Википедија mkwiki https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.39.0-wmf.21 first-letter Медиум Специјална Разговор Корисник Разговор со корисник Википедија Разговор за Википедија Податотека Разговор за податотека МедијаВики Разговор за МедијаВики Предлошка Разговор за предлошка Помош Разговор за помош Категорија Разговор за категорија Портал Разговор за Портал TimedText TimedText talk Модул Разговор за модул Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1464 4795913 4790995 2022-07-23T19:31:26Z 212.127.169.51 /* Географија */Space wikitext text/x-wiki {{Coord|60|N|90|E|display=title}}{{Infobox country |latd=55 |latm=45 |latNS=N |longd=37 |longm=37 |longEW=E |leader_name2 = [[Михаил Мишустин]] |leader_name3 = [[Валентина Матвиенко]] |leader_name4 = [[Вјачеслав Володин]] |conventional_long_name = Руска Федерација |native_name = Российская Федерация |image_flag = Flag of Russia.svg |image_coat = Coat of Arms of the Russian Federation.svg |common_name = Русија |national_anthem =<br />„[[химна на Русија|Химна на Руската Федерација]]“<br /><center>[[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg]]</center> |image_map = Russian_Federation (orthographic_projection) - Crimea disputed.svg |map_width = 220px |map_caption =Русија (темнозелено)<br />[[Крим]] (оспоерен, под руска власт) (светлозелено)^a |capital = [[Москва]] |largest_location= capital |official_languages = [[руски јазик|руски]] |ethnic_groups = {{unbulleted list | 81,0% [[Руси]] | 3,7% [[Татари]] | 1,4% [[Украинци]] | 1,1% [[Башкири]] | 1,0% [[Чуваши]] | 0,8% [[Чеченци]] | {{nowrap|11,0% останати{{\}}неизјаснети}} }} |ethnic_groups_year = 2010<ref name="perepis-2010.ru">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-December-2011.ppt|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118212344/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-December-2011.ppt|archivedate=18 January 2012|title=ВПН-2010|work=perepis-2010.ru}}</ref> |demonym = [[Руси]] (Русин/Русинка) |government_type = [[федерација|федерална]] [[полупретседателски систем|полупретседателска]] [[устав]]на [[република]]<ref>[[:en:Wikisource:Constitution of Russia|Устав на Русија]]</ref> |leader_title1 = [[Претседател на Русија|Претседател]] |leader_name1 = [[Владимир Путин]] |leader_title2 = [[Премиер на Русија|Премиер]] |leader_title3 = Претседател на [[Совет на федерацијата|Советот на федерацијата]] |leader_title4 = Претседател на [[Државна дума|Државната дума]] |legislature = [[Федерално собрание на Русија|Федерално собрание]] |upper_house = [[Федерално собрание на Русија|Федерално собрание]] |lower_house = [[Државна дума]] |established_event1 = [[Киевска Русија]] |sovereignty_type = [[Историја на Русија|Настанок]] |established_event2 = [[Големо Московско Кнежевство]] |established_date1 = 862/882<ref>се смета дека основоположникот [[Рурик]] дошол во 862 г., па затоа оваа година важи за почеток на руската држава ([http://www.1150russia.ru/ukaz-prezidenta-rf-o-prazdnovanii-1150-letiya-zarozhdeniya-rossiyskoy-gosudarstvennosti.html Указ Президента РФ "О праздновании 1150-летия зарождения российской государственности"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140714233159/http://www.1150russia.ru/ukaz-prezidenta-rf-o-prazdnovanii-1150-letiya-zarozhdeniya-rossiyskoy-gosudarstvennosti.html |date=2014-07-14 }}); Во 882 г. на власт дошол [[Олег Вештиот]].</ref> |established_event3 = [[Царство Русија]] |established_date2 = 1283 |established_event4 = [[Руска Империја]] |established_date3 = 16 јануари 1547 |established_event5 = [[Руска Советска Федеративна Социјалистичка Република|Руска СФСР]] |established_date4 = 22 октомври 1721 |established_event6 = [[Советски Сојуз]] |established_date5 = 6 ноември 1917 |established_event7 = [[Распад на Советскиот Сојуз|Руска Федерација]] |established_date6 = 10 декември 1922 |established_event8 = [[Устав на Русија|тековен устав]] |established_date7 = 25 декември 1991 |established_date8 = 12 декември 1993 |area_km2 = 17,125,200<ref name="area">[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/region/reg-pok15.pdf Regions of Russia. Social and economic indicators 2015] Russian Federal State Statistics Service</ref>{{refn|author="Areanote"|Вклучувајќи ги [[Република Крим]] и [[Севастопол]]}} |percent_water = 13<ref name=gen>{{Наведена мрежна страница |title=The Russian federation: general characteristics |url=http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F февруари 1/010000R |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728064121/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F |archivedate=2011-07-28 |work=Federal State Statistics Service |accessdate=5 April 2008 |url-status=live }}</ref>&nbsp;{{small|(со мочуришта)}} |population_estimate = {{increase}}144,526,636 <ref name="gks.ru">{{Наведена мрежна страница|title=ПРЕДВАРИТЕЛЬНАЯ ОЦЕНКА ЧИСЛЕННОСТИ ПОСТОЯННОГО НАСЕЛЕНИЯ на 1 января 2018 г. и в среднем за 2017 г|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul2018.xlsx|accessdate=February 23, 2018|website=www.gks.ru}}</ref> (без Крим){{refn|group=note|author="Popnote"|Вклучувајќи ги [[Крим]] и [[Севастопол]], се зголемува вкупното население во Русија 146,877,088.<ref name="gks.ru" />}} |population_estimate_year = 2018 |population_density_km2 = 8.4 |population_density_sq_mi = 21.5 | GDP_PPP = $4.180 трилиони<ref name="imf.org">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=65&pr1.y=6&c=922&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org}}</ref> |GDP_PPP_year = 2016 |GDP_PPP_per_capita = $29,032<ref name="imf.org" /> |GDP_nominal = $1.576 trillion<ref name="imf.org" /> |GDP_nominal_year = 2018 |GDP_nominal_per_capita = $10,950<ref name="imf.org" /> |Gini = 37.7 <!--number only--> |Gini_year = 2015 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini_ref =<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient|title=Income Gini coefficient|work=Human Development Reports (Source: World Bank 2013)|publisher=[[United Nations Development Programme|UNDP]]|accessdate=26 August 2015}}</ref> |HDI = 0.798 <!--number only--> |HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> |HDI_ref =<ref name="HDI">{{Наведена мрежна страница| url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf|title=2015 Human Development Report |date=2015|accessdate=14 December 2015|publisher=United Nations Development Programme}}</ref> |currency = [[руска рубља|рубља]] (₽) |currency_code = RUB |utc_offset = +2 to +12 |drives_on = десно |calling_code = +7 |cctld = {{unbulleted list |[[.ru]] |[[.su]] |[[.рф]]}} |footnote_a = Кримскиот Полуостров има оспорен статус меѓу Русија и Украина, а е под управа на Русија. |recognised_languages = Воедно службени се уште [[јазици во Русија|35 малцински јазици]] на разни подрачја |area_magnitude = }} '''Русија''' ({{lang-ru|Россия}}), службено: '''Руска Федерација''' (''{{јаз|ru|Российская Федерация}}'') — земја која се простира на огромни пространства од [[Источна Европа]] и [[Северна Азија]]. Со површина од {{км2|17.075.400}}, Русија е [[Список на земји по површина|најголемата]] земја во светот (околу 11,5 % од вкупната [[свет]]ска површина), покривајќи скоро двапати поголема територија од [[Канада]], [[Кина]] или [[Соединети Американски Држави|Соединетите Американски Држави]]. По бројот на население (144,526,378 жители) Русија е седма во светот, по [[Кина]], [[Индија]], [[Соединети Американски Држави|САД]], [[Индонезија]], [[Бразил]] и [[Пакистан]]. Порано доминантна република во [[Сојуз на Советските Социјалистички Републики]] (СССР), Русија сега е независна земја и влијателен член на [[Заедница на независни држави|Заедницата на независни држави]] (ЗНД) од распадот на СССР во декември [[1991]] година. За време на советскиот период, Русија официјално се виката Руската Советска Федеративна Социјалистичка Република (РСФСР). Русија се смета за надледник на Советскиот Сојуз како во економски, така и во дипломатски рамки. Поголемиот дел од површината, популацијата и индустриското производство на Советскиот Сојуз, еден од двете [[велесила|велесили]], се наоѓаат во Русија. После распадот на Советскиот Сојуз, глобалната улога на Русија во светот во голем дел исчезна. Во октомври 2005 година, федералната агенција за статистика објави дека руската популација се намалила за повеќе од 500.000 луѓе таа година, со што целосната бројка изнесувала 143 милиони иако Русија е втора држава по светот по бројот на имигранти во светот. Најголемата површина, население и индустриско производство на некогашниот СССР, некогашната светска велесила, отпаѓа на Русија. Поради тоа, и по распадот на Советскиот Сојуз, Русија игра значајна улога на светската сцена. Оваа улога, иако значајна, е далеку од улогата на некогашниот СССР. Денес Руската Федерација е земја која прави големи чекори во сите области од општественото живеење. Се забележуваат големи стапки на раст во сите државни сфери од која највлијателна е економската сфера каде за 4 години е забележан раст од околу 25%. Руската Федерација денес е блиску до точката на економска активност од [[1989]] година. Русија се граничи со [[Норвешка]], [[Финска]], [[Естонија]],[[Летонија|Латвија]], [[Литванија]], [[Полска]] (со последните две преку [[Калининградска област]]), [[Белорусија]], [[Украина]], [[Грузија]], [[Азербејџан]], [[Казахстан]], [[Кина]], [[Монголија]] и [[Северна Кореја]]. Русија се доближува до [[Соединети Американски Држави|САД]], кај [[Берингов Премин|Беринговиот Премин]]. Северна и источна граница ѝ се [[Атлантски Океан|Атлантски]], [[Северен Леден Океан|Северен Леден]], и [[Тихи Океан]]. Русија исто така има излез на [[Црно Море|Црно]], [[Балтичко Море|Балтичко]] и [[Касписко Езеро]]. Главен град на Русија е [[Москва]], службен јазик е [[Руски јазик|рускиот јазик]]. == Потекло на поимот == == Историја == {{Главна|Историја на Русија}} === Рана историја === {{Главна|Рана историја на Русија}} За време на [[праисторија|праисториската епоха]], огромните [[степа|степи]] во [[јужна Русија]] биле населени [[номади|номадски]] [[племе|племиња]]. Во [[Класична антика|класичната антика]], народите на [[Понтиски степи|Понтиските степи]] биле познати како [[Скити]].<ref name = Belinskij>{{наведено списание|last=Belinskij|first=Andrej|author2=H. Härke|title=The 'Princess' of Ipatovo|journal=Archeology|volume=52|issue=2|date=March/April 1999|url=http://cat.he.net/~archaeol/9903/newsbriefs/ipatovo.html|accessdate=2007-12-26}}</ref> Градот [[Гелон]] бил опишан од страна на [[Херодот]] како еден од најголемите во тоа време во [[Европа]]. Помеѓу [[3 век п.н.е.]] и [[6 век п.н.е.]], на овие простори опстојувало [[Боспорско царство|Боспорското царство]],<ref>Gocha R. Tsetskhladze (ed), ''The Greek Colonisation of the Black Sea Area: Historical Interpretation of Archaeology'', F. Steiner, 1998, p. 48. ISBN 3-515-07302-7.</ref> управувано главно од грчките колонии. Царството се растурило по инвазијата на [[Номади]]те <ref>Peter Turchin, ''Historical Dynamics: Why States Rise and Fall'', Princeton University Press, 2003, pp. 185–186. ISBN 0-691-11669-5.</ref>. Туркскиот народ хазари владееле на територијата помеѓу [[Касписко Море]] и [[Црно Море]] до [[8 век]].<ref name="Christian">David Christian, ''A History of Russia, Central Asia and Mongolia'', Blackwell Publishing, 1998, pp. 286–288. ISBN 0-631-20814-3.</ref> Предците на Русите биле [[Словени|Словенските племиња]], чија прататковина (според некои научници) се смета дека се [[Припјатски блата|Припјатските блата]].<ref>For a discussion of Slavic origins, see Paul M. Barford, ''The Early Slavs'', Cornell University Press, 2001, pp. 15–16. ISBN 0-8014-3977-9.</ref> Раните источни словени постепено се населиле во [[Западна Русија]] две насоки: првите се населиле од [[Киев]] кон денешниот град [[Суздаљ]] и [[Муром]] а другите од [[Полоцк]] кон [[Новгород]] и [[Ростов]].<ref name = Christian2>David Christian, op cit., pp. 6–7.</ref> Од [[7 век]] па натаму, источните словени конструирале дел од населението во денешна [[Западна Русија]]<ref name = Christian2/> === Киевска Русија === {{Главна|Киевска Русија}} [[Податотека:Kievan Rus en.jpg|thumb|Киевска Русија во 11 век]] [[Скандинавија|Скандинавските]] [[Викинзи]], познати и како [[Варјази]]<ref>See, for instance, [http://www.britannica.com/eb/article-9057004/Oleg Viking (Varangian) Oleg] and [http://www.britannica.com/eb/article-9064445/Rurik Viking (Varangian) Rurik] at [[Енциклоепдија Британика]].</ref> во [[Северна Европа]] создале една од најцивилизираните општества во тоа време. Во средината на [[9 век]], тие започнале да се упатуваат од Балтичко до Црно и Касписко Море.<ref>Dimitri Obolensky, ''Byzantium and the Slavs'', St Vladimir's Seminary Press, 1994, p. 42. ISBN 0-88141-008-X.</ref> Според [[Прв руски летопис|Првиот руски летопис]], Варјагот (Викинг) [[Рурик]] бил избран за првиот владетел ([[Голем кнез]]) на Новгород во околу [[860]] година,<ref name=Curtis>{{Наведена мрежна страница|last=Excerpted from Glenn E. Curtis (ed.)|title=Russia: A Country Study: Kievan Rus' and Mongol Periods|publisher=Washington, D.C.: Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|year=1998|url=http://www.shsu.edu/~his_ncp/Kievan.html|accessdate=20 July 2007}}</ref> пред неговите наследници да се преселат на југ кон Киев,<ref>James Westfall Thompson, and Edgar Nathaniel Johnson, ''An Introduction to Medieval Europe, 300–1500'', W. W. Norton & Co., 1937, p. 268.</ref> каде претходно веќе доминирале [[Хазари]]те.<ref>David Christian, Op cit. p. 343.</ref> Така во текот на [[9 век]] била создадена првата источнословенска држава која се викала [[Киевска Русија]]<ref name = Curtis/>, која се наоѓала по должината на река [[Днепар]]. До крајот на [[10 век]], нордиското малцинство се соединило со словенското,<ref>Particularly among the aristocracy. See [http://history-world.org/BYZ4.htm World History] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070718120101/http://history-world.org/BYZ4.htm |date=2007-07-18 }}. Retrieved 22 јули 2007.</ref>. Киевска Русија одиграла голема улога за воведувањето на [[Православие|христијанското православие]] на овие простори,<ref name = Curtis/> издвојувајќи ја византиската од словенската култура. [[Христијанство]]то официјално било воведено во [[988]] година, односно по официјалното крштевање на [[Владимир I Велики|Кнез Владимир]].<ref>See [http://www.dur.ac.uk/a.k.harrington/christin.html The Christianisation of Russia] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070727221316/http://www.dur.ac.uk/a.k.harrington/christin.html |date=2007-07-27 }}, an account of Vladimir's baptism, followed by the baptism of the entire population of Kiev, as described in ''The Russian Primary Chronicle''.</ref> Периодот на владеење на [[Владимир I Велики]] ([[980]]-[[1015]].) и [[Јарослав I Мудриот]] ([[1019]]-[[1054]]) го претставува периодот на Златното владеење на Киевска Русија. Киевска Русија како држава се распаднала во [[1240]] година, главно поради меѓусебната војна помеѓу членовите на кралското семејство околу престолот. Киевската доминација слабеела во корист на [[Владимирско-суздаљско Кнежевство|Владимирско-суздаљското Кнежевство]] на североисток, [[Новогордска Република]] на север, и [[Галициско-Волнско Кнежевство]] во југозапад. Оваа територија конечно била заземена од страна на [[Монголци]]те по нивната инвазија во Русија, каде на овие простори била формирана т.н. [[Златна Орда]].<ref name="Hamm">In 1240. See Michael Franklin Hamm, ''Kiev: A Portrait, 1800–1917'', Princeton University Press, 1993. ISBN 0-691-02585-1</ref> === Големо Московско Кнежевство === {{Главна|Големо Московско Кнежевство}} [[Даниел Московски]], најмладиот син на [[Александар Невски]], го основал [[Московско Кнежевство|Московското Кнежевство]] <ref name = Curtis/> , по кое ги протрал Татарите оде земјата. Кнежевството дополнително ги затегнало своите позиции кога градот станал центар на [[Руска православна црква|Руската православна црква]]. До средината на [[14 век]], моќта на Монголците била во опаѓање, а Русите ја согледувале можноста од протерување на истите. Во [[1380]] година, во [[Куликово]], Монголците биле поразени. Во текот на [[15 век]], големите кнезови на Москва се обиделе целата популација на кнежевството да го стават под своја контрола. Најуспешен кнез од овој процес е [[Иван III]]<ref name = Curtis/> кој ги удрил темелите на новата руска национална држава. [[Големо Војводство Москва|Големото Војводство Москва]] во рамките на неговото владеење било зголемено трипати повеќе за разлика од неговиот претходник.<ref name = Curtis/> Одбивајќи понатамошна соработка со Татарите, Иван III во својата кампања целосно ја поразил [[Златна Орда|Златната Орда]]. Иван и неговите наследници се обиделе да ги заштитат јужните граници од нападите против [[Кримски Татари|Кримските Татари]] и другите орди.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.allempires.info/article/index.php?q=The_Crimean_Khanate |title=The Tatar Khanate of Crimea |accessdate=2009-12-14 |archive-date=2017-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171108032646/http://www.allempires.info/article/index.php?q=The_Crimean_Khanate |url-status=dead }}</ref> === Руско царство === {{Главна|Руско царство}} [[Податотека:Moscow daniel.jpg|thumb|right|Данил Московски со својата придружба]] Развојот на царскиот автократски апсолутизам својот врв го достигнал за време на владеењето на [[Иван IV]] ([[1547]]-[[1584]]), познат и како [[Иван Грозни]]. Тој е првиот владетел што се прогласил за цар на цела Русија, во [[1547]] година. Тој ја зајакнел позицијата на монархот до највисоко ниво.<ref name = Curtis/> Исто така, во негово време биле направени едни од најголемите реформи на Русија. [[Иван Грозни]] успеал да ги зазеде [[Казанско ханство|Казанското ханство]], [[Астраханско ханство|Астраханското ханство]] и [[Сибирско ханство|Сибирското ханство]].<ref name = JMartin>Janet Martin, ''Medieval Russia, 980–1584'', Cambridge University Press, 1995, p. 395. ISBN 052136832.</ref> Овие освојувања ја прекинала постојаната до тогаш [[миграција]] на азиските народи до [[Европа]] преку [[Волга]] и [[Урал]]. По смртта на [[Иван Грозни]], негов наследник станал синот му [[Фјодор I]]. Во текот на неговото владеење следувал период на граѓански војни и „странска“ интервенција позната како „Време на проблемите“ ([[1606]]–[[1613]]).<ref name = Curtis/>. Крајно студените лета ([[1601]]-[[1603]]),<ref>Borisenkov E, Pasetski V. "The thousand-year annals of the extreme meteorological phenomena", ISBN 5-244-00212-0, p.190</ref> довеле до голем глад во периодот од [[1601]] до [[1603]] година и зголемување на социјалната неорганизираност. Владеењето на [[Борис Годунов]], било проследено со големи бунтови и востанија, и покрај тоа што тој извршил големи реформи во Русија. Борис Годунов на престолот го наследил неговиот син [[Фјодор II]] којшто владеел само неколку месеци, бидејќи и тој бил убиен од противниците на својот татко. Претходно, од [[1610]] година до [[1612]], војниците на Полско-литванскат унија ја окупирале [[Москва]]. Тие не успеале да ја заземат, но сепак Москва била во голем дел опожарена<ref name=Vern>[[George Vernadsky]], "A History of Russia", Volume 5, Yale University Press, (1969). [http://www.spsl.nsc.ru/history/vernad/vol5/vgv522.htm#vgv522note35 Russian translation]</ref><ref>Mikolaj Marchocki "Historia Wojny Moskiewskiej", ch. "Slaughter in the capital", [http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Marchockij/pred.phtml?id=902 Russian translation]</ref><ref>Sergey Solovyov. History of Russia... Vol. 8, p. 847</ref> Во [[1612]] година, народот од [[Нижни Новогород]] и други градови предводени од [[Дмитриј Позхарски]] и [[Кузма Минин]] успеале да ги протерат полските влијанија од градот Москва.<ref name="Dunning">Chester S L Dunning, ''Russia's First Civil War: The Time of Troubles and the Founding of the Romanov Dynasty'', [http://books.google.com/books?vid=ISBN0271020741&id=9NUYtSJaO8cC&pg=PA434&lpg=PA434&dq=moscow+minin+patriot&sig=R7i94-fA_3vcjadJ8j0WonuPQys p. 434] Penn State Press, 2001, ISBN 0-271-02074-1</ref><ref name=ToT>[http://www.britannica.com/eb/article-9073517 Troubles, Time of]." [[Encyclopædia Britannica]]. 2006</ref><ref>[http://www.bartleby.com/65/e-/E-Pozharsk.html Pozharski, Dmitri Mikhailovich, Prince] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20081211151400/http://www.bartleby.com/65/e-/E-Pozharsk.html |date=2008-12-11 }}", [[Columbia Encyclopedia]]</ref> [[Податотека:Tsar Mikhail I -cropped.JPG|мини|[[Михаил Романов]], првиот цар од династијата Романови]] Во [[февруари]] [[1613]] година, Полјаците пбиле протерани од [[Москва]], а Национално собрание, кое било составено од претставници од педесет градови, па дури и некои села, го избрале [[Михаил Романов]] за нов цар на Русија. === Руска Империја === {{Главна|Руска Империја}} [[Податотека:ZauerveydNA Petr1UsmirDA19.jpg|мини|десно|''Петар Велики ги смирува своите пљачкосувачки трупи по заземањето на Нарва во 1704'' од [[Николај Зауервајд]], 1859]] Руската Империја е наследник на т.н. Руско или Московско царство, владеена од наследниците на [[Иван IV]] како [[цар]]еви. Иако империјата била официјално прогласена во [[1721]] година од страна на цар [[Петар I (Русија)|Петар I]], таа навистина се родила кога Петар станал цар во [[1682]]. Петар I извршил реформи и во војската, според западните стандрди, земјоделството и индустријата.<ref name="3.1"/>. Црквата, исто така претрпела промени. Патријархот на руската црква бил заменет со [[синод]], кој бил под директна контрола на царот. Во 1699, Петар го напуштил традиционалниот руски календар, во кој годината започнувала на [[1 септември]] и го прифатил [[јулијански календар|јулијанскиот календар]], каде годината започнува на [[1 јануари]]. Од доаѓањето на власт, па сѐ до неговата смрт, Петар без прекин водел војни, од кои зависела целата негова политика. Тој војувал против [[Османлиско Царство|Османлиското царство]] во [[1695]], [[1696]] и [[1711]]. Во 1696, Петар го освоил пристанишниот град [[Азов]] и на Русија ѝ осигурил излез на [[Црно Море|Црното Море]], за подоцна во [[1711]] да се изгуби во мировни преговори со Османлиското царство. Тој војувал и против [[Персиско царство|Персија]], со што освоил и територии на западниот и јужниот брег на [[Каспиското Езеро]]. Тие територии, Русија ги загубила многу бргу по неговата смрт. Меѓутоа најважна од сите војни кои ги водел, била онаа против [[Шведска]], која траела 21 година (1700-1721)<ref name="3.1">[http://www.znanje.org/i/i21/01iv10/01iv1022m/obrazovanje%20ruske%20imperije.htm Петар Велики. Создавање на Руската имоерија. -{www.znanje.org}-]</ref>. [[Податотека:Lomonosov Poltava 1762 1764.jpg|мини|лево|Битката кај Полтава, [[мозаик]] од [[Михаил Ломоносов]] (1764) Санкт Петербург. Руската Академијата на науките]] Речиси педесет години биле потребни да поминат пред да се појави на рускиот престол амбициозен и безмилосен владетел. [[Екатерина II]] била германска принцеза која се оженила на рускиот наследник на престолот. Кога се открило дека тој бил неспособен, таа издала дозвола за негово убиство. Тогаш било најавено дека тој починал од "[[аполексија]]. Екатерина II имала голем успех во [[Руско-турски војни|Руско-турските војни]] во периодот од [[1768]]-[[1774]] година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.parallelsixty.com/history-russia.shtml|title=History|work=Parallel 60|accessdate=2007-07-23|archive-date=2018-02-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201064748/http://www.parallelsixty.com/history-russia.shtml}}</ref>. По договорот од [[1774]] година, Русија добила право да ги заштитува интересите на христијаните во [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]], а [[Кримско ханство|Кримското ханство]] добило независност од султанот. До нејзината смрт во [[1796]] година, Екатерина својата земја ја претворила во една од најсилните и најголемите во Европа и светот. Територијалните проширувања продолжиле во времето на нејзините наследници [[Александар I (Русија)|Александар I]], кој ја зазел [[Финска]] од ослабнатата [[Шведска]] во [[1809]] година и [[Бесарабија]] од Османлиското Царство во [[1812]] година. [[Наполеон Бонапарт]] направил голема грешка, кога, по конфликтот со цар Александар I појдел во освојување на [[Царска Русија]] во [[1812]] година. Оваа кампања на воени походи на крајот била катастрофална за Наполеон, најмногу бидекќи руската армија постојано го избегнувала директниот удар на Наполеон и тактиката. Поради страшно студената руска зима, илјадници француски војници умреле од студ во снегот. Спроведувајќи герилски начин на војнување, Русите ги натерале Французите да се повлечат, а по најавеното повлекување, руските војски отишле до таму што ги гонеле низ цела централна и западна Европа, додека не престигнат во [[Париз]]. [[Податотека:SPB Monument of Catherine II 1890-1900.jpg|thumb|left|Споменик на [[Екатерина II]] во [[Санкт Петербург]]]] [[Податотека:Napoleons retreat from moscow.jpg|thumb|left|Повлекувањето на Наполеон од Москва]] Иако Руската Империја одиграла водечка политичка улога во текот на 19 век, која и овозможила голема победа над Наполеон Бонапарт, задржувањето на феудалните односи во земјата го оневозможил економскиот напредок. Додека економскиот развој во Западна Европа бил во подем во времето на т.н. Индустриска револуција, Русија сè повеќе заостанувала зад Европа кое придонесело за создавање на сè поголеми проблеми во нејзиното општество. Иако Русија била голема сила, нејзината влада на различни полиња била доста неефикасна. Народот бил сиромашен а економијата неразвиена.<ref>Riasonovsky ''A History of Russia'' (fifth ed.) pp.302-3; Charques ''A Short History of Russia'' (Phoenix, second ed. 1962) p.125</ref> По победата на Александар над Наполеон, царот имал план за спроведување на одреден број на реформи. Иако царот се обидел да ги воведе па и да ги спроведе, сепак најглавните не биле ниту допрени.<ref>Riasonovsky p.302-307</ref> Со релативно либерални убедувања бил [[Николај I (Русија)|Николај I]] ([[1825]]—[[1855]]), ко во почетокот на своето владеење бил соочен со избувнување на востание. Позадината на овој бунт лежела во Наполеоновите војни, кога голем број на руски офицери и војници скоро ја обиколиле [[Европа]] по време на руските походи и нивниот контакт со либерализмот во [[Западна Европа]] им дал можност да побарат промени во Русија. Како резултат на тоа избувнало т.н. [[декемвриско востание (1825)|декемвриско востание]] во [[1825]] година. На чело на востанието застанале мал дел од [[Либреализам|либералните]] роднини, офицери и војници кои сакале братот на Николај да биде [[монарх]], а Николај да се тргне од престолот. Меѓутоа, востанието било многу бргу задушено, поради кое Николај морал да отстапи од програмата која била започната дури од времето на [[Петар Велики]], а со тоа да ја заштити максималната [[автократија]].<ref>Riasonovsky p.324</ref> Рускиот император исто така морал да расчисти со востанијата и бунтовите кои се случувале во новоосвоените територии како [[Полска]] односно [[ноемвриско востание (1830)|ноемвриското востание]] во [[1830]] година и [[Јануарско востание (1830)|Јануарското востание]] од [[1830]] година.<ref>See Norman Davies: ''God's Playground: A History of Poland'' (OUP, 1981) vol. 2, pp.315-333; and 352-63</ref> Царот Николај починал, оставајќи зад себе голем број на нерешени прашања. Кога [[Александар II (Русија)|Александар II]] дошол на власт во [[1855]] година, спроведил голем број на реформи. Една од најголемата реформа во руската историја во текот на [[XIX век]] била [[еманципација]]та. Во [[1876]] година, во [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]] избувнало востание на [[Балкански Полуостров|Bалканскиот полуостров]]. Руското население и власт застанале на страната над словенското население, па Русија повторно влегла во поредната [[Руско-турска војна (1877-1878)|Руско-турската војна]]. Влегувањето во војната дополнително ги изладило односите на Русија со [[Австроунгарија]], која исто така имала територијални претензии на [[Балкански Полуостров|Bалканскиот полуостров]].<ref>Riasonovsky pp.386-7</ref> По завршувањето на војната, Русија ги проширила своите територии во [[Средна Азија]], поточно во регионот околу [[Касписко езеро]].<ref>Riasonovsky p.349</ref> За разлика од својот татко, новиот император [[Александар III (Русија)|Александар III]] [[1881]]. - [[1894]] година) се карактеризирал со голема националистичка политика.<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9057487/Orthodoxy-Autocracy-and-Nationality Orthodoxy, Autocracy, and Nationality], [[Encyclopædia Britannica]]</ref>. Најмоќниот советник на царот бил [[Константин Петрович Победоносцев]]. Еден од најголемите противници на [[демократија]]та, уставот и [[парламентарен систем|парламентарниот систем]].<ref>Hugo S. Cunninggam, [http://www.cyberussr.com/rus/pobedonostsev.html Konstantin Petrovich Pobedonostsev (1827-1907): Reactionary Views on Democracy, General Education]. Retrieved 21 јули 2007.</ref> Под негово влијание, голем дел од револуционерите биле прогонети од земјата<ref>Robert F. Byrnes, "Pobedonostsev: His Life and Thought" in ''Political Science Quarterly'', Vol. 85, No. 3 (September, 1970), pp. 528–530.</ref> а била спроведувана политика на [[русификација]].<ref>Arthur E. Adams, "Pobedonostsev's Religious Politics" in ''Church History'', Vol. 22, No. 4 (December, 1953), pp. 314–326.</ref>. Наследник на Александар станал неговиот син [[Николај II (Русија)|Николај II]], последниот руски цар. Воениот неуспех во [[Руско-јапонска војна (1904-1905)|Руско-јапонската војна]] од [[1904]]-[[1905]] година, бил голем удар за царскиот режим во Русија.<ref name="CurtisAut">[http://countrystudies.us/russia/7.htm The Last Years of the Autocracy], excerpted from Glenn E. Curtis (ed.), ''Russia: A Country Study'', Department of the Army, 1998. ISBN 0-16-061212-8.</ref> Царот Николај и неговиот народ во [[Прва светска војна|Првата светска војна]] влегле со голем ентузијазам, како заштитници на своите српски браќа. Во [[август]] [[1914]] година, руските војски навлегла во [[Германија]] за да ѝ даде поддршка на [[Франција]].<ref>Keegan, 139.</ref> Во средината на [[1915]] година, војанта се проширила. Резервите на храна и гориво се намалувале, бројот на жртвите растел како и [[инфлација]]та. Избувнале големи штрајкови помеѓу недоволно платените работници во фабриките. Од друга страна пак, земјоделците барале реформи. Во [[1916]] година бил убиен [[Грегориј Распучин]], кој имал голема улога во политичкиот живот.<ref name = CurtisAut/> На [[3 март]] [[1917]] година избиувнал штрајк во една фабрика во [[Петроград]]. Сите работници престанале со работа и излегле на улични протести. Кога царот го распуштил законодавното тело и наредил штрајкувачите да се вратат на своите работни места, започнала [[Февруарска револуција|Февруарската револуција]]. Оргнизацијата ''Дума'' одбила да биде распуштена, штрајкувачите продолжиле со своите напори а војската застанала на страната на народот. За само неколку денови, организацијата прогласила привремена влада на чие чело застанал кнезот [[Лавов (презиме)|Лавов]]<ref name = HistoryC>[http://www.history.com/encyclopedia.do?articleId=221104 The Russian Revolution] in the History Channel Encyclopedia.</ref>. На следниот ден, царот абдицирал. Во меѓувреме, социјалистите во Петроград формирале работнички совет.<ref name = HistoryC/> [[Ленин]] се вратил во Русија од егзилот од [[Швајцарија]] со помош на [[Германија]] која се надевала Русија да се повлече од војната. Илјадници селани, работници и војници го дочекале [[Ленин]] на железничката станица. По големите маневри, советите во [[ноември]] [[1917]] година го протерале Керенски и неговата влада во егзил, по која започнала [[октомвриска револуција|октомвриската револуција]]. === Советска Русија === {{Главна|Историја на Советскиот Сојуз}} Војската на контрареволуционерите, која во најголем дел била нарекувана [[Бела армија]], започнала да прави план како да го ликвидира болшевичкото движење. Во исто време, сојузниците на Русија ги испратиле своите трупи за да ги поддржат антикомунистичките сили. [[Црвена армија|Црвената армија]] и [[Чека (тајна полиција)]] спровела терор чија цел била да ги ликвидира непријателите на револуцијата. Тие немале поддршка од сите друштвени елементи во земјата, па морале да ја употребат својата еден вид владина сила за време на граѓанската војна. До [[1920]] година, целата војска била евакуирана, и во [[Белорусија]], [[Украина]] и на [[Кавказ]] биле поставени комунистички влади, но по цена истите да го одржуваат моделот на автократија на власта. [[Податотека:Lenin.gif|thumb|right|Говор на [[Ленин]] пред народот]] Историјата на Русија во периодот од [[1922]] до [[1991]] година, всушност е историјата на [[СССР|Сојузот на Советските Социјалистички републики]] или историја на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]]. Уставот кој бил усвоен во [[1924]] година го дал почетокот на федералниот систем на власта кој се засновал на советот кој бил поставен низ селата, фабриките, градовите во поголемите делови на земјата. На врвот на оваа советска пирамида во секоја република стоел сојузен конгрес на советите. Иако изгледало дека конгресот ја спроведува својата суверена власт, сепак ова тело директно било управувано од страна на Комунистичката партија, која повторно го контролирала [[Политбиро]]то на Централниот комитет [[КПСС]] од [[Москва]], престолнината на Советскиот Сојуз, која како престолнина била уште во времето на [[Царска Русија]], до доаѓањето на [[Петар Велики]] на царскиот престол. Периодот од консолидацијата на револуцијата од [[1917]] до [[1921]] година е познат како [[Воен комунизам]]<ref name="Richman">{{наведено списание|last=Richman|first=Sheldon|date=|year=1981|title=War Communism to NEP: The Road to Serfdom|url=http://www.mises.org/journals/jls/5_1/5_1_5.pdf|format=PDF|journal=The Journal of Libertarian Studies|volume=5|issue=1|pages=89–97}}</ref>. Земјата, индустријата, банките, железниците, бротскиот сообраќај итн. виле потполно [[национализација|национализирани]], а [[економија]]та ограничена. Режимот тотално ја напуштил царската политика на [[дискриминација]]. Режимот во голема мера придонел за унапредување на медицинските услуги. Биле спроведени голем број на кампањи против [[колера]]та, [[туфус|тифусот]] и [[маларија]]та. Бројот на докторите се зголемил, животниот век се зголемил а од друга страна пак се намалила смртта на новородените деца. Владата исто така го промовирала [[атеизам|атеизмот]] и [[материјализам|материјализмот]], кои ги удриле темелите на [[Марксизам|марксистичката теорија]]. Седумнаесет денови по почетокот на германската инвазија на Полска од [[1939]] година, кога германската војска била на само 150 километри од советската граница, советската војска го окупирала источниот дел на Полска кој бил главно населен со [[Украинци]] и [[Белоруси]]<ref>Gross, Jan Tomasz. ''Revolution from Abroad: The Soviet Conquest of Poland's Western Ukraine and Western Belorussia''. Princeton: Princeton University Press, 2002. 2nd ed. ISBN 0-691-09603-1.</ref><ref>Zaloga, Steven & Victor Madej. ''The Polish Campaign 1939''. 2nd ed. New York: Hippocrene Books, 1991. ISBN 0-87052-013-X.</ref>. По пропаднатиот договор околу размена на територии, Советскиот Сојуз започнал војна со [[Финска]], позната како [[Зимска војна]] ([[1939]] - [[1940]]).на [[22 јуни]] [[1941]] година, Германија го прекршила договорот и навлегла на територијата на Советскиот Сојуз. До крајот на [[ноември]] истата година, Германија ја зазела [[Украина]], а по ова ја започнала [[Опсада на Ленинград|Опсадата на Ленинград]], по кој планот бил германската војска да се упати кон престолнината [[Москва]]<ref>Gilbert, Martin. The Second World War: A Complete History. 2nd ed. New York: Owl Books, 1991. ISBN 0-8050-1788-7.</ref><ref>Thurston, Robert W. & Bernd Bonwetsch (ed.). ''The People's War: Responses to World War II in the Soviet Union''. Urbana: University of Illinois Press, 2000. ISBN 0-252-02600-4.</ref><ref>Clark, Alan. ''Barbarossa: The Russian-German Conflict, 1941-1945''. New York: Harper Perennial, 1985. ISBN 0-688-04268-6.</ref>. Во [[битка кај Москва|Битката кај Москва]], германските сили биле одбиени од советските, по кое Германците се реорганизирале и главно се насочиле кон југоисточниот дел од земјата. Победите во [[Битка кај Сталинград|Сталинградската битка]] и [[Битка кај Курска|Курската битка]] го покажале идниот резултат од [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. По овие порази, Германија не била повеќе во состојба да води офанзивна војна, па иницијативата преминала во рацете на Советите<ref>Beevor, Antony. ''Stalingrad, The Fateful Siege: 1942-1943''. New York: Viking, 1998. ISBN 0-670-87095-1.</ref>. До крајот на [[1943]] година, [[Црвена армија|Црвената армија]] ги разбила германските сили кај [[Ленинград]], повратила голем дел од [[Украина]] и [[Западна Русија]] и навлегла во [[Белорусија]] <ref>Glantz, David M. & Jonathan M. House. ''When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler''. Lawrence: University Press of Kansas, 1998. ISBN 0-7006-0717-X.</ref>. До крајот на [[1944]] година, фронтот од Русија бил поместен во [[Источна Европа]]. Со огромна војска, советската армија се упатила кон територијата на [[Источна Европа]], зазимајќи го [[Берлин]] во [[мај]] [[1945]] година<ref>Beevor, Antony. ''Berlin: The Downfall, 1945''. 3rd ed. London: Penguin Books, 2004. ISBN 0-14-101747-3.</ref> Нацистичка Германија била целосно поразена. [[Податотека:Leonid_Brezhnev_and_Richard_Nixon_talks_in_1973.png|thumb|left|[[Леонид Брежнев]] на средба со американскиот претседател [[Ричард Никсон]]]] По издвојувањето на победата, избил конфликт помеѓу Советскиот Сојуз и [[САД]], позната како [[Студена војна]] која се проширила на меѓународна сцена. Студената војна бил период на конфликти, тензија и натпревар помеѓу [[САД]] и [[СССР]] и нивните сојузници од времето по [[Втора светска војна|Втората светска војна]] до раните 1990-ти. Во текот на овој период, соперништвото помеѓу двете велесили се одвивал на повеќе полиња: воени сојузи, идеологија, психологија, шпиунажа, технолошка надмоќ, освојување на вселената, огромни трошоци за одбрана, огромни конвенционални и нуклеарни воени потенцијали, и многу посредни војни. Главна преокупација на [[Сталин]] била своето влијание да го прошири до самата Германија, од каде подоцна започнувала т.н. [[Железна завеса]]<ref name="Gaddis">{{Наведена книга|title=Russia, the Soviet Union, and the United States: An Interpretive History|last=Gaddis|first=John|publisher=McGraw-Hill|year=1990|isbn=0075572583|location=|pages=176}}</ref>. Во текот на [[април]] [[1949]] година, САД го основал ''Северно-атланскиот сојуз'' познат под името [[НАТО]], пакт во меѓусебна заштита според кој каков било напад на некоја од членките на тој сојуз би значело напад врз сите останати. Во [[1955]] година, Советскиот Сојуз основал еквивалентен сојуз на НАТО, познат под името [[Варшавски пакт]] <ref>Mastny, Vojtech, Malcolm Byrne & Magdalena Klotzbach (eds.). ''Cardboard Castle?: An Inside History Of The Warsaw Pact, 1955-1991''. Budapest: Central European University Press, 2005. ISBN 963-7326-08-1.</ref><ref>Holloway, David & Jane M. O. Sharp. ''The Warsaw Pact: Alliance in Transition?'' Ithaca: Cornell University Press, 1984. ISBN 0-8014-1775-9.</ref><ref>Holden, Gerard. ''The Warsaw Pact: Soviet Security and Bloc Politics''. Oxford: Blackwell, 1989. ISBN 0-631-16775-7.</ref>. Поделбата на Европа на Западна и Советска или Источна придобила глобален карактер, особено кога САД создал нуклеарен монопол за тестирање на советската бомба [[Џо-1]] и доаѓањето на власт на [[Комунистичка партија на Кина|Комунистичката партија во Кина]]. [[File:Sputnik asm.jpg|right|thumb|[[Спутник&nbsp;1]] бил првиот вештачки сателит пуштен во орбита околу Земјата]] Во борбата за власт која следувала по смртта на Сталин во [[1953]] година, неговите најблиски соработници ја изгубиле битката. [[Никита Хрушчов]] ја зацвтстил својата власт по говорот на дваесеттиот конгрес на Комунистичлката партија на Русија во [[1956]] година, на кој конгрес ги изложил безбројните ѕверства кои биле направени во времето на неговиот претходник, Сталин <ref name="CNN Khrushchev">{{Наведена мрежна страница|work=CNN|url=http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/kbank/profiles/khrushchev/|title=Nikita Sergeyevich Khrushchev|accessdate=2007-07-22|archive-date=2008-06-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20080613043811/http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/kbank/profiles/khrushchev/|url-status=dead}}</ref>. Веднаш по конгресот, Хрушчов започнал да воведува големи реформи. Сталиновата ориентација кон тешката индустрија ја пренасочил кон производство на добра за широка потрошувачка и станбените објекти. Новите реформи довеле до подобрување на [[животен стандард|животниот стандард]] на населението, и покрај тоа што се јавувале сè поголеми проблеми во економијата. Реформи имало и во правниот систем, и покрај тоа што целиот систем бил под контрола на Комунистичката партија, сепак интелектуалците се стекнале со поголема слобода за разлика од претходниот период. Во [[1989]] година Советите се повлекле од [[Авганистан]]. Во декември 1989 Горбачов и [[Џорџ Буш постариот]] на самитот на [[Малта]] објавиле крај на Студената војна.<ref>"Cold War," ''A Dictionary of World History''. Oxford University Press, 2000. Oxford Reference Online. Oxford University Press.</ref> До тогаш веќе и сојузниците на СССР слабееле - комунистичките режими во [[Источна Европа]] биле на заминување, а новите демократски власти биле повеќе заинтересирани за сојузништво со Западот отколку со СССР. И во самиот СССР, најпрво комунистичката власт била принудена да го напушти монополот на власта по 73 години во [[1990]]. СССР официјално се распаднал на [[25 декември]] [[1991]] година<ref name="BBC Timeline">{{Наведена мрежна страница|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/1112551.stm|work=BBC|title=Timeline: Soviet Union|quote=1991 25 декември - Gorbachev resigns as Soviet president; US recognises independence of remaining Soviet republics|accessdate=2007-07-22}}</ref>. Конечниот чин било со предавање на власта на Советскиот Сојуз и преземање на власта во Русија од страна на [[Борис Елцин]]. Русија официјално започнала да постои на [[26 декември]] [[1991]] година<ref name="BBC Timeline" />. === Руска федерација === {{Главна|Историја на Руската Федерација}} [[Податотека:Boris Yeltsin 31 December 1999.jpg|мини|лево|[[Борис Елцин]] и [[Владимир Путин]]]] Иако [[Борис Елцин|Елцин]] дошол на власт, неговата популарост помеѓу руското население никогаш не се повратила по потпишувањето на економските реформи по принципот на шок-терапија, кој бил предложен од страна на [[Егор Гајдар]]. Реформите го уништиле животниот стандард на голем дел од населението, посебно на онаа група која претходно уживала некои благодети. Така, Русија во следните години влегла во период на голема економска криза, период кој претходно веќе поминал во [[САД]] или [[Западна Европа]] во времето на [[Големата депресија]]<ref>Peter Nolan, ''China's Rise, Russia's Fall''. Macmillan Press, 1995. pp. 17–18.</ref>. Во тој период земјата била опфатена од страна на различни олигарси и криминални групи. По препорака на западните влади, и пред сè на Светската банка и Меѓународниот монетарен фонд, Русија започнала процес на брза приватизација чија цел била денацинализација на советските институции. Од средината на деценијата, трговијата, услугите и малата индустрија принадлеела во приватни раце. Повеќето големи претпријатија биле закупени од страна на нивните стари менаџери<ref>See Fairbanks, Jr., Charles H. 1999. "The Feudalization of the State". ''Journal of Democracy'' 10(2):47–53.</ref>. До средината на 1990-тите години, во земјата бил воспоставен повеќепартиски систем<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cdi.org/russia/johnson/9176-3.cfm|title=Russian president praises 1990s as cradle of democracy|work=Johnson's Russia List|accessdate=2007-07-20}}</ref>. Сепак, најголемиот проблем во политиката на земјата претставувала незаедничкото дејствување на претседателот и премиерот на земјата и нивните различни гледишта. Од друга страна во политичкиот живот постоеле и анархистите, кои еден вид биле наследници на комунистите. == Географија == Русија се граничи со [[Норвешка]], [[Финска]], [[Естонија]], [[Летонија|Латвија]], [[Литванија]], [[Полска]] (со последните две преку [[Калининградска област]]), [[Белорусија]], [[Украина]], [[Грузија]], [[Азербејџан]], [[Казахстан]], [[Кина]], [[Монголија]] и [[Северна Кореја]]. Русија се доближува до [[Соединети Американски Држави|САД]], кај [[Берингов Премин|Беринговиот Премин]]. Северна и источна граница ѝ се [[Атлантски Океан|Атлантски]], [[Северен Леден Океан|Северен Леден]], и [[Тихи Океан]]. Русија исто така има излез на [[Црно Море|Црно]], [[Балтичко Море|Балтичко]] и [[Касписко Езеро]]. На територијата на Русија се наоѓаат најразлични природни зони, од пустинските брегови на [[Касписко Море]] до поларните ледови на [[Нова Земја]] и [[Новосибирски Острови|Новосибирските Острови]]. Широко застапени се [[степи]]те, [[Тајга|тајгите]] и [[Тундра|тундрите]]. Релефот на Русија е различен. Околу 70% од територијата на Русија е опфатен со рамнини. Најголема е [[Источноевропска Низина|Источноевропската Низина]]. На нејзината источната страна се наоѓа планината [[Урал]] со највисок врв [[Народнаја]] (1895 метри). На исток од [[Урал]] се наоѓа [[Западносибирска рамнина|Западносибирската рамнина]], [[Средносибирска Висорамнина|Средносибирската Висорамнина]] и [[Јакутска рамнина|Јакутската рамнина]]. [[Податотека:Эльбрус с перевала Гумбаши.JPG|мини|десно|Планината [[Елбрус]], највисоката точка на Кавказ, Русија и Европа.]] Планинските области се наоѓаат на источниот и јужниот дел од државата, северните делови од Голем Кавказ каде се наоѓа и најголемата точка во Русија, врвот [[Елбрус]] висок 5642 метри, Јужносибирските планини вклучувајќи го [[Алтај]] со највисокиот врв [[Белуха]] од 4506 метри, Западен и Источен Саја. Најголемите реки во Русија се [[Северна Двина]], [[Печора]], [[Енисеј]], [[Лена]], [[Индигирка]], [[Амур]], [[Анадир]], [[Дон (река)|Дон]], [[Кубањ (река)|Кубањ]], [[Нева]] и други. Основните езера во Русија се [[Касписко Море]], [[Бајкал]], [[Ладошко езеро]]. === Клима === Климата во Русија е континентална, во северните делови умерено континентална, а на Далечниот Исток умерена. Во јужните делови е топла. Средните температури во јануари се од 0 до -5°С во европскиот дел, до -40 С и -50° С во Јакутија. Во јули температурите се од 5 С во Северен Сибир до 24-25°С во Прикасписката низина. Врнежи- до 2000 мм во [[Алтај]] и [[Северен Кавказ]], до 1000 мм во Далечниот Исток, 700 мм во европските рамнини. == Државно уредување == === Политички систем === {{multiple image|perrow=2|total_width=300|caption_align=center | align = right | image1 = Vladimir Putin (2018-03-01) 03 (cropped).jpg|caption1={{center|[[Владимир Путин]]<br /><small>[[Претседател на Русија|Претседател]]</small>}} | image2 = Mikhail Mishustin (2020-07-09).jpg|caption2={{center|[[Михаил Мишустин]]<br /><small>[[Премиер на Русија|Премиер]]</small>}} }} Според [[Устав на Русија|Уставот на Русија]], земјата е [[федерација]] и [[полупретседателска република]], каде претседателот е шеф на државата а премиерот е на чело на владата. Руската Федерација е фундаментално структурирана како мултипартиска претставничка демократија, со федералната влада составена од три гранки, законодавна, извршна и судска власт. Државното уредување на Русија се состои од Устав, кој бил изгласен на [[12 декември]] [[1993]] година. Шеф на државата е претседателот на Руската Федерација, кој се избира на секои шест години на директни избори. Според уставот, тој ги има следните осластувања: тој е врховен командант на вооружените сили на земјата, го именува и го разрешува Претседателот на Владата на земјата во согласност со Државната Дума, на предлог на претседателот на владата именува или разрешува од должност на вицепремиерот на земјата и федералните министри, го назначува секретарот на Советот за безбедност, предлага кандидати за гувернер на Централната банка, во случај на војна или воена опасност има право да донесе закон за цела територијална држава или на дел од неа, но мора ова да биде во соработка со општината. Моментален претседател на земјата е [[Владимир Путин]]. Извршната власт во земјата е [[Влада на Русија|Владата на Руската Федерација]], која според хиерархијата стои под Претседателот. На чело на Владата се наоѓа [[Премиер на Русија|Премиер]] кој се избира од страна на претседателот на земјата. Системот од федерални органи се состои од федерални министерства, федерални служби и федерални агенции. Законодавната власт се состои од Горниот дом односно од Советот на Федерацијата кој ги именува сојузните субјекти во републиките, областите и краевите во федерацијата, а членовите на Долниот дом односно Државната Дума која брои 450 пратеници, се избират на директни избори чиј мандат е во период од пет години. Судската власт се исполнува од страна на судовите. === Вооружени сили === Вооружените сили на Руската Федерација биле формирани по отцепувањето на Русија од СССР и формално му распаѓање на крајот на [[1991]]. Русите ја наследиле речиси цела опрема на поранешната [[Црвена армија]]. Руското Министерство за одбрана е формирано со декрет на [[Борис Елцин]] на [[7 јануари]] [[1992]], и сите сили на територијата на РСФСР поминале под негов надзор. Руската армија има вкупна големина од 1.130.000 луѓе, што ја прави четврта најголема во светот (пред неа се само оние на Индија, САД и Кина). Таа е наследник на вооружените сили на [[Советскиот Сојуз]]. Од [[1991]] до крајот на 90-те години руската армија се соочила со голем недостиг на нова опрема и финансирање. Од околу 6.000.000 воен персонал во [[1990]] година, денеска руската армија е намалена на нешто повеќе од 1.100.000 луѓе во [[2009]], вклучувајќи околу 2.000 авиони (на пример [[Миг-29]], [[Су-27]], [[Миг-31]]), 955 бомбардери, околу 23.000 тенкови, во близина 22.000 далекобојни артилериски системи, околу 50 подморници, околу 100 надводни воени бродови. Руската Федерација има најголем арсенал на нуклеарно оружје во вредност од блиску 12.000 нуклеарни глави. Стратешките ракетни сили се опремени со вкупно 446 интерконтинентални ракети од типот 4. Р-36МУТТХ има дострел над 15.000 километри. Предвидените воени трошоци за 2010 година биле 35 милијарди долари, седми по големина во светот. == Демографија == === Најголеми градови === {{Најголеми градови во Русија}} === language=== {{Главна|Руски јазик}} [[Податотека:Ostromirovo.jpg|thumb|200px|left|[[Остромирско евангелие]] од 1056 година, втора најстара [[Источнословенски јазици|источнословенска]] книга, денеска се наоѓа во [[Руска национална библиотека|Руската национална библитека]]]] [[Податотека:firebird.jpg|thumb|right|Илустрација на руска бајка за жар-птицата, [[Иван Билибин]], 1899 година.]] Русија е земја во која постојат околу 160 етнички групи кои зборуваат на околу 100 јазици. Според пописот од [[2002]] година, 142,6 милиони луѓе зборуваат [[руски]], 5,3 милиони зборуваат [[Татарски јазик|татарски]] и околу 1,8 милиони [[украински јазик|украински]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.perepis2002.ru/index.html?id=87|title=Russian Census of 2002|work=4 март Population by nationalities and knowledge of Russian; 4 април Spreading of knowledge of languages (except Russian)|publisher=Federal State Statistics Service|accessdate=2008-01-16}}</ref> Рускиот јазик е едниствениот официјален државен јазик на земјата, но Уставот дава на поединешните етнички групи во републиките да го користат својот мајчин јазик како ко-официјален веднаш до рускиот.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=The Constitution of the Russian Federation|work=(Article 68, §2)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm|accessdate=2007-12-27}}</ref> И покрај неговата голема разширеност, рускиот јазик е во голема мера хомоген во цела Русија. Тој е најраспространетиот географски јазик на просторот на [[Евроазија]] и најзборуваниот [[словенски јазик]].<ref name=toronto>{{Наведена мрежна страница|title=Russian|publisher=University of Toronto|url=http://learn.utoronto.ca/Page625.aspx|accessdate=2007-12-27|archive-date=2007-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20070106002617/http://learn.utoronto.ca/Page625.aspx}}</ref> Рускиот јазик припаѓа на групата [[индоевропски јазици]] и е еден од оние јазици кои во истата група кои се задржиле во употреба до ден денес. Други јазици од истата група се [[белоруски јазик|белорускиот]], [[украински јазик|украинскиот]] и веројатно [[Русински јазик|русинскиот јазик]] кои споделуваат заеднички лингвистички карактеристики. [[Староисточнословенски јазик|Старорускиот јазик]] бил зборуван во периодот од [[10 век]] до [[14 век]], и од него произлегуваат горенаведените [[источнословенски јазици]].<ref>{{Наведена мрежна страница|last=Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007|title=Russian language|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761572449/Russian_Language.html|accessdate=2007-12-27|archive-date=2007-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216235358/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761572449/Russian_Language.html|url-status=dead}}</ref> Како податок над една четвртина од светската научна литература е објавена на руски јазик. Околу 70% од универзалните науки се објавени на [[англиски]] и [[руски]].<ref name=lomonosov>{{Наведена мрежна страница|title=Russian language course|publisher=Russian Language Centre, Moscow State University|url=http://www.rlcentre.com/russian-language-course.shtml|accessdate=2007-12-27|archive-date=2016-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160205074901/http://rlcentre.com/russian-language-course.shtml|url-status=dead}}</ref> Денеска, јазикот е еден од шестте службени јазици на [[ООН]]. {{bar box |float=right |title=Верници во Русија |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|Православни|red|78}} {{Столбен постоток|Други Христијани|blue|2.2}} {{Столбен постоток|Муслимани|green|15}} {{Столбен постоток|Други Или Непроделени|orange|4.8}} }} ==== Фолклор ==== {{Главна|Словенска митологија}} Стариот [[руски фолклор]] се заснова на корени од паганските верувања на старите [[Словени]], кој пак денеска најчесто е застапен во руските бајки. Руските епоси заземаат важен дел од [[словенска митологија|словенската митологија]]. Најважните и најстарите епови од времето на [[Киевска Русија]] всушност се створени во [[Северозападен федерален округ|денешниот северозападен руски федерален округ]]. Голем број на бајки и еписи биле прилагодени и претставени во анимациони филмови од страна на многу познати режисери како [[Александар Птушко]] (Илья Муромец, Садко) и [[Александар Роу]] (Морозко, Василиса Прекрасная и др.). Некои руски поети, вклучувајќи ги [[Леонид Филатов]] и [[Петр Јершов]], направиле голем број на познати поетски интерпретации на класичните руски бајки. Меѓу овие се вклучува и [[Александар Сергеевич Пушкин]] кој исто така создал потполни оригинални бајски песни кои до ден денес се задржиле во голема популарност. === Религија === [[Податотека:Naval Cathedral of St Nicholas in Kronstadt 03.jpg|мини|десно|Црквата „Св. Никола“ во Кронштат]] Предците на голем дел од денешните [[Руси]] го примиле [[христијанизација|христијанство]] во [[10 век]].<ref name=encarta>{{Наведена мрежна страница|last=Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007|title=Russia|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761569000_6/Russia.html|accessdate=2007-12-27|archive-date=2008-01-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20080109010927/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761569000_6/Russia.html|url-status=dead}}</ref> Околу 100 милиони граѓани се сметаат себеси за православни христијани, кое во процент е околу 70% од вкупниот борј на население во земјата. Сепак црквата тврди дека тој број е околу 80 милиони <ref>http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article551693.ece</ref><ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90196.htm Russia<!-- Bot generated title -->]</ref>. Исто така, според една анкета која била спроведена од страна на рускиот ''Центар за истражување на јавното мислење'', 63% од испитаниците сметаат себеси за [[христијани|православни]] верници, 16% од испитаниците за [[муслимани]] и помалку од 1% за [[протестанти]], [[будисти]], [[евреи]] и слично.<ref name=religionsurvey/> Други 12% рекле дека веруваат во [[Бог]], а 16% изјавиле дека се неверници<ref name=religionsurvey>{{Наведена мрежна страница|title=Опубликована подробная сравнительная статистика религиозности в России и Польше|publisher=religare.ru|date=6 June 2007|url=http://www.religare.ru/article42432.htm|accessdate=2007-12-27}}</ref>. Денеска, се проценува дека Русија е дом на околу 23.000.000 луѓе од муслиманска вероисповед, од кој само 1.500.000 живеат во [[Москва]].<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Fact Box: Muslims In Russia|publisher=Radio Free Europe|url=http://www.rferl.org/features/features_Article.aspx?m=07&y=2005&id=B7D5E783-749F-4E6A-B77E-8932ECE7AD53|accessdate=2007-12-27}}</ref><ref name=timesmuslim>{{Наведена мрежна страница|last=Page|first=Jeremy|title=The rise of Russian Muslims worries Orthodox Church|publisher=The Times|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article551693.ece|accessdate=2007-12-27}}</ref> Според Православната црква пак, бројот на муслиманските верници е околу 20.000.000, додека пак според официјалниот попис, нивниот број е околу 15.000.000<ref>http://www.danielpipes.org/blog/2005/08/predicting-a-majority-muslim-russia.html</ref>. Во Русија исто така има населено околу 4.000.000 муслимани кои биле раселени во за времето на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]].<ref name=financialtimes>{{Наведена мрежна страница|title=Russia's Islamic rebirth adds tension|publisher=Financial Times|url=http://www.ft.com/cms/s/0/3f3fba2c-474f-11da-b8e5-00000e2511c8.html|accessdate=2007-12-27|archive-date=2007-11-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20071121232919/http://www.ft.com/cms/s/0/3f3fba2c-474f-11da-b8e5-00000e2511c8.html|url-status=dead}}</ref> Најголемиот дел од муслиманското население во [[Идел-Урал]], како и во [[Северен Кавказ]], [[Москва]], [[Санкт Петербург]] и [[Западен Сибир]]<ref>{{Наведена мрежна страница|last=Mainville|first=Michael|title=Russia has a Muslim dilemma|work=Page A - 17|publisher=San Francisco Chronicle|date=19 ноември 2006|url=http://sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2006/11/19/MNGJGMFUVG1.DTL|accessdate=2007-12-27}}</ref> . [[Будизам|Будизмот]] е традиционален за три региони на Руската Федерација: [[Бурјатија]], [[Тува]] и [[Калмикија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|last=Nettleton|first=Steve|title=Prayers for Ivolginsky|publisher=CNN|url=http://www.cnn.com/SPECIALS/2000/russia/story/train/ivolginsky.monastery/|accessdate=2007-12-27|archive-date=2001-11-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20011122131758/http://www.cnn.com/SPECIALS/2000/russia/story/train/ivolginsky.monastery/|url-status=dead}}</ref> Некои жители на сибирски региони и [[Далечен Исток|Далечниот Исток]], [[Јакутија]], [[Чукотски]], итн, се припадници на помали религиозни организации. === Здравје === === Образование === [[Податотека:Moscow State University.jpg|thumb|[[Московски државен универзитет Ломоносов]]]] == Административна поделба == {{Главна|Административна поделба на Русија}} Русија се дели на осум големи '''федерални окрузи''' ([[рус.]] ''федеральные округа''). Федералните окрузи се единици на административна поделба за целите на федералната влада. Тие ''не се'' составни единици на Руската Федерација. Составните единици на федерацијата се нарекуваат [[федерални субјекти на Русија|федерални субјекти]]. Во секој округ се наоѓаат неколку федерални субјекти. Секој федерален округ има претседателски претставник, чија официјална титула е „Полномошен претставник“. Официјалната задача на овој претставник е едноставно да ја надгледува работата на федералните агенции во регионите, иако во практика овој надзор е далекусежен и од големо значење. === Федерални окрузи === Федералните окрузи ги создал [[Владимир Путин]] во мај [[2000]] како дел од пошироката програма за зајакнување на федералната власт. Во програма спаѓаат и следниве реформи: индиректен избор на [[Совет на Федерацијата|Советот на Федерацијата]], иследување во републиканските устави и регионалните повелби и право на претседателот да ги распушта праламентите на субјектите доколку тие не ги почитуваат федералните закони. Полномошните претставници и нивниот пресонал установуваат во која мера субјектите отстапуваат од федералните закони и норми. Тие исто така го надгледуваат и процесот на исправка од близу, на начин на кои владата во Москва не може тоа да го изведе. Затоа тие играат клучна улога во централизацијата на власта и онезоможување на локалните манипулации чести за времето на [[Борис Елцин]]. Постоењето на федералните окрузи е значајно за ограничување на донесувањето на закони и практики кај субјектите кои му противречат на федералниот закон, како на пример, скратување на граѓанските права, авторитативни практики на управниците на субјектите (или кај републиките, нивните претседатели), манипулација со полицијата и контрола врз правосудството, строга контрола врз печатот и манипулирање со избори. Полномошните претставници надгледуваат систем на ротација на федералните работници низ регионите за да се спречи нивната зависност од локалните водачи. Федералните окрузи прецизно соодветствуваат на воените региони на [[Внатрешна војска|Внатрешната војска]], и во голема мера соодветствуваат на регионите на министерството за одбрана. Ова им овозможува на полномошните претставници директен пристап кон командната структура на воениот и безбедносниот апарат. Ова дава јасна порака на субјектите дека тиа мораат да соработуваат со федералната влада. {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- | colspan="6" | [[Податотека:Map of Russian districts, 2010-01-19.svg|центар|500п]] |- ! colspan="2" | Име на округот ! [[Список на земји по површина|Површина]]<br />(км²) ! [[Список на земји по население|Население]]<br />(2002) ! [[Федерални субјекти на Русија|Федерални<br />субјекти]] ! [[Главен град|Административен<br />центар]] |- | style="background-color: #FFFF80; width: 3em;" | || style="text-align: left;" | [[Централен федерален округ]] | 652.800 | 38.000.651 | 18 | style="text-align: left;" | [[Москва]] |- | style="background-color: #FC8B8B;" | || style="text-align: left;" | [[Јужен федерален округ]] | 418.500 | 13.973.252 | 6 | style="text-align: left;" | [[Ростов на Дон]] |- | style="background-color: #62D2C5;" | || style="text-align: left;" | [[Северозападен федерален округ]] | 1.677.900 | 13.974.466 | 11 | style="text-align: left;" | [[Санкт Петербург]] |- | style="background-color: #FECE2C;" | || style="text-align: left;" | [[Далекуисточен федерален округ]] | 6.215.900 | 6.692.865 | 9 | style="text-align: left;" | [[Хабаровск]] |- | style="background-color: #01BEE7;" | || style="text-align: left;" | [[Сибирски федерален округ]] | 5.114.800 | 20.062.938 | 12 | style="text-align: left;" | [[Новосибирск]] |- | style="background-color: #C7CB8F;" | || style="text-align: left;" | [[Уралски федерален округ]] | 1.788.900 | 12.373.926 | 6 | style="text-align: left;" | [[Екатеринбург]] |- | style="background-color: #37CE04;" | || style="text-align: left;" | [[Приволшки федерален округ]] | 1,038,000 | 31.154.744 | 14 | style="text-align: left;" | [[Нижни Новгород]] |- | style="background-color: #AA6CA6;" | || style="text-align: left;" | [[Севернокавкаски федерален округ]] | 170.700 | 8.933.889 | 7 | style="text-align: left;" | [[Пјатигорск]] |} ''Извор'':<ref name="FD"> {{Cite Russian law | ru_entity=Президент Российской Федерации | ru_type=Указ | ru_number=849 | ru_date=13 мая 2000 г. | ru_title=О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе | ru_effective_date=13 мая 2000 г | ru_published_in="Собрание законодательства РФ", №20, ст. 2112 | ru_published_date=15 мая 2000 г | ru_url | ru_amendment_type=Указа | ru_amendment_number | ru_amendment_date=19 января 2010 г | ru_amendment_title | en_entity=Претседател на Руската Федерација | en_type=Указ | en_number=849 | en_date=13 мај 2000 г. | en_title=За полномошниот претставник на Претседателот на Руската Федерација во федерален округ | en_effective_date=13 мај 2000 | en_url= | en_amendment_type=Указ | en_amendment_number | en_amendment_date=19 јануари 2010 | en_amendment_title }}</ref> == Стопанство == [[Податотека:Moscow, City May 2010 03.JPG|мини|десно|Московскиот меѓународен деловен центар.]] == Култура == === Народна култура === Русите имааат големи карактеристични традиции во народната музика. Типични етнички руски инструменти се [[гусла]], [[жалејка]] и [[балалајка]]. Народната музика имала огромно влијание врз класичните руски композитори, и во денешно време таа е еден од изворите на инспирација за голем број на популарни народни групи, од кои најпознати се „[[Мелница (група)|Мелница]]“. Најпознати народни танци се: [[казачок]], [[хоровод]], [[камаринска]] и др.<ref>[http://www.ibelov.ru/english/concert.files/Russian%20chechotka%20in%20bast%20shoes.html Russian chechotka] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110827015022/http://www.ibelov.ru/english/concert.files/Russian%20chechotka%20in%20bast%20shoes.html |date=2011-08-27 }} {{ru}}</ref> === Архитектура === {{Главна|Руска архитектура}} [[Податотека:Peter and Paul Cathedral in Saint Petersburg full.JPG|мини|лево|200px|[[Црква Свети Петар и Свети Павле (Санкт Петербург)|Црквата Свети Петар и Свети Павле]]. во [[Санкт Петербург]]]] Корените на [[руска архитектура|руската архитектура]] започнале во времето на старите [[Словени]]. По [[христијанизација]]та на [[Киевска Русија]], руската архитектура во следните неколку векови била под влијание на [[Византиска архитектура|византиската архитектура]], сè до падот на [[Цариград]] во [[1453]] година. Освен традиционалните тврдини кои ги поседувале градовите (''Види: [[Кремљ]]''), главни архитектурни објекти во раната историја на руската архитектура биле православните храмови со големите куполи кои честопати биле или позлатувани или варосени. [[Аристотел Фиораванти]] и други италијански архитекти ја донеле [[ренесансна архитектура|ренесансата]] и нејзините трендови во Русија. Во текот на [[16 век]] се развил т.н. ''шатор тип на цркви''. Најпозната црква од таков тип е [[Црква Св. Василиј - Москва|црквата Свети Василиј]] во [[Москва]]. [[Кромидеста купола|Кромидестата купола]] се развила во текот на [[17 век]]. Кон средината на [[17 век]] во земјата се развил т.н. [[Наришкински барок]]. Реформите на [[Петар Велики]] довеле до промена на целото руско општество и доближување до [[Западна Европа|западноевропската култура]] и архитектонски стилови. Во текот на [[XVIII век]] настапил архитектонскиот стил [[рококо]] кое придонел до создавање на голем број на познати дела проследени од страна на [[Бартоломео Растрели]] и неговите наследници. Во текот на владеењето на [[Катерина Велика]] и нејзиниот внук [[Александар I (Русија)|Александар I]], градбите во градот [[Санкт Петербург]] биле трансформирани во [[неокалсицизам|неокласицистичка архитектура]]. Во втората половина на [[XIX век]] започнала руската преродба потикнета од [[готска архитектура|готската архитектура]] од [[Западна Европа]]. Во текот на [[XX век]], најпознати архитектонски стилови во Русија биле [[сецесија]]та ([[Фјодор Шехтел]]), [[конструктивизам]] ([[Алексеј Шчусев]] и [[Константин Мелников]]), и [[Сталинистичка архитектура|Сталинистичката архитектура]] ([[Борис Јофан]]). По смртта на [[Сталин]], [[Никита Хрушчов]] целосно го осудил веќе поранешниот архитектонски стил. Кон крајот на советската ера, доминантен архитектонски стил во Русија бил [[Функционализам|функционализмот]]. Ова помогнало да се реши станбениот проблем кое довело пак до изградба на голем број на згради со низок архитектурен квалитет. По распаѓањето на [[СССР]], голем број на христијански храмови кои биле срушени повторно биле обновени. === Класична музика и балет === [[Податотека:Snowdance.jpg|thumb|left|upright|Сцена од балетот ''Оревокршачка'', од [[Петар Илич Чајковски]]]] Почетоците на [[класична музика|класичната музика]] во Русија биле кон [[XIX век]]. Како нејзин основач се смета [[Михаил Иванович Глинка]] заедно со неговите следбеници, кои го прифатиле рускиот национален идентитет и додале голем број на верски и народни елементи во нивните композиции. Во оваа прва фаза на класични музичари спаѓа и [[Антон Рубинштајн]] кој ја основал конзерваторијата во [[Санкт Петербург]]. Можеби еден од најпознатите и најуспешните композитори од тоа време е [[Петар Илич Чајковски]], кој со своите творби ја одбележа ерата на доцниот [[романтизам]] како еден од најсестраните и најплодните. Делата на [[Сергеј Василевич Рахманинов]] го претставуваат доцниот [[Руски романтизам]] во класичната музика. Бил инспириран од [[Петар Илич Чајковски]], Корсаков и другите познати руски композитори. Тој е еден од последните музички уметници од европската класична музика.<ref>{{Наведена книга|author=Norris, Gregory; ed. Stanley, Sadie|title=The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2nd edition|publisher=MacMillian|date=1980|location=London|page=707|isbn=0333231112}}</ref> Светски реномирани композитори од [[XX век]] се [[Александар Скрабин]], [[Игор Стравински]], [[Сергеј Прокофјев]], [[Дмитриј Шостакович]] и други. Во текот на советската ера, класичната музика во голема мера била регулирана и создавана според социјалистичкиот режим кој бил налаган. Меѓу најпознатите од овој период се [[Давид Оистрах]], [[Мстислав Ростропович]], [[Владимир Хоровиц]], [[Свјатослав Рихтер]], [[Фјодор Шалапин]], [[Галина Вишневска]], [[Ана Нетребко]] и [[Дмитриј Хворстовски]].<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Russia::Music|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=5 October 2009|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia/38636/Music}}</ref> === Литература и филозофија === {{Главна|Руска литература}} [[Податотека:AleksandrPushkin.jpg|110px|thumb|upright|left|[[Александар Пушкин]] (1799–1837), најголемиот руски поет и основач на модерната руска литература. Автор е на ''[[Руслан и Лудмила]]'' и ''[[Евгени Онегин]]''.]] [[Податотека:Dostoevskij 1872.jpg|110px|thumb|upright|[[Фјодор Достоевски]] (1821–1881), писател, еден од најголемите психолози вбо светската јавност.<ref name="BritannicaRussianLit">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513793/Russian-literature|publisher=Encyclopedia Britannica|accessdate=2008-04-11|title=Russian literature|quote=Dostoyevsky, who is generally regarded as one of the supreme psychologists in world literature, sought to demonstrate the compatibility of Christianity with the deepest truths of the psyche.}}</ref> Автор на ''[[Злосторство и казна (Достоевски)|Злосторство и казна]]'' и ''[[Браќа Карамазови (Достоевски)|Браќа Карамазови]]''.]] [[Податотека:ChekhovGl 1.jpg|thumb|110px|upright|left|[[Антон Павлович Чехов|Антон Чехов]] (1860-1904) раскажувач, новелист и драмски писател. Автор на ''[[Човекот во футрола]]'' и ''[[Вишновата градина]]''.]] [[Податотека:L.N.Tolstoy Prokudin-Gorsky.jpg|110px|thumb|upright|[[Лав Николаевич Толстој|Лав Толстој]] (1828–1910), романописец, реформатор. Автор на ''[[Војна и мир (Толстој)|Војна и мир]]'' и ''[[Ана Каренина]]''.]] [[Руска литература|руската литература]] се смета за една од највлијателните и најразвиените во светот, која придонела и дала едни од најпознатите светски книжевни дела. Руската книжевна историја започнува во текот на [[10 век]]. Во текот на [[XVIII век]] за развој на истата најмногу придонеле [[Михаил Василевич Ломоносов]] и [[Денис Фонвизин]]. Но можеби најголемиот расцвет, руската литература доживеала во текот на [[XIX век]], во кој век биле создадени најголемите руски книжевни дела. Овој век е познат како [[Златен век на руската литература]]. Тој започнал со [[Александар Сергеевич Пушкин]], кој се смета за основач на модерната руска литература и честопати овој поет се опишува или се нарекува како “''Рускиот Шекспир''“.<ref>{{Наведена книга|author=Kelly, C|title=Russian Literature: A Very Short Introduction (Very Short Introductions) (Paperback)|publisher=Oxford Paperbacks|isbn=0192801449|year=2001}}</ref> Златниот век на литературата продолжил во текот на [[XIX век]] со делата на [[Михаил Јурјевич]] и [[Алексеј Некрасов]], [[Александар Островски]], [[Антон Павлович Чехов]], [[Николај Васиљевич Гогољ]], [[Иван Тургенев]], [[Лав Николаевич Толстој]], [[Фјодор Михајлович Достоевски]], [[Иван Александрович Гончаров]], [[Алексеј Феофилактович Писемски]], [[Николај Семјонович Лешков]] и други. Толстој и Достоевски од гледна точка на книжевни критичари биле определени како најголемите писатели на векот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513793/Russian-literature|publisher=Encyclopedia Britannica|accessdate=2008-04-11|title=Russian literature; Leo Tolstoy}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|publisher=Time Magazine|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,943893,00.html?promoid=googlep|accessdate=2008-04-10|title=Freaking-Out with Fyodor|author=Otto Friedrich|archive-date=2012-11-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20121103141539/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,943893,00.html?promoid=googlep|url-status=dead}}</ref> Кон крајот на [[XIX век]], руската литература започнала да се променува. Кратките прози и поезии станале доминантни жанрови во руската литература во следните неколку децении. Овој период од историјата на руската литература е познат и како [[Сребрен врк на руската поезија]]. За разлика од претходниот период каде [[реализам|реализмот]] бил главна карактеристика, во периодот од [[1893]] до [[1913]] госина, руската книжевност паднала под силно влијание на симболиката. Најпознати писатели од тој период се [[Валериј Брусов]], [[Андреј Бели]], [[Вјачеслав Иванов]], [[Александар Блок]], [[Николај Гумилев]], [[Дмитриј Мерезковски]], [[Фјодор Сологуб]], [[Ана Ахматова]], [[Осип Мандељштам]], [[Марина Цветаева]], [[Леонид Андрејев]], [[Иван Буњини]] и [[Максим Горки]]. По [[Руска револуција|руската револуција]] од [[1917]] година, рускиот културен живот во голем степен се променил или пак бил претворен во хаос. Некои истакнати и познати писатели од тој период, како [[Иван Буњини]] и [[Владимир Набоков]] ја напуштиле земјата, додека пак новата генерација на млади талентирани писатели се приклучиле кон различни организации со цел создавање на една нова културна книжевност проследена со новиот режим во склопот на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]]. Во текот на 1920-тите, писателите уживале широка толеранција. Во 1930-тите, објавувањето на новите книжевни дела било затегнато со оглед на доаѓањето на власт на [[Јосиф Сталин]] и неговата социјалистичка политика и режим. Голем број на писатели биле затварани и прогонувани во тој период. По неговата смрт, ограничувањата биле отфрлени за да во 1970-тите и 1980-тите истите бидат игнорирани. Од најпознатите водечки писатели од оваа ера, најмногу се издвојуваат: [[Евгениј Земјатин]], [[Исак Бабел]], [[Владимир Мајаковски]], [[Илф и Петров]], [[Јуриј Олеша]], [[Михаил Булгаков]], [[Борис Пастернак]], [[Михаил Шолохов]], [[Александар Солженицин]], [[Андреј Вознесенски]] и други. === Кино, анимација и медија === Русија исто така има голема традиција и во погед на [[анимација]]та која започнала по крајот на [[Руска Империја|руската империја]]. Поголемиот дел од руските анимирани филмови биле создадени во текот на советската ера, кога [[Coјузмултфилм]] бил најголемиот производител на анимација. Како најпознати аниматори од тоа време во Русија се: [[Иван Иванов Вано]], [[Фјодор Китрук]] и [[Александар Татарски]]. Најпознати анимирани филмови од тоа време се [[Чебурашка]], [[Ну, погоди!]] и други. Русија била меѓу првите земји во светот кои го вовеле [[радио]]то и [[телевизија]]та. Во текот на советската ера во Русија имало само неколку канали кои биле прикажувани преку овие два медиума. Но изминативе две децении се отвориле голем број на државни и приватни медиуми. [[Глас руски]] ([[руски]]: ''Голос России'') е едно од најстарите радија во земјата. Најпознати телевизии се: Првиот канал ([[руски]]: ''Первый канал'') кој опфаќа 98% од целата руска територија, [[Русија 1]] ([[руски]]: ''Россия 1''), [[ТВ Центар]] ([[руски]]: ''ТВ Центр'') итн. === Модерна култура === [[Податотека:Tatu at VivaComet 2008 (cropped).jpg|thumb|десно|180px| [[ТАТУ (група)|ТАТУ]] ]] По распаѓањето на [[СССР]], во Русија, главно под влијание на западноевропската култура и музика, започнал да се развива еден нов жанр на музика кој претходно бил сосема непознат и недостапен на музичката естрада. Можеби најпопуларната музика во моментот во Русија е [[поп-музика]]та заедно со Рокенрол|рокенролот и [[хеви метал]]от. [[Санкт Петербург]] (поранешен [[Ленинград]]), [[Екатеринбург]] (поранешен [[Свердловска]]) и [[Омск]] биле трите главни центри на рок-музиката. Најпопуларни руски групи се: [[Машина времени]], [[ДДТ (група)|ДДТ]], [[Аквариум (група)|Аквариум]], [[Алиса (група)|Алиса]], [[Кино (група)|Кино]], [[Арија (група)|Арија]], [[Граѓанска одбрана (група)|Граѓанска одбрана]], [[Сплин (група)|Сплин]] и други. Како една од најпопуларните групи кои имаат меѓународно признание е музичката група [[Тату (група)|Тату]] во [[Западна Европа]] и [[Витас]]. === Спорт === {{Главна|Спорт во Русија}} [[Податотека:Moscow torch.jpg|thumb|180px|right|Олимпискиот факел за Летните олимписки игри - 1980]] === Олимпијада === Русите се едни од најуспешните спортисти во светот, кои секогаш се наоѓале на самиот врв од вечната список на [[ВТА]] организирана од [[Олимписки игри|Олимписките игри]]. Доколку се признаат медалите кои [[СССР]] ги освоил, и се префрлат на нејзината наследничка Русија, таа на вечната ранг листа е на второ место по бројот на златни медали на [[Летни олимписки игри|Летните олимписки игри]] и прва на [[Зимски олимписки игри|Зимските олимписки игри]]. За време на советската ера, националниот олимписки тим настапил 18 пати и бил најуспешен тим во историјата на спортот. Од [[Летни олимписки игри 1952|Летните олимписки игри]] во [[1952]] година, земјата постојано била рангирана на првите три места според бројот на освоени медали. [[Гимнастика]], [[атлетика]], [[кревање тегови]], [[борење]], [[бокс]], [[мечување]], [[стрелање]], [[шах]], [[уметничко лизгање]] се спортовите во кои [[СССР]] и Русија имаат освоено најмногу медали. По распаѓањето на Советскиот Сојуз, руските спортисти продолжиле со својата доминација во овие спортови. Земјата била организатор на [[Летни олимписки игри 1980|Летните олимписки игри]] во [[1980]], кои се одржале во престолнината Москва, а освен тоа во [[2014]] година ќе бидат организатори на [[Зимски олимписки игри 2014|Зимските олимписки игри]] во [[2014]] година, кои ќе се одржат во [[Сочи]].<ref>http://www.sekojden.com.mk/pdf/130.pdf{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Советскиот Сојуз најмногу како спорт доминирал со гимнастиката. Како најпознати спортисти од тоа време се издвојуваат [[Лариса Латинина]] која моментално сѐ уште го држи рекордот според бројот на освоени олимписки медали. Доминацијата во гимнастиката продолжила и по распадот на Советскиот Сојуз. Најголеми спортистки од оваа категорија денеска се издвојуваат [[Алина Кабајева]], [[Ирина Чашчина]] и [[Евгенија Канаева]]. Русија е најдобра и во синронизирано пивање, каде скоро сите медали повеќе од една деценија и припаѓаат токму нејзе. [[Уметничко лизгање|Уметничкото лизгање]] исто така е многу популарен спорт во Русија. Во 1960-тите, Советскиот Сојуз бил доминантен во таа категорија. Руските спортисти заклучно со 2009 година имаат освоено вкупно 399 медали на олимпијадите, од кој 323 на летните и 76 на Зимските олимписки игри. Како Советскиот Сојуз, така и денешна Русија е позната по [[кошарка]]та, освојувајќи различни олимписки турнири, европски и светски првенства. Неколку руски кошаркари настапуваат во најсилната кошаркарска лига на светот, [[НБА]]. Како најпознат руски кошаркар во денешницата е [[Андреј Кириленко]] кој настапува за [[Јута Џез]]. Во [[2007]] година, Русија победила на [[Европско првенство во кошарка 2007|Европското првенство во кошарка]]. Најпознат кошаркарски клуб е [[КК ЦСКА Москва]] која во [[2006]] и [[2008]] година го освоила [[Куп на Евролига|купот на Евролига]] и [[УЛЕБ куп]]от. Иако спортот [[хокеј на мраз]] во земјата бил воведен во советската ера, сепак репрезентацијата многу бргу станала една од најсилните во светот, освојувајќи злото на речиси сите олимпијади и светски првенства. Најпознати руски играчи се [[Валери Кармалов]], [[Сергеј Макаров]], [[Вјечеслав Фетисов]], и [[Владислав Третиак]], и истите се избрани во Тимот на векот според ''IIHF'' <ref>[http://www.iihf.com/channels/iihf-world-championship/news/news-singleview-world-championship/article/iihf-centennial-all-star-team.html?tx_ttnews%5BbackPid%5D=552&cHash=3a26b76f60 IIHF Centennial All-Star Team]</ref> Како и кај другите спортови, така и хокејот на мраз по распаѓањето на Советскиот Сојуз дошол до голем пад. Златен медал руските спортисти немале освоено дури 15 години. Во тоа време, голем дел од руските играчи својата кариера ја направиле во [[НХЛ]] лигата. Во последните неколку години Русија повторно се наоѓа на врвот како една од најголемите сили во тој спорт, главно поради освојувањето на златни медали во [[2008]] и [[2009]] година. Во [[2008]] година била основана [[КХЛ лига]], како најсериозен конкурент на НХЛ лигата. За време на советската ера, Русија исто така била конкурентна и во [[фудбал]]от како спорт. И покрај тоа што располагала со фантастични играчи, [[СССР]] никогаш всушност не успеала да завладее како најголема светска сила во тој спорт на меѓународната сцена. На [[ЕВРО 1960]], [[СССР]] го освоила златниот медал, а во [[1988]] била финалист. Заедно со хокеј на мраз и кошарката, фудбалот е еден од најпопуларните спортови во земјата. Во последните години, рускиот фудбал се движи во нагорна линија. Најпознати клубови од Русија се [[ЦСКА Москва]], [[ФК Зенит]], [[ФК Локомотив]] итн. Можеби најпознатиот руски фудбалер во моментот е [[Андреј Аршавин]] кој настапува за англискиот премиерлигаш [[Арсенал]]. === Национални симболи и празници === {{Главна|Државни празници на Русија}} [[Податотека:Ded Moroz.jpg|thumb|right|160px|[[Дедо Мраз]].]] [[Податотека:Victory Day Parade 2008-14.jpg|thumb|лево|160px|Ден на победата над фашизмот, парада низ Москва.]] Во Руската федерација, денес има осум државни празници. [[Нова Година]] е првиот празник според календарот. Новогодишните празници заедно со големиот христијански празник [[Божик]] се одбележува традиционално како и во останатиот свет во [[Западна Европа]] преку поставување [[новогодишна елка]] и поклонување на подароци. Православниот Божик се прославува на [[7 јануари]] според [[јулијански календар|јулијанскиот календар]]. Освен Божик, христијански празници се и [[Велигден]] и [[Света Недела]], кои се празнуваат во денот [[недела]]. Други државни празници се: [[Ден на одбрана на татковината (руски празник)|Денот на одбрана на татковината]] ([[23 февруари]]), [[Меѓународен ден на жената|Меѓународниот ден на жената]] ([[8 март]]), [[Меѓународен ден на трудот]] ([[1 мај]]), [[Ден на победата над фашизмот]] ([[9 мај]]); [[Државен празник на Русија]] ([[12 јуни]]), [[Ден на народно единство]] ([[4 ноември]]). === Туризам === {{Главна|Туризам во Русија}} [[Туризам|Туризмот]] во Русија бележи раст по крајот на советската ера. Денес, земјата располага со едни од најголемите туристички одредишта на светот. Русија има 23 објекти кои се вклучени во [[Список на светско и културно наследство на Европа|списокот на светско и културно наследство]] на [[УНЕСКО]], ккао и многу кои чекаат да бидат вклучени.<ref>[http://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=ru Tentative Lists]</ref> Најголеми и најпопуларни туристички одредишта во Русија се градовите [[Москва]] и [[Санкт Петербург]], како поранешни престолнини на големи империи и големи клултурни центри во светот. Најпознати туристички атракции се: [[Третјаковска галерија|Третјаковската галерија]] и [[Ермитаж]], [[Црква Св. Василиј - Москва|црквите Свети Василиј]], [[Црква на Исус Христос Спасителот (Москва)|Исус Христос Спасителот]] и [[Црква Свети Исак|Свети Исак]], [[Црвен плоштад|Црвениот плоштад]], [[Палас плоштад]] и многу други. ==Русија како мотив во уметноста и во популарната култура== ===Русија како мотив во книжевноста=== * „Руска бајка“ — песна на полскиот поет [[Збигњев Херберт]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 218.</ref><ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 47.</ref> * „Русија Советска“ — песна на рускиот поет [[Сергеј Есенин]] од 1924 година.<ref>''Антологија руске лирике – X-XXI век. Књига II: Прва четвртина – средина XX века (авангарда и социјалистички реализам)''. Београд: Paidea, 2007, стр. 170-173.</ref> * „На Русија“ (''России'') — песна на рускиот поет [[Владимир Мајаковски]] од 1915 година.<ref>Владимир Мајаковски, ''Песме и поеме''. Нови Сад: Академска књига, 2015, стр. 77-78.</ref> * „Јас и Русија“ — песна на рускиот поет [[Велимир Хлебников]] од 1921 година.<ref>''Антологија руске лирике – X-XXI век. Књига II: Прва четвртина – средина XX века (авангарда и социјалистички реализам)''. Београд: Paidea, 2007, стр. 17.</ref> ===Русија како мотив во популарната музика=== * „Лезбејките на Русија“ ([[англиски]]: ''Lesbians Of Russia'') — песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група [[Бонгвотер]] (''Bongwater'') од 1988 година.<ref>[https://www.discogs.com/Bongwater-Double-Bummer/release/641620 DISCOGS, Bongwater – Double Bummer (пристапено на 30 јуни 2021)]</ref> * „Русија“ — песна на српската рок-група [[Идоли]].<ref>''Idoli'', Hi-Fi Centar, CDD 10109, 1996.</ref> * „Ракета кон Русија“ (англиски: ''Rocket to Russia'') — албум на американската [[Панк рок|панк-рок]] група [[Рамоунс]] (''Ramones'') од 1977 година.<ref>[https://www.discogs.com/Ramones-Rocket-To-Russia/release/1292101 Discogs, Ramones ‎– Rocket To Russia (пристапено на 13 септември 2019)]</ref> * „Доминион / Мајка Русија“ (англиски: ''Dominion / Mother Russia'') — песна на британската рок-група [[Систерс оф мерси]] (''The Sisters Of Mercy'') од 1987 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Sisters-Of-Mercy-Floodland/release/313899 DISCOGS, The Sisters Of Mercy ‎– Floodland (пристапено на 22 септември 2019)]</ref> == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == * [http://ruskarec.mk/ „Руска реч“] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140308091910/http://ruskarec.mk/ |date=2014-03-08 }} - портал за руски новости, руска култура и руско-македонските односи на македонски јазик {{mk}} == Поврзано == * [[Список на руски владетели]] * [[Руска СФСР]] * [http://main-law.ru Устав на Руската Федерација] {{ЗНД}} {{Држави на Европскиот континент}} {{Азија}} {{Словенска Европа}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Русија| ]] [[Категорија:Држави во Источна Азија]] [[Категорија:Држави во Северна Азија]] [[Категорија:Источна Европа]] [[Категорија:Држави во Азија]] [[Категорија:Држави во Европа]] [[Категорија:Држави и територии настанати во 1991 година]] 2jwwsmwxmeeaaxrhnc7al73bbis8d3m 4795914 4795913 2022-07-23T19:32:30Z 212.127.169.51 wikitext text/x-wiki {{Coord|60|N|90|E|display=title}}{{Infobox country |latd=55 |latm=45 |latNS=N |longd=37 |longm=37 |longEW=E |leader_name2 = [[Михаил Мишустин]] |leader_name3 = [[Валентина Матвиенко]] |leader_name4 = [[Вјачеслав Володин]] |conventional_long_name = Руска Федерација |native_name = Российская Федерация |image_flag = Flag of Russia.svg |image_coat = Coat of Arms of the Russian Federation.svg |common_name = Русија |national_anthem =<br />„[[химна на Русија|Химна на Руската Федерација]]“<br /><center>[[File:National Anthem of Russia (2000), instrumental, one verse.ogg]]</center> |image_map = Russian_Federation (orthographic_projection) - Crimea disputed.svg |map_width = 220px |map_caption =Русија (темнозелено)<br />[[Крим]] (оспоерен, под руска власт) (светлозелено)^a |capital = [[Москва]] |largest_location= capital |official_languages = [[руски јазик|руски]] |ethnic_groups = {{unbulleted list | 81,0% [[Руси]] | 3,7% [[Татари]] | 1,4% [[Украинци]] | 1,1% [[Башкири]] | 1,0% [[Чуваши]] | 0,8% [[Чеченци]] | {{nowrap|11,0% останати{{\}}неизјаснети}} }} |ethnic_groups_year = 2010<ref name="perepis-2010.ru">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-December-2011.ppt|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120118212344/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/result-December-2011.ppt|archivedate=18 January 2012|title=ВПН-2010|work=perepis-2010.ru}}</ref> |demonym = [[Руси]] (Русин/Русинка) |government_type = [[федерација|федерална]] [[полупретседателски систем|полупретседателска]] [[устав]]на [[република]]<ref>[[:en:Wikisource:Constitution of Russia|Устав на Русија]]</ref> |leader_title1 = [[Претседател на Русија|Претседател]] |leader_name1 = [[Владимир Путин]] |leader_title2 = [[Премиер на Русија|Премиер]] |leader_title3 = Претседател на [[Совет на федерацијата|Советот на федерацијата]] |leader_title4 = Претседател на [[Државна дума|Државната дума]] |legislature = [[Федерално собрание на Русија|Федерално собрание]] |upper_house = [[Федерално собрание на Русија|Федерално собрание]] |lower_house = [[Државна дума]] |established_event1 = [[Киевска Русија]] |sovereignty_type = [[Историја на Русија|Настанок]] |established_event2 = [[Големо Московско Кнежевство]] |established_date1 = 862/882<ref>се смета дека основоположникот [[Рурик]] дошол во 862 г., па затоа оваа година важи за почеток на руската држава ([http://www.1150russia.ru/ukaz-prezidenta-rf-o-prazdnovanii-1150-letiya-zarozhdeniya-rossiyskoy-gosudarstvennosti.html Указ Президента РФ "О праздновании 1150-летия зарождения российской государственности"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140714233159/http://www.1150russia.ru/ukaz-prezidenta-rf-o-prazdnovanii-1150-letiya-zarozhdeniya-rossiyskoy-gosudarstvennosti.html |date=2014-07-14 }}); Во 882 г. на власт дошол [[Олег Вештиот]].</ref> |established_event3 = [[Царство Русија]] |established_date2 = 1283 |established_event4 = [[Руска Империја]] |established_date3 = 16 јануари 1547 |established_event5 = [[Руска Советска Федеративна Социјалистичка Република|Руска СФСР]] |established_date4 = 22 октомври 1721 |established_event6 = [[Советски Сојуз]] |established_date5 = 6 ноември 1917 |established_event7 = [[Распад на Советскиот Сојуз|Руска Федерација]] |established_date6 = 10 декември 1922 |established_event8 = [[Устав на Русија|тековен устав]] |established_date7 = 25 декември 1991 |established_date8 = 12 декември 1993 |area_km2 = 17,125,200<ref name="area">[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/region/reg-pok15.pdf Regions of Russia. Social and economic indicators 2015] Russian Federal State Statistics Service</ref>{{refn|author="Areanote"|Вклучувајќи ги [[Република Крим]] и [[Севастопол]]}} |percent_water = 13<ref name=gen>{{Наведена мрежна страница |title=The Russian federation: general characteristics |url=http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F февруари 1/010000R |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110728064121/http://www.gks.ru/scripts/free/1c.exe?XXXX09F |archivedate=2011-07-28 |work=Federal State Statistics Service |accessdate=5 April 2008 |url-status=live }}</ref>&nbsp;{{small|(со мочуришта)}} |population_estimate = {{increase}}144,526,636 <ref name="gks.ru">{{Наведена мрежна страница|title=ПРЕДВАРИТЕЛЬНАЯ ОЦЕНКА ЧИСЛЕННОСТИ ПОСТОЯННОГО НАСЕЛЕНИЯ на 1 января 2018 г. и в среднем за 2017 г|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul2018.xlsx|accessdate=February 23, 2018|website=www.gks.ru}}</ref> (без Крим){{refn|group=note|author="Popnote"|Вклучувајќи ги [[Крим]] и [[Севастопол]], се зголемува вкупното население во Русија 146,877,088.<ref name="gks.ru" />}} |population_estimate_year = 2018 |population_density_km2 = 8.4 |population_density_sq_mi = 21.5 | GDP_PPP = $4.180 трилиони<ref name="imf.org">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=65&pr1.y=6&c=922&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Report for Selected Countries and Subjects|website=www.imf.org}}</ref> |GDP_PPP_year = 2016 |GDP_PPP_per_capita = $29,032<ref name="imf.org" /> |GDP_nominal = $1.576 trillion<ref name="imf.org" /> |GDP_nominal_year = 2018 |GDP_nominal_per_capita = $10,950<ref name="imf.org" /> |Gini = 37.7 <!--number only--> |Gini_year = 2015 |Gini_change = <!--increase/decrease/steady--> |Gini_ref =<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://hdr.undp.org/en/content/income-gini-coefficient|title=Income Gini coefficient|work=Human Development Reports (Source: World Bank 2013)|publisher=[[United Nations Development Programme|UNDP]]|accessdate=26 August 2015}}</ref> |HDI = 0.798 <!--number only--> |HDI_year = 2014<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year--> |HDI_change = increase<!--increase/decrease/steady--> |HDI_ref =<ref name="HDI">{{Наведена мрежна страница| url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf|title=2015 Human Development Report |date=2015|accessdate=14 December 2015|publisher=United Nations Development Programme}}</ref> |currency = [[руска рубља|рубља]] (₽) |currency_code = RUB |utc_offset = +2 to +12 |drives_on = десно |calling_code = +7 |cctld = {{unbulleted list |[[.ru]] |[[.su]] |[[.рф]]}} |footnote_a = Кримскиот Полуостров има оспорен статус меѓу Русија и Украина, а е под управа на Русија. |recognised_languages = Воедно службени се уште [[јазици во Русија|35 малцински јазици]] на разни подрачја |area_magnitude = }} '''Русија''' ({{lang-ru|Россия}}), службено: '''Руска Федерација''' (''{{јаз|ru|Российская Федерация}}'') — земја која се простира на огромни пространства од [[Источна Европа]] и [[Северна Азија]]. Со површина од {{км2|17.075.400}}, Русија е [[Список на земји по површина|најголемата]] земја во светот (околу 11,5 % од вкупната [[свет]]ска површина), покривајќи скоро двапати поголема територија од [[Канада]], [[Кина]] или [[Соединети Американски Држави|Соединетите Американски Држави]]. По бројот на население (144,526,378 жители) Русија е седма во светот, по [[Кина]], [[Индија]], [[Соединети Американски Држави|САД]], [[Индонезија]], [[Бразил]] и [[Пакистан]]. Порано доминантна република во [[Сојуз на Советските Социјалистички Републики]] (СССР), Русија сега е независна земја и влијателен член на [[Заедница на независни држави|Заедницата на независни држави]] (ЗНД) од распадот на СССР во декември [[1991]] година. За време на советскиот период, Русија официјално се виката Руската Советска Федеративна Социјалистичка Република (РСФСР). Русија се смета за надледник на Советскиот Сојуз како во економски, така и во дипломатски рамки. Поголемиот дел од површината, популацијата и индустриското производство на Советскиот Сојуз, еден од двете [[велесила|велесили]], се наоѓаат во Русија. После распадот на Советскиот Сојуз, глобалната улога на Русија во светот во голем дел исчезна. Во октомври 2005 година, федералната агенција за статистика објави дека руската популација се намалила за повеќе од 500.000 луѓе таа година, со што целосната бројка изнесувала 143 милиони иако Русија е втора држава по светот по бројот на имигранти во светот. Најголемата површина, население и индустриско производство на некогашниот СССР, некогашната светска велесила, отпаѓа на Русија. Поради тоа, и по распадот на Советскиот Сојуз, Русија игра значајна улога на светската сцена. Оваа улога, иако значајна, е далеку од улогата на некогашниот СССР. Денес Руската Федерација е земја која прави големи чекори во сите области од општественото живеење. Се забележуваат големи стапки на раст во сите државни сфери од која највлијателна е економската сфера каде за 4 години е забележан раст од околу 25%. Руската Федерација денес е блиску до точката на економска активност од [[1989]] година. Русија се граничи со [[Норвешка]], [[Финска]], [[Естонија]],[[Летонија|Латвија]], [[Литванија]], [[Полска]] (со последните две преку [[Калининградска област]]), [[Белорусија]], [[Украина]], [[Грузија]], [[Азербејџан]], [[Казахстан]], [[Кина]], [[Монголија]] и [[Северна Кореја]]. Русија се доближува до [[Соединети Американски Држави|САД]], кај [[Берингов Премин|Беринговиот Премин]]. Северна и источна граница ѝ се [[Атлантски Океан|Атлантски]], [[Северен Леден Океан|Северен Леден]], и [[Тихи Океан]]. Русија исто така има излез на [[Црно Море|Црно]], [[Балтичко Море|Балтичко]] и [[Касписко Езеро]]. Главен град на Русија е [[Москва]], службен јазик е [[Руски јазик|рускиот јазик]]. == Потекло на поимот == == Историја == {{Главна|Историја на Русија}} === Рана историја === {{Главна|Рана историја на Русија}} За време на [[праисторија|праисториската епоха]], огромните [[степа|степи]] во [[јужна Русија]] биле населени [[номади|номадски]] [[племе|племиња]]. Во [[Класична антика|класичната антика]], народите на [[Понтиски степи|Понтиските степи]] биле познати како [[Скити]].<ref name = Belinskij>{{наведено списание|last=Belinskij|first=Andrej|author2=H. Härke|title=The 'Princess' of Ipatovo|journal=Archeology|volume=52|issue=2|date=March/April 1999|url=http://cat.he.net/~archaeol/9903/newsbriefs/ipatovo.html|accessdate=2007-12-26}}</ref> Градот [[Гелон]] бил опишан од страна на [[Херодот]] како еден од најголемите во тоа време во [[Европа]]. Помеѓу [[3 век п.н.е.]] и [[6 век п.н.е.]], на овие простори опстојувало [[Боспорско царство|Боспорското царство]],<ref>Gocha R. Tsetskhladze (ed), ''The Greek Colonisation of the Black Sea Area: Historical Interpretation of Archaeology'', F. Steiner, 1998, p. 48. ISBN 3-515-07302-7.</ref> управувано главно од грчките колонии. Царството се растурило по инвазијата на [[Номади]]те <ref>Peter Turchin, ''Historical Dynamics: Why States Rise and Fall'', Princeton University Press, 2003, pp. 185–186. ISBN 0-691-11669-5.</ref>. Туркскиот народ хазари владееле на територијата помеѓу [[Касписко Море]] и [[Црно Море]] до [[8 век]].<ref name="Christian">David Christian, ''A History of Russia, Central Asia and Mongolia'', Blackwell Publishing, 1998, pp. 286–288. ISBN 0-631-20814-3.</ref> Предците на Русите биле [[Словени|Словенските племиња]], чија прататковина (според некои научници) се смета дека се [[Припјатски блата|Припјатските блата]].<ref>For a discussion of Slavic origins, see Paul M. Barford, ''The Early Slavs'', Cornell University Press, 2001, pp. 15–16. ISBN 0-8014-3977-9.</ref> Раните источни словени постепено се населиле во [[Западна Русија]] две насоки: првите се населиле од [[Киев]] кон денешниот град [[Суздаљ]] и [[Муром]] а другите од [[Полоцк]] кон [[Новгород]] и [[Ростов]].<ref name = Christian2>David Christian, op cit., pp. 6–7.</ref> Од [[7 век]] па натаму, источните словени конструирале дел од населението во денешна [[Западна Русија]]<ref name = Christian2/> === Киевска Русија === {{Главна|Киевска Русија}} [[Податотека:Kievan Rus en.jpg|thumb|Киевска Русија во 11 век]] [[Скандинавија|Скандинавските]] [[Викинзи]], познати и како [[Варјази]]<ref>See, for instance, [http://www.britannica.com/eb/article-9057004/Oleg Viking (Varangian) Oleg] and [http://www.britannica.com/eb/article-9064445/Rurik Viking (Varangian) Rurik] at [[Енциклоепдија Британика]].</ref> во [[Северна Европа]] создале една од најцивилизираните општества во тоа време. Во средината на [[9 век]], тие започнале да се упатуваат од Балтичко до Црно и Касписко Море.<ref>Dimitri Obolensky, ''Byzantium and the Slavs'', St Vladimir's Seminary Press, 1994, p. 42. ISBN 0-88141-008-X.</ref> Според [[Прв руски летопис|Првиот руски летопис]], Варјагот (Викинг) [[Рурик]] бил избран за првиот владетел ([[Голем кнез]]) на Новгород во околу [[860]] година,<ref name=Curtis>{{Наведена мрежна страница|last=Excerpted from Glenn E. Curtis (ed.)|title=Russia: A Country Study: Kievan Rus' and Mongol Periods|publisher=Washington, D.C.: Federal Research Division of the [[Library of Congress]]|year=1998|url=http://www.shsu.edu/~his_ncp/Kievan.html|accessdate=20 July 2007}}</ref> пред неговите наследници да се преселат на југ кон Киев,<ref>James Westfall Thompson, and Edgar Nathaniel Johnson, ''An Introduction to Medieval Europe, 300–1500'', W. W. Norton & Co., 1937, p. 268.</ref> каде претходно веќе доминирале [[Хазари]]те.<ref>David Christian, Op cit. p. 343.</ref> Така во текот на [[9 век]] била создадена првата источнословенска држава која се викала [[Киевска Русија]]<ref name = Curtis/>, која се наоѓала по должината на река [[Днепар]]. До крајот на [[10 век]], нордиското малцинство се соединило со словенското,<ref>Particularly among the aristocracy. See [http://history-world.org/BYZ4.htm World History] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070718120101/http://history-world.org/BYZ4.htm |date=2007-07-18 }}. Retrieved 22 јули 2007.</ref>. Киевска Русија одиграла голема улога за воведувањето на [[Православие|христијанското православие]] на овие простори,<ref name = Curtis/> издвојувајќи ја византиската од словенската култура. [[Христијанство]]то официјално било воведено во [[988]] година, односно по официјалното крштевање на [[Владимир I Велики|Кнез Владимир]].<ref>See [http://www.dur.ac.uk/a.k.harrington/christin.html The Christianisation of Russia] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070727221316/http://www.dur.ac.uk/a.k.harrington/christin.html |date=2007-07-27 }}, an account of Vladimir's baptism, followed by the baptism of the entire population of Kiev, as described in ''The Russian Primary Chronicle''.</ref> Периодот на владеење на [[Владимир I Велики]] ([[980]]-[[1015]].) и [[Јарослав I Мудриот]] ([[1019]]-[[1054]]) го претставува периодот на Златното владеење на Киевска Русија. Киевска Русија како држава се распаднала во [[1240]] година, главно поради меѓусебната војна помеѓу членовите на кралското семејство околу престолот. Киевската доминација слабеела во корист на [[Владимирско-суздаљско Кнежевство|Владимирско-суздаљското Кнежевство]] на североисток, [[Новогордска Република]] на север, и [[Галициско-Волнско Кнежевство]] во југозапад. Оваа територија конечно била заземена од страна на [[Монголци]]те по нивната инвазија во Русија, каде на овие простори била формирана т.н. [[Златна Орда]].<ref name="Hamm">In 1240. See Michael Franklin Hamm, ''Kiev: A Portrait, 1800–1917'', Princeton University Press, 1993. ISBN 0-691-02585-1</ref> === Големо Московско Кнежевство === {{Главна|Големо Московско Кнежевство}} [[Даниел Московски]], најмладиот син на [[Александар Невски]], го основал [[Московско Кнежевство|Московското Кнежевство]] <ref name = Curtis/> , по кое ги протрал Татарите оде земјата. Кнежевството дополнително ги затегнало своите позиции кога градот станал центар на [[Руска православна црква|Руската православна црква]]. До средината на [[14 век]], моќта на Монголците била во опаѓање, а Русите ја согледувале можноста од протерување на истите. Во [[1380]] година, во [[Куликово]], Монголците биле поразени. Во текот на [[15 век]], големите кнезови на Москва се обиделе целата популација на кнежевството да го стават под своја контрола. Најуспешен кнез од овој процес е [[Иван III]]<ref name = Curtis/> кој ги удрил темелите на новата руска национална држава. [[Големо Војводство Москва|Големото Војводство Москва]] во рамките на неговото владеење било зголемено трипати повеќе за разлика од неговиот претходник.<ref name = Curtis/> Одбивајќи понатамошна соработка со Татарите, Иван III во својата кампања целосно ја поразил [[Златна Орда|Златната Орда]]. Иван и неговите наследници се обиделе да ги заштитат јужните граници од нападите против [[Кримски Татари|Кримските Татари]] и другите орди.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.allempires.info/article/index.php?q=The_Crimean_Khanate |title=The Tatar Khanate of Crimea |accessdate=2009-12-14 |archive-date=2017-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171108032646/http://www.allempires.info/article/index.php?q=The_Crimean_Khanate |url-status=dead }}</ref> === Руско царство === {{Главна|Руско царство}} [[Податотека:Moscow daniel.jpg|thumb|right|Данил Московски со својата придружба]] Развојот на царскиот автократски апсолутизам својот врв го достигнал за време на владеењето на [[Иван IV]] ([[1547]]-[[1584]]), познат и како [[Иван Грозни]]. Тој е првиот владетел што се прогласил за цар на цела Русија, во [[1547]] година. Тој ја зајакнел позицијата на монархот до највисоко ниво.<ref name = Curtis/> Исто така, во негово време биле направени едни од најголемите реформи на Русија. [[Иван Грозни]] успеал да ги зазеде [[Казанско ханство|Казанското ханство]], [[Астраханско ханство|Астраханското ханство]] и [[Сибирско ханство|Сибирското ханство]].<ref name = JMartin>Janet Martin, ''Medieval Russia, 980–1584'', Cambridge University Press, 1995, p. 395. ISBN 052136832.</ref> Овие освојувања ја прекинала постојаната до тогаш [[миграција]] на азиските народи до [[Европа]] преку [[Волга]] и [[Урал]]. По смртта на [[Иван Грозни]], негов наследник станал синот му [[Фјодор I]]. Во текот на неговото владеење следувал период на граѓански војни и „странска“ интервенција позната како „Време на проблемите“ ([[1606]]–[[1613]]).<ref name = Curtis/>. Крајно студените лета ([[1601]]-[[1603]]),<ref>Borisenkov E, Pasetski V. "The thousand-year annals of the extreme meteorological phenomena", ISBN 5-244-00212-0, p.190</ref> довеле до голем глад во периодот од [[1601]] до [[1603]] година и зголемување на социјалната неорганизираност. Владеењето на [[Борис Годунов]], било проследено со големи бунтови и востанија, и покрај тоа што тој извршил големи реформи во Русија. Борис Годунов на престолот го наследил неговиот син [[Фјодор II]] којшто владеел само неколку месеци, бидејќи и тој бил убиен од противниците на својот татко. Претходно, од [[1610]] година до [[1612]], војниците на Полско-литванскат унија ја окупирале [[Москва]]. Тие не успеале да ја заземат, но сепак Москва била во голем дел опожарена<ref name=Vern>[[George Vernadsky]], "A History of Russia", Volume 5, Yale University Press, (1969). [http://www.spsl.nsc.ru/history/vernad/vol5/vgv522.htm#vgv522note35 Russian translation]</ref><ref>Mikolaj Marchocki "Historia Wojny Moskiewskiej", ch. "Slaughter in the capital", [http://www.vostlit.info/Texts/rus8/Marchockij/pred.phtml?id=902 Russian translation]</ref><ref>Sergey Solovyov. History of Russia... Vol. 8, p. 847</ref> Во [[1612]] година, народот од [[Нижни Новогород]] и други градови предводени од [[Дмитриј Позхарски]] и [[Кузма Минин]] успеале да ги протерат полските влијанија од градот Москва.<ref name="Dunning">Chester S L Dunning, ''Russia's First Civil War: The Time of Troubles and the Founding of the Romanov Dynasty'', [http://books.google.com/books?vid=ISBN0271020741&id=9NUYtSJaO8cC&pg=PA434&lpg=PA434&dq=moscow+minin+patriot&sig=R7i94-fA_3vcjadJ8j0WonuPQys p. 434] Penn State Press, 2001, ISBN 0-271-02074-1</ref><ref name=ToT>[http://www.britannica.com/eb/article-9073517 Troubles, Time of]." [[Encyclopædia Britannica]]. 2006</ref><ref>[http://www.bartleby.com/65/e-/E-Pozharsk.html Pozharski, Dmitri Mikhailovich, Prince] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20081211151400/http://www.bartleby.com/65/e-/E-Pozharsk.html |date=2008-12-11 }}", [[Columbia Encyclopedia]]</ref> [[Податотека:Tsar Mikhail I -cropped.JPG|мини|[[Михаил Романов]], првиот цар од династијата Романови]] Во [[февруари]] [[1613]] година, Полјаците пбиле протерани од [[Москва]], а Национално собрание, кое било составено од претставници од педесет градови, па дури и некои села, го избрале [[Михаил Романов]] за нов цар на Русија. === Руска Империја === {{Главна|Руска Империја}} [[Податотека:ZauerveydNA Petr1UsmirDA19.jpg|мини|десно|''Петар Велики ги смирува своите пљачкосувачки трупи по заземањето на Нарва во 1704'' од [[Николај Зауервајд]], 1859]] Руската Империја е наследник на т.н. Руско или Московско царство, владеена од наследниците на [[Иван IV]] како [[цар]]еви. Иако империјата била официјално прогласена во [[1721]] година од страна на цар [[Петар I (Русија)|Петар I]], таа навистина се родила кога Петар станал цар во [[1682]]. Петар I извршил реформи и во војската, според западните стандрди, земјоделството и индустријата.<ref name="3.1"/>. Црквата, исто така претрпела промени. Патријархот на руската црква бил заменет со [[синод]], кој бил под директна контрола на царот. Во 1699, Петар го напуштил традиционалниот руски календар, во кој годината започнувала на [[1 септември]] и го прифатил [[јулијански календар|јулијанскиот календар]], каде годината започнува на [[1 јануари]]. Од доаѓањето на власт, па сѐ до неговата смрт, Петар без прекин водел војни, од кои зависела целата негова политика. Тој војувал против [[Османлиско Царство|Османлиското царство]] во [[1695]], [[1696]] и [[1711]]. Во 1696, Петар го освоил пристанишниот град [[Азов]] и на Русија ѝ осигурил излез на [[Црно Море|Црното Море]], за подоцна во [[1711]] да се изгуби во мировни преговори со Османлиското царство. Тој војувал и против [[Персиско царство|Персија]], со што освоил и територии на западниот и јужниот брег на [[Каспиското Езеро]]. Тие територии, Русија ги загубила многу бргу по неговата смрт. Меѓутоа најважна од сите војни кои ги водел, била онаа против [[Шведска]], која траела 21 година (1700-1721)<ref name="3.1">[http://www.znanje.org/i/i21/01iv10/01iv1022m/obrazovanje%20ruske%20imperije.htm Петар Велики. Создавање на Руската имоерија. -{www.znanje.org}-]</ref>. [[Податотека:Lomonosov Poltava 1762 1764.jpg|мини|лево|Битката кај Полтава, [[мозаик]] од [[Михаил Ломоносов]] (1764) Санкт Петербург. Руската Академијата на науките]] Речиси педесет години биле потребни да поминат пред да се појави на рускиот престол амбициозен и безмилосен владетел. [[Екатерина II]] била германска принцеза која се оженила на рускиот наследник на престолот. Кога се открило дека тој бил неспособен, таа издала дозвола за негово убиство. Тогаш било најавено дека тој починал од "[[аполексија]]. Екатерина II имала голем успех во [[Руско-турски војни|Руско-турските војни]] во периодот од [[1768]]-[[1774]] година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.parallelsixty.com/history-russia.shtml|title=History|work=Parallel 60|accessdate=2007-07-23|archive-date=2018-02-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20180201064748/http://www.parallelsixty.com/history-russia.shtml}}</ref>. По договорот од [[1774]] година, Русија добила право да ги заштитува интересите на христијаните во [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]], а [[Кримско ханство|Кримското ханство]] добило независност од султанот. До нејзината смрт во [[1796]] година, Екатерина својата земја ја претворила во една од најсилните и најголемите во Европа и светот. Територијалните проширувања продолжиле во времето на нејзините наследници [[Александар I (Русија)|Александар I]], кој ја зазел [[Финска]] од ослабнатата [[Шведска]] во [[1809]] година и [[Бесарабија]] од Османлиското Царство во [[1812]] година. [[Наполеон Бонапарт]] направил голема грешка, кога, по конфликтот со цар Александар I појдел во освојување на [[Царска Русија]] во [[1812]] година. Оваа кампања на воени походи на крајот била катастрофална за Наполеон, најмногу бидекќи руската армија постојано го избегнувала директниот удар на Наполеон и тактиката. Поради страшно студената руска зима, илјадници француски војници умреле од студ во снегот. Спроведувајќи герилски начин на војнување, Русите ги натерале Французите да се повлечат, а по најавеното повлекување, руските војски отишле до таму што ги гонеле низ цела централна и западна Европа, додека не престигнат во [[Париз]]. [[Податотека:SPB Monument of Catherine II 1890-1900.jpg|thumb|left|Споменик на [[Екатерина II]] во [[Санкт Петербург]]]] [[Податотека:Napoleons retreat from moscow.jpg|thumb|left|Повлекувањето на Наполеон од Москва]] Иако Руската Империја одиграла водечка политичка улога во текот на 19 век, која и овозможила голема победа над Наполеон Бонапарт, задржувањето на феудалните односи во земјата го оневозможил економскиот напредок. Додека економскиот развој во Западна Европа бил во подем во времето на т.н. Индустриска револуција, Русија сè повеќе заостанувала зад Европа кое придонесело за создавање на сè поголеми проблеми во нејзиното општество. Иако Русија била голема сила, нејзината влада на различни полиња била доста неефикасна. Народот бил сиромашен а економијата неразвиена.<ref>Riasonovsky ''A History of Russia'' (fifth ed.) pp.302-3; Charques ''A Short History of Russia'' (Phoenix, second ed. 1962) p.125</ref> По победата на Александар над Наполеон, царот имал план за спроведување на одреден број на реформи. Иако царот се обидел да ги воведе па и да ги спроведе, сепак најглавните не биле ниту допрени.<ref>Riasonovsky p.302-307</ref> Со релативно либерални убедувања бил [[Николај I (Русија)|Николај I]] ([[1825]]—[[1855]]), ко во почетокот на своето владеење бил соочен со избувнување на востание. Позадината на овој бунт лежела во Наполеоновите војни, кога голем број на руски офицери и војници скоро ја обиколиле [[Европа]] по време на руските походи и нивниот контакт со либерализмот во [[Западна Европа]] им дал можност да побарат промени во Русија. Како резултат на тоа избувнало т.н. [[декемвриско востание (1825)|декемвриско востание]] во [[1825]] година. На чело на востанието застанале мал дел од [[Либреализам|либералните]] роднини, офицери и војници кои сакале братот на Николај да биде [[монарх]], а Николај да се тргне од престолот. Меѓутоа, востанието било многу бргу задушено, поради кое Николај морал да отстапи од програмата која била започната дури од времето на [[Петар Велики]], а со тоа да ја заштити максималната [[автократија]].<ref>Riasonovsky p.324</ref> Рускиот император исто така морал да расчисти со востанијата и бунтовите кои се случувале во новоосвоените територии како [[Полска]] односно [[ноемвриско востание (1830)|ноемвриското востание]] во [[1830]] година и [[Јануарско востание (1830)|Јануарското востание]] од [[1830]] година.<ref>See Norman Davies: ''God's Playground: A History of Poland'' (OUP, 1981) vol. 2, pp.315-333; and 352-63</ref> Царот Николај починал, оставајќи зад себе голем број на нерешени прашања. Кога [[Александар II (Русија)|Александар II]] дошол на власт во [[1855]] година, спроведил голем број на реформи. Една од најголемата реформа во руската историја во текот на [[XIX век]] била [[еманципација]]та. Во [[1876]] година, во [[Османлиско Царство|Османлиското Царство]] избувнало востание на [[Балкански Полуостров|Bалканскиот полуостров]]. Руското население и власт застанале на страната над словенското население, па Русија повторно влегла во поредната [[Руско-турска војна (1877-1878)|Руско-турската војна]]. Влегувањето во војната дополнително ги изладило односите на Русија со [[Австроунгарија]], која исто така имала територијални претензии на [[Балкански Полуостров|Bалканскиот полуостров]].<ref>Riasonovsky pp.386-7</ref> По завршувањето на војната, Русија ги проширила своите територии во [[Средна Азија]], поточно во регионот околу [[Касписко езеро]].<ref>Riasonovsky p.349</ref> За разлика од својот татко, новиот император [[Александар III (Русија)|Александар III]] [[1881]]. - [[1894]] година) се карактеризирал со голема националистичка политика.<ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9057487/Orthodoxy-Autocracy-and-Nationality Orthodoxy, Autocracy, and Nationality], [[Encyclopædia Britannica]]</ref>. Најмоќниот советник на царот бил [[Константин Петрович Победоносцев]]. Еден од најголемите противници на [[демократија]]та, уставот и [[парламентарен систем|парламентарниот систем]].<ref>Hugo S. Cunninggam, [http://www.cyberussr.com/rus/pobedonostsev.html Konstantin Petrovich Pobedonostsev (1827-1907): Reactionary Views on Democracy, General Education]. Retrieved 21 јули 2007.</ref> Под негово влијание, голем дел од револуционерите биле прогонети од земјата<ref>Robert F. Byrnes, "Pobedonostsev: His Life and Thought" in ''Political Science Quarterly'', Vol. 85, No. 3 (September, 1970), pp. 528–530.</ref> а била спроведувана политика на [[русификација]].<ref>Arthur E. Adams, "Pobedonostsev's Religious Politics" in ''Church History'', Vol. 22, No. 4 (December, 1953), pp. 314–326.</ref>. Наследник на Александар станал неговиот син [[Николај II (Русија)|Николај II]], последниот руски цар. Воениот неуспех во [[Руско-јапонска војна (1904-1905)|Руско-јапонската војна]] од [[1904]]-[[1905]] година, бил голем удар за царскиот режим во Русија.<ref name="CurtisAut">[http://countrystudies.us/russia/7.htm The Last Years of the Autocracy], excerpted from Glenn E. Curtis (ed.), ''Russia: A Country Study'', Department of the Army, 1998. ISBN 0-16-061212-8.</ref> Царот Николај и неговиот народ во [[Прва светска војна|Првата светска војна]] влегле со голем ентузијазам, како заштитници на своите српски браќа. Во [[август]] [[1914]] година, руските војски навлегла во [[Германија]] за да ѝ даде поддршка на [[Франција]].<ref>Keegan, 139.</ref> Во средината на [[1915]] година, војанта се проширила. Резервите на храна и гориво се намалувале, бројот на жртвите растел како и [[инфлација]]та. Избувнале големи штрајкови помеѓу недоволно платените работници во фабриките. Од друга страна пак, земјоделците барале реформи. Во [[1916]] година бил убиен [[Грегориј Распучин]], кој имал голема улога во политичкиот живот.<ref name = CurtisAut/> На [[3 март]] [[1917]] година избиувнал штрајк во една фабрика во [[Петроград]]. Сите работници престанале со работа и излегле на улични протести. Кога царот го распуштил законодавното тело и наредил штрајкувачите да се вратат на своите работни места, започнала [[Февруарска револуција|Февруарската револуција]]. Оргнизацијата ''Дума'' одбила да биде распуштена, штрајкувачите продолжиле со своите напори а војската застанала на страната на народот. За само неколку денови, организацијата прогласила привремена влада на чие чело застанал кнезот [[Лавов (презиме)|Лавов]]<ref name = HistoryC>[http://www.history.com/encyclopedia.do?articleId=221104 The Russian Revolution] in the History Channel Encyclopedia.</ref>. На следниот ден, царот абдицирал. Во меѓувреме, социјалистите во Петроград формирале работнички совет.<ref name = HistoryC/> [[Ленин]] се вратил во Русија од егзилот од [[Швајцарија]] со помош на [[Германија]] која се надевала Русија да се повлече од војната. Илјадници селани, работници и војници го дочекале [[Ленин]] на железничката станица. По големите маневри, советите во [[ноември]] [[1917]] година го протерале Керенски и неговата влада во егзил, по која започнала [[октомвриска револуција|октомвриската револуција]]. === Советска Русија === {{Главна|Историја на Советскиот Сојуз}} Војската на контрареволуционерите, која во најголем дел била нарекувана [[Бела армија]], започнала да прави план како да го ликвидира болшевичкото движење. Во исто време, сојузниците на Русија ги испратиле своите трупи за да ги поддржат антикомунистичките сили. [[Црвена армија|Црвената армија]] и [[Чека (тајна полиција)]] спровела терор чија цел била да ги ликвидира непријателите на револуцијата. Тие немале поддршка од сите друштвени елементи во земјата, па морале да ја употребат својата еден вид владина сила за време на граѓанската војна. До [[1920]] година, целата војска била евакуирана, и во [[Белорусија]], [[Украина]] и на [[Кавказ]] биле поставени комунистички влади, но по цена истите да го одржуваат моделот на автократија на власта. [[Податотека:Lenin.gif|thumb|right|Говор на [[Ленин]] пред народот]] Историјата на Русија во периодот од [[1922]] до [[1991]] година, всушност е историјата на [[СССР|Сојузот на Советските Социјалистички републики]] или историја на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]]. Уставот кој бил усвоен во [[1924]] година го дал почетокот на федералниот систем на власта кој се засновал на советот кој бил поставен низ селата, фабриките, градовите во поголемите делови на земјата. На врвот на оваа советска пирамида во секоја република стоел сојузен конгрес на советите. Иако изгледало дека конгресот ја спроведува својата суверена власт, сепак ова тело директно било управувано од страна на Комунистичката партија, која повторно го контролирала [[Политбиро]]то на Централниот комитет [[КПСС]] од [[Москва]], престолнината на Советскиот Сојуз, која како престолнина била уште во времето на [[Царска Русија]], до доаѓањето на [[Петар Велики]] на царскиот престол. Периодот од консолидацијата на револуцијата од [[1917]] до [[1921]] година е познат како [[Воен комунизам]]<ref name="Richman">{{наведено списание|last=Richman|first=Sheldon|date=|year=1981|title=War Communism to NEP: The Road to Serfdom|url=http://www.mises.org/journals/jls/5_1/5_1_5.pdf|format=PDF|journal=The Journal of Libertarian Studies|volume=5|issue=1|pages=89–97}}</ref>. Земјата, индустријата, банките, железниците, бротскиот сообраќај итн. виле потполно [[национализација|национализирани]], а [[економија]]та ограничена. Режимот тотално ја напуштил царската политика на [[дискриминација]]. Режимот во голема мера придонел за унапредување на медицинските услуги. Биле спроведени голем број на кампањи против [[колера]]та, [[туфус|тифусот]] и [[маларија]]та. Бројот на докторите се зголемил, животниот век се зголемил а од друга страна пак се намалила смртта на новородените деца. Владата исто така го промовирала [[атеизам|атеизмот]] и [[материјализам|материјализмот]], кои ги удриле темелите на [[Марксизам|марксистичката теорија]]. Седумнаесет денови по почетокот на германската инвазија на Полска од [[1939]] година, кога германската војска била на само 150 километри од советската граница, советската војска го окупирала источниот дел на Полска кој бил главно населен со [[Украинци]] и [[Белоруси]]<ref>Gross, Jan Tomasz. ''Revolution from Abroad: The Soviet Conquest of Poland's Western Ukraine and Western Belorussia''. Princeton: Princeton University Press, 2002. 2nd ed. ISBN 0-691-09603-1.</ref><ref>Zaloga, Steven & Victor Madej. ''The Polish Campaign 1939''. 2nd ed. New York: Hippocrene Books, 1991. ISBN 0-87052-013-X.</ref>. По пропаднатиот договор околу размена на територии, Советскиот Сојуз започнал војна со [[Финска]], позната како [[Зимска војна]] ([[1939]] - [[1940]]).на [[22 јуни]] [[1941]] година, Германија го прекршила договорот и навлегла на територијата на Советскиот Сојуз. До крајот на [[ноември]] истата година, Германија ја зазела [[Украина]], а по ова ја започнала [[Опсада на Ленинград|Опсадата на Ленинград]], по кој планот бил германската војска да се упати кон престолнината [[Москва]]<ref>Gilbert, Martin. The Second World War: A Complete History. 2nd ed. New York: Owl Books, 1991. ISBN 0-8050-1788-7.</ref><ref>Thurston, Robert W. & Bernd Bonwetsch (ed.). ''The People's War: Responses to World War II in the Soviet Union''. Urbana: University of Illinois Press, 2000. ISBN 0-252-02600-4.</ref><ref>Clark, Alan. ''Barbarossa: The Russian-German Conflict, 1941-1945''. New York: Harper Perennial, 1985. ISBN 0-688-04268-6.</ref>. Во [[битка кај Москва|Битката кај Москва]], германските сили биле одбиени од советските, по кое Германците се реорганизирале и главно се насочиле кон југоисточниот дел од земјата. Победите во [[Битка кај Сталинград|Сталинградската битка]] и [[Битка кај Курска|Курската битка]] го покажале идниот резултат од [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. По овие порази, Германија не била повеќе во состојба да води офанзивна војна, па иницијативата преминала во рацете на Советите<ref>Beevor, Antony. ''Stalingrad, The Fateful Siege: 1942-1943''. New York: Viking, 1998. ISBN 0-670-87095-1.</ref>. До крајот на [[1943]] година, [[Црвена армија|Црвената армија]] ги разбила германските сили кај [[Ленинград]], повратила голем дел од [[Украина]] и [[Западна Русија]] и навлегла во [[Белорусија]] <ref>Glantz, David M. & Jonathan M. House. ''When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler''. Lawrence: University Press of Kansas, 1998. ISBN 0-7006-0717-X.</ref>. До крајот на [[1944]] година, фронтот од Русија бил поместен во [[Источна Европа]]. Со огромна војска, советската армија се упатила кон територијата на [[Источна Европа]], зазимајќи го [[Берлин]] во [[мај]] [[1945]] година<ref>Beevor, Antony. ''Berlin: The Downfall, 1945''. 3rd ed. London: Penguin Books, 2004. ISBN 0-14-101747-3.</ref> Нацистичка Германија била целосно поразена. [[Податотека:Leonid_Brezhnev_and_Richard_Nixon_talks_in_1973.png|thumb|left|[[Леонид Брежнев]] на средба со американскиот претседател [[Ричард Никсон]]]] По издвојувањето на победата, избил конфликт помеѓу Советскиот Сојуз и [[САД]], позната како [[Студена војна]] која се проширила на меѓународна сцена. Студената војна бил период на конфликти, тензија и натпревар помеѓу [[САД]] и [[СССР]] и нивните сојузници од времето по [[Втора светска војна|Втората светска војна]] до раните 1990-ти. Во текот на овој период, соперништвото помеѓу двете велесили се одвивал на повеќе полиња: воени сојузи, идеологија, психологија, шпиунажа, технолошка надмоќ, освојување на вселената, огромни трошоци за одбрана, огромни конвенционални и нуклеарни воени потенцијали, и многу посредни војни. Главна преокупација на [[Сталин]] била своето влијание да го прошири до самата Германија, од каде подоцна започнувала т.н. [[Железна завеса]]<ref name="Gaddis">{{Наведена книга|title=Russia, the Soviet Union, and the United States: An Interpretive History|last=Gaddis|first=John|publisher=McGraw-Hill|year=1990|isbn=0075572583|location=|pages=176}}</ref>. Во текот на [[април]] [[1949]] година, САД го основал ''Северно-атланскиот сојуз'' познат под името [[НАТО]], пакт во меѓусебна заштита според кој каков било напад на некоја од членките на тој сојуз би значело напад врз сите останати. Во [[1955]] година, Советскиот Сојуз основал еквивалентен сојуз на НАТО, познат под името [[Варшавски пакт]] <ref>Mastny, Vojtech, Malcolm Byrne & Magdalena Klotzbach (eds.). ''Cardboard Castle?: An Inside History Of The Warsaw Pact, 1955-1991''. Budapest: Central European University Press, 2005. ISBN 963-7326-08-1.</ref><ref>Holloway, David & Jane M. O. Sharp. ''The Warsaw Pact: Alliance in Transition?'' Ithaca: Cornell University Press, 1984. ISBN 0-8014-1775-9.</ref><ref>Holden, Gerard. ''The Warsaw Pact: Soviet Security and Bloc Politics''. Oxford: Blackwell, 1989. ISBN 0-631-16775-7.</ref>. Поделбата на Европа на Западна и Советска или Источна придобила глобален карактер, особено кога САД создал нуклеарен монопол за тестирање на советската бомба [[Џо-1]] и доаѓањето на власт на [[Комунистичка партија на Кина|Комунистичката партија во Кина]]. [[File:Sputnik asm.jpg|right|thumb|[[Спутник&nbsp;1]] бил првиот вештачки сателит пуштен во орбита околу Земјата]] Во борбата за власт која следувала по смртта на Сталин во [[1953]] година, неговите најблиски соработници ја изгубиле битката. [[Никита Хрушчов]] ја зацвтстил својата власт по говорот на дваесеттиот конгрес на Комунистичлката партија на Русија во [[1956]] година, на кој конгрес ги изложил безбројните ѕверства кои биле направени во времето на неговиот претходник, Сталин <ref name="CNN Khrushchev">{{Наведена мрежна страница|work=CNN|url=http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/kbank/profiles/khrushchev/|title=Nikita Sergeyevich Khrushchev|accessdate=2007-07-22|archive-date=2008-06-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20080613043811/http://www.cnn.com/SPECIALS/cold.war/kbank/profiles/khrushchev/|url-status=dead}}</ref>. Веднаш по конгресот, Хрушчов започнал да воведува големи реформи. Сталиновата ориентација кон тешката индустрија ја пренасочил кон производство на добра за широка потрошувачка и станбените објекти. Новите реформи довеле до подобрување на [[животен стандард|животниот стандард]] на населението, и покрај тоа што се јавувале сè поголеми проблеми во економијата. Реформи имало и во правниот систем, и покрај тоа што целиот систем бил под контрола на Комунистичката партија, сепак интелектуалците се стекнале со поголема слобода за разлика од претходниот период. Во [[1989]] година Советите се повлекле од [[Авганистан]]. Во декември 1989 Горбачов и [[Џорџ Буш постариот]] на самитот на [[Малта]] објавиле крај на Студената војна.<ref>"Cold War," ''A Dictionary of World History''. Oxford University Press, 2000. Oxford Reference Online. Oxford University Press.</ref> До тогаш веќе и сојузниците на СССР слабееле - комунистичките режими во [[Источна Европа]] биле на заминување, а новите демократски власти биле повеќе заинтересирани за сојузништво со Западот отколку со СССР. И во самиот СССР, најпрво комунистичката власт била принудена да го напушти монополот на власта по 73 години во [[1990]]. СССР официјално се распаднал на [[25 декември]] [[1991]] година<ref name="BBC Timeline">{{Наведена мрежна страница|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/1112551.stm|work=BBC|title=Timeline: Soviet Union|quote=1991 25 декември - Gorbachev resigns as Soviet president; US recognises independence of remaining Soviet republics|accessdate=2007-07-22}}</ref>. Конечниот чин било со предавање на власта на Советскиот Сојуз и преземање на власта во Русија од страна на [[Борис Елцин]]. Русија официјално започнала да постои на [[26 декември]] [[1991]] година<ref name="BBC Timeline" />. === Руска федерација === {{Главна|Историја на Руската Федерација}} [[Податотека:Boris Yeltsin 31 December 1999.jpg|мини|лево|[[Борис Елцин]] и [[Владимир Путин]]]] Иако [[Борис Елцин|Елцин]] дошол на власт, неговата популарост помеѓу руското население никогаш не се повратила по потпишувањето на економските реформи по принципот на шок-терапија, кој бил предложен од страна на [[Егор Гајдар]]. Реформите го уништиле животниот стандард на голем дел од населението, посебно на онаа група која претходно уживала некои благодети. Така, Русија во следните години влегла во период на голема економска криза, период кој претходно веќе поминал во [[САД]] или [[Западна Европа]] во времето на [[Големата депресија]]<ref>Peter Nolan, ''China's Rise, Russia's Fall''. Macmillan Press, 1995. pp. 17–18.</ref>. Во тој период земјата била опфатена од страна на различни олигарси и криминални групи. По препорака на западните влади, и пред сè на Светската банка и Меѓународниот монетарен фонд, Русија започнала процес на брза приватизација чија цел била денацинализација на советските институции. Од средината на деценијата, трговијата, услугите и малата индустрија принадлеела во приватни раце. Повеќето големи претпријатија биле закупени од страна на нивните стари менаџери<ref>See Fairbanks, Jr., Charles H. 1999. "The Feudalization of the State". ''Journal of Democracy'' 10(2):47–53.</ref>. До средината на 1990-тите години, во земјата бил воспоставен повеќепартиски систем<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cdi.org/russia/johnson/9176-3.cfm|title=Russian president praises 1990s as cradle of democracy|work=Johnson's Russia List|accessdate=2007-07-20}}</ref>. Сепак, најголемиот проблем во политиката на земјата претставувала незаедничкото дејствување на претседателот и премиерот на земјата и нивните различни гледишта. Од друга страна во политичкиот живот постоеле и анархистите, кои еден вид биле наследници на комунистите. == Географија == Русија се граничи со [[Норвешка]], [[Финска]], [[Естонија]], [[Летонија|Латвија]], [[Литванија]], [[Полска]] (со последните две преку [[Калининградска област]]), [[Белорусија]], [[Украина]], [[Грузија]], [[Азербејџан]], [[Казахстан]], [[Кина]], [[Монголија]] и [[Северна Кореја]]. Русија се доближува до [[Соединети Американски Држави|САД]], кај [[Берингов Премин|Беринговиот Премин]]. Северна и источна граница ѝ се [[Атлантски Океан|Атлантски]], [[Северен Леден Океан|Северен Леден]], и [[Тихи Океан]]. Русија исто така има излез на [[Црно Море|Црно]], [[Балтичко Море|Балтичко]] и [[Касписко Езеро]]. На територијата на Русија се наоѓаат најразлични природни зони, од пустинските брегови на [[Касписко Море]] до поларните ледови на [[Нова Земја]] и [[Новосибирски Острови|Новосибирските Острови]]. Широко застапени се [[степи]]те, [[Тајга|тајгите]] и [[Тундра|тундрите]]. Релефот на Русија е различен. Околу 70% од територијата на Русија е опфатен со рамнини. Најголема е [[Источноевропска Низина|Источноевропската Низина]]. На нејзината источната страна се наоѓа планината [[Урал]] со највисок врв [[Народнаја]] (1895 метри). На исток од [[Урал]] се наоѓа [[Западносибирска рамнина|Западносибирската рамнина]], [[Средносибирска Висорамнина|Средносибирската Висорамнина]] и [[Јакутска рамнина|Јакутската рамнина]]. [[Податотека:Эльбрус с перевала Гумбаши.JPG|мини|десно|Планината [[Елбрус]], највисоката точка на Кавказ, Русија и Европа.]] Планинските области се наоѓаат на источниот и јужниот дел од државата, северните делови од Голем Кавказ каде се наоѓа и најголемата точка во Русија, врвот [[Елбрус]] висок 5642 метри, Јужносибирските планини вклучувајќи го [[Алтај]] со највисокиот врв [[Белуха]] од 4506 метри, Западен и Источен Саја. Најголемите реки во Русија се [[Северна Двина]], [[Печора]], [[Енисеј]], [[Лена]], [[Индигирка]], [[Амур]], [[Анадир]], [[Дон (река)|Дон]], [[Кубањ (река)|Кубањ]], [[Нева]] и други. Основните езера во Русија се [[Касписко Море]], [[Бајкал]], [[Ладошко езеро]]. === Клима === Климата во Русија е континентална, во северните делови умерено континентална, а на Далечниот Исток умерена. Во јужните делови е топла. Средните температури во јануари се од 0 до -5°С во европскиот дел, до -40 С и -50° С во Јакутија. Во јули температурите се од 5 С во Северен Сибир до 24-25°С во Прикасписката низина. Врнежи- до 2000 мм во [[Алтај]] и [[Северен Кавказ]], до 1000 мм во Далечниот Исток, 700 мм во европските рамнини. == Државно уредување == === Политички систем === {{multiple image|perrow=2|total_width=300|caption_align=center | align = right | image1 = Vladimir Putin (2018-03-01) 03 (cropped).jpg|caption1={{center|[[Владимир Путин]]<br /><small>[[Претседател на Русија|Претседател]]</small>}} | image2 = Mikhail Mishustin (2020-07-09).jpg|caption2={{center|[[Михаил Мишустин]]<br /><small>[[Премиер на Русија|Премиер]]</small>}} }} Според [[Устав на Русија|Уставот на Русија]], земјата е [[федерација]] и [[полупретседателска република]], каде претседателот е шеф на државата а премиерот е на чело на владата. Руската Федерација е фундаментално структурирана како мултипартиска претставничка демократија, со федералната влада составена од три гранки, законодавна, извршна и судска власт. Државното уредување на Русија се состои од Устав, кој бил изгласен на [[12 декември]] [[1993]] година. Шеф на државата е претседателот на Руската Федерација, кој се избира на секои шест години на директни избори. Според уставот, тој ги има следните осластувања: тој е врховен командант на вооружените сили на земјата, го именува и го разрешува Претседателот на Владата на земјата во согласност со Државната Дума, на предлог на претседателот на владата именува или разрешува од должност на вицепремиерот на земјата и федералните министри, го назначува секретарот на Советот за безбедност, предлага кандидати за гувернер на Централната банка, во случај на војна или воена опасност има право да донесе закон за цела територијална држава или на дел од неа, но мора ова да биде во соработка со општината. Моментален претседател на земјата е [[Владимир Путин]]. Извршната власт во земјата е [[Влада на Русија|Владата на Руската Федерација]], која според хиерархијата стои под Претседателот. На чело на Владата се наоѓа [[Премиер на Русија|Премиер]] кој се избира од страна на претседателот на земјата. Системот од федерални органи се состои од федерални министерства, федерални служби и федерални агенции. Законодавната власт се состои од Горниот дом односно од Советот на Федерацијата кој ги именува сојузните субјекти во републиките, областите и краевите во федерацијата, а членовите на Долниот дом односно Државната Дума која брои 450 пратеници, се избират на директни избори чиј мандат е во период од пет години. Судската власт се исполнува од страна на судовите. === Вооружени сили === Вооружените сили на Руската Федерација биле формирани по отцепувањето на Русија од СССР и формално му распаѓање на крајот на [[1991]]. Русите ја наследиле речиси цела опрема на поранешната [[Црвена армија]]. Руското Министерство за одбрана е формирано со декрет на [[Борис Елцин]] на [[7 јануари]] [[1992]], и сите сили на територијата на РСФСР поминале под негов надзор. Руската армија има вкупна големина од 1.130.000 луѓе, што ја прави четврта најголема во светот (пред неа се само оние на Индија, САД и Кина). Таа е наследник на вооружените сили на [[Советскиот Сојуз]]. Од [[1991]] до крајот на 90-те години руската армија се соочила со голем недостиг на нова опрема и финансирање. Од околу 6.000.000 воен персонал во [[1990]] година, денеска руската армија е намалена на нешто повеќе од 1.100.000 луѓе во [[2009]], вклучувајќи околу 2.000 авиони (на пример [[Миг-29]], [[Су-27]], [[Миг-31]]), 955 бомбардери, околу 23.000 тенкови, во близина 22.000 далекобојни артилериски системи, околу 50 подморници, околу 100 надводни воени бродови. Руската Федерација има најголем арсенал на нуклеарно оружје во вредност од блиску 12.000 нуклеарни глави. Стратешките ракетни сили се опремени со вкупно 446 интерконтинентални ракети од типот 4. Р-36МУТТХ има дострел над 15.000 километри. Предвидените воени трошоци за 2010 година биле 35 милијарди долари, седми по големина во светот. == Демографија == === Најголеми градови === {{Најголеми градови во Русија}} === language=== {{Главна|Руски јазик}} [[Податотека:Ostromirovo.jpg|thumb|200px|left|[[Остромирско евангелие]] од 1056 година, втора најстара [[Источнословенски јазици|источнословенска]] книга, денеска се наоѓа во [[Руска национална библиотека|Руската национална библитека]]]] [[Податотека:firebird.jpg|thumb|right|Илустрација на руска бајка за жар-птицата, [[Иван Билибин]], 1899 година.]] Русија е земја во која постојат околу 160 етнички групи кои зборуваат на околу 100 јазици. Според пописот од [[2002]] година, 142,6 милиони луѓе зборуваат [[руски]], 5,3 милиони зборуваат [[Татарски јазик|татарски]] и околу 1,8 милиони [[украински јазик|украински]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.perepis2002.ru/index.html?id=87|title=Russian Census of 2002|work=4 март Population by nationalities and knowledge of Russian; 4 април Spreading of knowledge of languages (except Russian)|publisher=Federal State Statistics Service|accessdate=2008-01-16}}</ref> Рускиот јазик е едниствениот официјален државен јазик на земјата, но Уставот дава на поединешните етнички групи во републиките да го користат својот мајчин јазик како ко-официјален веднаш до рускиот.<ref>{{Наведена мрежна страница|title=The Constitution of the Russian Federation|work=(Article 68, §2)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm|accessdate=2007-12-27}}</ref> И покрај неговата голема разширеност, рускиот јазик е во голема мера хомоген во цела Русија. Тој е најраспространетиот географски јазик на просторот на [[Евроазија]] и најзборуваниот [[словенски јазик]].<ref name=toronto>{{Наведена мрежна страница|title=Russian|publisher=University of Toronto|url=http://learn.utoronto.ca/Page625.aspx|accessdate=2007-12-27|archive-date=2007-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20070106002617/http://learn.utoronto.ca/Page625.aspx}}</ref> Рускиот јазик припаѓа на групата [[индоевропски јазици]] и е еден од оние јазици кои во истата група кои се задржиле во употреба до ден денес. Други јазици од истата група се [[белоруски јазик|белорускиот]], [[украински јазик|украинскиот]] и веројатно [[Русински јазик|русинскиот јазик]] кои споделуваат заеднички лингвистички карактеристики. [[Староисточнословенски јазик|Старорускиот јазик]] бил зборуван во периодот од [[10 век]] до [[14 век]], и од него произлегуваат горенаведените [[источнословенски јазици]].<ref>{{Наведена мрежна страница|last=Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007|title=Russian language|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761572449/Russian_Language.html|accessdate=2007-12-27|archive-date=2007-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20071216235358/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761572449/Russian_Language.html|url-status=dead}}</ref> Како податок над една четвртина од светската научна литература е објавена на руски јазик. Околу 70% од универзалните науки се објавени на [[англиски]] и [[руски]].<ref name=lomonosov>{{Наведена мрежна страница|title=Russian language course|publisher=Russian Language Centre, Moscow State University|url=http://www.rlcentre.com/russian-language-course.shtml|accessdate=2007-12-27|archive-date=2016-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160205074901/http://rlcentre.com/russian-language-course.shtml|url-status=dead}}</ref> Денеска, јазикот е еден од шестте службени јазици на [[ООН]]. {{bar box |float=right |title=Верници во Русија |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|Православни|red|78}} {{Столбен постоток|Други Христијани|blue|2.2}} {{Столбен постоток|Муслимани|green|15}} {{Столбен постоток|Други Или Непроделени|orange|4.8}} }} ==== Фолклор ==== {{Главна|Словенска митологија}} Стариот [[руски фолклор]] се заснова на корени од паганските верувања на старите [[Словени]], кој пак денеска најчесто е застапен во руските бајки. Руските епоси заземаат важен дел од [[словенска митологија|словенската митологија]]. Најважните и најстарите епови од времето на [[Киевска Русија]] всушност се створени во [[Северозападен федерален округ|денешниот северозападен руски федерален округ]]. Голем број на бајки и еписи биле прилагодени и претставени во анимациони филмови од страна на многу познати режисери како [[Александар Птушко]] (Илья Муромец, Садко) и [[Александар Роу]] (Морозко, Василиса Прекрасная и др.). Некои руски поети, вклучувајќи ги [[Леонид Филатов]] и [[Петр Јершов]], направиле голем број на познати поетски интерпретации на класичните руски бајки. Меѓу овие се вклучува и [[Александар Сергеевич Пушкин]] кој исто така создал потполни оригинални бајски песни кои до ден денес се задржиле во голема популарност. === Религија === [[Податотека:Naval Cathedral of St Nicholas in Kronstadt 03.jpg|мини|десно|Црквата „Св. Никола“ во Кронштат]] Предците на голем дел од денешните [[Руси]] го примиле [[христијанизација|христијанство]] во [[10 век]].<ref name=encarta>{{Наведена мрежна страница|last=Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007|title=Russia|url=http://encarta.msn.com/encyclopedia_761569000_6/Russia.html|accessdate=2007-12-27|archive-date=2008-01-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20080109010927/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761569000_6/Russia.html|url-status=dead}}</ref> Околу 100 милиони граѓани се сметаат себеси за православни христијани, кое во процент е околу 70% од вкупниот борј на население во земјата. Сепак црквата тврди дека тој број е околу 80 милиони <ref>http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article551693.ece</ref><ref>[http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90196.htm Russia<!-- Bot generated title -->]</ref>. Исто така, според една анкета која била спроведена од страна на рускиот ''Центар за истражување на јавното мислење'', 63% од испитаниците сметаат себеси за [[христијани|православни]] верници, 16% од испитаниците за [[муслимани]] и помалку од 1% за [[протестанти]], [[будисти]], [[евреи]] и слично.<ref name=religionsurvey/> Други 12% рекле дека веруваат во [[Бог]], а 16% изјавиле дека се неверници<ref name=religionsurvey>{{Наведена мрежна страница|title=Опубликована подробная сравнительная статистика религиозности в России и Польше|publisher=religare.ru|date=6 June 2007|url=http://www.religare.ru/article42432.htm|accessdate=2007-12-27}}</ref>. Денеска, се проценува дека Русија е дом на околу 23.000.000 луѓе од муслиманска вероисповед, од кој само 1.500.000 живеат во [[Москва]].<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Fact Box: Muslims In Russia|publisher=Radio Free Europe|url=http://www.rferl.org/features/features_Article.aspx?m=07&y=2005&id=B7D5E783-749F-4E6A-B77E-8932ECE7AD53|accessdate=2007-12-27}}</ref><ref name=timesmuslim>{{Наведена мрежна страница|last=Page|first=Jeremy|title=The rise of Russian Muslims worries Orthodox Church|publisher=The Times|url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/article551693.ece|accessdate=2007-12-27}}</ref> Според Православната црква пак, бројот на муслиманските верници е околу 20.000.000, додека пак според официјалниот попис, нивниот број е околу 15.000.000<ref>http://www.danielpipes.org/blog/2005/08/predicting-a-majority-muslim-russia.html</ref>. Во Русија исто така има населено околу 4.000.000 муслимани кои биле раселени во за времето на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]].<ref name=financialtimes>{{Наведена мрежна страница|title=Russia's Islamic rebirth adds tension|publisher=Financial Times|url=http://www.ft.com/cms/s/0/3f3fba2c-474f-11da-b8e5-00000e2511c8.html|accessdate=2007-12-27|archive-date=2007-11-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20071121232919/http://www.ft.com/cms/s/0/3f3fba2c-474f-11da-b8e5-00000e2511c8.html|url-status=dead}}</ref> Најголемиот дел од муслиманското население во [[Идел-Урал]], како и во [[Северен Кавказ]], [[Москва]], [[Санкт Петербург]] и [[Западен Сибир]]<ref>{{Наведена мрежна страница|last=Mainville|first=Michael|title=Russia has a Muslim dilemma|work=Page A - 17|publisher=San Francisco Chronicle|date=19 ноември 2006|url=http://sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2006/11/19/MNGJGMFUVG1.DTL|accessdate=2007-12-27}}</ref> . [[Будизам|Будизмот]] е традиционален за три региони на Руската Федерација: [[Бурјатија]], [[Тува]] и [[Калмикија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|last=Nettleton|first=Steve|title=Prayers for Ivolginsky|publisher=CNN|url=http://www.cnn.com/SPECIALS/2000/russia/story/train/ivolginsky.monastery/|accessdate=2007-12-27|archive-date=2001-11-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20011122131758/http://www.cnn.com/SPECIALS/2000/russia/story/train/ivolginsky.monastery/|url-status=dead}}</ref> Некои жители на сибирски региони и [[Далечен Исток|Далечниот Исток]], [[Јакутија]], [[Чукотски]], итн, се припадници на помали религиозни организации. === Здравје === === Образование === [[Податотека:Moscow State University.jpg|thumb|[[Московски државен универзитет Ломоносов]]]] == Административна поделба == {{Главна|Административна поделба на Русија}} Русија се дели на осум големи '''федерални окрузи''' ([[рус.]] ''федеральные округа''). Федералните окрузи се единици на административна поделба за целите на федералната влада. Тие ''не се'' составни единици на Руската Федерација. Составните единици на федерацијата се нарекуваат [[федерални субјекти на Русија|федерални субјекти]]. Во секој округ се наоѓаат неколку федерални субјекти. Секој федерален округ има претседателски претставник, чија официјална титула е „Полномошен претставник“. Официјалната задача на овој претставник е едноставно да ја надгледува работата на федералните агенции во регионите, иако во практика овој надзор е далекусежен и од големо значење. === Федерални окрузи === Федералните окрузи ги создал [[Владимир Путин]] во мај [[2000]] како дел од пошироката програма за зајакнување на федералната власт. Во програма спаѓаат и следниве реформи: индиректен избор на [[Совет на Федерацијата|Советот на Федерацијата]], иследување во републиканските устави и регионалните повелби и право на претседателот да ги распушта праламентите на субјектите доколку тие не ги почитуваат федералните закони. Полномошните претставници и нивниот пресонал установуваат во која мера субјектите отстапуваат од федералните закони и норми. Тие исто така го надгледуваат и процесот на исправка од близу, на начин на кои владата во Москва не може тоа да го изведе. Затоа тие играат клучна улога во централизацијата на власта и онезоможување на локалните манипулации чести за времето на [[Борис Елцин]]. Постоењето на федералните окрузи е значајно за ограничување на донесувањето на закони и практики кај субјектите кои му противречат на федералниот закон, како на пример, скратување на граѓанските права, авторитативни практики на управниците на субјектите (или кај републиките, нивните претседатели), манипулација со полицијата и контрола врз правосудството, строга контрола врз печатот и манипулирање со избори. Полномошните претставници надгледуваат систем на ротација на федералните работници низ регионите за да се спречи нивната зависност од локалните водачи. Федералните окрузи прецизно соодветствуваат на воените региони на [[Внатрешна војска|Внатрешната војска]], и во голема мера соодветствуваат на регионите на министерството за одбрана. Ова им овозможува на полномошните претставници директен пристап кон командната структура на воениот и безбедносниот апарат. Ова дава јасна порака на субјектите дека тиа мораат да соработуваат со федералната влада. {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- | colspan="6" | [[Податотека:Map of Russian districts, 2010-01-19.svg|центар|500п]] |- ! colspan="2" | Име на округот ! [[Список на земји по површина|Површина]]<br />(км²) ! [[Список на земји по население|Население]]<br />(2002) ! [[Федерални субјекти на Русија|Федерални<br />субјекти]] ! [[Главен град|Административен<br />центар]] |- | style="background-color: #FFFF80; width: 3em;" | || style="text-align: left;" | [[Централен федерален округ]] | 652.800 | 38.000.651 | 18 | style="text-align: left;" | [[Москва]] |- | style="background-color: #FC8B8B;" | || style="text-align: left;" | [[Јужен федерален округ]] | 418.500 | 13.973.252 | 6 | style="text-align: left;" | [[Ростов на Дон]] |- | style="background-color: #62D2C5;" | || style="text-align: left;" | [[Северозападен федерален округ]] | 1.677.900 | 13.974.466 | 11 | style="text-align: left;" | [[Санкт Петербург]] |- | style="background-color: #FECE2C;" | || style="text-align: left;" | [[Далекуисточен федерален округ]] | 6.215.900 | 6.692.865 | 9 | style="text-align: left;" | [[Хабаровск]] |- | style="background-color: #01BEE7;" | || style="text-align: left;" | [[Сибирски федерален округ]] | 5.114.800 | 20.062.938 | 12 | style="text-align: left;" | [[Новосибирск]] |- | style="background-color: #C7CB8F;" | || style="text-align: left;" | [[Уралски федерален округ]] | 1.788.900 | 12.373.926 | 6 | style="text-align: left;" | [[Екатеринбург]] |- | style="background-color: #37CE04;" | || style="text-align: left;" | [[Приволшки федерален округ]] | 1,038,000 | 31.154.744 | 14 | style="text-align: left;" | [[Нижни Новгород]] |- | style="background-color: #AA6CA6;" | || style="text-align: left;" | [[Севернокавкаски федерален округ]] | 170.700 | 8.933.889 | 7 | style="text-align: left;" | [[Пјатигорск]] |} ''Извор'':<ref name="FD"> {{Cite Russian law | ru_entity=Президент Российской Федерации | ru_type=Указ | ru_number=849 | ru_date=13 мая 2000 г. | ru_title=О полномочном представителе Президента Российской Федерации в федеральном округе | ru_effective_date=13 мая 2000 г | ru_published_in="Собрание законодательства РФ", №20, ст. 2112 | ru_published_date=15 мая 2000 г | ru_url | ru_amendment_type=Указа | ru_amendment_number | ru_amendment_date=19 января 2010 г | ru_amendment_title | en_entity=Претседател на Руската Федерација | en_type=Указ | en_number=849 | en_date=13 мај 2000 г. | en_title=За полномошниот претставник на Претседателот на Руската Федерација во федерален округ | en_effective_date=13 мај 2000 | en_url= | en_amendment_type=Указ | en_amendment_number | en_amendment_date=19 јануари 2010 | en_amendment_title }}</ref> == Стопанство == [[Податотека:Moscow, City May 2010 03.JPG|мини|десно|Московскиот меѓународен деловен центар.]] == Култура == === Народна култура === Русите имааат големи карактеристични традиции во народната музика. Типични етнички руски инструменти се [[гусла]], [[жалејка]] и [[балалајка]]. Народната музика имала огромно влијание врз класичните руски композитори, и во денешно време таа е еден од изворите на инспирација за голем број на популарни народни групи, од кои најпознати се „[[Мелница (група)|Мелница]]“. Најпознати народни танци се: [[казачок]], [[хоровод]], [[камаринска]] и др.<ref>[http://www.ibelov.ru/english/concert.files/Russian%20chechotka%20in%20bast%20shoes.html Russian chechotka] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110827015022/http://www.ibelov.ru/english/concert.files/Russian%20chechotka%20in%20bast%20shoes.html |date=2011-08-27 }} {{ru}}</ref> === Архитектура === {{Главна|Руска архитектура}} [[Податотека:Peter and Paul Cathedral in Saint Petersburg full.JPG|мини|лево|200px|[[Црква Свети Петар и Свети Павле (Санкт Петербург)|Црквата Свети Петар и Свети Павле]]. во [[Санкт Петербург]]]] Корените на [[руска архитектура|руската архитектура]] започнале во времето на старите [[Словени]]. По [[христијанизација]]та на [[Киевска Русија]], руската архитектура во следните неколку векови била под влијание на [[Византиска архитектура|византиската архитектура]], сè до падот на [[Цариград]] во [[1453]] година. Освен традиционалните тврдини кои ги поседувале градовите (''Види: [[Кремљ]]''), главни архитектурни објекти во раната историја на руската архитектура биле православните храмови со големите куполи кои честопати биле или позлатувани или варосени. [[Аристотел Фиораванти]] и други италијански архитекти ја донеле [[ренесансна архитектура|ренесансата]] и нејзините трендови во Русија. Во текот на [[16 век]] се развил т.н. ''шатор тип на цркви''. Најпозната црква од таков тип е [[Црква Св. Василиј - Москва|црквата Свети Василиј]] во [[Москва]]. [[Кромидеста купола|Кромидестата купола]] се развила во текот на [[17 век]]. Кон средината на [[17 век]] во земјата се развил т.н. [[Наришкински барок]]. Реформите на [[Петар Велики]] довеле до промена на целото руско општество и доближување до [[Западна Европа|западноевропската култура]] и архитектонски стилови. Во текот на [[XVIII век]] настапил архитектонскиот стил [[рококо]] кое придонел до создавање на голем број на познати дела проследени од страна на [[Бартоломео Растрели]] и неговите наследници. Во текот на владеењето на [[Катерина Велика]] и нејзиниот внук [[Александар I (Русија)|Александар I]], градбите во градот [[Санкт Петербург]] биле трансформирани во [[неокалсицизам|неокласицистичка архитектура]]. Во втората половина на [[XIX век]] започнала руската преродба потикнета од [[готска архитектура|готската архитектура]] од [[Западна Европа]]. Во текот на [[XX век]], најпознати архитектонски стилови во Русија биле [[сецесија]]та ([[Фјодор Шехтел]]), [[конструктивизам]] ([[Алексеј Шчусев]] и [[Константин Мелников]]), и [[Сталинистичка архитектура|Сталинистичката архитектура]] ([[Борис Јофан]]). По смртта на [[Сталин]], [[Никита Хрушчов]] целосно го осудил веќе поранешниот архитектонски стил. Кон крајот на советската ера, доминантен архитектонски стил во Русија бил [[Функционализам|функционализмот]]. Ова помогнало да се реши станбениот проблем кое довело пак до изградба на голем број на згради со низок архитектурен квалитет. По распаѓањето на [[СССР]], голем број на христијански храмови кои биле срушени повторно биле обновени. === Класична музика и балет === [[Податотека:Snowdance.jpg|thumb|left|upright|Сцена од балетот ''Оревокршачка'', од [[Петар Илич Чајковски]]]] Почетоците на [[класична музика|класичната музика]] во Русија биле кон [[XIX век]]. Како нејзин основач се смета [[Михаил Иванович Глинка]] заедно со неговите следбеници, кои го прифатиле рускиот национален идентитет и додале голем број на верски и народни елементи во нивните композиции. Во оваа прва фаза на класични музичари спаѓа и [[Антон Рубинштајн]] кој ја основал конзерваторијата во [[Санкт Петербург]]. Можеби еден од најпознатите и најуспешните композитори од тоа време е [[Петар Илич Чајковски]], кој со своите творби ја одбележа ерата на доцниот [[романтизам]] како еден од најсестраните и најплодните. Делата на [[Сергеј Василевич Рахманинов]] го претставуваат доцниот [[Руски романтизам]] во класичната музика. Бил инспириран од [[Петар Илич Чајковски]], Корсаков и другите познати руски композитори. Тој е еден од последните музички уметници од европската класична музика.<ref>{{Наведена книга|author=Norris, Gregory; ed. Stanley, Sadie|title=The New Grove Dictionary of Music and Musicians, 2nd edition|publisher=MacMillian|date=1980|location=London|page=707|isbn=0333231112}}</ref> Светски реномирани композитори од [[XX век]] се [[Александар Скрабин]], [[Игор Стравински]], [[Сергеј Прокофјев]], [[Дмитриј Шостакович]] и други. Во текот на советската ера, класичната музика во голема мера била регулирана и создавана според социјалистичкиот режим кој бил налаган. Меѓу најпознатите од овој период се [[Давид Оистрах]], [[Мстислав Ростропович]], [[Владимир Хоровиц]], [[Свјатослав Рихтер]], [[Фјодор Шалапин]], [[Галина Вишневска]], [[Ана Нетребко]] и [[Дмитриј Хворстовски]].<ref>{{Наведена мрежна страница|title=Russia::Music|publisher=Encyclopædia Britannica|accessdate=5 October 2009|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513251/Russia/38636/Music}}</ref> === Литература и филозофија === {{Главна|Руска литература}} [[Податотека:AleksandrPushkin.jpg|110px|thumb|upright|left|[[Александар Пушкин]] (1799–1837), најголемиот руски поет и основач на модерната руска литература. Автор е на ''[[Руслан и Лудмила]]'' и ''[[Евгени Онегин]]''.]] [[Податотека:Dostoevskij 1872.jpg|110px|thumb|upright|[[Фјодор Достоевски]] (1821–1881), писател, еден од најголемите психолози вбо светската јавност.<ref name="BritannicaRussianLit">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513793/Russian-literature|publisher=Encyclopedia Britannica|accessdate=2008-04-11|title=Russian literature|quote=Dostoyevsky, who is generally regarded as one of the supreme psychologists in world literature, sought to demonstrate the compatibility of Christianity with the deepest truths of the psyche.}}</ref> Автор на ''[[Злосторство и казна (Достоевски)|Злосторство и казна]]'' и ''[[Браќа Карамазови (Достоевски)|Браќа Карамазови]]''.]] [[Податотека:ChekhovGl 1.jpg|thumb|110px|upright|left|[[Антон Павлович Чехов|Антон Чехов]] (1860-1904) раскажувач, новелист и драмски писател. Автор на ''[[Човекот во футрола]]'' и ''[[Вишновата градина]]''.]] [[Податотека:L.N.Tolstoy Prokudin-Gorsky.jpg|110px|thumb|upright|[[Лав Николаевич Толстој|Лав Толстој]] (1828–1910), романописец, реформатор. Автор на ''[[Војна и мир (Толстој)|Војна и мир]]'' и ''[[Ана Каренина]]''.]] [[Руска литература|руската литература]] се смета за една од највлијателните и најразвиените во светот, која придонела и дала едни од најпознатите светски книжевни дела. Руската книжевна историја започнува во текот на [[10 век]]. Во текот на [[XVIII век]] за развој на истата најмногу придонеле [[Михаил Василевич Ломоносов]] и [[Денис Фонвизин]]. Но можеби најголемиот расцвет, руската литература доживеала во текот на [[XIX век]], во кој век биле создадени најголемите руски книжевни дела. Овој век е познат како [[Златен век на руската литература]]. Тој започнал со [[Александар Сергеевич Пушкин]], кој се смета за основач на модерната руска литература и честопати овој поет се опишува или се нарекува како “''Рускиот Шекспир''“.<ref>{{Наведена книга|author=Kelly, C|title=Russian Literature: A Very Short Introduction (Very Short Introductions) (Paperback)|publisher=Oxford Paperbacks|isbn=0192801449|year=2001}}</ref> Златниот век на литературата продолжил во текот на [[XIX век]] со делата на [[Михаил Јурјевич]] и [[Алексеј Некрасов]], [[Александар Островски]], [[Антон Павлович Чехов]], [[Николај Васиљевич Гогољ]], [[Иван Тургенев]], [[Лав Николаевич Толстој]], [[Фјодор Михајлович Достоевски]], [[Иван Александрович Гончаров]], [[Алексеј Феофилактович Писемски]], [[Николај Семјонович Лешков]] и други. Толстој и Достоевски од гледна точка на книжевни критичари биле определени како најголемите писатели на векот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/513793/Russian-literature|publisher=Encyclopedia Britannica|accessdate=2008-04-11|title=Russian literature; Leo Tolstoy}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|publisher=Time Magazine|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,943893,00.html?promoid=googlep|accessdate=2008-04-10|title=Freaking-Out with Fyodor|author=Otto Friedrich|archive-date=2012-11-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20121103141539/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,943893,00.html?promoid=googlep|url-status=dead}}</ref> Кон крајот на [[XIX век]], руската литература започнала да се променува. Кратките прози и поезии станале доминантни жанрови во руската литература во следните неколку децении. Овој период од историјата на руската литература е познат и како [[Сребрен врк на руската поезија]]. За разлика од претходниот период каде [[реализам|реализмот]] бил главна карактеристика, во периодот од [[1893]] до [[1913]] госина, руската книжевност паднала под силно влијание на симболиката. Најпознати писатели од тој период се [[Валериј Брусов]], [[Андреј Бели]], [[Вјачеслав Иванов]], [[Александар Блок]], [[Николај Гумилев]], [[Дмитриј Мерезковски]], [[Фјодор Сологуб]], [[Ана Ахматова]], [[Осип Мандељштам]], [[Марина Цветаева]], [[Леонид Андрејев]], [[Иван Буњини]] и [[Максим Горки]]. По [[Руска револуција|руската револуција]] од [[1917]] година, рускиот културен живот во голем степен се променил или пак бил претворен во хаос. Некои истакнати и познати писатели од тој период, како [[Иван Буњини]] и [[Владимир Набоков]] ја напуштиле земјата, додека пак новата генерација на млади талентирани писатели се приклучиле кон различни организации со цел создавање на една нова културна книжевност проследена со новиот режим во склопот на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]]. Во текот на 1920-тите, писателите уживале широка толеранција. Во 1930-тите, објавувањето на новите книжевни дела било затегнато со оглед на доаѓањето на власт на [[Јосиф Сталин]] и неговата социјалистичка политика и режим. Голем број на писатели биле затварани и прогонувани во тој период. По неговата смрт, ограничувањата биле отфрлени за да во 1970-тите и 1980-тите истите бидат игнорирани. Од најпознатите водечки писатели од оваа ера, најмногу се издвојуваат: [[Евгениј Земјатин]], [[Исак Бабел]], [[Владимир Мајаковски]], [[Илф и Петров]], [[Јуриј Олеша]], [[Михаил Булгаков]], [[Борис Пастернак]], [[Михаил Шолохов]], [[Александар Солженицин]], [[Андреј Вознесенски]] и други. === Кино, анимација и медија === Русија исто така има голема традиција и во погед на [[анимација]]та која започнала по крајот на [[Руска Империја|руската империја]]. Поголемиот дел од руските анимирани филмови биле создадени во текот на советската ера, кога [[Coјузмултфилм]] бил најголемиот производител на анимација. Како најпознати аниматори од тоа време во Русија се: [[Иван Иванов Вано]], [[Фјодор Китрук]] и [[Александар Татарски]]. Најпознати анимирани филмови од тоа време се [[Чебурашка]], [[Ну, погоди!]] и други. Русија била меѓу првите земји во светот кои го вовеле [[радио]]то и [[телевизија]]та. Во текот на советската ера во Русија имало само неколку канали кои биле прикажувани преку овие два медиума. Но изминативе две децении се отвориле голем број на државни и приватни медиуми. [[Глас руски]] ([[руски]]: ''Голос России'') е едно од најстарите радија во земјата. Најпознати телевизии се: Првиот канал ([[руски]]: ''Первый канал'') кој опфаќа 98% од целата руска територија, [[Русија 1]] ([[руски]]: ''Россия 1''), [[ТВ Центар]] ([[руски]]: ''ТВ Центр'') итн. === Модерна култура === [[Податотека:Tatu at VivaComet 2008 (cropped).jpg|thumb|десно|180px| [[ТАТУ (група)|ТАТУ]] ]] По распаѓањето на [[СССР]], во Русија, главно под влијание на западноевропската култура и музика, започнал да се развива еден нов жанр на музика кој претходно бил сосема непознат и недостапен на музичката естрада. Можеби најпопуларната музика во моментот во Русија е [[поп-музика]]та заедно со Рокенрол|рокенролот и [[хеви метал]]от. [[Санкт Петербург]] (поранешен [[Ленинград]]), [[Екатеринбург]] (поранешен [[Свердловска]]) и [[Омск]] биле трите главни центри на рок-музиката. Најпопуларни руски групи се: [[Машина времени]], [[ДДТ (група)|ДДТ]], [[Аквариум (група)|Аквариум]], [[Алиса (група)|Алиса]], [[Кино (група)|Кино]], [[Арија (група)|Арија]], [[Граѓанска одбрана (група)|Граѓанска одбрана]], [[Сплин (група)|Сплин]] и други. Како една од најпопуларните групи кои имаат меѓународно признание е музичката група [[Тату (група)|Тату]] во [[Западна Европа]] и [[Витас]]. === Спорт === {{Главна|Спорт во Русија}} [[Податотека:Moscow torch.jpg|thumb|180px|right|Олимпискиот факел за Летните олимписки игри - 1980]] === Олимпијада === Русите се едни од најуспешните спортисти во светот, кои секогаш се наоѓале на самиот врв од вечната список на [[ВТА]] организирана од [[Олимписки игри|Олимписките игри]]. Доколку се признаат медалите кои [[СССР]] ги освоил, и се префрлат на нејзината наследничка Русија, таа на вечната ранг листа е на второ место по бројот на златни медали на [[Летни олимписки игри|Летните олимписки игри]] и прва на [[Зимски олимписки игри|Зимските олимписки игри]]. За време на советската ера, националниот олимписки тим настапил 18 пати и бил најуспешен тим во историјата на спортот. Од [[Летни олимписки игри 1952|Летните олимписки игри]] во [[1952]] година, земјата постојано била рангирана на првите три места според бројот на освоени медали. [[Гимнастика]], [[атлетика]], [[кревање тегови]], [[борење]], [[бокс]], [[мечување]], [[стрелање]], [[шах]], [[уметничко лизгање]] се спортовите во кои [[СССР]] и Русија имаат освоено најмногу медали. По распаѓањето на Советскиот Сојуз, руските спортисти продолжиле со својата доминација во овие спортови. Земјата била организатор на [[Летни олимписки игри 1980|Летните олимписки игри]] во [[1980]], кои се одржале во престолнината Москва, а освен тоа во [[2014]] година ќе бидат организатори на [[Зимски олимписки игри 2014|Зимските олимписки игри]] во [[2014]] година, кои ќе се одржат во [[Сочи]].<ref>http://www.sekojden.com.mk/pdf/130.pdf{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Советскиот Сојуз најмногу како спорт доминирал со гимнастиката. Како најпознати спортисти од тоа време се издвојуваат [[Лариса Латинина]] која моментално сѐ уште го држи рекордот според бројот на освоени олимписки медали. Доминацијата во гимнастиката продолжила и по распадот на Советскиот Сојуз. Најголеми спортистки од оваа категорија денеска се издвојуваат [[Алина Кабајева]], [[Ирина Чашчина]] и [[Евгенија Канаева]]. Русија е најдобра и во синронизирано пивање, каде скоро сите медали повеќе од една деценија и припаѓаат токму нејзе. [[Уметничко лизгање|Уметничкото лизгање]] исто така е многу популарен спорт во Русија. Во 1960-тите, Советскиот Сојуз бил доминантен во таа категорија. Руските спортисти заклучно со 2009 година имаат освоено вкупно 399 медали на олимпијадите, од кој 323 на летните и 76 на Зимските олимписки игри. Како Советскиот Сојуз, така и денешна Русија е позната по [[кошарка]]та, освојувајќи различни олимписки турнири, европски и светски првенства. Неколку руски кошаркари настапуваат во најсилната кошаркарска лига на светот, [[НБА]]. Како најпознат руски кошаркар во денешницата е [[Андреј Кириленко]] кој настапува за [[Јута Џез]]. Во [[2007]] година, Русија победила на [[Европско првенство во кошарка 2007|Европското првенство во кошарка]]. Најпознат кошаркарски клуб е [[КК ЦСКА Москва]] која во [[2006]] и [[2008]] година го освоила [[Куп на Евролига|купот на Евролига]] и [[УЛЕБ куп]]от. Иако спортот [[хокеј на мраз]] во земјата бил воведен во советската ера, сепак репрезентацијата многу бргу станала една од најсилните во светот, освојувајќи злото на речиси сите олимпијади и светски првенства. Најпознати руски играчи се [[Валери Кармалов]], [[Сергеј Макаров]], [[Вјечеслав Фетисов]], и [[Владислав Третиак]], и истите се избрани во Тимот на векот според ''IIHF'' <ref>[http://www.iihf.com/channels/iihf-world-championship/news/news-singleview-world-championship/article/iihf-centennial-all-star-team.html?tx_ttnews%5BbackPid%5D=552&cHash=3a26b76f60 IIHF Centennial All-Star Team]</ref> Како и кај другите спортови, така и хокејот на мраз по распаѓањето на Советскиот Сојуз дошол до голем пад. Златен медал руските спортисти немале освоено дури 15 години. Во тоа време, голем дел од руските играчи својата кариера ја направиле во [[НХЛ]] лигата. Во последните неколку години Русија повторно се наоѓа на врвот како една од најголемите сили во тој спорт, главно поради освојувањето на златни медали во [[2008]] и [[2009]] година. Во [[2008]] година била основана [[КХЛ лига]], како најсериозен конкурент на НХЛ лигата. За време на советската ера, Русија исто така била конкурентна и во [[фудбал]]от како спорт. И покрај тоа што располагала со фантастични играчи, [[СССР]] никогаш всушност не успеала да завладее како најголема светска сила во тој спорт на меѓународната сцена. На [[ЕВРО 1960]], [[СССР]] го освоила златниот медал, а во [[1988]] била финалист. Заедно со хокеј на мраз и кошарката, фудбалот е еден од најпопуларните спортови во земјата. Во последните години, рускиот фудбал се движи во нагорна линија. Најпознати клубови од Русија се [[ЦСКА Москва]], [[ФК Зенит]], [[ФК Локомотив]] итн. Можеби најпознатиот руски фудбалер во моментот е [[Андреј Аршавин]] кој настапува за англискиот премиерлигаш [[Арсенал]]. === Национални симболи и празници === {{Главна|Државни празници на Русија}} [[Податотека:Ded Moroz.jpg|thumb|right|160px|[[Дедо Мраз]].]] [[Податотека:Victory Day Parade 2008-14.jpg|thumb|лево|160px|Ден на победата над фашизмот, парада низ Москва.]] Во Руската федерација, денес има осум државни празници. [[Нова Година]] е првиот празник според календарот. Новогодишните празници заедно со големиот христијански празник [[Божик]] се одбележува традиционално како и во останатиот свет во [[Западна Европа]] преку поставување [[новогодишна елка]] и поклонување на подароци. Православниот Божик се прославува на [[7 јануари]] според [[јулијански календар|јулијанскиот календар]]. Освен Божик, христијански празници се и [[Велигден]] и [[Света Недела]], кои се празнуваат во денот [[недела]]. Други државни празници се: [[Ден на одбрана на татковината (руски празник)|Денот на одбрана на татковината]] ([[23 февруари]]), [[Меѓународен ден на жената|Меѓународниот ден на жената]] ([[8 март]]), [[Меѓународен ден на трудот]] ([[1 мај]]), [[Ден на победата над фашизмот]] ([[9 мај]]); [[Државен празник на Русија]] ([[12 јуни]]), [[Ден на народно единство]] ([[4 ноември]]). === Туризам === {{Главна|Туризам во Русија}} [[Туризам|Туризмот]] во Русија бележи раст по крајот на советската ера. Денес, земјата располага со едни од најголемите туристички одредишта на светот. Русија има 23 објекти кои се вклучени во [[Список на светско и културно наследство на Европа|списокот на светско и културно наследство]] на [[УНЕСКО]], ккао и многу кои чекаат да бидат вклучени.<ref>[http://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=ru Tentative Lists]</ref> Најголеми и најпопуларни туристички одредишта во Русија се градовите [[Москва]] и [[Санкт Петербург]], како поранешни престолнини на големи империи и големи клултурни центри во светот. Најпознати туристички атракции се: [[Третјаковска галерија|Третјаковската галерија]] и [[Ермитаж]], [[Црква Св. Василиј - Москва|црквите Свети Василиј]], [[Црква на Исус Христос Спасителот (Москва)|Исус Христос Спасителот]] и [[Црква Свети Исак|Свети Исак]], [[Црвен плоштад|Црвениот плоштад]], [[Палас плоштад]] и многу други. ==Русија како мотив во уметноста и во популарната култура== ===Русија како мотив во книжевноста=== * „Руска бајка“ — песна на полскиот поет [[Збигњев Херберт]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 218.</ref><ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 47.</ref> * „Русија Советска“ — песна на рускиот поет [[Сергеј Есенин]] од 1924 година.<ref>''Антологија руске лирике – X-XXI век. Књига II: Прва четвртина – средина XX века (авангарда и социјалистички реализам)''. Београд: Paidea, 2007, стр. 170-173.</ref> * „На Русија“ (''России'') — песна на рускиот поет [[Владимир Мајаковски]] од 1915 година.<ref>Владимир Мајаковски, ''Песме и поеме''. Нови Сад: Академска књига, 2015, стр. 77-78.</ref> * „Јас и Русија“ — песна на рускиот поет [[Велимир Хлебников]] од 1921 година.<ref>''Антологија руске лирике – X-XXI век. Књига II: Прва четвртина – средина XX века (авангарда и социјалистички реализам)''. Београд: Paidea, 2007, стр. 17.</ref> ===Русија како мотив во популарната музика=== * „Лезбејките на Русија“ ([[англиски]]: ''Lesbians Of Russia'') — песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група [[Бонгвотер]] (''Bongwater'') од 1988 година.<ref>[https://www.discogs.com/Bongwater-Double-Bummer/release/641620 DISCOGS, Bongwater – Double Bummer (пристапено на 30 јуни 2021)]</ref> * „Русија“ — песна на српската рок-група [[Идоли]].<ref>''Idoli'', Hi-Fi Centar, CDD 10109, 1996.</ref> * „Ракета кон Русија“ (англиски: ''Rocket to Russia'') — албум на американската [[Панк рок|панк-рок]] група [[Рамоунс]] (''Ramones'') од 1977 година.<ref>[https://www.discogs.com/Ramones-Rocket-To-Russia/release/1292101 Discogs, Ramones ‎– Rocket To Russia (пристапено на 13 септември 2019)]</ref> * „Доминион / Мајка Русија“ (англиски: ''Dominion / Mother Russia'') — песна на британската рок-група [[Систерс оф мерси]] (''The Sisters Of Mercy'') од 1987 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Sisters-Of-Mercy-Floodland/release/313899 DISCOGS, The Sisters Of Mercy ‎– Floodland (пристапено на 22 септември 2019)]</ref> == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == * [http://ruskarec.mk/ „Руска реч“] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140308091910/http://ruskarec.mk/ |date=2014-03-08 }} - портал за руски новости, руска култура и руско-македонските односи на македонски јазик {{mk}} == Поврзано == * [[Список на руски владетели]] * [[Руска СФСР]] * [http://main-law.ru Устав на Руската Федерација] {{ЗНД}} {{Држави на Европскиот континент}} {{Азија}} {{Словенска Европа}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Русија| ]] [[Категорија:Држави во Источна Азија]] [[Категорија:Држави во Северна Азија]] [[Категорија:Источна Европа]] [[Категорија:Држави во Азија]] [[Категорија:Држави во Европа]] [[Категорија:Држави и територии настанати во 1991 година]] 0d3voefjjmi0w3ud5yciw1tygrrudz2 0 3623 4796068 4747882 2022-07-24T10:05:20Z 37.25.87.95 wikitext text/x-wiki :''За историјата на партијата СДСМ пред 20 април 1991 година, видете [[Сојуз на комунистите на Македонија]].'' {{Infobox Political_Party | state = Република Македонија | party_name = Социјалдемократски сојуз на Муртино<br />(СДСМихајловистичка) | party_logo = [[Податотека:Лого на Социјалдемократски Сојуз на Муртино (СДСМ).svg|200px|]] | party_articletitle = СДСМ | leader = [[Димитар Ковачевски]] | secretary_general = [[TBD]] | founder = [[Бранко Црвенковски]] | colorcode = #bf1e24 | foundation = {{Start date and age|df=yes|1943|3|19}} (како [[Сојуз на комунистите на Македонија|КПМ]])<br />{{Start date and age|df=yes|1991|4|20}} (преименета во СДСМ) | ideology = [[Социјалдемократија]]<br>[[Социјален либерализам]]<br>[[Европска Унија|Проевропеизам]]<br>[[Прогресивизам]] | international = [[Социјалистичка интернационала]] | european = [[Партија на европските социјалисти]] | colours = [[Црвена]] и [[бела]] | headquarters = [[Скопје]] | seats1_title = [[Собрание на Република Македонија|Собрание]] | seats1 = {{Infobox political party/seats|31|120|hex=#bf1e24}} | seats2_title = [[Општини во Македонија|Општини]] | seats2 = {{Infobox political party/seats|18|80|hex=#bf1e24}} | website = [http://www.sdsm.org.mk sdsm.org.mk] | flag = [[File:Знаме на СДСМ.svg|200px]] | position = [[Левица (политика)|Центар-лево]] }} '''Социјалдемократски сојуз на Македонија''' ('''СДСМихајловистичка''') — македонска [[социјалдемократија|социјалдемократска]] политичка партија со не левичарска идеологија. Претседател на партијата е [[Димитар Ковачевски]]. Партијата била основана на 20 април 1991 година во [[Скопје]] како наследник на партијата [[Сојуз на комунистите на Македонија|СКМ]], а за нејзин прв претседател бил избран [[Бранко Црвенковски]]. СДСМ е полноправна членка на [[Социјалистичка Интернационала|Социјалистичката интернационала]] и придружна членка на [[Партија на европските социјалисти|Партијата на европските социјалисти]]. СДСМ и Црвенковски ја предводеле [[Владата на Македонија]] најпрво во периодот 1992–1998, по што следните четири години биле најголемата опозициска партија во [[Собранието на Република Македонија]]. Партијата повторно формирала влада во периодот 2002–2006 под водство на Црвенковски, а потоа во следните десет години СДСМ дејствувала како парламентарна опозиција. Заев бил избран за партиски водач во 2013, а четири години подоцна формирал коалициска влада со СДСМ како носечка партија. ==Создавање и развој== СДСМ била основана на 20 април 1991 година на 11. конгрес на [[Сојуз на комунистите на Македонија|СКМ-ПДП]] кога врз основа на иницијативата на претседателството на Централниот комитет од 14 февруари 1991 година и предлогот на Централниот комитет од 23 февруари е донесена одлука за промена на името во СДСМ.<ref name="историја">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|title=Историја на партијата|accessdate=2010-01-30|archive-date=2010-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20100128205232/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|url-status=dead}}</ref> За прв претседател на СДСМ бил избран [[Бранко Црвенковски]], кој останал на функцијата до 2004 година. По изборот на Црвенковски за [[претседател на Република Македонија]], за претседател на СДСМ е избран [[Владо Бучковски]], а од ноември 2006 до 2008 година на чело на партијата била [[Радмила Шекеринска]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1 |title=Внатрепартиска структура на СДСМ |accessdate=2011-10-19 |archive-date=2011-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110930000455/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1 |url-status=dead }}</ref> По завршување на претседателскиот мандат, Црвенковски се вратил на чело на партијата во јуни 2009. На 7 јуни 2009 година во Охрид, покрај реформите во структурата, бил изгласан и нов симбол на партијата. До 2010 година, партијата има организирано десет конгреси и создадено две тела во рамките на партијата: [[Социјалдемократска младина на Македонија]] и [[Клуб на жени на СДСМ]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.sdsm.org.mk/upload/documents/Statut%20SDSM%20nov-2.pdf |title=Статут на СДСМ |accessdate=2011-10-19 |archive-date=2011-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110904153858/http://www.sdsm.org.mk/upload/documents/Statut%20SDSM%20nov-2.pdf |url-status=dead }}</ref> Низ својата историја СДСМ како претседатели ја воделе четири македонски политичари, а партијата дала четири [[Премиер на Македонија|премиери на Македонија]], двајца [[претседатели на Македонија]], и голем број на градоначалници од своите редови. ===Отцепувања=== СДСМ има доживеано две отцепувања во својата историја. Првото се случи во 1993 година, кога се отцепи [[Петар Гошев]], формирајќи ја [[Демократска партија (Македонија)|Демократската партија]], а второто во ноември 2005 година кога [[Тито Петковски]], еден од дотогашните најистакнати членови на СДСМ, се отцепи од партијата и ја формира [[Нова социјалдемократска партија]]. ==Изборни резултати== [[Податотека:Sdsm logo staro.png|thumb|десно|100px|Првото лого на СДСМ]] [[Податотека:Logo of the SDUM.jpg|thumb|десно|100px|Старо лого на СДСМ]] [[Податотека:Branko-Crvenkovski.JPG|десно|100п|мини|Бранко Црвенковски, прв претседател на СДСМ.]] ===Парламентарни избори=== На [[Македонски парламентарни избори (1990)|парламентарните избори во 1990 година]] СДСМ била втора партија по број на пратеници. Во 1992 партијата ја предводела првата политичка влада на чело со [[Бранко Црвенковски]]. По бојкотот на опозициската [[ВМРО-ДПМНЕ]], на [[Македонски парламентарни избори (1994)|парламентарните избори во 1994 година]] СДСМ освоила 87 пратеници, најмногу во својата историја и повторно формирала влада предводена од Црвенковски. Партијата ги загубила [[Македонски парламентарни избори (1998)|парламентарните избори во 1998 година]], по што преминала во опозиција.<ref name="избори">{{Наведена мрежна страница|title=Учество на избори|url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|accessdate=2010-01-30|archive-date=2010-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20100128205232/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|url-status=dead}}</ref> На [[Македонски парламентарни избори (2002)|парламентарните избори во 2002 година]] победила СДСМ со освоени 60 од 120 пратенички мандати во [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Македонија]] како дел од коалицијата „[[За Македонија заедно]]“, предводена од СДСМ и [[Либерално демократска партија|ЛДП]]. По изборите СДСМ формирала коалициска влада со [[ДУИ]]. На [[Македонски парламентарни избори (2006)|парламентарните избори во 2006 година]] СДСМ заедно со останатите партии од коалицијата „За Македонија заедно“ освоиле 32 пратенички мандати по што преминале во опозиција. Ова бил најлош изборен резултат на СДСМ во партиската историја најмногу поради отцепувањето на НСДП во 2005 година.<ref name="избори"/> Како последица на поразот на парламентарните избори и на сериозните внатрепартиски превирања по изборите, дотогашниот водач [[Владо Бучковски]] ја загубил поддршката меѓу членовите. На 5 ноември 2006 година на вонреден конгрес на СДСМ, водачката позиција ја презела [[Радмила Шекеринска]]. На седмиот конгрес на СДСМ за вршител на должноста претседател бил избран [[Зоран Заев]]. Тој ја вршел должноста сѐ до враќањето на Црвенковски на претседателското место на 24 мај 2009 година. Црвенковски поднел оставка од функцијата во 2013, а за претседател бил избран Заев.<ref name="избори"/> === Претседателски избори === Кандидати поддржани од СДСМ учествувале на сите претседателски избори во Република Македонија. Прв кандидат за претседател на Македонија со поддршка на СДСМ бил [[Киро Глигоров]], кој го победил режисерот [[Љубиша Георгиевски]] на [[Македонски претседателски избори (1994)|претседателските избори во 1994 година]]. Првиот пораз на претседателски кандидат поддржан од СДСМ се случил во 1999 година кога на [[Македонски претседателски избори (1999)|претседателските избори]] загубил [[Тито Петковски]] од [[Борис Трајковски]] во вториот круг од изборите. На [[Македонски претседателски избори (2004)|претседателските избори во 2004]], кандидат за претседател на Македонија бил дотогашниот [[премиер на Македонија]], [[Бранко Црвенковски]] кој издвоил одлучувачка победа над кандидатот поддржан од ВМРО-ДПМНЕ, кардиологот Сашко Кедев. Во [[Македонски претседателски избори (2009)|2009 година]], како кандидат за претседател СДСМ го промовирала универзитетскиот професор [[Љубомир Фрчкоски]] кој загубил од универзитетскиот професор [[Ѓорге Иванов]]. Кандидатот на СДСМ на наредните [[Македонски претседателски избори (2014)|претседателски избори во 2014 година]], професорот [[Стево Пендаровски]] загубил од кандидатот поддржан од ВМРО-ДПМНЕ и на претходните претседателски избори, [[Ѓорге Иванов]]. [[Македонски претседателски избори (2019)|На претседателските избори во 2019]] година, како претседателски кандидат промовиран од [[СДСМ]] по вторпат е професорот [[Стево Пендаровски]], кој имал одлучувачка победа врз противкандидатот [[Гордана Силјановска-Давкова]] и станал претседател на [[Македонија]]. ==Финансиски извештаи== Според завршната сметка на партијата, во 2016 година таа остварила приходи во износ од 1.237.000 [[Евро|евра]], или речиси двојно повеќе во споредба со 2015 година. Притоа, најголем дел од приходите биле остварени врз основа на членарини и донации (718.000 евра). Од друга страна, партијата имала расходи од 1.234.500 евра, од кои на [[Плата|плати]] отпаѓале 105.000 евра, 35.000 евра биле расходи за [[реклама]], 203.000 евра за [[транспорт]]ни услуги, а 406.500 евра биле издвоени за покривање на кусокот на изборната сметка. Во продолжение, во 2016 година, имотот на СДСМ изнеусвал 2.216.500 евра, од кои 1,8 милиони отпаѓале на материјални средства (градежни објекти во вредност од 1,6 милиони и опрема во износ од 144.500 евра).<ref>Влатко Стојановски, „ВМРО-ДПМНЕ трупа недвижности, а ДУИ собира сè помалку донации!“, ''Фокус'', број 1124, 21 април 2017, стр. 18-22.</ref> ==Резултати од парламентарни избори== {|class=wikitable |- !Година на избори !Водач !Број на гласови !% на гласови !Број на мандати !+/– !Влада |- ![[Македонски парламентарни избори (1990)|1990]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|31|120|hex=#330099}} |bgcolor="lightgrey"| |{{yes2|Техничка влада}} |- ![[Македонски парламентарни избори (1994)|1994]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|95|120|hex=#330099}} |{{increase}} 64 |{{yes2|СДСМ-[[ПДП]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (1998)|1998]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|27|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 68 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2002)|2002]] |[[Бранко Црвенковски]] |497,342 |41.58 |{{composition bar|60|120|hex=#330099}} |{{increase}} 33 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2006)|2006]] |[[Владо Бучковски]] |218,164 |23.31 |{{composition bar|32|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 28 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2008)|2008]] |[[Радмила Шекеринска]] |233,284 |23.64 |{{composition bar|27|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 5 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2011)|2011]] |[[Бранко Црвенковски]] |368,496 |32.78 |{{composition bar|42|123|hex=#330099}} |{{increase}} 15 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2014)|2014]] |[[Зоран Заев]] |283,955 |25.34 |{{composition bar|34|123|hex=#330099}} |{{decrease}} 8 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2016)|2016]] |[[Зоран Заев]] |436,981 |36.66 |{{composition bar|49|120|hex=#330099}} |{{increase}} 15 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]-[[АА]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2020)|2020]] |[[Зоран Заев]] |327,408 |35.89 |{{composition bar|46|120|hex=#bf1e24}} |{{decrease}} 3 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]-[[ДПА]]}} |} ==Наводи== {{наводи}} ==Поврзано== * [[За Македонија заедно]] * [[Список на политички партии во Македонија]] * [[Политика на Македонија]] == Надворешни врски == * [http://www.sdsm.org.mk/ Портал на СДСМ] {{Македонски политички партии}} [[Категорија:СДСМ| ]] [[Категорија:Појавено во 1991 година во Македонија]] 9dq2793gontbcojkrtzdjsj31md6nmn 4796070 4796068 2022-07-24T10:12:32Z 37.25.87.95 wikitext text/x-wiki :''За историјата на партијата СДСМ пред 20 април 1991 година, видете [[Сојуз на комунистите на Македонија]].'' {{Infobox Political_Party | state = Република Македонија | party_name = Социјалдемократски сојуз на Муртино<br />(СДСМихајловистичка) | party_logo = [[Податотека:Лого на Социјалдемократски Сојуз на Муртино (СДСМ).svg|200px|]] | party_articletitle = СДСМ | leader = [[Димитар Ковачевски]] | secretary_general = [[TBD]] | founder = [[Бранко Црвенковски]] | colorcode = #bf1e24 | foundation = {{Start date and age|df=yes|1943|3|19}} (како [[Сојуз на комунистите на Македонија|КПМ]])<br />{{Start date and age|df=yes|1991|4|20}} (преименета во СДСМ) | ideology = [[Социјалдемократија]]<br>[[Социјален либерализам]]<br>[[Европска Унија|Проевропеизам]]<br>[[Прогресивизам]] | international = [[Социјалистичка интернационала]] | european = [[Партија на европските социјалисти]] | colours = [[Црвена]] и [[бела]] | headquarters = [[Скопје]] | seats1_title = [[Собрание на Република Македонија|Собрание]] | seats1 = {{Infobox political party/seats|31|120|hex=#bf1e24}} | seats2_title = [[Општини во Македонија|Општини]] | seats2 = {{Infobox political party/seats|18|80|hex=#bf1e24}} | website = [http://www.sdsm.org.mk sdsm.org.mk] | flag = [[File:Знаме на СДСМ.svg|200px]] | position = [[Левица (политика)|Центар-лево]] }} '''Социјалдемократски сојуз на Македонија''' ('''СДСМихајловистичка''') — македонска [[социјалдемократија|социјалдемократска]] политичка партија со не левичарска идеологија. Претседател на партијата е [[Димитар Ковачевски]]. Партијата била основана на 20 април 1991 година во [[Скопје]] како наследник на партијата [[Сојуз на комунистите на Македонија|СКМ]], а за нејзин прв претседател бил избран [[Бранко Црвенковски]]. СДСМ е полноправна членка на [[Социјалистичка Интернационала|Социјалистичката интернационала]] и придружна членка на [[Партија на европските социјалисти|Партијата на европските социјалисти]]. СДСМихајловистичка и Црвенковски ја предводеле [[Владата на Македонија]] најпрво во периодот 1992–1998, по што следните четири години биле најголемата опозициска партија во [[Собранието на Република Македонија]]. Партијата повторно формирала влада во периодот 2002–2006 под водство на Црвенковски, а потоа во следните десет години СДСМ дејствувала како парламентарна опозиција. Заев бил избран за партиски водач во 2013, а четири години подоцна формирал коалициска влада со СДСМ како носечка партија. ==Создавање и развој== СДСМ била основана на 20 април 1991 година на 11. конгрес на [[Сојуз на комунистите на Македонија|СКМ-ПДП]] кога врз основа на иницијативата на претседателството на Централниот комитет од 14 февруари 1991 година и предлогот на Централниот комитет од 23 февруари е донесена одлука за промена на името во СДСМ.<ref name="историја">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|title=Историја на партијата|accessdate=2010-01-30|archive-date=2010-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20100128205232/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|url-status=dead}}</ref> За прв претседател на СДСМ бил избран [[Бранко Црвенковски]], кој останал на функцијата до 2004 година. По изборот на Црвенковски за [[претседател на Република Македонија]], за претседател на СДСМ е избран [[Владо Бучковски]], а од ноември 2006 до 2008 година на чело на партијата била [[Радмила Шекеринска]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1 |title=Внатрепартиска структура на СДСМ |accessdate=2011-10-19 |archive-date=2011-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110930000455/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1 |url-status=dead }}</ref> По завршување на претседателскиот мандат, Црвенковски се вратил на чело на партијата во јуни 2009. На 7 јуни 2009 година во Охрид, покрај реформите во структурата, бил изгласан и нов симбол на партијата. До 2010 година, партијата има организирано десет конгреси и создадено две тела во рамките на партијата: [[Социјалдемократска младина на Македонија]] и [[Клуб на жени на СДСМ]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.sdsm.org.mk/upload/documents/Statut%20SDSM%20nov-2.pdf |title=Статут на СДСМ |accessdate=2011-10-19 |archive-date=2011-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110904153858/http://www.sdsm.org.mk/upload/documents/Statut%20SDSM%20nov-2.pdf |url-status=dead }}</ref> Низ својата историја СДСМ како претседатели ја воделе четири македонски политичари, а партијата дала четири [[Премиер на Македонија|премиери на Македонија]], двајца [[претседатели на Македонија]], и голем број на градоначалници од своите редови. ===Отцепувања=== СДСМ има доживеано две отцепувања во својата историја. Првото се случи во 1993 година, кога се отцепи [[Петар Гошев]], формирајќи ја [[Демократска партија (Македонија)|Демократската партија]], а второто во ноември 2005 година кога [[Тито Петковски]], еден од дотогашните најистакнати членови на СДСМ, се отцепи од партијата и ја формира [[Нова социјалдемократска партија]]. ==Изборни резултати== [[Податотека:Sdsm logo staro.png|thumb|десно|100px|Првото лого на СДСМ]] [[Податотека:Logo of the SDUM.jpg|thumb|десно|100px|Старо лого на СДСМ]] [[Податотека:Branko-Crvenkovski.JPG|десно|100п|мини|Бранко Црвенковски, прв претседател на СДСМ.]] ===Парламентарни избори=== На [[Македонски парламентарни избори (1990)|парламентарните избори во 1990 година]] СДСМ била втора партија по број на пратеници. Во 1992 партијата ја предводела првата политичка влада на чело со [[Бранко Црвенковски]]. По бојкотот на опозициската [[ВМРО-ДПМНЕ]], на [[Македонски парламентарни избори (1994)|парламентарните избори во 1994 година]] СДСМ освоила 87 пратеници, најмногу во својата историја и повторно формирала влада предводена од Црвенковски. Партијата ги загубила [[Македонски парламентарни избори (1998)|парламентарните избори во 1998 година]], по што преминала во опозиција.<ref name="избори">{{Наведена мрежна страница|title=Учество на избори|url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|accessdate=2010-01-30|archive-date=2010-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20100128205232/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|url-status=dead}}</ref> На [[Македонски парламентарни избори (2002)|парламентарните избори во 2002 година]] победила СДСМ со освоени 60 од 120 пратенички мандати во [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Македонија]] како дел од коалицијата „[[За Македонија заедно]]“, предводена од СДСМ и [[Либерално демократска партија|ЛДП]]. По изборите СДСМ формирала коалициска влада со [[ДУИ]]. На [[Македонски парламентарни избори (2006)|парламентарните избори во 2006 година]] СДСМ заедно со останатите партии од коалицијата „За Македонија заедно“ освоиле 32 пратенички мандати по што преминале во опозиција. Ова бил најлош изборен резултат на СДСМ во партиската историја најмногу поради отцепувањето на НСДП во 2005 година.<ref name="избори"/> Како последица на поразот на парламентарните избори и на сериозните внатрепартиски превирања по изборите, дотогашниот водач [[Владо Бучковски]] ја загубил поддршката меѓу членовите. На 5 ноември 2006 година на вонреден конгрес на СДСМ, водачката позиција ја презела [[Радмила Шекеринска]]. На седмиот конгрес на СДСМ за вршител на должноста претседател бил избран [[Зоран Заев]]. Тој ја вршел должноста сѐ до враќањето на Црвенковски на претседателското место на 24 мај 2009 година. Црвенковски поднел оставка од функцијата во 2013, а за претседател бил избран Заев.<ref name="избори"/> === Претседателски избори === Кандидати поддржани од СДСМ учествувале на сите претседателски избори во Република Македонија. Прв кандидат за претседател на Македонија со поддршка на СДСМ бил [[Киро Глигоров]], кој го победил режисерот [[Љубиша Георгиевски]] на [[Македонски претседателски избори (1994)|претседателските избори во 1994 година]]. Првиот пораз на претседателски кандидат поддржан од СДСМ се случил во 1999 година кога на [[Македонски претседателски избори (1999)|претседателските избори]] загубил [[Тито Петковски]] од [[Борис Трајковски]] во вториот круг од изборите. На [[Македонски претседателски избори (2004)|претседателските избори во 2004]], кандидат за претседател на Македонија бил дотогашниот [[премиер на Македонија]], [[Бранко Црвенковски]] кој издвоил одлучувачка победа над кандидатот поддржан од ВМРО-ДПМНЕ, кардиологот Сашко Кедев. Во [[Македонски претседателски избори (2009)|2009 година]], како кандидат за претседател СДСМ го промовирала универзитетскиот професор [[Љубомир Фрчкоски]] кој загубил од универзитетскиот професор [[Ѓорге Иванов]]. Кандидатот на СДСМ на наредните [[Македонски претседателски избори (2014)|претседателски избори во 2014 година]], професорот [[Стево Пендаровски]] загубил од кандидатот поддржан од ВМРО-ДПМНЕ и на претходните претседателски избори, [[Ѓорге Иванов]]. [[Македонски претседателски избори (2019)|На претседателските избори во 2019]] година, како претседателски кандидат промовиран од [[СДСМ]] по вторпат е професорот [[Стево Пендаровски]], кој имал одлучувачка победа врз противкандидатот [[Гордана Силјановска-Давкова]] и станал претседател на [[Македонија]]. ==Финансиски извештаи== Според завршната сметка на партијата, во 2016 година таа остварила приходи во износ од 1.237.000 [[Евро|евра]], или речиси двојно повеќе во споредба со 2015 година. Притоа, најголем дел од приходите биле остварени врз основа на членарини и донации (718.000 евра). Од друга страна, партијата имала расходи од 1.234.500 евра, од кои на [[Плата|плати]] отпаѓале 105.000 евра, 35.000 евра биле расходи за [[реклама]], 203.000 евра за [[транспорт]]ни услуги, а 406.500 евра биле издвоени за покривање на кусокот на изборната сметка. Во продолжение, во 2016 година, имотот на СДСМ изнеусвал 2.216.500 евра, од кои 1,8 милиони отпаѓале на материјални средства (градежни објекти во вредност од 1,6 милиони и опрема во износ од 144.500 евра).<ref>Влатко Стојановски, „ВМРО-ДПМНЕ трупа недвижности, а ДУИ собира сè помалку донации!“, ''Фокус'', број 1124, 21 април 2017, стр. 18-22.</ref> ==Резултати од парламентарни избори== {|class=wikitable |- !Година на избори !Водач !Број на гласови !% на гласови !Број на мандати !+/– !Влада |- ![[Македонски парламентарни избори (1990)|1990]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|31|120|hex=#330099}} |bgcolor="lightgrey"| |{{yes2|Техничка влада}} |- ![[Македонски парламентарни избори (1994)|1994]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|95|120|hex=#330099}} |{{increase}} 64 |{{yes2|СДСМ-[[ПДП]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (1998)|1998]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|27|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 68 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2002)|2002]] |[[Бранко Црвенковски]] |497,342 |41.58 |{{composition bar|60|120|hex=#330099}} |{{increase}} 33 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2006)|2006]] |[[Владо Бучковски]] |218,164 |23.31 |{{composition bar|32|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 28 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2008)|2008]] |[[Радмила Шекеринска]] |233,284 |23.64 |{{composition bar|27|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 5 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2011)|2011]] |[[Бранко Црвенковски]] |368,496 |32.78 |{{composition bar|42|123|hex=#330099}} |{{increase}} 15 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2014)|2014]] |[[Зоран Заев]] |283,955 |25.34 |{{composition bar|34|123|hex=#330099}} |{{decrease}} 8 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2016)|2016]] |[[Зоран Заев]] |436,981 |36.66 |{{composition bar|49|120|hex=#330099}} |{{increase}} 15 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]-[[АА]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2020)|2020]] |[[Зоран Заев]] |327,408 |35.89 |{{composition bar|46|120|hex=#bf1e24}} |{{decrease}} 3 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]-[[ДПА]]}} |} ==Наводи== {{наводи}} ==Поврзано== * [[За Македонија заедно]] * [[Список на политички партии во Македонија]] * [[Политика на Македонија]] == Надворешни врски == * [http://www.sdsm.org.mk/ Портал на СДСМ] {{Македонски политички партии}} [[Категорија:СДСМ| ]] [[Категорија:Појавено во 1991 година во Македонија]] prrjq0dgqwsyfj45b199bphqu1l5r9b 4796071 4796070 2022-07-24T10:17:05Z 37.25.87.95 wikitext text/x-wiki :''За историјата на партијата СДСМ пред 20 април 1991 година, видете [[Сојуз на комунистите на Македонија]].'' {{Infobox Political_Party | state = Република Македонија | party_name = Социјалдемократски сојуз на Муртино<br />(СДСМихајловистичка) | party_logo = [[Податотека:Лого на Социјалдемократски Сојуз на Муртино (СДСМ).svg|200px|]] | party_articletitle = СДСМ | leader = [[Димитар Ковачевски]] | secretary_general = [[TBD]] | founder = [[Бранко Црвенковски]] | colorcode = #bf1e24 | foundation = {{Start date and age|df=yes|1943|3|19}} (како [[Сојуз на комунистите на Македонија|КПМ]])<br />{{Start date and age|df=yes|1991|4|20}} (преименета во СДСМ) | ideology = [[Социјалдемократија]]<br>[[Социјален либерализам]]<br>[[Европска Унија|Проевропеизам]]<br>[[Прогресивизам]] | international = [[Социјалистичка интернационала]] | european = [[Партија на европските социјалисти]] | colours = [[Црвена]] и [[бела]] | headquarters = [[Скопје]] | seats1_title = [[Собрание на Република Македонија|Собрание]] | seats1 = {{Infobox political party/seats|31|120|hex=#bf1e24}} | seats2_title = [[Општини во Македонија|Општини]] | seats2 = {{Infobox political party/seats|18|80|hex=#bf1e24}} | website = [http://www.sdsm.org.mk sdsm.org.mk] | flag = [[File:Знаме на СДСМ.svg|200px]] | position = [[Левица (политика)|Центар-лево]] }} '''Социјалдемократски сојуз на Муртино''' ('''СДСМихајловистичка''') — македонска монти пајтон партија со не левичарска идеологија. Претседател на партијата е [[Димитар Ковачевски]]. Партијата била основана на 20 април 1991 година во [[Скопје]] како наследник на партијата [[Сојуз на комунистите на Македонија|СКМ]], а за нејзин прв претседател бил избран [[Бранко Црвенковски]]. СДСМ е полноправна членка на [[Социјалистичка Интернационала|Социјалистичката интернационала]] и придружна членка на [[Партија на европските социјалисти|Партијата на европските социјалисти]]. СДСМихајловистичка и Црвенковски ја предводеле [[Владата на Македонија]] најпрво во периодот 1992–1998, по што следните четири години биле најголемата опозициска партија во [[Собранието на Република Македонија]]. Партијата повторно формирала влада во периодот 2002–2006 под водство на Црвенковски, а потоа во следните десет години СДСМ дејствувала како парламентарна опозиција. Заев бил избран за партиски водач во 2013, а четири години подоцна формирал коалициска влада со СДСМ како носечка партија. ==Создавање и развој== СДСМ била основана на 20 април 1991 година на 11. конгрес на [[Сојуз на комунистите на Македонија|СКМ-ПДП]] кога врз основа на иницијативата на претседателството на Централниот комитет од 14 февруари 1991 година и предлогот на Централниот комитет од 23 февруари е донесена одлука за промена на името во СДСМ.<ref name="историја">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|title=Историја на партијата|accessdate=2010-01-30|archive-date=2010-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20100128205232/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|url-status=dead}}</ref> За прв претседател на СДСМ бил избран [[Бранко Црвенковски]], кој останал на функцијата до 2004 година. По изборот на Црвенковски за [[претседател на Република Македонија]], за претседател на СДСМ е избран [[Владо Бучковски]], а од ноември 2006 до 2008 година на чело на партијата била [[Радмила Шекеринска]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1 |title=Внатрепартиска структура на СДСМ |accessdate=2011-10-19 |archive-date=2011-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110930000455/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1 |url-status=dead }}</ref> По завршување на претседателскиот мандат, Црвенковски се вратил на чело на партијата во јуни 2009. На 7 јуни 2009 година во Охрид, покрај реформите во структурата, бил изгласан и нов симбол на партијата. До 2010 година, партијата има организирано десет конгреси и создадено две тела во рамките на партијата: [[Социјалдемократска младина на Македонија]] и [[Клуб на жени на СДСМ]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.sdsm.org.mk/upload/documents/Statut%20SDSM%20nov-2.pdf |title=Статут на СДСМ |accessdate=2011-10-19 |archive-date=2011-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110904153858/http://www.sdsm.org.mk/upload/documents/Statut%20SDSM%20nov-2.pdf |url-status=dead }}</ref> Низ својата историја СДСМ како претседатели ја воделе четири македонски политичари, а партијата дала четири [[Премиер на Македонија|премиери на Македонија]], двајца [[претседатели на Македонија]], и голем број на градоначалници од своите редови. ===Отцепувања=== СДСМ има доживеано две отцепувања во својата историја. Првото се случи во 1993 година, кога се отцепи [[Петар Гошев]], формирајќи ја [[Демократска партија (Македонија)|Демократската партија]], а второто во ноември 2005 година кога [[Тито Петковски]], еден од дотогашните најистакнати членови на СДСМ, се отцепи од партијата и ја формира [[Нова социјалдемократска партија]]. ==Изборни резултати== [[Податотека:Sdsm logo staro.png|thumb|десно|100px|Првото лого на СДСМ]] [[Податотека:Logo of the SDUM.jpg|thumb|десно|100px|Старо лого на СДСМ]] [[Податотека:Branko-Crvenkovski.JPG|десно|100п|мини|Бранко Црвенковски, прв претседател на СДСМ.]] ===Парламентарни избори=== На [[Македонски парламентарни избори (1990)|парламентарните избори во 1990 година]] СДСМ била втора партија по број на пратеници. Во 1992 партијата ја предводела првата политичка влада на чело со [[Бранко Црвенковски]]. По бојкотот на опозициската [[ВМРО-ДПМНЕ]], на [[Македонски парламентарни избори (1994)|парламентарните избори во 1994 година]] СДСМ освоила 87 пратеници, најмногу во својата историја и повторно формирала влада предводена од Црвенковски. Партијата ги загубила [[Македонски парламентарни избори (1998)|парламентарните избори во 1998 година]], по што преминала во опозиција.<ref name="избори">{{Наведена мрежна страница|title=Учество на избори|url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|accessdate=2010-01-30|archive-date=2010-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20100128205232/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|url-status=dead}}</ref> На [[Македонски парламентарни избори (2002)|парламентарните избори во 2002 година]] победила СДСМ со освоени 60 од 120 пратенички мандати во [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Македонија]] како дел од коалицијата „[[За Македонија заедно]]“, предводена од СДСМ и [[Либерално демократска партија|ЛДП]]. По изборите СДСМ формирала коалициска влада со [[ДУИ]]. На [[Македонски парламентарни избори (2006)|парламентарните избори во 2006 година]] СДСМ заедно со останатите партии од коалицијата „За Македонија заедно“ освоиле 32 пратенички мандати по што преминале во опозиција. Ова бил најлош изборен резултат на СДСМ во партиската историја најмногу поради отцепувањето на НСДП во 2005 година.<ref name="избори"/> Како последица на поразот на парламентарните избори и на сериозните внатрепартиски превирања по изборите, дотогашниот водач [[Владо Бучковски]] ја загубил поддршката меѓу членовите. На 5 ноември 2006 година на вонреден конгрес на СДСМ, водачката позиција ја презела [[Радмила Шекеринска]]. На седмиот конгрес на СДСМ за вршител на должноста претседател бил избран [[Зоран Заев]]. Тој ја вршел должноста сѐ до враќањето на Црвенковски на претседателското место на 24 мај 2009 година. Црвенковски поднел оставка од функцијата во 2013, а за претседател бил избран Заев.<ref name="избори"/> === Претседателски избори === Кандидати поддржани од СДСМ учествувале на сите претседателски избори во Република Македонија. Прв кандидат за претседател на Македонија со поддршка на СДСМ бил [[Киро Глигоров]], кој го победил режисерот [[Љубиша Георгиевски]] на [[Македонски претседателски избори (1994)|претседателските избори во 1994 година]]. Првиот пораз на претседателски кандидат поддржан од СДСМ се случил во 1999 година кога на [[Македонски претседателски избори (1999)|претседателските избори]] загубил [[Тито Петковски]] од [[Борис Трајковски]] во вториот круг од изборите. На [[Македонски претседателски избори (2004)|претседателските избори во 2004]], кандидат за претседател на Македонија бил дотогашниот [[премиер на Македонија]], [[Бранко Црвенковски]] кој издвоил одлучувачка победа над кандидатот поддржан од ВМРО-ДПМНЕ, кардиологот Сашко Кедев. Во [[Македонски претседателски избори (2009)|2009 година]], како кандидат за претседател СДСМ го промовирала универзитетскиот професор [[Љубомир Фрчкоски]] кој загубил од универзитетскиот професор [[Ѓорге Иванов]]. Кандидатот на СДСМ на наредните [[Македонски претседателски избори (2014)|претседателски избори во 2014 година]], професорот [[Стево Пендаровски]] загубил од кандидатот поддржан од ВМРО-ДПМНЕ и на претходните претседателски избори, [[Ѓорге Иванов]]. [[Македонски претседателски избори (2019)|На претседателските избори во 2019]] година, како претседателски кандидат промовиран од [[СДСМ]] по вторпат е професорот [[Стево Пендаровски]], кој имал одлучувачка победа врз противкандидатот [[Гордана Силјановска-Давкова]] и станал претседател на [[Македонија]]. ==Финансиски извештаи== Според завршната сметка на партијата, во 2016 година таа остварила приходи во износ од 1.237.000 [[Евро|евра]], или речиси двојно повеќе во споредба со 2015 година. Притоа, најголем дел од приходите биле остварени врз основа на членарини и донации (718.000 евра). Од друга страна, партијата имала расходи од 1.234.500 евра, од кои на [[Плата|плати]] отпаѓале 105.000 евра, 35.000 евра биле расходи за [[реклама]], 203.000 евра за [[транспорт]]ни услуги, а 406.500 евра биле издвоени за покривање на кусокот на изборната сметка. Во продолжение, во 2016 година, имотот на СДСМ изнеусвал 2.216.500 евра, од кои 1,8 милиони отпаѓале на материјални средства (градежни објекти во вредност од 1,6 милиони и опрема во износ од 144.500 евра).<ref>Влатко Стојановски, „ВМРО-ДПМНЕ трупа недвижности, а ДУИ собира сè помалку донации!“, ''Фокус'', број 1124, 21 април 2017, стр. 18-22.</ref> ==Резултати од парламентарни избори== {|class=wikitable |- !Година на избори !Водач !Број на гласови !% на гласови !Број на мандати !+/– !Влада |- ![[Македонски парламентарни избори (1990)|1990]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|31|120|hex=#330099}} |bgcolor="lightgrey"| |{{yes2|Техничка влада}} |- ![[Македонски парламентарни избори (1994)|1994]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|95|120|hex=#330099}} |{{increase}} 64 |{{yes2|СДСМ-[[ПДП]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (1998)|1998]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|27|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 68 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2002)|2002]] |[[Бранко Црвенковски]] |497,342 |41.58 |{{composition bar|60|120|hex=#330099}} |{{increase}} 33 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2006)|2006]] |[[Владо Бучковски]] |218,164 |23.31 |{{composition bar|32|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 28 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2008)|2008]] |[[Радмила Шекеринска]] |233,284 |23.64 |{{composition bar|27|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 5 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2011)|2011]] |[[Бранко Црвенковски]] |368,496 |32.78 |{{composition bar|42|123|hex=#330099}} |{{increase}} 15 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2014)|2014]] |[[Зоран Заев]] |283,955 |25.34 |{{composition bar|34|123|hex=#330099}} |{{decrease}} 8 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2016)|2016]] |[[Зоран Заев]] |436,981 |36.66 |{{composition bar|49|120|hex=#330099}} |{{increase}} 15 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]-[[АА]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2020)|2020]] |[[Зоран Заев]] |327,408 |35.89 |{{composition bar|46|120|hex=#bf1e24}} |{{decrease}} 3 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]-[[ДПА]]}} |} ==Наводи== {{наводи}} ==Поврзано== * [[За Македонија заедно]] * [[Список на политички партии во Македонија]] * [[Политика на Македонија]] == Надворешни врски == * [http://www.sdsm.org.mk/ Портал на СДСМ] {{Македонски политички партии}} [[Категорија:СДСМ| ]] [[Категорија:Појавено во 1991 година во Македонија]] qi9hcgkxs5o54tj7r7tz30h94crv5rq 4796073 4796071 2022-07-24T10:32:24Z M4r51n 36047 Отповикани уредувањата на [[Special:Contributions/37.25.87.95|37.25.87.95]] ([[User talk:37.25.87.95|разговор]]), враќајќи на последната преработка на [[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] wikitext text/x-wiki :''За историјата на партијата СДСМ пред 20 април 1991 година, видете [[Сојуз на комунистите на Македонија]].'' {{Infobox Political_Party | state = Република Македонија | party_name = Социјалдемократски сојуз на Македонија<br />(СДСМ) | party_logo = [[Податотека:Лого на Социјалдемократски Сојуз на Македонија (СДСМ).svg|200px|]] | party_articletitle = СДСМ | leader = [[Димитар Ковачевски]] | secretary_general = [[TBD]] | founder = [[Бранко Црвенковски]] | colorcode = #bf1e24 | foundation = {{Start date and age|df=yes|1943|3|19}} (како [[Сојуз на комунистите на Македонија|КПМ]])<br />{{Start date and age|df=yes|1991|4|20}} (преименета во СДСМ) | ideology = [[Социјалдемократија]]<br>[[Социјален либерализам]]<br>[[Европска Унија|Проевропеизам]]<br>[[Прогресивизам]] | international = [[Социјалистичка интернационала]] | european = [[Партија на европските социјалисти]] | colours = [[Црвена]] и [[бела]] | headquarters = [[Скопје]] | seats1_title = [[Собрание на Република Македонија|Собрание]] | seats1 = {{Infobox political party/seats|31|120|hex=#bf1e24}} | seats2_title = [[Општини во Македонија|Општини]] | seats2 = {{Infobox political party/seats|18|80|hex=#bf1e24}} | website = [http://www.sdsm.org.mk sdsm.org.mk] | flag = [[File:Знаме на СДСМ.svg|200px]] | position = [[Левица (политика)|Центар-лево]] }} '''Социјалдемократски сојуз на Македонија''' ('''СДСМ''') — македонска [[социјалдемократија|социјалдемократска]] политичка партија со левичарска идеологија. Претседател на партијата е [[Димитар Ковачевски]]. Партијата била основана на 20 април 1991 година во [[Скопје]] како наследник на партијата [[Сојуз на комунистите на Македонија|СКМ]], а за нејзин прв претседател бил избран [[Бранко Црвенковски]]. СДСМ е полноправна членка на [[Социјалистичка Интернационала|Социјалистичката интернационала]] и придружна членка на [[Партија на европските социјалисти|Партијата на европските социјалисти]]. СДСМ и Црвенковски ја предводеле [[Владата на Македонија]] најпрво во периодот 1992–1998, по што следните четири години биле најголемата опозициска партија во [[Собранието на Република Македонија]]. Партијата повторно формирала влада во периодот 2002–2006 под водство на Црвенковски, а потоа во следните десет години СДСМ дејствувала како парламентарна опозиција. Заев бил избран за партиски водач во 2013, а четири години подоцна формирал коалициска влада со СДСМ како носечка партија. ==Создавање и развој== СДСМ била основана на 20 април 1991 година на 11. конгрес на [[Сојуз на комунистите на Македонија|СКМ-ПДП]] кога врз основа на иницијативата на претседателството на Централниот комитет од 14 февруари 1991 година и предлогот на Централниот комитет од 23 февруари е донесена одлука за промена на името во СДСМ.<ref name="историја">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|title=Историја на партијата|accessdate=2010-01-30|archive-date=2010-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20100128205232/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|url-status=dead}}</ref> За прв претседател на СДСМ бил избран [[Бранко Црвенковски]], кој останал на функцијата до 2004 година. По изборот на Црвенковски за [[претседател на Република Македонија]], за претседател на СДСМ е избран [[Владо Бучковски]], а од ноември 2006 до 2008 година на чело на партијата била [[Радмила Шекеринска]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1 |title=Внатрепартиска структура на СДСМ |accessdate=2011-10-19 |archive-date=2011-09-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110930000455/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1 |url-status=dead }}</ref> По завршување на претседателскиот мандат, Црвенковски се вратил на чело на партијата во јуни 2009. На 7 јуни 2009 година во Охрид, покрај реформите во структурата, бил изгласан и нов симбол на партијата. До 2010 година, партијата има организирано десет конгреси и создадено две тела во рамките на партијата: [[Социјалдемократска младина на Македонија]] и [[Клуб на жени на СДСМ]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.sdsm.org.mk/upload/documents/Statut%20SDSM%20nov-2.pdf |title=Статут на СДСМ |accessdate=2011-10-19 |archive-date=2011-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110904153858/http://www.sdsm.org.mk/upload/documents/Statut%20SDSM%20nov-2.pdf |url-status=dead }}</ref> Низ својата историја СДСМ како претседатели ја воделе четири македонски политичари, а партијата дала четири [[Премиер на Македонија|премиери на Македонија]], двајца [[претседатели на Македонија]], и голем број на градоначалници од своите редови. ===Отцепувања=== СДСМ има доживеано две отцепувања во својата историја. Првото се случи во 1993 година, кога се отцепи [[Петар Гошев]], формирајќи ја [[Демократска партија (Македонија)|Демократската партија]], а второто во ноември 2005 година кога [[Тито Петковски]], еден од дотогашните најистакнати членови на СДСМ, се отцепи од партијата и ја формира [[Нова социјалдемократска партија]]. ==Изборни резултати== [[Податотека:Sdsm logo staro.png|thumb|десно|100px|Првото лого на СДСМ]] [[Податотека:Logo of the SDUM.jpg|thumb|десно|100px|Старо лого на СДСМ]] [[Податотека:Branko-Crvenkovski.JPG|десно|100п|мини|Бранко Црвенковски, прв претседател на СДСМ.]] ===Парламентарни избори=== На [[Македонски парламентарни избори (1990)|парламентарните избори во 1990 година]] СДСМ била втора партија по број на пратеници. Во 1992 партијата ја предводела првата политичка влада на чело со [[Бранко Црвенковски]]. По бојкотот на опозициската [[ВМРО-ДПМНЕ]], на [[Македонски парламентарни избори (1994)|парламентарните избори во 1994 година]] СДСМ освоила 87 пратеници, најмногу во својата историја и повторно формирала влада предводена од Црвенковски. Партијата ги загубила [[Македонски парламентарни избори (1998)|парламентарните избори во 1998 година]], по што преминала во опозиција.<ref name="избори">{{Наведена мрежна страница|title=Учество на избори|url=http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|accessdate=2010-01-30|archive-date=2010-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20100128205232/http://www.sdsm.org.mk/Default.aspx?mId=45&lId=1|url-status=dead}}</ref> На [[Македонски парламентарни избори (2002)|парламентарните избори во 2002 година]] победила СДСМ со освоени 60 од 120 пратенички мандати во [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Македонија]] како дел од коалицијата „[[За Македонија заедно]]“, предводена од СДСМ и [[Либерално демократска партија|ЛДП]]. По изборите СДСМ формирала коалициска влада со [[ДУИ]]. На [[Македонски парламентарни избори (2006)|парламентарните избори во 2006 година]] СДСМ заедно со останатите партии од коалицијата „За Македонија заедно“ освоиле 32 пратенички мандати по што преминале во опозиција. Ова бил најлош изборен резултат на СДСМ во партиската историја најмногу поради отцепувањето на НСДП во 2005 година.<ref name="избори"/> Како последица на поразот на парламентарните избори и на сериозните внатрепартиски превирања по изборите, дотогашниот водач [[Владо Бучковски]] ја загубил поддршката меѓу членовите. На 5 ноември 2006 година на вонреден конгрес на СДСМ, водачката позиција ја презела [[Радмила Шекеринска]]. На седмиот конгрес на СДСМ за вршител на должноста претседател бил избран [[Зоран Заев]]. Тој ја вршел должноста сѐ до враќањето на Црвенковски на претседателското место на 24 мај 2009 година. Црвенковски поднел оставка од функцијата во 2013, а за претседател бил избран Заев.<ref name="избори"/> === Претседателски избори === Кандидати поддржани од СДСМ учествувале на сите претседателски избори во Република Македонија. Прв кандидат за претседател на Македонија со поддршка на СДСМ бил [[Киро Глигоров]], кој го победил режисерот [[Љубиша Георгиевски]] на [[Македонски претседателски избори (1994)|претседателските избори во 1994 година]]. Првиот пораз на претседателски кандидат поддржан од СДСМ се случил во 1999 година кога на [[Македонски претседателски избори (1999)|претседателските избори]] загубил [[Тито Петковски]] од [[Борис Трајковски]] во вториот круг од изборите. На [[Македонски претседателски избори (2004)|претседателските избори во 2004]], кандидат за претседател на Македонија бил дотогашниот [[премиер на Македонија]], [[Бранко Црвенковски]] кој издвоил одлучувачка победа над кандидатот поддржан од ВМРО-ДПМНЕ, кардиологот Сашко Кедев. Во [[Македонски претседателски избори (2009)|2009 година]], како кандидат за претседател СДСМ го промовирала универзитетскиот професор [[Љубомир Фрчкоски]] кој загубил од универзитетскиот професор [[Ѓорге Иванов]]. Кандидатот на СДСМ на наредните [[Македонски претседателски избори (2014)|претседателски избори во 2014 година]], професорот [[Стево Пендаровски]] загубил од кандидатот поддржан од ВМРО-ДПМНЕ и на претходните претседателски избори, [[Ѓорге Иванов]]. [[Македонски претседателски избори (2019)|На претседателските избори во 2019]] година, како претседателски кандидат промовиран од [[СДСМ]] по вторпат е професорот [[Стево Пендаровски]], кој имал одлучувачка победа врз противкандидатот [[Гордана Силјановска-Давкова]] и станал претседател на [[Македонија]]. ==Финансиски извештаи== Според завршната сметка на партијата, во 2016 година таа остварила приходи во износ од 1.237.000 [[Евро|евра]], или речиси двојно повеќе во споредба со 2015 година. Притоа, најголем дел од приходите биле остварени врз основа на членарини и донации (718.000 евра). Од друга страна, партијата имала расходи од 1.234.500 евра, од кои на [[Плата|плати]] отпаѓале 105.000 евра, 35.000 евра биле расходи за [[реклама]], 203.000 евра за [[транспорт]]ни услуги, а 406.500 евра биле издвоени за покривање на кусокот на изборната сметка. Во продолжение, во 2016 година, имотот на СДСМ изнеусвал 2.216.500 евра, од кои 1,8 милиони отпаѓале на материјални средства (градежни објекти во вредност од 1,6 милиони и опрема во износ од 144.500 евра).<ref>Влатко Стојановски, „ВМРО-ДПМНЕ трупа недвижности, а ДУИ собира сè помалку донации!“, ''Фокус'', број 1124, 21 април 2017, стр. 18-22.</ref> ==Резултати од парламентарни избори== {|class=wikitable |- !Година на избори !Водач !Број на гласови !% на гласови !Број на мандати !+/– !Влада |- ![[Македонски парламентарни избори (1990)|1990]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|31|120|hex=#330099}} |bgcolor="lightgrey"| |{{yes2|Техничка влада}} |- ![[Македонски парламентарни избори (1994)|1994]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|95|120|hex=#330099}} |{{increase}} 64 |{{yes2|СДСМ-[[ПДП]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (1998)|1998]] |[[Бранко Црвенковски]] | | |{{composition bar|27|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 68 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2002)|2002]] |[[Бранко Црвенковски]] |497,342 |41.58 |{{composition bar|60|120|hex=#330099}} |{{increase}} 33 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2006)|2006]] |[[Владо Бучковски]] |218,164 |23.31 |{{composition bar|32|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 28 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2008)|2008]] |[[Радмила Шекеринска]] |233,284 |23.64 |{{composition bar|27|120|hex=#330099}} |{{decrease}} 5 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2011)|2011]] |[[Бранко Црвенковски]] |368,496 |32.78 |{{composition bar|42|123|hex=#330099}} |{{increase}} 15 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2014)|2014]] |[[Зоран Заев]] |283,955 |25.34 |{{composition bar|34|123|hex=#330099}} |{{decrease}} 8 |{{no2|Опозиција}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2016)|2016]] |[[Зоран Заев]] |436,981 |36.66 |{{composition bar|49|120|hex=#330099}} |{{increase}} 15 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]-[[АА]]}} |- ![[Македонски парламентарни избори (2020)|2020]] |[[Зоран Заев]] |327,408 |35.89 |{{composition bar|46|120|hex=#bf1e24}} |{{decrease}} 3 |{{yes2|СДСМ-[[ДУИ]]-[[ДПА]]}} |} ==Наводи== {{наводи}} ==Поврзано== * [[За Македонија заедно]] * [[Список на политички партии во Македонија]] * [[Политика на Македонија]] == Надворешни врски == * [http://www.sdsm.org.mk/ Портал на СДСМ] {{Македонски политички партии}} [[Категорија:СДСМ| ]] [[Категорија:Појавено во 1991 година во Македонија]] qfsbgg4uyz2vqmmea2ddwnmessvxoqt 0 5537 4796115 4731886 2022-07-24T10:43:35Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name = Романски јазик |nativename = română, limba română |pronunciation = /roˈmɨnə/ |states = [[Романија]], [[Молдавија]] и останатата романска дијаспора. |region = [[Балкан]]<br>[[Средна Европа]]<br>[[Источна Европа]] |speakers = Мајчин: 24 милиони<br>Втор јазик: 4 милиони |iso1 = ro |iso2b = rum |iso2t = ron |iso3 = ron |lingua = 51-AAD-c (varieties: 51-AAD-ca to -ck) |familycolor = Indo-European |fam1 = [[Италски јазици|италски]] |fam2 = [[романски јазици|романски]] |fam3 = [[источноромански јазици|источноромански]] |script = [[романска азбука|латиница]] |nation = {{знаме|Романија}}<br>{{знаме|Молдавија}}<ref name=Moldova>Во Молдавија се нарекува [[молдавски јазик]]</ref><br>{{знаме|Војводина|local1}}, [[Србија]]<br>{{знаме|Европска Унија}} |minority = {{знаме|Украина}} |agency = [[Романска Академија]] |map = Map Roumanophone World.png |mapsize = 250px |mapcaption = Сините региони се региони каде јазикот е доминантен, а зелените се региони со значително романско малцинство |map2 = Idioma rumano.PNG |mapcaption2 = Распространетост на романскиот јазик во Романија, Молдавија и околината }} {{Јазик-пример |име= Романски јазик |писмо= [[романска азбука|латиница]] |пример= Прв член од „Декларацијата за човекови права“ |текст= Toate fiinţele umane se nasc libere şi egale în demnitate şi în drepturi. Ele înzestraţe cu raţiune şi conştiinţă şi trebuie să se comporte unii faţă de altele în spiritul fraternităţii. |превод=Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општо човечкaтa припaдност. }} '''Романскиот јазик''' (''limba română'') е [[Источноромански јазици|источноромански јазик]] кој се зборува од околу 24 до 28 милиони луѓе,<ref name="28mil">The Latin Union reports 28 million speakers for Romanian, out of whom 24 million are native speakers of the language: ''Latin Union - The odyssey of languages:'' [http://dpel.unilat.org/DPEL/Creation/Odyssee/5.ro.asp ro], [http://dpel.unilat.org/DPEL/Creation/Odyssee/5.es.asp es], [http://dpel.unilat.org/DPEL/Creation/Odyssee/5.fr.asp fr], [http://dpel.unilat.org/DPEL/Creation/Odyssee/5.it.asp it], [http://dpel.unilat.org/DPEL/Creation/Odyssee/5.pt.asp pt]; see also [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ron Ethnologue report for Romanian]</ref><ref name=Encarta>{{наведена енциклопедија |url=http://encarta.msn.com/media_701500404/Languages_Spoken_by_More_Than_10_Million_People.html |title=Languages Spoken by More Than 10 Million People |publisher=Microsoft Encarta 2006 }}</ref> воглавно во [[Романија]] и [[Молдавија]]. Романскиот јазик е службен јазик во Република Романија и Република Молдавија, но и во српската покраина [[Војводина]] и грчкиот полуостров [[Света Гора]]. Јазикот во Молдавија е официјализиран под името [[молдавски јазик]]. Романскиот е доста близок со останатите источноромански мали јазици како што се [[Аромански јазик|аромански]], [[Влашки јазик|влашки]], [[Истроромански јазик|истро-романски]] и [[меглено-романски јазик]]. Јазикот денес се пишува со латиница, поточно со [[Романска азбука|романската азбука]], но во историјата се пишувал и со кирилица. Романскиот јазик е доста богат со позајмени зборови, што од балканските [[словенски јазици]] со од останатите романски или околни јазици. == Примери == македонски јазик: : ''Сите човечки суштествa се раѓaaт слободни и еднакви по достоинство и правa. Tиe се обдарени со разум и совест и требa да се однесувaaт еден кон друг во дуxот на општочовечкaтa припaдност.'' современ романски со потенцирани француски и италијански позајмени зборови: : Toate ființele '''umane''' se nasc '''libere''' și '''egale''' în '''demnitate''' și în drepturi. Ele sunt înzestrate cu '''rațiune''' și '''conștiință''' și trebuie să se '''comporte''' unele față de altele în '''spiritul''' '''fraternității'''. романски јазик со потенцирани словенски зборови: : Toate ființele omenești se nasc '''slobode''' și '''deopotrivă''' în '''destoinicie''' și în drepturi. Ele sunt înzestrate cu înțelegere și cuget și '''trebuie''' să se poarte unele față de altele în '''duh''' de frățietate. романски јазик без позајмени зборови: : Toate ființele omenești se nasc nesupuse și asemenea în prețuire și în drepturi. Ele sunt înzestrate cu înțelegere și cuget și se cuvine să se poarte unele față de altele după firea frăției. == Наводи == {{наводи}} == Поврзано == * [[Романска азбука]] * [[Правопис на романскиот јазик]] * [[Романски јазици]] * [[Македонска транскрипција на романскиот јазик]] * [[Молдавски јазик]] == Надворешни врски == * [http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=ron Ethnologue за романскиот јазик] * [http://www.phon.ucl.ac.uk/home/sampa/rom-uni.htm SAMPA за романскиот јазик] * [http://www.dictionare.com/ Англиско-романски и романско-англиски речник] * [http://dexonline.ro/ Романски речник] * [http://www.romanianlessons.com/ Часови за романскиот јазик] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20081105102640/http://www.romanianlessons.com/ |date=2008-11-05 }} * [http://cnt.dnt.md/romint/undp/nivel1.php Молдавски часови за романскиот јазик] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20081015225021/http://cnt.dnt.md/romint/undp/nivel1.php |date=2008-10-15 }} * [http://www.seelrc.org:8080/grammar/pdf/stand_alone_romanian.pdf Романска граматика] {{ИЕ-јазик-никулец}} {{Романски јазици}} {{Јазици во Србија}} {{Јазици во Украина}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Романски јазик|*]] [[Категорија:Јазици во Унгарија]] [[Категорија:Јазици во Русија]] [[Категорија:Јазици во Украина]] [[Категорија:Јазици во Србија]] [[Категорија:Јазици во Романија]] [[Категорија:Јазици во Молдавија]] [[Категорија:Јазици во Казахстан]] 7gwymnq6yhg86wp9j5mqc7d6z5ykxnk 0 17108 4796006 4501513 2022-07-23T22:37:10Z ГП 23995 дополнување wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=октомври 2009}} {{Инфокутија за филм | name = Анаконда <br /> (Anaconda) | image = Anaconda.jpg | caption = Официјалниот постер на филмот | director = [[Луис Лиоса]] | producer = [[Анди Фикман]] <br /> [[Верна Харах]] <br /> [[Карол Литл]] <br /> [[Бо Маркс]] <br /> [[Леонард Рабиновиц]] <br /> [[Сузан Раскин]] | writer = [[Ханс Бауер]] <br /> [[Џим Кеш]] <br /> [[Џек Епс Џр.]] | starring = [[Џенифер Лопес]] <br /> [[Ајс Кјуб]] <br /> [[Џон Вот]] | music = [[Ранди Еделман]] | cinematography = [[Бил Батлер]] | editing = [[Мајкл Р. Милер]] | distributor = [[Sony Pictures]] | released = 1997 | runtime = 89 минути | country = {{САД}} | language = [[Англиски јазик|англиски]] | budget = | preceded_by = | followed_by = ''[[Анаконди: Ловот по Kрвавата Орхидеја]]'' (2004) | amg_id = 1:154826 | imdb_id = 0118615 }} '''„Анаконда“''' е американски филм од 1997 година во [[Режисер|режија]] на Луис Лиоса. Главните улоги ги играат: [[Ајс Кјуб]], [[Џенифер Лопес]] и Џон Вот. ==Синопсис== {{Внимание}} {{spoiler}} Тимот на „Нешенел џиографик“, предводен од Тери Флорес (ја игра Лопес) и Стив Кејл (го игра Ерик Столз) се испратени да снимаат дукументарен филм за едно јужноамериканско племе. Но, кога ќе спасат еден чуден човек (го игра Џон Вот) од брод кој тоне, тие ќе добијат повеќе отколку што бараат. Кога Књјл ќе биде онеспособен од убод од некоја чудна [[Пчели|пчела]], чудниот човек го презема бродот и ги носи сите на патување за фаќање на [[Анаконди|анакондата]], најголемата застрашувачка змија на светот. {{endspoiler}} [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија:Филмови со Џенифер Лопес]] [[Категорија:Филмови со Ајс Кјуб]] [[Категорија:Филмови со Џон Вот]] [[Категорија:Филмови од 1997 година]] [[Категорија:Авантуристички филмови]] [[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Јужна Америка]] mcl45n6f9bp9muxl5ujtftnmnyb99vi 0 17645 4795937 4667812 2022-07-23T20:14:44Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} [[Податотека:Decorations-legion.jpg|мини]] '''Воено одликување''' е [[државно одликување|одликување]] кое се доделува на [[Војска|воен]] персонал или единици за херојство во битка или одлична служба. Дизајнирани се да се носат на воена [[униформа]]. [[Граѓанско одликување|Граѓанските одликувања]] кои им се доделуваат на воени лица не треба да се сметаат за воени одликувања, иако [[Орден|витешките ордени]] може да се делат на граѓански и воени. Одликувањата за [[полиција]] и [[противпожарна служба]] можат понекогаш да се сметаат за придружни на воените одликувања на кои тие се засноваат, иако тие строго не се воени одликувања. Одликувањата се практикувале уште од древни времиња. [[Келти]]те и [[Стар Рим|римјаните]] носеле [[гривна|гривни]], [[дајаци]]те носеле и сѐ уште ноаст [[тетоважа|тетоважи]] итн. За време на раниот среден век се давале [[ѓердан]]и и [[белегзија|белегзии]], кои еволуирале во големи ѓердани богати со драги камења, често со прикачени со [[приврзок]] (најчесто [[медал]]). Денес воените одликувања можат да бидат: * [[Орден|Витешки ордени]]; * Одликувања за храброст во вид на крст, ѕвезда или медал на лента; * Одликувања за одлична служба, во вид на крст, ѕвезда или медал на лента; * [[Походен медал|Походни медали]] на лента; * [[Медал за служба|Медали за служба]] на лента; * Одликувања на цели единици. По секојдневни прилики се носат само [[лента|ленти]]. == Поврзано == * [[Список на воени ордени]] * [[Граѓанско одликување]] * [[Државно одликување]] * [[Орден]] * [[Орден-околувратник]] [[Категорија:Воени одликувања| ]] n3jtsm2wzufm4fz6tnz07okmjfstg2f 0 24637 4795984 3210861 2022-07-23T21:54:36Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Hildick chainless.jpg|мини|опрема за велосипеди без синџир 1898 година]] '''Безланчен велосипед''' — [[велосипед]] со [[пренос]] на погонското тркало по пат на механизам кој не е, и нема [[велосипедски ланец|ланец]]. == Примери == * [[Кардански велосипед]] * [[Ременски велосипед]] * [[Хидраулчен велосипед]] (и пневматичен велосипед) * [[Хибридно возило]] == Поврзано == * [[А-велосипед]] {{Велосипедизам-никулец}} [[Категорија:Велосипедизам]] pepzstw2n1yw86z0bxrcnnch65fexcb 0 26426 4796022 3568218 2022-07-23T23:05:59Z 149.62.207.95 wikitext text/x-wiki {{внимание}} [[Податотека:Macedonian Phalanx (syntagma formation).jpg|мини|десно|250п|Фалангата во карактеристична формација]] '''Фалангата''' била вид борбен строј на [[античка македонска војска|античката македонска војска]], тесно збиен одред на пешадијата во облик на четвороаголник, вооружен со долги копја, обично осум редици. Кај [[Македонска фаланга|македонската фаланга]] со шеснаесет редици, јадро на македонската [[пешадија]]. Македонската фаланга била пешадиска формација осмислена од [[Филип II Македонски]] и употребувана од неговиот син [[Александар III Македонски]] за освојување на Персиската империја и другите војски. Фалангата останала проминентна единица на бојното поле за време на целия Хеленски период, иако за тоа време войните се претвориле во одолговлечени опсадни и поморски битки исто толку колку и битки на поле, сѐ додека на край не биле заменети с римските легиони. Филип II поминал голем дел од младоста како заложник во [[Теба]], каде учел кај познатиот генерал Епаминонд чии реформи биле основа за филиповите реформи на фалангата. Членовите на фалангата биле професионални војници и биле едни од првите трупи во историјата кои биле орагинизарно вежбани, давајќи им ја споспбноста да изведуваат комлицирани маневри многу подобри од оние на непријателите. Тие се бореле во густи квадратни формации со просечна длабочина од осум војника. Водачот стоел на чело на секој ред, а помошникот-водач во средината на редот, така што задните редови можеле да се разместуваат по страните во случај да треба повеќе фронтални војници. Војниците во фалангата носеле по една [[сариса]], копје со два врва кое било долго преку 6 метри. Сарисата се носела во два дела кои се спојувале пред битка, и морале да бидат ракувани со две раце. Одблизу ваквите големи оружја биле бескорисни, но од раздалеченост војникот можел лесно да ги чува непријателите таму кај што се без да можат да се доближат; оружјата на војниците од првите пет редови прилично се истакнувале од самата формација, така што во секое време имало повеќе копја одколку цели за напад. Второто нивно оружје бил [[краток меч]]. Нити Филип нити Александар не ја користеле фалангата каок главно оружје за напад, туку како алатка за држење на непријателите во едно место додека тешката коњица им ги разбивала редовите. Македонската коњица се борела во клинеста формација и била сместена најдесно; по пробивањето низ непријателските редови, коњаниците ги придружувале штитоносците, елитни пешадијци кои служеле како телохранители на кралот, а по нив доаѓала фалангата. На левото крило секогаш се наоѓала сојузничка коњаница од Тесалија, која се борела во ромбоидна формација и служеле главно за одбрана. Другите единици — престрелниците, разните гаѓачи, резервите од сојузнички хоплити, стрелците, и артилеријата — исто така биле употребувани во битка. Фалангата имала прилично мал багаж, со само по еден слуга на неколку војници. Ова ѝ дало на фалангата голема брзина на марширање која никој не можел да ја надмине — во некои случаи противниците му се предавале на Александар заради неспремност, бидеќи не можеле да предвидат дека неговата војска ќе пристигне толку рано. Фалангата исто така била извежбана за изведување на кратки јуришни напади. Војските во раниот хеленски период биле опремени и се бореле на сличен начин по урнек на македонската војска. Меѓутоа при крајот на периодот, офицерите почнале да претпочитат напади само со фаланга и го исфрлиле комбинираното војување од употреба. Во тој случај фалангите морале да јуришшат кон непријателот како хоплитите пред нив. Ова ја направило формацијата прилично ранлива — иако била речиси непобедлива при напад врз неа, фалангите, како и другата пешадија се прилично подложни на заобиколување или да се рашират при брз марш по нерамен терен. Сѐ додека сите се користеле со иве тактики, пропустите не биле очигледни. Но со доаѓањето на римските легии истите биле поразени во секоја покрупна битка, од кои најпознатата е [[Битката кај Пидна]], во која Римјаните можеле слободно да навлегуваат во процепите низ редовите и да ја заобиколат непријателската војска на многу места. [[Категорија:Војска на Античка Македонија|Фаланга]] gkyva6erdokqpcryatzl2ltzkfr6grs 4796024 4796022 2022-07-23T23:07:54Z 149.62.207.95 Допуснати грешки wikitext text/x-wiki {{внимание}} [[Податотека:Macedonian Phalanx (syntagma formation).jpg|мини|десно|250п|Фалангата во карактеристична формация]] '''Фалангата''' била вид борбен строй на [[античка македонска войска|античката македонска войска]], тесно збиен одред на пешадијата во облик на четвороаголник, вооружен со долги копия, обично осум редици. Кај [[Македонска фаланга|македонската фаланга]] со шеснаесет редици, јадро на македонската [[пешадија]]. Македонската фаланга била пешадиска формација осмислена од [[Филип II Македонски]] и употребувана од неговиот син [[Александар III Македонски]] за освојување на Персиската империја и другите војски. Фалангата останала проминентна единица на бојното поле за време на целия Хеленски период, иако за тоа време войните се претвориле во одолговлечени опсадни и поморски битки исто толку колку и битки на поле, сѐ додека на край не биле заменети с римските легиони. Филип II поминал голем дел од младоста како заложник во [[Теба]], каде учел кај познатиот генерал Епаминонд чии реформи биле основа за филиповите реформи на фалангата. Членовите на фалангата биле професионални војници и биле едни од првите трупи во историјата кои биле орагинизарно вежбани, давајќи им ја споспбноста да изведуваат комлицирани маневри многу подобри од оние на непријателите. Тие се бореле во густи квадратни формации со просечна длабочина од осум војника. Водачот стоел на чело на секој ред, а помошникот-водач во средината на редот, така што задните редови можеле да се разместуваат по страните во случај да треба повеќе фронтални војници. Војниците во фалангата носеле по една [[сариса]], копје со два врва кое било долго преку 6 метри. Сарисата се носела во два дела кои се спојувале пред битка, и морале да бидат ракувани со две раце. Одблизу ваквите големи оружја биле бескорисни, но од раздалеченост војникот можел лесно да ги чува непријателите таму кај што се без да можат да се доближат; оружјата на војниците од првите пет редови прилично се истакнувале од самата формација, така што во секое време имало повеќе копја одколку цели за напад. Второто нивно оружје бил [[краток меч]]. Нити Филип нити Александар не ја користеле фалангата каок главно оружје за напад, туку како алатка за држење на непријателите во едно место додека тешката коњица им ги разбивала редовите. Македонската коњица се борела во клинеста формација и била сместена најдесно; по пробивањето низ непријателските редови, коњаниците ги придружувале штитоносците, елитни пешадијци кои служеле како телохранители на кралот, а по нив доаѓала фалангата. На левото крило секогаш се наоѓала сојузничка коњаница од Тесалија, која се борела во ромбоидна формација и служеле главно за одбрана. Другите единици — престрелниците, разните гаѓачи, резервите од сојузнички хоплити, стрелците, и артилеријата — исто така биле употребувани во битка. Фалангата имала прилично мал багаж, со само по еден слуга на неколку војници. Ова ѝ дало на фалангата голема брзина на марширање која никој не можел да ја надмине — во некои случаи противниците му се предавале на Александар заради неспремност, бидеќи не можеле да предвидат дека неговата војска ќе пристигне толку рано. Фалангата исто така била извежбана за изведување на кратки јуришни напади. Војските во раниот хеленски период биле опремени и се бореле на сличен начин по урнек на македонската војска. Меѓутоа при крајот на периодот, офицерите почнале да претпочитат напади само со фаланга и го исфрлиле комбинираното војување од употреба. Во тој случај фалангите морале да јуришшат кон непријателот како хоплитите пред нив. Ова ја направило формацијата прилично ранлива — иако била речиси непобедлива при напад врз неа, фалангите, како и другата пешадија се прилично подложни на заобиколување или да се рашират при брз марш по нерамен терен. Сѐ додека сите се користеле со иве тактики, пропустите не биле очигледни. Но со доаѓањето на римските легии истите биле поразени во секоја покрупна битка, од кои најпознатата е [[Битката кај Пидна]], во која Римјаните можеле слободно да навлегуваат во процепите низ редовите и да ја заобиколат непријателската војска на многу места. [[Категорија:Војска на Античка Македонија|Фаланга]] 81aifkcdixdrhfce6z0g94p9ra6umkp 0 34746 4795787 4795748 2022-07-23T12:43:55Z Ehrlich91 24281 Отповикани уредувањата на [[Special:Contributions/2003:D2:5720:CE3B:98EE:10F3:1C4D:BC57|2003:D2:5720:CE3B:98EE:10F3:1C4D:BC57]] ([[User talk:2003:D2:5720:CE3B:98EE:10F3:1C4D:BC57|разговор]]), враќајќи на последната преработка на [[User:Тиверополник|Тиверополник]] wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Богдан Хмлницки<br><small>Богдан Хмельницький</small> | nationality = [[Русини|Русин]] ([[Украинци|Украинец]]) | image = BChmielnicki.jpg | order = [[Хетман на Украинските Козаци|Хетман на Украина]] | term_start = 30 јануари 1648 | term_end = 6 август 1657 | predecessor = [[Дмитро Гунја]] | successor = [[Јуриј Хмелницки]] | birth_date = 1595&nbsp;г. | birth_place = [[Суботов]], близу [[Чигирин]], Полското кралство од Корона, [[Полско-литванска Државна Заедница]] | death_date = 6 август 1657&nbsp;г. (62) | death_place = [[Чигирин]], [[Запорошка Република]], [[царство Русија]] | spouse = Хана Сомковна,<br />Матрјона Чаплинска,<br />Хана Золотаренко | party = | religion = [[Грчка Православна црква|Грчко православие]] | signature = Xm avt2.jpg |}} '''Богдан Хмелницки''' ({{lang-uk|Богдан Зиновій Михайлович Хмельницький}}, {{lang-ru|Богда́н Хмельни́цкий}}, {{lang-pl|Bohdan Zenobi Chmielnicki}}) — [[хетман]] (гетьман) на запорошките [[Козаци]]. (роден во [[1595]] — починал на [[6 август]] [[1657]]).<ref>[http://www.evi.com/q/bogdan_khmelnitsky Bohdan Khmelnytsky]; Основни податоци за Б. Хмелницки</ref> Цел во животот му била да создаде независна [[Козачка држава]]. Во 1654 година потпишал договор со [[Руска Империја|Царска Русија]]. Според договорот, Украина станала дел од Русија.<ref>[http://www.experiencefestival.com/a/Bohdan_Khmelnytsky_-_Biography/id/618456 Bohdan Khmelnytsky - Biography - Encyclopedia II]; Биографија за Хмелницки</ref> Во Украина Хмелницки се смета за национален херој, татко на нацијата. Неговиот лик е претставен на [[украинска гривна|банкнотите]]. Постои и критичко мислење за историската улога на Хмелницки. По независноста на Украина, голем број луѓе кажуваат дека сојузот со Русија бил голема грешка.<ref>[http://www.encyclopedia.com/doc/1G2-3404100649.html Khmelnitsky, Bohdan]; {{en}}</ref> == Животопис == [[Податотека:Alex K Chmelnitskyi.svg|thumb|left|157px|Грбот на Хмелницки како полскиот шљахтич.]] === Почетните воени успеси === Хмелницки е роден во православно украинско семејство, кое спаѓало во редот на помалите благородници. Како војник учествувал во Битката кај Цецора (1620), каде што бил заробен и испратен на робија во [[Цариград]]. Таму останал две години, по што се вратил во родниот крај. Себеси се декларирал како [[Козаци|Козак]], а бил водач на крвавите протести на [[Козаци]]те од 1637 и 1638&nbsp;г. насочени против полската власт. Бил член на козачката делегација која преговарала со полскиот крал [[Владислав IV]], на средбата одржана во [[Варшава]], 1646&nbsp;г. Таму било договорено Хмелницки со повеќе козачки чети да ги помага Полјаците во нивните битки против [[Отоманското Царство]]. Но наредната 1647&nbsp;г. кралот [[Владислав IV]] го прекршил договорот, напаѓајќи ги воените единици на Хмелницки. Притоа, Богдан бил земен како воен заробеник, но успеал да избега и да ги подготви Козаците за битка против довчерашните сојузници. Во февруари 1648&nbsp;г. се прогласил за [[хетман]], и со поддршка од [[Кримскиот канат]] ги поразил полските армии испратени против него. Таа битка се одиграла во мај 1648, а тој месец починал и полскиот монарх, по што настапила криза во [[Полско-литванската Државна Заедница]]. === Подемот и падот на Козаците === 1648 била година во која [[Украина]] доживеала големо сенародно востание, со напади врз големите земјопоседници и феудалци, католичкото свештенсто и еврејската заедница, сите по наредба на Хмелницки. По тие воени дејствија, тој успеал да воспостави организирана воена сила и нова државна администрација. Во септември истата година со успех ја завршил војната против ослабената [[Полско-литванска Државна Заедница]]. Влијаел на изборот на [[Јан II Казимир]] за нов владетел на [[Полска]], претставувајќи го како водач кој се залага за мир со украинските народи. При крајот на годината, марширал на исток и триумфално влегол во [[Киев]], споредувајќи се себеси со [[Мојсеј]] кој дошол да го ослободи народот од полското ропство. Јавно ги искажал неговите намери автократски да владее со сите територии кои се протегале до [[Лавов]] на запад. Поради откажување на вазалството од [[Полско-литванска Државна Заедница]], била отпочната војна со нив, која кулминирала со [[Битката кај Зборов]] (1649). По одбивањето од страна на Османлиите, единствените сојузници на Хмелницки останале Татарите. Ја загубил оваа битка, по што бил потпишан мировен договор со победникот [[Јан II Казимир]], кој поставил доста неповолни услови за Козаците. Во јуни 1651&nbsp;г. следела [[Битката кај Берестечко]], во која Хмелницки одново бил поразен, но нему потешко му паднало предавството на кримските [[Татари]]. Почнал да ги зајакнува дипломатските односи со [[Османлиското Царство]], испраќајќи амбасада во [[Цариград]]. Се потрудил и да обезбеди поддршка од [[Руското царство]], кое во тоа време бележело голем подем. === Руско-украинскиот сојуз === [[Алексеј I Романов]] бил единствениот избор на ослабениот Хмелницки, кој силно сакал да се одмазди за претрпениот пораз. Во септември 1653&nbsp;г. бил потпишан [[Переславскиот договор]], во кој Богдан се заколнал на верност кон царот, а со кој украинските козаци биле ставени под руската царска управа. Дел од неговото придружништво не се согласувало со тој пакт. Но, иако ветил дека неговите потези ќе мора да бидат одобрени од рускиот монарх, Хмелницки не ја почитувал докрај до спогодбата. Од Москва почнале да се сомневаат во неговите искрени намери, па така тие во ноември 1656&nbsp;г. стапиле во сојуз со [[Јан II Казимир]]. Хмелницки, одново контра руските желби и интереси, склучил договор со [[Шведска]] и [[Трансилванија]] насочен против [[Полско-литванската Државна Заедница]]. Но не ја дочекал големата инвазија врз [[Полска]], бидејќи починал во август 1657&nbsp;г. неколку месеци пред големата битка. Оценките за историското значење и политиките на Хмелницки се различни, бидејќи во одредени интелектуални кругови се смета за голем државник, а во други за крвав бунтовник. Суштината на [[Переславската спогодба]] со [[Руси]]те била предмет на многу дебати и полемики. Во советската историографија се сметала како обединување на [[Украина]] со [[Русија]]. == Литература == [[Податотека:Khmelnytsky monument Kiev Daland.jpg|thumb|right|200px|Споменикот на Хмелницки во Киев.]] * Basarab, John. (1982). Pereiaslav 1654: A Historiographical Study. Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press. * Hrushevsky, Mykhailo. (2002). History of Ukraine-Rus", vol. 8. Edmonton: Canadian Institute of Ukrainian Studies Press. * Stow, Kenneth, and Teller, Adam, eds. (2003). "Gezeirot Ta"h Jews, Cossacks, Poles, and Peasants in 1648 Ukraine." Jewish History 17(2). * Sysyn, Frank E. (1985). Between Poland and Ukraine: The Dilemma of Adam Kysil, 1600–1653. Cambridge, MA: Harvard University Press for HURI. * Sysyn, Frank E. (1995). "The Changing Image of the Hetman: On the 350th Anniversary of the Khmel"nyts"kyi Uprising." Jahrbücher für Geschichte Osteuropas 46: 531–45. * Vernadsky, George. (1941). Bohdan, Hetman of Ukraine. New Haven, CT: Yale University Press. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://sumy.net.ua/History/map/12!.php Козачката држава по 1649&nbsp;г. (мапа)] * [http://www.lvivbest.com/en/people/bohdan-khmelnytsky Биографија за Богдан Хмелницки] * [http://www.megavideo.com/?v=B4ZPDHTQ Филмот за Хмелницки од Николај Машенко] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111002174624/http://www.megavideo.com/?v=B4ZPDHTQ |date=2011-10-02 }} (2008) Довшенко филмско студио {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Хемелницки, Богдан}} [[Категорија:Хетмани на Украинските Козаци]] [[Категорија:Украински политичари]] [[Категорија:Антисемитизам во Украина]] [[Категорија:Родени во 1595 година]] [[Категорија:Починати во 1657 година]] owwv9i2czmppzp8pjz91avx8hgqkl7z 1 36194 4796036 4794517 2022-07-24T01:54:18Z Xqbot 10137 Робот: Исправка на прекинато пренасочување кон преместена целна страница [[Разговор:Рембрант ван Ријн]] wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:Рембрант ван Ријн]] tj100keymcjy2wd4855irdtqyvqo8qq 0 37531 4795798 3359100 2022-07-23T13:01:54Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Berlin_friedrichshain-kreuzberg.png|мини|десно|220п|Местоположба на Фридрихсхајн-Кројцберг во Берлин.]] [[Податотека:Oberbaumbrücke mit U-Bahn.jpg|мини|десно|220п|Мост]] '''Фридрихсхајн-Кројцберг''' ([[Германски јазик|германски]]: ''Friedrichshain-Kreuzberg'') e [[окрузи во Берлин|округ]] во [[Берлин]], [[Германија]], основана со спојување на поранешните општини Фридрихсхајн и Кројзберг. Зафаќа 20,16 км² и има околу 225&nbsp;200 жители, според пописот од [[2003]] година. Сегашниот градоначалник е Франц Шулц (Зелена партија). == Надворешни врски == {{commons|Bezirk Friedrichshain-Kreuzberg}} * [http://www.friedrichshain-kreuzberg.de/ Официјална страница] (на германски) * [http://www.xhain.info/ Xhain.info - Приватен портал] (на германски) {{Берлин-гео-никулец}} {{Координати-наслов dm|52|30|N|13|27|E|}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Окрузи во Берлин]] [[Категорија:Фридрихсхајн-Кројцберг| ]] trbtzcgxn3vdg34ernxkhanqe0fw8by 0 41187 4796118 4777986 2022-07-24T10:43:48Z Bjankuloski06 332 /* Уметност */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Samurai.png|мини|300п|Самурај во [[Јапонски оклоп|оклоп]] во 1860-те; рачно боена фотографија од [[Феличе Беато]].]] '''Самураи''' ({{lang-ja|侍}}) — воената благородничка и офицерска каста во [[Историја на Јапонија#Феудална Јапонија (1185 г.–1868 г.)|средновековниот]] и [[Едо (период)|нововековниот]] период од XII век до нивната забрана во 1870-тите години. Тие биле добро платени заштитници на [[даимјоо]] земјопоседниците (најголемите феудалци во Јапонија). Се карактеризирале со висок престиж и специјални привилегии како што е, на пример, носењето на два меча. Тие го култивирале [[бушидо]]о кодексот на боречки доблести, биле учени на занемарување на физичката болка, и бескомпромисна лојалност, борејќи се во многу локални битки. За време на мирната [[Едо период|Едо епоха]] (1603 до 1868 г.) тие станале обезбедувачи во домовите на даимијоо имотите, стекнувајќи искуство во одржувањето и образованието. Во 1870-те, самурајските фамилии броеле околу 5% од популацијата на Јапонија. Револуцијата [[Револуција Меиџи|Меиџи]] ја прекинала нивната феудална улога, па тие се пренасочиле во професионалните и претприемачки води. Нивниот спомен и орудие остануваат култни во [[Јапонска поп-култура|јапонската поп-култура]]. == Етимологија == [[Податотека:Samurai-shodo.svg|мини|160п|Канџи знакот за ''самураи''.]] На јапонски, тие обично се нарекуваат {{Јапонски|'''''БУШИ'''''|武士|}}, што значи „воин“ или {{Јапонски|'''''БУКЕ'''''|武家}}. Според преведувачот [[Вилијам Скот Вилсон]]: {{Quote |text=„На кинески, знакот првично бил глагол што значел „да чека“, „придружува лица“ во горните редови на општеството, а тоа важи и за оригиналниот израз на јапонски, '''„сабурау“'''. Во двете земји, термините биле прилагодени да значат „оние кои служат близу до благородништвото“, со јапонскиот термин '''„сабураи“''''','' кој добива номинална форма на глаголот. Според Вилсон, раниот навод на зборот '''„самураи“''' се појавува во ''[[Кокин Вакашуу]]'' (古今和歌集), првата империјална антологија на поеми (X век).<ref>William Scott Wilson, '' Ideals of the Samurai'' (1982) p. 17</ref> }} До крајот на XII век, „самураите“ скоро во целост станале синоним на „буши“ (воини), па зборот станал тесно поврзан со средниот и горниот ешалон на воинската класа. Самураите обично биле поврзани со [[Јапонски клан|клановите]] и нивниот господар, и биле обучени како офицери за воена тактика и велика стратегија. Иако самураите по бројност биле помалку од 10% од тогашната популација во Јапонија,<ref>"[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/520850/samurai Samurai (Japanese warrior)] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090929090922/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/520850/samurai|date=29 September 2009}}". Encyclopædia Britannica.</ref> денес нивните учења сè уште можат да се најдат и во секојдневниот живот, и во современите [[јапонски боречки вештини]]. == Историја == [[Податотека:KofunHelmetIronAndGiltCopper5thCenturyIseProvince.jpg|мини|250п|Шлем од [[Кофун период]]от, позлатен бакар, V век, [[Исе провинција (Јапонија)|Исе провинција]].]] === Асука и Нара епохи === По [[Битка кај Баеканг|Битката кај Хакусукиное]] против [[Династија Танг|Танговската]] Кина и [[Кралство Сила|Сила]] во 663 г.н.е., што довела до повлекување од корејските земји, Јапонија претрпела широка реформа. Една од најважните била [[Таика реформа]]та, издадена од принцот Нака-но-Оое ([[Император Тенџи|императорот Тенџи]]) во 646 година. Овој указ и дозволил на јапонската аристократија да ја прифати политичката структура, бирократијата, културата, религијата и филозофијата на династијата Танг.<ref name="HW2">William Wayne Farris, Heavenly Warriors – The Evolution of Japan's Military, 500–1300, Harvard University Press, 1995. {{ISBN|0-674-38704-X}}</ref> Како дел од [[Таихоо кодекс]]от од 702 година, и подоцнежниот [[Јоороо кодекс]],<ref name="HOJ GS">A History of Japan, Vol. 3 and 4, George Samson, Tuttle Publishing, 2000.</ref> од населението се барало редовно да се пријавува за попис. Разбирајќи како е дистрибуирано населението, [[Император Монму|Императорот Монму]] вовел закон според кој 1 од 3 до 4 возрасни мажи биле повлечени во националната војска. Од овие војници се барало да се снабдуваат со сопствено оружје, а за возврат биле ослободени од давачки и даноци.<ref name="HW2" /> Ова бил еден од првите обиди на империјалната влада да формира организирана армија по примерот на кинескиот систем. Подоцнежните историчари му го дале терминот '''„Гундан-Сеи“''' (軍団制) и се верува дека траел кратко. Таихоо кодексот ги класифицирал повеќето бирократи на Империјата во 12 редови, секој поделен во два подредоци, а првиот ред бил највисокиот советник на императорот. Оние од 6-ти ред и подолу биле наречени „самурај“ и се занимавале со секојдневни работи. Иако овие „самураи“ биле цивилни јавни службеници, се верува дека современиот збор произлегува од овој термин. Меѓутоа, воениот персонал не бил нарекувани „самурај“ уште многу векови понатаму. === Хеиан епоха === Во раниот [[Хеиан период|Хеиански период]], за време на крајот од VIII и почетокот на IX век, [[Император Канму|Императорот Канму]] се обидел да го консолидира и прошири своето владеење во северен [[Хоншу]] и испратил воени походи против [[Емиши (народ)|Емишите]], кои се спротивставиле на управувањето од царскиот двор со седиште во [[Кјото]]. Канму ја вовел титулата '''„сеии-таишоогун“''' ({{Јаз|ja|征夷大将軍}}), или '''„[[Шогун|шоогун]]“''', и започнал да се потпира на моќните [[Јапонски клан|регионални кланови]] за освојување на Емишите. Вешти во јавање и стрелаштво ([[кјуудоо]]), овие воини на кланот станале најпосакувана алатка на императорот за загушување на бунтовите; од кои најпознат бил [[Саканоуе но Тамурамаро]]. Иако ова била прва позната употреба на титулата „шоогун“, таа била привремена титула и не значела политичка моќ сè до XIII век. Во тоа време (од VII до IX век), официјалните лица сметале дека се само воен дел под контрола на [[Империјален двор во Кјото|Империјалниот двор]]. [[Податотека:Gosannen_kassen.jpg|мини|1000п|центар|Илустрација од Госанненската војна во XI век.]] На крајот, Канму ја распуштил својата војска. Со ова, моќта на императорот постепено опаѓала. Иако царот сè уште бил владетел, моќните кланови околу Кјото заземале позиции како министри, а нивните роднини купиле позиции како [[Магистрат (судија)|судии]]. За да соберат богатство и да ги отплатат своите долгови, судиите често воведувале големи даноци, што резултирало да многу од земјоделците останат без земја.<ref>{{Наведена книга|title=The future of post-human martial arts a preface to a new theory of the body and spirit of warriors|last=Baofu|first=Peter|date=2009|publisher=Cambridge Scholars|isbn=1443815861|location=Newcastle}}</ref> Преку заштитни договори и политички бракови, аристократите акумулирале политичка моќ, на крајот надминувајќи ја и онаа [[Куге|традиционалната аристократија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.countriesquest.com/asia/japan/history/the_heian_aristocracy/aristocratic_control.htm|title=Aristocratic Control, The Heian Aristocracy, History, Japan, Asia - Taika reforms, clan chieftain, sesshu, shoen, land redistribution|work=www.countriesquest.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170212163703/http://www.countriesquest.com/asia/japan/history/the_heian_aristocracy/aristocratic_control.htm|archive-date=12 February 2017}}</ref> Некои кланови првично биле формирани од земјоделци кои зеле оружје за да се заштитат од империјалните судии испратени да управуваат со нивните земји и да собираат даноци. Овие кланови формирале сојузи за да се заштитат од помоќните кланови, а до средината на Хеианската епоха тие присвоиле и [[Јапонски оклоп|карактеристични оклопи]] и оружје. === Доцна Хеианска епоха, Камакура Бакуфу, и самурајскиот подем === [[Податотека:Samurai_o-yoroi.jpg|мини|350п|Самурајски [[оо-јорои]] оклоп, [[Камакура период]],<br>[[Токиски национален музеј|Национален музеј во Токио]].]] Во [[Камакура период]]от (1185–1333 г.) се појавил подемот на самураите под власта на шоогуните бидејќи на нив „им била доверена безбедноста на имотите“ и биле симбол на идеален воин и граѓанин.<ref>{{Наведена книга|title=The Yasukuni Swords: Rare Weapons of Japan, 1933-1945|last=Kishida|first=Tom|last2=Mishina|first2=Kenji|date=2004|publisher=Kodansha International|isbn=4770027540|edition=1st|location=Tokyo; New York|page=42}}</ref> Првично, царот и невоеното благородништво ги вработиле овие воини благородници. Со текот на времето, тие собрале доволно работна сила, ресурси и политичка поддршка, во форма на сојузи едни со други, за да ја воспостават првата влада во која доминирале самураите. Како што растела моќта на овие регионални кланови, нивниот поглавар бил типично далечен роднина на императорот и помал член на кланот [[Фуџиуара клан|Фуџиуара]], [[Минамото клан|Минамото]] или [[Таира клан|Таира]]. Иако првично биле испратени во провинциските области на определени четиригодишни мандати како магистрати, владетелите ''(„торио“)'' одбиле да се вратат во главниот град кога им завршиле мандатите, а нивните синови ги наследиле своите позиции и продолжиле да ги водат клановите во задушувањето на бунтовите низ Јапонија за време на средниот и подоцнежен Хеиански период. Заради нивната зголемена воена и економска моќ, воините на крајот станале нова сила во политиката на царскиот двор. Нивната вмешаност во [[Хооген бунт]]от во доцниот Хеиански период ја консолидирал нивната моќ, по што подоцна се развило соперништвото помеѓу клановите Минамото и Таира во [[Хеиџи бунт]]от од 1160 година. [[Податотека:Kyujutsu10.jpg|мини|400п|лево|Илустрација на Хеиџи бунтот од 1159 г.]] Победникот, [[Таира но Кијомори]], станал царски советник и бил првиот воин кој достигнал таква позиција. Тој на крајот ја презел контролата врз централната влада, воспоставувајќи ја првата влада во која доминираат самураите и го спуштил императорот до фигуративен статус. Сепак, кланот Таира сè уште биле многу конзервативни во споредба со нивниот евентуален наследник, Минамото, и наместо да ја прошируваат или зајакнуваат својата воена моќ, кланот ги омажил своите жени со императорите, вршејќи контрола преку императорот. Таира и Минамото клановите повторно се судриле во 1180 г., започнувајќи ја [[Генпејска војна|Генпејската војна]], која завршила во 1185 г. Самураите се бореле во поморската [[Дан-но-ура битка]], во теснецот Шимоносеки кој ги одделува [[Хоншу]]у и [[Кјушу|Кјуушуу]] во 1185 година. Победникот [[Минамото но Јоритомо]] ја утврдил супериорноста на самураите над аристократијата. Во 1190 г., го посетил Кјото и во 1192 г. станал [[Шоогун|сеии-таишоогун]], основајќи го шоогунатот „Камакура“ или „Камакура бакуфу“. Наместо да владее од Кјото, тој го [[Камакура период|поставил шоогунатот]] во [[Камакура, Канагава (Јапонија)|Камакура]], во близина на неговата база на моќ. „Бакуфу“ значи „шаторска влада“, термин земен од логорите во кои живееле војниците, во согласност со статусот на Бакуфу како воена влада.<ref>Wilson, p. 15</ref> По Ганпејската војна, Јоритомо го стекнал правото да назначи '''„[[шуго]]“''' и '''„[[џитоо]]“''', и му било дозволено да организира војници и полицајци, како и да собира одредена сума на данок. Првично, нивната одговорност била ограничена на апсење на бунтовниците и собирање на потребните армиски резерви и им било забрането да се мешаат со '''„[[Кокуши (службеник)|кокуши]]“''' службениците, но нивната одговорност постепено се проширила. Така, класата на самураите станала политичка владејачка моќ во Јапонија. === Ашикага шоогунатот и монголските инвазии === Различни самурајски кланови се бореле за моќ за време на шоогунатите на [[Камукура шоогунат|Камакура]] и [[Ашикага шоогунат|Ашикага]]. [[Зен|Зен-будизмот]] се проширил меѓу самураите во XIII век и помогнал да се формираат нивните стандарди на однесување, особено надминувајќи го стравот од смртта и убиството, но меѓу општата популација бил фаворизиран [[Чисто земен будизам (Амидизам)|чисто земниот будизам]]. [[Податотека:Mōko_Shūrai_Ekotoba_e2.jpg|мини|1000п|центар|Самураите од [[Шоони клан]]от се собираат за одбрана против монголската војска на [[Кублај Хан|Кублај Кан]] за време на првата монголска инвазија на Јапонија, 1274 г.]] Во 1274 година, [[Јуен (династија)|династијата Јуен,]] основана од Монголците во Кина, испратила сила од околу 40,000 луѓе и 900 бродови да ја нападнат Јапонија во северниот дел на Кјуушуу. Јапонија собрала само 10,000 самураи за да одговорат на оваа закана. Напаѓачката армија била вознемирена од огромни бури проследени со грмотевици во текот на целата инвазија, што им помогнала на бранителите нанесувајќи големи жртви. Јуанската војска на крајот се повлекла, а инвазијата била прекината. Монголските напаѓачи користеле мали бомби, што е веројатно првата појава на бомби и барут во Јапонија. Јапонските бранители ја препознале можноста за нова инвазија и започнале изградба на [[Генкоо Бооруи|голема камена бариера]] околу [[Залив Хаката (Јапонија)|заливот Хаката]] во 1276 година. Завршен во 1277 година, овој ѕид се протегал 20 км околу границата на заливот. Подоцна послужил како силна одбранбена точка против Монголците. Монголците се обиделе да ги решат работите на дипломатски начин од 1275 до 1279 година, но секој пратеник испратен во Јапонија бил погубен. [[Податотека:Mōko_Shūrai_Ekotoba4.JPG|центар|мини|1000п|центар|Скрол прикажувајќи го самурајот [[Такезаки Суенага]] од [[Хооџоо клан]]от (десно), поразувајќи ја армијата на Монголците (лево) во Битката кај Торикаи-Гата (1274 г.)<br>''[[Мооко Шуураи Екотоба]]'' (蒙古襲来絵詞)]] Сè до втората монголска инвазија, [[Кублај Хан|Кублај Кан]] продолжил да испраќа емисари во Јапонија, со пет дипломати испратени во септември 1275 година во Кјуушуу. [[Хооџоо Токимуне]], [[шиккен]]от на шоогунот Камакура, им одговорил со тоа што монголските дипломати ги донел во Камакура, а потоа ги обезглавил.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/japanitshistory00reedgoog|title=Japan: Its History, Traditions, and Religions: With the Narrative of a Visit in 1879|last=Reed|first=Sir Edward James|date=17 April 1880|publisher=J. Murray|page=[https://archive.org/details/japanitshistory00reedgoog/page/n361 291]|quote=tokimune behead.|via=Internet Archive}}</ref> Гробовите на петте погубени монголски емисари постојат до денес во Камакура кај Татсунокучи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kamakura-burabura.com/meisyoenosimajyourituji.htm|title=常立寺|work=www.kamakura-burabura.com}}</ref> На 29 јули 1279 година, уште пет емисари биле испратени од монголската империја, и повторно обезглавени, овој пат во [[Хаката-ку, Фукуока (Јапонија)|Хаката]]. Овој континуиран пркос на монголскиот император ја поставил сцената за еден од најпознатите ангажмани во јапонската историја. [[Податотека:Takezaki suenaga ekotoba bourui.jpg|мини|1000п|центар|Скрол што ги прикажува самураите качени на одбранбениот ѕид во [[Хаката-ку, Фукуока (Јапонија)|Хаката]], одбивајќи го нападот на Монголците во текот на Втората монголска инвазија (1293 г.)<br>''[[Мооко Шуураи Екотоба]]'' (蒙古襲来絵詞)]] Во 1281 година, војска на Јуен дистанијата од 140,000 луѓе и 5,000 бродови била собрана за уште една инвазија на Јапонија. Северен Кјуушуу го бранела Јапонската армија од 40,000 луѓе. Монголската армија сè уште била на своите бродови и се подготвувала за закотвување кога тајфун го погодил северниот дел на островот Кјуушуу. Жртвите и штетите нанесени од тајфунот, проследени со јапонската одбрана на бариерата во заливот Хаката, резултирало во нов пораз на Монголците. [[Податотека:Takezaki_suenaga_ekotoba3.jpg|мини|1000п|центар|Скрол прикажувајќи самураи кои се качуваат се на бродовите на флотата на втората монголска инвазија, убивајќи ги монголските војници на бродот (1281 г.)<br>''[[Мооко Шуураи Екотоба]]'' (蒙古襲来絵詞)]] Бурите со грмотевици од 1274 година, и тајфунот од 1281 година, им помогнале на самураите бранители на Јапонија да ги одбијат монголските напаѓачи и покрај тоа што биле многу побројни. Овие ветрови станале познати како ''„ками-но-Казе“'', што во буквален превод е „ветер на боговите“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://kyotojournal.org/uncategorized/formative-memory-the-thirteenth-century-mongolian-invasions-and-their-impact-on-japan/|title=Formative Memory: The Thirteenth-Century Mongolian Invasions and Their Impact on Japan|date=2017-04-26|work=Kyoto Journal|language=en-US|accessdate=2020-10-25}}</ref> На ова честопати се дава поедноставен превод како „божествен ветер“. ''Ками-но-Казе'' му дало повод на јапонското верување дека нивните земји се навистина божествени и биле под натприродна заштита. [[Податотека:Himeji_castle_in_may_2015.jpg|мини|300п|[[Химеџи (дворец)|Дворецот Химеџи]], изграден од [[Акаматсу Норимура]] ([[Акаматсу клан]]) во 1333 г.]] За време на овој период, традицијата на јапонските мечувалници се развивала со употребата на [[Ламинирано челично сечиво|ламиниран или натрупан челик]], техника која датира од пред повеќе од 2.000 години во [[Средоземното море]] и во [[Европа]], со комбинирање на слоеви од мек и тврд челик за производство на сечило со многу тврд (но кршлив) раб, способен да биде многу изострен, поддржан од помек, поцврст, и пофлексибилен ’рбет. Јапонските мечувалци ја рафинирале оваа техника со употреба на повеќе слоеви челик со различен состав, и со употребата на [[диференцијален термички третман]] или калење на готовото сечило, постигнато со обшивање на дел од него со слој од глина при гаснење (види [[Јапонска мечувалница]]). Занаетот бил усовршен во XIV век од големиот мечувалец [[Масамуне]]. Јапонската [[катана]] станала позната низ целиот свет по својата острина и отпорност на кршење. Многу мечеви направени со употреба на овие техники биле извезени преку [[Источнокинеско Море|Источнокинеското Море]], а неколку од нив стигнале до [[Индија]]. Проблемите околу наследството предизвикале семејни расправии бидејќи [[примогеност]]а станала вообичаена, за разлика од законот за поделба на наследството одредено пред XIV век. Така, освојувањето на соседните самурајски територии станало вообичаеено за да се избегне внатрешна пресметка помеѓу наследниците на еден клан, а расправиите помеѓу самураите биле постојан проблем за шоогунатите Камакура и Ашикага. === Сенгоку период === [[Податотека:Tepu5.jpg|мини|500п|Јапонска ''[[Танегашима (јапонска кибрит пушка)|танегашима]]'' пушка на [[кибритен механизам]].]] ''„[[Сенгоку период|Сенгоку џидаи]]“'' („епоха на завојувани држави“) бил обележан со олабавување на самурајската култура, при што луѓето родени во други социјални слоеви понекогаш се прославувале како воини и со тоа станувале ''[[де факто]]'' самураи. Јапонските воени тактики и технологии брзо се подобрувале во XV и XVI век. Употребата на голем број пешадијци наречени [[ашигару]] („лесно стапало“, поради нивниот лесен оклоп), формирана од скромни воини или обични луѓе со ''„нага јари“'' (долго [[коњичко копје]]) или ''„[[нагината]]“'', биле воведени и комбинирани со коњаницата во маневрите. Бројот на мобилизирани луѓе за војна се движел од илјадници до стотици илјади. [[Аркебуза]]та, пиштол со [[кибритен механизам]], бил воведен од [[Португалија]] преку кинески пиратски брод во 1543 година, кој Јапонците успеале да го асимилираат во рок од една деценија. Групи на платеници со масовно произведени аркебузи започнале да играат клучна улога. До крајот на Сенгоку епохата, во Јапонија постоеле неколку стотици илјади огнено оружје, а во битките се судриле масивни војски од над 100,000 луѓе. === Азучи–Момојама период === [[Податотека:Kenshin_Uesugi's_armour.jpg|мини|300п|лево|''Хатомуне Доу'' од XVI век, историски оклоп кон некогаш бил користен од страна на [[Уесуги Кеншин]], еден од најмоќните ''[[даимјоо]]'' од Сенгоку периодот.]] ==== Ода, Тојотоми и Токугауа ==== [[Податотека:Illustrated_Story_of_Night_Attack_on_Yoshitsune's_Residence_At_Horikawa,_16th_Century_2.jpg|мини|400п|Мажи и жени заедно во битка ([[16 век]]).]] [[Податотека:Battle-of-Nagashino-Map-Folding-Screen-1575.png|мини|400п|Илустрација на [[Битка кај Нагашино|Нагашино битката]] (1575 г.)]] [[Ода Нобунага]] бил добро познатиот господар на областа [[Нагоја]] (некогаш наречена [[провинција Оуари]]) и исклучителен пример за самурај од Сенгоку периодот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://sitereports.nabunken.go.jp/8395|title=たたかう人びと|last=Nagano Prefectural Museum of History|date=2005-03-01|work=Comprehensive Database of Archaeological Site Reports in Japan|accessdate=2016-09-02}}</ref> Тој стигнал многу близу, и го поставил патот кој требало да го следат неговите наследници, до обединувањето на Јапонија под нов ''бакуфу'' (шоогунат). Ода Нобунага направил иновации во областа на организацијата и воените тактики, ги искористил аркебузите, ја развивал трговијата и индустријата и ја ценел иновацијата. Последователните победи му овозможиле да го спроведе раскинувањето на Ашикага бакуфуто (шоогунатот) и да ги разоружа воените сили на будистичките монаси, кои разгореле залудни борби меѓу населението со векови. Напаѓајќи од „светилиштето“ на будистичките храмови, тие биле постојана главоболка на секој воен командант, па дури и на императорот кој се обидувал да ги контролира нивните постапки. Тој загинал во 1582 година, кога еден од неговите генерали, [[Акечи Митсухиде]], се свртел против него со својата војска. [[Тојотоми Хидејоши]] и [[Токугауа Иејасу]], кои го основале шоогунатот Токугауа, биле лојалните следбеници на Нобунага. Хидејоши започнал како селанец и станал еден од најдобрите генерали на Нобунага, а Иејасу го поминал своето детство со Нобунага. Хидејоши го победил Митсухиде за еден месец, одмаздувајќи го неговото предавство, и се сметал за вистински наследник на Нобунага. Овие двајца биле во можност да ги искористат претходните достигнувања на Нобунага врз кои се изградила унифицираната Јапонија, од што произлегла изреката: „Обединувањето е оризова торта; Ода ја направи. Хашиба ја обликуваше. На крајот, само Иејасу ја проба“. (Хашиба е презимето што го употребувал Тојотоми Хидејоши додека бил следбеник на Нобунага.) Тојотоми Хидејоши, кој стана велик министер во 1586 година, создал закон според кој цивилното население, давајќи ексклузивитет на самураите, не смеело да носи оружје, кое кастата на самураи го кодифицирала како трајно и наследно, со што се ставило крај на социјалната преносливост на Јапонија, која траела до распаѓањето на Едо шогунатот од Меиџи револуционерите. Разликата помеѓу самураите и цивилите била толку нејасна што во текот на XVI век, повеќето машки возрасни лица од која било социјална каста (дури и мали земјоделци) припаѓале на барем една своја воена организација и служеле во војни пред и за време на владеењето на Хидејоши. Можело да се каже дека оваа „сите против сите“ ситуација продолжила уште еден век. Овластените семејства на самураите по XVII век, биле оние кои се одлучиле да ги следат Нобунага, Хидејоши и Ијеасу. Големи битки се случиле за време на промената на режимите, и голем број поразени самураи биле уништени, станале ''[[Ронин|роонини]]'' или биле апсорбирани во општата популација. ==== Инвазии на Кореја ==== ''поврзано: [[Јапонски инвазии на Кореја (1592-1598 г.)|Јапонски инвазии на Кореја (1592-1598)]]'' [[Податотека:Ulsan_waesung_attack.jpg|мини|400п|Корејските и кинеските војници ја напаѓаат јапонската тврдина во [[Опсада на Улсан|Улсан]] за време на [[Јапонски инвазии на Кореја (1592–1598 г.)|Јапонските инвазии на Кореја]] (1597 г.)]] [[Податотека:YoshiClimber.jpg|мини|лево|300п|Илустрација на [[Тојотоми Хидејоши]], кој подоцна командувал со инвазијата на Кореја, предводејќи мала група што го напаѓа замокот на [[Планина Кинка (Гифу)|планината Инаба]]. Принт од [[Тсукиока Јошитоши]].]] Во 1592 и повторно во 1597 година, Тојотоми Хидејоши, со цел да ја нападне Кина преку Кореја, мобилизирал армија од 160,000 селани и самураи и ги [[Јапонски инвазии на Кореја (1592–1598)|распоредил во Кореја]]. Искористувајќи ја Јапонската умешност на аркебузот и големото воено искуство од Сенгоку периодот, јапонските самурајски армии оствариле големи придобивки во поголемиот дел од Кореја. Неколку од познатите самурајски генерали на оваа војна биле [[Катоо Кијомаса]], [[Кониши Јукинага]] и [[Шимазу Јошихиро]]. Катоо Кијомаса напредувал на [[Орангаи (народ)|Орангаиската]] територија (денешна [[Манџурија]]), граничејќи се со Кореја на североисток и преминувајќи ја границата со Манџурија, но се повлекол по одмаздничките напади од [[Џурчени (народ)|тамошните Џурченци]], бидејќи било јасно дека тој ги надминал останатите јапонски инвазивни сили. Шимазу Јошихиро предводел околу 7,000 самураи и, и покрај тоа што биле многу побројни, ги поразил домаќините на сојузничките сили на динстијата Минг и Кореја во [[Битка кај Сахеон (1598)|Сахеонската битка]] во 1598 година, кон крајот на походите. Јошихиро бил озогласен како ''Они-Шимазу'' („Шимазу огар“) и неговиот страшен прекар се проширил низ Кореја и Кина. И покрај супериорноста на јапонските копнени сили, двете експедиции на крајот не успеале, иако го уништиле Корејскиот полуостров. Причините за неуспехот биле корејската поморска супериорност (која, предводена од адмиралот [[Ји Сун-син]], постојано ги отсекувала јапонските линии за снабдување во текот на војните, што резултирало со недостиг на копнено снабдување), испраќањето на големите сили на Минг во Кореја, корејските герилски акции, намалената јапонска посветеност на кампањите како што војните се одолговлекувале, и потценувањето на отпорот од страна на јапонските команданти. Во првата кампања од 1592 година, корејската копнена одбрана била фатена неподготвена, недоволно обучена и недоволно вооружена; тие биле брзо покосени, имајќи само мал број на успешни отпорни ангажмани против поискусните и поцврсти јапонски сили. За време на втората кампања во 1597 година, силите на Кореја и Минг се покажале многу поотпорни и, со поддршка на континуираната надморска моќ на Кореја, успеале да ги ограничат јапонските придобивки на делови од југоисточна Кореја. Последниот смртоносен удар врз јапонските кампањи во Кореја била смртта на Хидејоши кон крајот на 1598 година и отповикувањето на сите јапонски сили во Кореја од страна на [[Совет на петте старешини|Советот на петте старешини]] (основан од Хидејоши за да го следи предавањето на неговата круна кон неговиот син Хидејори). ==== Битка кај Секигахара ==== Многуте самурајски сили кои биле активни во текот на овој период не биле распоредени во Кореја; што е најважно, ''[[даимјоо]]'' силите на [[Токугауа Иејасу]] внимателно ги чувал под негова команда вон Корејските походи, а другите команданти на самураите кои биле против доминацијата на Хидејоши врз Јапонија или го разгореле повикот на Хидејоши да ја нападне Кореја или барем симболично придонеле во тоа. Повеќето команданти кои му се спротивставиле или на друг начин дале отпор или замерка на Хидејоши, завршиле како дел од таканаречената источна армија, додека командантите лојални на Хидејоши и неговиот син (иако забележителен исклучок од овој феномен бил Катоо Кијомаса, кој бил распореден заедно со Токугауа и источната армија) во голема мерка биле додадени кон Западната армија; двете спротивставени страни (така именувани според релативните географски локации на домените на нивните соодветни команданти) подоцна се судриле, пред сè во [[Битка кај Секигахара|Секигахарската битка]] во која победил Токугауа Иејасу и источните сили, отворајќи го патот за воспоставување на [[Токугауа шогунат]]от. Општествената преносливост била висока, бидејќи античкиот режим се распаднал, па новите самураи требало да одржат големи воени и административни организации во нивните области на влијание. Повеќето од семејствата на самураите кои преживеале до XIX век настанале во оваа ера, прогласувајќи дека се крвно сродни на еден од четирите антички благородни кланови: [[Минамото клан|Минамото]], [[Таира клан|Таира]], [[Фуџивара клан|Фуџивара]] и [[Тачибана клан|Тачибана]]. Во повеќето случаи, сепак, било тешко да се докажат овие тврдења. [[Податотека:Sekigahara_Kassen_Byōbu-zu_(Gifu_History_Museum).jpg|мини|850п|центар|Цртеж од [[Едо период]]от прикажувајќи ја [[Битка кај Секигахара|Битката кај Секигахара]]. Започнала на 21 октомври 1600 г., со вкупно 160,000 луѓе од двете спротивни страни.]] [[Податотека:Sekigaharascreen.jpg|мини|850п|центар|[[Битка кај Секигахара|Секигахарската битка]] е позната и како „Јапонската одлучувачка битка“. (天下分け目の戦い, ''Тенка уакеме но татакаи'')]] === Токугауа шогунат === [[Податотека:Edo_social_structure.svg|мини|300п|Самураите биле владејачката класа за време на Токугауа шогунатот.]] По Битката кај Секигахара, кога шогунатот Токугава го поразиле [[Тојотоми клан|кланот Тојотоми]] во летната кампања на [[Опсада на Осака|Опсадата на Осака]] во 1615 година, завршил долгиот воен период. За време на Токугауа шогунатот, самураите сè повеќе станувале дворјани, бирократи и администратори отколку воини. Без војни од почетокот на XVII век, самураите постепено ја изгубиле својата воена функција за време на Токугауа епохата (исто така наречена [[Едо период]]). До крајот на Токугауа ерата, самураите биле аристократските бирократи на ''даимјоо'' феудалците, а нивните ''даишоо'', парот од еден долг и еден краток самурајски меч (т.е. [[катана]] и [[уакизаши]]), станале повеќе симболичен амблем на моќ, отколку оружје кое што се користело во секојдневниот живот. Тие сè уште имале законско право да го исечат секој обичен човек кој не покажал соодветна почит („[[Кири-суте гомен]]“, 斬り捨て御免), но до кој обем се користело ова право е непознато. Кога централната влада ги принудила ''даимјоо'' господарите да ги намалат своите армии, невработените роонини станале општествен проблем. Теоретските обврски помеѓу еден самурај и неговиот господар (обично ''даимјоо'') се зголемиле од Генпеи периодот во Едо преиодот. Тие беа јасно нагласени од учењата на [[Конфуциј]] и [[Менг-це]], кои се читале за време на образованиот час на самураите. Водечките фигури кои го вовеле конфуцијанството во Јапонија во раниот Токугауа период биле Фуџиуара Сеика (1561–1619 г.), Хајаши Разан (1583–1657 г.) и Матсунага Секиго (1592–1657 г.). Однесувањето на самураите служело како пример на однесување за другите социјални касти.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.amazon.com/Japan-Days-Samurai-Cultures-Past/dp/0761403043|title=Japan in the Days of the Samurai (Cultures of the Past)|last=Virginia Schomp|publisher=Benchmark Books|year=1998|isbn=0761403043|page=59|archive-url=https://web.archive.org/web/20160528091446/https://www.amazon.com/Japan-Days-Samurai-Cultures-Past/dp/0761403043|archive-date=May 28, 2016}}</ref> Добивајќи повеќе време во својот живот, самураите поминувале повеќе време во потрага по други интереси, на пример станувајќи научници. === Модернизација === [[Податотека:Samurai_with_sword.jpg|мини|230п|Студиска фотографија од самурај, направена од италијанско-британскиот фотограф [[Феличе Беато]], околу 1860 г.]] [[Податотека:Kamei_Koremi.jpg|мини|200п|лево|Самурајот Камеи Кореми, ''[[даимјоо]]'' во Бакуматсу периодот.]] Релативниот мир во Токугауа ерата бил скршен со доаѓањето на паробродовите на масивната американска морнарица на комодорот [[Метју Пери (комодор)|Метју Пери]] во 1853 година. Пери ја искористел својата надмоќна огнена моќ за да ја принуди Јапонија да ги отвори своите граници за трговија. Пред тоа, само на неколку пристанишни градови, под строга контрола од шоогунатот, им било дозволено да учествуваат во западната трговија, па дури и тогаш, трговијата била заснована главно на идејата да се изиграат [[Францисканци]]те и [[Доминикански одред|Доминиканците]] едни против други (во замена за клучната аркебуз технологија, што пак била голем придонесувач за падот на класичниот самурај). Од 1854 година, армијата на самураите и морнарицата биле модернизирани. Во [[Нагасаки]] е основана [[Центар за поморска обука во Нагасаки|школа за поморска обука]] во 1855 година. Студентите од морнарицата биле испратени да учат во западните поморски училишта неколку години, започнувајќи традиција на идни лидери образовани во странство, како што е адмиралот [[Еномото Такеаки|Еномото]]. Ангажирани биле француски поморски инженери да изградат поморски арсенал, како што е случајот во [[Јокосука]] и Нагасаки. До крајот на Токугауа шогоунатот 1867 година, јапонската ''шоогун'' морнарица поседувала осум западно дизајнирани воени бродови околу главниот ''[[Каијоо Мару (јапонски воен брод)|Каијоо Мару]]'', кои биле искористени против про-империјалните сили за време на [[Бошинска војна|Бошинската војна]], под команда на адмиралот [[Еномото Такеаки|Еномото]]. Воспоставена била [[Француска воена мисија во Јапонија (1867 г.)|Француската воена мисија во Јапонија (1867)]] да помогне во модернизацијата на [[Шогун|Бакуфу]] армиите. Последната појава на оригиналните самураи била во 1867 година кога самураите од провинциите [[Провинција Нагато|Чоошуу]] и [[Провинција Сатсума|Сатсума]] ги победиле силите на шогунатот во корист на владеењето на императорот во Бошинската војна. Двете провинции биле ''даимјоо'' земји кои му се потчиниле на Иејасу по Битката кај Секигахара во 1600 година. [[Податотека:Edo Panorama old Tokyo color photochrom.jpg|мини|1000п|центар|[[Токио#Историја|Едо]] (рано Токио), 1865-1866 г. панорама од споени пет [[фотохром]] принтови на фотографот [[Феличе Беато]].]] === Распад === [[Податотека:Iinuma_Sadakichi.jpg|мини|200п|[[Иинума Садакичи]], единствениот преживеан од групата млади ''[[бјаккотаи]]'' самураи кои извршиле самоубиство на Иимори ридот при [[Аизу битка]]та.]] Во 1870-те, самураите сочинувале пет проценти од населението или 400,000 семејства со околу 1,9 милиони членови. Тие стапиле под директна национална јурисдикција во 1869 година, и биле најпогодени од сите класи за време на Меиџи револуцијата.<ref>Harry D. Harootunian, "The progress of Japan and the Samurai class, 1868-1882." ''Pacific Historical Review'' (1959) 28#3: 255-266. [https://instruct.uwo.ca/economics/317b-570/Samura_merchanti.pdf online]</ref> Иако многу помали класи на самураи биле активни во Меиџи реставрацијата, постарите кланови претставувале застарена феудална институција која практично имала монопол на воената сила, а во голема мера и на образованието. Приоритет на Меиџи владата било постепеното укинување на целата самурајска класа и нивната интеграција во јапонските професионални, воени и деловни класи.<ref>Harry D. Harootunian, "The Economic Rehabilitation of the Samurai in the Early Meiji Period." ''Journal of Asian Studies'' 19.4 (1960): 433-444. [http://www.bakumatsu.ru/lib/The_Economic_Rehabilitation_of_the_Samurai_in_the_Early_Meiji_Period.pd online]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Нивните традиционални загарантирани плати биле многу високи, а во 1873 година владата им ги оданочила стипендиите и започнала да ги трансформира во каматоносни државни обврзници; процесот бил завршен во 1879 година. Главната цел била да се обезбеди доволно финансиска ликвидност за да им се овозможи на поранешните самураи да инвестираат во земјиштето и индустријата. Воената сила, способна да ја оспори не само Кина, туку и империјалните сили, барала голема војска за регрутирање, која внимателно ги следела западните стандарди. Германија станала модел. Поимот за строга потчинетост и хиерархија бил некомпатибилен со поединечниот авторитет на самураите. Самураите тогаш станале ''[[Шизоку]]'' ({{Јаз|ja|士族}}), статус кој бил укинат во 1947 година. Правото на носење катана на јавно место било забрането, заедно со правото на погубување на обичните луѓе кои покажувале непочитување кон нив. Во 1877 година, имало [[Сатсума востание|локализиран бунт на самураите, кој брзо бил загушен]].<ref>James H. Buck, "The Satsuma Rebellion of 1877. From Kagoshima Through the Siege of Kumamoto Castle." ''Monumenta Nipponica'' 28#4 (1973), pp. 427-446 DOI: 10.2307/2383560 [https://www.jstor.org/stable/2383560 Online]</ref> Помладите самураи честопати станувале студенти за размена во странство затоа што биле амбициозни, писмени и добро образовани. Враќајки се, некои започнале приватни училишта за високо образование, додека многу самураи станале репортери и писатели и основале компании за весници.<ref>James L. Huffman, "The Meiji Roots and Contemporary Practices of the Japanese Press," ''The Japan Interpreter'' (Spring 1977): 448-66.</ref> Другите влегле во државните служби.<ref>Andrew Cobbing, ''The Satsuma Students in Britain: Japan's Early Search for the essence of the West'' (1998), ch. 4.</ref> Во 1880-те, 23% од истакнатите јапонски стопанственци биле од самурајската класа; до дваесеттите години на XX век, бројот се зголемил на 35%.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.questia.com/library/120097948/the-rise-of-modern-business-in-great-britain-the|title=The Rise of Modern Business in Great Britain, the United States, and Japan, 3rd ed.|last=Mansel G. Blackford|publisher=U of North Carolina Press|page=122}}</ref> == Филозофија == === Верски влијанија === Филозофиите на [[Будизам|будизмот]] и [[Зен]] религијата, а во помала мера и [[конфуцијанство]]то и [[Шинтоизам|шинто]] религијата, влијаеле врз самурајската култура. Зен медитацијата станала важно учење затоа што нудело процес за смирување на умот. Будистичкиот концепт за [[реинкарнација]] и преродба ги натерал самураите да се откажат од измачувањето и убиството без потреба, додека некои самураи дури и целосно се откажале од насилството и станале будистички монаси откако започнале да веруваат дека нивните убиства се бесмислени. Некои биле убиени помирувајќи се со овие заклучоци на бојното поле. Најдефинирачката улога што ја играл конфуцијанството во филозофијата на самураите била да се нагласи важноста на односот господар-заштитник — лојалноста што била потребна од еден самурај да ја покаже на својот господар. Литературата во врска со темата ''бушидо,'' како што е ''„[[Хагакуре]]“'' (Скриено во лисјата) од [[Јамамото Тсунетомо]] и „''Горин но Шо“'' (Книгата на петте прстени) од [[Мијамото Мусаши]], и двете напишани во Едо периодот, придонеле за развојот на ''бушидо'' и Зен филозофијата. Според Роберт Шарф, „Поимот дека Зен е некако поврзан со јапонската култура воопшто, а особено бушидоо, им е познат на западните Зен студенти преку списите на Д.&nbsp;Т. Сузуки, без сомнение еден од најважните фигури во ширењето на Зен религијата на Западот.“{{sfn|Sharf|1993|p=12}} Во документ за Јапонија испратен до отец [[Игнациј Лојолски]] во Рим, составен од изјавите на Анџиро (западното име на Хан-Сиро), Ксавиер ја опишува важноста на честа за Јапонците (писмо зачувано од колеџот во Коимбра): <blockquote> Најпрво, народот со кој моравме да работиме овде ја надминува добрината на кој било од народите кои се откриени неодамна. Јас навистина мислам дека меѓу варварските народи не може да има никој што има поприродна добрина од Јапонците. Тие се со љубезно расположение, воопшто не се оддаваат на мамење, и имаат прекрасна желба за чест и чин. Честа за нив е ставена над сè друго. Меѓу нив има многу сиромашни, но сиромаштијата не е срамота за никого. Меѓу нив има едно нешто, за кое јас едвај знам дали се практикува некаде кај христијаните. Благородниците, колку и да се сиромашни, ја добиваат истата чест од останатите како да се богати.<ref>Coleridge, p. 237</ref> </blockquote> === Доктрина === [[Податотека:Akashi_Gidayu_writing_his_death_poem_before_committing_Seppuku.jpg|мини|400п| Генералот Акаши Гидају се подготвува да изведе [[Сеппуку]] (самоубиство од чест), откако ја изгубил битката за својот господар во 1582 година. Илустрацијата прикажува дека само што завршил со пишување на неговата [[поема за смртта]].]] Во 13 век, [[Хооџоо Шигетоки (1198 г.)|Хооџоо Шигетоки]] напишал: „Кога некој служи службено или на некој господар, тој не треба да мисли на сто или илјада луѓе, туку треба да мисли за безбедноста на господарот“.<ref>Wilson, p. 38</ref> [[Карл Стинстрап|Карл Стенстрап]] забележал дека списите на воините од XIII и XIV век (''[[Гунки]]'') „ги прикажувале ''буши'' (воините) во нивниот природен елемент, војната, фалејќи ги доблестите како непромислената храброст, жестоката семејна гордост и несебичната, на моменти бесмислена лојалност на господарот и човекот“.<ref>[[Carl Steenstrup]], PhD Thesis, University of Copenhagen (1979)</ref> Феудалците како Шиба Јошимаса (1350–1410 г.) изјавиле дека воините очекувале славна смрт во служба на воен генерал или на императорот: <blockquote> „Жалосно е да се допушти да замине мигот кога треба да се умре... Прво, човек чија професија е употребата на оружје треба да размисли дека не треба само да дејствува кон сопствената слава, туку и кон неговите потомци. Тој не треба да го скандализира своето име засекогаш, држејќи го својот еден и единствен живот како многу драгоцен... Основната цел на некој кој е спремен да си го жртвува животот е да го стори тоа или заради Императорот или за некој голем поход на воен генерал. Токму тоа ќе биде голема слава за неговите потомци “.<ref>Wilson, p. 47</ref> </blockquote> Во 1412 година, [[Имагауа Садајо]] му напишал предупредувачко писмо на неговиот брат во кое ја нагласил важноста на должноста кон својот господар. Имагауа бил познат по тоа што му се восхитувале на неговата рамнотежа кон воените и административните вештини за време на неговиот живот, а неговите списи станале широко распространети. Писмата станале централни во законите од Токугауа периодот и станале задолжителен материјал за студирање кај традиционалните Јапонци до Втората светска војна: <blockquote> „Најпрво, самурајот кој не ја сака битката и не го става своето срце на вистинското место, иако е роден во куќа на воин, не треба да се смета како заштитник... Забрането е да се заборави големиот долг на љубезност што му се должи на својот господар и своите предци, со што на овој начин се осветлуваат доблестите на лојалноста и поччита кон постарите... Забрането е дека самурајот... може да придава мала важност на неговите должности кон својот господар... Постои примарна потреба да се разликува лојалноста од нелојалноста и да се утврди награда и казна.“<ref>Wilson, p. 62</ref> </blockquote> Слично на тоа, феудалниот господар [[Такеда Нобушиге]] (1525–1561 г.) изјавил: <blockquote> „За големи и мали ствари, не треба да им се врти грбот на наредбите на својот господар... Не треба да се бараат подароци или задоволства од господарот...&nbsp;Без оглед на тоа колку неразумно може господарот да се однесува кон самурајот, тој не треба да се чувствува незадоволен...&nbsp;Подредените не смеат да им судат на постапките на надредените.”<ref>Wilson, p. 103</ref> </blockquote> Братот на Нобушиге, [[Такеда Шинген]] (1521–1573 г.), исто така, дал слични забелешки: <blockquote> „Оној што е роден во куќа на воин, без оглед на неговиот ранг или класа, прво се запознава со човек кој имал воени подвизи и достигнувања во лојалноста... Секој знае дека ако човек нема почит кон своите родители, тој исто така ќе ги занемари своите должности кон својот господар. Таквото занемарување значи нелојалност кон човештвото. Затоа, таквиот човек не заслужува да биде наречен 'самурај'.“<ref>Wilson, p. 95</ref> </blockquote> Феудалниот господар [[Асакура Јошикаге]] (1428–1481 г.) напишал: <blockquote> „Во поседот на Асакура, не треба да се одредуваат наследниците на главните заштитници. Човек треба да биде назначен според неговата способност и лојалност“. Асакура исто така забележал дека успесите на неговиот татко се добиени со љубезниот третман кон воините и обичните луѓе кои живеат во поседот. Поради неговото однесување, „сите биле подготвени да ги жртвуваат своите животи за него и да станат негови сојузници“.<ref>Wilson, p. 67</ref> </blockquote> [[Катоо Кијомаса]] бил еден од најмоќните и најпознати господари од Сенгоку ерата. Тој командувал со повеќето [[Јапонски клан|главни јапонски кланови]] за време на инвазијата на Кореја. Во прирачникот што им го упатил на „сите самурај, без оглед на рангот“, тој им рекол на своите следбеници дека единствената должност на воинот е „да ги држи долгите и кратките мечеви и да умре“. Исто така, им наредил на своите следбеници да вложат голем напор во проучувањето на воените класици, особено оние што се однесуваат на лојалноста и почитта кон постарите. Тој е најпознат по неговиот цитат: <blockquote> „Ако човек не истражува секојдневно во врска со Бушидо прашањата, ќе му биде тешко да умре храбра и мажествена смрт. Така, од суштинско значење е добро да се вреже оваа идеја на воинот во својот ум“.<ref>Wilson, p, 131</ref> </blockquote> [[Набешима Наошиге]] (1538-1618 г.) бил уште еден даимјоо од Сенгоку ерата кој се борел заедно со Катоо Кијомаса во Кореја. Тој изјавил дека е срамно за секој човек да не го ризикува својот живот барем еднаш за време на извршувањето на својата должност, без оглед на неговиот ранг. Изреките на Набешима биле пренесено на неговиот син и внук и станале основа за делото [[Хагакуре]] на [[Тсунетомо Јамамото|Тсунемото Јамамото]]. Тој е најпознат по неговата изрека: <blockquote> „Патот на самураите е очајот. Десет или повеќе луѓе не можат да убијат очаен човек“.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=QYsQAQAAIAAJ|title=The wisdom of Hagakure: way of the Samurai of Saga domain|last=Stacey B. Day|last2=Kiyoshi Inokuchi|last3=Hagakure Kenkyūkai|publisher=Hagakure Society|year=1994|page=61}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=3kcIWXk8UhMC|title=Philosophy: the power of ideas|last=Brooke Noel Moore|last2=Kenneth Bruder|publisher=McGraw-Hill|year=2001|isbn=978-0-7674-2011-2|page=494}}</ref> </blockquote> [[Податотека:Kuranosuke_Harakiri_no_zu.jpg|мини|700п|Слика од [[Ооиши Јошио]] чекајќи да му се изврши [[сеппуку]] (1703 г.)]] [[Тории Мототада]] (1539–1600 г.) бил феудален господар во служба на Токугауа Иејасу. Во пресрет на Битката кај [[Секигахара]], тој доброволно се пријавил да остане во изгубениот [[Замок Фушими|Фушими замок,]] додека неговиот господар напредувал на исток. Тории и Токугауа се согласиле дека замокот е неодбранлив. Во чин на лојалност кон својот господар, Тории одбрал да остане, ветувајќи се дека тој и неговите луѓе ќе се борат до крај. Како што било обичајот, Тории ветил дека нема да биде фатен жив. Во драматичната последна одбрана, гарнизонот од 2,000 луѓе се спротивставил дури десет дена против масивната војска од над 40,000 воини на Ишида Митсунари. Во потресната последна порака упатена до неговиот син Тадамаса, тој напишал: <blockquote> „Не го одиш Патот на воинот (т.е. ''бушидоо)'' ако се посрамотиш и ја избегнеш смртта дури и под околностите што не се особено важни. Се подразбира дека да се жртвува својот живот заради својот господар е непроменлив принцип. Дека треба да бидам во можност да си заминам пред сите други воини на оваа земја и да го дадам својот живот за добрината на мојот господар е чест на моето семејство и е моја најжестока желба веќе многу години “.<ref>Wilson, p. 122</ref> </blockquote> Се вели дека и двајцата плачеле кога се разделиле, бидејќи знаеле дека повеќе нема да се видат. Таткото и дедото на Тории му служеле на Токугауа пред него, а неговиот сопствен брат веќе бил убиен во битка. Дејствата на Тории го смениле текот на јапонската историја. Иејасу Токугауа успешно собрал војска и победил кај [[Битка кај Секигахара|Секигахара]] . Преведувачот на ''Хагакуре'', [[Вилијам Скот Вилсон]], забележал примери на воинствен акцент кон смртта и во другите кланови освен на Јамамото: „тој (Такеда Шинген) беше строг како воин, а во ''Хагакуре'' има примерна приказна во врска со неговото погубување на двајца кавгаџии, не затоа што се бореле, туку затоа што не се бореле до смрт“.<ref>Wilson, p. 91</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=j8c9AAAAIAAJ|title=Zen and Japanese culture|last=Daisetz Teitarō Suzuki|publisher=[[Princeton University Press]]|year=1938|isbn=978-0-691-01770-9}}</ref> Соперник на [[Такеда Шинген]] (1521–1573 г.) бил [[Уесуги Кеншин]] (1530–1578 г.), легендарен воен командант од Сенгоку ерата, упатен во кинеските воени класици и кој се залагал за „патот на воинот преку смртта“. Јапонскиот историчар, Даисетсу Теитаро Сузуки ги опишува убедувањата на Уесуги како: <blockquote> „Оние кои не сакаат да се откажат од својот живот и да ја прифатат смртта, не се вистински воини... Одете на бојното поле цврсто сигурни во победата и ќе се вратите дома без никакви рани. Вклучете се во борба целосно решени да умрете и ќе бидете живи; посакајте да преживеете во битката и сигурно ќе ја сретнете смртта. Кога ќе ја напуштите куќата решени да не ја видите повторно, ќе се вратите дома безбедно; кога ќе помислите да се вратите, нема да се вратите. Можеби не грешите ако мислите дека светот е секогаш предмет на промена, но воинот не смее да го интересира овој начин на размислување, бидејќи неговата судбина е секогаш решена“.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=j8c9AAAAIAAJ&pg=PA78|title=Zen and Japanese culture|last=Daisetz Teitarō Suzuki|publisher=Princeton University Press|year=1938|isbn=978-0-691-01770-9|page=78}}</ref> </blockquote> Семејствата како Имагауа биле влијателни во развојот на воената етика и биле многу цитирани од другите господари за време на нивниот живот. Записите на [[Имагауа Садајо]] биле многу почитувани и барани од Токугауа Иејасу како извор на [https://web.archive.org/web/20121021003115/http://www.uni-erfurt.de/ostasiatische_geschichte/texte/japan/dokumente/17/tokugawa_legislation/index.htm јапонското феудално право]. Овие списи биле задолжителен материјал за студирање кај традиционалните Јапонци до Втората светска војна. Историчарот Х. Пол Варли го забележал описот на Јапонија даден од водачот на [[Исусовци]]те, [[Францис Ксавиер|Св. Францис Ксавиер]]:<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/japaneseculture00hpau|title=Japanese culture|last=H. Paul Varley|publisher=University of Hawaii Press|year=2000|isbn=978-0-8248-2152-4|pages=[https://archive.org/details/japaneseculture00hpau/page/n158 143]–|url-access=registration}}</ref> <blockquote> „Нема народ во светот што помалку се плаши од смртта“. </blockquote> Ксавиер понатаму ги [[iarchive:lifelettersofstf01coleuoft|опишува]] честа и односот на народот: <blockquote> „Ми се чини дека нема луѓе во светот попрецизни за својата чест од Јапонците, зашто тие немаат трпение за ниту една навреда, па дури ни збор изговорен во лутина“. </blockquote> Ксавиер од 1549 до 1551 г. бил посветен на преобратување на Јапонците во христијанството. Тој исто така забележал: <blockquote> „Јапонците се многу похрабри и повоинствени од народот во Кина, Кореја, [[Тернат]] и сите други народи околу Филипините“. </blockquote> == Уметност == [[Податотека:Blacksmith_Munechika,_helped_by_a_fox_spirit,_forging_the_blade_Ko-Gitsune_Maru,_by_Ogata_Gekkō.jpg|мини|400п|Во [[Но (театар)|Но драмата]] ''Санџоо Кокаџи,'' ковачот Мунечика во X век, потпомогнат од [[Кицуне|кицуне (лисица-дух)]], за првпат ја кова<br>[[катана]]та ''Ко-Гицуне Мару.'']] Во декември 1547 година, Францис бил во [[Малака]] (Малезија) чекајќи да се врати во [[Гоа]] (Индија) кога се сретнал со ниско рангиран самурај по име Анџиро (или „Јаџиро“). Анџиро не бил интелектуалец, но тој го импресионирал Ксавиер затоа што запомнил за се што зборувал во црквата. Ксавиер донел одлука делумно да замине во Јапонија затоа што овој самурај од низок ранг го убедил на португалски јазик дека јапонскиот народ е високо образуван и желен за знаење. Тие биле вредни работници и го почитувале авторитетот. Нивните закони и обичаи ги водел разумот и, доколку христијанската вера би ги убедила во нејзината вистина, тие масовно би ја прифатиле.<ref>Coleridge, p. 100</ref> До XII век, самураите од повисоката класа биле високо писмени заради општото воведување на конфуцијанството од Кина во текот на VII до IX век, и како одговор на нивната согледана потреба да се справат со империјалниот двор, кој имал монопол врз културата и писменоста во поголемиот дел од Хеианскиот период. Како резултат, тие се стремеле кон покултурните способности на благородништвото.<ref name="Matsura">Matsura, Yoshinori Fukuiken-shi 2 (Tokyo: Sanshusha, 1921)</ref> Примерите како [[Таира но Таданори]] (самурај кој се појавува во ''Хеике Моногатари'') демонстрираат дека воините ја идеализирале уметноста и се стремеле да станат вешти во неа. Таданори бил познат по својата вештина со пенкалото и мечот или на „бун и бу“, хармонијата помеѓу борбата и учењето. Од Самураите се очекувало да бидат културни и писмени, а тие се восхитувале на античката изрека „бунбу-рјоодоу“ (文武両道, книжевна уметност, воена уметност, два начина) или „Пенкалото и мечот согласно“. За време на Едо периодот, Јапонија имала висока писменост споредлива со онаа во Средна Европа.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=mPoqfoiIp4sC&pg=PA369|title=World Civilizations: Since 1500|last=Philip J. Adler|last2=Randall L. Pouwels|publisher=Cengage Learning|year=2007|isbn=978-0-495-50262-3|page=369}}</ref> Бројот на мажи кои всушност го достигнале идеалот и го живееле својот живот според него бил голем. Раниот термин за воин, „урувашии“, бил напишан од комбинцијата на канџи знаците за книжевен труд („бун“, 文) и воена уметност („бу“, 武), и се споменува во Хеике Моногатари (доцен XII век). Хеике Моногатари се осврнува кон идеалот на образованиот поет-мечувалец споменувајќи ја смртта на Таира но Таданори: {{Quote|text= И другари и душмани ги намокрија нивните ракави, велејќи:<br> Каква штета! Таданори беше Велик генерал,<br> познат во уметноста на мечот и пезијата.<ref name="w26">Wilson, p. 26</ref> }} Во својата книга „Идеалите на Самураите“ преведувачот Вилијам Скот Вилсон вели: „Воините во ''Хеике Моногатари'' служат како примери за образованите воини од подоцнежните генерации и немало мислење дека идеалите прикажани од нив се далеку од реален дофат. Наместо тоа, овие идеали биле енергично водени во горните ешалони на општествените воини и се препорачувале како соодветна форма на јапонскиот воин. Со Хеике Моногатари, сликата на јапонскиот воин во книжевноста доаѓа до својата целосна зрелост.“<ref name="w26">Wilson, p. 26</ref> Вилсон потоа ги превел списите на неколку воини кои го споменуваат Хеике Моногата како пример што треба да го следат нивните луѓе. Голем број на списи од воини го документираат овој идеал уште од XIII век. Повеќето воини се стремеле или го следеле овој идеал инаку немало да има сплотеност во армиите на самураите.<ref>Wilson</ref> == Култура == Како аристократи низ вековите, самураите развиле своја култура што влијаела на јапонската култура како целина. Културата поврзана со самураите, како што се [[Јапонска чајна церемонија|церемонијата со чај]], монохроматско сликарство со мастило, карпестите градини и поезијата била усвоена од покровителите на воините низ вековите од XII–XVI век. Овие практики биле прилагодени од кинеските уметности; Зен монасите ги вовеле во Јапонија и им било дозволено да процветаат поради интересот на моќните воени елити. [[Мусоо Сосеки]] (1275–1351 г.) бил Зен монах, кој бил советник и на императорот [[Император Го-Даиго|Го-Даиго]] и на генералот [[Ашикага Такауџи]] (1304–58 г.). Мусоо, и други монаси, служеле како политички и културни дипломати помеѓу Јапонија и Кина. Мусоо бил особено познат по неговиот дизајн на градина. Друг Ашикага покровител на уметноста бил Јошимаса. Неговиот советник за култура, Зен монахот Зеами, му ја претставил церемонијата со чајот. Претходно, чајот се користел првенствено од будистичките монаси да останат будни за време на медитацијата.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=m_XL2iELo-oC&pg=PA152|title=A history of Japan|last=R. H. P. Mason|last2=John Godwin Caiger|publisher=Tuttle Publishing|year=1997|isbn=978-0-8048-2097-4|page=152}}</ref> === Образование === [[Податотека:Koan_Ogata_1901.jpg|мини|350п|[[Кооан Огата]], самурај, лекар и „рангаку“ научник од крајот на Едо периодот, истакнат како основач на академијата која подоцна се развила во [[Универзитет Осака|Универзитетот Осака]].]] Општо, самураите, аристократите и свештениците имале многу висока стапка на писменост со [[канџи]] знаци. Неодамнешните истражувања покажале дека писменоста со канџи меѓу другите групи во општеството била нешто поголема отколку што се мислело порано. На пример, судските документи, изводите за раѓање или смрт и записите за брачните заедници од Камакура периодот, поднесени од земјоделците, биле напишани со Канџи. И стапката на писменост со канџи и математиката се подобриле кон крајот на Камакура периодот.<ref name="Matsura"/> Некои самураи имале ''„буке бунко“'', или „воинска библиотека“, која била лична библиотека што држела текстови за стратегии, наука за војување и други документи што би се покажале корисни за време на завојуваната ера на [[Феудална Јапонија]]. Една таква библиотека имала 20,000 тома. Горната класа самураи имале ''„Куге бунко“'', или „семејна библиотека“, која ги содржела класиците, будистичките свети текстови и семејните истории, како и генеалошки (семејно дрво) записи.<ref>Murray, S. (2009). The library : an illustrated history. New York, NY : [[Skyhorse Pub.]] ; Chicago : ALA Editions, 2009. pg.113</ref> Исто така, писменоста била генерално висока меѓу воините и обичните класи. Феудалниот господар [[Асакура Норикаге]] (1474–1555 г.) ја забележал големата лојалност што му била дадена кон неговиот татко, поради неговите љубезни писма, не само кон колегите самураи, туку и на земјоделците и жителите на градот: <blockquote> За карактерот на лорд Еирин имало многу високи точки кои било тешко да се измерат, но според старешините, најистакната од нив бил начинот на кој тој управувал со провинцијата според неговото граѓанство. Се подразбира дека тој постапил вака кон оние од класата на самураите, но тој исто така бил учтив во пишувањето писма и до земјоделците и жителите на градот, па дури и во обраќањето кон овие писма бил милостив надвор од вообичаената пракса. На овој начин, сите биле подготвени да ги жртвуваат своите животи за него и да станат негови сојузници.<ref>Wilson, p. 85</ref></blockquote> Во писмото од 29 јануари 1552 г., [[Францис Ксавиер|Св. Францис Ксавиер]] забележал како Јапонците лесно ги разбираат молитвите поради високото ниво на писменост во Јапонија во тоа време:<blockquote> Постојат два вида на пишување во Јапонија, едниот го користат мажите, а другиот го користат жените; и во најголем дел и мажите и жените, особено од благородништвото и трговската класа, имаат писмено образование. Бонзеите или бонзекињите во нивните манастири ги учат девојчињата и момчињата за знаците (буквите), иако богатите и благородните лица образованието на своите деца им го доверуваат на приватните тутори. Повеќето од нив знаат да читаат, и ова им е од голема помош за полесно разбирање на нашите вообичаени молитви и главните точки на нашата света религија.<ref>Coleridge, p. 345</ref> </blockquote> Во писмото до отец [[Игнациј Лојолски]] во [[Рим]], Ксавиер го забележал и образованието на повисоките класи: <blockquote> Благородниците ги испраќаат своите синови во манастирите да се школуваат штом наполнат 8 години и тие остануваат таму до нивната 19 или 20 година, учејќи читање, пишување и религија; штом излезат, стапуваат во брак и се посветуваат на политиката. Тие се дискретни, великодушни и љубители на доблеста и буквите, кои оддаваат многу почит на учените луѓе. </blockquote> Во писмото од 11 ноември 1549 година, Ксавиер го опишал повеќеслојниот образовен систем во Јапонија кој се состоел од „универзитети“, „колеџи“, „академии“ и стотици манастири кои служеле како главен центар за учење од страна на населението: <blockquote> Но, сега мора да ви дадеме отчет за нашиот престој во [[Кагошима]]. Влеговме во тоа пристаниште бидејќи ветерот беше неповолен за нашето пловење кон Меако, кој е најголемиот град во Јапонија, и најпознат како резиденција на кралот и принцовите. Се вели дека по четири месеци ќе се врати поволната сезона за патување до него, а потоа со Божја помош ќе отпловиме до таму. Растојанието од Кагошима е триста лиги. Слушнавме прекрасни приказни за големината на Меако: тие велат дека се состои од повеќе од деведесет илјади живеалишта. Таму има многу познат универзитет, како и пет главни колеџи на студенти, и повеќе од двесте бонзо манастири, и други кои се како конобити, мажи наречени Легиоши, и жени, кои се нарекуваат Хамакути. Покрај овие во Меако, во Јапонија има уште пет други главни академии, во Која, во Негу, во Фиссо и во Хомиа. Овие се наоѓаат околу Меако, на кратко растојание меѓу нив, и секој го посетуваат околу три илјади и петстотини научници. Покрај нив, постои и Академијата во Бандоу, најголемата и најпознатата во цела Јапонија, и на голема оддалеченост од Меако. Бандоу е голема територија, управувана од шест принцови, од кои едниот е најмоќен, а другите му се покоруваат, а пак тој самиот е подреден на Кралот на Јапонија, кој е наречен Големиот крал на Меако. Ова што ни е кажано за големината и славата на овие универзитети и градови се толку прекрасни што нè натераа да размислиме да ги видиме прво со свои очи и да ја утврдиме вистината, а потоа кога ќе откриеме и ќе знаеме како се навистина работите, да ве известиме за нив. Тие велат дека има и неколку помалку академии, покрај оние што ги споменавме. </blockquote> === Имиња === [[Податотека:Taikō_gosai_rakutō_yūkan_no_zu.jpg|мини|370п|[[Тојотоми Хидејоши]] со неговите сопруги и [[Конкубина|конкубини]].]] Самурај обично се именувал со комбинирање на еден [[канџи]] знак од неговиот татко или дедо и еден нов канџи знак. Самураите вообичаено користеле само мал дел од нивното целосно име. На пример, целото име на [[Ода Нобунага]] било „Ода Казусаносуке Сабуро Нобунага“ ({{Јаз|ja|織田上総介三郎信長}}), во кое „Ода“ е кланот или презимето, „Казусаносуке“ е титулата за заменик-гувернер на провинцијата Казуса, „Сабуро“ е формалниот прекар (''јобина''), а „Нобунага“ е возрасното име (''нанори'') дадено при [[генпуку]], церемонија за полнолетството. На мажот му се обраќало со семејното име и титулата, или неговото ''јобина'' ако немал титула. Сепак, ''нанори'' било приватното име што можело да го користат само малкумина, вклучувајќи го и Императорот. Самураите можеле да изберат свои ''нанори'' и често ги менувале своите имиња за да ја рефлектираат нивната посветеност. На самураите им била дадена привилегијата да носат два меча и да користат „самурајски презимиња“ за да се разликуваат од обичните луѓе.<ref>{{Наведена книга|title=Samurai: A Concise History|last=Wert|first=Michael|date=2019|publisher=Oxford University Press|isbn=0190932945|location=New York|page=38}}</ref> === Брак === Самураите имале договорени бракови, кои биле договорени помеѓу семејства од ист или повисок ранг. Додека за оние самураи во горните редови ова било неопходност (бидејќи повеќето имале малку можности да запознаат жени), ова било формалност за пониско рангираните самураи. Повеќето самураи се ожениле со жени од семејство на самураи, но за пониско рангираните самураи, браковите со обичните луѓе биле дозволени. Во овие бракови, жената носела [[мираз]] кој се користел за да се постави новото домаќинство на парот. Самурајот можел да земе [[Конкубина|конкубини]], но нивното потекло било проверувано од повисоко рангираните самураи. Во многу случаи, земањето на конкубина било слично на брак. Киднапирањето на една конкубина, иако била честа појава во фикцијата, ќе било срамно, ако не и криминално. Ако конкубината била обична, бил испраќан гласник со пари за веридба или белешка за ослободување од данок за да побара прифаќање од нејзините родители. И покрај тоа што жената не би била легална сопруга, ситуација која вообичаено се сметала за деградирачка, многу богати трговци верувале дека да се биде конкубина на самурај е подобро отколку да се биде легална сопруга на обичен човек. Кога ќерката на еден трговец би се омажила за самурај, парите на нејзиното семејство ги бришеле долговите на самураите, бидејќи социјалниот статус на самураите го подобрувал статусот на трговското семејство. Ако обичната конкубина на самурајот родела син, синот можел да го наследи социјалниот статус на неговиот татко. Самурајот можел да се разведе од сопругата од различни причини со одобрение од претпоставен, но разводот бил, иако не целосно непостоечки, редок настан. Неуспехот на сопругата да роди син било причина за развод, но посвојувањето на машки наследник се сметало за прифатлива алтернатива на разводот. Самурајот би можел да се разведе од лични причини, дури и ако тој едноставно не ја сакал неговата сопруга, но тоа генерално се избегнувало бидејќи тоа би го засрамило лицето кое го договорило бракот. Жената исто така можела да организира развод, иако тоа обично би изгледало дека самурајот е тој кој се разведувал од неа. По разводот, самураите морале да ги вратат парите за веридба, што честопати ги спречувало разводите. == Жени самураи == [[Податотека:Tomoe-Gozen.jpg|мини|400п|Цртеж на [[Томое Гозен]] од Шитоми Кангетсу, околу XVIII век.]] Одржувањето на домаќинството било главната должност на жените од класата самураи. Ова било особено клучно за време на раната феудална Јапонија, кога сопрузите воини често патувале во странство или се впуштале во борби со кланови. Сопругата или ''окугатасама'' (што значи: таа што останува во домот), била оставена да управува со сите работи во домаќинството, да се грижи за децата, а можеби дури и со сила да го одбрани домот. Поради оваа причина, многу жени од класата самураи биле обучени да управуваат со столб наречен ''„[[нагината]]“'' или специјален нож наречен ''[[Каикен (кама)|каикен]],'' во боречката уметност наречена ''[[тантоџутсу]]'' („вештината на ножот“), што можеле да ја користат за да го заштитат своето домаќинство, семејство и чест ако се појавела потребата. Имало и жени кои активно се вклучиле во битки заедно со мажите самураи во Јапонија, иако повеќето од овие жени воини не биле формални самураи.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=X7GHCwAAQBAJ|title=Samurai Women 1184–1877|last=Turnbull|first=Stephen|date=2012-01-20|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=9781780963334|language=en}}</ref> Најголемата должност на ќерката на еден самурај била [[Политички брак|политичкиот брак]]. Овие жени се мажеле за членовите на непријателските кланови на нивните семејства за да формираат дипломатски однос. Овие сојузи биле сцени за многу интриги, војни и трагедии низ јапонската историја. Жената можела да се разведе од сопругот ако тој не се однесува добро кон неа и исто така ако тој бил предавник на семејството на неговата сопруга. Познат случај била [[Ода Токухиме]] (ќерка на [[Ода Нобунага]]); иритирана од лудориите на нејзината свекрва, [[Г-ѓа Тсукијама]] (сопруга на [[Токугауа Иејасу]]), таа успеала да ја уапси Тсукијама под сомнение дека комуницирала со кланот Такеда (современо големи непријатели на Нобунага и кланот Ода). Иејасу го уапсил и сопствениот син [[Матсудаира Нобујасу]], кој бил сопруг на Токухиме, бидејќи Нобујасу бил близок со неговата мајка Тсукијама. За да го смири својот сојузник Ода Нобунага, Иејасу ја погубил Г-ѓа Тсукијама во 1579 година и истата година му наредил на сопствениот син да изврши [[сеппуку]] за да го спречи да се одмазди за смртта на неговата мајка. Особини ценети кај жените од класата на самураите била понизноста, покорноста, самоконтролата, силата и лојалноста. Идеално, една сопруга на самурај би била квалификувана во управувањето со имотот, водењето евиденција, справувањето со финансиски работи, образованието на децата (понекогаш и на слугите) и грижата кон постарите родители или свештеници кои можеби живеле под нејзиниот покрив. Конфуцијанскиот закон, кој помогнал да се дефинираат личните односи и етичкиот кодекс на воинската класа, наложувал жената да покажува потчинетост кон својот сопруг, посредство кон своите родители и да се грижи за децата. Премногу љубов и грижа, исто така, било наложено дека ги љубува и ги разгалува младите. Па така, една жена требало да практикува дисциплина. Иако жените од побогатите семејства на самураите уживале во поволностите на нивната возвишена позиција во општеството, како што е избегнувањето на физичкиот труд со кој често се занимавале оние од пониските слоеви, сепак тие се сметале пониско од мажите. На жените им било забрането да се занимаваат со какви било политички работи и обично не биле главите на нивните домаќинства. Ова не значело дека жените во самурајската класа секогаш биле немоќни. Моќните жени и мудро, и немудро ја користеле моќта во различни прилики. Низ историјата, неколку жени од самурајската класа стекнале политичка моќ и влијание, иако не ги добиле ''[[де јуре]]'' овие привилегии. Откако [[Ашикага Јошимаса]], осмиот ''шоогун'' од шоогунатот Муромачи, изгубил интерес кон политиката, неговата сопруга, [[Хино Томико]] во голема мера владеела место него. [[Коодаи-ин (Нене)|Нене]], сопругата на Тојотоми Хидејоши, била позната по тоа што понекогаш ги одбивала одлуките на нејзиниот сопруг, а [[Јодо-доно]], неговата конкубина, станала ''де факто'' господар на замокот Осака и Тојотоми кланот по смртта на Хидејоши. [[Тачибана Гинчијо]] била избрана да го предводи кланот Тачибана по смртта на нејзиниот татко. [[Јамаучи Чијо]], сопругата на Јамаучи Казутојо, долго време се сметала за идеална самурајска сопруга. Според легендата, таа го направила своето кимоно од платнени зашивки од парчиња од стара ткаенина и заштедила пари за да му купи на нејзиниот сопруг прекрасен коњ, на кој тој јавал до многу победи. Фактот дека Чијо (иако е попозната како „жената на Јамаучи Казутојо“) е сметана толку високо за нејзината економска ефикасност го надминува фактот дека таа никогаш не родила наследник, а кланот Јамаучи го наследил помладиот брат на Казутојо. Изворот на моќта за жените можеби било тоа што самураите им ги оставале финансиите на своите жени. Неколку жени се искачија на [[Хризантемски престол|Хризантемскиот престол]] како [[Царица на Јапонија|жени царици]] (女性 天皇, џосеи тенноо). Како што напредувал Токугауа периодот, така се посветувало поголемо значење кон образованието, а образованието на жените почнувајќи од млада возраст станало важно за семејствата и општеството во целина. Критериумите за брак започнале да ги мерат интелигенцијата и образованието како пожелни атрибути кај сопругата, заедно со физичката привлечност. Иако многу од текстовите напишани за жените за време на Токугауа ерата се однесуваат само кон тоа како жената може да стане успешна сопруга и управител на домаќинството, имало некои што го презеле предизвикот да научат да читаат, а исто така да се занимаваат и со филозофските и книжевните класици. Скоро сите жени од самурајската класа биле писмени до крајот на Токугауа периодот. <gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="250" perrow="3" caption="ЖЕНИ ВОИНИ И ''САМУРАИ'' ДОМАЌИНКИ"> Податотека:Kasuga no Tsubone (c. 1880).jpg|''„[[Г-ѓа Касуга|Касуга но Тсубоне]] се бори со разбојници“'' - цртеж на [[Адачи Гинкоо]] (околу 1880 г.) Податотека:Hangaku Gozen by Yoshitoshi.jpg|[[Хангаку Гозен]] - цртеж на [[Јошитоши]], околу 1885 г. Податотека:Femme-47-ronin-seppuku-p1000701.jpg|Јапонка се подготвува за „''[[Jigai|жигаи]]“'' (женската верзија на ''сеппуку''). Податотека:Yuki no Kata.jpg|[[Јуки но Ката]] го брани замокот Анотсу (XVIII век) Податотека:Femme-samurai-p1000704.jpg|Жена од самурајската класа. </gallery> == Странци самураи == [[Податотека:Gyokusenen_Kanazawa_Ishikawa24bs4272.jpg|мини|400п|''Гјокусен-ен'', [[јапонска градина]] направена од корејскиот самурај [[Уакита Наоката|Вакита Наоката]] и неговите потомци.]] Неколку лица родени во странски држави добиле титула самурај. По ''[[Јапонски инвазии на Кореја (1592–98 г.)|Бунроку и Кеичоо но еки]]'', многу луѓе родени во [[Династија Џосеон|династијата Џосеон]] биле донесени во Јапонија како затвореници или соработници. Некои од нив им служеле на ''даимјоо'' како заштитници. Еден од најистакнатите личности помеѓу нив беше Ким Јеочеол, кој го добил јапонското име [[Уакита Наоката]] и бил унапреден во комесар на градот [[Каназауа]]. Англискиот морнар и авантурист [[Вилијам Адамс (роден 1564 г.)|Вилијам Адамс]] (1564-1620) бил меѓу првите западњаци што го добил достоинството на самураите. ''Шоогунот'' [[Токугауа Иејасу]] му претставил два меча претставувајќи го авторитетот на самураите и прогласил дека Вилијам Адамс, морнарот, бил мртов и дека Анџин Миура ({{Јаз|ja|三浦按針}}), самурај, се родил. Адамс, исто така, ја добил титулата ''[[хатамото]]'' (знаменосец), позиција од висок престиж како директен заштитник на ''Шоогунскиот'' суд. Во неговите писма тој вели дека му биле дадени дарежливи приходи: „За услугите што сум ги направил и ги правам секојдневно, вработен во службата на Императорот, тој ми дал жива глава“. Му бил доделен и фонд во Хеми ({{Јаз|ja|逸見}}) во границите на денешниот град [[Јокосука]], „со осумдесет или деведесет сточари, кои ќе бидат мои робови или слуги“. Неговиот имот бил проценет на 250 ''[[Коку (јапонска мерка)|коку]]''. На крајот напишал: „Бог ме обезбеди по мојата голема мизерија“, во смисла на патувањето кое го снашла катастрофа, што на крајот го донела во Јапонија. На [[Јан Јостен ван Лоденштајн]], холандскиот колега на Адамс на нивното несреќно патување во Јапонија со бродот Де Лифде, исто така, му биле дадени слични привилегии од Токугауа Иејасу. Јостен исто така станал „хатамото“ самурај<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://sticerd.lse.ac.uk/dps/is/IS394.pdf|title=William Adams and Early English Enterprise in Japan|publisher=Suntory and Toyota International Centres for Economics and Related Disciplines (part of the [[London School of Economics|London School of Economics and Political Science]])|archive-url=https://web.archive.org/web/20170808062346/http://sticerd.lse.ac.uk/dps/is/IS394.pdf|archive-date=8 August 2017|accessdate=1 March 2017}}</ref> и му бил обезбеден престој во замокот на Иејасу во Едо (денешно Токио). Денес, оваа област на источниот излез од [[Станица Токио|станицата Токио]] е позната како [[Јаесу (Токио)|Јаесу]] (八重洲). Јаесу е изведено од јапонското име на Холанѓанецот, Јајоусу (耶楊子). На Јостен му бил даден [[брод со црвен печат]] (朱印船) што му овозможило да тргува помеѓу Јапонија и [[Индокина|Индо-Кина]]. На повратно патување од [[Џакарта|Батавија]], Јостен се удавил откако неговиот брод се насукал. [[Јасуке]] (弥助) бил заштитник на [[Ода Нобунага]] со потекло од [[португалски Мозамбик]], Африка,<ref name="Ietada">{{Наведена мрежна страница|url=http://dl.ndl.go.jp/info:ndljp/pid/971162/207|title=松平家忠、「家忠日記」、文科大学史誌叢書第2巻、吉川半七、1897年、54頁|accessdate=2015-08-04}}</ref> и носител на оружјето на Нобунага.<ref>『織田信長という歴史　『信長記』の彼方へ』、勉誠出版、2009年、311-312頁。</ref> Тој служел во [[Хонноо-џи инцидент]]от.<ref name="nempo">{{Наведување|last=村上直次郎|last2=柳谷武夫（訳）|year=2002|title=イエズス会日本年報 上|series=新異国叢書|publisher=雄松堂出版|isbn=978-4841910001}}</ref> Според книгата ''„Африканскиот самурај“'' на Томас Локли, во „вазалскиот Ода клан, во [архивите на] Маеда“ се споменувало дека тој добил „стипендија, приватна резиденција... и му бил даден краток меч со украсна обвивка “. [[Италија]]нскиот [[Исусовци|езуитски]] мисионер, [[Џузепе Кјара]], влегол во Јапонија во време кога христијанството било [[Какуре Киришитан|строго забрането]] во обид да го лоцира колегата свештеник [[Кристовао Фереира]], кој ја [[Апостаза|отпаднал]] својата христијанска вера по измачувањето од јапонските власти во 1633 година. Ди Кјара исто така била измачуван и на крајот и тој станал отпадник. По [[Шимабара востание]]то во 1638 година, тој пристигнал на островот Ошима и веднаш бил уапсен во јуни 1643 година.<ref>http://sspx.org/en/news-events/news/real-life-silences-character</ref> Подоцна, тој се оженил со Јапонка, земајќи го името и статусот на самурај на нејзиниот покоен сопруг Окамото Санемон ([[Јапонски јазик|јап]]: 岡本三右衛門) и живеел во Јапонија се до неговата смрт во 1685 година, на 83-годишна возраст. Потомци на самураите има во странски земји. Такви се 650 лица со презиме ''Јапон'' во шпанскиот град [[Корија дел Рио]] (2003 г.). Тие се потомци на првиот јапонски официјален пратеник во [[Шпанија]], во кој бил вклучен и [[Хасекура Тсуненага|Хасекура Цуненага]] околу 1614-1616 година.<ref name="Awamura">{{Наведени вести|url=https://www.japantimes.co.jp/news/2003/12/11/national/spains-japon-clan-has-reunion-to-trace-its-17th-century-roots/|title=Spain's Japon clan has reunion to trace its 17th century roots|last=Awamura|first=Ryoichi|date=December 11, 2003|work=The Japan Times|access-date=29 March 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20190529070118/https://www.japantimes.co.jp/news/2003/12/11/national/spains-japon-clan-has-reunion-to-trace-its-17th-century-roots/|archive-date=May 29, 2019}}</ref> == Оружје == [[Податотека:Sasaki_Toyokichi_-_Nihon_hana_zue_-_Walters_95208.jpg|мини|450п|Самурај јавајќи коњ, носејќи [[оо-јорои]] оклоп, лак ([[јуми]]), стрели и [[Јебира]] [http://www.makedonski.info/search/тул тул].]] * '''[[Јапонски меч|Јапонските мечеви]]''' се оружјето што станала синонимно за самураите. ''[[Чокутоо]]'', мечеви од [[Нара период]]от, се одликувале со право сечило. До 900 година, се појавиле закривените ''[[Тачи (јапонски меч)|тачи]]'', проследени од ''[[учигатана]]'' и на крајот ''[[катана]]та''. Помалите попознати придружни мечеви се ''[[уакизаши]]'' и ''[[тантоо]]''.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=q5KBjpGSRgkC&pg=PA78|title=Samurai, warfare and the state in early medieval Japan|last=Karl F. Friday|publisher=Psychology Press|year=2004|isbn=978-0-415-32963-7|pages=78–80}}</ref> Носењето долг меч ''(катана'' или ''тачи)'' заедно со помал меч, станало симбол на самураите, а оваа комбинација на мечеви се нарекува ''[[даишоо]]'' (буквално „голем и мал“). За време на Едо периодот, само на самураите им било дозволено да носат ''даишоо''. Во XIV век, се користел и подолгиот меч познат како ''[[Оодачи|нодачи]]'', иако примарно го користеле самураите на копно.<ref>Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan’s Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print.</ref> * '''''„[[Јуми (долг лак)]]“''''', рефлектиран во ''[[кјууџутсу]]'' уметноста (букв. „вештина на лакот“) била главно оружје на јапонската војска. Неговата употреба се намалила со воведувањето на ''[[Танегашима (јапонска кибрит пушка)|танегашимата]]'' (јапонска кибрит пушка) за време на [[Сенгоку период]]от, но вештината се практикувала барем спортски.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=-EFySHOgGmIC&pg=PR10|title=Archery: steps to success|last=Kathleen Haywood|last2=Catherine Lewis|publisher=Human Kinetics|year=2006|isbn=978-0-7360-5542-0|page=10}}</ref> ''Јуми'', асиметричен [[композитен лак]] направен од [[бамбус]], [[Дрво (растение)|дрво]], [[ратан]] и [[Кожа (материјал)|кожа]], имал ефикасен опсег од 50 до 100 метри, ако прецизноста не била проблем. Пеш, обично се користел зад [[c:Category:Tate (shield)|''тате'']] ({{Јаз|ja|手盾}}), голем, подвижен дрвен штит, но ''јуми'' лакот можел да се користи и од коњ поради неговата асиметрична форма. Практиката на стрелање од коњ станала Шинто церемонија позната како ''[[јабусаме]]'' ({{Јаз|ja|流鏑馬}}).<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=wExlaM1ov0sC&pg=PA117|title=Samurai: The Code of the Warrior|last=Thomas Louis|last2=Tommy Ito|publisher=Sterling Publishing Company, Inc.|year=2008|isbn=978-1-4027-6312-0|page=117}}</ref> * '''[[c:Category:Samurai pole weapons|Копјеното оружје]],''' вклучувајќи ги ''[[јари]]'' (копје) и ''[[нагината]]'', обично се користеле од самураите. ''Јари'' го замениле ''нагината'' од бојното поле бидејќи личната храброст станала помалку важен фактор и битките станале поорганизирани околу масовнита, евтина пешадија (''[[ашигару]]'').<ref>Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan’s Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print. pg. 174.</ref> Нападот, на коњ или пеш, бил исто така поефикасен кога се користело копје отколку меч, бидејќи нудело подобри шанси против самурај кој користел меч. Во [[Битка кај Шизугатаке|Битката кај Шизугатаке]] каде [[Шибата Катсуие]] бил поразен од Тојотоми Хидејоши, седумте самураи кои станале познати како „[[Седумте копја на Шизугатаке]]“ ({{Јаз|ja|賤ヶ岳七本槍}}) играле клучна улога во победата.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=NR9j09T2hLkC&pg=PA65|title=The Samurai Swordsman: Master of War|last=Stephen Turnbull|publisher=Tuttle Publishing|year=2008|isbn=978-4-8053-0956-8|page=65}}</ref> * '''''[[Танегашима (пиштол)|Танегашима]]''''' пиштолот бил воведен во Јапонија во 1543 година преку португалската трговија. ''Танегашима'' биле произведени во големи размери од јапонските вооружувачи, овозможувајќи им на воените водачи да подигаат и тренираат војски од масата на селани. Новото оружје било многу ефикасно; нивната лесна употреба и смртоносна ефективност довеле до тоа ''танегашима'' да стане оружје од прв избор над ''јуми'' лакот. До крајот на XVI век, во Јапонија имало повеќе огнено оружје отколку во многу од европските држави. ''Танегашима —'' масовно користена главно од ''Ашигару,'' пешадија составена од селани — била одговорна за промената на воената тактика што на крајот довела до воспоставување на шоогунатот Токугауа и крајот на граѓанската војна. Производството на ''танегашимата'' нагло опаднала бидејќи немало потреба од масовно количество на огнено оружје. За време на Едо периодот, ''танегашимате'' се складирале и се користеле главно за лов и целна пракса. Странската интервенција во XIX век го обновила интересот кон огненото оружје, но дотогаш ''танегашимата'' била застарена, и разните фракции на самураи купиле посовремено огнено оружје од европските извори. * '''[[c:Category:Samurai cannons|Топот]]''' станал вообичаен дел од оружјето на самураите од 1570-те. Тие често биле монтирани во замоците или на бродовите, користејќи се повеќе како против-човечко оружје отколку кон ѕидовите на замоците и слично, иако во [[Опсада на Нагашино|Опсадата на замокот Нагашино]] (1575 г.) топот бил искористен со добар ефект против непријателската опсадна кула. Првите популарни топови во Јапонија биле полнети со вртливи врвови наречени ''„куникузуши“'' или „уништувачи на провинција“. ''Куникузуши'' тежеле 120 кг и имале комори со капацитет од 18 кг, а испукувале мал истрел од 280 гр. [[Арима клан]]от од Кјушу употребил ваков топ во Битката кај Окинауате против [[Рјуузооџи клан|кланот Рјуузооџи]]. * '''[[c:Category:Samurai staff weapons|Стапови]]''' биле користени од самураите во многу форми и големини, направени од даб и други тврди дрва, а попознати меѓу нив се ''„[[Боо|боу]]“, „[[џоу]]“, „[[ханбоу]]“'' и ''„[[танбоу]]“.'' * '''[[c:Category:Samurai clubs and truncheons|Буздогани и палки]]''' направени од железо или дрво, од сите форми и големини биле користени од самураите. Оние како ''[[јутте]]'' биле оружје за една рака, а другите како ''[[канабоо]]'' биле големи оружја за две раце. * '''[[c:Category:Samurai chain weapons|Ланчано оружје]],''' од кое секакво оружје кое вклучувало синџири, се користело од самураите, од кои ''[[кусаригама]]'' и ''[[кусари-фундо]]'' се примери. <gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="220" perrow="3" caption="''КАТАНА''"> Податотека:Katana (common shema).png|Дијаграм на Катана меч. Податотека:Antique Japanese (samurai) katana met museum.jpg|Античка јапонска катана. Податотека:Katana brique.png|Методи на ламинирање на јапонски мечеви. </gallery> <gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="220" perrow="3" caption="''ЛАКОВИ И СТРЕЛИ''"> Податотека:Yumi-p1000624.jpg|Јапонска стрела со пар [[Јуми (долг лак)|Јуми]] лакови. Податотека:The bow of the Kamakura period.JPG|Лакови од Камакура периодот. Податотека:The arrow of the Kamakura period.JPG|Стрели од Камакура периодот. (1) Податотека:The arrow of the Kamakura period (2).JPG|Стрели од Камакура периодот. (2) </gallery> <gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="220" perrow="3" caption="''ОПШТИ ПРИМЕРИ''"> Податотека:Old Japanese military paraphernalia.jpg|Разновидни оружја и оклопи што обично ги користеле самураите (фото. 1890 г.). Податотека:Samurai Japanese.jpg|Самураи со разни оклопи и оружје, од 1802-1814 г. Податотека:Himeji Oshiro Matsuri August09 007.jpg|Самураи со [[Танегашима (јапонска кибрит пушка)|Танегашима]] пушки на фестивалот во Химеџи замокот. </gallery> == Оклоп == Уште во VII век, јапонските воини носеле вид на [[ламеларен оклоп]], кој еволуирал во оклопот што го носеле самураите.<ref name="turnbull1996">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=RMBdoimD2kIC&pg=PA20|title=The Samurai: a military history|last=Stephen R. Turnbull|publisher=Psychology Press|year=1996|isbn=978-1-873410-38-7|page=20}}</ref> Првите видови на јапонски оклоп идентификувани како оклоп на самурај биле познати како ''[[оо-јорои]]'' и ''[[доо-мару]]''. Овие рани самурајски оклопи биле изработени од мали поединечни крлушки познати како ''„козане“''. Тие биле направени или од железо или од кожа и биле врзани заедно во мали ленти, а лентите биле излакирани за да се заштити од вода. Низата ленти потоа се врзувала заедно со свилена или кожна чипка и се формирала во целосен оклоп врз градите (''[[Доо (оклоп)|доу]]'' [[Доо (оклоп)|или ''доо'']]). Комплетен ''јурои'' сет тежел 66 кг.<ref>Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan's Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print. pg. 137.</ref> Во XVI век, нов вид на оклоп започнал да станува популарен по појавата на огненото оружје, новите борбени тактики со зголемување на обемот на битките, и потребата од дополнителна заштита и висока продуктивност. ''„Козане доу“'', што бил изработен од мали поединечни крлушки, бил заменет од ''„итазане“'', кој имаше поголема железна плоча или ленена кожа вслоена заедно. ''Итазане,'' исто така, можело да се каже дека ги заменил редовите од поединечни ''козане'' со единствена челична плоча или ленена кожа. Овој нов оклоп, кој користел ''итазане'', бил наречен ''„тосеи-гусоку“ (гусоку)'', или модерен оклоп.<ref name="gusoku">[https://web.archive.org/web/20190425051228/http://costume.iz2.or.jp/column/554.html 日本の甲冑] Costume Museum</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=IQ3FAZG94ZsC&pg=PA32|title=Samurai: The Weapons and Spirit of the Japanese Warrior|last=Clive Sinclaire|publisher=Globe Pequot|year=2004|isbn=978-1-59228-720-8|page=32|access-date=2020-11-09|archive-date=2016-05-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20160508115210/https://books.google.com/books?id=IQ3FAZG94ZsC&pg=PA32|url-status=dead}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=i0ni1NmbYe0C&pg=PA171|title=Handbook to life in medieval and early modern Japan|last=William E. Deal|publisher=Oxford University Press|year=2007|isbn=978-0-19-533126-4|page=171}}</ref> Оклопот ''гусоку'' додал карактеристики и парчиња оклоп за лицето, бутовите и грбот. Задното парче имало повеќекратна употреба, како на пример за лого на знаме.<ref>Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan's Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print. pg.139</ref> Гусоку дизајнот, како [[Плочен оклоп|плочниот оклоп]], во кој предната и задната ''доу'' страна се направени од една железна плоча со подигнато средиште и V-форма на дното, бил посебно наречен „''нанбан Доу гусоку“'' (Западен ''гусоку'' стил). Разни други компоненти на оклопот го штителе телото на самурајот. Шлемот (''[[кабуто]]'') бил важен дел од оклопот на самураите. Бил поврзан со „''шикоро“'' и ''„фукигаеши“'' за заштита на главата и вратот.<ref>"Japanese Arms and Armour". Pitt Rivers Museum. 2007. {{Наведена мрежна страница|url=https://www.prm.ox.ac.uk/arms.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20180418061346/https://www.prm.ox.ac.uk/arms.html|archive-date=18 April 2018|accessdate=2017-04-17}}.</ref> Облеката што се носела под целиот оклоп и облека се викала ''„фундоши“'', некој вид на „[[слабинска крпа]]“ (гаќи што ги покриваат гениталиите и слабината, но не и задникот).<ref>Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan's Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print.</ref> Оклопот на самураите се менувал и развивал како што се менувале методите на војување на самураите со вековите.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=ZFf9e0DmHZUC&pg=PA186|title=Secrets of the samurai: a survey of the martial arts of feudal Japan|last=Oscar Ratti|last2=Adele Westbrook|publisher=Tuttle Publishing|year=1991|isbn=978-0-8048-1684-7|page=186}}</ref> Познатата последна употреба на оклоп од самурај се случила во 1877 година за време на [[Сатсума востание]]то.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=IQ3FAZG94ZsC&pg=PA58|title=Samurai: The Weapons and Spirit of the Japanese Warrior|last=Clive Sinclaire|publisher=Globe Pequot|year=2004|isbn=978-1-59228-720-8|page=58}}</ref> Како што бил уништен последниот бунт на самураите, Јапонија ја модернизирала својата одбрана и се свртела кон националната војска за регрутирање, која користела униформи.<ref>[https://books.google.com/books?id=zPyswmGDBFkC&pg=PA43&dq=meiji+sword+ban&hl=en&ei=gN53TZvlMJT3rAGo79H_CQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&sqi=2&ved=0CDIQ6AEwAA#v=onepage&q=meiji%20sword%20ban&f=false The connoisseur's book of Japanese swords, Kōkan Nagayama, Kodansha International], 1998 p. 43</ref> <gallery mode="packed" style="text-align: center;" widths="" heights="250" caption="''СКЛОПЕН САМУРАЈСКИ ОКЛОП''"> Податотека:Itsukushima Jinsha Armor II (399).jpg|''[[Оо-јорои]]'', [[Хеиан период|Хеианска ера]], XII век. Податотека:Armour red threads Kasuga shrine.jpg|''[[Оо-јорои]]'', [[Камакура период]], XIII до XIV век, [[Касуга-таиша|Големото светилиште Касуга]], [[Народно богатство (Јапонија)|Народно богатство]]. Податотека:Dōmaru with Black and White Lacing.jpg|''[[Доо-мару]]'' со црно-бела врвка. [[Муромачи период]], XV век, [[Токиски народен музеј|Народен музеј во Токио]], [[Важен културен имот (Јапонија)|важен културен имот]]. Податотека:朱漆塗矢筈札紺糸素懸威具足3.jpg|''Гусоку'' оклопот на [[Тојотоми Хидетсуги]], [[Азучи-Момојама период]], од XVI-XVII век, [[Музеј на уметност Сантори]]. </gallery> <gallery mode="packed" style="text-align: center;" widths="" heights="250" caption="''РЕКРЕАЦИИ НА САМУРАЈСКИ ОКЛОП''"> Податотека:Tatami gusoku Met 14.100.538 n2.jpg|''„[[Татами (јапонски оклоп)|Карута татами доо гусоку]]“'', лесен пренослив оклоп, [[Едо период]]. Податотека:Mounted_samurai_showing_uma_yoroi_or_bagai_(horse_armor)_10.jpg|мини|Рекреација на оклопен самурај кој јава коњ, кој има коњски оклоп ''[[ума јорои]]'' или ''багаи'' (1). Податотека:Uma yoroi (bagai).jpg|Рекреација на оклопен самурај кој јава коњ, кој има коњски оклоп ''ума јорои'' или ''[[багаи]]'' (2). </gallery> <gallery mode="packed" style="text-align: center;" widths="" heights="250" caption="''САМУРАЈСКИ ШЛЕМ''"> Податотека:MAP Expo Oitaragainari kawari kabuto XVII 02 01 2012.jpg|''„Оитарагаинари кауари“'', прекрасен [[Кабуто|Шлем]] во облик на школка, почеток на [[Едо период]]. </gallery> == Борбени техники == [[Податотека:Onikojima_Yatarō.jpg|мини|350п|Самурај држи [[Главолов|човечка глава]]. По битките, главите на непријателите се собирале и носеле на даимјоо господарите.]] За време на постоењето на самураите, владееле два спротивни типови на организации. Првиот тип биле армиите засновани на регрутите: на почетокот, за време на Нара периодот, армиите на самураите се потпирале на армиите со регрути од кинески тип, и кон крајот на овој период, во пешадиските единици составени од ''„ашигару“''. Вториот тип на организација била онаа на самураите на коњи што се бореле поединечно или во мали групи.<ref name="Turnbull, Stephen 2004. pg. 196">Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan’s Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print. pg. 196.</ref> На почетокот на борбите, биле стрелани серии од стрели со глави во форма на луковици, кои зуеле во воздухот. Целта на овие стрели биле да се повикаат ''[[ками]]'' (боговите) да бидат сведоци на приказните на храброста што требало да се случат. По кратката размена на стрели помеѓу двете страни, се развиле посебни двобои наречени ''„иккиучи“'' (一 騎 討 ち), во кои се соочувале најголеми соперници од двете страни.<ref name="Turnbull, Stephen 2004. pg. 196"/> По овие поединечни борби, се давало пат кон големите битки, обично испраќајќи пешадиски трупи предводени од самураите јавачи на коњи. На почетокот на самурајските битки, било чест да се биде првиот што влегол во битка. Ова се променило во Сенгоку периодот со воведувањето на аркебузот.<ref name="Turnbull, Stephen 2004. pg. 208">Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan’s Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print. pg. 208.</ref> Со почетокот на употребата на огнено оружје, борбената методологија била следна: на почетокот имало размена на истрели од аркебузот на растојание од приближно 100 метри; кога ќе дошло вистинското време, ''ашигару'' пешадијците напредувале и конечно самураите напаѓале, или пеш или јавајќи коњ. Генералот на армијата би седел на столче на расклопување во полуотворен шатор наречен ''„маку“'', кој го изложувал соодветниот ''„[[Мон (амблем)|мон]]“'' (знаме) и ги претставувал ''[[Шогун|бакуфу]]'' шоогуните, т.е. „Владините шатори“.<ref>Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan’s Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print. pg. 207.</ref> Кон средината на битката, некои самураи решавале да се симнат од коњите и да се дадат во потрага да му ја отсечат главата на достоен соперник. Овој чин се сметал за чест. Покрај тоа, преку него тие стекнувале почит од воената класа.<ref>Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan’s Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print. pg. 209.</ref> По битката, самураите со висок чин обично прославувале со [[Јапонска чајна церемонија|чај]], а победничкиот генерал ги разгледувал отсечените глави на најбитните луѓе на непријателот.<ref>Gaskin, Carol; Hawkins, Vince. Breve historia de los samuráis (Juan Antonio Cebrián, trad.). London. Nowtilus S.L., 2004. Print. {{ISBN|8-49763-140-4}}. pg. 57.</ref> Повеќето битки не биле решени на ваков идеалистички начин, но повеќето војни биле добиени преку ненадејни напади, како што се ноќните рации, пожари итн. Реномираниот самурај [[Минамото но Таметомо]] рекол: {{Quote|text= Според моето искуство, нема ништо поповолно од ноќниот напад за уништување на непријателот [...]. Ако ги запалиме од три страни и ја чуваме врата на просторијата, оние што ќе бегаат од пламенот ќе бидат пресретнати од стрелите, а оние што сакаат да избегаат од стрелите нема да можат да избегаат од пламенот.|[[Минамото но Тамемото]].<ref>Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan’s Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print. pg. 198.</ref> }} === Колекција на глави === Отсекувањето на главата на достоен соперник на бојното поле била голема гордост и признание. Имало цел ритуал за разубавување на отсечените глави: прво биле измиени и исчешлани,<ref name="Gaskin, Carol 2004">Gaskin, Carol; Hawkins, Vince. Breve historia de los samuráis (Juan Antonio Cebrián, trad.). London. Nowtilus S.L., 2004. Print. {{ISBN|8-49763-140-4}}. pg. 56.</ref> и штом ќе се направи тоа, забите им биле поцрнети со нанесување на боја наречена ''„охагуро“''.<ref name="Turnbull, Stephen 2004. pg. 231">Turnbull, Stephen. Samurai The Story of Japan’s Great Warriors. London. Prc Publishing Ltd, 2004. Print. pg. 231.</ref> Причината за оцрнување на забите било тоа што белите заби биле знак на посебност, па затоа нанесувањето на црна боја претставувало нивно сквернавење. Главите биле внимателно распоредени на маса и изложени. За време на инвазиите на Тојотоми Хидејоши во Кореја, бројот на отсечени глави на непријатели што требало да бидат испратени во Јапонија, бил толкав што од логистички причини биле испратени само носовите. Тие биле покриени со сол и испорачани во дрвени буриња. Овие буриња биле закопани во гробницата кај „Големиот Буда“ во Хидејоши, каде и денес остануваат под погрешното име ''„мимизука“'' или „гробница“.<ref>Gaskin, Carol; Hawkins, Vince. Breve historia de los samuráis (Juan Antonio Cebrián, trad.). London. Nowtilus S.L., 2004. Print. {{ISBN|8-49763-140-4}}. pg. 114.</ref> === Воени формации === За време на Азучи-Момојама периодот, и благодарение на воведувањето на огненото оружје, борбените тактики драматично се промениле. Усвоените воени формации добиле поетски имиња, меѓу кои се:<ref>Turnbull, Stephen (1979). Samurai Armies, 1550-1615. Osprey Publishing. {{ISBN|0-85045-302-X}}. Pg. 12</ref> {| class="wikitable" style="margin-left: auto; margin-right: auto;" width="810px" ! colspan="1" |Име ! Опис ! Слика |- | ''„Ганко“'' (птици во лет) | Ова била многу флексибилна формација, што им овозможила на трупите да се прилагодат во зависност од движењето на противникот. Командантот се наоѓал во задниот дел, но во близина на средиштето за да се избегнат проблеми со комуникацијата. |[[Податотека:Formacion-samurai-Ganko.jpg|центар|мини|300x300пкс| ''Ганко'' формација.]] |- | ''„Хоши“'' (стрелин врв) | Ова била агресивна формација, во која самураите ги искористувале жртвите предизвикани од истрелите на ''ашигару''. Сигналните елементи биле близу до главните генерали на командантот. |[[Податотека:Formacion-samurai-Hoshi.jpg|центар|мини|300x300пкс| ''Хоши'' формација.]] |- | ''„Саку“'' (катанец) | Оваа формација се сметала за најдобра одбрана против ''„Хоши“'',<ref>Turnbull, Stephen (1979). Samurai Armies, 1550-1615. Osprey Publishing. {{ISBN|0-85045-302-X}}. Pg. 10</ref> бидејќи двата реда аркебузи и стрелци се во позиција да го примат нападот. |[[Податотека:Formacion-samurai-Saku.jpg|центар|мини|300x300пкс| ''Саку'' формација.]] |- | ''„Какујоку“'' (жеравски крилја) | Честа формација која имала цел за опкружување на непријателот. Стрелците и аркебузите ги намалувале непријателските трупи пред директниот напад на самураите додека втората чета ги опкружува. |[[Податотека:Formacion-samurai-Kakuyoku.jpg|центар|мини|300x300пкс| ''Какујоку'' формација.]] |- | ''„Којаку“'' (јарем) | Своето име го должи на [[јарем]]от што се користи на [[вол]]овите. Користена била за неутрализирање на формацијата „жеравски крилја“ и „стрелин врв“ и нејзината цел била првите предводнички редови да го апсорбираат првиот напад и да му дадат време на непријателот да го открие неговиот следен потег на која спротивните сили можеле навремено да реагираат. |[[Податотека:Formacion-samurai-Koyaku.jpg|алт=|центар|мини|300x300пкс| ''Којаку'' формација.]] |- | ''„Гјоорин“'' (крлушки) | Често се користела за справување со многу побројни војски. Нејзината цел била да нападне кон еден сектор од непријателската формација за да се разбијат непријателските редови. |[[Податотека:Formacion-samurai-Gyorin.jpg|алт=|центар|мини|300x300пкс| ''Гјоорин'' формација.]] |- | ''„Енгетсу“'' (полумесечина) | Оваа формација била користена кога армијата сè уште не била поразена, но било потребно постепено и уредно повлекување кон својот замок. Додека задниот гард се повлекувал, предницата сè уште можела да се организира според околностите. |[[Податотека:Formacion-samurai-Engetsu.jpg|алт=|центар|мини|300x300пкс| ''Енгетсу'' формација.]] |} == Боречки вештини == Секое дете кое пораснало во самурајско семејство се очекувало да биде воин кога ќе порасне, па голем дел од неговото детство го минувало вежбајќи различни [[боречки вештини]]. Комплетен самурај, требало да биде вешт барем во употребата на меч (''кенџутсу''), лакот и стрелата (''кјуџутсу''), копјето (''соџутсу'', ''јариџутсу''), халбердот (''нагинатаџутсу'') и последователно на употребата на огненото оружје (''[[хоуџутсу]]''). Исто така, тие добивале упатства за употреба на овие оружја додека јавале коњ. Од нив се очекувало да знаат да пливаат и нуркаат.<ref>Turnbull, Stephen. Samurai: The World of the Warrior. London. Osprey Publishing, 2003. Print. {{ISBN|1-84176-740-9}}. pg. 14.</ref> За време на феудалната ера на Јапонија, процветале разни видови воени вештини, познати на јапонски јазик под името ''„буџутсу“'' (武術).<ref name="Ratti, Oscar 2001">Ratti, Oscar; Westbrook, Adele (2001). Secrets of the Samurai: The Martial Arts of Feudal Japan. Tuttle Publishing. {{ISBN|8-48019-492-8}}. pg. 24.</ref> Терминот ''џутсу'' може да се преведе како „метод“, „уметност“ или „техника“<ref>Ratti, Oscar; Westbrook, Adele (2001). Secrets of the Samurai: The Martial Arts of Feudal Japan. Tuttle Publishing. {{ISBN|8-48019-492-8}}. pg. 23.</ref>, а името што секоја вештина го има е показател за видот или оружјето со кое се извршуваат вештините. Денес воените вештини се класифицираат како ''„[[Ко-рјуу|корјуу будоо]]“'' или класични воени вештини, пред XIX век и пред модернизацијата на Јапонија. Модерните традиционални боречки вештини се нарекуваат ''„[[гендаи будоо]]“''. Борбените методи што биле развиени и усовршени се многу разновидни, меѓу кои се: {| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto; width:600px; height:400px" ! colspan="3" style="width:450px; background:#0088cc; color:white" |'''Со оружје''' ! style="width:150px; background:#0088cc; color:white" | '''Без оружје''' |- | style="width:150px; background:#00cccc; color:black" |<div class="center"> '''Важни'''</div> | style="width:150px; background:#00cccc; color:black" |<div class="center"> '''Препорачани'''</div> | style="width:150px; background:#00cccc; color:black" |<div class="center"> '''Дополнителни'''</div> | style="width:150px; background:#00cccc; color:black" |<div class="center"> '''Важни'''</div> |- style="background:#88cccc; color:black" |<div class="center"> '''Стрелаштво'''</div> |<div class="center"> '''Лепезна боречка вештина'''</div> |<div class="center"> '''Оружје со синџири и друго оружје'''</div> |<div class="center"> '''[[Даитоо-рјуу Аики-џууџутсу|Аики-џууџутсу]]'''<br>(основна вештина)</div> |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Кјууџутсу]] | [[Тессенџутсу]] | [[Кусариџутсу]] | [[Чикаракурабе]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Кјуудоо]] | | [[Кусариганаџутсу]] | [[Чогусоку]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Шагеи]] | | [[Манрикикусари]] | [[Генкотсу]] |- style="background:#88cccc; color:black" | | | [[Чигиригиџутсу]] | [[Гусуку]] |- style="background:#88cccc; color:black" | | | [[Гегиканџутсу]] | [[Хакуши]] |- style="background:#88cccc; color:black" | <div class="center"> '''Копје и халберд'''</div> | <div class="center"> '''Вештини со стапови'''</div> | <div class="center"> '''Скриени (забранети) вештини'''</div> | [[Џууџутсу]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Сооџутсу]] | [[Бооџутсу]] | [[Кјушо Џутсу (допир на смртта)|Допир на смртта]] | [[Кенпоо]] о [[Карате]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Нагината]]џутсу | [[Џоодоо]] | [[Тоири-но-џутсу]] | [[Когусуку]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Содегарамиџутсу]] | [[Канабо]]/Тетсубо џутсу | [[Киаи]]џутсу | [[Коши-но-мауари]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Сасуматаџутсу]] | | [[Чикаири-но-џутсу]] | [[Кумиучи]] |- style="background:#88cccc; color:black" | <div class="center"> '''Мечување'''</div> | <div class="center"> '''[[Џитте]] нож'''</div> | [[Јубиџутсу]] | [[Шикаку]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Тооџутсу]] | [[Џиттеџутсу]] | [[Фукихари]] | [[Шубаку]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Кенџутсу]] | [[Коппоо]] | [[Суихокојутсу]] | [[Сумаи]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Иаиџутсу]] | | [[Роикомиучи]] | [[Јауара]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Иаидоо]] | | | [[Таидоо]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Тантооџутсу]] | | | [[Таидооџутсу]] |- style="background:#88cccc; color:black" | <div class="center"> '''Јавање коњ'''</div> | | | [[Торите]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Баџутсу]] | | | [[Уаџутсу]] |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Џобаџутсу]] | | | |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Суибаџутсу]] | | | |- style="background:#88cccc; color:black" |<div class="center"> '''Пливање'''</div> | | | |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Суиеџутсу]] | | | |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Ојогиџутсу]] | | | |- style="background:#88cccc; color:black" | [[Катчу гозен ојоги]] | | | |} == Мит и реалност == Повеќето самураи биле обврзани од кодексот на честа и се очекувало да бидат пример за оние под нив. Забележителен дел од нивниот код било {{Јапонски|''[[сепукку]]''|切腹|}} или ''хара кири'', што му овозможувало на еден посрамотен самурај да си ја поврати својата чест ако премине во смртта, каде што самураите сè уште ги почитувале општествените правила. И покрај тоа што има многу романтизирани карактеризации на однесувањето на самураите, како што е {{Јапонски|''[[бушидоо]]''|武士道|}} кодексот, во 1905 година, истражувањата за ''кобудоо'' и традиционалниот ''будоо'' укажуваат дека самураите биле практични на бојното поле како и сите други воини.<ref>[[David "Race" Bannon]], "The Dawn of the Samurai: Warrior Legends in Japanese History", Asian Pacific Quarterly, Vol 26, No 2 (1994): 38-47.</ref> И покрај неконтролираното романтизирање во XX век, самураите можеле да бидат нелојални и предавници (на пример, [[Акечи Митсухиде]]), кукавици, храбри или премногу лојални (на пример, [[Кусуноки Масашиге]]). Самураите обично биле лојални на нивните непосредни претпоставени, кои пак се здружувале со повисоките господари. Овие лојалности кон повисоките господари честопати се менувале; на пример, високите господари сојузници на Тојотоми Хидејоши биле опслужувани од лојални самураи, но феудалците под нив можеле да ја пренасочат својата поддршка кон Токугауа, земајќи ги со себе и нивните самураи. Меѓутоа, имало и забележителни случаи кога самураите би биле нелојални кон нивниот господар (''даимјоо''), кога лојалноста кон императорот била надмоќна.<ref>Mark Ravina, The Last Samurai – The Life and Battles of Saigō Takamori, John Wiley & Sons, 2004.</ref> == Во популарната култура == ''[[Џидаигеки]]'' (литературна историска [[драма]]) отсекогаш била препознатливата програма на јапонските филмови и телевизија. Програмите обично имале ликови самураи. Самурајските филмови и [[вестерн]]ите делеле бројни сличности, и си влијаеле едни на други со текот на годините. Еден од најпознатите јапонски режисери, [[Акира Куросава]], извршил големо влијание врз снимањето на западните филмови. Серијалот „''[[Војна на ѕвездите|ВОЈНА НА ЅВЕЗДИТЕ]]''“ на [[Џорџ Лукас]] вградил многу стилски одлики, првпат претставени од Куросава, а „''[[Војна на ѕвездите Епизода 4: Нова надеж|ВОЈНА НА ЅВЕЗДИТЕ: НОВА НАДЕЖ“]]'' се инспирира од основната приказна на спасената принцеза да биде однесена во тајна база од ''„[[Скриената тврдина (филм)|СКРИЕНАТА ТВРДИНА]]“'' на Куросава. Куросава бил инспириран од делата на режисерот [[Џон Форд]], а за возврат делата на Куросава биле преработени во вестерни како што се ''„[[Седумте самураи (филм)|СЕДУМТЕ САМУРАИ]]“'' во ''„[[Величествените седуммина (филм)|ВЕЛИЧЕСТВЕНИТЕ СЕДУММИНА]]“'' и ''„[[Јоџимбо (филм)|ЈОЏИМБО]]“'' во ''„[[За грст долари|ЗА ГРСТ ДОЛАРИ]]“''. Постои и аниме адаптација од 26 епизоди (''[[Самурај 7 (аниме)|САМУРАИ 7]]'') на ''СЕДУМТЕ САМУРАИ''. Заедно со филмот, и литературата содржи влијанија од самураите. Освен влијанието од американските вестерни, Куросава исто така адаптирал две претстави на [[Вилијам Шекспир|Шекспир]] како извори за филмови со самураи: [[Престол од крв (филм)|''„ПРЕСТОЛ ОД КРВ“'']] бил заснован на „''[[Магбет (трагедија)|Магбет]]“,'' а ''„[[Ран (филм)|РАН]]“'' бил заснован на ''„[[Кралот Лир (трагедија)|Кралот Лир]]“''.<ref>Roland Thorne, ''Samurai films'' (Oldcastle Books, 2010).</ref> Најчести се историските дела каде што главниот јунак е самурај или поранешен самурај (или друг ранг или позиција) кој поседува значителна воена вештина. [[Еиџи Јошикауа]] е еден од најпознатите јапонски историски романописци. Неговите прераскажувања на популарните дела, вклучувајќи ги [[Таико]], [[Мијамото Мусаши|Мусаши]] и ''[[Приказната за Хеике|Приказната за Хајке]]'', се популарни меѓу читателите поради нивните епски наративи и богатиот реализам во прикажувањето на самураите и културата на воините. Самураите често се појавувале и во јапонската манга (стрип) и аниме (анимација). Примери се ''„[[Самурај Чемплу|САМУРАЈ ЧЕМПЛУ]]“'', ''„[[Шигуруи (аниме)|ШИГУРУИ]]“'', ''„[[Реквием од темнината (аниме)|РЕКВИЕМ ОД ТЕМНИНАТА]]“'', ''„[[Мурамаса: Демонското сечило|МУРАМАСА: ДЕМОНСКОТО СЕЧИЛО]]“'' и ''„[[Афро Самурај (аниме)|АФРО САМУРАЈ]]“''. Ликовите слични на самураите не се ограничени само на историските настани, па голем број дела поставени во модерната ера, па дури и во иднината, вклучуваат ликови кои живеат, тренираат и се борат како самураи. Некои од овие дела го нашле својот пат кон западот, каде што се зголемила популарноста во Америка. Во XXI век, самураите станале попопуларни во Америка. Преку разни медиуми, продуцентите и писателите ја искористеле идејата дека Американците им се восхитуваат на начинот на живот на самураите. Анимираната серија ''АФРО САМУРАЈ'' станала популарна во американската популарна култура заради нејзината мешавина од „хек-ен-слеш“ анимација и урбана музика. Создадена од [[Такаши Оказаки]], ''АФРО САМУРАЈ'' првично била ''дооџинпи'' серијал или манга, која потоа била направена во анимирана серија од [[Гонзо (компанија)|Студио Гонзо]]. Во 2007 година, анимираната серија дебитирала на американската кабелска телевизија на ТВ каналот ''Spike''. Серијата е направена за американските гледачи што „го отелотворува трендот... споредувајќи ги хип-хоп уметниците со самураите, слика што некои рапери ја присвојуваат“.<ref>Charles Solomon, [https://www.latimes.com/archives/la-xpm-2009-feb-02-et-afrosamurai2-story.html "Way of the sword" ''Los Angeles Times'' Feb 2, 2009]</ref> Линијата на приказната е во тон со перцепцијата на еден самурај кој бара одмазда против некој што му сторил зло. Поради својата популарност, ''АФРО САМУРАЈ'' била усвоена во целосен игран анимиран филм и исто така станала наслов на конзоли за игри како што се [[PlayStation 3]] и [[Xbox]]. Не само што самурајската култура е усвоена во анимацијата и видео игрите, таа може да се види и во стриповите. Телевизиската серија ''ПАУЕР РЕНЏЕРИ САМУРАИ'' е инспирирана од патот на самураите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.denofgeek.us/books-comics/wolverine/160466/villains-of-the-wolverine-silver-samurai-and-viper|title=Villains of The Wolverine: Silver Samurai and Viper|work=Den of Geek|archive-url=https://web.archive.org/web/20150109145318/http://www.denofgeek.us/books-comics/wolverine/160466/villains-of-the-wolverine-silver-samurai-and-viper|archive-date=9 January 2015}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.samurai-archives.com/bsj.html|title=The "Badass" Samurai in Japanese Pop Culture|last=Moscardi|first=Nino|publisher=Samurai-Archives|archive-url=https://web.archive.org/web/20140319104000/http://www.samurai-archives.com/bsj.html|archive-date=19 March 2014}}</ref> == Фестивали == {{Јапонски|[[Фестивал Шинген-ко|Фестивалот Шинген-ко]]|信玄公祭り|Шинген-ко Матсури}} го слави наследството на [[даимјоо]] господарот [[Такеда Шинген]]. Фестивалот трае 3 дена. Се одржува годишно на првиот или вториот викенд од април во [[Коофу]], [[Јаманаши (префектура)|Јаманаши префектурата]]. Има повеќе од 100,000 посетители по фестивал. Обично, позната јапонска личност ја игра улогата на Такеда Шинген. Обичните луѓе можат да учествуваат по пријавата. Тоа е едно од најголемите [[Историска реконструкција|историски реконструкции]] во Јапонија.<ref name="Shingen-Ko Festival-2009">{{Наведување|editor1=Kofu City|title=Shingen-Ko Festival - Celebrating the Legacy of Takeda Shingen|publisher=Yamanashi Tourism Promotion Organization|date=1 January 2009|url=http://www.yamanashi-kankou.jp/shingen/english2009.pdf|access-date=2019-06-18|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180929223557/http://www.yamanashi-kankou.jp/shingen/english2009.pdf|archivedate=2018-09-29}}</ref> Во 2012 година [[Гинисови рекорди|Гинисовите рекорди]] го потврдиле како „најголем собир на самураи“ во светот со 1,061 учесник.<ref name="Shingen-Ko-2019">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.yamanashi-kankou.jp/shingen/english/about.html|title=Shingen-ko Festival|date=1 February 2019|publisher="Shingen-ko Festival" Executive Planning Committee|language=English|archive-url=https://web.archive.org/web/20190331014958/https://www.yamanashi-kankou.jp/shingen/english/about.html|archive-date=2019-03-31|accessdate=2019-06-19}}</ref> == Познати самураи == [[Податотека:Kusunoki_Masashige_statue.jpg|десно|мини|500п|Статуа на самурајот [[Кусуноки Масашиге]] поставена пред [[Империјална палата во Токио|Империјалната палата во Токио]].]] Ова е краток список на некои познати самураи со извонредни достигнувања во историјата: * [[Акечи Митсухиде]] * [[Амакуса Широо]] * [[Дате Масамуне]] * [[Јагјуу Џуубеу Митсујоши]] * [[Јагјуу Муненори]] * [[Јамамото Тсунетомо]] * [[Јамаока Тесшуу]] * [[Кусуноки Масашиге]] * [[Минамото но Јошицуне]] * [[Минамото но Јошиие]] * [[Мијамото Мусаши]] * [[Накано Такеко]] * [[Ода Нобунага]] * [[Саигоо Такамори]] * [[Саитоо Хаџиме]] * [[Сакамото Рјоома]] * [[Санада Јукимура]] * [[Сасаки Коџироо]] * [[Такајама Укон]] * [[Такеда Шинген]] * [[Токугауа Иејасу]] * [[Томое Гозен]] * [[Тојотоми Хидејоши]] * [[Уесуги Кеншин]] * [[Хасекура Тсуненага]] * [[Хаттори Ханзоо]] * [[Хооџоо Уџимаса]] * [[Хонда Тадакатсу]] * [[Шимазу Такахиса]] * [[Шимазу Јошихиро]] == Самурајски музеи == * [[Замок Матсумото|Замокот Матсумото]] на вториот кат содржи колекција на [[феудализам|феудални]] [[пиштол]]и, [[оклоп]]и и друго [[оружје]]. * [[Музеј на јапонски меч|Музејот на јапонскиот меч]] е посветен на уметноста на јапонското мечувалство. * [[Самурајски музеј|Самурајскиот музеј]] во [[Шинџуку]], [[Токио]] е посветен на историјата на самураите, со колекции од оклопи, оружје итн. == Поврзано == * [[Воин]] * [[Кабукимоно]] * [[Кендо]] * [[Муша шугјоо]] * [[Нинџа]] * [[Печин]] * [[Ронин|Роонин]] * [[Сеиуа Генџи]] * [[Шудоо]] == Наводи == {{Наводи|30em}} == Библиографија == {{Refbegin|30em}} * Absolon, Trevor. ''Samurai Armour: Volume I: The Japanese Cuirass'' (Bloomsbury Publishing, 2017). * Anderson, Patricia E. "Roles of Samurai Women: Social Norms and Inner Conflicts During Japan's Tokugawa Period, 1603–1868". ''New Views on Gender'' 15 (2015): 30–37. [http://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/iusbgender/article/viewFile/13611/19840 online] * Ansart, Olivier. "Lust, Commerce and Corruption: An Account of What I Have Seen and Heard by an Edo Samurai". ''Asian Studies Review'' 39.3 (2015): 529–530. * Benesch, Oleg. ''Inventing the Way of the Samurai: Nationalism, Internationalism, and Bushido in Modern Japan'' (Oxford UP, 2014). {{ISBN|0198706626}}, {{ISBN|9780198706625}} * Benesch, Oleg. "Comparing Warrior Traditions: How the Janissaries and Samurai Maintained Their Status and Privileges During Centuries of Peace." ''Comparative Civilizations Review'' 55.55 (2006): 6:37-55 [https://scholarsarchive.byu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1669&context=ccr Online]. * Clements, Jonathan. ''A Brief History of the Samurai'' (Running Press, 2010) {{ISBN|0-7624-3850-9}} *{{наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=o6n9jLF4IwUC|title=the Life and Letters of St. Francis Xavier|publisher=Forgotten Books|isbn=978-1-4510-0048-1|authorlink=Henry James Coleridge|author=Coleridge, Henry James|}} * Cummins, Antony, and Mieko Koizumi. ''The Lost Samurai School'' (North Atlantic Books, 2016) 17th century Samurai textbook on combat; heavily illustrated. * Hubbard, Ben. ''The Samurai Warrior: The Golden Age of Japan's Elite Warriors 1560–1615'' (Amber Books, 2015). * Jaundrill, D. Colin. ''Samurai to Soldier: Remaking Military Service in Nineteenth-Century Japan'' (Cornell UP, 2016). * Kinmonth, Earl H. ''Self-Made Man in Meiji Japanese Thought: From Samurai to Salary Man'' (1981) 385pp. * Ogata, Ken. "End of the Samurai: A Study of Deinstitutionalization Processes". ''Academy of Management Proceedings'' Vol. 2015. No. 1. * {{наведено списание|last=Sharf|first=Robert H.|date=August 1993|title=The Zen of Japanese Nationalism|journal=History of Religions|publisher=[[University of Chicago Press]]|volume=33|issue=1|pages=1–43|ref=harv}} * Thorne, Roland. ''Samurai films'' (Oldcastle Books, 2010). * Turnbull, Stephen. ''The Samurai: A Military History'' (1996). * Kure, Mitsuo. ''Samurai: an illustrated history'' (2014). *{{наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=zAl8YHtqXxgC&printsec=frontcover|title=Ideals of the Samurai: Writings of Japanese Warriors|publisher=Kodansha|year=1982|isbn=0-89750-081-4|authorlink=William Scott Wilson|author=Wilson, William Scott}} === Историографија === * Howland, Douglas R. "Samurai status, class, and bureaucracy: A historiographical essay." ''Journal of Asian Studies'' 60.2 (2001): 353–380. DOI: 10.2307/2659697 [https://www.jstor.org/stable/2659697 online] {{Refend}} == Надворешни врски == * {{Commons category-inline|Samurai}} * [http://www.samurai-archives.com Статии на samurai-archives.com] * [http://www.sharpblades.net Самурајски мечеви и самурајска култура] * [http://www.history.com/topics/samurai-and-bushido Историја на самураите] * [https://www.pbs.org/empires/japan/program_1.html Патот на самураите] ''ЈАПОНИЈА: Мемоари на тајната империја'' * [http://sitereports.nabunken.go.jp/en Сеопфатна база на податоци за извештаи за археолошки наоѓалишта во Јапонија] - Национален истражувачки институт за културни карактеристики „Нара“ [[Категорија:Благороднички титули]] [[Категорија:Самураи]] [[Категорија:Статии со текст на јапонски]] [[Категорија:Јапонска култура]] nyfptm6e9ub31y4s7i1arahnb7gzi8j 0 45242 4795795 4723833 2022-07-23T12:55:46Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" style="font-size:0.95em; margin:1em 0 1em 1em; float:right;" |- class="hrow" ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Ливерпул |- class="odd" | colspan="2" | {| border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" | align="center" | [[Податотека:EnglandLiverpool.png]] | align="center" | |} |- class="hrow" ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Информација |- class="odd" |- class="even" | [[Население]]: || 466,415<ref name=2011pop>{{cite web |url=http://liverpool.gov.uk/media/128898/Full-report.pdf |archive-url=https://web.archive.org/web/20160205164151/http://liverpool.gov.uk/media/128898/Full-report.pdf |url-status=dead |archive-date=5 February 2016 |title=2011 Census: Liverpool Summary |publisher=Liverpool City Council |access-date=16 December 2015}}</ref> |- class="odd" | [[Надморска височина|Надм. височина]]: || 1 [[Метар|m]] |- class="even" | valign="top" | [[Географска положба|Геогр. положба]]: | 53° 24' [[Северна ширина|сев. ш.]] <br /> 2° 59' [[Источна должина|ист. д.]] |- class="odd" | [[Часовен појас|UTC]]: || +1 |- class="odd" |- class="hrow" ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | [[Градоначалник]] |- class="odd" | colspan="2" align="center" | |- class="hrow" ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Веб саjтот на градот |- class="odd" | colspan="2" | |} [[Податотека:Buildings near Princes Dock, Liverpool - from the Mersey Ferry.jpg|мини|Градби во Ливерпул]] '''Ливерпул''' ({{lang-en|Liverpool}}) — град во [[Англија]], [[Велика Британија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Англија-гео-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Ливерпул]] [[Категорија:Градови во Англија]] [[Категорија:Окрузи во Англија]] [[Категорија:Градови во Северозападна Англија]] [[Категорија:Мерсисајд]] [[Категорија:Светско наследство во Обединетото Кралство]] 0s91diiuc1te4evmevua2ucjq1ime4x 0 45243 4795794 4007616 2022-07-23T12:54:29Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {| class="toccolours" border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" style="font-size:0.95em; margin:1em 0 1em 1em; float:right;" |- class="hrow" ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Манчестер |- class="odd" | colspan="2" | {| border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" | align="center" | [[Податотека:EnglandManchester.png]] | align="center" | |} |- class="hrow" ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Информации |- class="odd" |- class="even" | [[Население]]: || 441.200 |- class="odd" | [[Надморска височина|Надм. височина]]: || [[Метар|m]] |- class="even" | valign="top" | [[Географска положба|Геогр. положба]]: | 53° 28' [[Северна ширина|сев. ш.]] <br /> 2° 14' [[Источна должина|ист. д.]] |- class="odd" | [[Часовен појас|UTC]]: || +1 |- class="odd" |- class="hrow" ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | [[Градоначалник]] |- class="odd" | colspan="2" align="center" | |- class="hrow" ! colspan="2" bgcolor="#FFDEAD" | Градски портал |- class="odd" | colspan="2" | |} [[Податотека:Opera House (Manchester).jpg|мини|Оперската куќа во Манчестер]] '''Манчестер''' {{lang-en|Manchester}} е град во [[Англија]] и [[Велика Британија]]. ==Спорт== Во Манчестер се наоѓа стадионот „[[Олд Трафорд]]“ на фудбалскиот клуб „[[Манчестер Јунајтед]]“, а другиот значаен градски фудбалски клуб е „[[Манчестер Сити]]“. ==Манчестер како мотив во уметноста== Во песната „Молитвата на господинот когито - патникот“, полскиот поет [[Збигњев Херберт]] вели: „... во грдиот град Манчестер открив добри и разумни луѓе“.<ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, 2016, стр. 150.</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Англија-гео-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Манчестер| ]] [[Категорија:Градови во Англија]] [[Категорија:Градови во Северозападна Англија]] [[Категорија:Окрузи во Англија]] hgx9r2bdvmr1knoe1j4f81u9hdiv7h5 0 48305 4796017 4553070 2022-07-23T22:57:14Z ГП 23995 пренасочување wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Неаполското злато]] 85qxnrffg6ds6jvit16lv0qmdgablb3 0 65043 4796044 4671389 2022-07-24T05:58:02Z P.Nedelkovski 47736 ситна поправка wikitext text/x-wiki [[Податотека:impressionism_monet.jpg|десно|мини|Слики на Моне]] '''Импресионизам''' — уметнички правец кој се развил во [[Франција|француското]] сликарство помеѓу [[1860]] и [[1870]] година како реакција на [[Реализам (сликарство)|реализмот]]. Неговата појава ја најавиле Англичаните [[Џон Констебл]] и [[Џ. М. В. Тарнер]] заедно со францускиот сликар [[Гистав Курбе]]. Најзначајни претставници, а воедно и основоположници на импресионизмот се француските сликари, [[Клод Моне]], [[Едуар Мане]], [[Камиј Писаро]], [[Алфред Сисли]], [[Едгар Дега]] и [[Пјер Огист Реноар|Огист Реноар]]. Германскиот импресионизам го претставуваат [[Трибнер]], [[Либерман]], [[Коринт]] и [[Злевогт]]. <!-- Да се дополни со историјата на импресионизмот во Македонија и неговите преставници--> == Историја == Движењето предизвикано шеесеттите години на XIX век, кога Едуард Мане изложени две ремек-дела: „Појадок на трева“ (1863) во Салон отфрли "Олимпија" (1865) на официјалната салон. Двете слики се предизвикале остра реакција од државните вкус, кој се заснова на делата на големиот академици како што беа Kabanel и Delaroš. Сепак, освен revoltiranog државјанство, за Мане се собрале група на млади уметници, кои во тоа време предавал во Академијата suis и ателје gler. Во овој круг, кој од 1866. Gerbua се собраа во паб, имаше речиси сите на иднината импресионистите: [[Клод Моне]], [[Камил Писаро]] , Ф. Василиј, [[Огист Реноар]], [[Едгар Дега]], [[Пол Сезан]]. Покрај нив, Емил Зола и писатели и критичари Astrik Duranti и алармантна. Почнала да се формира идеи за нов правец. Групата која се нарекува "Anonymous друштво на сликари, вајари и резбари". По Француско-пруската војна, млади се одвоени од Мане, за првпат како група изложени 1874. во студиото на фотографот Надар Феликс, на булеварот капуцин. Тогаш Моне покаже својата слика „[[Импресија, изгрејсонце]]“. Критичари и овој пат беше остра. Поимот "импресионизам" беше употребуван од страна на Луј Лерој, кога весникот "Шарицари", напиша една статија за оваа изложба. Овој термин се користи во смисла потсмева, но подоцна означува, исто така, со уметникот. 1877. Здружението ги претставува ново име. Импресионизмот е предизвикана од неколку фактори. Ренесансната уметност е исцрпена што тој имаше да им понуди и од тој концепт што не можеше да стори ништо повеќе. Вториот елемент е појавата на фотографијата 1839. Луис Daguerre е дагеротип на неговата применува да се развие многу брзо и во 20 век е веќе добро познати фотографии во боја. Уметничкото дело престана да се применува ниту еден соперник и почнува да се сврти кон одделување и ова одделување можат да се следат krpz подоцна, "помеѓу". И на крај, факт е дека lense е дефинирана различни бои на светлината и изведена спектрална анализа, црвено портокалова, жолта, зелена, сина и виолетова светлина на различни бранови должини. Користење на принципот на користење на познавање на спектар на бои уметници дошле до заклучок дека би можеле да бидат подобро изразени во однос на бојата, наместо користење Neboja бела и црна. Овие шест бои може да се сведе на три основни бои. Импресионистите беа составени на принципот на комплементарност боја бои, сè, од појавата на еден сликар кој го сторил со соседите боја. Принцип komplemantarnih Боите кои се користат не само inpresionisti но fovisti. За импресионистите нема сенка, без светлина и црна не е во платно, сенката се дефинира чисти бои. Импресионизам е заснован на фазите што бара дизајни, кои се богати со светлосни ефекти (почетокот на Мане, Моне). Но, откако француските импресионисти користена техника virgilizma дека во завршна фаза се движат кон светлината на допир на четката и pointillism. Импресионистите не се заинтересирани за темата сама по себе, но светлината и светлината независно од основните бои на објекти и е независен од ткиво материјали и текстури. Импресионизмот се занимава со светлина што го опкружува подлежи и форма е поврзан со атмосферата и елиминирање на цртежот на сликата и на тој начин остри контури детали. Кога реализам е светлина и сенка тоа е случај, сепак, на импресионистите се сметаат за светло и сенка. Се случува и на првиот и енти план да им даде ист интензитет и го задржува чистотата на форма и симетрија. Импресионизмот е Смалувањето цртеж-цртеж е изгубена и потрага по поздравниот на очи импресионизмот е - ја загуби главата. Некои уметници се качил низ фаза на импресионизмот. На сликар Жорж Seurat се обиде да се врати во обемот сликата со усвојување на техниката на импресионизмот. Тоа беше постигнато преку примена на недоволна осветленост и долгите сенки. Неговото создавање се нарекува neoimpresionizam или postimpresionizam тој моб што тој го нарекува divizionizam. Едгар Дега пастелни бои што следат ритмички движења на играчите и нивното внимание е прикачен на затворен простор и затоа е различен од типот на импресионистички Клод Моне. Во Неговата светлина ја дефинира формата. Импресионистите лево од кој се формира стапки. Од една страна, јазот помеѓу импресионистите и akademista забележува постепено сенка konpromisa-akademisti отворање на својот асортиман со примена на луминозноста на бојата и на методите на импресионизмот, кој доведе до дислокација и цврсти форми на чиста оптичка експерименти компензира со технички методи на конструирање слика со бројни мали честички од цврста бои и назад Слика обем како во сера е. Дега зголемувањето на земјата и на тој начин ја намалува длабочината на сцената за подигање на линија хоризонтот. Тој ја пресече сликата вертикално. Под влијание на Мане беше Анри де Тулуза-Лотрек дека чистата боја поставени relatovno кратки потези. Е насочена во затворен простор. Лотрек е страстен сликар со моќ да го долови моментот и го зеде облик, тој konturira само форми на површината анимираат графика. Том е помалку изразени со него. Тој ritmizira боја. Тој отиде и против конвенционални слика за составот, така што ја сече сликата во места што не очекуваат. Случува да го изразат на вистината, тој го даде сликарство друг карактер "Се грижеше да ги изразат вистинската, а не директорот." Неговата личност се поистоветува со светлина. Тој отиде за некоја форма на деформација да даде слика на своите искуства. Тој беше најголемиот мајстор на постери и се смета за татко на плакати. Пол Сезан усвои импресионистички палета, но копнееше да се врати на слика солидна структура и форма-архитектура. Кратки потези насочени кон одредени насоки да се дојде до трајност на сликите и површини. За процентот не е многу заинтересиран, а честопати правам личности, како Ел Греко. Во реалноста тоа е илузија на длабочина. Спротивно на оптички аналитички методи за синтеза на импресионистички тежок облик и доаѓа до сознание дека "е формирана што е во природата со геометриски облици топки, купи и ролери. Во оваа теза ја почнува својата кубизмот. Од раните фази на импресионистички следната Едуард Мане и Клод Моне може да се споменат, и Огист Реноар дека стравува женски актови и детски главата и спаѓа во кругот на зографите во која тој со задоволство примени Cezan иако една чувствителна, чувствителна и пензионирање по природа одделени од другите импресионистите. Групата, која се занимаваше со проблемот на синтеза може да биде поврзан и Пол Гоген и Винсент ван Гог. Ван Гог помина низ неколку фази, првата фаза е холандскиот-Првиот чекор при обид мисионер. Пристигнување во Париз започнува неговата трансформација. Иако целиот свој живот се чуваат надвор од бои боја импресионист тој постепено ја напушти елементи на импресионизмот. Го задржа на кратки потези во системот на криви и композиција во систем на комплементарни бои ", сакаше јас да се црвени и зелени бои да ги изразат човечките страдања и човечка страст." Цртежот е извонредна. За него се огномет трескавично rasplamsalih бои. Гоген е инспириран од обоено стакло. Тој го избрал големи обоени површини и им се спротивстави rastočenoj импресионист сликарство. Во цел за кое ќе ви овозможи на повеќе директни природата otočije оди на Тихиот Океан. Кога Ван Гог очекува настап ekspresionizna Гоген навести на појавата на Fauvism. Импресионистите напушти студио да се сликам под "отворено небо". На бреговите на Сена и на канал заедно со шума Fonteneblo (Barbizon), беа главните мотиви на оваа нова слика која е претставена од страна на впечатоците од субјективна природа. 1839. Јуџин Ševrel напиша книгата "Законот на истовремени контраст, боја", кој беше ентузијастички прочитате импресионистите. Неговото истражување покажа дека светлината се состои од основни бои: црвена, жолта и сина боја, и на нивните општи партнери: портокал, виолетова и зелена боја. Затоа, сенки насликани ладно, и осветлена површина од топли бои, создавање на радикален прекин со класичен сликарство. Импресионистите објавен материјал тежина и сила, и да се трансформира енергијата на чиста светлина во радосна забава и сензуална движења на боја. Суштински критериум на уметничкиот правец се состои во презентирање на случајот и на природата на боја, преку анализа на светлината. Форма се менува од светлината, се раствора, така што сликата на Моне дојде до точка на апстракција. Значи имаме цела серија на слики насликани со истиот мотив во различни фази на денот: "Ruanska катедрала", "Водовод лилјани", "Плаштот", "Свети Лазар станица". Импресионистички техника сугерираше е Жан-Баптист-Симеон Chardin во XVIII век, ставањето на потезите различни нијанси на иста боја, или комплементарни едни на други, така што на тонот на "мешање" во окото на очевидец. Тим поделби третман добија илузијата treperanja светлина трепет на вода, рефлексии. Како да се поправи сегашната сцени во природата им е потребна брза техника, слични на црти. Премести станува краток, zapetast, брза, слична со разработката на [[Диего Веласкес]], Ел Греко, Халс, Гоја, Фрагонара. Приливот на шиноазеријата, првенствено на јапонски отпечатоци на свила и хартија, ја промени рамнотежата на составот што станува природно, како дел од животот. Во прилог на светлината, на импресионистите беа истражувани и движење, особено Реноар и Дега. Опсегот на мотиви од пејзажите се проширува на бројките, градскиот живот, танци, трки на коњи, сцени од кафулиња, театри. Дега од други импресионисти се разликуваше по предмет, форма, што останува силна, но тоа не го занемари и анализа на светлината. Почнувајќи од таков третман, на боја, која од почетокот се применува догматски, neoimpresionisti, означени главно од Жорж Seurat и Павле Signac, одеа преку научни анализи на боја за да стигнат до поинтиизам техника (или дивизионизам). Како реакција на импресионизмот (кој дојде до фаза кога почна да се топи на внатрешната структура на сликата), постојат промени во делата на Пол Сезан, Винсент Ван Гог и Пол Гоген, идните постинпресионисти и прекурзори на модерната. Целта е да се создаде илузија перфекциони импресионистички поглед на природата, каде што сè, дури и минлив ефект на светлината може да се игра. Прикажани атмосферата и презентација на субјективни впечатоци преку духовно охрабрување, се утврди карактерот на овој стилски правец. [[Категорија:Импресионизам| ]] [[Категорија:Уметнички правци]] [[Категорија:Француска уметност]] 8ydrmmc1d86rd23vf97v8s8xwghj5y6 0 69526 4796204 4708304 2022-07-24T11:28:22Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{викификација}} {{Infobox| bodyclass=geogra | above = Средна Азија | image = [[Податотека:Central Asia (orthographic projection).svg|200px|Карта на Средна Азија]] | label1 = Површина | data1 = {{convert|4003400|km2|sqmi|0|abbr=on}}<ref>''Повтршината е пресметана за петте држави''.</ref> | label2 = Население | data2 = 64,746,854<ref>''Населението е пресметано за петте средноазиски држави (1 март 2012).''</ref> | label3 = Густина | data3 = {{convert|15|/km2|abbr=on}} | label4 = Држави | data4 = {{знаме|Kazakhstan}}<br />{{знаме|Kyrgyzstan}}<br />{{знаме|Tajikistan}}<br />{{знаме|Turkmenistan}}<br />{{знаме|Uzbekistan}} | label5 = Ниминален БДП (2009) | data5 = $ 166 милијарди | label6 = {{nowrap|БДП по глава на жител}} (2009) | data6 = $ 2,700 }} '''Средна Азија''' или '''Средна Азија''' — регион во [[Азија]] од [[Касписко Море|Каспиското Море]] на запад до Средна [[Кина]] на исток, на север до Јужна [[Русија]], а на југ до Северен [[Пакистан]]. == Држави == {| class="wikitable sortable" |- style="background:#ececec;" ! држава ! површина<br />км² ! население<br />(2009) ! густина на население<br />на км² ! номинален БДП<br /> во милијарди долари (2009) !БДП по глава на жител<br />(2009) !главен град ! службен јазик |- | style="text-align:left;" | {{знаме|Kazakhstan}} | style="text-align:center;"| 2,724,900 | style="text-align:center;"| 16,004,800 | style="text-align:center;"| 6 | style="text-align:center;"| 109,273 | style="text-align:center;"| $6,823 | style="text-align:left;" | [[Нур-Султан]] | style="text-align:left;" | [[казашки]], [[руски]] |- | style="text-align:left;" | {{знаме|Kyrgyzstan}} | style="text-align:center;"| 199,900 | style="text-align:center;"| 5,482,000 | style="text-align:center;"| 27 | style="text-align:center;"| 4,570 | style="text-align:center;"| $850 | style="text-align:left;" | [[Бишкек]] | style="text-align:left;" | [[киргиски]], [[руски]] |- | style="text-align:left;" | {{знаме|Tajikistan}} | style="text-align:center;"| 143,100 | style="text-align:center;"| 7,349,145 | style="text-align:center;"| 51 | style="text-align:center;"| 4,982 | style="text-align:center;"| $766 | style="text-align:left;" | [[Душанбе]] | style="text-align:left;" | [[таџички]] |- | style="text-align:left;" | {{знаме|Turkmenistan}} | style="text-align:center;"| 488,100 | style="text-align:center;"| 5,110,000 | style="text-align:center;"| 10 | style="text-align:center;"| 16,197 | style="text-align:center;"| $3,242 | style="text-align:left;" | [[Ашхабат]] | style="text-align:left;" | [[туркменски]] |- | style="text-align:left;" | {{знаме|Uzbekistan}} | style="text-align:center;"| 447,400 | style="text-align:center;"| 27,606,000 | style="text-align:center;"| 62 | style="text-align:center;"| 32,816 | style="text-align:center;"| $1,175 | style="text-align:left;" | [[Ташкент]] | style="text-align:left;" | [[узбечки]] |} ;Држави кои понекогаш се сметаат за дел од Средна Азија {| class="wikitable sortable" |- style="background:#ececec;" !држава/ територија ! површина<br />км² ! население<br />(2009) ! густина на население<br />на км² ! главен град ! службен јазик |- | style="text-align:left;" | {{знаме|Afghanistan}} | style="text-align:center;"| 647,500 | style="text-align:center;"| 31,889,923 | style="text-align:center;"| 49 | style="text-align:left;" | [[Кабул]] | style="text-align:left;" | [[паштунски]], [[персиски]] |- | style="text-align:left;" | {{знаме|China}} | style="text-align:center;"| 9,640,821 | style="text-align:center;"| 1,338,612,968 | style="text-align:center;"| 139.6 | style="text-align:left;" | [[Пекинг]] | style="text-align:left;" | [[кинески]] |- | style="text-align:left;" | {{знаме|Iran}} | style="text-align:center;"| 1,648,195 | style="text-align:center;"| 76,923,300 | style="text-align:center;"| 45 | style="text-align:left;" | [[Техеран]] | style="text-align:left;" | [[персиски]] |- | style="text-align:left;" | {{знаме|Mongolia}} | style="text-align:center;"| 1,564,116 | style="text-align:center;"| 2,736,800 | style="text-align:center;"| 2 | style="text-align:left;" | [[Улан Батор]] | style="text-align:left;" | [[монголски]] |- | style="text-align:left," | {{знаме|Pakistan}} | style="text-align:center;"| 803,940 | style="text-align:center;"| 168,925,500 | style="text-align:center;"| 210 | style="text-align:left;" | [[Исламабад]] | style="text-align:left;" | [[урду]], [[англиски]] |- | style="text-align:left;" | {{знаме|Russia}} | style="text-align:center;"| 13,000,000 | style="text-align:center;"| 141,945,966 | style="text-align:center;"| 8.3 | style="text-align:left;" | [[Москва]] | style="text-align:left;" | [[руски]] |- |} == Население == Во Средна Азија се вбројуваат државите: Авганистан, Казахстан, Киргистан, Таџикистан, Туркметистан и Узбекистан. Заедно зафаќаат површина од 4 646 600кm². На оваа територија живеат околу 85 милиони луѓе. Се забележува дека на многу голема површина живее релативно мал број население. Причина за тоа се релјефните и климатските услови. Тоа е територија која од запад, југ и исток е граничена со планини, а на север е многу оддалечена од морето, така што врнежите во Средна Азија достигнуваат од 200мм до максимум 500мм годишно. Во отсуство на доволни количества вода се оформени пространи пустини. Со нешто поголем број население се одликуваат Авганистан и Узбекистан. Етничкиот состав на населението го претставуваат: Казаци, Руси, Туркмени, Узбеци, Киргизи, Таџици и Паштуни. Со исклучок на Авганистан, кадешто се зборува пашту и се користи арапско писмо, сите други држави имаат свои јазици и користат кирилица. Покрај службените јазици се користи и рускиот јазик. Населението во Средна Азија е со исламска веросиповед (85%), христијанска (10%) итн. Исклучок е Казахстан каде што околу 25% од населението се православни христијани. == Стопанство == Од државите на Средна Азија, според развојот на стопанството Казахстан, Узбекистан, Туркмекистан и Киргистан се слабо развиени аграрно-индустриски земји. Огромните територии со непрегледни рамници во Казахстан, Узбекистан и Туркмекистан се основа врз која се потпира земјоделското производство. Поважни земјоделски култури се пченицата, јачменот, оризот, пченката, сончогледот, памукот, виновата лоза, компирот. Посебна одлика е одгледувањето памук и свилена буба, кои како суровини се основа за извоз и развој на текстилната индустрија. Недостиг на вода се надоместува со наводнување, особено од реките Аму Дарја и Сир Дарја, кои поради преголема употреба, често не стигнуваат до Аралското Езеро, па тоа постојано се намалува. Во Средна Азија е застапено и сточарството. Главно се одгледуваат овци и кози, а од крупниот добиток - говеда, коњи, камили, јакови. Се одгледуваат и животни со ценети крзна и кожи. Карактеристично за регионот е што поседува разновидни природни богатства, како што се: нафта, земјен гас, железо, јаглен, обоени метали, полуметални руди, волфрам, уран, жива итн. Особено важно е богатството со нафта и земјен гас околу Каспиското и Араиското Езеро. Богатите наоѓалишта на јаглен, железо и обоени метали, со исклучок на Авганистан, овозможиле развој на црната и обоената металургија, на машинската индустрија, на хемиската и нафтопреработувачката индустрија. Врз основа на суровините од земјоделско и сточарско потекло се развиени гранки на [[лесна индустрија|лесната индустрија]], како што се текстилната, прехранбената итн. Поради пустинските и планинските територии, транспортните услови во Средна Азија не се доволно развиени. == Карти == <gallery> Податотека:Central Asia Physical.jpg|Карта на Средна Азија. File:Central Asia 1900 mk.svg|Средна Азија во 1900 година. File:Central Asia Ethnic mk.svg|Етнолингвистичка карта на Средна Азија. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Поврзано == * [[Азија]] * [[Источна Азија]] * [[Југозападна Азија]] *[[Среден Исток]] {{географија-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Средна Азија]] tjy2h0zuh038bjblyrxg6chu6f5fydq 0 75622 4795923 4331503 2022-07-23T19:53:59Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Lmlk-seal impression-h2d-gg22 2003-02-21.jpg|мини|печат LMLK (700–586 п.н.е.) од Јуда]] '''Кралство Јудеја''' ({{lang-he|מַמלְכת יְהוּדָה}}) — поранешно кралство кое се наоѓало на територијата на денешен [[Израел]] и [[Палестина]], со главен град [[Ерусалим]]. Оваа кралство било создадено од страна на три [[Израилеви племиња|еврејски племиња]]: [[Јудино племе|Јуда]], [[Симеоново племе|Симеон]] и [[Венијаминово племе|Венијамин]]. Кралство пропаднало со поделба на Северноизраелско и Јужноизраелско Кралство. Оваа држава била продолжение на кралството на [[Давид]] и [[Соломон]], чиј прв крал бил [[Ровоам]], син на [[Соломон]]. [[Категорија:Историја на Израел]] [[Категорија:Историја на Јудеја]] [[Категорија:Престаноци во 6 век п.н.е.]] 992umsugsx8sxlbsbgpv5bo0b8r3ynm 0 108094 4795766 4795553 2022-07-23T12:16:26Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубем]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтаснки]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] 2yjszpc8rex1pdxl1wtxl4m6fcmf9y3 4795768 4795766 2022-07-23T12:21:15Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] lrzv9ks5yy98d2lujchyhtddbgeq4vl 4795960 4795768 2022-07-23T21:08:36Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] 7xcuj0kagahimbqdboncgwmk132la4u 4795961 4795960 2022-07-23T21:08:40Z Victor Trevor 99985 Undid edits by [[Special:Contribs/188.117.212.92|188.117.212.92]] ([[User talk:188.117.212.92|talk]]) to last version by 188.117.212.95: reverting vandalism wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и пауно'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]], * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]]; [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: НИкола Ристановски, Сашко Коцев.<ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Вељјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] ki23plhmg76z3rc6qm3ww7nbbjgwfut 4795962 4795961 2022-07-23T21:09:13Z Victor Trevor 99985 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/Victor Trevor|Victor Trevor]] ([[User talk:Victor Trevor|talk]]): It was my accident, sorry [[metawiki:User:Xiplus/TwinkleGlobal|(TwinkleGlobal)]] wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] 7xcuj0kagahimbqdboncgwmk132la4u 4795963 4795962 2022-07-23T21:09:56Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] tkkj0jce47r8pq2357cp9e41vzo1rdf 4795967 4795963 2022-07-23T21:18:25Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] aselcykjqqa9afd6xqhe6jrbak2jryk 4795968 4795967 2022-07-23T21:20:38Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] istaamt2hy156npcbw9zi4oz04k8tpe 4795969 4795968 2022-07-23T21:28:21Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] 5vah8hc4j8va91up4irzlmbr8gr8qht 4795970 4795969 2022-07-23T21:29:47Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] gc4jseowkllq0fc5cgt0gjh66sjd2tg 4795974 4795970 2022-07-23T21:39:33Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Аена Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтаснки]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] lgwfy564oat6as6x7qf3gbt3qr8tn83 4795975 4795974 2022-07-23T21:40:10Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Аена Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] obatgnupsgvsknc6z9z3pwljkzvckn0 4795977 4795975 2022-07-23T21:40:43Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Арна Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] i645zhcia14wzihx9wogcw6ctu45a51 4795985 4795977 2022-07-23T21:56:48Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Жанина Мирчевска]] [[''Гнев бижји'']] ([[26 декември]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Јана Петковска]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Александар Шехтански]], [[Милица Стојанова]], [[Александар Чамински]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Софија Матевска Куновска]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Љиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Ненад Стојановски]], [[Петре Арсовски]], [[Билјана Каленикова Пашариковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Арна Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] nux8b26dbw9grs7e2v8x6pq0eh4s4k6 4795989 4795985 2022-07-23T22:11:43Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Жанина Мирчевска]] [[''Гнев бижји'']] ([[26 декември]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Јана Петковска]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Александар Шехтански]], [[Милица Стојанова]], [[Александар Чамински]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Софија Матевска Куновска]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Љиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Ненад Стојановски]], [[Петре Арсовски]], [[Билјана Каленикова Пашариковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Мирослав Крлежа]] [[''Глембаеви'']] ([[17 мај]] [[1996]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгивски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Мими Таневска]], [[Никола Ристановски]], [[Искра Ветерова]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Магдална Ризова Черних]], [[Владимир Ендровски]], [[Трајче Иваноски]], [[Александар Микиќ]], [[Јордан Симонов]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Арна Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] 1ke6tbyvs0xssxztqcw3qqgg15psd6o 4795990 4795989 2022-07-23T22:13:02Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Жанина Мирчевска]] [[''Гнев бижји'']] ([[26 декември]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Јана Петковска]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Александар Шехтански]], [[Милица Стојанова]], [[Александар Чамински]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Софија Матевска Куновска]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Љиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Ненад Стојановски]], [[Петре Арсовски]], [[Билјана Каленикова Пашариковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Мирослав Крлежа]] [[''Глембаеви'']] ([[17 мај]] [[1996]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиeвски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Мими Таневска]], [[Никола Ристановски]], [[Искра Ветерова]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Магдална Ризова Черних]], [[Владимир Ендровски]], [[Трајче Иваноски]], [[Александар Микиќ]], [[Јордан Симонов]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Арна Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] jabr6dzvo47qj73gopolrxqgog6v2hn 4795991 4795990 2022-07-23T22:14:20Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Жанина Мирчевска]] [[''Гнев бижји'']] ([[26 декември]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Јана Петковска]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Александар Шехтански]], [[Милица Стојанова]], [[Александар Чамински]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Софија Матевска Куновска]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Љиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Ненад Стојановски]], [[Петре Арсовски]], [[Билјана Каленикова Пашариковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Мирослав Крлежа]] [[''Глембаеви'']] ([[17 мај]] [[1996]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Мими Таневска]], [[Никола Ристановски]], [[Искра Ветерова]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Магдална Ризова Черних]], [[Владимир Ендровски]], [[Трајче Иваноски]], [[Александар Микиќ]], [[Јордан Симонов]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Арна Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] ai0yyn4np1vj1ww4zm4gnp63xbjzkw1 4795992 4795991 2022-07-23T22:15:22Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Жанина Мирчевска]] [[''Гнев бижји'']] ([[26 декември]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Јана Петковска]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Александар Шехтански]], [[Милица Стојанова]], [[Александар Чамински]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Софија Матевска Куновска]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Љиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Ненад Стојановски]], [[Петре Арсовски]], [[Билјана Каленикова Пашариковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Мирослав Крлежа]] [[''Глембаеви'']] ([[17 мај]] [[1996]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Мими Таневска]], [[Никола Ристановски]], [[Искра Ветерова]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владимир Ендровски]], [[Трајче Иваноски]], [[Александар Микиќ]], [[Јордан Симонов]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Арна Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] 7sjd2i81kgw2qpc0ohysqtt7k95wxqy 4796002 4795992 2022-07-23T22:25:39Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Душан Јовановиќ]] [[''Воена тајна'']] ([[4 февруари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Душан Наумовски]] [[Сценографија]]: [[Чедо Христов]]. Актери: [[Веска Вртева]], [[Славица Јовановска Ковачевиќ]], [[Славко Нинов]], [[Кирил Андоновски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Шенка Колозова]], [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Емил Рубен]], [[Љупка Џундева]], [[Томе Витанов]], [[Кире Печијаревски]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Жанина Мирчевска]] [[''Гнев бижји'']] ([[26 декември]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Јана Петковска]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Александар Шехтански]], [[Милица Стојанова]], [[Александар Чамински]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Софија Матевска Куновска]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Љиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Ненад Стојановски]], [[Петре Арсовски]], [[Билјана Каленикова Пашариковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Мирослав Крлежа]] [[''Глембаеви'']] ([[17 мај]] [[1996]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Мими Таневска]], [[Никола Ристановски]], [[Искра Ветерова]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владимир Ендровски]], [[Трајче Иваноски]], [[Александар Микиќ]], [[Јордан Симонов]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Арна Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] pskiarnxvnx0zbdeimfswe3i8otlju4 4796005 4796002 2022-07-23T22:36:46Z 188.117.212.92 /* Премиери */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за организација |name = Македонски народен театар |image = Народен Театар 2.jpg |image_border = |size = 250px |caption = |map = |msize = |mcaption = |abbreviation = МНТ |motto = |formation = 1945 |extinction = |type = [[театар]], [[драма]] |status = |purpose = |headquarters = |location = ул. 11 Март бр. 3, [[Скопје]] |region_served = |membership = |language = |leader_title = Директор |leader_name = Симона Угриновска |main_organ = |parent_organization = |affiliations = |num_staff = околу 150 |num_volunteers = |budget = |website = [http://www.mnt.mk mnt.mk] |remarks = }} [[Податотека:Skopje star teatar.jpg|мини|десно|Првобитната зграда на театарот во 1920-тите години]] [[Податотека:Makedonski Naroden Teatar 2013 50.JPG|мини|десно|250п|Поглед на салата]] '''Македонски народен театар''' (скрат. '''МНТ''') — државен [[театар]] во [[Скопје]].<ref>{{наведена книга|first=Јелена|last=Лужина|title=Македонската нова драма, или, Вовед во феноменологијата на современата македонска драматургија|publisher=Детска радост|date=1996}}</ref> == Историја == [[Податотека:Stariot i noviot turski teatar (cropped).jpg|мини|десно|Првиот скопски театар „Ада Кафе“ од 1906 г.]] [[Податотека:Naroden teatar, stariot.jpg|мини|Народен театар, старата зграда]] Првиот скопски театар е таканаречениот „Турски театар“ или „'''Ада Кафе'''“, изграден во 1906 г. По ослободувањето од Отоманското Царство, неговата зграда е прилагодена и тука започнал да работи '''Народниот театар „Крал Александар I“''' основан во 1913 г. од [[Бранислав Нушиќ]] како прва професионална театарска установа.<ref>[https://mnt.mk/za-mnt/mnt/istorija Историјат], МНТ</ref> Театарот е основан со Одлука на [[Президиум на АСНОМ|Президиумот на АСНОМ]] (бр. 581/45) од [[31 јануари]] [[1945]] година, како драмски театар во истата зграда на предвоениот. Првата претстава изведена на неговата сцена е лирската трочинка ''[[Платон Кречет]]'' од украинско-советскиот драматург [[Александар Корнејчук]], во препев на [[Блаже Конески]]. Премиерата се случува на 3 април 1945 година, како режисер се јавува [[Димитар Ќостаров]], а во главната улога игра [[Илија Милчин]].<ref>[https://mnt.mk/pretstavi-menu/arhiva/platon-krechet-03-04-1945 Од архивата на МНТ]</ref> Во текот на првите две сезони, МНТ и функционирал како драмски [[театар]], аво текот на наредните четири години, театарот се доорганизирал: оперскиот ансамбл бил конституиран во 1947 година (првата оперска премиера, „[[Кавалерија рустикана]]“ била изведена на [[9 мај]] [[1947]] година), а балетскиот во 1949 (првата балетска премиера, „[[Валпургиска ноќ]]“ била изведена на [[27 јануари]] [[1949]] година). Ваквиот модел на театарска [[организација]] ([[драма]]-[[опера]]-[[балет]], популарно наречен австроунгарски), е променет во [[2004]] година, кога МНТ го задржал драмскиот ансамбл, а операта и балетот станале посебна организација — [[Македонска опера и балет]] (МОБ). Првиот драмски ансамбл на МНТ бил во состав: * [[Димитар Ќостаров]] — [[режисер]] и директор на Драмата; * [[Илија Милчин]] — [[глумец]] и режисер; * [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодорче Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Трајко Чоревски]], [[Мирко Стефановски|Мирко (Тихомир) Стефановски]] и [[Благоја Црвенков]] — глумци; * [[Томо Владимирски]] и [[Василие Поповиќ-Цицо]] — [[Сценографија|сценографи]]. Кон овој состав се приклучиле и дваесетина членови на техничкиот и административниот персонал, кои ја опслужувале големата и исклучително функционална театарска зграда (изградена во [[1927]] година). МНТ работел во истата зграда до [[Скопски земјотрес 1963|земјотресот од 1963 година]], кога таа била тешко оштетена и подоцна урната. После ова, МНТ работел во привремениот објект [[Театар Центар]], до изградбата на новата зграда на МНТ во [[1980]]-тите. Таа зграда денес ја користи [[МОБ|Македонската опера и балет]] (МОБ), а од [[2013]] година, МНТ се вселува во одново изградената стара зграда (со извесни измени) на кејот на реката [[Вардар]]. == Премиери == * [[Васил Иљоски]] [[Бегалка]] ([[13 јануари]] [[1948]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тома Видов]], [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Оливера Филипова]], [[Славка Животиќ]], [[Јордан Митревски]], [[Деса Прличкова]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Тома Киров]], [[Јордан Георгиевски]], [[Петар Јакимовски]], [[Славко Тасевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Гого Крстевски]]. * [[А. Н Островски]] [[''Волци и овци'']] ([[21 февруари]] [[1950]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Петре Прличко]], [[Крум Стојанов]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Добрила Пуцкова]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Илија Џувалековски]], [[Илија Милчин]], [[Славчо Тасевски]], [[Јордан Георгиев]], [[Благој Црвенков]], [[Трајко Чоревски]], [[Драги Крстевски]], [[Мирко Стефановски]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Лазар Арсовски]], [[Тома Видов]], [[Борис Стефановски]]. * [[Бранислав Нушиќ]] [[''Госпоѓа Министерка'']] ([[25 декември]] [[1953]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Самоил Дуковски]], [[Мери Бошкова]], [[Добрила Ивановска Чабриќ]], [[Милица Стојанова]], [[Анастасија Токова]], [[Марица Добревска]], [[Вукан Деневски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Таше Кочовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Димитар Волчев]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Лилјана Златина]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Митровски]], [[Кирил Попов]], [[Благој Црвенков]], [[Христо Георгиев]], [[Драга Арсениевиќ]], [[Димче Трајковски]], [[Ристо Стефановски]], [[Љупка Џундева]], [[Добрила Пуцкова]], [[Драги Костовски]]. * [[Антон Чехов]] [[''Галеб'']] ([[19 април]] [[1960]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Тодорка Кондова-Зафировска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Борис Стефановски]], [[Мира Олењина]], [[Нада Гешоска]], [[Илија Џувалековски]], [[Киро Попов]], [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Петар Поповски]], [[Виллета Павлова]]. * [[Матеј Бор]] [[''Ѕвездите се вечни'']] ([[12 октомври]] [[1961]]) [[Режија]]: [[Славко Јан]] [[Сценографија]]: [[Тома Владимирски]]. Актери: [[Вукан Диневски]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Дарко Дамески]], [[Петре Прличко]], [[Димитар Гешоски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Драги Костовски]], [[Ацо Јовановски]], [[Драги Крстевски]], [[Киро Попов]], [[Борис Стефановски]], [[Пантелеј Марковски]], [[Нада Гешоска]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Винокиќ]]. * [[Ристо Крле]], [[''Антица'']] ([[26 февруари]] [[1965]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Цветанка Јакимовска]], [[Катерина Крстева]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Симеон Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Добрила Буцкова]], [[Киро Попов]], [[Стојка Цекова]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Љупка Џундева]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Радмила Станоевиќ]], [[Драги Костовски]], [[Петар Лозановски]]. * [[Софокле]], [[''Антигона'']] ([[2 септември]] [[1967]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]] [[Сценографија]]: [[Мариос Ангелопулос]] Актери: [[Мери Бошкова]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вера Михајлова]], [[Вера Вучкова]], [[Петре Прличко]], [[Тома Киров]], [[Ристо Шишков]], [[Борис Стефановски]], [[Чедо Христов]], [[Драги Костовски]], [[Вукан Диневски]], [[Драги Крстевски]], [[Емил Рубен]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Таше Кочовски]], [[Славко Нинов]], [[Љубомит Танеловски]], [[Димитар Костов]], [[Сабина Ајрула-Тозија]], [[Киро Попов]], [[Ѓорѓи Робев]], [[Ратко Гавриловиќ]]. * [[Владимир Мијаковски]] [[''Бања'']] ([[15 октомври]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Вукан Диневски]], [[Чедо Христов]], [[Чедо Камијаш]], [[Љупка Џундева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкева Донева]], [[Борис Стефановски]], [[Веска Вртева]], [[Славко Нинов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Драги Крстевски]], [[Драги Костовски]]. * [[Островска А Н]], [[''Без вина виновни'']] ([[20 септември]] [[1968]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]] [[Сценографија]]: [[Драгутин Аврамовски]]. Актери: [[Мери Бошкова]], [[Добрила Буцкова]], [[Ристо Шишков]], [[Катерина Крстева]], [[Весна Вртева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Љупка Џундева]], [[Борис Стефаноски]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Парите се отепувачка'']] ([[7 февруари]] [[1970]]), [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Стојка Цекова]], [[Чедо Камџијаш]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Добрила Пуцкова]], [[Вера Вучкова]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Димитар Костов]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Весна Вртева]]. * [[Окејси Шон]], [[''Јунона и паунот'']] ([[25 мај]] [[1971]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Ристо Шишков]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Драги Крстевски]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Пантелеј Марковски]], [[Стојна Цекова]], [[Димитар Костов]], [[Чедо Христов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]]. * [[Максим Горки]] [[''Децата на сонцето'']] ([[8 февруари]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Илија Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Мери Бошкова]], [[Анче Џамбазова]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Пантелеј Мирковски]], [[Драги Крстевски]], [[Стојна Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Трајче Иваноски]], [[Катерина Крстева]], [[Тома Киров]], [[Славко Нинов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Петре Арсовски]], [[Кире Печијаревски]], [[Кирил Псалтиров]]. * [[Живко Џинго]] [[''Ѕидот, водата'']] ([[27 декември]] [[1973]]) [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]] Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Љупка Џундева]], [[Душко Костовски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петар Темелковски]], [[Славко Нинов]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Андоновски]], [[Чедо Христов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Костадин Дрваров]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Таше Кочовски]], [[Стојка Цекова]], [[Веска Вртева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]]. * [[Петре М. Андреевски]] [[''Време за пеење'']] ([[20 март]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Станковски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]]. Актери: [[Петар Темелковски]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Ќортошев]], [[Владимир Светиев]], [[Душко Костовски]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојка Цекова]], [[Петар Арсовски]], [[Тома Киров]], [[Томе Витанов]]. * [[Џејси Милер]] [[''Сезона на шампионите'']] ([[23 април]] [[1975]]) [[Режија]]: [[Димитар Ќостаров]], [[Сценографија]]: [[Димитар Ќостеров]]. Актери: [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Борис Чоревски]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Живко Пешевски]]. * [[ШО Бернард Џор]], [[''Андрокле Лавот'']] ([[25 март]] [[1976]]) [[Режија]]: [[Виолета Џолева]] [[Сценографија]]: [[Мирален Зупчевиќ]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Софија Врчаковска Гогова]], [[Ненад Стојановски]], [[Данчо Чевревски]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Кирил Анчевски]], [[Никола Аслимовски]]. * [[Ерик Бентли]] [[''Бертолт Брехт пред комитетот за Антиамериканска дејност'']] ([[1 февруари]] [[1977]]) [[Режија]]: [[Наум Поповски]] [[Сценографија]]: [[Зоран Костовски]]. Актери: [[Александар Џуровски]], [[Мите Грозданов]], [[Киро Попов]], [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Драги Крстевски]]. * [[Богомил Ѓузел]], [[''Алексијада'']] ([[8 октомври]] [[1978]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]]; [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Таше Кочовски]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Киселичка]], [[Душко Костовски]], [[Тома Киров]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Светиев]], [[Петре Арсовски]], [[Ацо Георгиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Ристоски]], [[Емил Рубен]], [[Чедо Хрисов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Киро Попов]], [[Славко Нинов]], [[Томе Витанов]]. * [[Назим Химет]] [[''Череп'']] ([[18 мај]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Кемал Лила]] [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Снежана Киселичка]], [[Добрила Пуцкова]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Димитар Костов]], [[Александар Шехтански]], [[Томе Витанов]], [[Чедо Христов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Кирил Андонвски]], [[Кирил Коруновски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Милион маченици'']] ([[6 ноември]] [[1980]]) [[Режија]]: [[Петре Прличко]] [[Сценографија]]: [[Костадин Данчев]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Славица Јовановска]], [[Саше Кочоски]], [[Петре Прличко]], [[Кирил Андоновски]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Попов]], [[Душко Костовски]], [[Александар Џуровски]], [[Љупка Џундева]], [[Анче Џамбазова]], [[Катерина Крстева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Тома Киров]], [[Кирил Ќортошев]], [[Петре Арсовски]], [[Таше Кочовски]], [[Живко Николески]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Томе Витанов]], [[Гоце Влахов]], [[Ристо Шишков]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Соња Каранџуловска]], [[Драги Крстевски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Виктор Кочоски]], [[Драги Неделковски]], [[Ѓорѓи Постоловски]], [[Катина Иванова]], [[Стојна Костовска]], [[Снежана Киселичка]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вељко Радовиќ]], [[''Војна и мир во груда'']] ([[18 април]] [[1981]]) [[Режија]]: [[Благота Ераковиќ]] [[Сценографија]]: [[Велибор Радовиќ]]. Актери: [[Ристо Шишков]], [[Таше Кочовски]], [[Александар Џуровски]], [[Емил Рубен]], [[Драги Крстевски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Соња Каранџуловска]], [[Славица Јовановска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Мирче Доневски]], [[Петре Арсовски]], [[Томе Витанов]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Гоце Влахов]], [[Живко Никлевски]]. * [[Вилијам Шекспир]], [[''Јулиј Цезар'']] ([[6 ноември]] [[1982]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Илија Милчин]], [[Ристо Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Кирил Ристоски]], [[Кирил Светиев]], [[Јусуф Гулевски]], [[Душко Ѓорѓиоски]], [[Чедо Христов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Џуровски]], [[Вукусава Чучкова Донева]], [[Јоана Поповска]], [[Александар Шехтански]], [[Киро Попов]], [[Тома Киров]], [[Ратко Гавриловиќ]], [[Горан Илиќ]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Живко Никлевски]], [[Томе Витанов]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Катерина Крстева]], [[Сенко Велинов]]. * [[Бок Џери]] ''[[Свирач на покривот]]'' ([[24 септември]] [[1983]]) [[Режија]]: [[Владо Стефанчиќ]] [[Сценографија]]: [[Дтагутин Аврамовски]]. Актери: [[Илија Џувалековски]], [[Шенка Колозова]], [[Катина Иванова]], [[Славица Јовановска]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Емилија Андреева]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Анче Џамбазова]], [[Кирил Андоновски]], [[Емил Рубен]], [[Весна Вртева]], [[Александар Шехтански]], [[Александар Џуровски]], [[Чедо Камџијаш]], [[Петре Арсовски]], [[Душко Костовски]], [[Гоце Влахов]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Киро Попов]], [[Јусуф Гулевски]], [[Славка Михајлова]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Зорица Стошиќ]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Мирче Доневски]]. * [[Јордан Плевнеш]], [[''Мацедонише цуштенде'']] ([[18 јануари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]] Актери: [[Владимир Светиев]], [[Петар Темелковски]], [[Кирил Ристоски]], [[Александар Џуровски]], [[Катина Иванова]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Братислав Димитров]], [[Димитар Костов]], [[Емилија Андреева]], [[Љупчо Петрушевски]], [[Анче Џамбазова]], [[Петре Арсовски]], [[Драги Крстевки]], [[Цветанка Јакимовска]], [[Самоил Стојановски]], [[Дарко Митревски]], [[Соња Митревска]]. * [[Душан Јовановиќ]] [[''Воена тајна'']] ([[4 февруари]] [[1984]]) [[Режија]]: [[Душан Наумовски]] [[Сценографија]]: [[Чедо Христов]]. Актери: [[Веска Вртева]], [[Славица Јовановска Ковачевиќ]], [[Славко Нинов]], [[Кирил Андоновски]], [[Снежана Киселичка]], [[Соња Каранџуловска]], [[Шенка Колозова]], [[Кирил Коруновски]], [[Гоце Влахов]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Емил Рубен]], [[Љупка Џундева]], [[Томе Витанов]], [[Кире Печијаревски]], [[Марјан Чакмакоски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Вуди Ален]] [[''Бог'']] ([[15 април]] [[1984]]). [[Режија]]: [[Димитрие Османли]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Стојна Костовска]], [[Александар Џуровски]], [[Драги Крстевски]], [[Таше Кочовски]], [[Јоана Поповска]], [[Кирил Псалтиров]], [[Славица Јовановска]], [[Јусуф Гулевски]], [[Томе Витанов]], [[Афродита Кирјаковска]], [[Александар Шехтански]], [[Катерина Крстева]], [[Ристо Шишков]]. * [[Ташко Георгиевски]] [[''Рамна земја'']] ([[27 септември]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Бранко Костовски]]. Актери: [[Кирил Ристоски]], [[Владимир Светиев]]. [[Елизабета Кочовска]], [[Јасмина Поповска]], [[Ана Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Вукосава Чучкова Донева]], [[Душко Костовски]], [[Јоана Поповска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Шенка Колозова]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Коруновски]], [[Емил Рубен]], [[Емилија Андреева]], [[Кирил Псалтиров]], [[Љупчо Бреслиски]], [[Мирче Доневски]], [[Братислав Димитров]], [[Драги Крстевски]], [[Јусуф Гулевски]], [[Александар Чамински]], [[Ева Аманатиду]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Среќна нова 49'']] ([[9 февруари]] [[1985]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Динка Јеричевиќ]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Кирил Ристоски]], [[Гоце Влахов]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Шехтански]], [[Снежана Стамеска]], [[Самоил Стојановски]], [[Димитар Костов]], [[Петре Арсовски]], [[Александар Чамински]], [[Драги Крстевски]], [[Александар Џуровски]], [[Слаѓана Нешиќ]], [[Илија Рајковски]]. * [[Васил Иљоски]], ''[[Чорбаџи Теодос]]'' ([[1987]]) [[Режија]]: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]] и [[Петре Прличко]]. Актери: [[Тодорче Николовски (глумец) |Тодор Николовски]], [[Петре Прличко]], [[Мери Бошкова]], [[Илија Џувалековски]], [[Томе Витанов]], [[Стојна Костовска]], [[Кирил Ќортошев]], [[Шенка Колозова]], [[Александар Шехтански]], [[Кирил Псалтиров]], [[Душко Костовски]], [[Анче Џамбазова]], [[Вера Вучкова]], [[Добрилка Буцкова]], [[Драги Крстевски]]. * [[Бертолт Брехт]] [[''Баал'']] ([[20 септември]] [[1987]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Емил Рубен]], [[Јасмина Поповска]], [[Мирче Доневски]], [[Кирил Андоновски]], [[ЈусуФ Гулевски]], [[Даница Тодоровска]], [[Петре Арсовски]], [[Стојна Костовска]], [[Валентина Божиновска]], [[Јоана Поповска]], [[Тања Кочовска]], [[Мими Таневска]], [[Кирил Ристоски]], [[Катина Иванова]]. * [[Горан Стефановски]] [[''Црна дупка'']] ([[10 февруари]] [[1988]]) [[Режија]]: [[Паоло Маџели]] [[Сценографија]]: [[Марина Чутурило]]. Актери: [[Ненад Стојановски]], [[Илија Џувалековски]], [[Вукосава Чучков Донева]], [[Лиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Катина Иванова]], [[Синоличка Трпкова]], [[Владимир Светиев]], [[Александар Чамински]], [[Мими Таневска]], [[Јоана Поповска]]. * [[Фридрих Деринмат]], [[''Посета на старата дама'']] ([[15 јануари]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Владимир Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Владимир Георгиевски]] Актери: [[Кирил Андоновски]], [[Љупка Џундева]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Чедо Христов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Владимир Светиев]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Шехтански]], [[Гоце Влахов]], [[Соња Каранџуловска]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Томе Витанов]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Вртева]], [[Стојна Костовска]], [[Таше Кочовски]], [[Емилија Андреева]], [[Чедо Камџијаш]], [[Афродита Кирјаковска]]. * [[Жанина Мирчевска]] [[''Гнев бижји'']] ([[26 декември]] [[1990]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]] [[Сценографија]]: [[Јана Петковска]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Александар Шехтански]], [[Милица Стојанова]], [[Александар Чамински]], [[Мери Бошкова]], [[Душко Костовски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Софија Матевска Куновска]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Ќортошев]], [[Љиљана Јовановска Богоевиќ]], [[Ненад Стојановски]], [[Петре Арсовски]], [[Билјана Каленикова Пашариковска]]. * [[Гордан Михиќ]], [[''Зора на истокот'']] ([[19 октомври]] [[1991]]). [[Режија]]: [[Ацо Алексов]] [[Сценографија]]: [[Илија Аризанов]]. Актери: [[Ѓорѓи Колозов]], [[Кирил Андоновски]], [[Анче Џамбазова]], [[Јусуф Гулевски]], [[Кирил Поп-Христов]], [[Шенка Колозова]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Снежана Киселичка]], [[Чедо Христов]], [[Димитар Костов]], [[Катерина Крстева]], [[Гоце Влахов]], [[Кирил Псалтиров]], [[Стојна Костовска]], [[Васил Шишков]], [[Томе Витанов]], [[Славица Јовановска]]. * [[Венко Андоновски]] [[''Бунт во домот за старци'']] ([[15 мај]] [[1994]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]]: [[Бранко Ставрев]]. Актери: [[Кирил Ќортошев]], [[Никола Ристановски]], [[Душко Костовски]], [[Александар Шехтански]], [[Тони Михајловски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Петре Арсовски]], [[Весна Петрушевска]], [[Кирил Андоновски]], [[Нино Леви]], [[Илија Џувалековски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Славица Јовановска]], [[Димитар Костов]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Буре барут'']] ([[15 октомври]] [[1994]]) [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Миодраг Табачки]]. Актери: [[Никола Ристановски]], [[Тони Михајловски]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Даница Георгиевска]], [[Нино Леви]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Ендровски]], [[Јордан Симонов]], [[Душко Костовски]], [[Игор Џамбазов]], [[Петре Арсовски]], [[Мирче Доневски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владо Јовановски]], [[Јасмина Поповска]]. * [[Мирослав Крлежа]] [[''Глембаеви'']] ([[17 мај]] [[1996]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Владимир Светиев]], [[Мими Таневска]], [[Никола Ристановски]], [[Искра Ветерова]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Владимир Ендровски]], [[Трајче Иваноски]], [[Александар Микиќ]], [[Јордан Симонов]]. * [[Антон Чехов]] [[''Вишновата градина'']] ([[25 декември]] [[1997]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Љубиша Георгиевски]]. Актери: [[Мими Таневска]], [[Арна Шијак]], [[Искра Ветерова]], [[Владимир Светиев]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Емил Рубен]], [[Александар Шехтански]], [[Васил Шишков]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Милица Стојанова]], [[Нино Леви]], [[Николина Кујача]], [[Јордан Симонов]], [[Шенка Колозова]]. * [[Френк Милер]] [[''Бетмен враќањето на црниот витез'']] ([[22 декември]] [[1999]]) [[Режија]]: [[Кристијан Ристески]] [[Сценографија]]: [[Кристијан Ристески]]. Актери: [[Митко Апостоловски]], [[Мирче Доневски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Кирил Андоновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нино Леви]], [[Владимир Ендровски]], [[Александар Џуровски]], [[Весна Петрушевска]], [[Калина Наумовска]], [[Гордана Ендровска]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Александар Шехтански]], [[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]], [[Борис Чоревски]], [[Самоил Стојановски]], [[Владимир Георгиевски]], [[Игор Ангелов]], [[Мето Јанакиевски]], [[Роберт Ристов]]. * [[Франк Ведекинд]] [[''Будење на пролетта'']] ([[12 февруари]] [[2000]]) [[Режија]]: [[Златко Славенски]] [[Сценографија]]: [[Дуња Зубанчиќ]]. Актери: [[Тони Михајловски]], [[Сенко Велинов]], [[Арна Шијак]], [[Маја Вељковиќ-Пановска]], [[Владимир Светиев]], [[Мери Бошкова]], [[Јордан Симонов]], [[Петре Арсовски]], [[Камка Тоциновски]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Ристо Крле]], [[''Грофот Миливој'']] ([[16 март]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Димитрие Османли]] [[Сценографија]]: [[Љупчо Јованов]]. Актери: [[Александар Микиќ]], [[Кирил Андоновски]], [[Александар Шехтански]], [[Владимир Јачев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Гоце Влахов]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Кирил Псалтиров]], [[Јордан Симонов]], [[Кирил Коруновски]], [[Славица Јовановска]]. * [[Фјодор Достоевски]] [[''Демони'']] ([[16 мај]] [[2001]]) [[Режија]]: [[Владимир Милчин]] [[Сценографија]]: [[Крсте Џидров]]. Актери: [[Зоран Љутков]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Ендровски]], [[Емил Рубен]], [[Петре Арсовски]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Звезда Ангеловска]], [[Сашка Димитровска]], [[Катина Иванова]], [[Весна Петрушевска]], [[Даница Георгиевска]], [[Катерина Крстева]], [[Ѓорѓи Колозов]], [[Викторија Терзиева]], [[Перо Стратров]], [[Рефет Абази]]. * [[Дејан Дуковски]] [[''Балканот не е мртов'']] ([[7 октомври]] [[2001]]). [[Режија]]: [[Александар Поповски]] [[Сценографија]]: [[Бранко Хојник]]. Актери: [[Катина Иванова]], [[Звездана Ангеловска]], [[Николина Кујача]], [[Ирена Ристиќ]], [[Сашка Димитровска]], [[Петре Арсовски]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Владо Јовановски]], [[Владимир Јачев]], [[Владимир Светиев]], [[Владимир Ендровски]], [[Предраг Павловски]], [[Зоран Љутков]], [[Ивам Јерчиќ]]. * [[Петре Бакевски]] [[''Белите коњи'']] ([[11 мај]] [[2003]]). [[Режија]]: [[Виоета Џолева]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Јордан Симонов]], [[Александар Микиќ]], [[Васил Шишков]], [[Александар Шехтански]], [[Николина Кујача]], [[Оливер Митковски]], [[Никола Ристановски]], [[Емил Рубен]], [[Нино Леви]], [[Петре Арсовски]], [[Кирил Коруновски]], [[Владимир Јачев]], [[Кирил Мицев]]. * [[''Доле влада'']], ([[29 април]] [[2004]]). [[Режија]]: [[Сашо Миленковски]], [[Сценографија]]: [[Жанета Вангели]]. Актери: [[Катерина Шехтанска]],[[Владимир Ендровски]],[[Сенко Велинов]],[[Весна Петрушевска]], [[Бранко Ѓорчев]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жан Батист Поклен Молиер]] [[''Една вечер со...'']] ([[30 јули]] [[2007]]) [[Режија]]: [[Деан Дамјановски]] [[Сценографија]]: [[Филип Јовановски]]. Актери: [[Владимир Ендровски]], [[Катерина Шехтанска]], [[Мими Таневска]], [[Николина Кујача]], [[Искра Ветерова]], [[Марина Поп Панкова]], [[Александар Микиќ]], [[Кирил Коруновски]], [[Александар Ристовски]], [[Владимир Светиев]], [[Сашка Димитровска]], [[Емил Рубен]], [[Игор Стојчевски]]. * [[Жорж Фејдо]], [[''Болва в'уво'']] ([[20 февруари]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Бранко Ставрев]], [[Сценографија]] [[Кирил Јовановски]]. Улоги: [[Кирил Андоновски]], [[Марина Поп Панкова]], [[Гоце Влахов]], [[Александар Микиќ]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Владимир Јачев]], [[Васил Шишков]], [[Стојна Костовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Шехтански]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Јордан Симонов]], [[Трајче Ѓоргиев]]. * [[Бранислав Нушиќ]], [[''Сомнително лице'']] ([[17 март]] [[2007]]). [[Режија]]: [[Синиша Ефтимов]]; [[Сценографија]]: [[Љубиша Јовановски]]. Улоги: [[Александар Микиќ]], [[Оливер Митковски]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Никола Ристановски]], [[Нино Леви]], [[Софиа Насевска Трифуновска]], [[Ванчо Петрушевски]], [[Емил Рубен]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]]. * [[Вилијам Шекспир]] [[''Троил и Кресида'']] ([[28 јули]] [[2010]]) [[Режија]]: [[Љубиша Ристиќ]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Борче Начев]], [[Николија Кујача]], [[Гоце Влахов]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Александар Шехтански]], [[Владо Јовановски]], [[Билјана Беличанец]], [[Владимир Јачев]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Александар Микиќ]], [[Јелена Јованова]], [[Игор Стојчевски]], [[Игор Ангелов]], [[Оливер Митковски]], [[Томе Витанов]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Сашко Коцев]], [[Гораст Цветковски]], [[Даница Георгиевска]], [[Драгана Костадиновска]], [[Александар Џуровски]], [[Славиша Кајевски]], [[Кирил Коруновски]], [[Кирил Поп Христов]], [[Кристина Ласовска]], [[Кристина Ановска]], [[Софија Насевска]], [[Дарја Ризова]], [[Ана Костовска]], [[Владимир Ендровски]], [[Катина Иванова]], [[Снежана Киселичка]], [[Стојна Костовска]], [[Соња Каранџуловска]], [[Благица Трпковска]], [[Јасмина Поповска]], [[Драган Босниќ Миленковска]], [[Жаклина Стефковска]], [[Нино Леви]], [[Марија Новак]], [[АФродида Кирјаковска]], [[Васил Шишков]], [[Соња Стамболџиоска]], [[Славица Ковачевиќ Јовановска]], [[Емилија Андреева]], [[Зорица Стојановска]], [[Жарко Димоски]], [[Ева Скендеровска]], [[Валентин Костадиновски]], [[Тина Трпковска]]. * [[Дејан Дуковски]], [[''Изгубени Германци'']] ([[6 февруари]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]; [[Сценографија]]: [[Виктор Михајлов]]. Улоги: [[Тони Михајловски]], [[Камка Тоциновски]], [[Јовица Михајловски]], [[Јордан Симонов]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Емил Рубен]], [[Оливер Митковски]], [[Сања Арсовска]]. * [[Владимир Милчин]] [[''Подемот и падот на Кабарето'']] ([[29 јуни]] [[2013]]). [[Режија]]: [[Владимир Милчин]], [[Сценографија]]: [[Крсте С.Џидров]]. Актери [[Оливер Митковски]], [[Александар Микиќ]], [[Арна Шијак]], [[Гораст Цветковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Борче Начев]], [[Емил Рубен]], [[Тони Михајловски]], [[Никола Ацески]], [[Јордан Симонов]], [[Благој Веселинов]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Ана Стојановска]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Тина Трпкоска]], [[Владимир Ендровски]], [[Емилија Мицевска]], [[Сашко Коцев]], [[Нино Леви]], [[Славиша Кајевски]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Кристина Леловец]]. * [[Јордан Плевнеш]] [[''Вечната куќа'']] ([[9 декември]] [[2013]]) [[Режија]]: [[Дејан Пројковски]], [[Сценографија]]: [[Валентин Светозарев]]. Актери: [[Васил Шишков]], [[Емил Рубен]], [[Катина Иванова]], [[Борче Начев]], [[Славиша Кајевски]], [[Дејан Лилиќ]], [[Софија Насевска Трифуновска]], [[Сашко Коцев]], [[Звездана Ангеловска]], [[Нино Леви]], [[Александар Микиќ]], [[Владо Јовановски]], [[Висар Мишка]], [[Александар Шехтански]], [[Никола Ацевски]], [[Ивица Димитријевиќ]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Гораст Цветковски]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Јордан Симонов]], [[Весна Петрушевска]], [[Тони Михајловски]], [[Владимир Јачев]], [[Петар Темелковски]], [[Оливер Митковски]], [[Дарја Ризова]], [[Драгана Костадиновска]], [[Искра Ветерова]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Марија Новак]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Џуровски]], [[Јасмина Поповска]], [[Стојна Костовска]], [[Томе Витанов]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Анкица Бенинова]], [[Александар Михајловски]], [[Стефан Вујисиќ]], [[Тони Денковски]], [[Теоман Максут]], [[Надица Петрова]]. * [[Љубиша Георгиевски]] [[''Аферата Елсинор'']] ([[12 февруари]] [[2014]]) [[Режија]]: [[Љубиша Георгиевски]] [[Сценографија]]: [[Мери Георгиевска]]. Актери: [[Владо Јовановски]], [[Ирена Ристиќ]], [[Јордан Симонов]], [[Искра Ветерова]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Борче Начев]], [[Магдалена Ризова Черних]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Емил Рубен]], [[Никола Ацески]], [[Александар Микиќ]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Дарја Ризова]], [[Арна Шијан]]. * [[Антон Павлович Чехов]], [[''Вујко Вања'']] ([[15 март]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Зоја Бузалковска]]; [[Кореографија]]: [[Александар Ацев]]; [[Сценографија]]: Тодор Дајевски; [[Дизајн]] на светло: Владислав Фролов; Улоги: [[Кирил Псалтиров]], [[Гоце Влахов]], [[Владо Јовановски]], [[Снежана Конеска Руси]], [[Никола Ристановски]], [[Благоја Чоревски]], [[Катина Иванова]], [[Љупка Џундева]], [[Нино Леви]], [[Дарја Ризова]].<ref>„Му се плашиме на Чехов, затоа го нема на сцена“, ''Дневник'', година XIX, број 5715, петок, 13 март 2015, стр. 18.</ref> * [[Морин Далас Ваткинс]], ''[[Чикаго (мјузикл)|Чикаго]]'' ([[29 декември]] [[2015]]). Режија: [[Наташа Поплавска]]; кореографија: [[Олга Панго]]; диригент: [[Бисера Чадловска]]; Улоги: [[Јелена Ивановиќ]], [[Арна Шијак]], [[Тања Кочовска]], Билјана Драгичевиќ и [[Жарко Димоски]].<ref>''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 9.</ref> <ref>Игор К. Илиевски, „МНТ со „Чикаго“ ќе ја гаси жедта за мјузикл“, ''Дневник'', година XIX, број 5952, вторник, 29 декември 2015, стр. 19.</ref> * [[Сашо Димоски]], ''Алма Малер - Премиер'' ([[8 јануари]] [[2015]]). [[Режија]]: [[Васил Зафирчев]], [[Сценографија]]: [[Васил Зафирчев]]. Улоги: [[Милица Стојанова]], [[Звездана Ангеловска]]. * [[Николај Ердман]], ''Животот е прекрасен'' ([[15 април]] [[2016]]). Режија: [[Александар Морфов]]; улоги: [[Никола Ристановски]], [[Сашко Коцев]], [[Николина Кујача]], [[Тања Кочовска]], [[Емил Рубен]], [[Гораст Цветковски]], [[Славиша Кајевски]], [[Никола Ацевски]], [[Благој Веселинов]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Арна Шијак]], [[Тина Трпковска]], [[Александар Микиќ]], [[Никола Стефанов]], [[Катерина Шехтанска]], [[Александар Михајловски]], [[Марија Новак]], [[Кире Ѓоревски]]. <ref>''Дневник'', година XX, број 6041, петок, 15 април 2016, стр. 22.</ref> * Роберт Урбански и Јацек Гломб, ''Прекината одисеја'' (17 септември 2016).<ref>''Дневник'', година XX, број 6173, сабота, 24 септември 2016, стр. 12.</ref> * [[Андриј Жолдак]], ''Соларис'' (26 септември 2016). Режија: Андриј Жолдак; Улоги: [[Дејан Лилиќ]], [[Дарја Ризова]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Александар Михајловски]], [[Арна Шијак]] итн.; сценографија: Моника Пормале и Андриј Жолдак; костимографија: Даниел Жолдак; музика: Владимир Кликов)<ref>''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 25.</ref><ref>„Во МНТ вечерва македонска премиера на „Соларис“ на Жолдак“, Дневник, година XX, број 6174, понеделник, 26 септември 2016, стр. 23.</ref> * [[Денис Тановиќ]], ''Ничија земја'' ([[3 јуни]] [[2017]]). [[Режија]]: [[Александар Морфов]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Сашко Коцев]], [[Никола Ацески]], [[Александар Михајловски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Славиша Кајевски]], [[Владо Јовановски]], [[Александар Ѓорѓиески]], [[Борче Начев]], [[Оливер Митковски]], [[Камка Тоциновски]], [[Марија Кондовска]], [[Григор Јовановски]]. * [[Мартин Мегдона]], ''Бесачи'' ([[24 септември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Јавор Грдев]] [[Сценографија]]: [[Никола Тороманов]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Кире Ѓоревски]], [[Јордан Симонов]], [[Камка Тоциновски]], [[Дарја Ризова]], [[Благој Веселинов]], [[Ѓорѓи Јолевски]], [[Владо Јовановски]], [[Славиша Кајевски]], [[Благоја Бошковски]], [[Гораст Цветковски]], [[Александар Микиќ]], [[Александар Михајловски]], [[Александар Шехтански]], [[Трајче Ѓоргиев]], [[Нелко Нелковски]]. * [[Трајче Ѓоргиев]], ''Најкратки драми на светот'' ([[25 ноември]] [[2019]]). [[Режија]]: [[Трајче Ѓоргиев]] [[Сценографија]]: [[Трајче Ѓоргиев]]. Улоги: [[Снежана Конеска Руси]], [[Габриела Петрушевска]], [[Марија Новак]], [[Нино Леви]], [[Кире Ѓоревски]]. * [[Хенрик Ибзен]], ''Народен непријател'' ([[9 мај]] [[2022]]). [[Режија]]: [[Нина Николиќ]]; [[Сценографија]] [[Вишља Вујовиќ]]. Улоги: [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Дарја Ризова]], [[Јана Велјановска]], [[Ана Арсовска]], [[Нино Леви]], [[Александар Михајловски]], [[Благој Веселинов]], [[Мартин Ѓоргоски]]. * [[Слободан Унковски]], [[''Сите сме птици'']] ([[2022]]) [[Режија]]: [[Слободан Унковски]]. Актери: [[Емил Рубен]], [[Никола Ристановски]], [[Звездана Ангеловска]], [[Петре Арсовски]], [[Николина Кујача]], [[Дамјан Цветановски]], [[Тина Трпкоска]], [[Сара Климоска]], [[Нино Леви]]. ==Галерија== Во прилог следуваат некои историски документи и фотографии од најраната историја на театарот: <gallery> File:Pecat na narodniot teatar vo Skopje, 1930-ti.jpg|Печат на Народниот театар во Скопје од 1930-те, за време на српската управа. File:Skica na del od sedista vo Narodiot teatar vo Skopje, 1930-te.jpg|Скица на дел од седиштата во 1930-те години. File:Del od pretstavata Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Vo zatisje, pretstava, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Sliki od pretstava Vo zatisje, Skopje, 1925-1926.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava Vo zatisje, 1925-1926, Skopje.jpg|Слика од претставата „Во затишје“ одржана во 1925 и 1926 г. File:Pretstava vo Skopje, 29 oktomvri 1921.jpg|Плакат, најстар зачуван за претстава во тогашнот Народен тетара. Плакатот е од 29 октомври 1921 г. </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Macedonian National Theatre}} * [http://www.mnt.com.mk Македонски народен театар] [[Категорија:Македонски народен театар| ]] [[Категорија:Театри во Скопје]] [[Категорија:Знаменитости во Скопје]] [[Категорија:Култура на Скопје]] [[Категорија:Театри во Македонија]] [[Категорија:Македонската архитектура во 2013 година]] [[Категорија:Национални театри]] jmrtlpcky3xfezrel9ngq45fcfvxrum 10 121530 4795827 4324004 2022-07-23T15:08:13Z Kwamikagami 4967 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="infobox vcard" style="font-size:90%; width:21em; text-align:left;" |- |colspan=2| {|style="background:#009edb; color:white; width:100%" align="center" valign="center" !rowspan=2 style="width:40px"|[[Image:Small Flag of the United Nations ZP.svg|40px]] |&nbsp; !rowspan=2|{{{name}}} |- |&nbsp; |} |- {{#if:{{{image|}}}| {{!}}colspan="2" style="text-align:center;"{{!}}[[Image:{{{image}}}{{!}}{{{image size|239px}}}]]{{#if:{{{caption|}}}|<br>{{{caption}}} }} }} |- {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}'''Тип''' |{{{type}}} |- {{#if:{{{acronyms|}}}| {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}'''Акроними''' {{!}}{{{acronyms}}} }} |- {{#if:{{{head|}}}| {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}'''Челник''' {{!}}{{{head}}} }} |- {{#if:{{{status|}}}| {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}'''Статус''' {{!}}{{{status}}} }} |- {{#if:{{{established|}}}| {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}'''Основана''' {{!}}{{{established}}} }} |- {{#if:{{{headquarters|}}}| {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}'''Штаб''' {{!}}{{{headquarters}}} }} |- {{#if:{{{website|}}}| {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}'''Мрежно место''' {{!}}{{{website}}} }} |- {{#if:{{{parent|}}}| {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}'''Парент организација''' {{!}}{{{parent}}} }} |- {{#if:{{{subsidiaries|}}}| {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}'''Подружница/и''' {{!}}{{{subsidiaries}}} }} |- {{#if:{{{commons|}}}| {{!}}style="text-align:right; padding-right:0.75em;"{{!}}[[Wikimedia Commons|Wikimedia<br>Commons]] {{!}}[[Image:Commons-logo.svg|18px|Commons:Category:{{{commons}}}]] '''''[[Commons:Category:{{{commons}}}|{{{commons}}}]]''''' }} |- !style="text-align:right; padding-right:0.75em;"|[[Википедија:Портал|Портал]] |[[Image:Small Flag of the United Nations ZP.svg|18px|Портал:Обединети Нации]] '''''[[Портал:Обединети Нации|ООН Портал]]''''' |- {{#if:{{{footnotes|}}}| !colspan="2" style="font-size: smaller;"{{!}}{{{footnotes}}} }} |}</includeonly><noinclude> {{документација}} <!--Please add any interwiki links etc on the /doc page, not here - thanks!--> </noinclude> ot61y34wlpz6bank068irhtlg00szi9 0 124589 4795941 4346761 2022-07-23T20:17:56Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} [[Податотека:Xunantunich Belize 1 19.jpg|мини|„Ел Кастиљо“ во Шунантунич]] '''{{PAGENAME}}''' бил стар [[мајански град]], денес археолошко наоѓалиште во [[Белиз]]. {{Маи-никулец}} {{Мајански градови}} [[Категорија:Археолошки наоѓалишта во Белиз]] [[Категорија:Мајански археолошки наоѓалишта]] iw5gfhezp6qs9cdud9xir22p07gss4y 0 154592 4796008 4793569 2022-07-23T22:49:23Z NadyBarbieGirl 63459 /* Анимирани филмови */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name = DC Comics |company_logo = [[Податотека: DC Comics logo.svg|200px]] |company_type = [[Филијала]] на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] |company_slogan= |foundation = 1934, од [[Малком Вилер-Николсон]] (како National Allied Publications) |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Пол Левитз]] (Претседател и издавач)<br />[[Ден Дајдио]] (Потпретседател, [[DC Universe|DC]] извршен уредник) |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови |products = ''Видете [[список на DC Comics изданија]]'' |revenue = |parent = [[Time Warner]] |divisions = [[Vertigo (DC Comics)|Vertigo]]<br />[[Wildstorm]]<br />[[Zuda Comics]] |homepage = [http://www.dccomics.com/ www.dccomics.com] }} '''DC Comics''' ([[Транскрипција (лингвистика)|транскрипција]]: ''Ди-си комикс'', првобитно основана во [[1934]] како '''National Allied Publications''')<ref name=origin> {{Наведена мрежна страница | first = | last = | author = | authorlink = | coauthors = | title = DC Comics Chronology | url = http://www.comicbookbin.com/dcchronologyplatinumage_001.html | archiveurl = | work = | publisher = | location = | page = | pages = | language = | format = | doi = | date = | year = | month = | archivedate = | accessdate = 2008-10-18 | quote = }} </ref> — една од најголемите и најпопуларните американски компании за [[стрип]]ови и слична медија, заедно со [[Marvel Comics]]. Како подружник на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] уште од [[1969]],<ref>[http://comicbooks.about.com/od/comicbookpublishers/The_Publishers_of_Comics.htm Comic Book Publisher] Retrieved [[18 октомври|October 18]], [[2008]].</ref> DC Comics произведува материјал кој обработува голем број добро познати [[Список на DC Comics ликови|ликови]], вклучувајќи ги [[Супермен]], [[Бетмен]], [[Вондер Вомен|Чудесната Жена]], [[Флеш (стрипови)|Флеш]], [[Зелениот Фенер]], [[Капетан Марвел (DC Comics)|Капетан Марвел]], [[Зелената Стрела]], [[Лига на правдата]] и остатокот од [[DC-свет|DC-светот]].<ref>[http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html Benton, Mike. ''The Comic Book in America: An Illustrated History'' (Taylor Publishing: Dallas, Texas, 1989), pp. 178-181] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140429040110/http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html |date=2014-04-29 }}, reprinted at website Religious Affiliation of Comics Book Characters: "The Significant Seven: History's Most Influential Super-heroes" <nowiki>[</nowiki>[[sic]]<nowiki>]</nowiki></ref> === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Superman ''|| 1978 || Ричард Донер |- |'' Superman II'' || 1980 || Ричард Донер,Ричард Лестер |- | ''Swamp Thing ''|| 1982 || Вес Крејвен |- | ''Superman III'' || 1983 || Ричард Лестер |- | ''Supergirl'' || 1984 || Jeannot Szwarc |- |'' Superman IV: The Quest for Peace'' || 1987 || Sidney J. Furie |- |''The Return of Swamp Thing'' || 1989 || Џим Винорски |- |'' Batman'' || 1989 || Тим Бартон |- |'' Batman Returns ''|| 1992 || Тим Бартон |- |'' Batman Forever ''|| 1995 || Џоел Шумахер |- |'' Batman & Robin ''|| 1997 || Џоел Шумахер |- | ''Steel ''|| 1997 || Кенет Џонсон |- | ''Catwoman'' || 2004 || Pitof |- | ''Constantine'' || 2005 || Френцис Лавренс |- | ''Batman Begins'' || 2005 || Кристофер Нолан |- |'' Superman Returns'' || 2006 || Брајан Сингер |- | ''The Dark Knight'' || 2008 || Кристофер Нолан |- | ''Watchmen'' || 2008 || Зек Снајдер |- | ''Jonah Hex'' || 2010 || Џими Хејворд |- | ''Green Lantern ''|| 2011 || Мартин Кемпбел |- |'' The Dark Knight Rises'' || 2012 || Кристофер Нолан |- | ''Man of Steel'' || 2013 || Зек Снајдер |- |'' Batman v Superman: Dawn of Justice'' || 2016 || Зек Снајдер |- | ''Suicide Squad'' || 2016 || Дејвид Ајер |- |'' Wonder Woman'' || 2017 || Патти Џенкинс |- | ''Justice League'' || 2017 || Зек Снајдер |- |'' Aquaman'' || 2018 || Џејмс Ван |- | ''Shazam!'' || 2019 || Дејвид Сандберг |- |'' Joker ''|| 2019 || Тод Филипс |- |'' Birds of Prey ''|| 2020 || Кети Јан |- | ''Wonder Woman 1984''|| 2020 || Патти Џенкинс |- |'' Zack Snyder's Justice League'' || 2021 || Зек Снајдер |- | ''The Suicide Squad'' || 2021 || Џејмс Ган |- |'' The Batman'' || 2022 || Мат Ривс |- | ''The Flash'' || 2022 || Andrés Muschietti |- | ''Aquaman 2 ''|| 2022 || Џејмс Ван |- | ''Black Adam ''|| 2022 || Jaume Collet-Serra |- | ''Shazam 2'' || 2023 || Дејвид Сандберг |- | ''Wonder Woman 3''|| 2023 || Патти Џенкинс |- | ''Batgirl''|| 2023 || |- | ''Superman''|| 2023 || J.J. Abrams |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Batman: Mask of the Phantasm'' || 1993 || Брис Тим,Ерик Радомски |- | ''Batman & Mr. Freeze: SubZero''|| 1998|| Бојд Киркленд |- | ''Batman Beyond: Return of the Joker ''|| 2000 || Курт Геда |- | ''Batman: Mystery of the Batwoman'' || 2003 || Курт Геда,Tim Maltby |- | ''The Batman vs. Dracula'' || 2005 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Superman: Brainiac Attacks'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Superman: Doomsday'' || 2007 || Брис Тим, Брендон Виетти,Брендон Виетти |- |'' Justice League: The New Frontier'' || 2008 || Дејв Булок |- | ''Wonder Woman'' || 2009 ||Лорен Монтгомери |- |'' Green Lantern: First Flight ''|| 2009 ||Лорен Монтгомери |- | ''Superman/Batman: Public Enemies'' || 2009 || Сем Лиу |- | ''Justice League: Crisis on Two Earths'' || 2010 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Under the Red Hood ''|| 2010 || Брендон Виетти |- |'' Superman/Batman: Apocalypse''|| 2010 || Лорен Монтгомери |- |'' Superman/Shazam!: The Return of Black Adam''|| 2010 || Joaquim Dos Santos |- | ''All-Star Superman'' || 2011 || Сем Лиу |- | ''Green Lantern: Emerald Knights'' || 2011 || Џеј Олива,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Year One'' || 2011 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Justice League: Doom ''|| 2012 || Лорен Монтгомери |- | ''Superman vs. The Elite'' || 2012 || Мајкл Чанг |- | ''The Dark Knight Returns – Part 1'' || 2012 || Џеј Олива |- |'' The Dark Knight Returns – Part 2''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''Superman: Unbound ''|| 2013 || Џејмс Такер |- |'' Justice League: The Flashpoint Paradox ''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''JLA Adventures: Trapped in Time'' || 2014 || Џанкарло Волпе |- | ''Justice League: War'' || 2014 || Џеј Олива |- | ''Son of Batman''|| 2014 ||Итан Спалдинг |- | ''Batman: Assault on Arkham'' || 2014 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Justice League: Throne of Atlantis'' || 2015 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Batman vs. Robin ''|| 2015 || Џеј Олива |- |'' Batman Unlimited: Animal Instincts'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Justice League: Gods and Monsters ''|| 2015 || Сем Лиу |- | ''Batman Unlimited: Monster Mayhem'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Batman: Bad Blood ''|| 2016 || Џеј Олива |- | ''DC Super Hero Girls: Super Hero High ''|| 2016 || Џенифер Којл |- | ''Justice League vs. Teen Titans''|| 2016 ||Сем Лиу |- | ''Batman: The Killing Joke ''|| 2016 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Hero of the Year ''|| 2016 || Сесилија Арановиќ, Џенифер Којл |- | ''Batman Unlimited: Mechs vs. Mutants'' || 2016 || Курт Геда |- |'' Batman: Return of the Caped Crusaders ''|| 2016 || Рик Моралес |- |''Justice League Dark ''|| 2017 || Џеј Олива |- | ''Teen Titans: The Judas Contract ''|| 2017 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Intergalactic Games'' || 2017 || Џенифер Којл |- | ''Batman and Harley Quinn'' || 2017 || Сем Лиу |- | ''Batman vs. Two-Face ''|| 2017 || Рик Моралес |- | ''Scooby-Doo! & Batman: The Brave and the Bold'' || 2018 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Gotham by Gaslight'' || 2018 || Сем Лиу |- | ''Suicide Squad: Hell to Pay ''|| 2018 || Сем Лиу |- | ''The Death of Superman'' || 2018 || Сем Лиу, Џејк Касторена,Џејмс Такер |- | ''Constantine City of Demons: The Movie'' || 2018 || Doug Murphy |- | ''DC Super Hero Girls: Legends of Atlantis'' || 2018 || Сесилија Арановиќ,Ian Hamilton |- |'' Reign of the Supermen ''|| 2019 || Сем Лиу |- |'' Justice League vs. the Fatal Five'' || 2019 || Сем Лиу |- |'' Batman vs. Teenage Mutant Ninja Turtles'' || 2019 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Hush'' || 2019 || Justin Copeland |- | ''Wonder Woman: Bloodlines'' || 2019 || Сем Лиу |- | ''Superman: Red Son'' || 2020|| Сем Лиу |- | ''Justice League Dark: Apokolips War ''|| 2020 || Christina Sotta, Matt Peters |- | ''Deathstroke: Knights & Dragons: The Movie''|| 2020 || Sung Jin Ahn |- |'' Superman: Man of Tomorrow ''|| 2020 || Крис Палмер |- | ''Batman: Death in the Family ''|| 2020 || Брендон Виети |- |'' Batman: Soul of the Dragon ''|| 2021 || Сем Лиу |- |'' Justice Society: World War II ''|| 2021 || Џеф Ваместер |- |'' Batman: The Long Halloween part I''|| 2021 || Крис Палмер |- |'' Batman: The Long Halloween part II ''|| 2021 || Крис Палмер |- |''Injustice: Gods Among Us ''|| 2021 || Ајан Роџерс |- | '' Catwoman:Hunted '' || 2022 || Shinsuke Terasawa |- | '' DC Showcase: Constantine - The House of Mystery'' || 2022 || Мет Питерс |- |''DC League of Super-Pets ''|| 2022 || Џаред Стерн,Сем Левин |- |''Green Lantern: Beware My Power ''|| 2022 || Jeff Wamester |- |''Batman and Superman: Battle of the Super Sons ''|| 2022 || Мет Питерс |- |''Merry Little Batman ''|| 2022 ||Мајк Рут |- |''RWBY/Justice League ''|| 2023 || |- |''Batman: The Doom That Came to Gotham ''|| 2023 || |- |''Legion of Super-Heroes''|| 2023 || |- |''Justice League: Warworld''|| 2023 || |} === Анимирани LEGO DC филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Lego Batman: The Movie – DC Super Heroes Unite ''|| 2013 || Џон Бартон |- | ''Lego DC Comics: Batman Be-Leaguered ''|| 2014 || Рик Моралес |- | ''Lego DC Comics Super Heroes: Justice League vs. Bizarro League'' || 2015 || Брендон Виети |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Attack of the Legion of Doom ''|| 2015 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Cosmic Clash ''|| 2016 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Gotham City Breakout ''|| 2016 || Matt Peters,Melchior Zwyer |- | ''The Lego Batman Movie'' || 2017 || Chris McKay |- |''Lego DC Super Hero Girls: Brain Drain ''|| 2017 || Todd Grimes |- |''Lego DC Comics Super Heroes: The Flash '' || 2018 || Итан Спалдинг |- |'' Lego DC Super Hero Girls: Super-Villain High'' || 2018 || Elsa Garagarza |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Aquaman: Rage of Atlantis '' || 2018 || Мат Питерс |- |'' Lego DC Batman: Family Matters'' || 2019 || Мат Питерс |- |'' Lego DC: Shazam!: Magic and Monsters ''|| 2020 || Мат Питерс |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Adventures of Superman'' || 1951–1958 |- |'' Batman'' || 1966–1968 |- | ''Shazam!'' || 1974–1976 |- | ''The Secrets of Isis'' || 1975–1976 |- |'' Wonder Woman'' || 1975–1979 |- | ''Superboy'' || 1988–1992 |- | ''Swamp Thing'' || 1990–1993 |- | ''The Flash'' || 1990–1991 |- |'' Lois & Clark: The New Adventures of Superman'' || 1993–1997 |- | ''Smallville ''|| 2001–2011 |- | ''Birds of Prey ''|| 2002–2003 |- |'' Gotham ''|| 2014–2019 |- | ''Constantine'' || 2014–15 |- | ''Arrow ''|| 2012–2020 |- |'' The Flash ''|| 2014–во тек |- | ''Supergirl'' || 2015–во тек |- | ''DC's Legends of Tomorrow ''|| 2016–во тек |- |'' Black Lightning'' || 2018–во тек |- | ''Krypton'' || 2018–2019 |- |'' Titans'' || 2018–во тек |- | ''Doom Patrol ''|| 2019–во тек |- | ''Swamp Thing ''|| 2019 |- | ''Batwoman'' || 2019– |- | ''Watchmen ''|| 2019 |- | ''Stargirl ''|| 2020– |- | ''Superman & Lois ''|| 2021 |- | ''Peacemaker ''|| 2022 |} === Анимирани тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Superman ''|| 1941 |- | ''The New Adventures of Superman ''|| 1966–1970 |- | ''The Adventures of Superboy'' || 1966–1969 |- | ''The Superman/Aquaman Hour of Adventure'' || 1967–1968 |- | ''Aquaman'' || 1968–1970 |- |'' The Batman/Superman Hour'' || 1968–1969 |- | ''The Adventures of Batman'' ||1968–1969 |- |'' Super Friends ''|| 1973 |- | ''The New Adventures of Batman''|| 1977 |- | ''The All-New Super Friends Hour'' || 1977 |- |'' The Batman/Tarzan Adventure Hour ''|| 1977–1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978–1980 |- |'' The Plastic Man Comedy/Adventure Show ''|| 1979–1981 |- |'' The World's Greatest Super Friends'' || 1979 |- | ''Super Friends''|| 1980–1983 |- |'' The Kid Super Power Hour with Shazam! ''|| 1981–1982 |- | ''Super Friends: The Legendary Super Powers Show ''|| 1984 |- | '' The Super Powers Team: Galactic Guardians'' || 1985 |- | ''Superman ''|| 1988 |- |'' Swamp Thing'' || 1990–1991 |- |'' Batman: The Animated Series'' || 1992–1995 |- | ''The Superman/Batman Adventures'' || 1995–1997 |- | ''Superman: The Animated Series'' || 1996–2000 |- |'' The New Batman Adventures ''||1997–1999 |- |''The New Batman/Superman Adventures'' || 1997–2000 |- | ''Batman Beyond ''|| 1999–2001 |- | ''Static Shock'' || 2000–2004 |- | ''The Zeta Project ''|| 2001–2002 |- | ''Justice League'' || 2001–2004 |- | ''Justice League Unlimited'' || 2004–2006 |- |'' The Batman'' || 2004–2008 |- | ''Krypto the Superdog'' || 2005–2006 |- | ''Legion of Super Heroes'' || 2006–2008 |- | ''Batman: The Brave and the Bold ''|| 2008–2011 |- | ''Green Lantern: The Animated Series'' || 2011–2013 |- | ''Beware the Batman'' || 2013–2014 |- | ''Justice League Action'' || 2016–2018 |- | ''Young Justice ''|| 2010–2013-2019-во тек |- |'' DC Super Hero Girls'' || 2019-во тек |- | ''Harley Quinn ''|| 2019 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|DC Comics}} [[Категорија:DC Comics]] [[Категорија:Издавачки куќи од САД]] [[Категорија:Компании установени во 1934]] 7djs8svpctlpu2337e0hx6r9fjyuan5 4796009 4796008 2022-07-23T22:50:03Z NadyBarbieGirl 63459 /* Анимирани филмови */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name = DC Comics |company_logo = [[Податотека: DC Comics logo.svg|200px]] |company_type = [[Филијала]] на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] |company_slogan= |foundation = 1934, од [[Малком Вилер-Николсон]] (како National Allied Publications) |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Пол Левитз]] (Претседател и издавач)<br />[[Ден Дајдио]] (Потпретседател, [[DC Universe|DC]] извршен уредник) |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови |products = ''Видете [[список на DC Comics изданија]]'' |revenue = |parent = [[Time Warner]] |divisions = [[Vertigo (DC Comics)|Vertigo]]<br />[[Wildstorm]]<br />[[Zuda Comics]] |homepage = [http://www.dccomics.com/ www.dccomics.com] }} '''DC Comics''' ([[Транскрипција (лингвистика)|транскрипција]]: ''Ди-си комикс'', првобитно основана во [[1934]] како '''National Allied Publications''')<ref name=origin> {{Наведена мрежна страница | first = | last = | author = | authorlink = | coauthors = | title = DC Comics Chronology | url = http://www.comicbookbin.com/dcchronologyplatinumage_001.html | archiveurl = | work = | publisher = | location = | page = | pages = | language = | format = | doi = | date = | year = | month = | archivedate = | accessdate = 2008-10-18 | quote = }} </ref> — една од најголемите и најпопуларните американски компании за [[стрип]]ови и слична медија, заедно со [[Marvel Comics]]. Како подружник на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] уште од [[1969]],<ref>[http://comicbooks.about.com/od/comicbookpublishers/The_Publishers_of_Comics.htm Comic Book Publisher] Retrieved [[18 октомври|October 18]], [[2008]].</ref> DC Comics произведува материјал кој обработува голем број добро познати [[Список на DC Comics ликови|ликови]], вклучувајќи ги [[Супермен]], [[Бетмен]], [[Вондер Вомен|Чудесната Жена]], [[Флеш (стрипови)|Флеш]], [[Зелениот Фенер]], [[Капетан Марвел (DC Comics)|Капетан Марвел]], [[Зелената Стрела]], [[Лига на правдата]] и остатокот од [[DC-свет|DC-светот]].<ref>[http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html Benton, Mike. ''The Comic Book in America: An Illustrated History'' (Taylor Publishing: Dallas, Texas, 1989), pp. 178-181] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140429040110/http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html |date=2014-04-29 }}, reprinted at website Religious Affiliation of Comics Book Characters: "The Significant Seven: History's Most Influential Super-heroes" <nowiki>[</nowiki>[[sic]]<nowiki>]</nowiki></ref> === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Superman ''|| 1978 || Ричард Донер |- |'' Superman II'' || 1980 || Ричард Донер,Ричард Лестер |- | ''Swamp Thing ''|| 1982 || Вес Крејвен |- | ''Superman III'' || 1983 || Ричард Лестер |- | ''Supergirl'' || 1984 || Jeannot Szwarc |- |'' Superman IV: The Quest for Peace'' || 1987 || Sidney J. Furie |- |''The Return of Swamp Thing'' || 1989 || Џим Винорски |- |'' Batman'' || 1989 || Тим Бартон |- |'' Batman Returns ''|| 1992 || Тим Бартон |- |'' Batman Forever ''|| 1995 || Џоел Шумахер |- |'' Batman & Robin ''|| 1997 || Џоел Шумахер |- | ''Steel ''|| 1997 || Кенет Џонсон |- | ''Catwoman'' || 2004 || Pitof |- | ''Constantine'' || 2005 || Френцис Лавренс |- | ''Batman Begins'' || 2005 || Кристофер Нолан |- |'' Superman Returns'' || 2006 || Брајан Сингер |- | ''The Dark Knight'' || 2008 || Кристофер Нолан |- | ''Watchmen'' || 2008 || Зек Снајдер |- | ''Jonah Hex'' || 2010 || Џими Хејворд |- | ''Green Lantern ''|| 2011 || Мартин Кемпбел |- |'' The Dark Knight Rises'' || 2012 || Кристофер Нолан |- | ''Man of Steel'' || 2013 || Зек Снајдер |- |'' Batman v Superman: Dawn of Justice'' || 2016 || Зек Снајдер |- | ''Suicide Squad'' || 2016 || Дејвид Ајер |- |'' Wonder Woman'' || 2017 || Патти Џенкинс |- | ''Justice League'' || 2017 || Зек Снајдер |- |'' Aquaman'' || 2018 || Џејмс Ван |- | ''Shazam!'' || 2019 || Дејвид Сандберг |- |'' Joker ''|| 2019 || Тод Филипс |- |'' Birds of Prey ''|| 2020 || Кети Јан |- | ''Wonder Woman 1984''|| 2020 || Патти Џенкинс |- |'' Zack Snyder's Justice League'' || 2021 || Зек Снајдер |- | ''The Suicide Squad'' || 2021 || Џејмс Ган |- |'' The Batman'' || 2022 || Мат Ривс |- | ''The Flash'' || 2022 || Andrés Muschietti |- | ''Aquaman 2 ''|| 2022 || Џејмс Ван |- | ''Black Adam ''|| 2022 || Jaume Collet-Serra |- | ''Shazam 2'' || 2023 || Дејвид Сандберг |- | ''Wonder Woman 3''|| 2023 || Патти Џенкинс |- | ''Batgirl''|| 2023 || |- | ''Superman''|| 2023 || J.J. Abrams |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Batman: Mask of the Phantasm'' || 1993 || Брис Тим,Ерик Радомски |- | ''Batman & Mr. Freeze: SubZero''|| 1998|| Бојд Киркленд |- | ''Batman Beyond: Return of the Joker ''|| 2000 || Курт Геда |- | ''Batman: Mystery of the Batwoman'' || 2003 || Курт Геда,Tim Maltby |- | ''The Batman vs. Dracula'' || 2005 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Superman: Brainiac Attacks'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Superman: Doomsday'' || 2007 || Брис Тим, Брендон Виетти,Брендон Виетти |- |'' Justice League: The New Frontier'' || 2008 || Дејв Булок |- | ''Wonder Woman'' || 2009 ||Лорен Монтгомери |- |'' Green Lantern: First Flight ''|| 2009 ||Лорен Монтгомери |- | ''Superman/Batman: Public Enemies'' || 2009 || Сем Лиу |- | ''Justice League: Crisis on Two Earths'' || 2010 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Under the Red Hood ''|| 2010 || Брендон Виетти |- |'' Superman/Batman: Apocalypse''|| 2010 || Лорен Монтгомери |- |'' Superman/Shazam!: The Return of Black Adam''|| 2010 || Joaquim Dos Santos |- | ''All-Star Superman'' || 2011 || Сем Лиу |- | ''Green Lantern: Emerald Knights'' || 2011 || Џеј Олива,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Year One'' || 2011 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Justice League: Doom ''|| 2012 || Лорен Монтгомери |- | ''Superman vs. The Elite'' || 2012 || Мајкл Чанг |- | ''The Dark Knight Returns – Part 1'' || 2012 || Џеј Олива |- |'' The Dark Knight Returns – Part 2''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''Superman: Unbound ''|| 2013 || Џејмс Такер |- |'' Justice League: The Flashpoint Paradox ''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''JLA Adventures: Trapped in Time'' || 2014 || Џанкарло Волпе |- | ''Justice League: War'' || 2014 || Џеј Олива |- | ''Son of Batman''|| 2014 ||Итан Спалдинг |- | ''Batman: Assault on Arkham'' || 2014 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Justice League: Throne of Atlantis'' || 2015 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Batman vs. Robin ''|| 2015 || Џеј Олива |- |'' Batman Unlimited: Animal Instincts'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Justice League: Gods and Monsters ''|| 2015 || Сем Лиу |- | ''Batman Unlimited: Monster Mayhem'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Batman: Bad Blood ''|| 2016 || Џеј Олива |- | ''DC Super Hero Girls: Super Hero High ''|| 2016 || Џенифер Којл |- | ''Justice League vs. Teen Titans''|| 2016 ||Сем Лиу |- | ''Batman: The Killing Joke ''|| 2016 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Hero of the Year ''|| 2016 || Сесилија Арановиќ, Џенифер Којл |- | ''Batman Unlimited: Mechs vs. Mutants'' || 2016 || Курт Геда |- |'' Batman: Return of the Caped Crusaders ''|| 2016 || Рик Моралес |- |''Justice League Dark ''|| 2017 || Џеј Олива |- | ''Teen Titans: The Judas Contract ''|| 2017 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Intergalactic Games'' || 2017 || Џенифер Којл |- | ''Batman and Harley Quinn'' || 2017 || Сем Лиу |- | ''Batman vs. Two-Face ''|| 2017 || Рик Моралес |- | ''Scooby-Doo! & Batman: The Brave and the Bold'' || 2018 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Gotham by Gaslight'' || 2018 || Сем Лиу |- | ''Suicide Squad: Hell to Pay ''|| 2018 || Сем Лиу |- | ''The Death of Superman'' || 2018 || Сем Лиу, Џејк Касторена,Џејмс Такер |- | ''Constantine City of Demons: The Movie'' || 2018 || Doug Murphy |- | ''DC Super Hero Girls: Legends of Atlantis'' || 2018 || Сесилија Арановиќ,Ian Hamilton |- |'' Reign of the Supermen ''|| 2019 || Сем Лиу |- |'' Justice League vs. the Fatal Five'' || 2019 || Сем Лиу |- |'' Batman vs. Teenage Mutant Ninja Turtles'' || 2019 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Hush'' || 2019 || Justin Copeland |- | ''Wonder Woman: Bloodlines'' || 2019 || Сем Лиу |- | ''Superman: Red Son'' || 2020|| Сем Лиу |- | ''Justice League Dark: Apokolips War ''|| 2020 || Christina Sotta, Matt Peters |- | ''Deathstroke: Knights & Dragons: The Movie''|| 2020 || Sung Jin Ahn |- |'' Superman: Man of Tomorrow ''|| 2020 || Крис Палмер |- | ''Batman: Death in the Family ''|| 2020 || Брендон Виети |- |'' Batman: Soul of the Dragon ''|| 2021 || Сем Лиу |- |'' Justice Society: World War II ''|| 2021 || Џеф Ваместер |- |'' Batman: The Long Halloween part I''|| 2021 || Крис Палмер |- |'' Batman: The Long Halloween part II ''|| 2021 || Крис Палмер |- |''Injustice: Gods Among Us ''|| 2021 || Ајан Роџерс |- | '' Catwoman:Hunted '' || 2022 || Shinsuke Terasawa |- | '' DC Showcase: Constantine - The House of Mystery'' || 2022 || Мет Питерс |- |''DC League of Super-Pets ''|| 2022 || Џаред Стерн,Сем Левин |- |''Green Lantern: Beware My Power ''|| 2022 || Jeff Wamester |- |''Batman and Superman: Battle of the Super Sons ''|| 2022 || Мет Питерс |- |''Merry Little Batman ''|| 2022 ||Мајк Рут |- |''RWBY/Justice League ''|| 2023 || |- |''Batman: The Doom That Came to Gotham ''|| 2023 || |- |''Legion of Super-Heroes''|| 2023 || |- |''Justice League: Warworld''|| 2023 || |} === Анимирани LEGO DC филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Lego Batman: The Movie – DC Super Heroes Unite ''|| 2013 || Џон Бартон |- | ''Lego DC Comics: Batman Be-Leaguered ''|| 2014 || Рик Моралес |- | ''Lego DC Comics Super Heroes: Justice League vs. Bizarro League'' || 2015 || Брендон Виети |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Attack of the Legion of Doom ''|| 2015 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Cosmic Clash ''|| 2016 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Gotham City Breakout ''|| 2016 || Matt Peters,Melchior Zwyer |- | ''The Lego Batman Movie'' || 2017 || Chris McKay |- |''Lego DC Super Hero Girls: Brain Drain ''|| 2017 || Todd Grimes |- |''Lego DC Comics Super Heroes: The Flash '' || 2018 || Итан Спалдинг |- |'' Lego DC Super Hero Girls: Super-Villain High'' || 2018 || Elsa Garagarza |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Aquaman: Rage of Atlantis '' || 2018 || Мат Питерс |- |'' Lego DC Batman: Family Matters'' || 2019 || Мат Питерс |- |'' Lego DC: Shazam!: Magic and Monsters ''|| 2020 || Мат Питерс |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Adventures of Superman'' || 1951–1958 |- |'' Batman'' || 1966–1968 |- | ''Shazam!'' || 1974–1976 |- | ''The Secrets of Isis'' || 1975–1976 |- |'' Wonder Woman'' || 1975–1979 |- | ''Superboy'' || 1988–1992 |- | ''Swamp Thing'' || 1990–1993 |- | ''The Flash'' || 1990–1991 |- |'' Lois & Clark: The New Adventures of Superman'' || 1993–1997 |- | ''Smallville ''|| 2001–2011 |- | ''Birds of Prey ''|| 2002–2003 |- |'' Gotham ''|| 2014–2019 |- | ''Constantine'' || 2014–15 |- | ''Arrow ''|| 2012–2020 |- |'' The Flash ''|| 2014–во тек |- | ''Supergirl'' || 2015–во тек |- | ''DC's Legends of Tomorrow ''|| 2016–во тек |- |'' Black Lightning'' || 2018–во тек |- | ''Krypton'' || 2018–2019 |- |'' Titans'' || 2018–во тек |- | ''Doom Patrol ''|| 2019–во тек |- | ''Swamp Thing ''|| 2019 |- | ''Batwoman'' || 2019– |- | ''Watchmen ''|| 2019 |- | ''Stargirl ''|| 2020– |- | ''Superman & Lois ''|| 2021 |- | ''Peacemaker ''|| 2022 |} === Анимирани тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Superman ''|| 1941 |- | ''The New Adventures of Superman ''|| 1966–1970 |- | ''The Adventures of Superboy'' || 1966–1969 |- | ''The Superman/Aquaman Hour of Adventure'' || 1967–1968 |- | ''Aquaman'' || 1968–1970 |- |'' The Batman/Superman Hour'' || 1968–1969 |- | ''The Adventures of Batman'' ||1968–1969 |- |'' Super Friends ''|| 1973 |- | ''The New Adventures of Batman''|| 1977 |- | ''The All-New Super Friends Hour'' || 1977 |- |'' The Batman/Tarzan Adventure Hour ''|| 1977–1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978–1980 |- |'' The Plastic Man Comedy/Adventure Show ''|| 1979–1981 |- |'' The World's Greatest Super Friends'' || 1979 |- | ''Super Friends''|| 1980–1983 |- |'' The Kid Super Power Hour with Shazam! ''|| 1981–1982 |- | ''Super Friends: The Legendary Super Powers Show ''|| 1984 |- | '' The Super Powers Team: Galactic Guardians'' || 1985 |- | ''Superman ''|| 1988 |- |'' Swamp Thing'' || 1990–1991 |- |'' Batman: The Animated Series'' || 1992–1995 |- | ''The Superman/Batman Adventures'' || 1995–1997 |- | ''Superman: The Animated Series'' || 1996–2000 |- |'' The New Batman Adventures ''||1997–1999 |- |''The New Batman/Superman Adventures'' || 1997–2000 |- | ''Batman Beyond ''|| 1999–2001 |- | ''Static Shock'' || 2000–2004 |- | ''The Zeta Project ''|| 2001–2002 |- | ''Justice League'' || 2001–2004 |- | ''Justice League Unlimited'' || 2004–2006 |- |'' The Batman'' || 2004–2008 |- | ''Krypto the Superdog'' || 2005–2006 |- | ''Legion of Super Heroes'' || 2006–2008 |- | ''Batman: The Brave and the Bold ''|| 2008–2011 |- | ''Green Lantern: The Animated Series'' || 2011–2013 |- | ''Beware the Batman'' || 2013–2014 |- | ''Justice League Action'' || 2016–2018 |- | ''Young Justice ''|| 2010–2013-2019-во тек |- |'' DC Super Hero Girls'' || 2019-во тек |- | ''Harley Quinn ''|| 2019 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|DC Comics}} [[Категорија:DC Comics]] [[Категорија:Издавачки куќи од САД]] [[Категорија:Компании установени во 1934]] 09pp3oaq6l7rlt7xg27euv78b8d22m2 4796018 4796009 2022-07-23T23:00:09Z NadyBarbieGirl 63459 /* Филмови */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name = DC Comics |company_logo = [[Податотека: DC Comics logo.svg|200px]] |company_type = [[Филијала]] на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] |company_slogan= |foundation = 1934, од [[Малком Вилер-Николсон]] (како National Allied Publications) |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Пол Левитз]] (Претседател и издавач)<br />[[Ден Дајдио]] (Потпретседател, [[DC Universe|DC]] извршен уредник) |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови |products = ''Видете [[список на DC Comics изданија]]'' |revenue = |parent = [[Time Warner]] |divisions = [[Vertigo (DC Comics)|Vertigo]]<br />[[Wildstorm]]<br />[[Zuda Comics]] |homepage = [http://www.dccomics.com/ www.dccomics.com] }} '''DC Comics''' ([[Транскрипција (лингвистика)|транскрипција]]: ''Ди-си комикс'', првобитно основана во [[1934]] како '''National Allied Publications''')<ref name=origin> {{Наведена мрежна страница | first = | last = | author = | authorlink = | coauthors = | title = DC Comics Chronology | url = http://www.comicbookbin.com/dcchronologyplatinumage_001.html | archiveurl = | work = | publisher = | location = | page = | pages = | language = | format = | doi = | date = | year = | month = | archivedate = | accessdate = 2008-10-18 | quote = }} </ref> — една од најголемите и најпопуларните американски компании за [[стрип]]ови и слична медија, заедно со [[Marvel Comics]]. Како подружник на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] уште од [[1969]],<ref>[http://comicbooks.about.com/od/comicbookpublishers/The_Publishers_of_Comics.htm Comic Book Publisher] Retrieved [[18 октомври|October 18]], [[2008]].</ref> DC Comics произведува материјал кој обработува голем број добро познати [[Список на DC Comics ликови|ликови]], вклучувајќи ги [[Супермен]], [[Бетмен]], [[Вондер Вомен|Чудесната Жена]], [[Флеш (стрипови)|Флеш]], [[Зелениот Фенер]], [[Капетан Марвел (DC Comics)|Капетан Марвел]], [[Зелената Стрела]], [[Лига на правдата]] и остатокот од [[DC-свет|DC-светот]].<ref>[http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html Benton, Mike. ''The Comic Book in America: An Illustrated History'' (Taylor Publishing: Dallas, Texas, 1989), pp. 178-181] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140429040110/http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html |date=2014-04-29 }}, reprinted at website Religious Affiliation of Comics Book Characters: "The Significant Seven: History's Most Influential Super-heroes" <nowiki>[</nowiki>[[sic]]<nowiki>]</nowiki></ref> === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Superman ''|| 1978 || Ричард Донер |- |'' Superman II'' || 1980 || Ричард Донер,Ричард Лестер |- | ''Swamp Thing ''|| 1982 || Вес Крејвен |- | ''Superman III'' || 1983 || Ричард Лестер |- | ''Supergirl'' || 1984 || Jeannot Szwarc |- |'' Superman IV: The Quest for Peace'' || 1987 || Sidney J. Furie |- |''The Return of Swamp Thing'' || 1989 || Џим Винорски |- |'' Batman'' || 1989 || Тим Бартон |- |'' Batman Returns ''|| 1992 || Тим Бартон |- |'' Batman Forever ''|| 1995 || Џоел Шумахер |- |'' Batman & Robin ''|| 1997 || Џоел Шумахер |- | ''Steel ''|| 1997 || Кенет Џонсон |- | ''Catwoman'' || 2004 || Pitof |- | ''Constantine'' || 2005 || Френцис Лавренс |- | ''Batman Begins'' || 2005 || Кристофер Нолан |- |'' Superman Returns'' || 2006 || Брајан Сингер |- | ''The Dark Knight'' || 2008 || Кристофер Нолан |- | ''Watchmen'' || 2008 || Зек Снајдер |- | ''Jonah Hex'' || 2010 || Џими Хејворд |- | ''Green Lantern ''|| 2011 || Мартин Кемпбел |- |'' The Dark Knight Rises'' || 2012 || Кристофер Нолан |- | ''Man of Steel'' || 2013 || Зек Снајдер |- |'' Batman v Superman: Dawn of Justice'' || 2016 || Зек Снајдер |- | ''Suicide Squad'' || 2016 || Дејвид Ајер |- |'' Wonder Woman'' || 2017 || Патти Џенкинс |- | ''Justice League'' || 2017 || Зек Снајдер |- |'' Aquaman'' || 2018 || Џејмс Ван |- | ''Shazam!'' || 2019 || Дејвид Сандберг |- |'' Joker ''|| 2019 || Тод Филипс |- |'' Birds of Prey ''|| 2020 || Кети Јан |- | ''Wonder Woman 1984''|| 2020 || Патти Џенкинс |- |'' Zack Snyder's Justice League'' || 2021 || Зек Снајдер |- | ''The Suicide Squad'' || 2021 || Џејмс Ган |- |'' The Batman'' || 2022 || Мат Ривс |- | ''Black Adam ''|| 2022 || Jaume Collet-Serra |- | ''Batgirl''|| 2022 || Bilall Fallah,Adil El Arbi |- | ''Shazam! Fury of the Gods'' || 2023 || Дејвид Сандберг |- | ''Aquaman and the Lost Kingdom ''|| 2023 || Џејмс Ван |- | ''The Flash'' || 2023 || Andrés Muschietti |- | ''Blue Beetle'' || 2023 || Анхел Мануел Сото |- | ''Wonder Woman 3''|| TBA || Патти Џенкинс |- | ''Zatanna''|| TBA || J.J. Abrams |- | ''Superman''|| TBA || J.J. Abrams |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Batman: Mask of the Phantasm'' || 1993 || Брис Тим,Ерик Радомски |- | ''Batman & Mr. Freeze: SubZero''|| 1998|| Бојд Киркленд |- | ''Batman Beyond: Return of the Joker ''|| 2000 || Курт Геда |- | ''Batman: Mystery of the Batwoman'' || 2003 || Курт Геда,Tim Maltby |- | ''The Batman vs. Dracula'' || 2005 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Superman: Brainiac Attacks'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Superman: Doomsday'' || 2007 || Брис Тим, Брендон Виетти,Брендон Виетти |- |'' Justice League: The New Frontier'' || 2008 || Дејв Булок |- | ''Wonder Woman'' || 2009 ||Лорен Монтгомери |- |'' Green Lantern: First Flight ''|| 2009 ||Лорен Монтгомери |- | ''Superman/Batman: Public Enemies'' || 2009 || Сем Лиу |- | ''Justice League: Crisis on Two Earths'' || 2010 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Under the Red Hood ''|| 2010 || Брендон Виетти |- |'' Superman/Batman: Apocalypse''|| 2010 || Лорен Монтгомери |- |'' Superman/Shazam!: The Return of Black Adam''|| 2010 || Joaquim Dos Santos |- | ''All-Star Superman'' || 2011 || Сем Лиу |- | ''Green Lantern: Emerald Knights'' || 2011 || Џеј Олива,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Year One'' || 2011 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Justice League: Doom ''|| 2012 || Лорен Монтгомери |- | ''Superman vs. The Elite'' || 2012 || Мајкл Чанг |- | ''The Dark Knight Returns – Part 1'' || 2012 || Џеј Олива |- |'' The Dark Knight Returns – Part 2''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''Superman: Unbound ''|| 2013 || Џејмс Такер |- |'' Justice League: The Flashpoint Paradox ''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''JLA Adventures: Trapped in Time'' || 2014 || Џанкарло Волпе |- | ''Justice League: War'' || 2014 || Џеј Олива |- | ''Son of Batman''|| 2014 ||Итан Спалдинг |- | ''Batman: Assault on Arkham'' || 2014 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Justice League: Throne of Atlantis'' || 2015 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Batman vs. Robin ''|| 2015 || Џеј Олива |- |'' Batman Unlimited: Animal Instincts'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Justice League: Gods and Monsters ''|| 2015 || Сем Лиу |- | ''Batman Unlimited: Monster Mayhem'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Batman: Bad Blood ''|| 2016 || Џеј Олива |- | ''DC Super Hero Girls: Super Hero High ''|| 2016 || Џенифер Којл |- | ''Justice League vs. Teen Titans''|| 2016 ||Сем Лиу |- | ''Batman: The Killing Joke ''|| 2016 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Hero of the Year ''|| 2016 || Сесилија Арановиќ, Џенифер Којл |- | ''Batman Unlimited: Mechs vs. Mutants'' || 2016 || Курт Геда |- |'' Batman: Return of the Caped Crusaders ''|| 2016 || Рик Моралес |- |''Justice League Dark ''|| 2017 || Џеј Олива |- | ''Teen Titans: The Judas Contract ''|| 2017 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Intergalactic Games'' || 2017 || Џенифер Којл |- | ''Batman and Harley Quinn'' || 2017 || Сем Лиу |- | ''Batman vs. Two-Face ''|| 2017 || Рик Моралес |- | ''Scooby-Doo! & Batman: The Brave and the Bold'' || 2018 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Gotham by Gaslight'' || 2018 || Сем Лиу |- | ''Suicide Squad: Hell to Pay ''|| 2018 || Сем Лиу |- | ''The Death of Superman'' || 2018 || Сем Лиу, Џејк Касторена,Џејмс Такер |- | ''Constantine City of Demons: The Movie'' || 2018 || Doug Murphy |- | ''DC Super Hero Girls: Legends of Atlantis'' || 2018 || Сесилија Арановиќ,Ian Hamilton |- |'' Reign of the Supermen ''|| 2019 || Сем Лиу |- |'' Justice League vs. the Fatal Five'' || 2019 || Сем Лиу |- |'' Batman vs. Teenage Mutant Ninja Turtles'' || 2019 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Hush'' || 2019 || Justin Copeland |- | ''Wonder Woman: Bloodlines'' || 2019 || Сем Лиу |- | ''Superman: Red Son'' || 2020|| Сем Лиу |- | ''Justice League Dark: Apokolips War ''|| 2020 || Christina Sotta, Matt Peters |- | ''Deathstroke: Knights & Dragons: The Movie''|| 2020 || Sung Jin Ahn |- |'' Superman: Man of Tomorrow ''|| 2020 || Крис Палмер |- | ''Batman: Death in the Family ''|| 2020 || Брендон Виети |- |'' Batman: Soul of the Dragon ''|| 2021 || Сем Лиу |- |'' Justice Society: World War II ''|| 2021 || Џеф Ваместер |- |'' Batman: The Long Halloween part I''|| 2021 || Крис Палмер |- |'' Batman: The Long Halloween part II ''|| 2021 || Крис Палмер |- |''Injustice: Gods Among Us ''|| 2021 || Ајан Роџерс |- | '' Catwoman:Hunted '' || 2022 || Shinsuke Terasawa |- | '' DC Showcase: Constantine - The House of Mystery'' || 2022 || Мет Питерс |- |''DC League of Super-Pets ''|| 2022 || Џаред Стерн,Сем Левин |- |''Green Lantern: Beware My Power ''|| 2022 || Jeff Wamester |- |''Batman and Superman: Battle of the Super Sons ''|| 2022 || Мет Питерс |- |''Merry Little Batman ''|| 2022 ||Мајк Рут |- |''RWBY/Justice League ''|| 2023 || |- |''Batman: The Doom That Came to Gotham ''|| 2023 || |- |''Legion of Super-Heroes''|| 2023 || |- |''Justice League: Warworld''|| 2023 || |} === Анимирани LEGO DC филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Lego Batman: The Movie – DC Super Heroes Unite ''|| 2013 || Џон Бартон |- | ''Lego DC Comics: Batman Be-Leaguered ''|| 2014 || Рик Моралес |- | ''Lego DC Comics Super Heroes: Justice League vs. Bizarro League'' || 2015 || Брендон Виети |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Attack of the Legion of Doom ''|| 2015 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Cosmic Clash ''|| 2016 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Gotham City Breakout ''|| 2016 || Matt Peters,Melchior Zwyer |- | ''The Lego Batman Movie'' || 2017 || Chris McKay |- |''Lego DC Super Hero Girls: Brain Drain ''|| 2017 || Todd Grimes |- |''Lego DC Comics Super Heroes: The Flash '' || 2018 || Итан Спалдинг |- |'' Lego DC Super Hero Girls: Super-Villain High'' || 2018 || Elsa Garagarza |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Aquaman: Rage of Atlantis '' || 2018 || Мат Питерс |- |'' Lego DC Batman: Family Matters'' || 2019 || Мат Питерс |- |'' Lego DC: Shazam!: Magic and Monsters ''|| 2020 || Мат Питерс |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Adventures of Superman'' || 1951–1958 |- |'' Batman'' || 1966–1968 |- | ''Shazam!'' || 1974–1976 |- | ''The Secrets of Isis'' || 1975–1976 |- |'' Wonder Woman'' || 1975–1979 |- | ''Superboy'' || 1988–1992 |- | ''Swamp Thing'' || 1990–1993 |- | ''The Flash'' || 1990–1991 |- |'' Lois & Clark: The New Adventures of Superman'' || 1993–1997 |- | ''Smallville ''|| 2001–2011 |- | ''Birds of Prey ''|| 2002–2003 |- |'' Gotham ''|| 2014–2019 |- | ''Constantine'' || 2014–15 |- | ''Arrow ''|| 2012–2020 |- |'' The Flash ''|| 2014–во тек |- | ''Supergirl'' || 2015–во тек |- | ''DC's Legends of Tomorrow ''|| 2016–во тек |- |'' Black Lightning'' || 2018–во тек |- | ''Krypton'' || 2018–2019 |- |'' Titans'' || 2018–во тек |- | ''Doom Patrol ''|| 2019–во тек |- | ''Swamp Thing ''|| 2019 |- | ''Batwoman'' || 2019– |- | ''Watchmen ''|| 2019 |- | ''Stargirl ''|| 2020– |- | ''Superman & Lois ''|| 2021 |- | ''Peacemaker ''|| 2022 |} === Анимирани тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Superman ''|| 1941 |- | ''The New Adventures of Superman ''|| 1966–1970 |- | ''The Adventures of Superboy'' || 1966–1969 |- | ''The Superman/Aquaman Hour of Adventure'' || 1967–1968 |- | ''Aquaman'' || 1968–1970 |- |'' The Batman/Superman Hour'' || 1968–1969 |- | ''The Adventures of Batman'' ||1968–1969 |- |'' Super Friends ''|| 1973 |- | ''The New Adventures of Batman''|| 1977 |- | ''The All-New Super Friends Hour'' || 1977 |- |'' The Batman/Tarzan Adventure Hour ''|| 1977–1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978–1980 |- |'' The Plastic Man Comedy/Adventure Show ''|| 1979–1981 |- |'' The World's Greatest Super Friends'' || 1979 |- | ''Super Friends''|| 1980–1983 |- |'' The Kid Super Power Hour with Shazam! ''|| 1981–1982 |- | ''Super Friends: The Legendary Super Powers Show ''|| 1984 |- | '' The Super Powers Team: Galactic Guardians'' || 1985 |- | ''Superman ''|| 1988 |- |'' Swamp Thing'' || 1990–1991 |- |'' Batman: The Animated Series'' || 1992–1995 |- | ''The Superman/Batman Adventures'' || 1995–1997 |- | ''Superman: The Animated Series'' || 1996–2000 |- |'' The New Batman Adventures ''||1997–1999 |- |''The New Batman/Superman Adventures'' || 1997–2000 |- | ''Batman Beyond ''|| 1999–2001 |- | ''Static Shock'' || 2000–2004 |- | ''The Zeta Project ''|| 2001–2002 |- | ''Justice League'' || 2001–2004 |- | ''Justice League Unlimited'' || 2004–2006 |- |'' The Batman'' || 2004–2008 |- | ''Krypto the Superdog'' || 2005–2006 |- | ''Legion of Super Heroes'' || 2006–2008 |- | ''Batman: The Brave and the Bold ''|| 2008–2011 |- | ''Green Lantern: The Animated Series'' || 2011–2013 |- | ''Beware the Batman'' || 2013–2014 |- | ''Justice League Action'' || 2016–2018 |- | ''Young Justice ''|| 2010–2013-2019-во тек |- |'' DC Super Hero Girls'' || 2019-во тек |- | ''Harley Quinn ''|| 2019 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|DC Comics}} [[Категорија:DC Comics]] [[Категорија:Издавачки куќи од САД]] [[Категорија:Компании установени во 1934]] 2305f69ba45j1xih4l65jskzmwn7d48 4796019 4796018 2022-07-23T23:00:33Z NadyBarbieGirl 63459 /* Филмови */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name = DC Comics |company_logo = [[Податотека: DC Comics logo.svg|200px]] |company_type = [[Филијала]] на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] |company_slogan= |foundation = 1934, од [[Малком Вилер-Николсон]] (како National Allied Publications) |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Пол Левитз]] (Претседател и издавач)<br />[[Ден Дајдио]] (Потпретседател, [[DC Universe|DC]] извршен уредник) |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови |products = ''Видете [[список на DC Comics изданија]]'' |revenue = |parent = [[Time Warner]] |divisions = [[Vertigo (DC Comics)|Vertigo]]<br />[[Wildstorm]]<br />[[Zuda Comics]] |homepage = [http://www.dccomics.com/ www.dccomics.com] }} '''DC Comics''' ([[Транскрипција (лингвистика)|транскрипција]]: ''Ди-си комикс'', првобитно основана во [[1934]] како '''National Allied Publications''')<ref name=origin> {{Наведена мрежна страница | first = | last = | author = | authorlink = | coauthors = | title = DC Comics Chronology | url = http://www.comicbookbin.com/dcchronologyplatinumage_001.html | archiveurl = | work = | publisher = | location = | page = | pages = | language = | format = | doi = | date = | year = | month = | archivedate = | accessdate = 2008-10-18 | quote = }} </ref> — една од најголемите и најпопуларните американски компании за [[стрип]]ови и слична медија, заедно со [[Marvel Comics]]. Како подружник на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] уште од [[1969]],<ref>[http://comicbooks.about.com/od/comicbookpublishers/The_Publishers_of_Comics.htm Comic Book Publisher] Retrieved [[18 октомври|October 18]], [[2008]].</ref> DC Comics произведува материјал кој обработува голем број добро познати [[Список на DC Comics ликови|ликови]], вклучувајќи ги [[Супермен]], [[Бетмен]], [[Вондер Вомен|Чудесната Жена]], [[Флеш (стрипови)|Флеш]], [[Зелениот Фенер]], [[Капетан Марвел (DC Comics)|Капетан Марвел]], [[Зелената Стрела]], [[Лига на правдата]] и остатокот од [[DC-свет|DC-светот]].<ref>[http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html Benton, Mike. ''The Comic Book in America: An Illustrated History'' (Taylor Publishing: Dallas, Texas, 1989), pp. 178-181] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140429040110/http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html |date=2014-04-29 }}, reprinted at website Religious Affiliation of Comics Book Characters: "The Significant Seven: History's Most Influential Super-heroes" <nowiki>[</nowiki>[[sic]]<nowiki>]</nowiki></ref> === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Superman ''|| 1978 || Ричард Донер |- |'' Superman II'' || 1980 || Ричард Донер,Ричард Лестер |- | ''Swamp Thing ''|| 1982 || Вес Крејвен |- | ''Superman III'' || 1983 || Ричард Лестер |- | ''Supergirl'' || 1984 || Jeannot Szwarc |- |'' Superman IV: The Quest for Peace'' || 1987 || Sidney J. Furie |- |''The Return of Swamp Thing'' || 1989 || Џим Винорски |- |'' Batman'' || 1989 || Тим Бартон |- |'' Batman Returns ''|| 1992 || Тим Бартон |- |'' Batman Forever ''|| 1995 || Џоел Шумахер |- |'' Batman & Robin ''|| 1997 || Џоел Шумахер |- | ''Steel ''|| 1997 || Кенет Џонсон |- | ''Catwoman'' || 2004 || Pitof |- | ''Constantine'' || 2005 || Френцис Лавренс |- | ''Batman Begins'' || 2005 || Кристофер Нолан |- |'' Superman Returns'' || 2006 || Брајан Сингер |- | ''The Dark Knight'' || 2008 || Кристофер Нолан |- | ''Watchmen'' || 2008 || Зек Снајдер |- | ''Jonah Hex'' || 2010 || Џими Хејворд |- | ''Green Lantern ''|| 2011 || Мартин Кемпбел |- |'' The Dark Knight Rises'' || 2012 || Кристофер Нолан |- | ''Man of Steel'' || 2013 || Зек Снајдер |- |'' Batman v Superman: Dawn of Justice'' || 2016 || Зек Снајдер |- | ''Suicide Squad'' || 2016 || Дејвид Ајер |- |'' Wonder Woman'' || 2017 || Патти Џенкинс |- | ''Justice League'' || 2017 || Зек Снајдер |- |'' Aquaman'' || 2018 || Џејмс Ван |- | ''Shazam!'' || 2019 || Дејвид Сандберг |- |'' Joker ''|| 2019 || Тод Филипс |- |'' Birds of Prey ''|| 2020 || Кети Јан |- | ''Wonder Woman 1984''|| 2020 || Патти Џенкинс |- |'' Zack Snyder's Justice League'' || 2021 || Зек Снајдер |- | ''The Suicide Squad'' || 2021 || Џејмс Ган |- |'' The Batman'' || 2022 || Мат Ривс |- | ''Black Adam ''|| 2022 || Jaume Collet-Serra |- | ''Batgirl''|| 2022 || Bilall Fallah,Adil El Arbi |- | ''Shazam! Fury of the Gods'' || 2022 || Дејвид Сандберг |- | ''Aquaman and the Lost Kingdom ''|| 2023 || Џејмс Ван |- | ''The Flash'' || 2023 || Andrés Muschietti |- | ''Blue Beetle'' || 2023 || Анхел Мануел Сото |- | ''Wonder Woman 3''|| TBA || Патти Џенкинс |- | ''Zatanna''|| TBA || J.J. Abrams |- | ''Superman''|| TBA || J.J. Abrams |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Batman: Mask of the Phantasm'' || 1993 || Брис Тим,Ерик Радомски |- | ''Batman & Mr. Freeze: SubZero''|| 1998|| Бојд Киркленд |- | ''Batman Beyond: Return of the Joker ''|| 2000 || Курт Геда |- | ''Batman: Mystery of the Batwoman'' || 2003 || Курт Геда,Tim Maltby |- | ''The Batman vs. Dracula'' || 2005 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Superman: Brainiac Attacks'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Superman: Doomsday'' || 2007 || Брис Тим, Брендон Виетти,Брендон Виетти |- |'' Justice League: The New Frontier'' || 2008 || Дејв Булок |- | ''Wonder Woman'' || 2009 ||Лорен Монтгомери |- |'' Green Lantern: First Flight ''|| 2009 ||Лорен Монтгомери |- | ''Superman/Batman: Public Enemies'' || 2009 || Сем Лиу |- | ''Justice League: Crisis on Two Earths'' || 2010 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Under the Red Hood ''|| 2010 || Брендон Виетти |- |'' Superman/Batman: Apocalypse''|| 2010 || Лорен Монтгомери |- |'' Superman/Shazam!: The Return of Black Adam''|| 2010 || Joaquim Dos Santos |- | ''All-Star Superman'' || 2011 || Сем Лиу |- | ''Green Lantern: Emerald Knights'' || 2011 || Џеј Олива,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Year One'' || 2011 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Justice League: Doom ''|| 2012 || Лорен Монтгомери |- | ''Superman vs. The Elite'' || 2012 || Мајкл Чанг |- | ''The Dark Knight Returns – Part 1'' || 2012 || Џеј Олива |- |'' The Dark Knight Returns – Part 2''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''Superman: Unbound ''|| 2013 || Џејмс Такер |- |'' Justice League: The Flashpoint Paradox ''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''JLA Adventures: Trapped in Time'' || 2014 || Џанкарло Волпе |- | ''Justice League: War'' || 2014 || Џеј Олива |- | ''Son of Batman''|| 2014 ||Итан Спалдинг |- | ''Batman: Assault on Arkham'' || 2014 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Justice League: Throne of Atlantis'' || 2015 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Batman vs. Robin ''|| 2015 || Џеј Олива |- |'' Batman Unlimited: Animal Instincts'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Justice League: Gods and Monsters ''|| 2015 || Сем Лиу |- | ''Batman Unlimited: Monster Mayhem'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Batman: Bad Blood ''|| 2016 || Џеј Олива |- | ''DC Super Hero Girls: Super Hero High ''|| 2016 || Џенифер Којл |- | ''Justice League vs. Teen Titans''|| 2016 ||Сем Лиу |- | ''Batman: The Killing Joke ''|| 2016 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Hero of the Year ''|| 2016 || Сесилија Арановиќ, Џенифер Којл |- | ''Batman Unlimited: Mechs vs. Mutants'' || 2016 || Курт Геда |- |'' Batman: Return of the Caped Crusaders ''|| 2016 || Рик Моралес |- |''Justice League Dark ''|| 2017 || Џеј Олива |- | ''Teen Titans: The Judas Contract ''|| 2017 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Intergalactic Games'' || 2017 || Џенифер Којл |- | ''Batman and Harley Quinn'' || 2017 || Сем Лиу |- | ''Batman vs. Two-Face ''|| 2017 || Рик Моралес |- | ''Scooby-Doo! & Batman: The Brave and the Bold'' || 2018 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Gotham by Gaslight'' || 2018 || Сем Лиу |- | ''Suicide Squad: Hell to Pay ''|| 2018 || Сем Лиу |- | ''The Death of Superman'' || 2018 || Сем Лиу, Џејк Касторена,Џејмс Такер |- | ''Constantine City of Demons: The Movie'' || 2018 || Doug Murphy |- | ''DC Super Hero Girls: Legends of Atlantis'' || 2018 || Сесилија Арановиќ,Ian Hamilton |- |'' Reign of the Supermen ''|| 2019 || Сем Лиу |- |'' Justice League vs. the Fatal Five'' || 2019 || Сем Лиу |- |'' Batman vs. Teenage Mutant Ninja Turtles'' || 2019 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Hush'' || 2019 || Justin Copeland |- | ''Wonder Woman: Bloodlines'' || 2019 || Сем Лиу |- | ''Superman: Red Son'' || 2020|| Сем Лиу |- | ''Justice League Dark: Apokolips War ''|| 2020 || Christina Sotta, Matt Peters |- | ''Deathstroke: Knights & Dragons: The Movie''|| 2020 || Sung Jin Ahn |- |'' Superman: Man of Tomorrow ''|| 2020 || Крис Палмер |- | ''Batman: Death in the Family ''|| 2020 || Брендон Виети |- |'' Batman: Soul of the Dragon ''|| 2021 || Сем Лиу |- |'' Justice Society: World War II ''|| 2021 || Џеф Ваместер |- |'' Batman: The Long Halloween part I''|| 2021 || Крис Палмер |- |'' Batman: The Long Halloween part II ''|| 2021 || Крис Палмер |- |''Injustice: Gods Among Us ''|| 2021 || Ајан Роџерс |- | '' Catwoman:Hunted '' || 2022 || Shinsuke Terasawa |- | '' DC Showcase: Constantine - The House of Mystery'' || 2022 || Мет Питерс |- |''DC League of Super-Pets ''|| 2022 || Џаред Стерн,Сем Левин |- |''Green Lantern: Beware My Power ''|| 2022 || Jeff Wamester |- |''Batman and Superman: Battle of the Super Sons ''|| 2022 || Мет Питерс |- |''Merry Little Batman ''|| 2022 ||Мајк Рут |- |''RWBY/Justice League ''|| 2023 || |- |''Batman: The Doom That Came to Gotham ''|| 2023 || |- |''Legion of Super-Heroes''|| 2023 || |- |''Justice League: Warworld''|| 2023 || |} === Анимирани LEGO DC филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Lego Batman: The Movie – DC Super Heroes Unite ''|| 2013 || Џон Бартон |- | ''Lego DC Comics: Batman Be-Leaguered ''|| 2014 || Рик Моралес |- | ''Lego DC Comics Super Heroes: Justice League vs. Bizarro League'' || 2015 || Брендон Виети |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Attack of the Legion of Doom ''|| 2015 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Cosmic Clash ''|| 2016 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Gotham City Breakout ''|| 2016 || Matt Peters,Melchior Zwyer |- | ''The Lego Batman Movie'' || 2017 || Chris McKay |- |''Lego DC Super Hero Girls: Brain Drain ''|| 2017 || Todd Grimes |- |''Lego DC Comics Super Heroes: The Flash '' || 2018 || Итан Спалдинг |- |'' Lego DC Super Hero Girls: Super-Villain High'' || 2018 || Elsa Garagarza |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Aquaman: Rage of Atlantis '' || 2018 || Мат Питерс |- |'' Lego DC Batman: Family Matters'' || 2019 || Мат Питерс |- |'' Lego DC: Shazam!: Magic and Monsters ''|| 2020 || Мат Питерс |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Adventures of Superman'' || 1951–1958 |- |'' Batman'' || 1966–1968 |- | ''Shazam!'' || 1974–1976 |- | ''The Secrets of Isis'' || 1975–1976 |- |'' Wonder Woman'' || 1975–1979 |- | ''Superboy'' || 1988–1992 |- | ''Swamp Thing'' || 1990–1993 |- | ''The Flash'' || 1990–1991 |- |'' Lois & Clark: The New Adventures of Superman'' || 1993–1997 |- | ''Smallville ''|| 2001–2011 |- | ''Birds of Prey ''|| 2002–2003 |- |'' Gotham ''|| 2014–2019 |- | ''Constantine'' || 2014–15 |- | ''Arrow ''|| 2012–2020 |- |'' The Flash ''|| 2014–во тек |- | ''Supergirl'' || 2015–во тек |- | ''DC's Legends of Tomorrow ''|| 2016–во тек |- |'' Black Lightning'' || 2018–во тек |- | ''Krypton'' || 2018–2019 |- |'' Titans'' || 2018–во тек |- | ''Doom Patrol ''|| 2019–во тек |- | ''Swamp Thing ''|| 2019 |- | ''Batwoman'' || 2019– |- | ''Watchmen ''|| 2019 |- | ''Stargirl ''|| 2020– |- | ''Superman & Lois ''|| 2021 |- | ''Peacemaker ''|| 2022 |} === Анимирани тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Superman ''|| 1941 |- | ''The New Adventures of Superman ''|| 1966–1970 |- | ''The Adventures of Superboy'' || 1966–1969 |- | ''The Superman/Aquaman Hour of Adventure'' || 1967–1968 |- | ''Aquaman'' || 1968–1970 |- |'' The Batman/Superman Hour'' || 1968–1969 |- | ''The Adventures of Batman'' ||1968–1969 |- |'' Super Friends ''|| 1973 |- | ''The New Adventures of Batman''|| 1977 |- | ''The All-New Super Friends Hour'' || 1977 |- |'' The Batman/Tarzan Adventure Hour ''|| 1977–1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978–1980 |- |'' The Plastic Man Comedy/Adventure Show ''|| 1979–1981 |- |'' The World's Greatest Super Friends'' || 1979 |- | ''Super Friends''|| 1980–1983 |- |'' The Kid Super Power Hour with Shazam! ''|| 1981–1982 |- | ''Super Friends: The Legendary Super Powers Show ''|| 1984 |- | '' The Super Powers Team: Galactic Guardians'' || 1985 |- | ''Superman ''|| 1988 |- |'' Swamp Thing'' || 1990–1991 |- |'' Batman: The Animated Series'' || 1992–1995 |- | ''The Superman/Batman Adventures'' || 1995–1997 |- | ''Superman: The Animated Series'' || 1996–2000 |- |'' The New Batman Adventures ''||1997–1999 |- |''The New Batman/Superman Adventures'' || 1997–2000 |- | ''Batman Beyond ''|| 1999–2001 |- | ''Static Shock'' || 2000–2004 |- | ''The Zeta Project ''|| 2001–2002 |- | ''Justice League'' || 2001–2004 |- | ''Justice League Unlimited'' || 2004–2006 |- |'' The Batman'' || 2004–2008 |- | ''Krypto the Superdog'' || 2005–2006 |- | ''Legion of Super Heroes'' || 2006–2008 |- | ''Batman: The Brave and the Bold ''|| 2008–2011 |- | ''Green Lantern: The Animated Series'' || 2011–2013 |- | ''Beware the Batman'' || 2013–2014 |- | ''Justice League Action'' || 2016–2018 |- | ''Young Justice ''|| 2010–2013-2019-во тек |- |'' DC Super Hero Girls'' || 2019-во тек |- | ''Harley Quinn ''|| 2019 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|DC Comics}} [[Категорија:DC Comics]] [[Категорија:Издавачки куќи од САД]] [[Категорија:Компании установени во 1934]] ohtyzmc4gd1jstyvvv10h505546br3q 4796021 4796019 2022-07-23T23:03:40Z NadyBarbieGirl 63459 /* Анимирани тв серии */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name = DC Comics |company_logo = [[Податотека: DC Comics logo.svg|200px]] |company_type = [[Филијала]] на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] |company_slogan= |foundation = 1934, од [[Малком Вилер-Николсон]] (како National Allied Publications) |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Пол Левитз]] (Претседател и издавач)<br />[[Ден Дајдио]] (Потпретседател, [[DC Universe|DC]] извршен уредник) |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови |products = ''Видете [[список на DC Comics изданија]]'' |revenue = |parent = [[Time Warner]] |divisions = [[Vertigo (DC Comics)|Vertigo]]<br />[[Wildstorm]]<br />[[Zuda Comics]] |homepage = [http://www.dccomics.com/ www.dccomics.com] }} '''DC Comics''' ([[Транскрипција (лингвистика)|транскрипција]]: ''Ди-си комикс'', првобитно основана во [[1934]] како '''National Allied Publications''')<ref name=origin> {{Наведена мрежна страница | first = | last = | author = | authorlink = | coauthors = | title = DC Comics Chronology | url = http://www.comicbookbin.com/dcchronologyplatinumage_001.html | archiveurl = | work = | publisher = | location = | page = | pages = | language = | format = | doi = | date = | year = | month = | archivedate = | accessdate = 2008-10-18 | quote = }} </ref> — една од најголемите и најпопуларните американски компании за [[стрип]]ови и слична медија, заедно со [[Marvel Comics]]. Како подружник на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] уште од [[1969]],<ref>[http://comicbooks.about.com/od/comicbookpublishers/The_Publishers_of_Comics.htm Comic Book Publisher] Retrieved [[18 октомври|October 18]], [[2008]].</ref> DC Comics произведува материјал кој обработува голем број добро познати [[Список на DC Comics ликови|ликови]], вклучувајќи ги [[Супермен]], [[Бетмен]], [[Вондер Вомен|Чудесната Жена]], [[Флеш (стрипови)|Флеш]], [[Зелениот Фенер]], [[Капетан Марвел (DC Comics)|Капетан Марвел]], [[Зелената Стрела]], [[Лига на правдата]] и остатокот од [[DC-свет|DC-светот]].<ref>[http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html Benton, Mike. ''The Comic Book in America: An Illustrated History'' (Taylor Publishing: Dallas, Texas, 1989), pp. 178-181] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140429040110/http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html |date=2014-04-29 }}, reprinted at website Religious Affiliation of Comics Book Characters: "The Significant Seven: History's Most Influential Super-heroes" <nowiki>[</nowiki>[[sic]]<nowiki>]</nowiki></ref> === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Superman ''|| 1978 || Ричард Донер |- |'' Superman II'' || 1980 || Ричард Донер,Ричард Лестер |- | ''Swamp Thing ''|| 1982 || Вес Крејвен |- | ''Superman III'' || 1983 || Ричард Лестер |- | ''Supergirl'' || 1984 || Jeannot Szwarc |- |'' Superman IV: The Quest for Peace'' || 1987 || Sidney J. Furie |- |''The Return of Swamp Thing'' || 1989 || Џим Винорски |- |'' Batman'' || 1989 || Тим Бартон |- |'' Batman Returns ''|| 1992 || Тим Бартон |- |'' Batman Forever ''|| 1995 || Џоел Шумахер |- |'' Batman & Robin ''|| 1997 || Џоел Шумахер |- | ''Steel ''|| 1997 || Кенет Џонсон |- | ''Catwoman'' || 2004 || Pitof |- | ''Constantine'' || 2005 || Френцис Лавренс |- | ''Batman Begins'' || 2005 || Кристофер Нолан |- |'' Superman Returns'' || 2006 || Брајан Сингер |- | ''The Dark Knight'' || 2008 || Кристофер Нолан |- | ''Watchmen'' || 2008 || Зек Снајдер |- | ''Jonah Hex'' || 2010 || Џими Хејворд |- | ''Green Lantern ''|| 2011 || Мартин Кемпбел |- |'' The Dark Knight Rises'' || 2012 || Кристофер Нолан |- | ''Man of Steel'' || 2013 || Зек Снајдер |- |'' Batman v Superman: Dawn of Justice'' || 2016 || Зек Снајдер |- | ''Suicide Squad'' || 2016 || Дејвид Ајер |- |'' Wonder Woman'' || 2017 || Патти Џенкинс |- | ''Justice League'' || 2017 || Зек Снајдер |- |'' Aquaman'' || 2018 || Џејмс Ван |- | ''Shazam!'' || 2019 || Дејвид Сандберг |- |'' Joker ''|| 2019 || Тод Филипс |- |'' Birds of Prey ''|| 2020 || Кети Јан |- | ''Wonder Woman 1984''|| 2020 || Патти Џенкинс |- |'' Zack Snyder's Justice League'' || 2021 || Зек Снајдер |- | ''The Suicide Squad'' || 2021 || Џејмс Ган |- |'' The Batman'' || 2022 || Мат Ривс |- | ''Black Adam ''|| 2022 || Jaume Collet-Serra |- | ''Batgirl''|| 2022 || Bilall Fallah,Adil El Arbi |- | ''Shazam! Fury of the Gods'' || 2022 || Дејвид Сандберг |- | ''Aquaman and the Lost Kingdom ''|| 2023 || Џејмс Ван |- | ''The Flash'' || 2023 || Andrés Muschietti |- | ''Blue Beetle'' || 2023 || Анхел Мануел Сото |- | ''Wonder Woman 3''|| TBA || Патти Џенкинс |- | ''Zatanna''|| TBA || J.J. Abrams |- | ''Superman''|| TBA || J.J. Abrams |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Batman: Mask of the Phantasm'' || 1993 || Брис Тим,Ерик Радомски |- | ''Batman & Mr. Freeze: SubZero''|| 1998|| Бојд Киркленд |- | ''Batman Beyond: Return of the Joker ''|| 2000 || Курт Геда |- | ''Batman: Mystery of the Batwoman'' || 2003 || Курт Геда,Tim Maltby |- | ''The Batman vs. Dracula'' || 2005 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Superman: Brainiac Attacks'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Superman: Doomsday'' || 2007 || Брис Тим, Брендон Виетти,Брендон Виетти |- |'' Justice League: The New Frontier'' || 2008 || Дејв Булок |- | ''Wonder Woman'' || 2009 ||Лорен Монтгомери |- |'' Green Lantern: First Flight ''|| 2009 ||Лорен Монтгомери |- | ''Superman/Batman: Public Enemies'' || 2009 || Сем Лиу |- | ''Justice League: Crisis on Two Earths'' || 2010 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Under the Red Hood ''|| 2010 || Брендон Виетти |- |'' Superman/Batman: Apocalypse''|| 2010 || Лорен Монтгомери |- |'' Superman/Shazam!: The Return of Black Adam''|| 2010 || Joaquim Dos Santos |- | ''All-Star Superman'' || 2011 || Сем Лиу |- | ''Green Lantern: Emerald Knights'' || 2011 || Џеј Олива,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Year One'' || 2011 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Justice League: Doom ''|| 2012 || Лорен Монтгомери |- | ''Superman vs. The Elite'' || 2012 || Мајкл Чанг |- | ''The Dark Knight Returns – Part 1'' || 2012 || Џеј Олива |- |'' The Dark Knight Returns – Part 2''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''Superman: Unbound ''|| 2013 || Џејмс Такер |- |'' Justice League: The Flashpoint Paradox ''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''JLA Adventures: Trapped in Time'' || 2014 || Џанкарло Волпе |- | ''Justice League: War'' || 2014 || Џеј Олива |- | ''Son of Batman''|| 2014 ||Итан Спалдинг |- | ''Batman: Assault on Arkham'' || 2014 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Justice League: Throne of Atlantis'' || 2015 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Batman vs. Robin ''|| 2015 || Џеј Олива |- |'' Batman Unlimited: Animal Instincts'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Justice League: Gods and Monsters ''|| 2015 || Сем Лиу |- | ''Batman Unlimited: Monster Mayhem'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Batman: Bad Blood ''|| 2016 || Џеј Олива |- | ''DC Super Hero Girls: Super Hero High ''|| 2016 || Џенифер Којл |- | ''Justice League vs. Teen Titans''|| 2016 ||Сем Лиу |- | ''Batman: The Killing Joke ''|| 2016 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Hero of the Year ''|| 2016 || Сесилија Арановиќ, Џенифер Којл |- | ''Batman Unlimited: Mechs vs. Mutants'' || 2016 || Курт Геда |- |'' Batman: Return of the Caped Crusaders ''|| 2016 || Рик Моралес |- |''Justice League Dark ''|| 2017 || Џеј Олива |- | ''Teen Titans: The Judas Contract ''|| 2017 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Intergalactic Games'' || 2017 || Џенифер Којл |- | ''Batman and Harley Quinn'' || 2017 || Сем Лиу |- | ''Batman vs. Two-Face ''|| 2017 || Рик Моралес |- | ''Scooby-Doo! & Batman: The Brave and the Bold'' || 2018 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Gotham by Gaslight'' || 2018 || Сем Лиу |- | ''Suicide Squad: Hell to Pay ''|| 2018 || Сем Лиу |- | ''The Death of Superman'' || 2018 || Сем Лиу, Џејк Касторена,Џејмс Такер |- | ''Constantine City of Demons: The Movie'' || 2018 || Doug Murphy |- | ''DC Super Hero Girls: Legends of Atlantis'' || 2018 || Сесилија Арановиќ,Ian Hamilton |- |'' Reign of the Supermen ''|| 2019 || Сем Лиу |- |'' Justice League vs. the Fatal Five'' || 2019 || Сем Лиу |- |'' Batman vs. Teenage Mutant Ninja Turtles'' || 2019 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Hush'' || 2019 || Justin Copeland |- | ''Wonder Woman: Bloodlines'' || 2019 || Сем Лиу |- | ''Superman: Red Son'' || 2020|| Сем Лиу |- | ''Justice League Dark: Apokolips War ''|| 2020 || Christina Sotta, Matt Peters |- | ''Deathstroke: Knights & Dragons: The Movie''|| 2020 || Sung Jin Ahn |- |'' Superman: Man of Tomorrow ''|| 2020 || Крис Палмер |- | ''Batman: Death in the Family ''|| 2020 || Брендон Виети |- |'' Batman: Soul of the Dragon ''|| 2021 || Сем Лиу |- |'' Justice Society: World War II ''|| 2021 || Џеф Ваместер |- |'' Batman: The Long Halloween part I''|| 2021 || Крис Палмер |- |'' Batman: The Long Halloween part II ''|| 2021 || Крис Палмер |- |''Injustice: Gods Among Us ''|| 2021 || Ајан Роџерс |- | '' Catwoman:Hunted '' || 2022 || Shinsuke Terasawa |- | '' DC Showcase: Constantine - The House of Mystery'' || 2022 || Мет Питерс |- |''DC League of Super-Pets ''|| 2022 || Џаред Стерн,Сем Левин |- |''Green Lantern: Beware My Power ''|| 2022 || Jeff Wamester |- |''Batman and Superman: Battle of the Super Sons ''|| 2022 || Мет Питерс |- |''Merry Little Batman ''|| 2022 ||Мајк Рут |- |''RWBY/Justice League ''|| 2023 || |- |''Batman: The Doom That Came to Gotham ''|| 2023 || |- |''Legion of Super-Heroes''|| 2023 || |- |''Justice League: Warworld''|| 2023 || |} === Анимирани LEGO DC филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Lego Batman: The Movie – DC Super Heroes Unite ''|| 2013 || Џон Бартон |- | ''Lego DC Comics: Batman Be-Leaguered ''|| 2014 || Рик Моралес |- | ''Lego DC Comics Super Heroes: Justice League vs. Bizarro League'' || 2015 || Брендон Виети |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Attack of the Legion of Doom ''|| 2015 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Cosmic Clash ''|| 2016 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Gotham City Breakout ''|| 2016 || Matt Peters,Melchior Zwyer |- | ''The Lego Batman Movie'' || 2017 || Chris McKay |- |''Lego DC Super Hero Girls: Brain Drain ''|| 2017 || Todd Grimes |- |''Lego DC Comics Super Heroes: The Flash '' || 2018 || Итан Спалдинг |- |'' Lego DC Super Hero Girls: Super-Villain High'' || 2018 || Elsa Garagarza |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Aquaman: Rage of Atlantis '' || 2018 || Мат Питерс |- |'' Lego DC Batman: Family Matters'' || 2019 || Мат Питерс |- |'' Lego DC: Shazam!: Magic and Monsters ''|| 2020 || Мат Питерс |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Adventures of Superman'' || 1951–1958 |- |'' Batman'' || 1966–1968 |- | ''Shazam!'' || 1974–1976 |- | ''The Secrets of Isis'' || 1975–1976 |- |'' Wonder Woman'' || 1975–1979 |- | ''Superboy'' || 1988–1992 |- | ''Swamp Thing'' || 1990–1993 |- | ''The Flash'' || 1990–1991 |- |'' Lois & Clark: The New Adventures of Superman'' || 1993–1997 |- | ''Smallville ''|| 2001–2011 |- | ''Birds of Prey ''|| 2002–2003 |- |'' Gotham ''|| 2014–2019 |- | ''Constantine'' || 2014–15 |- | ''Arrow ''|| 2012–2020 |- |'' The Flash ''|| 2014–во тек |- | ''Supergirl'' || 2015–во тек |- | ''DC's Legends of Tomorrow ''|| 2016–во тек |- |'' Black Lightning'' || 2018–во тек |- | ''Krypton'' || 2018–2019 |- |'' Titans'' || 2018–во тек |- | ''Doom Patrol ''|| 2019–во тек |- | ''Swamp Thing ''|| 2019 |- | ''Batwoman'' || 2019– |- | ''Watchmen ''|| 2019 |- | ''Stargirl ''|| 2020– |- | ''Superman & Lois ''|| 2021 |- | ''Peacemaker ''|| 2022 |} === Анимирани тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Superman ''|| 1941 |- | ''The New Adventures of Superman ''|| 1966–1970 |- | ''The Adventures of Superboy'' || 1966–1969 |- | ''The Superman/Aquaman Hour of Adventure'' || 1967–1968 |- | ''Aquaman'' || 1968–1970 |- |'' The Batman/Superman Hour'' || 1968–1969 |- | ''The Adventures of Batman'' ||1968–1969 |- |'' Super Friends ''|| 1973 |- | ''The New Adventures of Batman''|| 1977 |- | ''The All-New Super Friends Hour'' || 1977 |- |'' The Batman/Tarzan Adventure Hour ''|| 1977–1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978–1980 |- |'' The Plastic Man Comedy/Adventure Show ''|| 1979–1981 |- |'' The World's Greatest Super Friends'' || 1979 |- | ''Super Friends''|| 1980–1983 |- |'' The Kid Super Power Hour with Shazam! ''|| 1981–1982 |- | ''Super Friends: The Legendary Super Powers Show ''|| 1984 |- | '' The Super Powers Team: Galactic Guardians'' || 1985 |- | ''Superman ''|| 1988 |- |'' Swamp Thing'' || 1990–1991 |- |'' Batman: The Animated Series'' || 1992–1995 |- | ''The Superman/Batman Adventures'' || 1995–1997 |- | ''Superman: The Animated Series'' || 1996–2000 |- |'' The New Batman Adventures ''||1997–1999 |- |''The New Batman/Superman Adventures'' || 1997–2000 |- | ''Batman Beyond ''|| 1999–2001 |- | ''Static Shock'' || 2000–2004 |- | ''The Zeta Project ''|| 2001–2002 |- | ''Justice League'' || 2001–2004 |- | ''Justice League Unlimited'' || 2004–2006 |- |'' The Batman'' || 2004–2008 |- | ''Krypto the Superdog'' || 2005–2006 |- | ''Legion of Super Heroes'' || 2006–2008 |- | ''Batman: The Brave and the Bold ''|| 2008–2011 |- | ''Green Lantern: The Animated Series'' || 2011–2013 |- | ''Beware the Batman'' || 2013–2014 |- | ''Justice League Action'' || 2016–2018 |- | ''Young Justice ''|| 2010–2013-2019-во тек |- |'' DC Super Hero Girls'' || 2019-во тек |- | ''Harley Quinn ''|| 2019 |- | ''Batman: Caped Crusader ''|| 2023 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|DC Comics}} [[Категорија:DC Comics]] [[Категорија:Издавачки куќи од САД]] [[Категорија:Компании установени во 1934]] 0jn8ea1lhcjp3dceal2kvxqo0yebq13 4796023 4796021 2022-07-23T23:07:24Z NadyBarbieGirl 63459 /* Филмови */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name = DC Comics |company_logo = [[Податотека: DC Comics logo.svg|200px]] |company_type = [[Филијала]] на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] |company_slogan= |foundation = 1934, од [[Малком Вилер-Николсон]] (како National Allied Publications) |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Пол Левитз]] (Претседател и издавач)<br />[[Ден Дајдио]] (Потпретседател, [[DC Universe|DC]] извршен уредник) |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови |products = ''Видете [[список на DC Comics изданија]]'' |revenue = |parent = [[Time Warner]] |divisions = [[Vertigo (DC Comics)|Vertigo]]<br />[[Wildstorm]]<br />[[Zuda Comics]] |homepage = [http://www.dccomics.com/ www.dccomics.com] }} '''DC Comics''' ([[Транскрипција (лингвистика)|транскрипција]]: ''Ди-си комикс'', првобитно основана во [[1934]] како '''National Allied Publications''')<ref name=origin> {{Наведена мрежна страница | first = | last = | author = | authorlink = | coauthors = | title = DC Comics Chronology | url = http://www.comicbookbin.com/dcchronologyplatinumage_001.html | archiveurl = | work = | publisher = | location = | page = | pages = | language = | format = | doi = | date = | year = | month = | archivedate = | accessdate = 2008-10-18 | quote = }} </ref> — една од најголемите и најпопуларните американски компании за [[стрип]]ови и слична медија, заедно со [[Marvel Comics]]. Како подружник на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] уште од [[1969]],<ref>[http://comicbooks.about.com/od/comicbookpublishers/The_Publishers_of_Comics.htm Comic Book Publisher] Retrieved [[18 октомври|October 18]], [[2008]].</ref> DC Comics произведува материјал кој обработува голем број добро познати [[Список на DC Comics ликови|ликови]], вклучувајќи ги [[Супермен]], [[Бетмен]], [[Вондер Вомен|Чудесната Жена]], [[Флеш (стрипови)|Флеш]], [[Зелениот Фенер]], [[Капетан Марвел (DC Comics)|Капетан Марвел]], [[Зелената Стрела]], [[Лига на правдата]] и остатокот од [[DC-свет|DC-светот]].<ref>[http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html Benton, Mike. ''The Comic Book in America: An Illustrated History'' (Taylor Publishing: Dallas, Texas, 1989), pp. 178-181] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140429040110/http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html |date=2014-04-29 }}, reprinted at website Religious Affiliation of Comics Book Characters: "The Significant Seven: History's Most Influential Super-heroes" <nowiki>[</nowiki>[[sic]]<nowiki>]</nowiki></ref> === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Superman ''|| 1978 || Ричард Донер |- |'' Superman II'' || 1980 || Ричард Донер,Ричард Лестер |- | ''Swamp Thing ''|| 1982 || Вес Крејвен |- | ''Superman III'' || 1983 || Ричард Лестер |- | ''Supergirl'' || 1984 || Jeannot Szwarc |- |'' Superman IV: The Quest for Peace'' || 1987 || Sidney J. Furie |- |''The Return of Swamp Thing'' || 1989 || Џим Винорски |- |'' Batman'' || 1989 || Тим Бартон |- |'' Batman Returns ''|| 1992 || Тим Бартон |- |'' Batman Forever ''|| 1995 || Џоел Шумахер |- |'' Batman & Robin ''|| 1997 || Џоел Шумахер |- | ''Steel ''|| 1997 || Кенет Џонсон |- | ''Catwoman'' || 2004 || Pitof |- | ''Constantine'' || 2005 || Френцис Лавренс |- | ''Batman Begins'' || 2005 || Кристофер Нолан |- |'' Superman Returns'' || 2006 || Брајан Сингер |- | ''The Dark Knight'' || 2008 || Кристофер Нолан |- | ''Watchmen'' || 2008 || Зек Снајдер |- | ''Jonah Hex'' || 2010 || Џими Хејворд |- | ''Green Lantern ''|| 2011 || Мартин Кемпбел |- |'' The Dark Knight Rises'' || 2012 || Кристофер Нолан |- | ''Man of Steel'' || 2013 || Зек Снајдер |- |'' Batman v Superman: Dawn of Justice'' || 2016 || Зек Снајдер |- | ''Suicide Squad'' || 2016 || Дејвид Ајер |- |'' Wonder Woman'' || 2017 || Патти Џенкинс |- | ''Justice League'' || 2017 || Зек Снајдер |- |'' Aquaman'' || 2018 || Џејмс Ван |- | ''Shazam!'' || 2019 || Дејвид Сандберг |- |'' Joker ''|| 2019 || Тод Филипс |- |'' Birds of Prey ''|| 2020 || Кети Јан |- | ''Wonder Woman 1984''|| 2020 || Патти Џенкинс |- |'' Zack Snyder's Justice League'' || 2021 || Зек Снајдер |- | ''The Suicide Squad'' || 2021 || Џејмс Ган |- |'' The Batman'' || 2022 || Мат Ривс |- | ''Black Adam ''|| 2022 || Jaume Collet-Serra |- | ''Batgirl''|| 2022 || Bilall Fallah,Adil El Arbi |- | ''Shazam! Fury of the Gods'' || 2022 || Дејвид Сандберг |- | ''Aquaman and the Lost Kingdom ''|| 2023 || Џејмс Ван |- | ''The Flash'' || 2023 || Andrés Muschietti |- | ''Blue Beetle'' || 2023 || Анхел Мануел Сото |- | ''Deadshot'' || 2024 || |- | ''Wonder Woman 3''|| TBA || Патти Џенкинс |- | ''Zatanna''|| TBA || J.J. Abrams |- | ''Superman''|| TBA || J.J. Abrams |- | ''Gotham City Sirens''|| TBA || |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Batman: Mask of the Phantasm'' || 1993 || Брис Тим,Ерик Радомски |- | ''Batman & Mr. Freeze: SubZero''|| 1998|| Бојд Киркленд |- | ''Batman Beyond: Return of the Joker ''|| 2000 || Курт Геда |- | ''Batman: Mystery of the Batwoman'' || 2003 || Курт Геда,Tim Maltby |- | ''The Batman vs. Dracula'' || 2005 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Superman: Brainiac Attacks'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Superman: Doomsday'' || 2007 || Брис Тим, Брендон Виетти,Брендон Виетти |- |'' Justice League: The New Frontier'' || 2008 || Дејв Булок |- | ''Wonder Woman'' || 2009 ||Лорен Монтгомери |- |'' Green Lantern: First Flight ''|| 2009 ||Лорен Монтгомери |- | ''Superman/Batman: Public Enemies'' || 2009 || Сем Лиу |- | ''Justice League: Crisis on Two Earths'' || 2010 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Under the Red Hood ''|| 2010 || Брендон Виетти |- |'' Superman/Batman: Apocalypse''|| 2010 || Лорен Монтгомери |- |'' Superman/Shazam!: The Return of Black Adam''|| 2010 || Joaquim Dos Santos |- | ''All-Star Superman'' || 2011 || Сем Лиу |- | ''Green Lantern: Emerald Knights'' || 2011 || Џеј Олива,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Year One'' || 2011 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Justice League: Doom ''|| 2012 || Лорен Монтгомери |- | ''Superman vs. The Elite'' || 2012 || Мајкл Чанг |- | ''The Dark Knight Returns – Part 1'' || 2012 || Џеј Олива |- |'' The Dark Knight Returns – Part 2''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''Superman: Unbound ''|| 2013 || Џејмс Такер |- |'' Justice League: The Flashpoint Paradox ''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''JLA Adventures: Trapped in Time'' || 2014 || Џанкарло Волпе |- | ''Justice League: War'' || 2014 || Џеј Олива |- | ''Son of Batman''|| 2014 ||Итан Спалдинг |- | ''Batman: Assault on Arkham'' || 2014 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Justice League: Throne of Atlantis'' || 2015 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Batman vs. Robin ''|| 2015 || Џеј Олива |- |'' Batman Unlimited: Animal Instincts'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Justice League: Gods and Monsters ''|| 2015 || Сем Лиу |- | ''Batman Unlimited: Monster Mayhem'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Batman: Bad Blood ''|| 2016 || Џеј Олива |- | ''DC Super Hero Girls: Super Hero High ''|| 2016 || Џенифер Којл |- | ''Justice League vs. Teen Titans''|| 2016 ||Сем Лиу |- | ''Batman: The Killing Joke ''|| 2016 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Hero of the Year ''|| 2016 || Сесилија Арановиќ, Џенифер Којл |- | ''Batman Unlimited: Mechs vs. Mutants'' || 2016 || Курт Геда |- |'' Batman: Return of the Caped Crusaders ''|| 2016 || Рик Моралес |- |''Justice League Dark ''|| 2017 || Џеј Олива |- | ''Teen Titans: The Judas Contract ''|| 2017 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Intergalactic Games'' || 2017 || Џенифер Којл |- | ''Batman and Harley Quinn'' || 2017 || Сем Лиу |- | ''Batman vs. Two-Face ''|| 2017 || Рик Моралес |- | ''Scooby-Doo! & Batman: The Brave and the Bold'' || 2018 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Gotham by Gaslight'' || 2018 || Сем Лиу |- | ''Suicide Squad: Hell to Pay ''|| 2018 || Сем Лиу |- | ''The Death of Superman'' || 2018 || Сем Лиу, Џејк Касторена,Џејмс Такер |- | ''Constantine City of Demons: The Movie'' || 2018 || Doug Murphy |- | ''DC Super Hero Girls: Legends of Atlantis'' || 2018 || Сесилија Арановиќ,Ian Hamilton |- |'' Reign of the Supermen ''|| 2019 || Сем Лиу |- |'' Justice League vs. the Fatal Five'' || 2019 || Сем Лиу |- |'' Batman vs. Teenage Mutant Ninja Turtles'' || 2019 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Hush'' || 2019 || Justin Copeland |- | ''Wonder Woman: Bloodlines'' || 2019 || Сем Лиу |- | ''Superman: Red Son'' || 2020|| Сем Лиу |- | ''Justice League Dark: Apokolips War ''|| 2020 || Christina Sotta, Matt Peters |- | ''Deathstroke: Knights & Dragons: The Movie''|| 2020 || Sung Jin Ahn |- |'' Superman: Man of Tomorrow ''|| 2020 || Крис Палмер |- | ''Batman: Death in the Family ''|| 2020 || Брендон Виети |- |'' Batman: Soul of the Dragon ''|| 2021 || Сем Лиу |- |'' Justice Society: World War II ''|| 2021 || Џеф Ваместер |- |'' Batman: The Long Halloween part I''|| 2021 || Крис Палмер |- |'' Batman: The Long Halloween part II ''|| 2021 || Крис Палмер |- |''Injustice: Gods Among Us ''|| 2021 || Ајан Роџерс |- | '' Catwoman:Hunted '' || 2022 || Shinsuke Terasawa |- | '' DC Showcase: Constantine - The House of Mystery'' || 2022 || Мет Питерс |- |''DC League of Super-Pets ''|| 2022 || Џаред Стерн,Сем Левин |- |''Green Lantern: Beware My Power ''|| 2022 || Jeff Wamester |- |''Batman and Superman: Battle of the Super Sons ''|| 2022 || Мет Питерс |- |''Merry Little Batman ''|| 2022 ||Мајк Рут |- |''RWBY/Justice League ''|| 2023 || |- |''Batman: The Doom That Came to Gotham ''|| 2023 || |- |''Legion of Super-Heroes''|| 2023 || |- |''Justice League: Warworld''|| 2023 || |} === Анимирани LEGO DC филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Lego Batman: The Movie – DC Super Heroes Unite ''|| 2013 || Џон Бартон |- | ''Lego DC Comics: Batman Be-Leaguered ''|| 2014 || Рик Моралес |- | ''Lego DC Comics Super Heroes: Justice League vs. Bizarro League'' || 2015 || Брендон Виети |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Attack of the Legion of Doom ''|| 2015 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Cosmic Clash ''|| 2016 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Gotham City Breakout ''|| 2016 || Matt Peters,Melchior Zwyer |- | ''The Lego Batman Movie'' || 2017 || Chris McKay |- |''Lego DC Super Hero Girls: Brain Drain ''|| 2017 || Todd Grimes |- |''Lego DC Comics Super Heroes: The Flash '' || 2018 || Итан Спалдинг |- |'' Lego DC Super Hero Girls: Super-Villain High'' || 2018 || Elsa Garagarza |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Aquaman: Rage of Atlantis '' || 2018 || Мат Питерс |- |'' Lego DC Batman: Family Matters'' || 2019 || Мат Питерс |- |'' Lego DC: Shazam!: Magic and Monsters ''|| 2020 || Мат Питерс |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Adventures of Superman'' || 1951–1958 |- |'' Batman'' || 1966–1968 |- | ''Shazam!'' || 1974–1976 |- | ''The Secrets of Isis'' || 1975–1976 |- |'' Wonder Woman'' || 1975–1979 |- | ''Superboy'' || 1988–1992 |- | ''Swamp Thing'' || 1990–1993 |- | ''The Flash'' || 1990–1991 |- |'' Lois & Clark: The New Adventures of Superman'' || 1993–1997 |- | ''Smallville ''|| 2001–2011 |- | ''Birds of Prey ''|| 2002–2003 |- |'' Gotham ''|| 2014–2019 |- | ''Constantine'' || 2014–15 |- | ''Arrow ''|| 2012–2020 |- |'' The Flash ''|| 2014–во тек |- | ''Supergirl'' || 2015–во тек |- | ''DC's Legends of Tomorrow ''|| 2016–во тек |- |'' Black Lightning'' || 2018–во тек |- | ''Krypton'' || 2018–2019 |- |'' Titans'' || 2018–во тек |- | ''Doom Patrol ''|| 2019–во тек |- | ''Swamp Thing ''|| 2019 |- | ''Batwoman'' || 2019– |- | ''Watchmen ''|| 2019 |- | ''Stargirl ''|| 2020– |- | ''Superman & Lois ''|| 2021 |- | ''Peacemaker ''|| 2022 |} === Анимирани тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Superman ''|| 1941 |- | ''The New Adventures of Superman ''|| 1966–1970 |- | ''The Adventures of Superboy'' || 1966–1969 |- | ''The Superman/Aquaman Hour of Adventure'' || 1967–1968 |- | ''Aquaman'' || 1968–1970 |- |'' The Batman/Superman Hour'' || 1968–1969 |- | ''The Adventures of Batman'' ||1968–1969 |- |'' Super Friends ''|| 1973 |- | ''The New Adventures of Batman''|| 1977 |- | ''The All-New Super Friends Hour'' || 1977 |- |'' The Batman/Tarzan Adventure Hour ''|| 1977–1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978–1980 |- |'' The Plastic Man Comedy/Adventure Show ''|| 1979–1981 |- |'' The World's Greatest Super Friends'' || 1979 |- | ''Super Friends''|| 1980–1983 |- |'' The Kid Super Power Hour with Shazam! ''|| 1981–1982 |- | ''Super Friends: The Legendary Super Powers Show ''|| 1984 |- | '' The Super Powers Team: Galactic Guardians'' || 1985 |- | ''Superman ''|| 1988 |- |'' Swamp Thing'' || 1990–1991 |- |'' Batman: The Animated Series'' || 1992–1995 |- | ''The Superman/Batman Adventures'' || 1995–1997 |- | ''Superman: The Animated Series'' || 1996–2000 |- |'' The New Batman Adventures ''||1997–1999 |- |''The New Batman/Superman Adventures'' || 1997–2000 |- | ''Batman Beyond ''|| 1999–2001 |- | ''Static Shock'' || 2000–2004 |- | ''The Zeta Project ''|| 2001–2002 |- | ''Justice League'' || 2001–2004 |- | ''Justice League Unlimited'' || 2004–2006 |- |'' The Batman'' || 2004–2008 |- | ''Krypto the Superdog'' || 2005–2006 |- | ''Legion of Super Heroes'' || 2006–2008 |- | ''Batman: The Brave and the Bold ''|| 2008–2011 |- | ''Green Lantern: The Animated Series'' || 2011–2013 |- | ''Beware the Batman'' || 2013–2014 |- | ''Justice League Action'' || 2016–2018 |- | ''Young Justice ''|| 2010–2013-2019-во тек |- |'' DC Super Hero Girls'' || 2019-во тек |- | ''Harley Quinn ''|| 2019 |- | ''Batman: Caped Crusader ''|| 2023 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|DC Comics}} [[Категорија:DC Comics]] [[Категорија:Издавачки куќи од САД]] [[Категорија:Компании установени во 1934]] 730o0y6x380l7yt64021homhsu21mui 4796025 4796023 2022-07-23T23:09:31Z NadyBarbieGirl 63459 /* Филмови */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name = DC Comics |company_logo = [[Податотека: DC Comics logo.svg|200px]] |company_type = [[Филијала]] на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] |company_slogan= |foundation = 1934, од [[Малком Вилер-Николсон]] (како National Allied Publications) |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Пол Левитз]] (Претседател и издавач)<br />[[Ден Дајдио]] (Потпретседател, [[DC Universe|DC]] извршен уредник) |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови |products = ''Видете [[список на DC Comics изданија]]'' |revenue = |parent = [[Time Warner]] |divisions = [[Vertigo (DC Comics)|Vertigo]]<br />[[Wildstorm]]<br />[[Zuda Comics]] |homepage = [http://www.dccomics.com/ www.dccomics.com] }} '''DC Comics''' ([[Транскрипција (лингвистика)|транскрипција]]: ''Ди-си комикс'', првобитно основана во [[1934]] како '''National Allied Publications''')<ref name=origin> {{Наведена мрежна страница | first = | last = | author = | authorlink = | coauthors = | title = DC Comics Chronology | url = http://www.comicbookbin.com/dcchronologyplatinumage_001.html | archiveurl = | work = | publisher = | location = | page = | pages = | language = | format = | doi = | date = | year = | month = | archivedate = | accessdate = 2008-10-18 | quote = }} </ref> — една од најголемите и најпопуларните американски компании за [[стрип]]ови и слична медија, заедно со [[Marvel Comics]]. Како подружник на [[Warner Bros.|Warner Bros. Entertainment]] уште од [[1969]],<ref>[http://comicbooks.about.com/od/comicbookpublishers/The_Publishers_of_Comics.htm Comic Book Publisher] Retrieved [[18 октомври|October 18]], [[2008]].</ref> DC Comics произведува материјал кој обработува голем број добро познати [[Список на DC Comics ликови|ликови]], вклучувајќи ги [[Супермен]], [[Бетмен]], [[Вондер Вомен|Чудесната Жена]], [[Флеш (стрипови)|Флеш]], [[Зелениот Фенер]], [[Капетан Марвел (DC Comics)|Капетан Марвел]], [[Зелената Стрела]], [[Лига на правдата]] и остатокот од [[DC-свет|DC-светот]].<ref>[http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html Benton, Mike. ''The Comic Book in America: An Illustrated History'' (Taylor Publishing: Dallas, Texas, 1989), pp. 178-181] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140429040110/http://www.adherents.com/lit/comics/SignificantSeven.html |date=2014-04-29 }}, reprinted at website Religious Affiliation of Comics Book Characters: "The Significant Seven: History's Most Influential Super-heroes" <nowiki>[</nowiki>[[sic]]<nowiki>]</nowiki></ref> === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Superman ''|| 1978 || Ричард Донер |- |'' Superman II'' || 1980 || Ричард Донер,Ричард Лестер |- | ''Swamp Thing ''|| 1982 || Вес Крејвен |- | ''Superman III'' || 1983 || Ричард Лестер |- | ''Supergirl'' || 1984 || Jeannot Szwarc |- |'' Superman IV: The Quest for Peace'' || 1987 || Sidney J. Furie |- |''The Return of Swamp Thing'' || 1989 || Џим Винорски |- |'' Batman'' || 1989 || Тим Бартон |- |'' Batman Returns ''|| 1992 || Тим Бартон |- |'' Batman Forever ''|| 1995 || Џоел Шумахер |- |'' Batman & Robin ''|| 1997 || Џоел Шумахер |- | ''Steel ''|| 1997 || Кенет Џонсон |- | ''Catwoman'' || 2004 || Pitof |- | ''Constantine'' || 2005 || Френцис Лавренс |- | ''Batman Begins'' || 2005 || Кристофер Нолан |- |'' Superman Returns'' || 2006 || Брајан Сингер |- | ''The Dark Knight'' || 2008 || Кристофер Нолан |- | ''Watchmen'' || 2008 || Зек Снајдер |- | ''Jonah Hex'' || 2010 || Џими Хејворд |- | ''Green Lantern ''|| 2011 || Мартин Кемпбел |- |'' The Dark Knight Rises'' || 2012 || Кристофер Нолан |- | ''Man of Steel'' || 2013 || Зек Снајдер |- |'' Batman v Superman: Dawn of Justice'' || 2016 || Зек Снајдер |- | ''Suicide Squad'' || 2016 || Дејвид Ајер |- |'' Wonder Woman'' || 2017 || Патти Џенкинс |- | ''Justice League'' || 2017 || Зек Снајдер |- |'' Aquaman'' || 2018 || Џејмс Ван |- | ''Shazam!'' || 2019 || Дејвид Сандберг |- |'' Joker ''|| 2019 || Тод Филипс |- |'' Birds of Prey ''|| 2020 || Кети Јан |- | ''Wonder Woman 1984''|| 2020 || Патти Џенкинс |- |'' Zack Snyder's Justice League'' || 2021 || Зек Снајдер |- | ''The Suicide Squad'' || 2021 || Џејмс Ган |- |'' The Batman'' || 2022 || Мат Ривс |- | ''Black Adam ''|| 2022 || Jaume Collet-Serra |- | ''Batgirl''|| 2022 || Bilall Fallah,Adil El Arbi |- | ''Shazam! Fury of the Gods'' || 2022 || Дејвид Сандберг |- | ''Aquaman and the Lost Kingdom ''|| 2023 || Џејмс Ван |- | ''The Flash'' || 2023 || Andrés Muschietti |- | ''Blue Beetle'' || 2023 || Анхел Мануел Сото |- | ''Deadshot'' || 2024 || |- |'' Joker 2 ''|| TBA || Тод Филипс |- | ''Wonder Woman 3''|| TBA || Патти Џенкинс |- | ''Zatanna''|| TBA || J.J. Abrams |- | ''Superman''|| TBA || J.J. Abrams |- | ''Gotham City Sirens''|| TBA || |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Batman: Mask of the Phantasm'' || 1993 || Брис Тим,Ерик Радомски |- | ''Batman & Mr. Freeze: SubZero''|| 1998|| Бојд Киркленд |- | ''Batman Beyond: Return of the Joker ''|| 2000 || Курт Геда |- | ''Batman: Mystery of the Batwoman'' || 2003 || Курт Геда,Tim Maltby |- | ''The Batman vs. Dracula'' || 2005 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Superman: Brainiac Attacks'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Superman: Doomsday'' || 2007 || Брис Тим, Брендон Виетти,Брендон Виетти |- |'' Justice League: The New Frontier'' || 2008 || Дејв Булок |- | ''Wonder Woman'' || 2009 ||Лорен Монтгомери |- |'' Green Lantern: First Flight ''|| 2009 ||Лорен Монтгомери |- | ''Superman/Batman: Public Enemies'' || 2009 || Сем Лиу |- | ''Justice League: Crisis on Two Earths'' || 2010 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Under the Red Hood ''|| 2010 || Брендон Виетти |- |'' Superman/Batman: Apocalypse''|| 2010 || Лорен Монтгомери |- |'' Superman/Shazam!: The Return of Black Adam''|| 2010 || Joaquim Dos Santos |- | ''All-Star Superman'' || 2011 || Сем Лиу |- | ''Green Lantern: Emerald Knights'' || 2011 || Џеј Олива,Лорен Монтгомери |- |'' Batman: Year One'' || 2011 || Сем Лиу,Лорен Монтгомери |- |'' Justice League: Doom ''|| 2012 || Лорен Монтгомери |- | ''Superman vs. The Elite'' || 2012 || Мајкл Чанг |- | ''The Dark Knight Returns – Part 1'' || 2012 || Џеј Олива |- |'' The Dark Knight Returns – Part 2''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''Superman: Unbound ''|| 2013 || Џејмс Такер |- |'' Justice League: The Flashpoint Paradox ''|| 2013 || Џеј Олива |- | ''JLA Adventures: Trapped in Time'' || 2014 || Џанкарло Волпе |- | ''Justice League: War'' || 2014 || Џеј Олива |- | ''Son of Batman''|| 2014 ||Итан Спалдинг |- | ''Batman: Assault on Arkham'' || 2014 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Justice League: Throne of Atlantis'' || 2015 || Џеј Олива,Итан Спалдинг |- | ''Batman vs. Robin ''|| 2015 || Џеј Олива |- |'' Batman Unlimited: Animal Instincts'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Justice League: Gods and Monsters ''|| 2015 || Сем Лиу |- | ''Batman Unlimited: Monster Mayhem'' || 2015 || Butch Lukic |- | ''Batman: Bad Blood ''|| 2016 || Џеј Олива |- | ''DC Super Hero Girls: Super Hero High ''|| 2016 || Џенифер Којл |- | ''Justice League vs. Teen Titans''|| 2016 ||Сем Лиу |- | ''Batman: The Killing Joke ''|| 2016 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Hero of the Year ''|| 2016 || Сесилија Арановиќ, Џенифер Којл |- | ''Batman Unlimited: Mechs vs. Mutants'' || 2016 || Курт Геда |- |'' Batman: Return of the Caped Crusaders ''|| 2016 || Рик Моралес |- |''Justice League Dark ''|| 2017 || Џеј Олива |- | ''Teen Titans: The Judas Contract ''|| 2017 || Сем Лиу |- | ''DC Super Hero Girls: Intergalactic Games'' || 2017 || Џенифер Којл |- | ''Batman and Harley Quinn'' || 2017 || Сем Лиу |- | ''Batman vs. Two-Face ''|| 2017 || Рик Моралес |- | ''Scooby-Doo! & Batman: The Brave and the Bold'' || 2018 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Gotham by Gaslight'' || 2018 || Сем Лиу |- | ''Suicide Squad: Hell to Pay ''|| 2018 || Сем Лиу |- | ''The Death of Superman'' || 2018 || Сем Лиу, Џејк Касторена,Џејмс Такер |- | ''Constantine City of Demons: The Movie'' || 2018 || Doug Murphy |- | ''DC Super Hero Girls: Legends of Atlantis'' || 2018 || Сесилија Арановиќ,Ian Hamilton |- |'' Reign of the Supermen ''|| 2019 || Сем Лиу |- |'' Justice League vs. the Fatal Five'' || 2019 || Сем Лиу |- |'' Batman vs. Teenage Mutant Ninja Turtles'' || 2019 || Џејк Касторена |- | ''Batman: Hush'' || 2019 || Justin Copeland |- | ''Wonder Woman: Bloodlines'' || 2019 || Сем Лиу |- | ''Superman: Red Son'' || 2020|| Сем Лиу |- | ''Justice League Dark: Apokolips War ''|| 2020 || Christina Sotta, Matt Peters |- | ''Deathstroke: Knights & Dragons: The Movie''|| 2020 || Sung Jin Ahn |- |'' Superman: Man of Tomorrow ''|| 2020 || Крис Палмер |- | ''Batman: Death in the Family ''|| 2020 || Брендон Виети |- |'' Batman: Soul of the Dragon ''|| 2021 || Сем Лиу |- |'' Justice Society: World War II ''|| 2021 || Џеф Ваместер |- |'' Batman: The Long Halloween part I''|| 2021 || Крис Палмер |- |'' Batman: The Long Halloween part II ''|| 2021 || Крис Палмер |- |''Injustice: Gods Among Us ''|| 2021 || Ајан Роџерс |- | '' Catwoman:Hunted '' || 2022 || Shinsuke Terasawa |- | '' DC Showcase: Constantine - The House of Mystery'' || 2022 || Мет Питерс |- |''DC League of Super-Pets ''|| 2022 || Џаред Стерн,Сем Левин |- |''Green Lantern: Beware My Power ''|| 2022 || Jeff Wamester |- |''Batman and Superman: Battle of the Super Sons ''|| 2022 || Мет Питерс |- |''Merry Little Batman ''|| 2022 ||Мајк Рут |- |''RWBY/Justice League ''|| 2023 || |- |''Batman: The Doom That Came to Gotham ''|| 2023 || |- |''Legion of Super-Heroes''|| 2023 || |- |''Justice League: Warworld''|| 2023 || |} === Анимирани LEGO DC филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Lego Batman: The Movie – DC Super Heroes Unite ''|| 2013 || Џон Бартон |- | ''Lego DC Comics: Batman Be-Leaguered ''|| 2014 || Рик Моралес |- | ''Lego DC Comics Super Heroes: Justice League vs. Bizarro League'' || 2015 || Брендон Виети |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Attack of the Legion of Doom ''|| 2015 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Cosmic Clash ''|| 2016 || Рик Моралес |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Justice League – Gotham City Breakout ''|| 2016 || Matt Peters,Melchior Zwyer |- | ''The Lego Batman Movie'' || 2017 || Chris McKay |- |''Lego DC Super Hero Girls: Brain Drain ''|| 2017 || Todd Grimes |- |''Lego DC Comics Super Heroes: The Flash '' || 2018 || Итан Спалдинг |- |'' Lego DC Super Hero Girls: Super-Villain High'' || 2018 || Elsa Garagarza |- |'' Lego DC Comics Super Heroes: Aquaman: Rage of Atlantis '' || 2018 || Мат Питерс |- |'' Lego DC Batman: Family Matters'' || 2019 || Мат Питерс |- |'' Lego DC: Shazam!: Magic and Monsters ''|| 2020 || Мат Питерс |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Adventures of Superman'' || 1951–1958 |- |'' Batman'' || 1966–1968 |- | ''Shazam!'' || 1974–1976 |- | ''The Secrets of Isis'' || 1975–1976 |- |'' Wonder Woman'' || 1975–1979 |- | ''Superboy'' || 1988–1992 |- | ''Swamp Thing'' || 1990–1993 |- | ''The Flash'' || 1990–1991 |- |'' Lois & Clark: The New Adventures of Superman'' || 1993–1997 |- | ''Smallville ''|| 2001–2011 |- | ''Birds of Prey ''|| 2002–2003 |- |'' Gotham ''|| 2014–2019 |- | ''Constantine'' || 2014–15 |- | ''Arrow ''|| 2012–2020 |- |'' The Flash ''|| 2014–во тек |- | ''Supergirl'' || 2015–во тек |- | ''DC's Legends of Tomorrow ''|| 2016–во тек |- |'' Black Lightning'' || 2018–во тек |- | ''Krypton'' || 2018–2019 |- |'' Titans'' || 2018–во тек |- | ''Doom Patrol ''|| 2019–во тек |- | ''Swamp Thing ''|| 2019 |- | ''Batwoman'' || 2019– |- | ''Watchmen ''|| 2019 |- | ''Stargirl ''|| 2020– |- | ''Superman & Lois ''|| 2021 |- | ''Peacemaker ''|| 2022 |} === Анимирани тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Superman ''|| 1941 |- | ''The New Adventures of Superman ''|| 1966–1970 |- | ''The Adventures of Superboy'' || 1966–1969 |- | ''The Superman/Aquaman Hour of Adventure'' || 1967–1968 |- | ''Aquaman'' || 1968–1970 |- |'' The Batman/Superman Hour'' || 1968–1969 |- | ''The Adventures of Batman'' ||1968–1969 |- |'' Super Friends ''|| 1973 |- | ''The New Adventures of Batman''|| 1977 |- | ''The All-New Super Friends Hour'' || 1977 |- |'' The Batman/Tarzan Adventure Hour ''|| 1977–1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978 |- | ''Challenge of the Super Friends ''|| 1978–1980 |- |'' The Plastic Man Comedy/Adventure Show ''|| 1979–1981 |- |'' The World's Greatest Super Friends'' || 1979 |- | ''Super Friends''|| 1980–1983 |- |'' The Kid Super Power Hour with Shazam! ''|| 1981–1982 |- | ''Super Friends: The Legendary Super Powers Show ''|| 1984 |- | '' The Super Powers Team: Galactic Guardians'' || 1985 |- | ''Superman ''|| 1988 |- |'' Swamp Thing'' || 1990–1991 |- |'' Batman: The Animated Series'' || 1992–1995 |- | ''The Superman/Batman Adventures'' || 1995–1997 |- | ''Superman: The Animated Series'' || 1996–2000 |- |'' The New Batman Adventures ''||1997–1999 |- |''The New Batman/Superman Adventures'' || 1997–2000 |- | ''Batman Beyond ''|| 1999–2001 |- | ''Static Shock'' || 2000–2004 |- | ''The Zeta Project ''|| 2001–2002 |- | ''Justice League'' || 2001–2004 |- | ''Justice League Unlimited'' || 2004–2006 |- |'' The Batman'' || 2004–2008 |- | ''Krypto the Superdog'' || 2005–2006 |- | ''Legion of Super Heroes'' || 2006–2008 |- | ''Batman: The Brave and the Bold ''|| 2008–2011 |- | ''Green Lantern: The Animated Series'' || 2011–2013 |- | ''Beware the Batman'' || 2013–2014 |- | ''Justice League Action'' || 2016–2018 |- | ''Young Justice ''|| 2010–2013-2019-во тек |- |'' DC Super Hero Girls'' || 2019-во тек |- | ''Harley Quinn ''|| 2019 |- | ''Batman: Caped Crusader ''|| 2023 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|DC Comics}} [[Категорија:DC Comics]] [[Категорија:Издавачки куќи од САД]] [[Категорија:Компании установени во 1934]] bv9ixlge08nfych9hd5vthq6ylyytj1 0 181386 4795940 4182851 2022-07-23T20:16:12Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Населено место |name =Созак |settlement_type =Округ<!--For Town or Village (Leave blank for the default City)--> |official_name =Созақ ауданы |other_name = |native_name = |nickname = |motto = |image_skyline = |imagesize = |image_caption = |image_flag = |flag_size = |image_seal =Coat of arms of Sozak.png |seal_size = |image_shield = |shield_size = |image_blank_emblem = |blank_emblem_size = |image_map = |mapsize = 300px |map_caption = |image_map1 = |mapsize1 = 150px |map_caption1 = |pushpin_map = |pushpin_label_position = |subdivision_type = Држава |subdivision_name = {{KAZ}} |subdivision_type1 = Покраина |subdivision_name1 = [[Покраина Јужен Казахстан]] |subdivision_type2 = Центар |subdivision_name2 = [[Шолакорган]] |seat_type = |seat = |government_type = |leader_title = |leader_name = |leader_title1 = <!-- for places with, say, both a mayor and a city manager --> |leader_name1 = |established_title = |established_date = |area_magnitude = |unit_pref =<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired--> |area_footnotes = |area_total_km2 = |area_land_km2 = |area_water_km2 = |area_total_sq_mi = |area_land_sq_mi = |area_water_sq_mi = |area_water_percent = |area_urban_km2 = |area_urban_sq_mi = |area_metro_km2 = |area_metro_sq_mi = |population_as_of = |population_footnotes = |population_note = |population_total = |population_density_km2 = |population_density_sq_mi = |population_metro = |population_density_metro_km2 = |population_density_metro_sq_mi = |population_urban = |population_density_urban_km2 = |population_density_urban_mi2 = | timezone = East | utc_offset = +6 |latd=|latm=|lats=|latNS= |longd=|longm=|longs= |longEW= |elevation_footnotes = <!--for references: use <ref> </ref> tags--> |elevation_m = |elevation_ft = |postal_code_type = <!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... --> |postal_code = |area_code = |website = |footnotes = }} '''Созак''' ({{lang-kz|Созақ ауданы}}) е [[округ во Казахстан]] во [[покраината Јужен Казахстан]]. Центар е градот [[Шолакорган]].<ref>[http://www.geonames.de/coukz-sub.html www.geonames.de Subdivisions of Kazakhstan in local languages]</ref> == Навови == {{наводи}} {{Казахстан-никулец}} [[Категорија:Окрузи на Казахстан]] ofrfmz53esc1vcgjdb7x9aroioaqj06 0 204070 4796090 4777516 2022-07-24T10:41:39Z Bjankuloski06 332 /* 1595–1596 */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict | conflict = Долгата војна<br/>Тринаесетгодишната војна во Унгарија | image = [[Податотека:Hans von Aachen - Allegory of the Turkish war - The declaration of war before Constantinople.jpg|250п]] | caption = Алегорија на турската војна – Објавувањето на војна пред [[Отомански Цариград|Цариград]] | partof = [[Османлиско-хабсбуршки војни]] | date = 29 јули 1593 – 11 ноември 1606<br />({{Age in months, weeks and days|month1=07|day1=29|year1=1593|month2=11|day2=11|year2=1606}}) | place = Унгарија, Влашка, Балкан | result = [[Договор од Житваторок]] | combatant1 = {{flag|Holy Roman Empire}} <br /> *{{flagicon image|Flag of Austria.svg}} [[Хабсбуршка Монархија]] *{{flagcountry|Electorate of Saxony}} *[[File:Medici Flag of Tuscany.png|23px]] [[Големо Војводство Тоскана]] *[[File:Arms of the house of Este (4).svg|20px]] [[Војводство Ферара]] *[[File:Coat of arms of the House of Gonzaga (1433).svg|20px]] [[Војводство Мантова]] *{{flag|Duchy of Savoy}} *[[File:Cross Order of Saint Stephanus.svg|20px]] [[Витези на Свети Стефан]] [[File:Coat of arms of Hungary (1918-1919).svg|19px]] [[Кралство Унгарија (1538–1867)|Кралство Унгарија]]<ref name=MKT>{{cite book|first1=Csaba |last1=Csorba |first2=János |last2=Estók |first3=Konrád |last3=Salamon |title=Magyarország Képes Története |publisher= Hungarian Book-Club |location=Budapest |year=1998 |isbn=963-548-961-7}} 62.-64. p.</ref><br /> [[File:Coa Croatia Country History (Fojnica Armorial).svg|22px]] [[Кралство Хрватска (Хабсбург)|Кралство Хрватска]]<ref name=MKT /><br /> [[File:Flag of Transylvania before 1918.svg|23px]] [[Кнежество Трансилванија (1570–1711)|Кнежество Трансилванија]]<br /> {{flag|Wallachia}} <br /> {{flag|Moldavia}} <br /> {{flagicon|Spain|1506}}[[Ибериска Унија|Шпанија]] <br /> [[File:Flag of the Cossack Hetmanat.svg|25px]] [[Запорошки Козаци]]<br /> [[File:Coa Serbia Country History (Fojnica Armorial) (14th century).svg|22px]] [[Ајдутство|Српски ајдуци]]<br /> {{flag|Papal States|old}} <br /> | combatant2 = {{flagicon|Ottoman Empire|red}} [[Отоманско Царство]] • [[Кримско Ханство]] | commander1 = [[Рудолф II (Свето Римско Царство)|Рудолф II]]<br />[[Винченцо I Гонзага]] <br /> [[Херман Кристоф фон Русвурм]]<br /> [[Карл фон Мансфелд]] <br />[[Михаил Храбриот]]{{KIA|Assassination}}<br /> [[Рупрехт фон Егенберг]]<br /> [[Џорџо Баста]]<br /> [[Стефан Бочкај]]<br /> [[Старина Новак]]<br /> [[Карл фон Бургау]] | commander2 = султан [[Мурат III]],<br /> султан [[Мехмед III]],<br />султан [[Ахмед I]], <br />[[Коџа Синан-паша]]<br /> [[Џигалазаде Јусуф Синан-паша]] <br /> [[Лала Мехмед-паша]]<br />[[Тирјаки Хасан-паша]]<br />[[Дамат Ибрахим-паша]]<br />[[Тели Хасан-паша]]{{KIA}}|<br /> [[István Bocskai]] | strength1 = | strength2 = | casualties1 = | casualties2 = | casualties3 = 90,000 воени смртни случаи (комбинирани Хабсбуршки и Отомански){{sfn|Levy|1983|p=89}} | campaignbox = {{Битки во Триесетгодишната османлиска војна}} {{Османлиско-хабсбуршки војни}} }} '''Долгата војна''', исто така позната и како '''Тринаесетгодишната унгарска војна''' — неодлучна копнена војна помеѓу [[Хабсбуршка Монархија|Хабсбуршката Монархија]] и [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]], првенствено над кнежевствата [[Влашка]], [[Трансилванија]] и [[Молдавија (регион)|Молдавија]].<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=oBHJ1eK_tcoC&pg=PA846|title=The age of wars of religion, 1000–1650: an encyclopedia of global warfare and civilization|last=Cathal J. Nolan|publisher=Greenwood Publishing Group|year=2006|isbn=9780313337345|page=846|access-date=2012-03-23}}</ref> Се водела од [[1593]] до [[1606]] година, но во [[Европа]] понекогаш се нарекува '''Петнаесетгодишна војна''', сметајќи ја како дел од оваа војна и турската кампања од 1591–1592 година која довела до освојување на [[Бихаќ]]. Во серијата [[Османлиски војни во Европа|отомански војни во Европа]], тоа било главниот тест на сила помеѓу [[Отоманско-венецијанска војна (1570–1573)|Османлиско-венецијанската војна (1570–73)]] и [[Отоманско-венецијанска војна (1645–1669)|Критската војна (1645–69)]]. Следната од главните [[отоманско-хабсбуршки војни]] била [[Австро-турска војна (1663–64)|Австро-турската војна]] од 1663-1664 година. Генерално, судирот се состоел од голем број скапи битки и опсади, но со мала добивка за која било страна. == Преглед == Главните учесници во војната биле [[Хабсбуршката Монархија]], [[Кнежество Трансилванија (1570–1711)|Кнежеството Трансилванија]], [[Влашка]] и [[Молдавија (регион)|Молдавија]] кои се спротивставиле на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]]. [[Ферара]], [[Тоскана]], [[Мантова]] и [[Папска Држава|Папската Држава]] исто така биле вклучени во помала мера. === Финансирање на војната === Османлиите собрале поголема од вообичаената поддршка зад Светиот римски цар. [[Рајхстагот]] се состанал во [[1594]] година и гласал за значителен даночен грант, обновувајќи го ова четири години подоцна и повторно во [[1603]] година. Принцовите на [[Италија]] дале помали придонеси; поголемите дошле од другите држави на [[Италија]], [[Папска Држава|Папството]] и [[Шпанско Царство|Шпанското Царство]]. Севкупно, [[Хабсбуршка Монархија|Хабсбуршката Монархија]] собрала 40 милиони флорини за воените напори од сопствените имоти, собранието на [[Рајхстаг]]от и Крајс 20 милиони, Царската Италија 0,5 милиони, Шпанија 3,75 милиони, а Папските држави 2,85 милиони. Некои царски држави испратиле војници наместо финансирање.<ref>Peter Wilson.</ref> На пример, Тоскана испратила почетен одред од 3.600 војници во 1593 година, засилен подоцна со помали одреди (2.000 Тосканци биле во [[Унгарија]] до 1601 година), вклучително и многу експерти за утврдувања и артилерија ([[Џовани де Медичи]] бил именуван како царски артилериски генерал). Мантова првично испратила три чети на коњаница, а потоа и други одреди во 1594, 1597 и 1601 година <ref>Wilson, Peter H. (2009).</ref> == Позадина == Престрелките по должината на Хабсбуршко-отоманската граница се интензивирале од 1591 година. Во 1592 година, тврдината [[Бихаќ]] паднала во рацете на [[Османлии]]те по [[Опсада на Бихаќ (1592)|опсадата на Бихаќ (1592)]]. == Историја == === 1593 === Рудолф II ја започнал војната релативно неподготвен, со само 42.000 професионални војници под негова контрола во [[1593]] година. Тие се состоеле од 22.000 во теренската војска (12.000 од австриските хабсбуршки земји, 10.000 од другите царски држави) и 20.000 во постојани гарнизони долж унгарско-хрватската граница.<ref>Wilson 2016, p. 456.</ref> Во пролетта 1593 година, османлиските сили од [[Босански Пашалак|Босанскиот Пашалак]] го опсадиле градот [[Сисак]] во Хрватска, започнувајќи ја [[Битка кај Сисак|битката кај Сисак]] која на крајот завршила со победа на христијанските сили на [[22 јуни]] [[1593]] година. Таа победа го означила крајот на [[Стогодишната хрватско-отоманска војна]] (1493-1593). Долгата турска војна започнала на [[29 јули]] [[1593]] година, кога османлиската војска под водство на [[Коџа Синан-паша|Синан-паша]] започнала кампања против [[Хабсбуршка Монархија|Хабсбуршката Монархија]] и го зазела [[Ѓер]] ({{Lang-tr|Yanıkkale}}) и Комаром ({{Lang-tr|Komaron}}) во 1594 година. === 1594 === Во почетокот на 1594 година, [[Банатско востание|Србите во Банат се кренале против Османлиите]].<ref name="Veselinović1966">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=QogsAQAAMAAJ|title=(1219-1766). Udžbenik za IV razred srpskih pravoslavnih bogoslovija. (Yu 68-1914)|last=Rajko L. Veselinović|publisher=Sv. Arh. Sinod Srpske pravoslavne crkve|year=1966|pages=70–71}}</ref> Бунтовниците, во карактер на света војна, носеле воени знамиња со [[икона]]та на [[Свети Сава]].<ref name="Velimirović1989">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=L0-Or1eDv1wC|title=The Life of St. Sava|last=Nikolaj Velimirović|date=January 1989|publisher=St. Vladimir's Seminary Press|isbn=978-0-88141-065-5|page=159}}</ref> Воените транспаренти ги осветил патријархот Јован Кантул, а востанието го помогнале српските православни [[митрополит]]и Руфим ЊегушЦетински и Висарион Требински.<ref name="ES-1971">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=uo0KVB-MPQ0C|title=Editions speciales|publisher=Naučno delo|year=1971}}</ref> Како одговор, отоманскиот голем [[Голем везир|везир]] [[Коџа Синан-паша]] побарал од [[Дамаск]] да се донесе зеленото знаме на пророкот [[Мухамед]] за да се спротивстави на српското знаме и наредил саркофагот со моштите на [[Свети Сава]] да се отстрани од [[Манастир Милешева|манастирот Милешева]] и да се пренесе во [[Белград]].<ref name="Velimirović1989" /> Попатно, османлискиот конвој ги убил сите луѓе на патот како предупредување за бунтовниците.<ref name="Velimirović1989" /> Османлиите на [[27 април]] јавно ги запалиле моштите на Свети Сава на клада на висорамнината Врачар и ја расфрлале пепелта.<ref name="Velimirović1989" /> === 1595–1596 === Во 1595 година, бил организиран сојуз на [[Христијани|христијански]] европски сили од страна на [[Папа Климент VIII|папата Климент VIII]] за да се спротивстави на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]] (Светата лига на [[Папа Климент VIII|папата Климент VIII]]); Договорот за сојуз бил потпишан во [[Прага]] од страна на [[Свето Римско Царство|Светиот римски цар]] [[Рудолф II (Свето Римско Царство)|Рудолф II]] и Сигизмунд Батори од Трансилванија. Арон Вода од [[Молдавија (регион)|Молдавија]] и [[Михаил Храбриот]] од Влашка се приклучиле на сојузот подоцна истата година. Шпанските Хабсбурговци испратиле армија од 6.000 искусни пешадијци и 2.000 коњаници од Холандија под водство на Карл фон Мансфелд, врховен командант на шпанската армија на Фландрија, кој ја презела командата со операциите во Унгарија.<ref>Mugnai, Bruno; Flaherty, Christopher (2014).</ref> Целта на Османлиите во војната била да ја заземат [[Виена]], додека Хабсбуршката Монархија сакала повторно да ги заземе централните територии на [[Кралство Унгарија|Кралството Унгарија]] контролирани од [[Отоманското Царство]]. Клучна била контролата на дунавската линија и поседувањето на тврдините што се наоѓаат таму. Војната главно се водела во Кралска Унгарија (најчесто денешна западна Унгарија и јужна [[Словачка]] ), [[Прекудунавска Унгарија]], Кралска Хрватска и [[Славонија]], [[Отоманското Царство]] ([[Румелија]] - денешна [[Бугарија]] и [[Србија]]) и Влашка (во денешна јужна [[Романија]]). [[Податотека:Hatvan_megvétele_1596.jpg|лево|мини| Хабсбуршките трупи го зазеле замокот Хатван во 1596 година]] Во 1595 година, христијаните, предводени од Мансфелд, ги зазеле Естергом и [[Вишеград (Пешта)|Вишеград]], стратешки тврдини на [[Дунав]], но тие не ја опсадиле клучната тврдина [[Будим]]. Османлиите започнале опсада на [[Егер]] ({{Lang-tr|Eğri}} ), освојувајќи го во 1596 година. Во 1595 година на [[Балканот]], шпанска флота од галии од [[Кралство Неапол|Кралството Неапол]] и [[Кралство Сицилија|Кралството Сицилија]] под водство на Педро де Толедо, маркизот од Вилафранка, ја ограбила [[Патра]], град под османлиска управа како одмазда за турските напади врз италијанските брегови.<ref name="Braudel">Braudel, Fernand (1995).</ref> Нападот бил толку спектакуларен што султанот [[Мурат III]] размислувал за истребување на христијаните од [[Отомански Цариград|Цариград]] како одмазда. Најпосле решил да нареди протерување на сите невенчани [[Грци]] од градот.<ref>Hutton, William Holden (1900): ''Constantinople: the story of the old capital of the empire''.</ref> Во следните години, шпанските флоти продолжиле да вршат напади во водите на [[Левант]], но големата поморска војна меѓу христијаните и Османлиите не продолжилс.<ref name="Teneti">Teneti, Alberto (1967).</ref> Наместо тоа, [[Гусар|приватниците]] како Алонсо де Контрерас ја презеле улогата на малтретирање на отоманските бродови.<ref name="Braudel" /><ref name="Teneti" /> На источниот фронт на војната, [[Михаил Храбриот]], принцот од Влашка, започнал кампања против Османлиите во есента [[1594]] година, освојувајќи неколку замоци во близина на Долен [[Дунав]], вклучувајќи ги Ѓурѓу, [[Браила]], Харшова и [[Силистра]], додека неговите молдавски сојузници ги поразиле османлиските војски во [[Јаш]]и и други делови на Молдавија.<ref>[[Constantin C. Giurescu]], Istoria Românilor.</ref> [[Михаил Храбриот]] ги продолжил своите напади длабоко во [[Отоманското Царство]], заземајќи ги тврдините на Никопол, Рибнице и Чилија,<ref>Coln, Emporungen so sich in Konigereich Ungarn, auch in Siebenburgen Moldau, in der der bergischen Walachay und anderen Oerten zugetragen haben, 1596</ref> и стигнал дури до [[Одрин]].<ref>Marco Venier, correspondence with the Doge of Venice, 16 July 1595</ref> Во еден момент неговите сили биле на само 24 километри од османлискиот главен град [[Отомански Цариград|Цариград]]. [[Податотека:Pápa_engraving_after_Hufnagel_1617_colorized.jpg|мини| Погубувањето на бунтовничките [[Валонија|валонски]] платеници во 1600 година]] Сепак, тој бил принуден да се врати преку [[Дунав]], а Османлиите за возврат направиле масовна контраофанзива (100.000 војници) која имала за цел не само да ги врати нивните неодамна изгубњни територии туку и да ја освои Влашка еднаш засекогаш. Притисокот првично бил успешен, успевајќи Османлиите да ги освојат не само Ѓурѓу, туку и [[Букурешт]] и Трговиште, и покрај жестокото противење во [[Битка кај Калугарени|Калугарени]] (23 август 1595 година). Во овој момент, османлиската команда станала самозадоволна и престанала да ја следи влашката војска што се повлекува, фокусирајќи се наместо тоа на утврдувањата на Трговиште и Букурешт и сметајќи дека нивната задача е завршена. [[Михаил Храбриот]] морал да чека скоро два месеци за да пристигне помошта од неговите сојузници, но кога тоа го направил тоа, неговата контраофанзива ги изненадило Османлиите, успевајќи да ја зафати отоманската одбрана на три последователни боишта, во Трговиште (18 октомври), Букурешт (22 октомври) и Ѓурѓу (26 октомври). Битката кај Ѓурѓу особено била катастрофална за османлиските сили, кои морале да се повлечат преку Дунав во неред.<ref>Florin Constantiniu, "O istorie sinceră a poporului român", {{ISBN|973-8240-67-0}}.</ref> Војната меѓу Влашка и Османлиите продолжила до крајот на 1599 година, кога [[Михаил Храбриот]] не можел да ја продолжи војната поради слабата поддршка од неговите сојузници. Пресвртната точка на војната била [[Битка кај Керестес|битката кај Керестес]], која се одржала на територијата на Унгарија на 24-26 октомври 1596 година. Комбинираните хабсбуршко-трансилвански сили од 45–50.000 војници биле поразени од османлиската војска. Битката се претворила кога христијанските војници, мислејќи дека ја добиле битката, престанале да се борат за да го ограбат османлискиот логор. И покрај оваа победа, Османлиите за првпат ја сфатиле супериорноста на западната воена опрема над османлиското оружје. Оваа битка била првата значајна воена средба во [[Средна Европа]] помеѓу големата христијанска војска и отоманската турска армија по [[Мохачка битка (1526)|битката кај Мохач]]. Сепак, Австријците повторно ги освоиле [[Ѓер]] и [[Комаром]] во [[1598]] година. === 1601–1606 === [[Податотека:Pest_&_Buda_ostroma_1602.jpg|мини| Опсадата на [[Будим]] во 1602 година]] Во август 1601 година, во битката кај Гуруслау, [[Џорџо Баста]] и [[Михаил Храбриот]] го поразиле унгарското благородништво предводено од Сигизмунд Батори, кој ја прифатил османлиската заштита. По убиството на Михаил Храбриот од платеници под наредба на Баста,<ref>{{Наведена книга|url=https://www.britannica.com/biography/Michael-prince-of-Walachia|title=Encyclopaedia Britannica}}</ref> трансилванското благородништво, предводено од Мозес Секели, повторно било поразено во битката кај Брашов во 1603 година од Хабсбуршката Монархија и влашките трупи предводени од Раду Шербан. По ова, Австријците се сметало дека можат да извојуваат решавачка победа. Во септември 1601 година, војските на Светото Римско Царство ја опсадиле Велика Канижа. И покрај бројната супериорност, коалициските војски морале да ја напуштат опсадата 2 месеци подоцна, поради големите загуби. Последната фаза од војната (од 1604 до 1606 година) одговара на востанието на принцот од Трансилванија Стивен Боцкај. Кога Рудолф – главно врз основа на лажни обвиненија – започнал гонење против голем број благородни луѓе со цел да се наполни исцрпената ризница, се спротивставил самиот Боцкај, образован стратег. Тој ги собрал очајните Унгарци заедно со разочараните членови на благородништвото за да започнат востание против владетелот на Хабсбург. Војниците марширале на запад, поддржани од унгарскиот [[Ајдутство|ајдук]], и извојувале некои победи и ги вратиле териториите што биле изгубени од хабсбуршката војска додека Бочкај првпат не бил прогласен за принц на Трансилванија (Таргу Муреш, 21 февруари 1605 година), а подоцна и на Унгарија. (Серенц, 17 април 1605 г). Отоманското Царство го поддржал Бочкај со круната што тој ја одбил (бидејќи бил христијанин). Како принц на Унгарија ги прифатил преговорите со Рудолф II и го склучил Виенскиот договор (1606). == Последици == [[Податотека:Peace_Negotiations_in_Zsitvatorok_1606.jpg|мини|Мировните преговори во Житваторок во 1606 г]] Долгата војна завршила со [[Договор од Житваторок|мирот во Житваторок]] на [[11 ноември]] [[1606]] година, со слаби територијални придобивки за двете главни царства - Османлиите ги освоиле тврдините [[Егер]], Естергом и Каниса, но го дале регионот [[Вац]] (кој го окупирале во 1541) во [[Австрија]]. Договорот ја потврдил неспособноста на Османлиите да навлезат понатаму во хабсбуршките територии. Исто така, војната покажала дека Трансилванија е надвор од моќта на Хабсбург. И покрај тоа што царот Рудолф не успеал во своите воени цели, тој сепак освоил одреден престиж благодарение на овој отпор кон Османлиите, претставувајќи ја војната како победа. Договорот ги стабилизирал условите на хабсбуршко-отоманската граница. Исто така, Бочкај успеал да ја задржи својата независност, но исто така се согласил да се откаже од титулата „[[Крал на Унгарија]]“. Рудолф се прикажувал себеси како победник во Долгата војна, но тоа не го заштитило од внатрешната политика на семејството Хабсбург. Рудолф, до крајот на војната, имал огромни долгови кон заемодавците, граничните трупи и теренската војска, направил отстапки со унгарското благородништво и ги разочарал кнезовите на [[Светото Римско Царство]] кои ја субвенционирале војната. Откако бил склучен мир со Османлиите, Хабсбурзите се свртеле еден против друг. Оваа борба го принудило семејството да се соочи со нерешената работа за наследникот на Рудолф и кулминирала со тоа што бездетниот цар Рудолф се спротиставил со неговиот брат Матијас во т.н. Кавга на браќата.<ref>Peter Wilson, The Thirty Years War: Europe's Tragedy</ref> == Битки == [[Податотека:Buda_ostroma_(1602).JPG|мини|Опсада на Будим]] [[Податотека:Esztergom-1595-Zimmermann.jpg|мини|Опсада на Естергом во 1595 година]] [[Податотека:Recapture_of_Pápa_in_1597.jpg|мини| Повторно заземање на [[Папа (Унгарија)|Папа]] во 1597 година]] * [[Битка кај Сисак]] * Опсада на [[Веспрем]] * (1593) Опсада на Тата * (1593) Битката кај [[Секешфехервар]] * (1593) Битката кај Романи * [[Банатско востание|Востание во Банат]] * (1594) Опсада на [[Ѓер]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.arcanum.hu/hu/online-kiadvanyok/Borovszky-borovszky-samu-magyarorszag-varmegyei-es-varosai-1/gyor-varmegye-A041/gyor-varmegye-es-varos-tortenete-irta-reiszig-ede-dr-a-szerkeszto-bizottsag-tagja-a-ref-egyhazra-vonatkozo-reszt-szabo-zsigmond-ref-lelkesz-az-a-A8CD/ii-resz-a-mohacsi-vesztol-a-kiegyezesig-AAE2/2-torok-uralom-gyor-varmegyeben-es-gyorott-ABC4/gyor-ostroma-ABD4/|title=Győr ostroma. {{!}} Borovszky Samu: Magyarország vármegyéi és városai {{!}} Kézikönyvtár|work=www.arcanum.hu|language=hu|accessdate=2018-09-26}}</ref> * [[Битка кај Калугарени|Битката кај Калугарени]] * Битката кај Ѓурѓу * (1596) Опсада на Естергом * Битката кај Брест (1596) * Опсадата на Егер (1596) * [[Битка кај Керестес|Битката кај Керестес]] * Српското востание од 1596–97 година * (1597) Опсада на Тата * (1598) Опсада на Ѓер * (1599) Опсада на Буда * Битката кај Шелимбар * Каниза * Битка кај Мираслау * Битка кај Гуруслау * Опсада на Наѓиканиза * (1601) Опсада на Секешфехервар * Битката кај Брашов * (1603) Опсада на Будим == Извори == * {{Наведена книга|title=The Administration of Warfare: The Ottoman Military Campaigns in Hungary, 1593-1606|last=Finkel|first=Caroline|publisher=VWGÖ|year=1988|isbn=3-85369-708-9|location=Vienna}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=2Wc-DWRzoeIC|title=The Serbs|last=Ćirković|first=Sima|publisher=Blackwell Publishing|year=2004|isbn=9781405142915|location=Malden|author-link=Sima Ćirković}} * {{Наведена книга|url=https://b-ok.cc/book/2878159/568b76|title=War in the Modern Great Power System: 1495 to 1975|last=Levy|first=Jack S|publisher=University Press of Kentucky|year=1983|page=89}} == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Судири во 16 век]] [[Категорија:Судири во 17 век]] [[Категорија:Војни на Влашка]] [[Категорија:Војни на Молдавија]] [[Категорија:Војни на Хрватска]] [[Категорија:Војни на Отоманското Царство]] [[Категорија:Отоманска Романија]] [[Категорија:Отоманска Унгарија]] [[Категорија:Хабсбуршка Унгарија]] 8juvshky34boprcu5lzqyl3aak71weg 0 314646 4795926 4757618 2022-07-23T20:01:09Z 37.25.87.235 /* Исхрана */ wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Ракун | status = lc | status_system = iucn3.1 | status_ref = <ref name=iucn>{{IUCN2008|assessors=Timm, R., Cuarón, A.D., Reid, F. & Helgen, K. |year=2008|id=41686|title=Procyon lotor|downloaded=22 March 2009}} Database entry includes a brief justification of why this species is of least concern</ref> | image = Raccoon (Procyon lotor) 1.jpg | image_caption = | image_width = | regnum = [[Животни]] | phylum = [[Хордати]] | classis = [[Цицачи]] | ordo = [[Ѕверови]] | familia = [[Ракуни]] | genus = ''[[Procyon]]'' | species = '''''P. lotor''''' | binomial = ''Procyon lotor'' | binomial_authority = ([[Карл Лине|Лине]], [[Systema Naturae|1758]]) | range_map = Raccoon range.png | range_map_width = 250px | range_map_caption = Татковината на ракунот е во црвено, а во сино е доселен | synonyms = '''''Ursus lotor''''' [[Карл Лине]], 1758 }} '''Ракунот''' е животно сештојадец, ноќен месојадец, кој се карактеризира со бушава прстенеста опашка и црни образи. == Особености == Северноамериканскиот ракун (''Lotor'') има дебело тело, кратки нозе, истурена муцка и мали исправени уши. Тој е долг 75-90 см, вклучувајќи ја опашката од 25 см, тежок е 10 кг, а неговото густо, грубо крзно е челично сиво до црно. Нозете потсетуваат на тенки човечки раце. Ракуните јадат безрбетници, [[глодари]], [[жаба|жаби]], бобинки, овошјеи плодови; во градовите тие одат на ѓубриштата. Претпочитаат шуми блиску до вода и обично живеат во шуплините на дрвјата. Ракунот што се храни со ракови (''P. cancrivorus'') од [[Јужна Америка]] е сличен, има погрубо крзно.<ref>''Британика Енциклопедиски Речник''. Топер, МПМ, 2005, Книга 8, стр. 70</ref> == Исхрана == Иако ракуните се ноќни животни тие понекогаш се активни и на ден како би ги искористиле достапните извори на храна. Исхраната им се состои од 40% [[Безрбетници]] и 27% [[’Рбетници]]. Иако во пролетта и раното лето во главно се хранат со [[инсекти]], [[црви]] и други животни достапни рано во годината, повеќе сакаат [[овошје]], пченка и ореви; тие се појавуваат доцна во летото и во есента и претставуваат богат извор на калории за собирање масни наслаги за зимата. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Цицачи]] [[Категорија:Цицачи на Европа]] [[Категорија:Цицачи на Азија]] [[Категорија:Цицачи на Северна Америка]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] am88sx661e5pg0hkiwvym9w4k3uax73 3 734078 4795775 4795764 2022-07-23T12:36:03Z Karl Fletcher 2189 /* Стадион Никола Мантов */ Одговор wikitext text/x-wiki {{Архиви|[[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива|Архива 2011]] {{,}} [[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива 2|Архива 2012]] {{,}} [[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива 3|Архива 2013]] {{,}} [[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива 4|Архива 2014]] {{,}} [[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива 5|Архива 2015]] {{,}} [[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива 6|Архива 2016]] {{,}} [[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива 7|Архива 2017]] {{,}} [[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива 8|Архива 2018]] {{,}} [[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива 9|Архива 2019]] {{,}} [[Разговор со корисник:Ehrlich91/Архива 10|Архива 2020]]}} ==Методија Андонов Ченто== Здраво. Дали можете да направите појаснување во делот ''ран живот'' во статијата за Ченто? Пишува дека се женел во Нови Сад во март, а кога се вратил во Прилеп во мај лежел затвор поради тоа што живеел вонбрачно, што е контрадикторно. Фала и со почит. [[Special:Contributions/92.53.53.251|92.53.53.251]] <small>([[User talk:92.53.53.251|разговор]])</small> 09:13, 2 август 2021 (CEST) {{-}} ==Проблем со страниците за разговор== Од вчера приметив дека на страниците за разговор на мак. википедија фали header/footer делот преку кој можеше да се потпишува тој што коментира и сите оние кратенки кои се потребни на разговорната страна. Дали може да се повратат како што беа, до сега? Нема ни preview mode, пред да ја објавиш разговорната страна, а нацвистина се потребни тие алатки.Благодарам [[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 11:14, 31 декември 2020 (CET) :Искрено не те сфаќам за што ми кажуваш. Кај мене уредувањето е исто и на страниците за разговор и на другите статии и не приметувам разлика. Среќни празници --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 15:48, 1 јануари 2021 (CET) ::Среќни празници на тебе и твоето семејство. Кога реплицирам на поракава (еве и сега), страницава изгледа како да уредувам статија а не разговор. Ги нема сите кодови, кратенки за референци, потпис итн. кој стоеа во горниот дел и во долниот дел од полето за разговор. За да се потпишам ставам 4 тилда, )ја немам опцијата за потпишување.[[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 20:33, 1 јануари 2021 (CET) :::Долго време јас ја користам бета-функцијата „нов режим на викитекст“, поради што ние имаме различни уреднички прозорци. Ти веројатно си користел некој застарен вид на уредник (можеш да провериш во делот „нагодувања“ горе десно), а истиот да бил отстранет или тргнат од стандардна опција. Како помош/замена можеш да видиш и [https://www.mediawiki.org/wiki/Talk_pages_project/replying тука] каде разгледуваат нови опции за страниците за разговор. Се надевам ти помогнав. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 21:36, 1 јануари 2021 (CET) ::::Ти благодарам за помошта, ги променив сите подесувања, ги пробав сите опции за изглед, но тие функции ги немам никаде. Не можам да го решам проблемот, а судејќи според други разговори со непотпишани корисници, значи и тие имале проблем да се потпишат. Не знам како би можел да направиш некоја генерална проверка за овој проблем, дали и други корисници се жалат? И откако ќе искоментирам, кога кликам Објави Промени, се појавува истото прозорче како да су муредувал страница и ме прашува какви промени сум направил на страницата за Разговор (што е ептен чудно).Ти Бллагодарам.[[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 09:41, 2 јануари 2021 (CET) :::::{{одговор|Forbidden History}} Единствено што ми доаѓа на памет е да си го користел целосно стариот уредник, кој беше укинат, а можеби сега и го тргнале од употреба целосно. Види [https://www.mediawiki.org/wiki/Editor тука] во поранешните уредници. Останува да се навикнеш на промената :) --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 16:57, 2 јануари 2021 (CET) ::::::[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]],на англиската Википедија се изгледа како што треба, само овде го имам проблемот. Дополнителен проблем што го воочив изминатиов период е кога се внесува нов Навод во статија-ако одбереме рачо да внесеме Книга-полето за Име на авторот иако впишувам Име не се појавува на крај во предлошката Наводи. Па морам рачно да одбирам поле Име2 и поле Презиме2 за да се појават. А и оваа предлошка порано работеше како треба. Друг проблем најдов во Предлошката Инфокутија за Светец. Кога ќе му се впише само годината на раѓање (бидејќи ретко чиј точен датум се знае), во статијата излегува вака "Роден ,1010" наместо "Роден 1010". ПА и ова ако може да се корегира (претпоставувам дека запирката автоматски се генерира, но не е така на полето за починување на пример. Ти Благодарам, [[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 10:35, 18 јануари 2021 (CET) :Прати ми екранска снимка од моментот кога уредуваш на мејл, за да пробам да сфатам, вака не знам. Поздрав --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 14:36, 18 јануари 2021 (CET) ::@[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] ти пратив мејл.[[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 15:15, 18 јануари 2021 (CET) :::@[[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]], Најпрво благодарам за унапредувањето на моите кориснички права, ќе се трудам да ги оправдам и понатаму. Само кажи ми ако имам некоја дополнителна должност што треба да ја исполнам? И да ти пријавам дека покрај Инфокутија за светец, не работи ни Инфокутија Уметник - можеш да провериш [https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B5%D0%BB_%D0%9A%D0%BE%D1%9F%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BD?veaction=edit овде]. Не знам зошто не фукнционираат работиве како до пред неколку месеци? [[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 14:45, 4 февруари 2021 (CET) == Акцент и изговор == Здраво! Имињата, чиј изговор отстапува од третосложното акцентирање, би требало во статиите да бидат означени со акцент, ако не во главното име, тогаш на некој друг начин, на пример во заграда: (изговор: Андо́ра) или како што е во Правописот (изговор: Анд'ора) [{{Правопис 2017|страница=291}}] . Ако се употребат кирилските акцентирани букви (а́ е́ и́ о́ у́ р́), тогаш, тоа нема да пречи ни при пребарување, бидејќи Андо́ра има иста вредност како и Андора. --[[User:Горец|Горец]] <small>([[User talk:Горец|разговор]])</small> 18:43, 28 јануари 2021 (CET) :{{одговор|Горец}} Јас не се согласувам со ова, бидејќи акцентирањето е можеби информативно, но не е пресудно и јас еве освен во јазични изданија (како што е самиот Правопис) не сум сретнал некој да го користи акцентираното име на некоја земја или било која друга именка. Едноставно тоа не е пракса никаде, особено не во енциклопедиски статии. Не се согласувам да биде ниту во заграда, затоа што тоа не нуди додадена вредност за читателите, мислејќи тука на општото население, а не само на помала група кои се заинтересирани за јазикот. Ако не се согласуваш со моето мислење, слободно покрени го ова прашање на Селска чешма за поголема дискусија со други корисници и администратори. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 18:52, 28 јануари 2021 (CET) == Помош == Здраво Еhrlich91. Ќе може да ми објасниш како да сменам наслов на статија? Фала. [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 09:21, 9 февруари 2021 (CET) :{{одговор|Andrew012p}} Наслов на страница се менува на начин што се преместува страницата. Веднаш до полето „Историја“ на секоја страница има паѓачко мени кај делот „Повеќе“, каде ќе ти се појави „премести“. Откако ќе те одведе на нова страница, ќе го впишеш новиот наслов на страницата и причина за тоа. Поздрав --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 13:12, 9 февруари 2021 (CET) ::Готово. Ја преместив статијата [[Силјан штркот]]. А како да го направам насловот закосен? [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 15:59, 9 февруари 2021 (CET) :::{{одговор|Andrew012p}} Имаш посебна предлошка за тоа [[Предлошка:Закосен наслов]], ќе видиш како треба. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 17:56, 9 февруари 2021 (CET) Здраво {{одговор|Ehrlich91}} Сакам да те прашам зошто повеќе не ми се појавува премести опцијата? Сакам да сменам поради правописна грешка. Фала многу. Поздрав. :) [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 14:47, 21 февруари 2021 (CET) :{{одговор|Andrew012p}} Дали е само кај една статија или кај сите? --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 21:54, 21 февруари 2021 (CET) Кај сите. [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 09:44, 22 февруари 2021 (CET) :{{одговор|Andrew012p}} Чудно, не би требало. Еве за секој случај ти сменив статус во автопотврден корисник, сега сигурно ќе можеш. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 10:24, 22 февруари 2021 (CET) Фала за статусот. Инаку повторно не ми пишува. Немам ни опција повеќе. Само пишува читај, уреди, уреди извор и историја. [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 10:33, 22 февруари 2021 (CET) :{{одговор|Andrew012p}} Чудно ми е ова. Еве ќе го додадам {{одговор|Bjankuloski06}} дали можеби знае што е работата. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 22:03, 22 февруари 2021 (CET) :{{одговор|Andrew012p}} Мошне необичен проблем. Ти додадов уште две права, па се надевам дека сега ќе ја ти ја дава можноста за преместување. Патем, направи му на прелустувачот темелно освежување (на пр. Ctrl+Shift+R ако си од Хром), за да се осигураме системот кај тебе нема запамтено поранешна состојба). --[[Корисник:Bjankuloski06|Б. Јанкулоски]] <small>([[Разговор со корисник:Bjankuloski06|разговор]])</small> 06:48, 23 февруари 2021 (CET) {{одговор|Bjankuloski06}} Фала многу. :) Сега ја имам опцијата. [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 09:36, 23 февруари 2021 (CET) == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == [[File:WAM logo without text.svg|right|100px]] Dear Participants, Jury members and Organizers, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2020, the sixth Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2020. Please kindly fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform the form], let the postcard can send to you asap! For tracking the progress of postcard delivery, please check [[meta:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|this page]]. Cheers! Thank you and best regards, [[meta:Wikipedia Asian Month 2020/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.02 == Бугарска пропаганда == Здраво [[User:Ehrlich91|Ehrlich91]], сигурен сум дека ги приметивте [https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B5%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0:%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%81%D0%B8/The_Hunter2k19 активностите] на корисникот [https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%BA:The_Hunter2k19 The_Hunter2k19]. Ова е ботовско бомбардирање со тагови на цела македонска историја кои мислам дека треба да се опомени па и да се санкционира. Поздрав, [[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 12:28, 21 февруари 2021 (CET) :{{одговор|Forbidden History}} Јас не сфаќам за кои придонеси ми кажуваш. За страниците во разговор ли, бидејќи тоа се единствените придонеси, а и тие се од одамна. Овој корисник веќе бил блокиран од моја страна, а бугарска пропаганда имало и ќе има, ама само разумно однесувај се. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 21:53, 21 февруари 2021 (CET) ::Да и за страниците за разговор и општиот пристап кон нашата историја. Правилото е да се пишува на македонски на нашата википедија и разговорните страници. Овој уредник пишува на Бугарски. Да, затоа прво тебе ти пишав за да му обрнете внимание. Јас не превземам ништо без да се/Ве информирам. Ти благодарам [[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 13:14, 22 февруари 2021 (CET) :::{{одговор|Forbidden History}} Па нема стриктно правило за користење јазик на страниците за разговор. Доколку ги премине границите, ќе биде соодветно казнет, промените во главниот именски простор (во статиите) ги следам секојдневно. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 22:04, 22 февруари 2021 (CET) == граматика на бугарскиот jазик was deleted == Dear Ehrlich91, I don't know where to write, since the page was deleted by you, so write here: I don't really understand, why the article "bulgarian grammar / граматика на бугарскиот jазик" was deleted. Here my comments: "Доколку не го владееш" - yes this is obvious, but I am native speaker of bulgarian, so I think I am able to contribute to the article named "Bulgarian grammar". My intention was not to write much text in macedonian, but to compare the bulgarian and macedonian grammar using selfexplaining tables, lists, etc. Besides, there are much similarities between bulgarian and macedonian language... :) So the article contained as less as possible text/explanations, but was comprised mainly of lists, pictures, tables, with bulgarian letters, verbs, nouns ... etc. and their macedonian translations to see the differences and similarities. "Статија која не е напишана на македонски јазик или на кирилица: содржината беше: '==Азбука== ...." "ниту пак беше напишана на македонски јазик" For the bulgarian words I used bulgarian (cyrillic) keyboard, and the macedonian words and (tables) were copied from the corresponding macedonian article (for examlpe "сегашно време", "именки") , so i dont understand where did you see latin letters ... :) . Please give me some examples. If there are some latin letters in the macedonian articles on wikipedia - "сегашно време" etc. - you will have to check them and / or delete them ;) !? Or maybe your text editing program is showing you mistakenly the bulgarian letters are latin? I gave the macedonian AND bulgarian term for almost everything, with macedonian terms mostly copied from the coresponding macedonian article of Wikipedia. So please give me examples, what exactly was not written in macedonian! It is not possible writing this article without using bulgarian words at all, even in scientific macedonian texts they cite the bulgarian terms. See here: http://drmj.manu.edu.mk/wp-content/uploads/2018/05/mak-bug.pdf (e.g. there is no macedonian pendant of the bulgarian future tense "бъдеще предварително време", so one have to cite it and use "free translations" or own creations like "предидно време"). There may have been some errors, but i am editing and checking it in my free time. The article became much bigger, than I initially intended, and editing goes slow... If you have some examples of horrible errors in the article, please show me. Or use templates like "Unencyclopedic", "incomprehensible", "Cleanup" and so on, but why deleting the whole article at once? There may be other editors, who wish to improve it. I beleave this is the intent of Wikipedia. "тогаш нема никаква потреба од создавање на статии " - as I see there are only few people who speak bulgarian and who can or wish to contribute to the macedonian Wikipedia. There may be other editors, who wish to improve it. "ниту беше напишана разбирливо" E.g.: The section "Образување на именките" I copied from the macedonian article "Именка", only added the bulgarian translations and did very few changes, since in this case there is no much difference between bulgarian and macedonian grammar. Why do you think the list in "Именка" is fine, selfexplaining etc. and there is no need to be deleted, but almost the same list in my article is not selfexplaining? Almost the whole content of the page was created this way. I also don't understand, why my contributions to "Член/(defnite article)" and "Падеж/Grammatical case" where deleted too. I have some experience with editing articles in the bulgarian Wikipedia, and it is wishfull to create links to your article, so as much as possible readers reach it. So, my article had links to "Член" and "Падеж" and I made links in these articles to "bulgarian grammar". I invested a lot of time in preparing the article. Please restore the page or give me other alternative to finish it. I will accept constructive critisism. I can answer in bulgarian, english or german. :{{одговор|Braun100}} This sentence basically give you answer about everything: "My intention was not to write much text in macedonian..." This is Wikipedia, and article about anything should contains text about that theme, not just random comparison, tables, lists, etc. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 19:54, 3 март 2021 (CET) Dear Ehrlich91, lets take for example this article on Wikipedia: https://mk.wikipedia.org/wiki/Српски јазик It contains in my opinion only three passages/paragraphs. The _whole rest is only tables_ with declensions, grammatical cases etc. It also contains (like my page) many non-macedonian words (mainly serbian). Dont you think, the criteria should be the same for everyone on Wikipedia? Would you be happy, if I prepare some macedonian text and expand the article, so it contains about the same text length? It may take some time, but I will adjust it. So, could you please restore my article or give me another opportunity to edit it? [[User:Braun100|Braun100]] <small>([[User talk:Braun100|разговор]])</small> 21:33, 3 март 2021 (CET) :{{одговор|Braun100}} We cannot compare this article and your article that was deleted, because this article have introduction, have explanations on every point before tables starts. And yes, in every article about languages you will meet foreign words, because otherwise you cannot explain that language. How you will prepare "some" Macedonian text, if you cannot speak or understand? Please try on your user box sandbox, but I doubt that text will be understandable. If that text is satisfactory, we can possibly restore your article. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 21:42, 3 март 2021 (CET) Dear Ehrlich91, OK, give me some time, I will find a way or someone to do this. You haven't obviously read the article you deleted, otherwise you would have seen, that there are many similar or same words in bulgarian and macedonian, since they have the same origin (balkan slavic languages), and the grammar is not that different ... :) . It would help me if you restore the article or copy it to some temporary place, so I can see what tables I have prepared, I don't remember all of them. I have a copy on my hard drive, but unfortunateliy it does not contain the changes I made last week. I will show you the result in some weeks, so you can decide, whether it is OK or not. [[User:Braun100|Braun100]] <small>([[User talk:Braun100|разговор]])</small> 22:13, 3 март 2021 (CET) :{{одговор|Braun100}} I transfer that article to your [[Корисник:Braun100/Граматика на бугарскиот јазик|username subpage]]. Notify me when you finish, as I can read once again. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 22:23, 3 март 2021 (CET) Thank you / благодарам / благодаря! [[User:Braun100|Braun100]] <small>([[User talk:Braun100|разговор]])</small> 22:35, 3 март 2021 (CET) Dear Ehrlich91, please take a look at my article, and tell me your opinion. If you have comments or find errors etc. I will correct them and adjust the article. [[User:Braun100|Braun100]] <small>([[User talk:Braun100|разговор]])</small> 12:46, 14 март 2021 (CET) :{{одговор|Braun100}} Definitely need to be checked once again about grammar, so in the upcoming week I will review this long article. I will checked and I will correct immediately in your subpage, and afterwards you can transfer to main space on Macedonian Wikipedia. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 19:10, 14 март 2021 (CET) OK, thank you. [[User:Braun100|Braun100]] <small>([[User talk:Braun100|разговор]])</small> 19:22, 14 март 2021 (CET) Hi, may I already copy it to the main space or You are still checking it? [[User:Braun100|Braun100]] <small>([[User talk:Braun100|разговор]])</small> 10:50, 28 март 2021 (CEST) :{{одговор|Braun100}} Sorry, I did forget to check the article. I will notify you during next few days. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 20:58, 28 март 2021 (CEST) Hi, I added a new chapter („Предлози“) and did some changes to the chapters „синтакса“ and „броеви“ (which you hadnt yet checked). If the article is too big, one might divide it in several smaller articles? [[User:Braun100|Braun100]] <small>([[User talk:Braun100|разговор]])</small> 18:51, 14 април 2021 (CEST) :{{одговор|Braun100}} No, totally fine as one article. Sorry for took a long time to review the article, I will try to give you "green" light as soon as possible to publish this article. Thank you for your patience --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 20:44, 14 април 2021 (CEST) == Санкционирање на уредникот Sashko1999 == Здраво [[User:Ehrlich91|Ehrlich91]], те молам провери ги измените кои ги прави корисникот [[User:Sashko1999|Sashko1999]]. Ја брише категоријата Бугаромани кај луѓе кои се декларираат како такви со назнака дека било навредливо. Кај страната на Виктор Канзуров избришал цел дел потврдена со 3 наводи за кривичната пријава на Виктор Канзуров за маструрбирање на јавен простор-луѓето треба да знаат за каков човек станува збор. И промените направени на статијата Бугари. И секаде го променува линкувањето на етничка Македонија со регион Македонија. Ти благодарам, [[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 20:04, 9 април 2021 (CEST) : Јас би сакал [[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] и останатите администратори да ја ревидираат автоматската проверка што ја има [[User:Forbidden History|Forbidden History]], мислам дека дел од неговите измени направени денес се контроверзни, несоодветни и очигледно пристрасни. Благодарам! [[User:Sashko1999|Sashko1999]] <small>([[User talk:Sashko1999|разговор]])</small> 20:10, 9 април 2021 (CEST) :{{одговор|Forbidden History}} {{одговор|Sashko1999}} Препорака до двајцата, не мора да ме означувате на секое, затоа што јас редовно ги следам скорешните промените, нормално во време кога мене ми одговора и нормално не сум 24/7 приклучен на Википедија. За тоа дали некој треба да биде санкциониран или не, одлучуваат администраторите, за тоа дали треба или не да има такви права, истото. Поздрав --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 21:56, 9 април 2021 (CEST) ::[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]], ова е првпат да те означам и тоа го направив затоа што прв беше реагирал [[User:Forbidden History|Forbidden History]]. Патем, гледам дека моите уредувања за Бугарите се отповикани и покрај тоа што ги образложив. Ако може да добијам одговор зошто се отповикани. Благодарам! [[User:Sashko1999|Sashko1999]] <small>([[User talk:Sashko1999|разговор]])</small> 22:04, 9 април 2021 (CEST) :::{{одговор|Sashko1999}} За самата статија Бугари знам дека имаше образложено во опис, но драстични промени и во самиот вовед и во целата статија, јас би замолил да се направи со дискусија и полека, користејќи повеќе извори. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 22:06, 9 април 2021 (CEST) ::::Всушност, јас не направив ниту една промена, само ги вратив назад промените направени од корисникот Forbidden History. Образложив зошто ги вратив. Јас ќе те замолам да ја погледнеш статијата и ќе видиш дека не е добра на изглед, има поставено три слики кои немаат врска со Бугарите и кои заземаат многу простор. Плус, текстовите кои се вметнати се крајно контроверзни и очигледно тенденциозни. На пример, се употребува терминот „туркиско-татарски“, кој како што кажав не постои во македонскиот јазик. За етногенезата на Бугарите е вметнат текст на почетокот и покрај тоа што за тоа веќе има текст подолу, значи се повторува текстот. Исто така, вметнати се текстови од типот: Бугарија до ден денес ги истражува своите корени и се поврзува со Татарите од Татарстан, за кои велат дека се еден ист народ распрснат на повеќе места. Како извор за ова е посочен еден бугарски портал. Мислам дека тоа е несериозно. [[User:Sashko1999|Sashko1999]] <small>([[User talk:Sashko1999|разговор]])</small> 22:21, 9 април 2021 (CEST) :::{{одговор|Sashko1999}} Добро, ќе ја разгледам во текот на утрешниот ден подетално, бидејќи ќе ми треба време за да споредам историски низ верзиите. Поздрав --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 22:24, 9 април 2021 (CEST) ::::Значи станува збор за политичко-културна средба помеѓу државни претставници (на покана од официјалниот Бугарски парламент), нормално дека е цитирана вебстраница, тоа е дневен настан не е историски настан за да цитирам книги. Не може да се негира тој факт дека имало таква средба и дека работат на изнаоѓање на своите заеднички корени. Тоа го пишува во самата статија на Бугарскиот новинар не го измислив јас. Вториот линк е исто до веб страна која прикажува еден споменик на Аспарух на кој е испишан текст дека имаат заеднички родословни корени. Јас не измислив нешто туку пренесов тоа што читам на бугарските портали. Како и да е, ќе ја почитувам твојата одлука, ти благодарам [[User:Forbidden History|Forbidden History]] <small>([[User talk:Forbidden History|разговор]])</small> 09:57, 10 април 2021 (CEST) == Здраво == Ве молам, кога ќе имате време, погледнете ги моите подобрувања бидејќи тие во моментов чекаат за одобрување. https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B5%D0%BD_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%84%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%82_%D0%B2%D0%BE_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0,_2001 == Клифорд Гирц == Hello, why did you remove my corrections? HyperGeertz was (now is again) listed 2 times in the links section, but both times with outdated links. I just removed the outdated links and added a correct one. And now a seperate file with Makedonian translations is available. Why do you think that this is an information not importatnt to Makedonian Wikipedia-users?--[[User:Leontari1|Leontari1]] <small>([[User talk:Leontari1|разговор]])</small> 16:12, 23 април 2021 (CEST) == Избришана статија == Замолувам да објасните зошто е одбиена статијата „Фајдон“? :Не разбирам што е прашањево? Нема таква статија! --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 00:21, 6 мај 2021 (CEST) Нема затоа што не сте ја одобриле. Ова бришење (20:54, 2 април 2021) не се појавува во мојата историја и затоа многу подоцна гледам дека статијата не е одобрена. ==Пристап за уредување на статијата „Македонија“== Здраво Тони, те молам да ми одобриш пристап за уредување на статијата „Македонија“. Однапред ти благодарам, [[User:ГП|ГП]] <small>([[User talk:ГП|разговор]])</small> 18:50, 10 јули 2021 (CEST) :{{одговор|ГП}} Ја отстранив заштитата моментално, па слободно можеш да уредуваш. Поздрав --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 14:52, 11 јули 2021 (CEST) == Трансверзала == Здраво, Ме интересира зошто се одбиени поправките во текстот за Трансверзала (геометрија). Потрошив доста време и би сакал да ми објасните зошто промените не се прифатени. Петар :{{одговор|Petar SOKOLOSKI}} Петар, промените не беа поткрепени од никакви извори и зашто тоа би било така, а статијата е пишувана одамна од корисник кој е професор по математика. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 13:36, 21 јули 2021 (CEST) :{{одговор|Ehrlich91}} Јас го предавам тој предмет 15 години на ПМФ и тоа е елементарна тема за која не требаат референци. Сепак, нема да ви се мешам во политиката на ваше уредништво и нема да трошам време за џабе. Ви благодарам. ::{{одговор|Petar SOKOLOSKI}} Петар, јас самиот не сум професор по математика, како што не сум ни физичар, хемичар, лекар, па така кога прегледувам додадена содржина од корисници, во тој случај јас треба да го проверам изворот и да видам дека напишаното е така, а не е измислица. Само ти го објаснувам процесот и се надевам ќе продолжиш со уредувањата. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 08:51, 6 септември 2021 (CEST) == Images == Hi, may I know if there is any complain regarding images added to stars and galaxies articles so I can rectify?--[[User:Muhammad Abul-Futooh|Muhammad Abul-Futooh]] <small>([[User talk:Muhammad Abul-Futooh|разговор]])</small> 10:42, 26 јули 2021 (CEST) :{{одговор|Muhammad Abul-Futooh}} No, just couple of conflicted edits with another user. No problem with your images. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 10:45, 26 јули 2021 (CEST) ::Thanks.--[[User:Muhammad Abul-Futooh|Muhammad Abul-Futooh]] <small>([[User talk:Muhammad Abul-Futooh|разговор]])</small> 10:47, 26 јули 2021 (CEST) == Hello == Why did you delete my redirects? [[User:1234qwer1234qwer4|1234qwer1234qwer4]] <small>([[User talk:1234qwer1234qwer4|разговор]])</small> 18:26, 30 септември 2021 (CEST) :Why we need these redirects in the first place?!? --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 18:28, 30 септември 2021 (CEST) :: These characters are plausible search terms and do not do any harm. Some already existed: "[[%]]", "[[,]]"; the article [[@]] is even named that way. [[User:1234qwer1234qwer4|1234qwer1234qwer4]] <small>([[User talk:1234qwer1234qwer4|разговор]])</small> 18:32, 30 септември 2021 (CEST) ::: Hello? [[User:1234qwer1234qwer4|1234qwer1234qwer4]] <small>([[User talk:1234qwer1234qwer4|разговор]])</small> 19:14, 14 октомври 2021 (CEST) ::::{{Ping|1234qwer1234qwer4}} Although personally I`m not convinced yet, as you pointed out that we have already some of them as redirects, you can create those redirects once again. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 19:16, 14 октомври 2021 (CEST) == Бришење на 5 статии за македонски хералди и персеванти == Почитуван Ehrlich9 Гледам дека сте избиршале 5 статии (Главен хералд, Вардарски хералд, Еригонски хералд, Брегалнички персевант, Пчински персевант)овие статии се спомнуваат во статиите хералд, грбовен службеник, македонско грбословно друштво и на други...) Дадениот коментар е дека станува збор за: Очигледно рекламирање/спам. Сите овие титули се според статутот на Македонското грбословно друштво, регистрирано во Централен регистер, со што истите се прифатени од државата. Истите тие се споменети и на официјалниот сајт на здружението. Ве молам да ми објасните врз основа на што е донесена одлуката и како истата може да се обжали? До која институција во википедија да се достави документација за заштита на правото на правилно информирање? [[User:Jonovski|Jonovski]] <small>([[User talk:Jonovski|разговор]])</small> 13:41, 14 октомври 2021 (CEST) :{{одговор|Jonovski}} Да, тие статии се според Вашиот статут, а во Централниот регистар има илјадници здруженија на граѓани и ова не е бесплатен простор за претставување на сите титули кои тие здруженија си ги имаат во своите статути. Википедија не е установа и функционира на принцип на секој да може да ја уредува, но ние како администратори сме тука да определиме што е вредно да остане на Википедија, а што не. Поздрав --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 13:48, 14 октомври 2021 (CEST) ::Поздрав, мојата експертиза и придонеси на википедија се во областа на хералдиката,(вексилологијата, фалеристиката и генеалогијата), и од сите регистрирани здруженија во централен регистер во Македонија, само МГД се занимава со хералдика и има само три хералда во цела Македонија. Во секој случај ако сметате дека не треба да има посебни статии за нив (и двата персеванта) тогаш ве молам да ми го пратите текстот, да го ставам како поднаслов во статијата за Македонското грбословно друштво, се надевам дека таму можат да стојат.[[User:Jonovski|Jonovski]] <small>([[User talk:Jonovski|разговор]])</small> 23:02, 28 октомври 2021 (CEST) == Paisii hilendarski reverted edit == I just deleted one whole sentence, and thee was "source" that didn't have link but just written text on it, so it doesn't look legit and because the text was big it showed that 4000 symbols were deleted and I didn't delete the source from the wiki page but just the text above and again it doesn't look legit [[User:The Hunter2k19|The Hunter2k19]] <small>([[User talk:The Hunter2k19|разговор]])</small> 16:44, 20 октомври 2021 (CEST) :{{одговор|The Hunter2k19}} I understand your point and I will review by myself this article. As I can properly understand you, please write on the talk page of that article about this. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 20:39, 20 октомври 2021 (CEST) Uhhh... okay [[User:The Hunter2k19|The Hunter2k19]] <small>([[User talk:The Hunter2k19|разговор]])</small> 02:46, 21 октомври 2021 (CEST) == Промена на Езекил == Здраво, во врска со промената на статијата во Езекиел е погрешна, бидејќи во самиот Правопис од 2017 г. пишува Езекил. Види стр. 207 под г). Плус, ако е така, тогаш и Гаврил би се променил во Гав(б)риел, а во Виблијата не е така. И на Руската вики е со ил. Треба да се истражи ова, но сепак мислам да се оди како што вели правописот. Поздрав. [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 23:37, 21 октомври 2021 (CEST) == [[Владо Черноземски]] == Здраво,[[User:Ehrlich91]]. Зошто си го префрлил уредувањето за тетоважата на раката на Владо Черноземски? Текстот на девизата не е бил "Слобода или смрт", туку "Свобода или смъртъ". Тоа се гледа и во оригиналната кокарда на ВМРО. "Слобода или смрт" е осавременета редакциjа, на кодифициран Македонски jазик, коj во 1934 уште не постоел. Поздрав. [[User:Tormon245t|Tormon245t]] <small>([[User talk:Tormon245t|разговор]])</small> 08:34, 23 октомври 2021 (CEST) :{{одговор|Tormon245t}} Од едноставна причина што целиот текст е на македонски јазик, а не на друг јазик. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 20:57, 23 октомври 2021 (CEST) ::Здраво, [[User:Ehrlich91]]. Не ми се верува да е баш едноставна таа причина, ама, аjде... Поздрав![[User:Tormon245t|Tormon245t]] <small>([[User talk:Tormon245t|разговор]])</small> 16:44, 25 октомври 2021 (CEST) == Бронзено време == Здраво! Може ли да добијам објаснување за одбиените промени - Одбиени последните 3 промени (од NikVuk (UU)) и ја поврати преработката 4646773 на Bjankuloski06) Прилично сум нов на Википедија и можно е да правам нешто погрешно. Поздрав [[User:NikVuk (UU)|NikVuk (UU)]] <small>([[User talk:NikVuk (UU)|разговор]])</small> 10:17, 23 ноември 2021 (CET) == Измени за Долно Дупени == Здраво, Би сакал да ве прашам зошто ми ги одбивате промените за Долно дупени? Поздрав [[Special:Contributions/37.25.85.76|37.25.85.76]] <small>([[User talk:37.25.85.76|разговор]])</small> 12:58, 14 декември 2021 (CET) == [[Стефанија Туркевич]] == Hello Ehrlich91, If you have time, could you proofread this article: [[Стефанија Туркевич]]? It could use some help with language. You have helped with other articles by me, so I thought I'd ask. [[User:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] <small>([[User talk:Nicola Mitchell|разговор]])</small> 23:18, 27 декември 2021 (CET) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 19:18, 4 јануари 2022 (CET) <!-- Пораката ја испрати Корисник:Johan (WMF)@metawiki преку списокот на https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 --> == Помош == Здраво Тони. Итно ми треба помош. Во Српската википедија пишуваат северномакедонски наместо македонски. Јас секако не го дозволив тоа, и ги заклучија статиити со промени. Им објаснив дека според Преспанскиот договор само името на државата се смени, а не и придавките и националноста. Те молам оди кај статијата 2bona на српската статија и види во „разговор“ и „историја на уредувања“. Администраторите одлучија да направат дискусија и ќе видат што ќе направат на нивната Википедија. Помогни :) Поздрав. [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 20:52, 8 јануари 2022 (CET) :{{одговор|Andrew012p}} Одговорив на страницата. Поздрав --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 21:19, 8 јануари 2022 (CET) Здраво, кога ми ги отповика уредувањата за Македонија, ми се отповика и уредувањето кога одбив вандализам. Тие информации се многу важни кај инфокутијата. Сега како да го вратам, а да не е рачно? Многу време би се изгубило. Да се откаже твоето отповикување, па така ќе го нема вандализмот и тогаш рачно ќе се тргне акцентот? Поздрав. —[[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 18:07, 10 март 2022 (CET) :{{done}} Средено :) [[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 18:11, 10 март 2022 (CET) Здраво, е зошто сега ми ги отповика уредувањата кај статијата Вештерот? :) Мошне сигурен сум дека така се транскрибираат од полски. Погледнав низ српски, руски, бугарски па и македонски титлови и така ги транскрибирале. Поздрав. [[User:Andrew012p|Andrew012p]] <small>([[User talk:Andrew012p|разговор]])</small> 20:10, 13 март 2022 (CET) :Отповикувањето било заедно кога беше за акцентите. Вратено назад. [[Корисник:Andrew012p|Andrew012p]] --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 21:10, 13 март 2022 (CET) == Статија: Македонци == Здраво! Во разговорот на страницата [[Македонци]] извесен корисник "Ф. Т." додал нова тема, ја преместил најгоре, и не се потпишал. Сакав да одговорам на темата, но бидејќи темата не е соодветно додадена решив најпрво да пријавам. Поздрав. --[[User:Горец|Горец]] <small>([[User talk:Горец|разговор]])</small> 21:48, 14 јануари 2022 (CET) :{{одговор|Горец}} Можеш да бидеш малку појасен, бидејќи јас како што знам и како што прегледав уште еднаш, јас неговите уредувања на таа статија му ги имам отповикано. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 22:09, 14 јануари 2022 (CET) ::Во [[Разговор:Македонци|страницата за разговор]] има тема „''Вратете ја старата верзија на страницата!''“, според ''Историја на измените'' додадена на 4 јануари 2022‎. Гореспоменатиот корисник ја додал темата, ја преместил најгоре, и не се потпишал. [[User:Горец|Горец]] <small>([[User talk:Горец|разговор]])</small> 22:26, 14 јануари 2022 (CET) :::{{одговор|Горец}} Фала ти, не сум обрнал внимание во празничниот период на ова. Одговорив на страницата. Поздрав --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 19:41, 15 јануари 2022 (CET) == Бришење на страница == Здраво ме интересира зошто моите две статии се избришани од Википедија.мк иако се научни трудови една од нив е „Пајонија и Пајонското Кралство“, а втората статија е „Република (Северна) Македонија 0д 1991 година до 2022“ ве молам за одговор. А не само преку ноќ да ме известите дека е избишана страната тоест немав никакво известување, а најмалку образложение зошто се избришани. :Причината е едноставна, содржините се веќе достапни во други енциклопедиски статии на Википедија на македонски јазик. Воедно, ние не сме простор за објавување на „научни трудови“ како што милуваш да кажеш, туку на енциклопедиски статии. --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 20:57, 21 март 2022 (CET) :добар [[User:Equestian|Equestian]] <small>([[User talk:Equestian|разговор]])</small> 23:35, 22 март 2022 (CET) ==Страницата за Гоце Делчев== Здраво Тони, бидејќи немам пристап за уредување на статијата за Гоце делчев, те молам во делот „Гоце Делчев како мотив во уметноста“ да го додадеш следново: * „На Гоцевото колено“ — расказ на македонскиот писател [[Глигор Поповски]].<ref>Глигор Поповски, ''Маслинови гранчиња''. Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2004, стр. 72-74.</ref> Благодарам и те поздравувам, [[User:ГП|ГП]] <small>([[User talk:ГП|разговор]])</small> 23:09, 12 мај 2022 (CEST) :{{готово}} --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 11:20, 13 мај 2022 (CEST) == Please delete and protect my talk page. == Hello Ehrlich91. Sorry for the interruption, I'm sorry that I came here to make a request for deletion and protect my talk page because an LTA called [[:en:WP:LTA/GRP|GRP]] trolled me a lot using his IP socks. Could you lend a hand to protect it? Thanks in advance!--[[User:PAVLOV|PAVLOV]] <small>([[User talk:PAVLOV|разговор]])</small> 08:14, 29 мај 2022 (CEST) == Персиска мачка == Ти го вратив уредувањето, не знам зошто си го отповикал уредувањето на Velkovski.b. Човекот има подобрување на статијата. Позз--<big><font face="Monotype Corsiva">[[Корисник:MacedonianBoy|Никола]] ^{[[Разговор со корисник:MacedonianBoy|Стоіаноски]]}</font></big> 13:27, 24 јуни 2022 (CEST) == Стадион Никола Мантов == Си ми го отповикал уредувањето. Натпревар Македонија - Бугарија никогаш не се играл во Кочани. Натпреварот е игран во Струмица на стадионот „Младост“. Еве ти записник, имаш и видео каде што се гледа кој стадион е: https://macedonianfootball.com/mkd-bul-match-report-4/ Имам и извештај од весник каде јасно стои во кој град се играл. Ако треба и него ќе ти го сликам. [[User:Karl Fletcher|Karl Fletcher]] <small>([[User talk:Karl Fletcher|разговор]])</small> 13:19, 23 јули 2022 (CEST) :@[[Корисник:Karl Fletcher|Karl Fletcher]] Моја грешка, ете ги вратив твоите уредувања на стадионот во Кочани и го додадов натпреварот на стадионот во Струмица. Убав ден --[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 13:38, 23 јули 2022 (CEST) ::Фала, поздрав! [[User:Karl Fletcher|Karl Fletcher]] <small>([[User talk:Karl Fletcher|разговор]])</small> 14:36, 23 јули 2022 (CEST) kmoe52t208tfqq49665dk7pas3bbt1q 0 735001 4795829 4660530 2022-07-23T15:16:54Z 45.139.213.171 Уа wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бугар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бугар Османи''' (р. {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и поранешен [[министер за здравство на Република Македонија]]. ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] 8m2gfcan48vv75qfibmulmo4xqpufc7 4795830 4795829 2022-07-23T15:21:18Z Kiril Simeonovski 3243 Одбиена последната промена (од [[Специјална:Придонеси/45.139.213.171|45.139.213.171]]) и ја поврати преработката 4660530 на Bjankuloski06 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (р. {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и поранешен [[министер за здравство на Република Македонија]]. ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] jgethtbg2k2kk1qpyfgzc1ft4u1xkqx 4795831 4795830 2022-07-23T15:22:17Z Kiril Simeonovski 3243 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (р. {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и тековен [[министер за надворешни работи на Репувлика Македонија]]. ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] hlt054f0b424vrfc1fbryxw6wbnvffd 4795832 4795831 2022-07-23T15:22:31Z Kiril Simeonovski 3243 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (р. {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија]]. ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] flwo9t29hkce300ny2npplqfv2gwzio 4795833 4795832 2022-07-23T15:39:59Z M4r51n 36047 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] de6x6ts3beigmyosihudfd1hk4gxmho 4795834 4795833 2022-07-23T15:52:04Z 77.28.150.185 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Шиптар]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] fa34moj495x4i2jjhttarbrf3ns345f 4795837 4795834 2022-07-23T16:18:38Z M4r51n 36047 Отповикани уредувањата на [[Special:Contributions/77.28.150.185|77.28.150.185]] ([[User talk:77.28.150.185|разговор]]), враќајќи на последната преработка на [[User:M4r51n|M4r51n]] wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] de6x6ts3beigmyosihudfd1hk4gxmho 4795894 4795837 2022-07-23T17:39:25Z 185.100.244.99 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар со албанско потекло, тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија|министер за надворешни работи на Република Северна Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] qagixl9imtb75m4ylh4b22hj3ud6lqh 4795902 4795894 2022-07-23T18:40:21Z Ehrlich91 24281 Одбиена последната промена (од [[Специјална:Придонеси/185.100.244.99|185.100.244.99]]) и ја поврати преработката 4795837 на M4r51n wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] de6x6ts3beigmyosihudfd1hk4gxmho 4795908 4795902 2022-07-23T19:20:44Z 185.100.245.169 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за поделба на Република Македонија |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] 7pzcfihxtsgpn79wmxf3t4cl6idqr4f 4795909 4795908 2022-07-23T19:23:59Z 185.100.245.169 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за поделба на Република Македонија |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија|министер за уништување и поделба на Република Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] g6gcvge5hlgif6gensswwu85hz97yjy 4795935 4795909 2022-07-23T20:12:44Z Nikolamilevski 87453 Го внесов официјалното име на државата. На секоја страница на националните Википедии би требало да стои официјалното име на соодветната држава (тоа значи дека на македонската Википедија на секоја страница би требало да стои „Република Северна Македонија“ или скратено „Северна Македонија“). wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за поделба на Република Македонија |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија|министер за надворешни работи на Република Северна Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] o6lrkp4fonrz4jt1n7m0m5pq2cwb2og 4795965 4795935 2022-07-23T21:12:58Z 185.80.164.9 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за поделба на Република Македонија |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бугар Османов''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија|министер за надворешни работи на Република Северна Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] 6nj53ae7wg8s18sjnjh3ndpbk7xys4d 4795966 4795965 2022-07-23T21:14:19Z 95.86.30.134 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бугар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за поделба на Република Македонија |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бугар Османов''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија|министер за надворешни работи на Република Северна Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] jtlfknhzvqavv7tbnpeu9s1440hi71o 4796030 4795966 2022-07-23T23:44:30Z 109.43.243.69 Прецизна поправка. wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бугар Османов |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за поделба на Република Македонија |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за болест]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за недовршени работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[УЧК Албанци|Шиптар]] |party = [[УЧК]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бугар Османов }} '''Бугар Османов''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија|министер за недоврешни работи на Република С. Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * Необразован (прост). * Факултет-Скопје * хирургија * медицина * ==Работно искуство== * Кражба. ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] oip5caqd8kxahqdrwgjv51hrh07m5ej 4796031 4796030 2022-07-24T00:13:03Z 84.66.222.117 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бугар Османов |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за поделба на Република Македонија |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за болест]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за недовршени работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[УЧК Албанци|Шиптар]] |party = [[УЧК]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бугар Османов }} '''Бугар Османов''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија|министер за поделба на Република Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * Необразован (прост). * Факултет-Скопје * хирургија * медицина * ==Работно искуство== * Кражба. ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] ccgp7yxftiw2tjvrryw9yw0s0gyzxt4 4796034 4796031 2022-07-24T00:39:50Z M4r51n 36047 Одбиени последните 7 промени во текстот и вратена преработката 4795902 на Ehrlich91 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] de6x6ts3beigmyosihudfd1hk4gxmho 4796035 4796034 2022-07-24T00:43:43Z M4r51n 36047 Заштитена „[[Бујар Османи]]“: Зачестен вандализам ([Уредување=Допуштај само автопотврдени корисници] (истекува на 31 јули 2022 во 00:43 ч. (UTC)) [Преместување=Допуштај само автопотврдени корисници] (истекува на 31 јули 2022 во 00:43 ч. (UTC))) wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |name = Бујар Османи |honorific-suffix = |image = 2019 Alexander Schallenberg, Bujar Osmani (48864457886) (cropped).jpg |imagesize = |office1 = Вицепремиер за евроинтеграции |president1 = [[Ѓорге Иванов]] |primeminister1 = [[Зоран Заев]] |term_start1 = [[1 јуни]] [[2017]] |term_end1 = [[31 август]] [[2020]] |predecessor1 = [[Фестим Халили]] |successor1 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |office2 = [[Министер за здравство на Република Македонија|Министер за здравство]] |primeminister2 = [[Никола Груевски]] |term_start2 = [[27 јули]] [[2008]] |term_end2 = [[28 јули]] [[2011]] |predecessor2 = [[Имер Селмани]] |successor2 = [[Никола Тодоров]] |office3 = [[Министер за надворешни работи на Македонија|Министер за надворешни работи]] |primeminister3 = [[Зоран Заев]] |term_start3 = [[31 август]] [[2020]] |term_end3 = |predecessor3 = [[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]] |successor3 = моментален |birth_date = {{birth date and age|1979|09|11|df=y}} |birth_place = {{роден во|Скопје}}, [[СР Македонија]] |death_date = |death_place = |nationality = [[Македонски Албанци|Албанец]] |party = [[ДУИ]] |alma_mater = |profession = |religion = [[ислам]] |children = 2 |spouse = Валбона Хоџа |website = |caption = Бујар Османи }} '''Бујар Османи''' (роден на {{роден на|11|септември|1979}} во {{роден во|Скопје|}}) — македонски политичар и тековен [[министер за надворешни работи на Република Македонија]].<ref name="влада">{{наведени вести | url = https://vlada.mk/sostav-na-vladata | title = Состав на Владата| accessdate = 23 јули 2022}}</ref> ==Образование== * [[2008]] – асистент по предметот хирургија при Медицинскиот факултет-Скопје * [[2006]] – продолжува, Специјализација по општа хирургија Медицински Факултет-Скопје * [[2004]] – продолжува, Постдипломски студии Медицински Факултет-Скопје Отсек хирургија * [[1997]] – 2004, Медицински Факултет-Скопје Општа медицина * [[1993]] – 1997, ДМУЦ“ Д-р Панче Караѓозов” Медицински техничар-сестри ==Работно искуство== * [[ноември]] [[2006]] – ноември [[2007]], Клинички и истражувачки соработник на професор Брајан Р.Давидсон, Оддел за хирургија, единица за хепато-билио-панкреатична хирургија, Royal Free Hospital, Hampstead, London, UK * [[2004]] – продолжува, Специјална Болница за хируршки болести “''Св. Наум Охридски''”-Скопје Работна единица: општа и абдоминална хирургија * [[октомври]] [[2004]] – декември 2004, ДМУЦ “Д-р Панче Караѓозов” Скопје Предавач по микробиологија, фармакологија и гинекологија * [[1998]]–[[2003]], Здружение на млади ”''Fan S. Noli''” Секретар на здружение ==Наводи== {{наводи}} {{S-start}} {{S-off}} {{s-bef|before=[[Имер Селмани]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за здравство на Македонија]]|years=2008–2011}} {{s-aft|after=[[Никола Тодоров]]}} {{s-bef|before=[[Никола Димитров (дипломат)|Никола Димитров]]}} {{s-ttl|title=[[Министер за надворешни работи на Македонија]]|years=2020–денес}} {{s-aft|after=моментален}} {{S-end}} {{Влада на Македонија (2020-2024)}} {{Влада на Македонија (2017)}} {{Влада на Македонија (2008-2011)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Османи, Бујар}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Состав на Владата на Република Македонија од 2008]] [[Категорија:Македонски министри]] [[Категорија:Македонски Албанци]] [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Политичари од ДУИ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] de6x6ts3beigmyosihudfd1hk4gxmho 0 739029 4795983 4659152 2022-07-23T21:52:58Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Внимание}} [[Податотека:Handheld Maritime VHF.jpg|мини|Рачна комуникациска станица на бродот на поморската мобилна услуга]] '''Безжично општење''' ('''безжична комуникација''', '''безжична врска''') — начин на пренос на информации на кратки далечини (неколку метри, како кај далечинско за телевизор) или на долги далечини (илјадници или милиони километри за радио комуникација). Терминот најчесто се скратува само на "безжична (wireless)". Опфаќа повеќе типови на фиксни, мобилни и преносливи уреди, мобилни телефони, персонални планери (PDAs) и безжично поврзување. Како други примери безжичната технологија ги вклучува GPS, далечински управувачи за гаражи и врати, компјутерски глувчиња, тастатури и слушалки, сателитска телевизија и телефони. ==Вовед== Безжичните операции дозволуваат услуги, како што е комуникацијата на големи далечини, која е невозможно или е непрактично да се имплементира кога се користи кабел. Терминот вообичаено се користи во телекомуникациската индустрија и се однесува на телекомуникациските системи(на пр. радио трансмитерите и примачите, далечинските управувачи, компјутерските мрежи, мрежните терминали и сл.) кои користат некаква форма на енергија (на пр. радио фреквенција, инфрацрвени зраци, видлива светлина, ласерски зраци, акустична енергија и сл.) кои пренесуваат информации без да се користи кабел. Информациите на овој начин се транспортираат како на мали, така и на големи далечини. ==Безжични сервиси == Терминот “безжична” е веќе генерички поим и се користи за да се објаснат комуникациите во кои електромагнетните бранови или радио брановите (RF) (наспроти употребата на кабли) пренесуваат сигнал преку дел или преку цела комуникациска мрежа. Најчести примери за безжична опрема која се користи денес се: *Професионални LMR ([[Land Mobile Radio]]) и специјализирани SMR (Specialized [[Mobile Radio]]) најчесто користени во бизнис, индустриските и областите за јавна заштита. *Воки-Токи радијата ([[Two way radio]]) вклучуваат FRS [[Family Radio Service]], GMRS (General Mobile Radio Service) и Citizens band ("CB") радија. *Аматерски радио сервис ([[Amateur Radio]]). *Професионални радија ([[Marine radio|Marine VHF radio]]). *[[Мобилните телефони]] и пејџери: овозможуваат поврзаност за преносливи и мобилни апликации, како за лична така и за бизнис употреба. *Систем за глобална навигација (GPS): дава можност возачите на автомобили и камиони, капетаните на бродовите, и пилотите на авионите да ја одредат нивната локација било каде на Земјата. *Надворешни компјутерски уреди: безжичното глувче како најчест пример; но и тастатурите и печатачите кои можат да бидат исто така безжично поврзани со компјутер. *Фиксни телефони: уреди со ограничен домет, кои не треба да се поистоветуваат со мобилните телефони. *Сателитска телевизија: користи сателити кои се во орбитата на Земјата за дистрибуирање на сигналот, а исто така и дигитален сигнал за да се обезбедат многубројни телевизиски канали. *[[Wireless gaming]]: нови конзоли за играње кои му овозможуваат на корисникот интерактивно да ги игра игрите, заедно со други корисници без разлика дали играат во иста конзола или не. Играчите можат да разговараат, испраќаат текстуални пораки, како и да снимаат и испраќаат звук до нивните пријатели. Алатките за играње се исто така безжични. Тие не се поврзани со кабел, но можат ја испраќаат информацијата што било притиснато на контролерот во главната конзола, за потоа да се процесира и да се изврши во играта. Сите овие чекори се завршуваат во [[милисекунди]]. ==Безжични мрежи == [[Безжична мрежа|Безжичните мрежи]] (различни типови на 2.4&nbsp;GHz WiFi уреди) се користат за да задоволат најразлични потреби. Можеби најчестата и најприфатената употреба е корисниците на преносливи лаптоп компјутери кои патуваат да можат да се поврзат од различни локации. Друга општоприфатена употреба е за мобилните мрежи кои се поврзуваат преку сателит. Методот на безжична трансмисија е логичен избор за сегменти кои мораат многу често да ја менуваат својата локација. Следниве ситуации најдобро ја оправдуваат употребата на безжичната технологија: *Да се поврзе на далечина кај која не е можно класичното поврзување со кабел, *Да се овозможи алтернатива кога ќе настане прекин кај класичната мрежна поврзаност, *Да поврзат преносливи или привремени места на изведба на некоја работа, *Да се постави безжично поврзување на места каде стандардното поврзување преку кабли е невозможно или финансиски непрактично, или *Да ги поврзе корисниците или мрежите на далечина. ==Начини на поврзување== Безжичното општење може да се пренесува преку: *општење преку радиоврска, *микробраново општење, на пример поврзување на насочени оддалечени антени, или на пократки дистанци, или *општење преку инфрацрвени зраци со краток домет, како на пример далечинскиот управувач, или преку [[Infrared Data Association]] (IrDA). Апликациите може да вклучуваат една кон едно општење „од точка до точка“, една кон општење од една до повеќе точки, емитување, мобилни мрежи и други безжични мрежи. ==Безжична технологија (на батерии)== Терминот безжичен иако е земен како општ поим, сепак треба да се прави разлика помеѓу различните безжични електронски уреди, бидејќи некои од нив можат да работат само на батерии, без никакво кабелско поврзување. Фиксните телефони, на пример, се и во некоја смисла безжични бидејќи информациите се пренесуваат од слушалката до нејзината статична база преку некој вид на безжично општење. ==Историја== === Photophone === {{Главна|Photophone}} Првиот телефонски разговор во светот преку безжичен телефон се случил 1880 година, кога [[Alexander Graham Bell]] и [[Charles Sumner Tainter]]го измислиле и патентирале photophone, телефон кој интегрира аудио разговори безжично преку модулирани светлосни зраци (кои се проекции на електромагнетните бранови). Во тоа време сè уште не постоеле единици за производство на електрична енергија, и не биле откриени ласерите па не постоеле практични можности за нивното откритие, кое било дозначително ограничено од интензитетот на сончевата светлина и добрите временски услови. Слично на општењето низ слободниот простор, како медиум, photophone исто така побарувал да не постојат визуелни пречки помеѓу трансмитерот и приемникот. Поминале неколку декади сè додека технологијата на фотофонот не нашла примена во општењето кај војската, а подоцна и во влакнестооптичкото општење. === Раните почетоци на безжичното општење === {{Главна|Безжична телеградија}} [[David E. Hughes]], осум години пред експериментите на Херц, со помош на трансмитер, кој бил сличен на часовник, успеал да пренесе радио сигнали преку неколку стотици јарди. Hughes не бил сфатен сериозно и се сметал само како претходник на Maxwell, а неговата работа како придонес за литературата за индукција ("Induction"). Во 1885, [[Thomas Edison|T. A. Edison]] искоритил вибрирачки магнет за индукциска трансмисија. Во 1888, Edison го прикажал својот систем на сигнали и во 1891 година го патентирал овој метод кој користи индукција. Кога се зборува за историјата на безжичната технологија важно е да се спомне Теоријата за електромагнетни бранови на [[Heinrich Hertz]] од 1888 година. Оваа теорија била предвидена во истражувањата од [[James Clerk Maxwell]] и [[Michael Faraday]]. Hertz покажал дека електромагнетните бранови можат да се пренесуваат низ просторот во облик на прави линии и дека тие можат да бидат примени од експериментални уреди. Тие експерименти не биле изведувани од страна на Hertz. [[Jagadish Chandra Bose]] развил уред кој може да детектира безжични сигнали и помогнал да се надгради знаењето за милиметарски долгите електромагнетни бранови. Практичната примена на безжичните радио врски и технологијата од далечински управувачи е имплементирана од подоцнежни пронаоѓачи, како што е [[Nikola Tesla]]. {{See|Invention of radio}} === Радио === {{Главна|History of radio}} Терминот безжичен во јавноста се однесувал на термини како радио приемник или како трансприемник (двојна употреба приемник и трансмитер), утврдувајќи го неговото користење на полето на безжичната телеграфија порано; сега терминот се користи за да се објасни модерната безжична врска како што се безжичните мрежи и безжичниот Интернет. Исто така се користи како генерален синоним кој се однесува на било која операција што се изведува без помош на кабли, како што е далечинскиот управувач, или безжичниот трансфер на енергија, без разлика на користената технологија (на пример, радио, инфра зраци и слично). Гилермо Маркони и Карл Фердинанд Браун се наградени со Нобелова награда во 1909 за нивниот придонес во безжичната телеграфија. ==Електормагнетен спектар== Светлината, боите, АМ и ФМ радио и електронските уреди ја сочинуваат употребата на електромагнетниот спектар. Во Соединетите Американски Држави, фреквенциите кои се слободни за користење во комуникацијата и се јавни, се регулирани од Федералната Комисија за Комуникација. Тие одлучуваат кои фреквенции ќе се користат и од кого. Во отсуство на таква конторла, може да настане хаос, како на пример ако авиокомпаниите немаат своја фреквенција за користење може какво било мешање на радио бранови на оператори аматери да доведе до оневозможување на пилотите и на нивната способност да го приземјат авионот. Спектарот на безжичната комуникација е од 9 кНz до 300GHZ. ==Апликации на безжичната технологиjа== ===Сигурносни системи=== Безжичната технологија може да ја надгради или замени жичената имплементација на сигурносните ситеми во домовите или канцелариските згради. ===Мобилни телефони (телефони и модеми)=== Можеби најдобриот пример за безжичната технологија е мобилниот телефон и модемот. Овие инструменти користат радио бранови кои му овозможуваат на операторот да може да телефонира од многу локации во светски размери. Може да се користат секаде каде што постои опрема која може да прима и да пренесува сигнали, кои пак ги вклучуваат гласот и податоците од и кон овие уреди. ===Wi-Fi=== Wi-Fi е безжична ( [[local area network]]) технологија која овозможува преносните компјутерски уреди да се приклучат многу лесно на Интернет [[Internet]]. Стандардизирана како [[IEEE 802.11]] a,b,g,n, Wi-Fi достигнува брзина како некој кабелски поврзан интернет [[Ethernet]]. Wi-Fi стана сè попопуларен во изминативе неколку години. Некои интернет дистрибутери месечно им наплаќаат на своите корисници, додека други пак започнаа со бесплатно нудење на своите услуги, сè со цел да им се зголеми продажбата на своите продукти. ===Безжичен трансфер на енергија=== Безжичен трансфер на енергија е процес каде што електричната енергија се трансмитира од изворот до приемникот, кој нема интегриран извор на енергија, без употреба на поврзувачки кабли. ===Кориснички компјутерски уреди=== Со цел да се задоволат незадоволните корисници поради многуте кабли на нивните компјутерски единици, многу производители на компјутерски додатоци сè повеќе се ориентираат на употребата на безжичната технологија. Првично овие единици се состоеле од масивни и ограничени кабли кои ги поврзувале компјутерот со тастатурата и глувчето, за разлика од поновите генерации кои користат мали висококвалитетни уреди, повеќето со вграден Bluetooth. Безжичните уреди имаат побавен интервал на одговор, за разлика од жичените уреди, иако тој интервал сè повеќе се намалува. Првичните загрижувачки факти во врска со безбедноста на безжичните уреди се надминуваат со развојот на технологијата. ==Уреди и стандарди == *[[Radio communication system]] *[[Broadcasting]] *[[Amateur radio]] *[[Land Mobile Radio System|Land Mobile Radio]] or [[Professional Mobile Radio]]: [[Terrestrial Trunked Radio|TETRA]], [[Project 25|P25]], [[OpenSky]], [[EDACS]], [[Digital Mobile Radio|DMR]], [[dPMR]] *[[Communication radio]] *[[Cordless telephone|Cordless telephony]]:DECT ([[Digital Enhanced Cordless Telecommunications]]) *[[Cellular network]]s: [[0G]], [[1G]], [[2G]], [[3G]], [[4G|Beyond 3G (4G)]], Future wireless *[[List of emerging technologies]] *[[Short-range]] point-to-point communication : [[Wireless microphone]]s, [[Remote control]]s, [[Infrared Data Association|IrDA]], [[Radio-frequency identification|RFID (Radio Frequency Identification)]], [[Wireless USB]], [[Dedicated short-range communications|DSRC (Dedicated Short Range Communications)]], [[EnOcean]], [[Near Field Communication]] *[[Wireless sensor network]]s: [[ZigBee]], [[EnOcean]]; [[Personal area network]]s, [[Bluetooth]], [[TransferJet]], [[Ultra-wideband]] (UWB from [[WiMedia Alliance]]). *[[Wireless network]]s: [[Wireless LAN]] (WLAN), ([[IEEE 802.11]] branded as [[Wi-Fi]] and [[HiperLAN]]), [[Wireless Metropolitan Area Network]]s (WMAN) and [[Broadband Fixed Access]] (BWA) ([[Local Multipoint Distribution Service|LMDS]], [[WiMAX]], [[AIDAAS]] and [[HiperMAN]]) ==Наводи== {{Reflist|2}} ==Дополнителни информации== * {{Наведена книга|first=Jim|last=Geier|title=Wireless LANs|publisher=Sams|year=2001|isbn=0672320584|location=|pages=}} * {{Наведена книга | first=Andrea | last=Goldsmith | title=Wireless Communications | publisher=Cambridge University Press | year=2005 | isbn=0521837162}} * {{Наведена книга | first=Andreas | last=Molisch | title=Wireless Communications | publisher=Wiley-IEEE Press | year=2005 | isbn=047084888X}} * {{Наведена книга | title=Wireless Communications: Principles and Practice | first=Theodore | last=Rappaport | publisher=Prentice Hall | year=2002 | isbn=0130422320}} * {{Наведена книга | title=The Wireless Internet Explained | publisher=Digital Press | year=2001 | first=John | last=Rhoton | isbn=1555582575}} * {{Наведена книга | first=David | last=Tse | first2=Pramod | last2=Viswanath | title=Fundamentals of Wireless Communication | publisher=Cambridge University Press | year=2005 | isbn=0521845270}} ==Надворешни врски== {{Wikibooks|Nets, Webs and the Information Infrastructure}} {{Wiktionary}} * {{dmoz|Computers/Data_Communications/Wireless/|Безжична комуникација}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Безжични комуникации| ]] 54kivztg4yqkify53kccqluqt3p09vr 0 765843 4796061 4756171 2022-07-24T09:36:36Z 77.28.30.196 Ажурирано е името на генералниот секретар wikitext text/x-wiki {{Инфокутија-Владина агенција |agency_name = Генерален секретаријат на<br />Владата на Република Македонија |type = секретаријат |nativename = |nativename_a = |nativename_r = |logo = Coat of arms of the Republic of Macedonia.svg |logo_width = 130п |logo_caption = |seal = |seal_width = |seal_caption = |picture = |picture_width = |picture_caption = |formed = 2000 |preceding1 = |preceding2 = |dissolved = |superseding = |jurisdiction = [[Влада на Република Македонија|Влада на РМ]] |headquarters = [[Скопје]] |latd= |latm= |lats= |latNS= |longd= |longm= |longs= |longEW= |region_code = |coordinates = |employees = 299<ref>{{нмс| title= Извештај за следењето на примената на начелото на соодветна и правична застапеност за 2016 година| url= http://ombudsman.mk/upload/documents/SPZ/SPZ-2016-Mk.pdf | publisher= Народен правобранител на Република Македонија | date= јуни 2017 | accessdate=2018-04-16}}</ref> (2016) |budget = |minister1_name = |minister1_pfo = |minister2_name = |minister2_pfo = |deputyminister1_name = |deputyminister1_pfo = |deputyminister2_name = |deputyminister2_pfo = |chief1_name = [[Мухамед Зеќири]]<ref name="akademik.mk">http://www.akademik.mk/dots-d-r-dragi-rashkovski-nov-generalen-sekretar-na-vladata-na-republika-makedonija/</ref> |chief1_position = [[Секретар|Генерален секретар]] |chief2_name = |chief2_position = |agency_type = |parent_department = |parent_agency = |child1_agency = |child2_agency = |keydocument1= |website = [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Официјална страница] |footnotes = |map = |map_width = |map_caption = }} '''Генералниот секретаријат на Владата''' е стручна служба на [[Влада на Република Македонија|Владата на Република Македонија]] која обезбедува {{Политика на Република Македонија}}логистичка – стручна поддршка на Владата во целина, на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]], неговите заменици и [[министер|министрите]], а со цел за законито, ефикасно и транспарентно работење на Владата.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |title=Надлежности и организациона поставеност на Генералниот секретаријат |accessdate=2021-08-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304193514/http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |url-status=dead }}</ref>. Основан е во [[2000]] г. со Законот за Владата на Република Македонија<ref>„[[Службен весник на Република Македонија]]” бр. [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/79CFF194B0124B86891DEF4ED925D661.pdf 59/2000], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/FAB4BB84C335054A81C3333C5BD4EA24.pdf 12/2003], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/4A38A01C1792A148ACA8549F6C9F9CA7.pdf 55/2005] и [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/9C82914DD90D41958243715319938706.pdf 37/2000].</ref> На негово чело стои генерален секретар, потпомогнат од заменик. == Сектори == Организациската структура на секретаријатот е составена од девет [[сектор]]и и едно самостојно одделение<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/53 Организациони облици на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Секое од нив се занимава со извесен аспект од работењето на секретаријатот. * '''Сектор за стратегија, планирање и следење''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[стратешко планирање]] и следење на спроведувањето на стратешките приоритети и Одделението за подготовка и следење на спроведувањето на годишната програма за работа на Владата. * '''Сектор за анализа на политиките и координација''', кој се состои од Одделение за [[анализа на политики]]те и координација во областа на политичкиот систем, економскиот систем и тековна економска политика и за човечките ресурси и одржливиот развој, Одделение за посебни комисии, Одделение за реформа на јавната администрација и Одделение за соработка со [[невладин сектор|невладините организации]]. * '''Сектор за организациони работи поврзани со работата на Владата''', поделен на Одделение за организирање [[седница|седници]] на Владата, Одделение за заклучоци и записник на Владата, Одделение за соработка со Собранието на Република Македонија и со [[Претседател на Република Македонија|Претседателот на Република Македонија]] и Одделение за логистичка поддршка на Генералниот колегиум на државни секретари. * '''Сектор за економски политики и регулаторни реформи''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[економска политика|економски политики]] и Одделението за регулаторна реформа. * '''Сектор за кадровски работи, човечки ресурси и други стручни работи''', составен од Одделение за кадровски работи, Одделение за [[човечки ресурси]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за економски прашања, Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за спроведување на [[Рамковен договор|Рамковниот договор]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на министерот без ресор, Одделение за стручна и оперативна поддршка на генералниот секретар на Владата, Одделение за стручни работи, архивско и канцелариско работење и Одделение за претставки и предлози. * '''Сектор за односи со јавноста''', поделен на Одделение за односи со [[масовен медиум|медиумите]] и организирање [[прес-конфернција|прес-конференции]], Одделение за медиумско следење, анализа и истражување, Одделение за [[интернет]] комуникација и комуникација со странски медиуми * '''Сектор за информатичка технологија''', сочинет од Одделение за организација, планирање, проектирање и развој, Одделение за [[информатика|информатичка]] инфраструктура и експлоатација, Одделение за [[Светска пајажина|Веб]] и Мултимедија * '''Сектор за општи работи''', кој се состои од Одделението за општи и правни работи и Одделението за стручни и административно–технички работи * '''Сектор за финансиски прашања''', каде влегуваат Одделението за [[буџет]]ска координација, Одделението за буџетска контрола, Одделението за сметководство и плаќања и Одделението за [[јавни набавки]]. * '''Одделение за внатрешна ревизија''' == Генерален секретар == Со Генералниот секретаријат раководи '''Генерален секретар на Владата''' кого го именува и разрешува Владата и му именува заменик и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа. Функцијата моментално ја извршува [[Методија Димовски]]<ref name="akademik.mk">http://www.akademik.mk/dots-d-r-dragi-rashkovski-nov-generalen-sekretar-na-vladata-na-republika-makedonija/</ref>. Генералниот секретар ги има следниве надлежности<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/52 Генерален секретаријат на Владата на РМ - Основни информации]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>: * раководи со Генералниот секретаријат како стручна служба на Владата и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа; * обезбедува законита и ефикасна работа на Генералниот секретаријат и донесува стручни упатства и акти со кои ја уредува [[организација]]та и начинот на работа и во согласност со закон одлучува за правата, должностите и одговорностите на вработените во Генералниот секретаријат; * остварува соработка со Канцеларијата на Претседателот на Владата во рамките на своите надлежности; * соработува со министерствата и со другите органи на државната управа, особено по прашањата на [[стратегија|стратешките]] приоритети и анализа на политиките; * остварува соработка со државните секретари во врска со доставување на материјалите на Владата и спроведување на заклучоците на Владата; * во согласност со упатствата на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]] ги врши работите во врска со подготвувањето и организирањето на седниците на Владата; * учествува во работата на седниците на Владата без право на одлучување и се грижи за процедуралните прашања во текот на седницата на Владата; * се грижи и обезбедува услови за работа на [[работно тело|работните тела]] на Владата; * ги доставува заклучоците на Владата до надлежните министерства; * се грижи за објавување на актите на Владата во „[[Службен весник на Република Македонија]]”; * го организира подготвувањето на Годишната програма за работа на Владата; * се грижи за извршување на обврските на Владата кон [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Република Македонија]]. == Поврзано == * [[Влада на Република Македонија]] * [[Политика на Република Македонија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Генерален секретаријат] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180211150237/http://www.vlada.mk/?q=node%2F49 |date=2018-02-11 }} - [[Влада на РМ]] * [http://www.vlada.mk/files/GS/strateskiPlan.pdf Стратешки план на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.vlada.mk/files/GS/Priracnik.pdf Прирачник за стратешко планирање]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Органи на Владата на РМ}} [[Категорија:Влада на Република Македонија]] lins1o6snwzq1jgbtbdpf776tmv1j4w 4796062 4796061 2022-07-24T09:43:41Z 77.28.30.196 Ажурирано името на генералниот секретар wikitext text/x-wiki {{Инфокутија-Владина агенција |agency_name = Генерален секретаријат на<br />Владата на Република Македонија |type = секретаријат |nativename = |nativename_a = |nativename_r = |logo = Coat of arms of the Republic of Macedonia.svg |logo_width = 130п |logo_caption = |seal = |seal_width = |seal_caption = |picture = |picture_width = |picture_caption = |formed = 2000 |preceding1 = |preceding2 = |dissolved = |superseding = |jurisdiction = [[Влада на Република Македонија|Влада на РМ]] |headquarters = [[Скопје]] |latd= |latm= |lats= |latNS= |longd= |longm= |longs= |longEW= |region_code = |coordinates = |employees = 299<ref>{{нмс| title= Извештај за следењето на примената на начелото на соодветна и правична застапеност за 2016 година| url= http://ombudsman.mk/upload/documents/SPZ/SPZ-2016-Mk.pdf | publisher= Народен правобранител на Република Македонија | date= јуни 2017 | accessdate=2018-04-16}}</ref> (2016) |budget = |minister1_name = |minister1_pfo = |minister2_name = |minister2_pfo = |deputyminister1_name = |deputyminister1_pfo = |deputyminister2_name = |deputyminister2_pfo = |chief1_name = <nowiki>[[Методија Димовски]</nowiki><ref name="vkada.mk">https://vlada.mk/GenSec/MetodijaDimovski<ref> |chief1_position = [[Секретар|Генерален секретар]] |chief2_name = |chief2_position = |agency_type = |parent_department = |parent_agency = |child1_agency = |child2_agency = |keydocument1= |website = [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Официјална страница] |footnotes = |map = |map_width = |map_caption = }} '''Генералниот секретаријат на Владата''' е стручна служба на [[Влада на Република Македонија|Владата на Република Северна Македонија]] која обезбедува {{Политика на Република Македонија}}логистичка – стручна поддршка на Владата во целина, на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]], неговите заменици и [[министер|министрите]], а со цел за законито, ефикасно и транспарентно работење на Владата.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |title=Надлежности и организациона поставеност на Генералниот секретаријат |accessdate=2021-08-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304193514/http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |url-status=dead }}</ref>. Основан е во [[2000]] г. со Законот за Владата на Република Македонија<ref>„[[Службен весник на Република Македонија]]” бр. [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/79CFF194B0124B86891DEF4ED925D661.pdf 59/2000], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/FAB4BB84C335054A81C3333C5BD4EA24.pdf 12/2003], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/4A38A01C1792A148ACA8549F6C9F9CA7.pdf 55/2005] и [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/9C82914DD90D41958243715319938706.pdf 37/2000].</ref> На негово чело стои генерален секретар, потпомогнат од заменик. == Сектори == Организациската структура на секретаријатот е составена од девет [[сектор]]и и едно самостојно одделение<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/53 Организациони облици на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Секое од нив се занимава со извесен аспект од работењето на секретаријатот. * '''Сектор за стратегија, планирање и следење''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[стратешко планирање]] и следење на спроведувањето на стратешките приоритети и Одделението за подготовка и следење на спроведувањето на годишната програма за работа на Владата. * '''Сектор за анализа на политиките и координација''', кој се состои од Одделение за [[анализа на политики]]те и координација во областа на политичкиот систем, економскиот систем и тековна економска политика и за човечките ресурси и одржливиот развој, Одделение за посебни комисии, Одделение за реформа на јавната администрација и Одделение за соработка со [[невладин сектор|невладините организации]]. * '''Сектор за организациони работи поврзани со работата на Владата''', поделен на Одделение за организирање [[седница|седници]] на Владата, Одделение за заклучоци и записник на Владата, Одделение за соработка со Собранието на Република Македонија и со [[Претседател на Република Македонија|Претседателот на Република Македонија]] и Одделение за логистичка поддршка на Генералниот колегиум на државни секретари. * '''Сектор за економски политики и регулаторни реформи''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[економска политика|економски политики]] и Одделението за регулаторна реформа. * '''Сектор за кадровски работи, човечки ресурси и други стручни работи''', составен од Одделение за кадровски работи, Одделение за [[човечки ресурси]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за економски прашања, Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за спроведување на [[Рамковен договор|Рамковниот договор]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на министерот без ресор, Одделение за стручна и оперативна поддршка на генералниот секретар на Владата, Одделение за стручни работи, архивско и канцелариско работење и Одделение за претставки и предлози. * '''Сектор за односи со јавноста''', поделен на Одделение за односи со [[масовен медиум|медиумите]] и организирање [[прес-конфернција|прес-конференции]], Одделение за медиумско следење, анализа и истражување, Одделение за [[интернет]] комуникација и комуникација со странски медиуми * '''Сектор за информатичка технологија''', сочинет од Одделение за организација, планирање, проектирање и развој, Одделение за [[информатика|информатичка]] инфраструктура и експлоатација, Одделение за [[Светска пајажина|Веб]] и Мултимедија * '''Сектор за општи работи''', кој се состои од Одделението за општи и правни работи и Одделението за стручни и административно–технички работи * '''Сектор за финансиски прашања''', каде влегуваат Одделението за [[буџет]]ска координација, Одделението за буџетска контрола, Одделението за сметководство и плаќања и Одделението за [[јавни набавки]]. * '''Одделение за внатрешна ревизија''' == Генерален секретар == Со Генералниот секретаријат раководи '''Генерален секретар на Владата''' кого го именува и разрешува Владата и му именува заменик и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа. Функцијата моментално ја извршува [[Методија Димовски]]<ref name="akademik.mk">http://www.akademik.mk/dots-d-r-dragi-rashkovski-nov-generalen-sekretar-na-vladata-na-republika-makedonija/</ref>. Генералниот секретар ги има следниве надлежности<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/52 Генерален секретаријат на Владата на РМ - Основни информации]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>: * раководи со Генералниот секретаријат како стручна служба на Владата и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа; * обезбедува законита и ефикасна работа на Генералниот секретаријат и донесува стручни упатства и акти со кои ја уредува [[организација]]та и начинот на работа и во согласност со закон одлучува за правата, должностите и одговорностите на вработените во Генералниот секретаријат; * остварува соработка со Канцеларијата на Претседателот на Владата во рамките на своите надлежности; * соработува со министерствата и со другите органи на државната управа, особено по прашањата на [[стратегија|стратешките]] приоритети и анализа на политиките; * остварува соработка со државните секретари во врска со доставување на материјалите на Владата и спроведување на заклучоците на Владата; * во согласност со упатствата на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]] ги врши работите во врска со подготвувањето и организирањето на седниците на Владата; * учествува во работата на седниците на Владата без право на одлучување и се грижи за процедуралните прашања во текот на седницата на Владата; * се грижи и обезбедува услови за работа на [[работно тело|работните тела]] на Владата; * ги доставува заклучоците на Владата до надлежните министерства; * се грижи за објавување на актите на Владата во „[[Службен весник на Република Македонија]]”; * го организира подготвувањето на Годишната програма за работа на Владата; * се грижи за извршување на обврските на Владата кон [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Република Македонија]]. == Поврзано == * [[Влада на Република Македонија]] * [[Политика на Република Македонија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Генерален секретаријат] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180211150237/http://www.vlada.mk/?q=node%2F49 |date=2018-02-11 }} - [[Влада на РМ]] * [http://www.vlada.mk/files/GS/strateskiPlan.pdf Стратешки план на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.vlada.mk/files/GS/Priracnik.pdf Прирачник за стратешко планирање]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Органи на Владата на РМ}} [[Категорија:Влада на Република Македонија]] gkzj1uv6p9x6sqh9ti70lnpvwm9hnq8 4796065 4796062 2022-07-24T09:47:33Z 77.28.30.196 Ажурирано е името на генералниот секретар wikitext text/x-wiki {{Инфокутија-Владина агенција |agency_name = Генерален секретаријат на<br />Владата на Република Македонија |type = секретаријат |nativename = |nativename_a = |nativename_r = |logo = Coat of arms of the Republic of Macedonia.svg |logo_width = 130п |logo_caption = |seal = |seal_width = |seal_caption = |picture = |picture_width = |picture_caption = |formed = 2000 |preceding1 = |preceding2 = |dissolved = |superseding = |jurisdiction = [[Влада на Република Македонија|Влада на РМ]] |headquarters = [[Скопје]] |latd= |latm= |lats= |latNS= |longd= |longm= |longs= |longEW= |region_code = |coordinates = |employees = 299<ref>{{нмс| title= Извештај за следењето на примената на начелото на соодветна и правична застапеност за 2016 година| url= http://ombudsman.mk/upload/documents/SPZ/SPZ-2016-Mk.pdf | publisher= Народен правобранител на Република Македонија | date= јуни 2017 | accessdate=2018-04-16}}</ref> (2016) |budget = |minister1_name = |minister1_pfo = |minister2_name = |minister2_pfo = |deputyminister1_name = |deputyminister1_pfo = |deputyminister2_name = |deputyminister2_pfo = |chief1_name = <nowiki>[[Методија Димовски]</nowiki><ref> name="vlada.mk">https://vlada.mk/GenSec/MetodijaDimovski<ref> |chief1_position = [[Секретар|Генерален секретар]] |chief2_name = |chief2_position = |agency_type = |parent_department = |parent_agency = |child1_agency = |child2_agency = |keydocument1= |website = [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Официјална страница] |footnotes = |map = |map_width = |map_caption = }} '''Генералниот секретаријат на Владата''' е стручна служба на [[Влада на Република Македонија|Владата на Република Северна Македонија]] која обезбедува {{Политика на Република Македонија}}логистичка – стручна поддршка на Владата во целина, на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]], неговите заменици и [[министер|министрите]], а со цел за законито, ефикасно и транспарентно работење на Владата.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |title=Надлежности и организациона поставеност на Генералниот секретаријат |accessdate=2021-08-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304193514/http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |url-status=dead }}</ref>. Основан е во [[2000]] г. со Законот за Владата на Република Македонија<ref>„[[Службен весник на Република Македонија]]” бр. [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/79CFF194B0124B86891DEF4ED925D661.pdf 59/2000], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/FAB4BB84C335054A81C3333C5BD4EA24.pdf 12/2003], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/4A38A01C1792A148ACA8549F6C9F9CA7.pdf 55/2005] и [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/9C82914DD90D41958243715319938706.pdf 37/2000].</ref> На негово чело стои генерален секретар, потпомогнат од заменик. == Сектори == Организациската структура на секретаријатот е составена од девет [[сектор]]и и едно самостојно одделение<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/53 Организациони облици на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Секое од нив се занимава со извесен аспект од работењето на секретаријатот. * '''Сектор за стратегија, планирање и следење''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[стратешко планирање]] и следење на спроведувањето на стратешките приоритети и Одделението за подготовка и следење на спроведувањето на годишната програма за работа на Владата. * '''Сектор за анализа на политиките и координација''', кој се состои од Одделение за [[анализа на политики]]те и координација во областа на политичкиот систем, економскиот систем и тековна економска политика и за човечките ресурси и одржливиот развој, Одделение за посебни комисии, Одделение за реформа на јавната администрација и Одделение за соработка со [[невладин сектор|невладините организации]]. * '''Сектор за организациони работи поврзани со работата на Владата''', поделен на Одделение за организирање [[седница|седници]] на Владата, Одделение за заклучоци и записник на Владата, Одделение за соработка со Собранието на Република Македонија и со [[Претседател на Република Македонија|Претседателот на Република Македонија]] и Одделение за логистичка поддршка на Генералниот колегиум на државни секретари. * '''Сектор за економски политики и регулаторни реформи''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[економска политика|економски политики]] и Одделението за регулаторна реформа. * '''Сектор за кадровски работи, човечки ресурси и други стручни работи''', составен од Одделение за кадровски работи, Одделение за [[човечки ресурси]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за економски прашања, Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за спроведување на [[Рамковен договор|Рамковниот договор]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на министерот без ресор, Одделение за стручна и оперативна поддршка на генералниот секретар на Владата, Одделение за стручни работи, архивско и канцелариско работење и Одделение за претставки и предлози. * '''Сектор за односи со јавноста''', поделен на Одделение за односи со [[масовен медиум|медиумите]] и организирање [[прес-конфернција|прес-конференции]], Одделение за медиумско следење, анализа и истражување, Одделение за [[интернет]] комуникација и комуникација со странски медиуми * '''Сектор за информатичка технологија''', сочинет од Одделение за организација, планирање, проектирање и развој, Одделение за [[информатика|информатичка]] инфраструктура и експлоатација, Одделение за [[Светска пајажина|Веб]] и Мултимедија * '''Сектор за општи работи''', кој се состои од Одделението за општи и правни работи и Одделението за стручни и административно–технички работи * '''Сектор за финансиски прашања''', каде влегуваат Одделението за [[буџет]]ска координација, Одделението за буџетска контрола, Одделението за сметководство и плаќања и Одделението за [[јавни набавки]]. * '''Одделение за внатрешна ревизија''' == Генерален секретар == Со Генералниот секретаријат раководи '''Генерален секретар на Владата''' кого го именува и разрешува Владата и му именува заменик и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа. Функцијата моментално ја извршува [[Методија Димовски]]<ref name="akademik.mk">http://www.akademik.mk/dots-d-r-dragi-rashkovski-nov-generalen-sekretar-na-vladata-na-republika-makedonija/</ref>. Генералниот секретар ги има следниве надлежности<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/52 Генерален секретаријат на Владата на РМ - Основни информации]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>: * раководи со Генералниот секретаријат како стручна служба на Владата и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа; * обезбедува законита и ефикасна работа на Генералниот секретаријат и донесува стручни упатства и акти со кои ја уредува [[организација]]та и начинот на работа и во согласност со закон одлучува за правата, должностите и одговорностите на вработените во Генералниот секретаријат; * остварува соработка со Канцеларијата на Претседателот на Владата во рамките на своите надлежности; * соработува со министерствата и со другите органи на државната управа, особено по прашањата на [[стратегија|стратешките]] приоритети и анализа на политиките; * остварува соработка со државните секретари во врска со доставување на материјалите на Владата и спроведување на заклучоците на Владата; * во согласност со упатствата на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]] ги врши работите во врска со подготвувањето и организирањето на седниците на Владата; * учествува во работата на седниците на Владата без право на одлучување и се грижи за процедуралните прашања во текот на седницата на Владата; * се грижи и обезбедува услови за работа на [[работно тело|работните тела]] на Владата; * ги доставува заклучоците на Владата до надлежните министерства; * се грижи за објавување на актите на Владата во „[[Службен весник на Република Македонија]]”; * го организира подготвувањето на Годишната програма за работа на Владата; * се грижи за извршување на обврските на Владата кон [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Република Македонија]]. == Поврзано == * [[Влада на Република Македонија]] * [[Политика на Република Македонија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Генерален секретаријат] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180211150237/http://www.vlada.mk/?q=node%2F49 |date=2018-02-11 }} - [[Влада на РМ]] * [http://www.vlada.mk/files/GS/strateskiPlan.pdf Стратешки план на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.vlada.mk/files/GS/Priracnik.pdf Прирачник за стратешко планирање]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Органи на Владата на РМ}} [[Категорија:Влада на Република Македонија]] ay87230ivcozu5r3jcclbrfjur9yong 4796162 4796065 2022-07-24T11:09:58Z Ehrlich91 24281 Одбиени последните 3 промени (од [[Специјална:Придонеси/77.28.30.196|77.28.30.196]]) и ја поврати преработката 4756171 на 46.217.197.235 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија-Владина агенција |agency_name = Генерален секретаријат на<br />Владата на Република Македонија |type = секретаријат |nativename = |nativename_a = |nativename_r = |logo = Coat of arms of the Republic of Macedonia.svg |logo_width = 130п |logo_caption = |seal = |seal_width = |seal_caption = |picture = |picture_width = |picture_caption = |formed = 2000 |preceding1 = |preceding2 = |dissolved = |superseding = |jurisdiction = [[Влада на Република Македонија|Влада на РМ]] |headquarters = [[Скопје]] |latd= |latm= |lats= |latNS= |longd= |longm= |longs= |longEW= |region_code = |coordinates = |employees = 299<ref>{{нмс| title= Извештај за следењето на примената на начелото на соодветна и правична застапеност за 2016 година| url= http://ombudsman.mk/upload/documents/SPZ/SPZ-2016-Mk.pdf | publisher= Народен правобранител на Република Македонија | date= јуни 2017 | accessdate=2018-04-16}}</ref> (2016) |budget = |minister1_name = |minister1_pfo = |minister2_name = |minister2_pfo = |deputyminister1_name = |deputyminister1_pfo = |deputyminister2_name = |deputyminister2_pfo = |chief1_name = [[Мухамед Зеќири]]<ref name="akademik.mk">http://www.akademik.mk/dots-d-r-dragi-rashkovski-nov-generalen-sekretar-na-vladata-na-republika-makedonija/</ref> |chief1_position = [[Секретар|Генерален секретар]] |chief2_name = |chief2_position = |agency_type = |parent_department = |parent_agency = |child1_agency = |child2_agency = |keydocument1= |website = [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Официјална страница] |footnotes = |map = |map_width = |map_caption = }} '''Генералниот секретаријат на Владата''' е стручна служба на [[Влада на Република Македонија|Владата на Република Македонија]] која обезбедува {{Политика на Република Македонија}}логистичка – стручна поддршка на Владата во целина, на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]], неговите заменици и [[министер|министрите]], а со цел за законито, ефикасно и транспарентно работење на Владата.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |title=Надлежности и организациона поставеност на Генералниот секретаријат |accessdate=2021-08-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304193514/http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |url-status=dead }}</ref>. Основан е во [[2000]] г. со Законот за Владата на Република Македонија<ref>„[[Службен весник на Република Македонија]]” бр. [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/79CFF194B0124B86891DEF4ED925D661.pdf 59/2000], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/FAB4BB84C335054A81C3333C5BD4EA24.pdf 12/2003], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/4A38A01C1792A148ACA8549F6C9F9CA7.pdf 55/2005] и [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/9C82914DD90D41958243715319938706.pdf 37/2000].</ref> На негово чело стои генерален секретар, потпомогнат од заменик. == Сектори == Организациската структура на секретаријатот е составена од девет [[сектор]]и и едно самостојно одделение<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/53 Организациони облици на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Секое од нив се занимава со извесен аспект од работењето на секретаријатот. * '''Сектор за стратегија, планирање и следење''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[стратешко планирање]] и следење на спроведувањето на стратешките приоритети и Одделението за подготовка и следење на спроведувањето на годишната програма за работа на Владата. * '''Сектор за анализа на политиките и координација''', кој се состои од Одделение за [[анализа на политики]]те и координација во областа на политичкиот систем, економскиот систем и тековна економска политика и за човечките ресурси и одржливиот развој, Одделение за посебни комисии, Одделение за реформа на јавната администрација и Одделение за соработка со [[невладин сектор|невладините организации]]. * '''Сектор за организациони работи поврзани со работата на Владата''', поделен на Одделение за организирање [[седница|седници]] на Владата, Одделение за заклучоци и записник на Владата, Одделение за соработка со Собранието на Република Македонија и со [[Претседател на Република Македонија|Претседателот на Република Македонија]] и Одделение за логистичка поддршка на Генералниот колегиум на државни секретари. * '''Сектор за економски политики и регулаторни реформи''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[економска политика|економски политики]] и Одделението за регулаторна реформа. * '''Сектор за кадровски работи, човечки ресурси и други стручни работи''', составен од Одделение за кадровски работи, Одделение за [[човечки ресурси]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за економски прашања, Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за спроведување на [[Рамковен договор|Рамковниот договор]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на министерот без ресор, Одделение за стручна и оперативна поддршка на генералниот секретар на Владата, Одделение за стручни работи, архивско и канцелариско работење и Одделение за претставки и предлози. * '''Сектор за односи со јавноста''', поделен на Одделение за односи со [[масовен медиум|медиумите]] и организирање [[прес-конфернција|прес-конференции]], Одделение за медиумско следење, анализа и истражување, Одделение за [[интернет]] комуникација и комуникација со странски медиуми * '''Сектор за информатичка технологија''', сочинет од Одделение за организација, планирање, проектирање и развој, Одделение за [[информатика|информатичка]] инфраструктура и експлоатација, Одделение за [[Светска пајажина|Веб]] и Мултимедија * '''Сектор за општи работи''', кој се состои од Одделението за општи и правни работи и Одделението за стручни и административно–технички работи * '''Сектор за финансиски прашања''', каде влегуваат Одделението за [[буџет]]ска координација, Одделението за буџетска контрола, Одделението за сметководство и плаќања и Одделението за [[јавни набавки]]. * '''Одделение за внатрешна ревизија''' == Генерален секретар == Со Генералниот секретаријат раководи '''Генерален секретар на Владата''' кого го именува и разрешува Владата и му именува заменик и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа. Функцијата моментално ја извршува [[Драги Рашковски]]<ref name="akademik.mk">http://www.akademik.mk/dots-d-r-dragi-rashkovski-nov-generalen-sekretar-na-vladata-na-republika-makedonija/</ref>. Генералниот секретар ги има следниве надлежности<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/52 Генерален секретаријат на Владата на РМ - Основни информации]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>: * раководи со Генералниот секретаријат како стручна служба на Владата и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа; * обезбедува законита и ефикасна работа на Генералниот секретаријат и донесува стручни упатства и акти со кои ја уредува [[организација]]та и начинот на работа и во согласност со закон одлучува за правата, должностите и одговорностите на вработените во Генералниот секретаријат; * остварува соработка со Канцеларијата на Претседателот на Владата во рамките на своите надлежности; * соработува со министерствата и со другите органи на државната управа, особено по прашањата на [[стратегија|стратешките]] приоритети и анализа на политиките; * остварува соработка со државните секретари во врска со доставување на материјалите на Владата и спроведување на заклучоците на Владата; * во согласност со упатствата на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]] ги врши работите во врска со подготвувањето и организирањето на седниците на Владата; * учествува во работата на седниците на Владата без право на одлучување и се грижи за процедуралните прашања во текот на седницата на Владата; * се грижи и обезбедува услови за работа на [[работно тело|работните тела]] на Владата; * ги доставува заклучоците на Владата до надлежните министерства; * се грижи за објавување на актите на Владата во „[[Службен весник на Република Македонија]]”; * го организира подготвувањето на Годишната програма за работа на Владата; * се грижи за извршување на обврските на Владата кон [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Република Македонија]]. == Поврзано == * [[Влада на Република Македонија]] * [[Политика на Република Македонија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Генерален секретаријат] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180211150237/http://www.vlada.mk/?q=node%2F49 |date=2018-02-11 }} - [[Влада на РМ]] * [http://www.vlada.mk/files/GS/strateskiPlan.pdf Стратешки план на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.vlada.mk/files/GS/Priracnik.pdf Прирачник за стратешко планирање]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Органи на Владата на РМ}} [[Категорија:Влада на Република Македонија]] kyq7c1ff1ey9erus8g6y5yf3d27zmcl 4796163 4796162 2022-07-24T11:10:34Z Ehrlich91 24281 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија-Владина агенција |agency_name = Генерален секретаријат на<br />Владата на Република Македонија |type = секретаријат |nativename = |nativename_a = |nativename_r = |logo = Coat of arms of the Republic of Macedonia.svg |logo_width = 130п |logo_caption = |seal = |seal_width = |seal_caption = |picture = |picture_width = |picture_caption = |formed = 2000 |preceding1 = |preceding2 = |dissolved = |superseding = |jurisdiction = [[Влада на Република Македонија|Влада на РМ]] |headquarters = [[Скопје]] |latd= |latm= |lats= |latNS= |longd= |longm= |longs= |longEW= |region_code = |coordinates = |employees = 299<ref>{{нмс| title= Извештај за следењето на примената на начелото на соодветна и правична застапеност за 2016 година| url= http://ombudsman.mk/upload/documents/SPZ/SPZ-2016-Mk.pdf | publisher= Народен правобранител на Република Македонија | date= јуни 2017 | accessdate=2018-04-16}}</ref> (2016) |budget = |minister1_name = |minister1_pfo = |minister2_name = |minister2_pfo = |deputyminister1_name = |deputyminister1_pfo = |deputyminister2_name = |deputyminister2_pfo = |chief1_name = [[Методија Димовски]] |chief1_position = [[Секретар|Генерален секретар]] |chief2_name = |chief2_position = |agency_type = |parent_department = |parent_agency = |child1_agency = |child2_agency = |keydocument1= |website = [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Официјална страница] |footnotes = |map = |map_width = |map_caption = }} '''Генералниот секретаријат на Владата''' е стручна служба на [[Влада на Република Македонија|Владата на Република Македонија]] која обезбедува {{Политика на Република Македонија}}логистичка – стручна поддршка на Владата во целина, на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]], неговите заменици и [[министер|министрите]], а со цел за законито, ефикасно и транспарентно работење на Владата.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |title=Надлежности и организациона поставеност на Генералниот секретаријат |accessdate=2021-08-11 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304193514/http://www.vlada.mk/?q=node%2F51 |url-status=dead }}</ref>. Основан е во [[2000]] г. со Законот за Владата на Република Македонија<ref>„[[Службен весник на Република Македонија]]” бр. [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/79CFF194B0124B86891DEF4ED925D661.pdf 59/2000], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/FAB4BB84C335054A81C3333C5BD4EA24.pdf 12/2003], [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/4A38A01C1792A148ACA8549F6C9F9CA7.pdf 55/2005] и [http://www.slvesnik.com.mk/Issues/9C82914DD90D41958243715319938706.pdf 37/2000].</ref> На негово чело стои генерален секретар, потпомогнат од заменик. == Сектори == Организациската структура на секретаријатот е составена од девет [[сектор]]и и едно самостојно одделение<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/53 Организациони облици на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Секое од нив се занимава со извесен аспект од работењето на секретаријатот. * '''Сектор за стратегија, планирање и следење''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[стратешко планирање]] и следење на спроведувањето на стратешките приоритети и Одделението за подготовка и следење на спроведувањето на годишната програма за работа на Владата. * '''Сектор за анализа на политиките и координација''', кој се состои од Одделение за [[анализа на политики]]те и координација во областа на политичкиот систем, економскиот систем и тековна економска политика и за човечките ресурси и одржливиот развој, Одделение за посебни комисии, Одделение за реформа на јавната администрација и Одделение за соработка со [[невладин сектор|невладините организации]]. * '''Сектор за организациони работи поврзани со работата на Владата''', поделен на Одделение за организирање [[седница|седници]] на Владата, Одделение за заклучоци и записник на Владата, Одделение за соработка со Собранието на Република Македонија и со [[Претседател на Република Македонија|Претседателот на Република Македонија]] и Одделение за логистичка поддршка на Генералниот колегиум на државни секретари. * '''Сектор за економски политики и регулаторни реформи''', во чиј состав влегуваат Одделението за [[економска политика|економски политики]] и Одделението за регулаторна реформа. * '''Сектор за кадровски работи, човечки ресурси и други стручни работи''', составен од Одделение за кадровски работи, Одделение за [[човечки ресурси]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за економски прашања, Одделение за стручна и оперативна поддршка на заменикот на претседателот на Владата задолжен за спроведување на [[Рамковен договор|Рамковниот договор]], Одделение за стручна и оперативна поддршка на министерот без ресор, Одделение за стручна и оперативна поддршка на генералниот секретар на Владата, Одделение за стручни работи, архивско и канцелариско работење и Одделение за претставки и предлози. * '''Сектор за односи со јавноста''', поделен на Одделение за односи со [[масовен медиум|медиумите]] и организирање [[прес-конфернција|прес-конференции]], Одделение за медиумско следење, анализа и истражување, Одделение за [[интернет]] комуникација и комуникација со странски медиуми * '''Сектор за информатичка технологија''', сочинет од Одделение за организација, планирање, проектирање и развој, Одделение за [[информатика|информатичка]] инфраструктура и експлоатација, Одделение за [[Светска пајажина|Веб]] и Мултимедија * '''Сектор за општи работи''', кој се состои од Одделението за општи и правни работи и Одделението за стручни и административно–технички работи * '''Сектор за финансиски прашања''', каде влегуваат Одделението за [[буџет]]ска координација, Одделението за буџетска контрола, Одделението за сметководство и плаќања и Одделението за [[јавни набавки]]. * '''Одделение за внатрешна ревизија''' == Генерален секретар == Со Генералниот секретаријат раководи '''Генерален секретар на Владата''' кого го именува и разрешува Владата и му именува заменик и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа. Функцијата моментално ја извршува [[[[Методија Димовски]]]]. Генералниот секретар ги има следниве надлежности<ref>[http://www.vlada.mk/?q=node/52 Генерален секретаријат на Владата на РМ - Основни информации]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>: * раководи со Генералниот секретаријат како стручна служба на Владата и во однос на него ги има правата и должностите на функционер кој раководи со орган на државната управа; * обезбедува законита и ефикасна работа на Генералниот секретаријат и донесува стручни упатства и акти со кои ја уредува [[организација]]та и начинот на работа и во согласност со закон одлучува за правата, должностите и одговорностите на вработените во Генералниот секретаријат; * остварува соработка со Канцеларијата на Претседателот на Владата во рамките на своите надлежности; * соработува со министерствата и со другите органи на државната управа, особено по прашањата на [[стратегија|стратешките]] приоритети и анализа на политиките; * остварува соработка со државните секретари во врска со доставување на материјалите на Владата и спроведување на заклучоците на Владата; * во согласност со упатствата на [[Претседател на Владата на Република Македонија|Претседателот на Владата]] ги врши работите во врска со подготвувањето и организирањето на седниците на Владата; * учествува во работата на седниците на Владата без право на одлучување и се грижи за процедуралните прашања во текот на седницата на Владата; * се грижи и обезбедува услови за работа на [[работно тело|работните тела]] на Владата; * ги доставува заклучоците на Владата до надлежните министерства; * се грижи за објавување на актите на Владата во „[[Службен весник на Република Македонија]]”; * го организира подготвувањето на Годишната програма за работа на Владата; * се грижи за извршување на обврските на Владата кон [[Собрание на Република Македонија|Собранието на Република Македонија]]. == Поврзано == * [[Влада на Република Македонија]] * [[Политика на Република Македонија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.vlada.mk/?q=node/49 Генерален секретаријат] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180211150237/http://www.vlada.mk/?q=node%2F49 |date=2018-02-11 }} - [[Влада на РМ]] * [http://www.vlada.mk/files/GS/strateskiPlan.pdf Стратешки план на Генералниот секретаријат]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.vlada.mk/files/GS/Priracnik.pdf Прирачник за стратешко планирање]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Органи на Владата на РМ}} [[Категорија:Влада на Република Македонија]] e7e8zt03oa91hmay1gnwgpaxlh58npb 0 780620 4795769 4748497 2022-07-23T12:27:42Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Округ во Германија | name = Анхалт-Битерфелд{{малзак|Landkreis Anhalt-Bitterfeld}} | state = Саксонија-Анхалт | image_flag=Flagge Anhalt-Bitterfeld.svg | image_coa=DE-ST 15-0-82 Landkreis Anhalt-Bitterfeld COA.svg | capital = Кетен (Анхалт) | area = 1.452 | Kreisschlüssel = 15082 | population = 184877 | population_as_of = 2007-12-31 | density = 127 | carsign = ABI | url = [http://www.anhalt-bitterfeld.de/ www.anhalt-bitterfeld.de] | map={{Germany district OSM map |parent_subdivision = Q1206}} }} [[Податотека:Rathaus Köthen.JPG|мини|Административна зграда во Анхалт-Битерфелд]] '''Анхалт-Битерфелд''' ({{lang-de|Anhalt-Bitterfeld}}) — [[окрузи во Германија|округ]] во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Негов главен град е [[Кетен (Анхалт)]]. == Историја == Овој округ бил основан со спојување на поранешните окрузи [[Битерфелд (округ)|Битерфелд]], [[Кетен (округ)|Кетен]] и голем дел од [[Анхалт-Цербст]], како дел [[Реформа на окрузите во Саксонија-Анхалт 2007|реформата]] во [[2007]]. == Градови и општини == Округот Анхалт-Битерфелд се состои од следниве општини:<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.statistik.sachsen-anhalt.de/gk/fms/fms1li.html |title=Статистичко биро на Саксонија-Анхалт |accessdate=2011-11-06 |archive-date=2017-05-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170515132459/http://www.statistik.sachsen-anhalt.de/gk/fms/fms1li.html |url-status=dead }}</ref> {| |----- !Градови !Општини |- |valign=top| # [[Акен (Елба)]] # [[Битерфелд-Волфен]] # [[Кетен (Анхалт)]] # [[Рагун-Јесниц]] # [[Зандерсдорф-Брена]] # [[Зидлихес Анхалт]] # [[Цербст]] # [[Цербих]] |valign=top| # [[Мулдештаузе]] # [[Остернинбургер Ланд]] |} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-врска|Landkreis Anhalt-Bitterfeld}} * [http://www.anhalt-bitterfeld.de/ Официјална страница] {{coord|51|43|N|12|4|E|type:adm2nd_region:DE-ST|display=title}} {{Окрузи во Саксонија-Анхалт}} {{Нормативна контрола}} {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Историја на Анхалт]] [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] [[Категорија:Поранешни држави и територии во Саксонија-Анхалт]] 355nxbxg1gaaohdg9tl1h97bvcmfde9 0 780734 4795774 4221311 2022-07-23T12:35:24Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Muldenstein,Herrenhaus,Schloss,Kirche.jpg |image_caption = Замок во Мулдештаузе |Wappen = |Wappengröße = |lat_deg = 51 |lat_min = 39|lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 27 |lon_sec = 0 |Lageplan = Muldestausee in ABI.png |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = |Fläche = 137 |Einwohner = 12602 |Stand = 2008-12-31 |PLZ = 06774 |Vorwahl = 03493, 034955 |Kfz = ABI |Gemeindeschlüssel = 15082241 |Bürgermeister = |Partei = }} '''Мулдештаузе''' ({{lang-de|Muldestausee}}) — општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Создадена е на 1 јануари 2010 со спојување на поранешните општини [[Бургкемниц]], [[Фридерсдорф (Саксонија-Анхалт)|Фридерсдорф]], [[Госа (Германија)|Госа]], [[Греберн]], [[Крина]], [[Милбек]], [[Мулденштајн]], [[Плода]], [[Поух]], [[Реза]], [[Шлајц (Саксонија-Анхалт)|Шлајц]] и [[Швемзал]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Анхалт-Битерфелд (округ)}} {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] 1ctrq0dmv7fylhvwtlhm506b6m7mvxx 0 781408 4795813 4173608 2022-07-23T14:38:25Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Infobox_lake |lake_name = Аусеналстер |image_lake =Hamburg.Aussenalster.wmt.jpg |caption_lake = |image_bathymetry = |caption_bathymetry = |location = [[Хамбург]] |coords = {{coord|53|33|54|N|10|0|36|E|type:waterbody_region:DE|display=inline,title}} |type = [[вештачко езеро]] |inflow = [[Алстер (река)|Алстер]] |outflow = [[Биненалстер]] |catchment = |basin_countries = Германија |length = |width = |area = 1,6 км² |depth = |max-depth = |volume = |residence_time = |shore = |elevation = |islands = |cities = }} '''Аусеналстер''' или Надворешен Алстер е едно од двете [[Вештачко езеро|вештачки езера]] во рамките на градот [[Хамбург]], [[Германија]], кое е создадено од реката [[Алстер (река)|Алстер]] (другото е [[Биненалстер]]). Големината на Аусеналстер е 1,6 км².<ref>Извор: Статистичко биро на Хамбург и Шлезвиг-Холштајн (2006)</ref> Фразата „надворешен“ се однесува на старите градски ѕидини на Хамбург. Аусеналстер бил дел од езерото, кое било „надвор“ од градските ѕидини. Денес, градските ѕидини не постојат, наместо два патнички и жечезнички моста, [[Мост Ломбард|Lombardbrücke]] и [[Мост Кенеди|Kennedybrücke]], кои се протегаат над реката. Аусеналстер е користено од жителите на Хамбург за [[Рекреација|рекреациски]] активности, како што се [[едрење]] и [[веслање]]. Скоро сите брегови на Аусеналстер се јавни. Бреговите се опкружени од мали делови до големи [[Парк|јавни паркови]] ([[Алстерфорланд]]). Многу е популарно да се трча околу езерото (околу 7 километри). == Наводи == {{наводи}} == Литература == * Статистичко биро на Хамбург и Шлезвиг-Холштајн ''Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein'' Статистичка годишна книга 2006/2007 (ISSN 1614-8045) == Надворешни врски == *{{Ризница-ред|Außenalster}} {{Хамбург-гео-никулец}} [[Категорија:Езера во Хамбург]] jybsf1luivz8xw2ger7xz3estaisvtt 0 781437 4795779 4705757 2022-07-23T12:38:36Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Место |Municipality = [[Мулдештаузе]] |image_photo = PloddaHauptstraße28.jpg |image_caption = Куќа во Плода |Wappen = DE-ST 15-0-82-241 Plodda COA.png |lat_deg = 51 |lat_min = 38 |lat_sec = 59 |lon_deg = 12 |lon_min = 26 |lon_sec = 59 |Lageplan = Plodda in ABI.png |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 97 |Fläche = 3 |Einwohner = 455 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 06774 |Vorwahl = 034955 |Kfz = ABI }} '''Плода''' ({{lang-de|Plodda}}) — село и поранешна општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Од 1 јануари 2010, е дел од општината [[Мулдештаузе]]. {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Села во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] oexbrgyduipirncvalhufli4a6ro2gq 0 781671 4795777 4221335 2022-07-23T12:36:57Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Chörau,Bethaus(Kirche).JPG |image_caption = Црква во Остернинбургер Ланд |Wappen = |Wappengröße = |lat_deg = 51 |lat_min = 48 |lat_sec = |lon_deg = 12 |lon_min = 1 |lon_sec = |Lageplan = Osternienburger Land in ABI.png |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 71 |Fläche = 139 |Einwohner = 9673 |Stand = 2008-12-31 |PLZ = 06386, 06369 |Vorwahl = 034909, 03496, 034973, 034977, 034979 |Kfz = ABI |Gemeindeschlüssel = 15082256 |Bürgermeister = |Partei = }} '''Остернинбургер Ланд''' ({{lang-de|Osternienburger Land}}) — општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Била создадена на 1 јануари 2010, со спојување на поранешните општини [[Херау]], [[Дибциг]], [[Дорнбок]], [[Дроза]], [[Елсниг (Саксонија-Анхалт)|Елсниг]], [[Гроспашлебен]], [[Клајнпашлебен]], [[Либесдорф]], [[Михелн]], [[Остернинбург]], [[Репихау]], [[Тринум]], [[Вулфен]] и [[Цабиц]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Анхалт-Битерфелд (округ)}} {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] 3pscn6j8imyf1s3pen7vzi8q7lthn1l 0 782139 4795771 4233668 2022-07-23T12:32:36Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Град |image_photo = Rathaus-Sandersdorf.jpg |image_caption = Административна зграда во Зандерсдорф-Брена |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 37 |lon_deg = 12 |lon_min = 14 |Lageplan = Sandersdorf-Brehna in ABI.png |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 90 |Fläche = 82 |Einwohner = 16196 |Stand = 2007-12-31 |PLZ = 06792, 06796 |Vorwahl = 03493, 034954 |Kfz = ABI |Gemeindeschlüssel = 15 0 82 340 |Website = [http://www.sandersdorf.de/ www.sandersdorf.de] |Bürgermeister = Анди Грабнер |Partei = }} '''Зандерсдорф-Брена''' ({{lang-de|Sandersdorf-Brehna}}) — град во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Се наоѓа југозападно од [[Битерфелд]]. Градот бил создаден со спојување на претходно независните општини [[Брена]], [[Глебич]], [[Петерсрода]], [[Ројч]] и [[Зандерсдорф]], на 1 јули 2009 година. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Анхалт-Битерфелд (округ)}} {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] gusbq4237js1y9qylu152vcefo4oxam 0 782143 4795770 4705517 2022-07-23T12:31:42Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Градски дел |Town = [[Зандерсдорф-Брена]] |image_photo = EvKirche-Sandersdorf.jpg |image_caption = Црква во Зандерсдорф |Wappen = DE-ST 15-0-82-340 Sandersdorf COA.png |Wappengröße = 126 |lat_deg = 51 |lat_min = 37 |lat_sec = 11 |lon_deg = 12 |lon_min = 14 |lon_sec = 24 |Lageplan = |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 90 |Fläche = 24 |Einwohner = 9552 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 06780, 06792, 06794 |Vorwahl = 03493 |Kfz = ABI |LOCODE = DE SSR |NUTS = DEE05 |Gliederung = 5 |Adresse = Банхофштрасе 2<br /> 06792 Зандерсдорф |Website = [http://www.sandersdorf.de www.sandersdorf.de] |Bürgermeister = }} '''Зандерсдорф''' ({{lang-de|Sandersdorf}}) — село и поранешна општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Од 1 јули 2009, е дел од градот [[Зандерсдорф-Брена]]. Се наоѓа околу 5 километри западно од [[Битерфелд]] и 27 километри североисточно од [[Хале]]. Тука е родното место на германскиот автор [[Јохан Готфрид Шнабел]]. {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Села во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] [[ro:Sandersdorf]] mvixhj4nfsykx9okly8664mlwudk56r 0 782149 4795778 4705451 2022-07-23T12:37:43Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Градски дел |Town = [[Зандерсдорф-Брена]] |image_photo = PetersrodaKirche.JPG |image_caption = Црква во Петерсрода |Wappen = DE-ST 15-0-82-340 Petersroda COA.svg |lat_deg = 51 |lat_min = 34 |lat_sec = |lon_deg = 12 |lon_min = 17 |lon_sec = |Lageplan = |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 92 |Fläche = 6 |Einwohner = 617 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 06809 |Vorwahl = 034954 |Kfz = ABI }} '''Петерсрода''' ({{lang-de|Petersroda}}) — село и поранешна општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Од 1 јули 2009, е дел од градот [[Зандерсдорф-Брена]]. {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Села во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] o84g04qxgykt2dis0x52own7xy3lat2 0 782287 4795780 4705765 2022-07-23T12:40:12Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Градски дел |Town = [[Рагун-Јесниц]] |image_photo = Raguhn-Kleckewitz, Wallstraße; Kirche St. Jakobus.jpg |image_caption = Црква во Рагун |Wappen = DE-ST 15-0-82-301 Raguhn COA.svg |lat_deg = 51 |lat_min = 42 |lat_sec = 41 |lon_deg = 12 |lon_min = 16 |lon_sec = 59 |Lageplan = Raguhn in ABI.png |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 90 |Fläche = 15 |Einwohner = 3696 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 06779 |Vorwahl = 034906 |Kfz = ABI |Gliederung = 2 |Straße = Ратхаусштрасе 16 |Bürgermeister = Аугуст Пич }} '''Рагун''' ({{lang-de|Raguhn}}) — град и поранешна општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Се наоѓа на левиот брег на реката [[Мулде]], околу 10 километри северозападно од [[Битерфелд]] и 14 километри јужно од [[Десау]]. Од 1 јануари 2010, е дел од градот [[Рагун-Јесниц]]. {{Нормативна контрола}} {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Градови во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] nudml5kjr3n8ofla8hhbjondv74eyh2 0 782290 4795781 4233701 2022-07-23T12:41:01Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Град |image_photo = Raguhn,Rathaus.jpg |image_caption = Административна зграда во Рагун-Јесниц |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 40 |lat_sec = |lon_deg = 12 |lon_min = 4 |lon_sec = |Lageplan = Raguhn-Jeßnitz in ABI.png |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 76 |Fläche = 97 |Einwohner = 10181 |Stand = 2008-12-31 |PLZ = 06779, 06800 |Vorwahl = 034906, 03494 |Kfz = ABI |Gemeindeschlüssel = 15082301 |Gliederung = |Adresse-Verband = Хауптштрасе 31<br />06369 Вајсант-Гелцау |Bürgermeister = Еберхард Бергер |Partei = CDU }} '''Рагун-Јесниц''' ({{lang-de|Raguhn-Jeßnitz}}) — град во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Бил создаден на 1 јануари 2010 со спојување на поранешните општини [[Алтјесниц]], [[Јесниц]], [[Марке (Германија)|Марке]], [[Рагун]], [[Рецау]], [[Ширау]], [[Турланд]] и [[Торнау фор дер Хајде]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Анхалт-Битерфелд (округ)}} {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] np4mpnj2ypvkbnzxmhur4jnd3z3dhdi 0 782294 4795772 4705779 2022-07-23T12:33:16Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Градски дел |Town = [[Рагун-Јесниц]] |image_photo = JeßnitzRathaus.JPG |image_caption = Административна зграда во Јесниц |Wappen = DE-ST 15-0-82-301 Jessnitz COA.png |lat_deg = 51 |lat_min = 41 |lon_deg = 12 |lon_min = 18 |Lageplan = |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 71 |Fläche = 14 |Einwohner = 3681 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 06800 |PLZ-alt = 4405 |Vorwahl = 03494 |Kfz = ABI |Website = [http://www.jessnitz.de/ www.jessnitz.de] }} '''Јесниц''' ({{lang-de|Jessnitz}}) — град и поранешна општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Се наоѓа на реката [[Мулде]], северно од [[Битерфелд]]. Од 1 јануари 2010 е дел од градот [[Рагун-Јесниц]]. {{Нормативна контрола}} {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Градови во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] [[ro:Jeßnitz (Anhalt)]] muci8neq8fdodyarne66l0zdnrt4bwi 0 782648 4795786 4705767 2022-07-23T12:43:23Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Градски дел |Town = [[Рагун-Јесниц]] |image_photo = Retzau,Gedenkstein 1914-18.jpg |image_caption = Споменик во Рецау |Wappen = DE-ST 15-0-82-301 Retzau COA.png |lat_deg = 51 |lat_min = 43 |lat_sec = 59 |lon_deg = 12 |lon_min = 19 |lon_sec = 0 |Lageplan = |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 80 |Fläche = 5 |Einwohner = 389 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 06779 |Vorwahl = 034906 |Kfz = ABI |Website = }} '''Рецау''' ({{lang-de|Retzau}}) — село и поранешна општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Од 1 јануари 2010 е дел од градот [[Рагун-Јесниц]]. {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Села во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] 4n7w6954bq9igi3g2bzopno4n2nm9gb 0 782884 4795782 4705497 2022-07-23T12:42:11Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{About|германски град}} {{Инфокутија Место во Германија |Name = Радегаст |Art = Градски дел |Town = [[Зидлихес Анхалт]] |image_photo = Radegast-Anhalt.Luftbild.jpg |image_caption = Авионски поглед кон Радегаст |Wappen =DE-ST 15-0-82-377 Radegast COA.png |lat_deg = 51 |lat_min = 39 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 6 |lon_sec = 0 |Lageplan = |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 81 |Fläche = 4 |Einwohner = 1195 |Stand = 2007-12-31 |PLZ = 06369 |PLZ-alt = 4375 |Vorwahl = 034978 |Kfz = ABI |Website = [http://www.suedliches-anhalt.de/ www.suedliches-anhalt.de] }} '''Радегаст''' ({{lang-de|Radegast}}) — мал град во округот [[Анхалт-Битерфелд]] во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Тој е најмалиот град во Саксонија-Анхалт и се наоѓа околу 13 километри јужно од окружниот главен град [[Кетен (Анхалт)|Кетен]]. Од 1 јануари 2010, е дел од градот [[Зидлихес Анхалт]]. {{Нормативна контрола}} {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Градови во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] d5fah4n9k09alklc8tfkqgxc834b08q 0 783218 4795814 4614280 2022-07-23T14:39:45Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Населено место |name = Федел |settlement_type = Кварт | pushpin_map = Германија | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = Карта со локација на Федел во рамките на Германија | pushpin_map1 = Germany Hamburg | pushpin_map_alt = Карта со локација на Федел покажувајќи го во рамките на Хамбург | pushpin_map_caption = Локацијата на Федел покажана во рамките на Германија | pushpin_map_caption1 = Локацијата на Федел покажана во рамките на Хамбург | latd =53 |latm =31 |lats = |latNS = N | longd =10 |longm =2 |longs = |longEW = E | coordinates_type = type:city_region:DE-HH |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = DE-HH |subdivision_type = Држава |subdivision_name = Германија |subdivision_type1 = [[Покраини на Германија|Град-држава]] |subdivision_name1 = [[Хамбург]] |subdivision_type2 = [[Окрузи и квартови во Хамбург|Округ]] |subdivision_name2 = [[Хамбург-Мите]] |area_total_km2 = 4 |population_total =4944 |population_as_of = 2006-12-31 |population_footnotes = <ref name="fact 2006"/> |population_density_km2 =1136 |postal_code = |area_code = 040 |registration_plate = HH }} [[Податотека:Goldhaus Veddel.1.nnw.jpg|мини|Златната куќа]] '''Федел''' е кварт (''Stadtteil'') во округот [[Хамбург-Мите]] на [[Хамбург|Слободниот и ханзеатски град Хамбург]] на истоимениот остров во реката [[Елба]], во северна [[Германија]]. == Географија == Федел има површина од 4,4 км².<ref name="fact 2006"/> == Демографија == Во 2006, во квартот Федел живееле 4.944 луѓе. Густината на населеност била 1.136 луѓе на км². 22% биле деца под 18 години, а 7,5% имале 65 години или повеќе. 51,1% од населението биле странци. 407 луѓе биле регистрирани како невработени.<ref name="fact 2006">Служба за пријавување граѓани, Извор: Статистичко биро на Хамбург и Шлезвиг-Холштајн (2006)</ref> Во 1999, постоеле 2.106 домаќинства, од кои 30,5% имале деца под 18 години, кои живеел со нив, а 40,9% од сите домаќинства имале само еден член. Просечната големина на домаќинства била 2,25.<ref>Извор: Статистичко биро на Хамбург и Шлезвиг-Холштајн (1999)</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{commons-inline|Hamburg-Veddel|Veddel}} * Selectable database: [http://www.statistik-nord.de/fileadmin/regional/regional.php Статистичко биро на Хамбург и Шлезвиг-Холштајн] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080617222809/http://www.statistik-nord.de/fileadmin/regional/regional.php |date=2008-06-17 }} Statistisches Amt für Hamburg und Schleswig-Holstein {{de}} {{Хамбург}} {{Окрузи во Хамбург}} {{Нормативна контрола}} {{Хамбург-никулец}} [[Категорија:Четрти во Хамбург]] [[Категорија:Острови во Хамбург]] rm9cd9j69ru3gvgce83dte21n1cwa87 0 783292 4795773 4221405 2022-07-23T12:33:59Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{другиместа3|Линдау}} {{Инфокутија Место во Германија |Art = Место |Town = Цербст |Name = Линдау |image_photo = Lindau,Zerbst(Anhalt)Kirche.jpg |image_caption = Црква во Линдау |Wappen = Wappen Lindau Anh.png |Wappengröße = 117 |lat_deg = 52 |lat_min = 1 |lon_deg = 12 |lon_min = 5 |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 75 |Fläche = 35 |Einwohner = 1148 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 39264 |Vorwahl = 039246 |Kfz = ABI }} '''Линдау''' ({{lang-de|Lindau}}) — мал град и поранешна општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]] во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Бил дел од [[Амт (политичка единица)|општинската заедница]] [[Елба-Еле-Нуте]]. Се наоѓа близу [[Цербст]] на реката [[Нуте (Анхалт)|Нуте]] во пејзажниот и планинскиот масив [[Флеминг (област)|Флеминг]] и [[Природен парк Флеминг|природниот парк Флеминг]]. Од 1 јануари 2010 година е дел од градот [[Цербст]]. == Знаменитости == * Замок Линдау, веројатно изграден во 9/10-от век. Првпат спомнат во 1179. {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Градови во Саксонија-Анхалт]] bssrozbezitnu7ld5y5evz6qmug4jt7 0 783910 4795776 4705520 2022-07-23T12:36:08Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Градски дел |Town = [[Цербст]] |image_photo = Rittergut Nutha P1770370.jpg |image_caption = Куќа во Нута |Wappen = DE-ST 15-0-82-430 Nutha COA.png |Wappengröße = 117 |lat_deg = 51 |lat_min = 57 |lat_sec = 47 |lon_deg = 12 |lon_min = 0 |lon_sec = 46 |Lageplan = |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Анхалт-Битерфелд |Höhe = 55 |Fläche = 9 |Einwohner = 292 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 39264 |Vorwahl = 039247 |Kfz = ABI }} '''Нута''' — село и поранешна општина во округот [[Анхалт-Битерфелд]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Од 1 јануари 2010, е дел од градот [[Цербст]]. {{Градови во Анхалт-Цербст (округ)}} {{АнхалтБитерфелд-никулец}} [[Категорија:Села во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Анхалт-Битерфелд]] 4bqf583m9lqnkpxmb455ltooig4tocw 0 785446 4795793 4612041 2022-07-23T12:52:35Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Stadt |image_photo = Zahna stonechurch1.JPG |image_caption = Црква во Цана-Елстер |Wappen = Wappen Zahna-Elster.png |lat_deg = 51 |lat_min = 47 |lat_sec = 57 |lon_deg = 12 |lon_min = 24 |lon_sec = 25 |Lageplan = Zahna-Elster in WB.svg |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = Витенберг |Höhe = 120 |Fläche = 148.49 |Einwohner = 9557 |Stand = 2012-12-31 |PLZ = 06895 |Vorwahl = 034924 |Kfz = WB |Gemeindeschlüssel = 15 0 91 391 |Website = |Bürgermeister = Петер Милер |Partei = }} '''Цана-Елстер''' ({{lang-de|Zahna-Elster}}) — град во [[Витенберг (округ)|округот Витенберг]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Бил создаден на 1 јануари со спојување на поранешните општини [[Цана]], [[Дитрихсдорф]], [[Елстер (Елба)]], [[Гадегаст]], [[Леца]], [[Листерферда]], [[Милангер]], [[Цемник]] и [[Цернигал]]. На 29 мај Милангер повторно станала независна општина, како последица на одлуката на Уставниот суд на Саксонија-Анхалт,<ref>''[http://www.mdr.de/sachsen-anhalt/dessau/muehlanger102.html Општината Милангер повторно независна]'', MDR, 29 мај 2013 ({{de}})</ref> но повторно била припоена на 1 јануари 2014. == Наводи == {{наводи}} {{Градови во Витенберг (округ)}} {{Нормативна контрола}} {{Витенберг-никулец}} [[Категорија:Витенберг (округ)]] dtjqib84twtrnl3enmyfvt3bsg5ejic 0 785508 4795792 4401438 2022-07-23T12:51:44Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Место |Town = [[Цана-Елстер]] |image_photo = Radroute Berlin‒Leipzig in Zörnigall-Siedlung mit neuer Wegbefestigung einer Forstzufahrt in Hanglage im September 2017.jpg |image_caption =Патоказ кон Цернигал |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 52 |lat_sec = 17 |lon_deg = 12 |lon_min = 45 |lon_sec = 23 |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = [[Витенберг (округ)|Витенберг]] |Höhe = 76 |Fläche = 4 |Einwohner = 901 |Stand = 2009-12-31 |PLZ = 06888 |Vorwahl = 034922 |Kfz = WB }} '''Цернигал''' ({{lang-de|Zörnigall}}) — село и поранешна општина во округот [[Витенберг (округ)|Витенберг]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Од 1 јануари 2011, е дел од градот [[Цана-Елстер]]. Припаѓал на [[Амт (политичка единица)|заедницата на општини]] (''Verwaltungsgemeinschaft'') [[Елбауе-Флеминг]]. == Географија == Цернигал се наоѓа околу 8 километри југоисточно од [[Витенберг|Лутерштат Витенберг]]. == Економија и сообраќај == Сојузниот автопат (''Bundesstraße'') B187 помеѓу Витенберг и [[Јесен (Елстер)|Јесен]] е околу 1 километар на југ. {{Витенберг-никулец}} [[Категорија:Села во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Витенберг (округ)]] n24m701q5p0w25b8b6jpe7oxzwoivz7 0 785521 4795791 4234933 2022-07-23T12:50:22Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Место |Town = [[Цана-Елстер]] |image_photo = J25 479 Wiesenbachsiel Listerfehrda.jpg |image_caption = Листерферда |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 49 |lat_sec = |lon_deg = 12 |lon_min = 51 |lon_sec = |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = [[Витенберг (округ)|Витенберг]] |Höhe = 69 |Fläche = 7 |Einwohner = 333 |Stand = 2009-12-31 |PLZ = 06918 |Vorwahl = 035383 |Kfz = WB }} '''Листерферда''' ({{lang-de|Listerfehrda}}) — село и поранешна општина во округот [[Витенберг (округ)|Витенберг]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Од 1 јануари 2011 е дел од градот [[Цана-Елстер]]. Општината припаѓала на [[Амт (политичка единица)|заедницата на општини]] (''Verwaltungsgemeinschaft'') [[Елбауе-Флеминг]]. == Географија == Листерферда се наоѓа 17 километри југоисточно од [[Витенберг|Лутерштат Витенберг]] на [[Елба]]. == Економија и сообраќај == Сојузниот автопат (''Bundesstraße'') B 187 помеѓу [[Витенберг]] и [[Јесен (Елстер)|Јесен]] поминува низ општината. {{Витенберг-никулец}} [[Категорија:Села во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Витенберг (округ)]] kokkhtnwdfqmmv262kyi273d2t0pt93 0 785895 4795789 4705896 2022-07-23T12:47:35Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Град |image_photo = Unteroffiziersvorschule.JPG |image_caption = Анабург |Wappen = DE-ST 15-0-91-010 Annaburg COA.png |lat_deg = 51 |lat_min = 43 |lat_sec = 58 |lon_deg = 13 |lon_min = 2 |lon_sec = 44 |Lageplan = Annaburg in WB.svg |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = [[Витенберг (округ)|Витенберг]] |Höhe = 75 |Fläche = 224 |Einwohner = 7611 |Stand = 2009-12-31 |PLZ = 06922, 06925 |Vorwahl = 035385, 035386 |Kfz = WB |Gemeindeschlüssel = 15 0 91 010 |Adresse-Verband = Торгауер Штрасе 52<br />06925 Анабург |Website = [http://www.verwaltungsgemeinschaft-annaburg-prettin.de/ verwaltungsgemeinschaft-annaburg-prettin.de] |Bürgermeister = Ерих Шмит |Partei = SPD }} '''Анабург''' ({{lang-de|Annaburg}}) — мал град во округот [[Витенберг (округ)|Витенберг]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Бил седиште на поранешната ''[[Амт (политичка единица)|заедница на општини]]'' [[Анабург-Претин]]. == Единици == Анабург има два центри, еден наречен Анабург и друг Пурцин. == Историја == Во 13. век, Асканијците изградиле ловечка куќа на местото на денешниот Анабург. Сепак, оваа величествена градба изгорела во 1422. Војводата Албрехт III од Саксонија-Витенберг бил во внатрешноста на куќата, кога избил пожарот. Тој и неговата жена избегале низ прозорецот, облечени само во нивната ноќна облека. Пожарот убил многу од придружбата на Албрехт, како и него самиот, кој умрел неколку подоцна како резултат на повредите. Ова влијаело на целокупната историја во регионот, бидејќи Албрехт немал наследник. Со неговата смрт, на династијата Асканија ѝ дошол крајот. Во 1498, била изградена зоолошка градина. До 1572, Анабург бил нарекуван Лохау и бил, додека не била укината во 1821, седиште на ''[[Амт (политичка единица)|Амт]]'' Анабург. Во 1550, Лохау бил дом на 40 мажи кои поседувале земја, меѓу нив осум сточари, еден феудален судија, девет градинари и 22 жители, кои живееле некаде надвор од Лохау. Првата саксонска [[фармација|аптека]] исто така може да се најде во Анабург. Жената на [[изборен кнез|изборниот кнез]] Август била Ана Данска, ќерка на данскиот крал [[Кристијан III (Данска)|Кристијан III]]. По нејзе, величествениот дом - а со тоа и градот - биле преименувани. Од 1762, горенаведениот објект бил местото на воениот младински институт, во кој повеќе од 500 ученици на возраст од 11 до 15 биле бесплатно образувани од воениот персонал по протестантска вера. Понатаму, постоела и друга младинска офицерска школа во новоизгадените бараки. Во јули 1754, Јохан Кристијан Ноак, „der ''Malificant''“ бил убиен на тркало и го оставиле таму за да ги одврати другите од такви дела. Било една од последните такви погубувања. Од 1780, проценителот на ''Amt'', Кристијан Август Зајдел, започнал овоштарник од црници во Анабург. По губењето на градските права во 17. век, тие повторно му биле доделени повторно во 1939. <gallery> Податотека:Annaburg_Vorderschloss.jpg|Замок Податотека:Annaburg_Hinterschloss.jpg|Дворец Податотека:Annaburg_Grundschule.jpg|Основно училиште Податотека:Annaburg_Sekundarschule.jpg|Средно училиште </gallery> == Луѓе == * [[Јустус Кристијан Торшмит]] (1688–1738), историчар и ѓакон == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.annaburg.de Официјална страница] {{Нормативна контрола}} {{Градови во Витенберг (округ)}} {{Витенберг-никулец}} [[Категорија:Витенберг (округ)]] [[Категорија:Саксонија (пруска покраина)]] tpv23jnt1bsvduqdeiw62flj0w5asz8 0 785914 4795790 4234899 2022-07-23T12:48:55Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Место |Town = [[Анабург]] |image_photo = LabrunTaubenhaus.jpg |image_caption = |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 40 |lat_sec = 15 |lon_deg = 12 |lon_min = 57 |lon_sec = 55 |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = [[Витенберг (округ)|Витенберг]] |Höhe = 77 |Fläche = 5 |Einwohner = 133 |Stand = 2009-12-31 |PLZ = 06922 |Vorwahl = 035386 |Kfz = WB }} '''Лабрун''' — село и поранешна општина во округот [[Витенберг (округ)|Витенберг]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Од 1 јануари 2011, е дел од градот [[Анабург]]. Општината припаѓала на [[Амт (политичка единица)|заедницата на општини]] [[Анабург-Претин]] од 1 јануари 2005 до 2011. Претходно, припаѓала на заедницата на општини Хајдек-Претин. == Географија и сообраќај == Селото се наоѓа околу 45 километри југоисточно од [[Витенберг]] и околу 20 километри северно од [[Торгау]] во низините на источниот брег на [[Елба]], западно од областа Анабург, заедно со Претин, Бетау, Гростребен, Плесиг и Грос Наундорф. Западно од селото води сојузниот автопат (''Bundesstraße'') B 182, а на север е B 187. На југ, селото се граничи со [[Саксонија]]. == Историја == Лабрун се верува дека бил основан во 1159 од [[Фламанци|фламанските]] доселеници. Таа била населена во областа од надбискупот Магдебург [[Вихман фон Зебург]] и [[Алберт I од Бранденбург|Алберт Мечката]]. == Надворешни врски == * [http://www.elbe-elster-tour.de/ Туристички сојуз Елба-Елстер] {{Витенберг-никулец}} [[Категорија:Села во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Витенберг (округ)]] j4oxcq9s4uahpyfm2s82iipidae7t4v 0 872733 4795815 3363653 2022-07-23T14:40:16Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:HammaOrt.JPG|мини|Голдене Ауе]] '''Голдене Ауе''' е долина во источна [[Германија]], во покраините [[Тирингија]] и [[Саксонија-Анхалт]]. Се наоѓа помеѓу градовите [[Нордхаузен]] на запад и [[Зангерхаузен]] на исток. Се граничи со планинскиот масив [[Харц]] на север и [[Виндлајте]] и [[Кифхојзер]] на југ. Реката [[Хелме]] тече низ Голдене Ауе. Голдене Ауе е исто така име на две ''[[Заедница на општини|заедници на општини]]'' во долината: * [[Голдене Ауе (Саксонија-Анхалт)]] * [[Голдене Ауе (Тирингија)]] {{Тирингија-никулец}} {{СаксонијаАнхалт-никулец}} {{coord|51|26|42|N|11|02|45|E|display=title|region:DE-TH_type:landmark_source:dewiki}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Региони во Тирингија]] kslwrbtynwutyo8f7r3m78us7mi3fuv 0 964499 4795812 4656577 2022-07-23T14:34:30Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Река | name = Швајницер Флис<br />Schweinitzer Fließ | image =Schönewalde-Schweinitzer Fließ 01.jpg | image_size = | image_alt = | caption = | image_map = | map_size = | map_alt = | map_caption = | origin = Хоенбуко | mouth = [[Шварце Елстер]] кај Швајниц | progression = [[Шварце Елстер]] → [[Елба]] → [[Северно Море]] | basin_countries = [[Германија]] | location = [[Бранденбург]] | length = 25 км | elevation = | mouth_elevation = | discharge = | watershed = | river_system = [[Елба]] | left_tribs = | right_tribs = }} '''Швајницер Флис''' е река во [[Бранденбург]], [[Германија]]. == Поврзано == * [[Список на реки во Бранденбург]] {{Бранденбург-гео-никулец}} [[Категорија:Басен на Шварце Елстер]] [[Категорија:Реки во Бранденбург]] [[Категорија:Реки во Саксонија-Анхалт]] 4zusagyi9ttvcxcukxie95ib50bwhcf 0 1001333 4795797 4183038 2022-07-23T12:59:49Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Населено место |name = Минска област |other_name = |native_name = {{јаз|be|Мі́нская во́бласць}}<br>{{јаз|ru|Минская о́бласть}} |native_name_lang = |image_flag = Flag of Minsk Voblast.svg |flag_link =Знаме на Минската област |image_shield = Coat of Arms of Minsk province.svg |shield_size = |shield_link = |flag_size = |image_skyline = Railway Station in Barysaŭ.jpg |imagesize = |image_caption = Железничка станица |image_map = Minsk Voblast in Belarus.svg |mapsize = |settlement_type = |subdivision_type = |subdivision_name = |subdivision_type1 = Гл. град |subdivision_name1 = [[Минск]] |subdivision_type2 = Најголеми градови |subdivision_name2 = [[Минск]] - 1.780.000<br/> [[Борисов]] - 150.400<br/> [[Салигорск]] - 101.400<br/> [[Малаѕечна]] - 98.514 |subdivision_type3 = Региони |subdivision_name3 = 22<br> градови- 22 <br> урбани центри - 20 |subdivision_type4 = Градски региони |subdivision_name4 = 8 |subdivision_type5 = |subdivision_name5 = |latd= |latm= |lats= |latNS= |longd= |longm= |longs= |longEW= |area_total_km2 = 40200 |population_total = 1,474,100 |population_as_of = |population_density_km2 = 37 |elevation_max_m = 345 |elevation_min_m = |elevation_footnotes = |image_dot_map = |dot_x = |dot_y = |postal_code_type = |postal_code = |area_code = |leader_title = |leader_name = |website = [http://www.minsk-region.gov.by minsk-region.gov.by] }} '''Минската област''' ({{lang-be|Мі́нская во́бласць}}, {{lang-ru|Минская о́бласть}}) е област во [[Белорусија]]. Главен град на областа е [[Минск]], но сепак тој е посебна административна единица. Според податоците од 2004 година, областа има 1.503.000 жители или 15,3% од вкупното население на државата. ==Географија== Областа зазема вкупна површина од 40.800&nbsp;км², или 19,44% од вкупната површина на земјата. Во северниот дел од областа се наоѓа езерото [[Нарач (езеро)|Нарач]] — најголемо езеро во Белорусија. Минската област е единствена област која не се граничи со друга држава. ==Административна поделба== Минската област е поделена на 22 реони, 307 селски совети, 22 града, 8 градски општини и 20 урбани населби. ===Градови=== * [[Минск]] ({{lang-be|Мінск}}; {{lang-ru|Минск}}) - 1.780.000 * [[Борисов]] ({{lang-be|Бары́саў}}; {{lang-ru|Бори́сов}}) - 150.400 * [[Салигорск]] ({{lang-be|Салігóрск}}; {{lang-ru|Солигорск}}) - 101.400 * [[Малаѕечна]] ({{lang-be|Маладзе́чна}}; {{lang-ru|Молоде́чно}}) - 98.400 * [[Слуцк]] ({{lang-be|Слуцк}}; {{lang-ru|Слуцк}}) - 62.300 * [[Жоѕина]] ({{lang-be|Жодзiна}}; {{lang-ru|Жодино}}) - 61.800 * [[Вилејка]] ({{lang-be|Вiлéйка}}; {{lang-ru|Вилейка}}) - 30.000 * [[Ѕјаржинск]] ({{lang-be|Дзяржы́нск}}; {{lang-ru|Дзержинск}}) - 24.600 * [[Марина Горка]] ({{lang-be|Мар'іна Горка}}; {{lang-ru|Марьина Горка}}) - 23.400 * [[Столпци]] ({{lang-be|Стóўбцы}}; {{lang-ru|Столбцы}}) - 16.900 * [[Нежевка (Белорусија)|Нежевска]] ({{lang-be|Нежевка}}) * [[Нјасвиж]] ({{lang-be|Нясьві́ж}}; {{lang-ru|Несвиж}}) - 14.300 * [[Смалјавичи]] ({{lang-be|Смалявічы}}; {{lang-ru|Смолевичи}}) - 14.200 * [[Заславје]] ({{lang-be|Заслáўе}}; {{lang-ru|Заславль}}) - 13.500 * [[Фанипол]] ({{lang-be|Фаніпаль}}; {{lang-ru|Фаниполь}}) - 13.200 * [[Беразино]] ({{lang-be|Беразінó}}; {{lang-ru|Березино}}) - 13.100 * [[Љубан (Белорусија)|Љубан]] ({{lang-be|Любань}}; {{lang-ru|Любань}}) - 11.800 * [[Старија Дароги]] ({{lang-be|Старыя Дарогі}}; {{lang-ru|Старые Дороги}}) - 11.700 * [[Валожин]] ({{lang-be|Вало́жын}}; {{lang-ru|Воло́жин}}) - 11.400 * [[Лагојск]] ({{lang-be|Лагойск}}; {{lang-ru|Логойск}}) - 11.000 * [[Капил]] ({{lang-be|Капыль}}; {{lang-ru|Копыль}}) - 10.700 * [[Клецк]] ({{lang-be|Клецк}}; {{lang-ru|Клецк}}) - 10.600 * [[Червен]] ({{lang-be|Чэрвень}}; {{lang-ru|Червень}}) - 10.500 * [[Узда (град)|Узда]] ({{lang-be|Узда}}; {{lang-ru|Узда}}) - 10.000 * [[Крупки]] ({{lang-be|Крупкі}}; {{lang-ru|Крупки}}) - 8.300 * [[Мјаѕел]] ({{lang-be|Мядзел}}; {{lang-ru|Мя́дель}}) - 7.100 ==Поврзано== {{ризница-ред|Minsk province|Минска област}} * [[Минск]] * [[Административна поделба на Белорусија]] == Наводи == {{наводи}} {{Области во Белорусија}} {{Белорусија-гео-никулец}} [[Категорија:Области во Белорусија]] [[Категорија:Минска област| ]] 720xwf21lr13lwfba9dcgoy3cnkft8a 0 1026832 4795946 4599497 2022-07-23T20:21:35Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Antigua and Barbuda location map Topographic.png|мини|Локациска карта на Антигва и Барбуда ]] '''Островот Крамп''' е остров во близина на североисточниот брег на островот [[Антигва]]. Островот зафаќа површина од само 20 хектари и е сместен југоисточно од островот [[Гвана (остров во Антигва и Барбуда)|Гвана]] во заливот [[Мерсес Крик (залив)|Мерсес Крик]], во близина на градот [[Ситонс (Антигва и Барбуда)|Ситонс]]. == Надворешни врски == * [http://www.iprantigua.com/iprantigua-crump-island.html Крамп Ајленд] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120614171334/http://www.iprantigua.com/iprantigua-crump-island.html |date=2012-06-14 }} {{coord|17.1083|-61.7186|display=title|region:AG_type:isle}} [[Категорија:Острови во Антигва и Барбуда]] o0kolti5ukmwwag9zkif3y50feqpryr 0 1027604 4795843 4274384 2022-07-23T16:22:50Z Lili Arsova 86688 wikitext text/x-wiki {{Infobox Football biography-retired | playername = {{знамеикона|Италија}} Микеле Парамати | image =Michele Paramatti - Bologna FC 1909 1996-97.jpg | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1968|3|10}} | cityofbirth = {{роден во|Салара|}} | countryofbirth = [[Италија]] | height = {{height|m=1.81}} | currentclub = | clubnumber = | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | years1 = 1986-1995 | caps1 = 150 | goals1 = 6 | clubs1 = {{Fb team SPAL}} | years2 = 1987-1989 | caps2 = 47 | goals2 = 7 | clubs2 = →[[ФК Руси|Руси]] | years3 = 1995-2000 | caps3 = 135 | goals3 = 14 | clubs3 = {{Fb team Bologna}} | years4 = 2000-2002 | caps4 = 26 | goals4 = 0 | clubs4 = {{Fb team Juventus}} | years5 = 2002-2003 | caps5 = 30 | goals5 = 1 | clubs5 = {{Fb team Bologna}} | years6 = 2003-2004 | caps6 = 25 | goals6 = 1 | clubs6 = {{Fb team Reggiana}} | pcupdate = 21 септември 2011 | ntupdate = 6 септември 2011 }} '''Микеле Парамати''' (роден во [[Салара]], [[10 март]] [[1968.]]) — поранешен [[италија]]нски [[фудбалер]], [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]]. == Титули == ===={{знамеикона|Италија}} Болоња ==== *'''{{Трофеј-Серија Б}} [[Серија Б]]''' (1) : 1995-1996 *'''{{Трофеј-Интертото куп}} [[Интертото куп]]''' (1): 1998 ===={{знамеикона|Италија}} Јувентус ==== *'''{{Трофеј-Скудето}} [[Серија А]]''' (1) : 2001-2002 ==Надворешни врски== * [http://www.playerhistory.com/player/27149/ Микеле Парамати на playerhistory.com] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Парамати, Микеле}} [[Категорија:Италијански фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК СПАЛ]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Болоња]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Реџина]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] tu7caqsbz8pxgx8izlbabyhbckua3zq 0 1032544 4795796 3075050 2022-07-23T12:57:59Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Lodwar Kenya from hill2010.JPG|мини|Поглед кон Лодвар]] '''Лодвар''' е најголем град во северозападна [[Кенија]]. Има околу 20.000 жители и се наоѓа западно од езерото [[Туркана]]. Главни активности се плетење крошни и туризмот. Лежи на надморска височина од 500 метри, а најголемата температура може да достигне 50°С. Се наоѓа на патот кој ги поврзува Кенија и Судан. {{Кенија-гео-никулец}} [[Категорија: Градови во Кенија]] 9dxcug3mvwkbsjqc67wb738iakv5ubu 0 1042987 4795917 4511894 2022-07-23T19:41:07Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Галаксија |соѕвездие=[[Лав (соѕвездие)|Лав]] |епоха=Ј2000.0 |ректасцензија= |деклинација= |положбен агол=111 |вид на објект= [[спирална галаксија]] |морфолошки вид=Sab |привиден сјај В=14,1 |привиден сјај Ч=14,9 |површински сјај=13,5 |привидни димензии=1,1' x 0,6' |црвено поместување= |оддалеченост= |откривач=[[Вилијам Хершел]] |датум на откривање=[[10 април]] [[1785]] |алтернативни ознаки=MCG 4-28-104, CGCG 127-116, KCPG 312A |слика=NGC4002 - SDSS DR14.jpg}} '''NGC 4002''' — [[спирална галаксија]] во соѕвездието [[Лав (соѕвездие)|Лав]], заведена во [[Нов општ каталог|Новиот општ каталог]] на објекти на длабокото небо. Објектот бил предмет и на други истражувања, па освен како NGC 4002 се споменува и како MCG 4-28-104, CGCG 127-116, KCPG 312A. == Откривање == Објектот е откриен на [[10 април]] [[1785]] година од страна на [[Вилијам Хершел]], со помош на [[рефлекторски телескоп]], чијашто леќа имала пречник од 18,7&nbsp;см. == Податоци == === Податоци од набљудување === Според [[Хаблова низа|морфолошката класификација на галаксиите]], NGC 4002 е од видот Sab.<ref>{{NASA link|број={{{n}}}}}</ref> Видливиот [[Привидна ѕвездена величина|сјај]] со голо око изнесува 14,1 ''m'', а оној во рамките на интервалот од минималната до максималната честота 14,9 ''m'', додека [[Површински сјај|површинскиот сјај]] изнесува 13,5 ''m''/лм².<ref name="SEDS">[http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?NGC{{{n}}} Students for the Exploration and Development of Space], поправени податоци за NGC {{{n}}}</ref> NGC 4002 има привидни димензии од 1,1' х 0,6'.<ref name="SEDS"/> === Астрономски податоци === Објектот е од [[Епоха (астрономија)|епохата]] Ј2000.0. [[Положбен агол|Положбениот агол]] на објектот е во износ од 111°.<ref name="SEDS"/> == Други поделби == Проучување на NGC 4002 е вршено од повеќе истражувачи, па поради тоа е вклучен и во други познати збирки според различн критериуми на поделба. Така, во [[Каталог на најважните галаксии|Каталогот на најважните галаксии]] (PGC), објектот се среќава со ознаката 37635. Во рамките на атласот на длабокото небо, Уранометрија 2000.00, објектот припаѓа на групата означена со бројот 147; додека во [[Каталог на основни ѕвезди|Каталогот на основни ѕвезди]] (GSC) е групиран под бројот 1985. Објектот е забележан и во фотографското истражување спроведено од [[Паломарска опсерваторија|Паломарската опсерваторија]] во 1958 година, каде што се споменува во групата под број 135. == Поврзано == {{portalpar|Астрономија}} * [[Список на NGC објекти (4001-4500)]]; * [[Нов општ каталог]]; * [[Лав (соѕвездие)]]. == Наводи == {{наводи}} == Користена литература == * Sulentic, Jack W., and William G. Tifft, "The Revised New General Catalogue of Nonstellar Astronomical Objects (RNGC)", Tucson, Arizona: University of Arizona Press, 1973. (4016,0). == Надворешни врски == * [http://www.messier45.com/cgi-bin/dsdb/dsb.pl?ss=116277112754765&str=NGC4002 Прегледувач на длабокото небо — NGC 4002] * [http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?NGC4002 Поправени информации за NGC 4002] * [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?NGC%204002 NGC 4002] — VizieR. * [http://ned.ipac.caltech.edu/cgi-bin/nph-objsearch?objname=NGC%204002 NGC 4002] — [[Вонгалактичка база на податоци на НАСА]] [[Категорија:Објекти од Новиот општ каталог]] [[Категорија:Лав (соѕвездие)]] kmb411965olh6e8vaujze1iecrhirn6 0 1043201 4795979 4517116 2022-07-23T21:46:57Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Галаксија |соѕвездие=[[Голема Мечка (соѕвездие)|Голема Мечка]] |епоха=Ј2000.0 |ректасцензија= |деклинација= |положбен агол= |вид на објект= [[спирална галаксија]] |морфолошки вид=S? |привиден сјај В=14,3 |привиден сјај Ч=15,2 |површински сјај=12,6 |привидни димензии=0,5' x 0,5' |црвено поместување= |оддалеченост= |откривач=[[Вилијам Хершел]] |датум на откривање=[[17 април]] [[1789]] |алтернативни ознаки=UGC 7253, MCG 10-18-11, CGCG 292-84, CGCG 293-5, VV 183 |слика=NGC4199 - SDSS DR14.jpg}} '''NGC 4199/2''' — [[спирална галаксија]] во соѕвездието [[Голема Мечка (соѕвездие)|Голема Мечка]], заведена во [[Нов општ каталог|Новиот општ каталог]] на објекти на длабокото небо. Објектот бил предмет и на други истражувања, па освен како NGC 4199/2 се споменува и како UGC 7253, MCG 10-18-11, CGCG 292-84, CGCG 293-5, VV 183. == Откривање == Објектот е откриен на [[17 април]] [[1789]] година од страна на [[Вилијам Хершел]], со помош на [[рефлекторски телескоп]], чијашто леќа имала пречник од 18,7&nbsp;см. == Податоци == === Податоци од набљудување === Според [[Хаблова низа|морфолошката класификација на галаксиите]], NGC 4199/2 е од видот S?.<ref>{{NASA link|број={{{n}}}}}</ref> Видливиот [[Привидна ѕвездена величина|сјај]] со голо око изнесува 14,3 ''m'', а оној во рамките на интервалот од минималната до максималната честота 15,2 ''m'', додека [[Површински сјај|површинскиот сјај]] изнесува 12,6 ''m''/лм².<ref name="SEDS">[http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?NGC{{{n}}} Students for the Exploration and Development of Space], поправени податоци за NGC {{{n}}}</ref> NGC 4199/2 има привидни димензии од 0,5' х 0,5'.<ref name="SEDS"/> === Астрономски податоци === Објектот е од [[Епоха (астрономија)|епохата]] Ј2000.0. == Други поделби == Проучување на NGC 4199/2 е вршено од повеќе истражувачи, па поради тоа е вклучен и во други познати збирки според различн критериуми на поделба. Така, во [[Каталог на најважните галаксии|Каталогот на најважните галаксии]] (PGC), објектот се среќава со ознаката 39135. Во рамките на атласот на длабокото небо, Уранометрија 2000.00, објектот припаѓа на групата означена со бројот 47; додека во [[Каталог на основни ѕвезди|Каталогот на основни ѕвезди]] (GSC) е групиран под бројот 3840. Објектот е забележан и во фотографското истражување спроведено од [[Паломарска опсерваторија|Паломарската опсерваторија]] во 1958 година, каде што се споменува во групата под број 1389. == Поврзано == {{portalpar|Астрономија}} * [[Список на NGC објекти (4001-4500)]]; * [[Нов општ каталог]]; * [[Голема Мечка (соѕвездие)]]. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.messier45.com/cgi-bin/dsdb/dsb.pl?ss=116277112754765&str=NGC4199/2 Прегледувач на длабокото небо — NGC 4199/2] * [http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?NGC4199/2 Поправени информации за NGC 4199/2] * [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?NGC%204199/2 NGC 4199/2] — VizieR. * [http://ned.ipac.caltech.edu/cgi-bin/nph-objsearch?objname=NGC%204199/2 NGC 4199/2] — [[Вонгалактичка база на податоци на НАСА]] [[Категорија:Објекти од Новиот општ каталог]] [[Категорија:Голема Мечка (соѕвездие)]] jszm3sdqsdt6xfy8kmdr7vzwkgx6s9t 0 1044265 4795788 4705901 2022-07-23T12:46:26Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Градски дел |Town = Витенберг |image_photo = 2018-02 Rosenmontag 014.jpg |image_caption = Абтсдорф |lat_deg = 51 |lat_min = 53 |lat_sec = 25 |lon_deg = 12 |lon_min = 43 |lon_sec = 46 |Lageplan = |Wappen = DE-ST 15-0-91-375 Abtsdorf COA.png |Bundesland = Sachsen-Anhalt |Landkreis = [[Витенберг (округ)|Витенберг]] |Höhe = 101 |Fläche = 10 |Einwohner = 1392 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 06888 |Vorwahl = 03491 |Kfz = WB |Adresse-Verband = Карл-Маркс-Плац 8<br />06895 Цана }} '''Абтсдорф''' ({{lang-de|Abtsdorf}}) — село и поранешна општина во округот [[Витенберг (округ)|Витенберг]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Од 1 јануари 2009 е дел од градот [[Витенберг]]. {{Витенберг-никулец}} [[Категорија:Села во Саксонија-Анхалт]] [[Категорија:Витенберг (округ)]] b2u1p4gp2j38yzfh0n03him9sfbll9z 0 1054840 4795846 4222342 2022-07-23T16:25:55Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{For|градот во Штаерска|Гесниц (Австрија)}} {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Stadtkirche Gößnitz.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Гесниц |Art = Stadt |Wappen = Wappen Gößnitz (Thüringen).png |lat_deg = 50 |lat_min = 53 |lat_sec = 25 |lon_deg = 12 |lon_min = 25 |lon_sec = 58 |Lageplan = Gößnitz in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Höhe = 202 |Fläche = 14 |Einwohner = 3964 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04639 |Vorwahl = 034493 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 012 |Gliederung = 6 |Straße = Фрајхајтсплац 1 |Website = [http://www.goessnitz.de www.goessnitz.de] |Bürgermeister = Волфганг Шолц |Partei = }} '''Гесниц''' ({{lang-de|Gößnitz}}) — град во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Се наоѓа на реката [[Плајсе]], 12 километри јужно од [[Алтенбург]] и 20 километри северозападно од [[Цвикау]]. == Наводи == {{наводи}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 9adxtlfg86q3oz4ow5bpt75rvvqy3jl 0 1054915 4795826 4216747 2022-07-23T14:51:10Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Wasserschloss Dobitschen.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Дворец во Добичен |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 57 |lat_sec = 22 |lon_deg = 12 |lon_min = 16 |lon_sec = 54 |Lageplan = Dobitschen in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Алтенбург (општинска заедница)|Алтенбург]] |Höhe = 255 |Fläche = 7 |Einwohner = 555 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 034495 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 003 |Gliederung = 4 |Adresse-Verband = Дорфштрасе 32<br />04626 Мена |Bürgermeister = Олаф Хајнке }} '''Добичен''' ({{lang-de|Dobitschen}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во најисточниот дел на [[Тирингија]], [[Германија]]. Се граничи со општините [[Алткирхен]], [[Дроген]], [[Гелниц]], [[Лумпциг]], [[Мена]] и [[Штаркенберг]]. Како негови единици се наоѓаат Добичен, Мојха, Понтевиц и Ролика. == Историски развој на населението == {|class=wikitable !colspan=3|Население <small>(31 декември)</small> |- | valign="top" width="25%" | * 1994 - 664 * 1995 - 660 * 1996 - 644 * 1997 - 641 | valign="top" width="25%" | * 1998 - 650 * 1999 - 646 * 2000 - 633 * 2001 - 624 | valign="top" width="25%" | * 2002 - 599 * 2003 - 589 * 2011 - 505 |} == Луѓе == * [[Јохан Фридрих Агрикола]] == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбургер Ланд (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] prbzf02p9bowc4zfcn2aj8dy38272cf 0 1054928 4795835 4222344 2022-07-23T16:17:34Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{другизначења|Герен}} {{Инфокутија Место во Германија |Name = Герен |image_photo = GödernKirche.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Герен |Wappen = Wappen Goehren (bei Altenburg).png |lat_deg = 50 |lat_min = 58 |lat_sec = 3 |lon_deg = 12 |lon_min = 22 |lon_sec = 10 |Lageplan = Göhren in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = Алтенбург |Verwaltungsgemeinschaft = Алтенбург |Höhe = 225 |Fläche = 9 |Einwohner = 487 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04603 |Vorwahl = 03447 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 008 |Gliederung = 5 |Adresse-Verband = Дорфштрасе 32<br />04626 Мена |Bürgermeister = Роберто Бауер |Partei = }} '''Герен''' ({{lang-de|Göhren}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] meykadh0gdi23w6u33sofvqw5yd6y30 0 1055306 4795840 4222346 2022-07-23T16:20:58Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = KostitzBf.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Железничка станица во Костиц (Штаркенберг) |Wappen = Wappen Starkenberg.png |Wappengröße = 73 |lat_deg = 50 |lat_min = 59 |lat_sec = 5 |lon_deg = 12 |lon_min = 18 |lon_sec = 45 |Lageplan = Starkenberg in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Алтенбург (општинска заедница)|Алтенбург]] |Höhe = 235 |Fläche = 26 |Einwohner = 2001 |Stand = 2007-12-31 |PLZ = 04617 |Vorwahl = 03448 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 044 |Gliederung = 18 |Adresse-Verband = Дорфштрасе 32<br />04626 [[Мена]] |Website = [http://www.sv-starkenberg.de www.sv-starkenberg.de] |Bürgermeister = Волфрам Шлегел }} '''Штаркенберг''' ({{lang-de|Starkenberg}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Општината се создала на 1 декември 2008 со спојување на поранешните општини [[Наундорф (Тирингија)|Наундорф]] и [[Тегквиц]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] rg2u0mc34qszppq79lyay5iejnbnvsa 0 1055319 4795836 4222349 2022-07-23T16:18:13Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Dablink|Гелниц исто така е и германското име за [[Гелница]], [[Словачка]].}} {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Göllnitz.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Гелниц |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 56 |lat_sec = 50 |lon_deg = 12 |lon_min = 19 |lon_sec = 27 |Lageplan = Göllnitz in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Алтенбург (општинска заедница)|Алтенбург]] |Höhe = 245 |Fläche = 5 |Einwohner = 370 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 034495 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 009 |Gliederung = 4 |Adresse-Verband = Дорфштрасе 32<br />04626 Мена |Bürgermeister = Ханс-Јирген Хајч |Partei = FDP }} '''Гелниц''' ({{lang-de|Göllnitz}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 34hhg4f4v9rzg0znvga2aozicucoc4u 0 1055321 4795838 4222350 2022-07-23T16:18:54Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Lumpzig.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Лумпциг |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 56 |lat_sec = 43 |lon_deg = 12 |lon_min = 15 |lon_sec = 39 |Lageplan = Lumpzig in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Алтенбург (општинска заедница)|Алтенбург]] |Höhe = 225-301 |Fläche = 11 |Einwohner = 654 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 034495 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 029 |Gliederung = 6 |Adresse-Verband = Дорфштрасе 32<br />04626 Мена |Website = [http://www.vg-abg-land.de/ www.vg-abg-land.de] |Bürgermeister = Курт Генч |Partei = CDU }} '''Лумпциг''' ({{lang-de|Lumpzig}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] bvfm1kerqizvhd1rksfpr8k9zmbuw8a 0 1055323 4795839 4222351 2022-07-23T16:19:44Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Mehna.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Поглед кон Мена |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 57 |lat_sec = 53 |lon_deg = 12 |lon_min = 19 |lon_sec = 18 |Lageplan = Mehna in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Алтенбург (општинска заедница)|Алтенбург]] |Höhe = 240 |Fläche = 5 |Einwohner = 354 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 034495 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 031 |Gliederung = 3 |Straße = Дорфштрасе 32 |Bürgermeister = Јенс Шталман }} '''Мена''' ({{lang-de|Mehna}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 1o9gdxw0x1bw13iz02ilh31h32pv2ko 0 1055325 4795825 4222352 2022-07-23T14:50:21Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Altkirchen.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Алткирхен |Wappen = Wappen Altkirchen.png |lat_deg = 50 |lat_min = 56 |lat_sec = 31 |lon_deg = 12 |lon_min = 21 |lon_sec = 2 |Lageplan = Altkirchen in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Алтенбург (општинска заедница)|Алтенбург]] |Höhe = 228 |Fläche = 20 |Einwohner = 1116 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 034491 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 002 |Gliederung = 13 |Adresse-Verband = Дорфштрасе 32<br />04626 Мена |Bürgermeister = Рајнхард Хуберт Фриц |Partei = CDU }} '''Алткирхен''' ({{lang-de|Altkirchen}}) — [[Германија|германска]] општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] во [[Тирингија]] и припаѓа на [[Општинска заедница|општинската заедница]] со [[Алтенбург (општинска заедница)|истото име]]. == Географија == === Соседни општини === Соседни општини близу Алткирхен се градот [[Алтенбург]], [[Добичен]], [[Дроген]], [[Герен (Алтенбург)|Герен]], [[Гелниц]], [[Зара (Алтенбург)|Зара]] и градот [[Шмелн]]. === Општински единици === Општината Алткирхен е поделена на 13 единици: * Алткирхен * Гимел * Гедиса * Гелдшен * Гростаушвиц * Илзиц * Јауерн * Клајнтаушвиц * Крачиц * Небден * Плачиц * Ретениц * Требула == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] myzrbxi1uskk1nxt28cbpn5xm2tq96f 0 1055526 4795858 4604809 2022-07-23T16:31:48Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = 2021-04-26 Kirche Ponitz.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Пониц |Wappen = Wappen Ponitz.png |Wappengröße = 129 |lat_deg = 50 |lat_min = 50 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 25 |lon_sec = 20 |Lageplan = Ponitz in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Höhe = 223 |Fläche = 17 |Einwohner = 1797 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04639 |Vorwahl = 034493 и 03764 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 039 |Gliederung = 5 |Adresse = Фрајхајтсплајц 1<br />04639 Гесниц |Bürgermeister = Герд Кин |Partei = CDU }} '''Пониц''' ({{lang-de|Ponitz}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Особено е позната по нејзините барокни оргули од [[Готфрид Зилберман]]<ref>http://www.silbermannorgel-ponitz.de/</ref> и по нејзиниот извонредно ексцентричен ренесансен дворец.<ref>[http://www.renaissanceschloss-ponitz.de/ Home<!-- Bot generated title -->]</ref> Општински единици на Пониц се Чепел, Мерлах, Гутеборн и Гринберг. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.silbermannorgel-ponitz.de/ Страница за оргулите на Зилберман] * [http://silbermann.museum.com/welcome.html Музеј Зилберман] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080913144240/http://silbermann.museum.com/welcome.html |date=2008-09-13 }} * [http://www.renaissanceschloss-ponitz.de/ Ренесансен замок Пониц] {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] jhpj4tchm0skk86w64n8scjck6udc5h 0 1055530 4795866 4216748 2022-07-23T16:37:03Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Heyersdorf.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Хајерсдорф |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 50 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 20 |lon_sec = 0 |Lageplan = Heyersdorf in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Höhe = 290 |Fläche = 4 |Einwohner = 144 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 03762 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 017 |Bürgermeister = Хелга Лајтхолт }} '''Хајерсдорф''' ({{lang-de|Heyersdorf}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Географија == Хајерсдорф се наоѓа близу општините [[Пониц]], градот [[Шмелн]] и [[Тонхаузен]] во округот Алтенбург; како и близу градот [[Кримичау]] во [[Саксонија|саксонскиот]] округ [[Цвикау (округ)|Цвикау]]. == Историја == До 1920, Хајерсдорф бил дел од Саксо-Алтенбург. == Администрација == Заедно со Пониц, Хајерсдорф е ''доделена општина'' на [[Гесниц]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 0sc656y2sc6u7j30z3u5eo8n25t1tgq 0 1055632 4795855 4222357 2022-07-23T16:30:39Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Stadt |image_photo = Rathaus Meuselwitz.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Административна зграда во Мојзелвиц |Wappen = Wappen Meuselwitz.svg |lat_deg = 51 |lat_min = 3 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 18 |lon_sec = 0 |Lageplan = Meuselwitz in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Höhe = 170 |Fläche = 57 |Einwohner = 12283 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04610 |Vorwahl = 03448 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 032 |Straße = Ратхаусштрасе 1 |Website = [http://www.meuselwitz.de/ www.meuselwitz.de] |Bürgermeister = Барбара Голдер |Partei = CDU }} '''Мојзелвиц''' ({{lang-de|Meuselwitz}}) — град во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Се наоѓа 12 километри северозападно од [[Алтенбург]] и 11 километри источно од [[Цајц]]. == Историја == Во текот на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], во градот постоел подкамп на концентрацискиот камп Бухенвалд. Тој обезбедил работна сила за ''HASAG'', третиот најголем барател на принудна работна сила во текот на војната. Сите подкампови на Бухенвалд биле фабрики на „HASAG“. Подкампот во Мојзелвиц имал 1.666 затвореници, од кои 1.376 жени. [[Шуцштафел|СС]] плаќал помалку за жени, бидејќи имале повисока стапка на морталитет.<ref>Едвард Виктор.''Список на кампови, подкампови и други кампови.''www.edwardvictor.com/Holocaust/List %20 of %20 camps.htm</ref> [[Винтерсдорф (Мојзелвиц)|Винтерсдорф]] е дел на градот Мојзелвиц од 1 декември 2007. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] g4r6n8pflnqcacohbp8g8c7v7zuc3u1 0 1055807 4795867 4620702 2022-07-23T16:37:38Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{For|селото во Саксонија-Анхалт|Хојкевалде}} {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = KLG 4611 Heukewalde.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Авионски поглед кон Хојкевалде |Wappen = Wappen Heukewalde.png |lat_deg = 50 |lat_min = 50 |lat_sec = 10 |lon_deg = 12 |lon_min = 16 |lon_sec = 3 |Lageplan = Heukewalde in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Оберес Шпротентал |Höhe = 275 |Fläche = 6 |Einwohner = 229 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |PLZ-alt = 7421 |Vorwahl = 034496 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 016 |Website = [http://www.heukewalde.de/ www.heukewalde.de] |Adresse-Verband = Ам Гемајндеамт 4<br />04626 Небдениц |Bürgermeister = Мајк Пивак }} '''Хојкевалде''' ({{lang-de|Heukewalde}}) — германска општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]]. Припаѓа на [[Општинска заедница|општинската заедница]] [[Оберес Шпротентал]]. == Географија == === Соседни општини === Општини кои се граничат со Хојкевалде се: [[Јонасвалде]], [[Постерштајн]] и [[Фолмерсхајн]] во округот Алтенбург; како и [[Рикерсдорф (Тирингија)|Рикерсдорф]] и [[Пајцдорф]] во округот [[Грајц (округ)|Грајц]]. == Историја == Хојкевалде бил првпат споменат во списите на 9 декември 1152. Од 1826 до 1920 припаѓал на [[Саксо-Алтенбург]]. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Heukewalde}} * {{de}} [http://www.heukewalde.de/ Хроника на Хојкевалде] {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 6kplg0kjlrimnt385pjwbv71qloyomu 0 1055809 4795848 4620703 2022-07-23T16:27:25Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Jonaswalde.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Јонасвалде |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 50 |lat_sec = 21 |lon_deg = 12 |lon_min = 17 |lon_sec = 16 |Lageplan = Jonaswalde in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Оберес Шпротентал |Höhe = 190 |Fläche = 7 |Einwohner = 350 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |PLZ-alt = 7421 |Vorwahl = 034496 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 018 |Gliederung = 2 |Adresse-Verband = Ам Гемајдеамт 4<br />04626 Небдениц |Website = [http://www.jonaswalde.de/ www.jonaswalde.de] |Bürgermeister = Ролф Матес |Partei = }} '''Јонасвалде''' ({{lang-de|Jonaswalde}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Припаѓа на [[Општинска заедница|општинската заедница]] [[Оберес Шпротентал]]. == Географија == === Соседни општини === Соседни општини се [[Хојкевалде (Тирингија)|Хојкевалде]], [[Тонхаузен]] и [[Фолмерсхајн]] во округот Алтенбург; [[Рикерсдорф (Тирингија)|Рикерсдорф]] во округот [[Грајц (округ)|Грајц]]; како и градот [[Кримичау]] во [[Саксонија|саксонскиот]] округ [[Цвикау (округ)|Цвикау]]. === Општински единици === Општината е поделена на два дела: Јонасвалде и Нишвиц. == Историја == Од 1826 до 1920, Јонасвалде била дел од [[Саксо-Алтенбург]]. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * {{de}} [http://www.jonaswalde.de/ Приватна страница за Јонасвалде] {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] mp3by92ytqj2hh4dglp3ca9jyq2xs61 0 1055811 4795852 4222362 2022-07-23T16:29:15Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = LöbichauSchloß3.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Административна зграда во Лебихау |Wappen = Wappen Loebichau.png |lat_deg = 50 |lat_min = 53 |lat_sec = 36 |lon_deg = 12 |lon_min = 16 |lon_sec = 0 |Lageplan = Löbichau in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Оберес Шпротентал |Höhe = 240 |Fläche = 17 |Einwohner = 1140 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 034491 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 026 |Gliederung = 8 |Adresse-Verband = Ам Гемајндеамт 4<br />04626 [[Небдениц]] |Website = [http://www.gemeinde-loebichau.de/ www.gemeinde-loebichau.de] |Bürgermeister = Ролф Херман }} '''Лебихау''' ({{lang-de|Löbichau}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] mu28db56my3vgixu3q340f7mr05lh6z 0 1055818 4795841 4222364 2022-07-23T16:21:57Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Wildenbörten.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Вилденбертен |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 54 |lat_sec = 45 |lon_deg = 12 |lon_min = 17 |lon_sec = 11 |Lageplan = Wildenbörten in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Оберес Шпротентал |Höhe = 240-295 |Fläche = 8 |Einwohner = 390 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 034491 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 051 |Gliederung = 5 |Adresse-Verband = Ам Гемајндеамт 4<br />04626 Небдениц |Website = [http://www.wildenboerten.de/ www.wildenboerten.de] |Bürgermeister = Герхард Фишер }} '''Вилденбертен''' ({{lang-de|Wildenbörten}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Припаѓа на [[Општинска заедница|општинската заедница]] [[Оберес Шпротентал]]. == Географија == === Соседни општини === Општини кои се граничат со Вилденбертен се [[Дроген]], [[Лебихау]], [[Лумпциг]], [[Мена]] и [[Небдениц]] во округот Алтенбург; како и [[Гросенштајн]] и [[Рајхштет]] во округот [[Грајц (округ)|Грајц]]. === Општински единици === Општината Вилденбертен се состои од пет делови: Вилденбертен, Добра, Грајха, Хартрода и Какау. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 5wvxnlxrfyxqxirc4r9lrx1l6tthu4w 0 1055822 4795860 4222366 2022-07-23T16:32:59Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = ThonhausenKirche.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Тонхаузен |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 50 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 19 |lon_sec = 32 |Lageplan = Thonhausen in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Оберес Шпротентал |Höhe = 300 |Fläche = 9 |Einwohner = 638 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 034496 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 047 |Website = [http://www.thonhausen.de/ www.thonhausen.de] |Bürgermeister = Андре Хупфер }} '''Тонхаузен''' ({{lang-de|Thonhausen}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Припаѓа на [[Општинска заедница|општинската заедница]] [[Оберес Шпротентал]]. == Географија == === Соседни општини === Општини кои се граничат со Тонхаузен се [[Јонасвалде]], [[Хајерсдорф]], градот [[Шмелн]] и [[Фолмерсхајн]] во округот Алтенбург; како и градот [[Кримичау]] во [[Саксонија|саксонскиот]] округ [[Цвикау (округ)|Цвикау]]. === Општински единици === Тонхаузен е составен од три дела: Тонхаузен, Шенхајде и Ветелсвалде. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] lzh7168k2mw7yei0n8sq6ihk50zyby8 0 1055824 4795863 4222367 2022-07-23T16:35:15Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Vollmershain, Blick zur Dorfkirche.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Фолмерсхајн |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 51 |lat_sec = 19 |lon_deg = 12 |lon_min = 17 |lon_sec = 18 |Lageplan = Vollmershain in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Оберес Шпротентал |Höhe = 250 |Fläche = 5 |Einwohner = 340 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04626 |Vorwahl = 034496 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 049 |Adresse-Verband = Ам Гемајндеамт 4<br />04626 Небдениц |Website = [http://www.vollmershain.de/ www.vollmershain.de] |Bürgermeister = Герд Јунгханс |Partei = CDU }} '''Фолмерсхајн''' ({{lang-de|Vollmershain}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Припаѓа на [[Општинска заедница|општинската заедница]] [[Оберес Шпротентал]]. == Географија == === Местоположба === Општината Фолмерсхајн се наоѓа долж текот на реката [[Шпроте]]. Највисока точка во општината е 306,2 метри високиот рид ''Милберг''. === Соседни општини === Општини кои се граничат со Фолмерсхајн се [[Хојкевалде (Тирингија)|Хојкевалде]], [[Јонасвалде]], [[Постерштајн]], [[Небдениц]], [[Тонхаузен]] и градот [[Шмелн]] во округот Алтенбург. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] klh80qn53fzoou88dgjf2c76fowo6rc 0 1056049 4795842 4222369 2022-07-23T16:22:35Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Nikolaikirche Windischleuba.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Виндишлојба |Wappen = Wappen Windischleuba.png |lat_deg = 51 |lat_min = 1 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 28 |lon_sec = 0 |Lageplan = Windischleuba in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Плајсенауе |Höhe = 194 |Fläche = 21 |Einwohner = 2207 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04603 |Vorwahl = 03447 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 052 |Gliederung = 8 |Adresse-Verband = Ерих-Медер-Штрасе 13<br />04603 Виндишлојба |Bürgermeister = Улрих Бернхард |Partei = CDU }} '''Виндишлојба''' ({{lang-de|Windischleuba}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 8dxd5x5v6lsbiixyhp31cq80e8be3yc 0 1056051 4795862 4222370 2022-07-23T16:34:46Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Papierfabrik Fockendorf.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Мелница во Фокендорф |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 3 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 28 |lon_sec = 0 |Lageplan = Fockendorf in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Плајсенауе |Höhe = 155-166 |Fläche = 9 |Einwohner = 905 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04617 |Vorwahl = 034343 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 005 |Gliederung = 2 |Adresse-Verband = Брајте Штрасе 2<br />04617 Требен |Bürgermeister = Карстен Јениг }} '''Фокендорф''' ({{lang-de|Fockendorf}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 0bf8p4wusf7zocdyo2r0a1p9yhwvvoy 0 1056053 4795845 4222371 2022-07-23T16:24:08Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = GerstenbergKirchb.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Поглед кон традиционална куќа и црквата во позадина во Герстенберг |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 1 |lat_sec = 49 |lon_deg = 12 |lon_min = 26 |lon_sec = 29 |Lageplan = Gerstenberg in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Плајсенауе |Höhe = 160 |Fläche = 3 |Einwohner = 561 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04617 |Vorwahl = 03447 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 007 |Gliederung = 2 |Adresse-Verband = Брајте Штрасе 2<br />04617 Требен |Bürgermeister = Бертрам Шредер |Partei = }} '''Герстенберг''' ({{lang-de|Gerstenberg}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 0b0zd1bj5h2nucmuqp444uhjlhytfrk 0 1056055 4795865 4222372 2022-07-23T16:36:31Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Name = Хазелбах |image_photo = Gemeindeamt Haselbach.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Административна зграда во Хазелбах |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 4 |lat_sec = 12 |lon_deg = 12 |lon_min = 26 |lon_sec = 12 |Lageplan = Haselbach in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Плајсенауе |Höhe = 155 |Fläche = 3 |Einwohner = 872 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04617 |Vorwahl = 034343 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 015 |Adresse-Verband = Брајте Штрасе 2<br />04617 Требен |Website = [http://www.gemeinde-haselbach.de www.gemeinde-haselbach.de] |Bürgermeister = Екхард Гилге |Partei = CDU }} '''Хазелбах''' ({{lang-de|Haselbach}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 9nx3bfocz3k2es429q29e4skqhlyzp1 0 1056057 4795861 4222373 2022-07-23T16:33:40Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Name = Требен |image_photo = TrebenKirche01.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Требен |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 3 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 27 |lon_sec = 0 |Lageplan = Treben in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Плајсенауе |Höhe = 154 |Fläche = 6 |Einwohner = 944 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04617 |Vorwahl = 034343 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 048 |Gliederung = 4 |Adresse = Брајте Штрасе 2<br />04617 Требен |Website = [http://www.treben.de www.treben.de] |Bürgermeister = Клаус Херман |Partei = CDU }} '''Требен''' ({{lang-de|Treben}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] jgrmmdr559pfrqwkgoxcy9qj3rz6eai 0 1056133 4795859 4222374 2022-07-23T16:32:30Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Rositz.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Розиц |Wappen = Wappen Rositz.png |lat_deg = 51 |lat_min = 1 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 22 |lon_sec = 0 |Lageplan = Rositz in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Розиц (општинска заедница)|Розиц]] |Höhe = 185 |Fläche = 13 |Einwohner = 3123 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04617 |Vorwahl = 034498 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 042 |Gliederung = 5 |Straße = Алтенбургер Штрасе 48b |Website = |Bürgermeister = Штефен Штанге |Partei = независен }} '''Розиц''' ({{lang-de|Rositz}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Кралските воздушни сили ја бомбардирале нафтената рафинерија во Розиц на 14/15 февруари 1945, како дел од операцијата Тандерклап. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] fvbd0k3tzt5jhpftfcgc0hxv3m0xnxa 0 1056139 4795850 4222375 2022-07-23T16:28:04Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche-Kriebitzsch.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Крибич |Wappen = Wappen Kriebitzsch.png |lat_deg = 51 |lat_min = 1 |lat_sec = 27 |lon_deg = 12 |lon_min = 20 |lon_sec = 23 |Lageplan = Kriebitzsch in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Розиц (општинска заедница)|Розиц]] |Höhe = 200 |Fläche = 13 |Einwohner = 1208 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04617 |Vorwahl = 03448 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 022 |Gliederung = 3 |Adresse-Verband = Алтенбургер Штрасе 48b<br />04617 Розиц |Website = [http://www.rositz.de/ www.rositz.de] |Bürgermeister = Бернд Буркхарт |Partei = PDS }} '''Крибич''' ({{lang-de|Kriebitzsch}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] 02urjluo71kl7y93myhuqkpomihmw91 0 1056141 4795853 4222376 2022-07-23T16:29:45Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = OberlödlaKirche.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Ледла |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 59 |lat_sec = 51 |lon_deg = 12 |lon_min = 23 |lon_sec = 21 |Lageplan = Lödla in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Розиц (општинска заедница)|Розиц]] |Höhe = 200 |Fläche = 4 |Einwohner = 784 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04617 |Vorwahl = 03447, 034498 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 027 |Gliederung = 4 |Adresse-Verband = Алтенбургер Штрасе 48b<br />04617 Розиц |Website = [http://www.rositz.de www.rositz.de] |Bürgermeister = Забине Франке |Partei = SPD }} '''Ледла''' ({{lang-de|Lödla}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] grw1qprpe9k88c91mvlx4i1n1puq04n 0 1056146 4795856 4222377 2022-07-23T16:31:09Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = MonstabKirche.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Монштаб |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 59 |lat_sec = 34 |lon_deg = 12 |lon_min = 21 |lon_sec = 27 |Lageplan = Monstab in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Розиц (општинска заедница)|Розиц]] |Höhe = 195 |Fläche = 6 |Einwohner = 508 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04617 |Vorwahl = 034498 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 034 |Gliederung = 5 |Adresse-Verband = Алтенбургер Штрасе 48b<br />04617 Розиц |Website = [http://www.monstab-web.de/ www.monstab-web.de] |Bürgermeister = Херберт Прел |Partei = }} '''Монштаб''' ({{lang-de|Monstab}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Монштаб се наоѓа на околу 6 километри западно од [[Алтенбург]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] ab6km58n1260o5msp63icyi9soh9hy2 0 1056222 4795864 4222378 2022-07-23T16:35:45Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Frohnsdorf.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Фронсдорф |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 56 |lat_sec = 9 |lon_deg = 12 |lon_min = 35 |lon_sec = 9 |Lageplan = Frohnsdorf in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Виратал |Höhe = 220 |Fläche = 4 |Einwohner = 322 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04618 |Vorwahl = 034497 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 006 |Adresse-Verband = Хауптштрасе 12<br />04618 Лангенлојба-Нидерхајн |Website = [http://www.wieratal.de/ www.wieratal.de] |Bürgermeister = Дитмар Грајхен |Partei = }} '''Фронсдорф''' ({{lang-de|Frohnsdorf}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] jj1lhv3uqzk1dhbz90fl3ea39ajz9d6 0 1056224 4795844 4222379 2022-07-23T16:23:04Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Göpfersdorf.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Гепферсдорф |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 54 |lat_sec = 46 |lon_deg = 12 |lon_min = 35 |lon_sec = 56 |Lageplan = Göpfersdorf in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Виратал |Höhe = 260 |Fläche = 6 |Einwohner = 232 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04618 |Vorwahl = 037608 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 011 |Gliederung = 2 |Adresse-Verband = Хауптштрасе 12<br />04618 Лангенлојба-Нидерхајн |Website = [http://www.wieratal.de/ www.wieratal.de] |Bürgermeister = Клаус Бернген |Partei = }} '''Гепферсдорф''' ({{lang-de|Göpfersdorf}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] pazh9qbmnu2b3b9j4wvhfcrzp0025mg 0 1056226 4795847 4222380 2022-07-23T16:26:58Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Flemmingen.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Флеминген, Јикелберг |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 56 |lat_sec = 0 |lon_deg = 12 |lon_min = 38 |lon_sec = 0 |Lageplan = Jückelberg in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Виратал |Höhe = 255 |Fläche = 8 |Einwohner = 357 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04618 |Vorwahl = 034497 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 019 |Gliederung = 3 |Adresse-Verband = Хауптштрасе 12<br />04618 Лангенлојба-Нидерхајн |Website = [http://www.wieratal.de/ www.wieratal.de] |Bürgermeister = Јерг Штајнмец |Partei = }} '''Јикелберг''' ({{lang-de|Jückelberg}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] lpn0hdldysunzxcrf2a06660quxbabu 0 1056228 4795851 4222381 2022-07-23T16:28:35Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Langenleuba-Niederhain.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Лангенлојба-Нидерхајн |Wappen = Langenl-Nied coa.png |lat_deg = 50 |lat_min = 57 |lat_sec = 33 |lon_deg = 12 |lon_min = 35 |lon_sec = 45 |Lageplan = Langenleuba-Niederhain in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Виратал |Höhe = 205 |Fläche = 40 |Einwohner = 2044 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04618 |Vorwahl = 034497 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 023 |Gliederung = 8 |Straße = Хауптштрасе 12 |Website = [http://www.wieratal.de/ www.wieratal.de] |Bürgermeister = Јирген Шнајдер |Partei = CDU }} '''Лангенлојба-Нидерхајн''' ({{lang-de|Langenleuba-Niederhain}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] n108r356fj23c5x9s9zghclu2srgria 0 1056230 4795868 4222382 2022-07-23T16:38:19Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Marien-Wallfahrtskirche zu Ziegelheim.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Цигелхајм |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 55 |lat_sec = 33 |lon_deg = 12 |lon_min = 33 |lon_sec = 12 |Lageplan = Ziegelheim in ABG.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]] |Verwaltungsgemeinschaft = Виратал |Höhe = 220 |Fläche = 17 |Einwohner = 944 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 04618 |Vorwahl = 034494 |Kfz = ABG |Gemeindeschlüssel = 16 0 77 055 |Gliederung = 4 |Adresse-Verband = Хауптштрасе 12<br />04618 Лангенлојба-Нидерхајн |Website = [http://www.wieratal.de/ www.wieratal.de] |Bürgermeister = Марио Рор |Partei = }} '''Цигелхајм''' ({{lang-de|Ziegelheim}}) — општина во округот [[Алтенбург (округ)|Алтенбург]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Алтенбург (округ)}} {{АлтенбургерЛанд-никулец}} [[Категорија:Алтенбург (округ)]] acj4lj215nhunku54iyy6rby61lkzhb 0 1057081 4795817 4222408 2022-07-23T14:42:52Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = View Hundhaupten 1.jpg |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 49 |lat_sec = 49 |lon_deg = 11 |lon_min = 59 |lon_sec = 24 |Lageplan = Hundhaupten in GRZ.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Грајц (округ)|Грајц]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Минхенбернсдорф (општинска заедница)|Минхенбернсдорф]] |Höhe = 325 |Fläche = 7.81 |Einwohner = 386 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 07557 |Vorwahl = 0365 |Kfz = GRZ |Gemeindeschlüssel = 16 0 76 033 |Adresse-Verband = Карл-Маркс-Плац 13<br />07589 Минхенбернсдорф |Website = [http://www.hundhaupten.de www.hundhaupten.de] |Bürgermeister = Герлинде Пецолд-Хезелбарт }} '''Хундхауптен''' ({{lang-de|Hundhaupten}}) — општина во округот [[Грајц (округ)|Грајц]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Грајц (округ)}} {{Грајц-никулец}} [[Категорија:Грајц (округ)]] 0dm9hy5m7xaapt77lt0prs6hx5b97ij 0 1057083 4795816 4222409 2022-07-23T14:41:43Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија | image =Kleinbocka, the village church.jpg | caption = Црква во Бока |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 49 |lat_sec = 0 |lon_deg = 11 |lon_min = 58 |lon_sec = 0 |Lageplan = Bocka in GRZ.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Грајц (округ)|Грајц]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Минхенбернсдорф (општинска заедница)|Минхенбернсдорф]] |Höhe = 330 |Fläche = 6.05 |Einwohner = 545 |Stand = 2006-06-30 |PLZ = 07589 |Vorwahl = 036604 |Kfz = GRZ |Gemeindeschlüssel = 16 0 76 007 |Gliederung = 2 |Adresse-Verband = Карл-Маркс-Плац 13<br />07589 Минхенбернсдорф |Website = [http://www.rathaus-muenchenbernsdorf.de/htm_seiten/f_bock.htm www.rathaus-muenchenbernsdorf.de] |Bürgermeister = Ервин Шифнер }} '''Бока''' ({{lang-de|Bocka}}) — општина во округот [[Грајц (округ)|Грајц]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Грајц (округ)}} {{Грајц-никулец}} [[Категорија:Грајц (округ)]] l5ro3b78w76jhg6b3545jm7i77hrtip 0 1057085 4795818 4222410 2022-07-23T14:44:40Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Name = Ледерхозе |Wappen = DEU Lederhose COA.svg |image_photo = Church Lederhose, Thuringia 1.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Ледерхозе |lat_deg = 50 |lat_min = 48 |lon_deg = 11 |lon_min = 55 |Lageplan = Lederhose in GRZ.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Грајц (округ)|Грајц]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Минхенбернсдорф (општинска заедница)|Минхенбернсдорф]] |Höhe = 345 |Fläche = 4.84 |Einwohner = 295 |Stand = 2006-06-30 |PLZ = 07589 |Vorwahl = 036604 |Kfz = GRZ |Gemeindeschlüssel = 16 0 76 042 |Adresse-Verband = Карл-Маркс-Плац 13<br />07589 Минхенбернсдорф |Website = [http://www.rathaus-muenchenbernsdorf.de/htm_seiten/f_led.htm www.rathaus-<br />muenchenbernsdorf.de] |Bürgermeister = Клаус Даустер }} '''Ледерхозе''' ({{lang-de|Lederhose}}) — општина во округот [[Грајц (округ)|Грајц]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Градови во Грајц (округ)}} {{Грајц-никулец}} {{Нормативна контрола}} fnc377tnkyv0ky80kjabu5qysvch0tc 0 1057087 4795819 4222411 2022-07-23T14:45:33Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Dorfkirche-Lindenkreuz.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Линденкројц |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 51 |lat_sec = 0 |lon_deg = 11 |lon_min = 55 |lon_sec = 0 |Lageplan = Lindenkreuz in GRZ.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Грајц (округ)|Грајц]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Минхенбернсдорф (општинска заедница)|Минхенбернсдорф]] |Höhe = 300 |Fläche = 8.97 |Einwohner = 494 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 07589 |Vorwahl = 036604 |Kfz = GRZ |Gemeindeschlüssel = 16 0 76 044 |Adresse-Verband = Карл-Маркс-Плац 13<br />07589 Минхенбернсдорф |Bürgermeister = Хајдрун Мартин }} '''Линденкројц''' ({{lang-de|Lindenkreuz}}) — општина во округот [[Грајц (округ)|Грајц]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Грајц (округ)}} {{Грајц-никулец}} [[Категорија:Грајц (округ)]] 2afywm7zx1rbpi3jyiw8n5jtdt4k6hn 0 1057089 4795823 4222412 2022-07-23T14:48:22Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Zedlitz.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Поглед кон Цедлиц |Wappen = Wappen Zedlitz.png |lat_deg = 50|lat_min = 48|lat_sec = 51 |lon_deg = 12|lon_min = 1|lon_sec = 49 |Lageplan = Zedlitz in GRZ.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Грајц (округ)|Грајц]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Минхенбернсдорф (општинска заедница)|Минхенбернсдорф]] |Höhe = 257 |Fläche = 13.05 |Einwohner = 702 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 07557 |Vorwahl = 036603 |Kfz = GRZ |Gemeindeschlüssel = 16 0 76 086 |Adresse-Verband = Карл-Маркс-Плац 13<br />07589 Минхенбернсдорф |Website = [http://www.rathaus-muenchenbernsdorf.de www.rathaus-muenchenbernsdorf.de] |Bürgermeister = Криста Хофбауер }} '''Цедлиц''' ({{lang-de|Zedlitz}}) — општина во округот [[Грајц (округ)|Грајц]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Грајц (округ)}} {{Грајц-никулец}} [[Категорија:Грајц (округ)]] 3hm9sr6siflg1iencvy7ia756c9u0d3 0 1057091 4795821 4222413 2022-07-23T14:46:34Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{About||општината во округот Алтенбург, Тирингија|Зара (Алтенбург)}} {{Инфокутија Место во Германија |Name = Зара |image_photo = Kirche-Großsaara.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Зара |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 51 |lat_sec = 0 |lon_deg = 11 |lon_min = 58 |lon_sec = 0 |Lageplan = Saara in GRZ.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Грајц (округ)|Грајц]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Минхенбернсдорф (општинска заедница)|Минхенбернсдорф]] |Höhe = 255 |Fläche = 8.52 |Einwohner = 641 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 07589 |Vorwahl = 036604 |Kfz = GRZ |Gemeindeschlüssel = 16 0 76 064 |NUTS = DEG0L |Adresse-Verband = Карл-Маркс-Плац 13<br />07589 Минхенбернсдорф |Bürgermeister = Урсула Шмит }} '''Зара''' ({{lang-de|Saara}}) — општина во округот [[Грајц (округ)|Грајц]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Грајц (округ)}} {{Грајц-никулец}} [[Категорија:Грајц (округ)]] 7m80qtkkr75ooc90kteeeeetbn0rndb 0 1057093 4795822 4222414 2022-07-23T14:47:47Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Name = Шварцбах |image_photo = Schwarzbach (Thüringen), die Dorfkirche-1.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Шварцбах |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 48 |lat_sec = 0 |lon_deg = 11 |lon_min = 53 |lon_sec = 0 |Lageplan = Schwarzbach in GRZ.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Грајц (округ)|Грајц]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Минхенбернсдорф (општинска заедница)|Минхенбернсдорф]] |Höhe = 309 |Fläche = 4.93 |Einwohner = 249 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 07589 |Vorwahl = 036604 |Kfz = GRZ |Gemeindeschlüssel = 16 0 76 068 |Adresse-Verband = Карл-Маркс-Плац 13<br />07589 Минхенбернсдорф |Website = [http://www.rathaus-muenchenbernsdorf.de/ www.rathaus-muenchenbernsdorf.de] |Bürgermeister = Карина Фојстел }} '''Шварцбах''' ({{lang-de|Schwarzbach}}) — општина во округот [[Грајц (округ)|Грајц]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Грајц (округ)}} {{Грајц-никулец}} [[Категорија:Грајц (округ)]] a6zd3759iiajwrgztqc60e8omkedsoy 0 1057095 4795820 4235008 2022-07-23T14:46:06Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Stadt |image_photo = MünchenbRath.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Административна зграда во Минхенбернсдорф |Wappen = Wappen Muenchenbernsdorf.png |lat_deg = 50 |lat_min = 49 |lat_sec = 0 |lon_deg = 11 |lon_min = 56 |lon_sec = 0 |Lageplan = Münchenbernsdorf in GRZ.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = [[Грајц (округ)|Грајц]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Минхенбернсдорф (општинска заедница)|Минхенбернсдорф]] |Höhe = 325 |Fläche = 15.43 |Einwohner = 3262 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 07589 |Vorwahl = 036604 |Kfz = GRZ |Gemeindeschlüssel = 16 0 76 049 |Gliederung = 3 |Straße = Карл-Маркс-Плац 13 |Website = [http://www.muenchenbernsdorf.de/ muenchenbernsdorf.de] |Bürgermeister = Јерг Рајнхарт |Partei = }} '''Минхенбернсдорф''' ({{lang-de|Münchenbernsdorf}}) — град во округот [[Грајц (округ)|Грајц]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Се наоѓа на околу 16 километри југозападно од [[Гера]]. == Историја == Населбата била основана во втората половина на 12 век. Документот од 17 август 1251 од фогтот на Вајда ([[Вајда (Тирингија)|Вајда]]) првпат го споменува Минхенбернсдорф како населба. Поделбата од Лајпциг во 1485 го доделила местото на благородничката линија Ернестин. Потоа, во 1571, станал дел од [[Саксонија]]. Поради казна на Кралството Саксонија за неговата поврзаност со [[Наполеон]] и Франција, [[Виенски конгрес|Виенскиот конгрес]] од 1815 ги одзел териториите на кралството, со што Минхенбернсдорф припаднал на Големото војводство Саксо-Вајмар-Ајзенах, потоа владеен од Карл Август. На крајот на 19 и почетокот на 20 век, населбата доживеала економски раст преку воведувањето и растот на фабриките за теписи, со што ги добил градските права во 1904. Самиот град Минхенбернсдорф е член и седиште на општинската заедница [[Минхенбернсдорф (општинска заедница)|Минхенбернсдорф]] од 9 март 1992. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Грајц (округ)}} {{Грајц-никулец}} [[Категорија:Грајц (округ)]] ecy4heqhc8iroq3nbttmc64b9dcyjge 0 1057117 4795824 4373716 2022-07-23T14:49:11Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{другизначења4|подрачјето на долината Емсланд|истоимениот округ|Емсланд}} [[Податотека:Ems Haren.JPG|мини|Рурален културен пејзаж на Емсланд во близина на Харен]] '''Емсланд''' ([[герм.]] ''Emsland'') — регион по течението на реката [[Емс]] во западниот дел на [[Долна Саксонија]] и северот на [[Северна Рајна-Вестфалија]] во [[Германија]]. Поделен е на два дела: „Хановерски“ и „Вестфалски“ Емсланд. {{Региони и предели на Долна Саксонија}} {{ДолнаСаксонија-никулец}} [[Категорија:Емсланд (регион)| ]] [[Категорија:Региони во Долна Саксонија]] [[Категорија:Географија на Северна Рајна-Вестфалија]] lfg6n3up1jo0lxjsugo5ukfx890vxvo 0 1062796 4796004 4662003 2022-07-23T22:30:36Z ГП 23995 дополнување wikitext text/x-wiki {{внимание}} {{Infobox film | name = Што да очекуваш кога очекуваш | image = What to Expect When You're Expecting.jpg | caption = Филмски постер | director = [[Kirk Jones (director)|Кирк Џонс]] | producer = [[Мајк Медавој]]<br />Арнолд Месер<br />[[Дејвид Твејтс]] | screenplay = [[Шона Крос]]<br />[[Хедеп Хач]] | based on = {{Based on|''[[Што да очекуваш кога очекуваш]]''|[[Хајди Маркоф]]}} | starring = [[Камерон Дијаз]]<br />[[Џенифер Лопез]]<br />[[Елизабет Бенксs]]<br />[[Чејс Крафорд]]<br />[[Бруклин Декер]]<br />[[Ана Кендрик]]<br />[[Метју Морисон]]<br />[[Денис Квејд]]<br />[[Крис Рок ]]<br />[[Родриго Санторо]] | music = [[Марк Мадерсбо]] | cinematography = Хавиер Перез Гробет | editing = [[Мајкл Беренбом]] | studio = [[Alcon Entertainment]]<br />[[Phoenix Pictures]]<br />What to Expect Productions<br />[[Georgia Public Broadcasting|Georgia Public]] | distributor = [[Lionsgate Films]] | released = {{Film date|2012|5|18}} | runtime = 110 минути | country = Соединетите Американски Држави | language = англиски | budget = 40 милиони долари | gross = 83,9 милиони долари }} '''„Што да очекуваш кога очекуваш“''' е американски филм ([[романтична комедија]]) од 2012 година, во режија на Кирк Џонс, по сценариото на Шона Крос и Хедер Хач. Главните улоги ги играат: [[Камерон Дијаз]], [[Џенифер Лопес]], Елизабет Бенкс, Чејс Крафорд, Бруклин Декер, Ана Кендрик, Метју Морисон, Денис Квејд, [[Крис Рок]] и Родриго Санторо. Исто така, во филмот на кратко се појавуваат и други славни личности како кошаркарот на НБА - [[Двејн Вејд]], поранешната глумица од серијата ''„[[The Hills]]“'' - Витни Порт, глумицата од ''„[[Вил и Грејс]]“'' - Меган Мјулели, членката на групата ''„Girls Aloud“'' и судијката во шоуто ''„X Factor“'' - Шерил Кол, кореографот од музичкото шоу ''„Мислите дека знаете да танцувате?“'' (од анг. ''„[[You think you can dance]]“'') и гостин-судија - Тајс Диорио и членот на музичката група ''„Black Eyed Peas“'' - Табу. Филмот за првпат се прикажа на 18 мај 2012 година. == Воведен дел == Во оваа приказна се зборува за петте двојки од [[Атланта (Џорџија)|Атланта]] коишто ги уживаат многуте задоволства за време на бременоста. Ремзи и Скајлер се венчани. Синот на Ремзи, Гери е венчан со Венди. Братучетка ѝ на Скајлер е Роси, којашто е во врска со Марко. Гери присуствуваше на програмата за слабеење на Џулс. Таа се запозна со танцувачот Еван во едно шоу посветено на натпреварување во танцување и сега тие ќе имаат бебе. На крај, за да се поврзе сè, фотограферката на Венди е Холи (којашто е мажена за Алекс) и Венди ѝ предлага на Скајлер понатаму да ја ангажира Холи за нејзините фотографии. == Продукција == Чејс Крафорд, Бруклин Декер, режисерот Кирк Џонс и Елизабет Бенкс присуствувале на премиерата во Њујорк. Филмот ''„Што да очекуваш кога очекуваш“'' се заснова на истоимената книга, којашто ја напишаа Хајди Маркоф и Шерон Мејзел, а сценариото го адаптираше Хедер Хач и го преработи Шона Крос. Кирк Џонс е режисер на филмот. На 14 јануари 2010 година, филмското студио ''„Lionsgate“'' од ''„Phoenix Pictures“'' ги доби правата за прикажување на филмот во целиот свет. На 9 јули 2011 се одржа јавен повик за распределба на улогите на бремени жени и Етиопјанци. Филмот започна со сликање на целата актерска екипа во [[Атланта (Џорџија)|Атланта]] на 19 јули 2011 година. На 26 јули, снимањето продолжи во Мидтаун, на Пичтри Стрит, близу до ''„High Museum“'' и во паркот во Пиемонт. == Прифатеност == === Критики === Филмот добил оценка од 23% на ''„[[Rotten Tomatoes]]“'', од 127 критики. Најголемиот дел од критиките од филмските критичари биле негативни. Питер Траверс од весникот ''„[[Rolling Stone]]“'' го оценил филмот со еднаипол ѕвездичка и пишува дека самиот филм „те тера да повратиш“, но ја фали избраната актерска екипа. Мат Стивенс од сателитската телевизиска мрежа ''„[[E!|E! Online]]“'' дава негативни критики за филмот и изјавува дека шегите се „очигледни“ и „малку драма би можела да го извади од списокот на ''„Многу посебна епизода“'' од жанрот „комедија на ситуација“ – и сè да се реши веднаш после паузата за реклами“. Помеѓу другите критичари, Бетси Шарки од весникот ''„Los Angeles Times“'' ја забележа збрката во филмот којшто брзо се шири и подробно ја опишува бременоста во петте двојки и напишала дека „Наместо да се даде занимливо објаснение на почетокот, во филмот се прави збрка“. Весникот ''„[[New York Daily News]]“'' го оцени филмот со триипол ѕвездички и напиша: „За среќа, и да не си родител, филмот е едно прилично пријатно и забавно патување со единствена порака и до родителите и до оние кои некогаш имале мајка или татко“ и дека најтрогателниот момент во филмот е сцената кога улогата на Џенифер Лопез патува во Етиопија за го земе детето коешто го посвојува. [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија:Филмски комедии]] [[Категорија:Филмови од 2012 година]] [[Категорија:Филмови на Кирк Џонс]] [[Категорија:Филмови со Џенифер Лопес]] [[Категорија:Филмови со Крис Рок]] [[Категорија:Филмови со Камерон Дијаз]] [[Категорија:Филмови со Елизабет Бенкс]] [[Категорија:Филмови со Чејс Крафорд]] [[Категорија:Филмови со Бруклин Декер]] [[Категорија:Филмови со Ана Кендрик]] [[Категорија:Филмови со Метју Морисон]] [[Категорија:Филмови со Денис Квејд]] [[Категорија:Филмови со Родриго Санторо]] 1gnolzcaf8oz81bd6rr3sd3ycwp93mj 0 1064059 4795871 4234336 2022-07-23T16:48:40Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Stadt |image_photo = Kirche Bad Sulza.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Бад Зулца |Wappen = Wappen von Bad Sulza.png |lat_deg = 51 |lat_min = 5 | lat_sec = 15 |lon_deg = 11 |lon_min = 37 | lon_sec = 20 |Lageplan = Bad Sulza in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = Вајмар |Höhe = 140 |Fläche = 46.32 |Einwohner = 5000 |Stand = 2011-12-31 |PLZ = 99510, 99516–99518 |Vorwahl = 03644, 036461, 036463 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 004 |Adresse = Маркт 1<br />99518 Бад Зулца |Website = [http://www.bad-sulza.de/ www.bad-sulza.de] |Bürgermeister = Јоханес Хертвиг |Partei = CDU }} '''Бад Зулца''' ({{lang-de|Bad Sulza}}) — град во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Се наоѓа на реката [[Илм (Зале)|Илм]], 15 километри југозападно од [[Наумбург (Зале)|Наумбург]] и 18 километри северно од [[Јена]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] [[Категорија:Бањски градови во Германија]] r0wxko5mubaj41vlmjbt5wyoyyycygu 0 1064062 4795874 4234389 2022-07-23T16:50:19Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{dablink|Бланкенхајн е исто така дел од [[Кримичау]] во Саксонија.}} {{Инфокутија Место во Германија |Art = Stadt |image_photo = Blankenhain Rathaus.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Бланкенхајн |Wappen = Wappen_blankenhain.jpg |lat_deg = 50 | lat_min = 51 | lat_sec = 36 |lon_deg = 11 | lon_min = 20 | lon_sec = 38 |Lageplan = Blankenhain in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Höhe = 350 - 390 |Fläche = 113.53 |Einwohner = 6820 |Stand = 2006-06-30 |PLZ = 99444 |PLZ-alt = O5304 |Vorwahl = 036459 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 008 |Gliederung = 23 |Straße = Марктштрасе 4 |Website = [http://www.blankenhain.de/ www.blankenhain.de] |Bürgermeister = Клаус-Дитер Келнер |Partei = SPD }} '''Бланкенхајн''' ({{lang-de|Blankenhain}}) — град во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Се наоѓа 14 километри јужно од [[Вајмар]]. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Blankenhain}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] k81uyts7fe4r2cw1x9ol33wqay1dakd 0 1064064 4795881 4222656 2022-07-23T16:56:40Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = GroßheringenKirche2.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Гросхеринген |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 6 |lat_sec = 8 |lon_deg = 11 |lon_min = 39 |lon_sec = 59 |Lageplan = Großheringen in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = Бад Зулца |Höhe = 140 |Fläche = 6.03 |Einwohner = 700 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99518 |Vorwahl = 036461 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 022 |Straße = Кезенер Штрасе 10 |Website = [http://www.bad-sulza.de/ www.bad-sulza.de] |Bürgermeister = Јенс Баумбах }} '''Гросхеринген''' ({{lang-de|Großheringen}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] f7nvpxt7ni81iu9zg82m2bzbi6srcq7 0 1064071 4795885 4222659 2022-07-23T16:58:55Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Eberstedt Kirche 01.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Еберштет |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 4 |lat_sec = 27 |lon_deg = 11 |lon_min = 34 |lon_sec = 44 |Lageplan = Eberstedt in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = Бад Зулца |Höhe = 134 |Fläche = 4.13 |Einwohner = 224 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99518 |Vorwahl = 036461 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 015 |Straße = Дорфштрасе 50 |Website = [http://www.bad-sulza.de/ www.bad-sulza.de] |Bürgermeister = Ханс-Ото Зулце }} '''Еберштет''' ({{lang-de|Eberstedt}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] 2jw9n59p2twzwc9yk64bokvw7la565i 0 1064138 4795889 4222667 2022-07-23T17:02:50Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Rittergut in Münchengosserstädt.JPG |imagesize = 250п |image_caption = |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 1 |lat_sec = 48 |lon_deg = 11 |lon_min = 36 |lon_sec = 1 |Lageplan = Saaleplatte in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Höhe = 265 |Fläche = 42.81 |Einwohner = 3147 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99510 |Vorwahl = |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 099 |Gliederung = 9 |Straße = Им Унтердорф 110<br />OT Вормштет |Website = [http://www.saaleplatte.info www.saaleplatte.info] |Bürgermeister = Јерг Хамер }} '''Залеплате''' ({{lang-de|Saaleplatte}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] da4l4edwcacfh00fygn7wc36xchqghs 0 1064437 4795880 4222675 2022-07-23T16:55:49Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{другизначења|Балштет}} {{Инфокутија Место во Германија |Name = Балштет |image_photo = Ballstedt Kirche.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Балштет |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 3 |lat_sec = 11 |lon_deg = 11 |lon_min = 12 |lon_sec = 39 |Lageplan = Ballstedt in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = Вајмар |Verwaltungsgemeinschaft = Нордкрајс Вајмар |Höhe = 238 |Fläche = 3.34 |Einwohner = 332 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99439 |Vorwahl = 036452 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 005 |Straße = Им Дорфе 54 |Website = [http://www.vg-berlstedt.de/ www.vg-berlstedt.de] |Bürgermeister = Јоаким Померанц }} '''Балштет''' ({{lang-de|Ballstedt}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] 1mhc4jytk7nx3jtis2zpq7hq98qfqwb 0 1064441 4795887 4222676 2022-07-23T17:00:01Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Ettersburg.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Етерсбург |Wappen = Coat of Arms of Ettersburg.svg |lat_deg = 51 |lat_min = 2 |lat_sec = 0 |lon_deg = 11 |lon_min = 16 |lon_sec = 47 |Lageplan = Ettersburg in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = Вајмар |Verwaltungsgemeinschaft = Нордкрајс Вајмар |Höhe = 322 |Fläche = 2.92 |Einwohner = 591 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99439 |Vorwahl = 03643 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 017 |Straße = Ан дер Шуле 3 |Website = [http://www.vg-berlstedt.de/ www.vg-berlstedt.de] |Bürgermeister = Вернер Мичинг }} '''Етерсбург''' ({{lang-de|Ettersburg}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] 4e34xte9c0s7u5lmdd8u8f9o5s2l01o 0 1064462 4795872 4222681 2022-07-23T16:49:19Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Luftaufnahme Berlstedt.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Авионски поглед кон Берлштет |Wappen = Wappen_Berlstedt.png |lat_deg = 51 |lat_min = 3 |lat_sec = 40 |lon_deg = 11 |lon_min = 14 |lon_sec = 39 |Lageplan = Berlstedt in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = Вајмар |Verwaltungsgemeinschaft = Нордкрајс Вајмар |Höhe = 228 |Fläche = 18.94 |Einwohner = 1916 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99439 |Vorwahl = 036452 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 007 |Straße = Хауптштрасе 23 |Website = [http://www.vg-berlstedt.de/ www.vg-berlstedt.de] |Bürgermeister = Силвија Енгел }} '''Берлштет''' ({{lang-de|Berlstedt}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. На 1 декември 2007, поранешната општина [[Хотелштет]] била припоена кон Берлштет. Општината претставува административно седиште на [[Општинска заедница|општинската заедница]] [[Нордкрајс Вајмар]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] cwd6bnn1sc6eqku9nz959uosyar5j9c 0 1064557 4795875 4222684 2022-07-23T16:50:51Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |Art = Stadt |image_photo = Buttelstedt Kirche 3.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Бутелштет |Wappen = Wappen Buttelstedt.png |lat_deg = 51 |lat_min = 4 |lat_sec = 27 |lon_deg = 11 |lon_min = 20 |lon_sec = 28 |Lageplan = Buttelstedt in AP.png |Bundesland = Thüringen |Landkreis = Вајмар |Verwaltungsgemeinschaft = Нордкрајс Вајмар |Höhe = 200 |Fläche = 18.82 |Einwohner = 1368 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99439 |Vorwahl = 036451 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 011 |Straße = Маркт 14 |Website = [http://www.vg-buttelstedt.de/ www.vg-buttelstedt.de] |Bürgermeister = Јоаким Улрих }} '''Бутелштет''' ({{lang-de|Buttelstedt}}) — [[град]] во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Се наоѓа 11 километри северно од [[Вајмар]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] bt4zm81c0u0pbm5cp1e5z37br0pjxgb 0 1064560 4795878 4222685 2022-07-23T16:52:40Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Wohlsborn, die Hauptstraße.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Улица во Волсборн |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 1 |lat_sec = 56 |lon_deg = 11 |lon_min = 21 |lon_sec = 54 |Lageplan = Wohlsborn in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = Вајмар |Verwaltungsgemeinschaft = Нордкрајс Вајмар |Höhe = |Fläche = 4.03 |Einwohner = 526 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99439 |Vorwahl = 03643 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 097 |Straße = Брајтенштрасе 6a |Website = [http://www.vg-buttelstedt.de www.vg-buttelstedt.de] |Bürgermeister = Петер Томас }} '''Волсборн''' ({{lang-de|Wohlsborn}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] n3jjhgl6627kniqh7n2dgdhkcz6cgqf 0 1064562 4795879 4222686 2022-07-23T16:55:21Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Großobringen Kirche außen.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Грособринген |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 1 |lat_sec = 53 |lon_deg = 11 |lon_min = 20 |lon_sec = 8 |Lageplan = Großobringen in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = Вајмар |Verwaltungsgemeinschaft = Нордкрајс Вајмар |Höhe = 288 |Fläche = 7.62 |Einwohner = 853 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99439 |Vorwahl = 03643 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 023 |Straße = Ангер 31b |Website = [http://www.vg-buttelstedt.de www.vg-buttelstedt.de] |Bürgermeister = Бернд Шредер }} '''Грособринген''' ({{lang-de|Großobringen}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] g0uffcfzva2v6jtoqmcdjwsw0dut265 0 1064572 4795888 4222691 2022-07-23T17:00:27Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{ПојВрска|За други употреби, види [[Заксенхаузен]]}} {{Инфокутија Место во Германија |Name = Заксенхаузен |image_photo = Kirche Sachsenhausen.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Заксенхаузен |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 2 |lat_sec = 43 |lon_deg = 11 |lon_min = 22 |lon_sec = 2 |Lageplan = Sachsenhausen in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = Вајмар |Verwaltungsgemeinschaft = Нордкрајс Вајмар |Höhe = 250 |Fläche = 4.85 |Einwohner = 389 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99439 |Vorwahl = 03643 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 082 |Adresse = Хиртенгасе 89<br />99439 Заксенхаузен |Website = [http://www.vg-buttelstedt.de www.vg-buttelstedt.de] |Bürgermeister = Георг Шајде }} '''Заксенхаузен''' ({{lang-de|Sachsenhausen}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] jkmjnqvzdjpidcioj7v7y6qgv2av827 0 1064643 4795873 4222693 2022-07-23T16:49:45Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Bechstedtstraß - Kirche.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Бехштетштрас |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 56 |lat_sec = 56 |lon_deg = 11 |lon_min = 11 |lon_sec = 46 |Lageplan = Bechstedtstraß in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = Граметал |Höhe = 335 |Fläche = 5.73 |Einwohner = 281 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99428 |Vorwahl = 03643 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 006 |Straße = Им Дорфе 35 |Website = [http://www.weimar-umland.de/vggrammetal/ www.weimar-umland.de<br/>/vggrammetal] |Bürgermeister = Лотар Мелер }} '''Бехштетштрас''' ({{lang-de|Bechstedtstraß}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] s8xkdcpbn8kl433du6zibpvpppso1ug 0 1064645 4795883 4222694 2022-07-23T16:57:37Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Daasdorf am Berge Dorfkirche 2.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Дасдорф на Берге |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 3 |lat_sec = 50 |lon_deg = 11 |lon_min = 20 |lon_sec = 33 |Lageplan = Daasdorf a. Berge in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = Граметал |Höhe = 279 |Fläche = 2.84 |Einwohner = 247 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99428 |Vorwahl = 03643 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 012 |Straße = Ам Ангер 25 |Website = [http://www.weimar-umland.de/vggrammetal/ www.weimar-umland.de/vggrammetal] |Bürgermeister = Матијас Шајт }} '''Дасдорф на Берге''' ({{lang-de|Daasdorf am Berge}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] b93vo1atxi0hbazyhlbgwnshcuz59vx 0 1064649 4795891 4222696 2022-07-23T17:03:54Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Isseroda - Kirche.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Исерода |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 57 |lat_sec = 20 |lon_deg = 11 |lon_min = 13 |lon_sec = 15 |Lageplan = Isseroda in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = Граметал |Höhe = 352 |Fläche = 3.90 |Einwohner = 553 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99428 |Vorwahl = 03643 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 036 |Straße = Шлосгасе 22 |Website = [http://www.weimar-umland.de/vggrammetal/ www.weimar-umland.de/vggrammetal] |Bürgermeister = Ралф Лобер }} '''Исерода''' ({{lang-de|Isseroda}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] 7ot79hwihh79nn1m7auslshwx582xhn 0 1064955 4795876 4222713 2022-07-23T16:51:28Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kirche Buchfart.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Бухфарт |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 55 |lat_sec = 16 |lon_deg = 11 |lon_min = 19 |lon_sec = 57 |Lageplan = Buchfart in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Мелинген (општинска заедница)|Мелинген]] |Höhe = 258 |Fläche = 7.20 |Einwohner = 176 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99438 |Vorwahl = 03643 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 009 |Straße = Вајмарише Штрасе 7 |Bürgermeister = Франк Генгелбах }} '''Бухфарт''' ({{lang-de|Buchfart}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] 4lbtip21dusblum4fhfln20525xj88t 0 1064958 4795884 4222714 2022-07-23T16:58:16Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Döbritschen Ausblick - Richtung Süden.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Авионски поглед кон Дебричен |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 55 |lat_sec = 9 |lon_deg = 11 |lon_min = 28 |lon_sec = 36 |Lageplan = Döbritschen in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Мелинген (општинска заедница)|Мелинген]] |Höhe = 355 |Fläche = 8.33 |Einwohner = 236 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99441 |Vorwahl = 036454 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 013 |Straße = Им Дорфе 18 |Bürgermeister = Сузан Херл }} '''Дебричен''' ({{lang-de|Döbritschen}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] fxuungkyml2gh57j6jyde4ehwgagw3q 0 1064962 4795882 4222716 2022-07-23T16:57:07Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Großschwabhausen St. Margareta 02.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Гросшвабхаузен |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 56 |lat_sec = 16 |lon_deg = 11 |lon_min = 29 |lon_sec = 12 |Lageplan = Großschwabhausen in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Мелинген (општинска заедница)|Мелинген]] |Höhe = 319 |Fläche = 12.16 |Einwohner = 1077 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99441 |Vorwahl = 036454 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 025 |Straße = Ам Холштетер Вег 3 |Website = [http://www.grossschwabhausen.de/ www.grossschwabhausen.de] |Bürgermeister = Ханс-Јирген Шафарцик }} '''Гросшвабхаузен''' ({{lang-de|Großschwabhausen}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. На 1 декември 2007, поранешната општина [[Холштет]] била припоена кон Гросшвабхаузен. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] o8zjfoh2447gg38uudlf7gvvqh45rn7 0 1064973 4795892 4222720 2022-07-23T17:04:21Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Kapellendorf St. Maria und Bartholomäus 01.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Капелендорф |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 58 |lat_sec = 30 |lon_deg = 11 |lon_min = 28 |lon_sec = 5 |Lageplan = Kapellendorf in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Мелинген (општинска заедница)|Мелинген]] |Höhe = 245 |Fläche = 5.36 |Einwohner = 452 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99510 |Vorwahl = 036425 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 037 |Straße = Ам Бургплац 1 |Bürgermeister = Јирген Елстерман }} '''Капелендорф''' ({{lang-de|Kapellendorf}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] tspm8x3y64rjc7rwh3kzwoju175c0z7 0 1065027 4795877 4222723 2022-07-23T16:51:57Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Wiegendorf Dorfkirche.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Вигендорф |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 59 |lat_sec = 11 |lon_deg = 11 |lon_min = 26 |lon_sec = 16 |Lageplan = Wiegendorf in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Мелинген (општинска заедница)|Мелинген]] |Höhe = 260 |Fläche = 4.04 |Einwohner = 390 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99510 |Vorwahl = 036462 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 095 |Adresse-Verband = Карл-Александер Штрасе 134a<br />99441 Мелинген |Bürgermeister = Герхард Геблер }} '''Вигендорф''' ({{lang-de|Wiegendorf}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] gjn6ecp4v9tuasxl6508m2th80dr4n6 0 1065039 4795886 4222728 2022-07-23T16:59:30Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Oettern Kirche 03.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Етерн |Wappen = |lat_deg = 50 |lat_min = 55 |lat_sec = 22 |lon_deg = 11 |lon_min = 21 |lon_sec = 29 |Lageplan = Oettern in AP.png |Bundesland = Thuringia |Landkreis = [[Вајмар (округ)|Вајмар]] |Verwaltungsgemeinschaft = [[Мелинген (општинска заедница)|Мелинген]] |Höhe = 245 |Fläche = 3.61 |Einwohner = 151 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 99438 |Vorwahl = 036453 |Kfz = AP |Gemeindeschlüssel = 16 0 71 071 |Straße = Им Дорфе 14 |Bürgermeister = Норберт Унгетим }} '''Етерн''' ({{lang-de|Oettern}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] esak86t8bxnra575pextbgi1r1u0qj8 0 1073122 4795857 4515482 2022-07-23T16:31:45Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Галаксија |соѕвездие=[[Паун (соѕвездие)|Паун]] |епоха=Ј2000.0 |ректасцензија=21 ч 21 м 55,9 с |деклинација=-65° 50' 9" |положбен агол=0 |вид на објект= [[галаксија]] |морфолошки вид=SBbc |привиден сјај В=13,3 |привиден сјај Ч=13,9 |површински сјај=13,3 |привидни димензии=1,3' x 0,9' |црвено поместување= |оддалеченост= |откривач=[[Делајл Стјуарт]] |датум на откривање=[[22 август]] [[1900]] |алтернативни ознаки=ESO 107-25, IRAS 21177-6602 |слика=IC484 - SDSS DR14.jpg}} '''IC 484''' — [[галаксија]] во соѕвездието [[Паун (соѕвездие)|Паун]], заведена во [[Нов општ каталог|Новиот општ каталог]] на објекти на длабокото небо. Објектот бил предмет и на други истражувања, па освен како IC 484 се споменува и како ESO 107-25, IRAS 21177-6602. == Откривање == Објектот е откриен на [[22 август]] [[1900]] година од страна на [[Делајл Стјуарт]]. == Податоци == === Податоци од набљудување === Според [[Хаблова низа|морфолошката класификација на галаксиите]], IC 484 е од видот SBbc.<ref>{{NASA link|број={{{n}}}}}</ref> Видливиот [[Привидна ѕвездена величина|сјај]] со голо око изнесува 13,3 mag, а оној во рамките на интервалот од минималната до максималната честота 13,9 mag, додека [[Површински сјај|површинскиот сјај]] изнесува 13,3 ''m''/лм².<ref name="SEDS">[http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?IC{{{n}}} Students for the Exploration and Development of Space], поправени податоци за IC {{{n}}}</ref> IC 484 има привидни димензии од 1,3' х 0,9'.<ref name="SEDS"/> === Астрономски податоци === Објектот е од [[Епоха (астрономија)|епохата]] Ј2000.0. Неговата [[ректасцензија]], односно аголот измерен меѓу [[еклиптика]]та и [[небесен екватор|небесниот екватор]] со теме во [[Пролетна точка|пролетната точка]], изнесува 21 ч 21 м 55,9 с, а неговата [[Деклинација (астрономија)|деклинација]], односно висината на лакот на тој агол, -65° 50' 9".<ref>[http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=IC+{{{n}}} IC {{{n}}}], ''[[SIMBAD]]'', [[Центар за астрономски податоци во Стразбур]]</ref> [[Положбен агол|Положбениот агол]] на објектот е во износ од 0°.<ref name="SEDS"/> == Други поделби == Проучување на IC 484 е вршено од повеќе истражувачи, па поради тоа е вклучен и во други познати збирки според различн критериуми на поделба. Така, во [[Каталог на најважните галаксии|Каталогот на најважните галаксии]] (PGC), објектот се среќава со ознаката 66636. == Поврзано == {{portalpar|Астрономија}} * [[Список на IC објекти (1-500)]]; * [[Индекс-каталог]]; * [[Паун (соѕвездие)]]. == Наводи == {{наводи}} == Користена литература == * Zwicky, F., E. Herzog, and P. Wild, "Catalogue of Galaxies and Clusters of Galaxies", Vol.I. Pasadena, Calif., California Institute of Technology, 1961. Also, successive volumes through 1968. (1,380) (Catalog) == Надворешни врски == * [http://www.messier45.com/cgi-bin/dsdb/dsb.pl?ss=116277112754765&str=IC484 Прегледувач на длабокото небо — IC 484] * [http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?IC484 Поправени информации за IC 484] * [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?IC%20484 IC 484] — VizieR. * [http://ned.ipac.caltech.edu/cgi-bin/nph-objsearch?objname=IC%20484 IC 484] — [[Вонгалактичка база на податоци на НАСА]] [[Категорија:IC-објекти]] [[Категорија:Паун (соѕвездие)]] 53r50fa16grngljotegyxx28x11o3kx 0 1074152 4795950 4519262 2022-07-23T20:45:53Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Галаксија |соѕвездие=[[Лав (соѕвездие)|Лав]] |епоха=Ј2000.0 |ректасцензија=11 ч 16 м 25,5 с |деклинација=+9° 48' 24"" |положбен агол=135 |вид на објект= [[галаксија]] |морфолошки вид=S0-a |привиден сјај В=14,4 |привиден сјај Ч=15,3 |површински сјај=11,8 |привидни димензии=0,5' x 0,2' |црвено поместување= |оддалеченост= |откривач=[[Макс Волф]] |датум на откривање=[[27 март]] [[1906]] |алтернативни ознаки=CGCG 67-47 |слика=IC1383 - SDSS DR14.jpg}} '''IC 1383''' — [[галаксија]] во соѕвездието [[Лав (соѕвездие)|Лав]], заведена во [[Нов општ каталог|Новиот општ каталог]] на објекти на длабокото небо. Објектот бил предмет и на други истражувања, па освен како IC 1383 се споменува и како CGCG 67-47. == Откривање == Објектот е откриен на [[27 март]] [[1906]] година од страна на [[Макс Волф]]. == Податоци == === Податоци од набљудување === Според [[Хаблова низа|морфолошката класификација на галаксиите]], IC 1383 е од видот S0-a.<ref>{{NASA link|број={{{n}}}}}</ref> Видливиот [[Привидна ѕвездена величина|сјај]] со голо око изнесува 14,4 mag, а оној во рамките на интервалот од минималната до максималната честота 15,3 mag, додека [[Површински сјај|површинскиот сјај]] изнесува 11,8 ''m''/лм².<ref name="SEDS">[http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?IC{{{n}}} Students for the Exploration and Development of Space], поправени податоци за IC {{{n}}}</ref> IC 1383 има привидни димензии од 0,5' х 0,2'.<ref name="SEDS"/> === Астрономски податоци === Објектот е од [[Епоха (астрономија)|епохата]] Ј2000.0. Неговата [[ректасцензија]], односно аголот измерен меѓу [[еклиптика]]та и [[небесен екватор|небесниот екватор]] со теме во [[Пролетна точка|пролетната точка]], изнесува 11 ч 16 м 25,5 с, а неговата [[Деклинација (астрономија)|деклинација]], односно висината на лакот на тој агол, +9° 48' 24"".<ref>[http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=IC+{{{n}}} IC {{{n}}}], ''[[SIMBAD]]'', [[Центар за астрономски податоци во Стразбур]]</ref> [[Положбен агол|Положбениот агол]] на објектот е во износ од 135°.<ref name="SEDS"/> == Други поделби == Проучување на IC 1383 е вршено од повеќе истражувачи, па поради тоа е вклучен и во други познати збирки според различн критериуми на поделба. Така, во [[Каталог на најважните галаксии|Каталогот на најважните галаксии]] (PGC), објектот се среќава со ознаката 34387. == Поврзано == {{portalpar|Астрономија}} * [[Список на IC објекти (1-500)]]; * [[Индекс-каталог]]; * [[Лав (соѕвездие)]]. == Наводи == {{наводи}} == Користена литература == * Zwicky, F., E. Herzog, and P. Wild, ""Catalogue of Galaxies and Clusters of Galaxies"", Vol.I. Pasadena, Calif., California Institute of Technology, 1961. Also, successive volumes through 1968. (1,380) (Catalog) == Надворешни врски == * [http://www.messier45.com/cgi-bin/dsdb/dsb.pl?ss=116277112754765&str=IC1383 Прегледувач на длабокото небо — IC 1383] * [http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?IC1383 Поправени информации за IC 1383] * [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?IC%201383 IC 1383] — VizieR. * [http://ned.ipac.caltech.edu/cgi-bin/nph-objsearch?objname=IC%201383 IC 1383] — [[Вонгалактичка база на податоци на НАСА]] [[Категорија:IC-објекти]] [[Категорија:Лав (соѕвездие)]] mktkmml7spgt53gj671oqx0k002y8yu 0 1076956 4795988 3366696 2022-07-23T22:10:50Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Serialismo (O, R, I, RI).png|мини|Меѓународниот речник на музиката, Хармондсворт, Меридијан, 1992 година, стр. v. „Серијализам“]] Во [[музика|музиката]], '''серијализмот''' е метод или техника на компонирање (Griffiths 2001, 116), која користи организирани серии на вредности во различни музички елементи. Серијализмот започнува првично со [[Арнолд Шенберг]] и неговата [[додекафонија|додекафонска]] техника, потоа неговите следбеници работат на серијализмот како пример на [[атоналност|пост-тоналната]] мисла. (Whittall 2008, 1). Дванаесет-тонската (додекафонска) техника предвидува неутрална база на 12 ноти од [[хроматска скала|хроматската скала]], формирајќи тонски серии кои резултираат со унифицирани [[мелодија|мелодиско]]-[[хармонија|хармонски]] структури. Други типови на серијализам исто така работат со шеми кои одат вон традиционалните музички димензии и техниката ја воведуваат и на времетраењето, динамиката и бојата на звукот. Идејата за серијализам е исто така присутна и во [[визуелна уметност|визуелната уметност]], [[дизајн|дизајнот]] и [[архитектура|архитектурата]]. (Bandur 2001, 5, 12, 74; Gerstner 1964, ''passim''). Музичката употреба на зборот "серија" не треба да се побуни со математичкото значење на истиот термин. '''Интегрален серијализам''' или '''тотален серијализам''' е техника која употребува серии во сите музички аспекти, од времетраењето, динамиката, регистарот до висината на нотите (Whittall 2008, 273). За истата техника, во Европа се користи терминот '''генерален серијализам'''. (Grant 2001, 5–6). Композиторите како Арнолд Шенберг, [[Антон Веберн]], [[Албан Берг]], [[Карлхајнц Штокхаузен]], [[Пјер Булез]], [[Лујџи Ноно]], [[Милтон Бабит]] и [[Жан Барак]] користат серии на нивни сопствен начин. Други композитори како [[Бела Барток]], [[Лучано Берио]], [[Бенџамин Бритен]], [[Џон Кејџ]], [[Арон Копланд]], [[Оливие Месијан]], [[Арво Пjарт]], [[Валтер Пистон]], [[Нед Рорем]], [[Алфред Шнитке]], [[Димитриј Шостакович]], [[Игор Стравински]], па дури и некои [[џез]] композитори како [[Јусеф Латиф]] и [[Бил Еванс]] го користат серијализмот во одредени наврати. {{Нормативна контрола}} 142mqmfncofitpn7eguj07lvy2ymxpf 0 1079621 4795870 4618694 2022-07-23T16:46:10Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Sickenberg 01.JPG |imagesize = 250п |image_caption = Поглед кон Зикенберг |Wappen = |lat_deg = 51 |lat_min = 16 |lat_sec = 47 |lon_deg = 10 |lon_min = 1 |lon_sec = 49 |Lageplan = Asbach-Sickenberg in EIC.svg |Bundesland = Thüringen |Landkreis = Ајхсфелд |Verwaltungsgemeinschaft = Удер |Höhe = 256 |Fläche = 9.78 |Einwohner = 120 |Stand = 2006-12-31 |PLZ = 37318 |Vorwahl = 036087 |Kfz = EIC |Gemeindeschlüssel = 16 0 61 002 |Adresse-Verband = Siedlung 14<br />37318 Удер |Website = [http://www.vg-uder.de/orte/asbach_sickenberg.htm www.vg-uder.de] |Bürgermeister = Ерна Урсел Ланге }} '''Асбах-Зикенберг''' ({{lang-de|Asbach-Sickenberg}}) — општина во округот [[Ајхсфелд (округ)|Ајхсфелд]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. По потпишувањето на Ванфридскиот договор од 1945, поранешната општина во Хесен Асбах-Зикенберг станал дел од советската окупациска зона и подоцна дел од [[Источна Германија]]. == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{Градови во Ајхсфелд (округ)}} {{Ајхсфелд-никулец}} [[Категорија:Ајхсфелд (округ)]] [[Категорија:Општини во Тирингија]] [[Категорија:Хесен-Насау]] tum50w6xm5wwqrzuxg62wosy8su7kax 0 1102978 4795890 4675758 2022-07-23T17:03:27Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Место во Германија |image_photo = Evangelische Lamprechtskirche, Meßstetten.jpg |imagesize = 250п |image_caption = Црква во Илмтал-Вински Пат |lat_deg = 51 |lat_min = 03 |lon_deg = 11 |lon_min = 26 |Lageplan = Ilmtal-Weinstraße in AP.png |Bundesland = Thuringia |Kreis = Вајмар |Höhe = |Fläche = 64.84 |Einwohner = 4638 |Stand = 2012-12-31 |Kfz = AP |PLZ = 99510 |Vorwahl = 036373, 03644, 036462, 036463 |Gemeindeschlüssel = 16071101 |Gliederung = |Adresse = Willerstedter Str. 1 <br> 99510 Пфифелбах |Website = [http://www.vg-ilmtal-weinstrasse.de www.vg-ilmtal-weinstrasse.de] |Bürgermeister = |Bürgermeistertitel = |Partei = }} '''Илмтал-Вински Пат''' ({{lang-de|Ilmtal-Weinstraße}}) — општина во округот [[Вајмар (округ)|Вајмар]], во [[Тирингија]], [[Германија]]. Била именувана по реката [[Илм (Зале)|Илм]], која тече низ општината. Била создадена на 31 декември 2013 со спојување на поранешните општини [[Либштет]], [[Матштет]], [[Нидерајсен]], [[Нидеросла]], [[Нирмсдорф]], [[Оберајсен]], [[Османштет]], [[Пфифелбах]] и [[Вилерштет]]. Претходно, овие општини соработувале во рамките на [[Илмтал-Вински Пат (општинска заедница)|истоимената]] [[општинска заедница]], која била распуштена на 31 декември 2013. Општината [[Кромсдорф]], која била дел од општинската заедница Илмтал-Вински Пат, не се приклучила на општината Илмтал-Вински Пат. Седиштето на општината и на поранешната општинска заедница е во Пфифелбах. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.vg-ilmtal-weinstrasse.de Официјална страница] {{de}} {{Градови во Вајмар (округ)}} {{ВајмарерЛанд-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Вајмар (округ)]] [[Категорија:Општини во Тирингија]] hqgnit0kgybo7cq6daclvanmac69zkq 0 1105175 4796067 4776972 2022-07-24T10:03:41Z 92.53.57.245 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за претседател | име= [[Податотека:Coat of arms of the President of Macedonia.svg|40px]] Стево Пендаровски [[Податотека:Coat of arms of the President of Macedonia.svg|40px]] | слика= President Pendarovski (48314466596).jpg | големина= 250п | опис= | звање= [[V Претседател на Македонија]] | ред= [[Претседател на Македонија|5. Претседател на Македонија]] | мандат_поч= [[12 мај]] [[2019]] | мандат_крај= | претседател= | претходник= [[Ѓорге Иванов]] | следбеник= | роден_дата= {{роден на и возраст|1963|4|3|df=yes}} | роден_место= [[Скопје]], [[Народна Република Македонија|Македонија]], [[Федеративна Народна Република Југославија|Југославија]] | умрел_дата= | умрел_место= | сопружник= [[Елизабета Ѓоргиевска]] | професија= | партија= | религија= | потпис= | фусноти= [[Претседатели на Македонија]] }} '''Стево гомно Пендаровски''' ({{роден на|3|април|1963}} во {{роден во|Скопје}}) — македонски политичар. Тој е петти [[претседател на Македонија]] од 12 мај 2019 година. Поголемиот дел од професионалната кариера го поминал во Министерството за внатрешни работи како безбедносен аналитичар. Во 2000-тите бил советник за национална безбедност и за надворешна политика на двајца македонски претседатели, [[Борис Трајковски|Борис Трајковси]] и [[Бранко Црвенковски]]. Пендаровски е универзитетски професор и предава на Универзитетот Американ колеџ во Скопје. Пендаровски првпат бил кандидат за претседател на државата во 2014 година, кога бил кандидат на коалицијата предводена од [[СДСМ]], но не успеал да го победи тогашниот претседател Ѓорге Иванов. Во 2019 година вторпат бил кандидат на претседателски избори, овојпат како консензуален кандидат на СДСМ, ДУИ и десетици други политички партии. Пендаровски успеал да го победи кандидатот на опозициската ВМРО-ДПМНЕ, универзитетската професорка [[Гордана Силјановска-Давкова]]. == Рани години и образование == Стево Пендаровски е роден на 3 април 1963 година во [[Скопје]]. Неговото семејство потекнува од [[Мијаци|мијачкото]] село [[Галичник]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://pretsedatel.mk/претседателот-пендаровски-присуству/|title=Претседателот Пендаровски присуствуваше и се обрати на традиционалната манифестација „Галичка свадба“|date=14 јули 2019|work=Претседател на Република Северна Македонија|language=mk-MK|accessdate=2 август 2021}}</ref> Пораснал во [[Скопски земјотрес (1963)|постземјотресно]] Скопје. Неговите родители биле учители.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/galeri-a-stevo-pendarovski-privatno-blagoroden-i-neobichno-duhovit-i-prekrasen-tatko/|title=Стево Пендаровски приватно: Благороден и необично духовит татко|date=6 април 2019|work=emagazin.mk|accessdate=2 август 2021}}</ref> Средното образование го завршил во [[СУГС „Цветан Димов“ - Скопје|скопското училиште „Цветан Димов“]].<ref name="360bio">{{Наведена мрежна страница|url=https://360stepeni.mk/pendarovski-niz-ochite-na-sorabotnicite-nesuden-advokat-tvrdoglav-galichanec-pragmatichen-politichar/|title=Пендаровски низ очите на соработниците: Несуден адвокат, тврдоглав галичанец, прагматичен политичар|date=14 мај 2019|work=360 степени|language=mk-MK|accessdate=2 август 2021}}</ref> Пендаровски дипломирал на [[Правниот факултет во Скопје|Правниот факултет]] на [[Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје]] во 1987 година.<ref name="ofc-bio">{{Наведена мрежна страница|url=https://pretsedatel.mk/biografija-na-pretsedatelot/|title=Биографија на претседателот|work=Претседател на Република Северна Македонија|language=mk-MK|accessdate=2 август 2021}}</ref> Подоцна магистрирал и докторирал на [[Институт за социолошки и политичко-правни истражувања (ИСППИ)|Институтот за социолошки и политичко-правни истражувања]] на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.<ref name="vistinomer-bio">{{Наведена мрежна страница|url=https://vistinomer.mk/stevo-pendarovski-preku-dva-pretsedatelski-kabineta-do-biroto-na-shefot-na-drzhavata-so-svoe-ime/|title=Стево Пендаровски: Преку два претседателски кабинета до бирото на шефот на државата со свое име|date=4 март 2019|work=Вистиномер|language=mk-MK|accessdate=2 август 2021}}</ref> == Професионална кариера == По дипломирањето во 1987 година, Пендаровски работел во адвокатска канцеларија во Скопје како приправник.<ref name="360bio" /> Потоа се вработил во [[Министерство за внатрешни работи на Македонија|Министерството за внатрешни работи]], каде што работел во оддел за аналитика.<ref name="360bio" /> Во 1998 година бил назначен за началник на управата за аналитика и истражување на Министерството за внатрешни работи, а паралелно бил назначен и за портпарол на министерството, како помошник министер за односи со јавност.<ref name="ofc-bio" /> Во 2001 година го напуштил министерството и се приклучил на кабинетот на претседателот [[Борис Трајковски]], каде што работел како советник за национална безбедност. Веста за [[Борис Трајковски#Смрт|падот на македонскиот претседателски авион во Босна и Херцеговина]] на 26 февруари 2004 година ја дознал во [[Даблин]], каде што бил претставник на претседателот во државната делегација која тој ден требало да ја поднесе апликацијата на Македонија за [[Приклучување на Македонија кон ЕУ|членство во Европската унија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://faktor.mk/intervju-pendarovski-so-niedna-partija-ne-sum-razgovaral-za-kandidatura-za-pretsedatel-1|title=Пендаровски: Со ниедна партија не сум разговарал за кандидатура за претседател!|work=Фактор|accessdate=6 август 2021}}</ref> По ненадејната смрт на претседателот Трајковски, Пендаровски бил назначен за претседател на [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]] (ДИК) од страна на вршителот на должноста претседател на Републиката [[Љупчо Јордановски]], како „непартиско решение“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://time.mk/arhiva/?d1=01&m1=01&y1=2004&d2=31&m2=03&y2=2004&all=1&fulltext=1&timeup=2&show=1&q=%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8&read=766f981b7baf33f|title=Утрински: Именувањето за Пендаровски конечно, за бојкотот без коментар (од 10 март 2004)|work=time.mk|accessdate=17 август 2021|quote=„Стево Пендаровски го именував за претседател на ДИК затоа што со својот личен интегритет и она што го покажал досега е вистинската личност. Тој е непартиско решение и сметам дека направив добар избор поради одгласот кој постои меѓу политичките партии, јавните личности и меѓу граѓаните“, истакна Љупчо Јордановски, истакнувајќи дека неговото решение е конечно.}}</ref> а во пресрет на вонредните [[Македонски претседателски избори (2004)|претседателски избори во 2004 година]], но останал да раководи со ДИК до [[Локални избори во Македонија (2005)|локалните избори во 2005 година]] и во исто својство учествувал и во спроведувањето на [[Референдум во Македонија (2004)|референдумот за територијална реорганизација]].<ref name="ofc-bio" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://time.mk/arhiva/?d1=01&m1=01&y1=2005&d2=31&m2=12&y2=2005&all=1&fulltext=1&timeup=2&show=1&q=%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8&read=91058c878030689|title=Дневник: Пендаровски повторно советник на претседателот (од 6 јуни 2005)|work=time.mk|publication-date=|accessdate=4 август 2021}}</ref> Откако се повлекол од функцијата претседател на Државната изборна комисија, во 2005 година Пендаровски се вратил во претседателскиот кабинет, овојпат како советник на претседателот [[Бранко Црвенковски]] за национална безбедност, а понатаму за надворешна политика.<ref name="360bio" /> Пендаровски го напуштил претседателскиот кабинет во 2009 година, кога завршил претседателскиот мандат на Црвенковски. Од 2008 година Пендаровски предава на Факултетот за политички науки при Универзитетот Американ колеџ во Скопје. Некои од областите за кои предава и истражува се: меѓународни односи, разузнавање и национална безбедност, геополитика, глобализација, надворешна политика на САД, надворешна и безбедносна политика на ЕУ, малите држави во меѓународните односи и други.<ref name="vistinomer-bio" /> == Во политиката == Иако не бил член на политичка партија,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/25321933.html|title=Пендаровски - Не сум продукт од ничиј партиски инкубатор|date=6 април 2014|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> на почетокот на 2010-тите години Пендаровски бил политички активен во [[СДСМ|Социјалдемократскиот сојуз на Македонија]]. Во тогашната главна опозициона партија тој членувал во Дипломатскиот совет и Советот за ЕУ интеграција на СДСМ, а подоцна бил назначен и за претседател на Советот за безбедност и НАТО интеграција на партијата, како надворешен соработник.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://arhiva.sdsm.org.mk/default.aspx?mId=55&agId=5&articleId=5548|title=СДСМ ги формира советите на партијата|date=29 октомври 2011|work=arhiva.sdsm.org.mk|accessdate=6 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://arhiva.sdsm.org.mk/default.aspx?mId=55&agId=4&articleId=10138|title=Пендаровски: Ништо не смее да се прави зад грбот на граѓаните|date=15 март 2014|work=arhiva.sdsm.org.mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> === Претседателските избори во 2014 година === Пендаровски бил предложен за кандидат на СДСМ на [[Македонски претседателски избори (2014)|претседателските избори во 2014 година]] од сите 76 општински организации на партијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/25279498.html|title=Стево Пендаровски ќе биде претседателски кандидат на СДСМ|date=27 февруари 2014|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Тој бил официјално избран за претседателски кандидат на коалицијата предводена од СДСМ на 16-тиот конгрес на партијата на 4 март.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/25285814.html|title=Пендаровски официјално избран за претседателски кандидат на СДСМ|date=5 март 2014|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Слоганот на кампањата на Пендаровски на овие избори бил „Македонија заслужува претседател“, а неговата програма се состоела од десет начела.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mojotizbor.mk/arhiva/izbori-2014/114-kandidati/2014/641-stevo-pendarovski.html|title=Стево Пендаровски|last=|first=|work=mojotizbor.mk|accessdate=8 август 2021}}</ref> Првиот круг од овие претседателски избори се одржал на 13 април. Во овој круг Пендаровски добил 326 илјади гласови, 37% од вкупните гласови, и со тоа бил второпласиран, зад тогашниот претседател на државата [[Ѓорге Иванов]], кандидат на владејачката [[Внатрешна македонска револуционерна организација - Демократска партија за македонско национално единство|ВМРО-ДПМНЕ]]. Во првиот круг учествувале и [[Илјаз Халими]] од [[Демократска партија на Албанците|Демократската партија на Албанците]] (ДПА) кој освоил 38 илјади гласови (4%) и Зоран Поповски од [[Граѓанска опција за Македонија|Граѓанската опција за Македонија]] (ГРОМ) кој освоил 31 илјада гласови (3%). [[ДУИ]] не учествувала на овие избори и ги повикала Албанците да ги бојкотираат истите, откако со владејачката ВМРО-ДПМНЕ не успеале да се договорат за консензуален претседателски кандидат.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/25279717.html|title=ДУИ - бојкот на претседателските и предвремени парламентарни избори|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=22 август 2021}}</ref> Вториот круг од овие претседателски избори се одржал на 27 април, заедно со предвремени [[Македонски парламентарни избори (2014)|парламентарни избори]] на кои победила ВМРО-ДПМНЕ. Пендаровски влегол во вториот круг со Ѓорге Иванов. Во овој круг Пендаровски добил речиси 400 илјади гласови, 41% од вкупните гласови, наспроти 534 илјади гласови за Иванов. На овие претседателски избори тогашниот претседател на државата Ѓорге Иванов го освоил вториот претседателски мандат. Овие избори ги влошиле веќе затегнатите односи меѓу владејачката ВМРО-ДПМНЕ и опозиционата СДСМ. Социјалдемократскиот сојуз на Македонија не ги признал претседателските и парламентарните избори. Лидерот на партијата [[Зоран Заев]] посочил дека [[Никола Груевски]] и ВМРО-ДПМНЕ го злоупотребиле целиот државен систем исклучиво за партиски интерес, обвинувајќи за низа нерегуларности на изборите, и побарал техничка влада.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%81%D0%B4%D1%81%D0%BC-%D0%BD%D0%B5-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0-%D0%B8%D0%B7%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%B8-%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B0-%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0-%D0%B4%D0%B0-%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8/a-17594858|title=СДСМ не ги признава изборите и бара техничка влада да спроведе нови|last=|first=|date=27 април 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=7 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BB-%D0%B2%D0%BE-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0/a-17594931|title=Скандал во Македонија|last=|first=|date=27 април 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=7 август 2021}}</ref> Како резултат на негодувањето за изборите, СДСМ, како главна опозициона партија, преминал кон неучество во Собранието, со тоа што одлучил да ги врати пратеничките мандати освоени на парламентарните избори, со образложение дека прифаќањето на пратеничките мандати би ѝ дале легитимитет на власта, која според СДСМ била добиена преку кражба на гласови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%81%D0%B4%D1%81%D0%BC-%D0%B3%D0%B8-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D1%82%D0%BF%D0%BE%D1%80/a-17605285|title=СДСМ ги враќа мандатите и се враќа на политиката на „отпор“|last=|first=|date=1 мај 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=7 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82-%D0%B7%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%BD%D0%B5-%D0%BC%D0%BE%D0%B6%D0%B5-%D0%B4%D0%B0-%D1%81%D0%B5-%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%B8-%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8-%D1%82%D1%83%D0%BA%D1%83-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/a-17660947|title=Спорот за мандатите не може да се реши правнички, туку политички|last=|first=|date=25 мај 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=7 август 2021}}</ref>. Кратко по одржувањето на изборите, Бранко Црвенковски, лидер на СДСМ до 2013 година, кога на чело на партијата застанал Зоран Заев, говорејќи дека СДСМ е во сериозна криза, една од најтешките од формирањето на партијата, и дека за консолидација на партијата е потребно лидерство со голем кредибилитет и уште поголем обединувачки капацитет, „авторитет кој ги надминува рамките на партијата“, дал спорна изјава, велејќи „не сме решение ни јас, ни Заев“ и го посочил Стево Пендаровски како таков, потсетувајќи дека Пендаровски освоил 400 илјади гласови „под еднакво нерегуларни изборни услови“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%86%D1%80%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B7%D0%B0-%D1%81%D0%B4%D1%81%D0%BC-%D0%B2%D0%BE-%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%98-%D0%BC%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82-%D0%BD%D0%B5-%D1%81%D0%BC%D0%B5-%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B8-%D1%98%D0%B0%D1%81-%D0%BD%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B2/a-17617226|title=Црвенковски: За СДСМ, во овој момент, не сме решение ни јас, ни Заев!|last=|first=|date=7 мај 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=6 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D1%87-%D0%BC%D0%B5%D1%93%D1%83-%D1%86%D1%80%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B2/a-17618710|title=Пендаровски во сендвич меѓу Црвенковски и Заев|last=|first=|date=8 мај 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=6 август 2021}}</ref> === Политичката криза и потоа === Лидерот на СДСМ Зоран Заев подолго време посочувал дека поседува материјали од телефонски разговори кои незаконски биле прислушувани од тогашната власт. Разговорите кои биле доказ за незаконски дејствија извршени од тогашната власт биле јавно објавувани во рамките на проектот „Вистината за Македонија“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/zaev-ja-frli-prvata-bomba-denovive-sleduvaat-novi/|title=Заев ја фрли првата „бомба“, деновиве следуваат нови|date=9 февруари 2015|work=Фокус|language=mk-MK|accessdate=6 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/26892287.html|title=Осма „бомба“ на СДСМ - Во Македонија немало избори, имало изборни кражби|date=10 март 2015|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Пендаровски го поддржал проектот, велејќи дека и тој бил прислушуван три години пред да стане претседателски кандидат и дека мотивите за тоа биле политички, со знаење на првите луѓе на Министерството за внатрешни работи и Дирекцијата за разузнавање.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/26883928.html|title=Опозицијата ја прошири кривичната пријава за прислушување|date=5 март 2015|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Аферата околу незаконски прислушуваните телефонски разговори заедно со други причини за незадоволство од тогашната власт довела до длабока политичка криза во Македонија, која се развивала подолго време, а се интензивирала на крајот на 2014 и почетокот на 2015 година. За решавање на кризата започнале преговори помеѓу политичките партии во Македонија, со посредство на меѓународната заедница, кои во средината на 2015 година резултирале во потпишувањето на [[Договорот од Пржино]]. Овој договор, меѓу другото, предвидувал одржување предвремени парламентарни избори, оставка на тогашната влада на Никола Груевски и формирање нова влада која ќе има мандат до изборите. На предвремените [[Македонски парламентарни избори (2016)|парламентарни избори во 2016 година]] Пендаровски бил носител на СДСМ во првата изборна единица која го опфаќа регионот на Скопје. По изборите Пендаровски бил пратеник во Собранието.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/28099955.html|title=Објавени пратеничките листи на СДСМ за изборите на 11 декември|date=6 ноември 2016|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> [[Податотека:Стево Пендаровский (16-10-2018).jpg|мини|250п|Пендаровски во својство на национален координатор за НАТО]] Во 2017 година Пендаровски бил назначен за национален координатор за подготовка на Македонија за членство во НАТО и поради тоа се повлекол од пратеничката функција.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.pravdiko.mk/stevo-pendarovski-ke-bide-natsionalen-koordinator-na-makedonija-za-nato/|title=Стево Пендаровски ќе биде национален координатор на Македонија за НАТО|last=|date=29 ноември 2017|work=Правдико|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Како национален координатор за НАТО, Пендаровски бил дел од државната делегација која присуствувала на самитот на НАТО во Брисел во 2018 година, каде што Македонија добила покана за почеток на преговорите за членство во НАТО, откако во јуни 2018 година бил постигнат [[Преспански договор|договор за конечно решавање на разликите со Грција]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/29357114.html|title=Македонија поканета да стане 30-та членка на НАТО|date=11 јули 2018|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> === Претседателските избори во 2019 година === == Претседателствување == == Приватен живот == == Наводи == {{наводи}} {{рв|Stevo Pendarovski}} {{start box}} {{s-off}} {{Succession box |title = [[Претседател на Македонија]] |before = [[Ѓорге Иванов]] |years = 2019 – |after = Во служба }} {{end box}} {{ПретМак}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пендаровски, Стево}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Пратенички состав 2016-2020]] [[Категорија:Претседатели на Македонија]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Живи луѓе]] n1yj1f1y6ooo2wd598sgd5gi5uanpw3 4796069 4796067 2022-07-24T10:09:01Z KrisGeo 103288 Избришано навредливото име wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за претседател | име= [[Податотека:Coat of arms of the President of Macedonia.svg|40px]] Стево Пендаровски [[Податотека:Coat of arms of the President of Macedonia.svg|40px]] | слика= President Pendarovski (48314466596).jpg | големина= 250п | опис= | звање= [[V Претседател на Македонија]] | ред= [[Претседател на Македонија|5. Претседател на Македонија]] | мандат_поч= [[12 мај]] [[2019]] | мандат_крај= | претседател= | претходник= [[Ѓорге Иванов]] | следбеник= | роден_дата= {{роден на и возраст|1963|4|3|df=yes}} | роден_место= [[Скопје]], [[Народна Република Македонија|Македонија]], [[Федеративна Народна Република Југославија|Југославија]] | умрел_дата= | умрел_место= | сопружник= [[Елизабета Ѓоргиевска]] | професија= | партија= | религија= | потпис= | фусноти= [[Претседатели на Македонија]] }} '''Стево Пендаровски''' ({{роден на|3|април|1963}} во {{роден во|Скопје}}) — македонски политичар. Тој е петти [[претседател на Македонија]] од 12 мај 2019 година. Поголемиот дел од професионалната кариера го поминал во Министерството за внатрешни работи како безбедносен аналитичар. Во 2000-тите бил советник за национална безбедност и за надворешна политика на двајца македонски претседатели, [[Борис Трајковски|Борис Трајковси]] и [[Бранко Црвенковски]]. Пендаровски е универзитетски професор и предава на Универзитетот Американ колеџ во Скопје. Пендаровски првпат бил кандидат за претседател на државата во 2014 година, кога бил кандидат на коалицијата предводена од [[СДСМ]], но не успеал да го победи тогашниот претседател Ѓорге Иванов. Во 2019 година вторпат бил кандидат на претседателски избори, овојпат како консензуален кандидат на СДСМ, ДУИ и десетици други политички партии. Пендаровски успеал да го победи кандидатот на опозициската ВМРО-ДПМНЕ, универзитетската професорка [[Гордана Силјановска-Давкова]]. == Рани години и образование == Стево Пендаровски е роден на 3 април 1963 година во [[Скопје]]. Неговото семејство потекнува од [[Мијаци|мијачкото]] село [[Галичник]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://pretsedatel.mk/претседателот-пендаровски-присуству/|title=Претседателот Пендаровски присуствуваше и се обрати на традиционалната манифестација „Галичка свадба“|date=14 јули 2019|work=Претседател на Република Северна Македонија|language=mk-MK|accessdate=2 август 2021}}</ref> Пораснал во [[Скопски земјотрес (1963)|постземјотресно]] Скопје. Неговите родители биле учители.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://emagazin.mk/galeri-a-stevo-pendarovski-privatno-blagoroden-i-neobichno-duhovit-i-prekrasen-tatko/|title=Стево Пендаровски приватно: Благороден и необично духовит татко|date=6 април 2019|work=emagazin.mk|accessdate=2 август 2021}}</ref> Средното образование го завршил во [[СУГС „Цветан Димов“ - Скопје|скопското училиште „Цветан Димов“]].<ref name="360bio">{{Наведена мрежна страница|url=https://360stepeni.mk/pendarovski-niz-ochite-na-sorabotnicite-nesuden-advokat-tvrdoglav-galichanec-pragmatichen-politichar/|title=Пендаровски низ очите на соработниците: Несуден адвокат, тврдоглав галичанец, прагматичен политичар|date=14 мај 2019|work=360 степени|language=mk-MK|accessdate=2 август 2021}}</ref> Пендаровски дипломирал на [[Правниот факултет во Скопје|Правниот факултет]] на [[Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје]] во 1987 година.<ref name="ofc-bio">{{Наведена мрежна страница|url=https://pretsedatel.mk/biografija-na-pretsedatelot/|title=Биографија на претседателот|work=Претседател на Република Северна Македонија|language=mk-MK|accessdate=2 август 2021}}</ref> Подоцна магистрирал и докторирал на [[Институт за социолошки и политичко-правни истражувања (ИСППИ)|Институтот за социолошки и политичко-правни истражувања]] на Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје.<ref name="vistinomer-bio">{{Наведена мрежна страница|url=https://vistinomer.mk/stevo-pendarovski-preku-dva-pretsedatelski-kabineta-do-biroto-na-shefot-na-drzhavata-so-svoe-ime/|title=Стево Пендаровски: Преку два претседателски кабинета до бирото на шефот на државата со свое име|date=4 март 2019|work=Вистиномер|language=mk-MK|accessdate=2 август 2021}}</ref> == Професионална кариера == По дипломирањето во 1987 година, Пендаровски работел во адвокатска канцеларија во Скопје како приправник.<ref name="360bio" /> Потоа се вработил во [[Министерство за внатрешни работи на Македонија|Министерството за внатрешни работи]], каде што работел во оддел за аналитика.<ref name="360bio" /> Во 1998 година бил назначен за началник на управата за аналитика и истражување на Министерството за внатрешни работи, а паралелно бил назначен и за портпарол на министерството, како помошник министер за односи со јавност.<ref name="ofc-bio" /> Во 2001 година го напуштил министерството и се приклучил на кабинетот на претседателот [[Борис Трајковски]], каде што работел како советник за национална безбедност. Веста за [[Борис Трајковски#Смрт|падот на македонскиот претседателски авион во Босна и Херцеговина]] на 26 февруари 2004 година ја дознал во [[Даблин]], каде што бил претставник на претседателот во државната делегација која тој ден требало да ја поднесе апликацијата на Македонија за [[Приклучување на Македонија кон ЕУ|членство во Европската унија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://faktor.mk/intervju-pendarovski-so-niedna-partija-ne-sum-razgovaral-za-kandidatura-za-pretsedatel-1|title=Пендаровски: Со ниедна партија не сум разговарал за кандидатура за претседател!|work=Фактор|accessdate=6 август 2021}}</ref> По ненадејната смрт на претседателот Трајковски, Пендаровски бил назначен за претседател на [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]] (ДИК) од страна на вршителот на должноста претседател на Републиката [[Љупчо Јордановски]], како „непартиско решение“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://time.mk/arhiva/?d1=01&m1=01&y1=2004&d2=31&m2=03&y2=2004&all=1&fulltext=1&timeup=2&show=1&q=%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8&read=766f981b7baf33f|title=Утрински: Именувањето за Пендаровски конечно, за бојкотот без коментар (од 10 март 2004)|work=time.mk|accessdate=17 август 2021|quote=„Стево Пендаровски го именував за претседател на ДИК затоа што со својот личен интегритет и она што го покажал досега е вистинската личност. Тој е непартиско решение и сметам дека направив добар избор поради одгласот кој постои меѓу политичките партии, јавните личности и меѓу граѓаните“, истакна Љупчо Јордановски, истакнувајќи дека неговото решение е конечно.}}</ref> а во пресрет на вонредните [[Македонски претседателски избори (2004)|претседателски избори во 2004 година]], но останал да раководи со ДИК до [[Локални избори во Македонија (2005)|локалните избори во 2005 година]] и во исто својство учествувал и во спроведувањето на [[Референдум во Македонија (2004)|референдумот за територијална реорганизација]].<ref name="ofc-bio" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://time.mk/arhiva/?d1=01&m1=01&y1=2005&d2=31&m2=12&y2=2005&all=1&fulltext=1&timeup=2&show=1&q=%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8&read=91058c878030689|title=Дневник: Пендаровски повторно советник на претседателот (од 6 јуни 2005)|work=time.mk|publication-date=|accessdate=4 август 2021}}</ref> Откако се повлекол од функцијата претседател на Државната изборна комисија, во 2005 година Пендаровски се вратил во претседателскиот кабинет, овојпат како советник на претседателот [[Бранко Црвенковски]] за национална безбедност, а понатаму за надворешна политика.<ref name="360bio" /> Пендаровски го напуштил претседателскиот кабинет во 2009 година, кога завршил претседателскиот мандат на Црвенковски. Од 2008 година Пендаровски предава на Факултетот за политички науки при Универзитетот Американ колеџ во Скопје. Некои од областите за кои предава и истражува се: меѓународни односи, разузнавање и национална безбедност, геополитика, глобализација, надворешна политика на САД, надворешна и безбедносна политика на ЕУ, малите држави во меѓународните односи и други.<ref name="vistinomer-bio" /> == Во политиката == Иако не бил член на политичка партија,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/25321933.html|title=Пендаровски - Не сум продукт од ничиј партиски инкубатор|date=6 април 2014|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> на почетокот на 2010-тите години Пендаровски бил политички активен во [[СДСМ|Социјалдемократскиот сојуз на Македонија]]. Во тогашната главна опозициона партија тој членувал во Дипломатскиот совет и Советот за ЕУ интеграција на СДСМ, а подоцна бил назначен и за претседател на Советот за безбедност и НАТО интеграција на партијата, како надворешен соработник.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://arhiva.sdsm.org.mk/default.aspx?mId=55&agId=5&articleId=5548|title=СДСМ ги формира советите на партијата|date=29 октомври 2011|work=arhiva.sdsm.org.mk|accessdate=6 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://arhiva.sdsm.org.mk/default.aspx?mId=55&agId=4&articleId=10138|title=Пендаровски: Ништо не смее да се прави зад грбот на граѓаните|date=15 март 2014|work=arhiva.sdsm.org.mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> === Претседателските избори во 2014 година === Пендаровски бил предложен за кандидат на СДСМ на [[Македонски претседателски избори (2014)|претседателските избори во 2014 година]] од сите 76 општински организации на партијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/25279498.html|title=Стево Пендаровски ќе биде претседателски кандидат на СДСМ|date=27 февруари 2014|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Тој бил официјално избран за претседателски кандидат на коалицијата предводена од СДСМ на 16-тиот конгрес на партијата на 4 март.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/25285814.html|title=Пендаровски официјално избран за претседателски кандидат на СДСМ|date=5 март 2014|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Слоганот на кампањата на Пендаровски на овие избори бил „Македонија заслужува претседател“, а неговата програма се состоела од десет начела.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mojotizbor.mk/arhiva/izbori-2014/114-kandidati/2014/641-stevo-pendarovski.html|title=Стево Пендаровски|last=|first=|work=mojotizbor.mk|accessdate=8 август 2021}}</ref> Првиот круг од овие претседателски избори се одржал на 13 април. Во овој круг Пендаровски добил 326 илјади гласови, 37% од вкупните гласови, и со тоа бил второпласиран, зад тогашниот претседател на државата [[Ѓорге Иванов]], кандидат на владејачката [[Внатрешна македонска револуционерна организација - Демократска партија за македонско национално единство|ВМРО-ДПМНЕ]]. Во првиот круг учествувале и [[Илјаз Халими]] од [[Демократска партија на Албанците|Демократската партија на Албанците]] (ДПА) кој освоил 38 илјади гласови (4%) и Зоран Поповски од [[Граѓанска опција за Македонија|Граѓанската опција за Македонија]] (ГРОМ) кој освоил 31 илјада гласови (3%). [[ДУИ]] не учествувала на овие избори и ги повикала Албанците да ги бојкотираат истите, откако со владејачката ВМРО-ДПМНЕ не успеале да се договорат за консензуален претседателски кандидат.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/25279717.html|title=ДУИ - бојкот на претседателските и предвремени парламентарни избори|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=22 август 2021}}</ref> Вториот круг од овие претседателски избори се одржал на 27 април, заедно со предвремени [[Македонски парламентарни избори (2014)|парламентарни избори]] на кои победила ВМРО-ДПМНЕ. Пендаровски влегол во вториот круг со Ѓорге Иванов. Во овој круг Пендаровски добил речиси 400 илјади гласови, 41% од вкупните гласови, наспроти 534 илјади гласови за Иванов. На овие претседателски избори тогашниот претседател на државата Ѓорге Иванов го освоил вториот претседателски мандат. Овие избори ги влошиле веќе затегнатите односи меѓу владејачката ВМРО-ДПМНЕ и опозиционата СДСМ. Социјалдемократскиот сојуз на Македонија не ги признал претседателските и парламентарните избори. Лидерот на партијата [[Зоран Заев]] посочил дека [[Никола Груевски]] и ВМРО-ДПМНЕ го злоупотребиле целиот државен систем исклучиво за партиски интерес, обвинувајќи за низа нерегуларности на изборите, и побарал техничка влада.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%81%D0%B4%D1%81%D0%BC-%D0%BD%D0%B5-%D0%B3%D0%B8-%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B0-%D0%B8%D0%B7%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%B8-%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%B0-%D1%82%D0%B5%D1%85%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B0-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0-%D0%B4%D0%B0-%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8/a-17594858|title=СДСМ не ги признава изборите и бара техничка влада да спроведе нови|last=|first=|date=27 април 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=7 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BB-%D0%B2%D0%BE-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0/a-17594931|title=Скандал во Македонија|last=|first=|date=27 април 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=7 август 2021}}</ref> Како резултат на негодувањето за изборите, СДСМ, како главна опозициона партија, преминал кон неучество во Собранието, со тоа што одлучил да ги врати пратеничките мандати освоени на парламентарните избори, со образложение дека прифаќањето на пратеничките мандати би ѝ дале легитимитет на власта, која според СДСМ била добиена преку кражба на гласови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%81%D0%B4%D1%81%D0%BC-%D0%B3%D0%B8-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%B8-%D1%81%D0%B5-%D0%B2%D1%80%D0%B0%D1%9C%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D1%82%D0%BF%D0%BE%D1%80/a-17605285|title=СДСМ ги враќа мандатите и се враќа на политиката на „отпор“|last=|first=|date=1 мај 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=7 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%82-%D0%B7%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%BD%D0%B5-%D0%BC%D0%BE%D0%B6%D0%B5-%D0%B4%D0%B0-%D1%81%D0%B5-%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%B8-%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8-%D1%82%D1%83%D0%BA%D1%83-%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BA%D0%B8/a-17660947|title=Спорот за мандатите не може да се реши правнички, туку политички|last=|first=|date=25 мај 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=7 август 2021}}</ref>. Кратко по одржувањето на изборите, Бранко Црвенковски, лидер на СДСМ до 2013 година, кога на чело на партијата застанал Зоран Заев, говорејќи дека СДСМ е во сериозна криза, една од најтешките од формирањето на партијата, и дека за консолидација на партијата е потребно лидерство со голем кредибилитет и уште поголем обединувачки капацитет, „авторитет кој ги надминува рамките на партијата“, дал спорна изјава, велејќи „не сме решение ни јас, ни Заев“ и го посочил Стево Пендаровски како таков, потсетувајќи дека Пендаровски освоил 400 илјади гласови „под еднакво нерегуларни изборни услови“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D1%86%D1%80%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B7%D0%B0-%D1%81%D0%B4%D1%81%D0%BC-%D0%B2%D0%BE-%D0%BE%D0%B2%D0%BE%D1%98-%D0%BC%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82-%D0%BD%D0%B5-%D1%81%D0%BC%D0%B5-%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D0%BD%D0%B8-%D1%98%D0%B0%D1%81-%D0%BD%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B2/a-17617226|title=Црвенковски: За СДСМ, во овој момент, не сме решение ни јас, ни Заев!|last=|first=|date=7 мај 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=6 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D1%87-%D0%BC%D0%B5%D1%93%D1%83-%D1%86%D1%80%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8-%D0%B7%D0%B0%D0%B5%D0%B2/a-17618710|title=Пендаровски во сендвич меѓу Црвенковски и Заев|last=|first=|date=8 мај 2014|work=Дојче Веле|language=mk-MK|accessdate=6 август 2021}}</ref> === Политичката криза и потоа === Лидерот на СДСМ Зоран Заев подолго време посочувал дека поседува материјали од телефонски разговори кои незаконски биле прислушувани од тогашната власт. Разговорите кои биле доказ за незаконски дејствија извршени од тогашната власт биле јавно објавувани во рамките на проектот „Вистината за Македонија“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/zaev-ja-frli-prvata-bomba-denovive-sleduvaat-novi/|title=Заев ја фрли првата „бомба“, деновиве следуваат нови|date=9 февруари 2015|work=Фокус|language=mk-MK|accessdate=6 август 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/26892287.html|title=Осма „бомба“ на СДСМ - Во Македонија немало избори, имало изборни кражби|date=10 март 2015|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Пендаровски го поддржал проектот, велејќи дека и тој бил прислушуван три години пред да стане претседателски кандидат и дека мотивите за тоа биле политички, со знаење на првите луѓе на Министерството за внатрешни работи и Дирекцијата за разузнавање.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/26883928.html|title=Опозицијата ја прошири кривичната пријава за прислушување|date=5 март 2015|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Аферата околу незаконски прислушуваните телефонски разговори заедно со други причини за незадоволство од тогашната власт довела до длабока политичка криза во Македонија, која се развивала подолго време, а се интензивирала на крајот на 2014 и почетокот на 2015 година. За решавање на кризата започнале преговори помеѓу политичките партии во Македонија, со посредство на меѓународната заедница, кои во средината на 2015 година резултирале во потпишувањето на [[Договорот од Пржино]]. Овој договор, меѓу другото, предвидувал одржување предвремени парламентарни избори, оставка на тогашната влада на Никола Груевски и формирање нова влада која ќе има мандат до изборите. На предвремените [[Македонски парламентарни избори (2016)|парламентарни избори во 2016 година]] Пендаровски бил носител на СДСМ во првата изборна единица која го опфаќа регионот на Скопје. По изборите Пендаровски бил пратеник во Собранието.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/28099955.html|title=Објавени пратеничките листи на СДСМ за изборите на 11 декември|date=6 ноември 2016|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> [[Податотека:Стево Пендаровский (16-10-2018).jpg|мини|250п|Пендаровски во својство на национален координатор за НАТО]] Во 2017 година Пендаровски бил назначен за национален координатор за подготовка на Македонија за членство во НАТО и поради тоа се повлекол од пратеничката функција.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.pravdiko.mk/stevo-pendarovski-ke-bide-natsionalen-koordinator-na-makedonija-za-nato/|title=Стево Пендаровски ќе биде национален координатор на Македонија за НАТО|last=|date=29 ноември 2017|work=Правдико|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> Како национален координатор за НАТО, Пендаровски бил дел од државната делегација која присуствувала на самитот на НАТО во Брисел во 2018 година, каде што Македонија добила покана за почеток на преговорите за членство во НАТО, откако во јуни 2018 година бил постигнат [[Преспански договор|договор за конечно решавање на разликите со Грција]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/29357114.html|title=Македонија поканета да стане 30-та членка на НАТО|date=11 јули 2018|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=6 август 2021}}</ref> === Претседателските избори во 2019 година === == Претседателствување == == Приватен живот == == Наводи == {{наводи}} {{рв|Stevo Pendarovski}} {{start box}} {{s-off}} {{Succession box |title = [[Претседател на Македонија]] |before = [[Ѓорге Иванов]] |years = 2019 – |after = Во служба }} {{end box}} {{ПретМак}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пендаровски, Стево}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Пратенички состав 2016-2020]] [[Категорија:Претседатели на Македонија]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Живи луѓе]] 4tde86rspe37g3q8erbknn8lr5olbs0 0 1106553 4795987 4369324 2022-07-23T22:06:40Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Infobox protein family | Symbol = Гастрин | Name = Гастрин | image = | width = | caption = | Pfam = PF00918 | Pfam_clan = | InterPro = IPR001651 | SMART = | PROSITE = PDOC00232 | MEROPS = | SCOP = | TCDB = | OPM family = | OPM protein = | CAZy = | CDD = }} [[Податотека:Control-of-stomach-acid-sec.png|мини|Г-клетката е видлива долу лево, а гастринот е означен како двете црни стрелки што водат од него. Забелешка: овој дијаграм не го илустрира стимулирачкиот ефект на гастрин врз клетките на ECL.]] '''Гастринот''' е пептиден [[хормон]] кој во [[желудник]]от ја стимулира секрецијата на HCl. Постојат три форми на гастринот: * голем гастрин - со 34 аминокиселини * мал гастрин - со 17 аминокиселини * минигастрин - со 14 аминокиселини == Историја == Постоењето на гастринот прв го предложил британскиот физиолог Џон Сидни Едкинс во 1905 година, а во 1964 година бил изолиран од Родерик Алфред Грегори на Универзитетот од Ливерпул. {{Хормони}} [[Категорија:Пептидни хормони]] [[Категорија:Гени на хромозомот 17]] 2382o13t5mu9zfi5iiv7xmmrob9myr3 0 1111679 4796136 4481505 2022-07-24T10:55:51Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki [[File:Theresiana-Beinschrauben2.jpg|thumb|Навртка за нога]] [[File:Theresiana-Beinschrauben.jpg|thumb]] '''Чизма''' — дел од семејството на справи за [[мачење]] и [[испрашување]] создадени да предизвикуваат скршеници на стапалата или нозете. Чизмата има многу облици во различни места и различни временски периоди. Попознати облици се: '''шпанската чизма''' и '''малајската чизма'''. Едната беше направена од четири парчињатенки даски заковани меѓусебно. Даските се точно измерени со големината на нозете на жртвата. Кога ногата е меѓу даските, се набиваат чивии меѓу даските со што се создава поттисок. Поттисокот се зголемува сè до оној момент додека жртвата не признае или не изгуби свест. Поновите облици имаат железни стеги, понекогаш со шилци, кои ги притискаат стапалата и металните рамки додека се вжарени. ==Шпанска чизма== '''Шпанската чизма''' е железен калап наменет за нозете или стапалата. Дрвeни или метални чивии се набивале меѓу калапите и месото на жртвата. Слична справа, позната како '''кршач на брада''', ја притискала коската меѓу двете закривени плочи, на кои имало шилци, заби, и јазли, со што се нанесувале скршеници на коските на нозете.<ref name="McCall">{{Наведена книга |last=McCall |first=Andrew |title=The Medieval Underworld |location=London |year=1979 |publisher=Hamish Hamilton |isbn=978-0-7509-3727-6 |oclc=56009769}}</ref> Примитивни претходници на оваа справа постоеле со илјадници години. првата позната шкотска справа од овој вид&mdash;позната и под името бускин&mdash;нашла прмена како слична на чизма [[кожа (текстил)|кожна]] обувка која се натопувала со вода, се навлекувала на стапалото и долниот дел на ногата, и се зацврстувала со врвци. Справата постепено се загревала на слаб оган, со што кожата се собирала и ги притискала стапалата сè до оној момент додоека коските не се изместиле, немала доволна сила за да предизвика кршење на коските во стапалото. Понапредно осмислена и во употреба чизма во [[Британски острови|Британските острови]] и Франција, се состоела од три исправени дрвени даски кои се разделувале околу и меѓу стапалата и се зацврстувале со употреба на јажиња. Чивиите се набивале меѓу даските за да се изместат или здробат коските во стапалата. Справа од [[Отан]], Франција, се состоела од сунгереста, пропустлива кожа која се навлекувала над стапалата или нозете. Се истурала зовриена вода на чизмите која минувала низ кожата и го варела месото на заробените стапала. Исто така се користеле, преголеми чизми од железо или бакар (најчесто зацврстени на подот) во кои се сместувале стапалата на затвореникот додека истиот лежел беспомошно врзан а истовремено и устата му била заврзана додека седел на столот. Чизмите постепено биле полнети со зовриена вода или масло, а во некои случаи и со стопено олово, кои ги уништувале стапалата. Една справа&mdash;применета на ирскиот маченик [[Дермот О’Харли]]&mdash;се состоела од лесни метални чизми кои се исполнувале со вода и истите подоцна биле згревани сè до моментот додека водата не почнувала силно да клокоти. ==Стега за стапала== Слична справа, наречена '''стега за стапала''' или '''завртка за стапала''', се состоела од пар хоризонтални железни плочки затегнати околу стапалото со помош на навои со цела да го расечат месото и скршат коските во стапалото. Иако било вообичаено да се поставуваат препреки за стапалото не се излизне од подлогата поради потта, постоела посурова справа од сличен вид најчесто среќавана во [[Нирнберг]], Германија која на горната плочка имала стотина остри шилци. Видот од [[Венеција]], понекогаш нарекуван завртка за стапала или кршач на палци, поврзана со [[навој]] и рачка за дупчалка кој бушела дупка низ стапалото како што се затегала стегата. Справата поседувала таква сила што можела да ги претвори во прав и најмалите коски на стапалото.<ref>Ова семејство на справи за мачење не широко распостранета но е опишана од страна на Ричард Сејр, од патувачката изложба на [[Ерл од Шрусбери|Ерлот од Шрусбери]] на справи од [[Нирнбершки замок|Нирнбершкиот замок]]. {{Наведена книга |title=The book of torture and executions: a historical analysis of the science of brutality |date=1944 |publisher=Golden Books of America |location=Toronto |oclc=48994719 |author=Sair, Richard |editor=Hirsch, Arnold}}</ref> Средновековните чизми биле направени според изгледите на најразлични архитектонски стилови. Една од попознатите чизми се состоела од две паралелни даски кои го опфаќале стапалото од пета до прстите и биле поврзани со навртен механизам. Со вртење на навртката се приближувале двете даски една кон друга и се предизвикувала неверојатна агонија. Ова е справата која се споменува при мачењето на Есмералда во книгата ''[[Ѕвонарот од Богородичната црква ]]'' од авторот [[Виктор Иго]]. Суровоста на мачењето се зголемувала составање на чивии кои ги разделувале палците. Имало и видови на справи за дробење на зглобовите целите ножни коски или колената. Иако справата била премногу корисна за добивање на признанија, технолошки посложената чизма нацртана од Донели и Дил во нивната книга ''Големата книга на болката''<ref>{{Наведена книга |last1=Donnelly |first1=Mark |last2=Diehl |first2=Daniel |title=The big book of pain: torture & punishment through history |year=2008 |publisher=Stroud: History Pres |isbn=9780750945837 |oclc=181926734}}</ref> изгледа е мотивирана повеќе или помалку од садистичко задоволување. ==Спомнување на справата во филмовите и литературата== * Во шведскиот филм ''[[Вештерки]]'' од 1922г. на режисерот [[Бенџамин Кристенсен]] каде се поменува направа за дробење на стапалата но по се изгледа при прикажувањето на справата станува збор за кршач на вилици. * Малајската чизма се појавува во филмот ''[[Кинеско Море (филм од 1935)|Кинеско Море]]'' од 1935 г. каде Кларк Гејбл е мачен за да ја каже местоположбата на бродскиот товар од златни прачки. * Во делото на [[Михаил Булгаков]] од 1966г., ''[[Мајсторот и Маргарита]]'', Госпоѓата Тофана, гостин на балот организиран од Сатаната, пристигнува со Шпанска чизма на левата нога. * Во серијата [[Игра на тронови]], ликот [[Теон Грејџој]] е заробен од непријателите, и едно од измачувањата на кој е подложен е набивање на клин низ неговото стапало. == Поврзано == * [[Бронзен бик]] * [[Круша (справа за мачење)]] * [[Еретичка вилушка]] * [[Железна девица]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Справи за мачење]] 9cw4q89br04i62a19pz99eoivrm37y8 0 1115344 4795981 4724249 2022-07-23T21:50:05Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Хуан Квадрадо | image = [[Податотека:Juan Cuadrado 2019 (cropped).jpg|200px]] | fullname = Хуан Гилермо Квадрадо Бело<ref name="Soccerway">{{Наведена мрежна страница|title=Juan Guillermo Cuadrado Bello |url=http://int.soccerway.com/players/juan-guillermo-cuadrado/61414/|work=Soccerway|publisher=Global Sports Media|access-date=3 August 2011}}</ref> | height = {{height|m=1.76}} | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1988|5|26}}<ref name="Soccerway"/> | cityofbirth = {{роден во|Некокли|}} | countryofbirth = [[Колумбија]] | nationality = {{flagsport|COL}} [[Колумбија]] | currentclub = {{Fb team Juventus}} | clubnumber = 11 | agent = {{flagsport|ITA}} [[Алесандро Лучи]] | position = [[Среден ред (фудбал)|крило]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Independiente Medellin}} | years1 = 2006-2009 | caps1 = 30 | goals1 = 2 | clubs1 = {{Fb team Independiente Medellin}} | years2 = 2009-2011 | caps2 = 20 | goals2 = 0 | clubs2 = {{Fb team Udinese}} | years3 = 2011-2012 | caps3 = 35 | goals3 = 17 | clubs3 = →{{Fb team Lecce}} | years4 = 2012-2015 | caps4 = 85 | goals4 = 20 | clubs4 = {{Fb team Fiorentina}} | years5 = 2015 | caps5 = 13 | goals5 = 0 | clubs5 = {{Fb team Chelsea}} | years6 = 2015- | caps6 = 91 | goals6 = 11 | clubs6 = {{Fb team Juventus}} | nationalyears1 = 2010- | nationalcaps1 = 78 | nationalgoals1 = 8 | nationalteam1 = {{Fb|Колумбија}} | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Хуан Гилермо Квадрадо Бело''' (роден на [[26 мај]] [[1988]], во [[Некокли]]) — [[Колумбија|колумбиски]] [[фудбалер]], [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]] на [[ФК Јувентус|Јувентус]] и на [[Фудбалска репрезентација на Колумбија|колумбиската репрезентација]]. Има прекар [[Пјаџо Веспа|Веспа]] заради својата брзина.<ref>[http://it.violachannel.tv/dettaglio-news/items/cuadrado-e-la-vespa-il-soprannome-me-lha-dato-toni.html Cuadrado e la Vespa: "Il soprannome me l'ha dato Toni"] violachannel.tv</ref> == Животопис == Квадрадо е роден во [[Некокли]] како син на Марсела Бело Квадрадо и Гилермо Квадрадо,<ref name=mamma>{{наведени вести|title=MAMMA CUADRADO A FV, VI RACCONTO MIO FIGLIO JUAN...|trans-title=MOTHER CUADRADO TO FV, LET ME TELL YOU ABOUT MY SON JUAN...|url=http://www.firenzeviola.it/l-esclusiva/mamma-cuadrado-a-fv-vi-racconto-mio-figlio-juan-132242|first=Stefano|last=Borgi|work=firenzeviola.it|date=4 April 2013|access-date=10 July 2014|language=it}}</ref> возач на камион. Тој израснал во [[Тумако]]. Неговиот татко бил застрелан кога имал 5 години.<ref name=swide>{{Наведено списание|title=Juan Cuadrado: Colombia’s World Cup revelation|url=http://www.swide.com/sport-man/who-is-juan-cuadrado-biography-of-the-colombian-football-player/2014/07/01|3=|first=Hugo|last=McCafferty|journal=Swide Magazine|date=1 July 2014|access-date=10 July 2014|archive-date=2016-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20160128051928/http://www.swide.com/sport-man/who-is-juan-cuadrado-biography-of-the-colombian-football-player/2014/07/01|url-status=dead}}</ref> Во едно интервју неговата мајка изјавила дека Квадрадо морал да биде совршен ученик за да може да игра фудбал.<ref name=mamma/> Тој е побожен [[Христијанство|христијанин]].<ref>{{Наведена мрежна страница|title=5 Christian footballers to keep your eye on at the World Cup this summer|url=https://www.xtheline.co.uk/5-christian-footballers-to-keep-your-eye-on-at-the-world-cup-this-summer/2/|first=Ollie|last=Baines|publisher=X the Line|date=6 June 2018|access-date=14 December 2018|archive-date=2018-12-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20181215070132/https://www.xtheline.co.uk/5-christian-footballers-to-keep-your-eye-on-at-the-world-cup-this-summer/2/|url-status=dead}}</ref> Во 2016 Квадрадо се оженил со италијанката Мелиса Ботеро со која имаат едно дете, ќерката Лусија.<ref>[https://playerswiki.com/juan-cuadrado Juan Cuadrado Biography] playerswiki.com</ref> За време на [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|сезоната 2017-2018]], Квадрадо се појавува во документарната серија на [[Netflix]] наречена ''[[First team: Juventus]]''. Во еден од деловите тој открива детали од својот живот пред фудбалот, сиромаштијата и тешкото детство, изјавувајќи: ''Денес сите ме знаете како фудбалерот Квадрадо, но малкумина го познаваа малото сиромашно момче Квадрадо од Некокли''. == Технички карактеристики == Тој може да игра на сите позиции по десната страна како [[Одбрана (фудбал)|десен бек]], [[Среден ред (фудбал)|крило]] во линија со 4 или 5 играчи, а може да игра и како офанзивно крило во напад со 3, каде што, исто така, може да биде користен и на левата страна. Неговите најдобри карактеристики се неговата брзина, дриблинг и продор, благодарение на кои тој е незапирлив кога има простор во отворено поле. Тој, исто така стекнал и добар удар со двете нозе во текот на последните години од неговата кариера, што му овозможило почесто да постигнува голови отколку на почетокот на кариерата. Обожава ситуации еден на еден со противниците каде може да го прикаже одличниот дриблинг кој го поседува.<ref>[http://www.brividosportivo.it/it/speciali/calciomercato/6705-obiettivi-viola-cuadrado-scheda-tecnica-e-video.html Juan "Splinter" Cuadrado: scheda tecnica e video] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141012010330/http://www.brividosportivo.it/it/speciali/calciomercato/6705-obiettivi-viola-cuadrado-scheda-tecnica-e-video.html |date=2014-10-12 }} brividosportivo.it</ref> ==Клупска кариера== ===Индепендиенте Меделјин=== Играјќи на десната страна во одбраната, тој ги направил првите фудбалски чекори во малку познатата екипа [[Атлетико Ураба]], пред да биде ангажиран од страна на [[Индепендиенте Меделјин]] во [[2007]]. Во првите месеци од [[2008]] е повикан во првиот тим, каде собира 21 настап и 2 гола. ===Удинезе=== Во почетокот на јуни, претседателот на [[Индепендиенте Меделјин]] го потврдил интересот на [[Удинезе Калчо|Удинезе]] за ангажман на играчот.<ref>{{наведени вести|url=http://www.tuttomercatoweb.com/udinese/?action=read&idtmw=153946|title=Udinese, interesse per Cuadrado|author=Francesco Caputo|first=|date=|journal=tuttomercatoweb.com|access-date=19 ноември 2010|archive-url=|archive-date=|dead-url=|year=2009}}</ref> и всушност на [[3 јули]] [[2009]] тој пристигнал во [[Удинезе Калчо|Удинезе]], потпишувајќи постојан петогодишен договор<ref>[http://www.udinese.it/notizie/archivio/primo-piano/guillermo-cuadrado-in-bianconero Juan Guillermo Cuadrado in bianconero], udinese.it</ref><ref>{{наведени вести|url=http://www.tuttomercatoweb.com/udinese/?action=read&idtmw=159180|title=Cuadrado: "Udine è l'occasione della mia vita"|author=Francesco Caputo|first=|date=|journal=tuttomercatoweb.com|access-date=19 ноември 2010|archive-url=|archive-date=|dead-url=|year=2009}}</ref> и дебитирал во [[Серија А]] на [[1 ноември]]. ===Лече=== На [[3 август]] [[2011]], Квадрадо заминал на заем во [[УС Лече|Лече]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.uslecce.it/PaginaEvento.aspx?ID_TIPO_EVENTO=1&ID_EVENTO=3779|publisher=uslecce.it|title=Definita l'acquisizione di Obodo e Cuadrado |year=2011}}</ref> Својот прв гол за Лече, и прв во Серија А, го постигнал на [[6 ноември]] [[2011]] година, со соло акција на Мануци против [[ФК Чезена|Чезена]], во натпревар кој Лече го добил со 1-0 благодарение на неговиот погодок.<ref>{{Наведена мрежна страница|author=|url=http://www.agi.it/sport/calcio/notizie/201111061839-spr-rom0083-calcio_cesena_lecce_0_1_gol_di_cuadrado|title=Cesena lecce 0-1, Gol di cuadrado|editor=agi.it|date=6 ноември 2011|access-date=11 јануари 2012|archive-date=2016-03-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20160307165650/http://www.agi.it/sport/calcio/notizie/201111061839-spr-rom0083-calcio_cesena_lecce_0_1_gol_di_cuadrado|url-status=dead}}</ref>. По завршувањето на сезоната Лече не успеал да избори опстанок и испаднал во [[Серија Б]], па Квадрадо се вратил во Удинезе. Истата година тој исто така ја освоил наградата за играч кој направил највеќе дриблинзи во Серија А. ===Фјорентина=== На [[23 јули]] [[2012]], бил купен од страна на [[ФК Фјорентина|Фјорентина]]<ref>[http://it.violachannel.tv/dettaglio-ultimora/items/la-fiorentina-ufficializza-cuadrado.html LA FIORENTINA UFFICIALIZZA CUADRADO] violachannel.tv</ref> на заем од 1 милион евра со право на откуп на половината од договорот за 5 милиони евра.<ref>[http://www.fiorentina.it/notizia.asp?IDNotizia=114139 Pedullà: Cuadrado in prestito oneroso (1 Mln) e riscatto della metà a 5 Mln] fiorentina.it</ref><ref>[http://www.fiorentina.it/notizia.asp?IDNotizia=114702 Mercato Cuadrado: piccolo giallo sul trasferimento...tutto risolto] fiorentina.it</ref> Тој го направил своето деби во виолетовиот дрес на 18 август во натпреварот од [[Куп на Италија 2012-2013|Купот на Италија]] Фјорентина-[[Новара Калчо|Новара]] 2-0, влегувајќи од клупата за резерви, на местото на [[Мануел Пасквал]] во 58-мата минута.<ref>[http://it.violachannel.tv/tempo-reale-generic/items/471751.html Coppa Italia / Fiorentina- Novara] violachannel.tv</ref> На 4 ноември го постигнал својот прв гол за ''Виола'', во [[Серија А 2012-2013|11-тото коло од првенството]], победата со 4-1 на домашен терен над [[Каљари Калчо|Каљари]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/-/match-report/Fiorentina-Cagliari/47866|title=Fiorentina 4-1 Cagliari|editor=legaseriea.it|date=4 ноември 2011|access-date=18 мај 2014|archive-date=2012-12-09|archive-url=https://archive.is/20121209112055/http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/-/match-report/Fiorentina-Cagliari/47866|url-status=dead}}</ref> До крајот на сезоната, постигнал уште 4 гола (сите во првенството), во победите над [[ФК Џенова|Џенова]] (3-2), [[ФК Торино|Торино]] (4-3) и [[ФК Сампдорија|Сампдорија]] (0-3), како и во поразот со 2-1 од Каљари. Својата деби сезона во дресот на Фјорентина ја завршил со 36 настапи во Серија А и 4 во Купот на Италија. Исто така бил избран во идеалниот тим на Серија А сезоната 2012-2013. На 17 јуни 2013, Фјорентина ја искористила опцијата за откуп на половина од договорот, со што тој станал играч во ко-сопственост помеѓу Фјоренитина и Удинезе.<ref>[http://it.violachannel.tv/dettaglio-comunicati-ufficiali/items/esercitato-il-diritto-di-riscatto-per-cuadrado.html Esercitato il riscatto per Cuadrado] violachannel.tv</ref> Својата [[ФК Фјорентина сезона 2014-2015|втора сезона]] во клубот, Квадрадо ја започнал со гол во првиот натпревар од плејофот на [[Лига Европа|Лигата на Европа]] против [[ФК Грасхопер|Грасхопер]], помагајќи му на својот тим да победи со 2-1 на гости. На 27 октомври 2013, за првпат во својата кариера постигнал два гола на еден натпревар, во мечот [[ФК Кјево Верона|Кјево]]-Фјорентина 1-2, со кој ја анулирал негативата на својот тим и со пресврт го донел до конечна победа.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/-/match-report/ChievoVerona-Fiorentina/66328|editor=Legaseriea.it|title=ChievoVerona 1-2 Fiorentina|date=27 октомври 2013|access-date=28 октомври 2013|archive-date=2013-10-27|archive-url=https://archive.is/20131027220456/http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/-/match-report/ChievoVerona-Fiorentina/66328|url-status=dead}}</ref> Сезоната ја затворил со вкупно 43 настапи во сите натпреварувања (Серија А, Купот на Италија и Лигата на Европа), постигнувајќи 15 гола од кој 11 биле во лигата. По завршувањето на сезоната одново бил избран во идеалниот тим на првенството. На 19 јуни 2014, Фјорентина целосно го откупила договорот на Квадрадо за 14,5 милиони евра.<ref>[http://www.fiorentina.it/it/news/articolo.54.12868/cuadrado-145-milioni-alludinese-e-diritto-di-prelazione-su-babacar-calcio-soccer-fifa-uefa-kick-football-italia-serie-a-fiorentina-mercato-facebook-twitter-mondiale-firenze.html Cuadrado: 14,5 milioni all'Udinese e diritto di prelazione su.. Babacar] fiorentina.it</ref> Со тоа тој станал најскапиот трансфер на Фјорентина откако сопственик на клубот е [[Диего Дела Вале|Дела Вале]], платен вкупно 21 милион (еден милиони евра за заем во првата година, 5,5 милиони евра за првата половина од договорот и 14,5 за конечната отплата).<ref>{{Наведена мрежна страница|author =fiorentina.it |url = http://www.fiorentina.it/it/news/articolo.54.12867/mercato-fiorentina-cuadrado-tutto-viola-finalmente-si-calcio-soccer-fifa-uefa-kick-football-italia-serie-a-fiorentina-mercato-facebook-twitter-mondiale-firenze.html|title = Mercato Fiorentina: Cuadrado tutto viola, finalmente si...|access-date = |editor = |date= }}</ref> На 18 септември, го постигнал својот прв гол во неговата трета сезона против [[ФК Генгамп|Генгамп]] (во [[Лига Европа]]) во победата со 3-0.<ref>{{Наведена мрежна страница|author = |url = http://www.gazzetta.it/Calcio/Europa-League/Fiorentina/18-09-2014/fiorentina-guingamp-3-0-vargas-cuadrado-bernardeschi-montella-ritrova-gol-90490096611.shtml|title = Fiorentina-Guingamp 3-0: Vargas, Cuadrado e Bernardeschi,|access-date = |editor = |date = }}</ref> На 24 октомври потпишал нов договор со ''виола'' во трајност до 30 јуни [[2019]], со вметната клаузула за престанок од 35 милиони евра.<ref>[http://www.fiorentina.it/it/news/articolo.37.19409/rinnovo-cuadrado-ingaggio-intorno-ai-3-milioni-di-euro-clausola-fissata-a-35.html Rinnovo Cuadrado, ingaggio intorno ai 3 milioni di euro. Clausola fissata a 35] fiorentina.it</ref> На 11 декември, во натпреварот Фјорентина-Динамо Минск 1-2 во Лигата на Европа, го направил 100-тиот настап во дресот на Фјорентина. Во својата последна сезона постигнал 6 гола на 23 натпревари, пред да го напушти клубот во февруари 2015, после две и пол години поминати на [[Стадион Артемио Франки|Артемио Франки]]. Вкупно за Фјорентина одиграл 106 натпревари и постигнал 26 гола. ===Челси=== [[File:Chelsea 2 Spurs 0 Capital One Cup winners 2015 (16667440476).jpg|thumb|170px|left|Квадрадо во дресот на Челси.]] [[File:Chelsea 2 Spurs 0 Capital One Cup winners 2015 (16072913484).jpg|thumb|200px|rightt|Квадрадо (лево) слави со соиграчите од Челси по освојувањето на [[Лига куп 2014-2015|Лига купот 2014-2015]].]] На 2 февруари 2015 година, Квадрадо потпишал четири и пол годишен договор со [[ФК Челси|Челси]]<ref name=signs>{{наведени вести|url=http://www.chelseafc.com/news/latest-news/2015/02/cuadrado-signs-.html|title=Cuadrado signs|date=2 February 2015|access-date=2 February 2015|work=Chelseafc.com}}</ref> за сума од 33 милиони евра плус позајмица на [[Мохамед Салах]] во Фјорентина.<ref name=chelsea>{{наведени вести|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/31103597|title=Juan Cuadrado: Chelsea sign Fiorentina winger for £23.3m|date=2 February 2015|access-date=2 February 2015|work=BBC Sport}}</ref> По потпишувањето, Квадрадо изјавил: "Јас сум многу задоволен и благодарен за укажаната прилика. Ова е голем клуб и искрено тоа е како сон да станеш дел од семејството на Челзи и да знаеш дека менаџерот ([[Жозе Мурињо]]) верува во мене. Јас сум среќен".<ref name=signs/> Пет дена по потпишувањето, Квадрадо го направил своето деби за Челси, влегувајќи на местото на [[Вилијан (фудбалер)|Вилијан]] за последните десет минути од победата со 2-1 на гостувањето кај [[Астон Вила]].<ref>{{наведени вести|last1=Bevan|first1=Chris|title=Aston Villa 1–2 Chelsea|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/31071273|access-date=7 February 2015|work=BBC Sport|date=7 February 2015}}</ref> На 11 февруари го направил својот прв старт во својот прв настап на [[Стемфорд Бриџ (стадион)|Стемфорд Бриџ]], играјќи до 70-тата минута пред да биде заменет од страна на [[Сеск Фабрегас]] во победата со 1-0 над [[ФК Евертон|Евертон]].<ref>{{наведени вести|last1=Sheringham|first1=Sam|title=Chelsea 1–0 Everton|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/31124629|access-date=11 February 2015|work=BBC Sport|date=11 February 2015}}</ref> На 1 март го освоил својот прв трофеј со Челзи, после подбедата со 2-0 над [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотенхем]] во финалето на [[Лига куп]]от; Квадрадо влегол во игра во 76-тата минута на местото на Вилијан.<ref>{{наведени вести|last1=McNulty|first1=Phil|title=Chelsea 2-0 Tottenham|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/31572594|access-date=2 March 2015|work=BBC Sport|date=1 March 2015}}</ref> Како одговор кон критиките упатени на адреса на менаџерот заради малата минутажа на Квадрадо, Мурињо во едно интервју изјавил: "Сите сметаат дека тој треба да игра во секое време или барем секој натпревар, но како и секој играч кој ќе се приклучи на нов клуб, тој треба време. Јас верувам дека тој ќе биде неверојатен во следната сезона".<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dailymail.co.uk/video/football/video-1176329/Jose-Mourinho-January-singing-Juan-Cuadrado.html|title=Jose Mourinho on Juan Cuadrado: 'He'll have his time'|work=Mail Online}}</ref> На 3 мај, Квадрадо го направил својот трет старт за Челзи, во натпреварот против [[ФК Кристал Палас|Кристал Палас]], меѓутоа веќе на полувремето бил заменет со [[Џон Оби Микел]]; Челзи победил со 1-0 и математички ја заверил титулата во Премиер лигата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theguardian.com/football/live/2015/may/03/chelsea-v-crystal-palace-premier-league-live|title=Chelsea crowned Premier League champions after Crystal Palace win – as it happened|author=Jacob Steinberg|work=the Guardian}}</ref> Три недели подоцна, во последниот натпревар од сезоната против [[АФК Сандерленд|Сандерленд]], тој заработил пенал по фаулот што врз него го извршил [[Џон О'Шеи]], од кој [[Диего Коста]] го изедначил резултатот а потоа Челси победил со 3-1.<ref>{{наведени вести|last1=Winton|first1=Richard|title=Chelsea 3–1 Sunderland|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/32770811|access-date=24 May 2015|work=BBC Sport|date=24 May 2015}}</ref> === Јувентус === [[Податотека:Cuadrado 2017 (edited).jpg|thumb|right|200px|Квадрадо во дресот на Јувентус во 2017]] На 25 август 2015 година, Квадрадо му се приклучил на [[ФК Јувентус|Јувентус]] на заем до 30 јуни [[2016]].<ref>{{наведени вести|title=Cuadrado in Juventus loan|url=https://www.chelseafc.com/news/latest-news/2015/08/cuadrado-in-juventus-loan.html|access-date=25 August 2015|work=Chelsea F.C.|date=25 August 2015}}</ref><ref>{{наведени вести|title=Juan Cuadrado: Chelsea winger signs loan deal with Juventus|url=http://www.bbc.com/sport/0/football/34047737 August 2015|work=BBC Sport|date=25 August 2015}}</ref> На презентацијата го избрал дресот со број 16.<ref>[http://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/juventus/juventus-ecco-cuadrado-160-qui-per-restare-a-lungo-_1075647-201502a.shtml Juventus, ecco Cuadrado: "Qui per restare a lungo"]</ref> На 30 август, го направил своето деби за Јувентус, влегувајќи како замена во 72-та минута на местото на [[Симоне Падоин]] во поразот со 2-1 од [[ФК Рома|Рома]].<ref>{{Наведена мрежна страница|first = Stratech|last = S.r.l.|url = http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/2015-16/UNICO/UNI/2/ROMJUV|title = Calendario e Risultati {{!}} Stagione 2015-16 {{!}} 2^ Giornata {{!}} Lega Serie A|access-date = 2015-08-31|website= www.legaseriea.it}}</ref> На 31 октомври го постигнал својот прв гол во новиот дрес во [[Дерби дела Моле|градското дерби]] против [[ФК Торино|Торино]] и тоа за победа на неговиот тим со 2-1 во третата минута од судиско продолжение.<ref>{{Наведена мрежна страница|url = http://www.tuttosport.com/news/calcio/serie-a/2015/10/31-5469457/juventus-torino_2-1_cuadrado_decide_il_derby_al_93/?cookieAccept|title = Juventus-Torino 2-1: Cuadrado decide il derby al 93'|website = [[Tuttosport]]|author = Guido Vaciago|date= 31 октомври 2015|access-date = 4 февруари 2016}}</ref> Својот втор гол за сезоната го постигнал на 13 декември, во победата на домашен терен над неговиот поранешен клуб [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] со 3-1.<ref>{{Наведена мрежна страница|url = http://video.gazzetta.it/cuadrado-gol-fortunato-volevo-servire-mandzukic-o-khedira/7f674132-a226-11e5-889e-df2399e5f5b3|title = Juve-Fiorentina, Cuadrado: "Gol fortunato, volevo servire Mandzukic"|website = [[La Gazzetta dello Sport]]|author =|date= 14 декември 2015|access-date = 4 февруари 2016}}</ref> На 16 март го постигнал својот прв погодок во [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] на [[Алијанц Арена]] против [[ФК Бајерн Минхен|Бајерн Минхен]], во поразот по продолженија со 4-2 во осминафиналето.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.calciomercato.it/news/373774/calciomercato-juventus-la-doppia-beffa-cuadrado-e-morata-dallazione-gol-alladdio.html|title=Calciomercato Juventus, la doppia 'beffa': Cuadrado e Morata, dall'azione-gol all'addio?|website=calciomercato.com|date=17 март 2016|accessdate=2016-04-29|archive-date=2016-03-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160320152325/http://www.calciomercato.it/news/373774/calciomercato-juventus-la-doppia-beffa-cuadrado-e-morata-dallazione-gol-alladdio.html|url-status=dead}}</ref> На 25 април, Квадрадо со екипата на Јувентус го освојува италијанското првенство, неговото прво лично скудето во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.repubblica.it/sport/calcio/2016/04/24/news/speciale_scudetto_juventus_numeri_record-138376202/|title=Dall'imbattibilità alla rimonta: una stagione da record|website=repubblica.it|author=Timothy Ormezzano|date=25 април 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/25-04-2016/juve-scudetto-thrilling-crisi-iniziale-record-vittorie-150364807222.shtml|title=Juventus, uno scudetto thrilling: dalla crisi iniziale al record di vittorie|website=gazzetta.it|author=Alberto Mauro|date=25 април 2016}}</ref> На 21 мај му помогнал на својот Јувентус да го освои [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|Купот на Италија]], асистирајќи му на [[Алваро Мората]] за единствениот гол во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Финале|финалето]] против [[ФК Милан|Милан]]. Во летото 2016 Квадрадо се вратил во [[ФК Челси|Челси]] но побарал од клубот трансфер назад во Италија каде покрај Јувентус, кој сакал да го задржи се појавиле уште неколку заинтерсирани клубови меѓу кои {{Fb team (N) Inter}} и {{Fb team (N) Milan}}. Сепак, по долги преговори на 31 август во последниот ден од трансферниот прозорец Квадрадо се вратил во Јувентус со договор за тригодишен заем за 5 милиони евра по сезона, плус обврска за откуп на играчот за дополнителни 20 милиони евра. По враќањето во клубот Квадрадо го зел дресот со број 7. На 18 октомври, Квадрадо постигнал ретко видлив гол со удар од косо во победата со 1-0 на гостувањето кај [[ФК Олимпик Лион|Олимпик Лион]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17|Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/18-10-2016/champions-lione-juventus-0-1-decide-cuadrado-eroico-buffon-170493591938.shtml|title=Champions, Lione-Juventus 0-1: decide Cuadrado, eroico Buffon|author=Fabiana Della Valle|date=18 октомври 2016}}</ref> На 5 февруари 2017, во [[Серија А 2016-2017|првенството]], колумбиецот го одлучил [[Дерби на Италија|Дербито на Италија]] со уште еден прекрасен погодок со удар од далечина во победата со 1-0 на домашен терен против {{Fb team (N) Inter}}.<ref>{{Наведена мрежна страница|author=Alessandro Bocci|url=http://www.corriere.it/sport/calcio/serie-a/2016-2017/notizie/juventus-inter-1-0-bianconeri-tutto-gas-decide-gol-cuadrado-42cf8400-ebea-11e6-91eb-31433eb4de41.shtml|title=Juventus-Inter 1-0: Cuadrado da fuori decide la battaglia|date=5 февруари 2017}}</ref> Откако освоил нова домашна [[Двојна круна (фудбал)|двојна круна]] со Јувентус во [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|сезоната 2016-2017]], на 22 мај тој бил откупен од страна на ''бјанконерите'' за 20 милиони евра.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/it/news/news/2017/la-juve-riscatta-cuadrado.php|title=Cuadrado, riscatto!|date=22 мај 2017}}</ref> Квадрадо играл и во [[Финале на УЕФА Лигата на шампионите во 2017 година|финалето]] на Лигата на шампионите каде се појавил како замена на местото на [[Андреја Барцаљи]] во второто полувреме, но неговиот настап завршил неславно, откако бил контроверзно исклучен по добивање на втор жолт картон за наводно згазнување врз ногата на [[Серхио Рамос]] (што не се случило) во 84-тата минута; Јувентус го загубил финалето со 1-4.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2017/06/03/sports/champions-league-final-score.html?_r=0|title=Champions League Final: Real Madrid Confirms Its Spot as World’s Best|author=Andrew Das and Rory Smith|publisher=nytimes.com|date=3 June 2017|access-date=3 June 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/european/juventus-1-real-madrid-4-champions-league-final-juan-cuadrado-gonzalo-higuain-a7771591.html|title=Champions League final collapse suggests Juventus' issues run far deeper than mere fortune|publisher=The Independent|author1=Jonathan Wilson|date=3 June 2017|access-date=15 July 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.as.com/en/2017/06/03/football/1496523827_039388.html|title=Cuadrado receives harsh red for alleged foul on Ramos|publisher=As.com|date=3 June 2017|access-date=15 July 2017}}</ref> ==Репрезентативна кариера== [[Податотека:Brazil and Colombia match at the FIFA World Cup 2014-07-04 (5).jpg|thumb|Квадрадо против [[Фудбалска репрезентација на Бразил|Бразил]] на [[2014 ФИФА Светско Првенство|Светското првенство 2014]].]] Откако потпишал за Удинезе, Квадрадо го добил својот прв повик во [[Фудбалска репрезентација на Колумбија|сениорската репрезентација на Колумбија]], и започнал во почетниот состав на натпреварот против [[Фудбалска репрезентација на Венецуела|Венецуела]] одигран на 3 септември 2010 во [[Пуерто Ла Круз]], притоа постигнувајќи го првиот гол во победата со 2-0.<ref>{{наведени вести|title=Colombia derrotó 0-2 a Venezuela, en amistoso jugado en Puerto La Cruz|title=Colombia defeats Venezuela 0-2 in a friendly at Puerto La Cruz|url=http://www.futbolred.com/otras_competencias/noticias_otrascomp/colombia-derroto-0-2-a-venezuela-en-amistoso-jugado-en-puerto-la-cruz/7891799|access-date=13 April 2015|work=Fútbol Red|date=3 September 2010|language=es}}</ref> Квадрадо бил дел од колумбиската репрезентација која се пласирала во четврт-финалето на [[Копа Америка 2011]] во Аргентина; правејќи го единствениот настап на турнирот во нивниот последен натпревар од групната фаза, победата со 2-0 победа над [[Фудбалска репрезентација на Боливија|Боливија]] во [[Санта Фе (Аргентина)|Санта Фе]], влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Фреди Гуарин]] во 50-тата минута.<ref>{{наведени вести|last1=Kotsev|first1=Vasil|title=Colombia 2-0 Bolivia: Radamel Falcao double sends Hernan Gomez's men into quarter-finals as Group A winners|url=http://www.goal.com/en/match/colombia-vs-bolivia/1049135/report|access-date=13 April 2015|work=Goal.com|date=10 July 2011}}</ref> Во мај [[2014]] бил избран во 23-члениот состав на Колумбија за [[2014 ФИФА Светско Првенство|Светското првенство 2014 во Бразил]].<ref>{{наведени вести|url=http://msn.foxsports.com/soccer/story/recovering-falcao-left-off-colombia-s-final-23-player-world-cup-roster-060214|title=Recovering Falcao left off Colombia's final 23-player World Cup roster|date=2 June 2014|access-date=26 June 2014|work=Fox Sports}}</ref> Во третиот натпревар од групата, победата со 4-1 над [[Фудбалска репрезентација на Јапонија|Јапонија]], тој го постигнал првиот гол на натпреварот од [[Пенал (фудбал)|пенал]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.bbc.com/sport/0/football/25455848|title=Japan 1-4 Colombia|date=24 June 2014|access-date=26 June 2014|work=BBC}}</ref> Тој го завршил натпреварувањето со 4 асистенции, колку што имал и [[Тони Крос]] од Германија со што тие двајца биле водечки играчи во оваа категорија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fifa.com/worldcup/statistics/players/goal-scored.html|title=Players - Top goals|work=[[FIFA.com]]|access-date=14 July 2014|archive-date=2015-01-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20150115121019/http://www.fifa.com/worldcup/statistics/players/goal-scored.html|url-status=dead}}</ref> Квадрадо ги одиграл сите минути на патот на Колумбија до четвртфиналето на [[Копа Америка 2015]] во Чиле, и постигнал гол во натпреварот против [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|Аргентина]] кој неговата репрезентација го загубила на пенали.<ref>{{наведени вести|url=http://www.theguardian.com/football/live/2015/jun/26/copa-america-2015-argentina-v-colombia-live|title=Copa América quarter-final: Argentina beat Colombia 5-4 on penalties – as it happened|date=27 June 2015|work=The Guardian}}</ref> На 13 октомври 2015, бил исклучен на крајот од натпреварот на Колумбија против [[Фудбалска репрезентација на Уругвај|Уругвај]] во поразот со 3–0 во [[Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 - КОНМЕБОЛ|квалификациите за Светското првенство 2018]], за удирање со лакт во лицето на [[Диего Ролан]].<ref>{{наведени вести|last1=Pisani|first1=Sacha|title=Uruguay 3–0 Colombia: Godin on song as hosts stay perfect|url=http://www.goal.com/en-india/match/uruguay-vs-colombia/2116070/report|access-date=14 October 2015|publisher=Goal.com|date=14 October 2015}}</ref> Тој бил вклучен во составот на Колумбија за [[Копа Америка Сентенарио]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.espnfc.us/colombia/story/2885375/colombia-can-go-far-at-copa-america-centenario-jose-pekerman|title=Colombia 'can go far' at Copa America Centenario - Jose Pekerman|publisher=ESPN FC|author1=Doug McIntyre|date=2 June 2016|access-date=7 June 2016}}</ref> каде стигнале до третото место а Квадрадо играл во сите шест натпревари. На [[Светско првенство во фудбал 2018|Светското првенство 2018]], Квадрадо ги одиграл сите 4 натпревари на неговата земја, а Колумбија била елиминирана во осминафиналето од [[Фудбалска репрезентација на Англија|Англија]] на пенали.<ref name=":0">{{наведени вести|url=https://www.fifa.com/worldcup/players/player/309714/|title=2018 FIFA World Cup Russia™ - Players - Juan CUADRADO - Juan Cuadrado - FIFA.com|last=FIFA.com|work=www.fifa.com|access-date=11 July 2018|language=en-GB}}</ref> Тој постигнал еден гол на турнирот, последниот во победата со 3–0 над [[Фудбалска репрезентација на Полска|Полска]] во второто коло од [[Светско првенство во фудбал 2018 - група Х|групата Х]].<ref name=":0" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.fifa.com/worldcup/matches/match/300331508/#match-info|title=2018 FIFA World Cup Russia™ - Matches - Poland - Colombia - FIFA.com|last=FIFA.com|website=www.fifa.com|language=en-GB|access-date=11 July 2018}}</ref> ===Хронологија на репрезентативните настапи=== {{Репрезентативни настапи|COL}} {{Cronopar|03-09-2010|Пуерто Ла Круз|VEN|0|2|COL|1|Пријателска|13={{suboff|60}}}} {{Cronopar|07-09-2010|Монтереј|MEX|1|0|COL|-|Пријателска|13={{subon|65}}}} {{Cronopar|08-10-2010|Њу Џерзи|ECU|0|1|COL|-|Пријателска|13={{subon|68}}}} {{Cronopar|12-10-2010|Честер|USA|0|0|COL|-|Пријателска|13={{subon|63}}}} {{Cronopar|09-02-2011|Мадрид|ESP|1|0|COL|-|Пријателска|13={{subon|57}}}} {{Cronopar|29-03-2011|Хаг|CHL|2|0|COL|-|Пријателска|13={{subon|53}}}} {{Cronopar|10-07-2011|Санта Фе|COL|2|0|BOL|-|Копа Америка|2011|Прва фаза|13={{subon|51}}}} {{Cronopar|03-09-2011|Њу Џерзи|HON|0|2|COL|-|Пријателска|13={{subon|73}}{{yel|88}}}} {{Cronopar|29-02-2012|Мајами Гарденс|MEX|0|2|COL|1|Пријателска|13={{suboff|84}}}} {{Cronopar|03-06-2012|Лима|PER|0|1|COL|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{suboff|72}}}} {{Cronopar|10-06-2012|Кито|ECU|1|0|COL|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{subon|66}}}} {{Cronopar|11-09-2012|Сантјаго|CHL|1|3|COL|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{subon|46}}}} {{Cronopar|12-10-2012|Баранквила|COL|2|0|PAR|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{subon|46}}}} {{Cronopar|16-10-2012|Баранквила|COL|3|0|CMR|-|Пријателска|13={{yel|42}} {{suboff|46}}}} {{Cronopar|14-11-2012|Ист Ратерфорд|BRA|1|1|COL|1|Пријателска}} {{Cronopar|06-02-2013|Мајами Гарденс|GTM|1|4|COL|-|Пријателска|13={{suboff|46}}}} {{Cronopar|22-03-2013|Баранквила|COL|5|0|BOL|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{suboff|79}}}} {{Cronopar|26-03-2013|Пуерто Ордаз|VEN|1|0|COL|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{suboff|65}}}} {{Cronopar|07-06-2013|Буенос Аирес|ARG|0|0|COL|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{subon|34}}{{yel|37}}}} {{Cronopar|11-06-2013|Баранквила|COL|2|0|PER|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{suboff|77}}}} {{Cronopar|14-08-2013|Баранквила|COL|1|0|SRB|-|Пријателска|13={{suboff|72}}}} {{Cronopar|06-09-2013|Баранквила|COL|1|0|ECU|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{subon|46}}}} {{Cronopar|10-09-2013|Монтевидео|URU|2|0|COL|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{subon|69}}}} {{Cronopar|11-10-2013|Баранквила|COL|3|3|CHL|-|Квалификации за Светско првенство|2014|13={{yel|48}}}} {{Cronopar|14-11-2013|Брисел|BRA|0|2|COL|-|Пријателска|13={{suboff|69}}}} {{Cronopar|19-11-2013|Амстердам|NED|0|0|COL|-|Пријателска|13={{suboff|81}}}} {{Cronopar|05-03-2014|Корнеља де Љобрегат|COL|1|1|TUN|-|Пријателска|13={{yel|47}}{{suboff|74}}}} {{Cronopar|06-06-2014|Буенос Аирес|COL|3|0|JOR|1|Пријателска|13={{subon|46}} {{yel|75}}}} {{Cronopar|14-06-2014|Бело Хоризонте|COL|3|0|GRE|-|Светско првенство|2014|Прва фаза}} {{Cronopar|19-06-2014|Бразилија|COL|2|1|CIV|-|Светско првенство|2014|Прва фаза}} {{Cronopar|24-06-2014|Кујаба|JPN|1|4|COL|1|Светско првенство|2014|Прва фаза|13={{suboff|46}}}} {{Cronopar|28-06-2014|Рио Де Жанеиро|COL|2|0|URU|-|Светско првенство|2014|Осминафинале|13={{suboff|81}}}} {{Cronopar|04-07-2014|Форталеца|BRA|2|1|COL|-|Светско првенство|2014|Четвртфинале|13={{suboff|80}}}} {{Cronopar|05-09-2014|Мајами Гарденс|BRA|1|0|COL|-|Пријателска|13={{sent off|2|29|49}}}} {{Cronopar|14-10-2014|Њу Џерзи|CAN|0|1|COL|-|Пријателска}} {{Cronopar|14-11-2014|Лондон|USA|1|2|COL|-|Пријателска|13={{suboff|88}}}} {{Cronopar|18-11-2014|Љубљана|SLO|0|1|COL|-|Пријателска|13={{suboff|80}}}} {{Cronopar|26-03-2015|Рифа|BHR|0|6|COL|-|Пријателска|13={{suboff|82}}}} {{Cronopar|30-03-2015|Абу Даби|COL|3|1|KUW|-|Пријателска|13={{suboff|46}}}} {{Cronopar|06-06-2015|Буенос Аирес|COL|1|0|CRI|-|Пријателска|13={{yel|38}} {{suboff|77}}}} {{Cronopar|14-06-2015|Ранкагва|COL|0|1|VEN|-|Копа Америка|2015|Прва фаза}} {{Cronopar|17-06-2015|Сантјаго|BRA|0|1|COL|-|Копа Америка|2015|Прва фаза}} {{Cronopar|21-06-2015|Темуко|COL|0|0|PER|-|Копа Америка|2015|Прва фаза}} {{Cronopar|26-06-2015|Виња дел мар|ARG|0|0|COL|-|Копа Америка|2015|Четвртфинале|dts|5-4|13={{yel|40}}}} {{Cronofin|44|5}} == Клупска статистика == ''Статистиката е ажурирана на 16 август 2015.'' {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- |- || [[Индепендиенте Меделјин сезона 2008|2008]] || rowspan=2|{{знамеикона|Колумбија}} [[Индепендиенте Меделјин]] || [[Категорија Примера А 2008|КПА]] || 21 || 2 || - || - || - || - || - || - || - || - || - || 21 || 2 |- || [[Индепендиенте Меделјин сезона 2009|2009]] || [[Категорија Примера А 2009|КПА]] || 9 || 0 || - || - || - || [[Копа Либертадорес 2008|КЛ]] || 2 || 0 || - || - || - || 11 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Инд. Меделјин || 30 || 2 || || || || || 2 || 0 || || || || 32 || 2 |- || [[Удинезе Калчо сезона 2009-2010|2009-2010]] || rowspan=2|{{знамеикона|Италија}} [[Удинезе Калчо|Удинезе]] || [[Серија А 2009-2010|А]] || 11 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2009-2010|КИ]] || 1 || 0 || - || - || - || - || - || - || 12 || 0 |- || [[Удинезе Калчо сезона 2010-2011|2010-2011]] || [[Серија А 2010-2011|А]] || 9 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2010-2011|КИ]] || 3 || 0 || - || - || - || - || - || - || 12 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Удинезе || 20 || 0 || || 4 || 0 || || - || - || || - || - || 24 || 0 |- || [[УС Лече сезона 2011-2012|2011-2012]] || rowspan=1|{{знамеикона|Италија}} [[УС Лече|Лече]] || [[Серија А 2011-2012|А]] || 33 || 3 || [[Фудбалски куп на Италија 2011-2012|КИ]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 33 || 3 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2012-2013|2012-2013]] || rowspan=3|{{знамеикона|Италија}} [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] || [[Серија А 2012-2013|А]] || 36 || 5 || [[Фудбалски куп на Италија 2012-2013|КИ]] || 4 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 5 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2013-2014|2013-2014]] || [[Серија А 2013-2014|А]] || 32 || 11 || [[Фудбалски куп на Италија 2013-2014|КИ]] || 3 || 1 || [[УЕФА Лига Европа 2013-2014|ЛЕ]] || 8<ref>3 настапи во квалификациските рунди.</ref> || 3<ref>1 гол во квалификациските рунди.</ref> || - || - || - || 43 || 15 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2014-2015|2014-јан. 2015]] || [[Серија А 2014-2015|А]] || 17 || 4 || [[Фудбалски куп на Италија 2014-2015|КИ]] || 1 || 1 || [[УЕФА Лига Европа 2014-2015|ЛЕ]] || 5 || 1 || - || - || - || 23 || 6 |- !colspan="3"|Вкупно Фјорентина || 85 || 20 || || 8 || 2 || || 13 || 4 || || - || - || 106 || 26 |- || [[ФК Челси сезона 2014-2015|јан.-јун. 2015]] || rowspan=2|{{знамеикона|Англија}} [[ФК Челси|Челси]] || [[Премиер лига 2014-2015|ПЛ]] ||12|| 0 || [[ФА Куп 2014-2015|ФАКуп]]+[[Лига куп 2014-2015|ЛК]] || 0+1 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2014/15|ЛШ]] || 1 || 0 || - || - || - || 14 || 0 |- || [[ФК Челси сезона 2015-2016|авг. 2015]] || [[Премиер лига 2015-2016|ПЛ]] ||1|| 0 || [[ФА Куп 2015-2016|ФАКуп]]+[[Лига куп 2015-2016|ЛК]] || - || - || [[УЕФА Лига на шампиони 2015/16|ЛШ]] || - || - || [[ФА Комјунити Шилд 2015|КШ]] || 0 || 0 ||1|| 0 |- !colspan="3"|Вкупно Челси || 13 || 0 || || 1 || 0 || || 1 || 0 || || 0 || 0 || 15 || 0 |- || [[ФК Јувентус сезона 2015-2016|авг. 2015-2016]] || rowspan=5|{{знамеикона|Италија}} [[ФК Јувентус|Јувентус]] || [[Серија А 2015-2016|A]] || 28 || 4 || [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|КИ]] || 4 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2015/16|ЛШ]] || 8 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2015|СИ]] || - || - || 40 || 5 |- || [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|2016-2017]] || [[Серија А 2016-2017|А]] || 30 || 2 || [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|КИ]] || 3 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17|ЛШ]] || 12 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2016|СИ]] || 0 || 0 || 45 || 3 |- || [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|2017-2018]] || [[Серија А 2017-2018|А]] || 21 || 4 || [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|КИ]] || 1 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2017/18|ЛШ]] || 6 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2017|СИ]] || 1 || 0 ||29|| 5 |- || [[ФК Јувентус сезона 2018-2019|2018-2019]] || [[Серија А 2018-2019|А]] || 18 || 1 || [[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|ЛШ]] || 5 || 0 || [[Суперкуп на Италија 2018|СИ]] || 0 || 0 || 23 || 1 |- || [[ФК Јувентус сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2019/20|ЛШ]] || 0 || 0 || [[Суперкуп на Италија 2019|СИ]] || 0 || 0 || 0 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Јувентус || 97 || 11 || || 8 || 0 || || 31 || 3 || || 1 || 0 || 137 || 14 |- !colspan="3"|Вкупно во кариерата || 278 || 36 || || 21 || 2 || || 47 || 7 || || 1 || 0 || 347 || 45 |} == Титули == ==== {{знамеикона|Англија}} Челси<ref name="Soccerway" /> ==== *'''{{Трофеј-Англија (Премиер лига)}} [[Премиер лига]]''' (1) : [[Премиер лига 2014-2015|2014-2015]] *'''{{Трофеј-Англија (Лига куп)}} [[Лига куп]]''' (1) : 2014-2015 ==== {{знамеикона|Италија}} Јувентус<ref name="Soccerway" /> ==== *'''{{Трофеј-Скудето}} [[Серија А]]''' (5) : [[Серија А 2015-2016|2015-2016]], [[Серија А 2016-2017|2016-2017]], [[Серија А 2017-2018|2017-2018]], [[Серија А 2018-2019|2018-2019]], [[Серија А 2019-2020|2019-2020]] *'''{{Трофеј-Куп на Италија}} [[Фудбалски куп на Италија|Куп на Италија]]''' (4) : [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|2015-2016]], [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|2016-2017]], [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|2017-2018]], [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|2020-2021]] *'''{{Трофеј-Суперкуп на Италија}} [[Суперкуп на Италија]]''' (2) : [[Суперкуп на Италија 2018|2018]], [[Суперкуп на Италија 2020|2020]] ==Наводи== {{наводи|2}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Колумбија |image3=Flag of Colombia.svg }} * [http://int.soccerway.com/players/juan-guillermo-cuadrado/61414/ Хуан Квадрадо на soccerway] * [http://www.transfermarkt.co.uk/juan-cuadrado/profil/spieler/91970 Хуан Квадрадо на transfermakt] * [http://www.whoscored.com/Players/44868 Хуан Квадрадо на whoscored] * [http://www.espnfc.com/player/118986/juan-cuadrado Хуан Квадрадо на espn] * [http://www.goal.com/en/people/colombia/30353/juan-cuadrado Хуан Квадрадо на Goal.com] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140923040938/http://www.goal.com/en/people/colombia/30353/juan-cuadrado |date=2014-09-23 }} {{Juventus F.C. squad}} {{Navboxes |title=Состави на Колумбија |bg= #FCD116 |fg= #003893 |bordercolor= #CE1126 |list1= {{Состав на Колумбија на Светското првенство 2018}} {{Состав на Колумбија на Копа Америка 2019}} }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Квадрадо}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Колумбиски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Индепендиенте Меделјин]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Удинезе]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Лече]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Фјорентина]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] [[Категорија:Фудбалери од Премиер Лига]] ktq9dfcrilqucocrbqn9wr5y8y6xtbn 0 1115405 4795931 4673235 2022-07-23T20:07:45Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:2-Guns-Logo.png|мини|Лого на филмот за играта '''Два пиштола''']] '''Два пиштола''' е американски [[филм]], во [[режија]] на Балтасар Кормакур. Главните улоги ги толкуваат: [[Дензел Вашингтон]] и Марк Волберг. == Содржина == Во текот на 12 месеци, агентот на [[ДЕА]], Роберт „Боби“ Тренч (го глуми Вашингтон) и разузнавачкиот офицер на морнарицата на [[САД]], Мајкл „Стиг“ Стигман (го игра Волберг) биле принудени да соработуваат, иако не го сакале тоа. Двајцата работеле на една тајна мисија, преправајќи се како членови на еден нарко-картел.<ref>''Антена'', број 845, 5.9.2014, стр. 20.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Филмови со Дензел Вашингтон]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] 1ghocm8mujc9bfd8ihpor7ysv1i3z2g 0 1115554 4795953 3626632 2022-07-23T20:47:13Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Ostholstein-Mitte Amt Wappen.png|мини|Грб]] '''Источен Холштајн-Центар''' ({{lang-de|Ostholstein-Mitte}}) — [[Амт|општинска заедница]] во округот [[Источен Холштајн]], во [[Шлезвиг-Холштајн]], [[Германија]]. Седиштето на општинската заедница е во Шенвалде на Бунгсберг. Општинската заедница Источен Холштајн-Центар се состои од следниве општини: # [[Алтенкремпе]] # [[Каседорф]] # [[Шасхаген]] # [[Шенвалде на Бунгсберг]] # [[Зирксдорф]] {{Coord|54|11|15|N|10|45|15|E|region:DE-SH_type:city(9150)|display=title}} [[Категорија:Општински заедници во Шлезвиг-Холштајн]] {{Општински заедници (Шлезвиг-Холштајн)}} {{ШлезвигХолштајн-гео-никулец}} ojpwvyq3qojo2avs6wjgiekn709kej7 0 1119966 4795927 4501615 2022-07-23T20:01:12Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Audrey Tautou Cannes.jpg|мини|Одри Тоту на Канскиот филмски фестивал]] '''Валкани слатки работи''' ([[англиски]]: ''Dirty Pretty Things'') е британски филм, во [[режија]] на [[Стифен Фрирс]]. Главните улоги ги толкуваат: [[Чуетел Еџиофор]] и [[Одри Тату]]. == Содржина == Окви е [[Кардиологија|кардиолог]] од [[Нигерија]], кој работи како рецепционер во еден евтин [[хотел]] во [[Лондон]], заедно со [[турчинка]]та Синај, која работи како собарка. Тие живеат тежок живот, бидејќи работат за мала плата и во страв да не ги открие полицијата. Кога Синај ќе биде отпуштена од хотелот, таа се вработува како шивачка во мала текстилна фабрика, каде е силувана од сопственикот, кој ѝ се заканува дека ќе ја пријави на [[полиција]]та. Хотелот, во кој се собираат трговци на [[дрога]] и [[Проституција|проститутки]], го води расипаниот господин Сники, кој е заплеткан во [[криминал]]. Окви дознава дека во хотелот се прават тајни операции на кои на емигрантите им се вадат [[Органи|внатрешните органи]], кои потоа се продаваат. Еднаш, Сники бара од Окви да изврши една таква операција на [[срце]]. Окви се согласува, но со помош на своите пријателки, тој го оперира Сники.<ref>''Антена'', број 852, 24.10.2014, стр. 14.</ref><ref>''Антена'', број 857, 28.11.2014, стр. 25.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Британски филмови]] [[Категорија:Филмови на Стивен Фрирс]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] 50ci4o4iy4r945aobbcal79xf58cxvr 0 1121046 4796007 3702083 2022-07-23T22:38:53Z ГП 23995 дополнување wikitext text/x-wiki '''„Девојката од Џерси“''' ([[англиски]]: ''Jersey Girl'') е американски [[филм]] од [[2004]] година, во [[режија]] на Кевин Смит. Главните улоги ги толкуваат: [[Бен Афлек]], [[Лив Тајлер]], [[Џенифер Лопес]], [[Вил Смит]] итн. ==Содржина== Оли (го игра Афлек) е моќен [[продуцент]], со прекрасна жена и преубав стан на [[Менхетен]]. Но, кога жена му ќе умре при породувањето, тој ќе ја остави кариерата и ќе се откаже од луксузниот [[живот]] на Менхетен за да се посвети на одгледувањето на својата седумгодишна ќерка Герти.<ref>„Девојката од Џерси“, ''Антена'', број 859, 12.12.2014, стр. 18.</ref> <ref>„Девојката од Џерси“, ''Антена'', број 861, 26.12.2014, стр. 19.</ref> <ref>„Девојката од Џерси“, ''Антена'', број 870, 25.2.2015, стр. 25.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија:Филмови со Бен Афлек]] [[Категорија:Филмови со Џенифер Лопес]] [[Категорија:Филмови на Кевин Смит]] [[Категорија:Филмови од 2004 година]] [[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Њујорк]] sx6anupnlgnhihornc24gnds5nmjq1m 0 1123451 4795919 4791961 2022-07-23T19:48:25Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Планета |width = 25em |background = #FFFFC0 | name = 5011 Птах |discoverer=[[Корнелис Јоханес ван Хаутен]], [[Ингрид ван Хаутен-Груневелд]] и [[Том Герелс]] |discovered=24 септември 1960 |alt_names=6743 P-L |named_after = [[Птах]] |mp_category=[[аполонски астероид|аполонски]]<br>[[астероиди што ја пресекуваат орбитата на Марс|пресекувачи на Марсовата орбита]] | epoch = 1 јануари 2007 ([[јулијански ден|ЈД]] 2488070,5) | semimajor = 1,634 [[астрономска единица|ае]] | perihelion = 0,818 ае (122,318 Гм) | aphelion = 2,450 ае (366,546 Гм) | eccentricity = 0,500 | period = 2,092 [[јулијанска година|г]] (763,949 [[ден|д]]) | inclination = 7,425[[степен (агол)|°]] | asc_node = 9,556° | arg_peri = 107,247° | mean_anomaly = 159,679° | avg_speed=45,471 км/ч | dimensions = 1,1 - 2,6 км | mass = | density = | surface_grav= | escape_velocity = | rotation = [[hour|h]] | spectral_type = | abs_magnitude = 17.1 | albedo = | single_temperature=}} '''5011 Птах''' — мошне отстапувачки [[аполонски астероид|аполонски]] [[астероид]] од групата на [[астероиди што ја пресекуваат орбитата на Марс|пресекувачите на Марсовата орбита]] откриен во [[1960]] г. и наречен по египетскиот бог [[Птах]]. Минува на растојание од 30&nbsp;[[гигаметар|Гм]] (0,2&nbsp;[[астрономска единица|ае]]) од Земјата 15 пати помеѓу 1900 и 2100 г. Последен пат поминал на 21 јануари 2007 г. на оддалеченост од 29,6&nbsp;Гм, а следното поминување ќе биде во 2027 г. на оддалеченост од 28,6&nbsp;Гм. <gallery perrow="1" widths="420px" heights="220px" caption="Орбита на астероидот 5011 Птах и неговата положба во Сончевиот систем"> File:Орбита астероида 5011.png File:Орбита астероида 5011 (плоскость).png </gallery> == Наводи == {{наводи}} * [http://unicorn.eis.uva.es/cgi-bin/neodys/neoibo?objects:Ptah; main NeoDys] * {{JPL Small Body}} {{астероид-никулец}} {{Мали планети-редослед |5010 Аменемхет|5012 Евримедон}} {{Мали тела во Сончевиот Систем}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Птах}} [[Категорија:Аполонски астероиди]] [[Категорија:Марсопресекувачи]] [[Категорија:Астероиди наречени по ликови од египетската митологија]] [[Категорија:Астрономски тела откриени во 1960 година]] [[Категорија:Потенцијално опасни астероиди]] [[Категорија:Неправилни месечини]] 0t540mjcddhjbbpyrwixc7v63y7bymm 4795920 4795919 2022-07-23T19:50:28Z Doni12345 77134 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Планета |width = 25em |background = #FFFFC0 | name = 5011 Птах |discoverer=[[Корнелис Јоханес ван Хаутен]], [[Ингрид ван Хаутен-Груневелд]] и [[Том Герелс]] |discovered=24 септември 1960 |alt_names=6743 P-L |named_after = [[Птах]] |mp_category=[[аполонски астероид|аполонски]]<br>[[астероиди што ја пресекуваат орбитата на Марс|пресекувачи на Марсовата орбита]] | epoch = 1 јануари 2007 ([[јулијански ден|ЈД]] 2488070,5) | semimajor = 1,634 [[астрономска единица|ае]] | perihelion = 0,818 ае (122,318 Гм) | aphelion = 2,450 ае (366,546 Гм) | eccentricity = 0,500 | period = 2,092 [[јулијанска година|г]] (763,949 [[ден|д]]) | inclination = 7,425[[степен (агол)|°]] | asc_node = 9,556° | arg_peri = 107,247° | mean_anomaly = 159,679° | avg_speed=45,471 км/ч | dimensions = 1,1 - 2,6 км | mass = | density = | surface_grav= | escape_velocity = | rotation = [[hour|h]] | spectral_type = | abs_magnitude = 17.1 | albedo = | single_temperature=}} '''5011 Птах''' — мошне отстапувачки [[аполонски астероид|аполонски]] [[астероид]] од групата на [[астероиди што ја пресекуваат орбитата на Марс|пресекувачите на Марсовата орбита]] откриен во [[1960]] г. и наречен по египетскиот бог [[Птах]]. Минува на растојание од 30&nbsp;[[гигаметар|Гм]] (0,2&nbsp;[[астрономска единица|ае]]) од Земјата 15 пати помеѓу 1900 и 2100 г. Последен пат поминал на 21 јануари 2007 г. на оддалеченост од 29,6&nbsp;Гм, а следното поминување ќе биде во 2027 г. на оддалеченост од 28,6&nbsp;Гм. <gallery perrow="1" widths="420px" heights="220px" caption="Орбита на астероидот 5011 Птах и неговата положба во Сончевиот систем"> File:Орбита астероида 5011png File:Орбита астероида 5011 (плоскость).png </gallery> == Наводи == {{наводи}} * [http://unicorn.eis.uva.es/cgi-bin/neodys/neoibo?objects:Ptah; main NeoDys] * {{JPL Small Body}} {{астероид-никулец}} {{Мали планети-редослед |5010 Аменемхет|5012 Евримедон}} {{Мали тела во Сончевиот Систем}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Птах}} [[Категорија:Аполонски астероиди]] [[Категорија:Марсопресекувачи]] [[Категорија:Астероиди наречени по ликови од египетската митологија]] [[Категорија:Астрономски тела откриени во 1960 година]] [[Категорија:Потенцијално опасни астероиди]] [[Категорија:Неправилни месечини]] jnuwju2lbas9z4zes58sw4xzs0amizz 4795921 4795920 2022-07-23T19:50:44Z Doni12345 77134 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Планета |width = 25em |background = #FFFFC0 | name = 5011 Птах |discoverer=[[Корнелис Јоханес ван Хаутен]], [[Ингрид ван Хаутен-Груневелд]] и [[Том Герелс]] |discovered=24 септември 1960 |alt_names=6743 P-L |named_after = [[Птах]] |mp_category=[[аполонски астероид|аполонски]]<br>[[астероиди што ја пресекуваат орбитата на Марс|пресекувачи на Марсовата орбита]] | epoch = 1 јануари 2007 ([[јулијански ден|ЈД]] 2488070,5) | semimajor = 1,634 [[астрономска единица|ае]] | perihelion = 0,818 ае (122,318 Гм) | aphelion = 2,450 ае (366,546 Гм) | eccentricity = 0,500 | period = 2,092 [[јулијанска година|г]] (763,949 [[ден|д]]) | inclination = 7,425[[степен (агол)|°]] | asc_node = 9,556° | arg_peri = 107,247° | mean_anomaly = 159,679° | avg_speed=45,471 км/ч | dimensions = 1,1 - 2,6 км | mass = | density = | surface_grav= | escape_velocity = | rotation = [[hour|h]] | spectral_type = | abs_magnitude = 17.1 | albedo = | single_temperature=}} '''5011 Птах''' — мошне отстапувачки [[аполонски астероид|аполонски]] [[астероид]] од групата на [[астероиди што ја пресекуваат орбитата на Марс|пресекувачите на Марсовата орбита]] откриен во [[1960]] г. и наречен по египетскиот бог [[Птах]]. Минува на растојание од 30&nbsp;[[гигаметар|Гм]] (0,2&nbsp;[[астрономска единица|ае]]) од Земјата 15 пати помеѓу 1900 и 2100 г. Последен пат поминал на 21 јануари 2007 г. на оддалеченост од 29,6&nbsp;Гм, а следното поминување ќе биде во 2027 г. на оддалеченост од 28,6&nbsp;Гм. == Наводи == {{наводи}} * [http://unicorn.eis.uva.es/cgi-bin/neodys/neoibo?objects:Ptah; main NeoDys] * {{JPL Small Body}} {{астероид-никулец}} {{Мали планети-редослед |5010 Аменемхет|5012 Евримедон}} {{Мали тела во Сончевиот Систем}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Птах}} [[Категорија:Аполонски астероиди]] [[Категорија:Марсопресекувачи]] [[Категорија:Астероиди наречени по ликови од египетската митологија]] [[Категорија:Астрономски тела откриени во 1960 година]] [[Категорија:Потенцијално опасни астероиди]] [[Категорија:Неправилни месечини]] kkdesmrkcjpmg40f3lzd08i2bvvmsmr 0 1127428 4795922 4787096 2022-07-23T19:52:31Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Katharine hepburn little women.jpg|мини|Кетрин Хепберн „Мали жени“]] '''„Мали жени“''' ([[англиски]]: ''Little Women'') е американски [[филм]] од [[1933]] година, во [[режија]] на [[Џорџ Кјукор]]. Главните улоги ги играат: [[Кетрин Хепберн]], Пол Лукас и Џоан Бенет. Филмот имал три номинации за „[[Филмска награда на академијата на САД|Оскар]]“ (за најдобар филм, најдобра режија и најдобро адаптирано [[сценарио]]), а освоил „[[Оскар]]“ во последната номинација. На [[Филмски фестивал во Венеција|филмскиот фестивал во Венеција]] во [[1934]] година, Кетрин Хепберн ја добила наградата за најдобра [[глумица]].<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0024264/awards?ref_=tt_awd IMDb, Little Women (1933) - Awards (пристапено на 5.4.2015)]</ref> ==Содржина== Оваа [[драма]] го прикажува животот на едно [[семејство]] за време на [[Граѓанска војна во САД|Граѓанската војна во САД]]. Три ќерки растат покрај својата мајка, додека нивниот татко учествува во [[војна]]та. Притоа, едната ќерка се мажи, втората заболува од [[шарлах]], а третата бега во [[Њујорк]], со цел да ги оствари своите уметнички амбиции.<ref>„Мали женички“, ''Антена'', број 874, 27.3.2015, стр, 24.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Црно-бели филмови]] [[Категорија:Филмови на Џорџ Кјукор]] [[Категорија:Филмови со Кетрин Хепберн]] [[Категорија:Филмови со Џоан Бенет]] [[Категорија:Филмови со Пол Лукас]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија:Филмови од 1933 година]] eg94c7ylebk5ujnn8d16tgm6gl48fd9 0 1128178 4795956 4794408 2022-07-23T20:51:48Z 188.117.212.92 /* Филмографија */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност |име=Душица Стојановска |портрет= Душица Стојановска.jpg |px=200px |опис= |роден-дата={{роден на|1|ноември|1957}} |починал-дата= |починал-место= |занимање = глумица }} '''Душица Стојановска''' ({{роден на|1|ноември|1957}}) — македонски театарскa, филмскa и телевизискa глумица. Димпломирала на [[Факултет за драмски уметности - Скопје|Факултетот за драмски уметности]] во [[Скопје]], Универзитет „Св. Кирил и Методиј“, во [[1980]] година во класата на Проф. [[Тодорка Кондова-Зафировска]]. Од [[1980]] до [[1985]] година работеа како глумец во Народниот театар – Куманово. Од 1986 година се вработила во [[Драмски театар - Скопје]]. Добитник е на наградата „Војдан Чернодрински“ во 1985 година и наградата за млад и надежен глумец од Вечер. ==Театарски претстави== * Змија * Пасквелија * Разбуди се Кате * Хај – Фај * Гама зраци * Мојот татко социјалистички кулак * Викенд на мртовци * Свадба * Стапица * Не сега драга * Солунски патрдии * Заводникот од западниот свет * Хамлет од Долногаштани * Дон Жуан * Ладало * Македонски рулет * Живот во тесни чевли ==Детски претстави== * Шегите на прасињата * Соновија * Волшебното цвеќе * Крале Марко и Феферона * Господарот на шумите * Свињарот и принцезата * Солта поскапа од злато * Капетанот Џон Пиплфокс == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1979 || [[Наши години]] ТВ-серија || Ленче |- | 1980 || [[Двојка]] ТВ-филм || |- | 1982 || [[Јужна патека]] ТВ-филм || |- | 1982 || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || Јана |- | 1990 || [[До-Ре-Ми]] ТВ-серија || |- | 1991 || [[Македонија може]] ТВ-филм || |- | 1992 || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 1992 || [[Чудовиштата во нашиот град]] ТВ-серија || |- | 1992-1994 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 1992 || [[Еурека]] ТВ-серија || |- | 1997 || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 1999 || [[Каца (филм) |Каца]] ТВ-филм || Шанкерка |- | 2000 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2000 || [[Големи и мали]] ТВ-серија || Продавачката на сладолет |- | 2000 || [[Погрешно време (телевизиска серија) |Погрешно време]] ТВ-серија || Маца |- | 2004 || [[Големата вода (филм) |Големата вода]] ТВ-филм || Готвачка 2 |- | 2010 || [[Мајки (филм) |Мајки]] ТВ-филм || Жената |- | 2011 || [[Панкот не е мртов]] ТВ-филм || Комшивката |- | 2011 || [[Турни ме да Кинисам (серија) |Турни ме да Кинисам]] ТВ-серија || Ружа |- | 2012 || [[Бардо]] ТВ-филм || |- | 2014-2015 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2015 || [[Незрели цреши]] ТВ-филм || Тетка |- | 2015 || [[Цимери]] ТВ-серија || |- | 2016 || [[5 плус фамилија]] ТВ-серија || |- | 2016 || [[Преспав (телевизиска серија) |Преспав]] ТВ-серија || Гостинка |- | 2016-2017 || [[Среќа во вреќа (серија) |Среќа во вреќа]] ТВ-серија || Севда |- | 2017 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2018 || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || Подвиг жени |- | 2019-2020 || [[Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2021-2022 || [[Дајте музика]] ТВ-серија || Секретарка |- | 2022 || [[Ручек]] ТВ-филм || |} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Стојановска, Душица }} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски глумици]] 5la9jcyf1irzysn19r49yuj14tulooj 0 1131669 4795801 4795601 2022-07-23T13:05:00Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki <ref>https://twitter.com/paudybala_jr Твитер профил на Пауло Дибала</ref> {{Infobox football biography 3 | playername = Пауло Дибала | fullname = Пауло Бруно Ексекиел Дибала | image = [[Податотека:2017 FRIENDLY MATCH RUSSIA v ARGENTINA - Paulo Dybala 01.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.77}}<ref name=Профил>[http://palermocalcio.it/it/1213/squadra/scheda.php?id=9430 Профил на Palermocalcio.it]</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1993|11|15}} | cityofbirth = {{роден во|Лагуна Ларга|}} | countryofbirth = [[Аргентина]] | nationality = {{flagsport|ARG}} [[Аргентина]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 21 | position = [[Напад (фудбал)|напаѓач]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Instituto}} | years1 = 2011-2012 | caps1 = 38 | goals1 = 17 | clubs1 = {{Fb team Instituto}} | years2 = 2012-2015 | caps2 = 90 | goals2 = 21 | clubs2 = {{Fb team Palermo}} | years3 = 2015-2022 | caps3 = 210 | goals3 = 82 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | years4 = 2022- | caps4 = 0 | goals4 = 0 | clubs4 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2015– | nationalcaps1 = 34 | nationalgoals1 = 3 | nationalteam1 = {{flagsport|ARG}} [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|Аргентина]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Пауло Бруно Ексекиел Дибала''' (роден на [[15 ноември]] [[1993]] во [[Лагуна Ларга]]) е [[Аргентина|аргентински]] [[фудбалер]], [[Напад (фудбал)|напаѓач]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|аргентинската репрезентација]]. == Животопис == Во Аргентина, тој бил наречен ''La Joya'' (превод на мак. ''скапоцен камен'').<ref>{{es}} [http://www.foxsportsla.com/futbol/Joya-en-la-mira-El-Benfica-sigue-al-joven-Dybala-20111024-0004.html ¡Joya en la mira! El Benfica sigue al joven Dybala] Foxsportsla.com</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 La joya que tienta] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141006133157/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 |date=2014-10-06 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 Los maestros de la “joya”] {{Семарх|url=https://archive.is/20121230031329/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 |date=2012-12-30 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html "La Joya está bien"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140924053654/http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html |date=2014-09-24 }} ole.com.ar</ref> Неговиот дедо Болеслав Дибала е по потекло од [[Полска]];<ref>{{pl}} [http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami,1,5080257,wiadomosc.html Paulo Dybala - "nowy Messi" z polskimi korzeniami] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120405234500/http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami%2C1%2C5080257%2Cwiadomosc.html |date=2012-04-05 }} sport.onet.pl</ref> додека неговото семејство, исто така, има италијанско потекло.<ref name=record12milioni>[http://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/napoli/notizie/sport/2012/12-luglio-2012/-scatta-raduno-rosanero-25-convocati-assente-giustificato-talento-dybala-201985057485.shtml Scatta il raduno rosanero: 25 convocati. Assente giustificato il talento Dybala] corrieredelmezzogiorno.corriere.it</ref> Благодарение на мајката на неговата баба, му било дозволено да добие [[италијанско државјанство]] на 13 август [[2012]] година.<ref name=cittadinanza>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/esclusiva-tmw-palermo-dybala-e-cittadino-italiano-376629|title=Palermo, Dybala è cittadino italiano|website=tuttomercatoweb.com|date=14 август 2012|accessdate=4 јуни 2015}}</ref> ==Клупска кариера== ===Почетоците во Институто=== Растејќи како дете започнал да игра фудбал во екипата на [[ФК Институто|Институто од Кордоба]]. На возраст од десет години бил поканет на проби во [[ФК Њуелс Олд Бојс|Њуелс Олд Бојс]], но неговиот татко претпочитал тој да остане во Институто заради блискоста до дома. Кога имал петнаесет години, тој го загубил својот татко, па одлучил да се пресели во [[Кордоба]] каде ќе живее и ќе и се посвети на својата професионална кариера. Сезоната 2011-2012 во која Институто се натпреварувале во [[Примера Б Насионал]] била неговата прва сезона како професионалец, со договор вреден 900 [[евро|€]] годишно, (или 4.000 пезоси годишно) односно минималната плата во клубот. Тој дебитирал за првиот тим на Институто на 13 август [[2011]], во натпреварот Институто-[[Клуб Атлетико Уракан|Уракан]] 2-0, во првото коло од сезоната, играјќи како стартер до 71-вата минута кога бил заменет со [[Марсело Бергезе]]. Својот прв гол Дибала го постигнал во следното коло, на 20 август, во натпреварот [[Клуб Атлетико Алдосиви|Алдосиви]]-Институто 2-2; неговиот гол бил за моментален резултат 1-1. Во натпреварот против [[Клуб Атлетико Атланта|Атланта]], кој се одиграл на 8 октомври во рамките на десеттото коло од првенството, Дибала за првпат бил повеќекратен стрелец, постигнувајќи [[хет-трик]] во убедливата победа со 4-0 во гости. Регуларниот дел од сезоната го затворил со 38 настапи и 17 гола, вклучувајќи уште еден хет-трик во победата со 4-1 на гостувањето кај [[Клуб Спортиво Десампарадос|Спортиво Десампарадос]] на 26 март [[2012]] (26-то коло); иако за него ова била дебитантска сезона, бил еден од најдобрите играчи во лигата. Исто така, тој поставил четири рекорди: станал најмладиот играч кој постигнал гол кршејќи го рекордот на легендарниот [[Марио Кемпес]], бил првиот кој одиграл 38 последователни натпревари во професионалната лига на земјата повторно надминувајќи го Кемпес, бил првиот кој успеал да постигне два хет-трика во една сезона и да постигне гол во шест натпревари по ред (од 22-рото до 27-мото коло), надминувајќи го претходниот рекорд за постигнување гол во четири последователни натпревари кој бил поставен од неколку играчи. ===Палермо=== [[Податотека:Paulo Dybala 1555 (cropped).jpg|left|thumb|205px|Пауло Дибала изведува корнер за [[УС Чита Палермо|Палермо]].]] Откако бил откриен од страна на скаутот од Јужна Америка, [[Густаво Маскарди]] (кој во моментов е негов агент), тој му го препорачал на својот добар пријател [[Шон Солјано]], тогашниот спортски директор на [[италија]]нската екипа [[ФК Палермо|Палермо]], па клубот од Сицилија го купува Дибала од Институто уште во текот на сезоната. На 28 април 2012 година претседателот на Палермо неофицијално најавил купување на играчот за сума од 12 милиони [[евро|€]] (вклучувајќи ги сите такси и бонуси, што претставува рекорден трансфер на клубот), плус аванс од 3.5 милиони евра кој веќе биле платени претходно. Два дена подоцна завршила исплатата на последната од петте рати од страна на британската компанија Пенсилхил Лимитед, која ги добила сите права на играчот; веднаш потоа аргентинската екипа најавила дека договорот за премин на Дибала во Палермо веќе не е во нивна надлежност. Институто ја завршил сезоната на третото место после поразот во последното коло од сезоната поради што не успеале да изборат промоција во Првата лига на Аргентина; Дибала учествувал потоа и во двата натпревари од плејофот против [[Клуб Атлетико Сан Лоренцо де Алмагро|Сан Лоренцо]] завршувајќи со вкупен резултат 3-1. Откако ги поминал медицински тестови во месец мај, на 20 јули 2012 официјално потпишал договор со Палермо на четири години, за плата од 500.000 € која би можела да се зголеми во зависност според постигнатите цели, и лични и на тимот. По потпишувањето на договорот го избрал дресот со број 9., кој ќе го носи за време на целата своја кариера во Палермо. [[File:Paulo Dybala 1553 (cropped).jpg|thumbnail|Дибала во акција против [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 2015.]] Своето деби во [[Серија А 2012-2013|италијанското првенство]] во дресот на Палермо го направил во второто коло од сезоната 2012-2013 во натпреварот [[СС Лацио|Лацио]]-Палермо (3-0), влегувајќи во игра од клупата за резерви во 58-мата минута на местото на [[Фабрицио Миколи]]. Во осмата рунда на првенството, ремито 0-0 против [[ФК Торино|Торино]], за првпат играл како стартер до 55-тата минута кога бил заменет од Миколи. На 11 ноември, во дванаесеттото коло од сезоната, тој постигнал двата гола (негови први во Серија А) во својот втор натпревар како стартер, помагајќи им на ''росанеро'' да ја победат [[ФК Сампдорија|Сампдрорија]] со 2-0. Сезоната завршила со испаѓање на Палермо во [[Серија Б]], откако на 12 мај 2013 биле поразени со 1-0 на гостувањето кај [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 37-мото коло. Дибала ја завршил сезоната со 27 настапи и 3 гола (последниот бил против Лацио во 21-вото коло) во Серија А и еден настап во [[Фудбалски куп на Италија|Купот на Италија]]. По завршувањето на италијанското првенство Дибала се вратил дома на одмор, каде што, како гостин на неговиот стар тим, бил прикажан во "Las Glorias del Futbol", галеријата, во која се претставени најистакнатите играчи во историјата на црвено-белите.<ref>{{es}} [http://mundod.lavoz.com.ar/futbol/paulo-dybala-y-julio-chiarini-glorias-del-futbol Paulo Dybala y Julio Chiarini, glorias del fútbol] mundod.lavoz.com.ar</ref> Својот прв гол во сезоната 2013-2014 во [[Серија Б]] го постигнал на 1 март 2014 година, во победата со 2-1 над Бари и тој се покажал како одлучувачки. На 3 мај [[2014]] година, со победата над [[Новара Калчо|Новара]] на гости со 1-0, Палермо изборил промоција во Серија А - враќање во елитата по само една сезона отсуство. Сезоната ја завршил со 28 првенствени настапи (на кој постигнал 5 гола) и два во италијанскиот куп. Сезоната [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] ја започнал со гол уште во првото коло од [[Серија А 2014-2015|Серија А]], ремито 1-1 на домашен терен со Сампдорија на 31 август 2014 година. На 2 ноември го изедначенил својот број на постигнати голови во една сезона во Серија А, 3, постигнувајќи гол во победата со 2-0 над [[ФК Милан|Милан]] на [[Сан Сиро]]. На 24 ноември го постигнал својот петти гол за сезоната, во натпреварот Џенова-Палермо 1-1. Шест дена подоцна во победата над [[ФК Парма|Парма]] со 2-1 го постигнал својот шести гол со што го надминал својот личен рекорд за постигнати голови во една сезона од неговото доаѓање во Италија. На 6 декември 2014 година, во натпреварот од 14-тото коло против [[ФК Торино|Торино]] (што завршил 2-2), го постигна својот седми гол во сезоната; точно еден месец подоцна постигнал два гола во победата со 5-0 над [[ФК Калјари Калчо|Каљари]]. На 2 мај 2015 година, на гостувањето кај [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]] (0-0) во 34-тото коло од сезоната, за првпат бил капитен на тимот, поради отсуството на [[Едгар Барето]], [[Стефано Сорентино]] и [[Синиша Анѓелковиќ]]. Сезоната ја завршил со 34 настапи во Серија А на кој постигнал 13 гола и 10 асистенции. ===Јувентус=== ====2015-2018; Три домашни двојни круни и европско финале==== На 4 јуни 2015, Дибала потпишал петгодишен договор со [[ФК Јувентус|Јувентус]] во трансфер вреден 32 милиони евра. Играчот бил претставен на 14 јули, кога го избрал дресот со број 21, претходно носен од славниот италијански фудбалер [[Андреја Пирло]]. Своето деби за Јувентус го направил на 8 август, влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Кингсли Коман]] во 61-вата минута од натпреварот за [[Суперкуп на Италија 2015|Суперкупот на Италија]] против [[СС Лацио|Лацио]] во [[Шангај]]. Во 73-тата минута од истиот натпревар, тој го постигнал својот прв гол во дресот на Јувентус вториот гол за ''бјанконерите'' во натпреварот, на асистенција на [[Пол Погба]] во победата со 2-0.<ref>{{наведени вести|title=Juventus 2-0 Lazio: Mario Mandzukic and Paulo Dybala hand Juve win as new strikers seal Italian Super Cup for Serie A champions|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-3190373/Juventus-2-0-Lazio-Mario-Mandzukic-Paulo-Dybala-hand-Juve-win-new-strikers-seal-Italian-Super-Cup-Serie-champions.html|accessdate=8 August 2015|work=Daily Mail|date=8 August 2015}}</ref> Така, тој го освоил својот прв трофеи со новиот клуб уште во својот прв настап. Својот прв првенствен погодок го постигнал на 30 август против [[ФК Рома|Рома]] во поразот на гости со 2-1.<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/2015-16/UNICO/UNI/2/ROMJUV|title=Roma 2 - 1 Juventus|date=}}</ref> На 15 септември 2015 го направил своето деби во европските натпреварувања, на гостувањето во Англија кај [[ФК Манчестер Сити|Манчестер Сити]] во победата со 2-1 во првото коло од групната фаза на [[УЕФА Лига на Шампиони 2015/16|Лигата на шампионите]], влегувајќи во игра од клупата за резерви во 77-мата минута на местото на [[Марио Манџукиќ]].<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.calciomercato.com/news/manchester-city-juventus-1-2-il-tabellino-912253|title= Manchester City-Juventus 1-2: il tabellino|date=}}</ref> Својот прв погодок за сезоната во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|Купот на Италија]] го постигнал на 16 декември 2015 против [[ФК Торино|Торино]] за моментален резултат 3-0, во победата со 4-0, во натпревар од [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Осминафинале|осминафиналето на турнирот]].<ref>{{Наведена мрежна страница|author = Stefano Cantalupi|url = http://www.gazzetta.it/Calcio/Coppa-Italia/16-12-2015/coppa-italia-juve-quarti-4-0-torino-derby-zaza-pogba-dybala-1301315299265.shtml|title = Coppa Italia, Juve ai quarti: 4-0 al Torino nel derby|accessdate = 17 декември 2015|editor = La Gazzetta dello Sport|date = 16 декември 2015}}</ref> На 23 февруари [[2016]] тој го постигнал својот прв погодок во својата кариера во европските натпреварувања во натпреварот Јувентус-[[ФК Бајерн Минхен|Бајерн Минхен]] 2-2, стрелајќи прецизно за моментален резултат 1-2 и враќање на Јувентус во натпреварот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url = http://www.tuttosport.com/news/calcio/champions-league/2016/02/23-8820117/dybala-sturaro_cuore_juventus_2-2_e_i_gol_del_bayern_erano_irregolari/|title = Dybala-Sturaro cuore Juventus: 2-2. E i gol del Bayern erano irregolari|website = [[Tuttosport]]|author = Elvira Erbì|date = 23 февруари 2016|accessdate = 24 февруари 2016}}</ref> Со двата гола против [[ФК Сампдорија|Сампдорија]] во победата на домашен терен со 5-0 во последното коло од [[Серија А 2015-2016]], Дибала завршил на второто место на списокот на стрелците со 19 постигнати гола (зад [[Гонсало Игуаин]] кој имал 36), но она што е поважно го освоил своето прво [[скудето]] во кариерата. Дибала играл и во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Финале|финалето на Купот на Италија]], каде неговиот Јувентус го победил Милан со 1-0 по [[Продолжеток (спорт)|продолженија]]. Својата прва сезона во црно-белиот дрес ја завршил со 46 настапи во сите натпреварувања и 23 постигнати гола. [[Податотека:Dybala 2017 (edited).jpg|thumb|left|Дибала со Јувентус во 2017.]] [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|Следната сезона]] на Дибала му бил понуден дресот со број 10, по заминувањето на [[Пол Погба]] во [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] во летото 2016 година, меѓутоа аргентинецот го одбил претпочитајќи да го задржи дресот со број 21 што го носел за време на неговата прва сезона во клубот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.calciomercato.com/en/news/juve-dybala-turns-down-the-number-10-jersey-from-del-piero-to-po-729257|title=Juve, Dybala turns down the number 10 jersey. From Del Piero to Pogba it's the end of an era|publisher=Calciomercato|author=Marco Demicheli|date=5 September 2016|accessdate=6 September 2016}}</ref> По тешкиот почетокот на сезоната без постигнат гол, својот прв погодок за сезоната 2016-2017 го постигнал на 27 септември, во победата со 4-0 на гости над [[ГНК Динамо Загреб|Динамо Загреб]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17#Групна фаза|групната фаза на Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thescore.com/news/1112908|title=Watch: Dybala nets absolute screamer as Juventus crushes Dinamo Zagreb|publisher=The Score|author1=Gianluca Nesci|date=27 December 2016|accessdate=8 December 2016}}</ref> Тој го постигнал својот прв гол во [[Серија А 2016-2017|Серија А]] за време на викендот од истата недела, на 2 октомври, во победата со 3-0 над [[ФК Емполи|Емполи]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|title=Empoli 0 Juventus 3: Dybala, Higuain on target in comfortable victory|publisher=Yahoo.com|date=2 October 2016|accessdate=8 December 2016|archive-date=2018-08-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20180807185912/https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|url-status=dead}}</ref> На 22 октомври во поразот со 1-0 од Милан, Дибала се здобил со повреда поради која пропуштил повеќе натпревари во првиот дел од сезоната.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2016/10/16/dybala-accende-il-motore-per-mandare-allegri-in-fuga58.html|title=Dybala accende il motore per mandare Allegri in fuga|author=Emanuele Gamba|publisher=la Repubblica|date=16 октомври 2016|p=58}}</ref> Тој се вратил во акција на 7 декември во последното коло од групната фаза на Лигата на шампионите против Динамо Загреб во [[Торино]], играјќи ги последните 10-тина минути од натпреварот во победата со 2-0. На 23 декември, во Суперкупот на Италија игран во [[Доха]] (натпреварот завршил 1-1 по продолженијата), Дибала го промашил одлучувачкиот пенал во пенал-серијата после кој Јувентус бил поразен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/23-12-2016/supercoppa-juventus-milan-4-5-rigori-decide-errore-dybala-180155596582.shtml|title=Supercoppa, Juventus-Milan 4-5 dopo i rigori: decide l'errore di Dybala|author=Marco Pasotto|date=23 декември 2016}}</ref> На 28 февруари 2017, Дибала постигнал два гола во првиот натпревар од полуфиналето на [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|Купот на Италија]] на домашен терен против [[ФК Наполи|Наполи]] (завршил 3-1 за Јувентус), и двата реализирајќи удари од белата точка. На 11 април, го одбележува својот прв натпревар во кој постигнал два гола во Лигата на шампионите против [[ФК Барселона|Барселона]] во победата со 3-0 во првиот натпревар од четвртфиналето.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2017/04/12/anche-la-juve-sa-fare-il-circo-dybala-domatore-del-passo38.html|title=Anche la Juve sa fare il circo Dybala domatore del Barça la semifinale è a un passo|author=Emanuele Gamba|journal=la Repubblica|date=12 април 2017|p=38}}</ref> На 13 април, Дибала потпишал нов договор со Јувентус во трајност до 2022 година.<ref>[http://www.ju1897.net/2017/04/zvanicno-dybala-potpisao-do-2022-godine.html Zvanicno:Dybala potpisao do 2022 godine] ju1897.net</ref><ref>[https://www.transfermarkt.co.uk/argentina-international-dybala-extends-contract-with-juventus/view/news/271079 Argentina international Dybala extends contract with Juventus] transfermarkt.co.uk</ref> На 17 мај, Јувентус го освоил првиот трофеј за сезоната триумфирајќи во Купот на Италија со победа од 2-0 над [[СС Лацио|Лацио]] во финалето, втора титула по ред во ова натпреварување за Дибала;<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/17-05-2017/coppa-italia-juve-lazio-2-0-gol-dani-alves-bonucci-storico-tris-bianconero-200372957935.shtml|title=Coppa Italia, Juve-Lazio 2-0: gol di Dani Alves e Bonucci, storico tris bianconero|author=Marco Fallisi|date=17 мај 2017}}</ref> четири дена подоцна, тој постигнал еден од трите гола на Јувентус во победата со 3-0 над [[ФК Кротоне|Кротоне]] со која клубот го освоил своето шесттото скудето по ред (второ за Дибала).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/21-05-2017/juventus-crotone-3-0-bianconeri-leggenda-gol-mandzukic-dybala-alex-sandro-200456108092.shtml|title=Juventus-Crotone 3-0, bianconeri nella leggenda: gol di Mandzukic, Dybala e Alex Sandro|author=Jacopo Gerna|date=21 мај 2017}}</ref> На 3 јуни во [[Кардиф]], Дибала бил стартер за Јувентус во неговото прво финале во Лигата на шампионите, во кое сепак ''бјанконерите'' биле поразени со 1-4 од [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://it.uefa.com/uefachampionsleague/season=2017/matches/round=2000787/match=2019641/postmatch/report/index.html|title=Real, poker e leggenda: la Juve si inchina|author=Fabio Balaudo|date=3 јуни 2017}}</ref> [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|Третата сезона]] во Јувентус ја започнал со нов број, откако на 9 август 2018 било потврдено дека тој ќе го носи дресот со број 10, кој во минатото го носеле многу славни фудбалери на торинскиот клуб.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-10.php|title=Dybala 10|publisher=juventus.com|date=9 August 2017}}</ref> Во својот прв настап за сезоната, Дибала постигнал два гола во [[Суперкуп на Италија 2017|Суперкупот на Италија 2017]], во поразот со 3-2 од [[СС Лацио|Лацио]] на 13 август. На 15 август, тој се нашол на шестото место на листата за наградата [[УЕФА Фудбалер на годината|Фудбалер на годината 2017]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/insideuefa/about-uefa/news/newsid=2492844.html|title=Buffon, Messi and Ronaldo on Player of the Year shortlist|publisher=UEFA.com|date=15 August 2017|accessdate=15 August 2017}}</ref>. На 26 истиот месец го постигнал својот прв [[хет-трик]] во кариерата во победата на Јувентус со 4-2 на гостувањето кај [[ФК Џенова|Џенова]];<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/sport/football/41062113|title=Genoa 2-4 Juventus|publisher=BBC.com|date=26 August 2017|accessdate=27 August 2017}}</ref> повторувајќи го истото на 17 септември во победата на ''бјанконерите'' со 3-1 над [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-masterclass-at-the-mapei.php|title=Dybala masterclass at the Mapei|publisher=Juventus.com|date=17 September 2017|accessdate=18 September 2017}}</ref> На 11 март 2018, Дибала ги постигнал двата гола во победата со 2–0 на домашен терен над [[Удинезе Калчо|Удинезе]] во Серија А; неговиот прв гол во натпреварот бил неговиот 100-ти гол во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/11-03-2018/juve-udinese-dybala-fa-paura-dipende-tutto-noi-250851105440.shtml|title=Juventus-Udinese, Dybala fa paura: "Dipende tutto da noi"|publisher=La Gazzetta dello Sport|language=it|author1=Jacopo Gerna|date=11 March 2018|accessdate=11 March 2018}}</ref> Сезоната ја завршил освојувајќи уште една домашна двојна круна со Јувентус, а тој бил најдобриот стрелец на клубот за сезоната со 26 гола во сите натпреварувања (22 од нив во [[Серија А 2017-2018|првенството]]). ====2018-2022; Успони и падови==== На 1 септември 2018, Дибала го имал својот 100-ти настап за Јувентус во Серија А, влегувајќи како замена во победата со 2–1 над [[ФК Парма|Парма]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2018/08/30/serie-a-calendario-orari-come-vedere-terza-giornata.html |title=Calendario Serie A, la terza giornata: orari, programma partite e come vederle |publisher=Sky.it |language=it |date=30 August 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/01-09-2018/parma-juventus-1-2-gol-mandzukic-gervinho-matuidi-290650448057.shtml |title=Parma-Juventus 1-2: gol di Mandzukic, Gervinho e Matuidi |publisher=La Gazzetta dello Sport |language=it |author1=Luca Bianchin |date=1 September 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref> На 2 октомври, Дибала постигнал [[хет-трик]] во победата со 3–0 на домашен терен над [[ФК Јанг Бојс|Јанг Бојс]] во групната фаза од [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.football-italia.net/128798/dybala-i-wanted-game|title=Dybala: 'I wanted a game like this'|publisher=Football Italia|date=2 October 2018}}</ref> Во следниот натпревар на Јувентус од Лигата на шампионите на 23 октомври, Дибала го постигнал единствениот погодок во победата со 1–0 на гостувањето кај [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]].<ref>{{наведени вести|url=https://www.skysports.com/football/man-utd-vs-juventus/401859|title=Manchester United 0–1 Juventus|publisher=skysports.com|author=Pete Hall|date=24 October 2018|accessdate=14 December 2018}}</ref> На 27 октомври, за првпат во кариерата излегол на терен како [[Капитен|капитен]] на ''бјанконерите'', во натпреварот против [[ФК Емполи|Емполи]] што завршил 2-1 за Јувентус.<ref>{{cite tweet|author=Paulo Dybala|user=@PauDybala_JR|number=1056246393235521536|title=La prima da capitano non si dimentica mai|date=27 октомври 2018}}</ref> Со доаѓањето на [[Кристијано Роналдо]], Дибала често бил користен надвор од својата позиција во поповлечена улога од страна на тренерот Алегри; како резултат на ваквата промена на позицијата, како и борбата со повредите, тој имал евидентен пад во формата, а и неговата ефективност значително се намалила, бидејќи успеал да постигне само пет гола на 30 првенствени натпревари, односно 10 голови во 42 настапи во сите натпреварувања. Сепак, на 16 јануари 2019, тој го одиграл целиот натпреварот во [[Суперкуп на Италија 2018|Суперкупот на Италија]] игран во [[Џеда]], во кој ја освоил својата втора титула во кариерата во ова натпреварување откако Јувентус го победил {{Fb team (N) Milan}} со 1-0. На 20 април 2019, го освоил своето четврто скудето со Јувентус. По разочарувачката сезона, Дибала првично бил поврзуван со преселба во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]], од каде интерес покажале екипите на [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] и [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотнхем]], но на крајот тој сепак останал во Јувентус.<ref name="reason">{{cite web |url=https://www.fourfourtwo.com/news/paulo-dybala-juventus-tottenham-man-utd-reason-he-did-not-want-join |title=Paulo Dybala reveals the reason he didn't want to join Manchester United or Tottenham this summer |publisher=FourFourTwo |date=9 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> Иако првично не бил во преден план кај новиот тренер на клубот [[Маурицио Сари]], тој сепак се пробил во стартната и го постигнал својот прв гол за сезоната на 6 октомври 2019 година, во победата со 2–1 на гости над [[ФК Интер|Интер]] во [[Дерби на Италија|Дербито на Италија]], за да му помогне на неговиот тим да ги надмине „нероаѕурите“ на врвот на табелата во Серија А.<ref name="reason"/><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/49939525 |title=Inter Milan 1–2 Juventus |publisher=BBC Sport |date=6 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> На 7 декември, тој го направил својот 200-ти настап за Јувентус во поразот со 3-1 на гостувањето кај Лацио во Серија А.<ref>{{cite web |url=https://espanol.eurosport.com/futbol/dybala-disputa-su-200-partido-con-el-juventus_sto7568113/story.shtml |title=Dybala disputa su 200 partido con el Juventus |publisher=Eurosport |language=es |date=8 December 2019 |access-date=9 December 2019 }}</ref> На 22 декември, против истиот противник во поразот со истиот резултат само сега во натпревар за [[Суперкуп на Италија 2019|Суперкупот на Италија]], аргентинецот го постигнал единствениот гол за Јувентус, станувајќи [[Список на стрелци во Суперкупот на Италија|најдобар стрелец досега во историјата на ова натпреварување]]. Со избувнувањето на [[Пандемија на КОВИД-19|Пандемијата на КОВИД-19]], што довела до неодредено суспендирање на италијанското првенство и сите други натпреварувања, во март 2020 година и самиот Дибала се заразил со вирусот [[SARS-CoV-2]],<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/en/news/news/2020/covid-19--third-positive-player.php|title=COVID-19, Third player to test positive|date=21 март 2020|access-date=22 март 2020|language=en}}</ref> од кои последователно оздравел.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/covid-19-guarito-paulo-dybala|title=Covid-19, guarito Paulo Dybala - Juventus|access-date=2022-07-21}}</ref> По поразот во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]] против [[ФК Наполи|Наполи]] на [[Изведување пенали (фудбал)|пенали]], за кој и самиот тој бил заслужен бидејќи бил еден од играчите на Јувентус кој промашиле, придонесот на Дибала по продолжувањето на првенството и последователниот успех на ''бјанконерите'' бил мошне важен затоа што тој забележал 4 гола и 2 асистенции во 9-те натпревари во [[Серија А 2019-2020|Серија А]] во кои настапил.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2019-2020/paulo-dybala-dal-quasi-addio-alla-juventus-a-un-anno-da-leader-la-miglior-giocata-di-sarri_sto7816541/story.shtml|title=Paulo Dybala, dal quasi addio alla Juventus a un anno da leader: la miglior giocata di Sarri|date=2020-07-28|access-date=2022-07-21}}</ref> По завршувањето на сезоната, тој бил прогласен за [[Серија А награди#Најдобар играч|МВП на Серија А 2019-2020]].<ref>{{Cite web|url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/gli-mvp-della-stagione-2019-2020|title=GLI MVP DELLA STAGIONE 2019/2020|access-date=2022-07-21}}</ref> Спротивно на претходната, сезоната 2020-2021 била многу разочарувачка за Дибала, бидејќи напаѓачот се соочил со голем број на повреди. Својот прв гол го постигнал на 4 ноември 2021, во победата со 4-1 над [[ФК Ференцварoш|Ференцварош]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2020/21|Лигата на шампионите]], по големата грешка на противничкиот голман [[Денеш Дибус]].<ref>{{Cite web|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2029410--ferencvaros-vs-juventus/|title=Ferencváros-Juventus &#124; UEFA Champions League|website=UEFA.com}}</ref> На 12 мај 2021 година, во гостинската победа во домашниот шампионат над Сасуоло (3-1), Дибала го постигнал својот 100-ти гол за Јувентус во кариерата.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/100-volte-ronaldo-e-dybala-tre-punti-con-il-sassuolo|title=100 VOLTE RONALDO E DYBALA, TRE PUNTI CON IL SASSUOLO|date=12 мај 2021|access-date=12 мај 2021}}</ref> На 2 ноември 2021 година, со двата гола во [[УЕФА Лига на шампиони 2021/22|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]] (4-2), Дибала, со 106 гола, го надминал [[Мишел Платини]] во рангирањето на најплодните стрелци на Јувентус.<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/it/notizie/juventus-zenit-dybala-platini/9toc1ctkvpwl1gge78btuylbt|titolo=Dybala fa 106 con la Juventus e supera Platini: l'esultanza è un omaggio a "Le Roi"|author=Antonio Torrisi|date=3 ноември 2021|access-date=6 декември 2021}}</ref> Во меѓувреме, и покрај предусловите на почетокот на сезоната, приближувањето на крајот на рокот за постигнување договор и ќор-сокакот во однос на преговорите за обновување помеѓу Дибала и „Старата дама“, резултирало на 21 март 2022 клубот од Пиемонт да прекине со понатамошни понуди да го убедува играчот, што дефинитивно го одредило неговото збогување со црно-белиот дрес.<ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/juventus/juve-la-conferma-di-arrivabene-dybala-non-ha-rinnovato_47714316-202202k.shtml|title=Juve, la conferma di Arrivabene: "Dybala non ha rinnovato"|access-date=2022-03-21}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/mercato/juve-fumata-nera-dybala-non-rinnova-addio-a-fine-stagione_47688421-202202k.shtml|title=Juve, fumata nera: Dybala non rinnova, addio a fine stagione|access-date=2022-03-21}}</ref> Во исто време, за прв пат во седум сезони со Јувентус, Дибала ја завршил годината без да може да додаде ниту еден трофеј на своето конто, со оглед на поразите во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|Купот на Италија]] и во [[Суперкуп на Италија 2021|Суперкупот на Италија]] против Интер.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2021-2022/juventus-zero-titoli-dopo-10-anni-la-prima-stagione-dell-allegri-bis-e-un-fallimento-oppure-no_sto8921167/story.shtml|title=Juventus, zero titoli dopo 10 anni: la prima stagione dell'Allegri-bis è un fallimento oppure no?|date=2022-05-12|access-date=2022-07-21}}</ref> Тој гo напуштил клубот од [[Торино]] со 293 настапи и 115 гола, што го прави моментално деветти најдобар стрелец во историјата на ''бјанконерите'' (изедначен со [[Роберто Баџо]]), и со освоени вкупно 12 трофеи.<ref>{{cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/suerte-paulo|title=Suerte, Paulo!|date=2022-06-30}}</ref> ===Рома=== На 20 јули 2022, Дибала потпишал тригодишен договор со {{Fb team (N) Roma}} во трајност до 30 јуни 2025. == Репрезентативна кариера == Во [[2011]] година тој бил повикан од страна на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 17 години|аргентинската репрезентација под 17 години]] за [[Панамерикански игри 2011|16-тите Панамерикански игри]],<ref>{{наведени вести|url=http://www.cadena3.com/post_ampliado.asp?archivo=131113&post=83582 |title=Dybala se ilusiona con ir a los Panamericanos de Guadalajara |publisher=Cadena 3 |date=2 септември 2011 |language=es}}</ref> но потоа не учествувал. На 19 јули 2012 година го добил првиот повик од [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 20 години|репрезентацијата под 20 години]], но во сите натпревари во кој бил повикан останал неискоритена замена.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mediagol.it/articolo.asp?idNotizia=218172|title=Palermo: Dybala declina chiamata in Nazionale|website=Mediagol.it}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> На 22 септември 2015, Дибала го добил својот прв повик во [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|сениорската репрезентација на Аргентина]] од [[Херардо Мартино]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.ole.com.ar/seleccion/Tata-pipon_0_1435656723.html|language=es|title=El Tata no está pipón|date=22 септември 2015|editor=[[Olé (quotidiano)|Olé]]|accessdate=30 септември 2015}}</ref> Заради неговото полско и италијанско потекло, исто така, Дибала бил во можност да настапува и за [[Фудбалска репрезентација на Полска|полската]] и за [[Фудбалска репрезентација на Италија|италијанската репрезентација]], но играчот изјавил отворено дека се чувствува како аргентинец и дека тој отсекогаш сонувал да игра за ''гаучосите''.<ref>{{наведени вести|url=http://www.corrieredellosport.it/calcio/serie_a/palermo/2014/11/29-386072/Italia,+Dybala+dice+no%3A+%C2%ABGrazie+Conte,+ma+sogno+l'Argentina%C2%BB |title=Italia, Dybala dice no: «Grazie Conte, ma sogno l'Argentina» |publisher=Corriere dello Sport|date=29 ноември 2014 |accessdate=30 ноември 2014}}</ref> Дебитирал за сениорската репрезентација на 13 октомври 2015, во натпреварот [[Фудбалска репрезентација на Парагвај|Парагвај]] - Аргентина (0-0), во [[Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 - КОНМЕБОЛ|квалификациите за Светското првенство во Русија]], влегувајќи во игра во 74-тата минута на местото на [[Карлос Тевес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|language=es|url=http://es.fifa.com/worldcup/matches/round=276453/match=300336833/index.html|title=Copa Mundial de la FIFA Rusia 2018™ - Partidos - Paraguay-Argentina - FIFA.com|accessdate=24 октомври 2015}}</ref> Во мај 2018, бил повикан на списокот од 23 фудбалери на селекорот [[Хорхе Сампаоли]] за [[Светско првенство во фудбал 2018|Светското првенство 2018]] во [[Русија]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/argentina-world-cup-squad-paulo-dybala-mauro-icardi-a8362096.html |title=Argentina World Cup squad: Paulo Dybala included but Mauro Icardi misses out on 23-man group for Russia |publisher=The Independent |date=21 May 2018 |accessdate=17 June 2018 }}</ref> Дебитирал на турнирот на 21 јуни 2018, влегувајќи како замена на местото на [[Енцо Перес]] во поразот со 3-0 од [[Фудбалска репрезентација на Хрватска|Хрватска]] во [[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д|групната фаза]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.nytimes.com/2018/06/21/sports/world-cup/argentina-vs-croatia-lionel-messi.html |title=Croatia Buries Argentina’s World Cup Hopes in a Deep Hole |publisher=The New York Times |author1=TARIQ PANJA |date=21 June 2018 |accessdate=23 June 2018 }}</ref> Тоа бил неговиот единствен настап на првенството, на кое Аргентина била елиминирана во осминафиналето од [[Фудбалска репрезентација на Франција|Франција]] со 4–3.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.bbc.com/sport/live/football/43976007 |title=France 4-3 Argentina |publisher=BBC Sport |author=Emlyn Begley |date=30 June 2018 |accessdate=30 June 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraph.co.uk/world-cup/2018/06/30/france-vs-argentina-world-cup-2018-live-score-lionel-messi-latest/ |title=Kylian Mbappe destroys Argentina to send Lionel Messi and co home in World Cup thriller |publisher=The Telegraph |author1=Sam Wallace |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.thesun.co.uk/world-cup-2018/6663885/paulo-dybala-not-playing-argentina-world-cup/ |title=Why was Paulo Dybala not playing for Argentina at the World Cup? |publisher=The Sun |author1=Jim Sheridan |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref> Својот прв гол за репрезентацијата, Дибала го постигнал на 21 ноември во победата со 2-0 против [[Фудбалска репрезентација на Мексико|Мексико]] во пријателски натпревар одигран во [[Мендоса (град)|Мендоса]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/international/lionel-messi-argentina-mauro-icardi-paulo-dybala-mexico-friendly-lionel-scaloni-video-a8644151.html |title=Lionel Messi void filled by Mauro Icardi and Paulo Dybala as Argentina enjoy friendly win over Mexico |publisher=The Independent |date=21 November 2018 |accessdate=21 November 2018 }}</ref> Во мај 2019, Дибала бил повикан од селекторот [[Лионел Скалони]] во [[Состави на репрезентациите на Копа Америка 2019#Aргентина|составот]] на Аргентина за [[Копа Америка 2019]] во [[Бразил]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.si.com/soccer/2019/05/21/argentina-copa-america-squad-roster-messi-aguero-dybala-scaloni |title=Messi Leads Argentina's Copa America Squad; Icardi Omitted |publisher=Sports Illustrated |author1=Avi Creditor |date=21 May 2019 |accessdate=21 May 2019 }}</ref> Својот прв настап на турнирот го направил на 23 јуни против [[Фудбалска репрезентација на Катар|Катар]], влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Лаутаро Мартинес]] и му асистриал на [[Серхио Агуеро]] за вториот гол во победата со 2-0.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.beinsports.com/en/copa-america-2019/video/copa-america-2019-qatar-0-2-argentina-match-r/1224974 |title=Copa America 2019 - Qatar 0-2 Argentina - Match Report |publisher=www.beinsports.com |date=23 June 2019 |accessdate=24 June 2019 }}</ref> Во натпреварот за третото место против [[Фудбалска репрезентација на Чиле|Чиле]] на 6 јули, Дибала го направил својот прв старт на турнирот, и го постигнал вториот гол за Аргентина во победата со 2–1, помагајќи и на својата репрезентација да го освои бронзениот медал.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.espn.co.uk/football/copa-america/0/blog/post/3894006/messis-red-card-overshadows-argentinas-encouraging-win-and-chiles-end-of-an-era |title=Messi's red card overshadows Argentina's encouraging win and Chile's end of an era |publisher=ESPN FC |last1=Vickery |first1=Tim |date=6 July 2019 |accessdate=7 July 2019 }}</ref> === Хронологија на репрезентативните настапи === {{Репрезентативни настапи|ARG}} {{Cronopar|13-10-2015|Асунсион|PAR|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|75}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Парагвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|13-11-2015|Буенос Аирес|ARG|1|1|BRA|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|81}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Бразил|дет.]]}} {{Cronopar|17-11-2015|Баранкилја|COL|0|1|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|70}} {{yel|90+2}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Колумбија - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|01-09-2016|Буенос Аирес|ARG|1|0|URU|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{sent off|2|29|45}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Уругвај|дет.]]}} {{Cronopar|07-10-2016|Лима|PER|2|2|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|65}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Перу - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|12-10-2016|Кордоба|ARG|0|1|PAR|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|59}}|14=Кордоба (Аргентина)|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Парагвај|дет.]]}} {{Cronopar|09-06-2016|Мелбурн|BRA|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|69}}}} {{Cronopar|13-6-2017|Сингапур|SIN|0|6|ARG|-|Пријателска|}} {{Cronopar|31-8-2017|Монтевидео|URU|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|71}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Уругвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|5-9-2017|Буенос Аирес|ARG|1|1|VEN|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|62}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Венецуела|дет.]]}} {{Cronopar|11-11-2017|Москва|RUS|0|1|ARG|-|Пријателска||13={{subon|87}}}} {{Cronopar|14-11-2017|Краснодар|ARG|2|4|NGA|-|Пријателска|13={{suboff|63}}}} {{Cronopar|21-6-2018|Нижни Новгород|ARG|0|3|CRO|-|Светско првенство|2018|Прва фаза|13={{subon|68}}|15=[[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д#Аргентина - Хрватска|дет.]]}} {{Cronopar|12-9-2018|Ист Ратерфорд|COL|0|0|ARG|-|Пријателска|13={{subon|54}}}} {{Cronopar|11-10-2018|Ријад|IRQ|0|4|ARG|-|Пријателска}} {{Cronopar|16-10-2018|Џеда|BRA|1|0|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|58}}}} {{Cronopar|16-11-2018|Кордоба|ARG|2|0|MEX|-|Пријателска|13={{suboff|72}}|14=Кордоба (Аргентина)}} {{Cronopar|21-11-2018|Мендоса|ARG|2|0|MEX|1|Пријателска|13={{subon|81}}|14=Мендоса (град)}} {{Cronopar|26-3-2019|Тангер|MAR|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|79}}}} {{Cronopar|8-6-2019|Сан Хуан|ARG|5|1|NIC|-|Пријателска|13={{subon|46}}|14=Сан Хуан (Аргентина)}} {{Cronopar|23-6-2019|Порто Алегре|QAT|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Прва фаза|13={{subon|76}}|15=[[Копа Америка 2019 - група Б#Катар - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|28-6-2019|Рио де Жанеиро|VEN|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Четвртфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Венецуела - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|2-7-2019|Бело Хоризонте|BRA|2|0|ARG|-|Копа Америка|2019|Полуфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Бразил - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|6-7-2019|Сао Паоло|ARG|2|1|CHL|1|Копа Америка|2019|Натп. за 3. место|13={{suboff|67}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Натпревар за трето место|дет.]]}} {{Cronofin|20|1}} == Клупска статистика == ''Статистиката е ажурирана на 6 јуни 2015.'' {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- | [[ФК Институто сезона 2011-2012|2011-2012]] || {{знамеикона|ARG}} [[ФК Институто|Институто]] || [[Примера Б Насионал 2011-2012|БН]] || 38+2<ref>Плјеоф за промоција во [[Примера Дивизион (Аргентина)|Примера Дивизион]].</ref> || 17+0 || [[Фудбалски куп на Аргентина 2011-2012|КА]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 17 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2012-2013|2012-2013]] || rowspan=3|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Палермо|Палермо]] || [[Серија А 2012-2013|А]] || 27 || 3 || [[Фудбалски куп на Италија 2012-2013|КИ]] || 1 || 0 || || - || - || || - || - || 28 || 3 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2013-2014|2013-2014]] || [[Серија Б 2013-2014|Б]] || 28 || 5 || [[Фудбалски куп на Италија 2013-2014|КИ]] || 2 || 0 || - || - || - || - || - || - || 30 || 5 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] || [[Серија А 2014-2015|А]] || 34 || 13 || [[Фудбалски куп на Италија 2014-2015|КИ]] || 1 || 0 || - || - || - || - || - || - || 35 || 13 |- !colspan="3"|Вкупно Палермо || 89 || 21 || || 4 || 0 || || - || - || || - || - || 93 || 21 |- || [[ФК Јувентус сезона 2015-2016|2015-2016]] || rowspan=5|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Јувентус|Јувентус]] || [[Серија А 2015-2016|А]] || 34 || 19 || [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2015/16|ЛШ]] || 7 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2015|СИ]] || 1 || 1 || 46 || 23 |- || [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|2016-2017]] || [[Серија А 2016-2017|А]] || 31 || 11 || [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|КИ]] || 5 || 4 || [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17|ЛШ]] || 11 || 4 || [[Суперкуп на Италија 2016|СИ]] || 1 || 0 || 48 || 19 |- || [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|2017-2018]] || [[Серија А 2017-2018|А]] || 33 || 22 || [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|КИ]] || 4 || 1 || [[УЕФА Лига на шампиони 2017/18|ЛШ]] || 8 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2017|СИ]] || 1 || 2 || 46 || 26 |- | [[ФК Јувентус сезона 2018-2019|2018-2019]] || [[Серија А 2018-2019|А]] ||30|| 5 ||[[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 2 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|ЛШ]] || 9 || 5 ||[[Суперкуп на Италија 2018|СИ]] || 1 || 0 || 42 || 10 |- || [[ФК Јувентус сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2019/20|ЛШ]] || 0 || 0 || [[Суперкуп на Италија 2019|СИ]] || 0 || 0 || 0 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Јувентус || 128 || 57 || || 15 || 7 || || 35 || 11 || || 4 || 3 || 182 || 78 |- !colspan="3"|Вкупно во кариерата || 255 || 95 || || 19 || 7 || || 35 || 11 || || 4 || 3 || 313 || 116 |} ==Хет-трикови== <center> {|class="wikitable collapsible collapsed" style="width:95%" |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" !colspan="5" style="with: 100%;" align=center style="color:black; background:#DDDDDD"| Хет-трикови |- |<center><br> {|align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" |-bgcolor=Lavender style="color:black;" !width="10" | !width="76" |Дата !width="251"|Место !width="200"|Екипа !width="257"|Противник !width="85" |Голови !width="59" |Резултат !width="251"|Натпреварување !width="59" |Извештај |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''1''' || 26/08/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Лујџи Ферарис|Лујџи Ферарис]], [[Џенова]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Genoa}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.com/genoa-cfc_juventus-fc/index/spielbericht/2897172 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''2''' || 17/09/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Мапеи|Мапеи]], [[Реџо Емилија]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Sassuolo}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 1 - '''3''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/us-sassuolo_juventus-fc/index/spielbericht/2897195 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''3''' || 07/04/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Чиро Вигорито|Чиро Вигорито]], [[Беневенто]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Benevento}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/benevento-calcio_juventus-fc/index/spielbericht/2897405 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''4''' || 02/10/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Јувентус|Алијанц стадион]], [[Торино]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Young Boys}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || '''3''' - 0 || align=left|{{симбол2|UEFA Champions League logo 2.svg}} [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|УЕФА Лига на шампиони 2018-2019]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/juventus-fc_bsc-young-boys/index/spielbericht/3097993 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |} </center><br> |} </center> ==Титули== ===={{flagsport|ITA}} Палермо==== *'''{{Трофеј-Серија Б}} [[Серија Б]]''' : 1 :2013-2014 ==== {{flagsport|ITA}} Јувентус ==== *'''{{Трофеј-Скудето}} [[Серија А]]''' : 5 :[[Серија А 2015-2016|2015-2016]], [[Серија А 2016-2017|2016-2017]], [[Серија А 2017-2018|2017-2018]], [[Серија А 2018-2019|2018-2019]], [[Серија А 2019-2020|2019-2020]] *'''{{Трофеј-Куп на Италија}} [[Фудбалски куп на Италија|Куп на Италија]]''' : 3 :[[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|2015-2016]], [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|2016-2017]], [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|2017-2018]], [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|2020-2021]] *'''{{Трофеј-Суперкуп на Италија}} [[Суперкуп на Италија]]''' : 3 :[[Суперкуп на Италија 2015|2015]], [[Суперкуп на Италија 2018|2018]], [[Суперкуп на Италија 2020|2020]] == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Аргентина |image3=Flag of Argentina.svg }} *[http://www.soccerway.com/players/paulo-dybala/201072/ Пауло Дибала на soccerway] *[http://www.transfermarkt.co.uk/paulo-dybala/profil/spieler/206050 Пауло Дибала на transfermarkt] *[http://www.espnfc.com/player/164839/paulo-dybala Пауло Дибала на espn] *[http://www.goal.com/en/people/argentina/75635/paulo-dybala Пауло Дибала на goal.com] *[http://www.whoscored.com/Players/114863/ Пауло Дибала на whoscored] {{Состав на ФК Јувентус}} {{Navboxes |title=Состави на Аргентина |bg= #6AB5FF |fg= white |bordercolor= silver |list1= {{Состав на Аргентина на Светското првенство 2018}} {{Состав на Аргентина на Копа Америка 2019}} }} {{Navboxes |bg = gold |fg = black |bordercolor = solid 1px #000; |title = Награди |list1 = {{Серија А Тим на годината 2016}} {{Серија А Тим на годината 2017}} {{Серија А Тим на годината 2018}} {{Серија А Тим на годината 2020}} }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Дибала, Пауло}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Аргентински фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Палермо]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] rg8thmi7vdz7162h3yxf0enht418qeg 4795803 4795801 2022-07-23T13:07:50Z Carshalton 30527 /* Јувентус */ wikitext text/x-wiki <ref>https://twitter.com/paudybala_jr Твитер профил на Пауло Дибала</ref> {{Infobox football biography 3 | playername = Пауло Дибала | fullname = Пауло Бруно Ексекиел Дибала | image = [[Податотека:2017 FRIENDLY MATCH RUSSIA v ARGENTINA - Paulo Dybala 01.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.77}}<ref name=Профил>[http://palermocalcio.it/it/1213/squadra/scheda.php?id=9430 Профил на Palermocalcio.it]</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1993|11|15}} | cityofbirth = {{роден во|Лагуна Ларга|}} | countryofbirth = [[Аргентина]] | nationality = {{flagsport|ARG}} [[Аргентина]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 21 | position = [[Напад (фудбал)|напаѓач]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Instituto}} | years1 = 2011-2012 | caps1 = 38 | goals1 = 17 | clubs1 = {{Fb team Instituto}} | years2 = 2012-2015 | caps2 = 90 | goals2 = 21 | clubs2 = {{Fb team Palermo}} | years3 = 2015-2022 | caps3 = 210 | goals3 = 82 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | years4 = 2022- | caps4 = 0 | goals4 = 0 | clubs4 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2015– | nationalcaps1 = 34 | nationalgoals1 = 3 | nationalteam1 = {{flagsport|ARG}} [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|Аргентина]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Пауло Бруно Ексекиел Дибала''' (роден на [[15 ноември]] [[1993]] во [[Лагуна Ларга]]) е [[Аргентина|аргентински]] [[фудбалер]], [[Напад (фудбал)|напаѓач]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|аргентинската репрезентација]]. == Животопис == Во Аргентина, тој бил наречен ''La Joya'' (превод на мак. ''скапоцен камен'').<ref>{{es}} [http://www.foxsportsla.com/futbol/Joya-en-la-mira-El-Benfica-sigue-al-joven-Dybala-20111024-0004.html ¡Joya en la mira! El Benfica sigue al joven Dybala] Foxsportsla.com</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 La joya que tienta] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141006133157/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 |date=2014-10-06 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 Los maestros de la “joya”] {{Семарх|url=https://archive.is/20121230031329/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 |date=2012-12-30 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html "La Joya está bien"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140924053654/http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html |date=2014-09-24 }} ole.com.ar</ref> Неговиот дедо Болеслав Дибала е по потекло од [[Полска]];<ref>{{pl}} [http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami,1,5080257,wiadomosc.html Paulo Dybala - "nowy Messi" z polskimi korzeniami] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120405234500/http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami%2C1%2C5080257%2Cwiadomosc.html |date=2012-04-05 }} sport.onet.pl</ref> додека неговото семејство, исто така, има италијанско потекло.<ref name=record12milioni>[http://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/napoli/notizie/sport/2012/12-luglio-2012/-scatta-raduno-rosanero-25-convocati-assente-giustificato-talento-dybala-201985057485.shtml Scatta il raduno rosanero: 25 convocati. Assente giustificato il talento Dybala] corrieredelmezzogiorno.corriere.it</ref> Благодарение на мајката на неговата баба, му било дозволено да добие [[италијанско државјанство]] на 13 август [[2012]] година.<ref name=cittadinanza>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/esclusiva-tmw-palermo-dybala-e-cittadino-italiano-376629|title=Palermo, Dybala è cittadino italiano|website=tuttomercatoweb.com|date=14 август 2012|accessdate=4 јуни 2015}}</ref> ==Клупска кариера== ===Почетоците во Институто=== Растејќи како дете започнал да игра фудбал во екипата на [[ФК Институто|Институто од Кордоба]]. На возраст од десет години бил поканет на проби во [[ФК Њуелс Олд Бојс|Њуелс Олд Бојс]], но неговиот татко претпочитал тој да остане во Институто заради блискоста до дома. Кога имал петнаесет години, тој го загубил својот татко, па одлучил да се пресели во [[Кордоба]] каде ќе живее и ќе и се посвети на својата професионална кариера. Сезоната 2011-2012 во која Институто се натпреварувале во [[Примера Б Насионал]] била неговата прва сезона како професионалец, со договор вреден 900 [[евро|€]] годишно, (или 4.000 пезоси годишно) односно минималната плата во клубот. Тој дебитирал за првиот тим на Институто на 13 август [[2011]], во натпреварот Институто-[[Клуб Атлетико Уракан|Уракан]] 2-0, во првото коло од сезоната, играјќи како стартер до 71-вата минута кога бил заменет со [[Марсело Бергезе]]. Својот прв гол Дибала го постигнал во следното коло, на 20 август, во натпреварот [[Клуб Атлетико Алдосиви|Алдосиви]]-Институто 2-2; неговиот гол бил за моментален резултат 1-1. Во натпреварот против [[Клуб Атлетико Атланта|Атланта]], кој се одиграл на 8 октомври во рамките на десеттото коло од првенството, Дибала за првпат бил повеќекратен стрелец, постигнувајќи [[хет-трик]] во убедливата победа со 4-0 во гости. Регуларниот дел од сезоната го затворил со 38 настапи и 17 гола, вклучувајќи уште еден хет-трик во победата со 4-1 на гостувањето кај [[Клуб Спортиво Десампарадос|Спортиво Десампарадос]] на 26 март [[2012]] (26-то коло); иако за него ова била дебитантска сезона, бил еден од најдобрите играчи во лигата. Исто така, тој поставил четири рекорди: станал најмладиот играч кој постигнал гол кршејќи го рекордот на легендарниот [[Марио Кемпес]], бил првиот кој одиграл 38 последователни натпревари во професионалната лига на земјата повторно надминувајќи го Кемпес, бил првиот кој успеал да постигне два хет-трика во една сезона и да постигне гол во шест натпревари по ред (од 22-рото до 27-мото коло), надминувајќи го претходниот рекорд за постигнување гол во четири последователни натпревари кој бил поставен од неколку играчи. ===Палермо=== [[Податотека:Paulo Dybala 1555 (cropped).jpg|left|thumb|205px|Пауло Дибала изведува корнер за [[УС Чита Палермо|Палермо]].]] Откако бил откриен од страна на скаутот од Јужна Америка, [[Густаво Маскарди]] (кој во моментов е негов агент), тој му го препорачал на својот добар пријател [[Шон Солјано]], тогашниот спортски директор на [[италија]]нската екипа [[ФК Палермо|Палермо]], па клубот од Сицилија го купува Дибала од Институто уште во текот на сезоната. На 28 април 2012 година претседателот на Палермо неофицијално најавил купување на играчот за сума од 12 милиони [[евро|€]] (вклучувајќи ги сите такси и бонуси, што претставува рекорден трансфер на клубот), плус аванс од 3.5 милиони евра кој веќе биле платени претходно. Два дена подоцна завршила исплатата на последната од петте рати од страна на британската компанија Пенсилхил Лимитед, која ги добила сите права на играчот; веднаш потоа аргентинската екипа најавила дека договорот за премин на Дибала во Палермо веќе не е во нивна надлежност. Институто ја завршил сезоната на третото место после поразот во последното коло од сезоната поради што не успеале да изборат промоција во Првата лига на Аргентина; Дибала учествувал потоа и во двата натпревари од плејофот против [[Клуб Атлетико Сан Лоренцо де Алмагро|Сан Лоренцо]] завршувајќи со вкупен резултат 3-1. Откако ги поминал медицински тестови во месец мај, на 20 јули 2012 официјално потпишал договор со Палермо на четири години, за плата од 500.000 € која би можела да се зголеми во зависност според постигнатите цели, и лични и на тимот. По потпишувањето на договорот го избрал дресот со број 9., кој ќе го носи за време на целата своја кариера во Палермо. [[File:Paulo Dybala 1553 (cropped).jpg|thumbnail|Дибала во акција против [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 2015.]] Своето деби во [[Серија А 2012-2013|италијанското првенство]] во дресот на Палермо го направил во второто коло од сезоната 2012-2013 во натпреварот [[СС Лацио|Лацио]]-Палермо (3-0), влегувајќи во игра од клупата за резерви во 58-мата минута на местото на [[Фабрицио Миколи]]. Во осмата рунда на првенството, ремито 0-0 против [[ФК Торино|Торино]], за првпат играл како стартер до 55-тата минута кога бил заменет од Миколи. На 11 ноември, во дванаесеттото коло од сезоната, тој постигнал двата гола (негови први во Серија А) во својот втор натпревар како стартер, помагајќи им на ''росанеро'' да ја победат [[ФК Сампдорија|Сампдрорија]] со 2-0. Сезоната завршила со испаѓање на Палермо во [[Серија Б]], откако на 12 мај 2013 биле поразени со 1-0 на гостувањето кај [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 37-мото коло. Дибала ја завршил сезоната со 27 настапи и 3 гола (последниот бил против Лацио во 21-вото коло) во Серија А и еден настап во [[Фудбалски куп на Италија|Купот на Италија]]. По завршувањето на италијанското првенство Дибала се вратил дома на одмор, каде што, како гостин на неговиот стар тим, бил прикажан во "Las Glorias del Futbol", галеријата, во која се претставени најистакнатите играчи во историјата на црвено-белите.<ref>{{es}} [http://mundod.lavoz.com.ar/futbol/paulo-dybala-y-julio-chiarini-glorias-del-futbol Paulo Dybala y Julio Chiarini, glorias del fútbol] mundod.lavoz.com.ar</ref> Својот прв гол во сезоната 2013-2014 во [[Серија Б]] го постигнал на 1 март 2014 година, во победата со 2-1 над Бари и тој се покажал како одлучувачки. На 3 мај [[2014]] година, со победата над [[Новара Калчо|Новара]] на гости со 1-0, Палермо изборил промоција во Серија А - враќање во елитата по само една сезона отсуство. Сезоната ја завршил со 28 првенствени настапи (на кој постигнал 5 гола) и два во италијанскиот куп. Сезоната [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] ја започнал со гол уште во првото коло од [[Серија А 2014-2015|Серија А]], ремито 1-1 на домашен терен со Сампдорија на 31 август 2014 година. На 2 ноември го изедначенил својот број на постигнати голови во една сезона во Серија А, 3, постигнувајќи гол во победата со 2-0 над [[ФК Милан|Милан]] на [[Сан Сиро]]. На 24 ноември го постигнал својот петти гол за сезоната, во натпреварот Џенова-Палермо 1-1. Шест дена подоцна во победата над [[ФК Парма|Парма]] со 2-1 го постигнал својот шести гол со што го надминал својот личен рекорд за постигнати голови во една сезона од неговото доаѓање во Италија. На 6 декември 2014 година, во натпреварот од 14-тото коло против [[ФК Торино|Торино]] (што завршил 2-2), го постигна својот седми гол во сезоната; точно еден месец подоцна постигнал два гола во победата со 5-0 над [[ФК Калјари Калчо|Каљари]]. На 2 мај 2015 година, на гостувањето кај [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]] (0-0) во 34-тото коло од сезоната, за првпат бил капитен на тимот, поради отсуството на [[Едгар Барето]], [[Стефано Сорентино]] и [[Синиша Анѓелковиќ]]. Сезоната ја завршил со 34 настапи во Серија А на кој постигнал 13 гола и 10 асистенции. ===Јувентус=== ====2015-2018; Три домашни двојни круни и европско финале==== На 4 јуни 2015, Дибала потпишал петгодишен договор со [[ФК Јувентус|Јувентус]] во трансфер вреден 32 милиони евра. Играчот бил претставен на 14 јули, кога го избрал дресот со број 21, претходно носен од славниот италијански фудбалер [[Андреја Пирло]]. Своето деби за Јувентус го направил на 8 август, влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Кингсли Коман]] во 61-вата минута од натпреварот за [[Суперкуп на Италија 2015|Суперкупот на Италија]] против [[СС Лацио|Лацио]] во [[Шангај]]. Во 73-тата минута од истиот натпревар, тој го постигнал својот прв гол во дресот на Јувентус вториот гол за ''бјанконерите'' во натпреварот, на асистенција на [[Пол Погба]] во победата со 2-0.<ref>{{наведени вести|title=Juventus 2-0 Lazio: Mario Mandzukic and Paulo Dybala hand Juve win as new strikers seal Italian Super Cup for Serie A champions|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-3190373/Juventus-2-0-Lazio-Mario-Mandzukic-Paulo-Dybala-hand-Juve-win-new-strikers-seal-Italian-Super-Cup-Serie-champions.html|accessdate=8 August 2015|work=Daily Mail|date=8 August 2015}}</ref> Така, тој го освоил својот прв трофеи со новиот клуб уште во својот прв настап. Својот прв првенствен погодок го постигнал на 30 август против [[ФК Рома|Рома]] во поразот на гости со 2-1.<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/2015-16/UNICO/UNI/2/ROMJUV|title=Roma 2 - 1 Juventus|date=}}</ref> На 15 септември 2015 го направил своето деби во европските натпреварувања, на гостувањето во Англија кај [[ФК Манчестер Сити|Манчестер Сити]] во победата со 2-1 во првото коло од групната фаза на [[УЕФА Лига на Шампиони 2015/16|Лигата на шампионите]], влегувајќи во игра од клупата за резерви во 77-мата минута на местото на [[Марио Манџукиќ]].<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.calciomercato.com/news/manchester-city-juventus-1-2-il-tabellino-912253|title= Manchester City-Juventus 1-2: il tabellino|date=}}</ref> Својот прв погодок за сезоната во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|Купот на Италија]] го постигнал на 16 декември 2015 против [[ФК Торино|Торино]] за моментален резултат 3-0, во победата со 4-0, во натпревар од [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Осминафинале|осминафиналето на турнирот]].<ref>{{Наведена мрежна страница|author = Stefano Cantalupi|url = http://www.gazzetta.it/Calcio/Coppa-Italia/16-12-2015/coppa-italia-juve-quarti-4-0-torino-derby-zaza-pogba-dybala-1301315299265.shtml|title = Coppa Italia, Juve ai quarti: 4-0 al Torino nel derby|accessdate = 17 декември 2015|editor = La Gazzetta dello Sport|date = 16 декември 2015}}</ref> На 23 февруари [[2016]] тој го постигнал својот прв погодок во својата кариера во европските натпреварувања во натпреварот Јувентус-[[ФК Бајерн Минхен|Бајерн Минхен]] 2-2, стрелајќи прецизно за моментален резултат 1-2 и враќање на Јувентус во натпреварот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url = http://www.tuttosport.com/news/calcio/champions-league/2016/02/23-8820117/dybala-sturaro_cuore_juventus_2-2_e_i_gol_del_bayern_erano_irregolari/|title = Dybala-Sturaro cuore Juventus: 2-2. E i gol del Bayern erano irregolari|website = [[Tuttosport]]|author = Elvira Erbì|date = 23 февруари 2016|accessdate = 24 февруари 2016}}</ref> Со двата гола против [[ФК Сампдорија|Сампдорија]] во победата на домашен терен со 5-0 во последното коло од [[Серија А 2015-2016]], Дибала завршил на второто место на списокот на стрелците со 19 постигнати гола (зад [[Гонсало Игуаин]] кој имал 36), но она што е поважно го освоил своето прво [[скудето]] во кариерата. Дибала играл и во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Финале|финалето на Купот на Италија]], каде неговиот Јувентус го победил Милан со 1-0 по [[Продолжеток (спорт)|продолженија]]. Својата прва сезона во црно-белиот дрес ја завршил со 46 настапи во сите натпреварувања и 23 постигнати гола. [[Податотека:Dybala 2017 (edited).jpg|thumb|left|Дибала со Јувентус во 2017.]] [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|Следната сезона]] на Дибала му бил понуден дресот со број 10, по заминувањето на [[Пол Погба]] во [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] во летото 2016 година, меѓутоа аргентинецот го одбил претпочитајќи да го задржи дресот со број 21 што го носел за време на неговата прва сезона во клубот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.calciomercato.com/en/news/juve-dybala-turns-down-the-number-10-jersey-from-del-piero-to-po-729257|title=Juve, Dybala turns down the number 10 jersey. From Del Piero to Pogba it's the end of an era|publisher=Calciomercato|author=Marco Demicheli|date=5 September 2016|accessdate=6 September 2016}}</ref> По тешкиот почетокот на сезоната без постигнат гол, својот прв погодок за сезоната 2016-2017 го постигнал на 27 септември, во победата со 4-0 на гости над [[ГНК Динамо Загреб|Динамо Загреб]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17#Групна фаза|групната фаза на Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thescore.com/news/1112908|title=Watch: Dybala nets absolute screamer as Juventus crushes Dinamo Zagreb|publisher=The Score|author1=Gianluca Nesci|date=27 December 2016|accessdate=8 December 2016}}</ref> Тој го постигнал својот прв гол во [[Серија А 2016-2017|Серија А]] за време на викендот од истата недела, на 2 октомври, во победата со 3-0 над [[ФК Емполи|Емполи]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|title=Empoli 0 Juventus 3: Dybala, Higuain on target in comfortable victory|publisher=Yahoo.com|date=2 October 2016|accessdate=8 December 2016|archive-date=2018-08-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20180807185912/https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|url-status=dead}}</ref> На 22 октомври во поразот со 1-0 од Милан, Дибала се здобил со повреда поради која пропуштил повеќе натпревари во првиот дел од сезоната.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2016/10/16/dybala-accende-il-motore-per-mandare-allegri-in-fuga58.html|title=Dybala accende il motore per mandare Allegri in fuga|author=Emanuele Gamba|publisher=la Repubblica|date=16 октомври 2016|p=58}}</ref> Тој се вратил во акција на 7 декември во последното коло од групната фаза на Лигата на шампионите против Динамо Загреб во [[Торино]], играјќи ги последните 10-тина минути од натпреварот во победата со 2-0. На 23 декември, во Суперкупот на Италија игран во [[Доха]] (натпреварот завршил 1-1 по продолженијата), Дибала го промашил одлучувачкиот пенал во пенал-серијата после кој Јувентус бил поразен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/23-12-2016/supercoppa-juventus-milan-4-5-rigori-decide-errore-dybala-180155596582.shtml|title=Supercoppa, Juventus-Milan 4-5 dopo i rigori: decide l'errore di Dybala|author=Marco Pasotto|date=23 декември 2016}}</ref> На 28 февруари 2017, Дибала постигнал два гола во првиот натпревар од полуфиналето на [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|Купот на Италија]] на домашен терен против [[ФК Наполи|Наполи]] (завршил 3-1 за Јувентус), и двата реализирајќи удари од белата точка. На 11 април, го одбележува својот прв натпревар во кој постигнал два гола во Лигата на шампионите против [[ФК Барселона|Барселона]] во победата со 3-0 во првиот натпревар од четвртфиналето.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2017/04/12/anche-la-juve-sa-fare-il-circo-dybala-domatore-del-passo38.html|title=Anche la Juve sa fare il circo Dybala domatore del Barça la semifinale è a un passo|author=Emanuele Gamba|journal=la Repubblica|date=12 април 2017|p=38}}</ref> На 13 април, Дибала потпишал нов договор со Јувентус во трајност до 2022 година.<ref>[http://www.ju1897.net/2017/04/zvanicno-dybala-potpisao-do-2022-godine.html Zvanicno:Dybala potpisao do 2022 godine] ju1897.net</ref><ref>[https://www.transfermarkt.co.uk/argentina-international-dybala-extends-contract-with-juventus/view/news/271079 Argentina international Dybala extends contract with Juventus] transfermarkt.co.uk</ref> На 17 мај, Јувентус го освоил првиот трофеј за сезоната триумфирајќи во Купот на Италија со победа од 2-0 над [[СС Лацио|Лацио]] во финалето, втора титула по ред во ова натпреварување за Дибала;<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/17-05-2017/coppa-italia-juve-lazio-2-0-gol-dani-alves-bonucci-storico-tris-bianconero-200372957935.shtml|title=Coppa Italia, Juve-Lazio 2-0: gol di Dani Alves e Bonucci, storico tris bianconero|author=Marco Fallisi|date=17 мај 2017}}</ref> четири дена подоцна, тој постигнал еден од трите гола на Јувентус во победата со 3-0 над [[ФК Кротоне|Кротоне]] со која клубот го освоил своето шесттото скудето по ред (второ за Дибала).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/21-05-2017/juventus-crotone-3-0-bianconeri-leggenda-gol-mandzukic-dybala-alex-sandro-200456108092.shtml|title=Juventus-Crotone 3-0, bianconeri nella leggenda: gol di Mandzukic, Dybala e Alex Sandro|author=Jacopo Gerna|date=21 мај 2017}}</ref> На 3 јуни во [[Кардиф]], Дибала бил стартер за Јувентус во неговото прво финале во Лигата на шампионите, во кое сепак ''бјанконерите'' биле поразени со 1-4 од [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://it.uefa.com/uefachampionsleague/season=2017/matches/round=2000787/match=2019641/postmatch/report/index.html|title=Real, poker e leggenda: la Juve si inchina|author=Fabio Balaudo|date=3 јуни 2017}}</ref> [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|Третата сезона]] во Јувентус ја започнал со нов број, откако на 9 август 2018 било потврдено дека тој ќе го носи дресот со број 10, кој во минатото го носеле многу славни фудбалери на торинскиот клуб.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-10.php|title=Dybala 10|publisher=juventus.com|date=9 August 2017}}</ref> Во својот прв настап за сезоната, Дибала постигнал два гола во [[Суперкуп на Италија 2017|Суперкупот на Италија 2017]], во поразот со 3-2 од [[СС Лацио|Лацио]] на 13 август. На 15 август, тој се нашол на шестото место на листата за наградата [[УЕФА Фудбалер на годината|Фудбалер на годината 2017]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/insideuefa/about-uefa/news/newsid=2492844.html|title=Buffon, Messi and Ronaldo on Player of the Year shortlist|publisher=UEFA.com|date=15 August 2017|accessdate=15 August 2017}}</ref>. На 26 истиот месец го постигнал својот прв [[хет-трик]] во кариерата во победата на Јувентус со 4-2 на гостувањето кај [[ФК Џенова|Џенова]];<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/sport/football/41062113|title=Genoa 2-4 Juventus|publisher=BBC.com|date=26 August 2017|accessdate=27 August 2017}}</ref> повторувајќи го истото на 17 септември во победата на ''бјанконерите'' со 3-1 над [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-masterclass-at-the-mapei.php|title=Dybala masterclass at the Mapei|publisher=Juventus.com|date=17 September 2017|accessdate=18 September 2017}}</ref> На 11 март 2018, Дибала ги постигнал двата гола во победата со 2–0 на домашен терен над [[Удинезе Калчо|Удинезе]] во Серија А; неговиот прв гол во натпреварот бил неговиот 100-ти гол во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/11-03-2018/juve-udinese-dybala-fa-paura-dipende-tutto-noi-250851105440.shtml|title=Juventus-Udinese, Dybala fa paura: "Dipende tutto da noi"|publisher=La Gazzetta dello Sport|language=it|author1=Jacopo Gerna|date=11 March 2018|accessdate=11 March 2018}}</ref> Сезоната ја завршил освојувајќи уште една домашна двојна круна со Јувентус, а тој бил најдобриот стрелец на клубот за сезоната со 26 гола во сите натпреварувања (22 од нив во [[Серија А 2017-2018|првенството]]). ====2018-2022; Успони и падови==== На 1 септември 2018, Дибала го имал својот 100-ти настап за Јувентус во Серија А, влегувајќи како замена во победата со 2–1 над [[ФК Парма|Парма]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2018/08/30/serie-a-calendario-orari-come-vedere-terza-giornata.html |title=Calendario Serie A, la terza giornata: orari, programma partite e come vederle |publisher=Sky.it |language=it |date=30 August 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/01-09-2018/parma-juventus-1-2-gol-mandzukic-gervinho-matuidi-290650448057.shtml |title=Parma-Juventus 1-2: gol di Mandzukic, Gervinho e Matuidi |publisher=La Gazzetta dello Sport |language=it |author1=Luca Bianchin |date=1 September 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref> На 2 октомври, Дибала постигнал [[хет-трик]] во победата со 3–0 на домашен терен над [[ФК Јанг Бојс|Јанг Бојс]] во групната фаза од [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.football-italia.net/128798/dybala-i-wanted-game|title=Dybala: 'I wanted a game like this'|publisher=Football Italia|date=2 October 2018}}</ref> Во следниот натпревар на Јувентус од Лигата на шампионите на 23 октомври, Дибала го постигнал единствениот погодок во победата со 1–0 на гостувањето кај [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]].<ref>{{наведени вести|url=https://www.skysports.com/football/man-utd-vs-juventus/401859|title=Manchester United 0–1 Juventus|publisher=skysports.com|author=Pete Hall|date=24 October 2018|accessdate=14 December 2018}}</ref> На 27 октомври, за првпат во кариерата излегол на терен како [[Капитен|капитен]] на ''бјанконерите'', во натпреварот против [[ФК Емполи|Емполи]] што завршил 2-1 за Јувентус.<ref>{{cite tweet|author=Paulo Dybala|user=@PauDybala_JR|number=1056246393235521536|title=La prima da capitano non si dimentica mai|date=27 октомври 2018}}</ref> Со доаѓањето на [[Кристијано Роналдо]], Дибала често бил користен надвор од својата позиција во поповлечена улога од страна на тренерот Алегри; како резултат на ваквата промена на позицијата, како и борбата со повредите, тој имал евидентен пад во формата, а и неговата ефективност значително се намалила, бидејќи успеал да постигне само пет гола на 30 првенствени натпревари, односно 10 голови во 42 настапи во сите натпреварувања. Сепак, на 16 јануари 2019, тој го одиграл целиот натпреварот во [[Суперкуп на Италија 2018|Суперкупот на Италија]] игран во [[Џеда]], во кој ја освоил својата втора титула во кариерата во ова натпреварување откако Јувентус го победил {{Fb team (N) Milan}} со 1-0. На 20 април 2019, го освоил своето четврто скудето со Јувентус. По разочарувачката сезона, Дибала првично бил поврзуван со преселба во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]], од каде интерес покажале екипите на [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] и [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотнхем]], но на крајот тој сепак останал во Јувентус.<ref name="reason">{{cite web |url=https://www.fourfourtwo.com/news/paulo-dybala-juventus-tottenham-man-utd-reason-he-did-not-want-join |title=Paulo Dybala reveals the reason he didn't want to join Manchester United or Tottenham this summer |publisher=FourFourTwo |date=9 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> Иако првично не бил во преден план кај новиот тренер на клубот [[Маурицио Сари]], тој сепак се пробил во стартната и го постигнал својот прв гол за сезоната на 6 октомври 2019 година, во победата со 2–1 на гости над [[ФК Интер|Интер]] во [[Дерби на Италија|Дербито на Италија]], за да му помогне на неговиот тим да ги надмине „нероаѕурите“ на врвот на табелата во Серија А.<ref name="reason"/><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/49939525 |title=Inter Milan 1–2 Juventus |publisher=BBC Sport |date=6 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> На 7 декември, тој го направил својот 200-ти настап за Јувентус во поразот со 3-1 на гостувањето кај Лацио во Серија А.<ref>{{cite web |url=https://espanol.eurosport.com/futbol/dybala-disputa-su-200-partido-con-el-juventus_sto7568113/story.shtml |title=Dybala disputa su 200 partido con el Juventus |publisher=Eurosport |language=es |date=8 December 2019 |access-date=9 December 2019 }}</ref> На 22 декември, против истиот противник во поразот со истиот резултат само сега во натпревар за [[Суперкуп на Италија 2019|Суперкупот на Италија]], аргентинецот го постигнал единствениот гол за Јувентус, станувајќи [[Список на стрелци во Суперкупот на Италија|најдобар стрелец досега во историјата на ова натпреварување]]. Со избувнувањето на [[Пандемија на КОВИД-19|Пандемијата на КОВИД-19]], што довела до неодредено суспендирање на италијанското првенство и сите други натпреварувања, во март 2020 година и самиот Дибала се заразил со вирусот [[SARS-CoV-2]],<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/en/news/news/2020/covid-19--third-positive-player.php|title=COVID-19, Third player to test positive|date=21 март 2020|access-date=22 март 2020|language=en}}</ref> од кои последователно оздравел.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/covid-19-guarito-paulo-dybala|title=Covid-19, guarito Paulo Dybala - Juventus|access-date=2022-07-21}}</ref> По поразот во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]] против [[ФК Наполи|Наполи]] на [[Изведување пенали (фудбал)|пенали]], за кој и самиот тој бил заслужен бидејќи бил еден од играчите на Јувентус кој промашиле, придонесот на Дибала по продолжувањето на првенството и последователниот успех на ''бјанконерите'' бил мошне важен затоа што тој забележал 4 гола и 2 асистенции во 9-те натпревари во [[Серија А 2019-2020|Серија А]] во кои настапил.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2019-2020/paulo-dybala-dal-quasi-addio-alla-juventus-a-un-anno-da-leader-la-miglior-giocata-di-sarri_sto7816541/story.shtml|title=Paulo Dybala, dal quasi addio alla Juventus a un anno da leader: la miglior giocata di Sarri|date=2020-07-28|access-date=2022-07-21}}</ref> По завршувањето на сезоната, тој бил прогласен за [[Серија А награди#Најдобар играч|МВП на Серија А 2019-2020]].<ref>{{Cite web|url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/gli-mvp-della-stagione-2019-2020|title=GLI MVP DELLA STAGIONE 2019/2020|access-date=2022-07-21}}</ref> [[Податотека:Juventus vs. FC Zenit Saint Petersburg, 2 November 2021 34.jpg|thumb|Дибала играјќи за {{Fb team (N) Juventus}} во натпревар од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]].]] Спротивно на претходната, сезоната 2020-2021 била многу разочарувачка за Дибала, бидејќи напаѓачот се соочил со голем број на повреди. Својот прв гол го постигнал на 4 ноември 2021, во победата со 4-1 над [[ФК Ференцварoш|Ференцварош]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2020/21|Лигата на шампионите]], по големата грешка на противничкиот голман [[Денеш Дибус]].<ref>{{Cite web|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2029410--ferencvaros-vs-juventus/|title=Ferencváros-Juventus &#124; UEFA Champions League|website=UEFA.com}}</ref> На 12 мај 2021 година, во гостинската победа во домашниот шампионат над Сасуоло (3-1), Дибала го постигнал својот 100-ти гол за Јувентус во кариерата.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/100-volte-ronaldo-e-dybala-tre-punti-con-il-sassuolo|title=100 VOLTE RONALDO E DYBALA, TRE PUNTI CON IL SASSUOLO|date=12 мај 2021|access-date=12 мај 2021}}</ref> На 2 ноември 2021 година, со двата гола во [[УЕФА Лига на шампиони 2021/22|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]] (4-2), Дибала, со 106 гола, го надминал [[Мишел Платини]] во рангирањето на најплодните стрелци на Јувентус.<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/it/notizie/juventus-zenit-dybala-platini/9toc1ctkvpwl1gge78btuylbt|titolo=Dybala fa 106 con la Juventus e supera Platini: l'esultanza è un omaggio a "Le Roi"|author=Antonio Torrisi|date=3 ноември 2021|access-date=6 декември 2021}}</ref> Во меѓувреме, и покрај предусловите на почетокот на сезоната, приближувањето на крајот на рокот за постигнување договор и ќор-сокакот во однос на преговорите за обновување помеѓу Дибала и „Старата дама“, резултирало на 21 март 2022 клубот од Пиемонт да прекине со понатамошни понуди да го убедува играчот, што дефинитивно го одредило неговото збогување со црно-белиот дрес.<ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/juventus/juve-la-conferma-di-arrivabene-dybala-non-ha-rinnovato_47714316-202202k.shtml|title=Juve, la conferma di Arrivabene: "Dybala non ha rinnovato"|access-date=2022-03-21}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/mercato/juve-fumata-nera-dybala-non-rinnova-addio-a-fine-stagione_47688421-202202k.shtml|title=Juve, fumata nera: Dybala non rinnova, addio a fine stagione|access-date=2022-03-21}}</ref> Во исто време, за прв пат во седум сезони со Јувентус, Дибала ја завршил годината без да може да додаде ниту еден трофеј на своето конто, со оглед на поразите во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|Купот на Италија]] и во [[Суперкуп на Италија 2021|Суперкупот на Италија]] против Интер.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2021-2022/juventus-zero-titoli-dopo-10-anni-la-prima-stagione-dell-allegri-bis-e-un-fallimento-oppure-no_sto8921167/story.shtml|title=Juventus, zero titoli dopo 10 anni: la prima stagione dell'Allegri-bis è un fallimento oppure no?|date=2022-05-12|access-date=2022-07-21}}</ref> Тој гo напуштил клубот од [[Торино]] со 293 настапи и 115 гола, што го прави моментално деветти најдобар стрелец во историјата на ''бјанконерите'' (изедначен со [[Роберто Баџо]]), и со освоени вкупно 12 трофеи.<ref>{{cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/suerte-paulo|title=Suerte, Paulo!|date=2022-06-30}}</ref> ===Рома=== На 20 јули 2022, Дибала потпишал тригодишен договор со {{Fb team (N) Roma}} во трајност до 30 јуни 2025. == Репрезентативна кариера == Во [[2011]] година тој бил повикан од страна на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 17 години|аргентинската репрезентација под 17 години]] за [[Панамерикански игри 2011|16-тите Панамерикански игри]],<ref>{{наведени вести|url=http://www.cadena3.com/post_ampliado.asp?archivo=131113&post=83582 |title=Dybala se ilusiona con ir a los Panamericanos de Guadalajara |publisher=Cadena 3 |date=2 септември 2011 |language=es}}</ref> но потоа не учествувал. На 19 јули 2012 година го добил првиот повик од [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 20 години|репрезентацијата под 20 години]], но во сите натпревари во кој бил повикан останал неискоритена замена.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mediagol.it/articolo.asp?idNotizia=218172|title=Palermo: Dybala declina chiamata in Nazionale|website=Mediagol.it}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> На 22 септември 2015, Дибала го добил својот прв повик во [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|сениорската репрезентација на Аргентина]] од [[Херардо Мартино]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.ole.com.ar/seleccion/Tata-pipon_0_1435656723.html|language=es|title=El Tata no está pipón|date=22 септември 2015|editor=[[Olé (quotidiano)|Olé]]|accessdate=30 септември 2015}}</ref> Заради неговото полско и италијанско потекло, исто така, Дибала бил во можност да настапува и за [[Фудбалска репрезентација на Полска|полската]] и за [[Фудбалска репрезентација на Италија|италијанската репрезентација]], но играчот изјавил отворено дека се чувствува како аргентинец и дека тој отсекогаш сонувал да игра за ''гаучосите''.<ref>{{наведени вести|url=http://www.corrieredellosport.it/calcio/serie_a/palermo/2014/11/29-386072/Italia,+Dybala+dice+no%3A+%C2%ABGrazie+Conte,+ma+sogno+l'Argentina%C2%BB |title=Italia, Dybala dice no: «Grazie Conte, ma sogno l'Argentina» |publisher=Corriere dello Sport|date=29 ноември 2014 |accessdate=30 ноември 2014}}</ref> Дебитирал за сениорската репрезентација на 13 октомври 2015, во натпреварот [[Фудбалска репрезентација на Парагвај|Парагвај]] - Аргентина (0-0), во [[Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 - КОНМЕБОЛ|квалификациите за Светското првенство во Русија]], влегувајќи во игра во 74-тата минута на местото на [[Карлос Тевес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|language=es|url=http://es.fifa.com/worldcup/matches/round=276453/match=300336833/index.html|title=Copa Mundial de la FIFA Rusia 2018™ - Partidos - Paraguay-Argentina - FIFA.com|accessdate=24 октомври 2015}}</ref> Во мај 2018, бил повикан на списокот од 23 фудбалери на селекорот [[Хорхе Сампаоли]] за [[Светско првенство во фудбал 2018|Светското првенство 2018]] во [[Русија]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/argentina-world-cup-squad-paulo-dybala-mauro-icardi-a8362096.html |title=Argentina World Cup squad: Paulo Dybala included but Mauro Icardi misses out on 23-man group for Russia |publisher=The Independent |date=21 May 2018 |accessdate=17 June 2018 }}</ref> Дебитирал на турнирот на 21 јуни 2018, влегувајќи како замена на местото на [[Енцо Перес]] во поразот со 3-0 од [[Фудбалска репрезентација на Хрватска|Хрватска]] во [[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д|групната фаза]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.nytimes.com/2018/06/21/sports/world-cup/argentina-vs-croatia-lionel-messi.html |title=Croatia Buries Argentina’s World Cup Hopes in a Deep Hole |publisher=The New York Times |author1=TARIQ PANJA |date=21 June 2018 |accessdate=23 June 2018 }}</ref> Тоа бил неговиот единствен настап на првенството, на кое Аргентина била елиминирана во осминафиналето од [[Фудбалска репрезентација на Франција|Франција]] со 4–3.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.bbc.com/sport/live/football/43976007 |title=France 4-3 Argentina |publisher=BBC Sport |author=Emlyn Begley |date=30 June 2018 |accessdate=30 June 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraph.co.uk/world-cup/2018/06/30/france-vs-argentina-world-cup-2018-live-score-lionel-messi-latest/ |title=Kylian Mbappe destroys Argentina to send Lionel Messi and co home in World Cup thriller |publisher=The Telegraph |author1=Sam Wallace |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.thesun.co.uk/world-cup-2018/6663885/paulo-dybala-not-playing-argentina-world-cup/ |title=Why was Paulo Dybala not playing for Argentina at the World Cup? |publisher=The Sun |author1=Jim Sheridan |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref> Својот прв гол за репрезентацијата, Дибала го постигнал на 21 ноември во победата со 2-0 против [[Фудбалска репрезентација на Мексико|Мексико]] во пријателски натпревар одигран во [[Мендоса (град)|Мендоса]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/international/lionel-messi-argentina-mauro-icardi-paulo-dybala-mexico-friendly-lionel-scaloni-video-a8644151.html |title=Lionel Messi void filled by Mauro Icardi and Paulo Dybala as Argentina enjoy friendly win over Mexico |publisher=The Independent |date=21 November 2018 |accessdate=21 November 2018 }}</ref> Во мај 2019, Дибала бил повикан од селекторот [[Лионел Скалони]] во [[Состави на репрезентациите на Копа Америка 2019#Aргентина|составот]] на Аргентина за [[Копа Америка 2019]] во [[Бразил]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.si.com/soccer/2019/05/21/argentina-copa-america-squad-roster-messi-aguero-dybala-scaloni |title=Messi Leads Argentina's Copa America Squad; Icardi Omitted |publisher=Sports Illustrated |author1=Avi Creditor |date=21 May 2019 |accessdate=21 May 2019 }}</ref> Својот прв настап на турнирот го направил на 23 јуни против [[Фудбалска репрезентација на Катар|Катар]], влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Лаутаро Мартинес]] и му асистриал на [[Серхио Агуеро]] за вториот гол во победата со 2-0.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.beinsports.com/en/copa-america-2019/video/copa-america-2019-qatar-0-2-argentina-match-r/1224974 |title=Copa America 2019 - Qatar 0-2 Argentina - Match Report |publisher=www.beinsports.com |date=23 June 2019 |accessdate=24 June 2019 }}</ref> Во натпреварот за третото место против [[Фудбалска репрезентација на Чиле|Чиле]] на 6 јули, Дибала го направил својот прв старт на турнирот, и го постигнал вториот гол за Аргентина во победата со 2–1, помагајќи и на својата репрезентација да го освои бронзениот медал.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.espn.co.uk/football/copa-america/0/blog/post/3894006/messis-red-card-overshadows-argentinas-encouraging-win-and-chiles-end-of-an-era |title=Messi's red card overshadows Argentina's encouraging win and Chile's end of an era |publisher=ESPN FC |last1=Vickery |first1=Tim |date=6 July 2019 |accessdate=7 July 2019 }}</ref> === Хронологија на репрезентативните настапи === {{Репрезентативни настапи|ARG}} {{Cronopar|13-10-2015|Асунсион|PAR|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|75}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Парагвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|13-11-2015|Буенос Аирес|ARG|1|1|BRA|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|81}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Бразил|дет.]]}} {{Cronopar|17-11-2015|Баранкилја|COL|0|1|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|70}} {{yel|90+2}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Колумбија - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|01-09-2016|Буенос Аирес|ARG|1|0|URU|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{sent off|2|29|45}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Уругвај|дет.]]}} {{Cronopar|07-10-2016|Лима|PER|2|2|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|65}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Перу - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|12-10-2016|Кордоба|ARG|0|1|PAR|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|59}}|14=Кордоба (Аргентина)|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Парагвај|дет.]]}} {{Cronopar|09-06-2016|Мелбурн|BRA|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|69}}}} {{Cronopar|13-6-2017|Сингапур|SIN|0|6|ARG|-|Пријателска|}} {{Cronopar|31-8-2017|Монтевидео|URU|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|71}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Уругвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|5-9-2017|Буенос Аирес|ARG|1|1|VEN|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|62}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Венецуела|дет.]]}} {{Cronopar|11-11-2017|Москва|RUS|0|1|ARG|-|Пријателска||13={{subon|87}}}} {{Cronopar|14-11-2017|Краснодар|ARG|2|4|NGA|-|Пријателска|13={{suboff|63}}}} {{Cronopar|21-6-2018|Нижни Новгород|ARG|0|3|CRO|-|Светско првенство|2018|Прва фаза|13={{subon|68}}|15=[[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д#Аргентина - Хрватска|дет.]]}} {{Cronopar|12-9-2018|Ист Ратерфорд|COL|0|0|ARG|-|Пријателска|13={{subon|54}}}} {{Cronopar|11-10-2018|Ријад|IRQ|0|4|ARG|-|Пријателска}} {{Cronopar|16-10-2018|Џеда|BRA|1|0|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|58}}}} {{Cronopar|16-11-2018|Кордоба|ARG|2|0|MEX|-|Пријателска|13={{suboff|72}}|14=Кордоба (Аргентина)}} {{Cronopar|21-11-2018|Мендоса|ARG|2|0|MEX|1|Пријателска|13={{subon|81}}|14=Мендоса (град)}} {{Cronopar|26-3-2019|Тангер|MAR|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|79}}}} {{Cronopar|8-6-2019|Сан Хуан|ARG|5|1|NIC|-|Пријателска|13={{subon|46}}|14=Сан Хуан (Аргентина)}} {{Cronopar|23-6-2019|Порто Алегре|QAT|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Прва фаза|13={{subon|76}}|15=[[Копа Америка 2019 - група Б#Катар - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|28-6-2019|Рио де Жанеиро|VEN|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Четвртфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Венецуела - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|2-7-2019|Бело Хоризонте|BRA|2|0|ARG|-|Копа Америка|2019|Полуфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Бразил - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|6-7-2019|Сао Паоло|ARG|2|1|CHL|1|Копа Америка|2019|Натп. за 3. место|13={{suboff|67}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Натпревар за трето место|дет.]]}} {{Cronofin|20|1}} == Клупска статистика == ''Статистиката е ажурирана на 6 јуни 2015.'' {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- | [[ФК Институто сезона 2011-2012|2011-2012]] || {{знамеикона|ARG}} [[ФК Институто|Институто]] || [[Примера Б Насионал 2011-2012|БН]] || 38+2<ref>Плјеоф за промоција во [[Примера Дивизион (Аргентина)|Примера Дивизион]].</ref> || 17+0 || [[Фудбалски куп на Аргентина 2011-2012|КА]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 17 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2012-2013|2012-2013]] || rowspan=3|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Палермо|Палермо]] || [[Серија А 2012-2013|А]] || 27 || 3 || [[Фудбалски куп на Италија 2012-2013|КИ]] || 1 || 0 || || - || - || || - || - || 28 || 3 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2013-2014|2013-2014]] || [[Серија Б 2013-2014|Б]] || 28 || 5 || [[Фудбалски куп на Италија 2013-2014|КИ]] || 2 || 0 || - || - || - || - || - || - || 30 || 5 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] || [[Серија А 2014-2015|А]] || 34 || 13 || [[Фудбалски куп на Италија 2014-2015|КИ]] || 1 || 0 || - || - || - || - || - || - || 35 || 13 |- !colspan="3"|Вкупно Палермо || 89 || 21 || || 4 || 0 || || - || - || || - || - || 93 || 21 |- || [[ФК Јувентус сезона 2015-2016|2015-2016]] || rowspan=5|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Јувентус|Јувентус]] || [[Серија А 2015-2016|А]] || 34 || 19 || [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2015/16|ЛШ]] || 7 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2015|СИ]] || 1 || 1 || 46 || 23 |- || [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|2016-2017]] || [[Серија А 2016-2017|А]] || 31 || 11 || [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|КИ]] || 5 || 4 || [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17|ЛШ]] || 11 || 4 || [[Суперкуп на Италија 2016|СИ]] || 1 || 0 || 48 || 19 |- || [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|2017-2018]] || [[Серија А 2017-2018|А]] || 33 || 22 || [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|КИ]] || 4 || 1 || [[УЕФА Лига на шампиони 2017/18|ЛШ]] || 8 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2017|СИ]] || 1 || 2 || 46 || 26 |- | [[ФК Јувентус сезона 2018-2019|2018-2019]] || [[Серија А 2018-2019|А]] ||30|| 5 ||[[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 2 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|ЛШ]] || 9 || 5 ||[[Суперкуп на Италија 2018|СИ]] || 1 || 0 || 42 || 10 |- || [[ФК Јувентус сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2019/20|ЛШ]] || 0 || 0 || [[Суперкуп на Италија 2019|СИ]] || 0 || 0 || 0 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Јувентус || 128 || 57 || || 15 || 7 || || 35 || 11 || || 4 || 3 || 182 || 78 |- !colspan="3"|Вкупно во кариерата || 255 || 95 || || 19 || 7 || || 35 || 11 || || 4 || 3 || 313 || 116 |} ==Хет-трикови== <center> {|class="wikitable collapsible collapsed" style="width:95%" |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" !colspan="5" style="with: 100%;" align=center style="color:black; background:#DDDDDD"| Хет-трикови |- |<center><br> {|align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" |-bgcolor=Lavender style="color:black;" !width="10" | !width="76" |Дата !width="251"|Место !width="200"|Екипа !width="257"|Противник !width="85" |Голови !width="59" |Резултат !width="251"|Натпреварување !width="59" |Извештај |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''1''' || 26/08/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Лујџи Ферарис|Лујџи Ферарис]], [[Џенова]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Genoa}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.com/genoa-cfc_juventus-fc/index/spielbericht/2897172 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''2''' || 17/09/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Мапеи|Мапеи]], [[Реџо Емилија]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Sassuolo}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 1 - '''3''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/us-sassuolo_juventus-fc/index/spielbericht/2897195 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''3''' || 07/04/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Чиро Вигорито|Чиро Вигорито]], [[Беневенто]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Benevento}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/benevento-calcio_juventus-fc/index/spielbericht/2897405 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''4''' || 02/10/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Јувентус|Алијанц стадион]], [[Торино]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Young Boys}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || '''3''' - 0 || align=left|{{симбол2|UEFA Champions League logo 2.svg}} [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|УЕФА Лига на шампиони 2018-2019]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/juventus-fc_bsc-young-boys/index/spielbericht/3097993 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |} </center><br> |} </center> ==Титули== ===={{flagsport|ITA}} Палермо==== *'''{{Трофеј-Серија Б}} [[Серија Б]]''' : 1 :2013-2014 ==== {{flagsport|ITA}} Јувентус ==== *'''{{Трофеј-Скудето}} [[Серија А]]''' : 5 :[[Серија А 2015-2016|2015-2016]], [[Серија А 2016-2017|2016-2017]], [[Серија А 2017-2018|2017-2018]], [[Серија А 2018-2019|2018-2019]], [[Серија А 2019-2020|2019-2020]] *'''{{Трофеј-Куп на Италија}} [[Фудбалски куп на Италија|Куп на Италија]]''' : 3 :[[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|2015-2016]], [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|2016-2017]], [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|2017-2018]], [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|2020-2021]] *'''{{Трофеј-Суперкуп на Италија}} [[Суперкуп на Италија]]''' : 3 :[[Суперкуп на Италија 2015|2015]], [[Суперкуп на Италија 2018|2018]], [[Суперкуп на Италија 2020|2020]] == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Аргентина |image3=Flag of Argentina.svg }} *[http://www.soccerway.com/players/paulo-dybala/201072/ Пауло Дибала на soccerway] *[http://www.transfermarkt.co.uk/paulo-dybala/profil/spieler/206050 Пауло Дибала на transfermarkt] *[http://www.espnfc.com/player/164839/paulo-dybala Пауло Дибала на espn] *[http://www.goal.com/en/people/argentina/75635/paulo-dybala Пауло Дибала на goal.com] *[http://www.whoscored.com/Players/114863/ Пауло Дибала на whoscored] {{Состав на ФК Јувентус}} {{Navboxes |title=Состави на Аргентина |bg= #6AB5FF |fg= white |bordercolor= silver |list1= {{Состав на Аргентина на Светското првенство 2018}} {{Состав на Аргентина на Копа Америка 2019}} }} {{Navboxes |bg = gold |fg = black |bordercolor = solid 1px #000; |title = Награди |list1 = {{Серија А Тим на годината 2016}} {{Серија А Тим на годината 2017}} {{Серија А Тим на годината 2018}} {{Серија А Тим на годината 2020}} }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Дибала, Пауло}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Аргентински фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Палермо]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] jctk1pgj331xr107c6daf3b9in4wr90 4795804 4795803 2022-07-23T13:08:42Z Carshalton 30527 /* Надворешни врски */ wikitext text/x-wiki <ref>https://twitter.com/paudybala_jr Твитер профил на Пауло Дибала</ref> {{Infobox football biography 3 | playername = Пауло Дибала | fullname = Пауло Бруно Ексекиел Дибала | image = [[Податотека:2017 FRIENDLY MATCH RUSSIA v ARGENTINA - Paulo Dybala 01.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.77}}<ref name=Профил>[http://palermocalcio.it/it/1213/squadra/scheda.php?id=9430 Профил на Palermocalcio.it]</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1993|11|15}} | cityofbirth = {{роден во|Лагуна Ларга|}} | countryofbirth = [[Аргентина]] | nationality = {{flagsport|ARG}} [[Аргентина]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 21 | position = [[Напад (фудбал)|напаѓач]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Instituto}} | years1 = 2011-2012 | caps1 = 38 | goals1 = 17 | clubs1 = {{Fb team Instituto}} | years2 = 2012-2015 | caps2 = 90 | goals2 = 21 | clubs2 = {{Fb team Palermo}} | years3 = 2015-2022 | caps3 = 210 | goals3 = 82 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | years4 = 2022- | caps4 = 0 | goals4 = 0 | clubs4 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2015– | nationalcaps1 = 34 | nationalgoals1 = 3 | nationalteam1 = {{flagsport|ARG}} [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|Аргентина]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Пауло Бруно Ексекиел Дибала''' (роден на [[15 ноември]] [[1993]] во [[Лагуна Ларга]]) е [[Аргентина|аргентински]] [[фудбалер]], [[Напад (фудбал)|напаѓач]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|аргентинската репрезентација]]. == Животопис == Во Аргентина, тој бил наречен ''La Joya'' (превод на мак. ''скапоцен камен'').<ref>{{es}} [http://www.foxsportsla.com/futbol/Joya-en-la-mira-El-Benfica-sigue-al-joven-Dybala-20111024-0004.html ¡Joya en la mira! El Benfica sigue al joven Dybala] Foxsportsla.com</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 La joya que tienta] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141006133157/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 |date=2014-10-06 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 Los maestros de la “joya”] {{Семарх|url=https://archive.is/20121230031329/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 |date=2012-12-30 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html "La Joya está bien"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140924053654/http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html |date=2014-09-24 }} ole.com.ar</ref> Неговиот дедо Болеслав Дибала е по потекло од [[Полска]];<ref>{{pl}} [http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami,1,5080257,wiadomosc.html Paulo Dybala - "nowy Messi" z polskimi korzeniami] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120405234500/http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami%2C1%2C5080257%2Cwiadomosc.html |date=2012-04-05 }} sport.onet.pl</ref> додека неговото семејство, исто така, има италијанско потекло.<ref name=record12milioni>[http://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/napoli/notizie/sport/2012/12-luglio-2012/-scatta-raduno-rosanero-25-convocati-assente-giustificato-talento-dybala-201985057485.shtml Scatta il raduno rosanero: 25 convocati. Assente giustificato il talento Dybala] corrieredelmezzogiorno.corriere.it</ref> Благодарение на мајката на неговата баба, му било дозволено да добие [[италијанско државјанство]] на 13 август [[2012]] година.<ref name=cittadinanza>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/esclusiva-tmw-palermo-dybala-e-cittadino-italiano-376629|title=Palermo, Dybala è cittadino italiano|website=tuttomercatoweb.com|date=14 август 2012|accessdate=4 јуни 2015}}</ref> ==Клупска кариера== ===Почетоците во Институто=== Растејќи како дете започнал да игра фудбал во екипата на [[ФК Институто|Институто од Кордоба]]. На возраст од десет години бил поканет на проби во [[ФК Њуелс Олд Бојс|Њуелс Олд Бојс]], но неговиот татко претпочитал тој да остане во Институто заради блискоста до дома. Кога имал петнаесет години, тој го загубил својот татко, па одлучил да се пресели во [[Кордоба]] каде ќе живее и ќе и се посвети на својата професионална кариера. Сезоната 2011-2012 во која Институто се натпреварувале во [[Примера Б Насионал]] била неговата прва сезона како професионалец, со договор вреден 900 [[евро|€]] годишно, (или 4.000 пезоси годишно) односно минималната плата во клубот. Тој дебитирал за првиот тим на Институто на 13 август [[2011]], во натпреварот Институто-[[Клуб Атлетико Уракан|Уракан]] 2-0, во првото коло од сезоната, играјќи како стартер до 71-вата минута кога бил заменет со [[Марсело Бергезе]]. Својот прв гол Дибала го постигнал во следното коло, на 20 август, во натпреварот [[Клуб Атлетико Алдосиви|Алдосиви]]-Институто 2-2; неговиот гол бил за моментален резултат 1-1. Во натпреварот против [[Клуб Атлетико Атланта|Атланта]], кој се одиграл на 8 октомври во рамките на десеттото коло од првенството, Дибала за првпат бил повеќекратен стрелец, постигнувајќи [[хет-трик]] во убедливата победа со 4-0 во гости. Регуларниот дел од сезоната го затворил со 38 настапи и 17 гола, вклучувајќи уште еден хет-трик во победата со 4-1 на гостувањето кај [[Клуб Спортиво Десампарадос|Спортиво Десампарадос]] на 26 март [[2012]] (26-то коло); иако за него ова била дебитантска сезона, бил еден од најдобрите играчи во лигата. Исто така, тој поставил четири рекорди: станал најмладиот играч кој постигнал гол кршејќи го рекордот на легендарниот [[Марио Кемпес]], бил првиот кој одиграл 38 последователни натпревари во професионалната лига на земјата повторно надминувајќи го Кемпес, бил првиот кој успеал да постигне два хет-трика во една сезона и да постигне гол во шест натпревари по ред (од 22-рото до 27-мото коло), надминувајќи го претходниот рекорд за постигнување гол во четири последователни натпревари кој бил поставен од неколку играчи. ===Палермо=== [[Податотека:Paulo Dybala 1555 (cropped).jpg|left|thumb|205px|Пауло Дибала изведува корнер за [[УС Чита Палермо|Палермо]].]] Откако бил откриен од страна на скаутот од Јужна Америка, [[Густаво Маскарди]] (кој во моментов е негов агент), тој му го препорачал на својот добар пријател [[Шон Солјано]], тогашниот спортски директор на [[италија]]нската екипа [[ФК Палермо|Палермо]], па клубот од Сицилија го купува Дибала од Институто уште во текот на сезоната. На 28 април 2012 година претседателот на Палермо неофицијално најавил купување на играчот за сума од 12 милиони [[евро|€]] (вклучувајќи ги сите такси и бонуси, што претставува рекорден трансфер на клубот), плус аванс од 3.5 милиони евра кој веќе биле платени претходно. Два дена подоцна завршила исплатата на последната од петте рати од страна на британската компанија Пенсилхил Лимитед, која ги добила сите права на играчот; веднаш потоа аргентинската екипа најавила дека договорот за премин на Дибала во Палермо веќе не е во нивна надлежност. Институто ја завршил сезоната на третото место после поразот во последното коло од сезоната поради што не успеале да изборат промоција во Првата лига на Аргентина; Дибала учествувал потоа и во двата натпревари од плејофот против [[Клуб Атлетико Сан Лоренцо де Алмагро|Сан Лоренцо]] завршувајќи со вкупен резултат 3-1. Откако ги поминал медицински тестови во месец мај, на 20 јули 2012 официјално потпишал договор со Палермо на четири години, за плата од 500.000 € која би можела да се зголеми во зависност според постигнатите цели, и лични и на тимот. По потпишувањето на договорот го избрал дресот со број 9., кој ќе го носи за време на целата своја кариера во Палермо. [[File:Paulo Dybala 1553 (cropped).jpg|thumbnail|Дибала во акција против [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 2015.]] Своето деби во [[Серија А 2012-2013|италијанското првенство]] во дресот на Палермо го направил во второто коло од сезоната 2012-2013 во натпреварот [[СС Лацио|Лацио]]-Палермо (3-0), влегувајќи во игра од клупата за резерви во 58-мата минута на местото на [[Фабрицио Миколи]]. Во осмата рунда на првенството, ремито 0-0 против [[ФК Торино|Торино]], за првпат играл како стартер до 55-тата минута кога бил заменет од Миколи. На 11 ноември, во дванаесеттото коло од сезоната, тој постигнал двата гола (негови први во Серија А) во својот втор натпревар како стартер, помагајќи им на ''росанеро'' да ја победат [[ФК Сампдорија|Сампдрорија]] со 2-0. Сезоната завршила со испаѓање на Палермо во [[Серија Б]], откако на 12 мај 2013 биле поразени со 1-0 на гостувањето кај [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 37-мото коло. Дибала ја завршил сезоната со 27 настапи и 3 гола (последниот бил против Лацио во 21-вото коло) во Серија А и еден настап во [[Фудбалски куп на Италија|Купот на Италија]]. По завршувањето на италијанското првенство Дибала се вратил дома на одмор, каде што, како гостин на неговиот стар тим, бил прикажан во "Las Glorias del Futbol", галеријата, во која се претставени најистакнатите играчи во историјата на црвено-белите.<ref>{{es}} [http://mundod.lavoz.com.ar/futbol/paulo-dybala-y-julio-chiarini-glorias-del-futbol Paulo Dybala y Julio Chiarini, glorias del fútbol] mundod.lavoz.com.ar</ref> Својот прв гол во сезоната 2013-2014 во [[Серија Б]] го постигнал на 1 март 2014 година, во победата со 2-1 над Бари и тој се покажал како одлучувачки. На 3 мај [[2014]] година, со победата над [[Новара Калчо|Новара]] на гости со 1-0, Палермо изборил промоција во Серија А - враќање во елитата по само една сезона отсуство. Сезоната ја завршил со 28 првенствени настапи (на кој постигнал 5 гола) и два во италијанскиот куп. Сезоната [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] ја започнал со гол уште во првото коло од [[Серија А 2014-2015|Серија А]], ремито 1-1 на домашен терен со Сампдорија на 31 август 2014 година. На 2 ноември го изедначенил својот број на постигнати голови во една сезона во Серија А, 3, постигнувајќи гол во победата со 2-0 над [[ФК Милан|Милан]] на [[Сан Сиро]]. На 24 ноември го постигнал својот петти гол за сезоната, во натпреварот Џенова-Палермо 1-1. Шест дена подоцна во победата над [[ФК Парма|Парма]] со 2-1 го постигнал својот шести гол со што го надминал својот личен рекорд за постигнати голови во една сезона од неговото доаѓање во Италија. На 6 декември 2014 година, во натпреварот од 14-тото коло против [[ФК Торино|Торино]] (што завршил 2-2), го постигна својот седми гол во сезоната; точно еден месец подоцна постигнал два гола во победата со 5-0 над [[ФК Калјари Калчо|Каљари]]. На 2 мај 2015 година, на гостувањето кај [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]] (0-0) во 34-тото коло од сезоната, за првпат бил капитен на тимот, поради отсуството на [[Едгар Барето]], [[Стефано Сорентино]] и [[Синиша Анѓелковиќ]]. Сезоната ја завршил со 34 настапи во Серија А на кој постигнал 13 гола и 10 асистенции. ===Јувентус=== ====2015-2018; Три домашни двојни круни и европско финале==== На 4 јуни 2015, Дибала потпишал петгодишен договор со [[ФК Јувентус|Јувентус]] во трансфер вреден 32 милиони евра. Играчот бил претставен на 14 јули, кога го избрал дресот со број 21, претходно носен од славниот италијански фудбалер [[Андреја Пирло]]. Своето деби за Јувентус го направил на 8 август, влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Кингсли Коман]] во 61-вата минута од натпреварот за [[Суперкуп на Италија 2015|Суперкупот на Италија]] против [[СС Лацио|Лацио]] во [[Шангај]]. Во 73-тата минута од истиот натпревар, тој го постигнал својот прв гол во дресот на Јувентус вториот гол за ''бјанконерите'' во натпреварот, на асистенција на [[Пол Погба]] во победата со 2-0.<ref>{{наведени вести|title=Juventus 2-0 Lazio: Mario Mandzukic and Paulo Dybala hand Juve win as new strikers seal Italian Super Cup for Serie A champions|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-3190373/Juventus-2-0-Lazio-Mario-Mandzukic-Paulo-Dybala-hand-Juve-win-new-strikers-seal-Italian-Super-Cup-Serie-champions.html|accessdate=8 August 2015|work=Daily Mail|date=8 August 2015}}</ref> Така, тој го освоил својот прв трофеи со новиот клуб уште во својот прв настап. Својот прв првенствен погодок го постигнал на 30 август против [[ФК Рома|Рома]] во поразот на гости со 2-1.<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/2015-16/UNICO/UNI/2/ROMJUV|title=Roma 2 - 1 Juventus|date=}}</ref> На 15 септември 2015 го направил своето деби во европските натпреварувања, на гостувањето во Англија кај [[ФК Манчестер Сити|Манчестер Сити]] во победата со 2-1 во првото коло од групната фаза на [[УЕФА Лига на Шампиони 2015/16|Лигата на шампионите]], влегувајќи во игра од клупата за резерви во 77-мата минута на местото на [[Марио Манџукиќ]].<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.calciomercato.com/news/manchester-city-juventus-1-2-il-tabellino-912253|title= Manchester City-Juventus 1-2: il tabellino|date=}}</ref> Својот прв погодок за сезоната во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|Купот на Италија]] го постигнал на 16 декември 2015 против [[ФК Торино|Торино]] за моментален резултат 3-0, во победата со 4-0, во натпревар од [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Осминафинале|осминафиналето на турнирот]].<ref>{{Наведена мрежна страница|author = Stefano Cantalupi|url = http://www.gazzetta.it/Calcio/Coppa-Italia/16-12-2015/coppa-italia-juve-quarti-4-0-torino-derby-zaza-pogba-dybala-1301315299265.shtml|title = Coppa Italia, Juve ai quarti: 4-0 al Torino nel derby|accessdate = 17 декември 2015|editor = La Gazzetta dello Sport|date = 16 декември 2015}}</ref> На 23 февруари [[2016]] тој го постигнал својот прв погодок во својата кариера во европските натпреварувања во натпреварот Јувентус-[[ФК Бајерн Минхен|Бајерн Минхен]] 2-2, стрелајќи прецизно за моментален резултат 1-2 и враќање на Јувентус во натпреварот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url = http://www.tuttosport.com/news/calcio/champions-league/2016/02/23-8820117/dybala-sturaro_cuore_juventus_2-2_e_i_gol_del_bayern_erano_irregolari/|title = Dybala-Sturaro cuore Juventus: 2-2. E i gol del Bayern erano irregolari|website = [[Tuttosport]]|author = Elvira Erbì|date = 23 февруари 2016|accessdate = 24 февруари 2016}}</ref> Со двата гола против [[ФК Сампдорија|Сампдорија]] во победата на домашен терен со 5-0 во последното коло од [[Серија А 2015-2016]], Дибала завршил на второто место на списокот на стрелците со 19 постигнати гола (зад [[Гонсало Игуаин]] кој имал 36), но она што е поважно го освоил своето прво [[скудето]] во кариерата. Дибала играл и во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Финале|финалето на Купот на Италија]], каде неговиот Јувентус го победил Милан со 1-0 по [[Продолжеток (спорт)|продолженија]]. Својата прва сезона во црно-белиот дрес ја завршил со 46 настапи во сите натпреварувања и 23 постигнати гола. [[Податотека:Dybala 2017 (edited).jpg|thumb|left|Дибала со Јувентус во 2017.]] [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|Следната сезона]] на Дибала му бил понуден дресот со број 10, по заминувањето на [[Пол Погба]] во [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] во летото 2016 година, меѓутоа аргентинецот го одбил претпочитајќи да го задржи дресот со број 21 што го носел за време на неговата прва сезона во клубот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.calciomercato.com/en/news/juve-dybala-turns-down-the-number-10-jersey-from-del-piero-to-po-729257|title=Juve, Dybala turns down the number 10 jersey. From Del Piero to Pogba it's the end of an era|publisher=Calciomercato|author=Marco Demicheli|date=5 September 2016|accessdate=6 September 2016}}</ref> По тешкиот почетокот на сезоната без постигнат гол, својот прв погодок за сезоната 2016-2017 го постигнал на 27 септември, во победата со 4-0 на гости над [[ГНК Динамо Загреб|Динамо Загреб]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17#Групна фаза|групната фаза на Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thescore.com/news/1112908|title=Watch: Dybala nets absolute screamer as Juventus crushes Dinamo Zagreb|publisher=The Score|author1=Gianluca Nesci|date=27 December 2016|accessdate=8 December 2016}}</ref> Тој го постигнал својот прв гол во [[Серија А 2016-2017|Серија А]] за време на викендот од истата недела, на 2 октомври, во победата со 3-0 над [[ФК Емполи|Емполи]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|title=Empoli 0 Juventus 3: Dybala, Higuain on target in comfortable victory|publisher=Yahoo.com|date=2 October 2016|accessdate=8 December 2016|archive-date=2018-08-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20180807185912/https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|url-status=dead}}</ref> На 22 октомври во поразот со 1-0 од Милан, Дибала се здобил со повреда поради која пропуштил повеќе натпревари во првиот дел од сезоната.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2016/10/16/dybala-accende-il-motore-per-mandare-allegri-in-fuga58.html|title=Dybala accende il motore per mandare Allegri in fuga|author=Emanuele Gamba|publisher=la Repubblica|date=16 октомври 2016|p=58}}</ref> Тој се вратил во акција на 7 декември во последното коло од групната фаза на Лигата на шампионите против Динамо Загреб во [[Торино]], играјќи ги последните 10-тина минути од натпреварот во победата со 2-0. На 23 декември, во Суперкупот на Италија игран во [[Доха]] (натпреварот завршил 1-1 по продолженијата), Дибала го промашил одлучувачкиот пенал во пенал-серијата после кој Јувентус бил поразен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/23-12-2016/supercoppa-juventus-milan-4-5-rigori-decide-errore-dybala-180155596582.shtml|title=Supercoppa, Juventus-Milan 4-5 dopo i rigori: decide l'errore di Dybala|author=Marco Pasotto|date=23 декември 2016}}</ref> На 28 февруари 2017, Дибала постигнал два гола во првиот натпревар од полуфиналето на [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|Купот на Италија]] на домашен терен против [[ФК Наполи|Наполи]] (завршил 3-1 за Јувентус), и двата реализирајќи удари од белата точка. На 11 април, го одбележува својот прв натпревар во кој постигнал два гола во Лигата на шампионите против [[ФК Барселона|Барселона]] во победата со 3-0 во првиот натпревар од четвртфиналето.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2017/04/12/anche-la-juve-sa-fare-il-circo-dybala-domatore-del-passo38.html|title=Anche la Juve sa fare il circo Dybala domatore del Barça la semifinale è a un passo|author=Emanuele Gamba|journal=la Repubblica|date=12 април 2017|p=38}}</ref> На 13 април, Дибала потпишал нов договор со Јувентус во трајност до 2022 година.<ref>[http://www.ju1897.net/2017/04/zvanicno-dybala-potpisao-do-2022-godine.html Zvanicno:Dybala potpisao do 2022 godine] ju1897.net</ref><ref>[https://www.transfermarkt.co.uk/argentina-international-dybala-extends-contract-with-juventus/view/news/271079 Argentina international Dybala extends contract with Juventus] transfermarkt.co.uk</ref> На 17 мај, Јувентус го освоил првиот трофеј за сезоната триумфирајќи во Купот на Италија со победа од 2-0 над [[СС Лацио|Лацио]] во финалето, втора титула по ред во ова натпреварување за Дибала;<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/17-05-2017/coppa-italia-juve-lazio-2-0-gol-dani-alves-bonucci-storico-tris-bianconero-200372957935.shtml|title=Coppa Italia, Juve-Lazio 2-0: gol di Dani Alves e Bonucci, storico tris bianconero|author=Marco Fallisi|date=17 мај 2017}}</ref> четири дена подоцна, тој постигнал еден од трите гола на Јувентус во победата со 3-0 над [[ФК Кротоне|Кротоне]] со која клубот го освоил своето шесттото скудето по ред (второ за Дибала).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/21-05-2017/juventus-crotone-3-0-bianconeri-leggenda-gol-mandzukic-dybala-alex-sandro-200456108092.shtml|title=Juventus-Crotone 3-0, bianconeri nella leggenda: gol di Mandzukic, Dybala e Alex Sandro|author=Jacopo Gerna|date=21 мај 2017}}</ref> На 3 јуни во [[Кардиф]], Дибала бил стартер за Јувентус во неговото прво финале во Лигата на шампионите, во кое сепак ''бјанконерите'' биле поразени со 1-4 од [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://it.uefa.com/uefachampionsleague/season=2017/matches/round=2000787/match=2019641/postmatch/report/index.html|title=Real, poker e leggenda: la Juve si inchina|author=Fabio Balaudo|date=3 јуни 2017}}</ref> [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|Третата сезона]] во Јувентус ја започнал со нов број, откако на 9 август 2018 било потврдено дека тој ќе го носи дресот со број 10, кој во минатото го носеле многу славни фудбалери на торинскиот клуб.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-10.php|title=Dybala 10|publisher=juventus.com|date=9 August 2017}}</ref> Во својот прв настап за сезоната, Дибала постигнал два гола во [[Суперкуп на Италија 2017|Суперкупот на Италија 2017]], во поразот со 3-2 од [[СС Лацио|Лацио]] на 13 август. На 15 август, тој се нашол на шестото место на листата за наградата [[УЕФА Фудбалер на годината|Фудбалер на годината 2017]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/insideuefa/about-uefa/news/newsid=2492844.html|title=Buffon, Messi and Ronaldo on Player of the Year shortlist|publisher=UEFA.com|date=15 August 2017|accessdate=15 August 2017}}</ref>. На 26 истиот месец го постигнал својот прв [[хет-трик]] во кариерата во победата на Јувентус со 4-2 на гостувањето кај [[ФК Џенова|Џенова]];<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/sport/football/41062113|title=Genoa 2-4 Juventus|publisher=BBC.com|date=26 August 2017|accessdate=27 August 2017}}</ref> повторувајќи го истото на 17 септември во победата на ''бјанконерите'' со 3-1 над [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-masterclass-at-the-mapei.php|title=Dybala masterclass at the Mapei|publisher=Juventus.com|date=17 September 2017|accessdate=18 September 2017}}</ref> На 11 март 2018, Дибала ги постигнал двата гола во победата со 2–0 на домашен терен над [[Удинезе Калчо|Удинезе]] во Серија А; неговиот прв гол во натпреварот бил неговиот 100-ти гол во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/11-03-2018/juve-udinese-dybala-fa-paura-dipende-tutto-noi-250851105440.shtml|title=Juventus-Udinese, Dybala fa paura: "Dipende tutto da noi"|publisher=La Gazzetta dello Sport|language=it|author1=Jacopo Gerna|date=11 March 2018|accessdate=11 March 2018}}</ref> Сезоната ја завршил освојувајќи уште една домашна двојна круна со Јувентус, а тој бил најдобриот стрелец на клубот за сезоната со 26 гола во сите натпреварувања (22 од нив во [[Серија А 2017-2018|првенството]]). ====2018-2022; Успони и падови==== На 1 септември 2018, Дибала го имал својот 100-ти настап за Јувентус во Серија А, влегувајќи како замена во победата со 2–1 над [[ФК Парма|Парма]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2018/08/30/serie-a-calendario-orari-come-vedere-terza-giornata.html |title=Calendario Serie A, la terza giornata: orari, programma partite e come vederle |publisher=Sky.it |language=it |date=30 August 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/01-09-2018/parma-juventus-1-2-gol-mandzukic-gervinho-matuidi-290650448057.shtml |title=Parma-Juventus 1-2: gol di Mandzukic, Gervinho e Matuidi |publisher=La Gazzetta dello Sport |language=it |author1=Luca Bianchin |date=1 September 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref> На 2 октомври, Дибала постигнал [[хет-трик]] во победата со 3–0 на домашен терен над [[ФК Јанг Бојс|Јанг Бојс]] во групната фаза од [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.football-italia.net/128798/dybala-i-wanted-game|title=Dybala: 'I wanted a game like this'|publisher=Football Italia|date=2 October 2018}}</ref> Во следниот натпревар на Јувентус од Лигата на шампионите на 23 октомври, Дибала го постигнал единствениот погодок во победата со 1–0 на гостувањето кај [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]].<ref>{{наведени вести|url=https://www.skysports.com/football/man-utd-vs-juventus/401859|title=Manchester United 0–1 Juventus|publisher=skysports.com|author=Pete Hall|date=24 October 2018|accessdate=14 December 2018}}</ref> На 27 октомври, за првпат во кариерата излегол на терен како [[Капитен|капитен]] на ''бјанконерите'', во натпреварот против [[ФК Емполи|Емполи]] што завршил 2-1 за Јувентус.<ref>{{cite tweet|author=Paulo Dybala|user=@PauDybala_JR|number=1056246393235521536|title=La prima da capitano non si dimentica mai|date=27 октомври 2018}}</ref> Со доаѓањето на [[Кристијано Роналдо]], Дибала често бил користен надвор од својата позиција во поповлечена улога од страна на тренерот Алегри; како резултат на ваквата промена на позицијата, како и борбата со повредите, тој имал евидентен пад во формата, а и неговата ефективност значително се намалила, бидејќи успеал да постигне само пет гола на 30 првенствени натпревари, односно 10 голови во 42 настапи во сите натпреварувања. Сепак, на 16 јануари 2019, тој го одиграл целиот натпреварот во [[Суперкуп на Италија 2018|Суперкупот на Италија]] игран во [[Џеда]], во кој ја освоил својата втора титула во кариерата во ова натпреварување откако Јувентус го победил {{Fb team (N) Milan}} со 1-0. На 20 април 2019, го освоил своето четврто скудето со Јувентус. По разочарувачката сезона, Дибала првично бил поврзуван со преселба во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]], од каде интерес покажале екипите на [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] и [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотнхем]], но на крајот тој сепак останал во Јувентус.<ref name="reason">{{cite web |url=https://www.fourfourtwo.com/news/paulo-dybala-juventus-tottenham-man-utd-reason-he-did-not-want-join |title=Paulo Dybala reveals the reason he didn't want to join Manchester United or Tottenham this summer |publisher=FourFourTwo |date=9 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> Иако првично не бил во преден план кај новиот тренер на клубот [[Маурицио Сари]], тој сепак се пробил во стартната и го постигнал својот прв гол за сезоната на 6 октомври 2019 година, во победата со 2–1 на гости над [[ФК Интер|Интер]] во [[Дерби на Италија|Дербито на Италија]], за да му помогне на неговиот тим да ги надмине „нероаѕурите“ на врвот на табелата во Серија А.<ref name="reason"/><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/49939525 |title=Inter Milan 1–2 Juventus |publisher=BBC Sport |date=6 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> На 7 декември, тој го направил својот 200-ти настап за Јувентус во поразот со 3-1 на гостувањето кај Лацио во Серија А.<ref>{{cite web |url=https://espanol.eurosport.com/futbol/dybala-disputa-su-200-partido-con-el-juventus_sto7568113/story.shtml |title=Dybala disputa su 200 partido con el Juventus |publisher=Eurosport |language=es |date=8 December 2019 |access-date=9 December 2019 }}</ref> На 22 декември, против истиот противник во поразот со истиот резултат само сега во натпревар за [[Суперкуп на Италија 2019|Суперкупот на Италија]], аргентинецот го постигнал единствениот гол за Јувентус, станувајќи [[Список на стрелци во Суперкупот на Италија|најдобар стрелец досега во историјата на ова натпреварување]]. Со избувнувањето на [[Пандемија на КОВИД-19|Пандемијата на КОВИД-19]], што довела до неодредено суспендирање на италијанското првенство и сите други натпреварувања, во март 2020 година и самиот Дибала се заразил со вирусот [[SARS-CoV-2]],<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/en/news/news/2020/covid-19--third-positive-player.php|title=COVID-19, Third player to test positive|date=21 март 2020|access-date=22 март 2020|language=en}}</ref> од кои последователно оздравел.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/covid-19-guarito-paulo-dybala|title=Covid-19, guarito Paulo Dybala - Juventus|access-date=2022-07-21}}</ref> По поразот во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]] против [[ФК Наполи|Наполи]] на [[Изведување пенали (фудбал)|пенали]], за кој и самиот тој бил заслужен бидејќи бил еден од играчите на Јувентус кој промашиле, придонесот на Дибала по продолжувањето на првенството и последователниот успех на ''бјанконерите'' бил мошне важен затоа што тој забележал 4 гола и 2 асистенции во 9-те натпревари во [[Серија А 2019-2020|Серија А]] во кои настапил.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2019-2020/paulo-dybala-dal-quasi-addio-alla-juventus-a-un-anno-da-leader-la-miglior-giocata-di-sarri_sto7816541/story.shtml|title=Paulo Dybala, dal quasi addio alla Juventus a un anno da leader: la miglior giocata di Sarri|date=2020-07-28|access-date=2022-07-21}}</ref> По завршувањето на сезоната, тој бил прогласен за [[Серија А награди#Најдобар играч|МВП на Серија А 2019-2020]].<ref>{{Cite web|url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/gli-mvp-della-stagione-2019-2020|title=GLI MVP DELLA STAGIONE 2019/2020|access-date=2022-07-21}}</ref> [[Податотека:Juventus vs. FC Zenit Saint Petersburg, 2 November 2021 34.jpg|thumb|Дибала играјќи за {{Fb team (N) Juventus}} во натпревар од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]].]] Спротивно на претходната, сезоната 2020-2021 била многу разочарувачка за Дибала, бидејќи напаѓачот се соочил со голем број на повреди. Својот прв гол го постигнал на 4 ноември 2021, во победата со 4-1 над [[ФК Ференцварoш|Ференцварош]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2020/21|Лигата на шампионите]], по големата грешка на противничкиот голман [[Денеш Дибус]].<ref>{{Cite web|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2029410--ferencvaros-vs-juventus/|title=Ferencváros-Juventus &#124; UEFA Champions League|website=UEFA.com}}</ref> На 12 мај 2021 година, во гостинската победа во домашниот шампионат над Сасуоло (3-1), Дибала го постигнал својот 100-ти гол за Јувентус во кариерата.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/100-volte-ronaldo-e-dybala-tre-punti-con-il-sassuolo|title=100 VOLTE RONALDO E DYBALA, TRE PUNTI CON IL SASSUOLO|date=12 мај 2021|access-date=12 мај 2021}}</ref> На 2 ноември 2021 година, со двата гола во [[УЕФА Лига на шампиони 2021/22|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]] (4-2), Дибала, со 106 гола, го надминал [[Мишел Платини]] во рангирањето на најплодните стрелци на Јувентус.<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/it/notizie/juventus-zenit-dybala-platini/9toc1ctkvpwl1gge78btuylbt|titolo=Dybala fa 106 con la Juventus e supera Platini: l'esultanza è un omaggio a "Le Roi"|author=Antonio Torrisi|date=3 ноември 2021|access-date=6 декември 2021}}</ref> Во меѓувреме, и покрај предусловите на почетокот на сезоната, приближувањето на крајот на рокот за постигнување договор и ќор-сокакот во однос на преговорите за обновување помеѓу Дибала и „Старата дама“, резултирало на 21 март 2022 клубот од Пиемонт да прекине со понатамошни понуди да го убедува играчот, што дефинитивно го одредило неговото збогување со црно-белиот дрес.<ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/juventus/juve-la-conferma-di-arrivabene-dybala-non-ha-rinnovato_47714316-202202k.shtml|title=Juve, la conferma di Arrivabene: "Dybala non ha rinnovato"|access-date=2022-03-21}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/mercato/juve-fumata-nera-dybala-non-rinnova-addio-a-fine-stagione_47688421-202202k.shtml|title=Juve, fumata nera: Dybala non rinnova, addio a fine stagione|access-date=2022-03-21}}</ref> Во исто време, за прв пат во седум сезони со Јувентус, Дибала ја завршил годината без да може да додаде ниту еден трофеј на своето конто, со оглед на поразите во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|Купот на Италија]] и во [[Суперкуп на Италија 2021|Суперкупот на Италија]] против Интер.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2021-2022/juventus-zero-titoli-dopo-10-anni-la-prima-stagione-dell-allegri-bis-e-un-fallimento-oppure-no_sto8921167/story.shtml|title=Juventus, zero titoli dopo 10 anni: la prima stagione dell'Allegri-bis è un fallimento oppure no?|date=2022-05-12|access-date=2022-07-21}}</ref> Тој гo напуштил клубот од [[Торино]] со 293 настапи и 115 гола, што го прави моментално деветти најдобар стрелец во историјата на ''бјанконерите'' (изедначен со [[Роберто Баџо]]), и со освоени вкупно 12 трофеи.<ref>{{cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/suerte-paulo|title=Suerte, Paulo!|date=2022-06-30}}</ref> ===Рома=== На 20 јули 2022, Дибала потпишал тригодишен договор со {{Fb team (N) Roma}} во трајност до 30 јуни 2025. == Репрезентативна кариера == Во [[2011]] година тој бил повикан од страна на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 17 години|аргентинската репрезентација под 17 години]] за [[Панамерикански игри 2011|16-тите Панамерикански игри]],<ref>{{наведени вести|url=http://www.cadena3.com/post_ampliado.asp?archivo=131113&post=83582 |title=Dybala se ilusiona con ir a los Panamericanos de Guadalajara |publisher=Cadena 3 |date=2 септември 2011 |language=es}}</ref> но потоа не учествувал. На 19 јули 2012 година го добил првиот повик од [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 20 години|репрезентацијата под 20 години]], но во сите натпревари во кој бил повикан останал неискоритена замена.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mediagol.it/articolo.asp?idNotizia=218172|title=Palermo: Dybala declina chiamata in Nazionale|website=Mediagol.it}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> На 22 септември 2015, Дибала го добил својот прв повик во [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|сениорската репрезентација на Аргентина]] од [[Херардо Мартино]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.ole.com.ar/seleccion/Tata-pipon_0_1435656723.html|language=es|title=El Tata no está pipón|date=22 септември 2015|editor=[[Olé (quotidiano)|Olé]]|accessdate=30 септември 2015}}</ref> Заради неговото полско и италијанско потекло, исто така, Дибала бил во можност да настапува и за [[Фудбалска репрезентација на Полска|полската]] и за [[Фудбалска репрезентација на Италија|италијанската репрезентација]], но играчот изјавил отворено дека се чувствува како аргентинец и дека тој отсекогаш сонувал да игра за ''гаучосите''.<ref>{{наведени вести|url=http://www.corrieredellosport.it/calcio/serie_a/palermo/2014/11/29-386072/Italia,+Dybala+dice+no%3A+%C2%ABGrazie+Conte,+ma+sogno+l'Argentina%C2%BB |title=Italia, Dybala dice no: «Grazie Conte, ma sogno l'Argentina» |publisher=Corriere dello Sport|date=29 ноември 2014 |accessdate=30 ноември 2014}}</ref> Дебитирал за сениорската репрезентација на 13 октомври 2015, во натпреварот [[Фудбалска репрезентација на Парагвај|Парагвај]] - Аргентина (0-0), во [[Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 - КОНМЕБОЛ|квалификациите за Светското првенство во Русија]], влегувајќи во игра во 74-тата минута на местото на [[Карлос Тевес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|language=es|url=http://es.fifa.com/worldcup/matches/round=276453/match=300336833/index.html|title=Copa Mundial de la FIFA Rusia 2018™ - Partidos - Paraguay-Argentina - FIFA.com|accessdate=24 октомври 2015}}</ref> Во мај 2018, бил повикан на списокот од 23 фудбалери на селекорот [[Хорхе Сампаоли]] за [[Светско првенство во фудбал 2018|Светското првенство 2018]] во [[Русија]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/argentina-world-cup-squad-paulo-dybala-mauro-icardi-a8362096.html |title=Argentina World Cup squad: Paulo Dybala included but Mauro Icardi misses out on 23-man group for Russia |publisher=The Independent |date=21 May 2018 |accessdate=17 June 2018 }}</ref> Дебитирал на турнирот на 21 јуни 2018, влегувајќи како замена на местото на [[Енцо Перес]] во поразот со 3-0 од [[Фудбалска репрезентација на Хрватска|Хрватска]] во [[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д|групната фаза]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.nytimes.com/2018/06/21/sports/world-cup/argentina-vs-croatia-lionel-messi.html |title=Croatia Buries Argentina’s World Cup Hopes in a Deep Hole |publisher=The New York Times |author1=TARIQ PANJA |date=21 June 2018 |accessdate=23 June 2018 }}</ref> Тоа бил неговиот единствен настап на првенството, на кое Аргентина била елиминирана во осминафиналето од [[Фудбалска репрезентација на Франција|Франција]] со 4–3.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.bbc.com/sport/live/football/43976007 |title=France 4-3 Argentina |publisher=BBC Sport |author=Emlyn Begley |date=30 June 2018 |accessdate=30 June 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraph.co.uk/world-cup/2018/06/30/france-vs-argentina-world-cup-2018-live-score-lionel-messi-latest/ |title=Kylian Mbappe destroys Argentina to send Lionel Messi and co home in World Cup thriller |publisher=The Telegraph |author1=Sam Wallace |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.thesun.co.uk/world-cup-2018/6663885/paulo-dybala-not-playing-argentina-world-cup/ |title=Why was Paulo Dybala not playing for Argentina at the World Cup? |publisher=The Sun |author1=Jim Sheridan |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref> Својот прв гол за репрезентацијата, Дибала го постигнал на 21 ноември во победата со 2-0 против [[Фудбалска репрезентација на Мексико|Мексико]] во пријателски натпревар одигран во [[Мендоса (град)|Мендоса]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/international/lionel-messi-argentina-mauro-icardi-paulo-dybala-mexico-friendly-lionel-scaloni-video-a8644151.html |title=Lionel Messi void filled by Mauro Icardi and Paulo Dybala as Argentina enjoy friendly win over Mexico |publisher=The Independent |date=21 November 2018 |accessdate=21 November 2018 }}</ref> Во мај 2019, Дибала бил повикан од селекторот [[Лионел Скалони]] во [[Состави на репрезентациите на Копа Америка 2019#Aргентина|составот]] на Аргентина за [[Копа Америка 2019]] во [[Бразил]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.si.com/soccer/2019/05/21/argentina-copa-america-squad-roster-messi-aguero-dybala-scaloni |title=Messi Leads Argentina's Copa America Squad; Icardi Omitted |publisher=Sports Illustrated |author1=Avi Creditor |date=21 May 2019 |accessdate=21 May 2019 }}</ref> Својот прв настап на турнирот го направил на 23 јуни против [[Фудбалска репрезентација на Катар|Катар]], влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Лаутаро Мартинес]] и му асистриал на [[Серхио Агуеро]] за вториот гол во победата со 2-0.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.beinsports.com/en/copa-america-2019/video/copa-america-2019-qatar-0-2-argentina-match-r/1224974 |title=Copa America 2019 - Qatar 0-2 Argentina - Match Report |publisher=www.beinsports.com |date=23 June 2019 |accessdate=24 June 2019 }}</ref> Во натпреварот за третото место против [[Фудбалска репрезентација на Чиле|Чиле]] на 6 јули, Дибала го направил својот прв старт на турнирот, и го постигнал вториот гол за Аргентина во победата со 2–1, помагајќи и на својата репрезентација да го освои бронзениот медал.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.espn.co.uk/football/copa-america/0/blog/post/3894006/messis-red-card-overshadows-argentinas-encouraging-win-and-chiles-end-of-an-era |title=Messi's red card overshadows Argentina's encouraging win and Chile's end of an era |publisher=ESPN FC |last1=Vickery |first1=Tim |date=6 July 2019 |accessdate=7 July 2019 }}</ref> === Хронологија на репрезентативните настапи === {{Репрезентативни настапи|ARG}} {{Cronopar|13-10-2015|Асунсион|PAR|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|75}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Парагвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|13-11-2015|Буенос Аирес|ARG|1|1|BRA|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|81}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Бразил|дет.]]}} {{Cronopar|17-11-2015|Баранкилја|COL|0|1|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|70}} {{yel|90+2}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Колумбија - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|01-09-2016|Буенос Аирес|ARG|1|0|URU|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{sent off|2|29|45}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Уругвај|дет.]]}} {{Cronopar|07-10-2016|Лима|PER|2|2|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|65}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Перу - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|12-10-2016|Кордоба|ARG|0|1|PAR|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|59}}|14=Кордоба (Аргентина)|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Парагвај|дет.]]}} {{Cronopar|09-06-2016|Мелбурн|BRA|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|69}}}} {{Cronopar|13-6-2017|Сингапур|SIN|0|6|ARG|-|Пријателска|}} {{Cronopar|31-8-2017|Монтевидео|URU|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|71}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Уругвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|5-9-2017|Буенос Аирес|ARG|1|1|VEN|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|62}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Венецуела|дет.]]}} {{Cronopar|11-11-2017|Москва|RUS|0|1|ARG|-|Пријателска||13={{subon|87}}}} {{Cronopar|14-11-2017|Краснодар|ARG|2|4|NGA|-|Пријателска|13={{suboff|63}}}} {{Cronopar|21-6-2018|Нижни Новгород|ARG|0|3|CRO|-|Светско првенство|2018|Прва фаза|13={{subon|68}}|15=[[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д#Аргентина - Хрватска|дет.]]}} {{Cronopar|12-9-2018|Ист Ратерфорд|COL|0|0|ARG|-|Пријателска|13={{subon|54}}}} {{Cronopar|11-10-2018|Ријад|IRQ|0|4|ARG|-|Пријателска}} {{Cronopar|16-10-2018|Џеда|BRA|1|0|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|58}}}} {{Cronopar|16-11-2018|Кордоба|ARG|2|0|MEX|-|Пријателска|13={{suboff|72}}|14=Кордоба (Аргентина)}} {{Cronopar|21-11-2018|Мендоса|ARG|2|0|MEX|1|Пријателска|13={{subon|81}}|14=Мендоса (град)}} {{Cronopar|26-3-2019|Тангер|MAR|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|79}}}} {{Cronopar|8-6-2019|Сан Хуан|ARG|5|1|NIC|-|Пријателска|13={{subon|46}}|14=Сан Хуан (Аргентина)}} {{Cronopar|23-6-2019|Порто Алегре|QAT|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Прва фаза|13={{subon|76}}|15=[[Копа Америка 2019 - група Б#Катар - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|28-6-2019|Рио де Жанеиро|VEN|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Четвртфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Венецуела - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|2-7-2019|Бело Хоризонте|BRA|2|0|ARG|-|Копа Америка|2019|Полуфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Бразил - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|6-7-2019|Сао Паоло|ARG|2|1|CHL|1|Копа Америка|2019|Натп. за 3. место|13={{suboff|67}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Натпревар за трето место|дет.]]}} {{Cronofin|20|1}} == Клупска статистика == ''Статистиката е ажурирана на 6 јуни 2015.'' {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- | [[ФК Институто сезона 2011-2012|2011-2012]] || {{знамеикона|ARG}} [[ФК Институто|Институто]] || [[Примера Б Насионал 2011-2012|БН]] || 38+2<ref>Плјеоф за промоција во [[Примера Дивизион (Аргентина)|Примера Дивизион]].</ref> || 17+0 || [[Фудбалски куп на Аргентина 2011-2012|КА]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 17 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2012-2013|2012-2013]] || rowspan=3|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Палермо|Палермо]] || [[Серија А 2012-2013|А]] || 27 || 3 || [[Фудбалски куп на Италија 2012-2013|КИ]] || 1 || 0 || || - || - || || - || - || 28 || 3 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2013-2014|2013-2014]] || [[Серија Б 2013-2014|Б]] || 28 || 5 || [[Фудбалски куп на Италија 2013-2014|КИ]] || 2 || 0 || - || - || - || - || - || - || 30 || 5 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] || [[Серија А 2014-2015|А]] || 34 || 13 || [[Фудбалски куп на Италија 2014-2015|КИ]] || 1 || 0 || - || - || - || - || - || - || 35 || 13 |- !colspan="3"|Вкупно Палермо || 89 || 21 || || 4 || 0 || || - || - || || - || - || 93 || 21 |- || [[ФК Јувентус сезона 2015-2016|2015-2016]] || rowspan=5|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Јувентус|Јувентус]] || [[Серија А 2015-2016|А]] || 34 || 19 || [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2015/16|ЛШ]] || 7 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2015|СИ]] || 1 || 1 || 46 || 23 |- || [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|2016-2017]] || [[Серија А 2016-2017|А]] || 31 || 11 || [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|КИ]] || 5 || 4 || [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17|ЛШ]] || 11 || 4 || [[Суперкуп на Италија 2016|СИ]] || 1 || 0 || 48 || 19 |- || [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|2017-2018]] || [[Серија А 2017-2018|А]] || 33 || 22 || [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|КИ]] || 4 || 1 || [[УЕФА Лига на шампиони 2017/18|ЛШ]] || 8 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2017|СИ]] || 1 || 2 || 46 || 26 |- | [[ФК Јувентус сезона 2018-2019|2018-2019]] || [[Серија А 2018-2019|А]] ||30|| 5 ||[[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 2 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|ЛШ]] || 9 || 5 ||[[Суперкуп на Италија 2018|СИ]] || 1 || 0 || 42 || 10 |- || [[ФК Јувентус сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2019/20|ЛШ]] || 0 || 0 || [[Суперкуп на Италија 2019|СИ]] || 0 || 0 || 0 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Јувентус || 128 || 57 || || 15 || 7 || || 35 || 11 || || 4 || 3 || 182 || 78 |- !colspan="3"|Вкупно во кариерата || 255 || 95 || || 19 || 7 || || 35 || 11 || || 4 || 3 || 313 || 116 |} ==Хет-трикови== <center> {|class="wikitable collapsible collapsed" style="width:95%" |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" !colspan="5" style="with: 100%;" align=center style="color:black; background:#DDDDDD"| Хет-трикови |- |<center><br> {|align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" |-bgcolor=Lavender style="color:black;" !width="10" | !width="76" |Дата !width="251"|Место !width="200"|Екипа !width="257"|Противник !width="85" |Голови !width="59" |Резултат !width="251"|Натпреварување !width="59" |Извештај |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''1''' || 26/08/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Лујџи Ферарис|Лујџи Ферарис]], [[Џенова]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Genoa}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.com/genoa-cfc_juventus-fc/index/spielbericht/2897172 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''2''' || 17/09/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Мапеи|Мапеи]], [[Реџо Емилија]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Sassuolo}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 1 - '''3''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/us-sassuolo_juventus-fc/index/spielbericht/2897195 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''3''' || 07/04/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Чиро Вигорито|Чиро Вигорито]], [[Беневенто]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Benevento}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/benevento-calcio_juventus-fc/index/spielbericht/2897405 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''4''' || 02/10/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Јувентус|Алијанц стадион]], [[Торино]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Young Boys}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || '''3''' - 0 || align=left|{{симбол2|UEFA Champions League logo 2.svg}} [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|УЕФА Лига на шампиони 2018-2019]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/juventus-fc_bsc-young-boys/index/spielbericht/3097993 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |} </center><br> |} </center> ==Титули== ===={{flagsport|ITA}} Палермо==== *'''{{Трофеј-Серија Б}} [[Серија Б]]''' : 1 :2013-2014 ==== {{flagsport|ITA}} Јувентус ==== *'''{{Трофеј-Скудето}} [[Серија А]]''' : 5 :[[Серија А 2015-2016|2015-2016]], [[Серија А 2016-2017|2016-2017]], [[Серија А 2017-2018|2017-2018]], [[Серија А 2018-2019|2018-2019]], [[Серија А 2019-2020|2019-2020]] *'''{{Трофеј-Куп на Италија}} [[Фудбалски куп на Италија|Куп на Италија]]''' : 3 :[[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|2015-2016]], [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|2016-2017]], [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|2017-2018]], [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|2020-2021]] *'''{{Трофеј-Суперкуп на Италија}} [[Суперкуп на Италија]]''' : 3 :[[Суперкуп на Италија 2015|2015]], [[Суперкуп на Италија 2018|2018]], [[Суперкуп на Италија 2020|2020]] == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Аргентина |image3=Flag of Argentina.svg }} *[http://www.soccerway.com/players/paulo-dybala/201072/ Пауло Дибала на soccerway] *[http://www.transfermarkt.co.uk/paulo-dybala/profil/spieler/206050 Пауло Дибала на transfermarkt] *[http://www.espnfc.com/player/164839/paulo-dybala Пауло Дибала на espn] *[http://www.goal.com/en/people/argentina/75635/paulo-dybala Пауло Дибала на goal.com] *[http://www.whoscored.com/Players/114863/ Пауло Дибала на whoscored] {{Состав на ФК Рома}} {{Navboxes |title=Состави на Аргентина |bg= #6AB5FF |fg= white |bordercolor= silver |list1= {{Состав на Аргентина на Светското првенство 2018}} {{Состав на Аргентина на Копа Америка 2019}} }} {{Navboxes |bg = gold |fg = black |bordercolor = solid 1px #000; |title = Награди |list1 = {{Серија А Тим на годината 2016}} {{Серија А Тим на годината 2017}} {{Серија А Тим на годината 2018}} {{Серија А Тим на годината 2020}} }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Дибала, Пауло}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Аргентински фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Палермо]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] ka9dm3yro2e0svf1qli33q9enkbtaq4 4795895 4795804 2022-07-23T17:41:37Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki <ref>https://twitter.com/paudybala_jr Твитер профил на Пауло Дибала</ref> {{Infobox football biography 3 | playername = Пауло Дибала | fullname = Пауло Бруно Ексекиел Дибала | image = [[Податотека:2017 FRIENDLY MATCH RUSSIA v ARGENTINA - Paulo Dybala 01.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.77}}<ref name=Профил>[http://palermocalcio.it/it/1213/squadra/scheda.php?id=9430 Профил на Palermocalcio.it]</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1993|11|15}} | cityofbirth = {{роден во|Лагуна Ларга|}} | countryofbirth = [[Аргентина]] | nationality = {{flagsport|ARG}} [[Аргентина]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 21 | position = [[Напад (фудбал)|напаѓач]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Instituto}} | years1 = 2011-2012 | caps1 = 38 | goals1 = 17 | clubs1 = {{Fb team Instituto}} | years2 = 2012-2015 | caps2 = 90 | goals2 = 21 | clubs2 = {{Fb team Palermo}} | years3 = 2015-2022 | caps3 = 210 | goals3 = 82 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | years4 = 2022- | caps4 = 0 | goals4 = 0 | clubs4 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2015– | nationalcaps1 = 34 | nationalgoals1 = 3 | nationalteam1 = {{flagsport|ARG}} [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|Аргентина]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Пауло Бруно Ексекиел Дибала''' (роден на [[15 ноември]] [[1993]] во [[Лагуна Ларга]]) е [[Аргентина|аргентински]] [[фудбалер]], [[Напад (фудбал)|напаѓач]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|аргентинската репрезентација]]. == Животопис == Во Аргентина, тој бил наречен ''La Joya'' (превод на мак. ''скапоцен камен'').<ref>{{es}} [http://www.foxsportsla.com/futbol/Joya-en-la-mira-El-Benfica-sigue-al-joven-Dybala-20111024-0004.html ¡Joya en la mira! El Benfica sigue al joven Dybala] Foxsportsla.com</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 La joya que tienta] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141006133157/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 |date=2014-10-06 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 Los maestros de la “joya”] {{Семарх|url=https://archive.is/20121230031329/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 |date=2012-12-30 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html "La Joya está bien"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140924053654/http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html |date=2014-09-24 }} ole.com.ar</ref> Неговиот дедо Болеслав Дибала е по потекло од [[Полска]];<ref>{{pl}} [http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami,1,5080257,wiadomosc.html Paulo Dybala - "nowy Messi" z polskimi korzeniami] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120405234500/http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami%2C1%2C5080257%2Cwiadomosc.html |date=2012-04-05 }} sport.onet.pl</ref> додека неговото семејство, исто така, има италијанско потекло.<ref name=record12milioni>[http://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/napoli/notizie/sport/2012/12-luglio-2012/-scatta-raduno-rosanero-25-convocati-assente-giustificato-talento-dybala-201985057485.shtml Scatta il raduno rosanero: 25 convocati. Assente giustificato il talento Dybala] corrieredelmezzogiorno.corriere.it</ref> Благодарение на мајката на неговата баба, му било дозволено да добие [[италијанско државјанство]] на 13 август [[2012]] година.<ref name=cittadinanza>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/esclusiva-tmw-palermo-dybala-e-cittadino-italiano-376629|title=Palermo, Dybala è cittadino italiano|website=tuttomercatoweb.com|date=14 август 2012|accessdate=4 јуни 2015}}</ref> ==Клупска кариера== ===Почетоците во Институто=== Растејќи како дете започнал да игра фудбал во екипата на [[ФК Институто|Институто од Кордоба]]. На возраст од десет години бил поканет на проби во [[ФК Њуелс Олд Бојс|Њуелс Олд Бојс]], но неговиот татко претпочитал тој да остане во Институто заради блискоста до дома. Кога имал петнаесет години, тој го загубил својот татко, па одлучил да се пресели во [[Кордоба]] каде ќе живее и ќе и се посвети на својата професионална кариера. Сезоната 2011-2012 во која Институто се натпреварувале во [[Примера Б Насионал]] била неговата прва сезона како професионалец, со договор вреден 900 [[евро|€]] годишно, (или 4.000 пезоси годишно) односно минималната плата во клубот. Тој дебитирал за првиот тим на Институто на 13 август [[2011]], во натпреварот Институто-[[Клуб Атлетико Уракан|Уракан]] 2-0, во првото коло од сезоната, играјќи како стартер до 71-вата минута кога бил заменет со [[Марсело Бергезе]]. Својот прв гол Дибала го постигнал во следното коло, на 20 август, во натпреварот [[Клуб Атлетико Алдосиви|Алдосиви]]-Институто 2-2; неговиот гол бил за моментален резултат 1-1. Во натпреварот против [[Клуб Атлетико Атланта|Атланта]], кој се одиграл на 8 октомври во рамките на десеттото коло од првенството, Дибала за првпат бил повеќекратен стрелец, постигнувајќи [[хет-трик]] во убедливата победа со 4-0 во гости. Регуларниот дел од сезоната го затворил со 38 настапи и 17 гола, вклучувајќи уште еден хет-трик во победата со 4-1 на гостувањето кај [[Клуб Спортиво Десампарадос|Спортиво Десампарадос]] на 26 март [[2012]] (26-то коло); иако за него ова била дебитантска сезона, бил еден од најдобрите играчи во лигата. Исто така, тој поставил четири рекорди: станал најмладиот играч кој постигнал гол кршејќи го рекордот на легендарниот [[Марио Кемпес]], бил првиот кој одиграл 38 последователни натпревари во професионалната лига на земјата повторно надминувајќи го Кемпес, бил првиот кој успеал да постигне два хет-трика во една сезона и да постигне гол во шест натпревари по ред (од 22-рото до 27-мото коло), надминувајќи го претходниот рекорд за постигнување гол во четири последователни натпревари кој бил поставен од неколку играчи. ===Палермо=== [[Податотека:Paulo Dybala 1555 (cropped).jpg|left|thumb|205px|Пауло Дибала изведува корнер за [[УС Чита Палермо|Палермо]].]] Откако бил откриен од страна на скаутот од Јужна Америка, [[Густаво Маскарди]] (кој во моментов е негов агент), тој му го препорачал на својот добар пријател [[Шон Солјано]], тогашниот спортски директор на [[италија]]нската екипа [[ФК Палермо|Палермо]], па клубот од Сицилија го купува Дибала од Институто уште во текот на сезоната. На 28 април 2012 година претседателот на Палермо неофицијално најавил купување на играчот за сума од 12 милиони [[евро|€]] (вклучувајќи ги сите такси и бонуси, што претставува рекорден трансфер на клубот), плус аванс од 3.5 милиони евра кој веќе биле платени претходно. Два дена подоцна завршила исплатата на последната од петте рати од страна на британската компанија Пенсилхил Лимитед, која ги добила сите права на играчот; веднаш потоа аргентинската екипа најавила дека договорот за премин на Дибала во Палермо веќе не е во нивна надлежност. Институто ја завршил сезоната на третото место после поразот во последното коло од сезоната поради што не успеале да изборат промоција во Првата лига на Аргентина; Дибала учествувал потоа и во двата натпревари од плејофот против [[Клуб Атлетико Сан Лоренцо де Алмагро|Сан Лоренцо]] завршувајќи со вкупен резултат 3-1. Откако ги поминал медицински тестови во месец мај, на 20 јули 2012 официјално потпишал договор со Палермо на четири години, за плата од 500.000 € која би можела да се зголеми во зависност според постигнатите цели, и лични и на тимот. По потпишувањето на договорот го избрал дресот со број 9., кој ќе го носи за време на целата своја кариера во Палермо. [[File:Paulo Dybala 1553 (cropped).jpg|thumbnail|Дибала во акција против [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 2015.]] Своето деби во [[Серија А 2012-2013|италијанското првенство]] во дресот на Палермо го направил во второто коло од сезоната 2012-2013 во натпреварот [[СС Лацио|Лацио]]-Палермо (3-0), влегувајќи во игра од клупата за резерви во 58-мата минута на местото на [[Фабрицио Миколи]]. Во осмата рунда на првенството, ремито 0-0 против [[ФК Торино|Торино]], за првпат играл како стартер до 55-тата минута кога бил заменет од Миколи. На 11 ноември, во дванаесеттото коло од сезоната, тој постигнал двата гола (негови први во Серија А) во својот втор натпревар како стартер, помагајќи им на ''росанеро'' да ја победат [[ФК Сампдорија|Сампдрорија]] со 2-0. Сезоната завршила со испаѓање на Палермо во [[Серија Б]], откако на 12 мај 2013 биле поразени со 1-0 на гостувањето кај [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 37-мото коло. Дибала ја завршил сезоната со 27 настапи и 3 гола (последниот бил против Лацио во 21-вото коло) во Серија А и еден настап во [[Фудбалски куп на Италија|Купот на Италија]]. По завршувањето на италијанското првенство Дибала се вратил дома на одмор, каде што, како гостин на неговиот стар тим, бил прикажан во "Las Glorias del Futbol", галеријата, во која се претставени најистакнатите играчи во историјата на црвено-белите.<ref>{{es}} [http://mundod.lavoz.com.ar/futbol/paulo-dybala-y-julio-chiarini-glorias-del-futbol Paulo Dybala y Julio Chiarini, glorias del fútbol] mundod.lavoz.com.ar</ref> Својот прв гол во сезоната 2013-2014 во [[Серија Б]] го постигнал на 1 март 2014 година, во победата со 2-1 над Бари и тој се покажал како одлучувачки. На 3 мај [[2014]] година, со победата над [[Новара Калчо|Новара]] на гости со 1-0, Палермо изборил промоција во Серија А - враќање во елитата по само една сезона отсуство. Сезоната ја завршил со 28 првенствени настапи (на кој постигнал 5 гола) и два во италијанскиот куп. Сезоната [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] ја започнал со гол уште во првото коло од [[Серија А 2014-2015|Серија А]], ремито 1-1 на домашен терен со Сампдорија на 31 август 2014 година. На 2 ноември го изедначенил својот број на постигнати голови во една сезона во Серија А, 3, постигнувајќи гол во победата со 2-0 над [[ФК Милан|Милан]] на [[Сан Сиро]]. На 24 ноември го постигнал својот петти гол за сезоната, во натпреварот Џенова-Палермо 1-1. Шест дена подоцна во победата над [[ФК Парма|Парма]] со 2-1 го постигнал својот шести гол со што го надминал својот личен рекорд за постигнати голови во една сезона од неговото доаѓање во Италија. На 6 декември 2014 година, во натпреварот од 14-тото коло против [[ФК Торино|Торино]] (што завршил 2-2), го постигна својот седми гол во сезоната; точно еден месец подоцна постигнал два гола во победата со 5-0 над [[ФК Калјари Калчо|Каљари]]. На 2 мај 2015 година, на гостувањето кај [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]] (0-0) во 34-тото коло од сезоната, за првпат бил капитен на тимот, поради отсуството на [[Едгар Барето]], [[Стефано Сорентино]] и [[Синиша Анѓелковиќ]]. Сезоната ја завршил со 34 настапи во Серија А на кој постигнал 13 гола и 10 асистенции. ===Јувентус=== ====2015-2018; Три домашни двојни круни и европско финале==== На 4 јуни 2015, Дибала потпишал петгодишен договор со [[ФК Јувентус|Јувентус]] во трансфер вреден 32 милиони евра. Играчот бил претставен на 14 јули, кога го избрал дресот со број 21, претходно носен од славниот италијански фудбалер [[Андреја Пирло]]. Своето деби за Јувентус го направил на 8 август, влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Кингсли Коман]] во 61-вата минута од натпреварот за [[Суперкуп на Италија 2015|Суперкупот на Италија]] против [[СС Лацио|Лацио]] во [[Шангај]]. Во 73-тата минута од истиот натпревар, тој го постигнал својот прв гол во дресот на Јувентус вториот гол за ''бјанконерите'' во натпреварот, на асистенција на [[Пол Погба]] во победата со 2-0.<ref>{{наведени вести|title=Juventus 2-0 Lazio: Mario Mandzukic and Paulo Dybala hand Juve win as new strikers seal Italian Super Cup for Serie A champions|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-3190373/Juventus-2-0-Lazio-Mario-Mandzukic-Paulo-Dybala-hand-Juve-win-new-strikers-seal-Italian-Super-Cup-Serie-champions.html|accessdate=8 August 2015|work=Daily Mail|date=8 August 2015}}</ref> Така, тој го освоил својот прв трофеи со новиот клуб уште во својот прв настап. Својот прв првенствен погодок го постигнал на 30 август против [[ФК Рома|Рома]] во поразот на гости со 2-1.<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/2015-16/UNICO/UNI/2/ROMJUV|title=Roma 2 - 1 Juventus|date=}}</ref> На 15 септември 2015 го направил своето деби во европските натпреварувања, на гостувањето во Англија кај [[ФК Манчестер Сити|Манчестер Сити]] во победата со 2-1 во првото коло од групната фаза на [[УЕФА Лига на Шампиони 2015/16|Лигата на шампионите]], влегувајќи во игра од клупата за резерви во 77-мата минута на местото на [[Марио Манџукиќ]].<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.calciomercato.com/news/manchester-city-juventus-1-2-il-tabellino-912253|title= Manchester City-Juventus 1-2: il tabellino|date=}}</ref> Својот прв погодок за сезоната во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|Купот на Италија]] го постигнал на 16 декември 2015 против [[ФК Торино|Торино]] за моментален резултат 3-0, во победата со 4-0, во натпревар од [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Осминафинале|осминафиналето на турнирот]].<ref>{{Наведена мрежна страница|author = Stefano Cantalupi|url = http://www.gazzetta.it/Calcio/Coppa-Italia/16-12-2015/coppa-italia-juve-quarti-4-0-torino-derby-zaza-pogba-dybala-1301315299265.shtml|title = Coppa Italia, Juve ai quarti: 4-0 al Torino nel derby|accessdate = 17 декември 2015|editor = La Gazzetta dello Sport|date = 16 декември 2015}}</ref> На 23 февруари [[2016]] тој го постигнал својот прв погодок во својата кариера во европските натпреварувања во натпреварот Јувентус-[[ФК Бајерн Минхен|Бајерн Минхен]] 2-2, стрелајќи прецизно за моментален резултат 1-2 и враќање на Јувентус во натпреварот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url = http://www.tuttosport.com/news/calcio/champions-league/2016/02/23-8820117/dybala-sturaro_cuore_juventus_2-2_e_i_gol_del_bayern_erano_irregolari/|title = Dybala-Sturaro cuore Juventus: 2-2. E i gol del Bayern erano irregolari|website = [[Tuttosport]]|author = Elvira Erbì|date = 23 февруари 2016|accessdate = 24 февруари 2016}}</ref> Со двата гола против [[ФК Сампдорија|Сампдорија]] во победата на домашен терен со 5-0 во последното коло од [[Серија А 2015-2016]], Дибала завршил на второто место на списокот на стрелците со 19 постигнати гола (зад [[Гонсало Игуаин]] кој имал 36), но она што е поважно го освоил своето прво [[скудето]] во кариерата. Дибала играл и во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Финале|финалето на Купот на Италија]], каде неговиот Јувентус го победил Милан со 1-0 по [[Продолжеток (спорт)|продолженија]]. Својата прва сезона во црно-белиот дрес ја завршил со 46 настапи во сите натпреварувања и 23 постигнати гола. [[Податотека:Dybala 2017 (edited).jpg|thumb|left|Дибала со Јувентус во 2017.]] [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|Следната сезона]] на Дибала му бил понуден дресот со број 10, по заминувањето на [[Пол Погба]] во [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] во летото 2016 година, меѓутоа аргентинецот го одбил претпочитајќи да го задржи дресот со број 21 што го носел за време на неговата прва сезона во клубот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.calciomercato.com/en/news/juve-dybala-turns-down-the-number-10-jersey-from-del-piero-to-po-729257|title=Juve, Dybala turns down the number 10 jersey. From Del Piero to Pogba it's the end of an era|publisher=Calciomercato|author=Marco Demicheli|date=5 September 2016|accessdate=6 September 2016}}</ref> По тешкиот почетокот на сезоната без постигнат гол, својот прв погодок за сезоната 2016-2017 го постигнал на 27 септември, во победата со 4-0 на гости над [[ГНК Динамо Загреб|Динамо Загреб]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17#Групна фаза|групната фаза на Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thescore.com/news/1112908|title=Watch: Dybala nets absolute screamer as Juventus crushes Dinamo Zagreb|publisher=The Score|author1=Gianluca Nesci|date=27 December 2016|accessdate=8 December 2016}}</ref> Тој го постигнал својот прв гол во [[Серија А 2016-2017|Серија А]] за време на викендот од истата недела, на 2 октомври, во победата со 3-0 над [[ФК Емполи|Емполи]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|title=Empoli 0 Juventus 3: Dybala, Higuain on target in comfortable victory|publisher=Yahoo.com|date=2 October 2016|accessdate=8 December 2016|archive-date=2018-08-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20180807185912/https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|url-status=dead}}</ref> На 22 октомври во поразот со 1-0 од Милан, Дибала се здобил со повреда поради која пропуштил повеќе натпревари во првиот дел од сезоната.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2016/10/16/dybala-accende-il-motore-per-mandare-allegri-in-fuga58.html|title=Dybala accende il motore per mandare Allegri in fuga|author=Emanuele Gamba|publisher=la Repubblica|date=16 октомври 2016|p=58}}</ref> Тој се вратил во акција на 7 декември во последното коло од групната фаза на Лигата на шампионите против Динамо Загреб во [[Торино]], играјќи ги последните 10-тина минути од натпреварот во победата со 2-0. На 23 декември, во Суперкупот на Италија игран во [[Доха]] (натпреварот завршил 1-1 по продолженијата), Дибала го промашил одлучувачкиот пенал во пенал-серијата после кој Јувентус бил поразен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/23-12-2016/supercoppa-juventus-milan-4-5-rigori-decide-errore-dybala-180155596582.shtml|title=Supercoppa, Juventus-Milan 4-5 dopo i rigori: decide l'errore di Dybala|author=Marco Pasotto|date=23 декември 2016}}</ref> На 28 февруари 2017, Дибала постигнал два гола во првиот натпревар од полуфиналето на [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|Купот на Италија]] на домашен терен против [[ФК Наполи|Наполи]] (завршил 3-1 за Јувентус), и двата реализирајќи удари од белата точка. На 11 април, го одбележува својот прв натпревар во кој постигнал два гола во Лигата на шампионите против [[ФК Барселона|Барселона]] во победата со 3-0 во првиот натпревар од четвртфиналето.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2017/04/12/anche-la-juve-sa-fare-il-circo-dybala-domatore-del-passo38.html|title=Anche la Juve sa fare il circo Dybala domatore del Barça la semifinale è a un passo|author=Emanuele Gamba|journal=la Repubblica|date=12 април 2017|p=38}}</ref> На 13 април, Дибала потпишал нов договор со Јувентус во трајност до 2022 година.<ref>[http://www.ju1897.net/2017/04/zvanicno-dybala-potpisao-do-2022-godine.html Zvanicno:Dybala potpisao do 2022 godine] ju1897.net</ref><ref>[https://www.transfermarkt.co.uk/argentina-international-dybala-extends-contract-with-juventus/view/news/271079 Argentina international Dybala extends contract with Juventus] transfermarkt.co.uk</ref> На 17 мај, Јувентус го освоил првиот трофеј за сезоната триумфирајќи во Купот на Италија со победа од 2-0 над [[СС Лацио|Лацио]] во финалето, втора титула по ред во ова натпреварување за Дибала;<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/17-05-2017/coppa-italia-juve-lazio-2-0-gol-dani-alves-bonucci-storico-tris-bianconero-200372957935.shtml|title=Coppa Italia, Juve-Lazio 2-0: gol di Dani Alves e Bonucci, storico tris bianconero|author=Marco Fallisi|date=17 мај 2017}}</ref> четири дена подоцна, тој постигнал еден од трите гола на Јувентус во победата со 3-0 над [[ФК Кротоне|Кротоне]] со која клубот го освоил своето шесттото скудето по ред (второ за Дибала).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/21-05-2017/juventus-crotone-3-0-bianconeri-leggenda-gol-mandzukic-dybala-alex-sandro-200456108092.shtml|title=Juventus-Crotone 3-0, bianconeri nella leggenda: gol di Mandzukic, Dybala e Alex Sandro|author=Jacopo Gerna|date=21 мај 2017}}</ref> На 3 јуни во [[Кардиф]], Дибала бил стартер за Јувентус во неговото прво финале во Лигата на шампионите, во кое сепак ''бјанконерите'' биле поразени со 1-4 од [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://it.uefa.com/uefachampionsleague/season=2017/matches/round=2000787/match=2019641/postmatch/report/index.html|title=Real, poker e leggenda: la Juve si inchina|author=Fabio Balaudo|date=3 јуни 2017}}</ref> [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|Третата сезона]] во Јувентус ја започнал со нов број, откако на 9 август 2018 било потврдено дека тој ќе го носи дресот со број 10, кој во минатото го носеле многу славни фудбалери на торинскиот клуб.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-10.php|title=Dybala 10|publisher=juventus.com|date=9 August 2017}}</ref> Во својот прв настап за сезоната, Дибала постигнал два гола во [[Суперкуп на Италија 2017|Суперкупот на Италија 2017]], во поразот со 3-2 од [[СС Лацио|Лацио]] на 13 август. На 15 август, тој се нашол на шестото место на листата за наградата [[УЕФА Фудбалер на годината|Фудбалер на годината 2017]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/insideuefa/about-uefa/news/newsid=2492844.html|title=Buffon, Messi and Ronaldo on Player of the Year shortlist|publisher=UEFA.com|date=15 August 2017|accessdate=15 August 2017}}</ref>. На 26 истиот месец го постигнал својот прв [[хет-трик]] во кариерата во победата на Јувентус со 4-2 на гостувањето кај [[ФК Џенова|Џенова]];<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/sport/football/41062113|title=Genoa 2-4 Juventus|publisher=BBC.com|date=26 August 2017|accessdate=27 August 2017}}</ref> повторувајќи го истото на 17 септември во победата на ''бјанконерите'' со 3-1 над [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-masterclass-at-the-mapei.php|title=Dybala masterclass at the Mapei|publisher=Juventus.com|date=17 September 2017|accessdate=18 September 2017}}</ref> На 11 март 2018, Дибала ги постигнал двата гола во победата со 2–0 на домашен терен над [[Удинезе Калчо|Удинезе]] во Серија А; неговиот прв гол во натпреварот бил неговиот 100-ти гол во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/11-03-2018/juve-udinese-dybala-fa-paura-dipende-tutto-noi-250851105440.shtml|title=Juventus-Udinese, Dybala fa paura: "Dipende tutto da noi"|publisher=La Gazzetta dello Sport|language=it|author1=Jacopo Gerna|date=11 March 2018|accessdate=11 March 2018}}</ref> Сезоната ја завршил освојувајќи уште една домашна двојна круна со Јувентус, а тој бил најдобриот стрелец на клубот за сезоната со 26 гола во сите натпреварувања (22 од нив во [[Серија А 2017-2018|првенството]]). ====2018-2022; Успони и падови==== На 1 септември 2018, Дибала го имал својот 100-ти настап за Јувентус во Серија А, влегувајќи како замена во победата со 2–1 над [[ФК Парма|Парма]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2018/08/30/serie-a-calendario-orari-come-vedere-terza-giornata.html |title=Calendario Serie A, la terza giornata: orari, programma partite e come vederle |publisher=Sky.it |language=it |date=30 August 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/01-09-2018/parma-juventus-1-2-gol-mandzukic-gervinho-matuidi-290650448057.shtml |title=Parma-Juventus 1-2: gol di Mandzukic, Gervinho e Matuidi |publisher=La Gazzetta dello Sport |language=it |author1=Luca Bianchin |date=1 September 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref> На 2 октомври, Дибала постигнал [[хет-трик]] во победата со 3–0 на домашен терен над [[ФК Јанг Бојс|Јанг Бојс]] во групната фаза од [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.football-italia.net/128798/dybala-i-wanted-game|title=Dybala: 'I wanted a game like this'|publisher=Football Italia|date=2 October 2018}}</ref> Во следниот натпревар на Јувентус од Лигата на шампионите на 23 октомври, Дибала го постигнал единствениот погодок во победата со 1–0 на гостувањето кај [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]].<ref>{{наведени вести|url=https://www.skysports.com/football/man-utd-vs-juventus/401859|title=Manchester United 0–1 Juventus|publisher=skysports.com|author=Pete Hall|date=24 October 2018|accessdate=14 December 2018}}</ref> На 27 октомври, за првпат во кариерата излегол на терен како [[Капитен|капитен]] на ''бјанконерите'', во натпреварот против [[ФК Емполи|Емполи]] што завршил 2-1 за Јувентус.<ref>{{cite tweet|author=Paulo Dybala|user=@PauDybala_JR|number=1056246393235521536|title=La prima da capitano non si dimentica mai|date=27 октомври 2018}}</ref> Со доаѓањето на [[Кристијано Роналдо]], Дибала често бил користен надвор од својата позиција во поповлечена улога од страна на тренерот Алегри; како резултат на ваквата промена на позицијата, како и борбата со повредите, тој имал евидентен пад во формата, а и неговата ефективност значително се намалила, бидејќи успеал да постигне само пет гола на 30 првенствени натпревари, односно 10 голови во 42 настапи во сите натпреварувања. Сепак, на 16 јануари 2019, тој го одиграл целиот натпреварот во [[Суперкуп на Италија 2018|Суперкупот на Италија]] игран во [[Џеда]], во кој ја освоил својата втора титула во кариерата во ова натпреварување откако Јувентус го победил {{Fb team (N) Milan}} со 1-0. На 20 април 2019, го освоил своето четврто скудето со Јувентус. По разочарувачката сезона, Дибала првично бил поврзуван со преселба во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]], од каде интерес покажале екипите на [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] и [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотнхем]], но на крајот тој сепак останал во Јувентус.<ref name="reason">{{cite web |url=https://www.fourfourtwo.com/news/paulo-dybala-juventus-tottenham-man-utd-reason-he-did-not-want-join |title=Paulo Dybala reveals the reason he didn't want to join Manchester United or Tottenham this summer |publisher=FourFourTwo |date=9 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> Иако првично не бил во преден план кај новиот тренер на клубот [[Маурицио Сари]], тој сепак се пробил во стартната и го постигнал својот прв гол за сезоната на 6 октомври 2019 година, во победата со 2–1 на гости над [[ФК Интер|Интер]] во [[Дерби на Италија|Дербито на Италија]], за да му помогне на неговиот тим да ги надмине „нероаѕурите“ на врвот на табелата во Серија А.<ref name="reason"/><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/49939525 |title=Inter Milan 1–2 Juventus |publisher=BBC Sport |date=6 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> На 7 декември, тој го направил својот 200-ти настап за Јувентус во поразот со 3-1 на гостувањето кај Лацио во Серија А.<ref>{{cite web |url=https://espanol.eurosport.com/futbol/dybala-disputa-su-200-partido-con-el-juventus_sto7568113/story.shtml |title=Dybala disputa su 200 partido con el Juventus |publisher=Eurosport |language=es |date=8 December 2019 |access-date=9 December 2019 }}</ref> На 22 декември, против истиот противник во поразот со истиот резултат само сега во натпревар за [[Суперкуп на Италија 2019|Суперкупот на Италија]], аргентинецот го постигнал единствениот гол за Јувентус, станувајќи [[Список на стрелци во Суперкупот на Италија|најдобар стрелец досега во историјата на ова натпреварување]]. Со избувнувањето на [[Пандемија на КОВИД-19|Пандемијата на КОВИД-19]], што довела до неодредено суспендирање на италијанското првенство и сите други натпреварувања, во март 2020 година и самиот Дибала се заразил со вирусот [[SARS-CoV-2]],<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/en/news/news/2020/covid-19--third-positive-player.php|title=COVID-19, Third player to test positive|date=21 март 2020|access-date=22 март 2020|language=en}}</ref> од кои последователно оздравел.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/covid-19-guarito-paulo-dybala|title=Covid-19, guarito Paulo Dybala - Juventus|access-date=2022-07-21}}</ref> По поразот во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]] против [[ФК Наполи|Наполи]] на [[Изведување пенали (фудбал)|пенали]], за кој и самиот тој бил заслужен бидејќи бил еден од играчите на Јувентус кој промашиле, придонесот на Дибала по продолжувањето на првенството и последователниот успех на ''бјанконерите'' бил мошне важен затоа што тој забележал 4 гола и 2 асистенции во 9-те натпревари во [[Серија А 2019-2020|Серија А]] во кои настапил.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2019-2020/paulo-dybala-dal-quasi-addio-alla-juventus-a-un-anno-da-leader-la-miglior-giocata-di-sarri_sto7816541/story.shtml|title=Paulo Dybala, dal quasi addio alla Juventus a un anno da leader: la miglior giocata di Sarri|date=2020-07-28|access-date=2022-07-21}}</ref> По завршувањето на сезоната, тој бил прогласен за [[Серија А награди#Најдобар играч|МВП на Серија А 2019-2020]].<ref>{{Cite web|url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/gli-mvp-della-stagione-2019-2020|title=GLI MVP DELLA STAGIONE 2019/2020|access-date=2022-07-21}}</ref> [[Податотека:Juventus vs. FC Zenit Saint Petersburg, 2 November 2021 34.jpg|thumb|Дибала играјќи за {{Fb team (N) Juventus}} во натпревар од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]].]] Спротивно на претходната, сезоната 2020-2021 била многу разочарувачка за Дибала, бидејќи напаѓачот се соочил со голем број на повреди. Својот прв гол го постигнал на 4 ноември 2021, во победата со 4-1 над [[ФК Ференцварoш|Ференцварош]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2020/21|Лигата на шампионите]], по големата грешка на противничкиот голман [[Денеш Дибус]].<ref>{{Cite web|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2029410--ferencvaros-vs-juventus/|title=Ferencváros-Juventus &#124; UEFA Champions League|website=UEFA.com}}</ref> На 12 мај 2021 година, во гостинската победа во домашниот шампионат над Сасуоло (3-1), Дибала го постигнал својот 100-ти гол за Јувентус во кариерата.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/100-volte-ronaldo-e-dybala-tre-punti-con-il-sassuolo|title=100 VOLTE RONALDO E DYBALA, TRE PUNTI CON IL SASSUOLO|date=12 мај 2021|access-date=12 мај 2021}}</ref> На 2 ноември 2021 година, со двата гола во [[УЕФА Лига на шампиони 2021/22|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]] (4-2), Дибала, со 106 гола, го надминал [[Мишел Платини]] во рангирањето на најплодните стрелци на Јувентус.<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/it/notizie/juventus-zenit-dybala-platini/9toc1ctkvpwl1gge78btuylbt|titolo=Dybala fa 106 con la Juventus e supera Platini: l'esultanza è un omaggio a "Le Roi"|author=Antonio Torrisi|date=3 ноември 2021|access-date=6 декември 2021}}</ref> Во меѓувреме, и покрај предусловите на почетокот на сезоната, приближувањето на крајот на рокот за постигнување договор и ќор-сокакот во однос на преговорите за обновување помеѓу Дибала и „Старата дама“, резултирало на 21 март 2022 клубот од Пиемонт да прекине со понатамошни понуди да го убедува играчот, што дефинитивно го одредило неговото збогување со црно-белиот дрес.<ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/juventus/juve-la-conferma-di-arrivabene-dybala-non-ha-rinnovato_47714316-202202k.shtml|title=Juve, la conferma di Arrivabene: "Dybala non ha rinnovato"|access-date=2022-03-21}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/mercato/juve-fumata-nera-dybala-non-rinnova-addio-a-fine-stagione_47688421-202202k.shtml|title=Juve, fumata nera: Dybala non rinnova, addio a fine stagione|access-date=2022-03-21}}</ref> Во исто време, за прв пат во седум сезони со Јувентус, Дибала ја завршил годината без да може да додаде ниту еден трофеј на своето конто, со оглед на поразите во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|Купот на Италија]] и во [[Суперкуп на Италија 2021|Суперкупот на Италија]] против Интер.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2021-2022/juventus-zero-titoli-dopo-10-anni-la-prima-stagione-dell-allegri-bis-e-un-fallimento-oppure-no_sto8921167/story.shtml|title=Juventus, zero titoli dopo 10 anni: la prima stagione dell'Allegri-bis è un fallimento oppure no?|date=2022-05-12|access-date=2022-07-21}}</ref> На 15 мај 2022, Дибала на социјалните мрежи објавил дека ќе го напушти Јувентус на крајот од сезоната.<ref>{{Cite web |date=15 May 2022 |title=Paulo Dybala confirms Juventus departure at end of season |url=https://www.espn.in/football/soccer-transfers/story/4666593/paulo-dybala-confirms-juventus-departure-at-end-of-season |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220516031018/https://www.espn.in/football/soccer-transfers/story/4666593/paulo-dybala-confirms-juventus-departure-at-end-of-season |archive-date=16 May 2022 |access-date=18 May 2022 |website=[[ESPN]] |language=en}}</ref> Дибала го одиграл својот последен натпревар за Јувентус следниот ден, на домашен терен против против Лацио, кога бил заменет од [[Мартин Палумбо]] во 78-мата минута за да добие овации од навивачите.<ref>{{Cite web |last=JuventusNews24 |first=Redazione |date=2022-05-16 |title=Esordio Palumbo: prima in maglia Juve per il classe 2002 |url=https://www.juventusnews24.com/esordio-palumbo-prima-squadra-juve-lazio-dybala-under-23/ |access-date=2022-05-16 |website=Juventus News 24 |language=it-IT}}</ref> Тој гo напуштил клубот од [[Торино]] со 293 настапи и 115 гола, што го прави моментално деветти најдобар стрелец во историјата на ''бјанконерите'' (изедначен со [[Роберто Баџо]]), и со освоени вкупно 12 трофеи.<ref>{{cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/suerte-paulo|title=Suerte, Paulo!|date=2022-06-30}}</ref> ===Рома=== На 20 јули 2022, Дибала потпишал тригодишен договор со {{Fb team (N) Roma}} во трајност до 30 јуни 2025.<ref>{{Cite web |title=Paulo Dybala signs for Roma! |url=https://www.asroma.com/en/news/2022/7/paulo-dybala-signs-for-roma |access-date=2022-07-20 |website=www.asroma.com |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |title=Argentine Dybala joins Roma on free transfer |language=en-GB |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/football/62204021 |access-date=2022-07-20}}</ref> == Репрезентативна кариера == Во [[2011]] година тој бил повикан од страна на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 17 години|аргентинската репрезентација под 17 години]] за [[Панамерикански игри 2011|16-тите Панамерикански игри]],<ref>{{наведени вести|url=http://www.cadena3.com/post_ampliado.asp?archivo=131113&post=83582 |title=Dybala se ilusiona con ir a los Panamericanos de Guadalajara |publisher=Cadena 3 |date=2 септември 2011 |language=es}}</ref> но потоа не учествувал. На 19 јули 2012 година го добил првиот повик од [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 20 години|репрезентацијата под 20 години]], но во сите натпревари во кој бил повикан останал неискоритена замена.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mediagol.it/articolo.asp?idNotizia=218172|title=Palermo: Dybala declina chiamata in Nazionale|website=Mediagol.it}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> На 22 септември 2015, Дибала го добил својот прв повик во [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|сениорската репрезентација на Аргентина]] од [[Херардо Мартино]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.ole.com.ar/seleccion/Tata-pipon_0_1435656723.html|language=es|title=El Tata no está pipón|date=22 септември 2015|editor=[[Olé (quotidiano)|Olé]]|accessdate=30 септември 2015}}</ref> Заради неговото полско и италијанско потекло, исто така, Дибала бил во можност да настапува и за [[Фудбалска репрезентација на Полска|полската]] и за [[Фудбалска репрезентација на Италија|италијанската репрезентација]], но играчот изјавил отворено дека се чувствува како аргентинец и дека тој отсекогаш сонувал да игра за ''гаучосите''.<ref>{{наведени вести|url=http://www.corrieredellosport.it/calcio/serie_a/palermo/2014/11/29-386072/Italia,+Dybala+dice+no%3A+%C2%ABGrazie+Conte,+ma+sogno+l'Argentina%C2%BB |title=Italia, Dybala dice no: «Grazie Conte, ma sogno l'Argentina» |publisher=Corriere dello Sport|date=29 ноември 2014 |accessdate=30 ноември 2014}}</ref> Дебитирал за сениорската репрезентација на 13 октомври 2015, во натпреварот [[Фудбалска репрезентација на Парагвај|Парагвај]] - Аргентина (0-0), во [[Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 - КОНМЕБОЛ|квалификациите за Светското првенство во Русија]], влегувајќи во игра во 74-тата минута на местото на [[Карлос Тевес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|language=es|url=http://es.fifa.com/worldcup/matches/round=276453/match=300336833/index.html|title=Copa Mundial de la FIFA Rusia 2018™ - Partidos - Paraguay-Argentina - FIFA.com|accessdate=24 октомври 2015}}</ref> Во мај 2018, бил повикан на списокот од 23 фудбалери на селекорот [[Хорхе Сампаоли]] за [[Светско првенство во фудбал 2018|Светското првенство 2018]] во [[Русија]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/argentina-world-cup-squad-paulo-dybala-mauro-icardi-a8362096.html |title=Argentina World Cup squad: Paulo Dybala included but Mauro Icardi misses out on 23-man group for Russia |publisher=The Independent |date=21 May 2018 |accessdate=17 June 2018 }}</ref> Дебитирал на турнирот на 21 јуни 2018, влегувајќи како замена на местото на [[Енцо Перес]] во поразот со 3-0 од [[Фудбалска репрезентација на Хрватска|Хрватска]] во [[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д|групната фаза]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.nytimes.com/2018/06/21/sports/world-cup/argentina-vs-croatia-lionel-messi.html |title=Croatia Buries Argentina’s World Cup Hopes in a Deep Hole |publisher=The New York Times |author1=TARIQ PANJA |date=21 June 2018 |accessdate=23 June 2018 }}</ref> Тоа бил неговиот единствен настап на првенството, на кое Аргентина била елиминирана во осминафиналето од [[Фудбалска репрезентација на Франција|Франција]] со 4–3.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.bbc.com/sport/live/football/43976007 |title=France 4-3 Argentina |publisher=BBC Sport |author=Emlyn Begley |date=30 June 2018 |accessdate=30 June 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraph.co.uk/world-cup/2018/06/30/france-vs-argentina-world-cup-2018-live-score-lionel-messi-latest/ |title=Kylian Mbappe destroys Argentina to send Lionel Messi and co home in World Cup thriller |publisher=The Telegraph |author1=Sam Wallace |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.thesun.co.uk/world-cup-2018/6663885/paulo-dybala-not-playing-argentina-world-cup/ |title=Why was Paulo Dybala not playing for Argentina at the World Cup? |publisher=The Sun |author1=Jim Sheridan |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref> Својот прв гол за репрезентацијата, Дибала го постигнал на 21 ноември во победата со 2-0 против [[Фудбалска репрезентација на Мексико|Мексико]] во пријателски натпревар одигран во [[Мендоса (град)|Мендоса]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/international/lionel-messi-argentina-mauro-icardi-paulo-dybala-mexico-friendly-lionel-scaloni-video-a8644151.html |title=Lionel Messi void filled by Mauro Icardi and Paulo Dybala as Argentina enjoy friendly win over Mexico |publisher=The Independent |date=21 November 2018 |accessdate=21 November 2018 }}</ref> Во мај 2019, Дибала бил повикан од селекторот [[Лионел Скалони]] во [[Состави на репрезентациите на Копа Америка 2019#Aргентина|составот]] на Аргентина за [[Копа Америка 2019]] во [[Бразил]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.si.com/soccer/2019/05/21/argentina-copa-america-squad-roster-messi-aguero-dybala-scaloni |title=Messi Leads Argentina's Copa America Squad; Icardi Omitted |publisher=Sports Illustrated |author1=Avi Creditor |date=21 May 2019 |accessdate=21 May 2019 }}</ref> Својот прв настап на турнирот го направил на 23 јуни против [[Фудбалска репрезентација на Катар|Катар]], влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Лаутаро Мартинес]] и му асистриал на [[Серхио Агуеро]] за вториот гол во победата со 2-0.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.beinsports.com/en/copa-america-2019/video/copa-america-2019-qatar-0-2-argentina-match-r/1224974 |title=Copa America 2019 - Qatar 0-2 Argentina - Match Report |publisher=www.beinsports.com |date=23 June 2019 |accessdate=24 June 2019 }}</ref> Во натпреварот за третото место против [[Фудбалска репрезентација на Чиле|Чиле]] на 6 јули, Дибала го направил својот прв старт на турнирот, и го постигнал вториот гол за Аргентина во победата со 2–1, помагајќи и на својата репрезентација да го освои бронзениот медал.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.espn.co.uk/football/copa-america/0/blog/post/3894006/messis-red-card-overshadows-argentinas-encouraging-win-and-chiles-end-of-an-era |title=Messi's red card overshadows Argentina's encouraging win and Chile's end of an era |publisher=ESPN FC |last1=Vickery |first1=Tim |date=6 July 2019 |accessdate=7 July 2019 }}</ref> === Хронологија на репрезентативните настапи === {{Репрезентативни настапи|ARG}} {{Cronopar|13-10-2015|Асунсион|PAR|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|75}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Парагвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|13-11-2015|Буенос Аирес|ARG|1|1|BRA|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|81}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Бразил|дет.]]}} {{Cronopar|17-11-2015|Баранкилја|COL|0|1|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|70}} {{yel|90+2}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Колумбија - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|01-09-2016|Буенос Аирес|ARG|1|0|URU|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{sent off|2|29|45}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Уругвај|дет.]]}} {{Cronopar|07-10-2016|Лима|PER|2|2|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|65}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Перу - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|12-10-2016|Кордоба|ARG|0|1|PAR|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|59}}|14=Кордоба (Аргентина)|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Парагвај|дет.]]}} {{Cronopar|09-06-2016|Мелбурн|BRA|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|69}}}} {{Cronopar|13-6-2017|Сингапур|SIN|0|6|ARG|-|Пријателска|}} {{Cronopar|31-8-2017|Монтевидео|URU|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|71}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Уругвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|5-9-2017|Буенос Аирес|ARG|1|1|VEN|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|62}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Венецуела|дет.]]}} {{Cronopar|11-11-2017|Москва|RUS|0|1|ARG|-|Пријателска||13={{subon|87}}}} {{Cronopar|14-11-2017|Краснодар|ARG|2|4|NGA|-|Пријателска|13={{suboff|63}}}} {{Cronopar|21-6-2018|Нижни Новгород|ARG|0|3|CRO|-|Светско првенство|2018|Прва фаза|13={{subon|68}}|15=[[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д#Аргентина - Хрватска|дет.]]}} {{Cronopar|12-9-2018|Ист Ратерфорд|COL|0|0|ARG|-|Пријателска|13={{subon|54}}}} {{Cronopar|11-10-2018|Ријад|IRQ|0|4|ARG|-|Пријателска}} {{Cronopar|16-10-2018|Џеда|BRA|1|0|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|58}}}} {{Cronopar|16-11-2018|Кордоба|ARG|2|0|MEX|-|Пријателска|13={{suboff|72}}|14=Кордоба (Аргентина)}} {{Cronopar|21-11-2018|Мендоса|ARG|2|0|MEX|1|Пријателска|13={{subon|81}}|14=Мендоса (град)}} {{Cronopar|26-3-2019|Тангер|MAR|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|79}}}} {{Cronopar|8-6-2019|Сан Хуан|ARG|5|1|NIC|-|Пријателска|13={{subon|46}}|14=Сан Хуан (Аргентина)}} {{Cronopar|23-6-2019|Порто Алегре|QAT|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Прва фаза|13={{subon|76}}|15=[[Копа Америка 2019 - група Б#Катар - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|28-6-2019|Рио де Жанеиро|VEN|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Четвртфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Венецуела - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|2-7-2019|Бело Хоризонте|BRA|2|0|ARG|-|Копа Америка|2019|Полуфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Бразил - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|6-7-2019|Сао Паоло|ARG|2|1|CHL|1|Копа Америка|2019|Натп. за 3. место|13={{suboff|67}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Натпревар за трето место|дет.]]}} {{Cronofin|20|1}} == Клупска статистика == ''Статистиката е ажурирана на 6 јуни 2015.'' {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- | [[ФК Институто сезона 2011-2012|2011-2012]] || {{знамеикона|ARG}} [[ФК Институто|Институто]] || [[Примера Б Насионал 2011-2012|БН]] || 38+2<ref>Плјеоф за промоција во [[Примера Дивизион (Аргентина)|Примера Дивизион]].</ref> || 17+0 || [[Фудбалски куп на Аргентина 2011-2012|КА]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 17 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2012-2013|2012-2013]] || rowspan=3|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Палермо|Палермо]] || [[Серија А 2012-2013|А]] || 27 || 3 || [[Фудбалски куп на Италија 2012-2013|КИ]] || 1 || 0 || || - || - || || - || - || 28 || 3 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2013-2014|2013-2014]] || [[Серија Б 2013-2014|Б]] || 28 || 5 || [[Фудбалски куп на Италија 2013-2014|КИ]] || 2 || 0 || - || - || - || - || - || - || 30 || 5 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] || [[Серија А 2014-2015|А]] || 34 || 13 || [[Фудбалски куп на Италија 2014-2015|КИ]] || 1 || 0 || - || - || - || - || - || - || 35 || 13 |- !colspan="3"|Вкупно Палермо || 89 || 21 || || 4 || 0 || || - || - || || - || - || 93 || 21 |- || [[ФК Јувентус сезона 2015-2016|2015-2016]] || rowspan=5|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Јувентус|Јувентус]] || [[Серија А 2015-2016|А]] || 34 || 19 || [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2015/16|ЛШ]] || 7 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2015|СИ]] || 1 || 1 || 46 || 23 |- || [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|2016-2017]] || [[Серија А 2016-2017|А]] || 31 || 11 || [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|КИ]] || 5 || 4 || [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17|ЛШ]] || 11 || 4 || [[Суперкуп на Италија 2016|СИ]] || 1 || 0 || 48 || 19 |- || [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|2017-2018]] || [[Серија А 2017-2018|А]] || 33 || 22 || [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|КИ]] || 4 || 1 || [[УЕФА Лига на шампиони 2017/18|ЛШ]] || 8 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2017|СИ]] || 1 || 2 || 46 || 26 |- | [[ФК Јувентус сезона 2018-2019|2018-2019]] || [[Серија А 2018-2019|А]] ||30|| 5 ||[[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 2 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|ЛШ]] || 9 || 5 ||[[Суперкуп на Италија 2018|СИ]] || 1 || 0 || 42 || 10 |- || [[ФК Јувентус сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2019/20|ЛШ]] || 0 || 0 || [[Суперкуп на Италија 2019|СИ]] || 0 || 0 || 0 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Јувентус || 128 || 57 || || 15 || 7 || || 35 || 11 || || 4 || 3 || 182 || 78 |- !colspan="3"|Вкупно во кариерата || 255 || 95 || || 19 || 7 || || 35 || 11 || || 4 || 3 || 313 || 116 |} ==Хет-трикови== <center> {|class="wikitable collapsible collapsed" style="width:95%" |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" !colspan="5" style="with: 100%;" align=center style="color:black; background:#DDDDDD"| Хет-трикови |- |<center><br> {|align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" |-bgcolor=Lavender style="color:black;" !width="10" | !width="76" |Дата !width="251"|Место !width="200"|Екипа !width="257"|Противник !width="85" |Голови !width="59" |Резултат !width="251"|Натпреварување !width="59" |Извештај |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''1''' || 26/08/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Лујџи Ферарис|Лујџи Ферарис]], [[Џенова]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Genoa}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.com/genoa-cfc_juventus-fc/index/spielbericht/2897172 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''2''' || 17/09/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Мапеи|Мапеи]], [[Реџо Емилија]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Sassuolo}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 1 - '''3''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/us-sassuolo_juventus-fc/index/spielbericht/2897195 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''3''' || 07/04/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Чиро Вигорито|Чиро Вигорито]], [[Беневенто]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Benevento}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/benevento-calcio_juventus-fc/index/spielbericht/2897405 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''4''' || 02/10/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Јувентус|Алијанц стадион]], [[Торино]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Young Boys}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || '''3''' - 0 || align=left|{{симбол2|UEFA Champions League logo 2.svg}} [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|УЕФА Лига на шампиони 2018-2019]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/juventus-fc_bsc-young-boys/index/spielbericht/3097993 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |} </center><br> |} </center> ==Титули== ===={{flagsport|ITA}} Палермо==== *'''{{Трофеј-Серија Б}} [[Серија Б]]''' : 1 :2013-2014 ==== {{flagsport|ITA}} Јувентус ==== *'''{{Трофеј-Скудето}} [[Серија А]]''' : 5 :[[Серија А 2015-2016|2015-2016]], [[Серија А 2016-2017|2016-2017]], [[Серија А 2017-2018|2017-2018]], [[Серија А 2018-2019|2018-2019]], [[Серија А 2019-2020|2019-2020]] *'''{{Трофеј-Куп на Италија}} [[Фудбалски куп на Италија|Куп на Италија]]''' : 3 :[[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|2015-2016]], [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|2016-2017]], [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|2017-2018]], [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|2020-2021]] *'''{{Трофеј-Суперкуп на Италија}} [[Суперкуп на Италија]]''' : 3 :[[Суперкуп на Италија 2015|2015]], [[Суперкуп на Италија 2018|2018]], [[Суперкуп на Италија 2020|2020]] == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Аргентина |image3=Flag of Argentina.svg }} *[http://www.soccerway.com/players/paulo-dybala/201072/ Пауло Дибала на soccerway] *[http://www.transfermarkt.co.uk/paulo-dybala/profil/spieler/206050 Пауло Дибала на transfermarkt] *[http://www.espnfc.com/player/164839/paulo-dybala Пауло Дибала на espn] *[http://www.goal.com/en/people/argentina/75635/paulo-dybala Пауло Дибала на goal.com] *[http://www.whoscored.com/Players/114863/ Пауло Дибала на whoscored] {{Состав на ФК Рома}} {{Navboxes |title=Состави на Аргентина |bg= #6AB5FF |fg= white |bordercolor= silver |list1= {{Состав на Аргентина на Светското првенство 2018}} {{Состав на Аргентина на Копа Америка 2019}} }} {{Navboxes |bg = gold |fg = black |bordercolor = solid 1px #000; |title = Награди |list1 = {{Серија А Тим на годината 2016}} {{Серија А Тим на годината 2017}} {{Серија А Тим на годината 2018}} {{Серија А Тим на годината 2020}} }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Дибала, Пауло}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Аргентински фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Палермо]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] idqwnrsg7s00475porbqadw4um1ai0q 4795896 4795895 2022-07-23T17:52:20Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki <ref>https://twitter.com/paudybala_jr Твитер профил на Пауло Дибала</ref> {{Infobox football biography 3 | playername = Пауло Дибала | fullname = Пауло Бруно Ексекиел Дибала | image = [[Податотека:2017 FRIENDLY MATCH RUSSIA v ARGENTINA - Paulo Dybala 01.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.77}}<ref name=Профил>[http://palermocalcio.it/it/1213/squadra/scheda.php?id=9430 Профил на Palermocalcio.it]</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1993|11|15}} | cityofbirth = {{роден во|Лагуна Ларга|}} | countryofbirth = [[Аргентина]] | nationality = {{flagsport|ARG}} [[Аргентина]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 21 | position = [[Напад (фудбал)|напаѓач]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Instituto}} | years1 = 2011-2012 | caps1 = 38 | goals1 = 17 | clubs1 = {{Fb team Instituto}} | years2 = 2012-2015 | caps2 = 90 | goals2 = 21 | clubs2 = {{Fb team Palermo}} | years3 = 2015-2022 | caps3 = 210 | goals3 = 82 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | years4 = 2022- | caps4 = 0 | goals4 = 0 | clubs4 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2015– | nationalcaps1 = 34 | nationalgoals1 = 3 | nationalteam1 = {{flagsport|ARG}} [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|Аргентина]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Пауло Бруно Ексекиел Дибала''' (роден на [[15 ноември]] [[1993]] во [[Лагуна Ларга]]) е [[Аргентина|аргентински]] [[фудбалер]], [[Напад (фудбал)|напаѓач]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|аргентинската репрезентација]]. == Животопис == Во Аргентина, тој бил наречен ''La Joya'' (превод на мак. ''скапоцен камен'').<ref>{{es}} [http://www.foxsportsla.com/futbol/Joya-en-la-mira-El-Benfica-sigue-al-joven-Dybala-20111024-0004.html ¡Joya en la mira! El Benfica sigue al joven Dybala] Foxsportsla.com</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 La joya que tienta] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141006133157/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 |date=2014-10-06 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 Los maestros de la “joya”] {{Семарх|url=https://archive.is/20121230031329/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 |date=2012-12-30 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html "La Joya está bien"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140924053654/http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html |date=2014-09-24 }} ole.com.ar</ref> Неговиот дедо Болеслав Дибала е по потекло од [[Полска]];<ref>{{pl}} [http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami,1,5080257,wiadomosc.html Paulo Dybala - "nowy Messi" z polskimi korzeniami] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120405234500/http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami%2C1%2C5080257%2Cwiadomosc.html |date=2012-04-05 }} sport.onet.pl</ref> додека неговото семејство, исто така, има италијанско потекло.<ref name=record12milioni>[http://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/napoli/notizie/sport/2012/12-luglio-2012/-scatta-raduno-rosanero-25-convocati-assente-giustificato-talento-dybala-201985057485.shtml Scatta il raduno rosanero: 25 convocati. Assente giustificato il talento Dybala] corrieredelmezzogiorno.corriere.it</ref> Благодарение на мајката на неговата баба, му било дозволено да добие [[италијанско државјанство]] на 13 август [[2012]] година.<ref name=cittadinanza>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/esclusiva-tmw-palermo-dybala-e-cittadino-italiano-376629|title=Palermo, Dybala è cittadino italiano|website=tuttomercatoweb.com|date=14 август 2012|accessdate=4 јуни 2015}}</ref> ==Клупска кариера== ===Почетоците во Институто=== Растејќи како дете започнал да игра фудбал во екипата на [[ФК Институто|Институто од Кордоба]]. На возраст од десет години бил поканет на проби во [[ФК Њуелс Олд Бојс|Њуелс Олд Бојс]], но неговиот татко претпочитал тој да остане во Институто заради блискоста до дома. Кога имал петнаесет години, тој го загубил својот татко, па одлучил да се пресели во [[Кордоба]] каде ќе живее и ќе и се посвети на својата професионална кариера. Сезоната 2011-2012 во која Институто се натпреварувале во [[Примера Б Насионал]] била неговата прва сезона како професионалец, со договор вреден 900 [[евро|€]] годишно, (или 4.000 пезоси годишно) односно минималната плата во клубот. Тој дебитирал за првиот тим на Институто на 13 август [[2011]], во натпреварот Институто-[[Клуб Атлетико Уракан|Уракан]] 2-0, во првото коло од сезоната, играјќи како стартер до 71-вата минута кога бил заменет со [[Марсело Бергезе]]. Својот прв гол Дибала го постигнал во следното коло, на 20 август, во натпреварот [[Клуб Атлетико Алдосиви|Алдосиви]]-Институто 2-2; неговиот гол бил за моментален резултат 1-1. Во натпреварот против [[Клуб Атлетико Атланта|Атланта]], кој се одиграл на 8 октомври во рамките на десеттото коло од првенството, Дибала за првпат бил повеќекратен стрелец, постигнувајќи [[хет-трик]] во убедливата победа со 4-0 во гости. Регуларниот дел од сезоната го затворил со 38 настапи и 17 гола, вклучувајќи уште еден хет-трик во победата со 4-1 на гостувањето кај [[Клуб Спортиво Десампарадос|Спортиво Десампарадос]] на 26 март [[2012]] (26-то коло); иако за него ова била дебитантска сезона, бил еден од најдобрите играчи во лигата. Исто така, тој поставил четири рекорди: станал најмладиот играч кој постигнал гол кршејќи го рекордот на легендарниот [[Марио Кемпес]], бил првиот кој одиграл 38 последователни натпревари во професионалната лига на земјата повторно надминувајќи го Кемпес, бил првиот кој успеал да постигне два хет-трика во една сезона и да постигне гол во шест натпревари по ред (од 22-рото до 27-мото коло), надминувајќи го претходниот рекорд за постигнување гол во четири последователни натпревари кој бил поставен од неколку играчи. ===Палермо=== [[Податотека:Paulo Dybala 1555 (cropped).jpg|left|thumb|205px|Пауло Дибала изведува корнер за [[УС Чита Палермо|Палермо]].]] Откако бил откриен од страна на скаутот од Јужна Америка, [[Густаво Маскарди]] (кој во моментов е негов агент), тој му го препорачал на својот добар пријател [[Шон Солјано]], тогашниот спортски директор на [[италија]]нската екипа [[ФК Палермо|Палермо]], па клубот од Сицилија го купува Дибала од Институто уште во текот на сезоната. На 28 април 2012 година претседателот на Палермо неофицијално најавил купување на играчот за сума од 12 милиони [[евро|€]] (вклучувајќи ги сите такси и бонуси, што претставува рекорден трансфер на клубот), плус аванс од 3.5 милиони евра кој веќе биле платени претходно. Два дена подоцна завршила исплатата на последната од петте рати од страна на британската компанија Пенсилхил Лимитед, која ги добила сите права на играчот; веднаш потоа аргентинската екипа најавила дека договорот за премин на Дибала во Палермо веќе не е во нивна надлежност. Институто ја завршил сезоната на третото место после поразот во последното коло од сезоната поради што не успеале да изборат промоција во Првата лига на Аргентина; Дибала учествувал потоа и во двата натпревари од плејофот против [[Клуб Атлетико Сан Лоренцо де Алмагро|Сан Лоренцо]] завршувајќи со вкупен резултат 3-1. Откако ги поминал медицински тестови во месец мај, на 20 јули 2012 официјално потпишал договор со Палермо на четири години, за плата од 500.000 € која би можела да се зголеми во зависност според постигнатите цели, и лични и на тимот. По потпишувањето на договорот го избрал дресот со број 9., кој ќе го носи за време на целата своја кариера во Палермо. [[File:Paulo Dybala 1553 (cropped).jpg|thumbnail|Дибала во акција против [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 2015.]] Своето деби во [[Серија А 2012-2013|италијанското првенство]] во дресот на Палермо го направил во второто коло од сезоната 2012-2013 во натпреварот [[СС Лацио|Лацио]]-Палермо (3-0), влегувајќи во игра од клупата за резерви во 58-мата минута на местото на [[Фабрицио Миколи]]. Во осмата рунда на првенството, ремито 0-0 против [[ФК Торино|Торино]], за првпат играл како стартер до 55-тата минута кога бил заменет од Миколи. На 11 ноември, во дванаесеттото коло од сезоната, тој постигнал двата гола (негови први во Серија А) во својот втор натпревар како стартер, помагајќи им на ''росанеро'' да ја победат [[ФК Сампдорија|Сампдрорија]] со 2-0. Сезоната завршила со испаѓање на Палермо во [[Серија Б]], откако на 12 мај 2013 биле поразени со 1-0 на гостувањето кај [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 37-мото коло. Дибала ја завршил сезоната со 27 настапи и 3 гола (последниот бил против Лацио во 21-вото коло) во Серија А и еден настап во [[Фудбалски куп на Италија|Купот на Италија]]. По завршувањето на италијанското првенство Дибала се вратил дома на одмор, каде што, како гостин на неговиот стар тим, бил прикажан во "Las Glorias del Futbol", галеријата, во која се претставени најистакнатите играчи во историјата на црвено-белите.<ref>{{es}} [http://mundod.lavoz.com.ar/futbol/paulo-dybala-y-julio-chiarini-glorias-del-futbol Paulo Dybala y Julio Chiarini, glorias del fútbol] mundod.lavoz.com.ar</ref> Својот прв гол во сезоната 2013-2014 во [[Серија Б]] го постигнал на 1 март 2014 година, во победата со 2-1 над Бари и тој се покажал како одлучувачки. На 3 мај [[2014]] година, со победата над [[Новара Калчо|Новара]] на гости со 1-0, Палермо изборил промоција во Серија А - враќање во елитата по само една сезона отсуство. Сезоната ја завршил со 28 првенствени настапи (на кој постигнал 5 гола) и два во италијанскиот куп. Сезоната [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] ја започнал со гол уште во првото коло од [[Серија А 2014-2015|Серија А]], ремито 1-1 на домашен терен со Сампдорија на 31 август 2014 година. На 2 ноември го изедначенил својот број на постигнати голови во една сезона во Серија А, 3, постигнувајќи гол во победата со 2-0 над [[ФК Милан|Милан]] на [[Сан Сиро]]. На 24 ноември го постигнал својот петти гол за сезоната, во натпреварот Џенова-Палермо 1-1. Шест дена подоцна во победата над [[ФК Парма|Парма]] со 2-1 го постигнал својот шести гол со што го надминал својот личен рекорд за постигнати голови во една сезона од неговото доаѓање во Италија. На 6 декември 2014 година, во натпреварот од 14-тото коло против [[ФК Торино|Торино]] (што завршил 2-2), го постигна својот седми гол во сезоната; точно еден месец подоцна постигнал два гола во победата со 5-0 над [[ФК Калјари Калчо|Каљари]]. На 2 мај 2015 година, на гостувањето кај [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]] (0-0) во 34-тото коло од сезоната, за првпат бил капитен на тимот, поради отсуството на [[Едгар Барето]], [[Стефано Сорентино]] и [[Синиша Анѓелковиќ]]. Сезоната ја завршил со 34 настапи во Серија А на кој постигнал 13 гола и 10 асистенции. ===Јувентус=== ====2015-2018; Три домашни двојни круни и европско финале==== На 4 јуни 2015, Дибала потпишал петгодишен договор со [[ФК Јувентус|Јувентус]] во трансфер вреден 32 милиони евра. Играчот бил претставен на 14 јули, кога го избрал дресот со број 21, претходно носен од славниот италијански фудбалер [[Андреја Пирло]]. Своето деби за Јувентус го направил на 8 август, влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Кингсли Коман]] во 61-вата минута од натпреварот за [[Суперкуп на Италија 2015|Суперкупот на Италија]] против [[СС Лацио|Лацио]] во [[Шангај]]. Во 73-тата минута од истиот натпревар, тој го постигнал својот прв гол во дресот на Јувентус вториот гол за ''бјанконерите'' во натпреварот, на асистенција на [[Пол Погба]] во победата со 2-0.<ref>{{наведени вести|title=Juventus 2-0 Lazio: Mario Mandzukic and Paulo Dybala hand Juve win as new strikers seal Italian Super Cup for Serie A champions|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-3190373/Juventus-2-0-Lazio-Mario-Mandzukic-Paulo-Dybala-hand-Juve-win-new-strikers-seal-Italian-Super-Cup-Serie-champions.html|accessdate=8 August 2015|work=Daily Mail|date=8 August 2015}}</ref> Така, тој го освоил својот прв трофеи со новиот клуб уште во својот прв настап. Својот прв првенствен погодок го постигнал на 30 август против [[ФК Рома|Рома]] во поразот на гости со 2-1.<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/2015-16/UNICO/UNI/2/ROMJUV|title=Roma 2 - 1 Juventus|date=}}</ref> На 15 септември 2015 го направил своето деби во европските натпреварувања, на гостувањето во Англија кај [[ФК Манчестер Сити|Манчестер Сити]] во победата со 2-1 во првото коло од групната фаза на [[УЕФА Лига на Шампиони 2015/16|Лигата на шампионите]], влегувајќи во игра од клупата за резерви во 77-мата минута на местото на [[Марио Манџукиќ]].<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.calciomercato.com/news/manchester-city-juventus-1-2-il-tabellino-912253|title= Manchester City-Juventus 1-2: il tabellino|date=}}</ref> Својот прв погодок за сезоната во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|Купот на Италија]] го постигнал на 16 декември 2015 против [[ФК Торино|Торино]] за моментален резултат 3-0, во победата со 4-0, во натпревар од [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Осминафинале|осминафиналето на турнирот]].<ref>{{Наведена мрежна страница|author = Stefano Cantalupi|url = http://www.gazzetta.it/Calcio/Coppa-Italia/16-12-2015/coppa-italia-juve-quarti-4-0-torino-derby-zaza-pogba-dybala-1301315299265.shtml|title = Coppa Italia, Juve ai quarti: 4-0 al Torino nel derby|accessdate = 17 декември 2015|editor = La Gazzetta dello Sport|date = 16 декември 2015}}</ref> На 23 февруари [[2016]] тој го постигнал својот прв погодок во својата кариера во европските натпреварувања во натпреварот Јувентус-[[ФК Бајерн Минхен|Бајерн Минхен]] 2-2, стрелајќи прецизно за моментален резултат 1-2 и враќање на Јувентус во натпреварот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url = http://www.tuttosport.com/news/calcio/champions-league/2016/02/23-8820117/dybala-sturaro_cuore_juventus_2-2_e_i_gol_del_bayern_erano_irregolari/|title = Dybala-Sturaro cuore Juventus: 2-2. E i gol del Bayern erano irregolari|website = [[Tuttosport]]|author = Elvira Erbì|date = 23 февруари 2016|accessdate = 24 февруари 2016}}</ref> Со двата гола против [[ФК Сампдорија|Сампдорија]] во победата на домашен терен со 5-0 во последното коло од [[Серија А 2015-2016]], Дибала завршил на второто место на списокот на стрелците со 19 постигнати гола (зад [[Гонсало Игуаин]] кој имал 36), но она што е поважно го освоил своето прво [[скудето]] во кариерата. Дибала играл и во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Финале|финалето на Купот на Италија]], каде неговиот Јувентус го победил Милан со 1-0 по [[Продолжеток (спорт)|продолженија]]. Својата прва сезона во црно-белиот дрес ја завршил со 46 настапи во сите натпреварувања и 23 постигнати гола. [[Податотека:Dybala 2017 (edited).jpg|thumb|left|Дибала со Јувентус во 2017.]] [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|Следната сезона]] на Дибала му бил понуден дресот со број 10, по заминувањето на [[Пол Погба]] во [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] во летото 2016 година, меѓутоа аргентинецот го одбил претпочитајќи да го задржи дресот со број 21 што го носел за време на неговата прва сезона во клубот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.calciomercato.com/en/news/juve-dybala-turns-down-the-number-10-jersey-from-del-piero-to-po-729257|title=Juve, Dybala turns down the number 10 jersey. From Del Piero to Pogba it's the end of an era|publisher=Calciomercato|author=Marco Demicheli|date=5 September 2016|accessdate=6 September 2016}}</ref> По тешкиот почетокот на сезоната без постигнат гол, својот прв погодок за сезоната 2016-2017 го постигнал на 27 септември, во победата со 4-0 на гости над [[ГНК Динамо Загреб|Динамо Загреб]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17#Групна фаза|групната фаза на Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thescore.com/news/1112908|title=Watch: Dybala nets absolute screamer as Juventus crushes Dinamo Zagreb|publisher=The Score|author1=Gianluca Nesci|date=27 December 2016|accessdate=8 December 2016}}</ref> Тој го постигнал својот прв гол во [[Серија А 2016-2017|Серија А]] за време на викендот од истата недела, на 2 октомври, во победата со 3-0 над [[ФК Емполи|Емполи]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|title=Empoli 0 Juventus 3: Dybala, Higuain on target in comfortable victory|publisher=Yahoo.com|date=2 October 2016|accessdate=8 December 2016|archive-date=2018-08-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20180807185912/https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|url-status=dead}}</ref> На 22 октомври во поразот со 1-0 од Милан, Дибала се здобил со повреда поради која пропуштил повеќе натпревари во првиот дел од сезоната.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2016/10/16/dybala-accende-il-motore-per-mandare-allegri-in-fuga58.html|title=Dybala accende il motore per mandare Allegri in fuga|author=Emanuele Gamba|publisher=la Repubblica|date=16 октомври 2016|p=58}}</ref> Тој се вратил во акција на 7 декември во последното коло од групната фаза на Лигата на шампионите против Динамо Загреб во [[Торино]], играјќи ги последните 10-тина минути од натпреварот во победата со 2-0. На 23 декември, во Суперкупот на Италија игран во [[Доха]] (натпреварот завршил 1-1 по продолженијата), Дибала го промашил одлучувачкиот пенал во пенал-серијата после кој Јувентус бил поразен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/23-12-2016/supercoppa-juventus-milan-4-5-rigori-decide-errore-dybala-180155596582.shtml|title=Supercoppa, Juventus-Milan 4-5 dopo i rigori: decide l'errore di Dybala|author=Marco Pasotto|date=23 декември 2016}}</ref> На 28 февруари 2017, Дибала постигнал два гола во првиот натпревар од полуфиналето на [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|Купот на Италија]] на домашен терен против [[ФК Наполи|Наполи]] (завршил 3-1 за Јувентус), и двата реализирајќи удари од белата точка. На 11 април, го одбележува својот прв натпревар во кој постигнал два гола во Лигата на шампионите против [[ФК Барселона|Барселона]] во победата со 3-0 во првиот натпревар од четвртфиналето.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2017/04/12/anche-la-juve-sa-fare-il-circo-dybala-domatore-del-passo38.html|title=Anche la Juve sa fare il circo Dybala domatore del Barça la semifinale è a un passo|author=Emanuele Gamba|journal=la Repubblica|date=12 април 2017|p=38}}</ref> На 13 април, Дибала потпишал нов договор со Јувентус во трајност до 2022 година.<ref>[http://www.ju1897.net/2017/04/zvanicno-dybala-potpisao-do-2022-godine.html Zvanicno:Dybala potpisao do 2022 godine] ju1897.net</ref><ref>[https://www.transfermarkt.co.uk/argentina-international-dybala-extends-contract-with-juventus/view/news/271079 Argentina international Dybala extends contract with Juventus] transfermarkt.co.uk</ref> На 17 мај, Јувентус го освоил првиот трофеј за сезоната триумфирајќи во Купот на Италија со победа од 2-0 над [[СС Лацио|Лацио]] во финалето, втора титула по ред во ова натпреварување за Дибала;<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/17-05-2017/coppa-italia-juve-lazio-2-0-gol-dani-alves-bonucci-storico-tris-bianconero-200372957935.shtml|title=Coppa Italia, Juve-Lazio 2-0: gol di Dani Alves e Bonucci, storico tris bianconero|author=Marco Fallisi|date=17 мај 2017}}</ref> четири дена подоцна, тој постигнал еден од трите гола на Јувентус во победата со 3-0 над [[ФК Кротоне|Кротоне]] со која клубот го освоил своето шесттото скудето по ред (второ за Дибала).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/21-05-2017/juventus-crotone-3-0-bianconeri-leggenda-gol-mandzukic-dybala-alex-sandro-200456108092.shtml|title=Juventus-Crotone 3-0, bianconeri nella leggenda: gol di Mandzukic, Dybala e Alex Sandro|author=Jacopo Gerna|date=21 мај 2017}}</ref> На 3 јуни во [[Кардиф]], Дибала бил стартер за Јувентус во неговото прво финале во Лигата на шампионите, во кое сепак ''бјанконерите'' биле поразени со 1-4 од [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://it.uefa.com/uefachampionsleague/season=2017/matches/round=2000787/match=2019641/postmatch/report/index.html|title=Real, poker e leggenda: la Juve si inchina|author=Fabio Balaudo|date=3 јуни 2017}}</ref> [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|Третата сезона]] во Јувентус ја започнал со нов број, откако на 9 август 2018 било потврдено дека тој ќе го носи дресот со број 10, кој во минатото го носеле многу славни фудбалери на торинскиот клуб.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-10.php|title=Dybala 10|publisher=juventus.com|date=9 August 2017}}</ref> Во својот прв настап за сезоната, Дибала постигнал два гола во [[Суперкуп на Италија 2017|Суперкупот на Италија 2017]], во поразот со 3-2 од [[СС Лацио|Лацио]] на 13 август. На 15 август, тој се нашол на шестото место на листата за наградата [[УЕФА Фудбалер на годината|Фудбалер на годината 2017]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/insideuefa/about-uefa/news/newsid=2492844.html|title=Buffon, Messi and Ronaldo on Player of the Year shortlist|publisher=UEFA.com|date=15 August 2017|accessdate=15 August 2017}}</ref>. На 26 истиот месец го постигнал својот прв [[хет-трик]] во кариерата во победата на Јувентус со 4-2 на гостувањето кај [[ФК Џенова|Џенова]];<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/sport/football/41062113|title=Genoa 2-4 Juventus|publisher=BBC.com|date=26 August 2017|accessdate=27 August 2017}}</ref> повторувајќи го истото на 17 септември во победата на ''бјанконерите'' со 3-1 над [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-masterclass-at-the-mapei.php|title=Dybala masterclass at the Mapei|publisher=Juventus.com|date=17 September 2017|accessdate=18 September 2017}}</ref> На 11 март 2018, Дибала ги постигнал двата гола во победата со 2–0 на домашен терен над [[Удинезе Калчо|Удинезе]] во Серија А; неговиот прв гол во натпреварот бил неговиот 100-ти гол во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/11-03-2018/juve-udinese-dybala-fa-paura-dipende-tutto-noi-250851105440.shtml|title=Juventus-Udinese, Dybala fa paura: "Dipende tutto da noi"|publisher=La Gazzetta dello Sport|language=it|author1=Jacopo Gerna|date=11 March 2018|accessdate=11 March 2018}}</ref> Сезоната ја завршил освојувајќи уште една домашна двојна круна со Јувентус, а тој бил најдобриот стрелец на клубот за сезоната со 26 гола во сите натпреварувања (22 од нив во [[Серија А 2017-2018|првенството]]). ====2018-2022; Успони и падови==== На 1 септември 2018, Дибала го имал својот 100-ти настап за Јувентус во Серија А, влегувајќи како замена во победата со 2–1 над [[ФК Парма|Парма]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2018/08/30/serie-a-calendario-orari-come-vedere-terza-giornata.html |title=Calendario Serie A, la terza giornata: orari, programma partite e come vederle |publisher=Sky.it |language=it |date=30 August 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/01-09-2018/parma-juventus-1-2-gol-mandzukic-gervinho-matuidi-290650448057.shtml |title=Parma-Juventus 1-2: gol di Mandzukic, Gervinho e Matuidi |publisher=La Gazzetta dello Sport |language=it |author1=Luca Bianchin |date=1 September 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref> На 2 октомври, Дибала постигнал [[хет-трик]] во победата со 3–0 на домашен терен над [[ФК Јанг Бојс|Јанг Бојс]] во групната фаза од [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.football-italia.net/128798/dybala-i-wanted-game|title=Dybala: 'I wanted a game like this'|publisher=Football Italia|date=2 October 2018}}</ref> Во следниот натпревар на Јувентус од Лигата на шампионите на 23 октомври, Дибала го постигнал единствениот погодок во победата со 1–0 на гостувањето кај [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]].<ref>{{наведени вести|url=https://www.skysports.com/football/man-utd-vs-juventus/401859|title=Manchester United 0–1 Juventus|publisher=skysports.com|author=Pete Hall|date=24 October 2018|accessdate=14 December 2018}}</ref> На 27 октомври, за првпат во кариерата излегол на терен како [[Капитен|капитен]] на ''бјанконерите'', во натпреварот против [[ФК Емполи|Емполи]] што завршил 2-1 за Јувентус.<ref>{{cite tweet|author=Paulo Dybala|user=@PauDybala_JR|number=1056246393235521536|title=La prima da capitano non si dimentica mai|date=27 октомври 2018}}</ref> Со доаѓањето на [[Кристијано Роналдо]], Дибала често бил користен надвор од својата позиција во поповлечена улога од страна на тренерот Алегри; како резултат на ваквата промена на позицијата, како и борбата со повредите, тој имал евидентен пад во формата, а и неговата ефективност значително се намалила, бидејќи успеал да постигне само пет гола на 30 првенствени натпревари, односно 10 голови во 42 настапи во сите натпреварувања. Сепак, на 16 јануари 2019, тој го одиграл целиот натпреварот во [[Суперкуп на Италија 2018|Суперкупот на Италија]] игран во [[Џеда]], во кој ја освоил својата втора титула во кариерата во ова натпреварување откако Јувентус го победил {{Fb team (N) Milan}} со 1-0. На 20 април 2019, го освоил своето четврто скудето со Јувентус. По разочарувачката сезона, Дибала првично бил поврзуван со преселба во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]], од каде интерес покажале екипите на [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] и [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотнхем]], но на крајот тој сепак останал во Јувентус.<ref name="reason">{{cite web |url=https://www.fourfourtwo.com/news/paulo-dybala-juventus-tottenham-man-utd-reason-he-did-not-want-join |title=Paulo Dybala reveals the reason he didn't want to join Manchester United or Tottenham this summer |publisher=FourFourTwo |date=9 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> Иако првично не бил во преден план кај новиот тренер на клубот [[Маурицио Сари]], тој сепак се пробил во стартната и го постигнал својот прв гол за сезоната на 6 октомври 2019 година, во победата со 2–1 на гости над [[ФК Интер|Интер]] во [[Дерби на Италија|Дербито на Италија]], за да му помогне на неговиот тим да ги надмине „нероаѕурите“ на врвот на табелата во Серија А.<ref name="reason"/><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/49939525 |title=Inter Milan 1–2 Juventus |publisher=BBC Sport |date=6 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> На 7 декември, тој го направил својот 200-ти настап за Јувентус во поразот со 3-1 на гостувањето кај Лацио во Серија А.<ref>{{cite web |url=https://espanol.eurosport.com/futbol/dybala-disputa-su-200-partido-con-el-juventus_sto7568113/story.shtml |title=Dybala disputa su 200 partido con el Juventus |publisher=Eurosport |language=es |date=8 December 2019 |access-date=9 December 2019 }}</ref> На 22 декември, против истиот противник во поразот со истиот резултат само сега во натпревар за [[Суперкуп на Италија 2019|Суперкупот на Италија]], аргентинецот го постигнал единствениот гол за Јувентус, станувајќи [[Список на стрелци во Суперкупот на Италија|најдобар стрелец досега во историјата на ова натпреварување]]. Со избувнувањето на [[Пандемија на КОВИД-19|Пандемијата на КОВИД-19]], што довела до неодредено суспендирање на италијанското првенство и сите други натпреварувања, во март 2020 година и самиот Дибала се заразил со вирусот [[SARS-CoV-2]],<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/en/news/news/2020/covid-19--third-positive-player.php|title=COVID-19, Third player to test positive|date=21 март 2020|access-date=22 март 2020|language=en}}</ref> од кои последователно оздравел.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/covid-19-guarito-paulo-dybala|title=Covid-19, guarito Paulo Dybala - Juventus|access-date=2022-07-21}}</ref> По поразот во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]] против [[ФК Наполи|Наполи]] на [[Изведување пенали (фудбал)|пенали]], за кој и самиот тој бил заслужен бидејќи бил еден од играчите на Јувентус кој промашиле, придонесот на Дибала по продолжувањето на првенството и последователниот успех на ''бјанконерите'' бил мошне важен затоа што тој забележал 4 гола и 2 асистенции во 9-те натпревари во [[Серија А 2019-2020|Серија А]] во кои настапил.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2019-2020/paulo-dybala-dal-quasi-addio-alla-juventus-a-un-anno-da-leader-la-miglior-giocata-di-sarri_sto7816541/story.shtml|title=Paulo Dybala, dal quasi addio alla Juventus a un anno da leader: la miglior giocata di Sarri|date=2020-07-28|access-date=2022-07-21}}</ref> По завршувањето на сезоната, тој бил прогласен за [[Серија А награди#Најдобар играч|МВП на Серија А 2019-2020]].<ref>{{Cite web|url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/gli-mvp-della-stagione-2019-2020|title=GLI MVP DELLA STAGIONE 2019/2020|access-date=2022-07-21}}</ref> [[Податотека:Juventus vs. FC Zenit Saint Petersburg, 2 November 2021 34.jpg|thumb|Дибала играјќи за {{Fb team (N) Juventus}} во натпревар од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]].]] Спротивно на претходната, сезоната 2020-2021 била многу разочарувачка за Дибала, бидејќи напаѓачот се соочил со голем број на повреди. Својот прв гол го постигнал на 4 ноември 2021, во победата со 4-1 над [[ФК Ференцварoш|Ференцварош]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2020/21|Лигата на шампионите]], по големата грешка на противничкиот голман [[Денеш Дибус]].<ref>{{Cite web|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2029410--ferencvaros-vs-juventus/|title=Ferencváros-Juventus &#124; UEFA Champions League|website=UEFA.com}}</ref> На 12 мај 2021 година, во гостинската победа во домашниот шампионат над Сасуоло (3-1), Дибала го постигнал својот 100-ти гол за Јувентус во кариерата.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/100-volte-ronaldo-e-dybala-tre-punti-con-il-sassuolo|title=100 VOLTE RONALDO E DYBALA, TRE PUNTI CON IL SASSUOLO|date=12 мај 2021|access-date=12 мај 2021}}</ref> На 2 ноември 2021 година, со двата гола во [[УЕФА Лига на шампиони 2021/22|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]] (4-2), Дибала, со 106 гола, го надминал [[Мишел Платини]] во рангирањето на најплодните стрелци на Јувентус.<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/it/notizie/juventus-zenit-dybala-platini/9toc1ctkvpwl1gge78btuylbt|titolo=Dybala fa 106 con la Juventus e supera Platini: l'esultanza è un omaggio a "Le Roi"|author=Antonio Torrisi|date=3 ноември 2021|access-date=6 декември 2021}}</ref> Во меѓувреме, и покрај предусловите на почетокот на сезоната, приближувањето на крајот на рокот за постигнување договор и ќор-сокакот во однос на преговорите за обновување помеѓу Дибала и „Старата дама“, резултирало на 21 март 2022 клубот од Пиемонт да прекине со понатамошни понуди да го убедува играчот, што дефинитивно го одредило неговото збогување со црно-белиот дрес.<ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/juventus/juve-la-conferma-di-arrivabene-dybala-non-ha-rinnovato_47714316-202202k.shtml|title=Juve, la conferma di Arrivabene: "Dybala non ha rinnovato"|access-date=2022-03-21}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/mercato/juve-fumata-nera-dybala-non-rinnova-addio-a-fine-stagione_47688421-202202k.shtml|title=Juve, fumata nera: Dybala non rinnova, addio a fine stagione|access-date=2022-03-21}}</ref> Во исто време, за прв пат во седум сезони со Јувентус, Дибала ја завршил годината без да може да додаде ниту еден трофеј на своето конто, со оглед на поразите во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|Купот на Италија]] и во [[Суперкуп на Италија 2021|Суперкупот на Италија]] против Интер.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2021-2022/juventus-zero-titoli-dopo-10-anni-la-prima-stagione-dell-allegri-bis-e-un-fallimento-oppure-no_sto8921167/story.shtml|title=Juventus, zero titoli dopo 10 anni: la prima stagione dell'Allegri-bis è un fallimento oppure no?|date=2022-05-12|access-date=2022-07-21}}</ref> На 15 мај 2022, Дибала на социјалните мрежи објавил дека ќе го напушти Јувентус на крајот од сезоната.<ref>{{Cite web |date=15 May 2022 |title=Paulo Dybala confirms Juventus departure at end of season |url=https://www.espn.in/football/soccer-transfers/story/4666593/paulo-dybala-confirms-juventus-departure-at-end-of-season |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220516031018/https://www.espn.in/football/soccer-transfers/story/4666593/paulo-dybala-confirms-juventus-departure-at-end-of-season |archive-date=16 May 2022 |access-date=18 May 2022 |website=[[ESPN]] |language=en}}</ref> Дибала го одиграл својот последен натпревар за Јувентус следниот ден, на домашен терен против против Лацио, кога бил заменет од [[Мартин Палумбо]] во 78-мата минута за да добие овации од навивачите.<ref>{{Cite web |last=JuventusNews24 |first=Redazione |date=2022-05-16 |title=Esordio Palumbo: prima in maglia Juve per il classe 2002 |url=https://www.juventusnews24.com/esordio-palumbo-prima-squadra-juve-lazio-dybala-under-23/ |access-date=2022-05-16 |website=Juventus News 24 |language=it-IT}}</ref> Тој гo напуштил клубот од [[Торино]] со 293 настапи и 115 гола, што го прави моментално деветти најдобар стрелец во историјата на ''бјанконерите'' (изедначен со [[Роберто Баџо]]), и со освоени вкупно 12 трофеи.<ref>{{cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/suerte-paulo|title=Suerte, Paulo!|date=2022-06-30}}</ref> ===Рома=== На 20 јули 2022, Дибала потпишал тригодишен договор со {{Fb team (N) Roma}} во трајност до 30 јуни 2025.<ref>{{Cite web |title=Paulo Dybala signs for Roma! |url=https://www.asroma.com/en/news/2022/7/paulo-dybala-signs-for-roma |access-date=2022-07-20 |website=www.asroma.com |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |title=Argentine Dybala joins Roma on free transfer |language=en-GB |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/football/62204021 |access-date=2022-07-20}}</ref> == Репрезентативна кариера == Во [[2011]] година тој бил повикан од страна на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 17 години|аргентинската репрезентација под 17 години]] за [[Панамерикански игри 2011|16-тите Панамерикански игри]],<ref>{{наведени вести|url=http://www.cadena3.com/post_ampliado.asp?archivo=131113&post=83582 |title=Dybala se ilusiona con ir a los Panamericanos de Guadalajara |publisher=Cadena 3 |date=2 септември 2011 |language=es}}</ref> но потоа не учествувал. На 19 јули 2012 година го добил првиот повик од [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 20 години|репрезентацијата под 20 години]], но во сите натпревари во кој бил повикан останал неискоритена замена.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mediagol.it/articolo.asp?idNotizia=218172|title=Palermo: Dybala declina chiamata in Nazionale|website=Mediagol.it}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> На 22 септември 2015, Дибала го добил својот прв повик во [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|сениорската репрезентација на Аргентина]] од [[Херардо Мартино]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.ole.com.ar/seleccion/Tata-pipon_0_1435656723.html|language=es|title=El Tata no está pipón|date=22 септември 2015|editor=[[Olé (quotidiano)|Olé]]|accessdate=30 септември 2015}}</ref> Заради неговото полско и италијанско потекло, исто така, Дибала бил во можност да настапува и за [[Фудбалска репрезентација на Полска|полската]] и за [[Фудбалска репрезентација на Италија|италијанската репрезентација]], но играчот изјавил отворено дека се чувствува како аргентинец и дека тој отсекогаш сонувал да игра за ''гаучосите''.<ref>{{наведени вести|url=http://www.corrieredellosport.it/calcio/serie_a/palermo/2014/11/29-386072/Italia,+Dybala+dice+no%3A+%C2%ABGrazie+Conte,+ma+sogno+l'Argentina%C2%BB |title=Italia, Dybala dice no: «Grazie Conte, ma sogno l'Argentina» |publisher=Corriere dello Sport|date=29 ноември 2014 |accessdate=30 ноември 2014}}</ref> Дебитирал за сениорската репрезентација на 13 октомври 2015, во натпреварот [[Фудбалска репрезентација на Парагвај|Парагвај]] - Аргентина (0-0), во [[Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 - КОНМЕБОЛ|квалификациите за Светското првенство во Русија]], влегувајќи во игра во 74-тата минута на местото на [[Карлос Тевес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|language=es|url=http://es.fifa.com/worldcup/matches/round=276453/match=300336833/index.html|title=Copa Mundial de la FIFA Rusia 2018™ - Partidos - Paraguay-Argentina - FIFA.com|accessdate=24 октомври 2015}}</ref> Во мај 2018, бил повикан на списокот од 23 фудбалери на селекорот [[Хорхе Сампаоли]] за [[Светско првенство во фудбал 2018|Светското првенство 2018]] во [[Русија]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/argentina-world-cup-squad-paulo-dybala-mauro-icardi-a8362096.html |title=Argentina World Cup squad: Paulo Dybala included but Mauro Icardi misses out on 23-man group for Russia |publisher=The Independent |date=21 May 2018 |accessdate=17 June 2018 }}</ref> Дебитирал на турнирот на 21 јуни 2018, влегувајќи како замена на местото на [[Енцо Перес]] во поразот со 3-0 од [[Фудбалска репрезентација на Хрватска|Хрватска]] во [[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д|групната фаза]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.nytimes.com/2018/06/21/sports/world-cup/argentina-vs-croatia-lionel-messi.html |title=Croatia Buries Argentina’s World Cup Hopes in a Deep Hole |publisher=The New York Times |author1=TARIQ PANJA |date=21 June 2018 |accessdate=23 June 2018 }}</ref> Тоа бил неговиот единствен настап на првенството, на кое Аргентина била елиминирана во осминафиналето од [[Фудбалска репрезентација на Франција|Франција]] со 4–3.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.bbc.com/sport/live/football/43976007 |title=France 4-3 Argentina |publisher=BBC Sport |author=Emlyn Begley |date=30 June 2018 |accessdate=30 June 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraph.co.uk/world-cup/2018/06/30/france-vs-argentina-world-cup-2018-live-score-lionel-messi-latest/ |title=Kylian Mbappe destroys Argentina to send Lionel Messi and co home in World Cup thriller |publisher=The Telegraph |author1=Sam Wallace |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.thesun.co.uk/world-cup-2018/6663885/paulo-dybala-not-playing-argentina-world-cup/ |title=Why was Paulo Dybala not playing for Argentina at the World Cup? |publisher=The Sun |author1=Jim Sheridan |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref> Својот прв гол за репрезентацијата, Дибала го постигнал на 21 ноември во победата со 2-0 против [[Фудбалска репрезентација на Мексико|Мексико]] во пријателски натпревар одигран во [[Мендоса (град)|Мендоса]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/international/lionel-messi-argentina-mauro-icardi-paulo-dybala-mexico-friendly-lionel-scaloni-video-a8644151.html |title=Lionel Messi void filled by Mauro Icardi and Paulo Dybala as Argentina enjoy friendly win over Mexico |publisher=The Independent |date=21 November 2018 |accessdate=21 November 2018 }}</ref> Во мај 2019, Дибала бил повикан од селекторот [[Лионел Скалони]] во [[Состави на репрезентациите на Копа Америка 2019#Aргентина|составот]] на Аргентина за [[Копа Америка 2019]] во [[Бразил]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.si.com/soccer/2019/05/21/argentina-copa-america-squad-roster-messi-aguero-dybala-scaloni |title=Messi Leads Argentina's Copa America Squad; Icardi Omitted |publisher=Sports Illustrated |author1=Avi Creditor |date=21 May 2019 |accessdate=21 May 2019 }}</ref> Својот прв настап на турнирот го направил на 23 јуни против [[Фудбалска репрезентација на Катар|Катар]], влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Лаутаро Мартинес]] и му асистриал на [[Серхио Агуеро]] за вториот гол во победата со 2-0.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.beinsports.com/en/copa-america-2019/video/copa-america-2019-qatar-0-2-argentina-match-r/1224974 |title=Copa America 2019 - Qatar 0-2 Argentina - Match Report |publisher=www.beinsports.com |date=23 June 2019 |accessdate=24 June 2019 }}</ref> Во натпреварот за третото место против [[Фудбалска репрезентација на Чиле|Чиле]] на 6 јули, Дибала го направил својот прв старт на турнирот, и го постигнал вториот гол за Аргентина во победата со 2–1, помагајќи и на својата репрезентација да го освои бронзениот медал.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.espn.co.uk/football/copa-america/0/blog/post/3894006/messis-red-card-overshadows-argentinas-encouraging-win-and-chiles-end-of-an-era |title=Messi's red card overshadows Argentina's encouraging win and Chile's end of an era |publisher=ESPN FC |last1=Vickery |first1=Tim |date=6 July 2019 |accessdate=7 July 2019 }}</ref> === Хронологија на репрезентативните настапи === {{Репрезентативни настапи|ARG}} {{Cronopar|13-10-2015|Асунсион|PAR|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|75}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Парагвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|13-11-2015|Буенос Аирес|ARG|1|1|BRA|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|81}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Бразил|дет.]]}} {{Cronopar|17-11-2015|Баранкилја|COL|0|1|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|70}} {{yel|90+2}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Колумбија - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|01-09-2016|Буенос Аирес|ARG|1|0|URU|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{sent off|2|29|45}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Уругвај|дет.]]}} {{Cronopar|07-10-2016|Лима|PER|2|2|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|65}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Перу - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|12-10-2016|Кордоба|ARG|0|1|PAR|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|59}}|14=Кордоба (Аргентина)|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Парагвај|дет.]]}} {{Cronopar|09-06-2016|Мелбурн|BRA|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|69}}}} {{Cronopar|13-6-2017|Сингапур|SIN|0|6|ARG|-|Пријателска|}} {{Cronopar|31-8-2017|Монтевидео|URU|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|71}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Уругвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|5-9-2017|Буенос Аирес|ARG|1|1|VEN|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|62}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Венецуела|дет.]]}} {{Cronopar|11-11-2017|Москва|RUS|0|1|ARG|-|Пријателска||13={{subon|87}}}} {{Cronopar|14-11-2017|Краснодар|ARG|2|4|NGA|-|Пријателска|13={{suboff|63}}}} {{Cronopar|21-6-2018|Нижни Новгород|ARG|0|3|CRO|-|Светско првенство|2018|Прва фаза|13={{subon|68}}|15=[[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д#Аргентина - Хрватска|дет.]]}} {{Cronopar|12-9-2018|Ист Ратерфорд|COL|0|0|ARG|-|Пријателска|13={{subon|54}}}} {{Cronopar|11-10-2018|Ријад|IRQ|0|4|ARG|-|Пријателска}} {{Cronopar|16-10-2018|Џеда|BRA|1|0|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|58}}}} {{Cronopar|16-11-2018|Кордоба|ARG|2|0|MEX|-|Пријателска|13={{suboff|72}}|14=Кордоба (Аргентина)}} {{Cronopar|21-11-2018|Мендоса|ARG|2|0|MEX|1|Пријателска|13={{subon|81}}|14=Мендоса (град)}} {{Cronopar|26-3-2019|Тангер|MAR|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|79}}}} {{Cronopar|8-6-2019|Сан Хуан|ARG|5|1|NIC|-|Пријателска|13={{subon|46}}|14=Сан Хуан (Аргентина)}} {{Cronopar|23-6-2019|Порто Алегре|QAT|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Прва фаза|13={{subon|76}}|15=[[Копа Америка 2019 - група Б#Катар - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|28-6-2019|Рио де Жанеиро|VEN|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Четвртфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Венецуела - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|2-7-2019|Бело Хоризонте|BRA|2|0|ARG|-|Копа Америка|2019|Полуфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Бразил - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|6-7-2019|Сао Паоло|ARG|2|1|CHL|1|Копа Америка|2019|Натп. за 3. место|13={{suboff|67}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Натпревар за трето место|дет.]]}} {{Cronofin|20|1}} == Клупска статистика == ''Статистиката е ажурирана на 6 јуни 2015.'' {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- | [[ФК Институто сезона 2011-2012|2011-2012]] || {{знамеикона|ARG}} [[ФК Институто|Институто]] || [[Примера Б Насионал 2011-2012|БН]] || 38+2<ref>Плјеоф за промоција во [[Примера Дивизион (Аргентина)|Примера Дивизион]].</ref> || 17+0 || [[Фудбалски куп на Аргентина 2011-2012|КА]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 17 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2012-2013|2012-2013]] || rowspan=3|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Палермо|Палермо]] || [[Серија А 2012-2013|А]] || 27 || 3 || [[Фудбалски куп на Италија 2012-2013|КИ]] || 1 || 0 || || - || - || || - || - || 28 || 3 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2013-2014|2013-2014]] || [[Серија Б 2013-2014|Б]] || 28 || 5 || [[Фудбалски куп на Италија 2013-2014|КИ]] || 2 || 0 || - || - || - || - || - || - || 30 || 5 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] || [[Серија А 2014-2015|А]] || 34 || 13 || [[Фудбалски куп на Италија 2014-2015|КИ]] || 1 || 0 || - || - || - || - || - || - || 35 || 13 |- !colspan="3"|Вкупно Палермо || 89 || 21 || || 4 || 0 || || - || - || || - || - || 93 || 21 |- || [[ФК Јувентус сезона 2015-2016|2015-2016]] || rowspan=7|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Јувентус|Јувентус]] || [[Серија А 2015-2016|А]] || 34 || 19 || [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2015/16|ЛШ]] || 7 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2015|СИ]] || 1 || 1 || 46 || 23 |- || [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|2016-2017]] || [[Серија А 2016-2017|А]] || 31 || 11 || [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|КИ]] || 5 || 4 || [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17|ЛШ]] || 11 || 4 || [[Суперкуп на Италија 2016|СИ]] || 1 || 0 || 48 || 19 |- || [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|2017-2018]] || [[Серија А 2017-2018|А]] || 33 || 22 || [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|КИ]] || 4 || 1 || [[УЕФА Лига на шампиони 2017/18|ЛШ]] || 8 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2017|СИ]] || 1 || 2 || 46 || 26 |- | [[ФК Јувентус сезона 2018-2019|2018-2019]] || [[Серија А 2018-2019|А]] ||30|| 5 ||[[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 2 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|ЛШ]] || 9 || 5 ||[[Суперкуп на Италија 2018|СИ]] || 1 || 0 || 42 || 10 |- || [[ФК Јувентус сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 33 || 11 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2019/20|ЛШ]] || 8 || 3 || [[Суперкуп на Италија 2019|СИ]] || 1 || 1 || 46 || 17 |- || [[ФК Јувентус сезона 2020-2021|2020-2021]] || [[Серија А 2020-2021|А]] || 20 || 4 || [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|КИ]] || 1 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2020/21|ЛШ]] || 5 || 1 ||[[Суперкуп на Италија 2020|СИ]] || 0 || 0 || 26 || 5 |- | [[ФК Јувентус сезона 2021-2022|2021-2022]] || [[Серија А 2021-2022|А]] || 29 || 10 || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2021/22|ЛШ]] || 5 || 3 || [[Суперкуп на Италија 2021|СИ]] || 1 || 0 || 39 || 15 |- !colspan="3"|Вкупно Јувентус || 210 || 82 || || 24 || 11 || || 53 || 18 || || 6 || 4 || 293 || 115 |- | [[ФК Рома сезона 2022-2023|2022-2023]] || {{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Roma}} || [[Серија А 2022-2023|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2022-2023|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига Европа 2022-2023|ЛЕ]] || 0 || 0 || 0 || 0 ||0 || 0 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно во кариерата || 339 || 120 || || 28 || 11 || || 53 || 18 || || 6 || 4 || 426 || 153 |} ==Хет-трикови== <center> {|class="wikitable collapsible collapsed" style="width:95%" |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" !colspan="5" style="with: 100%;" align=center style="color:black; background:#DDDDDD"| Хет-трикови |- |<center><br> {|align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" |-bgcolor=Lavender style="color:black;" !width="10" | !width="76" |Дата !width="251"|Место !width="200"|Екипа !width="257"|Противник !width="85" |Голови !width="59" |Резултат !width="251"|Натпреварување !width="59" |Извештај |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''1''' || 26/08/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Лујџи Ферарис|Лујџи Ферарис]], [[Џенова]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Genoa}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.com/genoa-cfc_juventus-fc/index/spielbericht/2897172 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''2''' || 17/09/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Мапеи|Мапеи]], [[Реџо Емилија]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Sassuolo}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 1 - '''3''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/us-sassuolo_juventus-fc/index/spielbericht/2897195 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''3''' || 07/04/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Чиро Вигорито|Чиро Вигорито]], [[Беневенто]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Benevento}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/benevento-calcio_juventus-fc/index/spielbericht/2897405 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''4''' || 02/10/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Јувентус|Алијанц стадион]], [[Торино]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Young Boys}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || '''3''' - 0 || align=left|{{симбол2|UEFA Champions League logo 2.svg}} [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|УЕФА Лига на шампиони 2018-2019]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/juventus-fc_bsc-young-boys/index/spielbericht/3097993 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |} </center><br> |} </center> ==Титули== ===={{flagsport|ITA}} Палермо==== *'''{{Трофеј-Серија Б}} [[Серија Б]]''' : 1 :2013-2014 ==== {{flagsport|ITA}} Јувентус ==== *'''{{Трофеј-Скудето}} [[Серија А]]''' : 5 :[[Серија А 2015-2016|2015-2016]], [[Серија А 2016-2017|2016-2017]], [[Серија А 2017-2018|2017-2018]], [[Серија А 2018-2019|2018-2019]], [[Серија А 2019-2020|2019-2020]] *'''{{Трофеј-Куп на Италија}} [[Фудбалски куп на Италија|Куп на Италија]]''' : 3 :[[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|2015-2016]], [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|2016-2017]], [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|2017-2018]], [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|2020-2021]] *'''{{Трофеј-Суперкуп на Италија}} [[Суперкуп на Италија]]''' : 3 :[[Суперкуп на Италија 2015|2015]], [[Суперкуп на Италија 2018|2018]], [[Суперкуп на Италија 2020|2020]] == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Аргентина |image3=Flag of Argentina.svg }} *[http://www.soccerway.com/players/paulo-dybala/201072/ Пауло Дибала на soccerway] *[http://www.transfermarkt.co.uk/paulo-dybala/profil/spieler/206050 Пауло Дибала на transfermarkt] *[http://www.espnfc.com/player/164839/paulo-dybala Пауло Дибала на espn] *[http://www.goal.com/en/people/argentina/75635/paulo-dybala Пауло Дибала на goal.com] *[http://www.whoscored.com/Players/114863/ Пауло Дибала на whoscored] {{Состав на ФК Рома}} {{Navboxes |title=Состави на Аргентина |bg= #6AB5FF |fg= white |bordercolor= silver |list1= {{Состав на Аргентина на Светското првенство 2018}} {{Состав на Аргентина на Копа Америка 2019}} }} {{Navboxes |bg = gold |fg = black |bordercolor = solid 1px #000; |title = Награди |list1 = {{Серија А Тим на годината 2016}} {{Серија А Тим на годината 2017}} {{Серија А Тим на годината 2018}} {{Серија А Тим на годината 2020}} }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Дибала, Пауло}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Аргентински фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Палермо]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] id89ngrwvfkf1o3bycv4i61ffa0t0q2 4795906 4795896 2022-07-23T18:50:17Z Carshalton 30527 /* Надворешни врски */ wikitext text/x-wiki <ref>https://twitter.com/paudybala_jr Твитер профил на Пауло Дибала</ref> {{Infobox football biography 3 | playername = Пауло Дибала | fullname = Пауло Бруно Ексекиел Дибала | image = [[Податотека:2017 FRIENDLY MATCH RUSSIA v ARGENTINA - Paulo Dybala 01.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.77}}<ref name=Профил>[http://palermocalcio.it/it/1213/squadra/scheda.php?id=9430 Профил на Palermocalcio.it]</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1993|11|15}} | cityofbirth = {{роден во|Лагуна Ларга|}} | countryofbirth = [[Аргентина]] | nationality = {{flagsport|ARG}} [[Аргентина]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 21 | position = [[Напад (фудбал)|напаѓач]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Instituto}} | years1 = 2011-2012 | caps1 = 38 | goals1 = 17 | clubs1 = {{Fb team Instituto}} | years2 = 2012-2015 | caps2 = 90 | goals2 = 21 | clubs2 = {{Fb team Palermo}} | years3 = 2015-2022 | caps3 = 210 | goals3 = 82 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | years4 = 2022- | caps4 = 0 | goals4 = 0 | clubs4 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2015– | nationalcaps1 = 34 | nationalgoals1 = 3 | nationalteam1 = {{flagsport|ARG}} [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|Аргентина]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Пауло Бруно Ексекиел Дибала''' (роден на [[15 ноември]] [[1993]] во [[Лагуна Ларга]]) е [[Аргентина|аргентински]] [[фудбалер]], [[Напад (фудбал)|напаѓач]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|аргентинската репрезентација]]. == Животопис == Во Аргентина, тој бил наречен ''La Joya'' (превод на мак. ''скапоцен камен'').<ref>{{es}} [http://www.foxsportsla.com/futbol/Joya-en-la-mira-El-Benfica-sigue-al-joven-Dybala-20111024-0004.html ¡Joya en la mira! El Benfica sigue al joven Dybala] Foxsportsla.com</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 La joya que tienta] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20141006133157/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=66566 |date=2014-10-06 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 Los maestros de la “joya”] {{Семарх|url=https://archive.is/20121230031329/http://www.lmcordoba.com.ar/nota.php?ni=71388 |date=2012-12-30 }} lmcordoba.com.ar</ref><ref>{{es}} [http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html "La Joya está bien"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140924053654/http://www.ole.com.ar/instituto/Joya-bien_0_674932859.html |date=2014-09-24 }} ole.com.ar</ref> Неговиот дедо Болеслав Дибала е по потекло од [[Полска]];<ref>{{pl}} [http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami,1,5080257,wiadomosc.html Paulo Dybala - "nowy Messi" z polskimi korzeniami] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120405234500/http://sport.onet.pl/pilka-nozna/inne-ligi/paulo-dybala-nowy-messi-z-polskimi-korzeniami%2C1%2C5080257%2Cwiadomosc.html |date=2012-04-05 }} sport.onet.pl</ref> додека неговото семејство, исто така, има италијанско потекло.<ref name=record12milioni>[http://corrieredelmezzogiorno.corriere.it/napoli/notizie/sport/2012/12-luglio-2012/-scatta-raduno-rosanero-25-convocati-assente-giustificato-talento-dybala-201985057485.shtml Scatta il raduno rosanero: 25 convocati. Assente giustificato il talento Dybala] corrieredelmezzogiorno.corriere.it</ref> Благодарение на мајката на неговата баба, му било дозволено да добие [[италијанско државјанство]] на 13 август [[2012]] година.<ref name=cittadinanza>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tuttomercatoweb.com/serie-a/esclusiva-tmw-palermo-dybala-e-cittadino-italiano-376629|title=Palermo, Dybala è cittadino italiano|website=tuttomercatoweb.com|date=14 август 2012|accessdate=4 јуни 2015}}</ref> ==Клупска кариера== ===Почетоците во Институто=== Растејќи како дете започнал да игра фудбал во екипата на [[ФК Институто|Институто од Кордоба]]. На возраст од десет години бил поканет на проби во [[ФК Њуелс Олд Бојс|Њуелс Олд Бојс]], но неговиот татко претпочитал тој да остане во Институто заради блискоста до дома. Кога имал петнаесет години, тој го загубил својот татко, па одлучил да се пресели во [[Кордоба]] каде ќе живее и ќе и се посвети на својата професионална кариера. Сезоната 2011-2012 во која Институто се натпреварувале во [[Примера Б Насионал]] била неговата прва сезона како професионалец, со договор вреден 900 [[евро|€]] годишно, (или 4.000 пезоси годишно) односно минималната плата во клубот. Тој дебитирал за првиот тим на Институто на 13 август [[2011]], во натпреварот Институто-[[Клуб Атлетико Уракан|Уракан]] 2-0, во првото коло од сезоната, играјќи како стартер до 71-вата минута кога бил заменет со [[Марсело Бергезе]]. Својот прв гол Дибала го постигнал во следното коло, на 20 август, во натпреварот [[Клуб Атлетико Алдосиви|Алдосиви]]-Институто 2-2; неговиот гол бил за моментален резултат 1-1. Во натпреварот против [[Клуб Атлетико Атланта|Атланта]], кој се одиграл на 8 октомври во рамките на десеттото коло од првенството, Дибала за првпат бил повеќекратен стрелец, постигнувајќи [[хет-трик]] во убедливата победа со 4-0 во гости. Регуларниот дел од сезоната го затворил со 38 настапи и 17 гола, вклучувајќи уште еден хет-трик во победата со 4-1 на гостувањето кај [[Клуб Спортиво Десампарадос|Спортиво Десампарадос]] на 26 март [[2012]] (26-то коло); иако за него ова била дебитантска сезона, бил еден од најдобрите играчи во лигата. Исто така, тој поставил четири рекорди: станал најмладиот играч кој постигнал гол кршејќи го рекордот на легендарниот [[Марио Кемпес]], бил првиот кој одиграл 38 последователни натпревари во професионалната лига на земјата повторно надминувајќи го Кемпес, бил првиот кој успеал да постигне два хет-трика во една сезона и да постигне гол во шест натпревари по ред (од 22-рото до 27-мото коло), надминувајќи го претходниот рекорд за постигнување гол во четири последователни натпревари кој бил поставен од неколку играчи. ===Палермо=== [[Податотека:Paulo Dybala 1555 (cropped).jpg|left|thumb|205px|Пауло Дибала изведува корнер за [[УС Чита Палермо|Палермо]].]] Откако бил откриен од страна на скаутот од Јужна Америка, [[Густаво Маскарди]] (кој во моментов е негов агент), тој му го препорачал на својот добар пријател [[Шон Солјано]], тогашниот спортски директор на [[италија]]нската екипа [[ФК Палермо|Палермо]], па клубот од Сицилија го купува Дибала од Институто уште во текот на сезоната. На 28 април 2012 година претседателот на Палермо неофицијално најавил купување на играчот за сума од 12 милиони [[евро|€]] (вклучувајќи ги сите такси и бонуси, што претставува рекорден трансфер на клубот), плус аванс од 3.5 милиони евра кој веќе биле платени претходно. Два дена подоцна завршила исплатата на последната од петте рати од страна на британската компанија Пенсилхил Лимитед, која ги добила сите права на играчот; веднаш потоа аргентинската екипа најавила дека договорот за премин на Дибала во Палермо веќе не е во нивна надлежност. Институто ја завршил сезоната на третото место после поразот во последното коло од сезоната поради што не успеале да изборат промоција во Првата лига на Аргентина; Дибала учествувал потоа и во двата натпревари од плејофот против [[Клуб Атлетико Сан Лоренцо де Алмагро|Сан Лоренцо]] завршувајќи со вкупен резултат 3-1. Откако ги поминал медицински тестови во месец мај, на 20 јули 2012 официјално потпишал договор со Палермо на четири години, за плата од 500.000 € која би можела да се зголеми во зависност според постигнатите цели, и лични и на тимот. По потпишувањето на договорот го избрал дресот со број 9., кој ќе го носи за време на целата своја кариера во Палермо. [[File:Paulo Dybala 1553 (cropped).jpg|thumbnail|Дибала во акција против [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 2015.]] Своето деби во [[Серија А 2012-2013|италијанското првенство]] во дресот на Палермо го направил во второто коло од сезоната 2012-2013 во натпреварот [[СС Лацио|Лацио]]-Палермо (3-0), влегувајќи во игра од клупата за резерви во 58-мата минута на местото на [[Фабрицио Миколи]]. Во осмата рунда на првенството, ремито 0-0 против [[ФК Торино|Торино]], за првпат играл како стартер до 55-тата минута кога бил заменет од Миколи. На 11 ноември, во дванаесеттото коло од сезоната, тој постигнал двата гола (негови први во Серија А) во својот втор натпревар како стартер, помагајќи им на ''росанеро'' да ја победат [[ФК Сампдорија|Сампдрорија]] со 2-0. Сезоната завршила со испаѓање на Палермо во [[Серија Б]], откако на 12 мај 2013 биле поразени со 1-0 на гостувањето кај [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] во 37-мото коло. Дибала ја завршил сезоната со 27 настапи и 3 гола (последниот бил против Лацио во 21-вото коло) во Серија А и еден настап во [[Фудбалски куп на Италија|Купот на Италија]]. По завршувањето на италијанското првенство Дибала се вратил дома на одмор, каде што, како гостин на неговиот стар тим, бил прикажан во "Las Glorias del Futbol", галеријата, во која се претставени најистакнатите играчи во историјата на црвено-белите.<ref>{{es}} [http://mundod.lavoz.com.ar/futbol/paulo-dybala-y-julio-chiarini-glorias-del-futbol Paulo Dybala y Julio Chiarini, glorias del fútbol] mundod.lavoz.com.ar</ref> Својот прв гол во сезоната 2013-2014 во [[Серија Б]] го постигнал на 1 март 2014 година, во победата со 2-1 над Бари и тој се покажал како одлучувачки. На 3 мај [[2014]] година, со победата над [[Новара Калчо|Новара]] на гости со 1-0, Палермо изборил промоција во Серија А - враќање во елитата по само една сезона отсуство. Сезоната ја завршил со 28 првенствени настапи (на кој постигнал 5 гола) и два во италијанскиот куп. Сезоната [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] ја започнал со гол уште во првото коло од [[Серија А 2014-2015|Серија А]], ремито 1-1 на домашен терен со Сампдорија на 31 август 2014 година. На 2 ноември го изедначенил својот број на постигнати голови во една сезона во Серија А, 3, постигнувајќи гол во победата со 2-0 над [[ФК Милан|Милан]] на [[Сан Сиро]]. На 24 ноември го постигнал својот петти гол за сезоната, во натпреварот Џенова-Палермо 1-1. Шест дена подоцна во победата над [[ФК Парма|Парма]] со 2-1 го постигнал својот шести гол со што го надминал својот личен рекорд за постигнати голови во една сезона од неговото доаѓање во Италија. На 6 декември 2014 година, во натпреварот од 14-тото коло против [[ФК Торино|Торино]] (што завршил 2-2), го постигна својот седми гол во сезоната; точно еден месец подоцна постигнал два гола во победата со 5-0 над [[ФК Калјари Калчо|Каљари]]. На 2 мај 2015 година, на гостувањето кај [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]] (0-0) во 34-тото коло од сезоната, за првпат бил капитен на тимот, поради отсуството на [[Едгар Барето]], [[Стефано Сорентино]] и [[Синиша Анѓелковиќ]]. Сезоната ја завршил со 34 настапи во Серија А на кој постигнал 13 гола и 10 асистенции. ===Јувентус=== ====2015-2018; Три домашни двојни круни и европско финале==== На 4 јуни 2015, Дибала потпишал петгодишен договор со [[ФК Јувентус|Јувентус]] во трансфер вреден 32 милиони евра. Играчот бил претставен на 14 јули, кога го избрал дресот со број 21, претходно носен од славниот италијански фудбалер [[Андреја Пирло]]. Своето деби за Јувентус го направил на 8 август, влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Кингсли Коман]] во 61-вата минута од натпреварот за [[Суперкуп на Италија 2015|Суперкупот на Италија]] против [[СС Лацио|Лацио]] во [[Шангај]]. Во 73-тата минута од истиот натпревар, тој го постигнал својот прв гол во дресот на Јувентус вториот гол за ''бјанконерите'' во натпреварот, на асистенција на [[Пол Погба]] во победата со 2-0.<ref>{{наведени вести|title=Juventus 2-0 Lazio: Mario Mandzukic and Paulo Dybala hand Juve win as new strikers seal Italian Super Cup for Serie A champions|url=http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-3190373/Juventus-2-0-Lazio-Mario-Mandzukic-Paulo-Dybala-hand-Juve-win-new-strikers-seal-Italian-Super-Cup-Serie-champions.html|accessdate=8 August 2015|work=Daily Mail|date=8 August 2015}}</ref> Така, тој го освоил својот прв трофеи со новиот клуб уште во својот прв настап. Својот прв првенствен погодок го постигнал на 30 август против [[ФК Рома|Рома]] во поразот на гости со 2-1.<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.legaseriea.it/it/serie-a-tim/match-report/2015-16/UNICO/UNI/2/ROMJUV|title=Roma 2 - 1 Juventus|date=}}</ref> На 15 септември 2015 го направил своето деби во европските натпреварувања, на гостувањето во Англија кај [[ФК Манчестер Сити|Манчестер Сити]] во победата со 2-1 во првото коло од групната фаза на [[УЕФА Лига на Шампиони 2015/16|Лигата на шампионите]], влегувајќи во игра од клупата за резерви во 77-мата минута на местото на [[Марио Манџукиќ]].<ref>{{Наведена мрежна страница||url = http://www.calciomercato.com/news/manchester-city-juventus-1-2-il-tabellino-912253|title= Manchester City-Juventus 1-2: il tabellino|date=}}</ref> Својот прв погодок за сезоната во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|Купот на Италија]] го постигнал на 16 декември 2015 против [[ФК Торино|Торино]] за моментален резултат 3-0, во победата со 4-0, во натпревар од [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Осминафинале|осминафиналето на турнирот]].<ref>{{Наведена мрежна страница|author = Stefano Cantalupi|url = http://www.gazzetta.it/Calcio/Coppa-Italia/16-12-2015/coppa-italia-juve-quarti-4-0-torino-derby-zaza-pogba-dybala-1301315299265.shtml|title = Coppa Italia, Juve ai quarti: 4-0 al Torino nel derby|accessdate = 17 декември 2015|editor = La Gazzetta dello Sport|date = 16 декември 2015}}</ref> На 23 февруари [[2016]] тој го постигнал својот прв погодок во својата кариера во европските натпреварувања во натпреварот Јувентус-[[ФК Бајерн Минхен|Бајерн Минхен]] 2-2, стрелајќи прецизно за моментален резултат 1-2 и враќање на Јувентус во натпреварот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url = http://www.tuttosport.com/news/calcio/champions-league/2016/02/23-8820117/dybala-sturaro_cuore_juventus_2-2_e_i_gol_del_bayern_erano_irregolari/|title = Dybala-Sturaro cuore Juventus: 2-2. E i gol del Bayern erano irregolari|website = [[Tuttosport]]|author = Elvira Erbì|date = 23 февруари 2016|accessdate = 24 февруари 2016}}</ref> Со двата гола против [[ФК Сампдорија|Сампдорија]] во победата на домашен терен со 5-0 во последното коло од [[Серија А 2015-2016]], Дибала завршил на второто место на списокот на стрелците со 19 постигнати гола (зад [[Гонсало Игуаин]] кој имал 36), но она што е поважно го освоил своето прво [[скудето]] во кариерата. Дибала играл и во [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016#Финале|финалето на Купот на Италија]], каде неговиот Јувентус го победил Милан со 1-0 по [[Продолжеток (спорт)|продолженија]]. Својата прва сезона во црно-белиот дрес ја завршил со 46 настапи во сите натпреварувања и 23 постигнати гола. [[Податотека:Dybala 2017 (edited).jpg|thumb|left|Дибала со Јувентус во 2017.]] [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|Следната сезона]] на Дибала му бил понуден дресот со број 10, по заминувањето на [[Пол Погба]] во [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] во летото 2016 година, меѓутоа аргентинецот го одбил претпочитајќи да го задржи дресот со број 21 што го носел за време на неговата прва сезона во клубот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.calciomercato.com/en/news/juve-dybala-turns-down-the-number-10-jersey-from-del-piero-to-po-729257|title=Juve, Dybala turns down the number 10 jersey. From Del Piero to Pogba it's the end of an era|publisher=Calciomercato|author=Marco Demicheli|date=5 September 2016|accessdate=6 September 2016}}</ref> По тешкиот почетокот на сезоната без постигнат гол, својот прв погодок за сезоната 2016-2017 го постигнал на 27 септември, во победата со 4-0 на гости над [[ГНК Динамо Загреб|Динамо Загреб]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17#Групна фаза|групната фаза на Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thescore.com/news/1112908|title=Watch: Dybala nets absolute screamer as Juventus crushes Dinamo Zagreb|publisher=The Score|author1=Gianluca Nesci|date=27 December 2016|accessdate=8 December 2016}}</ref> Тој го постигнал својот прв гол во [[Серија А 2016-2017|Серија А]] за време на викендот од истата недела, на 2 октомври, во победата со 3-0 над [[ФК Емполи|Емполи]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|title=Empoli 0 Juventus 3: Dybala, Higuain on target in comfortable victory|publisher=Yahoo.com|date=2 October 2016|accessdate=8 December 2016|archive-date=2018-08-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20180807185912/https://sports.yahoo.com/news/empoli-0-juventus-3-dybala-122322896.html|url-status=dead}}</ref> На 22 октомври во поразот со 1-0 од Милан, Дибала се здобил со повреда поради која пропуштил повеќе натпревари во првиот дел од сезоната.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2016/10/16/dybala-accende-il-motore-per-mandare-allegri-in-fuga58.html|title=Dybala accende il motore per mandare Allegri in fuga|author=Emanuele Gamba|publisher=la Repubblica|date=16 октомври 2016|p=58}}</ref> Тој се вратил во акција на 7 декември во последното коло од групната фаза на Лигата на шампионите против Динамо Загреб во [[Торино]], играјќи ги последните 10-тина минути од натпреварот во победата со 2-0. На 23 декември, во Суперкупот на Италија игран во [[Доха]] (натпреварот завршил 1-1 по продолженијата), Дибала го промашил одлучувачкиот пенал во пенал-серијата после кој Јувентус бил поразен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/23-12-2016/supercoppa-juventus-milan-4-5-rigori-decide-errore-dybala-180155596582.shtml|title=Supercoppa, Juventus-Milan 4-5 dopo i rigori: decide l'errore di Dybala|author=Marco Pasotto|date=23 декември 2016}}</ref> На 28 февруари 2017, Дибала постигнал два гола во првиот натпревар од полуфиналето на [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|Купот на Италија]] на домашен терен против [[ФК Наполи|Наполи]] (завршил 3-1 за Јувентус), и двата реализирајќи удари од белата точка. На 11 април, го одбележува својот прв натпревар во кој постигнал два гола во Лигата на шампионите против [[ФК Барселона|Барселона]] во победата со 3-0 во првиот натпревар од четвртфиналето.<ref>{{наведени вести|url=http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2017/04/12/anche-la-juve-sa-fare-il-circo-dybala-domatore-del-passo38.html|title=Anche la Juve sa fare il circo Dybala domatore del Barça la semifinale è a un passo|author=Emanuele Gamba|journal=la Repubblica|date=12 април 2017|p=38}}</ref> На 13 април, Дибала потпишал нов договор со Јувентус во трајност до 2022 година.<ref>[http://www.ju1897.net/2017/04/zvanicno-dybala-potpisao-do-2022-godine.html Zvanicno:Dybala potpisao do 2022 godine] ju1897.net</ref><ref>[https://www.transfermarkt.co.uk/argentina-international-dybala-extends-contract-with-juventus/view/news/271079 Argentina international Dybala extends contract with Juventus] transfermarkt.co.uk</ref> На 17 мај, Јувентус го освоил првиот трофеј за сезоната триумфирајќи во Купот на Италија со победа од 2-0 над [[СС Лацио|Лацио]] во финалето, втора титула по ред во ова натпреварување за Дибала;<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/17-05-2017/coppa-italia-juve-lazio-2-0-gol-dani-alves-bonucci-storico-tris-bianconero-200372957935.shtml|title=Coppa Italia, Juve-Lazio 2-0: gol di Dani Alves e Bonucci, storico tris bianconero|author=Marco Fallisi|date=17 мај 2017}}</ref> четири дена подоцна, тој постигнал еден од трите гола на Јувентус во победата со 3-0 над [[ФК Кротоне|Кротоне]] со која клубот го освоил своето шесттото скудето по ред (второ за Дибала).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/21-05-2017/juventus-crotone-3-0-bianconeri-leggenda-gol-mandzukic-dybala-alex-sandro-200456108092.shtml|title=Juventus-Crotone 3-0, bianconeri nella leggenda: gol di Mandzukic, Dybala e Alex Sandro|author=Jacopo Gerna|date=21 мај 2017}}</ref> На 3 јуни во [[Кардиф]], Дибала бил стартер за Јувентус во неговото прво финале во Лигата на шампионите, во кое сепак ''бјанконерите'' биле поразени со 1-4 од [[ФК Реал Мадрид|Реал Мадрид]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://it.uefa.com/uefachampionsleague/season=2017/matches/round=2000787/match=2019641/postmatch/report/index.html|title=Real, poker e leggenda: la Juve si inchina|author=Fabio Balaudo|date=3 јуни 2017}}</ref> [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|Третата сезона]] во Јувентус ја започнал со нов број, откако на 9 август 2018 било потврдено дека тој ќе го носи дресот со број 10, кој во минатото го носеле многу славни фудбалери на торинскиот клуб.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-10.php|title=Dybala 10|publisher=juventus.com|date=9 August 2017}}</ref> Во својот прв настап за сезоната, Дибала постигнал два гола во [[Суперкуп на Италија 2017|Суперкупот на Италија 2017]], во поразот со 3-2 од [[СС Лацио|Лацио]] на 13 август. На 15 август, тој се нашол на шестото место на листата за наградата [[УЕФА Фудбалер на годината|Фудбалер на годината 2017]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uefa.com/insideuefa/about-uefa/news/newsid=2492844.html|title=Buffon, Messi and Ronaldo on Player of the Year shortlist|publisher=UEFA.com|date=15 August 2017|accessdate=15 August 2017}}</ref>. На 26 истиот месец го постигнал својот прв [[хет-трик]] во кариерата во победата на Јувентус со 4-2 на гостувањето кај [[ФК Џенова|Џенова]];<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/sport/football/41062113|title=Genoa 2-4 Juventus|publisher=BBC.com|date=26 August 2017|accessdate=27 August 2017}}</ref> повторувајќи го истото на 17 септември во победата на ''бјанконерите'' со 3-1 над [[УС Сасуоло Калчо|Сасуоло]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.juventus.com/en/news/news/2017/dybala-masterclass-at-the-mapei.php|title=Dybala masterclass at the Mapei|publisher=Juventus.com|date=17 September 2017|accessdate=18 September 2017}}</ref> На 11 март 2018, Дибала ги постигнал двата гола во победата со 2–0 на домашен терен над [[Удинезе Калчо|Удинезе]] во Серија А; неговиот прв гол во натпреварот бил неговиот 100-ти гол во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Juventus/11-03-2018/juve-udinese-dybala-fa-paura-dipende-tutto-noi-250851105440.shtml|title=Juventus-Udinese, Dybala fa paura: "Dipende tutto da noi"|publisher=La Gazzetta dello Sport|language=it|author1=Jacopo Gerna|date=11 March 2018|accessdate=11 March 2018}}</ref> Сезоната ја завршил освојувајќи уште една домашна двојна круна со Јувентус, а тој бил најдобриот стрелец на клубот за сезоната со 26 гола во сите натпреварувања (22 од нив во [[Серија А 2017-2018|првенството]]). ====2018-2022; Успони и падови==== На 1 септември 2018, Дибала го имал својот 100-ти настап за Јувентус во Серија А, влегувајќи како замена во победата со 2–1 над [[ФК Парма|Парма]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2018/08/30/serie-a-calendario-orari-come-vedere-terza-giornata.html |title=Calendario Serie A, la terza giornata: orari, programma partite e come vederle |publisher=Sky.it |language=it |date=30 August 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/01-09-2018/parma-juventus-1-2-gol-mandzukic-gervinho-matuidi-290650448057.shtml |title=Parma-Juventus 1-2: gol di Mandzukic, Gervinho e Matuidi |publisher=La Gazzetta dello Sport |language=it |author1=Luca Bianchin |date=1 September 2018 |accessdate=2 September 2018 }}</ref> На 2 октомври, Дибала постигнал [[хет-трик]] во победата со 3–0 на домашен терен над [[ФК Јанг Бојс|Јанг Бојс]] во групната фаза од [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|Лигата на шампионите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.football-italia.net/128798/dybala-i-wanted-game|title=Dybala: 'I wanted a game like this'|publisher=Football Italia|date=2 October 2018}}</ref> Во следниот натпревар на Јувентус од Лигата на шампионите на 23 октомври, Дибала го постигнал единствениот погодок во победата со 1–0 на гостувањето кај [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]].<ref>{{наведени вести|url=https://www.skysports.com/football/man-utd-vs-juventus/401859|title=Manchester United 0–1 Juventus|publisher=skysports.com|author=Pete Hall|date=24 October 2018|accessdate=14 December 2018}}</ref> На 27 октомври, за првпат во кариерата излегол на терен како [[Капитен|капитен]] на ''бјанконерите'', во натпреварот против [[ФК Емполи|Емполи]] што завршил 2-1 за Јувентус.<ref>{{cite tweet|author=Paulo Dybala|user=@PauDybala_JR|number=1056246393235521536|title=La prima da capitano non si dimentica mai|date=27 октомври 2018}}</ref> Со доаѓањето на [[Кристијано Роналдо]], Дибала често бил користен надвор од својата позиција во поповлечена улога од страна на тренерот Алегри; како резултат на ваквата промена на позицијата, како и борбата со повредите, тој имал евидентен пад во формата, а и неговата ефективност значително се намалила, бидејќи успеал да постигне само пет гола на 30 првенствени натпревари, односно 10 голови во 42 настапи во сите натпреварувања. Сепак, на 16 јануари 2019, тој го одиграл целиот натпреварот во [[Суперкуп на Италија 2018|Суперкупот на Италија]] игран во [[Џеда]], во кој ја освоил својата втора титула во кариерата во ова натпреварување откако Јувентус го победил {{Fb team (N) Milan}} со 1-0. На 20 април 2019, го освоил своето четврто скудето со Јувентус. По разочарувачката сезона, Дибала првично бил поврзуван со преселба во [[Премиер лига на Англија|Премиер лигата]], од каде интерес покажале екипите на [[ФК Манчестер Јунајтед|Манчестер Јунајтед]] и [[ФК Тотенхем Хотспар|Тотнхем]], но на крајот тој сепак останал во Јувентус.<ref name="reason">{{cite web |url=https://www.fourfourtwo.com/news/paulo-dybala-juventus-tottenham-man-utd-reason-he-did-not-want-join |title=Paulo Dybala reveals the reason he didn't want to join Manchester United or Tottenham this summer |publisher=FourFourTwo |date=9 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> Иако првично не бил во преден план кај новиот тренер на клубот [[Маурицио Сари]], тој сепак се пробил во стартната и го постигнал својот прв гол за сезоната на 6 октомври 2019 година, во победата со 2–1 на гости над [[ФК Интер|Интер]] во [[Дерби на Италија|Дербито на Италија]], за да му помогне на неговиот тим да ги надмине „нероаѕурите“ на врвот на табелата во Серија А.<ref name="reason"/><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/sport/football/49939525 |title=Inter Milan 1–2 Juventus |publisher=BBC Sport |date=6 October 2019 |access-date=24 November 2019 }}</ref> На 7 декември, тој го направил својот 200-ти настап за Јувентус во поразот со 3-1 на гостувањето кај Лацио во Серија А.<ref>{{cite web |url=https://espanol.eurosport.com/futbol/dybala-disputa-su-200-partido-con-el-juventus_sto7568113/story.shtml |title=Dybala disputa su 200 partido con el Juventus |publisher=Eurosport |language=es |date=8 December 2019 |access-date=9 December 2019 }}</ref> На 22 декември, против истиот противник во поразот со истиот резултат само сега во натпревар за [[Суперкуп на Италија 2019|Суперкупот на Италија]], аргентинецот го постигнал единствениот гол за Јувентус, станувајќи [[Список на стрелци во Суперкупот на Италија|најдобар стрелец досега во историјата на ова натпреварување]]. Со избувнувањето на [[Пандемија на КОВИД-19|Пандемијата на КОВИД-19]], што довела до неодредено суспендирање на италијанското првенство и сите други натпреварувања, во март 2020 година и самиот Дибала се заразил со вирусот [[SARS-CoV-2]],<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/en/news/news/2020/covid-19--third-positive-player.php|title=COVID-19, Third player to test positive|date=21 март 2020|access-date=22 март 2020|language=en}}</ref> од кои последователно оздравел.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/covid-19-guarito-paulo-dybala|title=Covid-19, guarito Paulo Dybala - Juventus|access-date=2022-07-21}}</ref> По поразот во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]] против [[ФК Наполи|Наполи]] на [[Изведување пенали (фудбал)|пенали]], за кој и самиот тој бил заслужен бидејќи бил еден од играчите на Јувентус кој промашиле, придонесот на Дибала по продолжувањето на првенството и последователниот успех на ''бјанконерите'' бил мошне важен затоа што тој забележал 4 гола и 2 асистенции во 9-те натпревари во [[Серија А 2019-2020|Серија А]] во кои настапил.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2019-2020/paulo-dybala-dal-quasi-addio-alla-juventus-a-un-anno-da-leader-la-miglior-giocata-di-sarri_sto7816541/story.shtml|title=Paulo Dybala, dal quasi addio alla Juventus a un anno da leader: la miglior giocata di Sarri|date=2020-07-28|access-date=2022-07-21}}</ref> По завршувањето на сезоната, тој бил прогласен за [[Серија А награди#Најдобар играч|МВП на Серија А 2019-2020]].<ref>{{Cite web|url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/gli-mvp-della-stagione-2019-2020|title=GLI MVP DELLA STAGIONE 2019/2020|access-date=2022-07-21}}</ref> [[Податотека:Juventus vs. FC Zenit Saint Petersburg, 2 November 2021 34.jpg|thumb|Дибала играјќи за {{Fb team (N) Juventus}} во натпревар од [[УЕФА Лига на шампиони|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]].]] Спротивно на претходната, сезоната 2020-2021 била многу разочарувачка за Дибала, бидејќи напаѓачот се соочил со голем број на повреди. Својот прв гол го постигнал на 4 ноември 2021, во победата со 4-1 над [[ФК Ференцварoш|Ференцварош]] во [[УЕФА Лига на шампиони 2020/21|Лигата на шампионите]], по големата грешка на противничкиот голман [[Денеш Дибус]].<ref>{{Cite web|url=https://www.uefa.com/uefachampionsleague/match/2029410--ferencvaros-vs-juventus/|title=Ferencváros-Juventus &#124; UEFA Champions League|website=UEFA.com}}</ref> На 12 мај 2021 година, во гостинската победа во домашниот шампионат над Сасуоло (3-1), Дибала го постигнал својот 100-ти гол за Јувентус во кариерата.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/100-volte-ronaldo-e-dybala-tre-punti-con-il-sassuolo|title=100 VOLTE RONALDO E DYBALA, TRE PUNTI CON IL SASSUOLO|date=12 мај 2021|access-date=12 мај 2021}}</ref> На 2 ноември 2021 година, со двата гола во [[УЕФА Лига на шампиони 2021/22|Лигата на шампионите]] против [[ФК Зенит Санкт Петербург|Зенит Санкт Петербург]] (4-2), Дибала, со 106 гола, го надминал [[Мишел Платини]] во рангирањето на најплодните стрелци на Јувентус.<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/it/notizie/juventus-zenit-dybala-platini/9toc1ctkvpwl1gge78btuylbt|titolo=Dybala fa 106 con la Juventus e supera Platini: l'esultanza è un omaggio a "Le Roi"|author=Antonio Torrisi|date=3 ноември 2021|access-date=6 декември 2021}}</ref> Во меѓувреме, и покрај предусловите на почетокот на сезоната, приближувањето на крајот на рокот за постигнување договор и ќор-сокакот во однос на преговорите за обновување помеѓу Дибала и „Старата дама“, резултирало на 21 март 2022 клубот од Пиемонт да прекине со понатамошни понуди да го убедува играчот, што дефинитивно го одредило неговото збогување со црно-белиот дрес.<ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/juventus/juve-la-conferma-di-arrivabene-dybala-non-ha-rinnovato_47714316-202202k.shtml|title=Juve, la conferma di Arrivabene: "Dybala non ha rinnovato"|access-date=2022-03-21}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/mercato/juve-fumata-nera-dybala-non-rinnova-addio-a-fine-stagione_47688421-202202k.shtml|title=Juve, fumata nera: Dybala non rinnova, addio a fine stagione|access-date=2022-03-21}}</ref> Во исто време, за прв пат во седум сезони со Јувентус, Дибала ја завршил годината без да може да додаде ниту еден трофеј на своето конто, со оглед на поразите во финалето на [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|Купот на Италија]] и во [[Суперкуп на Италија 2021|Суперкупот на Италија]] против Интер.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2021-2022/juventus-zero-titoli-dopo-10-anni-la-prima-stagione-dell-allegri-bis-e-un-fallimento-oppure-no_sto8921167/story.shtml|title=Juventus, zero titoli dopo 10 anni: la prima stagione dell'Allegri-bis è un fallimento oppure no?|date=2022-05-12|access-date=2022-07-21}}</ref> На 15 мај 2022, Дибала на социјалните мрежи објавил дека ќе го напушти Јувентус на крајот од сезоната.<ref>{{Cite web |date=15 May 2022 |title=Paulo Dybala confirms Juventus departure at end of season |url=https://www.espn.in/football/soccer-transfers/story/4666593/paulo-dybala-confirms-juventus-departure-at-end-of-season |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20220516031018/https://www.espn.in/football/soccer-transfers/story/4666593/paulo-dybala-confirms-juventus-departure-at-end-of-season |archive-date=16 May 2022 |access-date=18 May 2022 |website=[[ESPN]] |language=en}}</ref> Дибала го одиграл својот последен натпревар за Јувентус следниот ден, на домашен терен против против Лацио, кога бил заменет од [[Мартин Палумбо]] во 78-мата минута за да добие овации од навивачите.<ref>{{Cite web |last=JuventusNews24 |first=Redazione |date=2022-05-16 |title=Esordio Palumbo: prima in maglia Juve per il classe 2002 |url=https://www.juventusnews24.com/esordio-palumbo-prima-squadra-juve-lazio-dybala-under-23/ |access-date=2022-05-16 |website=Juventus News 24 |language=it-IT}}</ref> Тој гo напуштил клубот од [[Торино]] со 293 настапи и 115 гола, што го прави моментално деветти најдобар стрелец во историјата на ''бјанконерите'' (изедначен со [[Роберто Баџо]]), и со освоени вкупно 12 трофеи.<ref>{{cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/suerte-paulo|title=Suerte, Paulo!|date=2022-06-30}}</ref> ===Рома=== На 20 јули 2022, Дибала потпишал тригодишен договор со {{Fb team (N) Roma}} во трајност до 30 јуни 2025.<ref>{{Cite web |title=Paulo Dybala signs for Roma! |url=https://www.asroma.com/en/news/2022/7/paulo-dybala-signs-for-roma |access-date=2022-07-20 |website=www.asroma.com |language=en}}</ref><ref>{{Cite news |title=Argentine Dybala joins Roma on free transfer |language=en-GB |work=BBC Sport |url=https://www.bbc.com/sport/football/62204021 |access-date=2022-07-20}}</ref> == Репрезентативна кариера == Во [[2011]] година тој бил повикан од страна на [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 17 години|аргентинската репрезентација под 17 години]] за [[Панамерикански игри 2011|16-тите Панамерикански игри]],<ref>{{наведени вести|url=http://www.cadena3.com/post_ampliado.asp?archivo=131113&post=83582 |title=Dybala se ilusiona con ir a los Panamericanos de Guadalajara |publisher=Cadena 3 |date=2 септември 2011 |language=es}}</ref> но потоа не учествувал. На 19 јули 2012 година го добил првиот повик од [[Фудбалска репрезентација на Аргентина под 20 години|репрезентацијата под 20 години]], но во сите натпревари во кој бил повикан останал неискоритена замена.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mediagol.it/articolo.asp?idNotizia=218172|title=Palermo: Dybala declina chiamata in Nazionale|website=Mediagol.it}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> На 22 септември 2015, Дибала го добил својот прв повик во [[Фудбалска репрезентација на Аргентина|сениорската репрезентација на Аргентина]] од [[Херардо Мартино]].<ref>{{наведени вести|url=http://www.ole.com.ar/seleccion/Tata-pipon_0_1435656723.html|language=es|title=El Tata no está pipón|date=22 септември 2015|editor=[[Olé (quotidiano)|Olé]]|accessdate=30 септември 2015}}</ref> Заради неговото полско и италијанско потекло, исто така, Дибала бил во можност да настапува и за [[Фудбалска репрезентација на Полска|полската]] и за [[Фудбалска репрезентација на Италија|италијанската репрезентација]], но играчот изјавил отворено дека се чувствува како аргентинец и дека тој отсекогаш сонувал да игра за ''гаучосите''.<ref>{{наведени вести|url=http://www.corrieredellosport.it/calcio/serie_a/palermo/2014/11/29-386072/Italia,+Dybala+dice+no%3A+%C2%ABGrazie+Conte,+ma+sogno+l'Argentina%C2%BB |title=Italia, Dybala dice no: «Grazie Conte, ma sogno l'Argentina» |publisher=Corriere dello Sport|date=29 ноември 2014 |accessdate=30 ноември 2014}}</ref> Дебитирал за сениорската репрезентација на 13 октомври 2015, во натпреварот [[Фудбалска репрезентација на Парагвај|Парагвај]] - Аргентина (0-0), во [[Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 - КОНМЕБОЛ|квалификациите за Светското првенство во Русија]], влегувајќи во игра во 74-тата минута на местото на [[Карлос Тевес]].<ref>{{Наведена мрежна страница|language=es|url=http://es.fifa.com/worldcup/matches/round=276453/match=300336833/index.html|title=Copa Mundial de la FIFA Rusia 2018™ - Partidos - Paraguay-Argentina - FIFA.com|accessdate=24 октомври 2015}}</ref> Во мај 2018, бил повикан на списокот од 23 фудбалери на селекорот [[Хорхе Сампаоли]] за [[Светско првенство во фудбал 2018|Светското првенство 2018]] во [[Русија]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/world-cup/argentina-world-cup-squad-paulo-dybala-mauro-icardi-a8362096.html |title=Argentina World Cup squad: Paulo Dybala included but Mauro Icardi misses out on 23-man group for Russia |publisher=The Independent |date=21 May 2018 |accessdate=17 June 2018 }}</ref> Дебитирал на турнирот на 21 јуни 2018, влегувајќи како замена на местото на [[Енцо Перес]] во поразот со 3-0 од [[Фудбалска репрезентација на Хрватска|Хрватска]] во [[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д|групната фаза]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.nytimes.com/2018/06/21/sports/world-cup/argentina-vs-croatia-lionel-messi.html |title=Croatia Buries Argentina’s World Cup Hopes in a Deep Hole |publisher=The New York Times |author1=TARIQ PANJA |date=21 June 2018 |accessdate=23 June 2018 }}</ref> Тоа бил неговиот единствен настап на првенството, на кое Аргентина била елиминирана во осминафиналето од [[Фудбалска репрезентација на Франција|Франција]] со 4–3.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.bbc.com/sport/live/football/43976007 |title=France 4-3 Argentina |publisher=BBC Sport |author=Emlyn Begley |date=30 June 2018 |accessdate=30 June 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraph.co.uk/world-cup/2018/06/30/france-vs-argentina-world-cup-2018-live-score-lionel-messi-latest/ |title=Kylian Mbappe destroys Argentina to send Lionel Messi and co home in World Cup thriller |publisher=The Telegraph |author1=Sam Wallace |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.thesun.co.uk/world-cup-2018/6663885/paulo-dybala-not-playing-argentina-world-cup/ |title=Why was Paulo Dybala not playing for Argentina at the World Cup? |publisher=The Sun |author1=Jim Sheridan |date=1 July 2018 |accessdate=1 July 2018 }}</ref> Својот прв гол за репрезентацијата, Дибала го постигнал на 21 ноември во победата со 2-0 против [[Фудбалска репрезентација на Мексико|Мексико]] во пријателски натпревар одигран во [[Мендоса (град)|Мендоса]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.independent.co.uk/sport/football/international/lionel-messi-argentina-mauro-icardi-paulo-dybala-mexico-friendly-lionel-scaloni-video-a8644151.html |title=Lionel Messi void filled by Mauro Icardi and Paulo Dybala as Argentina enjoy friendly win over Mexico |publisher=The Independent |date=21 November 2018 |accessdate=21 November 2018 }}</ref> Во мај 2019, Дибала бил повикан од селекторот [[Лионел Скалони]] во [[Состави на репрезентациите на Копа Америка 2019#Aргентина|составот]] на Аргентина за [[Копа Америка 2019]] во [[Бразил]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.si.com/soccer/2019/05/21/argentina-copa-america-squad-roster-messi-aguero-dybala-scaloni |title=Messi Leads Argentina's Copa America Squad; Icardi Omitted |publisher=Sports Illustrated |author1=Avi Creditor |date=21 May 2019 |accessdate=21 May 2019 }}</ref> Својот прв настап на турнирот го направил на 23 јуни против [[Фудбалска репрезентација на Катар|Катар]], влегувајќи од клупата за резерви на местото на [[Лаутаро Мартинес]] и му асистриал на [[Серхио Агуеро]] за вториот гол во победата со 2-0.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.beinsports.com/en/copa-america-2019/video/copa-america-2019-qatar-0-2-argentina-match-r/1224974 |title=Copa America 2019 - Qatar 0-2 Argentina - Match Report |publisher=www.beinsports.com |date=23 June 2019 |accessdate=24 June 2019 }}</ref> Во натпреварот за третото место против [[Фудбалска репрезентација на Чиле|Чиле]] на 6 јули, Дибала го направил својот прв старт на турнирот, и го постигнал вториот гол за Аргентина во победата со 2–1, помагајќи и на својата репрезентација да го освои бронзениот медал.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.espn.co.uk/football/copa-america/0/blog/post/3894006/messis-red-card-overshadows-argentinas-encouraging-win-and-chiles-end-of-an-era |title=Messi's red card overshadows Argentina's encouraging win and Chile's end of an era |publisher=ESPN FC |last1=Vickery |first1=Tim |date=6 July 2019 |accessdate=7 July 2019 }}</ref> === Хронологија на репрезентативните настапи === {{Репрезентативни настапи|ARG}} {{Cronopar|13-10-2015|Асунсион|PAR|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|75}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Парагвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|13-11-2015|Буенос Аирес|ARG|1|1|BRA|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|81}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Бразил|дет.]]}} {{Cronopar|17-11-2015|Баранкилја|COL|0|1|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|70}} {{yel|90+2}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Колумбија - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|01-09-2016|Буенос Аирес|ARG|1|0|URU|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{sent off|2|29|45}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Аргентина - Уругвај|дет.]]}} {{Cronopar|07-10-2016|Лима|PER|2|2|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|65}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (1-9 коло)#Перу - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|12-10-2016|Кордоба|ARG|0|1|PAR|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{subon|59}}|14=Кордоба (Аргентина)|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Парагвај|дет.]]}} {{Cronopar|09-06-2016|Мелбурн|BRA|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|69}}}} {{Cronopar|13-6-2017|Сингапур|SIN|0|6|ARG|-|Пријателска|}} {{Cronopar|31-8-2017|Монтевидео|URU|0|0|ARG|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|71}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Уругвај - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|5-9-2017|Буенос Аирес|ARG|1|1|VEN|-|Квалификации за Светско првенство|2018|13={{suboff|62}}|15=[[Додаток:Квалификации за Светско првенство во фудбал 2018 КОНМЕБОЛ - резултати и состави (10-18 коло)#Аргентина - Венецуела|дет.]]}} {{Cronopar|11-11-2017|Москва|RUS|0|1|ARG|-|Пријателска||13={{subon|87}}}} {{Cronopar|14-11-2017|Краснодар|ARG|2|4|NGA|-|Пријателска|13={{suboff|63}}}} {{Cronopar|21-6-2018|Нижни Новгород|ARG|0|3|CRO|-|Светско првенство|2018|Прва фаза|13={{subon|68}}|15=[[Светско првенство во фудбал 2018 - група Д#Аргентина - Хрватска|дет.]]}} {{Cronopar|12-9-2018|Ист Ратерфорд|COL|0|0|ARG|-|Пријателска|13={{subon|54}}}} {{Cronopar|11-10-2018|Ријад|IRQ|0|4|ARG|-|Пријателска}} {{Cronopar|16-10-2018|Џеда|BRA|1|0|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|58}}}} {{Cronopar|16-11-2018|Кордоба|ARG|2|0|MEX|-|Пријателска|13={{suboff|72}}|14=Кордоба (Аргентина)}} {{Cronopar|21-11-2018|Мендоса|ARG|2|0|MEX|1|Пријателска|13={{subon|81}}|14=Мендоса (град)}} {{Cronopar|26-3-2019|Тангер|MAR|0|1|ARG|-|Пријателска|13={{suboff|79}}}} {{Cronopar|8-6-2019|Сан Хуан|ARG|5|1|NIC|-|Пријателска|13={{subon|46}}|14=Сан Хуан (Аргентина)}} {{Cronopar|23-6-2019|Порто Алегре|QAT|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Прва фаза|13={{subon|76}}|15=[[Копа Америка 2019 - група Б#Катар - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|28-6-2019|Рио де Жанеиро|VEN|0|2|ARG|-|Копа Америка|2019|Четвртфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Венецуела - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|2-7-2019|Бело Хоризонте|BRA|2|0|ARG|-|Копа Америка|2019|Полуфинале|13={{subon|85}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Бразил - Аргентина|дет.]]}} {{Cronopar|6-7-2019|Сао Паоло|ARG|2|1|CHL|1|Копа Америка|2019|Натп. за 3. место|13={{suboff|67}}|15=[[Копа Америка 2019 - нокаут фаза#Натпревар за трето место|дет.]]}} {{Cronofin|20|1}} == Клупска статистика == ''Статистиката е ажурирана на 6 јуни 2015.'' {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- | [[ФК Институто сезона 2011-2012|2011-2012]] || {{знамеикона|ARG}} [[ФК Институто|Институто]] || [[Примера Б Насионал 2011-2012|БН]] || 38+2<ref>Плјеоф за промоција во [[Примера Дивизион (Аргентина)|Примера Дивизион]].</ref> || 17+0 || [[Фудбалски куп на Аргентина 2011-2012|КА]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 17 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2012-2013|2012-2013]] || rowspan=3|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Палермо|Палермо]] || [[Серија А 2012-2013|А]] || 27 || 3 || [[Фудбалски куп на Италија 2012-2013|КИ]] || 1 || 0 || || - || - || || - || - || 28 || 3 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2013-2014|2013-2014]] || [[Серија Б 2013-2014|Б]] || 28 || 5 || [[Фудбалски куп на Италија 2013-2014|КИ]] || 2 || 0 || - || - || - || - || - || - || 30 || 5 |- | [[УС Чита Палермо сезона 2014-2015|2014-2015]] || [[Серија А 2014-2015|А]] || 34 || 13 || [[Фудбалски куп на Италија 2014-2015|КИ]] || 1 || 0 || - || - || - || - || - || - || 35 || 13 |- !colspan="3"|Вкупно Палермо || 89 || 21 || || 4 || 0 || || - || - || || - || - || 93 || 21 |- || [[ФК Јувентус сезона 2015-2016|2015-2016]] || rowspan=7|{{знамеикона|ITA}} [[ФК Јувентус|Јувентус]] || [[Серија А 2015-2016|А]] || 34 || 19 || [[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2015/16|ЛШ]] || 7 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2015|СИ]] || 1 || 1 || 46 || 23 |- || [[ФК Јувентус сезона 2016-2017|2016-2017]] || [[Серија А 2016-2017|А]] || 31 || 11 || [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|КИ]] || 5 || 4 || [[УЕФА Лига на шампиони 2016/17|ЛШ]] || 11 || 4 || [[Суперкуп на Италија 2016|СИ]] || 1 || 0 || 48 || 19 |- || [[ФК Јувентус сезона 2017-2018|2017-2018]] || [[Серија А 2017-2018|А]] || 33 || 22 || [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|КИ]] || 4 || 1 || [[УЕФА Лига на шампиони 2017/18|ЛШ]] || 8 || 1 || [[Суперкуп на Италија 2017|СИ]] || 1 || 2 || 46 || 26 |- | [[ФК Јувентус сезона 2018-2019|2018-2019]] || [[Серија А 2018-2019|А]] ||30|| 5 ||[[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 2 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|ЛШ]] || 9 || 5 ||[[Суперкуп на Италија 2018|СИ]] || 1 || 0 || 42 || 10 |- || [[ФК Јувентус сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 33 || 11 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2019/20|ЛШ]] || 8 || 3 || [[Суперкуп на Италија 2019|СИ]] || 1 || 1 || 46 || 17 |- || [[ФК Јувентус сезона 2020-2021|2020-2021]] || [[Серија А 2020-2021|А]] || 20 || 4 || [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|КИ]] || 1 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2020/21|ЛШ]] || 5 || 1 ||[[Суперкуп на Италија 2020|СИ]] || 0 || 0 || 26 || 5 |- | [[ФК Јувентус сезона 2021-2022|2021-2022]] || [[Серија А 2021-2022|А]] || 29 || 10 || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|КИ]] || 4 || 2 || [[УЕФА Лига на шампиони 2021/22|ЛШ]] || 5 || 3 || [[Суперкуп на Италија 2021|СИ]] || 1 || 0 || 39 || 15 |- !colspan="3"|Вкупно Јувентус || 210 || 82 || || 24 || 11 || || 53 || 18 || || 6 || 4 || 293 || 115 |- | [[ФК Рома сезона 2022-2023|2022-2023]] || {{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Roma}} || [[Серија А 2022-2023|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2022-2023|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига Европа 2022-2023|ЛЕ]] || 0 || 0 || 0 || 0 ||0 || 0 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно во кариерата || 339 || 120 || || 28 || 11 || || 53 || 18 || || 6 || 4 || 426 || 153 |} ==Хет-трикови== <center> {|class="wikitable collapsible collapsed" style="width:95%" |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" !colspan="5" style="with: 100%;" align=center style="color:black; background:#DDDDDD"| Хет-трикови |- |<center><br> {|align=center cellpadding="2" cellspacing="0" style="background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 90%;" width=100% |-bgcolor=FFFFFF style="color:black;" |-bgcolor=Lavender style="color:black;" !width="10" | !width="76" |Дата !width="251"|Место !width="200"|Екипа !width="257"|Противник !width="85" |Голови !width="59" |Резултат !width="251"|Натпреварување !width="59" |Извештај |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''1''' || 26/08/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Лујџи Ферарис|Лујџи Ферарис]], [[Џенова]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Genoa}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.com/genoa-cfc_juventus-fc/index/spielbericht/2897172 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''2''' || 17/09/2017 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Мапеи|Мапеи]], [[Реџо Емилија]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Sassuolo}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 1 - '''3''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/us-sassuolo_juventus-fc/index/spielbericht/2897195 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#F5F5F5 |'''3''' || 07/04/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Чиро Вигорито|Чиро Вигорито]], [[Беневенто]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Benevento}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || 2 - '''4''' || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Серија А 2017-2018]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/benevento-calcio_juventus-fc/index/spielbericht/2897405 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |'''4''' || 02/10/2018 || align=left|{{flagsport|ITA}} [[Стадион Јувентус|Алијанц стадион]], [[Торино]] || align=left|{{Fb team Juventus}} || align=left|{{Fb team Young Boys}} || [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] [[Податотека:Soccer ball.svg|12px|Гол]] || '''3''' - 0 || align=left|{{симбол2|UEFA Champions League logo 2.svg}} [[УЕФА Лига на шампиони 2018/19|УЕФА Лига на шампиони 2018-2019]] || [https://www.transfermarkt.co.uk/juventus-fc_bsc-young-boys/index/spielbericht/3097993 Извештај] |-style="text-align: center;" bgcolor=#EFEFEF |} </center><br> |} </center> ==Титули== ===={{flagsport|ITA}} Палермо==== *'''{{Трофеј-Серија Б}} [[Серија Б]]''' : 1 :2013-2014 ==== {{flagsport|ITA}} Јувентус ==== *'''{{Трофеј-Скудето}} [[Серија А]]''' : 5 :[[Серија А 2015-2016|2015-2016]], [[Серија А 2016-2017|2016-2017]], [[Серија А 2017-2018|2017-2018]], [[Серија А 2018-2019|2018-2019]], [[Серија А 2019-2020|2019-2020]] *'''{{Трофеј-Куп на Италија}} [[Фудбалски куп на Италија|Куп на Италија]]''' : 3 :[[Фудбалски куп на Италија 2015-2016|2015-2016]], [[Фудбалски куп на Италија 2016-2017|2016-2017]], [[Фудбалски куп на Италија 2017-2018|2017-2018]], [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|2020-2021]] *'''{{Трофеј-Суперкуп на Италија}} [[Суперкуп на Италија]]''' : 3 :[[Суперкуп на Италија 2015|2015]], [[Суперкуп на Италија 2018|2018]], [[Суперкуп на Италија 2020|2020]] == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Аргентина |image3=Flag of Argentina.svg }} *[http://www.soccerway.com/players/paulo-dybala/201072/ Пауло Дибала на soccerway] *[http://www.transfermarkt.co.uk/paulo-dybala/profil/spieler/206050 Пауло Дибала на transfermarkt] *[http://www.espnfc.com/player/164839/paulo-dybala Пауло Дибала на espn] *[http://www.goal.com/en/people/argentina/75635/paulo-dybala Пауло Дибала на goal.com] *[http://www.whoscored.com/Players/114863/ Пауло Дибала на whoscored] {{Состав на ФК Рома}} {{Navboxes |title=Состави на Аргентина |bg= #6AB5FF |fg= white |bordercolor= silver |list1= {{Состав на Аргентина на Светското првенство 2018}} {{Состав на Аргентина на Копа Америка 2019}} }} {{Navboxes |bg = gold |fg = black |bordercolor = solid 1px #000; |title = Награди |list1 = {{Серија А Тим на годината 2016}} {{Серија А Тим на годината 2017}} {{Серија А Тим на годината 2018}} {{Серија А Тим на годината 2020}} }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Дибала, Пауло}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Аргентински фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Палермо]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Рома]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] sd3hzyedw9jkr6ga071wuvedvig15dl 0 1142358 4796134 4703391 2022-07-24T10:53:23Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki [[Податотека:Gluehlampe 01 KMJ.jpg|мини|десно|120п|Жарулка]] [[Податотека:Wolfram-Halogenglühlampe.png|мини|120п|[[Халогена светилка]] Halogen Xenon 70&nbsp;W (EU < 2009 conforme)]] '''Жарулката''', '''инкандесцентната светилка''', односно '''класичната [[електрична светилка]]''' е вештачки извор на [[светлина]] која се создава кога [[електрична струја|електричната струја]] поминувајќи низ тенко ([[волфрам]]ово) влакно го загрева до усвитување, кое потоа почнува да зрачи светлина. Зрачењето на светлина всушност е предизвикано од топлината. Стаклениот балон спречува металното влакно да дојде во допир со кислородот од околниот воздух (со што би била уништена). Класичните светилки се произведуваат за различни напони (од 1,5 до 300 V) и во различни големини. Имаат едноставна конструкција и затоа нивната цена за производство е ниска. Работат многу добро на [[наизменична струја|наизменична]] и [[еднонасочна струја]]. Жарулката нашла широка примена, како во куќната така и во индустриската комерцијална употреба. Заради тоа што произведува и прилична количина на топлина се користи во разни цели каде покрај светлината е потребна и помала количина на топлина, на пр. инкубатори, кај младата живина, процеси на сушење, итн. Денес наголемо се јавува тенденција на замена на жарулките со други видови светилки, главно заради помалата потрошувачка на енергија. Доста држави (вклучувајќи ги и членките на ЕУ) одат толку далеку што планираат целосна забрана на користење на жарулките заради потребата да се намали потрошувачката на електрична енергија. == Историја на жарулката == [[Податотека:Edison Carbon Bulb.jpg|мини|лево|100п|Оригиналната жарулка на [[Томас Алва Едисон|Томас Едисон]] (Thomas Edison)(англиски: carbon-filament bulb)]] Често се вели дека [[Томас Алва Едисон|Томас Едисон]] ја пронашол жарулката, но пред Едисон се наведуваат имињата на 22 други пронаоѓачи на светилката со вжарено влакно. Всушност Едисон го унапредил веќе постојниот производ. Тој употребил поефикасен материја, постигнал поголем вакуум во балонот, и конечно, поголема отпорност на светилката.<ref>Friedel, Robert, and Paul Israel. 1987. ''Edison's electric light: biography of an invention''. New Brunswick, New Jersey: Rutgers University Press. pages 115-117</ref> Пронаоѓачите пред Едисон се заборавени од едноставна причина бидејќи својот [[изум]] ([[пронајдок]]) не го пласирале за поширока употреба, како што тоа го сторил Едисон со својот дистрибутивен систем на еднонасочна струја. Првиот систем за напојување со еднонасочна струја му овозможил на Едисон да направи и цел систем на осветлување.<ref>Hughes, Thomas P. 1977. Edison's method. In ''Technology at the Turning Point'', edited by W. B. Pickett. San Francisco: San Francisco Press Inc., 5-22.</ref><ref>Hughes, Thomas P. 2004. ''American Genesis: A Century of Invention and Technological Enthusiasm''. 2nd ed. Chicago: The University of Chicago Press</ref> Уште во 1802 година [[Хамфри Дејви]] ја имал најмоќната електрична [[батерија]] на светот. Истата година го добил првото светло од усвитено тело пуштајќи електрична струја низ тенко парче [[платина]] кое се усвитило. Платината ја избрал заради високата [[точка на топење]]. Добиеното светло не било доволно силно, ниту траело доволно долго, така што не нашло некоја практична примена. Но тоа било претходница за многу серии експерименти во следните 75 години, до изработката на светилката од Томас Едисон која добила свое место во пракса и почнала првпат комерцијално да се употребува во 1879 година.<ref name=Davis>Davis, L.J. "Fleet Fire." Arcade Publishing, New York, 2003. ISBN 1-55970-655-4</ref> Хамфри Дејви исто така, во 1809 година, направил [[лачна светилка]], поврзувајќи две јагленови прачки на батеријата. Ова го демонстрирал на Англискиот кралски институт во 1810 година. Во текот на XIX век, експериментите се ределе еден по друг. Се користеле разни материјали како: платина, иридиум, јагленови прачки итн. Дури во 1835 година Џејмс Линдсеј демонстрирал константна електрична светлина во [[Данди]], [[Шкотска]]. Се разбира тоа било многу слаба светлина, како што и самиот Линдсеј рекол, можел да чита книга кога светилката била оддалечена до некои 45 см. Со понатамошно усовршување на својот изум не продолжил, бидејќи наводно се заинтересирал за безжична телеграфија. Во 1841 година првиот патент за светилка со вжарено влакно му е доделен на Фредерик де Молејнс од Англија. Тој употребила жица од платина која ја затворил во [[вакуум]]ски балон.{{sfn|Houston|Kennely|1896|pp=24}} Американецот Џон Стар (John W. Starr) добил [[патент]] за својата светилка со вжарено јагленово влакно.<ref name=Derry&Williams>{{Наведена книга|last=T.K. Derry &| first = Trevor Williams| title = A Short History of Technology| publisher = Oxford University Press|year=1960}}</ref> Во 1872 година, [[Александар Лодигин]] ја пронашол светилката со вжарenoо влакно за која добил патент во 1874 година.<ref>Поголемиот број од овие светилки се опишани и илустрирани во книгата на Хјустон и Кенили (Edwin J. Houston and A. E. Kennely) ''Electric Incandescent Lighting'', The W. J. Johnston Company, New York, 1896 pages 18-42. Available from the Internet Archive.</ref> [[Податотека:carbonfilament.jpg|мини|Светилка со вжарено влакно (Carbon filament lamp) ([[навој]] E27, 220 волти, околу 30 вати, лева страна: работа на 100 волти)]]. === Почеток на комерцијализација === Англискиот [[физичар]] и [[хемичар]] [[Јозеф Вилсон Свон]] (Joseph Wilson Swan) (1828-1914) во 1880 година добил патент за својата светилка.<ref name=autogenerated1>Swan K R Sir Joseph Swan and the Invention of the Incandescent Electric Lamp. 1946 Longmans, Green and Co. Pp 21-25.</ref><ref name=autogenerated1 /><ref>[http://americanhistory.si.edu/lighting/bios/swan.htm] "Lamp Inventors 1880-1940: Carbon Filament Incandescent" Smithsonian National Museum of American History. retrieved February 6, 2008</ref> Од 1880 година Свон почнал да ги инсталира своите светилки низ Англија, а наскоро основал и свое претпријатие.<ref>R.C. Chirnside. Sir Joseph Wilson Swan FRS - The Literary and Philosophical Society of Newcastle upon Tyne 1979.</ref> Во Северна Америка во 1874 година, Хенри Вудвард и Метју Еванс патентирале своја светилка која имала свои јагленови палици меѓу [[електрода|електродите]] во стаклен цилиндар наполнет со [[азот]]. Се обиделе својот пронајдок да го комерцијализираат, но не биле успешни. На крајот се одлучиле и во 1879 година му го продале својот патент на Томас Едисон.<ref>http://www.physics.uoguelph.ca/summer/scor/articles/scor18.htm {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20081102083852/http://www.physics.uoguelph.ca/summer/scor/articles/scor18.htm |date=2008-11-02 }} ''THE CANADIAN ELECTRIC LIGHT'', by Nigel Bunce and Jim Hunt, retrieved October 20,2008</ref> Томас Едисон (1847-1930) после голем број на [[експеримент]]и со разни [[метал]]и за влакното, му се враќа на јагленовото влакно. Првиот успешен [[тест]] кој траел 13,5 саати го извел во октомври 1879 година.<ref>Paul Israel, ''Edison: a Life of Invention'', Wiley (1998), pp. 186.</ref>. Едисон продолжува со подобрување на дизајнот и добива патент во јануари 1880 година за светилка со јагленово влакно.<ref name=Patent898>{{US patent|0223898}}</ref> Во 1881 година, [[театар]]от Савој (Savoy Theatre) станал прва јавна зграда на светот која била целосно осветлена со светло од електрични светилки.<ref>[http://www.doylycarte.org.uk/Operas/Patience.htm D'Oyly Carte Opera Company website, on Patience] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090209170249/http://www.doylycarte.org.uk/Operas/Patience.htm |date=2009-02-09 }} accessed March 1, 2007</ref> [[Податотека:Light bulb.png|мини|десно|280п|{{US patent|0223898}} на Томас Едисон за надополнета електрична светилка, 27 јануари 1880]] Првата комерцијална електрична светилка со метално жарно влакно (влакно од [[осмиум]]) го патентирал во 1898 година австрискиот пронаоѓач Карл Ауер фон Велсбах (Karl Auer von Welsbach). Првата светилка со [[волфрам]]ово (tungsten) жарно влакно се појавува на пазарот во [[Унгарија]] во 1905 година, од унгарското претпријатие Тунгсрам (Tungsram).<ref>{{Наведена мрежна страница |last= | first = | title = The History of Tungsram | publisher = | date = | url = http://www.tungsram.hu/tungsram/downloads/tungsram/tu_short_history_1896-1996.pdf |format=PDF| accessdate = }}</ref><ref>[http://energyhistory.energosolar.com/en_20th_century_electric_history.htm energosolar.com - energosolar Resources and Information. This website is for sale!<!-- Bot generated title -->]</ref> == Конструкција == Жарулката се состои од стаклен балон со [[волфрам]]ово влакно низ кое протекува електрична струја. Контактните жици кои проаѓаат низ стакленото подножје поврзани се со влакното. Потпорните жици всадени во стаклената основа го држат волфрамовото влакно. Стаклениот балон е наполнет со инертен гас, како што е [[аргон]]от, со цел да се намали испарувањето на жарното влакно. Електричната струја го загрева волфрамовото влакно до околу 2-3.000^oК, доста пониска од точката на топење на волфрамот (3.695^оК). Температурата на влакното зависи од обликот и големината на влакното, како и од јачината на струјата која поминува низ влакното. Вжареното влакно зрачи светло со приближно постојан спектар. Најчестите моќности на жарулките кои се на пазарот се: 25, 40, 60, 75 и 100 вати (W). Производството на жарулки е во доста поширок опсег, од 0,1 до 10.000 W. {| border="0" | [[Податотека:Incandescent light bulb.svg|200п|центар]] | # Стаклен балон # Инертен гас под низок притисок (аргон, неон, азот) # Волфрамово влакно # Контактна жица (излегува од основата) # Контактна жица (оди во основата) # Потпорни жици # Основа (стаклено подножје) # Контактна жица (излегува од основата) # Навојно капче # Изолација # Електричен контакт |} Металното капче на потесниот дел на стаклениот балон се појавува во облик на [[навој]] или т.н. бајонет основа. Малите цевчести светилки може да имаат контакт на двата краја. Контактите во грлото на светилката овозможуваат електричната струја да дојде преку металната основа на светилката преку двата жични контакти до спиралното влакно. За да се постигне поголем степен на искористување, споменатото влакно се изработува во облик на тенка спирала. Развлечената спирала на жарулка од 60 W за 110 V, долга е 58 см. Со ваков дизајн смалено е испарувањето на волфрамот. == Поврзано == * [[Електрична светилка]] * [[Халогена светилка]] == Наводи == {{Наводи|2}} == Литература == * {{Наведена книга |last=T.K. Derry & | first = Trevor Williams | title = A Short History of Technology | publisher = Oxford University Press |year=1960}} * A. Zukauskas, M.S. Shur and R. Caska, Introduction to solid-state ligthing, John Willey & Sons, 2002. == Надворешни врски == {{Ризница-врска|Incandescent light bulbs}} * [http://bulbcollector.com/story1.html Story-of-The-Lamp] {{en}} [[Категорија:Осветлување]] [[Категорија:Електротехника]] [[Категорија:Зборови кои ги нема во ТРМЈ]] 9g82jfamufubbufs5a5e3n0g4e6bxm1 10 1154630 4795805 3923030 2022-07-23T13:10:43Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki {{football squad |teamname=ФК Рома |bgcolor=#990a2c |textcolor=#fbb900 |bordercolor=#fbb900 |name=Состав на ФК Рома |list=<div> {{football squad2 player|no=1|name=[[Руи Патрисио]]}} {{football squad2 player|no=2|name=[[Давиде Ѕапакоста|Ѕапакоста]]}} {{football squad2 player|no=4|name=[[Брајан Кристанте|Кристанте]]}} {{football squad2 player|no=5|name=[[Жуан Жезус|Жезус]]}} {{football squad2 player|no=6|name=[[Крис Смолинг|Смолинг]]}} {{football squad2 player|no=7|name=[[Лоренцо Пелегрини|Пелегрини]]}} {{football squad2 player|no=8|name=[[Немања Матиќ|Матиќ]]}} {{football squad2 player|no=9|name=[[Тами Абрахам|Абрахам]]}} {{football squad2 player|no=11|name=[[Александар Коларов|Коларов]]}} {{football squad2 player|no=13|name=[[Пау Лопес|Лопес]]}} {{football squad2 player|no=15|name=[[Мерт Четин|Четин]]}} {{football squad2 player|no=17|name=[[Жордан Верету|Верету]]}} {{football squad2 player|no=18|name=[[Давиде Сантон|Сантон]]}} {{football squad2 player|no=19|name=[[Никола Калиниќ|Калиниќ]]}} {{football squad2 player|no=20|name=[[Федерико Фацио|Фацио]]}} {{football squad2 player|no=21|name=[[Пауло Дибала|Дибала]]}} {{football squad2 player|no=22|name=[[Николо Заниоло|Заниоло]]}} {{football squad2 player|no=23|name=[[Џанлука Манчини|Манчини]]}} {{football squad2 player|no=24|name=[[Алесандро Флоренци|Флоренци]] {{Капитен}}}} {{football squad2 player|no=27|name=[[Хавиер Пасторе|Пасторе]]}} {{football squad2 player|no=28|name=[[Вилијам Бианда|Бианда]]}} {{football squad2 player|no=37|name=[[Леонардо Спинацола|Спинацола]]}} {{football squad2 player|no=42|name=[[Амаду Дијавара|Дијавара]]}} {{football squad2 player|no=48|name=[[Мирко Антонучи|Антонучи]]}} {{football squad2 player|no=63|name=[[Даниел Фузато|Фузато]]}} {{football squad2 player|no=77|name=[[Хенрих Мхитарјан|Мхитарјан]]}} {{football squad2 player|no=83|name=[[Антонио Миранте|Миранте]]}} {{football squad2 player|no=99|name=[[Џастин Клајверт|Клајверт]]}} <!-- {{football squad2 player|no=95|name=Карпадоси}} --> {{football squad manager|name=[[Пауло Фонсека|Фонсека]]}} </div> }}<noinclude> {{Squad maintenance|update source=http://www.asroma.it/en/team/players.html}} [[Категорија:Предлошки за италијански фудбал|Рома]] [[Категорија:ФК Рома|Р]] </noinclude> h1vo0cw9695o6kq8ybrstu6sr8h7v1y 0 1167029 4795897 4778621 2022-07-23T18:33:25Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Немања Матиќ | image = [[Податотека:Nemanja Matić 27 September 2017 cropped.jpg|200px]] | fullname = Немања Матиќ<ref name="Hugman2010-11">{{Наведена книга | editor-first = Barry J. | editor-last = Hugman | title = The PFA Footballers' Who's Who 2010–11 | year = 2010 | publisher = Mainstream Publishing | isbn = 978-1-84596-601-0 | page = 282 }}</ref> | height = {{height|m=1.94}}<ref>{{наведени вести|url=http://www.chelseafc.com/teams/first-team/nemanja-matic.html|title=Player Profile: Nemanja Matić|publisher=chelseafc.com}}</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1989|11|24}} | cityofbirth = {{роден во|Шабац|}} | countryofbirth = [[СФРЈ|СФР Југославија]] | nationality = {{flagsport|SRB}} [[Србија]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 8 | position = [[Среден ред (фудбал)|среден ред]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Radnicki Obrenovac}} | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Crvena Zvezda}} | youthyears3 = | youthclubs3 = {{Fb team Jedinstvo Ub}} | years1 = 2005-2006 | caps1 = 16 | goals1 = 0 | clubs1 = {{Fb team Kolubara}} | years2 = 2009-2009 | caps2 = 70 | goals2 = 4 | clubs2 = {{Fb team Kosice}} | years3 = 2009-2011 | caps3 = 2 | goals3 = 0 | clubs3 = {{Fb team Chelsea}} | years4 = 2010-2011 | caps4 = 27 | goals4 = 2 | clubs4 = →{{Fb team Vitesse}} | years5 = 2011-2014 | caps5 = 56 | goals5 = 6 | clubs5 = {{Fb team Benfica}} | years6 = 2014-2017 | caps6 = 116 | goals6 = 3 | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | years7 = 2017-2022 | caps7 = 128 | goals7 = 2 | clubs7 = {{Fb team Manchester United}} | years8 = 2022- | caps8 = 0 | goals8 = 0 | clubs8 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2008-2010 | nationalcaps1 = 11 | nationalgoals1 = 2 | nationalteam1 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 21 година|Србија 21]] | nationalyears2 = 2008- | nationalcaps2 = 46 | nationalgoals2 = 2 | nationalteam2 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] | pcupdate = 3 јули 2012 | ntupdate = 3 јули 2012 }} '''Немања Матиќ''' ([[Врело (Уб)|Врело]], {{роден на|1|август|1988}}) — [[Србија|српски]] [[фудбал]]ер, [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Србија|српската репрезентација]]. == Кариера == === Почетоци === Првите почетоци Немања Матиќ ги направил во локалниот [[ФК Обреновац 1905]] од [[Обреновац]], а во пионирските денови играл за [[Лазаревац|лазаревачка]] [[ФК Колубара|Колубара]] и [[ФК Јединство Уб|Јединство од Уб]]. Во младите категории наступувал за [[ФК Црвена ѕвезда|Црвена звезда]] и [[ФК Партизан|Партизан]].<ref name="bio">[http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 Немања Матић] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150924121125/http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 |date=2015-09-24 }}, www.reprezentacija.rs</ref> === Колубара и Кошице === Сениорската кариера ја започнал со 16 години во лазаревачка [[ФК Колубара|Колубара]], во која одиграл три сезони и забележил 16 настапи, пред да замине во [[2007]] година во [[Словачка]] во редовите на [[ФК Кошице|Кошице]]. Импресионирал со своите настапи во Кошице, каде што станал стандарден првотимец, и му помогнал на тимот да дојде до [[Купот на Словачка во фудбал|Купот на Словачка]] во [[2009]] година и четвртото место во првенството. === Челси === На [[18 август]] [[2009]] година потпишал четригодишен договор со [[ФК Челси|Челси]]. Обесштетувањето на [[ФК Кошице|Кошице]] изнесувало околу 1,5 милиони [[Британска фунта|фунти]]. За Челси во [[Премиер лигата]] дебитирал на [[21 ноември]] [[2009]] во натпреварот против [[ФК Вулверхемптон Вондерерс|Вулверхемптон]], каде влегол како замена во 69-тата минута.<ref>{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/8365169.stm|work=BBC Sport|publisher=British Broadcasting Corporation|last=Lyon|first=Sam|title=Chelsea 4–0 Wolves|date = 21 ноември 2009|accessdate = 21 ноември 2009}}</ref> Вториот натпревар во Премиер лигата го одиграл во последното коло во сезоната [[Премиер лига на Англија 2009-2010|2009-2010]] против [[ФК Виган Атлетик|Виган Атлетик]]. === Витесе === На [[23 август]] [[2010]] година Матиќ бил испратен на позајмица во холандскиот [[ФК Витесе|Витесе]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://nos.nl/artikel/180339-vitesse-huurt-drietal-van-chelsea.html|title=Vitesse huurt drietal van Chelsea|publisher=nos.nl|date=23 August 2010}}</ref> Во сезоната 2010/11 за Витесе вкупно одиграл 27 првенствени натпревари при што постигнал два гола. === Бенфика === [[Податотека:Zenit-Benfica2012 (6).jpg|thumb|upright|left|Матиќ во дресот на [[ФК Бенфика|Бенфика]].]] Матиќ на [[31 јануари]] [[2011]] година бил купен од страна на португалскиот тим [[ФК Бенфика|Бенфика]], во рамките на трансферот на [[Давид Луиз]] во Челси, за 25 милиони евра обесштетување, плус Немања Матиќ. Меѓутоа му било дозволено да ја заврши сезоната во Витесе на позајмица. Официјално се придружил на Бенфика во сезоната 2011/12. Првииот гол во дресот на Бенфика го постигнал на [[14 јануари]] [[2012]] година против [[ФК Виторија Сетубал|Виториа Сетубал]]. После заминувањето на [[Хави Гарсија]] во [[ФК Манчестер Сити|Манчестер сити]] [[31 август]] [[2012]] година, Матиќ станал незаменлив во средниот ред на Бенфика. После голот против [[ФК Порто|Порто]] на [[13 јануари]] [[2013]] година, веќе наредниот ден Матиќ бил награден со продолжување на договорот до [[2018]] година, и поставена откупна клаузула од 45 милиони евра.<ref>[http://www.portugoal.net/index.php/more-benfica-news/38833-matic-handed-new-benfica-deal PortuGOAL: Matic handed new Benfica deal] 14 јануари 2013.</ref> === Враќање во Челси === [[Податотека:Chelsea_6_Maribor_0_Champions_League_(14979406193).jpg|thumb|right|200px|Матиќ во дресот на Челси во победата над Марибор со 6-0 во Лигата на шампионите на 21 октомври 2014]] На [[15 јануари]] [[2014]] Немања Матиќ потпишал договор со [[ФК Челси|Челси]] на пет и пол години.<ref>[http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/matic-potpisao-za-celsi-murinjo-odusevljen-njegovim-angazmanom/6q6xlcm Matić potpisao za Čelsi, Murinjo oduševljen njegovim angažmanom] blic. 15 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Матиќ дебитирал за Челси против [[Манчестер Јунајтед]]а.<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25701613 "Chelsea 3–1 Manchester United"] BBC Sport. 19 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Тој влегол во игра во 86. минута на местото на Бразилцот [[Вилијан (фудбалер)|Вилијан]] во победата на Челси од 3-1 на [[Стамфорд бриџ (стадион)|Стамфорд бриџ]]. Во сезони 2013/14, Матиќ за Челси одиграл вкупно 19 натпревари и забележил 4 асистенции. На 30 август [[2014]] Матиќ го постигнал својот прв гол во дресот на Челси, против [[ФК Евертон|Евертон]] на [[Гудисон парк]] во победета на Челси од 3-6. Месец дана подоцна, Матиќ го постигнал победоносниот гол против лисабонски [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг]] во Лигата на шампионите во победата на Челси од 0-1.<ref>{{наведени вести|title=Sporting 0–1 Chelsea|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/29362602|accessdate=30 September 2014|work=BBC Sport|date=30 September 2014}}</ref> Во неомври 2014г. Матиќ го постигнал својот втор гол во сезоната 2014/15. во Лигата на шампионите и донел бод на Челси на гостовању против [[НК Марибор|Марибора]].<ref>{{наведени вести|last1=Sever|first1=Grega|title=Handanovič helps Maribor to Chelsea draw|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2015/matches/round=2000548/match=2014360/postmatch/report/index.html|accessdate=5 November 2014|publisher=[[UEFA]]|date=5 November 2014}}</ref> Матиќ во анкетата на „[[Вечерње новости|Вечерњи новости]]“ е изабран за најдобар српски фудбалер во странство во 2014. година бидејќи за него гласало најголемото мнозинство на капитените од учесниците во Суперлигата на Србија.<ref>[http://www.novosti.rs/%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82.434.html:526732-Kapiteni-biraju-Skuletic-i-Matic-sampioni-za-2014-godinu Вечерње новости: Капитени бирају: Шкулетић и Матић шампиони за 2014. годину] (29. децембар 2014)</ref> === Манчестер Јунајтед === На 31 јуни 2017 година, Матиќ потпишал 3 годишен договор со [[ФК Манчестер јунајтед|Манчестер Јунајтед]], во трансфер вреден 48 милиони [[Евро|евра]] и со тоа станал најскапиот српски фудбалер во историјата<ref>{{Наведени вести|url=http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/odusevljenje-na-teatru-snova-junajted-stigao-matic/016edjc|title=ODUŠEVLJENJE NA TEATRU SNOVA Junajted: Stigao Matić!|date=2017-07-31|work=Blic.rs|access-date=2017-07-31|language=sr-SP}}</ref>. == Репрезентација == После само три натпревари и два гола во дресот на младата селекција на Србија, селекторот [[Радомир Антиќ]] веднаш го прекомандувал во сениорската репрезентација за пријателскиот натпревар против [[Фудбалска репрезентација на Полска|Полска]]. На тој натпревар одигран на 14 декември [[2008]] Матиќ дебитирал за најдобрата селекција на Србија.<ref name="bio"/> == Трофеи == ===Клупски=== ==== {{знамеикона|Словачка}} Кошице ==== * '''[[Фудбалски куп на Словачка|Куп на Словачка]]''' (1) : 2008-2009. ==== {{знамеикона|Англија}} Челси ==== * '''{{Трофеј-ФА куп}} [[ФА Куп]]''' (1) : 2009-2010. * '''{{Трофеј-Англија (Лига куп)}} [[Лига куп]]''' (1) : 2014-2015. ==== {{знамеикона|Португалија}} Бенфика ==== * '''{{Трофеј-Португалија (Примеира лига)}} [[Примеира лига|Првенство на Португалија]]''' (1) : 2013-2014. * '''[[Фудбалски куп на Португалија|Куп на Португалија]]''' (1) : 2013-2014 * '''[[Лига куп на Португалије|Лига куп]]''' (1) : 2011-2012 === Поединечни === * [[Српски фудбалер на годината]] (2) : 2014, 2015. * [[Премиер лига на Англија 2014-2015#ПФА тим на годината|Идеален тим на сезоната во Премиер лигата]] (1) : [[Премиер лига на Англија 2014-2015|2014-2015]] * [[Примеира лига 2014-2015#Тим на годината|Идеален тим на сезоната во Португалската лига]] (1) : 2012-2013 == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Србија |image3=Flag of Serbia.svg }} * [http://int.soccerway.com/players/nemanja-matic/35472/ Немања Матиќ на soccerway] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ: Матиќ, Немања}} [[Категорија:Родени 1988.]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Бенфика]] [[Категорија:Живи луѓе]] netstd73jj1nu4xr1xlgc7t1iyz7zu3 4795898 4795897 2022-07-23T18:35:44Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Немања Матиќ | image = [[Податотека:Nemanja Matić 27 September 2017 cropped.jpg|200px]] | fullname = Немања Матиќ<ref name="Hugman2010-11">{{Наведена книга | editor-first = Barry J. | editor-last = Hugman | title = The PFA Footballers' Who's Who 2010–11 | year = 2010 | publisher = Mainstream Publishing | isbn = 978-1-84596-601-0 | page = 282 }}</ref> | height = {{height|m=1.94}}<ref>{{наведени вести|url=http://www.chelseafc.com/teams/first-team/nemanja-matic.html|title=Player Profile: Nemanja Matić|publisher=chelseafc.com}}</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1989|11|24}} | cityofbirth = {{роден во|Шабац|}} | countryofbirth = [[СФРЈ|СФР Југославија]] | nationality = {{flagsport|SRB}} [[Србија]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 8 | position = [[Среден ред (фудбал)|среден ред]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Radnicki Obrenovac}} | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Crvena Zvezda}} | youthyears3 = | youthclubs3 = {{Fb team Jedinstvo Ub}} | years1 = 2005-2006 | caps1 = 16 | goals1 = 0 | clubs1 = {{Fb team Kolubara}} | years2 = 2009-2009 | caps2 = 70 | goals2 = 4 | clubs2 = {{Fb team Kosice}} | years3 = 2009-2011 | caps3 = 2 | goals3 = 0 | clubs3 = {{Fb team Chelsea}} | years4 = 2010-2011 | caps4 = 27 | goals4 = 2 | clubs4 = →{{Fb team Vitesse}} | years5 = 2011-2014 | caps5 = 56 | goals5 = 6 | clubs5 = {{Fb team Benfica}} | years6 = 2014-2017 | caps6 = 116 | goals6 = 3 | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | years7 = 2017-2022 | caps7 = 128 | goals7 = 2 | clubs7 = {{Fb team Manchester United}} | years8 = 2022- | caps8 = 0 | goals8 = 0 | clubs8 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2008-2010 | nationalcaps1 = 11 | nationalgoals1 = 2 | nationalteam1 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 21 година|Србија 21]] | nationalyears2 = 2008- | nationalcaps2 = 46 | nationalgoals2 = 2 | nationalteam2 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] | pcupdate = 3 јули 2012 | ntupdate = 3 јули 2012 }} '''Немања Матиќ''' ([[Врело (Уб)|Врело]], {{роден на|1|август|1988}}) — [[Србија|српски]] [[фудбал]]ер, [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Србија|српската репрезентација]]. == Кариера == === Почетоци === Првите почетоци Немања Матиќ ги направил во локалниот [[ФК Обреновац 1905]] од [[Обреновац]], а во пионирските денови играл за [[Лазаревац|лазаревачка]] [[ФК Колубара|Колубара]] и [[ФК Јединство Уб|Јединство од Уб]]. Во младите категории наступувал за [[ФК Црвена ѕвезда|Црвена звезда]] и [[ФК Партизан|Партизан]].<ref name="bio">[http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 Немања Матић] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150924121125/http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 |date=2015-09-24 }}, www.reprezentacija.rs</ref> === Колубара и Кошице === Сениорската кариера ја започнал со 16 години во лазаревачка [[ФК Колубара|Колубара]], во која одиграл три сезони и забележил 16 настапи, пред да замине во [[2007]] година во [[Словачка]] во редовите на [[ФК Кошице|Кошице]]. Импресионирал со своите настапи во Кошице, каде што станал стандарден првотимец, и му помогнал на тимот да дојде до [[Купот на Словачка во фудбал|Купот на Словачка]] во [[2009]] година и четвртото место во првенството. === Челси === На [[18 август]] [[2009]] година потпишал четригодишен договор со [[ФК Челси|Челси]]. Обесштетувањето на [[ФК Кошице|Кошице]] изнесувало околу 1,5 милиони [[Британска фунта|фунти]]. За Челси во [[Премиер лигата]] дебитирал на [[21 ноември]] [[2009]] во натпреварот против [[ФК Вулверхемптон Вондерерс|Вулверхемптон]], каде влегол како замена во 69-тата минута.<ref>{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/8365169.stm|work=BBC Sport|publisher=British Broadcasting Corporation|last=Lyon|first=Sam|title=Chelsea 4–0 Wolves|date = 21 ноември 2009|accessdate = 21 ноември 2009}}</ref> Вториот натпревар во Премиер лигата го одиграл во последното коло во сезоната [[Премиер лига на Англија 2009-2010|2009-2010]] против [[ФК Виган Атлетик|Виган Атлетик]]. === Витесе === На [[23 август]] [[2010]] година Матиќ бил испратен на позајмица во холандскиот [[ФК Витесе|Витесе]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://nos.nl/artikel/180339-vitesse-huurt-drietal-van-chelsea.html|title=Vitesse huurt drietal van Chelsea|publisher=nos.nl|date=23 August 2010}}</ref> Во сезоната 2010/11 за Витесе вкупно одиграл 27 првенствени натпревари при што постигнал два гола. === Бенфика === [[Податотека:Zenit-Benfica2012 (6).jpg|thumb|upright|left|Матиќ во дресот на [[ФК Бенфика|Бенфика]].]] Матиќ на [[31 јануари]] [[2011]] година бил купен од страна на португалскиот тим [[ФК Бенфика|Бенфика]], во рамките на трансферот на [[Давид Луиз]] во Челси, за 25 милиони евра обесштетување, плус Немања Матиќ. Меѓутоа му било дозволено да ја заврши сезоната во Витесе на позајмица. Официјално се придружил на Бенфика во сезоната 2011/12. Првииот гол во дресот на Бенфика го постигнал на [[14 јануари]] [[2012]] година против [[ФК Виторија Сетубал|Виториа Сетубал]]. После заминувањето на [[Хави Гарсија]] во [[ФК Манчестер Сити|Манчестер сити]] [[31 август]] [[2012]] година, Матиќ станал незаменлив во средниот ред на Бенфика. После голот против [[ФК Порто|Порто]] на [[13 јануари]] [[2013]] година, веќе наредниот ден Матиќ бил награден со продолжување на договорот до [[2018]] година, и поставена откупна клаузула од 45 милиони евра.<ref>[http://www.portugoal.net/index.php/more-benfica-news/38833-matic-handed-new-benfica-deal PortuGOAL: Matic handed new Benfica deal] 14 јануари 2013.</ref> === Враќање во Челси === [[Податотека:Chelsea_6_Maribor_0_Champions_League_(14979406193).jpg|thumb|right|200px|Матиќ во дресот на Челси во победата над Марибор со 6-0 во Лигата на шампионите на 21 октомври 2014]] На [[15 јануари]] [[2014]] Немања Матиќ потпишал договор со [[ФК Челси|Челси]] на пет и пол години.<ref>[http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/matic-potpisao-za-celsi-murinjo-odusevljen-njegovim-angazmanom/6q6xlcm Matić potpisao za Čelsi, Murinjo oduševljen njegovim angažmanom] blic. 15 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Матиќ дебитирал за Челси против [[Манчестер Јунајтед]]а.<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25701613 "Chelsea 3–1 Manchester United"] BBC Sport. 19 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Тој влегол во игра во 86. минута на местото на Бразилцот [[Вилијан (фудбалер)|Вилијан]] во победата на Челси од 3-1 на [[Стамфорд бриџ (стадион)|Стамфорд бриџ]]. Во сезони 2013/14, Матиќ за Челси одиграл вкупно 19 натпревари и забележил 4 асистенции. На 30 август [[2014]] Матиќ го постигнал својот прв гол во дресот на Челси, против [[ФК Евертон|Евертон]] на [[Гудисон парк]] во победета на Челси од 3-6. Месец дана подоцна, Матиќ го постигнал победоносниот гол против лисабонски [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг]] во Лигата на шампионите во победата на Челси од 0-1.<ref>{{наведени вести|title=Sporting 0–1 Chelsea|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/29362602|accessdate=30 September 2014|work=BBC Sport|date=30 September 2014}}</ref> Во неомври 2014г. Матиќ го постигнал својот втор гол во сезоната 2014/15. во Лигата на шампионите и донел бод на Челси на гостовању против [[НК Марибор|Марибора]].<ref>{{наведени вести|last1=Sever|first1=Grega|title=Handanovič helps Maribor to Chelsea draw|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2015/matches/round=2000548/match=2014360/postmatch/report/index.html|accessdate=5 November 2014|publisher=[[UEFA]]|date=5 November 2014}}</ref> Матиќ во анкетата на „[[Вечерње новости|Вечерњи новости]]“ е изабран за најдобар српски фудбалер во странство во 2014. година бидејќи за него гласало најголемото мнозинство на капитените од учесниците во Суперлигата на Србија.<ref>[http://www.novosti.rs/%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82.434.html:526732-Kapiteni-biraju-Skuletic-i-Matic-sampioni-za-2014-godinu Вечерње новости: Капитени бирају: Шкулетић и Матић шампиони за 2014. годину] (29. децембар 2014)</ref> === Манчестер Јунајтед === На 31 јуни 2017 година, Матиќ потпишал 3 годишен договор со [[ФК Манчестер јунајтед|Манчестер Јунајтед]], во трансфер вреден 48 милиони [[Евро|евра]] и со тоа станал најскапиот српски фудбалер во историјата<ref>{{Наведени вести|url=http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/odusevljenje-na-teatru-snova-junajted-stigao-matic/016edjc|title=ODUŠEVLJENJE NA TEATRU SNOVA Junajted: Stigao Matić!|date=2017-07-31|work=Blic.rs|access-date=2017-07-31|language=sr-SP}}</ref>. == Репрезентација == После само три натпревари и два гола во дресот на младата селекција на Србија, селекторот [[Радомир Антиќ]] веднаш го прекомандувал во сениорската репрезентација за пријателскиот натпревар против [[Фудбалска репрезентација на Полска|Полска]]. На тој натпревар одигран на 14 декември [[2008]] Матиќ дебитирал за најдобрата селекција на Србија.<ref name="bio"/> == Трофеи == ===Клупски=== ==== {{знамеикона|Словачка}} Кошице ==== * '''[[Фудбалски куп на Словачка|Куп на Словачка]]''' (1) : 2008-2009. ==== {{знамеикона|Англија}} Челси ==== * '''{{Трофеј-ФА куп}} [[ФА Куп]]''' (1) : 2009-2010. * '''{{Трофеј-Англија (Лига куп)}} [[Лига куп]]''' (1) : 2014-2015. ==== {{знамеикона|Португалија}} Бенфика ==== * '''{{Трофеј-Португалија (Примеира лига)}} [[Примеира лига|Првенство на Португалија]]''' (1) : 2013-2014. * '''[[Фудбалски куп на Португалија|Куп на Португалија]]''' (1) : 2013-2014 * '''[[Лига куп на Португалије|Лига куп]]''' (1) : 2011-2012 === Поединечни === * [[Српски фудбалер на годината]] (2) : 2014, 2015. * [[Премиер лига на Англија 2014-2015#ПФА тим на годината|Идеален тим на сезоната во Премиер лигата]] (1) : [[Премиер лига на Англија 2014-2015|2014-2015]] * [[Примеира лига 2014-2015#Тим на годината|Идеален тим на сезоната во Португалската лига]] (1) : 2012-2013 == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Србија |image3=Flag of Serbia.svg }} * [http://int.soccerway.com/players/nemanja-matic/35472/ Немања Матиќ на soccerway] {{Состав на ФК Рома}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ: Матиќ, Немања}} [[Категорија:Родени 1988.]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Бенфика]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Манчестер Јунајтед]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Рома]] [[Категорија:Живи луѓе]] dlme518hq4x5avvbif9wvyin6ga61ze 4795899 4795898 2022-07-23T18:36:36Z Carshalton 30527 /* Враќање во Челси */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Немања Матиќ | image = [[Податотека:Nemanja Matić 27 September 2017 cropped.jpg|200px]] | fullname = Немања Матиќ<ref name="Hugman2010-11">{{Наведена книга | editor-first = Barry J. | editor-last = Hugman | title = The PFA Footballers' Who's Who 2010–11 | year = 2010 | publisher = Mainstream Publishing | isbn = 978-1-84596-601-0 | page = 282 }}</ref> | height = {{height|m=1.94}}<ref>{{наведени вести|url=http://www.chelseafc.com/teams/first-team/nemanja-matic.html|title=Player Profile: Nemanja Matić|publisher=chelseafc.com}}</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1989|11|24}} | cityofbirth = {{роден во|Шабац|}} | countryofbirth = [[СФРЈ|СФР Југославија]] | nationality = {{flagsport|SRB}} [[Србија]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 8 | position = [[Среден ред (фудбал)|среден ред]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Radnicki Obrenovac}} | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Crvena Zvezda}} | youthyears3 = | youthclubs3 = {{Fb team Jedinstvo Ub}} | years1 = 2005-2006 | caps1 = 16 | goals1 = 0 | clubs1 = {{Fb team Kolubara}} | years2 = 2009-2009 | caps2 = 70 | goals2 = 4 | clubs2 = {{Fb team Kosice}} | years3 = 2009-2011 | caps3 = 2 | goals3 = 0 | clubs3 = {{Fb team Chelsea}} | years4 = 2010-2011 | caps4 = 27 | goals4 = 2 | clubs4 = →{{Fb team Vitesse}} | years5 = 2011-2014 | caps5 = 56 | goals5 = 6 | clubs5 = {{Fb team Benfica}} | years6 = 2014-2017 | caps6 = 116 | goals6 = 3 | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | years7 = 2017-2022 | caps7 = 128 | goals7 = 2 | clubs7 = {{Fb team Manchester United}} | years8 = 2022- | caps8 = 0 | goals8 = 0 | clubs8 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2008-2010 | nationalcaps1 = 11 | nationalgoals1 = 2 | nationalteam1 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 21 година|Србија 21]] | nationalyears2 = 2008- | nationalcaps2 = 46 | nationalgoals2 = 2 | nationalteam2 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] | pcupdate = 3 јули 2012 | ntupdate = 3 јули 2012 }} '''Немања Матиќ''' ([[Врело (Уб)|Врело]], {{роден на|1|август|1988}}) — [[Србија|српски]] [[фудбал]]ер, [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Србија|српската репрезентација]]. == Кариера == === Почетоци === Првите почетоци Немања Матиќ ги направил во локалниот [[ФК Обреновац 1905]] од [[Обреновац]], а во пионирските денови играл за [[Лазаревац|лазаревачка]] [[ФК Колубара|Колубара]] и [[ФК Јединство Уб|Јединство од Уб]]. Во младите категории наступувал за [[ФК Црвена ѕвезда|Црвена звезда]] и [[ФК Партизан|Партизан]].<ref name="bio">[http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 Немања Матић] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150924121125/http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 |date=2015-09-24 }}, www.reprezentacija.rs</ref> === Колубара и Кошице === Сениорската кариера ја започнал со 16 години во лазаревачка [[ФК Колубара|Колубара]], во која одиграл три сезони и забележил 16 настапи, пред да замине во [[2007]] година во [[Словачка]] во редовите на [[ФК Кошице|Кошице]]. Импресионирал со своите настапи во Кошице, каде што станал стандарден првотимец, и му помогнал на тимот да дојде до [[Купот на Словачка во фудбал|Купот на Словачка]] во [[2009]] година и четвртото место во првенството. === Челси === На [[18 август]] [[2009]] година потпишал четригодишен договор со [[ФК Челси|Челси]]. Обесштетувањето на [[ФК Кошице|Кошице]] изнесувало околу 1,5 милиони [[Британска фунта|фунти]]. За Челси во [[Премиер лигата]] дебитирал на [[21 ноември]] [[2009]] во натпреварот против [[ФК Вулверхемптон Вондерерс|Вулверхемптон]], каде влегол како замена во 69-тата минута.<ref>{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/8365169.stm|work=BBC Sport|publisher=British Broadcasting Corporation|last=Lyon|first=Sam|title=Chelsea 4–0 Wolves|date = 21 ноември 2009|accessdate = 21 ноември 2009}}</ref> Вториот натпревар во Премиер лигата го одиграл во последното коло во сезоната [[Премиер лига на Англија 2009-2010|2009-2010]] против [[ФК Виган Атлетик|Виган Атлетик]]. === Витесе === На [[23 август]] [[2010]] година Матиќ бил испратен на позајмица во холандскиот [[ФК Витесе|Витесе]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://nos.nl/artikel/180339-vitesse-huurt-drietal-van-chelsea.html|title=Vitesse huurt drietal van Chelsea|publisher=nos.nl|date=23 August 2010}}</ref> Во сезоната 2010/11 за Витесе вкупно одиграл 27 првенствени натпревари при што постигнал два гола. === Бенфика === [[Податотека:Zenit-Benfica2012 (6).jpg|thumb|upright|left|Матиќ во дресот на [[ФК Бенфика|Бенфика]].]] Матиќ на [[31 јануари]] [[2011]] година бил купен од страна на португалскиот тим [[ФК Бенфика|Бенфика]], во рамките на трансферот на [[Давид Луиз]] во Челси, за 25 милиони евра обесштетување, плус Немања Матиќ. Меѓутоа му било дозволено да ја заврши сезоната во Витесе на позајмица. Официјално се придружил на Бенфика во сезоната 2011/12. Првииот гол во дресот на Бенфика го постигнал на [[14 јануари]] [[2012]] година против [[ФК Виторија Сетубал|Виториа Сетубал]]. После заминувањето на [[Хави Гарсија]] во [[ФК Манчестер Сити|Манчестер сити]] [[31 август]] [[2012]] година, Матиќ станал незаменлив во средниот ред на Бенфика. После голот против [[ФК Порто|Порто]] на [[13 јануари]] [[2013]] година, веќе наредниот ден Матиќ бил награден со продолжување на договорот до [[2018]] година, и поставена откупна клаузула од 45 милиони евра.<ref>[http://www.portugoal.net/index.php/more-benfica-news/38833-matic-handed-new-benfica-deal PortuGOAL: Matic handed new Benfica deal] 14 јануари 2013.</ref> === Враќање во Челси === [[Податотека:Chelsea_6_Maribor_0_Champions_League_(14979406193).jpg|thumb|right|200px|Матиќ во дресот на Челси во победата над Марибор со 6-0 во Лигата на шампионите на 21 октомври 2014]] На [[15 јануари]] [[2014]] Немања Матиќ потпишал договор со [[ФК Челси|Челси]] на пет и пол години.<ref>[http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/matic-potpisao-za-celsi-murinjo-odusevljen-njegovim-angazmanom/6q6xlcm Matić potpisao za Čelsi, Murinjo oduševljen njegovim angažmanom] blic. 15 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Матиќ дебитирал за Челси против [[Манчестер Јунајтед]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25701613 "Chelsea 3–1 Manchester United"] BBC Sport. 19 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Тој влегол во игра во 86. минута на местото на Бразилцот [[Вилијан (фудбалер)|Вилијан]] во победата на Челси од 3-1 на [[Стамфорд бриџ (стадион)|Стамфорд бриџ]]. Во сезони 2013/14, Матиќ за Челси одиграл вкупно 19 натпревари и забележил 4 асистенции. На 30 август [[2014]] Матиќ го постигнал својот прв гол во дресот на Челси, против [[ФК Евертон|Евертон]] на [[Гудисон парк]] во победета на Челси од 3-6. Месец дана подоцна, Матиќ го постигнал победоносниот гол против лисабонски [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг]] во Лигата на шампионите во победата на Челси од 0-1.<ref>{{наведени вести|title=Sporting 0–1 Chelsea|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/29362602|accessdate=30 September 2014|work=BBC Sport|date=30 September 2014}}</ref> Во неомври 2014г. Матиќ го постигнал својот втор гол во сезоната 2014/15. во Лигата на шампионите и донел бод на Челси на гостовању против [[НК Марибор|Марибора]].<ref>{{наведени вести|last1=Sever|first1=Grega|title=Handanovič helps Maribor to Chelsea draw|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2015/matches/round=2000548/match=2014360/postmatch/report/index.html|accessdate=5 November 2014|publisher=[[UEFA]]|date=5 November 2014}}</ref> Матиќ во анкетата на „[[Вечерње новости|Вечерњи новости]]“ е изабран за најдобар српски фудбалер во странство во 2014. година бидејќи за него гласало најголемото мнозинство на капитените од учесниците во Суперлигата на Србија.<ref>[http://www.novosti.rs/%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82.434.html:526732-Kapiteni-biraju-Skuletic-i-Matic-sampioni-za-2014-godinu Вечерње новости: Капитени бирају: Шкулетић и Матић шампиони за 2014. годину] (29. децембар 2014)</ref> === Манчестер Јунајтед === На 31 јуни 2017 година, Матиќ потпишал 3 годишен договор со [[ФК Манчестер јунајтед|Манчестер Јунајтед]], во трансфер вреден 48 милиони [[Евро|евра]] и со тоа станал најскапиот српски фудбалер во историјата<ref>{{Наведени вести|url=http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/odusevljenje-na-teatru-snova-junajted-stigao-matic/016edjc|title=ODUŠEVLJENJE NA TEATRU SNOVA Junajted: Stigao Matić!|date=2017-07-31|work=Blic.rs|access-date=2017-07-31|language=sr-SP}}</ref>. == Репрезентација == После само три натпревари и два гола во дресот на младата селекција на Србија, селекторот [[Радомир Антиќ]] веднаш го прекомандувал во сениорската репрезентација за пријателскиот натпревар против [[Фудбалска репрезентација на Полска|Полска]]. На тој натпревар одигран на 14 декември [[2008]] Матиќ дебитирал за најдобрата селекција на Србија.<ref name="bio"/> == Трофеи == ===Клупски=== ==== {{знамеикона|Словачка}} Кошице ==== * '''[[Фудбалски куп на Словачка|Куп на Словачка]]''' (1) : 2008-2009. ==== {{знамеикона|Англија}} Челси ==== * '''{{Трофеј-ФА куп}} [[ФА Куп]]''' (1) : 2009-2010. * '''{{Трофеј-Англија (Лига куп)}} [[Лига куп]]''' (1) : 2014-2015. ==== {{знамеикона|Португалија}} Бенфика ==== * '''{{Трофеј-Португалија (Примеира лига)}} [[Примеира лига|Првенство на Португалија]]''' (1) : 2013-2014. * '''[[Фудбалски куп на Португалија|Куп на Португалија]]''' (1) : 2013-2014 * '''[[Лига куп на Португалије|Лига куп]]''' (1) : 2011-2012 === Поединечни === * [[Српски фудбалер на годината]] (2) : 2014, 2015. * [[Премиер лига на Англија 2014-2015#ПФА тим на годината|Идеален тим на сезоната во Премиер лигата]] (1) : [[Премиер лига на Англија 2014-2015|2014-2015]] * [[Примеира лига 2014-2015#Тим на годината|Идеален тим на сезоната во Португалската лига]] (1) : 2012-2013 == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Србија |image3=Flag of Serbia.svg }} * [http://int.soccerway.com/players/nemanja-matic/35472/ Немања Матиќ на soccerway] {{Состав на ФК Рома}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ: Матиќ, Немања}} [[Категорија:Родени 1988.]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Бенфика]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Манчестер Јунајтед]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Рома]] [[Категорија:Живи луѓе]] 13ggpzbwu7wwdpkhr0fqy9pus2rc92q 4795901 4795899 2022-07-23T18:39:42Z Carshalton 30527 /* Враќање во Челси */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Немања Матиќ | image = [[Податотека:Nemanja Matić 27 September 2017 cropped.jpg|200px]] | fullname = Немања Матиќ<ref name="Hugman2010-11">{{Наведена книга | editor-first = Barry J. | editor-last = Hugman | title = The PFA Footballers' Who's Who 2010–11 | year = 2010 | publisher = Mainstream Publishing | isbn = 978-1-84596-601-0 | page = 282 }}</ref> | height = {{height|m=1.94}}<ref>{{наведени вести|url=http://www.chelseafc.com/teams/first-team/nemanja-matic.html|title=Player Profile: Nemanja Matić|publisher=chelseafc.com}}</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1989|11|24}} | cityofbirth = {{роден во|Шабац|}} | countryofbirth = [[СФРЈ|СФР Југославија]] | nationality = {{flagsport|SRB}} [[Србија]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 8 | position = [[Среден ред (фудбал)|среден ред]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Radnicki Obrenovac}} | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Crvena Zvezda}} | youthyears3 = | youthclubs3 = {{Fb team Jedinstvo Ub}} | years1 = 2005-2006 | caps1 = 16 | goals1 = 0 | clubs1 = {{Fb team Kolubara}} | years2 = 2009-2009 | caps2 = 70 | goals2 = 4 | clubs2 = {{Fb team Kosice}} | years3 = 2009-2011 | caps3 = 2 | goals3 = 0 | clubs3 = {{Fb team Chelsea}} | years4 = 2010-2011 | caps4 = 27 | goals4 = 2 | clubs4 = →{{Fb team Vitesse}} | years5 = 2011-2014 | caps5 = 56 | goals5 = 6 | clubs5 = {{Fb team Benfica}} | years6 = 2014-2017 | caps6 = 116 | goals6 = 3 | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | years7 = 2017-2022 | caps7 = 128 | goals7 = 2 | clubs7 = {{Fb team Manchester United}} | years8 = 2022- | caps8 = 0 | goals8 = 0 | clubs8 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2008-2010 | nationalcaps1 = 11 | nationalgoals1 = 2 | nationalteam1 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 21 година|Србија 21]] | nationalyears2 = 2008- | nationalcaps2 = 46 | nationalgoals2 = 2 | nationalteam2 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] | pcupdate = 3 јули 2012 | ntupdate = 3 јули 2012 }} '''Немања Матиќ''' ([[Врело (Уб)|Врело]], {{роден на|1|август|1988}}) — [[Србија|српски]] [[фудбал]]ер, [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Србија|српската репрезентација]]. == Кариера == === Почетоци === Првите почетоци Немања Матиќ ги направил во локалниот [[ФК Обреновац 1905]] од [[Обреновац]], а во пионирските денови играл за [[Лазаревац|лазаревачка]] [[ФК Колубара|Колубара]] и [[ФК Јединство Уб|Јединство од Уб]]. Во младите категории наступувал за [[ФК Црвена ѕвезда|Црвена звезда]] и [[ФК Партизан|Партизан]].<ref name="bio">[http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 Немања Матић] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150924121125/http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 |date=2015-09-24 }}, www.reprezentacija.rs</ref> === Колубара и Кошице === Сениорската кариера ја започнал со 16 години во лазаревачка [[ФК Колубара|Колубара]], во која одиграл три сезони и забележил 16 настапи, пред да замине во [[2007]] година во [[Словачка]] во редовите на [[ФК Кошице|Кошице]]. Импресионирал со своите настапи во Кошице, каде што станал стандарден првотимец, и му помогнал на тимот да дојде до [[Купот на Словачка во фудбал|Купот на Словачка]] во [[2009]] година и четвртото место во првенството. === Челси === На [[18 август]] [[2009]] година потпишал четригодишен договор со [[ФК Челси|Челси]]. Обесштетувањето на [[ФК Кошице|Кошице]] изнесувало околу 1,5 милиони [[Британска фунта|фунти]]. За Челси во [[Премиер лигата]] дебитирал на [[21 ноември]] [[2009]] во натпреварот против [[ФК Вулверхемптон Вондерерс|Вулверхемптон]], каде влегол како замена во 69-тата минута.<ref>{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/8365169.stm|work=BBC Sport|publisher=British Broadcasting Corporation|last=Lyon|first=Sam|title=Chelsea 4–0 Wolves|date = 21 ноември 2009|accessdate = 21 ноември 2009}}</ref> Вториот натпревар во Премиер лигата го одиграл во последното коло во сезоната [[Премиер лига на Англија 2009-2010|2009-2010]] против [[ФК Виган Атлетик|Виган Атлетик]]. === Витесе === На [[23 август]] [[2010]] година Матиќ бил испратен на позајмица во холандскиот [[ФК Витесе|Витесе]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://nos.nl/artikel/180339-vitesse-huurt-drietal-van-chelsea.html|title=Vitesse huurt drietal van Chelsea|publisher=nos.nl|date=23 August 2010}}</ref> Во сезоната 2010/11 за Витесе вкупно одиграл 27 првенствени натпревари при што постигнал два гола. === Бенфика === [[Податотека:Zenit-Benfica2012 (6).jpg|thumb|upright|left|Матиќ во дресот на [[ФК Бенфика|Бенфика]].]] Матиќ на [[31 јануари]] [[2011]] година бил купен од страна на португалскиот тим [[ФК Бенфика|Бенфика]], во рамките на трансферот на [[Давид Луиз]] во Челси, за 25 милиони евра обесштетување, плус Немања Матиќ. Меѓутоа му било дозволено да ја заврши сезоната во Витесе на позајмица. Официјално се придружил на Бенфика во сезоната 2011/12. Првииот гол во дресот на Бенфика го постигнал на [[14 јануари]] [[2012]] година против [[ФК Виторија Сетубал|Виториа Сетубал]]. После заминувањето на [[Хави Гарсија]] во [[ФК Манчестер Сити|Манчестер сити]] [[31 август]] [[2012]] година, Матиќ станал незаменлив во средниот ред на Бенфика. После голот против [[ФК Порто|Порто]] на [[13 јануари]] [[2013]] година, веќе наредниот ден Матиќ бил награден со продолжување на договорот до [[2018]] година, и поставена откупна клаузула од 45 милиони евра.<ref>[http://www.portugoal.net/index.php/more-benfica-news/38833-matic-handed-new-benfica-deal PortuGOAL: Matic handed new Benfica deal] 14 јануари 2013.</ref> === Враќање во Челси === [[Податотека:DK-Chel15 (5).jpg|thumb|right|200px|Матиќ во дресот на Челси во 2015 година]] На [[15 јануари]] [[2014]] Немања Матиќ потпишал договор со [[ФК Челси|Челси]] на пет и пол години.<ref>[http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/matic-potpisao-za-celsi-murinjo-odusevljen-njegovim-angazmanom/6q6xlcm Matić potpisao za Čelsi, Murinjo oduševljen njegovim angažmanom] blic. 15 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Матиќ дебитирал за Челси против [[Манчестер Јунајтед]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25701613 "Chelsea 3–1 Manchester United"] BBC Sport. 19 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Тој влегол во игра во 86. минута на местото на Бразилцот [[Вилијан (фудбалер)|Вилијан]] во победата на Челси од 3-1 на [[Стамфорд бриџ (стадион)|Стамфорд бриџ]]. Во сезони 2013/14, Матиќ за Челси одиграл вкупно 19 натпревари и забележил 4 асистенции. На 30 август [[2014]] Матиќ го постигнал својот прв гол во дресот на Челси, против [[ФК Евертон|Евертон]] на [[Гудисон парк]] во победета на Челси од 3-6. Месец дана подоцна, Матиќ го постигнал победоносниот гол против лисабонски [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг]] во Лигата на шампионите во победата на Челси од 0-1.<ref>{{наведени вести|title=Sporting 0–1 Chelsea|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/29362602|accessdate=30 September 2014|work=BBC Sport|date=30 September 2014}}</ref> Во ноември 2014, Матиќ го постигнал својот втор гол во сезоната 2014/15 во Лигата на шампионите и донел бод на Челси на гостувањето против [[НК Марибор|Марибор]].<ref>{{наведени вести|last1=Sever|first1=Grega|title=Handanovič helps Maribor to Chelsea draw|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2015/matches/round=2000548/match=2014360/postmatch/report/index.html|accessdate=5 November 2014|publisher=[[UEFA]]|date=5 November 2014}}</ref> Матиќ во анкетата на „[[Вечерње новости|Вечерњи новости]]“ е изабран за најдобар српски фудбалер во странство за 2014 година бидејќи за него гласало најголемото мнозинство на капитените од учесниците во Суперлигата на Србија.<ref>[http://www.novosti.rs/%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82.434.html:526732-Kapiteni-biraju-Skuletic-i-Matic-sampioni-za-2014-godinu Вечерње новости: Капитени бирају: Шкулетић и Матић шампиони за 2014. годину] (29. децембар 2014)</ref> === Манчестер Јунајтед === На 31 јуни 2017 година, Матиќ потпишал 3 годишен договор со [[ФК Манчестер јунајтед|Манчестер Јунајтед]], во трансфер вреден 48 милиони [[Евро|евра]] и со тоа станал најскапиот српски фудбалер во историјата<ref>{{Наведени вести|url=http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/odusevljenje-na-teatru-snova-junajted-stigao-matic/016edjc|title=ODUŠEVLJENJE NA TEATRU SNOVA Junajted: Stigao Matić!|date=2017-07-31|work=Blic.rs|access-date=2017-07-31|language=sr-SP}}</ref>. == Репрезентација == После само три натпревари и два гола во дресот на младата селекција на Србија, селекторот [[Радомир Антиќ]] веднаш го прекомандувал во сениорската репрезентација за пријателскиот натпревар против [[Фудбалска репрезентација на Полска|Полска]]. На тој натпревар одигран на 14 декември [[2008]] Матиќ дебитирал за најдобрата селекција на Србија.<ref name="bio"/> == Трофеи == ===Клупски=== ==== {{знамеикона|Словачка}} Кошице ==== * '''[[Фудбалски куп на Словачка|Куп на Словачка]]''' (1) : 2008-2009. ==== {{знамеикона|Англија}} Челси ==== * '''{{Трофеј-ФА куп}} [[ФА Куп]]''' (1) : 2009-2010. * '''{{Трофеј-Англија (Лига куп)}} [[Лига куп]]''' (1) : 2014-2015. ==== {{знамеикона|Португалија}} Бенфика ==== * '''{{Трофеј-Португалија (Примеира лига)}} [[Примеира лига|Првенство на Португалија]]''' (1) : 2013-2014. * '''[[Фудбалски куп на Португалија|Куп на Португалија]]''' (1) : 2013-2014 * '''[[Лига куп на Португалије|Лига куп]]''' (1) : 2011-2012 === Поединечни === * [[Српски фудбалер на годината]] (2) : 2014, 2015. * [[Премиер лига на Англија 2014-2015#ПФА тим на годината|Идеален тим на сезоната во Премиер лигата]] (1) : [[Премиер лига на Англија 2014-2015|2014-2015]] * [[Примеира лига 2014-2015#Тим на годината|Идеален тим на сезоната во Португалската лига]] (1) : 2012-2013 == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Србија |image3=Flag of Serbia.svg }} * [http://int.soccerway.com/players/nemanja-matic/35472/ Немања Матиќ на soccerway] {{Состав на ФК Рома}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ: Матиќ, Немања}} [[Категорија:Родени 1988.]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Бенфика]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Манчестер Јунајтед]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Рома]] [[Категорија:Живи луѓе]] t5ify825ibx0f7sivko3tru8y5mosal 4795903 4795901 2022-07-23T18:43:21Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Немања Матиќ | image = [[Податотека:Nemanja Matić 27 September 2017 cropped.jpg|200px]] | fullname = Немања Матиќ<ref name="Hugman2010-11">{{Наведена книга | editor-first = Barry J. | editor-last = Hugman | title = The PFA Footballers' Who's Who 2010–11 | year = 2010 | publisher = Mainstream Publishing | isbn = 978-1-84596-601-0 | page = 282 }}</ref> | height = {{height|m=1.94}}<ref>{{наведени вести|url=http://www.chelseafc.com/teams/first-team/nemanja-matic.html|title=Player Profile: Nemanja Matić|publisher=chelseafc.com}}</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1989|11|24}} | cityofbirth = {{роден во|Шабац|}} | countryofbirth = [[СФРЈ|СФР Југославија]] | nationality = {{flagsport|SRB}} [[Србија]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 8 | position = [[Среден ред (фудбал)|среден ред]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Radnicki Obrenovac}} | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Crvena Zvezda}} | youthyears3 = | youthclubs3 = {{Fb team Jedinstvo Ub}} | years1 = 2005-2006 | caps1 = 16 | goals1 = 0 | clubs1 = {{Fb team Kolubara}} | years2 = 2009-2009 | caps2 = 70 | goals2 = 4 | clubs2 = {{Fb team Kosice}} | years3 = 2009-2011 | caps3 = 2 | goals3 = 0 | clubs3 = {{Fb team Chelsea}} | years4 = 2010-2011 | caps4 = 27 | goals4 = 2 | clubs4 = →{{Fb team Vitesse}} | years5 = 2011-2014 | caps5 = 56 | goals5 = 6 | clubs5 = {{Fb team Benfica}} | years6 = 2014-2017 | caps6 = 116 | goals6 = 3 | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | years7 = 2017-2022 | caps7 = 128 | goals7 = 2 | clubs7 = {{Fb team Manchester United}} | years8 = 2022- | caps8 = 0 | goals8 = 0 | clubs8 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2008-2010 | nationalcaps1 = 11 | nationalgoals1 = 2 | nationalteam1 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 21 година|Србија 21]] | nationalyears2 = 2008- | nationalcaps2 = 46 | nationalgoals2 = 2 | nationalteam2 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] | pcupdate = 3 јули 2012 | ntupdate = 3 јули 2012 }} '''Немања Матиќ''' ([[Врело (Уб)|Врело]], {{роден на|1|август|1988}}) — [[Србија|српски]] [[фудбал]]ер, [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Србија|српската репрезентација]]. == Кариера == === Почетоци === Првите почетоци Немања Матиќ ги направил во локалниот [[ФК Обреновац 1905]] од [[Обреновац]], а во пионирските денови играл за [[Лазаревац|лазаревачка]] [[ФК Колубара|Колубара]] и [[ФК Јединство Уб|Јединство од Уб]]. Во младите категории наступувал за [[ФК Црвена ѕвезда|Црвена звезда]] и [[ФК Партизан|Партизан]].<ref name="bio">[http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 Немања Матић] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150924121125/http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 |date=2015-09-24 }}, www.reprezentacija.rs</ref> === Колубара и Кошице === Сениорската кариера ја започнал со 16 години во лазаревачка [[ФК Колубара|Колубара]], во која одиграл три сезони и забележил 16 настапи, пред да замине во [[2007]] година во [[Словачка]] во редовите на [[ФК Кошице|Кошице]]. Импресионирал со своите настапи во Кошице, каде што станал стандарден првотимец, и му помогнал на тимот да дојде до [[Купот на Словачка во фудбал|Купот на Словачка]] во [[2009]] година и четвртото место во првенството. === Челси === На [[18 август]] [[2009]] година потпишал четригодишен договор со [[ФК Челси|Челси]]. Обесштетувањето на [[ФК Кошице|Кошице]] изнесувало околу 1,5 милиони [[Британска фунта|фунти]]. За Челси во [[Премиер лигата]] дебитирал на [[21 ноември]] [[2009]] во натпреварот против [[ФК Вулверхемптон Вондерерс|Вулверхемптон]], каде влегол како замена во 69-тата минута.<ref>{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/8365169.stm|work=BBC Sport|publisher=British Broadcasting Corporation|last=Lyon|first=Sam|title=Chelsea 4–0 Wolves|date = 21 ноември 2009|accessdate = 21 ноември 2009}}</ref> Вториот натпревар во Премиер лигата го одиграл во последното коло во сезоната [[Премиер лига на Англија 2009-2010|2009-2010]] против [[ФК Виган Атлетик|Виган Атлетик]]. === Витесе === На [[23 август]] [[2010]] година Матиќ бил испратен на позајмица во холандскиот [[ФК Витесе|Витесе]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://nos.nl/artikel/180339-vitesse-huurt-drietal-van-chelsea.html|title=Vitesse huurt drietal van Chelsea|publisher=nos.nl|date=23 August 2010}}</ref> Во сезоната 2010/11 за Витесе вкупно одиграл 27 првенствени натпревари при што постигнал два гола. === Бенфика === [[Податотека:Zenit-Benfica2012 (6).jpg|thumb|upright|left|Матиќ во дресот на [[ФК Бенфика|Бенфика]].]] Матиќ на [[31 јануари]] [[2011]] година бил купен од страна на португалскиот тим [[ФК Бенфика|Бенфика]], во рамките на трансферот на [[Давид Луиз]] во Челси, за 25 милиони евра обесштетување, плус Немања Матиќ. Меѓутоа му било дозволено да ја заврши сезоната во Витесе на позајмица. Официјално се придружил на Бенфика во сезоната 2011/12. Првииот гол во дресот на Бенфика го постигнал на [[14 јануари]] [[2012]] година против [[ФК Виторија Сетубал|Виториа Сетубал]]. После заминувањето на [[Хави Гарсија]] во [[ФК Манчестер Сити|Манчестер сити]] [[31 август]] [[2012]] година, Матиќ станал незаменлив во средниот ред на Бенфика. После голот против [[ФК Порто|Порто]] на [[13 јануари]] [[2013]] година, веќе наредниот ден Матиќ бил награден со продолжување на договорот до [[2018]] година, и поставена откупна клаузула од 45 милиони евра.<ref>[http://www.portugoal.net/index.php/more-benfica-news/38833-matic-handed-new-benfica-deal PortuGOAL: Matic handed new Benfica deal] 14 јануари 2013.</ref> === Враќање во Челси === [[Податотека:DK-Chel15 (5).jpg|thumb|right|200px|Матиќ во дресот на Челси во 2015 година]] На [[15 јануари]] [[2014]] Немања Матиќ потпишал договор со [[ФК Челси|Челси]] на пет и пол години.<ref>[http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/matic-potpisao-za-celsi-murinjo-odusevljen-njegovim-angazmanom/6q6xlcm Matić potpisao za Čelsi, Murinjo oduševljen njegovim angažmanom] blic. 15 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Матиќ дебитирал за Челси против [[Манчестер Јунајтед]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25701613 "Chelsea 3–1 Manchester United"] BBC Sport. 19 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Тој влегол во игра во 86. минута на местото на Бразилцот [[Вилијан (фудбалер)|Вилијан]] во победата на Челси од 3-1 на [[Стамфорд бриџ (стадион)|Стамфорд бриџ]]. Во сезони 2013/14, Матиќ за Челси одиграл вкупно 19 натпревари и забележил 4 асистенции. На 30 август [[2014]] Матиќ го постигнал својот прв гол во дресот на Челси, против [[ФК Евертон|Евертон]] на [[Гудисон парк]] во победета на Челси од 3-6. Месец дана подоцна, Матиќ го постигнал победоносниот гол против лисабонски [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг]] во Лигата на шампионите во победата на Челси од 0-1.<ref>{{наведени вести|title=Sporting 0–1 Chelsea|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/29362602|accessdate=30 September 2014|work=BBC Sport|date=30 September 2014}}</ref> Во ноември 2014, Матиќ го постигнал својот втор гол во сезоната 2014/15 во Лигата на шампионите и донел бод на Челси на гостувањето против [[НК Марибор|Марибор]].<ref>{{наведени вести|last1=Sever|first1=Grega|title=Handanovič helps Maribor to Chelsea draw|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2015/matches/round=2000548/match=2014360/postmatch/report/index.html|accessdate=5 November 2014|publisher=[[UEFA]]|date=5 November 2014}}</ref> Матиќ во анкетата на „[[Вечерње новости|Вечерњи новости]]“ е изабран за најдобар српски фудбалер во странство за 2014 година бидејќи за него гласало најголемото мнозинство на капитените од учесниците во Суперлигата на Србија.<ref>[http://www.novosti.rs/%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82.434.html:526732-Kapiteni-biraju-Skuletic-i-Matic-sampioni-za-2014-godinu Вечерње новости: Капитени бирају: Шкулетић и Матић шампиони за 2014. годину] (29. децембар 2014)</ref> === Манчестер Јунајтед === На 31 јуни 2017 година, Матиќ потпишал 3 годишен договор со [[ФК Манчестер Jунајтед|Манчестер Јунајтед]], во трансфер вреден 48 милиони [[Евро|евра]] и со тоа станал најскапиот српски фудбалер во историјата.<ref>{{Наведени вести|url=http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/odusevljenje-na-teatru-snova-junajted-stigao-matic/016edjc|title=ODUŠEVLJENJE NA TEATRU SNOVA Junajted: Stigao Matić!|date=2017-07-31|work=Blic.rs|access-date=2017-07-31|language=sr-SP}}</ref> ===Рома=== На 14 јуни 2022, Матиќ се согласил на едногодишен договор со италијанската екипа [[ФК Рома|Рома]], доаѓајќи во [[Рим]] како слободен играч по истекот на неговиот договор со Манчестер Јунајтед. == Репрезентација == После само три натпревари и два гола во дресот на младата селекција на Србија, селекторот [[Радомир Антиќ]] веднаш го прекомандувал во сениорската репрезентација за пријателскиот натпревар против [[Фудбалска репрезентација на Полска|Полска]]. На тој натпревар одигран на 14 декември [[2008]] Матиќ дебитирал за најдобрата селекција на Србија.<ref name="bio"/> == Трофеи == ===Клупски=== ==== {{знамеикона|Словачка}} Кошице ==== * '''[[Фудбалски куп на Словачка|Куп на Словачка]]''' (1) : 2008-2009. ==== {{знамеикона|Англија}} Челси ==== * '''{{Трофеј-ФА куп}} [[ФА Куп]]''' (1) : 2009-2010. * '''{{Трофеј-Англија (Лига куп)}} [[Лига куп]]''' (1) : 2014-2015. ==== {{знамеикона|Португалија}} Бенфика ==== * '''{{Трофеј-Португалија (Примеира лига)}} [[Примеира лига|Првенство на Португалија]]''' (1) : 2013-2014. * '''[[Фудбалски куп на Португалија|Куп на Португалија]]''' (1) : 2013-2014 * '''[[Лига куп на Португалије|Лига куп]]''' (1) : 2011-2012 === Поединечни === * [[Српски фудбалер на годината]] (2) : 2014, 2015. * [[Премиер лига на Англија 2014-2015#ПФА тим на годината|Идеален тим на сезоната во Премиер лигата]] (1) : [[Премиер лига на Англија 2014-2015|2014-2015]] * [[Примеира лига 2014-2015#Тим на годината|Идеален тим на сезоната во Португалската лига]] (1) : 2012-2013 == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Србија |image3=Flag of Serbia.svg }} * [http://int.soccerway.com/players/nemanja-matic/35472/ Немања Матиќ на soccerway] {{Состав на ФК Рома}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ: Матиќ, Немања}} [[Категорија:Родени 1988.]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Бенфика]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Манчестер Јунајтед]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Рома]] [[Категорија:Живи луѓе]] p41qdihdpskkx2kvwt242z6a8cyocmw 4795904 4795903 2022-07-23T18:47:38Z Carshalton 30527 /* Бенфика */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Немања Матиќ | image = [[Податотека:Nemanja Matić 27 September 2017 cropped.jpg|200px]] | fullname = Немања Матиќ<ref name="Hugman2010-11">{{Наведена книга | editor-first = Barry J. | editor-last = Hugman | title = The PFA Footballers' Who's Who 2010–11 | year = 2010 | publisher = Mainstream Publishing | isbn = 978-1-84596-601-0 | page = 282 }}</ref> | height = {{height|m=1.94}}<ref>{{наведени вести|url=http://www.chelseafc.com/teams/first-team/nemanja-matic.html|title=Player Profile: Nemanja Matić|publisher=chelseafc.com}}</ref> | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1989|11|24}} | cityofbirth = {{роден во|Шабац|}} | countryofbirth = [[СФРЈ|СФР Југославија]] | nationality = {{flagsport|SRB}} [[Србија]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 8 | position = [[Среден ред (фудбал)|среден ред]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Radnicki Obrenovac}} | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Crvena Zvezda}} | youthyears3 = | youthclubs3 = {{Fb team Jedinstvo Ub}} | years1 = 2005-2006 | caps1 = 16 | goals1 = 0 | clubs1 = {{Fb team Kolubara}} | years2 = 2009-2009 | caps2 = 70 | goals2 = 4 | clubs2 = {{Fb team Kosice}} | years3 = 2009-2011 | caps3 = 2 | goals3 = 0 | clubs3 = {{Fb team Chelsea}} | years4 = 2010-2011 | caps4 = 27 | goals4 = 2 | clubs4 = →{{Fb team Vitesse}} | years5 = 2011-2014 | caps5 = 56 | goals5 = 6 | clubs5 = {{Fb team Benfica}} | years6 = 2014-2017 | caps6 = 116 | goals6 = 3 | clubs6 = {{Fb team Chelsea}} | years7 = 2017-2022 | caps7 = 128 | goals7 = 2 | clubs7 = {{Fb team Manchester United}} | years8 = 2022- | caps8 = 0 | goals8 = 0 | clubs8 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2008-2010 | nationalcaps1 = 11 | nationalgoals1 = 2 | nationalteam1 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 21 година|Србија 21]] | nationalyears2 = 2008- | nationalcaps2 = 46 | nationalgoals2 = 2 | nationalteam2 = {{знамеикона|Србија}} [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] | pcupdate = 3 јули 2012 | ntupdate = 3 јули 2012 }} '''Немања Матиќ''' ([[Врело (Уб)|Врело]], {{роден на|1|август|1988}}) — [[Србија|српски]] [[фудбал]]ер, [[Среден ред (фудбал)|играч од средниот ред]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Србија|српската репрезентација]]. == Кариера == === Почетоци === Првите почетоци Немања Матиќ ги направил во локалниот [[ФК Обреновац 1905]] од [[Обреновац]], а во пионирските денови играл за [[Лазаревац|лазаревачка]] [[ФК Колубара|Колубара]] и [[ФК Јединство Уб|Јединство од Уб]]. Во младите категории наступувал за [[ФК Црвена ѕвезда|Црвена звезда]] и [[ФК Партизан|Партизан]].<ref name="bio">[http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 Немања Матић] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150924121125/http://www.reprezentacija.rs/index.php/statistika/reprezentativci/1279 |date=2015-09-24 }}, www.reprezentacija.rs</ref> === Колубара и Кошице === Сениорската кариера ја започнал со 16 години во лазаревачка [[ФК Колубара|Колубара]], во која одиграл три сезони и забележил 16 настапи, пред да замине во [[2007]] година во [[Словачка]] во редовите на [[ФК Кошице|Кошице]]. Импресионирал со своите настапи во Кошице, каде што станал стандарден првотимец, и му помогнал на тимот да дојде до [[Купот на Словачка во фудбал|Купот на Словачка]] во [[2009]] година и четвртото место во првенството. === Челси === На [[18 август]] [[2009]] година потпишал четригодишен договор со [[ФК Челси|Челси]]. Обесштетувањето на [[ФК Кошице|Кошице]] изнесувало околу 1,5 милиони [[Британска фунта|фунти]]. За Челси во [[Премиер лигата]] дебитирал на [[21 ноември]] [[2009]] во натпреварот против [[ФК Вулверхемптон Вондерерс|Вулверхемптон]], каде влегол како замена во 69-тата минута.<ref>{{наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/eng_prem/8365169.stm|work=BBC Sport|publisher=British Broadcasting Corporation|last=Lyon|first=Sam|title=Chelsea 4–0 Wolves|date = 21 ноември 2009|accessdate = 21 ноември 2009}}</ref> Вториот натпревар во Премиер лигата го одиграл во последното коло во сезоната [[Премиер лига на Англија 2009-2010|2009-2010]] против [[ФК Виган Атлетик|Виган Атлетик]]. === Витесе === На [[23 август]] [[2010]] година Матиќ бил испратен на позајмица во холандскиот [[ФК Витесе|Витесе]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://nos.nl/artikel/180339-vitesse-huurt-drietal-van-chelsea.html|title=Vitesse huurt drietal van Chelsea|publisher=nos.nl|date=23 August 2010}}</ref> Во сезоната 2010/11 за Витесе вкупно одиграл 27 првенствени натпревари при што постигнал два гола. === Бенфика === [[Податотека:Zenit-Benfica2012 (6).jpg|thumb|upright|left|Матиќ во дресот на [[ФК Бенфика|Бенфика]].]] Матиќ на 31 јануари 2011 година, се преселил во португалскиот тим [[ФК Бенфика|Бенфика]], како дел од трансферот на [[Давид Луис]] во Челси, за 25 милиони евра обесштетување, плус Немања Матиќ. Меѓутоа, и покрај трансферот во Португалија тој останал во Витесе каде бил на позајмица за да ја заврши сезоната со овој клуб. Официјално Матиќ и се придружил на Бенфика во сезоната 2011-2012. Првиот гол во дресот на Бенфика го постигнал на 14 јануари 2012, против [[ФК Виторија Сетубал|Виториа Сетубал]]. После заминувањето на [[Хави Гарсија]] во [[ФК Манчестер Сити|Манчестер сити]] во август 2012, Матиќ станал незаменлив во средниот ред на Бенфика. После голот против [[ФК Порто|Порто]] на 13 јануари 2013 година, веќе следниот ден Матиќ бил награден со продолжување на договорот до 2018 година, и поставена откупна клаузула од 45 милиони евра.<ref>[http://www.portugoal.net/index.php/more-benfica-news/38833-matic-handed-new-benfica-deal PortuGOAL: Matic handed new Benfica deal] 14 јануари 2013.</ref> === Враќање во Челси === [[Податотека:DK-Chel15 (5).jpg|thumb|right|200px|Матиќ во дресот на Челси во 2015 година]] На [[15 јануари]] [[2014]] Немања Матиќ потпишал договор со [[ФК Челси|Челси]] на пет и пол години.<ref>[http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/matic-potpisao-za-celsi-murinjo-odusevljen-njegovim-angazmanom/6q6xlcm Matić potpisao za Čelsi, Murinjo oduševljen njegovim angažmanom] blic. 15 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Матиќ дебитирал за Челси против [[Манчестер Јунајтед]].<ref>[http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/25701613 "Chelsea 3–1 Manchester United"] BBC Sport. 19 January 2014. Retrieved 20 January 2014.</ref> Тој влегол во игра во 86. минута на местото на Бразилцот [[Вилијан (фудбалер)|Вилијан]] во победата на Челси од 3-1 на [[Стамфорд бриџ (стадион)|Стамфорд бриџ]]. Во сезони 2013/14, Матиќ за Челси одиграл вкупно 19 натпревари и забележил 4 асистенции. На 30 август [[2014]] Матиќ го постигнал својот прв гол во дресот на Челси, против [[ФК Евертон|Евертон]] на [[Гудисон парк]] во победета на Челси од 3-6. Месец дана подоцна, Матиќ го постигнал победоносниот гол против лисабонски [[ФК Спортинг Лисабон|Спортинг]] во Лигата на шампионите во победата на Челси од 0-1.<ref>{{наведени вести|title=Sporting 0–1 Chelsea|url=http://www.bbc.co.uk/sport/0/football/29362602|accessdate=30 September 2014|work=BBC Sport|date=30 September 2014}}</ref> Во ноември 2014, Матиќ го постигнал својот втор гол во сезоната 2014/15 во Лигата на шампионите и донел бод на Челси на гостувањето против [[НК Марибор|Марибор]].<ref>{{наведени вести|last1=Sever|first1=Grega|title=Handanovič helps Maribor to Chelsea draw|url=http://www.uefa.com/uefachampionsleague/season=2015/matches/round=2000548/match=2014360/postmatch/report/index.html|accessdate=5 November 2014|publisher=[[UEFA]]|date=5 November 2014}}</ref> Матиќ во анкетата на „[[Вечерње новости|Вечерњи новости]]“ е изабран за најдобар српски фудбалер во странство за 2014 година бидејќи за него гласало најголемото мнозинство на капитените од учесниците во Суперлигата на Србија.<ref>[http://www.novosti.rs/%D0%B2%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B8/%D1%81%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82.434.html:526732-Kapiteni-biraju-Skuletic-i-Matic-sampioni-za-2014-godinu Вечерње новости: Капитени бирају: Шкулетић и Матић шампиони за 2014. годину] (29. децембар 2014)</ref> === Манчестер Јунајтед === На 31 јуни 2017 година, Матиќ потпишал 3 годишен договор со [[ФК Манчестер Jунајтед|Манчестер Јунајтед]], во трансфер вреден 48 милиони [[Евро|евра]] и со тоа станал најскапиот српски фудбалер во историјата.<ref>{{Наведени вести|url=http://sport.blic.rs/fudbal/evropski-fudbal/odusevljenje-na-teatru-snova-junajted-stigao-matic/016edjc|title=ODUŠEVLJENJE NA TEATRU SNOVA Junajted: Stigao Matić!|date=2017-07-31|work=Blic.rs|access-date=2017-07-31|language=sr-SP}}</ref> ===Рома=== На 14 јуни 2022, Матиќ се согласил на едногодишен договор со италијанската екипа [[ФК Рома|Рома]], доаѓајќи во [[Рим]] како слободен играч по истекот на неговиот договор со Манчестер Јунајтед. == Репрезентација == После само три натпревари и два гола во дресот на младата селекција на Србија, селекторот [[Радомир Антиќ]] веднаш го прекомандувал во сениорската репрезентација за пријателскиот натпревар против [[Фудбалска репрезентација на Полска|Полска]]. На тој натпревар одигран на 14 декември [[2008]] Матиќ дебитирал за најдобрата селекција на Србија.<ref name="bio"/> == Трофеи == ===Клупски=== ==== {{знамеикона|Словачка}} Кошице ==== * '''[[Фудбалски куп на Словачка|Куп на Словачка]]''' (1) : 2008-2009. ==== {{знамеикона|Англија}} Челси ==== * '''{{Трофеј-ФА куп}} [[ФА Куп]]''' (1) : 2009-2010. * '''{{Трофеј-Англија (Лига куп)}} [[Лига куп]]''' (1) : 2014-2015. ==== {{знамеикона|Португалија}} Бенфика ==== * '''{{Трофеј-Португалија (Примеира лига)}} [[Примеира лига|Првенство на Португалија]]''' (1) : 2013-2014. * '''[[Фудбалски куп на Португалија|Куп на Португалија]]''' (1) : 2013-2014 * '''[[Лига куп на Португалије|Лига куп]]''' (1) : 2011-2012 === Поединечни === * [[Српски фудбалер на годината]] (2) : 2014, 2015. * [[Премиер лига на Англија 2014-2015#ПФА тим на годината|Идеален тим на сезоната во Премиер лигата]] (1) : [[Премиер лига на Англија 2014-2015|2014-2015]] * [[Примеира лига 2014-2015#Тим на годината|Идеален тим на сезоната во Португалската лига]] (1) : 2012-2013 == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Србија |image3=Flag of Serbia.svg }} * [http://int.soccerway.com/players/nemanja-matic/35472/ Немања Матиќ на soccerway] {{Состав на ФК Рома}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ: Матиќ, Немања}} [[Категорија:Родени 1988.]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Челзи]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Бенфика]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Манчестер Јунајтед]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Рома]] [[Категорија:Живи луѓе]] s8scao4rf7843ubrlhrqcjezegpxkau 0 1171457 4795924 4557976 2022-07-23T19:54:24Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Планета | minorplanet= yes | background= #FFFFC0 | name= 571 Дулсинеја | alt_names= 1905 QZ | discoverer= [[Паул Гец]] | discovered= 4 септември 1905 | discovery_site= [[Хајделберг]] | epoch= 31 јули 2016 ([[јулијански ден|ЈД]] 2457600,5) | eccentricity= 0,24361 | semimajor= {{Convert|2.4093|AU|Gm|abbr=on}} | perihelion= {{Convert|1.8224|AU|Gm|abbr=on}} | aphelion= {{Convert|2.9963|AU|Gm|abbr=on|lk=on}} | period= 3,74 [[јулијанска година (астрономија)|а]] (1366,0 [[јулијанска година (астрономија)|d]]) | inclination= 5,2282° | asc_node= 3,1916° | arg_peri= 27,650° | mean_anomaly= 205,094[[Степен (агол)|°]] | mean_motion= {{Deg2DMS|0.26355|sup=ms}} / ден | orbit_ref= <ref name="jpldata">{{нмс|url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=571;cad=1|title=571 Dulcinea (1905 QZ)|work=JPL Small-Body Database |publisher=[[НАСА]]/Jet Propulsion Laboratory|accessdate=5 мај 2016}}</ref> | observation_arc= 110,57 г. (40387 денови) | uncertainty= 0 | abs_magnitude= 11,59 | rotation= {{Convert|126.3|h|d|abbr=on|lk=on}} | moid= {{Convert|0.828109|AU|Gm|abbr=on}} | jupiter_moid= {{Convert|2.4608|AU|Gm|abbr=on}} | tisserand= 3,474 }} '''571 Дулсинеја''' — астероид од класата Р. [[File:Орбита астероида 571.png|thumb|upright 1.2|Орбита на астероидот 571 Дульсинеја и неговата положба во Сончевиот систем]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://cfa-www.harvard.edu/iau/lists/NumberedMPs.txt Discovery Circumstances: Numbered Minor Planets] * {{JPL small body}} {{Мали планети-редослед |570 Китера|number=571|572 Ребека}} {{Мали тела во Сончевиот Систем}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:000571}} [[Категорија:Главен астероиден појас]] [[Категорија:Откритија на Паул Гец|Дулсинеја]] [[Категорија:Астероиди наречени по ликови од книжевноста|Дулсинеја]] [[Категорија:Астрономски тела откриени во 1905 година|Дулсинеја]] [[Категорија:Неправилни месечини]] {{beltasteroid-stub}} htntv5cqnnr8iqmfj2c9ahfdevd7vhq 0 1177065 4795925 3643616 2022-07-23T19:58:05Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki '''[[Педологија]]та''' (од грч. ''педон'' = почва, земја) е научна дисциплина што ги изучува [[почви]]те во природни услови. Ова е една од двете главни гранки на [[наука за почвите|науката за почвите]] (другата е [[едафологија]]та). Педологијата се занимава со [[почвообразување]]то (педогенеза), [[почвена морфологија|почвената морфологија]], [[класификација на почвите|класификацијата на почвите]] и со нивната географска распределеност. [[File:Calcareous Soil Profile, Seven Sisters Country Park - geograph.org.uk - 1280181.jpg|300px|thumb|upright 1.2| Профил на почвата е вклучен [[Креда]] во Паркот Седум Сестри, држава Англија]] == Поврзано == * [[Едафологија]] * [[Класификација на почвите]] == Надворешни врски == * {{наведена книга|last=Ангелеска|first=Елизабета|title=Педологија : учебник за II година средно стручно образование|url=http://www.e-ucebnici.mon.gov.mk/pdf/Pedologija-2%20-%20MK%20-PRINT_web.pdf|year=2010|publisher=Министерство за образование и наука на РМ|location=Скопје|isbn=978-608-226-111-9}} * [http://www.maksoil.ukim.mk/masis/ Македонски почвен информативен систем] [[Категорија:Педологија| ]] [[Категорија:Физичка географија]] [[Категорија:Наука за почвите]] pldduszgnsx3diygwt7o6efc208z5ej 0 1177315 4795976 3828465 2022-07-23T21:40:17Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Deutsche Telekom 2022.svg|мини|Дојче Телеком 2022 година]] '''Дојче Телеком''' ([[германски]]: ''Deutsche Telekom'') - германско [[акционерско друштво]] од областа на [[телекомуникации]]те. ==Историјат== ==Активности== ==Финансиски показатели== Во 2016 година, брендот на „Дојче телеком“ достигнал вредност од 36,4 милијарди [[долар]]и, што претставувало пораст од 309% во споредба со 2008 година.<ref>Мирослав Саздовски, „Дојче телеком достигна највисока вредност на брендот во својата историја“, ''Економија и бизнис'', година 18, број 225, март 2017, стр. 64.</ref> ==Менаџмент и организација== == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Телекомуникациски претпријатија од Германија]] [[Категорија:Германски марки]] [[Категорија:Претпријатија од Бон]] [[Категорија:Меѓународни претпријатија од Германија]] [[Категорија:Државни претпријатија на Германија]] i4519plbn61hlommvxmdtjbv0ahtuno 0 1180821 4796003 4457140 2022-07-23T22:26:02Z ГП 23995 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = Ледено доба: Патеката на сударот | image = | caption = | director = [[Mike Thurmeier]] | producer = Лори Форте<ref name=USATBipolarLlama>{{наведени вести| last1=Truitt| first1=Brian| title=Jesse Tyler Ferguson is a limber llama in new 'Ice Age'|url= https://www.usatoday.com/story/life/movies/2015/11/05/jesse-tyler-ferguson-ice-age-collision-course-exclusive-character-reveal/75184240/ |accessdate=November 5, 2015 |work=USA Today |date=November 5, 2015}}</ref> | screenplay = {{plainlist| * [[Мајкл Ј. Вилсон ]]<ref name="VarietyReview" /> * Мајкл Берг<ref name="VarietyReview" /> * Џони Бренер<ref name="VarietyReview" /> }} | story = Ебри Соломон <ref name="VarietyReview" /> | starring = {{plainlist|<!--Order based on billing block --> * [[Реј Романо]] * [[Џон Легуизамо]] * [[Денис Лири]] * [[Џош Пек]] * [[Симон Пег]] * [[Џенифер Лопез]] * [[Квин Латифа]] <!-- Order based on billing block--> }} | music = [[Џон Дебни]]<ref>{{наведени вести|title=John Debney to Score ‘Ice Age: Collision Course’|url=http://filmmusicreporter.com/2016/03/27/john-debney-to-score-ice-age-collision-course/|accessdate=March 27, 2016|work=Film Music Reporter|publisher=Film Music Reporter|date=March 27, 2016}}</ref> | cinematography = Ренато Фалкао | editing = [[Џејмс Палумбо]] | studio = {{plainlist| * [[Blue Sky Studios]] * [[20th Century Fox Animation]] }} | distributor = 20th Century Fox | released = {{Film date|2016|6|19|[[Филмски фестивел во Суднеј]]|2016|7|22|United States}} | runtime = 94 минути<ref>{{Наведена мрежна страница|title=''Ice Age: Collision Course'' (U)|url=http://www.bbfc.co.uk/releases/ice-age-collision-course-2016|work=British Board of Film Classification|date=July 5, 2016|accessdate=December 22, 2016}}</ref> | country = САД | language = англиски | budget = $105 милиони<ref name=BOM/> | gross = $408.6 милиони<ref name="BOM">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=iceage5.htm|title=Ice Age: Collision Course (2016)|work=Box Office Mojo|accessdate=January 17, 2016}}</ref> }} '''„Ледено доба: Патеката на сударот“''' ([[англиски]]: ''Ice Age: Collision Course'') - американски [[анимиран филм]] од 2016 година, во [[режија]] на Мајк Турмаер и Гален Т. Чу, според [[сценарио]]то на Мајкл Ј. Вилсон, Мајкл Берг и Јони Бренер, а автор на приказната е Обри Соломон. Гласовите ги позајмуваат: [[Реј Романо]], Кеке Палмер, Џон Легуизамо, Денис Лири, Адам Дивајн, Нил де Грас Тајсон, [[Џенифер Лопес]], [[Квин Латифа]], [[Џеси Џеј]] итн. ==Содржина== Мени (гласот на Романо) е загрижен, бидејќи неговата ќерка Пичиз (гласот на Палмер) сака да го напушти [[семејство]]то и да живее одделно, заедно со свршеникот Џулиен (гласот на Дивајн). Поради тоа, тој не го поднесува Џулиен и постојано му предизвикува незгоди. Како последица на неговата загриженост, Мени потполно заборава на годишнината од неговиот [[брак]] со Ели (гласот на Квин Латифа). На денот на прославата, на [[Земја (планета)|Земјата]] почнува да паѓа [[метеорски дожд]] што уништува сè наоколу и [[животни]]те очајно бараат засолниште. Истовремено, бегајќи од три [[диносаурус]]и, [[ласица]]та Бак (гласот на де Грас Тајсон) случајно пронаоѓа [[монолит]] на којшто е претскажано уништувањето на Земјата од сударот со голем [[астероид]]. Додека Мени, Диего (гласот на Лири), Сид (гласот на Легуизамо) и другите животни се очајни, Бак има необичен план како да ја спасат [[планета]]та: да соберат голем куп метеорски парчиња и да го лансираат во вселената за да го одбијат астероидот од неговата патека. Така, животните со заеднички сили успеваат да го остварат планот, а во критичниот миг токму Џулиен му помага на Мени да ја спасат [[Земја (планета)|Земјата]].<ref>[http://www.imdb.com/title/tt3416828/?ref_=nv_sr_1 IMDb, Ice Age: Collision Course (2016) (пристапено на 1.10.2017)]</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Ice Age}} [[Категорија:Филмови од 2016 година]] [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија:Цртани филмови]] [[Категорија:Филмови со Квин Латифа]] [[Категорија:Филмови со Џенифер Лопес]] [[Категорија:Филмови со Реј Романо]] [[Категорија:Филмови со Денис Лири]] [[Категорија:Филмови со Џон Легуизамо]] [[Категорија:Филмови со Нил де Грас Тајсон]] [[Категорија:Филмови на 20th Century Fox]] 9l1b25ptdeqzg680u35o5t48vvfjo1q 0 1188587 4795986 3667964 2022-07-23T22:01:16Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Белая-гвардия-1927.jpg|мини|Издание на романот на М. Булгаков „Бела гарда“, 1927 година]] '''Белата гарда''' ([[руски]]: ''Белая гваардия'') - [[роман]] на рускиот писател [[Михаил Булгаков]]. ==Содржина== ==Осврт кон делото== Во 1920 година, Булгаков го напишал драмското дело „Браќата Турбини“, кое било основа за подоцнежниот [[Автобиографија|автобиографски]] роман „Белата гарда“.<ref>„Mihail Bulgakov 1891 - 1940. Hronologija“, во: Mihail Bulgakov, ''Pseće srce''. Beograd: LOM, 2008, стр. 122.</ref> Самиот роман бил напишан во 1922 година, чиј прв дел бил објавен во 1925 година, во [[Москва]], а романот во целост бил објавен во 1927 година, во [[Рига]], потоа во Париз, додека во [[СССР]] бил објавен дури во 1966 година. Според критичарите, Булгаков е „првиот писател кој ја насликал душата на граѓанската војна во [[Русија]]“.<ref>„Mihail Bulgakov 1891 - 1940. Hronologija“, во: Mihail Bulgakov, ''Pseće srce''. Beograd: LOM, 2008, стр. 123.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Дела на Михаил Булгаков]] [[Категорија:Руски романи]] lpllo2d3n3r6we83e9imm1re2v1lrt4 10 1189898 4796215 3917469 2022-07-24T11:31:20Z Dandarmkd 31127 wikitext text/x-wiki {{Навкутија |title=[[Небесно тело|Тела]] во соѕвездието [[Крма (соѕвездие)|Крма]] |bodyclass = hlist |name=Ѕвезди во Крма |state = {{{state|<noinclude> uncollapsed </noinclude>}}} |border = {{{border|}}} |group1=[[Бајерово означување|Бајер]] |list1= * [[Зета Крма|ζ (Наос)]] * [[Ну Крма|ν]] * [[Кси Крма|ξ ''(Асмидиске)'']] * [[Омикрон Крма|ο]] * [[Пи Крма|π]] * [[Ро Крма|ρ (Турејс)]] * [[Сигма Крма|σ]] * [[Тау Крма|τ]] * [[Хи Крма|χ]] * [[L2 Крма|L₂]] |group2=[[Флемстидово означување|Флемстид]] |list2= * [[1 Крма|1]] * [[2 Крма|2]] * [[3 Крма|3 (l)]] * [[4 Крма|4]] * [[5 Крма|5]] * [[6 Крма|6]] * [[8 Крма|8]] * [[9 Крма|9]] * [[10 Крма|10]] * [[11 Крма|11 (j)]] * [[12 Крма|12]] * [[14 Крма|14]] * [[16 Крма|16]] * [[18 Крма|18]] * [[19 Крма|19]] * [[20 Крма|20]] * [[21 Крма|21]] * [[22 Крма|22]] | group3 = [[Означување на променливи ѕвезди|Променливи]] | list3 = * [[R Крма|R]] * [[T Крма|T (непром.)]] * [[V Крма|V]] * [[Z Крма|Z]] * [[RS Крма|RS]] * [[RX Крма|RX]] * [[ST Крма|ST]] * [[TY Крма|TY]] * [[UY Крма|UY]] * [[UZ Крма|UZ]] * [[VV Крма|VV]] * [[VX Крма|VX]] * [[VZ Крма|VZ]] * [[WW Крма|WW]] * [[AQ Крма|AQ]] * [[AR Крма|AR]] * [[AU Крма|AU]] * [[BB Крма|BB]] * [[BN Крма|BN]] * [[BV Крма|BV]] * [[CP Крма|CP]] * [[HH Крма|HH]] * [[HZ Крма|HZ]] * [[KQ Крма|KQ]] * [[MX Крма|MX (r)]] * [[MY Крма|MY (y³)]] * [[MZ Крма|MZ]] * [[NO Крма|NO]] * [[NP Крма|NP]] * [[NS Крма|NS (h¹)]] * [[NV Крма|NV (υ¹)]] * [[NW Крма|NW (υ²)]] * [[NX Крма|NX]] * [[OU Крма|OU (L₁)]] * [[OS Крма|OS]] * [[OW Крма|OW (z)]] * [[OX Крма|OX]] * [[PQ Крма|PQ]] * [[PR Крма|PR]] * [[PT Крма|PT]] * [[PU Крма|PU (m)]] * [[PV Крма|PV]] * [[PX Крма|PX]] * [[PY Крма|PY]] * [[QS Крма|QS]] * [[QU Крма|QU]] * [[QW Крма|QW (I)]] * [[QY Крма|QY]] * [[QZ Крма|QZ (b)]] * [[V336 Крма|V336]] * [[HD 47147|V338]] * [[V339 Крма|V339]] * [[V347 Крма|V347]] * [[V348 Крма|V348]] * [[V351 Крма|V351]] * [[V363 Крма|V363]] * [[V368 Крма|V368]] * [[V376 Крма|V376]] * [[V378 Крма|V378]] * [[V390 Крма|V390]] * [[V392 Крма|V392]] * [[V397 Крма|V397]] * [[V420 Крма|V420]] * [[V436 Крма|V436]] * [[V438 Крма|V438]] * [[WR 9|V443]] * [[V445 Крма|V445]] * [[V468 Крма|V468 (d⁴)]] * [[V510 Крма|V510]] * [[V574 Крма|V574]] * [[HD 41824|V575]] * [[V596 Крма|V596]] * [[V597 Крма|V597]] * [[V598 Крма|V598]] | group4 = [[Каталог на сјајни ѕвезди|HR]] | list4 = * [[HD 41742/41700|2157]] * [[HD 41742/41700|2158]] * [[HD 42178|2178]] * [[HD 42448|2187]] * [[HD 42683|2204]] * [[HD 42834|2211]] * [[HD 45572|2348 (G)]] * [[HD 46273|2384]] * [[HR 2462|2462 (V)]] * [[HD 48383|2475]] * [[HD 48543|2482]] * [[HD 48797|2488]] * [[HD 49591|2518 (x)]] * [[HR 2548|2548 (X)]] * [[HD 50235|2549]] * [[HD 50445|2558]] * [[HD 50621|2563]] * [[HD 50860|2579]] * [[HD 51266|2594]] * [[HD 51682|2604]] * [[HD 51799|2608]] * [[HD 51825|2612]] * [[HD 52092|2619 (t)]] * [[HD 52362|2626]] * [[HD 52703|2641]] * [[HD 53253|2658]] * [[HD 53704|2666 (C)]] * [[HD 53705/53706/53680|2667]] * [[HD 53811|2672 (H)]] * [[HD 53952|2677]] * [[HD 54153|2685]] * [[HD 54179|2687]] * [[HD 54475|2691 (D)]] * [[HD 54893|2702 (A)]] * [[HD 55526|2719]] * [[HD 55719|2727 (E)]] * [[HD 56410|2759]] * [[HD 56456|2762]] * [[HD 56733|2769]] * [[HD 56779|2770]] * [[HD 56813|2771]] * [[HD 57197|2789 (M)]] * [[HD 57240|2791 (F)]] * [[HD 57299|2794]] * [[HD 58420|2829]] * [[HD 59026|2856]] * [[HD 59136|2860]] * [[HD 59256|2863]] * [[HD 59438|2868]] * [[HD 59499|2870]] * [[HD 59550|2873]] * [[HD 59612|2874]] * [[HD 59635|2875 (y)]] * [[HD 59890|2881]] * [[HD 60312|2895]] * [[HD 60325|2897]] * [[HD 60341|2899]] * [[HD 60345|2900]] * [[HD 60532|2906]] * [[HD 60584|2909 (n)]] * [[HD 60585|2910 (n)]] * [[HD 60646|2913]] * [[HD 60666|2916]] * [[HD 60863|2922 (p)]] * [[HD 60951|2923]] * [[HD 61226|2933]] * [[HD 61330|2937 (f)]] * [[HD 61391|2940 (y²)]] * [[HD 61453|2945]] * [[k Крма|2948 (k¹)]] * [[k Крма|2949 (k²)]] * [[HD 61641|2954 (e)]] * [[HD 61642|2955]] * [[HD 61672|2956]] * [[HD 61772|2959]] * [[HD 61774|2960]] * [[HD 61831|2961 (d¹)]] * [[HD 61878|2963 (d²)]] * [[HD 61899|2964 (d³)]] * [[HD 62082|2976]] * [[HD 62226|2981]] * [[HD 62318|2984]] * [[HD 62412|2988]] * [[HD 62578|2994]] * [[HD 62644|2998]] * [[HD 62712|3001]] * [[HR 3002|3002 (W)]] * [[HD 62781|3007]] * [[HD 62893|3011]] * [[HD 63032|3017 (c)]] * [[HD 63077|3018]] * [[HD 63112|3019]] * [[HD 63118|3020]] * [[HD 63271|3023]] * [[HD 63323|3027]] * [[HD 63465|3035]] * [[HD 63578|3037]] * [[HD 62655|3042]] * [[HD 63660|3043]] * [[HD 63744|3046 (Q)]] * [[HD 63822|3051]] * [[HD 63852|3052]] * [[HD 63922|3055 (P)]] * [[HD 63948|3057]] * [[HD 64042|3060]] * [[HD 64152|3068]] * [[HD 64181|3069]] * [[HD 64225|3071]] * [[HD 64287|3074]] * [[HD 64379|3079]] * [[HD 64440|3080 (a)]] * [[HD 64572|3085]] * [[HD 64740|3089]] * [[HD 64760|3090 (J)]] * [[HD 64802|3091]] * [[HD 64876|3092]] * [[HD 64974|3096]] * [[HD 65211|3101]] * [[HD 65442|3111]] * [[HD 65460|3114]] * [[HD 65551|3116 (N)]] * [[HD 65598|3118]] * [[HD 65685|3121 (O)]] * [[HD 65810|3131]] * [[HD 65904|3137]] * [[HD 65925|3140]] * [[HD 66005|3142]] * [[HD 66006|3143]] * [[HD 66210|3148]] * [[HD 66358|3154]] * [[HD 66435|3155]] * [[HD 66598|3160]] * [[HD 66812|3166]] * [[HD 67243|3177]] * [[HD 67456|3183]] * [[HD 67751|3190]] * [[HD 67880|3194]] * [[HD 67977|3199]] * [[HD 68242|3205]] * [[HD 68450|3219]] * [[HD 68601|3226]] * [[HD 68862|3233]] * [[HD 69002|3238]] * [[HD 69080|3239]] * [[HD 69082|3241]] * [[HD 69123|3242]] * [[HD 69142|3243 (h²)]] * [[HD 69445|3251]] * [[HD 69511|3253]] * [[HD 69830|3259]] * [[HD 69879|3261]] * [[HD 70002|3266]] * [[HD 70060|3270 (q)]] * [[HD 70235|3273]] * [[HD 70302|3276]] * [[HD 70442|3279]] * [[HD 70523|3281]] * [[HD 70555|3282 (w)]] * [[HD 70556|3283]] * [[HD 70612|3286]] * [[HD 70761|3291]] * [[HD 71141|3308]] * [[HD 71176|3315]] * [[HD 71196|3316]] * [[HD 71231|3317]] * [[HD 71267|3320]] * [[HD 71377|3324]] * [[HD 71459|3326]] | group5 = [[Каталог „Хенри Дрејпер“|HD]] | list5 = * [[HD 44594|44594]] * [[HD 48265|48265]] * [[HD 49798|49798]] * [[HD 50499|50499]] * [[HD 53705/53706/53680|53680]] * [[HD 53705/53706/53680|53706]] * [[HD 59235|59235]] * [[HD 61005|61005]] * [[HD 61589|61589]] * [[HD 61750|61750]] * [[HD 62542|62542]] * [[HD 63291|63291]] * [[HD 63399|63399]] * [[HD 63696|63696]] * [[HD 63734|63734]] * [[HD 65638|65638]] * [[HD 66885|66885]] * [[HD 67408|67408]] * [[HD 69904|69904]] * [[HD 70642|70642]] | group6 = [[Глизеов каталог|Глизе]] | list6 = * [[Глизе 257]] * [[Глизе 283]] * [[Глизе 300]] | group7 = Други | list7 = * [[171 G. Крма]] * [[Бран 76]] * [[L 745-46A]] * [[2MASS 0729-39]] * [[NGC 2423-3]] * [[OH 231.8+4.2]] * [[PSR B0740-28]] * [[PSR B0808-13]] * [[PSR J0737-3039]] * [[PSR J0738-4042]] * [[RX J0812.4-3114]] * [[RX J0822-4300]] * [[SCR J0740−4257]] * [[SWIFT J0732.5-1331]] * [[4U 0728-25]] * [[WASP-121]] * [[AGC 198691]] |below= * [[Список на ѕвезди во соѕвездието Крма|Список]] }}<noinclude> [[Категорија:Предлошки за ѕвезди по соѕвездие|Крма]] [[Категорија:Крма (соѕвездие)|Ψ]] </noinclude> ap8uqkpck2jg55wojc3wrxdtckif5fe 10 1189937 4796217 3917476 2022-07-24T11:33:12Z Dandarmkd 31127 wikitext text/x-wiki {{Навкутија |title=[[Небесно тело|Тела]] во соѕвездието [[Мал Лав (соѕвездие)|Мал Лав]] |bodyclass = hlist |name=Ѕвезди во Крма |state = {{{state|<noinclude> uncollapsed </noinclude>}}} |border={{{border|}}} |group1=[[Бајерово означување|Бајер]] |list1= * [[Beta Мал Лав|β]] |group2=[[Флемстидово означување|Флемстид]] |list2= * [[7 Мал Лав|7]] * [[8 Мал Лав|8]] * [[9 Мал Лав|9]] * [[10 Мал Лав|10]] * [[11 Мал Лав|11]] * [[13 Мал Лав|13]] * [[15 Мал Лав|15]] * [[16 Мал Лав|16]] * [[17 Мал Лав|17]] * [[19 Мал Лав|19]] * [[20 Мал Лав|20]] * [[21 Мал Лав|21]] * [[22 Мал Лав|22]] * [[23 Мал Лав|23]] * [[24 Мал Лав|24]] * [[26 Мал Лав|26]] * [[27 Мал Лав|27]] * [[28 Мал Лав|28]] * [[29 Мал Лав|29]] * [[30 Мал Лав|30]] * [[32 Мал Лав|32]] * [[33 Мал Лав|33]] * [[34 Мал Лав|34]] * [[35 Мал Лав|35]] * [[36 Мал Лав|36]] * [[37 Мал Лав|37]] * [[38 Мал Лав|38]] * [[39 Мал Лав|39]] * [[40 Мал Лав|40]] * [[41 Мал Лав|41]] * [[42 Мал Лав|42]] * [[43 Мал Лав|43]] * [[44 Мал Лав|44]] * [[45 Мал Лав|45]] * [[46 Мал Лав|46 (Прекипуа)]] * [[48 Мал Лав|48]] * [[50 Мал Лав|50]] * [[51 Мал Лав|51]] | group3 = [[Означување на променливи ѕвезди|Променливи]] | list3 = * [[R Мал Лав|R]] * [[T Мал Лав|T]] * [[V Мал Лав|V]] * [[X Мал Лав|X]] * [[RT Мал Лав|RT]] * [[RX Мал Лав|RX]] * [[RZ Мал Лав|RZ]] * [[ST Мал Лав|ST]] * [[SX Мал Лав|SX]] * [[VW Мал Лав|VW]] * [[WX Мал Лав|WX]] | group4 = [[Каталог на сјајни ѕвезди|HR]] | list4 = * [[HD 87822|3979]] * [[HD 88161|3987]] * [[HD 88231|3993]] * [[HD 89993|4078]] | group5 = [[Каталог „Хенри Дрејпер“|HD]] | list5 = * [[HD 82886|82886]] * [[HD 87883|87883]] * [[HD 93521|93521]] | group6 = [[Глизеов каталог|Глизе]] | list6 = | group7 = Други | list7 = * [[CIT 6]] * [[G 117-B15A]] * [[NGC 3382]] * [[AGC 198691]] |below= *[[Список на ѕвезди во соѕвездието Мал Лав|Список]] }}<noinclude> [[Категорија:Предлошки за ѕвезди по соѕвездие|Мал Лав]] [[Категорија:Мал Лав (соѕвездие)|Ψ]] </noinclude> 1uqlvrpfn5exzkeyvl7vxxhnooixaob 10 1190569 4796165 3917431 2022-07-24T11:23:24Z Dandarmkd 31127 wikitext text/x-wiki {{Навкутија | title = [[Небесно тело|Тела]] во соѕвездието [[Змеј (соѕвездие)|Змеј]] | bodyclass = hlist | name = Ѕвезди во Змеј | state = {{{state|<noinclude>uncollapsed</noinclude>}}} | border = {{{border|}}} | group1 = [[Бајерово означување|Бајер]] | list1 = * [[Тубан|α (Тубан)]] * [[Бета Змеј|β (Растабан)]] * [[Гама Змеј|γ (Елтанин)]] * [[Делта Змеј|δ (Алтаис)]] * [[Епсилон Змеј|ε ''(Тил)'']] * [[Зета Змеј|ζ (Алдиба)]] * [[Ета Змеј|η (Атебина)]] * [[Тета Змеј|θ]] * [[Јота Змеј|ι (Едахис)]] * [[Капа Змеј|κ]] * [[Ламбда Змеј|λ (Џаусар)]] * [[Му Змеј|μ (Алракис)]] * [[Ну Змеј|ν ''(Кума)'']] * [[Кси Змеј|ξ (Грумиум)]] * [[Омикрон Змеј|ο]] * [[Пи Змеј|π]] * [[Ро Змеј|ρ]] * [[Сигма Змеј|σ (Алсафи)]] * [[Тау Змеј|τ]] * [[Ипсилон Змеј|υ]] * [[Фи Змеј|φ]] * [[Хи Змеј|χ]] * [[Пси1 Змеј|ψ¹ (Ѕибан)]] * [[Пси2 Змеј|ψ²]] * [[Омега Змеј|ω]] | group2 = [[Флемстидово означување|Флемстид]] | list2 = * [[2 Змеј|2]] * [[3 Змеј|3]] * [[4 Змеј|4]] * [[6 Змеј|6]] * [[7 Змеј|7 (Тјенји)]] * [[8 Змеј|8 (Тајји)]] * [[9 Змеј|9]] * [[10 Змеј|10 (i)]] * [[15 Змеј|15 (A)]] * [[16 Змеј|16]] * [[17 Змеј|17]] * [[18 Змеј|18 (g)]] * [[19 Змеј|19 (h)]] * [[20 Змеј|20]] * [[26 Змеј|26]] * [[27 Змеј|27 (f)]] * [[29 Змеј|29]] * [[30 Змеј|30]] * [[35 Змеј|35]] * [[36 Змеј|36]] * [[37 Змеј|37]] * [[38 Змеј|38]] * [[39 Змеј|39 (b)]] * [[40 Змеј|40]] * [[41 Змеј|41]] * [[42 Змеј|42 (Фафнир)]] * [[45 Змеј|45 (d)]] * [[46 Змеј|46 (c)]] * [[48 Змеј|48]] * [[49 Змеј|49]] * [[50 Змеј|50]] * [[51 Змеј|51]] * [[53 Змеј|53]] * [[54 Змеј|54]] * [[55 Змеј|55]] * [[59 Змеј|59]] * [[64 Змеј|64 (e)]] * [[65 Змеј|65]] * [[66 Змеј|66]] * [[68 Змеј|68]] * [[69 Змеј|69]] * [[70 Змеј|70]] * [[71 Змеј|71]] * [[72 Змеј|72]] * [[73 Змеј|73]] * [[74 Змеј|74]] * [[75 Змеј|75]] * [[76 Змеј|76]] | group3 = [[Означување на променливи ѕвезди|Променливи]] | list3 = * [[R Змеј|R]] * [[S Змеј|S]] * [[T Змеј|T]] * [[W Змеј|W]] * [[Z Змеј|Z]] * [[RR Змеј|RR]] * [[RW Змеј|RW]] * [[RY Змеј|RY]] * [[RZ Змеј|RZ]] * [[SU Змеј|SU]] * [[SW Змеј|SW]] * [[TW Змеј|TW]] * [[TX Змеј|TX]] * [[TZ Змеј|TZ]] * [[UX Змеј|UX]] * [[UZ Змеј|UZ]] * [[VW Змеј|VW]] * [[WW Змеј|WW]] * [[XZ Змеј|XZ]] * [[AB Змеј|AB]] * [[AC Змеј|AC]] * [[AG Змеј|AG]] * [[AI Змеј|AI]] * [[AT Змеј|AT]] * [[BH Змеј|BH]] * [[BK Змеј|BK]] * [[BS Змеј|BS]] * [[BT Змеј|BT]] * [[BV Змеј|BV]] * [[BW Змеј|BW]] * [[BY Змеј|BY]] * [[CL Змеј|CL]] * [[CM Змеј|CM]] * [[CN Змеј|CN]] * [[CR Змеј|CR]] * [[CX Змеј|CX]] * [[DE Змеј|DE]] * [[DK Змеј|DK]] * [[DL Змеј|DL]] * [[DO Змеј|DO]] * [[DQ Змеј|DQ]] * [[EE Змеј|EE]] * [[EF Змеј|EF]] * [[EK Змеј|EK]] * [[EP Змеј|EP]] * [[ER Змеј|ER]] * [[EX Змеј|EX]] * [[EY Змеј|EY]] * [[FU Змеј|FU]] * [[HD 134319|IU]] * [[LV Змеј|LV]] | group4 = [[Каталог на сјајни ѕвезди|HR]] | list4 = * [[HD 80930|3719]] * [[HD 81817|3751]] * [[HD 82327|3774]] * [[HD 82685|3806]] * [[HD 83550|3843]] * [[HD 83727|3847]] * [[HD 91075|4121]] * [[HD 91190|4126]] * [[HD 94860|4272]] * [[HD 105678|4627]] * [[HD 106574|4659]] * [[HD 107193|4687]] * [[HD 108150|4727]] * [[HD 108399|4740]] * [[HD 113049|4927]] * [[HD 113337|4934]] * [[HD 115612|5018]] * [[HD 119476|5162]] * [[HD 121146|5227]] * [[HD 122909|5282]] * [[HD 127821|5436]] * [[HD 128000|5442]] * [[HD 128332|5451]] * [[HD 131507|5552]] * [[HD 133388|5606]] * [[HD 137389|5731]] * [[HD 137443|5737]] * [[HD 137928|5748]] * [[HD 138265|5755]] * [[HD 138338|5759]] * [[HD 138524|5768]] * [[HD 138852|5785]] * [[HD 139357|5811]] * [[HD 139493|5818]] * [[HD 139778|5828]] * [[HD 140117|5841]] * [[HD 141472|5878]] * [[HD 141653|5886]] * [[HD 141675|5887]] * [[HD 142531|5922]] * [[HD 143187|5949]] * [[HD 144204|5981]] * [[HD 144542|5995]] * [[HD 145454|6025]] * [[HD 145674|6036]] * [[HD 145694|6038]] * [[HD 146603|6069]] * [[HD 147662|6101]] * [[HD 148293|6126]] * [[HD 148374|6130]] * [[HD 148880|6150]] * [[HD 149650|6170]] * [[HD 150010|6180]] * [[HD 150429|6198]] * [[HD 150449|6199]] * [[HD 151613|6237]] * [[HD 151199|6226]] * [[HD 153956|6330]] * [[HD 154099|6335]] * [[HD 154319|6345]] * [[HD 154391|6348]] * [[HD 154633|6360]] * [[HD 155328|6383]] * [[HD 155711|6395]] * [[HD 156295|6421]] * [[HD 157681|6479]] * [[HD 158460|6511]] * [[HD 158485|6514]] * [[HD 158633|6518]] * [[HD 159330|6540]] * [[HD 159870|6560]] * [[HD 160933|6598]] * [[HD 161178|6606]] * [[HD 161193|6607]] * [[HD 161693|6618]] * [[HD 163929|6699]] * [[HD 164428|6717]] * [[HD 164780|6735]] * [[HD 166207|6790]] * [[HD 167042|6817]] * [[HD 167387|6827]] * [[HD 169028|6880]] * [[HD 169221|6886]] * [[HD 169305|6891]] * [[HD 169885|6911]] * [[HD 170811|6949]] * [[HD 171779|6983]] * [[HD 172340|7006]] * [[HD 172569|7013]] * [[HD 172728|7018]] * [[HD 172864|7025]] * [[HD 172883|7028]] * [[HD 173398|7042]] * [[HD 173664|7060]] * [[HD 173920|7071]] * [[HD 173949|7075]] * [[HD 174205|7082]] * [[HD 174481|7096]] * [[HD 174980|7117]] * [[HD 175225|7123]] * [[HD 175535|7137]] * [[HD 175823|7153]] * [[HD 175824|7154]] * [[HD 175938|7160]] * [[HD 176560|7184]] * [[HD 176598|7187]] * [[HD 176668|7191]] * [[HD 176707|7196]] * [[HD 176795|7199]] * [[HD 177783|7229]] * [[HD 178208|7252]] * [[HD 182190|7356]] * [[HD 183611|7413]] * [[HD 184102|7423]] * [[HD 184146|7425]] * [[HD 184936|7448]] * [[HD 184958|7450]] * [[HD 186340|7500]] * [[HD 187340|7545]] * [[HD 189900|7654]] * [[HD 190252|7666]] * [[HD 191174|7695]] * [[HD 191372|7704]] * [[HD 193664|7783]] * [[HD 194298|7805]] * [[HD 196142|7868]] * [[HD 197508|7930]] * [[HD 199437|8016]] | group5 = [[Каталог „Хенри Дрејпер“|HD]] | list5 = * [[HD 81817|81817]] * [[HD 100858|100858]] * [[HD 109246|109246]] * [[HIP 56948|101364]] * [[HD 112826|112826]] * [[HD 149198|149198]] * [[HD 156279|156279]] * [[HD 158259|158259]] * [[HD 163607|163607]] * [[HD 175305|175305]] * [[HD 184467|184467]] * [[HD 185394|185394]] | group6 = [[Глизеов каталог|Глизе]] | list6 = * [[Глизе 420]] * [[Глизе 487]] * [[Глизе 625]] * [[Глизе 687]] * [[Глизе 793]] * [[GJ 1227]] * [[GJ 4053]] | group7 = Кеплер | list7 = * [[GSC 03549-02811|1]] * [[Кеплер-4|4]] * [[Кеплер-10|10]] * [[Кеплер-12|12]] * [[Кеплер-52|52]] * [[Кеплер-90|90]] * [[Кеплер-101|101]] * [[Кеплер-296|296]] * [[Кеплер-407|407]] * [[Кеплер-408|408]] | group8 = Други | list8 = * [[G 240-72]] * [[GD 356]] * [[GRW +70 8247]] * [[HAT-P-37]] * [[LP 71-82]] * [[2M 1237+6526]] * [[PSR B1508+55]] * [[SSSPM J1138-7722]] * [[Струве 2398]] * [[WASP-51]] * [[WD 1647+591]] * [[WD 1821+643]] * [[WISEPA J164715.59+563208.2|WISE 1647+5632]] * [[PGC 39058]] | below = }}<noinclude> [[Категорија:Предлошки за ѕвезди по соѕвездие|Змеј]] [[Категорија:Змеј (соѕвездие)|Ψ]] </noinclude> 03so4ps1gv2smyidg25ua8h3t1yf1xq 0 1191598 4795928 4617144 2022-07-23T20:02:41Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki '''Орбитална брзина''' — [[брзина]]та со која едно [[небесно тело]] или вештачки објект [[орбита|кружи]] околу [[тежиште (астрономија)|тежиште]] или, ако има многу помала маса од главното тело во системот, неговата брзина во однос на најголемото тело. Во вториот случај, брзината е релативна на површината на поголемото тело или на неговото тежиште. Поимот може да се однесува на средната орбитална брзина (просечната брзина низ целата орбита) или на мигновената брзина во дадена точка на орбитата. Најголемата (мигновена) орбитална брзина се постигнува во [[апсида|периапсидата]] (перигејот, перихелот итн.), а најмалата за тела во затворени орбити е во апоапсидата (афелот, апогејот итн.). Кај идеалните двотелесни системи, телата во отворени орбити продолжуваат бесконечно да се забавуваат како што се оддалечуваат од тежиштето. Кога системот приближно се зема за двотелесен, мигновената орбитална брзина во дадена точка на орбитата може да се пресмета според оддалеченоста од средишното тело и специфичната орбитална енергија на објектот (која е постојана и независна од положбата). [[Податотека:Orbit2.gif|мини|десно|450п|Референтен систем на небеските тела, брзината се пресметува во однос на барицентарот]] ==Радијални патеки== Кај радијалните патеки се претполага дека системот е двотелесен и дека кружечкото тело има занемарлива маса во однос на поголемото (средишното). Во вистинската орбитална механика, главна улога има тежиштето на системот, а не поголемото тело. Специфичната орбитална енергија = K.E. + P.E. (кинетичка + потенцијална енергија). Бидејќи кинетичката енергија секогаш е позитивна (поголема или еднаква на нула), а потенцијалната секогаш негативна (помала или еднаква на нула), знакот пред пресметката може да биде позитивен, нуларен или негативен, и го определува видот на орбита: * Ако специфичната орбитална енергија е позитивна: орбитата е отворена и следи [[хиепрбола]] во рамките на поголемото тело, т.е. [[жариште (геометрија)|жариштето]] на хиперболата. Телата во отворени орбити не се враќаат; штом ќе ја поминат периапсидата, тие продолживаат бесконечно да се оддалечуваат од жариштето. * Ако специфичната орбитална енергија е нула, (K.E = - P.E.): орбитата е [[парабола]] со жариште во другото тело. Параболичните орбити исто така се отворени. * Ако енергијата е негативна, K.E. + P.E. < 0: Орбитата е затворена. Движењето се одивива по [[елипса]] со едно жариште во другото тело. Планетите кружат околу Сонцето во затрворени орбити. ==Попречна орбитална брзина== Попречната орбитална брзина е обратнопропорционална на растојанието до средишното тело поради законот за запазувањето на [[момент на импулсот|моментот на импулсот]] или [[Кеплерови закони|вториот Кеплеров закон]]. Како што телото патува по својата орбита за предодредено време, линијата од тежиштето до телото замавнува низ постојана површина од [[орбитална рамнина|орбиталната рамнина]], без оглед на делот од орбитата кој телото го исцртува во тоа времетраење.<ref>{{наведена книга | last = Gamow | first = George | title = Gravity | publisher = Anchor Books, Doubleday & Co. | date = 1962 | location = New York | pages = 66 | isbn = 0-486-42563-0 | quote = }}</ref> Ова значи дека телото се движи побавно близу [[апоапсида]]та отколку близу [[периапсида]]та, бидејќи мора да патува побрзо за да ја зафати истата површина по помалата должина по лакот. ==Средна орбитална брзина== Кај орбитите со мало [[орбитално занесување|занесување]], должината на орбитата е блиска на кружна, а средната орбитална брзина може да се приближно да се добие или со набљудување на [[орбитален период|орбиталниот период]] и [[голема полуоска|големата полуоска]] на неговата орбита, или од сознание за [[маса|масите]] на двете тела и големата полуоска.<ref>{{наведена книга|last1=Wertz|first1=edited by James R. Wertz|last2=Larson|first2=Wiley J.|title=Space mission analysis and design|date=2010|publisher=Microcosm|location=Hawthorne, Calif.|isbn=978-1881883-10-4|page=135|edition=3}}</ref> :<math>v \approx {2 \pi a \over T}</math> :<math>v \approx \sqrt{\mu \over a}</math> каде {{мат|''v''}} е орбиталната брзина, {{мат|''a''}} е должината на [[голема полуоска|големата полуоска]], {{мат|''T''}} е орбиталниот период, а {{мат|''μ''{{=}}''GM''}} е стандардниот гравитациски параметар. Ова е приближност која важи само кога кружечкото тело има значително помала маса од средишното, а занесувањето е близу до нула. Во случај кога телата немаат значително различна маса се јавува двотелесниот проблем. Така, кога една од масите е речиси занемарлива во однос на другата, како [[Земја]]та и [[Сонце]]то, можеме да добиеме приближна орбитална брзина <math>v_o</math> вака: :<math>v_o \approx \sqrt{\frac{GM}{r}}</math> или препоставувајќи дека {{мат|''r''}} е еднаков на [[полупречник]]от на телото :<math>v_o \approx \frac{v_e}{\sqrt{2}}</math> Каде {{мат|''M''}} е (поголемата) маса околу која кружи занемарлива маса, а {{мат|''v_e''}} е [[втора космичка брзина|втората космичка брзина]]. Кај објект во занесена орбита околу многу поголемо тело, должината на орбитата се смалува со [[орбитално занесување|орбиталното занесување]] {{мат|''e''}} и претставува елипса. Ова може да послужи за да се добие поуточнета проценка на просечната орбитална брзина: :<math> v_o = \frac{2\pi a}{T}\left[1-\frac{1}{4}e^2-\frac{3}{64}e^4 -\frac{5}{256}e^6 -\frac{175}{16384}e^8 - \dots \right] </math><ref>{{наведена книга | author=Horst Stöcker | author2=John W. Harris | date=1998 | title=Handbook of Mathematics and Computational Science | pages=386 | publisher=Springer | isbn=0-387-94746-9 }}</ref> Средната орбитална брзина се намалува со занесувањето. ==Точна орбитална брзина== Точната орбитална брзина на едно тело во даден миг се одредува земајќи ги предвид како средното така и точното растојание: :<math> v = \sqrt {\mu \left({2 \over r} - {1 \over a}\right)}</math> каде {{мат|''μ''}} е стандардниот гравитациски параметар, {{мат|''r''}} растојанието на кое се пресметува брзината, а {{мат|''a''}} е должината на главната полуоска на елиптичната орбита. За Земјата при перихел, :<math> v = \sqrt {1,327 \times 10^{20} ~m^3 s^{-2} \cdot \left({2 \over 1,471 \times 10^{11} ~m} - {1 \over 1,496 \times 10^{11} ~m}\right)} \approx 30.300 ~m/s</math> што е малку побрзо од просечната орбитална брзина на Земјата (29.800&nbsp;м/с), како што се очекува по вториот Кеплеров закон. {{Земјини орбити}} == Поврзано == * [[Втора космичка брзина]] * [[Хоманова преодна орбита]] * [[Орбитални елементи]] == Наводи == {{наводи}} {{Орбити}} [[Категорија:Орбити|Брзина]] [[Категорија:Небесна механика]] [[hu:Kozmikus sebességek#Szökési sebességek]] m0twy8zje679z279ikg447utyjx3vt3 0 1193391 4796135 4381896 2022-07-24T10:54:56Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki [[Податотека:PreservedFood1.jpg|мини|десно|200п|Зимница чувана во тегли]] '''Тегла''' е сад направен првенствено од [[стакло ]], наменет за чување воглавно на [[храна|прехранбени намирници]] во [[агрегатна состојба|цврста состојба]], но и некои полутечни или течни . Воглавно е со [[цилиндар|цилиндрична]] форма, со широк отвор на врвот. За разлика од [[шише]]то, нема грло или е тоа многу кратко и широко. Вообичаени намирници за чување во тегли се [[џем]], [[мед]], [[слатко]], [[компот]], но и зрнасте намирници како [[ориз]], [[шеќер]], [[макарони]] или за [[слатки]]. Незаобиколени се формата и [[амбалажа|амбалажта]] во подготовка на [[зимница ]]. Поради формата теглите се практични и за чување на непрехранбени намирници. Во [[македонски јазик|македонскиот јазик]], ''тегла'' поретко или воопшто не вклучува слични садови од други материјали. Пластични садови со таква формаа почесто се нарекуваат ''кутии'' или ''кантички''. [[Керамика|Керамички]] садови се нарекуваат ''ќупови''. [[Затоварач]]и за тегли најчесто се [[метал]]ни [[капаче|капачиња]] со [[навој]] , а исто така и од [[пластика|пластични]] капачиња на притисок. Кај теглите со помал отвор се користи [[чеп од плута]]. == Различни тегли за различна намена == <gallery> Слика:Soviet mayones jar 250 ml.jpg|Празна стаклена тегла од 250 мл Слика:Branston Pickle jar 1.jpg|Тегла со кисели [[краставица|краставици]] Слика:Jam jar.jpg|Тегла со прицврстен капак Слика:Frankfurter wurst.JPG|Тесна тегла со [[виршла|виршли]] Слика:Pig Brain in a Jar.jpg|Тегла со [[медицина|медицински]] примероци Слика:County fair drinking jar.JPG|Тегла со рачка, многу слична на [[кригла]] </gallery> [[Категорија:Кујнски садови]] 0mb3uo26y53xpl4mxvwffubli61i8nd 0 1201619 4795929 4570374 2022-07-23T20:05:05Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Планета | minorplanet = yes | name = 1365 Хенјеј | background = #D6D6D6 | image = | image_size = | caption = | discovery_ref = &thinsp;<ref name="jpldata" /> | discovered = 9 септември 1928 | discoverer = [[Макс Волф|М. Ф. Волф]] | discovery_site = [[Хајделбершка опсерваторија]] | mpc_name = (1365) Henyey | alt_names = 1928 RK{{·}}1932 WL<br />1941 ME{{·}}{{мп|1973 YG|4}}<br />1984 BA{{·}}A907 GK | named_after = [[Луис Хенјеј]]<br />{{small|(американски астроном)}}<ref name="springer" /> | mp_category = [[астероиден појас]]{{·}}[[Флора (семејство)|флора]]&thinsp;<ref name="lcdb" /> | orbit_ref = &thinsp;<ref name="jpldata" /> | epoch = 4 септември 2017 ([[Јулијански датум|ЈД]] 2458000.5) | uncertainty = 0 | observation_arc = 109,96&nbsp;г. (40.164 денови) | aphelion = 2,5248 [[Астрономска единица|AU]] | perihelion = 1,9723 AU | semimajor = 2,2486 AU | eccentricity = 0,1229 | period = 3,37 [[Јулијанска година|год.]] (1.232 денови) | mean_anomaly = 238,80[[Степен (агол)|°]] | mean_motion = {{Deg2DMS|0.2923|sup=ms}} / ден | inclination = 5,0758° | asc_node = 258,55° | arg_peri = 337,32° | dimensions = {{вред|10.31|1.91}} км<ref name="Nugent-2016" /><br />{{вред|10.958|0.369}} км<ref name="Masiero-2012" /><br />11,31 км {{small|(пресметано)}}<ref name="lcdb" /> | rotation = {{вред|18.986|0.002}} [[Час|ч]]<ref name="Klinglesmith-2013c" /><br />{{вред|32.2|0.2}} ч<ref name="geneva-obs" /> | albedo = 0,24 {{small|(претпоставено)}}<ref name="lcdb" /><br />{{вред|0.26|0.13}}<ref name="Nugent-2016" /><br />{{вред|0.280|0.041}}<ref name="Masiero-2012" /> | spectral_type = [[Астероид од клас S|S]]&thinsp;<ref name="lcdb" /> | abs_magnitude = 11,80<ref name="Masiero-2012" />{{·}}11,9<ref name="jpldata" /><ref name="lcdb" />{{·}}{{вред|12.01|0.26}}<ref name="Veres-2015" />{{·}}12.10<ref name="Nugent-2016" /> }} '''1365 Хенјеј''' — каменест флорски [[астероид]] од внатрешните делови на [[Астероиден појас|астероидниот појас]], со пречник од околу 11 километри. Бил откриен од германскиот астроном [[Макс Волф]] во [[Хајделбершка обсерваторија|Хајделбершката Обсерваторијата]] во јужна Германија на 9 септември 1928 година и е наречен по американскиот астроном [[Луис Хенјеј]]. [[File:Орбита астероида 1365.png|thumb|450px|upright 1.2|Орбита на астероидот 1365 Хенјеј и неговата положба во Сончевиот систем]] == Наводи == {{reflist|30em|refs=<ref name="jpldata">{{Наведена мрежна страница |type = 2017-03-21 last obs. |title = JPL Small-Body Database Browser: 1365 Henyey (1928 RK) |url = http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=2001365 |publisher = [[Jet Propulsion Laboratory]] |accessdate = 25 July 2017}}</ref> <ref name="springer">{{Наведена книга |title = Dictionary of Minor Planet Names – (1365) Henyey |last = Schmadel | first = Lutz D. |publisher = [[Springer Berlin Heidelberg]] |page = 111 |date = 2007 |url = https://link.springer.com/referenceworkentry/10.1007/978-3-540-29925-7_1366 |isbn = 978-3-540-00238-3 |accessdate = 12 January 2017}}</ref> <ref name="MPC-Henyey">{{Наведена мрежна страница |title = 1365 Henyey (1928 RK) |work = Minor Planet Center |url = http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=1365 |accessdate = 12 January 2017}}</ref> <ref name="MPC-Circulars-Archive">{{Наведена мрежна страница |title = MPC/MPO/MPS Archive |work = Minor Planet Center |url = http://www.minorplanetcenter.net/iau/ECS/MPCArchive/MPCArchive_TBL.html |accessdate = 12 January 2017}}</ref> <ref name="geneva-obs">{{Наведена мрежна страница |title = Asteroids and comets rotation curves – (1365) Henyey |last = Behrend |first = Raoul |publisher = [[Geneva Observatory]] |url = http://obswww.unige.ch/~behrend/page4cou.html#001365 |accessdate = 12 January 2017}}</ref> <ref name="lcdb">{{Наведена мрежна страница |title = LCDB Data for (1365) Henyey |publisher = Asteroid Lightcurve Database (LCDB) |url = http://www.minorplanet.info/PHP/GenerateALCDEFPage_Local.php?AstInfo=1365%7CHenyey |accessdate = 12 January 2017}}</ref> <ref name="Masiero-2012">{{Наведено списание |display-authors = 6 |first1 = Joseph R. |last1 = Masiero |first2 = A. K. |last2 = Mainzer |first3 = T. |last3 = Grav |first4 = J. M. |last4 = Bauer |first5 = R. M. |last5 = Cutri |first6 = C. |last6 = Nugent |first7 = M. S. |last7 = Cabrera |date = November 2012 |title = Preliminary Analysis of WISE/NEOWISE 3-Band Cryogenic and Post-cryogenic Observations of Main Belt Asteroids |url = http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?bibcode=2012ApJ...759L...8M |journal = The Astrophysical Journal Letters |volume = 759 |issue = 1 |page = 5 |bibcode = 2012ApJ...759L...8M |doi = 10.1088/2041-8205/759/1/L8 |arxiv = 1209.5794 |access-date= 12 January 2017}}</ref> <ref name="Nugent-2016">{{Наведено списание |display-authors = 6 |first1 = C. R. |last1 = Nugent |first2 = A. |last2 = Mainzer |first3 = J. |last3 = Bauer |first4 = R. M. |last4 = Cutri |first5 = E. A. |last5 = Kramer |first6 = T. |last6 = Grav |first7 = J. |last7 = Masiero |first8 = S. |last8 = Sonnett |first9 = E. L. |last9 = Wright |date = September 2016 |title = NEOWISE Reactivation Mission Year Two: Asteroid Diameters and Albedos |url = http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?bibcode=2016AJ....152...63N |journal = The Astronomical Journal |volume = 152 |issue = 3 |page = 12 |bibcode = 2016AJ....152...63N |doi = 10.3847/0004-6256/152/3/63 |arxiv = 1606.08923 |access-date= 12 January 2017}}</ref> <ref name="Klinglesmith-2013c">{{Наведено списание |first1 = Daniel A., III |last1 = Klinglesmith |first2 = Jesse |last2 = Hanowell |first3 = Ethan |last3 = Risley |first4 = Janek |last4 = Turk |first5 = Angelica |last5 = Vargas |first6 = Curtis Alan |last6 = Warren |date = April 2013 |title = Asteroid Synodic Periods from Etscorn Campus Observatory |url = http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?bibcode=2013MPBu...40...65K |journal = The Minor Planet Bulletin |volume = 40 |issue = 2 |pages = 65–67 |issn = 1052-8091 |bibcode = 2013MPBu...40...65K |access-date= 12 January 2017}}</ref> <ref name="Veres-2015">{{Наведено списание |display-authors = 6 |first1 = Peter |last1 = Veres |first2 = Robert |last2 = Jedicke |first3 = Alan |last3 = Fitzsimmons |first4 = Larry |last4 = Denneau |first5 = Mikael |last5 = Granvik |first6 = Bryce |last6 = Bolin |first7 = Serge |last7 = Chastel |first8 = Richard J. |last8 = Wainscoat |first9 = William S. |last9 = Burgett |first10 = Kenneth C. |last10 = Chambers |first11 = Heather |last11 = Flewelling |first12 = Nick |last12 = Kaiser |first13 = Eugen A. |last13 = Magnier |first14 = Jeff S. |last14 = Morgan |first15 = Paul A. |last15 = Price |first16 = John L. |last16 = Tonry |first17 = Christopher |last17 = Waters |date = November 2015 |title = Absolute magnitudes and slope parameters for 250,000 asteroids observed by Pan-STARRS PS1 - Preliminary results |url = http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/bib_query?bibcode=2015Icar..261...34V |journal = Icarus |volume = 261 |pages = 34–47 |bibcode = 2015Icar..261...34V |doi = 10.1016/j.icarus.2015.08.007 |arxiv = 1506.00762 |access-date= 12 January 2017}}</ref>}} <!-- end of reflist --> {{Мали планети-редослед |1364 Сафара|1366 Пиколо|number=1365}} {{Мали тела во Сончевиот Систем}} [[Категорија:Флорски астероиди|001365]] [[Категорија:Откритија на Макс Волф]] [[Категорија:Астероиди наречени по личности]] [[Категорија:Астрономски тела откриени во 1928 година|19280909]] [[Категорија:Неправилни месечини]] eyfuftn6m3ezfw250kb0lzp391n0qqx 0 1206255 4795905 4681658 2022-07-23T18:49:57Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Леонардо Спинацола | image = [[Податотека:Leonardo Spinazzola 03.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.90}} | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1993|3|25}} | cityofbirth = [[Фолињо]] | countryofbirth = [[Италија]] | nationality = {{flagsport|ITA}} [[Италија]] | currentclub = {{Fb team Roma}} | clubnumber = 37 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | youthyears1 = | youthclubs1 = [[Податотека:600px Rosso e Rosso.png|20px|Виртус Фолињо]] Виртус Фолињо | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Siena}} | youthyears3 = | youthclubs3 = {{Fb team Juventus}} | years1 = 2012-2013 | caps1 = 7 | goals1 = 1 | clubs1 = →{{Fb team Empoli}} | years2 = 2013 | caps2 = 3 | goals2 = 0 | clubs2 = →{{Fb team Virtus Lanciano}} | years3 = 2013-2014 | caps3 = 24 | goals3 = 1 | clubs3 = →{{Fb team Siena}} | years4 = 2014-2015 | caps4 = 2 | goals4 = 0 | clubs4 = →{{Fb team Atalanta}} | years5 = 2015 | caps5 = 10 | goals5 = 0 | clubs5 = →{{Fb team Vicenza}} | years6 = 2015-2016 | caps6 = 34 | goals6 = 0 | clubs6 = →{{Fb team Perugia}} | years7 = 2016-2018 | caps7 = 48 | goals7 = 0 | clubs7 = →{{Fb team Atalanta}} | years8 = 2018-2019 | caps8 = 10 | goals8 = 0 | clubs8 = {{Fb team Juventus}} | years9 = 2019- | caps9 = 54 | goals9 = 3 | clubs9 = {{Fb team Roma}} | nationalyears1 = 2011 | nationalcaps1 = 1 | nationalgoals1 = 0 | nationalteam1 = {{знамеикона|Италија}} [[Фудбалска репрезентација на Италија под 19 години|Италија 19]] | nationalyears2 = 2012 | nationalcaps2 = 1 | nationalgoals2 = 0 | nationalteam2 = {{знамеикона|Италија}} [[Фудбалска репрезентација на Италија под 20 години|Италија 20]] | nationalyears3 = 2017- | nationalcaps3 = 5 | nationalgoals3 = 0 | nationalteam3 = {{знамеикона|Италија}} [[Фудбалска репрезентација на Италија|Италија]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Леонардо Спинацола''' ({{lang-it|Leonardo Spinazzola}}; р. [[25 март]] [[1993]] во [[Фолињо]]) — [[италија]]нски [[фудбалер]], [[Одбрана (фудбал)|играч од одбраната]] на [[ФК Рома|Рома]] и на [[Фудбалска репрезентација на Италија|италијанската репрезентација]]. ==Технички карактеристики== [[Одбрана (фудбал)#Страничен бек|Лев бек]], кој исто така може да биде користен по десната страна, се одликува со големи физички и атлетски квалитети, отпорен на притисок и одличен во промената на темпото.<ref name="Pagani">{{Наведена мрежна страница|author=Francesco Federico Pagani|url=http://www.ateralbus.it/leonardo-spinazzola-il-terzino-che-sara/|title=Leonardo Spinazzola, il terzino che sarà|date=22 март 2017}}</ref> Меѓу неговите најдобри квалитети се ''[[дриблинг]]от'', особено лажњакот, правејќи двојни чекори напред што му овозможува лесно да го надтрча противникот:<ref name="Pagani"/> оваа способност го прави многу ефикасен во двобоите еден на еден и во натпреварите со брзо темпо на игра.<ref name="Pagani"/> Исто така, тој се карактеризира со голема брзина. Во ситуација кога ја има топката во својте нозе, најчесто одбегнува да навлегува кон средината на теренот и се движи напред по својата страна од каде што потоа испраќа дијагонално додавање кон [[Напад (фудбал)|напаѓачите]] или [[Среден ред (фудбал)|играчот од средниот ред]] од спротивната страна на теренот; неговиот стил на игра се карактеризира со први допири и брзина, чести излети на противничката половина и напаѓање во длабочина.<ref name="Pagani"/> Наспроти тоа, меѓу неговите слабости во играта се воздушните двобои и сопирање на противникот.<ref name="Pagani"/> Според стилот на игра тој е споредуван со [[Џанлука Ѕамброта]],<ref name="Pagani"/> играч за кој Спинацола изјавил дека го инспирира.<ref name="FIGC">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.figc.it/it/204/2536814/2017/03/News.shtml|title=Petagna, Verdi e Spinazzola: i racconti e le emozioni dei nuovi arrivati in casa azzurra|date=21 март 2017|accessdate=2018-08-30|archive-date=2017-03-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20170323055452/http://www.figc.it/it/204/2536814/2017/03/News.shtml}}</ref> ==Кариера== ==Титули== ==== {{знамеикона|Италија}} Јувентус ==== *'''[[Турнир Вијареџо]]''' (1) : 2012 *'''{{Трофеј-Скудето}} [[Серија А]]''' (1) : [[Серија А 2018-2019|2018-2019]] *'''{{Трофеј-Суперкуп на Италија}} [[Суперкуп на Италија]]''' (1) : [[Суперкуп на Италија 2018|2018]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Federico Bernardeschi}} {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Италија |image3=Flag of Italy.svg }} *[https://int.soccerway.com/players/leonardo-spinazzola/180984/ Леонардо Спинацола на soccerway] *[https://www.transfermarkt.co.uk/leonardo-spinazzola/profil/spieler/118689 Леонардо Спинацола на transfermakt] *[http://www.espnfc.com/player/148974/leonardo-spinazzola Леонардо Спинацола на espn] *[https://www.tuttocalciatori.net/Spinazzola_Leonardo Леонардо Спинацола на tuttocalciatori] *[https://www.tuttocalciatori.net/Spinazzola_Leonardo Леонардо Спинацола на whoscored] {{Состав на ФК Рома}} {{Состав на Италија на ЕП фудбал 2020}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Спинацола, Леонардо}} [[Категорија:Италијански фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Емполи]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Сиена]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Аталанта]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Виченца]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Перуџа]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Рома]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] [[Категорија:Луѓе од Фолињо]] 0xxbtu8i02i5g4lr9hx8w65o49zapo3 0 1210210 4795932 4603169 2022-07-23T20:08:22Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki Во [[физика]]та, '''гравитационо поле е''' модел што се користи за објаснување на влијанието на масивното тело во просторот што се протега околу телото, создавајќи сила на друго масивно тело..<ref>{{Наведена книга|url=http://www.feynmanlectures.caltech.edu/I_07.html|title=The Feynman Lectures on Physics|last=Feynman|first=Richard|publisher=Addison Wesley Longman|year=1970|isbn=978-0-201-02115-8|volume=I}}</ref> На тој начин, гравитационото поле ќе се користи за да се објаснат гравитационите појави, и единицата мерка е [[Њутн (единица)|њутн]] на [[килограм]] (N/kg). Во својата оригинална замисла, [[гравитација]]та е [[сила]] помеѓу точкестите  [[Маса (физика)|маси]]. По [[Исак Њутн]], [[Пјер Симон Лаплас|Пјер-Симон Лаплас]] се обидел гравитацијата да ја моделира како некој вид на зрачење или [[Флуид|течност]], а од 19 век објаснувањата за гравитацијата  обично се изучуваат како модел на поле, наместо точка на привлекување.Тоа е, всушност, просторот околу телото, каде гравитационата сила може да биде почуствувана од некое друго тело. Во моделот за полето, наместо две честички да се привлекуваат една со друга, честичките го нарушуваат [[време-простор]]от преку нивната маса, и ова нарушување е она што се перцепира и се мери како „сила“. Во таквиот модел се кажува дека таа материја се движи на одредени начини како одговор на закривеноста на временскиот простор<ref>{{Наведена книга |title=General Relativity from A to B |first1=Robert |last1=Geroch |publisher=University of Chicago Press |date=1981 |isbn=978-0-226-28864-2 |page=181 |url=https://books.google.com/books?id=UkxPpqHs0RkC&pg=PA181}} </ref> , и дека не постои ''гравитационата сила''<ref>{{Наведена книга |title=Einstein's General Theory of Relativity: with Modern Applications in Cosmology |first1=Øyvind |last1=Grøn |first2=Sigbjørn |last2=Hervik |publisher=Springer Japan |date=2007 |isbn=978-0-387-69199-2 |page=256 |url=https://books.google.com/books?id=IyJhCHAryuUC&pg=PA256}} </ref> , или дека гравитацијата е [[Сила на инерција|фиктивна сила]].<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=wtoKZODmoVsC&pg=PA55|title=A Short Course in General Relativity|last=Foster|first=J.|last2=Nightingale|first2=J. D.|date=2006|publisher=Springer Science & Business|isbn=978-0-387-26078-5|edition=3|page=55}}</ref> [[File:NewtonsLawOfUniversalGravitation.svg|thumb|upright 1.2|Законот на гравитација на Њутн]] == Класична механика == Во [[Класична механика|класичната механика]], како и во [[физика]]та, гравитационото поле е физички квантитет.<ref>{{Наведена книга |first=Richard |last=Feynman |title=The Feynman Lectures on Physics |volume= II |publisher=Addison Wesley Longman |year=1970 |isbn=978-0-201-02115-8 |url=http://www.feynmanlectures.caltech.edu/II_01.html#Ch1-S2 |quote="A “field” is any physical quantity which takes on different values at different points in space."}}</ref> Гравитационото поле може да се дефинира со користење на [[Њутнов закон за гравитацијата|Њутнов закон на универзална гравитација]]. Утврдено на овој начин, гравитационото поле '''g''' околу една честичка со маса ''M'' е [[векторско поле]] кое се состои во секоја точка на [[вектор]]от насочен директно кон честичките. Големината на полето на секоја точка се пресметува со примена на универзалниот закон, и претставува сила по единица маса на било кој објект во таа точка во просторот. Бидејќи силата на полето се запазува, постои скаларна потенцијална енергија по единица маса ''Φ'', во секоја точка во просторот поврзана со силата на полињата.Ова се нарекува [[гравитационен потенцијал]].<ref>{{Наведена книга|title=Dynamics and Relativity|last=Forshaw|first=J. R.|last2=Smith|first2=A. G.|date=2009|publisher=Wiley|isbn=978-0-470-01460-8}}</ref> Равенката за гравитационото поле е<ref>{{Наведена книга|title=Encyclopaedia of Physics|date=1991|publisher=Wiley-VCH|isbn=978-0-89573-752-6|editor-last=Lerner|editor-first=R. G.|edition=2nd|editor-last2=Trigg|editor-first2=G. L.}}</ref> :<math>\mathbf{g}=\frac{\mathbf{F}}{m}=-\frac{\mathrm{d}^2\mathbf{R}}{\mathrm{d}t^2}=-GM\frac{\mathbf{\hat R}}{\left|\mathbf{R}\right|^2}=-\nabla\Phi</math> каде '''F''' е [[Гравитација|гравитационата сила]], ''m'' е масата на тест честичката, '''R''' е позицијата на тест честичката, R̂ е единица вектор во насока на '''R''', ''t'' е [[време]], ''G'' е [[Гравитациска константа|гравитациона константа,]] и ∇ е дел оператор. Ова го вклучува [[Њутнов закон за гравитацијата|Њутновиот закон на универзална гравитацијата]], и односот помеѓу гравитациониот потенцијал и забрзувањето на полето. Да напоменеме дека {{math|{{sfrac|d²'''R'''|d''t''²}}}} и {{math|{{sfrac|'''F'''|''m''}}}} се еднакви на [[Гравитациско забрзување|гравитационото забрзување]] '''g''' (еквивалентно на инертно забрзување, по иста математичка форма, но исто така  се дефинира како гравитационата сила по единица маса<ref>{{Наведена книга|title=Essential Principles of Physics |first1=P. M. |last1=Whelan |first2=M. J. |last2=Hodgeson |edition=2nd |date=1978 |publisher=John Murray |isbn=978-0-7195-3382-2}}</ref>). Негативните знаци се вметнуваат, бидејќи силата дејствува спротивно на поместувањето.. Еквивалентната равенка за полето во однос на  [[густина]]та на масата  ''ρ'' на привлекување е: :<math>-\nabla\cdot\mathbf{g}=\nabla^2\Phi=4\pi G\rho</math> која го содржи [[Гаусов закон за гравитација|Гаусовиот закон за гравитација]], и [[Поасонова равенка за гравитација|Поисоновата равенка за гравитација]]. Њутновиот и Гаусовиот закон се математички еквивалентни, и се поврзани со  [[Гаусова теорема|теоремата за дивергенција]]. Поасоновата равенката се добива со земање на [[дивергенција]] на двете страни на претходната равенка. Овие класични равенки се [[Диференцијална равенка|диференцијални равенки за движење]] за пробна честичка во присуство на гравитационото поле, односно поставувањето и решавањето на овие равенки овозможува да се определи и опише движењето на пробната маса Областа околу повеќе честички е едноставно [[Вектор|векторски збир]] на полињата околу секоја поединечна честичка. Телото во такво поле ќе доживее сила која ќе биде еднаква на векторскиот збир на силите што ќе ги доживее во овие поединечни полиња. Ова е математички<ref>{{Наведена книга|title=Classical Mechanics|last=Kibble|first=T. W. B.|date=1973|publisher=McGraw Hill|isbn=978-0-07-084018-8|edition=2nd|series=European Physics Series|location=UK}}</ref> :<math>\mathbf{g}_j^\text{(net)} =\sum_{i\ne j}\mathbf{g}_i =\frac{1}{m_j}\sum_{i\ne j}\mathbf{F}_i = -G\sum_{i\ne j}m_i\frac{\mathbf{\hat R}_{ij}}{\left|\mathbf{R}_i-\mathbf{R}_j\right|^2} =-\sum_{i \ne j}\nabla\Phi_i</math> односно гравитационото поле на маса ''m_j'' е збир на сите гравитациони полиња поради сите други маси ''m_i'', освен за самата маса ''m_j'' . Единичниот вектор '''R'''_''ij'' е во насока на '''R'''_''i'' − '''Р'''_''ј''. == Општа релативност == {{Поврзано|Гравитационо забрзување#општа релативност|Гравитационен потенцијал#општа релативност}} Во [[Општа теорија за релативноста|општата релативност]], [[Кристофелови симболи|Кристофеловите симболи]] ја играат улогата на полето на гравитационата сила,  и метричкиот тензор ја игра улогата на гравитациониот потенцијал. Во општата релативност, гравитационото поле се одредува со решавање на [[Ајнштајнови равенки за полето|Ајнштајновите равенки за полето]]<ref>{{Наведена книга|title=Gravitation|last=Wheeler|first=J. A.|last2=Misner|first2=C.|last3=Thorne|first3=K. S.|date=1973|publisher=W. H. Freeman & Co|isbn=978-0-7167-0344-0}}</ref> :<math> \mathbf{G}=\frac{8\pi G}{c^4}\mathbf{T}</math> Тука '''Т''' е [[енергетско-импулсен тензор]], '''G''' е [[Ајнштајнов тензор|Ајнштајновиот тензор]], и ''c'' е [[Брзина на светлината|брзината на светлината]], Овие равенки се зависни од распределбата на материјата и енергијата во регионот на просторот, за разлика од Њутн гравитацијата, која зависи само од распределбата на материјата.Самите полиња во општата релативност ја претставуваат [[Општа теорија за релативноста|кривината на временскиот простор]]. Општата релативност наведува дека постоењето во закривен простор е [[Принцип на еквивалентност|еквивалентно]] на [[забрзување]] на [[градиент]]от на полето. Со [[Њутнови закони|вториот закон на Њутн]], ова ќе предизвика објектот да доживее [[Сила на инерција|фиктивна сила]] ако се држи сè уште во однос на полето. Ова е причината зошто еден човек ќе се чувствува себеси повлечен од силата на гравитацијата додека стои на површината на Земјата. Општо земено, гравитационите полиња предвидени со општата релативност се разликуваат во нивните ефекти само малку од оние предвидени со класичната механика, но постојат голем број на лесно проверувачки [[Општа теорија за релативноста|разлики]], еден од најпознатите е [[Општа теорија за релативноста|извиткување на светлината]] во такви полиња == Поврзано == {{div col|colwidth=20em}} * [[Класична механика]] * [[Гравитација]] * [[Гравитационен потенцијал]] * [[Гравитационен бран]] * [[Њутнов закон за гравитацијата]] * [[Њутнови закони за движење]] * [[Потенцијална енергија]] * [[Гравитациона брзина]] * [[Тестирање на општата релативност]] * [[Определувачка равенка (физика)]] {{div col end}} == Белешки == {{Reflist|30em}} [[Категорија:Општа релативност]] [[Категорија:Геодезија]] [[Категорија:Гравитација]] [[Категорија:Теории за гравитацијата]] hhchfwod6qglu5o8jqwlu1uihtrycfm 0 1213845 4795980 4709292 2022-07-23T21:49:29Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Hydrogen-4.1.png|мини|Водород 4.1, направен од 2 протони, 2 неутрони, 1 мион и 1 електрон]] '''Егзотичен атом''' е нормален [[атом]] во кој една или повеќе субатомски честички се заменети со други честички со ист полнеж. На пример, [[електрон]]ите може да се заменат со други негативно наелектризирани честички како што се [[мион]]и (мионски атоми) или [[пион]]и (пионски атоми).<ref>&sect;1.8, ''Constituents of Matter: Atoms, Molecules, Nuclei and Particles'', Ludwig Bergmann, Clemens Schaefer, and Wilhelm Raith, Berlin: Walter de Gruyter, 1997, {{ISBN|3-11-013990-1}}.</ref><ref name="as">[http://www.accessscience.com/abstract.aspx?id=YB000560 Exotic atoms] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071222044613/http://www.accessscience.com/abstract.aspx?id=YB000560 |date=2007-12-22 }}, AccessScience, McGraw-Hill. Accessed on line September 26, 2007.</ref> Бидејќи овие заменски честички вообичаено се нестабилни, егзотичните атоми имаат многу кратко време на живот. == Мионски атоми == Кај мионските ''атоми'' (претходно познати како ми''-мезичен'' атом, денес се знае дека е грешно бидејќи мионите не се мезони)<ref>[http://vega.org.uk/video/subseries/8 Dr. Richard Feynman's Douglas Robb Memorial Lectures]</ref> еден електрон е заменет со [[мион]], кој како и електронот, е [[Lepton|лептон]]. Бидејќи [[лептон]]ите се осетливи на [[Слабо заемодејство|слаби]], [[Електромагнетизам|електромагнетни]] и [[Гравитација|гравитационите]] сили, мионските атоми се управувани со многу висока прецизност од страна на електромагнетното заемнодејство. Бидејќи мионот е помасивен од електронот, [[Боров модел|Боровите орбитали]] се поблиску до јадрото кај мионскиот атом во споредба со обичениот атом, и исправките поради [[квантна електродинамика|квантната електродинамика]] се многу позначајни. Според тоа проучувањето на [[Енергетско ниво|енергетските нивоа]] на мионските атоми , како и [[Transition rate|степенот на преминување]] од [[возбудена состојба]] во [[основна состојба]] обезбедува експериментални испитувања на [[Квантна електродинамика|квантната електродинамика]] . [[Мионски катализирана фузија|Мионски катализираната фузија]] е техничка примена на мионските атоми. == Хадронски атоми == Кај хадронските атоми еден или повеќе од [[Атомска орбитала|орбиталните електрони]] се заменети со негативно наелектризирани хадрони.<ref>p. 3, ''Fundamentals in Hadronic Atom Theory'', A. Deloff, River Edge, New Jersey: World Scientific, 2003. {{ISBN|981-238-371-9}}.</ref> Можни хадрони се мезоните како што се [[пион]]от или [[каон]]от, кои даваат ''пионски атом'' или ''каонски атом'' (види [[каоничен водород]]), со едно име наречени мезонски ''атоми''; [[антипротон]]ите, кои даваат ''антипротонски атом''; и {{Субатомска честичка|Sigma-|link=yes}} честичките, кои даваат {{Субатомска честичка|Sigma-}} или сигмаонски ''атом''.<ref>стр. 8, &#xA7;16.4, &#xA7;16.5, Deloff.</ref><ref name="ns">[https://www.newscientist.com/article/mg12717284-600/ Чудно светот на егзотични атом], Роџер Берет, Дафне Џексон и Habatwa Mweene, ''Нов Научник'', август 4, 1990 година. Пристапено на линија септември 26, 2007.</ref><ref>p. 180, ''Quantum Mechanics'', B. K. Agarwal and Hari Prakash, New Delhi: Prentice-Hall of India Private Ltd., 1997. {{ISBN|81-203-1007-1}}.</ref> За разлика од лептоните, хадроните можат да стапуваат во заемнодејство преку [[силно заемодејство]], па орбиталите на хадронските атоми се под влијание на [[Јадрена сила|нуклеарни сили]] помеѓу [[Атомско јадро|јадрото]] и хадроните. Со оглед на тоа дека силното заемодејство е со краток домет, овие ефекти се најјаки ако атомската орбитала е поблиску до јадрото, кога нивоата на енергија кои учествуват може да се зголемат или да исчезнат поради впивањето на хадроните од јадрото.<ref name="as" /><ref name="ns"/> На тој начин хадронските атоми, како што се пионскиот водород и [[Kaonic hydrogen|каонскиот водород]], обезбедуваат експериментални проби на теоријата на силни заемнодејства, [[квантна хромодинамика]].<ref>[http://cerncourier.com/cws/article/cern/29759 Егзотични атоми фрлаат светлина врз основните прашања], ''ЦЕРН Курир'', 1 ноември 2006 година. Пристапено на линија септември 26, 2007.</ref> == Ониум == {{Главна|Ониум}} Ониум е сврзана состојба на честичката со нејзината античестичка. Класичен ониум е [[позитрониум]]от, кој се состои од еден [[електрон]] и еден [[позитрон]] врзани заедно како долготрајна [[Метастабилна состојба|метастабилна]] состојба. Позитрониумот бил проучуван уште од 1950-тите години за да се разберат врзаните состојби во [[Кантна теорија за полето|квантната теорија за полето]]. Неодамнешниот развој кој се нарекува [[нерелативистичка квантна електродинамика]] (NRQED) го користи овој систем за докажување. [[Пиониум]], поврзана состојба на два спротивно наелектризирани [[пион]]и, е корисен за истражување на [[Силно заемодејство|силното заемнодејство]]. Ова исто така треба да важи и за на [[протониум]]от, кој е една сврзана состојба на протон и антипротон. Разбирањето на сврзаните состојби на пиониумот и протониумот е важно со цел да се разјаснат поимите поврзани со [[егзотичен хадрон|егзотичните хадрони]] како што се [[Мезонски молекули|мезонските молекули]] и [[пентакварк]]от состојби[[Каониум|. Каониумот]], кој претставува поврзана состојба на два спротивно наелектризирани каони, сè уште не е експериментално проучен. Вистинска аналогија на позитрониумот во теоријата на силни заемнодејства, не се егзотични атоми туку одредени [[мезон]]и, [[кваркониум]]ски состојби, кои се составени од тежок кварк како што е [[Волшебен кварк|волшебен]] или [[длабински кварк]] и неговиот антикварк. ([[Врвен кварк|Врвните кваркови]] се толку тешки што тие се распаѓаат преку [[слабо заемодејство|слабото заемодејство]] пред тие да можат да создадат сврзани состојби.) Истражувањето на овие состојби преку нерелативистичката квантна хидродинамика (NRCD) и [[Решеткаста КХД|решеткастата КХД]] се сѐ повеќе важни тестови на [[Квантна хромодинамика|квантната хромодинамика]]. [[Податотека:Hydrogen-4.1.svg|алт=Водород 4.1, составен од 2 протони, 2 неутрони, 1 мион и 1 електрон|мини|Водород 4.1, составен од 2 протони, 2 неутрони, 1 мион и 1 електрон]] [[Миониум]]от, и покрај неговото име ''не'' е ониум кој содржи мион и антимион, бидејќи IUPAC го доделил тоа име на системот на антимион сврзан со електрон. Сепак, теоретизирани се добивањата на сврзаните состојби на мион/антимион, кои би биле ониуми.<ref>[https://www.sciencedaily.com/releases/2009/05/090529112609.htm] СРНА/SLAC Националните Педалот за гас Лабораторија (2009, јуни 4). ''Теоретичари се Открие Патот Кон Вистинската Muonium – Никогаш не го видел Атом. ''ScienceDaily. Преземено Јуни 7, 2009.</ref> == Хипернуклеарни атоми == {{Главна|Хиперјадро}} Атомите може да се состојат од електрони кои орбитираат, кружат околу едно [[хиперјадро]] кое вклучува [[Чуден кварк|чудни]] честички наречени [[хиперон]]и. Ваквите [[Хиперјадро|хипернуклеарни атоми]] генерално се проучуваат заради нивното нуклеарно однесување, кое повеќе е во доменот на [[Нуклеарна физика|нуклеарната физика]] , отколку во [[атомска физика]]. == Атоми со квазичестички == Во физиката на [[Физика на кондензираната материја|кондензирана материја]], посебно кај некои [[Полуспроводник|полуспроводници]], постојат состојби наречени [[екситон]]и кои се сврзана состојба на електрон и на [[Електронска шуплина|шуплина]]. == Поврзано == *[[Антиводород]] *[[Антипротонски хелиум]] *[[Дипозитрониум]] *[[Каонски водород]] *[[Решеткаста КХД]] *[[Миониум]] *[[Неутрониум]] *[[Позитрониум]] *[[Квантна хромодинамика]] * [[Квантна електродинамика]] * [[Кваркониум]] == Наводи == {{наводи}} {{Particles}} {{DEFAULTSORT:Егзотичен атом}} [[Категорија:Егзотични атоми| ]] [[Категорија:Квантна хромодинамика]] fm5oka03w9iip7c7b6v1e6x877sq942 0 1220166 4795934 4536324 2022-07-23T20:12:09Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki '''Барнардова Ѕвезда''' е [[црвено џуџе]] со многу мала маса оддалечено околу 6 [[светлосни години]] од Земјата во [[соѕвездие]]то [[Змијоносец (соѕвездие)|Змијоносец]]. Таа е четврта најблиска ѕвезда до [[Сонце]]то (после трите ѕвезди во системот на [[Алфа Кентаур]]) и најблиска ѕвезда на северната небесна полутопка.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://shiva.uwp.edu/p120/astro_survey.html |title=Archived copy |accessdate=5 May 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://archive.is/20130626182912/http://shiva.uwp.edu/p120/astro_survey.html |archivedate=26 June 2013 |df= }}</ref> Ѕвездата е наречена по американскиот [[астроном]] [[Едвард Емерсон Барнард]]. [[File:Barnard2005.gif|thumb|upright 1.2|Барнардовата џвезда, покажувајќи ја позицијата на секои 5 години во периодот 1985–2005 година]] == Планетарен систем == Во ноември 2018 меѓународен тим од астрономи објави за детекцијата на кандидат за [[супер-Земја]] која орбитира релативно близу до Барнардовата Ѕвезда. Тимот беше предводен од Игнаси Рибас од Шпанија и нивната работа вклучуваше две децении на набљудување, при што нивните опсервации дадоа цврсти докази за постоење на планетата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.eso.org/public/news/eso1837/|title=Super-Earth Orbiting Barnard's Star|publisher=[[European Southern Observatory]]|date=14 November 2018|accessdate=14 November 2018}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Ѕвезди во Змијоносец}} [[Категорија:Откритија на Едвард Емерсон Барнард]] [[Категорија:Змијоносец (соѕвездие)]] [[Категорија:Астрономски тела откриени во 1916 година]] [[Категорија:Променливи ѕвезди со ознаки]] [[Категорија:Глизеови објекти]] [[Категорија:HIP-објекти]] [[Категорија:Именувани ѕвезди]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Црвени џуџиња од главната низа]] [[Категорија:Ѕвезди со големо сопствено движење]] [[Категорија:Променливи ѕвезди од типот на BY Змеј]] [[Категорија:Планетарни системи со една потврдена планета]] 3h16yxrpvcfew1gdd5x9rjv4vuc6ezj 0 1221092 4795915 4597048 2022-07-23T19:39:28Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki '''Земјоделството во Русија''' — главна гранка на [[Економија на Русија|економијата]] на [[Русија]]. Уделот на земјоделството е околу 4,5% (2016)<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/vvp/vvp-god/tab10-2.xls Валовая добавленная стоимость по видам экономической деятельности]</ref>. Уделот на луѓето вработени во земјоделството е околу 9% (2015)<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/b16_14p/IssWWW.exe/Stg/d01/03-07.doc РАСПРЕДЕЛЕНИЕ СРЕДНЕГОДОВОЙ ЧИСЛЕННОСТИ ЗАНЯТЫХ ПО ВИДАМ ЭКОНОМИЧЕСКОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ]</ref>. Обемот на земјоделското производство во Русија во [[2017]] година изнесувал 5,7 трилиони рубли (околу 100 милијарди долари). Водечката индустрија е растително производство, што опфаќа 54% од земјоделското производство, а уделот на сточарството - 46%. Структурата на земјоделското производство по видови фарми е: земјоделски организации - 53%, домаќинства - 35%, земјоделци - 13%<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/prod_sx_rf.xls Продукция сельского хозяйства по категориям хозяйств по Российской Федерации]</ref>. Русија е главен извозник на земјоделски производи<ref>[http://expert.ru/2016/07/20/pshenitsa/ Россия вышла на первое место по экспорту пшеницы — ЭкспертРУ — Новости России. Урожай в России. Новости дня. Урожай пшеницы в России]</ref><ref name="Обзор рынка зерновых">[https://www.igc.int/downloads/gmrsummary/gmrsummr.pdf Обзор рынка зерновых]</ref>. Особено, според извозот на [[пченица]] Русија е рангирана на прво место меѓу земјите во светот. Вкупниот обем на извоз на храна и земјоделски суровини од Русија достигнал највисока вредност во 2018 година - 25 милијарди долари<ref name="vestifinance.ru">https://www.vestifinance.ru/articles/113163</ref><ref name="автоссылка6">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.customs.ru/index2.php?option=com_content&view=article&id=24932&Itemid=1978 |title=Товарная структура ЭКСПОРТА Российской Федерации со всеми странами январь-октябрь 2018 г<!-- Заголовок добавлен ботом --> |accessdate=2019-04-09 |archive-date=2019-04-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190408040412/http://www.customs.ru/index2.php?option=com_content&view=article&id=24932&Itemid=1978 |url-status=dead }}</ref>. Уделот на храна и земјоделски суровини во рускиот извоз на стоки во моментов надминува 5%. Земјоделството во Русија преживеало сериозен пад во текот на транзицијата во раните 1990-ти, кога било трансформирано од командна економија до пазарно ориентиран систем. По [[Распад на Советскиот Сојуз|распадот на Советскиот Сојуз]] во [[1991]] година, големите колективни и државни фарми - столбот на советското земјоделство - морале да се соочат со ненадејната загуба на каналите за маркетинг и гаранцијата од државата за снабдување на производството и променливиот правен амбиент што создал притисок за реорганизација и реструктуирање. За помалку од десет години, бројот на добитокот се намалил за половина, повлекувајќи ја побарувачката за житарици, а површината засадена по зрно паднала за 25%. Употребата на минерални [[Ѓубриво|ѓубрива]] исто така се намалило. Повеќето фарми не можеле да си дозволат да купуваат нови машини и други капитални инвестиции. По речиси десетгодишниот период на опаѓање, руското земјоделство доживеало постепено постојано подобрување. Транзицијата кон пазарно-ориентиран систем вовеела елемент на фискалната одговорност, што резултирало со зголемена ефикасност, бидејќи фармерите се обидувале да ја одржат продуктивноста при прилагодување на ограничувањата на ресурсите. == Историја == === До 1918 year=== На почетокот на [[XX век]] во [[Руското Царство]], земјоделството со [[жито]] било доминантна гранка на земјоделството. Житните култури учествувале со 88,6% од сите култури. Бруто производство за 1901-1913 година достигнало просек од околу 4 милијарди рубли (околу 2,1 милијарда долари), со целокупното производство на култури на 5 милијарди рубли. Житото е главната руска извозна култура. Така, во [[1913]] година, уделот на житни производи изнесувал 47% од вкупниот извоз и 57% од извозот на земјоделски производи. Повеќе од половина од сите стоки биле извезени (1876-1888 - 42,8%, 1911-1913- 51%). Во 1909-1913 година, извозот на жито достигнал најмногу, 11,9 милиони тони од сите житни култури, од кои 4,2 милиони тони [[пченица]] и 3,7 милиони тони [[јачмен]]. 25% од извозот бил од Кубан. На светскиот пазар, извозот на житарици од Русија изнесувал 28,1% од вкупниот светски извоз. Со вкупна површина од околу 80 милиони хектари (105 милиони хектари во 1913 година), приносот на жито, сепак, бил еден од најниските во светот. Главен стоковен произведувач на жито (над 70%) биле земјопоседниците и богатите селани, најголемиот дел од селанството (15-16 милиони поединечни селски фарми) во продажни производи изнесувало околу 28% на ниво на пазарна вредност од околу 15% (47% за сопствениците на земјиштето и 34% за богатите селани). Енергетскиот капацитет на земјоделството изнесувал 23,9 милиони литри. в. (1 КС = 0,736&nbsp;kW), од кои само 0,2 милиони литри механички (помалку од 1%). Енергетската опрема на селските фарми не надминувал 0,5 л. (по вработен), снабдување со енергија - 20 л. в. (на 100 хектари култури). Речиси сите земјоделски работи се вршеле рачно или со влечење во животно. Во [[1910]] година, на располагање на фармите имало 7,8 милиони плугови, 2,2 милиони дрвени и 4,2 милиони железни плугови, 17,7 милиони дрвени. Минералните ѓубрива (главно увезени) не сочинувале повеќе од 1,6 кг по хектар сеидба. Земјоделството било спроведено со екстензивни методи; продуктивноста на земјоделството и сточарството била ниска (според приносот на жито во 1909-18 година - околу 7,4 по хектар, просечен годишен принос од млеко од крава - околу 1000 килограми). Заостанувањето на земјоделството, неговата целосна зависност од природни услови, биле причината за честите неуспеси на културите, масовната смрт на добитокот; во послабите години, гладот ги опфатил фармите на селаните. Земјоделството било поткопано од [[Првата светска војна]] и од [[Руската граѓанска војна]]. Според податоците на пописот на земјоделството од 1917 година, трудовата машка популација во селото се намалила за 47,4% во споредба со 1914 година; бројот на коњи - од 20,9 милиони до 12,8 милиони. Бројот на добиток, површината под култури и приносот на земјоделските култури се намалил. Земјата била вовлечена во криза за храна. === Советски период === Во [[1923]] година, житните култури изнесувале 63,9 милиони хектари. Во [[1927]] година, вкупната посеана површина изнесувала 112,4 милиони хектари. Просечниот принос на жито за годините 1924-1928 бил 7,5 ц/ха. Во декември 1927 година, на XV-тиот Конгрес на КПСС, бил прогласен курс за [[колективизација]] на земјоделството. До [[1938]] година, 93% од селските фарми и 99,1% од посеаната област биле колективизирани. Енергетскиот капацитет на земјоделството се зголемило во 1928-40 од 21,3 милиони литри до 47,5 милиони; пресметана по работник - од 0,4 до 1,5. Воведувањето на земјоделски машини и зголемувањето на бројот на квалификуван персонал обезбедило значително зголемување на производството на основни земјоделски производи. Во 1940 година, бруто производството на земјоделството се зголемило за 41% во споредба со 1913 година како и зголемените приноси и продуктивност на домашните животни. Главните производствени единици на земјоделството станале колективните и државните фарми. Во 1978 година, РСФСР собрала рекордна житна берба од 127 милиони тони. Во 1986 година, РСФСР собрала 30,9 милиони тони [[шеќерна репка]], 43,5 милиони тони [[компир]]и, 3,0 милиони тони [[сончоглед]], 52,6 милиони тони [[млеко]], 8,9 милиони тони [[месо]]<ref name=stat_rsfsr_1987>Народное хозяйство РСФСР за 70 лет. Статистический ежегодник, 1987</ref>. === 1990-тите === Во 90-тите, руското земјоделство доживеало сериозна криза. На врвот на рецесијата во 1998 година, обемот на земјоделско производство во Русија бил само 53% од нивото од 1989 година<ref name="автоссылка1">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/ind_sx_rf.xls Индексы производства продукции сельского хозяйства по категориям хозяйств по Российской Федерации]</ref>. Особено силен бил падот на производството на добиток, производството на месо било намалено за повеќе од 2 пати. Од 1999 година, земјоделството започнало да расте. === 2000-тите === Во 2001/2002 година, за првпат по многу години, Русија извезела значително количество жито - повеќе од 7 милиони тони. Русија влегла во првите десет земји по извоз на пченица и во првите пет оо извоз на јачмен<ref>[https://ria.ru/hs_spravka/20100805/262152122.html История экспорта зерна Россией — РИА Новости, 05.08.2010<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>.. Во 2002 година, во рамките на земјишната реформа, бил донесен закон со кој се одобрува купување/продажба на земјоделско земјиште<ref>[https://www.pnp.ru/social/den-27-yanvarya-v-istorii.html День 27 января в истории — Парламентская газета<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Во [[2003]] година било одлучено да се воведат квоти за увоз на месо<ref>[http://expert.ru/expert/2012/39/svinovodov-pojmali-na-zhivka/ Свиноводов поймали на «живка»]</ref>.. Во 2006 година, Русија започнала со имплементација на приоритетниот национален проект „''Развој на АПК''“ чија цел е стимулирање на развојот на земјоделството преку обезбедување на голема државна поддршка за земјоделските производители. Во 2000-тите, руското земјоделство се зголемило за 42%. Растот на растителното производство исто така се зголемило (57%), во однос на вкупното производство, индустријата целосно ги совладала ефектите од кризата од 1990-тите. Сточарството се зголеми за 27%. Подобрена била структурата на земјоделското производство: учеството на земјоделските организации и фармерите во производството се зголемило од 45% на 53%<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/tab-sel1.htm Продукция сельского хозяйства по категориям хозяйств]</ref>. Рускиот извоз на храна и земјоделски производи се зголемил за 10 пати и изнесувал 9,97 милијарди долари во 2009 година<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/vnesh-t/ts-exp.xls Товарная структура экспорта Российской Федерации]</ref>. === 2010-тите === Во [[2014]] година, Русија достигнала највисока вредност на извозот на храна од 18,9 милијарди долари<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://agroinfo.com/pravitelstvo-rf-utverdilo-nacionalnyj-doklad-ob-itogax-raboty-v-apk-za-2014-god-1505201502/ |title=Правительство РФ утвердило национальный доклад об итогах работы в АПК за 2014 год |accessdate=2019-04-09 |archive-date=2017-10-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171011022150/https://agroinfo.com/pravitelstvo-rf-utverdilo-nacionalnyj-doklad-ob-itogax-raboty-v-apk-za-2014-god-1505201502/ |url-status=dead }}</ref>.. Во [[2015]] година, земјоделскиот раст изнесувал 2,6%<ref name="автоссылка1" />. Производството на месо достигнало рекордно ниво во постсоветскиот период<ref name="автоссылка3">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/jiv4.xls ПРОИЗВОДСТВО ОСНОВНЫХ ПРОДУКТОВ ЖИВОТНОВОДСТВА В РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ]</ref>. Во [[2016]] година, растот на земјоделското производство се зголемило на 4,4%<ref name="автоссылка1" />. Биле добиени житни приноси (119 милиони тони), рекорди во модерната историја на Русија, вклучувајќи пченица, пченка, леќа, сорго, како и шеќерна репка, сончоглед, соја и зеленчук<ref name="автоссылка7">[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/val_1.xls ВАЛОВЫЕ СБОРЫ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ КУЛЬТУР ПО РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ]</ref><ref>[http://www.interfax.ru/business/529235 Сбору кукурузы в России предсказали рекорд по итогам 2016 года<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref><ref>[https://vz.ru/economy/2016/10/20/839247.html ВЗГЛЯД / Россия ставит целую серию рекордов в сельском хозяйстве<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. На крајот на годината, Русија за првпат се рангирала на прво место во светот во извозот на [[пченица]], пред [[САД]] и [[Канада]]. 25 милиони тони пченица биле продадени во странство, што е за 14% повеќе во однос на претходната година<ref>[http://nversia.ru/news/view/id/100772 Минсельхоз РФ планирует нарастить производство зерна до 150 миллионов тонн за 10 лет — ИА «Версия-Саратов»<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Благодарение на рекордна жетва на [[шеќерна репка]], Русија станала главен извозник на шеќер<ref>[http://www.finmarket.ru/news/4461750 Россия впервые становится крупным поставщиком сахара на мировой рынок — глава Минсельхоза — ИА «Финмаркет»<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Исто така, за првпат Русија го освоила првото место во светот во извозот на [[коријандер]]<ref>[http://mir24.tv/news/economy/15276343 Пряная экономика: Россия захватывает мировой рынок кинзы<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Русија, исто така, првпат влегла во топ-10 како најголем светски производител на [[соја]]. Во [[2016]] година, обемот на извозот на храна се зголемил во споредба со 2015 година за 4% и достигна 17 милијарди долари<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.rbc.ru/business/09/10/2017/59dba2da9a794738a33224ae?from=newsfeed|title=Власти заявили о новых правилах ввоза в Турцию пшеницы и риса из России|date=2017-10-09|publisher=[[Росбизнесконсалтинг]]|accessdate=2017-10-09}}</ref>. Извозот на земјоделски производи и прехранбени производи го надминл извозот на оружје (15,3 милијарди долари)<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://tass.ru/ekonomika/4672577|title=Путин: экспорт продовольствия из РФ превысил экспорт вооружений|date=2017-10-24|publisher=ТАСС|accessdate=2017-10-25}}</ref>. Во [[2017]] година продолжил активниот раст на земјоделството, индексот на земјоделско производство забележал раст од 2,4%. Добиена била рекордна житна берба (над 134 милиони тони)<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/b17_01/IssWWW.exe/Stg/d12/2-1-4-1.doc Сельское хозяйство в 2017 году]</ref><ref name="автоссылка4">[https://www.vedomosti.ru/business/articles/2018/01/22/748561-rossiya-vpervie-stanet-eksporterom-n2 Россия впервые займет второе место среди мировых экспортеров зерна — ВЕДОМОСТИ<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://rueconomics.ru/280613-putin-pozdravil-rossiiskih-agrariev-s-professionalnym-prazdnikom|title=Путин поздравил российских аграриев с профессиональным праздником|date=2017-10-08|publisher=Экономика сегодня|accessdate=2017-10-09}}</ref>. Извозот на агропроизводи од Русија изнесувал рекордни 20,7 милијарди долари<ref name="автоссылка6" /><ref>[http://www.agroinvestor.ru/markets/news/29048-eksport-selkhozproduktsii-iz-rossii-prevysit-20-5-mlrd/full/ В 2017 году экспорт сельхозпродукции из России превысит $20,5 млрд — Агроинвестор<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. На крајот на земјоделската година 2017/2018 година, Русија за првпат била рангирана на второто место меѓу земјите во светот во поглед на извозот на жито (на 4-то место во претходната земјоделска година) и повторно на 1-во место во извоз на пченица<ref name="Обзор рынка зерновых"/><ref name="автоссылка4" />. На крајот од 2018 година, уште еден рекорд на земјоделски извоз од Русија бил поставен од 25 милијарди долари (+ 20% од претходната година)<ref name="vestifinance.ru"/>. Во февруари [[2019]] година, [[Росстат]] ја зголемил проценката на жетвата за жито во Русија во 2018 година на 113.255 милиони тони (јануари проценка на Министерството за земјоделство на 110 милиони тони). Обемот на извозот (почнувајќи од октомври 2018 година и исклучувајќи ја трговијата со земјите од Евроазиската економска унија) изнесувал повеќе од 18 милиони тони жито, што е за 17% повеќе од истиот период минатата година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://russian.rt.com/business/news/606706-rosstat-urozhai-zerno|title=Росстат повысил оценку урожая зерна до 113 млн тонн в 2018 году|publisher=RT на русском|lang=ru|accessdate=2019-02-28}}</ref>. == Гранки == === Растително производство === Бидејќи најголем дел од обработливата земја се наоѓа на север, учеството на земјоделското земјиште е 13% од вкупната површина на Русија (вклучувајќи обработливо земјиште - 8%<ref>[http://www.ecoross.ru/files/books2016/SEG%20in%20Russia,%202016.pdf]</ref>). Русија има 10% од сите обработливи површини во светот. Над 4/5 обработливо земјиште во Русија паѓа во Централниот регион на Волга, [[Северен Кавказ]], [[Урал]] и во [[Западен Сибир]]. Повеќето (70%) земјоделско земјиште се наоѓа во европскиот дел на земјата (вклучувајќи ги и 18,7% во регионот на Волга, 16,2 во Урал, 11,5 во економските региони на Северен Кавказ), а Западен Сибир се издвојува со Уралскиот економскиот регион - 16,3%<ref>[https://geographyofrussia.com/zemelnye-i-pochvennye-resursy-rossii/ Земельные и почвенные ресурсы России]</ref>. Според земјоделскиот попис од 2016 година, 44% од обработливо земјиште во Русија не се користи</ref><ref>[https://www.rbc.ru/economics/04/12/2017/5a2570939a79473a66c042a7 Эксперты в 2,5 раза повысили оценку заброшенных сельхозугодий в России]</ref>. Најголем дел од површината се користи за житарици и лешници (59% во 2015 година), вклучувајќи 34% за пченица, 11% за јачмен, 4% за овес и 3% за пченка. Остатокот е [[фуражни култури]] (21%), [[индустриски култури]] (16%), компири и дињи (4%)<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/posev_pl1.xls ПОСЕВНЫЕ ПЛОЩАДИ СЕЛЬСКОХОЗЯЙСТВЕННЫХ КУЛЬТУР ПО РОССИЙСКОЙ ФЕДЕРАЦИИ]</ref>. Главни култури<ref name="автоссылка7" />: * [[житарки]] (бруто принос во 2016 година - 119 милиони тони, 4 место во светот)<ref name="автоссылка5">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.vlant-consult.ru/modules/download.php?aid=505 |title=Справочные материалы по географии мирового хозяйства (2016). Выпуск 1 |accessdate=2019-04-09 |archive-date=2019-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190224061016/http://vlant-consult.ru/modules/download.php?aid=505 |url-status=dead }}</ref><ref>http://data.worldbank.org/indicator/AG.PRD.CREL.MT?year_high_desc=true</ref>, вклучувајќи ја и пченицата - 70 милиони тони, како историски максимум<ref>[http://ab-centre.ru/page/urozhaynost-pshenicy Урожайность пшеницы]</ref>, а во 2017 година овој рекорд бил срушен - 85 милиони тони.<ref>[http://tass.ru/ekonomika/4843865 Урожай пшеницы в России в 2017 году в чистом весе превысил 85 млн тонн — Экономика и бизнес — ТАСС<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>, * [[шеќерна репка]] (48 милиони тони, прво место во светот)<ref>[https://regnum.ru/news/economy/2245826.html Московская биржа запускает торги сахаром — ИА REGNUM<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * [[сончоглед]] (11 милиони тони, второ место во светот)<ref>[http://www.finversia.ru/publication/markets/legendy-i-mify-sovremennykh-agrorynkov-1523 Легенды и мифы современных агрорынков<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * [[соја]] (3,2 милиони тони) * [[компир]]и (31 милиони тони, 3 место во светот)<ref name="автоссылка5" /><ref>[http://argumenti.ru/economics/n536/446557 В светлое картофельное завтра! — Аргументы Недели<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> * [[зеленчук]] (16 милиони тони) {| class="wikitable" style="min-width: 800px;" |+ Бруто жетва на култури во Руската Федерација (фарми од сите категории, илјади тони)<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/val_1.xls|title=Валовой сбор сельскохозяйственных культур по категориям хозяйств|subtitle=|author=|authorlink=|author=|quote=|date=|format=|work=|publisher=|accessdate=2015-09-03|lang=|description=|url-status=|archiveurl=https://www.webcitation.org/6bIb4cAaB?url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/val_1.xls#|archivedate=2015-09-04}}</ref> |- | {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed sortable" style="min-width: 800px; margin: 0px !important;" |+ Житни и месни култури |- ! Година ! Вкупно ! Жито ! ’Рж ! Јачмен ! Овес ! Пченка ! Кукуруз ! Леќа ! Ориз ! Тритикале<ref>Данные по тритикале выделяются отдельной позицией в составе зерновых и зернобобовых культур, начиная с итогов за 2009 год, в связи с переходом на Общероссийский классификатор продукции по видам экономической деятельности (ОКПД).</ref> ! Сирак ! Легумински култури |- ! 2015<ref name="crimea">Данные приведены с учетом сведений по Крымскому федеральному округу.</ref> | 104786 | 61786 | 2087 | 17546 | 4536 | 13173 | 572 | 861 | 1110 | 565 | 194 | 2357 |- ! 2014<ref name="crimea" /> | 105315 | 59711 | 3281 | 20444 | 5274 | 11332 | 493 | 662 | 1049 | 654 | 220 | 2196 |- ! 2013 | 92385 | 52091 | 3360 | 15389 | 4932 | 11635 | 419 | 834 | 935 | 582 | 172 | 2037 |- ! 2012 | 70908 | 37720 | 2132 | 13952 | 4027 | 8213 | 334 | 797 | 1052 | 464 | 45 | 2174 |- ! 2011 | 94213 | 56240 | 2971 | 16938 | 5332 | 6962 | 878 | 800 | 1056 | 523 | 60 | 2453 |- ! 2010 | 60960 | 41508 | 1636 | 8350 | 3220 | 3084 | 134 | 339 | 1061 | 249 | 9 | 1371 |- ! 2009 | 97111 | 61740 | 4333 | 17881 | 5401 | 3963 | 265 | 564 | 913 | 508 | 13 | 1529 |- ! 2008 | 108179 | 63765 | 4505 | 23148 | 5835 | 6682 | 711 | 924 | 738 | … | 76 | 1794 |- ! 2007 | 81472 | 49368 | 3909 | 15559 | 5384 | 3798 | 417 | 1004 | 705 | … | 40 | 1287 |- ! 2006 | 78227 | 44927 | 2959 | 18037 | 4860 | 3510 | 599 | 865 | 681 | … | 35 | 1754 |- ! 2005 | 77803 | 47615 | 3622 | 15684 | 4545 | 3060 | 455 | 605 | 571 | … | 28 | 1618 |- ! 2004 | 77832 | 45434 | 2864 | 17088 | 4937 | 3373 | 1113 | 649 | 470 | … | 44 | 1861 |- ! 2003 | 66962 | 34070 | 4147 | 17926 | 5169 | 2031 | 974 | 525 | 448 | … | 33 | 1639 |- ! 2002 | 86479 | 50622 | 7122 | 18678 | 5683 | 1499 | 293 | 302 | 488 | … | 27 | 1764 |- ! 2001 | 85084 | 46996 | 6632 | 19478 | 7719 | 808 | 550 | 574 | 496 | … | 35 | 1797 |- ! 2000 | 65420 | 34460 | 5444 | 14039 | 6002 | 1489 | 1124 | 997 | 584 | … | 83 | 1197 |- ! 1999 | 54637 | 30997 | 4781 | 10576 | 4393 | 1034 | 925 | 578 | 443 | … | 32 | 879 |- ! 1998 | 47771 | 26995 | 3266 | 9765 | 4656 | 800 | 451 | 465 | 412 | … | 8 | 954 |- ! 1997 | 88461 | 44235 | 7476 | 20752 | 9383 | 2652 | 1216 | 628 | 328 | … | 12 | 1779 |- ! 1996 | 69195 | 34834 | 5928 | 15913 | 8326 | 1081 | 441 | 482 | 389 | … | 9 | 1792 |- ! 1995 | 63406 | 30118 | 4098 | 15786 | 8562 | 1738 | 488 | 597 | 462 | … | 13 | 1541 |- ! 1994 | 81297 | 32128 | 5989 | 27054 | 10757 | 892 | 482 | 781 | 523 | … | 12 | 2677 |- ! 1993 | 99094 | 43547 | 9166 | 26843 | 11556 | 2441 | 1128 | 806 | 688 | … | 21 | 2898 |- ! 1992 | 106856 | 46167 | 13887 | 26989 | 11241 | 2135 | 1535 | 1038 | 754 | … | 28 | 3080 |- ! 1991 | 89094 | 38899 | 10639 | 22174 | 10372 | 1969 | 1040 | 688 | 773 | … | 33 | 2506 |- ! 1990 | 116676 | 49596 | 16431 | 27235 | 12326 | 2451 | 1946 | 809 | 896 | … | 62 | 4922 |} |- | {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed" style="min-width: 800px; margin: 0px !important;" |+ Технички култури |- | {| class="wikitable sortable" style="min-width: 800px; margin: 0px !important;" |- ! rowspan="2" colspan="4" | ! colspan="7" style="text-align: center;" | Маслодајни растенија |- ! colspan="4" | ! colspan="3" style="text-align: center;" | Рапс |- ! Година ! Ленено семе ! Влакнесто ленено семе ! Шеќерна репка ! Вкупно ! Сончогледово зрно ! Соја ! Сенф ! Вкупно ! Зимско семе од репка ! Пролетно семе од репка |- ! 2014<ref name="crimea" /> | 7 | 37 | 33513 | 13839 | 9034 | 2597 | 103 | 1464 | 473 | 991 |- ! 2013 | 6 | 39 | 39321 | 14151 | 10554 | 1636 | 55 | 1393 | 407 | 987 |- ! 2012 | 8 | 46 | 45057 | 11313 | 7993 | 1806 | 42 | 1035 | 166 | 869 |- ! 2011 | 7 | 43 | 47643 | 13115 | 9697 | 1756 | 88 | 1056 | 304 | 752 |- ! 2010 | 5 | 35 | 22256 | 7457 | 5345 | 1222 | 36 | 670 | 395 | 275 |- ! 2009 | 9 | 52 | 24892 | 8186 | 6454 | 944 | 24 | 667 | 308 | 359 |- ! 2008 | 7 | 52 | 28995 | 8972 | 7350 | 746 | 29 | 752 | 246 | 506 |- ! 2007 | 7 | 47 | 28836 | 7037 | 5671 | 650 | 11 | 630 | 227 | 404 |- ! 2006 | 5 | 36 | 30673 | 8218 | 6743 | 805 | 64 | 522 | 127 | 395 |- ! 2005 | 10 | 56 | 21276 | 7557 | 6470 | 686 | 63 | 304 | 142 | 162 |- ! 2004 | 13 | 58 | 21809 | 5726 | 4810 | 554 | 55 | 277 | 154 | 123 |- ! 2003 | 11 | 55 | 19355 | 5580 | 4887 | 392 | 86 | 192 | 45 | 147 |- ! 2002 | 15 | 38 | 15659 | 4275 | 3688 | 423 | 35 | 115 | 53 | 63 |- ! 2001 | 23 | 58 | 14553 | 3182 | 2682 | 350 | 28 | 113 | 62 | 51 |- ! 2000 | 18 | 51 | 14051 | 4473 | 3919 | 342 | 46 | 149 | 62 | 87 |- ! 1999 | 11 | 24 | 15226 | 4673 | 4149 | 334 | 43 | 135 | 15 | 120 |- ! 1998 | 9 | 34 | 10796 | 3426 | 2993 | 295 | 7 | 125 | 48 | 76 |- ! 1997 | 15 | 23 | 13879 | 3275 | 2829 | 280 | 58 | 104 | 33 | 71 |- ! 1996 | 21 | 59 | 16165 | 3225 | 2763 | 283 | 39 | 135 | 24 | 110 |- ! 1995 | 27 | 69 | 19072 | 4667 | 4200 | 290 | 47 | 123 | 11 | 113 |- ! 1994 | 22 | 54 | 13946 | 3154 | 2553 | 422 | 51 | 122 | 13 | 110 |- ! 1993 | 25 | 58 | 25468 | 3455 | 2765 | 497 | 79 | 97 | 20 | 77 |- ! 1992 | 44 | 78 | 25548 | 3883 | 3110 | 505 | 69 | 164 | 67 | 98 |- ! 1991 | 44 | 102 | 24280 | 3820 | 2896 | 622 | 80 | 181 | 83 | 98 |- ! 1990 | 48 | 71 | 32327 | 4662 | 3427 | 717 | 192 | 258 | 105 | 153 |} |- | {| class="wikitable sortable" style="min-width: 800px; margin: 0px !important;" ! colspan="2" | ! colspan="11" style="text-align: center;" | Овошен зеленчук<ref>За 1990—2011 гг. включая овощи защищенного грунта по хозяйствам населения.</ref> ! colspan="2" | |- ! Година ! Компири ! Вкупно ! Зелка од сите видови ! Краставици ! Домати ! Репка ! Морков ! Кромид ! Лук ! Тикви ! Тыква столовая ! друг зеленчук<ref>За 1997-1998 вклучително и тиквички и јадења од тиква.</ref> ! Зеленчук на отворен и заштитен терен ! Прехранбени производи, култури |- ! 2014<ref name="crimea" /> | 31501 | 14155 | 3499 | 1111 | 2300 | 1070 | 1662 | 1994 | 256 | 519 | 713 | 979 | 15458 | 1428 |- ! 2013 | 30199 | 13506 | 3335 | 1068 | 2162 | 1002 | 1605 | 1985 | 233 | 468 | 660 | 964 | 14689 | 1420 |- ! 2012 | 29533 | 13545 | 3315 | 1086 | 2208 | 1008 | 1565 | 2081 | 239 | 506 | 575 | 931 | 14626 | 1453 |- ! 2011 | 32681 | 14105 | 3533 | 1202 | 2201 | 1072 | 1735 | 2123 | 234 | 560 | 616 | 756 | 14696 | 1575 |- ! 2010 | 21141 | 11561 | 2737 | 1162 | 2050 | 836 | 1303 | 1536 | 213 | 482 | 507 | 679 | 12126 | 1152 |- ! 2009 | 31134 | 12813 | 3319 | 1133 | 2170 | 988 | 1519 | 1602 | 227 | 537 | 586 | 660 | 13402 | 1419 |- ! 2008 | 28846 | 12440 | 3177 | 1130 | 1939 | 927 | 1530 | 1713 | 227 | 477 | 477 | 774 | 12960 | 1382 |- ! 2007 | 27195 | 10968 | 2668 | 1001 | 1791 | 824 | 1347 | 1318 | 249 | 466 | 564 | 702 | 11509 | 853 |- ! 2006 | 28260 | 10830 | 2751 | 1005 | 1927 | 844 | 1356 | 1218 | 240 | 381 | 476 | 585 | 11370 | 774 |- ! 2005 | 28137 | 10796 | 2830 | 1034 | 1855 | 812 | 1287 | 1231 | 242 | 407 | 438 | 619 | 11348 | 775 |- ! 2004 | 27876 | 10675 | 2944 | 1000 | 1662 | 822 | 1319 | 1226 | 220 | 408 | 456 | 571 | 11214 | 781 |- ! 2003 | 29358 | 11214 | 3401 | 1029 | 1704 | 909 | 1354 | 1158 | 202 | 427 | 419 | 575 | 11739 | 799 |- ! 2002 | 26923 | 10139 | 2860 | 949 | 1700 | 759 | 1190 | 1074 | 210 | 408 | 352 | 580 | 10665 | 726 |- ! 2001 | 29499 | 10658 | 3180 | 933 | 1714 | 820 | 1312 | 1096 | 208 | 446 | 405 | 498 | 11169 | 588 |- ! 2000 | 29465 | 10312 | 3017 | 948 | 1509 | 853 | 1387 | 1134 | 179 | 486 | 364 | 398 | 10822 | 537 |- ! 1999 | 27998 | 10528 | 3549 | 983 | 1562 | 798 | 1224 | 993 | 165 | 512 | 304 | 412 | 11010 | 621 |- ! 1998 | 28953 | 9289 | 2739 | 1024 | 1648 | 745 | 1127 | 1009 | 155 | … | … | 767 | 9746 | 404 |- ! 1997 | 35138 | 10164 | 3003 | 1097 | 1608 | 878 | 1411 | 1059 | 167 | … | … | 812 | 10630 | 615 |- ! 1996 | 37619 | 9843 | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 10325 | 490 |- ! 1995 | 39909 | 10727 | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 11275 | 621 |- ! 1994 | 33828 | 9076 | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 9621 | 458 |- ! 1993 | 37650 | 9253 | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 9827 | 597 |- ! 1992 | 38330 | 9333 | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 10018 | 714 |- ! 1991 | 34329 | 9672 | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 10425 | 1033 |- ! 1990 | 30848 | 9538 | … | … | … | … | … | … | … | … | … | … | 10328 | 1116 |} |} |- | {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed sortable" style="min-width: 800px; margin: 0px !important;" |+ Фуражни култури ! colspan="2" | ! colspan="2" | годишни билки: ! colspan="2" | трајни билки: |- ! Година ! коренови култури (вклучувајќи шеќерна репка за добиточна храна) ! на сено ! за зелена сточна храна ! на сено ! за зелена храна |- ! 2014<ref name="crimea" /> | 1214 | 2294 | 19356 | 8745 | 30388 |- ! 2013 | 1260 | 2050 | 19789 | 8772 | 30193 |- ! 2012 | 1213 | 1859 | 17985 | 7846 | 27661 |- ! 2011 | 1434 | 2104 | 25532 | 9668 | 30671 |- ! 2010 | 902 | 1362 | 16431 | 7587 | 22832 |- ! 2009 | 1278 | 1568 | 24553 | 9277 | 32920 |- ! 2008 | 1315 | 1600 | 22922 | 9873 | 36424 |- ! 2007 | 1267 | 1474 | 22117 | 10469 | 35613 |- ! 2006 | 1450 | 1573 | 23531 | 9958 | 36344 |- ! 2005 | 1520 | 1597 | 23649 | 11192 | 38340 |- ! 2004 | 1981 | 1781 | 25254 | 11562 | 40295 |- ! 2003 | 2162 | 1883 | 28066 | 11548 | 38566 |- ! 2002 | 2254 | 2024 | 28133 | 12393 | 34755 |- ! 2001 | 2756 | 1903 | 27306 | 14256 | 43137 |- ! 2000 | 3079 | 1989 | 26981 | 13951 | 42365 |- ! 1999 | 3024 | 1946 | 21986 | 12297 | 34193 |- ! 1998 | 2688 | 1953 | 22736 | 11226 | 38205 |- ! 1997 | 3938 | 2876 | 33764 | 15959 | 45470 |- ! 1996 | 3885 | 2793 | 36133 | 15851 | 48953 |- ! 1995 | 5144 | 2570 | 38686 | 17349 | 52556 |- ! 1994 | 5272 | 3763 | 57231 | 18863 | 73526 |- ! 1993 | 8050 | 4139 | 65132 | 21036 | 85067 |- ! 1992 | 8688 | 4174 | 63283 | 20544 | 69208 |- ! 1991 | 11604 | 4478 | 65867 | 24843 | 83742 |- ! 1990 | 17217 | 5631 | 87254 | 25207 | 97623 |} |} {| class="wikitable" width="80%" |-style="background-color: LightBlue" ! colspan="13" |Посеани области во [[РСФСР]] и Руската федерација: |- !Година !!1940!!1945!!1950!!1970!!1990 !!1995 !!2000 !!2005 !!2010 !!2015 |- |км² ||920,76||670,61||889,52||1219,12||1177,1 ||1025,4 ||854,19 ||758,37||751,88||793,19 |- | colspan=13 align="right"| ''Источник:<ref>{{книга |title=Посевные площади СССР |ответственный = |location=Москва |publisher=Госстатиздат ЦСУ СССР |year=1957 |volume=1 |page=20, 21 |page= |isbn = |тираж = }}</ref><ref>{{книга |title=Сельское хозяйство СССР. 1988 |ответственный = |location=Москва |publisher=Финансы и Статистика |year=1988 |page=56 |page=535 |isbn =5-279-00165-1 }}</ref><ref>{{книга|author=Госкомстат России |часть = |title=Регионы России. Социально экономические показатели. 2002 |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |location=Москва |publisher= |year=2002 |volume= |page=490 |page=863 |серия = |isbn =5-89476-108-5 }}</ref><ref>{{книга|author=Федеральная служба государственной статистики |часть = |title=Регионы России. Социально экономические показатели. 2016 |оригинал = |ссылка = |ответственный = |издание = |location=Москва |publisher= |year=2016 |volume= |page=726 |page=1326 |серия = |isbn =978-5-89476-428-3 |тираж = }}</ref> |} === Животинско производство=== Во Русија е развиено сточарското производство на месни проиозводи, млеко и производи волна. Главните видови сточарски производи произведени во Русија: * [[месо]] (во 2015 година, произведени 9,6 милиони тони, 4 место во светот) [37] (во 2016 година, 9 929,0 илјади тони) * [[говедско месо]] (1,6 милиони тони) (во 2016 година, 1,623.5 илјади тони) * [[свинско месо]] (3,1 милиони тони) (во 2016 година, 3.388,4 илјади тони) * [[Живинарство|живинарско месо]] (4,5 милиони тони) (во 2016 година, 4.630,9 илјади тони) * Други видови месо (0,3 милиони тони) (во 2016 година, 76,4 илјади тони) Јагнешко и козјо месо во 2016 година произвело 209,7 илјади тони (465,8 илјади тони жива тежина), во 2015 - 204,5 илјади тони * [[млеко]] (30,8 милиони тони) * [[јајца]] (42,6 милијарди парчиња) * [[волна]] (56 илјади тони) * [[мед]] (68 илјади тони) [[Податотека:Rostov's region combain.jpg|мини|Комбинатот на регионот Ростов]] Во структурата на производство на сите видови месо во 2016 година, преовладува [[живина]]та - 46,6%, свинско месо изнесува 34,1%, говедско месо - 16,4%, јагнешко и козјо месо - 2,1% и други видови на месо - 0 , 8%. 15 години порано, во 2001 година, уделот на месо од живина (19,8%) бил понизок од учеството на говедско месо (42,0%) и свинско месо (33,8%). Треба да се напомене дека учеството на свинското месо во вкупното производство на месо во текот на годините останува релативно стабилно (32-34%)<ref>[https://agrovesti.net/lib/industries/beef-cattle/proizvodstvo-myasa-v-rossii-v-2016-godu.html Производство мяса в России в 2016 году]</ref>. {| class="wikitable sortable" |+ Производство на главни сточни производи во Руската Федерација (илјади тони)<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/jiv4.xls|title=Производство основных продуктов животноводства по категориям хозяйств|subtitle=|author=|authorlink=|author=|quote=|date=|format=|work=|publisher=|accessdate=2015-09-03|lang=|description=|url-status=|archiveurl=https://www.webcitation.org/6bIMIadqK?url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/jiv4.xls#|archivedate=2015-09-04}}</ref> ! ! colspan="5" style="text-align: center;" | Говеда и живина за колење (тежина на колење) ! ! ! ! |- ! Година ! Вкупно ! Говеда ! Свињи ! Овци и кози ! Птици ! Млеко ! Јајца (милиони парчиња) ! Волна (во физичка тежина, тони) ! Мед (тони) |- ! 2015 | 9565,2 | 1649,4 | 3098,7 | 204,5 | 4535,5 | 30796,9 | 42571,7 | 55644 | 67736 |- ! 2014 | 9070,3 | 1654,1 | 2973,9 | 203,9 | 4161,4 | 30790,9 | 41860,0 | 56409 | 74868 |- ! 2013 | 8544,2 | 1633,3 | 2816,2 | 190,0 | 3830,9 | 30528,8 | 41286,0 | 54651 | 68446 |- ! 2012 | 8090,3 | 1641,5 | 2559,5 | 190,4 | 3624,8 | 31755,8 | 42032,9 | 55253 | 64898 |- ! 2011 | 7519,5 | 1625,5 | 2427,6 | 189,0 | 3204,2 | 31645,6 | 41112,5 | 52575 | 60010 |- ! 2010 | 7166,8 | 1727,3 | 2330,8 | 184,6 | 2846,8 | 31847,3 | 40599,2 | 53521 | 51535 |- ! 2009 | 6719,5 | 1740,6 | 2169,5 | 182,6 | 2555,1 | 32570,0 | 39428,8 | 54658 | 53598 |- ! 2008 | 6268,1 | 1768,7 | 2042,1 | 174,2 | 2216,7 | 32362,6 | 38057,7 | 53491 | 57440 |- ! 2007 | 5790,1 | 1699,2 | 1929,7 | 167,9 | 1925,3 | 31988,4 | 38208,3 | 52024 | 53670 |- ! 2006 | 5278,1 | 1721,5 | 1699,2 | 156,3 | 1632,1 | 31339,1 | 38216,3 | 50276 | 55678 |- ! 2005 | 4989,5 | 1809,2 | 1569,1 | 154,1 | 1387,8 | 31069,9 | 37139,7 | 48800 | 52469 |- ! 2004 | 5046,4 | 1953,9 | 1685,8 | 144,8 | 1192,2 | 31861,2 | 35900,7 | 47359 | 52964 |- ! 2003 | 4993,3 | 2002,3 | 1742,6 | 134,4 | 1047,7 | 33315,5 | 36625,2 | 44988 | 48495 |- ! 2002 | 4732,8 | 1967,4 | 1608,3 | 136,1 | 955,7 | 33462,2 | 36377,8 | 42870 | 49700 |- ! 2001 | 4477,4 | 1878,6 | 1514,7 | 134,2 | 885,7 | 32874,1 | 35241,7 | 40515 | 52960 |- ! 2000 | 4445,8 | 1897,9 | 1578,2 | 140,3 | 767,5 | 32259,0 | 34084,7 | 40088 | 54248 |- ! 1999 | 4313,0 | 1867,6 | 1485,0 | 143,6 | 748,1 | 32273,6 | 33134,6 | 40234 | 51034 |- ! 1998 | 4702,8 | 2246,5 | 1504,9 | 178,2 | 690,2 | 33255,2 | 32744,2 | 47883 | 49554 |- ! 1997 | 4853,9 | 2394,9 | 1545,5 | 199,3 | 630,3 | 34135,6 | 32198,7 | 60768 | 48756 |- ! 1996 | 5335,8 | 2630,0 | 1705,2 | 229,7 | 689,6 | 35818,9 | 31902,3 | 76930 | 46228 |- ! 1995 | 5795,8 | 2733,5 | 1865,4 | 261,3 | 859,2 | 39240,7 | 33830,2 | 93012 | 57748 |- ! 1994 | 6803,3 | 3240,2 | 2103,5 | 315,5 | 1068,4 | 42176,2 | 37476,6 | 122166 | 43899 |- ! 1993 | 7512,9 | 3358,8 | 2432,1 | 359,2 | 1276,8 | 46524,0 | 40297,1 | 158390 | 52747 |- ! 1992 | 8260,3 | 3631,5 | 2783,5 | 329,4 | 1427,8 | 47236,0 | 42902,1 | 178640 | 49556 |- ! 1991 | 9375,2 | 3989,0 | 3189,7 | 347,4 | 1750,9 | 51885,5 | 46874,9 | 204497 | 48433 |- ! 1990 | 10111,6 | 4329,3 | 3480,0 | 395,0 | 1801,0 | 55715,3 | 47469,7 | 226743 | 46091 |} == Потрошувачка == {| class="wikitable sortable" |+ Потрошувачка на основни прехранбени производи во Руската Федерација (по глава на жител годишно, килограми)<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/potr-rf.xls|title=Потребление основных продуктов питания по Российской Федерации|subtitle=|author=|authorlink=|author=|quote=|date=|format=|work=|publisher=|accessdate=|lang=|description=|url-status=|archiveurl=https://www.webcitation.org/6bN4gOV56?url=http://www.gks.ru/free_doc/new_site/business/sx/potr-rf.xls#|archivedate=2015-09-07}}</ref> ! Година ! Компири ! Зеленчук и храна ! Овошје и бобинки ! Месо и производи од месо ! Млеко и млечни производи ! Јајца и производи од јајца - парчиња ! Шеќер ! Растително масло ! Зрнести производи (леб и тестенини во поглед на брашно, брашно, житарици и мешунки) |- ! 2015 | 112 | 111 | 61 | 73 | 239 | 269 | 39 | 13,6 | 118 |- ! 2014 | 111 | 111 | 64 | 74 | 244 | 269 | 40 | 13,8 | 118 |- ! 2013 | 111 | 109 | 64 | 75 | 248 | 269 | 40 | 13,7 | 118 |- ! 2012 | 111 | 109 | 61 | 74 | 249 | 276 | 40 | 13,7 | 119 |- ! 2011 | 110 | 106 | 60 | 71 | 246 | 271 | 40 | 13,5 | 119 |- ! 2010 | 104 | 101 | 58 | 69 | 247 | 269 | 39 | 13,4 | 120 |- ! 2009 | 112 | 102 | 55 | 66 | 244 | 260 | 37 | 13,0 | 118 |- ! 2008 | 111 | 99 | 53 | 66 | 242 | 252 | 39 | 12,7 | 119 |- ! 2007 | 108 | 93 | 51 | 61 | 240 | 255 | 39 | 12,7 | 120 |- ! 2006 | 110 | 90 | 48 | 58 | 237 | 256 | 39 | 12,5 | 121 |- ! 2005 | 109 | 87 | 46 | 55 | 234 | 250 | 38 | 12,1 | 121 |- ! 2004 | 108 | 85 | 43 | 54 | 232 | 243 | 37 | 11,6 | 119 |- ! 2003 | 109 | 84 | 39 | 52 | 231 | 246 | 36 | 11,0 | 120 |- ! 2002 | 106 | 80 | 39 | 50 | 227 | 244 | 36 | 10,5 | 121 |- ! 2001 | 109 | 81 | 35 | 47 | 219 | 235 | 35 | 10,4 | 120 |- ! 2000 | 109 | 79 | 32 | 45 | 215 | 229 | 35 | 9,9 | 117 |- ! 1999 | 108 | 79 | 27 | 45 | 214 | 221 | 34 | 9,3 | 119 |- ! 1998 | 114 | 74 | 30 | 48 | 220 | 217 | 33 | 8,8 | 117 |- ! 1997 | 122 | 76 | 33 | 50 | 230 | 211 | 33 | 8,4 | 118 |- ! 1996 | 123 | 74 | 31 | 51 | 233 | 208 | 33 | 8,0 | 118 |- ! 1995 | 124 | 76 | 29 | 55 | 254 | 216 | 32 | 7,5 | 122 |- ! 1994 | 123 | 68 | 28 | 57 | 281 | 238 | 31 | 6,7 | 124 |- ! 1993 | 127 | 71 | 29 | 59 | 294 | 251 | 31 | 7,0 | 123 |- ! 1992 | 118 | 77 | 32 | 60 | 282 | 263 | 30 | 6,7 | 125 |- ! 1991 | 113 | 86 | 35 | 69 | 347 | 288 | 38 | 7,8 | 121 |- ! 1990 | 106 | 89 | 35 | 75 | 387 | 297 | 47 | 10,2 | 120 |} == Извоз == Во 2016 година, најголемо учество во извозот на прехранбени производи од Русија била пченицата - 27,7% од вкупниот обем на извоз на храна. Ова било проследено со замрзнати риби - 12,9%, сончогледово масло - 9,5% и пченка - 5,6%<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.rbc.ru/business/09/10/2017/59dba2da9a794738a33224ae|title=Власти заявили о новых правилах ввоза в Турцию пшеницы и риса из России|date=2017-10-09|publisher=[[Росбизнесконсалтинг]]|accessdate=2017-10-09}}</ref>.. Главните земји кои увезуваат храна од Русија (според податоците за 2016 година) се [[Кина]] (10%), [[Турција]] (9%), [[Египет]] (8%), [[Јужна Кореја]] (8%), [[Казахстан]] (7%)<ref>[https://www.rbc.ru/business/09/10/2017/59dba2da9a794738a33224ae Власти заявили о новых правилах ввоза в Турцию пшеницы и риса из России :: Бизнес :: РБК<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. Според И.И. Смирнов, со бруто жетва од 125 милиони тони, Русија може да прехрани од 160 до 200 милиони луѓе со нивото на снабдување со храна во развиените земји<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://liberal.ru/upload/files/nigeria.pdf |title=Смирнов И. Ю. А чем Россия не Нигерия? 2006 г. |accessdate=2019-04-10 |archive-date=2018-12-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181222201055/http://www.liberal.ru/upload/files/nigeria.pdf |url-status=dead }}</ref>. == Региони == Структура на земјоделското производство во Русија од страна на федералните окрузи (според податоците за 2015 година)<ref name="автоссылка2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/b16_14p/IssWWW.exe/Stg/d02/14-01.doc Продукция сельского хозяйства]</ref>: * [[Централен федерален округ]] - 26% * [[Приволшки федерален округ]] - 23% * [[Јужен федерален округ]] - 16% * [[Сибирски федерален округ]] - 12% * [[Севернокавкаски федерален округ]] - 8% * [[Северозападен федерален округ]] - 5% * [[Далекуисточен федерален округ]] - 3% * [[Кримски федерален округ]] - 1% Меѓу субјектите на федерацијата, водачите во земјоделското производство се [[Краснодарски крај|Краснодарскиот крај]], [[Ростовска област|Ростовската област]] и [[Белгородска област|Белгородската област]]<ref name="автоссылка2" />. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Agriculture in Russia}} *{{Наведена мрежна страница|url=http://bs-agro.com/index.php/14148-russia-main-problems-of-the-russian-agriculture |title="Russia: Main problems of the Russian agriculture" |accessdate=2013-10-03 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150627061130/http://bs-agro.com/index.php/14148-russia-main-problems-of-the-russian-agriculture |archivedate=2015-06-27 |df= }}, Agriculture in the Black Sea Region (BS-AGRO.COM) *{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bellpub.com/psge/2003/ta030102.pdf |title="Geographical Differentiation in Household Plot Production in Rural Russia" by Judith Pallot and Tatyana Nefedova in ''Journal of Economic Literature'' |accessdate=2013-08-17 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20040823212543/http://www.bellpub.com/psge/2003/ta030102.pdf |archivedate=2004-08-23 |df= }} * [http://www.fadr.msu.ru/fadr_e/index_e.html Foundation for Agrarian Development Research (FADR)] English and Russian. * [https://web.archive.org/web/20061003170520/http://www.aris.ru/ Agroresources Net (all Russian)] {{Европа по тема|Земјоделство во}} {{Азија по тема|Земјоделство во}} [[Категорија:Земјоделство во Русија| ]] i4ij9kjsk55bw610v60jern7ch2u49s 0 1222840 4795802 4613605 2022-07-23T13:05:43Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Berlin_neukoelln.png|мини|300x300пкс| Позицијата на Неукел во Берлин]] [[Податотека:Berlin Britz Schloss asv2021-03 img2.jpg|мини|300x300пкс|Дворец во Берлин]] '''Нојкелн''' — осмо административна област во [[Берлин]]. Таа се наоѓа во јужниот дел на градот. Името го носи името на населбата на север од областа. Нојкел е познат по голем број имигранти. Ова место за првпат се споменува во [[1360|1360 година]] под името ''Рихардсдорф''. Тоа било во [[1899|1899 година]] добил статус на град, [[1912|1912 година]] му било дадено сегашното име, а во [[1920|1920 година]] станал дел од Берлин. Областа има површина од 44.9 и 307.965 жители (2008). == Надворешни врски == {{Портал|Германија}} * [http://www.neukoelln-online.de Официјално мрежно место] {{De}} [[Категорија:Нојкелн| ]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] [[Категорија:Окрузи во Берлин]] rqrg9ft2ied9wtk9liy2yhvhthpakop 0 1222846 4795799 4614074 2022-07-23T13:03:07Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Berlin_Mitte_Tiergarten.png|мини|Позицијата на Тиргартен во Берлин]] [[Податотека:B-Tiergarten skyline Mrz13.jpg|мини|Панорамски поглед кон Тиргартен]] '''Тиргартен''' — населба во округот [[Мите]], [[Берлин]]. Пред германското обединување, таа била дел од [[Западен Берлин]] . Во Тиргартен постојат познати објекти на Рајхстагот и канцеларијата на [[Канцелар на Германија|германскиот канцелар]], како и неколку амбасади. [[Бранденбуршка порта|Бранденбуршката порта]] и Потсдамскиот плоштад се наоѓаат во источниот дел на Тиргартен, кој некогаш се граничил со [[Источен Берлин]]. Тиргартен е наречен по паркот Тиргартен — најголемиот во градот. {{Окрузи во Берлин}} [[Категорија:Населби во Берлин]] [[Категорија:Мите]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] rbwv68hq5nn6jnyn8uhnjszn343v8ol 0 1223335 4795800 4613607 2022-07-23T13:04:28Z Тиверополник 1815 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Berlin_mitte.png|мини|Месоположба на општината Мите во Берлин]] [[Податотека:2006 Berliner Dom Front.jpg|мини|Берлинска катедрала]] '''Берлин-Мите''' или '''Мите''' ([[германски јазик|германски]]: ''Mitte'', „средина“ или „центар“) — централна општина на [[Берлин]]. Оригиналната територија на општината Мите била во [[Источен Берлин]] до обединувањето на Германија. Во [[2001|2001 година]], општината се прошири со обединување со поранешните општини Врединг и Тиргартен (кои припаѓале на [[Западен Берлин]] ). Површина на Мите е 39,47, а о средината на [[2008|2008 година]] . бројот на жители изнесувал 329.564. Сегашниот претседател на општината е Кристијан Ханке ( [[Социјалдемократска партија на Германија]] ). ==Збратимени градови== *{{знамеикона|JPN}} [[Хигашиосака (Осака)|Хигашиосака]], Јапонија - од 1959 *{{знамеикона|ISR}} [[Холон]], Израел - од 1970 *{{знамеикона|GER}} [[Ботроп]], Германија - од 1983 *{{знамеикона|GER}} [[Швалм-Едер-Крајс]] - од 1992 *{{знамеикона|JPN}} [[Шинџуку (Токио)|Шинџуку]], [[Токио]], Јапонија - од 1994 *{{знамеикона|JPN}} [[Цувано (Шимане)|Цувано]], Јапонија - од 1995 *{{знамеикона|FRA}} [[Туркоаин]], Франција - од 1995 *{{знамеикона|HUN}} [[5 округ (Будимпешта)|5 округ]] на [[Будимпешта]], Унгарија - од 2005 *{{знамеикона|RUS}} [[Централен административен округ]], [[Москва]], Русија - од 2006 == Надворешни врски == * [http://www.berlin.de/ba-mitte/ Службено мрежно место] {{De}} [[Категорија:Мите| ]] [[Категорија:Окрузи во Берлин]] p7bprkrw8aook3u0a8wgaryu3ir6431 0 1225652 4795972 4795571 2022-07-23T21:32:08Z P.Nedelkovski 47736 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Љубиша Трајковски | портрет = | px = | опис = | родено-име = | роден-дата ={{роден на|29|ноември|1927}} | роден-место ={{роден во|Скопје}} | починал-дата = {{починат на|| |1995}} | починал-место = {{починат во|Битола}} | починал-причина = | националност = [[Македонец]] | познат = по улогата во: <br>[[Мирно лето (филм)|Мирно лето]]<br> [[Републиката во пламен (филм)|Републиката во пламен]]<br>[[Македонски дел од пеколот (филм)|Македонски дел од пеколот]] | занимање = глумец<br> | сопружник = | татко = | мајка = | родители = | роднини = | деца = }} '''Љубиша Трајковски''' (роден во {{роден во|Скопје}}, на {{роден на|29|ноември|1927}} – починат во {{починат во|Битола}}, во {{починат на|| |1995}})<ref>{{МКЕ|1503}}</ref> – македонски [[филм]]ски и [[театар]]ски [[глумец]], член на [[Народен театар (Битола)|Битолскиот народен театар]] од 1960 година.<ref name=ZLB2007>[http://www.nuub.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=375:2009-11-25-09-35-37&catid=68:2009-10-25-07-54-14&Itemid=94 Значајни личности за Битола, 2007]</ref> Глумец, кој претставувал еден од најраскошните таленти на македонското глумиште и бил столб на битолскиот ансамбл. Неговата природност во откривањето на драмските судбини посебно ја карактеризирала неговата уметничка игра. ==Животопис== Љубиша Трајковски е роден во Скопје во 1930 година. Во 1960 година доаѓа во градот под Пелистер, се вработува во Народниот театар – Битола и станува дел од член на драмскиот ансамбл. Заради болест бил оттргнат од театарот, но со подобрувањето на здравјето се вратил на сцената играјќи помали улоги со исто мајсторство како што ги остварувал своите насловни и водечки улоги. ==Творештво== Во својот глумечки живот остварил бројни и забележителни театарски и филмски улоги. ===Поважни театарски улоги<ref name=ZLB2007/>=== {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=4 | '''Година''' | '''Улога''' | '''Претстава''' | '''Автор''' |- | 1963|| ||[[Дамата со камелии]]||[[Александар Дима (син)|Александар Дима Синот]] |- | 1964|| Франц||[[Заточениците од Алтона]]||[[Жан-Пол Сартр]] |- | 1967|| Карл Мор||[[Разбојници]]||[[Фридрих Шилер]] |- | 1968|| Џорџ||[[Кој се плаши од Вирџинија Вулф?]]||[[Едвард Олби]] |- | 1969|| Драшко Каровски||[[Чекор до есента]]||[[Томе Арсовски]] |- | 1970|| Отело||[[Отело]]||[[Вилијам Шекспир]] |- | 1972|| Астров||[[Вујко Вања]]||[[Антон Павлович Чехов]] |- | 1976|| Алија||[[Елена Ќетковиќ]]||[[Александар Поповиќ]] |- | 1977|| Крсте||[[Време за пеење]]||[[Петре М. Андреевски]] |- | 1979|| Новак||[[Камен за под глава]]||[[Милица Новковиќ]] |- | 1980|| Мурина||[[Свечена вечера во погребното претпријатие]]||[[Иво Брешан]] |} == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1961 || [[Мирно лето (филм)|Мирно лето]] ТВ-филм || / |- | 1968 || [[Волтер Мити од Лисиче]] ТВ-филм || / |- | 1969|| [[Републиката во пламен]] ТВ-филм || / |- | 1970 || [[Цената на градот]] ТВ-филм || Џовани |- | 1971 || [[Македонски дел од пеколот]] ТВ-филм || / |- | 1971 || [[Понижени и навредени]] ТВ-филм || / |- | 1971|| [[Мува (ТВ филм)|Мува]] ТВ-филм || / |- | 1972 || [[Табакерата]] ТВ-филм || / |- | 1973 || [[Смилевскиот конгрес (филм) |Смилевскиот конгрес]] ТВ-филм || Ѓорѓи Чуран |- | 1974 || [[Брачна понуда (филм)|Брачна понуда]] ТВ-филм || / |- | 1975 || [[Простодушна љубов (ТВ-филм)|Простодушна љубов]] ТВ-филм || Јане |- | 1979 || [[Курирот на Гоце (телевизиска серија) |Курирот на Гоце]] ТВ-серија || Таушан |- | 1979 || [[Наши години]] ТВ-серија || / |- | 1980 || [[Учителот (филм) |Учителот]] ТВ-филм || |- | 1981 || [[Булки крај шините]] ТВ-серија || |- | 1981 || [[Црвениот коњ (филм) |Црвениот коњ]] ТВ-филм || |- | 1982 || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984 || [[Другарувања]] ТВ-серија || |- | 1985 || [[Трговецот од Солун]] ТВ-филм || |- | 1987 || [[Ѕвездите од 42-та]] ТВ-филм || |- | 1991 || [[Тетовирање (филм) |Тетовирање]] ТВ-филм || |} ==Награди и признанија<ref name=ZLB2007/>== *Повеќе признанија на Театарските игри „Војдан Чернодрински“ во Прилеп. *Награда за животно дело на Театарските игри „Војдан Чернодрински“ во Прилеп во 1986 година. ==Наводи== {{наводи}} == Надворешни врски == * {{IMDb име|id=1822611|name=Љубиша Трајковски}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Трајковски, Љубиша}} [[Категорија:Македонски глумци]] j5u9hbm3rchmd6entf7oojjhaaskx7t 0 1226358 4795936 4540178 2022-07-23T20:13:14Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{starbox short |constell= [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | image = [[Image:TTCygLightCurve.png|250px]] |name= TT Лебед |type= C<ref name=SIMBAD/> |ra= {{RA|19|40|57.01568}}<ref name=SIMBAD/> |dec= {{DEC|+32|37|05.7556}}<ref name=SIMBAD/> |names={{odlist|V=TT Cyg|BD= +32 3522|HD= 186047|HIP= 96836|SAO= 68688}}<ref name=SIMBAD/> }}'''TT Лебед''' — [[јаглеродна ѕвезда]]. Се наоѓа на растојание од {{convert|561|pc|ly}} од Земјата во соѕвездието [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Светлосната [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] изнесува 7,44.<ref name=SIMBAD>{{Наведена мрежна страница |url =http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=TT+cyg&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id |title = TT Cygni|work = SIMBAD Astronomical Database|publisher=Centre de Données astronomiques de Strasbourg |accessdate = 20 January 2014}}</ref> Наречена е јаглеродна ѕвезда бидејќи има висок однос на [[јаглерод]] наспроти [[кислород]] во површинските слоеви. Јаглеродот е добиен од [[фузија на хелиум|фузијата на хелиумот]], присутен во внатрешноста на ѕвездата. Слој од [[јаглероден моноксид]], со пречник од половина светлосна година, бил исфрлен пред 6.000&nbsp;години односно пред да ја набљудуваме во сегашната состојба од Земјата. == Наводи == {{Reflist}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Јаглеродни ѕвезди]] [[Категорија:Променливи ѕвезди со ознаки|Лебед, TT]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:HD-објекти|186047]] [[Категорија:HIP-објекти|096836]] [[Категорија:Полуправилни променливи ѕвезди]] [[Категорија:Ѕвезди од асимптотската гранка на џинови]] gb2bms6t5mt1sdawmzp72abhzux24i2 4795938 4795936 2022-07-23T20:15:24Z Doni12345 77134 wikitext text/x-wiki {{starbox short |constell= [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] |image = [[Image:TTCygLightCurve.png|250px]] |name= TT Лебед |type= C<ref name=SIMBAD/> |ra= {{RA|19|40|57.01568}}<ref name=SIMBAD/> |dec= {{DEC|+32|37|05.7556}}<ref name=SIMBAD/> |names={{odlist|V=TT Cyg|BD= +32 3522|HD= 186047|HIP= 96836|SAO= 68688}}<ref name=SIMBAD/> }}'''TT Лебед''' — [[јаглеродна ѕвезда]]. Се наоѓа на растојание од {{convert|561|pc|ly}} од Земјата во соѕвездието [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Светлосната [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] изнесува 7,44.<ref name=SIMBAD>{{Наведена мрежна страница |url =http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=TT+cyg&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id |title = TT Cygni|work = SIMBAD Astronomical Database|publisher=Centre de Données astronomiques de Strasbourg |accessdate = 20 January 2014}}</ref> Наречена е јаглеродна ѕвезда бидејќи има висок однос на [[јаглерод]] наспроти [[кислород]] во површинските слоеви. Јаглеродот е добиен од [[фузија на хелиум|фузијата на хелиумот]], присутен во внатрешноста на ѕвездата. Слој од [[јаглероден моноксид]], со пречник од половина светлосна година, бил исфрлен пред 6.000&nbsp;години односно пред да ја набљудуваме во сегашната состојба од Земјата. == Наводи == {{Reflist}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Јаглеродни ѕвезди]] [[Категорија:Променливи ѕвезди со ознаки|Лебед, TT]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:HD-објекти|186047]] [[Категорија:HIP-објекти|096836]] [[Категорија:Полуправилни променливи ѕвезди]] [[Категорија:Ѕвезди од асимптотската гранка на џинови]] liubfpffikikkduh1y8vb5xk1jpzeo1 4795939 4795938 2022-07-23T20:15:55Z Doni12345 77134 wikitext text/x-wiki {{starbox short |constell= [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] |name= TT Лебед |type= C<ref name=SIMBAD/> |ra= {{RA|19|40|57.01568}}<ref name=SIMBAD/> |dec= {{DEC|+32|37|05.7556}}<ref name=SIMBAD/> |names={{odlist|V=TT Cyg|BD= +32 3522|HD= 186047|HIP= 96836|SAO= 68688}}<ref name=SIMBAD/> }}'''TT Лебед''' — [[јаглеродна ѕвезда]]. Се наоѓа на растојание од {{convert|561|pc|ly}} од Земјата во соѕвездието [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Светлосната [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] изнесува 7,44.<ref name=SIMBAD>{{Наведена мрежна страница |url =http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=TT+cyg&NbIdent=1&Radius=2&Radius.unit=arcmin&submit=submit+id |title = TT Cygni|work = SIMBAD Astronomical Database|publisher=Centre de Données astronomiques de Strasbourg |accessdate = 20 January 2014}}</ref> Наречена е јаглеродна ѕвезда бидејќи има висок однос на [[јаглерод]] наспроти [[кислород]] во површинските слоеви. Јаглеродот е добиен од [[фузија на хелиум|фузијата на хелиумот]], присутен во внатрешноста на ѕвездата. Слој од [[јаглероден моноксид]], со пречник од половина светлосна година, бил исфрлен пред 6.000&nbsp;години односно пред да ја набљудуваме во сегашната состојба од Земјата. == Наводи == {{Reflist}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Јаглеродни ѕвезди]] [[Категорија:Променливи ѕвезди со ознаки|Лебед, TT]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:HD-објекти|186047]] [[Категорија:HIP-објекти|096836]] [[Категорија:Полуправилни променливи ѕвезди]] [[Категорија:Ѕвезди од асимптотската гранка на џинови]] 5twznw2ivs9pesrn73to0kfy7wyupxs 0 1226389 4795942 4767157 2022-07-23T20:19:27Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = HR 7484 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | ra = {{RA|19|38|41.18316}}<ref name=GaiaDR2/> | dec = {{DEC|+54|58|25.6420}}<ref name=GaiaDR2/> | appmag_v = {{вред|5.889|0.015}}<ref name=Graczyk2017/> - 6.37<ref name=gcvs/> | constell = [[лебед (Соѕвездие)|Лебед]] }} {{Starbox character | class = F6V<ref name=Anderson2012/> {{nowrap|(F5 V + F5 V)}}<ref name=Graczyk2017/> | b-v = {{вред|0.482|0.004}}<ref name=Anderson2012/> | u-b = | variable = [[алголска променлива ѕвезда|алголски]]<ref name=gcvs/> }} {{Starbox astrometry | radial_v = −{{вред|13.9|0.2}}<ref name=Anderson2012/> | prop_mo_ra = +34,885<ref name=GaiaDR2/> | prop_mo_dec = +162,839<ref name=GaiaDR2/> | parallax = 24.7090 | p_error = 0.0422 | parallax_footnote = <ref name=GaiaDR2/> | absmag_v = 2,83<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox orbit | reference = <ref name=Graczyk2017/> | primary = | name = | period_unitless = {{вред|7.64075217|0.00000051|u=дена}}<ref name="Gimenez1984"/> | axis = | axis_unitless = {{вред|22.6950|u=ае}} | eccentricity = {{вред|0.5378|0.0003}} | inclination = {{вред|87.0|1.0}} | node = | periastron = | periarg = {{вред|0.860|0.001}} | periarg_primary = | k1 = {{вред|88.02|0.05}} | k2 = {{вред|89.97|0.10}} }} {{Starbox detail | source = <ref name=Graczyk2017/> | component1 = V1143 Лебед A | mass = {{вред|1.356|0.003}} | radius = {{вред|1.339|0.023}} | luminosity = {{вред|2.83|0.2}}<ref name=andersen/> | gravity = {{вред|4.317|0.015}} | temperature = {{вред|6450|100|fmt=commas}} | metal_fe = 0,08 | rotational_velocity = {{вред|18|3}}<ref name=andersen/> | age_myr = | component2 = V1143 Лебед B | mass2 = {{вред|1.328|0.002}} | radius2 = {{вред|1.316|0.023}} | gravity2 = {{вред|4.323|0.015}} | temperature2 = {{вред|6400|100|fmt=commas}} | luminosity2 = {{вред|2.65|0.2}}<ref name=andersen/> | rotational_velocity2 = {{вред|28|3}}<ref name=andersen/> | age2_gyr = 1,6<ref name=andersen/> }} {{Starbox catalog | names = {{odlist | V=V1143 Cyg | HD=185912 | HIP=96620 | HR=7484 | SAO=31850 }}<ref name=SIMBAD/> }} {{Starbox reference | Simbad = HD+185912 }} {{Starbox end}} '''HR 7484''' ('''V1143 Лебед''') — систем од [[двојна ѕвезда]] во северното [[соѕвездие]] [[лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Може да се забележи со човеково око при добри временски услови, притоа имајќи [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 5,89.<ref name=Graczyk2017/> Засновано на годишната [[ѕвездена паралакса|промена на паралаксата]] од 24,71,<ref name=GaiaDR2/> се наоѓа на растојание од 132&nbsp;[[светлосна година|светлосни години]]. Системот е приближува со околусончева [[радијална брзина]] од −14&nbsp;км/с.<ref name=Anderson2012/> Мерењата на радијалната брзина при [[Доминионската астрономска опсерваторија]] во [[Викторија (Британска Колумбија)|Викторија]],[[Британска Колумбија]], Канада во 1919 година довело од страна на [[Вилијам Едмунд Харпер]] дека HR 7484 е двојнолиниска [[спектроскопска двојна ѕвезда]].<ref name="Plaskett1919"/> Станува збор за одвоена [[еклиптична двојна ѕвезда]], што пак значи дека [[орбитална рамнина|орбиталната рамнина]] е подредена близу до линијата на набљудување од Земјата, предизвикувајќи составниците да [[еклипса|се затемнуваат]] двапати во орбитата.<ref name=Dariush2005/> Системот минува низ [[апсидна прецесија|апсидно движење]], со чекор поголем од оној предвиден од [[општа релативност|општата релативност]].<ref name=Dariush2005/> Двете составници се обични [[жолто-бела ѕвезда|ѕвезди од типот F]] на главната низа со слични физички својства.<ref name=Graczyk2017/> Ѕвездата вообичаено има привидна величина од 5,89, но на секои 7,64 денови (7 денови, 15 часа и 22 минути) нејзината сјајност се намалува на величина од 6,37, приближно две третини од сјајноста. Пет дена и 17 часа по секоја првична еклипса, има и [[двојна ѕвезда|второ затемнување]] кога сјајноста опаѓа до величина 6,06, околу 85% од нормалната сјајност. Секое затемнување трае по 220 минути.<ref name=gcvs/> Двете затемнувања се [[еклипса|делумни]].<ref name=andersen/> [[File:mage:V1143CygLightCurve.png|250px|upright 1.2|ХР 7484 светлосна крива]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name=gcvs>{{Наведено списание|bibcode=2009yCat....102025S|title=VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)|journal=VizieR On-line Data Catalog: B/gcvs. Originally published in: 2009yCat....102025S|volume=1|display-authors=etal|author1=Samus|first1=N. N.|last2=Durlevich|first2=O. V.|year=2009}}</ref> <ref name=SIMBAD>{{cite simbad | title=HD 185912 | access-date=2018-07-14 }}</ref> <ref name=GaiaDR2>{{cite DR2}}</ref> <ref name="Gimenez1984">{{Наведено списание | title=Relativistic apsidal motion in the eclipsing binary systems V1143 Cygni and EK Cephei | last1=Gimenez | first1=A. | last2=Margrave | first2=T. E. | journal=Astronomical Journal | volume=90 | issue=2 | pages=358–363 | year=1984 | bibcode=1985AJ.....90..358G | doi=10.1086/113740 | arxiv=astro-ph/0411788 }}</ref> <ref name="Plaskett1919">{{Наведено списание | title=Fourth list of spectroscopic binaries | display-authors=1 | last1=Plaskett | first1=J. S. | last2=Harper | first2=W. E. | last3=Young | first3=R. K. | journal=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada | year=1919 | volume=13 | pages=372–378 | bibcode=1919JRASC..13..372P }}</ref> <ref name=Graczyk2017>{{Наведено списание | display-authors=1 | title=The Surface Brightness-color Relations Based on Eclipsing Binary Stars: Toward Precision Better than 1% in Angular Diameter Predictions | last1=Graczyk | first1=Dariusz | last2=Konorski | first2=Piotr | last3=Pietrzyński | first3=Grzegorz | last4=Gieren | first4=Wolfgang | last5=Storm | first5=Jesper | last6=Nardetto | first6=Nicolas | last7=Gallenne | first7=Alexandre | last8=Maxted | first8=Pierre F. L. | last9=Kervella | first9=Pierre | last10=Kołaczkowski | first10=Zbigniew | journal=The Astrophysical Journal | postscript=. | volume=837 | issue=1 | id=7 | pages=19 | date=March 2017 | doi=10.3847/1538-4357/aa5d56 | bibcode=2017ApJ...837....7G | arxiv=1611.09976 }}</ref> <!-- <ref name=Rucinski2015>{{cite conference | title=DEBCat: A Catalog of Detached Eclipsing Binary Stars | last1=Southworth | first1=J. | conference='Living Together: Planets, Host Stars and Binaries', Proceedings of a conference held 8-12 September 2014 in Litomyšl, Czech Republic | editor1-first=Slavek M. | editor1-last=Rucinski | editor2-first=Guillermo | editor2-last=Torres | editor3-first=Miloslav | editor3-last=Zejda | series=ASP Conference Series | postscript=. | volume=496 | date=July 2015 | page=164 | publication-place=San Francisco | publisher=Astronomical Society of the Pacific | bibcode=2015ASPC..496..164S | arxiv=1411.1219 }}</ref> --> <ref name=Dariush2005>{{Наведено списание | title=Photometric Observations and Apsidal Motion Study of V1143 Cyg | display-authors=1 | last1=Dariush | first1=A. | last2=Riazi | first2=N. | last3=Afroozeh | first3=A. | journal=Astrophysics and Space Science | volume=296 | issue=1–4 | pages=141–144 | date=April 2005 | doi=10.1007/s10509-005-4416-0 | bibcode=2005Ap&SS.296..141D | arxiv=astro-ph/0411788 }}</ref> <ref name=Anderson2012>{{citation | title=XHIP: An extended hipparcos compilation | last1=Anderson | first1=E. | last2=Francis | first2=Ch. | journal=Astronomy Letters | volume=38 | issue=5 | pages=331 | year=2012 | bibcode=2012AstL...38..331A | doi=10.1134/S1063773712050015 | arxiv=1108.4971 | postscript=. }}</ref> <ref name=andersen>{{Наведено списание | bibcode=1987A&A...174..107A | title=Absolute dimensions of eclipsing binaries. X - V1143 Cygni | author1=Anderson, J. | author2=Garcia, J. | author3=Gimenez, A. | author4=Nordstrom, B. | date=1987 | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=174 | pp=107-115 }}</ref> }} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Жолто-бели џуџиња]] [[Категорија:Алголски променливи ѕвезди]] [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:HD-објекти|185912]] [[Категорија:HIP-објекти|096620]] [[Категорија:HR-објекти|7484]] [[Категорија:Променливи ѕвезди со ознаки|Лебед, V1143]] 8431swo8x2sv2t4gy4i2xfcpq371vnb 4795944 4795942 2022-07-23T20:20:24Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = HR 7484 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | ra = {{RA|19|38|41.18316}}<ref name=GaiaDR2/> | dec = {{DEC|+54|58|25.6420}}<ref name=GaiaDR2/> | appmag_v = {{вред|5.889|0.015}}<ref name=Graczyk2017/> - 6.37<ref name=gcvs/> | constell = [[лебед (Соѕвездие)|Лебед]] }} {{Starbox character | class = F6V<ref name=Anderson2012/> {{nowrap|(F5 V + F5 V)}}<ref name=Graczyk2017/> | b-v = {{вред|0.482|0.004}}<ref name=Anderson2012/> | u-b = | variable = [[алголска променлива ѕвезда|алголски]]<ref name=gcvs/> }} {{Starbox astrometry | radial_v = −{{вред|13.9|0.2}}<ref name=Anderson2012/> | prop_mo_ra = +34,885<ref name=GaiaDR2/> | prop_mo_dec = +162,839<ref name=GaiaDR2/> | parallax = 24.7090 | p_error = 0.0422 | parallax_footnote = <ref name=GaiaDR2/> | absmag_v = 2,83<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox orbit | reference = <ref name=Graczyk2017/> | primary = | name = | period_unitless = {{вред|7.64075217|0.00000051|u=дена}}<ref name="Gimenez1984"/> | axis = | axis_unitless = {{вред|22.6950|u=ае}} | eccentricity = {{вред|0.5378|0.0003}} | inclination = {{вред|87.0|1.0}} | node = | periastron = | periarg = {{вред|0.860|0.001}} | periarg_primary = | k1 = {{вред|88.02|0.05}} | k2 = {{вред|89.97|0.10}} }} {{Starbox detail | source = <ref name=Graczyk2017/> | component1 = V1143 Лебед A | mass = {{вред|1.356|0.003}} | radius = {{вред|1.339|0.023}} | luminosity = {{вред|2.83|0.2}}<ref name=andersen/> | gravity = {{вред|4.317|0.015}} | temperature = {{вред|6450|100|fmt=commas}} | metal_fe = 0,08 | rotational_velocity = {{вред|18|3}}<ref name=andersen/> | age_myr = | component2 = V1143 Лебед B | mass2 = {{вред|1.328|0.002}} | radius2 = {{вред|1.316|0.023}} | gravity2 = {{вред|4.323|0.015}} | temperature2 = {{вред|6400|100|fmt=commas}} | luminosity2 = {{вред|2.65|0.2}}<ref name=andersen/> | rotational_velocity2 = {{вред|28|3}}<ref name=andersen/> | age2_gyr = 1,6<ref name=andersen/> }} {{Starbox catalog | names = {{odlist | V=V1143 Cyg | HD=185912 | HIP=96620 | HR=7484 | SAO=31850 }}<ref name=SIMBAD/> }} {{Starbox reference | Simbad = HD+185912 }} {{Starbox end}} '''HR 7484''' ('''V1143 Лебед''') — систем од [[двојна ѕвезда]] во северното [[соѕвездие]] [[лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Може да се забележи со човеково око при добри временски услови, притоа имајќи [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 5,89.<ref name=Graczyk2017/> Засновано на годишната [[ѕвездена паралакса|промена на паралаксата]] од 24,71,<ref name=GaiaDR2/> се наоѓа на растојание од 132&nbsp;[[светлосна година|светлосни години]]. Системот е приближува со околусончева [[радијална брзина]] од −14&nbsp;км/с.<ref name=Anderson2012/> Мерењата на радијалната брзина при [[Доминионската астрономска опсерваторија]] во [[Викторија (Британска Колумбија)|Викторија]],[[Британска Колумбија]], Канада во 1919 година довело од страна на [[Вилијам Едмунд Харпер]] дека HR 7484 е двојнолиниска [[спектроскопска двојна ѕвезда]].<ref name="Plaskett1919"/> Станува збор за одвоена [[еклиптична двојна ѕвезда]], што пак значи дека [[орбитална рамнина|орбиталната рамнина]] е подредена близу до линијата на набљудување од Земјата, предизвикувајќи составниците да [[еклипса|се затемнуваат]] двапати во орбитата.<ref name=Dariush2005/> Системот минува низ [[апсидна прецесија|апсидно движење]], со чекор поголем од оној предвиден од [[општа релативност|општата релативност]].<ref name=Dariush2005/> Двете составници се обични [[жолто-бела ѕвезда|ѕвезди од типот F]] на главната низа со слични физички својства.<ref name=Graczyk2017/> Ѕвездата вообичаено има привидна величина од 5,89, но на секои 7,64 денови (7 денови, 15 часа и 22 минути) нејзината сјајност се намалува на величина од 6,37, приближно две третини од сјајноста. Пет дена и 17 часа по секоја првична еклипса, има и [[двојна ѕвезда|второ затемнување]] кога сјајноста опаѓа до величина 6,06, околу 85% од нормалната сјајност. Секое затемнување трае по 220 минути.<ref name=gcvs/> Двете затемнувања се [[еклипса|делумни]].<ref name=andersen/> [[File:mage:V1143CygLightCurve.png|250px|thumb|upright 1.2|ХР 7484 светлосна крива]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name=gcvs>{{Наведено списание|bibcode=2009yCat....102025S|title=VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)|journal=VizieR On-line Data Catalog: B/gcvs. Originally published in: 2009yCat....102025S|volume=1|display-authors=etal|author1=Samus|first1=N. N.|last2=Durlevich|first2=O. V.|year=2009}}</ref> <ref name=SIMBAD>{{cite simbad | title=HD 185912 | access-date=2018-07-14 }}</ref> <ref name=GaiaDR2>{{cite DR2}}</ref> <ref name="Gimenez1984">{{Наведено списание | title=Relativistic apsidal motion in the eclipsing binary systems V1143 Cygni and EK Cephei | last1=Gimenez | first1=A. | last2=Margrave | first2=T. E. | journal=Astronomical Journal | volume=90 | issue=2 | pages=358–363 | year=1984 | bibcode=1985AJ.....90..358G | doi=10.1086/113740 | arxiv=astro-ph/0411788 }}</ref> <ref name="Plaskett1919">{{Наведено списание | title=Fourth list of spectroscopic binaries | display-authors=1 | last1=Plaskett | first1=J. S. | last2=Harper | first2=W. E. | last3=Young | first3=R. K. | journal=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada | year=1919 | volume=13 | pages=372–378 | bibcode=1919JRASC..13..372P }}</ref> <ref name=Graczyk2017>{{Наведено списание | display-authors=1 | title=The Surface Brightness-color Relations Based on Eclipsing Binary Stars: Toward Precision Better than 1% in Angular Diameter Predictions | last1=Graczyk | first1=Dariusz | last2=Konorski | first2=Piotr | last3=Pietrzyński | first3=Grzegorz | last4=Gieren | first4=Wolfgang | last5=Storm | first5=Jesper | last6=Nardetto | first6=Nicolas | last7=Gallenne | first7=Alexandre | last8=Maxted | first8=Pierre F. L. | last9=Kervella | first9=Pierre | last10=Kołaczkowski | first10=Zbigniew | journal=The Astrophysical Journal | postscript=. | volume=837 | issue=1 | id=7 | pages=19 | date=March 2017 | doi=10.3847/1538-4357/aa5d56 | bibcode=2017ApJ...837....7G | arxiv=1611.09976 }}</ref> <!-- <ref name=Rucinski2015>{{cite conference | title=DEBCat: A Catalog of Detached Eclipsing Binary Stars | last1=Southworth | first1=J. | conference='Living Together: Planets, Host Stars and Binaries', Proceedings of a conference held 8-12 September 2014 in Litomyšl, Czech Republic | editor1-first=Slavek M. | editor1-last=Rucinski | editor2-first=Guillermo | editor2-last=Torres | editor3-first=Miloslav | editor3-last=Zejda | series=ASP Conference Series | postscript=. | volume=496 | date=July 2015 | page=164 | publication-place=San Francisco | publisher=Astronomical Society of the Pacific | bibcode=2015ASPC..496..164S | arxiv=1411.1219 }}</ref> --> <ref name=Dariush2005>{{Наведено списание | title=Photometric Observations and Apsidal Motion Study of V1143 Cyg | display-authors=1 | last1=Dariush | first1=A. | last2=Riazi | first2=N. | last3=Afroozeh | first3=A. | journal=Astrophysics and Space Science | volume=296 | issue=1–4 | pages=141–144 | date=April 2005 | doi=10.1007/s10509-005-4416-0 | bibcode=2005Ap&SS.296..141D | arxiv=astro-ph/0411788 }}</ref> <ref name=Anderson2012>{{citation | title=XHIP: An extended hipparcos compilation | last1=Anderson | first1=E. | last2=Francis | first2=Ch. | journal=Astronomy Letters | volume=38 | issue=5 | pages=331 | year=2012 | bibcode=2012AstL...38..331A | doi=10.1134/S1063773712050015 | arxiv=1108.4971 | postscript=. }}</ref> <ref name=andersen>{{Наведено списание | bibcode=1987A&A...174..107A | title=Absolute dimensions of eclipsing binaries. X - V1143 Cygni | author1=Anderson, J. | author2=Garcia, J. | author3=Gimenez, A. | author4=Nordstrom, B. | date=1987 | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=174 | pp=107-115 }}</ref> }} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Жолто-бели џуџиња]] [[Категорија:Алголски променливи ѕвезди]] [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:HD-објекти|185912]] [[Категорија:HIP-објекти|096620]] [[Категорија:HR-објекти|7484]] [[Категорија:Променливи ѕвезди со ознаки|Лебед, V1143]] n17i2k4ot8qdmc0acsn30pu1vdhoz5o 4795945 4795944 2022-07-23T20:20:49Z Doni12345 77134 wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = HR 7484 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | ra = {{RA|19|38|41.18316}}<ref name=GaiaDR2/> | dec = {{DEC|+54|58|25.6420}}<ref name=GaiaDR2/> | appmag_v = {{вред|5.889|0.015}}<ref name=Graczyk2017/> - 6.37<ref name=gcvs/> | constell = [[лебед (Соѕвездие)|Лебед]] }} {{Starbox character | class = F6V<ref name=Anderson2012/> {{nowrap|(F5 V + F5 V)}}<ref name=Graczyk2017/> | b-v = {{вред|0.482|0.004}}<ref name=Anderson2012/> | u-b = | variable = [[алголска променлива ѕвезда|алголски]]<ref name=gcvs/> }} {{Starbox astrometry | radial_v = −{{вред|13.9|0.2}}<ref name=Anderson2012/> | prop_mo_ra = +34,885<ref name=GaiaDR2/> | prop_mo_dec = +162,839<ref name=GaiaDR2/> | parallax = 24.7090 | p_error = 0.0422 | parallax_footnote = <ref name=GaiaDR2/> | absmag_v = 2,83<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox orbit | reference = <ref name=Graczyk2017/> | primary = | name = | period_unitless = {{вред|7.64075217|0.00000051|u=дена}}<ref name="Gimenez1984"/> | axis = | axis_unitless = {{вред|22.6950|u=ае}} | eccentricity = {{вред|0.5378|0.0003}} | inclination = {{вред|87.0|1.0}} | node = | periastron = | periarg = {{вред|0.860|0.001}} | periarg_primary = | k1 = {{вред|88.02|0.05}} | k2 = {{вред|89.97|0.10}} }} {{Starbox detail | source = <ref name=Graczyk2017/> | component1 = V1143 Лебед A | mass = {{вред|1.356|0.003}} | radius = {{вред|1.339|0.023}} | luminosity = {{вред|2.83|0.2}}<ref name=andersen/> | gravity = {{вред|4.317|0.015}} | temperature = {{вред|6450|100|fmt=commas}} | metal_fe = 0,08 | rotational_velocity = {{вред|18|3}}<ref name=andersen/> | age_myr = | component2 = V1143 Лебед B | mass2 = {{вред|1.328|0.002}} | radius2 = {{вред|1.316|0.023}} | gravity2 = {{вред|4.323|0.015}} | temperature2 = {{вред|6400|100|fmt=commas}} | luminosity2 = {{вред|2.65|0.2}}<ref name=andersen/> | rotational_velocity2 = {{вред|28|3}}<ref name=andersen/> | age2_gyr = 1,6<ref name=andersen/> }} {{Starbox catalog | names = {{odlist | V=V1143 Cyg | HD=185912 | HIP=96620 | HR=7484 | SAO=31850 }}<ref name=SIMBAD/> }} {{Starbox reference | Simbad = HD+185912 }} {{Starbox end}} '''HR 7484''' ('''V1143 Лебед''') — систем од [[двојна ѕвезда]] во северното [[соѕвездие]] [[лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Може да се забележи со човеково око при добри временски услови, притоа имајќи [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 5,89.<ref name=Graczyk2017/> Засновано на годишната [[ѕвездена паралакса|промена на паралаксата]] од 24,71,<ref name=GaiaDR2/> се наоѓа на растојание од 132&nbsp;[[светлосна година|светлосни години]]. Системот е приближува со околусончева [[радијална брзина]] од −14&nbsp;км/с.<ref name=Anderson2012/> Мерењата на радијалната брзина при [[Доминионската астрономска опсерваторија]] во [[Викторија (Британска Колумбија)|Викторија]],[[Британска Колумбија]], Канада во 1919 година довело од страна на [[Вилијам Едмунд Харпер]] дека HR 7484 е двојнолиниска [[спектроскопска двојна ѕвезда]].<ref name="Plaskett1919"/> Станува збор за одвоена [[еклиптична двојна ѕвезда]], што пак значи дека [[орбитална рамнина|орбиталната рамнина]] е подредена близу до линијата на набљудување од Земјата, предизвикувајќи составниците да [[еклипса|се затемнуваат]] двапати во орбитата.<ref name=Dariush2005/> Системот минува низ [[апсидна прецесија|апсидно движење]], со чекор поголем од оној предвиден од [[општа релативност|општата релативност]].<ref name=Dariush2005/> Двете составници се обични [[жолто-бела ѕвезда|ѕвезди од типот F]] на главната низа со слични физички својства.<ref name=Graczyk2017/> Ѕвездата вообичаено има привидна величина од 5,89, но на секои 7,64 денови (7 денови, 15 часа и 22 минути) нејзината сјајност се намалува на величина од 6,37, приближно две третини од сјајноста. Пет дена и 17 часа по секоја првична еклипса, има и [[двојна ѕвезда|второ затемнување]] кога сјајноста опаѓа до величина 6,06, околу 85% од нормалната сјајност. Секое затемнување трае по 220 минути.<ref name=gcvs/> Двете затемнувања се [[еклипса|делумни]].<ref name=andersen/> ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name=gcvs>{{Наведено списание|bibcode=2009yCat....102025S|title=VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)|journal=VizieR On-line Data Catalog: B/gcvs. Originally published in: 2009yCat....102025S|volume=1|display-authors=etal|author1=Samus|first1=N. N.|last2=Durlevich|first2=O. V.|year=2009}}</ref> <ref name=SIMBAD>{{cite simbad | title=HD 185912 | access-date=2018-07-14 }}</ref> <ref name=GaiaDR2>{{cite DR2}}</ref> <ref name="Gimenez1984">{{Наведено списание | title=Relativistic apsidal motion in the eclipsing binary systems V1143 Cygni and EK Cephei | last1=Gimenez | first1=A. | last2=Margrave | first2=T. E. | journal=Astronomical Journal | volume=90 | issue=2 | pages=358–363 | year=1984 | bibcode=1985AJ.....90..358G | doi=10.1086/113740 | arxiv=astro-ph/0411788 }}</ref> <ref name="Plaskett1919">{{Наведено списание | title=Fourth list of spectroscopic binaries | display-authors=1 | last1=Plaskett | first1=J. S. | last2=Harper | first2=W. E. | last3=Young | first3=R. K. | journal=Journal of the Royal Astronomical Society of Canada | year=1919 | volume=13 | pages=372–378 | bibcode=1919JRASC..13..372P }}</ref> <ref name=Graczyk2017>{{Наведено списание | display-authors=1 | title=The Surface Brightness-color Relations Based on Eclipsing Binary Stars: Toward Precision Better than 1% in Angular Diameter Predictions | last1=Graczyk | first1=Dariusz | last2=Konorski | first2=Piotr | last3=Pietrzyński | first3=Grzegorz | last4=Gieren | first4=Wolfgang | last5=Storm | first5=Jesper | last6=Nardetto | first6=Nicolas | last7=Gallenne | first7=Alexandre | last8=Maxted | first8=Pierre F. L. | last9=Kervella | first9=Pierre | last10=Kołaczkowski | first10=Zbigniew | journal=The Astrophysical Journal | postscript=. | volume=837 | issue=1 | id=7 | pages=19 | date=March 2017 | doi=10.3847/1538-4357/aa5d56 | bibcode=2017ApJ...837....7G | arxiv=1611.09976 }}</ref> <!-- <ref name=Rucinski2015>{{cite conference | title=DEBCat: A Catalog of Detached Eclipsing Binary Stars | last1=Southworth | first1=J. | conference='Living Together: Planets, Host Stars and Binaries', Proceedings of a conference held 8-12 September 2014 in Litomyšl, Czech Republic | editor1-first=Slavek M. | editor1-last=Rucinski | editor2-first=Guillermo | editor2-last=Torres | editor3-first=Miloslav | editor3-last=Zejda | series=ASP Conference Series | postscript=. | volume=496 | date=July 2015 | page=164 | publication-place=San Francisco | publisher=Astronomical Society of the Pacific | bibcode=2015ASPC..496..164S | arxiv=1411.1219 }}</ref> --> <ref name=Dariush2005>{{Наведено списание | title=Photometric Observations and Apsidal Motion Study of V1143 Cyg | display-authors=1 | last1=Dariush | first1=A. | last2=Riazi | first2=N. | last3=Afroozeh | first3=A. | journal=Astrophysics and Space Science | volume=296 | issue=1–4 | pages=141–144 | date=April 2005 | doi=10.1007/s10509-005-4416-0 | bibcode=2005Ap&SS.296..141D | arxiv=astro-ph/0411788 }}</ref> <ref name=Anderson2012>{{citation | title=XHIP: An extended hipparcos compilation | last1=Anderson | first1=E. | last2=Francis | first2=Ch. | journal=Astronomy Letters | volume=38 | issue=5 | pages=331 | year=2012 | bibcode=2012AstL...38..331A | doi=10.1134/S1063773712050015 | arxiv=1108.4971 | postscript=. }}</ref> <ref name=andersen>{{Наведено списание | bibcode=1987A&A...174..107A | title=Absolute dimensions of eclipsing binaries. X - V1143 Cygni | author1=Anderson, J. | author2=Garcia, J. | author3=Gimenez, A. | author4=Nordstrom, B. | date=1987 | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=174 | pp=107-115 }}</ref> }} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Жолто-бели џуџиња]] [[Категорија:Алголски променливи ѕвезди]] [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:HD-објекти|185912]] [[Категорија:HIP-објекти|096620]] [[Категорија:HR-објекти|7484]] [[Категорија:Променливи ѕвезди со ознаки|Лебед, V1143]] m24atc6fjpivm8ayawa1nol1z6ndrbh 0 1226494 4795949 4545405 2022-07-23T20:43:50Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Кеплер-15 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | ra = {{RA|19|44|48.1365}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+49|08|24.297}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = 13,8<ref name=EU/> }} {{Starbox character | class = G }} {{Starbox astrometry | prop_mo_ra = {{вред|−2.780|0.032}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|−12.122|0.036}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 1.3238 | p_error = 0.0203 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> }} {{Starbox detail | source = <!--[source url]--> | mass = 1,018 {{±|0.052|0.044}} | radius = 0,992 {{±|0.070|0.058}} | gravity = <!--Surface gravity (given as the base 10 logarithm expressed in cgs units)--> | luminosity = about 0,92 | temperature = 5.595 (± 120) | metal = +0,36 (± 0,07) | rotational_velocity = about 2,0 | age_gyr = about 3,7 }} {{Starbox catalog | names = [[KOI]]-128, [[KIC]] 11359879, [[2MASS]]&nbsp;J19444814+4908244 }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler-15 | KIC = 11359879 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-15''' — [[ѕвезда]] околу која во орбита е [[планета]]та [[Кеплер-15b]].<ref name=EU>{{Наведена мрежна страница |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-15#a_publi |title=The Extrasolar Planet Encyclopaedia — Catalog Listing |publisher=Exoplanet.eu |date=2011-08-02 |accessdate=2013-02-28 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120121114740/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-15#a_publi |archivedate=2012-01-21 |df= }}</ref> Станува збор за [[жолто џуџе]] со маса од {{сончева маса|link=y|1.018}}.<ref name="Endl2011"/> Позната е како KOI-128,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.astro.keele.ac.uk/jkt/tepcat/planets/Kepler-15.html |title=TEPCat: Kepler-15 |publisher=Astro.keele.ac.uk |date=2013-02-21 |accessdate=2013-02-28}}</ref> или KIC 11359879.<ref>{{cite arXiv |title=Characteristics of planetary candidates observed by Kepler, II: Analysis of the first four months of data |date=2011|eprint=1102.0541v1 |author1=Borucki |author2=Koch |author3=Gibor Basri |author4=Natalie Batalha |author5=Brown |author6=Bryson |author7=Douglas Caldwell |author8=Jørgen Christensen-Dalsgaard |author9=Cochran |class=astro-ph.EP|last10=DeVore |first10=Edna |last11= Dunham |first11=Edward W. |last12= Gautier III |first12=Thomas N. |last13= Geary |first13=John C. |last14=Gilliland |first14=Ronald |last15=Gould |first15=Alan |last16= Howell |first16=Steve B. |last17= Jenkins |first17=Jon M. |last18= Latham |first18=David W. |last19= Lissauer |first19=Jack J. |last20= Marcy |first20=Geoffrey W. |last21=Rowe |first21=Jason |last22=Sasselov |first22=Dimitar |last23=Boss |first23=Alan |last24=Charbonneau |first24=David |last25=Ciardi |first25=David |last26=Doyle |first26=Laurance |last27= Dupree |first27=Andrea K. |last28= Ford |first28=Eric B. |last29=Fortney |first29=Jonathan |last30= Holman |first30=Matthew J. |display-authors=etal }}</ref> [[File:Kepler-15 b.png|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии [[Земja]], ''Kepler-15 b'' и [[Јупитер (планета)]].]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Endl2011">{{Наведено списание | title=Kepler-15b: A Hot Jupiter Enriched in Heavy Elements and the First Kepler Mission Planet Confirmed with the Hobby-Eberly Telescope | last1=Endl | first1=Michael | last2=MacQueen | first2=Phillip J. | last3=Cochran | first3=William D. | last4=Brugamyer | first4=Erik J. | last5=Buchhave | first5=Lars A. | last6=Rowe | first6=Jason | last7=Lucas | first7=Phillip | last8=Isaacson | first8=Howard | last9=Bryson | first9=Steve | last10=Howell | first10=Steve B. | last11=Fortney | first11=Jonathan J. | last12=Hansen | first12=Terese | last13=Borucki | first13=William J. | last14=Caldwell | first14=Douglas | last15=Christiansen | first15=Jessie L. | last16=Ciardi | first16=David R. | last17=Demory | first17=Brice-Olivier | last18=Everett | first18=Mark | last19=Ford | first19=Eric B. | last20=Haas | first20=Michael R. | last21=Holman | first21=Matthew J. | last22=Horch | first22=Elliott | last23=Jenkins | first23=Jon M. | last24=Koch | first24=David J. | last25=Lissauer | first25=Jack J. | last26=Machalek | first26=Pavel | last27=Still | first27=Martin | last28=Welsh | first28=William F. | last29=Sanderfer | first29=Dwight T. | last30=Seader | first30=Shawn E. | display-authors=1 | journal=The Astrophysical Journal Supplement Series | volume=197 | issue=1 | at=13 | year=2011 | bibcode=2011ApJS..197...13E | doi=10.1088/0067-0049/197/1/13 }}</ref> <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=296.20055063044%20%2b49.14003043742,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 catalog entry]</ref> }} {{Ѕвезди во Лебед}} {{Небо|19|44|48.14|+|47|08|24.5}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Планетарни системи]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Планетарни системи со една потврдена планета]] 58vt2qbs51cyilrkv14rrpi10dlsqgc 0 1226500 4795952 4545407 2022-07-23T20:46:22Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name= Кеплер-17 }} {{Starbox observe | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | epoch = J2000 | ra = {{RA|19|53|34.8643}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+47|48|54.050}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = 14,0<ref name="EU">{{Наведена мрежна страница|title=Notes on Kepler-17 b|url=http://exoplanet.eu/catalog/kepler-17_b/|accessdate=15 January 2017}}</ref> }} {{Starbox astrometry | prop_mo_ra = {{вред|−3.778|0.032}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|−6.365|0.035}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 1.3589 | p_error = 0.0198 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> }} {{Starbox character | class = G2V<ref name="EU"/> }} {{Starbox detail | source = <ref name="EU"/> | mass = {{вред|1.16|0.06}} | radius = {{вред|1.05|0.03}} | temperature = {{вред|5781|85}} | metal_fe = 0,26 (± 0,1) | rotation = {{вред|12.159|0.029|s=&nbsp;days}}<ref name="McQuillan2013"/> | rotational_velocity = {{вред|4.2|0.5}}<ref name=SIMBAD>{{cite simbad|title=Kepler-17|accessdate=16 January 2017}}</ref> | age_gyr = <1,78 }} {{Starbox catalog | names = [[KIC]] 10619192, [[KOI]]-203, [[2MASS]] J19533486+4748540<ref name=SIMBAD/> }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler-17 | KIC = 10619192 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-17''' — [[ѕвезда]], [[жолто џуџе]] од [[главна низа|главната низа]].<ref name="EU"/> За оваа ѕвезда е познато дека е домаќин на една [[вонсончева планета]], [[Кеплер-17b]], која е вооедно и во орбита околу ѕвездата.<ref name="EU"/> [[File:Kepler-17 b.jpg|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии [[Земја]], ''Kepler-17 b'' и [[Јупитер (планета)]].]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=298.39524366065%20%2b47.81498646746,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 catalog entry]</ref> <ref name="McQuillan2013">{{Наведено списание | title=Stellar Rotation Periods of The Kepler objects of Interest: A Dearth of Close-In Planets Around Fast Rotators | url=http://iopscience.iop.org/article/10.1088/2041-8205/775/1/L11/meta | last1=McQuillan | first1=A. | last2=Mazeh | first2=T. | last3=Aigrain | first3=S. | journal=The Astrophysical Journal Letters | volume=775 | issue=1 | at=L11 | year=2013 | arxiv=1308.1845 | bibcode=2013ApJ...775L..11M | doi=10.1088/2041-8205/775/1/L11 }}</ref> }} *http://arxiv.org/pdf/1107.5750v1 *https://web.archive.org/web/20111113211334/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-17&showPubli=yes&sortByDate {{Небо|19|53|34.86|+|47|48|54}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Планетарни системи со една потврдена планета]] lkm5m1xmie0t0kp1tywc79gjtmq0lt9 0 1226502 4795954 4598364 2022-07-23T20:49:19Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Небо|19|63|19.06|+|46|44|47.94}} {{Starbox begin | name = Кеплер-18 }} {{Starbox observe | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | epoch = J2000 | ra = {{RA|19|52|19.0688}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+44|44|46.808}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = 14,0 }} {{Starbox astrometry | prop_mo_ra = {{вред|−1.432|0.031}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|−20.313|0.028}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 2.2804 | p_error = 0.0168 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> }} {{Starbox detail | source = <ref name=Cochran>{{Наведено списание|doi=10.1088/0067-0049/197/1/7|arxiv=1110.0820|title=Kepler 18-b, c, and d: A System Of Three Planets Confirmed by Transit Timing Variations, Lightcurve Validation, Spitzer Photometry and Radial Velocity Measurements|journal=The Astrophysical Journal Supplement Series|volume=197|pages=7|year=2011|last1 = Cochran| first1 = William D.| last2 = Fabrycky| first2 = Daniel C.| last3 = Torres| first3 = Guillermo| last4 = Fressin| first4 = François| last5 = Désert| first5 = Jean-Michel| last6 = Darin Ragozzine| last7 = Sasselov| first7 = Dimitar| last8 = Fortney| first8 = Jonathan J.| last9 = Rowe| first9 = Jason F.| last10 = Brugamyer| first10 = Erik J.| last11 = Bryson| first11 = Stephen T.| last12 = Carter| first12 = Joshua A.| last13 = Ciardi| first13 = David R.| last14 = Howell| first14 = Steve B.| last15 = Steffen| first15 = Jason H.| last16 = Borucki| first16 = William J.| last17 = Koch| first17 = David G.| last18 = Winn| first18 = Joshua N.| last19 = Welsh| first19 = William F.| last20 = Uddin| first20 = Kamal| last21 = Tenenbaum| first21 = Peter| last22 = Still| first22 = M.| last23 = Seager| first23 = Sara| last24 = Quinn| first24 = Samuel N.| last25 = Mullally| first25 = F.| last26 = Miller| first26 = Neil| last27 = Marcy| first27 = Geoffrey W.| last28 = MacQueen| first28 = Phillip J.| last29 = Lucas| first29 = Phillip| last30 = Lissauer| first30 = Jack J.| last31 = Latham| first31 = David W.| last32 = Knutson| first32 = Heather| last33 = Kinemuchi| first33 = K.| last34 = Johnson| first34 = John A.| last35 = Jenkins| first35 = Jon M.| last36 = Howard Isaacson| last37 = Howard| first37 = Andrew| last38 = Horch| first38 = Elliott| last39 = Holman| first39 = Matthew J.| last40 = Henze| first40 = Christopher E.| last41 = Haas| first41 = Michael R.| last42 = Gilliland| first42 = Ronald L.| last43 = III| first43 = Thomas N. Gautier| last44 = Ford| first44 = Eric B.| last45 = Fischer| first45 = Debra A.| last46 = Everett| first46 = Mark| last47 = Michael Endl| last48 = Demory| first48 = Brice-Oliver| last49 = Deming| first49 = Drake| last50 = Charbonneau| first50 = David| last51 = Caldwell| first51 = Douglas| last52 = Buchhave| first52 = Lars| last53 = Brown| first53 = Timothy M.| last54 = Batalha| first54 = Natalie|display-authors=1|bibcode=2011ApJS..197....7C}}</ref> | mass = 0,972 ± 0,042 | radius = 1,108 ± 0,051 | rotation = | rotational_velocity = <4 | luminosity = 0,93<!-- 10^(-0,031 ± 0,035) --> | temperature = 5.383 ± 44 | gravity = 4,32 ± 0,12 | metal_fe = 0,19 ± 0,06 | age_gyr = 10,0 ± 2,3 }} {{Starbox catalog | names = [[KOI]]-137, [[KIC]]&nbsp;8644288<ref name=SIMBAD>{{cite simbad|title=Kepler-18|accessdate=25 January 2018}}</ref> }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler-18 | EPE = Kepler-18 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-18''' — ѕвезда со скоро иста маска како и [[Сонце]]то во сосѕвездието [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] три потврдени планети, објавени во 2011 година. ==Planetary system== {{OrbitboxPlanet begin | table_ref=<ref name=Cochran/> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = b | mass_earth = 6,9 ± 3,4 | period = 3,504725 ± 0,000028 | semimajor = 0,0447 ± 0,0006 | eccentricity = | inclination = 84,92 ± 0,26 | radius_earth = 2,00 ± 0,10}} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = c | mass_earth = 17,3 ± 1,9 | period = 7,64159 ± 0,00003 | semimajor = 0,0752 ± 0,0011 | eccentricity = | inclination = 87,68 ± 0,22 | radius_earth = 5,49 ± 0,26}} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = d | mass_earth = 16,4 ± 1,4 | period = 14,85888 ± 0,00004 | semimajor = 0,1172 ± 0,0017 | eccentricity = | inclination = 88,07 ± 0,1 | radius_earth = 6,98 ± 0,33}} {{Orbitbox end}} [[File:Kepler-18 b comparative.jpg|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии ''Kepler-18 b'', [[Земја]] и [[Јупитер (планета)]].]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=298.07944475927%20%2b44.74624796345,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 catalog entry]</ref> }} ==Надворешни врски== *[http://www.openexoplanetcatalogue.com/system.html?id=Kepler-18 Kepler-18, The Open Exoplanet Catalogue] {{Семарх|url=https://archive.today/20130714225149/http://www.openexoplanetcatalogue.com/system.html?id=Kepler-18 |date=2013-07-14 }} *[http://exoplanet.eu/catalog/?f=%27Kepler-18%27+in+name Kepler 18, Exoplanet.eu] {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Планетарни системи со три потврдени планети]] hylwddkaxppaw41jp3zfcccqnian5e9 0 1226508 4795955 4598368 2022-07-23T20:51:28Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Кеплер-23 }} <!-- {{Starbox image | | image = | caption = Дијаграм на системот Kepler-23, спореден со внатрешниот Сончев Систем. }} --> {{Starbox observe | epoch = J2000 | ra = {{RA|19|36|52.5356}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+49|28|45.253}}<ref name="Gaia DR2"/> | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]<ref name=IAU_const>{{citation | contribution=Cygnus – constellation boundary | title=The Constellations | publisher=[[International Astronomical Union]] | url=http://www.iau.org/public/constellations/#cyg | accessdate=2011-12-15 }}</ref> | appmag_v = 14,0<ref name=nasa_ames>{{citation | title=Kepler-23b | publisher=NASA Ames Research Center | url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler23b/ | accessdate=2011-12-06 | archive-date=2017-03-31 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170331022910/https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler23b/ | url-status=dead }}</ref> }} {{Starbox character | class = G5<ref name=epe>{{citation |first1=Jean |last1=Schneider |title=Star: Kepler-23 |work=Extrasolar Planets Encyclopaedia |publisher=Paris Observatory |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-23 |accessdate=2011-12-06 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120419192705/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-23 |archivedate=2012-04-19 |df= }}</ref><!-- NOTE: Please don't add a 'V' here until it is established as such by a reliable source. --> | appmag_1_passband = <!-- Passband for first apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_1 = <!-- Value of first apparent magnitude --> | appmag_2_passband = <!-- Passband for second apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_2 =<!-- Value of second apparent magnitude --> | appmag_3_passband = <!-- Passband for third apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_3 = <!-- Value of third apparent magnitude --> | appmag_4_passband = <!-- Passband for fourth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_4 = <!-- Value of fourth apparent magnitude --> | appmag_5_passband = <!-- Passband for fifth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_5 = <!-- Value of fifth apparent magnitude --> | r-i = <!--R-I color--> | v-r = <!--V-R color--> | b-v = <!--B-V color--> | u-b = <!--U-B color--> | variable = <!--Variability type--> }} {{Starbox astrometry | radial_v = | prop_mo_ra = {{вред|2.262|0.030}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|3.851|0.031}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 1.1678 | p_error = 0.0161 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> | absmag_v = }} {{Starbox detail | mass = {{nowrap|1.11}}<ref name=nasa_ames/> | luminosity = {{nowrap|0.79 ± 0.04}}<ref name=nasa_ames/> | habitable zone = {{nowrap|0.85-1.22}}<ref name=nasa_ames/> | temperature = {{nowrap|5760 ± 124}}<ref name=nasa_ames/> | metal_fe = {{nowrap|–0.09 ± 0.14}}<ref name=nasa_ames/> | radius = {{nowrap|1.52 ± 0.24}}<ref name=nasa_ames/> | rotational_velocity = {{nowrap|}}<ref name=nasa_ames/> | age = }} {{Starbox catalog | names = {{odlist|KOI=168|KIC=11512246|GSC=03564-01806|2MASS=J19365254+4928452}}<ref>{{cite simbad|title=Kepler-23|accessdate=31 January 2018}}</ref> }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler-23 | KIC = 11512246 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-23''' — [[ѕвезда]] во северното [[соѕвездие]] [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]], во чија орбита има планета во [[животопогоден појас|животопогодниот појас]]. Со [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 14,0,<ref name=nasa_ames/> со што ѕвездата е премногу темна и не може да се види со човеково око. {{OrbitboxPlanet begin | table_ref = <ref name=epe/> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = [[Кеплер-23b|b]] | mass = < 0,8 | semimajor = 0,099 | period = 7,1073 | radius_earth = 1,9 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = [[Кеплер-23c|c]] | mass = < 2,7 | semimajor = 0,08 | period = 10,7421 | radius_earth = 3,2 }} {{Orbitbox end}} [[File:Kepler-23 b.jpg|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии [[Земја]], ''Kepler-23 b'' и [[Јупитер (планета)]].]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=294.21891312870%20%2b49.47925355383,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 Vizier catalog entry]</ref> }} {{Небо|19|36|52.0|+|49|28|45}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Кеплер-23| ]] [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела|23]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Планетарни системи со три потврдени планети]] j9qvofr9vsxb6ykjpnd7v5znqpi71w9 0 1226511 4795957 4598370 2022-07-23T20:54:00Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Кеплер-31 }} <!-- {{Starbox image | | image = | caption = Дијаграм на системот Кеплер-31, спореден со внатрешниот Сончев Систем. }} --> {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]<ref name=IAU_const>{{citation | contribution=Cygnus – constellation boundary | title=The Constellations | publisher=International Astronomical Union | url=http://www.iau.org/public/constellations/#cyg | accessdate=2011-12-15 }}</ref> | ra = {{RA|19|28|56.8195}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+41|05|09.141}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = 15,855<ref name=nasa_ames>{{citation | title=Kepler-31b | publisher=NASA Ames Research Center | url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler30b/ | accessdate=2011-12-06 | archive-date=2017-03-31 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170331053213/https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler30b/ | url-status=dead }}</ref> }} {{Starbox character | class = G5<ref name=epe>{{citation |first1=Jean |last1=Schneider |title=Star: Kepler-31 |work=Extrasolar Planets Encyclopaedia |publisher=Paris Observatory |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-31 |accessdate=2011-12-06 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120426071816/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-31 |archivedate=2012-04-26 |df= }}</ref><!-- NOTE: Please don't add a 'V' here until it is established as such by a reliable source. --> | appmag_1_passband = <!-- Passband for first apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_1 = <!-- Value of first apparent magnitude --> | appmag_2_passband = <!-- Passband for second apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_2 =<!-- Value of second apparent magnitude --> | appmag_3_passband = <!-- Passband for third apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_3 = <!-- Value of third apparent magnitude --> | appmag_4_passband = <!-- Passband for fourth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_4 = <!-- Value of fourth apparent magnitude --> | appmag_5_passband = <!-- Passband for fifth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_5 = <!-- Value of fifth apparent magnitude --> | r-i = <!--R-I color--> | v-r = <!--V-R color--> | b-v = <!--B-V color--> | u-b = <!--U-B color--> | variable = <!--Variability type--> }} {{Starbox astrometry | radial_v = | prop_mo_ra = {{вред|2.250|0.065}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|−0.326|0.060}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 0.9301 | p_error = 0.0360 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> | absmag_v = }} {{Starbox detail | mass = {{nowrap|0.65}}<ref name=nasa_ames/> | luminosity = {{nowrap|0.59}}<ref name=nasa_ames/> | temperature = {{nowrap|5400}}<ref name=nasa_ames/> | metal_fe = {{nowrap|0.41}}<ref name=nasa_ames/> | radius = {{nowrap|}}<ref name=nasa_ames/> | rotational_velocity = {{nowrap|0.6}}<ref name=nasa_ames/> | age = }} {{Starbox catalog | names = [[KOI]]-935, [[KIC]] 9347899, [[2MASS]] J19360552+4551110 }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler-27 | KIC = 9347899 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-27''' — [[ѕвезда]] во северното [[соѕвездие]] [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]], во чија орбита има планета во [[животопогоден појас|животопогодниот појас]]. Сместена е на [[небесни координати|небесните координати]]: ректасцензија {{RA|19|28|56.825}} и деклинација {{DEC|+41|05|09.15}}.<ref name=keplerdiscoveries>{{Наведена мрежна страница |title=Kepler Discoveries |date=2011-12-05 |url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/ |accessdate=2019-07-12 |archive-date=2017-04-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170401080610/https://kepler.nasa.gov/MIssion/discoveries/ |url-status=dead }}</ref> Со [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 15,855,<ref name=nasa_ames/> ѕвездата е претемна за да се види со човеково око. {{OrbitboxPlanet begin | table_ref = <ref name=epe/> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = b | mass = 9,11 | semimajor = 0,118 | period = 15,3348 | radius_earth = }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = c | mass = 13,8 | semimajor = 0,191 | period = 31,3309 | radius_earth = 4,1 }} {{Orbitbox end}} [[File:Kepler-27 b.jpg|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии [[Земја]], ''Kepler-27 b'' и [[Јупитер (планета)]].]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=292.23676083653%20%2b41.08587096641,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 Vizier catalog entry]</ref> }} {{Небо|19|28|56.825|+|41|05|09.15}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Кеплер-27| ]] [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела|27]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Планетарни ситеми со две потврдени планети]] 0zhw6eknugxsnnmow0c9a04qc4p97zs 0 1226513 4795959 4598371 2022-07-23T20:59:24Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Кеплер-28 }} <!-- {{Starbox image | | image = | caption = A diagram of the Kepler-28 System, compared to our Inner Solar System. }} --> {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]<ref name=IAU_const>{{citation | contribution=Cygnus – constellation boundary | title=The Constellations | publisher=International Astronomical Union | url=http://www.iau.org/public/constellations/#cyg | accessdate=2011-12-15 }}</ref> | ra = {{RA|19|28|32.8905}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+42|25|45.959}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = 15,306<ref name=nasa_ames>{{citation | title=Kepler-28b | publisher=NASA Ames Research Center | url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler28b/ | accessdate=2011-12-06 | archive-date=2017-03-31 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170331124722/https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler28b/ | url-status=dead }}</ref> }} {{Starbox character | class = M0V<ref>{{cite simbad|title=Kepler-28|accessdate=10 January 2017}}</ref> | appmag_1_passband = <!-- Passband for first apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_1 = <!-- Value of first apparent magnitude --> | appmag_2_passband = <!-- Passband for second apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_2 =<!-- Value of second apparent magnitude --> | appmag_3_passband = <!-- Passband for third apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_3 = <!-- Value of third apparent magnitude --> | appmag_4_passband = <!-- Passband for fourth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_4 = <!-- Value of fourth apparent magnitude --> | appmag_5_passband = <!-- Passband for fifth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_5 = <!-- Value of fifth apparent magnitude --> | r-i = <!--R-I color--> | v-r = <!--V-R color--> | b-v = <!--B-V color--> | u-b = <!--U-B color--> | variable = <!--Variability type--> }} {{Starbox astrometry | radial_v = | prop_mo_ra = {{вред|−0.488|0.042}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|11.692|0.042}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 2.2527 | p_error = 0.0241 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> | absmag_v = }} {{Starbox detail | mass = {{nowrap|0.75}}<ref name=nasa_ames/> | radius = {{nowrap|0.70}}<ref name=nasa_ames/> | luminosity = {{nowrap|}}<ref name=nasa_ames/> | habitable zone = {{nowrap|}}<ref name=nasa_ames/> | temperature = {{nowrap|4590}}<ref name=nasa_ames/> | metal_fe = {{nowrap|0.34}}<ref name=nasa_ames/> | rotation = {{вред|17.951|0.016|s=&nbsp;days}}<ref name="McQuillan2013"/> | rotational_velocity = {{nowrap|0.6}}<ref name=nasa_ames/> | age= }} {{Starbox catalog | names = [[KOI]]-870, [[KIC]] 6949607, [[2MASS]]&nbsp;J19283288+4225459 }} {{Starbox reference |Simbad = Kepler-28 |KIC = 6949607 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-28''' — [[ѕвезда]] во северното [[соѕвездие]] [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Во нејзина орбита има две [[вонсончева планета|вонсончеви планети]]. Сместена е при [[небесни координати|небесните координати]]: ректасцензија {{RA|19|28|32.887}} и деклинација {{DEC|+42|25|45.91}}.<ref name=keplerdiscoveries>{{Наведена мрежна страница |title=Kepler Discoveries |date=2011-12-05 |url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/ |accessdate=2019-07-12 |archive-date=2017-04-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170401080610/https://kepler.nasa.gov/MIssion/discoveries/ |url-status=dead }}</ref> Со [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] во 15,036,<ref name=nasa_ames/> оваа ѕвезда е премногу темна за да се види со човеково око. {{OrbitboxPlanet begin | table_ref = <ref name=epe>{{citation |first1=Jean |last1=Schneider |title=Star: Kepler-28 |work=Extrasolar Planets Encyclopaedia |publisher=Paris Observatory |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-28 |accessdate=2011-12-06 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120426080809/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-28 |archivedate=2012-04-26 |df= }}</ref> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = [[Кеплер-28b|b]] | mass = 1,51 | semimajor = 0,062 | period = 5,9123 | radius_earth = }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = [[кеплер-28c|c]] | mass = 1,36 | semimajor = 0,081 | period = 8,9858 | radius_earth = }} {{Orbitbox end}} [[File:Kepler-28 b.jpg|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии [[Земја]], ''Kepler-28 b'' и [[Јупитер (планета)]].]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=292.13704092056%20%2b42.42948348715,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 Vizier catalog entry]</ref> <ref name="McQuillan2013">{{Наведено списание | title=Stellar Rotation Periods of The Kepler objects of Interest: A Dearth of Close-In Planets Around Fast Rotators | last1=McQuillan | first1=A. | last2=Mazeh | first2=T. | last3=Aigrain | first3=S. | journal=The Astrophysical Journal Letters | volume=775 | issue=1 | at=L11 | year=2013 | arxiv=1308.1845 | bibcode=2013ApJ...775L..11M | doi=10.1088/2041-8205/775/1/L11 }}</ref> }} {{Небо|19|28|32.887|+|42|25|45.91}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Црвени џуџиња]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела|28]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Црвени џуџиња од главната низа]] [[Категорија:Планетарни ситеми со две потврдени планети]] h8xm6z7p3n95wifk2ein7ee8v17sloq 0 1226516 4795964 4598372 2022-07-23T21:11:24Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Кеплер-29 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]<ref name=IAU_const>{{citation | contribution=Cygnus – constellation boundary | title=The Constellations | publisher=International Astronomical Union | url=http://www.iau.org/public/constellations/#cyg | accessdate=2011-12-15 }}</ref> | ra = {{RA|19|53|23.6020}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+47|29|28.436}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = 15,306<ref name=nasa_ames>{{citation | title=Kepler-30b | publisher=NASA Ames Research Center | url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler30b/ | accessdate=2011-12-06 | archive-date=2017-03-31 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170331053213/https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler30b/ | url-status=dead }}</ref> }} {{Starbox character | class = G5V<ref name=epe>{{citation |first1=Jean |last1=Schneider |title=Star: Kepler-29 |work=Extrasolar Planets Encyclopaedia |publisher=Paris Observatory |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-29 |accessdate=2011-12-06 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120426074538/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-29 |archivedate=2012-04-26 |df= }}</ref><!-- NOTE: Please don't add a 'V' here until it is established as such by a reliable source. --> | appmag_1_passband = <!-- Passband for first apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_1 = <!-- Value of first apparent magnitude --> | appmag_2_passband = <!-- Passband for second apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_2 =<!-- Value of second apparent magnitude --> | appmag_3_passband = <!-- Passband for third apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_3 = <!-- Value of third apparent magnitude --> | appmag_4_passband = <!-- Passband for fourth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_4 = <!-- Value of fourth apparent magnitude --> | appmag_5_passband = <!-- Passband for fifth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_5 = <!-- Value of fifth apparent magnitude --> | r-i = <!--R-I color--> | v-r = <!--V-R color--> | b-v = <!--B-V color--> | u-b = <!--U-B color--> | variable = <!--Variability type--> }} {{Starbox astrometry | radial_v = | prop_mo_ra = {{вред|6.326|0.069}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|16.226|0.049}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 1.1739 | p_error = 0.0377 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> | absmag_v = }} {{Starbox detail | mass={{nowrap|1.00 ± 0.12}}<ref name=nasa_ames/> | luminosity={{nowrap|}}<ref name=nasa_ames/> | habitable zone={{nowrap|}}<ref name=nasa_ames/> | temperature={{nowrap|5750 ± 250}}<ref name=nasa_ames/> | metal_fe={{nowrap|0.0 ± 0.3}}<ref name=nasa_ames/> | radius={{nowrap|0.96 ± 0.14}}<ref name=nasa_ames/> | rotational_velocity={{nowrap|4 ± 2}}<ref name=nasa_ames/> | age=}} {{Starbox catalog | names=[[KOI]]-738, [[KIC]] 10358759 }} {{Starbox reference | Simbad=Kepler-29 | KIC=10358759 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-29''' — [[ѕвезда]] налик на Сонцето во северното [[соѕвездие]] [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Сместена е на [[небесни координати|небесните координати]]: ректасцензија {{RA|19|53|23.598}}} и деклинација {{DEC|+47|29|28.411}}.<ref name=keplerdiscoveries>{{Наведена мрежна страница |title=Kepler Discoveries |date=2011-12-05 |url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/ |accessdate=2019-07-12 |archive-date=2017-04-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170401080610/https://kepler.nasa.gov/MIssion/discoveries/ |url-status=dead }}</ref> Со [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 15,036,<ref name=nasa_ames/> оваа ѕвезда е премногу темна за да се види со човеково око. Ѕвездата е [[сончеволика ѕвезда|сончеволика]], и има маса, полупречник и температура како [[Сонце]]то. Моментално староста на ѕвездата не е определена поради големото растојание од 2.780 [[светлосна година|светлосни години]] (850 парсеци). Од 2016 година не се забележани вонсончеви планети налик на Јупитер со маси од 0,9–1,4 {{Jupiter mass}} на растојанија од 5 ае. <ref>[http://www.openexoplanetcatalogue.com/planet/Kepler-29%20b/ Open Exoplanet Catalogue, Kepler-29]</ref> {{OrbitboxPlanet begin | table_ref = <ref name=epe/> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = b | mass = 0,4 | semimajor = 0,09 | period = 10,336 | radius_earth = }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = c | mass = 0,4 | semimajor = 0,11 | period = 13,2907 | radius_earth = 1,451 }} {{Orbitbox end}} [[File:Kepler-29 b.jpg|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии Земja, ''Kepler-29 b'' и Juпитер.]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=298.34838199786%20%2b47.49130212930,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 Vizier catalog entry]</ref> }} {{Небо|19|53|23.598|+|47|29|28.41}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела|29]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Планетарни ситеми со две потврдени планети]] m8srm5f4e4bez4fuucai8t9wvjftehs 0 1226519 4795993 4598373 2022-07-23T22:15:30Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Kepler-31 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [corvus]<ref name=IAU_const>{{citation | contribution=Cygnus – constellation boundary | title=The Constellations | publisher=International Astronomical Union | url=http://www.iau.org/public/constellations/#cyg | accessdate=2011-12-15 }}</ref> | ra = {{RA|19|36|05.5270}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+45|51|11.106}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = <ref name=nasa_ames>{{citation | title=Kepler-31b | publisher=NASA Ames Research Center | url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler30b/ | accessdate=2011-12-06 | archive-date=2017-03-31 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170331053213/https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler30b/ | url-status=dead }}</ref> }} {{Starbox character | class = G5<ref name=epe>{{citation |first1=Jean |last1=Schneider |title=Star: Kepler-23 |work=Extrasolar Planets Encyclopaedia |publisher=Paris Observatory |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-30 |accessdate=2011-12-06 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120505101439/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-30 |archivedate=2012-05-05 |df= }}</ref><!-- NOTE: Please don't add a 'V' here until it is established as such by a reliable source. --> | appmag_1_passband = <!-- Passband for first apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_1 = <!-- Value of first apparent magnitude --> | appmag_2_passband = <!-- Passband for second apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_2 =<!-- Value of second apparent magnitude --> | appmag_3_passband = <!-- Passband for third apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_3 = <!-- Value of third apparent magnitude --> | appmag_4_passband = <!-- Passband for fourth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_4 = <!-- Value of fourth apparent magnitude --> | appmag_5_passband = <!-- Passband for fifth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_5 = <!-- Value of fifth apparent magnitude --> | r-i = <!--R-I color--> | v-r = <!--V-R color--> | b-v = <!--B-V color--> | u-b = <!--U-B color--> | variable = <!--Variability type--> }} {{Starbox astrometry | radial_v = | prop_mo_ra = {{вред|−1.017|0.043}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|−7.344|0.044}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 0.5722 | p_error = 0.0230 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> | absmag_v = }} {{Starbox detail | mass = {{nowrap|1.21 ± 0.17}}<ref name=nasa_ames/> | luminosity = {{nowrap|0.79 ± 0.04}}<ref name=nasa_ames/> | habitable zone = {{nowrap|0.85-1.22}}<ref name=nasa_ames/> | temperature = {{nowrap|6340 ± 200}}<ref name=nasa_ames/> | metal_fe = {{nowrap|–0.076 ± 0.400}}<ref name=nasa_ames/> | radius = {{nowrap|1.22 ± 0.24}}<ref name=nasa_ames/> | rotational_velocity = | age = }} {{Starbox catalog | names = [[KOI]]-935, [[KIC]] 9347899, [[2MASS]] J19360552+4551110 }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler-31 | KIC = 9347899 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-31''' — [[ѕвезда]] во северното [[соѕвездие]] [[лебед (соѕвездие)|Лебед]], во чија орбита има две потврдени планети. Сместена е на [[небесни кординати|небесните координати]]: ректасцензија {{RA|19|36|05.523}}} и деклинација {{DEC|+45|51|11.09}}.<ref name=keplerdiscoveries>{{Наведена мрежна страница |title=Kepler Discoveries |date=2011-12-05 |url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/ |accessdate=2019-07-12 |archive-date=2017-04-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170401080610/https://kepler.nasa.gov/MIssion/discoveries/ |url-status=dead }}</ref> Со [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 14,0,<ref name=nasa_ames/> оваа ѕвезда е премногу темна за да се види со човеково око. {{OrbitboxPlanet begin | table_ref = <ref name=epe/> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = b | mass = 6,8 | semimajor = 0,16 | period = 20,8613 | radius_earth = 4,1 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = c | mass = 4,7 | semimajor = 0,26 | period = 42,6318 | radius_earth = 4,1 }} {{Orbitbox end}} [[File:Kepler-31 b.jpg|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии [[Земја]], ''Kepler-31 b'' и [[Јупитер (планета]].]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=294.02302289969%20%2b45.85305350101,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 Vizier catalog entry]</ref> }} {{Небо|19|36|05.523|+|45|51|11.09}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Кеплер-31| ]] [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела|31]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:Планетарни системи со три потврдени планети]] jy1ad6odsz8il5hdqw0tuxohzev3nzn 4795994 4795993 2022-07-23T22:15:56Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Kepler-31 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [corvus]<ref name=IAU_const>{{citation | contribution=Cygnus – constellation boundary | title=The Constellations | publisher=International Astronomical Union | url=http://www.iau.org/public/constellations/#cyg | accessdate=2011-12-15 }}</ref> | ra = {{RA|19|36|05.5270}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+45|51|11.106}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = <ref name=nasa_ames>{{citation | title=Kepler-31b | publisher=NASA Ames Research Center | url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler30b/ | accessdate=2011-12-06 | archive-date=2017-03-31 | archive-url=https://web.archive.org/web/20170331053213/https://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/kepler30b/ | url-status=dead }}</ref> }} {{Starbox character | class = G5<ref name=epe>{{citation |first1=Jean |last1=Schneider |title=Star: Kepler-23 |work=Extrasolar Planets Encyclopaedia |publisher=Paris Observatory |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-30 |accessdate=2011-12-06 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120505101439/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-30 |archivedate=2012-05-05 |df= }}</ref><!-- NOTE: Please don't add a 'V' here until it is established as such by a reliable source. --> | appmag_1_passband = <!-- Passband for first apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_1 = <!-- Value of first apparent magnitude --> | appmag_2_passband = <!-- Passband for second apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_2 =<!-- Value of second apparent magnitude --> | appmag_3_passband = <!-- Passband for third apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_3 = <!-- Value of third apparent magnitude --> | appmag_4_passband = <!-- Passband for fourth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_4 = <!-- Value of fourth apparent magnitude --> | appmag_5_passband = <!-- Passband for fifth apparent magnitude (e.g., H, J, K, etc.) --> | appmag_5 = <!-- Value of fifth apparent magnitude --> | r-i = <!--R-I color--> | v-r = <!--V-R color--> | b-v = <!--B-V color--> | u-b = <!--U-B color--> | variable = <!--Variability type--> }} {{Starbox astrometry | radial_v = | prop_mo_ra = {{вред|−1.017|0.043}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|−7.344|0.044}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 0.5722 | p_error = 0.0230 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> | absmag_v = }} {{Starbox detail | mass = {{nowrap|1.21 ± 0.17}}<ref name=nasa_ames/> | luminosity = {{nowrap|0.79 ± 0.04}}<ref name=nasa_ames/> | habitable zone = {{nowrap|0.85-1.22}}<ref name=nasa_ames/> | temperature = {{nowrap|6340 ± 200}}<ref name=nasa_ames/> | metal_fe = {{nowrap|–0.076 ± 0.400}}<ref name=nasa_ames/> | radius = {{nowrap|1.22 ± 0.24}}<ref name=nasa_ames/> | rotational_velocity = | age = }} {{Starbox catalog | names = [[KOI]]-935, [[KIC]] 9347899, [[2MASS]] J19360552+4551110 }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler-31 | KIC = 9347899 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-31''' — [[ѕвезда]] во северното [[соѕвездие]] [[лебед (соѕвездие)|Лебед]], во чија орбита има две потврдени планети. Сместена е на [[небесни кординати|небесните координати]]: ректасцензија {{RA|19|36|05.523}}} и деклинација {{DEC|+45|51|11.09}}.<ref name=keplerdiscoveries>{{Наведена мрежна страница |title=Kepler Discoveries |date=2011-12-05 |url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/ |accessdate=2019-07-12 |archive-date=2017-04-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170401080610/https://kepler.nasa.gov/MIssion/discoveries/ |url-status=dead }}</ref> Со [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 14,0,<ref name=nasa_ames/> оваа ѕвезда е премногу темна за да се види со човеково око. {{OrbitboxPlanet begin | table_ref = <ref name=epe/> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = b | mass = 6,8 | semimajor = 0,16 | period = 20,8613 | radius_earth = 4,1 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = c | mass = 4,7 | semimajor = 0,26 | period = 42,6318 | radius_earth = 4,1 }} {{Orbitbox end}} [[File:Kepler-31 b.jpg|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии [[Земја]], ''Kepler-31 b'' и [[Јупитер (планета)]].]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=294.02302289969%20%2b45.85305350101,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 Vizier catalog entry]</ref> }} {{Небо|19|36|05.523|+|45|51|11.09}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Кеплер-31| ]] [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела|31]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:Планетарни системи со три потврдени планети]] jqlx7gm7ztg6evjg9gl17nwh0n33c3d 0 1226522 4795996 4545415 2022-07-23T22:22:48Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name= Кеплер-32 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | ra = {{RA|19|51|22.1742}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+46|34|27.390}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = 16.0<ref name="EU">{{Наведена мрежна страница|title=Notes on Kepler-32 b|url=http://exoplanet.eu/catalog/kepler-32_b/|accessdate=21 January 2017}}</ref> }} {{Starbox character | class = M1V<ref name=simbad>{{cite simbad|title=KOI-952|accessdate=21 January 2017}}</ref> }} {{Starbox astrometry | radial_v = | prop_mo_ra = {{вред|−13.618|0.058}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|19.646|0.068}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 3.0595 | p_error = 0.0322 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> | absmag_v = }} {{Starbox detail | mass = {{вред|0.58|0.05}}<ref name="EU"/> | radius = {{вред|0.53|0.04}}<ref name="EU"/> | temperature = {{вред|3900|200}}<ref name="EU"/> | metal_fe = 0.00 | rotation = {{вред|36.220|0.256|s=&nbsp;days}}<ref name="McQuillan2013"/> | gravity = 4,64<ref name=simbad/> }} {{Starbox catalog | names = [[KIC]] 9787239, [[KOI]]-952, [[2MASS]]&nbsp;J19512217+4634273<ref name=simbad/> }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler-32 | KIC = 9787239 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-32''' — [[ѕвезда]] [[црвено џуџе]] на [[главна низа|главната низа]] на растојание од 1.070 [[светлосна година|светлосни години]] од Земјата, во соѕвездието [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Забележана во 2012 година од страна на вселенското летало [[Кеплер (вселенско летало)|Кеплер]],<ref name=NBC>{{Наведена мрежна страница|last=NBC|title=100 billion alien planets fill our galaxy: study|url=http://www.nbcnews.com/id/50348563/ns/technology_and_science-space/#.US-dW4Z8wVB|publisher=NBC News|accessdate=28 February 2013}}</ref> има маса од 0,58 ± 0,05 [[сончева маса|сончеви маси]] ({{Solar mass|link=yes}}), полупречник од 0,53 ± 0,04 [[сончев полупречник|сончеви полупречници]] ({{Solar radius|link=yes}}) и температура од 3.900 [[келвин|K]], со што е половина од масата и полупречникот на [[Сонце]]то, две третини од температурата и 5% од сјајноста.<ref name=Swift>{{Наведено списание|last=Swift|first=Jonathan J.|title=Characterizing the Cool KOIs IV: Kepler-32 as a prototype for the formation of compact planetary systems throughout the Galaxy|journal=The Astrophysical Journal|volume=764|pages=105|year=2012|arxiv=1301.0023|doi=10.1088/0004-637X/764/1/105|bibcode=2013ApJ...764..105S}}</ref> првично се сметало дека има најмалку две потврдени планети, помалата [[Кеплер-32b]], која орбитира со период од 5,90124&nbsp;денови, и [[Кеплер-32c]] со орбитален период од 8,7522&nbsp;денови.<ref>{{Наведена мрежна страница|author=The Extrasolar Planet Encyclopedia|title=Kepler-32|url=http://voparis-exoplanet-new.obspm.fr/catalog/?f=%27Kepler-32%27+in+name|publisher=Exoplanet.eu|accessdate=28 February 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140203005829/http://voparis-exoplanet-new.obspm.fr/catalog/?f=%27Kepler-32%27+in+name|archivedate=3 February 2014|df=}}</ref> Во април 2013 година, со методот на премин се потврдени уште три нови планети во системот. Сепак, пресметаната маса на овие планети е со очекувана голема грешка.<ref>{{Наведено списание|arxiv=1201.5415|last1= Fabrycky|first1= Daniel C. |display-authors=etal.|title= Transit Timing Observations from Kepler: IV. Confirmation of 4 Multiple Planet Systems by Simple Physical Models|journal= The Astrophysical Journal|volume= 750|issue= 2|pages= 114|year= 2012|doi= 10.1088/0004-637X/750/2/114|bibcode= 2012ApJ...750..114F}}</ref> [[File:Kepler-32.jpg|thumb|upright 1.2|Компаративни димензии на [[Сонце]] и ''Kepler-32''.]] ==Планетарен систем== {{OrbitboxPlanet begin | table_ref = <ref name=exoplanetarchive>[http://exoplanetarchive.ipac.caltech.edu/cgi-bin/DisplayOverview/nph-DisplayOverview?objname=Kepler-32&type=PLANET_HOST NASA Exoplanet Archive--Planet Host Overview page:Kepler-32]</ref> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = f | mass = | period = 0,742956 | semimajor = 0,013 | eccentricity = | radius_earth = 0,81±0,05 | inclination = }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = e | mass = | period = 2,896009 | semimajor = 0,033 | eccentricity = | radius_earth = 1,5±0,.1 | inclination = }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = [[Кеплер-32b|b]] | mass = < 4,1 | period = 5,90124 | semimajor = 0,05 | eccentricity = | radius_earth = 2,2±0,2 | inclination = }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = [[Кеплер-32c|c]] | mass = < 0,5 | period = 8,7522 | semimajor = 0,09 | eccentricity = | radius_earth = 2,0±0,2 | inclination = }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = d | mass = | period = 22,780806 | semimajor = 0,129 | eccentricity = | radius_earth = 2,7±0,1 | inclination = }} {{Orbitbox end}} ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=297.84230728308%20%2b46.57435950627,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 Vizier catalog entry]</ref> <ref name="McQuillan2013">{{Наведено списание | title=Stellar Rotation Periods of The Kepler objects of Interest: A Dearth of Close-In Planets Around Fast Rotators | url=http://iopscience.iop.org/article/10.1088/2041-8205/775/1/L11/meta | last1=McQuillan | first1=A. | last2=Mazeh | first2=T. | last3=Aigrain | first3=S. | journal=The Astrophysical Journal Letters | volume=775 | issue=1 | at=L11 | year=2013 | arxiv=1308.1845 | bibcode=2013ApJ...775L..11M | doi=10.1088/2041-8205/775/1/L11 }}</ref> }} ==Шаблони== {{Kepler-32}} {{Небо|19|51|22|+|46|34|27}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Црвени џуџиња]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела|32]] [[Категорија:Планетарни системи со пет потврдени планети]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Црвени џуџиња од главната низа]] [[Категорија:Планетарни системи со три потврдени планети]] ldwtk2uo9itt9ml8xia7zbziri12srn 0 1226533 4796131 4652306 2022-07-24T10:50:28Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Кеплер-33 }} {{Starbox observe | image = Kepler-33.jpg | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | ra = {{RA|19|16|18.6100}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+46|00|18.813}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = 13,988 }} {{Starbox character | class = G1IV }} {{Starbox astrometry | radial_v = | prop_mo_ra = {{вред|−1.107|0.031}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|−13.083|0.029}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 0.7982 | p_error = 0.0151 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> | absmag_v = }} {{Starbox detail | mass = 1,164 <ref name=kepler/> | radius = 1,615 <ref name=kepler/> | temperature = 5.849 <ref name=kepler/> | metal_fe = 0,12 <ref name=kepler/> | luminosity= | age_gyr = 4,27 ± 0,87 <ref name=release/> }} {{Starbox catalog | names = KOI-707, KIC 9458613, [[2MASS]] 19161861+4600187<ref name=exoplanet/> }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler+33 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-33''' — ѕвезда во соѕвездието [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] со планетарен систем од 5 планети. Бидејќи ѕвездата ја има напуштено [[главна низа|главната низа]],<ref name=release/> таа има околу 161,5% од [[сончев полупречник|сончевиот полупречник]], но само 116,4% од масата на [[Сонце]]то. Земјаќи ги предвид масата и температурата станува збор за свезда, [[подџин]]. Растојанието до ѕвездата не е познато. ==Планетарен систем== На 26 јануари 2012 година, беше најавено дека околу ѕвездата има планетарен систем од 5 планети.<ref name=release/> Сепак, за разлика од останатите планети потврдени од мисијата Кеплер, нивните маси не се познати, бидејќи пред да се објави веста не се извршени Доплерови спектроскопски мерења. Судејќи според нивниот полупречник, b можно е да е голема [[суперземја]] или мал [[жежок Нептун]] , додека пак останатите се најверојатно жешки Нептуни. Планетите b и c можно е да се во резонанса 7:3, бидејќи постои отстапување од 0,05 денови; постои и мало отстапување од0,18 дена при резонанса од 5:3 помеѓу планетите c и d. Останатите планети најверојатно не се во каква било резонанција, иако близу резонанса се 3d:2e и 4e:3f. {{OrbitboxPlanet begin | name = Кеплер-33 | table_ref= <ref name=release/> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = [[Кеплер-33b|b]] | period = 5,66793 ± 0,00012 | semimajor = 0,0677 ± 0,0014 | radius = 0,16 ± 0,02 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = c | period = 13,1756 ± 0,00014 | semimajor = 0,1189 ± 0,0025 | radius = 0,29 ± 0,027 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = d | period = 21,776 ± 0,00011 | semimajor = 0,1662 ± 0,0035 | radius = 0,48 ± 0,04 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = e | period = 31,7844 ± 0,00039 | semimajor = 0,2138 ± 0,0045 | radius = 0,36 ± 0,034 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = f | period = 41,029 ± 0,00042 | semimajor = 0,2535 ± 0,0054 | radius = 0,4 ± 0,037 }} {{Orbitbox end}} ==Поврзано== * [[55 Рак]] * [[Кеплер-11]] * [[Кеплер-20]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=297.84230728308%20%2b46.57435950627,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 Vizier catalog entry]</ref> <ref name=kepler>{{Наведена мрежна страница|url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/|title=How many exoplanets has Kepler discovered?|first=Michele|last=Johnson|date=9 April 2015|website=nasa.gov|accessdate=2019-07-13|archive-date=2017-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401080610/https://kepler.nasa.gov/MIssion/discoveries/}}</ref> <ref name=release>{{Наведено списание|arxiv=1201.5424|title=Almost All of Kepler's Multiple Planet Candidates are Planets|first1=Jack J.|last1=Lissauer|first2=Geoffrey W.|last2=Marcy|first3=Jason F.|last3=Rowe|first4=Stephen T.|last4=Bryson|first5=Elisabeth|last5=Adams|first6=Lars A.|last6=Buchhave|first7=David R.|last7=Ciardi|first8=William D.|last8=Cochran|first9=Daniel C.|last9=Fabrycky|first10=Eric B.|last10=Ford|first11=Francois|last11=Fressin|first12=John|last12=Geary|first13=Ronald L.|last13=Gilliland|first14=Matthew J.|last14=Holman|first15=Steve B.|last15=Howell|first16=Jon M.|last16=Jenkins|first17=Karen|last17=Kinemuchi|first18=David G.|last18=Koch|first19=Robert C.|last19=Morehead|first20=Darin|last20=Ragozzine|first21=Shawn E.|last21=Seader|first22=Peter G.|last22=Tanenbaum|first23=Guillermo|last23=Torres|first24=Joseph D.|last24=Twicken|date=10 May 2012|publisher=|journal=The Astrophysical Journal|volume=750|issue=2|pages=112|doi=10.1088/0004-637X/750/2/112|bibcode=2012ApJ...750..112L}}</ref> <ref name=exoplanet>{{Наведена мрежна страница |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-33 |title=Archived copy |accessdate=2012-02-01 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120426091050/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-33 |archivedate=2012-04-26 |df= }}</ref> }} {{Небо|19|16|18.61|+|46|00|18.8}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолти подџинови]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:Планетарни системи со пет потврдени планети]] [[Категорија:2MASS-објекти]] og8obxkp1uf5bccp6exnu413by4ecth 4796133 4796131 2022-07-24T10:52:48Z Doni12345 77134 wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Кеплер-33 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | ra = {{RA|19|16|18.6100}}<ref name="Gaia DR2"/> | dec = {{DEC|+46|00|18.813}}<ref name="Gaia DR2"/> | appmag_v = 13,988 }} {{Starbox character | class = G1IV }} {{Starbox astrometry | radial_v = | prop_mo_ra = {{вред|−1.107|0.031}}<ref name="Gaia DR2"/> | prop_mo_dec = {{вред|−13.083|0.029}}<ref name="Gaia DR2"/> | parallax = 0.7982 | p_error = 0.0151 | parallax_footnote = <ref name="Gaia DR2"/> | absmag_v = }} {{Starbox detail | mass = 1,164 <ref name=kepler/> | radius = 1,615 <ref name=kepler/> | temperature = 5.849 <ref name=kepler/> | metal_fe = 0,12 <ref name=kepler/> | luminosity= | age_gyr = 4,27 ± 0,87 <ref name=release/> }} {{Starbox catalog | names = KOI-707, KIC 9458613, [[2MASS]] 19161861+4600187<ref name=exoplanet/> }} {{Starbox reference | Simbad = Kepler+33 }} {{Starbox end}} '''Кеплер-33''' — ѕвезда во соѕвездието [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] со планетарен систем од 5 планети. Бидејќи ѕвездата ја има напуштено [[главна низа|главната низа]],<ref name=release/> таа има околу 161,5% од [[сончев полупречник|сончевиот полупречник]], но само 116,4% од масата на [[Сонце]]то. Земјаќи ги предвид масата и температурата станува збор за свезда, [[подџин]]. Растојанието до ѕвездата не е познато. ==Планетарен систем== На 26 јануари 2012 година, беше најавено дека околу ѕвездата има планетарен систем од 5 планети.<ref name=release/> Сепак, за разлика од останатите планети потврдени од мисијата Кеплер, нивните маси не се познати, бидејќи пред да се објави веста не се извршени Доплерови спектроскопски мерења. Судејќи според нивниот полупречник, b можно е да е голема [[суперземја]] или мал [[жежок Нептун]] , додека пак останатите се најверојатно жешки Нептуни. Планетите b и c можно е да се во резонанса 7:3, бидејќи постои отстапување од 0,05 денови; постои и мало отстапување од0,18 дена при резонанса од 5:3 помеѓу планетите c и d. Останатите планети најверојатно не се во каква било резонанција, иако близу резонанса се 3d:2e и 4e:3f. {{OrbitboxPlanet begin | name = Кеплер-33 | table_ref= <ref name=release/> }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = [[Кеплер-33b|b]] | period = 5,66793 ± 0,00012 | semimajor = 0,0677 ± 0,0014 | radius = 0,16 ± 0,02 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = c | period = 13,1756 ± 0,00014 | semimajor = 0,1189 ± 0,0025 | radius = 0,29 ± 0,027 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = d | period = 21,776 ± 0,00011 | semimajor = 0,1662 ± 0,0035 | radius = 0,48 ± 0,04 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = e | period = 31,7844 ± 0,00039 | semimajor = 0,2138 ± 0,0045 | radius = 0,36 ± 0,034 }} {{OrbitboxPlanet | exoplanet = f | period = 41,029 ± 0,00042 | semimajor = 0,2535 ± 0,0054 | radius = 0,4 ± 0,037 }} {{Orbitbox end}} ==Поврзано== * [[55 Рак]] * [[Кеплер-11]] * [[Кеплер-20]] ==Наводи== {{reflist|refs= <ref name="Gaia DR2">{{cite DR2}} [http://webviz.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-out.add=.&-source=I/345/gaia2&-c=297.84230728308%20%2b46.57435950627,eq=ICRS,rs=0.005 Gaia Data Release 2 Vizier catalog entry]</ref> <ref name=kepler>{{Наведена мрежна страница|url=http://kepler.nasa.gov/Mission/discoveries/|title=How many exoplanets has Kepler discovered?|first=Michele|last=Johnson|date=9 April 2015|website=nasa.gov|accessdate=2019-07-13|archive-date=2017-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401080610/https://kepler.nasa.gov/MIssion/discoveries/}}</ref> <ref name=release>{{Наведено списание|arxiv=1201.5424|title=Almost All of Kepler's Multiple Planet Candidates are Planets|first1=Jack J.|last1=Lissauer|first2=Geoffrey W.|last2=Marcy|first3=Jason F.|last3=Rowe|first4=Stephen T.|last4=Bryson|first5=Elisabeth|last5=Adams|first6=Lars A.|last6=Buchhave|first7=David R.|last7=Ciardi|first8=William D.|last8=Cochran|first9=Daniel C.|last9=Fabrycky|first10=Eric B.|last10=Ford|first11=Francois|last11=Fressin|first12=John|last12=Geary|first13=Ronald L.|last13=Gilliland|first14=Matthew J.|last14=Holman|first15=Steve B.|last15=Howell|first16=Jon M.|last16=Jenkins|first17=Karen|last17=Kinemuchi|first18=David G.|last18=Koch|first19=Robert C.|last19=Morehead|first20=Darin|last20=Ragozzine|first21=Shawn E.|last21=Seader|first22=Peter G.|last22=Tanenbaum|first23=Guillermo|last23=Torres|first24=Joseph D.|last24=Twicken|date=10 May 2012|publisher=|journal=The Astrophysical Journal|volume=750|issue=2|pages=112|doi=10.1088/0004-637X/750/2/112|bibcode=2012ApJ...750..112L}}</ref> <ref name=exoplanet>{{Наведена мрежна страница |url=http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-33 |title=Archived copy |accessdate=2012-02-01 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120426091050/http://exoplanet.eu/star.php?st=Kepler-33 |archivedate=2012-04-26 |df= }}</ref> }} {{Небо|19|16|18.61|+|46|00|18.8}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолти подџинови]] [[Категорија:Занимливи Кеплерови тела]] [[Категорија:Променливи ѕвезди поради планетарни премини]] [[Категорија:Планетарни системи со пет потврдени планети]] [[Категорија:2MASS-објекти]] 27kib15rkyau966j2d51f5x97flonlj 0 1226901 4796026 4682804 2022-07-23T23:22:04Z NadyBarbieGirl 63459 /* Филмови */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name =Marvel Comics |company_logo = [[Податотека:Marvel Logo.svg|200px]] |company_type = |company_slogan= |foundation = 1939, од [[Мартин Гудман]] |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Стан Ли]] (Претседател и издавач)<br />[[Џон Ни]] (Потпретседател, |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови,филмови |products = ''Видете [[список на Marvel Comics]]'' |revenue = |parent = |divisions = |homepage = }} '''Марвел комикс''' ([[Англиски јазик|англиски]]: ''Marvel Comics)'' — бренд име и примарен отпечаток на Marvel Worldwide Inc., порано Marvel Publishing, Inc. и Marvel Comics Group, издавач на американски стрипови филмови и сродни медиуми. Во 2009 година, компанијата „Волт Дизни" ја купи „Марвел ентертејнмент", матичната компанија на Марвел во светот. Марвел започна во 1939 како навремени стрипови, [2] и до 1951 генерално стана познат како Атлас Комикс. Ерата на Марвел започна во 1961 година, годината кога компанијата го лансираше The Fantastic Four и други суперхеројски титули создадени од Стив Дитко, Стен Ли, Џек Кирби и многу други. Марвел бил користен во текот на годините, но за време на неколку години се зацврстил како единствен бренд на компанијата. Марвел брои меѓу неговите ликови како добро познати суперхерои како Спајдермен, Хулк, Железниот Човек, Тор, Капетан Америка, Волверин, Даредевил,Punisher и Сребрениот Сурфер, и тимови како Одмаздници, X-Men, Fantastic Four , Avengers и Чуварите на галаксијата,Defenders, вклучувајќи ги Doctor Doom,, Magneto,Ultron Doctor Octopus,Green Goblin,Red Skull,Локи,Thanos ,Venom,Mandarin,Galactus,Apocalypse. Повеќето измислен ликови на Марвел работат во една единствена реалност позната како Универзумот на Марвел, каде што повеќето локации ги одразуваат реалните места; многу главни ликови се засновани во Њујорк. === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Howard the Duck ''|| 1986 || Willard Huyck |- |'' The Punisher'' || 1989 || Марк Голдблат |- | ''Captain America ''|| 1990 || Албер Пјун |- | ''The Fantastic Four'' || 1994 || Oley Sassone |- | ''Blade'' || 1998 || Стивен Норингтон |- |'' X-Men'' || 2000|| Брајан Сингер |- |''Blade II'' || 2002 || Гилермо Дел Торо |- |''Spider-Man'' || 2002 || Сем Раими |- |'' Daredevil ''|| 2003 || Марк Стивен Џонсон |- |'' X2 ''|| 2003 || Брајан Сингер |- |'' Hulk ''|| 2003|| Анг Ли |- | ''The Punisher ''|| 2004 || Jonathan Hensleigh |- | ''Spider-Man 2'' || 2004 || Сем Раими |- | ''Blade: Trinity'' || 2004 || Дејвид С.Гојер |- | ''Elektra'' || 2005 || Роб Боуман |- |'' Fantastic Four'' || 2005 || Тим Стори |- | ''X-Men: The Last Stand'' || 2006 ||Brett Ratner |- | ''Ghost Rider'' || 2007 || Марк Стивен Џонсон |- | ''Spider-Man 3'' || 2007 || Сем Раими |- | ''Fantastic Four: Rise of the Silver Surfer ''|| 2007 || Тим Стори |- |'' Iron Man'' || 2008 || Џон Фавро |- | ''The Incredible Hulk'' || 2008 || Louis Leterrier |- |'' Punisher: War Zone'' || 2008 || Лекси Александар |- | ''X-Men Origins: Wolverine'' || 2009 || Гејвин Худ |- |'' Iron Man 2'' || 2010 || Џон Фавро |- | ''Thor'' || 2011 || Кенет Брана |- |'' X-Men: First Class'' || 2011 || Метју Вон |- | ''Captain America: The First Avenger '' || 2011 || Џо Џонстон |- |'' Ghost Rider: Spirit of Vengeance ''|| 2011 || Марк Неведин,Брајан Тејлор |- |''The Avengers ''|| 2012 || Joss Whedon |- | ''The Amazing Spider-Man''|| 2012 || Марк Веб |- |'' Iron Man 3'' || 2013|| Шејн Блек |- | ''The Wolverine'' || 2013 || Џејмс Манголд |- | ''Thor: The Dark World ''|| 2013 || Алан Тејлор |- | ''Captain America: The Winter Soldier ''|| 2014 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' The Amazing Spider-Man 2'' || 2014 || Марк Веб |- | ''X-Men: Days of Future Past ''|| 2014 || Брајан Сингер |- | ''Guardians of the Galaxy'' || 2014|| Џејмс Ган |- | ''Avengers: Age of Ultron'' ||2015 || Joss Whedon |- |'' Ant-Man'' || 2015|| Пејтон Рид |- |''Fantastic Four'' || 2015 || Џош Тренк |- |''Deadpool'' || 2016 || Тим Милер |- |'' Captain America: Civil War ''|| 2016 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' X-Men: Apocalypse ''|| 2016 || Брајан Сингер |- | ''Doctor Strange'' || 2016|| Скот Дериксон |- | ''Logan'' || 2017 || Џејмс Манголд |- |'' Guardians of the Galaxy Vol. 2'' || 2017|| Џејмс Ган |- |''Spider-Man: Homecoming'' || 2017 || Jon Watts |- |''Thor: Ragnarok'' || 2017 || Таика Ваитити |- |'' Black Panther ''|| 2018 || Рајан Коглер |- |'' Avengers: Infinity War ''|| 2018 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' Deadpool 2 ''|| 2018|| Дејвид Леич |- | ''Ant-Man and the Wasp ''|| 2018 || Пејтон Рид |- | ''Venom'' || 2018 || Рубен Флејшер |- | ''Captain Marvel'' || 2019 || Ана Боден,Рајан Флек |- | ''Avengers: Endgame'' || 2019 || Џо Русо,Ентони Русо |- | ''Dark Phoenix'' || 2019 || Симон Кинберг |- | ''Spider-Man: Far From Home'' || 2019 || Џон Ватс |- | ''The New Mutants'' || 2020 || Џош Буне |- | ''Black Widow'' || 2021|| Cate Shortland |- | '' Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings '' || 2021 || Destin Daniel Cretton |- | '' Venom: Let There Be Carnage '' || 2021 || Енди Серкис |- | ''The Eternals'' || 2021|| Chloé Zhao |- |'' Spider-Man: No Way Home'' || 2021|| Џон Ватс |- | ''Morbius'' || 2022 || Даниел Еспиноса |- | ''Doctor Strange in the Multiverse of Madness'' || 2022 || Скот Дериксон |- |'' Thor: Love and Thunder '' || 2022|| Таика Ваитити |- |'' Black Panther: Wakanda Forever'' || 2022|| Ryan Coogler |- | ''The Guardians of the Galaxy Holiday Special'' || 2022 || Џејмс Ган |- | ''Kraven the Hunter'' || 2023 || J. C. Chandor |- |'' Ant-Man and the Wasp: Quantumania '' || 2023|| Пејтон Рид |- |'' Guardians of the Galaxy Vol. 3'' || 2023|| Џејмс Ган |- | ''The Marvels '' || 2023 || Ниа ДаКоста |- | ''Madame Web '' || 2023 || S.J. Clarkson |- |''Fantastic Four '' || TBA || Џон Ватс |- |''Blade '' || TBA || Bassam Tariq |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''The Incredible Hulk'' || 1977-1982 |- |''Night Man'' || 1997-1999 |- | ''Mutant X ''|| 2001-2004 |- | ''Blade ''|| 2006 |- |'' Agents of S.H.I.E.L.D.'' || 2013-2020 |- | ''Jessica Jones ''|| 2015-2019 |- | ''Daredevil ''|| 2015-2018 |- | ''Agent Carter'' || 2015-2016 |- | ''Luke Cage ''|| 2016-2018 |- | ''The Punisher'' ||2017-2019 |- | ''Iron Fist'' || 2017-2018 |- | ''Runaways'' || 2017-2019 |- | ''The Defenders ''|| 2017 |- | ''The Gifted ''|| 2017-2019 |- |'' Inhumans'' || 2017 |- | ''Cloak & Dagger'' || 2018-2019 |- |'' Helstorm ''|| 2020 |- | ''WandaVision'' || 2021 |- | ''The Falcon and The Winter Soldier ''|| 2021 |- | ''Loki ''|| 2021 |- | ''Hawkeye ''|| 2021 |- | ''She-Hulk ''|| 2022 |- | ''Ms. Marvel''|| 2022 |- | ''Moon Knight''|| 2022 |- | ''Secret Invasion ''|| 2022 |- | ''New Warriors ''|| |- | ''Ironheart ''|| |- | ''Echo ''|| |- | ''Armor Wars ''|| |- | ''Agatha: House of Harkness ''|| |- | ''I Am Groot ''|| |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Ultimate Avengers'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Ultimate Avengers 2''|| 2006|| Will Meugniot,Dick Sebast |- | ''The Invincible Iron Man'' || 2007 || Patrick Archibald,Џеј Олива |- | ''Doctor Strange: The Sorcerer Supreme'' || 2007 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Next Avengers: Heroes of Tomorrow'' || 2008 || Џеј Олива |- | ''Hulk Versus'' || 2009 || Сем Лиу,Франк Паур |- |'' Planet Hulk'' || 2010|| Сем Лиу |- | ''Thor: Tales of Asgard'' || 2011 || Сем Лиу |- |'' Iron Man and Hulk: Heroes United ''|| 2013 ||Eric Radomski, Leo Riley |- | ''Iron Man & Captain America: Heroes United'' || 2014 || Leo Riley |- | ''Marvel Super Hero Adventures: Frost Fight!'' || 2015 || Мич Шаер |- |''Hulk: Where Monsters Dwell ''|| 2016 || Мич Шаер |- |'' Marvel Rising: Secret Warriors''|| 2018 || Алфред Гимено |- |'' Spider-Man: Into the Spider-Verse''|| 2018 || Peter Ramsey, Bob Persichetti, Rodney Rothman |- |'' Spider-Man: Into the Spider-Verse 2''|| 2022 || Joaquim Dos Santos |- |} === Анимирани телевизиски серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Fantastic Four'' || 1967-1968 |- | ''Spider-Man ''|| 1967-1970 |- |'' The New Fantastic Four'' || 1978 |- | ''Spider-Woman'' || 1979–1980 |- | ''Spider-Man ''|| 1981–1982 |- | ''Spider-Man and His Amazing Friends'' || 1981–1983 |- | ''The Incredible Hulk'' || 1982–1983 |- |'' X-Men'' || 1992–1997 |- | ''Fantastic Four'' || 1994–1996 |- |'' Spider-Man''|| 1994–1998 |- | ''The Incredible Hulk'' || 1996–1997 |- |'' Silver Surfer'' || 1998 |- | ''Spider-Man Unlimited'' || 1999–2001 |- | ''The Avengers: United They Stand'' || 1999–2000 |- | ''X-Men: Evolution'' || 2000–2003 |- |'' Spider-Man: The New Animated Series'' ||2003 |- | ''Fantastic Four: World's Greatest Heroes ''|| 2006–2007 |- | ''The Spectacular Spider-Man ''|| 2008–2009 |- |'' Wolverine and the X-Men'' || 2009 |- | ''Iron Man: Armored Adventures'' || 2009–2012 |- | ''The Super Hero Squad Show'' || 2009–2011 |- | ''The Avengers: Earth's Mightiest Heroes'' || 2010–2013 |- | ''Marvel's Ultimate Spider-Man'' || 2012–2017 |- | ''Marvel's Avengers Assemble'' || 2013–2019 |- |'' Marvel's Hulk and the Agents of S.M.A.S.H. ''|| 2013–2015 |- | ''Marvel's Guardians of the Galaxy ''|| 2015–2019 |- | ''Marvel's Spider-Man ''|| 2017–2020 |- | ''What If...? ''|| 2021 |- | ''Spidey and His Amazing Friends ''|| 2021 |- | ''Spider-Man: Freshman Year ''|| 2022 |- | ''Marvel Zombies ''|| 2022 |- |'' X-Men '97 '' ||2023 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|Marvel Comics}} [[Категорија:Marvel Comics]] 0j9eyxcqtl7mbxt55seyzlvhm63fd42 4796027 4796026 2022-07-23T23:29:02Z NadyBarbieGirl 63459 /* Тв серии */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name =Marvel Comics |company_logo = [[Податотека:Marvel Logo.svg|200px]] |company_type = |company_slogan= |foundation = 1939, од [[Мартин Гудман]] |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Стан Ли]] (Претседател и издавач)<br />[[Џон Ни]] (Потпретседател, |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови,филмови |products = ''Видете [[список на Marvel Comics]]'' |revenue = |parent = |divisions = |homepage = }} '''Марвел комикс''' ([[Англиски јазик|англиски]]: ''Marvel Comics)'' — бренд име и примарен отпечаток на Marvel Worldwide Inc., порано Marvel Publishing, Inc. и Marvel Comics Group, издавач на американски стрипови филмови и сродни медиуми. Во 2009 година, компанијата „Волт Дизни" ја купи „Марвел ентертејнмент", матичната компанија на Марвел во светот. Марвел започна во 1939 како навремени стрипови, [2] и до 1951 генерално стана познат како Атлас Комикс. Ерата на Марвел започна во 1961 година, годината кога компанијата го лансираше The Fantastic Four и други суперхеројски титули создадени од Стив Дитко, Стен Ли, Џек Кирби и многу други. Марвел бил користен во текот на годините, но за време на неколку години се зацврстил како единствен бренд на компанијата. Марвел брои меѓу неговите ликови како добро познати суперхерои како Спајдермен, Хулк, Железниот Човек, Тор, Капетан Америка, Волверин, Даредевил,Punisher и Сребрениот Сурфер, и тимови како Одмаздници, X-Men, Fantastic Four , Avengers и Чуварите на галаксијата,Defenders, вклучувајќи ги Doctor Doom,, Magneto,Ultron Doctor Octopus,Green Goblin,Red Skull,Локи,Thanos ,Venom,Mandarin,Galactus,Apocalypse. Повеќето измислен ликови на Марвел работат во една единствена реалност позната како Универзумот на Марвел, каде што повеќето локации ги одразуваат реалните места; многу главни ликови се засновани во Њујорк. === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Howard the Duck ''|| 1986 || Willard Huyck |- |'' The Punisher'' || 1989 || Марк Голдблат |- | ''Captain America ''|| 1990 || Албер Пјун |- | ''The Fantastic Four'' || 1994 || Oley Sassone |- | ''Blade'' || 1998 || Стивен Норингтон |- |'' X-Men'' || 2000|| Брајан Сингер |- |''Blade II'' || 2002 || Гилермо Дел Торо |- |''Spider-Man'' || 2002 || Сем Раими |- |'' Daredevil ''|| 2003 || Марк Стивен Џонсон |- |'' X2 ''|| 2003 || Брајан Сингер |- |'' Hulk ''|| 2003|| Анг Ли |- | ''The Punisher ''|| 2004 || Jonathan Hensleigh |- | ''Spider-Man 2'' || 2004 || Сем Раими |- | ''Blade: Trinity'' || 2004 || Дејвид С.Гојер |- | ''Elektra'' || 2005 || Роб Боуман |- |'' Fantastic Four'' || 2005 || Тим Стори |- | ''X-Men: The Last Stand'' || 2006 ||Brett Ratner |- | ''Ghost Rider'' || 2007 || Марк Стивен Џонсон |- | ''Spider-Man 3'' || 2007 || Сем Раими |- | ''Fantastic Four: Rise of the Silver Surfer ''|| 2007 || Тим Стори |- |'' Iron Man'' || 2008 || Џон Фавро |- | ''The Incredible Hulk'' || 2008 || Louis Leterrier |- |'' Punisher: War Zone'' || 2008 || Лекси Александар |- | ''X-Men Origins: Wolverine'' || 2009 || Гејвин Худ |- |'' Iron Man 2'' || 2010 || Џон Фавро |- | ''Thor'' || 2011 || Кенет Брана |- |'' X-Men: First Class'' || 2011 || Метју Вон |- | ''Captain America: The First Avenger '' || 2011 || Џо Џонстон |- |'' Ghost Rider: Spirit of Vengeance ''|| 2011 || Марк Неведин,Брајан Тејлор |- |''The Avengers ''|| 2012 || Joss Whedon |- | ''The Amazing Spider-Man''|| 2012 || Марк Веб |- |'' Iron Man 3'' || 2013|| Шејн Блек |- | ''The Wolverine'' || 2013 || Џејмс Манголд |- | ''Thor: The Dark World ''|| 2013 || Алан Тејлор |- | ''Captain America: The Winter Soldier ''|| 2014 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' The Amazing Spider-Man 2'' || 2014 || Марк Веб |- | ''X-Men: Days of Future Past ''|| 2014 || Брајан Сингер |- | ''Guardians of the Galaxy'' || 2014|| Џејмс Ган |- | ''Avengers: Age of Ultron'' ||2015 || Joss Whedon |- |'' Ant-Man'' || 2015|| Пејтон Рид |- |''Fantastic Four'' || 2015 || Џош Тренк |- |''Deadpool'' || 2016 || Тим Милер |- |'' Captain America: Civil War ''|| 2016 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' X-Men: Apocalypse ''|| 2016 || Брајан Сингер |- | ''Doctor Strange'' || 2016|| Скот Дериксон |- | ''Logan'' || 2017 || Џејмс Манголд |- |'' Guardians of the Galaxy Vol. 2'' || 2017|| Џејмс Ган |- |''Spider-Man: Homecoming'' || 2017 || Jon Watts |- |''Thor: Ragnarok'' || 2017 || Таика Ваитити |- |'' Black Panther ''|| 2018 || Рајан Коглер |- |'' Avengers: Infinity War ''|| 2018 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' Deadpool 2 ''|| 2018|| Дејвид Леич |- | ''Ant-Man and the Wasp ''|| 2018 || Пејтон Рид |- | ''Venom'' || 2018 || Рубен Флејшер |- | ''Captain Marvel'' || 2019 || Ана Боден,Рајан Флек |- | ''Avengers: Endgame'' || 2019 || Џо Русо,Ентони Русо |- | ''Dark Phoenix'' || 2019 || Симон Кинберг |- | ''Spider-Man: Far From Home'' || 2019 || Џон Ватс |- | ''The New Mutants'' || 2020 || Џош Буне |- | ''Black Widow'' || 2021|| Cate Shortland |- | '' Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings '' || 2021 || Destin Daniel Cretton |- | '' Venom: Let There Be Carnage '' || 2021 || Енди Серкис |- | ''The Eternals'' || 2021|| Chloé Zhao |- |'' Spider-Man: No Way Home'' || 2021|| Џон Ватс |- | ''Morbius'' || 2022 || Даниел Еспиноса |- | ''Doctor Strange in the Multiverse of Madness'' || 2022 || Скот Дериксон |- |'' Thor: Love and Thunder '' || 2022|| Таика Ваитити |- |'' Black Panther: Wakanda Forever'' || 2022|| Ryan Coogler |- | ''The Guardians of the Galaxy Holiday Special'' || 2022 || Џејмс Ган |- | ''Kraven the Hunter'' || 2023 || J. C. Chandor |- |'' Ant-Man and the Wasp: Quantumania '' || 2023|| Пејтон Рид |- |'' Guardians of the Galaxy Vol. 3'' || 2023|| Џејмс Ган |- | ''The Marvels '' || 2023 || Ниа ДаКоста |- | ''Madame Web '' || 2023 || S.J. Clarkson |- |''Fantastic Four '' || TBA || Џон Ватс |- |''Blade '' || TBA || Bassam Tariq |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''The Incredible Hulk'' || 1977-1982 |- |''Night Man'' || 1997-1999 |- | ''Mutant X ''|| 2001-2004 |- | ''Blade ''|| 2006 |- |'' Agents of S.H.I.E.L.D.'' || 2013-2020 |- | ''Jessica Jones ''|| 2015-2019 |- | ''Daredevil ''|| 2015-2018 |- | ''Agent Carter'' || 2015-2016 |- | ''Luke Cage ''|| 2016-2018 |- | ''The Punisher'' ||2017-2019 |- | ''Iron Fist'' || 2017-2018 |- | ''Runaways'' || 2017-2019 |- | ''The Defenders ''|| 2017 |- | ''The Gifted ''|| 2017-2019 |- |'' Inhumans'' || 2017 |- | ''Cloak & Dagger'' || 2018-2019 |- |'' Helstorm ''|| 2020 |- | ''WandaVision'' || 2021 |- | ''The Falcon and The Winter Soldier ''|| 2021 |- | ''Loki ''|| 2021 |- | ''Hawkeye ''|| 2021 |- | ''Moon Knight''|| 2022 |- | ''Ms. Marvel''|| 2022 |- | ''I Am Groot ''||2022 |- | ''She-Hulk: Attorney at Law ''|| 2022 |- | ''Secret Invasion ''|| 2023 |- | ''Ironheart ''|| 2023 |- | ''Armor Wars ''||TBA |- | ''Untitled Wakanda series ''||TBA |- | ''Agatha: House of Harkness ''||TBA |- | ''Echo ''||TBA |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Ultimate Avengers'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Ultimate Avengers 2''|| 2006|| Will Meugniot,Dick Sebast |- | ''The Invincible Iron Man'' || 2007 || Patrick Archibald,Џеј Олива |- | ''Doctor Strange: The Sorcerer Supreme'' || 2007 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Next Avengers: Heroes of Tomorrow'' || 2008 || Џеј Олива |- | ''Hulk Versus'' || 2009 || Сем Лиу,Франк Паур |- |'' Planet Hulk'' || 2010|| Сем Лиу |- | ''Thor: Tales of Asgard'' || 2011 || Сем Лиу |- |'' Iron Man and Hulk: Heroes United ''|| 2013 ||Eric Radomski, Leo Riley |- | ''Iron Man & Captain America: Heroes United'' || 2014 || Leo Riley |- | ''Marvel Super Hero Adventures: Frost Fight!'' || 2015 || Мич Шаер |- |''Hulk: Where Monsters Dwell ''|| 2016 || Мич Шаер |- |'' Marvel Rising: Secret Warriors''|| 2018 || Алфред Гимено |- |'' Spider-Man: Into the Spider-Verse''|| 2018 || Peter Ramsey, Bob Persichetti, Rodney Rothman |- |'' Spider-Man: Into the Spider-Verse 2''|| 2022 || Joaquim Dos Santos |- |} === Анимирани телевизиски серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Fantastic Four'' || 1967-1968 |- | ''Spider-Man ''|| 1967-1970 |- |'' The New Fantastic Four'' || 1978 |- | ''Spider-Woman'' || 1979–1980 |- | ''Spider-Man ''|| 1981–1982 |- | ''Spider-Man and His Amazing Friends'' || 1981–1983 |- | ''The Incredible Hulk'' || 1982–1983 |- |'' X-Men'' || 1992–1997 |- | ''Fantastic Four'' || 1994–1996 |- |'' Spider-Man''|| 1994–1998 |- | ''The Incredible Hulk'' || 1996–1997 |- |'' Silver Surfer'' || 1998 |- | ''Spider-Man Unlimited'' || 1999–2001 |- | ''The Avengers: United They Stand'' || 1999–2000 |- | ''X-Men: Evolution'' || 2000–2003 |- |'' Spider-Man: The New Animated Series'' ||2003 |- | ''Fantastic Four: World's Greatest Heroes ''|| 2006–2007 |- | ''The Spectacular Spider-Man ''|| 2008–2009 |- |'' Wolverine and the X-Men'' || 2009 |- | ''Iron Man: Armored Adventures'' || 2009–2012 |- | ''The Super Hero Squad Show'' || 2009–2011 |- | ''The Avengers: Earth's Mightiest Heroes'' || 2010–2013 |- | ''Marvel's Ultimate Spider-Man'' || 2012–2017 |- | ''Marvel's Avengers Assemble'' || 2013–2019 |- |'' Marvel's Hulk and the Agents of S.M.A.S.H. ''|| 2013–2015 |- | ''Marvel's Guardians of the Galaxy ''|| 2015–2019 |- | ''Marvel's Spider-Man ''|| 2017–2020 |- | ''What If...? ''|| 2021 |- | ''Spidey and His Amazing Friends ''|| 2021 |- | ''Spider-Man: Freshman Year ''|| 2022 |- | ''Marvel Zombies ''|| 2022 |- |'' X-Men '97 '' ||2023 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|Marvel Comics}} [[Категорија:Marvel Comics]] rlruu6nz3v0wb4n3imgyybm8on7uugt 4796028 4796027 2022-07-23T23:32:46Z NadyBarbieGirl 63459 /* Анимирани телевизиски серии */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name =Marvel Comics |company_logo = [[Податотека:Marvel Logo.svg|200px]] |company_type = |company_slogan= |foundation = 1939, од [[Мартин Гудман]] |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Стан Ли]] (Претседател и издавач)<br />[[Џон Ни]] (Потпретседател, |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови,филмови |products = ''Видете [[список на Marvel Comics]]'' |revenue = |parent = |divisions = |homepage = }} '''Марвел комикс''' ([[Англиски јазик|англиски]]: ''Marvel Comics)'' — бренд име и примарен отпечаток на Marvel Worldwide Inc., порано Marvel Publishing, Inc. и Marvel Comics Group, издавач на американски стрипови филмови и сродни медиуми. Во 2009 година, компанијата „Волт Дизни" ја купи „Марвел ентертејнмент", матичната компанија на Марвел во светот. Марвел започна во 1939 како навремени стрипови, [2] и до 1951 генерално стана познат како Атлас Комикс. Ерата на Марвел започна во 1961 година, годината кога компанијата го лансираше The Fantastic Four и други суперхеројски титули создадени од Стив Дитко, Стен Ли, Џек Кирби и многу други. Марвел бил користен во текот на годините, но за време на неколку години се зацврстил како единствен бренд на компанијата. Марвел брои меѓу неговите ликови како добро познати суперхерои како Спајдермен, Хулк, Железниот Човек, Тор, Капетан Америка, Волверин, Даредевил,Punisher и Сребрениот Сурфер, и тимови како Одмаздници, X-Men, Fantastic Four , Avengers и Чуварите на галаксијата,Defenders, вклучувајќи ги Doctor Doom,, Magneto,Ultron Doctor Octopus,Green Goblin,Red Skull,Локи,Thanos ,Venom,Mandarin,Galactus,Apocalypse. Повеќето измислен ликови на Марвел работат во една единствена реалност позната како Универзумот на Марвел, каде што повеќето локации ги одразуваат реалните места; многу главни ликови се засновани во Њујорк. === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Howard the Duck ''|| 1986 || Willard Huyck |- |'' The Punisher'' || 1989 || Марк Голдблат |- | ''Captain America ''|| 1990 || Албер Пјун |- | ''The Fantastic Four'' || 1994 || Oley Sassone |- | ''Blade'' || 1998 || Стивен Норингтон |- |'' X-Men'' || 2000|| Брајан Сингер |- |''Blade II'' || 2002 || Гилермо Дел Торо |- |''Spider-Man'' || 2002 || Сем Раими |- |'' Daredevil ''|| 2003 || Марк Стивен Џонсон |- |'' X2 ''|| 2003 || Брајан Сингер |- |'' Hulk ''|| 2003|| Анг Ли |- | ''The Punisher ''|| 2004 || Jonathan Hensleigh |- | ''Spider-Man 2'' || 2004 || Сем Раими |- | ''Blade: Trinity'' || 2004 || Дејвид С.Гојер |- | ''Elektra'' || 2005 || Роб Боуман |- |'' Fantastic Four'' || 2005 || Тим Стори |- | ''X-Men: The Last Stand'' || 2006 ||Brett Ratner |- | ''Ghost Rider'' || 2007 || Марк Стивен Џонсон |- | ''Spider-Man 3'' || 2007 || Сем Раими |- | ''Fantastic Four: Rise of the Silver Surfer ''|| 2007 || Тим Стори |- |'' Iron Man'' || 2008 || Џон Фавро |- | ''The Incredible Hulk'' || 2008 || Louis Leterrier |- |'' Punisher: War Zone'' || 2008 || Лекси Александар |- | ''X-Men Origins: Wolverine'' || 2009 || Гејвин Худ |- |'' Iron Man 2'' || 2010 || Џон Фавро |- | ''Thor'' || 2011 || Кенет Брана |- |'' X-Men: First Class'' || 2011 || Метју Вон |- | ''Captain America: The First Avenger '' || 2011 || Џо Џонстон |- |'' Ghost Rider: Spirit of Vengeance ''|| 2011 || Марк Неведин,Брајан Тејлор |- |''The Avengers ''|| 2012 || Joss Whedon |- | ''The Amazing Spider-Man''|| 2012 || Марк Веб |- |'' Iron Man 3'' || 2013|| Шејн Блек |- | ''The Wolverine'' || 2013 || Џејмс Манголд |- | ''Thor: The Dark World ''|| 2013 || Алан Тејлор |- | ''Captain America: The Winter Soldier ''|| 2014 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' The Amazing Spider-Man 2'' || 2014 || Марк Веб |- | ''X-Men: Days of Future Past ''|| 2014 || Брајан Сингер |- | ''Guardians of the Galaxy'' || 2014|| Џејмс Ган |- | ''Avengers: Age of Ultron'' ||2015 || Joss Whedon |- |'' Ant-Man'' || 2015|| Пејтон Рид |- |''Fantastic Four'' || 2015 || Џош Тренк |- |''Deadpool'' || 2016 || Тим Милер |- |'' Captain America: Civil War ''|| 2016 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' X-Men: Apocalypse ''|| 2016 || Брајан Сингер |- | ''Doctor Strange'' || 2016|| Скот Дериксон |- | ''Logan'' || 2017 || Џејмс Манголд |- |'' Guardians of the Galaxy Vol. 2'' || 2017|| Џејмс Ган |- |''Spider-Man: Homecoming'' || 2017 || Jon Watts |- |''Thor: Ragnarok'' || 2017 || Таика Ваитити |- |'' Black Panther ''|| 2018 || Рајан Коглер |- |'' Avengers: Infinity War ''|| 2018 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' Deadpool 2 ''|| 2018|| Дејвид Леич |- | ''Ant-Man and the Wasp ''|| 2018 || Пејтон Рид |- | ''Venom'' || 2018 || Рубен Флејшер |- | ''Captain Marvel'' || 2019 || Ана Боден,Рајан Флек |- | ''Avengers: Endgame'' || 2019 || Џо Русо,Ентони Русо |- | ''Dark Phoenix'' || 2019 || Симон Кинберг |- | ''Spider-Man: Far From Home'' || 2019 || Џон Ватс |- | ''The New Mutants'' || 2020 || Џош Буне |- | ''Black Widow'' || 2021|| Cate Shortland |- | '' Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings '' || 2021 || Destin Daniel Cretton |- | '' Venom: Let There Be Carnage '' || 2021 || Енди Серкис |- | ''The Eternals'' || 2021|| Chloé Zhao |- |'' Spider-Man: No Way Home'' || 2021|| Џон Ватс |- | ''Morbius'' || 2022 || Даниел Еспиноса |- | ''Doctor Strange in the Multiverse of Madness'' || 2022 || Скот Дериксон |- |'' Thor: Love and Thunder '' || 2022|| Таика Ваитити |- |'' Black Panther: Wakanda Forever'' || 2022|| Ryan Coogler |- | ''The Guardians of the Galaxy Holiday Special'' || 2022 || Џејмс Ган |- | ''Kraven the Hunter'' || 2023 || J. C. Chandor |- |'' Ant-Man and the Wasp: Quantumania '' || 2023|| Пејтон Рид |- |'' Guardians of the Galaxy Vol. 3'' || 2023|| Џејмс Ган |- | ''The Marvels '' || 2023 || Ниа ДаКоста |- | ''Madame Web '' || 2023 || S.J. Clarkson |- |''Fantastic Four '' || TBA || Џон Ватс |- |''Blade '' || TBA || Bassam Tariq |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''The Incredible Hulk'' || 1977-1982 |- |''Night Man'' || 1997-1999 |- | ''Mutant X ''|| 2001-2004 |- | ''Blade ''|| 2006 |- |'' Agents of S.H.I.E.L.D.'' || 2013-2020 |- | ''Jessica Jones ''|| 2015-2019 |- | ''Daredevil ''|| 2015-2018 |- | ''Agent Carter'' || 2015-2016 |- | ''Luke Cage ''|| 2016-2018 |- | ''The Punisher'' ||2017-2019 |- | ''Iron Fist'' || 2017-2018 |- | ''Runaways'' || 2017-2019 |- | ''The Defenders ''|| 2017 |- | ''The Gifted ''|| 2017-2019 |- |'' Inhumans'' || 2017 |- | ''Cloak & Dagger'' || 2018-2019 |- |'' Helstorm ''|| 2020 |- | ''WandaVision'' || 2021 |- | ''The Falcon and The Winter Soldier ''|| 2021 |- | ''Loki ''|| 2021 |- | ''Hawkeye ''|| 2021 |- | ''Moon Knight''|| 2022 |- | ''Ms. Marvel''|| 2022 |- | ''I Am Groot ''||2022 |- | ''She-Hulk: Attorney at Law ''|| 2022 |- | ''Secret Invasion ''|| 2023 |- | ''Ironheart ''|| 2023 |- | ''Armor Wars ''||TBA |- | ''Untitled Wakanda series ''||TBA |- | ''Agatha: House of Harkness ''||TBA |- | ''Echo ''||TBA |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Ultimate Avengers'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Ultimate Avengers 2''|| 2006|| Will Meugniot,Dick Sebast |- | ''The Invincible Iron Man'' || 2007 || Patrick Archibald,Џеј Олива |- | ''Doctor Strange: The Sorcerer Supreme'' || 2007 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Next Avengers: Heroes of Tomorrow'' || 2008 || Џеј Олива |- | ''Hulk Versus'' || 2009 || Сем Лиу,Франк Паур |- |'' Planet Hulk'' || 2010|| Сем Лиу |- | ''Thor: Tales of Asgard'' || 2011 || Сем Лиу |- |'' Iron Man and Hulk: Heroes United ''|| 2013 ||Eric Radomski, Leo Riley |- | ''Iron Man & Captain America: Heroes United'' || 2014 || Leo Riley |- | ''Marvel Super Hero Adventures: Frost Fight!'' || 2015 || Мич Шаер |- |''Hulk: Where Monsters Dwell ''|| 2016 || Мич Шаер |- |'' Marvel Rising: Secret Warriors''|| 2018 || Алфред Гимено |- |'' Spider-Man: Into the Spider-Verse''|| 2018 || Peter Ramsey, Bob Persichetti, Rodney Rothman |- |'' Spider-Man: Into the Spider-Verse 2''|| 2022 || Joaquim Dos Santos |- |} === Анимирани телевизиски серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Fantastic Four'' || 1967-1968 |- | ''Spider-Man ''|| 1967-1970 |- |'' The New Fantastic Four'' || 1978 |- | ''Spider-Woman'' || 1979–1980 |- | ''Spider-Man ''|| 1981–1982 |- | ''Spider-Man and His Amazing Friends'' || 1981–1983 |- | ''The Incredible Hulk'' || 1982–1983 |- |'' X-Men'' || 1992–1997 |- | ''Fantastic Four'' || 1994–1996 |- |'' Spider-Man''|| 1994–1998 |- | ''The Incredible Hulk'' || 1996–1997 |- |'' Silver Surfer'' || 1998 |- | ''Spider-Man Unlimited'' || 1999–2001 |- | ''The Avengers: United They Stand'' || 1999–2000 |- | ''X-Men: Evolution'' || 2000–2003 |- |'' Spider-Man: The New Animated Series'' ||2003 |- | ''Fantastic Four: World's Greatest Heroes ''|| 2006–2007 |- | ''The Spectacular Spider-Man ''|| 2008–2009 |- |'' Wolverine and the X-Men'' || 2009 |- | ''Iron Man: Armored Adventures'' || 2009–2012 |- | ''The Super Hero Squad Show'' || 2009–2011 |- | ''The Avengers: Earth's Mightiest Heroes'' || 2010–2013 |- | ''Marvel's Ultimate Spider-Man'' || 2012–2017 |- | ''Marvel's Avengers Assemble'' || 2013–2019 |- |'' Marvel's Hulk and the Agents of S.M.A.S.H. ''|| 2013–2015 |- | ''Marvel's Guardians of the Galaxy ''|| 2015–2019 |- | ''Marvel's Spider-Man ''|| 2017–2020 |- | ''What If...? ''|| 2021 |- | ''Spidey and His Amazing Friends ''|| 2021 |- |'' X-Men '97 '' ||2023 |- | ''Spider-Man: Freshman Year ''|| 2024 |- | ''Marvel Zombies ''|| 2024 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|Marvel Comics}} [[Категорија:Marvel Comics]] e9r6dowkp3qizgywbgyia2if21wj73g 4796029 4796028 2022-07-23T23:34:20Z NadyBarbieGirl 63459 /* Филмови */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за компанија |company_name =Marvel Comics |company_logo = [[Податотека:Marvel Logo.svg|200px]] |company_type = |company_slogan= |foundation = 1939, од [[Мартин Гудман]] |location = [[Њујорк (град)|Њујорк Сити]], [[Њујорк (град)|Њујорк]] |key_people = [[Стан Ли]] (Претседател и издавач)<br />[[Џон Ни]] (Потпретседател, |num_employees = |industry = [[Стрип]]ови,филмови |products = ''Видете [[список на Marvel Comics]]'' |revenue = |parent = |divisions = |homepage = }} '''Марвел комикс''' ([[Англиски јазик|англиски]]: ''Marvel Comics)'' — бренд име и примарен отпечаток на Marvel Worldwide Inc., порано Marvel Publishing, Inc. и Marvel Comics Group, издавач на американски стрипови филмови и сродни медиуми. Во 2009 година, компанијата „Волт Дизни" ја купи „Марвел ентертејнмент", матичната компанија на Марвел во светот. Марвел започна во 1939 како навремени стрипови, [2] и до 1951 генерално стана познат како Атлас Комикс. Ерата на Марвел започна во 1961 година, годината кога компанијата го лансираше The Fantastic Four и други суперхеројски титули создадени од Стив Дитко, Стен Ли, Џек Кирби и многу други. Марвел бил користен во текот на годините, но за време на неколку години се зацврстил како единствен бренд на компанијата. Марвел брои меѓу неговите ликови како добро познати суперхерои како Спајдермен, Хулк, Железниот Човек, Тор, Капетан Америка, Волверин, Даредевил,Punisher и Сребрениот Сурфер, и тимови како Одмаздници, X-Men, Fantastic Four , Avengers и Чуварите на галаксијата,Defenders, вклучувајќи ги Doctor Doom,, Magneto,Ultron Doctor Octopus,Green Goblin,Red Skull,Локи,Thanos ,Venom,Mandarin,Galactus,Apocalypse. Повеќето измислен ликови на Марвел работат во една единствена реалност позната како Универзумот на Марвел, каде што повеќето локации ги одразуваат реалните места; многу главни ликови се засновани во Њујорк. === Филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Howard the Duck ''|| 1986 || Willard Huyck |- |'' The Punisher'' || 1989 || Марк Голдблат |- | ''Captain America ''|| 1990 || Албер Пјун |- | ''The Fantastic Four'' || 1994 || Oley Sassone |- | ''Blade'' || 1998 || Стивен Норингтон |- |'' X-Men'' || 2000|| Брајан Сингер |- |''Blade II'' || 2002 || Гилермо Дел Торо |- |''Spider-Man'' || 2002 || Сем Раими |- |'' Daredevil ''|| 2003 || Марк Стивен Џонсон |- |'' X2 ''|| 2003 || Брајан Сингер |- |'' Hulk ''|| 2003|| Анг Ли |- | ''The Punisher ''|| 2004 || Jonathan Hensleigh |- | ''Spider-Man 2'' || 2004 || Сем Раими |- | ''Blade: Trinity'' || 2004 || Дејвид С.Гојер |- | ''Elektra'' || 2005 || Роб Боуман |- |'' Fantastic Four'' || 2005 || Тим Стори |- | ''X-Men: The Last Stand'' || 2006 ||Brett Ratner |- | ''Ghost Rider'' || 2007 || Марк Стивен Џонсон |- | ''Spider-Man 3'' || 2007 || Сем Раими |- | ''Fantastic Four: Rise of the Silver Surfer ''|| 2007 || Тим Стори |- |'' Iron Man'' || 2008 || Џон Фавро |- | ''The Incredible Hulk'' || 2008 || Louis Leterrier |- |'' Punisher: War Zone'' || 2008 || Лекси Александар |- | ''X-Men Origins: Wolverine'' || 2009 || Гејвин Худ |- |'' Iron Man 2'' || 2010 || Џон Фавро |- | ''Thor'' || 2011 || Кенет Брана |- |'' X-Men: First Class'' || 2011 || Метју Вон |- | ''Captain America: The First Avenger '' || 2011 || Џо Џонстон |- |'' Ghost Rider: Spirit of Vengeance ''|| 2011 || Марк Неведин,Брајан Тејлор |- |''The Avengers ''|| 2012 || Joss Whedon |- | ''The Amazing Spider-Man''|| 2012 || Марк Веб |- |'' Iron Man 3'' || 2013|| Шејн Блек |- | ''The Wolverine'' || 2013 || Џејмс Манголд |- | ''Thor: The Dark World ''|| 2013 || Алан Тејлор |- | ''Captain America: The Winter Soldier ''|| 2014 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' The Amazing Spider-Man 2'' || 2014 || Марк Веб |- | ''X-Men: Days of Future Past ''|| 2014 || Брајан Сингер |- | ''Guardians of the Galaxy'' || 2014|| Џејмс Ган |- | ''Avengers: Age of Ultron'' ||2015 || Joss Whedon |- |'' Ant-Man'' || 2015|| Пејтон Рид |- |''Fantastic Four'' || 2015 || Џош Тренк |- |''Deadpool'' || 2016 || Тим Милер |- |'' Captain America: Civil War ''|| 2016 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' X-Men: Apocalypse ''|| 2016 || Брајан Сингер |- | ''Doctor Strange'' || 2016|| Скот Дериксон |- | ''Logan'' || 2017 || Џејмс Манголд |- |'' Guardians of the Galaxy Vol. 2'' || 2017|| Џејмс Ган |- |''Spider-Man: Homecoming'' || 2017 || Jon Watts |- |''Thor: Ragnarok'' || 2017 || Таика Ваитити |- |'' Black Panther ''|| 2018 || Рајан Коглер |- |'' Avengers: Infinity War ''|| 2018 || Џо Русо,Ентони Русо |- |'' Deadpool 2 ''|| 2018|| Дејвид Леич |- | ''Ant-Man and the Wasp ''|| 2018 || Пејтон Рид |- | ''Venom'' || 2018 || Рубен Флејшер |- | ''Captain Marvel'' || 2019 || Ана Боден,Рајан Флек |- | ''Avengers: Endgame'' || 2019 || Џо Русо,Ентони Русо |- | ''Dark Phoenix'' || 2019 || Симон Кинберг |- | ''Spider-Man: Far From Home'' || 2019 || Џон Ватс |- | ''The New Mutants'' || 2020 || Џош Буне |- | ''Black Widow'' || 2021|| Cate Shortland |- | '' Shang-Chi and the Legend of the Ten Rings '' || 2021 || Destin Daniel Cretton |- | '' Venom: Let There Be Carnage '' || 2021 || Енди Серкис |- | ''The Eternals'' || 2021|| Chloé Zhao |- |'' Spider-Man: No Way Home'' || 2021|| Џон Ватс |- | ''Morbius'' || 2022 || Даниел Еспиноса |- | ''Doctor Strange in the Multiverse of Madness'' || 2022 || Скот Дериксон |- |'' Thor: Love and Thunder '' || 2022|| Таика Ваитити |- |'' Black Panther: Wakanda Forever'' || 2022|| Ryan Coogler |- | ''The Guardians of the Galaxy Holiday Special'' || 2022 || Џејмс Ган |- | ''Kraven the Hunter'' || 2023 || J. C. Chandor |- |'' Ant-Man and the Wasp: Quantumania '' || 2023|| Пејтон Рид |- |'' Guardians of the Galaxy Vol. 3'' || 2023|| Џејмс Ган |- | ''The Marvels '' || 2023 || Ниа ДаКоста |- | ''Madame Web '' || 2023 || S.J. Clarkson |- |''Fantastic Four '' || TBA || Џон Ватс |- | '' Venom 3 '' || TBA || Енди Серкис |- |''Blade '' || TBA || Bassam Tariq |} === Тв серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''The Incredible Hulk'' || 1977-1982 |- |''Night Man'' || 1997-1999 |- | ''Mutant X ''|| 2001-2004 |- | ''Blade ''|| 2006 |- |'' Agents of S.H.I.E.L.D.'' || 2013-2020 |- | ''Jessica Jones ''|| 2015-2019 |- | ''Daredevil ''|| 2015-2018 |- | ''Agent Carter'' || 2015-2016 |- | ''Luke Cage ''|| 2016-2018 |- | ''The Punisher'' ||2017-2019 |- | ''Iron Fist'' || 2017-2018 |- | ''Runaways'' || 2017-2019 |- | ''The Defenders ''|| 2017 |- | ''The Gifted ''|| 2017-2019 |- |'' Inhumans'' || 2017 |- | ''Cloak & Dagger'' || 2018-2019 |- |'' Helstorm ''|| 2020 |- | ''WandaVision'' || 2021 |- | ''The Falcon and The Winter Soldier ''|| 2021 |- | ''Loki ''|| 2021 |- | ''Hawkeye ''|| 2021 |- | ''Moon Knight''|| 2022 |- | ''Ms. Marvel''|| 2022 |- | ''I Am Groot ''||2022 |- | ''She-Hulk: Attorney at Law ''|| 2022 |- | ''Secret Invasion ''|| 2023 |- | ''Ironheart ''|| 2023 |- | ''Armor Wars ''||TBA |- | ''Untitled Wakanda series ''||TBA |- | ''Agatha: House of Harkness ''||TBA |- | ''Echo ''||TBA |} === Анимирани филмови === {| class="wikitable" |- ! Филм !! Година !! Режисер |- | ''Ultimate Avengers'' || 2006 || Курт Геда |- | ''Ultimate Avengers 2''|| 2006|| Will Meugniot,Dick Sebast |- | ''The Invincible Iron Man'' || 2007 || Patrick Archibald,Џеј Олива |- | ''Doctor Strange: The Sorcerer Supreme'' || 2007 || Сем Лиу, Seung Eun Kim,Брендон Виетти |- | ''Next Avengers: Heroes of Tomorrow'' || 2008 || Џеј Олива |- | ''Hulk Versus'' || 2009 || Сем Лиу,Франк Паур |- |'' Planet Hulk'' || 2010|| Сем Лиу |- | ''Thor: Tales of Asgard'' || 2011 || Сем Лиу |- |'' Iron Man and Hulk: Heroes United ''|| 2013 ||Eric Radomski, Leo Riley |- | ''Iron Man & Captain America: Heroes United'' || 2014 || Leo Riley |- | ''Marvel Super Hero Adventures: Frost Fight!'' || 2015 || Мич Шаер |- |''Hulk: Where Monsters Dwell ''|| 2016 || Мич Шаер |- |'' Marvel Rising: Secret Warriors''|| 2018 || Алфред Гимено |- |'' Spider-Man: Into the Spider-Verse''|| 2018 || Peter Ramsey, Bob Persichetti, Rodney Rothman |- |'' Spider-Man: Into the Spider-Verse 2''|| 2022 || Joaquim Dos Santos |- |} === Анимирани телевизиски серии === {| class="wikitable" |- ! Серија !! Година |- | ''Fantastic Four'' || 1967-1968 |- | ''Spider-Man ''|| 1967-1970 |- |'' The New Fantastic Four'' || 1978 |- | ''Spider-Woman'' || 1979–1980 |- | ''Spider-Man ''|| 1981–1982 |- | ''Spider-Man and His Amazing Friends'' || 1981–1983 |- | ''The Incredible Hulk'' || 1982–1983 |- |'' X-Men'' || 1992–1997 |- | ''Fantastic Four'' || 1994–1996 |- |'' Spider-Man''|| 1994–1998 |- | ''The Incredible Hulk'' || 1996–1997 |- |'' Silver Surfer'' || 1998 |- | ''Spider-Man Unlimited'' || 1999–2001 |- | ''The Avengers: United They Stand'' || 1999–2000 |- | ''X-Men: Evolution'' || 2000–2003 |- |'' Spider-Man: The New Animated Series'' ||2003 |- | ''Fantastic Four: World's Greatest Heroes ''|| 2006–2007 |- | ''The Spectacular Spider-Man ''|| 2008–2009 |- |'' Wolverine and the X-Men'' || 2009 |- | ''Iron Man: Armored Adventures'' || 2009–2012 |- | ''The Super Hero Squad Show'' || 2009–2011 |- | ''The Avengers: Earth's Mightiest Heroes'' || 2010–2013 |- | ''Marvel's Ultimate Spider-Man'' || 2012–2017 |- | ''Marvel's Avengers Assemble'' || 2013–2019 |- |'' Marvel's Hulk and the Agents of S.M.A.S.H. ''|| 2013–2015 |- | ''Marvel's Guardians of the Galaxy ''|| 2015–2019 |- | ''Marvel's Spider-Man ''|| 2017–2020 |- | ''What If...? ''|| 2021 |- | ''Spidey and His Amazing Friends ''|| 2021 |- |'' X-Men '97 '' ||2023 |- | ''Spider-Man: Freshman Year ''|| 2024 |- | ''Marvel Zombies ''|| 2024 |} == Наводи == {{reflist}} {{компанија-никулец}} {{Ризница-врска|Marvel Comics}} [[Категорија:Marvel Comics]] l0sjlouxietrd9oo1o22w046fj7vqho 0 1234756 4795916 4794614 2022-07-23T19:40:39Z Carshalton 30527 wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Душан Влаховиќ | image = [[Податотека:Dusan Vlahovic.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.90}} | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|2000|1|28}} | cityofbirth = {{роден во|Белград|}} | countryofbirth = [[Србија]] | nationality = {{flagsport|SRB}} [[Србија]] | position = [[Напад (фудбал)|напаѓач]] | currentclub = {{Fb team Juventus}} | clubnumber = 9 | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team OFK Belgrad}} | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Partizan}} | years1 = 2016–2018 | caps1 = 21 | goals1 = 1 | clubs1 = {{Fb team Partizan}} | years2 = 2018–2022 | caps2 = 98 | goals2 = 44 | clubs2 = {{Fb team Fiorentina}} | years3 = 2022– | caps3 = 14 | goals3 = 7 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | nationalyears1 = 2015 | nationalcaps1 = 5 | nationalgoals1 = 3 | nationalteam1 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 15 години|Србија 15]] | nationalyears2 = 2015 | nationalcaps2 = 3 | nationalgoals2 = 1 | nationalteam2 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 16 години|Србија 16]] | nationalyears3 = 2016-2019 | nationalcaps3 = 11 | nationalgoals3 = 6 | nationalteam3 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 19 години|Србија 19]] | nationalyears4 = 2019 | nationalcaps4 = 4 | nationalgoals4 = 1 | nationalteam4 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 21 година|Србија 21]] | nationalyears5 = 2019- | nationalcaps5 = 14 | nationalgoals5 = 7 | nationalteam5 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Душан Влаховиќ''' (роден на [[28 јануари]] [[2000]], во [[Белград]]) — [[Срби|српски]] [[фудбалер]], [[Напад (фудбал)|напаѓач]] на [[ФК Јувентус|Јувентус]] и на [[Фудбалска репрезентација на Србија|српската репрезентацијата]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/130072-vlahovic-dusan|title=Vlahović Dušan|website=FK Partizan official website|language=sr|date=21 February 2016|accessdate=21 February 2016|archive-date=2017-07-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20170716003346/http://www.sr.partizan.rs/130072-vlahovic-dusan/|url-status=dead}}</ref> == Клупска кариера == ===Партизан=== Влаховиќ започнал да игра фудбал во фудбалската школа Алтина од [[Земун]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/upoznajte-novog-ibrahimovica-dusan-vlahovic-partizanova-haubica-iz-zemuna-video/106254|title=Upoznajte novog Ibrahimovića: Dušan Vlahović – Partizanova haubica iz Zemuna! (VIDEO)|website=mozzartsport.com |date=23 мај 2015|accessdate= 5 декември 2019}}</ref> Потоа тој поминал три месеци во [[ОФК Белград]], а одиграл и еден натпревар за јуниорите на [[ФК Црвена Ѕвезда|Црвена ѕвезда]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/ofk-beograd-i-dinamo-u-finalu-turnira-prijateljstva/78940|title=OFK Beograd i Dinamo u finalu Turnira prijateljstva|website=mozzartsport.com |date=20 јуни 2014|accessdate=5 декември 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.zurnal.rs/fudbal/partizan/34482/partizanov-biser-vlahovic-tata-je-odlucio-da-odigram-jednu-utakmicu-za-zvezdu|script-title=sr:Партизанов бисер Влаховић: Тата је одлучио да одиграм једну утакмицу за Звезду|website=[[Sportski žurnal]]|date=21 мај 2016|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Во летото 2014 година дошол во [[ФК Партизан|Партизан]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://web.archive.org/web/20160208094827/https://www.butasport.rs/fudbal/dusan-vlahovic-za-butasport-rs-ponosno-nosim-partizanov-grb-na-srcu/|title=Dušan Vlahović za BUTASPORT.RS: Ponosno nosim Partizanov grb na srcu|website=butasport.rs |date=3 февруари 2016|accessdate= 5 декември 2019}}</ref> Својот прв професионален договор со Партизан го потпишал во февруари 2015, на само 15 години.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/jedinstven-slucaj-u-istoriji-partizana-dusan-vlahovic-najmladji-profesionalac-u-humskoj-1/97160|title=Jedinstven slučaj u istoriji Partizana: Dušan Vlahović najmlađi profesionalac u Humskoj 1|website=mozzartsport.com|date=14 February 2015|accessdate=21 February 2016}}</ref> На почетокот на 2016 година, Влаховиќ бил приклучен во првиот тим на Партизан под водство на тренерот [[Иван Томиќ]] и го зел дресот со број 9.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://mondo.rs/a874851/Sport/Fudbal/Dusan-Vlahovic-najmladja-devetka-Partizana-Veljko-Birmancevic-prvi-ugovor.html|title=Nova "devetka" Partizana - najmlađa do sada!|website=mondo.rs|date=12 February 2016|accessdate=21 February 2016}}</ref> Своето деби во првиот тим на Партизан го имал на 21 февруари 2016, во првенствениот натпревар против ОФК Белград. Тој се појавил во игра во 70-тата минута на местото на [[Исмаел Беко Фофана|Исмаел Фофана]], и така со 16 години и 24 дена станал најмладиот дебитант во историјата на клубот.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.sportske.net/vest/domaci-fudbal/vlahovic-usao-u-istoriju-partizana-254037.html|title=Vlahović ušao u istoriju Partizana!|website=sportske.net|date=21 February 2016|accessdate=21 February 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/vlahovic-za-istoriju/128430|title=Vlahović za istoriju|website=mozzartsport.com|date=21 февруари 2016|accessdate=21 февруари 2016}}</ref> Во следното коло, Влаховиќ добил шанса да заигра и во [[Вечно дерби (Србија)|вечното дерби]], влегувајќи од клупата во 53-тата минута на местото на [[Валери Божинов]] па така станал најмладиот дебитант во натпреварите од вечното дерби, престигнувајќи го рекордот кој претходно го држел [[Лука Јовиќ]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/nikad-niko-mladji-u-vecitom-derbiju/128950|title=Nikad niko mlađi u večitom derbiju...|website=mozzartsport.com|language=sr|date=27 февруари 2016|accessdate=27 февруари 2016}}</ref> Својот прв гол во дресот на Партизан го постигнал на 2 априла 2016, во првенствената победа на домашен терен над [[ФК Радник Сурдулица|Радник Сурдулица]] со што станал најмладиот стрелец на гол во историјата на клубот (со 16 години, два месеци и пет дена).<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/decak-je-postao-muskarac-video/131781|title=Dečak je postao muškarac! (VIDEO)|website=mozzartsport.com|date=2 април 2016|accessdate=2 април 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/135487-135487/|title=Partizan – Radnik 3:2 (0:2)|website=partizan.rs|date=2 април 2016|accessdate=5 декември 2019|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205035104/http://www.sr.partizan.rs/135487-135487/|url-status=dead}}</ref> Исто така постигнал гол и во полуфиналето на [[Фудбалски куп на Србија|Купот на Србија]], на гостувањето против [[ФК Спартак Суботица|Спартак Суботица]] кога Партизан победил со 0-3.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/136850-spartak-partizan-3/|title=Spartak – Partizan 0:3 (0:1)|website=partizan.rs|date=20 април 2016|accessdate=22 април 2016|archive-date=2019-04-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20190413122454/http://www.sr.partizan.rs/136850-spartak-partizan-3/|url-status=dead}}</ref> Во финалето на купот против [[ФК Јавор Ивањица|Јавор Ивањица]], во кое Партизан победил со 2-0, Влаховиќ повторно бил стрелец и го освоил својот прв трофеј во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/uzivo-ilic-od-prvog-minuta-u-borbi-za-trofej-drazic-sam-u-napadu-javora/135208|title=KRAJ: Partizan - Javor 2:0, Vlahović zagrlio trofej (VIDEO)|website=mozzartsport.com|date=11 мај 2016|accessdate=12 мај 2016}}</ref> Дебито во европските натпреварувања, Влаховиќ го имал на 21 јули 2016, во реванш натпреварот од 2. коло на квалификациите за [[УЕФА Лига Европа 2016-2017|Лигата на Европа]] против [[ФК Заглебје Лубин|Заглебје]] во Полска.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/143421-partizan-zaglebie-lubin-00|title=Zaglebie Lubin – Partizan 0:0|website=partizan.rs|date=21 July 2016|accessdate=2 August 2016|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205035239/http://www.sr.partizan.rs/143421-partizan-zaglebie-lubin-00/|url-status=dead}}</ref> Партизан бил елиминиран по изведување на пенали, па во остатокот од сезоната Влаховиќ играл само во домашните натпреварувања. Во второто коло од [[Суперлига на Србија 2016-2017|српското првенство]], во натпреварот против [[ФК Напредак Крушевац|Напредак]] на гости, Влаховиќ за првпат заиграл за Партизан као стартер.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.zurnal.rs/fudbal/partizan/37570/vlahovic-starter-za-partizan-prvi-put-u-karijeri-u-20-mecu| title= Влаховић стартер за Партизан први пут у каријери у 20. мечу|website=[[Sportski žurnal]]|date=4 август 2016|accessdate=2 септември 2016}}</ref> Вкупно во сезоната 2016-2017 одиграл девет натпревари (без постигнат гол), помагајќи им на црно-белите да ја освојат двојната круна.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.transfermarkt.com/dusan-vlahovic/profil/spieler/357498| title= Dusan Vlahovic |website=transfermarkt.com |accessdate=5 декември 2019}}</ref> ===Фјорентина=== Во јуни 2017 година, италијанската [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] официјално објавила дека го купила Влаховиќ од Партизан. Сепак, клубот од [[Фиренца]] навел во соопштението дека Влаховиќ нема да се приклучи веднаш во клубот, туку после 28 јанаури 2018 кога ќе наполни 18 години.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/posle-milenkovica-i-dusan-vlahovic-u-firenci/263759| title= Posle Milenkovića i Dušan Vlahović u Firenci! |website=mozzartsport.com|date=23 јуни 2017|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Официјалната промоција во Фјорентини, Влаховиќ ја имал на 22 февруари 2018 године, а право на настап за клубот од 1 јули 2018.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/vlahovic-dobio-broj-18-u-firenci-navijaci-ocekuju-kombinaciju-batistute-i-tonija/287782| title= Vlahović dobio broj 18 u Firenci: Navijači očekuju kombinaciju Batistute i Tonija! |website=mozzartsport.com|date=22 февруари 2018|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Во летото 2018, Влаховиќ и официјално и се приклучил на Фјорентина. Своето деби за ''виола'' го имал на 25 септември 2018, во 6. коло од [[Серија А 2018-2019|Серија А]], кога влегол во игра од клупата за резерви на местото на [[Марко Бенаси]] во 84-тата минута од натпреварот во кој неговиот тим бил поразен со 2-1 на гостувањето кај [[ФК Интер|Интер]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mondo.rs/Sport/Fudbal/a1134640/Inter-Fiorentina-2-1-debi-prvi-mec-Dusana-Vlahovica.html| title= VAR na strani Intera, Vlahović debitovao na "Meaci" |website=mondo.rs|date=25 септември 2018|accessdate=5 декември 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraf.rs/sport/2994328-vlahovic-debitovao-na-meaci-inter-po-navici-pobeda-u-samoj-zavrsnici| title= Vlahović debitovao na "Meaci", Inter po navici - pobeda u završnici! |website=telegraf.rs|date=26 септември 2018|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Така тој станал првиот играч роден во 2000 година или подоцна кој заиграл за Фјорентина во историјата на тосканците.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.calciomercato.com/news/l-esordio-quasi-da-sogno-di-vlahovic-con-la-fiorentina-e-il-prim-22053|title=L'esordio (quasi) da sogno di Vlahovic con la Fiorentina: è il primo '00 viola|date=26 септември 2018|accessdate=7 април 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.canteraviola.com/vlahovic-il-primo-classe-2000-della-fiorentina-un-esordio-alla-mlakar/|title=Vlahovic, il primo classe 2000 della Fiorentina. Un esordio... alla Mlakar|date=2018-09-26|accessdate=2019-04-07}}</ref> Сезоната 2018-2019 ја завршил со вкупно 10 настапи за Фјорентина (сите во Серија А), а во текот на сезоната покрај за првиот тим играл и за примавера тимот на Фјорентина каде имал неколку блескави настапи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/kad-igra-sa-vrsnjacima-radi-sta-hoce-vlahovicevih-19-na-19-video/329190|title=Kad igra sa vršnjacima radi šta hoće – Vlahovićevih 19 na 19 (VIDEO)|website=mozzartsport.com|date=6 јуни 2019|accessdate=5 декември 2019|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205035623/https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/kad-igra-sa-vrsnjacima-radi-sta-hoce-vlahovicevih-19-na-19-video/329190|url-status=dead}}</ref> На почетокот на [[ФК Фјорентина сезона 2019-2020|сезоната 2019-2020]], Влаховиќ ги постигнал својте први голови (два) во дресот на Фјорентина на 18 август 2019 во победата со 3-1 над [[ФК Монца|Монца]] во [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]]. Тој влегол во игра во 74-тата минута при водство на Монца од 1-0 и со два гола во 80-тата и 86-тата минута и асистенција за третиот кој го постигнал [[Федерико Кјеза]] го свртел резултатот и и овозможил на Фјорентина да мине во следната рунда.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/kakav-mec-dusana-vlahovica-berluskoni-i-galijani-ce-ga-sanjati-veceras-video/335312| title= Kakav meč Dušana Vlahovića! Berluskoni i Galijani će ga sanjati večeras... (VIDEO) |website=mozzartsport.com|date=18 август 2019|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Својте први голови во [[Серија А]] ги постигнал на 10 ноември 2019 во поразот со 5-2 на гостувањето кај {{Fb team (N) Cagliari}}.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.espreso.rs/sport/fudbal/465293/italija-upoznala-vlahovica-srbin-postigao-prva-2-gola-u-seriji-a-u-teskom-porazu-fiorentine| title= ITALIJA UPOZNALA VLAHOVIĆA: Srbin postigao prva 2 gola u Seriji A u teškom porazu Fiorentine! |website=espreso.rs|date=10 ноември 2019|accessdate=5 декември 2019}}</ref> На 15 декември 2019, Влаховиќ повторно бил стрелец влегувајќи од клупата, постигнувајќи го изедначувачкиот гол за Фјорентина по една соло акција во 92-рата минута од натпреварот против Интер на [[Стадион Артемио Франки|Артемио Франки]] што завршил 1-1.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/golcina-vlahovica-u-92-minutu-ostavila-inter-u-neverici-i-vratila-juve-na-celo-video/345230 | title= Golčina Vlahovića u 92. minutu ostavila Inter u neverici i vratila Juve na čelo! (VIDEO) |website=mozzartsport.com|date=15 декември 2019|accessdate=17 декември 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraf.rs/sport/fudbal/3132490-vlahovic-oteo-interu-pobedu-u-nadoknadi-bivsi-igrac-partizana-bombom-pocepao-mrezu | title= Vlahović oteo Interu pobedu u nadoknadi: Bivši igrač Partizana "bombom" pocepao mrežu |website=telegraf.rs |date=15 декември 2019|accessdate=17 декември 2019}}</ref> Сезоната ја завршил со 6 гола во 30 настапи во првенството. Во сезоната 2020-2021, Влаховиќ го зел дресот со број девет, и нашол се повеќе простор играјќи како стартер, особено по доаѓањето на [[Чезаре Прандели]] на кормилото на клубот од Фиренца.<ref>{{Cite web|url=https://corrieredellosport.it/news/calcio/serie-a/fiorentina/2021/02/19-79300990/fiorentina_prandelli_vlahovic_crescera_ancora_bene_castrovilli-eysseric_|title=Fiorentina, Prandelli: "Vlahovic crescerà ancora. Bene Castrovilli-Eysseric"|access-date=13 март 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/sport/calcio/2021/01/12/prandelli-vlahovic-pochi-hanno-bruciato-le-tappe-cosi_5da4d3ca-bc9d-471a-bcc6-ff9817afb9f3.html|title=Prandelli, Vlahovic? Pochi hanno bruciato le tappe così|date=12 јануари 2021|access-date=13 март 2021}}</ref> На 22 декември 2020, тој го постигнал првиот гол по само три минути игра придонесувајќи за убедливиот успех во [[Торино]] против {{Fb team (N) Juventus}} (0-3), што значело прва победа на „виолетовите“ во домот на нивниот голем ривал после 12 години од последниот ваков успех.<ref>{{Cite web|url=https://tuttosport.com/news/calcio/serie-a/juventus/2020/12/22-77570925/la_juve_crolla_in_casa_con_la_fiorentina|title=Juve-Fiorentina 0-3: Pirlo crolla allo Stadium|access-date=13 март 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2020/12/23/fiorentina-vittoria-juventus-2008-giocatori|title=La Fiorentina batte la Juve a Torino come nel 2008: che fine hanno fatto quei giocatori?|date=23 декември 2020|access-date=13 март 2021}}</ref> На 13 март 2021, тој го постигнал својот прв [[хет-трик]] во кариерата (станувајќи петти српски играч кој успеал тоа да го направи во Серија А), во првенствениот натпревар против {{Fb team (N) Benevento}} (1-4).<ref>{{cite web|url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Benevento/13-03-2021/benevento-fiorentina-vlahovic-tripletta-show-prandelli-respira-4001451759450.shtml|title=Vlahovic, tripletta da urlo: la Fiorentina respira, il Benevento si sveglia tardi|date=13 март 2021}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/benevento/serie-a-benevento-fiorentina-1-4-vlahovic-fa-respirare-la-viola_29764882-202102k.shtml|title=Serie A: Benevento-Fiorentina 1-4, Vlahovic fa respirare la Viola|access-date=14 март 2021}}</ref> Како сезоната се ближела кон самиот крај така растела формата на Влаховиќ; на 11 април напаѓачот постигнал два гола во поразот на неговата екипа на домашен терен од {{Fb team (N) Atalanta}} (2-3), а на 25 истиот месец повторно бил стрелец против Јувентус реализирајќи пенал со паненка.<ref>{{cite web|url=https://sportski.mk/%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B0-%D0%B3%D0%BE-%D1%81%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D1%82-%D0%B3%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%BD/|title=Затоа го сакаат гигантите: Неверојатна „паненка“ на Влаховиќ🎥|date=25 април 2021|access-date=23 јули 2022}}</ref> Во мај, последниот месец од сезоната, Влаховиќ постигнал два гола во ремито 3-3 на гостувањето кај {{Fb team (N) Bologna}} и уште два гола во победата со 2-0 на домашен терен против {{Fb team (N) Lazio}}. Сепак и покрај одличната сезона на србинот кој постигнал 21 гол во првенството, Фјорентина имала уште една во низа разочарувачки сезони завршувајќи на 13-тото место ===Јувентус=== На 28 јануари 2022, Влаховиќ потпишал за {{Fb team (N) Juventus}} за 70 милиони евра (плус 10 милиони евра во бонуси).<ref>{{cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/vlahovic-e-bianconero|title=Vlahovic è bianconero!|date=28 јануари 2022|access-date=28 јануари 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.acffiorentina.com/it/news/tutte/prima-squadra-maschile/2022-01-28/vlahovic-ceduto-alla-juventus|title=Vlahovic ceduto alla Juventus||date=28 јануари 2022|access-date=28 јануари 2022}}</ref> ==Репрезентативна кариера== ==Статистика== ===Клупска статистика=== ''Статистиката е ажурирана на 15 декември 2019''. {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- || 2015-2016 || rowspan=2|{{flagsport|SRB}} {{Fb team (N) Partizan}} || [[Суперлига на Србија 2015-2016|СЛ]] || 14 || 1 || [[Фудбалски куп на Србија 2015-2016|КС]] || 4 || 2 || - || - || - || - || - || - || 18 || 3 |- || 2016-2017 || [[Суперлига на Србија 2016-2017|СЛ]] || 7 || 0 || [[Фудбалски куп на Србија 2016-2017|КС]] || 1 || 0 || [[УЕФА Лига Европа 2016-2017|ЛЕ]] || 1 || 0 || - || - || - || 9 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Партизан || 21 || 1 || || 5 || 2 || || 1 || 0 || || - || - || 27 || 3 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2018-2019|2018-2019]] || rowspan=4|{{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Fiorentina}} || [[Серија А 2018-2019|А]] || 10 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 10 || 0 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 30 || 6 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 4 || 2 || - || - || - || - || - || - || 34 || 8 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2020-2021|2020-2021]] || [[Серија А 2020-2021|А]] || 37 || 21 || [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|КИ]] || 3 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 21 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2021-2022|2021-јан. 2022]] || [[Серија А 2021-2022|А]] || 21 || 17 || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|КИ]] || 3 || 3 || - || - || - || - || - || - || 24 || 20 |- ! colspan="3" |Вкупно Фјорентина || 98 || 44 || || 10 || 5 || || - || - || || - || - || 108 || 49 |- || [[ФК Јувентус сезона 2021-2022|јан.-јун. 2022]] || {{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Juventus}} || [[Серија А 2021-2022|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2021-2022|ЛШ]] || 0 || 0 || [[Суперкуп на Италија 2021|СИ]] || - || - || 0 || 0 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариерата || 119 || 45 || || 15 || 7 || || 1 || 0 || || - || - || 135 || 52 |} ==Титули== ===={{flagsport|SRB}} Партизан==== * '''[[Суперлига на Србија]]''' : 1 : 2016–2017 * '''[[Фудбалски куп на Србија|Куп на Србија]]''' : 2 : 2015–2016, 2016-2017 == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Србија |image3=Flag of Serbia.svg }} * [https://us.soccerway.com/players/duan-vlahovi/436316/ Душан Влаховиќ на soccerway] * [https://www.transfermarkt.com/dusan-vlahovic/profil/spieler/357498 Душан Влаховиќ на transfermakt] * [https://www.whoscored.com/Players/315369/Show/Dusan-Vlahovic Душан Влаховиќ на whoscored] * [https://www.espn.com/soccer/player/_/id/235677/dusan-vlahovic Душан Влаховиќ на espn] {{Состав на ФК Јувентус}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Влаховиќ, Душан}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Партизан]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Фјорентина]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] sqn0lke6nci7zrqucsa0kcypz165lpi 4795918 4795916 2022-07-23T19:44:40Z Carshalton 30527 /* Фјорентина */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Душан Влаховиќ | image = [[Податотека:Dusan Vlahovic.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.90}} | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|2000|1|28}} | cityofbirth = {{роден во|Белград|}} | countryofbirth = [[Србија]] | nationality = {{flagsport|SRB}} [[Србија]] | position = [[Напад (фудбал)|напаѓач]] | currentclub = {{Fb team Juventus}} | clubnumber = 9 | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team OFK Belgrad}} | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Partizan}} | years1 = 2016–2018 | caps1 = 21 | goals1 = 1 | clubs1 = {{Fb team Partizan}} | years2 = 2018–2022 | caps2 = 98 | goals2 = 44 | clubs2 = {{Fb team Fiorentina}} | years3 = 2022– | caps3 = 14 | goals3 = 7 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | nationalyears1 = 2015 | nationalcaps1 = 5 | nationalgoals1 = 3 | nationalteam1 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 15 години|Србија 15]] | nationalyears2 = 2015 | nationalcaps2 = 3 | nationalgoals2 = 1 | nationalteam2 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 16 години|Србија 16]] | nationalyears3 = 2016-2019 | nationalcaps3 = 11 | nationalgoals3 = 6 | nationalteam3 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 19 години|Србија 19]] | nationalyears4 = 2019 | nationalcaps4 = 4 | nationalgoals4 = 1 | nationalteam4 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 21 година|Србија 21]] | nationalyears5 = 2019- | nationalcaps5 = 14 | nationalgoals5 = 7 | nationalteam5 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Душан Влаховиќ''' (роден на [[28 јануари]] [[2000]], во [[Белград]]) — [[Срби|српски]] [[фудбалер]], [[Напад (фудбал)|напаѓач]] на [[ФК Јувентус|Јувентус]] и на [[Фудбалска репрезентација на Србија|српската репрезентацијата]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/130072-vlahovic-dusan|title=Vlahović Dušan|website=FK Partizan official website|language=sr|date=21 February 2016|accessdate=21 February 2016|archive-date=2017-07-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20170716003346/http://www.sr.partizan.rs/130072-vlahovic-dusan/|url-status=dead}}</ref> == Клупска кариера == ===Партизан=== Влаховиќ започнал да игра фудбал во фудбалската школа Алтина од [[Земун]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/upoznajte-novog-ibrahimovica-dusan-vlahovic-partizanova-haubica-iz-zemuna-video/106254|title=Upoznajte novog Ibrahimovića: Dušan Vlahović – Partizanova haubica iz Zemuna! (VIDEO)|website=mozzartsport.com |date=23 мај 2015|accessdate= 5 декември 2019}}</ref> Потоа тој поминал три месеци во [[ОФК Белград]], а одиграл и еден натпревар за јуниорите на [[ФК Црвена Ѕвезда|Црвена ѕвезда]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/ofk-beograd-i-dinamo-u-finalu-turnira-prijateljstva/78940|title=OFK Beograd i Dinamo u finalu Turnira prijateljstva|website=mozzartsport.com |date=20 јуни 2014|accessdate=5 декември 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.zurnal.rs/fudbal/partizan/34482/partizanov-biser-vlahovic-tata-je-odlucio-da-odigram-jednu-utakmicu-za-zvezdu|script-title=sr:Партизанов бисер Влаховић: Тата је одлучио да одиграм једну утакмицу за Звезду|website=[[Sportski žurnal]]|date=21 мај 2016|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Во летото 2014 година дошол во [[ФК Партизан|Партизан]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://web.archive.org/web/20160208094827/https://www.butasport.rs/fudbal/dusan-vlahovic-za-butasport-rs-ponosno-nosim-partizanov-grb-na-srcu/|title=Dušan Vlahović za BUTASPORT.RS: Ponosno nosim Partizanov grb na srcu|website=butasport.rs |date=3 февруари 2016|accessdate= 5 декември 2019}}</ref> Својот прв професионален договор со Партизан го потпишал во февруари 2015, на само 15 години.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/jedinstven-slucaj-u-istoriji-partizana-dusan-vlahovic-najmladji-profesionalac-u-humskoj-1/97160|title=Jedinstven slučaj u istoriji Partizana: Dušan Vlahović najmlađi profesionalac u Humskoj 1|website=mozzartsport.com|date=14 February 2015|accessdate=21 February 2016}}</ref> На почетокот на 2016 година, Влаховиќ бил приклучен во првиот тим на Партизан под водство на тренерот [[Иван Томиќ]] и го зел дресот со број 9.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://mondo.rs/a874851/Sport/Fudbal/Dusan-Vlahovic-najmladja-devetka-Partizana-Veljko-Birmancevic-prvi-ugovor.html|title=Nova "devetka" Partizana - najmlađa do sada!|website=mondo.rs|date=12 February 2016|accessdate=21 February 2016}}</ref> Своето деби во првиот тим на Партизан го имал на 21 февруари 2016, во првенствениот натпревар против ОФК Белград. Тој се појавил во игра во 70-тата минута на местото на [[Исмаел Беко Фофана|Исмаел Фофана]], и така со 16 години и 24 дена станал најмладиот дебитант во историјата на клубот.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.sportske.net/vest/domaci-fudbal/vlahovic-usao-u-istoriju-partizana-254037.html|title=Vlahović ušao u istoriju Partizana!|website=sportske.net|date=21 February 2016|accessdate=21 February 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/vlahovic-za-istoriju/128430|title=Vlahović za istoriju|website=mozzartsport.com|date=21 февруари 2016|accessdate=21 февруари 2016}}</ref> Во следното коло, Влаховиќ добил шанса да заигра и во [[Вечно дерби (Србија)|вечното дерби]], влегувајќи од клупата во 53-тата минута на местото на [[Валери Божинов]] па така станал најмладиот дебитант во натпреварите од вечното дерби, престигнувајќи го рекордот кој претходно го држел [[Лука Јовиќ]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/nikad-niko-mladji-u-vecitom-derbiju/128950|title=Nikad niko mlađi u večitom derbiju...|website=mozzartsport.com|language=sr|date=27 февруари 2016|accessdate=27 февруари 2016}}</ref> Својот прв гол во дресот на Партизан го постигнал на 2 априла 2016, во првенствената победа на домашен терен над [[ФК Радник Сурдулица|Радник Сурдулица]] со што станал најмладиот стрелец на гол во историјата на клубот (со 16 години, два месеци и пет дена).<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/decak-je-postao-muskarac-video/131781|title=Dečak je postao muškarac! (VIDEO)|website=mozzartsport.com|date=2 април 2016|accessdate=2 април 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/135487-135487/|title=Partizan – Radnik 3:2 (0:2)|website=partizan.rs|date=2 април 2016|accessdate=5 декември 2019|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205035104/http://www.sr.partizan.rs/135487-135487/|url-status=dead}}</ref> Исто така постигнал гол и во полуфиналето на [[Фудбалски куп на Србија|Купот на Србија]], на гостувањето против [[ФК Спартак Суботица|Спартак Суботица]] кога Партизан победил со 0-3.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/136850-spartak-partizan-3/|title=Spartak – Partizan 0:3 (0:1)|website=partizan.rs|date=20 април 2016|accessdate=22 април 2016|archive-date=2019-04-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20190413122454/http://www.sr.partizan.rs/136850-spartak-partizan-3/|url-status=dead}}</ref> Во финалето на купот против [[ФК Јавор Ивањица|Јавор Ивањица]], во кое Партизан победил со 2-0, Влаховиќ повторно бил стрелец и го освоил својот прв трофеј во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/uzivo-ilic-od-prvog-minuta-u-borbi-za-trofej-drazic-sam-u-napadu-javora/135208|title=KRAJ: Partizan - Javor 2:0, Vlahović zagrlio trofej (VIDEO)|website=mozzartsport.com|date=11 мај 2016|accessdate=12 мај 2016}}</ref> Дебито во европските натпреварувања, Влаховиќ го имал на 21 јули 2016, во реванш натпреварот од 2. коло на квалификациите за [[УЕФА Лига Европа 2016-2017|Лигата на Европа]] против [[ФК Заглебје Лубин|Заглебје]] во Полска.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/143421-partizan-zaglebie-lubin-00|title=Zaglebie Lubin – Partizan 0:0|website=partizan.rs|date=21 July 2016|accessdate=2 August 2016|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205035239/http://www.sr.partizan.rs/143421-partizan-zaglebie-lubin-00/|url-status=dead}}</ref> Партизан бил елиминиран по изведување на пенали, па во остатокот од сезоната Влаховиќ играл само во домашните натпреварувања. Во второто коло од [[Суперлига на Србија 2016-2017|српското првенство]], во натпреварот против [[ФК Напредак Крушевац|Напредак]] на гости, Влаховиќ за првпат заиграл за Партизан као стартер.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.zurnal.rs/fudbal/partizan/37570/vlahovic-starter-za-partizan-prvi-put-u-karijeri-u-20-mecu| title= Влаховић стартер за Партизан први пут у каријери у 20. мечу|website=[[Sportski žurnal]]|date=4 август 2016|accessdate=2 септември 2016}}</ref> Вкупно во сезоната 2016-2017 одиграл девет натпревари (без постигнат гол), помагајќи им на црно-белите да ја освојат двојната круна.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.transfermarkt.com/dusan-vlahovic/profil/spieler/357498| title= Dusan Vlahovic |website=transfermarkt.com |accessdate=5 декември 2019}}</ref> ===Фјорентина=== Во јуни 2017 година, италијанската [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] официјално објавила дека го купила Влаховиќ од Партизан. Сепак, клубот од [[Фиренца]] навел во соопштението дека Влаховиќ нема да се приклучи веднаш во клубот, туку после 28 јанаури 2018 кога ќе наполни 18 години.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/posle-milenkovica-i-dusan-vlahovic-u-firenci/263759| title= Posle Milenkovića i Dušan Vlahović u Firenci! |website=mozzartsport.com|date=23 јуни 2017|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Официјалната промоција во Фјорентини, Влаховиќ ја имал на 22 февруари 2018 године, а право на настап за клубот од 1 јули 2018.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/vlahovic-dobio-broj-18-u-firenci-navijaci-ocekuju-kombinaciju-batistute-i-tonija/287782| title= Vlahović dobio broj 18 u Firenci: Navijači očekuju kombinaciju Batistute i Tonija! |website=mozzartsport.com|date=22 февруари 2018|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Во летото 2018, Влаховиќ и официјално и се приклучил на Фјорентина. Своето деби за ''виола'' го имал на 25 септември 2018, во 6. коло од [[Серија А 2018-2019|Серија А]], кога влегол во игра од клупата за резерви на местото на [[Марко Бенаси]] во 84-тата минута од натпреварот во кој неговиот тим бил поразен со 2-1 на гостувањето кај [[ФК Интер|Интер]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mondo.rs/Sport/Fudbal/a1134640/Inter-Fiorentina-2-1-debi-prvi-mec-Dusana-Vlahovica.html| title= VAR na strani Intera, Vlahović debitovao na "Meaci" |website=mondo.rs|date=25 септември 2018|accessdate=5 декември 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraf.rs/sport/2994328-vlahovic-debitovao-na-meaci-inter-po-navici-pobeda-u-samoj-zavrsnici| title= Vlahović debitovao na "Meaci", Inter po navici - pobeda u završnici! |website=telegraf.rs|date=26 септември 2018|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Така тој станал првиот играч роден во 2000 година или подоцна кој заиграл за Фјорентина во историјата на тосканците.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.calciomercato.com/news/l-esordio-quasi-da-sogno-di-vlahovic-con-la-fiorentina-e-il-prim-22053|title=L'esordio (quasi) da sogno di Vlahovic con la Fiorentina: è il primo '00 viola|date=26 септември 2018|accessdate=7 април 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.canteraviola.com/vlahovic-il-primo-classe-2000-della-fiorentina-un-esordio-alla-mlakar/|title=Vlahovic, il primo classe 2000 della Fiorentina. Un esordio... alla Mlakar|date=2018-09-26|accessdate=2019-04-07}}</ref> Сезоната 2018-2019 ја завршил со вкупно 10 настапи за Фјорентина (сите во Серија А), а во текот на сезоната покрај за првиот тим играл и за примавера тимот на Фјорентина каде имал неколку блескави настапи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/kad-igra-sa-vrsnjacima-radi-sta-hoce-vlahovicevih-19-na-19-video/329190|title=Kad igra sa vršnjacima radi šta hoće – Vlahovićevih 19 na 19 (VIDEO)|website=mozzartsport.com|date=6 јуни 2019|accessdate=5 декември 2019|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205035623/https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/kad-igra-sa-vrsnjacima-radi-sta-hoce-vlahovicevih-19-na-19-video/329190|url-status=dead}}</ref> На почетокот на [[ФК Фјорентина сезона 2019-2020|сезоната 2019-2020]], Влаховиќ ги постигнал својте први голови (два) во дресот на Фјорентина на 18 август 2019 во победата со 3-1 над [[ФК Монца|Монца]] во [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]]. Тој влегол во игра во 74-тата минута при водство на Монца од 1-0 и со два гола во 80-тата и 86-тата минута и асистенција за третиот кој го постигнал [[Федерико Кјеза]] го свртел резултатот и и овозможил на Фјорентина да мине во следната рунда.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/kakav-mec-dusana-vlahovica-berluskoni-i-galijani-ce-ga-sanjati-veceras-video/335312| title= Kakav meč Dušana Vlahovića! Berluskoni i Galijani će ga sanjati večeras... (VIDEO) |website=mozzartsport.com|date=18 август 2019|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Својте први голови во [[Серија А]] ги постигнал на 10 ноември 2019 во поразот со 5-2 на гостувањето кај {{Fb team (N) Cagliari}}.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.espreso.rs/sport/fudbal/465293/italija-upoznala-vlahovica-srbin-postigao-prva-2-gola-u-seriji-a-u-teskom-porazu-fiorentine| title= ITALIJA UPOZNALA VLAHOVIĆA: Srbin postigao prva 2 gola u Seriji A u teškom porazu Fiorentine! |website=espreso.rs|date=10 ноември 2019|accessdate=5 декември 2019}}</ref> На 15 декември 2019, Влаховиќ повторно бил стрелец влегувајќи од клупата, постигнувајќи го изедначувачкиот гол за Фјорентина по една соло акција во 92-рата минута од натпреварот против Интер на [[Стадион Артемио Франки|Артемио Франки]] што завршил 1-1.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/golcina-vlahovica-u-92-minutu-ostavila-inter-u-neverici-i-vratila-juve-na-celo-video/345230 | title= Golčina Vlahovića u 92. minutu ostavila Inter u neverici i vratila Juve na čelo! (VIDEO) |website=mozzartsport.com|date=15 декември 2019|accessdate=17 декември 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraf.rs/sport/fudbal/3132490-vlahovic-oteo-interu-pobedu-u-nadoknadi-bivsi-igrac-partizana-bombom-pocepao-mrezu | title= Vlahović oteo Interu pobedu u nadoknadi: Bivši igrač Partizana "bombom" pocepao mrežu |website=telegraf.rs |date=15 декември 2019|accessdate=17 декември 2019}}</ref> Сезоната ја завршил со 6 гола во 30 настапи во првенството. Во сезоната 2020-2021, Влаховиќ го зел дресот со број девет, и нашол се повеќе простор играјќи како стартер, особено по доаѓањето на [[Чезаре Прандели]] на кормилото на клубот од Фиренца.<ref>{{Cite web|url=https://corrieredellosport.it/news/calcio/serie-a/fiorentina/2021/02/19-79300990/fiorentina_prandelli_vlahovic_crescera_ancora_bene_castrovilli-eysseric_|title=Fiorentina, Prandelli: "Vlahovic crescerà ancora. Bene Castrovilli-Eysseric"|access-date=13 март 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/sport/calcio/2021/01/12/prandelli-vlahovic-pochi-hanno-bruciato-le-tappe-cosi_5da4d3ca-bc9d-471a-bcc6-ff9817afb9f3.html|title=Prandelli, Vlahovic? Pochi hanno bruciato le tappe così|date=12 јануари 2021|access-date=13 март 2021}}</ref> На 22 декември 2020, тој го постигнал првиот гол по само три минути игра придонесувајќи за убедливиот успех во [[Торино]] против {{Fb team (N) Juventus}} (0-3), што значело прва победа на „виолетовите“ во домот на нивниот голем ривал после 12 години од последниот ваков успех.<ref>{{Cite web|url=https://tuttosport.com/news/calcio/serie-a/juventus/2020/12/22-77570925/la_juve_crolla_in_casa_con_la_fiorentina|title=Juve-Fiorentina 0-3: Pirlo crolla allo Stadium|access-date=13 март 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2020/12/23/fiorentina-vittoria-juventus-2008-giocatori|title=La Fiorentina batte la Juve a Torino come nel 2008: che fine hanno fatto quei giocatori?|date=23 декември 2020|access-date=13 март 2021}}</ref> На 13 март 2021, тој го постигнал својот прв [[хет-трик]] во кариерата (станувајќи петти српски играч кој успеал тоа да го направи во Серија А), во првенствениот натпревар против {{Fb team (N) Benevento}} (1-4).<ref>{{cite web|url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Benevento/13-03-2021/benevento-fiorentina-vlahovic-tripletta-show-prandelli-respira-4001451759450.shtml|title=Vlahovic, tripletta da urlo: la Fiorentina respira, il Benevento si sveglia tardi|date=13 март 2021}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/benevento/serie-a-benevento-fiorentina-1-4-vlahovic-fa-respirare-la-viola_29764882-202102k.shtml|title=Serie A: Benevento-Fiorentina 1-4, Vlahovic fa respirare la Viola|access-date=14 март 2021}}</ref> Како сезоната се ближела кон самиот крај така растела формата на Влаховиќ; на 11 април напаѓачот постигнал два гола во поразот на неговата екипа на домашен терен од {{Fb team (N) Atalanta}} (2-3), а на 25 истиот месец повторно бил стрелец против Јувентус реализирајќи пенал со паненка.<ref>{{cite web|url=https://sportski.mk/%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B0-%D0%B3%D0%BE-%D1%81%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D1%82-%D0%B3%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%BD/|title=Затоа го сакаат гигантите: Неверојатна „паненка“ на Влаховиќ🎥|date=25 април 2021|access-date=23 јули 2022}}</ref> Во мај, последниот месец од сезоната, Влаховиќ постигнал два гола во ремито 3-3 на гостувањето кај {{Fb team (N) Bologna}} и уште два гола во победата со 2-0 на домашен терен против {{Fb team (N) Lazio}}. Сепак и покрај одличната сезона на србинот кој постигнал 21 гол во првенството,<ref name=":1"/> Фјорентина имала уште една во низа разочарувачки сезони завршувајќи на 13-тото место. По завршувањето на првенството, Влаховиќ ја добил наградата за [[Серија А награди#Најдобар млад фудбалер во Серија А|Најдобар млад фудбалер во Серија А]].<ref>{{Cite web|url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/mvp-stagione-2020-2021-dusan-vlahovic-miglior-under-23|title=MVP stagione 2021/2021: Dusan Vlahovic miglior Under-23|access-date=2021-09-12}}</ref> ===Јувентус=== На 28 јануари 2022, Влаховиќ потпишал за {{Fb team (N) Juventus}} за 70 милиони евра (плус 10 милиони евра во бонуси).<ref>{{cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/vlahovic-e-bianconero|title=Vlahovic è bianconero!|date=28 јануари 2022|access-date=28 јануари 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.acffiorentina.com/it/news/tutte/prima-squadra-maschile/2022-01-28/vlahovic-ceduto-alla-juventus|title=Vlahovic ceduto alla Juventus||date=28 јануари 2022|access-date=28 јануари 2022}}</ref> ==Репрезентативна кариера== ==Статистика== ===Клупска статистика=== ''Статистиката е ажурирана на 15 декември 2019''. {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- || 2015-2016 || rowspan=2|{{flagsport|SRB}} {{Fb team (N) Partizan}} || [[Суперлига на Србија 2015-2016|СЛ]] || 14 || 1 || [[Фудбалски куп на Србија 2015-2016|КС]] || 4 || 2 || - || - || - || - || - || - || 18 || 3 |- || 2016-2017 || [[Суперлига на Србија 2016-2017|СЛ]] || 7 || 0 || [[Фудбалски куп на Србија 2016-2017|КС]] || 1 || 0 || [[УЕФА Лига Европа 2016-2017|ЛЕ]] || 1 || 0 || - || - || - || 9 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Партизан || 21 || 1 || || 5 || 2 || || 1 || 0 || || - || - || 27 || 3 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2018-2019|2018-2019]] || rowspan=4|{{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Fiorentina}} || [[Серија А 2018-2019|А]] || 10 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 10 || 0 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 30 || 6 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 4 || 2 || - || - || - || - || - || - || 34 || 8 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2020-2021|2020-2021]] || [[Серија А 2020-2021|А]] || 37 || 21 || [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|КИ]] || 3 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 21 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2021-2022|2021-јан. 2022]] || [[Серија А 2021-2022|А]] || 21 || 17 || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|КИ]] || 3 || 3 || - || - || - || - || - || - || 24 || 20 |- ! colspan="3" |Вкупно Фјорентина || 98 || 44 || || 10 || 5 || || - || - || || - || - || 108 || 49 |- || [[ФК Јувентус сезона 2021-2022|јан.-јун. 2022]] || {{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Juventus}} || [[Серија А 2021-2022|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2021-2022|ЛШ]] || 0 || 0 || [[Суперкуп на Италија 2021|СИ]] || - || - || 0 || 0 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариерата || 119 || 45 || || 15 || 7 || || 1 || 0 || || - || - || 135 || 52 |} ==Титули== ===={{flagsport|SRB}} Партизан==== * '''[[Суперлига на Србија]]''' : 1 : 2016–2017 * '''[[Фудбалски куп на Србија|Куп на Србија]]''' : 2 : 2015–2016, 2016-2017 == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Србија |image3=Flag of Serbia.svg }} * [https://us.soccerway.com/players/duan-vlahovi/436316/ Душан Влаховиќ на soccerway] * [https://www.transfermarkt.com/dusan-vlahovic/profil/spieler/357498 Душан Влаховиќ на transfermakt] * [https://www.whoscored.com/Players/315369/Show/Dusan-Vlahovic Душан Влаховиќ на whoscored] * [https://www.espn.com/soccer/player/_/id/235677/dusan-vlahovic Душан Влаховиќ на espn] {{Состав на ФК Јувентус}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Влаховиќ, Душан}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Партизан]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Фјорентина]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] 67pxazqbi2bgz0xbgyc59tzu89tkn9d 4795958 4795918 2022-07-23T20:56:34Z Carshalton 30527 /* Фјорентина */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Душан Влаховиќ | image = [[Податотека:Dusan Vlahovic.jpg|200px]] | height = {{height|m=1.90}} | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|2000|1|28}} | cityofbirth = {{роден во|Белград|}} | countryofbirth = [[Србија]] | nationality = {{flagsport|SRB}} [[Србија]] | position = [[Напад (фудбал)|напаѓач]] | currentclub = {{Fb team Juventus}} | clubnumber = 9 | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team OFK Belgrad}} | youthyears2 = | youthclubs2 = {{Fb team Partizan}} | years1 = 2016–2018 | caps1 = 21 | goals1 = 1 | clubs1 = {{Fb team Partizan}} | years2 = 2018–2022 | caps2 = 98 | goals2 = 44 | clubs2 = {{Fb team Fiorentina}} | years3 = 2022– | caps3 = 14 | goals3 = 7 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | nationalyears1 = 2015 | nationalcaps1 = 5 | nationalgoals1 = 3 | nationalteam1 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 15 години|Србија 15]] | nationalyears2 = 2015 | nationalcaps2 = 3 | nationalgoals2 = 1 | nationalteam2 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 16 години|Србија 16]] | nationalyears3 = 2016-2019 | nationalcaps3 = 11 | nationalgoals3 = 6 | nationalteam3 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 19 години|Србија 19]] | nationalyears4 = 2019 | nationalcaps4 = 4 | nationalgoals4 = 1 | nationalteam4 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија под 21 година|Србија 21]] | nationalyears5 = 2019- | nationalcaps5 = 14 | nationalgoals5 = 7 | nationalteam5 = {{flagsport|SRB}} [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Душан Влаховиќ''' (роден на [[28 јануари]] [[2000]], во [[Белград]]) — [[Срби|српски]] [[фудбалер]], [[Напад (фудбал)|напаѓач]] на [[ФК Јувентус|Јувентус]] и на [[Фудбалска репрезентација на Србија|српската репрезентацијата]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/130072-vlahovic-dusan|title=Vlahović Dušan|website=FK Partizan official website|language=sr|date=21 February 2016|accessdate=21 February 2016|archive-date=2017-07-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20170716003346/http://www.sr.partizan.rs/130072-vlahovic-dusan/|url-status=dead}}</ref> == Клупска кариера == ===Партизан=== Влаховиќ започнал да игра фудбал во фудбалската школа Алтина од [[Земун]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/upoznajte-novog-ibrahimovica-dusan-vlahovic-partizanova-haubica-iz-zemuna-video/106254|title=Upoznajte novog Ibrahimovića: Dušan Vlahović – Partizanova haubica iz Zemuna! (VIDEO)|website=mozzartsport.com |date=23 мај 2015|accessdate= 5 декември 2019}}</ref> Потоа тој поминал три месеци во [[ОФК Белград]], а одиграл и еден натпревар за јуниорите на [[ФК Црвена Ѕвезда|Црвена ѕвезда]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/ofk-beograd-i-dinamo-u-finalu-turnira-prijateljstva/78940|title=OFK Beograd i Dinamo u finalu Turnira prijateljstva|website=mozzartsport.com |date=20 јуни 2014|accessdate=5 декември 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.zurnal.rs/fudbal/partizan/34482/partizanov-biser-vlahovic-tata-je-odlucio-da-odigram-jednu-utakmicu-za-zvezdu|script-title=sr:Партизанов бисер Влаховић: Тата је одлучио да одиграм једну утакмицу за Звезду|website=[[Sportski žurnal]]|date=21 мај 2016|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Во летото 2014 година дошол во [[ФК Партизан|Партизан]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://web.archive.org/web/20160208094827/https://www.butasport.rs/fudbal/dusan-vlahovic-za-butasport-rs-ponosno-nosim-partizanov-grb-na-srcu/|title=Dušan Vlahović za BUTASPORT.RS: Ponosno nosim Partizanov grb na srcu|website=butasport.rs |date=3 февруари 2016|accessdate= 5 декември 2019}}</ref> Својот прв професионален договор со Партизан го потпишал во февруари 2015, на само 15 години.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/jedinstven-slucaj-u-istoriji-partizana-dusan-vlahovic-najmladji-profesionalac-u-humskoj-1/97160|title=Jedinstven slučaj u istoriji Partizana: Dušan Vlahović najmlađi profesionalac u Humskoj 1|website=mozzartsport.com|date=14 February 2015|accessdate=21 February 2016}}</ref> На почетокот на 2016 година, Влаховиќ бил приклучен во првиот тим на Партизан под водство на тренерот [[Иван Томиќ]] и го зел дресот со број 9.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://mondo.rs/a874851/Sport/Fudbal/Dusan-Vlahovic-najmladja-devetka-Partizana-Veljko-Birmancevic-prvi-ugovor.html|title=Nova "devetka" Partizana - najmlađa do sada!|website=mondo.rs|date=12 February 2016|accessdate=21 February 2016}}</ref> Своето деби во првиот тим на Партизан го имал на 21 февруари 2016, во првенствениот натпревар против ОФК Белград. Тој се појавил во игра во 70-тата минута на местото на [[Исмаел Беко Фофана|Исмаел Фофана]], и така со 16 години и 24 дена станал најмладиот дебитант во историјата на клубот.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.sportske.net/vest/domaci-fudbal/vlahovic-usao-u-istoriju-partizana-254037.html|title=Vlahović ušao u istoriju Partizana!|website=sportske.net|date=21 February 2016|accessdate=21 February 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/vlahovic-za-istoriju/128430|title=Vlahović za istoriju|website=mozzartsport.com|date=21 февруари 2016|accessdate=21 февруари 2016}}</ref> Во следното коло, Влаховиќ добил шанса да заигра и во [[Вечно дерби (Србија)|вечното дерби]], влегувајќи од клупата во 53-тата минута на местото на [[Валери Божинов]] па така станал најмладиот дебитант во натпреварите од вечното дерби, престигнувајќи го рекордот кој претходно го држел [[Лука Јовиќ]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/nikad-niko-mladji-u-vecitom-derbiju/128950|title=Nikad niko mlađi u večitom derbiju...|website=mozzartsport.com|language=sr|date=27 февруари 2016|accessdate=27 февруари 2016}}</ref> Својот прв гол во дресот на Партизан го постигнал на 2 априла 2016, во првенствената победа на домашен терен над [[ФК Радник Сурдулица|Радник Сурдулица]] со што станал најмладиот стрелец на гол во историјата на клубот (со 16 години, два месеци и пет дена).<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/decak-je-postao-muskarac-video/131781|title=Dečak je postao muškarac! (VIDEO)|website=mozzartsport.com|date=2 април 2016|accessdate=2 април 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/135487-135487/|title=Partizan – Radnik 3:2 (0:2)|website=partizan.rs|date=2 април 2016|accessdate=5 декември 2019|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205035104/http://www.sr.partizan.rs/135487-135487/|url-status=dead}}</ref> Исто така постигнал гол и во полуфиналето на [[Фудбалски куп на Србија|Купот на Србија]], на гостувањето против [[ФК Спартак Суботица|Спартак Суботица]] кога Партизан победил со 0-3.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/136850-spartak-partizan-3/|title=Spartak – Partizan 0:3 (0:1)|website=partizan.rs|date=20 април 2016|accessdate=22 април 2016|archive-date=2019-04-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20190413122454/http://www.sr.partizan.rs/136850-spartak-partizan-3/|url-status=dead}}</ref> Во финалето на купот против [[ФК Јавор Ивањица|Јавор Ивањица]], во кое Партизан победил со 2-0, Влаховиќ повторно бил стрелец и го освоил својот прв трофеј во кариерата.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mozzartsport.com/vesti/uzivo-ilic-od-prvog-minuta-u-borbi-za-trofej-drazic-sam-u-napadu-javora/135208|title=KRAJ: Partizan - Javor 2:0, Vlahović zagrlio trofej (VIDEO)|website=mozzartsport.com|date=11 мај 2016|accessdate=12 мај 2016}}</ref> Дебито во европските натпреварувања, Влаховиќ го имал на 21 јули 2016, во реванш натпреварот од 2. коло на квалификациите за [[УЕФА Лига Европа 2016-2017|Лигата на Европа]] против [[ФК Заглебје Лубин|Заглебје]] во Полска.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sr.partizan.rs/143421-partizan-zaglebie-lubin-00|title=Zaglebie Lubin – Partizan 0:0|website=partizan.rs|date=21 July 2016|accessdate=2 August 2016|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205035239/http://www.sr.partizan.rs/143421-partizan-zaglebie-lubin-00/|url-status=dead}}</ref> Партизан бил елиминиран по изведување на пенали, па во остатокот од сезоната Влаховиќ играл само во домашните натпреварувања. Во второто коло од [[Суперлига на Србија 2016-2017|српското првенство]], во натпреварот против [[ФК Напредак Крушевац|Напредак]] на гости, Влаховиќ за првпат заиграл за Партизан као стартер.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.zurnal.rs/fudbal/partizan/37570/vlahovic-starter-za-partizan-prvi-put-u-karijeri-u-20-mecu| title= Влаховић стартер за Партизан први пут у каријери у 20. мечу|website=[[Sportski žurnal]]|date=4 август 2016|accessdate=2 септември 2016}}</ref> Вкупно во сезоната 2016-2017 одиграл девет натпревари (без постигнат гол), помагајќи им на црно-белите да ја освојат двојната круна.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.transfermarkt.com/dusan-vlahovic/profil/spieler/357498| title= Dusan Vlahovic |website=transfermarkt.com |accessdate=5 декември 2019}}</ref> ===Фјорентина=== Во јуни 2017 година, италијанската [[ФК Фјорентина|Фјорентина]] официјално објавила дека го купила Влаховиќ од Партизан. Сепак, клубот од [[Фиренца]] навел во соопштението дека Влаховиќ нема да се приклучи веднаш во клубот, туку после 28 јануари 2018 кога ќе наполни 18 години.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/posle-milenkovica-i-dusan-vlahovic-u-firenci/263759| title= Posle Milenkovića i Dušan Vlahović u Firenci! |website=mozzartsport.com|date=23 јуни 2017|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Официјалната промоција во Фјорентини, Влаховиќ ја имал на 22 февруари 2018 године, а право на настап за клубот од 1 јули 2018.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/vlahovic-dobio-broj-18-u-firenci-navijaci-ocekuju-kombinaciju-batistute-i-tonija/287782| title= Vlahović dobio broj 18 u Firenci: Navijači očekuju kombinaciju Batistute i Tonija! |website=mozzartsport.com|date=22 февруари 2018|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Во летото 2018, Влаховиќ и официјално и се приклучил на Фјорентина. Своето деби за ''виола'' го имал на 25 септември 2018, во 6. коло од [[Серија А 2018-2019|Серија А]], кога влегол во игра од клупата за резерви на местото на [[Марко Бенаси]] во 84-тата минута од натпреварот во кој неговиот тим бил поразен со 2-1 на гостувањето кај [[ФК Интер|Интер]].<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mondo.rs/Sport/Fudbal/a1134640/Inter-Fiorentina-2-1-debi-prvi-mec-Dusana-Vlahovica.html| title= VAR na strani Intera, Vlahović debitovao na "Meaci" |website=mondo.rs|date=25 септември 2018|accessdate=5 декември 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraf.rs/sport/2994328-vlahovic-debitovao-na-meaci-inter-po-navici-pobeda-u-samoj-zavrsnici| title= Vlahović debitovao na "Meaci", Inter po navici - pobeda u završnici! |website=telegraf.rs|date=26 септември 2018|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Така тој станал првиот играч роден во 2000 година или подоцна кој заиграл за Фјорентина во историјата на тосканците.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.calciomercato.com/news/l-esordio-quasi-da-sogno-di-vlahovic-con-la-fiorentina-e-il-prim-22053|title=L'esordio (quasi) da sogno di Vlahovic con la Fiorentina: è il primo '00 viola|date=26 септември 2018|accessdate=7 април 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.canteraviola.com/vlahovic-il-primo-classe-2000-della-fiorentina-un-esordio-alla-mlakar/|title=Vlahovic, il primo classe 2000 della Fiorentina. Un esordio... alla Mlakar|date=2018-09-26|accessdate=2019-04-07}}</ref> Сезоната 2018-2019 ја завршил со вкупно 10 настапи за Фјорентина (сите во Серија А), а во текот на сезоната покрај за првиот тим играл и за примавера тимот на Фјорентина каде имал неколку блескави настапи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/kad-igra-sa-vrsnjacima-radi-sta-hoce-vlahovicevih-19-na-19-video/329190|title=Kad igra sa vršnjacima radi šta hoće – Vlahovićevih 19 na 19 (VIDEO)|website=mozzartsport.com|date=6 јуни 2019|accessdate=5 декември 2019|archive-date=2019-12-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20191205035623/https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/kad-igra-sa-vrsnjacima-radi-sta-hoce-vlahovicevih-19-na-19-video/329190|url-status=dead}}</ref> На почетокот на [[ФК Фјорентина сезона 2019-2020|сезоната 2019-2020]], Влаховиќ ги постигнал својте први голови (два) во дресот на Фјорентина на 18 август 2019 во победата со 3-1 над [[ФК Монца|Монца]] во [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]]. Тој влегол во игра во 74-тата минута при водство на Монца од 1-0 и со два гола во 80-тата и 86-тата минута и асистенција за третиот кој го постигнал [[Федерико Кјеза]] го свртел резултатот и и овозможил на Фјорентина да мине во следната рунда.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/kakav-mec-dusana-vlahovica-berluskoni-i-galijani-ce-ga-sanjati-veceras-video/335312| title= Kakav meč Dušana Vlahovića! Berluskoni i Galijani će ga sanjati večeras... (VIDEO) |website=mozzartsport.com|date=18 август 2019|accessdate=5 декември 2019}}</ref> Својте први голови во [[Серија А]] ги постигнал на 10 ноември 2019 во поразот со 5-2 на гостувањето кај {{Fb team (N) Cagliari}}.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.espreso.rs/sport/fudbal/465293/italija-upoznala-vlahovica-srbin-postigao-prva-2-gola-u-seriji-a-u-teskom-porazu-fiorentine| title= ITALIJA UPOZNALA VLAHOVIĆA: Srbin postigao prva 2 gola u Seriji A u teškom porazu Fiorentine! |website=espreso.rs|date=10 ноември 2019|accessdate=5 декември 2019}}</ref> На 15 декември 2019, Влаховиќ повторно бил стрелец влегувајќи од клупата, постигнувајќи го изедначувачкиот гол за Фјорентина по една соло акција во 92-рата минута од натпреварот против Интер на [[Стадион Артемио Франки|Артемио Франки]] што завршил 1-1.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://mozzartsport.com/fudbal/vesti/golcina-vlahovica-u-92-minutu-ostavila-inter-u-neverici-i-vratila-juve-na-celo-video/345230 | title= Golčina Vlahovića u 92. minutu ostavila Inter u neverici i vratila Juve na čelo! (VIDEO) |website=mozzartsport.com|date=15 декември 2019|accessdate=17 декември 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.telegraf.rs/sport/fudbal/3132490-vlahovic-oteo-interu-pobedu-u-nadoknadi-bivsi-igrac-partizana-bombom-pocepao-mrezu | title= Vlahović oteo Interu pobedu u nadoknadi: Bivši igrač Partizana "bombom" pocepao mrežu |website=telegraf.rs |date=15 декември 2019|accessdate=17 декември 2019}}</ref> Сезоната ја завршил со 6 гола во 30 настапи во првенството. Во сезоната 2020-2021, Влаховиќ го зел дресот со број девет, и нашол се повеќе простор играјќи како стартер, особено по доаѓањето на [[Чезаре Прандели]] на кормилото на клубот од Фиренца.<ref>{{Cite web|url=https://corrieredellosport.it/news/calcio/serie-a/fiorentina/2021/02/19-79300990/fiorentina_prandelli_vlahovic_crescera_ancora_bene_castrovilli-eysseric_|title=Fiorentina, Prandelli: "Vlahovic crescerà ancora. Bene Castrovilli-Eysseric"|access-date=13 март 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/sport/calcio/2021/01/12/prandelli-vlahovic-pochi-hanno-bruciato-le-tappe-cosi_5da4d3ca-bc9d-471a-bcc6-ff9817afb9f3.html|title=Prandelli, Vlahovic? Pochi hanno bruciato le tappe così|date=12 јануари 2021|access-date=13 март 2021}}</ref> На 22 декември 2020, тој го постигнал првиот гол по само три минути игра придонесувајќи за убедливиот успех во [[Торино]] против {{Fb team (N) Juventus}} (0-3), што значело прва победа на „виолетовите“ во домот на нивниот голем ривал после 12 години од последниот ваков успех.<ref>{{Cite web|url=https://tuttosport.com/news/calcio/serie-a/juventus/2020/12/22-77570925/la_juve_crolla_in_casa_con_la_fiorentina|title=Juve-Fiorentina 0-3: Pirlo crolla allo Stadium|access-date=13 март 2021}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2020/12/23/fiorentina-vittoria-juventus-2008-giocatori|title=La Fiorentina batte la Juve a Torino come nel 2008: che fine hanno fatto quei giocatori?|date=23 декември 2020|access-date=13 март 2021}}</ref> На 13 март 2021, тој го постигнал својот прв [[хет-трик]] во кариерата (станувајќи петти српски играч кој успеал тоа да го направи во Серија А), во првенствениот натпревар против {{Fb team (N) Benevento}} (1-4).<ref>{{cite web|url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Benevento/13-03-2021/benevento-fiorentina-vlahovic-tripletta-show-prandelli-respira-4001451759450.shtml|title=Vlahovic, tripletta da urlo: la Fiorentina respira, il Benevento si sveglia tardi|date=13 март 2021}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.sportmediaset.mediaset.it/calcio/benevento/serie-a-benevento-fiorentina-1-4-vlahovic-fa-respirare-la-viola_29764882-202102k.shtml|title=Serie A: Benevento-Fiorentina 1-4, Vlahovic fa respirare la Viola|access-date=14 март 2021}}</ref> Како сезоната се ближела кон самиот крај така растела формата на Влаховиќ; на 11 април напаѓачот постигнал два гола во поразот на неговата екипа на домашен терен од {{Fb team (N) Atalanta}} (2-3), а на 25 истиот месец повторно бил стрелец против Јувентус реализирајќи пенал со паненка.<ref>{{cite web|url=https://sportski.mk/%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B0-%D0%B3%D0%BE-%D1%81%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B0%D1%82-%D0%B3%D0%B8%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%98%D0%B0%D1%82%D0%BD/|title=Затоа го сакаат гигантите: Неверојатна „паненка“ на Влаховиќ🎥|date=25 април 2021|access-date=23 јули 2022}}</ref> Во мај, последниот месец од сезоната, Влаховиќ постигнал два гола во ремито 3-3 на гостувањето кај {{Fb team (N) Bologna}} и уште два гола во победата со 2-0 на домашен терен против {{Fb team (N) Lazio}}. Сепак и покрај одличната сезона на србинот кој постигнал 21 гол во првенството,<ref name=":1"/> Фјорентина имала уште една во низа разочарувачки сезони завршувајќи на 13-тото место. По завршувањето на првенството, Влаховиќ ја добил наградата за [[Серија А награди#Најдобар млад фудбалер во Серија А|Најдобар млад фудбалер во Серија А]].<ref>{{Cite web|url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/mvp-stagione-2020-2021-dusan-vlahovic-miglior-under-23|title=MVP stagione 2021/2021: Dusan Vlahovic miglior Under-23|access-date=2021-09-12}}</ref> ===Јувентус=== На 28 јануари 2022, Влаховиќ потпишал за {{Fb team (N) Juventus}} за 70 милиони евра (плус 10 милиони евра во бонуси).<ref>{{cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/vlahovic-e-bianconero|title=Vlahovic è bianconero!|date=28 јануари 2022|access-date=28 јануари 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.acffiorentina.com/it/news/tutte/prima-squadra-maschile/2022-01-28/vlahovic-ceduto-alla-juventus|title=Vlahovic ceduto alla Juventus||date=28 јануари 2022|access-date=28 јануари 2022}}</ref> ==Репрезентативна кариера== ==Статистика== ===Клупска статистика=== ''Статистиката е ажурирана на 15 декември 2019''. {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- || 2015-2016 || rowspan=2|{{flagsport|SRB}} {{Fb team (N) Partizan}} || [[Суперлига на Србија 2015-2016|СЛ]] || 14 || 1 || [[Фудбалски куп на Србија 2015-2016|КС]] || 4 || 2 || - || - || - || - || - || - || 18 || 3 |- || 2016-2017 || [[Суперлига на Србија 2016-2017|СЛ]] || 7 || 0 || [[Фудбалски куп на Србија 2016-2017|КС]] || 1 || 0 || [[УЕФА Лига Европа 2016-2017|ЛЕ]] || 1 || 0 || - || - || - || 9 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Партизан || 21 || 1 || || 5 || 2 || || 1 || 0 || || - || - || 27 || 3 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2018-2019|2018-2019]] || rowspan=4|{{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Fiorentina}} || [[Серија А 2018-2019|А]] || 10 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 10 || 0 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 30 || 6 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 4 || 2 || - || - || - || - || - || - || 34 || 8 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2020-2021|2020-2021]] || [[Серија А 2020-2021|А]] || 37 || 21 || [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|КИ]] || 3 || 0 || - || - || - || - || - || - || 40 || 21 |- || [[ФК Фјорентина сезона 2021-2022|2021-јан. 2022]] || [[Серија А 2021-2022|А]] || 21 || 17 || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|КИ]] || 3 || 3 || - || - || - || - || - || - || 24 || 20 |- ! colspan="3" |Вкупно Фјорентина || 98 || 44 || || 10 || 5 || || - || - || || - || - || 108 || 49 |- || [[ФК Јувентус сезона 2021-2022|јан.-јун. 2022]] || {{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Juventus}} || [[Серија А 2021-2022|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2021-2022|ЛШ]] || 0 || 0 || [[Суперкуп на Италија 2021|СИ]] || - || - || 0 || 0 |- ! colspan="3" |Вкупно во кариерата || 119 || 45 || || 15 || 7 || || 1 || 0 || || - || - || 135 || 52 |} ==Титули== ===={{flagsport|SRB}} Партизан==== * '''[[Суперлига на Србија]]''' : 1 : 2016–2017 * '''[[Фудбалски куп на Србија|Куп на Србија]]''' : 2 : 2015–2016, 2016-2017 == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Србија |image3=Flag of Serbia.svg }} * [https://us.soccerway.com/players/duan-vlahovi/436316/ Душан Влаховиќ на soccerway] * [https://www.transfermarkt.com/dusan-vlahovic/profil/spieler/357498 Душан Влаховиќ на transfermakt] * [https://www.whoscored.com/Players/315369/Show/Dusan-Vlahovic Душан Влаховиќ на whoscored] * [https://www.espn.com/soccer/player/_/id/235677/dusan-vlahovic Душан Влаховиќ на espn] {{Состав на ФК Јувентус}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Влаховиќ, Душан}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Партизан]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Фјорентина]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] [[Категорија:Фудбалери во Серија А]] 00xt23sbpeom8el8fxy52xol3265egi 0 1237010 4796158 4342498 2022-07-24T10:57:38Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki [[Податотека:Bolt_and_nut,_annotated.jpg|мини|Делови и мерења]] '''Болт''' — вид прицврстувач со надворешен [[навој]] на кој доаѓа [[навртка]]. Болтовите се многу тесно поврзани со [[завртка|завртките]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/bolt|title=Bolt &#124; Definition of Bolt by Merriam-Webster|date=|publisher=Merriam-webster.com|accessdate=11 April 2016}}</ref> Генерално се прави грешка во дистинкцијата на болт и завртка. Постојат неколку практични разлики меѓу нив, но има и одреден степен на преклопување на функциите. == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Прицврстувачи]] [[Категорија:Завртки]] l396me3ce0kakqt5guer08snqg3ektz 0 1238901 4796216 4545627 2022-07-24T11:31:42Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name=Q Лебед }} {{Starbox image | image= {{Location mark |image=QCygLocation.png|alt=|width=280 }} |caption=Локација на ѕвездата Q Лебед (заокружена со црвено) }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | ra = {{RA|21|41|43.925}}<ref name=ucac2/> | dec = {{DEC|−35|21|04.9}}<ref name=ucac2/> | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | appmag_v = 3,0 - 15,6<ref name=gcvs/> }} {{Starbox character | class = K5<ref name=peters/> | variable = [[Нова]]<ref name=gcvs/> }} {{Starbox astrometry | parallax = 0.729 | p_error = 0.024 | parallax_footnote = <ref name=shaefer/> | dist_pc = {{вред|1372|51|42}}<ref name=shaefer/> {{nowrap|(741<ref name=kolobow/> - 3,300<ref name=kafka03/>)}} | absmag_v = {{вред|-9.1}} - {{вред|+2.9}}<ref name=shaefer/> }} {{Starbox detail | component1 = White dwarf | mass = 0,8<ref name=kolobow/> | temperature = 31.000<ref name=kolobow/> | gravity = 8,5<ref name=kolobow/> | component2 = втора | mass2 = 0,6<ref name=peters/> }} {{Starbox catalog | names = [[Нова]] Лебед 1867, HR&nbsp;8296, BD+42°4182a, AAVSO&nbsp;2137+42, 2MASS&nbsp;J21414393+4250290 }} {{Starbox reference | Simbad = Q+Cygni }} {{Starbox end}} '''Q Лебед''' (Q Cyg) или '''Нова во Лебед 1876''' — [[ѕвезда]] во северното соѕвездие [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Ги носи и ознаките '''NGC 7114''' и '''HR 8296'''. Новата се наоѓа на северноисточниот дел од Лебед во близина на границата со [[Гуштер (соѕвездие)|Гуштер]]. Станува збор за една од најрано забележаните [[нова|нови]],<ref name=kafka03/> Q Лебед е откриена од страна на [[Јохан Фридрих Јулиус Шмид]] на 2 ноември 1876 година. Ѕвездата станала нова, стекнувајќи [[привидна ѕвездена величина]] 3 и го задржила овој сјај во текот на следните четири денови.<ref name=kafka03/> Системот се смета за [[катаклизмична променлива ѕвезда|катаклизмична променлива]],<ref name=peters/> составена од [[бело џуџе]] во блиска [[орбита]] со друга ѕвезда и орбитираат една околу друга на секои 10 часа. Белото џуџе е обиколено со [[насобирачки диск]], кој сјае посилно од ѕвездата која ја опкружува. Се смета дека системот е на растојание од 740 ± 11 парсеци.<ref name=kolobow/> Втората ѕвезда се проценува дека е со маса околу 0,6 пати помасивна од Сонцето, што ја прави портокалово џуџе со спектрален тип K5.<ref name=peters/> Позната и како дарителна ѕвезда, втората ѕвезда ја снабдува масата на насобирачкиот диск околу белото џуџе.<ref name=peters/> Мал магленест диск е забележан околу новата и ова придонело да и се додели ознака во [[нов општ каталог|Новиот општ каталог]] како можна [[планетарна маглина]]. Оваа [[маглина]] не е забележани при современите набљудувања и во новиот [[нов општ каталог|Надополнетиот нов општ католог]] се води како [[нов општ каталог|„непостоечко“ тело]].<ref name=ngc/> == Наводи == {{reflist|refs= <ref name=kolobow>{{Наведено списание | title=The Amazing Old Nova Q Cygni: A Far-Ultraviolet Synthetic Spectral Analysis | last=Kolobow |first=Craig |last2=Sion |first2=Edward | journal=Publications of the Astronomical Society of the Pacific |volume = 123|issue = 906| pages= 892–94| year=2011|doi=10.1086/661235 |bibcode=2011PASP..123..892K|arxiv = 1106.1562 }}</ref> <ref name=kafka03>{{Наведено списание | title=Spectroscopic Study of Q Cygni: Surprises from an Old Nova |url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/377020/pdf |last=Kafka |first=S. |last2=Tappert |first2=C. |last3=Honeycutt |first3=R. K. |last4=Bianchini |first4=A. |journal=The Astronomical Journal |volume = 126| issue =3| pages= 1472–82| year=2003 |doi=10.1086/377020 | bibcode=2003AJ....126.1472K |archive-url=https://web.archive.org/web/20190531023450/https://iopscience.iop.org/article/10.1086/377020/pdf |archive-date=2019-05-31 |url-status=live}}</ref> <ref name=peters>{{Наведено списание|bibcode=2006PASP..118..687P|title=Spectroscopy of Five Old Novae: New or Refined Orbital Periods|journal=The Publications of the Astronomical Society of the Pacific|volume=118|issue=843|pages=687|last1=Peters|first1=Christopher S.|last2=Thorstensen|first2=John R.|year=2006|doi=10.1086/504641}}</ref> <ref name=gcvs>{{Наведено списание|bibcode=2009yCat....102025S|title=VizieR Online Data Catalog: General Catalogue of Variable Stars (Samus+ 2007-2013)|journal=VizieR On-line Data Catalog: B/GCVS. Originally Published in: 2009yCat....102025S|volume=1|display-authors=etal|last1=Samus|first1=N. N.|last2=Durlevich|first2=O. V.|year=2009}}</ref> <ref name=ucac2>{{Наведено списание|bibcode=2003yCat.1289....0Z|title=VizieR Online Data Catalog: The Second U.S. Naval Observatory CCD Astrograph Catalog (UCAC2)|url=https://iopscience.iop.org/article/10.1086/386353/pdf|journal=CDS/ADC Collection of Electronic Catalogues|volume=1289|last1=Zacharias|first1=N.|last2=Urban|first2=S. E.|last3=Zacharias|first3=M. I.|last4=Wycoff|first4=G. L.|last5=Hall|first5=D. M.|last6=Germain|first6=M. E.|last7=Holdenried|first7=E. R.|last8=Winter|first8=L.|year=2003|archive-url=https://web.archive.org/web/20190531024213/https://iopscience.iop.org/article/10.1086/386353/pdf|archive-date=2019-05-31|url-status=live}}</ref> <ref name=ngc>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.astronomy-mall.com/Adventures.In.Deep.Space/NGC%207000-7840.html|accessdate=2016-09-07|title=NGC 7000 - 7840}}</ref> <ref name=shaefer>{{Наведено списание|bibcode=2018MNRAS.481.3033S|title=The distances to Novae as seen by Gaia|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=481|issue=3|pages=3033–3051|last=Schaefer|first=Bradley E.|year=2018|doi=10.1093/mnras/sty2388|arxiv=1809.00180}}</ref> }} ==External links== *[https://web.archive.org/web/20120908075210/http://www.maa.mhn.de/Maps/Const/Data/cygnus_tab.html Stars of Cygnus] {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Нови]] [[Категорија:HR-објекти|8296]] [[Категорија:2MASS-објекти]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:Објекти од Новиот општ каталог]] [[Категорија:Бајерови објекти|Лебед, Q]] dl40h8lj839b1n9vg05w8ubagoqzyx9 0 1240643 4796219 4530736 2022-07-24T11:42:11Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Му Лебед }} {{Starbox image | image = Cygnus_constellation_map_ru_lite.png | caption = }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | ra = {{RA|21|44|08.57767}}<ref name=GaiaDR2>{{cite DR2|1801210568415251072}}</ref> | dec = {{DEC|28|44|33.4567}}<ref name=GaiaDR2/> | appmag_v = 4,49<ref name=Anderson2012>{{citation | last1=Anderson | first1=E. | last2=Francis | first2=Ch. | title=XHIP: An extended hipparcos compilation | journal=Astronomy Letters | postscript=. | volume=38 | issue=5 | pages=331 | year=2012 | bibcode=2012AstL...38..331A | arxiv=1108.4971 | doi=10.1134/S1063773712050015 }}</ref> }} {{Starbox character | class = {{nowrap|F6V + G2V}}<ref name=WDS>{{citation | display-authors=1 | last1=Mason | first1=Brian D. | last2=Wycoff | first2=Gary L. | last3=Hartkopf | first3=William I. | last4=Douglass | first4=Geoffrey G. | last5=Worley | first5=Charles E. | title=The 2001 US Naval Observatory Double Star CD-ROM. I. The Washington Double Star Catalog | journal=The Astronomical Journal | volume=122 | issue=6 | pages=3466–3471 | date=December 2001 | bibcode=2001AJ....122.3466M | doi=10.1086/323920 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=B/wds/wds&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> | b-v = +0,512 ± 0,007<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry | radial_v = +16,95<ref name=Maldonado2010>{{citation | last1=Maldonado | first1=J. | last2= Martínez-Arnáiz | first2=R. M. | last3=Eiroa | first3=C. | last4=Montes | first4=D. | last5=Montesinos | first5=B. | title=A spectroscopy study of nearby late-type stars, possible members of stellar kinematic groups | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=521 | pages=A12 |date=October 2010 | doi=10.1051/0004-6361/201014948 | bibcode=2010A&A...521A..12M |arxiv = 1007.1132 }}</ref> | prop_mo_ra = +257,012<ref name=GaiaDR2/> | prop_mo_dec = −239,009<ref name=GaiaDR2/> | parallax = 45.2207 | p_error = 0.2383 | parallax_footnote = <ref name=GaiaDR2/> | absmag_v = 2,75<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry|no_heading=y | component1 = μ¹ Лебед | absmag_bol = 2,91 ± 0,06<ref name=Fuhrmann>{{Наведено списание|bibcode=2011MNRAS.414.2893F|doi=10.1111/j.1365-2966.2011.18476.x|title=Nearby stars of the Galactic disc and halo - V|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=414|issue=4|pages=2893|year=2011|last1=Fuhrmann|first1=Klaus}}</ref> | absmag_v = 2,77<ref name=Luck/> | component2 = μ² Лебед | absmag_bol2 = 4,32 ± 0,06<ref name=Fuhrmann/> | absmag_v2 = 4,38<ref name=Luck/> <!-- Bolometric corrections can also be found in the Fuhrmann paper --> }} {{Starbox orbit | reference = <ref name=Pourbaix2004>{{citation | display-authors=1 | last1=Pourbaix | first1=D. | last2=Tokovinin | first2=A. A. | last3=Batten | first3=A. H. | last4=Fekel | first4=F. C. | last5=Hartkopf | first5=W. I. | last6=Levato | first6=H. | last7=Morrell | first7=N. I. | last8=Torres | first8=G. | last9=Udry | first9=S. | year=2004 | pages=727–732 | volume=424 | issue=2 | title=SB9: The Ninth Catalogue of Spectroscopic Binary Orbits | journal=Astronomy & Astrophysics | bibcode=2009yCat....102020P | doi=10.1051/0004-6361:20041213 | postscript=. | arxiv=astro-ph/0406573 }}</ref> | period = 789 | axis = 5,32 | eccentricity = 0,66 | inclination = 75,5 | node = 110,1 | periastron = 1958,0 | periarg = 145,7 }} {{Starbox detail | source = <ref name=Luck>{{Наведено списание |bibcode=2017AJ....153...21L |title=Abundances in the Local Region II: F, G, and K Dwarfs and Subgiants |journal=The Astronomical Journal |volume=153 |issue=1 |pages=21 |last1=Luck |first1=R. Earle |year=2017 |arxiv=1611.02897 |doi=10.3847/1538-3881/153/1/21 }}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | luminosity = 6,0 | temperature = 6.354 | gravity = 3,93 | metal_fe = −0,16 | rotational_velocity = 11.6 | mass = 1,31 | radius = 1,88 ± 0,07<ref name=Fuhrmann/> | age_gyr = 3,46 | component2 = μ² Лебед | luminosity2 = 1,4 | temperature2 = 5.998 | gravity2 = 4,33 | metal2_fe = −0,24 | rotational_velocity2 = 6,4 | mass2 = 0,99 | radius2 = 1,08 ± 0,05 | age_gyr2 = 7,11<ref name=Luck/> }} {{Starbox catalog | names = {{odlist|F=78 Cyg|BD=+28°4169|CCDM=J21442+2845AB|HIP=107310|WDS=J21441+2845AB}}<ref name=SIMBAD>{{cite simbad|title = CCDM J21442+2845AB|accessdate = 2016-04-08}}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | names1 = {{odlist|HD=206826|HR=8309|SAO=89940}}<ref name=SIMBADprimary/> | component2 = μ² Лебед | names2 = {{odlist|HD=206827|HR=8310|SAO=89939}}<ref name=SIMBADsecondary/> }} {{Starbox reference | Simbad = mu.+Cyg | sn=μ Лебед | Simbad2 = mu.01+Cyg | sn2= μ¹ Лебед | Simbad3 = mu.02+Cyg | sn3= μ² Лебед }} {{Starbox end}} '''Му Лебед''' (μ Лебед, μ Cygni) — [[двојна ѕвезда]]<ref name="Eggleton">{{Наведено списание | doi = 10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x| title = A catalogue of multiplicity among bright stellar systems| year = 2008| last1 = Eggleton | first1 = P. P.| last2 = Tokovinin | first2 = A. A.| journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| volume = 389| issue = 2| pages = 869| bibcode = 2008MNRAS.389..869E|arxiv = 0806.2878 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-ref=VIZ570887621365&-out.add=.&-source=J/MNRAS/389/869/table1&recno=4155 Vizier catalog entry]</ref> во [[соѕвездие]]то [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Видлива е со голо око како слаба точка со збирна [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 4,49.<ref name=Anderson2012/> Се наоѓа на 72&nbsp;[[светлосна година|светлосни години]] од Сонцето, мерејќи според [[ѕвездена паралакса|паралаксата]],<ref name=GaiaDR2/> и се оддалечува со [[радијална брзина]] од +17&nbsp;км/с.<ref name=Maldonado2010/> Двоецот има [[орбитален период]] од околу 800 години, со главна полупска 5[[лачна секунда|″]] и [[орбитално занесување|занесување]] од 0,6.<ref name=Malkov2012>{{citation | display-authors=1 | last1=Malkov | first1=O. Yu. | last2=Tamazian | first2=V. S. | last3=Docobo | first3=J. A. | last4=Chulkov | first4=D. A. | title=Dynamical masses of a selected sample of orbital binaries | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=546 | issue=A69 | pages=A69 | date=October 2012 | bibcode=2012A&A...546A..69M | doi=10.1051/0004-6361/201219774 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=J/A%2bA/546/A69/table1&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> Главната составница,<ref name=SIMBADprimary>{{cite simbad|title = HR 8309|accessdate = 13 January 2014}}</ref> со привидна величина од 4,69, е [[жолто-бело џуџе]] од [[ѕвездена класификација|класата]] F6V.<ref name=WDS/> Има 35&nbsp;% поголема маса од Сонцето и 188&nbsp;% поголем полупречник.<ref name=Fuhrmann/> Се врти со [[проектирана вртежна брзина]] од 9,6&nbsp;км/с. Втората составница<ref name=SIMBADsecondary>{{cite simbad|title = HR 8310|accessdate = 13 January 2014}}</ref> е [[жолто џуџе]] со привидна величина од 6,12 од класата G2V.<ref name=WDS/> Има сличен полупречник како Сонцето и малку повеќе маса.<ref name=Fuhrmann/> Утврдени се уште две составници за кои се смета дека се оптички придружнички, а не дел од самиот систем: C (прив. вел. 12,93) и D (прив. вел. 6,94).<ref name=WDS/> Составницата D е подалечната [[двојна ѕвезда|спектроскопска двојка]] HD 206874 (HIP 107326), кој пак е сочинет од два [[подџин]]а во рана фаза на типот F.<ref name=abt>{{Наведено списание|bibcode=2009ApJS..180..117A|title=MK Classifications of Spectroscopic Binaries|journal=The Astrophysical Journal Supplement|volume=180|pages=117|author1=Abt|first1=Helmut A|year=2009|doi=10.1088/0067-0049/180/1/117}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолто-бели џуџиња]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Двојни ѕвезди]] [[Категорија:Бајерови објекти]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:Флемстидови објекти]] [[Категорија:HD-објекти|206826/7]] [[Категорија:HIP-објекти|107310]] [[Категорија:HR-објекти|8309/10]] lzuy86xaqx4qz8q4ye571p415dkoztq 4796220 4796219 2022-07-24T11:43:20Z Doni12345 77134 #WPWPMK wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Му Лебед }} {{Starbox image | image = Cygnus_constellation_map_ru_lite.png|alt=|width=280 }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | ra = {{RA|21|44|08.57767}}<ref name=GaiaDR2>{{cite DR2|1801210568415251072}}</ref> | dec = {{DEC|28|44|33.4567}}<ref name=GaiaDR2/> | appmag_v = 4,49<ref name=Anderson2012>{{citation | last1=Anderson | first1=E. | last2=Francis | first2=Ch. | title=XHIP: An extended hipparcos compilation | journal=Astronomy Letters | postscript=. | volume=38 | issue=5 | pages=331 | year=2012 | bibcode=2012AstL...38..331A | arxiv=1108.4971 | doi=10.1134/S1063773712050015 }}</ref> }} {{Starbox character | class = {{nowrap|F6V + G2V}}<ref name=WDS>{{citation | display-authors=1 | last1=Mason | first1=Brian D. | last2=Wycoff | first2=Gary L. | last3=Hartkopf | first3=William I. | last4=Douglass | first4=Geoffrey G. | last5=Worley | first5=Charles E. | title=The 2001 US Naval Observatory Double Star CD-ROM. I. The Washington Double Star Catalog | journal=The Astronomical Journal | volume=122 | issue=6 | pages=3466–3471 | date=December 2001 | bibcode=2001AJ....122.3466M | doi=10.1086/323920 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=B/wds/wds&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> | b-v = +0,512 ± 0,007<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry | radial_v = +16,95<ref name=Maldonado2010>{{citation | last1=Maldonado | first1=J. | last2= Martínez-Arnáiz | first2=R. M. | last3=Eiroa | first3=C. | last4=Montes | first4=D. | last5=Montesinos | first5=B. | title=A spectroscopy study of nearby late-type stars, possible members of stellar kinematic groups | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=521 | pages=A12 |date=October 2010 | doi=10.1051/0004-6361/201014948 | bibcode=2010A&A...521A..12M |arxiv = 1007.1132 }}</ref> | prop_mo_ra = +257,012<ref name=GaiaDR2/> | prop_mo_dec = −239,009<ref name=GaiaDR2/> | parallax = 45.2207 | p_error = 0.2383 | parallax_footnote = <ref name=GaiaDR2/> | absmag_v = 2,75<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry|no_heading=y | component1 = μ¹ Лебед | absmag_bol = 2,91 ± 0,06<ref name=Fuhrmann>{{Наведено списание|bibcode=2011MNRAS.414.2893F|doi=10.1111/j.1365-2966.2011.18476.x|title=Nearby stars of the Galactic disc and halo - V|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=414|issue=4|pages=2893|year=2011|last1=Fuhrmann|first1=Klaus}}</ref> | absmag_v = 2,77<ref name=Luck/> | component2 = μ² Лебед | absmag_bol2 = 4,32 ± 0,06<ref name=Fuhrmann/> | absmag_v2 = 4,38<ref name=Luck/> <!-- Bolometric corrections can also be found in the Fuhrmann paper --> }} {{Starbox orbit | reference = <ref name=Pourbaix2004>{{citation | display-authors=1 | last1=Pourbaix | first1=D. | last2=Tokovinin | first2=A. A. | last3=Batten | first3=A. H. | last4=Fekel | first4=F. C. | last5=Hartkopf | first5=W. I. | last6=Levato | first6=H. | last7=Morrell | first7=N. I. | last8=Torres | first8=G. | last9=Udry | first9=S. | year=2004 | pages=727–732 | volume=424 | issue=2 | title=SB9: The Ninth Catalogue of Spectroscopic Binary Orbits | journal=Astronomy & Astrophysics | bibcode=2009yCat....102020P | doi=10.1051/0004-6361:20041213 | postscript=. | arxiv=astro-ph/0406573 }}</ref> | period = 789 | axis = 5,32 | eccentricity = 0,66 | inclination = 75,5 | node = 110,1 | periastron = 1958,0 | periarg = 145,7 }} {{Starbox detail | source = <ref name=Luck>{{Наведено списание |bibcode=2017AJ....153...21L |title=Abundances in the Local Region II: F, G, and K Dwarfs and Subgiants |journal=The Astronomical Journal |volume=153 |issue=1 |pages=21 |last1=Luck |first1=R. Earle |year=2017 |arxiv=1611.02897 |doi=10.3847/1538-3881/153/1/21 }}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | luminosity = 6,0 | temperature = 6.354 | gravity = 3,93 | metal_fe = −0,16 | rotational_velocity = 11.6 | mass = 1,31 | radius = 1,88 ± 0,07<ref name=Fuhrmann/> | age_gyr = 3,46 | component2 = μ² Лебед | luminosity2 = 1,4 | temperature2 = 5.998 | gravity2 = 4,33 | metal2_fe = −0,24 | rotational_velocity2 = 6,4 | mass2 = 0,99 | radius2 = 1,08 ± 0,05 | age_gyr2 = 7,11<ref name=Luck/> }} {{Starbox catalog | names = {{odlist|F=78 Cyg|BD=+28°4169|CCDM=J21442+2845AB|HIP=107310|WDS=J21441+2845AB}}<ref name=SIMBAD>{{cite simbad|title = CCDM J21442+2845AB|accessdate = 2016-04-08}}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | names1 = {{odlist|HD=206826|HR=8309|SAO=89940}}<ref name=SIMBADprimary/> | component2 = μ² Лебед | names2 = {{odlist|HD=206827|HR=8310|SAO=89939}}<ref name=SIMBADsecondary/> }} {{Starbox reference | Simbad = mu.+Cyg | sn=μ Лебед | Simbad2 = mu.01+Cyg | sn2= μ¹ Лебед | Simbad3 = mu.02+Cyg | sn3= μ² Лебед }} {{Starbox end}} '''Му Лебед''' (μ Лебед, μ Cygni) — [[двојна ѕвезда]]<ref name="Eggleton">{{Наведено списание | doi = 10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x| title = A catalogue of multiplicity among bright stellar systems| year = 2008| last1 = Eggleton | first1 = P. P.| last2 = Tokovinin | first2 = A. A.| journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| volume = 389| issue = 2| pages = 869| bibcode = 2008MNRAS.389..869E|arxiv = 0806.2878 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-ref=VIZ570887621365&-out.add=.&-source=J/MNRAS/389/869/table1&recno=4155 Vizier catalog entry]</ref> во [[соѕвездие]]то [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Видлива е со голо око како слаба точка со збирна [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 4,49.<ref name=Anderson2012/> Се наоѓа на 72&nbsp;[[светлосна година|светлосни години]] од Сонцето, мерејќи според [[ѕвездена паралакса|паралаксата]],<ref name=GaiaDR2/> и се оддалечува со [[радијална брзина]] од +17&nbsp;км/с.<ref name=Maldonado2010/> Двоецот има [[орбитален период]] од околу 800 години, со главна полупска 5[[лачна секунда|″]] и [[орбитално занесување|занесување]] од 0,6.<ref name=Malkov2012>{{citation | display-authors=1 | last1=Malkov | first1=O. Yu. | last2=Tamazian | first2=V. S. | last3=Docobo | first3=J. A. | last4=Chulkov | first4=D. A. | title=Dynamical masses of a selected sample of orbital binaries | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=546 | issue=A69 | pages=A69 | date=October 2012 | bibcode=2012A&A...546A..69M | doi=10.1051/0004-6361/201219774 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=J/A%2bA/546/A69/table1&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> Главната составница,<ref name=SIMBADprimary>{{cite simbad|title = HR 8309|accessdate = 13 January 2014}}</ref> со привидна величина од 4,69, е [[жолто-бело џуџе]] од [[ѕвездена класификација|класата]] F6V.<ref name=WDS/> Има 35&nbsp;% поголема маса од Сонцето и 188&nbsp;% поголем полупречник.<ref name=Fuhrmann/> Се врти со [[проектирана вртежна брзина]] од 9,6&nbsp;км/с. Втората составница<ref name=SIMBADsecondary>{{cite simbad|title = HR 8310|accessdate = 13 January 2014}}</ref> е [[жолто џуџе]] со привидна величина од 6,12 од класата G2V.<ref name=WDS/> Има сличен полупречник како Сонцето и малку повеќе маса.<ref name=Fuhrmann/> Утврдени се уште две составници за кои се смета дека се оптички придружнички, а не дел од самиот систем: C (прив. вел. 12,93) и D (прив. вел. 6,94).<ref name=WDS/> Составницата D е подалечната [[двојна ѕвезда|спектроскопска двојка]] HD 206874 (HIP 107326), кој пак е сочинет од два [[подџин]]а во рана фаза на типот F.<ref name=abt>{{Наведено списание|bibcode=2009ApJS..180..117A|title=MK Classifications of Spectroscopic Binaries|journal=The Astrophysical Journal Supplement|volume=180|pages=117|author1=Abt|first1=Helmut A|year=2009|doi=10.1088/0067-0049/180/1/117}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолто-бели џуџиња]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Двојни ѕвезди]] [[Категорија:Бајерови објекти]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:Флемстидови објекти]] [[Категорија:HD-објекти|206826/7]] [[Категорија:HIP-објекти|107310]] [[Категорија:HR-објекти|8309/10]] a4cf5kcm7hmtbohn57at5h2pazp66q9 4796221 4796220 2022-07-24T11:43:44Z Doni12345 77134 wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Му Лебед }} {{Starbox image | image = Cygnus_constellation_map_ru_lite.png|alt=|width=280 }} | caption = {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | ra = {{RA|21|44|08.57767}}<ref name=GaiaDR2>{{cite DR2|1801210568415251072}}</ref> | dec = {{DEC|28|44|33.4567}}<ref name=GaiaDR2/> | appmag_v = 4,49<ref name=Anderson2012>{{citation | last1=Anderson | first1=E. | last2=Francis | first2=Ch. | title=XHIP: An extended hipparcos compilation | journal=Astronomy Letters | postscript=. | volume=38 | issue=5 | pages=331 | year=2012 | bibcode=2012AstL...38..331A | arxiv=1108.4971 | doi=10.1134/S1063773712050015 }}</ref> }} {{Starbox character | class = {{nowrap|F6V + G2V}}<ref name=WDS>{{citation | display-authors=1 | last1=Mason | first1=Brian D. | last2=Wycoff | first2=Gary L. | last3=Hartkopf | first3=William I. | last4=Douglass | first4=Geoffrey G. | last5=Worley | first5=Charles E. | title=The 2001 US Naval Observatory Double Star CD-ROM. I. The Washington Double Star Catalog | journal=The Astronomical Journal | volume=122 | issue=6 | pages=3466–3471 | date=December 2001 | bibcode=2001AJ....122.3466M | doi=10.1086/323920 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=B/wds/wds&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> | b-v = +0,512 ± 0,007<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry | radial_v = +16,95<ref name=Maldonado2010>{{citation | last1=Maldonado | first1=J. | last2= Martínez-Arnáiz | first2=R. M. | last3=Eiroa | first3=C. | last4=Montes | first4=D. | last5=Montesinos | first5=B. | title=A spectroscopy study of nearby late-type stars, possible members of stellar kinematic groups | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=521 | pages=A12 |date=October 2010 | doi=10.1051/0004-6361/201014948 | bibcode=2010A&A...521A..12M |arxiv = 1007.1132 }}</ref> | prop_mo_ra = +257,012<ref name=GaiaDR2/> | prop_mo_dec = −239,009<ref name=GaiaDR2/> | parallax = 45.2207 | p_error = 0.2383 | parallax_footnote = <ref name=GaiaDR2/> | absmag_v = 2,75<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry|no_heading=y | component1 = μ¹ Лебед | absmag_bol = 2,91 ± 0,06<ref name=Fuhrmann>{{Наведено списание|bibcode=2011MNRAS.414.2893F|doi=10.1111/j.1365-2966.2011.18476.x|title=Nearby stars of the Galactic disc and halo - V|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=414|issue=4|pages=2893|year=2011|last1=Fuhrmann|first1=Klaus}}</ref> | absmag_v = 2,77<ref name=Luck/> | component2 = μ² Лебед | absmag_bol2 = 4,32 ± 0,06<ref name=Fuhrmann/> | absmag_v2 = 4,38<ref name=Luck/> <!-- Bolometric corrections can also be found in the Fuhrmann paper --> }} {{Starbox orbit | reference = <ref name=Pourbaix2004>{{citation | display-authors=1 | last1=Pourbaix | first1=D. | last2=Tokovinin | first2=A. A. | last3=Batten | first3=A. H. | last4=Fekel | first4=F. C. | last5=Hartkopf | first5=W. I. | last6=Levato | first6=H. | last7=Morrell | first7=N. I. | last8=Torres | first8=G. | last9=Udry | first9=S. | year=2004 | pages=727–732 | volume=424 | issue=2 | title=SB9: The Ninth Catalogue of Spectroscopic Binary Orbits | journal=Astronomy & Astrophysics | bibcode=2009yCat....102020P | doi=10.1051/0004-6361:20041213 | postscript=. | arxiv=astro-ph/0406573 }}</ref> | period = 789 | axis = 5,32 | eccentricity = 0,66 | inclination = 75,5 | node = 110,1 | periastron = 1958,0 | periarg = 145,7 }} {{Starbox detail | source = <ref name=Luck>{{Наведено списание |bibcode=2017AJ....153...21L |title=Abundances in the Local Region II: F, G, and K Dwarfs and Subgiants |journal=The Astronomical Journal |volume=153 |issue=1 |pages=21 |last1=Luck |first1=R. Earle |year=2017 |arxiv=1611.02897 |doi=10.3847/1538-3881/153/1/21 }}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | luminosity = 6,0 | temperature = 6.354 | gravity = 3,93 | metal_fe = −0,16 | rotational_velocity = 11.6 | mass = 1,31 | radius = 1,88 ± 0,07<ref name=Fuhrmann/> | age_gyr = 3,46 | component2 = μ² Лебед | luminosity2 = 1,4 | temperature2 = 5.998 | gravity2 = 4,33 | metal2_fe = −0,24 | rotational_velocity2 = 6,4 | mass2 = 0,99 | radius2 = 1,08 ± 0,05 | age_gyr2 = 7,11<ref name=Luck/> }} {{Starbox catalog | names = {{odlist|F=78 Cyg|BD=+28°4169|CCDM=J21442+2845AB|HIP=107310|WDS=J21441+2845AB}}<ref name=SIMBAD>{{cite simbad|title = CCDM J21442+2845AB|accessdate = 2016-04-08}}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | names1 = {{odlist|HD=206826|HR=8309|SAO=89940}}<ref name=SIMBADprimary/> | component2 = μ² Лебед | names2 = {{odlist|HD=206827|HR=8310|SAO=89939}}<ref name=SIMBADsecondary/> }} {{Starbox reference | Simbad = mu.+Cyg | sn=μ Лебед | Simbad2 = mu.01+Cyg | sn2= μ¹ Лебед | Simbad3 = mu.02+Cyg | sn3= μ² Лебед }} {{Starbox end}} '''Му Лебед''' (μ Лебед, μ Cygni) — [[двојна ѕвезда]]<ref name="Eggleton">{{Наведено списание | doi = 10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x| title = A catalogue of multiplicity among bright stellar systems| year = 2008| last1 = Eggleton | first1 = P. P.| last2 = Tokovinin | first2 = A. A.| journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| volume = 389| issue = 2| pages = 869| bibcode = 2008MNRAS.389..869E|arxiv = 0806.2878 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-ref=VIZ570887621365&-out.add=.&-source=J/MNRAS/389/869/table1&recno=4155 Vizier catalog entry]</ref> во [[соѕвездие]]то [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Видлива е со голо око како слаба точка со збирна [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 4,49.<ref name=Anderson2012/> Се наоѓа на 72&nbsp;[[светлосна година|светлосни години]] од Сонцето, мерејќи според [[ѕвездена паралакса|паралаксата]],<ref name=GaiaDR2/> и се оддалечува со [[радијална брзина]] од +17&nbsp;км/с.<ref name=Maldonado2010/> Двоецот има [[орбитален период]] од околу 800 години, со главна полупска 5[[лачна секунда|″]] и [[орбитално занесување|занесување]] од 0,6.<ref name=Malkov2012>{{citation | display-authors=1 | last1=Malkov | first1=O. Yu. | last2=Tamazian | first2=V. S. | last3=Docobo | first3=J. A. | last4=Chulkov | first4=D. A. | title=Dynamical masses of a selected sample of orbital binaries | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=546 | issue=A69 | pages=A69 | date=October 2012 | bibcode=2012A&A...546A..69M | doi=10.1051/0004-6361/201219774 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=J/A%2bA/546/A69/table1&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> Главната составница,<ref name=SIMBADprimary>{{cite simbad|title = HR 8309|accessdate = 13 January 2014}}</ref> со привидна величина од 4,69, е [[жолто-бело џуџе]] од [[ѕвездена класификација|класата]] F6V.<ref name=WDS/> Има 35&nbsp;% поголема маса од Сонцето и 188&nbsp;% поголем полупречник.<ref name=Fuhrmann/> Се врти со [[проектирана вртежна брзина]] од 9,6&nbsp;км/с. Втората составница<ref name=SIMBADsecondary>{{cite simbad|title = HR 8310|accessdate = 13 January 2014}}</ref> е [[жолто џуџе]] со привидна величина од 6,12 од класата G2V.<ref name=WDS/> Има сличен полупречник како Сонцето и малку повеќе маса.<ref name=Fuhrmann/> Утврдени се уште две составници за кои се смета дека се оптички придружнички, а не дел од самиот систем: C (прив. вел. 12,93) и D (прив. вел. 6,94).<ref name=WDS/> Составницата D е подалечната [[двојна ѕвезда|спектроскопска двојка]] HD 206874 (HIP 107326), кој пак е сочинет од два [[подџин]]а во рана фаза на типот F.<ref name=abt>{{Наведено списание|bibcode=2009ApJS..180..117A|title=MK Classifications of Spectroscopic Binaries|journal=The Astrophysical Journal Supplement|volume=180|pages=117|author1=Abt|first1=Helmut A|year=2009|doi=10.1088/0067-0049/180/1/117}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолто-бели џуџиња]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Двојни ѕвезди]] [[Категорија:Бајерови објекти]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:Флемстидови објекти]] [[Категорија:HD-објекти|206826/7]] [[Категорија:HIP-објекти|107310]] [[Категорија:HR-објекти|8309/10]] q53x8nmb88ovre423ok3xxer0idw41y 4796222 4796221 2022-07-24T11:44:19Z Doni12345 77134 wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Му Лебед }} {{Starbox image {{Location mark | image = Cygnus_constellation_map_ru_lite.png|alt=|width=280 }} | caption = {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | ra = {{RA|21|44|08.57767}}<ref name=GaiaDR2>{{cite DR2|1801210568415251072}}</ref> | dec = {{DEC|28|44|33.4567}}<ref name=GaiaDR2/> | appmag_v = 4,49<ref name=Anderson2012>{{citation | last1=Anderson | first1=E. | last2=Francis | first2=Ch. | title=XHIP: An extended hipparcos compilation | journal=Astronomy Letters | postscript=. | volume=38 | issue=5 | pages=331 | year=2012 | bibcode=2012AstL...38..331A | arxiv=1108.4971 | doi=10.1134/S1063773712050015 }}</ref> }} {{Starbox character | class = {{nowrap|F6V + G2V}}<ref name=WDS>{{citation | display-authors=1 | last1=Mason | first1=Brian D. | last2=Wycoff | first2=Gary L. | last3=Hartkopf | first3=William I. | last4=Douglass | first4=Geoffrey G. | last5=Worley | first5=Charles E. | title=The 2001 US Naval Observatory Double Star CD-ROM. I. The Washington Double Star Catalog | journal=The Astronomical Journal | volume=122 | issue=6 | pages=3466–3471 | date=December 2001 | bibcode=2001AJ....122.3466M | doi=10.1086/323920 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=B/wds/wds&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> | b-v = +0,512 ± 0,007<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry | radial_v = +16,95<ref name=Maldonado2010>{{citation | last1=Maldonado | first1=J. | last2= Martínez-Arnáiz | first2=R. M. | last3=Eiroa | first3=C. | last4=Montes | first4=D. | last5=Montesinos | first5=B. | title=A spectroscopy study of nearby late-type stars, possible members of stellar kinematic groups | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=521 | pages=A12 |date=October 2010 | doi=10.1051/0004-6361/201014948 | bibcode=2010A&A...521A..12M |arxiv = 1007.1132 }}</ref> | prop_mo_ra = +257,012<ref name=GaiaDR2/> | prop_mo_dec = −239,009<ref name=GaiaDR2/> | parallax = 45.2207 | p_error = 0.2383 | parallax_footnote = <ref name=GaiaDR2/> | absmag_v = 2,75<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry|no_heading=y | component1 = μ¹ Лебед | absmag_bol = 2,91 ± 0,06<ref name=Fuhrmann>{{Наведено списание|bibcode=2011MNRAS.414.2893F|doi=10.1111/j.1365-2966.2011.18476.x|title=Nearby stars of the Galactic disc and halo - V|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=414|issue=4|pages=2893|year=2011|last1=Fuhrmann|first1=Klaus}}</ref> | absmag_v = 2,77<ref name=Luck/> | component2 = μ² Лебед | absmag_bol2 = 4,32 ± 0,06<ref name=Fuhrmann/> | absmag_v2 = 4,38<ref name=Luck/> <!-- Bolometric corrections can also be found in the Fuhrmann paper --> }} {{Starbox orbit | reference = <ref name=Pourbaix2004>{{citation | display-authors=1 | last1=Pourbaix | first1=D. | last2=Tokovinin | first2=A. A. | last3=Batten | first3=A. H. | last4=Fekel | first4=F. C. | last5=Hartkopf | first5=W. I. | last6=Levato | first6=H. | last7=Morrell | first7=N. I. | last8=Torres | first8=G. | last9=Udry | first9=S. | year=2004 | pages=727–732 | volume=424 | issue=2 | title=SB9: The Ninth Catalogue of Spectroscopic Binary Orbits | journal=Astronomy & Astrophysics | bibcode=2009yCat....102020P | doi=10.1051/0004-6361:20041213 | postscript=. | arxiv=astro-ph/0406573 }}</ref> | period = 789 | axis = 5,32 | eccentricity = 0,66 | inclination = 75,5 | node = 110,1 | periastron = 1958,0 | periarg = 145,7 }} {{Starbox detail | source = <ref name=Luck>{{Наведено списание |bibcode=2017AJ....153...21L |title=Abundances in the Local Region II: F, G, and K Dwarfs and Subgiants |journal=The Astronomical Journal |volume=153 |issue=1 |pages=21 |last1=Luck |first1=R. Earle |year=2017 |arxiv=1611.02897 |doi=10.3847/1538-3881/153/1/21 }}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | luminosity = 6,0 | temperature = 6.354 | gravity = 3,93 | metal_fe = −0,16 | rotational_velocity = 11.6 | mass = 1,31 | radius = 1,88 ± 0,07<ref name=Fuhrmann/> | age_gyr = 3,46 | component2 = μ² Лебед | luminosity2 = 1,4 | temperature2 = 5.998 | gravity2 = 4,33 | metal2_fe = −0,24 | rotational_velocity2 = 6,4 | mass2 = 0,99 | radius2 = 1,08 ± 0,05 | age_gyr2 = 7,11<ref name=Luck/> }} {{Starbox catalog | names = {{odlist|F=78 Cyg|BD=+28°4169|CCDM=J21442+2845AB|HIP=107310|WDS=J21441+2845AB}}<ref name=SIMBAD>{{cite simbad|title = CCDM J21442+2845AB|accessdate = 2016-04-08}}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | names1 = {{odlist|HD=206826|HR=8309|SAO=89940}}<ref name=SIMBADprimary/> | component2 = μ² Лебед | names2 = {{odlist|HD=206827|HR=8310|SAO=89939}}<ref name=SIMBADsecondary/> }} {{Starbox reference | Simbad = mu.+Cyg | sn=μ Лебед | Simbad2 = mu.01+Cyg | sn2= μ¹ Лебед | Simbad3 = mu.02+Cyg | sn3= μ² Лебед }} {{Starbox end}} '''Му Лебед''' (μ Лебед, μ Cygni) — [[двојна ѕвезда]]<ref name="Eggleton">{{Наведено списание | doi = 10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x| title = A catalogue of multiplicity among bright stellar systems| year = 2008| last1 = Eggleton | first1 = P. P.| last2 = Tokovinin | first2 = A. A.| journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| volume = 389| issue = 2| pages = 869| bibcode = 2008MNRAS.389..869E|arxiv = 0806.2878 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-ref=VIZ570887621365&-out.add=.&-source=J/MNRAS/389/869/table1&recno=4155 Vizier catalog entry]</ref> во [[соѕвездие]]то [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Видлива е со голо око како слаба точка со збирна [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 4,49.<ref name=Anderson2012/> Се наоѓа на 72&nbsp;[[светлосна година|светлосни години]] од Сонцето, мерејќи според [[ѕвездена паралакса|паралаксата]],<ref name=GaiaDR2/> и се оддалечува со [[радијална брзина]] од +17&nbsp;км/с.<ref name=Maldonado2010/> Двоецот има [[орбитален период]] од околу 800 години, со главна полупска 5[[лачна секунда|″]] и [[орбитално занесување|занесување]] од 0,6.<ref name=Malkov2012>{{citation | display-authors=1 | last1=Malkov | first1=O. Yu. | last2=Tamazian | first2=V. S. | last3=Docobo | first3=J. A. | last4=Chulkov | first4=D. A. | title=Dynamical masses of a selected sample of orbital binaries | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=546 | issue=A69 | pages=A69 | date=October 2012 | bibcode=2012A&A...546A..69M | doi=10.1051/0004-6361/201219774 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=J/A%2bA/546/A69/table1&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> Главната составница,<ref name=SIMBADprimary>{{cite simbad|title = HR 8309|accessdate = 13 January 2014}}</ref> со привидна величина од 4,69, е [[жолто-бело џуџе]] од [[ѕвездена класификација|класата]] F6V.<ref name=WDS/> Има 35&nbsp;% поголема маса од Сонцето и 188&nbsp;% поголем полупречник.<ref name=Fuhrmann/> Се врти со [[проектирана вртежна брзина]] од 9,6&nbsp;км/с. Втората составница<ref name=SIMBADsecondary>{{cite simbad|title = HR 8310|accessdate = 13 January 2014}}</ref> е [[жолто џуџе]] со привидна величина од 6,12 од класата G2V.<ref name=WDS/> Има сличен полупречник како Сонцето и малку повеќе маса.<ref name=Fuhrmann/> Утврдени се уште две составници за кои се смета дека се оптички придружнички, а не дел од самиот систем: C (прив. вел. 12,93) и D (прив. вел. 6,94).<ref name=WDS/> Составницата D е подалечната [[двојна ѕвезда|спектроскопска двојка]] HD 206874 (HIP 107326), кој пак е сочинет од два [[подџин]]а во рана фаза на типот F.<ref name=abt>{{Наведено списание|bibcode=2009ApJS..180..117A|title=MK Classifications of Spectroscopic Binaries|journal=The Astrophysical Journal Supplement|volume=180|pages=117|author1=Abt|first1=Helmut A|year=2009|doi=10.1088/0067-0049/180/1/117}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолто-бели џуџиња]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Двојни ѕвезди]] [[Категорија:Бајерови објекти]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:Флемстидови објекти]] [[Категорија:HD-објекти|206826/7]] [[Категорија:HIP-објекти|107310]] [[Категорија:HR-објекти|8309/10]] 3ab9pq65aarj4u56vvaqyg9ccmpcmjt 4796223 4796222 2022-07-24T11:48:05Z Doni12345 77134 wikitext text/x-wiki {{Starbox begin | name = Му Лебед }} {{Starbox observe | epoch = J2000 | constell = [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]] | ra = {{RA|21|44|08.57767}}<ref name=GaiaDR2>{{cite DR2|1801210568415251072}}</ref> | dec = {{DEC|28|44|33.4567}}<ref name=GaiaDR2/> | appmag_v = 4,49<ref name=Anderson2012>{{citation | last1=Anderson | first1=E. | last2=Francis | first2=Ch. | title=XHIP: An extended hipparcos compilation | journal=Astronomy Letters | postscript=. | volume=38 | issue=5 | pages=331 | year=2012 | bibcode=2012AstL...38..331A | arxiv=1108.4971 | doi=10.1134/S1063773712050015 }}</ref> }} {{Starbox character | class = {{nowrap|F6V + G2V}}<ref name=WDS>{{citation | display-authors=1 | last1=Mason | first1=Brian D. | last2=Wycoff | first2=Gary L. | last3=Hartkopf | first3=William I. | last4=Douglass | first4=Geoffrey G. | last5=Worley | first5=Charles E. | title=The 2001 US Naval Observatory Double Star CD-ROM. I. The Washington Double Star Catalog | journal=The Astronomical Journal | volume=122 | issue=6 | pages=3466–3471 | date=December 2001 | bibcode=2001AJ....122.3466M | doi=10.1086/323920 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=B/wds/wds&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> | b-v = +0,512 ± 0,007<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry | radial_v = +16,95<ref name=Maldonado2010>{{citation | last1=Maldonado | first1=J. | last2= Martínez-Arnáiz | first2=R. M. | last3=Eiroa | first3=C. | last4=Montes | first4=D. | last5=Montesinos | first5=B. | title=A spectroscopy study of nearby late-type stars, possible members of stellar kinematic groups | journal=Astronomy and Astrophysics | volume=521 | pages=A12 |date=October 2010 | doi=10.1051/0004-6361/201014948 | bibcode=2010A&A...521A..12M |arxiv = 1007.1132 }}</ref> | prop_mo_ra = +257,012<ref name=GaiaDR2/> | prop_mo_dec = −239,009<ref name=GaiaDR2/> | parallax = 45.2207 | p_error = 0.2383 | parallax_footnote = <ref name=GaiaDR2/> | absmag_v = 2,75<ref name=Anderson2012/> }} {{Starbox astrometry|no_heading=y | component1 = μ¹ Лебед | absmag_bol = 2,91 ± 0,06<ref name=Fuhrmann>{{Наведено списание|bibcode=2011MNRAS.414.2893F|doi=10.1111/j.1365-2966.2011.18476.x|title=Nearby stars of the Galactic disc and halo - V|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|volume=414|issue=4|pages=2893|year=2011|last1=Fuhrmann|first1=Klaus}}</ref> | absmag_v = 2,77<ref name=Luck/> | component2 = μ² Лебед | absmag_bol2 = 4,32 ± 0,06<ref name=Fuhrmann/> | absmag_v2 = 4,38<ref name=Luck/> <!-- Bolometric corrections can also be found in the Fuhrmann paper --> }} {{Starbox orbit | reference = <ref name=Pourbaix2004>{{citation | display-authors=1 | last1=Pourbaix | first1=D. | last2=Tokovinin | first2=A. A. | last3=Batten | first3=A. H. | last4=Fekel | first4=F. C. | last5=Hartkopf | first5=W. I. | last6=Levato | first6=H. | last7=Morrell | first7=N. I. | last8=Torres | first8=G. | last9=Udry | first9=S. | year=2004 | pages=727–732 | volume=424 | issue=2 | title=SB9: The Ninth Catalogue of Spectroscopic Binary Orbits | journal=Astronomy & Astrophysics | bibcode=2009yCat....102020P | doi=10.1051/0004-6361:20041213 | postscript=. | arxiv=astro-ph/0406573 }}</ref> | period = 789 | axis = 5,32 | eccentricity = 0,66 | inclination = 75,5 | node = 110,1 | periastron = 1958,0 | periarg = 145,7 }} {{Starbox detail | source = <ref name=Luck>{{Наведено списание |bibcode=2017AJ....153...21L |title=Abundances in the Local Region II: F, G, and K Dwarfs and Subgiants |journal=The Astronomical Journal |volume=153 |issue=1 |pages=21 |last1=Luck |first1=R. Earle |year=2017 |arxiv=1611.02897 |doi=10.3847/1538-3881/153/1/21 }}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | luminosity = 6,0 | temperature = 6.354 | gravity = 3,93 | metal_fe = −0,16 | rotational_velocity = 11.6 | mass = 1,31 | radius = 1,88 ± 0,07<ref name=Fuhrmann/> | age_gyr = 3,46 | component2 = μ² Лебед | luminosity2 = 1,4 | temperature2 = 5.998 | gravity2 = 4,33 | metal2_fe = −0,24 | rotational_velocity2 = 6,4 | mass2 = 0,99 | radius2 = 1,08 ± 0,05 | age_gyr2 = 7,11<ref name=Luck/> }} {{Starbox catalog | names = {{odlist|F=78 Cyg|BD=+28°4169|CCDM=J21442+2845AB|HIP=107310|WDS=J21441+2845AB}}<ref name=SIMBAD>{{cite simbad|title = CCDM J21442+2845AB|accessdate = 2016-04-08}}</ref> | component1 = μ¹ Лебед | names1 = {{odlist|HD=206826|HR=8309|SAO=89940}}<ref name=SIMBADprimary/> | component2 = μ² Лебед | names2 = {{odlist|HD=206827|HR=8310|SAO=89939}}<ref name=SIMBADsecondary/> }} {{Starbox reference | Simbad = mu.+Cyg | sn=μ Лебед | Simbad2 = mu.01+Cyg | sn2= μ¹ Лебед | Simbad3 = mu.02+Cyg | sn3= μ² Лебед }} {{Starbox end}} '''Му Лебед''' (μ Лебед, μ Cygni) — [[двојна ѕвезда]]<ref name="Eggleton">{{Наведено списание | doi = 10.1111/j.1365-2966.2008.13596.x| title = A catalogue of multiplicity among bright stellar systems| year = 2008| last1 = Eggleton | first1 = P. P.| last2 = Tokovinin | first2 = A. A.| journal = Monthly Notices of the Royal Astronomical Society| volume = 389| issue = 2| pages = 869| bibcode = 2008MNRAS.389..869E|arxiv = 0806.2878 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-5?-ref=VIZ570887621365&-out.add=.&-source=J/MNRAS/389/869/table1&recno=4155 Vizier catalog entry]</ref> во [[соѕвездие]]то [[Лебед (соѕвездие)|Лебед]]. Видлива е со голо око како слаба точка со збирна [[привидна ѕвездена величина|привидна величина]] од 4,49.<ref name=Anderson2012/> Се наоѓа на 72&nbsp;[[светлосна година|светлосни години]] од Сонцето, мерејќи според [[ѕвездена паралакса|паралаксата]],<ref name=GaiaDR2/> и се оддалечува со [[радијална брзина]] од +17&nbsp;км/с.<ref name=Maldonado2010/> Двоецот има [[орбитален период]] од околу 800 години, со главна полупска 5[[лачна секунда|″]] и [[орбитално занесување|занесување]] од 0,6.<ref name=Malkov2012>{{citation | display-authors=1 | last1=Malkov | first1=O. Yu. | last2=Tamazian | first2=V. S. | last3=Docobo | first3=J. A. | last4=Chulkov | first4=D. A. | title=Dynamical masses of a selected sample of orbital binaries | journal=Astronomy & Astrophysics | volume=546 | issue=A69 | pages=A69 | date=October 2012 | bibcode=2012A&A...546A..69M | doi=10.1051/0004-6361/201219774 }} [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-4?-source=J/A%2bA/546/A69/table1&WDS=21441%2B2845 Vizier catalog entry]</ref> Главната составница,<ref name=SIMBADprimary>{{cite simbad|title = HR 8309|accessdate = 13 January 2014}}</ref> со привидна величина од 4,69, е [[жолто-бело џуџе]] од [[ѕвездена класификација|класата]] F6V.<ref name=WDS/> Има 35&nbsp;% поголема маса од Сонцето и 188&nbsp;% поголем полупречник.<ref name=Fuhrmann/> Се врти со [[проектирана вртежна брзина]] од 9,6&nbsp;км/с. Втората составница<ref name=SIMBADsecondary>{{cite simbad|title = HR 8310|accessdate = 13 January 2014}}</ref> е [[жолто џуџе]] со привидна величина од 6,12 од класата G2V.<ref name=WDS/> Има сличен полупречник како Сонцето и малку повеќе маса.<ref name=Fuhrmann/> Утврдени се уште две составници за кои се смета дека се оптички придружнички, а не дел од самиот систем: C (прив. вел. 12,93) и D (прив. вел. 6,94).<ref name=WDS/> Составницата D е подалечната [[двојна ѕвезда|спектроскопска двојка]] HD 206874 (HIP 107326), кој пак е сочинет од два [[подџин]]а во рана фаза на типот F.<ref name=abt>{{Наведено списание|bibcode=2009ApJS..180..117A|title=MK Classifications of Spectroscopic Binaries|journal=The Astrophysical Journal Supplement|volume=180|pages=117|author1=Abt|first1=Helmut A|year=2009|doi=10.1088/0067-0049/180/1/117}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Ѕвезди во Лебед}} [[Категорија:Лебед (соѕвездие)]] [[Категорија:Жолто-бели џуџиња]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] [[Категорија:Двојни ѕвезди]] [[Категорија:Бајерови објекти]] [[Категорија:Тела од Бонскиот преглед]] [[Категорија:Флемстидови објекти]] [[Категорија:HD-објекти|206826/7]] [[Категорија:HIP-објекти|107310]] [[Категорија:HR-објекти|8309/10]] lo590mck0ki102bu76046c7vrd21f38 0 1240964 4795973 4678807 2022-07-23T21:36:27Z 777sms 17038 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Sarajevo Stecci 3.JPG]] → [[File:Krupac – Stećci (03).jpg]] [[c:COM:FR#FR1|Criterion 1]] (original uploader’s request) wikitext text/x-wiki {{Infobox historic site | image = Bosniangraves bosniska gravar februari 2007 stecak stecci1.jpg | caption = | designation1 = WHS | designation1_offname = Стеќци Средновековни надгробни споменици | designation1_date = 2016 <small>(40th [[World Heritage Committee|session]])</small> | designation1_type = Културно наследство | designation1_criteria = iii, vi | designation1_number = [https://whc.unesco.org/en/list/1504 1504] | designation1_free1name = Држави | designation1_free1value = {{BIH}}<br/>{{CRO}}<br/>{{MNE}}<br/>{{SRB}} | designation1_free2name = Регион | designation1_free2value = [[List of World Heritage Sites in Europe|Европа и Северна Америка]] }} [[File:Bosniangraves bosniska gravar februari 2007 stecak stecci3.jpg|thumb|upright=1.15|Стеќак од некропола [[Радимиља]]]] '''Стеќак''', ([[кирилица]] [[српски]]) - стећак, ; множина:[[стеќци]], ([[кирилица]] [[српски]]) стећци, е името на монументалните [[средновековни]] [[надгробни споменици]], кои се распространети низ [[Босна и Херцеговина]], и граничните делови на [[Хрватска]], [[Црна Гора]] и [[Србија]]. Околу 60000 се наоѓаат во границите на денешна Босна и Херцеговина, а остатокот од 10 000 се наоѓаат на териториите од: Хрватска (4400), Црна Гора (3500) и Србија (2100), на повеќе од 3300 локации за жал на 90% се во лоша состојба<ref>[https://whc.unesco.org/en/list/1504/ Stećci Medieval Tombstone Graveyards]</ref>. За првпат се појавуваат во средината на 12 век, распространувајќи се на многу локации во 13 век, додека во 14 и 15 век, го достигнале својот потполн развој, пред да исчезнат за време на [[Отоманското освојување]] на [[Босна и Херцеговина]] на почетокот на 16 век. Стеќците беа внесени во списокот на [[Светското културно наследство на УНЕСКО]] во 2016 година. Во неа се опфатени од 4000 стеќци на 28 некрополи - од кои 22 од Босна и Херцеговина, две од Хрватска, три од Црна Гора и три од Србија. == Потекло на поимот == Потеклото на називот е изведено од старословенскиот збор '''Стојечак''', што во буквален превод значи - исправена, висока, човечка фигура. Во Херцеговина тие се нарекуваат и '''машети''' (на италијански јазик - масето значи „голема карпа“, или турски маршет - значи „надгробен споменик на паднатиот херој“. Во Централна и Западна Босна како '''мамори''' / '''мраморје''' / '''маморови''' ( мермерни), додека во Србија и Црна Гора како '''усаџеник'''. Иако под името стечак се подразбира висок монолитн исправен камен, во 20 век зборот стечак беше прифатен во науката како општ термин, вклучително и за надгробните плочи (т.е. плоше). Оригиналната референца за самиот збор стеќак е неизвесна и се чини дека е модерна кованица, затоа што може да се проследи само од белешката на Иван Кукуjeевиќ Сакцински од 1851 година, додека во речникот на [[Вук Караџиќ]] од 1852 година (во првото издание од 1812 година терминот воопшто не постоел). Поради тоа во стручната литература и кругови се користи терминот '''камик''' којшто е поблиску до оригиналното значење<ref>[https://skolski.ba/riznica-znanja-sta-su-stecci/52766/ Šta su stećci?]</ref>. == Особености == === Дефиниција === [[File:Radimlja pobliz Stolce, nejvetsi nekropole stecku v BaH1.jpg|thumb|250px|Стеќци од некрополота [[Радимља]] ]] Тие се карактеристични за територијата на денешна [[Херцеговина]], централна [[Босна (регион)|Босна]], [[Подриње]] и [[Далмација]] (особено јужно од реката [[Цетина]]) и некои помали делови на [[Црна Гора]], [[Косово]] и Западна [[Србија]], [[Посавина]] и Северозападна Босна. Стеќците се опишани како хоризонтални и вертикални надгробни споменици, изработени од камен, со рамна или обработена површина, со или без подножје. Заедничката класификација била основана од Дмитриј Сергејевски во 1952 година. Според [[Шефик Бешлагиќ]], постојат седум главни видово: плочи, попрсја, фигури со пиедестал, обработка / фронтон, гребен / фронтон со подножје, столб и крст. Додека според Ловновиќ, во [[Радимља]] има девет типа: плоча, плоча со подножје, попрсје, попрсје со со пиедестал, фигури, фигури со подножје, саркофаг (т.е. гребен / фронтон), саркофаг со пиедестал , крстоносен. Хронологијата утврдена од [[Маријан Вензел]] претпоставува дека најстарите форми потекнуваат од 1220 година во вид на плочи, на плочата, монументалните се појавиле некаде околу 1360 година, оние со визуелни резби околу 1435–1477 година, а нивната изработка завршила кон 1505 година. Сепак, некои сметаат дека тоа траело до крајот на 16 век, со ретки примери кои продолжиле до 18 век<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.slavorum.org/bosnian-medieval-tombstones-stecci/ |title=stecci |accessdate=2020-04-17 |archive-date=2020-08-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200812124836/https://www.slavorum.org/bosnian-medieval-tombstones-stecci/ |url-status=dead }}</ref>. === Декорации === Најзабележителна карактеристика се нивните украсни мотиви грубо поделени во шест групи, кои се надополнуваат едни со други: социјални симболи, религиозни симболи, слики од посмртните претстави [[Коло (танц)|коло]], фигурални слики, чисти украси и некласифицирани мотиви (најчесто симболични, геометриски). Многу од нив остануваат неразјаснети до ден-денес; [[спирални]], аркади, [[Розета (дизајн)|розети]], [[Лоз | лозови лисја и грозје]], [[гирланди]], ѕвезди (честопати со шестаголници) и [[полумесечина]]. Фигуралните слики вклучуваат групи на на [[елени]], [[коњи]], [[лов]] и најчесто [[човек]] со подигната десна рака. Најчесто визуелните претстави на надгробните споменици не можат едноставно да се толкуваат како вистински сцени од животот, туку исклучиво со симболичко објаснување, сè уште недоволно разјаснето. [[File:Radimlje, bogumil nekropolisz sírkő 7.JPG|thumb|200px|Сакралниот мотив на елени се смета дека е од [[Палео - Балканската митологиј]] и е со предхристијанско потекло.]] Во суштина, стеќците се своевиден белег, знак, верување и патоказ кој го објаснува ритуалот на смртта што ја води душата кон другиот свет и обновувањето на животот. Симболиката на Месечината и ѕвездите (Сонцето), кои често се наоѓаат во претставите, може да се проследи во комбинацијата на паганските и христијанските верувања, шесткраката ѕвезда ја претставува [[Венера]] (во словенската митологија наречена [[Деница]]) и со [[Месечина]]та би можеле да претставуваат „астрален брак“, или дури и митраизам, според кој, мртвото тело оди на Месечината, а душата кон [[Сонце]]то, додека некои сметале за поврзаност меѓу астралните симболи со позицијата на небесните тела во времето на смртта на починатиот.<ref>[https://www.stecciwh.org/locations/stecci-bosnia-and-herzegovina/ Stećci, Bosnia and Herzegovina]</ref>. [[File:Stećci, Risovac, Bosnia and Herzegoivna II.JPG|thumb|left|200px|Два стеќци со мотиви на [[танц)|оро]].]] {{multiple image | width = 120 | footer = [[Ѕвездите и полумесечината|Полумесечина и ѕвезда]] се најчести мотиви на надгробните плочи. | image1 = Stećak u Baljvinama.jpg | image2 = Krupac – Stećci (03).jpg }} === Резба === Резбањето и обработката на каменот биле од мајстори клесари а написите од учени кои биле нарекувани писари. До сега се познати 33 имиња на клесари меѓу кои најзабележителен е Грубаш којшто бил и клесар и писар. Најзначаен писар бил Семорад, кој исто така работел околу Столац. Се смета дека занаетот бил стекнуван во во Далмација и Рагуза. Стеќците претежно биле клесани од огромни блокови, претежно од варовник. Некои стечци тежеле повеќе од 29 тони, а се претпоставува дека биле транспортирани со превоз на коњи или волови а најтешките со комбинација на санки и трупци. Тие беа поставувани директно над гробот, најчесто во насока Запад-Исток, како што биле и починатите. Тоа било поврзано со патот на Сонцето - мртвите да го гледаат изгрејсонцето. [[File:Stećak ploča.JPG|thumb|200px|Стеќак од кај Циста Велика]] == Потекло == Постојат различни и сè уште неубедливи теории за нивната културно-уметничка, верска и етничка припадност. Според вообичаената теза, особено претставена од Бешлагиќ, стеќците се оригинален босанско-херцеговски културно-уметнички средновековен феномен. Некои научници како Милован Гаваци (1978), смета дека тие имаат многу поширок контекст - поврзаност со мегалитската традиција на регионот од Евроазија од праисторискиот и современиот период. === Религија === Од средината на 19 век, поточно од тезата од 1875 година на Артур Еванс, многу научници, меѓу кои и [[Александар Соловиев]], [[Коста Хорман]] и [[Чиро Трухелка]], тврдеа дека тие биле поврзани со [[Босанската црква]], односно [[Богомили]]те или други дуалистички движења. Најновите истражувања откриваат во потекло на симболичките мотиви паралела со старите медитерански спиритуалисти и религиозни концепти, со романескната уметност, со предхристијански, христијански и манихејски (т.е. Богомилски) движења. Подигнати биле и украсени од население нецелосно христијанизирано<ref>[https://www.dw.com/bs/%C4%8Diji-su-na%C5%A1i-ste%C4%87ci/a-18078579/ Čiji su naši stećci?]</ref>. === Етничкото потекло === Етничкиот идентитет на стеќците сè уште не е целосно разјаснет. Досега доминантната, но сè уште нецелосно прифатена, теоријата ги поврзува со автохтоните влашки заедници на Балканот. Противниците на оваа теорија сметаат дека нивниот демографски број бил премал, дека Власите не ги граделе од падот на Западното Римско Царство, или дека митолошките симболи се поврзани со старословенските, а не со „влашките“ пагански верувања. [[File:Bosnia Bogomil Tombstone 1901.jpg|thumb|250px|Скршен стеќак прикажан од [[Хуго Шарлемонт]], 1901, кој сега е изложен во Националниот музеј на Босна и Херцеговина( слика подолу)]] == Наследство == Една од нивните енигми е фактот што тие не биле споменати во локални и странски средновековни документи. Францисканските хроники кои забележале бројни хроники и согледби, документирано потврдени, како турски гробишта, не ги споменувале. Народната традиција ја сочувала митската перцепција полна со суеверија и фантастични приказни. Тоа подразбира дека се случило дисконтинуитет на историската меморија кај сите три етнички групи, предизвикани од етнички миграции и религиозни преобрази за време на османлиската окупација. Се смета дека првото споменување на стеќците е на Бенедикт Курипешиќ од 1530 година. [[Евлија Челебија]] во 1626 година ги опишал како споменици на надгробни споменици на некои непознати херои. Првата јавна презентација на стечците во Европа му се припишува на руски имигрант и југословенски дипломат, роден во [[Полска]], [[Александар Соловиев]] (1890-1971). Тој пишувал за нив во придружниот проспект на париската изложба „Средновековна уметност на тлото од Југославија“ (1950). Првата регионална јавна презентација се одржа во 2008 година во галеријата Кловиштеви Двори и претставува пример за поттикнување јавен дијалог меѓу четири нации.Тие влијаеле на различни уметнички форми и беа инспиративни теми за [[вајари]], [[сликари]], [[поети]], [[филмаџии]], [[писатели]] и [[фотографи]]<ref>[https://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?ID=57932/ stećci]</ref>. == Најпознати стеќци == Стеќците се вообичаено концентрирани во групи: во гробиштата на одделни семејства со неколку гробови, во гробниците на цели семејства со приближно 30 до 50 гробови, големи некрополи во руралните средини, со по неколку стотици гробови. Примери на семејна некропола се оние на Санковиќ во селото Бискуп близу [[Коњиќ]], од Милорадовиќ-Стјепановиќ (Храбрени) во Радомиња кај [[Столац]], од Павловиќ близу [[Сараево]] и од непознато семејство кај Доња Згоча крај [[Какањ]]. Денес многу стеќци се изложени во градината на Националниот музеј на Босна и Херцеговина во [[Сараево]]. Средновековната некропола Мраморје во Србија е дел од списокот на споменици на културата од исклучителна важност. Некои други забележителни или изучувани поединечни стечци: Се смета дека најстариот познат стеќак е оној на Грдеша, жупан од [[Требиње]] од 12 век. Се смета дека најстариот познат стеќак со натпис е оној на Марија, сопруга на свештеникот Дабижив, со врежана година - 1231 година, близу Столац. Гробиштата на Влатко Вуковиќ - Косача обележани во близина на селото Боjуни во близина на Столац, Босна и Херцеговина, од крајот на 14 век. Натписот на гробот е напишан на босански кирилица. Двата стеќци кои му припаѓале на Јерко Кустражиќ и неговата сопруга Владана од средината на 15 век, во Циста кај [[Имотски]] и [[Сплит]], Хрватска. Стеќак на Богданиќ (син на Радмил) кој умрел во битка во средината на 15 век, направен од клесарот Јурина, во Ловреч, Хрватска<ref>[http://stillinbelgrade.com/stecci-of-bosnia-herzegovina-serbia-monte-negro/ Stećci of Bosnia & Herzegovina, Serbia & Monte Negro]</ref>. [[File:Grd3.jpg|thumb|250px|Натпис од стеќак во [[Градеша]] од 12 век, се смета за најстариот пронајден.]] === Локации на УНЕСКО === {{location map+ |Bosnia and Herzegovina|relief =1 |float=right |width=320 |caption=Локации од УНЕСКО светско културно наследство "Стеќци Средновековни гробници"). |places= {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.092214 |long=17.924053 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.496667 |long=18.121667 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.313194 |long=18.196472 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.836944 |long=18.884458 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=44.050459 |long=17.675109 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.663222 |long=17.543056 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.557667 |long=18.438333 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=42.904583 |long=18.464444 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.129139 |long=17.593611 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=44.287778 |long=18.647778 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=44.118312 |long=18.532251 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.682599 |long=18.759450 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.027883 |long=17.874822 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.654709 |long=18.237364 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.957872 |long=18.842903 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.109961 |long=18.128956 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=44.327803 |long=18.844939 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.390275 |long=18.943053 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.420786 |long=18.402011 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.863308 |long=17.312658 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.515356 |long=16.927194 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=42.541783 |long=18.422381 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.094817 |long=19.149183 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.100127 |long=19.166691 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.341717 |long=18.850121 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.957778 |long=19.430278 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.945833 |long=19.353611 |label= |position=bottom |mark= }} {{location map~ |Bosnia and Herzegovina|lat=43.298889 |long=19.624444 |label= |position=bottom |mark= }} }} {| class="wikitable sortable" ! Година ! Име ! Локација ! Координати |- | 1504-001 | [[Радомиља]] | [[Столац]] ([[Босна и Херцеговина]]) | {{coord|43|5|31.97|N|17|55|26.59|E|name=Радоомиља}} |- | 1504-002 | Грчка главица | Бискуп, [[Коњиц]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|29|48|N|18|7|18|E|name=Biskup}} |- | 1504-003 | Калуфи | [[Крекови]], [[Невесиње]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|18|47.5|N|18|11|47.3|E|name=Krekovi}} |- | 1504-004 | Борак | Бурати, [[Рогатица]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|50|13|N|18|53|4.05|E|name=Borak}} |- | 1504-005 | Мацуље | [[Нови Травник]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|44|3|2|N|17|40|30|E|name=Maculje}} |- | 1504-006 | Дуго поље | [[Блидиње]], [[Јабланица, Босна и Херцеговина|Јабланица]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|39|47.6|N|17|32|35|E|name=Dugo polje}} |- | 1504-007 | Гвозно | [[Калиновик]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|33|27.6|N|18|26|18|E|name=Gvozno}} |- | 1504-008 | Гребенице во Радмиловиќ Дуброва, | [[Баљци (Билеча)|Баљци]], [[Билеча]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|42|54|16.5|N|18|27|52|E|name=Grebnice}} |- | 1504-009 | [[Биљеча]] | [[Љубишка]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|7|44.9|N|17|35|37|E|name=Bijača}} |- | 1504-010 | Оловци | [[Кладањ]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|44|17|16|N|18|38|52|E|name=Olovci}} |- | 1504-011 | Мрамор | Мушичи, [[Олово]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|45|06|26|N|18|31|15|E|name=Mramor}} |- | 1504-012 | Кучарин | Хранчичи, [[Горажде]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|40|57.3|N|18|45|34|E|name=Kučarin}} |- | 1504-013 | Билуњи | [[Столац]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|1|40.38|N|17|52|29.36|E|name=Boljuni}} |- | 1504-014 | Долови | Умољани, [[Трново, Босна и Херцеговина|Трново]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|39|18.5|N|18|14|13.24|E|name=Umoljani}} |- | 1504-015 | Лубурича поље | [[Соколац]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|57|28.34|N|18|50|34.45|E|name=Luburića polje}} |- | 1504-016 | Поткук | Бутиња, [[Берековичи]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|6|35.86|N|18|7|44.24|E|name=Potkuk}} |- | 1504-017 | Бечани | [[Шековичи]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|44|19|40.09|N|18|50|41.78|E|name=Bečani}} |- | 1504-018 | Мрамор | Врбица, [[Фоча]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|23|24.99|N|18|56|34.99|E|name=Vrbica}} |- | 1504-019 | Čengića Bara | [[Kalinovik]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|25|14.83|N|18|24|7.24|E|name=Čengića Bara}} |- | 1504-020 | Равањска врата | [[Купрес]] (Босна и Херцеговина) | {{coord|43|51|47.91|N|17|18|45.57|E|name=Ravanjska vrata}} |- | 1504-021 | Велика и мала Црвљивица | [[Циста Прово|Циста Велика]] ([[Хрватска]]) | {{coord|43|30|55.28|N|16|55|37.9|E|name=Crljivica}} |- | 1504-022 | Св, Барбара | Дубровка, [[Конавеле]] (Хрватска) | {{coord|42|32|30.42|N|18|25|20.57|E|name=Dubravka}} |- | 1504-023 | Грчко гробиште | [[Жабљак]] ([[Црна Гора]]) | {{coord|43|5|41.34|N|19|8|57.06|E|name=Grčko groblje}} |- | 1504-024 | Баре Жугича | [[Жабљак]] (Црна Гора) | {{coord|43|6|0.456|N|19|10|0.087|E|name=Bare Žugića}} |- | 1504-025 | Грчко гробиште | [[Плужине]] (Црна Гора) | {{coord|43|20|30.18|N|18|51|0.437|E|name=Grčko groblje}} |- | 1504-026 | [[Мраморје (Перучац)|Мраморје]] | [[Перучац]], [[Бајина Башта]] ([[Србија]]) | {{coord|43|57|28|N|19|25|49|E|name=Perućac}} |- | 1504-027 | Мраморје | Растиште, [[Бајина Башта]] (Србија) | {{coord|43|56|45|N|19|21|13|E|name=Rastište}} |- | 1504-028 | Грчко гробиште | Хрта, [[Пријепоље]] (Србија) | {{coord|43|17|56|N|19|37|28|E|name=Hrta}} |} ==Галерија== <gallery> File:Radimlja, Nekropola2.JPG|[[Радомља]], Босна и Херцеговина File:Radimlje, bogumil nekropolisz sírkő 4.JPG|Радомља, Босна и Херцеговина File:Umoljani stećci.jpg|[[Умољани]], Босна и Херцеговина File:Stecci - na Blidinji je nekolik skupin techto nahrobku z 14..jpg|[[Дугопоље]], Босна и Херцеговина File:BiH 2012 - Nécropole Morine (8144142941).jpg|Морине, Босна и Херцеговина File:Некропола стећака Велике Гребенице 01.jpg|Велике Гребенице, Босна и Херцеговина File:Stecak Zmeljaski Muzej Sarajevo.jpg|[[Сараево]], Босна и Херцеговина File:Neum02465.JPG|[[Неум]], Босна и Херцеговина File:Medieval tombstones of Montenegro.png|[[Велимље]], Црна Гора File:Stecak Baje Pivljanina u Vlasskeho kostela v Cetinji.jpg|[[Цетиње]], Црна Гора File:Stecak village Klenak Montenegro.png|[[Кленак, Црна Гора|Кленак]], Црна Гора File:Mramorje 2012 5.JPG|[[Мраморје (Перучац)|Мраморје]], Србија File:Stećak lov.jpg|некаде во [[Далмација]], Хрватска File:Stećak 456.jpg|некаде во Далмација, Хрватска </gallery> == Литература == * Dubravko Lovrenović, Sarajevo, 2009 -STEĆCI - BOSANSKO I HUMSKO MRAMORJE SREDNJEG VIJEKA ==Наводи== {{наводи}} == Надворешни врски == * {{Наведена мрежна страница|title=Stećci Medieval Tombstones Graveyards|url=https://whc.unesco.org/en/list/1504|author=[[UNESCO]]|year=2016}} * {{Наведена мрежна страница|title=Stećci|url=http://www.enciklopedija.hr/natuknica.aspx?id=57932|author=Croatian Encyclopaedia|year=2011}} * [http://www.most.ba/111/068.aspx Omer Đulić, Stećci na Radimlji] * [http://www.bogumili.com Suvremeni Bogumili] * [http://bhmedia.se/bazar/knjiga/Tanovic.PDF Nenad Azizin Tanović, stećci ili oblici bosanskih duša] (Ova knjiga ne prestavlja skup autenticnih natpisa sa stecaka nego literarno djelo Azizina Tanovica nastalo 1994 godine) * [http://www.status.ba/10%20pdf/32.pdf Vulgarizacija stećaka]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://makdizdar.ba/?p=433 Crteži motiva sa stećaka] * Ragib Lubovac Čelebija: ''Stećci bosanski stil'', Šahinpašić, Sarajevo 2016 {{DEFAULTSORT:Стеќак}} [[Категорија:Богомилство]] [[Категорија:Надгробни споменици]] [[Категорија:Средновековни европски скулптури]] [[Категорија:Камена уметност во Европа]] [[Категорија:Камена уметност во Босна и Херцеговина]] [[Категорија:Светско наследства во Босна и Херцеговина]] [[Категорија:Светско наследства во Хрватска]] [[Категорија:Светско наследства во Црна Гора]] [[Категорија:Светски наследства во Србија]] [[Категорија:Религија во средновековна Босна и Херцеговина]] qdq5qow54ds7d2wzknhnp6c7tmybbmp 0 1246727 4795978 4580802 2022-07-23T21:46:09Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{викификација}} [[Податотека:Madonna Confessions Tour Boombox-2.jpg|мини|Мадона]] '''Денс-поп''' (На англиски: Dance-pop) е стил на електронска музика за танцување и секундарна форма на поп-музика која се развила од диско, скоро во 1981 година, и која ги споила своите танци со поп и тажен ритам. Познати се и по овој жанр, многу уметници, меѓу кои и Мајкл Џексон и Мадона, а најпознатата песна е „Bille Jean“ изведена од Мајкл Џексон во 1983 година, а од тогаш Боб е познат по танцување. [[Категорија:Жанрови на поп-музика]] [[Категорија:Забавна музика]] [[Категорија:Музиката во 2010-тите]] 4613jpuh1irozq596dma51r110ynwgv 0 1248223 4795854 4634192 2022-07-23T16:29:47Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Закосен наслов|Кери}} [[Податотека:Carrie.jpg|мини|Лого Кери]] '''Кери''' ([[англиски]]: ''Carrie'') — американски [[филм]] од 1976 година, во [[режија]] на [[Брајан де Палма]], по [[сценарио]]то на Лоренс Д. Коен, засновано врз [[Кери (роман)|истоимениот роман]] на [[Стивен Кинг]]. Главните улоги ги играат: [[Сиси Спејсек]], [[Пајпер Лори]], [[Ејми Ирвинг]], Вилијам Кат, [[Бети Бакли]], Ненси Ален и [[Џон Траволта]]. Во 1977 година, филмот имал две номинации за наградата „[[Оскар]]“, но не успеал да победи во ниту една од нив.<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0074285/awards?ref_=tt_awd IMDb, Carrie (1976)Awards (пристапено на 11.8.2020)]</ref> ==Содржина== Кери Вајт (ја игра Спејсек) е средношколка која е многу наивна, неискусна и срамежлива така што ученичките постојано ѝ се потсмеваат. По завршувањето на часот по физичко воспитување, таа ја добива својата прва менструација и ја фаќа паника зашто не знае што ѝ се случува. Кога бара помош од ученичките, тие безобѕирно ја исмејуваат за најпосле да ја смири наставничката Колинс (ја игра Бакли).<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0074285/ IMDb, Carrie (1976) (пристапено на 11.8.2020)]</ref> За време на нејзината хистерија, Кери успева со силата на својата волја да ја скрши светилката, а потоа, во канцеларијата на директорот го крши пепелникот. Кери се враќа дома и ѝ се жали на мајка си (ја игра Лори), која е верски фанатик, но таа, наместо да ѝ помогне, ја обвинува за грев и ја затвора во тесна просторија, принудувајќи ја да се моли. Дома, Кери конечно сфаќа дека има необична моќ, а потоа од една книга дознава дека се работи за [[телекинеза]]. За да ги казни ученичките поради лошото однесување, наставничката Колинс ги принудува на напорни вежби, а кога ученичката Крис (ја игра Ален) одбива да вежба, таа е казнета така што не смее да присуствува на матурската забава. Навредена, Крис смислува злобен план како да ја понижи Кери и со помош на своето момче Били (го игра Траволта) собира свинска [[крв]] со намера да ја испрска Кери за време на матурската забава. Во меѓувреме, ученичката Сју (ја игра Ирвинг) се кае за лошото однесување и сака да ѝ помоген на Кери. За таа цел, таа се откажува од присуството на матурската забава и го убедува своето згодно момче Томи Рос (го игра Кат) да ѝ ја покани Кери на забавата. Кери најпрвин го одбива, но Томи е упорен, па најпосле таа се согласува. Кога нејзината мајка сака да ја спречи, Кери ја применува својата моќ, а мајка ѝ одлучува да ѝ се одмазди, убедена дека Кери е под влијание на [[ѓавол]]от. На матурската забава, Кери е среќна, особено кога таа и Томи се избрани за кралица и крал. Тие излегуваат на бината за да бидат крунисани, но тогаш Крис и Били ја истураат кофата со крв врз Кери и Томи. Кери е шокирана, а кофата паѓа и го удира Том по главата така што тој умира. Тогаш, на Кери ѝ се причинува дека сите присутни ѝ се потсмеваат и ја применува својата моќ. Во салата настанува хаос при што Кери убива голем дел од присутните, вклучувајќи ги и наставничката Колинс и директорот за кои мисли дека биле дел од заверата. Додека салата гори во пожарот, Кери се упатува дома, а патем го превртува автомобилот на Били при што тој и Крис погинуваат. Кога пристигнува дома, разочараната Кери бара утеха од мајка си, но таа ѝ забива нож во грбот со намера да ја [[Убиство|убие]]. Смртно ранета, Кери се обидува да побегне, а патем ја убива мајка си. Во тој миг се урива нивната куќа, зафатена од пожар. На крајот од филмот, Сју сонува како оди до поранешната куќа на Кери, а таму стои [[крст]] на кој пишува дека местото се продава, додека некој напишал: „Кери гори во [[пекол]]от“. Сју се наведнува и од земјата се појавува раката на Кери, која ја зграпчува Сју. Таа почнува да вреска и тогаш се буди и сфаќа дека тоа било само [[сон]]. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Филмови од 1976 година]] [[Категорија:Хорор филмови]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија:Филмови на Брајан де Палма]] [[Категорија:Филмови со Џон Траволта]] [[Категорија:Филмови со Ејми Ирвинг]] [[Категорија:Филмови со Вилијам Кат]] [[Категорија:Филмови со Ненси Ален]] [[Категорија:Филмови со Сиси Спејсек]] [[Категорија:Филмови со Пајпер Лори]] [[Категорија:Филмови со Бети Бакли]] [[Категорија:Филмови засновани на романи]] sa0bq1m7gqzzzli2g7xsds95ql7bau6 0 1250256 4796103 4664747 2022-07-24T10:42:36Z Bjankuloski06 332 /* Географска дистрибуција во Европа */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Allard Pierson Mithras relief 7686.jpg|мини|255x255пкс|Релјеф од црвен мермер (Росо Антико), кој го прикажува богот [[Митра]] како го убива бикот. [[Рим]], в. 160-170 г. н.е.]] '''Митраизам''' - понекогаш '''митријацизам''' или '''култ на Митра''' (на [[Персиски јазик|персиски]] : مهرپرستی) е [[Грчко-римски мистерии|мистериозен култ]] на персискиот бог [[Митра]] што бил многу распространет во [[Римско Царство|Римското Царство]] во првите векови од нашата ера а подоцна бил потиснат од култот кон Христос што е многу сличен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://macedonian.enacademic.com/15507/%D0%BC%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC|title=митраизам|work=Academic Dictionaries and Encyclopedias|language=en|accessdate=2020-09-11}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Митраизмот бил еден од последните ориентални култови на мистерија што стигнал до Западот. Станал главен соперник на [[христијанство]]то<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/30028448|title=Uncovering ancient stones : essays in memory of H. Neil Richardson|last=Richardson, H. Neil (Henry Neil), 1916-1988.|last2=Hopfe, Lewis M., 1935-1992.|date=1994|publisher=Eisenbrauns|isbn=0-931464-73-0|location=Winona Lake, Ind.|oclc=30028448}}</ref> пред официјално да биде укинат на крајот на 4 век.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=1yB3AAAAMAAJ&q=%D0%9C%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC&dq=%D0%9C%D0%B8%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjgn6rtqeHrAhWosKQKHUXBAwgQ6AEwBXoECAAQAg|title=Rečnik simbola|last=Milovanović|first=Krsto|date=1994|publisher=Narodno delo|language=sr}}</ref> Митраизмот веројатно се појавил за време на 2  век п.н.е во [[Персија]]. Во текот на следните векови се проширил низ [[Римско Царство|Римското Царство]] и го достигнал својот врв во текот на 3 век. Овој култ бил особено популарен помеѓу римските војници.<ref>Geden, A. S. (15 October 2004). ''Select Passages Illustrating Mithraism 1925''. Kessinger Publishing. pp. 51–. ISBN <bdi>978-1-4179-8229-5</bdi>.</ref> Обожувачите на Митра имале комплексен систем од седум степени на [[иницијација]] и комунални обредни оброци. Иницијантите се нарекувале ''синдексиои'', оние „обединети со ракување“. Тие се среќавале во подземни [[Римски храм|храмови]], денес наречени ''[[митреум]]<nowiki/>и''. Се чини дека центар на [[култ]]от бил во [[Римски период|Рим]],<ref name="hopfe-5">Lewis M. Hopfe, "Archaeological indications on the origins of Roman Mithraism", in Lewis M. Hopfe (ed). ''Uncovering ancient stones: essays in memory of H. Neil Richardson'', Eisenbrauns (1994), pp.&nbsp;147&#x2013;158. p.&nbsp;156: "Beyond these three Mithraea [in Syria and Palestine], there are only a handful of objects from Syria that may be identified with Mithraism. Archaeological evidence of Mithraism in Syria is therefore in marked contrast to the abundance of Mithraea and materials that have been located in the rest of the Roman Empire. Both the frequency and the quality of Mithraic materials is greater in the rest of the empire. Even on the western frontier in [[Great Britain|Britain]], archaeology has produced rich Mithraic materials, such as those found at Walbrook. If one accepts Cumont’s theory that Mithraism began in Iran, moved west through [[Babylon]] to [[Asia Minor]], and then to Rome, one would expect that the cult left its traces in those locations. Instead, archaeology indicates that Roman Mithraism had its epicenter in Rome. Wherever its ultimate place of origin may have been, the fully developed religion known as Mithraism seems to have begun in Rome and been carried to Syria by soldiers and merchants. None of the Mithraic materials or temples in Roman Syria except the Commagene sculpture bears any date earlier than the late first or early second century. [''footnote in cited text:''&nbsp;30. Mithras, identified with a Phrygian cap and the nimbus about his head, is depicted in colossal statuary erected by King Antiochus&nbsp;I of Commagene, 69&#x2013;34&nbsp;BCE. (see Vermaseren, ''[[Corpus Inscriptionum et Monumentorum Religionis Mithriacae|CIMRM]]'' 1.53&#x2013;56). However, there are no other literary or archaeological evidences to indicate that the religion of Mithras as it was known among the Romans in the second to fourth centuries&nbsp;AD was practiced in Commagene]. While little can be proved from silence, it seems that the relative lack of archaeological evidence from Roman Syria would argue against the traditional theories for the origins of Mithraism."</ref> и бил популарен низ [[Западно Римско Царство|западната половина на империјата]], сè до југ до [[Африка (римска провинција)|Африка]] и [[Нумидија]], северно до [[Британија]]<ref name="Clauss20006">{{Наведена книга|title=The Roman Cult of Mithras: The god and his mysteries|last=Clauss|first=Manfred|publisher=Edinburgh University Press|year=2000|isbn=0-415-92977-6|editor-last=Gordon, Richard (trans.)}} {{ISBN|0-7486-1396-X}}</ref> и во помала мера во [[Сирија (римска провинција)|Сирија]] на исток.<ref name="hopfe-5" /> На крајот на 4 век, царот [[Теодосиј I|Теодосиј]] се обврзал да ги искорени сите други религии освен христијанството. По еден декрет во 391 година, нехристијанските храмови биле уништени или претворени во цркви. Во 4 век, митраистите се соочиле со [[Прогонство на паганите во доцното Римско Царство|прогонства од христијаните]] и религијата подоцна била потисната и елиминирана во империјата до крајот на векот. Со [[Паганизам|антипаганските]] декрети на христијанскиот император Теодосиј во текот на последната деценија на четвртиот век, митраизмот исчезнал од историјата на религиите како одржлива религиозна практика.<ref name="collectedworks">{{Наведена книга|title=Beck on Mithraism: Collected Works With New Essays|last=Martin|first=Luther H.|last2=Beck|first2=Roger|date=December 30, 2004|publisher=Ashgate Publishing|year=|isbn=978-0-7546-4081-3|location=|pages=xiii|chapter=Foreword|quote=}}</ref> Бројни археолошки наоди, вклучувајќи места за состаноци, споменици и артефакти, придонеле за современото знаење за митраизмот низ Римската империја.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bbc.co.uk/history/ancient/romans/paganshadowchrist_article_01.shtml|title=The pagan shadow of Christ?|last=Beck|first=Roger|date=17 February 2011|publisher=BBC-History|accessdate=4 June 2011|quote=We know a good deal about them because archaeology has disinterred many meeting places together with numerous artifacts and representations of the cult myth, mostly in the form of relief sculpture.}}</ref> [[Иконографија|Иконските сцени]] на Митра покажуваат дека тој се родил од карпа, колел бик и споделил банкет со богот [[Сол (римска митологија)|Сол]] (Сонцето). Меѓу пронајдените предмети има околу 1000 натписи, 700 примери на сцена за убивање бикови ([[тауроктонија]]) и околу 400 други споменици.<ref name="Clauss20006"/> Проценето е дека во Рим би имало најмалку 680 [[митреум]]и.<ref name="HaaseTemporini19842">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=wFceDNFgVowC&pg=PA2026|title=Aufstieg und niedergang der römischen welt [The Rise and Decline of the Roman World]|last=Coarelli|last2=Beck|first2=Roger|last3=Haase|first3=Wolfgang|publisher=Walter de Gruyter|year=1984|isbn=978-3-11-010213-0|pages=2026–|quote=A useful topographic survey, with map, by F. Coarelli (1979) lists 40&nbsp;actual or possible mithraea (the latter inferred from find-spots, with the sensible proviso that a mithraeum will not necessarily correspond to every find). Principally from comparisons of size and population with Ostia, Coarelli calculates that there will have been in Rome "not less than 680–690" mithraea in all ...&nbsp;.|access-date=20 March 2011}}</ref> Не постои ниту еден пишан наратив или теологија од религијата. Постојат ограничени информации кои може да се изведат од натписите и од некои кратки белешки во [[Старогрчка книжевност|грчката]] и [[Римска книжевност|латинската литература]]. Толкувањето на физичките докази останува проблематично и оспорено.<ref>{{Наведена книга|title=Origins of the Mithraic Mysteries|last=Ulansey|first=David|publisher=Oxford UP|year=1991|isbn=0-19-506788-6|location=New York|page=3|quote=However, in the absence of any ancient explanations of its meaning, Mithraic iconography has proven to be exceptionally difficult to decipher.}}</ref> [[Податотека:Mithra_sacrifiant_le_Taureau-005.JPG|десно|мини|296x296px| Митра го жртвува Бикот (100-200 година), колекција Боргезе, купена од Лувр во 1807 година изложена во Галери ди Темп во Лувр.]] == Назив == [[Податотека:Fresque_Mithraeum_Marino.jpg|десно|мини|259x259px| ''Митра и бикот'', [[Фрескопис|фреска]] од градот Марино . ]]Терминот „митраизам“ е современ термин. Писателите од римската ера се осврнувале на тоа со фрази како што се „митраиски тајни“, „мистерии на Митра“ или „тајни на Персијците“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.newadvent.org/fathers/04166.htm|title=Contra Celsus|last=Origen|work=newadvent.org|at=Book&nbsp;6, Chapter&nbsp;22|quote=After this, Celsus, desiring to exhibit his learning in his treatise against us, quotes also certain Persian mysteries, where he says: ‘These things are obscurely hinted at in the accounts of the Persians, and especially in the mysteries of Mithras, which are celebrated among them&nbsp;...’&nbsp;"<br />Chapter&nbsp;24: "After the instance borrowed from the Mithraic mysteries, Celsus declares that he who would investigate the Christian mysteries, along with the aforesaid Persian, will, on comparing the two together, and on unveiling the rites of the Christians, see in this way the difference between them.}}</ref> Современите извори понекогаш грчко-римската религија ја нарекуваат „римски митраизам“ или „западен митраизам“ за да се разликуваат од персиското обожавање на Митра.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uhu.es/ejms/|title=Electronic Journal of Mithraic Studies|archive-url=https://web.archive.org/web/20110517075732/http://www.uhu.es/ejms/|archive-date=2011-05-17|accessdate=2011-03-28|quote=The Electronic Journal of Mithraic Studies (EJMS) is a revival of the Journal of Mithraic Studies edited by Dr. Richard Gordon. It is a place where researchers on Roman Mithraism can publish the product of their research and make it freely available for other interested people.}}</ref><ref name="beck1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.iranicaonline.org/articles/mithraism|title=Mithraism|last=Beck|first=Roger|date=2002-07-20|publisher=Encyclopaedia Iranica, Online Edition|accessdate=2011-03-28|quote=For most of the twentieth century the major problem addressed by scholarship on both Roman Mithraism and the Iranian god Mithra was the question of continuity.}}</ref> === Етимологија на името Митра === Името ''Митра'' ([[Латински јазик|латински]], еквивалентно на грчки „ ''Μίθρας'' “<ref>Charlton T. Lewis, Charles Short. [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0059%3Aentry%3DMithras A Latin Dictionary]</ref>) е форма на [[Митра]], име на стар, предзороастриски, а подоцна и на [[Зороастризам|зороастриски]] бог<ref>{{Наведена книга|title=Origins of the Mithraic Mysteries|last=Ulansey|first=David|publisher=Oxford U. Press|year=1991|isbn=0-19-506788-6|location=New York|page=90|quote=It is therefore highly likely that it was in the context of Mithridates’ alliance with the Cilician pirates that there arose the synchretistic link between Perseus and Mithra which led to the name Mithras (a Greek form of the name Mithra) being given to the god of the new cult.}}</ref><ref>{{наведена енциклопедија}}</ref> &mdash; врска сфатена од митраистичките научници уште од времето на [[Франц Кумонт]].<ref>{{Наведена книга|title=Origins of the Mithraic Mysterie s|last=Ulansey|first=David|publisher=Oxford U. Press|year=1991|isbn=0-19-506788-6|location=New York|page=8|quote=Cumont’s ... argument was straightforward and may be summarized succinctly: The name of the god of the cult, Mithras, is the Latin (and Greek) form of the name of an ancient [[Iran]]ian god, Mithra; in addition, the Romans believed that their cult was connected with Persia (as the Romans called Iran); therefore we may assume that Roman Mithraism is nothing other than the Iranian cult of Mithra transplanted into the Roman Empire.}}</ref> Ран пример за грчката форма на името постои во 4 век п.н.е во делото [[Киропедија]] на [[Ксенофонт]], што е биографија на персискиот крал [[Кир Велики]].<ref>Xenophon, Cyropaedia&nbsp;7.5.53. Cited in {{наведена енциклопедија}}</ref> Се верува дека иранскиот „''Митра'' “ и санскритскиот„''Митра''“ потекнуваат од [[Индоирански јазици|индоиранскиот]] збор ''[[митра]]'' што значи ''договор'' / ''завет''.<ref name="Schmidt_2006">{{наведена енциклопедија|last=Schmidt|first=Hans-Peter|year=2006|location=New York|publisher=iranica.com|chapter-url=http://www.iranicaonline.org/articles/mithra-i|accessdate=3 April 2011}}</ref> == Принципите на митраизмот == Прилично фрагментарните информации достапни за култот на Митра и неговата практика за време на Доцната римска империја го ставаат митраизмот во редот на ''[[Грчко-римски мистерии|мистичните култови]]''. Неговото пренесување било усно според ритуал пренесен од инициран до инициран, а не според свети списи. Во недостаток на пишана документација, студијата за култот на Митра се заснова главно на анализа и толкување на иконографијата што ги украсува претпоставените места за богослужба: ''митреуми.'' . [[Податотека:Ostia Antica Mithraeum.jpg|мини|261x261пкс|[[митреум|Митрем]] пронајден во урнатините на Остија Антика, [[Италија]].]] ===''Митреум'' === Култот на Митра се спроведувал во храм наречен ''митреум''. Митреумот бил адаптирана [[пештера]] или покриен вештачки објект, обично темен и без прозорци што доста потсетува на [[Манастир|манастирски одаи]]. Местото каде се наоѓал митреумот и неговиот влез наречен ''спелеум'' бил посебна одаја во која на крајот имало олтар. Многу од ваквите одаи биле претворени во крипти (подземни одаи) во црквите низ цела [[Европа]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://porakanamirot.wordpress.com/2017/03/11/%d0%bc%d0%b8%d1%82%d1%80%d0%b0%d0%b8%d0%b7%d0%b0%d0%bc-%d0%bf%d1%80%d0%b5%d0%b4%d0%b2%d0%b5%d1%81%d0%bd%d0%b8%d0%ba-%d0%bd%d0%b0-%d1%85%d1%80%d0%b8%d1%81%d1%82%d0%b8%d1%98%d0%b0%d0%bd%d1%81/|title=Митраизам – предвесник на христијанските догми|date=2017-03-11|work=ПОРАКА НА МИРОТ|language=en|accessdate=2020-09-11}}</ref> [[Податотека:Neuenheimer Mithraeum.jpg|мини|260x260пкс|Релјеф на Митра како убива бик.]] Типичниот ''митреум'' има три дела : * влезна просторија; *''спелеум'' или ''спелунка'' (пештерата), е голема правоаголна просторија украсена со слики и две големи клупи по должината на секој ѕид за свети оброци; * светилиштето, на крајот на пештерата, каде се наоѓа олтарот и слика, релјеф или статуа на Митра кој го убива бикот. ''Митреумите'' биле откриени во многу провинции на Римската империја. Најмногу ги има во главниот град [[Рим]], но откриени биле и на оддалечени места како што се северна [[Англија]], [[Палестина]] или на источната граница на Империјата.<ref>FIXOT (M.). - Le site de Notre-Dame d'Avinionet à Mandelieu. ed. du C.N.R.S., Centre de Recherches archéologiques, Valbonne 1990, 249 p.</ref> Подоцна некои од овие митреуми биле претворени во крипти под христијанските цркви. Храмовите на Митра се под земја, без прозорци и многу карактеристични. Во градовите, подрумот на станбен блок можел да биде претворен во митреум а на друго место биле ископани и засводени, или претворени од природна пештера. Митрајските храмови се вообичаени во империјата; иако нерамномерно распоредени, со значителен број пронајдени во [[Рим]], [[Остиа Антица|Остија]], [[Нумидија]], [[Далмација (римска провинција)|Далмација]], [[Британија|Велика Британија]] и долж границата Рајна / Дунав, додека е нешто поретко во [[римска Грција|Грција]], [[Египет (римска провинција)|Египет]] и [[Сирија (римска провинција)|Сирија]]<ref name="Clauss20006"/> Според Валтер Буркерт, тајниот карактер на митрајските ритуали значел дека митраизмот може да се практикува само во рамките на митреумот.<ref>{{Наведена книга|title=Ancient Mystery Cults|last=Burkert|first=Walter|publisher=Harvard University Press|year=1987|isbn=0-674-03387-6|page=10}}</ref> Некои нови откритија во [[Тиен]] покажуваат докази за големи гозби и сугерираат дека религијата за мистеријата можеби не била толку таинствена како што се верувало општо. Во нивната основна форма, митреумите биле целосно различни од храмовите и светилиштата на другите култови. Во стандардната шема на римските религиозни подрачја, зградата на храмот функционирала како куќа за богот, кој имал за цел да може да гледа низ отворените врати и колонорн порти, како жртвувано обожавање на жртвеникот поставен на отворен двор - потенцијално достапно не само за иницијантите на култот, туку и за ''колоторите'' или ''неиницираните'' обожаватели.<ref>Price S & Kearns E, ''Oxford Dictionary of Classical Myth and Religion'', p.&nbsp;493.</ref><ref>Price S & Kearns E, ''Oxford Dictionary of Classical Myth and Religion'', p.&nbsp;355.</ref> == Митологија и иконографија == Во отсуство на текстови за митраизмот, напишани од самите приврзаници, главните извори на информации се светите слики што се наоѓаат во ''митреумите''. === Митот === Според приказната реконструирана од слики и некои пишани сведоштва, богот Митра е роден од камен ([[Латински јазик|латински]]: ''petra generatrix'') во близина на свет извор, под дрво кое исто така било свето. Митра е прикажан како млад човек. Обожуван од овчарите уште од раѓање, тој пиел вода од светиот извор. Со ножот го исекол плодот на светото дрво, а со лисјата на ова дрво направил облека. Тој се сретнал со исконскиот [[бик]] додека пасел во планините. Го фатил за рогови и го јавнал, но во неговиот див галоп ѕверот го соборил. Митра продолжил да се држи за роговите на животното, а бикот го влечел долго време, сè додека животното повеќе не можело да го издржи. Богот потоа го врзал за задните нозе и го товарил на рамената. Ова патување на Митра со бикот на рамениците се нарекува ''транзит''. Кога Митра пристигнал во пештерата, гавранот испратен од Сонцето му соопштил дека мора да приложи жртва, па богот со ножот го прободел бикот. Од ’рбетниот столб на бикот излегла пченица, а од неговата крв потекло вино. Неговото семе, собрано од Месечината, ги создало животните корисни за луѓето. Потоа дошло кучето што јаде жито, скорпијата која ги стиска тестисите на бикот со своите клешти и змијата. [[Податотека:Mithras petra genetrix Terme.jpg|мини|453x453пкс|Митра што се раѓа од каменот (''petram genetricem'' ), Музеј на бањите на Диоклецијан.]] === Раѓањето === Тој е прикажан како излегува од карпа, со кама во едната рака и факел во другата. Тој е гол, стои со нозете заедно и носи [[Фригиска капа|фригиско капче]].<ref name="vermaserenonbirth3">{{Наведена книга|title=Studia Archaeologica|last=Vermaseren|first=M. J.|publisher=Brill|editor-last=Gerevich|editor-first=László|pages=93–109|chapter=The miraculous Birth of Mithras|access-date=4 October 2011|chapter-url=https://books.google.com/books?id=HQ0VAAAAIAAJ&pg=PA93}}</ref> Сепак, постојат варијации. Понекогаш е прикажан дека излегува од карпа како дете, а во една прилика има и глобус во едната рака; понекогаш се гледа гром. Постојат и слики во кои пламенот пука од карпата, а исто така и од капата на Митра. Понекогаш Митра има и други оружја како лакови и стрели, а има и животни како кучиња, змии, [[делфин]]и, орли, други птици, лавови, крокодили, [[јастози]] и полжави наоколу. На некои релјефи има брадеста фигура идентификувана како [[Океан (бог)|Океан]], богот на водата, а на некои има и богови на четирите ветрови. Во овие релјефи, четирите елементи може да се повикаат заедно. Понекогаш се чини дека Викторија, [[Селена|Луна]], [[Непобедливо Сонце|Сол]] и [[Сатурн (митологија)|Сатурн]] играат улога. Особено Сатурн често се гледа како му ја предава камата или краткиот меч на Митра, користен подоцна во тауроктонијата.<ref name="vermaserenonbirth3"/> Во некои прилики, се гледа [[амфора]], и неколку случаи покажуваат варијации како раѓање со јајце или дрво. Некои толкувања покажуваат дека раѓањето на Митра се славело со палење факели или свеќи.<ref name="vermaserenonbirth3"/><ref>{{Наведена книга|title=Instructiones|last=Commodian|at=1.13|quote=The unconquered one was born from a rock, if he is regarded as a god.}}''See also'' the image of "Mithras petra genetrix Terme", inset above.</ref> === Убивање на бикот === [[Податотека:KunsthistorischesMuseumMithrabulSacrifice.jpg|мини|Тауроктонија во музејот Кунстисторишеш, Виена.]] Во секој митреум централното дело била претстава на убиството на светиот бик на Митра, чин наречен ''тауроктонија''. Сликата може да биде релјефна, или самостојна, а страничните детали може да бидат присутни или изоставени. Централен дел е Митра, облечен во [[Мала Азија|анадолска]] носија и во [[фригиска капа]] кој клечи на истоштениот бик, држејќи го за ноздрите <ref name="Clauss20006"/> со левата рака, и прободувајќи го со десната. Додека го прави тоа, тој гледа преку рамото кон фигурата на Сол. Куче и змија достигнуваат кон крвта. Скорпија ги зграпчува гениталиите на бикот. Гавран лета наоколу или седи на бикот. Пченица се гледа како излегува од опашката на бикот, понекогаш од раната. Бикот често бил бел. Богот седи на бикот на неприроден начин со десната нога да го стега копитото на бикот, а левата нога му е свиткана и потпрена на грбот или крилото на бикот. Двајцата носители на факел се наоѓаат од двете страни, облечени како Митра, Каутес со неговиот факел насочен нагоре и Каутопати со неговиот факел насочен надолу.<ref name="Clauss20006"/> '''Тауроктонијата''' се прикажува во повеќе варијации.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.isvroma.it/public/pecus/nasstrom.pdf|title=The sacrifices of Mithras|last=Näsström|first=Britt-Marie|accessdate=2011-04-04|quote=He is wearing a [[Phrygian cap]] and a wind-filled cloak, and, most remarkable of all, his head is turned in the other direction as if he would not look at his own deed. Still, this sacrifice is a guarantee of salvation for the participants.}}</ref> === Банкет === Втората најважна сцена по тауроктонијата во митрајската уметност е таканаречената сцена на банкетот.<ref name="Beck_2004_3">{{Наведена книга|title=Beck on Mithraism: Collected works with new essays|last=Beck|first=Roger|year=2004|pages=286–287|chapter=In the Place of the Lion: Mithras in the Tauroctony|author-link=Roger Beck}}</ref> На сцената на банкетот се појавуваат Митра и Сол Инвиктус до закланиот бик.<ref name="Beck_2004_3" /> == Нивоа на иницијација == Во култот на Митра постојат седум нивоа на иницијација<ref>http://www.glsh.org/mithra/ {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20150609133837/http://www.glsh.org/mithra/ |date=2015-06-09 }} (LE MYTHE DE MITHRA – UNE RELIGION ET UNE SOCIÉTÉ INITIATIQUE, selon la loge franc-maçonnique France-Suisse francophone)</ref>,<ref>http://www.ledifice.net/7485-1.html (La bibliothèque maçonnique, Mithra le soleil invaincu, selon l'obédience maçonnique, le culte de Mithra est une religion pour initié seul)</ref>,<ref>http://www.viewzone.com/mithras.html (Selon l'historien Flavio BARBIERO, le mithraïsme est très proche de la maçonnerie, citation: The comparison with modern Freemasonry is quite appropriate and very helpful for understanding what kind of organization we are talking about. Actually, the two institutions are quite similar in their essential characteristic. Freemasonry's adepts are not requested to profess any particular creed, but only to believe in the existence of a supreme Being, however defined. This Entity is represented in all masonic temples as the Sun, inserted in a triangle, and with a name "Great Architect of the Universe" which is the same given by the Pythagoreans to the Sun [right]. In these temples ceremonies of various kind and rituals are performed that never have a religious character. Religion is explicitly banned from the masonic temples, but in his private life every adept is free to follow whatever creed he likes)</ref> кои можат да бидат поврзани со седумте планети на астрономијата од тоа време ( [[Месечина]]та, [[Меркур (планета)|Меркур]], [[Венера (планета)|Венера]], [[Сонце]], [[Марс (планета)|Марс]], [[Јупитер]] и [[Сатурн (планета)|Сатурн]] ), според овој редослед, според толкувањето на Јозеф Кембел и украсот на митреумот на седумте сфери кај Остија. Мнозинството членови биле само до четвртото ниво ( ''Лав'' ). Само неколку избрани достигнувале повисоки редови. Нивоата, познати благодарение на текстовите на [[Свети Јероним]], се чини дека се потврдени со одредени списи и со украсот на митреумот во Остија: {| class="wikitable" |+ !Ниво !Латински назив !Симболи !Планета -божество |- |Гавран |''Corax, Corux, Corvex'' |чаша, кадукус |[[Меркур (бог)|Меркур]] |- |Младоженец |''Nymphus, Nymphobus'' |[[Кандило|светилка]], ѕвонче [[превез]], [[Круглет|циркула]] или [[дијадема]] |[[Венера (божица)|Венера]] |- |Војник |''Miles'' |торбичка, шлем, копје, тапан, појас, нараквица |[[Марс (митологија)|Марс]] |- |Лав |''Leo'' |''батилум'', ''систрум'', ловоров венец, [[Гром|грмотевици]] |[[Јупитер (бог)|Јупитер]] |- |Персијци |''Perses'' |закривен меч, [[фригиска капа]], [[срп]], [[Месечеви мени|полумесечина]], [[Ѕвезда|ѕвезди]], [[Праќка|прашка]], торбичка |[[Луна (митологија)|Луна]] |- |Хелидром |''Heliodromus'' |[[факел]], слики на богот на сонцето [[Хелиј (митологија)|Хелиј]], камшик, [[Тога|наметки]] |[[Сонце (астрологија)|Сол]] |- |Татко |Pater |[[Митра (одежда)|Митрa]], [[Пастир|пастирски стап]], гранат или рубин прстен, наметка, облеки, накит украсен со метални навои |[[Сатурн (митологија)|Сатурн]] |} За време на обредите, иницијантите носат животински маски кои се однесуваат на нивното ниво на иницијација. Жртвата на бик може да учествува во прославата на ново ниво на иницијација на следбеник. Обредите се исклучиво резервирани за мажи. Жените не се иницирани бидејќи се сметаат за лаици. По секоја верска церемонија, иницијаторите биле поканети на банкет. '''''Белешка:''''' Во горната табела, врските на статијата или сликата до религиозните наслови или [[проценка|примери]] се само [[проценка|илустративни приближувања]]. Како [[Усна традиција|устен пренесен]] [[Грчко-римски мистерии|мистериозен култ]], преживеале неколку сигурни историски [[Прирачно дело|наводи]]. Сепак, идентификувани се слични [[артефакт|современи артефакти]], а на Митрeумот од Фелисисимус кај Остиjа Антиkа, мозаик од 2 век отсликува неколку митраички примени и симболи во седум последователни панели, од кои некои се прикажани во галеријата, подолу: <gallery> Податотека:4th panel Mitreo di Felicissimus Ostia Antica 2006-09-08.jpg|Атрибути на р<span>ранг</span> (Лав), молњата на Јупитер Податотека:5th panel Mitreo di Felicissimus Ostia Antica 2006-09-08.jpg|Атрибути на ранг 5 (Персија) и лажен Сатурн Податотека:6th panel Mitreo di Felicissimus Ostia Antica 2006-09-08.jpg|Атрибути на ранг 6 (гласник на сонцето) Податотека:7th panel Mitreo di Felicissimus Ostia Antica 2006-09-08.jpg|Атрибути на ранг 3 (војник) </gallery>[[Податотека:Mithras_banquet_Louvre_Ma3441.jpg|десно|мини|300x300пкс| ''Банкет на Митра'', релјеф, [[Лувр|музеј Лувр]] ]] [[Податотека:Bible museum - Mithrasheiligtum.jpg|мини|296x296пкс|Реконструкција на митреум со мозаик што ги прикажува оценките на иницијација]] === Обреди === За реконструкција на митрајските ритуали, покрај иконографијата што се наоѓа во ''митреумите'', може да се користат и текстовите на [[Црковни отци|Црковните отци]]<nowiki/>кои го критикуваат култот на Митра. Иницијантот во секое ниво се чини дека требало да изврши одредено искушение или тест,<ref name="Clauss20006"/> кои вклучувале изложеност на топлина, студ или опасност. „Јама на искушенијата“, датира од почетокот на 3-ти &nbsp;век, е идентификувана во митреумот во [[Каробург]]. Извештаите за суровоста на царот [[Комод]] ја опишуваат неговата забава со донесувањето на митраични искушенија за иницијација во убиствена форма. До крајот на 3 век, донесените судења се чини дека биле строго намалени, бидејќи „измачувачките јами“ биле поплочени. Приемот во заедницата се вршел со ракување со ''патер'', исто како што Митра и Сол се ракувале. Така, иницијантите се нарекувале ''синдексиои'' (оние што ги обединува ракувањето). Терминот се користи во натпис на Профицентиј и го исмејува Фирмик Матернус во ''De errore profanarum religionum'', христијанско дело кое го напаѓа паганството.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.newadvent.org/cathen/06080a.htm|title=Catholic Encyclopedia|year=1909|editor-last=Healy|editor-first=Patrick J.}}</ref> Во стар Иран, ракување со десна рака било традиционален начин на склучување договор или означување на некое свечено разбирање меѓу две страни.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=qCvlvqCXF8UC&pg=PA16|title=Ancient mystery cults|last=Burkert|first=Walter|publisher=Harvard University Press|year=1987|isbn=978-0-674-03387-0|pages=16–|quote=Taking the right hand is the old Iranian form of a promise of allegiance,&nbsp;...|access-date=4 November 2011}}</ref> Жените биле исклучени од мистериите на Митра. Што се однесува до мажите, не се чини дека е потребна минимална возраст и да се примаат деца. Јазикот што се користел во ритуалите бил [[Старогрчки јазик|грчки]], измешан со некои формули на [[Персиски јазик|персиски]] (секако неразбирлив за мнозинството верници). Потоа, [[Латински јазик|латинскиот јазик се]] воведувал постепено. Главниот обред на митрајската религија се чини дека бил ''ритуален банкет'', кој можеби имал некои сличности (по својот надворешен изглед) со [[Евхаристија]]та на христијанството, или поточно со агапе- оброк. Наводно, храната што се нудела за време на банкетот било леб и вода <ref>Fritz Graf, "Baptism and Graeco-Roman Mystery Cults", in "Rituals of Purification, Rituals of Initiation", in ''Ablution, Initiation, and Baptism: Late Antiquity, Early Judaism, and Early Christianity'' (Walter de{{nbsp}}Gruyter, 2011), p.{{nbsp}}105.</ref> но сепак, археолошките откритија покажуваат дека тоа можеби било и месо од жртвуваните животни и либерации на вино<ref name=":0">Voir deux émissions sur le site de l'INRAP consacrées à la découverte d'un sanctuaire de Mithra à Angers : celle de Jean Brodeur et Maxime Mortreau, http://www.inrap.fr/un-temple-dedie-au-dieu-mithra-angers-9465, et celle de Maxime Mortreau et Christian Goudineau, [http://www.inrap.fr/archeologie-preventive/Actualites/Communiques-de-presse/Les-derniers-communiques/Communiques-nationaux/p-10272-Decouverte-d-un-sanctuaire-de-Mithra-a-Angers.htm Inrap, découverte d'un temple de Mithra à Angers]</ref>, или можеби леб и вино, како во христијанскиот обред.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cndp.fr/archive-musagora/religion/religionfr/mithra.htm|title=Religions orientales à Rome|accessdate=2019-04-24}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.pourlascience.fr/sd/anthropologie/le-culte-de-mithra-etait-present-dans-la-corse-romaine-12538.php|title=Le culte de Mithra était présent dans la Corse romaine|last=Savatier|first=François|language=fr|accessdate=2019-04-24}}</ref> Оваа церемонија се славела во централниот дел на ''митреумот'', во која две клупи паралелно нудат доволно простор за ''легнување'' на верниците, според римскиот обичај. <span class="need_ref" style="cursor:help;" title="Ce passage nécessite une référence.">„Гавраните“( ''Коракс'' ) ја служеле светата храна.</span> Другите обреди биле поврзани со церемонијата на иницирање. Секое ниво на иницијација одговара на некој ритуал. Благодарение на Тертулијан, го знаеме обредот на започнувањето на нивото "Војник"( ''Милји'' ) : кандидатот е "воведен" (Веројатно со потопување), обележан со врело железо и конечно тестиран со "обред на круната". == Историја на култот на Митра == === Потеклото . === [[Податотека:Mithridates_VI_of_Pontus.jpg|десно|250x250пкс| Монета што го претставува профилот на Митридати VI du Pont, исто така именуван ''Евпатор'']]Во [[Ахеменидско Царство|Ахеменидска Персија]] официјална религија била [[Зороастризам|зороастризмот]], што претпоставува постоење на бог поважен од другите, [[Ахура Мазда]] . Тоа е единственото божество споменето во зачуваните натписи од времето на [[Дариј I]] (521-485 п.н.е.). Сепак, во Суса има зачуван натпис од времето на Артаксеркс Втори (404-358 п.н.е.), во која Митра е насликан заедно со Ахура Мазда и божицата наречена Анахита. За Франц Кумонт постои врска помеѓу овој персиски Митра, неговите индиско-ирански претходници и оној мистериозен култ на Римската империја. Во кралствата на Партија и Понт, голем број кралеви го носеле името Митридат, што може да биде етимолошки поврзано со Митра : првично ''Митрадат'' или, ''датум Митра'' на [[персиски јазик]] значи , даден од Митра. Зборот д''ат'' или тат значи “да се даде“ (како ''амертат,'' на [[Авестиски јазик|авестиски]] кој станува ''амордад'' на [[Персиски јазик|персиски]] и значи ''бесмртен'' или ''оној кој добива вечен живот''). Најраната референца за култот на Митра во грчко-римската историографија се наоѓа во делото на историчарот [[Плутарх]], кој споменува дека пиратите на Киликија, поранешни војници на Митридат VI, славеле тајни обреди во врска со Митра во 67 година п.н.е === Историски контекст: Источните религии во Рим === Индоиранскиот култ на Митра е меѓу култовите увезени од Исток, „последниот дојден на римската сцена <ref name="Bricault">Laurent Bricault, Les "religions orientales" dans les provinces occidentales sou le Principat", https://www.academia.edu/1019433/Les_religions_orientales_dans_les_provinces_occidentales_sous_le_Principat</ref> “, по фригискиот култ [[Кибела]] (божица на Мала Азија, во денешна [[Турција]], исто така наречен Голема божица на „Магна Матер“) и култот [[Древен Египет|на Египет]] на Серапис и [[Изида]] кои биле широко распространети во Рим, како и пошироко во многу провинции на Римската империја. Култот на [[Изида]] навлегол - како што било случај и со митраизмот - во [[Галија]], во Германија, во [[Белгија]]. Сепак, според Л. Брикол, додека [[Кибела]] и [[Изида]] биле добредојдени во римското јавно обожавање и „интегрирани“ во официјалната религија, Митра од властите на Империјата се сметал за егзотично божество и не можел да се интегрира. Ова е случај и со Сабазиос (фригиски или [[Тракија|тракиски]] бог) и Доликенус ([[Мала Азија|анадолски]] бог, на денешна [[Турција]]) во периодот на [[принципат]]от (првите три века по Христа.) [[Податотека:40.11 Mithras altar.png|мини|Олтар на Митра]] === Почетоците на римскиот митраизам === За потеклото и ширењето на Тајните се дискутирало интензивно меѓу научниците кои имаат радикално различни ставови за овие прашања.<ref>{{Наведена книга|title=Religious Rivalries in the Early Roman Empire and the Rise of Christianity|last=Beck|first=Roger|editor-last=Leif E. Vaage|page=182|chapter=On Becoming a Mithraist New Evidence for the Propagation of the Mysteries|quote=The origins and spread of the Mysteries are matters of perennial debate among scholars of the cult.|display-editors=etal}}</ref> Според Клаус, мистериите на Митра се практикувале до 1 век.<ref name="Clauss20006"/> Според Уланси, најраните докази за митрајските мистерии се во средината на 1 век п.н.е. Историчарот [[Плутарх]] вели дека во 67 г. п.н.е. [[Киликиски пирати|пиратите од Киликија]] (провинција на југоисточниот брег на Мала Азија) практикувале „тајни обреди“ на Митра.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.well.com/user/davidu/mithras.html|title=The Cosmic Mysteries of Mithras|last=Ulansey|first=David|accessdate=2011-03-20|quote=Our earliest evidence for the Mithraic mysteries places their appearance in the middle of the 1st&nbsp;Century&nbsp;BCE: the historian Plutarch says that in 67&nbsp;BCE a large band of pirates based in Cilicia (a province on the southeastern coast of Asia Minor) were practicing "secret rites of Mithras". The earliest physical remains of the cult date from around the end of the 1st&nbsp;Century&nbsp;CE, and Mithraism reached its height of popularity in the third century.}}</ref> Сепак, според Даниелс, не е јасно дали нешто од ова се однесува на потеклото на мистериите.<ref>C.M.Daniels, "The role of the Roman army in the spread and practice of Mithraism" in John R. Hinnells (ed.) ''Mithraic Studies: Proceedings of the First International Congress of Mithraic Studies'', Manchester University Press (1975), vol.&nbsp;2, p.&nbsp;250: "Traditionally there are two geographical regions where Mithraism first struck root in the Roman empire: Italy and the Danube. Italy I propose to omit, as the subject needs considerable discussion, and the introduction of the cult there, as witnessed by its early dedicators, seems not to have been military. Before we turn to the Danube, however, there is one early event (rather than geographical location) which should perhaps be mentioned briefly in passing. This is the supposed arrival of the cult in Italy as a result of Pompey the Great’s defeat of the Cilician pirates, who practised ‘strange sacrifices of their own ... and celebrated certain secret rites, amongst which those of Mithra continue to the present time, having been first instituted by them’. Suffice it to say that there is neither archaeological nor allied evidence for the arrival of Mithraism in the West at that time, nor is there any ancient literary reference, either contemporary or later. If anything, Plutarch’s mention carefully omits making the point that the cult was introduced into Italy at that time or by the pirates."</ref> Уникатните подземни храмови или митреуми се појавуваат одеднаш во археологијата во последниот квартал на 1 век од нашата ера.<ref>Beck, R. (1998). "The Mysteries of Mithras: A New Account of their Genesis", ''Journal of Roman Studies'', 115&#x2013;128. p.&nbsp;118.</ref> [[Податотека:Mytras Ceremony SIBIU Hystory Museum2.JPG|мини|Релјеф со приказ на митраичка церемонија]] === Митраизмот во Римската империја === * Легионерите кои работеле на источните граници на Империјата се веројатно оние кои го вовеле митраизмот во Римското Царство. Најраните физички докази за култот на Митра датираат од [[71]] и [[72|72 година]] од христијанската ера : ова се натписи направени од римски војници од гарнизонот ''Карнунтум'', во провинцијата Горна [[Панонија]], веројатно отидени на исток, како дел од воените походи против Партите и немирите во [[Ерусалим]]. * Околу [[80]] година, римскиот автор [[Стациј]] ја спомнува сцената на тауроктонијата во својот ''Тебаид'' (I, 719–720). * [[Плутарх]], во ''Животот на Помпеја'', појаснува дека култот на Митра бил познат уште во негово време. * На крајот на 2 век митраизмот бил широко распространет во римската војска, како кај бирократите, трговците, па дури и меѓу робовите. * Повеќето археолошки докази доаѓаат од германските граници на Империјата. Мали предмети за обожување поврзани со Митра биле откриени за време на ископувањата извршени на многу голема географска област (од [[Романија]] до Ѕидот на Адријан). [[Податотека:Musei Vaticani - Mithra - Sol invictus 01136.JPG|мини|Сликата е стандардна како Митра го убива бикот (Тауроктонија). Горе лево е [[Непобедливо Сонце|Сол]], препознатлив по пламената круна. Горе десно е [[Луна (митологија)|Луна]]. Под бикот, кучето и змијата ја лижат крвта. [[Ватикански музеи|Ватикански музеј]].]] Императорите од 3 век генерално биле заштитници на митраизмот: уште од времето на [[Комод]], кој започнал да се поклонува, следбениците на митраизмот потекнувале од сите општествени класи. На крајот на 3 век функционирал синкретизам помеѓу митраизмот и одредени сончеви култови од источно потекло, кои се кристализирале во новата религија на ''[[Непобедливо Сонце|Сол Инвиктус]]'' : „Непобедливото сонце". Оваа религија била официјализирана во Империјата во 274 година од страна на царот [[Аврелијан|Аурелијан,]] кој подигнал во Рим прекрасен храм посветен на новото божество и создал тело на државно свештенство за да обезбеди богослужба (водачот се нарекува ''pontifex solis invicti'') Аурелијан ги припишувал своите победи на исток на ''Сол Инвиктус''. Овој синкретизам, сепак, не го брише претходниот митраизам, кој продолжил да постои како неофицијален култ. : многу од сенаторите од тоа време практикувале истовремено и митраизам и религија на ''Сол Инвиктус''. === Религиозните прогони против митраизмот во IV век === И покрај обидот за рехабилитација и реформа на паганските култови преземени од [[Јулијан Отпадникот|Јулијан]] за време на неговото кратко владеење (361-363), [[христијанство]]то било наметнато како официјална и единствена религија на Империјата во 4 век од [[Теодосиј I|Теодосиј]] (379-394) а тој повеќе не толерирал соживот со митраизмот. Со указ од царот [[Теодосиј I|Теодосиј]] формално се забранил митраизмот од 391 година. За време на владеењето на узурпаторот Евгениј (392-394) имало некои обиди да се врати култот на Митра, без многу успех. Илегалната практика, сепак, продолжила уште неколку децении, а во некои региони на [[Алпи]]те, до почетокот на 5 век. [[Археолошко ископување|Археолошките ископувања]] на храмови на Митра покажале дека овие градби биле предмет на уништување на христијаните, за кои култот на Митра - монотеистичка религија - се натпреварувал со христијанството. Статуите на Митра биле пронајдени со исчукано лице (во Анже)<ref name=":0"/>. Храмот на Митра во Бордо бил уништен на крајот на 4 век и сите статуи биле пронајдени искршени; „отсуството на тауроктонија доведува до претпоставка дека можеби била украдена, или целосно уништена<ref name="Bricault"/><ref>"Burdigala. Bilan de deux siècles de recherches et découvertes récentes à Bordeaux", {{P.|258}}, http://bib.cervantesvirtual.com/portal/simulacraromae/libro/c13.pdf</ref> ". Релативната реткост и лошата состојба на остатоците се припишуваат на операциите за деградација по указот на царот [[Теодосиј I|Теодосиј]]. Погледнете ја христијанизацијата на Римската империја . ==== Исчезнување со зороастризмот ==== Доаѓање на [[Зороастризам|зороастризмот]] (околу 558 година п.н.е.) што доминира во [[Иран]] (до 651 г. н.е.) означува крај на култот кон Митра во неговиот регион на потекло <ref name="edr">''Encyclopédie des religions'', Gerhard J. Bellinger, éd. Livre de Poche.</ref>. Оваа религија е основана од [[Заратустра]] : {{Цитатник|Како млад човек, тој [Заратустра] одлучи да стане свештеник („зоатар“), но тој брзо се спротивстави на античкиот ирански култ на [[Митра]], кој се карактеризира со сурови жртви [на бикови]. ..) Тој се бореше со жртвувања на животни, поради неговото верување дека и тие поседуваат душа.|''Encyclopédie des religions'', Gerhard J. Bellinger.}} Во ''Ахунаваити Гата'', [[Заратустра]] (или Зороастер) навистина обвинува некои негови [[Заратустра|сорелигисти]] за злоупотреба на кравата. Богот [[Ахура Мазда]] бара од Заратустра да го заштити говедата <ref name="autogenerated1">Clark, P. 13 ''Zoroastrianism''</ref>. == Митраизмот и христијанството == Ранохристијанските апологети забележале сличности меѓу митраичните и христијанските ритуали, но сепак имале крајно негативно гледиште за митраизмот: тие ги толкувале митрајските ритуали како зли копии на христијанските.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.hums.canterbury.ac.nz/clas/ejms/faq.htm|title=FAQ|last=Gordon|first=Richard|archive-url=https://web.archive.org/web/20110724192152/http://www.hums.canterbury.ac.nz/clas/ejms/faq.htm|archive-date=2011-07-24|accessdate=2011-03-22|quote=In general, in studying Mithras, and the other Greco-oriental mystery cults, it is good practice to steer clear of all information provided by Christian writers: they are not 'sources', they are violent apologists, and one does best not to believe a word they say, however tempting it is to supplement our ignorance with such stuff.}}</ref><ref name="RichardsonHopfe1994-2">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/uncoveringancien0000unse/page/147|title=Uncovering ancient stones: essays in memory of H. Neil Richardson|last=Hopfe|first=Lewis M.|last2=Richardson|first2=Henry Neil|date=September 1994|publisher=Eisenbrauns|isbn=978-0-931464-73-7|editor-last=Lewis M. Hopfe|pages=[https://archive.org/details/uncoveringancien0000unse/page/147 147–]|chapter=Archaeological Indications on the Origins of Roman Mithraism|quote=... The Christian's view of this rival religion is extremely negative, because they regarded it as a demonic mockery of their own faith.|access-date=19 March 2011|chapter-url=https://books.google.com/books?id=QRfhSBLmAK8C&pg=PA147}}</ref> На пример, [[Тертулијан]] напишал дека како увертира на церемонијата на иницијација на митраиците, на иницијантот му била давана ритуална бања и на крајот на церемонијата, добивал обележје на челото. Тој ги опишал овие обреди како ѓаволска фалсификат на крштевањето и [[хризма]] на христијаните.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=SWaxjZIO2JMC&pg=PA70|title=The Christian Mystery|last=Louis Bouyer|date=2004-09-10|isbn=9780567043405|pages=70&ndash;|access-date=28 May 2011}}</ref> [[Јустин Философ|Јустин маченик ја]] спротивставил иницијацијата на митраиците со [[Евхаристија]]та<ref>Fritz Graf, "Baptism and Graeco-Roman Mystery Cults", in "Rituals of Purification, Rituals of Initiation", in ''Ablution, Initiation, and Baptism: Late Antiquity, Early Judaism, and Early Christianity'' (Walter de{{Меѓупростори}}Gruyter, 2011), p.{{Меѓупростори}}105.</ref> [[Ернест Ренан]] во 1882 година сугерирал дека, под други околности, митраизмот можеби ќе се искачел на рангот на денешното христијанство. Ренан напишал: „Ако растот на христијанството бил оневозможен од некоја смртна болест, светот ќе беше митраичен“.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=DTR0dNVAvUgC&pg=PA35|title=The Hibbert Lectures 1880: Lectures on the Influence of the Institutions, Thought and Culture of Rome on Christianity and the Development of the Catholic Church 1898|last=Ernest Renan|date=October 2004|publisher=Kessinger Publishing|isbn=978-1-4179-8242-4|pages=35–|quote=I sometimes permit myself to say that, if Christianity had not carried the day, Mithraicism would have become the religion of the world. It had its mysterious meetings: its chapels, which bore a strong resemblance to little churches. It forged a very lasting bond of brotherhood between its initiates: it had a Eucharist, a Supper&nbsp;...|access-date=22 March 2011}}</ref><ref>Renan, E., ''Marc-Aurele et la fin du monde antique''. Paris, 1882, [https://books.google.com/books?id=B8AaAAAAYAAJ&dq=renan+Marc-Aurele+et+la+fin+du+monde+antique&jtp=579 p. 579]: "On peut dire que, si le christianisme eût été arrêté dans sa croissance par quelque maladie mortelle, le monde eût été mithriaste."</ref> Сепак, оттогаш оваа теорија е оспорена. [[Леонард Бојл]] во 1987 година напишал дека „преувеличена е заканата “на митраизмот за христијанството“,<ref>Leonard Boyle, ''A short guide to St.{{Меѓупростори}}Clement's, Rome'' (Rome: Collegio San Clemente, 1987), p.{{Меѓупростори}}71</ref> посочувајќи дека во целиот град Рим има само педесет митреуми. Алвар Ескера смета дека бидејќи двете религии не споделувале слични цели; никогаш не ни постоела вистинска закана дека митраизмот ќе го заземе римскиот свет.<ref>J. A. Ezquerra, translated by R.{{Меѓупростори}}Gordon, ''Romanising oriental Gods: myth, salvation and ethics in the cults of Cybele, Isis and Mithras.'' Brill, 2008, pp.{{Меѓупростори}}202–203: "Many people have erroneously supposed that all religions have a sort of universalist tendency or ambition. In the case of Mithraism, such an ambition has often been taken for granted and linked to a no less questionable assumption, that there was a rivalry between Mithras and Christ for imperial favour. ... If Christianity had failed, the Roman empire would never have become Mithraist." Google books preview here .</ref> Според Мери Бојс, митраизмот бил моќен непријател за христијанството на Запад, иако е скептична во однос на неговото опстојување на истокот<ref name="Boyce2001">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=a6gbxVfjtUEC&pg=PA99|title=Zoroastrians: their religious beliefs and practices|last=Boyce|first=Mary|publisher=Routledge|year=2001|isbn=978-0-415-23902-8|page=99|quote=Mithraism proselytized energetically to the west, and for a time presented a formidable challenge to Christianity; but it is not yet known how far, or how effectively, it penetrated eastward. A Mithraeum has been uncovered at the Parthian fortress-town of Dura-Europos on the Euphrates; but Zoroastrianism itself may well have been a barrier to its spread into Iran proper.|access-date=17 March 2011|orig-year=1979}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=iskUAAAAIAAJ&pg=PR9|title=The Excavations in the Mithraeum of the Church of Santa Pricsa in Rome|last=Vermaseren|first=M. J.|publisher=Brill|year=1965|pages=9–|quote=This Mithraeum was discovered in 1934 ... they found a sanctuary of one of the most formidable antagonists of Christianity.|access-date=4 September 2011}}</ref><ref>{{наведена енциклопедија|title=Mithra|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/386025/Mithra|accessdate=2011-04-09|publisher=Encyclopædia Britannica|quote=Mithra, also spelled Mithras, Sanskrit Mitra, ... In the 3rd and 4th&nbsp;centuries&nbsp;AD, the cult of Mithra, carried and supported by the soldiers of the Roman Empire, was the chief rival to the newly developing religion of Christianity.}}</ref>. Филипо Коарели (1979) проценил дека Рим би имал „не помалку од 680–690“ митреуми.<ref name="HaaseTemporini19842"/> Луис М. Хопфе наведува дека се пронајдени повеќе од 400 места на митраиците. Овие места се распространети низ целата римска империја од места до [[Дура-Европос|Дура Европос]] на исток и Англија на запад. И тој вели дека митраизмот можеби бил соперник на христијанството.<ref name="RichardsonHopfe1994">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/uncoveringancien0000unse/page/147|title=Uncovering ancient stones: essays in memory of H. Neil Richardson|last=Hopfe|first=Lewis M.|last2=Richardson|first2=Henry Neil|date=September 1994|publisher=Eisenbrauns|isbn=978-0-931464-73-7|editor-last=Lewis M. Hopfe|pages=[https://archive.org/details/uncoveringancien0000unse/page/147 147–]|chapter=Archaeological Indications on the Origins of Roman Mithraism|quote=Today more than four hundred locations of Mithraic worship have been identified in every area of the Roman Empire. Mithraea have been found as far west as Britain and as far east as [[Dura Europas]]. Between the second and fourth centuries C.E. Mithraism may have vied with Christianity for domination of the Roman world.|access-date=19 March 2011|chapter-url=https://books.google.com/books?id=QRfhSBLmAK8C&pg=PA147}}</ref> Дејвид Уланси смета дека изјавата на Ренан „до некаде е претерана“ <ref name="ulanseyrenan">{{Наведена книга|title=Origins of the Mithraic Mysteries|last=Ulansey|first=David|publisher=Oxford UP|year=1991|isbn=0-19-506788-6|location=New York|pages=3–4|quote=... the study of Mithraism is also of great important for our understanding of what Arnold Toynbee has called the 'Crucible of Christianity', the cultural matrix in which the Christian religion came to birth out of the civilization of the ancient Mediterranean. For Mithraism was one of Christianity's major competitors in the Roman Empire ... No doubt Renan's statement is somewhat exaggerated.}}</ref> но смета дека митраизмот е „еден од најголемите конкуренти на христијанството во Римската империја“.<ref name="ulanseyrenan" /> Уланси смета дека студијата за митраизмот е важна за разбирање на „културната матрица од која се родила христијанската религија“.<ref name="ulanseyrenan" /> == Географска дистрибуција во Европа == Митраизмот се проширил во Европа од [[Рим]] и се чини дека се проширил во рамките на Римската империја во Германија и [[Панонија]] (во Средна Европа) многу повеќе отколку во [[Галија]] и [[Пиринејски Полуостров|Пиринејскиот полуостров]] <ref name="Bricault"/> . Други светилишта на Митра биле подигнати во тоа време, на пример во Нумидија, во денешен [[Алжир]], во северна Африка. === Храмови на Митра во Европа === * Германија ** Диебург музејски експонати најдени во ''митреум,'' како керамички парчиња; ** Музејот Ханау покажува реконструкција на ''митреум'' ; * Британија **Градот [[Лондон]] има темели на ''митраум'' <ref>[{{Наведена мрежна страница |url=http://heritage-key.com/site/temple-mithras-london |title={{En}} Temple of Mithras - « The Ancient World in London » |accessdate=2020-09-11 |archive-date=2010-05-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100511064730/http://heritage-key.com/site/temple-mithras-london |url-status=dead }} {{En}} Temple of Mithras - « The Ancient World in London »]</ref>, остаток од античкиот ''Лондиниум'', што го прави еден од најстарите споменици во британската престолнина; ** Музејот на универзитетот Њукасл изложува артефакти пронајдени на трите археолошки места долж ''Ѕидот на'' Адријан и реконструира ''митреум'' ; ** ''Митреуми'' во Хаустес, Карабург и Рудчестер. * Италија ** добро сочуваниот митреум над кој стои [[Црква Свети Климент (Рим)|базиликата Свети Климент]], во [[Рим]] ; ** Остија, пристаништето во Рим, каде што ''биле пронајдени'' остатоци од 17 ''митреуми'': едно од нив претставува прилично важни откритија <ref>Mireille Cébeillac-Gervasoni, Maria Letizia Caldelli, Fausto Zevi, ''Épigraphie latine'', Armand Colin, 2006, {{ISBN|2200217749}}, {{P.|272}}</ref> . Важноста на митраизмот во Рим се чини дека е потврдена со археолошките наоди : повеќе од 74 скулптури, сто натписи и урнатини на храмови и светилишта низ градот и неговите периферии. Еден од најрепрезентативните ''митреуми'', (со сè уште видливи олтар и камени клупи), бил изграден под римска куќа (што очигледно било вообичаена практика); сè уште може да се види во криптата на која е подигната Базиликата на Свети Климент во Рим. * Франција [[Галија]] моментално има околу дваесет митриуми и шеесетина места обележани со богослужба <ref>Philippe Roy, "Mithra et l'Apollon celtique en Gaule", https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00943545/document</ref> ". * во [[Бордо]], во 1986 година, за време на археолошко ископување било откриено постоење на храм на Митра. Тоа е „најголемото светилиште откриено во [[Галија]]“; „ [[статуа]], со голем квалитет, денес е претставена во музејот Аквитанија“ <ref>http://www.musee-aquitaine-bordeaux.fr/fr/article/le-temple-de-mithra-et-ses-mysteres {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160826131614/http://www.musee-aquitaine-bordeaux.fr/fr/article/le-temple-de-mithra-et-ses-mysteres |date=2016-08-26 }} ; et http://bib.cervantesvirtual.com/portal/simulacraromae/libro/c13.pdf, {{P.|257-258}}</ref> . * во Бур-Сент-Андол<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.mithraeum.eu/monumenta.php?mid=mithreum_de_bourg_saint_andeol|title=Mithraeum of Bourg-Saint-Andéol – Mithraeum. Our Common Sun.|work=www.mithraeum.eu|accessdate=2020-09-11}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://lieuxsacres.canalblog.com/archives/bourg_saint_andeol__07_ardeche_/index.html|title=Bourg-Saint-Andéol (07-Ardèche) - lieux sacrés|work=lieuxsacres.canalblog.com|accessdate=2020-09-11}}</ref> * во Обетер-сир-Дрон, под монолитната црква Сен Жан * во Анже : откриен во мај 2010 година <ref>[http://www.inrap.fr/archeologie-preventive/Actualites/Communiques-de-presse/Les-derniers-communiques/Communiques-nationaux/p-10272-Decouverte-d-un-sanctuaire-de-Mithra-a-Angers.htm Inrap, découverte d'un temple de Mithra à Angers]</ref>, како дел од археолошки истражувања најдена била вазна на која стои натпис: „на непоразениот бог Митра“ * во [[Стразбур]]: Најзначајното од светилиштата посветено на Митра било откриено во 1911 година, во Кенигшофен, западно предградие на Стразбур, на стариот воен пат што го поврзувал Аргенторат со Трес Таберна <ref name="bseditions">http://www.encyclopedie.bseditions.fr/article.php?pArticleId=136&pChapitreId=14912&pSousChapitreId=14916&pArticleLib=Le+culte+de+Mithra+%5BL%92Alsace+romaine-%3EL%92Alsace+romaine%5D</ref> “, за време на изградбата на црквата Сент-Пол. Бројни гробници, стели и мавзолеи се наоѓаат по главниот пат <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.strasbourg.eu/territoire/les-quartiers/koenigshoffen-montagne-verte-elsau/histoire-quartier-koenigshoffen|title=Quartiers|accessdate=03-09-2020}}.</ref>. Елементи од митреумот на Коенигшофен може да се најдат во археолошкиот музеј во Стразбур. * На [[Корзика]], неодамнешното откритие (месец јануари 2017 година) од страна на Инрап на светилиштето посветено на Бог Митра на наоѓалиштето Каноника, во градот Лучиана во Горна Корса <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.inrap.fr/un-sanctuaire-dedie-au-dieu-mithra-decouvert-en-corse-12313|title=Un sanctuaire dédié au dieu Mithra découvert en Corse|date=24 février 2017}}</ref> ,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://france3-regions.francetvinfo.fr/corse/haute-corse/lucciana/lucciana-decouverte-temple-consacre-au-dieu-paien-mithra-premiere-corse-1204773.html|title=Lucciana : découverte d'un temple consacré au dieu païen Mithra, une première en Corse|date=28-02-2017|accessdate=03-09-2020}}.</ref> * Во [[Романија]], во поранешната провинција Дакија, во 2003 година се наоѓа ''митреум'' во Алба Јулија. * Градот Мартињи (поранешен ''Октодур'' ), на швајцарските Алпи, покажува реконструиран ''митреум'' ( [http://www.martigny.ch/ville-administration/sites-archeologiques.html мрежно место] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140203082047/http://www.martigny.ch/ville-administration/sites-archeologiques.html |date=2014-02-03 }} ); == Класичната литература за Митра и за мистериите == Според Бојс, најраните литературни упатувања на мистериите се од латинскиот поет [[Стациј]], околу 80 година од нашата ера и од [[Плутарх]]<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=MWiMV6llZesC&lpg=PA472&dq=inauthor%3Amary%20inauthor%3Aboyce%20mithra&pg=PA468#v=onepage&q=inauthor:mary%20inauthor:boyce%20mithra&f=true|title=Zoroastrianism under Macedonian and Roman rule, Part 1|last=Boyce|first=Mary|last2=Grenet|first2=Frantz|publisher=Brill|year=1975|isbn=90-04-09271-4|pages=468, 469|quote=... the Persian affiliation of the Mysteries is acknowledged in the earliest literary reference to them. This is by the Latin poet Statius who, writing about 80&nbsp;CE., described Mithras as one who "twists the unruly horns beneath the rocks of a Persian cave". Only a little later (c.&nbsp;100&nbsp;CE.) Plutarch attributed an Anatolian origin to the Mysteries, for according to him the Cilician pirates whom Pompey defeated in 67&nbsp;BCE. "celebrated certain secret rites, amongst which those of Mithras continue to the present time, having been first instituted by them".|access-date=2011-03-16}}</ref> === Стациј === Тебаид (околу 80 г. од нашата ера <ref name="ulanseystatius">{{Наведена книга|title=Origins of the Mithraic Mysteries|last=Ulansey|first=David|publisher=Oxford UP|year=1991|isbn=0-19-506788-6|location=New York|page=29}}</ref> ) епска поема од [[Стациј]], го слика Митра во пештера, како се бори со нешто што има рогови.<ref>Statius: Thebaid&nbsp;1.719 to 720 [http://www.theoi.com/Text/StatiusThebaid1.html J.H.Mozey's translation at Classical E-Text] [http://www.thelatinlibrary.com/statius/theb1.shtml Latin text at The Latin Library]</ref> Контекстот е молитва до богот [[Аполон|Фебис]].<ref>The prayer begins at Statius Thebaid&nbsp;1.696 [http://www.theoi.com/Text/StatiusThebaid1.html J.H.Mozey's translation at Classical E-Text] [http://www.thelatinlibrary.com/statius/theb1.shtml Latin text at The Latin Library]</ref> Пештерата е опишана како ''перси'', што во овој контекст обично се преведува ''персиски'' ; сепак, според преведувачот Ј. Х. Мозли буквално значи ''персиски'', се однесува на [[Перси (син на Андромеда и Персеј)|''Перси'']], син на [[Персеј (митологија)|Персеј]] и [[Андромеда (митологија)|Андромеда]]<ref name="ulanseystatius" /> а овој Перси според грчката легенда е предок на Персијците.<ref>{{Наведена книга|title=Origins of the Mithraic Mysteries|last=Ulansey|first=David|publisher=Oxford UP|year=1991|isbn=0-19-506788-6|location=New York|page=27 to 29}}</ref> === Маченикот Јустин === Пишувајќи приближно 145 г. н.е., [[Христијанска апологетика|ранохристијанскиот апологет]] [[Јустин Философ]] го обвинил култот на Митра за имитирање на [[Евхаристија|христијанската заедница]], {{Цитатник|Кои злите ѓаволи ги имитирале во мистериите на Митра, наредувајќи да се прават истите работи. Зашто, тој леб и една чаша вода се ставаат со одредени пофалби во мистичните обреди на оној што е инициран, или знаете или можете да научите.|source=Прво и второ извинување на Јустин маченик - Глава LXVI}} === Плутарх === Грчкиот биограф [[Плутарх]] (46 &#x2013; 127) вели дека „тајните мистерии ... на Митра“ ги практикувале пиратите на [[Киликија]], крајбрежната провинција на југоистокот на [[Мала Азија|Анадолија]], кои биле активни во 1 век п.н.е.<ref name="Life of Pompey 24">([http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Pompey*.html#24 ''Life of Pompey'' 24], referring to events c.&nbsp;68&nbsp;BCE).</ref>: {{Цитатник|Тие исто така принесоа чудни жртви; мислам на оние од Олимп; и славеа одредени тајни мистерии, меѓу кои и оние на Митра продолжуваат до денес, првично основани од нив“}} Тој споменува дека пиратите биле особено активни за време на [[Митридатички војни|митридатичките војни]] (помеѓу [[Римска Република|Римската Република]] и кралот [[Митридат VI од Понт]] ) во кои тие го поддржувале кралот.<ref name="Life of Pompey 24" /> Поврзаноста меѓу Митридат и пиратите ја споменува и античкиот историчар [[Апијан]].<ref>App. ''Mith''&nbsp;14.92 cited in {{Наведена книга|title=Origins of the Mithraic Mysteries|last=Ulansey|first=David|publisher=Oxford UP|year=1991|isbn=0-19-506788-6|location=New York|page=89}}</ref> 4 век во коментарот на [[Вергилиј|Вергил]] од [[Маурус Сервиј Хоноратус|Сервиј]] вели дека [[Помпеј]] населил некои од овие пирати во [[Калабрија]], во јужна Италија.<ref>E.D.&nbsp;Francis "Plutarch's Mithraic pirates", an appendix to the article by Franz Cummont "The Dura Mithraeum" in John R. Hinnells ''Mithraic Studies: Proceedings of the first international congress'' Vol&nbsp;1, pp.&nbsp;207&#x2013;210. Manchester University Press, 1975. (The reference to ''Servius'' is in a lengthy footnote to page&nbsp;208.) [https://books.google.com/books?id=xRy8AAAAIAAJ&pg=PA208&lpg=PA208&dq=Servius+Plutarch+Cumont&source=bl&ots=R-tI_0EgWM&sig=se32Ai4mli-BqJTlzaIwTt1YemA&hl=en&ei=GOtfTeOOLYnIuAPo48zgAg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CCEQ6AEwAw#v=onepage&q=Servius%20Plutarch%20Cumont&f=false Google books link]</ref> == Поврзано == * [[Митра]] * Тауроктонија * Тауробола * [[Грчко-римски мистерии]] * Јупитер Доличен == Библиографија == === Студии === * Валтер Буркерт, ''Мистериските култови во антиката'', 2003 година ; * {{De}} Манфред Клаус, ''Митра: Култ и Мистериен'', 1990 година ; * Франц Кумонт : ** ''Мистериите на Митра'', 1913 година [ (fr)   читај на Интернет ] , ** ''Ориентални религии во римското паганство'', 1929 година ; * {{De}} Рајнхолд Меркелбах, ''Митра. Ein persisch-römischer Mysterienkult'', 1998 година ; * {{En}} Дејвид Улансеј, ''Потеклото на митрајските мистерии : космологија и спасение во античкиот свет'', Оксфорд, 1989 [ презентација на Интернет ] ; * {{De}} Maarten J. Vermaseren, ''Mithras. Geschichte eines Kultes'', 1965 година. * Роберт Туркан, ''Митра и ле Митриацизам'', Лес Летс, 1993 * Jeanан-Кристоф Пио, Лавови на Митра, 30 6 стр., Грамонд-Ритер, Марсеј, 2006 година, {{ISBN|2354300018}} , {{ISBN|978-2354300012}} == Наводи == {{Наводи}} === Надворешни врски === * [http://www.mithraeum.eu Mithraeum.eu] „Mithraeum.eu“, мрежно место на француски јазик посветена на Сончевиот бог. * Монографска страница [http://lam.mithra.free.fr Пријатели на Митра] за митраизмот. * {{En}} [http://www2.evansville.edu/ecoleweb/articles/mithraism.html ''Митраизмот'' на ''мрежната страница на Ecole Initiative''] ; *[http://www.archeographe.net/article.php3?id_article=16 ''Митреум'' во Ригел, Баден-Виртемберг] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20071013220800/http://archeographe.net/article.php3?id_article=16 |date=2007-10-13 }} : планови и фотографии. * Саломон Рајнах, [http://www.psychanalyse-paris.com/La-morale-du-Mithraisme.html Моралот на митраизмот], ''култовите, митовите и религиите'', т. II, Ед. Ернест Леру, Париз, 1906, {{P.|220-233}} . * Култот на Митра [3Д] - Les Nocturnes du Plan de Rome - 6 ноември 19 : https://www.youtube.com/watch?v=hSiXgvOjq7o [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] [[Категорија:Религии во грчко-римскиот свет]] [[Категорија:Религиозни верувања, традиции и движења]] i5pegdm2fa9jh9cvam49e99kwt9k1o0 0 1250755 4796112 4783514 2022-07-24T10:43:19Z Bjankuloski06 332 /* Други аспекти на безбедноста на храната */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:20200118_Global_warming_and_climate_change_-_vertical_block_diagram_-_causes_effects_feedback.svg|десно|мини| Примарните причини{{Sfn|NASA: The Causes of Climate Change|2019}} и широките ефекти{{Sfn|NCA4: Climate Science Special Report|2017}}{{Sfn|IPCC SROCC|2019}} на глобалното затоплување и како резултат на климатските промени. Некои ефекти сочинуваат механизми за повратни информации кои ги интензивираат климатските промени и ги придвижуваат кон точките на климата.{{Sfn|NASA: The Study of Earth as an Integrated System|2016}}]] '''Последиците од глобалното затоплување''' или '''ефектите од климатските промени''' ја опфаќаат [[Физичка средина|физичката средина]], [[екосистем]]ите и човечките општества. Ова ги вклучува и економските и социјалните промени кои произлегуваат од живеењето во потопол свет. Климатските промени што се предизвикани од човекот се една од заканите кон [[одржливост]]а.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ar4-wg2-chapter20-1.pdf|title=Perspectives on climate change and sustainability. Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability. Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change|date=2007|publisher=IPCC|location=Cambridge, UK|page=819|access-date=12 јуни 2020}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Rockström|first=Johan|displayauthors=etal|date=2009|title=Planetary Boundaries: Exploring the Safe Operating Space for Humanity|journal=Ecology and Society|volume=14|issue=2|doi=10.5751/ES-03180-140232|doi-access=free}}</ref> Многу физички влијанија на глобалното затоплување се веќе видливи, вклучувајќи [[Екстремно време|екстремни временски]] неприлики, [[Повлекување на ледниците од 1850 година|повлекување на ледниците]],<ref name="cramer observed effects">Cramer, W., ''et al.'', Executive summary, in: [https://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap18_FINAL.pdf Chapter 18: Detection and attribution of observed impacts] (archived [https://web.archive.org/web/20141018073024/https://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap18_FINAL.pdf 18 October 2014]), pp.982–984, in {{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}} </ref> промени во времето на сезонски настани (на пример, порано цветање на растенијата),<ref>Settele, J., ''et al.'', Section 4.3.2.1: Phenology, in: [http://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap4_FINAL.pdf Chapter 4: Terrestrial and inland water systems] (archived [https://web.archive.org/web/20141020014746/http://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap4_FINAL.pdf 20 October 2014]), p.291, in {{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}} </ref> [[покачување на морското ниво|пораст на нивото на морето]] и [[Пад на мразот на Арктикот|опаѓање на мразот на Арктикот]] степен.<ref> {{Наведена книга|url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch9s9-es.html|title=Executive Summary|last=Hegerl, G.C.|chapter=Ch 9: Understanding and Attributing Climate Change|ref=harv|display-authors=etal|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch9.html}}, in {{Harvnb|IPCC AR4 WG1|2007}} </ref> Идното влијание на [[Глобално затоплување|глобалното затоплување]] зависи од степенот до кој нациите ги спроведуваат [[Ублажување на климатските промени|напорите за превенција]] и ги намалуваат [[Стакленички гасови|емисиите на стакленички]] гасови. [[скиселување на океаните|Закиселувањето на океанот]] не е последица на глобалното затоплување, но наместо тоа ја има истата причина: зголемување на [[Јаглерод диоксид во атмосферата на Земјата|атмосферскиот јаглерод диоксид]]. Климатските промени веќе влијаат на екосистемите и на луѓето.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last=IPCC|year=2018|page=5|chapter=Summary for Policymakers|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_SPM_version_report_LR.pdf}}</ref> Во комбинација со [[климатски промени|климатската варијабилност]], на многу места се влошува несигурноста на храната<ref name=":1">{{Наведена книга|url=https://library.wmo.int/doc_num.php?explnum_id=9936|title=The Global Climate in 2015–2019|last=Siegmund|first=Peter|last2=Abermann|first2=Jakob|last3=Baddour|first3=Omar|last4=Canadell|first4=Pep|publisher=World Meteorological Society|year=2019|isbn=|location=|pages=3}}</ref> и се врши притисок врз снабдувањето со свежа вода. Ова во комбинација со екстремни временски прилики, доведува до негативни ефекти врз [[Здравје|здравјето на луѓето]]. Зголемувањето на температурите го загрозува развојот поради негативните ефекти врз економскиот раст во земјите во развој. Социјалното влијание на климатските промени дополнително ќе влијае на напорите на општеството [[Адаптација на климатските промени|да се подготви и прилагоди]].<ref name="adaptation and mitigation">Oppenheimer, M., ''et al.'', ''Section 19.7.1: Relationship between Adaptation Efforts, Mitigation Efforts, and Residual Impacts,'' in: [http://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap19_FINAL.pdf Chapter 19: Emergent risks and key vulnerabilities] (archived [https://web.archive.org/web/20141020014746/http://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap19_FINAL.pdf 20 October 2014]), pp.1080–1085, in {{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}} </ref><ref>Oppenheimer, M., ''et al.'', ''Section 19.6.2.2. The Role of Adaptation and Alternative Development Pathways,'' in: [http://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap19_FINAL.pdf Chapter 19: Emergent risks and key vulnerabilities] (archived [https://web.archive.org/web/20141020014746/http://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap19_FINAL.pdf 20 October 2014]), pp.1072–1073, in {{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}}</ref> Глобалното затоплување веќе придонесува за миграција во различни делови на светот.<ref>[https://www.nrdc.org/onearth/climate-change-already-driving-mass-migration-around-globe Climate Change Is Already Driving Mass Migration Around the Globe], Natural Resources Defense Council, 25 January 2019</ref> Непосредните политики за климатски промени значително влијаат на долгорочните влијанија на климатските промени.<ref name="adaptation and mitigation">Oppenheimer, M., ''et al.'', ''Section 19.7.1: Relationship between Adaptation Efforts, Mitigation Efforts, and Residual Impacts,'' in: [http://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap19_FINAL.pdf Chapter 19: Emergent risks and key vulnerabilities] (archived [https://web.archive.org/web/20141020014746/http://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-Chap19_FINAL.pdf 20 October 2014]), pp.1080–1085, in {{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}} </ref><ref>Field, C.B., ''et al.'', Section A-3. The Decision-making Context, in: [https://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-TS_FINAL.pdf Technical summary] (archived [https://web.archive.org/web/20141018073024/https://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-TS_FINAL.pdf 18 October 2014]), p.55, in {{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}} </ref> Строгите полиси за ублажување можат да го ограничат глобалното затоплување (во 2100 година) на околу 2[[Целзиусов степен|°C]] или подолу, во однос на прединдустриските нивоа.<ref>SPM.4.1 Long‐term mitigation pathways, in: {{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC AR5 WG3 |2014}}|last=IPCC|year=2014|pages=12|chapter=Summary for Policymakers|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/ipcc_wg3_ar5_summary-for-policymakers.pdf <!-- |display-authors= 4 -->}} </ref><ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last=IPCC|year=2018|page=15|chapter=Summary for Policymakers|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_SPM_version_report_LR.pdf}}</ref> Без ублажување, зголемената [[побарувачка на енергија]] и широката употреба на [[Фосилно гориво|фосилни горива]]<ref> Clarke, L., ''et al.'', Section 6.3.1.3 Baseline emissions projections from fossil fuels and industry (pp.17–18 of final draft), in: [http://report.mitigation2014.org/drafts/final-draft-postplenary/ipcc_wg3_ar5_final-draft_postplenary_chapter6.pdf Chapter 6: Assessing Transformation Pathways] (archived [https://web.archive.org/web/20141020021617/http://report.mitigation2014.org/drafts/final-draft-postplenary/ipcc_wg3_ar5_final-draft_postplenary_chapter6.pdf 20 October 2014]), in: {{Harvnb|IPCC AR5 WG3|2014}} </ref> може да доведат до глобално затоплување од околу 4&nbsp;°C.<ref> Greenhouse Gas Concentrations and Climate Implications, p.14, in {{Harvnb|Prinn|Reilly|2014}}. The range given by Prinn and Reilly is 3.3 to 5.5&nbsp;°C, with a median of 3.9&nbsp;°C.</ref><ref>SPM.3 Trends in stocks and flows of greenhouse gases and their drivers, in: [http://report.mitigation2014.org/spm/ipcc_wg3_ar5_summary-for-policymakers_approved.pdf Summary for Policymakers], p.8 (archived [https://web.archive.org/web/20140702014732/http://report.mitigation2014.org/spm/ipcc_wg3_ar5_summary-for-policymakers_approved.pdf 2 July 2014)], in {{Harvnb|IPCC AR5 WG3|2014}}. The range given by the Intergovernmental Panel on Climate Change is 3.7 to 4.8&nbsp;°C, relative to pre-industrial levels (2.5 to 7.8&nbsp;°C including climate uncertainty). </ref> Со поголеми размери на глобално затоплување, поверојатно е дека општествата и екосистемите ќе наидат на ограничувања за тоа колку можат да се прилагодат.<ref>Field, C.B., ''et al.'', Box TS.8: Adaptation Limits and Transformation, in: [https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/WGIIAR5-TS_FINAL.pdf Technical summary] (archived [https://web.archive.org/web/20141018073024/https://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-TS_FINAL.pdf 18 October 2014]), p.89, in {{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}} </ref> Посилното затоплување го зголемува ризикот од негативни влијанија.<ref>Field, C.B., ''et al.'', Section B-1. Key Risks across Sectors and Regions, in: [https://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-TS_FINAL.pdf Technical summary] (archived [https://web.archive.org/web/20141018073024/https://ipcc-wg2.gov/AR5/images/uploads/WGIIAR5-TS_FINAL.pdf 18 October 2014]), p.62, in {{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}} </ref> == Забележано и идно затоплување == [[Податотека:Common_Era_Temperature.svg|десно|мини| Глобална реконструкција на температурата на површината во последните милениуми користејќи податоци за прокси од прстени на дрвја, корали и ледени јадра во сино.<ref name="Neukom2019">{{Наведено списание|last=Neukom|first=Raphael|last2=Steiger|first2=Nathan|last3=Gómez-Navarro|first3=Juan José|last4=Wang|first4=Jianghao|last5=Werner|first5=Johannes P.|displayauthors=4|date=2019|title=No evidence for globally coherent warm and cold periods over the preindustrial Common Era|url=https://boris.unibe.ch/132301/7/333323_4_merged_1557735881.pdf|journal=Nature|volume=571|issue=7766|pages=550–554|bibcode=2019Natur.571..550N|doi=10.1038/s41586-019-1401-2|issn=1476-4687|pmid=31341300}} .</ref> Податоците за набљудување се од 1880 до 2019 година. ]] Глобалното затоплување се однесува на долгорочен пораст на просечната температура на [[Климатски систем|климатскиот систем]] на Земјата. Тоа е главен аспект на [[Глобално затоплување|климатските промени]] и е докажано со инструменталниот [[Рекорд на температура |рекорд на температурата,]] кој покажува глобално затоплување од околу 1&nbsp;°C од прединдустрискиот период,<ref>{{Наведена книга|url=https://library.wmo.int/doc_num.php?explnum_id=5789|title=WMO statement on the State of the Global Climate in 2018|last=Kennedy|first=John|last2=Ramasamy|first2=Selvaraju|last3=Andrew|first3=Robbie|last4=Arico|first4=Salvatore|last5=Bishop|first5=Erin|last6=Braathen|first6=Geir|publisher=Chairperson, Publications Board, World Meteorological Organization|year=2019|isbn=978-92-63-11233-0|location=Geneva|pages=6}}</ref> иако најголемиот дел од ова (0,9&nbsp;°C) се случува од 1970 година.<ref>Even 50-year-old climate models correctly predicted global warming, Science, American Association for the Advancement of Science, 4 December 2019</ref> Широк спектар на температурни агенти заедно докажува дека 20-от век бил најжешкиот забележан во последните 2000 години. Во споредба со климатската варијабилност во минатото, тековното затоплување е исто така покохерентно на глобално ниво, што влијае на 98% од планетата.<ref name="Neukom2019">{{Наведено списание|last=Neukom|first=Raphael|last2=Steiger|first2=Nathan|last3=Gómez-Navarro|first3=Juan José|last4=Wang|first4=Jianghao|last5=Werner|first5=Johannes P.|displayauthors=4|date=2019|title=No evidence for globally coherent warm and cold periods over the preindustrial Common Era|url=https://boris.unibe.ch/132301/7/333323_4_merged_1557735881.pdf|journal=Nature|volume=571|issue=7766|pages=550–554|bibcode=2019Natur.571..550N|doi=10.1038/s41586-019-1401-2|issn=1476-4687|pmid=31341300}} .</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.carbonbrief.org/global-extent-of-climate-change-is-unparalleled-in-past-2000-years|title=Global extent of climate change is 'unparalleled' in past 2,000 years|last=Dunne|first=Daisy|date=2019-07-24|work=Carbon Brief|language=en|accessdate=24 ноември 2019}}</ref> Влијанието врз животната средина, екосистемите, животинското царство, општеството и човештвото зависи од тоа колку повеќе Земјата се загрева.<ref name="table of key vulnerabilities"> {{Наведување|last=Schneider|title=Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, 2007|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19s19-3-1.html Sec. 19.3.1 Introduction to Table 19.1]|chapter=Chapter 19: Assessing key vulnerabilities and the risk from climate change|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19.html|display-authors=etal}}, in {{Harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}. </ref> [[Петти извештај за проценка на IPCC|Петтиот извештај за проценка]] на „Меѓувладиниот панел на климатските промени“ (МПКП) заклучи: „Многу е веројатно дека влијанието на луѓето е доминантна причина за забележаното затоплување од средината на 20 век“.<ref>IPCC (2013). [https://archive.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg1/WG1AR5_SPM_FINAL.pdf "Summary for Policymakers" (PDF)]. IPCC AR5 WG1 2013.</ref> Ова е донесено пред сè преку согорувањето на [[Фосилно гориво|фосилни горива]] што доведе до значително зголемување на концентрацијата на стакленичките гасови во атмосферата.<ref> {{Наведување|last=IPCC|chapter=Summary for Policymakers|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/spm.html|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/spmsspm-human-and.html Human and Natural Drivers of Climate Change]|title=Human and Natural Drivers of Climate Change}}, in {{Harvnb|IPCC AR4 WG1|2007}}. </ref> === Сценарија за емисија === Поединечните потрошувачи, носителите на корпоративни одлуки, индустријата за фосилни горива, владините одговори и степенот до кој различни земји се согласуваат да соработуваат, имаат големо влијание врз тоа колку гасови од стаклена градина испушта светот. Како што еволуирале техниките на криза и моделирање, МПКП и други климатски научници испробале бројни различни алатки за проценка на можните емисии на стакленички гасови во иднина. Претставничките патеки за концентрација (ППК) се засноваат на можни разлики во [[Радијативно принудување|сончевата радијација]] кои ќе се случуваат во следните 100 години, но не вклучуваат социоекономски „наративи“ што одат заедно со нив.<ref>[https://www.carbonbrief.org/explainer-how-shared-socioeconomic-pathways-explore-future-climate-change Explainer: How 'Shared Socioeconomic Pathways’ explore future climate change], Carbon Brief, 19 April 2018</ref> Друга група [[климатологија|научници]] за [[климатологија|клима]], економисти и [[Енергетско моделирање|моделари на енергетски системи]] зазедоа поинаков пристап познат како [[Заеднички социоекономски патеки|Заеднички социоекономски патишта]] (ЗСП); ова се заснова на тоа како социоекономските фактори како што се [[прираст на населението|населението]], [[Стопански раст|економскиот раст]], [[образование]]то, [[урбанизација]]та и стапката на технолошки развој може да се променат во текот на следниот век. ЗСП опишуваат пет различни траектории кои ги опишуваат идните климактички случувања во отсуство на нови еколошки политики над оние што се во сила денес. Тие исто така ги истражуваат импликациите од различните сценарија за ублажување на климатските промени.<ref>{{Наведено списание|last=Riahi|first=Keywan|last2=van Vuuren|first2=Detlef P.|last3=Kriegler|first3=Elmar|last4=Edmonds|first4=Jae|last5=O'Neill|first5=Brian C.|last6=Fujimori|first6=Shinichiro|last7=Bauer|first7=Nico|last8=Calvin|first8=Katherine|last9=Dellink|first9=Rob|year=2017|title=The Shared Socioeconomic Pathways and their energy, land use, and greenhouse gas emissions implications: An overview|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0959378016300681|journal=Global Environmental Change|volume=42|pages=153–168|doi=10.1016/j.gloenvcha.2016.05.009|doi-access=free}}</ref> === Проекции за затоплување === [[Податотека:Projected Change in Temperatures.svg|десно|мини| Просек на CMIP5 за проекциите на климатскиот модел за 2081–2100 во однос на 1986–2005 година, под сценарија со ниски и високи емисии.]] Опсегот на проекции на температурата делумно го одразува изборот на [[Економија на глобалното затоплување|сценариото за емисии]] и степенот на „[[чувствителност на климата]]“.<ref name="USGCRP exec sum"> {{Наведена книга|title=Global Climate Change Impacts in the United States|last=|first=|publisher=|year=|isbn=|editor-last={{harvnb|Karl|2009}}|location=|pages=22–24|chapter=Global Climate Change|chapter-url=http://downloads.globalchange.gov/usimpacts/pdfs/climate-impacts-report.pdf}}</ref> Предвидената големина на затоплување до 2100 година е тесно поврзана со нивото на кумулативни емисии во текот на 21 век (т.е. вкупните емисии помеѓу 2000–2100). Колку се поголеми кумулативните емисии во овој временски период, толку е поголемо нивото на затоплување што се предвидува дека ќе се случи. [[Чувствителност на климата|Чувствителноста на климата ја]] рефлектира неизвесноста во одговорот на климатскиот систем на минатите и идните емисии на стакленички гасови. Поголемите проценки на климатската чувствителност доведуваат до поголемо проектирано затоплување, додека пониските проценки доведуваат до помалку проектирано затоплување.<ref> {{Наведување|last=|first=|title=In {{harvnb|Stern|2006}}|volume=|pages=195|chapter=Box 8.1 Likelihood of exceeding a temperature increase at equilibrium, in: Ch 8: The Challenge of Stabilisation|chapter-url=http://www.hm-treasury.gov.uk/d/Chapter_8_The_Challenge_of_Stabilisation.pdf}} </ref> [[Петти извештај за проценка на IPCC|Петтиот извештај на MПКП]], наведува дека во однос на просекот од 1850 до 1900 година, глобалната промена на температурата на површината до крајот на 21 век веројатно ќе надмине 1,5&nbsp;°C и може да надмине 2&nbsp;°C за сите [[Претставничка патека за концентрација|ППК сценарија]] освен ППК2.6. Најверојатно ќе надмине 2&nbsp;°C за ППК6.0 и ППК8.5, и поверојатно е да не надмине 2&nbsp;°C за ППК4.5. Патеката со најголеми емисии на стакленички гасови, ППК8.5, ќе доведе до зголемување на температурата од околу 4,3˚C до 2100 година.<ref>RCP 8.5: Business-as-usual or a worst-case scenario, Climate Nexus, retrieved from https://climatenexus.org/climate-change-news/rcp-8-5-business-as-usual-or-a-worst-case-scenario/</ref> Затоплувањето ќе продолжи над 2100 година според сите сценарија на ППК, освен ППК2.6.<ref>IPCC, 2013: [https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2018/02/WG1AR5_SPM_FINAL.pdf Summary for Policymakers.] In: Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Contribution of Working Group I to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change p.20</ref> Дури и ако емисиите беа драстично намалени преку ноќ, процесот на затоплување е неповратен бидејќи CO2 зема стотици години за да се прекине, и глобалните температури ќе останат блиску до највисокото ниво за најмалку во следните 1.000 години.<ref name="solomon irreversible climate change"> {{Наведено списание|last=Solomon, S.|displayauthors=etal|date=January 28, 2009|title=Irreversible climate change due to carbon dioxide emissions|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|publisher=US National Academy of Sciences|volume=106|issue=6|pages=1704–9|bibcode=2009PNAS..106.1704S|doi=10.1073/pnas.0812721106|pmc=2632717|pmid=19179281}}</ref><ref> {{Наведување|last=Meehl, G.A.|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG1|2007}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch10s10-7-2.html Sec 10.7.2 Climate Change Commitment to Year 3000 and Beyond to Equilibrium]|chapter=Ch 10: Global Climate Projections|display-authors=etal}} </ref> Во моментов воспоставените политики за ублажување ќе резултираат со околу 3,0&nbsp;°C поголемо затоплување од прединдустриските нивоа. Меѓутоа, ако сегашните планови всушност не бидат спроведени, глобалното затоплување се очекува да достигне 4,1&nbsp;°C до 4,8&nbsp;°C до 2100 година. Постои значителна празнина меѓу националните планови и заложби и реалните активности досега преземени од владите низ целиот свет.<ref>[https://climateactiontracker.org/global/temperatures/ Temperatures], Climate Action Tracker</ref> === Затоплување во контекст на минатото на Земјата === Еден од методите што научниците го користат за да ги предвидат ефектите на климатските промени предизвикани од човекот, е да ги испитаат природните промени во климата во минатото.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.npr.org/2018/08/30/643342003/to-predict-effects-of-global-warming-scientists-looked-back-20-000-years|title=To Predict Effects Of Global Warming, Scientists Looked Back 20,000 Years|last=Joyce|first=Christopher|date=30 August 2018|work=NPR.org|language=en|accessdate=29 декември 2019}}</ref> Научниците користеле разни „прокси“ податоци за да ги проценат промените во климатското минато на земјата или [[палеоклиматологија|палеоклимата]].<ref name="noaa proxy climate data"> {{Наведување|date=20 August 2008|title=NOAA Paleoclimatology Global Warming – The Story: Proxy Data|last=Overpeck, J.T.|url=http://www.ncdc.noaa.gov/paleo/globalwarming/proxydata.html|publisher=NOAA Paleoclimatology Program – NCDC Paleoclimatology Branch}} </ref> Извори на податоци за прокси вклучуваат историски записи како [[Дендрохронологија|прстени на дрвја]], [[ледено јадро|ледени јадра]], [[корал]]и и [[Талог|седименти на]] океаните и езерата. Податоците покажуваат дека неодамнешното затоплување надмина сè во последните 2000 години.<ref name="phys.org">[https://phys.org/news/2019-07-20th-century-hottest-years.html The 20th century was the hottest in nearly 2,000 years, studies show], 25 July 2019</ref> До крајот на 21-от век, температурите може да се зголемат на ниво што не е искусено од средината на [[плиоцен]]от, пред околу 3 милиони години.<ref name="jansen pliocene"> {{Наведена книга|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG1|2007}}|last=Jansen|first=E.|last2=Overpeck|first2=J.|last3=Briffa|first3=K. R.|last4=Duplessy|first4=J.-C.|last5=Joos|first5=F.|last6=Masson-Delmotte|first6=V.|last7=Olago|first7=D.|last8=Otto-Bliesner|first8=B.|last9=Peltier|first9=W. R.|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch6s6-3-2.html Sec. 6.3.2 What Does the Record of the Mid-Pliocene Show?]|chapter=Chapter 6: Palaeoclimate|display-authors=4|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch6.html}} </ref> Во тоа време, просечните глобални температури беа околу 2-4&nbsp;°C потопли од прединдустриските температури, а глобалното средно ниво на морето беше до 25 метри повисоко од денес.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Oppenheimer|first=M.|last2=Glavovic|first2=B.|last3=Hinkel|first3=J.|last4=van de Wal|first4=R.|last5=Magnan|first5=A. K.|last6=Abd-Elgawad|first6=A.|last7=Cai|first7=R.|last8=Cifuentes-Jara|first8=M.|last9=Deconto|first9=R. M.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=323|chapter=Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low Lying Islands, Coasts and Communities|ref={{harvid|IPCC SROCC Ch4|2019}} <!-- ipcc:20200202 -->|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/08_SROCC_Ch04_FINAL.pdf}}</ref> == Физички влијанија == {{Multiple image|direction=vertical|align=right|image1=Diagram showing ten indicators of global warming.png|alt1=Refer to caption|image2=Changes in climate indicators that show global warming.png|alt2=Refer to caption|width=300|caption1=|caption2=Промени во климатски индикатори низ неколку декади. Секоја од различно обоените линии во секој панел претставува независно анализирано множество од податоци. Податоците доаѓаат од многу различни технологии вклучувајќи [[weather station]]s, [[satellite]]s, [[weather balloons]], [[ship]]s and [[buoy]]s.<ref>{{harvnb|NOAA|2010|p=3}}</ref>}} Широк спектар на докази покажува дека климатскиот систем е загреан.<ref> {{Наведување|last=Solomon|chapter=Technical Summary|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ts.html|title=Consistency Among Observations|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/tssts-3-4.html TS.3.4 Consistency Among Observations]|display-authors=etal}}, in {{Harvnb|IPCC AR4 WG1|2007}}. </ref> Доказите за глобалното затоплување се прикажани на графиконите (подолу десно) од [[Национална океанска и атмосферска управа|Националната администрација за океани и атмосфера на САД]] (НАОА). Некои од графиконите покажуваат позитивен [[Проценка на трендот|тренд]], на пр., зголемена температурата над копното и океанот и [[покачување на морското ниво|покачување на нивото на морето]]. Другите графикони покажуваат негативен тренд, како што се намалена [[Снег|снежна]] покривка на [[Северна полутопка|Северната полутопка]] и опаѓање на [[Арктички морски мраз|морскиот мраз во Арктикот]], и двата се показател за глобалното затоплување. Доказите за затоплување се [[Ефекти од глобалното затоплување|видливи и во живите (биолошки) системи,]] како што се промените во дистрибуцијата на [[флора]]та и [[фауна]]та кон половите.<ref name="rosenzweig observed impacts"> {{Наведување|last=Rosenzweig|title=IPCC AR4 WG2 2007|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch1s1-es.html Executive summary]|chapter=Chapter 1: Assessment of Observed Changes and Responses in Natural and Managed Systems|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch1.html|display-authors=etal}} </ref> Загревањето предизвикано од човекот може да доведе до големи, нагли и можеби [[Неповратни ефекти од глобалното затоплување|неповратни промени на земјата]].<ref> {{Наведување|last=IPCC|chapter=Summary for Policymakers|chapter-url=http://www:ipcc.ch/publications_and_data/ar4/syr/en/spms3.html|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/syr/en/spms3.html Sec. 3. Projected climate change and its impacts]}}, in {{Harvnb|IPCC AR4 SYR|2007}}. </ref><ref>[http://www.esrl.noaa.gov/news/2009/climate_change_irreversible.html ESRL News: New Study Shows Climate Change Largely Irreversible]. ESRL web team. ''US Department of Commerce, NOAA, Earth System Research Laboratory (ESRL)''. 26 January 2009.</ref> Пример за ова е топењето на [[ледена покривка|ледените покривки]], што придонесува за покачување на нивото на морето и ќе трае илјадници години.<ref name="magnitudes of impact"> {{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Oppenheimer|first=M.|last2=Glavovic|first2=B.|last3=Hinkel|first3=J.|last4=van de Wal|first4=R.|last5=Magnan|first5=A. K.|last6=Abd-Elgawad|first6=A.|last7=Cai|first7=R.|last8=Cifuentes-Jara|first8=M.|last9=Deconto|first9=R. M.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=324|chapter=Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low Lying Islands, Coasts and Communities|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/08_SROCC_Ch04_FINAL.pdf}} </ref> Веројатноста затоплувањето да има непредвидени последици се зголемува со стапката, големината и времетраењето на климатските промени. === Ефекти врз времето === Главното влијание на глобалното затоплување врз времето е зголемување на екстремните временски прилики како што се топлотни бранови, суши, циклони, снежни бури и дождовни бури. Од дваесетте најскапи климатски и временски непогоди што се случиле во САД од 1980 година, осум се случиле од 2010 година, четири од нив само во 2017 година.<ref>[https://www.ucsusa.org/sites/default/files/attach/2018/06/The-Science-Connecting-Extreme-Weather-to-Climate-Change.pdf The science connecting extreme weather to climate change], Fact sheet: Union of Concerned Scientists, June 2018.</ref> Ваквите настани ќе продолжат да се случуваат почесто и со поголем интензитет.<ref>[https://www.livescience.com/37057-global-warming-effects.html Effects of Global Warming], Live Science, 12 August 2017</ref> Епизодите на интензивни врнежи придонесуваат за поплавите, ерозијата на почвата, одроните и оштетувањето на структурите и посевите.<ref>[https://www.ucsusa.org/resources/signs-global-warming-downpours-heavy-snowfalls-and-flooding Early Warning Signs of Global Warming: Downpours, Heavy Snowfalls, and Flooding], Union of Concerned Scientists, 10 November 2003</ref> ==== Врнежи ==== Повисоките температури доведуваат до зголемено испарување и сушење на површината. Како што се загрева воздухот, така се зголемува и неговиот капацитет за задржување на водата, особено над океаните. Општо, воздухот може да собере околу 7% повеќе влага за секој 1&nbsp;°C на пораст на температурата.<ref name="USGCRP exec sum"> {{Наведена книга|title=Global Climate Change Impacts in the United States|last=|first=|publisher=|year=|isbn=|editor-last={{harvnb|Karl|2009}}|location=|pages=22–24|chapter=Global Climate Change|chapter-url=http://downloads.globalchange.gov/usimpacts/pdfs/climate-impacts-report.pdf}}</ref> Во тропските предели, има повеќе од 10% зголемување на врнежите за 1&nbsp;°C зголемување на температурата.<ref>Global warming is increasing rainfall rates, The Guardian, 22 March 2017</ref> Веќе се забележани промени во количината, интензитетот, фреквенцијата и видот на [[врнежи]]те. Распространето зголемување на обилните врнежи се случи дури и на места каде вкупните количини на дожд се намалија.<ref> {{Наведување|last=|first=|title=In {{harvnb|IPCC SREX|2012}}|volume=|pages=8|chapter=Summary for policymakers|chapter-url=https://docs.google.com/file/d/0B1gFp6Ioo3akYklZcWkwWHJud00/edit?pli=1}} </ref> Проекциите за идните промени на врнежите покажуваат вкупно зголемување на глобалниот просек, но со значителни поместувања во тоа каде и како паѓаат врнежите.<ref name="USGCRP exec sum"> {{Наведена книга|title=Global Climate Change Impacts in the United States|last=|first=|publisher=|year=|isbn=|editor-last={{harvnb|Karl|2009}}|location=|pages=22–24|chapter=Global Climate Change|chapter-url=http://downloads.globalchange.gov/usimpacts/pdfs/climate-impacts-report.pdf}}</ref> Проекциите сугерираат намалување на врнежите во [[Суптропски појас|субтропиите]] и зголемување на врнежите во субполарните географски широчини и некои [[Тропски појас|екваторски региони]]. Со други зборови, регионите кои се суви во моментов ќе станат уште посуви, а регионите кои се моментално влажни, ќе станат уште повлажни.<ref name="gfdl rainfall projections"> {{Наведување|last=NOAA|title=Will the wet get wetter and the dry drier?|date=February 2007|url=http://www.gfdl.noaa.gov/cms-filesystem-action/user_files/kd/pdf/gfdlhighlight_vol1n5.pdf|journal=GFDL Climate Modeling Research Highlights|volume=1|number=5|place=Princeton, NJ|publisher=National Oceanic and Atmospheric Administration Geophysical Fluid Dynamics Laboratory}}. Revision 10/15/2008, 4:47:16 PM. </ref> Иако зголемените врнежи од дожд нема да се појават насекаде, моделите сугерираат дека поголемиот дел од светот ќе има 16-24% зголемување во интензитетот на обилните врнежи до 2100 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.carbonbrief.org/explainer-what-climate-models-tell-us-about-future-rainfall|title=Explainer: What climate models tell us about future rainfall|last=Hausfather|first=Zeke|date=2018-01-19|work=Carbon Brief|language=en|archive-url=|archive-date=|accessdate=30 август 2020}}</ref> ==== Температури ==== На повеќето копнени области од 1950-тите, многу е веројатно дека во секое време од годината, и деновите, и ноќите, станале потопли поради човечките активности.<ref name="ar5 wg1 climate extremes"> IPCC (2013), Table SPM.1, in [http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_SPM_FINAL.pdf Summary for Policymakers, p.&nbsp;5] [https://web.archive.org/web/20140226155600/http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_SPM_FINAL.pdf (archived PDF)], in {{Harvnb|IPCC AR5 WG1|2013}} </ref> Температурите во текот на ноќта се зголемиле побрзо од дневните.<ref>{{Наведено списание|last=Davy|first=Richard|last2=Esau|first2=Igor|last3=Chernokulsky|first3=Alexander|last4=Outten|first4=Stephen|last5=Zilitinkevich|first5=Sergej|date=2017|title=Diurnal asymmetry to the observed global warming|journal=International Journal of Climatology|language=en|volume=37|issue=1|pages=79–93|doi=10.1002/joc.4688|issn=1097-0088|doi-access=free}}</ref> Во САД од 1999 година, биле поставени или соборени по два рекорди за топло време за секој рекорд за студено време.<ref name="2019-03-19-gu">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theguardian.com/environment/2019/mar/19/climate-change-temperatures-weather-us-news|title=Record high US temperatures outpace record lows two to one, study finds|last=Press|first=Associated|date=19 March 2019|work=the Guardian|accessdate=19 март 2019}}</ref><ref name="2019-03-19-axios">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.axios.com/climate-change-warm-cold-temperature-records-ratio-02f86e11-5d83-47d4-944b-5856745c1d2b.html|title=The ratio of warm and cold temperature records is increasingly skewed - Axios|last=Freedman|first=Andrew|date=19 March 2019|work=Axios|accessdate=19 март 2019}}</ref> Идните климатски промени ќе вклучуваат почести многу топли денови и поретко многу студени денови.<ref name="ar5 wg1 climate extremes"> IPCC (2013), Table SPM.1, in [http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_SPM_FINAL.pdf Summary for Policymakers, p.&nbsp;5] [https://web.archive.org/web/20140226155600/http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_SPM_FINAL.pdf (archived PDF)], in {{Harvnb|IPCC AR5 WG1|2013}} </ref> Фреквенцијата, должината и интензитетот на [[топлински бран|топлотните бранови]], ќе се зголемат во повеќето копнени области. Поголемиот раст на антропогените емисии на стакленички гасови би предизвикал почести и потешки температурни крајности.<ref>Stocker, T.F., ''et al.'' (2013), Temperature Extremes, Heat Waves and Warm Spells, in: TFE.9, in: [http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_TS_FINAL.pdf Technical Summary, p.&nbsp;111] [https://web.archive.org/web/20140221070705/http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_TS_FINAL.pdf (archived PDF)], in {{Harvnb|IPCC AR5 WG1|2013}} </ref> ==== Топлотни бранови ==== [[Глобално затоплување|Глобалното затоплување]] ја зголемува веројатноста за [[Екстремно време|екстремни временски]] настани како што се [[топлински бран|топлотните бранови]]<ref>[https://www.nytimes.com/2012/07/11/science/earth/global-warming-makes-heat-waves-more-likely-study-finds.html ''Global Warming Makes Heat Waves More Likely, Study Finds''] 10 July 2012 [[NYT]]</ref><ref>{{Наведено списание|last=Hansen|first=J|last2=Sato|first2=M|last3=Ruedy|first3=R|year=2012|title=Perception of climate change|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|volume=109|issue=37|pages=E2415–23|bibcode=2012PNAS..109E2415H|doi=10.1073/pnas.1205276109|pmc=3443154|pmid=22869707}}</ref> каде што дневната максимална температура ја надминува просечната максимална температура за 5&nbsp;°C (9&nbsp;°F) повеќе од пет последователни дена.<ref>[https://www.britannica.com/science/heat-wave-meteorology Heat wave: meteorology]. Encyclopedia Britannica. Retrieved 1 April 2019.</ref> Во последните 30-40 години, топлотните бранови со висока влажност станаа почести и поостри. Екстремно топлите ноќи се дуплираа фреквенционо. Областа во која се забележуваат екстремно топли лета се зголеми за 50-100 пати. Овие промени не се објаснети со природната варијабилност, а од климатските научници се припишуваат на влијанието на [[wiktionary:anthropogenic|антропогените]] климатски промени. Топлотните бранови со висока влажност претставуваат голем ризик за здравјето на луѓето, додека топлотните бранови со мала влажност доведуваат до суви услови што ги зголемуваат [[шумски пожар|пожарите]]. Смртноста од екстремни горештини е поголема од смртноста од урагани, молњи, торнада, поплави и земјотреси заедно.<ref name="Heat Waves: The Details">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.climatecommunication.org/new/features/heat-waves-and-climate-change/heat-waves-the-details/|title=Heat Waves: The Details|work=Climate Communication|accessdate=16 август 2018}}</ref> ==== Тропски циклони ==== Глобалното затоплување не само што предизвикува промени во тропските циклони, туку може да ги влоши нивните влијанија преку покачување на нивото на морето. Интензитетот на тропските циклони (урагани, тајфуни и сл.) се предвидува да се зголеми на глобално ниво, со зголемување на процентот на тропски циклони од [[Сафир-Симпсонова скала|категорија 4 и 5]]. Понатаму, се проценува дека стапката на врнежи ќе се зголеми, но трендовите во идната фреквенција на глобално ниво сè уште не се јасни.<ref name="christensen 2013 cyclones">Christensen, J.H.,''et al.'' (2013), Cyclones, in: Executive Summary, in: [http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_Chapter14_FINAL.pdf Chapter 14: Climate Phenomena and their Relevance for Future Regional Climate Change, p.&nbsp;1220] [https://web.archive.org/web/20140221075046/http://www.climatechange2013.org/images/report/WG1AR5_Chapter14_FINAL.pdf (archived PDF)], in {{Harvnb|IPCC AR5 WG1|2013}}</ref><ref name="IPCC cyclones">{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Collins|first=M.|last2=Sutherland|first2=M.|last3=Bouwer|first3=L.|last4=Cheong|first4=S. M.|last5=Frölicher|first5=T.|last6=Jacot Des Combes|first6=H.|year=2019|page=592|chapter=Chapter 6: Extremes, Abrupt Changes and Managing Risks|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/10_SROCC_Ch06_FINAL.pdf}}</ref> Промените во тропските циклони веројатно ќе се разликуваат според регионот. === На копно === ==== Поплавување ==== Потоплиот воздух содржи повеќе водена пареа. Кога ќе се претвори во дожд, има тенденција да доаѓа до силни врнежи од дожд, потенцијално доведувајќи до повеќе поплави. Една студија од 2017 година открива дека врнежите се зголемуваат за 5-10% за секој пораст на Целзиусови степени.<ref>[https://www.nature.com/articles/nclimate3239 The peak structure and future changes of the relationships between extreme precipitation and temperature], Nature Climate Change volume 7, pp 268–274 (2017)</ref> Во САД и многу други делови на светот има значително зголемување на интензивните врнежи од дожд што резултира со посериозни поплави.<ref>[https://www.theguardian.com/environment/climate-consensus-97-per-cent/2017/mar/22/global-warming-is-increasing-rainfall-rates Global warming is increasing rainfall rates], The Guardian, 22 March 2017</ref> Проценките за бројот на луѓе изложени на ризик од поплавување на крајбрежјето од покачување на нивото на морето управувано од климата варира од 190 милиони<ref>[https://www.bbc.com/news/science-environment-50236882 Climate change: Sea level rise to affect 'three times more people'], BBC News, 30 October 2019</ref> до 300 милиони, или дури 640 милиони во најлошото сценарио поврзано со нестабилноста на мразот на Антарктикот.<ref>[https://www.theguardian.com/environment/2019/oct/29/rising-sea-levels-pose-threat-to-homes-of-300m-people-study Rising sea levels pose threat to homes of 300m people – study], The Guardian, 29 October 2019</ref><ref>[https://www.nature.com/articles/s41467-019-12808-z New elevation data triple estimates of global vulnerability to sea-level rise and coastal flooding], Nature Communications, Vol 10, Article number: 4844 (2019)</ref> ==== Суша ==== Климатските промени влијаат на повеќе фактори поврзани со [[суша|сушите]], како на пример врнежите од дожд и колку брзо дождот повторно [[Испарување|испарува]]. Претпоставката е дека ќе се зголеми сериозноста и фреквенцијата на сушите низ поголемиот дел од светот.<ref>{{Наведено списание|last=Cook|first=Benjamin I.|last2=Mankin|first2=Justin S.|last3=Anchukaitis|first3=Kevin J.|date=2018-05-12|title=Climate Change and Drought: From Past to Future|journal=Current Climate Change Reports|volume=4|issue=2|pages=164–179|doi=10.1007/s40641-018-0093-2|issn=2198-6061}}</ref> Поради ограничувањата за тоа колку податоци се достапни за сушата во минатото, често е невозможно самоуверено да се препишат сушите на климатските промени предизвикани од човекот. Сепак, некои области, како што се [[Средоземно Море|Медитеранот]] и [[Калифорнија]], веќе покажуваат јасен човечки потпис.<ref>{{Наведено списание|last=Mukherjee|first=Sourav|last2=Mishra|first2=Ashok|last3=Trenberth|first3=Kevin E.|date=2018-04-23|title=Climate Change and Drought: a Perspective on Drought Indices|journal=Current Climate Change Reports|volume=4|issue=2|pages=145–163|doi=10.1007/s40641-018-0098-x|issn=2198-6061}}</ref> Нивните влијанија се влошуваат поради зголемената побарувачка на вода, растот на населението, урбаната експанзија и напорите за заштита на животната средина во многу области.<ref>{{Наведено списание|last=Mishra|first=A. K.|last2=Singh|first2=V. P.|year=2011|title=Drought modeling – A review|journal=Journal of Hydrology|volume=403|issue=1–2|pages=157–175|bibcode=2011JHyd..403..157M|doi=10.1016/j.jhydrol.2011.03.049|pmc=|pmid=}}</ref> ==== Шумски пожари ==== Продолжените периоди на потопли температури обично предизвикуваат почвата и надпочвата да бидат посуви на подолги периоди, зголемувајќи го ризикот од пожари. Жешките и суви услови ја зголемуваат веројатноста пожарите да бидат поинтензивни и да горат подолго откако ќе започнат.<ref>[https://www.ucsusa.org/resources/global-warming-fueling-increased-wildfire-risks Is Global Warming Fueling Increased Wildfire Risks?] Union of Concerned Scientists, 24 July 2018</ref> Во [[Калифорнија]], летната температура на воздухот е зголемена за над 3,5&nbsp;°F, така што сезоната на пожари е продолжена за 75 дена во однос на претходните децении. Како резултат, од осумдесеттите години, и големината и жестокоста на пожарите во Калифорнија се зголемени. Од 1970-тите, големината на опожарената површина е зголемена за пет пати.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nationalgeographic.com/science/2019/10/climate-change-california-power-outage/|title=Climate change is contributing to California's fires|last=Borunda|first=Alejandra|date=2019-10-25|work=National Geographic|language=en|archive-url=|archive-date=|accessdate=27 август 2020}}</ref> Во [[Австралија]], годишниот број на топли денови (над 35&nbsp;°C) и многу топли денови (над 40&nbsp;°C), значително се зголеми во многу области на земјата од 1950 година. Земјата отсекогаш имала [[Огнени пожари|пожари,]] но во 2019 година, обемот и жестокоста на овие пожари драматично се зголеми.<ref>[https://time.com/5735660/sydney-bushfires/ As Smoke From Bushfires Chokes Sydney, Australian Prime Minister Dodges on Climate Change], Time 21 November 2019.</ref> За прв пат беа прогласени катастрофални услови на пожар во Голем Сиднеј. Нов Јужен Велс и Квинсленд прогласија вонредна состојба, но пожарите гореа и во Јужна Австралија и Западна Австралија.<ref>[https://www.climatecouncil.org.au/not-normal-climate-change-bushfire-web/ The facts about bushfires and climate change], Climate Council, 13 November 2019</ref> === Криосфера === [[Криосфера]]та е составена од оние делови на планетата што се толку студени што се замрзнати и покриени со снег или мраз. Ова вклучува мраз и снег на копно, како што се континенталните ледени плочи на Гренланд и Антарктикот, како и ледниците и областите на снег и вечен мраз, и мразот пронајден во вода, вклучувајќи замрзнати делови од океанот, како што се водите околу Антарктикот и Арктикот.<ref>[https://oceanservice.noaa.gov/facts/cryosphere.html What is the cryosphere?] National ocean Service</ref> Криосферата, особено поларните региони, е исклучително чувствителна на промените во глобалната клима.<ref>[https://serc.carleton.edu/eslabs/cryosphere/1c.html Getting to Know the Cryosphere], Earth Labs</ref> Арктичкиот морски мраз започна да опаѓа на почетокот на дваесеттиот век, но стапката се забрзува. Од 1979 година, сателитските записи укажуваат дека летниот морски покрив од мраз опаѓа за околу 13% на деценија.<ref>[https://www.carbonbrief.org/impacts-of-a-melting-cryosphere-ice-loss-around-the-world Impacts of a melting cryosphere – ice loss around the world], Carbon Brief, 9 June 2011</ref><ref>{{Наведување|title=2011 Arctic Sea Ice Minimum|url=http://www.climatewatch.noaa.gov/article/2012/state-of-the-climate-2011-arctic-sea-ice-extent|access-date=20 март 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130614140132/http://www.climatewatch.noaa.gov/article/2012/state-of-the-climate-2011-arctic-sea-ice-extent|archivedate=2013-06-14}}, in {{Harvnb|Kennedy|2012}}</ref> Дебелината на морскиот мраз, исто така, се намалил за 66% или 2,0 метри во текот на последните шест децении од постојан мраз во сезонска покривка од мраз.<ref>{{Наведено списание|last=Kwok|first=R.|date=2018-10-12|title=Arctic sea ice thickness, volume, and multiyear ice coverage: losses and coupled variability (1958–2018)|journal=Environmental Research Letters|language=en|volume=13|issue=10|pages=105005|doi=10.1088/1748-9326/aae3ec|issn=1748-9326|doi-access=free}}</ref> Додека летото без мраз се очекува да биде ретко при 1,5&nbsp;°C степени затоплување, треба се појави најмалку еднаш во секоја деценија со ниво на затоплување од 2,0&nbsp;°C.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last=IPCC|publisher=|year=2018|isbn=|location=|pages=8|chapter=Summary for Policymakers|ref=|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_SPM_version_report_LR.pdf}}</ref> Од почетокот на дваесеттиот век, исто така, широко распространето е повлекувањето на [[Ледник|алпските ледници]],<ref>{{Наведување|title=Mass Balance of Mountain Glaciers in 2011|url=http://www.climatewatch.noaa.gov/article/2012/state-of-the-climate-2011-mountain-glaciers|access-date=20 март 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130614140653/http://www.climatewatch.noaa.gov/article/2012/state-of-the-climate-2011-mountain-glaciers|archivedate=2013-06-14}}, in {{Harvnb|Kennedy|2012}}</ref> и снежната покривка на [[Северна полутопка|Северната полутопка]].<ref>{{Наведување|title=2011 Snow Cover in Northern Hemisphere|url=http://www.climatewatch.noaa.gov/article/2012/state-of-the-climate-2011-snow-cover|access-date=20 март 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130613090451/http://www.climatewatch.noaa.gov/article/2012/state-of-the-climate-2011-snow-cover|archivedate=2013-06-13}}, in {{Harvnb|Kennedy|2012}}</ref> Во текот на XXI век се предвидува дека ледниците и [[Снег|снежната покривка]] ќе продолжат со повлекувањето во скоро сите региони.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC |2019}}|last=IPCC|publisher=|year=2019|isbn=|editor-last=Pörtner|editor-first=H.-O.|location=|pages=39–69|chapter=Technical Summary|ref=|editor-last2=Roberts|editor-first2=D.C.|editor-last3=Masson-Delmotte|editor-first3=V.|editor-last4=Zhai|editor-first4=P.|editor-last5=Poloczanska|editor-first5=E.|editor-last6=Mintenbeck|editor-first6=K.|editor-last7=Tignor|editor-first7=M.|editor-last8=Alegría|editor-first8=A.|editor-last9=Nicolai|editor-first9=M.|display-editors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/04_SROCC_TS_FINAL.pdf}}</ref> Топењето на [[Леден лист на Западен Антарктик|ледените плочи]] на [[Леден лист на Гренланд|Гренланд]] и [[Леден лист на Западен Антарктик|Западен Антарктик]] ќе продолжат да придонесуваат за зголемување на нивото на морето во долги временски периоди.<ref>{{наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last1=Glavovic|first1=B.|last2=Oppenheimer|first2=M.|last3=Abd-Elgawad|first3=A.|last4=Cai|first4=R.|last5=Cifuentes-Jara|first5=M.|last6=Deconto|first6=R. M.|last7=Ghosh|first7=T.|last8=Hay|first8=J.|last9=Hinkel|first9=J.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=234|chapter=Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low Lying Islands, Coasts and Communities|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter4.pdf|last16=Abe-Ouchi|first13=B.|last13=Meyssignac|first14=Z.|last14=Sebesvari|first15=R.|last15=van de Wal|first16=A.|first17=K.|last12=Marzeion|first18=J. J.|last18=Pereira|last11=Magnan|first11=A. K.|first10=F.|last17=Gupta|first12=B.|last10=Isla}}</ref> === Океаните === Се предвидува глобалното затоплување да има многубројни ефекти врз [[океан]]ите. Тековните ефекти вклучуваат [[покачување на морското ниво|покачување на нивото на морето]] како резултат на термичка експанзија и топење на ледниците и ледените плочи и затоплување на површината на океанот, што доведува до зголемено раслојување на температурата.<ref name=":0">{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Bindoff|first=N. L.|last2=Cheung|first2=W. W. L.|last3=Kairo|first3=J. G.|last4=Arístegui|first4=J.|last5=Guinder|first5=V. A.|last6=Hallberg|first6=R.|last7=Hilmi|first7=N. J. M.|last8=Jiao|first8=N.|last9=Karim|first9=Md S.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=471|chapter=Chapter 5: Changing Ocean, Marine Ecosystems, and Dependent Communities|ref={{harvid|IPCC SROCC Ch5|2019}}|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/09_SROCC_Ch05_FINAL-1.pdf}} </ref> Другите можни ефекти вклучуваат големи промени во циркулацијата на океанот. Океаните служат и како мијалник за јаглерод диоксид, земајќи многу што инаку би останало во атмосферата, но зголемените нивоа на {{Chem|CO|2}} доведоа до [[скиселување на океаните|закиселување на океаните]]. Понатаму, со зголемувањето на температурата на океаните, тие стануваат помалку способни да го апсорбираат вишокот на {{Chem|CO|2}}. Океаните исто така делуваат како мијалник при апсорпција на дополнителната топлина од атмосферата.<ref name="statecl">{{Наведена книга|url=http://www1.ncdc.noaa.gov/pub/data/cmb/bams-sotc/2009/bams-sotc-2009-brochure-hi-rez.pdf|title=State of the Climate in 2009, as appearing in the July 2010 issue (Vol. 91) of the Bulletin of the American Meteorological Society (BAMS). Supplemental and Summary Materials: Report at a Glance: Highlights|date=July 2010|publisher=Website of the US National Oceanic and Atmospheric Administration: National Climatic Data Center|access-date=6 јуни 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110222101840/http://www1.ncdc.noaa.gov/pub/data/cmb/bams-sotc/2009/bams-sotc-2009-brochure-hi-rez.pdf|archive-date=22 February 2011}} </ref>{{Rp|4|date=November 2012}} ==== Осиромашување на кислородот ==== Потоплата вода не може да содржи толку кислород како ладната вода, така што се очекува греењето да доведе до помалку кислород во океанот. Други процеси исто така играат улога: стратификацијата може да доведе до зголемување на стапките на дишење на органската материја, дополнително намалувајќи ја содржината на кислородот. Океанот веќе губи кислород низ целата колумна на вода, па така [[Кислородна минимална зона|минималните зони на кислород]] се шират низ целиот свет.<ref name=":0">{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Bindoff|first=N. L.|last2=Cheung|first2=W. W. L.|last3=Kairo|first3=J. G.|last4=Arístegui|first4=J.|last5=Guinder|first5=V. A.|last6=Hallberg|first6=R.|last7=Hilmi|first7=N. J. M.|last8=Jiao|first8=N.|last9=Karim|first9=Md S.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=471|chapter=Chapter 5: Changing Ocean, Marine Ecosystems, and Dependent Communities|ref={{harvid|IPCC SROCC Ch5|2019}}|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/09_SROCC_Ch05_FINAL-1.pdf}} </ref> Ова има неповолни последици по животот во океаните.<ref>{{Наведено списание|last=Crowley|first=T. J.|last2=North|first2=G. R.|date=May 1988|title=Abrupt Climate Change and Extinction Events in Earth History|journal=Science|volume=240|issue=4855|pages=996–1002|bibcode=1988Sci...240..996C|doi=10.1126/science.240.4855.996|pmid=17731712}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Shaffer|first=G.|last2=Olsen|first2=S. M.|last3=Pedersen|first3=J. O. P.|year=2009|title=Long-term ocean oxygen depletion in response to carbon dioxide emissions from fossil fuels|journal=Nature Geoscience|volume=2|issue=2|pages=105–109|bibcode=2009NatGe...2..105S|doi=10.1038/ngeo420}}</ref> ==== Преземена топлина од океаните ==== Океаните преземаат над 90% од вишокот топлина акумулирана на Земјата поради глобалното затоплување.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Bindoff|first=N. L.|last2=Cheung|first2=W. W. L.|last3=Kairo|first3=J. G.|last4=Arístegui|first4=J.|last5=Guinder|first5=V. A.|last6=Hallberg|first6=R.|last7=Hilmi|first7=N. J. M.|last8=Jiao|first8=N.|last9=Karim|first9=Md S.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=457|chapter=Chapter 5: Changing Ocean, Marine Ecosystems, and Dependent Communities|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter5.pdf}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Стапката на затоплување варира од длабочината: на длабочина од илјада метри затоплувањето се случува со брзина од скоро 0,4&nbsp;°C на век (податоци од 1981-2019), додека стапката на затоплување на два километри длабочина е само половина од оваа стапка.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Bindoff|first=N. L.|last2=Cheung|first2=W. W. L.|last3=Kairo|first3=J. G.|last4=Arístegui|first4=J.|last5=Guinder|first5=V. A.|last6=Hallberg|first6=R.|last7=Hilmi|first7=N. J. M.|last8=Jiao|first8=N.|last9=Karim|first9=Md S.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=463|chapter=Chapter 5: Changing Ocean, Marine Ecosystems, and Dependent Communities|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/09_SROCC_Ch05_FINAL-1.pdf}}</ref> Зголемувањето на [[Содржина на топлина|содржината на топлина]] во океаните е многу поголемо од кое било друго складиште на [[енергија]] во топлотниот баланс на Земјата и презема повеќе од 90% од зголемувањето на топлинската содржина на Земјиниот систем, и е забрзано во периодот од 1993-2017 година во споредба со 1969 година -1993 година.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Bindoff|first=N. L.|last2=Cheung|first2=W. W. L.|last3=Kairo|first3=J. G.|last4=Arístegui|first4=J.|last5=Guinder|first5=V. A.|last6=Hallberg|first6=R.|last7=Hilmi|first7=N. J. M.|year=2019|page=457|chapter=Chapter 5: Changing Ocean, Marine Ecosystems, and Dependent Communities|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/09_SROCC_Ch05_FINAL.pdf}}</ref> Во 2019 година, еден труд објавен во списанието [[Наука (журнал)|„Наука“]] откри дека океаните се загреваат 40% побрзо отколку што предвиделе „МПКП“ само пет години претходно.<ref>{{Наведени вести|url=http://fortune.com/2019/01/10/climate-change-warming-oceans-science-study/|title=New Climate Change Report Says Ocean Warming Is Far Worse Than Expected|last=SHOOT|first=BRITTANY|date=11 January 2019|access-date=11 јануари 2019|agency=Fortune}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Cheng|first=Lijing|last2=Abraham|first2=John|last3=Hausfather|first3=Zeke|last4=E. Trenberth|first4=Kevin|date=11 January 2019|title=How fast are the oceans warming?|url=http://science.sciencemag.org/content/363/6423/128|journal=Science|volume=363|issue=6423|pages=128–129|doi=10.1126/science.aav7619|pmid=30630919|access-date=11 јануари 2019}}</ref> Освен што има ефект врз екосистемите (на пр. топењето на морскиот мраз кој влијае на [[алги]]те што растат на неговата долна страна), затоплувањето ја намалува способноста на океанот да апсорбира {{Chem|CO|2}}.<ref>{{Наведено списание|last=Riebesell|first=Ulf|last2=Körtzinger|first2=Arne|last3=Oschlies|first3=Andreas|date=2009|title=Sensitivities of marine carbon fluxes to ocean change|journal=PNAS|volume=106|issue=49|pages=20602–20609|doi=10.1073/pnas.0813291106|pmc=2791567|pmid=19995981|doi-access=free}}</ref> Веројатно е дека океаните се загревале побрзо помеѓу 1993-2017 година во споредба со периодот од 1969 година.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Bindoff|first=N. L.|last2=Cheung|first2=W. W. L.|last3=Kairo|first3=J. G.|last4=Arístegui|first4=J.|last5=Guinder|first5=V. A.|last6=Hallberg|first6=R.|last7=Hilmi|first7=N. J. M.|last8=Jiao|first8=N.|last9=Karim|first9=Md S.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=450|chapter=Chapter 5: Changing Ocean, Marine Ecosystems, and Dependent Communities|ref=|display-authors=5|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter5.pdf}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==== Зголемување на нивото на морето ==== [[Податотека:Sea_level_history_and_projections.svg|лево|мини| Историска реконструкција на ниво на морето и проекции до 2100 година објавени во јануари 2017 година од Програмата за истражување на глобалните промени на САД.]] [[Специјален извештај за океанот и криосферата|Специјалниот извештај за Океанот и криосферата]] на МПКП заклучи дека глобалното средно ниво на морето е зголемено за 0,16 метри помеѓу 1901 и 2016 година.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=IPCC|year=2019|pages=|chapter=Summary for Policymakers|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_SPM_Approved.pdf|access-date=2020-09-22|archive-date=2019-11-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20191118165526/https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_SPM_Approved.pdf|url-status=dead}}</ref> Стапката на пораст на нивото на морето од индустриската револуција во XIX век е поголема од стапката во текот на претходните две илјади години.<ref>IPCC AR% [https://ar5-syr.ipcc.ch/topic_summary.php Summary for Policy Makers]</ref> Глобалното покачување на нивото на морето се забрзува, односно се зголемува за 2,5 пати побрзо меѓу 2006 и 2016 година отколку во текот на целиот XX век.<ref>The Oceans We Know Won’t Survive Climate Change, The Atlantic, 25 September 2019</ref><ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Glavovic|first=B.|last2=Oppenheimer|first2=M.|last3=Abd-Elgawad|first3=A.|last4=Cai|first4=R.|last5=Cifuentes-Jara|first5=M.|last6=Deconto|first6=R. M.|last7=Ghosh|first7=T.|last8=Hay|first8=J.|last9=Hinkel|first9=J.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|page=4–3|chapter=Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low Lying Islands, Coasts and Communities|display-authors=4|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter4.pdf|access-date=2020-09-22|archive-date=2019-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20191126210528/https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter4.pdf|url-status=dead}}</ref> Два главни фактори придонесуваат за порастот. Првиот е [[топлинско ширење|термичката експанзија]] : како што се загрева океанската вода, таа се шири. Вториот е топењето на копнениот мраз од ледниците и ледените плочи поради глобалното затоплување.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Glavovic|first=B.|last2=Oppenheimer|first2=M.|last3=Abd-Elgawad|first3=A.|last4=Cai|first4=R.|last5=Cifuentes-Jara|first5=M.|last6=Deconto|first6=R. M.|last7=Ghosh|first7=T.|last8=Hay|first8=J.|last9=Hinkel|first9=J.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=4–9|chapter=Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low Lying Islands, Coasts and Communities|display-authors=4|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter4.pdf|access-date=2020-09-22|archive-date=2019-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20191126210528/https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter4.pdf|url-status=dead}}</ref> Пред 2007 година, термичката експанзија била најголемата компонента во овие проекции, придонесувајќи со 70-75% од зголемувањето на нивото на морето.<ref> {{Наведување|last=Meehl|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG1|2007}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch10s10-es-8-sea-level.html Executive summary]|chapter=Chapter 10: Global Climate Projections|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/ch10.html|display-authors=etal}}. </ref> Бидејќи влијанието на глобалното затоплување е забрзано, топењето на ледниците и ледените плочи стана главен придонесувач.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Glavovic|first=B.|last2=Oppenheimer|first2=M.|last3=Abd-Elgawad|first3=A.|last4=Cai|first4=R.|last5=Cifuentes-Jara|first5=M.|last6=Deconto|first6=R. M.|last7=Ghosh|first7=T.|last8=Hay|first8=J.|last9=Hinkel|first9=J.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=232|chapter=Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low Lying Islands, Coasts and Communities|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/08_SROCC_Ch04_FINAL.pdf}}</ref> Дури и ако емисиите на стакленичките гасови запрат преку ноќ, зголемувањето на нивото на морето ќе продолжи со вековите што доаѓаат.<ref>{{Наведено списание|last=Mengel|first=Matthias|last2=Nauels|first2=Alexander|last3=Rogelj|first3=Joeri|last4=Schleussner|first4=Carl-Friedrich|date=2018-02-20|title=Committed sea-level rise under the Paris Agreement and the legacy of delayed mitigation action|journal=Nature Communications|language=en|volume=9|issue=1|page=601|doi=10.1038/s41467-018-02985-8|issn=2041-1723|pmc=5820313|pmid=29463787|doi-access=free}}</ref> Во 2015 година, во студијата на професорот Џејмс Хансен од Универзитетот Колумбија и 16 други климатски научници се тврди дека зголемувањето на нивото на морето од три метри може да биде реалност до крајот на векот.<ref>[https://www.tvnz.co.nz/one-news/new-zealand/simulation-shows-unavoidable-3m-auckland-sea-level-rise-q02974 Simulation shows ‘unavoidable’ 3m Auckland sea level rise]. TVNZ 25 July 2015.</ref> Друга студија на научници од Кралскиот холандски метеоролошки институт во 2017 година со употреба на ажурирани проекции за губење на масата на Антарктикот и ревидиран статистички метод, исто така заклучи дека, иако има мала веројатност, можен е пораст од три метри.<ref>[https://phys.org/news/2017-04-sea-metres.html Sea levels could rise by more than three metres, shows new study], PhysOrg, 26 April 2017 </ref> Зголемувањето на нивото на морето ќе доведе до ризик стотици милиони луѓе во крајбрежните области со ниска висина во земји како Кина, Бангладеш, Индија и Виетнам.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/science-environment-50236882|title=Sea level rise to affect 'three times more people'|last=Amos|first=Jonathan|date=2019-10-30|access-date=26 ноември 2019|language=en-GB}}</ref> == Дивиот свет и природата == [[Податотека:A_vast_array_of_physical_and_biological_systems_across_the_Earth_are_being_affected_by_human-induced_global_warming_(low-res).png|алт=refer to caption|мини| Голем број на физички и биолошки системи на Земјата се под влијание на глобалното затоплување предизвикано од човекот.<ref name="nasa briefs">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.giss.nasa.gov/research/briefs/rosenzweig_02/|title=Science Briefs: Warming Climate is Changing Life on Global Scale|last=Rosenzweig, C.|date=December 2008|publisher=Website of the US National Aeronautics and Space Administration, Goddard Institute for Space Studies|accessdate=8 јули 2011|archive-date=2017-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20170108044511/http://www.giss.nasa.gov/research/briefs/rosenzweig_02/|url-status=dead}}</ref>]] Неодамнешното затоплување силно влијаеше на природните биолошки системи.<ref name="rosenzweig observed impacts"> {{Наведување|last=Rosenzweig|title=IPCC AR4 WG2 2007|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch1s1-es.html Executive summary]|chapter=Chapter 1: Assessment of Observed Changes and Responses in Natural and Managed Systems|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch1.html|display-authors=etal}} </ref> Видовите ширум светот се движат кон постудените области. На копно, видовите се селат на поголеми височини, додека морските видови наоѓаат постудена вода на поголеми длабочини.<ref name=":8">{{Наведено списание|last=Pecl|first=Gretta T.|last2=Araújo|first2=Miguel B.|last3=Bell|first3=Johann D.|last4=Blanchard|first4=Julia|last5=Bonebrake|first5=Timothy C.|last6=Chen|first6=I.-Ching|last7=Clark|first7=Timothy D.|last8=Colwell|first8=Robert K.|last9=Danielsen|first9=Finn|date=2017-03-31|title=Biodiversity redistribution under climate change: Impacts on ecosystems and human well-being|url=https://science.sciencemag.org/content/355/6332/eaai9214|journal=Science|language=en|volume=355|issue=6332|pages=eaai9214|doi=10.1126/science.aai9214|issn=0036-8075|pmid=28360268}}</ref> Од двигателите со најголемо глобално влијание врз [[природа]]та, климатските промени се најдоа на третото место во текот на петте децении пред 2020 година, со [[Развој на земјиште|промените на употребата на земјиштето]] и употребата на морето, со директна експлоатација на организмите кои имаат поголемо влијание.<ref>{{Наведена книга|url=https://ipbes.net/system/tdf/inline/files/ipbes_global_assessment_report_summary_for_policymakers.pdf?file=1&type=node&id=36213|title=Summary for policymakers of the global assessment report on biodiversity and ecosystem services of the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services.|last=Díaz|first=S.|publisher=ISBES secretariat|year=2019|isbn=|location=Bonn, Germany|pages=12|display-authors=etal.}}</ref> Влијанијата на климатските промени во природата и придонесите на природата кон луѓето се предвидува да станат поизразени во следните неколку децении.<ref>{{Наведена книга|url=https://ipbes.net/system/tdf/inline/files/ipbes_global_assessment_report_summary_for_policymakers.pdf?file=1&type=node&id=36213|title=Summary for policymakers of the global assessment report on biodiversity and ecosystem services of the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services.|last=Díaz|first=S.|publisher=ISBES secretariat|year=2019|isbn=|location=Bonn, Germany|pages=16|display-authors=etal.}}</ref> Примери за климатски нарушувања вклучуваат пожар, суша, [[Наезда|гнезда на штетници]], инвазија на видови, бури и [[белење на корали]]. Стресовите предизвикани од климатските промени, додадени на други стресови врз еколошките системи (на пр. Пренамена на [[Деградација на земјиштето|земјиштето, деградација на земјиштето]], [[жетва|берба]] и [[загадување]] ), се закануваат значителна штета или целосно губење на некои уникатни екосистеми и [[изумирање|истребување]] на некои критично загрозени видови.<ref name="tar synthesis ecosystems2">{{citation|author=IPCC|title=In {{harvnb|IPCC TAR SYR|2001}}|volume=|at=[http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/vol4/english/030.htm Sec. 3.18]|chapter=Synthesis Report, Question 3|chapter-url=http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/vol4/english/026.htm|accessdate=2020-09-22|archive-date=2012-04-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20120409202452/http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/vol4/english/026.htm|url-status=dead}}</ref><ref>Van Riper, Charles. (2014) [https://purl.fdlp.gov/GPO/gpo50857 Projecting Climate Effects on Birds and Reptiles of the Southwestern United States.] Reston, Va.: U.S. Department of the Interior, U.S. Geological Survey.</ref> Клучните [[биолошко заемодејство|интеракции помеѓу видовите]] во рамките на екосистемите честопати се нарушуваат затоа што видовите од една локација не се селат во постудени живеалишта со иста брзина, што доведува до брзи промени во функционирањето на екосистемот.<ref name=":82">{{наведено списание|last1=Pecl|first1=Gretta T.|last2=Araújo|first2=Miguel B.|last3=Bell|first3=Johann D.|last4=Blanchard|first4=Julia|last5=Bonebrake|first5=Timothy C.|last6=Chen|first6=I.-Ching|last7=Clark|first7=Timothy D.|last8=Colwell|first8=Robert K.|last9=Danielsen|first9=Finn|date=2017-03-31|title=Biodiversity redistribution under climate change: Impacts on ecosystems and human well-being|url=https://science.sciencemag.org/content/355/6332/eaai9214|journal=Science|language=en|volume=355|issue=6332|pages=eaai9214|doi=10.1126/science.aai9214|issn=0036-8075|pmid=28360268|last10=Evengård|first10=Birgitta|last11=Falconi|first11=Lorena|s2cid=206653576}}</ref> === Теренски и мочуришни системи === Проценето е дека климатските промени се главен двигател на [[Губење на биоразновидноста|загубата на биолошката разновидност]] во ладните [[Четинари|четинарски]] шуми, [[Савана|савани]], [[Средоземна клима|средоземни]] климатски системи, [[Тропска шума|тропски шуми]] и [[Тундра|арктичка тундра]].<ref name="global ecosystem impacts4">{{citation|author=Fischlin|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch4s4-4-11.html Sec. 4.4.11 Global synthesis including impacts on biodiversity]|chapter=Chapter 4: Ecosystems, their properties, goods and services|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch4.html|display-authors=etal}}, in {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}.</ref> Во другите екосистеми, промената на [[Користење на земјиштето|употребата на земјиштето]] може да биде посилен двигател на загубата на биоразновидноста, барем на скоророчен план.<ref name="global ecosystem impacts4">{{citation|author=Fischlin|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch4s4-4-11.html Sec. 4.4.11 Global synthesis including impacts on biodiversity]|chapter=Chapter 4: Ecosystems, their properties, goods and services|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch4.html|display-authors=etal}}, in {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}.</ref> Преку 2050 година, климатските промени можат да бидат главниот двигател за губење на биоразновидноста на глобално ниво.<ref name="global ecosystem impacts4">{{citation|author=Fischlin|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch4s4-4-11.html Sec. 4.4.11 Global synthesis including impacts on biodiversity]|chapter=Chapter 4: Ecosystems, their properties, goods and services|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch4.html|display-authors=etal}}, in {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}.</ref> Климатските промени се поврзуваат со други притисоци како што се модификација на живеалиштата, загадување и [[инвазивен вид|инвазивни видови]]. Во допир со овие притисоци, климатските промени го зголемуваат ризикот од истребување за голем дел од копнените и слатководните видови.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}}|last=Settele|first=J.|last2=Scholes|first2=R.|last3=Betts|first3=R.|last4=Bunn|first4=S.|last5=Leadley|first5=P.|last6=Nepstad|first6=D.|last7=Overpeck|first7=J. T.|last8=Taboada|first8=M. A.|publisher=|year=2014|isbn=|location=|pages=275|chapter=Chapter 4: Terrestrial and Inland Water Systems|ref={{harvid|IPCC AR5 WG2 Ch4|2014}}|display-authors=4|chapter-url=https://archive.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg2/WGIIAR5-Chap4_FINAL.pdf}}</ref> Проценето е дека помеѓу 1% и 50% од видовите во различни групи имале значително поголем ризик од истребување како резултат на климатските промени.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}}|last=Settele|first=J.|last2=Scholes|first2=R.|last3=Betts|first3=R.|last4=Bunn|first4=S.|last5=Leadley|first5=P.|last6=Nepstad|first6=D.|last7=Overpeck|first7=J. T.|last8=Taboada|first8=M. A.|publisher=|year=2014|isbn=|location=|pages=300|chapter=Chapter 4: Terrestrial and Inland Water Systems|ref={{harvid|IPCC AR5 WG2 Ch4|2014}}|display-authors=4|chapter-url=https://archive.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg2/WGIIAR5-Chap4_FINAL.pdf}}</ref> === Океански екосистеми === [[Податотека:Bleached_coral_(24577819729).jpg|мини| Дел од [[Голем Корален Гребен|Големиот корален гребен]] во [[Австралија]] во 2016 година по избелувањето на коралите. ]] [[Корален гребен|Коралните гребени со топла вода]] се многу чувствителни на глобалното затоплување и [[скиселување на океаните|закиселувањето на океаните]]. Коралните гребени обезбедуваат [[Живеалиште (екологија)|живеалиште]] за илјадници видови и [[Услуги на екосистемот|екосистемски услуги,]] како што се [[брегова заштита|заштитата на крајбрежјето]] и храната. Еластичноста на гребените може да се подобри со ограничување на локалното загадување и прекумерниот риболов, но повеќето корални гребени со топла вода ќе исчезнат дури и ако затоплувањето се одржи на 1,5&nbsp;°C.<ref>{{наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last1=Hoegh-Guldberg|first1=O.|last2=Jacob|first2=D.|last3=Taylor|first3=M.|last4=Bindi|first4=M.|last5=Brown|first5=S.|last6=Camilloni|first6=I.|last7=Diedhiou|first7=A.|last8=Djalante|first8=R.|last9=Ebi|first9=K.|publisher=|year=2018|isbn=|location=|page=179|chapter=Chapter 3: Impacts of 1.5ºC Global Warming on Natural and Human Systems|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_Chapter3_Low_Res.pdf|first12=Y.|last11=Guiot|first17=R.|last10=Engelbrecht|first11=J.|last18=Zhou|first18=G.|last17=Warren|last15=Seneviratne|last16=Thomas|first15=S. I.|last14=Payne|first14=A.|last13=Mehrotra|first13=S.|last12=Hijioka|first16=A.|first10=F.}}</ref> Коралните гребени не се единствените [[рамковни организми]]. Организми кои градат физички структури, кои формираат живеалишта за други морски суштества, кои се погодени од климатските промени се: [[мангрови]]те и [[морска трева|морската трева]]. Се смета дека се изложени на умерен ризик за пониско ниво на глобално затоплување според литературната проценка во [[Специјален извештај за океанот и криосферата во промена на климата|Специјалниот извештај за океанот и криосферата во промена на климата]].<ref name="nature.com">{{наведено списание|last1=Smale|first1=Dan A.|last2=Wernberg|first2=Thomas|last3=Oliver|first3=Eric C. J.|last4=Thomsen|first4=Mads|last5=Harvey|first5=Ben P.|last6=Straub|first6=Sandra C.|last7=Burrows|first7=Michael T.|last8=Alexander|first8=Lisa V.|last9=Benthuysen|first9=Jessica A.|date=2019|title=Marine heatwaves threaten global biodiversity and the provision of ecosystem services|url=https://www.nature.com/articles/s41558-019-0412-1|journal=Nature Climate Change|language=en|volume=9|issue=4|pages=306–312|doi=10.1038/s41558-019-0412-1|issn=1758-6798|via=|last10=Donat|first10=Markus G.|last11=Feng|first11=Ming|s2cid=91471054}}</ref> [[Морски топлотен бран|Морските горештини]] забележаа зголемена фреквенција и имаат широко распространети влијанија врз животот во океаните, како што се настани со масовно изумирање.<ref name="nature.com"/> [[Штетен цут на алги|Штетните цветања на алгите]] се зголемија како одговор на затоплувањето на водите, [[Деоксигенација на океанот|деоксигенацијата на океаните]] и [[еутрофикација]]та.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Bindoff|first=N. L.|last2=Cheung|first2=W. W. L.|last3=Kairo|first3=J. G.|last4=Arístegui|first4=J.|last5=Guinder|first5=V. A.|last6=Hallberg|first6=R.|last7=Hilmi|first7=N. J. M.|last8=Jiao|first8=N.|last9=Karim|first9=Md S.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=451|chapter=Chapter 5: Changing Ocean, Marine Ecosystems, and Dependent Communities|ref={{harvid|IPCC SROCC Ch5|2019}} <!-- ipcc:20200202 -->|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/09_SROCC_Ch05_FINAL.pdf}}</ref> == Регионални ефекти == [[Податотека:Change_in_Average_Temperature.svg|десно|мини| Просечни глобални температури од 2010 до 2019 година во споредба со основниот просек од 1951 до 1978 година. Извор: НАСА.]] Регионалните ефекти од глобалното затоплување се разликуваат по природа. Некои се резултат на генерализирана глобална промена, како што е зголемувањето на температурата, што резултира во локални ефекти како што е топењето на мразот. Во други случаи, промената може да биде поврзана со промената на одредени океански струи или временски систем. Во такви случаи, регионалниот ефект може да биде непропорционален и не мора да го следи глобалниот тренд. Постојат три главни начини на кои глобалното затоплување ќе направи промени во регионалната клима: топење или формирање мраз, промена на [[Кружење на водата|хидролошкиот циклус]] ([[испарување]] и [[врнежи]]) и промена на [[Морска струја|струите во океаните]] и протоците на воздухот во атмосферата. Исто така, крајбрежјето може да се смета за регион кој ќе претрпи сериозни влијанија од [[покачување на морското ниво|покачувањето на нивото на морето]]. [[Арктикот]], [[Африка]], малите острови, [[Азија|азиските]] [[Речна делта|мегадели]] и [[Климатски промени на Блискиот Исток и Северна Африка|Блискиот Исток]] се региони кои веројатно ќе бидат особено погодени од климатските промени.<ref name="ar4 especially affected regions">{{Наведување|last=IPCC|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/syr/en/mains3-3-3.html Sec. 3.3.3 Especially affected systems, sectors and regions]|chapter=Synthesis report|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/syr/en/main.html}}, in {{Harvnb|IPCC AR4 SYR|2007}}. </ref><ref>{{Наведено списание|last=Waha|first=Katharina|date=April 2017|title=Climate change impacts in the Middle East and Northern Africa (MENA) region and their implications for vulnerable population groups|url=https://www.researchgate.net/publication/316057764|journal=Regional Environmental Change|volume=17|issue=6|pages=1623–1638|doi=10.1007/s10113-017-1144-2|access-date=25 мај 2020}}</ref> [[Тропски појас|Ниско-]][[Земја во развој|развиените]] и [[Земја во развој|помалку развиените]] региони имаат најголем ризик да доживеат негативни влијанија поради климатските промени.<ref name="schneider distribution of impacts">{{Наведување|last=Schneider, S.H.|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007|p=796}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19s19-3-7.html Distribution of Impacts, in: Sec 19.3.7 Update on 'Reasons for Concern']|chapter=Ch 19: Assessing Key Vulnerabilities and the Risk from Climate Change|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19.html|display-authors=etal}} </ref> [[Развиени земји|Развиените земји]] се исто така ранливи на климатските промени. На пример, развиените земји ќе бидат негативно погодени од зголемувањето на сериозноста и фреквенцијата на некои [[Екстремно време|екстремни временски]] настани, како што се [[топлински бран|топлотните бранови]].<ref name="schneider regional vulnerabilities">{{citation|author=Schneider, S.H.|title={{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19s19-3-3.html Sec 19.3.3 Regional vulnerabilities]|chapter=Ch 19: Assessing Key Vulnerabilities and the Risk from Climate Change|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19.html|display-authors=etal}}</ref> Проекциите за климатските промени на регионално ниво не држат толку високо ниво на научна доверба како што се направените проекции на глобално ниво.<ref name="nrc 2008 climate change brochure">{{Наведена книга|url=http://dels.nas.edu/resources/static-assets/materials-based-on-reports/booklets/climate_change_2008_final.pdf|title=Understanding and Responding to Climate Change. A brochure prepared by the US National Research Council (US NRC)|last=US NRC|publisher=Board on Atmospheric Sciences and Climate, National Academy of Sciences|year=2008|isbn=|location=Washington DC|pages=9}} </ref> Како и да е, се очекува при идното затоплување да следи сличен географски модел каков што е веќе виден, со најголемо затоплување над копното и на високите северни [[Географска ширина|географски широчини]], а најмалку над [[Јужен Океан|Јужниот Океан]] и делови од [[Атлантски Океан|Северниот Атлантски Океан]].<ref>{{Наведување|last=IPCC|title=in {{harvnb|IPCC AR4 WG1 2007}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/spmsspm-projections-of.html Projections of Future Changes in Climate]|chapter=Summary for Policymakers|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/spm.html}} </ref> Копнените области се загреваат побрзо од океанот, а оваа карактеристика е уште посилна при екстремни температури. Во жешките екстреми, регионите со најмногу затоплување ја вклучуваат Централна и [[Јужна Европа]] и [[Југозападна Азија|Западна]] и [[Средна Азија]].<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last=Hoegh-Guldberg|first=O.|last2=Jacob|first2=D.|last3=Taylor|first3=M.|last4=Bindi|first4=M.|last5=Brown|first5=S.|last6=Camilloni|first6=I.|last7=Diedhiou|first7=A.|last8=Djalante|first8=R.|last9=Ebi|first9=K.|publisher=|year=2018|isbn=|location=|pages=190|chapter=Chapter 3: Impacts of 1.5ºC Global Warming on Natural and Human Systems|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_Chapter3_Low_Res.pdf}}</ref> == На луѓето == Ефектите од климатските промени, во комбинација со постојаното зголемување на емисиите на стакленичките гасови, ги натера научниците да го карактеризираат како ''климатска вонредна состојба.''<ref>[https://scientistswarning.forestry.oregonstate.edu/sites/sw/files/climate%20emergency%20Ripple%20et%20al.pdf World Scientists’ Warning of a Climate Emergency], In press with Bioscience Magazine.</ref><ref name=":7">World Scientists’ Warning of a Climate Emergency, William J Ripple, Christopher Wolf, Thomas M Newsome, Phoebe Barnard, William R Moomaw. BioScience, biz088, https://doi.org/10.1093/biosci/biz088. A correction has been published: [https://academic.oup.com/bioscience/advance-article/doi/10.1093/biosci/biz152/5670749 BioScience, biz152], https://doi.org/10.1093/biosci/biz152</ref><ref>[https://www.smithsonianmag.com/science-nature/scientists-around-world-declare-climate-emergency-180973462/ Scientists Around the World Declare ‘Climate Emergency’], Smithsonian Magazine, 5 November 2019</ref> Некои климатски истражувачи<ref>[https://edition.cnn.com/2019/06/04/health/climate-change-existential-threat-report-intl/index.html Climate change could pose 'existential threat' by 2050: report], CNN, 5 June 2019.</ref><ref>[https://www.nature.com/articles/d41586-019-03595-0 Climate tipping points — too risky to bet against], Nature, 27 November 2019.</ref> и активисти<ref>Greta Thunberg showed the world what it means to lead, ''The Guardian,'' 25 September 2019</ref> ја нарекоа ''егзистенцијална закана за цивилизацијата''. Некои области може да станат премногу жешки за да можат луѓето да живеат.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/may/05/one-billion-people-will-live-in-insufferable-heat-within-50-years-study|title=One billion people will live in insufferable heat within 50 years – study|last=Watts|first=Jonathan|date=5 May 2020|access-date=7 мај 2020|agency=Guardian}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Xu|first=Chi|last2=M. Lenton|first2=Timothy|last3=Svenning|first3=Jens-Christian|last4=Scheffer|first4=Marten|date=26 May 2020|title=Future of the human climate niche|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|volume=117|issue=21|pages=11350–11355|doi=10.1073/pnas.1910114117|pmc=7260949|pmid=32366654|doi-access=free}}</ref> Ранливоста и изложеноста на луѓето на климатските промени варира од еден до друг економски сектор и ќе има различни влијанија во различни земји. Богатите индустриски развиени земји, кои емитирале најмногу CO₂, имаат повеќе ресурси и затоа се најмалку ранливи на глобалното затоплување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://internationaldirector.com/finance/the-industries-and-countries-most-vulnerable-to-climate-change/|title=The Industries and Countries Most Vulnerable to Climate Change|last=Director|first=International|date=2018-10-15|work=International Director|language=en-US|accessdate=15 декември 2019}}</ref> Економските сектори кои веројатно ќе бидат засегнати го вклучуваат [[Климатски промени и земјоделство|земјоделството]], здравјето на луѓето, [[Риболов и климатски промени|риболовот]], [[шумарство]]то, [[енергетика|енергијата]], [[осигурување]]то, [[Финансиски услуги|финансиските услуги]], [[Туризам|туризмот]] и [[рекреација]]та.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last=Hoegh-Guldberg|first=O.|last2=Jacob|first2=D.|last3=Taylor|first3=M.|last4=Bindi|first4=M.|last5=Brown|first5=S.|last6=Camilloni|first6=I.|last7=Diedhiou|first7=A.|last8=Djalante|first8=R.|last9=Ebi|first9=K.|publisher=|year=2018|isbn=|location=|pages=212–213, 228, 252|chapter=Chapter 3: Impacts of 1.5ºC Global Warming on Natural and Human Systems|ref={{harvid|IPCC SR15 Ch3|2018}}|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_Chapter3_Low_Res.pdf}}</ref> Квалитетот и квантитетот на [[Свежа вода|слатката вода]] најверојатно ќе бидат погодени насекаде. Некои луѓе можат да бидат особено изложени на ризик од климатските промени, како што се [[Сиромаштија|сиромашните]], малите [[Дете|деца]] и [[старост|старите лица]].<ref name="schneider distribution of impacts">{{Наведување|last=Schneider, S.H.|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007|p=796}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19s19-3-7.html Distribution of Impacts, in: Sec 19.3.7 Update on 'Reasons for Concern']|chapter=Ch 19: Assessing Key Vulnerabilities and the Risk from Climate Change|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19.html|display-authors=etal}} </ref><ref>{{Наведување|last=Wilbanks, T.J.|title={{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007|pp=373–376}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch7s7-4-2-5.html Sec 7.4.2.5 Social issues and Sec 7.4.3 Key vulnerabilities]|chapter=Ch 7: Industry, Settlement and Society|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch7.html|display-authors=etal}} </ref> === Безбедност на храна === Климатските промени ќе влијаат на земјоделството и производството на храна ширум светот како резултат на ефектите на покачениот CO₂ во атмосферата; повисоки температури; променети режими на врнежи и [[транспирација]] ; зголемена фреквенција на екстремни настани; и изменет притисок на [[плевел]], [[Штетник (организам)|штетници]] и [[патоген]]и. ☃☃ Климатските промени се предвидуваат негативно да влијаат на сите четири столба на безбедноста на храната: не само колку храна е достапна, туку и колку е лесна пристапот до храната (цени), квалитетот на храната и колку е стабилен системот за храна.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SRCCL|2019}}|last=Mbow|first=C.|last2=Rosenzweig|first2=C.|last3=Barioni|first3=L. G.|last4=Benton|first4=T.|last5=Herrero|first5=M.|last6=Krishnapillai|first6=M. V.|last7=Liwenga|first7=E.|last8=Pradhan|first8=P.|last9=Rivera-Ferre|first9=M. G.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=442|chapter=Chapter 5: Food Security|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/08/2f.-Chapter-5_FINAL.pdf}}</ref> ==== Достапност на храна ==== [[Податотека:Projected_changes_in_crop_yields_at_different_latitudes_with_global_warming.png|алт=Refer to caption|мини| 2011 година предвиде промени во приносот на земјоделските култури на различни географски широчини со глобално затоплување. Овој графикон се заснова на неколку студии.<ref name="us nrc 2011 fig 5.1"> [http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=12877&page=161 Figure 5.1], p.161, in: Sec 5.1 FOOD PRODUCTION, PRICES, AND HUNGER, in: Ch 5: Impacts in the Next Few Decades and Coming Centuries, in: {{Harvnb|US NRC|2011}} </ref> ]] [[Податотека:Projected_changes_in_yields_of_selected_crops_with_global_warming.png|алт=Refer to caption|мини| 2011 година проектираше промени во приносите на избрани култури со глобално затоплување. Овој графикон се заснова на неколку студии.<ref name="us nrc 2011 fig 5.1"> [http://www.nap.edu/openbook.php?record_id=12877&page=161 Figure 5.1], p.161, in: Sec 5.1 FOOD PRODUCTION, PRICES, AND HUNGER, in: Ch 5: Impacts in the Next Few Decades and Coming Centuries, in: {{Harvnb|US NRC|2011}} </ref> ]] Од 2019 година, забележани се негативни влијанија кај некои култури во ниски географски широчини ([[пченка]] и пченица), додека позитивните влијанија на климатските промени се забележани кај некои култури во високи географски широчини (пченка, пченица и [[Шеќерна репка|шеќерна цвекло]]).<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SRCCL|2019}}|last=IPCC|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=8|chapter=Summary for Policymakers|ref={{harvid|IPCC SRCCL DRAFT Summary for Policymakers|2019}}|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/08/Edited-SPM_Approved_Microsite_FINAL.pdf}}</ref> Користејќи различни методи за проектирање на идните приноси на култури, се појавува конзистентна слика за глобалното намалување на приносот. Пченката и [[Соја|сојата се]] намалуваат со секое затоплување, додека производството на ориз и пченица може да достигне врв на 3&nbsp;°C на затоплување.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SRCCL|2019}}|last=Mbow|first=C.|last2=Rosenzweig|first2=C.|last3=Barioni|first3=L. G.|last4=Benton|first4=T.|last5=Herrero|first5=M.|last6=Krishnapillai|first6=M. V.|last7=Liwenga|first7=E.|last8=Pradhan|first8=P.|last9=Rivera-Ferre|first9=M. G.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=453|chapter=Chapter 5: Food Security|ref=|display-authors=5|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/08/2f.-Chapter-5_FINAL.pdf}}</ref> Во многу области, [[Риболов|рибарите]] веќе осетиле како се намалува нивниот улов поради глобалното затоплување и промените во [[биогеохемиски циклус|биохемиските циклуси]]. Во комбинација со [[прекумерен риболов]], затоплувањето на водата го намалува максималниот потенцијал на улов.<ref>{{наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=12|chapter=Summary for Policymakers|ref={{harvid|IPCC SROCC DRAFT Summary for Policymakers|2019}}|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_SPM_Approved.pdf|author=IPCC}}</ref> Глобалниот потенцијал за улов е предвиден да се намали дополнително во 2050 година за помалку од 4% ако силно се намалат емисиите и за околу 8% ако има многу високи емисии во иднина, со раст во [[Северен Леден Океан|Арктичкиот океан]].<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Bindoff|first=N. L.|last2=Cheung|first2=W. W. L.|last3=Kairo|first3=J. G.|last4=Arístegui|first4=J.|last5=Guinder|first5=V. A.|last6=Hallberg|first6=R.|last7=Hilmi|first7=N. J. M.|last8=Jiao|first8=N.|last9=Karim|first9=Md S.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=504|chapter=Chapter 5: Changing Ocean, Marine Ecosystems, and Dependent Communities|ref={{harvid|IPCC SROCC Ch5|2019}}|display-authors=5|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter5.pdf}}{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ===== Други аспекти на безбедноста на храната ===== Влијанијата врз климатските промени силно зависат од предвидениот иден социјален и економски развој. Од 2019, околу 831 милиони луѓе се неисхранети.<ref name=":4">{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SRCCL|2019}}|last=Mbow|first=C.|last2=Rosenzweig|first2=C.|last3=Barioni|first3=L. G.|last4=Benton|first4=T.|last5=Herrero|first5=M.|last6=Krishnapillai|first6=M. V.|last7=Liwenga|first7=E.|last8=Pradhan|first8=P.|last9=Rivera-Ferre|first9=M. G.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=439|chapter=Chapter 5: Food Security|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/08/2f.-Chapter-5_FINAL.pdf}}</ref> Според сценариото со високи емисии (ППК6.0), житариците се предвидува да поскапат за 1-29% во 2050 година во зависност од социоекономскиот пат, особено врз потрошувачите со ниски примања. Во споредба со сценариото за промена на климатските промени, ова ќе доведе до ризик од глад помеѓу 1-181 милиони дополнителни луѓе. Додека CO₂ се очекува да биде добар за продуктивноста на земјоделските култури на пониски температури, тоа ги намалува хранливите вредности на земјоделските култури, со на пример пченицата со помалку протеини и помалку минерали.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SRCCL|2019}}|last=Mbow|first=C.|last2=Rosenzweig|first2=C.|last3=Barioni|first3=L. G.|last4=Benton|first4=T.|last5=Herrero|first5=M.|last6=Krishnapillai|first6=M. V.|year=2019|pages=439|chapter=Chapter 5: Food Security|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/4/2019/11/08_Chapter-5.pdf}}</ref> Тешко е да се проектира влијанието на климатските промени врз употребата (заштита на храна од расипување, доволно здрава за апсорпција на хранливи материи, итн.) И на нестабилноста на [[Цените на храната|цените]] на [[Цените на храната|храната]]. Повеќето модели што ја проектираат иднината навистина покажуваат дека цените ќе станат понестабилни.<ref>{{Наведено списание|last=Myers|first=Samuel S.|last2=Smith|first2=Matthew R.|last3=Guth|first3=Sarah|last4=Golden|first4=Christopher D.|last5=Vaitla|first5=Bapu|last6=Mueller|first6=Nathaniel D.|last7=Dangour|first7=Alan D.|last8=Huybers|first8=Peter|date=2017-03-20|title=Climate Change and Global Food Systems: Potential Impacts on Food Security and Undernutrition|journal=Annual Review of Public Health|language=en|volume=38|issue=1|pages=259–277|doi=10.1146/annurev-publhealth-031816-044356|issn=0163-7525|pmid=28125383|doi-access=free}}</ref> Сушите резултираат со неуспех на земјоделските култури и губење на пасишта за добиток.<ref>{{Наведено списание|last=Ding|first=Y.|last2=Hayes|first2=M. J.|last3=Widhalm|first3=M.|year=2011|title=Measuring economic impacts of drought: A review and discussion|url=http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1198&context=natrespapers|journal=Disaster Prevention and Management|volume=20|issue=4|pages=434–446|doi=10.1108/09653561111161752|pmc=|pmid=}}</ref> [[Податотека:NOAAprecipitationtrend.jpg|алт=refer to caption|мини| Врнежи во текот на XX век и низ 2008 година за време на глобалното затоплување: [[Национална океанска и атмосферска управа|НОАУ]] забележува тренд во тој период од 1,87% глобално зголемување на врнежите по столетие. ]] Забележани се голем број трендови поврзани со климата кои влијаат на [[Водни ресурси|водните ресурси]]. Ова вклучува промени во врнежите, криосферата и [[површинска вода|површинските води]] (на пр., промените во [[Река|речните текови]]).<ref> {{Наведување|last=Kundzewicz|title=IPCC AR4 WG2 2007|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch3s3-2.html Sec. 3.2 Current sensitivity/vulnerability]|chapter=Chapter 3: Fresh Water Resources and their Management|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch3.html|display-authors=etal}} </ref> Набљудуваните и проектираните влијанија на климатските промени врз системите за [[Свежа вода|слатководни води]] и нивното управување главно се должи на промените во температурата, нивото на морето и варијабилноста на врнежите.<ref name="freshwater impacts"> {{Наведување|last=Kundzewicz|title=IPCC AR4 WG2 2007|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch3s3-es.html Sec. 3.3 Executive summary]|chapter=Chapter 3: Fresh Water Resources and their Management|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch3.html|display-authors=etal}} </ref> Промените во температурата се во корелација со варијабилноста на врнежите бидејќи [[Кружење на водата|водниот циклус]] е реактивен на температурата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.usgs.gov/special-topic/water-science-school/science/freshwater-lakes-and-rivers-water-cycle?qt-science_center_objects=0#qt-science_center_objects|title=Freshwater (Lakes and Rivers) - The Water Cycle|work=usgs.gov|accessdate=1 мај 2019}}</ref> Температурата ги зголемува моделите на врнежи. Прекумерните врнежи доведуваат до прекумерно таложење на талог, загадување на хранливи материи и концентрација на минерали во [[водоносник|водоносни слоеви]]. Зголемувањето на глобалната температура ќе предизвика пораст на нивото на морето и ќе ги прошири областите на [[Соленост|засолување]] на [[Подземни води|подземните води]] и [[Естуар|утоките]], што ќе резултира со намалување на достапноста на слатките води за луѓето и екосистемите во крајбрежните области. Зголемувањето на нивото на морето ќе втурне количество на сол во наслагите од слатка вода и на крајот ќе ги загади изворите на слатка вода. [[Петти извештај за проценка на IPCC|Петтиот извештај за проценка на МПКП]] од 2014 година заклучува дека: * Водните ресурси се предвидува да се намалат во повеќето суви [[Суптропски појас|суптропски региони]] и [[Средни географски широчини|средни ширини]], но да се зголемат во високи географски широчини. Бидејќи протокот станува сè повеќе променлив, дури и региони со зголемени водни ресурси можат да доживеат дополнителни краткорочни [[Недостиг на вода|недостатоци]].<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}}|last=Jiménez Cisneros|first=B. E.|last2=Oki|first2=T.|last3=Arnell|first3=N. W.|last4=Benito|first4=G.|last5=Cogley|first5=J. G.|last6=Döll|first6=P.|last7=Jiang|first7=T.|last8=Mwakalila|first8=S. S.|publisher=|year=2014|isbn=|location=|pages=251|chapter=Chapter 3: Freshwater Resources|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://archive.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg2/WGIIAR5-Chap3_FINAL.pdf}}</ref> * Загревање по степен, модел просечно од 7% од [[Светско население|светската популација]] се очекува да има најмалку 20% помалку обновливи извори на вода.<ref name=":5">{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}}|last=Jiménez Cisneros|first=B. E.|last2=Oki|first2=T.|last3=Arnell|first3=N. W.|last4=Benito|first4=G.|last5=Cogley|first5=J. G.|last6=Döll|first6=P.|last7=Jiang|first7=T.|last8=Mwakalila|first8=S. S.|publisher=|year=2014|isbn=|location=|pages=232|chapter=Chapter 3: Freshwater Resources|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://archive.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg2/WGIIAR5-Chap3_FINAL.pdf}}</ref> * Климатските промени се предвидуваат да го намалат [[Квалитет на водата|квалитетот на водата]] пред третманот. Дури и по конвенционалните третмани, ризиците остануваат. Намалувањето на квалитетот е последица на повисоките температури, поинтензивните врнежи од дожд, сушите и нарушувањето на [[Прочистување на вода|капацитетите]] за [[Прочистување на вода|третман за]] време на поплавите. * Сушите што предизвикуваат снабдување со вода се очекува да се зголемат во [[јужна Европа]] и [[Средоземје|медитеранскиот регион]], [[Средна Европа]], централна и јужна [[Северна Америка]], [[Средна Америка]], [[Североисточен Регион (Бразил)|североисточен Бразил]] и [[Јужна Африка (регион)|јужна Африка]].<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}}|last=Jiménez Cisneros|first=B. E.|last2=Oki|first2=T.|last3=Arnell|first3=N. W.|last4=Benito|first4=G.|last5=Cogley|first5=J. G.|last6=Döll|first6=P.|last7=Jiang|first7=T.|last8=Mwakalila|first8=S. S.|publisher=|year=2014|isbn=|location=|pages=247|chapter=Chapter 3: Freshwater Resources|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://archive.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg2/WGIIAR5-Chap3_FINAL.pdf}}</ref> === Здравје === Луѓето се директно изложени на климатските промени преку промена на временските константи (температури, врнежи, покачување на нивото на морето и почести екстремни настани) и индиректно преку промените во квалитетот на водата, воздухот и храната и промените на екосистемите, земјоделството, индустријата, населените места и економијата.<ref name="health summary"> {{Наведување|last=Confalonieri|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch8s8-es.html Executive summary, p. 393]|chapter=Chapter 8: Human health|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch8.html|display-authors=etal}}. </ref> Загадувањето на воздухот, пожарите и топлотните бранови предизвикани од глобалното затоплување значително влијаат на здравјето на луѓето,<ref>{{Наведено списание|last=Takaro|first=Tim K|last2=Knowlton|first2=Kim|last3=Balmes|first3=John R|date=August 2013|title=Climate change and respiratory health: current evidence and knowledge gaps|journal=Expert Review of Respiratory Medicine|volume=7|issue=4|pages=349–361|doi=10.1586/17476348.2013.814367|issn=1747-6348|pmid=23964626}}</ref> а во 2007 година, Светската здравствена организација проценува дека 150,000 луѓе починале од проблеми поврзани со климатските промени секоја година.<ref>[https://www.americanprogress.org/issues/green/news/2007/09/24/3462/the-top-100-effects-of-global-warming/ The Top 100 Effects of Global Warming], Centre for American Progress, 24 September 2007</ref> Студија на [[Светска здравствена организација|Светската здравствена организација]] <ref> {{Наведена книга|url=http://www.who.int/healthinfo/global_burden_disease/global_health_risks/en/index.html|title=Global health risks: mortality and burden of disease attributable to selected major risks|last=WHO|publisher=WHO Press|year=2009|isbn=978-92-4-156387-1|location=Geneva, Switzerland|page=24|chapter=Ch. 2, Results: 2.6 Environmental risks|format=PDF|chapter-url=http://www.who.int/entity/healthinfo/global_burden_disease/GlobalHealthRisks_report_part2.pdf}} </ref> заклучи дека климатските промени се одговорни за 3% од [[Пролив|дијарејата]], 3% од [[маларија]]та и 3,8% од смртните случаи од [[Денга|денга треска]] ширум светот во 2004 година. Вкупната смртност е околу 0,2% од смртните случаи во 2004 година; од нив, 85% се смртни случаи на деца. Ефектите од почестите и екстремните бури не се вклучени во оваа студија. Според извештајот на [[Програма на ООН за животната средина|Програмата на ООН за животната средина]] и [[Меѓународен институт за истражување на добитокот|Меѓународниот институт за истражување на добитокот]], климатските промени можат да доведат до епидемии на [[зоонози]], т.е. болести кои преминуваат од животни на луѓе. Еден пример за вакви епидемии е [[Пандемија на коронавирус 2019-2020|Пандемијата на КОВИД-19]].<ref>{{Наведени вести|url=https://insideclimatenews.org/news/12082020/zoonotic-diseases-coronavirus-climate-change-video|title=Video: Covid-19 Will Be Just 'One of Many' New Infectious Diseases Spilling Over From Animals to Humans|last=Belle Peevey|first=Anna|date=13 August 2020|access-date=19 август 2020|publisher=United Nations Environment Programme (UNEP), International Livestock Research Institute (ILRI)|agency=Inside Climate News}}</ref> ==== Проекции ==== Студија од 2014 година на [[Светска здравствена организација|Светската здравствена организација]]<ref>{{Наведена книга|title=Quantitative risk assessment of the effects of climate change on selected causes of death, 2030s and 2050s|date=2014|publisher=World Health Organization|isbn=978-92-4-150769-1|location=|pages=|language=en|hdl=10665/134014|authors=World Health Organization}}</ref> го процени влијанието на климатските промени врз здравјето на луѓето. Не се вклучени сите ефекти на климатските промени во нивните проценки, на пример, ефектите од почести и екстремни бури. Извештајот понатаму претпоставува постојан напредок и растот во здравството. И покрај тоа, се предвидува дека климатските промени ќе предизвикаат дополнителни 250,000 смртни случаи годишно помеѓу 2030 и 2050 година.<ref>[https://www.who.int/publications-detail/cop24-special-report-health-climate-change COP24 special report: health and climate change]. Geneva: World Health Organization; 2018. p.24. Cataloguing-in-Publication (CIP) data. CIP data are available at <nowiki>http://apps.who.int/iris</nowiki>.</ref> Со голема доверба, авторите на извештајот „МПКП АР4 Синтеза“<ref name="IPCC AR4 Synthesis Report">{{Harvnb|IPCC AR4 SYR|2007}}.</ref>{{Rp|48|date=November 2012}} предложија дека климатските промени ќе донесат некои придобивки во умерените области, како што се помалку смртни случаи од изложеност на студ и некои мешани ефекти, како што се промени во опсегот и преносниот потенцијал на [[маларија]]та во [[Африка]]. Бенефициите се занемарливи во споредба со негативните здравствени ефекти од зголемувањето на температурите, особено во [[Земја во развој|земјите]] во [[Земја во развој|развој]]. Економскиот развој е важна компонента на можното прилагодување кон климатските промени. Економскиот раст, сам по себе, не е доволен за да се изолира светското население од болести и повреди како резултат на климатските промени.<ref name="health summary"> {{Наведување|last=Confalonieri|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch8s8-es.html Executive summary, p. 393]|chapter=Chapter 8: Human health|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch8.html|display-authors=etal}}. </ref> Идната ранливост на климатските промени ќе зависи не само од степенот на социјалните и економските промени, туку и од тоа како се дистрибуираат придобивките и трошоците за промените во општеството.<ref name="Future vulnerability to climate change health impacts"> {{Наведување|last=Confalonieri|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch8s8-3-2.html Sec. 8.3.2 Future vulnerability to climate change]|chapter=Chapter 8: Human health|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch8.html|display-authors=etal}} </ref> На пример, во XIX век, брзата [[урбанизација]] во [[западна Европа]] доведе до опаѓање на здравјето. Други фактори важни за утврдување на здравјето на населението го вклучуваат [[образование]]то, достапноста на здравствените услуги и [[здравство|јавно-здравствената]] [[инфраструктура]]. ==== На менталното здравје ==== Во 2018 година, „Американското психолошко здружение“ издаде извештај за [[Ефекти од климатските промени врз менталното здравје|влијанието на климатските промени врз менталното здравје]]. Во него се вели дека „постепените, долгорочни промени на климата, можат да доведат до испливување на низа различни емоции, вклучувајќи страв, гнев, чувство на немоќ или исцрпеност“.<ref>[https://www.apa.org/news/press/releases/2017/03/climate-mental-health Climate Change's Toll On Mental Health], APA, 29 March 2017</ref> Општо, ова веројатно ќе има најголемо влијание врз младите. Социјалниот научник од Калифорнија, Рене Лерцман, го спореди стресот поврзан со климата, кој денес ги погодува тинејџерите и оние на нивна возраст од 20-тина години, со стравот од [[Студена војна|Студената војна]] што ги опфати младите [[Бебе бумери|бебиња,]] кои поминаа на возраст под закана од нуклеарно уништување.<ref>[https://www.sctimes.com/story/news/local/minnesota/2019/04/21/climate-grief-takes-toll-younger-generations-baby-boomers-millenials/3518994002/ 'Climate grief' takes toll on younger generations], SC Times, 21 April 2019.</ref> Студија од 2018 година откри дека невообичаено топлите денови имаат длабоки ефекти врз менталното здравје и дека глобалното затоплување може да придонесе за приближно 26.000 самоубиства во САД до 2050 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.theatlantic.com/science/archive/2018/07/high-temperatures-cause-suicide-rates-to-increase/565826/|title=Climate Change May Cause 26,000 More U.S. Suicides by 2050|date=2018-07-23|work=The Atlantic}}</ref> Студија објавена во април 2020 година покажува дека до крајот на 21-от век луѓето би можеле да бидат изложени на одбегнувачко ниво на CO₂ во домовите до 1400ппм, што би било тројно повеќе од износот што денес го искусуваат на отворено и, според авторите, може да ја [[Јаглероден диоксид|намали човечката „основната способност за донесување одлуки во затворен простор за ~ 25% и сложеното стратешко размислување за ~ 50%]].<ref>{{Наведено списание|date=20 April 2020|title=Rising carbon dioxide levels will make us stupider|journal=Nature|volume=580|issue=7805|pages=567|bibcode=2020Natur.580Q.567.|doi=10.1038/d41586-020-01134-w|pmid=32317783}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://phys.org/news/2020-04-co2-climate-crisisit-ability.html|title=Rising CO2 causes more than a climate crisis—it may directly harm our ability to think|work=phys.org|access-date=17 мај 2020|language=en}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Karnauskas|first=Kristopher B.|last2=Miller|first2=Shelly L.|last3=Schapiro|first3=Anna C.|date=2020|title=Fossil Fuel Combustion Is Driving Indoor CO2 Toward Levels Harmful to Human Cognition|journal=GeoHealth|volume=4|issue=5|pages=e2019GH000237|doi=10.1029/2019GH000237|pmc=7229519|pmid=32426622|doi-access=free}}</ref> ==== Предвидени катастрофи ==== Предвидените катастрофи и постепената еколошка ерозија, како што се опустошувањето, намалувањето на плодноста на почвата, ерозијата на крајбрежјето и порастот на нивото на морето, веројатно ќе предизвикаат долгорочна миграција.<ref>[https://www.climateforesight.eu/migrations/environmental-migrants-up-to-1-billion-by-2050/ Environmental Migrants: Up To 1 Billion By 2050], Centro Euro-Mediterraneo sui Cambiamenti Climactici (CMCC)</ref> Миграцијата поврзана со опустошувањето и намалената плодност на почвата веројатно ќе биде претежно од [[Село (средина)|руралните области]] во [[Земја во развој|земјите]] во [[Земја во развој|развој]] кон градовите и [[град]]овите.<ref name="wdr migration"> {{Наведување|last=The World Bank|title=Managing social risks: Empower communities to protect themselves|chapter=Part One: Chapter 2: Reducing Human Vulnerability: Helping People Help Themselves|chapter-url=http://siteresources.worldbank.org/INTWDR2010/Resources/5287678-1226014527953/Chapter-2.pdf}}, p. 109, {{Harvnb|WDR|2010}}. </ref> Отселувањето и миграцијата поврзана со покачувањето на нивото на морето најмногу ќе влијае на оние кои живеат во градовите близу крајбрежјето. Повеќе од 90 американски крајбрежни градови веќе доживуваат хронични поплави и се очекува тој број да се зголеми двојно до 2030 година.<ref name="weforum.org">[https://www.weforum.org/agenda/2019/01/the-world-s-coastal-cities-are-going-under-here-is-how-some-are-fighting-back/ The world’s coastal cities are going under. Here’s how some are fighting back.] World Economic Forum 16 January 2019</ref> Бројни градови во Европа ќе бидат погодени од зголемувањето на нивото на морето; особено Холандија, Шпанија и Италија.<ref>[https://www.euronews.com/2018/02/02/rising-sea-levels-threat-a-shrinking-european-coastline-in-2100 Rising sea levels threat: a shrinking European coastline in 2100?] Euronews 2 February 2018</ref> Крајбрежните градови во Африка се исто така под закана поради брзата урбанизација и растот на неформалните населби долж крајбрежјето.<ref>[https://theconversation.com/african-countries-arent-doing-enough-to-prepare-for-rising-sea-levels-103002 African countries aren’t doing enough to prepare for rising sea levels.] The Conversation 16 September 2018</ref> Ниско лежечките островски држави на Пацификот, вклучувајќи ги Фиџи, Кирибати, Науру, Микронезија, Маршалските Острови, Соломонските Острови, Вануату, Тимор Лесте и Тонга се особено ранливи на издигнувањата на морињата. Во јули 2019 година, тие издадоа декларација со која се „потврдува дека климатските промени претставуваат единствена најголема закана за човековите права и безбедноста на сегашните и идните генерации на народите на островот Пацифик“ <ref>[https://drive.google.com/file/d/1cbSloYVSuY4mIZnUUC5ISpZUaV3NTb2y/view Nadi Bay Declaration on the Climate Change Crisis in the Pacific], Nadi Bay, Fiji, 30 July 2019</ref> и изјавија дека нивните земји може да станат непогодни за живот веќе во 2030 година.<ref>[https://www.sciencealert.com/pacific-islanders-are-in-a-climate-crisis-as-rising-sea-levels-threaten-water There's a Climate Threat Facing Pacific Islands That's More Dire Than Losing Land], Science Alert 19 September 2019</ref> Обединетите нации соопштија дека веќе има 64 милиони мигранти во светот кои бегаат од војни, глад, прогонства и ефектите од глобалното затоплување.<ref>Environmental Migrants: Up To 1 Billion By 2050, Centro Euro-Mediterraneo sui Cambiamenti Climactici (CMCC)</ref> Во 2018 година, Светска банка процени дека климатските промени ќе предизвикаат [[внатрешна миграција]] помеѓу 31 и 143 милиони луѓе, бидејќи тие ќе бегаат од неуспехот од посевите, недостигот на вода и порастот на нивото на морето. Студијата ја вклучува само Субсахарска Африка, Јужна Азија и Латинска Америка.<ref>[https://www.nationalgeographic.com/news/2018/03/climate-migrants-report-world-bank-spd/ 143 Million People May Soon Become Climate Migrants], National Geographic, 19 March 2018</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/29461/WBG_ClimateChange_Final.pdf|title=Groundswell: preparing for internal climate migration|last=Kumari Rigaud|first=Kanta|last2=de Sherbinin|first2=Alex|last3=Jones|first3=Bryan|publisher=The World Bank|year=2018|isbn=|location=Washington DC|pages=xxi|display-authors=etal}}</ref> Студија од 2020 година, проектира дека регионите населени со третина од човечката популација може да станат жешки како најжешките делови на [[Сахара]] во рок од 50 години, без [[Проекции за раст на населението|промена во моделот на раст на населението]] и без [[Преселба на населението|миграција]], освен ако не [[Ублажување на климатските промени|се намалат емисиите на стакленички гасови]]. Проектираната просечна годишна температура над 29&nbsp;°C за овие региони ќе биде надвор од „нивото на човечки температури“ - предложен опсег за клима биолошки погоден за луѓето врз основа на историски податоци за просечните годишни температури (ПГТ) - и најпогодените региони имаат мал [[Адаптација кон климатските промени|адаптивен капацитет]] од 2020 година.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-52543589|title=Climate change: More than 3bn could live in extreme heat by 2070|date=5 May 2020|work=BBC News|access-date=6 мај 2020}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Xu|first=Chi|last2=Kohler|first2=Timothy A.|last3=Lenton|first3=Timothy M.|last4=Svenning|first4=Jens-Christian|last5=Scheffer|first5=Marten|date=26 May 2020|title=Future of the human climate niche – Supplementary Materials|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=117|issue=21|pages=11350–11355|doi=10.1073/pnas.1910114117|issn=0027-8424|pmc=7260949|pmid=32366654}}</ref> Следната матрица ги покажува нивните проекции за големината на населението надвор од „нишата на човечката температура“ - и затоа потенцијалните емигранти од нивните региони - во различни [[Сценарио за климатски промени|сценарија за климатски промени]] и [[Проекции за раст на населението|проекции за пораст на населението]] за 2070 година:<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.pnas.org/content/pnas/suppl/2020/04/29/1910114117.DCSupplemental/pnas.1910114117.sapp.pdf|title=Future of the human climate niche|accessdate=25 јуни 2020}}</ref> {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed" style="width:100%;font-size:88%;" ! colspan="6" style="text-align:center;" | Матрица на сценарија за раст на населението и климатските промени |- ! rowspan="4" scope="col" | Демографско сценарио ( ССП ) ! rowspan="4" scope="col" | Раст на светската популација (милијарди) ! rowspan="4" scope="col" | Светска популација (милијарди) ! colspan="3" scope="col" style="width: 60%;" | Климатско сценарио |- ! scope="col" style="width:20%;" width="30" | RCP 2.6 ! scope="col" style="width:20%;" width="30" | RCP 4,5 ! scope="col" style="width:20%;" width="30" | RCP 8,5 |- ! scope="col" width="30" | Средно предвидено глобално покачување на температурата од 1,5 фунти &nbsp; °C ! scope="col" width="30" | - ! scope="col" width="30" | Средно предвидено глобално покачување на температурата од 3,2 ~ &nbsp; °C |- ! scope="col" width="30" | Надвор од „нишата за човечка клима“ (бн) ! scope="col" width="30" | Надвор од „нишата за човечка клима“ (бн) ! scope="col" width="30" | Надвор од „нишата за човечка клима“ (бн) |- ! scope="row" | Нулатен раст | 0,00 | 7.26 | 1,06 ± 0,30 | 1,62 ± 0,42 | 2,37 ± 0,43 |- ! scope="row" | SSP1 | 0,98 | 8.24 | 1,20 ± 0,34 | 1,84 ± 0,48 | 2,69 ± 0,49 |- ! scope="row" | SSP2 | 2.20 | 9,46 | 1,38 ± 0,39 | 2,12 ± 0,55 | 3,09 ± 0,56 |- ! scope="row" | SSP3 | 3,88 | 11.14 | 1,63 ± 0,46 | 2,49 ± 0,65 | 3,64 ± 0,66 |- ! scope="row" | SSP4 | 2.20 | 9,46 | 1,38 ± 0,39 | 2,12 ± 0,55 | 3,09 ± 0,56 |- ! scope="row" | SSP5 | 1.21 | 8.47 | 1,24 ± 0,35 | 1,89 ± 0,49 | 2,76 ± 0,50 |} ==== Ненадејни катастрофи ==== Изненадните природни катастрофи имаат тенденција да создадат масовно отселување, што може да биде само краткорочно. Сепак, [[ураганот Катрина]] покажа дека раселувањето може да трае долго. Проценките сугерираат дека една четвртина од милион луѓе,<ref>[https://www.datacenterresearch.org/data-resources/katrina/facts-for-impact/ Facts for Features: Katrina Impact], The Data Centre, 26 August 2016</ref> раселени во регионот на крајбрежјето на Заливот од ураганот Катрина, не се вратиле во своите домови 5 години по катастрофата.<ref>[https://www.brookings.edu/on-the-record/natural-disasters-conflict-and-human-rights-tracing-the-connections/ Natural Disasters, Conflict, and Human Rights: Tracing the Connections], Brookings 3 March 2010.</ref> Мизутори, специјален претставник на генералниот секретар на ООН за намалување на ризикот од катастрофи, вели дека милиони луѓе исто така се раселени од своите домови секоја година како резултат на ненадејни катастрофи, како што се интензивни горештини, бури и поплави. Таа вели дека „катастрофи со климатските кризи“ се случуваат со брзина од една недела.<ref>[https://www.smithsonianmag.com/smart-news/un-expert-warns-one-climate-crisis-disaster-occurs-every-week-180972573/ One Climate Crisis Disaster Occurs Every Week, U.N. Official Warns], The Smithsonian magazine, 8 July 2019</ref> === Конфликт === Студија од 2013 година открива дека значајните климатски промени се поврзани со поголем ризик од конфликт ширум светот и предвидуваат дека „засилената стапка на човечки конфликт може да претставува големо и критично социјално влијание на антропогените климатски промени и во земјите со ниски и високи примања“.<ref>{{Наведено списание|date=September 2013|title=Quantifying the influence of climate on human conflict|url=|journal=Science|volume=341|issue=6151|page=1235367|doi=10.1126/science.1235367|pmid=24031020}}</ref> Слично на тоа, студија од 2014 година покажува дека повисоките температури се поврзани со поголема веројатност за насилен криминал и предвидува дека глобалното затоплување ќе предизвика милиони вакви злосторства само во САД во текот на 21 век.<ref>{{Наведено списание|last=Ranson|first=M.|year=2014|title=Crime, weather, and climate change|journal=Journal of Environmental Economics and Management|volume=67|issue=3|pages=274–302|doi=10.1016/j.jeem.2013.11.008}}</ref> Климатските промени можат да ги влошат конфликтите со преувеличување на тензиите околу ограничените ресурси како вода за пиење. Климатските промени имаат потенцијал да предизвикаат големи дислокации на населението, што исто така може да доведе до конфликт.<ref>{{Наведено списание|last=Koubi|first=Vally|year=2019|title=Climate Change and Conflict|journal=Annual Review of Political Science|volume=22|pages=343–360|doi=10.1146/annurev-polisci-050317-070830|doi-access=free}}</ref> Сепак, студија од 2018 година во списанието „''Nature Climate Change“'' покажува дека претходните студии за односот помеѓу климатските промени и конфликтите што страдаат од [[Пристрасност на земање мостри|пристрасност на земање примероци]] и други методолошки проблеми.<ref>{{Наведено списание|last=Adams|first=Courtland|last2=Ide|first2=Tobias|last3=Barnett|first3=Jon|last4=Detges|first4=Adrien|date=2018-02-12|title=Sampling bias in climate–conflict research|journal=Nature Climate Change|volume=8|issue=3|pages=200–203|bibcode=2018NatCC...8..200A|doi=10.1038/s41558-018-0068-2|issn=1758-6798}}</ref> За други фактори, освен климатските промени, се проценува дека се значително поважни во влијанието врз конфликтот (засновано врз [[Експертско извлекување|експертиза]]) Овие фактори вклучуваат меѓугрупна [[општествена нееднаквост|нееднаквост]] и низок социо-економски развој.<ref>{{Наведено списание|last=Mach|first=Katharine J.|last2=Kraan|first2=Caroline M.|last3=Adger|first3=W. Neil|last4=Buhaug|first4=Halvard|last5=Burke|first5=Marshall|last6=Fearon|first6=James D.|last7=Field|first7=Christopher B.|last8=Hendrix|first8=Cullen S.|last9=Maystadt|first9=Jean-Francois|date=2019|title=Climate as a risk factor for armed conflict|url=https://www.nature.com/articles/s41586-019-1300-6|journal=Nature|language=en|volume=571|issue=7764|pages=193–197|doi=10.1038/s41586-019-1300-6|issn=1476-4687|pmid=31189956|via=}}</ref> И покрај овие проблеми, воените планери се загрижени дека глобалното затоплување е „мултиплицирачка закана“. „Без разлика дали станува збор за сиромаштија, [[Недостиг на вода|недостиг на]] храна и [[Недостиг на вода|вода]], болести, економска нестабилност или закана од природни катастрофи, широкиот опсег на променливите климатски услови може да биде далекусежно. Овие предизвици можат да ја загрозат стабилноста во голем дел од светот“.<ref>{{Наведено списание|last=Spaner|first=J S|last2=LeBali, H|date=October 2013|title=The Next Security Frontier|url=http://www.usni.org/magazines/proceedings/2013-10/next-security-frontier|journal=Proceedings of the United States Naval Institute|volume=139|issue=10|pages=30–35|access-date=23 ноември 2015}}</ref> На пример, почетокот на [[Арапска пролет|Арапската пролет]] во 2010 година беше делумно резултат на скок на цените на пченицата по загубите на посевите од [[2010 топлотни бранови на Северната полутопка|рускиот топлотен бран во 2010 година]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.scientificamerican.com/article/climate-change-and-rising-food-prices-heightened-arab-spring/|title=Climate Change and Rising Food Prices Heightened Arab Spring|last=Perez|first=Ines|date=March 4, 2013|work=Republished with permission by Scientific American|publisher=Environment & Energy Publishing, LLC}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2017/07/27/how-the-climate-crisis-could-become-a-food-crisis-overnight|title=How the climate crisis could become a food crisis overnight|last=Winkler|first=Elizabeth|date=July 27, 2017|work=Washington Post}}</ref> === Економско влијание === Економските предвидувања за влијанието на глобалното затоплување значително се разликуваат. Истражувачите предупредија дека сегашното економско моделирање може сериозно да го потцени влијанието на потенцијалните катастрофални климатски промени, што укажува на потребата од нови модели кои даваат попрецизна слика за потенцијалните штети. Како и да е, една неодамнешна студија открива дека потенцијалните глобални економски придобивки, доколку земјите спроведат стратегии за ублажување за да се усогласат со 2°C, целта поставена на Парискиот договор, е во близина на 17$ трилиони годишно до 2100 година во споредба со сценариото со многу високи емисии.<ref>{{Наведено списание|last=Kompas|first=Tom|last2=Pham|first2=Van Ha|last3=Che|first3=Tuong Nhu|date=2018|title=The Effects of Climate Change on GDP by Country and the Global Economic Gains From Complying With the Paris Climate Accord|journal=Earth's Future|language=en|volume=6|issue=8|pages=1153–1173|bibcode=2018EaFut...6.1153K|doi=10.1029/2018EF000922|issn=2328-4277|doi-access=free}}</ref> Глобалните загуби откриваат рапидно растечки трошоци поради екстремните временски настани од 1970-тите.<ref> {{Наведување|last=Rosenzweig|title=Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, 2007|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch1s1-3-8-5.html Sec. 1.3.8.5 Summary of disasters and hazards]|chapter=Chapter 1: Assessment of observed changes and responses in natural and managed systems|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch1.html|display-authors=etal}}, in {{Harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}. </ref> [[Социоекономија|Социо-економските]] фактори придонесоа за набљудуваниот тренд на глобални загуби, како што се растот на населението и зголеменото [[богатство]].<ref>{{Наведување|last=Bouwer|publisher=Springer International Publishing|editor4-last=Surminski|editor3-first=Thomas|editor3-last=Schinko|editor2-first=Laurens M.|editor2-last=Bouwer|isbn=978-3-319-72026-5|doi=10.1007/978-3-319-72026-5_3|language=en|place=Cham|first=Laurens M.|series=Climate Risk Management, Policy and Governance|editor-first=Reinhard|editor-last=Mechler|pages=63–82|volume=|journal=Loss and Damage from Climate Change: Concepts, Methods and Policy Options|date=2019|title=Observed and Projected Impacts from Extreme Weather Events: Implications for Loss and Damage|editor4-first=Swenja}}</ref> Дел од растот е исто така поврзан со регионалните климатски фактори, на пример, промените во врнежите и поплавените настани. Тешко е да се квантифицира релативниот импакт на социо-економските фактори и климатските промени врз набљудуваниот тренд.<ref name="disaster losses">{{Наведување|last=IPCC|title=Synthesis Report|url=http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/vol4/english/016.htm|volume=|at=[http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/vol4/english/025.htm Question 2, Sections 2.25 and 2.26]|accessdate=2020-09-22|archive-date=2016-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305033232/http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/vol4/english/016.htm|url-status=dead}}, p. 55, {{Harvnb|IPCC TAR SYR|2001}}.</ref> Трендот, сепак, сугерира зголемување на ранливоста на социјалните системи кон климатските промени. Студија за моделирање во 2019 година покажа дека климатските промени придонеле кон глобалната економска нееднаквост. Богатите земји во постудените региони почувствуваа мало економско влијание од климатските промени, а некои евентуално имаа и корист, додека потоплите сиромашни најверојатно пораснаа помалку отколку да не се случеше глобалното затоплување.<ref>{{Наведено списание|last=Diffenbaugh|first=Noah S.|last2=Burke|first2=Marshall|date=2019|title=Global warming has increased global economic inequality|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=116|issue=20|pages=9808–9813|doi=10.1073/pnas.1816020116|issn=0027-8424|pmc=6525504|pmid=31010922|doi-access=free}}</ref> Вкупните економски влијанија од климатските промени е потешко да се проценат од зголемувањето на температурни промени.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC AR5 WG2 A|2014}}|last=IPCC|publisher=|year=2014|isbn=|location=|pages=12|chapter=Summary for Policymakers|ref={{harvid|IPCC AR5 WG2 Summary for Policymakers|2014}}|chapter-url=https://archive.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg2/ar5_wgII_spm_en.pdf}}</ref> На пример, се проценува дека вкупните штети се 90% помалку ако глобалното затоплување е ограничено на 1,5°C во споредба со 3,66°C, ниво на затоплување избрано да не претставува никакво ублажување.<ref name=":9">{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last=Hoegh-Guldberg|first=O.|last2=Jacob|first2=D.|last3=Taylor|first3=M.|last4=Bindi|first4=M.|last5=Brown|first5=S.|last6=Camilloni|first6=I.|last7=Diedhiou|first7=A.|last8=Djalante|first8=R.|last9=Ebi|first9=K.|publisher=|year=2018|isbn=|location=|pages=256|chapter=Chapter 3: Impacts of 1.5 ºC Global Warming on Natural and Human Systems|ref={{harvid|IPCC SR15 Ch3|2018}}|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_Chapter3_Low_Res.pdf}}</ref> Една студија откри 3,5% намалување на глобалниот [[Бруто-домашен производ|БДП]](бруто-домашен производ) до крајот на векот, ако затоплувањето е ограничено на 3°C, со исклучок на потенцијалниот ефект на [[Врвни точки во климатскиот систем|превртените точки]]. Друга студија забележа дека глобалното економско влијание е потценето со фактор од 2 до 8 кога точките на превртување се исклучуваат од разгледување. ☃☃ Во сценариото за високи емисии во „Оксфорд Економик“, зголемувањето на температурата за 2 степени до 2050 година ќе го намали глобалниот БДП за 2,5% - 7,5%. До 2100 година, во овој случај, температурата би се искачила за 4 степени, што би можело да го намали глобалниот БДП за 30% во најлош случај.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.marketwatch.com/story/global-gdp-will-suffer-at-least-a-3-hit-by-2050-from-unchecked-climate-change-say-economists-2019-11-20|title=Global GDP will suffer at least a 3% hit by 2050 from unchecked climate change, say economists|last=Koning Beals|first=Rachel|work=MarketWatch|accessdate=29 март 2020}}</ref> == Нагли или неповратни промени == [[Позитивни повратни информации|Позитивните повратни информации]] ги засилуваат и забрзуваат климатските промени.<ref>{{наведена книга|title=In {{harvnb|USGCRP|2017}}|last1=Kopp|first1=R. E.|last2=Hayhoe|first2=K.|last3=Easterling|first3=D.R.|last4=Hall|first4=T.|last5=Horton|first5=R.|last6=Kunkel|first6=K.E.|last7=LeGrande|first7=A.N.|work=US National Climate Assessment|publisher=|year=2017|isbn=|location=|pages=411|chapter=Chapter 15: Potential Surprises: Compound Extremes and Tipping Elements|ref={{harvid|USGCRP Chapter 15|2017}}|display-authors=4|chapter-url=https://science2017.globalchange.gov/chapter/15/|archive-url=https://web.archive.org/web/20180820172529/https://science2017.globalchange.gov/chapter/15/|archive-date=20 August 2018|url-status=live}}</ref> Климатскиот систем покажува дека е на ''прагот'' или [[Врвни точки во климатскиот систем|во точка на пресврт]] кога овие повратни информации ќе ги доведат некои делови од Земјиниот систем во нова состојба, како што се загубените ледени покривки или уништувањето на премногу шуми.<ref name=":32">{{наведена книга|title=In {{harvnb|USGCRP|2017}}|last1=Kopp|first1=R. E.|last2=Hayhoe|first2=K.|last3=Easterling|first3=D.R.|last4=Hall|first4=T.|last5=Horton|first5=R.|last6=Kunkel|first6=K.E.|last7=LeGrande|first7=A.N.|work=US National Climate Assessment|publisher=|year=2017|isbn=|location=|pages=417|chapter=Chapter 15: Potential Surprises: Compound Extremes and Tipping Elements|ref={{harvid|USGCRP Chapter 15|2017}}|display-authors=4|chapter-url=https://science2017.globalchange.gov/chapter/15/|archive-url=https://web.archive.org/web/20180820172529/https://science2017.globalchange.gov/chapter/15/|archive-date=20 August 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/environment/2019/nov/27/climate-emergency-world-may-have-crossed-tipping-points|title=Climate emergency: world 'may have crossed tipping points'|last=Carrington|first=Damian|date=27 November 2019|newspaper=The Guardian}}</ref> [[Врвни точки во климатскиот систем|Пресвртните точки]] се изучуваат со употреба на податоци од [[палеоклиматологија|далечното минато на Земјата]] и со физичко моделирање.<ref name=":32">{{наведена книга|title=In {{harvnb|USGCRP|2017}}|last1=Kopp|first1=R. E.|last2=Hayhoe|first2=K.|last3=Easterling|first3=D.R.|last4=Hall|first4=T.|last5=Horton|first5=R.|last6=Kunkel|first6=K.E.|last7=LeGrande|first7=A.N.|work=US National Climate Assessment|publisher=|year=2017|isbn=|location=|pages=417|chapter=Chapter 15: Potential Surprises: Compound Extremes and Tipping Elements|ref={{harvid|USGCRP Chapter 15|2017}}|display-authors=4|chapter-url=https://science2017.globalchange.gov/chapter/15/|archive-url=https://web.archive.org/web/20180820172529/https://science2017.globalchange.gov/chapter/15/|archive-date=20 August 2018|url-status=live}}</ref> Веќе постои умерен ризик од глобални пресвртни точки на 1°C над прединдустриските температури, а тој ризик станува висок на 2,5°C.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last=Hoegh-Guldberg|first=O.|last2=Jacob|first2=D.|last3=Taylor|first3=M.|last4=Bindi|first4=M.|last5=Brown|first5=S.|last6=Camilloni|first6=I.|last7=Diedhiou|first7=A.|last8=Djalante|first8=R.|last9=Ebi|first9=K.|publisher=|year=2018|isbn=|location=|pages=254, 258|chapter=Chapter 3: Impacts of 1.5ºC Global Warming on Natural and Human Systems|ref={{harvid|IPCC SR15 Ch3|2018}}|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_Chapter3_Low_Res.pdf}}</ref> Пресвртните точки се можеби „најопасниот аспект на идните климатски промени“, што доведува до неповратни влијанија врз општеството.<ref>{{Наведено списание|last=Lontzek|first=Thomas S.|last2=Cai|first2=Yongyang|last3=Judd|first3=Kenneth L.|last4=Lenton|first4=Timothy M.|date=2015|title=Stochastic integrated assessment of climate tipping points indicates the need for strict climate policy|url=https://www.nature.com/articles/nclimate2570|journal=Nature Climate Change|language=en|volume=5|issue=5|pages=441–444|doi=10.1038/nclimate2570|issn=1758-6798|via=|hdl-access=free}}</ref> Многу пресвртни точки се меѓусебно поврзани, така што активирањето на една може да доведе до каскада од ефекти.<ref>{{Наведено списание|last=Lenton|first=Timothy M.|last2=Rockström|first2=Johan|last3=Gaffney|first3=Owen|last4=Rahmstorf|first4=Stefan|last5=Richardson|first5=Katherine|last6=Steffen|first6=Will|last7=Schellnhuber|first7=Hans Joachim|date=2019|title=Climate tipping points — too risky to bet against|url=https://www.nature.com/articles/d41586-019-03595-0|journal=Nature|language=en|volume=575|issue=7784|pages=592–595|bibcode=2019Natur.575..592L|doi=10.1038/d41586-019-03595-0|pmid=31776487|via=|doi-access=free}}</ref> Студија од 2018 година наведува дека 45% од еколошките проблеми, вклучително и оние предизвикани од климатските промени се меѓусебно поврзани и го прават ризикот од [[домино ефект]] поголем.<ref>{{Наведено списание|last=C. Rocha|first=Juan|last2=Peterson|first2=Garry|last3=Bodin|first3=Örjan|last4=Levin|first4=Simon|date=21 December 2018|title=Cascading regime shifts within and across scales|journal=Science|volume=362|issue=6421|pages=1379–1383|bibcode=2018Sci...362.1379R|doi=10.1126/science.aat7850|pmid=30573623}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/environment/2018/dec/20/risks-of-domino-effect-of-tipping-points-greater-than-thought-study-says?CMP=greenlight_email|title=Risks of 'domino effect' of tipping points greater than thought, study says|last=Watts|first=Jonathan|date=20 December 2018|access-date=24 декември 2018|agency=The Guardian}}</ref> === Амазонската дождовна шума === Дождот што паѓа врз [[Амазонија|дождовната шума]] во [[Амазонија|Амазон]] се рециклира кога [[Испарување|испарува]] назад во атмосферата, наместо [[Површинско истекување|да истече]] од прашумата. Оваа вода е неопходна за одржување на дождовната шума. Поради уништувањето на шумите, дождовната шума ја губи оваа способност, влошена од климатските промени кои носат почести суши во областа. Поголемата фреквенција на суши забележани во првите две децении на XXI век, сигнализира дека преодната точка на Амазон од дождовна шума во [[савана]] е блиску.<ref>{{Наведено списание|last=Lovejoy|first=Thomas E.|last2=Nobre|first2=Carlos|year=2019|title=Amazon tipping point: Last chance for action|journal=Science Advances|volume=5|issue=12|page=eaba2949|doi=10.1126/sciadv.aba2949|pmc=6989302|pmid=32064324|doi-access=free}}</ref> === Ледени плочи на Гренланд и Западен Антарктик === Идното топење на [[Западно Антарктичка ледена покривка|ледениот слој на Западен Антарктик]] може потенцијално да стане нагло според сценариото со високи емисии, како последица на делумен колапс.<ref name=":2">{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Collins|first=M.|last2=Sutherland|first2=M.|last3=Bouwer|first3=L.|last4=Cheong|first4=S. M.|last5=Frölicher|first5=T.|last6=Jacot Des Combes|first6=H.|last7=Koll|first7=R. M.|last8=Losada|first8=I. J.|last9=McInnes|first9=K.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=595–596|chapter=Chapter 6: Extremes, Abrupt Changes and Managing Risks|ref=|display-authors=5|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter6.pdf|access-date=2020-09-22|archive-date=2019-12-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20191220142059/https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter6.pdf|url-status=dead}}</ref> Дел од ледената плоча е заземјен на карпите под нивото на морето, што веројатно го прави ранлив на зголемениот процес на [[Нестабилност на морските ледени плочи|нестабилност на водените ледени покривки]]. Понатамошната хипотеза е дека „''нестабилноста на морските карпи од мраз“'' исто така би придонела за делумен колапс, но достапни се ограничени докази кон неговата важност.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Meredith|first=M.|last2=Sommerkorn|first2=M.|last3=Cassotta|first3=S.|last4=Derksen|first4=C.|last5=Ekaykin|first5=A.|last6=Hollowed|first6=A.|last7=Kofinas|first7=G.|last8=Mackintosh|first8=A.|last9=Melbourne-Thomas|first9=J.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=244–246|chapter=Chapter 3: Polar Regions|ref=|display-authors=5|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter3.pdf|access-date=2020-09-22|archive-date=2019-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219012652/https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter3.pdf|url-status=dead}}</ref> Делумен колапс на ледената плоча би довел до брз пораст на нивото на морето и локално намалување на соленоста на океанот. Ова е неповратен процес во временска рамка од децении до милениуми. За разлика од мразот на Западен Антарктик, топењето на [[Леден лист на Гренланд|мразот на Гренланд]] се предвидува да се одвива постепено во текот на милениумите.<ref name=":2">{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Collins|first=M.|last2=Sutherland|first2=M.|last3=Bouwer|first3=L.|last4=Cheong|first4=S. M.|last5=Frölicher|first5=T.|last6=Jacot Des Combes|first6=H.|last7=Koll|first7=R. M.|last8=Losada|first8=I. J.|last9=McInnes|first9=K.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=595–596|chapter=Chapter 6: Extremes, Abrupt Changes and Managing Risks|ref=|display-authors=5|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter6.pdf}}</ref> Одржливо затоплување помеѓу 1&nbsp;°C (мала доверба) и 4&nbsp;°C (средна доверба) би довело до целосно губење на ледениот слој, придонесувајќи 7м на нивото на морето на глобално ниво.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Glavovic|first=B.|last2=Oppenheimer|first2=M.|last3=Abd-Elgawad|first3=A.|last4=Cai|first4=R.|last5=Cifuentes-Jara|first5=M.|last6=Deconto|first6=R. M.|last7=Ghosh|first7=T.|last8=Hay|first8=J.|last9=Hinkel|first9=J.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=363|chapter=Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low Lying Islands, Coasts and Communities|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter4.pdf|access-date=2020-09-22|archive-date=2019-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20191126210528/https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter4.pdf|url-status=dead}}</ref> Губењето на мразот може да стане неповратно како резултат на натамошно само-подобрување на повратната информација: повратна информација за рамнотежа на масата на површината. Кога мразот се топи на горниот дел од ледената плоча, висината паѓа. Бидејќи температурата на воздухот е поголема на помала надморска височина, ова промовира понатамошно топење.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last=Glavovic|first=B.|last2=Oppenheimer|first2=M.|last3=Abd-Elgawad|first3=A.|last4=Cai|first4=R.|last5=Cifuentes-Jara|first5=M.|last6=Deconto|first6=R. M.|last7=Ghosh|first7=T.|last8=Hay|first8=J.|last9=Hinkel|first9=J.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=362|chapter=Chapter 4: Sea Level Rise and Implications for Low Lying Islands, Coasts and Communities|ref=|display-authors=5|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter4.pdf|access-date=2020-09-22|archive-date=2019-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20191126210528/https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter4.pdf|url-status=dead}}</ref> === Циркулација на меридијална превртување на Атлантикот === [[Податотека:Thermohaline_Circulation_2.png|алт=refer to caption|мини| Оваа мапа ја покажува општата локација и насока на топлата површина (црвена) и студената длабока вода (сина) струја на [[Циркулација на термохалин|термохалинската циркулацијата]]. [[Соленост]]а е претставена со боја во единиците на Скалата за практична соленост. Ниските вредности (сина) се помалку солени, додека високите вредности (портокалови) се посолени.<ref> {{Наведена мрежна страница|url=http://earthobservatory.nasa.gov/Features/Paleoclimatology_Evidence/paleoclimatology_evidence_2.php|title=Paleoclimatology: Explaining the Evidence: Explaining Rapid Climate Change: Tales from the Ice|last=Riebeek, H.. design by R. Simmon|date=May 9, 2006|publisher=NASA Earth Observatory|accessdate=16 октомври 2011}} </ref> ]] [[Атлантска меридијална циркулација|Атлантската меридијанска циркулација]] (АМЦ) е важна компонента на климатскиот систем на Земјата, што има северна струја на топла, солена вода во горните слоеви на [[Атлантски Океан|Атлантикот]] и јужна струја на постудена вода во длабокиот Атлантик.<ref name="ccsp abrupt climate change"> {{Наведена книга|url=http://www.climatescience.gov/Library/sap/sap3-4/final-report/default.htm|title=Abrupt Climate Change. A report by the US Climate Change Science Program (CCSP) and the Subcommittee on Global Change Research|last=CCSP|publisher=US Geological Survey|year=2008b|location=Reston, VA|archive-url=https://web.archive.org/web/20130504113820/http://www.climatescience.gov/Library/sap/sap3-4/final-report/default.htm|archive-date=4 May 2013|df=}} </ref>{{Rp|5}} Потенцијалните влијанија поврзани со промените на АМЦ вклучуваат намалено затоплување или (во случај на ненадејна промена) апсолутно ладење на областите во северната висока географска ширина близу [[Гренланд]] и северозападна Европа, зголемено затоплување на големите географски широчини на [[Јужна полутопка|јужната полутопка]], тропско сушење, како и промени во [[Морски екосистем|морските екосистеми]], копнената вегетација, океанските {{Chem|CO|2}} навлегувања, концентрации на океански кислород и смени во риболовот.<ref> {{Наведување|last=Schneider|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19s19-3-5-3.html Sec. 19.3.5.3 Possible changes in the North Atlantic meridional overturning circulation (MOC)]|chapter=Chapter 19: Assessing key vulnerabilities and the risk from climate change|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19.html|display-authors=etal}} </ref> Според проценката од 2019 година во [[Специјален извештај за океанот и криосферата во промена на климата|Специјалниот извештај на]] МКПК [[Специјален извештај за океанот и криосферата во промена на климата|за океанот и криосферата во променлива клима]], многу е веројатно (поголемо од 90% веројатност, засновано на експертски проценки) дека силата на АМЦП ќе се намали уште повеќе во текот на 21 век.<ref name=":63">{{наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last1=Collins|first1=M.|last2=Sutherland|first2=M.|last3=Bouwer|first3=L.|last4=Cheong|first4=S. M.|last5=Frölicher|first5=T.|last6=Jacot Des Combes|first6=H.|last7=Koll|first7=R. M.|last8=Losada|first8=I. J.|last9=McInnes|first9=K.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=592|chapter=Chapter 6: Extremes, Abrupt Changes and Managing Risks|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter6.pdf|first16=M.|first13=D.|last13=Swingedouw|first14=L.|last14=Tibig|first15=A.|last15=Abdulla|last17=Turley|last12=Susanto|last16=Hernádez González|last11=Rivera-Arriga|first11=E.|last10=Ratter|first17=C.|first12=R. D.|first10=B.}}</ref> Загревањето сè уште се очекува да се случи во поголемиот дел од европскиот регион преку [[Северноатлантска струја|Северноатлантската струја]] како одговор на зголемените стакленички гасови, како и над [[Северна Америка]]. Со средна проценка, МКПК изјави дека е малку веројатно (помалку од 10% веројатност) дека АМЦП ќе пропадне во XXI век.<ref name=":63">{{наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SROCC|2019}}|last1=Collins|first1=M.|last2=Sutherland|first2=M.|last3=Bouwer|first3=L.|last4=Cheong|first4=S. M.|last5=Frölicher|first5=T.|last6=Jacot Des Combes|first6=H.|last7=Koll|first7=R. M.|last8=Losada|first8=I. J.|last9=McInnes|first9=K.|publisher=|year=2019|isbn=|location=|pages=592|chapter=Chapter 6: Extremes, Abrupt Changes and Managing Risks|ref=|display-authors=4|chapter-url=https://report.ipcc.ch/srocc/pdf/SROCC_FinalDraft_Chapter6.pdf|first16=M.|first13=D.|last13=Swingedouw|first14=L.|last14=Tibig|first15=A.|last15=Abdulla|last17=Turley|last12=Susanto|last16=Hernádez González|last11=Rivera-Arriga|first11=E.|last10=Ratter|first17=C.|first12=R. D.|first10=B.}}</ref> Потенцијалните последици од таквиот колапс можат да бидат сериозни.<ref name="ccsp abrupt climate change"> {{Наведена книга|url=http://www.climatescience.gov/Library/sap/sap3-4/final-report/default.htm|title=Abrupt Climate Change. A report by the US Climate Change Science Program (CCSP) and the Subcommittee on Global Change Research|last=CCSP|publisher=US Geological Survey|year=2008b|location=Reston, VA|archive-url=https://web.archive.org/web/20130504113820/http://www.climatescience.gov/Library/sap/sap3-4/final-report/default.htm|archive-date=4 May 2013|df=}} </ref> {{Rp|5}} === Неповратна промена === ==== Заложба за затоплување на {{CO2}} концентрации. ==== Ако емисиите на {{CO2}} требаше да бидат нагло запрени и да не се распоредуваат [[Технологии на негативни емисии|технологии за негативни емисии]], климата на Земјата нема да започне да се враќа во својата претходна индустрија Наместо тоа, температурите би останале покачени на исто ниво неколку векови. По околу илјада години, 20% до 30% {{CO2}} емитирана од човекот ќе останат во атмосферата, не зафатени од океанот или од копното, посветувајќи ја климата на затоплување долго откако ќе престанат емисиите.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC AR5 WG1|2013}}|last=Collins|first=M.|last2=Knutti|first2=R.|last3=Arblaster|first3=J. M.|last4=Dufresne|first4=J.-L.|last5=Fichefet|first5=T.|last6=Friedlingstein|first6=P.|last7=Gao|first7=X.|last8=Gutowski|first8=W. J.|last9=Johns|first9=T.|publisher=|year=2013|isbn=|location=|pages=1104|chapter=Chapter 12: Long-term Climate Change: Projections, Commitments and Irreversibility|ref={{harvid|IPCC AR5 WG1 Ch12|2013}}|display-authors=4|chapter-url=https://archive.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar5/wg1/WG1AR5_Chapter12_FINAL.pdf}}</ref> Патеки што го одржуваат глобалното затоплување под 1,5° често се потпираат на големо отстранување на {{CO2}}, која изводливост е неизвесна и има јасни ризици.<ref>{{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last=Rogelj|first=J.|last2=Shindell|first2=D.|last3=Jiang|first3=K.|last4=Fifta|first4=S.|last5=Forster|first5=P.|last6=Ginzburg|first6=V.|last7=Handa|first7=C.|last8=Kheshgi|first8=H.|last9=Kobayashi|first9=S.|publisher=|year=2018|isbn=|location=|pages=95|chapter=Chapter 2: Mitigation Pathways Compatible with 1.5°C in the Context of Sustainable Development|ref={{harvid|IPCC SR15 Ch2|2018}}|display-authors=4|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/05/SR15_Chapter2_Low_Res.pdf}}</ref> ==== Неповратни влијанија ==== Постојат голем број примери за влијанија врз климатските промени кои можат да бидат неповратни, барем во временската рамка на многу човечки генерации.<ref name="schneider irreversibilities"> {{Наведување|last=Schneider|title=In {{harvnb|IPCC AR4 WG2|2007}}|volume=|at=[http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19s19-2.html Sec.19.2 Criteria for selecting ‘key’ vulnerabilities: Persistence and reversibility]|chapter=Chapter 19: Assessing key vulnerabilities and the risk from climate change|chapter-url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/ch19.html|display-authors=etal}} </ref> Тука спаѓаат обемности во големи размери, како топење на ледените плочи на Гренланд и Западен Антарктик и промени во АМЦП. Во биолошките системи, истребувањето на видовите би имало неповратно влијание. Во социјалните системи, уникатните [[Култура|култури]] може да се изгубат како резултат на климатските промени. На пример, луѓето што живеат на островите на [[атол]] се соочуваат со ризици поради покачување на нивото на морето, затоплување на површината на морето и зголемена фреквенција и интензитет на екстремни временски настани.<ref>{{наведено списание|author1=Barnett, J|author2=WN Adger|year=2003|title=Climate dangers and atoll countries|url=http://www.uea.ac.uk/env/people/adgerwn/ClimChange2003Barnett.pdf|journal=Climatic Change|publisher=Kluwer Academic Publishers|volume=61|issue=3|pages=321–337|doi=10.1023/b:clim.0000004559.08755.88|archive-url=https://web.archive.org/web/20121031035253/http://www.uea.ac.uk/env/people/adgerwn/ClimChange2003Barnett.pdf|archive-date=31 October 2012|access-date=31 октомври 2011|s2cid=55644531|url-status=dead}} This paper was published in 2001 as [http://www.tyndall.ac.uk/sites/default/files/wp9.pdf Tyndall Centre Working Paper 9] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120616171719/http://www.tyndall.ac.uk/sites/default/files/wp9.pdf|date=16 June 2012}}</ref> == Поврзано == * [[Антропоцена епоха|Антропоценска епоха]] * [[Ризици за цивилизацијата, луѓето и планетата Земја]] * [[Еколошка социологија]] * [[Регионални ефекти на глобалното затоплување]] ** [[Проценка на влијанието врз арктичката клима|Проценка на влијанието на арктичката клима]] ** [[Ефекти на глобалното затоплување врз Австралија]] ** [[Ефекти од глобалното затоплување во Кина]] ** [[Ефекти од глобалното затоплување врз Индија]] ** [[Ефекти од глобалното затоплување врз Јужна Азија]] ** [[Ефекти од глобалното затоплување во Тајланд]] == Наводи == {{наводи}} == Користена литература ==  {{refbegin|30em}} * {{cite web|url=https://science2017.globalchange.gov/|title=Climate Science Special Report / Fourth National Climate Assessment (NCA4), Volume I|publisher=U.S. Global Change Research Program|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191214141932/https://science2017.globalchange.gov/|archivedate=December 14, 2019|ref={{harvid | NCA4: Climate Science Special Report |2017 | volume=I }}|url-status=live}} * {{Citation|year=2001|editor6=Dai, X.|df=|isbn=978-0-521-80767-8|url=https://archive.org/details/climatechange2000000unse|publisher=Cambridge University Press|editor8=Johnson, C.A.|editor7=Maskell, K.|editor5=van der Linden, P.J.|author=IPCC TAR WG1|editor4=Noguer, M.|editor3=Griggs, D.J.|editor2=Ding, Y.|editor=Houghton, J.T.|series=Contribution of Working Group I to the Third Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change|title=Climate Change 2001: The Scientific Basis|url-access=registration}} (pb: ISBN 0-521-01495-6). * {{Citation|year=2007|author=IPCC AR4 WG1|title=Climate Change 2007: The Physical Science Basis|series=Contribution of Working Group I to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change|editor=Solomon, S.|editor2=Qin, D.|editor3=Manning, M.|editor4=Chen, Z.|editor5=Marquis, M.|editor6=Averyt, K.B.|editor7=Tignor, M.|editor8=Miller, H.L.|publisher=Cambridge University Press|url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg1/en/contents.html|isbn=978-0-521-88009-1}} (pb: ISBN 978-0-521-70596-7). * {{Citation|year=2007|author=IPCC AR4 WG2|title=Climate Change 2007: Impacts, Adaptation and Vulnerability|series=Contribution of Working Group II to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change|editor=Parry, M.L.|editor2=Canziani, O.F.|editor3=Palutikof, J.P.|editor4=van der Linden, P.J.|editor5=Hanson, C.E.|publisher=Cambridge University Press|url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/wg2/en/contents.html|isbn=978-0-521-88010-7}} (pb: ISBN 978-0-521-70597-4). * {{Citation|year=2007|author=IPCC AR4 SYR|title=Climate Change 2007: Synthesis Report|series=Contribution of Working Groups I, II and III to the Fourth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change|editor=Core Writing Team|editor2=Pachauri, R.K|editor3=Reisinger, A.|publisher=IPCC|location=Geneva, Switzerland|url=http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/ar4/syr/en/contents.html|isbn=978-92-9169-122-7}}. * {{citation|author=IPCC SREX|year=2012|title=Managing the Risks of Extreme Events and Disasters to Advance Climate Change Adaptation (SREX)|editor=Field, C.B.|url=http://ipcc-wg2.gov/SREX/report/full-report/|publisher=Cambridge University Press|display-editors=etal|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121219055946/http://ipcc-wg2.gov/SREX/report/full-report/|archivedate=2012-12-19}}. Summary for Policymakers [http://archive.ipcc.ch/publications_and_data/publications_and_data_reports.shtml available] in Arabic, Chinese, French, Russian, and Spanish. * {{citation|year=2013|author=IPCC AR5 WG1|editor=Stocker, T.F.|title=Climate Change 2013: The Physical Science Basis. Working Group 1 (WG1) Contribution to the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) 5th Assessment Report (AR5)|url=http://archive.ipcc.ch/report/ar5/wg1/|publisher=Cambridge University Press|ref=harv|display-editors=etal}}. [http://www.climatechange2013.org/ Climate Change 2013 Working Group 1 website.] * {{citation|year=2014|author=IPCC AR5 WG2 A|ref={{harvid|IPCC AR5 WG2 A|2014}}|editor=Field, C.B.|title=Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II (WG2) to the Fifth Assessment Report (AR5) of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)|url=http://archive.ipcc.ch/report/ar5/wg2/|publisher=Cambridge University Press|display-editors=etal|url-status=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140416051047/http://archive.ipcc.ch/report/ar5/wg2/|archivedate=16 April 2014|df=}}. Archived * {{citation|year=2014|author=IPCC AR5 WG3|ref={{harvid|IPCC AR5 WG3|2014}}|editor=Edenhofer, O.|title=Climate Change 2014: Mitigation of Climate Change. Contribution of Working Group III (WG3) to the Fifth Assessment Report (AR5) of the Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)|url=http://mitigation2014.org/report/final-draft/|publisher=Cambridge University Press|display-editors=etal|url-status=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141029121005/http://mitigation2014.org/report/final-draft|archivedate=29 October 2014|df=}}. Archived *{{наведена книга|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/07/SR15_Full_Report_Low_Res.pdf|title=Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty|publisher=Intergovernmental Panel on Climate Change|year=2018|isbn=<!-- not issued? -->|editor-last1=Masson-Delmotte|editor-first1=V.|ref={{harvid|IPCC SR15|2018}}|editor-last2=Zhai|editor-first2=P.|editor-last3=Pörtner|editor-first3=H. O.|editor-last4=Roberts|editor-first4=D.|editor-last5=Skea|editor-first5=J.|editor-last6=Shukla|editor-first6=P. R.|editor-last7=Pirani|editor-first7=A.|editor-last8=Moufouma-Okia|editor-first8=W.|editor-last9=Péan|editor-first9=C.|display-editors=4|author=IPCC|editor-first10=R.|editor-last16=Lonnoy|editor-last19=Waterfeld|editor-first19=T.|editor-last18=Tignor|editor-first18=M.|editor-last17=Maycock|editor-first17=T.|editor-last15=Gomis|editor-first16=E.|editor-last10=Pidcock|editor-first15=M. I.|editor-last14=Zhou|editor-first14=X.|editor-last13=Chen|editor-first13=Y.|editor-last12=Matthews|editor-first12=J. B. R.|editor-first11=S.|editor-last11=Connors}} *{{наведена книга|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/3/2019/11/03_SROCC_SPM_FINAL.pdf|title=IPCC Special Report on the Ocean and Cryosphere in a Changing Climate|publisher=IPCC|year=2019|editor-last1=Pörtner|editor-first1=H.-O.|ref={{harvid|IPCC SROCC|2019}}|editor-last2=Roberts|editor-first2=D.C.|editor-last3=Masson-Delmotte|editor-first3=V.|editor-last4=Zhai|editor-first4=P.|editor-last5=Tignor|editor-first5=M.|editor-last6=Poloczanska|editor-first6=E.|editor-last7=Mintenbeck|editor-first7=K.|editor-last8=Nicolai|editor-first8=M.|editor-last9=Okem|editor-first9=A.|display-editors=4|author=IPCC|editor-first10=J.|editor-last10=Petzold|editor-first11=B.|editor-last11=Rama|editor-first12=N.|editor-last12=Weyer}} *{{наведена книга|url=https://report.ipcc.ch/srccl/pdf/FullReport-1.pdf|title=Climate Change and Land. An IPCC Special Report on Climate Change, Desertification, Land Degradation, Sustainable Land Management, Food Security, and Greenhouse gas fluxes in Terrestrial Ecosystems|publisher=In press|year=2019|editor-last1=Shukla|editor-first1=P.R.|ref={{harvid|IPCC SRCCL|2019}}|editor-last2=Skea|editor-first2=J.|editor-last3=Calvo Biendia|editor-first3=E.|editor-last4=Masson-Delmotte|editor-first4=V.|editor-last5=Roberts|editor-first5=H.-O.|editor-last6=Zhai|editor-first6=P.|editor-last7=Slade|editor-first7=R.|editor-last8=Connors|editor-first8=S.|editor-last9=van Diemen|editor-first9=R.|display-editors=4|author=IPCC|editor-first10=M.|editor-last10=Ferrat|editor-first11=E.|editor-last11=Haughey|editor-first12=S.|editor-last12=Luz}} * {{наведена книга|url=http://downloads.globalchange.gov/usimpacts/pdfs/climate-impacts-report.pdf|title=Global Climate Change Impacts in the United States|publisher=Cambridge University Press|year=2009|isbn=978-0-521-14407-0|editor1-last=Karl|editor1-first=Thomas R.|location=New York|ref=CITEREFKarl2009|editor2-last=Melillo|editor2-first=Jerry M.|editor3-last=Peterson|editor3-first=Thomas C.}} * {{Include-USGov|agency=[[NOAA]]|source={{citation | date = July 2010 | publisher =US National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA): National Climatic Data Center | title = State of the Climate in 2009, as appearing in the July 2010 issue (Vol. 91) of the Bulletin of the American Meteorological Society (BAMS). Supplemental and Summary Materials: Report at a Glance: Highlights | author=NOAA | url = http://www1.ncdc.noaa.gov/pub/data/cmb/bams-sotc/2009/bams-sotc-2009-brochure-hi-rez.pdf | archive-url = https://web.archive.org/web/20110222101840/http://www1.ncdc.noaa.gov/pub/data/cmb/bams-sotc/2009/bams-sotc-2009-brochure-hi-rez.pdf | url-status = dead | archive-date = 22 February 2011 }}}} * {{Include-USGov|agency=[[NOAA]]|source={{citation | date=10 July 2012 | last=Kennedy | first=C.H. | title=ClimateWatch Magazine » State of the Climate in 2011: Highlights | url=http://www.climatewatch.noaa.gov/article/2012/state-of-the-climate-in-2011-highlights | publisher=NOAA | access-date=20 март 2013 | archive-url=https://web.archive.org/web/20130510081242/http://www.climatewatch.noaa.gov/article/2012/state-of-the-climate-in-2011-highlights | archive-date=10 May 2013 | url-status=dead }}}} * {{cite web|url=https://climate.nasa.gov/causes/|title=The Causes of Climate Change|publisher=NASA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191221010331/https://climate.nasa.gov/causes/|archivedate=21 декември 2019|ref={{harvid|NASA: The Causes of Climate Change |2019}}|website=climate.nasa.gov|url-status=live}} * {{cite web|url=https://climate.nasa.gov/nasa_science/science/|title=The Study of Earth as an Integrated System|date=2016|publisher=NASA|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102022200/https://climate.nasa.gov/nasa_science/science/|archivedate=2 ноември 2016|ref={{harvid |NASA: The Study of Earth as an Integrated System |2016 }}|website=nasa.gov|url-status=live}} *{{citation|title=2014 Energy and Climate Outlook|author1=Prinn, R.G.|author2=J.M. Reilly|year=2014|ref={{harvid|Prinn|Reilly|2014}}|publisher=MIT Joint Program on the Science and Policy of Global Change|location=Cambridge, Massachusetts|url=http://globalchange.mit.edu/files/2014%20Energy%20%26%20Climate%20Outlook.pdf|url-status=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141022035502/http://globalchange.mit.edu/files/2014%20Energy%20%26%20Climate%20Outlook.pdf|archivedate=22 октомври 2014|df=}}. Archived. Report [http://globalchange.mit.edu/research/publications/other/special/2014Outlook website] (archived [https://web.archive.org/web/20141102075610/http://globalchange.mit.edu/research/publications/other/special/2014Outlook 2 November 2014]). * {{citation|year=2006|last=Stern|first=N.|title=Stern Review Report on the Economics of Climate Change (pre-publication edition)|url=http://www.hm-treasury.gov.uk/stern_review_report.htm|archive-url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20100407172811/http://www.hm-treasury.gov.uk/stern_review_report.htm|url-status=dead|archive-date=2010-04-07|publisher=HM Treasury|location=London, UK}} *{{citation|title=Climate Change: Evidence and Causes|url=http://dels.nas.edu/resources/static-assets/exec-office-other/climate-change-full.pdf|ref=CITEREFUK Royal SocietyUS National Academy of Sciences2014|author=UK Royal Society and US National Academy of Sciences|year=2014|accessdate=8 јуни 2014|url-status=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140307034819/http://dels.nas.edu/resources/static-assets/exec-office-other/climate-change-full.pdf|archivedate=7 март 2014|df=}}. Report [http://nas-sites.org/americasclimatechoices/more-resources-on-climate-change/climate-change-evidence-and-causes/ website] (archived [https://web.archive.org/web/20140531132200/http://nas-sites.org/americasclimatechoices/more-resources-on-climate-change/climate-change-evidence-and-causes/ 31 May 2014)]. * {{Include-USGov|agency=US EPA|source={{citation | date=14 June 2012 | title=Glossary of Climate Change Terms: Climate Change: US EPA | publisher=US Environmental Protection Agency (EPA) Climate Change Division | url=http://www.epa.gov/climatechange/glossary.html }}}} * {{наведена книга|url=https://archive.org/details/developmentclima0000unse|title=World Development Report 2010: Development and Climate Change|publisher=International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank|year=2010|isbn=978-0-8213-7987-5|location=1818 H Street NW, Washington DC 20433|doi=10.1596/978-0-8213-7987-5|ref=CITEREFWDR2010|url-access=registration|author=Staff of the International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank|df=}} *{{citation|ref={{harvid|US NRC|2011}}|author=US NRC|year=2011|title=Climate Stabilization Targets: Emissions, Concentrations, and Impacts over Decades to Millennia. A report by the US National Research Council (NRC)|url=http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=12877|publisher=National Academies Press|location=Washington, D.C.|url-status=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140327000317/http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=12877|archivedate=27 март 2014|df=}} Archived * {{cite report|ref={{harvid|USGCRP|2017}}|editor3-first=K. A.|location=Washington, DC, USA|editor6-first=T. K.|editor-last6=Maycock|editor5-first=B. C.|editor-last5=Stewart|editor4-first=D. J.|editor-last4=Dokken|editor-last3=Hibbard|author=USGCRP|editor2-first=D. W.|editor-last2=Fahey|editor1-first=D. J.|editor-last1=Wuebbles|url=https://science2017.globalchange.gov/|title=Climate Science Special Report: Fourth National Climate Assessment, Volume I|year=2017|publisher=U.S. Global Change Research Program}} {{refend}} == Дополнителна литература == * {{cite report|title=Attribution of Extreme Weather Events in the Context of Climate Change|authors=National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine|year=2016|publisher=The National Academies Press|place=Washington, DC|doi=10.17226/21852}} == Надворешни врски == ; Физички влијанија * [https://public.wmo.int/en/our-mandate/climate/wmo-statement-state-of-global-climate Годишна изјава за климата] од [[Светска метеоролошка организација|Светската метеоролошка организација]] * [https://climate.nasa.gov/ НАСА] ; Социјални, економски и еколошки влијанија * [https://sdgs.un.org/topics/climate-change Климатски промени] Одделение за економски и социјални работи на ООН за одржлив развој ; Генерално * [http://theconversation.com/the-climate-clock-counting-down-to-1-5-107498 ClimateClock: преостанато време да се достигне прагот од 1,5°C] * The New Humanitarian, [https://www.thenewhumanitarian.org/environment-and-disasters/climate-change артилки за климатските промени од непрофитна новинска агенција] {{избрана}} [[Категорија:Глобално затоплување]] [[Категорија:Холоцен]] 502c6d7shf30eng8l452doh5v6j4xie 0 1253443 4795930 4447976 2022-07-23T20:05:33Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Infobox artwork | title = Судиски чекан | wikidata = Q100156503 | image = | image_upright = | alt = | caption = Скулптурата во јужниот одразувачки базен | artist = Ендру Ф. Скот | year = {{start date|2008}} | completion_date = | catalogue = | medium = [[Не'рѓосувачки челик]] | movement = | subject = | dimensions = {{cvt|12 x 15 x 30|ft|m}} | dimensions_ref = | metric_unit = cm<!-- Note: this parameter must either use the value given or not be included --> | imperial_unit = in<!-- Note: this parameter must either use the value given or not be included --> | weight = | designation = | condition = | museum = | city = [[Судски центар Охајо]], [[Колумбус (Охајо)|Колумбус]], [[Охајо]], [[САД|Соединетите Држави]] | coordinates = | mapframe = yes | mapframe-zoom = 14 | mapframe-frame-width = 300 | owner = }} [[Податотека:Columbus, Ohio - Highsmith 18.jpg|мини|Колумбус, Охајо - Хајсмит 18]] '''''Судиски чекан''''' - скулптура од Ендру Ф. Скот во 2008 година, која прикажува судиски чекан што го користат судиите за одржување на редот во судницата и за интерпункција на одлуките. Делото се наоѓа во Судскиот центар во Охајо, дом на Врховниот суд во Охајо, сместен во Граѓанскиот центар во центарот на Колумбос. Делото се сметало за најголемиот судиски чекан на [[Свет]]от по неговото завршување. Скулптурата била поставена на јужниот одразувачки базен на судскиот центар во 2008 година. Таа го отсликува авторитетот што го има судството во врска со донесувањето одлуки. И скулптурата и нејзината соседна склулптура во северниот одразувачки дел на базенот биле финансирани од грантот на Фондацијата „Ohio State Bar“. Вајарот е дипломиран на Државниот универзитет во Охајо и професор по студии на фондации на Колеџот за уметност и дизајн Савана.<ref name="OJC">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sconet.state.oh.us/publications/OJC.pdf|title=The Ohio Judicial Center|date=November 2008|work=The Supreme Court of Ohio|publisher=The Supreme Court of Ohio Office of Public Information|page=38|accessdate=October 13, 2020}}</ref> Скулптурата е едно од околу 170 уметнички дела во Судскиот центар во Охајо. Тој е најголемиот и најскапиот од тие дела, со цена од 200 000 долари на САД.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.dispatch.com/article/20080810/ENTERTAINMENT/308109589|title=Court of Eye Appeal|date=August 10, 2008|work=The Columbus Dispatch|access-date=October 15, 2020}}</ref> == Поврзано == * Список на јавна уметност во Колумбос, Охајо == Наводи == {{Наводи}} * [[Категорија:Координати на Википодатоците]] [[Категорија:Врамена карта без назнака за OSM-однос на Википодатоците]] 5jgobp70wsowfmo3up3owbq2ocq648r 0 1254342 4796055 4795214 2022-07-24T07:54:35Z 92.55.125.166 wikitext text/x-wiki {{внимание}} '''Бојан Бифтек Чичичи''' е роден на [[7 јануари]] 1983 година, во [[Скопје]]. Во 2006 година, дипломирал на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]], отсек меѓународни односи. Како стипендист на МТЕК програмата на [[Кралство Холандија|Кралството Холандија]], во 2009 година, Маричиќ магистрирал по Меѓународно и европско право на [[:en:University of Amsterdam|Универзитетот во Амстердам]], додека пак во 2011 година, како стипендист на [[:en:Chevening Scholarship|Чивнинг програмата]] на Министерството за надворешни работи на [[Обединетото кралство]], Маричиќ магистрирал по Современи европски студии на [[Универзитетски колеџ (Оксфорд)]]. Маричиќ бил демонстратор на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]] речиси две години, од ноември 2006 година до септември 2008 година. Во меѓувреме, од февруари 2007 година до август 2008 година, Маричиќ работел во Секторот за правни и кадровски работи на [[Министерство за внатрешни работи на Македонија|Министерството за внатрешни работи]] на [[Македонија]], како проектен асистент на проект за приближување на европското законодавство. Во периодот септември 2009 - септември 2010 година, Маричиќ бил проектен координатор и аналитичар во правната програма, програмата за јавна администрација и ЕУ програмите во Фондацијата отворено општество – Македонија. Од септември 2011 до ноември 2013 година, Маричиќ ја продолжува својата кариера во [http://www.mcet.org.mk/ Евротинк] - Центар за европски стратегии, најпрвин како Виш истражувач за правни и политички прашања, а од номври 2013 година до јуни 2017 година, како извршен директор на оваа невладина организација. Од јуни 2017 година до јануари 2020 година, Маричиќ работел како Посебен советник за евроатлантски интеграции на Претседателот на Владата на Македонија, [[Зоран Заев]]. Паралелно, Маричиќ е назначен и за Национален шерпас за Берлинскиот процес, а од јули 2018 година, тој е именуван и за Заменик на главниот технички преговарач, Главен технички преговарач и  Шеф на техничкиот преговарачки тим за пристапување на [[Македонија]] кон [[Европската унија]]. Од јануари 2020 година до септември 2020 година, во Владата на Македонија, Маричиќ е назначен за Национален координатор за интеграција во Европската Унија, Берлински процес и регионална соработка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/minister/BojanMarichikj|title=Бојан Маричиќ|date=2020-08-31|work=Влада на Македонија|language=mk|accessdate=2020-11-16}}</ref> Почнувајќи од 31 август 2020 година, Бојан Маричиќ ја врши функцијата министер за правда во Владата на Македонија. == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== * [http://justice.gov.mk/minister/minister/1 Биографија] {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{Влада на Македонија (2020-2022)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Маричиќ, Бојан}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Министри за правда на Република Македонија]] kc317b4frln4qux92m4onj3xdwsk9l5 4796074 4796055 2022-07-24T10:34:48Z M4r51n 36047 Отповикани уредувањата на [[Special:Contributions/92.55.125.166|92.55.125.166]] ([[User talk:92.55.125.166|разговор]]), враќајќи на последната преработка на [[User:2A00:23C7:8589:501:E5BD:3254:EA8D:9408|2A00:23C7:8589:501:E5BD:3254:EA8D:9408]] wikitext text/x-wiki {{внимание}} '''Бојан Бивтек Маричиќ''' е роден на [[7 јануари]] 1983 година, во [[Скопје]]. Во 2006 година, дипломирал на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]], отсек меѓународни односи. Како стипендист на МТЕК програмата на [[Кралство Холандија|Кралството Холандија]], во 2009 година, Маричиќ магистрирал по Меѓународно и европско право на [[:en:University of Amsterdam|Универзитетот во Амстердам]], додека пак во 2011 година, како стипендист на [[:en:Chevening Scholarship|Чивнинг програмата]] на Министерството за надворешни работи на [[Обединетото кралство]], Маричиќ магистрирал по Современи европски студии на [[Универзитетски колеџ (Оксфорд)]]. Маричиќ бил демонстратор на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]] речиси две години, од ноември 2006 година до септември 2008 година. Во меѓувреме, од февруари 2007 година до август 2008 година, Маричиќ работел во Секторот за правни и кадровски работи на [[Министерство за внатрешни работи на Македонија|Министерството за внатрешни работи]] на [[Македонија]], како проектен асистент на проект за приближување на европското законодавство. Во периодот септември 2009 - септември 2010 година, Маричиќ бил проектен координатор и аналитичар во правната програма, програмата за јавна администрација и ЕУ програмите во Фондацијата отворено општество – Македонија. Од септември 2011 до ноември 2013 година, Маричиќ ја продолжува својата кариера во [http://www.mcet.org.mk/ Евротинк] - Центар за европски стратегии, најпрвин како Виш истражувач за правни и политички прашања, а од номври 2013 година до јуни 2017 година, како извршен директор на оваа невладина организација. Од јуни 2017 година до јануари 2020 година, Маричиќ работел како Посебен советник за евроатлантски интеграции на Претседателот на Владата на Македонија, [[Зоран Заев]]. Паралелно, Маричиќ е назначен и за Национален шерпас за Берлинскиот процес, а од јули 2018 година, тој е именуван и за Заменик на главниот технички преговарач, Главен технички преговарач и  Шеф на техничкиот преговарачки тим за пристапување на [[Македонија]] кон [[Европската унија]]. Од јануари 2020 година до септември 2020 година, во Владата на Македонија, Маричиќ е назначен за Национален координатор за интеграција во Европската Унија, Берлински процес и регионална соработка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/minister/BojanMarichikj|title=Бојан Маричиќ|date=2020-08-31|work=Влада на Македонија|language=mk|accessdate=2020-11-16}}</ref> Почнувајќи од 31 август 2020 година, Бојан Маричиќ ја врши функцијата министер за правда во Владата на Македонија. == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== * [http://justice.gov.mk/minister/minister/1 Биографија] {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{Влада на Македонија (2020-2022)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Маричиќ, Бојан}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Министри за правда на Република Македонија]] g3opdu0r4dnc7rfnb71b70dtqh5be8g 4796075 4796074 2022-07-24T10:35:31Z M4r51n 36047 Отповикани уредувањата на [[Special:Contributions/M4r51n|M4r51n]] ([[User talk:M4r51n|разговор]]), враќајќи на последната преработка на [[User:92.55.125.166|92.55.125.166]] wikitext text/x-wiki {{внимание}} '''Бојан Бифтек Чичичи''' е роден на [[7 јануари]] 1983 година, во [[Скопје]]. Во 2006 година, дипломирал на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]], отсек меѓународни односи. Како стипендист на МТЕК програмата на [[Кралство Холандија|Кралството Холандија]], во 2009 година, Маричиќ магистрирал по Меѓународно и европско право на [[:en:University of Amsterdam|Универзитетот во Амстердам]], додека пак во 2011 година, како стипендист на [[:en:Chevening Scholarship|Чивнинг програмата]] на Министерството за надворешни работи на [[Обединетото кралство]], Маричиќ магистрирал по Современи европски студии на [[Универзитетски колеџ (Оксфорд)]]. Маричиќ бил демонстратор на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]] речиси две години, од ноември 2006 година до септември 2008 година. Во меѓувреме, од февруари 2007 година до август 2008 година, Маричиќ работел во Секторот за правни и кадровски работи на [[Министерство за внатрешни работи на Македонија|Министерството за внатрешни работи]] на [[Македонија]], како проектен асистент на проект за приближување на европското законодавство. Во периодот септември 2009 - септември 2010 година, Маричиќ бил проектен координатор и аналитичар во правната програма, програмата за јавна администрација и ЕУ програмите во Фондацијата отворено општество – Македонија. Од септември 2011 до ноември 2013 година, Маричиќ ја продолжува својата кариера во [http://www.mcet.org.mk/ Евротинк] - Центар за европски стратегии, најпрвин како Виш истражувач за правни и политички прашања, а од номври 2013 година до јуни 2017 година, како извршен директор на оваа невладина организација. Од јуни 2017 година до јануари 2020 година, Маричиќ работел како Посебен советник за евроатлантски интеграции на Претседателот на Владата на Македонија, [[Зоран Заев]]. Паралелно, Маричиќ е назначен и за Национален шерпас за Берлинскиот процес, а од јули 2018 година, тој е именуван и за Заменик на главниот технички преговарач, Главен технички преговарач и  Шеф на техничкиот преговарачки тим за пристапување на [[Македонија]] кон [[Европската унија]]. Од јануари 2020 година до септември 2020 година, во Владата на Македонија, Маричиќ е назначен за Национален координатор за интеграција во Европската Унија, Берлински процес и регионална соработка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/minister/BojanMarichikj|title=Бојан Маричиќ|date=2020-08-31|work=Влада на Македонија|language=mk|accessdate=2020-11-16}}</ref> Почнувајќи од 31 август 2020 година, Бојан Маричиќ ја врши функцијата министер за правда во Владата на Македонија. == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== * [http://justice.gov.mk/minister/minister/1 Биографија] {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{Влада на Македонија (2020-2022)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Маричиќ, Бојан}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Министри за правда на Република Македонија]] kc317b4frln4qux92m4onj3xdwsk9l5 4796076 4796075 2022-07-24T10:36:15Z M4r51n 36047 Одбиени последните 4 промени (од [[Специјална:Придонеси/2A00:23C7:8589:501:E5BD:3254:EA8D:9408|2A00:23C7:8589:501:E5BD:3254:EA8D:9408]], [[Специјална:Придонеси/92.55.125.166|92.55.125.166]] и [[Специјална:Придонеси/M4r51n|M4r51n]]) и ја поврати преработката 4747724 на Ehrlich91 wikitext text/x-wiki {{внимание}} '''Бојан Маричиќ''' е роден на [[7 јануари]] 1983 година, во [[Скопје]]. Во 2006 година, дипломирал на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]], отсек меѓународни односи. Како стипендист на МТЕК програмата на [[Кралство Холандија|Кралството Холандија]], во 2009 година, Маричиќ магистрирал по Меѓународно и европско право на [[:en:University of Amsterdam|Универзитетот во Амстердам]], додека пак во 2011 година, како стипендист на [[:en:Chevening Scholarship|Чивнинг програмата]] на Министерството за надворешни работи на [[Обединетото кралство]], Маричиќ магистрирал по Современи европски студии на [[Универзитетски колеџ (Оксфорд)]]. Маричиќ бил демонстратор на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]] речиси две години, од ноември 2006 година до септември 2008 година. Во меѓувреме, од февруари 2007 година до август 2008 година, Маричиќ работел во Секторот за правни и кадровски работи на [[Министерство за внатрешни работи на Македонија|Министерството за внатрешни работи]] на [[Македонија]], како проектен асистент на проект за приближување на европското законодавство. Во периодот септември 2009 - септември 2010 година, Маричиќ бил проектен координатор и аналитичар во правната програма, програмата за јавна администрација и ЕУ програмите во Фондацијата отворено општество – Македонија. Од септември 2011 до ноември 2013 година, Маричиќ ја продолжува својата кариера во [http://www.mcet.org.mk/ Евротинк] - Центар за европски стратегии, најпрвин како Виш истражувач за правни и политички прашања, а од номври 2013 година до јуни 2017 година, како извршен директор на оваа невладина организација. Од јуни 2017 година до јануари 2020 година, Маричиќ работел како Посебен советник за евроатлантски интеграции на Претседателот на Владата на Македонија, [[Зоран Заев]]. Паралелно, Маричиќ е назначен и за Национален шерпас за Берлинскиот процес, а од јули 2018 година, тој е именуван и за Заменик на главниот технички преговарач, Главен технички преговарач и  Шеф на техничкиот преговарачки тим за пристапување на [[Македонија]] кон [[Европската унија]]. Од јануари 2020 година до септември 2020 година, во Владата на Македонија, Маричиќ е назначен за Национален координатор за интеграција во Европската Унија, Берлински процес и регионална соработка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/minister/BojanMarichikj|title=Бојан Маричиќ|date=2020-08-31|work=Влада на Македонија|language=mk|accessdate=2020-11-16}}</ref> Почнувајќи од 31 август 2020 година, Бојан Маричиќ ја врши функцијата министер за правда во Владата на Македонија. == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== * [http://justice.gov.mk/minister/minister/1 Биографија] {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{Влада на Македонија (2020-2022)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Маричиќ, Бојан}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Министри за правда на Република Македонија]] cquxdnkm5bdkndx3u1s5b9mrmwjl29c 4796102 4796076 2022-07-24T10:42:35Z M4r51n 36047 wikitext text/x-wiki {{внимание}} '''Бојан Маричиќ''' (роден на [[7 јануари]] 1983 година во [[Скопје]]) — македонски политичар и заменик на претседателот на Владата за европски прашања. Во 2006 година, дипломирал на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]], отсек меѓународни односи. Како стипендист на МТЕК програмата на [[Кралство Холандија|Кралството Холандија]], во 2009 година, Маричиќ магистрирал по Меѓународно и европско право на [[:en:University of Amsterdam|Универзитетот во Амстердам]], додека пак во 2011 година, како стипендист на [[:en:Chevening Scholarship|Чивнинг програмата]] на Министерството за надворешни работи на [[Обединетото кралство]], Маричиќ магистрирал по Современи европски студии на [[Универзитетски колеџ (Оксфорд)]]. Маричиќ бил демонстратор на [[Правен факултет „Јустинијан I“ - Скопје]] речиси две години, од ноември 2006 година до септември 2008 година. Во меѓувреме, од февруари 2007 година до август 2008 година, Маричиќ работел во Секторот за правни и кадровски работи на [[Министерство за внатрешни работи на Македонија|Министерството за внатрешни работи]] на [[Македонија]], како проектен асистент на проект за приближување на европското законодавство. Во периодот септември 2009 - септември 2010 година, Маричиќ бил проектен координатор и аналитичар во правната програма, програмата за јавна администрација и ЕУ програмите во Фондацијата отворено општество – Македонија. Од септември 2011 до ноември 2013 година, Маричиќ ја продолжува својата кариера во [http://www.mcet.org.mk/ Евротинк] - Центар за европски стратегии, најпрвин како Виш истражувач за правни и политички прашања, а од номври 2013 година до јуни 2017 година, како извршен директор на оваа невладина организација. Од јуни 2017 година до јануари 2020 година, Маричиќ работел како Посебен советник за евроатлантски интеграции на Претседателот на Владата на Македонија, [[Зоран Заев]]. Паралелно, Маричиќ е назначен и за Национален шерпас за Берлинскиот процес, а од јули 2018 година, тој е именуван и за Заменик на главниот технички преговарач, Главен технички преговарач и  Шеф на техничкиот преговарачки тим за пристапување на [[Македонија]] кон [[Европската унија]]. Од јануари 2020 година до септември 2020 година, во Владата на Македонија, Маричиќ е назначен за Национален координатор за интеграција во Европската Унија, Берлински процес и регионална соработка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/minister/BojanMarichikj|title=Бојан Маричиќ|date=2020-08-31|work=Влада на Македонија|language=mk|accessdate=2022-07-24}}</ref> Маричиќ претходно ја вршел функцијата министер за правда. == Наводи == {{наводи}} ==Надворешни врски== * [http://justice.gov.mk/minister/minister/1 Биографија] {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{Влада на Македонија (2020-2022)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Маричиќ, Бојан}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Министри за правда на Република Македонија]] 53pcmxi705k30ehszj9p6exuyih1ozk 0 1254632 4796201 4791304 2022-07-24T11:28:11Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија (2) wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name={{raise|0.2em|Синѓанг}}|demographics_type1=Демографија|elevation_max_m=8,611|elevation_max_point=[[К2]]|elevation_min_m=−154|elevation_min_point=[[Езеро Ајдинг]]|population_total=21,815,815|population_as_of=2010|population_est=24,870,000|pop_est_as_of=2018|population_density_km2=15|demographics1_title1=Етнички<br />{{pad|0.5em}}состав (2010)|leader_name1=Шохрат Закир, [[Ујгурски јазик|ујгурски]] شۆھرەت زاكىر|demographics1_info1={{unbulleted list|45.84% [[Ујгури]]|40.48% [[Хан (народ)|Хан]]|6.50% [[Казаци]]|4.51% [[Хуи (народ)|Хуи]]|2.67% Other}}|demographics1_title2={{nowrap|Јазици<br />{{pad|0.5em}}и дијалекти}}|demographics1_info2={{unbulleted list |[[Ујгурски јазик|Ујгурски]] (официјален) |[[Мандарински јазик|Мандарински]] (официјален) |[[Казашки јазик|Казашки]] |[[Киргиски јазик|Киргиски]] |[[Ојратски јазик|Ојратски]] |[[Монголски јазик|Монголски]] |43 други јазици}}|blank_name_sec1=[[Бруто-домашен производ|БДП]] <span style="font-weight: normal; font-size: 95%;">(2017)</span>|blank_info_sec1=[[Кинески јуан|CNY]] 1.1 trillion<br />[[Американски долар|$]]162 billion|blank1_name_sec1=&nbsp;- по глава на жител|blank1_info_sec1=[[Кинески јуан|CNY]] 45,099 <br />[[Американски долар|$]] 6,680|blank_name_sec2=[[Индекс на човековиот развој|ИЧР]] <span style="font-weight: normal;">(2018)</span>|blank_info_sec2=0.731|area_total_km2=1664897|leader_title1=Chairman|official_name=Автономен регион Синѓанг Ујгур|subdivision_type=[[Список на држави во светот|Држава]]|native_name={{јаз|ug|[[Ујгурски јазик|Ујгурски]] شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى}}<br/>{{lower|0.2em|{{јаз|zh-hant|[[Кинески]] 新疆维吾尔自治区}}}}|settlement_type=[[Автономни региони во Кина|Автономни региони]]|image_skyline={{Photomontage | photo1a = 火焰山 - panoramio.jpg | photo2a = Karakul-muztagh-ata-d09.jpg | photo2b = Kashgar-apakh-hoja-d04.jpg | photo3a = Khotan-mezquita-d04.jpg | photo3b = Urumqi s bazzar.jpg | position = center | size = 300 | color = #F5F5F5 | border = 0 | color_border = white | text = {{Center|(во насока на стрелките на часовникот) {{flatlist| * [[Пламени планини]] * [[Мавзолејот Афак Хоџа]] * [[Голема чаршија (Урумчи)|Голема чаршија]] * [[Хотан]] * [[Каракул)|Езерото Каракул]] и [[Мустаг Ата]]}}}}}}|image_map=Xinjiang in China (de-facto) (+all claims hatched).svg|mapsize=320px|map_alt=Мапа на Кина, истакнувајќи го Автономен регион Синѓанг Ујгур|map_caption={{longitem|style = line-height: 1.1em; |Мапа на Кина, истакнувајќи го Автономен регион Синѓанг Ујгур}}|coordinates={{coord|41|N|85|E|type:adm1st_region:CN-65_dim:2000000|format=dms|display=it}}|named_for={{unbulleted list|style = line-height: 1.5em; |{{linktext|lang=zh|新}}, {{transl|zh|xīn}} („нов") |{{linktext|lang=zh|疆}}, {{transl|zh|jiāng}} („граница" или „гранично земјиште")}}|subdivision_name={{flag|Кина}}|leader_name=Чен Квангуо, [[Кинески јазик|кинески]] 陈全国|seat_type=Главен град<br /><span style="font-weight: normal;">(и најголем)</span>|seat=[[Урумчи]]|parts_type=Административна поделба|parts_style=para<!-- list, coll (collapsed list), para (paragraph format) -->|parts=<!-- parts text or header for parts list -->|p1=14 [[Префектури на Кина|Префектури]]|p2=99 [[Окрузи на Кина|Окрузи]]|p3=1005 [[Градови во Кина|Градови]]|leader_title=Секретар на партискиот комитет|website=[http://www.xinjiang.gov.cn/ Автономен регион Синѓанг Ујгур]}} '''Синѓанг''' ([[Ујгурски јазик|ујгурски]]: شىنجاڭ; [[Кинески јазик|кинески]]: 新疆; [[пинјин]]: ''Xīnjiāng''; наизменично романизиран како '''Sinkiang'''), официјално '''Автономен регион Синѓанг Ујгур''' или '''Автономен регион Ујгурски Синѓанг'''<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://en.xinjiang.gov.cn/|title=新疆维吾尔自治区人民政府网（英文）|work=en.xinjiang.gov.cn|accessdate=2020-11-30|archive-date=2020-12-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20201207121149/http://en.xinjiang.gov.cn/|url-status=dead}}</ref>, е автономен регион на [[Народна Република Кина]] (НР Кина), сместен на северозапад на земјата близу [[Средна Азија]]. Синѓанг е најголемиот региони во [[Автономни региони во Кина|Кина]], Се протега на над 1,6 милиони км2 (640 000 квадратни милји) и има околу 25 милиони жители.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20151222152943/http://www.xjtj.gov.cn/sjcx/tjnj_3415/2014xjtjnj/zyhj_2014/201506/t20150630_472020.html|title=新疆维吾尔自治区统计局|date=2015-12-22|work=web.archive.org|accessdate=2020-11-30}}</ref> Синѓанг се граничи со државите [[Монголија]], [[Русија]], [[Казахстан]], [[Киргистан]], [[Таџикистан]], [[Авганистан]], [[Пакистан]] и [[Индија]]. Грубите планински масиви [[Каракорум]], [[Кунлун]] и [[Тјеншан]] заземаат голем дел од границите на Синѓанг, како и неговите западни и јужни региони. Регионот Аксаи Чин, управуван од Кина претежно како дел од префектурата Хотан во Синѓанг, Индија го смета како дел од својата територија. Синѓанг исто така се граничи со автономниот регион [[Тибет]] и покраините [[Гансу]] и [[Ќингхај]]. Најпознатата траса на историскиот [[Пат на свилата]] поминуваше низ територијата од исток до нејзината северозападна граница. Во него живеат голем број етнички групи, вклучувајќи ги Турците [[Ујгури]], [[Казаци]]те [[Киргизи]], [[Хан (народ)|Хан кинезите]], [[Тибеќани]]те, [[Хуи (народ)|Хуи]], [[Таџици]]те, [[Монголци]]те, [[Руси]]те и др. Повеќе од десетина автономни префектури и окрузи за малцинства се во Синѓанг. Синѓанг се нарекува и кинески '''Туркестан'''<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.newadvent.org/cathen/15095a.htm|title=CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Turkestan|work=www.newadvent.org|accessdate=2020-11-30}}</ref>, '''Источен Туркестан'''<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.taipeitimes.com/News/editorials/archives/2020/09/20/2003743735|title=CCP’s second century of shame - Taipei Times|date=2020-09-20|work=www.taipeitimes.com|accessdate=2020-11-30}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://encyclopedia2.thefreedictionary.com/East+Turkistan|title=East Turkistan|work=TheFreeDictionary.com|accessdate=2020-11-30}}</ref> и '''Источен Туркистан'''<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.voanews.com/east-asia-pacific/washington-new-york-protesters-call-recognition-uighur-abuses-genocide|title=Washington, New York Protesters Call for Recognition of Uighur Abuses as Genocide {{!}} Voice of America - English|work=www.voanews.com|language=en|accessdate=2020-11-30}}</ref>. Синѓанг е поделен на басенот [[Џунгарија|Ѕунгарија]] на север и басенот Тарим на југ со планински венец. Само околу 9,7% од површината на Синѓанг е погодна за живеење.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://scitech.people.com.cn/n/2015/0803/c1007-27399378.html|title=新疆绿洲面积已从4.3%增至9.7%--科技--人民网|work=scitech.people.com.cn|accessdate=2020-11-30}}</ref> Со документирана историја од најмалку 2.500 години, голем број на луѓе и империи се натпреваруваа за контрола над целата или делови од оваа територија. Територијата е под власт на династијата Чинг во 18 век, подоцна заменета со влада на [[Република Кина]]. Од 1949 година, таа е дел од [[Народна Република Кина]] по Кинеската граѓанска војна. Во 1954 година, Синѓанг Бингтуан беше формиран за зајакнување на границата и одбрана од [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] и исто така за унапредување на локалната економија. Во 1955 година, Синѓанг беше административно сменет од покраина во автономен регион. Во последниве децении, изобилни резерви на нафта и минерали се пронајдени во Синѓанг и тој во моментов е најголемиот регион за производство на природен гас во [[Народна Република Кина|Кина]]. Во 90-тите и 2000-тите, движењето за независност на Источен Туркестан, сепаратистички конфликт и влијанието на радикалниот ислам резултираше во немири во регионот со повремени терористички напади и судири меѓу сепаратистичките и владините сили.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://thediplomat.com/2015/10/chinas-protracted-war-in-xinjiang/|title=China’s ‘Protracted War’ in Xinjiang|last=Tiezzi|first=Shannon|work=thediplomat.com|language=en-US|accessdate=2020-11-30}}</ref> == Име и етимологија == Општиот регион на Синѓанг е познат под многу различни имиња во минатото, на автохтони јазици, како и на други јазици. Овие имиња вклучуваат Алтишахр, историско ујгурско име за јужната половина на регионот што се однесува на „''шесте градови''“ на Таримскиот басен, како и на Котан, Хотај, Кинески Тартеј, Горен Тартеј, Источен Чагатај (бил источен дел од [[Чагатајски Ханат]]), Могулистан („земја на Монголците“), Кашгарија, Малата Бохара, Сериндија (поради индиското културно влијание) <ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=bEzNwgtiVQ0C&pg=PA3&redir_esc=y|title=Wild West China: The Taming of Xinjiang|last=Tyler|first=Christian|date=2004|publisher=Rutgers University Press|isbn=978-0-8135-3533-3|language=en}}</ref> и на [[Кинески јазик|кинески]] „Западните региони“. [24] На [[кинески јазик]], под династијата Хан, Синѓанг бил познат како Ксију (西域), што во превод значи „Западни региони“. Помеѓу 2 век п.н.е. и 2 век о.н.е., Династијата Хан го основало Заштитениот регион на Западните региони или Протекторатот Ксију (iy 府) во обид да ги обезбеди профитабилните патишта на [[Пат на свилата|Патот на свилата]].<ref>{{Наведена книга|url=http://archive.org/details/aurelsteinonsilk0000whit|title=Aurel Stein on the Silk Road|last=Whitfield|first=Susan|date=2004|publisher=Chicago : Serindia Publications|isbn=978-1-932476-11-8}}</ref> Западните региони за време на империјата Танг биле познати како Чикси (磧 西). Чи се однесува на пустината [[Гоби (пустина)|Гоби]], додека Кси се однесува на [[запад]]. Империјата Танг го основа Генералниот протекторат за пацифицирање на Западот или Протекторат Анкси (x 都 護 府) во 640 година за да го контролира регионот. За време на династијата [[Ќинг]], северниот дел на Синѓанг, [[Џунгарија|Ѕунгарија]] беше позната како Џунбу (準 部, „регионот на Џунгар“) и јужниот басен Тарим беше познат како Хуиџианг (回疆, „Муслиманска граница“) пред да се спојат двата региона и да станат регионот на „Ксију Синѓанг“, подоцна поедноставен како „Синѓанг“. Актуелното име добиено од [[мандарински јазик]] Синѓанг (Синкијанг), што буквално значи „Нова граница“ или „Нова територија“, беше дадено за време на династијата Чинг од страна на императорот Кјанлонг. Според извештајот на кинескиот државник Зуо Зонгтанг до императорот на [[Ќинг]], Синѓанг значи „стара земја, скоро вратена“ (故土 新 歸) или „ново стара земја“. Терминот беше даден и на други области освоени од кинеските империи, на пример, денешната област Чинчуан тогаш беше позната како „Чинчуан Синѓанг“. На ист начин, денешен Синѓанг бил познат како Ксију Синѓанг ([[Кинески јазик|кинески]]: 西域 新疆; превод: „нова граница на западните региони“) и Гансу Синѓанг ([[Кинески јазик|кинески]]: 甘肅 新疆; превод: „Нова граница на покраината Гансу“, особено за денешен источен Синѓанг). Во 1955 година, покраината Синѓанг беше преименувана во „Автономен регион Ујгурски Синѓанг“. Името што првично беше предложено беше едноставно „Синѓанг автономен регион“. Саифудин Азизи, првиот претседател на Синѓанг, ги поднесе своите силни забелешки за предложеното име кај [[Мао Це Тунг]], тврдејќи дека „автономијата не им се дава на планините и реките, им се дава на посебните националности“. Како резултат, административниот регион ќе биде именуван како „Автономен регион Ујгурски Синѓанг“.<ref name="books.google.mk">{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=NrtIa77Sj2IC&redir_esc=y|title=The Uyghurs: Strangers in Their Own Land|last=Bovingdon|first=Gardner|date=2010-08-06|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-51941-0|language=en}}</ref> == Географија == Синѓанг е најголемиот регион во [[Народна Република Кина|Кина]], која опфаќа повеќе од една шестина од вкупната територија на [[Народна Република Кина|Кина]] и една четвртина од нејзината должина. Синѓанг е претежно покриен со пустини кои не се погодни за живеење и суви пасишта, како и мал број на оази кои сочинувале 9,7% од вкупната површина на Синѓанг во 2015 година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://scitech.people.com.cn/n/2015/0803/c1007-27399378.html|title=新疆绿洲面积已从4.3%增至9.7%--科技--人民网|work=scitech.people.com.cn|accessdate=2021-08-26}}</ref> во подножјето на [[Тјеншан]], планините [[Кунлун]] и [[Алтајски Планини|Алтајските планини]], соодветно. === Опис === [[Податотека:Xinjiang regions simplified.png|лево|мини|280x280пкс|[[Џунгарија|Ѕунгарија]] (Црвено) и [[Таримска котлина|Таримската котлина]] или Алтишар (Сино)]] [[Податотека:Xinjiang regions.png|лево|мини|280x280пкс|Северен Синѓанг (Жолто), Источен Синѓанг - Турпанска депресија (Црвено) и [[Таримска котлина|Таримската котлина]] (Сино)]] Синѓанг се состои од два главни географски, историски и етнички различни региони со различни историски имиња, [[Џунгарија|Ѕунгарија]] северно од планините [[Тјеншан]] и [[Таримска котлина|Таримската котлина]] јужно од планините [[Тјеншан]], пред династијата Чинг да ги обедини во еден политички ентитет наречен покраина Синѓанг во 1884 година. За време на освојувањето од страна на Чинг во 1759 година, [[Џунгарија|Ѕунгарија]] била населена со степско население, тибетски будистички номади [[Ѕунгари]], додека [[Таримска котлина|Таримската котлина]] била населена со муслимански земјоделци со турско потекло, сега познати како [[Ујгури]]. Тие беа управувани одделно, како два посебни региона до 1884 година. Родното име на [[Ујгури]]те за [[Таримска котлина|Таримската котлина]] е Алтишар. Династијата Чинг била добро свесна за разликите помеѓу поранешната будистичко монголска област на север од [[Тјеншан]] и турската муслиманска област јужно од [[Тјеншан]] и во почетокот владееше со нив во одделни административни единици. Сепак, луѓето од Чинг почнаа да размислуваат за двете области како дел од еден посебен регион наречен Синѓанг.<ref name="ReferenceA">{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=FW8SBAAAQBAJ&redir_esc=y|title=Unity and Diversity: Local Cultures and Identities in China|last=Liu|first=Tao Tao|last2=Faure|first2=David|date=1996-03-01|publisher=Hong Kong University Press|isbn=978-962-209-402-4|language=en}}</ref> Самиот концепт на Синѓанг како еден посебен географски идентитет е создаден од Ќинг. За време на владеењето на Ќинг, обичните луѓе од Синѓанг немаа чувство за „регионален идентитет“; Поточно, посебниот идентитет на Синѓангго доби регионот од страна на [[Ќинг (династија)|Ќинг]], бидејќи имаше различна географија, историја и култура, додека во исто време беше создаден од Кинезите, мултикултурен, населен од [[Хан (народ)|Хан]] и [[Хуи (народ)|Хуи]] и одделен од Средна Азија повеќе од век и половина.<ref name="ReferenceA"/> Кон крајот на 19 век, некои луѓе сè уште предлагаа да се создадат два одделни региони надвор од Синѓанг , област северно од [[Тјеншан]]<nowiki/>и област јужно од [[Тјеншан]], додека се преговараше дали да се претвори Синѓанг во покраина. Синѓанг е голема, ретко населена област, која зафаќа над 1,6 милиони км2 (споредлива по големина со [[Иран]]), која зазема околу една шестина од територијата на земјата. Синѓанг се граничи со [[Тибет|Тибетскиот автономен регион]] и [[Индија]] на југ, со [[Монголија]] на исток, со руската [[Република Алтај]] на север и со [[Казахстан]], [[Киргистан]], [[Таџикистан]], [[Авганистан]] и [[Пакистан]] на запад. Ланецот исток-запад на [[Тјеншан]] ја одделува [[Џунгарија|Ѕунгарија]] на север од [[Таримска котлина|Таримската котлина]] на југ. [[Џунгарија|Ѕунгарија]] е сува степа, а [[Таримска котлина|Таримската котлина]] ја содржи масивната пустина [[Такла Макан]], опкружена со оази. На исток е депресијата [[Турпанска депресија|Турпан]]. На запад, [[Тјеншан]] се дели, формирајќи ја долината на реката [[Или (река)|Или]]. === Планински масиви и басени === [[Податотека:Fly over Pamir Mountains and Karakoram Highway.jpg|лево|мини|288x288пкс|Планинскиот венец [[Памир]] и [[Мустаг Ата]]]] [[Податотека:Taklamakan desert.jpg|мини|260x260пкс|Пустина [[Такла Макан]]]] Синѓанг е поделен со планинскиот венец [[Тјеншан]] (تەڭرى تاغ, Тенгри Таг, Тәңри Тағ), кој го дели на два големи басени: басенот [[Џунгарија|Ѕунгарија]] на север и басенот [[Таримска котлина|Тарим]] на југ. Мал клин во облик на V помеѓу овие два големи басени, ограничен со главниот опсег на [[Тјеншан]] на југ и планините Борохоро на север, е сливот на реката [[Или (река)|Или]], која се влева во казашкото езеро [[Балхашко Езеро|Балхаш]]; уште помал клин подалеку на север е долината [[Еминска долина|Емин]]. Други големи планински масиви на Синѓанг вклучуваат планините [[Памир]] и [[Каракорум]] на југозапад, планините [[Кунлун]] на југ (долж границата со [[Тибет]]) и [[Алтајски Планини|Алтајските планини]] на североисток (споделени со [[Монголија]]). Највисоката точка во регионот е планината [[К2]], осум илјади метри сместена 8.611 метри (28.251 стапки) надморска височина во планините [[Каракорум]] на границата со [[Пакистан]]. Во голем дел од [[Таримска котлина|Таримската котлина]] доминира пустината [[Такла Макан]]. Северно од неа е депресијата [[Турпанска депресија|Турпан]], која ја содржи најниската точка во Синѓанг и во [[Народна Република Кина|НР Кина]], на 155 метри (509 стапки) под морското ниво. Басенот [[Џунгарија|Ѕунгарија]] е малку постуден и прима малку повеќе врнежи од [[Таримска котлина|Таримскиот басен]]. Како и да е, исто така, има голема пустина [[Гурбантунгут (пустина)|Гурбантунгут]] во нејзиниот центар. Планинскиот венец [[Тјеншан]] ја означува границата Синѓанг-[[Киргистан]] на преминот Торугарт (3752 м). Автопатот Каракорум (ККХ) го поврзува [[Исламабад]], [[Пакистан]] со [[Кашгар]] преку превојот Хуњераб. === Геологија === Синѓанг е геолошки млад. Со судир на индиските и евроазиските плочи се формирале планинските венци [[Тјеншан]], [[Кунлун]] и [[Памир]]; Постари геолошки формации се наоѓаат на крајниот север, каде блокот Јунгар е геолошки дел од [[Казахстан]], и на исток, каде што е дел од севернокинескиот кратон. === Центар на континентот === Синѓанг во своите граници ја има пустината [[Гурбантунгут (пустина)|Гурбантунгут]], односно точка во Евроазија која е најдалеку од морето во која било насока (континентален пол на непристапност): 46 ° 16,8′N 86 ° 40,2′Е. Тоа е најмалку 2.647 км (1.645 милји) (воздушно растојание) од кое било крајбрежје. Во 1992 година, локалните географи определија уште една точка во рамките на Синѓанг - 43 ° 40′52 ″ С 87 ° 19′52 ″ Ј во југозападните предградија на Шармки, да биде „централната точка на Азија“. За овој ефект тогаш беше подигнат споменик и местото стана локална туристичка атракција.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.confluence.org/confluence.php?visitid=12710|title=DCP: Geographic Center of Asia (visit #1)|work=www.confluence.org|accessdate=2021-08-26}}</ref> === Реки и езера === [[Податотека:Tianchi lake of Tian Shan.jpg|лево|мини|280x280пкс|Езеро Тјанчи на планината [[Тјеншан]]]] [[Податотека:Lake Kanas.jpg|мини|280x280пкс|Езеро Канас]] Имајќи топло лето и ниски врнежи, поголемиот дел од Синѓанг е ендореичен. Нејзините реки или исчезнуваат во пустината, или завршуваат во солени езера (во самиот Синѓанг, или во соседен [[Казахстан]]), наместо да се влеваат во море или океан. Најсеверниот дел од регионот, со реката [[Иртиш]] која се издига на [[Алтајски Планини|Алтајските планини]], што тече (преку [[Казахстан]] и [[Русија]]) кон [[Арктичкиот океан]], е единствениот исклучок. Но, и покрај тоа, значителен дел од водите на [[Иртиш]] беа вештачки пренасочени преку каналот Иртиш-Карамај-Шромки во посувите региони на јужниот басен [[Џунгарија|Ѕунгарија]]. На други места, повеќето реки во Синѓанг се релативно кратки потоци што се хранат со снегот од неколкуте области на [[Тјеншан]]. Откако ќе влезат во населените области во подножјето на планините, нивните води се користат за наводнување, така што реката често исчезнува во пустината наместо да стигне до езерото на чиј басен номинално припаѓа. Ова е случај дури и со главната река на басенот [[Таримска котлина|Тарим]], [[Тарим (река)|Тарим]], на која се изградени брани на повеќе локации долж својот тек, и чии води се целосно пренасочени пред да стигнат до езерото Лоп. Во сливот на [[Џунгарија|Ѕунгарија]], слична ситуација се случува со повеќето реки кои историски се влевале во езерото Манас. Некои од солените езера, откако загубија голем дел од протокот на свежа вода, сега се користат за производство на минерални соли (се користат, на пример, во производството на ѓубрива од калиум); ова ги вклучува езерото Лоп и езерото Манас. === Време === Синѓанг е во истиот часовен појас како и остатокот од [[Народна Република Кина|Кина]], Пекингшко време, [[UTC+08:00|UTC+8]]. Но, бидејќи Синѓанг е околу двa часовни појаса западно од [[Пекинг]], некои жители, локални организации и влади гледаат друг временски стандард познат како Време на Синѓанг, [[UTC+06:00|UTC+6]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20111204115929/http://www.xinjiang.gov.cn/10018/10008/00017/2005/22694.htm|title=The Working-Calendar for The Xinjiang Uygur Autonomous Region Government|date=2011-12-04|work=web.archive.org|accessdate=2021-08-26}}</ref> [[Хан (народ)|Хан-кинезите]] имаат тенденција да го користат времето во [[Пекинг]], додека [[Ујгури]]те имаат тенденција да го користат времето на Синѓанг како форма на отпор кон [[Народна Република Кина|Кина]]. Но, без оглед на временските стандардни параметри, повеќето бизниси, училишта се отвораат и затвораат два часа подоцна отколку во другите региони на [[Народна Република Кина|Кина]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20121217031320/http://articles.latimes.com/2009/mar/31/world/fg-china-timezone31/2|title=Clocks square off in China's far west - Page 2 - Los Angeles Times|date=2012-12-17|work=web.archive.org|accessdate=2021-08-26}}</ref> === Пустини === Пустин во Синѓанг се: * Пустината [[Гурбантунгут (пустина)|Гурбантунгут]] * Пустина [[Такла Макан]] * Пустина [[Кумтаг (пустина)|Кумтаг]], источно од [[Такла Макан]] === Важни градови === [[Податотека:Xinjiang map.png|мини|285x285пкс|Поголеми градови во Синѓанг]] Поради недостаток на вода, поголемиот дел од населението во Синѓанг живее во прилично тесни појаси кои се протегаат по подножјето на планинските масиви на регионот во области погодни за земјоделството. Во овие појаси се наоѓаат повеќето градови во регионот. * [[Урумчи]] * [[Турпан]] * [[Кашгар]] * [[Карамај]] * [[Јининг]] * [[Шихези]] * [[Хотан]] * [[Атуш]] * [[Аксу]] * [[Корла]] === Клима === Во Синѓанг преовладува полусушна или пустинска клима. Целиот регион има големи сезонски разлики во температурата со студени зими. Депресијата Турпан ги забележува најжешките температури на национално ниво во лето, со температура на воздухот кои лесно надминуваат 40&nbsp;°C (104&nbsp;°F). Зимските температури редовно паѓаат под -20&nbsp;°C (−4&nbsp;°F) на крајниот север и највисоките планински височини. Континуиран вечен мраз обично се наоѓа во [[Тјеншан]], почнувајќи од надморска височина од околу 3.500-3.700 метри надморска височина. Дисконтинуираниот алпски вечен мраз обично се јавува до 2.700-3.300 метри, но на одредени локации, поради особеноста на аспектот и микроклимата, може да се најде на височини до 2000 метри.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.weather.com.cn/cityintro/101130501.shtml?|title=吐鲁番 - 气象数据 -中国天气网|work=www.weather.com.cn|accessdate=2021-08-26}}</ref> == Историја == === Рана историја === [[Податотека:Westerner on a camel.jpg|мини|Согдијанец на камила од Бактрија, керамичка статуетка, династија Танг]] [[Податотека:RomanandHanEmpiresAD1.png|лево|мини|260x260пкс|Римската империја и Хан империјата околу 1 година н.е.]] Според Ј.П. Мелори и Виктор Х. Маир, Кинезите го опишуваат постоењето на „бели луѓе со долга коса“ или народот Баи во Шан Хаи Џинг, кои живееле надвор од нивната северозападна граница. Добро сочуваните таримски мумии со кавказоидни обележја, често со црвеникава или руса коса,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2008/11/19/world/asia/19mummy.html|title=The Dead Tell a Tale China Doesn’t Care to Listen To (Published 2008)|last=Wong|first=Edward|date=2008-11-19|work=The New York Times|access-date=2020-11-30|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> денес изложени во Музејот во Ерумќи и датирани од 2 милениум п.н.е. (пред 4000 години), се пронајдени во истата област на басенот Тарим.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/news/world/asia/meeting-civilisations-mystery-china-s-celtic-mummies-5330366.html|title=A meeting of civilisations: The mystery of China's celtic mummies|date=2006-08-27|work=The Independent|language=en|accessdate=2020-11-30}}</ref> Помеѓу 2009-2015 година, беа анализирани остатоците на 92 лица пронајдени во комплексот гробови на Ксијаохе. Генетските анализи на мумиите покажале дека мајчините лози на народот Кјаохе потекнуваат и од [[Источна Азија]] и од Западна [[Евроазија]], додека татковците не потекнуваат од Западна [[Евроазија]]. Различни номадски племиња, како што се Јуежи, Сака и Вусун, веројатно биле дел од миграцијата на индоевропските народи кои биле населени во источна [[Средна Азија]] (можеби дури до [[Гансу]]) во тоа време. Културата Ордос во северна Кина источно од Јуежи, е уште еден пример. Во времето кога династијата Хан под водство на императорот Ву (р. 141–87 п.н.е.) се бореше во западните региони на басенот Тарим, далеку од неговите претходници, во него живееа разни народи, како што се индоевропските Тохаријци во Турфан и Куча и индо-иранските народи Сака се центрирале околу Кашгар и Хотан. На почетокот на династијата [[Хан (династија)|Хан]] (206 п.н.е.-220 г. н.е.), регионот бил подложен на Ксионгну, моќен номадски народ со седиште во модерна Монголија. Во 2 век п.н.е., династијата [[Хан (династија)|Хан]] направила подготовки за војна против Ксионгну кога императорот Ву од [[Хан (династија)|Хан]] го испратил истражувачот Жанг Кијан да ги истражува мистериозните кралства на запад и да склучи сојуз со народот Јуежи со цел да се бори против Ксионгну. Како резултат на овие битки, Кинезите го контролираа стратешкиот регион од коридорот Ордос и Гансу до Лоп Нор. Тие успеаја да го одделат Ксионгну од народите Кјанг на југ, а исто така добија директен пристап до западните региони. [[Хан (династија)|Хан Кина]] го испрати Жанг Кијан за администратор на државите во регионот, започнувајќи неколку децениска борба меѓу Ксионгну и [[Хан (династија)|Хан Кина]] за доминација на регионот, на крајот завршувајќи со кинески успех. Во 60 г.п.н.е. [[Хан (династија)|Хан Кина]] го основал Заштитениот регион на Западните региони (西域都護 府) кај Вулеи за да го надгледува целиот регион, западно до планините [[Памир]], што ќе остане под влијание на династијата [[Хан (династија)|Хан]] со некои прекини. На пример, тоа излезе од нивна контрола за време на граѓанската војна против Ванг Манг (р. 9–23 г. н.е.). Тоа беше вратено под контрола на [[Хан (династија)|Хан]] во 91 година по Христа, заради напорите на генералот Бан Чао. Династијата Чин им подлегна на последователните инвазии од номадите од север на почетокот на 4 век. Краткотрајните кралства што владееја едни после други со северозападна Кина, вклучително и Поранешниот Лианг, Поранешниот Чин, Подоцна Лианг и Западен Лианг, сите се обидоа да го одржат протекторатот, со различен степен на успех. По конечното обединување на северна Кина под империјата Северен Веи, нејзиниот протекторат го контролираше денешниот југоисточен регион Синѓанг. Локалните држави како Шуле, Јутијан, Гвизи и Киемо го контролираа западниот регион, додека централниот регион околу Турпан го контролираше Гаочанг, остатоци од држава (Северен Лианг) што некогаш владееше со дел од денешната покраина Гансу во северозападна Кина. [[Податотека:Tarimbecken 3. Jahrhundert.png|лево|мини|260x260пкс|Басенот Тарим во 3 век]] За време на династијата Танг, биле спроведени низа експедиции против западно-турскиот ханат и нивните вазали. Војните против државите на оазата започнаа под императорот Таизонг со анексијата на Гаочанг во 640 година. Кралството Карасахр во близина беше заземено од Танг во 644 година, а кралството Куча беше освоено во 649 година. Династијата Танг тогаш го основала Генералниот протекторат за пацифирање на западот (安西 都 護 府) или протекторат Анкси во 640 година за да го контролира регионот. За време на разорниот бунт Анши, која за малку ќе доведеше до уништување на династијата Танг, [[Тибет]] го нападна Танг на широк фронт, од Синѓанг до [[Јунан]]. Тој го окупираше главниот град на Танг, Чанган во 763 година во период од 16 дена, и ја презеде контролата над јужниот дел на Синѓанг до крајот на векот. Во исто време, ујгурскиот ханат ја презеде контролата врз северен Синѓанг, како и голем дел од [[Средна Азија]] и [[Монголија]]. Бидејќи и [[Тибет]] и Ујгурскиот Ханат го намалија своето влијание и моќ во средината на 9 век, Кара-Канид Ханатот, кој беше конфедерација на турски племиња како Карлукс, Чигилс и Јагмас, ја презеде контролата над западниот дел од Синѓанг во 10 век и 11 век. Во 1132 година, остатоци од династијата Лиао од [[Манџурија]] влегле во Синѓанг, бегајќи од бунтот на нивните соседи, Јурхенците. Тие воспоставија нова империја, Кара Хитаи, која управуваше и со делови на Таримскиот басен, кои беа под контрола на Кара-Канид Ханатот и на Ујгурскиот Ханат. Иако [[Кидански јазик|киданскиот]] и [[Кинески јазик|кинескиот]] јазик биле основните јазици на администрација, империјата исто така администрирала на [[Персиски јазик|персиски]] и [[Ујгурски јазик|ујгурски]] јазик. === Исламизација на Синѓанг === Историската област на современиот Синѓанг се состоела од посебни области на Таримскиот басен и Ѕунгарија и првично била населена со индоевропски тохаријци и ирански народи Сака кои ја практикувале будистичката религија. Басенот Турфан и Тарим биле населени со говорители на точарски јазици.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=8FVsWq31MtMC&pg=PA15&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|title=Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang|last=Millward|first=James A.|date=2007|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-13924-3|language=en}}</ref> Областа се исламизирала почнувајќи од 10 век со конверзија на Кара-Канид Ханатот кој го окупирал Кашгар. На половина од 10 век, будистичкото Сака кралство Хотан беше нападнато од турскиот муслимански владетел на Караханид Муса, а водачот на Караханидите, Јусуф Кадир Кан, го освои Хотан околу 1006 година.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=8FVsWq31MtMC&pg=PA55&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|title=Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang|last=Millward|first=James A.|date=2007|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-13924-3|language=en}}</ref> === Монголски период === [[Податотека:Mongolia XVI.png|лево|мини|Монголски држави од 14 до 17 век]] Откако [[Џингис Хан|Џингис Кан]] ја обедини [[Монголија]] и го започна својот напредок на запад, државата Ујгур во регионот Турпан-Урумчи им понуди верност на Монголците во 1209 година, придонесувајќи со даноци и војници во монголските империјални напори. За возврат, ујгурските владетели ја задржаа контролата врз своето кралство; [[Монголската Империја|Монголската империја]] на [[Џингис Хан|Џингис Кан]] го освои [[Кара Хитаи]] во 1218 година. Синѓанг беше упориште на [[Огатај Кан]], а подоцна беше под контрола на неговиот потомок, [[Каиду]]. Оваа гранка на монголското семејство ја држеше династијата [[Јуен (династија)|Јуен]] настрана додека не заврши нивното владеење. За време на ерата на [[Монголската Империја]], династијата [[Јуен (династија)|Јуен]] се бореше со ханатот [[Чагатај Хан|Чагатај]] за превласт во регионот, а вториот контролираше поголем дел од него. Откако ханатот [[Чагатај Хан|Чагатај]] се подели на помали ханати во средината на XIV век, со политички распарчениот регион владееја голем број персиско-монголски ханови, вклучувајќи ги и оние од Могулистан (со помош на локалните емири на Дуглат), Ујгуристан (подоцна Турпан), и Кашгарија. Овие водачи војуваа едни со други и [[Тимуриди]]те од [[Трансоксијана]] на запад и [[Ојрати]]те на исток: наследникот на режимот [[Чагатај Хан|Чагатај]] со седиште во [[Монголија]] и [[Народна Република Кина|Кина]]. Во текот на 17 век, [[Ѕунгари]]те воспоставиле империја над голем дел од регионот. Монголските [[Ѕунгари]] беа колективниот идентитет на неколку племиња [[Ојрат]] кои формираа и одржуваа една од последните номадски империи. [[Ѕунгарски Ханат|Ѕунгарскиот Ханат]] ја опфаќа [[Ѕунгарија]], која се протега од западниот [[Кинески ѕид]] до денешен источен [[Казахстан]] и од денешен северен [[Киргистан]] до јужен [[Сибир]]. Поголемиот дел од регионот беше преименуван во „Синѓанг“ од страна на Кинезите по падот на [[Ѕунгарски Ханат|Ѕунгарскиот Ханат]], кој постоеше од почетокот на 17 до средината на 18 век.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=PJPrAAAAMAAJ&redir_esc=y|title=The Encyclopaedia of Islam|date=1998|publisher=Brill|language=en}}</ref> === Династија Ќинг === [[Податотека:Battle of Oroi-Jalatu.jpg|лево|мини|230x230пкс|Битката кај Орои-Јалату во 1756 година, помеѓу војските на Манџу и Ојрат]] [[Податотека:Qing Empire circa 1820 EN.svg|мини|330x330пкс|Империјата Чинг околу 1820 година]] Турските муслимани од оазите Турфан и Кумул се потчинија на династијата Чинг и побараа од Кина да ги ослободи од [[Ѕунгари]]те; Кинг ги прифати нивните владетели како вазали. Тие војуваа против [[Ѕунгари]]те со децении пред да ги победат; Во тој период војска од [[Манџурија]] го спроведуваат ѕунгарскиот геноцид, за малку да ги искорени [[Ѕунгари]]те од [[Ѕунгарија]]. Чинг ги ослободи водачот на Афаки Хоџа Бурхан-уд-дин и неговиот брат, Хоџа Џихан, од затвор во [[Ѕунгарија]] и ги назначуваат да владеат со Басенот [[Таримска котлина|Тарим]] како вазали на [[Ќинг (династија)|Ќинг]]. Браќата Хоџа се откажуваат од договорот, прогласувајќи се за независни водачи на [[Таримска котлина|Таримскиот басен]]. Чинг и водачот на Турфан, Емин Хоџа го скршија нивниот бунт, и до 1759 година Чинг ги контролира [[Ѕунгарија]] и Басенот [[Таримска котлина|Тарим]]. Династијата [[Ќинг (династија)|Манчу]] Чинг добива контрола над источен Синѓанг како резултат на долгата борба со [[Ѕунгари]]те, која започна во текот на 17 век. Во 1755 година, со помош на Ојратскиот благородник Амурсана, Чинг го нападнал [[Јининг]] и го зазел [[Ѕунгарски Ханат|Ѕунгарскиот Ханат]]. Откако барањето на Амурсана да биде прогласен за ѕунгарски-хан остана без одговор, тој поведе бунт против [[Ќинг (династија)|Ќинг]]. Армиите на Чинг ги уништија остатоците од [[Ѕунгарски Ханат|Ѕунгарскиот Ханат]] во текот на следните две години, и многу [[Хан (народ)|Хан Кинези]] и [[Хуи (народ)|Хуи]] се преселија во слободните области.<ref name="ReferenceB">{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=8FVsWq31MtMC&redir_esc=y|title=Eurasian Crossroads: A History of Xinjiang|last=Millward|first=James A.|date=2007|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-13924-3|language=en}}</ref> [[Податотека:Battle at Awabat-chuang.jpg|лево|мини|231x231пкс|Сцена од кампањата на Чинг во 1828 година против бунтовниците во Алтишар]] На трговците од [[Хан (народ)|Хан]] и [[Хуи (народ)|Хуи]] потекло, првично им беше дозволено да тргуваат во басенот [[Таримска котлина|Тарим]]; нивното населување во басенот [[Таримска котлина|Тарим]] беше забрането до инвазијата на Мухамед Јусуф Хоџа во 1830 година, кога [[Ќинг (династија)|Ќинг]]<nowiki/>ги награди трговците за борбата против Хоџа, дозволувајќи им да се населат во сливот. Бунтот на ујгурскиот муслиман Саид и накшбанди суфи од подредот Афаки, Јаханџир Хоџа беше задушен во 1828 година од страна на Манџусите. Според Роберт Монтгомери Мартин, многу Кинези со различни занимања биле населени во [[Ѕунгарија]] во 1870 година; во Туркестан (басенот [[Таримска котлина|Тарим]]), сепак, само неколку кинески трговци и војници од гарнизоните беа испреплетени и асимилирани со муслиманското население.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=SV9AAAAAYAAJ&redir_esc=y|title=China: Political, Commercial, and Social; in an Official Report to Her Majesty's Government|last=Martin|first=Robert Montgomery|date=1847|publisher=J. Madden|language=en}}</ref> Бунтот на Уш во 1765 година од страна на [[Ујгури]]те против Манџу започна откако неколку жени биле силувани од слугите и синот на Манџу службеникот Су-Ченг.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=MC6sAAAAIAAJ&redir_esc=y|title=Beyond the Pass: Economy, Ethnicity, and Empire in Qing Central Asia, 1759-1864|last=Millward|first=James|date=1998-06-01|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-2933-8|language=en}}</ref> Императорот на Чинг наредил масакр врз бунтовничкиот Ујгурски град; Силите на Чинг ги поробиле ујгурските деца и жени, а ги убиле мажите. Сексуалната злоупотреба на [[Ујгури|Ујгурските]] жени од страна на војници и службеници на [[Ќинг (династија)|Манџу Ќинг]], предизвикало длабоко непријателство на [[Ујгури]]те против владеењето на [[Ќинг (династија)|Ќинг]]. ==== Јетишар ==== [[Податотека:YakubBey.jpg|мини|Јакуб Бег, владетел на Јетишар]] До 1860-тите години, Синѓанг се наоѓа под власт на Чинг еден век. Регионот беше заземен во 1759 година од [[Ѕунгарски Ханат|Ѕунгарскиот Ханат]], чие население (Ојратите) станаа цел на геноцид. Синѓанг бил првенствено полусушен или пустински и непривлечен за доселениците [[Хан (народ)|Хан]] кои не тргувале, а други (вклучувајќи ги и [[Ујгури]]те) се населиле таму. Бунтот на Дунган од муслиманските [[Хуи (народ)|Хуи]] и другите муслимански етнички групи се одвиваше во кинеските покраини [[Шенси]], [[Нингсја]] и [[Гансу]] и во Синѓанг од 1862 до 1877. Конфликтот доведе до околу 20 милиони смртни случаи поради миграција и војна, при што многу бегалци умреа од глад. Илјадници муслимански бегалци од [[Шенси]] избегаа во [[Гансу]]; некои формираа баталјони во источниот дел на [[Гансу]], со намера да ги освојат своите земји во [[Шенси]]. Додека бунтовниците [[Хуи (народ)|Хуи]] се подготвуваа да ги нападнат [[Гансу]] и [[Шенси]], Јакуб Бег ([[Узбеци|узбекистански]] или [[Таџикистанци|таџикистански]] командант на Кокандскиот ханат) избега од ханатот во 1865 година, откако го загуби [[Ташкент]] од [[Русија|Русите]]. Бегот се населил во [[Кашгар]] и за брзо време успеал да го контролира цел Синѓанг. Иако ја охрабри трговијата, изгради каравани, канали и други системи за наводнување, неговиот режим се сметаше за суров. Кинезите преземаа решителна акција против [[Јетишар]]; војска под генерал Зуо Зонгтанг брзо се приближи до Кашгарија, повторно освојувајќи ја на 16 мај 1877 година. По освојувањето на Синѓанг кон крајот на 1870-тите години од Јакуб Бег, династијата Чинг го воспостави Синѓанг („нова граница“) како покраина во 1884 година - го направи дел од Кина и ги испушти старите имиња на Жунбу (部 部 , Регионот Ѕунгар) и Хуиџијанг (муслиманска земја). Откако Синѓанг стана кинеска покраина, владата на Чинг ги охрабри [[Ујгури]]те да мигрираат од јужниот дел на Синѓанг во други области на покраината (како што е регионот помеѓу Китај и главниот град, во кој во голема мера живеат [[Хан (народ)|Хан Кинези]].<ref name="ReferenceB"/> === Република Кина === [[Податотека:Kuomintang Party in Xinjiang 1942.jpg|лево|мини|Куоминтанг во Синѓанг, 1942 година]] Во 1912 година, династијата Чинг беше заменета со [[Република Кина]]. Јуан Дахуа, последниот гувернер на Чинг во Синѓанг, побегна. Еден од неговите подредени, Јанг Зенгсин, ја презеде контролата врз покраината и се приклучи кон Република Кина во март истата година. Балансирајќи ги мешаните етнички изборни единици, Јанг го контролираше Синѓанг до неговиот атентат во 1928 година по Северната експедиција на [[Куоминтанг]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.britannica.com/place/Xinjiang|title=Xinjiang {{!}} autonomous region, China|work=Encyclopedia Britannica|language=en|accessdate=2021-08-26}}</ref> Бунтот Кумул и низа други избувнаа низ Синѓанг во раните 1930 -ти години против Чин Шурен, наследникот на Јанг, во кој беа вклучени [[Ујгури]]те, други турски групи и [[Хуи (народ)|Хуи]] (муслимански) Кинези. Чин ги повикал [[Бела армија|Белите Руси]] да ги задушат бунтовите. Во регионот Кашгар на 12 ноември 1933 година, краткотрајната Прва Источно-Туркестанска Република беше самопрогласена по дебата за тоа дали треба да се нарече „Источен Туркестан“ или „Ујгуристан“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cfr.org/backgrounder/uighurs-and-chinas-xinjiang-region|title=Uighurs and China’s Xinjiang Region|work=Council on Foreign Relations|language=en|accessdate=2021-08-26}}</ref> Регионот кој ИТР го контролирал, ги опфаќа префектурите Кашгар, Хотан и Аксу во југозападниот дел на Синѓанг. Кинеската муслиманска 36-та дивизија Куоминтанг (Национална револуционерна армија) ја победи армијата на Првата Источно-Туркестанска Република во битката кај Кашгар во 1934 година, завршувајќи ја републиката откако кинеските муслимани ги погубија своите двајца емира: Абдула Бугра и Нур Ахмад Јан Бугра. [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] ја нападна покраината; таа беше ставена под контрола на воениот [[Хан (народ)|Хан]] командант на североистокот, Шенг Шикаи, по војната во Синѓанг во 1937 година. Шенг владееше со Синѓанг следната деценија со поддршка од [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]], чиишто етнички и безбедносни политики ги воведе. [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] одржуваше воена база во покраината и распореди неколку воени и економски советници. Шенг покани група кинески комунисти во Синѓанг (вклучувајќи го и братот на [[Мао Це Тунг]], [[Мао Земин]]), но ги погуби сите во 1943 година поради страв од заговор. Во 1944 година, претседателот и премиер на Кина [[Чанг Кај Шек]], информиран од [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] за намерата на Шенг да се приклучи кон него, го префрли во Чунгкинг како министер за земјоделство и шумарство следната година. За време на бунтот во Или, [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] ги поддржа сепаратистите од [[Ујгури|Ујгур]] да ја формираат Втората Источно-Туркестанска Република (2 -ри ЕТР) во регионот Или, додека поголемиот дел од Синѓанг остана под контрола на Куоминтанг.<ref name="ReferenceB"/> === Народна Република Кина === [[Податотека:Second ETR in China.svg|мини|320x320пкс|Втората источно Туркестанска република поддржана од [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] ги опфаќа областите Или, Тарбагатај и Алтај на Синѓанг.]] Народноослободителната војска влезе во Синѓанг во 1949 година, кога командантот на Куоминтанг Тао Жу и владиниот претседател Бурхан Шахиди им ја предадоа покраината. Петмина водачи на ЕТР кои требаше да преговараат со Кинезите за суверенитетот на ЕТР загинаа во авионска несреќа истата година во [[Казашка Советска Социјалистичка Република|Казашката Советска Социјалистичка Република]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://axisoflogic.com/artman/publish/Article_56244.shtml|title=Uyghur Protests Widen as Xinjiang Unrest Flares {{!}} World News {{!}}Axisoflogic.com|work=axisoflogic.com|accessdate=2021-08-26}}</ref> Автономниот регион на [[Народна Република Кина|НР Кина]] е основан на 1 октомври 1955 година, заменувајќи ја покраината; истата година (првиот модерен попис во [[Народна Република Кина|Кина]] беше направен во 1953 година), [[Ујгури]]те беа 73 проценти од вкупното население на Синѓанг од 5,11 милиони.<ref name="books.google.mk"/> Иако Синѓанг беше назначен за „Ујгурски автономен регион“ од 1954 година, повеќе од 50 проценти од неговата област се назначени за автономни области за 13 не-ујгурски групи. Јужен Синѓанг е дом на поголемиот дел од ујгурското население, околу девет милиони луѓе, од вкупното население од дваесет милиони; педесет и пет проценти од населението [[Хан (народ)|Хан]], главно урбано, живее во северниот дел на Синѓанг.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=srUkAQAAIAAJ&redir_esc=y|title=Challenges Facing Chinese Political Development|last=Guo|first=Sujian|last2=Guo|first2=Baogang|date=2007|publisher=Lexington Books|isbn=978-0-7391-2094-1|language=en}}</ref> Ова создаде економска нерамнотежа, бидејќи северниот слив на [[Ѕунгарија]] е поразвиен од југот. Откако кинеската економска реформа од доцните 1970-ти го влоши нерамномерниот регионален развој, повеќе [[Ујгури]] мигрираа во градовите на Синѓанг, а [[Хан (народ)|Хан-Кинези]] мигрираа во Синѓанг за економски напредок. Денг Ксијаопинг направи деветдневна посета на Синѓанг во 1981 година и го опиша регионот како „нестабилен“.<ref>{{Наведена книга|url=http://archive.org/details/forbiddendoor00terz|title=The forbidden door|last=Internet Archive|first=Tiziano|date=1985|publisher=Kowloon : Asia 2000|isbn=978-962-7160-01-4}}</ref> Зголемениот етнички контакт и работната конкуренција се совпаднаа со ујгурскиот тероризам од 1990-тите, како што беа експлозиите во автобус во Шармки во 1997 година. Синѓанг има 81 јавни библиотеки и 23 музеи, во споредба со ниту еден во 1949 година. Има 98 весници на 44 јазици, наспроти четири во 1952 година. Според официјалната статистика, односот на лекарите, медицинските работници, клиниките и болничките кревети со општата популација го надминува националниот просек; стапката на имунизација достигна 85 проценти%. Тековниот конфликт во Синѓанг<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20120229150459/http://www.cacianalyst.org/newsite/newsite/?q=node/364|title=UYGHUR &quot;SEPARATISM&quot;: CHINA'S POLICIES IN XINJIANG FUEL DISSENT {{!}} Central Asia-Caucasus Institute Analyst|date=2012-02-29|work=web.archive.org|accessdate=2021-08-26}}</ref> вклучува рација во Синѓанг во 2007 година,<ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6241073.stm|title=China 'anti-terror' raid kills 18|date=2007-01-08|access-date=2021-08-26|language=en-GB}}</ref> спречен обид за самоубиствено-бомбашки напад во 2008 година на летот на Кинеската јужна авиокомпанија, нападот во Кашгар во 2008 година, во кој загинаа 16 полицајци четири дена пред Олимпијадата во Пекинг,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2008/08/05/world/asia/05china.html|title=Ambush in China Raises Concerns as Olympics Near|last=Jacobs|first=Andrew|date=2008-08-05|work=The New York Times|access-date=2021-08-26|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> напади со шприц во август 2009 година,<ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8237259.stm|title=Chinese break up 'needle' riots|date=2009-09-04|access-date=2021-08-26|language=en-GB}}</ref> нападот во Хотан во 2011 година, нападот во Кунминг во 2014 година, нападот во Шармки во април 2014 година,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-asia-china-27225308|title=Deadly China blast at Xinjiang railway station|date=2014-04-30|work=BBC News|access-date=2021-08-26|language=en-GB}}</ref> и нападот во мај 2014 година, Шармки. Неколку од нападите беа оркестрирани од Исламската партија Туркистан (поранешно исламско движење Источен Туркестан), идентификувана како терористичка група од неколку ентитети (вклучително и [[Русија]], [[Турција]], [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]], [[Соединети Американски Држави|САД]] до октомври 2020 година, и [[Обединети нации|Обединетите нации]]). Кинеските власти управуваа со кампови за превоспитување во Синѓанг за да ги индоктринираат [[Ујгури]]те и другите муслимани како дел од Народната војна од најмалку 2017 година.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/former-inmates-of-chinas-muslim-re-education-camps-tell-of-brainwashing-torture/2018/05/16/32b330e8-5850-11e8-8b92-45fdd7aaef3c_story.html|title=Former inmates of China’s Muslim ‘reeducation’ camps tell of brainwashing, torture|work=Washington Post|access-date=2021-08-26|language=en-US|issn=0190-8286}}</ref> Камповите беа критикувани од страна на голем број земји и организации за човекови права за злоупотреба и малтретирање, а некои тврдат и геноцид врз [[Ујгури]]те. Во 2020 година, генералниот секретар на [[Кинеска комунистичка партија|Кинеската комунистичка партија]] (ККП) [[Си Џинпинг]] ги потврди политиките на партијата во Синѓанг: „Практиката докажа дека стратегијата на партијата за управување со Синѓанг во новата ера е целосно точна“. Во 2021 година, стандардните учебници на [[ујгурски јазик]] што се користеа во Синѓанг од раните 2000-ти години беа забранети, а нивните автори и уредници беа осудени на смрт или доживотен затвор. Учебниците беа креирани и одобрени од релевантни владини претставници, меѓутоа, според АП во 2021 година, кинеската влада рече дека „изданијата на 2003 и 2009 година на учебниците содржат 84 пасуси што проповедаат етнички сепаратизам, насилство, тероризам и верски екстремизам и дека неколку луѓе беа инспирирани од книгите да учествуваат во крвавиот антивладин бунт во регионалната престолнина [[Урумчи]] во 2009 година “. Ширзат Бавудун, поранешен шеф на одделот за правда во Синѓанг и Сатар Саут, поранешен шеф на одделот за образование во Синѓанг, беа осудени на смрт под обвиненија за тероризам и екстремизам. Тројца други воспитувачи и двајца уредници на учебници добија помали казни.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://thediplomat.com/2021/04/chinas-hard-and-soft-lines-on-xinjiang/|title=China’s Hard and Soft Lines on Xinjiang|work=thediplomat.com|language=en-US|accessdate=2021-08-26}}</ref> == Демографија == [[Податотека:Uyghur girl in Turpan, Xinjiang, China - 20050712.jpg|лево|мини|Ујгурско девојче во Турпан]] [[Податотека:Uyghur language geographical extent.svg|мини|Распределба на етничките [[Ујгури]] во Синѓанг]]Најраните Таримски мумии, кој датираат од 1800 година п.н.е., се од кавкаски физички тип. Мигранти од [[Источна Азија]] пристигнале во источните делови на Басенот Тарим пред околу 3000 години, а [[Ујгури]]те се појавиле по распадот на Ујгурското кралство Оркон, со седиште во денешна [[Монголија]], околу 842 н.е. Исламизацијата на Синѓанг започна околу 1000 година од нашата ера со елиминирање на [[Будизам|будизмот]]. Синѓангските муслимански турски народи се [[Ујгури]], [[Казаци]], [[Киргизи]], [[Татари]], [[Узбеци]]; Муслиманските ирански народи ги сочинуваат [[Таџикистанците]], Сариколис/Вахиите (честопати споени со [[Таџикистанци]]); Муслиманските кинеско-тибетски народи се [[Хуи (народ)|Хуите]]. Други етнички групи во регионот се [[Хан (народ)|Хан-Кинезите]], [[Монголци|Монголи]] (Ојрати, Даурс, Донгсијангс), [[Руси]], Сибе, Манџуси. Околу 70.000 руски имигранти се населија во Синѓанг во 1945 година.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=KHUYRM2527sC&pg=PA309&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|title=The Citizenship Law of the USSR|last=Ginsburgs|first=George|date=1983-01-01|publisher=BRILL|isbn=978-90-247-2863-3|language=en}}</ref> [[Хан (народ)|Хан-Кинезите]] од Синѓанг пристигнуваат во различни времиња од различни насоки и социјални средини. Сега има потомци на криминалци и службеници кои биле протерани од Кина во втората половина на 18 и првата половина на 19 век; потомци на семејства на воени и државни службеници од [[Хунан]], [[Јунан]], [[Гансу]] и [[Манџурија]]; потомци на трговци од [[Шенси]], [[Тијанџин]], [[Хубеј]] и [[Хунан]]; и потомци на селани кои започнале да имигрираат во регионот во 1776 година. Некои ујгурски научници тврдат дека потекнуваат и од Турските Ујгури и од пред-Турските Тохаријанци (чиј јазик бил индоевропски); Во 2002 година во Синѓанг имало 9.632.600 мажи (стапка на раст од 1.0%) и 9.419.300 жени (стапка на раст од 2.2%). Вкупната стапка на раст на населението била 1,09%, со 1,63% од наталитетот и 0,54% стапка на смртност. {| class="wikitable" align="right" |-bgcolor=eeeeee |+Население во Синѓанг !Year !<abbr>Pop.</abbr> !<abbr>±%</abbr> |- !1912 |2,098,000 |—     |- !1928 |2,552,000 | +21.6% |- !1936–37 |4,360,000 | +70.8% |- !1947 |4,047,000 |−7.2% |- !1954 |4,873,608 | +20.4% |- !1964 |7,270,067 | +49.2% |- !1982 |13,081,681 | +79.9% |- !1990 |15,155,778 | +15.9% |- !2000 |18,459,511 | +21.8% |- !2010 |21,813,334 | +18.2% |- !2020 |25,852,345 | +18.5% |} [[Податотека:Map of language areas of Xinjiang.png|мини|Јазици користени во Синѓанг|лево]] [[Податотека:Khotan-mercado-chicas-d01.jpg|лево|мини|Три Ујгурски девојки на неделниот пазар во градот Хотан.]][[Ќинг (династија)|Империјата]] Чинг започна процес на населување на [[Хан (народ)|Хан-Кинези]], [[Хуи (народ)|Хуи]] и [[Ујгури]] во Северен Синѓанг во 18 век. На почетокот на 19 век, 40 години по повторното освојување на [[Ќинг (династија)|Ќинг]], имало околу 155.000 [[Хан (народ)|Хан-Кинези]] и [[Хуи (народ)|Хуи]] во северниот Синѓанг и двојно повеќе од бројот на [[Ујгури]] во Јужен Синѓанг. Пописот на Синѓанг под владеење на Чинг во почетокот на 19 век ги прикажа етничките удели на населението како 30% [[Хан (народ)|Хан-Кинези]] и 60% Турци. Ситуацијата драматично се сменила со пописот во 1953 година, со што [[Хан (народ)|Хан-Кинези]] изнесувале 6%, а [[Ујгури]]те 75%. Меѓутоа, ситуацијата слична на демографијата на ерата на Чинг со поголем број [[Хан (народ)|Хан-Кинези]] беше обновена во 2000 година, со 40,57% [[Хан (народ)|Хан-Кинези]] и 45,21% [[Ујгури]]. Професорот Стенли В. Топс истакна дека денешната демографска ситуација е слична на онаа од раниот период на Кинг во Синѓанг. Пред 1831 година, само неколку стотици кинески трговци живееле во јужните оази на Синѓанг (басенот Тарим), а само неколку [[Ујгури]] живееле во Северен Синѓанг ([[Ѕунгарија]]). По 1831 година, Чинг ја охрабри миграцијата на [[Хан (народ)|Хан-Кинези]] од Кина во басенот Тарим, во јужниот дел на Синѓанг, но со многу мал успех. Од ниско ниво од 7% во 1953 година, [[Хан (народ)|Хан-Кинезите]] почнаа да се враќаат во Синѓанг од тогаш до 1964 година, кога сочинуваа 33% од населението (54 % [[Ујгури]]), како во времето на [[Ќинг (династија)|Ќинг]]. Деценија подоцна, на почетокот на кинеската економска реформа во 1978 година, демографскиот биланс беше 46% Чинг и 40% [[Хан (народ)|Хан]], што не се промени драстично до Пописот во 2000 година, кога населението на [[Ујгури]]те се намали на 42 %. Во 2010 година, населението во Синѓанг беше 45,84% [[Ујгури]] и 40,48% [[Хан (народ)|Хан]]. Пописот во 2020 година покажа дека ујгурското население малку се намалило на 44,96%, а населението на [[Хан (народ)|Хан]] се зголемило на 42,24% Воениот персонал, како и националните малцинства се изоставени во пописот во Кина, како и во повеќето други пописи. Додека дел од промената се припишува на зголеменото присуство на [[Хан (народ)|Хан-Кинези]], [[Ујгури]]те, исто така, емигрирале во други делови на [[Народна Република Кина|Кина]], каде што нивниот број постојано се зголемува. Активистите за независност на Туркестан изразуваат загриженост поради населението [[Хан (народ)|Хан]] што го менува ујгурскиот карактер на регионот, иако [[Хан (народ)|Хан-Кинези]] и [[Хуи (народ)|Хуи]] претежно живеат во Северна Синѓанг и се одделени од областите на историска доминација на [[Ујгури]]те јужно од планините [[Тјеншан]] (Југозападен Синѓанг), каде што се [[Ујгури]]те се сметаат за околу 90% од населението.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.scmp.com/news/china/politics/article/3137252/china-census-migration-drives-han-population-growth-xinjiang|title=China census: migration drives Han population growth in Xinjiang|date=2021-06-15|work=South China Morning Post|language=en|accessdate=2021-08-27}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://theasiadialogue.com/2016/03/07/spatial-results-of-the-2010-census-in-xinjiang/|title=Spatial Results of the 2010 Census in Xinjiang|date=2016-03-07|work=Asia Dialogue|language=en-GB|accessdate=2021-08-27}}</ref> Општо земено, [[Ујгури]]те се мнозинство во Југозападен Синѓанг, вклучувајќи ги префектурите Кашгар, Хотан, Кизилу и Аксу (околу 80% од [[Ујгури]]те на Синѓанг живеат во тие четири префектури), како и префектурата Турпан, во Источен Синѓанг. [[Хан (народ)|Хан-Кинезите]] се мнозинство во Источен и Северен Синѓанг, вклучувајќи ги градовите [[Урумчи]], Карамај, Шихези и префектурите Чанѓи, Бортала, Баинголин, Или (особено градовите Куитун) и Кумул. [[Казаци]]те се претежно концентрирани во префектурата Или во Северен Синѓанг. [[Казаци]]те се мнозинство во најсеверниот дел на Синѓанг.{{bar box|float=right|title=Етнички групи|barwidth=200px|bars={{Столбен постоток|Ујгури|green|46.42}} {{Столбен постоток|Хан|red|38.99}} {{Столбен постоток|Казаци|grey|7.02}} {{Столбен постоток|Хуи|orange|4.54}} {{Столбен постоток|Киргизи|pink|0.88}} {{Столбен постоток|Монголци|blue|0.83}} {{Столбен постоток|Таџици|yellow|0.21}} {{Столбен постоток|други|lime|1.11}}}} {| class="wikitable" |+Етнички групи во Синѓанг !Националност !Популација !Процент |- |[[Ујгури]] |11,303,300 |46.42% |- |[[Хан (народ)|Хан]] |8,611,000 |38.99% |- |[[Казаци]] |1,591,200 |7.02% |- |[[Хуи (народ)|Хуи]] |1,015,800 |4.54% |- |[[Киргизи]] |202,200 |0.88% |- |[[Монголци]] |180,600 |0.83% |- |[[Таџици]] |50,100 |0.21% |- |[[Хибе]] |43,200 |0.20% |- |[[Манџуци]] |27,515 |0.11% |- |[[Туџијци]] |15,787 |0.086% |- |[[Узбеци]] |18,769 |0.066% |- |[[Руси]] |11,800 |0.048% |- |[[Хмонг (народ)|Хмонг]] |7,006 |0.038% |- |[[Тибеќани]] |6,153 |0.033% |- |[[Џуанци]] |5,642 |0.031% |- |[[Татари]] |5,183 |0.024% |- |[[Саларци]] |3,762 |0.020% |- |Други |129,190 |0.600% |} === Религија === [[Податотека:Ulumuqi3.jpg|мини|Џамија во [[Урумчи]]|лево|307x307пкс]] Главните религии во Синѓанг се [[ислам]]от меѓу [[Ујгури]]те и кинеското малцинство [[Хуи (народ)|Хуи]], а многу од [[Хан (народ)|Хан-Кинезите]] практикуваат кинески народни религии, [[конфуцијанство]], [[таоизам]] и [[будизам]]. Според демографската анализа за 2010 година, муслиманите сочинуваат 58% од населението во покраината. Во 1950 година, во Синѓанг имало 29.000 џамии и 54.000 имами, што до 1966 година паднало на 14.000 џамии и 29.000 имами. По Културната револуција, останати се само околу 1.400 џамии. До средината на 1980-тите, бројот на џамии се врати на ниво од 1950 година. Според извештајот на Австралискиот институт за стратешка политика од 2020 година, од 2017 година, кинеските власти уништиле или оштетиле 16.000 џамии во Синѓанг - 65% од вкупниот број на регионот. [[Христијанство]]то во Синѓанг е религија на 1% од населението според кинеската Општа социјална анкета од 2009 година.<ref>{{Наведена книга|url=http://archive.org/details/humanrightsdevel0000seym|title=Human rights developments in the People's Republic of China from October 1983 through September 1984|last=Internet Archive|first=James D.|date=1985|publisher=Armonk, N.Y. : M.E. Sharpe|isbn=978-0-87332-320-8}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/news/world/asia/xinjiang-mosques-destroyed-damaged-china-uighurs-b597919.html|title=Nearly two-thirds of China’s Xinjiang mosques demolished or destroyed, new report shows|date=2020-09-25|work=The Independent|language=en|accessdate=2021-08-27}}</ref>{{bar box|float=right|title=Религија|barwidth=200px|bars={{Столбен постоток|Ислам|green|58}} {{Столбен постоток|Будизам|red|32}} {{Столбен постоток|Таоизам|grey|9}} {{Столбен постоток|Христијанство|orange|1}}}} {| class="wikitable sortable" |+Религија во Синѓанг (2010 година) !Религија !Удел (%) |- |[[ислам]] |58% |- |[[будизам]] |32% |- |[[таоизам]] |9% |- |[[христијанство]] |1% |} == Административна поделба == Синѓанг е поделен на тринаесет префектури: четири градови на ниво на префектура, шест префектури и пет автономни префектури (вклучувајќи ја и покраинската автономна префектура Или, која пак има две од седумте префектури во рамките на својата јурисдикција). На крајот на 2017 година, вкупното население во Синѓанг изнесуваше 24,45 милиони жители.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.stats.gov.cn/tjsj/ndsj/2018/indexch.htm|title=中国统计年鉴—2018|work=www.stats.gov.cn|accessdate=2020-11-30}}</ref> Овие потоа се поделени во 13 окрузи, 25 градови на ниво на област, 62 области и 6 автономни области. Десет градови на ниво на округ не припаѓаат на ниту една префектура и де факто се управувани од производствениот и градежниот корпус Синѓанг. Административната поделба на автономниот регион Синѓанг е прикажано на соседната слика и е опишано во табелата подолу: {| class="wikitable" style="margin: 0 auto 0 auto; font-size:90%; text-align: center;" ! colspan="9" |Административна поделба на Синѓанг |- | colspan="9" style="font-size: larger;" |<div class="center" style="position: relative">{{Image label begin|image=Administrative Division Xinjiang (PRC claimed).svg|width=900|link=|font-size=85%}} {{Image label|x=900|y=410|scale=900/1500|text='''{{small|[[Урумчи]]}}'''}} {{Image label|x=815|y=240|scale=900/1500|text='''{{small|{{small|[[Карамај|К]]}}}}'''}} {{Image label|x=810|y=250|scale=900/1500|text='''{{small|{{small|[[Карамај|а]]}}}}'''}} {{Image label|x=805|y=260|scale=900/1500|text='''{{small|{{small|[[Карамај|р]]}}}}'''}} {{Image label|x=800|y=270|scale=900/1500|text='''{{small|{{small|[[Карамај|а]]}}}}'''}} {{Image label|x=790|y=280|scale=900/1500|text='''{{small|{{small|[[Карамај|м]]}}}}'''}} {{Image label|x=790|y=290|scale=900/1500|text='''{{small|{{small|[[Карамај|а]]}}}}'''}} {{Image label|x=790|y=300|scale=900/1500|text='''{{small|{{small|[[Карамај|ј]]}}}}'''}} {{Image label|x=985|y=485|scale=900/1500|text='''{{small|[[Турпан]]}}'''}} {{Image label|x=1185|y=450|scale=900/1500|text='''{{small|[[Хами]]}}'''}} {{Image label|x=960|y=355|scale=900/1500|text='''{{small|[[Автономна префектура Чангџи Хуи|Чангџи<br>Хуи]]}}'''}} {{Image label|x=550|y=295|scale=900/1500|text='''{{small|[[Автономна префектура Монголска Бортала|Монголска<br>Бортала]]}}'''}} {{Image label|x=840|y=670|scale=900/1500|text='''{{small|[[Автономна префектура Монголска Бортала|Монголска<br>Бортала]]}}'''}} {{Image label|x=570|y=540|scale=900/1500|text='''{{small|[[Аксу]]}}'''}} {{Image label|x=280|y=630|scale=900/1500|text='''{{small|[[Кимилзу Киргистанска автономна префектура|Кимилзу<br>Киргиз]]}}'''}} {{Image label|x=380|y=700|scale=900/1500|text='''{{small|[[Кашгар]]}}'''}} {{Image label|x=560|y=800|scale=900/1500|text='''{{small|[[Хотан]]}}'''}} {{Image label|x=605|y=410|scale=900/1500|text='''{{small|[[Автономна префектура казашка Или|Казашка<br>Или]]}}'''}} {{Image label|x=680|y=240|scale=900/1500|text='''{{small|[[Таченг]]}}'''}} {{Image label|x=930|y=180|scale=900/1500|text='''{{small|Алтај}}'''}} {{Image label|x=830|y=360|scale=900/1500|text=[[Шихези|{{large|①}}]]}} {{Image label|x=600|y=605|scale=900/1500|text=[[Арал, Синѓанг|{{large|②}}]]}} {{Image label|x=500|y=650|scale=900/1500|text=[[Тумхук|{{large|③}}]]}} {{Image label|x=905|y=350|scale=900/1500|text=[[Вуијаку|{{large|④}}]]}} {{Image label|x=930|y=150|scale=900/1500|text=[[Беитун, Синѓанг|{{large|⑤}}]]}} {{Image label|x=810|y=530|scale=900/1500|text=[[Град Тиеменгуан|{{large|⑥}}]]}} {{Image label|x=650|y=325|scale=900/1500|text=[[Шуанге|{{large|⑦}}]]}} {{Image label|x=570|y=385|scale=900/1500|text=[[Кокдала|{{large|⑧}}]]}} {{Image label|x=510|y=810|scale=900/1500|text=[[Кунју, Синѓанг|{{large|⑨}}]]}} {{Image label|x=775|y=325|scale=900/1500|text=[[Хујанге|{{large|⑩}}]]}} {{Image label|x=1155|y=180|scale=900/1500|text=[[Шихези|{{large|①}} '''{{small|Шихези}}''']]}} {{Image label|x=110|y=580|scale=900/1500|text=[[Арал, Синѓанг|{{large|②}} '''{{small|Арал}}''']]}} {{Image label|x=45|y=780|scale=900/1500|text=[[Тумџук|{{large|③}} '''{{small|Тумџук}}''']]}} {{Image label|x=1355|y=180|scale=900/1500|text=[[Вуијаку|{{large|④}} '''{{small|Вуијаку}}''']]}} {{Image label|x=260|y=180|scale=900/1500|text=[[Бејтун, Синѓанг|{{large|⑤}} '''{{small|Бејтун}}''']]}} {{Image label|x=1355|y=780|scale=900/1500|text=[[Град Тиеменгуан|{{large|⑥}} '''{{small|Тиеменгуан}}''']]}} {{Image label|x=260|y=380|scale=900/1500|text=[[Шуанге|{{large|⑦}} '''{{small|Шуанге}}''']]}} {{Image label|x=45|y=380|scale=900/1500|text=[[Кокдала|{{large|⑧}} '''{{small|Кокдала}}''']]}} {{Image label|x=1235|y=980|scale=900/1500|text=[[Кунју, Синѓанг|{{large|⑨}} '''{{small|Кунју}}''']]}} {{Image label|x=55|y=180|scale=900/1500|text=[[Хујанге|{{large|⑩}} '''{{small|Хујанге}}''']]}} </div></div> |} == Политика == === Човечки права === [[Податотека:Kashgar (23968353536).jpg|мини|260x260пкс|Статуа на [[Мао Це Тунг]] во Кашгар]] ,,Хјуман рајтс воч<nowiki>''</nowiki> го документираше негирањето на соодветниот правен процес и фер судења и неуспехот да се одржат вистински отворени и слободни судења, како што е наложено со закон, на пр. на осомничените уапсени по етничко насилство во немирите во 2009 година во градот Шромки. Според Радио Слободна Азија и ,,Хјуман рајтс воч<nowiki>''</nowiki>, најмалку 120.000 припадници на муслиманското [[Ујгури|ујгурско]] малцинство во Кашгар се притворени во камповите за превоспитување на Синѓанг, со цел да се промени политичкото размислување на притворениците, нивниот идентитет и нивните верски убедувања.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theguardian.com/world/2018/jan/25/at-least-120000-muslim-uighurs-held-in-chinese-re-education-camps-report|title=China 'holding at least 120,000 Uighurs in re-education camps'|date=2018-01-25|work=the Guardian|language=en|accessdate=2021-08-26}}</ref> Извештаите од Светскиот конгрес за [[ујгури]], доставени до [[Обединети нации|Обединетите нации]] во јули 2018 година, сугерираат дека 1 милион [[Ујгури]] во моментов се сместени во камповите за превоспитување. Камповите беа формирани под администрацијата на Генералниот секретар на ККП [[Си Џинпинг]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/interactive/2019/11/16/world/asia/china-xinjiang-documents.html|title=‘Absolutely No Mercy’: Leaked Files Expose How China Organized Mass Detentions of Muslims|last=Ramzy|first=Austin|date=2019-11-16|work=The New York Times|access-date=2021-08-26|last2=Buckley|first2=Chris|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref> Експозе од октомври 2018 година на [[Би-би-си|Би-Би-Си]] вести тврдеше врз основа на анализа на сателитски снимки собрани со текот на времето дека стотици илјади [[Ујгури]] мора да бидат интернирани во камповите и тие брзо се прошируваат. Во 2019 година, весникот Арт објави дека „стотици“ писатели, уметници и академици биле затворени, во она што списанието го оквалификува како обид за „казнување на секоја форма на верско или културно изразување“ меѓу [[Ујгури]]те. Во јули 2019 година, 22 земји - [[Австралија]], [[Австрија]], [[Белгија]], [[Канада]], [[Данска]], [[Естонија]], [[Финска]], [[Франција]], [[Германија]], [[Исланд]], [[Ирска]], [[Јапонија]], [[Летонија|Латвија]], [[Литванија]], [[Луксембург]], [[Холандија]], [[Нов Зеланд]], [[Норвешка]], [[Шпанија]], [[Шведска]], [[Швајцарија]], и [[Велика Британија]] - испратија писмо до [[Совет за човекови права на Обединетите нации|Советот за човекови права на ОН]], во кое ја критикуваат [[Народна Република Кина|Кина]] за масовните произволни апсења и други прекршувања против муслиманите во кинескиот регион Синѓанг. Меѓутоа, на 12 јули, група од 37 земји поднесоа слично писмо за одбрана на политиките на [[Народна Република Кина|Кина]]: [[Алжир]], [[Ангола]], [[Бахреин]], [[Белорусија]], [[Боливија]], [[Буркина Фасо]], [[Бурунди]], [[Камбоџа]], [[Камерун]], [[Комори]], [[Република Конго|Конго]], [[Куба]], [[Демократска Република Конго]], [[Египет]], [[Еритреја]], [[Габон]], [[Кувајт]], [[Лаос]], [[Бурма|Мјанмар]], [[Нигерија]], [[Северна Кореја]], [[Оман]], [[Пакистан]], [[Филипини]], [[Катар]], [[Русија]], [[Саудиска Арабија]], [[Сомалија]], [[Јужен Судан]], [[Судан]], [[Сирија]], [[Таџикистан]], [[Того]], [[Туркменистан]], [[Обединети Арапски Емирати|Обединетите Арапски Емирати]], [[Венецуела]] и [[Зимбабве]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apnews.com/article/ap-top-news-international-news-weekend-reads-china-health-269b3de1af34e17c1941a514f78d764c|title=China cuts Uighur births with IUDs, abortion, sterilization|date=2021-04-20|work=AP NEWS|language=en|accessdate=2021-08-27}}</ref> На 28 јули 2020 година, коалиција од над 180 организации повика десетици брендови на облека и трговци да ги преиспитаат и прекинат сите врски што може да ги имаат со регионот Синѓанг, каде обвинувањата за кршење на човековите права беснеат со години. Коалицијата се повика на „веродостојни истраги и извештаи“ од медиуми, непрофитни групи и владини агенции за да ги поддржат нејзините тврдења.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cnn.com/2020/07/28/business/uyghurs-xinjiang-forced-labor-brands-intl-hnk/index.html|title=Activists are urging big brands to eradicate traces of human rights abuse in Xinjiang from their supply chains|last=Business|first=Michelle Toh, CNN|work=CNN|accessdate=2021-08-27}}</ref> Во септември 2020 година, државната новинска агенција Ксинхуа ја објави позицијата на [[Си Џинпинг]] како следна: „практиката докажа дека стратегијата на партијата за управување со Синѓанг во новата ера е целосно точна и мора да се почитува долго време“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20200928034528/http://www.xinhuanet.com/politics/xxjxs/2020-09/27/c_1126549408.htm|title=做好新时代新疆工作，习近平再作部署-新华网|date=2020-09-28|work=web.archive.org|accessdate=2021-08-27}}</ref> Во февруари 2021 година, холандската влада донесе необврзувачки договор во кој се вели дека третманот на муслиманското малцинство [[Ујгури]] во [[Народна Република Кина|Кина]] е геноцид.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.reuters.com/article/us-netherlands-china-uighurs-idUSKBN2AP2CI|title=Dutch parliament: China's treatment of Uighurs is genocide|last=Staff|first=Reuters|date=2021-02-26|work=Reuters|access-date=2021-08-27|language=en}}</ref> == Економија == {| class="wikitable" align="right" |-bgcolor=eeeeee ! align=center colspan=2 | Раст на БДП |---- |-bgcolor=eeeeee | година | align="right" |БДП во милијарди јуани |---- |1995 |align="right" | 82 |---- |2000 |align="right" | 136 |---- |2005 |align="right" | 260 |---- |2010 |align="right" | 544 |---- |2015 |align="right" | 932 |---- |2020 |align="right" | 1,380 |---- |} Синѓанг традиционално е земјоделски регион, но исто така е богат со [[минерал]]и и [[нафта]]. Номиналниот БДП изнесуваше околу 932,4 милијарди јени (140 милијарди американски долари) во 2015 година со просечно годишно зголемување од 10,4% во последните четири години, поради откривање на изобилните резерви на јаглен, нафта, гас, како и политиката на [[Народна Република Кина|Кина]] за западен развој воведена од Државниот совет за зајакнување на економскиот развој во Западна Кина. Нејзиниот БДП по глава на жител за 2009 година изнесуваше 19.798 јени (2.898 американски долари), со стапка на раст од 1.7%. Јужен Синѓанг, со 95% не-[[Хан (народ)|Хан]] население, има просечен приход по глава на жител половина од просекот на Синѓанг. Синѓанг е главен производител на компоненти за соларни панели поради големото производство на материјалот полисилициум. Во 2020 година, 45% од глобалното производство на полисилициум се одвиваше во Синѓанг. Глобалната индустрија за соларни панели се обидува да се оддалечи од регионот поради загриженоста за човековите права. Истрагата од 2021 година во Обединетото Кралство покажа дека 40% од соларните фарми во Обединетото Кралство се изградени со употреба на панели од кинески компании поврзани со принудна работа во Синѓанг.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theguardian.com/environment/2021/apr/23/revealed-uk-solar-projects-using-panels-from-firms-linked-to-xinjiang-forced-labour|title=Revealed: UK solar projects using panels from firms linked to Xinjiang forced labour|date=2021-04-25|work=the Guardian|language=en|accessdate=2021-08-27}}</ref> === Земјоделство и риболов === [[Податотека:Urumq city ZT plaza.jpg|лево|мини|[[Урумчи]] е главен индустриски центар во рамките на Синѓанг.]] [[Податотека:新疆各地人均GDP.jpg|мини|240x240пкс|Карта за распределба на БДП по глава на жител во Синѓанг (2011)]] [[Податотека:Wind farm xinjiang.jpg|мини|Ветерници во Синѓанг]] Главната економска гранка е земјоделството. До 2015 година, површината на земјоделското земјиште во регионот е 631 илјади км2 или 63,1 милиони хектари, од кои 6,1 милиони хектарисе обработливо земјиште. Во 2016 година, вкупното обработливо земјиште се зголеми на 6,2 милиони хектари, при што земјоделското производство достигна 15,1 милиони тони. Пченицата е главната култура во регионот, исто така се одгледува и пченка, како и просо на југ, додека само неколку области (особено во околината на Аксу) одгледуваа ориз.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=cF4lMj8skvoC&redir_esc=y|title=Community Matters in Xinjiang, 1880-1949: Towards a Historical Anthropology of the Uyghur|last=Bellér-Hann|first=Ildikó|date=2008|publisher=BRILL|isbn=978-90-04-16675-2|language=en}}</ref> Памукот стана важна култура во неколку оази, особено Хотан, Јарканд и Турпан кон крајот на 19 век. Се практикува и серикултура. Памучната индустрија во Синѓанг е најголемиот извозник на памук во светот, произведувајќи 84% од кинескиот памук, додека земјата обезбедува 26% од глобалниот извоз на памук.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theguardian.com/world/2019/oct/27/its-time-to-boycott-any-company-doing-business-in-xinjiang|title=It's time to boycott any company doing business in Xinjiang {{!}} Michael Caster|last=Caster|first=Michael|date=2019-10-27|work=the Guardian|language=en|accessdate=2021-08-27}}</ref> Синѓанг е познат по грозјето, дињите, крушите, оревите, особено дињите Хами и суво грозје Турпан. Регионот е исто така водечки извор за доматно пире, што го снабдува за меѓународни брендови.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.mk/books?id=cF4lMj8skvoC&redir_esc=y|title=Community Matters in Xinjiang, 1880-1949: Towards a Historical Anthropology of the Uyghur|last=Bellér-Hann|first=Ildikó|date=2008|publisher=BRILL|isbn=978-90-04-16675-2|language=en}}</ref> Главниот добиток во регионот традиционално се овците. Голем дел од пасиштето на регионот е во неговиот северен дел, каде има повеќе врнежи, но има планински пасишта низ целиот регион. Поради недостаток на пристап до океанот и ограничена количина на вода, рибните ресурси на Синѓанг се донекаде ограничени. Како и да е, постои значителна количина на риболов во езерото Улунгур и езерото Бостен и во реката [[Иртиш]]. Голем број рибници се изградени од 1970-тите, нивната вкупна површина надминува 10.000 хектари до 1990-тите. Во 2000 година, вкупно 58.835 тони риба беа произведени во Синѓанг, од кои 85% потекнуваа од аквакултура.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fao.org/3/y5082e/y5082e0c.htm|title=Fisheries in irrigation systems of arid Asia.|work=www.fao.org|accessdate=2021-08-27}}</ref> Во минатото, езерото Лоп беше познато по својот риболов и жителите на областа, по нивната риболовна култура; сега, поради пренасочувањето на водите на реката Тарим, езерото се исуши. === Рударство и минерали === Синѓанг бил познат по производство на сол, [[натриум]], [[боракс]], [[злато]] и [[жад]] во 19 век. Индустријата за екстракција на нафта и гас во Аксу и Карамај расте, а гасоводот Запад-Исток се поврзува со [[Шангај]]. Нафтениот и петрохемискиот сектор добиваат до 60 проценти од економијата на Синѓанг. Содржи над една петтина од кинеските ресурси за [[јаглен]], [[Земен гас|природен гас]] и [[нафта]], Синѓанг има најголема концентрација на резерви на фосилни горива од сите региони во земјата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.powermag.com/energy-industry-xinjiang-china-potential-problems-solutions-web/|title=The Energy Industry in Xinjiang, China: Potential, Problems, and Solutions|last=Overton|first=Thomas|date=2016-01-01|work=POWER Magazine|language=en-US|accessdate=2021-08-27}}</ref> === Надворешна трговија === Извозот на Синѓанг изнесуваше 19,3 милијарди американски долари, додека увозот изнесуваше 2,9 милијарди американски долари во 2008 година. Поголемиот дел од вкупниот обем на увоз/извоз во Синѓанг беше насочен кон и од [[Казахстан]] преку преминот Ала. Првата кинеска зона за слободна трговија (зона за слободна трговија ''Хоргос'') се наоѓаше на границата Хоргос, Синѓанг-Казахстан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://en.people.cn/200411/02/eng20041102_162447.html|title=People's Daily Online -- Work on free trade zone on the agenda|work=en.people.cn|accessdate=2021-08-27}}</ref> Хоргос е најголемото „копнено пристаниште“ во западниот регион на Кина и има лесен пристап до централноазискиот пазар. Синѓанг, исто така, го отвори својот втор граничен пазар за трговија со Казахстан во март 2006 година, Граничната трговска зона ''Јеминај''. [[Податотека:China Xinjiang Airlines Boeing 757-200 Newton-1.jpg|мини|Меѓународниот аеродром Урумчи]] === Економски и технолошки развојни зони === * Гранична област за економска соработка - Б''оле'' * Гранична област за економска соработка - ''Шихези'' * Гранична област за економска соработка - ''Таченг'' * Економската и технолошко - развојната зона Урумчи е северозападно од [[Урумчи]]. Тaa беше одобренa во 1994 година од Државниот совет како националнa економскa и технолошкa развојнa зонa. Тaа е 1,5 км од Меѓународниот аеродром Урумчи, 2 км од Северната железничка станица и 10 км од центарот на градот. Низ зоната минува експресниот пат Ву Чанг и Националниот пат 312. Развојот има уникатни ресурси и географски предности. Огромната територија на Синѓанг, богата со ресурси, се граничи со осум земји. Како водечка економска зона, ги собира ресурсите на индустрискиот развој на Синѓанг, капиталот, технологијата, информациите, персоналот и другите фактори на производство. * Извозната преработувачка зона ''Урумчи'' е во економската и технолошко - развојната зона Урумчи. * Високотехнолошка развојна зона ''Урумчи,'' основана во 1992 година и е единствената високотехнолошка развојна зона во Синѓанг, Кина. Во зоната има повеќе од 3470 претпријатија, од кои 23 се компании на ''Fortune'' 500. Има површина од 9,8 км2 и поделена е во четири зони. Има планови за проширување на зоната. * Гранична област за економска соработка - ''Јанин'' == Транспорт == === Патишта === Во 2008 година, според планот за транспортна мрежа во Синѓанг, владата се фокусираше на изградбата на државниот пат 314, автопатот Алар-Хотан, државниот пат 218, автопатот на реката Кингшуи-Јининг и државниот пат 217, како и други патишта. Изградбата на првиот експресен пат во планинската област на Синѓанг започна нова етапа во неговата изградба на 24 јули 2007 година. Автопатот долг 56 километри (35 милји) што ги поврзува езерото Сајрам и долината Гуози во областа Северен Синѓанг чинеше 2,39 милијарди јуани. Експресниот пат е дизајниран да ја подобри брзината на националниот автопат 312 во северниот дел на Синѓанг. Проектот започна во август 2006 година и неколку фази се целосно оперативни од март 2007 година. Вклучени се над 3.000 градежни работници. Моментално се гради кабелскиот мост на долината Гуози над експресниот пат, а веќе се завршени 24-те основни темели. Автопат 312, го поврзува Синѓанг со источниот брег на [[Кина]], [[Средна Азија|Централна]] и [[Западна Азија]], плус некои делови од [[Европа]]. Тоа е клучен фактор во економскиот развој на Синѓанг. Населението што го покрива е околу 40% од вкупниот број во Синѓанг, кои придонесуваат половина од БДП во таа област. === Железница === {{multiple image | perrow = 2 | align = right | direction = horizontal | header = | header_align = left/right/center | header_background = | footer = | footer_align = left/right/center | footer_background = | width = | image1 = UrumqiSouthSta.jpg | width1 = 254 | caption1 =Јужна железничка станица во [[Урумчи]] | image2 = Kashgar station, Kashgar-city, Xinjiang, China.jpg | width2 = 213 | caption2 = Железничка станица Кашгар | image3 = Lanxin Railway Train 01.jpg | width3 = 266 | caption3 = Ланжу-Синѓанг железничка линија | image4 = 徳文托盖橋.jpg | width4 = 200 | caption4 = Јужна железница }} Железничкиот центар на Синѓанг се наоша во Урумчи. На исток, конвенционална и брза железничка линија поминува низ Турпан и Хами до Ланжу во покраината [[Гансу]]. Третиот излез на исток ги поврзува Хами и [[Внатрешна Монголија]]. На запад, Северната железница се протега по северните подножја на опсегот [[Тјеншан|Тјеншен]] преку Чанѓи, Шихези и Кујтун до казашката граница во Алашанку, каде што се поврзува со железницата Туркестан-Сибир. Заедно, северната железница и линиите Ланжу-Синѓанг се дел од Транс-Евроазиската континентална железница, која се протега од [[Ротердам]], на [[Северно Море|Северното Море]], до Лианјунганг, на [[Источнокинеско Море|Источнокинеското Море]]. Втората железница Урумчи-Јинге обезбедува дополнителен капацитет за превоз до Јинге, од која друга железница се упатува во долината на реката [[Или (река)|Или]] до Јининг, Хуоченг и Хоргос, втор железнички граничен премин со [[Казахстан]]. На југ, Јужната линија од Турпан се протега југозападно по јужните подножја на [[Тјеншан|Тјеншен]] во Басенот [[Таримска котлина|Тарим]], со постојки кај Јанки, Корла, Кука, Аксу, Маралбекси (Бачу), Артукс и Кашгар. Од Кашгар, железничката пруга Кашгар-Хотан, го следи јужниот раб на [[Таримска котлина|Тарим]] до Хотан, со застанувања кај Шуле, Акто, Јенгисар, Шаче (Јаркант), Јеченг (Каргилик) и Моју (Каракакс). Железницата [[Урумчи]]-[[Џунгарија|Ѕунгарија]] го поврзува [[Урумчи]] со јагленските полиња во источниот басен [[Џунгарија|Ѕунгарија]]. Железницата Голмуд-Корла, отворена во 2020 година, обезбедува излез во Кингхај. Планирано е изградба на дополнителни меѓуградски железници, како и железници до [[Пакистан]] и [[Киргистан]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://news.hebei.cm/newsshow-54187.html|title=新疆将重点规划城际铁路 4小时经济圈已形成 - 历史文章 - 资讯报道 - 魅力河北网-我们的河北,我们的家|work=news.hebei.cm|accessdate=2021-08-27}}</ref> == Култура == === Медиуми === Преносот на мрежно поврзување Синѓанг работи со Народната радиодифузна станица [[Урумчи]] и Народната Радиодифузната станица Синѓанг, емитувајќи на [[Мандарински јазик|мандарински]], [[Ујгурски јазик|ујгурски]], [[Казашки јазик|казашки]] и [[Монголски јазик|монголски]] јазик. Во 1995 година, имаше 50 весници на малцински јазици објавени во Синѓанг, вклучувајќи ги и Ќапал Њус, единствениот светски весник на јазикот Хибе. Економскиот дневен весник Синѓанг се смета за еден од најдинамичните кинески весници. За некое време по немирите во јули 2009 година, властите поставија ограничувања на Интернет и текстуални пораки, постепено дозволувајќи пристап до веб-страници контролирани од државата како оние на Ксинхуа, додека не го вратат Интернетот на исто ниво како и остатокот од Кина на 14 мај 2010 година. Како што објави [[Би-би-си|Би-Би-Си]], ,,[[Народна Република Кина|Кина]] строго го контролира пристапот на медиумите до Синѓанг, така што извештаите тешко се проверуваат“. == Спорт == Синѓанг е дом на професионалната кошаркарска екипа Синѓанг Гуангуи Летечки тигри на Кинеската кошаркарска асоцијација, и на Синѓанг Тианшан Леопард Ф.К., фудбалска екипа што игра во Кинеската Лига 1. Главниот град, [[Урумчи]], е дом на бејзбол тимот на Универзитетот Синѓанг, интегрирана група од [[Ујгури]] и [[Хан (народ)|Хан-Кинези]], профилирана во документарниот филм ''Дијамант во дините''. == Движење за независност на Источен Туркестан == [[Податотека:Kokbayraq flag.svg|мини|260x260пкс|Знаме на Источен Туркестан]] Некои фракции во покраината Синѓанг се залагаат за формирање независна држава, што доведе до тензии и етнички судири во регионот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bloomberg.com/tosv2.html?vid=&uuid=abd46a84-06cb-11ec-bbdf-764869776c77&url=L25ld3MvYXJ0aWNsZXMvMjAxMy0wNi0yNy9kZWF0aHMtZnJvbS1jbGFzaGVzLWluLWNoaW5hLXMteGluamlhbmctYXJlYS1yaXNlcy10by0zNQ==|title=Bloomberg - Are you a robot?|work=www.bloomberg.com|accessdate=2021-08-27}}</ref> Автономните региони во Кина наводно имаат законско право да се одделат од нацијата, но во пракса ова право не може да се оствари. Конфликтот во Синѓанг е тековен сепаратистички конфликт во северозападниот дел на [[Народна Република Кина|Кина]]. Сепаратистичкото движење тврди дека регионот, кој тие го сметаат за своја татковина и го нарекуваат Источен Туркестан, не е дел од [[Народна Република Кина|Кина]], туку бил нападнат од комунистите во 1949 година и оттогаш е под окупација на комунистите. Кинеската влада тврди дека регионот е дел од Кина уште од античките времиња. Сепаратистичкото движење е предводено од етнички [[Ујгури|ујгурски]] муслимански подземни организации, пред се движењето за независност на Источен Туркестан и Исламската партија Салафистички Туркестан, против кинеската влада. Според Азиско-тихоокеанскиот центар за безбедносни студии, двата главни извори за сепаратизам во покраината Синѓанг се религијата и етничката припадност. Религиозно, ујгурските народи во Синѓанг го следат [[ислам]]от; во големите градови во [[Народна Република Кина|Кина]] многумина се [[будисти]], [[Таоизам|таоисти]] и [[конфуцијанци]], иако многумина го следат и [[ислам]]от, како што е етничката подгрупа [[Хуи (народ)|Хуи]] од етничката припадност [[Хан (народ)|Хан]], која опфаќа околу 10 милиони луѓе. Така, главната разлика и извор на триење со источна Кина е етничката припадност и верските доктринарни разлики што ги разликуваат политички од другите муслимански малцинства на друго место во земјата. Од 1996 година, [[Народна Република Кина|Кина]] се вклучи во „силен удар“ кампањи насочени кон сепаратистите. На 5 јуни 2014 година, Кина осуди девет лица на смртна казна за терористички напади. Се тврдеше дека тие се обидувале да ја соборат владата во Синѓанг и да изградат независна [[Ујгури|ујгурска]] држава Источен Туркестан. == Поврзано == * [[Автономни региони во Кина]] * [[Тибет]] * [[Нингсја]] == Наводи == {{наводи}} == Понатамошно читање == * {{cite web|url=http://dambijantsan.doncroner.com/JaLama-Chapter1.pdf|title=False Lama – The Life and Death of Dambijantsan|last=Croner|first=Don|year=2009|publisher=Don Croner|location=Ulaan Baatar|archive-url=https://web.archive.org/web/20140903091310/http://dambijantsan.doncroner.com/JaLama-Chapter1.pdf|archive-date=3 September 2014|website=dambijantsan.doncroner.com|url-status=dead}} * {{cite web|url=http://dambijantsan.doncroner.com/JaLama.1-5.pdf|title=Ja Lama – The Life and Death of Dambijantsan|last1=Croner|first1=Don|year=2010|publisher=Don Croner|location=Ulaan Baatar|archive-url=https://web.archive.org/web/20140903091401/http://dambijantsan.doncroner.com/JaLama.1-5.pdf|archive-date=3 September 2014|website=dambijantsan.doncroner.com|url-status=dead}} * {{cite book|url=https://books.google.com/books?id=AtduqAtBzegC|title=Holy War in China: The Muslim Rebellion and State in Chinese Central Asia, 1864-1877|last=Kim|first=Hodong|publisher=Stanford University Press|year=2004|isbn=978-0-8047-6723-1}} * {{cite book|url=https://books.google.com/books?id=AywctwAACAAJ|title=Saintly Brokers: Uyghur Muslims, Trade, and the Making of Qing Central Asia, 1696–1814|last=Kim|first=Kwangmin|publisher=University of California|year=2008|isbn=978-1-109-10126-3}} * Norins, Martin R. [[iarchive:gatewaytoasiasin00nori/|Gateway to Asia : Sinkiang, Frontier of the Chinese Far West]] (1944). * {{cite conference|title=Asiatische Forschungen, Volumes 73-75|conference=Universität Bonn. Ostasiatische Seminar|year=1982|publisher=O. Harrassowitz|url=https://books.google.com/books?id=qbILAAAAIAAJ|isbn=978-3-447-02237-8|lang=de}} * {{cite book|url=https://books.google.com/books?id=2RA5AAAAIAAJ|title=Ethnological Information on China: A Collection; Articles from Various Issues of Sovetskai͡a Ėtnografii͡a (Moscow)|publisher=CCM Information Corporation|year=1969}} * {{cite book|url=https://books.google.com/books?id=m1RuAAAAMAAJ|title=Inner Asia, Volume 4, Issues 1–2|publisher=The White Horse Press|others=Mongolia and Inner Asia Studies Unit at the University of Cambridge|year=2002|isbn=978-0-8047-2933-8}} * {{cite news|url=https://news.google.com/newspapers?nid=1946&dat=19810922&id=3oAxAAAAIBAJ&pg=5348,448513|title=Radio war aims at China Moslems|date=22 September 1981|newspaper=The Montreal Gazette|agency=UPI|page=11|via=Google News}} == Надворешни врски == * [https://info.hktdc.com/mktprof/china/xinjiang.htm Економски профил за Синѓанг] * [https://www.wdl.org/en/item/11385/ Атлас на Синѓанг] * [[iarchive:xinjiang-video-project/Xinjiang-Uyghurs-michael-dillon-documentary-2008.mp4|Видео проект Синѓанг]] {{Покраини во Кина}} [[Категорија:Автономни региони во Кина]] [[Категорија:Административна поделба на Кина]] [[Категорија:Синѓанг| ]] [[Категорија:Држави и територии настанати во 1955 година]] j2mku4nc66u9ttcgzw7hjcznvkn3g4i 0 1257959 4795811 4667313 2022-07-23T14:26:32Z Niegodzisie 79128 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Писател|name=Исак Самоковлија|pseudonym=|birth_date={{birth date|1889|09|03|df=y}}|birth_place=[[Горажде]], [[Кондоминиум Босна и Херцеговина]], [[Австроунгарија]]|death_date={{death date and age|1955|01|15|1889|09|03|df=y}}|death_place=[[Сараево]], [[СР Босна и Херцеговина]], [[СФР Југославија]]|occupation=писател, академик|alma_mater=[[Универзитет во Виена]]|period=|genre=|subject=Животот на Евреите во Босна и Херцеговина|spouse=Хеда Самоковлија|website=}} [[File:Isak Samokovlija grave.jpg|thumb]] '''Исак Самоковлија''' (3 септември 1889 - 15 јануари 1955) бил истакнат босански еврејски писател. По професија тој бил лекар. Неговите приказни го опишуваат животот на босанските сефардиски Евреи. == Животопис == Самоковлија е родена во [[Сефарди|сефардиско еврејско]] семејство во Горажде, [[Босна и Херцеговина]] во времето на [[Австроунгарска Босна и Херцеговина|австроунгарската окупација]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.slobodna-bosna.ba/vijest/12305/isak_samokovlija_ne_prochitani_velikan_nase_knjizevnosti.html|title=(Ne)pročitani velikan naše književnosti|date=24 January 2014|publisher=Slobodna Bosna|accessdate=8 January 2015}}</ref> Додека едната страна од неговото семејство доаѓаше од Шпанија по протерувањето на Евреите од Шпанија, „неговиот прадедо се пресели во Босна од градот [[Самоков (Бугарија)|Самоков]] во [[Бугарија]] “, што доведе до „презимето Лос Самоковлис во [[Ладино]] или Самоковлија во Босна.<ref name="Book">{{Наведена книга|title=Tales of old Sarajevo|last=Samokovlija|first=Isak|last2=Lešić|first2=Zdenko|last3=Hawkesworth|first3=Celia|last4=Pribićević-Zorić|first4=Christina|date=1997|publisher=Vallentine Mitchell|isbn=085303331-5|pages=169-178|author-link4=Christina Pribićević-Zorić}}</ref> По завршувањето на основното училиште, Самоковлија заминал во Сараево. Студирал средно училиште со [[Иво Андриќ]], првиот Југословенец што ја освоил [[Нобелова награда за литература|Нобеловата награда за литература]].<ref name="Book">{{Наведена книга|title=Tales of old Sarajevo|last=Samokovlija|first=Isak|last2=Lešić|first2=Zdenko|last3=Hawkesworth|first3=Celia|last4=Pribićević-Zorić|first4=Christina|date=1997|publisher=Vallentine Mitchell|isbn=085303331-5|pages=169-178|author-link4=Christina Pribićević-Zorić}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSamokovlijaLešićHawkesworthPribićević-Zorić1997">Samokovlija, Isak; Lešić, Zdenko; Hawkesworth, Celia; [[Кристина Прибичевиќ-Зориќ|Pribićević-Zorić, Christina]] (1997). ''Tales of old Sarajevo''. Vallentine Mitchell. pp.&nbsp;169–178. [[ISBN]]&nbsp;[[Специјално: BookSources / 085303331-5|<bdi>085303331-5</bdi>]].</cite></ref> По завршувањето на средното училиште во 1910 година, тој доби стипендија од локалната еврејска добротворна организација „Ла Беневоленција“ за да студира медицина во Виена.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.radiosarajevo.ba/novost/124087/isak-samokovlija-veliki-bh-knjizevnik-i-doktor|title=Isak Samokovlija - veliki bh. književnik i doktor|date=3 September 2013|publisher=[[Radio Sarajevo]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20150108112527/http://www.radiosarajevo.ba/novost/124087/isak-samokovlija-veliki-bh-knjizevnik-i-doktor|archive-date=8 January 2015|accessdate=8 January 2015}}</ref> Подоцна работел како лекар во градовите Горажде и [[Фојница]] (1921–25) <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.radiosarajevo.ba/novost/137977/manifestacija-dani-isaka-samokovlije-sunce-nad-drinom|title=Manifestacija 'Dani Isaka Samokovlije - Sunce nad Drinom'|date=14 January 2014|publisher=Radio Sarajevo|archive-url=https://web.archive.org/web/20150108112447/http://www.radiosarajevo.ba/novost/137977/manifestacija-dani-isaka-samokovlije-sunce-nad-drinom|archive-date=8 January 2015|accessdate=8 January 2015}}</ref> пред да започне редовна работа во сараевската болница Кожево во 1925 година. На почетокот на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], тој бил раководител на оддел во болницата во Кошево. Во април 1941 година тој бил отпуштен од службата, како и другите Евреи, но наскоро тој бил мобилизиран бидејќи медицинскиот лекар се борел против епидемијата на [[тифус]]. Дури во 1945 година, тој успеал да избега од Југославија и да се крие сè додека не се ослободила земјата. По завршувањето на Втората светска војна, тој извршувал различни позиции во босанските и југословенските книжевни кругови. Од 1948-51 година го уредувал списанието „ ''Бразда“'', а потоа, сè до неговата смрт, бил уредник во издавачката компанија „Свјетлост“.  Неговиот прв расказ „''Рафина авлија“'' е објавен во 1927 година и две години подоцна излезе неговата прва збирка раскази „''Од прољеча до прољеча“''. Неколку од неговите приказни беа направени во телевизиски филмови, а неговата книга ''Ханка'' беше направена во истоимен филм во режија на Славко Воркапиќ во 1955 година. Тој не доживеа да го гледа филмот, почина на 65 години во јануари 1955 година. Тој беше погребан на старите еврејски гробишта во падините на планината Требевиќ, близу Сараево.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://radiosarajevo.ba/novost/138040|title=Sjećanje na Isaka Samokovliju, književnika i oca Nosača Samuela|date=15 January 2014|publisher=Radio Sarajevo|archive-url=https://web.archive.org/web/20150108112447/http://radiosarajevo.ba/novost/138040|archive-date=8 January 2015|accessdate=8 January 2015}}</ref> == Библиографија == * ''Рафина авлија'' (1927) * ''Од прољеча до прољеча'' (1929) * ''Носач Самуел'' (1946) * ''Соломуново слово'' (1949) * ''Ханка'' * ''Плава Јеврејка'' * ''Он је луд'' * ''Фузија'' * ''Трагом живота'' * ''Ѓердан'' * ''Прича о радостима'' == Понатамошно читање == {{Наведено списание|last=Palavestra|first=Predrag|date=2000|title=Jewish Writers in Serbian Literature: Isak Samokovlija|url=http://www.serbianstudies.org/publications/pdf/Vol14_1_Palavestra.pdf|journal=Journal of the North American Society for Serbian Studies|language=English|location=Bloomington, IN, USA|publisher=Slavica Publishers|volume=14|issue=1|pages=65–68|issn=0742-3330|archive-url=https://web.archive.org/web/20070926180048/http://www.serbianstudies.org/home_files/pdf/14_1/Vol14_1_Palavestra.pdf|archive-date=2007-09-26|access-date=30 May 2015}} == Користена литература == {{Наводи|2}} [[Категорија:Починати во 1955 година]] [[Категорија:Родени во 1889 година]] kodhgcav7jzv9ht2l1c1f1m136hujfv 0 1258329 4796104 4601744 2022-07-24T10:42:40Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Taxobox | image = Minois dryas bl.jpg | image_caption = Горна страна | image2 = Blauäugiger Waldportier, Minois dryas.JPG | image2_caption = Долна страна | binomial = ''Minois dryas'' | binomial_authority = [[Џовани Антонио Скополи|Scopoli]], [[Entomologia Carniolica|1763]] }} '''Модроокат сатир''' (''Minois dryas'') е пеперутка од видот на [[шарени пеперутки]]. Оваа пеперутка живее и во [[Македонија]], како и во централна и источна [[Европа]] и [[Азија]]. == Подвидови== Подвидовите на оваа пеперутка се:<ref name=Funet>[http://ftp.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/nymphalidae/satyrinae/minois/ "''Minois'' Hübner, [1819&#93;"] at Markku Savela's ''Lepidoptera and Some Other Life Forms''</ref> * ''Minois dryas phaedra'' <small>(Linnaeus, 1764)</small> (јужни Алпи)<ref>Tom Tolman, Richard Lewington, ''Guide des papillons d'Europe et d'Afrique du Nord'', Delachaux et Niestlé, 1999,2009 {{ISBN|978-2-603-01649-7}}</ref> * ''Minois dryas bipunctatus'' <small>(Motschulsky, 1861)</small> (Источна Азија и [[Јапонија]]) * ''Minois dryas septentrionalis'' <small>(Wnukowsky, 1929)</small> * ''Minois dryas shaanxiensis'' (Qian) ==Животна средина== Овој вид на пеперутки живее во јужна и Средна Европа па сè до Азија и Јапонија.<ref name=Funet/><ref>{{Cite web |url=http://fauna.naturkundemuseum-berlin.de/full_results.php?id=441562 |title=Fauna europaea |access-date=2017-02-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304065324/http://fauna.naturkundemuseum-berlin.de/full_results.php?id=441562 |archive-date=2016-03-04 |url-status=dead }}</ref> Оваа пеперутка претпочита шумски и ливадски предели со изобилие на цветови. Пеперутката живее на надморска висина од 100 до 1600 метри надморска висина.<ref name=AA>Simon Coombes [http://www.butterfly-guide.co.uk/species/satyrids/pyr7.htm Captain's European Butterfly Guide] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190722083408/http://www.butterfly-guide.co.uk/species/satyrids/pyr7.htm |date=2019-07-22 }}</ref><ref name=BB/> ==Опис== Распонот на крилјата е од 54 до 70 мм.<ref name=AA/> Основната боја на горната страна е темнокафена. Женките се поголеми и побледи за разлика од мажјаците. На предните делови на горната страна на крилјата има по две точки со сина боја, а на задниот дел има по една мала точка. Долните страни на крилјата се слични, разликата е во тоа што големите точки имаат жолтеникави бордури, а малите точки се сивкасти.<ref name=BB>[http://www.eurobutterflies.com/sp/dryas.php Euro Butterflies by Matt Rowlings]</ref> <gallery mode="packed" heights="130px"> File:OBER-EXPO-008.jpg|Мажјак, горен дел File:OBER-EXPO-009.jpg|Женка, горен дел File:Minois dryas (male).JPG|Мажјак, долен дел File:Minois dryas (female).JPG|Женка, долен дел </gallery> ==Биологија== Пеперугата лета од јуни до септември<ref name=AA/> во зависност од локацијата. Ларвите најчесто живеат на растенијата ''[[Molinia caerulea]]'', ''[[Arrhenatherum elatius]]'', ''[[Oryza sativa]]'', ''[[Avena]]'', ''[[Dactylis]]'', ''[[Poa]]'', ''[[Festuca]]'', ''[[Carex]]'', ''[[Calamagrostis]]'' и ''[[Bromus]]''.<ref name=Funet/> ==Наводи== {{Reflist|32em}} ==Надворешни врски== *[http://www.lepiforum.de/lepiwiki.pl?Minois_Dryas Модроокат сатир] {{Taxonbar|from=Q883151}} [[Категорија:Инсекти на Македонија]] [[Категорија:Шарени пеперутки]] 46wxsfb2c52e0bt9ogi5jsk6fy68oux 0 1259257 4796146 4786027 2022-07-24T10:57:00Z Bjankuloski06 332 /* Крактеристики */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki '''Евровалута''' ([[англиски]]: ''Eurocurrency'') — [[депозит]] во домашна [[банка]], деноминиран во некоја странска валута (на пример, депозит во британска банка кој е деноминиран во [[долар]]и). Овие валути се нарекуваат „евровалути“ затоа што најпрвин се појавиле во [[Европа]], но потоа се прошириле и на другите финансиски центри. Оттука, депозит кој е деноминиран во долари, а се наоѓа во банка во [[Сингапур]], исто така, претставува пример за евровалута (наречен евродоларски депозит или, едноставно, евродолари). Најпосле, и покрај сличноста во името, овој финансиски инструмент нема врска со [[евро]]то како заедничка валута на земјите од [[ЕУ]]. ==Историја== Пазарот на евровалути се појавил во 1950-тите како пазар на депозити деноминирани во долари, но надвор од САД. Всушност, овој пазар започнал да се развива така што една англиска банка (''Midland Bank'') во 1955 година почнала да нуди депозити кои гласеле на американски долари при што на нив исплаќала малку повисока камата во споредба со каматата што ја исплаќале американските банки, а која во тоа време била ограничена на максимум 1 % на депозитите со рочност од 30 дена. На почетокот, [[Банка на Англија|Банката на Англија]] била загрижена поради ваквата активност, но набргу сфатила дека тоа имало поволно влијание врз зачувувањето на статусот на Лондон како водечки светски финансиски центар. Постојат повеќе објаснувања за појавата на овој пазар: За време на [[Студената војна]], [[СССР]] не сакал доларите да ги чува во американските банки, плашејќи се од можното блокирање и поради тоа почнал доларите да ги депонира во банките во [[Лондон]]. Како друга причина за подемот на евровалутниот пазар се наведуваат ограничувањето на висината на [[Каматна стапка|каматните стапки]] на депозитите во американските банки (т.н. „регулација Q“) и повисоката стапка на [[задолжителна резерва]] во САД во споредба со Британија. Сето тоа предизвикало распонот меѓу каматните стапки на кредитите и на депозитите во САД да го надмине распонот во лондонските банки, кои на тој начин станале попривлечни за меѓународните клиенти. Понатаму, според некои мислења, постојаниот раст на трговските дефицити на САД, исто така, предизвикал услови за појава на евродоларскито пазар. Најпосле, како значаен фактор во појавата на евровалутниот пазар се наведува и развојот на [[Меѓународно банкарство|меѓународното банкарство]]. Со текот на времето, покрај евродоларските депозити, банките почнале да нудат и депозити деноминирани во други валути, а покрај британските банки, на пазарот се вклучиле и банките сместени во Лондон, Сингапур, Токио, на Бахамите итн.<ref>Kent Matthews and John Thompson, ''The Economics of Banking''. John Wiley and Sons, Chichester, 2005, стр. 67-70.</ref><ref>J. Ashok Robin, ''International Corporate Finance''. New York: McGraw-Hill/Irwin, 2011, стр. 36.</ref> Многу важен фактор кој придонесол за силен развој на евровалутниот пазар бил подемот на [[ОПЕК]] чии членки ги депонирале доларите од продажбата на [[нафта]] во лондонските банки.<ref>Jeff Madura, ''International Financial Management'' (ninth edition). Thomson South-Western, 2008, стр. 60.</ref> ==Крактеристики== Основната карактеристика на веровалутниот пазар е тоа што тој е пазар на големо. Тоа значи дека на него се тргува со големи износи, вообичаено поголеми од еден милион долари. Понатаму, главни учесници на овој пазар се банките, односно најголем дел од трансакциите се извршуваат меѓу самите банки, а помал дел меѓу банките и небанкарските фирми. Понатаму, каматните стапки на евровалутниот пазар се тесно поврзани со соодветните домашни каматни стапки. На овој пазар се тргува со депозити чија рочност најчесто е помала од три месеци, а покрај банките, главни клиенти се државите и [[Мултинационално претпријатие|мултинационалните претпријатија]]. Евровалутниот пазар е нерегулиран: на пример, обврската за издвојување задолжителна резерва не се однесува на евродоларските депозити. Исто така, на евровалутниот пазар се издаваат и [[хартии од вредност]] ([[Комерцијални записи|Еврокомерцијални записи]] и Евроцертификати за депозити) со кои се тргува на секундарниот пазар. На страната на [[кредит]]ите, најголем дел од нив се во форма на [[Синдициран кредит|синдицирани кредити]], односно кредитите ги одобрува група од повеќе банки, кои на тој начин го намалуваат [[ризик]]от. Овие кредити најчесто имаат рочност меѓу 3 и 15 години, а вообичаено се одобруваат со променлива каматна стапка која е заснована врз [[ЛИБОР]]. Покрај ЛИБОР, на евродоларскиот пазар се применува уште една каматна стапка - ЛИБИД (''London Interbank Bid Rate''), која ја претставува каматната стапка која ја нудат банките на примените депозити, но таа има помало значење. Всушност, разликата меѓу ЛИБОР и ЛИБИД го претставува распонот (''spread'') кој го остваруваат банките на евродоларскиот пазар. Во однос на монетарните ефекти на евровалутниот пазар, се смета дека тој не предизвикува пораст на глобалната [[ликвидност]], туку само претставува прераспределба на ликвидноста од домашниот кон меѓународниот пазар.<ref>Kent Matthews and John Thompson, ''The Economics of Banking''. John Wiley and Sons, Chichester, 2005, стр. 70-73.</ref><ref>J. Ashok Robin, ''International Corporate Finance''. New York: McGraw-Hill/Irwin, 2011, стр. 35-36.</ref> Најголемиот дел од активностите со евровалутите се одвиваат во пет финансиски центри: [[Западна Европа]] (особено, Лондон), [[Кариби]]те и [[Средна Америка]], [[Среден Исток|Средниот Исток]], [[Далечен Исток|Далечниот Исток]] и [[Соединети Американски Држави|САД]] (особено, [[Њујорк]]). Притоа, Лондон е најстариот и најголемиот центар за трговија со евровалути; на Карибите, [[Кајмански Острови|Кајманските острови]] претставуваат една од најпривлечните локации на кои американскиет банки отвораат „празни“ филијали; на Блискиот Исток, [[Бахреин]] е главниот центар за тргување со евровалути и, воопшто, со девизи; на Далечниот Исток, главните центри се [[Токио]], [[Сингапур]] и [[Хонгконг]]; од декември 1981 година, американските банки, како и филијалите на странските банки во САД, имаат можност да основаат т.н. Служби за меѓународно банкарство (''International Banking Facilities'', ''IBFs''), изземени од федералните даноци, обврската за [[задолжителна резерва]] и [[Осигурување на депозитите|осигурувањето на депозитите]], а сето тоа придонело за подемот на Њујор како еден од центрите на евровалутниот пазар.<ref>Dileep Mehta and Hung-Gay Fung, ''International Bank Managemen''t. Blackwell Publishing, 2004, стр. 87-88.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Меѓународни финансии]] [[Категорија:Банкарство]] 8pr88p16vdgxwbe0dcl2lvke6e6bdmx 0 1260538 4795971 4792414 2022-07-23T21:31:27Z Jed 6924 wikitext text/x-wiki Список на [[гравури]] од [[германски]]от сликар и графичар [[Албрехт Дирер]]<ref>[http://www.albrechtdurer.org/engravings/ Albrecht Durer Engravings]</ref>,<ref>[https://www.amazon.com/Complete-Engravings-Etchings-Drypoints-Albrecht/dp/0486228517/ The Complete Engravings, Etchings and Drypoints of Albrecht Dürer]</ref> {| class="wikitable sortable" !class="unsortable"|Слика!!Наслов!!Година!!Техника!!Димензии!![[Adam Bartsch|Бартш]] |- |[[File:01 Сonversion of Paul.jpg|150px]]||Обраќањето на Павле||1494||Бакрорез||295 × 217{{nbsp}}mm|| |- |[[File:02 The Ravisher.jpg|150px]]||Млада жена нападната од смрт;или Равишер||1495–1495||Бакрорез||110 × 92{{nbsp}}mm||B92 |- |[[File:03 The Great Courier.jpg|150px]]||Големиот курир||1494–1495||Бакрорез||100 × 115{{nbsp}}mm|| |- |[[File:De Heilige Familie met de libelle, RP-P-OB-1204.jpg|150px]]||[[Свето семејство со вилинско коњче]]||1495||Бакрорез||151 × 140{{nbsp}}mm||B44 |- |[[File:De ongelijke liefde een oude man met een jonge vrouw, RP-P-OB-1262.jpg|150px]]||Лошо избраната двојка; или понудата на Љубовта||1495||Бакрорез||151 × 140{{nbsp}}mm||B93 |- |[[File:06 Five Lansquenets and an Oriental on Horseback.jpg|150px]]||Пет Ланкенети и еден ориенталец на коњ||1495||Бакрорез||133 × 147{{nbsp}}mm||B88 |- |[[File:St Jerome Penitent in the Wilderness - Rijksmuseum.jpg|150px]]||Свети Jerером покајник во пустината||1494–1498||Бакрорез|| 316 × 225{{nbsp}}mm||B61 |- |[[File:De Heilige Johannes Chrysostomus en de koningin met haar pasgeboren zoon, RP-P-OB-1226.jpg|150px]]||Покајувањето на Свети Јован Златоуст||1494–1498||Бакрорез||183 × 119{{nbsp}}mm||B63 |- |[[File:Albrecht Dürer - The Monstrous Pig of Landser (NGA 1943.3.3457).jpg|150px]]||Деформираната Ландсер свиња||1494–1498||Бакрорез||118 × 126{{nbsp}}mm||B95 |- |[[File:10 The Prodigal Son.jpg|150px]]||Блудниот син||1494–1498||Бакрорез||247 × 191{{nbsp}}mm||B28 |- |[[File:11 The Small Fortune.jpg|150px]]||Малото богатство||1495–1496||Бакрорез||120 × 66{{nbsp}}mm||B78 |- |[[File:12 The Small Courier.jpg|150px]]||Малиот курир |||1496||Бакрорез||110 × 78{{nbsp}}mm||B80 |- |[[File:13 A Cook and his Wife.jpg|150px]]||Кук и неговата сопруга||1496||Бакрорез||109 × 77{{nbsp}}mm||B84 |- |[[File:14 Three Peasants in Conversation.jpg|150px]]||Тројца селани во разговор||1496–1497||Бакрорез||108 × 77{{nbsp}}mm||B86 |- |[[File:Dürer - Fräulein zu Pferd und Landknecht.jpg|150px]]||Дамата на коњ и Ланкенет||1496–1497||Бакрорез||106 × 77{{nbsp}}mm||B82 |- |[[File:Albrecht Dürer, The Turkish Family, c. 1495-1496, NGA 42613.jpg|150px]]||Ориентално семејство||1496–1497||Бакрорез||111 × 79{{nbsp}}mm||B85 |- |[[File:Albrecht Dürer - Peasant and His Wife (NGA 1943.3.3466).jpg|150px]]||Селанец и неговата сопруга||1496–1498||Бакрорез||109 × 77{{nbsp}}mm||B83 |- |[[File:Albrecht Dürer, Four Naked Women, 1497, NGA 6580.jpg|150px]]||Четирите голи жени; [[Четирите вештерки]]||1497||Бакрорез||194 × 135{{nbsp}}mm||B75 |- |[[File:Dürer-Spaziergang.jpg|150px]]||Млад пар загрозен од смрт;или шеталиштето||1496–1500||Бакрорез||194 × 120{{nbsp}}mm||B94 |- |[[File:20 The Madonna with the Monkey.jpg|150px]]||Мадона со мајмун||1496–1500||Бакрорез||190 × 121{{nbsp}}mm||B42 |- |[[File:Albrecht Dürer - Le Rêve du docteur.jpg|150px]]||Искушението на безделникот; или сонот на докторот||1496–1500||Бакрорез||190 × 121{{nbsp}}mm||B76 |- |[[File:Ontvoering door het zeemonster, RP-P-OB-1234.jpg|150px]]||[[Морското чудовиште]]||1496–1500||Бакрорез||248 × 189{{nbsp}}mm||B71 |- |[[File:23 Hercules at the Crossroad.jpg|150px]]||Херкулес на крстопат||1496–1500||Бакрорез||320 × 222{{nbsp}}mm||B73 |- |[[File:24 Sol Justitiae.jpg|150px]]||Сол Јуститија;или Судијата||1498–1501||Бакрорез||105 × 76{{nbsp}}mm||B79 |- |[[File:25 St Sebastian, Tied to a Column.jpg|150px]]||[[Свети Себастијан во колоната (Дирер) | Свети Себастијан, врзан за колоната]]||1497–1501||Бакрорез||106 × 76{{nbsp}}mm||B56 |- |[[File:26 Virgin and Child Standing on a Crescent Moon.jpg|150px]]||Богородица и Детето кои стојат осветлени од полумесечина||1498–1500||Бакрорез||107 × 77{{nbsp}}mm||B30 |- |[[File:27 The Man of Sorrows with Arms Outstretched.jpg|150px]]||Тажниот човек со раширени раце||1500||Бакрорез||117 × 71{{nbsp}}mm||B20 |- |[[File:De Heilige Sebastiaan, RP-P-OB-1215.jpg|150px]]||Свети Себастијан, врзан за дрво||1499–1503||Бакрорез||115 × 71{{nbsp}}mm||B55 |- |[[File:29 The Virgin and Child with Saint Anne.jpg|150px]]||Богородица и Детето со Света Ана||1500–1502||Бакрорез||116 × 71{{nbsp}}mm||B29 |- |[[File:Albrecht Dürer - St Eustace - Google Art Project.jpg|150px]]||Свети Евстахиј||1499–1503||Бакрорез||359 × 261{{nbsp}}mm||B57 |- |[[File:31 The Witch.jpg|150px]]||Вештерката||1498–1502||Бакрорез||115 × 71{{nbsp}}mm||B67 |- |[[File:32 Three Putti with Trumpets, Shield, and Helmet.jpg|150px]]||Три Пути со труби, штит и шлем||1498–1502||Бакрорез||114 × 72{{nbsp}}mm||B66 |- |[[File:Nemesis by Albrecht Dürer.jpg|150px]]||Немеса;или добра среќа||1501–1502||Бакрорез||330 × 230{{nbsp}}mm||B77 |- |[[File:34 Apollo and Diana.jpg|150px]]||Аполо и Дијана||1501–1506||Бакрорез||115 × 70{{nbsp}}mm||B68 |- |[[File:35 St George on Foot.jpg|150px]]||Свети Георги пеш пеш||1500–1505||Бакрорез||116 х 72{{nbsp}}mm||B53 |- |[[File:36 A Standard Bearer.jpg|150px]]||Стандарден носителr||1502–1503||Бакрорез||115 х 70{{nbsp}}mm||B87 |- |[[File:37 Coat of Arms with Lion and Rooster.jpg|150px]]||Грб со лав и петел||1500–1503||Бакрорез||182 х 118{{nbsp}}mm||B100 |- |[[File:38 Madonna on a Grassy Bench.jpg|150px]]||Мадона на тревна клупа||1503||Бакрорез||114 × 71{{nbsp}}mm||B34 |- |[[File:Coat of arms with a Skull by Albrecht Dürer.jpg|150px]]||Грб со череп||1503||Бакрорез||220 × 158{{nbsp}}mm||B101 |- |[[File:40 Nativity.jpg|150px]]||Раѓање||1504||Бакрорез||186 × 120{{nbsp}}mm||B2 |- |[[File:Albrecht Dürer - Adam and Eve (Rijksmuseum RP-P-OB-1155).jpg|150px]]||Адам и Ева||1504||Бакрорез||248 × 192{{nbsp}}mm||B1 |- |[[File:Albrecht Dürer, Satyr Family, 1505, NGA 6680.jpg|150px]]||Семејство на Сатир||1505||Бакрорез||115 × 70{{nbsp}}mm||B69 |- |[[File:43 Small Horse.jpg|150px]]||Мал коњ||1505||Бакрорез||165 × 108{{nbsp}}mm||B96 |- |[[File:Large Horse by Albrecht Dürer.jpg|150px]]||Голем коњ||1505||Бакрорез||167 × 119{{nbsp}}mm||B97 |- |[[File:Albrecht Dürer - St George on Horseback - WGA7294.jpg|150px]]||Свети Георги на коњ||1508||Бакрорез||109 × 85{{nbsp}}mm||B54 |- |[[File:46 Crucifixion.jpg|150px]]||Распетие||1508||Бакрорез||134 × 98{{nbsp}}mm||B24 |- |[[File:47 Virgin on a Crescent with a Starry Crown.jpg|150px]]||Богородица на полумесечина со метална круна||1508||Бакрорез||119 × 75{{nbsp}}mm||B31 |- |[[File:Albrecht Dürer, The Holy Family, 1512-1513, NGA 6635.jpg|150px]]||Светото семејство со Свети Јован, Магдалена и Никодим||1510||Сува игла||216 × 190{{nbsp}}mm||B43 |- |[[File:Albrecht Dürer, Madonna with the Pear, 1511 engraving, Rijksmuseum Amsterdam.jpg|150px]]||Мадона со крушата||1511||Бакрорез||160 × 107{{nbsp}}mm||B41 |- |[[File:50 St Jerome by the Pollard Willow.jpg|150px]]||Свети Јероним покрај врба||1512||Сува игла||208 × 185{{nbsp}}mm||B59 |- |[[File:51 Man of Sorrows with Hands Bound.jpg|150px]]||Тажниот човек со врзани раце||1512||Сува игла||118 × 74{{nbsp}}mm||B21 |- |[[File:52 Sudarium Displayed by Two Angels.jpg|150px]]||Судариум прикажан од двајца ангели (Судариум на Света Вероника)||1513||Бакрорез||100 × 139{{nbsp}}mm||B25 |- |[[File:53 Madonna by the Tree.jpg|150px]]||Мадона покрај дрвото||1513||Бакрорез||117 × 75{{nbsp}}mm||B35 |- |[[File:Knight-Death-and-the-Devil.jpg|150px]]||[[Витез, смртта и ѓаволот]]||1513||Бакрорез||246 × 188{{nbsp}}mm||B98 |- |[[File:Dürer Tanzendes Bauernpaar.jpg|150px]]||Танц на селска двојка||1514||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B90 |- |[[File:56 The Bagpiper.jpg|150px]]||Гајдаџијата||1514||Бакрорез||116 × 75{{nbsp}}mm||B91 |- |[[File:Saint Jerome in his Study.jpg|150px]]||[[Свети Jerером во својата работна соба (Дирер) | Свети Јероним во работна соба]]||1514||Бакрорез||247 × 188{{nbsp}}mm||B60 |- |[[File:58 Madonna by the Wall.jpg|150px]]||Мадона покрај Ѕидот||1514||Бакрорез||147 × 101{{nbsp}}mm||B40 |- |[[File:Dürer Melancholia I.jpg|150px]]||[[Меланхолија 1]]||1514||Бакрорез||239 × 188{{nbsp}}mm||B74 |- |[[File:60 Virgin and Child on the Crescent Moon with a Diadem.jpg|150px]]||Богородица и Детето на полумесечина со дијадема||1514||Бакрорез||118 × 76{{nbsp}}mm||B33 |- |[[File:61 The Apostle Paul.jpg|150px]]||Апостол Павле||1514||Бакрорез||118 × 74{{nbsp}}mm||B50 |- |[[File:62 The Apostle Thomas.jpg|150px]]||Апостол Тома||1514||Бакрорез||117 × 75{{nbsp}}mm||B48 |- |[[File:63 Man of Sorrows, Seated.jpg|150px]]||Тажниот човек, седнат||1515||Бакропис||112 × 67{{nbsp}}mm||B22 |- |[[File:64 Agony in the Garden.jpg|150px]]||Агонија во градината||1515||Бакропис||224 × 157{{nbsp}}mm||B19 |- |[[File:65 The Desperate Man.jpg|150px]]||Очајниот човек||1513–1517||Бакропис||186 × 135{{nbsp}}mm||B70 |- |[[File:66 Sudarium Spread Out by an Angel.jpg|150px]]||Судариум раширен од ангел||1516||Бакропис||184 × 133{{nbsp}}mm||B26 |- |[[File:Roof van Proserpina, RP-P-OB-1235.jpg|150px]]||Грабнувањето на Прозерпина од еднорогот||1516||Бакропис||315 × 211{{nbsp}}mm||B72 |- |[[File:68 The Virgin on a Crescent with a Crown of Stars and a Sceptre.jpg|150px]]||Богородица на полумесечина со круна од ѕвезди и жезол||1516||Бакрорез||118 × 74{{nbsp}}mm||B32 |- |[[File:69 Madonna Crowned by Two Angels.jpg|150px]]||Мадона крунисана од два ангели||1518||Бакрорез||155 × 101{{nbsp}}mm||B39 |- |[[File:Landscape with a Large Cannon MET MM7867.jpg|150px]]||Пејзаж со топови||1518||Бакропис||218 × 324{{nbsp}}mm||B99 |- |[[File:71 The Small Cardinal.jpg|150px]]||Кардиналот Албрехт од Бранденбург; или Малиот кардинал||1519||Бакрорез||146 × 96{{nbsp}}mm||B102 |- |[[File:A72 St Anthony.jpg|150px]]||Свети Антониј||1519||Бакрорез||98 × 142{{nbsp}}mm||B58 |- |[[File:The Peasant Couple at Market MET DP815906.jpg|150px]]||Селанецот и неговата сопруга на пазар||1519||Бакрорез|| 115 × 72{{nbsp}}mm||B89 |- |[[File:74 Madonna Nursing.jpg|150px]]||Мадона Нурсинг||1519||Бакрорез||115 × 74{{nbsp}}mm||B36 |- |[[File:75 Madonna Crowned by an Angel.jpg|150px]]||Мадона крунисана од ангел||1520||Бакрорез||138 × 99{{nbsp}}mm||B37 |- |[[File:76 Madonna with the Swaddled Infant.jpg|150px]]||Madonna with the Swaddled Infant||1520||Бакрорез||141 × 96{{nbsp}}mm||B38 |- |[[File:77 St Christopher Facing to the Right.jpg|150px]]||Свети Кристофер свртен кон десно||1521||Бакрорез||118 × 75{{nbsp}}mm||B52 |- |[[File:78 St Christopher Facing to the Left.jpg|150px]]||Свети Кристофер Свртен кон Лево||1521||Бакрорез||118 × 75{{nbsp}}mm||B51 |- |[[File:79 the Great Cardinal.jpg|150px]]||Кардиналот Албрехт од Бранденбург; или големиот кардинал||1523||Бакрорез||174 × 127{{nbsp}}mm||B103 |- |[[File:80 St Bartholomew.jpg|150px]]||Свети Вартоломеј||1523||Бакрорез||121 × 75{{nbsp}}mm||B47 |- |[[File:81 St Simon.jpg|150px]]||Свети Симон||1523||Бакрорез||118 × 75{{nbsp}}mm||B49 |- |[[File:82 Large Crucifixion.jpg|150px]]||Големо распетие само во контури||с. 1523||Бакрорез||320 × 226{{nbsp}}mm|| |- |[[File:83 Portrait of Frederick the Wise.jpg|150px]]||Портрет на Фредерик Мудриот||1524||Бакрорез||193 × 126{{nbsp}}mm||B104 |- |[[File:84 Willibald Pirckheimer.jpg|150px]]||Вилибалд Пиркхајмер||1524||Бакрорез||182 × 111{{nbsp}}mm||B106 |- |[[File:85 St Philip.jpg|150px]]||Свети Филип||1526||Бакрорез||122 × 76{{nbsp}}mm||B46 |- |[[File:86 Philipp Melanchthon.jpg|150px]]||Филип Меланхтон||1526||Бакрорез||177 × 127{{nbsp}}mm||B105 |- |[[File:ErasumsDurer.jpg|150px]]||Еразмо од Ротердам||1526||Бакрорез||249 × 193{{nbsp}}mm||B107 |- |[[File:P01 Man of Sorrows by the Column.jpg|150px]]||Тажниот човек покрај колоната (Страст бр. {{nbsp}} 1)||1509||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B3 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 02, Am Ölberg.jpg|150px]]||Агонија во градината (Страст бр. {{nbsp}} 2)||1508||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B4 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 03, Gefangennahme.jpg|150px]]||Предавство на Христос (Страст бр. {{nbsp}} 3)||1508||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B5 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 04, Vor Kaiphas.jpg|150px]]||Христос пред Каiафа (Страст бр. {{nbsp}} 4)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B6 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 05, Vor Pilatus.jpg|150px]]||Христос пред Пилат (Страст бр. {{nbsp}} 5)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B7 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 06, Geißelung.jpg|150px]]||Камшикување (страст бр. {{nbsp}} 6)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B8 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 07, Dornenkrönung.jpg|150px]]||Христос крунисан со трње (Страст бр. {{nbsp}} 7)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B9 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 08, Ecce homo.jpg|150px]]||Ecce Homo (Страст бр. {{nbsp}} 8)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B10 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 09, Handwaschung.jpg|150px]]||Пилат ги мие рацете (Страст бр. {{nbsp}} 9)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B11 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 10, Kreuztragung.jpg|150px]]||Носење на крстot (страст бр. {{nbsp}} 10)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B12 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 11, Kreuzigung.jpg|150px]]||Распетие (Страст бр. {{nbsp}} 11)||1511||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B13 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 12, Kreuzabnahme.jpg|150px]]||Оплакување над Христос (Страст бр. {{nbsp}} 12)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B14 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 13, Grablegung.jpg|150px]]||Излагање (Страст бр. {{nbsp}} 13)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B15 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 14, Vorhölle.jpg|150px]]||Метеж на пеколот; или Христос во неизвесност (Страст бр. {{nbsp}} 14)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B16 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 15, Auferstehung.jpg|150px]]||Воскресение (Страст бр. {{nbsp}} 15)||1512||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B17 |- |[[File:Dürer, Kupferstichpassion 16, Goldene Pforte.jpg|150px]]||Свети Петар и Свети Јован Исцелување на осакатениот човек (Страст бр. {{nbsp}} 16)||1513||Бакрорез||117 × 74{{nbsp}}mm||B18 |- |} ==Наводи== {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Список на гравури од Дирер}} [[Категорија:Слики од Албрехт Дирер]] 89paxb6qlx4iaqxkyvrjyzb6t34c89l 0 1266328 4796109 4729606 2022-07-24T10:43:00Z Bjankuloski06 332 /* Преглед */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Pirot_kilim_serbian_rug.png|мини|194x194пкс| Пиротски килим со украс Рашиќева плоча.]] '''Пиротски килим''' ({{Lang-sr|Пиротски ћилим}}) — традиционален текстилен занаетчиски производ во областа на [[Пирот]], југоисточна [[Србија]]. Пиротскиот килим често се нарекува еден од националните симболи на Србија.<ref name="heritage">{{Наведена мрежна страница|url=http://nkns.rs/en/list-elements-intangible-cultural-heritage-republic-serbia-0|title=List of elements of intangible cultural heritage of the Republic of Serbia|last=Ministry of Culture and Information|authorlink=Ministry of Culture and Information (Serbia)}}</ref> Изработката на пиротскиот килим е вештина за правење килими на вертикален [[разбој]]. Вештината се користи во производството на волнени килими, украсени со разни геометриски, растителни и фигурални [[Орнамент|украси]].<ref name="heritage">{{Наведена мрежна страница|url=http://nkns.rs/en/list-elements-intangible-cultural-heritage-republic-serbia-0|title=List of elements of intangible cultural heritage of the Republic of Serbia|last=Ministry of Culture and Information|authorlink=Ministry of Culture and Information (Serbia)}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMinistry_of_Culture_and_Information">[[Министерство за култура и информации (Србија)|Ministry of Culture and Information]]. [http://nkns.rs/en/list-elements-intangible-cultural-heritage-republic-serbia-0 "List of elements of intangible cultural heritage of the Republic of Serbia"].</cite></ref> Денешната автентична таписерија се развила под влијание на ориенталното и [[Бугари|бугарското]] ткаење килими.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.academia.edu/22613065|title=Serbian Carpet Weaving in connection with Oriental kilim|last=Bratislava Idvorean Stefanovic}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bnr.bg/en/post/100675295/tracing-bulgarian-cultural-heritage-in-pirot|title=Tracing the Bulgarian Cultural Heritage in Pirot|last=Bulgarian National Radio}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|title=Голяма енциклопедия България, том 9)|last=Bulgarian Academy of Sciences}}</ref> Изработка на килими во Пирот е вклучено на списокот Нематеријално културно наследство на Србија. Пиротските килими се сметаат како дел од традицијата на ткаење килими во источна Србија, заедно со теписите Чипровци.<ref name="BR1">{{Наведување|last=Димитър Д. Велев (Dimitar D. Velev)|title=Български килими до края на XIX век(Bulgarian rugs to the end of the 19th century) Sofia, 1960, Bulgarian Academy of Sciences}}</ref> Пример за обрасците од последните периоди е ''Моделот на Рачиќ'' ({{Lang-sr|Rašičeva šara}}), што се заснова на килим донесен од српскиот генерал Михаило Рашиќ. Пиротските килими со околу 122 украси и 96 различни типови се заштитени со географска ознака во 2002 година. Тие се едни од најважните традиционални [[Занает|ракотворби]] во Србија. Кон крајот на 19 век и се до [[Втора светска војна|Втората светска војна]], пиротските килими честопати се користеле како ознаки на српскиот кралски имот. Оваа традиција била возобновена во 2011 година кога пиротските килими биле повторно воведени за државните церемонии во Србија.{{Се бара извор|date=June 2013}} == Преглед == [[Податотека:Pirot_kilim_interior_design_Ethnographical_museum.JPG|мини|333x333пкс| Изложба во Етнографски музеј во [[Белград]]]] Ткаењето тепих во Пирот потекнува од средниот век.<ref name="Glas-Srbije">Pirotski Ćilim - Lepota Trajanja</ref> Едно од првите спомнувања на пиротскиот килим во пишаните извори датира од 1565 година, кога било речено дека чамците Чајкаши [[Дунав|на Дунав]] и [[Драва]] биле покриени со пиротски килими.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.suvenirisrbije.com/suvenir-Pirotski-cilim-166-1|title=Suveniri Srbije - Pirotski ćilim}}</ref>  Пирот некогаш бил најважниот центар за правење килими на Балканот.<ref name="MPU">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html|title=Textile collection (3/10)|last=Museum of Applied Art, Belgrade|location=Belgrade|archive-url=https://web.archive.org/web/20150610213412/http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html|archive-date=2015-06-10|accessdate=2012-11-28}}</ref> Пирот се наоѓа на историскиот главен автопат што ја поврзува Средна Европа со Цариград. Пирот на турски јазик бил познат и како ''Şarköy.'' Пиротските килими и чипровските килими влијаеле на развојот на едни со други. Меѓу познатите ткајачи биле Цана Цупонина и Мара Колева (1860-1916). Денес многу класични примери на пиротски килими можат да се најдат низ Бугарија, Србија, Турција, Балканскиот Полуостров и во многу други меѓународни колекции.<ref name="MPU">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html|title=Textile collection (3/10)|last=Museum of Applied Art, Belgrade|location=Belgrade|archive-url=https://web.archive.org/web/20150610213412/http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html|archive-date=2015-06-10|accessdate=2012-11-28}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMuseum_of_Applied_Art,_Belgrade">Museum of Applied Art, Belgrade. [https://web.archive.org/web/20150610213412/http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html "Textile collection (3/10)"]. Belgrade. Archived from [http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html the original] on 2015-06-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-11-28</span></span>.</cite></ref> Една од главните квалитети се ефектите во бојата постигнати преку избор и распоред на боите. На почетокот на 19от век, растителните бои биле заменети со анилински бои. {{quote|"Најдобар производ на земјата е пиротскиот килим, вреден околу десет шилинзи за квадратен метар. Дизајните се исклучително убави, а килимите, без да бидат толку тешки како персиските, или толку парталави и оскудни во мрежата и вуф како караманскиот, траат засекогаш. Производството на овие е скоро целосно ограничено на Пирот,"<ref>{{cite book|title=The Saturday Review of Politics, Literature, Science and Art, Volume 67|url=https://books.google.com/books?id=9XY_AQAAIAAJ&pg=PA725|publisher=J. W. Parker and Son|year=1889|page=725}}</ref>}} <ref name="google">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=hkQytxTkZcoC&pg=PA263|title=The Balkan Economies C.1800-1914: Evolution Without Development|last=Palairet, M.R.|date=2003|publisher=Cambridge University Press|isbn=9780521522564|page=263|access-date=2015-06-24}}</ref><ref>{{Наведување|year=1953|quote=Zbog toga pirotski cilim postaje svakim danom sve više skup. b) Na opadanje pirotske čilimarske proizvodnje i uopšte uloge i znaeaja pirotskog eilimarstva kao takvog utiče, najzad, i savremeni raz- vitak materijalne i tehničke kulture, ...}}</ref> Од турското име за Пирот - ''Шарки'' произлегува традиционалното трговско име на килимите како шаркиски килими. Потекнувајќи од [[хомоним]]от на денешната турска населба Шаркој во Тракија, која немала воспоставено традиција за правење килими, на шаркиските килими честопати им се припишува лажно потекло од Турција. Исто така во индустријата за продажба на килими, се етикетирани како ориентални или со турско потекло за полесно да се продаваат на непознати клиенти, бидејќи претпочитаат килим со претпоставено ориентално потекло. Всушност, шаркиските килими се основани од 17 век во регионот на планините на Западен Балкан или Стара Планина во градовите Пирот, Берковиза, Лом, Чипровци и Самоков. Подоцна тие се произведувале и во Књажевац и [[Димитровград (Србија)|Кариброд]].  == Културни организации == [[Податотека:Pirotski_cilim_Kralj_Aleksandar_11_Nov_1930_kraljevska_bina.JPG|мини|300x300пкс| Пиротски килими видени пред кралот [[Александар I Караѓорѓевиќ|Александар Први на Југославија]] и кралицата Марија на инаугурацијата на Споменикот на благодарноста на Франција во Белград (1930).]] * Здружение „Грлица“ <ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=_e4_P74d_BcC&pg=PA109|last=Русалић|first=Драгана|year=2009|isbn=9788675870487|page=109|language=sr|script-title=sr:Нематеријално Наслеђе: Нова Реалност И Изазов Културне Баштине}}</ref> * „Здружение за зачувување и развој на Пиротскиот килим, основано 1995 година * „Задруга Пиротски килими“, основана 1902 година <ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=biZ_AAAAMAAJ&q=Pirot+carpet|title=The National Geographic Magazine, Volume 27|year=1915|page=432}}</ref> * „Дамско срце“ == Колекции == ; Српски * [[Етнографски музеј, Белград|Етнографскиот музеј]] (Белград) има изложена мала колекција теписи. * [[Музеј на применета уметност (Србија)|Музејот на применета уметност]] има вредна колекција од околу. 120 теписи од Пирот, кои датираат од крајот на 18-ти до средината на 20-от век.<ref name="MPU">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html|title=Textile collection (3/10)|last=Museum of Applied Art, Belgrade|location=Belgrade|archive-url=https://web.archive.org/web/20150610213412/http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html|archive-date=2015-06-10|accessdate=2012-11-28}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMuseum_of_Applied_Art,_Belgrade">Museum of Applied Art, Belgrade. [https://web.archive.org/web/20150610213412/http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html "Textile collection (3/10)"]. Belgrade. Archived from [http://www.mpu.rs/english/permanent/textile/03.html the original] on 2015-06-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-11-28</span></span>.</cite></ref> ; Меѓународен * [[Британски музеј]] (2 килими, заклучно со 2013 година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=669848&partId=1|title=British Museum, search query "Pirot"}}</ref>) == Орнаменти == Пиротските килими со околу 122 украси и 96 различни типови се заштитени со географска ознака во 2002 година. == Галерија == <gallery> Податотека:Pirotski Cilim Serbian traditinal carpet.JPG|Пиротски килим ''Венци'' Податотека:Piroter Kelim 1.jpg|Шема на пиротски килим Податотека:Pirot rug - Pirotski cilim - Sarkoy kilim.jpg|Шема од типот ''Razbacani đulovi'' Податотека:Kelim 2.jpg|Шема од типот ''Бомбе у преградама.'' Орнаментите на границата се нарекуваат ''корњача''. Податотека:Pirotski cilim bombe u pregradama.png|''Бомбе у преградама'' Податотека:Bosanska šara Pirot kilim.jpg|''Босанска чара'' </gallery> == Забележителни луѓе == * Даринка Петковиќ (1868–1932), сестра на трговецот Коста Петковиќ == Наводи ==  {{Наводи}} === Извори === * Питер Баусбек, 1983 година: ''Келим. antike orientalische Flachgewebe'' . Клинкхард и Биерман, Минхен.{{ISBN|3-7814-0206-1}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/3-7814-0206-1|3-7814-0206-1]] * Марина Цветковиќ, 2008 година: ''Игра шарених нити : Колекција пиротских h̄илима Етнографског музеја у Београду (Претставата на разнобојни нишки - колекција на Килимите на Пирот во Етнографскиот музеј во Белград)'' . Етнографски музеј и Београду, Белград.{{ISBN|8678910399}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/8678910399|8678910399]] * Аластер Хал и Хозе Лучик-Виховска, 1993: ''Килим - целосен водич: Историја, образец, техника, идентификација'' . Темза и Хандсон, Лондон.{{ISBN|0-8118-0359-7}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-8118-0359-7|0-8118-0359-7]] * Јани Петсопулос, 1980: ''Дер Келим'' . Престел Верлаг, Минхен.{{ISBN|3-7913-0474-7}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/3-7913-0474-7|3-7913-0474-7]] * Добрила Стојановиќ, 1987: ''Пиротски ћилими (Пиротски ćилими)'' . Музејске зборрке VIII, Музеј на применета уметност (Музеј применје уметности), Белград. * {{Наведена книга|title=Les Kilims de Pirot|last=Vitković-Žikić|first=Milena|publisher=Musée des Arts Décoratifs, Narodna biblioteka Srbije|year=2001|isbn=86-7415-068-3|location=Belgrade|language=fr}}<bdi><cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFVitković-Žikić2001">[[Специјално: BookSources / 86-7415-068-3|86-7415-068-3]]</cite></bdi> (не се користи) * {{Наведена мрежна страница|url=http://scc.digital.bkp.nb.rs/document/NBPI-knjige-022|title=Пиротски ћилим (Pirotski ćilim)|last=Petković|first=Milica|last2=Vlatković|first2=Radmila|year=1996|publisher=Srpska akademija nauka i umetnosti|location=Belgrade|language=sr|accessdate=2021-04-18|archive-date=2015-01-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20150116202447/http://scc.digital.bkp.nb.rs/document/NBPI-knjige-022|url-status=dead}} * {{Наведено списание|last=Cvetković|first=Marina|title=Спеҵифичност Пиротског Ћилимарства у Периоду 1945–2015}} [[Категорија:Национални симболи на Србија]] [[Категорија:Пиротски Округ]] [[Категорија:Југословенски кралски семејства]] [[Категорија:Српски кралски семејства]] [[Категорија:Српска култура]] [[Категорија:Национални симболи на Бугарија]] [[Категорија:Бугарска култура]] qomq2c5v1x0u68jv8eedcgnkwu1b2d8 0 1272014 4796130 4760593 2022-07-24T10:44:43Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа (2) wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|name=Fire salamander|image=Salamandra salamandra MHNT 1.jpg|status=LC|status_system=IUCN3.1|status_ref=<ref name=IUCN>{{Cite iucn | author = Kuzmin, S. | author2 = Papenfuss, T. | author3 = Sparreboom, M. | author4 = Ugurtas, I.H. | author5 = Anderson, S. | author6 = Beebee, T. | author7 = Denoël, M. | author8 = Andreone, F. | author8-link = :it: Franco Andreone | author9 = Anthony, B. | author10 = Schmidt, B. | author11 = Ogrodowczyk, A. | author12 = Ogielska, M. | author13 = Bosch, J. | author14 = Tarkhnishvili, D. | author15 = Ishchenko, V. | title = ''Salamandra salamandra'' | volume = 2009 | page = e.T59467A11928351 | date = 2009 | doi = 10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T59467A11928351.en }}</ref>|genus=Salamandra|species=salamandra|authority=([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]])|synonyms=* ''Lacerta salamandra'' <small>Linnaeus, 1758</small>|range_map=SalamandraSalamandraMap.png|range_map_caption=Distribution of fire salamander}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Fire salamander |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|врска=|алт=|безрамка]]<br /><br />[[Least Concern]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="IUCN"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFKuzmin,_S.Papenfuss,_T.Sparreboom,_M.Ugurtas,_I.H.2009"><span class="cx-segment" data-segmentid="195">Kuzmin, S.; Papenfuss, T.; Sparreboom, M.; Ugurtas, I.H.; Anderson, S.; Beebee, T.; Denoël, M.; [[:it: Franco Andreone|Andreone, F.]]; Anthony, B.; Schmidt, B.; Ogrodowczyk, A.; Ogielska, M.; Bosch, J.; Tarkhnishvili, D.; Ishchenko, V. (2009). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="196">[https://www.iucnredlist.org/species/59467/11928351 "''Salamandra salamandra''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="197">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2009''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="199">T59467A11928351. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T59467A11928351.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T59467A11928351.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="201">UK.2009.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="202">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="203"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T59467A11928351.en|T59467A11928351.en]]</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Salamandra|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Animal]]ia |- |Phylum: |[[Chordate|Chordata]] |- |Class: |[[Amphibian|Amphibia]] |- |Order: |[[Salamander|Urodela]] |- |Family: |[[Salamandridae]] |- |Genus: |''[[Salamandra]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''S.&nbsp;salamandra'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Salamandra salamandra''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]])</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Distribution of fire salamander |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Lacerta salamandra'' <small>Linnaeus, 1758</small> |} '''Шарен дождовник''' (Salamandra salamandra) е вообичаен вид [[Опашкари|саламандер]] пронајден во [[Европа]]. Тој е црн водозезмец со жолти дамки или ленти во различен степен; некои примероци можат да бидат скоро целосно црни, додека кај други жолтата боја е доминантна. Понекогаш може да се појават и нијанси на црвена и портокалова боја, или замена или мешање со жолта боја според подвидовите.<ref name="Francis">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.biodiversitylibrary.org/name/Salamandra%20salamandra|title=The anatomy of the Salamander|last=Francis, Eric T.B.|year=1934|publisher=Clarendon Press|accessdate=January 12, 2013}}</ref> Оваа светла боја е многу видлива и делува за да ги одврати предаторите со искрено сигнализирање на неговата токсичност ([[Апосемија|апозематизам]])<ref>{{Наведено списание|last=Caspers|first=Barbara A.|date=30 June 2020|title=Developmental costs of yellow colouration in fire salamanders and experiments to test the efficiency of yellow as a warning colouration|journal=Amphibia-Reptilia|volume=41|issue=3|pages=373–385|doi=10.1163/15685381-bja10006|doi-access=free}}</ref> Шарените дождовници можат да имаат многу долг животен век; еден примерок живеел повеќе од 50 години во Музејот Кениг, германски музеј за природна историја. == Живеалиште, однесување и диета == Шарените дождовници живеат во [[Средна Европа|шумите во Средна Европа]] и се почести во ридските области. Тие претпочитаат [[Листопадни растенија|листопадни]] шуми бидејќи сакаат да се кријат во паднати лисја и околу [[мов]]ливи стебла на дрвјата. Потребни им се мали потоци или езерца со чиста вода во нивното [[Живеалиште (екологија)|живеалиште]] за развој на ларвите. Без разлика дали се на копно или во вода, шарените дождовници се незабележителни. Тие поминуваат голем дел од своето време скриени под дрво или други предмети. Активни се навечер и навечер, но во дождливи денови се активни и преку ден.<ref name="Tanner">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/7910875|title=Salamander|last=Tanner, Vasco M.|last2=Wood, Stephen L.|year=1958|work=The Great Basin Naturalist|publisher=Brigham Young University|pages=97ff|accessdate=January 12, 2013}}</ref> Исхраната на шарените дождовници се состои од разни [[инсекти]], пајаци, дождовни црви и голтки, но тие повремено јадат и млади [[Жаба|жаби]] . Во заробеништво, тие јадат штурци, обновени црви, восочни црви и ларви од свилени буби. Малиот плен ќе биде фатен во опсегот на [[Ралник|забите од вомерин]] или од задната половина на јазикот, на кој се придржува пленот. Тешки се околу 40 грама. Шарениот дождовник е еден од најголемите европски дождовници<ref>[https://sossalamander.nl/facts/infected-species/fire-salamander Fire salamander]. sossalamander.nl</ref> и може да порасне на 15–25&nbsp;cm долгжина.<ref>{{Наведена книга|title=Newts and Salamanders of Europe|last=Griffiths, R|publisher=[[Academic Press]]|year=1996|location=London}}</ref> == Репродукција == Во заробеништво, женките може да ја задржат спермата долгорочно и подоцна да ја користат зачуваната сперма за да создадат друга спојка. Ова однесување не е забележано во дивината, веројатно се должи на можноста за добивање свежа сперма и деградација на складираната сперма.<ref name="steinfartz">{{Наведено списание|last=Steinfartz|first=S.|last2=Stemshorn|first2=K.|last3=Kuesters|first3=D.|last4=Tautz|first4=D.|date=30 November 2005|title=Patterns of multiple paternity within and between annual reproduction cycles of the fire salamander (Salamandra salamandra) under natural conditions|journal=Journal of Zoology|volume=268|issue=1|pages=1–8|doi=10.1111/j.1469-7998.2005.00001.x}}</ref> == Токсичност == [[Податотека:Samandarin.svg|мини|Структура на Самандарин]] Примарниот алкалоиден токсин од дождовникот, самандарин, предизвикува силни мускулни конвулзии и хипертензија во комбинација со хипервентилација кај сите 'рбетници. Отровните жлезди на шарениот дождовник се концентрирани во одредени области на телото, особено околу главата и грбната површина на кожата. Обоените делови од кожата на животното обично се совпаѓаат со овие жлезди. Соединенијата во секретите на кожата можат да бидат ефикасни против [[Бактерии|бактериски]] и [[Габа|габични]] инфекции на [[Покожица|епидермисот]] ; некои се потенцијално опасни за човечкиот живот. == Распространетост == [[File:Feuersalamander.ogg|мини|Шарен дождовник во Австрија]] Шарените дождовници се наоѓаат во поголемиот дел од јужна и Средна Европа. Најчесто се наоѓаат на надморска височина помеѓу 250 m и 1000 m, само ретко подолу (во Северна Германија спорадично се спушта на 25 m). Сепак, на Балканот или Шпанија тие најчесто се наоѓаат и на поголема надморска височина. == Подвидови == Препознаени се неколку подвидови на шарен дождовник. Најзабележителни се подвидовите ''fastuosa'' и ''bernadezi'', кои се единствените [[живородни животни|живородни]] подвидови - другите се јајцеживородни. * ''S. s. алфредшмиди'' * ''S. s. алманзори'' * ''S. s. Бежарае'' * ''S. s. Бернардези'' * ''S. s. бешкови'' * ''S. s. crespoi'' * ''S. s. fastuosa'' (или ''бонали'' ) - оган саламандер со жолти ленти * ''S. s. галаица'' - галициски оган саламандер * ''S. s. igиliолии'' * ''S. s. морница'' * ''S. s. саламандра'' - забележан оган саламандер, номинира подвидови * ''S. s. терестрис'' - забранет оган саламандер * ''S. s. Вернери'' Некои поранешни подвидови неодамна беа признати како видови од генетски причини. * S. algira Bedriaga, 1883 година - африкански оган саламандер * S. corsica Savi, 1838 година - корзикански оган саламандер * S. infraimmaculata Martens, 1885 година - близу источен оган саламандер (arouss al ayn) * ''S. longirostris'' Joger & Steinfartz, 1994 година - јужен ибериски оган саламандер == Галерија == <gallery> Salamandra salamandra (Marek Szczepanek).jpg| Feuersalamander schlafend1.jpg| Feuersalamander portrait.jpg| Fire_salamander_(Salamandra_Salamandra).jpg| Salamandara salamandra MHNT 3.jpg| Salamandra salamandra CZ.JPG| Feuersalamander rot1.jpg|Orange morph </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Понатамошно читање == * {{Наведено списание|last=Manenti, R.|last2=Ficetola, G. F.|last3=De Bernardi, F.|date=February 2009|title=Water, stream morphology and landscape: complex habitat determinants for the fire salamander ''Salamandra salamandra''|journal=Amphibia-Reptilia|volume=30|issue=1|pages=7–15|doi=10.1163/156853809787392766}} * Шмит, Б.Р., Шауб, М. и Стејнфартц, С. (2007). [http://www.frontiersinzoology.com/content/4/1/19 „Очигледното преживување на саламандата ''Саламандра саламандра'' е ниско поради високата миграциска активност“] . ''Граници во зоологија'' 4:19. == Надворешни врски == * [http://www.caudata.org/cc/species/Salamandra/Salamandra_sp.shtml Запис на Каудата.org за ''Саламандра''] * [https://web.archive.org/web/20130529085543/http://cabinetoffreshwatercuriosities.com/2012/08/31/fantastic-fire-salamanders/ Фантастични противпожарни саламандери - ''Саламандра Саламандра''], Биофреш кабинет за Freshубопитности за слатководни води. [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] aiflns0grw56cejvj6m4tlyvfq2uh3w 0 1274724 4795943 4627182 2022-07-23T20:19:48Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Bosnia around 1412.png|мини|Босна околу 1412 г.]] '''Дрина''' ― средновековна жупа сместена некаде во она што сега е [[Подриње]] (долината на [[Дрина]]) во источна [[Босна и Херцеговина]] и западна [[Србија]]. Нејзината местоположба и ширење е нејасно. Регионот бил дел од првото српско кнежество, во раниот среден век.{{Sfn|Novaković|2010}} Јован Кинам (1143–1185) забележал дека Дрина ја одделувала Босна од Србија, иако во папскиот документ од 1187 година Босна и понатаму била идентификувана како дел од Србија.{{Sfn|SKA|1935}} Жупата Дрина се споменува во ''„Летописот на попот Дукљанин''“ (околу 1300 година), како место на една битка и посед на српскиот благородник Тихомир за време на владеењето на кнезот Часлав (927-960).{{Sfn|Živković|2006}} Во 1359 година, великиот челник Димитрија (влад. 1349–59) се споменува дека ги држи Гацко, Дрина, Дабар и Рудин.{{Sfn|SKA|1908}} Дрина се споменува како област со зајакнатиот град Сокол-град во 1444 година, како кнежина во 1448 година, како кнежина со Фалконе (Сокол) во 1454 година.{{Sfn|Vego|1980}} Таа била дел од кнежината на благородничкото семејство Косача. == Наводи == {{наводи}} == Извори == [[Категорија:Босна и Херцеговина во средниот век]] [[Категорија:CS1: долга вредност за volume]] 7nj9jii9t4sfxzdp2ueaesdva2ej9hf 0 1277395 4796145 4742493 2022-07-24T10:56:57Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki '''Вистинските папагали''' се околу 350 видови на шарени, главно [[Растителнојадно животно|растителнојадни]] [[птици]], кои ја формираат суперфамилијата '''Psittacoidea''', една од трите суперфамилии по [[Ред (биологија)|биолошкиот редослед]] [[Папагаловидни|Psittaciformes]] (папагали). Вистинските папагали се широко распространети, со видови во [[Мексико]], [[Средна Америка|Централна]] и [[Јужна Америка]], [[потсахарска Африка]], [[Индија]], [[Југоисточна Азија]], [[Австралија]] и источно преку [[Тихи Океан|Тихиот Океан]] до [[Полинезија]] . Вистинската папагали вклучуваат многу од познатите папагали вклучувајќи [[ара]], [[Конуре|аратинга]], [[Лорикет|лорикити]], [[еклектус]], [[амазонец|Амазон папагали]], [[Сив папагал|Жако папагал]] и [[Тигрица (птица)|тигрици]]. == Преглед == Вистинските папагали имаат [[клун]] со карактеристична закривена форма, [[вилица]] со повисока подвижност и генерално исправена положба. Тие исто така имаат голем кранијален капацитет и се една од најинтелигентните групи птици. Некои видови можат да го [[Птица што зборува|имитираат човечкиот глас]] и други звуци, иако немаат гласни жици&nbsp;- наместо тоа поседува вокален орган во основата на [[Дишник|душникот]] познат како [[гласилка|сиринкс]] . Како и повеќето папагали, Пситацидите главно јадат семе. Има неколку варијации во исхраната на одделни видови, при што некои видови јадат и овошје, ореви, лисја, па дури и инсекти и други животински плен. Лорикетите претежно се хранат со [[нектар]]; исто така многу други папагали пијат нектар. Повеќето Psittacidae се птици што гнездат во некоја празнина (како во дрво) и формираат моногамни парови кои живеат заедно цел животински век. === Распределба и живеалиште === Вистинските папагали се дистрибуираат низ тропските и суптропските региони во светот, претежно на [[Јужна полутопка|јужната полутопка]], покривајќи многу различни [[Живеалиште (екологија)|живеалишта]], од влажни тропски [[Шума|шуми]] до [[Пустина|пустини]] во [[Австралија]], [[Индија]], [[Југоисточна Азија]], [[потсахарска Африка]], [[Средна Америка|Централна]] и [[Јужна Америка]], и два вида, еден изумрен ([[Conuropsis carolinensis|Каролина паракит]]), порано во Соединетите држави. Сепак, поголемите популации се родени во [[Австралазија]], [[Јужна Америка]] и [[Средна Америка]]. == Статус на конзервација == Многу видови се класифицирани како [[вид под закана|загрозени]] од [[Меѓународен сојуз за заштита на природата|Меѓународната унија за заштита на природата]] ([[Црвен список на МСЗП|Црвена листа]] на птици од [[IUCN]]). Трговијата со птици и други диви животни е регулирана со Конвенцијата за меѓународна трговија со загрозени видови на дива фауна и флора (CITES). Речиси сите папагали се наведени на прилозите на CITES. [[стапица|Заробувањето]] на диви папагали за [[Трговија со диви животни|трговија]] со миленичиња, [[лов]], [[Губење на живеалиште|губење живеалишта]] и [[соперништво|конкуренција]] од [[Инвазивен вид|инвазивни видови]] ги намали дивите популации. Папагалите се подложени на поголема експлоатација од која било друга група птици.<ref>Snyder, N; McGowan, P; Gilardi, J; & A Grajal (2000), ''[http://www.parrots.org/index.php/ourpublication/papfiles/ Parrots: Status Survey and Conservation Action Plan, 2000-2004]''. Chapter 1. vii. [[Меѓународен сојуз за заштита на природата|IUCN]] {{ISBN|2-8317-0504-5}}. Chapter 1. vii.</ref> Од животните отстранети од дивината за продажба, многу малку преживуваат за време на транспортот и често умираат од лоши услови во заробеништво, лоша исхрана и стрес. Мерките преземени за зачувување на живеалиштата на некои [[Харизматична мегафауна|харизматични видови]] од висок профил, исто така, заштитија многу од помалку харизматичните видови кои живеат во исти [[екосистем]]и.<ref name="Chapter2p12">Snyder, N; McGowan, P; Gilardi, J; & A Grajal (2000), ''[http://www.parrots.org/index.php/ourpublication/papfiles/ Parrots: Status Survey and Conservation Action Plan, 2000-2004]''. Chapter 1. vii. [[Меѓународен сојуз за заштита на природата|IUCN]] {{ISBN|2-8317-0504-5}}. Chapter 2. page 12.</ref> Околу 18 видови папагали исчезнале од 1500 година ([[Список на изумрени птици|Листа на изумрени птици#Psittaciformes]]), скоро сите биле во суперсемејството Psittacoidea. == Таксономија == <div class="noprint"></div>Семејството папагали Psittacidae (заедно со семејството Cacatuidae што го сочинуваат редот Psittaciformes) традиционално се сметаше дека содржи две [[потсемејство|подфамилии]], [[вистински папагали|Psittacinae]] (типични папагали и сојузници) и Loriinae ([[Lories и lorikeets|лори и лорикити]] ).<ref name="Collar, N.">{{Наведена книга|title=Handbook of Birds of the World, Vol.4|last=del Hoyo|publisher=Lynx Editions|year=1997|page=281}}</ref> Како и да е, дрвото на семејството папагали сега е реорганизирано под суперсемејството Psittacoidea: семејството Psittacidae е поделено на три семејства, племињата Стригопини и Несторини се разделија и се ставија под суперфамилијата Стригопоидеа и нова монотипна суперсемејство Какатуидеа создадена што содржи семејство Какатуидеи.<ref name="Joseph2012">{{Наведено списание|last=Joseph|first=Leo|last2=Toon|first2=Alicia|last3=Schirtzinger|first3=Erin E.|last4=Wright|first4=Timothy F.|last5=Schodde|first5=Richard|year=2012|title=A revised nomenclature and classification for family-group taxa of parrots (Psittaciformes)|journal=Zootaxa|volume=3205|pages=26–40|doi=10.11646/zootaxa.3205.1.2}}</ref> Следната класификација се базира на најновиот предлог, кој пак се базира на сите релевантни неодамнешни наоди.<ref name="Joseph2012">{{Наведено списание|last=Joseph|first=Leo|last2=Toon|first2=Alicia|last3=Schirtzinger|first3=Erin E.|last4=Wright|first4=Timothy F.|last5=Schodde|first5=Richard|year=2012|title=A revised nomenclature and classification for family-group taxa of parrots (Psittaciformes)|journal=Zootaxa|volume=3205|pages=26–40|doi=10.11646/zootaxa.3205.1.2}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJosephToonSchirtzingerWright2012">Joseph, Leo; Toon, Alicia; Schirtzinger, Erin E.; Wright, Timothy F.; Schodde, Richard (2012). "A revised nomenclature and classification for family-group taxa of parrots (Psittaciformes)". ''Zootaxa''. '''3205''': 26–40. [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:[[doi:10.11646/zootaxa.3205.1.2|10.11646/zootaxa.3205.1.2]].</cite></ref><ref name="White">{{Наведено списание|last=Nicole E. White|last2=Matthew J. Phillips|last3=M. Thomas P. Gilbert|last4=Alonzo Alfaro-Núñez|last5=Eske Willerslev|last6=Peter R. Mawson|last7=Peter B.S. Spencer|last8=Michael Bunce|year=2011|title=The evolutionary history of cockatoos (Aves: Psittaciformes: Cacatuidae)|url=http://researchrepository.murdoch.edu.au/id/eprint/4397/1/history_of_cockatoos.pdf|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=59|issue=3|pages=615–622|doi=10.1016/j.ympev.2011.03.011|pmid=21419232}}</ref><ref name="Schweizer2011">{{Наведено списание|last=Manuel Schweizer, Ole Seehausen|last2=Stefan T. Hertwig|year=2011|title=Macroevolutionary patterns in the diversification of parrots: effects of climate change, geological events and key innovations|url=https://www.dora.lib4ri.ch/eawag/islandora/object/eawag%3A8824|journal=Journal of Biogeography|volume=38|issue=11|pages=2176–2194|doi=10.1111/j.1365-2699.2011.02555.x}}</ref><ref name="Joseph2011">{{Наведено списание|last=Leo Joseph|last2=Alicia Toon|last3=Erin E. Schirtzinger|last4=Timothy F. Wright|year=2011|title=Molecular systematics of two enigmatic genera ''Psittacella'' and ''Pezoporus'' illuminate the ecological radiation of Australo-Papuan parrots (Aves: Psittaciformes)|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=59|issue=3|pages=675–684|doi=10.1016/j.ympev.2011.03.017|pmid=21453777}}</ref><ref name="Wright">{{Наведено списание|last=Wright|first=T.F.|last2=Schirtzinger E. E.|last3=Matsumoto T.|last4=Eberhard J. R.|last5=Graves G. R.|last6=Sanchez J. J.|last7=Capelli S.|last8=Muller H.|last9=Scharpegge J.|year=2008|title=A Multilocus Molecular Phylogeny of the Parrots (Psittaciformes): Support for a Gondwanan Origin during the Cretaceous|journal=Mol Biol Evol|volume=25|issue=10|pages=2141–2156|doi=10.1093/molbev/msn160|pmc=2727385|pmid=18653733}}</ref><ref name="Schweizer2010">{{Наведено списание|last=Schweizer|first=M.|last2=Seehausen O|last3=Güntert M|last4=Hertwig ST|year=2009|title=The evolutionary diversification of parrots supports a taxon pulse model with multiple trans-oceanic dispersal events and local radiations|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=54|issue=3|pages=984–94|doi=10.1016/j.ympev.2009.08.021|pmid=19699808}}</ref><ref name="deKloet">{{Наведено списание|last=de Kloet|first=RS|last2=de Kloet SR|year=2005|title=The evolution of the spindlin gene in birds: Sequence analysis of an intron of the spindlin W and Z gene reveals four major divisions of the Psittaciformes|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=36|issue=3|pages=706–721|doi=10.1016/j.ympev.2005.03.013|pmid=16099384}}</ref> Семејство [[папагали|Psittacidae]], Новозведски и Африкански папагали * Подфамилија [[вистински папагали|Psittacinae]] : Два африкански рода, ''[[Пситакус|Psittacus]]'' и ''[[Пооцефалус|Poicephalus]]'' * Подфамилија [[неотропски папагали|Арина]] ** Племе [[Арини (племе)|Арини]] : 17 родови и еден изумрен род ** Племе [[Андроглосини]] : седум родови ** клада (предложено племе ''Amoropsittacini'') четири рода ** клада (предложено племе ''Форпини)'' еден род ** (други племиња) пет родови Семејство [[Psittrichasiidae]], папагали на острови во Индискиот Океан * Подфамилија [[Папагалот на Пескет|Psittrichasinae]] : еден вид, [[Папагалот на Пескет|Пескетски папагал]] * Подфамилија [[Папагал Васа|Coracopsinae]]: еден род со неколку видови Семејство [[прстенести папагали|Psittaculidae]], азиски и австралиски папагали и агарпорниси * Подфамилија [[Platycercinae]] ** Племе [[Пезопорини]] : земјени папагали и сојузници ** Племе [[Папагал со широка опашка|Platycercini]] : широкоопашни папагали * Подфамилија [[Папагал тигар|Psittacellinae]] : еден род (''[[Папагал тигар|Psittacella]]'') со неколку видови * Подфамилија [[лорија|Лорини]] ** Племе [[Lories и lorikeets|Лорини]]: лории и лорики ** Племе [[Тигрица (птица)|Melopsittacini]]: еден вид, [[Тигрица (птица)|тигрица]] ** Племе [[Смоква папагал|Cyclopsittini]]: смоквени папагали * Подфамилија [[Агапорнитини|Agapornithinae]] : три рода * Подфамилија [[Psittaculinae]] ** Племе [[Полителини]] : три рода ** Племе [[Пситакулини]] : Азиски пситацини ** Племе [[Пигмејски папагал|Micropsittini]]: [[пигмејски папагал]]и   == Белешки == [[Категорија:Папагали]] h3l9q1b9916be34vldyna2kfazq15jz 0 1280140 4796144 4765807 2022-07-24T10:56:54Z Bjankuloski06 332 /* Почетокот на животот */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki '''Берта Изабел Касерес Флорес''' ({{lang-es|Berta Isabel Cáceres Flores}}; р. {{родена на|4|март|1971}}<ref>{{Наведени вести|url=http://elpais.com/elpais/2016/03/04/planeta_futuro/1457113234_162700.html|title=En memoria de Berta Cáceres: una mujer e indígena excepcional.|last=Torrado|first=Nancy Tapias|date=4 March 2016|work=El País|access-date=7 March 2016|language=es}}</ref> — {{почината на|2|март|2016}})<ref name="gaipe">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.gaipe.net/wp-content/uploads/2017/10/Represa-de-Violencia-ES-FINAL-.pdf|title=Represa de Violencia: El plan que asesinó a Berta Cáceres|last=Roxanna Altholz, Jorge E. Molano Rodríguez, Dan Saxon, Miguel Ángel Urbina Martínez, and Liliana María Uribe Tirado|date=November 2017|publisher=Grupo Asesor Internacional de Personas Expertas|language=es|accessdate=3 November 2017}} ([https://www.gaipe.net/wp-content/uploads/2017/10/Exec-Summ-Dam-Violencia-EN-FINAL.pdf The Executive Summary in English])</ref> — активистка за заштита на животната средина од [[Хондурас]], домородна водачка,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.laprensa.hn/sucesos/935868-410/matan-a-berta-c%C3%A1ceres-l%C3%ADder-ind%C3%ADgena-hondure%C3%B1a|title=Matan a Berta Cáceres, líder indígena hondureña|last=Redacción/EFE|work=Diario La Prensa|accessdate=3 March 2016}}</ref> и соосновачка и координаторка на Советот на народни и домородни организации на Хондурас (COPINH).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ipsnews.net/2015/04/to-defend-the-environment-support-social-movements-like-berta-caceres-and-copinh/|title=To Defend the Environment, Support Social Movements Like Berta Cáceres and COPINH|accessdate=3 March 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://radiobilingue.org/en/programas/linea-abierta/berta-caceres/|title=Berta Cáceres: "Green Nobel." Also, Galeano on The Right to Delirium.|accessdate=3 March 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.radiofree.org/us/caceres-threatened-honduran-wins-biggest-enviro-award/|title=Cáceres, Threatened Honduran, Wins Biggest Enviro Award|work=Radio Free|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304093330/http://www.radiofree.org/us/caceres-threatened-honduran-wins-biggest-enviro-award/|archive-date=4 March 2016|accessdate=3 March 2016}}</ref> Таа ја освоила наградата Голдман за животна средина во 2015 година, за „локална кампања која успешно го притисна најголемиот светски градител на брани да се повлече од браната Агуа Зарка“ во Рио Гуалкарке.<ref name=":3">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.goldmanprize.org/recipient/berta-caceres/|title=Berta Cáceres – Goldman Environmental Foundation|work=Goldman Environmental Foundation|language=en|accessdate=4 March 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theguardian.com/world/2020/jun/02/who-killed-berta-caceres-behind-the-brutal-of-an-environment-crusader|title=Who killed Berta Cáceres? Behind the brutal murder of an environment crusader|date=2020-06-02|work=The Guardian|language=en|accessdate=2020-06-02}}</ref> Таа била убиена во нејзиниот дом од вооружени натрапници, по повеќегодишни закани по нејзиниот живот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bertacaceres.org/threats-attacks-and-intimidation-against-berta-caceres-flores/|title=Threats, attacks and intimidation against Berta Cáceres Flores|publisher=BertaCaceres.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20191024071502/http://bertacaceres.org/threats-attacks-and-intimidation-against-berta-caceres-flores|archive-date=24 October 2019|accessdate=11 May 2016}}</ref> Поранешен војник од единиците на специјалните сили на Хондурас, обучени во САД, тврдел дека името на Касерес било на нивната црна листа неколку месеци пред нејзиниот атентат. Од февруари 2017 година, три од осумте уапсени лица биле поврзани со елитни воени трупи обучени од САД: двајца биле обучени во Форт Бенинг, Џорџија, САД, поранешната школа на Америка (SOA), преименувана во WHINSEC, поврзана со илјадници убиства и кршење на човековите права во Латинска Америка од страна на нејзините дипломци. Во ноември 2017 година, тим од меѓународни правни експерти објави извештај во кој откри „намерна небрежност од финансиските институции“. На пример, Централноамериканската банка за економска интеграција (CABEI), Холандската Развојна Финансиска Институција (FMO) и Finnfund воделе стратегија со акционери, извршни директори, менаџери и вработени во DESA, приватни компании за обезбедување кои работат за DESA, јавни службеници и Државните безбедносни агенции „да ја контролираат, неутрализираат и елиминираат секоја опозиција“. Дванаесет бранители на на земјата биле убиени во Хондурас во 2014 година, според истражувањето на Global Witness, што ја прави најопасната земја во светот, во однос на нејзината големина, за активистите кои ги штитат шумите и реките.<ref name=":0">{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2016/03/04/world/americas/berta-caceres-indigenous-activist-is-killed-in-honduras.html|title=Berta Cáceres, Indigenous Activist, Is Killed in Honduras|last=Malkin|first=Elisabeth|date=3 March 2016|work=The New York Times|access-date=4 March 2016|last2=Arce|first2=Alberto|issn=0362-4331}}</ref> Убиството на Берта Касерес било проследено со убиство на уште двајца активисти во истиот месец. Во јули 2021, Дејвид Кастиљо, менаџер на DESA, бил прогласен за виновен како интелектуален автор на нејзиното убиство.<ref>[https://www.publico.es/internacional/berta-caceres-justicia-hondurena-condena-david-castillo-autor-intelectual-asesinato-berta-caceres.html La Justicia hondureña condena a David Castillo, autor intelectual del asesinato de Berta Cáceres] Published by Publico.es on July 5, 2021</ref> == Почетокот на животот == Касарес е родена како дел од народот [[Ленка (народ)|Ленка]] во Ла Есперанца, Хондурас,<ref name=":4">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.laprensa.hn/honduras/936219-410/berta-c%C3%A1ceres-un-%C3%ADcono-%C3%A9tnico-que-les-dio-voz-a-los-ind%C3%ADgenas|title=Berta Cáceres, un ícono étnico que les dio voz a los indígenas|last=Xiomara Orellana|date=3 March 2016|publisher=[[La Prensa (Honduras)]]|accessdate=4 March 2016}}</ref> доминантната домородна група во југозападниот дел на Хондурас. Касарес израснала во 1970-тите за време на немири и насилство во Средна Америка. Нејзината мајка Аустра Берта Флорес Лопез била пример за хуманитарност: таа била акушерка и социјален активист која ги примала и се грижела за бегалците од [[Ел Салвадор]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.democracynow.org/2016/3/3/honduran_indigenous_leader_berta_caceres_assassinated|title=Honduran Indigenous Leader Berta Cáceres Assassinated, Won Goldman Environmental Prize|work=Democracy Now!|accessdate=4 March 2016}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.ticotimes.net/2016/03/03/honduran-environmentalist-berta-caceres-murdered-family-says|title=Honduran environmentalist Berta Cáceres murdered, family says|work=The Tico Times {{!}} Costa Rica News|access-date=4 March 2016}}</ref> Аустра Флорес била избрана и служела како градоначалничка со два мандати во нивниот роден град Ла Есперанца, како дел од Конгресот, и како гувернерка на Одделот за Интибука.<ref>[http://edition.cnn.com/2017/03/02/world/berta-caceres/index.html "Berta Caceres"], CNN, 2 March 2017.</ref> Откако посетувала локални училишта, Касерес студирала образование на универзитет и дипломирала со квалификација за настава.<ref name=":4" /> Таа се спријателила со Исмаел Морено, директор на Radio Progreso &amp;amp; ERIC-SJ. == Активизам == Во 1993 година, како студентска активистка, Касерес го коосновала Советот на народни и домородни организации на Хондурас (COPINH), организација за поддршка на правата на домородните луѓе во Хондурас.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://culturesofresistance.org/groups-we-support-COPINH|title=Council of Indigenous and Popular Organizations of Honduras (COPINH) (via Rights Action) {{!}} Cultures of Resistance|work=culturesofresistance.org|accessdate=4 March 2016}}</ref> Таа водела кампањи за широк спектар на прашања, вклучително и протестирање за нелегалната сеча, сопствениците на плантажи и присуството на американски воени бази на земјиштето на Ленка.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2015/apr/20/honduran-indigenous-rights-campaigner-wins-goldman-prize|title=Honduran indigenous rights campaigner wins Goldman prize|last=Watts|first=Jonathan|date=19 April 2015|work=The Guardian|access-date=4 March 2016|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tni.org/en/article/international-condemnation-of-the-murder-of-indigenous-leader-bertha-caceres-in-honduras|title=International condemnation of the murder of indigenous leader Bertha Cáceres in Honduras|date=4 March 2016|work=Transnational Institute|accessdate=4 March 2016}}</ref> Таа го поддржувала феминизмот, [[ЛГБТ]] правата, како и пошироките социјални и домородни прашања.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://fsrn.org/2016/03/internationally-recognized-rights-defender-berta-caceres-murdered-in-honduras/|title=Internationally-recognized rights defender Berta Cáceres murdered in Honduras – FSRN|work=fsrn.org|accessdate=4 March 2016}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://theintercept.com/2016/03/11/drugs-dams-and-power-the-murder-of-honduran-activist-berta-caceres/|title=Drugs, Dams, and Power: The Murder of Honduran Activist Berta Cáceres|last=Mackey|first=Danielle Marie|date=11 March 2016|work=The Intercept|access-date=12 March 2016}}</ref> Во 2006 година, група домородни луѓе од Ленка од Рио Бланко побарале од Касерес да го истражи неодамнешното пристигнување на градежна опрема во нивната област.<ref name=":3" /> Касерес соодветно истражувала и ја информирала заедницата дека проект за заедничко вложување помеѓу кинеската компанија Sinohydro, [[Меѓународна финансиска корпорација|Меѓународната финансиска корпорација]] [[Светска банка|на Светската банка]] и компанијата од Хондурас Desarrollos Energéticos, SA (исто така позната како DESA, види Empresa Nacional de Energía Eléctrica ) има планови за изградба серија од четири хидроелектрични брани на реката Гуалкарке .<ref name=":1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cnn.com/2016/03/03/americas/honduras-activist-berta-caceres-killed/index.html|title=Berta Cáceres, Honduran activist, killed|last=Shoichet|first=Catherine E.|last2=Griffiths|first2=James|date=3 March 2016|work=CNN|last3=Flournoy|first3=Dakota}}</ref> Компаниите го прекршиле меѓународното право со тоа што не се консултирале со месното население за проектот. Ленка народот бил загрижен дека браните ќе го загрозат нивниот пристап до вода, храна и суровини за лекови, и затоа ќе го загрозат нивниот традиционален начин на живот.<ref name=":0" /><ref>{{Наведени вести|url=https://www.wsj.com/articles/prize-winning-activist-berta-caceres-killed-in-honduras-1457046648|title=Prize-Winning Activist Berta Cáceres Killed in Honduras|last=Carlton|first=Jim|work=Wall Street Journal|access-date=4 March 2016|last2=Althaus|first2=Dudley|issn=0099-9660}}</ref> Касерес работела заедно со заедницата за да организира протестна кампања. Таа организирала правни дејствија и состаноци во заедницата против проектот и го однела случајот до Меѓуамериканската комисија за човекови права .<ref name=":0" /> Од 2013 година, Касерес ги предводела COPINH и локалната заедница во едногодишен протест на градилиштето за да ги спречи компаниите да пристапат до земјиштето. Службениците за безбедност редовно ги отстранувале демонстрантите од местото.<ref name=":0" /> На 15 јули 2013 година, војската на Хондурас отворила оган врз демонстрантите, убивајќи еден член на COPINH и ранувајќи уште тројца.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.soaw.org/about-us/equipo-sur/263-stories-from-honduras/4129-tomasgarcia|title=The Murder of Tomas Garcia by the Honduran Military|last=School of the Americas Watch|publisher=School of the Americas Watch|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419022106/http://soaw.org/about-us/equipo-sur/263-stories-from-honduras/4129-tomasgarcia|archive-date=19 April 2016|accessdate=6 March 2016}}</ref> Заедницата пријавила редовни закани и малтретирање од вработените во компанијата, чуварите и војската. Во мај 2014 година, членовите на COPINH биле нападнати во два одвоени инциденти кои резултирале со двајца мртви и тројца тешко повредени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.resumenlatinoamericano.org/2014/05/27/honduras-asesinato-y-represion-en-san-francisco-de-opalaca-y-rio-blanco/|title=Honduras: Asesinato y represión en San Francisco de Opalaca y Río Blanco|date=27 May 2014|publisher=Resumen Latinoamericano|accessdate=6 March 2016}}</ref> Кон крајот на 2013 година, и Синохидро и Меѓународната финансиска корпорација се повлекле од проектот поради протестите на COPINH.<ref name=":3" /> Сепак, Desarrollos Energéticos (DESA) продолжиле со преместување на градилиштето на друга локација за да се избегне блокадата.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Други локални бизнис лидери го поддржале проектот. Официјалните лица поднеле кривична пријава против Касерес и двајца други домородни водачи за „узурпација, принуда и континуирана штета“ против DESA за нивните улоги во протестот, за кој се тврди дека ги поттикнал другите да предизвикаат штета на компанијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cimacnoticias.com.mx/node/65336|title=Berta Cáceres dedicó su vida a la defensa del pueblo Lenca|last=Anaiz Zamora Márquez and Yunuhen Rangel Medina|date=3 January 2014|publisher=Cimac Noticias|accessdate=6 March 2016}}</ref> Како одговор на обвиненијата, [[Амнести интернешенал]] изјави дека, доколку активистите бидат затворени, Амнести интернешенел ќе ги смета за затвореници на совеста.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2013/09/honduras-indigenous-leaders/|title=Honduran Indigenous leaders at risk of unfair imprisonment|date=19 September 2013|publisher=[[Amnesty International]]|accessdate=3 March 2016}}</ref> Десетици регионални и меѓународни организации ја повикале владата на Хондурас да престане да ја криминализира одбраната на човековите права и да ги истражи заканите против бранителите на човековите права.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cejil.org/es/pronunciamiento-conjunto-criminalizacion-defensores-y-defensoras-derechos-humanos-honduras|title=Pronunciamiento conjunto sobre la criminalización de defensores y defensoras de derechos humanos en Honduras|date=26 September 2013|publisher=Center for Justice and International Law|accessdate=6 March 2016}}</ref> На 20 февруари 2016 година, повеќе од 100 демонстранти беа приведени од обезбедувањето додека протестираа, а заканите кон нивната организација почнаа да се зголемуваат.<ref name=":0" /><ref name=":2">[https://www.theguardian.com/world/2016/mar/03/honduras-berta-caceres-murder-enivronment-activist-human-rights Berta Cáceres, Honduran environment and human rights activist, murdered] Published by [[The Guardian]], 3 March 2016</ref> Касерес ја издвои [[Хилари Клинтон]] за нејзината вмешаност во легитимирањето на државниот удар во Хондурас во 2009 година:<blockquote>„Враќањето на претседателот Мел Зелаја стана второстепено прашање. Во Хондурас требаше да има избори. И еве, таа, Клинтон, препозна дека не дозволија враќање на Мел Зелаја на претседателската функција. Требаше да има избори. И меѓународната заедница - официјални лица, владата, големото мнозинство - го прифати ова, иако предупредувавме дека ова ќе биде многу опасно и дека ќе дозволи варварство, не само во Хондурас туку и во остатокот од континентот. И ние бевме сведоци на ова.“<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.democracynow.org/2016/3/11/before_her_assassination_berta_caceres_singled|title=Before Her Assassination, Berta Cáceres Singled Out Hillary Clinton for Backing Honduran Coup|work=Democracy Now!|accessdate=2016-07-18}}</ref></blockquote>Клинтон тврдеше дека нејзиниот метод на справување со ситуацијата е подобар за народот на Хондурас.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.upi.com/Top_News/US/2016/04/19/Why-this-protester-is-blaming-Clinton-for-the-murder-of-a-Honduran-activist/8981460996811/|title=Why this protester is blaming Clinton for the murder of a Honduran activist|accessdate=18 July 2016}}</ref> == Закани и грижи за човековите права == Меѓуамериканската комисија за човекови права ја вклучи „Берта Касерес“ (sic) на својот список на луѓе под закана од 28 јуни 2009 година за време на државниот удар во Хондурас во 2009 година.<ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cidh.org/medidas/2009.eng.htm|title=Precautionary Measures Granted by the Commission during 2009|date=2009|work=Inter-American Commission on Human Rights|publisher=Organization of American States|accessdate=7 March 2016}}</ref> Во 2013 година, Касерес изјави за ''[[Ал Џезира]]'' :<blockquote>Армијата има список за атентат со 18 барани борци за човекови права со моето име на врвот. Сакам да живеам, има многу работи кои сè уште сакам да ги правам на овој свет, но никогаш ниту еднаш не размислував да се откажам од борбата за нашата територија, за достоинствен живот, бидејќи нашата борба е легитимна. Се грижам многу, но на крајот, во оваа земја каде што има целосна неказнивост, јас сум ранлива... Кога ќе сакаат да ме убијат, ќе го направат тоа.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.aljazeera.com/indepth/features/2013/12/honduras-dam-project-shadowed-violence-201312211490337166.html|title=Honduras dam project shadowed by violence|last=Nina Lakhami|date=24 December 2013|publisher=[[Al Jazeera]]|accessdate=2016-03-03}}</ref></blockquote>За време на кампањата против браната, Касерес и другите организатори честопати биле заплашувани од војската; во една прилика биле запрени и извршен бил претрес на нивното возило додека патувале кон Рио Бланко. Касерес тврдела дека при овој претрес, во возилото бил поставен пиштол; организаторите потоа биле уапсени под обвинение за оружје и задржани во текот на ноќта во затвор.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.soaw.org/about-us/equipo-sur/263-stories-from-honduras/4121-berta|title=SOA graduate involved in criminalization of Indigenous leader Berta Caceres {{!}} SOA Watch: Close the School of the Americas|last=Gynther|first=Brigitte|publisher=[[School of the Americas Watch]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20160309092655/http://www.soaw.org/about-us/equipo-sur/263-stories-from-honduras/4121-berta|archive-date=9 March 2016|accessdate=4 March 2016}}</ref> Судот ја ставил Касерес под превентивни мерки, принудувајќи ја да се најавува на судот секоја недела и спречувајќи ја да ја напушти земјата. Мерките биле во сила сè до пропаѓањето на случајот во февруари 2014 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.frontlinedefenders.org/node/24963|title=Honduras: Update – Dismissal of case against human rights defender Ms Berta Cáceres|date=11 February 2014|publisher=[[Front Line Defenders]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20150407102132/http://www.frontlinedefenders.org/node/24963#sthash.y5tIIQKA.dpuf|archive-date=7 April 2015|accessdate=5 March 2016}}</ref> Судските записи од 2014 година, објавени во мај 2016 година, покажале дека „владата и DESA постојано се обидуваа да ги оцрнат Касерес и нејзините колеги како насилни анархисти кои настојуваат да го тероризираат населението преку нивните протести, [...] узурпација, принуда и континуирана штета, па дури и обиди за го поткопуваат демократскиот поредок“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.washingtonpost.com/world/the_americas/court-files-show-bid-to-tar-slain-honduran-activist-caceres/2016/05/03/1a4a6a9e-115d-11e6-a9b5-bf703a5a7191_story.html|title=Court files show bid to tar slain Honduran activist Caceres|last=Freddy Cuevas and Peter Orsi|date=3 May 2016|work=Washington Post|archive-url=https://web.archive.org/web/20160504114102/https://www.washingtonpost.com/world/the_americas/court-files-show-bid-to-tar-slain-honduran-activist-caceres/2016/05/03/1a4a6a9e-115d-11e6-a9b5-bf703a5a7191_story.html|archive-date=4 May 2016|accessdate=6 May 2016}}</ref> Еден од омилените изрази на Берта бил „Тие се плашат од нас затоа што ние не се плашиме од нив“, според Густаво Кастро Сото .<ref name="hp516">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.huffingtonpost.com/josefina-salomon/sole-witness-to-berta-cac_b_9856762.html|title=Sole Witness to Berta Cáceres Murder: 'It Was Clear She Was Going to Get Killed'|last=Salomon|first=Josefina|date=6 May 2016|work=Huffington Post}}</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Касерес, Берта}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Починати во 2016 година]] [[Категорија:Родени во 1970-тите]] [[Категорија:Хондурашки екоактивисти]] 12xh0e7b3hohl95syyqvs8lvekj444x 0 1280151 4796139 4792959 2022-07-24T10:56:40Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki [[Податотека:Alexandra Cousteau, 2013 (cropped).jpg|мини|Александра Кусто]] '''Александра Маргерит Клементин Кусто''' (родена на 21 март 1976 година) е режисер и активист за животна средина . Кусто ја продолжува работата на нејзиниот дедо [[Жак Кусто|Жак-Ивс Кусто]] и таткото Филип Кусто, залагајќи се за важноста од зачувување, обновување и одржливо управување со океанските и водните ресурси за здрава планета и продуктивни општества.<ref name="scientificamerican">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.scientificamerican.com/article/alexandra-cousteau-weighs-in/#|title=Alexandra Cousteau Weighs In on the Future of the Ocean|last=Keren Blankfeld Schultz|date=September 1, 2008|publisher=[[Scientific American]]|accessdate=January 25, 2017}}</ref><ref name="dailybeast">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thedailybeast.com/articles/2010/04/22/why-is-jacques-cousteaus-granddaughter-driving-john-mccains-bus.html|title=Why Is Jacques Cousteau's Granddaughter Driving John McCain's Bus?|last=LLoyd Grove|date=April 22, 2010|publisher=[[The Daily Beast]]|accessdate=January 25, 2017}}</ref><ref name="independent">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.independent.ie/style/sex-relationships/who-is-the-nouveau-cousteau-26491164.html|title=Who is the nouveau Cousteau?|last=|date=September 11, 2008|work=[[The Independent]]}}</ref> == Личен живот == Кусто е ќерка на Филип Кусто и Јан Кусто и внука на францускиот истражувач и режисер Жак-Ив Кусто и Симон Кусто.<ref name="cnn">{{Наведени вести|url=http://www.cnn.com/2008/TECH/science/09/03/alexandra.cousteau.pv/index.html|title=Future player: Alexandra Cousteau|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=October 28, 2008|work=[[CNN]]|access-date=October 31, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081013061606/http://www.cnn.com/2008/TECH/science/09/03/alexandra.cousteau.pv/index.html|archive-date=October 13, 2008}}</ref><ref name="washpost">{{Наведена мрежна страница|url=http://voices.washingtonpost.com/reliable-source/2010/06/rs-_cousteau.html|title=Know your Cousteaus: Diving deep into the family pool|last=|date=June 8, 2010|publisher=[[The Washington Post]] – The Reliable Source|accessdate=October 31, 2008}}</ref> Таа е третата генерација на семејството Кусто кои го истражуваат и го објаснуваат светот на природата.<ref name="latimes">{{Наведена мрежна страница|url=http://articles.latimes.com/2001/may/06/magazine/tm-59931|title=The Undersea World of Alexandra Cousteau|last=Dianne Bates|date=May 6, 2001|work=[[Los Angeles Times]]|accessdate=January 30, 2017}}</ref><ref name="nyt1">{{Наведена мрежна страница|url=https://green.blogs.nytimes.com/2011/05/18/cousteau-cousins-come-to-town/|title=Cousteau Cousins Pitch Water Issues|last=Leslie Kauffman|date=May 18, 2011|work=[[The New York Times]]|accessdate=October 31, 2008}}</ref> На четири месечна возраст првпат отишла на експедиција со нејзиниот татко, а кога имала само седум години таа научила да [[Нуркање|нурка]] со нејзиниот дедо.<ref name="nyt2">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2010/04/04/jobs/04boss.html|title=Another Cousteau Working to Save the Waters|last=Blue Legacy|date=April 3, 2010|work=[[The New York Times]]|accessdate=October 31, 2008}}</ref> == Образование == Кусто се здобила со диплома за политички науки (меѓународни односи) на колеџот Џорџтаун во 1998 година. Во мај 2016 година, таа се здоби со почесната диплома доктор по хуманистички писма на Универзитетот Џорџтаун.<ref name="georgetownU">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.thehoya.com/cousteau-advocates-legacy-building-environmental-protection-at-college-commencement/|title=Cousteau Advocates Legacy Building, Environmental Protection|last=|date=May 26, 2016|publisher=The Hoya}}</ref> == Кариера == Во 2000 година, Кусто заедно со нејзиниот брат Филип Кусто Џуниор го основаа EarthEcho International со цел да се продолжи наследството на нејзиното семејство во полето на науката, застапувањето пред суд и [[образование]]то .<ref name="nyt3">{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2007/07/24/us/24plastic.html?n=Top/News/U.S./U.S.%20States,%20Territories%20and%20Possessions/Maryland|title=Pressure Builds to Ban Plastic Bags in Stores|last=Ian Urbina|date=July 24, 2007|work=[[The New York Times]]|access-date=October 31, 2008}}</ref><ref name="expat">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.expatica.com/fr/life_in/feature/ocean-lures-the-heirs-of-cousteaus-legacy-36667.html|title=Ocean lures the heirs of Cousteau's legacy|last=Agence France-Presse|authorlink=Agence France-Presse|year=2007|publisher=Expatica|archive-url=https://web.archive.org/web/20080422121231/http://www.expatica.com/fr/life_in/feature/ocean-lures-the-heirs-of-cousteaus-legacy-36667.html|archive-date=April 22, 2008|accessdate=October 31, 2008}}</ref> Од 2005 до 2007 година, Кусто работела на проблемите поврзани со зачувување на океаните во [[Средна Америка]] како советник за MarViva.<ref name="prensa">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.prensa.com/politica/primer-mundo-delfinarios-prehistoria_0_1961053935.html|title=En el primer mundo el delfinarios son prehistoria|last=Paco Gomez Nadal|date=February 28, 2007|publisher=[[La Prensa (Managua)]]}}</ref> Во 2010 година, Кусто ја водела експедицијата Сина планета: Северна Америка, петмесечна интерактивно истражување на критичните проблеми со водата низ САД, Канада и Мексико.<ref name="natgeo2">{{Наведена мрежна страница|url=http://environment.nationalgeographic.com/environment/freshwater/expedition-blue-planet/|title=Expedition Blue Planet 2010: North America|last=|date=|publisher=[[National Geographic Society|National Geographic]]}}</ref> Во 2014 година, Александра ја водела експедицијата во Канада во партнерство со Отава Риверкипер и Аква Хакинг 2015, конференција фокусирана на заштита на реката.<ref name="metronewsca">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.metronews.ca/news/ottawa/2013/07/12/jacques-cousteaus-granddaughter-joins-ottawa-riverkeeper-in-conservation-effort.html|title=Jacques Cousteau's granddaughter joins Ottawa Riverkeeper in conservation effort|last=|date=|publisher=Metro News (Ottawa)|archive-url=https://web.archive.org/web/20180327005307/http://www.metronews.ca/news/ottawa/2013/07/12/jacques-cousteaus-granddaughter-joins-ottawa-riverkeeper-in-conservation-effort.html|archive-date=March 27, 2018}}</ref><ref name="Calgaryherald">{{Наведена мрежна страница|url=https://calgaryherald.com/technology/Alexandra+Cousteau+Meaghan+Murphy+Ottawa+Riverkeeper+Meredith+Brown+test+water+Ottawa+River+Saturday+September+2013+evaluate+quality/8919900/story.html|title=Alexandra Cousteau, Meaghan Murphy and Ottawa Riverkeeper Meredith Brown test the water on the Ottawa River on Saturday, September 14, 2013 to evaluate its quality|last=|date=September 16, 2013|publisher=[[Calgary Herald]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170205013157/http://www.calgaryherald.com/technology/Alexandra+Cousteau+Meaghan+Murphy+Ottawa+Riverkeeper+Meredith+Brown+test+water+Ottawa+River+Saturday+September+2013+evaluate+quality/8919900/story.html|archive-date=February 5, 2017|accessdate=January 27, 2019}}</ref> Таа исто така е член на одборот на Неом,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.neom.com/en-us/static/pdf/en/NEOM-Advisory-Board-English.pdf|title=The members of Neom advisory board|last=|first=|date=|work=Neom|archive-url=https://web.archive.org/web/20200504234006/https://www.neom.com/en-us/static/pdf/en/NEOM-Advisory-Board-English.pdf|archive-date=May 4, 2020|accessdate=}}</ref> планиран прекуграничен град во северозападна Саудиска Арабија развиен од страна на саудискиот престолонаследник Мохамад бин Салман . [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Луѓе од Санта Моника]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1976 година]] 9w5v26ei2186rn51r6beunjq0pluu1h 0 1280419 4796106 4781875 2022-07-24T10:42:49Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''[[Шведска]]''' има релативно ниска [[Економска нееднаквост|нееднаквост во приходите]] и висок [[животен стандард]] . Невработеноста Од 2017 била проценета дека е 6,6% од Светската книга за факти на ЦИА,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/sweden/|title=Europe :: Sweden — The World Factbook - Central Intelligence Agency|work=Cia.gov|accessdate=2018-12-31}}</ref> пониско отколку во другите земји на Европската унија. Нордискиот модел на општество на социјална благосостојба, примерот на Шведска и нејзините блиски соседи, често се сметале за европска успешна приказна во споредба на меѓународно ниво со социо-економските структури на другите развиени индустриски нации.  Овој модел на социјална помош што ја обезбедува државата вклучува многу бенефиции за невработеноста за сиромашните и добро финансирани здравствени, станбени и социјални осигурување. Во рамките на нации суштински ослободени од корупција кои се потпишуваат на принципите на мерка за отвореност на информациите за владините активности.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.transparency.org/country|title=Transparency International - Country Profiles|work=Transparency.org|accessdate=2018-12-31}}</ref> Нееднаквоста на приходите во Шведска е ниско рангирана во коефициентот Џини, 25,2 заклучно со 2015 година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304045123/http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=ilc_di12|archive-date=2016-03-04|accessdate=2015-04-24}}</ref> што е една од најниските во светот и се рангира слично како и другите нордиски земји ; иако нееднаквоста неодамна е во пораст и неколку земји од Средна Европа сега имаат помал коефициент Џини од Шведска.<ref name="inequalitywatch.eu">{{Наведена мрежна страница|url=http://inequalitywatch.eu/spip.php?article58&lang=en|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160116010407/http://inequalitywatch.eu/spip.php?article58&lang=en|archive-date=2016-01-16|accessdate=2015-04-24}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm|title=Inequality - Income inequality - OECD Data|work=Data.oecd.org|language=en|accessdate=2018-12-31}}</ref> Инфлацијата во последно време - од околу 2007 година - е на историски најниско ниво во Шведска.<ref>{{Наведено списание|last=Hüfner|first=Felix|date=2007|title=Why has Swedish Inflation been Persistently Low?|url=https://econpapers.repec.org/paper/oececoaaa/560-en.htm}}</ref> Сепак, Швеѓаните плаќаат многу високи даноци, околу 52,1% од БДП (проценка 2014 година), но соодветно уживаат во многу дарежлива универзална социјална држава. Домаќинствата со најголема заработка во Шведска имаат нешто помал удел во доходниот капитал во споредба со другите земји; со најголема заработка 10% има 24% од приходот или потрошувачката<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/sweden/|title=Europe :: Sweden — The World Factbook - Central Intelligence Agency|work=Cia.gov}}</ref> (во споредба со САД, во кои највисоките заработувачки 10% имаат 30%, од приходот или потрошувачката<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/united-states/|title=North America :: United States — The World Factbook - Central Intelligence Agency|work=Cia.gov}}</ref> и Германија, има 24%,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/germany/|title=Europe :: Germany — The World Factbook - Central Intelligence Agency|work=Cia.gov}}</ref> додека Норвешка има 21,2%<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/norway/|title=The World Factbook — Central Intelligence Agency|work=Cia.gov|language=en|accessdate=2018-04-20}}</ref>), и многу ниски стапки на апсолутна сиромаштија. Сепак, поновите студии покажале дека јазот во богатството расте во Шведска.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=2054&artikel=3592881|title=Half the Poverty, But Wealth Gap Grows - Radio Sweden|last=Radio|first=Sveriges|language=en|accessdate=2018-04-20}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.scb.se/en/finding-statistics/statistics-by-subject-area/household-finances/income-and-income-distribution/income-and-tax-statistics/|title=Income and tax statistics|work=Statistiska Centralbyrån|language=en|accessdate=2018-04-20}}</ref> Во 2018 година, водечка швајцарска банка тврдела дека во Шведска највисоките 10% имаат 60-70% од богатството на нацијата. Нееднаквоста на богатството што ја истакнува банката е акумулирано богатство, а не нееднаквост на приходите.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.businessinsider.com/why-socialist-scandinavia-has-some-of-the-highest-inequality-in-europe-2014-10|title=Why Socialist Scandinavia Has Some Of The Highest Inequality In Europe|work=[[Business Insider]]|access-date=2018-04-20}}</ref> Други студии покажале дека првите 10% направиле 90% од „капиталниот приход“ (дефиниран како приход од продажба на станови и акции, што едвај се изедначува точно со „инвестициски приход“),<ref>{{Наведени вести|url=https://www.thelocal.se/20170216/swedens-wealth-inequality-exposed-by-new-research|title=Sweden's wealth inequality exposed by new research|date=2017-02-16|access-date=2018-04-20|language=en}}</ref> сепак одржуваат релативно ниски стапки на сиромаштија . == Работниците и растечката нееднаквост == Во 2005 година, работната сила во Шведска била проценета на 4,49 милиони луѓе. Од 2003 година, услужниот сектор учествувал со 75,1% од работната сила, со 22,6% ангажирани во индустријата, 2,1% во земјоделството, а остатокот во недефинирани занимања. Околу 80% од шведските наемници се членови на синдикати, а во одредени индустриски гранки процентот е уште поголем. Синдикалното движење се заснова на доброволно членство, а нема ниту затворен дуќан, ниту синдикален дуќан. Иако работниците имаат право на штрајк, работодавачите исто така имаат право да го користат локаутот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.encyclopedia.com/places/germany-scandinavia-and-central-europe/scandinavian-political-geography/sweden|title=Sweden|work=Encyclopedia.com}}</ref> Продуктивноста е малку ослабена во последните месеци, но БДП по работен час во Шведска останува многу висок.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.oecd.org/sweden/economic-survey-sweden.htm|title=Economic Survey of Sweden 2017|work=Oecd.org}}</ref> Во последните децении, има сè поголем број работници со ниска вештина во работната сила кои се натпреваруваат за сè помалку занимања со пониски барања за образование и искуство. Овие типови на работни места може да вклучуваат одредени занимања во индустријата и голем број занимања во услуги, администрација и продажба, како што се работници за грижа на деца, помошници во кујна и ресторани, продавачи и чистачи. Многу од овие работни места се карактеризираат со голема промена на персоналот, што на почетокот може да им се допадне на луѓето кои сакаат да се здобијат со основа на шведскиот пазар на труд, но, исто така, повлекува потенцијално фрустрирачка несигурност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.goinglobal.com/articles/1297/|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150428101553/http://www.goinglobal.com/articles/1297/|archive-date=2015-04-28|accessdate=2015-04-24}}</ref> Многу имигранти во Шведска според шведските стандарди се слабо образовани и неквалификувани. Според извештајот на thelocal.se, промената од 2008 година на шведските закони за трудова миграција, дизајнирана да им олесни на компаниите да регрутираат неевропејци за висококвалификувани работни места, кои тешко се исполнуваат, наместо тоа, првенствено се користи за да се донесат ниски квалификувани работници во Шведска. „Само една третина од пополнетите 60.000 работни места откако законот стапил на сила, всушност прешле во рацете на толку потребните специјалисти.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thelocal.se/20130129/45880|title=Most work permits given to low-skilled workers|date=29 January 2013|work=Thelocal.se}}</ref> Ова сугерира дека работниците кои не се членки на ЕУ може да имаат потешко време да најдат висококвалификувани работни места отколку да добијат работа со ниска квалификација. Иако нееднаквоста во приходите меѓу нискоквалификуваните и висококвалификуваните работници се зголемува, работниците со ниска вештина генерално се многу добро платени, нееднаквоста останува ниска, а пониските и повисоките класи уживаат многу дарежлива универзална социјална држава. Даноците на доход и паричните бенефиции традиционално играат важна улога во прераспределбата на приходот во Шведска, намалувајќи ја нееднаквоста меѓу работоспособното население за околу 28% (просекот на ОЕЦД [Од што?] е 25%). Меѓутоа, овој редистрибутивен ефект се намалил со текот на времето и истиот се движел помеѓу 35% и 40% пред средината на 2000-тите.<ref name="oecd.org">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.oecd.org/sweden/OECD-Income-Inequality-Sweden.pdf|title=OECD Income inequality data update: Sweden|date=January 2015|work=Oecd.org|accessdate=14 March 2019}}</ref> Шведска сè уште припаѓа на групата на најрамноправните земји на ОЕЦД, и покрај брзиот наплив на нееднаквост во приходите од раните 1990-ти. Сепак, растот на нееднаквоста помеѓу 1985 и почетокот на 2010 година бил најголем меѓу сите земји на ОЕЦД, зголемувајќи се за една третина. Во 2012 година, просечниот приход на првите 10% од примачите бил 6,3 пати поголем од оној на долните 10%. Ова е зголемено во однос од околу 5,75 до 1 во 2007 година и сооднос од околу 4 спрема 1 во поголемиот дел од 1990-тите.<ref name="oecd.org">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.oecd.org/sweden/OECD-Income-Inequality-Sweden.pdf|title=OECD Income inequality data update: Sweden|date=January 2015|work=Oecd.org|accessdate=14 March 2019}}</ref> Нееднаквоста се зголемува суптилно, но мерливо во последниве години. Студијата на Гледајте за нееднаквоста од 2010 година објавила дека има нова карактеристика на нееднаквоста: таа се зголемила во најрамноправните од богатите земји, нордиските земји во Европа. Во Шведска коефициентот Џини се зголемил од 0,21 на 0,26 за 25 години; односот на расположливите приходи меѓу најбогатите и најсиромашните децили на населението се зголеми од 4,1 на 5,8.“<ref name="inequalitywatch.eu">{{Наведена мрежна страница|url=http://inequalitywatch.eu/spip.php?article58&lang=en|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160116010407/http://inequalitywatch.eu/spip.php?article58&lang=en|archive-date=2016-01-16|accessdate=2015-04-24}}</ref> Во истата студија, било објавено дека јазот (на процентот на населението што живее во релативна сиромаштија) помеѓу оние со статус на имигрант или странско потекло и оние со мајчин потекло е околу 11%. И кога ќе се споредат само оние кои доаѓаат од земји кои не се членки на ЕУ со староседелците, тој се зголемил на 14,6%. == Имиграција и сиромаштија == Шведска има релативно висока популација на родени имигранти и староседелско население родени од родители кои биле родени во странство. Од 2011 година, шведската статистика објавила дека околу 19,6% или 1.858.000 жители на Шведска се од неродно наследство, дефинирани како родени во странство или родени во Шведска од двајца родители кои се родени во странство. Иако Шведска официјално го нема евидентирано етничкото потекло на сите жители, националноста на мигрантите се евидентирала. Најголемата популација на имигранти заклучно со 2014 година била од Финска, Ирак и Полска. Според една студија на Торун Остерберг и Бјорн Густафсон во 2014 година, кога се споредувала стапката на сиромаштија помеѓу имигрантското население (особено оние од Турција и муслиманските земји) и домородното население, откриено е дека најновите стапки на сиромаштија кај децата со турско потекло се трипати повисоки отколку кај домородните деца. Неодамнешниот тренд на пазарот на трудот е дека висок и зголемен дел од занимањата бараат високо образование, кое на многу имигранти им недостига, што резултира со зголемување на невработеноста и сиромаштијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.iariw.org/papers/2014/GustafssonPaper.pdf|title=A Widening Immigrant – Native Gap: Child Income and Poverty in Sweden among Immigrants from Turkey and the Surrounding Region|work=Iariw.org|accessdate=14 March 2019}}</ref> Меѓутоа, овој фокус може да го потцени степенот до кој, пред ерата на масовна миграција, домородците кои неволно биле без платена работа биле или не биле во одреден степен на сиромаштија. Сепак, познато е дека етнички хетерогените групи, со или без совладан шведски јазик, тешко се интегрираат во домашната заедница, што резултира со зголемена маргинализација. Друга можна група објаснувања за проблемите со вработувањето на многу имигранти е тешкотијата да се најде работа дури и ако некое лице е квалификувано. Истата студија објавила: „Резултатите од голем број неодамнешни теренски експерименти убедливо покажуваат дека многу шведски работодавци не ги покануваат кандидатите за работа кои според документите се квалификувани како домородци, но имаат атрибути кои сигнализираат муслиман или друга незападна странска позадина“. Ова би сугерирало дека домородните Швеѓани негувани во хомогено, релативно егалитарно општество за социјална благосостојба не се нужно космополитски или инклузивни во нивните социјални ставови. Во оваа студија, објавено е дека приспособената процентуална разлика во споредба со децата на родители родени во Шведска во втората генерација,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.iariw.org/papers/2014/GustafssonPaper.pdf|title=A Widening Immigrant – Native Gap: Child Income and Poverty in Sweden among Immigrants from Turkey and the Surrounding Region|work=Iariw.org|page=7|accessdate=14 March 2019}}</ref> во 2008-2010 година кај ирачките потомци е 37%, додека кај оние од Грција и Унгарија е 23 %. Има рапидно зголемен јаз во приходите меѓу втората генерација луѓе со потекло од „муслиманските“ земји, во споредба со оние со наследство во други земји и со домородните Швеѓани. Ова првпат се случило во почетокот на 1980-тите до крајот на 1990-тите, кога економијата се намалила како и вработеноста. Меѓутоа, ако претходното повикување на „муслиманските земји“ имплицира вклучување на Турција во таа група, тоа го поставува прашањето за сеќавањето на авторите на политичката историја и уставот на Турција. == Наводи == [[Категорија:Економија на Шведска]] 4t3tyvn0634s9ym34o8o6ezr06wylj4 0 1281238 4795982 4785084 2022-07-23T21:50:58Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Категорија:Статии со hCards]] [[Податотека:Emma Broomé in August 2014.jpg|мини|Ема Брум во август 2014 година]] '''Ема Марија Изабел Броме''' (13 јуни 1985 година) е шведска актерка. Таа е најпозната по нејзината главна улога како Аса во серијата SVT од 2020 година Sommaren 85.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sverigesradio.se/artikel/7552272|title=Pajigt och puttrigt i "Sommaren 85" - Kulturnytt i P4|last=Radio|first=Sveriges|work=sverigesradio.se|accessdate=3 November 2020}}</ref> Студирала на Академијата за драмски уметности во Стокхолм помеѓу 2009 и 2012 година и оттогаш работи во Драматен.<ref>[https://www.gp.se/cmlink/emma-broom%C3%A9-fick-en-snabbkurs-i-b%C3%A5de-1980-talet-och-v%C3%A4stg%C3%B6tska-1.34232041 Emma Broomé fick en snabbkurs i både 1980-talet och västgötska] Göteborgs Posten Retrieved 3 November 2020</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gp.se/1.34232041|title=Kastades 35 år bakåt i tiden – hamnade i Västergötland|last=Andersson|first=Jan|date=11 September 2020|work=Göteborgs Posten|accessdate=3 November 2020}}</ref> == Наводи == <references /> == Надворешни врски == * {{Commonscat-inline|Emma Broomé}} [[Категорија:Родени во 1985 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] e5ta1rzbylswlly02tyykjgf5co0vyn 0 1282040 4796150 4687839 2022-07-24T10:57:12Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki '''Марија Кристина Пинеда Суазо''' (1954) е астроном, физичар, градежен инженер, професор и научен истражувач од Хондурас. Таа била директор на Центарот за астрономски истражувања (CEACS-UNAH), а моментално работи како декан на Факултетот за просторни науки (FACES) на Universidad Nacional Autónoma de Honduras . Таа припаѓа на неколку научни организации, вклучително и Меѓународната астрономска унија (IAU), Asamblea de Astrónomos de América Central (AAAC) и Fundación Salvador Moncada para el Avance de la Ciencia.<ref name="sirih.org">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sirih.org/?nvs=64&title=Mar%EDa%20Cristina%20Pineda%20Suazo&lang=es|title=María Cristina Pineda Suazo|publisher=Secretaría Nacional de Ciencia, Tecnología e Innovación / Instituto Hondureño de Ciencia, Tecnología e Innovación / Departamento de Fomento a la Investigación Científica y Desarrollo Tecnológico|language=Spanish|accessdate=25 May 2015}}</ref> Пинеда, исто така, служи како претседател на Националниот комитет за астрономија во Хондурас.<ref name="iau.org">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.iau.org/administration/membership/individual/951/|title=Maria Cristina Pineda de Carías|publisher=[[International Astronomical Union]]|accessdate=25 May 2015}}</ref> == Избрани дела == * Марија Кристина Пинеда де Кариас. „Una Decada de Astronomía Centroamericana en Honduras“. Артикуло на Менсаје ал Футуро. Опсерваторија Astronómico Centroamericano de Suyapa, Universidad Nacional Autonoma de Honduras. Дициембре, 2000 година. * Марија Кристина Пинеда де Кариас, магистерска програма во Средна Америка по астрономија и астрофизика. Capítulo libro Астрономија за земјите во развој, Специјална сесија на IAU на 24-то Генерално собрание, 2001 година. Алан Х. Батен, ед. Астрономско друштво на Пацификот. Мичиген, САД 2001 година. (Страници: 69-79). * Марија Кристина Пинеда де Каријас, Вито Велиз и Рикардо Агурсија Фаскеле . „Del grande y complejo plan de 18 Conejo para la Plaza del Sol del Parque Arqueológico de Copán Ruinas. Artículo en Revista del Instituto Hondureño de Antropología e Historia. Edición Conmemorativa 50 Aniversario: 1952-2002. Instituto Hondureño de Antropología e Historia. Тегусигалпа, Хондурас. 2002. (страници: 126-134). * Марија Кристина Пинеда де Каријас, Вито Велиз и Рикардо Агурсија Фаскеле . „Estela D: Reloj Solar de la Plaza del Sol del Parque Arqueológico de Copan Ruinas, Хондурас. Артикуло и Ревиста Јакскин. Instituto Hondureño de Antropología e Historia . Año 34, Vol. XXV, бр.2. 2009. (страници: 111-138). * Марија Кристина Пинеда де Кариас. „База на датумите на настаните соларни набљудувања на Плаза дел Сол дел Парк Аркеогико на Копан Руинас“. Артикуло на Revista Ciencia y Tecnología. Дирекцијата на истрагата Científica, UNAH. Número 4 (ISSN_ 1995-9613). Тегусигалпа, Хондурас. 2009. (страници: 20-35). * Марија Кристина Пинеда де Кариас. ¿Qué es el Observatorio Astronómico Centroamericano de Suyapa de la Universidad Nacional Autonoma de Honduras? Артикуло на Revista Ciencias Espaciales, Facultad de Ciencias Espaciales, UNAH. Número 1, Vol. 2 ({{ISSN|2225-5249}} ). 2009. (страници: 128-144). * Лилијам Софија Гомез и Марија Кристина Пинеда де Кариас. „Atlas Multimedia Prototipo del Centro Histórico del Distrito Central de Honduras“. Артикуло и Ревиста на постградос на УНАХ ({{ISSN|2071-8470}} ). Тегусигалпа, MDC, Хондурас. 2010. (страници 185-196). * Хоакин Боске Сендра и Марија Кристина Пинеда де Кариас. „I Congreso International de Ordenamiento Territorial y Tecnologías de la Información Geográfica. Resúmenes y Comunicaciones“. Универзидад де Алклала, Алкала де Хенарес, Мадрид, Шпанија. Impreso en España. 2010 година.{{ISBN|978-84-8138-886-2}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-84-8138-886-2|978-84-8138-886-2]] . * Марија Кристина Пинеда де Кариас. „Меѓународна година на астрономијата 2009 – Финален извештај. Капитуло: Хондурас“. Уредување на: Педро Русо и Ларс Линдберг Кристенсен. Меѓународна астрономска унија. 2010 година. Страници 666-676. * Equipo Interinstitucional: UNAH/Facultad de Ciencias Espaciales: Марија Кристина Пинеда де Кариас, Херардо Енрике Инестроза Еуцеда, Омри Алберто Амаја Кариас; UNAH/Dirección Vinculación Universidad Sociedad/Educación No Formal: Алекс Џовани Матаморос Кастро; Генерален Директор на Аеронаутика Цивил: Хериберто Сиера Павон; Асоцијација на Desarrollo Aeronáutico и Educativo de Honduras: Павел Андреј Еспинал Понсе, Горки Енгелс Алфаро. Основи на естаблемиенто на Лас Сиенциас Аеронаутика и Факултад де Сиенсијас Еспацијалес де ла Универзитет национален автоном на Хондурас. Тегусигалпа MDC, Хондурас. Diciembre, 2012 година.{{ISBN|978-99926-96-74-3}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-99926-96-74-3|978-99926-96-74-3]] . * Марија Кристина Пинеда де Каријас, Вилма Лорена Очоа и Рафаел Енрике Коралес. Артикуло: „Detección de cambios en la cobertura de la tierra de un sektor del occidente de Honduras, Período 1991-2006“. Revista Ciencia y Tecnología, Дирекција на Истражување Científica de la Universidad Nacional Autonoma de Honduras. Número 11, Diciembre 2012. (страници. 78-109) * Марија Кристина Пинеда де Каријас, Едуардо Л. Морено Сегура, Вилма Лорена Очоа. „XIV Конференција Ибероамериканска де Системас де Информациска Географска. Резиме на конференции и комуникациски врски. Universidad Nacional Autonoma de Honduras/Facultad de Ciencias Espaciales (FAES), Sociedad Iberoamericana de Sistemas de Información Geográfica“. Тегусигалпа, MDC Хондурас. Хулио 2013 година.{{ISBN|978-99926-96-59-0}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-99926-96-59-0|978-99926-96-59-0]] . == Наводи == [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1954 година]] 5iuitu9g2i4219xqxo83kjv0k6ne8d5 0 1284160 4796157 4699846 2022-07-24T10:57:35Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki {{Infobox prepared food|name=Тунброд|image=Tunnbröd-2007-07-14.jpg|image_size=250px|caption=Две варијанти од шведскиот тунброд. На левата страна е модерна верзија која содржи 'рж, пченица и квасец, а на десната страна е традиционална верзија направена со млеко и јачмен|alternate_name=|country=[[Шведска]]|region=|creator=|course=|type=[[Рамен леб]]|served=|main_ingredient=[[Пченично]], [[јачменово]] или [['ржано]] брашно|variations=|calories=|other=}} '''Тунброд''' (буквално „тенок леб“) е [[шведска]] верзија на леб и припаѓа на северната шведска кујна каде домаќинките делат заедничка пекара за да го произведуваат. Тунброд може да биде мек или крцкав, и доаѓа во многу варијанти во зависност од изборот на жито, средство за квасец (или без него) и [[сукало]]. Тестото се прави од која било комбинација на [[пченица]], [[јачмен]] и [['рж]]; квасецот може да биде и квасец и амониум карбонат.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cooked.com/uk/Simon-Bajada/Hardie-Grant-Books/The-New-Nordic/Baking/Tunnbr%C3%B6d-recipe|title=Tunnbröd|last=Simon Bajada|work=cooked.com|accessdate=March 1, 2020}}</ref> Мекиот тунброд најчесто се користи како палачинка или [[тортиља]] како обвивка за друга храна. Популарно [[Брза храна|јадење за брза храна]] е мекиот тунброд валкан околу пире од компири и виршла, позната како ролат тунброд.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.recepten.se/recept/kesorulle.html|title=Tunnbröd wrap with keso|publisher=Recepten.se|accessdate=2012-02-17}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.recepten.se/recept/kalkonwraps.html|title=Tunnbröd wrap with turkey|publisher=Recepten.se|accessdate=2012-02-17}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.umgasmagazine.com/tunnbrodsrulle-swedish-hot-dog/|title=Tunnbrödsrulle: The Ultimate Swedish Style Summer Hot Dog|work=umgasmagazine|accessdate=March 1, 2020}}</ref> Друг традиционален стар шведски метод за јадење мек тунброд е [[бурито]] стил, во комбинација со пире од компири и печена харинга. Традиционално се јаде со ферментирана харинга. За ова обично се користи зачинет мек леб, а лебот се натопува во густинот што остана од готвењето на божиќната шунка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.saveur.com/article/Recipes/Dopp-i-Gryta-Dip-in-the-Pot/|title=Dopp i Gryta (Dip-in-the-Pot)|work=saveur.com|accessdate=March 1, 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thelocal.se/20170816/surstrmming-what-you-need-to-know-before-trying-swedens-fermented-herring|title=Surströmming: What you need to know before trying fermented herring|work=thelocal.se|accessdate=March 1, 2020}}</ref> Крцкавиот тунброд се разликува од [[крцкав леб]] по тоа што е потенок и покомпактен, содржи помалку воздушни меури. Конзистентноста и вкусот на тунброд може многу да се разликуваат, бидејќи рецептите и подготовката на лебот се разликуваат во зависност од пекарата. Традиционално, домаќинките ги чуваат рецептите како строго чувана тајна, споделена само со другите членови на семејството. == Поврзано == * [[Крцкав леб]] - рамен и сув тип на крекер * [[Мјукака]] - шведски тркалезен леб * [[Лефсе]] - традиционален мек норвешки леб * [[Маца]] - традиционален еврејски бесквасен леб * [[Тортиља]] - тенок леб популарен во Мексико и Средна Америка * [[Јуфка]] - бесквасен рамен леб во турската кујна * [[Роти]] - јужноазиски кружен леб == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Шведска кујна]] smb64inufsquntncp7o3zygxaxbm7hf 0 1285555 4796193 4741125 2022-07-24T11:27:20Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија (2) wikitext text/x-wiki '''Минаре Џем''' — [[УНЕСКО|светско]] [[Светско наследство на УНЕСКО|наследство на УНЕСКО]] во западен [[Авганистан]]. Се наоѓа во далечен и речиси недостапен регион на округот Шарак,во провинцијата Гор, веднаш до реката Хари. 65 метарското<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-28969385|title=Afghan historic minaret of Jam 'in danger of collapse'|work=BBC|publisher=BBC News|accessdate=23 July 2018}}</ref> или 62 метарското високо [[минаре]] <ref>''Ghaznavid and Ghūrid Minarets'', Ralph Pinder-Wilson, '''Iran''', Vol. 39, (2001), 167.</ref> било изградено околу 1190 година целосно од печени тули и е познато по својата сложена декорација од тули, штуко и глазирани плочки и се состои од наизменични ленти од калиграфија со куфич и наски, геометриски облици и стихови од [[Куран|Куранот.]]. Во 2002 година, минарето било ставено на списокот на светско наследство во опасност, под сериозна закана од ерозија и не било активно зачувано.<ref name="youtube.com">NATO Channel, Discover Afghanistan – The Minaret of Jam, August 2013, https://www.youtube.com/watch?v=5F8SREfehZ4</ref> Во 2014 година, [[Би-би-си|Би-Би-Си]] објави дека кулата е во непосредна опасност од уривање.<ref>Afghan historic minaret of Jam 'in danger of collapse', although no efforts have yet been made to preserve it, 28 August 2014, By Mohammad Qazizada and Daud Qarizadah, https://www.bbc.com/news/world-asia-28969385</ref> Во 2020 година, минарето Џем било наведено во листата на културно наследство на [[Муслимански свет|исламскиот свет]] од страна на Исламската светска организација за образование, наука и култура (ICESCO). Според авганистанското Министерство за надворешни работи (МНР), минарето Џем е првото културно наследство во Авганистан што е ставено на списокот на ИЦЕСКО.<ref name="tolonews.com">{{Наведена мрежна страница|url=https://tolonews.com/index.php/arts-culture-168869|title=Minaret of Jam Listed as ICESOCO Heritage Site|work=TOLOnews|language=en|accessdate=2021-01-17}}</ref> == Етимологија == Зборот минаре е [[Арапски јазик|арапски]] [منارة] и обично значи кула покрај џамија од која муезинот ги повикува верниците на молитва. Сепак, тоа значи и светилник и има други значења. Минарето Џем веројатно се наоѓа на местото на главниот град на династијата Гуриди, Фирозко.<ref name=":0">{{Наведена книга|title=The ebb and flow of the Ghūrid empire|last=Thomas|first=David|publisher=Sydney University Press|year=2018|isbn=9781743325414|location=[Sydney]|oclc=1003642529}}</ref> Кружното минаре се потпира на осмоаголна основа; имало 2 дрвени балкони и на врвот имало фенер. Неговата формална презентација има впечатлива сличност со минарињата во Газни изградени од Масуд III.<ref>''Ghaznavid and Ghūrid Minarets'', Ralph Pinder-Wilson, '''Iran''', Vol. 39, 169-170.</ref> Се смета дека бил директна инспирација за Кутуб Минар во [[Делхи]], [[Индија]]. Минарето Џем припаѓа на група од околу 60 минариња и кули изградени помеѓу 11 и 13 век во Средна Азија, Иран и Авганистан, вклучувајќи го и минарето Кутлуг Тимур во Стариот Ургенч (долго време се сметало за највисокото од нив што сè уште постои).<ref name=":0"/> Се смета дека минарињата биле изградени како симболи на [[Ислам|победата на исламот]], додека другите кули биле само знаменитости или караули. Археолошкиот пејзаж околу Џем ги вклучува и урнатини на „палата“, утврдувања, печки за керамика и еврејски гробишта, а се претпоставува дека се остатоци од изгубениот град Тиркизна Планина. Археолошкиот локалитет Џем бил успешно номиниран како прво место за светско наследство во Авганистан во 2002 година. Исто така, бил впишан во списокот на УНЕСКО за светско наследство во опасност, поради несигурната состојба на зачувување на минарето и резултатите од грабежите на локацијата.<ref name="unesco">{{Наведена мрежна страница|url=https://whc.unesco.org/en/list/211|title=Minaret and Archaeological Remains of Jam|work=UNESCO World Heritage Center|publisher=UNESCO|accessdate=19 February 2011}}</ref> Според археолозите, на 10 километри од минарето биле откриени и еврејски гробишта, вклучувајќи остатоци од воена зграда, палата и керамички садови.<ref name="tolonews.com"/> == Историја == [[Податотека:Jam_minartet_clear_white_ghorid_empire2009.jpg|мини|907x907пкс| Џем минаре]] [[Податотека:1502-Babur_advancing_through_the_mountains_to_Kabul.jpg|лево|мини| Тимуридскиот освојувач Бабур напредува низ Џем и планините до [[Кабул]].]] Во текот на 12-тиот и 13-тиот век, Гуридите го контролирале сегашен [[Авганистан]], но и делови од источен [[Иран]], [[Средна Азија]], Северна [[Индија]] и делови од [[Пакистан]].<ref name="unesco"/> Арапскиот натпис кој датира од минарето е нејасен - може да гласи 1193/4 или 1174/5 кога ќе се претвори во грегоријански датуми. Така може да ја одбележи победата на гуридскиот султан Гијас уд-Дин над Газневидите во 1186 година во [[Лахор]]е.<ref name="ReferenceA">''Ghaznavid and Ghūrid Minarets'', Ralph Pinder-Wilson, '''Iran''', Vol. 39, 170.</ref> Сепак, д-р Ралф Пиндер-Вилсон, британски археолог и директор на Британскиот институт за авганистански студии во 1970-тите, напиша голема студија за минарињата на Џем и Газни во која го изрази своето верување дека минарето е изградено за да го одбележи победа на Муиз ад-Дин, братот на Гијат уд-Дин, над Притвирај Чаухан. Оваа победа му овозможи на [[ислам]]от да се прошири на северниот индиски потконтинент.<ref name="ReferenceA" /> Пиндер-Вилсон верувал дека минарето било изградено во стилот на тоа време, што вклучувало традиција на рани исламски победнички кули кои ја објавуваат освојувачката моќ на исламот.<ref>backdoorbroadcasting, Warwick Ball: Ralph Pinder-Wilson and Afghanistan, http://backdoorbroadcasting.net/2010/01/warwick-ball-ralph-pinder-wilson-and-afghanistan/</ref> Се претпоставува дека минарето било дел од петочната џамија во Фирозко, за која хроничарот Гурид Абу Убајд ал-Џузјани наведува дека била срушена во поплава, некое време пред монголските опсади на почетокот на 13 век.  Работата во Џем од страна на археолошкиот проект Минарето на Џем откри докази за голема дворна зграда покрај минарето и докази за речни седименти на врвот на поплочувањето од печени тули. Славата на Империјата Гурид се намалила по смртта на Гијат уд-Дин во 1202 година, бидејќи била принудена да ѝ отстапи територија на Империјата Хварезм. Јузјани наведува дека Фирузкух бил уништен од [[Монголци|Монголите]] во 1222 година. Минарето било малку познато надвор од Авганистан сè додека Сер Томас Холдич не го пријавил во 1886 година додека работел за Авганистанската гранична комисија. Меѓутоа, тоа не го привлече светското внимание до 1957 година преку работата на француските археолози Андре Марик <ref>André Maricq, Gaston Wiet, ''La découverte de la capitale des sultans ghorides : XIIe-XIIIe s.'', Paris, Klincksieck, 1959 ("Mémoires de la Délégation archéologique française en Afghanistan", 16). ''Ghaznavid and Ghūrid Minarets'', Ralph Pinder-Wilson, '''Iran''', 166.</ref> и Гастон Вит. Подоцна, Вернер Херберг спроведе ограничени истражувања околу локацијата во 1970-тите, а Ралф Пиндер-Вилсон ја заврши својата голема студија за локацијата во истата деценија, пред советската инвазија во 1979 година повторно да го прекине надворешниот пристап. == Натписна содржина == * Највисокиот појас се состои од муслиманското стих на верата, [[Шехадет|шахада]] ; „ ''Сведочам дека нема друг бог освен Алах (и дека) Мухамед е Аллахов пратеник'' “. * Под ова, се наоѓаат горните две ленти кои се состојат од стих 13, сура Саф LXI; „ ''Помош од Алах и сегашна победа.'' ''Радосна вест (О Мухамед) на верниците.'' ''О вие кои верувате.'' " * Појасот под ова се состои од имиња и титули на ''Гијат ад-Дин Мухамед бин Сем'' * Подолу се наоѓа појас кој содржи засилена верзија на имињата и титулите на Гијат ад-Дин Мухамед во тиркизни мозаични плочки. * Издолжен [[шестаголник]] со две линии ''наски'' одоздола, (1)" ''Делото на Али ибн...'' ", (2)недешифрирано * Натпис „ ''Абул-Фатх'' “, тешко оштетен, поради тоа што е направен од штуко. * Испреплетени појаси кои се состојат од сурат Мерјам XIX.<ref>Meeting with a minaret Dan Cruickshank relives his epic journey to a threatened wonder in Afghanistan, Dan Cruickshank, The Guardian, Wednesday 23 April 2008, https://www.theguardian.com/artanddesign/2008/apr/23/heritage.architecture</ref> * Свртена кон север е куфички натпис „ ''На датумот на петстотини деведесет години'' “ (еквивалент на 27 декември 1193 до 16 декември 1194 година).<ref>''Ghaznavid and Ghūrid Minarets'', Ralph Pinder-Wilson, '''Iran''', 168-169.</ref> == Закани == На минарето Џем му се заканува ерозија,влага и поплави, поради неговата близина до реките Хари и Џем.<ref name="youtube.com"/> Друга закана се земјотресите кои често се случуваат во регионот. Кулата се навалува, а во различни периоди се вршени работи за стабилизација.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2008/apr/23/heritage.architecture|title=Meeting with a Minaret|last=Cruickshank, Dan|date=23 April 2008|work=[[The Guardian]]}}</ref> По неговата посета во 2002 година, британскиот истражувач и иден член на парламентот Рори Стјуарт објави дека ограбувачите и нелегалните ископувања го оштетиле и археолошкиот локалитет околу минарето. На 21 јули 2018 година, Pajhwok News објави дека талибанските судири со локалните сили се случиле на контролните пунктови во близина на минарето Џем. Милитантите ги запалија шумите околу историскиот кварт, оштетувајќи една џамија. Директорот за култура и информации во Гор, Фахрудин Аријапур, изрази загриженост за нестабилноста во областа, наведувајќи дека некои делови од зелената површина се оштетени; и иако минарето остана недопрено, предупреди дека доколку централната власт не посвети соодветно внимание на безбедноста на локацијата, милитантите ќе го уништат.<ref>[[منصور خسرو]] https://www.pajhwok.com/en/2018/07/21/taliban-storm-checkpoints-near-ancient-ghor-minaret</ref> == Конзервација == Минарето во голема мера било повторно откриено во 1958 година од француски истражувачи. Од неговото откритие до раните 1970-ти, имало активни напори за реставрација и научни студии спроведени со цел да се забави процесот на распаѓање. Сепак, по советската инвазија на Авганистан, не беа направени никакви напори. [[Податотека:Minaret_of_Jam_melts_into_rugged_landscape_-_panoramio.jpg|мини|399x399пкс| Минарето на Џем се претопува во солиден пејзаж]] УНЕСКО се обиде да започне програми за оценување. Во 2012 година, УНЕСКО ги претстави плановите за 3D скенирање, хидраулични мерења и зајакнување на потпорните греди и ѕидови за одржување на Минарето, а направени се и фотографии од надворешната структура за да се обезбедат модели за идна реконструкција. Иако 3D моделирањето на минарето конечно било спроведено за УНЕСКО од страна на Iconem, политичката нестабилност доведе до недостиг на финансии и не беа направени напори за одржување. Понатаму, околниот терен го отежнува напредокот на структурата бидејќи го попречува пристапот. Сепак, овие проценки обезбедија силна основа за идно одржување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.unesco.org/new/en/kabul/culture/programmes-and-projects/safeguarding-of-world-heritage-site-of-the-minaret-of-jam/|title=Safeguarding of World Heritage Site of the Minaret of Jam {{!}} United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization|work=www.unesco.org|language=en|accessdate=2018-11-07}}</ref> Иако теренската работа останува тешка, археолозите анализираа сателитски снимки и податоци од Google Maps за да направат нови откритија за минарето и околната локација.<ref name=":0"/> Многу може и треба да се направи за да се помогне во зачувувањето на минарето. Безбедноста треба да биде еден од примарните фокуси бидејќи грабежот е секојдневие на археолошкиот локалитет. Исто така, важно е народот на Авганистан да се вклучи во тоа што нивниот интерес и ангажман за локацијата се надеваме дека ќе ги финансираат идните напори за зачувување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://endangeredsites.leadr.msu.edu/minaret-of-jam/|title=Minaret of Jam {{!}} Endangered Sites|work=endangeredsites.leadr.msu.edu|language=en-US|accessdate=2018-11-07}}</ref> == Галерија == <gallery class="center"> Податотека:Jam afghanistan ghorprovince islamic architecture.jpg|Минаре од џем, Декоративни натписи на надворешноста Податотека:Jamafghanistangrorharirud.jpg|Минаре на Џем, детален поглед Податотека:Minar of jam ghor.jpg|Минаре од џем, дел од украсен надворешен натпис Податотека:Jam Minaret decoration.jpg|Украсена надворешност на минарето Џем, август 2005 година Податотека:Jam leaning minaret jam ghor.jpg|Минаре од Џем, со дизајн под влијание на [[Karramiyya|Карамија]] Податотека:Jam afghan architecture inside structure.jpg|Минаре на Џем – внатрешност Податотека:Jam1.jpg|Минарето Џем на брегот на реката Хари Руд Податотека:Paving near Jam.jpg|Поплочување на двор од печени тули во близина на минарето Џем, август 2005 година Податотека:Jam Qasr Zarafshan.jpg|Минарето Џем и Каср Зарафшан, август 2005 година Податотека:Ghor Province Afghanistan Jam Village.jpg|Фармстад на патот до минарето </gallery> == Поврзано == * [[Минариња Газни]] * [[Мусали минариња во Херат]] == Наводи == {{наводи}}  * Дупри, Ненси Хеч (1977): ''Историски водич за Авганистан''. 1. издание: 1970. 2. издание. Ревидирано и зголемено. Авганистанска туристичка организација * {{Наведени вести|url=http://www.albertsampietro.com/?p=45|title=The Minaret of Jam in Afghanistan|last=Sampietro, Albert|date=July 28, 2003|work=albertsampietro.com}} * Фреја Старк : ''Минарето на Джам, екскурзија во Авганистан'', Лондон: Џон Мареј, 1970 година * Ден Круикшанк (ед. ), ''Историја на архитектурата на Сер Банистер Флечер'', Дваесетто издание, Архитектонски печат 1996 година,{{ISBN|0-7506-2267-9}} * Херберг, В. со Д. Давари, 1976 година. Topographische Feldarbeiten in Ghor: Bericht über Forschungen zum Проблем Jam-Ferozkoh. ''Авганистан весник'' 3/2, 57–69. * Maricq, A. & G. Wiet, 1959 година. ''Le Minaret de Djam: la découverte de la capitale des Sultans Ghurides (XIIe-XIIIe siècles).'' (Mémoires de la Délégation archéologique française en Авганистан 16). Париз. * Сордел-Томин, Ј., 2004 година. ''Минарето Ghouride de Jam.'' ''Un chef d'oeuvre du XIIe siècle.'' Париз: Memoire de l'Academie des Inscriptions et Belles Lettres. * Стјуарт, Рори. 2006 година. Местата помеѓу. Книги за жетва.{{ISBN|0-15-603156-6}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-15-603156-6|0-15-603156-6]]. * Томас, Дејвид, 2018 година. [http://purl.library.usyd.edu.au/sup/9781743325414 Одливот и протокот на Гуридската империја]. Прес на Универзитетот во Сиднеј.{{ISBN|9781743325414}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9781743325414|9781743325414]]. * Томас, Дејвид, 2004 година. [https://web.archive.org/web/20051129084058/http://www.mcdonald.cam.ac.uk/IARC/cwoc/issue14/afghanistan.htm Грабеж, управување со наследството и археолошки стратегии во Џем, Авганистан] * Томас, ДЦ, Г. Пастори и И. Куко, 2004 година. „Ископувања во Џем, Авганистан“. ''Исток и Запад'' 54 (бр. 1–4) стр.&nbsp;87-119. * Томас, ДЦ, Г. Пастори и И. Куко, 2005 година. [https://web.archive.org/web/20060516231503/http://antiquity.ac.uk/ProjGall/thomas/index.html Археолошкиот проект Минарето Џем] во ''антиката'' * Томас, ДЦ и А. Гаскојн, во печат. Неодамнешни археолошки истражувања на грабежот во Џем, провинцијата Гур, во Ј. ван Крикен (ед. ) ''Културното наследство на Авганистан: неговиот пад и опстанок''. Лајден: ЕЏ Брил. == Надворешни врски == * [http://www.arch.cam.ac.uk/~alg1000/mjap/ Археолошки проект за минаре на Џем] * [http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=6643&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html Локација на УНЕСКО за заканите за минарето] * [https://whc.unesco.org/en/list/211 Центар за светско наследство на УНЕСКО-минаре и археолошки остатоци од Џем] * [http://www.orientalarchitecture.com/afghanistan/statewide/minaretjam.php Азиска историска архитектура: минаре на Џем] * [http://www.turquoisemountain.org/ Фондацијата Тиркизна планина] * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/7380050.stm Скриен скапоцен камен на авганистанската култура] [[BBC News]] 3 мај 2008 година {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Светско наследство во Авганистан]] [[Категорија:Координати на Википодатоците]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] i7yqyjvcfn0p9z2k5lfuiyaxt8kpyei 0 1285834 4796093 4774163 2022-07-24T10:41:53Z Bjankuloski06 332 /* Цел */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Organizacja międzynarodowa infobox|nazwa_polska=Trójmorze|członkowie={{Państwo|AUT}}<br />{{Państwo|BUL}}<br />{{Państwo|CRO}}<br />{{Państwo|CZE}}<br />{{Państwo|EST}}<br />{{Państwo|LTU}}<br />{{Państwo|LAT}}<br />{{Państwo|POL}}<br />{{Państwo|ROM}}<br />{{Państwo|SVK}}<br />{{Państwo|SLO}}<br />{{Państwo|HUN}}|commons=|rozwiązanie=|utworzenie=2015|przywódca_opis2=|przywódca2=|przywódca_opis=|przywódca=|siedziba_tekst=|nazwa_oryginalna=|siedziba=|język_roboczy=|opis_mapy=Państwa Trójmorza|mapa_obraz=Three Seas Initiative.svg|flaga_obraz=|podpis grafiki=|grafika=|www=https://3seas.eu/}} '''Три мориња''' (скратено како 3M, како и 3S, 3SI или TSI од [[Англиски јазик|англиски]] ''Три мориња иницијатива'' или BABS од [[Англиски јазик|ang]] . ''Балтичко, Јадранско, Црно Море иницијатива;'' [[Латински јазик|истурете.]] ''Тримариум'' ) - меѓународна економска и политичка иницијатива која обединува 12 [[Европска Унија|земји од Европската унија]] сместени во близина на [[Балтичко Море|Балтичкото]], [[Црно Море|Црното]] и [[Јадранско Море|Јадранското]] море. Во групата се: [[Австрија]], [[Бугарија]], [[Хрватска]], [[Чешка]], [[Естонија]], [[Литванија]], [[Латвија|Летонија]], [[Полска]], [[Романија]], [[Словачка]], [[Словенија]] и [[Унгарија]] <ref name="tvn24">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tvn24.pl/magazyn-tvn24/wielki-plan-malych-panstw-jak-trojmorze-wzmocni-lub-podzieli-unie,106,1968|title=''Wielki plan małych państw. Jak Trójmorze wzmocni lub podzieli Unię''}}</ref> . Областа што ги опфаќа земјите кои припаѓаат на Иницијативата за три мориња сочинува речиси една третина од вкупната површина на Европската унија. Овде живеат над 112 милиони луѓе <ref>{{Наведување|title=Trójmorze - Ministerstwo Spraw Zagranicznych - Portal Gov.pl|url=https://www.gov.pl/web/dyplomacja/trojmorze|language=pl-PL}}</ref> . == Историја == Првиот состанок на Иницијативата се одржа на 29 септември 2015 година во [[Њујорк (град)|Њујорк]] <ref>{{Наведување|inventor=MSZ|title=Serwis Rzeczypospolitej Polskiej|date=}}</ref> . Идејата за иницијативата за Три Мориња, иако понекогаш се поврзува со идејата за Интермариум, се разликува од концептот промовиран од полската дипломатија во меѓувоениот период . Економската соработка и другите односи меѓу државите од [[Источен блок|социјалистичкиот блок]], тесно поврзани со години со [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]], беа прилично слаби <ref name="rp">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rp.pl/Publicystyka/312159879-Michal-Kobosko-Koncepcja-Trojmorza-ma-sens.html#ap-1|title=''Michał Kobosko: Koncepcja Trójmorza ma sens''}}</ref> . Откако земјите од поранешниот советски блок се приклучија [[Европска Унија|на Европската унија,]] имаше можности за проширување на нивната економска и политичка соработка. Во 2015 година, со цел да се прошири соработката, било одлучено - на иницијатива на претседателите на [[Полска]] и [[Хрватска]], Анджеј Дуда и [[Колинда Грабар-Китаровиќ]] - да се формира групата Три Мориња <ref name="tvn24"/> . Првиот самит на иницијативната група се одржал во [[Дубровник]] на 25 и 26 Август 2016 година. Таму била усвоена декларација во која биле посочени целите на соработката во областа на енергетиката, транспортот ( вкл. Via Carpatia ), дигиталната комуникација и економијата, а било изразено и верување дека Централна и Источна Европа ќе станат побезбедни и конкурентни, со што ќе придонесат за зајакнување на Европската Унија како целина <ref>{{Наведување|inventor=prezydent.pl|title=''Szczyt Trójmorza z udziałem prezydenta USA''|url=http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,664,szczyt-trojmorza-z-udzialem-prezydenta-usa.html}}</ref> . Следниот состанок се одржал во [[Варшава]] на 6 и 7 Јули 2017 година.<ref name="prezpl">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,653,inicjatywa-trojmorza--three-seas-initiative.html|title=''Szczyt Inicjatywy Trójmorza''}}</ref> На овој состанок учестувал и претседателот на САД, [[Доналд Трамп]] [1] . Слоганот на самитот бил „Поврзаност, комерцијалност, комплементарност“ - 3C како главни области на соработка меѓу државите <ref>{{Наведување|title=Izabela Albrycht: Cyfrowa przyszłość Trójmorza jest naszą teraźniejszością|date=2021-03-04|url=https://trimarium.pl/izabela-albrycht-cyfrowa-przyszlosc-trojmorza-jest-nasza-terazniejszoscia/|language=pl-PL}}</ref> . На самитот на Три Мориња , меѓу другото било објавено, основање на фондот Три мориња (по ова прашање било потпишано и писмо за намери) и мрежата на трговската комора на Три Мориња <ref>{{Наведување|title=Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Aktualności / Wizyty zagraniczne / Szczyt Inicjatywy Trójmorza w Bukareszcie [PL/ENG]|url=https://www.prezydent.pl/aktualnosci/wizyty-zagraniczne/art,271,szczyt-inicjatywy-trojmorza-w-bukareszcie-.html}}</ref> . Бил презентиран и каталог на заеднички инвестиции во областа на транспортот, енергетиката и дигитализацијата, кои се заеднички приоритет на земјите од Иницијативата. Во 2019 година, Нацилоналната Банка и романската EximBank го потпишаа актот за основање на Инвестицискиот фонд на иницијативата во Луксембург. Фондот треба да се фокусира на проекти кои создаваат транспортна, енергетска и дигитална инфраструктура во регионот на Три мориња <ref>{{Наведување|title=Startuje Fundusz Trójmorza|url=https://www.rp.pl/Biznes/305299894-Startuje-Fundusz-Trojmorza.html|language=pl}}</ref> . Основањето на Фондот било иницирано од полска страна, а неговото формирање во 2018 година го најавил претседателот Анджеј Дуда. На 12 Јануари 2021 година, за време на странската посета на [[Молдавија|молдавскиот]] [[Маја Санду|претседател Маи Санду]] на [[Киев]], беше потпишана декларација со претседателот на [[Украина]], [[Владимир Зеленски|Володимир Зеленски]], во која двете земји изразија интерес за учество во Иницијативата за Три Мориња <ref>{{Наведување|title=Ukraine, Moldova willing to join Three Seas Initiative|url=https://www.ukrinform.net/rubric-economy/3169575-ukraine-moldova-willing-to-join-three-seas-initiative.html|language=en}}</ref><ref>{{Наведување|inventor=ecpp_kokpit|title=Ukraina i Mołdawia wyraziły chęć przyłączenia się do inicjatywy Trójmorza|date=2021-01-12|url=https://www.ecpp.org.pl/moldawia-wyrazila-chec-przylaczenia-sie-do-inicjatywy-trojmorz/|language=pl-PL}}</ref> . == Цел == Целта на групата Три Мориња во главно е соработка на следните нивоа: енергија, логистика и транспорт како и ИТ и телекомуникации во Средна Европа<ref name="rp3">{{Cytuj stronę|url=http://www.rp.pl/Publicystyka/312159879-Michal-Kobosko-Koncepcja-Trojmorza-ma-sens.html#ap-1|tytuł=''Michał Kobosko: Koncepcja Trójmorza ma sens''|opublikowany=rp.pl|data dostępu=2017-07-06}}</ref> . Најважните документи кои ги покажуваат целите на Иницијативата Три Мориња се декларациите од Дубровник (2016), Варшава (2017), Букурешт (2018) и Љубљана (2019). Во декларацијата од Букурешт од 2018 година, трите главни цели на Иницијативата за Три Мориња биле: * поттикнување на економскиот развој, * зајакнување на единството на ЕУ, * зајакнување на трансатлантските врски. == Земји членки == {| class="wikitable" |+земјите-членки ! бр. ! Земја ! Население (2020) <ref>{{Наведување|title=Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table|url=https://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&language=en&pcode=tps00001&tableSelection=1&footnotes=yes&labeling=labels&plugin=1}}</ref> ! Дополнителни информации |- | 1 |{{Знаме|AUT}}</img>{{Знаме|AUT}} | 8 901 064 | |- | 2 |{{Знаме|BUL}}</img>{{Знаме|BUL}} | 6 951 482 | |- | 3 |{{Знаме|CRO}}</img>{{Знаме|CRO}} | 4 058 165 | - Основачка држава - домаќин на Самитот во 2016 година - CEEplus |- | 4 |{{Знаме|CZE}}</img>{{Знаме|CZE}} | 10 693 939 | - CEEplus |- | 5 |{{Знаме|EST}}</img>{{Знаме|EST}} | 1.328.976 | - домаќин на Самитот во 2020 година |- | 6 |{{Знаме|LTU}}</img>{{Знаме|LTU}} | 2 794 090 | |- | 7 |{{Знаме|LAT}}</img>{{Знаме|LAT}} | 1 907 678 | |- | 8 |{{Знаме|POL}}</img>{{Знаме|POL}} | 37 958 138 | - Основачка држава - Основачка држава на фондот Три мориња - домаќин на Самитот во 2017 година - CEEplus |- | 9 |{{Знаме|ROM}}</img>{{Знаме|ROM}} | 19 317 984 | - Основачка држава на фондот Три мориња - домаќин на Самитот 2018 година - CEEplus |- | 10 |{{Знаме|SVK}}</img>{{Знаме|SVK}} | 5.457.873 | - CEEplus |- | 11 |{{Знаме|SLO}}</img>{{Знаме|SLO}} | 2 095 861 | - домаќин на Самитот во 2019 година - CEEplus |- | 12 |{{Знаме|HUN}}</img>{{Знаме|HUN}} | 9 769 526 | - CEEplus |- | Заедно: | | 111 234 776 | |} {| class="wikitable" |+Набљудувачи ! бр. ! Земја |- | 1 |{{Знаме|GER}}</img>{{Знаме|GER}} |- | 2 |{{Знаме|USA}}</img>{{Знаме|USA}} |} === Фондот на Три Мориња === Основачките институции се обврзале да дадат придонеси во вкупен износ од над 500 милиони евра. Фондот е отворен за други земји кои можат да му се придружат откако ќе добијат соодветни дозволи од Три Мориња. Надзорниот одбор на фондот е составен од претставници на развојни банки од Полска, Романија и Чешката Република <ref>{{Наведување|title=Paweł Mucha: prezydent w USA będzie również przedstawicielem Trójmorza, potencjał Trójmorza będzie rósł|url=https://polskieradio.pl/art129_2320850}}</ref> . Во 2019 година, Националната Банка и EximBank го потпишаа основачкиот акт на Инвестицискиот фонд на иницијативата Три Мориња. Фондот треба да се фокусира на проекти кои создаваат транспортна, енергетска и дигитална инфраструктура во регионот на Три Мориња. Во фондот ќе бидат поканети и приватни инвеститори од пензиски фондови, приватни инвестициски фондови и други субјекти. Фондот има за цел да собере помеѓу 3 и 5 милијарди евра <ref>{{Наведување|inventor=REDAKCJA|title=Fundusz Trójmorza staje się faktem|date=2019-06-06|url=https://biznesalert.pl/fundusz-trojmorza-bgk/|language=pl-PL}}</ref> . == CEEplus == Во септември 2019 г. Претседателите на берзите од Вишеградската група (Полска, Чешка, Словачка и Унгарија), Хрватска, Романија и Словенија потпишале Писмо за намери во врска со објавувањето на нов индекс за берзите во регионот на Три Мориња - '''CEEplus.''' Варшавската берза (WSE) ќе биде одговорна за пресметување и објавување на индексот. Информациите за индексот ќе се даваат еднаш дневно врз основа на стапка на затворање, а потоа ќе се конвертираат по курсот на Народната банка на Полска во локални валути, евро и американски долар. CEEplus ќе биде ценовен индекс кој ќе биде и основниот инструмент за пасивниот фонд TFI PZU, наречен inPZU CEEplus. Индексното портфолио ќе вклучува над 100 најликвидни компании котирани на регулираните пазари на берзи во Централна и Источна Европа: [[Братислава]], [[Букурешт]], [[Будимпешта]], [[Љубљана]], [[Прага]], [[Варшава]] и [[Загреб]] . Квалификацијата на компаниите за индексот ќе се заснова на критериумот за ликвидност <ref>{{Наведување|title=Powstanie indeks Trójmorza. GPW i 6 giełd regionu szykują CEEplus|url=http://forsal.pl/finanse/gielda/artykuly/1428603,ceeplus-powstanie-indeks-trojmorza-gpw-i-6-gield-regionu-szykuja-ceeplus.html}}</ref> . == Форум на регионите на Три Мориња == Во 2018 година, претседателот на Република Полска, Анджеј Дуда, го иницирал проектот на Форумот на регионите на Три Мориња во Жешов. Овој формат е можност за циклични состаноци на претставници на одделни региони на земјите од Три Мориња заинтересирани за заеднички вложувања и можности за соработка. Првиот ваков форум (ФРТ) се одржал на 3 Јули 2018 година во Јасионка . Таму бил потпишан договор за формирање на Опсерваторија на Регионите на Три Мориња, чија задача е да собира статистички информации кои се однесуваат на оваа област. За време на форумот се одржале два панели - првиот бил посветен на иницијативата за Три Мориња, вториот - рутата Виа Карпатија <ref>{{Наведување|title=Rzeszów: Forum Regionów Trójmorza w Jasionce - zapowiedź|url=https://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/komunikat.xsp?documentId=0CC0883B75D1FAFBC12582BE005012E5}}</ref> . Во 2021 година, на 29-30 Јуни, второто издание на Форумот на Регионите на Три Мориња во Лублин било придружено со првиот Економски Конгрес за Локална Самоуправа. Учесници на настанот биле претставници на владата и администрацијата на локалната самоуправа, науката и бизнис секторот од 12 земји-членки на Иницијативата за Три Мориња и претставници на стратешки партнери ( [[Европска Унија|Европска унија]], [[Соединети Американски Држави|САД]] и [[Германија]] ), како и партнерски региони од [[Источна Европа]] <ref>{{Наведување|title=Samorządowy Kongres Gospodarczy II Forum Regionów Trójmorza, 29-30 czerwca 2021 r. - Narodowy Instytut Samorządu Terytorialnego|url=https://www.nist.gov.pl/wydarzenia/samorzadowy-kongres-gospodarczy-ii-forum-regionow-trojmorza-29-30-czerwca-2021-r,3269.html}}</ref> .За време на конгресот била потпишана Декларацијата од Лублин<ref>https://congress.lubelskie.pl/wp-content/uploads/2021/10/Lublin_Declaration_PL.pdf</ref> за создавање на Економска Мрежа на Регионите на Три Мориња. Ова е договор кој меѓу другото ги третира и соработката на локалните самоуправи и општествата во развојот на оваа област, а со тоа и зголемување на конкурентноста на регионите во европска димензија<ref>{{Cytuj|tytuł=Deklaracja Lubelska zapowiada powołanie Sieci Gospodarczej Regionów Trójmorza|data=2021-06-29|data dostępu=2021-07-21|opublikowany=www.gazetaprawna.pl|url=https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/kraj/artykuly/8200211,deklaracja-lubelska-siec-gospodarcza-regionow-trojmorza.html|język=pl}}</ref> Документот го потпишале маршалите на следните војводства: [[Лублинско Војводство|Лубелски]], [[Мазовско Војводство|Мазовјецки]], [[Поткарпатско Војводство|Подкарпацкие]], [[Подласко Војводство|Подлаские]] и [[Светокришко Војводство|Швиетокрзиски]] од страна на [[Полска]] и претставници на 10 региони од пет други земји-членки: [[Литванија]], [[Словачка]], [[Унгарија]], [[Романија]] <ref>{{Наведување|title=Sieć|url=https://congress.lubelskie.pl/strona-startowa/siec-gospodarcza-regionow-trojmorza/}}</ref> . == Список на Самити на Три Мориња == {| class="wikitable" ! ! Датум ! Место ! Домаќин ! Коментари |- | 1 | 25-26 август 2016 година |{{Знамеикона|HRV}}</img> [[Дубровник]] | [[Колинда Грабар-Китаровиќ]] | |- | 2 | 6-7 јули 2017 година |{{Знамеикона|POL}}</img> [[Варшава]] | Анджеј Дуда | <small>Специјален гостин на самитот беше [[Доналд Трамп]]</small> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.prezydent.pl/aktualnosci/wydarzenia/art,664,szczyt-trojmorza-z-udzialem-prezydenta-usa.html|title=''Szczyt Trójmorza z udziałem prezydenta USA''|date=2017-07-06}}</ref> |- | 3 | 17-18 септември 2018 година |{{Знамеикона|ROU}}</img> [[Букурешт]] | Клаус Јоханис | <small>Основање на фондот Три мориња <ref>{{Наведување|title=Trójmorze będzie wspólnie budować|url=https://www.pb.pl/trojmorze-bedzie-wspolnie-budowac-937596|language=pl-PL}}</ref></small> |- | 4 | 4-5 јуни 2019 година |{{Знамеикона|SLO}}</img> [[Љубљана]] | [[Борут Пахор]] | |- | 5 | 19-20 октомври 2020 година |{{Знамеикона|EST}}</img> [[Талин]] | Керсти Калјулаид | |- | 6 | 8-9 јули 2021 година |{{Знамеикона|Bułgaria}}</img> [[Софија]] | [[Румен Радев|Румен Радју]] | |} == Исто така види == * Централноевропска иницијатива == Фусноти == {{Наводи}} [[Категорија:Политика на Естонија]] [[Категорија:Политика на Литванија]] [[Категорија:Политика на Бугарија]] [[Категорија:Политика на Романија]] [[Категорија:Политика на Словенија]] [[Категорија:Политика на Хрватска]] [[Категорија:Политика на Австрија]] [[Категорија:Политика на Словачка]] [[Категорија:Надворешни односи на Чешка]] [[Категорија:Надворешни односи на Унгарија]] [[Категорија:Надворешни односи на Полска]] [[Категорија:Меѓувладини организации]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 2haim2lred6ho9tbzcmlqp1m2tncb38 4 1286162 4796064 4795668 2022-07-24T09:45:31Z Kiril Simeonovski 3243 /* Материјали */ wikitext text/x-wiki {| style="float:right; width:200px; border:solid #ccc 1px; margin:5px;" |- style="text-align:center;" |[[Податотека:Shared Knowledge Logo.svg|150п]] |- style="text-align:center;" |[[Податотека:Уредувачки денови.svg|150п]] |} {{Кратенка|ВП:УВ}} Во текот на 2022 година е планирано да се одржуваат '''[[Википедија:Уредувачки викенди|уредувачки викенди]]'''. Уредувачките викенди ќе се изведуваат во текот на еден викенд, со почеток во 00:00 во сабота и крај во 23:59 во недела. Предвид ќе бидат земени сите создадени или подобрени статии и предлошки на зададената тема од корисници на Википедија на македонски јазик кои ги пријавиле во уредувачкиот викенд. == Одржани викенди == === Писатели === [[Податотека:Stamp Anton Chekhov.jpg|180п|десно|Уредувачки викенд „Писатели“]] Во периодот 1-2 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Писатели“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за писателите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Writers]] * од Википедија на руски јазик: ** [[:ru:Категория:Писатели]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Владимир Соловјов]] (Н)|[[Томас Бернхард]] (Н)|[[Изабел Аљенде]] (Н)|[[Софи Бжеска]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Тико Вилка]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Славко Михалиќ]] (Н)|[[Вилијам С. Мервин]] (Н)|[[Ференц Јухас]] (Н)|[[Генадиј Ајги]] (Н)|[[Керол Ен Дафи]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Питер Саксон]] (Н)|[[Гери Камија]] (Н)|[[Арет Дирахиски]] (Н)|[[Клодија Џејмсон]] (Н)|[[Никола Кесаровски]] (Н)|[[Стефан Цанев]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Лоренцо да Понте ]] (Н)|[[Франческо Марија Пјаве ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Скијачки центри === [[Податотека:Lift Seceda Gherdëina.jpg|240п|десно|Уредувачки викенд „Скијачки центри“]] Во периодот 8-9 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Скијачки центри“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со скијачките центри можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Ski areas and resorts by country]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Медведница]] (П)|}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Василица (планина)]] (П)|[[Говедарци]] (П)|[[Семково]] (П)|[[Кулиното]] (Н)|[[Паничиште]] (Н)|[[Скијалиште]] (Н)|[[Пршевица]] (Н)|[[Цигов Чарк]] (Н)|[[Узана]] (Н)|[[Бодрост]] (Н)|[[Алеко (скијалиште)]] (Н)|[[Рујиште]] (Н)|[[Монтекампјоне]] (Н)|[[Априка]] (Н)|[[Карталкаја]] (Н)|[[Скијачка жичница]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] |{{подреден список|[[Санкт Мориц]] (Н)|[[Венген]] (Н)|[[Мариборско Похорје (скијачки центар)]] (Н)|[[Крањска Гора (скијачки центар)]] (Н)|[[Крањска Гора]] (Н)|[[Јахорина (скијачки центар)]] (Н)|[[Аделбоден]] (Н)|[[Кицбил]] (Н)|[[Бивер Крик (одморалиште)]] (Н)|[[Лејк Луиз (скијачки центар)]] (Н)|[[Зелден]] (Н)|[[Вал Гардена]] (Н)|[[Бормио]] (Н)|[[Сестриере]] (Н)|[[Шамони]] (Н)|[[Кортина д'Ампецо]] (Н)|}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Скијалиште „Копанки“]] (Н)|[[Скијалиште Сљеме]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Чоколадо === [[Податотека:Chocolate (blue background).jpg|200п|десно|Уредувачки викенд „Чоколадо“]] Во периодот 15-16 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Чоколадо“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со чоколадото можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Chocolate]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:BlueEagle1|BlueEagle1]] | {{подреден список|[[Предлошка:Чоколадо]] (Н)|[[Темно чоколадо]] (Н)|[[Чоколадо за готвење]] (Н)|[[Чоколатерија]] (Н)|[[Топло чоколадо]] (Н)|[[Шеќерна табла]] (Н)|[[Чоколаден прелив]] (Н)|[[Млечно чоколадо]] (Н)|[[Чоколадо]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Амандина (десерт)]] (Н)|[[Чоколадна паричка]] (Н)|[[Чоколаден путер]] (Н)|[[Чоколатера]] (Н)|[[Чоколаден сос]] (Н)|[[Чампорадо]] (Н)|[[Еспресино]] (Н)|[[Марокино]] (Н)|[[Бичерин]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Холандско преработено какао]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Замоци === [[Податотека:Icone chateau renaissance.svg|200п|десно|Уредувачки викенд „Замоци“]] Во периодот 22-23 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Замоци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за замоците можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Castles]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Замок Бањски двори]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Озаринечки замок]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Бодрумкале]] (Н)|[[Бојабатски замок]] (Н)|[[Кајсерски замок]] (Н)|[[Амуда (Турција)]] (Н)|[[Стареселски замок]] (Н)|[[Вечен златен замок]] (Н)|[[Микулов (замок)]] (Н)|[[Миленград]] (Н)|[[Замкова Гора (Киев)]] (Н)|[[Пандурица]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Виндзорски замок]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Борл (замок)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Езера === [[Податотека:Legenda jezioro.gif|160п|десно|Уредувачки викенд „Езера“]] Во периодот 29-30 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Езера“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за езера можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Lakes]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Савско Езеро]] (Н)|[[Палиќко Езеро]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Бојанско Езеро]] (Н)|[[Седум Рилски Езера]] (Н)|[[Италијански Езера]] (Н)|[[Атанасовско Езеро]] (Н)|[[Бургаско Езеро]] (Н)|[[Рабишко Езеро]] (Н)|[[Шабленско Езеро]] (Н)|[[Аријана (езеро)]] (Н)|[[Попово Езеро]] (Н)|[[Типицки Езера]] (Н)|[[Б’ндерички Езера]] (Н)|[[Кременски Езера]] (Н)|[[Самодивски Езера]] (Н)|[[Синаничко Езеро]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Црно Езеро (Шар Планина)]] (П)|[[Мало Црно Езеро]] (Н)|[[Мал Ѓол]] (П)|[[Кривошијско Езеро]] (П)|[[Долно Доброшко Езеро]] (П)|[[Горно Доброшко Езеро]] (П)|[[Горно Врачанско Езеро]] (П)|[[Долно Врачанско Езеро]] (П)|[[Караниколичко Езеро]] (П)|[[Бозовачко Eзеро]] (Н)|[[Бело Езеро (Шар Планина)]] (П)|[[Боговињско Езеро]] (П)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Павловачко Езеро]] (Н)|[[Потпеќко Езеро]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Шацки Езера]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Кина === [[Податотека:Chinese dragon asset heraldry.svg|десно|210п|Уредувачки викенд „Кина“]] Во периодот 5-6 февруари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Кина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Кина можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на кинески јазик: ** [[:zh:模板:中国]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dentedeleone|Дентеделеоне]] | {{подреден список|[[Цај Лун]] (Н)||[[Ќинг (династија)]] (Н)|[[Опиумски војни]] (Н)|[[Век на понижување]] (Н)|[[Пу Ји]] (Н)|}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кантонска кула]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Битка кај Ан]] (Н)|[[Бин (град)]] (Н)|[[Цао (префектура)]] (Н)|[[Цај (префектура)]] (Н)|[[Цанг (префектура)]] (Н)|[[Денг (држава)]] (Н)|[[Баба (леб)]] (Н)|[[Железно јајце]] (Н)|[[Маоцај]] (Н)|[[Сонг гао]] (Н)|[[Луфу (јадење)]] (Н)|[[Јанпи]] (Н)|[[Министерство за наука и технологија на НР Кина]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Зимски олимписки игри === [[Податотека:Olympic rings without rims.svg|десно|170п|Уредувачки викенд „Зимски олимписки игри“]] Во периодот 12-13 февруари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Зимски олимписки игри“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со Зимските олимписки игри можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Winter Olympic Games]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Дарко Дамјановски]] (П)|[[Македонија на Зимските олимписки игри 2022]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Естер Ледецка]] (Н) |[[Нориаки Касаи]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Јулија Џима]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Иван Лебанов]] (Н) |[[Надежда Таланова]] (Н)|[[Наталија Снитина]] (Н) |[[Луиза Носкова]] (Н)|[[Бохуслав Еберман]] (Н) |[[Миран Тепеш]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Медалисти на Зимските олимписки игри 2022 === [[Податотека:Nils van der Poel in 2022.jpg|десно|190п|Уредувачки викенд „Медалисти на Зимските олимписки игри 2022“]] Во периодот 19-20 февруари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Медалисти на Зимските олимписки игри 2022“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за медлисти на Зимските олимписки игри 2022 можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Medalists at the 2022 Winter Olympics]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Урша Богатај]] (Н) |[[Константин Ивлиев]] (Н)|[[Ловро Кос]] (Н) |[[Мануел Фетнер]] (Н)|[[Надја Делаго]] (Н) |[[Антон Смолски]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Паскал Дион]] (Н)|[[Лоран Дибреј]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:TheGreatMKD|TheGreatMKD]] | {{подреден список|[[Ејлин Гу]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Олександар Абраменко]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Ирен Вист]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Композитори === [[Податотека:Azerbaijani composers in the 60s.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Композитори“]] Во периодот 26-27 февруари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Композитори“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за композитори можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Composers]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Антон Степанович Аренски]] (Н)|[[Софија Губаидулина]] (Н)|[[Александар Константинович Глазунов]] (Н)|[[Мили Алексеевич Балакирев]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Филип Кутев]] (Н) |[[Димитар Ненов]] (Н) |[[Николај Кауфман]] (Н) |[[Виктор Пасков]] (Н) |[[Јанис Спанос]] (Н)|[[Василис Ангелис]] (Н) |[[Јанис Папајоану]] (Н) |[[Такис Мусафирис]] (Н) |[[Никола Зораќи]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Јакопо Пери]] (Н) | [[Јакопо Корси]] (Н) |[[Винченцо Галилеј]] (Н) |[[Хајнрих Шутц]] (Н)|[[Пјетро Маскањи]] (Н)|}} |- | 4 | [[Корисник:Stojanovski04|Stojanovski04]] | {{подреден список|[[Луј Граби]] (Н)|}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Суперхерои === [[Податотека:Noto Emoji Pie 1f9b8 1f3fb 200d 2642.svg|десно|210п|Уредувачки викенд „Суперхерои“]] Во периодот 5-6 март 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Суперхерои“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за суперхерои можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Superheroes]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Тирамола]] (Н) |[[Џет (DC Comics)]] (Н)|[[Предлошка:Cite comic]] (Н) |[[Предлошка:Infobox comics character]] (П)|[[Мега Минди]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Кули === [[Податотека:De redin tower icon.svg|десно|140п|Уредувачки викенд „Кули“]] Во периодот 12-13 март 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Кули“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за кули можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Towers]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Балдуинова кула]] (Н)|[[Калиакриски светилник]] (Н)|[[Шаблански светилник]] (Н)|[[Кула на Дајбабска Гора]] (Н)|[[Саат-кула (Улцињ)]] (Н)|[[Саат-кула (Подгорица)]] (Н)|[[Атакуле]] (Н)|[[Узгенско минаре]] (Н)|[[Граѓанска кула (Павија)]] (Н)|[[Лотршчак]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Зафирова кула]] (Н)|[[Краличина кула]] (Н)|[[Јузбашиска кула]] (Н)|[[Досева кула]] (Н)|[[Џекова кула]] (Н)|[[Музева кула]] (Н)|[[Мангова кула]] (Н)|[[Кули на Радин мост]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Конечка кула]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Музички инструменти === [[Податотека:Lady Blunt top.jpg|десно|120п|Уредувачки викенд „Музички инструменти“]] Во периодот 19-20 март 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Музички инструменти“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за музички инструменти можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Musical instruments]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Дорд (инструмент)]] (Н)|[[Какаки]] (Н)|[[Абенг (инструмент)]] (Н)|[[Џезофон]] (Н)|[[Судрофон]] (Н)|[[Римска туба]] (Н)|[[Асор]] (Н)|[[Дакари]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] |{{подреден список|[[Кахон]] (Н)| [[Домбра (инструмент)]] (Н) |[[Каманче]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Клепало]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Норвешка === [[Податотека:Coat of arms of Norway.svg|десно|140п|Уредувачки викенд „Норвешка“]] Во периодот 26-27 март 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Норвешка“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Норвешка можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на норвешки (букмол) јазик: ** [[:no:Kategori:Norge]] * од Википедија на норвешки (нинорск) јазик: ** [[:nn:Kategori:Noreg]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Баренцово Море ]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Операција Везерибунг]] (Н)|[[План Р 4]] (Н)|[[Кјетил Јансруд]] (Н) |[[Квитфјел]] (Н)|[[Рингебу]] (Н)|[[Хенрик Кристоферсен]] (Н) |[[Оле Ејнар Бјорндален]] (Н)|[[Норвешка кампања]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Gdimovska13|Gdimovska13]] |{{подреден список|[[Аксел Ендер]] (Н)|[[Јулиус Миделтун]] (Н)|[[Гури Берг]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Карл Уве Кнаусгор]] (Н)|[[Јан Гарбарек]] (Н)|[[Терје Рипдал]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Едвард Мунк]] (Н)}} |- | 6 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Свен Ерик Бистрем]] (П)|[[Амунд Грендал Јансен]] (П)|[[Од Кристијан Ејкинг]] (П)|[[Сондре Холст Енгер]] (П)|[[Александер Кристоф]] (П)|[[Вегард Стаке Ленген]] (П)|[[Тор Хушовд]] (П)}} |- | 7 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Флатдал]] (Н)|[[Фугленес]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Ромска култура === [[Податотека:Flag of the Romani people.svg|десно|200п|Уредувачки викенд „Ромска култура“]] Во периодот 2-3 април 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Ромска култура“. Потфатот бил дел од иницијативата за одбележување на Меѓународниот ден на Ромите во 2022 година во повеќе земји во светот, поттикната од страна на Викимедија Србија, којашто имала за цел создавање содржини за поголема покриеност на темите поврзани со Ромите и ромската култура на Википедија. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со ромската култура било препорачано да се користи [[meta:International Roma Day Edit-a-thon 2020/Article lists|списокот на предложени теми]] во рамки на глобалната иницијатива „Меѓународен ден на Ромите 2022“. ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Ромска дијаспора]] (Н)|[[Мондо (филм)]] (Н)|[[Елдра]] (Н)|[[Едвард Дебицки]] (Н)|[[Библиотека „Трифун Димиќ”]] (Н)|[[Колумбискоромски јазик]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Ислам === [[Податотека:Allah3.svg|десно|160п|Уредувачки викенд „Ислам“]] Во периодот 9-10 април 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Ислам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со исламот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на арапски јазик: ** [[:ar:تصنيف:إسلام]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Ајватовица]] (Н)|[[Ал Раким]] (Н)|[[Аламах]] (Н)|[[Гадар]] (Н)|[[Бану Мура]] (Н)|[[Предлошка:A History of Palestine, 634–1099]] (Н)|[[Бану Ханзала]] (Н)|[[Фалах]] (Н)|[[Фаниша]] (Н)|[[Зарих]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Јакуб Селимоски]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Абдула II од Јордан]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Еколошко право === {{главна|Википедија:Вики за човековите права 2022}} [[Податотека:Environmental law icon.svg|десно|200п|Уредувачки викенд „Еколошко право“]] Во периодот 16-17 април 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Еколошко право“. Потфатот бил дел од меѓународната иницијатива „Вики за човековите права 2022“ којашто се одржува под крилатицата „Право на здрава животна средина“ и има за цел создавање содржини за поголема покриеност на темите поврзани со човековите права и здравата животна средина на Википедија. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии во врска со еколошкото право можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Environmental law]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Договор за птици преселници]] (Н)|[[Закон за орелски пердув]] (Н)|[[Критично живеалиште]] (Н)|[[Предлошка:Конгресна истражувачка служба]] (Н)|[[Агенција на Република Словенија за животна средина]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Заштита на природата === {{главна|Википедија:Вики за човековите права 2022}} [[Податотека:Aegopodium podagraria1 ies.jpg|десно|200п|Уредувачки викенд „Заштита на природата“]] Во периодот 23-24 април 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Заштита на природата“. Потфатот бил дел од меѓународната иницијатива „Вики за човековите права 2022“ којашто се одржува под крилатицата „Право на здрава животна средина“ и има за цел создавање содржини за поголема покриеност на темите поврзани со човековите права и здравата животна средина на Википедија. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии во врска со заштитата на природата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Environmentalism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Зелена теорија]] (Н)|[[Економски активизам]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Накит === [[Податотека:Set of jewelry MET DP122702.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Накит“]] Во периодот 30 април - 1 мај 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Накит“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со накитот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Template:Jewellery]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Драгоцен корал]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Слонова коска]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Хризопрас]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Француска кујна === [[Податотека:Choucroute-p1030191.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Француска кујна“]] Во периодот 7-8 мај 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Француска кујна“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со француската кујна можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на француски јазик: ** [[:fr:Catégorie:Cuisine française]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Метон]] (Н)|[[Калетез]] (Н)|[[Чиполата]] (Н)|[[Шаби]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Раклет]] (Н)|[[Армањак (пијалак)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Келтска митологија === [[Податотека:Hope-coventina01.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Келтска митологија“]] Во периодот 21-22 мај 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Келтска митологија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со келтската митологија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Celtic mythology]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Гланис]] (Н)|[[Брикта]] (Н)|[[Арвернус]] (Н)|[[Абарта]] (Н)|[[Етал]] (Н)|[[Сегомо]] (Н)|[[Сегомо]] (Н)|[[Вераудунус]] (Н)|[[Андарта]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гиневра]] (Н)|[[Ветерис]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Ликови од Шекспировите дела === [[Податотека:Gilbert-Shylock.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Ликови од Шекспировите дела“]] Во периодот 28-29 мај 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Ликови од Шекспировите дела“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за ликовите од Шекспировите дела можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Shakespearean characters]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Бјанка (Отело)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Беатриче (Многу врева за ништо)]] (Н)|[[Ариел (Бура)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Леонтес]] (Н)|[[Џејмс Одли]] (Н)|[[Апемант]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Архитекти === [[Податотека:Architect.png|десно|170п|Уредувачки викенд „Архитекти“]] Во периодот 4-5 јуни 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Архитекти“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за архитектите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Architects]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Угљеша Богуновиќ]] (Н)|[[Тодор Паскали]] (Н)|[[Крсто Тодоровски]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Богдан Богдановиќ (архитект)]] (Н)|[[Александар Витек]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Енрико Кастиљони]] (Н)|[[Јаков Пуланин]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Португалија === [[Податотека:Coat of arms of Portugal.svg|десно|200п|Уредувачки викенд „Португалија“]] Во периодот 11-12 јуни 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Португалија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Португалија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на португалски јазик: ** [[:pt:Categoria:Portugal]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:TheGreatMKD|TheGreatMKD]] | {{подреден список|[[Машка ракометна репрезентација на Португалија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Рубен Гереиро]] (П)|[[Жозе Гонсалвеш (велосипедист)]] (П)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Лисабонски саем на книгата]] (Н)|[[Знаме на Лисабон]] (Н)|[[Алмонда (Португалија)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Средновековна книжевност === [[Податотека:Beowulf Cotton MS Vitellius A XV f. 132r.jpg|десно|140п|Уредувачки викенд „Средновековна книжевност“]] Во периодот 18-19 јуни 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Средновековна книжевност“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со средновековната книжевност можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Medieval literature]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Мстиславово евангелие]] (Н)|[[Мелдред]] (Н)|[[Константинополска патрија]] (Н)|[[Животот на Василиј]] (Н)|[[Михаил Хонијат]] (Н)|[[Никита Хонијат]] (П)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Острови во Грција === [[Податотека:Greek Islands regions map.png|десно|180п|Уредувачки викенд „Острови во Грција“]] Во периодот 25-26 јуни 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Острови во Грција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за островите во Грција можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на грчки јазик: ** [[:el:Κατηγορία:Νησιά της Ελλάδας]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Псеримос]] (Н)|[[Драконера]] (Н)|[[Предлошка:Ехинади]] (Н)|[[Апаса]] (Н)|[[Филипос (остров)]] (Н)|[[Јонски Острови]] (П)|[[Гироварис]] (Н)|[[Калогирос]] (Н)|[[Карлониси]] (Н)|[[Кунели (Ехинади)]] (Н)|[[Лабринос]] (Н)|[[Макри (остров)]] (Н)|[[Предлошка:Јонски острови]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:Mstavrov16|Mstavrov16]] | {{подреден список| [[Римокатоличка архиепископија на Крф, Закинтос и Кефалонија]] (Н)|[[Хриси (Лемнос)]] (Н)|[[Тирасија]] (Н)|[[Аргиронисос]] (Н)|[[Оксија]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Gdimovska13|Gdimovska13]] | {{подреден список|[[Паксимадија]] (Н)|[[Лазарета]] (Н)|[[Ринеја]] (Н)|[[Агиа Киријаки]] (Н)|[[Петалуда]] (Н)|[[Кинарос]] (Н)|[[Нисоплака]] (Н)|[[Гавдос]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Хриси (Крит)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Филм === [[Податотека:Video-x-generic.svg|десно|180п|Уредувачки викенд „Филм“]] Во периодот 2-3 јули 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Филм“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со филмот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Film]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Кинематографија на Еритреја]] (Н)|[[Ударна точка (филм)]] (Н)|[[Алберт Волпе]] (Н)|[[Дот и Кито]] (Н)|[[Ајас (филм)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:ГП|ГП]] | {{подреден список|[[Грубо момче (филм)]] (Н)|[[Сид и Ненси]] (Н)|[[Конформист (филм)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Денес треба нешто да се случи]] (Н)|[[Пустина (ТВ-филм)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Реки === [[Податотека:SADC road sign GLS-1.svg|десно|230п|Уредувачки викенд „Реки“]] Во периодот 9-10 јули 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Реки“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за реките може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Rivers]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Набалија]] (Н)|[[Кир (река)]] (Н)|[[Предлошка:РБојана]] (Н)|[[Предлошка:ПБојана]] (Н)|[[Паганица (поток)]] (Н)|[[Анаврос]]|[[Ботна]] (Н)|[[Предлошка:РДнестар]] (Н)|[[Предлошка:ПДнестар]] (Н)|[[Предлошка:ПДнестарски Естуар]] (Н)|[[Зубра]] (Н)|[[Золота Липа]] (Н)|[[Стрипа]] (Н)|[[Опир]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Русава (река)]] (Н)|[[Десна (притока на Јужен Буг)]] (Н)|[[Дерло]] (Н)|[[Олинек]] (Н)|[[Котлубајивка (река)]] (Н)|[[Кобиљња (река)]] (Н)|[[Тиха Руда]] (Н)|[[Каљничка]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Сона]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Шипча]] (Н)|[[Широкодолска Река]] (Н)|[[Шеруп]] (Н)|[[Шталковска Река]] (Н)|[[Штавичка Река]] (Н)|[[Штука (река)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Календари === [[Податотека:Calendar (part of a set) MET DP-13486-011.jpg|десно|180п|Уредувачки викенд „Календари“]] Во периодот 16-17 јули 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Календари“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за календарите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Template:Calendars]] '''Забелешка:''' Препорачано било изборот на статии да се врши од следната предлошка на Википедија на македонски јазик: * [[Предлошка:Календари]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Шпанска ера]] (Н)|[[Педесетнички календар]] (Н)|[[Пролептички јулијански календар]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Anno Mundi]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија == Планирани викенди == === Галаксии === [[Податотека:NGC 4414 (NASA-med).jpg|десно|220п|Уредувачки викенд „Галаксии“]] Во периодот 23-24 јули 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Галаксии“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со галаксиите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Galaxies]] '''Забелешка:''' Се препорачува изборот на статии да се врши од следната предлошка на Википедија на македонски јазик: * [[Предлошка:Галаксии]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[UGC 5497]] (Н)|[[ESO 593-8]] (Н)|[[UGC 4879]] (Н)}} |- | 2 | | |- | 3 | | |- | 4 | | |- | 5 | | |- | 6 | | |- | 7 | | |- | 8 | | |- | 9 | | |- | 10 | | |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Математичари === [[Податотека:Euclid.jpg|десно|220п|Уредувачки викенд „Математичари“]] Во периодот 30-31 јули 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Математичари“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за математичарите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mathematicians]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | | |- | 2 | | |- | 3 | | |- | 4 | | |- | 5 | | |- | 6 | | |- | 7 | | |- | 8 | | |- | 9 | | |- | 10 | | |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Војни === [[Податотека:Bayeuxtapestryscene52.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Војни“]] Во периодот 6-7 август 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Војни“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за војните може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Wars]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | | |- | 2 | | |- | 3 | | |- | 4 | | |- | 5 | | |- | 6 | | |- | 7 | | |- | 8 | | |- | 9 | | |- | 10 | | |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Италија === [[Податотека:Emblem of Italy.svg|десно|180п|Уредувачки викенд „Италија“]] Во периодот 13-14 август 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Италија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Италија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на италијански јазик: ** [[:it:Categoria:Italia]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | | |- | 2 | | |- | 3 | | |- | 4 | | |- | 5 | | |- | 6 | | |- | 7 | | |- | 8 | | |- | 9 | | |- | 10 | | |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија == Поврзано == * [[Википедија:Уредувачки викенди 2022/Известувања]] * [[Википедија:Уредувачки викенди 2022/Статистика]] [[Категорија:Википедија:Уредувачки викенди 2022| ]] 3xqj90nf6om7vs3ku1cav5itofebsmu 4796218 4796064 2022-07-24T11:34:20Z Dandarmkd 31127 /* Галаксии */ wikitext text/x-wiki {| style="float:right; width:200px; border:solid #ccc 1px; margin:5px;" |- style="text-align:center;" |[[Податотека:Shared Knowledge Logo.svg|150п]] |- style="text-align:center;" |[[Податотека:Уредувачки денови.svg|150п]] |} {{Кратенка|ВП:УВ}} Во текот на 2022 година е планирано да се одржуваат '''[[Википедија:Уредувачки викенди|уредувачки викенди]]'''. Уредувачките викенди ќе се изведуваат во текот на еден викенд, со почеток во 00:00 во сабота и крај во 23:59 во недела. Предвид ќе бидат земени сите создадени или подобрени статии и предлошки на зададената тема од корисници на Википедија на македонски јазик кои ги пријавиле во уредувачкиот викенд. == Одржани викенди == === Писатели === [[Податотека:Stamp Anton Chekhov.jpg|180п|десно|Уредувачки викенд „Писатели“]] Во периодот 1-2 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Писатели“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за писателите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Writers]] * од Википедија на руски јазик: ** [[:ru:Категория:Писатели]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Владимир Соловјов]] (Н)|[[Томас Бернхард]] (Н)|[[Изабел Аљенде]] (Н)|[[Софи Бжеска]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Тико Вилка]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Славко Михалиќ]] (Н)|[[Вилијам С. Мервин]] (Н)|[[Ференц Јухас]] (Н)|[[Генадиј Ајги]] (Н)|[[Керол Ен Дафи]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Питер Саксон]] (Н)|[[Гери Камија]] (Н)|[[Арет Дирахиски]] (Н)|[[Клодија Џејмсон]] (Н)|[[Никола Кесаровски]] (Н)|[[Стефан Цанев]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Лоренцо да Понте ]] (Н)|[[Франческо Марија Пјаве ]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Скијачки центри === [[Податотека:Lift Seceda Gherdëina.jpg|240п|десно|Уредувачки викенд „Скијачки центри“]] Во периодот 8-9 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Скијачки центри“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со скијачките центри можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Ski areas and resorts by country]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Медведница]] (П)|}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Василица (планина)]] (П)|[[Говедарци]] (П)|[[Семково]] (П)|[[Кулиното]] (Н)|[[Паничиште]] (Н)|[[Скијалиште]] (Н)|[[Пршевица]] (Н)|[[Цигов Чарк]] (Н)|[[Узана]] (Н)|[[Бодрост]] (Н)|[[Алеко (скијалиште)]] (Н)|[[Рујиште]] (Н)|[[Монтекампјоне]] (Н)|[[Априка]] (Н)|[[Карталкаја]] (Н)|[[Скијачка жичница]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] |{{подреден список|[[Санкт Мориц]] (Н)|[[Венген]] (Н)|[[Мариборско Похорје (скијачки центар)]] (Н)|[[Крањска Гора (скијачки центар)]] (Н)|[[Крањска Гора]] (Н)|[[Јахорина (скијачки центар)]] (Н)|[[Аделбоден]] (Н)|[[Кицбил]] (Н)|[[Бивер Крик (одморалиште)]] (Н)|[[Лејк Луиз (скијачки центар)]] (Н)|[[Зелден]] (Н)|[[Вал Гардена]] (Н)|[[Бормио]] (Н)|[[Сестриере]] (Н)|[[Шамони]] (Н)|[[Кортина д'Ампецо]] (Н)|}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Скијалиште „Копанки“]] (Н)|[[Скијалиште Сљеме]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Чоколадо === [[Податотека:Chocolate (blue background).jpg|200п|десно|Уредувачки викенд „Чоколадо“]] Во периодот 15-16 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Чоколадо“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со чоколадото можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Chocolate]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:BlueEagle1|BlueEagle1]] | {{подреден список|[[Предлошка:Чоколадо]] (Н)|[[Темно чоколадо]] (Н)|[[Чоколадо за готвење]] (Н)|[[Чоколатерија]] (Н)|[[Топло чоколадо]] (Н)|[[Шеќерна табла]] (Н)|[[Чоколаден прелив]] (Н)|[[Млечно чоколадо]] (Н)|[[Чоколадо]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Амандина (десерт)]] (Н)|[[Чоколадна паричка]] (Н)|[[Чоколаден путер]] (Н)|[[Чоколатера]] (Н)|[[Чоколаден сос]] (Н)|[[Чампорадо]] (Н)|[[Еспресино]] (Н)|[[Марокино]] (Н)|[[Бичерин]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Холандско преработено какао]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Замоци === [[Податотека:Icone chateau renaissance.svg|200п|десно|Уредувачки викенд „Замоци“]] Во периодот 22-23 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Замоци“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за замоците можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Castles]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Замок Бањски двори]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Озаринечки замок]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Бодрумкале]] (Н)|[[Бојабатски замок]] (Н)|[[Кајсерски замок]] (Н)|[[Амуда (Турција)]] (Н)|[[Стареселски замок]] (Н)|[[Вечен златен замок]] (Н)|[[Микулов (замок)]] (Н)|[[Миленград]] (Н)|[[Замкова Гора (Киев)]] (Н)|[[Пандурица]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Виндзорски замок]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Борл (замок)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Езера === [[Податотека:Legenda jezioro.gif|160п|десно|Уредувачки викенд „Езера“]] Во периодот 29-30 јануари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Езера“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за езера можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Lakes]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Савско Езеро]] (Н)|[[Палиќко Езеро]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Бојанско Езеро]] (Н)|[[Седум Рилски Езера]] (Н)|[[Италијански Езера]] (Н)|[[Атанасовско Езеро]] (Н)|[[Бургаско Езеро]] (Н)|[[Рабишко Езеро]] (Н)|[[Шабленско Езеро]] (Н)|[[Аријана (езеро)]] (Н)|[[Попово Езеро]] (Н)|[[Типицки Езера]] (Н)|[[Б’ндерички Езера]] (Н)|[[Кременски Езера]] (Н)|[[Самодивски Езера]] (Н)|[[Синаничко Езеро]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Црно Езеро (Шар Планина)]] (П)|[[Мало Црно Езеро]] (Н)|[[Мал Ѓол]] (П)|[[Кривошијско Езеро]] (П)|[[Долно Доброшко Езеро]] (П)|[[Горно Доброшко Езеро]] (П)|[[Горно Врачанско Езеро]] (П)|[[Долно Врачанско Езеро]] (П)|[[Караниколичко Езеро]] (П)|[[Бозовачко Eзеро]] (Н)|[[Бело Езеро (Шар Планина)]] (П)|[[Боговињско Езеро]] (П)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Павловачко Езеро]] (Н)|[[Потпеќко Езеро]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Шацки Езера]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Кина === [[Податотека:Chinese dragon asset heraldry.svg|десно|210п|Уредувачки викенд „Кина“]] Во периодот 5-6 февруари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Кина“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Кина можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на кинески јазик: ** [[:zh:模板:中国]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dentedeleone|Дентеделеоне]] | {{подреден список|[[Цај Лун]] (Н)||[[Ќинг (династија)]] (Н)|[[Опиумски војни]] (Н)|[[Век на понижување]] (Н)|[[Пу Ји]] (Н)|}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Кантонска кула]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Битка кај Ан]] (Н)|[[Бин (град)]] (Н)|[[Цао (префектура)]] (Н)|[[Цај (префектура)]] (Н)|[[Цанг (префектура)]] (Н)|[[Денг (држава)]] (Н)|[[Баба (леб)]] (Н)|[[Железно јајце]] (Н)|[[Маоцај]] (Н)|[[Сонг гао]] (Н)|[[Луфу (јадење)]] (Н)|[[Јанпи]] (Н)|[[Министерство за наука и технологија на НР Кина]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Зимски олимписки игри === [[Податотека:Olympic rings without rims.svg|десно|170п|Уредувачки викенд „Зимски олимписки игри“]] Во периодот 12-13 февруари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Зимски олимписки игри“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со Зимските олимписки игри можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Winter Olympic Games]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Дарко Дамјановски]] (П)|[[Македонија на Зимските олимписки игри 2022]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Естер Ледецка]] (Н) |[[Нориаки Касаи]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Јулија Џима]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Иван Лебанов]] (Н) |[[Надежда Таланова]] (Н)|[[Наталија Снитина]] (Н) |[[Луиза Носкова]] (Н)|[[Бохуслав Еберман]] (Н) |[[Миран Тепеш]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Медалисти на Зимските олимписки игри 2022 === [[Податотека:Nils van der Poel in 2022.jpg|десно|190п|Уредувачки викенд „Медалисти на Зимските олимписки игри 2022“]] Во периодот 19-20 февруари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Медалисти на Зимските олимписки игри 2022“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за медлисти на Зимските олимписки игри 2022 можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Medalists at the 2022 Winter Olympics]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Урша Богатај]] (Н) |[[Константин Ивлиев]] (Н)|[[Ловро Кос]] (Н) |[[Мануел Фетнер]] (Н)|[[Надја Делаго]] (Н) |[[Антон Смолски]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Паскал Дион]] (Н)|[[Лоран Дибреј]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:TheGreatMKD|TheGreatMKD]] | {{подреден список|[[Ејлин Гу]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Олександар Абраменко]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Ирен Вист]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Композитори === [[Податотека:Azerbaijani composers in the 60s.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Композитори“]] Во периодот 26-27 февруари 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Композитори“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за композитори можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Composers]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Антон Степанович Аренски]] (Н)|[[Софија Губаидулина]] (Н)|[[Александар Константинович Глазунов]] (Н)|[[Мили Алексеевич Балакирев]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Филип Кутев]] (Н) |[[Димитар Ненов]] (Н) |[[Николај Кауфман]] (Н) |[[Виктор Пасков]] (Н) |[[Јанис Спанос]] (Н)|[[Василис Ангелис]] (Н) |[[Јанис Папајоану]] (Н) |[[Такис Мусафирис]] (Н) |[[Никола Зораќи]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Јакопо Пери]] (Н) | [[Јакопо Корси]] (Н) |[[Винченцо Галилеј]] (Н) |[[Хајнрих Шутц]] (Н)|[[Пјетро Маскањи]] (Н)|}} |- | 4 | [[Корисник:Stojanovski04|Stojanovski04]] | {{подреден список|[[Луј Граби]] (Н)|}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Суперхерои === [[Податотека:Noto Emoji Pie 1f9b8 1f3fb 200d 2642.svg|десно|210п|Уредувачки викенд „Суперхерои“]] Во периодот 5-6 март 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Суперхерои“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за суперхерои можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Superheroes]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Тирамола]] (Н) |[[Џет (DC Comics)]] (Н)|[[Предлошка:Cite comic]] (Н) |[[Предлошка:Infobox comics character]] (П)|[[Мега Минди]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Кули === [[Податотека:De redin tower icon.svg|десно|140п|Уредувачки викенд „Кули“]] Во периодот 12-13 март 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Кули“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за кули можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Towers]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Балдуинова кула]] (Н)|[[Калиакриски светилник]] (Н)|[[Шаблански светилник]] (Н)|[[Кула на Дајбабска Гора]] (Н)|[[Саат-кула (Улцињ)]] (Н)|[[Саат-кула (Подгорица)]] (Н)|[[Атакуле]] (Н)|[[Узгенско минаре]] (Н)|[[Граѓанска кула (Павија)]] (Н)|[[Лотршчак]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Зафирова кула]] (Н)|[[Краличина кула]] (Н)|[[Јузбашиска кула]] (Н)|[[Досева кула]] (Н)|[[Џекова кула]] (Н)|[[Музева кула]] (Н)|[[Мангова кула]] (Н)|[[Кули на Радин мост]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Конечка кула]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Музички инструменти === [[Податотека:Lady Blunt top.jpg|десно|120п|Уредувачки викенд „Музички инструменти“]] Во периодот 19-20 март 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Музички инструменти“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за музички инструменти можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Musical instruments]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Дорд (инструмент)]] (Н)|[[Какаки]] (Н)|[[Абенг (инструмент)]] (Н)|[[Џезофон]] (Н)|[[Судрофон]] (Н)|[[Римска туба]] (Н)|[[Асор]] (Н)|[[Дакари]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Lili Arsova|Lili Arsova]] |{{подреден список|[[Кахон]] (Н)| [[Домбра (инструмент)]] (Н) |[[Каманче]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Клепало]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Норвешка === [[Податотека:Coat of arms of Norway.svg|десно|140п|Уредувачки викенд „Норвешка“]] Во периодот 26-27 март 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Норвешка“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Норвешка можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на норвешки (букмол) јазик: ** [[:no:Kategori:Norge]] * од Википедија на норвешки (нинорск) јазик: ** [[:nn:Kategori:Noreg]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Иван Ж|Иван Ж]] | {{подреден список|[[Баренцово Море ]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Операција Везерибунг]] (Н)|[[План Р 4]] (Н)|[[Кјетил Јансруд]] (Н) |[[Квитфјел]] (Н)|[[Рингебу]] (Н)|[[Хенрик Кристоферсен]] (Н) |[[Оле Ејнар Бјорндален]] (Н)|[[Норвешка кампања]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Gdimovska13|Gdimovska13]] |{{подреден список|[[Аксел Ендер]] (Н)|[[Јулиус Миделтун]] (Н)|[[Гури Берг]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Карл Уве Кнаусгор]] (Н)|[[Јан Гарбарек]] (Н)|[[Терје Рипдал]] (Н)}} |- | 5 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Едвард Мунк]] (Н)}} |- | 6 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Свен Ерик Бистрем]] (П)|[[Амунд Грендал Јансен]] (П)|[[Од Кристијан Ејкинг]] (П)|[[Сондре Холст Енгер]] (П)|[[Александер Кристоф]] (П)|[[Вегард Стаке Ленген]] (П)|[[Тор Хушовд]] (П)}} |- | 7 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Флатдал]] (Н)|[[Фугленес]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Ромска култура === [[Податотека:Flag of the Romani people.svg|десно|200п|Уредувачки викенд „Ромска култура“]] Во периодот 2-3 април 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Ромска култура“. Потфатот бил дел од иницијативата за одбележување на Меѓународниот ден на Ромите во 2022 година во повеќе земји во светот, поттикната од страна на Викимедија Србија, којашто имала за цел создавање содржини за поголема покриеност на темите поврзани со Ромите и ромската култура на Википедија. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со ромската култура било препорачано да се користи [[meta:International Roma Day Edit-a-thon 2020/Article lists|списокот на предложени теми]] во рамки на глобалната иницијатива „Меѓународен ден на Ромите 2022“. ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Ромска дијаспора]] (Н)|[[Мондо (филм)]] (Н)|[[Елдра]] (Н)|[[Едвард Дебицки]] (Н)|[[Библиотека „Трифун Димиќ”]] (Н)|[[Колумбискоромски јазик]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Ислам === [[Податотека:Allah3.svg|десно|160п|Уредувачки викенд „Ислам“]] Во периодот 9-10 април 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Ислам“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со исламот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на арапски јазик: ** [[:ar:تصنيف:إسلام]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Ајватовица]] (Н)|[[Ал Раким]] (Н)|[[Аламах]] (Н)|[[Гадар]] (Н)|[[Бану Мура]] (Н)|[[Предлошка:A History of Palestine, 634–1099]] (Н)|[[Бану Ханзала]] (Н)|[[Фалах]] (Н)|[[Фаниша]] (Н)|[[Зарих]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Јакуб Селимоски]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Абдула II од Јордан]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Еколошко право === {{главна|Википедија:Вики за човековите права 2022}} [[Податотека:Environmental law icon.svg|десно|200п|Уредувачки викенд „Еколошко право“]] Во периодот 16-17 април 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Еколошко право“. Потфатот бил дел од меѓународната иницијатива „Вики за човековите права 2022“ којашто се одржува под крилатицата „Право на здрава животна средина“ и има за цел создавање содржини за поголема покриеност на темите поврзани со човековите права и здравата животна средина на Википедија. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии во врска со еколошкото право можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Environmental law]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Договор за птици преселници]] (Н)|[[Закон за орелски пердув]] (Н)|[[Критично живеалиште]] (Н)|[[Предлошка:Конгресна истражувачка служба]] (Н)|[[Агенција на Република Словенија за животна средина]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Заштита на природата === {{главна|Википедија:Вики за човековите права 2022}} [[Податотека:Aegopodium podagraria1 ies.jpg|десно|200п|Уредувачки викенд „Заштита на природата“]] Во периодот 23-24 април 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Заштита на природата“. Потфатот бил дел од меѓународната иницијатива „Вики за човековите права 2022“ којашто се одржува под крилатицата „Право на здрава животна средина“ и има за цел создавање содржини за поголема покриеност на темите поврзани со човековите права и здравата животна средина на Википедија. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статии во врска со заштитата на природата можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Environmentalism]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Зелена теорија]] (Н)|[[Економски активизам]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Накит === [[Податотека:Set of jewelry MET DP122702.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Накит“]] Во периодот 30 април - 1 мај 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Накит“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со накитот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Template:Jewellery]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dentedeleone|Dentedeleone]] | {{подреден список|[[Драгоцен корал]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Слонова коска]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Хризопрас]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Француска кујна === [[Податотека:Choucroute-p1030191.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Француска кујна“]] Во периодот 7-8 мај 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Француска кујна“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со француската кујна можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на француски јазик: ** [[:fr:Catégorie:Cuisine française]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Метон]] (Н)|[[Калетез]] (Н)|[[Чиполата]] (Н)|[[Шаби]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Раклет]] (Н)|[[Армањак (пијалак)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Келтска митологија === [[Податотека:Hope-coventina01.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Келтска митологија“]] Во периодот 21-22 мај 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Келтска митологија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со келтската митологија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Celtic mythology]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Гланис]] (Н)|[[Брикта]] (Н)|[[Арвернус]] (Н)|[[Абарта]] (Н)|[[Етал]] (Н)|[[Сегомо]] (Н)|[[Сегомо]] (Н)|[[Вераудунус]] (Н)|[[Андарта]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Гиневра]] (Н)|[[Ветерис]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Ликови од Шекспировите дела === [[Податотека:Gilbert-Shylock.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Ликови од Шекспировите дела“]] Во периодот 28-29 мај 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Ликови од Шекспировите дела“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за ликовите од Шекспировите дела можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Shakespearean characters]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Бјанка (Отело)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Беатриче (Многу врева за ништо)]] (Н)|[[Ариел (Бура)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Леонтес]] (Н)|[[Џејмс Одли]] (Н)|[[Апемант]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Архитекти === [[Податотека:Architect.png|десно|170п|Уредувачки викенд „Архитекти“]] Во периодот 4-5 јуни 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Архитекти“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за архитектите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Architects]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Угљеша Богуновиќ]] (Н)|[[Тодор Паскали]] (Н)|[[Крсто Тодоровски]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Chnitke|Chnitke]] | {{подреден список|[[Богдан Богдановиќ (архитект)]] (Н)|[[Александар Витек]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Енрико Кастиљони]] (Н)|[[Јаков Пуланин]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Португалија === [[Податотека:Coat of arms of Portugal.svg|десно|200п|Уредувачки викенд „Португалија“]] Во периодот 11-12 јуни 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Португалија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Португалија можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на португалски јазик: ** [[:pt:Categoria:Portugal]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:TheGreatMKD|TheGreatMKD]] | {{подреден список|[[Машка ракометна репрезентација на Португалија]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Рубен Гереиро]] (П)|[[Жозе Гонсалвеш (велосипедист)]] (П)}} |- | 3 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Лисабонски саем на книгата]] (Н)|[[Знаме на Лисабон]] (Н)|[[Алмонда (Португалија)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Средновековна книжевност === [[Податотека:Beowulf Cotton MS Vitellius A XV f. 132r.jpg|десно|140п|Уредувачки викенд „Средновековна книжевност“]] Во периодот 18-19 јуни 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Средновековна книжевност“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со средновековната книжевност можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Medieval literature]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Мстиславово евангелие]] (Н)|[[Мелдред]] (Н)|[[Константинополска патрија]] (Н)|[[Животот на Василиј]] (Н)|[[Михаил Хонијат]] (Н)|[[Никита Хонијат]] (П)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Острови во Грција === [[Податотека:Greek Islands regions map.png|десно|180п|Уредувачки викенд „Острови во Грција“]] Во периодот 25-26 јуни 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Острови во Грција“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за островите во Грција можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на грчки јазик: ** [[:el:Κατηγορία:Νησιά της Ελλάδας]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Псеримос]] (Н)|[[Драконера]] (Н)|[[Предлошка:Ехинади]] (Н)|[[Апаса]] (Н)|[[Филипос (остров)]] (Н)|[[Јонски Острови]] (П)|[[Гироварис]] (Н)|[[Калогирос]] (Н)|[[Карлониси]] (Н)|[[Кунели (Ехинади)]] (Н)|[[Лабринос]] (Н)|[[Макри (остров)]] (Н)|[[Предлошка:Јонски острови]] (П)}} |- | 2 | [[Корисник:Mstavrov16|Mstavrov16]] | {{подреден список| [[Римокатоличка архиепископија на Крф, Закинтос и Кефалонија]] (Н)|[[Хриси (Лемнос)]] (Н)|[[Тирасија]] (Н)|[[Аргиронисос]] (Н)|[[Оксија]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:Gdimovska13|Gdimovska13]] | {{подреден список|[[Паксимадија]] (Н)|[[Лазарета]] (Н)|[[Ринеја]] (Н)|[[Агиа Киријаки]] (Н)|[[Петалуда]] (Н)|[[Кинарос]] (Н)|[[Нисоплака]] (Н)|[[Гавдос]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Хриси (Крит)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Филм === [[Податотека:Video-x-generic.svg|десно|180п|Уредувачки викенд „Филм“]] Во периодот 2-3 јули 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Филм“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со филмот можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Film]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Кинематографија на Еритреја]] (Н)|[[Ударна точка (филм)]] (Н)|[[Алберт Волпе]] (Н)|[[Дот и Кито]] (Н)|[[Ајас (филм)]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:ГП|ГП]] | {{подреден список|[[Грубо момче (филм)]] (Н)|[[Сид и Ненси]] (Н)|[[Конформист (филм)]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Денес треба нешто да се случи]] (Н)|[[Пустина (ТВ-филм)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Реки === [[Податотека:SADC road sign GLS-1.svg|десно|230п|Уредувачки викенд „Реки“]] Во периодот 9-10 јули 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Реки“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за реките може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Rivers]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Набалија]] (Н)|[[Кир (река)]] (Н)|[[Предлошка:РБојана]] (Н)|[[Предлошка:ПБојана]] (Н)|[[Паганица (поток)]] (Н)|[[Анаврос]]|[[Ботна]] (Н)|[[Предлошка:РДнестар]] (Н)|[[Предлошка:ПДнестар]] (Н)|[[Предлошка:ПДнестарски Естуар]] (Н)|[[Зубра]] (Н)|[[Золота Липа]] (Н)|[[Стрипа]] (Н)|[[Опир]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:Visem|Visem]] | {{подреден список|[[Русава (река)]] (Н)|[[Десна (притока на Јужен Буг)]] (Н)|[[Дерло]] (Н)|[[Олинек]] (Н)|[[Котлубајивка (река)]] (Н)|[[Кобиљња (река)]] (Н)|[[Тиха Руда]] (Н)|[[Каљничка]] (Н)}} |- | 3 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Сона]] (Н)}} |- | 4 | [[Корисник:Ehrlich91|Ehrlich91]] | {{подреден список|[[Шипча]] (Н)|[[Широкодолска Река]] (Н)|[[Шеруп]] (Н)|[[Шталковска Река]] (Н)|[[Штавичка Река]] (Н)|[[Штука (река)]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Календари === [[Податотека:Calendar (part of a set) MET DP-13486-011.jpg|десно|180п|Уредувачки викенд „Календари“]] Во периодот 16-17 јули 2022 година е одржан уредувачки викенд на тема „Календари“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за календарите можело да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Template:Calendars]] '''Забелешка:''' Препорачано било изборот на статии да се врши од следната предлошка на Википедија на македонски јазик: * [[Предлошка:Календари]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[Шпанска ера]] (Н)|[[Педесетнички календар]] (Н)|[[Пролептички јулијански календар]] (Н)}} |- | 2 | [[Корисник:P.Nedelkovski|П.Неделковски]] | {{подреден список|[[Anno Mundi]] (Н)}} |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија == Планирани викенди == === Галаксии === [[Податотека:NGC 4414 (NASA-med).jpg|десно|220п|Уредувачки викенд „Галаксии“]] Во периодот 23-24 јули 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Галаксии“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите во врска со галаксиите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Galaxies]] '''Забелешка:''' Се препорачува изборот на статии да се врши од следната предлошка на Википедија на македонски јазик: * [[Предлошка:Галаксии]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | [[Корисник:Dandarmkd|Dandarmkd]] | {{подреден список|[[UGC 5497]] (Н)|[[ESO 593-8]] (Н)|[[UGC 4879]] (Н)|[[PGC 39058]] (Н)|[[AGC 198691]] (Н)}} |- | 2 | | |- | 3 | | |- | 4 | | |- | 5 | | |- | 6 | | |- | 7 | | |- | 8 | | |- | 9 | | |- | 10 | | |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Математичари === [[Податотека:Euclid.jpg|десно|220п|Уредувачки викенд „Математичари“]] Во периодот 30-31 јули 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Математичари“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за математичарите може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Mathematicians]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | | |- | 2 | | |- | 3 | | |- | 4 | | |- | 5 | | |- | 6 | | |- | 7 | | |- | 8 | | |- | 9 | | |- | 10 | | |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Војни === [[Податотека:Bayeuxtapestryscene52.jpg|десно|230п|Уредувачки викенд „Војни“]] Во периодот 6-7 август 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Војни“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите за војните може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на англиски јазик: ** [[:en:Category:Wars]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | | |- | 2 | | |- | 3 | | |- | 4 | | |- | 5 | | |- | 6 | | |- | 7 | | |- | 8 | | |- | 9 | | |- | 10 | | |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија === Италија === [[Податотека:Emblem of Italy.svg|десно|180п|Уредувачки викенд „Италија“]] Во периодот 13-14 август 2022 година ќе се одржи уредувачки викенд на тема „Италија“. ==== Материјали ==== За создавање или подобрување на статиите поврзани со Италија може да се користат другите јазични изданија на Википедија, дигитализирани и други материјали. * од Википедија на италијански јазик: ** [[:it:Categoria:Italia]] ==== Список на учесници ==== {| class="wikitable" |- ! Бр. !! Корисник !! Придонеси |- | 1 | | |- | 2 | | |- | 3 | | |- | 4 | | |- | 5 | | |- | 6 | | |- | 7 | | |- | 8 | | |- | 9 | | |- | 10 | | |} * (Н) — новосоздадена статија * (П) — подобрена статија == Поврзано == * [[Википедија:Уредувачки викенди 2022/Известувања]] * [[Википедија:Уредувачки викенди 2022/Статистика]] [[Категорија:Википедија:Уредувачки викенди 2022| ]] 7tdj3hdmwdqcx4n4at7y1x4n0y09csp 0 1286504 4796173 4784406 2022-07-24T11:26:01Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Јадење | име = Ајран | слика = [[Податотека:Fresh ayran.jpg|250px]] | опис = Свеж ајран | друго_име = | земја = | регион = [[Средна Азија]], [[Среден Исток]], [[Балкан]] | творец = | дел_од_оброкот = пијалак | вид = | температура = ладен или млак | главни_состојки = [[јогурт]], [[вода]], [[сол]] | варијанти = | калоричност = | друго = }} '''Ајран''' — ладен пијалак на основа на [[јогурт]][[Југозападна Азија|, популарен низ Западна Азија]], [[Средна Азија]], [[Јужна Азија]], [[Југоисточна Европа]] и [[Источна Европа]]. Главните состојки се јогурт, [[вода]] и [[сол]].<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=xKAu9IYnK2wC&pg=PA124|title=Fermented Milks|publisher=John Wiley & Sons|year=2008|isbn=9781405172387|editor-last=Tamime|editor-first=A. Y.|pages=124|access-date=2016-12-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20170116042818/https://books.google.com/books?id=xKAu9IYnK2wC&pg=PA124|archive-date=2017-01-16}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/yogurtmorethan700000jaco/page/6|title=Yogurt: More Than 70 Delicious & Healthy Recipes|last=Jacobson|first=Sarina|last2=Weiner|first2=Danya|publisher=Sterling|year=2008|isbn=978-1402747595|page=6}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=fQ8vWih-rqwC&pg=PA58|title=Bulgaria|last=Strnadel|first=Leslie|last2=Erdley|first2=Patrick|publisher=Other Places Publishing|year=2012|isbn=9780982261996|series=Other Places Travel Guide|pages=58|access-date=2016-12-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221110816/https://books.google.com/books?id=fQ8vWih-rqwC&pg=PA58|archive-date=2016-12-21}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=p6aXloa1QsEC&pg=PA92|title=The Kirghiz and Wakhi of Afghanistan|last=Nazif Shahrani, M.|publisher=University of Washington Press|year=2013|isbn=9780295803784|pages=92–93|access-date=2016-12-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20191212161632/https://books.google.com/books?id=p6aXloa1QsEC|archive-date=2019-12-12}}</ref> По желба може да се додадат некои билки, на пример [[Усноцветни|нане]]. Постојат и газирани видови ајран. == Етимологија == ''Ајран'' (''[[Кумис|airag]]'' на [[Монголски јазик|монголски]]: „млеко од кобила“,<ref>{{Наведена книга|title=Language Dispersal Beyond Farming|last=Martine Robbeets|last2=Alexander Savelyev|year=2017|isbn=9789027212559|page=145}}</ref> ''уйран'' на [[Чувашки јазик|чувашки]]: „матеница“) <ref>{{Наведено списание|last=Zhazira Otyzbay|date=September–October 2019|title=Türk Dünyası Araştırmaları|volume=123|issue=242|page=219-232}}</ref> се споменува во ''Диван Лугат ал-Турк'' (Dīwān Lughat al-Turk) на Махмуд ал-Кашгари од [[11 век|XI век]], иако тој не дава никакви информации како се прави.<ref>{{Наведена книга|title=Kaşgarlı Mahmud'a göre XI. yüzyılda Türk dünyası|last=Reşat Genç|publisher=Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü|year=1997|page=248}}</ref> == Подготовка == Ајранот се служи разладен и често како додаток на месо на скара или ориз,<ref name="culturesite">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kultur.gov.tr/EN,35365/turkish-buttermilk.html|title=Turkish Buttermilk|work=www.kultur.gov.tr|publisher=Ministry of Culture and Tourism, Turkey|archive-url=https://web.archive.org/web/20201218150814/https://www.ktb.gov.tr/?_Dil=2|archive-date=18 December 2020|accessdate=5 October 2013}}</ref> особено во текот на летото.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://balkon3.com/en/ayran-turkish-national-beverage/|title=Ayran – Turkish national beverage|last=Gina Husamettin|date=24 May 2013|work=balkon3.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012004637/http://balkon3.com/en/ayran-turkish-national-beverage/|archive-date=12 October 2013|accessdate=5 October 2013}}</ref> Се прави со мешање на јогурт со ладна вода<ref>{{Наведено списание|last=Davis|first=P. H.|year=1956|title=Lake Van and Turkish Kurdistan: A Botanical Journey|journal=The Geographical Journal|volume=122|issue=2|pages=156–165|doi=10.2307/1790844|jstor=1790844}}</ref> и понекогаш е [[Газирани|газиран]] и зачинет со нане.<ref name="functionaldiary">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=zMCDLlcRaQkC&pg=PA10|title=Development and Manufacture of Yogurt and Other Functional Dairy Products|last=Yildiz Fatih|publisher=CRC Press|year=2010|isbn=9781420082081|pages=10|access-date=2016-12-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20161221135405/https://books.google.com/books?id=zMCDLlcRaQkC&pg=PA10|archive-date=2016-12-21}}</ref> Опишан е на различни начини, како „разреден јогурт“<ref name="gastro">{{Наведено списание|last=Halici|first=Nevin|date=27 April 2013|title=Turkish Delights|journal=Gastronomica: The Journal of Critical Food Studies|publisher=University of California Press|volume=1|issue=1|pages=92–93|doi=10.1525/gfc.2001.1.1.92}}</ref> и како „најосвежителен пијалак направен со мешање на јогурт со ледена вода“.<ref>Lake Van and Turkish Kurdistan: A Botanical Journey P. H. Davis The Geographical Journal, Vol. 122, No. 2 (Jun., 1956), pp. 156–165 Published by: The Royal Geographical Society (with the Institute of British Geographers) Article {{DOI|10.2307/1790844}}</ref> Традиционалниот начин на подготовка на пијалакот меѓу различни [[ирански народи]] е директно од млеко со користење на [[мешина]]. Ова се прави со турање на млекото во мешината, обично направена од еленска или овча кожа, и матење со часови, понекогаш со помош на дрвена конструкција за мешината да се држи над земја со помош на волнени врвци за да се олесни задачата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aparat.com/v/PbT8Q/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B4%DA%A9_%D8%B2%D8%AF%D9%86_%28_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%29|title=آیین مشک زدن ( استان چهار محال بختیاری )|work=آپارات - سرویس اشتراک ویدیو|archive-url=https://web.archive.org/web/20151109153300/http://www.aparat.com/v/PbT8Q/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B4%DA%A9_%D8%B2%D8%AF%D9%86_%28_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%84_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%29|archive-date=2015-11-09|accessdate=2020-08-28}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=LzhUXJF_5OU|title=تهیه لبنیات مثل ماست، دوغ،روغن، و پنیر روستائی کار ساده ی نیست. - YouTube|work=www.youtube.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20200831235900/https://www.youtube.com/watch?v=LzhUXJF_5OU&gl=US&hl=en|archive-date=2020-08-31|accessdate=2020-08-28}}</ref> == Историја == ''Ајранот'' го развиле и го пиеле [[Туркиски народи|туркиските]] племиња.<ref>{{Наведување|url=https://books.google.com/books?id=_cUOEAAAQBAJ&pg=PA23|title=Cooking through History: A Worldwide Encyclopedia of Food with Menus and Recipes|year=2020|publisher=ABC-CLIO|page=23|isbn=9781610694568|quote=ayran was a nonalcoholic drink of yogurt and water developed among early Turkic tribes at an unrecorded date}}</ref> Слични пијалаци може да се најдат и на други места, како што е ''до'' (دوغ) на [[персиски јазик]], кој е [[иран]]ски ферментиран пијалак.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=kYDHDwAAQBAJ&q=doogh+originated+in+persia&pg=PT299|title=Textural Characteristics of World Foods|last=Nishinari|first=Katsuyoshi|date=2019-12-31|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-119-43079-7|language=en|quote=Doogh is an Iranian type of traditional fermented dairy-based drinks that is usually produced by mixing set or stirred yogurt and water at the same rate, as well as some aqueous extracts of local herbs, and spices such as thyme.|access-date=2020-10-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20201218150800/https://books.google.com/books?id=kYDHDwAAQBAJ&q=doogh+originated+in+persia&pg=PT299|archive-date=2020-12-18}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=oJG-DAAAQBAJ&q=doogh+originated+in+persia&pg=PA117|title=Wild Fermentation: The Flavor, Nutrition, and Craft of Live-Culture Foods, 2nd Edition|last=Katz|first=Sandor Ellix|date=2016|publisher=Chelsea Green Publishing|isbn=978-1-60358-628-3|page=117|language=en|access-date=2020-10-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20201218150739/https://books.google.com/books?id=oJG-DAAAQBAJ&q=doogh+originated+in+persia&pg=PA117|archive-date=2020-12-18}}</ref> Истиот долго време бил популарен пијалак и се консумирал во Антички Иран (Персија).<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=87KOW40HThAC&q=doogh&pg=PT252|title=Treasury of Persian Cuisine|last=Simmons|first=Shirin|publisher=Stamford House Publishing|year=2007|isbn=978-1-904985-56-3|access-date=2020-10-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20201218150801/https://books.google.com/books?id=87KOW40HThAC&q=doogh&pg=PT252|archive-date=2020-12-18}}</ref> Во документи од 1886 година е опишан како ладен пијалак од засирено млеко и вода зачинета со нане.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=xXZRAAAAYAAJ&q=doogh&pg=PA59|title="Soor-doock" and "doogh"|last=Grosart|first=Alexander|date=17 July 1886|series=The Academy and literature|volume=30|location=Blackburn|pages=59|access-date=31 October 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201218150812/https://books.google.com/books?id=xXZRAAAAYAAJ&q=doogh&pg=PA59|archive-date=18 December 2020|issue=742}}</ref> неговото име „до“ (Doogh) потекнува од [[Персиски јазик|персискиот]] збор за [[молзење]], ''dooshidan''. Други слични пијалаци вклучуваат ''тан'' во Ерменија и ''ласи'' во Јужна Азија и се популарни во азиските земји; сепак, кои може да се разликуваат од ''дото''.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=kYDHDwAAQBAJ&q=doogh+originated+in+persia&pg=PT299|title=Textural Characteristics of World Foods|last=Nishinari|first=Katsuyoshi|date=2019-12-31|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-1-119-43079-7|language=en|quote=Doogh consumption is common in Asian countries (e.g. ayran in Turkey, than in Armenia, lassi in southern Asia). However, they may differ from doogh in dilution ratio, rheological characteristics, fat content, and sensory properties.|access-date=2020-10-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20201218150744/https://books.google.com/books?id=kYDHDwAAQBAJ&q=doogh+originated+in+persia&pg=PT299|archive-date=2020-12-18}}</ref> == Варијации == Во ајранот може да се додаде [[сол]], [[црн пипер]], суво [[нане]] или сок од [[лимета]]. Може да се додадат [[Краставица|краставици]] исечени на коцки за да се добие крцкава текстура на пијалакот. Некои видови на ''ајран'' се газирани. Во [[Албанија]] овој пијалак се служи нормално за време на ручек или вечера, обично со [[ориз]] и кофте. Во балканските земји, пијалакот обично се консумира за појадок или ручек, обично во комбинација со печива како баница, бурек или други тестенини. == Турски национален пијалак == [[Реџеп Таип Ердоган|Реџеп Тајип Ердоган]], турски политичар кој бил претседател и премиер, го промовирал ''ајранот'' како национален пијалак. Говорејќи на конференцијата за глобална политика за алкохол на [[Светска здравствена организација|СЗО]] во 2013 година [[Истанбул|одржана во Истанбул]], Ердоган го спротивстави ''ајранот'' со [[Алкохолен пијалак|алкохолот]], за кој тврдел дека е неодамнешен вовед во Турција.<ref name="erdogan">{{Наведено списание|date=27 April 2013|title=PM says Turkey's national drink is doogh, not beer|url=http://www.todayszaman.com/national_pm-says-turkeys-national-drink-is-ayran-not-beer_313824.html|journal=[[Zaman (newspaper)|Zaman]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117031432/http://www.todayszaman.com/national_pm-says-turkeys-national-drink-is-ayran-not-beer_313824.html|archive-date=2015-11-17}}</ref> Сепак, продажбата на ''ајран'' во Турција заостанува зад другите [[Безалкохолен пијалак|безалкохолни пијалаци]]. Според заедничката изјава од 2015 година на Здружението на производители на безалкохолни пијалаци, Здружението на производители на газирана вода и Унијата на производители и извозници на млеко на Турција, потрошувачката на ''ајран за'' време на [[Рамазан]] секоја година се намалувала во периодот од 2010 до 2015 година.<ref name="sales">{{Наведено списание|date=22 June 2015|title=Turks turn away from 'national drink' despite Erdoğan|url=http://www.todayszaman.com/anasayfa_turks-turn-away-from-national-drink-despite-erdogan_390784.html|journal=[[Zaman (newspaper)|Zaman]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117024646/http://www.todayszaman.com/anasayfa_turks-turn-away-from-national-drink-despite-erdogan_390784.html|archive-date=2015-11-17}}</ref> Во 2015 година, Турското министерство за царина и трговија му дала казна од 220.000 [[Турска лира|турски лири]] (околу 70.000 американски долари) на државниот производител Чајкур, наведувајќи дека ''ајранот'' бил „навреден без причина“ во една од нивните реклами за [[ладен чај]], во која [[Хип-хоп музика|раперот]] Цеза рапува дека ''ајранот'' го заспива; Министерството ги стопирало рекламите на ладен чај на Чајкур.<ref name="fine">{{Наведено списание|last=Çelikkan|first=Erdinç|date=9 November 2015|title=State-owned tea firm fined 220,000 liras for 'insulting ayran' in ads|url=http://www.hurriyetdailynews.com/state-owned-tea-firm-fined-220000-liras-for-insulting-ayran-in-ads.aspx?pageID=238&nID=90905&NewsCatID=341|journal=[[Hürriyet]]}}</ref> == Галерија == <gallery> Податотека:Ayran - Ankara.jpg|Традиционалното служење на ''ајран'' е во бакарна шолја. Податотека:Doogh in Ankara.jpg|''До'' со суво нане на него. Податотека:Tan-raffi kojian-IMG 3584.JPG|Шише со газиран ''тан.'' </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.fao.org/fao-who-codexalimentarius/sh-proxy/en/?lnk=1&url=https%253A%252F%252Fworkspace.fao.org%252Fsites%252Fcodex%252FStandards%252FCXS%2B332R-2018%252FCXS_332Re.pdf FAO international standards] [[Категорија:Ферментирани пијалаци]] [[Категорија:Млечни производи]] [[Категорија:Турска кујна]] [[Категорија:Турцизми]] [[Категорија:Зборови кои ги нема во ТРМЈ]] jvssa3djvyphoaye46z9vf4in0nuwh7 0 1286799 4795910 4793237 2022-07-23T19:26:20Z 185.100.245.169 Вистината на виделина wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Димитар Ковачевски | image = Димитар Ковачевски, Отворен Балкан - Тирана (21.12.2021) (cropped).jpg | image_size = | alt = | caption = | office = [[Премиер на Македонија]] | term_start = 16 јануари 2022 | term_end = | president = [[Стево Пендаровски]] | predecessor = [[Зоран Заев]] | successor = | birth_date = {{роден на|||1974}} | birth_place = {{роден во|Куманово}}, [[СР Македонија]], <br />[[СФР Југославија]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | party = [[СДСМ]] | spouse = | children = | profession = економист, политичар | salary = | signature = | footnotes = }} '''Димитар Ковачевски''' — македонски политичар и економист. Тој е актуелен [[Премиер на Македонија]], избран од Собранието на 16 јануари 2022 година без ниту еден глас од народот. Наместен од предавникот Зоран Заев за поделба и уништување на Република Македонија. Платен од скопското кале без трошка дледбеници од македонската јавност Претходно бил заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|Втората влада на Зоран Заев]]. За претседател на владејачката политичка партија [[Социјалдемократски сојуз на Македонија]] (СДСМ) бил избран на 12 декември 2021 година. Ковачевски го наследил [[Зоран Заев]] на премиерската и партиската функција откако Зоран Заев се повлекол, наведувајќи пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|Локалните избори во 2021 година]] како причина. == Рани години и образование == Ковачевски е роден во 1974 година во [[Куманово]]. Средно образование завршил во Вотервил, гратче во [[Минесота]], [[САД]]. Во 1998 година дипломирал на [[Економски факултет - Скопје|Економскиот факултет]] при [[Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје]], а во 2003 година магистрирал на истиот факултет. Во 2008 година докторирал на Економскиот факултет при [[Универзитет на Црна Гора|Универзитетот на Црна Гора]]. Неговиот татко [[Слободан Ковачевски]] e поранешен градоначалник на Куманово од 2000 до 2005 година и амбасадор на Македонија во Црна Гора по воспоставувањето на [[Македонско-црногорски односи|дипломатските односи]] меѓу двете држави во 2006 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/koj-e-dimitar-kovachevski-najseriozniot-kandidat-za-naslednik-na-zaev/|title=Кој е Димитар Ковачевски, најсериозниот кандидат за наследник на Заев?|date=17 ноември 2021|work=Фокус|language=|accessdate=28 декември 2021}}</ref> == Професионална кариера == Ковачевски ја започнал својата работна кариера во [[Македонски Телеком]], каде што од 1998 до 2005 година бил соработник за финансии и координатор за регулирање и хармонизација на контрола на финансии. Од 2005 до 2017 година бил на низа директорски позиции во компанијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/Dimitar-Kovachevski|title=Димитар Ковачевски - заменик-министер за финансии|date=2020-11-06|work=Влада на Република Северна Македонија|language=mk|accessdate=2021-12-29}}</ref> Во 2017 година бил именуван за извршен директор на македонската телекомуникациска компанија „оне.Вип“ (ребрендирана во [[А1 Македонија]] во 2019 година), подружница на Групацијата Телеком Австрија, наследувајќи го [[Никола Љушев]].<ref>{{Наведени вести|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/transfer-vo-telekomunikatsiskiot-sektor-po-18-godini-vo-telekom-dimitar-kovachevski-stanuva-direktor-na-one-vip/|title=Трансфер во телекомуникацискиот сектор – по 18 години во „Телеком“ Димитар Ковачевски станува директор на оне.Вип|date=22 ноември 2016|work=Сакам Да Кажам|access-date=17 јануари 2022}}</ref> На оваа функција бил до 2018 година. == Политичка кариера == Ковачевски е член на СДСМ од 1994 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdsm.org.mk/intervjua/39122|title=Интервју – Димитар Ковачевски, претседател на СДСМ: Ќе барам одговорност за сработеното и во СДСМ и во Владата|date=17 декември 2021|work=СДСМ|accessdate=17 јануари 2022}}</ref> По предвремените [[Македонски парламентарни избори (2020)|парламентарни избори во 2020 година]] бил именуван за заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|втората влада на Зоран Заев]]. Собранието го изгласало на оваа функција на 23 септември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/sobranieto-gi-izglasa-i-zamenitsite-ministri-vo-vladata-na-zaev/|title=Собранието ги изгласа и замениците-министри во владата на Заев|date=23 септември 2020|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Зоран Заев најавил оставка и како премиер и како претседател на владејачката СДСМ по пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|локалните избори во 2021 година]]. Тоа предизвикало нестабилност во кревкото владејачко мнозинство, кое што сепак го преживеало притисокот од опозицијата предводена од [[ВМРО ДПМНЕ|ВМРО-ДПМНЕ]] за гласање недоверба. Владата на Заев го зајакнала мнозинството во Собранието откако [[Алтернатива (политичка партија)|Алтернатива]], која што претходно била во опозиција, влегла во владата. Ковачевски го придружувал Зоран Заев за време на преговорите со Алтернатива, при што се лансирало неговото име како најверојатен наследник на Зоран Заев. Со преговорите било договорено Алтернатива со влегувањето во владата да добие три министерски места, тројца заменици министри и раководни позиции во повеќе институции на централно и локално ниво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/алтернатива-доби-три-министерства-а-за-вмро-дпмне-заев-плаќа-за-да-остане-на-власт/31594699.html|title=Алтернатива доби три министерства - за ВМРО ДПМНЕ Заев плаќа за да остане на власт|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=2022-01-10}}</ref> Откако премиерот Зоран Заев и официјално поднел оставка како претседател на СДСМ, Ковачевски победил на внатрепартиски избори одржани на 12 декември 2021 година, наследувајќи го Заев во партијата. Зоран Заев поднел оставка и од премиерската функција на 22 декември. На 27 декември Централниот одбор на владејачката СДСМ, која што го предводи мнозинството во Собранието, го потврдила Ковачевски за мандатар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%B7%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0/a-60269634|title=Димитар Ковачевски избран за мандатар на идната влада {{!}} DW {{!}} 27.12.2021|last=|first=|date=27 декември 2021|work=Дојче Веле на македонски|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Претседателот Стево Пендаровски на 29 декември му го врачил мандатот за состав на нова влада на Ковачевски.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/pendarovski-mu-go-vrachi-mandatot-na-kovachevski-toj-najavi-vrakane-na-doverbata-vo-politikata-i-institutsiite/|title=Пендаровски му го врачи мандатот на Ковачевски, тој најави враќање на довербата во политиката и институциите|date=2021-12-29|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=2022-01-10}}</ref> === Премиер на Македонија === По дводневна расправа во [[Собрание на Македонија|Собранието]] за избор на нова влада, [[Влада на Димитар Ковачевски|владата на Димитар Ковачевски]] е избрана пред полноќ на 16 јануари 2022 година со 62 гласа „за“ од пратениците.<ref>{{Наведени вести|url=https://360stepeni.mk/so-samo-62-glasa-za-izbrana-vladata-na-premierot-kovachevski/|title=Со само 62 гласа „за“ избрана владата на премиерот Ковачевски|date=17 јануари 2022|work=360 степени|access-date=17 јануари 2022}}</ref> == Академска кариера == Ковачевски бил доцент на два приватни универзитети од 2012 година, прво на Универзитетот Њујорк во Скопје, а потоа на Факултетот за бизнис економија и менаџмент при [[Универзитет Американ Колеџ Скопје|Универзитетот Американ Колеџ Скопје]], каде што во 2018 година бил избран за вонреден професор. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://sdsm.org.mk/organizacija/pretsedatel Биографија на веб-сајтот на СДСМ] {{S-start}} {{s-off}} {{succession box|title=[[Список на премиери на Македонија|Премиер на Македонија]]|before=[[Зоран Заев]]|after=—|years=2022–}} |- {{s-ppo}} {{s-bef|before=[[Зоран Заев]]}} {{s-ttl|title=[[Социјалдемократски сојуз на Македонија|Претседател на СДСМ]]|years=2021–}} {{s-aft|after=—}} {{S-end}} {{ПремМак}} {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ковачевски, Димитар}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Премиери на Македонија]] [[Категорија:Политичари од СДСМ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] tl32rbz1u6lbnr61jda3ih74tneocvk 4795911 4795910 2022-07-23T19:27:09Z 185.100.245.169 Корекција на буква wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Димитар Ковачевски | image = Димитар Ковачевски, Отворен Балкан - Тирана (21.12.2021) (cropped).jpg | image_size = | alt = | caption = | office = [[Премиер на Македонија]] | term_start = 16 јануари 2022 | term_end = | president = [[Стево Пендаровски]] | predecessor = [[Зоран Заев]] | successor = | birth_date = {{роден на|||1974}} | birth_place = {{роден во|Куманово}}, [[СР Македонија]], <br />[[СФР Југославија]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | party = [[СДСМ]] | spouse = | children = | profession = економист, политичар | salary = | signature = | footnotes = }} '''Димитар Ковачевски''' — македонски политичар и економист. Тој е актуелен [[Премиер на Македонија]], избран од Собранието на 16 јануари 2022 година без ниту еден глас од народот. Наместен од предавникот Зоран Заев за поделба и уништување на Република Македонија. Платен од скопското кале без трошка следбеници од македонската јавност Претходно бил заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|Втората влада на Зоран Заев]]. За претседател на владејачката политичка партија [[Социјалдемократски сојуз на Македонија]] (СДСМ) бил избран на 12 декември 2021 година. Ковачевски го наследил [[Зоран Заев]] на премиерската и партиската функција откако Зоран Заев се повлекол, наведувајќи пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|Локалните избори во 2021 година]] како причина. == Рани години и образование == Ковачевски е роден во 1974 година во [[Куманово]]. Средно образование завршил во Вотервил, гратче во [[Минесота]], [[САД]]. Во 1998 година дипломирал на [[Економски факултет - Скопје|Економскиот факултет]] при [[Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје]], а во 2003 година магистрирал на истиот факултет. Во 2008 година докторирал на Економскиот факултет при [[Универзитет на Црна Гора|Универзитетот на Црна Гора]]. Неговиот татко [[Слободан Ковачевски]] e поранешен градоначалник на Куманово од 2000 до 2005 година и амбасадор на Македонија во Црна Гора по воспоставувањето на [[Македонско-црногорски односи|дипломатските односи]] меѓу двете држави во 2006 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/koj-e-dimitar-kovachevski-najseriozniot-kandidat-za-naslednik-na-zaev/|title=Кој е Димитар Ковачевски, најсериозниот кандидат за наследник на Заев?|date=17 ноември 2021|work=Фокус|language=|accessdate=28 декември 2021}}</ref> == Професионална кариера == Ковачевски ја започнал својата работна кариера во [[Македонски Телеком]], каде што од 1998 до 2005 година бил соработник за финансии и координатор за регулирање и хармонизација на контрола на финансии. Од 2005 до 2017 година бил на низа директорски позиции во компанијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/Dimitar-Kovachevski|title=Димитар Ковачевски - заменик-министер за финансии|date=2020-11-06|work=Влада на Република Северна Македонија|language=mk|accessdate=2021-12-29}}</ref> Во 2017 година бил именуван за извршен директор на македонската телекомуникациска компанија „оне.Вип“ (ребрендирана во [[А1 Македонија]] во 2019 година), подружница на Групацијата Телеком Австрија, наследувајќи го [[Никола Љушев]].<ref>{{Наведени вести|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/transfer-vo-telekomunikatsiskiot-sektor-po-18-godini-vo-telekom-dimitar-kovachevski-stanuva-direktor-na-one-vip/|title=Трансфер во телекомуникацискиот сектор – по 18 години во „Телеком“ Димитар Ковачевски станува директор на оне.Вип|date=22 ноември 2016|work=Сакам Да Кажам|access-date=17 јануари 2022}}</ref> На оваа функција бил до 2018 година. == Политичка кариера == Ковачевски е член на СДСМ од 1994 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdsm.org.mk/intervjua/39122|title=Интервју – Димитар Ковачевски, претседател на СДСМ: Ќе барам одговорност за сработеното и во СДСМ и во Владата|date=17 декември 2021|work=СДСМ|accessdate=17 јануари 2022}}</ref> По предвремените [[Македонски парламентарни избори (2020)|парламентарни избори во 2020 година]] бил именуван за заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|втората влада на Зоран Заев]]. Собранието го изгласало на оваа функција на 23 септември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/sobranieto-gi-izglasa-i-zamenitsite-ministri-vo-vladata-na-zaev/|title=Собранието ги изгласа и замениците-министри во владата на Заев|date=23 септември 2020|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Зоран Заев најавил оставка и како премиер и како претседател на владејачката СДСМ по пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|локалните избори во 2021 година]]. Тоа предизвикало нестабилност во кревкото владејачко мнозинство, кое што сепак го преживеало притисокот од опозицијата предводена од [[ВМРО ДПМНЕ|ВМРО-ДПМНЕ]] за гласање недоверба. Владата на Заев го зајакнала мнозинството во Собранието откако [[Алтернатива (политичка партија)|Алтернатива]], која што претходно била во опозиција, влегла во владата. Ковачевски го придружувал Зоран Заев за време на преговорите со Алтернатива, при што се лансирало неговото име како најверојатен наследник на Зоран Заев. Со преговорите било договорено Алтернатива со влегувањето во владата да добие три министерски места, тројца заменици министри и раководни позиции во повеќе институции на централно и локално ниво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/алтернатива-доби-три-министерства-а-за-вмро-дпмне-заев-плаќа-за-да-остане-на-власт/31594699.html|title=Алтернатива доби три министерства - за ВМРО ДПМНЕ Заев плаќа за да остане на власт|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=2022-01-10}}</ref> Откако премиерот Зоран Заев и официјално поднел оставка како претседател на СДСМ, Ковачевски победил на внатрепартиски избори одржани на 12 декември 2021 година, наследувајќи го Заев во партијата. Зоран Заев поднел оставка и од премиерската функција на 22 декември. На 27 декември Централниот одбор на владејачката СДСМ, која што го предводи мнозинството во Собранието, го потврдила Ковачевски за мандатар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%B7%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0/a-60269634|title=Димитар Ковачевски избран за мандатар на идната влада {{!}} DW {{!}} 27.12.2021|last=|first=|date=27 декември 2021|work=Дојче Веле на македонски|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Претседателот Стево Пендаровски на 29 декември му го врачил мандатот за состав на нова влада на Ковачевски.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/pendarovski-mu-go-vrachi-mandatot-na-kovachevski-toj-najavi-vrakane-na-doverbata-vo-politikata-i-institutsiite/|title=Пендаровски му го врачи мандатот на Ковачевски, тој најави враќање на довербата во политиката и институциите|date=2021-12-29|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=2022-01-10}}</ref> === Премиер на Македонија === По дводневна расправа во [[Собрание на Македонија|Собранието]] за избор на нова влада, [[Влада на Димитар Ковачевски|владата на Димитар Ковачевски]] е избрана пред полноќ на 16 јануари 2022 година со 62 гласа „за“ од пратениците.<ref>{{Наведени вести|url=https://360stepeni.mk/so-samo-62-glasa-za-izbrana-vladata-na-premierot-kovachevski/|title=Со само 62 гласа „за“ избрана владата на премиерот Ковачевски|date=17 јануари 2022|work=360 степени|access-date=17 јануари 2022}}</ref> == Академска кариера == Ковачевски бил доцент на два приватни универзитети од 2012 година, прво на Универзитетот Њујорк во Скопје, а потоа на Факултетот за бизнис економија и менаџмент при [[Универзитет Американ Колеџ Скопје|Универзитетот Американ Колеџ Скопје]], каде што во 2018 година бил избран за вонреден професор. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://sdsm.org.mk/organizacija/pretsedatel Биографија на веб-сајтот на СДСМ] {{S-start}} {{s-off}} {{succession box|title=[[Список на премиери на Македонија|Премиер на Македонија]]|before=[[Зоран Заев]]|after=—|years=2022–}} |- {{s-ppo}} {{s-bef|before=[[Зоран Заев]]}} {{s-ttl|title=[[Социјалдемократски сојуз на Македонија|Претседател на СДСМ]]|years=2021–}} {{s-aft|after=—}} {{S-end}} {{ПремМак}} {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ковачевски, Димитар}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Премиери на Македонија]] [[Категорија:Политичари од СДСМ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] 7ogn76lg904dbdxv9yca5mh46elp8gc 4796060 4795911 2022-07-24T09:34:10Z 37.25.85.235 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Димитар Ќурка Ковачевски Прдешка Бугарска | image = Димитар Ковачевски, Отворен Балкан - Тирана (21.12.2021) (cropped).jpg | image_size = | alt = | caption = | office = [[Премиер на Македонија]] | term_start = 16 јануари 2022 | term_end = | president = [[Стево Пендаровски]] | predecessor = [[Зоран Заев]] | successor = | birth_date = {{роден на|||1974}} | birth_place = {{роден во|Куманово}}, [[СР Македонија]], <br />[[СФР Југославија]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | party = [[СДСМ]] | spouse = | children = | profession = економист, политичар | salary = | signature = | footnotes = }} '''Димитар Ковачевски''' — македонски политичар и економист. Тој е актуелен [[Премиер на Македонија]], избран од Собранието на 16 јануари 2022 година без ниту еден глас од народот. Наместен од предавникот Зоран Заев за поделба и уништување на Република Македонија. Платен од скопското кале без трошка следбеници од македонската јавност Претходно бил заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|Втората влада на Зоран Заев]]. За претседател на владејачката политичка партија [[Социјалдемократски сојуз на Македонија]] (СДСМ) бил избран на 12 декември 2021 година. Ковачевски го наследил [[Зоран Заев]] на премиерската и партиската функција откако Зоран Заев се повлекол, наведувајќи пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|Локалните избори во 2021 година]] како причина. == Рани години и образование == Ковачевски е роден во 1974 година во [[Куманово]]. Средно образование завршил во Вотервил, гратче во [[Минесота]], [[САД]]. Во 1998 година дипломирал на [[Економски факултет - Скопје|Економскиот факултет]] при [[Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје]], а во 2003 година магистрирал на истиот факултет. Во 2008 година докторирал на Економскиот факултет при [[Универзитет на Црна Гора|Универзитетот на Црна Гора]]. Неговиот татко [[Слободан Ковачевски]] e поранешен градоначалник на Куманово од 2000 до 2005 година и амбасадор на Македонија во Црна Гора по воспоставувањето на [[Македонско-црногорски односи|дипломатските односи]] меѓу двете држави во 2006 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/koj-e-dimitar-kovachevski-najseriozniot-kandidat-za-naslednik-na-zaev/|title=Кој е Димитар Ковачевски, најсериозниот кандидат за наследник на Заев?|date=17 ноември 2021|work=Фокус|language=|accessdate=28 декември 2021}}</ref> == Професионална кариера == Ковачевски ја започнал својата работна кариера во [[Македонски Телеком]], каде што од 1998 до 2005 година бил соработник за финансии и координатор за регулирање и хармонизација на контрола на финансии. Од 2005 до 2017 година бил на низа директорски позиции во компанијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/Dimitar-Kovachevski|title=Димитар Ковачевски - заменик-министер за финансии|date=2020-11-06|work=Влада на Република Северна Македонија|language=mk|accessdate=2021-12-29}}</ref> Во 2017 година бил именуван за извршен директор на македонската телекомуникациска компанија „оне.Вип“ (ребрендирана во [[А1 Македонија]] во 2019 година), подружница на Групацијата Телеком Австрија, наследувајќи го [[Никола Љушев]].<ref>{{Наведени вести|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/transfer-vo-telekomunikatsiskiot-sektor-po-18-godini-vo-telekom-dimitar-kovachevski-stanuva-direktor-na-one-vip/|title=Трансфер во телекомуникацискиот сектор – по 18 години во „Телеком“ Димитар Ковачевски станува директор на оне.Вип|date=22 ноември 2016|work=Сакам Да Кажам|access-date=17 јануари 2022}}</ref> На оваа функција бил до 2018 година. == Политичка кариера == Ковачевски е член на СДСМ од 1994 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdsm.org.mk/intervjua/39122|title=Интервју – Димитар Ковачевски, претседател на СДСМ: Ќе барам одговорност за сработеното и во СДСМ и во Владата|date=17 декември 2021|work=СДСМ|accessdate=17 јануари 2022}}</ref> По предвремените [[Македонски парламентарни избори (2020)|парламентарни избори во 2020 година]] бил именуван за заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|втората влада на Зоран Заев]]. Собранието го изгласало на оваа функција на 23 септември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/sobranieto-gi-izglasa-i-zamenitsite-ministri-vo-vladata-na-zaev/|title=Собранието ги изгласа и замениците-министри во владата на Заев|date=23 септември 2020|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Зоран Заев најавил оставка и како премиер и како претседател на владејачката СДСМ по пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|локалните избори во 2021 година]]. Тоа предизвикало нестабилност во кревкото владејачко мнозинство, кое што сепак го преживеало притисокот од опозицијата предводена од [[ВМРО ДПМНЕ|ВМРО-ДПМНЕ]] за гласање недоверба. Владата на Заев го зајакнала мнозинството во Собранието откако [[Алтернатива (политичка партија)|Алтернатива]], која што претходно била во опозиција, влегла во владата. Ковачевски го придружувал Зоран Заев за време на преговорите со Алтернатива, при што се лансирало неговото име како најверојатен наследник на Зоран Заев. Со преговорите било договорено Алтернатива со влегувањето во владата да добие три министерски места, тројца заменици министри и раководни позиции во повеќе институции на централно и локално ниво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/алтернатива-доби-три-министерства-а-за-вмро-дпмне-заев-плаќа-за-да-остане-на-власт/31594699.html|title=Алтернатива доби три министерства - за ВМРО ДПМНЕ Заев плаќа за да остане на власт|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=2022-01-10}}</ref> Откако премиерот Зоран Заев и официјално поднел оставка како претседател на СДСМ, Ковачевски победил на внатрепартиски избори одржани на 12 декември 2021 година, наследувајќи го Заев во партијата. Зоран Заев поднел оставка и од премиерската функција на 22 декември. На 27 декември Централниот одбор на владејачката СДСМ, која што го предводи мнозинството во Собранието, го потврдила Ковачевски за мандатар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%B7%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0/a-60269634|title=Димитар Ковачевски избран за мандатар на идната влада {{!}} DW {{!}} 27.12.2021|last=|first=|date=27 декември 2021|work=Дојче Веле на македонски|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Претседателот Стево Пендаровски на 29 декември му го врачил мандатот за состав на нова влада на Ковачевски.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/pendarovski-mu-go-vrachi-mandatot-na-kovachevski-toj-najavi-vrakane-na-doverbata-vo-politikata-i-institutsiite/|title=Пендаровски му го врачи мандатот на Ковачевски, тој најави враќање на довербата во политиката и институциите|date=2021-12-29|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=2022-01-10}}</ref> === Премиер на Македонија === По дводневна расправа во [[Собрание на Македонија|Собранието]] за избор на нова влада, [[Влада на Димитар Ковачевски|владата на Димитар Ковачевски]] е избрана пред полноќ на 16 јануари 2022 година со 62 гласа „за“ од пратениците.<ref>{{Наведени вести|url=https://360stepeni.mk/so-samo-62-glasa-za-izbrana-vladata-na-premierot-kovachevski/|title=Со само 62 гласа „за“ избрана владата на премиерот Ковачевски|date=17 јануари 2022|work=360 степени|access-date=17 јануари 2022}}</ref> == Академска кариера == Ковачевски бил доцент на два приватни универзитети од 2012 година, прво на Универзитетот Њујорк во Скопје, а потоа на Факултетот за бизнис економија и менаџмент при [[Универзитет Американ Колеџ Скопје|Универзитетот Американ Колеџ Скопје]], каде што во 2018 година бил избран за вонреден професор. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://sdsm.org.mk/organizacija/pretsedatel Биографија на веб-сајтот на СДСМ] {{S-start}} {{s-off}} {{succession box|title=[[Список на премиери на Македонија|Премиер на Македонија]]|before=[[Зоран Заев]]|after=—|years=2022–}} |- {{s-ppo}} {{s-bef|before=[[Зоран Заев]]}} {{s-ttl|title=[[Социјалдемократски сојуз на Македонија|Претседател на СДСМ]]|years=2021–}} {{s-aft|after=—}} {{S-end}} {{ПремМак}} {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ковачевски, Димитар}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Премиери на Македонија]] [[Категорија:Политичари од СДСМ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] ehwsm9nmgtc1vj7l48kbyms8arntvyg 4796063 4796060 2022-07-24T09:44:13Z 37.25.85.235 Ново wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Димитар Ќурка Ковачевски Прдешка Бугарска | image = Димитар Ковачевски, Отворен Балкан - Тирана (21.12.2021) (cropped).jpg | image_size = | alt = | caption = | office = [[Премиер на Македонија]] | term_start = 16 јануари 2022 | term_end = | president = [[Стево Пендаровски]] | predecessor = [[Зоран Заев]] | successor = | birth_date = {{роден на|||1974}} | birth_place = {{роден во|Куманово}}, [[СР Македонија]], <br />[[СФР Југославија]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | party = [[СДСМ]] | spouse = | children = | profession = економист, политичар | salary = | signature = | footnotes = }} '''Димитар Ковачевски''' '''Ќурка''' — македонски политичар и економист. Тој е актуелена Бугарска прдешка и [[Премиер на Македонија]], избран од Собранието на 16 јануари 2022 година без ниту еден глас од народот. Наместен од предавникот Зоран Заев за поделба и уништување на Република Македонија. Платен од скопското кале без трошка следбеници од македонската јавност Претходно бил заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|Втората влада на Зоран Заев]]. За претседател на владејачката политичка партија [[Социјалдемократски сојуз на Македонија]] (СДСМ) бил избран на 12 декември 2021 година. Ковачевски го наследил [[Зоран Заев]] на премиерската и партиската функција откако Зоран Заев се повлекол, наведувајќи пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|Локалните избори во 2021 година]] како причина. == Рани години и образование == Ковачевски е роден во 1974 година во [[Куманово]]. Средно образование завршил во Вотервил, гратче во [[Минесота]], [[САД]]. Во 1998 година дипломирал на [[Економски факултет - Скопје|Економскиот факултет]] при [[Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје]], а во 2003 година магистрирал на истиот факултет. Во 2008 година докторирал на Економскиот факултет при [[Универзитет на Црна Гора|Универзитетот на Црна Гора]]. Неговиот татко [[Слободан Ковачевски]] e поранешен градоначалник на Куманово од 2000 до 2005 година и амбасадор на Македонија во Црна Гора по воспоставувањето на [[Македонско-црногорски односи|дипломатските односи]] меѓу двете држави во 2006 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/koj-e-dimitar-kovachevski-najseriozniot-kandidat-za-naslednik-na-zaev/|title=Кој е Димитар Ковачевски, најсериозниот кандидат за наследник на Заев?|date=17 ноември 2021|work=Фокус|language=|accessdate=28 декември 2021}}</ref> == Професионална кариера == Ковачевски ја започнал својата работна кариера во [[Македонски Телеком]], каде што од 1998 до 2005 година бил соработник за финансии и координатор за регулирање и хармонизација на контрола на финансии. Од 2005 до 2017 година бил на низа директорски позиции во компанијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/Dimitar-Kovachevski|title=Димитар Ковачевски - заменик-министер за финансии|date=2020-11-06|work=Влада на Република Северна Македонија|language=mk|accessdate=2021-12-29}}</ref> Во 2017 година бил именуван за извршен директор на македонската телекомуникациска компанија „оне.Вип“ (ребрендирана во [[А1 Македонија]] во 2019 година), подружница на Групацијата Телеком Австрија, наследувајќи го [[Никола Љушев]].<ref>{{Наведени вести|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/transfer-vo-telekomunikatsiskiot-sektor-po-18-godini-vo-telekom-dimitar-kovachevski-stanuva-direktor-na-one-vip/|title=Трансфер во телекомуникацискиот сектор – по 18 години во „Телеком“ Димитар Ковачевски станува директор на оне.Вип|date=22 ноември 2016|work=Сакам Да Кажам|access-date=17 јануари 2022}}</ref> На оваа функција бил до 2018 година. == Политичка кариера == Ковачевски е член на СДСМ од 1994 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdsm.org.mk/intervjua/39122|title=Интервју – Димитар Ковачевски, претседател на СДСМ: Ќе барам одговорност за сработеното и во СДСМ и во Владата|date=17 декември 2021|work=СДСМ|accessdate=17 јануари 2022}}</ref> По предвремените [[Македонски парламентарни избори (2020)|парламентарни избори во 2020 година]] бил именуван за заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|втората влада на Зоран Заев]]. Собранието го изгласало на оваа функција на 23 септември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/sobranieto-gi-izglasa-i-zamenitsite-ministri-vo-vladata-na-zaev/|title=Собранието ги изгласа и замениците-министри во владата на Заев|date=23 септември 2020|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Зоран Заев најавил оставка и како премиер и како претседател на владејачката СДСМ по пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|локалните избори во 2021 година]]. Тоа предизвикало нестабилност во кревкото владејачко мнозинство, кое што сепак го преживеало притисокот од опозицијата предводена од [[ВМРО ДПМНЕ|ВМРО-ДПМНЕ]] за гласање недоверба. Владата на Заев го зајакнала мнозинството во Собранието откако [[Алтернатива (политичка партија)|Алтернатива]], која што претходно била во опозиција, влегла во владата. Ковачевски го придружувал Зоран Заев за време на преговорите со Алтернатива, при што се лансирало неговото име како најверојатен наследник на Зоран Заев. Со преговорите било договорено Алтернатива со влегувањето во владата да добие три министерски места, тројца заменици министри и раководни позиции во повеќе институции на централно и локално ниво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/алтернатива-доби-три-министерства-а-за-вмро-дпмне-заев-плаќа-за-да-остане-на-власт/31594699.html|title=Алтернатива доби три министерства - за ВМРО ДПМНЕ Заев плаќа за да остане на власт|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=2022-01-10}}</ref> Откако премиерот Зоран Заев и официјално поднел оставка како претседател на СДСМ, Ковачевски победил на внатрепартиски избори одржани на 12 декември 2021 година, наследувајќи го Заев во партијата. Зоран Заев поднел оставка и од премиерската функција на 22 декември. На 27 декември Централниот одбор на владејачката СДСМ, која што го предводи мнозинството во Собранието, го потврдила Ковачевски за мандатар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%B7%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0/a-60269634|title=Димитар Ковачевски избран за мандатар на идната влада {{!}} DW {{!}} 27.12.2021|last=|first=|date=27 декември 2021|work=Дојче Веле на македонски|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Претседателот Стево Пендаровски на 29 декември му го врачил мандатот за состав на нова влада на Ковачевски.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/pendarovski-mu-go-vrachi-mandatot-na-kovachevski-toj-najavi-vrakane-na-doverbata-vo-politikata-i-institutsiite/|title=Пендаровски му го врачи мандатот на Ковачевски, тој најави враќање на довербата во политиката и институциите|date=2021-12-29|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=2022-01-10}}</ref> === Премиер на Македонија === По дводневна расправа во [[Собрание на Македонија|Собранието]] за избор на нова влада, [[Влада на Димитар Ковачевски|владата на Димитар Ковачевски]] е избрана пред полноќ на 16 јануари 2022 година со 62 гласа „за“ од пратениците.<ref>{{Наведени вести|url=https://360stepeni.mk/so-samo-62-glasa-za-izbrana-vladata-na-premierot-kovachevski/|title=Со само 62 гласа „за“ избрана владата на премиерот Ковачевски|date=17 јануари 2022|work=360 степени|access-date=17 јануари 2022}}</ref> == Академска кариера == Ковачевски бил доцент на два приватни универзитети од 2012 година, прво на Универзитетот Њујорк во Скопје, а потоа на Факултетот за бизнис економија и менаџмент при [[Универзитет Американ Колеџ Скопје|Универзитетот Американ Колеџ Скопје]], каде што во 2018 година бил избран за вонреден професор. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://sdsm.org.mk/organizacija/pretsedatel Биографија на веб-сајтот на СДСМ] {{S-start}} {{s-off}} {{succession box|title=[[Список на премиери на Македонија|Премиер на Македонија]]|before=[[Зоран Заев]]|after=—|years=2022–}} |- {{s-ppo}} {{s-bef|before=[[Зоран Заев]]}} {{s-ttl|title=[[Социјалдемократски сојуз на Македонија|Претседател на СДСМ]]|years=2021–}} {{s-aft|after=—}} {{S-end}} {{ПремМак}} {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ковачевски, Димитар}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Премиери на Македонија]] [[Категорија:Политичари од СДСМ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] 6wyutqbpsg5gvfvcexjrxy4bd12y4ag 4796066 4796063 2022-07-24T09:58:58Z 92.53.49.45 прекар му е Таче, така го викаме во партија wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Димитар Ќурка Ковачевски Прдешка Бугарска | image = Димитар Ковачевски, Отворен Балкан - Тирана (21.12.2021) (cropped).jpg | image_size = | alt = | caption = | office = [[Премиер на Македонија]] | term_start = 16 јануари 2022 | term_end = | president = [[Стево Пендаровски]] | predecessor = [[Зоран Заев]] | successor = | birth_date = {{роден на|||1974}} | birth_place = {{роден во|Куманово}}, [[СР Македонија]], <br />[[СФР Југославија]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | party = [[СДСМ]] | spouse = | children = | profession = економист, политичар | salary = | signature = | footnotes = }} '''Димитар Таче Ковачевски''' '''Ќурка''' — македонски политичар и економист. Тој е актуелена Бугарска прдешка и [[Премиер на Македонија]], избран од Собранието на 16 јануари 2022 година без ниту еден глас од народот. Наместен од предавникот Зоран Заев за поделба и уништување на Република Македонија. Платен од скопското кале без трошка следбеници од македонската јавност Претходно бил заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|Втората влада на Зоран Заев]]. За претседател на владејачката политичка партија [[Социјалдемократски сојуз на Македонија]] (СДСМ) бил избран на 12 декември 2021 година. Ковачевски го наследил [[Зоран Заев]] на премиерската и партиската функција откако Зоран Заев се повлекол, наведувајќи пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|Локалните избори во 2021 година]] како причина. == Рани години и образование == Ковачевски е роден во 1974 година во [[Куманово]]. Средно образование завршил во Вотервил, гратче во [[Минесота]], [[САД]]. Во 1998 година дипломирал на [[Економски факултет - Скопје|Економскиот факултет]] при [[Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје]], а во 2003 година магистрирал на истиот факултет. Во 2008 година докторирал на Економскиот факултет при [[Универзитет на Црна Гора|Универзитетот на Црна Гора]]. Неговиот татко [[Слободан Ковачевски]] e поранешен градоначалник на Куманово од 2000 до 2005 година и амбасадор на Македонија во Црна Гора по воспоставувањето на [[Македонско-црногорски односи|дипломатските односи]] меѓу двете држави во 2006 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/koj-e-dimitar-kovachevski-najseriozniot-kandidat-za-naslednik-na-zaev/|title=Кој е Димитар Ковачевски, најсериозниот кандидат за наследник на Заев?|date=17 ноември 2021|work=Фокус|language=|accessdate=28 декември 2021}}</ref> == Професионална кариера == Ковачевски ја започнал својата работна кариера во [[Македонски Телеком]], каде што од 1998 до 2005 година бил соработник за финансии и координатор за регулирање и хармонизација на контрола на финансии. Од 2005 до 2017 година бил на низа директорски позиции во компанијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/Dimitar-Kovachevski|title=Димитар Ковачевски - заменик-министер за финансии|date=2020-11-06|work=Влада на Република Северна Македонија|language=mk|accessdate=2021-12-29}}</ref> Во 2017 година бил именуван за извршен директор на македонската телекомуникациска компанија „оне.Вип“ (ребрендирана во [[А1 Македонија]] во 2019 година), подружница на Групацијата Телеком Австрија, наследувајќи го [[Никола Љушев]].<ref>{{Наведени вести|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/transfer-vo-telekomunikatsiskiot-sektor-po-18-godini-vo-telekom-dimitar-kovachevski-stanuva-direktor-na-one-vip/|title=Трансфер во телекомуникацискиот сектор – по 18 години во „Телеком“ Димитар Ковачевски станува директор на оне.Вип|date=22 ноември 2016|work=Сакам Да Кажам|access-date=17 јануари 2022}}</ref> На оваа функција бил до 2018 година. == Политичка кариера == Ковачевски е член на СДСМ од 1994 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdsm.org.mk/intervjua/39122|title=Интервју – Димитар Ковачевски, претседател на СДСМ: Ќе барам одговорност за сработеното и во СДСМ и во Владата|date=17 декември 2021|work=СДСМ|accessdate=17 јануари 2022}}</ref> По предвремените [[Македонски парламентарни избори (2020)|парламентарни избори во 2020 година]] бил именуван за заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|втората влада на Зоран Заев]]. Собранието го изгласало на оваа функција на 23 септември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/sobranieto-gi-izglasa-i-zamenitsite-ministri-vo-vladata-na-zaev/|title=Собранието ги изгласа и замениците-министри во владата на Заев|date=23 септември 2020|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Зоран Заев најавил оставка и како премиер и како претседател на владејачката СДСМ по пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|локалните избори во 2021 година]]. Тоа предизвикало нестабилност во кревкото владејачко мнозинство, кое што сепак го преживеало притисокот од опозицијата предводена од [[ВМРО ДПМНЕ|ВМРО-ДПМНЕ]] за гласање недоверба. Владата на Заев го зајакнала мнозинството во Собранието откако [[Алтернатива (политичка партија)|Алтернатива]], која што претходно била во опозиција, влегла во владата. Ковачевски го придружувал Зоран Заев за време на преговорите со Алтернатива, при што се лансирало неговото име како најверојатен наследник на Зоран Заев. Со преговорите било договорено Алтернатива со влегувањето во владата да добие три министерски места, тројца заменици министри и раководни позиции во повеќе институции на централно и локално ниво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/алтернатива-доби-три-министерства-а-за-вмро-дпмне-заев-плаќа-за-да-остане-на-власт/31594699.html|title=Алтернатива доби три министерства - за ВМРО ДПМНЕ Заев плаќа за да остане на власт|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=2022-01-10}}</ref> Откако премиерот Зоран Заев и официјално поднел оставка како претседател на СДСМ, Ковачевски победил на внатрепартиски избори одржани на 12 декември 2021 година, наследувајќи го Заев во партијата. Зоран Заев поднел оставка и од премиерската функција на 22 декември. На 27 декември Централниот одбор на владејачката СДСМ, која што го предводи мнозинството во Собранието, го потврдила Ковачевски за мандатар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%B7%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0/a-60269634|title=Димитар Ковачевски избран за мандатар на идната влада {{!}} DW {{!}} 27.12.2021|last=|first=|date=27 декември 2021|work=Дојче Веле на македонски|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Претседателот Стево Пендаровски на 29 декември му го врачил мандатот за состав на нова влада на Ковачевски.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/pendarovski-mu-go-vrachi-mandatot-na-kovachevski-toj-najavi-vrakane-na-doverbata-vo-politikata-i-institutsiite/|title=Пендаровски му го врачи мандатот на Ковачевски, тој најави враќање на довербата во политиката и институциите|date=2021-12-29|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=2022-01-10}}</ref> === Премиер на Македонија === По дводневна расправа во [[Собрание на Македонија|Собранието]] за избор на нова влада, [[Влада на Димитар Ковачевски|владата на Димитар Ковачевски]] е избрана пред полноќ на 16 јануари 2022 година со 62 гласа „за“ од пратениците.<ref>{{Наведени вести|url=https://360stepeni.mk/so-samo-62-glasa-za-izbrana-vladata-na-premierot-kovachevski/|title=Со само 62 гласа „за“ избрана владата на премиерот Ковачевски|date=17 јануари 2022|work=360 степени|access-date=17 јануари 2022}}</ref> == Академска кариера == Ковачевски бил доцент на два приватни универзитети од 2012 година, прво на Универзитетот Њујорк во Скопје, а потоа на Факултетот за бизнис економија и менаџмент при [[Универзитет Американ Колеџ Скопје|Универзитетот Американ Колеџ Скопје]], каде што во 2018 година бил избран за вонреден професор. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://sdsm.org.mk/organizacija/pretsedatel Биографија на веб-сајтот на СДСМ] {{S-start}} {{s-off}} {{succession box|title=[[Список на премиери на Македонија|Премиер на Македонија]]|before=[[Зоран Заев]]|after=—|years=2022–}} |- {{s-ppo}} {{s-bef|before=[[Зоран Заев]]}} {{s-ttl|title=[[Социјалдемократски сојуз на Македонија|Претседател на СДСМ]]|years=2021–}} {{s-aft|after=—}} {{S-end}} {{ПремМак}} {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ковачевски, Димитар}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Премиери на Македонија]] [[Категорија:Политичари од СДСМ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] 9majtaao5k0v2jmm4ss49uj47vcqt19 4796161 4796066 2022-07-24T11:08:54Z Ehrlich91 24281 Одбиени последните 5 промени (од [[Специјална:Придонеси/185.100.245.169|185.100.245.169]], [[Специјална:Придонеси/37.25.85.235|37.25.85.235]] и [[Специјална:Придонеси/92.53.49.45|92.53.49.45]]) и ја поврати преработката 4793237 на Ehrlich91 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Димитар Ковачевски | image = Димитар Ковачевски, Отворен Балкан - Тирана (21.12.2021) (cropped).jpg | image_size = | alt = | caption = | office = [[Премиер на Македонија]] | term_start = 16 јануари 2022 | term_end = | president = [[Стево Пендаровски]] | predecessor = [[Зоран Заев]] | successor = | birth_date = {{роден на|||1974}} | birth_place = {{роден во|Куманово}}, [[СР Македонија]], <br />[[СФР Југославија]] | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | party = [[СДСМ]] | spouse = | children = | profession = економист, политичар | salary = | signature = | footnotes = }} '''Димитар Ковачевски''' — македонски политичар и економист. Тој е актуелен [[Премиер на Македонија]], избран од Собранието на 16 јануари 2022 година. Претходно бил заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|Втората влада на Зоран Заев]]. За претседател на владејачката политичка партија [[Социјалдемократски сојуз на Македонија]] (СДСМ) бил избран на 12 декември 2021 година. Ковачевски го наследил [[Зоран Заев]] на премиерската и партиската функција откако Зоран Заев се повлекол, наведувајќи пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|Локалните избори во 2021 година]] како причина. == Рани години и образование == Ковачевски е роден во 1974 година во [[Куманово]]. Средно образование завршил во Вотервил, гратче во [[Минесота]], [[САД]]. Во 1998 година дипломирал на [[Економски факултет - Скопје|Економскиот факултет]] при [[Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“ во Скопје]], а во 2003 година магистрирал на истиот факултет. Во 2008 година докторирал на Економскиот факултет при [[Универзитет на Црна Гора|Универзитетот на Црна Гора]]. Неговиот татко [[Слободан Ковачевски]] e поранешен градоначалник на Куманово од 2000 до 2005 година и амбасадор на Македонија во Црна Гора по воспоставувањето на [[Македонско-црногорски односи|дипломатските односи]] меѓу двете држави во 2006 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fokus.mk/koj-e-dimitar-kovachevski-najseriozniot-kandidat-za-naslednik-na-zaev/|title=Кој е Димитар Ковачевски, најсериозниот кандидат за наследник на Заев?|date=17 ноември 2021|work=Фокус|language=|accessdate=28 декември 2021}}</ref> == Професионална кариера == Ковачевски ја започнал својата работна кариера во [[Македонски Телеком]], каде што од 1998 до 2005 година бил соработник за финансии и координатор за регулирање и хармонизација на контрола на финансии. Од 2005 до 2017 година бил на низа директорски позиции во компанијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vlada.mk/Dimitar-Kovachevski|title=Димитар Ковачевски - заменик-министер за финансии|date=2020-11-06|work=Влада на Република Северна Македонија|language=mk|accessdate=2021-12-29}}</ref> Во 2017 година бил именуван за извршен директор на македонската телекомуникациска компанија „оне.Вип“ (ребрендирана во [[А1 Македонија]] во 2019 година), подружница на Групацијата Телеком Австрија, наследувајќи го [[Никола Љушев]].<ref>{{Наведени вести|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/transfer-vo-telekomunikatsiskiot-sektor-po-18-godini-vo-telekom-dimitar-kovachevski-stanuva-direktor-na-one-vip/|title=Трансфер во телекомуникацискиот сектор – по 18 години во „Телеком“ Димитар Ковачевски станува директор на оне.Вип|date=22 ноември 2016|work=Сакам Да Кажам|access-date=17 јануари 2022}}</ref> На оваа функција бил до 2018 година. == Политичка кариера == Ковачевски е член на СДСМ од 1994 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdsm.org.mk/intervjua/39122|title=Интервју – Димитар Ковачевски, претседател на СДСМ: Ќе барам одговорност за сработеното и во СДСМ и во Владата|date=17 декември 2021|work=СДСМ|accessdate=17 јануари 2022}}</ref> По предвремените [[Македонски парламентарни избори (2020)|парламентарни избори во 2020 година]] бил именуван за заменик министер за финансии во [[Втора влада на Зоран Заев|втората влада на Зоран Заев]]. Собранието го изгласало на оваа функција на 23 септември 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/sobranieto-gi-izglasa-i-zamenitsite-ministri-vo-vladata-na-zaev/|title=Собранието ги изгласа и замениците-министри во владата на Заев|date=23 септември 2020|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Зоран Заев најавил оставка и како премиер и како претседател на владејачката СДСМ по пораз на [[Локални избори во Македонија (2021)|локалните избори во 2021 година]]. Тоа предизвикало нестабилност во кревкото владејачко мнозинство, кое што сепак го преживеало притисокот од опозицијата предводена од [[ВМРО ДПМНЕ|ВМРО-ДПМНЕ]] за гласање недоверба. Владата на Заев го зајакнала мнозинството во Собранието откако [[Алтернатива (политичка партија)|Алтернатива]], која што претходно била во опозиција, влегла во владата. Ковачевски го придружувал Зоран Заев за време на преговорите со Алтернатива, при што се лансирало неговото име како најверојатен наследник на Зоран Заев. Со преговорите било договорено Алтернатива со влегувањето во владата да добие три министерски места, тројца заменици министри и раководни позиции во повеќе институции на централно и локално ниво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.slobodnaevropa.mk/a/алтернатива-доби-три-министерства-а-за-вмро-дпмне-заев-плаќа-за-да-остане-на-власт/31594699.html|title=Алтернатива доби три министерства - за ВМРО ДПМНЕ Заев плаќа за да остане на власт|work=Радио Слободна Европа|language=mk|accessdate=2022-01-10}}</ref> Откако премиерот Зоран Заев и официјално поднел оставка како претседател на СДСМ, Ковачевски победил на внатрепартиски избори одржани на 12 декември 2021 година, наследувајќи го Заев во партијата. Зоран Заев поднел оставка и од премиерската функција на 22 декември. На 27 декември Централниот одбор на владејачката СДСМ, која што го предводи мнозинството во Собранието, го потврдила Ковачевски за мандатар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/mk/%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%B8%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%BD-%D0%B7%D0%B0-%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80-%D0%BD%D0%B0-%D0%B8%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0/a-60269634|title=Димитар Ковачевски избран за мандатар на идната влада {{!}} DW {{!}} 27.12.2021|last=|first=|date=27 декември 2021|work=Дојче Веле на македонски|language=mk-MK|accessdate=}}</ref> Претседателот Стево Пендаровски на 29 декември му го врачил мандатот за состав на нова влада на Ковачевски.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sdk.mk/index.php/makedonija/pendarovski-mu-go-vrachi-mandatot-na-kovachevski-toj-najavi-vrakane-na-doverbata-vo-politikata-i-institutsiite/|title=Пендаровски му го врачи мандатот на Ковачевски, тој најави враќање на довербата во политиката и институциите|date=2021-12-29|work=Сакам Да Кажам|language=mk-MK|accessdate=2022-01-10}}</ref> === Премиер на Македонија === По дводневна расправа во [[Собрание на Македонија|Собранието]] за избор на нова влада, [[Влада на Димитар Ковачевски|владата на Димитар Ковачевски]] е избрана пред полноќ на 16 јануари 2022 година со 62 гласа „за“ од пратениците.<ref>{{Наведени вести|url=https://360stepeni.mk/so-samo-62-glasa-za-izbrana-vladata-na-premierot-kovachevski/|title=Со само 62 гласа „за“ избрана владата на премиерот Ковачевски|date=17 јануари 2022|work=360 степени|access-date=17 јануари 2022}}</ref> == Академска кариера == Ковачевски бил доцент на два приватни универзитети од 2012 година, прво на Универзитетот Њујорк во Скопје, а потоа на Факултетот за бизнис економија и менаџмент при [[Универзитет Американ Колеџ Скопје|Универзитетот Американ Колеџ Скопје]], каде што во 2018 година бил избран за вонреден професор. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://sdsm.org.mk/organizacija/pretsedatel Биографија на веб-сајтот на СДСМ] {{S-start}} {{s-off}} {{succession box|title=[[Список на премиери на Македонија|Премиер на Македонија]]|before=[[Зоран Заев]]|after=—|years=2022–}} |- {{s-ppo}} {{s-bef|before=[[Зоран Заев]]}} {{s-ttl|title=[[Социјалдемократски сојуз на Македонија|Претседател на СДСМ]]|years=2021–}} {{s-aft|after=—}} {{S-end}} {{ПремМак}} {{Влада на Македонија (2022-2024)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ковачевски, Димитар}} [[Категорија:Македонски политичари]] [[Категорија:Премиери на Македонија]] [[Категорија:Политичари од СДСМ]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] pw8rxa1mz1xqeleqm1a0nobfsgd2tqi 0 1287380 4796160 4713223 2022-07-24T10:57:42Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка (2) wikitext text/x-wiki '''Хорацио Нелсон, Прв Виконт Нелсон,''' и постхумно '''Прв Војвода од Бронте''', (29 септември 1758 г.&nbsp;– 21 октомври 1805 година), бил [[Британци|британски]] адмирал во [[Кралска воена морнарица|Кралската морнарица]]. Како инспиративен лидер, вешт стратег и со своите неконвенционални тактики придонел во извојувањето на бројни одлучувачки победи на британската морнарица за време на [[Француски револуционерни војни|Француските револуционерни војни]] и [[Наполеонови војни|Наполеоновите војни]]. Нелсоновата јуначка смрт во [[битката кај Трафалгар]] го издигнале како еден од најголемите херои во Британија. Неговите зборови непосредно пред биткатата, „Англија очекува дека секој човек ќе ја заврши својата работа“, е честопати цитирана и парафразирана. Во чест на победата во оваа битка и смртта на адмиралот Нелсон, во [[1843]] г. на [[Плоштад Трафалгар|плоштадот Трафалгар]] во [[Лондон]] е поставен [[Нелсонов столб|Нелсоновиот столб]], дело на архитектот [[Вилијам Реилтон]], и [[Споменикот на Нелсон, Единбург|споменикот]] на Нелсон во [[Единбург]]. == Раниот живот == Хорацио Нелсон е роден на 29 септември 1758 година, во [[Бернам Торп|Бурнам Торп]], [[Норфолк]], Англија; како шесто од единаесетте деца на свештеникот Едмунд Нелсон и неговата сопруга Кетрин Саклинг.<ref name="Sugden 36">Sugden, 2004, p. 36</ref> Нелсон до својата 12-годишна возраст го посетувал граматичкото училиште во Пастон, а исто така го посетувал и Граматичкото училиште на кралот Едвард VI во [[Нориџ|Норвич]]. Поморската кариера ја започнал на 1 јануари 1771 година, кога се пријавил како морнар на бродот Рејсонабл, каде што капетан бил вујко му [[Морис Саклинг]]. Набрзо по пријавувањето, Нелсон бил унапреден и започнал обука за офицер. На почетокот од неговата служба, Нелсон открил дека страда од [[Болест на движење|морска болест]], која што го мачела до крајот на животот.<ref name="Sugden 56">Sugden, 2004, p. 56</ref> == Западни Инди, 1771-1780 == Oткако Саклинг бил префрлен на бродот „''Триумф“,'' Нелсон бил испратен на бродот „''Мери Ен“,'' во сопственост на трговската фирма ''Пуриер и Хортон'', во Западните Инди за да стекне поголемо поморско искуство.<ref>Hibbert 1994, p. 13</ref> На 25 јули 1771 година, Хорацио од [[Кент]] се упатувал кон [[Јамајка]] и [[Тобаго (Гренадини)|Тобаго]], а се вратил во [[Плимут]] на 7 јули 1772 година.<ref name="NArch">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nationalarchives.gov.uk/nelson/gallery2/|title=Joining the Royal Navy|work=Nelson, Trafalgar and those who served|publisher=National Archives|accessdate=28 July 2015}}</ref> Тој се вратил да служи како командант на бродот од неговиот вујко Саклинг, кој превезувал луѓе и пратки. Нелсон разбрал за [[1773 Експедиција на Фипс кон Северниот Пол|планираната експедиција]], под команда на [[Константин Фипс, вториот барон Мулгрејв|Константин Фипс]], која требало да пронајде премин низ Арктикот преку кој се надевале дека ќе можат да стигнат до Индија: легендарниот [[Североисточен премин]].<ref name="Memoirs4">Pettigrew 1849, p. 4</ref> Саклинг договорил неговиот внук да учествува во експедицијата како кадет на обновениот брод ''„Каркас“'' <ref name="Memoirs4">Pettigrew 1849, p. 4</ref> под команда на [[Скефингтон Лутвиџ|Лутвиџ]]. Експедицијата стигнала на десет степени од [[Северен Пол|Северниот пол]], но не можела да ги пробие густите ледени санти, и била принудена да се врати назад. По враќањето на експедицијата во Британија, во септември 1773 година, Нелсон накратко се вратил на бродот „''Триумф“,'' а потоа се префрлил на бродот ''„''Морско коњче“ (HMS Seahorse) кој требало да замине за [[Источни Инди|Источните Инди]].<ref>Sugden 2004, p. 81</ref> [[Податотека:Young_Nelson.jpg|мини| Капетан Хорацио Нелсон, слика од [[Џон Френсис Риго|Џон Френсис Ригауд]] во 1781 година. Сликата била нацртана пред битката во Сан Хуан, кога Нелсон имал чин поручник; по враќањето на Нелсон, уметникот ги додал ракавите со златни плетенки на новиот капетан.<ref>Sugden 2004, p. 464</ref>]] На 19 ноември 1773 година Нелсон тргнал за [[Источни Инди|Источните Инди]] и пристигнал во [[Ченај|Мадрас]] на 25 мај 1774 година.<ref>Sugden 2004, pp. 92–93</ref> Останал таму до крајот на годината, крстарејќи покрај брегот и придружувајќи ги [[трговско пловило|трговските бродови]]. На почетокот од 1775 година, по избувнувањето на [[Првата англо-маратска војна]], британската флота ја поддржувала [[Британска источноиндиска компанија|Источноиндиската компанија]], а ''Морското коњче'' требало да ги пренесе парите на компанијата во [[Мумбај|Бомбај]]. На 19 февруари, [[Хајдер Али]] го нападнал бродот, но по кратка пресметка си заминал. Ова било прво борбено искуство на Нелсон.<ref>Sugden 2004, pp. 95–97</ref> Остатокот од годината го поминал придружувајќи конвои, и продолжил да ги развива своите вештини за навигација и управување со брод. На почетокот од 1776 година, Нелсон заболел од маларија. На 14 март бил отпуштен од ''Морското коњче'' и со бродот ''Делфин'' се вратил во Англија.<ref>Sugden 2004, p. 103</ref> Нелсон шестмесечното патување го искористил за да закрепне и кога во септември 1776 година пристигнал во Британија речиси бил опоравен. Неговиот вујко и заштитник, Саклинг, во 1775 станал контролор на морнарицата и своето влијание го искористил за да му помогне на Нелсон да добие понатамошно унапредување.<ref name="11brit352">''Britannica'' 11th edition, p. 352</ref> Нелсон беше назначен за вршител на должноста поручник на бродот „Ворчестер“, кој требало да оди за [[Гибралтар]].<ref>Sugden 2004, p. 106</ref> ''Ворчестер'', под команда на капетанот [[Марк Робинсон (офицер на кралската морнарица)|Марк Робинсон]], на 3 декември заминал за Гибралтар како придружба на конвој и се вратил со друг конвој во април 1777 година.<ref>Sugden 2004, pp. 109–11</ref> На 9 април, Нелсон во Лондон го положил испитот за поручник, а следниот ден добил провизија и следниот ден ја добил својата задача во „Ловестоф“, кој требало да оди за [[Јамајка]], под команда на капетанот [[Вилијам Локер (Кралската морнарица)|Вилијам Локер]].<ref>Sugden 2004, p. 113</ref> Бродот испловил на 16 мај, и по пристигнувањето на 19 јули крстарел по Карибите. По избувнувањето на [[Американска војна за независност|Американската војна за независност]], ''Ловестоф'' заробил неколку брода, е еден од нив бил ставен во служба на морнарицата под името „''Малата Луси“''. Нелсон побарал и му била одобрена командата на овој брод и го однел на две крстарења.<ref>Sugden 2004, p. 126</ref> За време на неговото прво крстарење како командант на ''Малата Луси'', Нелсон повел експедиција на островите [[Туркс и Кајкос|Кајкос]],<ref>White 2006, p. 87</ref> каде што направил детални белешки за дивиот свет.<ref name="Nelson 166">{{Наведена книга|title=Nelson: The New Letters (2008)|last=Nelson|page=166}}</ref> Локер, импресиониран од вештините на Нелсон, го препорачал на новиот врховен командант на Јамајка, [[Сер Питер Паркер, 1-ви баронет|Сер Питер Паркер]]. Паркер го зел Нелсон на својот брод „''Бристол“''.<ref>Sugden 2004, p. 128</ref> Откако Французите се приклучиле во војната на страна на Американците, многу други бродови станале цел на флотата на Паркер. До крајот на 1778 година, заробиле многу бродови, а Нелсон со тоа заработил околу 400 фунти (околу 52.100 денешни фунти) како [[парична награда]]. На 8 декември Паркер го назначил Нелсон за господар и командант на [[Бриг (едреник)|бриганскиот]] брод „Јазовец“ (HMS Badger).<ref>Sugden 2004, p. 131</ref> Нелсон поголемиот дел од 1779 година го поминал на „Јазовец“ крстарејќи покрај брегот на Средна Америка, по британските населби во [[Белиз|Британскиот Хондурас]] (денешен Белизе) и [[Никарагва]], но не успеал да пресретне непријателски бродови.<ref>Sugden 2004, p. 135</ref> Кога се вратил во [[Порт Ројал]], дознал дека Паркер на 11 јуни го унапредил во пост-капетан. Додека Нелсон чекал да пристигне неговиот нов брод Хинчинбрук (Hinchinbrook) кој бил одземен од Французите, му го предал ''Јазовец'' на [[Катберт Колингвуд, првиот барон Колингвуд|Катберт Колингвуд]].<ref>Goodwin 2002, p. 81</ref> Тогаш пристигнала веста дека француската флота напредува кон Јамајка. Паркер ја организирал одбраната и го поставил Нелсон на чело на [[Форт Чарлс (Јамајка)|Форт Чарлс]], кој ги покривал приодите кон [[Кингстон (Јамајка)|Кингстон]].<ref>Sugden 2004, p. 143</ref> Но француската флота скршнала на север, и немало напад. Нелсон на 1 септември ја презел командата на ''Хинчинбрук''.<ref>Sugden 2004, p. 145</ref> ''Хинчинбрук'' на 5 октомври 1779 година испловил од Порт Ројал и, со многу други британски бродови, продолжил да заробува американски бродови.<ref>Sugden 2004, p. 147</ref> Кога во декември се вратил во Јамајка, Нелсон повторно го мачела маларија. Нелсон останал во Западните Инди за да учествува во обидот на [[Сер Џон Далинг, 1-ви баронет|Џон Далинг]] [[Експедиција во Сан Хуан (1780)|да ги заземе шпанските колонии во Средна Америка]], и да ја нападне [[Тврдина на безгрешното зачнување|Тврдината на безгрешното зачнување]], викана и Кастиљо Виехо, на реката Сан Хуан во Никарагва.<ref name="Oman30">Oman 1987, p. 30</ref> ''В''о февруари 1780 година, Нелсон како придружба за инвазивните сили на Далинг пристигнал до устието на реката Сан Хуан. По двонеделна опсада, Нелсон го освоил Кастиљо Виехо.<ref>Sugden 2004, p. 163</ref> Британците при нивното повлекување шест месеци подоцна ја разнесле тврдината, поради многуте смртни случаи поради болест кои ги претрпиле. Нелсон бил пофален за неговото залагање.<ref name="San_Juan">Report from Colonel Polson on the capture of the fort at San Juan. {{London Gazette|issue=12101|date=18 July 1780|page=3}}</ref> Паркер го повикал Нелсон и му ја дал командата на фрегатата со 44 топа, „Јанус“ (HMS Janus).<ref>Sugden 2004, p. 168</ref> Во 1780 година, во џунглите на [[Костарика]] Нелсон сериозно се разболел од нешто што изгледало како дизентерија <ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.com/books/edition/The_Nelson_Encyclopedia/9etjK-7ZkUgC?hl=en|title=The Nelson Encyclopedia|last=White|first=Colin|collaboration=|publisher=[[Stackpole Books]]|others=[[Royal Naval Museum]]|year=2002|isbn=9780811700139|pages=106}}</ref> и веројатно [[жолта треска]] <ref name=":0">{{Наведена книга|url=https://www.google.com/books/edition/The_Nelson_Touch/OiY8posT9hoC?hl=en|title=The Nelson Touch: The Life and Legend of Horatio Nelson|last=Coleman|first=Terry|publisher=[[Oxford University Press, USA]]|year=2004|isbn=9780199924059}}</ref> и не бил во можност да ја преземе командата. Тој бил однесен во Кингстон на лечење.<ref name=":0" /><ref>{{Наведена книга|url=https://www.google.com/books/edition/Mary_Seacole/TvOvDwAAQBAJ?hl=en|title=Mary Seacole: The Charismatic Black Nurse Who Became a Heroine of the Crimea|last=Robinson|first=Jane|publisher=[[Little, Brown Book Group]]|year=2019|isbn=9781472144904}}</ref> Во август истата година бил отпуштен и тргнал за Британија на бродот „Лав“,<ref>Sugden 2004, p. 182</ref> каде што пристигнал кон крајот на ноември. Нелсон постепено се опоравувал во текот на неколку месеци и набрзо потоа почнал да бара команда на брод. На 15 август 1781 година ја добил командата на бродот  „Албемарл“ (Albemarle).<ref>Sugden 2004, p. 187</ref> == Команда, 1781–1796 година == === Капетан на ''Албемарле'' === На 23 октомври, Нелсон добил наредба да го однесе новоопремениот ''Албермарл на'' отворено море и да се приклучи на конвојот на [[Компанија Русија|руската компанија]] во [[Хелсингер]] и да ги придружува до Британија. За оваа операција Адмиралитетот под негова команда ги поставило фрегатите „Арго“ и „Претпријатие“.<ref name="Sugden 190">Sugden 2004, p. 190</ref> Нелсон успешно го организирал конвојот и го придружувал во британските води. Откако го напуштил конвојот не можел да се врати во пристаништето, поради силно невреме.<ref name="Sugden 195">Sugden 2004, p. 195</ref> Бурите за малку ќе го потонеле ''Албемарл'', затоа што тоа бил лошо дизајниран брод и бил веќе оштетен во претходна несреќа, но Нелсон сепак во февруари 1782 година успеал да стигне во [[Портсмут]].<ref name="Sugden 197">Sugden 2004, p. 197</ref> Таму, Адмиралитетот му наредил да го прилагоди ''Албемарл'' за пловење и да се приклучи на придружбата на конвој кој се собирал во [[Корк]] и требало да плови [[Квебек]].<ref name="Sugden 202">Sugden 2004, p. 202</ref> Нелсон кон крајот на мај пристигнал до [[Њуфаундленд]], а потоа се одвоил за да трага американски [[гусар]]и. Нелсон не бил успешен; тој само вратил неколку заробени британски трговски бродови и успеал да зароби многу мали рибарски чамци и различни пловни објекти.<ref name="Sugden 204-5">Sugden 2004, pp. 204–05</ref> Во август 1782 година, Нелсон едвај побегнал од многу помоќните француски сили под водство на [[Луј-Филип де Водрој]].<ref name="Sugden 206">Sugden 2004, p. 206</ref> Нелсон стигнал во Квебек на 18 септември.<ref name="Sugden 209">Sugden 2004, p. 209</ref> Повторно бил дел од придружбата на конвој за Њујорк. По пристигнувањето (во средината на ноември) се пријавил кај адмирал [[Семјуел Худ, 1. виконт Худ|Самуел Худ]], командант на станицата во Њујорк.<ref name="Sugden 219">Sugden 2004, p. 215</ref> Тој побарал од Худ да го префрли во неговата флота и да отпатуваат за Западните Инди.<ref name="Sugden 215">Sugden 2004, p. 219</ref> По пристигнувањето, британската флота зазела позиции кај Јамајка во очекување на силите на Де Водрој. Но до почетокот на 1783 година им станало јасно дека Французите го избегнале Худ.<ref name="Sugden 220">Sugden 2004, p. 220</ref> За време на своите извиднички операции, Нелсон направил план за напад на францускиот гарнизон на [[Туркс и Кајкос|Островите Туркс]]. Утрото на 8 март, ги нападнал Французите,<ref name="Sugden 222-3">Sugden 2004, pp. 222–23</ref> но тие биле силно утврдени и по неколку часа Нелсон се повлекол. Остатокот од војната Нелсон го поминал крстарејќи по Западните Инди, каде што заробил многу француски и шпански бродови.<ref name="Sugden 225">Sugden 2004, p. 225</ref> Откако пристигнала веста за примирјето, Нелсон се вратил во Британија кон крајот на јуни 1783 година.<ref name="Sugden 227">Sugden 2004, p. 227</ref> === Островот Невис, брак и мир === [[Податотека:Fanny_Nelson.jpg|мини| Лејди Нелсон, сопругата на Нелсон, поранешна Френсис „Фани“ Низбет од островот [[Невис]], [[Западни Инди|Западна Индија]] . Слика на британското училиште; околу 1800 година, претходно му се припишува на Ричард Косвеј, од претходна копија]] Кон крајот на 1783 година, Нелсон ја посетил Франција и со познаници бил во [[Сен-Омер|Сен Омер]]; пробал да научи [[Француски јазик|француски]] за време на престојот. Во јануари 1784 година се вратил во Англија и присуствувал во судот како дел од придружбата на Лорд Худ.<ref name="Sugden 241-3">Sugden 2004, pp. 241–43</ref> Под влијание на фракционерски политичари, се кандидирал за пратеник во британскиот парламент на изборите истата година, како поддржувач на [[Вилијам Пит Помладиот|Вилијам Пит]], но не добил [[мандат]].<ref name="Sugden 243">Sugden 2004, p. 243</ref> Наместо тоа, му била дадена команда на фрегатата Бореас, со задача да ги спроведе [[Закон за навигација од 1651 година|актите]] за навигација во околината на [[Антигва]].<ref name="Sugden 244">Sugden 2004</ref> Во тоа време, на американските бродови им било забрането да тргуваат со британските колонии на Карибите, непопуларно правило меѓу колониите и Американците.<ref name="Sugden 265">Sugden 2004, p. 265</ref> Нелсон служел под адмиралот [[Сер Ричард Хјуз, втор баронет|Сер Ричард Хјуз]] и често доаѓал во конфликт со неговиот претпоставен офицер поради различното толкување на Актите.<ref name="Sugden 292">Sugden 2004, p. 292</ref> Капетаните на американските бродови кои Нелсон ги запленил го тужеле за незаконско запленување. Бидејќи трговците од блискиот остров [[Невис|Невис го]] поткрепиле американското тврдење, Нелсон бил во опасност да биде затворен; затоа останал на бродот ''Бореас'' осум месеци, додека судовите не донесле одлука во негова корист.<ref name="Coleman 2001 67">Coleman 2001, p. 67</ref> Во меѓувреме, Нелсон се запознал со [[Френсис Низбет|Френсис „Фани“ Низбет]], млада вдовица од Невис.<ref name="Sugden 307">Sugden 2004, p. 307</ref> Нелсон се вљубил во неа, а нејзиниот вујко, Џон Херберт, му понудил огромен [[мираз]]. И Херберт и Низбет го криеле фактот дека богатството е измислено, а Фани не му кажала дека е неплодна поради инфекција на утробата. Во тој период раскинувањето на свршувачката се сметало за нечесно,<ref name="Williams">{{Наведена книга|title=England's Mistress: The Infamous Life of Emma Hamilton|last=Williams|first=Kate|publisher=BBC Audiobooks Ltd by arr. with Random House|year=2009|isbn=9781408430781|edition=Large Print}}</ref> и така Нелсон и Низбет се венчале на островот Невис, на 11 март 1787 година, непосредно пред да заврши неговата должност на Карибите.<ref name="Sugden 351">Sugden 2004, p. 351</ref> Нелсон се вратил во Англија во јули, а по него пристигнала и Фани.<ref name="Sugden 366">Sugden 2004, p. 366</ref> Додека Нелсон бил на [[Кариби]]те, се спријателил со сопственици на плантажи и почнал да верува дека економиите на островите во голема мера се потпираат на [[Атлантска трговија со робови|трговијата со робови]] во Атлантикот. Нелсон се обидел да го искористи своето влијание за да го спречи движењето за [[Аболиционизам во Обединетото Кралство|аболиција во Британија]].<ref>Grindal 2016 p.14</ref> Нелсон бил исплатен за службата со ''Бореас'' во ноември 1787 година.<ref name="Sugden 371">Sugden 2004, p. 371</ref> Тој и Фани потоа времето го минувале во [[Бат (Самерсет)|Бат]] и Лондон, повремено посетувајќи ги роднините на Нелсон во Норфолк. Во 1788 година, тие се преселиле во Нелсоновиот дом од детството во Бурнам Торп.<ref name="Sugden 378-80">Sugden 2004, pp. 378–80</ref> Адмиралитетот не му давал брод под команда затоа што биле мирновременски услови.<ref name="Sugden 397">Sugden 2004, p. 397</ref> Во 1792 година, [[Француска револуција|Француската револуционерна]] влада ја анектирала [[Австриски Ниски Земји|Австриска Холандија]] (денешна Белгија), која традиционално се чувала како тампон држава. Адмиралитетот го повикал Нелсон на служба и му дал команда на „Агамемнон“ (јануари 1793 година). На 1 февруари Франција објавила војна.<ref name="Sugden 412">Sugden 2004, p. 412</ref> == Служба во Медитеранот == Во мај 1793 година, Нелсон како дел од дивизија под команда на вицеадмиралот [[Вилијам Хотам, првиот барон Хотам|Вилијам Хотам]] заминал<ref name="Sugden 422">Sugden 2004, p. 422</ref> до Гибралтар за да воспостават поморска супериорност во Медитеранот. Стигнале до [[Тулон]], каде што се закотвиле во јули.<ref name="Sugden 427">Sugden 2004, p. 427</ref> Тулон бил под контрола на умерените републиканци и [[Бурбонци|ројалисти]], но бил под закана од силите на [[Национална конвенција|Националната конвенција]], кои марширале кон градот. Британците требало да го заштитат градот, а Нелсон бил испратен да побара засилување од [[Кралство Сардинија|Сардинија]] и [[Кралство Неапол|Неапол]].<ref name="Sugden 429">Sugden 2004, p. 429</ref> По посетата на Сардинија, ''Агамемнон'' пристигнал во Неапол на почетокот на септември. Таму, Нелсон се сретнал со кралот [[Фердинанд IV од Неапол]],<ref name="Sugden 431">Sugden 2004, p. 431</ref> а потоа и со [[Вилијам Хамилтон (дипломат)|Вилијам Хамилтон]], британскиот амбасадор во кралството.<ref name="Sugden 434">Sugden 2004, p. 434</ref> Додека преговарале за засилување, Нелсон се запознал со новата сопруга на Хамилтон, [[Ема, Лејди Хамилтон|Ема Хамилтон]].<ref name="Sugden 437">Sugden 2004, p. 437</ref> Преговорите биле успешни, а до средината на септември биле собрани 2.000 луѓе и неколку бродови. Нелсон тргнал во потера по француска фрегата, но откако не успеал да ја фати, отпловил за [[Ливорно|Легорн]], а потоа за Корзика.<ref name="Sugden 444">Sugden 2004, p. 444</ref> Во Тулон се вратил на 5 октомври, и забележал дека на ридовите околу градот има голема француска војска, бомбардирјќи го. Худ се надевал дека може да го одбрани градот ако добијат поголемо засилување, и го испратил Нелсон да се приклучи на ескадрилата што одела во [[Каљари]].<ref name="Sugden 445-6">Sugden 2004, pp. 445–46</ref> === Корзика === [[Податотека:LordNelsonByJohnHoppner.png|мини| Хорацио Нелсон, од [[Џон Хопнер]] ([[Националниот музеј на Кралската морнарица|Национален музеј на Кралската морнарица]] во Портсмут)]] Утрото на 22 октомври 1793 година, ''Агамемнон'' забележал пет едрилици. Нелсон им се доближил и сфатил дека се француска ескадрила. Почнал да ги гони, и со 40 топови пукал во ''Мелпомена''.<ref name="Sugden 446-7">Sugden 2004, pp. 446–447</ref> За време на [[Акција од 22 октомври 1793 година|акцијата од 22 октомври 1793 година]], тој нанел голема штета, но останатите француски бродови се свртеле за да се приклучат во битката. Кога видел дека Французите се побројни, Нелсон се повлекол и продолжил за Каљари, каде што пристигнал на 24 октомври.<ref name="Sugden 446-7" /> По поправките на бродот, Нелсон со ''Агамемнон'' на 26 октомври, со ескадрила под командорот [[Роберт Линзи]] тргнале за [[Тунис (град)|Тунис]].<ref name="Sugden 452-3">Sugden 2004, pp. 452–53</ref> Таму Нелсон со мала требало да го блокира францускиот гарнизон на Корзика.<ref name="Sugden 452-3">Sugden 2004, pp. 452–53</ref> Падот на Тулон, кон крајот на декември 1793 година, сериозно ги разнишало британските позиции во Средоземното Море. Притоа 18 француски бродови паднале во рацете на републиканците.<ref name="Sugden 455">Sugden 2004, p. 455</ref> Корзика била значајна затоа што Британците би имале поморска база блиску до францускиот брег.<ref name="Sugden 455" /> Затоа Худ со дополнителни бродови во текот на јануари 1794 година му се придружил на Нелсон.<ref name="Sugden 461">Sugden 2004, p. 461</ref> Британските стигнале на островот на 7 февруари, а Нелсон се преселил за да ја интензивира блокадата кај [[Бастија]]. Кон крајот на февруари, британските трупи, под команда на генерал-полковник [[Дејвид Дандас (офицер на британската армија)|Дејвид Дандас]], влегле во предградијата на Бастија.<ref name="Sugden 471">Sugden 2004, p. 471</ref> Сепак, Дандас се повлекол, затоа што сметал дека Французите биле добро вкопани за да ризикуваат напад. Но Нелсон го убедил Худ дека може да ја освои Бастија, и добил дозвола за напад кон крајот на март. Нелсон почнал да растовара топови од бродовите и да ги поставил на ридовите околу градот. На 11 април, британската ескадрила влегла во пристаништето и отворила оган, а Нелсон ја презел командата на копнените сили и започнал со бомбардирање.<ref name="Sugden 487">Sugden 2004, p. 487</ref> По 45 дена, градот се предал.<ref name="Sugden 493">Sugden 2004, p. 493</ref> Нелсон потоа се подготвил за напад врз [[Опсада на Калви|Калви]] заедно со Чарлс Стјуарт.<ref name="Oman127">Oman 1987, p. 127</ref> На 19 јуни Британските сили стигнале до Калви и веднаш почнале да растовараат топови на брегот и да ги носат на височините околу градот. Додека Нелсон постојано ги бомбардирал непријателските позиции, војниците на Стјуарт почнале да напредуваат.<ref name="Sugden 509-10">Sugden 2004, pp. 509–10</ref> На 18 јули, Стјуарт - поддржан од Нелсон - упаднал во главното одбранбено упориште и го зазел. Британците постојано го бомбардирале Калви, а градот се предал на 10 август.<ref name="Sugden 513-4">Sugden 2004, pp. 513–14</ref> Во оваа битка Нелсон бил ранет во десното око при што делумно го загубил видот. === Џенова и битката со ''Ча Ира'' === [[Податотека:Capnoli.jpg|мини|Битката со ''Ча Ира'']] По окупацијата на Корзика, Худ му наредил на Нелсон да отвори дипломатски односи со градот-држава [[Република Џенова|Џенова]] — стратешки важен потенцијален сојузник.<ref name="Sugden 522">Sugden 2004, p. 522</ref> Набргу потоа, Худ се вратил во Англија и бил наследен од адмиралот [[Вилијам Хотам, првиот барон Хотам|Вилијам Хотам]], како врховен командант во Медитеранот. На 8 март, Хотам добил вест дека француската флота е на море и тргнала кон Корзика. Тој тргнаl да ги пресретне, а Нелсон со нетрпение ја очекувал првата битка со сопствена флота. На 12 март флотите се пресретнале. Следниот ден, два од француските брода се судриле, а Нелсон го нападнал бродот со 84 топа ''[[Француски брод Ча Ира (1781)|Ча Ира]]''. Ова траело два и пол часа, сè додека не пристигнале два француски брода кои го принудиле Нелсон да се оддалечи, нанесувајќи му огромна штета со многу жртви.<ref name="Sugden 546">Sugden 2004, p. 546</ref> На 14 март, во [[Поморска битка кај Џенова (1795)|битката кај Џенова]], Нелсон заедно со други британски бродови го нападнале веќе разрушениот брод ''Ча Ира'', која бил влечен од бродот ''[[Француски брод Censeur (1782)|Censeur]]''. Многу оштетени, двата француски брода биле принудени да се предадат, а Нелсон го зазел ''Censeur'' . Поразени на море, Французите се откажале од нивниот план да ја нападнат Корзика и се вратиле во пристаништето.<ref name="Sugden 550">Sugden 2004, p. 550</ref> === Повлекување од Италија === Нелсон продолжил да оперира околу од Џенова, пресретнувајќи и проверувајќи трговци и отсекувајќи сомнителни бродови по пристаништата.<ref name="Sugden 574">Sugden 2004, p. 574</ref> Во ноември, Хотам бил заменет со [[Хајд Паркер (адмирал)|Сер Хајд Паркер]], но ситуацијата во Италија се влошувала: Французите ја напаѓале Џенова и а имало и побуни во самиот град.<ref name="Sugden 584">Sugden 2004, p. 584</ref> По еден француски напад кон крајот на ноември, сојузничките линии биле пробиени, и Британците биле принудени да се повлекуваат кон Џенова. Нелсон имал премалку бродови за да на некој начин влијае врз стратешките позиции на Британците. Британците биле принудени да се повлечат од италијанските пристаништа. Нелсон се вратил на Корзика на 30 ноември, лут и депресивен поради британскиот неуспех и ја доведувал во прашање својата иднина во морнарицата.<ref name="Sugden 588">Sugden 2004, p. 588</ref> === Џервис и евакуацијата на Медитеранот === Во јануари 1796 година, [[Џон Џервис, 1. Ерл на Свети Винсент|Џон Џервис]] станал врховен командант на флотата во Медитеранот. Тој го назначил Нелсон за комодор.<ref name="Sugden 594">Sugden 2004, p. 594</ref> Нелсон извршувал задачи кои го спречувале напредувањето на Французите и ги зајакнувал италијанските сојузници на Велика Британија. Но, Нелсон почнал да смета дека британското присуство на италијанскиот полуостров станува бескорисно.<ref name="Sugden 603">Sugden 2004, p. 603</ref> Во јуни, ''Агамемнон'' бил однесен на поправка во Британија, а на Нелсон му го дале бродот „''Капетан''“ со 74 топа.<ref name="Sugden 603" /> Истиот месец, Французите го нападнале Легорн (Ливорно) и било сигурно дека ќе го заземат градот. Нелсон отишол таму за да ја надгледува евакуацијата на Британците и да ги пренесе на Корзика.<ref name="Sugden 641">Sugden 2004, p. 641</ref> Во јули, тој ја надгледувал окупацијата на [[Елба (остров)|Елба]], но во септември Џеновјаните преминале на страна на Французите.<ref name="Sugden 647">Sugden 2004, p. 647</ref> Ваквата позиција на Џенова и постојаниот напредок на Французите, ги навеле Британците да сфатат дека флотата во Средоземното Море не може повеќе да се снабдува. Тие наредиле евакуација во Гибралтар. Нелсон го надгледувал повлекувањето од Корзика и евакуацијата на гарнизонот во Елба. Кон крајот на јануари и тој заминал за Гибралтар.<ref name="Sugden 683">Sugden 2004, p. 683</ref> == Адмирал, 1797-1801 година == === Битка кај 'Ртот Сао Висенте === [[Податотека:Surrender_of_the_San_Nicolas_at_St_Vincent.jpg|десно|мини| Нелсон, портрет од 1806 година од [[Ричард Вестал]]]] Нелсон се придружил на флотата на [[Џон Џервис, 1. Ерл на Свети Винсент|Сер Џон Џервис]] кај [[Сао Висенте ('рт)|'ртот Сао Висенте]] и забележал шпански движења.<ref name="Coleman 2001 126">Coleman 2001, p. 126</ref> На 14 февруари 1797 година, двете флоти се сретнале, а Нелсон кој бил во задните британски сфатил не може да стапи во акција за брзо време.<ref name="Coleman 2001 126" /> Затоа, Нелсон не ги послушал наредбите, се оддвоил од линијата и се упатил кон шпанските бродови ''Сан Јозеф, Сан Николас'' и ''Сантисима Тринидад''. Бродот на Нелсон ги нападнал трите брода, потпомогнат од бродот ''Калоден'', кој му дошол се придружил на Нелсон.<ref name="Coleman 2001 128">Coleman 2001, p. 128</ref> По едночасовно разменување оган, по што и К''апетан'' и ''Калоден'' биле тешко оштетени, Нелсон се приближил до ''Сан Николас'' и го принудил да се предаде.<ref name="Coleman 2001 128">Coleman 2001, p. 128</ref> Нелсон со својата група преку палубата на ''Сан Николас'' се качил на ''Сан Јозеф'' и исто така го заробил.<ref name="Coleman 2001 126">Coleman 2001, p. 126</ref> Вечерта, шпанската флота се одвоила и заминала за Кадиз. Британците заробиле четири бродови, од кои два самиот Нелсон.<ref name="Coleman 2001 127">Coleman 2001, p. 127</ref> Оваа победа била добро прифатена во Британија; Џервис бил прогласен за [[Ерл Сент Винсент|Виконт на Сао Висенте]], а Нелсон, на 17 мај,<ref name="compeerage2">{{Наведена книга|title=The Complete Peerage, Volume IX|publisher=St Catherine Press|year=1936|page=463}}Edited by H.A. Doubleday and Lord Howard de Walden.</ref> бил прогласен за [[Витез на Бат]].<ref name="Coleman 2001 130">Coleman 2001, p. 130</ref> На 20 февруари, во рамките на редовни промоции според стажот и неповрзано со битката, Нелсон бил унапреден во [[Адмирал]].<ref name="Coleman 2001 131">Coleman 2001, p. 131</ref> === Акцијата крај Кадиз === На Нелсон му го дале бродот ''Тезеј'', и на 27 мај 1797 година, му било наредено да замине за Кадиз; да ја следи шпанската флота и да го чека пристигнувањето на шпанските бродови со богатство од американските колонии.<ref name="Hibbert 1994 118">Hibbert 1994, p. 118</ref> На 3 јули започнал со амфибиски напад. Во нападот Нелсон бил прободен два пати и животот му го спасил морнарот Џон Сајкс. Британските сили го заробиле шпанскиот брод и го одвлекле до ''Тезеј''.<ref name="Hibbert 1994 118" /><ref name="Cadiz">Reports of the attack from Jervis and Nelson. {{London Gazette|issue=14032|date=1 August 1797|pages=716–17}}</ref> Тогаш, Нелсон направил план за освојување на [[Санта Круз де Тенерифе]], за да го заплени богатството од бродот ''Австрискиот Принц'' (''Principe de Asturias)'', за кој било објавено дека пристигнал неодамна.<ref name="Coleman 2001 133-4">Coleman 2001, pp. 133–34</ref> === Битката кај Санта Круз де Тенерифе === [[Податотека:Sir_Horatio_Nelson_when_wounded_at_Teneriffe.jpg|десно|мини| Нелсон ранет за време на битката кај Санта Круз де Тенерифе; Слика од 1806 година од Ричард Вестал]] Планирано било Тенерифе да се нападне со комбинација од поморски бомбардирања и амфибиска инвазија. Иако Нелсон лично раководел со еден од баталјоните, операцијата завршила неуспешно, затоа што Шпанците биле многу добро подготвени и завзеле добри одбранбени позиции.<ref name="Hibbert 1994 122">Hibbert 1994, p. 122</ref> Бродот на Нелсон стигнал до брегот, но штом тој зачекорил на брегот, бил погоден во десната рака со мушкета, која предизвикала фрактура на [[Рамена коска|надлактицата]] на повеќе места.<ref name="Hibbert 1994 122">Hibbert 1994, p. 122</ref> Нелсон се вратил во ''Тезеј'' кај неговиот хирург, Томас Ешелби.<ref>"."</ref> Му бил ампутиран поголемиот дел од десната рака, и за половина час Нелсон се вратил да издава наредби до своите капетани.<ref name="Hibbert 1994 123">Hibbert 1994, p. 123</ref> Во меѓувреме, силите под водство на [[Сер Томас Трубриџ, 1-ви баронет|Томас Трубриџ]] стигнале до главниот плоштад, но не можеле да продолжат понатаму. Не можејќи да се вратат во флотата бидејќи чамците им биле потопени, Трубриџ бил принуден да стапи во преговори со шпанскиот командант, а на Британците им било дозволено да се повлечат.<ref name="Bradford 2005 160">Bradford 2005, p. 160</ref> Со овој напад не се постигнала ниту една претходно зацртана цел, а една четвртина од Британците кои го нападнале Тенерифе биле ранети или мртви.<ref name="Bradford 2005 160" /><ref name="Santa_Cruz">Reports of the battle from Earl St Vincent and Nelson. {{London Gazette|pages=835–36}}</ref> По три дена крај Тенерифе, на 16 август ескадрилата се вратила во Кадиз да се придружи на флотата на [[Џон Џервис, 1. Ерл на Свети Винсент|Џон Џервис]]. На 1 септември Нелсон се вратил во Англија, на бродот ''Морско Коњче''. Бил пречекан како херој; Британската јавност ја славела победата на Нелсон кај Сао Винсенте, а неговата рана предизвикувала сочувство.<ref name="Bradford 2005 164">Bradford 2005, p. 164</ref> За поразот кај Тенерифе, пронашле други виновници.<ref name="Bradford 2005 164" /> === Враќање во Англија === Нелсон заедно со Фани се вратил во Бат, а во октомври 1797 година се преселиле во Лондон, за да побара стручна медицинска помош за неговата ампутирана рака. Додека бил во Лондон, дознал дека [[Адам Данкан, првиот виконт Данкан од Кампердаун|адмиралот Данкан]] ја победил [[Батависка Република|холандската]] флота во [[битката кај Кемпердаун]].<ref name="Bradford 2005 166">Bradford 2005, p. 166</ref> Нелсон рекол дека би ја дал и другата рака за да присуствувал во победата.<ref name="Bradford 2005 166" /> Последните месеци од 1797 година ги поминал закрепнувајќи во Лондон, и тогаш му била доделена наградата [[Слобода на градот Лондон|Слобода на Град Лондон]] и пензија од 1.000 фунти годишно. Со овие пари купил фарма, во близина на [[Ипсвич]], и сакал да се пензионира таму.<ref name="Bradford 2005 167">Bradford 2005, p. 167</ref> Нелсон почнал брзо да закрепнува. Бил нестрплив да се врати на морето, и почнал да бара команда и му бил даден бродот ''Авангарда'', на која го назначил [[Сер Едвард Бери, прв баронет|Едвард Бери]] за свој [[Капетан на знамето|капетан]].<ref name="Bradford 2005 168">Bradford 2005, p. 168</ref> Француските активности во Медитеранот го загрижувале Адмиралитетот. [[Наполеон Бонапарт|Наполеон]] собирал сили во Јужна Франција, но не било познато кон каде ќе се упатат. Нелсон со ''Авангарда'' требало да оди во Кадиз за да ја зајакне флотата. На 28 март 1798 година, Нелсон го подигнал своето знаме и отпловил за да му се придружи на [[Ерл Сент Винсент|Виконт Сао Висенте]]. Тој пак го испратил во Тулон во извидничка мисија.<ref name="Bradford 2005 172">Bradford 2005, p. 172</ref> == Средоземно Море == === Потера по Французите === Кога Нелсон го минал [[Гибралтарски Проток|Гибралтарскиот Теснец]] неговата ескадрила ја зафатило бура.<ref name="Lavery 2003 65-6">Lavery 2003, pp. 65–66</ref> Додека Британците се бореле со бурата, Наполеон заминал со својата флота под команда на [[вицеадмирал]]от [[Франсоа-Пол Бруи д'Аигалје]]. Нелсон, засилен со многу бродови од Сао Висенте, тргнал во потера.<ref name="Lavery 2003 101">Lavery 2003, p. 101</ref> Нелсон ја барал флотата на Наполеон по италијанскиот брег, но немал многу брзи извиднички бродови. Наполеон веќе пристигнал на [[Малта]] и, откако демонстрирал сила, островот му се предал.<ref name="Bradford 2005 176-7">Bradford 2005, pp. 176–77</ref> Кога Нелсон пристигнал таму, Французите веќе биле заминати. По состанокот со своите капетани, сфатиле дека најверојатно Наполеон бил во [[Египет]] и се упатил кон [[Александрија]]. Кога на 28 јуни, Нелсон пристигнал таму, не нашол никаква трага од Французите. Вознемирен, се повлекол и почнал да пребарува источно од пристаништето. Во меѓувреме, на 1 јули, флотата на Наполеон пристигнала во Александрија и ги истоварил своите сили.<ref name="Bradford 2005 188-9">Bradford 2005, pp. 188–89</ref> Брујс ја закотвил својата флота во [[Заливот Абукир|заливот Абу Кир]], подготвен да го поддржи Наполеон, доколку е потребно.<ref name="Bradford 2005 192">Bradford 2005, p. 192</ref> Нелсон, во меѓувреме, повторно го преминал Медитеранот, во безуспешниот обид да ги пронајде Французите, и се вратил во Неапол.<ref name="Bradford 2005 193-4">Bradford 2005, pp. 193–94</ref> Кога повторно испловил, сакал да оди кон [[Кипар]], но решил уште еднаш да помине крај Александрија. По патот, неговите сили пронашле и заробиле француски трговски брод, кој им дал податоци за француската флота: поминале југоисточно од Крит пред еден месец - упатувајќи се кон Александрија.<ref name="Bradford 2005 196">Bradford 2005, p. 196</ref> Нелсон пошол до Александрија, но таму не биле Французите. Пребарувајќи го брегот, конечно на 1 август 1798 година, ја нашол француската флота во заливот Абукир.<ref name="Oman 1987 252">Oman 1987, p. 252</ref> === Битката кај Нил === [[Податотека:Luny_Thomas_Battle_Of_The_Nile_August_1st_1798_At_10pm.jpg|мини| ''[[Битка на Нил|Битката кај Нил]], 1 август 1798 година во 10 часот&nbsp;попладне'', слика од [[Томас Луни]], 1834 година]] Нелсон веднаш се подготвил за битка.<ref name="Bradford 2005 198">Bradford 2005, p. 198</ref> Французите биле закотвени на многу добра позиција и биле понадмоќни од флотата на Нелсон - тие не очекувале дека Британците ќе нападнат.<ref name="Bradford 2005 200">Bradford 2005, p. 200</ref> Но, Нелсон наредил напад на своите бродови. Француските бродови биле закотвени блиску до еден [[спруд]], и верувале дека тоа ќе ја заштити едната страна да биде нападната. Сепак, [[Томас Фоли (офицер на кралската морнарица)|капетанот Томас Фоли]], на бродот ''Голијат'', открил јаз меѓу спрудот и француските бродови и го насочил ''Голијат'' во овој канал. Неподготвените Французи се нашле нападнати од двете страни; британската флота се разделила, некои го следеле Фоли, а други минувале по десната страна од француската линија.<ref name="Bradford 2005 209">Bradford 2005, p. 203</ref> Додека бил на палубата на ''Авангарда'', и давал команди, Нелсон бил погоден во челото од француски истрел. Бил однесен подолу за да го прегледа хирургот.<ref name="Bradford 2005 205">Bradford 2005, p. 205</ref> По прегледот, хирургот рекол дека раната не е опасна и ставил привремен завој.<ref name="Hibbert 142">Hibbert 1994, p. 142</ref> Французите, напаѓани од британскиот оган од две страни, почнале да се предаваат, а британските бродови го нападнале бродот на Брујс ''[[Француски брод Ориент (1791)|Ориент]]''. ''Ориент'' се запалил од ова бомбардирање, а подоцна експлодирал. Нелсон се искачил на палубата да ја насочи битката, но се вратил кај хирургот откако го гледал уништувањето на ''Ориент.'' <ref name="autogenerated1">Bradford 2005, p. 209</ref> Битката кај Нил била голем удар за амбициите на Наполеон на исток. Флотата била уништена; ''Ориент'', друг брод и две фрегати биле изгорени, а девет брода биле заробени. Само два брода и две фрегати избегале.<ref name="Nile">Reports of the battle from Nelson. {{London Gazette|issue=15065|date=2 October 1798|pages=915–17}}</ref> Силите кои Наполеон ги довел во Египет биле блокирани.<ref name="Bradford 2005 209">Bradford 2005, p. 203</ref> Наполеон нападнал на север долж медитеранскиот брег, но турските бранители поддржани од капетанот Сер [[Сидни Смит (адмирал)|Сидни Смит ја]] поразиле неговата војска при [[Опсада на Акре (1799)|опсадата на Акре]]. Потоа Наполеон ја напуштил својата војска и се вратил во Франција. Поради стратешката важност, достигнувањето на Нелсон на Нил се смета како најзначајно во неговата кариера, поголемо дури и од она кај Трафалгар, седум години подоцна.<ref>Bradford 2005, p. 209. Bradford describes it as "the most complete victory ever recorded in naval history".</ref> === Награди === [[Податотека:Emma_Hamilton_by_Élisabeth_Louise_Vigée_Le_Brun.jpg|мини| [[Ема, Лејди Хамилтон|Лејди Хамилтон]] слика од [[Елизабет Виже Лебрен|Елизабет Луиз Виже Ле Брун]], {{Околу|1790}} ; слика во сопственост на Нелсон, која висела над неговиот кревет до неговата смрт]] [[Фердинанд I од Двете Сицилии|Кралот Фердинанд IV од Неапол]], лично го пречекал кога пристигнал во пристаништето, а Сер [[Вилијам Хамилтон (дипломат)|Вилијам Хамилтон]] го поканил Нелсон да остане во неговиот дом.<ref name="Hibbert 153">Hibbert 1994, p. 153</ref> Имало прослави во чест на роденденот на Нелсон во септември 1798 година, а тој присуствувал на банкет кај Хамилтонови, каде што другите службеници почнале да забележуваат како тој се интересира за Лејди [[Ема Хамилтон]]. И Лорд [[Џон Џервис, 1. Ерл на Свети Винсент|Џон Џервис]] станувал загрижен за однесувањето на Нелсон, но на почетокот на октомври, веста за победата на Нелсон стигнала до Лондон и се било заборавено. Победта се славела низ целата земја; се одржувале балови и победнички гозби и биеле камбаните. Градот Лондон на Нелсон и на неговите капетани им доделил мечеви, а кралот наредил да им се дадат посебни медали. Рускиот император [[Павле I (Русија)|Павле I]] му испратил подарок, а [[султан]]от [[Селим III]] од [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]] на Нелсон му го доделил [[Ред на полумесечина|Орденот на турската полумесечина]], како и дијамантскиот ''[[Челенгк|челенг]]'' од неговиот турбан,<ref name=":2">{{Cite ODNB|date=23 September 2004}}</ref> за улогата на Нелсон во возобновувањето на отоманската власт во Египет. Нелсон ја добил титулата Барон Нелсон од Нил.<ref name="Baron">{{London Gazette|issue=15067|date=6 October 1798|page=931}}</ref><ref name="Hibbert 160">Hibbert 1994, p. 160</ref> === Неаполска кампања === Од Адмиралитетот пристигнала наредба да се блокираат француските сили во Александрија и Малта. Таа задача Нелсон им ја делегирал на своите капетани, [[Сер Семјуел Худ, прв баронет|Семјуел Худ]] и [[Александар Бол]]. Нелсон почнал да размислува да се врати во Англија.<ref name="Hibbert 162">Hibbert 1994, p. 162</ref> Но, кралот [[Фердинанд I од Двете Сицилии|Фердинанд IV]] веќе подолг период бил притискан од својата сопруга, [[Марија Каролина од Австрија]], која се залагала за агресивна надворешна политика кон Франција; земја која пет години претходно ги обезглавила нејзината сестра и нејзината кралица [[Марија Антоанета]].<ref name=":2" /> Сер [[Вилијам Хамилтон (дипломат)|Вилијам Хамилтон]] се договорил со кралицата Марија Каролина, а кралот конечно се согласил да ѝ објави војна на Франција.<ref name="Hibbert 165">Hibbert 1994, p. 165</ref> [[Наполеонска армија (наполеон)|Наполитанската армија]], предводена од австрискиот [[Карл Мак фон Лајберих|генерал Мак]], и поддржана од флотата на Нелсон, го завзела Рим од Французите кон крајот на ноември 1798 година. Французите се прегрупирале во околината на Рим и откако добиле засилување, ги поразиле Наполитанците. Неаполската армија бегала кон Неапол, а Французите ги гонеле.<ref name="Hibbert 165">Hibbert 1994, p. 165</ref> Нелсон организирал евакуација на кралското семејство, неколку благородници и британски државјани - меѓу нив и Хамилтонови. Евакуацијата започнала на 23 декември и на 26 декември безбедно стигнале до [[Палермо]].<ref name="Hibbert 170">Hibbert 1994, p. 170</ref> Откако кралското семејство си заминало, Неапол бил во анархија, а во јануари во Палермо стигнала веста дека Французите влегле во градот под команда на генералот [[Жан Етјен Шампионе|Шампионе]] и ја прогласиле [[Партенопска Република|Партенопската Република]].<ref name="Hibbert 178">Hibbert 1994, p. 178</ref> Популарната контрареволуционерни сили, под водство на [[Фабрицио Руфо|кардиналот Руфо]], позната како ''[[Sanfedismo|Санфедисти]]'', тргнале да го повратат градот. Кон крајот на јуни, армијата на Руфо влегла во Неапол, принудувајќи ги Французите и нивните поддржувачи да се повлечат во утврдувањата на градот.<ref name="Hibbert 181">Hibbert 1994, p. 181</ref> [[Категорија:Витези-придружници на Редот на Бањата]] [[Категорија:Погребани во катедралата „Свети Павле“ (Лондон)]] [[Категорија:Починати во 1805 година]] [[Категорија:Родени во 1758 година]] [[Категорија:Статии со врски до проектот „Гутенберг“]] 289l7zbugr2kujutskzg9wh5otvl4h9 0 1287542 4796117 4713596 2022-07-24T10:43:42Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Oldest_house_in_Bački_Petrovac_(3).jpg|десно|мини| Обновен и заштитен салаш од 1799 година во Бачки Петровац, Војводина]] [[Податотека:Suncani_zabat_-_napsugaras_haz.jpg|мини| „Сончев забат“ на салаш во [[Војводина]], Србија]] [[Податотека:Maketa_salaša_u_Kikindskom_muzeju.jpg|мини|Макета на салаш во музејот во Кикинда, Србија]] '''Салаш''' (на [[Српски јазик|српски]], [[Хрватски јазик|хрватски]], [[Чешки јазик|чешки]] и [[Словачки јазик|словачки]], од [[Унгарски јазик|унгарски]] ''szállás'' што значи „куќа, сместување“<ref>[http://hjp.srce.hr/index.php?show=search_by_id&id=dldnXxY%3D&keyword=sala%C5%A1 Hrvatski jezični portal] Salaš</ref>) — традиционален вид на фарма во регионот на [[Панонска Низина|Панонската Низина]], особено во [[Бачка]] и [[Славонија]]. ''Салашот'' е обично оддалечен од населба, град или село. Се состои од семејна куќа, земјоделски објекти како [[плевна]], [[пондила]] и [[амбар]], опкружени со обработливо земјиште и пасишта.<ref name="CollectifAuzias2012">{{Наведување|last=Collectif|last2=Dominique Auzias|last3=Jean-Paul Labourdette|title=Serbie 2012-2013|url=https://books.google.com/books?id=dnoDJ_b6Y_wC&pg=PA172|date=15 March 2012|publisher=Petit Futé|isbn=978-2-7469-5324-6|pages=172–|language=French}}</ref> Салашот бил сопственост на едно семејство, кое живеело таму со генерации. Некогаш многубројните „земјанки“ на рамнините на Средна Европа биле изградени од локално пронајдени материјали: [[ѕид]]овите биле градени од [[Ќерпич|плитари]]. Покривот обично бил од исушена [[трска]], составена во традиционална изработка. Денес, салашот станува дел од [[фолклор]]от за да им се прикаже на [[Туризам|туристите]], заедно со традиционалната [[храна]] и [[пијалаци]], обичаите, животот на фармата, [[Тамбурица|тамбурашката]] музика, итн. Во словачката култура, ''салашите'' претставувале оддалечени логори за овчарите и на крајот ги означувало малите селски гостилници основани во такви куќи, кои обезбедувале овчи производи и традиционални домашни јадења.<ref name="DunfordAtkinson2007">{{Наведување|last=Lisa Dunford|last2=Brett Atkinson|last3=Neil Wilson|title=Czech & Slovak Republics|url=https://books.google.com/books?id=d-98VTp9UhMC&pg=PA70|year=2007|publisher=Lonely Planet|isbn=978-1-74104-300-6|pages=70–}}</ref> == Поврзано == * [[Салашот во Мали Рит (филм)|Салашот во Мали Рит]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Етнографија]] [[Категорија:Унгаризми]] [[Категорија:Зборови кои ги нема во ТРМЈ]] acqi3z8tspn18vwywobi76cg549s21e 0 1288286 4796047 4719393 2022-07-24T06:58:36Z P.Nedelkovski 47736 P.Nedelkovski ја премести страницата [[Електрична Намотка]] на [[Електрична намотка]]: правопис - голема почетна буква само на првиот збор wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Електронски елемент |елемент = Електрична намотка |слика = [[Податотека:Electronic component inductors.jpg|200п]] |опис = Електрична намотка - калем |тип = [[пасивен елемент|пасивен елемент]] |принцип = [[Индуктивност]] |пронаоѓач = |првпат_произведен = |симбол = [[Податотека:Inductor.svg]] }} '''Електричната намотка''', калем или индуктор е пасивна компонента за зачувување на електричната енергија во форма на магнетно поле. Ознаката за намотка е ''L''. Нејзина наједноставна форма е спирално (во форма на федер) намотана жица со одреден број на намотки (кругови). Должината на намотаниот дел, бројот на намотки и пресекот на кругот на намотување се параметри од кои зависи индуктивитетот на намотката. Индуктивитетот се мери во Хенри ''H''. Најчесто намотките кои се користат во електрониката се од редот на ''nH'' (нано Хенри), ''uH'' (микро Хенри) и ''mH'' (мили Хенри). == Историја == Индуктивноста и индуктивитетот за прв пат била откриена во 1830-тите од [[Џозеф Хенри]] и [[Мајкл Фарадеј]], кои работеле одделно и на два различни континенти. Индуктивноста првпат ја пронашол Фарадеј на едноставен, но чуден начин: тој завиткал цилиндар од хартија со жица, ги прицврстил краевите на жицата на [[галванометар]] (уред што се користи за мерење на многу мали протекувања на електрична струја) и придвижувал магнет во цилиндерот. Галванометарот реагирал на ова, односно на генерирањето на мала електрична струја. Набргу по ова откритие, [[Николас Калан]] од Ирска ја измислил електричната намотка. Најраната (прва) верзија на електричната намотка била намотка со два терминали на краевите кои акумулирале енергија во [[магнетното поле]], кога ќе се пропуштела [[електрична струја]] низ неа. == Типови на електрични намотки == Во пракса, во зависност од градбата (типот на јадро) и неговата геометрија, постојат следниве типови на електрични намотки:<br/> * Електрична намотка со воздушно јадро * Електрична намотка со железно јадро (ферит) **Цврст ферит **Мек ферит * Електрична намотка со бобин * Електрична намотка со тороидално јадро * Електрична намотка со ламинирано јадро * Електрична намотка со компресиран железен прав под висок притисок (''eng.'' - Iron powder core) * Повеќеслојна - ќерамичка електрична намотка * Електрична намотка од филм * Променлива електрична намотка * Спрегнати електрични намотки * Лиена електрична намотка == Пресметка на индуктивитет на електрична намотка == Индуктивитетот на наједноставна електричната намотка со воздушно јадро се пресметува со равенката: <math>L = \frac{\mu_r \mu_0 N^2 A}{\ell} [H]</math> ''L'' - Индуктивитет на намотката во Хенри ''H''<br/> ''<math>\mu_r</math>'' - Релативна магнетна пермеабилност, бездимензионална единица, за воздух е 1<br/> ''<math>\mu_0</math>'' - Магнетна пермеабилност во вакуум '''4<math>\pi</math> x 10^-7''' ''[H/m]''<br/> ''N'' - Број на намотки (кругови)<br/> ''А'' - Напречен пресек на јадрото во квадратни метри ''m²''<br/> <math>\ell</math> - Должина на намотката, калемот во метри ''m'' == Надворешни врски == *[https://whatis.techtarget.com/definition/inductor Inductor] - What is inductor? *[https://www.allaboutcircuits.com/tools/coil-inductance-calculator/ Coil Inductance calculator] *[https://www.cettechnology.com/history-of-transformers-and-inductors/#:~:text=Who%20Invented%20the%20Inductor%3F&text=Shortly%20after%20this%20discovery%2C%20Reverend,when%20a%20current%20was%20introduced History of Transformers and Inductors] - CET Technology *[https://www.electronicshub.org/types-of-inductors-and-applications/ Types of inductors and Applications] - ElectronicsHub hvztmw8var6v8ymjur4xgbybni9zhrx 4796051 4796047 2022-07-24T07:25:46Z P.Nedelkovski 47736 викификација wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Електронски елемент |елемент = Електрична намотка |слика = [[Податотека:Electronic component inductors.jpg|200п]] |опис = Електрична намотка - калем |тип = [[пасивни компоненти|пасивен елемент]] |принцип = [[Индуктивност]] |пронаоѓач = |првпат_произведен = |симбол = [[Податотека:Inductor.svg]] }} '''Електричната намотка''' или '''калем'''<ref>{{ДРМЈ|калем}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|калем}}</ref> — [[пасивни компоненти|пасивна компонента]] за зачувување на електричната енергија во форма на магнетно поле. Ознака за намотка е ''L''. Нејзина наједноставна форма е спирално (во форма на федер) намотана жица со одреден број на намотки (кругови). Должината на намотаниот дел, бројот на намотки и пресекот на кругот на намотување се параметри од кои зависи индуктивитетот на намотката. Индуктивитетот се мери во [[хенри (единица)|хенри]] ''H''. Најчесто намотките кои се користат во [[електроника]]та се од редот на ''nH'' (нанохенри), ''uH'' (микрохенри) и ''mH'' (милихенри). == Историја == Индуктивноста и индуктивитетот за прв пат била откриена во 1830-тите од [[Џозеф Хенри]] и [[Мајкл Фарадеј]], кои работеле одделно и на два различни континенти. Индуктивноста првпат ја пронашол Фарадеј на едноставен, но чуден начин: тој обвиткал цилиндар од хартија со жица, ги прицврстил краевите на жицата на [[галванометар]] (уред што се користи за мерење на многу мали протекувања на [[електрична струја]]) и придвижувал магнет во цилиндерот. Галванометарот реагирал на ова, односно на генерирањето на мала електрична струја. Набргу по ова откритие, [[Николас Калан]] од Ирска ја измислил електричната намотка. Најраната (прва) верзија на електричната намотка била намотка со два терминали на краевите кои акумулирале енергија во [[магнетното поле]], кога ќе се пропуштела [[електрична струја]] низ неа. == Видови електрични намотки == Во пракса, во зависност од градбата (видот на јадро) и неговата геометрија, постојат следниве видови електрични намотки:<br/> * Електрична намотка со воздушно јадро * Електрична намотка со железно јадро (ферит) **Цврст ферит **Мек ферит * Електрична намотка со бобина * Електрична намотка со тороидално јадро * Електрична намотка со ламинирано јадро * Електрична намотка со компресиран железен прав под висок притисок (''англ.'' - Iron powder core) * Повеќеслојна - ќерамичка електрична намотка * Електрична намотка од филм * Променлива електрична намотка * Спрегнати електрични намотки * Лиена електрична намотка == Пресметка на индуктивитет на електрична намотка == Индуктивитетот на наједноставна електричната намотка со воздушно јадро се пресметува со равенката: <math>L = \frac{\mu_r \mu_0 N^2 A}{\ell} [H]</math> ''L'' - Индуктивитет на намотката во хенри ''H''<br/> ''<math>\mu_r</math>'' - Релативна [[магнетна пермеабилност]], бездимензионална единица, за воздух е 1<br/> ''<math>\mu_0</math>'' - Магнетна пермеабилност во вакуум '''4<math>\pi</math> x 10^-7''' ''[H/m]''<br/> ''N'' - Број на намотки (кругови)<br/> ''А'' - Напречен пресек на јадрото во квадратни метри ''m²''<br/> <math>\ell</math> - Должина на намотката, калемот во метри ''m'' ==Наводи== {{наводи}} == Надворешни врски == *[https://whatis.techtarget.com/definition/inductor Inductor] - What is inductor? *[https://www.allaboutcircuits.com/tools/coil-inductance-calculator/ Coil Inductance calculator] *[https://www.cettechnology.com/history-of-transformers-and-inductors/#:~:text=Who%20Invented%20the%20Inductor%3F&text=Shortly%20after%20this%20discovery%2C%20Reverend,when%20a%20current%20was%20introduced History of Transformers and Inductors] - CET Technology *[https://www.electronicshub.org/types-of-inductors-and-applications/ Types of inductors and Applications] - ElectronicsHub [[Категорија:Електромагнетни компоненти]] 8uqsh5iy8a4ln4q91q720fn6dmbgjwl 0 1288443 4796116 4740778 2022-07-24T10:43:39Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Sava Tekelija by Mor Than.jpg|мини|Сава Текелија]] '''Сава Поповиќ Текелија''' ([[Арад]], [[28 август]] [[1761]] - [[Пешта]], [[21 септември]] [[1842]]) бил првиот [[Срби|српски]] доктор по [[право]], основач на една од најголемите донации надвор од Србија - ''[[Текејанум|Институтот Текејанум]]'', претседател на [[Матица српска|Матица Српска]], [[Благородништво|благородник]], царски таен советник. и „Златен витез“,<ref name="automatski generisano2">"Пештанско-будимскиј скоротеча", Пешта 1842. године</ref> [[Право|адвокат]], [[Филантропија|филантроп]] и основач.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bSIRkMt1EcU РТС Квадратура круга - Арад]</ref> Во 1831 година<ref>Јевта Поповић: "Свеславије или Пантеон", Будим 1831.</ref> Покрај горенаведените титули, Сава е член и на „Познатите комитети на Арад, Чанад, Чонград, Торонто, Темеш, Бихар и други Табула Судејскија преседaтел“ (член) и „Гетинско научно друштво“. Писателот на естетиката Вељко Петровиќ за великанот Сава Текелија забележал: ''тој е последната фигура на антички српски великан, а воедно и првата, експресивна фигура на нашиот современ човек''.<ref>Вељко Петровић: "Времена и догађаји", Нови Сад 1954.</ref> == Потекло == Тој потекнува од српското [[банат]]ско воено и благородничко семејство '''Поповиќ''',<ref>[https://www.poreklo.rs/2014/04/02/poreklo-save-tekelije-prvog-srpskog-doktora-prava/ Порекло Саве Текелије, првог српског доктора права (Порекло, 2. април 2014)]</ref> кое е огранок на старата аристократска српска лоза. По падот на српскиот деспотизам (1459), семејството се нашло во [[Кралство Унгарија|Унгарија]], но без благородничка титула. Меѓу водачите на српскиот народ, семејството влегло благодарение на Јован Текелија, прадедото на Сава. Името на '''Текелија,''' српскиот историчар Алекса Ивиќ, го поврзува со старото село Тукуља на Чепела Дунав Ада, во близина на Будимпешта, каде што се чини дека некогаш живееле Србите Поповиќи. Јован Поповиќ Текелија, капетан и командант на поморската воена граница, се истакнал во [[Битка кај Сента|битката кај Сента во]] [[1697]] година, во која австриската војска под команда на Јуџин Савојски ги поразила [[Турци]]те. За неговите заслуги и воинствен подвиг во оваа борба, Јуџин Савојски потоа го назначил за командант на српската милиција во Арад. Цар [[Јосиф I (Свето Римско Царство)|Јосиф I]], тогаш веќе [[Полковник|полковник на]] поморската милиција, Јован Поповиќ Текелија, неговите најблиски роднини (братот Остоја и неговото семејство) и потомците ја здобиле благородната титула во [[1706|1706 година]]. години ''поради херојството за време на Ракочивото востание''.<ref>"Гласник друштва српске словесности", Београд 1873. године</ref> Неколку години потоа, Поповиќ како дел од презимето се изгубило. == Биографија == Сава Текелија е роден [[28 август|на]] [[1761|17/28 август 1761 година]], во [[Арад]] (тогаш [[Хабсбуршка Монархија|Хабсбуршка монархија]], денес [[Романија]]). Тој бил син на Јован Текелија, граничен офицер (поручник) и унгарски спахија Марта род. Ненадовиќ, внук на митрополитот Ненадовиќ.<ref>Јован Суботић: "Живот Саве Текелије", Будим 1861. године</ref> Сава одел во српско основно училиште во Арад, а потоа гимназија во [[Будим]]. Студирал унгарско право во [[Пешта]], дипломирал во [[1785]] година, а следната година (1786) докторирал и станал прв ''не само од Србите туку и од Унгарците'' кои не биле универзитетски професори.<ref name="дисертација" /><ref>{{Наведено списание|last=Вејиновић|first=Славко|year=2004|title=Текелијанум : задужбина Саве Текелије|journal=Даница : српски народни илустровани календар за годину 2005.|pages=93-99}}</ref><ref name="дијаспора" /> во 1787-1788 година. Со години работел во Русија, каде заминал на покана на вујкото на рускиот генерал Петар Текелија.<ref>"Летопис Матице српске", Нови Сад 1876.</ref> Вујкото најпрво сакал да го направи негов наследник, но немало ништо од договорот. Младиот Текелија ја искористил можноста да ги посети Русија и нејзините градови, Москва и Санкт Петербург. Во текот на 1779 и 1780 г. Тој престојувал во Будим слушајќи филозофија и учејќи да црта. Успешно цртал до крајот на животот. Тој сакал да слика портрети и пејзажи.<ref name="дисертација" /> Се обидел да се запише на Академијата за инженерство во Виена, но не бил примен бидејќи бил премногу стар. Во Виена студирал природни науки (првенствено анатомија, хемија и ботаника), математика и свирел на флејта. Студирал неколку јазици во исто време (француски, италијански и шпански), па може да се каже дека бил полиглот.<ref name="дисертација">{{Наведена книга|title=Dissertatio ivridica de causa, et fine civitatis = Правна дисертација о узроку и циљу постојања државе|last=Текелија|first=Сава|publisher=Матица српска|year=2009|location=Нови Сад|pages=105-119}}</ref><ref name="дијаспора">{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20040525171853/http://www.srpskadijaspora.com/zemlje/menibiblioteka/24.09.1997-l.html|title=Сава Текелија и његов завод|work=Српска дијаспора|accessdate=8. 8. 2017}}</ref> [[Податотека:Sava_Tekelija_Coat_of_Arms.jpg|мини|Грб на Сава Текелија]] Младиот Текелија својата кариера во јавната администрација ја започнал во [[1790]] година, како заменик-канцелар на Канадската жупанија, и на крајот станал секретар на унгарската судска канцеларија. Тој подоцна бил на неколку окружни собранија "претседател" (член). Бидејќи не гледал можност за понатамошен подем и влијание врз државните работи, [[1798]] г. во [[1802]] година дал оставка од државната служба и во 1802 г. го напуштил политичкиот живот. Тој се повлекол во Арад, во својата куќа, како и на своите имоти, за кои неговите родители тужеле 26 години, за да ги вратат осиромашни. Носел благороден предикат: „От Визеша и Кевермеша“.<ref>"Пештанско-будимскиј скоротеча", Пешта 1. октобра 1842. године</ref> Сава од својот татко ја наследил пустелијата Кевермеш со 4374 хектари, а на Визеш сè уште имал 1898 хектари земја. Тој имот претставувал капитал од 250.000 фунти. Покрај тоа, тој имал вредност од 130.000 фунти во куќи, продавници, лозја, „марви“ и вино. Според тоа, неговиот капитал бил околу 400.000 фунти. Во старите денови, Сава им ги отстапил споменатите пустелии на своите внуци, под услов да му плаќаат по 15.000 фунти годишно како надоместок.<ref name="automatski generisano1">Јован Суботић, наведено дело</ref> Тогаш станал позаинтересиран за својот народ. Посебно се интересирал за неговата судбина кога во [[1804]] година во Србија избувнало [[Турци|востание против турската]] власт. Свесен за своето богатство, образование и углед во високото општество, Текелија сакал да се види себеси на чело на ослободената српска држава и не му била непозната идејата за создавање југословенска заедница или идејата да биде прв човек на обединетите јужни Словени. Како поддржувач на [[Доситеј Обрадовиќ]], со кого се запознал и допишувал, рано дошол до заклучок дека образованието е главниот поттик за движењето на српскиот народ кон подобра иднина. Уште пред формирањето на неговата доктрина, тој давал значителни суми на пари за образование на српската младина и подигање на интелигенцијата на својот народ. Забележано е дека тој бил против [[Вук Караџиќ|Вуковата]] јазична реформа и тврдоглаво се залагал за словенско-српскиот јазик во науката и литературата. Тој бил поддржувач на идејата за просветлен апсолутизам и „неговиот последен претставник и поддржувач меѓу [[Срби]]те“. [[Податотека:Grob_Save_Tekelije_u_crkvi_Sv._Petra_i_Pavla_u_Aradu.jpg|десно|мини|200x200пкс| Гробот на Сава Текелија во црквата на Светите апостоли Петар и Павле во Арад]] За доживотен претседател на [[Матица српска|Матица Српска]] е избран на 77 години. Сите сили ги насочувал за доброто на Матица и за општо добро. Тоа го потврдува и фактот што тој и пред самата своја смрт нашол сила да дојде на седницата и да претседава со неа. Својата лична библиотека ја подарил на Матица Српска. Во подоцнежните години, Сава Текелија се здобил и со печатница за Матица Српска, почнал да издава книги и поддржал многу зафати на оваа културна институција. Непосредно пред крајот на својот живот, Текелија и го оставил во аманет [[Унгарски форинт|на Матица Српска]] целиот свој имот: имот, куќи и 150.000 форинти. Неговата „Збирка подароци“ (1843), која се состоела од 11 портрети на членови на семејството и албум со цртежи направени од Сава за време на неговите патувања во Средна Европа, се чува во галеријата „Матица Српска“.<ref>"Поклон-збирка Саве Текелије", каталог, Нови Сад 2007.</ref> Во 1813 година, Сава ''имал намера да се ожени за да се одржува семејството''. Се оженил по многу избори, кога се вратил од Виенскиот конгрес. Негова избраница била младата Амалија Безег, од селото Хајник, во близина на градот Рибар, во Зомолската жупанија. Таа била лутеранка од унгарско словачко семејство,<ref>Сава Текелија: "Описаније живота",</ref> со која тој „имал лошо разбирање“. Ја земал за жена, иако не ја сакал, бидејќи наводно му здосадило од потрагата. Набргу по бракот, меѓу нив настанал раздор, што довел до тоа Сава да побара судски развод во 1821 година. ''Но, тој добил неповолна пресуда и затоа бил со жена без жена и останал со жена без деца''. Тужбата била во тек уште десет години, до 1830 година проследена со големи непријатности и трошоци.<ref name="automatski generisano1"/> Славниот Србин починал ненадејно и без долго боледување („по четиричасовно боледување“) на 88-годишна возраст на 21 септември [[1842]] година во неговата куќа во Арад.<ref name="automatski generisano2"/> Неговиот гроб се наоѓа во црквата Св. Петар и Павле во Арад. Оваа црква (првично) наречена „Текелија“ ја изградил неговиот прадедо, капетанот Јован, веднаш по неговото пристигнување во Арад во [[1698]] година. Сава ја доградил и украсил црквата - додал висока камбанарија и камбана (1822).<ref>Миодраг Јовановић: "Сликарство Темишварске епархије", Нови Сад 1997.</ref> Текелие биле ктитори на црквата Св. Петар и Павле, сè додека нивната машка лоза не изумрела во [[1844]] година,<ref>"Сербске Народне новине", Будим 1844.</ref> и смртта на Савовиот син [[Петар Текелија]] во Виена. == Просветителска мисија == [[Податотека:Bista_Save_Tekelije.jpg|лево|мини|295x295пкс| Биста на Сава Текелија пред Матица Српска во Нови Сад]] Сава Текелија на најдобар можен начин ја [[Просветителство|остварил својата образовна мисија.]] Неговата дисертација била доказ дека и малите народи имаат свое место во светот на науката. Тој бил еден од најголемите српски добродетели. Дел од имотот, кој со текот на времето се зголемувал, бил издвоен за едукативни цели. Во 1796 година Текелија одржал говор пред Арадијанците, повикувајќи ги своите сограѓани да создадат фонд од кој ќе се овозможи образование на српските деца, а во 1798 година тој говор го објавил во посебна книшка на ''Еден Арад Граѓанин''.<ref>{{Наведена книга|title=Описаније живота|last=Текелија|first=Сава|publisher=Просвета|year=1966|location=Београд|pages=13}}</ref> Во 1810 година, тој и неговите 12 сонародници од Арад основале фонд за помош на српските студенти. Научно-образовната мисија на Сава Текелија во голема мера се совпаднала со целите на основачите на Матица Српска.<ref name="дисертација"/> Текелија знаел дека се потребни сили на умот и разумот за српскиот народ да може да се натпреварува со други понапредни народи. Тој ги поставил темелите на современото образование со инвестирање во образованието на луѓето.<ref>{{Наведено списание|last=Ненадовић|first=Лазар|date=14. 2. 1893|title=Светосавски говор|journal=Српски сион|volume=7|pages=104-108|access-date=10. 8. 2017}}</ref> === Институт Текелијанум === [[Податотека:Tekelijanum.jpg|десно|мини|300x300пкс| Текелијанум во Будимпешта]] ''Текелијанум'' Сава го основал со донација [[Пешта|во Пешта во]] [[1838]] година, со цел да се образуваат сиромашните, најдобрите српски ученици и студенти од сите краишта каде што живееле Срби. Со оваа заложба, која му ја оставил на својот народ, си обезбедил постојано и многу видно место во галеријата на светли ликови од српското минато. Сава ги оставил своите книги во ''аманет'' на институтот, па Текелијанум од самиот почеток имал своја библиотека. Уште пред основањето на студентскиот интернат, библиотеката на Текелија се споменува како важна збирка на книги во приватна сопственост. Таа збирка неколкупати била преместена и по [[Втора светска војна|Втората светска војна]] конечно била сместена во Библиотеката на Матица Српска.<ref>{{Наведена книга|title=Библиотека Призренске богословије - задужбина Симе Андрејевића Игуманова : (1872—2012)|last=Савић|first=Ана|publisher=Народна библиотека Србије|year=2013|location=Београд|pages=49}}</ref> Матица Српска и ''Текелијанум на'' крајот станале центар на културниот и научниот живот на учените Срби.<ref name="дисертација"/> Денес, сите публикации од библиотеката Сава Текелија (изданија од 1984 година) и Библиотеката Текелијанум (7114 публикации) се чуваат во Одделот за стари и ретки книги и завештанија на библиотеката Матица Српска.<ref>{{Наведено списание|last=Радовић|first=Александар|date=мај 2010.|title=Сава Текелија: живот, библиотека|url=http://www.citaliste.com/casopis/pdf/Citaliste_br16.pdf|journal=Панчевачко читалиште|volume=16|pages=55-57|access-date=10. 8. 2017}}</ref> Така, библиотеката Матица Српска станува една од најстарите и најважните библиотеки меѓу Србите. == Библиографија == Неговите мемоари „ ''Описи на животот“'' (објавени во Просвета, [[Белград]] [[1966|1966 г.]] ) и ''Дневникот на Сава Текелија се'' зачувани во ракописи и отпечатени во интегрална форма само во наше време. * ''Dissertatio ivridica de causa, et fine civitatis'' / Сава Текелија = Правна дисертација за причината и целта на државата / Сава Текелија; превод од латински Владислав М. Тодоровиќ. - Нови Сад: Матица српска, 2009 година (Нови Сад: Иднината). - 189 страници.: болен. * ''Описи на животот'' / Сава Текелија; предговор и редакција Александар Форишковиќ; [уредник Милорад Павиќ]. - Бел град: Просвета, 1966 (Белград: Белградски графички институт). - 403 страници, [9] листови со табли; 19 см. - (Бразди: Специјална серија; 4) * ''Дневник на Сава Текелија: бесмртен добротвор на српскиот народ предводен во Виена 1795-1797 година.'' / го подготви и го одбележа на 21 септември 1992 година, за време на прославата на сто и педесетгодишнината од неговата смрт, посветена од Стеван Бугарски. - Нови Сад: Матица српска, 1992 година (Нови Сад: График-офсет). - 189 страници.: болен.; 24 см. - (Специјални изданија / Матица српска, одбор на Темишвар; книга 1) * ''Змејот на змејот'', 1798 година. * ''Римјаните во Шпанија ...'', Будим 1805; превод на делото на Вотсон Англичанецот (англиски) на српски, од Сава Текелија === Докторска дисертација === [[Податотека:The_Gallery_of_Matica_Srpska_permanent_exhibition10.jpg|десно|мини| Портрет на Текелија, [[Галерија на матица српска|Галерија Матица Српска]]]] Неговата дисертација за причината и целта на постоењето на државата.( ''Правна дисертација за причината и целта на постоењето на државата'' ) е објавена на латински јазик, и таа е одбранета, две години по одбраната. Дисертацијата е 2008 година. година, на сто и седумдесетгодишнината од формирањето на ''Текелијанската'' донација и изборот на Сава Текелија за претседател на Матица Српска, најпрво била целосно преведена од латински на српски, па била испечатена во оригинална верзија и превод, заедно со придонеси на српски и англиски јазик. Докторските дисертации од тоа време значително се разликуваат од денешните. Тоа било само општа рамка за дискусија пред комисијата и се состоела од неколку основни и концизни тези. Дисертациите биле многу скромни по обем бидејќи било посветено внимание на усното излагање. Дисертацијата на Сава Текелија е напишана во духот на француската правна енциклопедија и просветителство. Авторот ги отворил прашањата во манир на филозоф, размислувајќи за големи животни теми. Тој дал јасност и прецизност на тезата. Одговорите ги давал користејќи научни методи. Тезата содржи елементи на филозофија на правото, социологија на правото, правна антропологија. Текелија не бил основоположник на овие научни дисциплини, но бил еден од оние кои на српската правна мисла и дале научна димензија.<ref name="дисертација"/> == Поврзано == * [[Текејанум]] * Правна дисертација за причината и целта на државата == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == {{Портал|Биографија}} * [https://archive.today/20121221225401/http://www.sanu.ac.rs/Clanstvo/IstClan.aspx?arg=562 Биографија на веб-страницата на САНУ] * [https://web.archive.org/web/20050511214833/http://www.patriotmagazin.com/arhiva/0115/media/001.htm Животно дело на Сава Текелија] * [http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/feljtoni.120.html?item_id=749 Сава Текелија: Гордоста на неговото семејство („Вечерње новости“, фељтон, април 2011 г.)] {{Wayback|url=http://www.novosti.rs/dodatni_sadrzaj/feljtoni.120.html?item_id=749|date=20110407220004}} * [http://politikin-zabavnik.co.rs/2009/2989/02.php Iz ljubavi milome rodu „Политикин забавник“, 2009 г.] [http://politikin-zabavnik.co.rs/2009/2989/02.php години)] * [http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp%7Cissue:UB_00022_18850124%7Cpage:12%7Cquery:%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0 Институт Текели. - Во: Стражилово, 24 јануари 1885 г.] * [http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp%7Cissue:UB_00026_18910128%7Cpage:9%7Cquery:%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0%20%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0 За Сава Текелија. - Во: Српски Сион, 28 јануари 1891 г] * [http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp%7Cissue:UB_00026_18921004%7Cpage:5%7Cquery:%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0 Говор на 50-годишнината на Сава Текелија. - Во: Српски Сион, 4 октомври 1892 г.] * [http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp%7Cissue:UB_00048_18980701%7Cpage:451%7Cquery:%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0 Парламентот на Темишвар и улогата на Сава Текелија. - Во: Дело, 1 јули 1898 г.] * [http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp%7Cissue:UB_00048_18980701%7Cpage:451%7Cquery:%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0 Основање на Текелијанум. - Во: Стражилово, 24 јануари 1885 г.] * [http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp%7Cissue:UB_00048_18980701%7Cpage:44%7Cquery:%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0 Народниот добротвор Сава Текелија. - Во: Дело, 1 јули 1898 г.] * [http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp%7Cissue:UB_00015_19000801%7Cpage:11%7Cquery:%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0 Текелија против новиот правопис на Вук. - Во: Школски лист, 1 август 1900 г.] * [http://istorijskenovine.unilib.rs/view/index.html#panel:pp%7Cissue:UB_00026_19000430%7Cpage:15%7Cquery:%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%20%D1%82%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D1%98%D0%B0 Сава Текелија. - Во: Српски Сион, 30 април 1900 г.] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Т}} [[Категорија:Српски писатели]] [[Категорија:Српско благородништво]] [[Категорија:Српски правници]] [[Категорија:Починати во 1842 година]] [[Категорија:Родени во 1761 година]] h0cwp2e2b4s9a3hzukcy8dbg0iwg4s2 0 1288525 4796127 4719870 2022-07-24T10:44:31Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | name = Франц II / I<!-- please do not duplicate the succession fields by adding the title Holy Roman Emperor or Emperor of Austria --> | image = Joseph Kreutzinger - Kaiser Franz I.jpg | caption = Портрет од Јозеф Кројцингер околу 1815 | succession = [[Цар на Светото Римско Царство]]<br>[[Крал на Римјаните]]<br>Крал во Германија | reign = 5 јули 1792&nbsp;– 6 август 1806 | coronation = 14 јули 1792, [[Франкфурт]] | predecessor = [[Леополд II]] | succession1 = Надвојвода / Цар на Австрија | successor = [[Наполеон Бонапарт]] како ''Заштитник на рајнскиот сојуз'' | reign1 = 1 март 1792/11 август 1804&nbsp;– 2 март 1835 | coronation1 = | predecessor1 = [[Леополд II|Леополд VII]] | successor1 = [[Фердинанд I од Австрија|Фердинанд I]] | reg-type1 = Канцелар | regent1 = [[Клеменс фон Метерних]] | succession2 = Претседател на Президиалмахт во Австрија | reign-type2 = Во канцеларија | reign2 = 20 јуни 1815 – 2 март 1835 | successor2 = [[Фердинанд I од Австрија|Фердинанд I]] | succession3 = [[Крал на Унгарија]], [[Крал на Хрватска|Хрватска]] и [[Крал на Бохемија|Бохемија]] | reign3 = 1 март 1792 – 2 март 1835 | cor-type3 = Крунисување | coronation3 = {{ubl|6 јуни 1792, [[Будим]]|9 август 1792, [[Прага]]}} | predecessor3 = [[Леополд II]] | successor3 = [[Фердинанд I од Австрија|Фердинанд V]] | succession4 = [[Крал на Ломбардија и Венеција]] | reign4 = 9 јуни 1815&nbsp;– 2 јуни 1835 | successor4 = [[Фердинанд I од Австрија|Фердинанд I]] | birth_date = {{birth date|df=y|1768|2|12}} | birth_place = [[Фиренца]], [[Големо војводство Тоскана|Тоскана]], [[Свето Римско Царство]] | death_date = {{death date and age|df=y|1835|3|2|1768|2|12}} | death_place = [[Виена]], [[Австриско Царство]] | burial_date = | burial_place = [[Царска крипта]] | spouses = {{plainlist| * {{marriage|Елизабета од Виртемберг|1788|1790|end=d.}} * {{marriage|[[Марија Тереза од Двете Сицилии]]|1790|1807|end=d.}} * {{marriage|Марија Лудовика од Модена|1808|1816|end=d.}} * {{marriage|Каролина Аугуста од Баварија]<br>|1816}} }} | issue = {{plainlist| * Луис Елизабет * Мари Луиз * Фердинанд I * Марија Леополдина * Марија Клементина * Надвојвода Јозеф Франц * Марија Каролина * Франц Карл * Марија Ана }} | issue-link = #Children | full name = Франц Јозеф Карл | house = Хабсбург-Лотаринги | father = [[Леополд II]] | mother = Марија Луиза од Шпанија | religion = [[Римокатоличка црква]] | signature = Signatur Franz II. (HRR).PNG }}'''Франц II''' ({{Lang-de|Franz II.}}; 12 февруари 1768 - 2 март 1835) бил последниот [[цар на Светото Римско Царство]] (1792 до 1806 г.) и, како '''Франц I''', првиот [[Царот на Австрија|цар на Австрија]], (1804 до 1835 г.). Тој ја презел титулата цар на Австрија како одговор на крунисувањето на [[Наполеон Бонапарт|Наполеон]] за [[Царот на Французите|Француски цар]]. Откако Наполеон го создал [[Рајнски Сојуз|Рајнскиот Сојуз]], Франц [[Абдикација|абдицирал]] како цар на Светото Римско Царство. Бил [[крал на Унгарија]], [[Список на владетели на Хрватска|Хрватска]] и [[Список на владетели на Чешка|Бохемија]]. Тој исто така служел како прв претседател на [[Германски Сојуз|Германската конфедерација]] по нејзиното основање во 1815 година. Франц II бил најголем противник на Наполеонова Франција во [[Наполеонови војни|Наполеоновите војни]], а по битката кај Аустерлиц претрпел уште неколку порази. Неговиот најтежок личен пораз, најверојатно бил бракот на неговата ќерка [[Мари Луиз од Австрија]] со Наполеон на 10 март 1810 година. По абдикцирањето на Наполеон по [[Војна на шестата коалиција|Војната на Шестата коалиција]], Австрија на [[Виенски конгрес|Конгресот во Виена]] станала најистакната членка на [[Свет сојуз|Светата алијанса]]. На Виенскиот конгрес се истакнал канцеларот на Франц [[Клеменс Венцел, принцот фон Метерних]] на кој Австрија си ги повратила поранешните територии освоени од Наполеон. Франц во своето подоцнежно владеење се сметал за [[реакција|реакционер]], затоа што го формирал [[Концерт на Европа|Европскиот концерт]], кој во силно се спротивставувал на народните националистички и либерални тенденции. Внуци на Франц II се: [[Наполеон II]] (единствениот легитимен син на Наполеон), [[Франц Јозеф|Франц Јозеф I од Австрија]], [[Максимилијан I (Мексико)|Максимилијан I од Мексико]], [[Марија II од Португалија]] и [[Педро II од Бразил]] . == До доаѓањето на власт == [[Податотека:Archduke_Franz_Joseph_Karl_(1770).jpg|лево|мини| Слика од [[Антон Рафаел Менгс]] (од 1770 г.) која го прикажува надвојводата Франц на 2-годишна возраст.]] Франц бил син на [[Леополд II|царот Леополд II]] (1747–1792) и неговата сопруга [[Марија Луиза од Шпанија]] (1745–1792), ќерка на [[Карло III (Шпанија)|Карло III од Шпанија]]. Роден е во [[Фиренца]], главниот град на [[Големо Војводство Тоскана|Тоскана]], каде што неговиот татко владеел како [[Големиот војвода од Тоскана|Голем војвода]] од 1765 до 1790 година. Иако имал среќно детство опкружен со браќата и сестрите,<ref name="wheatcroft254"/> се знаело дека Франц најверојатно ќе биде иден цар (неговиот вујко [[Јосиф II (Свето Римско Царство)|Јосиф]] немал живи наследници од неговите два брака), и така во 1784 година, младиот надвојвода бил испратен во Царскиот двор во [[Виена]] за да учи и да се подготви за идната улога.<ref name="wheatcroft254">{{Harvnb|Wheatcroft|2009}}</ref> Самиот цар [[Јосиф II (Свето Римско Царство)|Јосиф II]] ја презел одговорноста за развојот на Франц. Царот бил многу строг со него. Јосиф напишал дека Франц бил „закочен во растот“, „заостанат во телесната умешност“ и „ни повеќе ни помалку дете од разгалена мајка“.<ref name="wheatcroft254"/> Младиот надвојвода бил изолиран, со образложение дека тоа ќе го направи посамодоволен. За да ја заврши обуката, Франц бил испратен во армиски полк во [[Кралството Унгарија (1526–1867)|Унгарија]] и лесно се прилагодил на рутината на воениот живот.<ref name="wheatcroft254"/> По смртта на Јосиф II во 1790 година, таткото на Франц станал цар. Зимата 1791 година, тој се разболел, а здравјето постепено се влошувало на почетокот на 1792 година; на 1 март Леополд починал, на релативно млада возраст од 44 години. Франц, кој само што наполнал 24 години, станал цар, многу порано од очекуваното. == Цар == Додека бил на чело на [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]] како владетел на пространите мултиетнички [[Хабсбуршка Монархија|хабсбуршки наследни земји]], Франц се чувствувал загрозен од [[Француска револуција|француските револуционери,]] а подоцна и од експанзионизмот на [[Наполеон Бонапарт|Наполеон,]] како и од неговите социјални и политички реформи кои биле проширени низ Европа. Франц имал тешки односи со Франција. Неговата тетка [[Марија Антоанета]], сопругата на [[Луј XVI]] и француска кралица, била гилотинирана од револуционерите во 1793 година, на почетокот на неговото владеење, иако, општо земено, тој бил рамнодушен на нејзината судбина.<ref>{{Harvnb|Fraser|2002}}</ref> Подоцна, тој го внел [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]] во [[Француски револуционерни војни|Француските револуционерни војни]]. Накратко командувал со сојузничките сили за време на [[Кампања во Фландрија|Кампањата во Фландрија]] во 1794 година, а потоа му ја предал командата на неговиот брат [[Карл Тешенски|надвојводата Карло]]. Подоцна бил поразен од Наполеон. Со [[Договорот од Кампо Формио]], тој на [[Француска република|Франција]] ѝ го отстапил левиот брег на [[Рајна]] во замена за [[Домини ди Тераферма|Венеција]] и [[Венецијанска Далмација|Далмација]]. Тој повторно се борел против Франција за време на [[Војна на втората коалиција|војната на втората коалиција]]. На 11 август 1804 година, како одговор на тоа што Наполеон си се крунисал за цар на Французите (на почетокот од 1804), Франц II објавил дека ќе ја преземе титулата наследен цар на Австрија како Франц I, што технички било незаконски според царското право. Сепак, Наполеон претходно се согласил и затоа се случило.<ref>Joachim Whaley, ''Germany and the Holy Roman Empire'', Oxford University Press, 2012, volume II, p. 632.</ref> За време на [[Војна на третата коалиција|Војната на третата коалиција]], австриските сили претрпеле катастрофален пораз кај [[Битката кај Аустерлиц|Аустерлиц]], а Франц морал да го потпише [[Пожунски мир|Пожунски договор]], кој многу ја ослабнал Австрија и ја предизвикал пропаста на [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]]. Во јули 1806 година, под притисок од Франција, Баварија и петнаесет други германски покраини ги ратификувале статутите за основање на [[Рајнски Сојуз|Рајнскиот сојуз]], а Наполеон бил назначен за заштитник, и на [[Царско собрание|Царскиот рајхстаг]] му ставиле до знаење дека сакаат веднаш да го напуштат царството. Потоа, на 22 јули, Наполеон му дал ултиматум на Франц со кој барал да абдицира како цар на Светото Римско Царство до 10 август.<ref>Whalley, vol. II, p. 643</ref><ref>John G. Gagliardo, ''Reich and Nation. The Holy Roman Empire as Idea and Reality'', 1763–1806, Indiana University Press, 1980, p. 279–280.</ref> Пет дена подоцна, Франц соочен со неизбежното и, без да го спомене ултиматумот, навел дека по Пожунскиот мир се трудел да ги исполни своите должности како цар, но дека околностите го убедиле дека повеќе не може да владее во согласност со заклетвата, затоа што тоа било невозможно по создавањето на Рајнскиот сојуз. Тој додал дека „со ова донесуваме декрет дека ја сметаме за распуштена врската што до сега нè поврзуваше со државите на Царството“;<ref>Whalley, vol. II, p. 643–644.</ref> всушност го распуштил царството. Истовремено прогласил дека целосно и формално ги повлекува неговите наследни земји од царската јурисдикција.<ref>Gagliardo, p. 281.</ref> Од тогаш, тој владеел како Франц I, цар на Австрија. Во 1809 година, Франц [[Војна на петтата коалиција|повторно ја нападнал]] Франција, со надеж дека ќе ја искористи [[Полуостровска војна|полуостровската војна]] во [[Кралството Шпанија под Јозеф Бонапарта|Шпанија]] со која бил зафатен Наполеон. Тој бил повторно поразен, и овој пат бил принуден да склучи сојуз со Наполеон, да му отстапи територии на Царството, да се приклучи на [[Континентален систем|континенталниот систем]] и да му ја даде својата ќерка [[Мари Луиз од Австрија|Мари-Луиз]] да се венча со Наполеон. [[Наполеонови војни|Наполеоновите војни]] драстично ја ослабиле Австрија, таа веќе немала излез на море и не била водечка држава меѓу државите на Германија, позиција која била отстапена на [[Кралство Прусија|Кралството Прусија]]. Во 1813 година, по петти и последен пат, Австрија се свртела против Франција и им се придружила на [[Обединето Кралство на Велика Британија и Ирска|Велика Британија]], [[Руска Империја|Русија]], Прусија и Шведска во нивната [[Војна на шестата коалиција|војна против Наполеон]]. Австрија имала важна улога во конечниот пораз на Франција. Како признание за ова, Франц, претставен од [[Клеменс фон Метерних]], претседавал со [[Виенски конгрес|Конгресот во Виена]], при што бил формиран [[Концерт на Европа|Европскиот концерт]] и [[Свет сојуз|Светиот сојуз]], по што во Европа била воведена ера на конзервативизам. На Конгресот во Виена од 1815 година бил создаден [[Германски Сојуз|Германскиот Сојуз]], лабаво здружување на држави од Средна Европа како организација на преживеаните држави од Светото Римско Царство. Овој Конгрес бил личен триумф за Франц, кој бил домаќин на различните достоинственици,<ref name="wheatcroft254"/> но Франц им свртил грб на своите сојузници [[Александар I (Русија)|царот Александар]] и [[Фридрих Вилхелм III|Фридрих Вилијам III од Прусија]] со преговарање за таен договор со новиот француски крал [[Луј XVIII]].<ref name="wheatcroft254"/> == Внатрешна политика == Франц поради сомнеж креирал широка мрежа од полициски шпиони и цензори за следење на населението <ref>{{Harvnb|Wwheatcroft|2009}}</ref> (во ова тој одел по стапките на татко му, бидејќи Големото Војводство Тоскана ја имало најефективната тајна полиција во Европа).<ref name="wheatcroft254"/> Шпиунирано било и неговото семејство; биле шпиунирани состаноците и активностите на неговите браќа, надвојводите [[Карло]] и [[надвојводата Јохан од Австрија|Јохан]].<ref name="wheatcroft254"/> Преовладувала и цензура.<ref name="wheatcroft254"/> За да се зголеми патриотското чувство за време на војната со Франција, во 1797 година на музиката на [[Јозеф Хајдн|Џозеф Хајдн]] била компонирана химната „[[Гот ерхалте Франц ден Кајзер|Gott erhalte Franz den Kaiser]]“ за таа да се пее како Кајзерхимна.<ref>{{Наведена книга|title=Haydn: His Life and Music|last=Robbins Landon|first=H C|last2=Wynne Jones|first2=David|publisher=Thames and Hudson|year=1988}}</ref> Текстот подоцна бил адаптирани за подоцнежните цареви а музиката опстојува како [[Песна на Германците]] . == Подоцнежните години == [[Податотека:Sarcophagus_Emperor_Franz_II.(I.)_Vienna_Austria.jpg|мини| Саркофаг на Франц I во [[Царска крипта, Виена|Царската крипта]]]] На 2 март 1835 година, 43 години и еден ден по смртта на неговиот татко, Франц умрел во Виена од ненадејна треска на 67-годишна возраст. Умрел во присуство на многу членови од неговото семејство.<ref name="wheatcroft254"/> Имал величенствен погреб, а неговите поданици три дена со почит поминувале покрај неговиот ковчег во капелата на [[Хофбург]].<ref name="wheatcroft254"/><ref name="wz18350305">{{Наведени вести|url=http://anno.onb.ac.at/cgi-content/anno?apm=0&aid=wrz&datum=18350305&seite=1&zoom=1|title=Wien|date=5 March 1835|work=[[Wiener Zeitung]]|page=1, col. 2}}</ref> Франц бил погребан во традиционалното почивалиште на хабсбуршките монарси, [[Царска крипта|Царската крипта]] Капузинер на плоштадот Ноје Маркт во Виена. Тој е погребан во гробот број 57, опкружен со неговите четири сопруги. == Бракови и деца == Франц II се оженил четири пати: # Елизабета од Виртемберг (1767-1790). Од 1788 г. ## Луис Елизабет (1790-1791) # [[Марија Тереза од двете Сицилии|Марија Тереза од Двете Сицилии]] (1772-1807). Од 1790 г. ## [[Мари Луиз]] (1791-1847), прво се омажила со Наполеон Бонапарта, потоа со грофот од Нејперг, а во третиот брак со грофот Бомбел; ## Фердинанд I (1793-1875), император на Австрија ## Марија Леополдина (1797–1826), се омажила за императорот Педро I од Бразил; ## Марија Клементина (1798–1881), се омажила за нејзиниот вујко Леополд, принцот од Салерно; ## Марија Каролина (1801–1832), се омажила за принцот Фридрих Август II од Саксонија; ## Франц Карл (1802–1878), се оженил со Софија од Баварија; ## Марија Ана (1804–1858), умрела невенчана. # Марија Лудовика од Модена (1787-1816). Од 1808 г ## Немале деца # Каролина Аугуста од Баварија (1792-1873). Од 1816 г ## Немале деца. == Титули и почести == === Титули === Од 1806 година тој ги користел титулите: „Ние, Франц Први, по милоста Божја император на Австрија; крал на Ерусалим, [[Кралство Унгарија|Унгарија]], [[Кралство Бохемија|Бохемија]], Далмација, Хрватска, Славонија, Галиција и Лодомерија ; надвојвода од [[Надвојводство Австрија|Австрија]] ; војвода од Лорена, Салцбург, [[Вирцбург]], Франконија, [[Војводство Штаерска|Стирија]], [[Војводство Корушка|Корушка]] и Крањ, Големиот војвода од Краков, голем везир на Трансилванија, маркгроф на Моравија, војводата од Sandomir, Masovia, Лублин, Горна и Долна Шлезија, Аушвиц и Zator, Teschen и Friule ; Принц од Берхтесгаден и Мергентхајм ; кнежевски гроф од Хабсбург, Горица и Градишка и од Тирол ; и Маркграв од Горна и Долна [[Лужица]] и во [[Истра]] “. === Ордени === * Орден на златното руно * Воен ред на Марија Тереза , голем крст * Кралскиот унгарски орден на Свети Стефан , Големиот крст * Австриски орден на Леополд , Големиот крст * Орден на железната круна 1 степен * Армиски крст 1813/14 * Орден на Педро I (1827, Бразил) * Орден на жартиера (Велика Британија) * Орден на Свети Јосиф , Големиот крст ( Големото Војводство Тоскана ) * Орден на слон (Данска) * Орден на Свети Јануариј ( Кралство на двете Сицилии ) * Орден на Свети Фердинанд и заслуги , Голем крст (Кралство на двете Сицилии) * Тројна нарачка (Португалија) * Орден на светиот апостол Андреј Првоповикан (01(13).03.1826, Русија) * Орден на Свети Александар Невски (01(13).03.1826, Русија) * Орден на Легијата на честа , Големиот крст (1811, Франција) * Орден на Светиот Дух (Франција) * Орден на мечот, Големиот крст (20.02.1814 година, Шведска) == Наводи == {{наводи}} {{Свети римски цареви |state=autocollapse}} {{Владетели на Чешка |state=autocollapse}} [[Категорија:Носители на Големиот крст на Легијата на честа]] [[Категорија:Хабсбуршко-лотариншка династија]] [[Категорија:Римокатолички христијани од Германија]] [[Категорија:Починати во 1835 година]] [[Категорија:Родени во 1768 година]] [[Категорија:Статии со извори на германски (de)]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Статии со извори на италијански (it)]] [[Категорија:Статии со извори на португалски (pt)]] h6yr387h2fvrhass61vuuy39hmpz4cj 0 1288694 4796129 4748999 2022-07-24T10:44:40Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Часлав''' (живеел од 890 до 960) бил принц на Србите од 927 година до неговата смрт во 960 година.{{Cref2|b}} Тој значително го проширил Српското кнежевство кога успеал да обедини неколку словенски племиња, проширувајќи го своето царство од бреговите на [[Јадранско Море|Јадранското Море]], до реката [[Сава]] и долината на реката [[Голема Морава|Морава.]] Тој успешно се борел со [[Унгарци|Маџарите]] (Унгарците), кои ги поминале планините [[Карпати]] и ја опустошиле Средна Европа, кога и ја нападнале територијата на Босна. Часлав е запаметен, заедно со неговиот претходник Властимир, како основач на Србија во средниот век. Часлав бил син на Клонимир, а тој пак бил син на Стројимир (Часлав е внук на Стројимир) кој владеел како кнез во 851–880 година. Припаѓал на првата српска династија Властимировиќи (владеат од почетокот на VII век) и е последниот познат владетел на семејството. Неговата мајка била [[Бугари|бугарска]] благородничка, избрана за сопруга на Клонимир од самиот цар [[Борис I|Борис I од Бугарија.]] == Почетоци == По смртта на кнезот Властимир, Србија била [[олигархија]] со која управувале неговите три сина:{{Sfn|Fine|1991}} Мутимир, Гојник и Стројимир, иако Мутимир кој бил и најстар од тројцата, имал врховна власт.{{Sfn|Đekić|2009}} Во 880-ти години, Мутимир го зазел престолот за себе, протерувајќи ги своите двајца браќа. Со нив го протерал Клонимир, кој бил син на Стројимир (братот на Мутимир), во [[Прво Бугарско Царство|Првата бугарска империја]], на дворот на царот [[Борис I]]. {{Sfn|Fine|1991}} Ова најверојатно се должи на предавство.{{Sfn|Đekić|2009}} Петар, синот на Гојник, бил задржан на српскиот двор кај управителот Мутимир од политички причини,{{Sfn|Đekić|2009}} но набрзо Петар успеал да побегне во [[Хрватска]].{{Sfn|Fine|1991}} Кога умрел Мутимир, неговиот син Прибислав го наследил владеењето, но тој владеел само една година. Петар се вратил, го победил во битка и го зазел престолот. Прибислав со браќата Бран и Стефан побегнал на територијта на Хрватска.{{Sfn|Fine|1991}} Бран бил поразен, заробен и заслепен (ослепувањето било византиска традиција со цел да се дисквалификува лице од преземање на тронот.)<ref>{{Наведување|last=Longworth|first=Philip|title=The making of Eastern Europe: from prehistory to postcommunism|edition=1997|year=1997|publisher=[[Palgrave Macmillan]]|isbn=0-312-17445-4|page=[https://archive.org/details/makingofeasterne00long/page/321 321]|url=https://archive.org/details/makingofeasterne00long/page/321}}</ref> Во 896 година Клонимир се вратил од Бугарија, поддржан од Борис I, заземајќи ја важната тврдина [[Достиника (тврдина)|Дестиникон]]. Клонимир подоцна бил поразен и убиен.{{Sfn|Fine|1991}} [[Византиско-бугарски војни|Византиско-бугарските војни]] ја направиле Бугарската империја ''де факто'' најмоќната империја на [[Југоисточна Европа]]. Бугарите победиле со Византија во една од битките откако извршиле инвазија во вистинско време и простор. Тие имале мал отпор на север од страна на Византијците поради тоа што [[Византија|Византијците]] се бореле во исто време против [[Арапи|Арабјаните]] на територијата на [[Мала Азија|Анадолија]].<ref>Theophanes Continuatus, p. 312., cited in Vasil'ev, A. (1902) (in Russian). Vizantija i araby, II. pp. 88, p. 104, pp. 108–111</ref> == Почетокот од животот == Часлав е роден некаде во 890-тите години но пред 896 година, во градот [[Велики Преслав|Преслав]], главниот град на [[Прво Бугарско Царство|Првата бугарска империја]], растејќи на дворот на царот [[Симеон I|Симеон I Велики]].<ref name="SC209">The entry of the Slavs into Christendom, p. 209</ref> Татко му на Часлав бил Клонимир, а мајка му била [[Бугари|бугарска]] благородничка. Во 924 година, Часлав бил испратен во Србија со голема бугарска војска.{{Sfn|Fine|1991}} Војската опустошила добар дел од Србија, принудувајќи го владетелот Захарија, кој во тоа време бил принц на Србија, да побегне во правец на Хрватска.{{Sfn|Fine|1991}} Симеон од Бугарија ги повикал сите српски војводи да му оддадат почит на нивниот нов кнез. Но, наместо да го постави Часлав на тронот, тој ги зел сите во заробеништво, припојувајќи ја цела Србија.{{Sfn|Fine|1991}} Бугарија значително ги проширила своите граници на запад. Соседна држава во тој период и била Хрватска со својот моќен локален владетел Михаил од Захумље. Захарија бил прогонет и набрзо умрел на територијата на Хрватска.{{Sfn|Fine|1991}} Хрватска во тоа време била управувана од најмоќниот монарх во хрватската историја, владетелот Томислав.{{Sfn|Fine|1991}} == Царство и владеење == Фамилија на семејството Властимировиќ Владетели: - Вишеслав, околу 780 година - Радослав, по 800 година - Просигој, пред 830 година '''- Властимир од 830 до 851 година''' - Мутимир од 851 до 891 година - Прибислав од 891 до 892 година - Петар од 892 до 917 година - Павле од 917 до 921 година - Захарија од 921 до 924 година - Часлав од 933 до 960 година [[Податотека:Central_and_Eastern_Europe_around_950_AD.png|лево|мини| Според изворот на De administrando imperio, крстена како "Србија" т.е. Часлав од Србија]] Бугарското владеење (923-927) не било популарно кај српскиот народ, и многу Срби во тој период побегнале во Хрватска или Византија.{{Sfn|Fine|1991}} По смртта на царот Симеон (927) Часлав и четворица негови пријатели<ref name="SVHB1">Srbi između Vizantije, Hrvatske i Bugarske;</ref> избегале на територијата на Србија.{{Sfn|Fine|1991}} Часлав добил поддршка од народот и ја обновил државата, а многу од прогонетите брзо се вратиле назад.{{Sfn|Fine|1991}} Тој веднаш се подложил на владеењето на византискиот император [[Роман I Лакапин]] и добил финансиска и дипломатска поддршка за неговите напори.{{Sfn|Fine|1991}} Одржувал блиски врски со Византија за време на неговото владеење.{{Sfn|Fine|1991}} [[Византија|Византиското влијание]] (особено црквата) значително се зголемило во Србија, како и православното влијание од соседна Бугарија.{{Sfn|Fine|1991}} Периодот бил клучен за идниот христијански правец ([[Православна црква|православен]] наспроти католички) усвоен од Српската црква, бидејќи врските формирани во овој период требало да имаат големо значење за тоа како се позиционираат различните [[Словени|словенски цркви]]. Сепак на крајот во 1054 година црквите се разделиле за време на [[Големиот раскол]].{{Sfn|Fine|1991}} Многу научници сметаат дека Србите, кои се наоѓале на средината помеѓу римската и православната јурисдикција, можеле да одберат било кој пат, но, за жал, информациите за овој период и за тој регион биле сиромашни и оскудни.{{Sfn|Fine|1991}} Часлав ја проширил Србија присоединувајќи ги Травунија и делови од Босна.<ref> Alexis P. Vlasto; (1970) ''The Entry of the Slavs into Christendom: An Introduction to the Medieval History of the Slavs'' p. 209; Cambridge University, {{ISBN|0521074592}}</ref> Сепак точните граници на државата на Часлав биле непознати.{{Sfn|Fine|1991}} Тој ги презел во владение регионите кои претходно ги држел владетелот Михаил од Захумље. За Михаил немаме релевантни податоци по 925 година.<ref name="SC209"/> == Војна со Унгарците и смрт == [[Податотека:Велики_жупан_Часлав_бачен_у_Саву_(око_950._године).jpg|десно|мини| Погубувањето на Часлав.]] [[Унгарци]]те се доселиле од [[Панонска Низина|Карпатскиот басен]] во 895 година.<ref name="Stephenson39">Stephenson, p. 39</ref> Царот Лав во 894 година ги насочил Унгарците да војуваат против Бугарите за време на Византиско-бугарските војни.<ref name="Stephenson39" /> Во следните години, Унгарците во своите походи главно се концентрирале на земјите западно од нивното царство.<ref name="Stephenson39" /> Во 934 и 943 година тие извршиле рација далеку од Балканот, длабоко во делот на византиска Тракија.<ref name="Stephenson39" /> Според изворот ''Де Администрандо Империо'', Унгарците, предводени од водачот Киса, ја нападнале Босна, а Часлав побрзал и ги пресретнал на бреговите на реката [[Дрина]].<ref name="SVHB1"/> Унгарците биле решително поразени, при што Киса бил убиен од ''војводата'' на Часлав, Тихомир.<ref name="SVHB1" /> Во знак на благодарност, Часлав ја омажил својата ќерка за храбриот Тихомир. Вдовицата на Киса побарала од водачите на Унгарците да ѝ дадат војска за да се одмазди.<ref name="SVHB1" /> Со „непознат број“ војници, вдовицата на Киса се вратила и го изненадила Часлав во месноста наречена [[Срем|Сирмија]] (денешен Срем).<ref name="SVHB1" /> Во текот на ноќта, Унгарците ги нападнале Србите, го заробиле Часлав и сите негови машки роднини.<ref name="SVHB1" /> По наредба на вдовицата на Киса сите ги врзале за раце и нозе и ги фрлиле во реката [[Сава]].<ref name="SVHB1" /> Настаните се нотирани и датирани околу 960 година<ref name="SVHB1" /> или набргу потоа, бидејќи изворот на ''Де Администрандо Империо'' не го напоменува овој настан. == Последици == [[Податотека:Map_Byzantine_Empire_1045.svg|мини|300x300пкс| Карта на територијата на Сирмиум во рамките на Византиската империја во 1045 година.]] По смртта на Часлав, царството се распаднало, локалните благородници ја вратиле контролата на секоја провинција, а според изворите на ''De Administrando Imperio'', неговиот зет Тихомир владеел со областа Рашка. Округот на Рас бил основан помеѓу 971–976 година, за време на владеењето на [[Јован I Цимискиј|Јован Цимискиј]] (969–976).<ref>GK, Abstract: ''"the establishment of catepanate in Ras between 971 and 976"''</ref> Печатот на ''стратегот'' на Рас е датиран од владеењето на Цимискиј, што му овозможило на претходникот на Цимискиј, [[Никифор II Фока]] да ужива признание во областа на Расија.<ref name="Stephenson">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Z0PmrXKnczUC&pg=PA42|title=The Legend of Basil the Bulgar-slayer|last=Stephenson|first=Paul|date=7 August 2003|isbn=9780521815307|page=42}}</ref><ref>Paul Magdalino, [https://books.google.com/?id=CSZQ-VPFKoMC&pg=PA122 Byzantium in the year 1000], p. 122</ref> Владетелот ''од Рас'' бил византиски гувернер по име Јован.<ref>Academia, 2007, ''Byzantinoslavica, Volumes 65–66'', [https://books.google.com/?id=kw4rAQAAIAAJ&q=tzimiskes+ras p. 132]</ref> Недостасуваат податоци за владетелот на Рас за време на владеењето на Цимискиј.{{Sfn|Krsmanović|2008}} Византиското воено присуство набргу завршило по војните со Бугарија. Повторно било воспоставено само во 1018 година.<ref name="Stephenson" /> Како држава Босна се јавува по смртта на Часлав.{{Sfn|Ćirković|2004}} Во 990-ти, [[Јован Владимир]] се појавува како најмоќниот српски благородник. Неговиот двор се наоѓал во центарот на [[Бар (град)|Бар]] на Јадранскиот брег. Тој имал голем дел од српското ''Поморје'' („поморско“) под негова контрола, вклучувајќи ги териториите на Травунија и Захлумија. Неговото царство можеби се протегало далеку на запад и на север и ги опфаќало и некои делови од ''Загорје.'' Византијците ја нарекувале територијата ''Зета'' или Србија, а нејзините жители Срби.<ref>Nikola Banasevic, ''Letopis popa Dukqanina i narodna predawa'', p. 79, [http://ponude.biz/knjige/n/NikolaBanasevic-Letopis%20popaDukljanina.pdf Document]</ref> Унапредената позиција на Владимир над другите словенски благородници во областа објаснува зошто царот [[Василиј II]] му пристапил за оформувањето на антибугарскиот сојуз. Подоцна со врзани раце поради војната во [[Мала Азија|Анадолија]], византискиот цар Василиј барал сојузници за неговата идна војна против [[Цар Самоил|Царот Самоил]], кој имал голем дел од територијата на [[Македонија (регион)|Македонија]]. Како одмазда, Самоил ја нападнал провинцијата Дукља во 997 година. Исто така успеал да ја освои и [[Далмација]] сѐ до градот [[Задар]], вклучувајќи ги Босна и Србија во неговото царство. Откако го поразил Владимир, Самоил го поставил како вазален принц. == Наследство литература == [[Стеван Сремац]] (1855–1906) бил автор на делото Големиот Жупан Часлав (оригинал ''Велики Жупан Часлав'') од 1903 година.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=RbkpAAAAYAAJ|title=Veliki župan Časlav|last=Stevan Sremac|publisher=Izd. Matice srpske|year=1903}}</ref> == Семејство == Според ''Летописот на свештеникот од Дукља'', Часлав имал една ќерка:{{Sfn|Живковић|2006}} * Неименувана личност, се омажила со Тихомир, кој успеал да владее со ''Рас'' (Рашка регион).{{Sfn|Живковић|2006}} == Поврзано == * [[Србија во средниот век]] == Наводи == {{наводи}} ==  Извори == ; Примарни извори * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=3al15wpFWiMC|title=Constantine Porphyrogenitus: De Administrando Imperio|publisher=Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies|year=1967|isbn=9780884020219|editor-last=Moravcsik|editor-first=Gyula|editor-link=Gyula Moravcsik|edition=2nd revised|location=Washington D.C.|orig-year=1949}} * {{Наведена книга|title=[[De Ceremoniis]]|last=Constantine VII ''Porphyrogenitus''|publisher=Dumbarton Oaks Center for Byzantine Studies|year=1830|edition=Reisky, J.|location=Washington D.C.|author-link=Constantine VII}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=HXwCSCgxTlcC|title=Летопис Попа Дукљанина (Chronicle of the Priest of Duklja)|publisher=Српска краљевска академија|year=1928|editor-last=Шишић|editor-first=Фердо|editor-link=Ferdo Šišić|location=Београд-Загреб}} * {{Наведена книга|title=Gesta Regum Sclavorum|last=Кунчер|first=Драгана|publisher=Историјски институт, Манастир Острог|year=2009|volume=1|location=Београд-Никшић}} * {{Наведена книга|title=Gesta Regum Sclavorum|last=Живковић|first=Тибор|publisher=Историјски институт, Манастир Острог|year=2009|volume=2|location=Београд-Никшић|author-link=Tibor Živković}} == Надворешни врски == * [http://macedonia.kroraina.com/en/sr/index.html Стивен Ранциман, Историја на првата бугарска империја, Лондон 1930 г.] * {{Наведена мрежна страница|url=http://www.rastko.rs/rastko-bl/istorija/corovic/istorija/index_l.html|title=Istorija srpskog naroda|last=Ćorović|first=Vladimir|authorlink=Vladimir Ćorović|year=2001}} [[Категорија:Родени во 890-тите]] [[Категорија:Православни монарси]] [[Категорија:Српски монарси]] k1vxjz844wpjvjl702v3w54hwbzx9cs 0 1288843 4796084 4795050 2022-07-24T10:41:13Z Bjankuloski06 332 /* Класична антика */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Белградската тврдина''' е едно од најстарите утврдувања во Србија, чија изградба е поврзана со крајот на старата и почетокот на новата ера и со престојот на Римјаните на овие простори. Белградската тврдина укажува на тоа дека секое поединечно утврдување, како и комплексот во целина, е дел од историскиот мозаик кој постепено се појавува во различни епохи на градба. Белградската тврдина<ref>[http://www.beogradskatvrdjava.co.rs/ An official site of Belgrade Fortress]</ref><ref name="TT">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kultura.gov.rs/?p=901|title=Ministarstvo kulture, informisanja i informacionog dru tva - Kulturno nasle e - Spomenici kulture|archive-url=https://web.archive.org/web/20110727013351/http://www.kultura.gov.rs/?p=901|archive-date=2011-07-27}}</ref> е составена од Горен и Долен град и [[Калемегдан|паркот Калемегдан]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.beogradskatvrdjava.co.rs/Public-enterprise-_1966-70_1963|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20111009121956/http://www.beogradskatvrdjava.co.rs/Public-enterprise-_1966-70_1963|archive-date=2011-10-09|accessdate=2011-08-21}}</ref> (Голем и Мал Калемегдан) на сливот на [[Сава|реките Сава]] и [[Дунав]], во урбана област на модерен [[Белград]], [[Србија]]. Сместена е во белградската општина Стари Град. Белградската тврдина била прогласена како Споменик на културата од исклучително значење во 1979 година и е заштитена од Република Србија.<ref name="TT" /> Таа претставува најпосетувана туристичка атракција во Белград, а [[Скадарлија]] е втора.<ref name="Politika">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/72010/Beograd/Skadarlija-vraca-izgubljeni-boemski-duh|title=Skadarlija vraća izgubljeni boemski duh|last=Daliborka Mučibabić|date=21 January 2010|publisher=[[Politika]]|language=sr|trans-title=Skadarlija recalls the Lost Bohemian Spirit}}</ref> Влезот во тврдината е бесплатен, и се проценува дека вкупниот број на посетители (странци, домашни, белграѓани) е над 2 милиони годишно.<ref name="kamen">{{Наведување|last=Dimitrije Bukvić|title=Kameni "mesojedi" ispod Kalemegdana|journal=Politika|language=sr|date=29 December 2011}}</ref><ref name="vrh">{{Наведување|last=Daliborka Mučibabić|title=Od vrha Sahat kule do dna Rimskog bunara|journal=Politika|language=sr|date=13 April 2014|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/289880/Od-vrha-Sahat-kule-do-dna-Rimskog-bunara}}</ref> == Локација == Белградската тврдина е изградена на белиот гребен на геолошката лента [[Шумадија]]. Грбенот кој личи на карпа гледа на [[Голем Воен Остров]] и се наоѓа над вливот на реката [[Сава]] во [[Дунав]], што го прави еден од најубавите природни видиковци во Белград. Се граничи со населбите Дорчол (север и сесевероисток), Стари Град (исток) и Косанчиќев Венец. Ограничен е со 3 улици: ''Булевар Војвода Бојовиќ'', ''Тадеуш Кошќушко'', ''Париска'', плус железничката пруга покрај брегот на реката. == Историја == === Класична антика === Белградската тврдина е јадрото и најстариот дел од урбаното подрачје на Белград. Векови наназад, градското население најчесто било концентрирано само во ѕидините на тврдината. Градот за првпат се споменува кога бил основан во 3 век п.н.е. како „Сингидунум“ од [[Келти|келтското]] племе Скордиски, кое ги победило тракиските и дакиските племиња кои претходно живееле во и околу тврдината. Градот-тврдина бил освоен од Римјаните, познат како Сингидунум и станал дел од таканаречената „воена граница“, тоа било место каде [[Римско Царство|Римското Царство]] се граничело со „варварска Средна Европа“. Сингидунум го бранела римската легија IV Флавија.Оваа легија изградила логор на еден рид на сливот на реките Дунав и Сава. Во периодот помеѓу 378 и 441 наша ера римскиот камп бил постојано уништуван во нападите од страна на [[Готи]]те и [[Хуни]]те. Легендата вели дека [[Атила|гробот на Атила]] лежи на сливот на Сава и Дунав (под тврдината). Во 476 година Белград повторно станал граница меѓу царствата: [[Западно Римско Царство|Западното Римско Царство]] и Источното Римско Царство ([[Византија]]) и Словенско-аварската држава на север. Утврдувањето на Келтите било примитивно, сместено на врвот на гребенот Теразије, над вливот на Сава во Дунав. Келтите живееле во мали, отворени населби околу тврдината, наречени Опидуми. Некои историчари сметаат дека Келтската тврдина била блиску до некрополите во Карабурма и Роспи Ќуприја. Келтските населби се дел од [[латенска култура|латенската култура]]. Оригиналниот воен логор веројатно бил окупиран од војниците од Легија VIII на Август од 46 н.е. до 69 година. Раниот Сингидунум го достигнал својот најголем развој со доаѓањето на Легија IV Флавија Феликс, која бил пренесена во градот во 86 н.е. и останала таму до средината на 5 век. Легија IV поттикнала изградба на ''каструм'' (тврдина) во форма на квадрат, која го окупирала Горниот град на денешната тврдина. Со изградба се започнало на крајот на 2 век од нашата ера бидејќи од раните 100-ти години, Легија IV ''Флавија Феликс'' станала трајно стационирана во Сингидунум. Тврдината била поставена на земјени бедеми и дрвени палисади, но набргу потоа била утврдена со камен како прва камена тврдина во историјата на Белград. Остатоците можат да се видат денес во близина на североисточниот агол на акрополата. Легијата изградила и понтонски мост над Сава, поврзувајќи го Сингидунум со Таурунум.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.beograd.rs/en/discover-belgrade/201172-ancient-period/|title=Discover Belgrade - Ancient period|year=2018|publisher=[[City of Belgrade]]|language=sr}}</ref> Каструмот бил правоаголен, имал високи ѕидови, изградени од бел варовник Ташмајдан и распослани на просторот од 16 до 20 хектари, обликуван како неправилен правоаголник (приближно 570 на 330 метри). Каструнот се наоѓал таму каде што денеска се Горниот Град и паркот Калемегдан. [[Податотека:Сербия,_Белград,_Крепость_Калемегдан_01.jpg|мини|200x200пкс| Стамболска порта.]] === Среден век === Византискиот цар [[Јустинијан I]] повторно ја обновил тврдината околу 535 година. Во вековите потоа тврдината претрпела континуирано рушење и уништување под опсадите на Аварите. Словените ([[Срби]]те) и Аварите имале свој „државен сојуз“ северно од Белград со Србите и другите словенски племиња кои конечно се населиле во белградската област, како и регионите западно и јужно од Белград во почетокот на VII век. Името Белград, што значи „бел град“ или „бела тврдина“, првпат е споменато во 878 година од нашата ера од страна на Бугарите. Тврдината постојано ги менувала своите господари: Бугарија била господар во текот на три века, а потоа Византијците и потоа повторно Бугарите. Тврдината останала византиско утврдување до 12 век кога паднала во рацете на новата српска држава. Станала пограничен град на Српското Кралство, подоцна империја со Унгарија. Унгарскиот крал Бела I ја дал тврдината на Србија во 11 век како свадбен подарок (неговиот син се оженил со српската принцеза Јелена), но таа практично останала дел од Унгарија, освен во периодот 1282–1319 година. [[Податотека:Zindan_kapija_i_most.jpg|мини|200x200пкс| Портата Зиндан]] Со распаѓањето на српската држава по [[Косовска битка|Косовската битка]], Белград бил избран за главен град на деспотот [[Стефан Лазаревиќ]] во 1402 година. Долниот град на бреговите на Дунав бил главниот центар со новоизградена православна катедрала. Горниот град со својот замок го бранел градот од внатрешноста. Станувајќи голем трговски и културен центар, Белград станал значаен имиграциски град, со имигранти кои се доселувале од другите делови на Србија, Дубровник, Бугарија, Унгарија, Германија, Италија и Венеција. Населението бележело голем развој , па долниот град на тврдината, кој бил најпрометен морал значително да биде проширирен.<ref>{{Наведени вести|last=Goran Vesić|date=18 December 2020|work=Politika|page=18|language=sr|script-title=sr: Наш град у доба деспота Стефана|trans-title=Depo has been sold}}</ref> Белград бил под српска власт речиси 100 години. По смртта на деспотот во 1427 година, Белград бил повторно под власт на Унгарија. Обидот на османлискиот султан [[Мехмед II]] во 1456 година да ја освои тврдината, бил спречен од [[Јанош Хунади]] ([[Опсада на Белград (1456)|Опсада на Белград]]), спасувајќи ја Унгарија од отоманската доминација 70 години. === Рана современа историја === Во 1521 година, 132 години по битката за Косово, тврдината, како и повеќето делови на српската држава, била освоена од [[Османлии|Турците]] и останала под власта на Отоманското Царство до 1867 година, кога Турците се повлекле од Белград и Србија. За време на краткиот период на австриското владеење (1718–1738), тврдината во била обновена и модернизирана. Ова сведочеше за Големата српска преселба во 17 век и двете [[Прво српско востание|српски востанија]] во 19 век, за време на [[Османлии|турскиот]] период. [[Податотека:Belgrade_Fortress,_used_to_be_one_of_the_most_powerful_military_strongholds_of_Europe_(13810190784).jpg|лево|мини|200x200пкс| Внатрешна порта на Стамбол]] За време на австриската окупација на северна Србија 1717–39 година, во Белград биле основани неколку болници. Градската болница Свети Јован била изградена во ѕидините на тврдината, но нејзината точна локација не е позната. Царот [[Карло VI (Свето Римско Царство)|Карло VI]] го потпишал градскиот статут на Белград во 1724 година („Проглас за организирање на германски Белград“), во кој се споменуваат градската болница и градската аптека. Германската општина имала ниски приходи, па морала да бара помош и добродетел од државата. Болницата се споменува во Пописот од 1728 година. Таа била болница до 1719 година, подоцна станала резиденција на Томас Бергер, шеф на болницата. По неговата смрт, неговата ќерка продолжила да живее во зградата. Болницата била преместена на друга локација, во новоизградена зграда во 1724 година. До неа била изградена мала црква. Оваа нова болница била прилично мала, со само 2 соби, кујна и подрум, и воопшто не личела на старата градска болница.<ref name="magazin2">{{Наведување|last=Dr. Ana Milošević, D.Stevanović|title=Beogradske bolnice kojih vise nema|journal=[[Politika]]-Magazin, No. 1037|pages=27–29|language=sr|date=13 August 2017}}</ref> Лазарет или карантинската болница не е спомената во документите, но може да се претпостави дека таа морала да биде изградена за време на вирусните епидемии, како што било вообичаено во тоа време. Постапката во случај на епидемии веројатно била слична на процедурата во [[Будим]], главниот град на [[Унгарија]]. Неидентификувана болест го опустошила Белград во 1730 година. Вирусната епидемија била причина за смрт на многу луѓе. Во периодот на две недели, само [[Исусовци|Језуитите]] закопале 220 луѓе и самите изгубиле 3 мисионери. Исклучително масовната епидемија на чума го погодила градот во октомври 1738 година. Додека австриската војска се повлекувала пред Турците, бројни цивили побегнале во тврдината, многу од нив биле заразени. Многу луѓе биле заробени во тесен простор, тријажата не била можна, па чумата брзо се проширила. Според некои извештаи мртвите лежеле по улиците со денови бидејќи немало кој да ги погреба. Австрискиот гарнизон бил десеткуван, а телата на војниците кои загинале од чума биле запалени со нивните лични предмети.<ref name="magazin2" /> [[Податотека:Jakšićeva_kula.jpg|десно|мини|300x300пкс| Јакшиќовата кула]] Откако Австрија ја изгубила [[Руско-турска војна (1735-1739)|Австро-турската војна од 1737–1739 година]], северна Србија, вклучувајќи го и Белград, била вратена на Турците. Во една од одредбите на [[Договор од Белград|Белградскиот договор од]] 1739 година било наведено дека Австрија морала да ги урне сите утврдувања и воени и цивилни згради што ги изградила за време на окупацијата. Многу [[барок]]ни згради биле урнати во рамките на тврдината. Меѓутоа, Австрија не ги урнала зградите надвор од ѕидините на тврдината. На тој начин преживеала куќата на улицата Цар Душан бр. 10, изградена 1724–1727 година, во населбата Дорчол, која денес е најстарата куќа во Белград.<ref name="magazin2" /> Со избувнувањето на чумата во 1837 година за малку ќе дојдело до војна меѓу владејачкиот [[Милош Обреновиќ|кнез Милош Обреновиќ]] и Османлиите.Чумата започнала во Отоманската империја во 1836 година, која во тоа време немала никакви медицински протоколи, а принцот Милош ги блокирал границите веднаш воведувајќи задолжителен карантин. Група инфицирани од чума на пат кон Белград биле запрени на границата во [[Алексинац]] и ставени во карантин, но поголемиот дел од нив избегале и продолжиле за Белград, кон ширењето на епидемијата и на крајот стигнале до тврдината во пролетта 1837 година. Кнезот наредил целосна и силна опсада на тврдината.Опсадата била успешна бидејќи чумата никогаш не се проширила во Белград.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/449784/Pogledi/Kako-se-knez-Milos-borio-protiv-kolere-i-kuge|title=Kako se knez Miloš borio protiv kolere i kuge|last=Radoš Ljušić|date=12 March 2020|work=Politika|page=14|language=sr|trans-title=How prince Miloš battled cholera and plague}}</ref> Четири надворешни градски порти, со соседните ѕидови и бедеми биле урнати од 1862 година (портите Сава, Видин и Варош) до 1866 година (Стамболска порта). Откако Османлиите целосно ја евакуирале внатрешната тврдина во 1867 година, српските трупи ја презеле власта,Србија требало само да „управува со неа“ и не била призната како сопственик на тврдина од соседна [[Австроунгарија]] .<ref name="vesara">{{Наведени вести|last=Goran Vesić|date=3 January 2019|work=Politika|page=16|language=sr|script-title=sr: Београдска тврђава|trans-title=Belgrade Fortress}}</ref> Првиот одред српски војници, под команда на полковникот Светозар Гарашанин, церемонијално ги заменил отоманските гардисти на 18 април 1867 година.<ref>{{Наведена книга|title=Српска енциклопедија, том III, књига I (чланак: Светозар Гарашанин)|last=Radomir J. Popović|date=2018|publisher=[[Matica Srpska]], [[Serbian Academy of Sciences and Arts]], Zavod za udžbenike|isbn=978-86-7946-232-9|editor-last=Dragan Stanić|page=120|trans-title=Serbian encyclopedia, vol, III, book I (article: Svetozar Garašanin)}}</ref> Првата акција на српските власти, само 5 дена по заминувањето на Османлиите во април 1867 година, била да ја обноват [[Црква Ружица|црквата Ружица]].<ref>{{Наведени вести|url=http://scindeks.ceon.rs/article.aspx?artid=1450-605X1011011B|title=Crkva Ružica u istočnom podgrađu Beogradske tvrđave|last=Aleksandar Božović|date=2010|work=Nasleđe, No. 11|pages=11–28|trans-title=Ružica Church in the eastern outer bailey of the Belgrade Fortress}}</ref><ref>{{Наведени вести|last=Goran Vesić|date=22 November 2019|work=Politika|page=14|language=sr|script-title=sr: Црква Ружица|trans-title=Ružica Church}}</ref> По повлекувањето на Османлиите, весниците во Австроунгарија континуирано објавувале стории, поддржани од воени експерти, дека тврдината е стратешки застарена и дека, немајќи никаква вредност, австриската војска можела да ја уништи за 24 часа. Во есента 1867 година граѓаните биле разбудени од силниот артилериски оган. Владејачкиот принц [[Михајло Обреновиќ III|Михајло Обреновиќ]] испратил два баталјони до тврдината и им наредил да пукаат кон ѕидот на тврдината каде што се наоѓал стариот дрвен мост. 300 топови Де Банге ја гранатирале тврдината во текот на целиот ден. Останало нејасно зошто принцот го наредил тоа: решил целосно да ја урне тврдината, бидејќи таквите приказни се рашириле меѓу граѓаните; сакал да им покаже на Австријците дека тврдината имала свои вредности и важност и дека не можела да се уништи за еден ден (и покрај сите гранатирања, само 15 метри на бедемот се уништени); или едноставно го направиле тоа за инает на Австријците. Гранатирањето ги вознемирило и граѓаните на [[Земун]], преку Сава, која во тоа време била дел од Австроунгарија, а некои од гранатите кои ја промашиле целта погодиле австроунгарска почва, па царската влада испратила официјална дипломатска нота до Србија., протестирајќи против гранатирањето и потсетувајќи го принцот дека е само „чувар“ на тврдината.<ref name="vesara" /> По преземањето на тврдината, српските сили постојано наоѓале бесилки, синџири, куки и колци во занданите, кои претходно ги користеле Османлиите за мачење на затворениците. Армијата издала наредба дека, и покрај тоа што веќе немало непријател, сите стражари морале да внимаваат „барем во парови“. Наследникот на Михаило, принцот и подоцна крал [[Милан Обреновиќ]], наредил израмнување на теренот во источните делови на тврдината и засадување зеленило и дрвја, кои со текот на времето се развиле во паркот Калемегдан.<ref name="vesara" /> === Современа историја === Тврдината за административни цели била наречена ''Град'' , а на странските јазици продолжила да се преведува како „тврдина“. Според пописите, имало население од 2.219 во 1890 година, 2.281 во 1895 година, 2.777 во 1900 година, 2.396 во 1905 година и 454 во 1910 година <ref>{{Наведена книга|title=Претходни резултати пописа становништва и домаће стоке у Краљевини Србији 31 декембра 1910 године, Књига V, стр. 10|date=1911|publisher=Управа државне статистике, Београд (Administration of the state statistics, Belgrade)|trans-title=Preliminary results of the census of population and husbandry in Kingdom of Serbia on 31 December 1910, Vol. V, page 10}}</ref> Калемегдан бил локацијата на вториот аеродром во Србија, по примерот на аеродромот во Бањица од 1910 година. Полето во Долен Град било приспособено за авиони во јануари 1911 година. Се наоѓало покрај брегот на реката Сава, од старата турска бања до устието на Сава во Дунав. Еден од пионерите на летот, Едвард Русјан, загинал во авионска несреќа на 9 јануари 1911 година. Остатоците од авионот на Русјан првично биле изложени во Долен Град и биле дел од првата изложба на воздухопловно-музеј во Белград . Денес, областа ја користат падобранците и параглајдеристите и како локација на воздухопловните шоуа за спортска и ултра-лесна авијација.<ref>{{Наведување|last=Slobodan Kljakić|title=Aeromiting nad Dojnim poljem|journal=[[Politika]]|language=sr|date=1 September 2012}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.beg.aero/strana/10091/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0|title=Istorija: Kalemgdan-Donji Grad (1911)|publisher=[[Belgrade Nikola Tesla Airport]]|language=sr|archive-url=https://web.archive.org/web/20170606040905/http://www.beg.aero/strana/10091/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0|archive-date=2017-06-06|accessdate=2017-04-22}}</ref><ref>{{Наведени вести|last=Goran Vesić|date=1 November 2019|work=Politika|page=13|language=sr|script-title=sr: Музеј ваздухопловства|trans-title=Aeronautical Museum}}</ref> Во јуни 2021 година беше објавено дека спомен-клупата посветена на Русјан ќе биде поставена под тврдината и дека околната зелена површина ќе го носи името Парк Едвард Русјан.<ref>{{Наведени вести|date=7 June 2021|work=Politika|page=15|language=sr|script-title=sr: Едварду Русјану спомен-клупа|trans-title=Memorial bench for Edvard Rusjan}}</ref> Тврдината и паркот биле оштетени за време на [[Прва светска војна|Првата светска војна]]. Српската војска немала соодветно оружје за борба против австроунгарските чамци, па слободно пукала кон градот од Сава. Градот бил особено оштетен за време на силното бомбардирање во 1914-1915 година.Тешки борби се случиле во Долниот град во 1915 година, кога српските сили, предводени од мајорот Драгутин Гавриловиќ, упорно, но на крајот неуспешно, се бореле против освојувачката австроунгарска војска.<ref>{{Наведена книга|title=Српска енциклопедија, том III, књига I (чланак: Гавриловић, Драгутин)|last=Ljubodrag Dimić, Radivoje Bojović|date=2018|publisher=[[Matica Srpska]], [[Serbian Academy of Sciences and Arts]], Zavod za udžbenike|isbn=978-86-7946-232-9|editor-last=Dragan Stanić|page=55|trans-title=Serbian encyclopedia, vol, III, book I (article: Gavrilović, Dragutin)}}</ref> Во 1928 година, градежната компанија „Шумадија“ предложила изградба на жичарница, која ја нарекле „воздушен трамвај“. Проектот бил планиран да го поврзе Земун со Белградската тврдина, преку островот Голема војна. Интервалот на кабините бил поставен на 2 минути, а целата рута требало да трае 5 минути. Проектот никогаш не бил реализиран, но идејата за жичарницата била оживеана во 21 век.<ref>{{Наведување|last=Dejan Spalović|title=San o žičari od Bloka 44 do Košutnjaka|journal=Politika|language=sr|date=27 August 2012}}</ref> За време на посетата на [[Летни олимписки игри 1936|Олимписките игри во Берлин]] во 1936 година,на југословенскиот премиер [[Милан Стојадиновиќ]] бил фасциниран од објектите изградени за игрите, особено од грандиозниот Олимписки стадион. Тој го поттикнал Југословенскиот олимписки комитет да го номинира Белград за домаќин на Олимпијадата во 1948 година и го поканил Вернер Марч, архитект на стадионот во Берлин, да го посети Белград и да дизајнира предмети за игрите. Марч дошол во Белград во мај 1938 година и го предложил Долниот град на тврдината како локација за олимпискиот комплекс. Проектот бил завршен во 1939 година, а [[Архитектонски модели|архитектонскиот модел]] бил изложен во октомври 1940 година на „Изложбата на новата германска архитектура“. Во почетокот на 1940 година, Марч планирал и делумно преуредување на тврдината и надвор од спортскиот комплекс. Тој го поттикнал археолошкото истражување и го поканил германскиот историчар Даниел Кренкер да ги проучува ископувањата. Кренкер го пофалил проектот на Март како „уметнички сон, кој претставувал редок германски културен чин кој ќе придонесе за старата германска слава на Белград. Само неколку дена откако германските научници ја напуштиле тврдината, [[Априлска војна|Германија ја нападнала Југославија]] на 6 април 1941 година. Олимпискиот комплекс бил тргнат настрана, префрлајќи го фокусот на Германците на археолошкото истражување на тврдината за време на војната.<ref name="anenerbe">{{Наведени вести|last=Branko Bogdanović|date=29 March 2020|work=Politika-Magazin, No. 1174|pages=26–27|language=sr|script-title=sr: Шта је Аненербе тражио у Београду|trans-title=What Ahnenerbe searched for in Belgrade}}</ref> Тврдината претрпела дополнителни оштетувања за време на двете светски војни. По речиси два милениуми континуирани опсади, битки и освојувања, тврдината денес е позната како Белградска тврдина. ''Денешното'' име на паркот Калемегдан потекнува од два [[Турски јазик|турски]] збора, ''кале'' (тврдина) и ''мегдан'' (поле), што буквално значи „поле на тврдината“. По Втората светска војна, пред да се изградат скијачки објекти на планините подалеку од Белград, падините на Калемегдан белграѓани ги користеле за скијање.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.co.rs/sr/clanak/413234/Avala-izlazi-na-crtu-Kopaoniku|title=Avala izlazi na crtu Kopaoniku|last=Ana Vuković|date=14 October 2018|work=Politika|page=15|language=sr|trans-title=Avala dares Kopaonik}}</ref> Во некои делови [[Југословенска народна армија|била стационирана новата ЈНА]], додека други биле затворени поради оставена муниција.<ref>{{Наведени вести|last=Dušan Milenković|date=27 November 2021|work=Politika|language=sr|script-title=sr: Сећање на стари Калемегдан|trans-title=Memories of old Kalemegdan}}</ref> == Археологија == === Втора светска војна === [[Податотека:Kapija_Karla_VI.jpg|мини|200x200пкс| Портата на [[Карло VI (Свето Римско Царство)|Карло VI]] .]] Веќе во април 1941 година, професорот и мајор Јохан Вон Реисвиц бил назначен во Рефератот за заштита на културните вредности во Србија. Тој спасил бројни културни предмети во Србија, што му донело пофалби дури и од некои српски историчари по војната. На 20 октомври 1941 година Долниот град бил ограден по негова наредба да ја чува и заштити тврдината. Започнал и со археолошко копање. Сепак, правото да се копа во тврдината било побарано и од псевдонаучната организација Аненербе и од Главната работна група југоисточно од Работната група Рајхслајтер Розенберг . Под притисок на финансиски и политички план, фон Рајсвиц почувствувал дека мора да застане на страната на еден од нив, па го договорил учеството на Аненербе со раководителот на организацијата Валтер Вуст во октомври 1941 година. Врз основа на ова, колаборационистичкиот министер за образование и религија Велибор Јониќ му издал „дозвола за монопол“ на генералниот секретар на Аненербе, Волфрам Сиверс, во февруари 1942 година.<ref name="anenerbe" /> Австрискиот праисторичар Фридрих Холсте бил избран да го спроведе истражувањето, но тој бил убиен во мај 1942 година во близина на [[Харков]], [[Украина]], пред да стигне до Белград. Тој бил заменет со Вилхелм Унверзагт, директор на Берлинскиот музеј за праисторија и рана историја . Придружуван од Сиверс и Херберт Јанкун, близок соработник на [[Хајнрих Химлер]], Унверзагт започнал целно копање, барајќи материјален доказ за да ја потврди германската идеја за трансформирање на Белград во [[Белград|Принцеугенштад]]. Тој конкретно ја барал монументалната порта на влезот во Долниот град, изградена за време на обновата на Белград на Никола Доксат под наредба на принцот Јуџин од Савој во 1720-тите и 1730-тите. Портата го добила името по [[Цар на Светото Римско Царство|светиот римски цар]] од тој период, [[Карло VI (Свето Римско Царство)|Карло VI]]. Веќе на 15 јули 1941 година, секретарот во Министерството за внатрешни работи на Рајхот Вилхелм Штукарт испратил меморандум, барајќи Белград да се трансформира во „Тврдина на Рајх“. Таа требало да биде поврзана воено со рудниците за бакар и злато Бор и [[Ѓердапска Клисура|Ѓердапската Клисура]] на Дунав, за да се создаде заштитна зона Банат. Оваа зона требало да стане Евгенија, или округ на Принц Еуген, каде што Дунавските Шваби требало да се населат и да се прошират.<ref name="anenerbe" /> Копањето траело во текот на 1942 и 1943 година, кога било прекинато по започнувањето на сојузничките бомбардирања на Белград. До 1943 година, Германците целосно ја обновиле Портата на Карло VI, со најголеми детали. Реконструкцијата го вклучила картушот со иницијалите на императорот на главниот град од надворешната страна, и наводниот грб на никогаш постоечката Трибалија, на внатрешната страна (вепар со стрела прободена низ главата). Бидејќи мотивот на овој грб се појавил во средновековните српски печати и бил прифатен како дел од српскиот грб по Првото српско востание во 1804 година, тој требало да го прикаже инкорпорирањето на Србија во западната империја. Портата била оштетена веќе за време на тешкото бомбардирање за Велигден во Април 1944. Не е познато дали Аненербе барал нешто конкретно или само сакал да ја фалсификува рутата по која [[Ариевска раса|Аријците]] стигнале до Германија од Блискиот Исток. Некои сочувани документи покажуваат дека тие откриле остатоци од келтски и готски населби, ров од римскиот период и реликвии од австриското владеење по освојувањето на Јуџин Савојски. Некои извори тврдат дека по почетокот на бомбардирањето, документацијата и дел од артефактите биле пренесени во [[Лебус]], во Германија и се сметаат за изгубени. Други тврдат дека целиот материјал бил чуван во белградскиот градски музеј. Она што со сигурност се знае е дека за време на „чистењето на теренот“ во 1941-1942 година, Германците целосно ги уништиле темелите на австриската артилериска касарна изградена во периодот 1723-1736 година.<ref name="anenerbe" /> === По војната === На 29 февруари 1952 година градот ја усвоил „Одлуката за заштита, адаптација и одржување на народниот парк Калемегдан“ со која се определуваат границите на заштитените подрачја како реките [[Дунав]] и [[Сава]] и улиците Тадеуш Кошќушко и Париска. Во 1962 година, белградскиот Институт за заштита на спомениците на културата ја проширил зоната на неколку блокови преку улиците. Деталниот план на Калемегдан од 1965 година предвидувал дека, и покрај огромната археолошка вредност што се наоѓала под земјата на тврдината, во основа само она што било откриено до тоа време можело да се истражи, обнови или заштити. Тоа предизвикало проблем и за проширувањето на паркот, но уште повеќе за понатамошното истражување на подземјето на тврдината. Најдобар пример е Долниот град каде не се видливи ниту паркот целосно, ниту остатоците од поранешното пристаниште, кое се наоѓало таму.<ref>{{Наведување|last=Vladimir Bjelikov|title=U prilog Čodbrani beogradske tvrđave|journal=Politika|language=sr|date=September 2011}}</ref> Површината на тврдината е 66 хектари. До 2000 година, само 5% од таа област беше археолошки истражувана, а до 2010 година тој број се искачи на 12% или 8 хектари . Врз основа на досегашните наоди, се проценува дека за време на владеењето на деспотот [[Стефан Лазаревиќ]] во првата половина на 15 век, кога Белград станал главен град на Србија, градот во рамките на тврдината имал од 5.600 до 12.000 жители. Направени се археолошки испитувања на следните локации:<ref>{{Наведување|last=Daliborka Mučibabić|title=Mapa zakopanog blaga Beogradske tvrđave|journal=[[Politika]]|language=sr|date=5 December 2010|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/158845/Beograd/Mapa-zakopanog-blaga-Beogradske-tvrdave}}</ref> * Горниот град во внатрешната тврдина; анкетирани 1948–2009 година; пронајдените остатоци припаѓаат на праисторијата, антика, среден век и турско-австрискиот период * бедем на брегот во Долниот град 1963–2010 година; среден век и турско-австрискиот период * [[Калемегдан|Парк Калемегдан]] 1973–2010; антиката, среден век и турско-австрискиот период * [[Бео зоолошката градина|Зоолошката градина во Белград]] 1988 година; антика, среден век и турско-австрискиот период Во септември 1969 година биле објавени големи откритија. Изгледот на Долниот град бил речиси целосно променет по ископувањето. Била откриена средновековната калдрма, како и старите бедеми и порти. Притоа, Долниот град бил попристапен за посетителите, вклучително и новото скалило и реконструкција на делот од средновековниот бедем. Во Горниот град се откриени четири големи, масивни столбови од периодот на деспотот Стефан Лазаревиќ (15 век). Тие се остатоци од средновековниот мост кој се наоѓал пред главниот влез во внатрешната тврдина на градот. Тврдината била опкружена со длабок ров. Претходно било познато дека внатре во тврдината постоел внатрешен, баскулен мост, кој опстанал до 17 век, но неговата точна локација и видот на градба не биле познати.<ref>{{Наведување|last=Vera Cvijić|trans_title=Remains of the despot Stevan Lazarević's fortress discovered|journal=Politika|language=sr|date=21 September 1969}}</ref> Истражуваните делови по 2000 година ја вклучуваат пристапната патека на спуст до Малите скалила во паркот Калемегдан, бастионот на падината Сава, портите на Кинг, Сава, Темно и Караѓорѓе, Големиот Равелин итн.<ref name="vrh" /> За време на реконструкцијата на фонтаната на Мехмед Паша Соколовиќ во 2017 година, покрај портата Дефтердар во Горњи Град, беа направени неколку археолошки откритија. Откриени се остатоци од римскиот каструм, две урни од бронзеното време и остатоци од неолитскиот објект. Наодите беа конзервирани и повторно закопани.<ref>{{Наведување|last=Milan Janković|title=Od jedan do pet – Nova otkrića|trans_title=From 1 to 5 – New discoveries|journal=Politika|language=sr|date=23 October 2017}}</ref> == Карактеристики == Белградската тврдина генерално е поделена на четири дела. Четирите делници, од кои две ја прават самата тврдина (Долен и Горен Град) и два го прават паркот Калемегдан денес, беа поделени со патот Цариград, на локацијата на модерната пешачка патека до уметничкиот павилјон Цвијета Зузориќ.<ref name="vrh" /> === Долниот град === [[Податотека:Kalemegdan_crkva.jpg|десно|мини|200x200пкс| [[црква Ружица]]]] Долен Град (Долен Град); го зазема наклонот кон бреговите на реките, од врвот (гребенот каде што е „Победникот“). Помеѓу најнискиот дел и Дунав се наоѓа Кула Небојша („Непробојна, бестрашна или смело кула“), која била претворена во музеј на [[Грци|грчкиот]] револуционер Ригас Фераиос, кој Турците го задавиле во оваа кула, а неговиот труп го фрлиле во Дунав. Доњи Град, како и соседната Савамала, често страда од поплави, а Кула Небојша претрпела голема штета за време на големите поплави во 2006 година . Православните цркви ''[[Црква Ружица|Ружица]]'' (поранешно австриско складиште за оружје) и ''Света Петка'' исто така се наоѓале во оваа област, како и белградскиот планетариум . Современата црква Света Петка е проектирана од архитектот Момир Коруновиќ. Изградбата започнала во првата половина на 1930-тите, на локацијата на стара капела. Била осветена на 27 октомври 1937 година, на празникот [[Света Петка]].<ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.co.rs/sr/clanak/402400/Zaboravljeni-srpski-Gaudi|title=Zaboravljeni srpski Gaudi|last=Dejan Aleksić|date=22 April 2018|work=[[Politika]]|language=sr|trans-title=Forgotten Serbian Gaudi}}</ref> За време на мандатот на градоначалникот Драган Ѓилас (2008–13), идејата за проширување на зоолошката градина до Долни Град, која ја окупирале пред Втората светска војна, повторно се појавила, но експертите биле против тоа. Урбанистичкиот план за тврдината од 1965 година веќе предвидувал целосно преместување на зоолошката градина надвор од тврдината, на некои приградски локации, кои во подоцнежните планови ги вклучиле Велико Блато, Степин Луг или Јелезовац . Проширувањето на зоолошката градина ја прекинала пешачката комуникација помеѓу Дунав и Сава делови на тврдината, која веќе била пресечена во 1949 година, но била обновена во 2009 година со реконструкција и отворање на Сава порта. Исто така, тоа би го спречило истражувањето на Долен Град, кое сè уште е главно неистражено и ќе ја остави Портата на Карло VI, ремек-дело на Балтасар Нојман, во самата зоолошка градина. Од 2017 година, зоолошката градина не била преместена, но била отфрлена и идејата за проширување.<ref name="vrh" /> Покрај заштитата на тврдината како споменик на културата, делови на Долниот град, и наклонот што го одделува од Горен град се заштитени како [[споменик на природата]]. Областа била вклучена во првата заштита на тврдината во 1946 година. Во 1968 година биле посебно заштитени две области: „Поморски неогенски гребен - профил под споменикот Победник во Калемегдан“ и „Геолошко-географски слоеви кај локалитетот Калемегдан, кај споменикот Победник“. Српската агенција за животна средина подготви студија за областа и ја достави до Владата во 2017 година. Во февруари 2021 година, владата се приклучи на две претходно заштитени подрачја и го прошири заштитеното подрачје на 14,07 хектари, со што се воспоставува природен споменик на Калемегдановата порта. Областа е единствена геолошка карактеристика во Србија, бидејќи остатоците од морскиот гребен од најстарата етапа во историјата на Панонското Море . Тие вклучуваат седименти кои потекнуваат од средната, баденска фаза од [[миоцен]]от.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.politika.rs/sr/clanak/475557/%D0%9C%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D0%B8%D0%BA/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%80%D1%82#!|title=Kalemegdanski rt|last=Slavica Stuparušić|date=23 March 2021|work=Politika|page=30|language=sr|trans-title=Kalemegdan's Promontory}}</ref> ==== Црква Успение на Пресвета Богородица ==== Црквата Успение на Пресвета Богородица, која служела и како катедрална црква, била изградена понекогаш во 12 век, за време на обновеното византиско владеење. Во црквата имало чудотворна икона на Богородица. Забележано било дека византиската принцеза и српската кралица [[Симонида]] се поклонила на иконата во 1315 година кога го посетила Белград. Самата градба била голема, трикорабна црква со голема купола. Бидејќи Белград бил генерално запоставен во втората половина на 14 век, црквата исто така многу се влошила.<ref name="crkva">{{Наведени вести|last=Goran Vesić|date=19 February 2021|work=Politika|page=18|language=sr|script-title=sr: Црква Успења Пресвете Богородице|trans-title=Church of the Dormition of the Most Holy Mother of God}}</ref> Кога Унгарците му го предале градот на српскиот деспот Стефан Лазаревиќ, тој започнал со масовна реконструкција на тврдината, вклучувајќи ја и црквата, која била обновена и проширена. Хроничарот Константин Филозоф ја опишал црквата, вклучувајќи ја познатата икона на Богородица, моштите на [[Света Петка]] и [[Теофана (сопруга на Лав VI)|света царица Теофана]] (била преселена во Белград по падот на Бугарија под Османлиите), икони на дванаесетте апостоли (шест од двете страни ), и реликвијарот кој содржи рака. Деспот ги додал хорите и манастирскиот комплекс околу него. Црквата станала седиште на белградскиот митрополит, овој пат на [[Пеќска патријаршија|Српската православна црква]], а тој бил прогласен за „ егзарх на сите српски земји“.<ref name="crkva" /> Повеќе од две децении подоцна, кога Белград им бил вратен на Унгарците, до него била изградена зградата на Митрополитот. Истиот ден кога Османлиите го освоиле Белград, 29 август 1521 година, црквата ја претвориле во џамија. Крстот бил отстранет од врвот на покривот, иконите биле насликани и црковните ѕвона повторно биле стопени. Османлискиот султан [[Сулејман Величествениот]] ја одржал главната исламска петочна молитва, џума намазот, во поранешната црква. Кога Сулејман ги преселил белградските христијани во Цариград, тие со себе ја понеле иконата на Богородица и моштите на Света Петка и Свети Теофан. Дел од нив биле населени во [[истанбул]]ската населба денес позната како Белградкапи, или Белградска порта, каде што ја изградиле црквата Богородица, а се претпоставува дека ги чувале иконите и моштите.<ref name="crkva" /> Ентериерите и сите мошти во оваа црква биле уништени за време на [[Септемвриски погром|погромот во Истанбул]] во 1955 година.<ref name="Politika3">{{Наведени вести|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/456554/Drustvo/Beogradani-su-nekada-ziveli-u-Carigradu|title=Beograđani su nekada živeli u Carigradu|last=Višnja Aranđelović, Vladimir Božinović|date=19 June 2020|work=[[Politika]]|page=8|language=Serbian|trans-title=Belgraders used to live in Constantinople}}</ref> Во близина на црквата, Османлиите ископале во земјата голем барут. За време на австрискиот напад под Евгениј од Савој, австриската армија директно го погодила списанието на 17 август 1717 година, предизвикувајќи експлозија која ги уништила речиси сите структури во Долниот град, вклучувајќи ја и црквата. За време на нивната масовна реконструкција на тврдината и изградбата на барокниот Белград што следела во 1720-1739 година, Австријците никогаш не ја реконструирале црквата. Понатаму, за да го израмнат теренот во Долниот град, целосно ги урнале црковните урнатини. Денеска не се знае ниту каде точно се наоѓала црквата, ниту како изгледала нејзината надворешност.<ref name="crkva" /> Единствениот сочуван дел од црквата се остатоци од мермерната надвратница со нецелосниот ''кеторски'' натпис од деспотот Стефан Лазаревиќ: ''В Христа Бога благоверни деспот Стеф.'' ''.'' ''.'' ''Београдске обнови место сие и призидах певнице и.'' ''.'' ''.'' ''придржеш.'' ''.'' ''.'' Случајно е откриен во 1967 година. Поголеми остатоци од седиштето на Митрополитот биле откриени во 1977 година. Тие вклучуваат заоблени отворени ѕидови на поранешниот трем. Во февруари 2021 година, градот објави дека ќе ги финансира археолошките истражувања на локациите каде можеби била изградена црквата, со надеж дека барем темелите на црквата се зачувани и закопани под земја.<ref name="crkva" /> '''Јапонска фонтана''' Една од најсвежите градби е посветена на нашата благодарност до пријателскиот народ на Јапонија, во чиј дел е изградена фонтана, каде што „намерните патници“ можат да се опорават и да се запознаат со добротворните цели на овој народ на Далечниот Исток. Јапонската фонтана е зграда на крајот од големото шеталиште на Калемегдан. Подигнат е во 2010 година на иницијатива на еден од локалните дневни весници, како знак на благодарност до народот на Јапонија за донациите што претходните години ги проследуваа до Белград. Ви препорачуваме после ова да одите подолу кон Дунав по некои од многуте скриени патеки низ ѕидините на Калемегдан кои ве водат до шеталиштето на Дунав. === Горниот Град === [[Податотека:Kalemegdan_Belgrade2.jpg|десно|мини|269x269пкс| Деспот Стефанска кула]] Горен Град, горниот дел од тврдината, бил претворен во парк, со прекрасни шеталишта и статуата на „Победникот“, таканаречениот „римски бунар“. всушност изграден од Австријците, Народната опсерваторија (од 1963 година) во Деспот Стефанската кула, ''[[турбе]]то'' (гробот) на Дамад Али Паша, Фонтаната на Мехмед Паша Соколовиќ, тениските и кошаркарските терени итн. '''Надворешна порта на Истанбул''' Изградена е помеѓу 1750 и 1760 година од ситно делкан камен. Засводена е со полукружен свод, со масивна двокрилна врата засилена однадвор со масивни хоризонтални плочи од ковано железо. Внатре во портата има ниши, каземати и простории за наредниците. Преминот низ Стамболската порта, всушност, е приод пресечен во парапет и зајакнат со позадина од тули, со две странични столбови со тркалезни отвори за топовите на бранителите на преминот. Ја изградиле Австријците во 18 век. '''Внатрешна порта на Истанбул''' Оваа порта се наоѓа спроти зградата на стражата на Големиот Равелин (Галерија на Природонаучниот музеј), во средината на висок ѕид од тули. Изграден е во 18 век (1750) од ситно делкан камени блокови, засводен со полукружен свод, со исти масивни врати како надворешната Стамболска порта, со бројни простории, каземати, складишта и комуникации во масивот на ѕидот. До портата се пристапува преку насип што го замени поранешниот подвижен мост. Приодот го бранат два моќни испакнати бастиони од левата, односно западната страна (под зградата на Воениот музеј) и од десната, односно источната страна. '''Портата на Караѓорѓе''' Се наоѓа на западниот крај на Равелин и е пандан на портата Стабмол, преку која се влегува од страната на големиот Калемегдан (од Споменикот на благодарноста кон Франција). Изградена е во 18 век. Името го добило по водачот на Првото српско востание, кој преку неа влегол во тврдината во 1806 година. Турците ја заѕидале оваа порта во 1813 година и го урнале мостот до неа, за да ја закопаат трагата од овој за нив непријатен настан. портата била отворена дури по Втората светска војна. '''Саат порта и Саат кула''' Изградени се за време на австриската окупација во 18 век и се потпираат на средновековниот ѕид на Горниот град. Октогоналната барокна кула има часовник по кој и портата и кулата го добиле своето име. Портата на часовникот има слични елементи како и претходните порти од 18 век - каземати за складирање на стражари, оружје и разни други воени материјали. ==== Склад за барут (околу 1720-ти години) ==== Исто така, било прилагодено за посети големото австриско складиште за барут, создадено за време на австриската окупација на Белград 1718–1739, откако го уништиле старото за време на опсадата на Белград во 1717 година. Тие директно го погодиле спкладиштето со топовско ѓуле и експлозијата што следела им овозможила на Австријците да го заземат градот.<ref name="kamen" /> Објектот се наоѓал под 7 метри висок бедем.<ref name="ostecen">{{Наведени вести|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/453993/Ostecena-skulptura-Herkulanke-predata-restauratorima|title=Oštećena skulptura Herkulanke predata restauratorima|last=Branka Vasiljević|date=12 May 2020|work=Politika|page=14|language=sr|trans-title=Damaged Herkulanka sculpture handed over to the restorers}}</ref> Складиштето денес е украсено со артефакти од римскиот период кои биле откриени околу тврдината: надгробни [[Стела|стели]], споменици, олтари и саркофагот на Јона, кои потекнуваат од 3 век од нашата ера.<ref name="kamen" /> Тој бил уреден и отворен за посетители во 2014 година.<ref name="vrh" /> Еден од римски мермерни споменици, изложени од 2012 година, бил т.н. ''Херкуланка'' (по [[Херкуланеум]], каде што прво како скулптури биле откриени во 18 век). Тие обично биле почесни претстави на важни жени. Се проценува дека е дело на некој локален вајар кој претставувал една од позначајните женски жители на Сингидунум, направен е во околу 300 година и е пронајден во близина на Воениот музеј. Претставената жена е богата, со силно обложен ''хитон'', со ''химатионска'' мантија обвиткана преку раката и главата. Во мај 2020 година ''Херкуланка'' била вандализирана и скршена.<ref name="ostecen" /> ==== Римски бунар (околу 1720-тите) ==== Сегашниот објект, наречен Римски бунар, не е ниту римски ниту (воден) бунар. Се наоѓа покрај југозападниот бедем на Горниот град, во близина на ''споменикот Победник'' и „Кралската порта“. Подземениот објект постоел во средновековниот период и се споменува од Константин Костенец за време на владеењето на деспотот Стефан Лазаревиќ, во првата половина на 15 век. Очигледно е зандана, како што било споменато за време на [[Опсада на Белград (1456)|опсадата на Белград]] во 1456 година, кога во неа загинале 30 унгарски заговорници, откако била спречена нивната шема да ги пуштат Турците во тврдината и да им го предадат градот. Тие требало да ги платат Турците, но биле откриени и со јажиња фрлени во јамата. Таму биле оставени без храна и откако почнале да се губат од глад, им биле фрлени ножеви за да се убијат. Турскиот патник [[Евлија Челебија]] во 1660 година пишувал за објектот како силос за жито.<ref name="bunar">{{Наведување|last=Aleksandra Mijalković, Miroslav Knežević|title=Tajna rimskog bunara u tri dimenzije|journal=Politika-Magazin, No. 1039|pages=26–27|language=sr|date=27 August 2017}}</ref><ref name="zabran">{{Наведување|last=Daliborka Mučibabić|title=Rimski bunar više neće biti zabranjeni grad|trans_title=Roman Well will no Longer be a Forbidden Place|journal=Politika|page=16|language=sr|date=18 September 2013|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/270446/Beograd/Rimski-bunar-vise-nece-biti-zabranjeni-grad}}</ref> [[Податотека:Rimski_bunar.JPG|десно|мини|200x200пкс| Влез во римскиот бунар]] Откако Австријците ја окупирале северна Србија во 1717 година, било очигледно дека во рамките на тврдината имало проблем да се обезбеди вода за градот. Главните извори биле двете големи реки, Дунав и Сава, но бидејќи Белград бил доста често под опсада или бојно поле, тоа не било практично бидејќи реките ќе станувале недостапни за време на опсадите, па затоа барал алтернатива. Во рамките на масовната изградба и реконструкција на Белград на барокен начин, од 1717 до 1731 година бил ископан сегашниот објект и инсталиран сложен дрвен механизам за подигање на водата од јамата од 50 метри. Дизајниран е од [[Балтазар Нојман]]. Австријците првично имале намера да ископаат соодветен бунар за вода. Тие се спуштиле на 54 метри, кој бил под нивото на водата во Сава, но не нашле вода и всушност удриле во непропустливиот карпест слој. Потоа решиле да го прилагодат во цистерната и да ја спроведат целата површинска вода во неа. Механизмот бил рачно управуван, работел на принципот на лост и имал 12 сегменти, или клипови, кои сите работеа во исто време кога биле уклучени. Водата тогаш се „качувала“ и се истурала од еден сад во друг. Со оглед на тоа што бил направен од дрво, со текот на времето се расипал и целосно исчезнал, но понекогаш се споменувал како почеток на „индустрискиот период“ во Белград. Копијата од шемата сè уште се чува во библиотеката на [[Матица српска|Матица Српска]] во [[Нови Сад]]. Нојман конструирал и двојно спирално скалило кое се спуштало 35 метри надолу по вратилото и направено според скалите во бунарот Свети Петар во Орвието, [[Италија]].<ref name="bunar" /> Пречникот на вратилото е 3,4 метри. Скалите имале 212 скалила, а на дното имало мал коридор кој поврзувал два дела од скалите, но најчесто бил поплавен. На австриските карти, тој го носи името Големиот бунар, но кога српските бунтовници го ослободиле Белград од Османлиите на почетокот на 19 век, тие постепено го нарекле Римски бунар бидејќи вообичаеното верување во тоа време било дека сите стари градби се римски.<ref name="zabran" /> Во 1940 година Југословенската кралска армија го испразнила бунарот, го измерила и го исчистила.<ref name="zabran" /> Поради тоа, во текот на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] низ Белград се проширил урбан мит во кој се тврдело дека во бунарот е скриено златото од Народната банка на Кралството Југославија. Германските окупациски сили испратиле тројца нуркачи да го проверат дното на бунарот, но сите тројца исчезнале.<ref name="bunar" /> Некои од југословенските војници очигледно издлабиле број „1940“ во близина на дното на бунарот.<ref name="magazin">{{Наведување|last=Dragan Perić|title=Rimski bunar kao trezor Baje Patka|trans_title=Roman Well like a vault of Scrooge McDuck|journal=Politika-Magazin, No. 1054|page=23|language=sr|date=10 December 2017}}</ref> [[Податотека:Rimski_bunar,_Kalemegdan_004.jpg|лево|мини|200x200пкс| Римски бунар]] Во 1954 година еден човек ја фрлил љубовницата во бунарот. Полицијата сакала да докаже дека ја убил, па нуркачите биле испратени да го пронајдат телото, но не успеале. Сепак, нејзиното тело повторно се појавило десет дена подоцна. Оваа приказна послужила како инспирација за [[Душан Макавеев|Душан Макавејев]] кога го напишал и режирал филмот [[Љубовен случај или трагедијата на службеничката на ПТТ|Љубовна врска или случајот со исчезнатиот оператор на табла]] во 1967 година. Во 1964 година [[Алфред Хичкок|Алфред Хичкок го]] посетил бунарот и го пофалил „амбиентот“. Во 1967-1968 година, било спроведено ново истражување на објектот. Нуркачите откриле дека дното е полно со тиња и извлекле голем број скелети, неколку животински и два човечки. Во 1987 година нуркачите истражувале дали има врска помеѓу бунарот и Сава, но не пронашле тунел. Дното било рамно, имало една парковска клупа во водата и огромен број монети. Римскиот бунар послужил како инспирација за уште еден филм, кој бил номиниран од Србија за Оскар во 2002 година. За време на нуркањето во 2006 година, пронајдена е амфипода, претходно неоткриена во Србија. Затворен е во 2007 година, реконструиран и повторно отворен во март 2014 година, но од 2017 година горниот дел е отворен за посетители, а спуштањето е забрането поради безбедносни причини.<ref name="vrh" /><ref name="bunar" /><ref name="zabran" /><ref name="magazin" /> Нуркачите повторно го истражуваа во ноември 2017 година. Дното повеќе не беше рамно бидејќи клупата и монетите беа покриени со дебел слој од околу 15 кубни метри градежен отпад, железни шипки, рефлекторски светла, жичени корпи за отпадоци, итн, кои сите го направиле бунарот 1,5 метри поплиток. Конзерви, пластични шишиња и капаци лебделе по водата, како и купишта од монети. Нуркачите предложиле бунарот да се чисти најмалку еднаш годишно. Сепак, водата е невообичаено чиста, со вештачка светлина од рефлектор проѕирна е сè до дното, или 14 метри и има температура од 12 степени Целзиусови. По 300 години, почнале да се формираат [[Сталактити и сталагмити|спелеотеми]] во близина на дното на бунарот.<ref name="magazin" /> Постои друг бунар за вода, еден вид „близнак“ на римскиот бунар, изграден на истиот принцип и со иста длабочина, кој се наоѓа подалеку од тврдината, под современиот споменик на Вук Караџиќ во населбата Вуков Споменик.<ref>{{Наведување|last=Nada Kovačević|title=Beograd ispod Beograda|trans_title=Belgrad beneath Belgrade|journal=Politika|language=sr|date=2014}}</ref> ==== Турбето на Дамад Али Паша (1784) ==== [[Податотека:Turbe_of_Damad_Ali-Pasha_in_Belgrade's_Kalemegdan.jpg|десно|мини|206x206пкс| Турбето на Дамад Али Паша]] Турбето се наоѓа на централното плато на Горниот град и е еден од ретките преостанати споменици на исламската архитектура во Белград. Името го добило по Дамад Али Паша, голем [[Список на големи везири на Отоманското Царство|везир на Отоманското Царство]] 1713–1716 година, за време на владеењето на султанот [[Ахмед III]]. Мавзолејот, сепак, е помлад. Изграден е во 1784 година над гробот на Изет Мехмед-паша, друг голем везир и ''мухафиз'', или гувернер на Белград. Турбето било тешко оштетено за време на [[Прво српско востание|Првото српско востание]], па османлискиот гувернер на Србија, Марашли Али Паша, го реконструирал во 1818–1919 година и му го посветил на Дамад Али Паша. Други двајца ''мухафисти'', овојпат управувајќи само со тврдината бидејќи Србија доби автономија, биле погребани во турбето: Селим Сири Паша во 1847 година и Хасан Паша во 1850 година.<ref name="Politika2">{{Наведување|last=Branka Vasiljević|title=Pri kraju radovi na česmi i turbetu|trans_title=Work Completed on Fountain and Turbine|journal=[[Politika]]|page=19|language=sr|date=2 October 2017|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/389950/Pri-kraju-radovi-na-cesmi-i-turbetu}}</ref> Мавзолејот е од камен, со правилна [[Шестаголник|шестоаголна]] основа. Страните се {{Convert|4|m}} долго, тоа е {{Convert|7|m}} висок со пречник од 8 метри. Темелното реновирање започнало во мај 2017 година и требало да заврши до октомври. Сменети се жиците и покривот, подот е исцеден и направена е внатрешна и надворешна конзервација. Искршени се старите ќерамиди, па водата се излева внатре. Ќерамидите, кои не беа првобитната покривка, беа заменети со оловниот капак и нови, модерни ќерамиди, скапаниот дрвен под беше заменет со тули, а беше заменета и дрвената покривка на гробницата.<ref name="Politika2" /> ==== Природонаучен музеј (1830-1840) ==== Местото се наоѓа на Големиот Равелин. Изграден е во 1830-тите или 1840-тите. Првично служел за сместување на отомански гардисти, па затоа не е простран објект, кој опфаќа 100 метри квадратни. Во 1957 година, Музејот за шумарство и лов беше преместен од резиденцијата на принцот Милош во Топчидер во зградата. Во 1973 година, музејот бил припоен кон Природонаучниот музеј. Откако Музејот за шумарство и лов беше официјално укинат во 1994 година, зградата стана галерија на Природонаучниот музеј. Годишно има 35.000 посетители.<ref>{{Наведени вести|last=Branka Vasiljević|date=20 December 2020|work=Politika|language=sr|script-title=sr: Природњачки музеј - 125 година рада беѕ предаха|trans-title=Museum of Natural History - 125 years of non-stop work}}</ref> ==== Завод за заштита на спомениците на културата (1904) ==== Оригиналната зграда била изградена од 1902 до 1904 година, за да служи како штаб на српскиот Генералштаб. Беше урнат за време на австроунгарското бомбардирање на Белград преку Сава во октомври 1915 година. На истата локација беше одлучено да се изгради новото седиште. Во повоената ситуација, кога средствата биле мали и била потребна итност за санирање на штетите, било одлучено да се подигнат две времени објекти. Едната зграда била изградена на локацијата на бастионот на Првиот југозападен бедем, додека другата била изградена на темелите на зградата од 1904 година.<ref name="zavod">{{Наведени вести|last=Branka Vasiljević|date=25 September 2021|work=Politika|page=15|language=sr|script-title=sr: Освежава се изглед зграде Завода на Калемегдану|trans-title=Appearance of the Institute's building in Kalemegdan is bein refreshed}}</ref> Обновената зграда е дизајнирана од Јанко Шафарик, на типичен начин на српската урбана архитектура од 19 век. Фасадните и околните карактеристики вклучуваат ѓон од природен камен, странични скали од вештачки камен и ограда и канделабри од леано железо. Кога генералштабот бил преместен во новата зграда на улицата Кнежа Милоша во 1928 година, зградата во тврдината била претворена во Воен музеј. Во 1956 година, музејот бил преместен во блиската, многу поголема зграда на Воено-географскиот завод, помошната зграда на бедемот била урната, а Заводот за заштита на спомениците на културата бил преместен во преостанатиот објект во 1961 година. Фасадата на зградата била целосно реновирана есента 2021 година.<ref name="zavod" /> ==== Бункер (1948-1949) ==== Во 1948 година, по резолуцијата на Информбиро и понатамошната поделба Тито-Сталин, започнала изградбата на одбранбениот бункер на тврдината. Во тој процес, 5 m дебел бедем на првобитната кула бил уништен, и до 1949 година бил завршен бункерот кој опфаќа 200 метри квадратни. Највисоката точка на бункерот е топовската купола која се користела за артилериски и воени единици. Подоцна напуштен, адаптиран за туристите и отворен во декември 2012 година. Има делови од автентичниот инвентар од 1950-тите: сигурносни врати, кревети, вентилација, резервоари за вода итн.<ref name="kamen" /> ==== Споменик на кошарката (2018) ==== На 12 декември 2018 година официјално беше посветен споменикот наречен „Споменик на татковците-основачи на српската и југословенската кошаркарска школа“. Датумот беше симболичен, бидејќи беа одбележани и 95 години од доаѓањето на првата кошарка во Србија и 70 години од основањето на кошаркарскиот сојуз. Споменикот се наоѓа во мал парк, помеѓу кошаркарските терени на „[[КК Партизан|Партизан]]“ и „[[КК Црвена Ѕвезда|Црвена Ѕвезда]]“.<ref name="kosarka">{{Наведени вести|title=Откривен споменик очевима српске кошарке|last=S.M.|date=13 December 2018|work=Politika|page=12|language=sr|trans-title=Dedicated monument to the founding fathers of Serbian basketball}}</ref> Како што е напишано на натписот, споменикот е посветен на членовите на [[Машка кошаркарска репрезентација на Југославија|кошаркарската репрезентација]] на Југославија која се квалификуваше за [[Светско првенство во кошарка 1950|Светското првенство на ФИБА]] во Аргентина во 1950 година. Четворица играчи од овој тим станаа членови на Куќата на славните на ФИБА: Небојша Поповиќ, [[Александар Николиќ (тренер)|Александар Николиќ]], Радомир Шапер и Борислав Станковиќ . Скулптурата е изградена на иницијатива на поранешната кошаркарка Наташа Ковачевиќ . Споменикот е дизајниран од вајарот Радош Раденковиќ, симболизира „борба за глобална афирмација“ и претставува три стилизирани раце кои посегнуваат по кошарка.<ref name="kosarka" /> === Голем парк Калемегдан === [[Податотека:Калемегдан_парк_-_Београд_(Military_museum)_-_panoramio.jpg|мини|244x244пкс| [[Воен музеј (Белград)|Воен музеј]]]] Паркот Голем Калемегдански Парк го зазема јужниот агол на тврдината, со геометриски шеталишта, [[Воен музеј (Белград)|Воениот музеј]], Музејот за шумарство и лов и Споменикот на благодарноста кон Франција. На локацијата на Споменикот на благодарноста на Франција имало споменик на Караѓорѓе кој бил посветен на 21 август 1913 година, дело на Пашко Вучетиќ. На страните на пиедесталот имало релјеф со различни фигури, а на посветата присуствуваше [[Петар I Караѓорѓевиќ|и внукот на Караѓорѓе, српскиот крал Петар I.]] За време на австроунгарската окупација на Белград во Првата светска војна, Австријците планирале да го подигнат бронзениот споменик на нивниот цар [[Франц Јозеф|Франц Јозеф I]] токму на тоа место, па го стопиле споменикот на Караѓорѓе за повторно да ја искористат бронзата. Кога споменикот на Франц Џозеф бил испорачан во Белград во 1918 година, српските сили го зазеле бродот и ја конфискувале статуата. Подоцна бил претопен во три црковни ѕвона, од кои најголемите и денес се слушаат од [[камбанарија]]та на црквата Ружица.<ref name="kamen" /><ref>{{Наведени вести|title=Политикин времеплов: Калемегдански цветњак за Карађорђа|last=Dragan Perić|date=18 February 2018|work=Politika-Magazin, No. 1064|pages=28|language=sr|trans-title=Politika's chronicle: Kalemegdan's flower garden for Karađorđe}}</ref> ==== Гондола лифт ==== Во август 2017 година, градската власт ја најави изградбата на гондола-лифтот, кој ќе го поврзе Калемегдан со Ушче за 2018 година.<ref>{{Наведување|last=Daliborka Mučibabić|title=Srpski Central park na Ušću|trans_title=Serbian [[Ušće, Belgrade#Park Ušće|central park]] in Ušće|journal=Politika|page=16|language=sr|date=25 August 2017}}</ref> Изградбата беше потврдена во март 2018 година, кога идејата за пешачки мост беше отфрлена откако беше опишан како „комплициран“ и „нестабилен“. На страната Калемегдан, станицата ќе биде вкопана во ридот, 1 метар под шеталиштето на тврдината Сава. Има 7 метарска пештера под проектираната станица, така што постои можност пештерата да биде приспособена за посети и да се поврзе со идната гондола со лифт. На страната Ушќе, почетната точка ќе биде веднаш до Скејт паркот, преку кулата Ушче. Целата рута е 1 километар долга, од кои 300 метри ќе биде над самата река Сава. Проценетата цена е 10 милиони евра и времетраењето на работите 18 месеци.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/399798/Gondolom-od-skejt-parka-do-Kalemegdana|title=Gondolom od skejt parka do Kalemegdana|last=Daliborka Mučibabić|date=10 March 2018|work=Politika|language=sr|trans-title=From Skate Park to Kalemegdan by gondola lift}}</ref> Веќе постоечката критика на проектот продолжи, од официјално користеното име (''гондола'' наместо традиционална српска ''жичара'') и избраната локација, до трасата, особено станицата Калемегдан која е склоплив локалитет над пештерата, во областа веќе подложна на масовност. трошење . Како подобро решение беше предложен Паркот на неврзаните земји во населбата Косанчиќев Венац.<ref>{{Наведени вести|title=Žičara gde joj mesto nije|last=Vlastimir Matić, architect|date=16 March 2018|work=Politika|page=10|language=sr|trans-title=Cable car out of place}}</ref> Сечењето на 47 дрвја во паркот поради гондола-лифтот започна во март 2019 година. Боровите биле стари од 50 до 60 години. Со зголемена цена од 15 милиони евра и обединето противење на проектот од страна на екологистите, архитектите и урбанистите, со дополнително сечење на над 100 дрвја во паркот Ушќе преку реката, ова поттикна народни протести. Граѓаните се организираа и додека градот ги сечеше дрвјата, тие садеа нови садници. Започна и дупчењето и беше најавено дека делумно ќе се урне и камениот ѕид. Општина Стари Град, исто така, организираше протести, уривајќи огради на градилиштето, поднесувајќи жалби и казни против градските и владините функционери и најави 24-часовна стража на терен и уривање на која било градба изградена во меѓувреме.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/424853/Zbog-gondole-Kalemegdan-Usce-seku-155-stabala|title=Zbog gondola Kalemegdan – Ušće seku 155 stabala|last=Branka Vasiljević, Daliborka Mučibabić|date=13 March 2019|work=Politika|page=16|language=sr|trans-title=Because of the Kalemegdan-Ušće gondola lift, they are cutting 155 trees}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/424915/Seca-stabala-na-Uscu-i-Kalemegdanu|title=Seča stabala na Ušću i Kalemegdana|last=Dejan Aleksić|date=14 March 2019|work=Politika|page=15|language=sr|trans-title=Cutting of the trees in Ušće and Kalemegdan}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://rs.n1info.com/Vesti/a468201/Nakon-sece-zbog-gondole-nicu-nova-stabla-ali-i-opravdanja.html|title=Sećanje Nakon seče zbog gondole, niču nova stabla i opravdanja|last=Jelena D. Petrović|date=14 March 2019|publisher=N1|language=sr|trans-title=After cutting because of the gondola, new trees and justifications}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://rs.n1info.com/Vesti/a468645/Gradjani-sadili-drvece-na-mestu-posecenog-u-parku-Usce.html|title=Građani sadili drveće na mestu posečenog u parku Ušće|last=FoNet|date=16 March 2019|publisher=N1|language=sr|trans-title=Citizens were planting trees on the places of the cut ones in the Ušće Park}}</ref> Изградбата на гондола лифтот е забранета со актуелниот Генерален регулаторен план на Белград од 2016 година, кој предвидува дека изградбата на „кабли за алтернативен превоз и рекреација“ е забранета во областа на Белградската тврдина.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://rs.n1info.com/Vesti/a468499/Rekonstrukcija-Velikog-stepenista-na-Kalemegdanu-pocela-njegovim-razbijanjem.html|title=Rekonstrukcija Velikog stepeništa na Kalemegdanu počela njegovim razbijanjem|last=Jelena Mirković|date=15 March 2019|publisher=N1|language=sr|trans-title=Reconstruction of the Great Staircase began with its smashing}}</ref> Во март 2020 година, тврдината беше избрана за една од 7-те најзагрозени места на наследство во Европа, особено поради планираната изградба на гондола-лифт.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.co.rs/sr/clanak/443686/Beograd/Kalemegdan-medu-14-ugrozenih-lokaliteta-kulturnog-nasleda-Evrope|title=Kalemegdan među 14 ugroženih lokaliteta kulturnog nasleđa Evrope|date=11 December 2019|work=Politika|language=sr|trans-title=Kalemegdan among the 14 endangered cultural heritage localities in Europe}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.europanostra.org/europe-7-most-endangered-heritage-sites-2020-announced/|title=Europe's 7 Most Endangered heritage sites 2020 announced|date=24 March 2020|work=[[Europa Nostra]]}}</ref> === Малиот парк Калемегдан === Паркот Мал Калемегдан (Мали Калемегдански парк) го зафаќа просторот во источниот дел, кој се граничи со урбаниот дел на Белград. Северниот дел од паркот Мал Калемегдан е окупиран од белградската зоолошка градина, отворена во 1936 година. Тука се наоѓа и [[Уметнички павилјон „Цвијета Зузориќ“|уметничкиот павилјон Цвијета Зузориќ.]] == Преглед == Калемегдан е најпопуларниот парк меѓу белграѓаните и за многу туристи кои го посетуваат Белград поради бројните кривулести пешачки патеки во паркот, засенчените клупи, живописните фонтани, статуите, историската архитектура и живописните погледи на реката (''Сахат кула'' - саат кулата; затворена во 2007 година за реконструкција, повторно отворена во април 2014 година,<ref name="vrh" /> ''Зиндан капија'' – Зиндан порта, итн.). Поранешниот канал кој се користел за снабдување на градот во средниот век е целосно покриен со земја, но идејата за негово повторно создавање повторно се појавила во раните 2000-ти. Белградската тврдина е позната по километарските тунели, подземните коридори и [[Катакомба|катакомбите]], кои сè уште се главно неистражени. Во вистинска смисла, тврдината денес е зелена оаза во градското подрачје на Белград. Како комбинација од неколку живеалишта (парк со стари дрвја, тврдина, пејзажен поглед на реките и шумското Велико Воено Острово), Калемегдан може да биде интересен за странските туристи-набљудувачи на птици бидејќи дава слика од локалната птичја фауна. Исто така, важно е како место за одмор за малите птици минувачи кои се преселуваат, пред или по преминувањето на реките Сава и Дунав. Белградската трка низ историјата, годишната 6 км пешачка трка, се одржува во паркот и тврдината како начин за истакнување на историјата и културата на областа. Тврдината Белград била номинирана од страна на српската влада за [[УНЕСКО]] како [[Светско наследство на УНЕСКО|светско културно наследство]]. Архитектите и урбанистите сметаат дека евентуалното вклучување на списокот ќе ја заштити тврдината од „агресивна преодна градба“. Во тој случај ќе треба да се зачуваат контурите на тврдината и панорамскиот поглед на неа. Вооченото визуелно загадување опфаќа неколку објекти. Гигантски објект, проект од крајот на 2000-тите [[Заха Хадид|на студиото на Заха Хадид]], на северната страна на тврдината, по падината на Дунав. Проектот, и покрај некои подготвителни работи, сепак не започна. Другиот беше спиралниот проект „Облак“ на Соу Фуџимото, кој требаше да го поврзе пристаништето Сава со тврдината, но проектот беше укинат по 2013 година кога заврши градоначалничкиот мандат на Ѓилас.<ref name="vrh" /> Третиот проект е контроверзниот проект Белградскиот брег.{{Панорама|Kalemegdan_-_panorama_Apr-2011wtmk.jpg|800px|Белградската Тврдина - панорамски поглед од реката}}Тврдината воопшто функционира како голема археолошка, уметничка и историска ризница. Почнувајќи од 2014 година, таа содржеше:<ref name="vrh" /> * 19 спомен-бисти на значајни личности од српската историја, наука и уметност (Јован Скерлиќ, [[Милош Црњански]], [[Јован Дучиќ]], Ѓура Даничиќ, [[Стеван Мокрањац]]) * 18 регистрирани археолошки ископувања (кули со потковица, остатоци од палатата на Митрополитот, Римски Каструм, зграда на главната стража) * 6 споменици и споменици (Победник, Споменик на благодарноста на Франција, Споменик на деспотот Стефан Лазаревиќ) * 4 ресторани и кафулиња * 4 спортски терени * 3 скулптури („Гениј на смртта“, „Уморен борец“, „Партизан со деца“) * 2 фонтани („Будење“, „Рибар“) * 2 фонтани за пиење („Јапонски“, „ [[Мехмед-паша Соколовиќ|Мехмед Паша Соколовиќ]] “) * 2 цркви ([[Црква Ружица|Ружица]], Света Петка) * 2 галерии (на Природниот музеј, Внатрешна порта Стамбол) * 2 музеи (Воен музеј, кула Небојша ) * [[Уметнички павилјон „Цвијета Зузориќ“|Уметнички павилјон Цвијета Зузориќ]], Градски институт за заштита на спомениците на културата, белградски планетариум, [[Калемегдан|Луна парк]], [[Бео зоолошката градина|белградска зоолошка градина]], народна опсерваторија, музички павилјон, [[Српска академија на науките и уметностите|научно-истражувачки центар на Српската академија на науките и уметностите]] за тврдината, Спомен костурница за бранителите на Белград од 1914–1915 година * Гробница на народните херои, со посмртните останки на членовите на Комунистичката партија и воените херои Иван Милутиновиќ, [[Ѓуро Ѓаковиќ]], Иво Лола Рибар и Моша Пијаде . Гробницата е изградена за првите три во 1948 година, со употреба на гранитни плочи наменети за изградба на [[Црква „Св. Сава“ - Белград|црквата Свети Сава]] . Стеван Боднаров ги извајал нивните бисти во 1949 година. По неговата смрт во 1957 година, во гробницата бил погребан и Пијаде, а неговата биста, дело на Славољуб Станковиќ, била додадена во 1959 година. Комплексот е прогласен за споменик на културата во 1983 година. Од 1990-тите, гробницата често била вандализирана.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.co.rs/sr/clanak/443657/Krivicna-prijava-zbog-skrnavljenja-Grobnice-narodnih-heroja|title=Krivična prijava zbog skrnavljenja Grobnice narodnih heroja|last=Branka Vasiljević|date=10 December 2019|work=Politika|page=14|language=sr|trans-title=Criminal charges for the vandalization of the Tomb of People's Heroes}}</ref><ref>{{Наведени вести|last=Branka Vasiljević|date=11 December 2019|work=Politika|page=14|language=sr|script-title=sr: Гробница народних хероја на Калемегдану поново чиста|trans-title=Tomb of People's Heroes in Kalemegdan is clean again}}</ref> Откако беа вандализирани трипати во една година, членовите на организациите кои тврдат дека е комунистичко наследство организираа граѓански стражи за да ги чуваат гробниците во декември 2020 година,<ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/469065/Narodne-straze-cuvaju-Grobnicu-narodnih-heroja|title="Narodne straže" čuvaju Grobnicu narodnih heroja|last=Branka Vasiljević|date=18 December 2020|work=Politika|page=19|language=sr|trans-title="People's watches" guard Tomb of National heroes}}</ref> но сквернавењето продолжило.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.politika.rs/sr/clanak/493359/Opet-oskrnavljena-Grobnica-narodnih-heroja-na-Kalemegdanu|title=Opet oskrnavljena Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu|last=Branka Vasiljević|date=30 November 2021|work=Politika|page=17|language=sr|trans-title=Tomb of People's Heroes in Kalemegdan desecrated again}}</ref> == Концерти и емисии == Рамниот терен под тврдината повремено се користи како локација за концерти на отворено во доцна пролет и лето: * 3 септември 1997 година: Партибрејкерс * Belgrade Beer Fest, годишно од 2003 до 2007 година <ref name="vrh" /> * 18 јуни 2011: [[Ејми Вајнхаус]] и [[Моби]] * 15 септември 2012: Фестивал на танцот воини (The Prodigy, Skrillex) * 24 мај 2013: [[Ѓорѓе Балашевиќ]] * 27 мај 2013: [[Green Day|Грин деј]] <small>(Белград колинг фестивал, други: Атеист рап, [[Суперхикс]], Хладно Пиво)</small> * 14 јуни 2013: [[Whitesnake]] * 22 јуни 2013: [[Бајага и инструктори]] * 17 јуни 2014: [[Iron Maiden]] <small>(Светска турнеја во Англија Maiden, отворање: Ghost)</small> <ref name="vrh" /> * 13 август 2017 година: Интерпол * 27 август 2018 година: Џеси Вер * 8 септември 2018 година: 2 [[2Cellos|виолончело]] Понатаму, за концерти се користени кошаркарските терени на КК Партизан и Црвена звезда на тврдината: * 26 јуни 2009: [[Simply Red (музичка група)|Simply Red]] * 11 јули 2011: МТВ бесплатен концерт * 26 мај 2018: Хладно Пиво Дополнително, мал заграден дел од тврдината близу до нејзиното дно е познат како Барутана. Функционира како клуб на отворено за време на доцна пролет, лето и рана есен. Меѓу настаните одржани во Барутана се: * 31 јули 2016: Таламаска * 8 јуни 2018: Хернан Катанео и Ник Ворен == Галерија == <gallery> Beogradska tvrdjava 1.jpg| Beogradska tvrdjava 3.jpg| Beogradska tvrdjava 4.JPG| Beogradska tvrdjava 5.JPG| Beogradska tvrdjava 6 Defterdareva kapija.jpg| Beogradska tvrdjava 7 Defterdareva kapija.JPG| Beogradska tvrdjava 8 Sahat kula.JPG| Beogradska tvrdjava 9 Vojni muzej.JPG| Beogradska tvrdjava 10 crkva Svete Petke.jpg| Beogradska tvrdjava 11.JPG| Beogradska tvrdjava 38 Sahat kula.JPG| Beogradska tvrđava 00101 45.JPG| Beogradska tvrđava 0051 27.JPG| Beogradska tvrđava 02500 24.JPG| </gallery> == Поврзано == * [[Туризам во Србија]] * [[Воен музеј (Белград)|Воен музеј]] * [[Црква Ружица]] == Наводи == {{Наводи}}  == Надворешни врски == * {{Матична|http://www.beogradskatvrdjava.co.rs}} * [https://web.archive.org/web/20120426062428/http://www.belgrade-xv.com/index.htm 3Дигитална реконструкција на Белградската тврдина како што изгледала во 15 век] * [http://razgledanje.tripod.com/tvrdjava/english.htm Кратка историја на Белградската тврдина] * [http://www.beograd.rs/cms/view.php?id=228351 Калемегдан и белградската тврдина] * [https://archive.today/20130801123527/http://www.translatum.gr/gallery/thumbnails-128-page-2.html Слики на Калемегдан (дневни и ноќни снимки, септември 2009 година)] * [https://web.archive.org/web/20090807064217/http://www.belgradenet.com/belgrade_fortress.html Историјата на Белградската тврдина] {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Општина Стари град (Белград)]] [[Категорија:Паркови во Белград]] [[Категорија:Згради и градби во Белград]] [[Категорија:Археолошки наоѓалишта во Србија]] [[Категорија:Калемегдан]] [[Категорија:Координати на Википодатоците]] ga9kon6kb6pzw5bp2qm1t8wjq0tn52n 0 1289880 4796172 4762849 2022-07-24T11:25:58Z Bjankuloski06 332 /* Заглавени бродови */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Infobox valley | name = Аралкум | other_name = | photo = Aral Sea 2021.jpg | photo_caption = Аралкум со остатоците од Аралското Езеро во 2021 <!-- MAP --> | map_image = Aral Sea.gif | map_caption = Анимирана карта од сушењето на Аралското Езеро, и од растењето на Аралкум <!-- Location --> | country = Узбекистан | country1 = Казахстан | region = | state = | district = | city = | relief = | label = | label_position = | coordinates = {{coord}} | coordinates_ref = <!-- Statistics --> | elevation = | elevation_m = | elevation_ft = | elevation_ref = | length = | length_mi = | length_km = | length_orientation = | length_note = | width = | width_mi = | width_km = | width_orientation = | width_note = | area = | area_mi2 = | area_km2 = | depth = | depth_ft = | depth_m = | type = | age = | border = | topo = | traversed = | river = <!-- Below --> | footnotes = | embed = }} '''Пустината Аралкум''' е [[пустина]] која почнала да се појавува од 1960 година на дното од поранешното [[Аралско Езеро|Аралското Езеро]]. Се наоѓа јужно и источно од остатоците од источниот басен на Аралското Езеро во [[Узбекистан]] и [[Казахстан]]. Таа е најновата пустина на светот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.geographyrealm.com/aralkum-desert-worlds-newest-desert/|title=Aralkum Desert: The World's Newest Desert|last=geographyrealm|date=2014-05-28|work=Geography Realm|language=en-US|accessdate=2022-01-28}}</ref> == Историја == Иако нивото на Аралското Езеро било променливо во текот на постоењето, тоа набрзина почна да опаѓа во 1960-тите <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.people-travels.com/trip-to-aral-sea.html|title=Aral Sea Tours from 450 USD: your Travel to the Aral Sea will be unforgettable with Peopletravel!}}</ref> како резултат на изградбата на системи за наводнување во регионот од страна на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]]. Намалениот доток во езерото предизвикал пад на нивото на водата во Аралското Езеро. Нивото на [[Северно Аралско Море|Северното Аралско Море]] се подигнало по изгрдадбата на Кокаралската брана, а [[Јужно Аралско Море|Јужното Аралско Море]] постојано опаѓало, при што пустината се проширувала сè до 2010 година, кога Јужното Аралско Море било делумно повторно наполнато. Нивото на водата на Јужното Аралско Море потоа почнало повторно да опаѓа, овој пат уште побрзо. Во август 2021 година, експедицијата на британската атлетичарка [[Рози Стенсер]] била првата која пеш поминала низ пустината Аралкум.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://astanatimes.com/2021/08/british-polar-athletes-explore-aralkum-desert-in-kazakhstan/|title=British Polar Athletes Explore Aralkum desert in Kazakhstan|last=August 2021|first=Dana Khissimova in Central Asia on 30|date=2021-08-30|work=The Astana Times|language=en|accessdate=2021-12-14}}</ref> == Заглавени бродови == Пред езерото да пресуши, рибата која се ловела од [[Аралско Езеро|Аралското Езеро]] сочинувала една шестина од вкупниот улов на риба во Советскиот Сојуз.<ref name="bbc.com">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/future/article/20160915-the-aralkum-deserts-ghostly-fishing-fleet|title=The ghostly fishing fleet stranded in a desert|last=Dowling|first=Stephen|work=www.bbc.com|language=en|accessdate=2022-01-28}}</ref> Со повлекувањето на езерото, многу рибарски бродови и други чамци останале во пустината. Во поранешното пристаниште кај градот [[Moʻynoq|Мојнок]], рѓосаните бродови станале туристичка атракција и тука започнал да се одржува фестивалот Стихија, најголемиот фестивал на електронска музика во Средна Азија.<ref name="bbc.com"/> == Загадување преку воздухот == [[Податотека:Aral_Sea_Bed.jpg|лево|мини| Дното на поранешното Аралско Море во Узбекистан во 2004 година]] Песокот на Аралкум и прашината која потекнува од неа содржи загадувачи.<ref>{{Наведено списание|last=Pandey|first=Anish Chandra|last2=Jha|first2=Niraj K|date=2007|title=Central Asia: Democratic deficit and challenges of sustainable development|url=http://www.jerad.org/ppapers/dnload.php?vl=1&is=4&st=403|journal=Journal of Environmental Research and Development|volume=1|issue=4|pages=403–411|access-date=11 February 2016|quote=Salt, sand, and dust from exposed Aral Sea mud beds blow across the region, harming people and crops. The excessive use of pesticides and fertilizers from farms has poisoned food and drinking water. The human cost of the crisis has been high in the Aral Sea area. For instance, infant mortality rates have consistently been the highest in the former Soviet Union}}</ref> Пустината се наоѓа на место на силни воздушни струи запад-исток и загадената прашина се распространува низ целиот свет. Аралската прашина е пронајдена во полињата во [[Белорусија]], шумите во [[Норвешка]] и во ледниците на [[Гренланд]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://enrin.grida.no/htmls/aralsoe/aralsea/english/arsea/arsea.htm|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20160201013817/http://enrin.grida.no/htmls/aralsoe/aralsea/english/arsea/arsea.htm|archive-date=1 February 2016|accessdate=2016-05-24}} "...typical Aral dust has been found on Greenland's glaciers, in Norway's forests, and Byelorussia's fields, all situated thousands of kilometers away from Central Asia."</ref> Пестициди од прашината се пронајдени во крвта на пингвините на [[Антарктик]]от.<ref>{{Наведено списание|last=Nurushev|first=A|date=April 1999|title=Crisis of the Aral Sea|url=http://search.proquest.com/openview/c708a127803699fd075b900f263b3954/1|journal=Himalayan and Central Asian Studies|volume=3|issue=2|pages=50–58|access-date=11 February 2016|quote=... The effect of pollution is aggravated by the fact that the Aral Sea is situated on the "highway" where strong currents of air are blowing from the west to the east. ... That is why pesticides from the Aral region are found in the blood of penguins living in the Antarctic continent. ...}}</ref> == Поврзано == * [[Опустинување]] * [[Список на еколошки катастрофи]] * [[Аралско Езеро]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20090228152230/http://www.uni-bielefeld.de/biologie/Oekologie/aralsee.html Зигмар-В. Брекл: ''Борба против опустинување и санација на солените пустини во регионот на Аралското Море''] * [https://web.archive.org/web/20151225070137/http://www.ufz.de/export/data/36/41560_du_wuch.pdf Валтер Вучерер: ''Примарна сукцесија на сувото морско дно на Аралското Море''] {{Пустини}} [[Категорија:Аралско Езеро]] [[Категорија:Опустинување]] [[Категорија:Пустини во Узбекистан]] [[Категорија:Пустини во Казахстан]] [[Категорија:Пустини во Азија]] 9m4k7atk8qbsdkm37fnfep75w0o56r4 0 1290098 4796188 4762961 2022-07-24T11:26:58Z Bjankuloski06 332 /* Ефекти */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki '''Земјина плима''' (исто така позната како '''цврста плима на Земјата''', '''плима на кората''', '''плима на телото''', '''телесна плима''' или '''копнена плима''') — поместување на површината на цврстата земја предизвикана од [[гравитација]]та на [[Месечина]]та и [[Сонце]]то. Неговата главна компонента има [[амплитуда]] на ниво на метар во периоди од околу 12 часа и подолго. Најголемите компоненти на плимата и осеката се полудневни, но има и значајни дневни, полугодишни и двонеделни придонеси. Иако гравитационата сила што ги предизвикува плимата и [[Плима и осека|осеката]] на земјата е иста, одговорите се сосема различни. == Сила за подигање на плимата == Поголемата од периодичните гравитациони сили е од [[Месечината]], но и онаа на [[Сонцето]] е исто така важна. Сликите овде ја покажуваат лунарната [[плимна сила]] кога Месечината се појавува директно над 30° С. Оваа шема останува фиксирана со црвената област насочена кон (или директно подалеку од) Месечината. Црвената означува влечење нагоре, сината надолу. Ако, на пример, Месечината е директно над 90 ° W (или 90 ° E), црвените области се центрирани на западната [[северна полутопка]], горе десно. Црвено нагоре, сино надолу. Ако на пример Месечината е директно над 90° W (90° E), центарот на црвената област е 30° N, 90° W и 30° S, 90° E, а центарот на синкавата лента ја следи [[Голема кружница|големата кружница]] на еднакво растојание од тие точки. На 30° географска широчина се јавува силен врв еднаш на лунарен ден, давајќи значителна дневна сила на таа географска широчина. По должината на екваторот два врвови со еднаква големина (и вдлабнатини) даваат полудневна сила. == Плима на телото == [[Податотека:Zonalvert.jpg|десно|мини|150x150пкс| Вертикални поместувања на зонално движење. Црвено нагоре, сино надолу.]] Земјината плима го опфаќа целото тело на [[Земјата]] и е непречена од тенката кора и копнените маси на површината, на размери што ја прават цврстината на карпата ирелевантна. Океанските плими се последица на резонанца на истите движечки сили со периоди на движење на водата во [[Океански басен|океанските басени]] акумулирани во текот на многу денови, така што нивната амплитуда и време се сосема различни и се разликуваат на кратки растојанија од само неколку стотици километри. Периодите на осцилација на Земјата како целина не се блиску до астрономските периоди, така што нејзиното свиткување се должи на силите на моментот. Компонентите на плимата и осеката со период близу дванаесет часа имаат лунарна амплитуда (растојанија на испакнатост/депресија на земјата) што е малку повеќе од двапати поголема од висината на сончевите амплитуди, како што е прикажано подолу. При млада и полна месечина, [[Сонцето]] и [[Месечината]] се порамнети, а лунарните и сончевите плимни максимални и минимуми (испакнатини и вдлабнатини) се собираат заедно за најголемиот плимски опсег на одредени географски широчини. Во фазата на првата и третата четвртина на Месечината, лунарните и сончевите плими се нормални, а опсегот на плимата е на минимум. Полудневната плима минува низ еден целосен циклус (висока и мала плима) приближно еднаш на секои 12 часа и еден целосен циклус на максимална височина (пролетна и слаба плима) околу еднаш на секои 14 дена. Полудневната плима (еден максимум на секои 12 или повеќе часа) е првенствено лунарна (само ''S''₂ е чисто сончева) и предизвикува секторски деформации кои се креваат и паѓаат во исто време по иста географска должина.<ref>Paul Melchior, "Earth Tides", ''Surveys in Geophysics'', '''1''', pp. 275–303, March, 1974.</ref> Секторските варијации на вертикалните и источно-западните поместувања се максимални на екваторот и исчезнуваат на половите. По должината на секоја географска широчина има два циклуса, испакнатините еден спроти друг и вдлабнатините на сличен начин. Дневната плима е лунисоларна и предизвикува тесерални деформации. Вертикалното движење и исток-запад е максимално на 45° географска ширина и е нула на екваторот и на половите. Тесералната варијација има еден циклус по географска ширина, една испакнатост и една депресија; испакнатините се спротивставени (антиподални), со други зборови, западниот дел од северната полутопка и источниот дел од јужната полутопка, на пример. Слично на тоа, вдлабнатините се спротивставени, во овој случај источниот дел од северната полутопка и западниот дел од јужната полутопка. Конечно, двонеделните и полугодишните плими имаат зонални деформации (постојани по круг на географска ширина), бидејќи гравитацијата на Месечината или Сонцето е насочена наизменично подалеку од северната и јужната полутопка поради навалување. Има нула вертикално поместување на 35°16' географска ширина. Бидејќи овие поместувања влијаат на вертикалната насока, варијациите исток-запад и север-југ често се табелирани во милиарка секунди за [[Астрономија|астрономска]] употреба. Вертикалното поместување често се табелира во μgal, бидејќи градиентот на гравитацијата зависи од локацијата, така што конверзијата на растојанието е само приближно 3 μgal по сантиметар. == Други соработници на земјината плима == Во крајбрежните области, бидејќи плимата и осеката на океанот не е во чекор со земјината плима, при висока океанска плима има вишок на вода околу нивото на гравитациска рамнотежа, и затоа соседното тло паѓа како одговор на добиените разлики во Тежина. При плима има недостаток на вода и тлото се крева. Поместувањата предизвикани од оптоварувањето на плимата и осеката на океаните може да ги надминат поместувањата поради плимата и осеката на телото на Земјата. Чувствителните инструменти далеку во внатрешноста често мора да направат слични корекции. Атмосферското оптоварување и бурата исто така може да се измерат, иако масите во движење се со помала тежина. == Состојки == Амплитудите може да се разликуваат од оние наведени во рок од неколку проценти.<ref> John Wahr, "Earth Tides", ''Global Earth Physics, A Handbook of Physical Constants'', ''AGU Reference Shelf, 1'', pp. 40–46, 1995. </ref><ref>Michael R. House, "Orbital forcing timescales: an introduction", Geological Society, London, Special Publications; 1995; v. 85; p. 1-18. http://sp.lyellcollection.org/cgi/content/abstract/85/1/1</ref> {| class="wikitable" | colspan="4" bgcolor="lightblue" | === Полудневни === |- | bgcolor="lightblue" | '''Плимна состојка''' | bgcolor="lightblue" | '''Период''' | bgcolor="lightblue" | '''Вертикална амплитуда (мм)''' | bgcolor="lightblue" | '''Хоризонтална амплитуда (мм)''' |- | ''М'' ₂ | 12.421 ч | 384,83 | 53,84 |- | ''S'' ₂ (соларни полудневни) | 12.000 ч | 179.05 | 25.05 |- | ''N'' ₂ | 12.658 ч | 73,69 | 10.31 |- | ''К'' ₂ | 11.967 ч | 48,72 | 6.82 |- | colspan="8" bgcolor="lightblue" | === Дневно === |- | bgcolor="lightblue" | '''Плимна состојка''' | bgcolor="lightblue" | '''Период''' | bgcolor="lightblue" | '''Вертикална амплитуда (мм)''' | bgcolor="lightblue" | '''Хоризонтална амплитуда (мм)''' |- | ''К'' ₁ | 23.934 ч | 191,78 | 32.01 |- | ''О'' ₁ | 25.819 ч | 158.11 | 22.05 |- | ''P'' ₁ | 24.066 ч | 70,88 | 10.36 |- | ''φ'' ₁ | 23.804 ч | 3.44 | 0,43 |- | ''ψ'' ₁ | 23.869 ч | 2.72 | 0,21 |- | ''S'' ₁ (соларна дневна) | 24.000 ч | 1,65 | 0,25 |- | colspan="4" bgcolor="lightblue" | === Долгорочно === |- | bgcolor="lightblue" | '''Плимна состојка''' | bgcolor="lightblue" | '''Период''' | bgcolor="lightblue" | '''Вертикална амплитуда (мм)''' | bgcolor="lightblue" | '''Хоризонтална амплитуда (мм)''' |- | ''М'' _ф | 13.661 дена | 40,36 | 5,59 |- | ''M'' _m (месечина месечно) | 27.555 дена | 21.33 | 2.96 |- | ''S'' _sa (соларна полугодишна) | 0,50000 год | 18,79 | 2.60 |- | Лунарен јазол | 18.613 год | 16,92 | 2.34 |- | ''S'' _a (сончево годишно) | 1.0000 год | 2.97 | 0,41 |} == Ефекти == Вулканолозите ги користат редовните, предвидливи движења на плимата и осеката на Земјата за да ги калибрираат и тестираат чувствителните инструменти за следење на деформацијата на вулканите. Плимата и осеката може да предизвика и вулкански настани.<ref> Sottili G., Martino S., Palladino D.M., Paciello A., Bozzano F. (2007), Effects of tidal stresses on volcanic activity at Mount Etna, Italy, Geophys. Res. Lett., 34, L01311, {{DOI|10.1029/2006GL028190}}, 2007. </ref><ref> [http://hvo.wr.usgs.gov/volcanowatch/1998/98_05_28.html Volcano watch], [[USGS]]. </ref> Сеизмолозите утврдиле дека микросеизмичките настани се во корелација со плимните варијации во [[Средна Азија]] (северно од [[Хималаите]]). Полудневната амплитуда на копнените плими може да достигне околу 55&nbsp;cm на екваторот, што е важно во системот за [[ГПС|глобално позиционирање]], интерферометрија со многу долга основна линија и мерења на опсегот на сателитски ласер.<ref>IERS Conventions (2010). Gérard Petit and Brian Luzum (eds.). (IERS Technical Note ; 36) Frankfurt am Main: Verlag des Bundesamts für Kartographie und Geodäsie, 2010. 179 pp., {{ISBN|9783898889896}}, Sec. 7.1.1, "Effects of the solid Earth tides"</ref><ref>User manual for the Bernese GNSS Software, Version 5.2 (November 2015), Astronomical Institute of the University of Bern. Section 10.1.2. "Solid Earth Tides, Solid and Ocean Pole Tides, and Permanent Tides"</ref> Исто така, за да се направат прецизни астрономски аголни мерења потребно е точно познавање на стапката на ротација на Земјата (должина на денот, [[прецесија]], покрај [[нутација]]та), што е под влијание на Земјината плима (т.н. полска плима). Копнените плими, исто така, треба да се земат предвид во случај на некои експерименти [[честична физика]].<ref> [http://news-service.stanford.edu/news/2000/march29/linac-329.html Accelerator on the move, but scientists compensate for tidal effects], ''Stanford online''. </ref> На пример, во [[ЦЕРН]], многу големите [[Забрзувач на честички|забрзувачи]] на честички биле дизајнирани притоа земајќи ги предвид копнените плими за правилно функционирање. Меѓу ефектите што треба да се земат предвид се деформацијата на обемот за кружните забрзувачи и енергијата на зракот на честичките.<ref>[http://accelconf.web.cern.ch/accelconf/e00/PAPERS/MOP5A04.pdf circumference deformation]</ref>  <ref>[http://accelconf.web.cern.ch/accelconf/p93/PDF/PAC1993_0044.PDF particle beam energy] affects</ref>  <sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">&#x5D;</sup> Плимите на телото на планетите и месечините, како и кај бинарните ѕвезди и бинарните астероиди, играат клучна улога во долгорочната динамика на планетарните системи. На пример, поради плимата и осеката на Месечината таа е зафатена во [[плимно заклучување]] 1:1 и секогаш ни покажува една страна. Поради плимата и осеката на телото во него, Меркур е заробен во 3:2 со Сонцето.<ref>{{Наведено списание|last=Noyelles, B.|last2=Frouard, J.|last3=Makarov, V. V.|last4=Efroimsky, M.|date=2014|title=Spin-orbit evolution of Mercury revisited.|journal=Icarus|volume=241|pages=26–44|arxiv=1307.0136|bibcode=2014Icar..241...26N|doi=10.1016/j.icarus.2014.05.045}}</ref> Од истата причина, се верува дека многу од егзопланетите се заробени во повисоки резонанции со нивните ѕвезди домаќини.<ref>{{Наведено списание|last=Makarov, V. V.|last2=Berghea, C.|last3=Efroimsky, M.|date=2012|title=Dynamical Evolution and Spin–Orbit Resonances of Potentially Habitable Exoplanets: The Case of GJ 581d.|journal=The Astrophysical Journal|volume=761|issue=2|pages=83|arxiv=1208.0814|bibcode=2012ApJ...761...83M|doi=10.1088/0004-637X/761/2/83|id=83}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * McCully, James Greig, ''Beyond the Moon, A Conversational, Common Sen Guide to Understanding the Tides'', World Scientific Publishing Co, Сингапур, 2006 година. * Пол Мелкиор, Плимата и ''осеката на Земјата'', Пергамон Прес, Оксфорд, 1983 година. * Вајли, Френсис Е, ''Плимата и осеката и повлекувањето на месечината'', Прес на Стивен Грин, Братлборо, Вермонт, 1979 година. {{Физичка океанографија}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Плима и осека]] [[Категорија:Геофизика]] kffc7ei3vty1sv5wzvupewl114lpazb 0 1290100 4796147 4795273 2022-07-24T10:57:02Z Bjankuloski06 332 /* Поврзување со јужната осцилација Ел Нињо */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki '''Екваторските бранови''' — океански и атмосферски бранови заробени блиску до [[екватор]]от, што значи дека тие брзо се распаѓаат подалеку од екваторот, но можат да се шират во [[Географска должина|надолжната]] и вертикалната насока.<ref name="Holton">Holton, James R., 2004: ''An Introduction to Dynamic Meteorology''. Elsevier Academic Press, Burlington, MA, pp. 394&#x2013;400.</ref> Заглавувањето на брановите е резултат на ротацијата на Земјата и нејзината сферична форма кои се комбинираат за да предизвикаат големината на [[Кориолисова сила|Кориолисовата сила]] брзо да се зголеми подалеку од екваторот. Екваторските бранови се присутни и во тропската атмосфера и во океанот и играат важна улога во еволуцијата на многу климатски феномени како [[Ел Нињо-Јужна осцилација|Ел Нињо]]. Многу физички процеси може да ги возбудат екваторските бранови, вклучително, во случајот со атмосферата, дијабатско ослободување на топлина поврзано со формирање на облаци, а во случајот со океанот, аномални промени во јачината или насоката на пасатските ветрови.<ref name="Holton" /> Екваторските бранови може да се поделат во серија на подкласи во зависност од нивната основна динамика (што исто така влијае на нивните типични периоди и брзини и насоки на ширење). Во најкратки периоди се екваторските гравитациски бранови додека најдолгите периоди се поврзани со екваторските [[Росбиев бран|Росбиеви бранови]]. Покрај овие две екстремни подкласи, постојат две посебни подкласи на екваторски бранови познати како мешан Росбиев гравитациски бран и екваторијален [[Келвинов бран]]. Последните две ги споделуваат карактеристиките дека можат да имаат било кој период и исто така дека можат да носат енергија само во правец на исток (никогаш на запад). Остатокот од овој напис ја разгледува врската помеѓу периодот на овие бранови, нивната бранова должина во зонален правец (исток-запад) и нивните брзини за поедноставен океан. == Росбиев и Росбиев гравитациски бран == Росбиевите гравитациони бранови, првпат забележани во стратосферата од М. Јанаи,<ref>Yanai, M. and T. Maruyama, 1966: Stratospheric wave disturbances propagating over the equatorial pacific. J. Met. Soc. Japan, 44, 291&#x2013;294. https://www.jstage.jst.go.jp/article/jmsj1965/44/5/44_5_291/_article</ref> секогаш носат енергија кон исток. Но, чудно, нивните „''сртови''“ и „''корита''“ може да се шират на запад ако нивните периоди се доволно долги. Брзината на ширење на овие бранови кон исток може да се изведе за невидлив слој на течност кој полека се движи со еднаква длабочина H.<ref name="Zhang">Zhang, Dalin, 2008: Personal Communication, “Waves in Rotating, Homogeneous Fluids,” University of Maryland, College Park (not a [[Wikipedia:RS|WP:RS]])</ref> Бидејќи параметарот Кориолис (''ƒ'' = 2Ω&nbsp;sin(θ) каде Ω е [[Аголна брзина|аголната брзина]] на земјата, 7,2921 <math>\times</math> 10 ^{&#x2212; 5} rad/s, а θ е географска широчина) исчезнува на 0 степени географска ширина (екватор), мора да се направи приближување на „''екваторската бета рамнина''“. Оваа апроксимација наведува дека „f“ е приближно еднакво на βy, каде што „y“ е растојанието од екваторот и „β“ е варијација на параметарот Кориолис со географската ширина, <math>\frac{\partial f}{\partial y} = \beta</math>.<ref name="Holton"/> Со вклучување на оваа апроксимација, владејачките равенки стануваат (занемарувајќи го триењето): * равенката на континуитет (сметајќи ги ефектите од хоризонталната конвергенција и дивергенција и напишана со [[геопотенцијална висина]]): :: <math>\frac{\partial \phi}{\partial t} + c^2 \left ( \frac{\partial v}{\partial y} + \frac{\partial u}{\partial x} \right ) = 0</math> * равенката на U-моментум (зонска компонента на ветер): :: <math>\frac{\partial u}{\partial t} - v \beta y = -\frac{\partial \phi}{\partial x}</math> * равенката V-моментум (компонента на меридијален ветер): :: <math>\frac{\partial v}{\partial t} + u \beta y = -\frac{\partial \phi}{\partial y}</math>.<ref name="Zhang"/> Може да бараме решенија со патувачки бранови од формата <ref>T. Matsuno, Quasi-Geostrophic Motions in the Equatorial Area, Journal of the Meteorological Society of Japan. Ser. II, vol. 44, no. 1, pp. 25–43, 1966.</ref> : <math> \begin{Bmatrix}u, v, \phi \end{Bmatrix} = \begin{Bmatrix}\hat u(y), \hat v(y), \hat \phi(y) \end{Bmatrix} e^{i(k x - \omega t)} </math>. Замена на оваа експоненцијална форма во трите равенки погоре и елиминирање <math> u,</math> и <math> \phi</math> ни остава равенка на сопствената вредност :: <math> -\frac{\partial^2\hat v}{\partial y^2} +\left(\frac{\beta^2}{c^2}\right)y^2\, \hat v= \left( \frac{\omega^2}{c^2} -k^2 -\frac{\beta k}{\omega}\right)\hat v. </math> за <math>\hat v(y)</math>. Препознавајќи го ова како Шредингерова равенка за квантен хармоничен осцилатор на фреквенција <math> \Omega=\beta/c</math>, следува :: <math> \left( \frac{\omega^2}{c^2} -k^2 -\frac{\beta k}{\omega}\right) = \frac{\beta}{c}(2n+1), \quad n\ge 0 </math> за решенијата да имаат тенденција на нула од екваторот. За секој цел број <math>n</math> затоа, оваа последна равенка обезбедува дисперзиска врска што го поврзува брановиот број <math>k</math> до аголната фреквенција <math>\omega </math>. Во посебниот случај <math>n=0</math> равенката на дисперзија се намалува на :: <math> (\omega+ck)(\omega^2 -c k\omega -c \beta)=0,</math> но коренот <math>\omega=-ck</math> мора да се отфрли бидејќи мораа да се подели со овој фактор при елиминирање <math> u</math>, <math> \phi</math>. Останатите пар корени одговараат на ''Јанаи'' или мешан Росбиев гравитациски режим чија групна брзина е секогаш на исток <ref name="Holton"/> и се интерполира помеѓу два типа на <math>n> 0</math>: гравитационите бранови на Поенкаре со поголема фреквенција чија групна брзина може да биде на исток или на запад и нискофреквентните екваторски Росбиеви бранови чија дисперзивна врска може да се приближи како :: <math> \omega = \frac{- \beta k}{k^2+ \beta(2n+1)/c}. </math> Режимите на Јанаи, заедно со Келвиновите бранови опишани во следниот дел, се прилично посебни по тоа што се ''тополошки заштитени.'' Нивното постоење е загарантирано со фактот дека опсегот на Поинкаре со позитивна фреквенција во f-рамнината формира нетривијален пакет над двете сфери <math> \sqrt{{\bf k}^2+ f^2}=1</math>. Овој пакет се карактеризира со <math>c_1= 2</math>. Росбивите брановите имаат <math>c_1= 0</math>, а негативната фреквенција ја имаат режимите на Поенкаре <math>c_1= -2.</math> Преку масовната гранична врска <ref>Y. Hatsugai, Chern number and edge states in the integer quantum Hall effect, Physical Review Letters, vol. 71, no. 22, p. 3697, 1993.</ref> ова налага постоење на два режима (Келвин и Јанаи) кои ги преминуваат фреквентните празнини помеѓу појасите Поенкаре и Росби и се локализирани во близина на екваторот каде <math> f=\beta y</math> го менува знакот.<ref>Pierre Delplace, J.B. Marston, Antoine Venaille, '' Topological Origin of Equatorial Waves," arXiv:1702.07583.''</ref><ref>{{Наведено списание|last=Delplace|first=Pierre|last2=Marston|first2=J. B.|last3=Venaille|first3=Antoine|year=2017|title=Topological origin of equatorial waves|journal=Science|volume=358|issue=6366|pages=1075–1077|arxiv=1702.07583|doi=10.1126/science.aan8819|pmid=28982798}}</ref> [[File:Equatorial-wave-dispersion.jpg|алт=dispersion relations.|десно|мини| Дисперзиони односи за екваторски бранови со различни вредности на <math>n</math>: Густиот тесен појас на нискофреквентни Росбиеви бранови и гравитационите бранови на Поенкаре со повисока фреквенција се во сина боја.]] == Екваторски Келвинови бранови == Откриени од [[Вилијам Томсон Келвин|Лорд Келвин]], крајбрежните [[Келвинов бран|Келвинови бранови]] се заробени блиску до бреговите и се шират по бреговите на северната полутопка, така што брегот е десно од правецот на ширење на брегот (и лево во јужната полутопка). Екваторските Келвинови бранови се однесуваат некако како да има ѕид на [[екватор]]от - така што екваторот е десно од правецот на ширење по екваторот на северната полутопка и лево од насоката на ширење на јужната полутопка, и двете од кои се конзистентни со ширењето кон исток по екваторот.<ref name="Holton"/> Управувачките равенки за овие екваторски бранови се слични на оние претставени погоре, освен што не постои компонента за меридијална брзина <math> v(y)</math> (односно нема проток во правец север-југ). * равенката на континуитет (сметајќи ги ефектите од хоризонталната конвергенција и дивергенција): :: <math>\frac{\partial \phi}{\partial t} + c^2 \frac{\partial u}{\partial x} = 0</math> * равенката на ''u'' -моментум (зонска компонента на ветер): :: <math>\frac{\partial u}{\partial t} = -\frac{\partial \phi}{\partial x}</math> * равенката ''v'' -моментум (компонента на меридијален ветер): :: <math>u \beta y = -\frac{\partial \phi}{\partial y}.</math> <ref name="Holton"/> Решението на овие равенки ја дава следната [[фазна брзина]]: <math> c^2 = g H</math>; овој резултат е иста брзина како кај гравитационите бранови на плитка вода без ефект на ротација на Земјата.<ref name="Holton"/> Затоа, овие бранови не се дисперзивни (бидејќи брзината на фазата не е функција на зоналниот бранов број ). Исто така, овие Келвинови бранови се шират само кон исток (бидејќи додека ''Φ'' се приближува до нула, ''y'' се приближува до бесконечноста).<ref name="Zhang"/> Како и другите [[бран]]ови, екваторските Келвинови бранови можат да пренесат енергија и импулс, но не и честички и својства на честички како температура, соленост или хранливи материи. == Поврзување со јужната осцилација Ел Нињо == Келвиновите бранови се поврзани со [[Ел Нињо]] (почеток во зимските месеци на северната полутопка) во последниве години во однос на претходниците на овој атмосферски и океански феномен. Многу научници користеле споени модели атмосфера-океан за да симулираат настан на јужна осцилација Ел Нињо и изјавиле дека осцилацијата Маден-Јулијан може да предизвика океански Келвинови бранови во текот на неговиот циклус од 30 до 60 дена или латентна топлина. кондензацијата може да се ослободи (од интензивна конвекција) што резултира и со келвинови бранови; овој процес потоа може да го сигнализира почетокот на настанот на Ел Нињо.<ref name="Storm">“El Niño and La Nina,” 2008: Stormsurf, http://www.stormsurf.com/page2/tutorials/enso.shtml.</ref> Слабиот низок притисок во [[Индиски Океан|Индискиот Океан]] обично се шири кон исток во северниот [[Тихи Океан]] и може да произведе источни ветрови.<ref name="Storm" /> Овие источни ветрови можат да ја присилат топлата површинска вода од [[Тихи Океан|Западен Пацифик]] кон исток, а исто така да ги возбудат Келвиновите бранови, кои во оваа смисла може да се сметаат како аномалии на топла вода кои влијаат на врвот на неколку стотици метри од океанот.<ref name="Storm" /> Бидејќи површинската топла вода е помалку густа од основните водни маси, оваа зголемена дебелина на блиската површинска термоклина резултира со благ пораст на висината на површината на морето за околу 8&nbsp;см. Промените поврзани со брановите и струите може да се следат со помош на низа од 70 пристаништа кои го покриваат екваторскиот Тихи Океан од [[Папуа Нова Гвинеја]] до брегот на [[Еквадор]].<ref name="Storm"/> Сензорите на пристаништето ја мерат температурата на морето на различни длабочини и тоа потоа се испраќа со сателит до копнените станици каде што податоците може да се анализираат и да се користат за да се предвиди можниот развој на следниот Ел Нињо. За време на најсилниот [[Ел Нињо]], јачината на студената екваторска струја опаѓа како и трговскиот ветер во источниот дел на Пацификот. Како резултат на тоа, студената вода повеќе не се издигнува долж Екваторот во источниот Пацифик, што резултира со големо зголемување на температурите на површината на морето и соодветно нагло зголемување на висината на морската површина во близина на островите [[Галапагос]]. Како резултат на зголемувањето на температурите на површината на морето, исто така, влијае на водите во близина на јужноамериканскиот брег (конкретно [[Еквадор]]), а исто така може да влијае на температурите на југ долж брегот на [[Перу]] и на север кон [[Средна Америка]] и [[Мексико]] и може да достигне делови од Северна [[Калифорнија]]. Целокупниот циклус обично се објаснува на следниов начин (во однос на ширењето на бранот и претпоставувајќи дека брановите можат да транспортираат топлина): јужна осцилација Ел Нињо започнува со топол базен кој патува од западниот [[Пацифик]] до источниот Пацифик во форма на Келвинови бранови. По приближно 3 до 4 месеци ширење низ Пацификот (по должината на екваторскиот регион), Келвиновите бранови стигнуваат до западниот брег на [[Јужна Америка]] и комуницираат (се спојуваат/мешаат) со постудениот тековен систем на [[Перу]].<ref name="Niño" /> Ова предизвикува пораст на нивото на морето и температурата на нивото на морето во општиот регион. Кога ќе стигне до брегот, водата се врти кон север и југ и резултира со услови на Ел Нињо на југ.<ref name="Niño" /> Поради промените во нивото на морето и температурата на морето поради Келвиновите бранови, се создаваат бесконечен број Росбиеви бранови кои се враќаат назад над Пацификот.<ref name="Niño" /> Росбиевите бранови потоа влегуваат во равенката и, како што е претходно наведено, се движат со помали брзини од Келвиновите бранови и може да потрае некаде од девет месеци до четири години за целосно да го преминат басенот на [[Тихиот Океан]] (од граница до граница).<ref name="Niño" /> И бидејќи овие бранови се од екваторска природа, тие брзо се распаѓаат како што се зголемува растојанието од екваторот; така, како што се оддалечуваат од екваторот, нивната брзина исто така се намалува, што резултира со доцнење на бранот.<ref name="Niño" /> Кога Робоевите брановите ќе стигнат до западниот Пацифик, тие се рикошетираат од брегот и стануваат Келвинови бранови, а потоа се шират низ Пацификот во правец на брегот на [[Јужна Америка]].<ref name="Niño" /> Меѓутоа, по враќањето, брановите го намалуваат нивото на морето (намалувајќи ја депресијата во [[термоклин]]<nowiki/>арот) и температурата на површината на морето, со што ја враќаат областа во нормални или понекогаш услови на [[Ла Ниња]].<ref name="Niño" /> Во однос на климатското моделирање и при спојување на атмосферата и океанот, моделот обично ги содржи следните динамички равенки: * 3 примитивни равенки за атмосферата (како што е споменато погоре) со вклучување на параметризации на триење: 1) равенка на ''u'' -моментум, 2) ''v'' -равенка на моментот и 3) равенка на континуитет * 4 примитивни равенки за океанот (како што е наведено подолу) со вклучување на параметризации на триење: ** ''u -'' моментум, ::: <math>\frac{\partial u}{\partial t} - v \beta y = \frac{\tau_x}{\rho h},</math> ** ''v -'' моментум, ::: <math>\frac{\partial v}{\partial t} - u \beta y = \frac{\tau_y}{\rho h},</math> ** континуитет, ::: <math>\frac{\partial h}{\partial t} + h \left ( \frac{\partial u}{\partial x} + \frac{\partial v}{\partial y} \right ) - K_E T = 0,</math> ** термодинамичка енергија, ::: <math>\frac{\partial T}{\partial t} + u\frac{\partial T}{\partial x} - K_T h = 0.</math>.<ref name="ENSO">Battisti, David S., 2000: "Developing a Theory for ENSO," ''NCAR Advanced Study Program'', {{Наведена мрежна страница|url=http://www.asp.ucar.edu/colloquium/2000/Lectures/battisti1.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20100610105136/http://www.asp.ucar.edu/colloquium/2000/Lectures/battisti1.html|archive-date=2010-06-10|accessdate=2010-08-21}}</ref> каде ''h'' е длабочината на течноста (слично на еквивалентната длабочина и аналогно на ''H'' во примитивните равенки наведени погоре за Росбиевите и Келвиновите бранови), ''K _T'' е температурна дифузија, ''K _E'' е дифузност на вртлогот и ''τ'' е напрегање на ветерот во ''x'' или ''y'' правци. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20100610105136/http://www.asp.ucar.edu/colloquium/2000/Lectures/battisti1.html Дијаграм на врска со дисперзија за атмосферски/океански бранови] {{Физичка океанографија}} [[Категорија:Бранови]] [[Категорија:Физичка океанографија]] qhbweo0153ehof10a5qkbkp0oj1qhb4 0 1290105 4796170 4777886 2022-07-24T11:25:45Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Infobox country | native_name = {{nobold|{{lang|zh-hant|大清}}}}<br />{{small|{{transl|zh|Dà Qīng}}}}<br />{{ManchuSibeUnicode|lang=mnc|ᡩᠠᡳ᠌ᠴᡳᠩ<br />ᡤᡠᡵᡠᠨ|style=text-align:left}} | conventional_long_name = Големиот Ќинг | common_name = Династија Ќинг или Манџуриска Династија | era = [[History of Asia#Late modern|Late modern]] | year_start = 1636 | year_end = 1912 | date_end = 12 Февруари | event_end = [[Puyi#Abdication|Abdication of the Xuantong Emperor]] | event1 = [[Qing conquest of the Ming|Conquest of the Shun dynasty and Southern Ming]] | date_event1 = 1644–1662 | event2 = [[Dzungar–Qing Wars|Incorporated Dzungar]] | date_event2 = 1687–1757 | event3 = [[Opium Wars]] | date_event3 = 1839–1842 ([[First Opium War|first]])<br>1856–1860 ([[Second Opium War|second]]) | event4 = [[Sino-French War]] | date_event4 = 1884–1885 | event5 = [[First Sino-Japanese War]] | date_event5 = 1894–1895 | event6 = Invasion of [[Eight-Nation Alliance]] | date_event6 = 1900–1901 | event7 = [[Xinhai Revolution]] | date_event7 = 10 October 1911–12 February 1912 | event_pre = [[Later Jin (1616–1636)|Later Jīn]] rule | date_pre = 1616–1636 | p1 = Later Jin (1616–1636){{!}}Later Jīn | p2 = Shun dynasty | p3 = Southern Ming | p4 = Dzungar Khanate | s1 = Republic of China (1912–1949){{!}}Republic of China | flag_s1 = Flag of China (1912–1928).svg | image_flag = Flag of the Qing Dynasty (1889-1912).svg | flag_type = Знаме на династијата Ќинг (1889–1912) | flag_border = no | image_coat = Seal of Qing dynasty.svg | symbol = | symbol_type = Царски грб<br />(1909–1912) | image_map = Empire of the Great Qing (orthographic projection).svg | image_map_caption = Land controlled by the Qing dynasty in 1890 shown in dark green. | anthem = {{lang|zh-hant|鞏金甌}}<br />{{transl|zh|Gǒng Jīn'ōu}}<br />"Пехар со чисто злато"<br />(1911–1912) | capital = [[Шенјанг|Мукден]] (Шенјанг)<br />(1636–1644), Главен град од 1625 за Подоцнежна Џин; секундарен главен град по 1644.<br />[[Пекинг]]<br />(1644–1912) | largest_city = [[Пекинг]] | official_languages = [[Мандарински јазик|Мандарински]], [[Манџурски јазик|Манџуриски]], [[Монголски јазик|Монголски]], [[Тибетски јазик|Тибетски]], [[Чагатајски јазик|Чагатајски]],{{sfnp|Elliott|2001|pp=290–291}} други регионални јазици и варијации на Кинескиот јазик | government_type = [[Апсолутна монархија]] | title_leader = [[List of emperors of the Qing dynasty|Emperor]] | leader1 = [[Hong Taiji]] (founder) | year_leader1 = 1636–1643 | leader2 = [[Shunzhi Emperor]] (first in Beijing) | year_leader2 = 1643–1661 | leader3 = [[Puyi|Xuantong Emperor]] (last) | year_leader3 = 1908–1912 | title_representative = [[Regent]] | representative1 = [[Dorgon]], Prince Rui | representative2 = [[Zaifeng]], Prince Chun | year_representative1 = 1643–1650 | year_representative2 = 1908–1911| | deputy1 = {{nowrap|[[Yikuang]], Prince Qing}} | deputy2 = [[Yuan Shikai]] | year_deputy1 = 1911 | year_deputy2 = 1911–1912 | title_deputy = [[Prime Minister of the Imperial Cabinet|Prime Minister]]| | legislature = Нема (1636-1910)<br>Советодавно тело (1910-1912) | religion = [[Tibetan Buddhism]], [[Heaven worship]], [[Chinese folk religion]], [[Confucianism]], [[Taoism]], [[Islam]], [[Shamanism]], [[Christianity]], [[Religion in China#Qing dynasty|others]] | stat_year1 = 1700 | stat_area1 = 8800000 | ref_area1 = <ref name="Taagepera1997p500">{{cite journal|author=Taagepera|first=Rein|author-link=Rein Taagepera|date=September 1997|title=Expansion and Contraction Patterns of Large Polities: Context for Russia|url=https://escholarship.org/content/qt3cn68807/qt3cn68807.pdf|url-status=live|journal=[[International Studies Quarterly]]|volume=41|issue=3|page=500|doi=10.1111/0020-8833.00053|jstor=2600793|archive-url=https://web.archive.org/web/20200707203055/https://escholarship.org/content/qt3cn68807/qt3cn68807.pdf|archive-date=2020-07-07|access-date=2020-07-24}}</ref> | stat_year2 = 1790 | stat_area2 = 14700000 | ref_area2 = <ref name="Taagepera1997p500" /> | stat_year3 = 1860 | stat_area3 = 13400000 | ref_area3 = <ref name="Taagepera1997p500" /> | currency = Монети од династијата Ќинг (вен)<br />Таел (лианг)<br />Хартиени пари од династијата Ќинг }} {{Историја на Кина}} '''Династијата Ќинг''' (официјално '''Големиот Ќинг''') ( {{МФАз-cmn|q|ing|1}} ) е последната [[Кинески династии|кинеска царска династија]]. Основана е во 1636 година и владеела со Кина од 1644 до 1912 година, а на кратко била возобновена во 1917 година. Оваа династија е следбеник на [[Минг (династија)|династијата Минг]] и по нејзиниот пад во 1912 била создадена [[Република Кина]]. Мултиетничката империја Ќинг опстојала скоро три века и во најголем дел ја опфаќала територијата на современа Кина. Династијата Ќинг била најголема по површина кинеска династија и во 1790 година [[Список на најголеми империи|четврта најголема империја]] во светската историја. Во 1912 година имала [[Историја на населението на Кина|население од 432 милиони]], и со тоа била [[Список на држави по население|земја со најбројно население]] во светот во тоа време. Кон крајот на шеснаесеттиот век, [[Нурхачи]], [[Манџурија|манџуриски]] [[велможа]], започнал да организира „[[Осум банери|Банери]]“ - воено-социјални единици во чиј состав влегувале [[Манчу луѓе|Манџуријци]], [[Хан (народ)|Хан]] и [[Монголци|Монголски]] припадници. Нурхачи ги обединил клановите за да го создаде етничкиот идентитет Манџурија и во 1616 година официјално се прогласил за владател на [[Подоцнежна Ѓин (1616–1636)|Претходната династија Ѓин]]. Неговиот син [[Хонг Таиџи]] ја прогласил династијата Ќинг во 1636 година. Династијата Минг полека слабеела, и во 1644 година избувнало големо востание и [[Ли Зиченг|селските бунтовници]] го освоиле Пекинг. Генералот на династијата Минг [[Ву Сангуи]] им го отворил [[Превојот Шанхај|Шанхајскиот премин]] на војските на принцот регент [[Доргон]], кој ги поразил бунтовниците, по што го зазел главниот град и ја презел власта. Поради отпорот на лојалистите на Минг на југот од државата и бунтот на тројцата феудатори го одложија целосното освојување на Кина до 1683 година. [[Кангси|Императорот Кангси]] (1661–1722) ја зацврснал контролата на државата при што бил задржан идентитетот на Манџуријците, а истовремено бил покровител на [[тибетски будизам|Тибетскиот будизам]]. Тој ја имал улогата на конфуцијански владетел. Хан Кинезите работеле управувале заедно или под контрола на службениците од Манџуриските Кинези. За време на Династијата Ќинг, исто така, биле воспоставени идеалите на системот на придонеси со кои соседните земји како [[Чосон|Кореја]] и [[Lê династија|Виетнам]] ја прифаќале супериорноста на Кина во трговијата и меѓународните односи. Исто така, Кина продолжила да се шири и воспоставиле контрола врз [[Тибет]] и [[Монголија за време на династијата Ќинг|Монголија]] . Врвот на славата и моќта на династијата Ќинг бил достигнат за време на владеењето на [[Ќенлунг|царот Кианлонг]] (1735-1796). Тој презел [[Десет големи кампањи]] со кои контролата на Ќинг се проширила во [[Внатрешна Азија]], а лично ги надгледувал конфуцијанските културни проекти. По неговата смрт, династијата се соочила со промени во светскиот поредок, империјализмот на западот, внатрешни бунтови, пораст на населението, економски пореметувања, корупција на службениците и неподготвеност на конфуцијанските елити да го променат својот начин на размислување. Во мирнодопските услови бројот на населението се искачил на околу 400&nbsp;милиони жители, но даноците и државните приходи имале ниска фиксна стапка, што набрзо довело до фискална криза. По поразот на Кина во [[Опиумски војни|Опиумските војни]], европските сили предводени од Велика Британија наметнале „[[Нееднаков договор|неправедни договори]]“, трговски овластувања, [[екстратериторијалност]] и [[Договорните пристаништа|договорни пристаништа]] под странска контрола. [[Тајпиншко востание|Тајпиншкото востание]] (1850-1864) и [[Дунганшко востание (1862–77)|Дунганшкото востание]] (1862-1877) во Средна Азија биле причина за смрт на преку 20&nbsp;милиони луѓе, поради глад, болести и од самите војни. Возобновувањето на Тонгџи во 1860-тите придонело за големите реформи и воведувањето на странска воена технологија во [[Движење за самозајакнување|движењето за самозајакнување]]. По поразот во [[Првата кинеско-јапонска војна]] во 1895 година, Кина ја загубила [[Сизеренство|власта]] над Кореја и ѝ го отстапила Тајван на Јапонија. Амбициозната [[стодневна реформа]] од 1898 година предлагала фундаментални промени, но [[Циси|царицата Довагер Циси]] (1835–1908), која го имала последниот збор во националната влада во периот од три децении, ја оневозможила преку државен удар. Во 1900 година ксенофобичните „[[Боксери (група)|боксери]]“ убиле многу кинески христијани и странски мисионери; како одмазда за тоа што [[Алијанса од осум нации|странските сили]] ја нападнале Кина и го наметнале неправедниот [[Обесштетување на боксер|Боксерски протокол]]. Како одговор на тоа, владата вовела [[Доцни реформи на Кинг|фискални и административни реформи]] без преседан во Кина, меѓу кои биле избори, нов правен законик и укинување на испитниот систем. По смртта на [[Царот Гуангсу|императорот Гуангсу]] и Циси во 1908 година, конзервативците од Манџурија на суд ги спречиле реформите. [[Вучаншко востание|Востанието во Вучанг]] на 10 октомври 1911 година ја предизвикала [[Сјинхајска револуција|револуција во Синхај]]. По абдицирањето на [[Пуји]], последниот цар, на 12 февруари 1912 година, довело до крај на династијата. == Поврзано == * [[Историја на Кина]] * [[Век на понижување]] * [[Христијанство во Кина]] * [[Опиумски војни]] * [[Список на цареви од династијата Ќинг]] == Наводи == {{наводи}} === Извори === {{Refbegin|40em}} * {{Наведена книга|title=Monarchs and Ministers: The Grand Council in Mid-Ch'ing China, 1723–1820|last=Bartlett|first=Beatrice S.|publisher=University of California Press|year=1991|isbn=978-0-520-06591-8}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=lgS-j2m_0TEC|title=A New History of Christianity in China|last=Bays|first=Daniel H.|publisher=Wiley-Blackwell|year=2012|isbn=9781405159548|location=Chichester, West Sussex ; Malden, MA|author-link=Daniel Bays}} *{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Qu5KojZANpQC|title=Bandits in Republican China|last=Billingsley|first=Phil|publisher=Stanford University Press|year=1988|isbn=978-0-804-71406-8|location=Stanford, CA|language=en}} *{{Наведена книга|title=The Far East: A history of Western impacts and Eastern responses, 1830–1975|last=Clyde|first=Paul H.|last2=Beers|first2=Burton F.|publisher=Prentice-Hall|year=1975|isbn=978-0-881-33612-2|edition=6th}} *{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=NUTE8V-WhwoC|title=Orphan Warriors: Three Manchu Generations and the End of the Qing World|last=Crossley|first=Pamela Kyle|date=1991|publisher=Princeton University Press|isbn=0691008779|author-link=Pamela Kyle Crossley}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/manchus00cros|title=The Manchus|last=Crossley|first=Pamela Kyle|publisher=Wiley|year=1997|isbn=978-1-55786-560-1|author-mask=2}} *{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Wn4iv_RJv8oC|title=A Translucent Mirror: History and Identity in Qing Imperial Ideology|last=Crossley|first=Pamela Kyle|date=2000|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-92884-8|author-mask=2}} * {{Наведена книга|title=The Wobbling Pivot: China since 1800|last=Crossley|first=Pamela Kyle|publisher=Wiley-Blackwell|year=2010|isbn=978-1-4051-6079-7|location=Malden, MA|author-mask=2}} * {{Наведена книга|title=Empire at the Margins: Culture, Ethnicity, and Frontier in Early Modern China|last=Crossley|first=Pamela Kyle|last2=Siu|first2=Helen F.|last3=Sutton|first3=Donald S.|publisher=University of California Press|year=2006|isbn=978-0-520-23015-6}} * {{Наведена книга|title=Robert Morrison and the Protestant Plan for China|last=Daily|first=Christopher A.|publisher=Hong Kong University Press|year=2013|isbn=9789888208036|location=Hong Kong}} *{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=8piRAgAAQBAJ|title=The Diary of a Manchu Soldier in Seventeenth Century China: "My Service in the Army," by Dzengseo|publisher=Routledge|year=2007|isbn=978-1-135-78955-8|editor-last=Di Cosmo|editor-first=Nicola}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/chinesecivilizat00patr|title=Chinese Civilization: A Sourcebook|last=Ebrey|first=Patricia|publisher=Simon and Schuster|year=1993|isbn=978-0-02-908752-7|edition=2nd|location=New York}} * {{Наведена книга|title=The Cambridge Illustrated History of China|last=Ebrey|first=Patricia|publisher=Cambridge University Press|year=2010|isbn=978-0-521-12433-1|author-mask=2}} *{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=QfkWAAAAQBAJ|title=East Asia: A Cultural, Social, and Political History|last=Ebrey|first=Patricia|last2=Walthall|first2=Anne|publisher=Cengage Learning|year=2013|isbn=978-1-285-52867-0|edition=3rd|author-mask=2}} * {{Наведено списание|last=Elliott|first=Mark C.|year=2000|title=The Limits of Tartary: Manchuria in Imperial and National Geographies|url=http://scholar.harvard.edu/files/elliott/files/elliott_jas_limits_of_tartary_0.pdf|journal=[[Journal of Asian Studies]]|volume=59|issue=3|pages=603–646|doi=10.2307/2658945|jstor=2658945}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=_qtgoTIAiKUC|title=The Manchu Way: The Eight Banners and Ethnic Identity in Late Imperial China|last=Elliott|first=Mark C.|publisher=Stanford University Press|year=2001|isbn=978-0-8047-4684-7|author-mask=2}} * {{Наведена книга|title=Emperor and Ancestor: State and Lineage in South China|last=Faure|first=David|publisher=Stanford University Press|year=2007|isbn=978-0-8047-5318-0}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Sn3QpyJn9JIC|title=A Military History of China|publisher=University Press of Kentucky|year=2012|isbn=978-0-8131-3584-7|editor-last=Graff|editor-first=David Andrew|editor-last2=Higham|editor-first2=Robin}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Bx83dlLMPdMC|title=The Religious Question in Modern China|last=Goossaert|first=Vincent|last2=Palmer|first2=David A.|publisher=Chicago University Press|year=2011|isbn=9780226304168|location=Chicago}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=tQ10CwAAQBAJ|title=Conflict and Commerce in Maritime East Asia: The Zheng Family and the Shaping of the Modern World, c.1620–1720|last=Hang|first=Xing|date=2016|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-316-45384-1}} * {{Наведена книга|title=English Lessons: The Pedagogy of Imperialism in Nineteenth-Century China|last=Hevia|first=James L.|publisher=Duke University Press & Hong Kong University Press|year=2003|isbn=9780822331889|location=Durham & Hong Kong}} * {{Наведена дисертација}} * {{Наведена книга|title=The rise of modern China|last=Hsü|first=Immanuel C. Y.|publisher=Oxford University Press|year=1990|isbn=978-0-19-505867-3|edition=4th|location=New York}} * {{cite ECCP}} (2 vol); reprinted: Leiden: Brill, 2010); revised ed: ''Eminent Chinese of the Qing Period''; Wade–Giles converted to ''pinyin''; Introductory matter by Pamela Kyle Crossley (Great Barrington, MA: Berkshire, 2018 {{ISBN|9780190088019}}). 800 biographical articles on people who died 1644 to 1912. [https://archive.org/details/eminentchineseof0001unse/page/n3/mode/2up Vol 1 of 1943 edition Internet Archive]; [https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.280002 Vol 2 Internet Archive] *{{Наведена книга|title=Ladder to the Clouds: Intrigue and Tradition in Chinese Rank|last=Jackson|first=Beverly|last2=Hugus|first2=David|publisher=Ten Speed Press|year=1999|isbn=978-1-580-08020-0}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=WAOOzQi0dCkC|title=China: A Religious State|last=Lagerwey|first=John|publisher=Hong Kong University Press|year=2010|isbn=9789888028047|location=Hong Kong}} * {{The Cambridge History of China|volume=9a|first=Gertraude Roth|last=Li|chapter=State building before 1644|pages=9–72}} * {{The Cambridge History of China|volume=11|last1=Liu|first1=Kwang-Ching|last2=Smith|first2=Richard J.|chapter=The Military Challenge: The North-west and the Coast|pages=202–273}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=8FVsWq31MtMC|title=Eurasian crossroads: a history of Xinjiang|last=Millward|first=James A.|publisher=Columbia University Press|year=2007|isbn=978-0-231-13924-3}} * {{Наведена книга|title=Making China Modern: From the Great Qing to Xi Jinping|last=Mühlhahn|first=Klaus|publisher=Harvard University Press|year=2019|isbn=978-0-674-73735-8|pages=21–227}} * {{Наведена книга|title=East Asia: A New History|last=Murphey|first=Rhoads|publisher=Pearson Longman|year=2007|isbn=978-0-321-42141-8|edition=4th}} * {{The Cambridge History of China|volume=9a|first1=H. Ramon|last1=Myers|first2=Yeh-Chien|last2=Wang|chapter=Economic developments, 1644–1800|pages=563–647}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=0uimQgAACAAJ|title=Chinese Society in the Eighteenth Century|last=Naquin|first=Susan|last2=Rawski|first2=Evelyn Sakakida|publisher=Yale University Press|year=1987|isbn=978-0-300-04602-1}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/chinamarcheswest00pete|title=China Marches West: The Qing Conquest of Central Eurasia|last=Perdue|first=Peter C.|publisher=Harvard University Press|year=2005|isbn=978-0-674-01684-2}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/autumninheavenly00plat|title=Autumn in the Heavenly Kingdom: China, the West, and the Epic Story of the Taiping Civil War|last=Platt|first=Stephen R.|publisher=Alfred A. Knopf|year=2012|isbn=978-0-307-27173-0}} * {{Наведена книга|title=Imperial Twilight: The Opium War and the End of China's Last Golden Age|last=Platt|first=Stephen R.|publisher=Vintage Books|year=2018|isbn=9780345803023|location=New York}} *{{Наведена книга|title=Imperial China, 1350–1900|last=Porter|first=Jonathan|date=2016|publisher=Rowman & Littlefield|isbn=978-1-442-22293-9|location=Lanham|oclc=920818520}} *{{Наведена книга|title=Marriage and Inequality in Chinese Society|last=Rawski|first=Evelyn S.|publisher=University of California Press|year=1991|isbn=978-0-520-06930-5|editor-last=Rubie Sharon Watson|chapter=Ch'ing Imperial Marriage and Problems of Rulership|author-link=Evelyn Rawski|editor-last2=Patricia Buckley Ebrey}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/lastemperorssoc00raws|title=The Last Emperors: A Social History of Qing Imperial Institutions|last=Rawski|first=Evelyn S.|publisher=University of California Press|year=1998|isbn=978-0-520-21289-3|author-mask=2}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/taipingheavenlyk00reil|title=The Taiping Heavenly Kingdom: Rebellion and the Blasphemy of Empire|last=Reilly|first=Thomas H.|publisher=University of Washington Press|year=2004|isbn=9780295801926|location=Seattle|url-access=limited}} * {{Наведена книга|url=https://www.google.com/books/edition/Manchus_and_Han/OXQkDwAAQBAJ?hl=en&gbpv=1|title=Manchus & Han: Ethnic Relations and Political Power in Late Qing and Early Republican China, 1861-1928|last=Rhoads|first=Edward J.M.|publisher=University of Washington Press|year=2000|isbn=0295979380|location=Seattle}} * {{Наведена книга|title=China, 1898–1912 : The Xinzheng Revolution and Japan|last=Reynolds|first=Douglas Robertson|publisher=Council on East Asian Studies Harvard University : Distributed by Harvard University Press|year=1993|isbn=978-0-674-11660-3|location=Cambridge, MA}} * {{The Cambridge History of China|volume=9a|first=William T.|last=Rowe|chapter=Social stability and social change|pages=473–562}} * {{Наведена книга|title=China's Last Empire: The Great Qing|last=Rowe|first=William T.|publisher=Harvard University Press|year=2009|isbn=978-0-674-03612-3|series=History of Imperial China|location=Cambridge, MA|author-mask=2}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=kWMaAwAAQBAJ|title=The Headless State: Aristocratic Orders, Kinship Society, and Misrepresentations of Nomadic Inner Asia|last=Sneath|first=David|date=2007|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-51167-4|edition=illustrated}} * {{Наведена книга|title=The Search for Modern China|last=Spence|first=Jonathan D.|publisher=Norton|year=1990|isbn=978-0-393-30780-1|edition=1st|location=New York|author-mask=2}} [https://archive.org/details/searchformodernc00spen Online] at [[Internet Archive]] * {{Наведена книга|title=The Search for Modern China|last=Spence|first=Jonathan D.|publisher=Norton|year=2012|isbn=978-0-393-93451-9|edition=3rd|location=New York|author-mask=2}} * {{Наведена книга|title=[[China's Response to the West: A Documentary Survey, 1839–1923]]|publisher=Harvard University Press|year=1954|isbn=978-0-674-12025-9|editor-last=Têng|editor-first=Ssu-yü|location=Cambridge, MA|orig-year=reprint 1979|editor-last2=Fairbank|editor-first2=John King}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/chingimperialhou0000torb|title=The Ch'ing Imperial Household Department: A Study of Its Organization and Principal Functions, 1662–1796|last=Torbert|first=Preston M.|publisher=Harvard University Asia Center|year=1977|isbn=978-0-674-12761-6}} * {{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=ORBmFSFcJKoC|title=The Fall of Imperial China|last=Wakeman Jr|first=Frederic|publisher=Free Press|year=1977|isbn=978-0-02-933680-9|series=Transformation of modern China series|location=New York|author-link=Frederic Wakeman}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/bub_gb_8nXLwSG2O8AC/page/n3/mode/2up|title=The Great Enterprise: The Manchu Reconstruction of Imperial Order in Seventeenth-century China|last=Wakeman Jr|first=Frederic|publisher=University of California Press|year=1985|isbn=978-0-520-04804-1|volume=I|author-mask=2}} *{{Наведена книга|title=Servants of the Dynasty: Palace Women in World History|last=Wang|first=Shuo|date=2008|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-25444-2|editor-last=Anne Walthall|chapter=Qing Imperial Women: Empresses, Concubines, and Aisin Gioro Daughters}} * {{Наведена книга|title=The Last Stand of Chinese Conservatism: The T'ung-Chih Restoration, 1862–1874|last=Wright|first=Mary Clabaugh|publisher=Stanford University Press|year=1957|isbn=978-0-804-70475-5|location=Stanford, CA}} * {{Наведено списание|last=Zhao|first=Gang|year=2006|title=Reinventing China Imperial Qing Ideology and the Rise of Modern Chinese National Identity in the Early Twentieth Century|url=https://webspace.utexas.edu/hl4958/perspectives/Zhao%20-%20reinventing%20china.pdf|journal=Modern China|volume=32|issue=1|pages=3–30|doi=10.1177/0097700405282349|jstor=20062627|archive-url=https://web.archive.org/web/20140325231543/https://webspace.utexas.edu/hl4958/perspectives/Zhao%20-%20reinventing%20china.pdf|archive-date=2014-03-25}} {{Refend}} == Дополнително читање == {{Refbegin|40em}} * {{Наведена книга|title=The Scramble for China: Foreign Devils in the Qing Empire, 1832–1914|last=Bickers|first=Robert|publisher=Penguin|year=2011|isbn=978-0-7139-9749-1|ref=none}} * {{Наведена книга|title=The Imperial Capitals of China – An Inside View of the Celestial Empire|last=Cotterell|first=Arthur|publisher=Pimlico|year=2007|isbn=978-1-84595-009-5|location=London|ref=none}} * {{Наведена книга|title=New Qing Imperial History: The Making of Inner Asian Empire at Qing Chengde|publisher=Routledge|year=2004|isbn=978-1-134-36222-6|editor-last=Dunnell|editor-first=Ruth W.|ref=none|editor-last2=Elliott|editor-first2=Mark C.|editor-last3=Foret|editor-first3=Philippe|editor-last4=Millward|editor-first4=James A.|display-editors=3}} * {{Наведена книга|title=Empire to Nation: Historical Perspectives on the Making of the Modern World|publisher=Rowman & Littlefield|year=2006|isbn=978-0-7425-4031-6|editor-last=Esherick|editor-first=Joseph|ref=none|editor-last2=Kayalı|editor-first2=Hasan|editor-last3=Van Young|editor-first3=Eric}} * {{The Cambridge History of China|volume=11}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/historicaldictio0000unse|title=Historical dictionary of revolutionary China, 1839–1976|last=Leung|first=Edwin Pak-wah|year=1992|isbn=9780313264573|ref=none|url-access=registration}} * {{Наведена книга|title=Political Leaders of Modern China: A Biographical Dictionary|last=Leung|first=Edwin Pak-wah|year=2002|ref=none}} * Morse, Hosea Ballou. ''The international relations of the Chinese empire'' ** ''[https://archive.org/details/internationalrel01mors Vol. I: The period of conflict, 1834-1860]'' (1910) ** ''[https://archive.org/details/internationalrel1917mors2 Vol. II: The period of submission, 1861-1893]'' (1918) ** ''[https://archive.org/details/internationalrel1917mors3 Vol. III: The period of subjection, 1894-1911]'' (1918) * {{Наведена книга|title=An Anthology of Chinese Literature: Beginnings to 1911|last=Owen|first=Stephen|publisher=[[W. W. Norton]]|year=1997|editor-last=Owen|editor-first=Stephen|location=New York|pages=909–914|chapter=The Qing Dynasty: Period Introduction|ref=none|chapter-url=http://courses.washington.edu/chin463/OwenSilentOpera.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303213825/http://courses.washington.edu/chin463/OwenSilentOpera.pdf|archive-date=2016-03-03}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/chronicleofchine00palu|title=Chronicle of the Chinese Emperors|last=Paludan|first=Ann|publisher=Thames & Hudson|year=1998|isbn=978-0-500-05090-3|location=London|ref=none}} * {{The Cambridge History of China|volume=9a}} * {{Наведено списание|last=Setzekorn|first=Eric|date=2015|title=Chinese Imperialism, Ethnic Cleansing, and Military History, 1850-1877|journal=Journal of Chinese Military History|volume=4|issue=1|pages=80–100|doi=10.1163/22127453-12341278|ref=none}} * {{Наведена книга|title=The Qing Dynasty and Traditional Chinese Culture|last=Smith|first=Richard Joseph|publisher=Rowman and Littlefield|year=2015|isbn=978-1-4422-2193-2|ref=none}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/godschinesesonta0000spen|title=God's Chinese Son: The Taiping Heavenly Kingdom of Hong Xiuquan|last=Spence|first=Jonathan|publisher=W. W. Norton & Company|year=1997|isbn=978-0-393-31556-1|location=New York|ref=none|url-access=registration}} * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/cu31924023258241/page/n4|title=Atlas of the Chinese Empire, containing separate maps of the eighteen provinces of China|last=Stanford|first=Edward|date=1917|edition=2nd|ref=none}} Legible color maps. * {{Наведена книга|title=The Qing Formation in World-Historical Time|last=Struve|first=Lynn A.|publisher=Harvard University Asia Center|year=2004|isbn=978-0-674-01399-5|ref=none}} * {{Наведена книга|title=The culture of war in China: empire and the military under the Qing dynasty|last=Waley-Cohen|first=Joanna|publisher=I.B. Tauris|year=2006|isbn=978-1-84511-159-5|ref=none}} * {{Наведена книга|title=Empress dowager Cixi: China's last dynasty and the long reign of a formidable concubine: legends and lives during the declining days of the Qing dynasty|last=Woo|first=X.L.|publisher=Algora Publishing|year=2002|isbn=978-1-892941-88-6|ref=none}} * {{Наведена книга|title=The Qing Opening to the Ocean: Chinese Maritime Policies, 1684–1757|last=Zhao|first=Gang|publisher=University of Hawaii Press|year=2013|isbn=978-0-8248-3643-6|ref=none}} {{Refend}} === Збирки и референци од примарни извори === == Надворешни врски == * Дел за династиите Минг и Кинг на „ [http://afe.easia.columbia.edu/special/china_1950_population.htm Населението на Кина: Читања и мапи] “. * [https://exchange.umma.umich.edu/resources/23945 Колекција: „Манџуриска, династија Кинг“] од Музејот на уметност на Универзитетот во Мичиген * [https://www.vmfa.museum/learn/resources/pre-visit-evans-dlp-qing-dynasty-export-porcelain/ Ресурс за династијата Кинг] Archived за враќање во Музејот за ликовни уметности во Вирџинија {{Почетна кутија}} {{s-bef|before=[[Ming dynasty]]}} {{s-ttl|title=[[Dynasties in Chinese history]]|years=1644–1912}} {{s-aft|after=[[Republic of China (1912–1949)|Republic of China]]}} {{S-end}} {{Кина-никулец}} {{Монархии}}{{Нормативна контрола}} [[Категорија:Држави и територии распаднати во 1912 година]] [[Категорија:Историја на Монголија]] [[Категорија:Историја на Манџурија]] [[Категорија:Поранешни монархии во Азија]] [[Категорија:Поранешни монархии]] [[Категорија:Кинески династии]] [[Категорија:Ќинг (династија)]] [[Категорија:Статии со текст на традиционален кинески]] [[Категорија:Статии со текст на кинески]] [[Категорија:Статии со текст на упростен кинески]] f4uev5gyzox8dkk7dnf8lk1kaqmpuk5 0 1290185 4795933 4733277 2022-07-23T20:09:57Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:CSC 0047 (35151419544) (cropped).jpg|мини|'''Марко Дмитровиќ''']] '''Марко Дмитровиќ''' (24 јануари 1992) е српски професионален [[фудбал]]ер кој игра за шпанскиот клуб Севиља како [[Голман (фудбал)|голман]]. == Клупска кариера == === Црвена Звезда === Роден во [[Суботица]], Дмитровиќ бил дипломиран младински фудбалер на [[ФК Црвена ѕвезда|Црвена Звезда од Белград]], а бил промовиран во главниот тим во 2010 година. === Ујпешт === На 3 септември 2013 година, откако немал сениорски настапи за тимот, тој се преселил во унгарскиот клуб [[Прва фудбалска лига на Унгарија|Немзети Бајноксаг I]], [[ФК Ујпешт|Ујпешт ФК]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ujpestfc.hu/hirek/hir/marko_dmitrovic_az_ujpest_fc_kapusa|title=Marko Dmitrovic az Újpest FC kapusa!|date=3 September 2013|publisher=Újpest's official website|language=hu|trans-title=Marko Dmitrovic Újpest FC goalkeeper!|accessdate=27 July 2015}}</ref> Тој го направил своето професионално деби на 1 март 2014 година, започнувајќи во поразот со 2–3 на гости против Будимпешта Хонвед ФК . Тој ја завршил сезоната со 12 настапи, а неговиот тим за влакно избегнал испаѓање. === Чарлтон Атлетик === На 6 јануари 2015 година, Дмитровиќ потпишал 18-месечен договор со Чарлтон Атлетик, за необјавена сума.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cafc.co.uk/news/article/marko-dmitrovic-signs-from-ujpest-nick-pope-signs-for-bury-on-loan-2185720.aspx?|title=New goalkeeper signs, Pope departs on loan|date=6 January 2015|publisher=Charlton's official website|archive-url=https://web.archive.org/web/20150106175950/http://www.cafc.co.uk/news/article/marko-dmitrovic-signs-from-ujpest-nick-pope-signs-for-bury-on-loan-2185720.aspx|archive-date=6 January 2015}}</ref> Тој го направил своето деби за клубот на 24 јануари, започнувајќи во ремито 0-0 на гости против [[ФК Вулверхемптон Вондерерс|Вулверхемптон Вондерерс]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/sport/0/football/30860579|title=Wolves 0–0 Charlton|date=24 January 2015|publisher=[[BBC Sport]]|accessdate=27 July 2015}}</ref> === Алкоркон === На 27 јули 2015 година, Дмитровиќ бил позајмен на шпанската Сегунда Дивизион АД Алкоркон, на една година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://adalcorcon.com/marko-dmitrovic-nuevo-portero-de-la-ad-alcorcon/|title=Marko Dmitrovic, nuevo portero de la AD Alcorcón|date=27 July 2015|publisher=Alcorcón's official website|language=es|trans-title=Marko Dmitrovic, new goalkeeper of AD Alcorcón|accessdate=27 July 2015}}</ref> На 7 јули следната година, откако бил неприкосновен стартер, тој потпишал постојан тригодишен договор со страната на [[Мадрид (автономна заедница)|Заедницата на Мадрид]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.adalcorcon.com/noticia/marko-dmitrovic-jugara-las-proximas-tres-temporadas-en-la-a-d-alcorcon|title=Marko Dmitrovic jugará las próximas tres temporadas en la A.D. Alcorcón|date=7 July 2016|publisher=AD Alcorcón|language=es|trans-title=Marko Dmitrovic will play the following three seasons at A.D. Alcorcón|accessdate=9 July 2016}}</ref> === Севиља === На 4 јули 2021 година тој бил најавен како нов потпис на договор за слободен агент од Севиља ФК, со договор кој трае до 2025 година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://sevillafc.es/en/actual/news/marko-dmitrovic-new-signing-sevilla-fc|title=Marko Dmitrović, Sevilla FC's First Signing for the 2021/22 season|date=4 July 2021|work=sevillafc.es|publisher=[[Sevilla FC]]|accessdate=4 July 2021}}</ref> == Репрезентативна кариера == Во август 2016 година, Дмитровиќ бил именуван во тимот на [[Фудбалска репрезентација на Србија|Србија]] за [[Светско првенство во фудбал 2018|квалификацискиот натпревар за Светското првенство во ФИФА 2018]] против Република Ирска.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mozzartsport.com/vesti/muslin-odabrao-26-igraca-za-irce/143769|title=Muslin odabrao 26 igrača za Irce! Tu je Katai, ali nema devet igrača sa prvog spiska...|date=18 August 2016|publisher=mozzartsport.com|accessdate=30 August 2016}}</ref> Тој го имаше своето деби на 14 ноември 2017 година на пријателски натпревар против Јужна Кореја . == Трофеи == ; Ујпешт * Куп на Унгарија : 2013–14 == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.mlsz.hu/player/?itemId=577439 MLSZ профил] (in Hungarian) * [http://hlsz.hu/index.php?tid=7&Jatekos=hPLf_dc55cfb HLSZ профил] (in Hungarian) [[Категорија:Фудбалери на ФК Севиља]] [[Категорија:Фудбалери од Ла Лига]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Ујпешт]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Црвена Ѕвезда]] [[Категорија:Фудбалски голмани]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1992 година]] 0b1wjeu04ilo1nuigv3qvhqp3c4kol4 0 1290231 4796111 4772241 2022-07-24T10:43:09Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа (2) wikitext text/x-wiki {{Infobox flood | name = Поплави во Југоисточна Европа 2014 | image = 2014 Yvette storm, 15 May 2014.jpg | caption = Циклонот Ивет во [[Југоисточна Европа]], 15 мај 2014 | alt = | duration = 13 мај 2014 – 27 мај 2014 | damages = Повеќе од милијарда [[евро|евра]]<ref>{{наведени вести |url=http://stiri.tvr.ro/bilan---grav-al-celor-mai-devastatoare-intemperii-din-ultimii-120-de-ani-in-balcani_44766.html |title=Bilanț grav al celor mai devastatoare intemperii din ultimii 120 de ani în Balcani |newspaper=Știrile TVR |date=19 May 2014 |access-date=20 May 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171022100820/http://stiri.tvr.ro/bilan---grav-al-celor-mai-devastatoare-intemperii-din-ultimii-120-de-ani-in-balcani_44766.html |archive-date=22 October 2017 |url-status=dead }}</ref> | fatalities = '''Најмалку 86'''<br /><small> 57 во Србија<ref>{{наведени вести|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=07&dd=09&nav_category=16&nav_id=874410 |title=MUP: 57 stradalih u poplavama |publisher=B92 }}</ref><br /> 24 во Босна и Херцеговина<ref>[http://www.aljazeera.com/video/europe/2014/05/landmines-post-threat-after-bosnia-floods-2014523162133706216.html Landmines pose threat after Bosnia floods - Al Jazeera English<!-- Bot generated title -->]</ref><br />2 во Хрватска<ref>{{нмс|url=http://www.24sata.hr/uzivo/posavina-evakuirano-3000-ljudim-dvoje-ljudi-je-nestalo-367174 |title=U Posavini evakuirano je tijekom noći oko 3000 ljudi, a dvoje iz Rajeva Sela se smatra nestalima. Premijer je obećao obnovu kuća. Velika je solidarnost okolnih mjesta |work=24sata.hr |author1=Franjo Lepan |author2=Željko Garmaz |author3=Željko Grgurinović |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140518172240/http://www.24sata.hr/uzivo/posavina-evakuirano-3000-ljudim-dvoje-ljudi-je-nestalo-367174 |archive-date=May 18, 2014 }}</ref><ref name=ajb001>{{нмс|title=U Hrvatskoj pronađena druga žrtva poplava|url=http://balkans.aljazeera.net/vijesti/u-hrvatskoj-pronadena-druga-zrtva-poplava|publisher=Al Jazeera|access-date=19 May 2014}}</ref> <br/>2 во Романија<ref name="Alexandra Ciliac">{{наведени вести |url=http://www.evz.ro/prima-victima-a-inundatiilor-un-barbat-din-vrancea-a-murit-.html |title=Prima victimă a INUNDAȚIILOR. Un bărbat din Vrancea a murit [First victim of flooding. A man in Vrancea dies]|newspaper=Evenimentul Zilei |author=Alexandra Ciliac |date=17 May 2014}}</ref><ref>{{наведени вести |url=http://www.gazetaoltului.ro/gazeta-new/eveniment/b-rbat-disp-rut-62227263551d4c3987dfc90f8a7c7716 |title=Bărbat dispărut, găsit decedat |newspaper=Gazeta Oltului |author=Cătălin Fircoiu |date=4 May 2014 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140525195338/http://www.gazetaoltului.ro/gazeta-new/eveniment/b-rbat-disp-rut-62227263551d4c3987dfc90f8a7c7716 |archive-date=25 May 2014 }}</ref><br/> 1 Словачка<ref name=agerpres>{{наведени вести |url=http://www.agerpres.ro/externe/2014/05/16/ploi-torentiale-in-balcani-si-europa-centrala-soldate-cu-cel-putin-sase-morti-19-10-01 |title=Inundații în Balcani și Europa Centrală soldate cu cel puțin șase morți [Floods in the Balkans and Central Europe result in at least six deaths] |newspaper=Agerpres |author=Mihaela Moise |date=16 May 2014}}</ref><br/> </small> | affected = {{flag|Serbia}} <br/>{{flag|Bosnia and Herzegovina}} <br/>{{flag|Croatia}}<br/>{{flag|Romania}} }} Помеѓу 13 и 18 мај 2014 година, циклонот со низок притисок<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://kamerades.com/2014/05/17/cyclone-tamara/|title=Cyclone Tamara|last=Nemanja Pancic|date=17 May 2014|publisher=Kamerades|accessdate=3 October 2014}}</ref> именуван ''Тамара'' и ''Ивет'' зафатил голема област на [[Југоисточна Европа|Југоисточна]] и [[Средна Европа]], предизвикувајќи поплави и лизгање на земјиштето. Најголеми штети претрпеа [[Србија]] и [[Босна и Херцеговина]], бидејќи дождот бил најсилен во последните 120 години регистрирани временски мерења.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.reuters.com/article/us-balkans-flood-idUSBREA4E0AX20140515|title=Bosnia, Serbia hit by worst flooding in 120 years; three die|last=Sito-Sučić, Daria|date=15 May 2014|work=Reuters|access-date=15 May 2014|last2=Sekularić, Ivana}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.independent.mk/articles/5054/Serbia+and+Bosnia+Hit+by+Worst+Flood+in++Years,+as+Three+Are+Reported+Dead%22|title=Serbia and Bosnia Hit by Worst Flood in 120 Years, as Three Are Reported Dead|date=16 May 2014|access-date=16 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140518115930/http://www.independent.mk/articles/5054/Serbia+and+Bosnia+Hit+by+Worst+Flood+in++Years,+as+Three+Are+Reported+Dead%22|archive-date=2014-05-18|publisher=Independent.mk}}</ref> До 20 мај, најмалку 62 лица загинале како резултат на поплавите, а стотици илјади биле принудени да ги напуштат своите домови. Најмногу жртви се градовите Обреновац во Србија и [[Добој]] во Босна и Херцеговина, откако биле поплавени од неколку метри високи води од блиските реки.<ref>{{Наведување|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-27454669|title=Bosnia and Serbia floods: Death toll rises|publisher=BBC|date=17 May 2014|access-date=20 May 2014}}</ref> Поплавите предизвикаа над 2.000 лизгања на земјиште низ [[Југоисточна Европа]], ширејќи штета низ многу градови и села.<ref name="flee">{{Наведени вести|url=http://www.independent.ie/world-news/thousands-flee-bosnia-landslides-30283078.html|title=Thousands flee Bosnia landslides|date=18 May 2014|work=[[The Irish Independent]]|access-date=18 May 2014}}</ref> Дождовите активираа порои и одрони од кал, а потоа се издигнаа неколку реки во сливовите на [[Сава]] и [[Голема Морава|Морава]] и ги поплавија околните долини. Официјалните податоци покажуваат дека над 1,6 милиони луѓе се погодени во Србија и Босна, по една недела поплави.<ref>{{Наведени вести|url=http://stirileprotv.ro/stiri/international/cel-mai-amplu-exod-uman-de-la-razboiul-din-fosta-iugoslavie-un-sfert-din-populatia-bosniei-a-fugit-din-calea-apelor.html|title=Inundații în Balcani. Armata croată a evacuat cu amfibii sinistrații. Un sfert din populația Bosniei a fugit din calea apelor|date=20 May 2014|work=Știrile PRO TV}}</ref> Проценките на штетата се движат до 3,5 милијарди евра за Србија, Босна и Херцеговина.<ref>Lisa Stadtherr et al.: ''Record Balkan floods of 2014 linked to planetary wave resonance''.</ref> Штетата во [[Србија]], заеднички проценета од претставници на ЕУ, групата Светска банка и ОН, изнесува 1,55 милијарди евра.<ref>{{Наведени вести|url=http://ec.europa.eu/enlargement/pdf/press_corner/floods/20140715-serbia-rna-report.pdf|title=Serbia floods 2014|date=15 July 2014|publisher=United Nations Serbia, EU, World Bank Group}}</ref> Официјални лица во Босна имаат изјавено дека штетата може да ја надмине онаа од [[Босанска војна|босанската војна]].<ref>{{Наведени вести|url=http://www.aljazeera.com/news/europe/2014/05/balkan-flood-devastation-exceeds-war-damage-2014521143138991821.html|title=Balkan flood devastation 'exceeds war damage'|date=22 May 2014|publisher=Al Jazeera}}</ref> Настаните иницираа голема меѓународна кампања за помош, при што бројни земји, организации и поединци донираа хуманитарна, материјална и парична поддршка за погодените области. == Метеоролошка историја == [[Податотека:NWS-NOAA_Europe_Total_Percipitation_MAY_11-17,_2014.png|лево|мини| Вкупни врнежи од 11 до 17 мај]] На 13 мај, област со низок притисок се формирала над Јадранското Море, кога поларниот воздух од Средна Европа навлегол во медитеранскиот басен. Студената поларна воздушна маса се сретнала со влажен суптропски воздух, што довела до многу низок притисок. На 14 мај, циклонот се поместил над Југоисточна Европа, станувајќи стационарна. Како резултат на тоа, во регионот паднало екстремно силен дожд; Најпогодени беа Србија (во областа околу Белград) и Босна.<ref>{{Наведени вести|title=Thema des Tages: 16 Mai 2014, Die wilde "Yvette" sorgt für schwere Unwetter im südöstlichen Europa|last=Herold|first=Christian|date=16 May 2014|work=German Weather Service}}</ref> Српските и босанските метеоролози формираниот циклон го нарекоа „Тамара“.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.kurir-info.rs/tamara-hara-srbijom-meteorolozi-dali-ime-ciklonu-koji-nas-je-potopio-clanak-1368603|title=TAMARA HARA SRBIJOM: Meteorolozi dali ime ciklonu koji nas je potopio!|date=2014-05-15|work=Kurir|access-date=18 May 2014|language=sr}}</ref><ref name="tamara">{{Наведени вести|url=http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/466212/Ode-Tamara|title=Ode "Tamara"!|date=18 May 2014|work=Blic|access-date=18 May 2014|language=sr}}</ref> На 15 мај, дневните количини на врнежи соборија историски рекорди во Белград (107,9мм), [[Ваљево]] (108,2мм) и [[Лозница]] (110mm).<ref>{{Наведување|url=http://www.telegraf.rs/vesti/1070475-rekord-u-beogradu-valjevu-i-loznici-pale-najobilnije-kise-u-istoriji|title=REKORD: U Beogradu, Valjevu i Loznici pale najobilnije kiše u istoriji!|publisher=Telegraf|date=15 May 2014|access-date=20 May 2015}}</ref> До 15 мај, месечните врнежи во Белград го соборија историскиот рекорд (17 5литри од 1897 година), достигнувајќи 205л.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=05&dd=15&nav_category=12&nav_id=848243|title=Oboren rekord, više kiše nego ikad|date=15 May 2014|access-date=18 May 2014|agency=B92|language=sr}}</ref> До 17 мај, дождот стивнал, а времето постепено стана потопло и сончево, што донекаде ги олеснило напорите за помош и спасување. На 18 мај циклонот се движеше посеверозападно.<ref name="tamara" /> [[Податотека:BosniaSerbiaflood.jpg|десно|мини|250x250пкс| Тешки поплави во регионот забележани од спектрорадиометарот со умерена резолуција (MODIS) на [[НАСА|сателитот]] Аква на НАСА, 19 мај 2014 година.]] Главниот поплавен регион бил сливот на реката [[Сава]], која ја формира границата меѓу Босна и Хрватска, се влева во Србија и во Дунав во Белград. На14 мај, обилните врнежи предизвикале поројни поплави низ планинските региони, кои уништија мостови и инфраструктура и предизвикаа бројни лизгања на земјиштето. Најсмртоносниот удар се случи во четвртокот, на 15 мај, кога нивото на водата во неколку притоки на Сава на десниот брег ненадејно и неконтролирано се зголемило со невидена брзина, поплавувајќи ги градовите во нивните долини. Реката [[Босна (река)|Босна]] во централна Босна целосно ги поплави градовите [[Добој]], [[Маглај]], [[Завидовиќи]] и Шамац, додека Колубара, во близина на Белград, го стори истото со Обреновац; тие градови имаа најголем дел од жртвите. Последователно, Сава се искачи на рекордно високо ниво, загрозувајќи ги градовите [[Славонски Брод]], [[Шабац]] и [[Сремска Митровица]] и бројни села, но штетите беа релативно ограничени бидејќи населението, помогнато од војската и доброволците, ја зајакна одбраната од поплави. Сепак, насипите попуштија на неколку места. Обилни врнежи имало и во регионот на 3 и 4 мај, а ги зафатиле Романија, Италија и Босна. Циклонот предизвикал ограничена штета, но оставил голем број инциденти со поплави и високи реки.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.rms.com/Catastrophe/Catupdates/CatSummary?event_id=4232|title=Southeast Europe Flooding|date=5 April 2014|work=RMS|access-date=18 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140527071620/http://www.rms.com/Catastrophe/Catupdates/CatSummary?event_id=4232|archive-date=27 May 2014}}</ref> Локалната власт прогласила вонредна состојба во делови на Босна. == Хидрологија == Иако најтешко погодените области беа во долините на реките Сава и Колубара, средиштето на поплавата бил одводниот слив на реката Босна и нејзиното устие во Сава. Водата во Сава потоа го проби новоизградениот насип на левиот брег во Хрватска и го поплави регионот Долна [[Срем|Сирмија]]. Водата потоа неконтролирано навалила во [[Босут (река)|реката Бошут]] која се влева назад во Сава во Србија. Во Србија, најтешките поплави беа во сливот на реката Колубара, каде што големите врнежи предизвикаа екстремни порои во планините, предизвикувајќи хидролошка коинциденција, факт дека високите плимни бранови се појавија истовремено и на левата и на десната притока на Колубара. Реките Пештан и Враничина, исто така, се излеаа, поплавувајќи го површинскиот коп „Тамнава-Западна Поље“, во рамките на рудниците Колубара (види Езеро Паљуви). Поплавените рудници зафатија 200 милиони м3 од надојдената вода.<ref name="Politika">{{Наведување|last=Stevan Prohaska, "Jaroslav Černi Institute"|title=Ugroženost of poplava|trans_title=Flood threats|journal=[[Politika]]|pages=26|language=sr|date=12 December 2017|url=http://www.politika.rs/sr/clanak/394310/Pogledi/Ugrozenost-od-poplava}}</ref> Белградскиот институт „Јарослав Черни“, финансиран од [[УНДП]], состави студија „Подобрување на заштитата на водата во одводниот басен Колубара“. Хидролошкиот дел од извештајот заклучува дека циклонот предизвикал „континуиран дожд со умерен интензитет“, кој сепак траел предолго (над три дена). Во мај, измерените 48-часовни врнежи беа повисоки од милениумските дождови во Лозница, додека периодот на враќање во Белград и Ваљево биле 400 години. Повратните периоди на течението во Колубара беа 120-520, а на вливот во Сава, кога Колубара го поплави Обреновац и рудниците. Доколку системот против поплавите бил завршен и функционираше правилно, а не беа поплавени рудниците и Обреновац, испуштањето ќе било 2.460 кубни метри во секунда.<ref name="Politika"/> Во одводниот слив на реката Босна во Босна и Херцеговина, дождовите на некои места го надминувале периодот на враќање од 5.000 години (Видмар А., и др., „Поплавите на реката Босна во мај 2014 година“, весник за ризик од поплави, стр. 1-25). За време на масивното прелевање во сливот, периодот на враќање на максималното празнење бил само 152 години и од волуменот на бранот (1,463,000,000 кубни метри).По реконструкцијата на поплавата во контролираната средина, констатирано е дека испуштањето на Босна кај Добој ќе биде на 16 мај 2014 година. Испуштањето на Сава, веднаш по истекот на Босна, кај мостот Шамац, изнесувало 6.000 кубни метри во секунда. Во Сремска Митровица во Србија, испуштањето на Сава било 6.420 кубни метри во секунда.<ref name="Politika"/> Доколку функционирал целиот систем за контрола на поплавите во сите три земји, и да немало прелевања и поплави, ќе дојдеше до хидролошка коинциденција на приклучување на највисоките водостои на Сава и Колубара. Тоа значи дека во Белград, низводно од устието на Колубара во Сава, Сава ќе донело речиси 9.000 кубни метри во секунда. Крајбрежната зона покрај Сава во Белград, наречена Савски Насип и засилена со насипите, е дизајнирана да прими 6.500 кубни метри во секунда така што градот веројатно ќе претрпи голема штета. Дополнително, поради дивоградбата на куќите во месноста Савски Насип се уништува крајбрежната зона и се намалува нејзиниот волумен.<ref name="Politika"/> == Погодените области == [[Податотека:Balkan_floods_May_2014.svg|мини|300x300пкс|Погодени области на [[Босна и Херцеговина]], [[Србија]] и [[Хрватска]]:]] Србија била најтешко погодена, со неколку поголеми градови во нејзиниот централен регион целосно поплавени, а лизгање на земјиштето се јавило во планинските региони. Босна, особено нејзиниот ентитет Република Српска, исто така била поплавена во голема мера. Источна Хрватска и јужна Романија исто така доживеале поплави и човечки жртви, додека [[Австрија]], [[Бугарија]], [[Унгарија]], [[Италија]], [[Полска]] и [[Словачка]] беа погодени од невремето.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.heute.de/tief-yvette-bringt-polen-oesterreich-bulgarien-serbien-bosnien-herzegowina-und-slowakei-ueberschwemmungen-33178364.html|title="Yvette" bringt Sturm und Flut|last=Özden|first=Terli|date=16 May 2014|work=ZDF|access-date=16 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140517134118/http://www.heute.de/tief-yvette-bringt-polen-oesterreich-bulgarien-serbien-bosnien-herzegowina-und-slowakei-ueberschwemmungen-33178364.html|archive-date=May 17, 2014|language=de}}</ref> === Србија === [[Податотека:Poplava_obrenovac_2014_popović_3.jpg|мини|Обреновац претрпе најголем број жртви и разурнувања за време на поплавите]] Градот Обреновац бил најтешко погоден од поплавите, а се проценува дека 90% од градот е поплавен.<ref name="CNN">{{Наведени вести|url=http://www.cnn.com/2014/05/17/world/europe/balkans-flooding/|title=Thousands evacuated due to severe flooding in Balkans|date=17 May 2014|access-date=18 May 2014|publisher=CNN}}</ref> Во текот на ноќта помеѓу 15 и 16 мај, блиската река Колубара, собирајќи ги водите од јужните планини, ненадејно се издигна неколку метри над нејзините брегови и го поплави градот, изненадувајќи ги жителите. Целиот град бил евакуиран.<ref name="b92_may21">{{Наведени вести|url=http://www.b92.net/eng/news/politics.php?yyyy=2014&mm=05&dd=21&nav_id=90411|title=Three-day national mourning, danger still present|date=21 May 2014|publisher=B92/Tanjug}}</ref><ref name=":0">{{Наведени вести|url=http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/465390/Pocela-totalna-evakuacija-Obrenovca-U-Kolubarskom-okrugu-dve-zrtve-poplava|title=Svi idu u odbranu Šapca! Totalna evakuacija Obrenovca i dalje traje! U Kolubarskom okrugu dve žrtve poplava|date=16 May 2014|work=[[Blic]]|access-date=16 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140516195424/http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/465390/Pocela-totalna-evakuacija-Obrenovca-U-Kolubarskom-okrugu-dve-zrtve-poplava|archive-date=May 16, 2014}}</ref> Во текот на 18 мај нивото на водата падна, што овозможи евакуацијата на граѓаните на Обреновац наместо со чамци да се врши со камиони.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.politika.rs/rubrike/tema-dana/Opao-nivo-vode-u-Obrenovcu-evakuacija-kamionima.lt.html|title=Opao nivo vode u Obrenovcu, evakuacija kamionima|date=18 May 2014|work=Politika|access-date=18 May 2014|language=sr}}</ref> До 20 мај вкупниот број на евакуирани лица надмина 30.000.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.b92.net/eng/news/society.php?yyyy=2014&mm=05&dd=20&nav_id=90386|title=Flooded areas more stable; 30,000 evacuated|date=20 May 2014|work=B92|access-date=25 May 2014}}</ref> [[Податотека:Krupanj_2014_-_by_Zoran_Dobrin_1.jpg|лево|мини| Уништување на Крупањ од поплава]] Во Крупањ во западна Србија (се наоѓа во долината на неколку мали реки) порои, одрони од кал и одрони ја уништиле инфраструктурата и уништија десетици куќи. Поради оштетувања на патот, градот три дена бил целосно непристапен, а патот кон Лозница бил блокиран до 18 мај. Електричната енергија е прекината на речиси цела општина.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=05&dd=18&nav_category=16&nav_id=849645|title=Krupanj: Reka progutala kuće|date=18 May 2014|access-date=18 May 2014|agency=B92|location=Krupanj|language=sr}}</ref> Околу 500 куќи беа сериозно оштетени, а најмалку 20 куќи се целосно непогодни за живеење<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.prva.rs/vesti/info/41374/rasim-ljajic-posledice-u-krupnju-su-katastrofalne.html|title=Rasim Ljajić: Posledice u Krupnju su katastrofalne!|publisher=Prva|language=sr|accessdate=19 May 2014}}</ref> Дел од селото Ребељ во општина [[Ваљево]] бил уништен од лизгање на земјиштето.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/466025/Deo-sela-Rebelj-na-Medvedniku-vise-ne-postoji--zemlja-sahranila-12-kuca|title=Blic Online {{!}} Deo sela Rebelj na Medvedniku više ne postoji – zemlja sahranila 12 kuća|archive-url=https://web.archive.org/web/20140520021112/http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/466025/Deo-sela-Rebelj-na-Medvedniku-vise-ne-postoji--zemlja-sahranila-12-kuca|archive-date=May 20, 2014|accessdate=May 19, 2014}}</ref> Во долината на реката [[Дрина]], на границата со Босна, обилните врнежи од дожд активираа лизгање на земјиштето, отсекувајќи неколку села и затворајќи ги патиштата. Во Мали Зворник, огромен рид се закануваше да се лизне во реката и да го прекине нејзиниот тек, загрозувајќи го тој град и [[Зворник]] преку реката.<ref name="b92_may21"/><ref>{{Наведување|url=http://sumadijapress.co.rs/celo-brdo-iznad-malog-zvornika-klizi-ka-drini/|title=Celo brdo iznad Malog Zvornika klizi ka Drini|publisher=Šumadijapress|date=20 May 2014|access-date=22 May 2014|language=sr|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140524022949/http://sumadijapress.co.rs/celo-brdo-iznad-malog-zvornika-klizi-ka-drini/|archivedate=24 May 2014}}</ref> Врвните поплави од реката [[Сава]] го погодија [[Шабац]] на 18 мај, но насипите преживеаја, зајакнати со напорите на армијата и неколку илјади доброволци. Надојдените води на реката достигнаа 6.3 метри, највисоко досега, загрозувајќи ги Шабац и [[Сремска Митровица]] на левиот брег.<ref name="CNN"/> Во пресрет на поплавите, подигнат е привремен насип.<ref name="CNN" /> Понатаму на исток, по долините на реките [[Голема Морава|Морава]] и Млава, поплавени се градските центри на [[Параќин]], [[Петровац (Србија)|Петровац на Млави]], [[Свилајнац]] и [[Смедеревска Паланка]].<ref name=":0"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=05&dd=19&nav_category=16&nav_id=849781|title=Smederevska Palanka 5 dana bez vode|date=19 May 2014|publisher=B92|language=sr}}</ref> За време на периодот на поплави, околу 300.000 домаќинства останале без електрична енергија.<ref name="rfe">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.slobodnaevropa.org/content/poplave-u-srbiji-jedna-osoba-poginula-vanredno-stanje-u-celoj-zemlji/25385720.html|title=Poplave u Srbiji: Poginule tri osobe, a dve se vode kao nestale|publisher=Slobodnaevropa.org|accessdate=17 May 2014}}</ref> Српскиот министер за енергетика, Александар Антиќ, апелирал до поединците да ја зачуваат моќта најдобро што можат.<ref name="flee"/> Најголемата термоелектрана во Србија, ТЕ Никола Тесла, која испорачувала близу 50 отсто од електричната енергија во Србија, лежи во околината на Обреновац, но е спасена од опасност. Сепак, надојдените води го наполниле најголемото јагленово поле на РБ Колубара со 210 милиони кубни метри вода, повеќе од волуменот на [[Власинско Езеро|Власинското Езеро]], а неговото испумпување се очекувало да трае со месеци.<ref name="rts_may21">{{Наведување|url=http://www.rts.rs/page/stories/sr/story/125/Dru%C5%A1tvo/1603373/Energetski+sistem+se+vra%C4%87a+u+normalu%3F.html|title=Energetski sistem se vraća u normalu?|publisher=RTS|date=21 May 2014|language=sr}}</ref> Понатаму на исток, термоелектраната ТЕ Костолац, која испорачува 11 отсто од електричната енергија во Србија, била загрозена од поплави од реката [[Млава]], но водата не го пробила највнатрешниот одбранбен обрач. За време на поплавите, [[Хидроелектрана Ѓердап I|хидроцентралите кај Железните порти]] го намалиле своето производство и ги отвориле портите за да го спуштат нивото на Дунав.<ref name="rts_may21" /> За време на поплавите, транспортот низ државата, особено централните и западните делови, бил во прекин или прекин.<ref name="RVoR">{{Наведени вести|url=http://voiceofrussia.com/news/2014_05_16/Russia-offers-help-to-Serbia-where-3-000-people-evacuated-due-to-worst-floods-since-120-years-4621/|title=Russia offers help to Serbia where 3,000 people evacuated due to worst floods since 120 years|date=16 May 2014|work=Voice of Russia|access-date=16 May 2014}}</ref> Поплавени се 2.260 јавни, индустриски и инфраструктурни објекти, а уништени се 3.500 патишта.<ref name="b92_may21"/> Железничката пруга Белград-Бар била прекината на неколку локации во западна Србија и е затворена; основните репарации траеја околу еден месец, а потоа возовите беа принудени да заобиколат неколку часа. Реконструкцијата на делот во кањонот на реката Градац била завршена во март 2015 година, овозможувајќи им на возовите да се вратат на првобитната траса.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/539676/Od-danas-opet-redovan-saobracaj-prugom-BeogradBar|title=Od danas opet redovan saobraćaj prugom Beograd-Bar|date=5 March 2015|publisher=Blic|language=sr|archive-url=https://web.archive.org/web/20150908051933/http://www.blic.rs/Vesti/Drustvo/539676/Od-danas-opet-redovan-saobracaj-prugom-BeogradBar|archive-date=September 8, 2015}}</ref> Земјоделските штети во погодените подрачја биле тотални, а висината допрва ќе се утврдува. Илјадници крави, овци, пилешко и други домашни животни загинаа во поплавите, а нивните трупови претставуваат сериозен здравствен ризик за луѓето кои почнаа да се враќаат и да ги поправаат своите домови. Владата на Србија на 20 мај прогласи тридневна жалост.<ref name="b92_may21"/><ref>{{Наведени вести|url=http://www.blic.rs/Vesti/Politika/466806/Vucic-Tri-dana-zalosti-uskoro-ukidanje-vanredne-situacije|title=Vučić: Tri dana žalosti, uskoro ukidanje vanredne situacije|last=Petrović|first=M.|date=20 May 2014|work=Blic|access-date=20 May 2014|location=Belgrade|language=sr}}</ref> [[Претседател на Владата на Република Србија|Српскиот премиер]] [[Александар Вучиќ]] ги опиша поплавите како „најлошата природна катастрофа што некогаш ја погодила Србија“.<ref name="RVoR"/> Во извештајот на Владата на Србија од јули 2014 година, вкупниот износ на штетата во земјата се проценувала на 1,53 милијарди евра. Од нив, 810 милиони се припишуваат на директна штета, а 662 милиони на загуби. Две третини од штетите се припишани на производниот сектор (500 милиони директни и 569 милиони индиректни), од кои 228 милиони во земјоделскиот сектор. Вкупните штети на становите изнесуваат 227,3 милиони, додека штетите на инфраструктурата (транспорт, врски и водостопанство) се проценети на 192 милиони.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.dijaspora.gov.rs/lat/ukupna-steta-od-poplava-15-milijardi-evra/|title=Ukupna šteta od poplava 1,5 milijardi evra|date=8 July 2014|publisher=Ministry of Diaspora of the Government of Serbia|language=sr}}</ref> === Босна и Херцеговина === [[Податотека:2014_Bosnia_and_Herzegovina_floods_Kamerovica_flied.jpg|лево|мини| Поплави во [[Зеница (град)|Зеница]], 15 мај 2014 година]] Поголемиот дел од северна Босна бил поплавен, а најсилно била погодена долината на [[Босна (река)|реката Босна]]. Други погодени области ги вклучуваа [[Сараевски кантон|кантонот Сараево]]<ref name="pobjeda">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pobjeda.me/2014/05/14/poplave-u-bih-evakuisane-tri-osobe-najkriticnije-na-ilidzi/|title=Poplave u BiH: Evakuisane tri osobe, najkritičnije na Ilidži – Pobjeda Dnevni List|date=14 May 2014|publisher=Pobjeda.me|archive-url=https://web.archive.org/web/20140517134245/http://www.pobjeda.me/2014/05/14/poplave-u-bih-evakuisane-tri-osobe-najkriticnije-na-ilidzi/|archive-date=May 17, 2014|accessdate=17 May 2014}}</ref> и [[Тузлански кантон|кантонот Тузла]] Северна и североисточна Босна, вклучувајќи го и регионот [[Семберија]], исто така беа поплавени. Реките кои се поплавија ги вклучуваа Босна, [[Врбас (река)|Врбас]], [[Дрина]], [[Сана (река)|Сана]] и [[Сава]]. Во целата земја била прогласена вонредна состојба.<ref name="CNN"/> [[Херцеговина]] во јужните и централните региони не беа погодени од поплави. Градот [[Маглај]] доживеа просечни врнежи од два месеци за помалку од 48 часа.<ref name="CNN"/> Во градот [[Завидовиќи]], снимен е пешачки мост како се повлекува по [[Босна (река)|реката Босна]] и удира во друг мост.<ref>{{Наведени вести|url=http://dailypicksandflicks.com/2014/05/15/bridge-crashes-into-bridge-on-flooded-river-in-bosnia-video/|title=Bridge Crashes into Bridge on Flooded River in Bosnia (Video)|date=15 May 2014|work=dailypicksandflicks|access-date=16 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140516221629/http://dailypicksandflicks.com/2014/05/15/bridge-crashes-into-bridge-on-flooded-river-in-bosnia-video/|archive-date=16 May 2014}}</ref> Во [[Сараево]], реката [[Миљацка|Миљачка]] се издува речиси на ниво на градски мостови.<ref name="pobjeda"/> Целото село Париќи во Храсно Доње, општина [[Калесија]], го затрупаа одрони.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.oslobodjenje.ba/vijesti/bih/selo-paraci-u-kalesiji-vise-ne-postoji|title=Selo Paraći u Kalesiji više ne postoji!|date=18 May 2014|publisher=Oslobođenje|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304075051/http://www.oslobodjenje.ba/vijesti/bih/selo-paraci-u-kalesiji-vise-ne-postoji|archive-date=4 March 2016}}</ref> Заклучно со 20 мај, имало 24 потврдени смртни случаи во Босна и Херцеговина: 17 во [[Република Српска]] и 7 во [[Федерација Босна и Херцеговина|Федерацијата]].<ref name="dnevnik.hr">{{Наведени вести|url=http://dnevnik.hr/vijesti/svijet/dan-zalosti-u-bih-bosanska-posavina-i-dalje-se-bori-s-poplavama---336757.html|title=Dan žalosti u BiH, Sava nastavlja plaviti Bosansku Posavinu|date=20 May 2014|access-date=20 May 2014|publisher=dnevnik.hr}}</ref> На прес-конференција на 19 мај, директорот на полицијата на Република Српска ги даде имињата на 17 потврдени жртви: 10 во Добој, 2 во Шамац, 2 во Модрича и по една во [[Бијељина|Бјелина]], Власеница и Доњи Жабар; дополнителни 7 лица се уште се водат како исчезнати.<ref>{{Наведување|url=http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/republika_srpska/aktuelno.655.html:492132-Vrh-poplavnog-talasa-Save-prosao-RS-bez-novih-poplava|title=RS:Imena stradalih, prijavljen nestanak sedam osoba|publisher=Večernje Novosti|date=19 May 2014|access-date=20 May 2014|language=sr}}</ref> Владите на двата ентитета заеднички го прогласија 20 мај за ден на жалост низ целата земја.<ref name="dnevnik.hr" /> Се шпекулираше дека поплавите можеби ги нарушиле [[Мина|нагазните мини]] останати од [[Босанска војна|Босанската војна]] (1992–1995), кои би можеле да предизвикаат дополнителна опасност доколку се преместат надвор од обележаните области.<ref name="flee"/> Главниот извршен директор на Железнице Република Српске, железничкиот оператор во [[Република Српска]] (еден од двата железнички оператори во Босна) апелирал за помош за санирање на огромната штета на железницата во земјата, наведувајќи дека тие независно не можат да ја санираат штетата, апелирајќи за помош од меѓународната заедница за набавка на материјали, механизација и финансиска помош.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.railwaygazette.com/news/infrastructure/single-view/view/railway-seeks-help-following-catastrophic-floods.html|title=Railway seeks help following catastrophic floods|date=21 May 2013|access-date=21 June 2014|publisher=Railway Gazette}}</ref> === Хрватска === [[Податотека:Floods_Croatia_2014..jpg|десно|мини|250x250пкс| Поплави во [[Хрватска]] ; црвените точки укажуваат на пукнати насипи]] [[Податотека:Floods_in_Croatia_Gunja_2.jpg|мини|250x250пкс| Тешка поплава во хрватската месност Гуња]] Хрватска била погодена од поплавите во помала мера отколку Србија или Босна.<ref>[https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/may/20/floods-people-balkans-yugoslavia Floods have united the people of the Balkans | Andrej Nikolaidis | Opinion | The Guardian]</ref> Најкритично било подрачјето во јужна [[Славонија]]. Во близина на Рајево Село и Рачиновци е пробиен насипот на реката Сава, а со тоа е наредена евакуација за Гуња, Рајево Село и Рачиновци. Од 19 мај, околу 15.000 луѓе во најисточните делови на Хрватска беа евакуирани од своите домови.<ref name="indexhrevak">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.index.hr/vijesti/clanak/slavonija-pod-vodom-evakuirano-je-15-tisuca-ljudi-voda-i-dalje-nadire/748180.aspx|title=Evakuirano je 15 tisuća ljudi, voda i dalje nadire|publisher=Index.hr|accessdate=19 May 2014}}</ref> Една од најкритичните точки бил насипот на реката Сава во Славонски Шамац, каде што се наоѓа сливот на Босна и Сава. Во тој момент насипите беа под силен притисок предизвикан од огромното количество вода што доаѓаше од Босна. Неколку официјални лица изјавија дека доколку се пробие овој насип, ќе биде поплавен целиот регион на јужна Славонија, со население од над 300.000 жители.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.jutarnji.hr/vodeni-armagedon-evakuacija-u-nekoliko-sela---odjednom-je-probilo--pojavila-se-bujica--sve-je-letjelo-/1192350/|title=Strah u Slavonskom Šamcu: 'Popusti li naš nasip, Đakovo će biti potopljeno|last=jutarnji.hr|date=19 May 2014|work=jutarnji.hr|access-date=19 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140524001542/http://www.jutarnji.hr/vodeni-armagedon-evakuacija-u-nekoliko-sela---odjednom-je-probilo--pojavila-se-bujica--sve-je-letjelo-/1192350/|archive-date=24 May 2014}}</ref> Поплави имаше и во Бановинскиот регион, во градовите Хрватска Костајница и Двор, најмногу предизвикани од реката Уна, чие ниво не било толку високо од 1955 година<ref name="DPRERADUS">{{Наведени вести|url=http://www.sisak.info/izvanredno-stanje-u-dvoru-i-hrvatskoj-kostajnici/|title=Izvanredno stanje u Dvoru i Hrvatskoj Kostajnici|last=DPRERADUS|date=19 May 2014|work=sisak.info}}</ref> Видео: http://vimeo.com/96164094 === Романија === Ова била трета голема поплава што ја погодила [[Романија]] од крајот на април 2014 година. Над 8.000 луѓе беа изолирани, а речиси 2.000 хектари земја била покриена со вода 125 села за еден ден биле погодени од поплави. Вкупно, 30 магистрални и окружни патишта биле затворени или делумно уништени од вода и кал.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.libertatea.ro/detalii/articol/bilant-inundatii-cod-portocaliu-492574.html|title=BILANȚUL TRAGIC al INUNDAȚIILOR: 8.000 de oameni izolați! Codul PORTOCALIU, VALABIL pentru 17 județe|date=16 May 2014|work=Libertatea}}</ref> Водите на [[Дунав]] се зголемиле толку многу што властите поставија портокалова фаза за поплави осум дена, на секторот [[Ѓердапска Клисура|Железни порти]] – Зимница.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.romanialibera.ro/actualitate/eveniment/cod-portocaliu-de-inundatii-pe-dunare-335475|title=Cod portocaliu de inundații pe Dunăre|last=David Simion|date=17 May 2014|work=România Liberă}}</ref> Во округот Вранча, 50-годишен маж бил однесен од поплавата и пронајден мртов следното утро. [[Букурешт]] го опустошил [[Бура|невреме]] пропратено со [[Град (метеорологија)|град]] и силен ветер. Поплавени се неколку улици, откорнати дрвја, а дебел слој мраз прекри важни транспортни артерии, парализирајќи го сообраќајот во главниот град.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.puterea.ro/eveniment/vreme-extrema-in-mai-inundatii-si-grindina-de-o-palma-in-bucuresti-91384.html|title=VREME EXTREMĂ ÎN MAI: inundații și grindină de-o palmă în București|last=G.D.|date=5 May 2014|work=Puterea|access-date=18 May 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140518175008/http://www.puterea.ro/eveniment/vreme-extrema-in-mai-inundatii-si-grindina-de-o-palma-in-bucuresti-91384.html|archive-date=18 May 2014}}</ref> === Словачка === Поплавите и силниот ветер од циклонот стигнаа и до Словачка, каде се удавил постар човек.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.pluska.sk/spravy/z-domova/povodne-slovensku-maju-prvu-obet-starcek-utopil-potoku.html|title=Povodne na Slovensku majú prvú obeť, starček sa utopil v potoku|date=16 May 2014|access-date=13 October 2018|publisher=[[Plus (Slovak TV channel)|Plus]]}}</ref> == Меѓународен одговор == === Одговор на славните === * [[Новак Ѓоковиќ]] и Ненад Зимоњиќ ја покажале својата поддршка за поплавените и преку [[Твитер]] апелирале за донации за помош на настраданите од поплавите.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.tennisworldusa.org/Novak-Djokovic-and-Nenad-Zimonjic-support-the-flood-victims-in-Serbia-articolo18025.html|title=Novak Djokovic and Nenad Zimonjić support the flood victims in Serbia|last=Dar|first=Talal|date=17 May 2014|work=Tennis World|access-date=17 May 2014}}</ref> Ѓоковиќ, исто така, го критикувал недостатокот на медиумско покривање на меѓународно ниво, нарекувајќи ги медиумите „неактивен“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://tennis.si.com/2014/05/17/novak-djokovic-criticizes-media-serbia-flood-italian-open/|title=Novak Djokovic criticizes media's idle coverage of Serbia flood|date=17 May 2014|work=Sports Illustrated|accessdate=18 May 2014}}</ref> По неговата победа над [[Рафаел Надал]] на Отвореното првенство на Италија во 2014 година, тој ги донирал сите парични награди од 500.000 долари што ги добил за жртвите од поплавите и собрал уште 100.000 долари преку Фондацијата Новак Ѓоковиќ.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.b92.net/sport/tenis/vesti.php?yyyy=2014&mm=05&dd=19&nav_id=850243|title=Đoković donirao 500.000 dolara!|date=19 May 2014|access-date=19 May 2014|publisher=B92}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://novakdjokovicfoundation.org/vesti/vesti/2014.737.html|title=Novak Đoković Fondacija do sada je skupila 600.000 dolara za obnovu škola i vrtića u srbiji. Ovo je tek početak! {{!}} Novak Djokovic Foundation|archive-url=https://web.archive.org/web/20140520004441/http://novakdjokovicfoundation.org/vesti/vesti/2014.737.html|archive-date=May 20, 2014|accessdate=May 19, 2014}}</ref> * Фондацијата [[Дејан Станковиќ]] собрала и донирала над 315.000 евра.<ref>[http://sport.blic.rs/Fudbal/Domaci-fudbal/253026/Deki-Stankovic-dirnut-odzivom-Fondacija-prikupila-315000-evra-ovo-je-tek-pocetak Deki Stanković dirnut odzivom: Fondacija prikupila 315.000 evra, ovo je tek početak]</ref> * Пејачите [[Лепа Брена]] и Саша Поповиќ, кои заеднички ја поседуваат српската фолк етикета ''Гранд продукција'', донирале 20.000 евра лично, како и 250.000 евра преку Јунајтед Груп.<ref>[http://www.svet.rs/najnovije-vesti/sasa-popovic-i-lepa-brena-donirali-20-000-evra Saša Popović i Lepa Brena donirali 20.000 evra | svet]</ref> * Романскиот стопанственик Јон Сириац, сопственик на тенискиот мастерс турнир Мутуа Мадрилења Мадрид опен, и поранешен тенисер и хокејар, донирал 100.000 долари за жртвите од поплавите во Србија.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.b92.net/sport/tenis/vesti.php?yyyy=2014&mm=05&dd=21&nav_id=851232|title=Jon Cirijak donirao 100.000 Srbiji|date=21 May 2014|access-date=21 May 2014|publisher=B92|language=sr}}</ref> * Никола Пековиќ од Минесота Тимбервулвс донирал 50.000 евра <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.alo.rs/v-i-p/svetski-dzet-set/nikola-pekovic-donirao-50-000-evra/55641|title=Nikola Peković donirao 50.000 evra! - V.I.P. - Svetski džet set - ALO!<!-- Bot generated title -->|archive-url=https://web.archive.org/web/20140521112648/http://www.alo.rs/v-i-p/svetski-dzet-set/nikola-pekovic-donirao-50-000-evra/55641|archive-date=2014-05-21|accessdate=2014-05-20}}</ref> * [[Анџелина Џоли]] донирала 50.000 долари на Црвениот крст на САД за Босна и Србија.<ref>[http://www.blic.rs/Zabava/Vesti/467427/Andjelina-Dzoli-donirala-50000-dolara-za-Srbiju-i-Bosnu-i-Hercegovinu?ref=fbblic Anđelina Džoli donirala 50.000 dolara za Srbiju i Bosnu i Hercegovinu]</ref> * [[Горан Бреговиќ]] донирал 20.000 евра за градовите [[Маглај]] и Уб и повика на особено внимание за погодените [[Роми|ромски]] семејства.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.alo.rs/v-i-p/estrada/goran-bregovic-donirao-20-000-evra-i-apeluje-da-se-pomogne-romima/55642|title=Goran Bregović donirao 20.000 evra i apeluje da se pomogne Romima! - V.I.P. - Estrada - ALO!<!-- Bot generated title -->|archive-url=https://web.archive.org/web/20140521110932/http://www.alo.rs/v-i-p/estrada/goran-bregovic-donirao-20-000-evra-i-apeluje-da-se-pomogne-romima/55642|archive-date=2014-05-21|accessdate=2014-05-20}}</ref> * [[Светлана Ражнатовиќ-Цеца|Цеца Ражнатовиќ]] донирала 20.000 евра.<ref>[http://www.telegraf.rs/jetset/1077316-svaka-cast-ceca-dala-2-miliona-dinara-za-poplavljena-podrucja SVAKA ČAST: Ceca dala 2 miliona dinara za poplavljena područja! ]</ref> * [[Ана Ивановиќ]], која е амбасадор на добра волја на [[УНИЦЕФ]] за Србија, донирала 8.700 евра.<ref>[http://www.b92.net/sport/tenis/vesti.php?yyyy=2014&mm=05&dd=19&nav_id=850192&fb_action_ids=10201471711149435&fb_action_types=og.recommends Ana donirala milion RSD, za početak - B92.net]</ref> * [[Емир Кустурица]] ги донирал своите хеликоптери за да се користат за спасување луѓе.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.story.rs/vesti/svet-poznatih/40253-emir-kusturica-ustupio-spasiocima-svoje-helikoptere.html|title=Emir Kusturica ustupio spasiocima svoje helikoptere|publisher=Story.rs|archive-url=https://web.archive.org/web/20140518071149/http://www.story.rs/vesti/svet-poznatih/40253-emir-kusturica-ustupio-spasiocima-svoje-helikoptere.html|archive-date=2014-05-18|accessdate=2014-05-18}}</ref> * Били Ајдол ветил дека ќе донира дел од својата заработка од неговиот концерт во Србија.<ref>[https://twitter.com/BillyIdol/status/468308657315135488 Billy Idol on Twitter: "I'm playing in Serbia soon I will donate part of my earnings from that nights gig to a relief fund, hope that might help in some small way."]</ref> * [[Адријана Лима]] повикала на помош за Србија преку фондацијата Новак Ѓоковиќ.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.blic.rs/Zabava/Vesti/466631/Adriana-Lima-Molim-vas-pomozite-Srbiji|title=Adriana Lima: Molim vas, pomozite Srbiji!|date=19 May 2014|work=Blic|access-date=19 May 2014|language=sr}}</ref> * Холандскиот ТВ-готвач Рудолф ван Веен на 20 мај готвел за мајки со деца во еден од центрите за евакуирани во Белград.<ref>[http://www.telegraf.rs/zivot-i-stil/1078091-rudolf-van-vin-kuva-za-evakuisane-majke-sa-decom Rudolf van Vin kuva za evakuisane majke sa decom | Telegraf – Najnovije vesti]</ref> * [[Александар II Караѓорѓевиќ|Александар, престолонаследникот на Југославија]] и неговата сопруга Кетрин, престолонаследникот на Југославија ги посетиле Обреновац, Топола, Наталинац, Блазнава, [[Шабац]] и Крупањ (заедно со колективните центри во Карабурма, Сурчин и Крњача ) и донирале помош во вредност од над 30,00 евра.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.telegraf.rs/vesti/politika/1079825-srpski-kralj-uz-svoj-narod-karadjordjevici-pomazu-ugrozene-u-obrenovcu-foto|title=SRPSKI KRALJ UZ SVOJ NAROD: Karađorđevići pomažu ugrožene u Obrenovcu! (FOTO)|date=20 May 2014|work=Telegraf|access-date=20 May 2014|language=sr}}</ref> * [[Миралем Пјаниќ]] (босански репрезентативен фудбалер) купил цела аптека вредни лекови за помош на жртвите од поплавите во Босна и Херцеговина.<ref>[http://www.bh-index.com/miralem-pjanic-kupio-veliku-kolicinu-lijekova-zrtvama-poplava/ Miralem Pjanić kupio veliku količinu lijekova žrtvama poplava – Bh-index | Saznaj prvi]</ref> == Последици == Официјалните лица велат дека може да бидат потребни 5 години за да се опорави земјоделството во погодените региони.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.bbc.co.uk/weather/features/27475121|title=Floods deluge Balkan states|date=19 May 2014|work=BBC News|access-date=19 May 2014}}</ref> Управниот директор на јагленовото наоѓалиште Колубара изјавил дека ќе биде потребна една година за да се продлабочи и суши јамата Тамнава, додека на копот Велики Црљени ќе бидат потребни околу два месеци за повторно да профункционира. Тој изјавил дека јамата Тамнава сега е вештачко езеро. Јаглените полиња Колубара се отворени јами од кои јаглен се снабдува ТЕ Никола Тесла. Имало доволно залихи јаглен при рака за да се премости периодот додека јамите за јаглен не бидат целосно функционални, но системот за испорака има потреба од поправки.<ref name="b92.net">[http://www.b92.net/biz/vesti/srbija.php?yyyy=2014&mm=05&dd=19&nav_id=850195 Godinu dana da se isuši kop Tamnava - B92.net]</ref> Европската комесарка за развој и хуманитарна помош Кристалина Георгиева изјавила дека Хрватска и Србија имаат можност да аплицираат за помош од Фондот за солидарност на Европската унија, до една милијарда евра за една година,<ref>{{Наведени вести|url=http://www.dw.de/eu-obe%C4%87ala-pomo%C4%87-bih-srbiji-i-hrvatskoj/a-17646029|title=EU obećala pomoć BiH, Srbiji i Hrvatskoj|last=Maksimović|first=Marina|date=20 May 2014|work=dw.de|access-date=20 May 2014|language=sr}}</ref> но тоа подоцна било укинато како погрешна изјава на комесарот. Фондот за солидарност на ЕУ во 2014 година изнесува 500 милиони евра, додека поединечни земји може да очекуваат околу 10 милиони.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2014&mm=05&dd=20&nav_category=1262&nav_id=850446|title=EU: Mnogo manje od milijarde za SRB|last=Tanjug|date=20 May 2014|work=B92|access-date=20 May 2014|language=sr}}</ref> Помошта може да се пренесе доколку се процени дека штетата е над 0,64% од [[Бруто-домашен производ|БДП]] на земјата. За Србија тоа би било околу 175 милиони евра отштета. Босна, која не е земја-кандидат или членка на ЕУ, нема право на помош од овој фонд. Србија аплицираше за кредит за помош од Светска банка, во вкупна вредност од 227 милиони евра.<ref>[http://mondo.rs/a716243/Info/Ekonomija/Od-obecanih-kredita-koristicemo-samo-dva.html Od obećanih kredita na donatorskoj konferenciji koristićemo samo dva? ]</ref> == Поврзано == * Европски поплави 2013 година * 2013 Сардинија поплави * Бугарски поплави 2014 година * Ниско Џенова * Контрола на поплави * Список на поплави во Европа == Наводи == {{Наводи|30em}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20140714173313/http://mercyusa.org/bosnia-flood-relief/] Mercy-USA Flood Relief во Босна * [https://web.archive.org/web/20140522034740/http://kriza.info/ba/ kriza.info] извештаи за поплави во Босна и докази за исчезнато лице * [http://www.beobuild.rs/read.php/658.html/ Фотографии и видеа], Beobuild.rs (in Serbian) * [http://floodrelief.gov.rs/ Влада на Србија: Официјална локација за помош на поплавите] * [https://www.theguardian.com/commentisfree/2014/may/20/floods-people-balkans-yugoslavia Поплавите ги обединија жителите на Балканот], The Guardian * Карти на Центарот за итни случаи на ЕУ: ** [https://web.archive.org/web/20140520220803/http://ercportal.jrc.ec.europa.eu/ERCMaps/ECDM_20140520_BHI_Serbia_Floods.pdf 20 мај]{{•}}[https://web.archive.org/web/20140520005658/http://ercportal.jrc.ec.europa.eu/ERCMaps/ECDM_20140519_Serbia_BiH_Floods.pdf 19 мај]{{•}}[https://web.archive.org/web/20140517183131/http://ercportal.jrc.ec.europa.eu/ERCMaps/ECDM_20140516_EEurope_Floods.pdf 16 мај]{{•}}[https://web.archive.org/web/20140517123854/http://ercportal.jrc.ec.europa.eu/ERCMaps/ECDM_20140515_World_Events.pdf 15 мај]{{•}}[https://web.archive.org/web/20140517152908/http://ercportal.jrc.ec.europa.eu/ERCMaps/ECDM_20140506_World_Events.pdf 6 мај]{{•}}[https://web.archive.org/web/20140517123859/http://ercportal.jrc.ec.europa.eu/ERCMaps/ECDM_20140424_EEurope_Floods.pdf 24 април]{{•}}[https://web.archive.org/web/20140517123845/http://ercportal.jrc.ec.europa.eu/ERCMaps/ECDM_20140423_Serbia_Romania_Floods.pdf 23 април] [[Категорија:Поплави во Србија]] [[Категорија:Поплави во Хрватска]] [[Категорија:Поплави во Босна и Херцеговина]] [[Категорија:Поплави во Романија]] 648mwybcad31d9aup6gwazzlaq1djr0 0 1290474 4796203 4794848 2022-07-24T11:28:20Z Bjankuloski06 332 /* Екологија и распространетост */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki [[Податотека:Macrolepiota proc.JPG|мини|Сончарка (Macrolepiota procera) во ливада. Тие имаат најдобар вкус во оваа возраст!]] '''Сончарка/срндач''' ( {{Lang-la|Macrolepiota procera}} ) - вид на [[габа]] од семејството на шампињони. Јадлива. == Народни имиња == * Сончарка * Срндач * Срндаќ * На други јазици: * Името на многу јазици е поврзано со формата во облик на чадор на оваа печурка ({{Lang-en|Parasol mushroom}} <span lang="en" style="font-style:italic;">Чадор за сонце</span> {{Lang-it|Ombrellone, Parasole}} <span lang="it" style="font-style:italic;">Омбрелоне, чадор</span> ). * Во Италија, младите печурки со неотворена капа се нарекуваат „стапчиња за тапан“ ({{Lang-it|mazza di tamburo}}). == Опис == [[Податотека:Czubajka_kania_2004_10_10.JPG|лево|мини| млади габи]] [[Плодно тело|Плодните тела се]] во облик на капа, централни, тие растат многу големи. Шапката е со пречник од 20-35 cм, првично сферична, потоа се отвора од широко конусно, конвексно до форма на чадор, рабовите може да останат малку закривени. Во центарот, често е јасно видлива темно заоблена туберкула. Кожата е радијално влакнеста, кафеаво-сива, покриена со лесно одвоени темно кафеави аголни лушпи. Месото на шапката е лабаво-месесто, подоцна погусто, бело или светло, не се менува при притискање и на сечење. Мирисот е слаб, на печурки, вкусот е пријатен на орев. Како што созрева, маргината се откинува, оставајќи месест, подвижен прстен околу дршката. Дршка 10-30 (до 40) cм, 1-2 (до 4) cм дебелина, цилиндрична, шуплива, со тврди влакна, со сферично задебелување во основата, лесно се одвојува од капачето. Површината на стеблото на младите печурки е монотоно кафена, подоцна светло-кафеава, покриена со темни крлушки, често распоредени во прстени, од кои стеблото изгледа напречно или слично на змиска кожа. Ливчињата се широки до 2 cм, стеснети кон стеблото, лесно се одвојуваат од капачето, слободни, бели, густи, со возраста стануваат кремови или бежови, формирајќи тенок рскавичен колариум во близина на стеблото. Прстенот на дршката е мембранозен, широк, бел одозгора, кафеав долу, со чаталест раб, лесно се движи по стеблото. Вулвата е отсутна. Отпечатокот на спори е бел. Има пријатен мирис на орев. Кога ќе се исече, белото месо може да добие бледо розева боја.. === Микроскопски знаци === Спорите (15-20) × (10-13) µm, елипсоидни, мазни, псевдоамилоидни, метахроматски, имаат пора на 'ртење, содржината флуоресцира. Листовите исправни, се цилиндрични тенкоѕидни [[Хифи|хифи со]] пречник од 7-15 микрони, безбојни, со токи. Хифите на скалите на шапката се со големина 150-400 × 8-10&nbsp;µm, мазни, со различни форми: филиформни, прстенести или ланцетни, обично искривени и ретко се протегаат вертикално од капачето. Хифите на лушпите надршката се слични по структура, но обично се собираат во снопови. Базидиумот со четири спори, тенкоѕидни, во форма на палка, 35–45 × 14–16 μm, стеригмата долга 4,5–6 μm. Хеилоцистидиите се тенкоѕидни, безбојни, со различни форми, 30-55 × 12-20&nbsp;µm; има и каулоцистиди. === Хемиски реакции во боја === Реакциите на ливчињата со α-нафтол и пулпата со анилин се негативни; пулпата со фенол и феноланилин станува кафеава, со гвајакол дава синкаво-зелена боја; реакцијата со сулфанилин е негативна. == Екологија и распространетост == Сапротроф, расте на песочни [[Почва|почви]] во светли шуми во полјани и рабови, чистини и чистинки; пронајдени се и на отворени тревни места, во [[парк]]ови, полиња, овоштарници. Широко распространета во северната [[Умерена клима|умерена зона]] . Ја има насекаде во [[Европа]], во [[Азија]] - [[Турција]], [[Иран]], [[Закавказје|Закавказ]], [[Индија]], Средна Азија ( [[Киргистан]] ), [[Народна Република Кина|Кина]], [[Монголија]], [[Сибир]], [[Далечен Исток|Далечниот Исток]], [[Јапонија]], во [[Северна Америка]] - насекаде, во [[Јужна Америка]] - [[Чиле]], во [[Австралија]], [[Африка]] ( [[Алжир]], [[Мароко]], [[Кенија]], Заир ), како и на островите - Куба, Соломоновите Острови, [[Мадагаскар]], [[Шри Ланка]]. Плодовите поединечно или во мали групи, може да формираат редови и „ вилински кругови “. '''Сезона''' јуни - ноември. == Слични видови == '''Јадење''' : * Елегантната сончарка габа (Macrolepiota gracilenta) и сличните видови се многу помали. * Chlorophyllum rhacodes е помала сончарка габа со „бушава“ површина на капачето и црвеникаво месо. '''Отровни:''' * Chlorophyllum molybdites се наоѓа во Северна Америка, и е помал, неговото месо кога ќе се притисне станува црвено-кафеаво, а спорите во прав се маслинесто-зелени. * Chlorophyllum brunneum е помала со црвеникаво месо. == Нутрициони квалитети == Јадливи габи, сметајте ги за едни од најдобрите. Младите шапки може да се печат на скара или да се печет, понекогаш сировиот чадор се користи во [[Салата|салати]] и сендвичи. Обично тврдите нозе, по правило, се сушат и се мелат во прав, што е зачин со изразен вкус и мирис на печурки. Сушените нозе не можат да се мелат, туку да се варат цели во супи. За кисела зелка може да се користат постари печурки со цврсто месо. Пред готвење, печурката мора да се исчисти од тврдите лушпи. [[Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации]] == Галерија == <gallery class="center"> Податотека:Macrolepiota procera 2013 G1.jpg| Податотека:Macrolepiota-procera.jpg| Податотека:Macrolepiota procera 2011 G1.jpg| Податотека:Edible fungi in basket 2019 G2.jpg| Податотека:Parasol-Macrolepiota-procera.jpg| Податотека:Parasol mushroom.jpg| Податотека:Breaded parasol mushroom.jpg| </gallery> == Литература == * Вассер С. П. Флора грибов Украины. Агариковые грибы / отв. ред. И. А. Дудка. — К.: «Наукова думка», 1980. — С. 293—295, 52. * Грибы: Справочник / Пер. с итал. Ф. Двин. — М.: «Астрель», «АСТ», 2001. — С. 66. — <nowiki>ISBN 5-17-009961-4</nowiki>. * Лессо Т. Грибы, определитель / пер. с англ. Л. В. Гарибовой, С. Н. Лекомцевой. — М.: «Астрель», «АСТ», 2003. — С. 165. — <nowiki>ISBN 5-17-020333-0</nowiki>. * Справочник-определитель: Грибы / отв. за выпуск Ю. Г. Хацкевич. — Мн.: Харвест, 2002. — С. 260. — 480 с. — 7000 экз. — <nowiki>ISBN 985-13-0913-3</nowiki>. == Врски == * [http://www.mycobank.org/MycoTaxo.aspx?Link=T&Rec=287857 Таксономија на www.mycobank.org] [[Категорија:Шампињони]] [[Категорија:Јадливи габи]] [[Категорија:Габи во Македонија]] [[Категорија:Габи]] 59oirczg1gadi78ohys4l8sk7cmi7g4 4796209 4796203 2022-07-24T11:29:00Z Bjankuloski06 332 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Macrolepiota proc.JPG|мини|Сончарка (Macrolepiota procera) во ливада. Тие имаат најдобар вкус во оваа возраст!]] '''Сончарка''' или '''срндач''' ( {{Lang-la|Macrolepiota procera}}) - вид на [[габа]] од семејството на шампињони. Јадлива. == Народни имиња == * Сончарка * Срндач * Срндаќ * На други јазици: * Името на многу јазици е поврзано со формата во облик на чадор на оваа печурка ({{Lang-en|Parasol mushroom}} <span lang="en" style="font-style:italic;">Чадор за сонце</span> {{Lang-it|Ombrellone, Parasole}} <span lang="it" style="font-style:italic;">Омбрелоне, чадор</span> ). * Во Италија, младите печурки со неотворена капа се нарекуваат „стапчиња за тапан“ ({{Lang-it|mazza di tamburo}}). == Опис == [[Податотека:Czubajka_kania_2004_10_10.JPG|лево|мини| млади габи]] [[Плодно тело|Плодните тела се]] во облик на капа, централни, тие растат многу големи. Шапката е со пречник од 20-35 cм, првично сферична, потоа се отвора од широко конусно, конвексно до форма на чадор, рабовите може да останат малку закривени. Во центарот, често е јасно видлива темно заоблена туберкула. Кожата е радијално влакнеста, кафеаво-сива, покриена со лесно одвоени темно кафеави аголни лушпи. Месото на шапката е лабаво-месесто, подоцна погусто, бело или светло, не се менува при притискање и на сечење. Мирисот е слаб, на печурки, вкусот е пријатен на орев. Како што созрева, маргината се откинува, оставајќи месест, подвижен прстен околу дршката. Дршка 10-30 (до 40) cм, 1-2 (до 4) cм дебелина, цилиндрична, шуплива, со тврди влакна, со сферично задебелување во основата, лесно се одвојува од капачето. Површината на стеблото на младите печурки е монотоно кафена, подоцна светло-кафеава, покриена со темни крлушки, често распоредени во прстени, од кои стеблото изгледа напречно или слично на змиска кожа. Ливчињата се широки до 2 cм, стеснети кон стеблото, лесно се одвојуваат од капачето, слободни, бели, густи, со возраста стануваат кремови или бежови, формирајќи тенок рскавичен колариум во близина на стеблото. Прстенот на дршката е мембранозен, широк, бел одозгора, кафеав долу, со чаталест раб, лесно се движи по стеблото. Вулвата е отсутна. Отпечатокот на спори е бел. Има пријатен мирис на орев. Кога ќе се исече, белото месо може да добие бледо розева боја.. === Микроскопски знаци === Спорите (15-20) × (10-13) µm, елипсоидни, мазни, псевдоамилоидни, метахроматски, имаат пора на 'ртење, содржината флуоресцира. Листовите исправни, се цилиндрични тенкоѕидни [[Хифи|хифи со]] пречник од 7-15 микрони, безбојни, со токи. Хифите на скалите на шапката се со големина 150-400 × 8-10&nbsp;µm, мазни, со различни форми: филиформни, прстенести или ланцетни, обично искривени и ретко се протегаат вертикално од капачето. Хифите на лушпите надршката се слични по структура, но обично се собираат во снопови. Базидиумот со четири спори, тенкоѕидни, во форма на палка, 35–45 × 14–16 μm, стеригмата долга 4,5–6 μm. Хеилоцистидиите се тенкоѕидни, безбојни, со различни форми, 30-55 × 12-20&nbsp;µm; има и каулоцистиди. === Хемиски реакции во боја === Реакциите на ливчињата со α-нафтол и пулпата со анилин се негативни; пулпата со фенол и феноланилин станува кафеава, со гвајакол дава синкаво-зелена боја; реакцијата со сулфанилин е негативна. == Екологија и распространетост == Сапротроф, расте на песочни [[Почва|почви]] во светли шуми во полјани и рабови, чистини и чистинки; пронајдени се и на отворени тревни места, во [[парк]]ови, полиња, овоштарници. Широко распространета во северната [[Умерена клима|умерена зона]] . Ја има насекаде во [[Европа]], во [[Азија]] - [[Турција]], [[Иран]], [[Закавказје|Закавказ]], [[Индија]], Средна Азија ( [[Киргистан]] ), [[Народна Република Кина|Кина]], [[Монголија]], [[Сибир]], [[Далечен Исток|Далечниот Исток]], [[Јапонија]], во [[Северна Америка]] - насекаде, во [[Јужна Америка]] - [[Чиле]], во [[Австралија]], [[Африка]] ( [[Алжир]], [[Мароко]], [[Кенија]], Заир ), како и на островите - Куба, Соломоновите Острови, [[Мадагаскар]], [[Шри Ланка]]. Плодовите поединечно или во мали групи, може да формираат редови и „ вилински кругови “. '''Сезона''' јуни - ноември. == Слични видови == '''Јадење''' : * Елегантната сончарка габа (Macrolepiota gracilenta) и сличните видови се многу помали. * Chlorophyllum rhacodes е помала сончарка габа со „бушава“ површина на капачето и црвеникаво месо. '''Отровни:''' * Chlorophyllum molybdites се наоѓа во Северна Америка, и е помал, неговото месо кога ќе се притисне станува црвено-кафеаво, а спорите во прав се маслинесто-зелени. * Chlorophyllum brunneum е помала со црвеникаво месо. == Нутрициони квалитети == Јадливи габи, сметајте ги за едни од најдобрите. Младите шапки може да се печат на скара или да се печет, понекогаш сировиот чадор се користи во [[Салата|салати]] и сендвичи. Обично тврдите нозе, по правило, се сушат и се мелат во прав, што е зачин со изразен вкус и мирис на печурки. Сушените нозе не можат да се мелат, туку да се варат цели во супи. За кисела зелка може да се користат постари печурки со цврсто месо. Пред готвење, печурката мора да се исчисти од тврдите лушпи. [[Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации]] == Галерија == <gallery class="center"> Податотека:Macrolepiota procera 2013 G1.jpg| Податотека:Macrolepiota-procera.jpg| Податотека:Macrolepiota procera 2011 G1.jpg| Податотека:Edible fungi in basket 2019 G2.jpg| Податотека:Parasol-Macrolepiota-procera.jpg| Податотека:Parasol mushroom.jpg| Податотека:Breaded parasol mushroom.jpg| </gallery> == Литература == * Вассер С. П. Флора грибов Украины. Агариковые грибы / отв. ред. И. А. Дудка. — К.: «Наукова думка», 1980. — С. 293—295, 52. * Грибы: Справочник / Пер. с итал. Ф. Двин. — М.: «Астрель», «АСТ», 2001. — С. 66. — <nowiki>ISBN 5-17-009961-4</nowiki>. * Лессо Т. Грибы, определитель / пер. с англ. Л. В. Гарибовой, С. Н. Лекомцевой. — М.: «Астрель», «АСТ», 2003. — С. 165. — <nowiki>ISBN 5-17-020333-0</nowiki>. * Справочник-определитель: Грибы / отв. за выпуск Ю. Г. Хацкевич. — Мн.: Харвест, 2002. — С. 260. — 480 с. — 7000 экз. — <nowiki>ISBN 985-13-0913-3</nowiki>. == Врски == * [http://www.mycobank.org/MycoTaxo.aspx?Link=T&Rec=287857 Таксономија на www.mycobank.org] [[Категорија:Шампињони]] [[Категорија:Јадливи габи]] [[Категорија:Габи во Македонија]] [[Категорија:Габи]] gleu8lp5g8vn9ijvk0xtxnb4qsaoh30 4796210 4796209 2022-07-24T11:29:23Z Bjankuloski06 332 Bjankuloski06 ја премести страницата [[Сончарка/срндач]] на [[Сончарка (габа)]] wikitext text/x-wiki [[Податотека:Macrolepiota proc.JPG|мини|Сончарка (Macrolepiota procera) во ливада. Тие имаат најдобар вкус во оваа возраст!]] '''Сончарка''' или '''срндач''' ( {{Lang-la|Macrolepiota procera}}) - вид на [[габа]] од семејството на шампињони. Јадлива. == Народни имиња == * Сончарка * Срндач * Срндаќ * На други јазици: * Името на многу јазици е поврзано со формата во облик на чадор на оваа печурка ({{Lang-en|Parasol mushroom}} <span lang="en" style="font-style:italic;">Чадор за сонце</span> {{Lang-it|Ombrellone, Parasole}} <span lang="it" style="font-style:italic;">Омбрелоне, чадор</span> ). * Во Италија, младите печурки со неотворена капа се нарекуваат „стапчиња за тапан“ ({{Lang-it|mazza di tamburo}}). == Опис == [[Податотека:Czubajka_kania_2004_10_10.JPG|лево|мини| млади габи]] [[Плодно тело|Плодните тела се]] во облик на капа, централни, тие растат многу големи. Шапката е со пречник од 20-35 cм, првично сферична, потоа се отвора од широко конусно, конвексно до форма на чадор, рабовите може да останат малку закривени. Во центарот, често е јасно видлива темно заоблена туберкула. Кожата е радијално влакнеста, кафеаво-сива, покриена со лесно одвоени темно кафеави аголни лушпи. Месото на шапката е лабаво-месесто, подоцна погусто, бело или светло, не се менува при притискање и на сечење. Мирисот е слаб, на печурки, вкусот е пријатен на орев. Како што созрева, маргината се откинува, оставајќи месест, подвижен прстен околу дршката. Дршка 10-30 (до 40) cм, 1-2 (до 4) cм дебелина, цилиндрична, шуплива, со тврди влакна, со сферично задебелување во основата, лесно се одвојува од капачето. Површината на стеблото на младите печурки е монотоно кафена, подоцна светло-кафеава, покриена со темни крлушки, често распоредени во прстени, од кои стеблото изгледа напречно или слично на змиска кожа. Ливчињата се широки до 2 cм, стеснети кон стеблото, лесно се одвојуваат од капачето, слободни, бели, густи, со возраста стануваат кремови или бежови, формирајќи тенок рскавичен колариум во близина на стеблото. Прстенот на дршката е мембранозен, широк, бел одозгора, кафеав долу, со чаталест раб, лесно се движи по стеблото. Вулвата е отсутна. Отпечатокот на спори е бел. Има пријатен мирис на орев. Кога ќе се исече, белото месо може да добие бледо розева боја.. === Микроскопски знаци === Спорите (15-20) × (10-13) µm, елипсоидни, мазни, псевдоамилоидни, метахроматски, имаат пора на 'ртење, содржината флуоресцира. Листовите исправни, се цилиндрични тенкоѕидни [[Хифи|хифи со]] пречник од 7-15 микрони, безбојни, со токи. Хифите на скалите на шапката се со големина 150-400 × 8-10&nbsp;µm, мазни, со различни форми: филиформни, прстенести или ланцетни, обично искривени и ретко се протегаат вертикално од капачето. Хифите на лушпите надршката се слични по структура, но обично се собираат во снопови. Базидиумот со четири спори, тенкоѕидни, во форма на палка, 35–45 × 14–16 μm, стеригмата долга 4,5–6 μm. Хеилоцистидиите се тенкоѕидни, безбојни, со различни форми, 30-55 × 12-20&nbsp;µm; има и каулоцистиди. === Хемиски реакции во боја === Реакциите на ливчињата со α-нафтол и пулпата со анилин се негативни; пулпата со фенол и феноланилин станува кафеава, со гвајакол дава синкаво-зелена боја; реакцијата со сулфанилин е негативна. == Екологија и распространетост == Сапротроф, расте на песочни [[Почва|почви]] во светли шуми во полјани и рабови, чистини и чистинки; пронајдени се и на отворени тревни места, во [[парк]]ови, полиња, овоштарници. Широко распространета во северната [[Умерена клима|умерена зона]] . Ја има насекаде во [[Европа]], во [[Азија]] - [[Турција]], [[Иран]], [[Закавказје|Закавказ]], [[Индија]], Средна Азија ( [[Киргистан]] ), [[Народна Република Кина|Кина]], [[Монголија]], [[Сибир]], [[Далечен Исток|Далечниот Исток]], [[Јапонија]], во [[Северна Америка]] - насекаде, во [[Јужна Америка]] - [[Чиле]], во [[Австралија]], [[Африка]] ( [[Алжир]], [[Мароко]], [[Кенија]], Заир ), како и на островите - Куба, Соломоновите Острови, [[Мадагаскар]], [[Шри Ланка]]. Плодовите поединечно или во мали групи, може да формираат редови и „ вилински кругови “. '''Сезона''' јуни - ноември. == Слични видови == '''Јадење''' : * Елегантната сончарка габа (Macrolepiota gracilenta) и сличните видови се многу помали. * Chlorophyllum rhacodes е помала сончарка габа со „бушава“ површина на капачето и црвеникаво месо. '''Отровни:''' * Chlorophyllum molybdites се наоѓа во Северна Америка, и е помал, неговото месо кога ќе се притисне станува црвено-кафеаво, а спорите во прав се маслинесто-зелени. * Chlorophyllum brunneum е помала со црвеникаво месо. == Нутрициони квалитети == Јадливи габи, сметајте ги за едни од најдобрите. Младите шапки може да се печат на скара или да се печет, понекогаш сировиот чадор се користи во [[Салата|салати]] и сендвичи. Обично тврдите нозе, по правило, се сушат и се мелат во прав, што е зачин со изразен вкус и мирис на печурки. Сушените нозе не можат да се мелат, туку да се варат цели во супи. За кисела зелка може да се користат постари печурки со цврсто месо. Пред готвење, печурката мора да се исчисти од тврдите лушпи. [[Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации]] == Галерија == <gallery class="center"> Податотека:Macrolepiota procera 2013 G1.jpg| Податотека:Macrolepiota-procera.jpg| Податотека:Macrolepiota procera 2011 G1.jpg| Податотека:Edible fungi in basket 2019 G2.jpg| Податотека:Parasol-Macrolepiota-procera.jpg| Податотека:Parasol mushroom.jpg| Податотека:Breaded parasol mushroom.jpg| </gallery> == Литература == * Вассер С. П. Флора грибов Украины. Агариковые грибы / отв. ред. И. А. Дудка. — К.: «Наукова думка», 1980. — С. 293—295, 52. * Грибы: Справочник / Пер. с итал. Ф. Двин. — М.: «Астрель», «АСТ», 2001. — С. 66. — <nowiki>ISBN 5-17-009961-4</nowiki>. * Лессо Т. Грибы, определитель / пер. с англ. Л. В. Гарибовой, С. Н. Лекомцевой. — М.: «Астрель», «АСТ», 2003. — С. 165. — <nowiki>ISBN 5-17-020333-0</nowiki>. * Справочник-определитель: Грибы / отв. за выпуск Ю. Г. Хацкевич. — Мн.: Харвест, 2002. — С. 260. — 480 с. — 7000 экз. — <nowiki>ISBN 985-13-0913-3</nowiki>. == Врски == * [http://www.mycobank.org/MycoTaxo.aspx?Link=T&Rec=287857 Таксономија на www.mycobank.org] [[Категорија:Шампињони]] [[Категорија:Јадливи габи]] [[Категорија:Габи во Македонија]] [[Категорија:Габи]] gleu8lp5g8vn9ijvk0xtxnb4qsaoh30 4796213 4796210 2022-07-24T11:30:19Z Bjankuloski06 332 Bjankuloski06 ја премести страницата [[Сончарка (габа)]] на [[Сончарка (печурка)]] wikitext text/x-wiki [[Податотека:Macrolepiota proc.JPG|мини|Сончарка (Macrolepiota procera) во ливада. Тие имаат најдобар вкус во оваа возраст!]] '''Сончарка''' или '''срндач''' ( {{Lang-la|Macrolepiota procera}}) - вид на [[габа]] од семејството на шампињони. Јадлива. == Народни имиња == * Сончарка * Срндач * Срндаќ * На други јазици: * Името на многу јазици е поврзано со формата во облик на чадор на оваа печурка ({{Lang-en|Parasol mushroom}} <span lang="en" style="font-style:italic;">Чадор за сонце</span> {{Lang-it|Ombrellone, Parasole}} <span lang="it" style="font-style:italic;">Омбрелоне, чадор</span> ). * Во Италија, младите печурки со неотворена капа се нарекуваат „стапчиња за тапан“ ({{Lang-it|mazza di tamburo}}). == Опис == [[Податотека:Czubajka_kania_2004_10_10.JPG|лево|мини| млади габи]] [[Плодно тело|Плодните тела се]] во облик на капа, централни, тие растат многу големи. Шапката е со пречник од 20-35 cм, првично сферична, потоа се отвора од широко конусно, конвексно до форма на чадор, рабовите може да останат малку закривени. Во центарот, често е јасно видлива темно заоблена туберкула. Кожата е радијално влакнеста, кафеаво-сива, покриена со лесно одвоени темно кафеави аголни лушпи. Месото на шапката е лабаво-месесто, подоцна погусто, бело или светло, не се менува при притискање и на сечење. Мирисот е слаб, на печурки, вкусот е пријатен на орев. Како што созрева, маргината се откинува, оставајќи месест, подвижен прстен околу дршката. Дршка 10-30 (до 40) cм, 1-2 (до 4) cм дебелина, цилиндрична, шуплива, со тврди влакна, со сферично задебелување во основата, лесно се одвојува од капачето. Површината на стеблото на младите печурки е монотоно кафена, подоцна светло-кафеава, покриена со темни крлушки, често распоредени во прстени, од кои стеблото изгледа напречно или слично на змиска кожа. Ливчињата се широки до 2 cм, стеснети кон стеблото, лесно се одвојуваат од капачето, слободни, бели, густи, со возраста стануваат кремови или бежови, формирајќи тенок рскавичен колариум во близина на стеблото. Прстенот на дршката е мембранозен, широк, бел одозгора, кафеав долу, со чаталест раб, лесно се движи по стеблото. Вулвата е отсутна. Отпечатокот на спори е бел. Има пријатен мирис на орев. Кога ќе се исече, белото месо може да добие бледо розева боја.. === Микроскопски знаци === Спорите (15-20) × (10-13) µm, елипсоидни, мазни, псевдоамилоидни, метахроматски, имаат пора на 'ртење, содржината флуоресцира. Листовите исправни, се цилиндрични тенкоѕидни [[Хифи|хифи со]] пречник од 7-15 микрони, безбојни, со токи. Хифите на скалите на шапката се со големина 150-400 × 8-10&nbsp;µm, мазни, со различни форми: филиформни, прстенести или ланцетни, обично искривени и ретко се протегаат вертикално од капачето. Хифите на лушпите надршката се слични по структура, но обично се собираат во снопови. Базидиумот со четири спори, тенкоѕидни, во форма на палка, 35–45 × 14–16 μm, стеригмата долга 4,5–6 μm. Хеилоцистидиите се тенкоѕидни, безбојни, со различни форми, 30-55 × 12-20&nbsp;µm; има и каулоцистиди. === Хемиски реакции во боја === Реакциите на ливчињата со α-нафтол и пулпата со анилин се негативни; пулпата со фенол и феноланилин станува кафеава, со гвајакол дава синкаво-зелена боја; реакцијата со сулфанилин е негативна. == Екологија и распространетост == Сапротроф, расте на песочни [[Почва|почви]] во светли шуми во полјани и рабови, чистини и чистинки; пронајдени се и на отворени тревни места, во [[парк]]ови, полиња, овоштарници. Широко распространета во северната [[Умерена клима|умерена зона]] . Ја има насекаде во [[Европа]], во [[Азија]] - [[Турција]], [[Иран]], [[Закавказје|Закавказ]], [[Индија]], Средна Азија ( [[Киргистан]] ), [[Народна Република Кина|Кина]], [[Монголија]], [[Сибир]], [[Далечен Исток|Далечниот Исток]], [[Јапонија]], во [[Северна Америка]] - насекаде, во [[Јужна Америка]] - [[Чиле]], во [[Австралија]], [[Африка]] ( [[Алжир]], [[Мароко]], [[Кенија]], Заир ), како и на островите - Куба, Соломоновите Острови, [[Мадагаскар]], [[Шри Ланка]]. Плодовите поединечно или во мали групи, може да формираат редови и „ вилински кругови “. '''Сезона''' јуни - ноември. == Слични видови == '''Јадење''' : * Елегантната сончарка габа (Macrolepiota gracilenta) и сличните видови се многу помали. * Chlorophyllum rhacodes е помала сончарка габа со „бушава“ површина на капачето и црвеникаво месо. '''Отровни:''' * Chlorophyllum molybdites се наоѓа во Северна Америка, и е помал, неговото месо кога ќе се притисне станува црвено-кафеаво, а спорите во прав се маслинесто-зелени. * Chlorophyllum brunneum е помала со црвеникаво месо. == Нутрициони квалитети == Јадливи габи, сметајте ги за едни од најдобрите. Младите шапки може да се печат на скара или да се печет, понекогаш сировиот чадор се користи во [[Салата|салати]] и сендвичи. Обично тврдите нозе, по правило, се сушат и се мелат во прав, што е зачин со изразен вкус и мирис на печурки. Сушените нозе не можат да се мелат, туку да се варат цели во супи. За кисела зелка може да се користат постари печурки со цврсто месо. Пред готвење, печурката мора да се исчисти од тврдите лушпи. [[Категория:Википедия:Статьи, требующие конкретизации]] == Галерија == <gallery class="center"> Податотека:Macrolepiota procera 2013 G1.jpg| Податотека:Macrolepiota-procera.jpg| Податотека:Macrolepiota procera 2011 G1.jpg| Податотека:Edible fungi in basket 2019 G2.jpg| Податотека:Parasol-Macrolepiota-procera.jpg| Податотека:Parasol mushroom.jpg| Податотека:Breaded parasol mushroom.jpg| </gallery> == Литература == * Вассер С. П. Флора грибов Украины. Агариковые грибы / отв. ред. И. А. Дудка. — К.: «Наукова думка», 1980. — С. 293—295, 52. * Грибы: Справочник / Пер. с итал. Ф. Двин. — М.: «Астрель», «АСТ», 2001. — С. 66. — <nowiki>ISBN 5-17-009961-4</nowiki>. * Лессо Т. Грибы, определитель / пер. с англ. Л. В. Гарибовой, С. Н. Лекомцевой. — М.: «Астрель», «АСТ», 2003. — С. 165. — <nowiki>ISBN 5-17-020333-0</nowiki>. * Справочник-определитель: Грибы / отв. за выпуск Ю. Г. Хацкевич. — Мн.: Харвест, 2002. — С. 260. — 480 с. — 7000 экз. — <nowiki>ISBN 985-13-0913-3</nowiki>. == Врски == * [http://www.mycobank.org/MycoTaxo.aspx?Link=T&Rec=287857 Таксономија на www.mycobank.org] [[Категорија:Шампињони]] [[Категорија:Јадливи габи]] [[Категорија:Габи во Македонија]] [[Категорија:Габи]] gleu8lp5g8vn9ijvk0xtxnb4qsaoh30 0 1290646 4796101 4735624 2022-07-24T10:42:30Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Миодраг Шкрбиќ''' (Хотковци, [[20 јануари]] [[1956|1956 година]]) е [[Срби|српски]] претприемач, а бил и поранешен фудбалер. == Образование == Миодраг Шкрбиќ учел во гимназијата Огњен Прица во [[Сараево]]. Неговиот клас бил прогласен за најдобар во поранешна Југославија,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.druga-gimnazija-sarajevo.de/iv2m74.html|title=Друга гимназија Сарајево|accessdate=19. 4. 2020}}</ref> а Шкрбиќ за најдобар ученик. Магистрирал на Електротехничкиот факултет во [[Сараево]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.etf.ues.rs.ba/magistri.php|title=ЕТФ магистри|archive-url=https://web.archive.org/web/20200317220309/https://www.etf.ues.rs.ba/magistri.php|archive-date=17. 03. 2020|accessdate=19. 4. 2020}}</ref> на катедрата за информатика, а додипломските студии ги завршил во 1978 година на отсекот за телекомуникации.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://alumni-unisa.etf.ues.rs.ba/students/view/3719|title=Алумни Униса|accessdate=19. 4. 2020}}</ref> == Спортска кариера == Во раната младост тој професионално играл [[фудбал]]. Во сезоната 1973/74 бил играч на сараевскиот тим на [[ФК Железничар Сараево|ФК Железничар]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://fkzeljeznicar.ba/historija/sastavi-po-sezonama/|title=ФК Жељезничар − састави по сезонама|accessdate=19. 4. 2020}}</ref> Во 1973 година се приклучил на југословенската младинска репрезентација предводена од тренерот Анте Младиниќ во генерација заедно со Велимир Зајец, Ѓорѓи Вујков, Павковиќ, Златко Крањчар, Влахо и Џемал Муштеданагиќ. За време на студиите ја напуштил играчката кариера, но како дипломиран инженер му се вратил на фудбалот. Во периодот од 1978 до 1982 година настапувал за екипата на Фамос од Храсница. Во периодот од 1987 до 1989 година бил [[фудбалски судија]] во Првата сојузна лига на Југославија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=0xiB0Dd3_QY|title=Хајдук − Рад|accessdate=19. 4. 2020}}</ref> == Претприемничка кариера == Тој бил еден од првите приватни претприемачи од поранешна Југославија. Ја основал првата партнерска компанија „Град“ во 1989 година во Сараево. На почетокот на 1990-тите, по избувнувањето на војната, Шкрбиќ заминал во [[Германија]] и со своите партнери ја преземал компанијата ''Нед Електроникс''. По отворањето на источноевропските земји во 1993 година, во Чешка заедно со Нихад Хурем и Мирко Јелчиќ,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.novosti.rs/vesti/naslovna/aktuelno.293.html:173455-Iz-pakla-u-slavu|title=Iz pakla u slavu|last=Jeličić|first=Mirko|last2=Hurem|first2=Nihad|work=www.novosti.rs|language=sr-Latn}}</ref> заедно со учество на фабриката Тесла Вотице, основале компанија специјализирана за информатичка технологија во областа на телекомуникациите наречена ''Стром Телеком''.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://or.justice.cz/ias/ui/rejstrik-firma.vysledky?subjektId=71444&typ=UPLNY|title=Rejstrik firma vysledky|accessdate=19. 4. 2020}}</ref> По успешниот бизнис на почеток, компанијата на ''Стром Телеком'' го откупил сопственичкиот удел од компанијата Тесла Вотице, а потоа и самата фабрика која ја создала најпознатата компанија во Прага од областа на телекомуникациите. Во доцните 1990-ти и почетокот на 2000-тите, компанијата ги проширила своите операции на територијата на Русија и земјите од поранешниот Советски Сојуз, потоа во Германија и Средна Европа, а подоцна и во Конго, Уганда и други делови на Африка. На салонот за автомобили во Женева во 2003 година, ''Стром Телеком'' за прв пат влегла и на американскиот пазар и потпишала договор за испорака на сопствени дигитални комуникациски системи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://club.cnews.ru/blogs/entry/hitech_systems_to_usa_for__57ebb|title=Hitech systems to USA for 57ebb|accessdate=19. 4. 2020}}</ref> По успешното пренесување на сопственоста на ''Стром Телеком'', основал неколку помали компании во повеќе европски земји, од кои во периодот од 2007 до 2011 година со консолидацијата се создал деловен систем под името НИТЕС ''Груп'', кој успешно стопанисувал и работел во Централна и Југоисточна Европа. Во соработка со граѓанската организација ''Лука Прага''<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.lukapraha.cz/data/publishing/tesla.en.html|title=Vladimir Pistalo - translation of the novel - Tesla, portrait among the masks|last=Ĺ krbić|first=Miodrag|work=Luka Praha}}</ref>, го поддржал издавањето на романот „Тесла, портрет меѓу маските“ од Владимир Пиштало, добитник на престижната награда на печатениот медум [[НИН-ова награда|НИН]]. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://nites.eu/ Група NITES] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ш}} [[Категорија:Југословенски фудбалери]] [[Категорија:Српски фудбалери]] [[Категорија:Српски стопанственици]] [[Категорија:Родени во 1956 година]] p4rvq8rberz5dv5yib6bxjh7b9shscd 0 1290660 4796108 4743807 2022-07-24T10:42:57Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Puszta_Seewinkel.JPG|мини|Панонската степа во Севинкел, Австрија]] [[Податотека:Hortobagy-ziehbrunnen.jpg|мини| Типично цртање во панонската степа во [[Хортобаѓ|Националниот парк Хортобаги]]]] [[Податотека:Hortobágy.jpg|мини| [[Хортобаѓ|Националниот парк Хортобаги]]]] '''Панонската степа''' <ref>Természettudományi Múzeum (Hungary), 1969. link: https://books.google.sk/books?id=cOrRAAAAMAAJ&q=%22pannonian+steppe%22+pannonian+basin&dq=%22pannonian+steppe%22+pannonian+basin&hl=sk&sa=X&ei=i9s0T_OeF8uQswaBlOigDA&redir_esc=y</ref> е разновидност на тревни екосистеми <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.steppe.at/downloads/Tschechien_nurText.pdf|title=Samen kaufen – große Saatgut Auswahl im Online-Shop &#124; Asklepios Seeds}}</ref> кои се наоѓаат во [[Панонска Низина|Панонскиот басен]]. Тоа е ексклава на Големата евроазиска степа, пронајдена во денешна [[Австрија]], [[Бугарија]], [[Унгарија]], [[Романија]], [[Србија]] и [[Словачка]].<ref>The European Commission (DG ENV B2) commissioned the Management of Natura 2000 habitats, 2008. http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/habitats/pdf/6260_Pannonic_sand_steppes.pdf {{ISBN|978-92-79-08328-0}}</ref> == Географија == Панонската степа е ексклава на евроазиската степа. Климата е [[Умереноконтинентална клима|континентална]]. Делот од Панонската степа во Унгарија е биом на пасишта <ref>Ward Chesworth, [https://books.google.com/books?id=EOYYM0-DAGQC&pg=PA66 Encyclopedia of Soil Science], Springer, 2008, p. 66</ref> на [[Голема унгарска рамнина|Големата унгарска рамнина]] (Алфелд) околу реката [[Тиса]] во источниот дел на Унгарија, како и на западниот дел на Унгарија и во австрискиот [[Градиште (Австрија)|Бургенланд]]. Пејзажот е широко обработен и оригиналниот пејзаж сега се наоѓа само на неколку места, на пример во [[Хортобаѓ|Националниот парк Хортобаги]]. Карактеристичниот пејзаж е составен од рамнини без дрвја, солени степи и солени езера и вклучува расфрлани песочни дини, ниски, влажни шуми и слатководни мочуришта покрај поплавните рамнини на античките реки.<ref name="WorldGeo">Peter Haggett, ''[https://books.google.com/books?id=b-AzkhDNRTAC&pg=PA1781 Encyclopedia of World Geography: Eastern Europe]'', p. 1781</ref> Овде може да се најдат околу триста видови птици.<ref name="WorldGeo" /> Степата Ченковска во близина на Мужа е единствениот степски национален природен резерват во Словачка. Заштитеното подрачје било прогласено во 1951 година зафаќа вкупно 83 хектари.<ref>Informačný portál rezortu MŽP SR. http://uzemia.enviroportal.sk/main/detail/cislo/22 [[Slovak Environmental Agency]], 2012</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.foruminst.sk/sl/66/vizualna_dvojjazycnost/0/prieskum_o_pouzivani_madarskeho_jazyka_na_juznom_slovensku/1/8573/cenkovska_lesostep_informacna_tabula|title=Archived copy|archive-url=https://archive.today/20120804112531/http://www.foruminst.sk/sl/66/vizualna_dvojjazycnost/0/prieskum_o_pouzivani_madarskeho_jazyka_na_juznom_slovensku/1/8573/cenkovska_lesostep_informacna_tabula|archive-date=2012-08-04|accessdate=2012-02-23}} Foruminstitut 2011</ref> [[Податотека:Thebner_Kogel_sl1.jpg|мини| Шумска степа Девинска Кобила во [[Словачка]]]] Освен шумско-степската Ченковска, други значајни степски и шумско-степски биоми во Словачка се наоѓаат претежно околу Дунавските и Источно словачките рамнини и јужните венци на системот Праматра. Два од биомите се Девинска Кобила и Словачкиот карст (се поврзува со [[Национален парк Агтелек|Агтелек]] во Унгарија).<ref>http://www.saske.sk/cave/slk/slkfaun.html</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://zoology.fns.uniba.sk/ffs/interface/abstrakt.asp?Key=51|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20070702225821/http://zoology.fns.uniba.sk/ffs/interface/abstrakt.asp?Key=51|archive-date=2007-07-02|accessdate=2012-03-22}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.watching.sk/devinska-kobyla/|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20120518041527/http://www.watching.sk/devinska-kobyla/|archive-date=2012-05-18|accessdate=2012-03-22}}</ref> Делот од панонската степа во Австрија е присутен во [[Градиште (Австрија)|Бургенланд]] главно околу [[Нежидерско Езеро|езерото Нојзидл]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.burgenland.info/en/themen/natur/welterbe/|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20110805195236/http://www.burgenland.info/en/themen/natur/welterbe/|archive-date=2011-08-05|accessdate=2012-03-09}}</ref> == Поврзано == * [[Средна Европа]] * [[Панонска Низина|Панонски басен]] * [[Голема унгарска рамнина]] * Евроазиска степа == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.umbra.sk/otherImages/OchrPrir_4_2009_rastliny_meleckova.pdf Мелечкова, 2009, Ченковска чекор] * [http://national-park.hungaryguide.info/hortobagy-puszta.html Националниот парк Хортобаги - Пушта] {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Географија на Србија]] [[Категорија:Географија на Унгарија]] fsif41655e14u74d1ke5kg6wguxoe9g 0 1290777 4796200 4740749 2022-07-24T11:28:06Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{спојување|Сердар}} [[Податотека:Ein-oddole.jpg|мини|''Сардар-И-Азам'', принцот Абдол Маџид Мирза од Каџарска Персија ''в. 1920-тите'']] [[Податотека:Jackiesardar.JPG|десно|мини| Пакистанскиот претседател ''Сардар'' Ајуб Кан и првата дама [[Жаклин Кенеди Оназис|Жаклин Кенеди]] со ценетиот „Сардар“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.history.com/this-day-in-history/jackie-kennedy-receives-horse-from-governor-of-pakistan|title=Jackie Kennedy receives horse from governor of Pakistan - Mar 23, 1962 - HISTORY.com|work=history.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160317090022/http://www.history.com/this-day-in-history/jackie-kennedy-receives-horse-from-governor-of-pakistan|archive-date=2016-03-17}}</ref>]] [[Податотека:Ahmed_Tevfik_Pasha_chair.jpg|десно|мини| [[Список на големи везири на Отоманското Царство|Големиот везир]] [[Ахмед Тевфик-паша|Ахмет Тевфик Паша]], последниот отомански ''Сердар-и Азам''.]] [[Податотека:Brigadir_Janko_Vukotic.jpg|десно|мини| ''[[Сердар]]'' Јанко Вукотиќ од [[Кнежевство Црна Гора|Кнежеството]] и [[Кралство Црна Гора|Кралството Црна Гора]].]] '''Сардар''' (командант“, буквално „директор“), исто така напишано како '''Сирдар''', '''Сардар''', '''Шордар''' или '''Сердар''', е титула на благородништво што првично се користела за означување на принцови, [[Благородништво|благородници]] и други аристократи. Се користел и за означување на поглавар или водач на племе или група. Се користи како персиски синоним за титулата ''Емир'' со арапско потекло. Терминот и неговите сродници потекнуваат од персискиот ''залив'' и историски се користеле низ [[Историја на Иран|Персија]] ([[Иран]]), [[Отоманско Царство|Отоманската империја]] и [[Турција]] (како „[[Сердар]]и“), [[Месопотамија]] (сега [[Ирак]]), [[Сирија]], [[Јужна Азија]] ([[Пакистан]], [[Индија]], [[Бангладеш]] и [[Непал]]), [[Кавказ]], [[Средна Азија]], [[Балкански Полуостров|Балканот]] и [[Египет]] (како „Сирда “). Терминот ''сардар'' го користеле и водачите и генералите на Сиките кои имале важни позиции во различни Сики Мисли на Сиките империја. ''Сардарот'' сè уште широко го користат Сиките. Во Индија и нејзините соседни земји, почитуваните мажјаци Сики се нарекуваат ''сардари''. ''Сардар'' исто така се користел за да се однесува на генералите на империјата Марата. По падот на [[Феудализам|феудализмот]], ''сардар'' подоцна посочил шеф на државата, врховен командант и армиски [[воен чин]]. Како воен чин, ''сардарот'' обично го означувал врховниот командант или највисокиот [[Офицер|воен офицер]] во армијата, слично на современиот фелдмаршал, генерал на армијата или началник на армијата. Поадминистративната титула ''Сирдар-Бахадур'' означувала генерален гувернер или главен министер на оддалечена провинција, слично на британскиот вицекрал. Во [[Планинарство|планинарењето]] на [[Хималаи]]те, ''сирдар'' е локален водач на шерпасите.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/fouragainstevere00sayr|title=Four Against Everest|last=Sayre|first=Woodrow Wilson|publisher=Prentice-Hall|year=1964|location=Englewood Cliffs, NJ, USA|id=Library of Congress Catalog Card No: 64-15208 [https://archive.org/details/fouragainstevere00sayr/page/223 223]|url-access=registration}}</ref> Меѓу другите должности, тој ги запишува височините што ги достигнал секој Шерпа, што влијае на нивната компензација. == Принцови == * Неколку кнежевски држави во британска Индија биле управувани од принц наречен ''Сардар''. На пример, принцот од [[Лахор]] ја користел титулата ''Сардар''. ''Сардарите'' на овие кнежевски држави имаат исконска наследна титула, слична на британските наследнички врсници. * Државата Капуртала била управувана од кралеви на државата наречени ''Сардар'' . На пример, кралот на Капуртала ја користел титулата Сардар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://members.iinet.net.au/~royalty/ips/k/kapurthala.html|title=Royal Kapurthala Dynasty History}}</ref> == Благородници == * Во Белуџистан, титулата ''Сардар'' го означувала поглаварот на неговото племе. * Во Кралското Авганистанско Кралство, оригиналниот ''Нишан-и-Сардари'' (Орден на водачот), основан од кралот Аманулах во 1923 година, беше доделен за исклучителна услуга на круната од авганистанскиот монарх. Примателите ги уживаа титулите ''Сардар-и-Ала'' или ''Сардар-и-Али'' пред нивните имиња и исто така добиваа грантови за земјиште. Оригиналниот ред беше распуштен во 1929 година, а подоцна беше оживеан од кралот Мухамед Захир Шах . * Во [[Отоманско Царство|Отоманска Турција]], Сердар бил ранг во [[Босански Пашалак|Босна Ејалет]] со Херцеговински Ејалет, подоцна [[Босански вилает|Босна Вилает]], опфаќајќи ја цела [[Босна и Херцеговина]], и делови од [[Црна Гора]] и [[Србија]], како и во други делови Отоманска Црна Гора, Србија и други земји. Сердарот се користел и во [[Кнежевство Црна Гора|Кнежеството Црна Гора]] и во [[Кнежевство Србија|Кнежеството Србија]] како почесна „титула“ под онаа на [[Војвода]] . На пример, Јанко Вукотиќ кој беше војсководец и поранешен премиер на Црна Гора со титула ''Сердар'' . Сепак, ова не беа благородни титули бидејќи немаше благородништво во Србија и Црна Гора и немаше наследни титули освен оние што ги носеа членовите на владејачките семејства на двете земји. * Во [[Иран|Персија]], ''Сардар-и-Бозорг'' беше титулата и на Хосеин Кан Сардар и на неговиот брат Хасан Кан Каџар. И двајцата биле чичковци на Ага Кан Каџар, кралот-император на Персија и врховен командант под царот Фатх-Али Шах Каџар во Руско-персиските војни од 1804 и 1826 година . * Во Пенџаб, началниците на селата, воените генерали, благородните личности се нарекуваат сардари, што се користи и кај муслиманите и кај Сиките. * Раната [[Феудализам|феудална]] империја Марата пред администрацијата на Пешва (1674–1749) ја користела титулата ''Сардар'' за да идентификува царски дворски [[министер]] со воени и дипломатски функции. Ако се додели земја ( ''јагир'' ), титулата ''Сардар'' исто така означувала феудален претпоставен одговорен за администрација, одбрана и оданочување на доделената територија (еквивалент на европската титула Count, од францускиот ''comte'' што значи „придружник“ или делегат на императорот што управувал [[Грофовија|округ]]). Овие ''Сардари'' од раната империја Марата беа животни врсници; титулата не била наследна. * Ако ''Сардарот'' бил назначен за врховен командант на сите сили на Марата, стилот ''Сенапати'' бил користен во комбинација (на пр. ''Сардар Сенапати'' или ''Сарсенапати Кандерао'' Јасајрао Дабхаде . Насловот Сенапати е првородена наследна титула, како што е потврдено од актуелниот ''Сенапати'' Шримант Сардар Падмасенраје Дабхаде од Талегаон Дабхаде . * Во империјата Марата, поадминистративната улога на ''Сирдар-Бахадур'' означувала генерален гувернер или главен министер на оддалечена [[Покраина|провинција]]; ова најдобро се изедначува со [[Могулско Царство|Мугал]] ''Субахдар'' или британски вицекрал по функција и ранг. * Титулата ''Сирдар'' ја користеле Англичаните за да ги опишат домородните благородници во британска Индија (на пр. ''Сирдари'' од Декан). == аристократи == * Во Хазара дивизијата во Пакистан, зборот ''Сардар'' се користи од племето Карлал и народот Гуџар пред нивните имиња, традиционално, за да се нагласи нивниот статус на висока каста. * Во малата област Суданоти, [[Кашмир]], ''Сардар'' се користи од хибридното племе Судан Исто така, семејствата Пунч во овој регион го користат ''Сардар'' на почетокот на нивните имиња. * Слично на тоа, ''Сардар'' го користат благородниците од племето Катар, родени во областите Аток и соседните области на Равалпинди. * ''Сардар'' се користел за рангирање на важни политички, племенски, воени и верски офицери од страна на Сиките за време на периодот на Махараџа Ранџит Синг. == Шефот на државата == * На персиски, ''Сардар и-Азам'' повремено се користел како алтернативна титула за шефот на владата на Шаханшах, вообичаено стилизиран ''[[Везир|Вазир и-Азам]]'', особено во 1904-1906 година за принцот од Каџар, принцот генерал-мајор Абдол Маџид Мирза. * Валабхаи Пател, првиот потпретседател на Владата на Индија беше означен како Сардар Пател; тој сега е познат и како „Железниот човек на Индија“. * ''Садр-е-Ријасат'' беше титулата на еден уставен шеф на државата на кнежевската држава [[Кашмир]], Јуварај Шри Каран Сингџи Бахадур, кој беше назначен за наследник во 1931 година. Откако неговиот татко пристапил во Индија, ставајќи крај на суверената монархија, Регент во 1949 до 1956 година. ''Сардар-и-Ријасат од'' 1956 до 1965 година (успеал по смртта на неговиот татко како Махараџа од Џаму и Кашмир, 1961 година, кој повеќе не носи никаква наследна моќ), следен гувернер на индиската конститутивна држава [[Џаму и Кашмир]] од 1965 до 1967 година. * Мохамед Дауд Кан од Авганистан ја имаше титулата ''Сардар'' како претседател. * [[Сапармурат Нијазов]], авторитарниот владетел на [[Туркменистан]] во 1990-2006 година, носеше неколку величествени титули, од кои едната беше ''Сердар'' („Водач“).<ref>{{Наведена книга|title=Symbolism and Power in Central Asia: Politics of the Spectacular|last=Cummings|first=Sally N.|date=2010|publisher=Routledge|isbn=978-0415575676|location=Milton, United Kingdom|pages=91–92}}</ref> * Сардарот Сулахан Синг Пуар од Сиките империја ја имал титулата Сардар. Меѓу Сиките, Сардар е титулата што ја користат сиките благородници, воени водачи и селски началници. == Воена титула == [[Податотека:Maratha_darbar.jpg|десно|мини| Марата Дурбар на кој се прикажани началникот (Раџа) и благородниците (Сардари, Јагирдари, Истамурадари и Манкарис) на државата.]] [[Податотека:A_Sikh_sardar.jpg|десно|мини| Сардарот на Сиките]] [[Податотека:Bhakti_Thapa_Sardar.jpg|мини| Бхакти Тапа, [[Гурки|сардар]] Горхали]] * Подоцнежната империја Марата под управа на Пешва (1749–1818) ја користела титулата ''Сардар'' за да означи фелдмаршал или генерал на армијата. * ''Сирдар'' беше официјална титула на британскиот врховен командант на англо-египетската армија. * Титулата ''[[Сердар]]от'' е исто така вообичаена меѓу [[Османлии]]те кога се однесува на врховен командант. [[Срби]]те ја прифатиле оваа употреба од Османлиите (на пр Сердар Јанко Вукотиќ). * На турски, ''Сердар'' или ''Сердар-и-Екрем'' била титулата врховен командант во неколку воени операции низ историјата на Отоманската империја. * Во Авганистан, ''Сардар-и-Салар'' значеше фелдмаршал или генерал на армијата. * Во Иран, ''Сардар'' се користи за да им се обрати на високите офицери на Корпусот на Исламската револуционерна гарда (види Список на високи офицери на Исламската револуционерна гарда) * За време на Махараџа Ранџит Синг, терминот Сардар станал уште почест како титула дадена на мажите Сики. Иако беше официјално резервирано да се обрати на висок функционер или командант како генерал или офицер.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thesardarco.com/blogs/blog/what-is-a-sardar|title=What is a Sardar?|last=www.thesardarco.com|work=The Sardar Co|language=en|accessdate=2020-04-03}}</ref> == Модерна употреба == * Во регионите Хазара и Азад Кашмир во Пакистан, Гуџарите се истакнуваат со титулата ''Сардар'' и најчесто се нарекуваат такви.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=zxtuAAAAMAAJ|title=Gujjars of Jammu and Kashmir|date=2000|others=[[Indira Gandhi Rashtriya Manav Sangrahalaya]]|editor-last=Warikoo|editor-first=Kulbhushan|location=Bhopal|page=90|language=en|quote=The Gujjars are mostly addressed and sport the titles of Makkadam, Mehar, Choudhary Khan or Sardar (used only in areas Muzzafaradbad and Hazara). Their women folk are addressed as Mehri or Choudhrani.|access-date=21 January 2022|editor-last2=Som|editor-first2=Sujit|url-access=limited}}</ref> * Терминот ''Сардар'' денес се користи за да се однесува на возрасни машки следбеници на религијата на [[Сикизам|сикизмот]], бидејќи непропорционален број Сики чесно служеле на многу високи позиции во индиската армија. Забележителни примери ги вклучуваат генералите Јогиндер Јасвант Синг и Харбакш Синг. * Во [[Планинарство|планинарењето]] на [[Хималаи]]те, ''Сирдар'' е локален водач на шерпасите и вратарите.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/fouragainstevere00sayr|title=Four Against Everest|last=Sayre|first=Woodrow Wilson|publisher=Prentice-Hall|year=1964|location=Englewood Cliffs, NJ, USA|page=[https://archive.org/details/fouragainstevere00sayr/page/223 223]|id=Library of Congress Catalog Card No: 64-15208|url-access=registration}}</ref> Меѓу другите должности, тој ги евидентира височините што ги достигнале поединечни шерпаси, што ги диктира сумите што ќе им бидат исплатени на шерпасите. * HMS ''Sirdar'' била подморница на [[Кралска воена морнарица|Кралската морнарица]] од Втората светска војна. * „Сиридар“ е наслов на планетарните владетели во Дината на Френк [[Дина (роман)|''Херберт'']]. Елитните трупи на императорот Падиша се нарекуваат и ''Сардаукар''. == Поврзано == * [[Список на големи везири на Отоманското Царство|Список на отомански големи везири]] * Манкари * Заминдар * Јагирдар * Феудализам во Пакистан * Белуџистан * Белошки племиња * Мажаби сики * Сардар (Шерпа) == Наводи == <references responsive="" /> [[Категорија:Турски зборови]] [[Категорија:Отомански титули]] [[Категорија:Воени чинови]] [[Категорија:Шефови на држави]] 41j3qudmy0qxdnoy6iyr1r8msv3cv0m 0 1290960 4796100 4772394 2022-07-24T10:42:27Z Bjankuloski06 332 /* Награди и признанија */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Миодраг Костиќ''' (25 август 1959) е српски стопанственик.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bloomberg.com/profile/person/16318848|work=www.bloomberg.com|accessdate=2020-09-14}}</ref> Костиќ е основач и сопственик на МК Груп, разновидна холдинг компанија која се фокусира првенствено на агробизнисот. Од 2014 година, тој е втор најбогат човек во Србија веднаш по Мирослав Мишковиќ, со просечна нето вредност од 520 милиони [[Евро|евра]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://balkaninsight.com/2014/08/27/richest-serb-decides-to-help-country-s-recovery/|title=Serbia's Richest Man Offers to Run State Company|date=2014-08-27|work=Balkan Insight|language=en-US|accessdate=2020-09-14}}</ref> == Ран живот и образование == Костиќ е роден на 25 август 1959 година во [[Врбас]], [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|СФР Југославија]]. Костиќ дипломирал на Економскиот факултет на [[Новосадски универзитет|Универзитетот во Нови Сад]] на Катедрата за [[информатичка технологија]] во 1983 година. == Професионална кариера == Во 1983 година започнува приватен бизнис – првично како сопственик на приватна компанија за трговија, увоз-извоз и производствени дејности која во 1995 година прераснува во МК Груп. Од 2000 г., МК Груп управува со фабрики за шеќер (фабрики Пеќинци, Врбас, Ковачица), повеќе од 10 агробизниси, трговски и магацински комплекси („Гранекс-порт“, „Жито Бачка“).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://seenews.com/companies/company_profile/mk-group-doo-412350|title=MK Group DOO - SeeNews - Business intelligence for Southeast Europe|work=seenews.com|accessdate=2020-09-14}}</ref> Од декември 2017 година, МК Групацијата на Костиќ имала вкупно 29 компании во својот холдинг, а повеќето од нив се во [[Војводина]]. МК Груп врши различни услуги, како што се агробизнис, трговија на големо, недвижнини и банкарство. Некои од најзначајните подружници се Карнекс Врбас (месна индустрија), Суноко (шеќерна индустрија), Агроглоуб (ѓубрење и трговија на големо со земјоделски производи), ПИК-Бечеј (агробизнис) и други.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amcham.rs/news.33.html?newsId=2570|title=News {{!}} AMCHAM|work=www.amcham.rs|accessdate=2020-09-14}}</ref> Костиќ е и претседател на Управниот одбор на АИК Банка <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.diplomacyandcommerce.rs/mk-group-buys-alfa-bank-serbia-ad/|title=MK Group buys Alfa Bank Serbia ad|last=Milošević|first=Žikica|date=January 31, 2017|work=Diplomacy&Commerce|archive-url=|archive-date=|accessdate=}}</ref> која во јуни 2019 година целосно ја презеде сопственоста на Горење банка и со тоа успешно го заврши процесот на преземање во [[Словенија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.b92.net/eng/news/business.php?yyyy=2019&mm=12&dd=20&nav_id=107685|title=The highest bid for Komercijalna Banka was given by a bank owned by Miodrag Kostic|work=B92.net|language=en|accessdate=2020-09-14}}</ref> Како првата банка од Србија што влегла на пазарот на [[Европска Унија|Европската унија]], АИК Банка ги потврдила своите планови за понатамошно регионално проширување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ekapija.com/en/news/2360195/miodrag-kostic-becomes-majority-owner-of-portoroz-airport|title=Miodrag Kostic becomes majority owner of Portoroz Airport|last=|first=|date=January 4, 2019|work=ekapija|archive-url=|archive-date=|accessdate=}}</ref> Во јуни 2020 година, МК Групацијата на Костиќ го завршила процесот на стекнување на 67% од акциите на Групацијата Викторија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://cordmagazine.com/news/mk-group-miodrag-kostic-buys-victoria-group/|title=MK Group: Miodrag Kostić Buys Victoria Group|date=2018-07-09|work=CorD Magazine|language=en-US|accessdate=2020-09-14}}</ref> Со интеграцијата на компаниите членки на Викторија Груп, Сојапротеин, Викторија Оил, Викторија Логистик, Лука Бачка Паланка и ВЗС Сточна храна, МК Груп се здобила со статус на мнозински сопственик, додека претходните акционери Милија Бабовиќ и Апсара Лимитед останаа малцински сопственици.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://185.29.102.41/en/news/2185454/miodrag-kostic-buys-victoria-group|title=Miodrag Kostic buys Victoria Group|last=|first=|date=July 9, 2018|work=ekapija|archive-url=|archive-date=|accessdate=}}</ref> Во јуни 2020 година, компанијата на Миодраг Костиќ го завршила купувањето на словенечката филијала на Хета Асет Резолушн.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.spglobal.com/marketintelligence/en/news-insights/podcasts/street-talk-episode-63|title=Listen: Street Talk - Ep. 63: Deal talks continue amid bank M&A freeze, setting up for strong Q4|last=Stovall|first=Nathan|date=June 10, 2020|work=S&P Global Market Intelligence|archive-url=|archive-date=|accessdate=}}</ref> На крајот на 2019 година, МК Груп била избрана за најдобар понудувач на тендерот, исполнувајќи ги формалните барања за плаќање и купување со официјално одобрение од Јавната агенција за заштита на конкуренцијата на Република Словенија и одобренијата на Заштита на конкуренцијата. Комисиите на Србија и Црна Гора. == Фондација на семејството Костиќ == Костиќ ја основа Фондацијата на семејството Костиќ во јуни 2013 година со неговата мајка Роксанда. Тој им го подарил нивниот семеен дом на Покраинскиот институт за заштита на здравјето на децата и младите од Војводина во Нови Сад и на Националното здружение на родители од детски рак на Србија за нивна ексклузивна употреба. Костиќ ја префрлил сопственоста на куќата на покраинската влада на Војводина, која е одговорна да ја користи куќата исклучиво за предложената намена. Куќата има 1400 квадратни метри и 16 хектари имот на отворено. == Награди и признанија == * 1998 година. Еден од најдобро рангираните на листата на најуспешни стопанственци во Србија, * 1998 година. Еден од најдобро рангираните на листата на најуспешни граѓани на Нови Сад, * 1999 година. Еден од најдобро рангираните на листата на најуспешни стопанственци во Србија, * 2001 година. Еден од најдобро рангираните на листата на најуспешни граѓани на Нови Сад, * 2001 година. Прво рангирана на листата на најуспешни стопанственци во Србија, * 2002 година. Стопанственик на годината, Здружението на новинари на Србија, * 2003 година. Најуспешниот претприемач, најдобрата приватна компанија во Србија и најпопуларниот граѓанин на Нови Сад, * 2005 година. Еден од најдобро рангираните на листата на најуспешни стопанственци во Србија * 2007 година. Еден од најдобро рангираните на листата на најуспешни претприемачи и менаџери на Србија, * 2008 година. Прво рангирана на листата на најуспешни стопанственци во Србија * 2009 година. Награда „Белградски победник“ за претприемач на годината во Србија * 2009 година. Награда на корпорацијата ПКБ за стопанственик на годината во Србија <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.politika.rs/scc/clanak/135411/Kostic-poslovna-licnost-godine|title=Костић пословна личност године|last=|first=|date=|work=политика|archive-url=|archive-date=|accessdate=}}</ref> * 2011 година. Награда за „Најдобар менаџер на Југоисточна и Средна Европа“ од Европската асоцијација на менаџери <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bizlife.rs/18519-tri-srpska-menadzera-najbolji-u-regionu/|title=Tri srpska menadžera najbolji u regionu|date=2011-07-09|work=BIZlife|language=sr-RS|accessdate=2020-09-14}}</ref> * 2013 година. Награда „Планет бизнис“ на претседателот на МК Груп, Миодраг Костиќ, за долгогодишно успешно управување со компанијата * 2015 година. Миодраг Костиќ ја доби наградата Медал на честа како знак на благодарност за неговата долгогодишна поддршка за СОС Детско село <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.telegraf.rs/vesti/1913053-miodragu-kosticu-urucen-bedz-casti-prvi-srbin-koji-je-dobio-priznanje-sos-decija-sela|title=MIODRAGU KOSTIĆU URUČEN BEDŽ ČASTI: Prvi Srbin koji je dobio priznanje SOS DEČIJA SELA!|last=|first=|date=December 18, 2015|work=Telegraf|archive-url=|archive-date=|accessdate=}}</ref> * 2015 година. Миодраг Костиќ ја доби наградата Лауреат за посебен развој на претприемништвото во Србија од Факултетот за менаџмент Мокра Гора <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.irt3000.si/sr/vesti/20161108082738/|title=Dodeljena nagrada "Laureat vrline 2015."|last=d.o.o|first=Arctur|work=www.irt3000.si|language=sr|accessdate=2020-09-14}}</ref> * 2017 година. Српското здружение на економисти и Српското здружение на корпоративни директори му доделија на Миодраг Костиќ за исклучителен придонес во областа на деловната економија и менаџмент <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ses.org.rs/news/view/certificate-of-excellence-award-ceremony-1|title=CERTIFICATE OF EXCELLENCE AWARD CEREMONY|last=|first=|date=December 14, 2017|work=Savez ekonomista Srbije|archive-url=|archive-date=|accessdate=}}</ref> * 2019 Миодраг Костиќ ја доби наградата Златен знак на Црвениот крст на Србија за исклучителна хуманитарна работа <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://bankar.rs/2019/03/08/miodrag-kostic-dobio-priznanje-zlatni-znak-crvenog-krsta-srbije/|title=Miodrag Kostić dobio priznanje Zlatni znak Crvenog krsta Srbije|last=|first=|date=March 8, 2019|work=Bankar.rs|archive-url=|archive-date=|accessdate=}}</ref> == Членства и функции == Костиќ е претседател на Управниот одбор на АИК Банка, а втор мандат е претседател на српскиот бизнис клуб „Привредник“ кој собира 40 најуспешни претприемачи во Србија. „Привредник“ соработува со стопанските комори и деловните асоцијации во земјата и странство и со [[Влада на Србија|Владата на Република Србија]] за подобрување на претприемништвото и менаџментот во Србија и привлекување странски инвеститори. Тој е исто така член на бројни локални и меѓународни деловни асоцијации како што се АмХам, Британско-српската стопанска комора, српско-италијанскиот деловен совет, Швајцарско-српската деловна асоцијација, српската асоцијација на менаџери (САМ), Националната алијанса за локален економски развој (НАЛЕД) итн. Тој исто така беше политички активен, работејќи како генерален директор на Демократската партија на Србија од 1996 година до соборувањето на Милошевиќ на 5 октомври 2000 година. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == [https://www.mkgroup.rs/ МК Груп] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1959 година]] [[Категорија:Српски стопанственци]] pqh6c3wpc1n4ouoi2z8le8l7yqt5pdf 0 1291370 4795948 4774217 2022-07-23T20:26:14Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Narodno pozoriste Nis.jpg|мини|Народен театар Ниш]] '''Народниот театар во Ниш''' е театар сместен на плоштадот Синѓелиќ, [[Ниш]], Србија. Основан бил во 1887 година како театар „Синѓелиќ“, а реорганизиран во 1906 година како Народен театар, по завршувањето на новата театарска зграда. == Надворешни врски == * {{Матична|http://www.narodnopozoristenis.rs/index.html}} {{Coord|43.3205|N|21.9|E|source:kolossus-frwiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|43.3205|N|21.9|E|source:kolossus-frwiki}}{{Нормативна контрола}} [[Категорија:Национални театри]] [[Категорија:Српска култура]] [[Категорија:Врамена карта без назнака за OSM-однос на Википодатоците]] gl7tcgljldlx2oik3akvqqpl4nd4td4 0 1291415 4796096 4731391 2022-07-24T10:42:11Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Pieter_bruegel_il_giovane,_autunno_03.JPG|мини|250x250пкс| Селаните колат свиња, од фламанскиот уметник [[Питер Бројгел Помладиот|Питер Бројгел]], по 1616 г.]] '''Колење свињи''' е работа на колење домашни свињи што е и вообичаена [[Економија|економска]] активност, но и [[Традиција|традиционална]] гозба во некои европски и азиски земји. == Земјоделство == [[Податотека:Seatapp_83_(14).jpg|мини| Колење свињи во [[Естонија]] во 1983 година. Фотографија од Jaan Künnap]] Колење свињи е активност што се врши за добивање свинско месо ([[Свинско месо|свинско]]). Тоа редовно се случува како дел од традиционалното и интензивно свињарство. Свињите се колат на различни возрасти. Општо земено, тие можат да се поделат на прасиња, кои се стари 1,5 до 3 месеци; свињи за гоење, наменети за свинско месо и [[сланина]], кои се стари од 4 месеци до една година; и на крајот постарите свињи, како што се маторици (женски свињи) и [[Дива свиња|свињи]] ([[Кастрација|некастрирани]] машки свињи). Месото добиено од прасињата се дели на повеќе месести или повеќе масни, определено според дебелината на сланината. Машките свињи обично се [[Кастрација|кастрираат]] еден месец пред колењето. Нивниот квалитет на месо се одредува според масата на половини и дебелината на сланината на задната страна. Здружението за хумано колење наведува дека транспортот на свињи до колење и сите други постапки и околности кои доведоа до вистински чин на зашеметување и убивање на свињата, во модерните времиња, често се внимателно уредени со цел да се избегне прекумерно страдање на животните, што и двете имаат хумано образложение, како и помагаат да се обезбеди повисок квалитет на месото.<ref name="zdolec-2006">{{Наведено списание|last=Zdolec|first=Nevijo|date=July 2006|title=Objekti za klanje životinja|trans-title=Facilities for slaughtering animals|url=http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=34876&lang=en|journal=MESO: The First Croatian Meat Journal|language=hr|location=Zagreb, Croatia|publisher=Zadružna štampa, d.d.|volume=VIII|pages=190–193|issn=1332-0025}}</ref> Групите за заштита на животните снимија слики на свињи кои се транспортираат на колење во тесни и нехигиенски услови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thestar.com/news/gta/2012/05/09/porter_toronto_pig_save_activists_protest_slaughter_weekly_at_quality_meat_packers_abattoir.html|title=Porter: Toronto Pig Save activists protest slaughter weekly at Quality Meat Packers abattoir {{!}} The Star|work=thestar.com|language=en|accessdate=2019-11-06}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.peta.org/features/heartbreaking-pig-transport-photos/|title=22 Heartbreaking Photos From Pigs' Journey to Slaughter|date=2014-12-18|work=PETA|language=en-US|accessdate=2019-11-06}}</ref> Тие наведуваат дека превозот навистина предизвикува страдање, што има економска оправданост.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.animal-ethics.org/journey-slaughterhouse/|title=The journey to the slaughterhouse|last=Ethics|first=Animal|date=2016-03-29|work=Animal Ethics|accessdate=2019-11-06}}</ref> Вообичаено, свињите прво се онесвестуваат со користење на еден од следниве средства: зашеметување со [[електрична струја]] нанесена со [[Електрода|електроди]], или зашеметување со помош на пиштол со заробени завртки и вдишување на [[Јаглероден диоксид|CO ₂]], а потоа во некои случаи пиштол/пушка 0,22 која се пука директно во мозокот. Тие потоа се креваат на шина, по што се излачуваат, обично преку каротидната артерија и југуларната вена. Откако [[крв]]та ќе исчезне, трупот се натопува со топла вода во уред наречен свински скалдер кој помага во отстранувањето на влакната, што потоа се завршува со употреба на уреди слични на ножици, а потоа доколку е потребно со факел. Меѓутоа, во многу земји ширум светот, онесвестувањето на свињата не е стандардна практика и егзангинирањето се случува додека свињите се целосно свесни. Свињата потоа се евисцерираат, главата обично се отстранува и телото се сече на две половини. Останатите половини се мијат за да се отстранат преостанатите крв, [[бактерии]] или остатоци од коски, а потоа се ладат за да се помогне во процесот на сечење и отсекување на коските. Во [[Европска Унија|Европската Унија]], Регулативата (ЕЗ) на [[Европски парламент|Европскиот парламент]] и на [[Европски совет|Советот]] бр. 852/2004, 853/2004 и 854/2004 опфаќа различни аспекти на хигиената на прехранбените производи, кои вклучуваат колење свињи.<ref>[http://europa.eu/legislation_summaries/food_safety/veterinary_checks_and_food_hygiene/f84001_en.htm Food hygiene]</ref><ref>[http://europa.eu/legislation_summaries/food_safety/veterinary_checks_and_food_hygiene/f84002_en.htm Hygiene for food of animal origin]</ref><ref>[http://europa.eu/legislation_summaries/food_safety/veterinary_checks_and_food_hygiene/f84003_en.htm Official controls on products of animal origin intended for human consumption]</ref> == Европска традиција == [[Податотека:Sausage_making-H-1.jpg|мини|Процесот на правење колбас во традиционално унгарско домаќинство]] Колењето свињи е традиција позната во бројни [[Европа|европски]] земји и региони: [[Ерменија]] (''Хоз մորթելը, Khoz mort'ely''), Само традиционално меѓу албанските христијани), [[Бугарија]] (''колене на прасе, колене на прасе''), [[Македонија|Северна Македонија]] (''колење на прасе, колење na prase''), [[Хрватска]] (''kolinje''), [[Чешка]] (''zabijačka''), [[Франција]] (''tue-cochon''), [[Грузија]] (''ღორი დაკვლა, ghoris dak'vla''), [[Грција]], [[Унгарија]] (''disznóvágás''), [[Италија]] (''maialatura''), [[Молдавија]], [[Црна Гора]] (''svinjokolj''), [[Полска]] (''świniobicie''), [[Португалија]] (''matança''), [[Романија]] (''tăiatul porcului, Ignat''), [[Русија]] (''Убой свиней, Uboy sviney'') [[Србија]] (''види подолу''), [[Словачка]] (''zabíjačka''), [[Словенија]] (''koline''), [[Шпанија]] (''matanza''), [[Украина]], [[Корзика]] и други. Семејните пенкала за свињи постоеле и во [[Соединети Американски Држави|Соединетите Американски Држави]] на мали семејни фарми, но станале ретки во последните децении. === Традиционална есенска активност === Колењето традиционално се случувало во есен и рана зима, а времето има неколку практични размислувања.<ref name="karolyi-salajpal-lukovic-2010">{{Наведено списание|last=Karolyi|first=Danijel|last2=Salajpal|first2=Krešimir|last3=Luković|first3=Zoran|date=July 2010|title=Black Slavonian pig|url=http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=92871|journal=MESO: The First Croatian Meat Journal|language=hr|location=Zagreb, Croatia|publisher=Zadružna štampa, d.d.|volume=XII|pages=222–230|issn=1332-0025}}</ref> Може да започне веднаш штом ќе залади, бидејќи студот е потребен како природен метод за зачувување на релативно големите количини на месо за време на [[Месар|касапењето]].<ref name="gradiste-zkg">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gradiste.com/TRADICIJA/zivot_kroz_godinu.htm|title=Život kroz godinu|last=Kadić Goran, Franjo Babić|publisher=gradiste.com|language=hr|accessdate=25 May 2011}}</ref> Сепак, бидејќи луѓето често ја вршат работата на отворено, се претпочита температурите да не се премногу под нулата во ова време, па оттука колењето ретко се протега до зима. Исто така, активностите за колење обично треба да дадат резултати пред [[божиќ]]ната сезона, за да се обезбеди празничната кујна. Во минатото, ова беше и единственото време од годината кога луѓето можеа да си дозволат да јадат поголеми количини [[месо]].<ref name="gradiste-zkg"/> Во денешно време, речиси секое семејство во Европа кое е толку наклонето може да си дозволи да коле, но во продавниците има и изобилство на претходно обработено месо, така што традиционалниот начин на колење станува се повеќе [[Традиција|народен обичај]] отколку неопходност. За колењето потребни се бројни подготовки, вклучувајќи корита,<ref name="gradiste-zkg"/> големи количини врела вода, големи дрвени [[Бочва|буриња]] за чување месо, тенџериња, остри ножеви <ref name="gradiste-zkg" /> а во модерното време и вештачки црева (црева за разни колбаси). Историски гледано, [[Месар|касапењето]] било занает кој се пренесувал од татко на син.<ref name="gradiste-zkg"/> Денес првичното колење обично го врши професионален месар.<ref name="karolyi-salajpal-lukovic-2010"/> После тоа, лаиците го касапат месото, а процесот е проследен со разни локални [[Обред|ритуали]].<ref name="gradiste-zkg" /> === Акт на колење и касапување на труп === [[Податотека:Zabijacka.jpg|десно|мини| Мешање на крвта за да се спречи нејзино згрутчување. Собраната крв дополнително ќе се користи. ( [[Моравија]], [[Чешка]] ).]] Традиционално, свињата се колат со нож, а потоа се става во дрвено или метално корито и се тушира со топла вода за да се отстранат влакната. Свињата потоа се отстрануваат од коритото и се отстрануваат преостанатите влакна со нож или [[Бричалка|брич]],<ref name="gradiste-zkg"/> и потоа повторно се мијат со топла вода. Денес, животното е онесвестено од електрична енергија или јаглерод диоксид, а потоа веднаш искрвари со сечење на грлото.<ref name="karolyi-salajpal-lukovic-2010"/> Од квалитетни причини, не се препорачуваат механички средства за зашеметување, како што е пиштол со заробени завртки, иако во некои кланици го користат, а свињите се зашеметуваат со 80 волти.<ref name="karolyi-salajpal-lukovic-2010" /> Потоа, цревата на свињата се отстранети. Процесот на евисцерација е кога се отстрануваат половите, дигестивните и екскреторните органи. Деновиве свињата може да се добие и како половина (хрватски: ''polovica'' или ''polutka'' ), без црева и крв. Во модерните времиња, поради опасноста од трихиноза, луѓето во некои земји се обврзани да ги тестираат критичните делови од свежото месо од ветеринар пред каков било понатамошен контакт со потенцијално заразено месо.<ref name="masic-2004">{{Наведено списание|last=Mašić|first=Mario|date=April 2004|title=Trichinellosis in the Imotska Krajina region|url=http://hrcak.srce.hr/index.php?show=clanak&id_clanak_jezik=34002&lang=en|journal=MESO: The First Croatian Meat Journal|language=hr|location=Zagreb, Croatia|publisher=Zadružna štampa, d.d.|volume=VI|pages=55–60|issn=1332-0025}}</ref> За касапење потребни се многу остри ножеви и нож . Трупот се сече на [[Шунка|шунки]], рамења, страни од [[сланина]], свински стомак, шунка од шунка, половини, свински котлети и други парчиња од помала важност. === Преработка на животински делови === Откако ќе се исече на парчиња, месото од животното понатаму се преработува во производи за јадење. Задникот се посолува и се притиска за на крајот да се добие [[шунка]] . Месото од ребрата се посолува и чади за да се добие [[сланина]] .<ref name="karolyi-salajpal-lukovic-2010"/> Солта се втрива темелно во секое парче месо и сите површини се покриени. Некои формули вклучуваат и многу црн пипер. Најголемиот дел од месото се сече и се меле за да се добијат разни [[колбас]]и, кои традиционално се завиткуваат во цревата со различни големини.<ref name="karolyi-salajpal-lukovic-2010" /> [[Податотека:Schwein-Ganz.svg|мини|Шематски приказ на главните свински резови.]] Најголемиот дел од маснотиите се сече на мали парчиња. Дел од него се пржи за да се добие [[Џимиринки|крцкање]] . Свинската маст се прави со рендерирање - загревање на фрагменти од маснотии во голем железен тенџере на оган додека не се претвори во вричка маст која се згусува кога ќе се излади.<ref name="karolyi-salajpal-lukovic-2010"/> Свинската маст потоа се чува во калапи со сало со лимени капаци. Типичните конзерви во САД се пет литри. Во некои области (главно [[Источна Европа|Источна]] и [[Средна Европа]], но исто така и [[Италија]] и [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]] ), маснотијата се посолува како што е за да се добие сало, лардо или солено свинско месо . Цревата се соголуваат со влечење низ стегната тупаница. Потоа се мијат, се сечат на кратки парчиња и се пржат за да се направат читлини . Различните „остатоци“ се ставаат во разни форми на желе од главо сирење итн. Повеќето делови од свињата се користат во овој традиционален процес, дури и делови од кожата кои вообичаено би биле фрлени се зачувани за да се зготват со грав. Куќата за чад е од суштинско значење за зачувување и долгорочно складирање на шунка, рамења, страни од сланина и свински стомаци. Месото е закачено на лавици и куки во чадникот; а подоцна пушеле. Мирисното тврдо дрво, како што се хикоријата, [[бука]]та или црешата, се дозволува полека да тлее во јама под висечкото месо. Ова му дава дополнителен вкус и боја на месото, како и служи за сушење на свинското месо. == Статистика и царина специфични за земјата == [[Податотека:Medieval_pig_slaughter.jpg|мини|Илустрација на неверојатна средновековна свиња, од ''The Medieval Cookbook'']] === Поранешна Југославија === Традиционалното колење на свињи во [[Хрватска]], како и во соседните [[Босна и Херцеговина]]Словенија и [[Србија]] е широко распространета практика која вклучува колење свињи, преработка и касапење на свинско месо, а се забележува од руралните семејства, обично во доцна есен. Традицијата различно се нарекува „колине“, ''колиње'', ''прашќина'', ''свињокољ'', ''свињокоља'' или ''свињокоље'' или ''посек'' . Имињата буквално значат „колење свиња“ ( ''свиња'' = свиња, н., ''клање'' = колење, н. ). Тоа е обичај специфичен за деловите од земјите во [[Панонска Низина|Панонската рамнина]] .<ref name="gradiste-zkg"/> По Втората светска војна, во [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|Југославија]], државен празник падна на 29 ноември, при што тој и следниот ден беа неработени, па во таа прилика се правеа најмногу колежи. Во хрватскиот регион Далмација, колењето на свињите традиционално се врши во периодот помеѓу Божиќ и Нова Година. Целото времетраење на колењето може да биде и до три дена. Бидејќи луѓето традиционално се складирале со залихи пред зимата, станало вообичаено да се колат повеќе од една свиња, што го зголемило времето потребно за месото да се преработи. Некои семејства во тој период од годината ги посетуваат своите роднини (често баби и дедовци) и пријателите за да помогнат. Исто така, се користи малку [[механизација]], со тоа што месото се сече рачно. Секое брусење се врши со релативно мали рачно управувани, механички машини за брусење. Традиционално произведената шунка ( ''шунка'' ), сланината ( ''сланина'' ), колбасите ( ''кобашица'' ) како крвав колбас ( ''крвавица'' ) и [[кулен]] се добро познати како деликатеси.<ref name="gradiste-zkg"/> Некои од нив, особено кулен, се класифицирани според законите за заштитена ознака на потекло . Како дел од традиционалната кујна се почитуваат и немесните производи како што се крцкањето ( ''чварци'' ) или шваргл и хладетина . За надополнување на активностите, за време на месењето учесниците пијат [[ракија]] или [[вино]] .<ref name="gradiste-zkg"/> Свинскиот [[црн дроб]] вообичаено се пече истиот ден на колењето. На мажите и на жените традиционално им биле доделени различни работни места за време на колењето. Најчесто мажите го правеа вистинското колење, поголемиот дел од касапењето и мелењето месо. Бидејќи општеството е традиционално [[Патријархат|патријархално]], жените беа задолжени за релативно ниски задачи, како што се чекање и готвење за целата екипа во текот на целиот настан, одржување на околината чиста (миење и чистење), како и празнење на цревата на свињите. со цел да ги направат погодни за чување месо од колбаси.<ref name="gradiste-zkg"/> Стандардот за хигиена долго време препорачан од ветеринарите вклучува различни барања за луѓето, алатките и просторот што се користат во процесот. Сите луѓе кои се вклучени во колењето и касапењето мора да бидат здрави, облечени со капа, престилка и чизми и чисти раце. Алатите (ножеви, секири, пили и сл.) се заоструваат, чистат и дезинфицираат пред употреба и треба да се чуваат на чисто место во текот на целиот процес, по можност во чиста кутија со алатки околу појасот на месарот. Локацијата на убиството треба да биде чиста бетонска површина со канализациски канал, што значи дека просторот може лесно да се исчисти. Користеното корито треба да има цинирана површина која лесно се чисти и дезинфицира; дрвените корита апсорбираат вода и микроорганизми што ги прави несоодветни. Хрватското Министерство за земјоделство ги објави правилата за санитарните барања за колење на животните од 1992 година, правилата за отстранување на отпадот од животните од 2003 година, додека прописите од 2005 година, исто така, ја покриваат благосостојбата на животните во однос на колењето.<ref name="zdolec-2006"/> Овие правила ја следат релевантната регулатива на Европската унија.<ref name="zdolec-2006" /> Хрватските активисти за правата на животните го сметаат традиционалниот процес на колење како суров и застарен. Тие, исто така, се прашуваат дали европските стандарди за благосостојба на животните и санитарните стандарди се навистина исполнети, бидејќи нема доволен надзор на располагање за време на колењето ширум земјата. Земјоделците едвај се едуцирани за новите стандарди на кои треба да се применуваат, бидејќи овие информации се достапни единствено преку веб-страницата на Министерството за земјоделство. Најгласната хрватска организација за заштита на животните „Animal Friends Croatia“ се залага за забрана на целата практика.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.prijatelji-zivotinja.hr/index.en.php?id=1581/|title=Home Slaughter|publisher=Animal Friends Croatia|accessdate=23 December 2013}}</ref> Во процесот на [[Приклучување на Хрватска кон ЕУ|влезот на Хрватска во ЕУ]], имаше широко распространети стравувања дека новата легислатива ќе ја направи ''свињокоља'' како таква нелегална, принудувајќи го целото колење на свињи да се врши во контролирани, проверени објекти.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.glas-slavonije.hr/vijest.asp?rub=4&ID_VIJESTI=117133|title=Nema zabrane, ali je svinjokolja sve manje|date=24 November 2009|work=[[Glas Slavonije]]|access-date=26 May 2011|language=hr|trans-title=No ban, but there's still less pig slaughter}}</ref> Стравувањата беа неоправдани бидејќи новата регулатива се фокусираше на запирање на дистрибуцијата на нездрави месни производи на отворениот пазар, наместо на традиционалниот процес каде месото се консумира во домаќинството. Семејствата го проверуваат месото за микробиолошко здравје и трихинела <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.europe.hr/o-europskoj-uniji/zabrana-kolinja/|title=Zabrana "Kolinja"|date=17 January 2011|publisher=Europski dom Zagreb|language=hr|accessdate=26 May 2011}}</ref> === Чешка република === [[Податотека:Jitrnice_studena.jpg|лево|мини|200x200пкс| ''Јитрнице'', традиционален дел од чешката национална кујна]] Во некои земји традиционалното колење на свињи е посебен настан.<ref name="turek">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.pozitivni-noviny.cz/cz/clanek-2009010112|title=Zabíjačkové karminy a rafinézní erotiky|last=Turek|first=Milan|date=31 January 2009|publisher=Pozitivní noviny|language=cs|accessdate=26 May 2011}}</ref> Колењето на свињи во [[Чешка]] обично се случува во текот на зимските месеци, кога ниските температури го олеснуваат складирањето на свежото месо и месни производи. Подготовките за настанот траеја неколку денови и вклучуваа различни церемонии.<ref name="turek" /> Самиот настан беше проследен со подготовка на традиционални јадења како ''џитрнице'', ''тлаченка'' и ''[[Џимиринки|шкварки]]'' . По колењето, младите од селото ги посетувале соседите и роднините носејќи подароци месо и свежа супа. Колењето на свињите завршило со она што се нарекувало ''кармина'', специјална прослава што се одржувала во домаќинството каде што се случило колењето. Поканетите гости, понекогаш облечени во маски, се придружуваа на гозбата и пиењето.<ref name="turek" /> Во минатото, традиционалните колење на свињи обично завршуваа на пепел среда .<ref name="turek" /> Традиционалните колење свињи (''[[:cs:Zabijačka|забијачка]]'') сè уште (од 2011 година) се одржуваат јавно на прославите на [[Марди Гра]] во многу чешки градови и села.<ref name="denik1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.denik.cz/z_domova/zabijacky-tradice-ktera-zanika20100129.html|title=Zabijačky: česká tradice, která zaniká|last=Vaňková|first=Zuzana|date=30 January 2010|publisher=deník.cz|language=cs|accessdate=23 May 2011}}</ref><ref name="radio">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.radio.cz/en/section/magazine/magazine-6|title=Magazine|last=Lazarová|first=Daniela|date=28 February 2004|publisher=[[Czech Radio]]|accessdate=23 May 2011}}</ref> Сепак, колењето на домашните свињи е традиција која исчезнува.  За време на комунистичката ера било поевтино и луѓето претпочитаа да одгледуваат и колат свињи дома. Многу [[Чешка (историска област)|боемски]] и [[Моравија|моравски]] селани работеле во ЈЗД (колективни фарми) и им било полесно да ги набават намирниците потребни за гоење свиња.<ref name="denik1" /> Оттогаш одгледувањето свињи и колењето станаа поретко во чешките села и градови. Тоа е исто така предмет на регулирање од страна на [[Европска Унија|Европската Унија]]. Во 2009 година, Јан Брезина, чешки политичар и европратеник, коментирал дека: „Откритието дека во [[Романија]] животните не се парализирани пред колењето, предизвика хистерична реакција од страна на европските институции. Постарите земји-членки почнаа да бараат построга европска регулатива. " <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.denik.cz/ze_sveta/brusel-koriguje-zabijacky-delat-odbornik20090626.html|title=Brusel koriguje zabíjačky, musí je dělat odborník|last=Lapčík|first=Michael|date=26 June 2009|publisher=deník.cz|language=cs|accessdate=24 May 2011}} (''"Zjištění, že se v Rumunsku zvířata před porážkou neomračují, vyvolalo na půdě evropských institucí hysterickou reakci. Staré členské státy začaly volat po celoevropské přísnější úpravě. Výsledkem je učebnicový příklad nesmyslné evropské legislativy ukrajující další kousek z národních tradic.“'')</ref> Традиционалното домашно колење на свињи била омилена тема на познатиот чешки сликар [[Јозеф Лада]].<ref name="turek"/> Во драмата ''Прасе'' (Свињата, 1987), [[Вацлав Хавел]] се обидува да купи свиња за ''забијачка'' од локалните селани, со тешкотии бидејќи како [[дисидент]] се смета за политички осомничен.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.radio.cz/en/section/news/news-2010-03-20|title=Brno theatre stages previously unknown Havel play|last=Willoughby|first=Ian|date=20 March 2010|publisher=[[Czech Radio]]|accessdate=23 May 2011}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://kultura.idnes.cz/brnenska-husa-na-provazku-uvede-havlovo-prase-prazaci-ho-uvidi-v-arse-12l-/divadlo.aspx?c=A100323_171823_divadlo_tt|title=Brněnská Husa na provázku uvede Havlovo Prase, Pražáci ho uvidí v Arše|date=24 March 2010|publisher=[[Mladá fronta DNES]]|language=cs|accessdate=23 May 2011}}</ref> Во 1968 година, Јиржи Шебанек, основач на ''театарот Јара Цимрман'', ја напишала драмата ''„Колење на свињи дома“.'' ''Ужас во тоалетот''.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rozhlas.cz/kultura/cimrman/_zprava/394101|title=3. díl Hospoda na mýtince a Domácí zabijačka|last=Kroc|first=Vladimír|date=20 October 2007|publisher=Czech Radio|language=cs|accessdate=26 May 2011}}</ref> === Словачка === Во [[Словачка]], колењето свињи (''zabíjačka'', ''zakáľačka'', ''bravčovina'', ''svinský kar'', ''karmina'') било суштински дел од зимските традиции од раниот средновековен период.<ref name="konsulat">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.slowakei-info.ch/sl/kultur/themen/kn-110110-2.html|title=Zabíjačka bola v minulosti spoločenská udalosť|date=7 January 2011|publisher=Generalkonsulat Slowakische Republik in Zürich|language=sk|accessdate=26 May 2011}}</ref> Колењето свињи се сметаше за важен настан во селското општество и можност за семејствата да се соберат. Според Катарина Надаска од Катедрата за етнологија и културна антропологија на Универзитетот Комениус во [[Братислава]], традиционалниот период за колење свињи обично започнува на 21 декември, на денот на [[Апостол Тома|Свети Тома]]. На датумот му се придавало посебно магично значење и фармерите верувале дека месото од свиња заклано на Денот на Свети Тома ќе трае подолго.<ref name="konsulat" /> Вториот традиционален период на колење свињи започна околу [[Марди Гра]]с. Во минатото постоеле голем број традиционални обичаи поврзани со колењето свињи. По колењето, девојките од домаќинството ги собирале коските и ги расфрлале по дворот за љубовна магија. Тие веруваа дека кога кучето ќе ја грабне првата коска, девојката што ја фрлила коската ќе биде првата што ќе се омажи.<ref name="konsulat"/> == Поврзано == * Закон за хумано колење * Традиционална исхрана == Наводи == == Надворешни врски == * [http://www.52insk.com/zabijacka Словачка свиња колење и правење колбаси – статија на англиски јазик со детални слики од словачко семејство кое коле свиња во 68 чекори] * [http://fxcuisine.com/default.asp?Display=119 Молдавско колење свиња – напис на англиски јазик со детални слики од молдавско семејство кое коле свиња] {{Pigs}}{{Нормативна контрола}} [[Категорија:Словенска култура]] [[Категорија:Словенечка кујна]] [[Категорија:Словенечка култура]] [[Категорија:Белоруска култура]] [[Категорија:Полска култура]] [[Категорија:Руска култура]] [[Категорија:Бугарска кујна]] [[Категорија:Бугарска култура]] [[Категорија:Украинска култура]] [[Категорија:Шпанска култура]] [[Категорија:Каталонска култура]] [[Категорија:Македонска кујна]] [[Категорија:Хрватска кујна]] [[Категорија:Хрватска култура]] [[Категорија:Српска кујна]] [[Категорија:Српска култура]] [[Категорија:Словачка кујна]] [[Категорија:Словачка култура]] [[Категорија:Чешка кујна]] [[Категорија:Чешка култура]] [[Категорија:Виетнамска кујна]] [[Категорија:Кинеска кујна]] [[Категорија:Месна индустрија]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] swmgifewoqsydfpcmnuds93xdjago38 0 1291722 4796122 4774265 2022-07-24T10:44:08Z Bjankuloski06 332 /* Историски преглед */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Сообраќајот во Србија''' вклучува патен сообраќај, железнички, воден и воздушен. Патниот транспорт вклучува сеопфатна мрежа на главни (т.е. државни) и регионални (т.е. општински) патишта. Железничкиот транспорт е прилично развиен, иако двојната пруга и електрификацијата се ретки. Водениот транспорт се однесува на речниот транспорт, додека воздушниот транспорт се однесува на двата главни меѓународни аеродроми во земјата. == Патен транспорт == [[Податотека:Map_of_motorways_in_Serbia_november.jpg|десно|мини|297x297пкс|Автопатна мрежа]] Патниот сообраќај во Србија претставува најголем дел од сообраќајот во земјата и само во 2018 изнесувал околу 55,8 милиони патници (со автобуси) и 13 милиони тони (со камиони).<ref name="publikacije.stat.gov.rs">http://publikacije.stat.gov.rs/G2019/PdfE/G20191169.pdf</ref> Патната мрежа е со релативно послаб квалитет во однос на западно европските стандарди поради недостаток на финансиски средства за нивно одржување во последните 20 години. Заклучно со 2019 , вкупната должина на патиштата е 45.419&nbsp;км; главните патишта се категоризирани како „државни патишта“ (со вкупна должина од 16.179&nbsp;км), додека помалите патишта се категоризирани како „општински патишта“ (со вкупна должина од 23.780&nbsp;км).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.putevi-srbije.rs/index.php/en/about-us|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20171230072002/http://www.putevi-srbije.rs/index.php/en/about-us|archive-date=2017-12-30|accessdate=2018-01-30}}</ref><ref name="pod2.stat.gov.rs">http://pod2.stat.gov.rs/ObjavljenePublikacije/G2016/pdf/G20162019.pdf</ref> Според типот на патишта: * автопати: 891&nbsp;км * експресни патишта: 24&nbsp;км * други патишта (асфалтирани): 29.300&nbsp;км * други патишта (неасфалтирани): 15.250&nbsp;км Во 2018 , статистиката за регистрираните возила беше следна:<ref name="pod2.stat.gov.rs"/> * 1.999.771 патнички автомобил (1 на 3,5 жители) * 9.929 автобуси * 223.629 камиони и комбиња * 66.433 мотоцикли и мопеди Транспортот со автобуси е многу обемен: речиси секое место во земјата е поврзано со автобус, од најголемите градови до селата. Покрај тоа, постојат и меѓународни рути до соседните земји (како што се Босна и Херцеговина, Хрватска, Црна Гора и Македонија) како и до Западна Европа (главно до земјите од Западна Европа каде има голема српска дијаспора како Германија, Австрија, Франција, Швајцарија итн. ). Насоките, домашни и меѓународни, ги опслужуваат повеќе од стотина меѓуградски автобуски услуги, од кои најголеми се Ласта и Ниш-Експрес . [[Податотека:Railway_map_of_Serbia_and_Kosovo.png|десно|мини|290x290пкс| Железничка мрежа]] === Електрификација на патната мрежа === {{На|2019|09}}, се регистрирани 148 електрични возила. Србија има мрежа од над 30 станици (кои што се 5 на соларна енергија и 2 [[Тесла Моторс|Тесла супер]] а има и планови за проширување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://balkangreenenergynews.com/tesla-hoping-to-open-in-croatia-serbia-in-early-2020-elon-musk/|title=Tesla "hoping" to open in Croatia, Serbia in early 2020 - Elon Musk|date=24 September 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.tesla.com/findus?bounds=45.24312232405599%2C23.266057770998767%2C43.3083321761554%2C18.162908356936267&zoom=9&filters=store%2Cservice%2Csupercharger%2Cdestination%20charger|title=Find Us &#124; Tesla}}</ref> Србија исто така има околу 10% oд глобалните резерви на литиум,чие ископување и процесирањето ќе се врши во парнерство со Рио Тинто кој вложува 1,5 милијарда долари инвестиции во земјата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://seenews.com/news/serbia-rio-tinto-jointly-looking-for-investor-in-batteryev-factory-pm-688858|title=Serbia, Rio Tinto jointly looking for investor in battery/EV factory - PM}}</ref> Владата во моментов бара да го искористи овој рецурс за производство на голема фабрика за батерии за електрични возила и Рио Тинто помага да се лоцира стратшки партнер за овој потфат .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.serbianmonitor.com/en/serbian-government-and-rio-tinto-looking-for-a-partner-for-production-of-electric-car-batteries/|title=Serbian government and Rio Tinto looking for a partner for production of electric car batteries|date=27 February 2020}}</ref> === Историски преглед === [[Автопат „Братство и единство“|Автопатот Братство и единство]] бил еден од првите автопатишта во Централно-источна Европа. Отворен уште во далечната1950 година, стана столбот на југословенскиот патен систем и го поврзувал Белград преку [[Загреб]] и [[Љубљана]] со австриската граница, а преку [[Ниш]] и [[Скопје]] со грчката граница. Таа стана главна патна врска помеѓу Средна Европа и Југоисточна Европа и Блискиот Исток. Денес, делот што оди од Белград до хрватската граница е познат како А3 и ја поврзува Србија директно преку автопат со Словенија, Италија, Австрија и остатокот од Западна Европа. Додека делот што го поврзува Белград со Ниш и понатаму до границата со [[Македонија|Северна Македонија]] е автопатот А1 и се протега сè до [[Атина]], минувајќи низ Скопје и [[Солун]] . Со распадот на Југославија и геостратешката промена, А1 беше поврзан со автопатот што го поврзува Белград посеверно кон [[Нови Сад]], [[Суботица]] и границата со [[Унгарија]], одејќи сè до [[Будимпешта]] . Во Ниш, автопатот има продолжување што минува низ [[Пирот]] кон границата со Бугарија, поврзувајќи го понатаму со бугарскиот главен град [[Софија]] и води до [[Истанбул]], па затоа е најпристапниот автопат што го поврзува Балканот со Турција, Блискиот Исток и остатокот од Азија. == Железнички транспорт == [[Податотека:FLIRT3-Valjevo.JPG|мини]] Железничкиот транспорт останува популарна форма на товарен превоз со 12,3 милиони тони превезени во 2018 година, но е прилично невообичаен за превоз на патници, превезувајќи нешто повеќе од 16 милиони патници во 2018 година (5 милиони ако се исклучи градскиот железнички систем во Белград).<ref name="publikacije.stat.gov.rs"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.novosti.rs/vesti/beograd.74.html:615222-BG-voz-Rampe-za-putnike-ipak-od-1-avgusta|title=BG voz: Rampe za putnike ipak od 1. Avgusta}}</ref> Железничкиот систем во Србија се состои од 3.739&nbsp;км шини од кои 295&nbsp;km е двоен колосек (7,9% од мрежата). Околу 1.279&nbsp;km од патеката (33,6% од мрежата) е електрифицирана.<ref>[http://zeleznicesrbije.com/active/en/home/glavna_navigacija/o_preduzecu/opste_informacije.html SERBIAN RAILWAYS - General information] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130525063300/http://zeleznicesrbije.com/active/en/home/glavna_navigacija/o_preduzecu/opste_informacije.html|date=2013-05-25}}</ref> Железниците се категоризираат како „главни линии“, „регионални линии“, „локални линии“ или „манипулативни линии“. Србија има железнички врски со сите нејзини соседни земји. Националните железнички транспортни компании се: Србија Воз (превоз на патници) и Србија Карго (товарен транспорт). == Воздушен транспорт == [[Податотека:Nikola_Tesla_Airport.jpg|десно|мини|270x270пкс| Патнички терминал 2 на [[Аеродром Никола Тесла|аеродромот Никола Тесла во Белград]]]] [[Податотека:Niš – Airport.jpg|десно|мини|270x270пкс|Патнички терминал на аеродромот Константин Велики]] [[Податотека:Aerodrom_Morava.jpg|десно|мини|270x270пкс| Патнички терминал на аеродромот Морава]] Воздушниот сообраќај во 2018 година достигна 6 милиони патници и 20 илјади тони годишна товарна тонажа.<ref name="beg.aero">{{Наведена мрежна страница|url=https://beg.aero/eng/press/press_release|title=Press Release &#124; Belgrade Nikola Tesla Airport}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://nis-airport.com/en/traffic-figures/|title=Statistics &#124; Nis Constantine the Great Airport}}</ref> Национален авиопревозник на Србија е [[Air Serbia|Ер Србија]], авиокомпанија со целосна услуга која превезуваше околу 2,5 милиони патници во 2018 година летајќи до 59 меѓународни дестинации во 32 земји (вклучувајќи ги и интерконтиненталните летови до Њујорк).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.exyuaviation.com/2017/02/air-serbia-posts-improved-2016-results.html#comment-form|title=Air Serbia posts improved 2016 results}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ch-aviation.com/portal/airline/JAB|title=Air Serbia on ch-aviation}}</ref> Главните етаблирани компании кои летаат за Србија ги вклучуваат [[Луфтханза]], [[Air France|Ер Франс]], [[Turkish Airlines|Туркиш Ерлајнс]], Аерофлот, [[Qatar Airways|Катар Ервејс]], Етихад Ервејс, [[Alitalia|Алиталија]], [[Austrian Airlines|Аустриан Ерлајнс]], [[Swiss International Air Lines|Свис интернешнал ерлајнс]] и [[LOT Polish Airlines|ЛОТ Полиш ерлајнс]] . Во моментов, следните нискобуџетни авиокомпании летаат за Србија: Ryanair, EasyJet, [[Wizz Air]], [[Флај Дубаи|Flydubai]], Vueling, [[Transavia.com|Transavia]], [[Norwegian|Norwegian Air Shuttle]] и [[Chair Airlines|Germania Flug]] . Во Србија има 39 аеродроми и 2 хелиодроми. Единствените аеродроми со редовен патнички сообраќај го вклучуваат [[Аеродром Никола Тесла|аеродромот Никола Тесла во Белград]] (кој опслужуваше над 5,6 милиони патници во 2018 година и е центар на водечкиот авиопревозник [[Air Serbia|Ер Србија]] ), аеродромот во Ниш Константин Велики (кој главно се грижи за нискобуџетните авиокомпании) <ref name="beg.aero"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.exyuaviation.com/2015/07/nis-airport-to-expand.html|title=Niš Airport to expand|date=25 July 2015|work=EX-YU Aviation News}}</ref> и аеродромот Морава моментално ги опслужува само Ер Србија. * Аеродроми со асфалтирани писти: 16 ** над 3.047 m (над 10.000&nbsp;стапки): 2 ** од 2.438 до 3.047 m (8.000 до 9.999&nbsp;стапки): 4 ** од 1.524 до 2.437 m (5.000 до 7.999&nbsp;стапки): 4 ** од 914 до 1.523 m (3.000 до 4.999&nbsp;стапки): 2 ** под 914 m (под 3.000&nbsp;стапки): 4 * Аеродроми со неасфалтирани писти: 23 ** од 1.524 до 2.437 m (5.000 до 7.999&nbsp;стапки): 2 ** од 914 до 1.523 m (3.000 до 4.999&nbsp;стапки): 9 ** под 914 m (под 3.000&nbsp;стапки): 12 Покрај Белград и Ниш, два други аеродроми во Србија беа модернизирани и надградени за да примаат меѓународен патнички и карго сообраќај, аеродромот Морава и аеродромот Поникве . И покрај тоа, белградскиот аеродром има апсолутна надмоќ во Србија по број на патници и товар. === Историски преглед === Србија била меѓу пионерите во воздушниот транспорт на пошта, товарен и патнички превоз. Првите аеродроми биле отворени во 1910 година. Во 1914 година, аеродромот во Бањица бил база за ескадрилата на српските воздухопловни сили и четата на [[Балон (воздухоплов)|балони]] . По завршувањето на [[Прва светска војна|Првата светска војна]], аеродромот Бањица се користел за воздушен сообраќај и ги вклучувал линиите [[Нови Сад]] – Белград – [[Ниш]] – [[Скопје]] и Белград – [[Сараево]] – [[Мостар]] .<ref name="History1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.beg.aero/code/navigate.php?Id=111|title=History: International Belgrade Airport (1927)|last=Belgrade Nikola Tesla Airport|archive-url=https://web.archive.org/web/20071005035154/http://www.beg.aero/code/navigate.php?Id=111|archive-date=5 October 2007|accessdate=24 July 2007}}</ref> Редовниот превоз на патници значително се проширил со создавањето на [[Аеропут]] во 1927 година, кој станал југословенски знаменосец, а бидејќи имал над 30 авиони и се наоѓал во центарот во Белград, станал 21-ва авиокомпанија во светот. Ги поврзал Белград и другите српски градови како [[Ниш]] и [[Подуево]] со дестинации низ цела Југославија, а исто така и со главните аеродроми во Австрија, Албанија, Чехословачка, Бугарија, Унгарија, Италија, Романија и Грција.<ref>[http://www.europeanairlines.no/drustvo-za-vazdusni-saobracaj-a-d-aeroput-1927-1948/ Drustvo za Vazdusni Saobracaj A D – Aeroput] at europeanairlines.no</ref> Веќе во 1923 година странските компании започнале со редовни линии кои го опфаќале и Белград. Покрај Аеропут, аеродромот го користеле и [[Air France|Ер Франс]], Дојче Луфт Ханза, [[КЛМ]], Империјал Ервејс и авиокомпании од Италија, Австрија, Унгарија, Романија и Полска до избувнувањето на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] .<ref name="History1" /> Тоа бил еден од аеродромите, кадешто на рутата [[Париз]] и [[Букурешт]], во 1923 година, се извел првиот светски ноќен лет во историјата.<ref>[http://bturn.com/9120/the-story-of-jat-the-best-and-the-worst-of-balkan-air-travel The story of JAT: the best and the worst of Balkan air travel] at bturn.com, 31-7-2012, retrieved 17-5-2018</ref> Поради постојаното зголемување на бројот на патници неизбежна била и изградба на модерен аеродром во 1931 година, кој вклучувал модерна терминална зграда и врвна опрема за слетување за лоши услови за видливост, кои биле инсталирани во 1936 година.<ref name="History1" /> На крајот на Втората светска војна земјата се променила од монархија во комунистички режим. Аеропут беше ребрендиран во [[Јат Ервејс|JAT Yugoslav Airlines]] и започнала реконструкцијата на уништената инфраструктура. По разидувањето на Тито и Сталин во 1948 година, Југославија станала еден од водачите на [[Движење на неврзаните|Движењето на неврзаните]] . Следејќи ја оваа политика, ЈАТ вовела меѓуконтинентални летови што го поврзале главниот град Белград со сите пет континенти. Новиот модерен аеродром, [[Аеродром Никола Тесла|меѓународниот аеродром во Белград]] бил отворен во 1962 година. Белград станал национален и регионален центар. Покрај ЈАТ, биле создадени и голем број други чартер и регионални авиокомпании, а Авиогенекс бил една од нив со седиште во Белград. Исто така, [[Adria Airways|Адриа Ервејс]], делумно во сопственост на српската компанија ИнтерЕкспорт, вклучиле бројни летови кои го поврзуваат Белград со различни дестинации низ светот. За време на периодот на СФРЈ, Белград бил поврзан со летови до дестинации до Сиднеј, Сингапур, Куала Лумпур, Бангкок, Пекинг, Јоханесбург, Њујорк, Чикаго, Монтреал или Торонто. Патниците од регионот можеле да пристапат до сите овие дестинации преку поврзувачки летови преку Белград. Индустријата за воздушен транспорт бил во континуиран раст и експанзија до почетокот на југословенските војни и распадот на Југославија. За време на војната, на Србија и Црна Гора биле наметнати строги санкции кои вклучуваа зона на забранети летови над Србија и забрана за меѓународни летови до и од Србија и Црна Гора. Ова било големо назадување за српската авио индустрија. Дури по војната во Косово и соборувањето на Милошевиќ до 2000 година, индустријата за авиосообраќај ќе почне да закрепнува. == Воден транспорт == Србија има прилично развиен внатрешен воден транспорт кој превезувал над 2 милиони тони товар во 2016 година.<ref>http://www.stat.gov.rs/WebSite/repository/documents/00/02/52/68/SV10_176-srb_2016.pdf {{Мртва врска|date=February 2022}}</ref> Има 1.716 километри пловни внатрешни патишта (1.043&nbsp;км пловни реки и 673&nbsp;км пловни канали), кои се речиси сите сместени во северна третина од земјата. Најважниот внатрешен воден пат е [[Дунав]] (дел од Паневропскиот Коридор VII). Други пловни реки ги вклучуваат реките [[Сава]], [[Тиса]], Бегеј и [[Тамиш|Тимиш]], кои сите ја поврзуваат Србија со Северна и Западна Европа преку каналот Рајна-Мајна-Дунав и рутата [[Северно Море]] . Кон Источна Европа преку црноморските патишта Тиса, Бегеј и Дунав, а преку реката Сава до Јужна Европа. Речните пристаништа на Дунав се: [[Пристаништето во Нови Сад]] (1,18 милиони тони товарна тонажа во 2016 година) и [[пристаништето во Белград]] се најголеми, додека другите речни пристаништа ги вклучуваат [[Панчево]], [[Смедерево]], Прахово, Апатин и [[Бачка Паланка]] . На реката Сава, пристаништето [[Шабац]] е најзначајно, а на реката Тиса тоа е пристаништето Сента .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mojnovisad.com/vesti/luka-novi-sad-u-2016.-godini-ostvaren-rekordan-pretovar-robe-id13617.html|title=LUKA "NOVI SAD": U 2016. Godini ostvaren rekordan pretovar robe}}</ref> Трговската речна флота вклучува 149 бродови: 146 товарни бродови (со вкупен капацитет од 173 илјади тони) и 3 патнички бродови .<ref name="pod2.stat.gov.rs"/> == Гасоводи и нафтоводи == Преку гасоводна мрежа беа транспортирани околу 6,2 милиони тони гас и нафта во 2018 година<ref name="publikacije.stat.gov.rs"/> Системот за транспорт на природен гас опфаќа 3.177 километри магистрални и регионални гасоводи за природен гас со 450 милиони кубни метри подземно складиште за гас во Банатски Двор .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.srbijagas.com/o-preduzecu/delatnost/transport/transport-prirodnog-gasa.67.html|title=Transport prirodnog gasa|date=31 July 2013|publisher=Srbijagas}}</ref> Има 155 километри нафтоводи за сурова нафта што ги поврзуваат рафинериите Панчево и Нови Сад како дел од транснационалниот нафтовод Адриа.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.transnafta.rs/en/home/about_us/comp_activity/|title=Transnafta – Home – About us – Company's activity|publisher=Transnafta.rs|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029185815/http://www.transnafta.rs/en/home/about_us/comp_activity/|archive-date=2013-10-29}}</ref> == Поврзано == * [[Автомобилски регистарски таблички во Србија]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Сообраќај во Србија]] 5y2hch734god0ze3m6g79k55ik50gdv 0 1292896 4796177 4784198 2022-07-24T11:26:18Z Bjankuloski06 332 /* Оркестарски дела */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki [[File:Valery Gergiev David Shankbone 2010.jpg|thumb|Гергиев на гала 2010 [[Time 100|''Time'' 100]] Гала]] '''Валериј Абисалович Гергиев''' ({{lang-ru|Вале́рий Абиса́лович Ге́ргиев}}; {{lang-os|Гергиты Абисалы фырт Валери|Gergity Abisaly Fyrt Valeri}}; роден на 2 мај 1953 година) — руски [[диригент]] и пијанист, директор на [[опера]]. Тој е генерален директор и уметнички директор на [[Марински театар]], главен диригент на [[Минхенската филхармонија]] и уметнички директор на [[Фестивалот на бели ноќи]] во [[Санкт Петербург]]<ref>[http://www.valery-gergiev.ru/ Валерий Гергиев ]</ref>. ==Биографија== Гергиев е роден во [[Москва]]. Тој е син на Тамара Тимофеевна (Татаркановна) Лагкуева и Абисал Заурбекович Гергиев, двајцата од [[осети]]нско потекло. Тој и неговите браќа и сестри се израснати во [[Владикавказ]] во [[Северна Осетија]] во [[Кавказ]]. Првите [[пијано]] часови ги имал во средно училиште пред да продолжи да студира на [[Конзерваториумот во Санкт Петербург|Конзерваториум во Ленинград]] од 1972 до 1977 година. Неговиот главен учител по диригент бил [[Илја Мусин (диригент)|Илја Мусин]], еден од најголемите диригенти во руската музичка историја. Неговата сестра Лариса е пијанистка и директорка на академијата на пејачи на Марински. ==Кариера== Во 1978 година Гергиев станал асистент-диригент во [[Опера Киров|операта Киров]], сега [[Мариинска опера]], под [[Јуриј Темирканов]], каде што го имал своето деби како диригент на ''[[Војна и мир (опера)|Војна и мир]]'' од [[Сергеј Прокофјев]]. Тој бил главен диригент на [[Ерменската филхармонија]] од 1981 до 1985 година - годината кога го имал своето деби во [[Обединетото Кралство]], заедно со пијанистот [[Евгениј Кисин]] и виолинистите [[Максим Венгеров]] и [[Вадим Репин]] на [[Личфилд фестивал]]. [[File:Gergiev klarafestival Brussels 2007.jpg|2010.jpg|thumb|Гергиев во [[Брисел]] во 2007 година]] Во 1991 година Гергиев за прв пат диригирал во Западна [[Европа]] во [[Баварската државна опера]] во изведбата на операта на [[Модест Мусоргски]] ''[[Борис Годунов (опера)|Борис Годунов]]' во [[Минхен]]. Истата година, тој го направи своето американско деби, изведувајќи ја „Војна и мир“ со [[Операта во Сан Франциско]]. Оттогаш, тој диригира и [[оперски]] и [[оркестар]]ски репертоар низ светот. Учествува и на бројни музички фестивали, меѓу кои и „Бели ноќи“ во Санкт Петербург. Тој стана главен диригент и уметнички директор на Марински во 1988 година, а генерален директор, назначен од руската влада, во 1996 година. Покрај неговата уметничка работа со Марински, Гергиев работел и на собирање средства за проекти како што е неодамна изградената Марински сала со 1100 седишта. Од 1995 до 2008 година, Гергиев бил главен диригент на [[Филхармонијата на Ротердам]]. Во 1997 година стана главен гостин-диригент на [[Метрополитен опера]] во [[Њујорк (град)]]. Неговиот договор таму траел до сезоната 2007-2008, а неговите премиери вклучуваа нова верзија на [[Мусоргски]] ''[[Борис Годунов (опера)|Борис Годунов]]'', ревидирана и реоркестрирана од [[Игор Букетоф]] на начин верен на намерите на Мусоргски (за разлика од ревизијата Римски-Корсаков која најчесто се користел многу години до 1960-тите или 1970-тите). Во 2002 година, тоа било прикажано во една сцена во филмот „[[Руска арка]]“, во режија на [[Александар Сокуров]] и снимен во [[Музејот Ермитаж]] во [[Санкт Петербург]], Русија. Во 1998 година, Гергиев диригирал со [[Оркестарот на американските руски млади уметници]] на Младинската Олимпијада во Москва. Во 2003 година, тој го иницирал и диригирал во театарот Марински првиот комплетен циклус на [[Рихард Вагнер|Вагнер]] ''[[Прстенот на Нибелунзите]]'' што ќе биде поставен во Русија за над 90 години. Дизајнот и концептот на продукцијата одразуваат многу аспекти на осетиската култура. Гергиев ја спровел оваа продукција во [[Кардиф]] во 2006 година во [[Милениумскиот центар во Велс]], во [[Коста Меса, Калифорнија|Коста Меса]], Калифорнија во октомври 2006 година во Центарот за изведувачки уметности во округот Оринџ, а во јули 2007 година во [[Центар Линколн|Центарот Линколн]], [[Њујорк (град)]] до големо признание и целосно распродадени куќи. Во 1988 година, Гергиев за прв пат диригира во [[Лондонскиот симфониски оркестар]]. Во неговиот следен настап со ЛСО во 2004 година, тој ги диригира седумте симфонии на [[Сергеј Прокофјев]]. Неговиот прв официјален концерт како главен диригент на ЛСО бил на 23 јануари 2007 година; првично бил закажан за 13 јануари, но бил одложен поради болеста на Гергиев. Во јуни 2011 година, Гергиев се приклучил на Меѓународниот натпревар „Чајковски“ и вовел реформи во организацијата. Од 2015 година Гергиев е главен диригент на [[Минхенската филхармонија]]. Во март 2016 година Гергиев диригирал со [[Виенска филхармонија|Виенската филхармонија]] на турнеја во Јужна Америка. Програмата ги вклучувала [[Пјотр Илич Чајковски|Чајковски]] со [[Симфонијата Манфред]] во Б-мол и предиграта на Вагнер од „Парсифал“ ''–'' вообичаено изведена заедно со „Музика од Велики петок“ од истата опера. Настапите се одржале во две последователни вечери во престижната сала [[Сала Сао Паоло]] - домот на Државниот симфониски оркестар на [[Сао Паоло]]. Последниот концерт вклучувал сингл настап со Виенската филхармонија во [[Богота]], [[Колумбија]]. На 5 мај 2016 година, Гергиев се натпреварувал во Римскиот театар во [[Палмира]] на концертен настан наречен „Молејќи се за Палмира – Музиката ги оживува античките урнатини“. Тој бил посветен на жртвите кои загинале при [[Офанзива на Палмира (март 2016)|ослободувањето на Палмира]] од [[ИСИС]] [[Податотека:Valery Gergiev in Tskhinval 21 August 2008.jpg|thumb|Реквиемски концерт на Валериј Гергиев во [[Цхинвали]], 21 август 2008 година]] Во април 2007 година Гергиев бил еден од осумте диригенти на британските оркестри кои го поддржале 10-годишниот манифест за класична музика, „Градење на извонредност: оркестри за 21 век“, за да го зголеми присуството на класичната музика во ОК, вклучително и давање бесплатен влез на сите британски ученици на концерт на класична музика. По [[заложничка криза во училиштето во Беслан|масакрот во училиштето во Беслан]] во 2004 година, Гергиев апелирал на телевизија на смиреност и против одмазда. Тој диригирал концерти во комеморација на жртвите од масакрот. За време на [[војната во Јужна Осетија]], Гергиев, кој и самиот има делумно осетиско потекло, ја обвинил [[Кабинетот на Грузија|грузиската влада]] за масакрирање на етничка Осетија, предизвикувајќи конфликт со Русија. Гергиев е еден од најголемите светски диригенти во историјата на диригентската професија од 20 век, пијанист, музичар, реформатор и неверојатен музички и творечки толкувач на најзначајните музички партитури во светската музичка историја<ref>[https://www.belcanto.ru/gergiev.html/ Валерий Гергиев ]</ref>,<ref>[http://www.arts.spbu.ru/fakultet/o-fakultete/administrcia/gergiev-valerii-abisalovich/ Валерий Гергиев ]</ref>,<ref>[https://whoiswho.dp.ru/cart/person/212609/ Валерий Гергиев ]</ref>,<ref>[https://onf.ru/gergiev-valeriy-abisalovich/ Валерий Гергиев ]</ref>,<ref>[http://alania.gov.ru/persons/214/ Валерий Гергиев ]</ref>. ==Снимки== Гергиев се фокусирал на снимање дела на руските композитори, оперски и симфониски, вклучувајќи ги [[Михаил Глинка]], [[Пјотр Илич Чајковски]], [[Александар Бородин]], [[Николај Римски-Корсаков]], [[Сергеј Прокофјев]], [[Дмитриј Шостакович]], [[Игор Стравински]] и [[Родион Шчедрин]]. Најголем дел од неговите снимки, на етикетата Филипс, се со оркестарот Киров, но има снимено и со Виенската филхармонија. Неодамнешниот потфат како што се комплетните симфонии на Прокофјев (од концертите во живо од 2004 година) и циклусот Берлиоз, се со [[Лондонскиот симфониски оркестар]]. Гергиев ги има снимено комплетните симфонии на [[Густав Малер]] со Лондонскиот симфониски оркестар; сите биле снимени во живо на концерт, издадени на етикетата на London Symphony Orchestra Live и достапни на дигиталните медиуми. Во 2009 година Гергиев и Марински ја лансираа издавачката куќа Mariinsky Live (која е дистрибуирана од Лондонскиот симфониски оркестар во живо), со првите две снимки со музика од [[Дмитриј Шостакович]]. Gergiev's recording of Prokofiev's ''[[Romeo and Juliet]]'' with London Symphony Orchestra on LSO Live in 2010 was voted the winner of the Orchestral category and the Disc of the Year for the 2011 BBC Music Magazine Awards. ===Дискографија=== ====Балети==== {| class="sortable wikitable" style="font-size: smaller; text-align: center; width: 100%;" !Албум !Оркестар !Ознака !Дискови !Година на издавање |- !ПРОКОФИЕВ: ''[[Ромео и Јулија (Прокофјев)|Ромео и Јулија]]'' (целосен балет) |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |1991 година |- !ЧАЈКОВСКИ: ''[[Заспаната убавица (балет)|Заспаната убавица]]'' (целосен балет) |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1993 година |- !СТРАВИНСКИ: ''[[Огнената птица|Огнената птица (L'Oiseau de feu)]]'' (целосен балет) |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |1998 година |- !ЧАЈКОВСКИ: ''[[Оревокршачка]]'' (целосен балет) |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |1998 година |- !СТРАВИНСКИ: ''[[Оредот на пролетта|Оредот на пролетта (Le sacre du printemps)]]'' (со ''[[Песната на екстазата]]'' на Скриабин) |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |2001 година |- !ЧАЈКОВСКИ: ''[[Лебедово езеро]]'' (целосен балет) (нагласените точки достапни посебно) |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] | Дека |2 |2007 година |- !ПРОКОФИЕВ: ''[[Ромео и Јулија (Прокофјев)|Ромео и Јулија]]'' (целосен балет) |[[Симфониски оркестар во Лондон|LSO]] |LSO во живо |2 |2010 година |- !РАВЕЛ: ''[[Дафнес и Клое]]'' (целосен балет) (со ''[[Паване за почината Инфантаe]]'' и ''[[Boléro]]'') |[[Симфониски оркестар во Лондон|LSO]] |LSO во живо |1 |2010 година |- !МЕЛИКОВ: ''[[Легенда на љубовта (балет)|Легенда на љубовта]]'' |[[Симфониски оркестар на радио на Москва]] |Мелодија |2 |2015 година |} ==== Опери ==== {| class="sortable wikitable" style="font-size: smaller; text-align: center; width: 100%;" !Албум !Оркестар !Ознака !Дискови !Година на издавање |- !МУСОРГСКИ: ''[[Хованшчина]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1992 година |- !ЧАЈКОВСКИ: ''[[Кралицата на лопати (опера)|Пикова дама]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1993 година |- !ПРОКОФИЕВ: ''[[Војна и мир (Прокофјев)|Војна и мир]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1993 година |- !РИМСКИ-КОРСАКОВ: ''[[Садко (опера)|Садко]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1994 година |- !БОРОДИН: ''[[Кнез Игор]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1995 година |- !ПРОКОФИЕВ: ''[[Огнениот ангел (опера)|Огнениот ангел]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |1995 година |- !РИМСКИ-КОРСАКОВ: ''[[Слугинката на Псков]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |1997 година |- !Верди: ''[[Моќта на судбината]]'' (оригинална верзија од 1862 година) |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1997 година |- !ГЛИНКА: ''[[Руслан и Људмила (опера)|Руслан и Људмила]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1997 година |- !ПРОКОФИЕВ: ''[[Свршеница во манастир]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1998 година |- !ЧАЈКОВСКИ: ''[[Мазепа (опера)|Мазепа]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1998 година |- !ЧАЈКОВСКИ: ''[[Јоланта]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |1998 година |- !РИМСКИ-КОРСАКОВ: ''[[Легендата за невидливиот град Китеж]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |3 |1999 година |- !РИМСКИ-КОРСАКОВ: ''[[Невестата на царот (опера)|Невестата на царот]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |1999 година |- !РИМСКИ-КОРСАКОВ: ''[[Кашчеј Бесмртниот]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |1999 година |- !МУСОРГСКИ: ''[[Борис Годунов (опера)|Борис Годунов]]'' (верзија од 1869 и 1872 година) |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |5 |1999 година |- !ПРОКОФИЕВ: ''[[Коцкарот (Прокофјев)|Коцкарот]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |1999 година |- !ПРОКОФИЕВ: ''[[Семјон Котко]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |2000 година |- !ПРОКОФИЕВ: ''[[Љубовта за три портокали]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |2001 година |- !БАРТЕК: ''[[Замокот на Синобрад]]'' |[[Симфониски оркестар во Лондон|LSO]] |LSO во живо |1 |2009 година |- !ШОСТАКОВИЧ: [[Носот (опера)|Носот]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |2 |2009 година |- !СТРАВИНСКИ: ''[[Ојдип рекс (опера)|Едип рекс]]'' (доаѓа со балетот ''[[Свадба]]'') |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |1 |2010 година |- !ВАГНЕР: ''[[Парсифал]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |4 |2010 година |- !ДОНИЦЕТИ: ''[[Лучија ди Ламермур]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |2 |2011 година |} ==== Оркестарски дела ==== {| class="sortable wikitable" style="font-size: smaller; text-align: center; width: 100%;" !Албум !Оркестар !Ознака !Дискови !Година на издавање |- !БОРОДИН: Симфонии бр. 1 и [[Симфонија бр. 2 (Бородин)|2]] |[[Филхармонија на Ротердам|RPhO]] |Полиграм |1 |1991 година |- !РАХМАНИНОВ: [[Симфонија бр. 2 (Рахманинов)|Симфонија бр. 2]] |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |1994 година |- !ЧАЈКОВСКИ: [[1812 Увертира|''1812'' Увертира]] и други |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |1994 година |- !СТРАВИНСКИ: „Огнената птица“ – СКРЈАБИН: „Прометеј“ |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |1998 година |- !ЧАЈКОВСКИ: Симфонија бр.5 |[[Виенска филхармонија|ВПО]] |Филипс |1 |1999 година |- !ЧАЈКОВСКИ: Симфонија бр. 6, „Франческа да Римини“, „Ромео и Јулија“ |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |2000 година |- !РИМСКИ-КОРСАКОВ: ''[[Шехерезада (Римски-Корсаков)|Шехерезада]]'', БОРОДИН: ''[[Во степите на Средна Азија]]'', БАЛАКИРЕВ: ​​''[[Исламеј: ориентална фантазија|исламеј]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |2001 година |- !СТРАВИНСКИ: „Посветување на пролетта“ – СКРЈАБИН: „Поемата на екстазата“ |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |2001 година |- !МУСОРГСКИ: ''[[Слики од изложбата]]'' |[[Виенска филхармонија|ВПО]] |Филипс |1 |2002 година |- !БЕРЛИОЗ: ''[[Фантастична симфонија]]'', ''[[Наградата на Римските кантати (Берлиоз)|Смртта на Клеопатра]]'' (Сопран: [[Олга Бородина]]) |[[Виенска филхармонија|ВПО]] |Филипс |1 |2003 година |- !ПРОКОФИЕВ: ''[[Скитски апартман (Прокофјев)|Скитски апартман]]'', ''[[Александар Невски (Прокофјев)|Александар Невски]]'' |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |2003 година |- !ШОСТАКОВИЧ: Воените симфонии (бр. 4–9) Секој од нив е достапен посебно |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |5 |2005 година |- !ЧАЈКОВСКИ: [[Симфонија бр. 4 (Чајковски)|Симфонии бр. 4]], [[Симфонија бр. 5 (Чајковски)|5]], [[Симфонија бр. 6 (Чајковски)|6]]Достапна е секоја одделно |[[Виенска филхармонија|ВПО]] |Филипс |3 |2005 година |- !ПРОКОФИЕВ: Завршува симфонии (бр. 1–7) (бр. 4: 1930 + 1947 верзии) |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |Филипс |4 |2006 година |- !МАЛЕР: [[Симфонија бр. 1 (Малер)|Симфонија бр. 1]] |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |LSO во живо |1 |2008 година |- !МАЛЕР:[[Симфонија бр. 3 (Малер)|Симфонија бр. 3]] |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |LSO во живо |2 |2008 година |- !МАЛЕР: [[Симфонија бр. 6 (Малер)|Симфонија бр. 6]] |[[Симфониски оркестар во Лондон|LSO]] |LSO во живо |1 |2008 година |- !МАЛЕР: [[Симфонија бр. 7 (Малер)|Симфонија бр. 7]] |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |LSO во живо |1 |2008 година |- !ЧАЈКОВСКИ: Увертира „1812“, кантата „Москва“, „Марче Славе“, Марш за крунисување, Данска увертира |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |1 |2009 година |- !МАЛЕР: [[Симфонија бр. 2 (Малер)|Симфонија бр. 2]] и [[Симфонија бр. 10 (Малер)|10]] (Адаџо) |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |LSO во живо |2 |2009 година |- !ШОСТАКОВИЧ: [[Симфонија бр. 1 (Шостакович)|Симфонии бр. 1]] и [[Симфонија бр. 15 (Шостакович)|15]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |||Марински во живо |1 |2009 година |- !МАЛЕР: [[Симфонија бр. 8 (Малер)|Симфонија бр. 8]] |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |LSO во живо |1 |2009 година |- !МАЛЕР: [[Симфонија бр. 4 (Малер)|Симфонија бр. 4]] |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |LSO во живо |1 |2010 година |- !ШОСТАКОВИЧ: [[Симфонија бр. 2 (Шостакович)|Симфонии бр. 2]] и [[Симфонија бр. 11 (Шостакович)|11]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |1 |2010 година |- !РАХМАНИНОВ: Симфонија бр.2 |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |LSO во живо |1 |2010 година |- !Дебиси: [[Прелудиумво Попладнето на еден фаун]], [[La mer (Debussy)|Морето]], Игри |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |LSO во живо |1 |2011 година |- !МАЛЕР: [[Симфонија бр. 5 (Малер)|Симфонија бр. 5]] |[[Симфониски оркестар во Лондон|LSO]] |LSO во живо |1 |2011 година |- !МАЛЕР: [[Симфонија бр. 9 (Малер)|Симфонија бр. 9]] |[[Симфониски оркестар во Лондон]] |LSO во живо |1 |2011 година |- !ШОСТАКОВИЧ: [[Симфонија бр. 3 (Шостакович)|Симфонии бр. 3]] и [[Симфонија бр. 10 (Шостакович)|10]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |1 |2011 година |- !ШОСТАКОВИЧ: [[Симфонија бр. 7 (Шостакович)|Симфонија бр. 7 „Ленинград“]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |1 |2012 година |- !ШОСТАКОВИЧ: [[Симфонија бр. 8 (Шостакович)|Симфонија бр. 8]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |1 |2013 година |- !ШОСТАКОВИЧ: [[Симфонија бр. 4 (Шостакович)|Симфонии бр. 4]], [[Симфонија бр. 5 (Шостакович)|5]] и [[Симфонија бр. 6 (Шостакович)|6]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |2 |2014 година |- !Берлиоз: ''Фантастична симфонија'', ''Увертура: Вејверли'' |LSO |LSO во живо |1 |2014 година |} ==== Оркестарски дела со солисти ==== {| class="sortable wikitable" style="font-size: smaller; text-align: center; width: 100%;" !Албум !Оркестар !Ознака !Дискови !Година на издавање |- !ПРОКОФИЕВ: Комплетни концерти за пијано (бр. 1–5) |[[Александар Тораџе]] |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |1998 година |- !РАХМАНИНОВ: [[Концерт за пијано бр. 2 (Рахмањинов)|Концерт за пијано бр.2]], [[Рапсодија на тема на Паганини]] |[[Ланг Ланг]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |ДГ |1 |2003 година |- !ЧАЈКОВСКИ И МИАСКОВСКИ: Концерти за виолина |[[Вадим Репин]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Филипс |1 |2003 година |- !Брамс & KORNGOLD: Концерти за виолина |[[Николај Знајдер]] |[[Виенска филхармонија|ВПО]] |RCA црвен печат |1 |2009 година |- !РАХМАНИНОВ: [[Концерт за пијано бр. 3 (Рахманинов)|Концерт за пијано бр.3]], Рапсодија на тема на Паганини |[[Денис Мацуев]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |Марински во живо |1 |2010 година |- !ЧАЈКОВСКИ: Варијација на тема рококо, ПРОКОФИЕВ: [[Сифонија Концертанте]] |[[Готје Капусон]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] | Богородица |1 |2010 година |- !Ланг Ланг: Лист, мојот херој на пијано (LISZT: [[Концерт за пијано бр. 1 (Лист)|Концерт за пијано бр. 1]]) |[[Ланг Ланг]] |[[Виенска филхармонија]] |Сони |1 |2011 година |- !Берлиоз: ''Харолд во Италија, La Mort de Cléopâtre'' |[[Антоан Таместит]], виола [[Карен Каргил]], мецосопран |LSO |LSO во живо |1 |2014 година |- !РАХМАНИНОВ: [[Концерт за пијано бр. 2 (Рахманинов)|Концерт за пијано бр.3]] |[[Бехзод Абдураимов]] |[[Кралскиот Концертгебау Оркестар]] |RCO во живо |1 |2020 година |} ==== Вокални дела ==== {| class="sortable wikitable" style="font-size: smaller; text-align: center; width: 100%;" !Албум !Оркестар !Ознака !Дискови !Година на издавање |- !Чајковски и Верди Аријас |[[Дмитриј Хворостовски]] |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |1990 година |- !Чајковски и Верди Аријас |[[Галина Горчакова]] |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |1 |1996 година |- !ПРОКОФИЕВ: Кантата „Иван Грозни“. | |[[Филхармонија на Ротердам]] |Филипс |1 |1998 година |- !ВЕРДИ: Реквием | |[[Оркестар на театарот Марински|Киров]] |Филипс |2 |2001 година |- !Руски албум |[[Ана Нетребко]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] |ДГ |1 |2006 година |- !Омаж: Добата на дивата |[[Рене Флеминг]] |[[Оркестар на театарот Марински|Мариински]] | Дека |1 |2007 година |- !Берлиоз: ''Ромео и Јулија'' |[[Олга Бородина]] [[Кенет Тарвер]] [[Евгениј Никитин (бас-баритон)|Евгениј Никитин]] |LSO Хор LSO |LSO во живо |2 |2016 година |} === Видеа === ==== DVD ==== * Валериј Гергиев во проба и изведба * Верди: „La forza del destino“, Оркестар на театарот Марински, 1998 година. *„Валериј Гергиев диригира со Виенската филхармонија во Прокофјев, [[Алфред Шнитке|Шнитке]] и Стравински“, 2003 година. *''60 минути: Дивиот човек на музиката'', 2004 година. * Прокофјев: „Свршеница во манастир“, опера Киров, 2005 г. * ''[[Дмитриј Шостакович|Шостакович]] против Сталин'', 2005 година. *Римски-Корсаков: ''[[Садко (опера)|Садко]]'', опера Киров, 2006 г. * Пучини: „Турандот“, Виенска филхармонија, 2006 година. * „Сите Руси – музичко патување“: документарен филм од пет дела низ традицијата и наследството на руската музика. *Чајковски: Јуџин Онегин; Дмитриј Хворостовски, Рене Флеминг, Рамон Варгас, Метрополитен опера, 2007 г. *''"Гергиев го диригира Брамс: [[Германски реквием (Брамс)|Ein Deutsches Requiem"]]'' Крингелборн, Квициен, Шведски радио хор, Ротердамска филхармонија, 2008 *[[Хектор Берлиоз|Берлиоз]]: **''[[Benvenuto Cellini (опера)|Benvenuto Cellini]],'' Буркхард Фриц (Benvenuto Cellini), [[Маја Ковалевска]] (Тереза), [[Лорен Наури]] (Фиерамоска), [[Кејт Олдрих]] (Асканио), Ксавиер Мас (Франческо), Бриндли Шерат (Балдучи), [[Роберто Таљавини]] (Бернардино), Адам Плачетка (Помпео), Сунг-Кеун Парк (Кастичник), Михаил Петренко (Папа Климент VII), [[Филхармонија на Винер]], [[Konzertvereinigung Wiener Staatsopernchor]], Филип Стозл, режисер на сцената. Blu-ray или DVD Naxos 2007 - 2009 година **''[[Les Troyens]]'', [[Ленс Рајан]], Ене, Габриеле Вивиани, Корхебе, Горџо Гизепини, Панте, [[Стивен Милинг]], Нарбал, [[Ерик Катлер]], Јопас, Дмитриј Воропаев, Хилас, Оксана Шилова, Аскањ, [[Елизабете Матос]], Касандре, [[Даниела Барселона]], Дидон, Зијата Буличева Ана, Кор де ла Генеролитат Валенсијана, Оркестра де ла Комунитатен Карлус Падриса, режисер на сцената. (Снимено на 2009 година) Blu-ray или DVD Unitel Classica 2010 година ==== VHS ==== * Чајковски: „Пикова дама“, Дела 1 и 2, опера Киров, 1992 година. * Мусоргски: „Борис Годунов“, опера Киров, 1993 година. * Чајковски: „Пике Даме“, опера Киров, 1994 година. * Мусоргски: „Кованшчина“, оркестар Киров, 1994 година. * Прокофјев: „Огнен ангел“, видео полиграм, 1996 година. == Почести и награди == ; руски * [[Орден за заслуги за татковината]]; ** Трето одделение (24 април 2003 г.) – за исклучителен придонес во музичката култура ** IV клас (2 мај 2008) – за исклучителен придонес во развојот на домашната и светската музика и театар, долгогодишна креативна дејност * [[Орден за пријателство]] (12 април 2000) – за заслуги за државата, долгогодишна плодна работа на полето на културата и уметноста, голем придонес за зајакнување на пријателството и соработката меѓу народите * [[Медал „Во спомен на 300-годишнината од Санкт Петербург“]] (2003) * Благодарност на претседателот на Руската Федерација (15 јануари 2009 година) - за концертот на оркестарот на театарот Марински под раководство на Валериј Гергиев за поддршка на жртвите за време на грузиско-осетискиот конфликт * [[Медал „За храбар труд“]] (Татарстан) – за плодна соработка со Република Татарстан, активно учество во национални проекти од областа на културата, исклучителен придонес во развојот на домашната и светската музика * [[Херој на трудот на Руската Федерација]] – за посебни услуги за државата и нејзиниот народ. Новата награда била создадена на 29 март 2013 година, а првпат била доделена на 1 мај 2013 година. Странски награди * [[Орден на Свети Маштоц]] (Ерменија, 2000) * Голем офицер на [[Орден за заслуги на Италијанската Република]] (2001) * Орден „Данакер“ (2001, Киргистан) * Медал „Dank“ (Киргистан, 1998) * Витез на [[Орден на холандскиот лав]] (2005) * [[Орден на принцот Јарослав Мудриот]], 5-ти клас (Украина, 10 мај 2006 година) – значаен личен придонес за развојот на културните врски меѓу Украина и Русија, висок професионализам и долгогодишна плодна креативна активност * Офицерски крст на [[Орден за заслуги на Сојузна Република Германија]] (2001) * Командант на [[Орден на лавот на Финска]] (2006) * Офицер на [[Легијата на честа]] (Франција, 2007) * [[Орден за уметност и писма]] (Франција) * [[Орден на изгрејсонцето]] со Златни зраци и лента (Јапонија, 2006) * [[Uatsamonga Order]] (Јужна Осетија, 29 јануари 2009) – за храброст и голем патриотизам, непроценлива помош и поддршка за народот на Јужна Осетија за време на грузиската агресивна катастрофа во август 2008 година * Почесен работник на Казахстан (2011) * Сребрен медал во Валенсија (Шпанија, 2006) * Медал Про Микели (Микели, Финска, 2005) * Медал Јохан ван Олденбарневелт (2008, Ротердам, Холандија) * Златен медал за заслуги на културата ([[Глорија Артис]]) (Полска, 2011) Верски награди * [[Орден на Светиот принц Даниел Московски]], 3-ти степен (Руска православна црква, 2003) * [[Орден на Свети Владимир]] (Украинска православна црква, 2001) * [[Медал на Свети Сергиј Радонежски]], I класа (Руска православна црква, 2010 година). ;Награди на заедницата * Комеморативен златен медал „маслиново гранче со дијаманти“ (Руско-ерменски (словенски) државен универзитет) ; Наслови * [[Народен уметник на Русија]] (20 јуни 1996) – за големите достигнувања во уметноста * [[Народен уметник на Украина]] (2004) * Народен уметник на Северна Осетија – Аланија * Почесен граѓанин на Санкт Петербург (2007), Владикавказ (2003), Лион и Тулуз * „Диригент на годината“ (1994) доделена од жирито на меѓународната организација [[Меѓународни награди за класична музика]] * [[Уметник за мир на УНЕСКО]] (2003) * Почесен доктор на [[Св. Државниот универзитет во Петербург]] * Почесен професор на [[Московскиот државен универзитет]] (2001) ; Награди * [[Државна награда на Руската Федерација]] во областа на уметноста и литературата во 1993 година (7 декември 1993 година) и 1998 година (4 јуни 1999 година) * Награда доделена од претседателот на Руската Федерација во областа на литературата и уметноста во 2001 година (30 јануари 2002 година) * Добитник на театарската награда на земјата „[[Златна маска (руска награда)|Златна маска]]“ (пет пати од 1996 до 2000 година) * Добитник на театарската награда на Санкт Петербург „Златен софит“ (четири пати; 1997, 1998, 2000 и 2003 година) * Руската оперска награда „Каста дива“ за најдобра претстава – „Парсифал“ (1998) * Добитник на уметничката награда Царское Село (1999) * Награда Шостакович (Фондација Јуриј Башмет, 1997) * [[Кралската шведска академија за музика]] Поларна музичка награда (2005) * Добитник на наградата Херберт фон Карајан (Баден-Баден, 2006 година) * Лауреат на Фондацијата за американско-руска културна соработка (2006) * [[Поларна музичка награда]] (заедно со [[Лед Цепелин]]) (2006) * Награда DaCapo KlassiK - Диригент на годината (2014). <!-- Commander of the Order of Arts and Letters Commander of the Order of Netherlands Lion Presidential Award Zvanie.jpg --> ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== {{commons category|Valery Gergiev}} * {{official website|http://www.valery-gergiev.ru/en/}} * [http://www.mariinsky.today Valery Gergiev Performance Schedule] * {{AllMusic|class=artist|id=q25589|label=Valery Gergiev}} * Rotterdam Philharmonic Gergiev Festival [http://www.gergievfestival.nl] * [http://www.bruceduffie.com/gergiev.html Interview with Valery Gergiev], 16 October 1992 * [http://www.cosmopolis.ch/english/cosmo11/gergiev.htm Biography of and CDs by Valery Gergiev by cosmopolis.ch] * [http://www.valery-gergiev.ru Официальный сайт Валерия Гергиева] * [http://osetini.com/view_post.php?id=1 Гергиев Валерий Абисалович :: Osetini.com — Знаменитости] {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гергиев, Валери}} [[Категорија:Руски диригенти]] [[Категорија:Руски музичари]] [[Категорија:Руски композитори]] 21wcp1wduqvdyl33y0h9ks6qt7jg9uo 0 1292916 4795947 4736483 2022-07-23T20:24:19Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = Јакопо Корси | image =Stemme Corsi Fiorentino by Marchese Vinci Corsi.png | caption = Јакопо Корси | birth_date = 17 јули 1561 | birth_place = [[Фиренца]], Фирентинско војводство | death_date = {{Death date and age|df=y|1602|12|29|1561|7|17}} | death_place = [[Фиренца]], Великото Војводство на Тоскана | occupation = Италијански композитор и мецена }} '''Јакопо Корси''' ({{Lang-it|Jacopo Corsi}}; 17 јули [[1561]] - 29 декември [[1602|1602 година]]) - фирентински [[композитор]], благородник, покровител на уметноста и еден од основоположниците на [[Опера|оперскиот]] жанр. Домот на Корси служел како место за средба на [[Фирентинска Камерата|Фирентинската Камерата]], елитниот круг фирентински хуманистички уметници, меѓу кои биле [[Винченцо Галилеј]], [[Јакопо Пери]], [[Џулио Качини]], како и сите поддржувачи на „либералните уметности“.{{Sfn|Headington et al.|1987}} Корси бил директно вклучен и во создавањето на музички дела, меѓу кои и арии за првата опера „Дафне“, која потоа ја користел Пери.{{Sfn|Риман|2008}} Тој составил два зачувани музички фрагменти како пример за музиката на Пери и веројатно учествувал како чембалист на премиерата на првата опера.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=12540|title=Corsi, Jacopo {{!}} Hrvatska enciklopedija|work=www.enciklopedija.hr|accessdate=2022-02-27}}</ref> Во 1598 година, во домот на Корси била премиерно изведена Дафне.{{Sfn|Headington et al.|1987}} Од партитурите од оваа опера се зачувани се шест фрагменти, два од Корси и четири од Пери. Корси бил познат по своето богатство и по тоа што бил еден од главните покровители и спонзори на уметноста во Фиренца, а неговото име е суштински поврзано со она на [[Џовани де Барди]] и неговата [[Фирентинска Камерата|Фирентинската Камерата]], која на светот му ја понудила мелодрамата.<ref name="sculpture">BACCHI, Andrea. BERTI, Federico. PEGAZZANO, Donatella. [http://www.galleriaorsi.com/static/upload/car/carlo-orsi_the-patronage-of-domenico-maria-corsi.pdf The Patronage of Domenico Maria Corsi] Volume 1, 46 pages, {{ISBN|9788894112016}}. 2016, Milan.</ref> == Наводи == {{наводи}} == Литература == * Риман, Гуго. Музыкальный словарь : CD-ROM / пер. с нем. Б. П. Юргенсона, доп. рус. отд-нием. — М. : ДиректМедиа Паблишинг, 2008. * Headington, Christopher; Westbrook, Roy; Barfoot, Terry. Opera: a history (англ.). — Bodley Head, 1987. — 399 p. [[Категорија:Починати во Фиренца]] [[Категорија:Починати во 1602 година]] [[Категорија:Починати на 29 декември]] [[Категорија:Родени во 1561 година]] [[Категорија:Родени на 17 јули]] [[Категорија:Родени во Фиренца]] [[Категорија:Италијански барокни композитори]] [[Категорија:Италијански класични композитори]] [[Категорија:Италијански композитори од 17 век]] [[Категорија:Музичари од 17-ти век]] 2biae2sicpng1t2w42joq5eaxl71tc5 0 1293035 4796141 4737040 2022-07-24T10:56:47Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki [[Податотека:Apoyeque nicaragua location map.jpg|мини|Карта на локација Никарагва со '''Апојек''']] '''Апојек''' е пирокластичен штит, кој се наоѓа во природниот резерват на полуостровот Чилтепе во [[Никарагва]]. Има [[калдера]] со ширина од 2,8 километри, длабока 400 метри, исполнета со езеро.<ref name="dx.doi.org">{{Наведено списание|date=2009|title=Report on Apoyeque (Nicaragua)|url=http://dx.doi.org/10.5479/si.gvp.bgvn200904-344091|journal=Bulletin of the Global Volcanism Network|volume=34|issue=4|doi=10.5479/si.gvp.bgvn200904-344091|issn=1050-4818}}</ref> == Географија == [[Податотека:ISS038-E-35123_Apoyeque_Volcano.jpg|десно|мини| Полуостровот Чилтепе и калдерата Апојек, поглед од [[Меѓународна вселенска станица|ISS]].]] Апојек е вулкански комплекс кој се формирал и го зафаќа полуостровот Чилтепе. Тој е дел од пирокластичниот штит вулкан Чилтепе, еден од трите штитови од игнибрит на вулканскиот фронт на Никарагва.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.geographic.org/photos/volcanoes/volcano_photos_100.html|title=Apoyeque Volcano, Nicaragua in geographic.org|work=|accessdate=2010-08-02}}.</ref> Езерото во неговиот центар, езерото Апојек ( [[Шпански јазик|шпански:]] ''Laguna de Apoyeque'', исто така наречено ''Laguna de Apoyaque'',<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.geographic.org/geographic_names/name.php?uni=-1640850&fid=4459&c=nicaragua|title=Laguna de Apoyaque: Nicaragua, geographic.org|work=|format=|accessdate=2010-08-02}}.</ref> ), неговиот брег е 100 метри под врвот на калдерата, но неговото дно достигнува до нивото на морето. Апојек, како и целиот полуостров Чилтепе се дел од административниот регион [[Манагва]], во непосредна близина на градот [[Манагва]], главниот град на [[Никарагва]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.geographic.org/geographic_names/name.php?uni=8027333&fid=4455&c=nicaragua|title=Laguna de Apoyegue: Nicaragua, geographic.org|work=|format=|accessdate=2010-08-02}}.</ref> Веднаш југоисточно од врвот Апојеке се наоѓа езерскиот Џилоа (Jiloá) тоа е широк вулкански кратер со низок релјеф предизвикан од фреатомагматска ерупција (експлозија што се јавува кога подземните води ќе дојдат во контакт со топла лава или магма). [[Вулкански кратер]] карактеристично се полни со вода за да формира релативно плитко кратерско езеро широко 2,5 × 3 километри и е дел од комплексот Апојеке. == Вулканологија == Во 2001 и 2007 година, забележана е мала сеизмичност и зголемена активност на фумароли во областа Апоек. Последен пат сеизмичката активност се случила на 6 септември 2012 година, тогаш биле забележани 17 потреси, блиску до градот Манагва со јачина од 2,3-3,7 степени на длабочина од 2,6-6,8 километри, објавил Никарагванскиот институт за територијални студии..Последната најголема ерупција на Апојеке, била околу 50 п.н.е. (+/- 100 години), тоа била една од најголемите експлозии познати во историјата и имала [[Показател на вулканска избувност|Индекс на вулканска експлозивност]] (VEI) од 6.<ref name="dx.doi.org"/> Покрај куполата Чилтепе (вулканот Чилтепе), која се користи синоним за Апојек, комплексот Апојеке ја содржи и калдерата Џилоа (Лагуна де Џилоа<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.geographic.org/geographic_names/name.php?uni=-1643829&fid=4458&c=nicaragua|title=Laguna de Jiloá: Nicaragua|work=|format=|accessdate=2010-08-02}}</ref> ака Ксилоа), куполата Мирафлорес и куполата Серо Талпетате. Ерупцијата на Лагуна Ксилоа пред 6100 години произвела помпензни пирокластични текови кои ги прекриваат сличните наслаги со слична старост од Масаја.<ref name="GVP1">{{Наведен gvp}}</ref> Апојеке е идентификуван како посебно опасен вулкан, поради неговата историја на одвоени големи ерупции за 2000 години, близината на Манагва и ризиците од генерирање на езерски цунами.<ref>{{Наведена книга|title=Volcanic Hazards in Central America (GSA Special Paper 412)|last=Freundt|first=A.|date=2006|publisher=Geological Society of America|isbn=978-0-8137-2412-6|editor-last=Rose|editor-first=W.I.|pages=141–165|chapter=Volcanic hazards in Nicaragua: Past, present, and future|display-authors=etal|display-editors=etal}}</ref> Недалеку од Апојек, во областа на градот Акахуалинка, археолозите под слој од вулканска пемза го откриле најстарото човечко присуство во Средна Америка во периодот пред 6500-7500 години. Вулканот и полуостровот се заштитени од државата како природен резерват. == Поврзано == * Список на вулкани во Никарагва == Наводи == [[Категорија:Езера со вулкански кратери]] [[Категорија:Пирокластични штитови]] [[Категорија:Заштитени вулкани на Никарагва]] [[Категорија:Неактивни вулкани]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 0gbndfn3fylou1mmemnaf381007h5wx 0 1293041 4796143 4737101 2022-07-24T10:56:51Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка (2) wikitext text/x-wiki [[Податотека:National_parks_of_Panama_map.png|мини]] [[Податотека:Volcan baru.jpg|мини|Вулканот Бару во 2004 година]] '''Бару''', порано познат под името ''Чирики'' <ref>[http://loadmap.net/ru?qq=8.7741%20-82.4198&z=11&s=-1&c=41&g=1 Топокарты Генштаба]</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://peakvisor.com/peak/baru.html|title=Barú|work=PeakVisor|language=en|accessdate=2022-02-28}}</ref><ref>{{Наведено списание|date=2015-01|title=Фролов Д.Б. Концепция информационного генштаба и государственной информационной политики России|url=http://dx.doi.org/10.7256/2306-4226.2015.1.12670|journal=NB: Международные отношения|volume=1|issue=1|pages=213–224|doi=10.7256/2306-4226.2015.1.12670|issn=2306-4226}}</ref> ({{Lang-es|Barú}}) е [[вулкан]] во [[Панама]], највисоката точка на земјата, највисокиот вулкан на југот на [[Средна Америка]]. == Основни информации == Бару се наоѓа во провинцијата Чирики во областа Бугаба во [[запад]]ниот дел на земјата во [[Планински венец|опсегот]] Таламанка. На [[надморска височина]] од 3474 [[Метар|м]], при ведро време, [[Тихи Океан|Тихиот Океан]] и [[Карипско Море|Карипското Море]] се видливи од врвот. Станува збор за неактивен вулкан, последната голема [[Вулкански избув|ерупција]] се случила околу [[500]] години[[500|,]] помала ерупција е позната и околу [[1550]] година. Во [[2006]] година имало мал [[земјотрес]], што предизвикал загриженост дека ерупцијата може да се повтори<ref>[http://pubs.usgs.gov/of/2007/1401/ Volcán Barú: Eruptive History and Volcano-Hazards Assessment]</ref>. Ширината [[Вулкански кратер|на кратерот]] е околу 6 [[км]]. Популарната [[Туризам|туристичка]] рута ''Кетцалес'', долга 12 километри, води до врвот на вулканот. Западно од вулканот се селата Серо Пунт и Вулкан, на исток се наоѓа градот Бокете. Недалеку од Серо Пунт, зачувани се урнатините на антички [[град]], кој бил уништен од ерупција<ref>[http://www.svali.ru/catalog~181~78796~index.htm Буке, Панама]</ref>. Се препорачува да се искачите на вулканот на патот од Бокете, оваа патека е долга 22 километри и бара помала физичка подготовка од патот од 13,5 километри од Камисета. Повремено на врвовите паѓа [[снег]] и [[Температура|температурата се]] спушта под 0[[Целзиусов степен|°C]]. == Галерија == <gallery> Податотека:VolcanBaru_0354.jpg| Податотека:VolcanBaru_Pacific.jpg| </gallery> == Поврзано == * [[Вулкани од Средна Америка]] == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * {{Наведен gvp|vn=346010|name=Вулкан Бару}} * [http://www.volcanolive.com/baru.html Вулкан во живо] * [http://www.peakbagger.com/peak.aspx?pid=8189 Peakbagger.com] * [http://www.mountain-forecast.com/peaks/Volcan-Baru Mountainforecast.com] * [http://www.seeit360.net/vtour/volcanbaru.html Виртуелна турнеја на вулканот Бару] [[Категорија:Планини во Панама]] [[Категорија:Стратовулкани]] [[Категорија:Вулкани во Панама]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] hlkms9epwwbybhjkqikq6m883bgh9zv 0 1293259 4795849 4794337 2022-07-23T16:27:55Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Wiki.Vojvodina VI Bela Crkva 614.jpg|мини|'''Противпожарната станица во Бела Црква''']] '''Противпожарната станица во Бела Црква''' се наоѓа на улицата „Први октомври“ бр.10. Изградена е во [[1785]] година и претставува заштитен [[Културно наследство|недвижен културен]] имот како споменик на културата од големо значење. [[Градба|Зградата]] на домот во [[Бела Црква (Србија)|Бела Црква]] е изградена според прописите за градба на Воене границе. На почетокот постоел ан наречен „Златен елен“, потоа бил користен како приватен стопански и станбен објект, а потоа и како пожарна. Изграден е како еднокатна зграда, со правоаголен план, со дебели и масивни ѕидови,сводови со големи распони, силни столбови со квадратен пресек, многу стрмен [[Кров|покрив]] и докса што се протега по јужната и западната фасада. Гејблот на главната фасада е особено нагласен со декоративната завршница. Под поголемиот дел од куќата има голем, длабоко закопан подрум. Според конструктивната структура и декоративната обработка на фасадата, таа спаѓа во редот на градби со [[барок]]ни стилски карактеристики, карактеристични за просторот на Воената граница од крајот на [[18 век|XVIII век]] и е една од ретките сочувани куќи од тоа време.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.naslovi.net/2014-02-11/dnevnik/zapustena-velelepna-zdanja/8923012|title=Наслови.нет/Запуштена велелепна здања|archive-url=https://web.archive.org/web/20140810100018/http://www.naslovi.net/2014-02-11/dnevnik/zapustena-velelepna-zdanja/8923012|archive-date=10. 08. 2014|accessdate=02. 08. 2014}}</ref> Објектот е реновиран во [[2001|2001-2003]] [[2003|година]]. == Види повеќе == * Список на споменици на културата во јужнобанатскиот округ * Споменик на културата од големо значење == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * „Противпожарна куќа - културни споменици во Србија“. САНУ (на српски).  * [http://lat.pzzzsk.rs/nepokretna-kulturna-dobra-od-velikog-znacaja-u-vojvodini.html Список на културни споменици од големо значење во Војводина] * [http://www.heritage.gov.rs/latinica/nepokretna_kulturna_dobra.php Републички завод за заштита на спомениците на културата - Белград] * [http://spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs/list.php Список на споменици] ----<small>Напомена: Содржината на оваа статија е делумно или целосно преземена од <nowiki>http://www.sanu.ac.rs</nowiki>. Носителот на авторските права на материјалот дал дозвола за негово објавување под бесплатна лиценца. Доказ за тоа е на системот, а бројот на билети со конкретна лиценца е 2009072410055859.</small> [[Категорија:Споменици на културата во Србија]] 0jypvdmse2c2evk3ronfsa94mz8otzg 0 1293512 4796148 4767524 2022-07-24T10:57:06Z Bjankuloski06 332 /* Распространетост и екологија */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki [[Податотека:Eisenkraut, Passau.JPG|мини|Вербена, железарка]] '''Вербена, железарка'''( {{Lang-la|Verbéna officinalis}} ) - [[Вид (биологија)|вид]] [[Зелјесто растение|тревни]] растенија од [[Род (биологија)|родот]] Вербена од фамилијата Вербена, распространета на [[Северна полутопка|северната полутопка]], [[Африка]], [[Австралија]]. Ја има и во [[Македонија]]. == Имиња == Популарни имиња: железарка, железна трева, растение за вештерство, како и света трева и солза на Јунона. == Ботанички опис == [[Податотека:Verbena_officinalis_Sturm22.jpg|лево|мини| ''Verbena officinalis''.<br /><br /><br /><br /> Ботаничка илустрација на Јакоб Штурм од ''Deutschlands Flora во Абилдунген'', [[1796]] година.]] Вербената е [[Повеќегодишно растение|повеќегодишно]] [[Зелјесто растение|тревесто]] растение високо 30-60 см со моќен [[корен]]. [[Стебло|Стеблото е]] исправено, разгрането кон врвот, тетраедрално, покриено со набиени влакна по рабовите. [[Лист (ботаника)|Листовите]] се спротивни кратки [[Лист (ботаника)|ливчиња]]. Долната страна, шилесто засечена, грубо назабена на рабовите со тапи забци. Средните листови се троделни со нерамномерно кренати исечени лобуси со тапи назабувања, од кои средниот е поголем од страничните. Горните листови се неподвижни, долгнавести, засечено-кренати, апикални. Лисната плоча е овален долгнавеста, во облик на клин стеснета кон основата, грубо влакнеста од двете страни. [[Цвет|Цветовите се]] собираат во долги шилести соцветија, на врвот - во голема, ретка метлица. Цветовите се развиваат од [[Лист (ботаника)|пазувите]] на средните и горните листови на стеблото. Чашката е влакнеста со кратки остри назабувања. Венчето е светло виолетово, розево - виолетови и поретко беличесто-виолетово. [[Плод]]овите се триаголно-линеарни, диедрално-конвексни, збрчкани, кафеави или кафеави оревчиња . Цвета во јуни-јули, плодови во август-септември.<ref>Иллюстрированный определитель растений Ленинградской области / Под ред. А. Л. Буданцева и [[Г. П. Яковлев]]а. — М.: Товарищество научных изданий КМК, 2006. — С. 521, 548—549. — ISBN 5-87317-260-9.</ref><ref>''Губанов И. А. и др''. Определитель высших растений средней полосы европейской части СССР: Пособие для учителей / И. А. Губанов, В. С. Новиков, В. Н. Тихомиров. — М.: Просвещение, 1981. — С. 237, 250.</ref><ref name="ЭДСР">[http://flower.onego.ru/other/petasite.html Энциклопедия декоративных садовых растений]</ref> == Хемискиот состав на растителните материјали == Сите делови на вербена содржат: есенцијално масло, растворлива силициумска киселина, танини, слуз, како и иридоиден гликозид (вербеналин, вербена, аукубин, хастатозид), стероиди (ситостерол), тритерпеноиди (лупеол, урсолна киселина), флавоноиди артеметин), витамини, елементи во трагови. Листовите на вербена содржат витамин Ц. Препаратите од вербена се препишуваат орално за акутни респираторни заболувања, бронхитис, ларингитис, трахеит, хроничен хепатитис, холециститис, холелитијаза, хроничен гастритис со слаб гастричен сок, ревматизам, забоболка и главоболка, пневмонија, хипотензија, треска, болести на црниот дроб, атеросклероза, тромбоза, како кардиотоничен агенс, со метаболички нарушувања, анемија, како тоник, диуретик, лактоген агенс. Лапа од свежо, треснато растение веднаш ги раствораат хематомите. Чајот од вербена се пиел за треска предизвикана од настинка или грип. == Распространетост и екологија == ''Вербената'' потекнува од [[Европа]]. Како увезено растение, растението се среќава во [[Умерена клима|умерените]] и [[Тропска клима|тропските]] клими на [[Азија]] и [[Африка]], [[Австралија]], [[Северна Америка|Северна]] и [[Средна Америка]]<ref name="GRIN">По данным сайта GRIN (см. раздел [[Вербена лекарственная#Ссылки|Ссылки]])</ref>. Распространет е насекаде, но не во масовни количини. Растението е е прилично скромно и може да се издигне до височина до 1200 метри надморска височина. Расте во ливади, шумски рабови, покрај бреговите на потоци, реки и мориња, покрај клисурите, доловите. Може да се сретне и покрај патишта, на стари урнатини од куќи од тулиле, покрај периферијата на полињата, на расфрлани места, во близина на огради, во пустиња, меѓу земјоделски култури. Во градините, полињата со житни култури и зеленчуковите градини на Кавказ, расте како плевел. == Примена и значење == При готвењето, различни делови од растението се ставаат во кисели краставички и маринади (при кисела краставици, корените даваат сила и посебен зачинет мирис). Воздушниот дел во периодот на цветање доаѓа како сурогат за чај, кој, покрај тоа, има и благо холеретично дејство. === Примена во медицината === Како лековита суровина се користи воздушниот дел од вербената, главно за време на цветањето. Во овој период растението содржи најголем процент на етерично масло со мирис на камфор, од каде што е изворот на цитралната супстанца. Неговиот алкохолен раствор (1%) се користи во некои форми на конјунктивитис како антихипертензивен агенс сличен на резерпин. Благодарение на еден од гликозидите - вербенамин - препаратите на verbena officinalis имаат: адстрингентно, аналгетско, тонизирачко, седативно, дијафоретичко, антиспазмодично, лаксативно, холеретично, антиинфламаторно, антисептично, лековито, дисперзивно, разрешувачко, анти-експекторансно, и, до одреден степен, анти-фебрилен, антипиретик ефект, се користи за хипотензија, губење на силата, анемија, оскудна менструација кај астенични жени, стимулира лактација, контракции на матката. Вербената го зголемува апетитот и го подобрува варењето и активноста на црниот дроб, го зголемува лачењето на желудечниот сок, го нормализира метаболизмот во организмот. === Примена во традиционалната медицина === Вербената е широко користена меѓу народот како лек. Во кинеската, корејската и тибетската медицина, вербената се користила како антитуморно средство за тумори на гениталните органи, како дијафоретик, за чиреви, егзема. Во Индија препаратите од вербена се користела како контрацепција, што е потврдено и во експериментот. Препаратите од вербена се препишуваат орално за акутни респираторни заболувања, бронхитис, ларингитис, трахеит, хроничен хепатитис, холециститис, холелитијаза, хроничен гастритис со слаб гастричен сок, ревматизам, забоболка и главоболка, пневмонија, хипотензија, треска, болести на црниот дроб, атеросклероза, тромбоза, како кардиотоничен агенс, со метаболички нарушувања, анемија, како тоник, диуретик, лактоген агенс. Каша од свежо, згмечено растение веднаш ги растворало хематомите. Чајот од вербена се пиел за треска предизвикана од настинка или грип. Чај од билката се користи за кожни болести: разни осипи, чиреви, скрофула и шуга, за некои нарушувања на гастроинтестиналниот тракт и како аналгетик за воспаление на оралната слузница, фаринксот, скрофулоза, хепатитис, а исто така и за забоболка; во форма на бањи - против шуга, модринки. Надворешно се користи во форма на облоги, лосиони, за измива ње за воспалителни заболувања на кожата, осип, фурункулоза и тешко заздравливи рани. Згмечените листови од растението се нанесувале на нелекувани рани и модринки. Коренот бил нанесуван на вратот како гипс лечел скрофла, заушки и апсцеси. Вербената го зголемува апетитот и го подобрува варењето и активноста на црниот дроб, го зголемува лачењето на желудечниот сок, го нормализира метаболизмот во организмот.. Меѓу другото, вербената е активен агенс против скорбут: неговите листови содржат 100 мг% витамин Ц. Етеричното масло од вербена се препишува за исцрпеност и губење на силата, анемија, оскудна и кратка менструација, воспаление на црниот дроб. Изматена и зготвена во вино, вербената помага против каснување од змија. Пиењето сок од вербена со мед и топла вода го подобрува дишењето. Од беснило (беснило) треба да пиете стебла од вербена варени во вино. == Историски информации == Во [[Среден век|средниот век,]] вербената служела како вистински лек : се користела за лекување на епилепсија, треска, болки во грлото, скрофла, кожни болести, лепра, модринки, исто така заштитувала од каква било инфекција, што ја направило навистина скапоцен лек за време на [[Епидемија|епидемии]] толку честа во тоа време. Вербена била света билка меѓу [[Гали]]те, Персијците, во [[Стара Грција|Античка Грција]] и [[Римски период|Рим]], тие и дале звучни имиња: „Солзи на Изида“, „Крв на Меркур“ или „Херкулова трева“. На латински, името на растението значело „света гранка“ и почнало да се користи за именување на сите гранки со кои свештениците биле крунисани за време на [[Жртвување|жртвите]], без разлика дали тоа биле гранки од [[Лавор|ловор]], мирта, вербена или [[Маслинка|маслиново]] гранче. Вербената потекнува од многу древен индоевропски корен, кој на грчки rnabdos - ''винова лоза'' (поточно - „волшебна прачка“). Во тоа време постоела традиција да се чува вербена во куќата за да се избркаат лошите духови, да се исчисти олтарот со неговите гранки или да се подарува букет вербена на некој што му посакува се најдобро. Во [[Галија]], вербената (на келтски - ferfaen) уживала не помал успех. Се користела не само за истите цели како и во Рим, вербената била заштитена и од [[Маѓесништво|вештерство]]. Жителите на Галија го нарекле „отров на ѓаволот“. Ги Отсекувале стеблата во самракот на ноќта, со нив ги посипувале со света вода на местата каде што се населил ѓаволот. Таа ги чистела и куќите. Магионичарите рекле дека ако се триеш со вербена, сите желби ќе се остварат. Со негова помош ја исфрлиле треската, излечиле тонзилитис, скрофла, кожни болести, лепра, модринки. Според нивното мислење, штитело од каква било инфекција. Но, за да се постигнат такви резултати, требало да се собере вербената навечер во самрак, за никој да не може да види (ниту месечината, ниту сонцето) и да се понуди земјата во вид на помирување за саќе. На ова тие додале дека сè уште не набраната вербена треба да се оцрта со железо во круг, да се извлече со левата рака и да се подигне во воздух. Листовите, стеблото и коренот се сушат посебно во темница. Друидите ја собирале на ведро пред изгрејсонце. Според нивното мислење, растението требало да се набере кога Сонцето е во знакот на [[Овен (хороскопски знак)|Овен]], да се исуши и да се сомеле во прав. Собрана во знакот на Овен и измешана со едногодишно семе од афион, вербената се користела и за лечење епилепсија.<ref>Энциклопедия символов... (см. раздел [[Вербена лекарственная#Литература|Литература]]).</ref><ref>Тайны чёрной... (см. раздел [[Вербена лекарственная#Литература|Литература]]).</ref>. . == Класификација == Вербената е опишана од [[Карл Линеј|Карл Линеус]] во 1753 година во Species planarum <ref name="usda2007">USDA (2007) (см. раздел [[Вербена лекарственная#Литература|Литература]])</ref>. Научното име на родот се однесува на античкото римско име '''''verbena''''', доделено на жртвени и свештенички растенија. Officinalis доаѓа од латинскиот ''officina'' - ''аптека''. Тесно поврзана со видовите Verbena urticifolia, Verbena lasiostachys, Verbena menthifolia и веројатно Verbena hastata, кои се [[Плоидност|диплоиди]] со 14 [[хромозом]]и<ref name="y+o2008">Yuan & Olmstead (2008) (см. раздел [[Вербена лекарственная#Литература|Литература]])</ref>. Многу сорти се опишани како посебни видови, сорти или подвидови. Во моментов е прифатена следнава таксономија <ref name="usda2007"/> : * Verbena officinalis var. africana (R.Fern. & Verdc.) Munir :* Verbena officinalis subsp. africana R.Fern. & Verdc. * Verbena officinalis var. eremicola Munir * Verbena officinalis var. gaudichaudii Briq. * Verbena officinalis var. macrostachya (F.Muell.) Benth. :* [syn. Verbena macrostachya] * Verbena officinalis var. monticola Munir * Verbena officinalis var. officinalis L. :* [syn. Verbena domingensis] Verbena halei понекогаш се вклучува како сорта или подвидови на Verbena officinalis<ref name="usda2007"/>. Но, и покрај надворешната сличност, биогеографските податоци сугерираат поинаку, а ДНК студиите го потврдуваат тоа. Истите овие студии сугерираат дека Verbena halei е поврзана со Verbena macdougalii<ref name="y+o2008"/>. == Галерија == <gallery> Податотека:Verbena officinalis flowerdiagram.png|цветен дијаграм на Verbena officinalis Податотека:Verbena officinalis2.jpg|Вербена ,железарка Податотека:Verbena officinalis1pl.jpg|Вербена ,железарка Податотека:Verbena officinalis PID925-2.jpg|Вербена ,железарка цвет Податотека:Verbena-officinalis.JPG|Вербена ,железарка Податотека:Verbena officinalis PID925-1.jpg|Вербена ,железарка Податотека:20130726Eisenkraut Schwetzinger Hardt2.jpg|Вербена ,железарка </gallery> == Наводи == <references group="" responsive="1"></references> == Литература == * Дудченко Л. Г., Козьяков А. С., Кривенко В. В. Зачинети-ароматични и зачинети растенија: прирачник / Реп. ед. K. M. Sytnik. - К .: Наукова Думка, 1989 г. - 304 од. - 100.000 примероци. - <nowiki>ISBN 5-12-000483-0</nowiki> . * Энциклопедия символов, знаков, эмблем. - М., 1999 година. * Тайны чёрной и белой магии. - Минск, 1998 година. * [[Министерство за земјоделство на САД|Соединетите Американски Држави Министерството за земјоделство]] (USDA) (2007): Информативна мрежа за ресурси на Germplasm - [https://web.archive.org/web/20110605170132/http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?41164 ''Verbena officinalis''] . Верзија на 2007-OCT-30. Преземено 2008-AUG-07. * Yuan, Yao-Wu & Olmstead, Richard G. (2008): Филогенетска студија на ниво на вид на комплексот ''Verbena'' (Verbenaceae) укажува на два независни меѓугенерички трансфери на хлоропласти. ''Мол.'' ''Филогенет.'' ''Еволуција.'' '''48''' (1): 23-33. <small>{{DOI|10.1016/j.ympev.2008.04.004}}</small> (HTML апстракт) * Губанов И. А. и други. 1074. Verbena officinalis L. / / Илустриран водич за растенија од Централна Русија. Во 3 т . - М .: Т-во научни. ед. KMK, In-t технолог. исл., 2004 година. - Т. 3. Ангиосперми (дикотиледони: двокотиледони). - ОД. 107. — <nowiki>ISBN 5-87317-163-7</nowiki> . == Надворешни врски == * {{GRIN|taxon|41164}} {{En}} {{Преглед|23|04|2009}} * {{EOL|579851}} {{En}} {{Преглед|23|04|2009}} * [https://nmd.mk/narodot-ja-koristi-za-brkane-na-negativna-energija-a-mozhe-da-lekuva-retsepti-na-martin-najdovski/ Вербена (lat. Verbena officinalis)] * [https://www.itarpejo.org/verbena-zelezna-treva/ https://железарка, железна трева)/verbena-zelezna-treva/] [[Категорија:Флора на Северна Америка]] [[Категорија:Врбинки]] [[Категорија:Category:Флора во Македонија]] [[Категорија:Category:Лековити растенија]] [[Категорија:Category:Лековити билки]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] gjjqqw6m01ft54pmy9ephrzgb01jcoc 0 1293798 4796178 4741332 2022-07-24T11:26:23Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki '''Вита Кин''' ( {{Lang-uk|Віта Кін}}; [[25 ноември]] [[1969]] година ) е украински дизајнер, моден дизајнер и [[фотограф]]. Автор на везени фустани, основач на истоимениот бренд ''Vita Kin'' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.telegraph.co.uk/fashion/brands/vita-kin-the-it-label-of-the-summer/|title=Vita Kin, the It label of the summer|date=2015-07-27|publisher=[[The Telegraph]]}}</ref>. == Биографија == Вита Кин е родена на 25 ноември 1969 година во [[Украина]]. Повеќе од 10 години искуство во рекламна и модна фотографија. Нејзината работа често може да се види во најдобрите сјајни списанија во Украина. === Историја на создавање на брендот === Вита Кин ја стекнала својата слава надвор од Украина благодарение на колекциите на оригинални ленени [[Вишиванка|везени]] кошули <ref>{{Наведени вести|url=https://www.telegraph.co.uk/fashion/style/vita-kin-and-the-rise-and-rise-of-folk-fashion/|title=Vita Kin and the rise and rise of folk fashion|last=Armstrong|first=Lisa|date=2016-09-11|work=[[The Telegraph]]|access-date=2019-03-01|language=en|issn=0307-1235}}</ref>, наречени Vyshyvanka од Вита Кин во 2013 година. Првите колекции станале олицетворение на украинското наследство и биле објавени под мотото Chic Nationale. Со текот на времето, Вита Кин се интересирала за културните карактеристики на другите култури во светот и била инспирирана од нив да создаде нови слики. Бидејќи Вита сакала украси, добила идеја да направи автентични џемпери. === Признанија === Во 2014 година, Вита Кин создала колекција на фустани од кошули кои станале инстант [[Инстаграм|тренд на Инстаграм]] феномен. Во [[2015]] година, на модната недела во Париз, Вита Кин била претставена во [[Vogue|списанијата Вог]] <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vogue.com/13257041/ukrainian-traditional-costumes-in-fashion/|title=Your Favorite Bohemian Garb Is Actually Traditional Ukrainian Costume|last=Liana Satenstein|date=2015-04-28|publisher=[[Vogue]]|accessdate=2015-04-28}}</ref> и Харперс Базар за презентирање на везени кошули како современ боемски стил<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.harpersbazaar.com/fashion/trends/a10578/were-obsessed-vita-kin/|title=We're Obsessed:Vita Kin Introduces The Perfect Bohemia|last=Tara Lamont-Djite|date=2015-04-14|publisher=[[Harper's Bazaar]]|accessdate=2015-04-14}}</ref>, што ги привлекло модните икони како Ана Дело Русо, [[:en:Miroslava Duma|Мирослава Дума]] и [[:en:Leandra Medine|Леандра Медина]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://fashionforfashionlovers.com/2015/05/14/designers-to-watch-vyshyvankas-by-vita-kin-traditional-ukrainian-chic/|title=DESIGNERS TO WATCH: Vyshyvankas by Vita Kin – Traditional Ukrainian Chic|date=2015-05-14|publisher=Fashion For Fashionlovers|archive-url=https://web.archive.org/web/20150529221857/http://fashionforfashionlovers.com/2015/05/14/designers-to-watch-vyshyvankas-by-vita-kin-traditional-ukrainian-chic/|archive-date=2015-05-29|accessdate=2015-05-14}}</ref> Истата година, The Wall Street Journal ги прогласил vyshyvankas на Вита Кин за најпопуларни летни фустани за 2015 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.wsj.com/articles/copycat-shopping-for-your-friends-style-still-taboo-1437168544|title=Copycat Shopping for Your Friends’ Style: Still Taboo?|date=2015-07-17|publisher=[[The Wall Street Journal]]}}</ref> Фустаните од Вита Кин се видени на познати личности и стилски икони како што се холандската кралица Максима, првите дами на Украина - Марина Порошенко <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.pinterest.at/pin/506584658063782848/|title=First Lady of Ukraine Maryna Poroshenko wearing traditional Ukrainian embroidered shirt (VYSHYVANKA BY VITA KIN) on ELLE cover}}</ref> и [[:uk:Зеленська Олена Володимирівна|Елена Зеленскаја]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rbc.ua/rus/lite/moda/elena-zelenskaya-rasskazala-otkryvaet-miru-1574086540.html|title=Елена Зеленская рассказала, как открывает миру украинскую моду|date=2019-11-18|publisher=[[РБК-Украина]]}}</ref>, како и [[Деми Мур]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ukrinform.net/rubric-society/2302605-demi-moore-wears-embroidered-dress-from-ukrainian-designer-photo.html|title=Demi Moore wears embroidered dress from Ukrainian designer|date=2017-09-11|publisher=[[Укринформ]]}}</ref>, Дита фон Тиз <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.pinterest.com/pin/356347389250285066/|title=Ukrainian beauty folk fashion Діта Фон Тіз Vyshyvanka by Vita Kin|date=2019-10-19}}</ref>, Флоренс Велч<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kyivpost.com/lifestyle/6-world-fashion-icons-promote-ukrainian-designers-2017.html|title=6 world fashion icons promote Ukrainian designers in 2017|last=Toma Istomina|date=2017-12-22|publisher=[[Kyiv Post]]}}</ref>, Ксенија Собчак, [[Џамала]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://styler.rbc.ua/rus/zvyozdy/evrovidenie-2016-dzhamala-proshlas-stokgolmu-1462528839.html|title=Евровидение 2016: Джамала прошлась по Стокгольму в вышиванке|work=[[РБК-Украина]]|language=ru|accessdate=2019-03-01}}</ref> и многу други. === Колекции === Вита Кин вели дека црпи инспирација од патувањата, архитектурата и мешавината на култури за да ги создаде своите колекции. Во пролетта 2018 година, Вита Кин ја претставила заедничка колекција со брендот Eres.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vogue.ua/article/fashion/brend/idealnoe-puteshestvie-sovmestnaya-kollekciya-eres-i-vita-kin.html|title=Идеальное путешествие: совместная коллекция Eres и Vita Kin|date=2018-02-03|publisher=Vogue UA}}</ref> Во 2019 година, Вита претставила нова колекција. Новите фустани Вита Кин се спој на дизајнерски решенија од различни култури: кројот на моделите е инспириран од етничките носии на жителите на [[Северна Африка]], а колоритните дезени се инспирирани од занаетчиското наследство на народите од Средна Азија<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vogue.ua/article/fashion/persona/vita-kin.html|title=Кочевая звезда: интервью с дизайнером Витой Кин|date=2019-06-28|publisher=Vogue UA}}</ref>. == Награди == * Најдобри модни награди во номинацијата: „Пробив на годината“ - 2015 година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vogue.ua/article/fashion/nazvany-pobediteli-best-fashion-awards6733.html|title=Названы победители Best Fashion Awards|date=2015-09-10|publisher=Vogue UA}}</ref> ; * Награди Elle Style во номинација: „Дизајнер на годината во Украина“ - 2015 година. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [https://vitakin.com Официјален сајт] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1969 година]] [[Категорија:Родени на 25 ноември]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 4j3ioh9yqhmu66e9x25dq15kwze5mlw 0 1293807 4795907 4772418 2022-07-23T19:19:26Z Ehrlich91 24281 /* Настани */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија велосипедска сезона |Детали | name = Светска турнеја на UCI 2022 | edition = 14 | competition = [[Светска турнеја на UCI]] | image = UCI World Tour logo.png | image_caption = Лого на Светската турнеја | image_alt = Logo | image_size = 200px | dates = 20 февруари&nbsp;– 18 октомври | location = Канада, Кина, Европа и Среден Исток | rounds = 33 | previous = [[Светска турнеја на UCI 2021|2021]] | next = [[Светска турнеја на UCI 2023|2023]] }} '''[[Светска турнеја на UCI]] 2022''' — низа трки предвидени во сезоната 2022, кои вклучуваат триесет и три [[Друмски велосипедизам|друмски велосипедски]] настани во текот на сезоната 2022.<ref name="UCIcalendar">{{нмс|url=https://www.uci.org/calendar/road/2ruOnavHX0dMGTCRozdYAU?discipline=ROA&raceCategory=ME|title=UCI Calendar|access-date=28 November 2021|work=UCI}}</ref> Турнејата започнала со воведната етапа на [[Трка ОАЕ 2022|Трка ОАЕ]] на 20 февруари,<ref name="UCIcalendar"/> а е предвидено да заврши со завршната етапа на [[Трка околу Гуангси 2022|Трката околу Гуангси]] на 18 октомври. == Настани == Календарот за 2022 година бил објавен во есента 2021 година.<ref name="UCIcalendar"/> {{clear}} {| class="wikitable plainrowheaders" |+ Трки во Светската турнеја на UCI 2022<ref name="UCIcalendar"/> |- ! scope="col" | Трка ! scope="col" | Датум ! scope="col" | Победник ! scope="col" | Втор ! scope="col" | Трет |- ! scope="row" | {{знамеикона|ОАЕ}} [[Трка ОАЕ 2022|Трка ОАЕ]] | 20–26 февруари | {{спортистзнаме|[[Тадеј Погачар]]|СЛО}} | {{спортистзнаме|[[Адам Јејтс (велосипедист)|Адам Јејтс]]|ВБР}} | {{спортистзнаме|[[Пељо Билбао]]|ШПА}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|БЕЛ}} [[Омлоп Хет Ниусблад 2022|Омлоп Хет Ниусблад]] | 26 февруари | {{спортистзнаме|[[Ваут ван Ерт]]|БЕЛ}} | {{спортистзнаме|[[Сони Колбрели]]|ИТА}} | {{спортистзнаме|[[Грег ван Авермет]]|БЕЛ}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ИТА}} [[Страде Бјанке 2022|Страде Бјанке]] | 5 март | {{спортистзнаме|[[Тадеј Погачар]]|СЛО}} | {{спортистзнаме|[[Алехандро Валверде]]|ШПА}} | {{спортистзнаме|[[Каспер Асгрен]]|ДАН}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ФРА}} [[Париз-Ница 2022|Париз-Ница]] | 6–13 март | {{спортистзнаме|[[Примож Роглич]]|СЛО}} | {{спортистзнаме|[[Сајмон Јејтс (велосипедист)|Сајмон Јејтс]]|ВБР}} | {{спортистзнаме|[[Даниел Мартинес]]|КОЛ}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ИТА}} [[Тирено-Адријатико 2022|Тирено-Адријатико]] | 7–13 март | {{спортистзнаме|[[Тадеј Погачар]]|СЛО}} | {{спортистзнаме|[[Јонас Вингегор]]|ДАН}} | {{спортистзнаме|[[Микел Ланда]]|ШПА}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ИТА}} [[Милано-Санремо 2022|Милано-Санремо]] | 19 март | {{спортистзнаме|[[Матеј Мохорич]]|СЛО}} | {{спортистзнаме|[[Антони Тиржис]]|ФРА}} | {{спортистзнаме|[[Матје ван дер Пул]]|ХОЛ}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ШПА}} [[Волта а Каталуња 2022|Волта а Каталуња]] | 21–27 март | {{спортистзнаме|[[Серхио Игита]]|КОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Ричард Карапас]]|ЕКВ}} | {{спортистзнаме|[[Жоао Алмеида (велосипедист)|Жоао Алмеида]]|ПОР}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|БЕЛ}} [[Класик Брухе-Де Пане 2022|Класик Брухе-Де Пане]] | 23 март | {{спортистзнаме|[[Тим Мерлир]]|БЕЛ}} | {{спортистзнаме|[[Дилан Груневеген]]|ХОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Насер Бухани]]|ФРА}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|БЕЛ}} [[Е3 Саксо Банк Класик 2022|Е3 Саксо Банк Класик]] | 25 март | {{спортистзнаме|[[Ваут ван Ерт]]|БЕЛ}} | {{спортистзнаме|[[Кристоф Лапорт]]|ФРА}} | {{спортистзнаме|[[Штефан Кинг]]|ШВА}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|БЕЛ}} [[Гент-Вевелгем 2022|Гент-Вевелгем]] | 27 март | {{спортистзнаме|[[Бинијам Хирмај]]|ЕРИ}} | {{спортистзнаме|[[Кристоф Лапорт]]|ФРА}} | {{спортистзнаме|[[Дрис ван Гестел]]|БЕЛ}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|БЕЛ}} [[Дварс дор Вландерен 2022|Дварс дор Вландерен]] | 30 март | {{спортистзнаме|[[Матје ван дер Пул]]|ХОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Тиш Бенот]]|БЕЛ}} | {{спортистзнаме|[[Том Пидкок]]|ВБР}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|БЕЛ}} [[Трка околу Фландрија 2022|Трка околу Фландрија]] | 3 април | {{спортистзнаме|[[Матје ван дер Пул]]|ХОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Дилан ван Барле]]|ХОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Валентен Мадуа]]|ФРА}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ШПА}} [[Трка околу Баскија 2022|Трка околу Баскија]] | 4–9 април | {{спортистзнаме|[[Даниел Мартинес (велосипедист)|Даниел Мартинес]]|КОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Јон Исагире]]|ШПА}} | {{flagg|uxx|blank}} [[Александар Власов (велосипедист)|Александар Власов]]{{efn|Од 1 март 2022 година, [[Меѓународен велосипедистички сојуз|UCI]] објавил дека велосипедистите од Русија и Белорусија не можат повеќе да настапуваат во име на знамето на нивните држави поради [[Руска инвазија на Украина (2022)|руската инвазија на Украина]].<ref>{{нмс|url=https://www.uci.org/pressrelease/the-uci-takes-strong-measures-in-the-face-of-the-situation-in-ukraine/6V8FrkqsPbhbeMIc8rgb3t|title=The UCI takes strong measures in the face of the situation in Ukraine|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз|UCI]]|date=1 March 2022|access-date=7 April 2022}}</ref>|name="rus-blr"}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ХОЛ}} [[Амстел Голд Рејс 2022|Амстел Голд Рејс]] | 10 април | {{спортистзнаме|[[Михал Квјатковски]]|ПОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Беноа Конфруа]]|ФРА}} | {{спортистзнаме|[[Тиш Бенот]]|БЕЛ}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ФРА}} [[Париз-Рубе 2022|Париз-Рубе]] | 17 април | {{спортистзнаме|[[Дилан ван Барле]]|ХОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Ваут ван Ерт]]|БЕЛ}} | {{спортистзнаме|[[Штефан Кинг]]|ШВА}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|БЕЛ}} [[Флеш Валон 2022|Флеш Валон]] | 20 април | {{спортистзнаме|[[Дилан Тенс]]|БЕЛ}} | {{спортистзнаме|[[Алехандро Валверде]]|ШПА}} | {{flagg|uxx|blank}} [[Александар Власов (велосипедист)|Александар Власов]]{{efn|name="rus-blr"}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|БЕЛ}} [[Лиеж-Бастоњ-Лиеж 2022|Лиеж-Бастоњ-Лиеж]] | 24 април | {{спортистзнаме|[[Ремко Евенепул]]|БЕЛ}} | {{спортистзнаме|[[Квинтен Херманс]]|БЕЛ}} | {{спортистзнаме|[[Ваут ван Ерт]]|БЕЛ}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ШВА}} [[Тур де Романди 2022|Тур де Романди]] | 26 април – 1 мај | {{flagg|uxx|blank}} [[Александар Власов (велосипедист)|Александар Власов]]{{efn|name="rus-blr"}} | {{спортистзнаме|[[Џино Медер]]|ШВА}} | {{спортистзнаме|[[Зимон Гешке]]|ГЕР}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ГЕР}} [[Ешборн-Франкфурт 2022|Ешборн-Франкфурт]] | 1 мај | {{спортистзнаме|[[Сем Бенет (велосипедист)|Сем Бенет]]|ИРС}} | {{спортистзнаме|[[Фернандо Гавирија]]|КОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Александер Кристоф]]|НОР}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ИТА}} [[Џиро д’Италија 2022|Џиро д’Италија]] | 6–29 мај | {{спортистзнаме|[[Џеј Хиндли]]|АВС}} | {{спортистзнаме|[[Ричард Карапас]]|ЕКВ}} | {{спортистзнаме|[[Микел Ланда]]|ШПА}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ФРА}} [[Критериум ди Дофине 2022|Критериум ди Дофине]] | 5–12 јуни | {{спортистзнаме|[[Примож Роглич]]|СЛО}} | {{спортистзнаме|[[Јонас Вингегор]]|ДАН}} | {{спортистзнаме|[[Бен О’Конор (велосипедист)|Бен О’Конор]]|АВС}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ШВА}} [[Тур де Свис 2022|Тур де Свис]] | 13–19 јуни | {{спортистзнаме|[[Герајнт Томас]]|ВБР}} | {{спортистзнаме|[[Серхио Игита]]|КОЛ}} | {{спортистзнаме|[[Јакоб Фуглсанг]]|ДАН}} |- ! scope="row" | {{знамеикона|ФРА}} [[Тур де Франс 2022|Тур де Франс]] | 1–24 јули | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|ШПА}} [[Класика де Сан Себастијан 2022|Класика де Сан Себастијан]] | 30 јули | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|ПОЛ}} [[Трка околу Полска 2022|Трка околу Полска]] | 30 јули – 5 август | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|БЕЛ}}/{{знамеикона|ХОЛ}} [[Трка околу Бенелукс 2022|Трка околу Бенелукс]] | 7–13 август | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|ШПА}} [[Вуелта а Еспања 2022|Вуелта а Еспања]] | 19 август – 11 септември | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|ГЕР}} [[Хамбуршки класик 2022|Хамбуршки Класик]] | 21 август | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|ФРА}} [[Класик Бретања 2022|Класик Бретања]] | 28 август | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|КАН}} [[Гран при Квебек 2022|ГП Квебек]] | 9 септември | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|КАН}} [[Гран при Монтреал 2022|ГП Монтреал]] | 11 септември | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|ИТА}} [[Џиро ди Ломбардија 2022|Џиро ди Ломбардија]] | 8 октомври | | | |- ! scope="row" | {{знамеикона|КИН}} [[Трка околу Гуангси 2022|Трка околу Гуангси]] | 13–18 октомври | | | |} === Откажани настани === Поради логистички проблеми поврзани со [[Пандемија на КОВИД-19|пандемијата на КОВИД-19]] покренати од страна на екипите во однос на патувањето во Австралија (вклучувајќи ги строгите обврски за карантин), трката [[Тур Даун Андер]] (18–23 јануари) и трката [[Голема океанска друмска трка „Кедел Еванс“]] (30 јануари) биле откажани.<ref>{{нмс|url=https://www.eurosport.it/ciclismo/tour-down-under/2021/ciclismo-emergenza-covid-tour-down-under-cancellato-anche-nel-2022-salta-anche-cadel-evans-great-oce_sto8563890/story.shtml|title=Ciclismo, emergenza Covid – Tour Down Under cancellato anche nel 2022, salta anche Cadel Evans Great Ocean Road Race|website=www.eurosport.it|language=it|date=30 September 2021|access-date=11 January 2022}}</ref> == Забелешки == {{notelist}} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * {{официјална|https://www.uci.org/road/events/uci-worldtour}} {{Светска турнеја на UCI 2022}} {{Светска турнеја на UCI}} [[Категорија:Светска турнеја на UCI]] [[Категорија:Светска турнеја на UCI 2022| ]] [[Категорија:Друмскиот велосипедизам во 2022 година]] sdrztx2n9h9kkpg003jswr7wg1zkz5v 0 1295072 4796095 4791364 2022-07-24T10:42:06Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа, централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Prince Metternich by Lawrence.jpeg|мини|Клеменс фон Метерних]] '''Клеменс Венцел Непомук Лотар, Принц од Метерних-Винебург цу Бајлштајн''' (15 мај 1773 – 11 јуни 1859 година),<ref name="palmer198"/> познат како '''Клеменс фон Метерних или Војводата Метерних,''' бил конзервативен австриски државник и дипломат кој три децении бил министер за надворешни работи на [[Австриско Царство|Австриското Царство]] од 1809 година и [[канцелар]] од 1821 година до [[Револуции од 1848 година|револуциите од 1848 година]] по кои бил принуден да поднесе оставка. Роден во Куќата на Метерних во 1773 година како син на дипломат, Метерних добил добро образование на универзитетите во Стразбур и Мајнц . Метерних се искачи преку клучните дипломатски позиции, вклучително и амбасадорски улоги во [[Кралство Саксонија|Кралството Саксонија]], [[Кралство Прусија|Кралството Прусија]], а особено на Наполеонска Франција. Една од неговите први задачи како министер за надворешни работи беше да направи детант со Франција, што го вклучуваше бракот на [[Наполеон Бонапарт|Наполеон]] со австриската надвојвотка Мари Луиз . Набргу потоа, тој го дизајнираше влегувањето на Австрија во Војната на Шестата коалиција на сојузничката страна, го потпиша Договорот од Фонтенбло кој го испрати Наполеон во егзил и ја предводеше австриската делегација на [[Виенски конгрес|Конгресот во Виена]] што ја подели постнаполеонската Европа меѓу големите сили. За неговата служба на Австриската империја, тој ја добил титулата принц во октомври 1813 година. Под негово водство, „ системот Метерних “ на меѓународни конгреси продолжи уште една деценија додека Австрија се усогласи со Русија и во помала мера со Прусија. Ова ја означи врвната точка на дипломатското значење на Австрија и потоа Метерних полека се лизна на периферијата на меѓународната дипломатија. Дома, Метерних ја извршуваше функцијата државен канцелар од 1821 до 1848 година и под Франциско I и неговиот син Фердинанд I. По краткиот егзил во Лондон, Брајтон и Брисел, кој траел до 1851 година, тој се вратил на виенскиот двор, овој пат за да му понуди само совет на наследникот на Фердинанд, [[Франц Јозеф]] . Откако ја надживеа својата генерација политичари, Метерних почина на 86-годишна возраст во 1859 година. Како традиционален конзервативец, Метерних сакаше да ја одржи рамнотежата на моќта, особено со отпорот на руските територијални амбиции во Средна Европа и земјите кои припаѓаат на [[Отоманско Царство|Отоманската империја]] . Тој не го сакаше [[Либерализам|либерализмот]] и се трудеше да го спречи распадот на Австриската империја, на пример, со задушување на [[Национализам|националистичките]] бунтови во австриската северна Италија. Дома, тој спроведуваше слична политика, користејќи [[цензура]] и широка шпионска мрежа за да ги потисне немирите. Метерних беше и пофален и силно критикуван за политиката што ја водел. Неговите поддржувачи истакнаа дека тој претседаваше со „ Ерата на Метерних “ кога меѓународната дипломатија помогна да се спречат големи војни во Европа. Неговите квалитети како дипломат беа пофалени, некои забележувајќи дека неговите достигнувања се значителни во светлината на слабоста на неговата преговарачка позиција. Во меѓувреме, неговите клеветници тврдеа дека тој можел да направи многу за да ја обезбеди иднината на Австрија, и тој се сметаше за камен на сопнување за реформите во Австрија. == Рани години == Клеменс Метерних е роден на 15 мај 1773 година во [[Кобленц]], во семејството на грофот Франц Георг Карл од домот Метерних-Винебург цу Бајлштајн.<ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> Бил крстен во чест на принцот Клеменс Венцеслав од Саксонија, изборен надбискуп на Трир и поранешен работодавец на неговиот татко.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Детството го поминал во родниот град. Во 1788 година, Метерних почнал да студира право на [[Универзитетот во Стразбур]]. Додека бил студент, одредено време бил сместен кај [[Максимилијан I Јосиф од Баварија|принцот Максимилијан од Цвајбрикен]], иден крал на Баварија.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Метерних го напуштил Стразбур во септември 1790 година за да присуствува на крунисувањето на [[Леополд II]] во [[Франкфурт]], каде што ја извршувал почесната улога на Церемонијален маршал. Таму, со посредство на неговиот татко, се сретнал со идниот [[Франц II (Свето Римско Царство)|Франц II]].<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Од крајот на 1790 до летото 1792 година, Метерних студирал право на [[Универзитетот во Мајнц]],<ref name="sauvignyxiii">{{Harvnb|Bertier|1962}}</ref> со што се стекнал со поконзервативно образование отколку во Стразбур. На лето работел со својот татко, кој беше назначен за ополномоштен и ефективен владетел на [[Австриски Ниски Земји|Австриската Холандија]]. Во март 1792 година, Франц станал цар на Светото Римско Царство, а на неговото крунисување во јули, му дозволил на Метерних повторно да ја има улогата на церемонијален маршал. Во меѓувреме Франција ѝ објавила војна на Австрија, по што почнала [[Војна на првата коалиција|Војната на Првата коалиција]] (1792–77), и Метерних не бил во можност да го продолжи студирањето во Мајнц.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Бил вработен кај неговиот татко,<ref name="sauvignyxiii" /> и бил испратен во специјална мисија на фронтот. Метерних ја гледал [[Опсада на Валенсиен (1793)|опсадата и падот на Валенсиен]], а подоцна на ова гледал како на суштинска лекција за војување. На почетокот од 1794 година, од страна на генералниот благајник на Австриската Холандија бил пратен во Англија, наводно на службено патување за да му помагне на виконтот Десандроуин, но со цел да преговара за заем.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> По посетата на Англија и Холандија , дошол да живее во Виена , каде што се оженил со грофицата Марија Елеонора фон Кауниц-Ритберг , внука и наследничка на канцеларот Кауниц.<ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> Бракот го договорила мајката на Метерних и го запознала со виенското општество. Од таткото на невестата, принцот Кауниц биле наметнати два услови: прво, сè уште младата Елеонора требало да продолжи да живее дома; и второ, на Метерних му било забрането да служи како дипломат сè додека принцот е жив.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Ќерката Марија им се родила во јануари 1797 година.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Смртта на принцот во септември 1797 година му овозможило на Метерних да учествува на [[Втор конгрес на Раштат|Конгресот во Раштат]].<ref name="palmer198"/> Метерних останал во Раштат до 1799 година, кога конгресот конечно бил распуштен.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Во овој период, Елеонора избрала да живее со Метерних во Раштат и ги родила синовите Франц (февруари 1798) и, кратко по завршувањето на Конгресот, Клеменс (јуни 1799). Клеменс починал по само неколку дена, а Франц набрзо добил инфекција на белите дробови од која никогаш не се опоравил.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> == Дипломатија == === Дрезден и Берлин === На дипломатското поле за прв пат влегол во 1798 година како претставник на Вестфалскиот колегиум на Конгресот во Раштат. Потоа го придружувал грофот Јохан Филип фон Стадион на неговото дипломатско патување во Санкт Петербург и Берлин. По поразот на Светото Римско Царство во [[Војна на втората коалиција|војната од Втората коалиција]] ги потресло дипломатските кругови, а на надежниот Метерних му бил понуден избор меѓу три министерски позиции: во [[Регенсбург]]; во [[Копенхаген]]; или во [[Изборно Кнежевство Саксонија|електорот Саксонија]] во [[Дрезден]]. Тој кон крајот на јануари 1801 година се одлучил за Дрезден, а неговото назначување било официјално објавено во февруари. Метерних во Дрезден остварил многу важни контакти, меѓу кои и Фридрих Генц,<ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> публицист кој ќе биде човек од доверба на Метерних во следните триесет години. Тој исто така воспоставил врски со важни полски и француски политички фигури.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Во дипломатската реконструкција, Метерних бил назначен за амбасадор во [[Кралство Прусија|Кралството Прусија]], и на таа позиција бил назначен во ноември 1803.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Тој во европската дипломатија влегол во критичен момент,<ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> кога растела загриженоста за територијалните амбиции на [[Наполеон Бонапарт]]а, новиот лидер на Франција. Исплашен бил и рускиот двор под [[Александар I (Русија)|Александар I]], а царот го информирал Метерних за руската политика. Кон крајот на 1804 година, Виена одлучила да се приклучи во [[Војна на третата коалиција|Војната на Третата коалиција]]. Задача на Метерних било да ја убеди Прусија да се приклучи на коалицијата против Бонапарта. Приклучувањето не се должи на Метерних, а по поразот на коалицијата во [[битката кај Аустерлиц]], Прусија го игнорирала договорот и [[Договорот од Шенбрун (1805)|потпишала договор со Французите]].<ref name="palmer198"/> === Париз === Во јуни 1806 година, на лично барање на Наполеон бил назначен за амбасадор во Франција со плата од 90.000 [[Австро-унгарски гулден|гулдени]] годишно.<ref name="palmer198"/> Сопругата и децата му се придружиле во октомври. Присуството на Елеонора не го спречило да има низа афери во кои биле вклучени сестрата на Наполеон, [[Каролина Бонапарта|принцезата Каролина Мурат]],<ref name="cecil200"/> [[Лоре Жуно, војвотката д'Абрантес|Лоре Жунот]], а можеби и многу други.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> По [[Тилзитски мир|Тилзитските договори]] од јули 1807 година, Метерних увидел дека позицијата на Австрија во Европа е многу поранлива, но верувал дека договорот меѓу Русија и Франција нема да трае. Во текот на следните месеци се зголемило влијанието на австриската политика и угледот на Метерних.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Метерних се залагал за руско-австриски сојуз, иако царот Александар бил презафатен со трите други војни во кои бил вклучен. Со тек на време, Метерних сфатил дека војната со Франција е неизбежна.<ref name="palmer198"/> [[Податотека:Entrevue_Erfurt_by_Nicolas_Grosse.jpg|десно|мини| Наполеон го пречекува фон Винсент во Ерфурт, конгрес на кој не му било дозволено да присуствува на Метерних]] На прославата на 39-тиот роденден на Наполеон во август 1808 година, Метерних се расправал со Наполеон поради сè поочигледните подготовки за војна од двете страни.<ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> Веднаш потоа, Наполеон не му дал дозвола на Метерних да присуствува на [[Конгресот на Ерфурт|Конгресот во Ерфурт]]; на овој конгрес Наполеон неуспешно се обидел да ја натера Русија да ја нападне Австрија.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Кон крајот на 1808 година, Метерних бил повикан во Виена на петнеделни состаноци за да се разгледа можноста Австрија да ја нападне Франција додека Наполеон бил [[Полуостровска војна|во поход во Шпанија]].<ref name="palmer198"/> Во неговите меморандуми навел дека Франција не е обединета зад Наполеон, дека Русија веројатно нема да сака да се бори против Австрија и дека Франција има мала доверлива војска која може да се бори во Средна Европа.<ref name="cecil200"/> Откако се вратил во Париз, Метерних бил отворено загрижен за сопствената безбедност. Кога [[Војна на петтата коалиција|Австрија ѝ објавила војна на Франција]], Метерних бил уапсен како реципрочна мерка за апсењето на двајца француски дипломати во Виена. Но кон крајот на мај 1809 година му било дозволено под придружба да ја напушти Франција. Откако Наполеон ја освоил Виена, Метерних бил доведен во австриската престолнина и таму се извршила размена за француските дипломати.<ref name="palmer198"/> == Министер == === Детант со Франција === Откако се вратил во Австрија, Метерних бил сведок на поразот на австриската армија во [[битката кај Ваграм]] (1809 г.). После тоа, Стадион поднел оставка како министер за надворешни работи, а царот веднаш таа функцијата му ја понудил на Метерних. Метерних, загрижен дека Наполеон тоа ќе го искористи за да бара построг мировен договор, наместо министер за надворешни работи се согласил да стане државен министер (стапил на функцијата на 8 јули) и да ги води преговорите со Французите, а да го замени Стадион како министер за надворешни работи подоцна.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> За време на мировните разговори во Алтенбург, Метерних изнел профранцуски предлози за да ја спаси Австриската монархија. Меѓутоа, на Наполеон не му се допаднал неговиот став за иднината на Полска, а Метерних постепено бил отстрануван од договорите за сметка на [[принцот Лихтенштајн]]. На 8 октомври бил назначен за министер за надворешни работи (и дополнително како [[Царот на Австрија|Министер за царското домаќинство]]).<ref name="palmer198"/> [[Податотека:Napoleon_Marie_Louise_Marriage1.jpeg|мини|Метерних бил влијателен при договарањето на бракот на Наполеон со надвојвотката Мари Луиз од Австрија. Слика од Жорж Руже.]] Една од првите задачи на Метерних била да се заложи за брак на Наполеон со [[Мари Луиз, војвотката од Парма|надвојвотката Марија Луиз,]] наместо со најмладата сестра на царот, [[Ана Павловна]]. Метерних подоцна ќе се обиде да се дистанцира од улогата во склучувањето на бракот тврдејќи дека тоа било идеја на Наполеон.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> На 7 февруари Наполеон се согласил и се венчале на 11 март. Метерних потоа заминал за Франција за да го врати своето семејство (заглавено во Франција поради избувнувањето на војната) дома и за да му рапортира на австрискиот цар за активностите на Марија Луиз.<ref name="palmer198"/> Сепак, Метерних останал таму шест месеци, доверувајќи му ја својата канцеларија во Виена на татко му. Тој почнал да го користи бракот за да преговара за промена на условите поставени во Шенбрун. Сепак, отстапките што ги добил биле тривијални: неколку трговски права, доцнење во исплатата на обесштетувањето за војната, враќање на некои имоти што им припаѓаат на Германците во австриската служба, вклучително и на семејството Метерних, и укинување на ограничувањето од 150.000 луѓе во австриската армија. Последниот услов бил особено поздравен како знак на зголемена австриска независност, иако Австрија не ни можела да си дозволи поголема војска од пропишаната граница поради финанските проблеми.{{Sfn|Palmer|1972}} ==== Како сојузник на Франција ==== [[Податотека:Europe_1812_map_en.png|десно|мини|250x250пкс| Европа во 1812 г. по неколку француски победи]] Кога во октомври 1810 година Метерних се вратил во Виена, тој веќе не бил толку популарен. Неговото влијание било ограничено на надворешните работи, а неговите обиди повторно да се воведе целосен [[Државниот совет|Државен совет]] биле неуспешни.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Убеден дека многу ослабнатата Австрија треба да избегне нов напад од Франција, тој го отфрлил предлогот на рускиот цар Александар и на 14 март 1812 година склучил сојуз со Наполеон. Во договорот се барало само 30.000 австриски војници да се борат на страната од Французите,{{Sfn|Cecil|1947}} и бил подарежлив од договорот со Прусија кој Франција го потпишала еден месец претходно; ова на Метерних му овозможило да им даде гаранции и на Британија и на Русија дека Австрија останува посветена на ограничувањето на Наполеоновите амбиции. Тој го придружувал својот цар на последната средба со Наполеон во Дрезден во мај 1812 г. пред Наполеон да ја започне [[Француска инвазија на Русија (1812)|француската инвазија на Русија]].<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Со состанокот во Дрезден се видело Австрија има многу мало влијание во Европа, а Метерних се стремел да ја зајакне позицијата на Австрија преку одржување на врски со сите завојувани страни, и предложил општи мировни преговори на чело со Австрија. Следните три месеци, тој полека ја оддалечувал Австрија од француската кауза, притоа избегнувајќи сојуз со Прусија или со Русија.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Тој бил загрижен дека ако Наполеон биде поразен, Русија и Прусија ќе добијат премногу.<ref name="ford303">{{Harvnb|Ford|1971}}</ref> Сепак, Наполеон не попуштал и борбите (сега официјално [[Војна на шестата коалиција|Војната на Шестата коалиција]]) продолжиле. Сојузот на Австрија со Франција бил прекинат во февруари 1813 година, а Австрија станала неутрална.<ref name="palmer198"/> ==== Неутралност ==== Метерних бил против војна со Франција, и се залагал за општ мировен договор. Во ноември 1813 година, тој на Наполеон му ги претставил своите [[Франкфурт предлози|предлози]] во Франкфурт, според кои Наполеон ќе остане цар, но Франција ќе се повлече на нејзините „природни граници“ и нема да има контрола врз поголемиот дел од Италија, Германија и Холандија. Наполеон, очекувал да победи во војната, па одолговлекувал и ја пропуштил оваа можност; во декември, сојузниците ја повлекле понудата. На почетокот од 1814 година, кога тие се приближувале кон Париз, Наполеон се согласил со предлозите на Франкфурт, но било предоцна, а тој ги отфрлил новите, построги услови кои тогаш биле предложени.{{Sfn|Riley|2013}} {{Sfn|Ross|1969}} Сојузниците не сакале да се откажат од воената иницијатива за која се бореле претходните 20 години. Франц назначил австрискиот министер за надворешни работи, место кое било празно уште од времето на Кауниц.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Метерних сметал дека повлекувањето на Наполеон ќе доведе до неред кој ќе им наштети на Хабсбурговците.<ref name="palmer198"/><ref name="ford303">{{Harvnb|Ford|1971}}</ref> Тој сметал дека треба да се склучи мир и испратил предлози само до Франција и Русија, бидејќи Британија не можеле да биде принудена. Предлозите биле отфрлени, иако, по битките кај [[Битката кај Луцен (1813)|Лицен]] (2 мај) и [[Битката кај Бауцен (1813)|Бауцен]] (20-21 мај), било склучено примирје на барање од Франција. Од април, Метерних почнал „полека и неволно“ да ја подготвува Австрија за војна со Франција; примирјето на Австрија ѝ дало време за целосна мобилизација.<ref name="palmer198"/> Во јуни Метерних ја напуштил Виена за лично да ги води преговорите во [[Јичин]] во Бохемија. Во разговорите кои подоцна ќе бидат ратификувани како [[Договори од Рајхенбах (1813)|Конвенција на Рајхенбах]], тие се согласиле на општите мировни барања и Австрија повторно можела да влезе во војна на страната на Коалицијата. Потоа Метерних бил поканет да му се придружи на Наполеон во Дрезден, каде што можел директно да ги постави условите. Состанокот се одржал на 26 јуни 1813 година и бил постигнат договор:<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> мировните преговори ќе започнат во Прага во јули и ќе траат до 20 август.<ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> Конференцијата во Прага била неуспешна бидејќи Наполеон не им дал доволни овластувања на своите претставници [[Арман Коленкур]] и [[Луис, comte de Narbonne-Lara|грофот Нарбона]].<ref name="cecil200"/> На неформалните дискусии одржани наместо конференцијата, Коленкур имплицираше дека Наполеон нема да преговара додека сојузничката војска не ѝ се закани на самата Франција. По ова Метерних ѝ поставил ултиматум на Франција, кој таа го игнорирала, па Австрија ѝ објавила војна на Франција на 12 август.<ref name="palmer198"/> ==== Како коалициски партнер ==== [[Податотека:Declaration_of_victory_after_the_Battle_of_Leipzig,_1813_(by_Johann_Peter_Krafft).jpg|мини| Карл фон Шварценберг и тројцата сојузнички монарси по [[битката кај Лајпциг]], 1813 година (слика од [[Јохан Питер Крафт|Јохан Петер Крафт]] )]] Во остатокот од војната Метерних се трудел да се зачува коалицијата, и како таква, да го ограничи руското напредување во Европа. Тој извојувал рана победа како австриски генерал, а [[Карл Филип цу Шварценберг|принцот од Шварценберг]], бил потврден за врховен командант на силите на коалицијата наместо [[Александар I (Русија)|цар Александар I.]] Тој, исто така, успеал да ги натера тројцата сојузнички монарси (Александар, Франц и [[Фридрих Вилхелм III|Фредерик Вилијам III]] од Прусија) да го следат него и нивните војски во кампањата. Со Договорите од [[Теплиц]]е, Метерних ѝ овозможил на Австрија да не се меша во врска со прашањата за иднината на Франција, Италија и Полска. Во септември тој побарал субвенции и за Австрија кои Британците дотогаш им ги давале на Прусија и Русија.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Во меѓувреме, коалициските сили презеле офанзива.<ref name="palmer198"/> На 18 октомври 1813 година Метерних присуствувал во [[битката кај Лајпциг]] и два дена подоцна бил награден за неговото „мудро упатство“ со ранг на принц ({{Lang-de|[[Fürst]]}} ).<ref name="sauvignyxiii">{{Harvnb|Bertier|1962}}</ref> Дипломатски, кога војната привршувала, тој бил против создавањето на силна, обединета германска држава, а на Наполеон му давал поволни услови за тој да остане како противтежа. На 2 декември 1813 година, Наполеон се согласил да разговара, но разговорите биле одложени затоа што требало да учествува повисок британски дипломат, ([[Роберт Стјуарт, втор Маркиз од Лондондери|Виконт Каслериг]]).<ref name="palmer198"/> Пред да започнат разговорите, армиите на коалицијата на 22 декември ја преминале Рајна. Метерних од Франкфурт се повлекол во [[Брајсгау]] за да го прослави Божиќ со семејството на неговата сопруга, а оттаму отпатувал во новото седиште на Коалицијата во [[Базел]] (јануари 1814 г). Имало несогласувања со царот Александар, претежно за судбината на Франција по што царот заминал. Тој го пропуштил доаѓањето на Каслериг кон средината на јануари.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Метерних и Каслериг создале добри работни односи, а потоа се сретнале со Александар во [[Лангр]]. Царот останал неумолив, и сакал напад во центарот на Франција; но не се спротивставил на другите идеи на Метерних, како таа за конечна мировна конференција во Виена. Метерних не присуствувал на разговорите со Французите во Шатијон, зошто сакал да остане со Александар. Разговорите заглавиле и, по краткото напредување, коалициските сили морале да се повлекуваат по битките кај [[Битката кај Монмираил|Монмираил]] и [[Битката кај Монтеро|Монтеро]]. Стравувањата на Метерних дека царот Александар би можел да дејствува еднострано биле ублажени.<ref name="palmer198"/> Метерних ги продолжил преговорите со францускиот пратеник Коленкур во првата половина од март 1814 година, кога по победата во [[Битката кај Лаон|Лаон]] Коалицијата повторно преминала во офанзива. Метерних се обидувал да ја одржи коалицијата заедно, а ни [[Договорот од Шомон]], со Британците, не помогал.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Без Прусија и Русија, Коалицијата се согласила за обновување на [[Бурбонци|Бирбонската династијата]].<ref name="palmer198"/><ref name="ford303">{{Harvnb|Ford|1971}}</ref> Франц ја отфрлил последната молба од Наполеон да абдицира во корист на неговиот [[Наполеон II|син]] со Марија Луиз како регент, а Париз паднал на 30 март. Метерних заминал за француската престолнина на 7 април.<ref name="palmer198"/> Кога пристигнал градот бил главно под контрола на цар Александар. На Австријците не им се допаднале условите од [[Договорот од Фонтенбло (1814)|Договорот од Фонтенбло]] што Русија му ги наметнала на Наполеон без нивно присуство, но Метерних не сакал да им се спротивстави и на 11 април го потпишал договорот. Тој се насочил на заштита на австриските интереси во мировниот договор; со кое ќе се потврди влијанието на Австрија во Германија пред Пруското; и поништување на руската надмоќ. Затоа тој се погрижил италијанските провинции Ломбардија и Венеција, [[Пожунски мир (1805)|изгубени од француските држави-клиенти во 1805 година]], да бидат реанектирани.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Во врска со поделбата на Полска и Германија, претходно окупирани од Франција, Метерних не можел многу да влијае зошто и другите сојузници имале свои интереси. Прашањето било одложено до потпишувањето на мировниот договор.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> [[Договор од Париз (1814)|Парискиот договор]] бил потпишан на 30 мај.<ref name="ford303">{{Harvnb|Ford|1971}}</ref> Метерних потоа го придружувал царот Александар во Англија.<ref name="palmer198"/> На Метерних му била доделена почесна диплома по право од [[Оксфордски универзитет|Универзитетот во Оксфорд]]. Било договорено мировниот договор да се одржи во Виена на 15 август. На барање на Рускиот цар договорот бил одложен за октомври. === Виенскиот конгрес === [[Податотека:Vienna_Congress.jpg|мини| Метерних заедно со [[Артур Велсли, Прв Војвода од Велингтон|Велингтон]], [[Шарл Морис де Талеран-Перигор|Талејран]] и други европски дипломати на Конгресот во Виена, 1815 г.]] Есента 1814 г., во Виена почнале да се собираат челниците од петте владејачки династии и претставници од 216 благороднички семејства. Метерних отишол во Виена да ги пречека и ги повикал да му се приклучат на состанок во Баден. Тие го одбиле, а во Виена биле одржани четири состаноци.<ref name="palmer198"/> На нив, претставниците се договориле за тоа како ќе функционира Конгресот и го именувале помошникот на Метерних, Фридрих Генц за секретар на преговорите на „Големата шесторка“ (Големата четворка плус Франција и Шпанија). Франција и Шпанија биле лути што не биле вклучени во договарањето, а Шведска и Португалија поради нивното целосно исклучување. Прва одлука на големата шесторка била конгресот да се одложи за 1 ноември.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Наскоро, конгресот повторно бил одложен, а во ноември започнала да работи само мала комисија.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Во меѓувреме, Метерних организирал многу забави за делегатите и за себе си.<ref name="palmer198"/> Метерних за време на преговорите го налутил царот Александар во врска со Полска (со која дотогаш управувал Наполеон преку [[Големото Војводство Варшава|Големото Војводство од Варшава]]) преку изјавата дека Австрија може воено да ѝ парира на Русија. И покрај грешката, Франц одбил да го разреши својот министер за надворешни работи, а политичката криза која ја потресувала Виена кулминирала со изјавата на цар Александар дека Русија нема да прави отстапки во Полска. Коалицијата целосно го отфрли ова, а договорот бил далеку од склучување.<ref name="palmer198"/> Александар го предизвикал Метерних на дуел.<ref>{{Harvnb|Hamilton-Williams|1996}}</ref> Меѓутоа, царот Александар набрзо омекнал и се согласил со поделбата на Полска. Тој омекнал и во однос на Германското [[Кралство Саксонија]] и за прв пат му дозволил на Талејран да учествува во преговорите со Големата четворка (сега Голема петорка).<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Во февруари 1815 бил постигнат консензус за главните прашања поврзани со Полска и Германија.<ref name="palmer198"/> Австрија ги проширила границите при поделбата на Полска и ја спречила пруската анексија на Саксонија, но била принудена да ја прифати руската доминација во Полска и зголемувањето на пруското влијание во Германија.<ref name="okey73">{{Harvnb|Okey|2001}}</ref> Од 8 февруари, Метерних имал повеќе време да се посвети на преговорите за јужна Италија, каде што [[Жоашен Мира]] почнал да регрутира неаполитанска војска.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> На 7 март Метерних дознал дека Наполеон избегал од својот затвор на [[Елба (остров)|Елба]] <ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> и се сретнал со австрискиот цар и со кралот на Прусија. На 13 март големата петорка го прогласила Наполеон за [[одметник]] и сојузниците почнале да се подготвуваат за нови борби. Кон крајот на март, Виенскиот конгрес започнал со утврдување на границите на независна Холандија, официјално ги прифатил предлозите за лабава конфедерација на [[Кантони во Швајцарија|швајцарските кантони]] и ги ратификувал договорите за Полска. На крајот од април останаа само две крупни нерешени прашања: организацијата на новата германска федерација и проблемот со Италија.<ref name="palmer198"/> Австрија ја зацврстила својата контрола врз Ломбардија-Венеција и својата заштита ја проширила и врз провинциите кои биле под контрола на ќерката на Франц, Мари Луиз. На 18 април Метерних објавил дека Австрија е во [[неаполска војна|војна со Мирановиот Неапол]]. Австријапобедила во [[битката кај Толентино]], и на 3 мај и го зазела Неапол. Преговорите за Германија потрајале до почетокот на јуни кога бил ратификуван заедничкиот австро-пруски предлог.<ref name="palmer198"/> И покрај критиките од Австрија, Метерних бил задоволен од исходот и од степенот на контрола што им ја дал на Хабсбурговците.<ref name="palmer198"/> Сумарниот договор бил потпишан на 19 јуни (Русите го потпишале една недела подоцна),<ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> со што Виенскиот конгрес официјално завршил. На 13 јуни Метерних заминал на фронт, за да се бори против Наполеон. Но, на 18 јуни Наполеон бил конечно поразен во [[Битка кај Ватерло|битката кај Ватерло]].<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> === Париз и Италија === Метерних, со коалиционите сојузници стигнал во Париз за уште еднаш да преговараат за условите за мир. По 133 дена преговори, на 20 ноември бил склучен вториот Париски договор. Метерних сметал дека Франција не треба да се распарчи, и бил задоволен од исходот:<ref name="palmer198"/> Франција изгубила само малку територија долж нејзината источна граница, требало да плати седумстотини милиони [[француски франк|француски франци]] и да ги врати уметничките дела што ги ограбила. Исто така, прифатила окупациона војска на нејзина територија од 150.000 војници.<ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> Во меѓувреме, на 26 септември бил потпишан посебен договор, предложен од Александар и преработен од Метерних. Со овој договор се создал нов [[Свет сојуз]] пемеѓу Русија, Прусија и Австрија.{{Sfn|Bertier|1962}} Набргу потоа, со посебен договор бил склучен [[Четирикратен сојуз (1815)|Четирикратниот сојуз]], а со шестиот член од договорот бил основан [[Конгресен систем|Конгресниот систем]]. Со овие договори Австрија ја зголемила територијата за повеќе од 50% од времето кога Метерних стапил на функцијата министер за надворешни работи.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Метерних сега се осврнал на италијанското прашање, и во декември 1815 за прв пат ја посетил Италија. Метерних таму останал четири месеци и се обидел да ја контролира австриската надворешна политика од Милано. Метерних се вратил во Виена на 28 мај 1816 година по речиси едногодишно отсуство. Во јуни 1817 година, Метерних повторно патувал низ Италија; тој ги посетил Венеција, Падова, Ферара, Пиза, Фиренца и Лука. Незадоволен од развојот на настаните, на 29 август до австрискиот цар упатил уште една молба за децентрализација.<ref name="palmer198"/> на 27 октомври 1817 година, Метерних ги сумирал своите предлози за Италија во три документи и ги доставил до Франц. Предвидувал администрацијата да остане недемократска, но да има ново Министерство за правда и четири нови канцелари - секој со локални надлежности, а еден од нив за „Италија“.<ref name="palmer198"/> Важно е дека поделбите би биле регионални, а не национални.<ref name="okey73">{{Harvnb|Okey|2001}}</ref> На крајот, Франц ги прифатил ревидираните предлози, но со неколку измени и ограничувања.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> === Ахен, Теплице, Карлсбад, Тропау и Лајбах === Метерних првенствено се залагал за зачувување на единството меѓу големите сили во Европа, и оттука ја црпел својата моќ како посредник. Тој бил загрижен од влијанието на либералниот [[Јоанис Каподистријас]] врз царот Александар и постојаната закана Русија да присвои големи територии за сметка на [[Отоманско Царство|Отоманската империја]] (т.н. ''[[Источно прашање]]'').<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Бил закажан [[Конгрес на Екс-ла-Шапел (1818)|Конгрес во Ахен]], тогаш пруски пограничен град. Метерних однапред договорил весниците да го покриваат првиот мирнодопски конгрес од ваков вид. На конгресот, Метерних се залагал за повлекување на сојузничките трупи од Франција и барал начин да се зачувува единството на европските сили. Првиот предлог бил веднаш прифатен, а вториот се проширил само на одржувањето на Четирикратниот сојуз. Метерних ги отфрлил идеалистичките планови на царот за (меѓу другото) единствена европска армија. Неговите препораки до Прусите за поголема контрола на [[Слобода на говорот|слободата на говорот]] било подеднакво тешко и за другите сили како Британија отворено да ги поддржат.<ref name="palmer198"/> На 11 декември 1818 се вратил во Виена.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Тој свикал неформална конференција во Карлсбад <ref name="palmer198"/> и претходно ја потврдил средбата со [[Фридрих Вилхелм III|Фридрих Вилијам III од Прусија]] во [[Теплице]] во јули.<ref name="palmer198"/><ref name="ford303">{{Harvnb|Ford|1971}}</ref> Конференцијата во Карлсбад била отворена на 6 август и траела до крајот на месецот.<ref name="palmer198"/> Метерних го протуркал својот предлог за „неколку антиреволуционерни мерки, корективни и превентивни“.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> И покрај цензурата, Метерних бил многу задоволен од исходот,<ref name="palmer198"/> познат како [[Декрети на Карлсбад|Карлсбадски декрети]].<ref name="ford303" /><ref name="okey73">{{Harvnb|Okey|2001}}</ref> На конференцијата во Виена подоцна истата годината, Метерних дознал дека кралевите на Виртемберг и Баварија ги напуштиле своите планови за реформирање на германската федерација.<ref name="cecil200"/> 1820 година била исполнет со бунтови за ослободување на кои се очекувало да одговори Метерних. На крајот, австрискиот министер за надворешни работи бил растргнат помеѓу доследноста на неговото конзервативно ветување (политика фаворизирана од Русите) и немешањето во земји во кои Австрија нема свои интерес (фаворизирано од Британците). Тој избрал да стои настрана за Шпанија, но на големо изненадување, [[Гуљелмо Пепе|Гилиелмо Пепе]] предводел бунт во Неапол (јули 1820) и го принудил кралот [[Фердинанд I од Двете Сицилии|Фердинанд I]] да прифати нов устав.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> Метерних неволно се согласил да присуствува на [[Конгрес на Тропау|конгресот во Тропау]], инициран од Русија, во октомври за да разговара за овие настани. На преговорите царот попуштил и го прифати компромисниот предлог за умерен интервенционизам.<ref name="palmer198"/> Конгресот бил распуштен во третата недела од декември, а следел [[Конгресот на Лајбах|конгресот во Лајбах]] на кој со Фердинанд требало да се разговара за интервенција.<ref name="cecil200">{{Harvnb|Cecil|1947}}</ref> Метерних доминирал во Лајбах, и Фердинанд го отфрлил либералниот устав на кој тој се согласи само неколку месеци претходно. Австриските војски заминале за Неапол во февруари и во март влегле во градот и бунтот бил задушен.<ref name="palmer198">{{Harvnb|Palmer|1972}}</ref> На 25 мај, станал државен канцелар, место кое останало празно по смртта на Кауниц во 1794 година. Тој, исто така, бил задоволен од новата (иако кревка) блискост меѓу Австрија, Прусија и Русија.<ref name="palmer198" /> == Белешки == == Наводи == {{Наводи}} == Библиографија == * {{1911|wstitle=Metternich-Winneburg, Clemens Wenzel Lothar}}</img>{{1911|wstitle=Metternich-Winneburg, Clemens Wenzel Lothar}} === Примарни извори === * Вокер, Мек, ед. [https://books.google.com.au/books?id=ExmvCwAAQBAJ ''Metternich's Europe: Selected Documents''] (1968) 352 стр. од примарни извори во англиски превод. == Дополнително читање == * <bdi><cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPásztorová2022">[[Специјални: Извори на книги/978-3-11-076903-6|978-3-11-076903-6]]</cite></bdi> * Шедиви, Мирослав. ''Метерних, Големите сили и источното прашање'' (Pilsen: University of West Bohemia Press, 2013) голема научна студија 1032 стр. * Симан, Волфрам. ''Метерних: стратег и визионер'' (Belknap Press of Harvard University Press, 2019). Големо научно дело кое го претставува Метерних како спречен иноватор во националната индустриска политика. == Надворешни врски == * {{Ризница-ред|Prince Klemens Wenzel von Metternich}} * [https://archive.org/stream/catholicpolitica00menc#page/140/mode/2up Политичката професија на верата на Метерних] [[Категорија:Носители на Големиот крст на Легијата на честа]] [[Категорија:Носители на прускиот Орден за заслуги (граѓански)]] [[Категорија:Министри за надворешни работи на Австрија]] [[Категорија:Починати во 1859 година]] [[Категорија:Родени во 1773 година]] [[Категорија:Статии со извори на шпански (es)]] [[Категорија:Статии со извори на италијански (it)]] [[Категорија:Статии со извори на шведски (sv)]] [[Категорија:Статии со извори на германски (de)]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Врски за Wayback од предлошката „Семарх“]] [[Категорија:Конзервативизам во Австрија]] [[Категорија:Контрареволуционери]] [[Категорија:Политичари од Австриското Царство]] [[Категорија:Австријци со германско потекло]] [[Категорија:Луѓе поврзани со револуциите од 1848]] [[Категорија:Луѓе од Австриското Царство во Наполеоновите војни]] [[Категорија:Австриски принцови]] [[Категорија:Австриски монархисти]] [[Категорија:Клеменс фон Метерних]] ovu5lwrn1elvyykmejwhrzdol5awy05 0 1295165 4796142 4746610 2022-07-24T10:56:49Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki '''Барбара Хигби''' (родена 1958) е американка номинирана за [[Награди Греми|Греми]], пијанистка, композитор, виолинист, пејач-текстописец и мултиинструменталист, добитник на наградата Беми. Свирела на преку 100 ЦД-а, вклучувајќи песни со [[Карлос Сантана]] и Бони Раит. Првата жена инструменталист потпишала со Windham Hill records,<ref name="bio">{{Наведена мрежна страница|url=http://barbarahigbie.com/bio/|title=Bio &#124; Barbara Higbie Music|date=|work=Barbarahigbie.com|accessdate=March 19, 2020}}</ref> снимила и соло или дуо проекти за Оливија/Second Wave records и Slowbaby Records. Хигби е фолк, [[џез]], [[Поп-музика|поп]] и фјужн композитор и кантавтор, позната по нејзините високо [[Мелодија|мелодични]], џез/фолк изведби. Таа има турнеи на национално и меѓународно ниво од раните 1980-ти. Во 1984 година, таа ко-водеше групно снимање на албум во живо на џез фестивалот во Монтре, кој потоа стана успешна група „Монтре“ со Дарол Анџер, Мајк Маршал, Тод Филипс, Енди Нарел и Мајкл Менринг. Таа снимила критички признаен албум насловен „''Unexpected''“ со пејачката Тереза Трул во 1983 година, кој бил вклучен во „Водич за најдобри албуми“ на ''„ The Boston Globe “'' од 1983 година.<ref name="Wilson4">{{Наведени вести|title=Guide to Best Albums of '83|last=Wilson|first=Susan|date=December 22, 1983|work=Boston Globe|location=Boston, Massachusetts|page=A12}}</ref> Хигби и Трул повторно се здружија на изданието ''Playtime'' од 1998 година. Од 1990 година, Хигби има издадено голем број соло албуми на етикетите Windham Hill и Slowbaby. Нејзиниот прв соло албум, ''Signs of Life од'' 1990 година (Windham Hill Records) беше прогласен за еден од најдобрите десет албуми во 1990 година од ''Вашингтон пост''. Таа е позната како разноврсна и душевна музичарка. Родена во [[Мичиген]] и израсната во [[Индијана]], таа помина неколку години како тинејџерка во [[Гана]] со своето семејство, додека нејзиниот татко, Нејтан Б. Хигби III помогна во основањето на успешната непрофитна „Technoserve“. Барбара исто така работеше едно лето во Хондурас, Средна Америка како медицински волонтер со непрофитната организација Amigos de Las Americas. Дипломирање на Фи Бета Капа на колеџот Милс, таа присуствуваше на [[Сорбона (универзитет)|Сорбона]] во Париз и беше наградена со стипендија Томас Џ. Вотсон за собирање традиционална музика во Западна Африка.<ref name="bio"/> Токму во Париз го запознала Дарол Анџер и започнала плодна музичка соработка. Заедно го снимија албумот ''Tideline'' (1982), една од раните успешни плочи на Виндам Хил. Настапувала со Бони Раит, Тери Рајли, Пит Сигер, Квартетот Кронос, Јарон Ланиер, Крис Вилијамсон, Холи Неар, Тереза Трул и Ферон. Хигби одржува активен распоред на турнеи, и како соло уметник и како член на ансамблот Windham Hill Winter Solstice. Таа има настапувано на сите 7 континенти и во сите 50 држави. Од 2019 година, Хигби е ко-претседател на непрофитниот одбор на Друштвото за зачувување на традиционалната музика (товар и спасување) во Беркли, Калифорнија..Таа служеше во одборот на Freight on and off од 2005 година. == Личен живот == Таа живеела во заливот Сан Франциско со своето семејство. == Делумна дискографија == '''Соло''' * 1990 ''Знаци на животот'' * 1996 ''Се предавам'' * 2001 ''Варијации на среќен крај'' * 2003 ''Толкувањето на Керол Кинг на Барбара Хигби'' * ''Најдоброто од'' 2005 година (1982–2000) * 2007 ''Жив во Беркли'' * 2014 ''Сцени од животот'' * 2019 ''Резонанца'' * 2021 ''мрморење'' '''Со Дарол Анџер''' * 1982 ''Tideline'' * 1984 ''Во живо во Монтре'' '''Со Тереза Трул''' * 1983 година ''неочекувано'' * 1998 ''Време на игра'' '''Со бендот Монтре''' * 1986 ''Знаковен јазик'' * 1988 ''Нека кажат'' == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == [[Категорија:Апсолвенти на Парискиот универзитет]] [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1958 година]] [[Категорија:Жени уметници]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] e0wjp39waney04150oy7tmmd4440hrk 0 1296164 4796183 4748590 2022-07-24T11:26:41Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki [[Податотека:Kazakh Dombra2.png|мини|Казахстански домбра]] '''Домбра''' ( {{Lang-ru|Домбра}}, {{Lang-kk|Домбыра}}) е фолклорен [[Гудачки инструменти|гудачки инструмент]] што [[Туркиски народи|го користеле турските народи]] . Најмногу се користи во [[Ногајци|Казахстан и Ногај]] [[Казаци|-]] територијата на [[Средна Азија]]. Домбра користи две жици. [[Категорија:Жичени инструменти]] sud6xv7w9mkg9ghqpgk3ii5r8u2dcwm 0 1296226 4796114 4795100 2022-07-24T10:43:30Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа (2) wikitext text/x-wiki {{Infobox historical event | Event_Name = Револуциите од 1848 | partof = Ера на револуции | Image_Name = Horace Vernet-Barricade rue Soufflot.jpg | Image_Caption = Барикада на улицата Суфло,<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=mRBYlHSKpjsC&pg=PA201|page=201|title=1848: Year of Revolution|author=Mike Rapport|isbn=978-0-465-01436-1|publisher=Basic Books|year=2009|quote=The first deaths came at noon on 23 June.}}</ref> слика од 1848 година на Хорас Вернет | AKA = Пролет на нациите, Пролет на народите, Година на револуција | Participants = Франција , германските држави, Австриската Империја, Унгарија, италијанските држави, Данска, Молдавија, Влашка, Полска и други | Location = Западна, Северна и Средна Европа | Date = 23 февруари 1848 – октомври 1849 | Result = Види ''[[#Настани по земја и регион|Настани по земја и регион]]'' * Политички промени во неколку земји * Значајни социјални и културни промени }} '''Револуциите од 1848 година''', познати во некои земји и како '''Пролет на народите''' <ref>Merriman, John, ''A History of Modern Europe: From the French Revolution to the Present'', 1996, p. 715</ref> или '''Пролет на нациите''', биле серија на политички превирања низ [[Европа]] во 1848 година. До денес е најголемиот [[револуционерен бран]] во [[Историја на Европа|европската историја]]. Револуциите во суштина имале [[Демократија|демократска]] и [[Либерализам|либерална]] природа, за да се отстранат старите [[Монархија|монархиски]] структури и да се создадат независни национални држави. Биле погодени преку 50 земји, но без значителна координација или соработка меѓу нивните револуционери. Како главни фактори за избувнување на револуциите се наведуваат: широко распространетото незадоволство од политичките лидери, барањата за поголемо [[Граѓанско учество|учество]] во власта и демократијата, барањата за [[слобода на печатот]], други барања од [[Работничка класа|работничката класа]] за економски права, појавата на [[Национализам|национализмот]],<ref>R.J.W. Evans and Hartmut Pogge von Strandmann, eds., ''The Revolutions in Europe 1848–1849'' (2000) pp. v, 4</ref> и [[Европска компирова криза|Европската компирова криза]], која предизвикала глад, раселување и граѓански немири.<ref>[[Cormac Ó Gráda|Ó Gráda, Cormac]]; Vanhaute, Eric; Paping, Richard (August 2006).</ref> == Причини == [[Податотека:Europe_1848_map_en.png|мини|Карта на Европа во 1848-1849 година на која се прикажани главните револуционерни центри, контрареволуционерните движења и државите каде имало абдицирање.]] Револуциите од 1848 се јавиле како резултат на разновидни причини и затоа на нив не треба да се гледа како резултат на кохерентно движење или збир на општествени феномени. Во првата половина на 19 век се случиле многу промени во европското општество. И [[класичен либерализам|либералните]] реформатори и [[Радикализам|радикалните политичари]] целосно ги преструктуруирале националните влади. Развојот на технологијата го унапредил животот на работничката класа. Печатот ја зголемил политичката свест и почнаале да се појавуваат нови вредности и идеи, како што се популарниот либерализам, национализмот и [[социјализмот]]. Голем дел од [[благородништво]]то било незадоволно од [[Апсолутна монархија|кралскиот апсолутизам]]. Во 1846 година, избувнало [[Краковско востание|востанието]] на [[Полска|полското]] благородништво во австриска [[Кралството Галиција и Лодомерија|Галиција]], кое било задушено кога селаните се кренале против благородниците.<ref>Robert Bideleux and Ian Jeffries, ''A History of Eastern Europe: Crisis and Change'', Routledge, 1998. {{ISBN|0415161118}}</ref> Исто така, се планирало [[Големополско востание (1846)|востание]] на демократските сили во [[Големополска|Голема Полска]] против [[Прусија]], но не било спроведено.  Желбата за реформи ги обединила средната и работничката класа, кои иако имале слични цели, нивното учество во револуциите се разликувало. Иако иницијативата произлегла од средната класа, пониските слоеви на населението биле главен двигател на движењето. Бунтовите најпрво избувнале во градовите. == Тек на главните настани == Во секоја земја, револуционерните настани се случувале во различни периоди, но скоро секаде целиот циклус се одвивал во неколку фази, реформите на почетокот биле успешни, а потоа почнувале да слабеат.<ref>John Merriman, ''A History of Modern Europe'' (3rd ed. 2010) ch 16 pp 613–48 online.</ref> === Пролет 1848: Неверојатен успех === Пролетта во 1848 година имало револуции насекаде низ Европа и се чинело дека револуционерите се на работ на успехот на сите тие места. Агитаторите кои претходно биле протерани од старите влади се враќале дома за да го искористат моментот. Во Франција, повторно била соборена [[Јулска монархија|монархијата]] и била заменета со република. Во мноштво големи германски и италијански покраини, како и во Австрија, власта била принудена да усвои либерален устав. Италијанските и германските држави се чинело дека брзо ќе се обединат. Австрија на Унгарците и на Чесите им дала поголема автономија и статус на нација.<ref>Melvin Kranzberg, ''1848: A Turning Point?'' (1962) p xi, xvii–xviii.</ref> === Лето 1848: Поделби меѓу реформаторите === Во Франција, избувнале крвави улични борби меѓу реформаторите од средната класа и радикалите од работничката класа. Германските реформатори бескрајно се расправале за тоа како да се продолжи понатаму, без да го консолидираат првичниот успех.<ref name="Kranzberg, 1962">Kranzberg, ''1848: A Turning Point?'' (1962) p xii, xvii–xviii.</ref> === Есен 1848: Реакционерите се организираат за контрареволуција === Откако првично биле фатени неспремни, аристократијата и нивните сојузници почнале да коваат план за тоа како да се вратат на власт.<ref name="Kranzberg, 1962"/> === 1849–1851: Соборување на револуционерните режими === Летото 1849 година, револуциите претрпеле серија порази. Реакционерите се вратиле на власт, а многу од водачите на револуциите биле пратени во егзил. Сепак, некои од социјалните реформи биле зачувани, а многу години подоцна националистите во Германија, Италија и Унгарија ги постигнале своите цели.<ref>Kranzberg, ''1848: A Turning Point?'' (1962) p xii, .</ref> == Настани по земја и регион == === Италијански држави === [[Податотека:Episodio_delle_cinque_giornate_(Baldassare_Verazzi).jpg|мини| Епизода од [[Пет дена од Милано|Петте дена на Милано]], слика од Балдасаре Вераци]] Првиот поголем [[Сицилијанската револуција од 1848|бунт се случил во Палермо на Сицилија]], во јануари 1848, иако настанот првично остана незабележан од европската јавност. Претходно имало уште неколку бунтови против владеењето на [[Бурбонци]]те; по што била создадена независна држава која опстојала 16 месеци пред Бурбоните да се вратат на власт. Уставот донесен во тие месеци бил прогресивен за своето време. Исто така, било предложено да се создаде конфедерација на италијански држави. Иако бунтот бил неуспешен, 12 години подоцна Бурбонското [[кралство на двете Сицилии]] било укинато (1860–61) поради [[Обединување на Италија|обединувањето на Италија]] . === Франција === „Февруарската револуција“ во Франција започнала по задушувањете на ''кампањите на банкети.'' Оваа револуција била поттикната од националистичките и републиканските идеали кај пошироката француска јавност, која верувала дека народот треба да владее сам со себе. Со ова се ставило крај на [[Уставна монархија|уставната монархија]] на [[Луј-Филип]] и довело до создавање на [[Втора Француска Република|Втората Француска Република]]. Новата влада била предводена од [[Наполеон III|Луј-Наполеон]], внук на [[Наполеон Бонапарт]]а, кој во 1852 година извршил [[државен удар]] и го основал [[Второ Француско Царство|Второто Француско Царство]].<ref>William Roberts, ''Encyclopedia of Modern Dictators'' (2006) pp 209–211.</ref> Алексис де Токвил во своите ''Мемоари'' за овој период забележал: „Општеството беше поделено на два дела: оние кои немаа ништо обединети со заедничката завист и оние кои имаа нешто обединети во заеднички терор“.<ref>Tocqueville, Alexis de.</ref> === Германски држави === [[Податотека:Maerz1848_berlin.jpg|мини| Револуционери во [[Берлин]] во март 1848 година, веејќи ги [[Знаме на Германија|револуционерните знамиња]]]] „Мартовската револуција“ во германските покраини избувнале во Западна и Јужна Германија, со масовни народни собири и жестоки демонстрации. Предводени од добро образовани студенти и интелектуалци,<ref>Louis Namier, ''1848: The Revolution of the Intellectuals'' (1964)</ref> побарале [[Песна на Германците|германско национално единство]], [[слобода на печатот]] и [[слобода на собирање]]. Востанијата речиси и да не биле координирани, но имале заедничка цел: отфрлање на традиционалните, автократски политички структури во 39-те независни држави од [[Германски Сојуз|Германската Конфедерација]]. Средната и работничката класа кои ги воделе револуциите се разишле, и на крајот конзервативната аристократија ја поразила револуцијата, принудувајќи многу либерали на егзил.<ref>Theodote S. Hamerow, ''Restoration, Revolution, Reaction: Economics and Politics in Germany, 1825–1870'' (1958) focuses mainly on artisans and peasants</ref> === Данска === [[Податотека:Tropper_1849.jpg|мини| Данските војници парадираат низ [[Копенхаген]] во 1849 година по победите во [[Прва шлезвишка војна|Првата шлезвишка војна]]]] Во Данска владеел систем на апсолутна монархија уште од 17 век. Кралот [[Кристијан VIII од Данска|Кристијан VIII]], умерен реформатор, но сепак апсолутист, починал во јануари 1848 година во време на растечко противење од земјоделците и либералите. Новиот крал, [[Фридрих VII од Данска|Фредерик VII]], ги исполнил барањата на либералите и назначил нов кабинет во кој биле вклучени истакнати водачи [[Национал-либералната партија (Данска)|Национал-либералната партија]].<ref name="ReferenceA">Weibull, Jörgen.</ref> Национално-либералното движење сакало да го укине апсолутизмот, но и да ја задржи силно централизираната држава. Кралот прифатил [[Устав на Данска|нов устав]] во кој се согласува да ја сподели власта со дводомниот парламент наречен [[Ригсдаг]]. Иако армиските офицери биле незадоволни, тие го прифатиле новиот договор, кој, за разлика од остатокот од Европа, не бил укинат од реакционерите.<ref name="ReferenceA">Weibull, Jörgen.</ref> Либералниот устав не важел за [[Војводство Шлезвиг|Шлезвиг]], а [[Прашање на Шлезвиг-Холштајн|прашањето за Шлезвиг-Холштајн]] останало отворено. ==== Шлезвиг ==== [[Војводство Шлезвиг|Војводството Шлезвиг]], област населена со Данци (северногерманско население) и Германци (западногерманско население), било дел од данската монархија, но останало војводство одвоено од Кралството Данска. Поттикнати од [[Пангерманизам|пангерманското]] расположение, Германците од Шлезвиг се кренале на оружје во знак на протест против новата политика објавена од данската [[Национал-либералната партија (Данска)|Национал-либерална]] влада која сакала целосно да го интегрира војводството во Данска. Германското население во Шлезвиг и Холштајн се побунило, инспирирано од протестантското свештенство. Германските држави испратиле војска, но по данските победи од 1849 година бил склучен [[Берлински договор (1850)|Берлинскиот договор]] (1850) и [[Лондонски протокол (1852)|Лондонскиот протокол (1852)]]. Со нив се потврдува суверенитетот Данскиот крал врз териториите, а истовремено се забранувало да стапат во заедница со Данска. По прекршувањето на втората одредба избувнале [[Втора шлезвишка војна|нови судири во 1863 година и Прусија победила во 1864 година]]. === Хабсбуршка монархија === [[Податотека:The_May_Assembly_1848_in_Sremski_Karlovci.jpg|мини| Прогласување на [[српска Војводина]] во мај 1848 година за време на [[Српско востание од 1848–49 година|Српската револуција]]]] Од март 1848 до јули 1849 година, Хабсбуршкото Австриско Царство било загрозено од револуционерни движења, кои честопати имале националистички карактер. Во склоп на царството живееле многу народи: Австријци, Унгарци, Словенци, Полјаци, Чеси, [[Хрвати]], Словаци, Украинци/ [[Русини|Рутенци]], Романци, [[Срби]] и Италијанци, и сите во текот на револуцијата се обиделе да обезбедат автономија, независност или дури и хегемонија врз другите националности. ==== Унгарија ==== [[Податотека:Jakobey_Buda_ostroma_2.jpg|мини| [[Битката кај Буда (1849)|Битката кај Буда]] во мај 1849 од [[Мор Тан]]]] [[Податотека:Komáromi_csata_II_Than_2.jpg|мини| Унгарските [[хусар]]и во битка за време на Унгарската револуција]] Унгарската револуција од 1848 година траела најдолго во Европа, и била задушена во август 1849 година од страна австриските и руските трупи.<ref>Gábor Gángó, "1848–1849 in Hungary," ''Hungarian Studies'' (2001) 15#1 pp. 39–47. [http://epa.niif.hu/01400/01462/00025/pdf/039-047.pdf online]</ref> Револуцијата започнала на 15 март 1848 година, кога унгарските патриоти организирале масовни демонстрации во [[Пешта]] и [[Будим|Буда]] (денес Будимпешта) кои го принудиле царскиот гувернер да ги прифати нивните [[12 точки на унгарските револуционери од 1848 година|барања во 12 точки]]. Тоа утро, барањата биле прочитани на глас заедно со поезијата на [[Шандор Петефи|Шандор Петофи]] со стиховите „Се колнеме во Богот на Унгарците. Се колнеме, нема повеќе да робовуваме“ <ref name="Deak, Istvan 1979">Deak, Istvan.</ref> [[Лајош Кошут]] и некои други либерални благородници кои ја сочинуваа [[Унгарска диета|Диетата]] упатиле барање до Хабсбуршкиот суд со барања за претставничка влада и граѓански слободи.<ref name="hungaryfoundation.org">"The US and the 1848 Hungarian Revolution."</ref> Поради овие настани [[Клеменс фон Метерних]], австрискиот принц и министер за надворешни работи, поднел оставка. Барањата на Диетата биле одобрени од страна на императорот Фердинанд на 18 март. Иако Унгарија ќе остане дел од монархијата преку [[личен сојуз]] со царот, ќе биде основана и уставна влада. Диетата потоа ги усвоила априлските закони со кои се предвидувало еднаквост пред законот, ново законодавно тело, наследна уставна монархија и се ставило крај на преносот и ограничувањата при користењето земјиште.<ref name="hungaryfoundation.org" /> Револуцијата прераснала во војна за независност од [[Хабсбуршка Монархија|Хабсбуршката монархија]] кога [[Јосип Јелачиќ]], Бан на Хрватска, ја преминал границата за да ја стави под своја контрола.<ref>The Making of the West: Volume C, Lynn Hunt, pp. 683–84</ref> Новата влада, предводена од [[Лајош Кошут]], првично била успешна против хабсбуршките сили. Иако Унгарија била обединета по прашањето за својата слобода, некои малцинства во Кралството Унгарија, меѓу кои Србите од Војводина, Романците од Трансилванија и некои Словаци од Горна Унгарија го поддржале Хабсбуршкиот император и се бореле против Унгарската револуционерна армија. На крајот, по година и пол борби, револуцијата била задушена откако рускиот цар [[Николај I (Русија)|Николај I]] влегол во Унгарија со преку 300.000 војници.<ref>W.B. Lincoln, "Russia and the European Revolutions of 1848" ''History Today'' (Jan 1973), Vol. 23 Issue 1, pp 53-59 online.</ref> По поразот, лидерите на бунтовниците побегнале во егзил или беа погубени. На долг рок, со пасивниот отпор по револуцијата, по тешкиот пораз на Австрија во [[Австро-пруска војна|Австро-пруската војна]] од 1866 година, довеле до [[Австроунгарски компромис од 1867 година|Австроунгарскиот компромис]] (1867), кој го означил создавањето на [[Австроунгарија|Австроунгарското Царство]]. ==== Галиција ==== Центарот на украинското национално движење било во источна [[Галиција]], која денес е поделена меѓу Украина и Полска. На 19 април 1848 година, група претставници предводени од грчкото католичко свештенство упатиле петиција до австрискиот император. Се барало во регионите на Галиција каде што рутинското (украинското) население е мнозинство, да се изучува [[Украински јазик|украинскиот јазик]] во училиштата и да се користи при објавувањето на официјални декрети за селанството; Се очекувало локалните власти да го разберат тоа и рутинското свештенство требало со своите права да се изедначи со свештенството од другите конфесии.<ref>Kost' Levytskyi, ''The History of the Political Thought of the Galician Ukrainians, 1848–1914'', (Lviv, 1926), 17.</ref> На 2 мај 1848 година бил основан Врховниот рутински (украински) собор. Соборот (1848–1851) бил предводен од гркокатоличкиот епископ Григориј Јахимович и се состоел од 30 постојани членови. Главната цел му била административна поделба на Галиција на западни (полски) и источни (рутински/украински) делови во границите на Хабсбуршката Империја и формирање на посебен регион со политичка самоуправа.<ref>Kost' Levytskyi, ''The History of the Political Thought of the Galician Ukrainians, 1848–1914'', (Lviv, 1926), 26.</ref> === Шведска === Од 18 до 19 март, во шведскиот главен град Стокхолм се случиле серија немири познати како [[мартовски немири]] ( ''Marsoroligheterna'' ). Низ градот биле растурени декларации со барања за политички реформи, а војската ја растерала толпата, убивајќи 18 луѓе. === Швајцарија === Во [[Швајцарија]], која веќе била сојуз на републики, исто така имало внатрешна борба. Обидот за отцепување на седум католички [[Кантони во Швајцарија|кантони]] за да се формира сојуз познат како ''Сондербунд'' („посебен сојуз“) во 1845 година довело до краток граѓански конфликт во ноември 1847 година во кој биле убиени околу 100 луѓе. ''Сондербунд'' бил поразен од протестантските кантони.<ref>Joachim Remak, ''Very Civil War: The Swiss Sonderbund War of 1847'' (1993)</ref> Новиот устав од 1848 година ставил крај на речиси целосната независност на кантоните, а [[Швајцарија како сојузна држава|Швајцарија станала сојузна држава]]. === Голема Полска === Полскиот народ се кренал на бунт против [[Кралство Прусија|Прусите]] во [[Големо Кнежевство Познањ|Големото Војводство Познањ]] (или регионот на [[Големополска|Голема Полска]]), кој што Прусија го анектирала во 1815 година. Полјаците се обиделе да создадат независна полска држава, но одбиле да соработуваат со Германците и Евреите. Германците увиделе дека им е подобро со статус кво ситуација, па ѝ помогнале на на пруската влада да ја врати контролата над кнежевството. На долг рок, востанието го поттикнал национализмот кај Полјаците и Германците и им донел граѓанска еднаквост на Евреите.<ref>Krzysztof Makowski, "Poles, Germans and Jews in the Grand Duchy of Poznan in 1848: From coexistence to conflict."</ref> === Романски кнежевства === [[Податотека:1848-revolutia-Romania.jpg|мини| Романски револуционери во [[Букурешт]] во 1848 година, носејќи ја [[Знаме на Романија|романската тробојка]]]] Во јуни во кнежевството [[Влашка]] започнало востание на романските либерали и националисти. Нивни цели биле административна автономија, укинување на крепосништвото и народно самоопределување. Востанието било тесно поврзано со неуспешниот [[Молдавска револуција (1848)|бунт во Молдавија]] од 1848 година, чии цели беа соборување на администрацијата наметната од руските царски власти според''[[Регулаторна органска|Органските прописи]]'' и, преку своите водачи, побарала укинување на привилегијата на [[болјар]]ите. Предводено од група млади интелектуалци и офицери на влашката војска, востанието успеа да го собори принцот [[Георге Бибеску]], кој бил заменет со привремена влада и [[регент]], и се низа големи либерални реформи. И покрај брзиот успех и поддршката на населението, постоеле значителни разлики меѓу радикалните и поконзервативните крила, особено по прашањето за [[Аграрна реформа|аграрни реформи]]. Двата последователни неуспешни удари ја ослабеле новата влада, а нејзиниот меѓународен статус постојано бил оспоруван од Русија. И покрај тоа што револуцијата успеа да предизвика симпатии кај Отоманската Империја, таа на крајот била изолирана благодарение на интервенцијата на руските дипломати. Во септември 1848 година, во договор со Османлиите, Русија извршила инвазија и ја задушила револуцијата. Според Василе Мациу, неуспесите во Влашка се припишуваат на странската интервенција, во Молдавија на противењето на феудалистите, а во Трансилванија на неуспехот на кампањите на генералот Јозеф Бем, а подоцна и на австриската репресија.<ref>Vasile Maciu, "Le caractère unitaire de la révolution de 1848 dans les pays roumains."</ref> Во подоцнежните децении, бунтовниците ги постигнале своите цели. == Поврзано == * [[Арапска пролет]] * [[Револуции во боја|Обоени револуции]] * [[Протести во 1968 година]] * [[Револуции од 1830 година|Револуции од 1830]] * [[Револуции од 1917-23 година|Револуции од 1917-23]] * [[Револуции од 1989 година|Револуции од 1989]] == Наводи == {{Наводи}} == Библиографија == * Бреуниг, Чарлс (1977), ''Доба на револуција и реакција, 1789-1850'' ({{ISBN|0-393-09143-0}} ) * Честејн, Џејмс, ед. (2005) ''Енциклопедија на револуциите од 1848'' [http://www.ohio.edu/chastain/contents.htm онлајн од државата Охајо У.] * Доу, Дитер, ед. ''Европа во 1848 година: Револуција и реформи'' (Бергхан Букс, 2000) * Еванс, РЈВ и Хартмут Поге фон Страндман, изд. ''Револуциите во Европа, 1848–1849: Од реформи до реакција'' (2000), 10 есеи од научници [https://www.amazon.com/dp/0198208405/ извадок и пребарување на текст] * Поутас, Чарлс. „Револуциите од 1848 година“ во JPT Bury, ед. ''New Cambridge Modern History: The Zenith of European Power 1830–70'' (1960) стр.&nbsp;389–415 [https://books.google.com/books?id=jRQ9AAAAIAAJ&pg=PR5&source=gbs_selected_pages&cad=3#v=onepage&q&f=false онлајн извадоци] * Лангер, Вилијам. ''Револуциите од 1848 година'' (Харпер, 1971), стандарден преглед * ''Политички и социјален пресврт, 1832-1852'' (1969), стандарден преглед на [[iarchive:politicalsocialu00lang|интернет]] * Намиер, Луис. ''1848: Револуцијата на интелектуалците'' (Doubleday Anchor Books, 1964), првпат објавена од Британската академија во 1944 година. * Рапорт, Мајк (2009), ''1848: Година на револуција''{{ISBN|978-0-465-01436-1}} [http://www.h-net.org/reviews/showrev.php?id=25808 онлајн преглед], стандардна анкета * Робертсон, Присила (1952), ''Револуции од 1848 година: Социјална историја'' ({{ISBN|0-691-00756-X}} ), и покрај поднасловот ова е традиционален политички наратив * Спербер, Џонатан. ''Европските револуции, 1848–1851'' (1994) [http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/text-idx?c=acls;cc=acls;view=toc;idno=heb01876.0001.001 онлајн издание] * Стернс, Питер Н. ''Револуциите од 1848 година'' (1974). [https://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=30508731 онлајн издание] * Вејланд, Курт. „Дифузијата на револуцијата: „1848“ во Европа и Латинска Америка“, ''Меѓународна организација'' том. 63, бр. 3 (лето, 2009) стр.&nbsp;391–423 {{JSTOR|40345942}} . === Франција === * Кларк, Тимоти Џ. ''Слика на луѓето: Густав Курбе и револуцијата од 1848 година'' (Univ of California Press, 1999), неговите слики. * Дуво, Жорж. ''1848: Изработка на револуција'' (1966) * Фазел, Џорџ. „Погрешна револуција: Француски републиканизам во 1848 година“, ''Француски историски студии'' том. 8, бр. 4 (есен, 1974), стр.&nbsp;654–77 [https://www.jstor.org/stable/285857 во ЈСТОР] * Лубер, Лео. „Појавата на екстремната левица во Долниот Лангедок, 1848–1851: Социјални и економски фактори во политиката“, ''Американски историски преглед'' (1968), с. 73#4 1019–51 [https://www.jstor.org/stable/1847387 во ЈСТОР] * Мериман, Џон М. ''Агонијата на Републиката: Репресијата на левицата во револуционерна Франција, 1848-1851 година'' (Јејл УП, 1978). === Германија и Австрија === * Деак, Иштван. ''Законската револуција: Луис Кошут и Унгарците, 1848–1849'' (1979) * Хас, Ханс Ј ''. Револуциите од 1848 година во германското говорно подрачје Европа'' (2001) * Hamerow, Theodore S. „Историјата и германската револуција од 1848 година“. ''Американски историски преглед'' 60.1 (1954): 27-44. [https://www.jstor.org/stable/1842744 онлајн] . * Хјуитсон, Марк. „Старите форми се распаѓаат, . . . Нашата нова Германија се обновува себеси“: Конституционализам, национализам и создавање на германска политика за време на револуциите од 1848–49 година“, ''Англиски историски преглед,'' октомври 2010 година, том 125, број 516, стр.&nbsp;1173–1214 [https://wayback.archive-it.org/all/20171019145611/https://academic.oup.com/ehr/article-abstract/CXXV/516/1173/395056/The-Old-Forms-are-Breaking-Up-Our-New-Germany-is онлајн] * Макартни, Калифорнија „1848 година во Хабсбуршката монархија“, ''Преглед на европски студии,'' 1977 година, кн. 7 Issue 3, pp.&nbsp;285–309 [http://ehq.sagepub.com/content/7/3/285.extract онлајн] * О'Бојл Ленор. „Демократската левица во Германија, 1848 година“, ''Журнал за модерна историја'' том. 33, бр. 4 (дек. 1961 година), стр.&nbsp;374–83 [https://www.jstor.org/stable/1877214 во ЈСТОР] * Робертсон, Присила. ''Револуции од 1848 година: Социјална историја'' (1952), стр. 105–85 за Германија, стр.&nbsp;187–307 на Австрија * Скед, Алан. ''Опстанокот на Хабсбуршката империја: Радецки, Империјалната армија и класната војна, 1848'' (1979) * Вик, Брајан. ''Дефинирање на Германија Парламентарците од Франкфурт и националниот идентитет од 1848 година'' (Универзитетско издание Харвард, 2002){{ISBN|978-0-674-00911-0}} ). === Италија === * Гинсборг, Пол. „Селаните и револуционерите во Венеција и Венето, 1848 година“, ''Историски весник,'' септември 1974 година, кн. 17 Број 3, стр.&nbsp;503–50 [https://www.jstor.org/stable/2638387 во ЈСТОР] * Гинсборг, Пол. ''Даниеле Манин и венецијанската револуција од 1848-49'' (1979) * Робертсон, Присила (1952). ''Револуции од 1848 година: Социјална историја'' (1952) стр.&nbsp;309–401 === Други === * Фејзиоглу, Хамиет Сезер и др. „Револуции од 1848 година и Отоманската империја“, ''Бугарски историски преглед,'' 2009 година, кн. 37 Број 3/4, стр.&nbsp;196–205 === Историографија === * Денес, Иван Золтан. „Реинтерпретирање на „основачки татко“: сликите на Косут и нивните контексти, 1848–2009 година“, ''Источна Средна Европа,'' април 2010 година, кн. 37 Број 1, стр.&nbsp;90-117 * Хамероу, Теодор С. „Историја и германската револуција од 1848 година“, ''Американски историски преглед'' том. 60, бр. 1 (окт. 1954), стр.&nbsp;27–44 [https://www.jstor.org/stable/1842744 во ЈСТОР] * Џонс, Питер (1981), ''Револуциите од 1848 година (семинарски студии по историја)'' ({{ISBN|0-582-06106-7}} ) * Mattheisen, Donald J. "History as Current Events: Recent Works on the German Revolution of 1848", ''American Historical Review,'' Dec 1983, Vol. 88 Број 5, стр.&nbsp;1219–37 [https://www.jstor.org/pss/1904890 во ЈСТОР] * Ротфелс, Ханс. „1848 - Сто години потоа“, ''Журнал за модерна историја,'' декември 1948 година, кн. 20 Број 4, стр.&nbsp;291–319 [https://www.jstor.org/pss/1871060 во ЈСТОР] == Надворешни врски == * [https://www.ohio.edu/chastain/index.htm „Енциклопедија на револуциите од 1848 година“ нови написи од научници] * [http://www.age-of-the-sage.org/history/1848/revolution_of_1848.html Почнуваат револуциите од 1848 година] * [http://omniatlas.com/maps/europe/18480224/ Карти на Европа што ги прикажуваат револуциите од 1848-1849 година на omniatlas.com] [[Категорија:Романтизам]] [[Категорија:Националистички движења]] [[Категорија:Историја на социјализмот]] [[Категорија:Судири во 1848 година]] [[Категорија:Европа во 1848 година]] [[Категорија:Револуции во 19 век]] [[Категорија:Историја на Средна Европа]] [[Категорија:Историја на либерализмот]] [[Категорија:Европска политичка историја]] [[Категорија:Револуционерни бранови]] [[Категорија:Револуции од 1848]] icx6sezpln3nqblfntdrw5tpejd3bde 0 1296332 4796091 4750149 2022-07-24T10:41:43Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Short description|Species of butterfly}} {{Taxobox | image = Satyrinae - Hipparchia statilinus.JPG | image_width = 250px | image_caption = ''Hipparchia statilinus''. Male, side view |status = LC |status_system = IUCN3.1 |status_ref = <ref name="iucn status 20 November 2021">{{cite iucn |author=Tennent, W.J. |date=2011 |title=''Hipparchia statilinus'' |volume=2011 |page=e.T160360A5364211 |doi=10.2305/IUCN.UK.2011-2.RLTS.T160360A5364211.en |access-date=20 November 2021}}</ref> | regnum = [[Animal]]ia | phylum = [[Arthropod]]a | classis = [[Insect]]a | ordo = [[Lepidoptera]] | familia = [[Nymphalidae]] | genus = ''[[Hipparchia (genus)|Hipparchia]]'' | species = '''''H. statilinus''''' | binomial = ''Hipparchia statilinus'' | binomial_authority = [[Johann Siegfried Hufnagel|Hufnagel]], 1766 <ref>{{cite journal|first1=Johann Siegfried|last1=Hufnagel|year=1766|title=Tabelle von den Tagevögeln der hiesigen Gegend, worauf denen Liebhabern der Insekten Beschaffenheit, Zeit, Ort und andere Umstände der Raupen und der daraus entstehenden Schmetterlinge bestimmt werden|journal=Berlinisches Magazin|volume=2|issue=1|pages=84–85}}</ref> | range_map = Hipparchia statilinus distribution.png | range_map_caption = ''Hipparchia statilinus'' distribution | synonyms = *''Neohipparchia statilinus'' (Hufnagel, 1766) }} '''Есенската хипархија''' е пеперутка од видот на пеперутки [[шаренци]]. Ја има и во [[Македонија]]. ==Подвидови== Подвидови на пеперутката се:<ref>[https://www.biolib.cz/en/taxon/id51776/ Biolib]</ref><ref name=Funet/> *''Hipparchia statilinus statilinus'' (Hufnagel, 1766) *''Hipparchia statilinus sylvicola'' (Austaut, 1880) ==Распространетост== Пеперутката може да се најде во Средна Европа, Јужна Европа, Северна Африка, Мала Азија и Кавказот.<ref name="iucn status 20 November 2021" /><ref name=Funet>[http://ftp.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/nymphalidae/satyrinae/hipparchia/ "''Hipparchia'' Fabricius, 1807"] at Markku Savela's ''Lepidoptera and Some Other Life Forms''</ref><ref>[https://fauna-eu.org/cdm_dataportal/taxon/2c7aee43-b8b0-40ee-bae4-da6633b62517 Fauna europaea]</ref> ==Опис== Пеперугата има распон на крилја од 60 до 68 мм.<ref name=Guide>Simon Coombes [http://www.butterfly-guide.co.uk/species/satyrids/prov5.htm Captain's European Butterfly Guide]</ref> Бојата на пеперутките варира, особено во поглед на нијансите на кафеавата боја. Најчесто долната страна е темнокафеава кај мажјаците, а малку посветла кај женките. Има бела бордура на краевите, а се забележуваат црни и бели точки. Долните страни се посветли и точките се поизразени.<ref>Kimmo Silvonen [http://www.kolumbus.fi/silvonen/lnel/nym3/Hipstati.htm Larvae of North-European Lepidoptera]</ref> Често може да се најде како одмора на карпи со затворени крилја.<ref name=eurobutt>{{cite web |url=http://www.eurobutterflies.com/sp/statilinus.php |title=Neohipparchia statilinus |last1=Rowlings |first1=Matt |website=euroButterflies |access-date=21 August 2016}}</ref> Возрасните единки летаат од јуни до октомври.<ref name=Guide/> Ларвите се хранат со различни видови на треви, како на пример ''[[Brachypodium phoenicoides]]'', ''[[Brachypodium retusum]]'', ''[[Bromus erectus]]'', ''[[Bromus sterilis]]'', ''[[Corynephorus canescens]]'', ''[[Dactylis glomerata]]'', ''[[Festuca ovina]]'', ''[[Koeleria vallesiana]]'', ''[[Lolium rigidum]]'', ''[[Nardus stricta]]'', ''[[Poa annua]]'', ''[[Stipa gigantea]]'', ''[[Stipa parviflora]]'', ''[[Stipa pennata]]'', ''[[Oryzopsis canadensis]]'', ''[[Deschampsia cespitosa]]'', ''[[Anisantha sterilis]]'' и ''[[Carex]]''.<ref name="iucn status 20 November 2021" /><ref name=Funet/><ref>[http://www.eol.org/pages/134974/overview Encyclopedia of life]</ref> ==Галерија== <gallery widths="240" heights="180"> Hipparchia statilinus MHNT CUT 2013 3 31 Fontanes female dorsal.jpg|Женка Hipparchia statilinus MHNT CUT 2013 3 31 Fontanes female ventral.jpg|Женка, долна страна Hipparchia statilinus MHNT CUT 2013 3 31 Concots male dorsal.jpg|Мажјак Hipparchia statilinus MHNT CUT 2013 3 31 Concots male ventral.jpg|Мажјак, долна страна </gallery> ==Наводи== {{Reflist}} ==Надворешни врски== * [http://www.leps.it/indexjs.htm?SpeciesPages/NeohiStati.htm Молци и пеперутки во Европа и Северна Африка] * [http://www.eurobutterflies.com/sp/statilinus.php Пеперутки во Европа] {{Taxonbar|from=Q652796}} [[Категорија:Шарени пеперутки]] [[Категорија:Инсекти на Македонија]] f41jmg7dv9zvgzp6rzu0gfbal5hy7qx 0 1296357 4796184 4750324 2022-07-24T11:26:43Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{УНЕСКО - Нематеријално културно наследство | Име на наследството = Едерлези | imagestyle = border-top: 1px #aaa solid; padding-top:0.4em; | Image = [[Податотека:Hıdırellez in Crimea 03.jpg|250px]] | Caption = Прослава на Хедерлез на [[Крим]] | State Party= {{{Македонија}}}. {{{Турција}}} | Domains = празничен настан | Criteria = | ID = 1284 | Region = Европа и Северна Америка | Year = 2017 | Session = 12. | Link = https://ich.unesco.org/en/RL/spring-celebration-hdrellez-01284 | Below = [[File:Unesco Cultural Heritage logo.svg|100px]] | Note = }} '''Едерлези''' или '''Хедерлез''' — традиционален празник во чест на [[пролет]]та. Се слави кај [[Туркиски народи|турските народи]] кои на овој ден го слават почетокот на пролетното напасување на стоката.<ref name="Севастопольский">{{Наведени вести|url=http://сгнкц.рф/news/news-2021-05-08-274.html|title=Гагаузский праздник Хедерлез|date=8. 5. 2021|access-date=1. 6. 2021|publisher=Севастопольский городской национально-культурный центр}}</ref> Во Македонија <ref name="РОМА ИНДЕКС">{{Наведено списание|last=Тахири|first=Аријета|date=2020|title=ЃУРЃОВДЕН, ПРАЗНИКОТ НА ЛЕГЕНДИТЕ, ТРАДИЦИЈА НА СИТЕ ИЛИ НА РОМИТЕ?|url=https://www.romaversitas.org.mk/doc/romaindex/Romaindex-17.pdf|journal=РОМА ИНДЕКС|volume=17|page=3-5|archive-url=https://web.archive.org/web/20210602214037/https://www.romaversitas.org.mk/doc/romaindex/Romaindex-17.pdf|archive-date=02. 06. 2021|access-date=1. 6. 2021}}</ref> и [[Србија]] <ref name="Upoznavanje">{{Наведена книга|title=Upoznavanje sa Romima i romskom kulturom|page=28-29|access-date=1. 6. 2021}}</ref> овој празник го слават [[Роми]]те. Едерлези се слави секоја година 6 мај, како Ден на пролетта, или празник на будењето на природата.<ref name="UNESCO">{{Наведена мрежна страница|url=https://ich.unesco.org/en/RL/spring-celebration-hdrellez-01284|title=Spring celebration, Hıdrellez|work=UNESCO|accessdate=31. 5. 2021}}</ref> Со усвојувањето [[Христијанство|на христијанството]], Едерлези се совпаднал со [[Ѓурѓовден]], кој исто така се слави на 6 мај. Кај некои народи [[Свети Георги|Св Ѓорѓи]] се смета за заштитник не само на воините, туку и на сотчарите и земјоделците, иако во животописот на светителот нема факти кои би укажувале на неговата поврзанот со земјоделието. Но, на некој начин древниот [[Паганизам|пагански]] празник се споил со христијанскиот и се празнува во ист ден. Значењето и ритуалите на празникот Едерлези кај [[Гагаузи]]те и на празникот во чест на Св. Ѓорѓи кај народите од балканско-карпатскиот регион во многу нешта се слични. Вообичаено е Едерлези да се слави во природа. Тоа е и почит на древните обичаи на предците, а празнувањето на пролетта е токму онаму каде што се чувствува најцелосно - опкружено со првото зеленило и цветни дрвја и ливади.<ref name="Севастопольский 2">{{Наведени вести|url=http://сгнкц.рф/event/event-2021-05-06-28.html|title=Хедерлез|date=6. 5. 2021|access-date=2. 6. 2021|publisher=Севастопольский городской национально-культурный центр}}</ref> Празникот Ерделези во 2017 година бил вклучен во списокот на [[УНЕСКО]] за [[Нематеријално културно наследство|нематеријално културно наследство на човештвото]], како културно наследство на [[Турција]] и [[Македонија]].<ref name="UNESCO">{{Наведена мрежна страница|url=https://ich.unesco.org/en/RL/spring-celebration-hdrellez-01284|title=Spring celebration, Hıdrellez|work=UNESCO|accessdate=31. 5. 2021}}</ref> == Етимологија == Ритуали поврзани со обожување на паганско божество, чии обележја во [[христијанство]]то од [[Свети Георги|Свети Ѓорѓи]], а во исламот од пророкот Ал-Кадир ({{ArB|ٱلْخَضِر‎}}, {{Lang-tr|Hızır}}), биле многу распространети меѓу многу народи од Мала Азија и [[Средна Азија]] . Етимолошки, името на празникот ''Хидрелес'' е изведено од имињата на религиозните личности ''Хизир'' и ''Илиас'' ([[Свети Илија|пророкот Илија]]).<ref name="UNESCO">{{Наведена мрежна страница|url=https://ich.unesco.org/en/RL/spring-celebration-hdrellez-01284|title=Spring celebration, Hıdrellez|work=UNESCO|accessdate=31. 5. 2021}}</ref> Овој [[Ислам|муслимански]] назив за празникот ''Едерлези'' значи „ден на [[Свети Илија|пророкот Илија]] - денот на Хизир Илиас“. [[Митологија|Митолошкиот]] лик Хизир е поврзан со изворите на вода и делува како [[светец заштитник]] на работниците, давател на изобилство и среќа.<ref name="Севастопольский 2">{{Наведени вести|url=http://сгнкц.рф/event/event-2021-05-06-28.html|title=Хедерлез|date=6. 5. 2021|access-date=2. 6. 2021|publisher=Севастопольский городской национально-культурный центр}}</ref> Хизир се смета за митска личност за која се повторуваат наративи во различни митологии и култури. Турскиот [[Теологија|теолог]] Махмут Ерол Килич ({{Lang-tr|Mahmut Erol Kılıç}}) ја застапува идејата дека Идрис, Илиас и Хизир се различни имиња за иста личност, земени во различни времиња и од различни култури и дека овој лик е идентичен со ликот на богот [[Тот]] во [[Стар Египет|Стариот Египет]], Енох кај [[Евреи]]те или [[Хермес]] кај Античките [[Стара Грција|Грци]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://web.archive.org/web/20110102152157/http://www.hermetics.org/hermetik.html|title=“Ebu’l Hukemâ”: Hikmetin Atası Hermetik felsefenin İslâm düşünce tarihinden görünümü|last=KILIÇ|first=Mahmud Erol|work=Hermetics|archive-url=https://web.archive.org/web/20110102152157/http://www.hermetics.org/hermetik.html|archive-date=2. 8. 2012|accessdate=2. 6. 2021}}</ref> == Церемонии за време на празниците == [[Податотека:Davul_zurna.jpg|десно|мини|250x250пкс| Народен оркестар на прославата Хедерлез во Турција]] [[Податотека:Hederlez_in_Chișinău,_May_7_2017_(06).jpg|десно|мини|250x250пкс| Прослава на Хедерлез во [[Кишинев|Кишињев]], главниот град на [[Молдавија]]]] За време на празнувањето на оваа пригода се вршат различни [[церемонии]] и [[Обред|ритуали]] поврзани со природата, кои гарантираат благосостојба, плодност и просперитет на семејството и заедницата и го штитат добитокот и земјоделските култури за наредната година. Празникот го слават сите – семејства, деца, млади, возрасни, а сѐ е придружено со музика и игра. Ритуалите имаат длабоко вкоренети културни значења. Тие им даваат на заедниците чувство на припадност и [[културен идентитет]] и можност за зајакнување на односите. Сложената организација на сродни настани на локално, регионално и национално ниво обезбедува широко учество на поединци, групи и заедници. Херделез е препознаен како клучен дел од културниот идентитет на локалните заедници и поврзаните знаења и вештини се пренесуваат во семејството и помеѓу членовите на заедницата преку усна комуникација, набљудување, учество и настани. Затоа е вклучен во саписокот на [[УНЕСКО]] на [[Нематеријално културно наследство|нематеријално културно наследство на човештвото]].<ref name="UNESCO">{{Наведена мрежна страница|url=https://ich.unesco.org/en/RL/spring-celebration-hdrellez-01284|title=Spring celebration, Hıdrellez|work=UNESCO|accessdate=31. 5. 2021}}</ref> === Хедерлез кај турските народи === Кај турскиот народ стар обичај е на овој ден да се склучи договор меѓу сопственикот на [[Добиток|стоката]] и [[Овчар (занимање)|овчарот]]. Жените ги испраќале своите мажи на [[Пасиште|пасиштата]] и им подготвувале залихи за храна за патувањето. За таа прилика се подготвувала гозба, на која неминовно се служело „курбан“- јадење од [[Јагнешко и овчо месо|овчо или јагнешко месо]]. Девојките и жените наутро се миеле со [[роса]] за убавина на нивните лица, а исто така подоцна во текот на денот се капеле во водата во која биле потопени лековитите билки собрани тоа утро, за добро здравје.<ref name="Севастопольский">{{Наведени вести|url=http://сгнкц.рф/news/news-2021-05-08-274.html|title=Гагаузский праздник Хедерлез|date=8. 5. 2021|access-date=1. 6. 2021|publisher=Севастопольский городской национально-культурный центр}}</ref> Исто така, на овој ден се почитувала и ритуалната забрана за активности поврзани со остри предмети, па шиењето и кроењето било забрането. За време на свеченоста биле организирани различни натпревари, од кои главни биле коњските трки. Дури и денес, секоја година на Хедерлез, во малиот [[Молдавија|молдавски]] град Чатир-Лунга ({{Lang-ru|Чатыр-Лунга}}), позната по фарма за коњи, го организира коњичкиот натпревар „Алтин ат“ („Златен коњ“). На [[Советски Сојуз|постсоветските]] територии, Едерлези најмногу го слават [[Гагаузи]]те и [[Кримски Татари|Кримските Татари]]. За Гагаузите, од памтивек, овој празник се поврзува со идејата годината циклично да се подели на две годишни времиња: од Хедерлез до есенскиот празник [[Касим (празник)|Касим]] трае лето, а од Касим до Хедерлез зима. За Хедерлез, со појавата на првото зеленило на ливадите, добитокот се носи на пасиштата, а дома се враќа дури на почетокот на ноември, на Касим. Овие два празника го симболизираат почетокот и крајот на сточарската и земјоделската година, поради што беа најважните празници за Гагаузите.<ref name="Севастопольский 2">{{Наведени вести|url=http://сгнкц.рф/event/event-2021-05-06-28.html|title=Хедерлез|date=6. 5. 2021|access-date=2. 6. 2021|publisher=Севастопольский городской национально-культурный центр}}</ref> === Хедерлез меѓу Ромите на Балканот === Херделез, односно Ѓурѓовден традиционално се одбележува меѓу ромското население на [[Балкански Полуостров|Балканот]] од 6 до 9 мај. Ромите го презеле овој празник од другите народи, приспособувајќи ги празничните церемонии на нивните верувања. На овој празник тие го слават заминувањето на [[зима]]та и доаѓањето на нивната омилена сезона - [[лето]]то . Пред празниците обичај е да се чистат и бојадисуваат куќите во разни бои. Се купуваат нови облеки и обувки, со цел да се промени начинот на кој се менува природата. Ден пред празнувањето на празникот, на 5 мај, се оди во верски храмови во знак на благодарност на Бога. Истиот ден се собираат зелени гранки од [[топола]] и разни пролетни цветови и [[Билки|лековити билки]]. Со нив се украсуваат куќите, а лековитите билки се варат во вода во која подоцна се капат децата, за да бидат здрави како природата и високи како топола. Во овие ритуали, гранчињата, цвеќињата и „светата вода“ се симболи на животот и пролетта. Доцна попладне во рамките на празникот се колат јагниња. Овој празник трае четири дена и се одбележува со посета на роднини и пријатели, со многу музика и богата трпеза. Последниот ден Ромите излегуваат во природа за да се збогуваат со зимата и со нетрпение го очекуваат доаѓањето на летото.<ref name="Upoznavanje">{{Наведена книга|title=Upoznavanje sa Romima i romskom kulturom|page=28-29|access-date=1. 6. 2021}}</ref> Ромите имаат двосмислено обележување на овој празник, кој го носат со себе како животна вредност од нивната древна татковина [[Индија]]. Во Хедерлез (некои научници го нарекуваат овој ромски празник ''Какави''), се комбинираат два важни празници - празникот ''Холи'' и прославата на божеството ''Индра''. Празникот Холи е од многу старо потекло и е опишан во древните индиски списи ([[сутра|сутри]]) и има свое длабоко духовно значење. Суштината на овој празник, кој е поврзан со многу [[мит]]ови и [[Легенда|легенди]], е прославата на конечната победа на доброто над злото. На денот на празникот, кој уште се нарекува и фестивал на боите, луѓето со голема радост се полеваат со вода, играат, слават, се радуваат и го дочекуваат летото. Друго значење е славењето на божеството Индра, кое за разлика од многу други [[Веди|ведски]] божества има свој човечки облик.<ref name="РОМА ИНДЕКС">{{Наведено списание|last=Тахири|first=Аријета|date=2020|title=ЃУРЃОВДЕН, ПРАЗНИКОТ НА ЛЕГЕНДИТЕ, ТРАДИЦИЈА НА СИТЕ ИЛИ НА РОМИТЕ?|url=https://www.romaversitas.org.mk/doc/romaindex/Romaindex-17.pdf|journal=РОМА ИНДЕКС|volume=17|page=3-5|archive-url=https://web.archive.org/web/20210602214037/https://www.romaversitas.org.mk/doc/romaindex/Romaindex-17.pdf|archive-date=02. 06. 2021|access-date=1. 6. 2021}}</ref> ==== Митови и легенди ==== На Индра ѝ се припишуваат многу митски облици во борбите против демоните, но еден е посебен. Во тој мит, страшниот [[змеј]] (или [[змија]]) по име ''Вртра'' (Пречка) ја заробил водата во реките и не дозволувал наводнување на житните полиња ниту обезбедување вода за пиење за луѓето или за животните. Индра го убива змејот, ги испушта водите и му носи просперитет и изобилство на целиот жив свет. Ова е објаснување и за односот на Ромите кон Херделез и овој празник е тесно поврзан со нивниот идентитет.<ref name="РОМА ИНДЕКС">{{Наведено списание|last=Тахири|first=Аријета|date=2020|title=ЃУРЃОВДЕН, ПРАЗНИКОТ НА ЛЕГЕНДИТЕ, ТРАДИЦИЈА НА СИТЕ ИЛИ НА РОМИТЕ?|url=https://www.romaversitas.org.mk/doc/romaindex/Romaindex-17.pdf|journal=РОМА ИНДЕКС|volume=17|page=3-5|archive-url=https://web.archive.org/web/20210602214037/https://www.romaversitas.org.mk/doc/romaindex/Romaindex-17.pdf|archive-date=02. 06. 2021|access-date=1. 6. 2021}}</ref> == Поврзано == * [[Ѓурѓовден]] * [[Нематеријално културно наследство|Нематеријално културно наследство на Македонија]] * [[Биби (ромски култ)|Тетка Бибија]] * [[Едерлези]] == Наводи == {{наводи}} == Литература == * {{Наведена книга|url=https://www.researchgate.net/publication/310706372_Gypsy_Guilds_Esnafs_on_the_Balkans|title=ROMA: PAST, PRESENT, FUTURE|last=Kyuchukov|first=Hristo|last2=Marushiakova|first2=Elena|last3=Popov|first3=Vesselin|date=2016|publisher=Lincom Academic Publisher|location=Minhen|access-date=1. 6. 2021}} * {{Наведена книга|url=http://www.balkaninstitut.com/pdf/izdanja/posebno/Kurban_in_the_Balkans.pdf|title=KURBAN NA BALKANU|last=Sikimić|first=Biljana|last2=Hristov|first2=Petko|date=2007|publisher=SRPSKA AKADEMIJA NAUKA I UMETNOSTI|location=Beograd|language=engleski|access-date=1. 6. 2021}} == Надворешни врски == * {{Наведени вести|url=http://www.dk-kocoracin.org.mk/content/?id=46&iDate=7%2F6%2F2019|title=Мајски ромски фолклорни денови „Ѓурѓовден – Херделез“|date=31.5.2013|access-date=1. 6. 2021|publisher=ЈУ Дом на култура „Кочо Рацин“ Скопје|language=македонски}} * {{Наведени вести|url=https://infokompas.com.mk/2021/05/06/%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%9A%D0%B5-%D0%BD%D0%B0-%D1%93%D1%83%D1%80%D1%93%D0%BE%D0%B2%D0%B4%D0%B5%D0%BD-%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B7/|title=Празнување на Ѓурѓовден - верски празник, но и традиција на Ромите|access-date=1. 6. 2021|publisher=Компас Инфо|language=македонски}} * {{Наведена мрежна страница|url=https://www.romatimes.news/index.php/mk/life-style/music/897-historia-e-giljake-herdelezi|title=Historia e giljake Herdelezi|work=Roma Times|language=romski|accessdate=1. 6. 2021}} * {{Наведена мрежна страница|url=https://ru.diez.md/2021/05/06/foto-video-gagauzia-segodnya-otmechaet-natsionalynyy-prazdnik-hederlez-istoria-traditsii-i-pozdravlenia-ot-pervyh-lits/|title=Гагаузия сегодня отмечает национальный праздник Хедерлез: история, традиции и поздравления от первых лиц|date=6.5.2021|work=diez|language=руски|accessdate=2. 6. 2021}} * {{Наведена мрежна страница|url=https://rus.team/holidays/khederlez|title=Хедерлез|work=Rus Team media|language=руски|accessdate=2. 6. 2021}} * {{Наведена мрежна страница|url=https://www.gagauzia.md/ru/ato-gagauziya/|title=Национальный праздник «Хедерлез»|work=АТО Гагаузия|language=руски|accessdate=2. 6. 2021}} [[Категорија:Ромска култура]] [[Категорија:Нематеријално културно наследство на Македонија]] [[Категорија:Нематеријално културно наследство на Турција]] bep71ofkzz2dkblrsg8btzdi2n762b0 0 1296631 4796086 4788444 2022-07-24T10:41:22Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа (2) wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict | conflict = Војна на Третата коалиција | partof = [[Наполеонови војни|Наполеоновите војни]] и Коалициските војни | image = [[File:La bataille d'Austerlitz. 2 decembre 1805 (François Gérard).jpg|300px|border|Valmy]] | image_size = 300 | caption = ''Наполеон во [[Bитката кај Аустерлиц]], од Франсоа Паскал Симон, Барон Жерар | date = 18 мај 1803 - 18 јули 1806<br />(3 години и 2 месеци) | place = {{ublist|class=nowrap |{{hlist|[[Средна Европа]]|[[Кралство Италија (Наполеонова)|Италија]]|[[Атлантски Океан]]}}}} | coordinates = | map_type = | map_relief = | map_size = | map_caption = | result = Француска победа * [[Пожунски мир (1805)|Пожунски мир]] * Консолидација на [[Прво Француско Царство|Француското Царство]] * Создавање на [[Рајнски сојуз|Рајнскиот сојуз]] * Француско освојување на Неапол * Распаѓање на [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]] * Потврдена британска [[Битка кај Трафалгар|поморска надмоќ]] * Создавање на [[Војна на Четвртата коалиција|Четвртата коалиција]] неколку месеци подоцна | territory = | combatant1 = {{plainlist| * {{flagicon|Holy Roman Empire}} [[Свето Римско Царство]] * {{flagicon|United Kingdom of Great Britain and Ireland}} [[Обединето Кралство на Велика Британија и Ирска|Обединетото Крлство]] * {{flagicon|Russian Empire}} [[Руска Империја|Русија]] * {{flagdeco|Kingdom of Naples|1738}} [[Кралство Неапол|Неапол]] * [[Кралство Сицилија|Сицилија]] * {{flagicon image|Naval Ensign of Sweden.svg|border=no|22px}} [[Шведска]] }} | combatant2 = {{flagicon|France}} [[Прва Француска Република]] (до 1804)<br> {{flagicon|France}} [[Прво Француско Царство]] (по 1804) * [[Батависка Република]] * {{flagicon|Napoleonic Italy}} [[Кралство Италија (Наполеонова)|Италија]] {{plainlist| * {{flagdeco|Spain|1785}} [[Шпанија]] * [[Изборно Кнежевство Баварија|Баварија]] * {{flagicon image|Flag of Württemberg before 1809.svg}} [[Изборно Кнежевство Виртемберг|Виртемберг]] * {{flagicon image|Flag of the Kingdom of Etruria.svg}} [[Кралство Етрурија|Етрурија]] }} | strength1 = | strength2 = | casualties1 = '''Свето Римско Царство:'''<br />20,000 убиени или ранети<br />70,000 заробени<br />'''Русија:'''<br />25,000 убиени или ранети<br />25,000 заробени<br />'''Неапол:'''<br />20,000 убиени, ранети или заробени<br/>'''Вкупно жртви:'''<br />160,000 убиени, ранети или заробени | casualties2 = '''Франција:'''<br />13,500 убиени<br />37,000 ранети<br />5,000 заробени<br />'''Италија:'''<br />350 убиени<br />1,900 ранети<br />'''Шпанија:'''<br />1,200 убиени<br />1,600 ранети<br />'''Баварија:'''<br />300 убиени<br />1,200 ранети<hr />'''Вкупно жртви:'''<br />62,050 убиени, ранети или заробени }} '''Војната на Tретата коалиција''' {{БелешкаОзнака|This armed conflict has received various names: * In Russian [[historiography]], it is known as the '''Russian-Austro-French War''' ({{lang-ru|Русско-австро-французская война}}) * In French historiography, it is known as the '''Austrian campaign of 1805''' ({{lang-fr|Campagne d'Autriche de 1805}}) or the '''German campaign of 1805''' ({{lang-fr|Campagne d'Allemagne de 1805}})}} била војна помеѓу [[Прво Француско Царство|Франција]] и [[Француска клиентска република|нејзините сестрински држави]] против сојузот на Третата коалиција составена од [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]], [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]], [[Руска Империја|Руската Империја]], [[Кралство Неапол|Неапол]], [[Кралство Сицилија|Сицилија]] и [[Шведска]] во периодот од 1803 до 1806 година. [[Прусија]] останала неутрална за време на војната. Велика Британија веќе била во војна со Франција по прекршувањето на [[Амиенски договор|Амиенскиот мировен договор]] и била единствената земја која сè уште војувала со Франција по [[Пожунски мир (1805)|Пожунскиот договор]]. Од 1803 до 1805 година, Британија бил под постојана закана од [[Наполеонов план за инвазија на Обединетото Кралство|француска инвазија]]. [[Кралска воена морнарица|Британската кралска морнарица]], сепак, успеала да воспостави власт врз морињата и ја уништила француско-шпанска флота во [[Битка кај Трафалгар|битката кај Трафалгар]] во октомври 1805 година. == Вовед во војната == Европа била вовлечена во [[Француски револуционерни војни|Француските револуционерни војни]] уште од 1792 година. По пет годишна војна, [[Прва Француска Република|Француската Република]] ги поразила армиите на [[Прва коалиција|Првата коалиција]] во 1797 година. [[Втора коалиција|Втората коалиција]] била создадена во 1798 година, но и таа била поразена во 1801 година, а [[Обединето Кралство на Велика Британија и Ирска|Британија]] останала единствен противник на новиот [[Француски конзулат]].<ref>For the diplomatic history see Paul W. Schroeder, ''The Transformation of European Politics 1763–1848'' (1996). pp 210–86</ref> === Од Амиен до Третата коалиција === Во март 1802 година, со [[Договорот од Амиен]] Франција и Британија се согласиле да ги прекинат непријателствата. За прв пат по десет години, цела Европа била во мир. Сепак, спроведувањето на договорот бил отежнат од многуте неразрешени спорови. Бонапарта бил лут што британските трупи не заминале од островот [[Малта]].<ref name="Amiens">[[War of the Third Coalition#chandler|Chandler]] p. 304.</ref> Откако Бонапарта испратил свои трупи за [[Хаитска револуција|повторно да воспостави контрола над Хаити]] напнатоста се зголемувала.<ref name="force">Chandler p. 320.</ref> Долготрајната непопустливост по овие прашања ја навела Британија да ѝ објави војна на Франција на 18 мај 1803 година и покрај фактот што Бонапарта конечно се согласил за британска окупацијата на Малта. Војската што Бонапарта ја пратил на Хаити била десеткувана од болеста што ги зафатила, и го натерала Првиот конзул да се откаже од своите планови за возобновување на Француската империја на Новиот Свет. Без доволно приходи од шеќерните колонии на Карибите, [[Луизијана (колонија)|територијата на Луизијана]] во Северна Америка била безвредна за него. Иако Шпанија сè уште не ја предала Луизијана на Франција според [[Трет договор од Сан Илдефонсо|Третиот договор од Сан Илдефонсо]], војната меѓу Франција и Британија била неизбежна. Поради лутината кон Шпанија и затоа што имал можност да продаде нешто што е бескорисно а сè уште не е негово, Бонапарта решил да ја продаде целата територија на САД за сума од вкупно 68 милиони франци (15 милиони долари).<ref>Herring, p. 101.</ref> На 30 април 1803 година бил потпишан [[Купување Луизијана|купопродажниот договор за Луизијана]] . И покрај тоа што издал наредби преку 60 милиони франци да се потрошат за изградба на пет нови канали во Франција, Бонапарта целата сума сума ја потрошил за неговата [[Планираната инвазија на Наполеон во Обединетото Кралство|планирана инвазија на Англија]].<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=lwA25Mbi3dAC&pg=PA129|title=The Louisiana Purchase|last=Thomas J. Fleming|date=26 June 2003|publisher=John Wiley and Sons|isbn=978-0-471-26738-6|pages=129–|access-date=19 December 2011}}</ref> Третата коалиција почнала да се создава во декември 1804 година кога бил потпишан англошведски договор со кој им се дозволува на Британците да ја користат [[Шведска Померанија]] како воена база против Франција (поточно за освојување на [[Изборно Кнежевство Брауншвајг-Линебург|електоратот во Хановер]], окупиран од Франција, татковина на британскиот монарх). Шведската влада ги прекинала дипломатските врски со Франција на почетокот на 1804 година по апсењето и погубувањето на [[Луј Антоан, војвода од Енгин|Луј Антоан, војводата од Енгиен]]. Тој бил [[Бурбонци|ројалистички]] емигрант вмешан (врз основа на сомнителни докази) во заговор за атентат против првиот конзул Бонапарта. Погубувањето на Енгиен ги шокирало аристократите од Европа.<ref>Either [[Antoine Jacques Claude Joseph, Comte Boulay de la Meurthe|Antoine Boulay de la Meurthe]] (The Oxford Dictionary of Quotations), a deputy from [[Meurthe Department|Meurthe]] in the [[Corps législatif]], or Bonaparte's chief of police, [[Joseph Fouché]] (John Bartlett, ''Familiar Quotations'', 10th ed. (1919)), said about his execution ''"C'est pire qu'un crime, c'est une faute"'', a statement often rendered in English as "It was worse than a crime; it was a blunder." The statement is also sometimes attributed to French diplomat [[Charles Maurice de Talleyrand-Périgord]]. Sometimes the quote is given as, "It was worse than a crime; it was a mistake."</ref> Поради стравот од зголемувањето на француската моќ, британскиот премиер [[Вилијам Пит Помладиот|Вилијам Пит]] 1804 и 1805 година ги поминал во дипломатски активности за формирање на нова коалиција против Франција. Пит успеал да ја придобие Русија како сојузник. Русија доминирала на [[Балтичко Море|Балтикот]], а тоа било непријатно за Британија затоа што оттаму обезбедувала вредни производи како дрво, катран и коноп, кои биле клучни за нејзината [[Кралска воена морнарица|Кралска морнарица]]. Исто така, Британија ја поддржувала [[Отоманско Царство|Отоманската Империја]] во спротиставувањето Русија да добие излез на [[Средоземно Море|Медитеранот]]. И покрај меѓусебната недоверба, Британците и Русите на 11 април 1805 година потпишале договор за сојуз во Санкт Петербург.<ref name="suspicion&mistakes">Chandler p. 328.</ref> Целта на Англорускиот сојуз била да се сведе Франција на нејзините граници од 1792 година. Австрија, Шведска и Неапол подоцна ќе се приклучат на овој сојуз, а Прусија повторно останала неутрална. Во меѓувреме, Бонапарта успеал да ја консолидира својата политичка моќ во Франција. Во 1802 година бил прогласен за доживотен конзул (како награда за склучување мир со Британија), како и воспоставувањето на редот [[Легија на честа]]. Во мај 1804 година, Бонапарта бил прогласен за Наполеон, Цар на Французите и крунисан во [[Богородична црква (Париз)|Богородичната црква]] на 2 декември 1804 година. Тој, исто така, од своите најдобри генерали именувал осумнаесет ''[[маршал на Франција|Маршали на царството]]'', со што ја стекнал верноста на армијата. Наполеон ја додал круната на [[Кралство Италија (Наполеонова)|(Северна) Италија]] кон својата мантија во мај 1805 година, со што традиционалната австриска сфера на влијание ја ставил под негово владеење. Австрија, која сакала да се одмазди за ова се приклучила на Третата коалиција. === ''Големата армија'' во Булоњ === [[Податотека:Inspecting_the_Troops_at_Boulogne,_15_August_1804.png|мини|Смотра на трупите во Булоњ, 15 август 1804 година]] Пред создавањето на Третата коалиција, Наполеон ја составил ''Англиската'' а''рмија'' (војска која требало да ја нападне Англија) од околу шест кампа во [[Булоњ-сур-Мер|Булоњ]] во Северна Франција. Иако никогаш не стапнале на британска почва, трупите на Наполеон биле добро обучени за секаква можна воена операција. За да го подигне моралот Наполеон честопати ги посетувал и спроведувал паради.<ref name="morale">Chandler p. 323.</ref> Војската од Булоњ била основата за она што Наполеон подоцна ќе го нарече ''[[La Grande Armée]]'' (''Големата армија''). На почетокот, оваа армија имала околу 200.000 луѓе распоредени во седум [[корпус]]и. Корпусот била голема теренска единици обично составена од 2 до 4 пешадиски дивизии, коњаничка дивизија и околу 36 до 40 [[топ]]ови <ref name="Chandler 332">Chandler p. 332.</ref> Покрај овие сили, Наполеон создал и [[Коњица|коњаничка]] резерва од 22.000 војници распоредени во две [[дивизија|дивизии]], четири [[Драгуни|драгунски]] дивизии и две дивизии на лесна коњаница, сите поддржани од 24 [[Артилерија|артилериски]] оружја.<ref name="Chandler 332" /> Во 1805 година, ''Големата армија'' броела 350.000 војници,<ref name="grown">Chandler p. 333.</ref> била добро опремена, соодветно обучена и поседувала квалификувани офицери. === Руски и австриски војски === Руската армија во 1805 година имала многу карактеристики на воена организација на [[Стар поредок|стариот поредок]]: немала постојана формација поголема од полк, високите офицери претежно биле регрутирани од аристократските кругови, а војниците (според практиката од 18 век) биле редовно тепани и казнувани за да се внесе дисциплина. Исто така, многу офицери на пониско ниво биле слабо обучени и го немале потребниот авторитет во битките. Но, Русите располагале со добро артилериско оружје управувано од војници кои напорно се бореле оружјето да не падне во рацете на непријателот.<ref name="Russian army">[[War of the Third Coalition#fisher|Fisher & Fremont-Barnes]] p. 33.</ref> [[Карло|Надвојводата Карло]], брат на австрискиот цар, започнал да ја реформира австриската армија во 1801 година.<ref name="hofkriegsrat">Fisher & Fremont-Barnes p. 31.</ref> Карло бил најдобриот австриски командант на терен,<ref name="best">[[War of the Third Coalition#uffindell|Uffindell]] p. 155.</ref> но тој не бил популарен кај кралскиот двор. [[Карл Мек|Карл Мак]] станал нов главен командант во австриската армија, и вовел реформи во пешадијата во предвечерието на војната. Секој полк требало да биде составен од четири [[баталјон]]и од по четири [[чета|чети]], наместо претходните три баталјони од по шест чети. Поради промената имало проблеми со раководењето на единиците на бојното поле.<ref name="Fisher Fremont-Barnes 32">Fisher & Fremont-Barnes p. 32.</ref> Австриските коњанички сили се сметале за најдобри во Европа.<ref name="Fisher Fremont-Barnes 32" /> Русите сè уште го користеле [[Јулијански календар|јулијанскиот календар]], а Австријците го прифатиле новиот [[Грегоријански календар|Грегоријанскиот календар]], и оваа разлика ќе доведе до катастрофални последици за двете армии. Наводно, настанала конфузија кога сојузничките сили треба да се здружат во битката кај Аустерлиц а Русите закаснале зошто се воделе според својот календар.<ref>{{Наведена книга|title=The Campaigns of Napoleon|last=Chandler|first=David G|date=1 March 1973|publisher=Scribner|isbn=0-02-523660-1|location=New York|page=[https://archive.org/details/campaignsofnapol00chan/page/383 383]|chapter=From the Rhine to the Danube|author-link=David G. Chandler|chapter-url=https://archive.org/details/campaignsofnapol00chan/page/383}}</ref> Сепак, ова се негира во современиот извештај на генерал-мајорот од австриската армија, кој пишува за заедничкото напредување на руските и австриските сили (во кој тој самиот учествувал) пет дена пред битката кај Аустерлиц,<ref> {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/bub_gb_KlNEAAAAIAAJ|title=A Detailed Account of The Battle of Austerlitz|last=Stutterheim|first=Karl|last2=Pine-Coffin, John (trans.)|publisher=Goddard|year=1807|location=London|page=[https://archive.org/details/bub_gb_KlNEAAAAIAAJ/page/n58 44]}} </ref> и тоа е изречно отфрлено во Гецовата студија за битката.<ref>Robert Goetz, ''1805: Austerlitz: Napoleon and the Destruction of the Third Coalition'' (Greenhill Books, 2005)</ref> == Улмска кампања == [[Податотека:Strategic_Situation_of_Europe_1805.jpg|мини|260x260пкс| Стратешката положба во Европа во 1805 година пред почетокот на Улмската кампања и војната]] Во август 1805 година, Наполеон ја пренасочил својата војска од [[Ламанш|Ла Манш]] кон [[Рајна]] за да се соочи со новите Австрискоруски закани. Војната на Третата коалиција започнала со [[Улмска кампања|Улмската кампања]] - серија од француски и [[Кралство Баварија|баварски]] воени маневри и битки со цел да ја истиснат австриската армија раководена од генералот Мек. === Австриски планови и подготовки === Генералот Мек сметал дека безбедноста на Австрија се заснова на блокирање на клисурите во [[Шварцвалд]] во Јужна Германија, каде што се случиле многу битки во Француските револуционерни војни. Мек верувал дека нема да има воена акција во централна Германија и решил градот Улм да го направи центар на неговата одбранбена стратегија, со цел да ги задржи француските трупи до доаѓањето на руските трупи на Кутузов, по што шансите за победа против Наполеон ќе бидат поголеми. Улм е заштитен со околните ридови Михелсберг, и Мек сметал дека градот е непробојлив со напад однадвор.<ref name="attack">Fisher & Fremont-Barnes p. 36.</ref> Фатално, [[Авличен совет|Ауличниот совет]] одлучил главните воени дејства за [[Хабсбурговци]]те да бидат во Северна Италија. На [[Карло|надвојводата Карло]] му биле доделени 95.000 војници и бил пратен преку реката [[Адиџе]] со [[Мантова]], [[Пескјера дел Гарда|Пешиера]] и [[Милано]] како првични цели.<ref name="initial">Chandler p. 382.</ref> На [[надвојводата Јохан од Австрија|надвојводата Јохан]] му биле дадени 23.000 војници и му било наредено да го обезбеди [[германски Тирол|Тирол]] кој требало да биде врска помеѓу неговиот брат Карло и неговиот братучед [[Надвојводата Фердинанд Карл Јосиф од Австрија-Есте|Фердинанд]]; Фердинанд со 72.000-на војска требало да ја нападне Баварија и да ја задржи одбранбената линија кај Улм, кој бил контролиран од Мак.<ref name="initial" /> Австријците издвоиле посебни корпуси кои ќе им помагаат на Швеѓаните во [[Шведска Померанија|Померанија]] и Британците во [[Неапол]]. === Француски планови и подготовки === [[Податотека:Ulm_campaign_-_Invasion_of_Bavaria_and_French_assembly_on_the_Rhine,_2-25_September_1805.jpg|мини|260x260пкс| Французите се концентрирале околу [[Рајна]] (септември). 210.000 војници од Големата армија се подготвувале да преминат во Германија и да ги опколат Австријците.]] Во кампањите од 1796 и 1800 година, Наполеон француските воени напори ги насочувал кон подунавскиот театар, но и во двата случаи, италијанскиот театар станал најбитен за исходот на војната. Ауличниот совет сметал дека Наполеон повторно ќе ја нападне Италија. Наполеон имал други намери: 210.000 луѓе ќе се упатат на исток од камповите во Булоњ и ќе ја опколат австриска војска на генералот Мек ако таа продолжи да маршира кон Шварцвалд.<ref name="frtroops">Chandler p. 384.</ref> Во меѓувреме, [[Жоашен Мира|маршал Мира]] ќе води коњички единици низ Шварцвалд за Австријците да помислат дека Французите напредуваат директно по линијата запад-исток. Главниот напад во Германија ќе биде поддржан од француските напади во другите театри: [[Андре Масена|Масена]] ќе се соочи со Карло во Италија со 50.000 луѓе, [[Лоран, маркиз де Гувион Сен Сир|Сент Сир]] ќе маршира до Неапол со 20.000 луѓе, а [[Гијом Марија Ана Бруне|Брун]] ќе патролира околу Булоњ со 30.000 војници поради можна британска инвазија.<ref name="invasion">Chandler p. 385.</ref> Додека Мира демонстративно се движи низ Шварцвалд, другите француски сили ќе се насочат кон југоисток за да го заземат [[Аугсбург]], по што Мак би бил изолиран, а австриските линии на комуникација ќе бидат прекинати.<ref name="invasion" /> === Француската офанзива === [[Податотека:Ulm_campaign_-_French_strategic_envelopment,_26_September-9_October_1805.jpg|мини|260x260пкс| Француската офанзива кон крајот на септември и почетокот на октомври ги фатила Австријците неподготвени и ги прекинала нивните линии на комуникација.]] На 22 септември, Мек одлучил да ја држи одбранбена линија на реката [[Илер]] во близина на Улм. На 26 септември Наполеон бил во Стразбур и веднаш започнал да пренесува војници преку Рајна. Во текот на последните три дена од септември, Французите брзо напредувале кон Австрија. Мек сметал дека Французите нема да влезат на пруска територија, но кога дознал дека првиот корпус на Бернадот поминал низ прускиот град [[Ансбах]], тој ја носи судбоносната одлука да остане и да го брани Улм наместо да се повлече на југ, со што ќе спасел поголем дел од своите војници.<ref name="forces">[[War of the Third Coalition#kagan|Kagan]] p. 389.</ref> Наполеон имал малку точни информации за намерите или маневрите на Мек; тој знаел дека корпусот на Кинмаер бил испратен во [[Инголштат|Инголштад]] источно од француските позиции, но добил неточни информации за неговата големина.<ref name="size">Kagan p. 393.</ref> Наполеон постепено сваќал дека Австријците се стационирани во Улм и наредил голем дел од француската армија да се распореди околу Донаворт; на 6 октомври, три пешадиски и еден коњички корпус се упатиле кон Донаврт за да оневозможат бегството на Мек.<ref name="route">Kagan p. 397.</ref> === Битката кај Вертинген === [[Податотека:Central_Europe,_7-9_October_1805.jpg|десно|мини|260x260пкс| Стратешката состојба од 7 до 9 октомври. Бидејќи [[Михаил Иларионович Кутузов|Кутузов]] е предалеку за помогне, Австријците се нашле во незавидна положба.]] Откако ја согледал опасноста од својата позиција, Мек решил да тргне во офанзива. На 8 октомври, ѝ наредил војската да се сконцентрира околу Гинзбург и се надевал дека ќе удри по линиите за врски на Наполеон. Мек му наложил на Кинмаер да го намами Наполеон на исток кон [[Минхен]] и Аугсбург. Наполеон се сомневал дека Мек може да побегне преку Дунав и да се оддалечи од својата централна база, но сфатил дека заземањето на мостовите во Гинзбург ќе му донесе голема стратешка предност.<ref>Kagan p. 400.</ref> Затоа, Наполеон го испратил Нејовиот корпус во Гинцбург, не знаејќи дека најголемиот дел од австриската армија се упатила кон истата дестинација. На 8 октомври во Вертингенсе одиграла првата посериозна битка од Улмската кампања откако се судриле трупите на Ауфенбург со тие на Мира и Лане. Од нејасни причини, на 7 октомври, Мек му наредил на Ауфенбург да ја премести својата дивизија од 5.000 пешадија и 400 коњаници од Гунцбург во Вертинген како подготовка за повлекување на австриската војска од Улм.<ref>Kagan p. 402.</ref> Без засилување, Ауфенбург се нашол во тешка позиција. Првите француски единици кои пристигнале биле коњичките дивизии на Мира. Тие почнале да ги напаѓаат австриските позиции и набрзо биле поддржани од гранадирите од Удине, кои имале намера да ги заобиколат Австријците од север и запад. Ауфенбург се обидел да се повлече на југозапад, но не бил доволно брз, а Австријците ја изгубиле речиси целата дивизија, а 1.000 до 2.000 од нив биле заробени.<ref name="prisoners">Kagan p. 404.</ref> [[Битката кај Вертинген]] се покажала како лесна победа за Французите. Борбите кај Вертинген го убедиле Мек да остане на левиот брег на Дунав и да не се повлекува директно на исток по десниот брег. За ова австриската војска била приморана да ја премине реката кај Гунцбург. На 8 октомври, Неј дејствувал по наредба на Берти, кој предложил директен напад на Улм следниот ден. Неј ја испратил третата дивизија на Мале да ги заземе мостовите на Дунав во близина на Гунцбург. Чета од оваа дивизија се судрила со тиролските ловци, и заробила 200 од нив.<ref name="cannons">Kagan p. 408.</ref> Австријците ги забележале овие случувања и ги зајакнале своите позиции околу Гинзбург со три пешадиски баталјони и 20 топови.<ref name="cannons" /> Следувале жестоки борби и Французите конечно успеале да се утврдат на десниот брег од Дунав. Откако изгубил поголем дел од мостовите на Дунав, Мек со својата војска се вратил во Улм. === Битките кај Хаслах-Јунинген и Елхинген === [[Податотека:Ulm_campaign_-_Engagements_around_Ulm,_11-14_October_1805.jpg|мини|260x260пкс| Стратешката положба од 11 до 14 октомври. Французите одат на запад за да ја заробат австриската војска.]] Деморализираната австриска армија пристигнала во Улм во раните утрински часови на 10 октомври. Во меѓувреме, Наполеон сметал дека Австријците се движат кон исток или југоисток и дека Улм не е добро чуван. Неј ја почувствувал оваа заблуда и му напишал на Берти дека всушност Улм е позаштитен отколку што првично мислеле Французите.<ref>Kagan p. 412.</ref> 32-от пешадиски полк од дивизијата на Дипон се движел од [[Хаслах ан дер Мил|Хаслах]] кон Улм и налетал на четири австриски полкови кои го бранеле Болфинген. 32-oт полк неколкупати жестоко ги нападнал Австријците но тие ги одбиле сите напади. Австријците се упатиле кон [[Јунгинген]], за да го поразат корпусот на Неј и потоа да ја опколат војската на Дипон. Дипон сватил што се случува и ги спречил Австријците со еден изненаден напад врз Јунгинген при што биле заробени најмалку 1.000војници.<ref>Kagan p. 415.</ref> Поради новите австриски напади французите се вратиле во Хаслах, и успеале да го одбранат. Дипон на крајот бил принуден да се врати на Албек, каде што им се приклучил на трупите на д'Хилие. Не е познато на кој начин [[битката кај Хаслах-Јунинген]] влијаела врз плановите на Наполеон, но царот можеби конечно сватил дека поголемиот дел од австриската војска е сконцентрирана во Улм.<ref name="ulm">Kagan p. 417.</ref> Затоа, Наполеон го испратил корпусот на Соулт и Мармонт кон Илер за да се соочи со Мек; Давут, Бернадот и Баварците сè уште го штителе регионот околу Минхен.<ref name="ulm" /> Наполеон не сакал да води битка преку реките и им наредил на своите маршали да ги заземат важните мостови околу Улм. Тој, исто така, започнал да ги префрла своите сили северно од Улм затоа што очекувал битка во тој регион.<ref name="itself">Kagan p. 420.</ref> Во овој период од кампањата, австрискиот команден штаб бил во целосен хаос. Фердинанд почнал отворено да се спротивставува на стилот на команда и одлуки на Мек, обвинувајќи го дека троши време за давање контрадикторни наредби што ја тера австриската армија да маршира напред-назад.<ref name="forth">Kagan p. 421.</ref> На 13 октомври, Мек испратил две чети вон Улм за да помогнат во пробивот кон север: едната под водство на генерал Рајш се упатила кон Елхинген за да го штити тамошниот мост, а другата под команда на Вернек со поголемиот дел од тешката артилерија се упатила на север.<ref name="artillery">Fisher & Fremont-Barnes pp. 39–40.</ref> Неј со својот корпус се упатил нанапред за повторно да воспостави врска со Дупон. Неј своите трупи ги предводел јужно од Елхинген на десниот брег на Дунав и го започнал нападот. Полето било делумно пошумена рамнина, која стрмно се издигала до ридскиот град Елхинген, од каде што видното поле било одлично.<ref>Fisher & Fremont-Barnes p. 40.</ref> Французите ги расчистиле австриските барикади и еден полк смело ја нападнал и ја зазел опатијата на врвот на ридот. Австриската коњица била исто така поразена, а пешадијата од Риш побегнала; Неј ја добил титулата „војвода од Елхинген“ за неговата победа.<ref>Fisher & Fremont-Barnes p. 41.</ref> === Битката кај Улм === {{Главна|Битка кај Улм}} [[Податотека:Murat2.jpg|мини| [[Жоашен Мира|Маршалот Мира]] се покажал клучен за време на Улмската кампања.]] [[Податотека:Charles_Thévenin_-_Reddition_de_la_ville_d'Ulm.jpg|мини| Генералот Мек се предава заедно со својата војска во [[Улм]] . Наполеоновото стратешко опколување на Австријците, заедно со [[битката кај Аустерлиц]] шест недели подоцна, ѝ пресудило за иднината на Третата коалиција.]] На 14 октомври 1805, силите на Мира му се придружиле на Дипон кај Албек и го одбиле австрискиот напад; здружените сили ги победиле Австријците северно во правец на Хајденхајм. Ноќта на 14-ти, два француски корпуса биле стационирани во близина на австриските кампови кај Михелсберг, во предградието на Улм.<ref name="encampents">Chandler p. 399.</ref> Мек веќе не можел да избега по северниот брег, Мармонт и [[Царска гарда (Наполеон I)|царската гарда]] биле на периферијата на Улм јужно од реката, а Соулт доаѓал од [[Меминген]] за да ги спречи Австријците да побегнат на југ кон Тирол.<ref name="encampents" /> Фердинанд наредил евакуација на целата коњаница од Улм, вкупно 6.000 војници.<ref name="troopers">Chandler p. 400.</ref> Меѓутоа, потерата на Мира била ефективна и само единаесет ескадрили му се придружиле на Вернек во Хајденхајм.<ref name="troopers" /> Мира го принудил на Вернек да се предаде со 8.000 луѓе во Трохтелфингтен на 19 октомври; Мира, исто така, заробил цел австриски возен парк од 500 возила, а потоа тргнал кон [[Титисее-Нојштад|Нојштат]] и заробил 12.000 Австријци.<ref name="troopers" /> Настаните во Улм сега привршувале. На 15 октомври, трупите на Неј успешно ги нападнале камповите во Михелсберг, а на 16-ти Французите почнале со бомбардирање на Улм. Австријците биле деморализирани и Мек сфатил дека нема надеж за да се спасат. На 17 октомври, Наполеоновиот емисар, [[Филип Пол, comte de Ségur|Сегур]], потпишал конвенција со Мек во која Австријците се согласиле да се предадат на 25 октомври доколку дотогаш не стигне помош.<ref name="troopers">Chandler p. 400.</ref> До Мек стигнале информаците за капитулациите во Хајденхајм и [[Нерешајм]] и се согласил да се предаде пет дена пред договореното на 20 октомври. 10.000 војници од австрискиот гарнизон успеале да побегнат, но огромното мнозинство од австриските сили на 21-ви излегле од градот и го положиле оружјето без инциденти.<ref name="troopers" /> == Битката кај Трафалгар == Кога Третата коалиција ѝ објавила војна на Франција по краткотрајното [[Мирот на Амиен|примирје од Амиен]], Наполеон Бонапарта бил решен да ја нападне Британија. Затоа, тој морал да ја спречи Кралската морнарица да стигне до Ла Манш. Француските [[Поморска флота|флоти]] биле сконцентрирани во [[Брест (Франција)|Брест]] во Бретања и во [[Тулон]] на брегот од [[Средоземно Море|Средоземното]] Море. Освен тоа, Франција и Шпанија биле сојузници, па на располагање била и шпанската флота со седиште во [[Кадис|Кадиз]] и [[Ферол]]. Планот на Наполеон во 1805 година бил француската и шпанската флота во Медитеранот и [[Кадис|Кадиз]] да ја пробијат блокадата и да се здружат во [[Западни Инди|Западните Инди]]. Потоа ќе се вратат за да ѝ помогнат на флотата во Брест да ја пробие блокадата и заедно ќе го расчистат [[Ламанш|Англискиот канал]] од бродовите на Кралската морнарица, за да можат француските бродови да го извршат планираниот напад. === Западни Инди === На почетокот од 1804 година, адмиралот [[Хорацио Нелсон]] командувал со британската флота која го блокирала Тулон. Нелсон применил тактика на лабава блокада за да ги намами Французите во битка. Сепак, флотата на Вилнев успеала да ѝ побегне на флотата на Нелсон откако Нелсоновите бродови биле зафатени од бура. Вилнев поминал низ [[Гибралтарски Проток|Гибралтарскиот Проток]], се сретнал со шпанската флота и отпловил според планот до [[Западни Инди|Западните Инди]]. Откако Нелсон сфатил дека Французите го преминале Атлантскиот Океан, тргнал во потера. Адмиралите од тоа време, поради бавноста на комуникациите, имале автономија во носењето на [[Поморска стратегија|стратешки]], но и [[Поморска тактика|тактички]] одлуки. === Кадиз === Вилнев се вратил од Западните Инди во Европа, за да ја пробие блокадата во Брест, но откако два од неговите шпански бродови биле заробени за време на [[Битка кај Кејп Финистер (1805)|битката кај Кејп Финистер]], Вилнев се откажал од планот и отпловил кон Ферол. За да ја нападне Англија, Наполеон морал да има доволно бродови пред [[Булоњ-сур-Мер|Булоњ]]. Затоа флотата на Вилнев од 32 бродови требало да се приклучи на флотата од 21 брод на вицеадмиралот [[Оноре Џозеф Антоан Гантом|Гантоум]] во Брест, и заедно со ескадрилата од пет бродови на капетанот Алеман, би достигнале флота од 58 бродови. Откако Вилнев испловил од Ферол на 10 август, Наполеон му наредил да се движи на север кон Брест. Загрижен дека Британците ќе го следат, на 11 август Вилнев тргнал на југ кон [[Кадис|Кадиз]] (на југозападниот брег на Шпанија). На 26 август, флотата на Вилнев не била пристигната во Брест, па француските армиски корпуси во близина на [[Булоњ-сур-Мер|Булоњ]] кои требало да ја нападнат Англија, го растуриле кампот и тргнале кон Германија. Во Англија на 2 септември стигнала веста за здружената француско-шпанска флота во Кадиз. На 15 септември, Нелсон со својот брод ''Победа'' испловил од Англија каде што дотогаш бил на заслужен одмор. На 15 август, Корнволис одлучил да одвои 20 бродови од флотата што го чувала Гибралтарскиот Проток и да се упатат на југ за да ги нападнат непријателските сили во Шпанија. Поради ова на Гибралтар останале само единаесет брода. Оваа одвоена флота ќе го сочинува јадрото на британската флота што ќе се бори кај Трафалгар. Нелсон се приклучил на флотата на 29 септември и ја презел командата. Британската флота користела [[фрегата|фрегати]] за да внимава на пристаништето, а главната сила била вон видното поле на 80 км западно од брегот. Пристаништето го чувале седум бродови. === Судир === [[Податотека:England_Expects_Signal.svg|мини|250x250пкс| Сигналот на Нелсон: Англија очекува секој човек да си ја заврши својата должност]] Битката се одвивала според планот на Нелсон. Во 11:45, Нелсон го испрати сигналот за [[знаме]]то: „[[Англија очекува секој човек да си ја заврши својата должност|Англија очекува дека секој човек ќе си ја заврши должноста]]“.<ref name="HMS">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.hms.org.uk/nelsonsnavyee.htm|title=Nelson and His Navy – England or Nelson?|publisher=Historical Maritime Society|archive-url=https://web.archive.org/web/20060928143122/http://www.hms.org.uk/nelsonsnavyee.htm <!--Added by H3llBot-->|archive-date=28 September 2006|accessdate=12 September 2006}}</ref> Во битката 27 воени бродови предводени од адмиралот [[Хорацио Нелсон]] ги победиле 33-те француски и шпански бродови предводени од францускиот адмирал Пјер Вилнев. Битката се одиграла на југозападниот брег на Шпанија, кај Кадис, близу [[Трафалгар (‘рт)|‘ртот Трафалгар]]. Поразената флота на французите и шпанците изгубила вкупно 22 брода, а победниците ниту еден. Нелсон применил една нова тактика, наместо да ја постави флотата паралелно со противничката, тој ја поставил нормално на неа и со тоа се здобил со предност и покрај бројната надмоќ на непријателот. Нелсон бил смртно ранет во битката, но останал како најголем поморски воен херој на Британија. Адмиралот Пјер Вилнев бил заробен заедно со неговиот брод Букентаур. Шпанскиот адмирал Федерико Гравина избегал со остатокот од флотата, но починал по неколку месеци од раните здобиени во битката. == Битката кај Аустерлиц == [[Податотека:Bivouac_on_the_Eve_of_the_Battle_of_Austerlitz,_1st_December_1805.PNG|мини|Наполеон со своите трупи во предвечерието на битката го прашува месното население за движењата на австро-руската армија. Слика од Лежун]] === Вовед во битката === По [[Битка кај Улм|битката кај Улм]], на 20 октомври 23.000 австриски војници се предале на Наполеон, а бројот на австриски затвореници се искачил на 60.000.{{Sfn|Uffindell}} Оваа победа на Наполеон била засенета со поразот на француско-шпанската флота во [[Битка кај Трафалгар|битката кај Трафалгар]].{{Sfn|Tibbetts|2016}} Сепак, Французите продолжиле да напредуваат на копно; а на 13 ноември Австријците без отпор ја предале [[Виена]] на Французите. По поразот на австриската војска во Улм, австриската армија се повлекла кон Виена, а [[Руска Империја|руската]] војска под команда на генералот Михаил Кутузов исто така се повлекла на исток и на 22 октомври 1805 стигнала до [[Болен (Австрија)|реката Ил]]. Таму се здружиле со корпусот на ''Кинмаер'' кој што се повлекувал. На 7 ноември, Русите стигнале до [[Санкт Пелтен|Сент Пелтен]], а потоа на 9 ноември ги уништиле мостовите преку Дунав. [[Податотека:Wachau_Valley_Durnstein.jpg|алт=the town of Dürenstein lies in the floodplain of the Danube river. The river passes through the valley, between two sets of mountains on each side. The Russians emerged from the feldspar cliffs and defiles of the mountains, to attack the French column arrayed in the vineyards.|мини| Французите се сместиле кај лозјата во рамнината и биле опколени од руски војници кои излегувале од планините. Друга чета Руси се приближула кон Диренштајн од југ.]] По Биката кај Холабрун, австриската војска се собрала на рамнината источно од [[Брно]]. Откако Наполеон дознал дека сојузниците преминале во офанзива, почнал активно да се подготвува за претстојната битка. За да добие на време за пристигнување на дополнителни трупи, Наполеон испратил свој намесник, кој барал лично да се сретне со рускиот цар и понудил 24 часовно примирје.{{Sfn|Chandler|1966}} Барањата биле одбиени, но поради бавното движење на сојузничките сили, Наполеон добил доволно време. Наполеон од височинка можел лично да го набљудува приближувањето на непријателската војска до бојното поле (28, 29, 30 ноември). Наполеон располагал со околу 72.000 војници и 157 топа за претстојната битка, а војската на Давут била далеку на југ во правец на Виена.{{Sfn|Uffindell}} <ref name="nicholls910">David Nicholls, ''Napoleon: a biographical companion'' pp. 9–10.</ref> Сојузниците имале околу 85.000 војници, седумдесет проценти од нив Руси и 318 топови.{{Sfn|Uffindell}} === Бојно поле === Битката се одиграла на десет километри југоисточно од градот [[Брно]], помеѓу тој град и Аустерлиц во денешна Чешка. На северниот дел од бојното поле се истакнувал ридот Сантон со 210 метри и ридот Журан висок 270 метри, и од двата рида можел да се надгледува важниот пат [[Оломоуц]] - Брно, кој се протегал во правец исток - запад.<ref name="quote">Chandler pp. 412–413.</ref> === Сојузнички планови и распоредување === [[Податотека:Battle_of_Austerlitz,_Situation_at_1800,_1_December_1805.png|десно|мини|300x300пкс| Распоред на сојузничките (црвено) и француските (сино) сили во 18:00 часот на 1 декември 1805 г.]] Советот на сојузниците се состанал на 1 декември за да се разгледаат предлозите за битката. Сојузничките стратези имале две клучни идеи: да се соочат со непријателот и да го осигураат јужното крило кое водело кон Виена. Иако рускиот цар со својата непосредна придружба притискале за отпочнување на битка, австрискиот император [[Франц II (Свето Римско Царство)|Франц]] бил повнимателен и бил поддржан од Кутузов, главниот руски командант.<ref name="emperor">Chandler p. 416.</ref> Притисокот за борба од руските благородници и австриските команданти, сепак, преовладал и сојузниците го усвоиле планот на австрискиот началник на Генералштабот Вејротер.<ref name="emperor" /> Според него требало да се нападне француското десно крило, за кое сојузниците забележале дека е недоволно заштитено, и да се направат диверзантски напади против француското лево крило. Сојузниците најголем дел од своите сили распоредиле во четири чети кои ќе ја нападнат француската десница. [[Руската царска гарда]] била резерва за руските трупи кои под команда на [[Петар Багратион|Багратион]] ја штителе сојузничката десница. === Француски планови и распоредување === Неколку дена пред борбата, Наполеон на сојузниците им оставил впечаток дека неговата армија е ослабната и дека сака да преговара за мир.<ref name="peace">[[War of the Third Coalition#mclynn|McLynn]] p. 342.</ref> Всушност, тој се надевал дека тие ќе нападнат, а за да ги поттикне на ова, намерно го ослабнал своето десно крило.<ref name="flank">[[War of the Third Coalition#brooks|Brooks]], ed. p. 109.</ref> На 28 ноември, Наполеон се сретнал со своите маршали во Царскиот штаб и тие го известиле за нивните недоумици и стравови во врска со претстојната битка, а сугерирале и повлекување, но тој ги отфрлил нивните предлози.<ref name="Fisher Fremont-Barnes 48">Fisher & Fremont-Barnes p. 48.</ref> Планот на Наполеон претпоставувал дека австриската команда ќе се обиде да го отсече од комуникациската врска со Виена.<ref name="lvq102">Lê Vinh Quốc, Nguyễn Thị Thư, Lê Phụng Hoàng, pp. 154–160</ref> За да го направат тоа, сојузниците требало да го опколат неговото десно крило, но затоа централното и левото крило на сојузниците ќе бидат многу ранливи. Во меѓувреме, за да го поддржи своето слабо десно крило, Наполеон му наредил на III корпус на Давут да дојде од Виена и да им се придружи на луѓето на генералот Легранд, кои го држеле крајното јужно крило кое ќе го поднесе нападот на сојузниците. Војниците на Давут имале 48 часа за да поминат 110 км. Нивното доаѓање би било клучно за исходот на францускиот план. === Битка === Битката започнала околу 8 часот кога првите сојузнички линии го нападнале селото Телниц, брането од Третиот линиски полк. Овде се воделе тешки борби. Во тоа време пристигнале првите луѓе од корпусот на Давут и ги исфрлиле сојузниците од Телниц пред и тие да бидат нападнати од [[хусар]]и и повторно да го напуштат градот.<ref name="attacks">Fisher & Fremont-Barnes pp. 48–49.</ref> Сојузничките чети почнале да ја напаѓаат француската десница, но не биле доволно брзи, па Французите биле претежно успешни во одбивање на нападите. Всушност, сојузничките единици биле лошо распоредени, а акциите лошо темпирани: коњичките одреди под команда на [[Јохан I Јозеф, принцот од Лихтенштајн|Лихтенштајн]] од сојузничкото лево крило биле преместени на десното крило и во преместувањето налетале и забавиле дел од втората пешадиска чета која напредувала кон француската десница.<ref name="Fisher Fremont-Barnes 48">Fisher & Fremont-Barnes p. 48.</ref> Во меѓувреме, најистурените единици од втората чета го нападнале селото Соколниц, брането од 26-от лесен полк на Французите. Почетните сојузнички напади биле неуспешни и [[Луј Александре Андро де Ланжерон|генералот Лангерон]] наредил бомбардирање на селото. Канонадата ги принудила Французите да го напуштат селото, а речиси истовремено, третата чета го нападнала замокот Соколниц. Французите во контранапад го вратиле селото, за подоцна повторно да бидат исфрлени од него. Борбите во оваа област привремено завршиле кога дивизијата на Фриант (дел од III корпус) повторно го зазел селото. Соколниц бил од стратешка важност на бојното поле, а контролата врз селото се менувала неколку пати во текот на денот.<ref name="Fisher Fremont 49">Fisher & Fremont-Barnes p. 49.</ref> === „Еден брз удар и војната ќе заврши“ === [[Податотека:Battle_of_Austerlitz_-_Situation_at_0900,_2_December_1805.png|десно|мини|300x300пкс| Одлучувачките напади врз сојузничкиот центар ја поделиле сојузничката војска на два дела и ги оставиле Французите во одлична тактичка позиција за да победат во битката]] Околу 8:45 часот&nbsp;наутро, конечно задоволен од слабоста во непријателскиот центар, Наполеон го прашал Соулт колку време ќе им треба за да стигнат до Пратцен. На тоа маршалот одговорил: „Помалку од дваесет минути, господине“. Околу 15 минути подоцна, Наполеон наредил напад, додавајќи: „Еден брз удар и војната ќе заврши“.<ref name="over">Uffindell p. 21.</ref> Густата магла ѝ овозможила на француската дивизија неприметно да напредуваат.{{Sfn|Fisher|Fremont-Barnes|2004}} Руските војници и команданти на врвот од височинката биле запрепастени кога виделе колку многу француски војници им се приближуваат.{{Sfn|Chandler|1966}} Сојузничките команданти преместиле некои одреди за да им помогнат во жестоката борба. По едночасовни борби голем дел од оваа единица бил уништен. Преостанатите војници, претежно неискусни Австријци, биле принудени да се повлечат по падините. На север, дивизијата под команда на генералот Вандам ја нападнала областа наречена Старе Винохради („Стари лозја“) и разбила неколку сојузнички баталјони.<ref name="sun">Fisher & Fremont-Barnes pp. 49–50.</ref> Французите стекнале огромна предност, но битката не била завршена. Наполеон му наредил на првиот корпус под команда на Бернадот да ја поддржи левата страна на Вандам и својот команден центар го преместил од ридот Журан во капелата Свети Антониј на височинката Пратцен. Сојузниците, кога увиделе дека се наоѓаат во тешка положба, одлучиле да ја испратат [[руската царска гарда]] со која командувал [[Големиот војвода Константин Павлович од Русија|Големиот војвода Константин]], брат на царот Александар. Тие во контранапад се судриле со силите на Вандам, и го поразиле. Насетувајќи проблеми, Наполеон ѝ наредил на својата тешка коњаница да тргне во напад. Коњаницата на Наполеон ги збришале Русите, но од обете страни се придодавале уште коњаници, и не се знаело кој ќе победи. Русите биле побројни, но набрзо на французите им се придружила дивизијата на Друе. [[Коњска артилерија|Коњичката артилерија]] на француската гарда ѝ нанела тешки загуби на руската коњаница. Русите биле разбиени, а многумина од нив загинале додека биле гонети од француската коњаница.{{Sfn|Fisher|Fremont-Barnes|2004}} Во битката на Пратцен тешко бил ранет Кутузов, а неговиот зет Фердинанд фон Тиезенхаузен бил убиен.<ref name="lvq102">Lê Vinh Quốc, Nguyễn Thị Thư, Lê Phụng Hoàng, pp. 154–160</ref> === Крајна игра === Во меѓувреме, на најсеверниот дел од бојното поле се воделе тешки борби. Тешката коњаница на [[Јохан I Јозеф, принцот од Лихтенштајн|Принцот од Лихтенштајн]] почнала да ја напаѓа лесната коњица на [[Франсоа Етјен де Келерман|Келерман]] откако успеала правилно да се позиционира на теренот. Силите на Келерман се засолниле зад пешадиската дивизија на генералот Кафарели откако им станало јасно дека Русите се бројчано надмоќни. Војската на Кафарели ги запрела руските напади. Следела долга и лута борба, но Французите победиле на крајот. V корпус на Французите по тешките борби успеал да ги натера трупите на [[Петар Багратион|Багратион]] да се повлечат од теренот.<ref name="Fisher Fremont-Barnes 52">Fisher & Fremont-Barnes p. 52.</ref> Наполеон својот фокус го насочил кон јужниот дел од бојното поле каде што Французите сè уште се бореле со сојузниците за контрола на Соколниц и Телниц. Непријателот бил разбиен кај Соколниц и сојузниците побегнале од селото.<ref name="Fisher Fremont-Barnes 52">Fisher & Fremont-Barnes p. 52.</ref> Кај сојузничката војска завладеала општа паника и почнале да бегаат во сите правци. За време на повлекувањето руските сили кои биле поразени од француската десница се повлекувале на југ кон Виена преку замрзнатото блато Сатшан. Француската артилерија започнала да ги бомбардира трупите и притоа се скршил мразот. Многу војници се удавиле во студеното блато, а потонале и десетици руски артилериски орудија.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/historynapoleon02abbogoog|title=The History of Napoleon Bonaparte|last=Abbott|first=John S.C.|publisher=Harper & Brothers Publishers|year=1888|editor-last=Low|editor-first=Sampson|edition=3rd|volume=L|publication-place=[[London]], United Kingdom of Great Britain|pages=475–486|language=English|chapter=Chapter XXXL: Austerlitz|editor-last2=Abbot Mead|editor-first2=Susan|chapter-url=https://archive.org/details/historynapoleon02abbogoog/page/n482/mode/2up|via=[[Internet Archive]]}}</ref> Многу давеници биле спасени од нивните непријатели.{{Sfn|Chandler|1966}} Меѓутоа, доказите на лице место, кои подоцна биле објавени во јавноста, наведуваат дека пресметката на Наполеон за катастрофата била најверојатно преувеличена; по негова инструкција, езерата биле исушени неколку дена по битката и биле пронајдени трупови на два-три војници и околу 150 коњи. Сепак, царот Александар I го потврдил инцидентот по војните.<ref>{{Наведено списание|last=Rose|first=J. Holland|date=1 July 1902|editor-last=Poole|editor-first=Reginald L.|title=The Ice Incident at the Battle of Austerlitz|url=https://academic.oup.com/ehr/article-abstract/XVII/LXVII/537/511831|format=PDF|journal=[[The English Historical Review]]|language=English|publisher=[[Oxford University Press|Oxford University Press (OUP)]]/Longmans, Green & Company, Limited/Johnson Reprint Corporation Limited|volume=XVII|issue=67|pages=537–538|doi=10.1093/ehr/XVII.LXVII.537|issn=0013-8266|jstor=00138266|lccn=05040370|oclc=474766029}}</ref><ref>Spring, Laurence, "Russian Grenadiers and Infantry, 1799-1815", Osprey Publishing 2002</ref> == Италијански кампањи == === Венецијански фронт или италијанска кампања од 1805 година === Во меѓувреме, во Италија, австриската ''[[Армија од Италија]]'' под команда на [[Карло|надвојводата Чарлс]] се борела против француската ''[[Армија на Италија (Франција)|Италијанска армија]]'' под водство на [[Андре Масена|маршалот Масена]]. Французите успеале да воспостават контрола врз стратешки значаен мост на реката [[Адиџе]] во [[Битката кај Верона (1805)|Верона]] на 18 октомври, а потоа во [[Битката кај Калдиеро (1805)|битката кај Калдиеро]] (29 - 31 октомври 1805) помалубројните Французи ја поразиле супериорната австриска војска. Во ноември, Австријците се повлекле. [[Податотека:Bataille_de_Caldiero,_30_octobre_1805.jpg|мини| [[Битката кај Калдиеро (1805)|Битката кај Калдиеро]], 1805 година]] Хабсбуршката војска од 4.400 војници која се задржала во Италија, била поразена и заробена од [[Жан Рејние]] и [[Лоран де Гувион Сен Сир]] во [[Битка кај Кастелфранко Венето|битката кај Кастелфранко Венето]] на 24 ноември 1805 година. === Англо-руска окупација на Неапол === Француските сили под команда на Сен Сир потоа се упатиле кон границата на [[Кралство Неапол|Кралството Неапол]]. Французите биле внимателно набљудувани од англо-руските сили кои требало да го бранат кралството. По битката кај Аустерлиц, Русите се повлекле од Италија, а Британците, не сакајќи сами да го бранат Неапол се повлекле на [[Сицилија]]. Во меѓувреме, француските сили, стационирани во тој момент во [[Болоња]], биле ставени под команда на братот на Наполеон, [[Жозеф Бонапарт]]а. Но, фактички командант бил [[Андре Масена]], кој командувал со I корпус и кому Жозеф му ја доверил инвазијата. === Француска инвазија на Неапол === На 9 февруари 1806 година, Масена го нападнал Кралството Неапол, а два дена подоцна, [[Бурбонци|бурбонскиот]] крал на Неапол, [[Фердинанд I од Двете Сицилии|Фердинанд IV]] побегнал на Сицилија, под заштита од британската флота. Неапол паднал во рацете на Французите и до крајот на февруари, само две места во кралството останале неосвоени. Тоа биле утврдениот град [[Гаета]], северно од Неапол, и [[Калабрија]] на самиот југ од Италија, каде што бил стациониран остатокот од Кралската неаполска армија. Фердинанд се надевал дека настаните од 1799 година ќе се повторат. Тогаш народното востание во Калабрија предизвикало пад на [[Партенопска Република|Партенопската Република]] (француска сестринска држава основана по поразите на Наполитанците за време на [[Војна на втората коалиција|Војната на Втората коалиција]]. Сепак, таков бунт немало и на 3 март, генералот [[Жан Рејние]], кој командувал со 10.000-на војска од Армијата на Неапол, ја нападнал Калабрија. Само неколку Калабријци се спротивставиле на француските сили и на 10 март 1806 година Кралската неаполска армија била тешко поразена во [[Битка кај Кампо Тенезе|битката кај Кампо Тенезе]]. Фердинанд морал да го отстапи наполитанскиот трон на Французите. Еден ден по битката кај Кампо Тенезе, Жозеф бил прогласен за нов крал на Неапол. Последните трупи од неаполската армија веќе побегнале на Сицилија, а Французите ја имале под контрола цела копнена Италија, освен тврдината Гаета, која била [[Опсада на Гаета (1806)|под опсада]] од 26 февруари.<ref name="calabria">{{Наведено списание|last=Finley|first=Milton C. Jr.|date=April 1976|title=Prelude to Spain: The Calabrian Insurrection, 1806–1807|journal=Military Affairs|volume=40|issue=2|pages=84–87|doi=10.2307/1987151|jstor=1987151}}</ref> Гаета се предала на 18 јули, а инвазијата завршила со победа на Французите. === Калабриско востание === Сепак, не одело сè по планот за Французите. Повеќе од месец дена, селаните од регионот ја хранеле неаполската војска и речиси гладувале. Жозеф не бил запознат со проблемите и можноста за бунт. Затоа и не испратил намирници на југот од Италија. Рејние ги запленил залихите со храна од месното население, по што тоа се кренало на бунт кон крајот на март. Бунтот започнал со мали партизански групи, и на крајот се проширил во цели села кои се кревале против Французите. Со оглед на тоа што тврдината Гаета сè уште не била освоена, Жозеф не можел да испрати дополнителни војници во Калабрија, а Рејние бил принуден во својата војска да регрутира сили од месното население од поголемите градови и паланки.<ref name="calabria">{{Наведено списание|last=Finley|first=Milton C. Jr.|date=April 1976|title=Prelude to Spain: The Calabrian Insurrection, 1806–1807|journal=Military Affairs|volume=40|issue=2|pages=84–87|doi=10.2307/1987151|jstor=1987151}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFinley1976">Finley, Milton C. Jr. (April 1976). "Prelude to Spain: The Calabrian Insurrection, 1806–1807". ''Military Affairs''. '''40''' (2): 84–87. [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:[[doi:10.2307/1987151|10.2307/1987151]]. [[JSTOR]]&nbsp;[//www.jstor.org/stable/1987151 1987151].</cite></ref> Имајќи во предвид дека Рејние во Калабрија со мала војска се справува со бунтот, Британците организирале експедициски сили под команда на [[Џон Стјуарт, гроф од Маида|Џон Стјуарт]] за да спречат потенцијална инвазија на Сицилија и ако можат да предизвикаат бунт против Французите низ цела Италија. По првичните успеси на Британците, тие не му дале дополнителни трупи на Стјуарт, а не се обиделе да ја олеснат опсадата на Гаета. Француската артилерија конечно можела да ги бомбардира ѕидините со својот цел потенцијал, и Наполитанците на 18 јули се предале, а корпусот на Масена бил ослободен за други ангажмани.<ref name="massena">[[War of the Third Coalition#masskoch|Masséna & Koch]], pp. 194–251.</ref> По паѓањето на Гаета, Жозеф му наредил на Масена да му помогне на Рејние против Британците и Калабриското востание. Британците се повлекле во Сицилија. Но, во 1807 бунтот се уште не бил задушен, а Масена побарал дозвола да ја откаже командата. За прв пат во Наполеоновите војни, Французите биле цел на брутална герилска војна од страна на бунтовното население. Французите сватиле дека единствен ефикасен начин за справување со такво востание е да се спроведат терористички тактики кои ги користел Рејние. Ова ги навестило истите проблеми со кои Французите, а особено Жозеф Бонапарта, ќе се соочат во Шпанија за време на [[Полуостровска војна|Полуостровската војна]]. [[Податотека:Napoleonic_Wars_War_of_the_Third_Coalition.png|мини|340x340пкс| Сите учесници во војната на третата коалиција. <span style="color:Blue;">Сина</span> : Коалицијата и нивните колонии и сојузници. <span style="color:Green;">Зелена</span>: [[Прво Француско Царство|Првата Француска Империја]], нејзините протекторати, колонии и сојузници.]] Аустерлиц и претходната кампања радикално ја промениле природата на европската политика. За три месеци, Французите ја окупирале Виена, десеткувале две војски и ја понижиле Австриската Империја. Овие настани не соодветствуваат со крутите структури на моќ од 18-тиот век, кога ниту еден голем европски главен град не бил под контрола на непријателска војска. По Аустерлиц следела скоро еднодецениска француска доминација на европскиот континент, но непосредно влијаела да ја поттикне Прусија да влезе во [[Војна на четвртата коалиција|војна во 1806 година]]. Франција и Австрија на 4 декември склучиле примирје, а според [[Пожунски мир (1805)|Договорот од Пожуна]] 22 дена подоцна Австрија излегла од војната. Австрија ги признала за француски териториториите заземена со договорите од Кампо Формио (1797) и Луневил (1801), се согласила да ѝ отстапи земја на Баварија, [[Кралство Виртемберг|Виртемберг]] и [[Историја на Баден|Баден]], кои биле германски сојузници на Наполеон, и да плати 40 милиони франци воени обесштетувања. [[Венето|Венеција]] му била дадена на [[Кралство Италија (Наполеонова)|Кралството Италија]]. Тоа било суров крај за Австрија, но не и катастрофален мир. На руската армија ѝ било дозволено да се повлече на сопствена територија, а Французите ја запоседнале Јужна Германија. Во јули 1806 година, Наполеон го создал [[Рајнски Сојуз|Рајнскиот Сојуз]], мноштво германски марионетски држави кои при стапувањето во сојуз со Франција се обврзале да соберат армија од 63.000 луѓе. Со Наполеон како нивен „заштитник“, сојузните држави биле принудени да го напуштат [[Свето Римско Царство|Светото Римско Царство]], кое било распуштено набргу потоа.<ref>Eric Dorne Brose, ''German History, 1789–1871. From the Holy Roman Empire to the Bismarckian Reich'', Berghahn Books, 2008 (paperback edition), p. 51.</ref> Прусија, како главна сила на Средна Европа, била навредена од сето ова и започнала војна со Франција во 1806 година. Во Италија, политичката ситуација останала непроменета до 1815 година. Британските и сицилијанските трупи го чувале бурбонскиот крал Фердинанд на Сицилија, а Наполеоновиот крал на Неапол ја имал котролата врз континентална Италија. Во 1808 година, [[Жоашен Мира]] станал крал на Неапол, откако Жозеф Бонапарта станал крал на Шпанија. == Поврзано == * [[Војна на четвртата коалиција]] == Наводи == {{Наводи}} === Извори и понатамошно читање === {{refbegin}} *{{cite book |last=Bodart |first=G. |title=Losses of Life in Modern Wars, Austria-Hungary; France |year=1916 |isbn=978-1371465520 }} * {{cite book |editor-last=Brooks |editor-first=Richard |year=2000 |title=Atlas of World Military History |location=London |publisher=[[HarperCollins]] |isbn=0-7607-2025-8 |ref=brooks }} * {{cite book |last=Chandler |first=David G. |author-link=David G. Chandler |year=1995 |title=The Campaigns of Napoleon |location=New York |publisher=[[Simon & Schuster]] |isbn=0-02-523660-1 |ref=chandler |url=https://archive.org/details/campaignsofnapol00chan }} * {{cite book |last=Dupuy |first=Trevor N. |author-link=Trevor N. Dupuy |year=1993 |title=Harper Encyclopedia of Military History |location=New York |publisher=HarperCollins |isbn=0-06-270056-1 |ref=dupuy |url=https://archive.org/details/harperencycloped0000dupu }} * {{cite book |last1=Fisher |first1=Todd |last2=Fremont-Barnes |first2=Gregory |year=2004 |title=The Napoleonic Wars: The Rise and Fall of an Empire |location=Oxford |publisher=[[Osprey Publishing]] |isbn=1-84176-831-6 |ref=fisher }} * {{cite book |last=Kagan |first=Frederick W. |author-link=Frederick Kagan |year=2006 |title=The End of the Old Order |url=https://archive.org/details/endofoldordernap0000kaga |url-access=registration |location=Cambridge |publisher=Da Capo Press |isbn=0-306-81137-5 |ref=kagan }} * Knight. Roger. ''Britain Against Napoleon: The Organisation of Victory. 1793–1815'' (2013) * {{cite book |last1=Masséna |first1=André |last2=Koch |first2=Jean Baptiste Frédéric |year=1848–50 |title=Mémoires de Masséna |volume=V |location=Paris |publisher=Paulin et Lechevalier |language=fr |url = https://books.google.com/books?id=w5gvAAAAMAAJ |access-date=20 May 2009 |ref=masskoch }} * {{cite book |last=McLynn |first=Frank |author-link=Frank McLynn |year=1997 |title=Napoleon: A Biography |location=New York |publisher=Arcade Publishing |isbn=1-55970-631-7 |ref=mclynn |url=https://archive.org/details/napoleonbiograph00mcly }} * {{cite book |author=Schroeder, Paul W. |title=The Transformation of European Politics 1763–1848 |url = https://books.google.com/books?id=BS2z3iGPCigC |year=1996 |publisher=Oxford U.P. |pages=210–86 |isbn=9780198206545 }}, diplomatic history of Europe * Schneid, Frederick C. ''Napoleon's conquest of Europe: the War of the Third Coalition'' (Greenwood, 2005). * {{cite book |last=Uffindell |first=Andrew |year=2003 |title=Great Generals of the Napoleonic Wars |location=Kent |publisher=Spellmount |isbn=1-86227-177-1 |ref=uffindell }} {{refend}} == Надворешни врски == * {{Cite EB1911|last=Maude|first=Frederic Natusch|wstitle=Napoleonic Campaigns|volume=19|pages=212–236|short=x}} {{Среди}} [[Категорија:Европа во 1805 година]] [[Категорија:Судири во 1806 година]] [[Категорија:Судири во 1805 година]] [[Категорија:Судири во 1804 година]] [[Категорија:Судири во 1803 година]] [[Категорија:Наполеонови војни]] [[Категорија:Судири во 19 век]] [[Категорија:Војна на Третата коалиција]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] ld9ursftsfdstytqd87mv2efcgnjept 0 1296857 4796082 4752711 2022-07-24T10:41:00Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> | name = Јабланички Округ | native_name = Јабланички управни округ <br> Jablanički upravni okrug | settlement_type = [[Окрузи во Србија|Округ]] во [[Србија]] <!-- maps and coordinates ------> | image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a =Rutizam-com-429 2212xn obj obj-01-p7150530.jpg |photo1b =Gradska Crkva Leskovac 2.JPG |photo1c =Varošica Medveđa 17.jpg |photo1d =Leskovac, Maison des syndicats.jpg |photo2a =Sajam Leskovac.jpg |photo2b =Vlasina kod crne trave4.jpg |photo2c =Selo Ostrozub na planini Ostrozub.JPG |photo3a =Завичајни музеј у Власотинцу.JPG |photo3b =Leskovac etno kuće 32.jpg |photo3c =The Descent of the Holy Spirit church, Vlasotince, Serbia (1).JPG |photo3d =Leskovac railway station (2).jpg |photo4a =Leskovacpanoramic.jpg |photo4b =Г.Слатина.jpg |photo5a =Crcavac 01.jpg |photo5b =Vlasotince war monument.jpg |photo5c =Zapis-1261-Bosnjace-Zdravkovica-hrast 20171227 4729.jpg |photo6a =Rudare, Leskovac, Panorama sela, a01.JPG |size = 270 |spacing = 1 |foot_montage = Слики од Јабланичкиот Округ |color = #FFFFFF |border = 1 }} | image_map = Jablanica in Serbia.svg | mapsize = 200px | map_caption = Местоположба на Јабланичкиот Округ во Србија | coordinates = {{coord|43|00|N|21|57|E|source:itwiki_type:adm2nd|display=inline, title}} <!-- location ------------------> | subdivision_type = [[Список на држави во светот|Држава]] | subdivision_name = {{flag|Србија}} | subdivision_type1 = [[Административна поделба на Србија|Регион]] | subdivision_name1 = [[Јужна и Источна Србија]] <!-- seat, smaller parts -------> | seat_type = Седиште на округо | seat = [[Лесковац]] <!-- government type, leaders --> | leader_title = Началник на округот | leader_name = Божидар Стојиљковиќ | total_type = Вкупно | area_total_km2 = 2,769 | population_footnotes = | population_total = 255463 | population_as_of = попис во 2012 | population_density_km2 = 59.7 <!-- blank fields (section 1) --> | blank_name_sec1 = [[Општини во Србија|Општини]] | blank_info_sec1 = 5 и 1 [[Општини во Србија|град]] | blank1_name_sec1 = Населби | blank1_info_sec1 = 336 | blank2_name_sec1 = – [[Градови во Србија|Градови]] | blank2_info_sec1 = 7 | blank3_name_sec1 = – Села | blank3_info_sec1 = 329 | iso_code = RS-23 | website = {{URL|http://jablanicki.okrug.gov.rs}} }} <!-- Infobox ends --> '''Јабланички Округ''' — [[Административна поделба на Србија|административен округ]] во југоисточниот дел на [[Србија]] со седиште во [[Лесковац]]. Според [[Попис од 2011 година во Србија|пописот од 2011 година]], на подрачјето на округот живееле 216.304 жители. Површината на административната област е 2.770 и опфаќа 336 населени места.{{Sfn|Гавриловић|2017}} == Поделба == Округот го опфаќа [[Град Лесковац|градот Лесковац]] и општините [[Власотинце]], [[Општина Лебане|Лебане]], [[Општина Бојник|Бојник]], [[Општина Медвеѓа|Медвеѓа]] и [[Општина Црна Трава|Црна Трава]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://jablanicki.okrug.gov.rs/?lang=sr|title=О нама|work=jablanicki.okrug.gov.rs}}</ref> * '''Градот Лесковац''' е [[Градови во Србија|територијална единица]] чиј центар е градската населба Лесковац. Според пописот од 2011 година, градот имал население од 144.206 жители. Површината на градот е 1.025 и опфаќа 144 населени места, од кои три се урбани населби. Областа на градот се наоѓа во срцето на огромната и плодна Лесковачка Котлина (50 долги и 45 широки), најголемата морфотектонска долина во Србија. Зафаќа дел од долината на [[Јужна Морава]] и делови од сливовите на нејзините важни леви притоки [[Ветерница]] и [[Јабланица (притока на Јужна Морава)|Јабланица]]. Географската и сообраќајната положба на Лесковачката Котлина има транзитен карактер. Низ неа минуваат важни меѓународни патишта, но и сообраќајни правци од пониска класа. Главните сообраќајни правци ги поврзуваат Западна и Средна Европа со [[Македонија|Република Македонија]], [[Грција]] и [[Мала Азија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gradleskovac.org/index.php/o-leskovcu/osnovno-o-leskovcu/geografski-polozaj|title=Географски положај|work=gradleskovac.org}}</ref> ** ''Историја'' Во областа на градот Лесковац, според грчкиот историчар [[Херодот]], во 5 век [[пр.н.е.]] постоела [[Илири|илирска]] ([[Дарданци|дарданска]]) населба, околу која се [[Коноп|одгледувал коноп]]. По победата над Илирите, Римјаните во II век затекнале населба на левиот брег на Ветерница, а на ридот [[Хисар (Лесковац)|Хисар]] изградиле тврдина која доминира над околината. Во 12 век, [[Византија|византискиот]] цар [[Мануил I Комнин|Мануил]] му ја подарил областа околу денешен Лесковац, позната како Дубочица, на жупанот [[Стефан Немања]] . Кон крајот на 18 век, Лесковац бил центар на [[Лесковачки Пашалак|Лесковачкиот Пашалак]]. За време на [[Прво српско востание|Првото српско востание]], Караѓорѓевиот војвода, [[Илија Петровиќ Стреља]], дигнал востание против вековните окупатори Турците, на кое му се придружиле голем број лесковчани. Лесковац бил ослободен од Турците на 24 декември 1877 година. Во [[Прва светска војна|Првата светска војна]] поради ѕверствата на [[Злосторства на австроунгарската и бугарската војска во Србија (1914-1918)|бугарскиот окупатор]] загинало бројно население и бил нарушен стопанскиот развој. За време на [[Априлска војна|Априлската војна,]] Лесковац не настрадал многу, но во [[Сојузничкото бомбардирање на Лесковац на 6 септември 1944 година.|бомбардирањето на Сојузниците во септември 1944 година,]] биле убиени многу цивили, уништени се вековните културно-историски споменици и катастрофално уништен дел од центарот на градот. Во текот на шеесеттите и седумдесеттите години на 20 век, лесковачката текстилна индустрија процветала, но на почетокот на деведесеттите години, Лесковац го погодила стопанската и економската рецесија. За време на [[НАТО-во бомбардирање на СР Југославија|агресијата на НАТО]] во 1999 година Лесковац на 25 март го доживува првото бомбардирање.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://turistickaorganizacijaleskovac.rs/istorija-leskovca/|title=Историја Лесковца|work=turistickaorganizacijaleskovac.rs}}</ref> * '''Општина Власотинце''' е територијална единица со седиште во [[Власотинце]]. Според пописот од 2011 година, имала население од 29.893 жители. Површината на општината е 308 и опфаќа 48 населени места. Општината има ридско-планински карактер што сочинува над 80% од нејзината територија. Најниската точка е на 230 метри [[надморска височина]] на вливот на [[Власина]] во Јужна Морава, а највисоката е на 1.433 метри надморска височина. Морфолошки се издвојуваат две целини, долинско-котлинска и ридско-планинска. Климата на општината е [[Умереноконтинентална клима|умереноконтинентална]] со жупска варијанта во рамничарско-ридскиот дел до 500 метри надморска височина. ** ''Историја'' Човечки заедници постоеле на територијата на општината во [[Младо камено време|неолитот]] - младо камено време. Илирите и [[Тракијци]]те ја населувале оваа област во [[Бронзено време|бронзено]]-[[Железно време|железното време]] и биле освоени од Римјаните во 1 век. [[Словени]]те го населувале [[Балкански Полуостров|Балканот]] во текот на 6 и 7 век, додека областа на општината била под Византија до 12 век. Стефан Немања, борејќи се против Византија, ја освоил оваа област и ја припоил кон [[Рашка|српската држава]]. До освојувањето на Турците, областа Власотинце била дел од српската држава, а за прв пат се споменува во 16 век под името ''Власотинац'', на пописот од 1516 година. По ослободувањето на јужниот дел на Србија од Турците, Власотинце е прогласен за град во 1878 година. Населението земало многу активно и масовно учество во [[Балкански војни|Балканските војни]], како и во Првата светска војна. За време на [[Втора светска војна|Втората светска војна,]] Власотинце е ослободено на 10 октомври 1944 година. години кога започнува периодот на обнова и изградба.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vlasotince.org.rs/portal/index.php?option=com_content&view=article&id=46&Itemid=63&lang=sr|title=О Власотинцу|work=vlasotince.org.rs}}</ref> [[Податотека:Jablanicki_district.gif|мини|260x260пкс| Поделба на Јабланичкиот Округ на град и општини]] * '''Општина Лебане''' е територијална единица со седиште во [[Лебане]]. Според пописот од 2011 година имало 22.000 жители. Површината на општината е 337 и опфаќа 39 населени места. Земјоделското земјиште зафаќа 63,2%, а шумите 31,7% од вкупната територија на општината. Општината опфаќа делови кои припаѓаат на горниот дел на сливот на Јабланица и Лесковачката Котлина. Во релјефот се истакнуваат Лесковачката Котлина и ридско-планинскиот дел. Општината се карактеризира со умереноконтинентална клима, со умерено студени зими и топли и суви лета. Просечната годишна температура е 10,2&nbsp;°C. ** ''Историја'' Човечки заедници постоеле на овие простори уште од [[праисторија]]та. Лебане е основано во 1878 година, на реката Јабланица кај истоименото село. Развојот на населбата дошол дури кога станало седиште на Јабланичкиот Срез. Било познато по две [[Топола|тополи]], со обем од околу 10 м, и три големи [[ореви]] кои израснале во близина на пешачкиот мост. Во периодот меѓу двете светски војни, Лебане останало на ниво на селски град со мал број жители. Во 1976 година во Лебане имало катастрофална поплава во која биле изгубени два животи, а материјалната штета била голема. После тоа има побрза индустријализација, благодарение на финансиската помош, а местото побрзо се развива.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.agromedia.rs/opstine/lebane-opstina|title=Лебане - општина|work=agromedia.rs}}</ref> * '''Општина Бојник''' е територијална единица со седиште во Бојник. Според пописот од 2011 година имала 11.104 жители. Површината на општината е 264 и опфаќа 36 населени места. Бојник се наоѓа во сливот на [[Пуста Река (притока на Јужна Морава)|Пуста Река]] и под планината [[Радан]]. Специфична е географската положба и природната конфигурација на општината. Се наоѓа надвор од најважните автопатишта, но претставува природна врска на северозападниот дел на Лесковачката Котлина со градот Лесковац и општините Лебане и Медвеѓа. Околу две третини од територијата на општината е ридско-планинско подрачје, со силно влијание врз формирањето на релативно неповолна конфигурација на мрежата на населени места и нерамномерна територијална распределба на стопанските активности и населението.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bojnik.rs/?page_id=4025|title=Географски положај општине Бојник|work=bojnik.rs}}</ref> ** ''Историја'' Најстарата праисториска населба е откриена во [[Лапотинца|Лапотинце]] на локалитетот ''Селиште'', фрагменти од керамика од [[Старчево култура|старчевачката]] група. Во [[Горно бричење|Горње Бријање]] на локалитетот Цунг се пронајдени остатоци од винчанско-плочмичката култура на ''кремени'' алатки и плочи. Од античкиот период потекнува недоволно истражен и запуштен археолошки локалитет во Горње Бријање, кое е римска тврдина изградена веројатно во III век. Римската населба кај Бојник била регистрирана на брегот на Пуста Река, помеѓу [[Доње Коњувче|Доње Коњувце]] и Бојник. Меѓу другото, овде е пронајдена и мермерна глава на римски граѓанин.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bojnik.rs/?page_id=4288|title=Историјски подаци|work=bojnik.rs}}</ref> * '''Општина Медвеѓа''' е територијална единица со седиште во [[Медвеѓа]]. Според пописот од 2011 година имала 7.438 жители. Површината на општината е 524 и опфаќа 44 населени места. Општината се наоѓа на границата со [[Косово и Метохија]], во планинско-котлинската област во јужна Србија. Најниската точка е на 316 метри надморска височина, во долината на реката Јабланица, а највисоката на 1.376 на планините Радан и Мајдан. Геоморфолошката конфигурација на теренот е неповолна и влијае на лошата сообраќајна поврзаност на општината со другите области. Патот Лесковац-[[Приштина]], кој преку Приштина ја поврзува Јужна Србија со [[Јадранско Море|Јадранот]], е единствената значајна сообраќајна комуникација. Климата е [[Континентална клима|континентална]], просечната годишна температура во котлините е 11&nbsp;°C, а во планинските предели 6,7&nbsp;°C. ** ''Историја'' Во општината има бројни остатоци кои сведочат за праисторискиот живот на различни народи. Тој водел важен римски пат низ оваа територија до [[Пирот]] и Приштина. Поголемото населување на оваа територија дошло во 1879 година, по ослободувањето на јужна Србија, а населението дошло од сите делови, особено Косово и Метохија, Стара Херцеговина, источна Србија, а населението од [[Црна Гора]] го населувало овој крај во брановите од 1880 до 1880 година. 1906 година.. години. По Првата светска војна и трите неуспешни обиди Медвеѓа да стане [[град]], нивното четврто барање било одобрено од кралот [[Александар I Караѓорѓевиќ|Александар Караѓорѓевиќ]], а на 31 декември 1921 година Медвеѓа е прогласена за град.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.agromedia.rs/opstine/medvedja-opstina|title=Медвеђа - општина|work=agromedia.rs}}</ref> * '''Општина Црна Трава''' е територијална единица со седиште во [[Црна Трава]]. Според пописот од 2011 година имала 1.663 жители. Површината на општината е 312 и опфаќа 25 населени места. Општината е опкружена со [[Сува планина|Сува Планина]] на север, [[Власинско езеро|Власинско Езеро]] на југ, српско-бугарската граница на исток и [[Грделичка клисура|Грделичката Клисура]] и долината Јужна Морава на запад. Висината се движи од 346 до 1.721 метар, така што територијата е планинска. Низ општинската територија тече реката Власина, на нејзиниот брег се наоѓа само населбата Црна Трава, а на 10 километри е езерото Власина. ** ''Историја'' На овој простор живееле илирски племиња, а од II век областа била населена со Римјани и се занимавале со рударство. За време на владеењето на Византија, кое траело до 12 век, во аналите на црквата има информации дека овој простор бил речиси напуштен, дека таму живееле монах и неколку манастирски овчари. Населбата порано се викала Вилин Луг, а за време на турското владеење се викала ''Кара Кас'' што значи „црна трева“, како и ''Балк Дервен'' што значело „рибна клисура“. Името на населбата е поврзано и со [[Косовска битка|Косовскатата битка]], каде што, според легендата, уморните српски војници заспале на тревата која ги омамила, поради што не стигнале за битката, па ја нарекле тревата црна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.agromedia.rs/opstine/crna-trava|title=Црна Трава|work=agromedia.rs}}</ref> <gallery mode="packed" heights="120" caption="Грбови на градот Лесковац и општините Власотинце, Лебане, Бојник, Медвеѓа и Црна Трава"> Податотека:Veliki grb Leskovca.png| Grb Vlasotinca.png| Lebane grb.png| Grb Bojnika.png| COA Medveđa.png| Податотека:Crna-trava-grb.png| </gallery> == Демографија == Според [[Попис од 2011 година во Србија|пописот од 2011 година,]] на територијата на Јабланичкиот Округ имало 216.304 жители. Округот е претежно населен со [[Срби]] кои сочинуваат 92,4% од населението,{{Sfn|Гавриловић|2017}} потоа следат [[Роми]] кои сочинуваат 5,3% од населението.{{Sfn|Гавриловић|2017}} Во религиозна смисла, 201.969 жители се [[Православие|православни]], по што следат 2.575 [[Протестантство|протестанти]], 815 муслимани,{{Sfn|Гавриловић|2017}} 575 не се верници 4.824 жители не се изјасниле.{{Sfn|Гавриловић|2017}} [[Српски јазик|Српскиот]] е мајчин јазик на 203.703 граѓани,{{Sfn|Гавриловић|2017}} следен од [[Ромски јазик|ромскиот]], кој е мајчин јазик на 9.278 граѓани. {{Sfn|Гавриловић|2017}} == Организација == Јабланичкиот Округ е регионален центар на државната управа кој е формиран за вршење работи на државната управа надвор од седиштето на органите на државната управа, што значи дека управниот округ го сочинуваат стручни и подрачни единици [[Министерство|на министерството]] во областа. Тој нема функција орган на државна управа, па не може да има свои ингеренции. Во Законот за државна управа и Уредбата за административни инфекции јасно се наведени задачите што органите на државната управа, пред се одредени министерства, можат да ги извршуваат во округ. Органите на државната управа можат да ги извршуваат следниве работи: * да одлучува во управни работи во прв степен, односно по жалбата кога носителите на јавни овластувања одлучиле во прв степен. * да врши надзор над работата на носителите на јавни овластувања * да врши инспекциски надзор Началникот на округот ја координира работата на подрачните единици и ја следи примената на директивите и упатствата што им се издаваат, го следи спроведувањето на плановите за работа на окружните подрачни единици и се грижи за условите за нивната работа, ја следи работата на вработените. во подрачните подрачни единици и предлага дисциплинска постапка против нив. Советот на округот го сочинуваат началникот на округот и претседателите на општините и градоначалниците на градовите од подрачјето на округот. Седниците на Советот ги свикува и со нив претседава началникот на округот, а се одржуваат најмалку еднаш на два месеци. Началникот на округот е должен предлозите на Советот да ги доставува до министерот надлежен за административни работи, кога е должен најмалку еднаш годишно да информира за работата на Советот. Советот на административниот округ, меѓу другото, ја координира работата на окружните подрачни единици на органите на државната управа и општините и градовите во управната област и предлага како да се подобри работата на административните области.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mduls.gov.rs/latinica/dokumenta-upravni-okruzi.php|title=Управни окрузи|work=mduls.gov.rs|archive-url=https://web.archive.org/web/20180514064901/http://www.mduls.gov.rs/latinica/dokumenta-upravni-okruzi.php|archive-date=14. 05. 2018|accessdate=13. 05. 2018}}</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="120"> Податотека:Лесковац - централни парк .jpeg|Лесковац Vlasotince town centre1.jpg|Власотинце Dom kulture "Radan" Lebane.jpg|Лебане Centar Bojnika.jpg|Бојник Medvedja.jpg|Мечка Податотека:Opshtina Crna Trava.JPG|Црна Трава </gallery> == Поврзано == * [[Список на споменици на културата во областа Јабланица|Список на споменици на културата во Јабланичкиот Округ]] * [[Град Лесковац]] * [[Општина Власотинце]] * [[Општина Лебане]] * [[Општина Бојник]] * [[Општина Медвеѓа]] * [[Општина Црна Трава]] == Наводи == {{наводи}} == Литература == * {{Наведена книга|title=Општине и региони у Републици Србији, 2017.|last=Гавриловић|first=Душан|publisher=Републички завод за статистику|year=2017|location=Београд|ref=harv}} == Надворешни врски == * [http://jablanicki.okrug.gov.rs/?lang=sr Јабланички управни округ] * [http://spomenicikulture.mi.sanu.ac.rs/mapa.php?okr=23 Листа споменика: Јабланички управни округ] * [https://obidjisrbiju.com/post_oblast/jablanicki-okrug/?type=destinacija Обиђи Србију: Јабланички округ] {{Окрузи во Србија}} [[Категорија:Окрузи во Србија]] [[Категорија:Јабланички Округ]] o3ezbdo7f8eseh5r1e8x7r4b7vydzf5 0 1297024 4796169 4754649 2022-07-24T11:25:42Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија (4) wikitext text/x-wiki [[Податотека:Lyuli_woman_with_child_in_Kazan,_Russia2.JPG|мини| Љули жена со дете на насипот Булак во [[Казањ|Казан]]]] '''Љули''' (самонаречено - '''мугат''') - една од источните гранки на [[роми]]те, вообичаена во [[Туркменистан]], [[Таџикистан]], [[Узбекистан]], [[Казахстан]] и јужен [[Киргистан]]; исто така, тие можат да се најдат во Русија и Авганистан. Јазикот Љули е [[етнолект]] [[Таџички јазик|на таџикистанскиот јазик]] . По религија - муслимани - сунити. Традиционални занимања: ракотворби, вклучувајќи накит, трговија со животни, гатање, собирање отпад, питачење, [[музика]]. Во советско време, тие биле вработени во градежништвото, земјоделството и производството. Учествувале и во Втората светска војна. [[Образование|Образовното]] ниво е традиционално ниско, иако некои претставници добиваат средно и високо образование. Има тенок слој на интелигенција и [[свештенство]]. Просечниот животен стандард е исклучително низок, иако има некои претставници на средната класа, па дури и богати луѓе. Сфаќајќи се себеси како посебна етничка група, тие традиционално се поврзуваат и со циганите (во руска смисла на зборот). Циганите од Русија не се перципираат како роднини (презир - луљајки, љулишки). Во пасошите на [[Киргистан]], во колоната за [[националност]], Љули се означени како Таџикистанци (веројатно на лингвистичка основа). По распадот на [[Советски Сојуз|СССР]], тие често ја посетуваат [[Русија]], каде што се занимаваат со питачење, градежни и земјоделски работи, како и разни видови нискоквалификувана работна сила. == Некои културни карактеристики == Според С. М. Габасов, недвосмислено дефинирајќи ја својата вера како [[ислам]], Љули не покажуваат силна религиозна ревност: многумина не вршат [[Намаз (ислам)|намаз]], ретко се запознаени со [[Куран]]от, знаат и користат мал број [[Молитва|молитви]]. Порано жените Мугати не го покривале лицето, но тоа почнале да го прават во поново време, очигледно во врска со зајакнувањето на религиозноста во земјите од Средна Азија. Сепак, сè уште е забележливо послободното однесување на жените: „не се забулуваат и не заминуваат пред очите на странец, слободно разговараат со мажи, се вклучуваат во машки разговор, дури и во присуство на странец“, сведочи. С. М. Габасов <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://gypsy-life.net/history61.htm|title=Цыганообразные группы Гиссарской долины (по материалам исследований И. M. Оранского)|last=Габбасов, Сергей|date=2008|publisher=gypsy-life.net|accessdate=2019-05-27}}</ref>. Н. ВО. Бесонов забележал дека Љули се дружељубиви, мирни и гостопримливи. Локалните жители не ги гледаат од таа перспектива, сметајќи ги за опасни и агресивни. [[Свадба]]та обично се одржува во семејството на невестата, но семејството на младоженецот ги сноси трошоците. За девојче се плаќа ''ширпули'' ( откуп ). Во семејниот живот, сопружниците не се обраќаат по име. Физичкото малтретирање на сопругите не е прифатено. Главниот приход на семејството го обезбедуваат жените, додека мажите се одговорни за одгледување деца и домаќинство. Тие претпочитаат да се населат во компактни групи, без да се мешаат со претставници на други народи. Многу обичаи се слични на оние на Ромите -цигани: судски собир за решавање на конфликти, присуство на претставник за надворешниот свет, клан (поделба на големи кланови), присуство на световно име и презиме. == Љули во Киргистан == Љули живеат во регионот Ош во [[Киргистан]]. Поголемиот дел од населението живее под прагот на сиромаштија, питајќи. Дома, децата комуницираат на својот мајчин јазик, образованието се изведува на [[Узбечки јазик|узбекистански]], руски и киргистански. Љули немаат официјални документи, многумина немаат образование<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.currenttime.tv/a/27322694.html|title=Люли – судьба киргизских цыган|work=Настоящее Время|language=ru|accessdate=2020-10-03}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ca-oasis.info/oasis/?jrn=32&id=245|title=Интернет-Журнал "Оазис" Народ без прав|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923195623/http://www.ca-oasis.info/oasis/?jrn=32&id=245|archive-date=2015-09-23|dead-url=yes}}</ref>. == Поврзано == * Парија (етнос) * Согутарош * Цигани од Средна Азија == Наводи == <references group="" responsive="1"></references> == Литература == * Люли́ // шумар - Магнет. - М. : Советска енциклопедија, 1954 година. - ОД. 548. - ( Голема советска енциклопедија : [во 51 тон] / Гл. ед. Б.А.Введенски ; 1949-1958, кн. 25). * ''Марушјакова Е., Попов В.'' Цигани од Средна Азија и Кавказ. - Лондон: Палгрејв Мекмилан, 2016 година. * [http://www.vokrugsveta.ru/quiz/391/ Од каде потекнува lyuli?] // Низ светот, 07/10/2017 == Надворешни врски == * [http://svenko.net/nomad/trip3.htm Циганите Љули во предградијата] * [http://gypsy-life.net/history61.htm Цигани од Средна Азија во Москва] [[Категорија:Ромски етнички групи]] 8j9t7m4a6fskuvjomr8t52llj4r99dh 0 1297034 4796202 4753581 2022-07-24T11:28:18Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија (4) wikitext text/x-wiki '''Согутарош''' е етничка (етно-професионална) група распространета во Средна Азија, која обично се нарекува „Цигани од Средна Азија“. Терминот „согутарош“ е надворешен и буквално значи „мајстор кој резба согу (дрвен сад со специјална форма)“. == Јазик == Мајчин јазик на Согутарош е таџикистански. Се користи и внатрегрупен таен јазик (арго), кој содржи елементи од индоариевско потекло. == Занимања == Главното занимање на Согутарош е обработка на дрво. Предмети што ги прават: дрвени лажици, чаши, лулки, сита, ковчези, тамбури, цевчиња за цедење урина од бебешка лулка, тркалезни садови за колачи. == Начин на живот == До средината на 1940-тите, тие воделе скитнички начин на живот, изнајмувајќи станови само за периодот на студено време. До крајот на 1950-тите, тие се населиле во Денау, Кокташ, Орџоникиџебад, Пахтабад, Регар и други места каде што традиционално ги продавале резултатите од својот занает. == Религија == Верниците на Согутарош се сунитски муслимани. == Библиографија == * ''Орански I.M.'' етнографски групи кои зборуваат таџикистански од долината Гисар (средна Азија). Етнолингвистички истражувања. - М. .: „Наука“, Главно издание на источната литература, 1983. - UDC 902.7 („-9.155.0) * ''Марушјакова, Елена и Веселин Попов.'' Цигани од Средна Азија и Кавказ. - L. .: Палгрејв Мекмилан, 2016 година. [[Категорија:Category:Групи на дијаспора од Средна Азија]] [[Категорија:Category:Ромски етнички групи]] 3rzw8t6a1bmcdy8pkij5ev1klipwf31 0 1297184 4796120 4755035 2022-07-24T10:43:58Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Сегешвар''' е еден од седумте познати саксонски градови во [[Романија]]. Се наоѓа во централниот дел на земјата, во историската провинција [[Трансилванија]], чиј најважен центар е [[Клуж-Напока|Клуж]]. Сигишоара се наоѓа во округот Мурес. Стариот град Сегешвара е едно од најдобро зачуваните средновековни градски јадра не само во [[Трансилванија]] и Романија, туку дури и во цела [[Средна Европа]] . Затоа, стариот град во ѕидините е вклучен во [[УНЕСКО|списокот]] на [[Светско наследство на УНЕСКО|светско наследство]] на УНЕСКО. Исто така тој, од истата причина, градот станал центар на туризмот во последните децении. == Историја == Сегесвар бил населен од група саксонски колонисти во текот на 12 век, кој бил на покана на унгарскиот крал, да ја бранел границата на унгарското кралство. Благодарение на германската трудољубивост, тие изградиле прекрасен утврден град, кој, како и другите саксонски градови во [[Трансилванија]], бил сличен на германските градови [[Саксонија]]. Сегесвар е исто така познат и како родното место на [[Влад Цепеш|Влад Наколнувачот]], попознат како и грофот Дракула. Таткото на Цепес, Влад II Дракула, принцот од Влашка, живеел во градот Сегесвар како прогонет во тоа време. == Демографија {{Sfn|Ценсус|2002}} == Споредено со пописот од 2002 година, населението на пописот од 2011 г.е намалено. * [[Романци]] (76,06%) * [[Унгарци]] (18,36%) * [[Роми]] (3,51%) * [[Германци]] (1,92%) == Градови партнери == * {{Знамеикона|Француска}} [[Блоа]] * {{Знамеикона|Швајцарска}} [[Баден]] * {{Знамеикона|Италија}} [[Чита ди Кастело]] * {{Знамеикона|Немачка}} [[Динкелсбил]] * {{Знамеикона|Мађарска}} [[Кишкунфелеџаза|Кишкунфелеђхаза]] * {{Знамеикона|Пољска}} [[Замошќ|Замошћ]] <gallery> Податотека:Sighisoara 10.jpg|Старата градска улица Податотека:Palowniks house.JPG|Родното место на грофот Дракула Податотека:Segesvár.jpg|Поглед на градот од кулата Податотека:Sighisoara mayors building 01.jpg|Градска куќа </gallery> == Топографска карта == * {{Ru}} Топографска карта L-35-XIII. Размера: 1 : 200 000. Издање 1978 г. [[Категорија:Светско наследство во Романија]] [[Категорија:Трансилванија]] [[Категорија:Градови во Романија]] 5bjw8vyrnhlgs4mp3xb8yjlevfim9of 0 1297248 4796149 4778755 2022-07-24T10:57:10Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki {{Infobox Former Country|native_name=''Estado de Los Altos'' ([[Шпански]])|conventional_long_name=Дражава на Лос Алтос|common_name=Лос Алтос|status=Република|event_start=Независност од Гватемала|year_start=1838|date_start=2 февруари|year_end=1849|date_end=8 мај|event_end=Реинкорпорација во Гватемала|flag_p1=Flag of the State of Los Altos.svg|s3=Гватемала|flag_s3=Flag of Guatemala (1838-1843).svg|image_flag=Flag of the State of Los Altos.svg|image_coat=Coat of arms of the State of Los Altos.svg|capital=[[Кецалтенанго]]|life_span=1838-1840<br/>1848-1849|event1=Обновено признание на Средно Американскиот конгрес|date_event1=5 Јуни 1838|event2=Присилна реинкорпорација во Гватемала|date_event2=Јануари 1840|event3=Обновена декларација за независност|date_event3=26 Август 1848|image_map=Map of Los Altos.png|common_languages=[[Шпански]]}} '''Државата Лос Алтос''' ([[Шпански јазик|Шпански]]: Estado de Los Altos), попозната како '''Лос Алтос''', била држава на [[Федерална Република на Средна Америка]] од 1838 до 1840 година и краткотрајна независна република од 1848 до 1849 година. Нејзин главен град бил [[Кецалтенанго]]. Лос Алтос окупираше осум одделенија на запад од денешна [[Гватемала]], како и регионот [[Соконуско]] во [[Мексико|мексиканската]] држава [[Чијапас]]. Државата потекнува од политичките разлики и тензии меѓу [[Гватемала (град)|Гватемала]] од една страна и [[Кецалтенанго]] и другите делови на западна [[Средна Америка]] од друга страна. Дебатата за одвојувањето од [[Гватемала]] датира од кратко време по независноста на Средна Америка од Шпанија во 1821 година. Таква посебна држава беше предвидена од Федералното уставно собрание од ноември 1824 година, но имаше значително противење на одвојувањето во [[Гватемала (град)|Гватемала.]] [[Податотека:José Rafael Carrera y Turcios.jpg|лево|мини|Рафаел Карера]] Независноста на Лос Алтос од [[Гватемала]] била официјално прогласена на 2 февруари 1838 година. Сојузната влада го признала Лос Алтос како шеста држава на унијата и ги сместила претставниците на Лос Алтос во Федералниот конгрес на 5 јуни истата година. Знамето на Лос Алтос беше модификација на знамето на [[Федерална Република на Средна Америка]], со централен печат кој покажува [[Алмолонга (вулкан)|вулкан]] во позадина [[кецал]] (локална птица што ја симболизира слободата) напред. Ова беше првото [[Знамиња во Северна и Средна Америка|средно американско знаме]] кое го користеше кецалот како симбол; од 1871 година, се наоѓа на денешното знаме на [[Гватемала]]. По граѓанската војна која потоа ги опустоши Обединетите провинции и доведе до нејзин распад, Лос Алтос ја прогласи својата независност како '''Независна Република Лос Алтос''' на 27 јануари 1840 , но потоа е во голема мера инвазија на 2 април истата година од вооружената орда на Рафаел Карера, кој ги зароби повеќето официјални претставници на Лос Алтос и ги натера веднаш да бидат погубени. [[Податотека:General Agustín Guzmán.jpg|лево|мини|[[Августин Гузман|Агустин Гузман]]]] Рафаел Карера, кој стана де факто гувернер на областа, тогаш прогласи присилна повторна анексија на Лос Алтос во Гватемала. Искористувајќи ја ситуацијата на хаос и неутврдената политичка ситуација за остатокот од земјата, регионот Соконуско, кој беше дел од поранешната федерална република Средна Америка, за возврат беше анектиран од федерално [[Мексико]] и интегриран како посебен статусен регион на исток од сегашната држава [[Чијапас]]. Во 1844, 1848 и 1849 година, избувнаа неколку бунтови против диктатурата на Рафаел Карера во обид повторно да се стекне независноста на Лос Алтос, но тие не успеаја; само еден од нив доведе до кратко прогласување на независноста на Лос Алтос, со формирање на привремена влада во 26 август 1848 година, предводена од страна на генерал [[Августин Гузман|Агустин Гузман]] кој го окупира [[Кацелтенанго]]. Но, на 8 мај 1849 [[Гватемала]] ја реинкорперира Лос Алтос за најпоследен пат. [[Категорија:Историја на Мексико]] [[Категорија:Историја на Гватемала]] [[Категорија:Историја на Средна Америка]] lyrhf6gmxdz4lbis73lebts1orqkug6 0 1297357 4796083 4777481 2022-07-24T10:41:08Z Bjankuloski06 332 /* Втора светска војна */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Безусловно предавање''' (или '''безусловна капитулација''') е предавање во кое на страната која се предава не ѝ се даваат никакви гаранции. Честопати се изнудува под закана од целосно уништување, или истребување. Сепак, во поново време, барањата за безусловно предавање најчесто содржат гаранции предвидени со [[Меѓународно право|меѓународното право]]. Ако посилната страна објави дека прифаќа само безусловно предавање, таа врши психолошки притисок врз послабиот противник, но исто така може да ги продолжи непријателствата. == Примери == === Бану Курејза за време на Мухамеданската ера === По [[Битка во ров|битката во ровот]] муслиманите тактички ги победиле своите противници. Како резултат на тоа, муслиманската војска го опколила [[Опсада на Бану Курејза|племето Бану Курејза]], и тие безусловно се предале.<ref name="Watt, pp. 167–174">Watt, ''Muhammad: Prophet and Statesman'', pp. 167–174.</ref> Сите мажи, освен неколкумина кои го прифатиле [[ислам]]от, биле погубени, а жените и децата биле [[Ма малакат ајманукум|заробени]].<ref name="Peterson">Peterson, ''Muhammad: the prophet of God'', p. 125-127.</ref><ref name="Ramadan140">Ramadan, ''In the Footsteps of the Prophet'', p. 140f.</ref><ref>Hodgson, ''The Venture of Islam'', vol. 1, p. 191.</ref><ref name="Brown, p. 81">Brown, ''A New Introduction to Islam'', p. 81.</ref><ref name="Lings229">Lings, ''Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources'', p. 229-233.</ref> Историчноста на инцидентот е доведена во прашање.<ref>For details and references see [[Banu Qurayza#Doubts about the historicity of the event|discussion]] in [[Banu Qurayza|main article]].</ref> === Наполеон Бонапарта === Откако [[Наполеон Бонапарт]]а побегнал од островот [[Елба (остров)|Елба]], делегатите на европските сили на [[Виенски конгрес|Виенскиот конгрес]] на 13 март 1815 го [[wikisource:Declaration at the Congress of Vienna|прогласиле]] за одметник. Поради тоа што се сметал за [[одметник]], кога Наполеон му се предал на [[Фредерик Луис Мејтланд (заден адмирал)|капетанот Мејтланд]] на крајот од [[Сто дена|Стоте дена]], тој не бил заштитен како шеф на држава со военото или меѓународното право и Британците немале законска обврска ниту да го прифатат неговото предавање ниту да му го поштедат животот. Сепак, го поштедиле и го протерале на островот [[Света Елена (остров)|Света Елена]].<ref>{{Наведена книга|title=The Gentleman's magazine (part 1)|last=MacDonald|first=John|publisher=F. Jefferies|year=1823|editor-last=Urban|editor-first=Sylvanus|series=16th of the New Series|volume=93|page=[https://books.google.com/books?id=IAEVHuU8IxIC&pg=PA596#v=onepage&q&f=false 569]|chapter=Character of Bonaparte}}</ref> === Втора светска војна === [[Податотека:Surrender_of_Japan_-_USS_Missouri.jpg|десно|мини| Јапонската делегација, предводена од [[Мамору Шигемицу]], се подготвува да го потпише инструментот за предавање на бродот ''[[USS Missouri (BB-63)|Мисури]]'' во [[Токиски Залив|Токискиот залив]], 2 септември 1945 година]] [[Податотека:Field_Marshall_Keitel_signs_German_surrender_terms_in_Berlin_8_May_1945_-_Restoration.jpg|десно|мини| [[Вилхелм Кајтел|Филдмаршалот Вилхелм Кајтел]] го потпишува дефинитивниот акт за безусловно предавање на германската војска во Берлин.]] Употребата на терминот заживеал за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. На [[Конференција во Казабланка|Конференцијата во Казабланка]] (јануари 1943) американскиот претседател [[Франклин Д. Рузвелт|Френклин Рузвелт]] пред печатот изјавил дека цел на војната против силите на Оската било нивно безусловно предавање. Терминот се користи и во [[Потсдамска декларација|Постдамската декларација]] испратена до Јапонија на 26 јули 1945 година. Кон крајот на декларацијата, се вели: „Ја повикуваме владата на Јапонија сега да објави безусловно предавање на сите јапонски вооружени сили“ со предупредување дека ако не го стори тоа ќе следи „брзо и целосно уништување“. Се тврди дека барањето за безусловно предавање ја продолжило Втората светска војна во Европа. Тоа било користено од [[Теми во нацистичката пропаганда|германската домашна пропаганда]] за да поттикне понатамошен отпор против сојузничките армии. Исто така, се тврди дека без барањето за безусловно предавање, [[Средна Европа]] можеби немала да падне зад [[Железна завеса|Железната завеса]]. „Тоа беше политика што [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] ја прифати со радост, веројатно затоа што целосно уништената Германија ќе ѝ помогне на руската програма за повоена експанзија“.<ref>Deane, John R. 1947.</ref> Се тврди и дека ја продолжило војната со Јапонија и дека е причина за атомските бомби врз Хирошима и Нагасаки (види [[дебата за атомските бомбардирања на Хирошима и Нагасаки]] ([[:en:Debate over the atomic bombings of Hiroshima and Nagasaki|Анг]]).<ref>{{Наведено списание|date=2022-04-01|title=Debate over the atomic bombings of Hiroshima and Nagasaki|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Debate_over_the_atomic_bombings_of_Hiroshima_and_Nagasaki&oldid=1080460722|journal=Wikipedia|language=en}}</ref> == Поврзано == * [[Предавање (воена)|Предавање (војна)]] * [[окупација|Воена окупација]] == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20070517235645/http://www.law.ou.edu/ushistory/germsurr.shtml Германски документи за предавање од Втората светска војна] (американски историски документи) [[Категорија:Воена стратегија]] [[Категорија:Капитулации]] o1h017nfvtet3dgo1ohixeue8irs94w 0 1297921 4796190 4756326 2022-07-24T11:27:05Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki [[Податотека:Heydar_Aliyev_1997.jpg|мини|282x282пкс| Алијев во 1997 г]] '''[[Култ на личноста|Култот на личноста на]] Хејдар Алиејв''', познат и како '''Хејдаризам''' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/fd/az_041027_14/az_041027_14_en.pdf|title=Implementation of Resolution 1358 (2004) on the functioning of democratic institutions in Azerbaijan|date=20 September 2004|publisher=[[Parliamentary Assembly of the Council of Europe]]|page=12|archive-url=https://web.archive.org/web/20141122215705/http://www.europarl.europa.eu/meetdocs/2004_2009/documents/fd/az_041027_14/az_041027_14_en.pdf|archive-date=22 November 2014|quote=It should also reconsider the disadvantages of «heydarism», the personality cult following the deceased President...}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav101308.shtml|title=Islam Not an Issue in Azerbaijan's Presidential Campaign|last=Muradova|first=Mina|date=12 October 2008|work=eurasianet.org|access-date=22 November 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20170325024501/http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav101308.shtml|archive-date=25 March 2017|publisher=[[Open Society Institute]]|quote=...Heydarism [a reference to the late President Heydar Aliyev, father of current President Ilham Aliyev] as a cult of the personality...}}</ref> ({{Lang-az|heydərizm}}),<ref>{{Наведени вести|url=http://www.azadliq.info/faq/301-xaliq-bahadr/30575-tannmlarn-heydrizm-dartmas.html|title=Tanınmışların heydərizm dartışması|last=Bahadir|first=Xaliq|date=13 May 2013|work=azadliq.info|language=az}}</ref> станал значаен дел од [[Политика на Азербејџан|азербејџанската политика]] и [[Култура на Азербејџан|општество]] откако тој дошол на власт во [[1993]] година и продолжил по неговата смрт во [[2003]] година, кога неговиот син [[Илхам Алиев|Илхам Алијев]] го наследил.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.economist.com/node/354347|title=Heidar Aliev, maestro of the Caucasus|date=August 31, 2000|access-date=September 24, 2012|agency=[[The Economist]]}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.slate.com/articles/news_and_politics/dispatches/features/2008/travels_in_the_former_soviet_union/the_cult_of_heydar_aliyev.html|title=Travels in the Former Soviet Union. Entry 2: The Cult of Heydar Aliyev|last=Kucera|first=Joshua|date=May 20, 2008|access-date=September 23, 2012|agency=[[Slate (magazine)|Slate]]}}</ref> Алиејв, поранешен член на советското [[Политбиро на Централниот комитет на Комунистичката партија на СССР|политбиро]] и лидер на [[Азербејџанска Советска Социјалистичка Република|Советски Азербејџан]] од 1969 до 1987 година, станал [[претседател на Азербејџан]] во [[1993]] година. Потоа почнал внимателно да дизајнира [[Автократија|автократски систем]], со големо потпирање на членовите на семејството и кланот, преку приходите од нафта и покровителство.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.crisisgroup.org/en/regions/europe/south-caucasus/azerbaijan/156-azerbaijan-turning-over-a-new-leaf.aspx|title=Azerbaijan: Turning Over a New Leaf?|date=April 13, 2004|publisher=International Crisis Group|location=Baku/Brussels|archive-url=https://web.archive.org/web/20120902070240/http://www.crisisgroup.org/en/regions/europe/south-caucasus/azerbaijan/156-azerbaijan-turning-over-a-new-leaf.aspx|archive-date=September 2, 2012|accessdate=September 30, 2012}}</ref> Во Азербејџан Хејдар Алијев е претставен како „''татко на азербејџанската нација''“.<ref>{{Наведена книга|title=A political and economic dictionary of Eastern Europe|last=Day|first=[edited by] Alan J.|last2=East, Roger|last3=Thomas, Richard|publisher=Europa Publications|year=2002|isbn=1-85743-063-8|edition=1.|location=London|page=[https://books.google.com/books?id=dt2TXexiKTgC&pg=PA16&lpg=PA16&dq=cult+of+personality+aliyev&source=bl&ots=f1KfZuKO07&sig=FPoFfGos1YKQB0wd7wqNVoyqEsk&hl=en&sa=X&ei=sr9nUOT1H8WP0QHFp4DICA&ved=0CDwQ6AEwAg#v=onepage&q&f=false 16]}}</ref> == Сликата на Хејдар Алиев во Азербејџан == Алијев долго време бил обвинуван за кршење на човековите права и формирање [[Автократија|автократски]] систем во [[Азербејџан]], при што многу критичари дури го карактеризирале режимот како [[Тоталитаризам|тоталитарен]].<ref>{{Наведена книга|title=Freedom in the world: the annual survey of political rights & civil liberties, 1998-1999|last=Karatnycky|first=Freedom House Survey Team; Adrian|last2=editor|last3=coordinator, survey|publisher=Transaction Pub.|year=1999|isbn=0-7658-0012-8|location=New Brunswick|page=[https://books.google.com/books?id=dc1UotA_G0EC&pg=PA77&lpg=PA77&dq=aliyev+cult&source=bl&ots=aJTP4DIhbu&sig=yOzlku_wPyZ-zALxzg19b3gaozo&hl=en&sa=X&ei=9chnUNfBBOj50gHSpYCQAg&ved=0CGIQ6AEwCQ#v=onepage&q=aliyev%20cult&f=false 77]}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=USAK Yearbook of International Politics and Law Vol. 2|last=Sedat Laciner, Mehmet Ozcan, Ihsan Bal and Halil Ibrahim Bahar (eds.)|publisher=International Strategic Research Organization|year=2009|isbn=978-605-4030-09-5|page=[https://books.google.com/books?id=Brq4aVb03tcC&pg=PA364&lpg=PA364&dq=aliyev+cult&source=bl&ots=IfOhvYb7-P&sig=ozZXNB3g2fLb4Rxv36OP3mpWZl0&hl=en&sa=X&ei=iMlnUKPZFvPW0gHb9YDYDg&ved=0CC8Q6AEwADgK#v=onepage&q=aliyev%20cult&f=false 364]}}</ref> Неговиот култ на личност е споредуван со оние во [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]], карактеризиран со атмосфера на страв во Азербејџан и [[Цензура во Азербејџан|цензура на печатот]].<ref>{{Наведена книга|title=Miniature empires: a historical dictionary of the newly independent states|last=Minahan|first=James|publisher=Greenwood|year=1998|isbn=0-313-30610-9|edition=1.|location=Westport, Conn.|page=[https://books.google.com/books?id=RSxt-JB-PDkC&pg=PA29&lpg=PA29&dq=aliyev+cult&source=bl&ots=61sf29uIuN&sig=uLqv2Bl5eC7vN_vcvBdJpU2Gnk0&hl=en&sa=X&ei=6MRnUMnYGYnW0gGm0oHgAQ&ved=0CEcQ6AEwBA#v=onepage&q=aliyev%20cult&f=false 29]}}</ref> Ова продолжило и по неговата смрт. Според азербејџанскиот аналитичар Зафар Гулиев, назначувањето на Илхам Алијев за наследник на неговиот татко во 2003 година поттикнал процес на потврдување на култот на личноста на неговиот претходник и препишување на неодамнешната [[Историја на Азербејџан|азербејџанска историја]].<ref>{{Наведени вести|url=http://www.regnum.ru/news/1422456.html|title=Зафар Гулиев: Азербайджан в тисках клана и культа личности [Zafar Guliyev: Azerbaijan is in the grip of clans and personality cults]|access-date=30 September 2012|agency=[[REGNUM News Agency|REGNUM]]|year=2007|language=ru}}</ref> Во својата книга од 2003 година ''Новата голема игра: Крв и нафта во Средна Азија'', германскиот новинар Луц Клевеман ја опишал ситуацијата: ''Во своето осумгодишно владеење, автократот оркестрирал вистински култ на личноста. Сликите на Алијев како сфинги зјапаат од ѕидот во секоја канцеларија низ земјата. Сликите со натпис „Сјајниот син на народот“ прикажуваат неверојатно подмладен претседател кој испушта црвени и жолти зраци на светлина, додека всушност осумдесетгодишниот Алијев боледува од рак и одамна го избрал својот син Илхам да го наследи како претседател''.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=3pCz4OmRW-0C&q=cult|title=The New Great Game: Blood and Oil in Central Asia|last=Kleveman|first=Lutz|year=2003|isbn=978-1-5558-4665-7|chapter=Pipeline Poker: Baku's Oil Boom]|author-link=Lutz Kleveman}}</ref> Опозицискиот аналитичар Зардушт Ализаде рекол дека Алиев „''беше последниот претставник на политичкото наследство на Сталин и Берија.'' ''[Тој] ги олицетвори најстрашните искуства во судбината на азербејџанскиот народ''.“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://iwpr.net/report-news/heidar-aliev-political-colossus|title=Heidar Aliev: A Political Colossus|last=de Waal|first=Thomas|date=5 February 2005|publisher=Institute for War & Peace Reporting|accessdate=30 September 2012}}</ref> Записите и дебатите на американскиот Конгрес од 2006 година, исто така, изразиле загриженост за тоа како владата на Илхам Алијев одржува „''посебна државна телевизиска мрежа од советската ера и го издигна Хејдар Алијев до статус на помала култна личност''“.<ref>{{Наведена книга|title=United States of America Congressional Record Proceedings and Debates of 109th Congress Second Session|date=7 April – 5 May 2006|page=[https://books.google.com/books?id=o12Uern-7n4C&pg=PA6398&lpg=PA6398&dq=aliyev+cult&source=bl&ots=Ksy356OeGj&sig=WCyP7Hd4rJ_rurs-WICr2LOxQio&hl=en&sa=X&ei=6MRnUMnYGYnW0gGm0oHgAQ&ved=0CDwQ6AEwAg#v=onepage&q=aliyev%20cult&f=false 6398]}}</ref> Американскиот новинар и специјалист за Кавказ, Томас Голц напишал во 1998 година: ''Што се грижам за крајното наследство на Хејдар. Со помош на култот на личноста хранет со нафта на кој би му позавидил неговиот ментор Леонид Брежњев, Хејдар успеа да се наметне како персонификација на Азербејџан''—''[[l'État, c'est moi]]''.<ref>{{cite book|title=Azerbaijan Diary: A Rogue Reporter's Adventures in an Oil-Rich, War-Torn, Post-Soviet Republic|last=Goltz|first=Thomas|publisher=M.E. Sharpe|year=1998|isbn=9780765632074|page=xxv}}</ref> Џули Хил го опишал култот во нејзината книга од 2005 година, ''Повторно посетен Патот на свилата: пазари, трговци и минариња'', на следниов начин: ''Помеѓу супермаркет и продавница за железарија на прометна улица блиску до центарот на градот [Баку] има плакат на кој се прикажани портретите на Хејдар Алијев, подоцнежен претседател на Азербејџан и, според зборовите на неговиот син Илхам Алијев, актуелниот претседател, „основач на независна азербејџанска држава“. Во Баку, знаците на појавувањето на култот на Алијев, кој почина во 2003 година, се насекаде. Неговиот портрет свети од постери на сообраќајните раскрсници. Аеродромот, училиштата и фабриките се именувани по него. Неговата биста е во јавните згради. Мојот прв инстинкт беше да помислам дека секогаш присутните портрети се нешто незначително за неговиот наследник. Но, беше очигледно дека културата што ја создаде Хејдар сега добро му служи на Илхам. Синот ја презеде власта по смртта на неговиот татко и ја зацврсти контролата по изборите опфатени со измами во ноември 2005 година''.<ref>{{cite book|title=The Silk Road revisited: markets, merchants and minarets|last=Hill|first=Julie|publisher=AuthorHouse|year=2006|isbn=978-1-4259-7280-6|location=Bloomington, Ind.|pages=[https://books.google.com/books?id=zsYdMhR0fJsC&pg=PA220&lpg=PA220&dq=aliyev+cult&source=bl&ots=d61Tyne-ag&sig=blEa8SuMlDV5v-2v7reE6fXpG6A&hl=en&sa=X&ei=6MRnUMnYGYnW0gGm0oHgAQ&ved=0CF0Q6AEwCA#v=onepage&q=aliyev%20cult&f=false 220–221]}}</ref> == Реакција на Хејдар Алијев == Во 2001 година, кога новинарите од земјите на [[Заедница на Независни Држави|ЗНД]] го прашале Хејдар Алијев за неговиот култ на личноста, тој одговорил: ''Народот ме сака, не можам ништо со тоа. Не така одамна, претседателот на извршниот комитет на градот Гања одлучи да постави моја статуа пред зградата на комитетот. Му се јавив и му реков дека е непотребно. Тој се спротивстави, но јас му реков „стави статуа откако ќе умрам''..."<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_3331000/3331965.stm|title="Культ личности" или "народная любовь"?['Cult of personality' or 'love of the nation'?]|last=Aliyeva|first=Ayten|date=19 December 2003|access-date=30 September 2012|agency=BBC Russian|language=ru}}</ref> == Места именувани по Хејдар Алијев == [[Податотека:Heydar_Aliyev_International_Airport._Domestic_terminal_at_night.jpg|мини|250x250пкс| Меѓународниот аеродром Хејдар Алијев во Баку]] [[Податотека:Heydar_Aliyev_park_in_Tbilisi.jpg|мини|250x250пкс| Парк Хејдар Алијев во [[Тбилиси]], Грузија]] Секој град во Азербејџан има улица именувана по Хејдар Алијев, вклучувајќи и една од централните авении на главниот град [[Баку]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://maps.google.com/maps?q=aliyev+avenue+baku&ie=UTF-8&ei=vQFqUJLlJej10gH084GwBw&ved=0CAsQ_AUoAg|title=Heydar Aliyev Ave|publisher=Google Maps|accessdate=1 October 2012}}</ref> Според официјалните информации, во Азербејџан има 60 музеи и центри кои го носат името на Хејдар Алијев. Други места именувани по него вклучуваат: * [[Меѓународен аеродром Хејдар Алијев|Меѓународен аеродром во Баку]], именуван по Хејдар Алијев на 10 март 2004 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.airport.az/about.php?id=1|title=About the airport|publisher=Azerbaijan Airlines|archive-url=https://web.archive.org/web/20120624035502/http://www.airport.az/about.php?id=1|archive-date=24 June 2012|accessdate=30 September 2012}}</ref> * Спортски и изложбен комплекс Хејдар Алиев, Баку * Академија [[Министерство за национална безбедност на Азербејџан|на Министерството за национална безбедност]] во Баку * [[Центар Гајдар Алиев|Културен центар Хејдар Алијев]] * [[Хајдар џамија|Џамијата Хејдар]] во Баку (отворена во 2014 година) <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://en.president.az/articles/13889|title=Ilham Aliyev attended the opening of Heydar Mosque in Baku|date=26 December 2014|work=president.az|publisher=Official website of the President of the Republic of Azerbaijan}}</ref> * Рафинерија за нафта Баку * Фабриката за длабоки води во Баку * Грузиско-азербејџански хуманитарен универзитет Хејдар Алијев, независен универзитет во Марнеули, [[Грузија]] (отворен во 2008 година) <ref>{{Наведени вести|url=http://avciya.az/en/news/intheworld/2350-heydar-aliyev-georgia-azerbaijan.html|title=Heydar Aliyev Georgia-Azerbaijan Humanitarian University opened in Marneuli|date=20 November 2008|work=avciya.az}}</ref> === Надвор од Азербејџан === === Outside of Azerbaijan === {{Div col|colwidth=30em}} *2004 – шума во [[Анкара]], [[Турција]]<ref>{{Cite web |url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/first-lady-ruzgari-38593171 |title=First lady rüzgarı |work=Hürriyet |language=Turkish |date=15 April 2004 |access-date=27 December 2020}}</ref> *2004 – улица во [[Астана]], [[Казахстан]]<ref>{{cite news|title=Ряд улиц Астаны получил новые названия [Number of streets of Astana were renamed]|url=http://www.kazakh.ru/news/id/585/|access-date=1 October 2012|date=12 July 2004|agency=kazakh.ru|language=ru}}</ref> *2006 – парк во [[Истанбул]], [[Турција]]<ref>{{cite news|title=Heydar Aliyev Park opened in Istanbul|url=http://www.today.az/view.php?id=28102|access-date=1 October 2012|date=13 July 2006|agency=Today.az}}</ref> *2007 – плоштад во [[Тбилиси]], [[Грузија ]]<ref>{{cite news|title=В Тбилиси открылся памятник Гейдару Алиеву и сквер его имени [A statue and a square f Heydar Aliyev were opened in Tbilisi]|url=http://www.regnum.ru/news/826382.html|access-date=1 October 2012|date=12 May 2007|agency=[[REGNUM News Agency|REGNUM]]|language=ru}}</ref> *2007 – парк во [[Анкара]], [[Турција]]<ref>{{cite news|title=Азербайджанские парламентарии участвуют в церемонии открытия парка имени Гейдара Алиева в Анкаре [Azeri parliamentaries participated in the opening ceremony of Heydar Aliyev Park in Anakara]|url=http://www.regnum.ru/news/843190.html|access-date=1 October 2012|date=14 June 2007|agency=[[REGNUM News Agency|REGNUM]]|language=ru}}</ref> *2007 – парк во [[Букурешт]], [[Романија]]<ref name="romania"/> *2007 – авенија во [[Аман]], [[Јордан]]<ref>{{cite news|title=По итогам визита Ильхама Алиева в Иорданию подписаны четыре документа [Azerbaijan and Jordan signed four documents on cooperation]|url=http://www.regnum.ru/news/864017.html|access-date=1 October 2012|date=31 July 2007|agency=[[REGNUM News Agency|REGNUM]]|language=ru}}</ref> *2008 – улица во [[Анкара]], [[Турција]]<ref>{{cite news|title=В Анкаре открыта улица Гейдара Алиева [Heydar Aliyev street opened in Ankara]|url=http://news.day.az/politics/135828.html|access-date=1 October 2012|date=6 November 2008|agency=[[Day.az]]|language=ru}}</ref> *2010 – шума во [[Фоча]], [[Турција]]<ref>{{Cite web |url=https://www.yenisafak.com/yerel/focada-haydar-aliyev-ormani-kuruldu-249919 |title=Foça'da Haydar Aliyev Ormanı kuruldu |work=Yeni Şafak |language=Turkish |date=1 April 2010 |access-date=27 December 2020}}</ref> *2010 – авенија во [[Хадера]], [[Израел]]<ref>{{cite news|title=Avenue named after Heydar Aliyev opened in Hadera, Israel|url=http://en.apa.az/news.php?id=121730|access-date=1 October 2012|date=7 May 2010|agency=APA}}{{Dead link|date=January 2020 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> *2010 – плоштад во [[Киев]], [[Украина]]<ref>{{cite news|last=Meyta|first=Alena|title=В Киеве появился сквер имени Гейдара Алиева [A square named after Heydar Aliyev appeared in Kyiv]|url=http://ua.rian.ru/ukraine_news/20101028/78547144.html|access-date=1 October 2012|date=28 October 2010|agency=[[RIA Novosti]]|language=ru|archive-url=https://archive.today/20120716123734/http://ua.rian.ru/ukraine_news/20101028/78547144.html|archive-date=16 July 2012|url-status=dead}}</ref> *2010 – парк во [[Картепе]], [[Турција]]<ref>{{cite news|title=В турецкой провинции Коджаэли открыт парк имени Гейдара Алиева [Heydar Aliyev park was opened in Turkey's Kocaeli province]|url=http://www.trend.az/news/society/1804160.html|access-date=1 October 2012|date=27 December 2010|agency=Trend.az|language=ru}}</ref> *2011 – мост во [[Тарсус, Мерсин|Тарсус]], [[Турција]]<ref>{{cite news|title=В Турции открыли мост имени Гейдара Алиева [Bridge named after Heydar Aliyev opened in Turkey]|url=http://aze.az/news_v_turcii_otkryli_54192.html|access-date=1 October 2012|date=18 March 2011|agency=Aze.az|language=ru|archive-url=https://archive.today/20120718084926/http://aze.az/news_v_turcii_otkryli_54192.html|archive-date=18 July 2012|url-status=dead}}</ref> *2011 – училиште во [[Анкара]], [[Турција]]<ref>{{cite news|title=В школе имени Гейдара Алиева в Анкаре отметили турецкий национальный праздник [Trukish national holiday celebrated in Heydar Aliyev school in Ankara]|url=http://www.trend.az/news/society/1866135.html|access-date=1 October 2012|date=23 April 2011|agency=Trend.az|language=ru}}</ref> *2011 – школа во [[Игдир]], [[Турција]]<ref>{{cite news|title=В турецком городе Игдыр открылся лицей имени общенационального лидера Гейдара Алиева [A lycee is opened in Turkish Igdir named after Heydar Aliyev]|url=http://news.day.az/politics/265008.html|access-date=1 October 2012|date=1 May 2011|agency=[[Day.az]]|language=ru}}</ref> *2011 – улица во [[Малгобек]], [[Ингушетија]], [[Русија]]<ref>{{cite news|title=Улица в одном из российских городов названа именем общенационального лидера Гейдара Алиева [Street named after Heydal Aliyev opened in a Russian city]|url=http://www.trend.az/news/politics/1873784.html|access-date=1 October 2012|date=10 May 2011|agency=Trend.az|language=ru}}</ref> *2011 – училиште во [[Астрахан]], [[Русија]]<ref>{{cite news|title=В Астрахани открылась школа имени Гейдара Алиева [School named after Heydar Aliyev opened in Astrakhan]|url=http://www.trend.az/news/society/1948850.html|access-date=1 October 2012|date=24 October 2011|agency=Trend.az|language=ru}}</ref> *Парк во [[Измир]], Турција<ref name="kyaka"/> *Улица во [[Измир]], Турција<ref>{{cite web|title=Haydar Aliyev Caddesi|url=https://www.google.com/maps/place/Adalet,+Haydar+Aliyev+Cd.,+35530+Bayraklı%2Fİzmir,+Türkiye/@38.4547902,27.1742929,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x14b962a99d74bf99:0x1d3b0ffc41bc613a!8m2!3d38.454786!4d27.1764816 |publisher=[[Google Maps]]|access-date=23 October 2020}}</ref> *Булевар во [[Измир]], Турција<ref>{{cite web|title=Haydar Aliyev Bulvarı|url=https://www.google.com/maps/place/Bahçelerarası,+Haydar+Aliyev+Blv.,+Balçova%2Fİzmir,+Türkiye/@38.4053616,27.0508071,17z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x14bbdc73085ec1bd:0xa51232c198781518!8m2!3d38.4053574!4d27.0529958 |publisher=[[Google Maps]]|access-date=23 October 2020}}</ref> *Гимназија во [[Алиага]], Турција<ref>{{Cite web |url=http://heydaraliyevtaml.meb.k12.tr |title=Aliağa Heydar Aliyev Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi |publisher=Ministry of Education |access-date=23 October 2020}}</ref> {{div col end}} На 14 јуни 2005 година, комеморативна плоча била отворена во [[Санкт Петербург]], Русија на улицата Гороковаја бр. 6, во близина на куќата во која живеел Алиев од 1949 до 1950 година.<ref>[http://www.rosbalt.ru/2005/6/14/212982.html В Петербурге открыли памятную доску Гейдару Алиеву]{{Мртва врска|date=January 2020}} // Информационное агентство Росбалт. — 14 июня 2005</ref> == Друго == Редот Хејдар Алиев, основан во 2004 година, е врховен ред на [[Азербејџан|Република Азербејџан]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.vescc.az/ViewDoc.aspx?did=69308|title=Закон Азербайджанской Республики Об учреждении орденов и медалей Азербайджанской Республики Об учреждении орденов и медалей Азербайджанской Республики [Azerbaijani law on medals and orders]|archive-url=https://web.archive.org/web/20120426072248/http://www.vescc.az/ViewDoc.aspx?did=69308|archive-date=26 April 2012|accessdate=1 October 2012}}</ref> === Ѓул бајрами === Годишно, од 2000 година, во [[Баку]] се одржува фестивал во чест на Хејдар Алијев, наречен Ѓул бајрами, што во превод значи „''Цветен празник''“. Почнува на [[10 мај]] и трае неколку дена. Традиционално се одржува во паркот Хејдар Алијев, пред [[Централната банка на Азербејџан]], каде што се собрани уникатни цвеќиња од целиот свет.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.aze.az/news_v_baku_privezli_76782.html|date=10 May 2012|access-date=2 October 2012|agency=Aze.az|language=ru|script-title=ru:В Баку привезли 116 тонн цветов из Голландии, Италии, Франции и Германии}}</ref> Според опозицискиот весник „''Јени Мусават''“, на овој фестивал во 2013 година биле потрошени над 76 милиони долари.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.panorama.am/en/society/2013/05/10/az-holiday/|title=Radio Liberty: Tens of millions of dollars, which could provide thousands of people with housing, are spent on ''Flower Festival|date=10 May 2013|access-date=12 May 2013|agency=Panorama.am}}</ref> === Филмови === Во 2003 година биле снимени два филма во знак на сеќавање на 80-тиот роденден на Алијев. ''Црна етикета'' (Qara nişanə) бил режиран од Вагиф Мустафаев, а полскиот актер Тадеуш Хук ја играл улогата на Алијев. ''Моментот на вистината'' бил режиран од Рамиз Фаталијев со рускиот актер [[Александар Балуев]] кој ја игра главната улога. === Поштенски марки === <gallery perrow="6" width="120"> Податотека:Stamp of Azerbaijan 596.jpg|2001 година Податотека:Stamp of Azerbaijan 642.jpg|2003 година Податотека:Stamp of Azerbaijan 700.jpg|2003 година Податотека:Stamp of Azerbaijan 825-826a.jpg|2008 година Податотека:Stamps of Azerbaijan, 2013-1105.jpg|2013 година Податотека:Stamps of Azerbaijan, 2013-1093-1098.jpg|2013 година </gallery> == Статуи и споменици == === Во Азербејџан === Речиси секој поголем азербејџански град има барем еден споменик на Хејдар Алијев. По неговата смрт во 2003 година, многу повеќе биле подигнати во Азербејџан и во други земји, особено во постсоветските држави. Во главниот град Баку, има најмалку три статуи на Хејдар Алијев: на меѓународниот аеродром Хејдар Алијев, во Алејата на честа и во паркот Хејдар Алијев на улицата Рашид Бехбудов. Населбите во Азербејџан со статуи и споменици на Хејдар Алијев вклучуваат: * [[Агџабади]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/chronicle/20110506124608759.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Агджабеди [Ilham Aliyev visited the monument to Heydar Aliyev in Agjabedi]|date=6 May 2011|newspaper=1News.az|access-date=30 September 2012|language=ru}}</ref> * [[Агдаш]]<ref>{{cite news|url=http://ru.president.az/articles/3457|title=Ильхам Алиев посетил памятник великому лидеру Гейдару Алиеву в Агдаше [Ilham Aliyev visited the monument to national leader Heydar Aliyev in Agdash]|date=30 October 2011|access-date=30 September 2012|agency=Official website of the President of the Republic of Azerbaijan|language=ru}}</ref> * [[Арџи]]<ref name="azadlyg">{{cite news|url=http://www.radioazadlyg.org/content/article/2187287.html|title=Имени Гейдара Алиева [Named after Heydar Aliyev]|date=12 October 2010|access-date=30 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20110824003421/http://www.radioazadlyg.org/content/article/2187287.html|archive-date=24 August 2011|agency=Radio Free Europe/Radio Liberty|language=ru|url-status=dead}}</ref> * [[Астара]]<ref>{{cite news|url=http://en.president.az/articles/1903|title=Ilham Aliyev visited the monument to national leader Heydar Aliyev in Astara|date=15 April 2011|access-date=30 September 2012|agency=Official website of the President of the Republic of Azerbaijan}}</ref> * [[Билесувар]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/society/20120917033019622.html|title=В лицее имени Мубариза Ибрагимова в Билясуваре прошло мероприятие, посвященное Дню знаний [An event on the Day of Knowledge was held in the Mubariz Ibragimov Lyceum Bilasuvar]|date=17 September 2012|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Џалилабад]]<ref>{{cite news|url=http://en.president.az/articles/5496|title=Ilham Aliyev visited the statue of nationwide leader Heydar Aliyev in Jalilabad|date=31 July 2012|access-date=30 September 2012|agency=Official website of the President of the Republic of Azerbaijan}}</ref> * [[Дашкесен]]<ref>{{cite web|url=http://www.guide-map.az/info/Description.aspx?idlo=32&lvo=4&pID=1487838&lng=en|title=Monument of Heydar Aliyev|publisher=The Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304064336/http://www.guide-map.az/info/Description.aspx?idlo=32&lvo=4&pID=1487838&lng=en|archive-date=4 March 2016|access-date=30 September 2012|url-status=dead}}</ref> * [[Гања]]<ref>{{cite web|url=http://www.navigator.az/photoreports/3/8/74/30.html|title=Памятник Гейдара Алиева и музей памяти - Гянджа [Statue and memorial of Heydar Aliyev in Ganja]|publisher=Navigator.az|language=ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20190714084055/https://www.navigator.az/photoreports/3/8/74/30.html|archive-date=2019-07-14|access-date=2012-10-02|url-status=dead}}</ref> * [[Горанбој]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/chronicle/20141018013339695.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Геранбое - ФОТО|date=18 October 2014|language=ru}}</ref> * [[Хорадиз]]<ref>{{cite news|url=http://ru.president.az/articles/12719|title=Ильхам Алиев посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Горадизе|date=28 August 2014|work=president.az|language=ru}}</ref> * [[Имашли]]<ref>{{cite news|url=http://www.kavkaz-news.info/portal/cnid_160546/alias__Caucasus-Info/lang__en/tabid__2434/default.aspx|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Имишли [Ilham Aliyev visited the statue of Heydar Aliyev in Imishli]|date=6 May 2011|access-date=30 September 2012|agency=Kavkaz-News}}{{Dead link|date=January 2020|bot=InternetArchiveBot|fix-attempted=yes}}</ref> * [[Ивановка]]<ref>{{cite news|url=http://sdhm.ru/232-prezident-ilkham-aliev-pobyval-v-sele-ivanovka.html|title=Президент Ильхам Алиев Побывал в селе Ивановка Исмаиллинского района [President Ilham Aliyev visited village Ivanovka of Ismail rayon]|date=29 October 2011|access-date=30 September 2012|agency=Official site of Permanent Spiritual Christian Molokans in Russia|language=ru}}</ref> * [[Ланкаран]] * [[Лерик]] * [[Масали]]<ref>{{cite news|url=http://en.president.az/articles/4477|title=Ilham Aliyev visited the statue of nationwide leader Heydar Aliyev in Masalli|date=13 March 2011|access-date=30 September 2012|agency=Official website of the President of the Republic of Azerbaijan}}</ref> * [[Нафталан]]<ref>{{cite news|url=http://en.president.az/articles/1566|title=Ilham Aliyev visited the monument to national leader Heydar Aliyev in Naftalan|date=10 February 2011|access-date=30 September 2012|agency=Official website of the President of the Republic of Azerbaijan}}</ref> * [[Набијагли]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/chronicle/20110210045834245.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Самухе [Ilham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Samux]|date=10 February 2011|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Накиџеван]] * [[Огуз]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/chronicle/20111116044656019.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Огузе [Ilham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Oguz]|date=16 November 2011|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Кабала]]<ref>{{cite news|url=http://1news.az/chronicle/20111118011837902.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Габале [Ilham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Gabala]|date=18 November 2011|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Газак]]<ref>{{cite news|url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=ru&nid=146837|title=Президент Ильхам Алиев совершил поездку в Газах [Ilham Aliyev visited Gazakh]|date=12 April 2012|access-date=30 September 2012|agency=ANS-Press|language=ru}}</ref> * [[Гах]]<ref>{{cite news|url=http://www.trend.az/news/politics/1958172.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Гахе [Ilham Aliyev visited national leader Heydar Aliyev's statue in Gakh]|date=17 November 2011|access-date=30 September 2012|agency=Trend.az|language=ru}}</ref> * [[Кивраг]]<ref>{{cite news|url=http://xalqqazeti.com/ru/official/otkrytie-pamyatnika-obschenacionalnomu-lideru-geidaru-alievu-v-kengerlinskom-raione|title=Открытие памятника общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Кенгерлинском районе [Ilham Aliyev opened the statue of national leader Heydar Aliyev in Kengerli rayon]|date=6 October 2010|access-date=30 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305193356/http://xalqqazeti.com/ru/official/otkrytie-pamyatnika-obschenacionalnomu-lideru-geidaru-alievu-v-kengerlinskom-raione|archive-date=5 March 2016|agency=Xalq Qazeti|language=ru|url-status=dead}}</ref> * [[Кобустан ]]<ref>{{cite news|url=http://sia.az/ru/news/politics/170151|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Гобустане [Ilham Aliyev visited the Heydar Aliyev statue in Gobustan]|date=13 September 2011|access-date=30 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304083101/http://sia.az/ru/news/politics/170151|archive-date=4 March 2016|agency=Səs İnformasiya Agentliyi|language=ru|url-status=dead}}</ref> * [[Куба (град)|Куба]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/chronicle/20110924043831973.html|title=Ильхам Алиев: "Губа располагает очень большим туристическим потенциалом" [Ilham Aliyev: "Guba has great tourist attraction potential"]|date=25 September 2011|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Кусар]]<ref>{{cite news|url=http://www.xn--80attcj5c.com/the-news/70-vizitalieva.html|title=Визит президента И. Алиева в Кусары [Visit of President Alitev to Kusary]|date=13 August 2011|access-date=30 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304001240/http://www.xn--80attcj5c.com/the-news/70-vizitalieva.html|archive-date=4 March 2016|agency=Kusari.com|language=ru|url-status=dead}}</ref> * [[Quzanlı]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/chronicle/20101111044023562.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Агдаме [Ilham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Agdam]|date=11 November 2010|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Саатли]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/chronicle/20110505054629618.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в городе Саатлы [llham Aliyev visited Heydar Aliyev's statue in Saatly]|date=5 May 2011|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Сабирабад]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/chronicle/20101101032908917.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Сабирабаде [Ilham Aliyev visited the monument of Heydar Aliyev in Sabirabad]|date=1 November 2010|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Салјан]]<ref>{{cite news|url=http://1news.az/chronicle/20120314120456855.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Сальяне [Ilham Aliyev visited the monument of national leader Heydar Aliyev in Salyan]|date=14 March 2012|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Шабран]]<ref>{{cite news|url=http://1news.az/chronicle/20110815034605190.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Шабране [Ilham Aliyev visited the monument of national leader Heydar Aliyev in Shabran]|date=15 August 2011|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Шамакси]]<ref>[[:az:Şəkil:Şamaxı Heydər Əliyev abidəsi.jpg|Image of the statue in Şamaxı]]</ref> * [[Шаки]]<ref>{{cite news|url=http://www.trend.az/news/politics/2063385.html|title=Президент Азербайджана посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Шеки [Azerbaijani President visits monument to national leader Heydar Aliyev in Shaki]|date=9 September 2012|access-date=30 September 2012|agency=Trend.az|language=ru}}</ref> * [[Шемкир]]<ref>{{cite web|url=https://archive.today/gii0V|title=WWWAZPRESSAZ_5049_3.jpg (1000x667 pixels)|access-date=6 March 2015}}</ref> * [[Ширван]] * [[Сијазан]]<ref>{{cite news|url=http://xalqqazeti.com/ru/official/poezdka-prezidenta-azerbaidzhana-ilxama-alieva-v-siyazanskii-i-shabranskii-raiony-v-siyazani-otkrylsya-centr-geidara-alieva|title=Поездка Президента Азербайджана Ильхама Алиева в Сиязаньский и Шабранский районы. В Сиязани открылся Центр Гейдара Алиева [Visit of President of Azerbaijan Ilham Aliyev and Siyazan Shabran areas. In Siyazan opening of Heydar Aliyev Center]|date=16 August 2011|access-date=30 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305125538/http://xalqqazeti.com/ru/official/poezdka-prezidenta-azerbaidzhana-ilxama-alieva-v-siyazanskii-i-shabranskii-raiony-v-siyazani-otkrylsya-centr-geidara-alieva|archive-date=5 March 2016|agency=Xalq Qazerti|language=ru|url-status=dead}}</ref> * [[Сумкајит]]<ref>{{cite news|url=http://1news.az/chronicle/20111219033857922.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Сумгайыте [Ilham Aliyev visited the monument to Heydar Aliyev in Sumgayit]|date=19 December 2011|access-date=30 September 2012|agency=1News.az|language=ru}}</ref> * [[Товуз]]<ref>{{cite news|url=http://www.aztv.az/readnews.php?lang=ru&id=158|title=Президент Ильхам Алиев посетил памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву в Товузе [President Ilham Aliyev visited the monument to national leader Heydar Aliyev in Tovuz]|date=9 February 2011|access-date=30 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120926222042/http://www.aztv.az/readnews.php?lang=ru&id=158|archive-date=26 September 2012|agency=AzTV|language=ru|url-status=dead}}</ref> * [[Уџар]]<ref>{{cite news|url=http://www.trend.az/news/politics/1951456.html|title=Президент Азербайджана принял участие в открытии Центра Гейдара Алиева в Уджаре [Azerbaijani President attends opening of Heydar Aliyev Center in Ujar]|date=30 October 2011|access-date=30 September 2012|agency=Trend.az|language=ru}}</ref> * [[Качмаз]]<ref>{{cite news|url=http://www.guidemap.az/info/Description.aspx?idlo=32&lvo=4&pID=1492383&lng=en|title=Monument to Heydar Aliyev|access-date=30 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304205758/http://www.guidemap.az/info/Description.aspx?idlo=32&lvo=4&pID=1492383&lng=en|archive-date=4 March 2016|agency=The Ministry of Culture and Tourism of the Republic of Azerbaijan|url-status=dead}}</ref> * [[Кизи]]<ref>{{cite news|url=http://xalqqazeti.com/ru/official/poezdka-prezidenta-azerbaidzhana-ilxama-alieva-v-xyzinskii-raion-otkrytie-centra-geidara-alieva|title=Поездка Президента Азербайджана Ильхама Алиева в Хызинский район. Открытие Центра Гейдара Алиева [Visit of President of Azerbaijan Ilham Aliyev in Khizi region. Opening of Heydar Aliyev]|date=20 July 2011|access-date=30 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306053248/http://xalqqazeti.com/ru/official/poezdka-prezidenta-azerbaidzhana-ilxama-alieva-v-xyzinskii-raion-otkrytie-centra-geidara-alieva|archive-date=6 March 2016|agency=Xalq Qazeti|language=ru|url-status=dead}}</ref> * [[Кирдалан]]<ref>{{cite news|url=http://www.1news.az/chronicle/20141003035459218.html|title=Ильхам Алиев посетил памятник Гейдару Алиеву в Хырдалане - ФОТО|date=3 October 2014|work=1news.az|language=ru}}</ref> * [[Јардимли]] === Надвор од Азербејџан === [[Податотека:Hajdar_Alijev.JPG|десно|мини|224x224пкс| Статуата на Алијев во Белград]] Од смртта на Алијев во 2003 година, многу статуи се поставени и надвор од Азербејџан. Првата статуа на Алијев надвор од Азербејџан била поставена во [[Киев]] (2004).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://korrespondent.net/ukraine/events/95773-v-kieve-otkryt-pamyatnik-gejdaru-alievu|date=June 4, 2004|publisher=Корреспондент.net|language=ru|script-title=ru:В Киеве открыт памятник Гейдару Алиеву|accessdate=August 10, 2012}}</ref><ref>[http://img-fotki.yandex.ru/get/5905/bunilin.58/0_80be1_fb349aad_L Photo of Aliyev's state in Kiyev]</ref> Истата година, бистата на Алијев била поставена во [[Букурешт]], во паркот именуван по него во 2007 година.<ref name="romania">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.azembassy.ro/rus/news/press_releases/017.htm|date=September 24, 2007|publisher=Embassy of the Republic of Azerbaijan in Romania|language=ru|script-title=ru:Открытие в Бухаресте "парка Тей - Аллеи Гейдара Алиева"|trans-title=Park of Heydar Aliyev is opeben in Bucharest|archive-url=https://web.archive.org/web/20120304123716/http://www.azembassy.ro/rus/news/press_releases/017.htm|archive-date=March 4, 2012|accessdate=September 24, 2012}}</ref> Подоцна статуи биле подигнати во [[Комрат]], [[Гагаузија]], Молдавија (2007),<ref>{{Наведени вести|url=http://pda.regnum.ru/news/918535.html|date=November 20, 2007|access-date=September 24, 2012|agency=[[REGNUM News Agency|REGNUM]]|language=ru|script-title=ru:Эксперты: Установка в Гагаузии бюста Гейдара Алиева - "признание его заслуг перед всем тюркским миром"|trans-title=Experts say installation of Aliyev's bust is "recognition of his achievements for the Turkic people"}}</ref><ref>[http://i019.radikal.ru/1104/1e/eb2a921e5f9b.jpg Photo of the statue in Comrat, Moldova]</ref> [[Тбилиси]] (2007) <ref>{{Наведени вести|url=http://izvestia.ru/news/324536|last=Iashvili|first=Aleksandr|date=May 14, 2007|access-date=September 24, 2012|agency=[[Izvestia]]|language=ru|script-title=ru:Саакашвили отдал должное ветерану КГБ|trans-title=Saakashvili paid tribute to the veteran of KGB}}</ref> Каљуб, предградие на [[Каиро]] (2008) <ref>{{Наведени вести|url=http://www.svobodanews.ru/content/article/24228542.html|last=Farid Arifoglu|date=June 8, 2011|access-date=September 24, 2012|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|last2=Anrey Shary|language=ru|script-title=ru:Памятник президенту как экспортный товар|trans-title=President's statue an export product}}</ref> [[белград]]скиот [[Ташмајдан|парк Ташмајдан]] (2011) <ref>{{Наведени вести|url=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=belgrade-erects-statue-to-former-azerbaijani-president-2011-06-09|title=Belgrade erects statue to former Azerbaijani President|date=September 6, 2011|work=[[Hürriyet Daily News]]|access-date=September 24, 2012}}</ref> и Мексико Сити (2012).<ref>{{Наведени вести|url=http://azertag.org/ru/node/993657|date=August 24, 2012|access-date=September 24, 2012|agency=Azerbaijan State Telegraph Agency|language=ru|script-title=ru:В Мехико открылись Парк мексикано-азербайджанской дружбы и установленный в нем памятник общенациональному лидеру Гейдару Алиеву|trans-title=A park of Mexican-Azerbaijani friendship and a state of national leader Heydar Aliyev were opened in Mexico}}</ref> Сепак, вториот бил отстранет во 2013 година по значителни контроверзии.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-latin-america-21163517|title=Mexico moves Azeri ruler statue|date=2013|work=BBC News|access-date=2018-05-04|language=en-GB}}</ref> За само две години, три статуи на Алијев биле подигнати во [[Русија]]: во [[Уљановск|Улјановск]] (2009),<ref>{{Наведени вести|url=http://rus.azattyq.org/content/pamyatnik_Nazarbaevu_/1889233.html|last=Aleksandr Narodetsky|date=November 27, 2009|access-date=September 24, 2012|agency=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|language=ru|script-title=ru:Ильхам Алиев штампует памятники отцу Гейдару, в Казахстане неистребим дух Ленина|trans-title=Ilham Aliyev is stamping states of his father Heydar and spirit of Lenin in invincible in Kazakhstan}}</ref> село [[:ru:Джемикент|Џемикент]], округ Дербентски, [[Дагестан]] (2010) <ref>{{Наведени вести|url=http://news.day.az/society/214601.html|date=June 16, 2010|work=[[Day.az]]|access-date=September 24, 2012|language=ru|script-title=ru:В Дагестане открыт памятник Общенациональному лидеру Азербайджана Гейдару Алиеву|trans-title=A statue was opened to the national leader of Azerbaijan Heydar Aliyev in Dagestan}}</ref> и [[Астрахањ|Астрахан]] (2010).<ref>{{Наведени вести|url=http://www.trend.az/news/politics/1772909.html|date=October 27, 2012|work=Trend.az|access-date=September 24, 2012|language=ru|script-title=ru:Открытие памятника Гейдару Алиеву в Астрахани - еще одно свидетельство дружбы между Азербайджаном и Россией - Президент Ильхам Алиев|trans-title=Ilhan Aliyev: "The opening of Heydat Aliyev's statue in Astrakhan proves the strength of the friendship between Azerbaijan and Russia}}</ref> Статуи на Алијев биле поставени и во четири турски градови: [[Карс]] (2007),<ref>{{Наведени вести|url=http://www.haberler.com/haydar-aliyev-olumunun-4-yilinda-kars-ta-anildi-haberi/|title=Haydar Aliyev, ölümünün 4. yılında Kars'ta anıldı|date=December 11, 2007|access-date=September 25, 2012|agency=Cihan Haber Ajansı|language=tr|trans-title=Heydar Aliyev's 4th anniversary of death was commemorated in Kars}}</ref> [[Анкара]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.panoramio.com/photo/22061530|title=Panoramio - Photo of 06.05.2009 Ankara, Haydar Aliyev heykeli|accessdate=6 March 2015}}</ref> [[Истанбул]]скиот парк Хајдар Алијев,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.panoramio.com/photo/30625012?source=wapi&referrer=kh.google.com|title=Panoramio - Photo of Haydar Aliyev Parkı|accessdate=6 March 2015}}</ref> и [[Измир]] (2018).<ref name="kyaka">{{Наведени вести|url=https://www.hurriyet.com.tr/karsiyakada-aliyev-bustu-acildi-40757554|title=Karşıyaka'da 'Aliyev' büstü açıldı|date=1 March 2018|work=Hürriyet|access-date=23 October 2020|language=tr}}</ref> Биста на Алијев била поставена во [[Ташкент]], [[Узбекистан]] во 2018 година <ref>{{Наведени вести|url=https://azertag.az/en/xeber/Bust_of_national_leader_Heydar_Aliyev_unveiled_in_Tashkent-1161271|title=Bust of national leader Heydar Aliyev unveiled in Tashkent|last=Kangarli|first=Gulu|date=9 May 2018|work=azertag.az}}</ref> ==Поврзано== * [[Хејдар Алијев]] * [[Илхам Алијев]] * [[Култ на личноста]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Политика на Азербејџан]] [[Категорија:Статии со извори на руски (ru)]] [[Категорија:Култ на личноста]] ike0vcvfqpdbuk85qzdh65fzc5y0u1e 0 1297975 4796192 4784116 2022-07-24T11:27:18Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија (2) wikitext text/x-wiki '''Медицината во Азербејџан''' служи за заштита на здравјето и просперитетот на граѓаните на [[Азербејџан|Република Азербејџан]]. Реформите во сферата на медицинската заштита и насоката на [[Здравствена заштита|здравствениот]] систем се дел од глобалната стратешка развојна програма на [[Економија на Азербејџан|економската]] и социјалната инфраструктура. Оваа програма се заснова на принципите на воспоставување на високо-животно демократско општество со [[пазарна економија]]. == Рана историја == Историјата на медицината во Азербејџан има длабоки корени. Старите луѓе верувале во [[магија]] како начин за борба против разни болести. Резбите и пиктографите од [[камено време]] во Азихската пештера покажуваат докази за ова верување во магија.<ref name="axmedova">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.jurnal.org/articles/2009/hist3.html|title=Археологические материалы в азербайджанской народной медицине.|last=Ахмедова Вафа Шамиль гызы, диссертант Азербайджанского государственного университета строительства и архитектуры.|date=16 February 2009|publisher=jurnal.org|archive-url=https://www.webcitation.org/66xwppCw4?url=http://www.jurnal.org/articles/2009/hist3.html|archive-date=16 April 2012}}</ref> Раните луѓе користеле [[треварство|лековити растенија]] за лекување на различни болести. Нивното искуство се развило во она што е познато како традиционална медицина. Поделбата помеѓу усната и писмената гранка на [[народна медицина|традиционалната медицина]] настанала со пронаоѓањето на пишувањето.<ref name="efendiyeva">{{Наведена мрежна страница|url=http://azer.com/aiweb/categories/magazine/34_folder/34_articles/34_medicalhistory.html|title=Medicine in Azerbaijan. A Brief Historical Overview.|last=Dr. Nigar Efendiyeva, medical historian at the Academy of Sciences.|date=Winter 1995|publisher=azer.com|archive-url=https://www.webcitation.org/66xwoppEe?url=http://azer.com/aiweb/categories/magazine/34_folder/34_articles/34_medicalhistory.html|archive-date=2012-04-16}}</ref> [[Податотека:Dzika_róża_owoce.jpg|мини|270x270пкс| Плодови во Азербејџан, чиј чај се користи за лекување на настинка.<ref>{{GRIN|''Rosa canina''|5309}}</ref>]] Богатата [[флора]] на [[Азербејџан]] уште од античко време го привлекувала вниманието на лекарите и научниците. За превенција и третман се користеле различни лековити растенија. Семињата, корените, цветовите и листовите на овие растенија се користеле за лекување. Жените лесно го забележале влијанието на [[овошје]]<nowiki/>то, [[зеленчук]]<nowiki/>от и медицинскиот [[чај]] врз организмот и нивното влијание врз [[кашлица]]та, [[Крвавење|крварењето]], [[Пролив|дијареата]] и други болести. Од античките ракописи е познато дека користеле не само растенија, туку биле запознаени и со [[хирургија]], постоел и третман за лекување на тумори и поставување на [[Скршеница на коска|скршеници]]. На пример, Нариман Нариманов пронашол [[череп|човечки череп]] датиран од 4-от милениум п.н.е ([[Бронзено време|енеолит]]) со траги од трепење на него во селото Ерефли во [[Агдам (округ)|Агдам]]. Во [[1971]] година, археологот Х. Кесеменли пронашол череп датиран од доцното [[Бронзено време|бронзено]] и раното [[Железно време|железно]] време на кој е извршена трепанација во селото Хачбулаг во [[Дашкесен (округ)|Дашкасан]]. Р.<ref name="axmedova" /> Во 1958 година, во селото Гаракепектепе во рамнината Муган при археолошките ископувања биле пронајдени стомни датирани од 6 век п.н.е. [[Ароматерапија]]та исто така била широко распространета. Се верувало дека мирисот на [[дуња]] ја зајакнува енергијата на телото. [[Лимон]]от се користел за прилагодување на [[Нервен систем|нервниот систем]], а [[јаболко]]то за стимулирање на работата на мозокот. Во античко време постоела активна културна размена меѓу Азербејџанците и жителите на [[Месопотамија]]. Маслото од [[сусам]] и [[Качунки|крокусот]] биле увезени од [[Сумер]]. Има информации за лековити билки и медицина во [[Авеста]], света книга на [[Зороастризам|обожавателите на оган]] и античкиот споменик на луѓето од Азербејџан и [[Иран]].<ref name="history">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.alakbarli.aamh.az/index.files/13.htm|title=История медицины в Азербайджане.|last=Фарид Алекперли, доктор исторических наук.|year=2006|publisher=Веб-страница Фарида Алекперли|archive-url=https://www.webcitation.org/66xwqovhA?url=http://www.alakbarli.aamh.az/index.files/13.htm|archive-date=2012-04-16}}</ref> Исто така, пишува дека „''докторот има три оружја: збор, билка и нож''“. Докторот што лечел со зборови и сугестии се сметал за најдобар во тоа време<ref>{{Наведена книга|title=Авеста. Священная книга зороастрийского учения|year=1967|location=Tehran|pages=47}}</ref>. Се развивала и медицината на [[Кавкаска Албанија]], чии потомци се сметаат за [[Азербејџанци]]<ref>{{cite web|url=http://bse.sci-lib.com/article010121.html|title=Албания Кавказская.|author=З. И. Ямпольский}}</ref>. Таму биле засадени лековити растенија од [[Римското Царство]]. Делата на [[Хипократ]] и Клавдиј Гален биле популарни поради ширењето на [[христијанството]] и грчкиот јазик. Некои знаења за медицината се предавале во верските училишта и цркви<ref name="faridalakbarli">{{Cite book|url=http://www.alakbarli.aamh.az/index.files/159.htm|title=1001 секрет Востока|year=2006|location=Baku|pages=4|author=Фарид Алекперли, доктор исторических наук.}} {{in lang|az}}</ref>. == Среден век == Во овој период [[медицина]]<nowiki/>та брзо се развивала, за што сведочат археолошките наоди. На пример, пронајдени се полирани мермерни садови за [[антимон]] и златни четки за нанесување, кои се користеле како лек против кашлица и антиеметици во [[Среден век|средниот век]]. Болните луѓе пиеле вино од овие чаши направени од антимон. Различни стаклени садови кои се користат за подготовка и складирање на лекови, кои [[Алхемија|алхемичарите]] ги користеле во традиционалната медицина и [[фармакологија]], биле пронајдени во Шамаки при ископувањата. Овие наоди потврдуваат дека луѓето во Азербејџан се занимавале со фармацевтика во средниот век.<ref name="axmedova" /> Според Фарид Алакбарли, историчар, турската традиционална медицина наречена „''Туркачаре''“ и била слична на [[Шаманизам|шаманизмот]] и лекувањето со магии и билки почнало да се шири во [[4 век]] од нашата ера со навлегувањето на [[Туркиски народи|турските]] племиња во Азербејџан. На турски, лекарите се нарекувале гам, што значело „''шаман''“, или „''билкар''“. Билките се нарекувале ''ота'' (от е билка во превод од [[Туркиски јазици|турски]]). Божицата ''Оленг'' се сметала за покровителка на лекарите.<ref name="alakbarli">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.alakbarli.aamh.az/index.files/6.htm|title=Хронология азербайджанской медицины.|last=Фарид Алекперли, доктор исторических наук.|year=2006|publisher=alakbarli.aamh.az (Веб-страница Фарида Алекперли)|archive-url=https://www.webcitation.org/66xwrSug5?url=http://www.alakbarli.aamh.az/index.files/6.htm|archive-date=2012-04-16}}</ref> [[Ширван]], каде главно живееле [[Кавкаска Албанија|Албанци]] и [[ирански народи|Иранци]], бил окупиран од [[Арапи]]те. Науката и културата се развиле поради меѓусебното влијание на културите како дел од еден [[калифат]]. Биле изградени универзитети, опсерватории, библиотеки, [[Џамија|џамии]] и болници. Забележан е напредок на медицината, поточно во [[ислам]]скиот период. Во тоа време во [[Азербејџан]] функционирала [[медреса]], каде што се изучувале [[Арапски јазик|арапски]] и [[Персиски јазик|персиски]] јазици, религија, математика, калиграфија, историја и литература. Таму се изучувале и медицина и алхемија. Медресата „Малхам“ во Шамаки била една од најпознатите медреси во тоа време. Оваа образовна институција ја предводел угледниот научник и доктор Кафијадин Омар ибн Осман – вујко на угледниот персиски поет [[Какани|Кагани Ширвани]]. Копирањето на „''[[Канон на медицината]]''“, меѓу другите [[Авицена|ракописи]] за лекување<ref name="faridalakbarli" />, Ибн Сина пишувал за населбата Сабурхаст во Азербејџан. Оваа копија на „Канонот“ била направена во [[Багдад]] во [[1143]] година и се смета за еден од најстарите ракописи во сферата на фармакологијата и медицината во светот и најстариот во Азербејџан. Таа била широко користен и во целиот [[муслимански свет]] и во христијанска Европа и имала големо влијание врз развојот на медицината. Во неа има описи на стотици лекови.<ref name="unesco">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.unesco.org/moscow-new/index.php?id=1706&L=3&tx_ttnews%5Btt_news%5D=1020&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2881&cHash=e31cf62e5f|title=Средневековые рукописи по медицине и аптечному делу.|last=Бюро ЮНЕСКО в Москве|year=2006|publisher=unesco.org|archive-url=https://www.webcitation.org/66xws1PKt?url=http://www.unesco.org/new/en/moscow/|archive-date=2012-04-16}}</ref><gallery class="center" widths="150" heights="190" caption="Копија од делото „Медицински канон“ напишано на арапски, во 1030 година, од докторот Ибн Сина. Институт за ракописи на Азербејџан, Национална академија на науките, во Баку"> Податотека:IbnSinaCanon1.jpg Податотека:IbnSinaCanon2.jpg Податотека:IbnSinaCanon3.jpg Податотека:IbnSinaCanon4.jpg </gallery>[[Бахмањар|Бахмањар ел-Азербејџан]] (починал во 1067 година), ученик на Ибн Сина, бил исто така познат меѓу научниците од [[11 век]].<ref>Nicholas Rescher, «The development of Arabic logic», University of Pittsburgh Press, 1964. p. 157:</ref> Бахмањар ги допрел прашањата во медицината во неговото филозофско дело наречено „''ат-Тахсил''“ („Разбирање“). Ракописна копија на „''ел-Магала ас-Саласун''“ („Тринаесеттиот трактат“) напишана во [[13 век]] од Абу ел-Гасим ел-Захрави, еминентен научник од [[Андалузија]], кој во [[Европа]] е познат како Абулгасис (починал во 1013 г.) била донесена од Азербејџан. Тоа е еден од најстарите ракописи на оваа книга. Во оваа книга биле спомнати околу 200 хируршки инструменти. Таму биле објаснети и нивните задачи. Работата влијаела на развојот на хирургијата и на [[Ориент|Исток]] и во [[Европа]]. Професорот Зија Буњадов го превел делото нна [[Руски јазик|руски]] во [[Москва]] во 1983 година. <gallery class="center" widths="150" heights="190" caption="Ракопис копија на „ел-Магала ас-Саласун“ („Тринаесеттиот трактат“) напишана во 13 век од Абу ал-Гасим ал-Захрави, еминентен научник од 11 век. Институт за ракописи на Азербејџан, Национална академија на науките, во Баку"> Податотека:Salasun1.jpg Податотека:Salasun4.jpg Податотека:Salasun3.jpg Податотека:Salasun2.jpg </gallery>Средновековните лекари ги предупредувале болните луѓе. На пример, Махмуд ибн Илјас, лекар кој живеел во [[12 век]], ги советувал нервозните луѓе да слушаат [[мугам]]. Медицината силно се развивала во [[13 век]] во [[Селџучко Царство|Големото Селџучко Царство]] на Азербејџанските Атабези. Речиси секој источен научник и филозоф имал работа во медицината. Жителите од различни области на Азербејџан составувале, препишувале и истражувале книги во медицината, вклучително и споменици од 14-18 век. Постојат повеќе од четиристотини ракописи во медицината на [[Азербејџански јазик|азербејџански]], арапски, персиски и [[Турски јазик|турски]] јазик, напишани на територијата на современ Азербејџан и донесени од различни области во Институтот за ракописи Мухамед Фузули на [[Национална академија на науките на Азербејџан|Националната академија на науките на Азербејџан на Азербејџан]] во [[Баку]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.irs-az.com/pdf/100328190339.pdf|title=Медицинские рукописи средневекового Азербайджана}}</ref> Според Коичиро Мацура, поранешниот генерален директор на [[УНЕСКО]], „''оваа збирка ја покажува улогата на Азербејџан во развојот на светската медицина''“.<ref name="portalunesco">{{Наведена мрежна страница|url=http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-URL_ID=22322&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=Conference on traditional medicine and pharmacy in medieval manuscripts in Baku opened|last=Communication and Information Sector's news service.|date=13 June 2006|publisher=UNESCO|archive-url=https://www.webcitation.org/66xwt5jYs?url=http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-URL_ID%3D22322%26URL_DO%3DDO_TOPIC%26URL_SECTION%3D201.html|archive-date=2012-04-16}}</ref> „''Захираи Низамшахи''“, напишана од Рустам Јурјани во 13 век, била делумно истражувана и во Азербејџан. Неговиот ракопис бил копиран во [[16 век]], зачуван е во Институтот за ракописи во Баку. Содржи описи на фармацевтски билки, супстанции од животинско потекло, минерали и некои сложени лекови. Ракописот не е пронајден во ниту едно друго складиште на светот и постои само во примерок во Азербејџан.<ref name="unesco">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.unesco.org/moscow-new/index.php?id=1706&L=3&tx_ttnews%5Btt_news%5D=1020&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2881&cHash=e31cf62e5f|title=Средневековые рукописи по медицине и аптечному делу.|last=Бюро ЮНЕСКО в Москве|year=2006|publisher=unesco.org|archive-url=https://www.webcitation.org/66xws1PKt?url=http://www.unesco.org/new/en/moscow/|archive-date=2012-04-16}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFБюро_ЮНЕСКО_в_Москве2006">Бюро ЮНЕСКО в Москве (2006). [https://www.webcitation.org/66xws1PKt?url=http://www.unesco.org/new/en/moscow/ "Средневековые рукописи по медицине и аптечному делу"]. unesco.org. Archived from [http://www.unesco.org/moscow-new/index.php?id=1706&L=3&tx_ttnews%5Btt_news%5D=1020&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2881&cHash=e31cf62e5f the original] on 2012-04-16.</cite></ref><gallery class="center" widths="150" heights="190" caption="Копија од 16 век на „Захираи Низамшахи“ напишана од Рустам Јурјани во 13 век. Институт за ракописи на Азербејџан, Национална академија на науките, Баку"> Податотека:Nizamshahi.jpg Податотека:Nizamshahi2.jpg Податотека:Nizamshahi3.jpg Податотека:Nizamshahi4.jpg </gallery>„''За научното лекување''“ е дело на Махмуд ибн Илјас (14 век) во кое се опишани и основните идеи за медицината, симптомите и причините за одредени болести. [[Податотека:Medical_centers_of_Azerbaijan_and_Middle_East.png|лево|мини|269x269пкс| Најголемите медицински центри на средновековниот Азербејџан и соседните региони на Истокот.]] Јусиф Гарабаги, азербејџански лекар од [[16 век]], кој дошол од [[Карабах]], напишал многу медицински трактати, а исто така и Објаснувања и толкувања на „Канонот на медицината“ од Ибн Сина. Долго време живеел во [[Средна Азија]] и предавал во [[Самарканд]]. Мир Мухамед Момин, напишал неколку поучни дела на [[персиски јазик]], вклучувајќи го и „''Тохфат ел-Моминин''“ во 1669 година. Во делото биле напишани описи на повеќе од 4000 растенија, животни, минерали и други состојки кои се користат во медицината. Момин детално го опишал секое растение, неговите специфични карактеристики, каде може да се бере, другите области каде што се користи и неговото име на други јазици како [[Кинески јазик|кинески]] и [[хинди]]. Во [[1712]] година, Мухамед Јусиф Ширвани го напишал „''Тибнам''“ на азербејџански јазик. Како доктор, Ширвани советувал да се користат природни минерали за лекување, на пример, триење на кора од [[портокал]] за умор во вратот. Во ова дело, исто така, пишува дека почивалиштето на болните мажи треба да биде украсено со цвеќиња во светло-сини, зелени и бели нијанси. Тоа значи дека дури и бојата имала големо значење во делата на средновековните исцелители. Општо земено, во 17-18 век, голем број дела биле напишани во сферата на медицината и фармакологијата од азербејџански научници како што се Муртузагулу Шамлу (сексуален патолог), Абдулхасан Марагаи, фармаколози како Хасан Рза оглу Ширвани, Хаџи Сулејман Иравани, и други. Опишани се 724 видови лековити растенија. == 19 век и почеток на 20 век == [[Податотека:Abdulkhalig_Akhundov.jpg|мини|177x177пкс| Абдулхалиг Ахундов, основач на основата на научното истражување во [[Историја на медицината|историјата на медицината]] во Азербејџан.]] Во почетокот на [[19 век]] северните канатите од Азербејџан (Ширван, Баку, Нахчиван, Куба, Талиш, Карабах, Шаки, Дербенд и други) се приклучиле кон [[Русија]], а јужните (Тебриз, Хој, Ардабил и други) кон Иран. Азербејџанската заедницата во Иран продолжила да постои под влијание на персиската и генерално на целата [[исламска култура]], но азербејџанската заедница во [[Руска Империја|Руското Царство]] (подоцна [[Советски Сојуз|СССР]]) се развивала под влијание на европеизираната секуларна [[руска култура]] (главно во советско време). Медицината во два региона се развивала на два различни начини. Во Азербејџан до 1828 година немало аптека слична на [[Европа]]. За време на владеењето на Русија, во Азербејџан биле основани такви болници и аптеки како и во целиот [[Закавказје|Јужен Кавказ]], каде што руските лекари ги применувале своите вештини. Абдулхалиг Ахундов ја основал основата на научното истражување во [[Историја на медицината|историјата на медицината]] во Азербејџан. Абдулхалиг ја проучувал и ја превел познатата фармацевтска енциклопедија напишана од Абу Мансур Харави во [[9 век]] од [[персиски]] на [[Германски јазик|германски]]. После тоа, книгата била објавена во [[Германија]]. Абдулхалиг Ахундов одбранил и дисертација по историја на медицината на Универзитетот во Тарту. Во 1895 година, д-р Мамед Рза Вакилов, д-р Керимбеј Мехмандаров и други го основале Медицинскиот сојуз на Баку.<ref name="alakbarli" /> [[Податотека:Hasan_bey_Zardabi.jpg|лево|мини|177x177пкс| [[Хасан бег Зардаби|Хасан-бег Зардаби]]]] [[Хасан бег Зардаби|Хасан-бег Зардаби]] и [[Мирза Фатали Ахундов]] го користеле знаењето во медицината во своите дела за изразување на филозофските идеи. Ахундов бил еден од првите кои дејствувале против традиционалните исцелители. Автор е на трудови за [[хигиена]] и санитарност. Зардаби исто така имал важна улога во развојот на медицината. Тој бил првиот од Азербејџан во сферата на [[Природонаука|природната историја]] и социјалниот дарвинизам. Како автор на „[[Акинчи]]“ – првиот азербејџански весник во Руското Царство – Зардаби, заедно со Ахундов работеле на дела за [[маларија]]та која ја опустошила земјата во тоа време. Неговата книга „''Хигиена''“ е прва научноистражувачка работа за медицината во сферата на хигиената во Азербејџан. Објавена е во [[1914]] година во Азербејџан. Понекогаш лекарите им давале бесплатна помош на болните мажи. За време на уништувањето на [[колера]]та во [[Нахчиван (град)|Нахчиван]], во 1847 година, Мирза Насрула Мирза Алиоглу бесплатно ги лекувал и азербејџанските и [[Ерменци|ерменските]] болни мажи, поради што бил почитуван меѓу луѓето. [[Податотека:HolyBukhara_from_Molla_Nasreddin_Azerbaijanian.jpg|мини|250x250пкс| „Света Бухара“. „ Мола Насрадин “, 1911 година, бр. 20]] Покрај сето ова, тогаш функционирале и аптеките во кои се продавале билки увезени од [[Иран]] и [[Индија]]. Вакви аптеки имало во секој град на Азербејџан - Баку, Шамахи, Шуша, Агдам, Нахчиван, Лахиџ, Ордубад, Салјан, Ланкаран итн. Мир-Баба Мир-Абдулаоглу, татко на угледниот азербејџански книжевен човек Јусиф Вазир Чаманзаминли имал аптека во Агдам. Во неговата аптека се продавале 142 видови лекови, од кои повеќе од 100 биле направени од билки. Самиот Чаманзаминли, како син на фармацевтот, го опишал секојдневниот живот и практиките на азербејџанските исцелители од [[19 век]] во својот наратив наречен „''Докторот''“. Таквите аптеки биле главно во ирански (јужен) Азербејџан. На почетокот на [[20 век]] третманот со билки бил доволен за да се прошири методот на лекување во Азербејџан. Но, дошло до појава на нови, модерни лекови кои биле сфатени како нешто чудно. „[[Мола Насрадин (списание)|Мола Насрадин]]“ – популарното азербејџанско списание од тоа време, кое било од големо значење во медицинското образование, ги критикувало ваквите остатоци од минатото, ја исмевап заостанатоста на тогашните исцелители, нивното третирање на современото знаење во медицината. На пример, карикатурата наречена „''Света Бухара''“ (насликана од Азим Азимзаде) била дадена во 20-тото издание на списанието (1911).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://zerrspiegel.orientphil.uni-halle.de/i349.html|title=Священная Бухара.|last="Молла Насреддин" (1911 г., № 20)|publisher=Zerrspiegel|archive-url=https://www.webcitation.org/66xwu0HEt?url=http://zerrspiegel.orientphil.uni-halle.de/i349.html|archive-date=2012-04-16}}</ref> == Демократска Република Азербејџан == Во 1918 година, во независната [[Азербејџанска Демократска Република|Демократска Република Азербејџан]] било формирано Министерството за здравство предводено од д-р Рафиев. Во тоа време во Баку и Гања биле отворени десетици нови аптеки и болници. [[Податотека:Azerbaijani_students_in_Paris_1920.jpg|лево|мини|250x250пкс| Азербејџански студенти во Париз, 1920 година.]] Многу студенти од Демократската Република Азербејџан биле испратени на образование во странство, главно во [[Германија]], [[Санкт Петербург]], [[Москва]], [[Киев]] и други градови, каде училе медицина. Во 1919 година, во Баку беше основан Државниот универзитет со медицински факултет. Професорот В.И.Разумовски, еминентен хирург, станал негов прв претседател (до 1920 година). Таму се изучувала и историја на медицината. Разумовски за краток временски период ја формирал Првата подготвителна комисија. Приемните испити се одржувале во август истата година и така бил собран првиот курс на студенти - идни доктори. На [[2 август]] [[1922]] година, имало само тројца Азербејџанци - А. Алакбаров, Џејран Султанова и Адлија Шахтахтинскаја-Бабаева, кои станале доктори на науки и професор. == Азербејџанската ССР == По [[Инвазија на Црвената армија на Азербејџан|воспоставувањето на советската власт]], во текот на 1920-тите, аптеките, каде што се продавале билки, биле затворени, а ракописите напишани со [[Арапска азбука|арапско писмо]] биле запалени. Тоа било дел од политиката на советската сила спроведена против [[ислам]]от (главно во Азербејџан и [[Средна Азија]]). [[Податотека:Terapie_institute_in_Azerbaijan.jpg|мини|200x200пкс| Зградата на Институтот за физиотерапија во Баку, 1930-тите.]] Нариман Нариманов, кој исто така бил лекар, станал водач на новоформираната администрација. Од 1920 до 1921 година Агахусејн Казимов, а потоа во 1935 година и Мир Мовсум Гадирли, биле национални комесари за здравствена заштита во [[Азербејџанска ССР]]. Во 1930 година бил основан [[Медицински универзитет во Азербејџан|Државниот медицински институт на Азербејџан]], а М.Н. Гадирли бил неговиот прв ректор. Еминентни научници и професори како И.Широкорогов, С.Давиденков, Ф.Илин, Лев Левин, Н.Ушинкиј, к. Малиновски и други имале голем придонес во развојот на институтот. На овој институт дипломирале научници како М.Миргасимов, М.А. Топчубашов, А.М. Алиев, И.М. Исмајилзаде и други, кои потоа донеле слава на азербејџанската медицинска наука. Општо земено, од 1920 до 1940 година во Азербејџан биле основани стотици поликлиники, болници и аптеки. Академици како Мирасадула Миргасимов и Мустафа Топчубашов, и професори како Алибеј Алибејов, Камил Балакишиев и други биле светски познати научници и доктори од Азербејџан. == Република Азербејџан == Во првите години од независноста, состојбата во здравството била многу лоша во Азербејџан. Владата би можела да го одржи здравствениот систем на нозе само со поддршка на меѓународните организации. Голем проблем била потребната медицинска опрема, недостатокот на лекови. Една нова фаза во развојот на медицината започнала откако Азербејџан стекнал независност.<ref name="azeriru">{{Наведена мрежна страница|url=http://azeri.ru/papers/echo-az_info/61443/|title=Система здравоохранения Азербайджана подводится под уровень мировых стандартов.|last=Искендер Гулиев, директор центра мониторинга "Право выбора".|date=2 February 2010|publisher=azeri.ru|archive-url=https://www.webcitation.org/66xwiwZGW?url=http://azeri.ru/papers/echo-az_info/61443/|archive-date=16 April 2012}}</ref> Биле донесени повеќе од 10 закони од областа на здравствената заштита. Во март 1998 година, [[Хејдар Алиев|Хејдар Алијев]], поранешен претседател на Азербејџан, потпишал декрет „''За формирање на Државен комитет за реформи во сферата на здравствената заштита“.'' Во земјата била воспоставена единствена државна политика, а бил подобрен и квалитетот на медицинската услуга на населението. Веднаш штом здравствените програми кои вклучувале поправка и рехабилитација на медицинските установи, обезбедување опрема, обезбедување и лекување на граѓаните со бесплатни лекови и препарати, биле прифатени дијагностички центри во регионите, особено опфатот на децата со сите медицински услуги.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://sehiyye.gov.az/umumi_melumat.html|title=Səhiyyə tarixi|work=sehiyye.gov.az}}</ref> Денес медицинските центри и современаа фармацевтска индустрија на Азербејџан се создадени на ниво на светски стандарди. Во земјата е развиен национален план против болести како што се [[Синдром на стекнат имунолошки дефицит|ХИВ/СИДА]] и [[туберкулоза]]. Во [[2001]] година бил потпишан декрет за одбележување на [[17 јуни]] како празник на здравствените работодавачи. Во [[2004]] година, основана била азербејџанската асоцијација на историчари на медицината која била вклучена во Меѓународната унија за историја на медицината со седиште во [[Париз]], во 2005 година. Првата национална конференција на Здружението се одржала на 1-2 февруари истата година во Баку. Во последните години Фондацијата Хејдар Алијев започнала голем број проекти за третман на [[дијабетес]], таласемија, кампањи за дарување крв и заштита на здравјето на мајките и децата. Во Азербејџан работат околу 870 приватни медицински компании и 2.300 фармацевтски организации. Здравствениот систем во современ Азербејџан вклучува главно примарна здравствена заштита, амбулантски и болнички услуги. Во 2012–2013 година, во земјата биле реализирани 11 приоритетни здравствени програми со вкупен износ од 387,7 милиони манти. Во [[2013]] година износот на средствата наменети за здравствениот систем од државниот буџет е зголемен за 11 пати во однос на 2003 година. Врз основа на овој раст биле создадени или обновени до 500 здравствени установи. Опсегот на најважните лекови е зголемен од 60 на 166. Во текот на изминатите 10 години, стапката на смртност се намалила; растот на природното население се зголемено. Во рамки на кампањата за превенција од болести „''Месец на здравјето''“ организирана од Министерството за здравство во декември [[2012]] година под слоганот „''За здрав живот''“ на медицинските установи кои вршат профилактички прегледи им е обезбедена потребната опрема и реагенси, 3 мил. пациентите биле проверени и соодветно третирани. Научниот хируршки центар М. Топчубашов за прв пат во овие години извршил операција на отворено срце за возрасни и деца. Во републичката клиничка уролошка болница именувана по М. Џавадзаде, [[трансплантација]] на [[бубрег]] започнала на почетокот на 2000 година. За лекување на пациенти со хронична бубрежна инсуфициенција, повеќе од 2.000 пациенти примаат сесии на [[хемодијализа]] во 27 центри и се обезбедени со соодветни лекови. Преземени се мерки за подобрување на квалитетот на медицинските услуги што им се даваат на мајките и децата. Ако стапката на смртност на доенчиња во земјава била 16,7 во 2003, во 2013 година оваа бројка изнесувла10,8. Соодносот на мајчинска смртност е намален од 18,5 на 14,9, во споредба со 2003 година. Согласно Законот „''за образование''“, обуката на лекарите во земјата се врши преку жителство, прифатено во медицинскиот образовен систем на повеќето земји во светот. Во [[2012]] година, околу 500 доктори биле примени во жителство во различни специјалности кои минувале низ Државната комисија за прием на студенти. Покрај тоа, во 2009-2012 година, 451 лекари и акушерка биле обучени во приватни и државни клиники во странство во период од 3-6 месеци. Во Баку биле организирани обуки за освежување со учество на специјалисти од различни земји и 1363 учесници стекнале практично знаење на овие обуки. Од 2003 година, донесени се 12 релевантни решенија за зголемување на платите на медицинските работници. Во рамките на Државната програма „''Електронски Азербејџан''“ започнала да функционира „''Електронска здравствена картичка на граѓаните''“. Во моментов има околу 10 матичари за разни болести, единствен регистар на кадри, систем за електронски надзор на заразни болести, циркулација на лекови, диспечерска служба на Итна медицинска помош и други. Министерството за здравство обезбедило 38 е-услуги. На официјалната веб-страница на Министерството е креиран делот „''Електронски услуги''“ и има 11 електронски услуги. Министерството за здравство соработува со околу 40 земји. Дополнително, изработена е и Програмата за развој на санитарна и епидемиолошка служба за 2015-2020 година, со која се преземени соодветни мерки за спречување на заразни болести. Акционен план кој опфаќа 2013-2020 година за борба против неинфективните болести (како што се пушење тутун, [[дебелина]], физичка активност, [[Алкохолизам|нарушување на употребата на алкохол]], итн.) и Национален акционен план за рана превенција и третман на детски нарушувања (2014-2020), исто така биле имплементирани. Во 2009 година, бил воведен нов пристап кој се обидува да го дефинира бројот и видот на персоналот потребен во системот врз основа на демографски критериуми. Во јули 2009 година, владата донела нов закон за образование. Во рамките на законот за образование, Министерството за здравство до октомври 2009 година требало да подготви предлог закон за медицинско образование. Медицинскиот универзитет во Азербејџан е единствениот обезбедувач на додипломско медицинско образование во земјата. Неколку нелиценцирани приватни медицински училишта работеле кон крајот на 1990-тите и почетокот на 2000-тите, но сите тие биле затворени од Министерството за образование до 2005 година. Во 2013 година годишно се запишуваат околу 1020 студенти по медицина на 8 катедри. Секторот за човечки ресурси, образование и наука при Министерството за здравство, организирајќи го планирањето на здравствениот персонал, дава податоци за слободните работни места во здравствените установи. Во согласност со податоците за слободните работни места, Министерството за здравство бара од Медицинскиот универзитет во Азербејџан да им обезбеди медицински персонал. Универзитетот ги испраќа дипломираните студенти на стажирање. Планирањето на медицинскиот персонал и здравствениот персонал од средно ниво, исто така, го следи истиот процес. Од [[1 февруари]] [[2008]] година, владините медицински установи покажуваат бесплатна медицинска помош на населението, по налог потпишан од Огтај Ширинов, министер за здравство на Азербејџан. Во ноември 2009 година, азербејџанските лекари ја извршиле првата операција во [[срце]]то за спречување на аритмија. Во последните години биле пуштени во употреба 43 нови болници и дијагностички центри, 46 амбулантски поликлиники, 4 реставраторски центри за инвалиди и 12 дијагностички и здравствени домови. Во 2013 година требало да се изградат 30 медицински установи и 5 поликлиники.<ref name="azeriru">{{Наведена мрежна страница|url=http://azeri.ru/papers/echo-az_info/61443/|title=Система здравоохранения Азербайджана подводится под уровень мировых стандартов.|last=Искендер Гулиев, директор центра мониторинга "Право выбора".|date=2 February 2010|publisher=azeri.ru|archive-url=https://www.webcitation.org/66xwiwZGW?url=http://azeri.ru/papers/echo-az_info/61443/|archive-date=16 April 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFИскендер_Гулиев,_директор_центра_мониторинга_&quot;Право_выбора&quot;.2010">Искендер Гулиев, директор центра мониторинга "Право выбора". (2 February 2010). [https://www.webcitation.org/66xwiwZGW?url=http://azeri.ru/papers/echo-az_info/61443/ "Система здравоохранения Азербайджана подводится под уровень мировых стандартов"]. azeri.ru. Archived from [http://azeri.ru/papers/echo-az_info/61443/ the original] on 16 April 2012.</cite></ref> Показателите за долговечност и наталитет се подобрени поради развојот на медицината во земјава. === Медицинска обука === Во [[Азербејџан]] има осум училишта за медицински сестри кои тесно соработуваат со Министерството за здравство. Да се биде [[Медицинска нега|медицинска сестра]] не бара високо образование. Кандидатите можат да станат медицинска сестра со дипломирање на училиште за обука на медицински сестри. На дипломираните медицински сестри им се доделуваат стручни дипломи. Во [[2008]] година, вкупниот годишен прием во сите училишта за медицински сестри бил 1950. Постдипломското образование за медицинските сестри се обезбедува преку три училишта за медицински сестри сместени во Баку, Гања и Мингечевир. Во зависност од специјалитетот, потребни се обуки за освежување на секои пет години. Времетраењето на курсот е од пет дена до два месеци. Во 2008 година, околу 2200 медицински сестри ги завршиле овие обуки. [[Лекар]]ите треба да учествуваат на обуки за осувршување на секои пет години што ги организира Институтот за напредување на лекарите во Азербејџан. Во 2008 година, повеќе од 2700 лекари присуствувале на различни обуки организирани од Институтот. Во исто време, меѓународните организации како што се [[УНИЦЕФ]], УНФПА, [[СЗО]], УСАИД, итн., исто така, организирале и финансирале различни обуки за нега на мајки за деца, примарна здравствена заштита и итна медицина, планирање на семејството и репродуктивно здравје, примарна заштита, јавно здравје и други. Обуките траеле од 22 месеци до 30 месеци во зависност од профилот на специјалност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.euro.who.int/__data/assets/pdf_file/0004/118156/E94132.pdf|title=Health system review|date=2010|accessdate=2020-09-29}}</ref> === Санитарно-епидемиолошка служба === Јавните здравствени услуги ги обезбедуваат различни агенции, вклучувајќи ги Санитарно-епидемиолошката служба, Центарот за јавно здравје и реформи на Министерството за здравство, Националниот центар за ХИВ/СИДА и други структури. Санитарната епидемиолошка служба ги дефинира санитарните и хигиенските норми и вклучуваат прописи за вода за пиење, санитарни услови, хигиена на живеење и на работниот простор, хигиена на храната како што се производство, дистрибуција, складирање, продажба и ракување со прехранбени производи, хигиена на работа и животна средина и хигиена на зрачење. Дејноста на Службата опфаќа и контрола над државниот санитарен надзор и епидемиолошко истражување, социјално-хигиенско следење, спречување и елиминирање на заразни и паразитски болести и труење со храна, планирање санитарно-хигиенски и антиепидемиски активности, преглед на санитарно-епидемиолошката состојба, контрола на квалитетот на животната средина, физичкиот развој и морбидитет кај населението, спроведување на програми за здравје на населението. Санитарната епидемиолошка служба се состои од две структури: инспекциска служба за санитарен епидемиолошки надзор и центар за хигиена и епидемиологија. Првиот ја контролира активноста на специјализираните хигиенско-епидемиолошки центри како и спроведува државен санитарен надзор. Хигиенско-епидемиолошкиот центар обезбедува организациско-методолошки надзор во околу 83 области и град. Центарот е одговорен за хигиена и епидемиологија на воден транспорт. === Фармацевтскиот сектор === Од 2006 година фармацевтскиот сектор работи активно. Овој сектор е усогласен со законите за фармацевтска дејност и производи, промет на наркотици, психотропни супстанции и нивни прекурсори, основање и дејност на аптека, аналитички стручен центар за лекови, правила за државна регистрација на фармацевтските производи и управување со регистар на лекови, список на фармацевтски препарати без рецепт. Помеѓу 1996 и 2005 година, фармацевтските производи биле регистрирани и дадени на лиценца од Одделението за лиценцирање и медицинска опрема на Министерството за здравство. Во 2005 година бил формиран Центар за иновации и снабдување за да се провери квалитетот на лековите, како и да се обезбеди здравствените организации со лекови. Центарот дава лиценца и на фармацевтски субјекти. Индустрискиот парк Пиралахи од Азербејџан може да стане важен центар за локалното производство на фармацевтски производи. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://azer.com/aiweb/categories/magazine/34_folder/34_articles/34_medicalhistory.html Медицина во Азербејџан.] [http://azer.com/aiweb/categories/magazine/34_folder/34_articles/34_medicalhistory.html Краток историски преглед.] [http://azer.com/aiweb/categories/magazine/34_folder/34_articles/34_medicalhistory.html Од д-р Нигар Ефендијева] * [http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai111_folder/111_articles/111_alakbarov_farid.html Жан Патерсон.] [http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/ai111_folder/111_articles/111_alakbarov_farid.html Истражување на медицинските ракописи на Баку] * [http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/52_folder/52_articles/52_medical.html Медицинските ракописи на Азербејџан.] [http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/52_folder/52_articles/52_medical.html Од Бети Блер] * [https://www.researchgate.net/publication/230633654_Medicine_in_ancient_and_medieval_Azerbaijan Фарид Алакбарли.] [https://www.researchgate.net/publication/230633654_Medicine_in_ancient_and_medieval_Azerbaijan Медицина во антички и средновековен Азербејџан] * [http://www.unesco.org/moscow-new/index.php?id=1706&L=3&tx_ttnews%5Btt_news%5D=1020&tx_ttnews%5BbackPid%5D=2881&cHash=e31cf62e5f Средневековые рукописи по медицине и аптечному делу] * [http://portal.unesco.org/ci/en/ev.php-URL_ID=22941&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html Средновековни ракописи за медицината и фармацијата] [[Категорија:Науката и технологијата во Азербејџан]] [[Категорија:Здравје во Азербејџан]] ac7uvw9irovcenipdtp99noj08hsooj 0 1297998 4796195 4795221 2022-07-24T11:27:37Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија (4) wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict | conflict = Нагорнокарабашка војна (2020) | partof = [[Нагорнокарабашки судир]] | image = [[Податотека:Nagorno-Karabakh war map (2020).svg|300px]] | image_size = 300px | caption = {{legend|#3ac4c6|Области заземени од [[Азербејџан]] за време на војната}} {{legend|#7db47c|Области отстапени на Азербејџан според [[Договор за примирје на Нагорно-Карабах|договорот за прекин на огнот 2020 година]]}} {{legend|#fdae7b|Областите во [[Нагорно-Карабах]] соодветно остануваат под контрола на [[Република Арцах|Арцах]]}} {{legend|#7ba2dd|[[Коридор Лачин]] и [[Дадиванк|Манастирот Дадиванк]], патролирани од руски мировници}} | date = {{nowrap|{{Start date|2020|9|27|df=y}} – {{End date|2020|11|10|df=y}}<br />({{Age in years, months, weeks and days|month1=09|day1=27|year1=2020|month2=11|day2=10|year2=2020}})<ref name="peace">{{cite web|url=https://www.themoscowtimes.com/2020/11/09/armenian-pm-announces-end-to-nagorno-karabakh-hostilities-a71997|title=Постигнат договор за крај на војната во Нагорно-Карабах|publisher=The Moscow Times|access-date=10 ноември 2020|date=10 ноември 2020}}</ref>}} | place = [[Нагорно-Карабах]] и [[Ерменски окупирани територии околу Нагорно-Карабах|околни територии окупирани од Ерменија]], [[Граница Ерменија-Азербејџан]] | width = 300px <!-- RESULT -->| result = Азербејџанска победа<!-- Do not use terms such as "decisive", per [[Template:Infobox military conflict]] --><ref>{{cite web|url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20201210-one-nation-two-states-on-display-as-erdogan-visits-azerbaijan-for-karabakh-victory-parade|title=„Една нација, две држави“ изложена додека Ердоган го посети Азербејџан на парадата на победата во Карабах|date=10 dekemvri 2020|publisher=France24|quote=Историската победа на Азербејџан беше важен геополитички удар за Ердоган, кој ја зацементира водечката улога на Турција како моќен посредник во регионот на екс-советскиот Кавказ.}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54882564|title=Ерменија, Азербејџан и Русија потпишаа мировен договор за Нагорно Карабах|date=10 ноември 2020|publisher=[[BBC]]|quote=Дописникот на Би-Би-Си Орла Герин во Баку вели дека, генерално, договорот треба да се чита како победа за Азербејџан и пораз за Ерменија.}}</ref> * [[Договор за примирје од Нагорно-Карабах 2020|Договор за прекин на огнот]] потпишан на 10 ноември 2020 година<ref name="peace"/> * Руски мировни сили се распоредени во регионот<ref name="TurkeyRussiajointcenter">{{cite web|url=https://www.hurriyetdailynews.com/turkey-russia-to-set-up-joint-center-to-watch-nagorno-karabakh-peace-159920|title=Турција и Русија ќе формираат заеднички центар за следење на мирот во Нагорно Карабах|date=11 ноември 2020|publisher=Hurriyet Daily News}}</ref> <!-- TERRITORIAL CHANGES -->| territory = За време на судир от: * Азербејџан ја вратил контролата врз 5 градови и 286 села,<ref>{{Cite web|url=https://azertag.az/xeber/Isgaldan_azad_edilmis_seher_ve_kendlerimiz-1622227|title=İşğaldan azad edilmiş şəhər və kəndlərimiz|work=Azerbaijan State News Agency|date=1 декември 2020|access-date=1 декември 2020|archive-url=https://archive.today/20201201185921/https://azertag.az/xeber/Isgaldan_azad_edilmis_seher_ve_kendlerimiz-1622227|archive-date=1 декември 2020|language=az}}</ref> и [[граница Азербејџан-Иран]] Пост-[[Договор за примирје во Нагорно-Карабах 2020|прекин на огнот]]: * Азербејџан ја задржал контролата врз териториите заземени за време на војната * Сите територии окупирани од Ерменците околу Нагорно-Карабах се враќаат на Азербејџан до 1 декември 2020 година<ref>{{cite news|last=Крамер|first=Ендрју|date=10 ноември 2020|title=Соочена со воен дебакл, Ерменија прифаќа договор во војната во Нагорно-Карабах|newspaper=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2020/11/09/world/middleeast/armenia-settlement-nagorno-karabakh-azerbaijan.html|url-status=live|access-date=11 ноември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201111011541/https://www.nytimes.com/2020/11/09/world/middleeast/armenia-settlement-nagorno-karabakh-azerbaijan.html|archive-date=11 ноември 2020|issn=0362-4331}}</ref> * Сите економски и транспортни врски во регионот ќе бидат деблокирани, вклучително и транспортните врски помеѓу [[Автономна Република Нахчиван|Нахчиван]] и остатокот од Азербејџан <!-- COMBATANTS -->| combatant1 = '''{{flag|Azerbaijan}}''' * [[Сириска национална армија|Сириски платеници]]{{efn|Демантирано од Азербејџан<ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/9/28/azerbaijan-denies-turkey-sent-it-fighters-from-syria|date=28 септември 2020|title=Azerbaijan denies Turkey sent it fighters from Syria|access-date=11 октомври 2020|archive-date=7 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007050935/https://www.aljazeera.com/news/2020/9/28/azerbaijan-denies-turkey-sent-it-fighters-from-syria|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2020/oct/04/nagorno-karabakh-azerbaijan-accuses-armenia-of-rocket-attack|date=5 октомври 2020|title=Нагорно Карабах: Азербејџан ја обвини Ерменија за ракетен напад|newspaper=The Guardian|access-date=11 октомври 2020}}</ref> and Turkey.<ref>{{cite news|title=Türkiye'nin Dağlık Karabağ'a paralı asker gönderdiği iddiası|date=29 септември 2020|url=https://www.dw.com/tr/türkiyenin-dağlık-karabağa-paralı-asker-gönderdiği-iddiası/a-55088342|publisher=Deutsche Welle|language=tr|access-date=11 октомври 2020|archive-date=2 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002022949/https://www.dw.com/tr/t%C3%BCrkiyenin-da%C4%9Fl%C4%B1k-karaba%C4%9Fa-paral%C4%B1-asker-g%C3%B6nderdi%C4%9Fi-iddias%C4%B1/a-55088342|url-status=live}}</ref>}}<ref name="bbckofman">{{cite web|last=Бутлер|first=Ед|title=Сириските платеници се користеа како „топовско месо“ во Нагорно-Карабах|url=https://www.bbc.com/news/stories-55238803|date=10 декември 2020|website=[[BBC]]}}</ref><ref name="Macron">{{cite web|date=1 октомври 2020|title=Франција ја обвинува Турција дека испраќа сириски џихадисти во Нагорно Карабах|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-putin-macron/france-accuses-turkey-of-sending-syrian-mercenaries-to-nagorno-karabakh-idUSKBN26L3SB|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004084924/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-putin-macron/france-accuses-turkey-of-sending-syrian-mercenaries-to-nagorno-karabakh-idUSKBN26L3SB|archive-date=4 октомври 2020|access-date=1 октомври 2020|work=Reuters|quote="Сега имаме информации кои укажуваат дека сириските борци од џихадистичките групи (транзитирале) низ Газијантеп (југоисточна Турција) за да стигнат до оперативниот театар Нагорно-Карабах"}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-turkey-syria-idUSKBN26J25A|title=Турција распоредува сириски борци за да му помогне на сојузникот Азербејџан, велат двајца борци|work=Reuters|date=28 септември 2020|access-date=11 октомври 2020|archive-date=8 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008220322/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-turkey-syria-idUSKBN26J25A|url-status=live}}<br />{{cite web|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54356334|title=Конфликт Ерменија-Азербејџан: Претседателот на Азербејџан вети дека ќе продолжи да се бори|date=30 септември 2020|website=bbc.com|access-date=11 октомври 2020|archive-date=1 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001213255/https://www.bbc.com/news/world-europe-54356334|url-status=live}}</ref><ref name="guard">{{cite web|last=Карли|first=Патриција|title=Турција регрутира Сиријци да ги чуваат трупите и објектите во Азербејџан|url=https://www.middleeasteye.net/news/azerbaijan-armenia-turkey-syrians-recruiting-guard-facilities|publisher=Middle East Eye|date=29 септември 2020|access-date=11 октомври 2020|archive-date=2 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002075651/https://www.middleeasteye.net/news/azerbaijan-armenia-turkey-syrians-recruiting-guard-facilities|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2020/sep/30/nagorno-karabakh-at-least-three-syrian-fighters-killed|title=Нагорно-Карабах: убиени најмалку тројца сириски борци|first1=Бетан|last1=МекКеран|first2=Мајкал|last2=Сафи|date=30 септември 2020|newspaper=The Guardian|access-date=11 октомври 2020|archive-date=8 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008211028/https://www.theguardian.com/world/2020/sep/30/nagorno-karabakh-at-least-three-syrian-fighters-killed|url-status=live}}</ref> {{flag|Turkey}} (наводно од Ерменија)<ref name="Kommersant conflict">{{cite news |title=Принуждение к судир у |trans-title=Coercion to conflict |url=https://www.kommersant.ru/doc/4537733 |work=Kommersant |language=Russian |date=16 октомври 2020 |access-date=21 April 2021}}</ref><ref name="NY_Times_Explainer">{{cite news |last1=Крамер|first1=Ендрју E. |title=Ерменија и Азербејџан: Што предизвика војна и ќе надвладее ли мирот? |url=https://www.nytimes.com/article/armenian-azerbaijan-conflict.html |access-date=4 март 2021 |work=[[The New York Times]]|quote=Ерменија соопшти дека Турција била директно вклучена во борбите во и околу Нагорно Карабах и дека турски ловец Ф-16 соборил ерменски авион. Турција ги негираше тие обвинувања.}}</ref><ref>{{cite news |last1=Цветкова|first1=Марија|last2=Ајезов|first2=Олзхас|date=9 Ноември 2020 |title=Анализа: Русија и Турција го чуваат сувиот во конфликтот во Нагорно-Карабах|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-allies-analysis/analysis-russia-and-turkey-keep-powder-dry-in-nagorno-karabakh-conflict-idUSKBN27P0MN |work=[[Reuters]] |access-date=4 март 2021 |quote=Поддршката на Турција за Азербејџан е од витално значење, а супериорното вооружување и напредокот на бојното поле на Азербејџан го намалија нејзиниот поттик за постигнување траен мировен договор. Анкара негира дека нејзините војници се вмешани во борбите, но Алиев призна дека некои турски борбени авиони Ф-16 останале во Азербејџан по воената вежба летово, и има извештаи за руски и турски беспилотни летала користени од двете страни.}}</ref> ---- {{Plainlist| * '''Поддржано од:''' * {{flag|Turkey}}<ref>{{cite web |url=https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0012_EN.html |title=Усвоени текстови – Имплементација на Заедничката надворешна и безбедносна политика – годишен извештај 2020 година|date=20 јануари 2021 |website=[[Европски парламент]] |access-date=20 јануари 2021 |quote=Остро ја осудува дестабилизирачката улога на Турција која дополнително ја поткопува кревката стабилност во целиот регион на Јужен Кавказ; ја повикува Турција да се воздржи од какво било мешање во конфликтот во Нагорно-Карабах, вклучително и нудење воена поддршка за Азербејџан, и да се откаже од нејзините дестабилизирачки дејства и активно да промовира мир; го осудува, дополнително, трансферот на странски терористички борци од страна на Турција од Сирија и на други места во Нагорно-Карабах, како што е потврдено од меѓународните актери, вклучително и земјите копретседавачи од Минската група на ОБСЕ; жали за својата подготвеност да ја дестабилизира Минската групата на ОБСЕ бидејќи таа ги следи амбициите да игра порешителна улога во конфликтот;}}</ref><ref>{{cite web|title=F-16s Reveal Turkey's Drive to Expand Its Role in the Southern Caucasus|url=https://worldview.stratfor.com/article/f-16s-reveal-turkeys-drive-expand-its-role-southern-caucasus|publisher=Stratfor|archive-url=https://archive.today/20201010133045/https://worldview.stratfor.com/article/f-16s-reveal-turkeys-drive-expand-its-role-southern-caucasus|archive-date=10 октомври 2020|date=8 октомври 2020|quote=Присуството на турски борбени авиони... демонстрира директна воена вклученост на Турција што ја надминува веќе воспоставената поддршка, како што е нејзиното обезбедување на сириски борци и воена опрема за азербејџанските сили.|access-date=11 октомври 2020|url-status=live}}</ref>{{efn|Турција и Азербејџан негираат директна вмешаност на Турција.<ref>{{cite news|last=Чаусовски|first=Евгениј|title=Турција го оспорува рускиот монопол во Јужен Кавказ|url=https://cgpolicy.org/articles/turkey-challenging-russias-monopoly-in-the-south-caucasus/|agency=Center for Global Policy|date=7 октомври 2020|archive-url=https://archive.today/20201007174629/https://cgpolicy.org/articles/turkey-challenging-russias-monopoly-in-the-south-caucasus/|archive-date=7 октомври 2020|quote=... беше објавено (иако турските и азербејџанските официјални лица го негираа) дека турските војници и авиони биле директно вклучени во борбите.}}</ref><ref name="Everything We Know">{{cite web|url=https://www.thedrive.com/the-war-zone/36777/everything-we-know-about-the-fighting-that-has-erupted-between-armenia-and-azerbaijan|title=Сè што знаеме за борбите што избувнаа меѓу Ерменија и Азербејџан|publisher=The Drive|access-date=1 Ноември 2020}}</ref><ref>{{cite news|title=Турција му доставува на Азербејџан ракетниот систем Т-300 Касирга|url=https://www.azernews.az/nation/102564.html|publisher=AzerNews|date=21 септември 2016}}</ref>}} }} ---- '''Добавувачи на оружје:''' * {{flag|Israel}}<ref name="haaretz_israel_weapons">{{cite news |last1=Мелман|first1=Јоси|title=Како што се проширува конфликтот во Нагорно Карабах, трговијата со оружје меѓу Израел и Азербејџан напредува|url=https://www.haaretz.com/israel-news/nagorno-karabakh-conflict-israel-azerbaijan-arms-trade-armenia-iran-1.9212986 |access-date=4 март 2021 |work=Haaretz |date=7 октомври 2020}}</ref><ref>{{cite news |last1=Георгијан|first1=Армен|title=Конфликт во Нагорно-Карабах: Израел под дипломатски оган поради оружјето за Азербејџан|url=https://www.france24.com/en/video/20201006-nagorno-karabakh-conflict-israel-under-diplomatic-fire-over-arms-to-azerbaijan |access-date=4 март 2021 |agency=France 24 |date=6 октомври 2020}}</ref> | combatant2 = '''{{flag|Artsakh}}'''<br />'''{{flag|Armenia}}''' * Волонтери од [[Ерменска дијаспора]] <ref>{{cite news|last2=Francis|first2=Ellen|last1=Семерџијан|first1=Марија|title=И покрај неволјите на Либан, Ерменците почнаа да дејствуваат за Нагорно-Карабах|url=https://www.reuters.com/article/idUSKBN27H157|access-date=1 Ноември 2020|work=Reuters|date=1 Ноември 2020}}</ref><ref>{{cite news|last=Заргарјан|first=Роберт|title=Ուղիղ չվերթով Երևան՝ առաջնագիծ գնալու պարտաստակամությամբ|trans-title=Со директен лет за Ереван, подготвен да оди на линијата на фронтот|url=https://www.azatutyun.am/a/30872246.html|website=azatutyun.am|agency=RFE/RL|date=3 октомври 2020|archive-url=https://archive.today/20201006142749/https://www.azatutyun.am/a/30872246.html|archive-date=6 октомври 2020|language=hy}}</ref><ref>{{cite news|last=Краг|first=Гуливер|title=Ерменски волонтер се враќа од Франција да се бори за Нагорно-Карабах|url=https://www.france24.com/en/20201007-armenian-volunteer-returns-from-france-to-fight-for-nagorno-karabakh|agency=France24|date=7 октомври 2020|archive-url=https://archive.today/20201007092714/https://www.france24.com/en/20201007-armenian-volunteer-returns-from-france-to-fight-for-nagorno-karabakh|archive-date=7 октомври 2020}}</ref><ref>{{cite news|last=Хароунјан|first=Стефани|title=Од Марсеј до Ереван, активист со ознака на челото|url=https://www.liberation.fr/france/2020/10/11/de-marseille-a-erevan-un-militant-marque-au-front_1802057|newspaper=Libération|date=11 октомври 2020|language=fr}}</ref> ---- '''Добавувачи на оружје:''' * {{flag|Russia}}{{efn|Пријавени од Азербејџан,<ref>{{cite news|url=https://apa.az/az/dagliq_qarabag/Prezident-Ermnistanin-thluksizliyi-pulsuz-silahlanmasi-Rusiya-trfindn-tmin-edilir-609813|title=Prezident: "Ermənistanın təhlükəsizliyi, pulsuz silahlanması Rusiya tərəfindən təmin edilir"|website=apa.az|date=11 октомври 2020|access-date=11 октомври 2020|language=az|archive-date=11 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011141759/https://apa.az/az/dagliq_qarabag/Prezident-Ermnistanin-thluksizliyi-pulsuz-silahlanmasi-Rusiya-trfindn-tmin-edilir-609813|url-status=live}}</ref> и некои ерменски воени службеници,<ref name="khojoyan">{{Cite web|first=Сара|last=Коџојан|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-11-19/armenia-fired-iskander-missiles-in-azeri-war-ex-army-chief-says|title=Ерменија истрелала проектили Искандер во војната во Азербејџан, вели поранешниот началник на армијата|date=19 Ноември 2020|access-date=2 јануари 2021|archive-url=https://archive.today/20201119202211/https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-11-19/armenia-fired-iskander-missiles-in-azeri-war-ex-army-chief-says|archive-date=19 Ноември 2020|work=Bloomberg News}}</ref> исто така известува дека Русија испорачувала оружје на Ерменија преку Иран.<ref name="bneIranArmeniaarmsshipment">{{cite news|url=https://www.intellinews.com/iran-denies-allowing-passage-of-weapons-into-armenia-after-video-emerges-on-social-media-192945/|title=Иран негира дека дозволил премин на оружје во Ерменија откако видеото се појави на социјалните мрежи|website=intellinews.com|date=29 септември 2020|access-date=29 септември 2020}}</ref><ref name="AzerbaijanclaimsIRARMarmstrade1">{{cite news|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Video-footages-spread-regarding-weapons-and-military-equipment-transport-from-Iran-to-Armenia-colorredNEW-FACTScolor-colorredVIDEOcolor-331624|title=Се проширија видео снимки за транспорт на оружје и воена опрема од Иран во Ерменија|website=apa.az|date=30 септември 2020|access-date=30 септември 2020|archive-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930142803/https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Video-footages-spread-regarding-weapons-and-military-equipment-transport-from-Iran-to-Armenia-colorredNEW-FACTScolor-colorredVIDEOcolor-331624|url-status=live}}</ref><ref name="AzerbaijanclaimsIRARMarmstrade2">{{cite news|url=https://www.azernews.az/karabakh/169670.html|title=Воените резерви за Ерменија се испорачуваат преку Иран|website=azernews.az|publisher=AzerNews|date=30 септември 2020|access-date=30 септември 2020|archive-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930142908/https://www.azernews.az/karabakh/169670.html|url-status=dead}}</ref> Тоа било демантирано од Иран.<ref name="Irandeniesarmstrade1">{{cite web|url=https://en.mfa.gov.ir/portal/NewsView/612094|title=Портпаролот ги негира тврдењата дека оружјето е пренесено преку Иран во Ерменија|website=mfa.gov.ir|publisher=Министерство за надворешни работи на Исламската Република Иран|date=29 септември 2020|access-date=29 септември 2020|archive-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930142643/https://en.mfa.gov.ir/portal/NewsView/612094|url-status=live}}</ref><ref name="Irandeniesarmstrade2">{{cite news|url=https://www.iribnews.ir/fa/news/2841669/شایعات-مبنی-بر-کمک-ایران-به-ارمنستان-کاملا-بی-اساس-است|title=شایعات مبنی بر کمک ایران به ارمنستان کاملا بی اساس است|website=iribnews.ir|publisher=Радиодифузија на Исламската Република Иран|date=30 септември 2020|access-date=30 септември 2020|language=fa|archive-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930143337/https://www.iribnews.ir/fa/news/2841669/%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D9%85%D8%A8%D9%86%DB%8C-%D8%A8%D8%B1-%DA%A9%D9%85%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%84%D8%A7-%D8%A8%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|url-status=live}}</ref>}} <!-- COMMANDERS -->| commander1 = {{plainlist| * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Илхам Алијев]] * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Закир Хасанов]] * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Карим Валијев]] * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Хикмат Мирзајев]]<ref>{{cite web|url=https://en.president.az/articles/41714|title=Соопштение на прес-службата на претседателот|website=president.az|publisher=Официјална веб-страница на претседателот на Азербејџан|date=4 октомври 2020|access-date=7 октомври 2020|archive-date=9 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009090742/https://en.president.az/articles/41714|url-status=live}}</ref> * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Рамиз Тахиров]] * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Елчин Гулијев]]<ref name="azesbs">{{cite web|url=https://azertag.az/en/xeber/1617731|title=Соопштение на прес-службата на претседателот|agency=Azerbaijan State News Agency|date=19 октомври 2020|access-date=20 октомври 2020|quote=Врховниот командант на вооружените сили на Република Азербејџан, претседателот Илхам Алијев му честиташе на началникот на Државната гранична служба (СБС), генерал полковник Елчин Гулиев за подигнувањето на азербејџанското знаме над мостот Кудафарин, ослободувајќи неколку станбени населби со учество на СБС, и наложи да ја пренесе својата честитка до целиот персонал. Генерал полковник Елчин Гулиев извести дека персоналот на државната гранична служба ќе продолжи пристојно да ги исполнува сите задачи поставени од Врховниот командант.}}</ref> * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Мајис Баркударов]]<ref>{{cite web|url=https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|title=Генерал-мајор Мајис Бархударов: „Ќе се бориме целосно да го уништиме непријателот|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008052224/https://mod.gov.az/en/news/major-general-mayis-barkhudarov-we-will-fight-to-destroy-the-enemy-completely-32376.html|archive-date=8 октомври 2020|date=28 септември 2020|publisher=Азербејџанско Министерство за одбрана}}</ref> * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Хикмат Хасанов]]<ref>{{cite web|url=https://apa.az/en/domestic-news/President-Ilham-Aliyev-congratulates-1st-Army-Corps-Commander-Hikmet-Hasanov-on-liberation-of-Madagiz-from-occupation-331987|title=Претседателот Илхам Алиев му честиташе на командантот на првиот армиски корпус Хикмет Хасанов за ослободувањето на Мадагиз од окупацијата|website=apa.az|date=3 октомври 2020|access-date=3 октомври 2020|quote=Претседателот Илхам Алиев му честиташе на командантот на првиот армиски корпус Хикмет Хасанов за ослободувањето на Мадагиз, јавува АПА.}}</ref> * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Илхам Мехдијев]] * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Заур Јаваншир]] * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Канан Сејидов]] * {{flagdeco|Azerbaijan}} [[Намиг Исламзадех]] }} | commander2 = {{plainlist| * {{flagdeco|Artsakh}} [[Арајик Харутјунјан]] * {{flagdeco|Artsakh}} [[Џалал Харутјунјан]]{{WIA}}<ref name=jalal>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/27/jalal-harutyunyan-wounded-mikael-arzumanyan-appointed-artsakh-defense-minister|title=Џалал Харутјуњан ранет, Микаел Арзумањан назначен за министер за одбрана на Арцах|date=27 октомври 2020}}</ref> * {{flagdeco|Artsakh}} [[Микаел Арзуманјан]]<ref name=jalal/> * {{flagdeco|Artsakh}} Артур Саргсјан {{KIA}}<ref>{{cite web|url=https://news.am/eng/news/611128.html|title=Убиен заменик-командантот на Армиската одбрана на Арцах|date=2 ноември 2020}}</ref> * {{flagdeco|Artsakh}} Хован Авагјан {{KIA}}<ref>{{Cite web |url=https://lurer.com/?p=395096&l=am |title=Արցախում զոհվել է ՊԲ փոխհրամանատար, գնդապետ Հովհաննես Սարգսյանը |trans-title=Заменик-командантот на Армијата на одбраната, полковник Хован Саркисјан е убиен во Арцах|date=18 ноември 2020 |archive-url=https://archive.today/20210204100239/https://lurer.com/?p=395096&l=am |archive-date=4 февруари 2021 |access-date=4 февруари 2021 |work=Lurer.com |language=hy |url-status=live }}</ref> * {{flagdeco|Armenia}} [[Никол Пашијан]] * {{flagdeco|Armenia}} [[Армен Саркисијан]] * {{flagdeco|Armenia}} [[Ваган Асатрјан]] {{KIA}}<ref>{{cite web |url=https://www.1lurer.am/hy/2021/01/01/%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BD-%D5%8E-%D4%B1%D5%BD%D5%A1%D5%BF%D6%80%D5%B5%D5%A1%D5%B6%D5%B6-%D5%95%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%AB-%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B6-%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BC%D5%AB%D5%AF-%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D6%81-%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D6%81-%D5%A8%D5%B6%D5%AF%D5%A1%D5%BE-%D5%80%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A8-%D5%BA%D5%A1%D5%B7%D5%BF%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB%D5%BD/389315 |title=Հայաստանի Ազգային հերոս Վահագն Ասատրյանն Օմարի բարձունքներն անառիկ պահեց, բայց ընկավ Հադրութը պաշտպանելիս |trans-title=Ерменскиот национален херој Вахагн Асатријан ги држеше висините на Омар непобедливи, но падна додека го бранеше Хадрут|language=hy |author=<!--Not stated--> |date=1 јануари 2021 |website=1lurer.am |publisher= |access-date=25 март 2021 |quote=}}</ref> * {{flagdeco|Armenia}} [[Давид Тонојан]] * {{flagdeco|Armenia}} [[Оник Гаспарјан]] * {{flagdeco|Armenia}} [[иран Качатрјан]]<ref>{{cite web|url=https://en.armradio.am/2020/10/22/tiran-khachatryan-national-hero-of-the-republic-of-armenia/|title=Тиран Хачатријан - народен херој на Република Ерменија|date=22 октомври 2020|website=armradio.am|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref> }} <!-- UNITS -->| units1 = {{Collapsible list|title=Азербејџан | {{flagicon image|Azerbaijani Armed Forces logo.svg|size=15px}} '''[[Азербејџански вооружени сили]]''' | {{flagicon image|Azerbaijani Land Forces badge.svg|size=15px}} [[Азербејџански копнени сили]] | {{flagicon image|Azerbaijan 1st Army.svg|size=15px}} [[1-ви армиски корпус (Азербејџан)|1-ви корпус]]<ref>{{Cite web|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3310257.html|title=Претседателот Илхам Алиев му честиташе на командантот на 1-от армиски корпус Хикмат Хасанов за ослободувањето на Мадагиз|date=3 октомври 2020|access-date=24 Ноември 2020|work=[[Trend News Agency]]}}</ref> | {{flagicon image|Azerbaijan 2nd Army.svg|size=15px}} [[2-ри армиски корпус (Азербејџан)|2-ри корпус]]<ref name=warontherocks>{{cite web|date=14 октомври 2020|title=Втората војна во Нагорно-Карабах, две недели подоцна|url=http://warontherocks.com/2020/10/the-second-nagorno-karabakh-war-two-weeks-in/|access-date=16 октомври 2020|publisher=War on the Rocks}}</ref> | {{flagicon image|Azerbaijan 3rd Army.svg|size=15px}} [[3-ти армиски корпус (Азербејџан)|3-ти корпус]]<ref name="mk">{{cite web|url=https://www.mk.ru/politics/2020/11/07/ekspert-ocenil-poteri-armenii-i-azerbaydzhana-v-nagornom-karabakhe.html|title=Эксперт оценил потери Армении и Азербайджана в Нагорном Карабахе|language=ru|publisher=Moskovsky Komsomolets|date=7 Ноември 2020|access-date=10 Ноември 2020}}</ref> | {{flagicon image|Azerbaijan 4th Army.svg|size=15px}} [[4-ти армиски корпус (Азербејџан)|4-ти корпус]]<ref name="mk"/> | {{flagicon image|Azerbaijan 5th Army.svg|size=15px}} [[Нахчиванска армија]]<ref name="mk"/> | {{flagicon image|Azerbaijani Special Forces badge.svg|size=15px}} [[Специјални сили на Азербејџан|Специјални сили]]<ref>{{cite web|url=https://www.bizimyol.info/az/news/301032.html|title=Qarabağın qəlbi necə azad olundu: 300 spartalının əfsanəsi gerçək oldu Şuşada|work=Bizim Yol|language=az|date=9 Ноември 2020|access-date=10 Ноември 2020}}</ref> | {{flagicon image|Azerbaijani Navy badge.svg|size=15px}} [[Азербејџанска морнарица]] | [[Поморска пешадија на Азербејџан|Морски пешадиски баталјон]]<ref>{{Cite web|first=Ilham|last=Aliyev|author-link=Ilham Aliyev|url=https://en.president.az/articles/44474|title=Соопштение на прес-службата на претседателот|work=[[President of Azerbaijan|President.az]]|publisher=[[Претседателската администрација на Азербејџан]]|date=26 октомври 2020|access-date=1 јануари 2021}}</ref> | {{flagicon image|Azerbaijani Air Forces badge.svg|size=15px}} [[Азербејџански воздухопловни сили]]<ref>{{Cite web|url=https://news.milli.az/society/903183.html|title=Bu gün general olan 4 hərbçi kimdir?|trans-title=Кои се 4-те војници кои денес станаа генерали?|date=7 декември 2020|access-date=8 декември 2020|archive-url=https://archive.today/20201207144717/https://news.milli.az/society/903183.html|archive-date=7 декември 2020|work=[[Day.az|Milli.az]]|language=az}}</ref> |{{flagicon image|Azerbaijan Border Guards seal.svg|size=15px}} [[Државна гранична служба (Азербејџан)|Државна гранична служба]]<ref name="azesbs"/> |{{flagicon image|Символ МВД АР.jpg}} [[Министерство за внатрешни работи (Азербејџан)|Министерство за внатрешни работи]] | {{flagicon image|Azerbaijani Internal Troops emblem.svg|size=15px}} [[Внатрешни трупи на Азербејџан|Внатрешни трупи]]<ref>{{Cite web|first=Мурад|last=Ахмад|url=https://qafqazinfo.az/news/detail/susaya-ermenilerin-icinden-kecib-getdik-xeberleri-olmadi-xtd-zabitivideo-307243|title="Şuşaya ermənilərin içindən keçib getdik, xəbərləri olmadı" – XTD üzvü +Video|trans-title="Отидовме во Шуша преку Ерменците, тие не знаеја“ – член на СОФ + Видео|date=3 декември 2020|access-date=5 декември 2020|archive-url=https://archive.today/20201205123110/https://qafqazinfo.az/news/detail/susaya-ermenilerin-icinden-kecib-getdik-xeberleri-olmadi-xtd-zabitivideo-307243|archive-date=5 декември 2020|work=Qafqazinfo|language=az}}</ref> |{{flagicon image|Emblem of the Foreign Intelligence Service of Azerbaijan.jpg|size=15px}} [[Странска разузнавачка служба (Азербејџан)|Странска разузнавачка служба]] | {{flagicon image|YARASA Emblem.svg|size=15px}} Специјални сили ЈАРАСА<ref>{{Cite web|first=Mirmahmud|last=Kazimoglu|url=https://report.az/herbi-xeberler/xarici-kesfiyyat-xidmetinin-yarasa-xususi-bolmesi-ilk-defe-numayis-etdirildi/|title=Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin YARASA xüsusi bölməsi ilk dəfə nümayiş etdirildi|date=10 декември 2020|access-date=10 декември 2020|work=Report Information Agency|language=az}}</ref>}} {{Collapsible list|title=Сириски платеници<ref name="Everything We Know"/> | {{flagicon image|Logo of the Hamza Division.jpg}} [[Дивизија Хамза (Алеп)|Дивизија Хамза]]<ref name="SOHR1">{{cite news|url=https://www.syriahr.com/en/186036/|title=Сириските бунтовнички борци се подготвуваат да се распоредат во Азербејџан како знак на амбициите на Турција|publisher=Сириска опсерваторија за човекови права|date=28 септември 2020|access-date=4 октомври 2020|archive-date=2 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002050822/https://www.syriahr.com/en/186036/|url-status=live}}</ref> | {{flagicon image|Sultan Murat Tümeni Flag.svg}} [[Дивизија Султан Мурад]]<ref name="SOHR1" />}} | units2 = {{Collapsible list|title=Арцах |{{flagicon image|Army Artsakh.jpg}} '''[[Армијата на одбраната на Арцах]]'''}} {{Collapsible list|title=Ерменија | {{flagicon image|Emblem of the Armed Forces of Armenia.svg}} '''[[Вооружени сили на Ерменија]]''' | [[Одред „Ерато“]]<ref>{{Cite web|url=https://www.wearethemighty.com/mighty-trending/armenias-all-women-military-unit/|title=Војната во Арцах ја донесе првата воена единица во Ерменија, составена од жени|date=16 Ноември 2020}}</ref> | [[Татковинска чета|Татковински одред]]<ref>{{Cite web |first=Самвел|last=Хованисјан|url=https://armenianreport.com/ru/pubs/270487/ |title=Дуэль Ванецяна и Кярамяна – стреляют друг в друга, попадают в Армению |trans-title=Дуел на Ванецјан и Кјарамјан – пукајте меѓу себе, завршите во Ерменија|date=16 јануари 2021 |archive-url=https://archive.today/20210120050002/https://armenianreport.com/ru/pubs/270487/ |archive-date=20 јануари 2021 |work=ArmenianReport |access-date=21 јануари 2021 |language=ru }}</ref> | {{flagicon image|National Security Service of the Republic of Armenia.png|size=15px}} [[Служба за национална безбедност (Ерменија)|Национална служба за безбедност]]<ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/eng/news/1034989/|title=За време на војната во НК загинаа 46 војници на граничните трупи на НСС на Ерменија|website=armenpress.am}}</ref> | {{flagicon image|Armenian police logo.png|size=14px}} [[Полиција на Ерменија]]<ref>{{Cite web|url=https://news.am/eng/news/621028.html|title=Спроведување на законот: 65 полицајци во Ерменија загинаа во војната во Арцах|website=news.am}}</ref>}} <!-- STRENGTH -->| strength1 = * 14,272+ воени лица<ref>{{cite news |title=Üç minə yaxın qazi təklif olunan işdən imtina edib |url=https://report.az/sosial-mudafie/uc-mine-yaxin-qazi-teklif-olunan-isden-imtina-edib/ |access-date=12 септември 2021 |work=Report İnformasiya Agentliyi |language=az}}</ref><ref name="azMoDlist"/> * 2,580+ сириски борци<ref name="syriandead">{{cite web|date=3 декември 2020|title=Бројот на загинати платеници во Азербејџан е поголем од оној во Либија, додека сириските борци добиваат различни плаќања|url=https://www.syriahr.com/en/194516/|access-date=3 декември 2020|publisher=Сириска опсерваторија за човекови права}}</ref> ---- {{Collapsible list|title=Опрема:|Различни видови тенкови и оклопни возила вклучувајќи: [[T-90]], [[T-72]], [[BMP-1]], [[BMP-2]], [[BMP-3]] and [[BTR-80|BTR-82]]<ref name="Everything We Know"/><ref name="WhatOpenSourceTellsUs">{{cite web|url=https://www.forbes.com/sites/sebastienroblin/2020/10/23/what-open-source-evidence-tells-us-about-the-nagorno-karabakh-war/|title=Што ни кажуваат доказите со отворен код за војната во Нагорно-Карабах|work=Forbes|access-date=12 Ноември 2020}}</ref> |Непознат број на [[Бајрактар TB2]] [[Беспилотно борбено летало|борбен дрон]]<ref name="WhatOpenSourceTellsUs"/><ref>{{cite web|url=https://www.trtworld.com/magazine/a-military-breakdown-of-the-azerbaijan-armenia-conflict-40175|first=Адам|last=Бенсаид|publisher=TRTWorld|title=Воен распад на конфликтот Азербејџан-Ерменија|date=29 септември 2020|access-date=11 октомври 2020|archive-date=7 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007172235/https://www.trtworld.com/magazine/a-military-breakdown-of-the-azerbaijan-armenia-conflict-40175|url-status=live}}</ref> |Непознат број на [[IAI Harop]], [[Orbiter 1K]] и [[STM Kargu]] [[самоубиствени дронови]]<ref>{{cite web|url=https://www.jpost.com/middle-east/israeli-drones-in-azerbaijan-raise-questions-on-use-in-the-battlefied-644161|title=Израелските беспилотни летала во Азербејџан покренуваат прашања за употребата на бојното поле|first=Seth J.|last=Frantzman|newspaper=Jerusalem Post|date=1 октомври 2020|access-date=11 октомври 2020|archive-date=9 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009015409/https://www.jpost.com/middle-east/israeli-drones-in-azerbaijan-raise-questions-on-use-in-the-battlefied-644161|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.milliyet.com.tr/galeri/son-dakika-goruntu-dunyayi-calkaladi-siha-vurdu-bir-baska-drone-6319256|title=Son dakika... Görüntü dünyayı çalkaladı! SİHA vurdu, bir başka drone...|publisher=Milliyet|language=tr|date=1 октомври 2020|access-date=11 октомври 2020|archive-date=11 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011141818/https://www.milliyet.com.tr/galeri/son-dakika-haberleri-ermeni-komutanlarla-masada-oturana-bak-6319256|url-status=live}}</ref><ref name=cnnturk>{{cite web|url=https://www.cnnturk.com/dunya/ilk-kez-libyada-kullanilmisti-bu-kez-azerbaycanda-goruntulendi|title=İlk kez Libya'da kullanılmıştı! Bu kez Azerbaycan'da görüntülendi|date=28 септември 2020|language=tr|publisher=CNN Türk}}</ref> |Непознат број на конвертирани [[Антонов Ан-2]] користени како беспилотни дронови за различни цели<ref>{{cite web|url=https://hetq.am/en/article/123071|title=Азербејџанската војска ги релаксира старите насочува како нападни беспилотни летала|date=14 октомври 2020|publisher=Hetq Online}}</ref> | Различни [[Повеќеракетни фрлачи]] вклучувајќи [[TRG-300]] и [[BM-30 Smerch]]<ref name="WhatOpenSourceTellsUs"/><ref>{{cite web|title=Ракети и беспилотни летала го дефинираат Конфликтот Азербејџан-Ерменија |url=https://www.jpost.com/middle-east/missiles-rockets-and-drones-define-azerbaijan-armenia-conflict-644365|publisher=The Jerusalem Post|access-date=18 октомври 2020}}</ref> | Various [[Ракета земја-воздух]] со системот [[S-300]]<ref name="Azerbaijan shoots down jet">{{cite web|url=https://www.trtworld.com/asia/azerbaijan-shoots-down-armenian-su-25-fighter-jet-40674|title=Азербејџан го собори ерменскиот борбен авион Су-25|publisher=TRT World|access-date=12 Ноември 2020}}</ref> | Разновидна артилерија<ref name="Cities under fire">{{cite web|url=https://today.rtl.lu/news/world/a/1590159.html|title=Градовите под оган додека се интензивираат борбите меѓу Ерменија и Азербејџан|publisher=RTL Today|access-date=12 Ноември 2020}}</ref> }} | strength2 = * Непозната редовна војска ---- {{Collapsible list|title=Опрема:| [[Т-72]] тенкови и разни видови оклопни возила вклучувајќи [[BMP-1]], [[BMP-2]] и [[MT-LB]]<ref name="Everything We Know"/><ref name="WhatOpenSourceTellsUs"/> | [[Scud|Scud-B]] и [[OTR-21]] [[тактичка балистичка ракета]]<ref name="WhatOpenSourceTellsUs"/><ref>{{cite web|title=Ерменија и Азербејџан најавија нов обид за прекин на огнот|url=https://apnews.com/article/international-news-ilham-aliyev-azerbaijan-armenia-51d168ecbfe86cfd9a9ba08767f6e1d7|publisher=AP News|access-date=19 октомври 2020}}</ref> | Различни [[повеќеракетни фрлачи]] вклучувајќи [[BM-30 Smerch]], [[WM-80 MRL|WM-80]] и [[BM-21 Grad]] <ref name="WhatOpenSourceTellsUs"/><ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:fe950852-c7ae-417d-a14b-229013c4b98b|title=Село Тапкаракоюнлу, примерно в 60 километрах от города Гянджа. Военный показывает журналистам ракету "Смерч" перед разминированием.|date=24 октомври 2020|access-date=24 октомври 2020|language=ru|publisher=BBC Russian Service}}</ref> | Различни [[Ракета земја-воздух|противвоздушни ракети]] вклучувајќи систем [[S-300]], [[9K33 Оса]] и [[9K35 Стрела-10|Стрела-10]]<ref name="Everything We Know"/><ref>{{cite web|title=Азербејџан употреби беспилотно летало ТБ2 за да го уништи вториот С-300 систем на Ерменија|date=11 октомври 2020|url=https://www.globaldefensecorp.com/2020/10/11/azerbaijani-used-tb2-drone-to-destroy-second-s-300-sam-of-armenia/|publisher=Global Defense Corp|access-date=1 Ноември 2020}}</ref> | Различни типови противтенковски ракети<ref name="Everything We Know"/> | Разна артилерија<ref name="Cities under fire"/> | [[Су-25]]<ref name="Azerbaijan shoots down jet"/> }} <!-- CASUALTIES -->| casualties1 = '''Per Azerbaijan:''' * 2,906 загинати војници{{efn|На 21 октомври 2021 година, [[Министерство за одбрана (Азербејџан)|Министерство за одбрана на Република Азербејџан]] објавило список на загинати војници. Се наведува дека за време на војната биле убиени 2.908 луѓе,<ref name="azMoDlist">{{Cite web|url=https://mod.gov.az/en/news/list-of-the-servicemen-fallen-shehids-in-the-patriotic-war-38076.html |title=Список на војници кои загинале како шехиди во патриотската војна|website= Министерство за одбрана на Република Азербејџан|archive-date=22 октомври 2021 |archive-url= https://web.archive.org/web/20211022160404/https://mod.gov.az/az/news/veten-muharibesinde-sehid-olmus-herbi-qulluqcularin-siyahisi-38067.html |url-status=live}}</ref> иако најмалку двајца од именуваните војници биле убиени по завршувањето на судирот,<ref>{{Cite web|url=https://www.azernews.az/karabakh/173267.html|title=Четворица Азербејџанци загинаа во експлозија на мина во регионот Фузули|date=28 Ноември 2020 |website=AzerNews.az}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://sozcu.az/azerbaycan-esgeri-susa-yolunda-minaya-duserek-sehid-oldu/|title=Azərbaycan əsgəri Şuşa yolunda minaya düşərək şəhid oldu|first=Јазар|last=Јазар|date=28 Ноември 2020|website=Sozcu.az}}</ref> оставајќи вкупно 2.906 војници потврдени убиени во војната.}} * 6 исчезнати војници<ref name="azMoDlist"/> * 14 заробени војници<ref>[https://www.azatutyun.am/a/31095715.html Ерменија и Азербејџан разменуваат повеќе затвореници]<br />[https://www.news.az/news/span-classred-highlightazerbaijani-hostages-released-from-armenian-captivity-arrive-in-baku-span Азербејџанските заробеници, меѓу кои и Шахбаз Гулиев и Дилгам Асгаров, кои беа држени како заложници од Ерменците, вратени дома]</ref> '''Според [[Сириска опсерваторија за човекови права|СОЧП]]:''' * 541 убиени сириски платеници<ref name="syriandead"/> * 3+ заробени сириски платеници<ref>[https://www.syriahr.com/en/191389/ Битки во Нагорно-Карабах {{!}} Жртвите меѓу сириските платеници поддржани од Турција се искачија на 250, а повеќе тела пристигнаа во Сирија]</ref> ---- | casualties2 = '''Според Ерменија/Арцах:''' * 4,088 војници убиени<ref>До 15 април 2021 година, 3.922 тела на војници беа прегледани или сè уште се испитуваат. Од нив, идентификувани се 3.721.[https://tass.com/world/1277921] 1.542 од загинатите, вклучително и 27 цивили, претходно беа исчезнати пред да бидат пронајдени нивните тела по прекинот на огнот.[https://news.am/eng/news/638881.html] [https://news.am/eng/news/637170.html] До 25 јануари 2022 година, бројот на исчезнатите чии тела беа пронајдени беше ажуриран на 1.708,[https://news.am/eng/news/683796.html] вклучувајќи 27 цивили,[https://news.am/eng/news/640593.html] со што вкупниот број обработени тела на војници се искачи на 4.088.</ref> * 193 војници исчезнати<ref>До 27 септември 2021 година, 231 војнци сè уште се водат како исчезнати од конфликтот,[https://www.panarmenian.net/eng/news/295734/] со посмртните останки на 1.670 од оние кои претходно се водат како исчезнати, се пронајдени до овој момент.[https://news.am/eng/news/664994.html] До 25 јануари 2022 година, бројот на исчезнатите чии тела беа пронајдени беше ажуриран на 1.708,[https://news.am/eng/news/683796.html] со што вкупниот број на војници кои се уште се водат за исчезнати се искачи на 193.</ref> * ~11,000 војници повредени<ref>{{cite news |title=Околу 11.000 ерменски војници се ранети и се разболеле во неодамнешната војна во Арцах, изјави воен претставник|url=https://www.panorama.am/en/news/2021/03/29/soldiers-Artsakh-war/2477195 |access-date=3 април 2021 |publisher=Panorama |date=29 март 2021}}</ref> * 60+ војници заробени<ref name="ARMPOW1">{{Cite web|url=https://armenianreport.com/ru/pubs/266832/|title=МИД Армении и Красный Крест объединят усилия для решения вопроса пленных|date=2 декември 2020|access-date=2 декември 2020|work=Armenian Report|language=ru}}</ref> ---- | casualties3 = {{plainlist| * 100 азербејџански<ref name="AzerCivs">{{Cite web|url=https://www.azernews.az/aggression/173628.html|title=Бројот на цивилни жртви во ерменските напади достигна 100|date=8 декември 2020|access-date=8 декември 2020|work=AzerNews}}</ref> и 88 ерменски цивили убиени<ref name="ArmenianKIA2">До 29 јануари 2021 година, потврдено е дека 76 цивили загинале во конфликтот, од кои 72 загинале во Република Арцах и 4 биле убиени во Ерменија.[https://armenpress.am/eng/news/1041825.html] [https://armenpress.am/eng/news/1031392.html] Телата на 15 од загинатите беа извлечени по прекинот на огнот.[https://armenpress.am/eng/news/1041776.html] Последователно, бројот на извлечени цивилни тела беше ажуриран на 27 до 3 април 2021 година,[https://news.am/eng/news/637170.html] со што вкупниот број на потврдени цивилни жртви се искачи на 88.</ref> * 21 исчезнати ерменски цивили<ref>{{cite web |url=https://www.armenpress.am/eng/news/1078446/ |title=187 ерменски војници и 21 цивили исчезнати во војната во Нагорно Карабах во 2020 година|author=<!--Not stated--> |date=21 март 2022 |website=armenpress.m |publisher=Armenpress |access-date=21 март 2022 |quote=}}</ref> * 416 азербејџански<ref name="AzerCivs"/> и 165 ерменски повредени цивили<ref>[https://armenpress.am/eng/news/1041825.html Канцеларијата на Народниот правобранител на Арцах го ажурира привремениот извештај за убиствата на цивили од азербејџанските сили]</ref><ref>{{cite web|title=Кавказ: 4 новинари повредени во борби во Нагорно-Карабах|url=https://www.voanews.com/press-freedom/caucasus-4-journalists-injured-nagorno-karabakh-fighting|publisher=Voice of America|date=1 октомври 2020|access-date=21 октомври 2020}}</ref> * 3 азербејџански <ref>{{cite web|url=https://axar.az/news/toplum/523865.html|title=3 vətəndaşımız Ermənistanda əsir-girovluqda saxlanılır|date=17 декември 2020|website=axar.az|access-date=26 декември 2020}}</ref> ерменски цивилни заробеници<ref name="Armmissing">{{Cite web|url=https://oc-media.org/armenia-awaits-complete-numbers-of-killed-soldiers-and-pows/|title=Ерменија чека целосен број на убиени војници и заробеници|date=10 декември 2020|access-date=16 декември 2020|work=OC-Media}}</ref> * 1 руски [[Mi-24]] соборен, 2 членови на екипажот загинале, 1 повреден<ref>{{cite web|url=https://www.dw.com/en/nagorno-karabakh-russian-helicopter-shot-down-over-armenia/a-55547913|title=Нагорно-Карабах: Руски хеликоптер соборен над Ерменија|first=Deutsche|last=Welle (dw.com)|publisher=DW}}</ref> * 1 убиен руски цивил<ref name="russianboy">{{cite news|title=Руски тинејџер загина во ракетен напад врз Ганџа|url=https://news.ru/en/cis-countries/russian-citizen-dies-in-missile-attack-on-ganja/|access-date=17 Ноември 2020|work=[[NEWSru]]|date=24 октомври 2020}}</ref> * 2 француски<ref>{{cite web|title=Двајца француски новинари тешко ранети по гранатирање во Нагорно Карабах|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-journalists-condit-idUSKBN26M5U7|work=Reuters|date=1 октомври 2020|access-date=11 октомври 2020|archive-date=1 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001144332/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-journalists-condit-idUSKBN26M5U7|url-status=live}}</ref> и 3 руски повредени новинари<ref>{{cite news|url=https://rg.ru/2020/10/08/mid-rf-rossijskie-zhurnalisty-v-karabahe-poluchili-srednie-i-tiazhelye-raneniia.html|title=МИД РФ: Российские журналисты в Карабахе получили средние и тяжелые ранения|date=8 октомври 2020|publisher=Rossiyskaya Gazeta|access-date=8 октомври 2020|language=ru|archive-date=11 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011141852/https://rg.ru/2020/10/08/mid-rf-rossijskie-zhurnalisty-v-karabahe-poluchili-srednie-i-tiazhelye-raneniia.html|url-status=live}}</ref> * 1 ирански цивил повреден од залутан оган<ref>{{cite news|url=https://www.almasdarnews.com/article/iran-comes-under-attack-as-fighting-between-armenia-azerbaijan-spreads-across-border/|title=Иран е нападнат додека борбите меѓу Ерменија и Азербејџан се шират преку границата|work=Almasdar News|date=3 октомври 2020|access-date=11 октомври 2020|archive-date=9 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009042858/https://www.almasdarnews.com/article/iran-comes-under-attack-as-fighting-between-armenia-azerbaijan-spreads-across-border/|url-status=live}}</ref> * 40,000 азербејџански<ref name="azerbaijandisplaced">{{cite web|url=https://www.ohchr.org/SP/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=26464&LangID=E|title=Nagorno-Karabakh conflict: Bachelet warns of possible war crimes as attacks continue in populated areas|publisher=Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights|date=2 Ноември 2020|access-date=2 Ноември 2020}}</ref> и раселени 100.000 ерменски луѓе<ref>{{Cite web|url=https://www.pbs.org/newshour/show/uneasy-peace-takes-hold-in-contested-region-of-azerbaijan|title=Uneasy peace takes hold in contested region of Azerbaijan|date=30 Ноември 2020|website=PBS NewsHour}}</ref><ref name="riadisplaced">{{cite web|url=https://ria.ru/20201024/karabakh-1581290908.html|title=Глава МИД Армении назвал число беженцев из-за ситуации в Карабахе|agency=RIA Novosti|date=23 октомври 2020|access-date=23 октомври 2020|language=ru}}</ref><ref>{{cite web|url=https://armenpress.am/eng/news/1032601.html|title=Nearly 90,000 people displaced, lost homes and property in Nagorno Karabakh|publisher=ArmenPress|date=24 октомври 2020|access-date=24 октомври 2020}}</ref>}}<!-- <ref>{{cite web|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan/un-says-nagorno-karabakh-attacks-could-be-war-crimes-idUSKBN27I1RK|title=U.N. says Nagorno-Karabakh attacks could be war crimes|date=2 Ноември 2020|website=reuters.com|agency=Reuters}}</ref> --> | notes = | campaignbox = }} '''Војната во Нагорно-Карабах во 2020 година''' — вооружен судир во спорниот регион [[Нагорно-Карабах]] и околните територии. Главните борци биле [[Азербејџан]], со поддршка од [[Турција]] и странски платенички групи од едната страна; и самопрогласената [[Нагорно-Карабах|Република Арцах]] и [[Ерменија]], од друга. Судирот претставува последната ескалација на нерешениот [[Нагорнокарабашка војна|судир околу регионот]], кој бил припоен кон Азербејџан за време на советскиот период и меѓународно признаен како дел од Азербејџан, но делумно управуван од Арцах, [[Список на непризнаени држави|отцепена држава]] со ерменско етничко мнозинство. {{Efn|На крајот на советскиот период, [[Автономната област Нагорно-Карабах]] била населена со 76,9% Ерменци, 21,5% Азербејџанци и 1,5% други групи, со вкупно 188.685 лица, на пописот во 1989 година. Во околните окрузи, окупирани од Република Арцах од примирјето во 1994 година, во 1979 година со население од 97,7% [[Азербејџанци]], 1,3% [[Курди]], 0,7% [[Руси]], 0,1% [[Ерменци]] и 0,1% [[Лезгини]], со вкупно 186.874 лица. Ова не ги вклучува населението во [[Физули (округ)|oкругot Фузули]] и [[Агдам (округ)|oкругот Агдам]], кои биле само делумно под ерменска контрола пред војната во 2020 година.}} Борбите започнале утрото на [[27 септември]] [[2020]] година со азербејџанска офанзива <ref name="russiamatters01" /><ref name="eurasianet_290920">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|title=As fighting rages, what is Azerbaijan's goal?|last=Kucera|first=Joshua|date=29 септември 2020|work=eurasianet.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004115811/https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|archive-date=4 октомври 2020|accessdate=29 септември 2020|quote=The Azerbaijani offensive against Armenian forces is its most ambitious since the war between the two sides formally ended in 1994.}}</ref> долж линијата на контакт на Нагорно-Карабах воспоставена како последица на [[Прва Нагорнокарабашка војна|Првата Нагорно-Карабах војна]] (1988–1994), со примарна цел враќање на помалку планинските области на јужниот дел на [[Нагорно-Карабах]], кои биле полесни за преземање отколку добро утврдената внатрешност на регионот.<ref name="eadaily_021020">{{Наведена мрежна страница|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/10/02/zabuksovala-zaglohla-ekspert-o-voennoy-operacii-azerbaydzhana-v-karabahe|title='Забуксовала, заглохла': эксперт о военной операции Азербайджана в Карабахе|date=2 октомври 2020|publisher=EurAsia Daily|language=ru|quote=Азербайджанская армия не выполнила за 5 дней ни одной задачи первого дня. Михаил Ходарёнок}}</ref> Како одговор, Ерменија и Арцах вовеле воена состојба и целосна мобилизација,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54314341|title=Armenia and Azerbaijan erupt into fighting over disputed Nagorno-Karabakh|date=27 септември 2020|work=BBC News|access-date=27 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928055530/https://www.bbc.com/news/world-europe-54314341|archive-date=28 септември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-martial-law/nagorno-karabakh-announces-martial-law-and-total-mobilization-idINKBN26I086|title=Nagorno-Karabakh announces martial law and total mobilization|date=27 септември 2020|work=Reuters|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011141606/https://in.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-martial-law/nagorno-karabakh-announces-martial-law-and-total-mobilization-idINKBN26I086?il=0|archive-date=11 октомври 2020|accessdate=27 септември 2020}}</ref> додека Азербејџан вовел воена состојба,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-curfew/azerbaijans-parliament-approves-martial-law-curfews-presidents-aide-idINKBN26I0OU|title=Azerbaijan's parliament approves martial law, curfews – president's aide|date=27 септември 2020|work=Reuters|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928062034/https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-curfew/azerbaijans-parliament-approves-martial-law-curfews-presidents-aide-idINKBN26I0OU|archive-date=28 септември 2020|accessdate=27 септември 2020}}</ref> [[полициски час]] и делумна мобилизација.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tass.com/world/1205799|title=Azerbaijan's president orders partial military mobilization|work=tass.com|accessdate=26 октомври 2020}}</ref> Турција му обезбедил воена поддршка на Азербејџан, иако степенот на оваа поддршка бил оспорен.<ref name="russiamatters01">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict|last=Kofman|first=Michael|date=2 октомври 2020|work=russiamatters.org|publisher=Belfer Center for Science and International Affairs|archive-url=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|archive-date=3 октомври 2020|quote=On 27 септември 2020, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh...}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|title=Turkey Vows Support for Azerbaijan in Escalating Nagorno-Karabakh Conflict|last=Jones|first=Dorian|date=28 септември 2020|archive-url=https://archive.today/20200930203704/https://www.voanews.com/south-central-asia/turkey-vows-support-azerbaijan-escalating-nagorno-karabakh-conflict|archive-date=30 септември 2020|publisher=Voice of America|quote={{-'}}Turkey is already supporting Azerbaijan militarily, technical assistance and arms sales, providing critical military support, especially in terms of armed drones and technical expertise', said Turkish analyst Ilhan Uzgel.}}</ref> Се смета дека вмешаноста на Турција е обид да се прошири нејзината сфера на влијание, и со тоа што на Азербејџан ќе му даде предност во судир от и маргинализирање на влијанието на [[Русија]] врз регионот.<ref name="russiamatters01" /><ref name="nyt_011020">{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2020/10/01/world/middleeast/turkey-azerbaijan-armenia-war.html|title=Turkey Jumps Into Another Foreign Conflict, This Time in the Caucasus|last=Gall|first=Carlotta|date=1 октомври 2020|work=The New York Times|access-date=4 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002183006/https://www.nytimes.com/2020/10/01/world/middleeast/turkey-azerbaijan-armenia-war.html|archive-date=2 октомври 2020|issn=0362-4331}}</ref> Војната била обележана со распоредување на [[Беспилотно летало|беспилотни летала]], сензори, тешка артилерија со долг дострел <ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/features/2020/10/11/nagorno-karabakh-conflict-ushering-in-new-age-of-warfare|title=The Nagorno-Karabakh conflict is ushering in a new age of warfare|last=Gatopoulos|first=Alex|work=aljazeera.com|accessdate=15 октомври 2020}}</ref> и ракетни напади, како и со државна пропаганда и употреба на официјални сметки на друштвените медиуми во онлајн информативната војна.<ref name=":1">{{Наведени вести|url=https://www.aljazeera.com/features/2020/10/15/karabakh-info-war|title=Armenia, Azerbaijan battle an online war over Nagorno-Karabakh|last=Mirovalev|first=Mansur|date=15 октомври 2020|agency=Al Jazeera}}</ref> Особено, широката употреба на беспилотни летала од Азербејџан се сметало за клучна во одредувањето на исходот на судир от.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2020/dec/29/uk-defence-secretary-hails-azerbaijans-use-of-drones-in-conflict|title=UK wants new drones in wake of Azerbaijan military success|last=Sabbagh|first=Dan|date=29 декември 2020|work=The Guardian|access-date=21 септември 2021|language=en}}</ref> Бројни земји и [[Обединети нации|Обединетите Нации]] остро ги осудиле борбите и ги повикале двете страни да ги деескалираат тензиите и да продолжат со значајни преговори без одлагање.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|title=UN Security Council calls for immediate end to fighting in Nagorno-Karabakh|date=30 септември 2020|work=france24.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009133111/https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|archive-date=9 октомври 2020|accessdate=30 септември 2020}}</ref> Трите прекини на огнот со посредство на Русија, Франција и САД не успеале да го запрат судир от.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.canberratimes.com.au/story/6991293/nagorno-karabakh-conflict-unacceptable-eu/|title=Nagorno-Karabakh conflict unacceptable: EU|last=Hovhannisyan|first=Nvard|date=13 октомври 2020|access-date=17 Ноември 2020|agency=The Canberra Times|last2=Bagirova|first2=Nailia}}</ref> По [[Битката кај Шуша (2020)|заземањето]] на [[Шуша]], вториот по големина град во [[Нагорно-Карабах]], бил потпишан договор за прекин на огнот меѓу претседателот на Азербејџан [[Илхам Алијев]], премиерот на Ерменија [[Никол Пашињан|Никол Пашинјан]] и претседателот на Русија [[Владимир Путин]], со што се ставило крај на сите непријателства во областа од [[10 ноември]] [[2020]] година <ref name="RIANovosti">{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201110/karabakh-1583847112.html|title=Путин выступил с заявлением о прекращении огня в Карабахе|date=9 Ноември 2020|language=ru|accessdate=9 Ноември 2020}}</ref><ref name="RIA Novosti">{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201110/karabakh-1583845291.html|title=Пашинян заявил о прекращении боевых действий в Карабахе|date=9 Ноември 2020|language=ru|accessdate=9 Ноември 2020}}</ref><ref name=":3">{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54885906|title=Nagorno-Karabakh: Russia deploys peacekeeping troops to region|date=10 Ноември 2020|work=BBC News|access-date=11 Ноември 2020}}</ref> Претседателот на Арцах, [[Арајик Харутјуњан]], исто така, се согласил да ги прекине непријателствата.<ref name=":9">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theguardian.com/world/2020/nov/10/nagorno-karabakh-armenia-pm-signs-deal-to-end-war-with-azerbaijan-and-russia|title=Nagorno-Karabakh peace deal brokered by Moscow prompts anger in Armenia|last=Losh|first=Jack|last2=Roth|first2=Andrew|date=10 Ноември 2020|work=[[The Guardian]]|accessdate=11 октомври 2021}}</ref> Според договорот, завојуваните страни ја задржале контролата врз областите што ги држеле во рамките на Нагорно-Карабах во времето на прекинот на огнот, додека Ерменија му ги вратила на Азербејџан околните територии што ги окупирала во 1994 година. Азербејџан, исто така, добил сообраќајна комуникација до својата ексклава [[Автономна Република Нахчиван|Нахчиван]], која се граничи со [[Турција]] и [[Иран]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2020/11/09/world/middleeast/armenia-settlement-nagorno-karabakh-azerbaijan.html|title=Facing Military Debacle, Armenia Accepts a Deal in Nagorno-Karabakh War|last=Kramer|first=Andrew E.|date=10 Ноември 2020|work=The New York Times}}</ref> Приближно 2.000 руски војници се распоредени како мировни сили долж коридорот Лачин што ги поврзува Ерменија и Нагорно-Карабах, со мандат од најмалку пет години. По завршувањето на војната, непотврден број ерменски воени затвореници биле заробени во Азербејџан, со извештаи за малтретирање.<ref name="CEPS">{{Наведено списание|last=de Waal|first=Thomas|date=27 септември 2021|title=The Nagorny Karabakh Conflict in its Fourth Decade|url=https://www.ceps.eu/ceps-publications/the-nagorny-karabakh-conflict-in-its-fourth-decade/|journal=Centre for European Policy Studies|access-date=28 септември 2021}}</ref><ref name="ArmenianPOWsAbused">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2021/03/19/azerbaijan-armenian-pows-abused-custody|title=Azerbaijan: Armenian POWs Abused in Custody|date=19 март 2021}}</ref><ref name="ArmenianPOWs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/12/02/azerbaijan-armenian-prisoners-war-badly-mistreated|title=Azerbaijan: Armenian Prisoners of War Badly Mistreated|date=2 декември 2020|work=Human Rights Watch|accessdate=2 декември 2020}}</ref> И покрај повиците за нивно итно ослободување од страна на [[ЕУ]] и меѓународните организации,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.europarl.europa.eu/news/en/press-room/20210517IPR04125/human-rights-chad-haiti-and-armenian-prisoners-of-war-in-azerbaijan|title=Human rights: Chad, Haiti and Armenian prisoners of war in Azerbaijan|date=20 May 2021|work=[[European Parliament]]|access-date=11 August 2021}}</ref> Азербејџан поднел кривична пријава против нив.<ref>{{Наведени вести|url=https://eurasianet.org/armenian-soldiers-on-trial-in-azerbaijan|title=Armenian soldiers on trial in Azerbaijan|date=1 July 2021|work=Eurasianet|access-date=11 August 2021}}</ref> Ерменија поднела [[Република Ерменија против Република Азербејџан|случај против Азербејџан]] пред [[Меѓународен суд на правдата|Меѓународниот суд на правдата]] во септември 2021 година, а сослушувањата се одржале во октомври 2021 година во [[Хаг]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://media.un.org/en/asset/k1z/k1zrr42ylv|title=THE HAGUE – the International Court of Justice (ICJ) holds public hearings in the case Armenia v. Azerbaijan}}</ref> == Именување == Војната била наречена „''Втора војна во Нагорно-Карабах''“,<ref>{{Наведени вести|title=The End of the Second Karabakh War: New realities in the South Caucasus|last=Hedenskog|first=Jakob|work=[[Swedish Defence Research Agency]]|last2=Lund|first2=Aron|location=Stockholm|last3=Norberg|first3=Johan}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.geopoliticalmonitor.com/geopolitical-outcomes-of-the-second-nagorno-karabakh-war/|title=Geopolitical Outcomes of the Second Nagorno-Karabakh War|last=Chupryna|first=Oleg|date=14 декември 2020|work=Geopolitical Monitor|archive-url=https://archive.today/20210109155739/https://www.geopoliticalmonitor.com/geopolitical-outcomes-of-the-second-nagorno-karabakh-war/|archive-date=9 јануари 2021|accessdate=9 јануари 2021}}</ref> или '''„'''''Четириесетичетиридневна војна'''''“''' и во Ерменија и во Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.primeminister.am/hy/interviews-and-press-conferences/item/2021/01/04/Nikol-Pashinyan-04-01/#photos[pp_gal_1]/0/|title=44-օրյա պատերազմի ծագումը. վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հոդվածը|last=Pashinyan|first=Nikol|authorlink=Nikol Pashinyan|date=4 јануари 2021|work=[[Prime Minister of Armenia]]|language=hy|archive-url=https://archive.today/20210105110437/https://www.primeminister.am/hy/interviews-and-press-conferences/item/2021/01/04/Nikol-Pashinyan-04-01/%23photos%5Bpp_gal_1%5D/0/|archive-date=5 јануари 2021|accessdate=5 јануари 2021}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://xalqqazeti.com/az/news/63147|title=Azərbaycan Ordusu 44 günlük müharibədə tarixi Qələbə əldə etdi|date=11 Ноември 2020|work=Khalg Gazeti|access-date=5 јануари 2021|archive-url=https://archive.today/20210105130556/https://xalqqazeti.com/az/news/63147|archive-date=5 јануари 2021|language=az}}</ref> Во Ерменија и Арцах, таа е наречена „''Втора Арцахска војна''“ ({{Lang-hy|Արցախյան երկրորդ պատերազմ}}),<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://geopolitics.am/archives/15697|title=Արցախյան երկրորդ պատերազմի արդյունքները. ստորագրված փաստաթուղթն ու հետևությունները|work=GeoPolitics.am|language=hy|archive-url=https://archive.today/20210107224422/http://geopolitics.am/archives/15697|archive-date=7 јануари 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.1lurer.am/hy/2020/12/15/Արցախյան-երկրորդ-պատերազմը՝-արաբ-լրագրողի-աչքերով-ցուցահանդես-Մոսկվայում/378801|title=Արցախյան երկրորդ պատերազմը՝ արաբ լրագրողի աչքերով. ցուցահանդես Մոսկվայում|date=15 декември 2020|work=1lurer.am|language=hy|archive-url=https://archive.today/20210107224551/https://www.1lurer.am/hy/2020/12/15/%D4%B1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B8%D6%80%D5%A4-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A8%D5%9D-%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A2-%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D5%B2%D5%AB-%D5%A1%D5%B9%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE-%D6%81%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A5%D5%BD-%D5%84%D5%B8%D5%BD%D5%AF%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B4/378801|archive-date=7 јануари 2021}}</ref> „''Патриотска војна''“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.1lurer.am/hy/2020/10/04/ՀԱՂԹԵԼՈՒԵՆՔ-Սա-հայրենական-սուրբ-պատերազմ-է-Արայիկ-Հարությունյան/326510|title=#ՀԱՂԹԵԼՈՒԵՆՔ. Սա հայրենական սուրբ պատերազմ է. Արայիկ Հարությունյան|date=4 октомври 2020|work=www.1lurer.am}}</ref> и „''Борба за опстанок''“ ({{Lang-hy|Գոյամարտ|Goyamart}}).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nationalreview.com/2020/10/its-time-to-get-real-about-u-s-interests-in-the-south-caucasus/|title=It's Time to Get Real About U.S. Interests in the South Caucasus|date=13 Ноември 2020|work=National Review|accessdate=27 јануари 2021}}</ref> Во Азербејџан, таа е наречена „''Втора карабашка војна''“ ({{Lang-az|İkinci Qarabağ müharibəsi}}) <ref>{{Наведени вести|url=https://www.azernews.az/karabakh/174198.html|title=President Aliyev's brilliant leadership, wisdom ensured Azerbaijan's victory in Second Karabakh War – Sobhani|date=22 декември 2020|work=AzerNews|access-date=15 јануари 2021|archive-url=https://archive.today/20210115042145/https://www.azernews.az/karabakh/174198.html|archive-date=15 јануари 2021|language=az}}</ref> и „''Патриотска војна''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.science.gov.az/news/open/14376|title=Vətən Müharibəsində dövlətimizin və ordumuzun yanındayıq|date=30 септември 2020|publisher=[[Azerbaijan National Academy of Sciences]]|language=az|archive-url=https://archive.today/20210115042528/http://www.science.gov.az/news/open/14376|archive-date=15 јануари 2021|accessdate=15 јануари 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://azeridefence.com/azərbaycanda-yeni-hərbi-orden-medallar-və-fəxri-ad-təsis-edilib/|title=Azərbaycanda yeni hərbi orden, medallar və fəxri ad təsis edilib|date=20 Ноември 2020|work=AzeriDefence|language=az|archive-url=https://archive.today/20210115042307/https://azeridefence.com/az%C9%99rbaycanda-yeni-h%C9%99rbi-orden-medallar-v%C9%99-f%C9%99xri-ad-t%C9%99sis-edilib/|archive-date=15 јануари 2021|accessdate=15 јануари 2021}}</ref> Азербејџанската влада ја нарекла „''операција за спроведување на мирот''“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Assistant-to-President-of-Azerbaijan:-%22First-phase-of-operation-for-peaceenforcement-of-Armenia-was-successfully-completed%22-332582|title=Assistant to President of Azerbaijan: "First phase of operation for peacemenforcement of Armenia was successfully completed"|date=11 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010125828/https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Assistant-to-President-of-Azerbaijan:-%22First-phase-of-operation-for-peaceenforcement-of-Armenia-was-successfully-completed%22-332582|archive-date=10 октомври 2020|accessdate=11 октомври 2020}}</ref> и „''контраофанзивна операција''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://menafn.com/1100863723/Defense-Ministry-Azerbaijan-Armys-Troops-launches-counter-offensive-operation-along-entire-front|title=Defense Ministry: Azerbaijan Army's Troops launches counter-offensive operation along entire front|date=29 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201019132400/https://menafn.com/1100863723/Defense-Ministry-Azerbaijan-Armys-Troops-launches-counter-offensive-operation-along-entire-front|archive-date=19 октомври 2020|accessdate=15 јануари 2021}}</ref> Подоцна објавила дека започнала воени операции под кодното име „''Операција Железна тупаница''“ ({{Lang-az|Dəmir Yumruq əməliyyatı}}).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://report.az/qarabag/azerbaycan-ordusu-dusmene-qarsi-emeliyyatlari-demir-yumruq-adi-altinda-kecirib/|title=Azərbaycan Ordusu düşmənə qarşı əməliyyatları "Dəmir yumruq" adı altında keçirib|date=10 декември 2020|work=Report Information Agency|language=az|archive-url=https://archive.today/20210115042429/https://report.az/qarabag/azerbaycan-ordusu-dusmene-qarsi-emeliyyatlari-demir-yumruq-adi-altinda-kecirib/|archive-date=15 јануари 2021|accessdate=15 јануари 2021}}</ref> == Позадина == Територијалната сопственост на Нагорно-Карабах е жестоко оспорена меѓу Ерменците и Азербејџанците. [[Нагорнокарабашка војна|Тековниот судир]] има свои корени во настаните по [[Прва светска војна|Првата светска војна]] и денес регионот е ''[[де јуре]]'' дел од Азербејџан, иако големи делови ''[[де факто]]'' се под контрола на меѓународно непризнатата Република Арцах, која е поддржана од Ерменија.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-18270325|title=Nagorno-Karabakh profile|date=6 April 2016|work=BBC News|access-date=6 октомври 2020}}</ref> === Советски период === За време на [[Советски Сојуз|советск]]<nowiki/>иот период, регионот населен претежно со Ерменци бил управуван како автономна област во рамките на [[Азербејџанска Советска Социјалистичка Република|Азербејџанската ССР]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.unhcr.org/publications/refugeemag/3b5583fd4/unhcr-publication-cis-conference-displacement-cis-conflicts-caucasus.html|title=UNHCR publication for CIS Conference (Displacement in the CIS) – Conflicts in the Caucasus|date=1 May 1996|work=UNHCR|publisher=United Nations High Commissioner for Refugees|accessdate=18 Ноември 2020|quote=This mountain enclave, mostly inhabited by people of Armenian language and origin, had been placed under Azerbaijan's jurisdiction in the 1920s, and was entirely surrounded by villages populated by Azeris.}}</ref> Како што [[Распад на Советскиот Сојуз|Советскиот Сојуз започнал да се распаѓа]] во доцните 1980-ти, прашањето за статусот на Нагорно-Карабах повторно се појавило, а на [[20 февруари]] [[1988]] година парламентот на автономната област Нагорно-Карабах донел резолуција со која се бара пренесување на областа од Азербејџанската ССР на [[Ерменска Советска Социјалистичка Република|Ерменска ССР]]. Азербејџан го отфрлил барањето неколку пати,<ref name=":4">{{Наведена книга|url=https://catalogue.solent.ac.uk/openurl/44SSU_INST/44SSU_INST:VU1?u.ignore_date_coverage=true&rft.mms_id=9997123365104796|title=Black Garden Armenia and Azerbaijan Through Peace and War, 10th Year Anniversary Edition, Revised and Updated|last=De Waal|first=Thomas|date=2013|isbn=978-0-8147-7082-5|oclc=1154881834}}</ref> и етничкото насилство започнало кратко потоа со серија погроми помеѓу 1988 и 1990 година против Ерменците во [[Сумгајит]], [[Ганџа (град)|Ганџа]] и [[Баку]],<ref name="economist_context">{{Наведени вести|url=https://www.economist.com/europe/2020/10/29/the-fighting-in-nagorno-karabakh-reflects-decades-of-conflict|title=The fighting in Nagorno-Karabakh reflects decades of conflict|date=29 октомври 2020|work=The Economist|access-date=2 April 2021}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War|title-link=Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War|last=de Waal|first=Thomas|publisher=New York University Press|year=2003|isbn=978-0-8147-1945-9|location=New York|page=[https://archive.org/details/blackgardenarmen00waal/page/n104 90]|quote=Around ninety Armenians died in the Baku pogroms.|author-link=Thomas de Waal}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.latimes.com/archives/la-xpm-1988-11-27-mn-1060-story.html|title=Soviet Tells of Blocking Slaughter of Armenians: General Reports His Soldiers Have Suppressed Dozens of Massacre Attempts by Azerbaijanis|date=27 Ноември 1988|work=Los Angeles Times}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Armenia and Azerbaijan: Anatomy of Rivalry|last=Broers|first=Laurence|publisher=Edinburgh University Press|year=2019|isbn=978-1-4744-5055-3|location=Edinburgh|page=18|quote=Armenians see the campaign that emerged in 1987 to unify Karabakh and Armenia as peaceful, yet met with organized pogroms killing dozens of Armenians in the Azerbaijani cities of Sumgait, Kirovabad (today's Ganja) and Baku in 1988–1990.}}</ref> и против Азербејџанците во Гугарк и Степанакерт.<ref name="nytgugark">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/1988/12/07/world/3-more-killed-in-soviet-ethnic-protest.html|title=3 More Killed in Soviet Ethnic Protest|last=Barringer|first=Felicity|date=7 декември 1988|accessdate=5 Ноември 2020}}</ref><ref name="bbcpogrom">{{Наведена мрежна страница|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_3681000/3681079.stm|title=Карабах: хронология судир |date=29 August 2005|work=BBC Russian Service|publisher=BBC|language=ru|trans-title=Karabakh: Chronology of the conflict|archive-url=https://archive.today/20120711104919/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_3681000/3681079.stm|archive-date=11 July 2012|accessdate=5 Ноември 2020}}</ref><ref name="trud">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.trud.ru/article/01-02-2001/18874_10_ballov_po_shkale_politbjuro.html|title=10 БАЛЛОВ ПО ШКАЛЕ ПОЛИТБЮРО|last=Khlystun|first=Victor|date=1 февруари 2001|language=ru|trans-title=10 POINTS ON THE POLITBURO SCALE|accessdate=5 Ноември 2020}}</ref><ref name="kavkazpogrom">{{Наведено списание|last=Papyan|first=Mane|date=22 April 2015|title=Gugark after Sumgait|url=https://caucasusedition.net/gugark-after-sumgait/|journal=Caucasus Edition|language=ru|archive-url=https://archive.today/20201105154355/https://caucasusedition.net/gugark-after-sumgait/|archive-date=5 Ноември 2020|access-date=5 Ноември 2020}}</ref> По отповикувањето на автономниот статус на Нагорно-Карабах, на [[10 декември]] [[1991]] година бил одржан [[Референдумот за независност на Нагорно Карабах во 1991 година|референдум за независност]] во регионот. Референдумот бил бојкотиран од азербејџанското население, кое тогаш сочинувало околу 22,8% од населението во регионот; 99,8% од учесниците гласале „за“. Во почетокот на 1992 година, по распадот на Советскиот Сојуз, регионот западнал во целосна војна.<ref name=":4" /> === Прва војна во Нагорно-Карабах === [[Податотека:Karabakh_ethnic_map.png|десно|мини| Етничките групи од регионот во 1995 година, по крајот на Првата војна во Нагорно-Карабах и раселувањето на азербејџанското и етничкото ерменско население во регионот. <small>([http://www.lib.utexas.edu/maps/commonwealth/ethnocaucasus.jpg Види ја целата карта])</small>]] Првата војна во Нагорно-Карабах резултирала со раселување на приближно 725.000 Азербејџанци и 300.000–500.000 Ерменци и од Азербејџан и од Ерменија.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.wienerzeitung.at/nachrichten/welt-europa/weltpolitik/513109_Gefaehrliche-Toene-im-Frozen-War.html|title=Gefährliche Töne im "Frozen War"|last=Haider|first=Hans|date=2 јануари 2013|work=Wiener Zeitung|access-date=18 Ноември 2020|language=de}}</ref> Протоколот од Бишкек од 1994 година ги прекинал борбите и резултирал со значителни ерменски територијални придобивки: покрај контролата на поголемиот дел од Нагорно-Карабах, Република Арцах ги окупирала и околните области населени со [[Азери]], како [[Агдам (округ)|Агдам]], [[Џебраил (округ)|Џабраил]], [[Физули (округ)|Фузули]], [[Келбеџер (округ)|Калбаџар]], [[Кубадли (округ)|Кубадли]], [[Лачин (округ)|Лачин]] и [[Зенгилан (округ)|Зангилан]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rulac.org/browse/conflicts/military-occupation-of-azerbaijan-by-armenia|title=Military occupation of Azerbaijan by Armenia|publisher=Rule of Law in Armed Conflicts Project|accessdate=27 септември 2020}}</ref> Условите на договорот од Бишкек произвеле [[замрзнат судир]] <ref>{{Наведени вести|url=https://www.abc.net.au/news/2020-09-30/armenia-azerbaijan-conflict-represents-a-war-of-identity/12713140|title=A hundred-year 'frozen conflict' has restarted — and it's a pattern we've seen before|last=Grant|first=Stan|date=29 септември 2020|work=ABC News (Australia)|access-date=18 Ноември 2020}}</ref> и долгогодишните обиди за меѓународно посредување за создавање мировен процес биле иницирани од страна на Минската групата на ОБСЕ во [[1994]] година, при што прекинатите [[Мадридски принципи]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://foreignpolicy.com/2020/09/28/why-are-armenia-azerbaijan-heading-to-war-nagorno-karabakh/|title=Why Are Armenia and Azerbaijan Heading to War?|last=Palmer|first=James|publisher=Foreign Policy|accessdate=8 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.osce.org/minsk-group/465711|title=Statement by the Co-Chairs of the OSCE Minsk Group|last=OSCE Minsk Group|date=2 октомври 2020|publisher=Organization for Security and Co-operation in Europe|archive-url=https://web.archive.org/web/20201019120749/https://www.osce.org/minsk-group/465711|archive-date=19 октомври 2020|accessdate=9 октомври 2020}}</ref> [[Совет за безбедност на ООН|Советот за безбедност на Обединетите нации]] усвоил [[Список на резолуции на Советот за безбедност на Обединетите нации за судир от во Нагорно Карабах|четири резолуции]] во 1993 година со кои се повикува на повлекување на „''окупаторските сили''“ од териториите околу Нагорно-Карабах,<ref>Resolutions 822, 853, 874 and 884: </ref> а во 2008 година [[Генерално собрание на ООН|Генералното собрание]] усвоило резолуција со која се бара итно повлекување на ерменските окупаторски сили,<ref name="un.org">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.un.org/press/en/2008/ga10693.doc.htm|title=General Assembly adopts resolution reaffirming territorial integrity of Azerbaijan, demanding withdrawal of all Armenian forces|date=14 март 2008|publisher=United Nations}}</ref><ref name="un.org"/> иако копретседавачите на Минската група на ОБСЕ, Русија, Франција и САД гласале против.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://undocs.org/en/A/62/PV.86|title=United Nations A/62/PV.86 General Assembly Sixty-second session|date=14 март 2008|work=undocs.org|publisher=United Nations}}</ref> === Замрзнат судир === Во текот на три децении се случиле повеќекратни прекршувања на примирјето, а најсериозен бил четиридневниот судир во Нагорно-Карабах во 2016 година.<ref name="diplomatie_150720">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.diplomatie.gouv.fr/en/country-files/armenia/news/article/armenia-azerbaijan-border-clashes-between-the-two-countries-15-jul-2020|title=Armenia/Azerbaijan – Border clashes between the two countries (15 July 2020)|publisher=Ministry of Europe and Foreign Affairs (France)|accessdate=27 септември 2020}}</ref> Истражувањата покажале дека жителите на Нагорно-Карабах не сакале да бидат дел од Азербејџан <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://theconversation.com/nagorno-karabakh-what-do-residents-of-the-contested-territory-want-for-their-future-147690|title=Nagorno-Karabakh: what do residents of the contested territory want for their future?|last=Toal|first=Gerard|last2=O’Loughlin|first2=John|publisher=The Conversation|accessdate=15 октомври 2020|last3=Bakke|first3=Kristin M.}}</ref> и во 2020 година ерменскиот премиер [[Никол Пашинјан]] ги објавил плановите да ја направи Шуша, град со историско и културно значење и за Ерменците и за Азербејџанците <ref name="economist_context">{{Наведени вести|url=https://www.economist.com/europe/2020/10/29/the-fighting-in-nagorno-karabakh-reflects-decades-of-conflict|title=The fighting in Nagorno-Karabakh reflects decades of conflict|date=29 октомври 2020|work=The Economist|access-date=2 April 2021}}</ref> и нов главен град на Арцах. Во август истата година, владата на Арцах го преместила парламентот на земјата во Шуша, што ги ескалирало тензиите меѓу Ерменија и Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2020/10/27/world/europe/armenia-azerbaijan-nagorno-karabakh.html|title=Roots of War: When Armenia Talked Tough, Azerbaijan Took Action|last=Gall|first=Carlotta|date=27 октомври 2020|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://archive.today/20201211200620/https://www.nytimes.com/2020/10/27/world/europe/armenia-azerbaijan-nagorno-karabakh.html|archive-date=11 декември 2020|accessdate=2 јануари 2021}}</ref> Дополнителни престрелки се случиле на границата меѓу двете земји во јули 2020 година <ref name="diplomatie_150720" /> Илјадници Азербејџанци се собрале за војна против Ерменија како одговор, а Турција ја изразила својата цврста поддршка за Азербејџан.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.politico.eu/article/the-nagorno-karabakh-conflict-explained-armenia-azerbaijan/|title=The Armenia–Azerbaijan conflict explained|last=Weise|first=Zia|date=28 септември 2020|access-date=29 септември 2020|publisher=Politico|last2=Cienski|first2=Jan|last3=Herszenhorn|first3=David M.}}</ref> На [[29 јули]] [[2020]] година, Азербејџан спровел серија воени вежби што трале од 29 јули до [[10 август]] [[2020]] година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.gazeta.ru/politics/2020/07/28_a_13168861.shtml|title=Игра мускулами: зачем Азербайджан проводит учения с Турцией|work=gazeta.Ru|language=ru|accessdate=27 септември 2020}}</ref> проследени со дополнителни вежби на почетокот на септември со учество на [[Турција]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/turkey-azerbaijan-military-drills-intimidate-armenia-president-aliyev-says|title=Turkey-Azerbaijan military drills intimidate Armenia, President Aliyev says|date=20 септември 2020|publisher=Daily Sabah|accessdate=27 септември 2020}}</ref> Пред продолжувањето на непријателствата, се појавиле тврдења дека Турција го олеснила трансферот на стотици припадници на Сириската национална армија од дивизијата Хамза во Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rferl.org/a/are-syrian-mercenaries-helping-azerbaijan-fight-for-nagorno-karabakh-/30895331.html|title=Are Syrian Mercenaries Helping Azerbaijan Fight For Nagorno-Karabakh?|last=Synovitz|first=Ron|date=15 октомври 2020|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty|archive-url=https://archive.today/20201022152057/https://www.rferl.org/a/are-syrian-mercenaries-helping-azerbaijan-fight-for-nagorno-karabakh-/30895331.html|archive-date=22 октомври 2020|accessdate=22 октомври 2020}}</ref> Баку негирал вмешаност на странски борци.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Azerbaijani-President:-There-is-not-a-single-evidence-of-any-foreign-presence-in-Azerbaijan-331951|title=Azerbaijani President: There is not a single evidence of any foreign presence in Azerbaijan|date=3 октомври 2020|work=apa.az|accessdate=3 октомври 2020|quote=There is not a single evidence of any foreign presence in Azerbaijan. We have capable army. We have enough people in our army, we have enough people in our reserves. I announced a partial mobilization, which will allow us to involve tens of thousands of reservists. If necessary, so we don't need it. Armenia needs it, because Armenian population is declining. And it is only two million people.}}</ref> == Тек == === Преглед === [[Податотека:септември _2020_Nagorno-Karabakh_clashes.png|десно|мини| Приближните линии на фронтот во времето на прекинот на огнот, со територијалните придобивки на Азербејџан за време на војната во црвено, коридорот Лачин под руските мировници во сина боја и областите што Ерменија му ги отстапила на Азербејџан.]] Конфликтот се карактеризира со широко распространета употреба на [[беспилотно борбено летало|борбени беспилотни летала]], особено од Азербејџан,<ref name=":5">{{Наведени вести|url=https://www.economist.com/europe/2020/10/10/the-azerbaijan-armenia-conflict-hints-at-the-future-of-war|title=The Azerbaijan-Armenia conflict hints at the future of war|work=The Economist : United Kingdom|access-date=9 октомври 2020|issn=0013-0613}}</ref> како и [[Артилерија|тешки артилериски]] баражи, [[Ракета|ракетни]] напади и [[Рововска војна|рововски војни]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.theguardian.com/artanddesign/2020/oct/13/trench-warfare-drones-and-cowering-civilians-on-the-ground-in-nagorno-karabakh|title=Trench warfare, drones and cowering civilians: on the ground in Nagorno-Karabakh|last=МекКернан|first=Бетан|date=13 октомври 2020|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://archive.today/20210109174915/https://www.theguardian.com/artanddesign/2020/oct/13/trench-warfare-drones-and-cowering-civilians-on-the-ground-in-nagorno-karabakh|archive-date=9 јануари 2021|accessdate=9 јануари 2021}}</ref> Во текот на кампањата, Азербејџан во голема мера се потпирал на напади со [[Удар со дрон|беспилотни летала]] против ерменските/арцахските сили, нанесувајќи големи загуби на ерменските тенкови, артилерија, системи за противвоздушна одбрана и воен персонал, иако некои азербејџански беспилотни летала биле соборени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.latimes.com/world-nation/story/2020-10-15/drones-complicates-war-armenia-azerbaijan-nagorno-karabakh|title=A new weapon complicates an old war in Nagorno-Karabakh|last=Bulos|first=Nabih|date=15 октомври 2020|accessdate=28 октомври 2020}}</ref><ref name=":6">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/features/2020/10/13/nagorno-karabakh-new-weapons-for-an-old-conflict-spell-danger|title=Nagorno-Karabakh: New weapons for an old conflict spell danger|last=Forestier-Walker|first=Robin|work=aljazeera.com|accessdate=15 октомври 2020}}</ref> Исто така, било прикажано распоредување на [[касетна бомба|касетна муниција]], која е забранета од мнозинството од меѓународната заедница, но не и од Ерменија или Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx|title=United Nations Treaty Collection|work=treaties.un.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20200618150323/https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspxurl-status=live|archive-date=18 June 2020|accessdate=5 октомври 2020}}</ref> И Ерменија <ref name="hrw">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/10/30/armenia-cluster-munitions-kill-civilians-azerbaijan|title=Armenia: Cluster Munitions Kill Civilians in Azerbaijan|date=30 октомври 2020|work=Human Rights Watch|accessdate=21 Ноември 2020}}</ref> и Азербејџан <ref>{{Наведени вести|url=https://www.telegraph.co.uk/news/2020/10/05/azerbaijan-dropping-cluster-bombs-civilian-areas-war-armenia/|title=Azerbaijan dropping cluster bombs on civilian areas in war with Armenia|last=Freeman|first=Colin|date=5 октомври 2020|work=Daily Telegraph|access-date=25 октомври 2020|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220111/https://www.telegraph.co.uk/news/2020/10/05/azerbaijan-dropping-cluster-bombs-civilian-areas-war-armenia/|archive-date=11 јануари 2022|publisher=The Telegraph|issn=0307-1235}}</ref> користеле [[касетна муниција]] против цивилни области надвор од зоната на судир от.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/10/armenia-azerbaijan-civilians-must-be-protected-from-use-of-banned-cluster-bombs/|title=Armenia/Azerbaijan: Civilians must be protected from use of banned cluster bombs|date=5 октомври 2020|work=amnesty.org|accessdate=25 октомври 2020}}</ref> Серија ракетни напади врз [[Ганџа (град)|Ганџа]], Азербејџан нанеле масовни цивилни жртви, како и артилериски напади врз [[Степанакерт]], главниот град на Арцах.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/12/11/azerbaijan-unlawful-strikes-nagorno-karabakh|title=Azerbaijan: Unlawful Strikes in Nagorno-Karabakh|date=11 декември 2020|work=Human Rights Watch|format=Report|accessdate=3 April 2021}}</ref> Голем дел од населението на Степанакерт побегнало за време на борбите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/16/nagorno-karabakh-sirens-shelling-and-shelters-in-stepanakert|title=Nagorno-Karabakh: Sirens, shelling and shelters in Stepanakert|last=Hauer|first=Neil|work=aljazeera.com|accessdate=19 октомври 2020}}</ref> Конфликтот бил проследен со координирани обиди за ширење на погрешни содржини и дезинформации преку [[Друштвени медиуми|друштвените медиуми]] и интернетот.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54614392|title=Nagorno-Karabakh: The Armenian-Azeri 'information wars'|date=26 октомври 2020|work=BBC News|access-date=26 октомври 2020}}</ref> Конфликтот започнал со копнена офанзива на [[Азербејџан]], која вклучувала оклопни формации, поддржани од артилерија и беспилотни летала. Ерменските и Арцахските трупи биле принудени да се вратат од својата прва линија на одбрана во југоисточните и северните региони на Арцах, но нанеле значителни загуби на азербејџанските оклопни формации со противтенковски наведувани проектили и артилерија, уништувајќи десетици возила. Азербејџан во голема мера употребил беспилотни летала во нападите против ерменската воздушна одбрана, отстранувајќи 13 ракетни системи земја-воздух со краток дострел. Азербејџанските сили користеле беспилотни летала за систематско изолирање и уништување на позициите на Ерменија/Арцах. Извидувачките беспилотни летала би лоцирале воена позиција на линиите на фронтот и поставување на резервни сили, по што позицијата би била гранатирана заедно со патишта и мостови кои потенцијално би можеле да ги користат резервистите за да стигнат до позицијата. Откако ерменската/арцахската позиција била опширно гранатирана и отсечена од засилување, Азербејџанците станале супериорни. Оваа тактика постојано се користела за постепено надминување на позициите на Ерменија и Арцах.<ref name="ecfr">{{Наведена мрежна страница|url=https://ecfr.eu/article/military-lessons-from-nagorno-karabakh-reason-for-europe-to-worry/|title=Military lessons from Nagorno-Karabakh: Reason for Europe to worry|date=24 Ноември 2020|work=ECFR}}</ref> Азербејџанските трупи успеале да постигнат ограничени придобивки на југот во првите три дена од судир от. Во следните три дена двете страни во голема мера размениле оган од фиксни позиции. На север, ерменските/арцахските сили извршиле контранапад, успевајќи повторно да заземат одредено место. Нивниот најголем контранапад се случил четвртиот ден, но претрпеле големи загуби кога нивните оклопни и артилериски единици биле изложени на азербејџански нападни беспилотни летала, муниција и извидувачки беспилотни летала кои забележале за азербејџанската артилерија додека тие маневрирале на отворено. [[File:2020_Nagorno-Karabakh_war_every_day_(Liveuamap).webm|лево|мини|Анимација на војната од ден на ден. Црвено: Арцах; сино: освоена од азербејџанската армија; сино со точки: региони во кои биле активни азербејџанските специјални сили.]] Азербејџан ја таргетирал инфраструктурата низ Арцах почнувајќи од првиот ден од војната, вклучително и употреба на ракетна артилерија и касетна муниција против Степанакерт, главниот град на Арцах, и ракетен напад врз мостот во коридорот Лачин што ја поврзува Ерменија со Арцах. На 6-тиот ден од војната, Ерменија/Арцах ја нападнала [[Ганџа (град)|Ганџа]] за прв од четирите пати со балистички проектили, номинално таргетирајќи го воениот дел на меѓународниот аеродром [[Ганџа (град)|Ганџа]], но наместо тоа погодувајќи станбени области. Утрото на седмиот ден, Азербејџан започнал голема офанзива. Првиот, вториот и третиот армиски корпус на азербејџанската армија, засилен со резервисти од Четвртиот армиски корпус, започнал со напредување на север, правејќи одредени територијални придобивки, но напредувањето на Азербејџан запрело. Поголемиот дел од борбите последователно се префрлиле на југ, на терен кој е релативно рамен и недоволно населен во споредба со планинскиот север. Азербејџанските сили започнале офанзива кон Џабраил и Фузули, успевајќи да ги пробијат повеќеслојните одбранбени линии на Ерменија/Арцах и повторно да заземат дел од територијата што ја држат ерменските трупи како тампон зона, но борбите потоа запреле. [[Податотека:2020_Nagorno-Karabakh_War.svg|мини|243x243пкс| Карта на војната што го прикажува секојдневниот напредок на Азербејџан]] По гранатирањето на [[Мартуни, Нагорно-Карабах|Мартуни]],<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bloomberg.com/news/videos/2020-10-15/taking-up-arms-in-nagorno-karabackh-video|title=Taking Up Arms in Nagorno-Karabackh|date=15 октомври 2020|publisher=Bloomberg}}</ref> Арцахските власти почнале да мобилизираат цивили.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apnews.com/article/azerbaijan-armenia-c016829766e7f8a84708be53b6fcef21|title=Nagorno-Karabakh volunteers get weapons as clashes intensify|date=15 октомври 2020|work=[[Associated Press]]|accessdate=15 октомври 2020}}</ref> Непосредно пред 04:00 часот (00:00 [[Координирано универзално време|UTC]]) на [[10 октомври]] [[2020]] година, [[Русија]] објавила дека и Ерменија и Азербејџан се договориле за хуманитарен прекин на огнот по десет часа разговори во Москва (изјава од Москва) и најавиле дека и двете ќе влезат во „суштински“ разговори. По ова, претседателот на Арцах признал дека Азербејџан успеал да постигне одреден успех, преместувајќи го фронтот длабоко во територијата на Арцах;<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:189add94-ce6d-4bcb-898a-6fb236258776|title=Конфликт в Карабахе: Азербайджан ударил по территории Армении|date=14 октомври 2020|access-date=14 октомври 2020|publisher=BBC Russian Service|language=ru}}</ref> ерменскиот премиер објавил дека ерменските сили извршиле „''делумно повлекување''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201014/karabakh-1579764261.html|title=Пашинян заявил о частичном отступлении в Карабахе|date=14 октомври 2020|publisher=RIA Novosti|language=ru|accessdate=15 октомври 2020}}</ref> Примирјето брзо се прекинало и азербејџанското напредување продолжило. За неколку дена Азербејџан најавил заземање на десетици села на јужниот фронт.<ref>Chiragov, Fuad: [https://jamestown.org/program/azerbaijan-makes-strategic-advances-along-karabakhs-northern-southern-flanks/ Azerbaijan Makes Strategic Advances Along Karabakh's Northern, Southern Flanks] – ''[[The Jamestown Foundation]]''</ref> Вториот обид за прекин на огнот на полноќ на [[17 октомври]] [[2020]] година исто така бил игнориран.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54686682?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:99078f11-17be-44e3-9acc-d586b733b3fe|title=Минобороны Азербайджана опубликовало еще одно видео из взятого села|date=26 октомври 2020|publisher=BBC Russian Service|language=ru|accessdate=26 октомври 2020}}</ref> Азербејџан го објавил заземањето на Џабраил на [[9 октомври]] [[2020]] година и Фузули на [[17 октомври]] [[2020]] година. Азербејџанските трупи ги освоиле и браната Хода Афарин и мостовите Ходаафарин. Азербејџан објавил дека граничната област со [[Иран]] е целосно обезбедена со заземањето на Агбенд на [[22 октомври]] [[2020]] година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.timesnownews.com/international/article/azerbaijan-claims-full-control-of-border-with-iran/671484|title=Azerbaijan claims "full control" of border with Iran|work=timesnownews.com|accessdate=28 октомври 2020}}</ref> Азербејџанските сили потоа свртеле северозападно, напредувајќи кон коридорот Лачин, единствениот автопат меѓу Ерменија и Нагорно-Карабах, ставајќи го во артилериски дострел. Според Арцах, контранападот ги одбил напредните елементи на азербејџанските сили и ги оттурнал. Ерменскиот/арцашкиот отпор успеал да го запре напредувањето на Азербејџан до 25 километри од коридорот Лачин до [[26 октомври]] [[2020]] година. Арцахските трупи кои се повлекле во планините и шумите почнале да изведуваат напади со мали единици против изложената азербејџанска пешадија и оклоп, а ерменските сили започнале контраофанзива во близина на крајната југозападна граница меѓу Ерменија и Азербејџан.<ref>[https://asiatimes.com/2020/10/azerbaijans-next-move-will-make-or-break-karabakh-war/ Azerbaijan's next move will make or break Karabakh war] – Asia Times</ref> На [[26 октомври]] [[2020]] година, стапил на сила прекинот на огнот со посредство на [[САД]], но борбите продолжиле за неколку минути.<ref>[https://www.bbc.com/news/world-europe-54686284 Nagorno-Karabakh conflict: US-brokered ceasefire frays soon after starting] – BBC News</ref><ref>[https://www.forbes.com/sites/sebastienroblin/2020/10/26/despite-ceasefire-fate-of-the-nagorno-karabakh-may-turn-on-the-lachin-corridor/ Despite Ceasefire, Fate Of The Nagorno-Karabakh May Turn On The Lachin Corridor] – Roblin, Sebastien: Forbes</ref> Три дена подоцна, властите во Арцах изјавиле дека азербејџанските сили се 5 км (3,1 ми) од Шуша.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54686682?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:083b4e4a-bb84-48ca-8f7b-15c5cd831799|title=Глава НКР заявил, что азербайджанская армия – в пяти километрах от Шуши|date=29 октомври 2020|publisher=BBC Russian Service|language=ru|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> На [[8 ноември]] [[2020]] година, азербејџанските сили ја зазеле Шуша,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ft.com/content/c9dab829-3b4a-4464-a0c3-4d5c51aa1b0e|title=Azerbaijan captures strategic city in Nagorno-Karabakh|date=9 Ноември 2020|publisher=Financial Times}}</ref> вториот по големина град во Арцах пред војната, кој се наоѓа на 15 километри од [[Степанакерт]], главниот град на републиката.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan/fighting-rages-around-strategic-city-in-nagorno-karabakh-armenia-says-idUSKBN27P1FL|title=Fierce fighting in Nagorno-Karabakh after Azeris say they advance|last=Hovhannisyan|first=Nvard|date=9 Ноември 2020|work=Reuters|access-date=9 Ноември 2020|last2=Bagirova|first2=Nailia}}</ref> Иако количината на спорната територија била релативно ограничена, судир от влијаел на поширокиот регион, делумно поради видот на распоредената муниција. Гранати и ракети паднале во [[Источен Азербејџан|провинцијата Источен Азербејџан]], [[Иран]], иако не била пријавена штета,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.isna.ir/news/99070604539/|title=اصابت راکت به روستای خلف بیگلو خسارت مالی و جانی نداشت|last=Hashemzadeh|first=Mehri|date=27 септември 2020|access-date=28 септември 2020|publisher=Iranian Students News Agency|editor-last=Teymouri|editor-first=Robab|language=fa}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://english.iswnews.com/15568/rocket-attack-on-northwest-of-iran-border/|title=Rocket attack on northwest of Iran border|publisher=Islamic World News|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002122159/https://english.iswnews.com/15568/rocket-attack-on-northwest-of-iran-border/|archive-date=2 октомври 2020|accessdate=1 октомври 2020}}</ref> и Иран објавил дека неколку беспилотни летала (UAVs) биле соборени или паднале на неговата територија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.jewishpress.com/news/middle-east/iran-news/iran-reports-crash-of-israeli-made-azeri-drone-in-clashes-with-armenia/2020/10/13/|title=Iran Reports Crash of Israeli-Made Azeri Drone in Clashes with Armenia|date=13 октомври 2020|publisher=Jewish Press}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://geopolitics.news/euroasia/iran-shoots-down-suspected-azerbaijani-drone/|title=Iran shoots down suspected Azerbaijani drone|last=Geopolitics.news|date=30 септември 2020|publisher=Geopolitics News|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010123414/https://geopolitics.news/euroasia/iran-shoots-down-suspected-azerbaijani-drone/|archive-date=10 октомври 2020|accessdate=5 октомври 2020}}</ref><ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=https://avia.pro/news/my-preduprezhdali-alieva-iran-sbil-azerbaydzhanskiy-voennyy-samolyot|title='Мы предупреждали Алијева!': Иран сбил азербайджанский военный самолёт|work=avia.pro|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002115459/https://avia.pro/news/my-preduprezhdali-alieva-iran-sbil-azerbaydzhanskiy-voennyy-samolyot|archive-date=2 октомври 2020|accessdate=5 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.almasdarnews.com/article/iran-confirms-its-air-defenses-shot-down-foreign-drone-in-east-azerbaijan/|title=Iran confirms its air defenses shot down foreign drone in East Azerbaijan|last=Desk|date=29 септември 2020|publisher=Al-Masdar News|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003072747/https://www.almasdarnews.com/article/iran-confirms-its-air-defenses-shot-down-foreign-drone-in-east-azerbaijan/|archive-date=3 октомври 2020|accessdate=30 септември 2020}}</ref> Грузија изјавила дека две летала се урнале во нејзината [[Кахетија|провинција Кахетија]].<ref>{{Наведени вести|url=https://police.ge/en/shinagan-saqmeta-saministros-gantskhadeba/14025|title=Statement of the Ministry of Internal Affairs|date=7 октомври 2020|access-date=7 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010123414/https://police.ge/en/shinagan-saqmeta-saministros-gantskhadeba/14025|archive-date=10 октомври 2020|publisher=Ministry of Internal Affairs of Georgia}}</ref> === Договор за прекин на огнот === [[Податотека:2020_Nagorno-Karabakh_ceasefire_map.svg|мини|Карта на договорот за прекин на огнот{{Легенда|#B0EBA1|Азербејџан надвор од зоната на судир от}}<div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#B0EBA1; color:black;">&nbsp;</span>&nbsp;Азербејџан надвор од зоната на судир от</div>]] На [[9 ноември]] [[2020]] година, по заземањето на Шуша, бил потпишан договор за прекин на огнот од претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, премиерот на Ерменија, [[Никол Пашинјан]] и претседателот на Русија, Владимир Путин, со што се ставил крај на сите непријателства во зоната на судир от Нагорно-Карабах од [[10 ноември]] [[2020]] година, 00:00 часот по московско време.<ref name="RIANovosti">{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201110/karabakh-1583847112.html|title=Путин выступил с заявлением о прекращении огня в Карабахе|date=9 Ноември 2020|language=ru|accessdate=9 Ноември 2020}}</ref><ref name="RIA Novosti">{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201110/karabakh-1583845291.html|title=Пашинян заявил о прекращении боевых действий в Карабахе|date=9 Ноември 2020|language=ru|accessdate=9 Ноември 2020}}</ref><ref name=":3">{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54885906|title=Nagorno-Karabakh: Russia deploys peacekeeping troops to region|date=10 Ноември 2020|work=BBC News|access-date=11 Ноември 2020}}</ref> За прекин на непријателствата се согласил и претседателот на Арцах, [[Арајик Харутјуњан]].<ref name=":9">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theguardian.com/world/2020/nov/10/nagorno-karabakh-armenia-pm-signs-deal-to-end-war-with-azerbaijan-and-russia|title=Nagorno-Karabakh peace deal brokered by Moscow prompts anger in Armenia|last=Losh|first=Jack|last2=Roth|first2=Andrew|date=10 Ноември 2020|work=[[The Guardian]]|accessdate=11 октомври 2021}}</ref> Според условите на договорот, двете воинствени страни требало да ги разменат воените заробеници и телата на загинатите. Понатаму, ерменските сили требало да се повлечат од ерменските окупирани територии околу Нагорно-Карабах до [[1 декември]] [[2020]] година, додека мировните сили, обезбедени од руските копнени сили и предводени од генерал-полковник [[Рустам Мурадов]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.turan.az/ext/news/2020/11/free/politics%20news/en/129784.htm|title=General Rustam Muradov is appointed Commander of Russian peacekeepers in Karabakh|date=11 Ноември 2020|publisher=Turan Information Agency|accessdate=11 Ноември 2020}}</ref> од нешто помалку од 2.000 војници ќе бидат распоредени најмалку пет години долж линијата на контакт и коридорот Лачин што ги поврзува Ерменија и регионот Нагорно-Карабах. Дополнително, Ерменија се обврзала да ја „''гарантира безбедноста''“ на транспортната комуникација меѓу азербејџанската ексклава [[Автономна Република Нахчиван|Нахчиван]] и копното на Азербејџан во двете насоки, додека руските гранични трупи (под Федералната служба за безбедност) требало да „''вршат контрола над транспортната комуникација''“.<ref>{{Наведени вести|url=http://kremlin.ru/events/president/news/64384|title=Заявление Президента Азербайджанской Республики, Премьер-министра Республики Армения и Президента Российской Федерации|date=10 Ноември 2020|access-date=15 Ноември 2020|publisher=[[Kremlin.ru]]|language=ru}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54686682?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:cff55216-dfba-4dc6-9a6a-bdf38d9793c7|title=Пашинян заявляет о подписании мирного соглашения|date=10 Ноември 2020|publisher=BBC Russian Service|language=ru|accessdate=10 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54882564|title=Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal|date=10 Ноември 2020|work=BBC News|access-date=10 Ноември 2020}}</ref> На [[15 декември]] [[2020]] година, по неколкунеделен прекин на огнот, страните конечно размениле воени заробеници. Биле разменети 44 ерменски и 12 азербејџански затвореници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.yahoo.com/armenia-azerbaijan-exchange-first-prisoners-143236612.html|title=Armenia, Azerbaijan exchange first prisoners after war|work=Yahoo News|accessdate=15 декември 2020}}</ref> Не е јасно дали повеќе затвореници остануваат во заробеништво од двете страни. === Невоени акции преземени од Ерменија и Азербејџан === Од почетокот на судир от, и Ерменија и Азербејџан прогласиле воена состојба, ограничувајќи ја [[Слобода на говорот|слободата на говорот]]. Во меѓувреме, нов закон стапил на сила од октомври 2020 година во Ерменија, со кој се забранува негативно покривање на ситуацијата на фронтот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://jam-news.net/karabakh-conflict-news-information-war-journalists-armenia-azerbaijan/|title=The (dis)information war around Karabakh|last=Avaliani|first=Dimitri|date=28 октомври 2020|publisher=JAM News|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> Пријавени се ограничувања на работата на меѓународните новинари во Азербејџан, без соодветни ограничувања пријавени во Нагорно-Карабах.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.france24.com/en/20201008-france-is-no-longer-an-honest-broker-say-azeri-officials-ahead-of-nagorno-karabakh-talks|title='France is no longer an honest broker', say Azeri officials ahead of Nagorno-Karabakh talks|date=8 октомври 2020|publisher=France 24|accessdate=21 октомври 2020}}</ref> ==== Ерменија ==== [[Податотека:Broadcasting_events_of_the_frontline._Republic_Square,_Yerevan,_Armenia.jpg|десно|мини| Про-воен билборд на [[Плоштад „Република“ (Ереван)|Плоштадот на Републиката]], [[Ереван]], на 7 октомври 2020 година.]] На [[28 септември]] [[2020]] година, Ерменија им забранила на мажите на возраст над 18 години, наведени во мобилизацискиот резерват да ја напуштат земјата.<ref>{{Наведени вести|url=https://tass.com/armeniaazerbaij-conflict/1206133|title=Armenian cabinet bans all men from mobilization reserve aged over 18 from leaving state|date=28 септември 2020|work=tass.com|access-date=28 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929044004/https://tass.com/armeniaazerbaij-conflict/1206133|archive-date=29 септември 2020|agency=TASS}}</ref> Следниот ден, го одложила судењето на поранешниот претседател [[Роберт Кочарјан]] и други поранешни функционери обвинети во случајот со постизборните немири во 2008 година, поради тоа што еден од обвинетите, поранешниот министер за одбрана на Ерменија, [[Сејран Охањан|Сејран Оханјан]], заминал во [[Арцах]] за време на судир от.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenpress.am/eng/news/1029400.html|title=Kocharyan trial delayed as indicted ex-defense minister Seyran Ohanyan heads to Artsakh amid attack|date=29 септември 2020|work=armenpress.am|publisher=Armenpress|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930163710/https://armenpress.am/eng/news/1029400.html|archive-date=30 септември 2020|accessdate=29 септември 2020}}</ref> На [[1 октомври]] [[2020]] година, [[Ерменска служба за национална безбедност|НСС]] изјавила дека уапсила и обвинила поранешен висок ерменски воен функционер за предавство под сомнение дека шпионирал за Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenpress.am/eng/news/1029750.html|title=Armenia ex-military official charged with high treason on suspicion of spying for Azeri intelligence|date=1 октомври 2020|work=armenpress.am|publisher=Armenpress|archive-url=https://web.archive.org/web/20201003145424/https://armenpress.am/eng/news/1029750.html|archive-date=3 октомври 2020|accessdate=1 октомври 2020}}</ref> Три дена подоцна, [[Ерменска служба за национална безбедност|НСС]] соопштила дека уапсила неколку странски државјани под сомнение дека шпионирале.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenpress.am/eng/news/1030334.html|title=NSS Armenia arrests foreign citizens on intelligence suspicions|date=4 октомври 2020|work=armenpress.am|publisher=Armenpress|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004220058/https://armenpress.am/eng/news/1030334.html|archive-date=4 октомври 2020|accessdate=4 октомври 2020}}</ref> Ерменија протестирајќи поради продажбата на оружје од [[Израел]] на Азербејџан, го отповикала својот амбасадор во Израел.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-israel/armenia-recalls-ambassador-to-israel-over-arms-sales-to-azerbaijan-idUSKBN26M76L|title=Armenia recalls ambassador to Israel over arms sales to Azerbaijan|date=1 октомври 2020|work=Reuters|access-date=11 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009224731/https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-israel/armenia-recalls-ambassador-to-israel-over-arms-sales-to-azerbaijan-idUSKBN26M76L|archive-date=9 октомври 2020}}</ref> На [[8 октомври]] [[2020]] година, ерменскиот претседател [[Армен Саркисјан|Армен Саркисијан]] го разрешил директорот на [[Ерменска служба за национална безбедност|НСС]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenpress.am/eng/news/1030826.html|title=Director of Armenia's National Security Service dismissed|date=8 октомври 2020|work=armenpress.am|publisher=Armenpress|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011140742/https://armenpress.am/eng/news/1030826.html|archive-date=11 октомври 2020|accessdate=8 октомври 2020}}</ref> Потоа, ерменската влада ја заострила воената состојба и забранила критикување на државните органи и „''пропаганда насочена кон нарушување на одбранбениот капацитет на земјата''“.<ref name="armenianmartiallaw">{{Наведена мрежна страница|url=https://jam-news.net/armenia-spy-caught-martial-law-toughened/|title=Stepanakert man detained after convincing soldiers to forfeit positions to Azerbaijani army|date=9 октомври 2020|publisher=Jam News|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011140742/https://jam-news.net/armenia-spy-caught-martial-law-toughened/|archive-date=11 октомври 2020|accessdate=11 октомври 2020}}</ref> Истиот ден, ерменското Министерство за одбрана ја откажала новинарската акредитација на дописникот на ''Новаја Газета'', официјално за влез во Нагорно-Карабах без акредитација.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://meduza.io/amp/news/2020/10/08/mid-armenii-lishil-akkreditatsii-zhurnalista-novoy-gazety-ilyu-azara-posle-reportazha-iz-nagornogo-karabaha|title=МИД Армении лишил аккредитации журналиста "Новой газеты" Илью Азара после репортажа из Нагорного Карабаха|date=8 октомври 2020|work=meduza.io|language=ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008203958/https://meduza.io/amp/news/2020/10/08/mid-armenii-lishil-akkreditatsii-zhurnalista-novoy-gazety-ilyu-azara-posle-reportazha-iz-nagornogo-karabaha|archive-date=8 октомври 2020|accessdate=8 октомври 2020}}</ref> На [[9 октомври]] [[2020]] година, Ерменија го заострила своето безбедносно законодавство.<ref name="armenianmartiallaw" /> На [[21 октомври]] [[2020]] година, ерменскиот кабинет на министри привремено го забранил увозот на [[Економија на Турција|турска стока]], одлуката стапила на сила на [[31 декември]] [[2020]] година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201021/armeniya-1580851789.html|title=Правительство Армении запретило импорт турецких товаров|date=21 октомври 2020|publisher=RIA Novosti|language=ru|accessdate=21 октомври 2020}}</ref> Следниот ден, [[Ерменски парламент|Ерменскиот парламент]] донел закон за отпис на долговите на ерменските војници ранети за време на судирите и долговите на семејствата на загинатите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://jam-news.net/debts-have-been-written-off-for-the-families-of-servicemen-they-have-also-received-compensation/|title=Debt write-offs for soldiers' families and tax breaks for military service in Armenia|date=22 октомври 2020|publisher=JAM News|accessdate=23 октомври 2020}}</ref> На [[27 октомври]] [[2020]] година, ерменскиот претседател [[Армен Саркисијан]] го разрешил шефот на одделот за контраразузнавање на Националната служба за безбедност, генерал-мајор Ховханес Карумјан и началникот на штабот на граничните трупи на Националната служба за безбедност Гагик Тевосјан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54686682?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:6b5f42eb-3695-495e-8f64-5b11e65e4b10|title=В Армении уволены начальник контрразведки и начштаба погранохраны|date=27 октомври 2020|publisher=BBC Russian Service|language=ru|accessdate=27 октомври 2020}}</ref> На [[8 ноември]] [[2020]] година, Саркисијан повторно го разрешил привремениот шеф на Националната служба за безбедност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54686682?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:ad1d9282-5442-4b27-821e-159945577a65|title=В Армении снова уволен глава контрразведки|date=8 Ноември 2020|publisher=BBC Russian Service|language=ru|accessdate=8 Ноември 2020}}</ref> Од [[8 ноември]] [[2020]] година, еден ерменски активист бил казнет од полицијата за неговата антивоена функција.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://oc-media.org/armenian-police-fine-peace-activist-over-anti-war-post/|title=Armenian police fine peace activist over anti-war post|date=8 Ноември 2020|publisher=OC Media|accessdate=8 Ноември 2020}}</ref> ==== Азербејџан ==== [[Податотека:Azerbaijani_flag_in_Baku_during_the_conflict_in_Karabakh_30_(edited).jpg|десно|мини| [[Знаме на Азербејџан|Азербејџанско знаме]] на плоштадот Џафар Џабарли во близина на станицата 28 мај во [[Баку]] на 10 октомври 2020 година.]] На [[27 септември]] [[2020]] година, азербејџанските власти го ограничиле пристапот до интернет кратко време по почетокот на судирите,<ref>{{Наведени вести|url=https://tvrain.ru/news/vlasti_azerbajdzhana_ogranichili_dostup_k_internetu_posle_obstrelov_v_karabahe-516731/|title=Власти Азербайджана ограничили доступ к интернету после обстрелов в Карабахе|date=27 септември 2020|work=tvrain.ru|access-date=28 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004151626/https://tvrain.ru/news/vlasti_azerbajdzhana_ogranichili_dostup_k_internetu_posle_obstrelov_v_karabahe-516731/|archive-date=4 октомври 2020|publisher=Dozhd|language=ru}}</ref> наведувајќи дека тоа е „''со цел да се спречат големи ерменски провокации''“. Владата направила забележлив притисок да го користи [[Твитер]], кој бил единствената деблокирана платформа во земјата. И покрај ограничувањата, некои Азербејџанци сè уште користеа [[Виртуелна приватна мрежа|VPN]] за да ги заобиколат.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2020/12/04/while-armenia-azerbaijan-fought-over-nagorno-karabakh-their-citizens-battled-social-media/|title=While Armenia and Azerbaijan fought over Nagorno-Karabakh, their citizens battled on social media|date=4 декември 2020|work=[[The Washington Post]]|access-date=6 декември 2020}}</ref> [[Национално собрание (Азербејџан)|Националното собрание на Азербејџан]] прогласило полициски час во [[Баку]], [[Ганџа (град)|Ганџа]], [[Ѓојѓол (округ)|Гојгол]], [[Јевлах (округ)|Јевлах]] и голем број области од полноќ на [[28 септември]] [[2020]] година,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azerbaycan24.com/azerbaycanda-komendant-saati-elan-olundu/|title=Azərbaycanda komendant saatı elan olundu|date=27 септември 2020|work=azerbaycan24.com|language=az|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927135515/https://www.azerbaycan24.com/azerbaycanda-komendant-saati-elan-olundu/|archive-date=27 септември 2020|accessdate=27 септември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://aqreqator.az/az/siyaset/1029826|title=Bu gecədən komendant saatı elan olunur|date=27 септември 2020|work=aqreqator.az|language=az|archive-url=https://web.archive.org/web/20200927135427/https://aqreqator.az/az/siyaset/1029826|archive-date=27 септември 2020|accessdate=27 септември 2020}}</ref> под раководство на министерот за внатрешни работи, Вилает Ејвазов.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/Vilayat-Eyvazov-appointed-commandant-of-areas-where-curfew-is-applied-colorred-ORDERcolor-331394|title=Vilayat Eyvazov appointed commandant of areas where curfew is applied|date=28 септември 2020|work=apa.az|access-date=28 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012130603/https://apa.az/en/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/Vilayat-Eyvazov-appointed-commandant-of-areas-where-curfew-is-applied-colorred-ORDERcolor-331394|archive-date=12 октомври 2020}}</ref> [[Азербејџан ерлајнс]] објавил дека сите аеродроми во Азербејџан ќе бидат затворени за редовни патнички летови до [[30 септември]] 2020 година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azal.az/az/offer/549|title=Mətbuat xidmətinin məlumatı|date=28 септември 2020|work=azal.az|publisher=Azerbaijan Airlines|language=az|archive-url=https://web.archive.org/web/20200706180846/https://www.azal.az/az/offer/549|archive-date=6 July 2020|accessdate=28 септември 2020}}</ref> Воените обвинителства на Фузули, Татар, Карабах и Ганџа започнале кривични истраги за воени и други злосторства.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://genprosecutor.gov.az/az/post/2785|title=Mətbuat xidmətinin MƏLUMATI – cəbhədəki son vəziyyət|date=27 септември 2020|work=genprosecutor.gov.az|publisher=Prosecutor General's Office of Azerbaijan|language=az|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928071020/https://genprosecutor.gov.az/az/post/2785|archive-date=28 септември 2020|accessdate=28 септември 2020}}</ref> Исто така, на [[28 септември]] 2020 година, претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, издал декрет со кој се овластува делумна мобилизација во Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mincom.gov.az/en/view/news/992/order-of-the-president-of-the-republic-of-azerbaijan-on-the-announcement-of-partial-mobilization-in-the-republic-of-azerbaijan|title=Order of the President of the Republic of Azerbaijan on the announcement of partial mobilization in the Republic of Azerbaijan|date=28 септември 2020|publisher=Ministry of Transport, Communications and High Technologies (Azerbaijan)|accessdate=12 октомври 2020}}</ref> На [[8 октомври]] 2020 година, Азербејџан го отповикал својот амбасадор во [[Грција]] на консултации, по наводите дека Ерменците од Грција пристигнале во Нагорно-Карабах за да се борат против Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ekathimerini.com/257836/article/ekathimerini/news/azerbaijan-recalls-its-ambassador-to-greece-for-consultations|title=Azerbaijan recalls its ambassador to Greece for consultations|date=8 октомври 2020|work=ekathimerini.com|accessdate=8 октомври 2020}}</ref> Три дена подоцна, [[Служба за државна безбедност (Азербејџан)|Азербејџанската служба за државна безбедност (ССС)]] предупредила за потенцијален терористички напад поддржан од Ерменија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azernews.az/aggression/170802.html|title=State Security Service issues warning over Armenian terror threat|date=16 октомври 2020|publisher=AzerNews|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> На [[17 октомври]] 2020 година, азербејџанското МНР изјавило дека членот на [[Државна дума|руската Државна дума]] од владејачката [[Единствена Русија]], Виталиј Милонов, е прогласен за ''[[персона нон грата]]'' во Азербејџан поради посета на [[Нагорно-Карабах]] без дозвола од азербејџанската влада.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://report.az/ru/nagorno-karabakhskiy-konflikt/deputatu-gosdumy-zapretili-vezd-v-azerbajdzhan/|title=Депутату Госдумы запретили въезд в Азербайджан|date=16 октомври 2020|language=ru|accessdate=16 октомври 2020}}</ref> На [[24 октомври]] 2020 година, по препорака на [[Централна банка на Азербејџан|Централната банка на Азербејџан]], банките членки на Асоцијацијата на банки на Азербејџан едногласно усвоиле одлука за отпис на долговите на воените војници и цивилите кои загинале за време на судир от.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/Consumer-credits-of-our-martyred-military-servicemen-and-civilian-citizens-who-sustained-damage-as-result-of-enemy-provocation-to-be-completely-written-off-333780|title=Consumer credits of our martyred military servicemen and civilian citizens who sustained damage as result of enemy provocation to be completely written off|date=16 октомври 2020|work=apa.az|accessdate=16 октомври 2020}}</ref> На [[29 октомври]] 2020 година, претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, издал декрет за формирање на привремени командантски канцеларии во областите кои азербејџанските сили ја презеле контролата за време на судир от. Според уредбата, командантите ќе ги именува Министерството за внатрешни работи, но тие ќе треба да се координираат со другите извршни тела на владата, вклучително и Министерството за одбрана, Државната гранична служба, Службата за државна безбедност и [[Агенција за чистење мини на Република Азербејџан|АНАМА]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://president.az/articles/44886|title=Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad olunmuş ərazilərində müvəqqəti xüsusi idarəetmənin təşkili haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı|last=Aliyev|first=Ilham|authorlink=Ilham Aliyev|date=29 октомври 2020|work=president.az|publisher=Претседателската администрација на Азербејџан|language=az|accessdate=29 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54686682?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:5370b84f-3e8a-43ec-9afd-c8cfee40a0b3|title=Азербайджан создает комендатуры отвоеванных районов|date=29 октомври 2020|publisher=BBC Russian Service|language=ru|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> До [[31 октомври]] 2020 година, по стекнувањето контрола на териториите на границата со [[Иран]], Азербејџан воспоставил контрола врз уште четири гранични пунктови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mil.in.ua/uk/news/azerbajdzhan-vidnovyv-shhe-chotyry-prykordonni-zastavy/|title=Azerbaijan has restored four more border posts|date=31 октомври 2020|work=mil.in.ua|publisher=Ukrainian military portal|accessdate=31 октомври 2020}}</ref> До [[4 ноември]] 2020 година, шестмина мировни активисти од Азербејџан биле повикани на сослушување од Службата за државна безбедност, поради нивниот антивоен активизам во Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.csmonitor.com/World/Europe/2020/1029/In-Azerbaijan-and-Armenia-a-brave-few-call-for-end-to-fighting|title=In Azerbaijan and Armenia, a brave few call for end to fighting|date=31 октомври 2020|publisher=The Christian Science Monitor|accessdate=5 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://oc-media.org/azerbaijani-peace-activists-called-for-questioning/|title=Azerbaijani peace activists called for questioning|date=13 октомври 2020|publisher=OC Media|accessdate=2 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://oc-media.org/anti-war-activist-detained-by-azerbaijani-security-service/|title=Anti-war activist detained by Azerbaijani security service|date=28 септември 2020|publisher=C Media|accessdate=2 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://oc-media.org/live-updates-day-37-of-war-in-nagorno-karabakh/|title=Live updates: Day 37 of war in Nagorno-Karabakh|date=2 Ноември 2020|publisher=OC Media|accessdate=2 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://oc-media.org/live-updates-day-39-of-war-in-nagorno-karabakh/|title=Live updates: Day 39 of war in Nagorno-Karabakh|date=4 Ноември 2020|publisher=OC Media|accessdate=5 Ноември 2020}}</ref> На [[12 декември]], со декрет на претседателот Алиев бил укинат полицискиот час што претходно бил воведен во септември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.trend.az/azerbaijan/society/3348700.html|title=С сегодняшнего дня в Азербайджане отменен комендантский час|publisher=[[Trend News Agency|Trend]]|language=ru|accessdate=11 декември 2020}}</ref> == Последици == === Ерменија === [[Податотека:Protests_in_Yerevan_against_the_2020_ceasefire_agreement_in_Nagorno-Karabakh.jpg|мини| Протести во [[Ереван]] против условите на договорот за прекин на огнот на 18 ноември 2020 година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apnews.com/article/international-news-moscow-baku-azerbaijan-armenia-410dadd6d55cd10540e881524e359b59|title=Armenians protest Nagorno-Karabakh truce terms for a 3rd day|date=12 Ноември 2020|work=apnews.com|publisher=[[Associated Press]]}}</ref>]] Набргу по објавувањето на веста за потпишувањето на договорот за прекин на огнот во раните утрински часови на 10 ноември во [[Ерменија]] избиле насилни протести против [[Никол Пашинјан]], тврдејќи дека тој е „''предавник''“ затоа што го прифатил мировниот договор.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2020/11/09/world/middleeast/armenia-settlement-nagorno-karabakh-azerbaijan.html|title=Facing Military Debacle, Armenia Accepts a Deal in Nagorno-Karabakh War|last=Kramer|first=Andrew E.|date=10 Ноември 2020|work=The New York Times|access-date=10 Ноември 2020|issn=0362-4331}}</ref> Демонстрантите ја зазеле и зградата на парламентот кршејќи метална врата, а од автомобил го извлекле и претседателот на Народното собрание на Ерменија [[Арарат Мирзојан]] и го претепале.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201110/armeniya-1583852881.html|title=Протестующие в Ереване избили спикера парламента Армении|date=10 Ноември 2020|work=РИА Новости|language=ru|accessdate=11 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.interfax.ru/world/736343|title=Demonstrators seized the building of the Armenian parliament|work=interfax.ru|language=ru|accessdate=11 Ноември 2020}}</ref> Во текот на ноември, бројни ерменски функционери поднеле оставки од своите функции, вклучително и ерменскиот министер за надворешни работи, Зохраб Мнацакањан,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://english.alarabiya.net/en/News/world/2020/11/16/Armenia-s-foreign-minister-resigns-week-after-ceasefire-deal-with-Azerbaijan|title=Armenia's foreign minister resigns week after ceasefire deal with Azerbaijan|date=16 Ноември 2020|work=[[Al-Arabiya]]|accessdate=16 декември 2020}}</ref> министерот за одбрана, Давид Тонојан,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/11/20/armenian-defence-minister-tenders-resignation-says-aravot-daily|title=Armenian defence minister tenders resignation: Report|date=20 Ноември 2020|work=[[Al Jazeera]]|accessdate=16 декември 2020}}</ref> шеф на воената контролна служба на истото министерство, Мовсес Хакобјан,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenpress.am/eng/news/1035242/|title=Head of Armenian defense ministry's military control service resigns|date=18 Ноември 2020|work=[[Armenpress]]|accessdate=16 декември 2020}}</ref> и портпаролот на Министерството за одбрана на Ерменија, Арцрун Ховханисјан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.news.az/news/official-representative-of-armenias-defense-ministry-resigns|title=Official representative of Armenia's Defense Ministry resigns|date=12 Ноември 2020}}</ref> По потпишувањето на договорот за прекин на огнот, претседателот Армен Саркисјан одржал средба со [[Карекин II]], каде што двајцата упатиле повик да се прогласи 22 ноември за Ден на сеќавање на хероите кои паднале за одбрана на татковината во Ослободителната војна во Арцах.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.armradio.am/2020/11/13/president-catholicos-call-to-declare-ноември -22-as-day-of-remembrance-of-fallen-soldiers/|title=Ноември 22 declared a Day of Remembrance of fallen soldiers|work=Public Radio of Armenia|accessdate=13 Ноември 2020}}</ref> На [[16 ноември]], тој изјавил дека предвремените парламентарни избори и оставката на Пашинјан се неизбежни, предлагајќи процесот да биде надгледуван и управуван од привремена „''Влада на национален договор''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://asbarez.com/198526/governments-resignation-and-snap-elections-are-inevitable-says-president/|title=Government's Resignation and Snap Elections are Inevitable, Says President|date=16 Ноември 2020|work=Asbarez|accessdate=22 декември 2020}}</ref> На 10 декември, ерменските медиуми објавиле дека државјанин на Азербејџан бил приведен ноќе во близина на Бердаван во [[Тавуш|провинцијата Тавуш]]. Пријавено е дека азербејџански цивил бил забележан во Бердаван од 4 до 5 часот наутро. Извршниот шеф на Бердаван, Смбат Мугдесјан изјавил дека [[Ерменска служба за национална безбедност|НСС]] го одвела и дека не знае други детали. Според ерменските медиуми, против приведениот државјанин е отворена кривична постапка поради сомнение за илегално преминување на ерменската државна граница. Името на приведениот Азербејџанец не е соопштено. Според ''Азербејџанскиот сервис на Би-Би-Си'', министерствата за внатрешни работи, надворешни работи и одбрана на Азербејџан соопштиле дека немаат информации за инцидентот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55270879|title=Bu günün xəbərləri: Ermənistanda "Azərbaycan vətəndaşı saxlanılıb", hərbi vəziyyət ləğv edilir, Azərbaycan Türkiyədən avtobus alır|date=11 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=11 декември 2020}}</ref> На 12 декември, азербејџански камиони, придружувани од [[Меѓународен комитет на Црвениот крст|Меѓународниот комитет на Црвениот крст]] и руските мировници, влегле во Давид Бек во [[Сјуник|провинцијата Сјуник,]] Ерменија за да ги земат телата на паднатите војници. Ерменските власти ги отфрлиле медиумските извештаи за азербејџански возила што влегле во Горис.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenianreport.com/ru/pubs/267701/|title=Власти Гориса заверили, что по городу не разъезжают машины с азербайджанскими номерами|date=12 декември 2020|work=Armenian Report|language=ru|accessdate=12 декември 2020}}</ref> На 16 декември, членовите на семејството на исчезнатите ерменски војници се собрале пред зградата на ерменското Министерство за одбрана, барајќи информации за нивните најблиски. Не им било дозволено да влезат во зградата, а ерменските воени претставници не дале одговор. Следела тепачка, при што членовите на семејството на исчезнатите ерменски војници пробиле до зградата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenianreport.com/ru/pubs/268038/|title=Родители без вести пропавших солдат прорвались к зданию МО, минуя КПП|date=16 декември 2020|work=Armenian Report|language=ru|accessdate=16 декември 2020}}</ref> === Азербејџан === [[Податотека:Azerbaijani_people_celebrating_victory_in_Karabakh._Sheikh_Shamil_street.jpg|мини| Прослави во [[Баку]], Азербејџан по мировниот договор.]] Мировниот договор и крајот на војната се сметаат за победа и нашироко се славело во Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dailysabah.com/politics/euphoric-azerbaijanis-celebrate-victorious-nagorno-karabakh-peace-deal/news|title=Euphoric Azerbaijanis celebrate "victorious" Nagorno-Karabakh peace deal|last=Agency|first=Anadolu|date=10 Ноември 2020|work=Daily Sabah|accessdate=10 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.washingtonpost.com/world/europe/nagorno-karabakh-ceasefire-armenia-russia-azerbaijan/2020/11/10/b1b9bcc0-231b-11eb-9c4a-0dc6242c4814_story.html|title=Cease-fire in Nagorno-Karabakh provokes protests in Armenia, celebrations in Azerbaijan|last=Dixon|first=Robyn|date=10 Ноември 2020|work=The Washington Post|access-date=10 Ноември 2020}}</ref> На [[10 ноември]] 2020 година, толпи вееле знамиња во [[Баку]] по објавувањето на мировниот договор.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54882564|title=Armenia, Azerbaijan and Russia sign Nagorno-Karabakh peace deal|date=10 Ноември 2020|work=BBC News|access-date=11 Ноември 2020}}</ref> На 11 ноември, претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, на состанокот со ранетите азербејџански војници кои учествувале во војната, изјавил дека во Азербејџан ќе бидат воспоставени нови наредби и медали и дека дал соодветни упатства за доделување на цивили и војници кои покажале „''херојство на бојното поле и во задниот дел и се истакнаа во оваа војна''“. Тој ги предложил и имињата на овие ордени и медали.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.president.az/articles/46142|title=Ilham Aliyev and First Lady Mehriban Aliyeva met with servicemen undergoing treatment at Clinical Medical Center 1|date=11 Ноември 2020|work=[[President of Azerbaijan|President.az]]|publisher=[[Претседателската администрација на Азербејџан]]|accessdate=22 Ноември 2020}}</ref> Околу една недела подоцна, на пленарна седница на [[Национално собрание (Азербејџан)|Националното собрание на Азербејџан]], на дискусија бил поднесен предлог-закон за измени на законот „''За воспоставување ордени и медали на Република Азербејџан''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.president.az/articles/46142|title=Vətən Müharibəsində qələbə münasibətilə Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi ilə əlaqədar "Azərbaycan Respublikasının orden və medallarının təsis edilməsi haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununda dəyişiklik edilməsi barədə Azərbaycan Respublıkasinin Qanunu|date=20 Ноември 2020|publisher=[[National Assembly (Azerbaijan)|National Assembly of Azerbaijan]]|language=az|trans-title=Закон на Република Азербејџан за измени и дополнувања на Законот на Република Азербејџан "За воспоставување на ордени и медали на Република Азербејџан“ во врска со воспоставувањето на ордени и медали на Република Азербејџан по повод победата во Големата патриотска војна|accessdate=22 Ноември 2020}}</ref> Седумнаесет нови ордени и медали биле воспоставени истиот ден во прво читање во согласност со предлог-законот „''За воспоставување на ордени и медали на Република Азербејџан''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://armiya.az/ru/news/166994|title=Парламент Азербайджана утвердил в первом чтении законопроект об учреждении новых орденов и медалей Отечественной войны|date=20 Ноември 2020|work=Armiya.az|language=ru|trans-title=Парламентот на Азербејџан го одобри во прво читање предлог-законот за воспоставување нови ордени и медали од патриотската војна|archive-url=https://web.archive.org/web/20201129231951/http://armiya.az/ru/news/166994|archive-date=29 Ноември 2020|accessdate=22 Ноември 2020}}</ref> На [[12 ноември]], азербејџанското Министерство за внатрешни работи изјавило дека го преместило полицискиот оддел Шуша, кој претходно се наоѓал во [[Тертер (округ)|округот Тартар]], во Шуша,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/az/hadise/Susa-Polis-Sobsi-Susa-shrin-kocurulub-komendant-tyin-olunub-614886|title=Şuşa Polis Şöbəsi Şuşa şəhərinə köçürülüb, komendant təyin olunub|date=12 Ноември 2020|work=[[Azeri Press Agency]]|language=az|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> додека на 14 ноември, контролата на Суговушан била префрлена на азербејџанското Министерство за вонредни ситуации од војската.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.news.az/news/mes-takes-sughovushan-reservoir-under-protection|title=MES takes Sugovushan Reservoir under protection|date=14 Ноември 2020|work=News.az|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> На [[15 ноември]], [[Ерменска апостолска црква|Ерменската апостолска црква]] тврдела дека катедралата [[Соборен храм Христос Спасител (Шуша)|Христос Спасител]] била обезличена откако азербејџанските сили ја презеле контролата врз Шуша, што предизвикало изјава од ерменското Министерство за надворешни работи со која се осудува чинот; Азербејџанскиот претседател Алиев излегол со изјава во која се вели дека христијанските цркви ќе бидат заштитени.<ref>{{Наведени вести|url=https://apnews.com/article/peacekeeping-forces-azerbaijan-russia-vladimir-putin-armenia-07679eadaeb535be478331e6113463c9|title=Azerbaijan delays takeover, denounces fleeing Armenians|last=Heintz|first=Jim|date=15 Ноември 2020|work=AP News|access-date=15 Ноември 2020|agency=AP}}</ref> Исто така, на 1 декември, првиот заменик министер за култура на Азербејџан, вршител на должноста министер Анар Каримов, изјавиле за ''France24'' дека христијанското културно наследство на Карабах ќе биде заштитено од владата. Истакнувајќи ја ерменската [[Црква Свети Григориј (Баку)|црква Свети Григориј Просветител во Баку]], Каримов истакнал дека христијанските верски споменици во Карабах се „''наследени од нашите предци''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.france24.com/en/tv-shows/the-interview/20201201-nagorno-karabakh-christian-sites-not-in-danger-of-destruction-says-azerbaijani-minister|title=Nagorno-Karabakh: Christian sites 'not in danger of destruction,' says Azerbaijan minister|last=Perelman|first=Marc|date=1 декември 2020|work=France24|accessdate=4 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:bf4bd763-1319-4c3e-90db-ae4b4a8dd423|title=Anar Kərimov: "Qarabağdakı xristian mədəni və dini abidələr bizə əcdadlarımızdan qalıb və onları qoruyuruq"|date=2 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref> На [[14 јануари]] [[2021]] година, во интервју за ''Азербејџанската прес агенција'', Каримов изјавил дека христијанските споменици, вклучително и катедралата [[Соборен храм Христос Спасител (Шуша)|Христос Спасител]], ќе бидат обновени од владата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/nagorno_karabakh/Culture-Minister-Gazanchi-church-in-Shusha-will-also-be-restored-340204|title=Culture Minister: "Gazanchi church in Shusha will also be restored"|date=14 јануари 2021|work=[[Azeri Press Agency]]|language=az|archive-url=https://archive.today/20210120045104/https://apa.az/en/nagorno_karabakh/Culture-Minister-Gazanchi-church-in-Shusha-will-also-be-restored-340204|archive-date=20 јануари 2021|accessdate=21 јануари 2021}}</ref> [[Податотека:Ilham_Aliyev_in_Fuzuli_city_in_16_Ноември _2020_(2).jpg|десно|мини| Претседателот Илхам Алијев во посета на Фузули на 16 ноември.]] Во средината на ноември, Алиев и првиот потпретседател на Азербејџан, Мехрибан Алијева, ги посетија окрузите [[Физули (округ)|Фузули]] и [[Џебраил (округ)|Џабраил]], кои беа градови на духови во урнатини откако ерменските сили го окупираа во 1993 година.<ref name="afpoccupation">{{Наведена мрежна страница|url=https://news.yahoo.com/azerbaijans-fizuli-ghost-town-karabakh-144520120.html|title=Azerbaijan's Fuzuli a ghost town after Karabakh battles|last=Babayev|first=Tofik|date=19 Ноември 2020|work=[[Agence France-Presse]]|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> Алиев и нареди на Државната агенција за автомобилски патишта на Азербејџан да изгради нов автопат, почнувајќи од Алксанли, кој ќе ги поврзува Фузули со Шуша.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://caspiannews.com/news-detail/azerbaijani-president-visits-liberated-districts-vows-to-rebuild-damaged-villages-and-cities-2020-11-18-49/|title=Azerbaijani President Visits Liberated Districts, Vows to Rebuild Damaged Villages and Cities|last=Mehdiyev|first=Mushvig|date=19 Ноември 2020|work=Caspian News|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> Во Џабраил, Алиев изјави дека ќе биде изготвен „нов мастер план“ за обнова на градот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3336059.html|title=Victory monuments will be erected in all cities and life will return here – President of Azerbaijan|date=17 Ноември 2020|work=[[Trend News Agency]]|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> Тој, исто така, ги посети мостовите Ходаафарин, на границата со Иран.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.president.az/articles/46840|title=Ilham Aliyev and First Lady Mehriban Aliyeva visited liberated from occupation Fuzuli and Jabrayil districts, as well as Fuzuli and Jabrayil cities|date=16 Ноември 2020|work=[[President of Azerbaijan|President.az]]|publisher=[[Претседателската администрација на Азербејџан]]|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> Според азербејџанскиот економист Тогрул Валиев, целосната реконструкција на Џабраил, Фузули, Зангилан и Губадли, на сите кои во основа немаат инфраструктура, најверојатно ќе потрае 10 години и ќе чини околу 15 милијарди долари.<ref name="reconstruct">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurasianet.org/azerbaijan-starts-rebuilding-in-newly-won-territories|title=Azerbaijan starts rebuilding in newly won territories|last=Natiqqizi|first=Ulkar|date=19 Ноември 2020|work=[[Eurasianet]]|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> Според шефот на невладината организација за хуманитарни истражувања, Аваз Хасанов, Азербејџан, исто така, најверојатно ќе се обиде да привлече приватно финансирање за реконструкцијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kavkaz-uzel.eu/articles/356403/|title=Аналитики в Баку оценили затраты на послевоенное восстановление территорий|date=12 Ноември 2020|work=[[Caucasian Knot]]|language=ru|trans-title=Analysts in Baku estimate the costs of post-war restoration of territories|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> Во меѓувреме, Азербејџанската железница, исто така, ги објави своите планови за обнова на железничката линија што го поврзува [[Степанакерт]] со Јевлах.<ref name="reconstruct" /> На 18 ноември, азербејџанскиот пратеник Тахир Миркишили изјави дека е формиран конзорциум помеѓу државната Азерголд и странска компанија за ископување злато во Зангилан, Вејнали и Калбаџар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/azerbaijan_energy_and_industry/Azerbaijan-signs-contracts-for-drilling-operations-at-gold-deposits-in-Zangelan-and-Kalbajar-335753|title=Azerbaijan signs contracts for drilling operations at gold deposits in Zangelan and Kalbajar|last=Veliyev|first=Huseyn|date=18 Ноември 2020|work=[[Azeri Press Agency]]|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> Исто така, ПАША банка и Капитал банка најавија дека планираат да отворат нови експозитури низ регионот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azernews.az/business/172798.html|title=More banks to open branches on Azerbaijan's liberated territories|last=Lmahamad|first=Ayya|date=17 Ноември 2020|work=AzerNews|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> Во меѓувреме, организаторите на натпреварот за песна на Турквизија изјавија дека ја истражуваат можноста за одржување на верзијата на натпреварот за 2021 година во Шуша.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://report.az/en/cultural-policy/shusha-may-host-turkvision-song-contest/|title=Shusha may host Turkvision Song Contest|last=Nazimgizi|first=Shafiga|date=18 Ноември 2020|work=[[Report Information Agency]]|accessdate=24 Ноември 2020}}</ref> На 23 ноември, единиците на Државната служба за контрола на пожари на азербејџанското Министерство за вонредни ситуации започнале со работа во неколку области во Карабах под контрола на Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:827cc73b-9b78-4010-bbf3-f6522c391a97|title=FHN: "Dövlət Yanğın Nəzarəti Xidmətinin yerli strukturları işğaldan azad olunmuş ərazilərdə fəaliyyətə başlayıb"|date=23 Ноември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=27 Ноември 2020}}</ref> Следниот ден, археолошките наоди во пештерата Азих биле донесени во Баку од претставници на [[Служба за државна безбедност (Азербејџан)|Азербејџанската служба за државна безбедност]] и сместени во Археолошкиот фонд на Институтот за археологија и етнографија на [[Азербејџанска академија на науките и уметностите|АНАС]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:8a98e423-0a0f-4958-bf81-90af6797ecf3|title=Azıx mağarasına aid arxeoloji tapıntıların Bakıya gətirildiyi bildirilib|date=24 Ноември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=27 Ноември 2020}}</ref> На 25 ноември, [[Меѓународна организација за цивилно воздухопловство|Меѓународната организација за цивилно воздухопловство]] (ICAO) одобрила вклучување на уште шест азербејџански аеродроми во каталогот на меѓународниот просторен индекс, вклучувајќи ги аеродромите Агдам, Фузули и Степанакерт. Шифрите на овие аеродроми ќе бидат додадени во ажурираното издание на регистарот на ICAO, кое требало да биде објавено во декември.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:8c04e316-6488-4704-990a-40f592087b77|title=Ağdam, Fuzuli və Xankəndi aeroportları beynəlxalq məkan indeksləri kataloquna daxil ediləcək|date=25 Ноември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=27 Ноември 2020}}</ref> На 28 ноември, цивилен автомобил удрил во мина во Ашаги Сејидедхмедли, во областа Фузули, при што загинале четири лица,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:8fcd5f99-5271-4281-91c9-fff52ec64c26|title=Füzulidə minaya düşən 4 nəfər ölüb|date=28 Ноември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> вклучувајќи го и главниот уредник на весникот ''Гаидиш'', медиум на извршната власт на округот Фузули.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://report.az/qarabag/fuzulide-helak-olanlardan-biri-bas-redaktordur/|title=Füzulidə həlak olanlardan biri baş redaktordur|date=28 Ноември 2020|work=[[Report Information Agency]]|language=az|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> После тоа, Азербејџанското обвинителство и Министерството за внатрешни работи апелирале до граѓаните да не ги посетуваат новостекнатите територии без потребната дозвола додека не бидат целосно исчистени од мини и други експлозивни направи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:633715b3-8e09-4a2d-9792-8c1468471301|title=Baş Prokurorluq və Daxili İşlər Nazirliyi vətəndaşlara müraciət edib|date=28 Ноември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> [[Податотека:Azerbaijani_jets_during_the_2020_victory_parade_2.jpg|десно|мини| Азербејџански [[Сухој Су-25|борбени авиони Сухој Су-25]] за време на победничката парада во Баку на 10 декември.]] 27 септември и 10 ноември биле прогласени за Меморијален ден и Ден на победата соодветно,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:27045536-6d7a-476e-bb34-b438c5d4e1da|title=Hər il sentyabrın 27-si Azərbaycanda Anım Günü kimi qeyd olunacaq|date=2 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:80291d10-807c-43c6-aed7-5e2e8be46797|title=10 noyabr – Azərbaycanda Zəfər Günü kimi təsis olunub|date=2 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref> иако датумот на вториот бил променет на 8 ноември бидејќи се преклопувал со Меморијалниот ден на [[Мустафа Кемал Ататурк]] во Турција.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:191f4415-82ba-4cff-af24-e815dcef7472|title=Azərbaycanda Zəfər Gününün vaxtı dəyişdirilib|date=3 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref> Исто така, било најавено дека новата станица во метрото во Баку ќе биде именувана на 8 ноември на предлог на Алиев.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55226952|title=İlham Əliyevin təklifi ilə yeni metrostansiya "8 noyabr" adlanacaq, Baş infeksionist Təyyar Eyvazov: "Epidemioloji vəziyyət pisləşməkdə davam edir"|date=8 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=8 декември 2020}}</ref> Истиот ден, претседателот Алиев потпишал указ за основање на Фондацијата ЈАШАТ за поддршка на семејствата на ранетите и убиените за време на војната, а општата контрола над управувањето со фондацијата била префрлена на службата АСАН.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55226953|title=İlham Əliyev yaralıların və həlak olanların ailələrinə dəstək üçün YAŞAT Fondu yaradıb|date=8 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=8 декември 2020}}</ref> На 2 декември, со указ на азербејџанскиот претседател Илхам Алијев, некои војници биле отпуштени од воена служба.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:90d59a9f-005e-4b89-b4b5-b83c9e00355b|title=Sabahdan bəzi hərbi qulluqçular tərxis ediləcəklər|date=1 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref> Истиот ден Здружението на банки на Азербејџан објавило дека банкарските долгови на војниците и цивилите загинати за време на војната во Азербејџан ќе бидат целосно отпишани.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:fd97ac50-800f-4796-aae6-10774e1997fd|title=Azərbaycanda həlak olmuş hərbçilərin və mülki şəxslərin bank borcları tam silinəcək|date=1 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref> Следниот ден [[Агенција за чистење мини на Република Азербејџан|АНАМА]] објавила дека е завршена операцијата за деминирање на патот кон Мадагиз.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:1678f16b-14c8-4392-ace9-cbbce08c94d7|title=ANAMA: "Suqovuşana çəkiləcək avtomobil yolunu minalardan təmizləmə əməliyyatı başa çatıb"|date=3 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref> Истиот ден, со декрет на Алиев наредил да се основа Меморијалниот комплекс на патриотската војна и музеј на победата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mod.gov.az/en/news/patriotic-war-memorial-complex-and-victory-museum-to-be-established-in-baku-33997.html|title=Patriotic War Memorial Complex and Victory Museum to be established in Baku|work=Ministry of Defence of the Republic of Azerbaijan|accessdate=5 декември 2020}}</ref> На 4 декември, во 12:00 часот ([[UTC+04:00|GMT+4]]) по месно време, во Азербејџан бил одржан момент на молчење во знак на сеќавање на загинатите војници во војната.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3344857.html|title=Azerbaijan commemorates bright memory of martyrs with minute of silence (VIDEO)|date=4 декември 2020|work=[[Trend News Agency]]|accessdate=4 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/domestic-news/Azerbaijan-observes-minute-of-silence-to-honor-Martyrs-of-Patriotic-War|title=Azerbaijan observes minute of silence to honor Martyrs of Patriotic War|date=4 декември 2020|work=[[Azeri Press Agency]]|accessdate=4 декември 2020}}</ref> Во тој поглед, [[Знаме на Азербејџан|знамињата]] биле спуштени низ целата земја, а сообраќајот бил запрен, додека бродовите вкотвени во заливот Баку, како и автомобилите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:509620c7-dc35-4d5f-a439-18839d871a17|title=İkinci Qarabağ Müharibəsində həlak olanların xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla anılıb|date=4 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref> Во џамијата Хејдар во Баку се одржала молитва за единство во спомен на загинатите во војната, а ''Шејх ул-Исламот'' Алахшукур Пашазадех, претседател на Верскиот совет на Кавказот, изјавил дека „''сунитите и шиитите се молеа за душите на нашите маченици заедно''“. Покрај главниот град, комеморативни церемонии се одржале и во џамиите во Сумгајит, Губа, [[Ганџа (град)|Ганџа]], Шамаки, Ланкаран, Шаки, во црквите во Баку и [[Ганџа (град)|Ганџа]] и во синагогата на Евреите Ашкенази во Баку. Покрај тоа, луѓето ја посетиле патеката на мачениците во Баку.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:39cc9ad0-65bd-4ebd-97d1-34e57a8444b0|title=Azərbaycandə məscid, sinaqoq və kilsələrdə anım mərasimləri keçirilib|date=4 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref> Патеката на мачениците ја посетиле и претседателот на Азербејџан Илхам Алијев и потпретседателот Мехрибан Алијева.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/live/azerbaijan-54577122?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:34e96249-2e0a-4b81-9b66-d07b6810895c|title=İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Şəhidlər xiyabanını ziyarət ediblər|date=4 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=4 декември 2020}}</ref> Следниот ден, азербејџанското Министерство за труд и социјална заштита на населението изјавило дека Државниот фонд за социјална заштита под министерството им дал статус на ''[[шахид]]'' на 94 азербејџански цивили кои загинале за време на војната, докажувајќи ги истите права што им се обезбедуваат на членовите на семејствата на загинатите војници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55044797|title=Ağdamda zərər dəymiş 1260 obyektə baxış keçirilib, 94 mülkiyə şəhid statusu verilib, Alban-udi dini icması Kəlbəcərdəki Xudavəng monastırını ziyarət edib|date=5 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=6 декември 2020}}</ref> На 9 декември, претседателот Алиев на 83 војници им доделил титула Херој на патриотската војна,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://axar.az/news/toplum/521963.html|title=Bu hərbçilərə Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı adı verildi|date=9 декември 2020|work=Axar.az|language=az|archive-url=https://archive.today/20201209154312/https://axar.az/news/toplum/521963.html|archive-date=9 декември 2020|accessdate=9 декември 2020}}</ref> 204 војници со орден Карабах,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/az/azerbaycan-ordusu/Silahli-Quvvlrin-hrbi-qulluqculari-tltif-edilib-colorredSIYAHIcolor-618932ar|title=Silahlı Qüvvələrin hərbi qulluqçuları təltif edilib – SİYAHI|date=9 декември 2020|work=[[Azeri Press Agency]]|language=az|archive-url=https://archive.today/20201209162200/https://apa.az/az/azerbaycan-ordusu/Silahli-Quvvlrin-hrbi-qulluqculari-tltif-edilib-colorredSIYAHIcolor-618932ar|archive-date=9 декември 2020|accessdate=9 декември 2020}}</ref> и 33 војници со орден Зафар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://az.trend.az/azerbaijan/politics/3347531.html|title=Silahlı Qüvvələrin bir sıra hərbi qulluqçuları təltif olunub|date=9 декември 2020|work=[[Trend News Agency]]|language=az|accessdate=9 декември 2020}}</ref> На 12 декември, воената состојба била укината со указ на претседателот Илхам Алијев.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/region-55212136|title=Azərbaycanda hərbi vəziyyət ləğv edilir, İlham Əliyev azad edilmiş ərazilərdə bərpa işləri ilə bağlı: "Artıq bəzi ölkələrin şirkətlərinə dəvət göndərilib"|date=7 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=8 декември 2020}}</ref> На 10 декември, се одржала победничка парада во чест на победата на Азербејџан на плоштадот Азадлик,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azerbaycan24.com/en/baku-preparing-for-grandiose-victory-parade-ndash-video/|title=Baku preparing for grandiose Victory Parade – VIDEO|date=3 декември 2020|work=www.azerbaycan24.com|accessdate=4 декември 2020}}</ref> со 3.000 воени војници кои се истакнале за време на војната, марширале заедно со воена опрема, беспилотни летала и авиони,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55260110|title=Zəfər paradında əsgərlərin marşı, yeni silah və hərbi texnika – şəkillərdə|date=10 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=10 декември 2020}}</ref> како и со ерменски воени трофеи,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://360tv.ru/news/mir/pobedy-v-azerbajdzhane/|title=Эрдоган приедет на парад победы в Баку: мнение политолога date|last=Makarenko|first=Alena|date=2 декември 2020|work=360 TV|language=ru|accessdate=10 декември 2020}}</ref> и турски војници и офицери.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amerikaninsesi.org/a/bakıda-zəfər-paradı-keçirildi/5694375.html|title=Bakıda "Zəfər Paradı" keçirildi|date=10 декември 2020|work=Amerikanın Səsi|publisher=[[Voice of America]]|language=az|accessdate=10 декември 2020}}</ref> Турскиот претседател Ердоган присуствувал на воената парада во рамките на државната посета на Баку.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amerikaninsesi.org/a/türkiyə-prezidenti-azərbaycana-səfərə-gəlib/5692916.html|title=Türkiyə Prezidenti Azərbaycana səfərə gəlib|date=9 декември 2020|work=Amerikanın Səsi|publisher=[[Voice of America]]|language=az|accessdate=10 декември 2020}}</ref> Во април 2021 година, Азербејџан отворил Парк за воени трофеи со предмети од судир от.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-56885719|title=In pictures: Azerbaijan's controversial war park|date=26 April 2021|work=BBC News|access-date=27 April 2021|language=en-GB}}</ref> Според рецензираното списание ''Caucasus Survey'' :<ref>{{Наведено списание|last=Gamaghelyan|first=Philip|last2=Rumyantsev|first2=Sergey|date=2021|title=The road to the Second Karabakh War: the role of ethno-centric narratives in the Nagorno-Karabakh conflict|journal=Caucasus Survey|volume=9|issue=3|pages=330–331|doi=10.1080/23761199.2021.1932068}}</ref> ''Во меѓувреме, за прв пат во постсоветската ера, азербејџанското раководство постигна висок степен на социјална солидарност. Сите опозициски партии и организации, вклучително и [[Партија на Азербејџанскиот народен фронт|Народен фронт]], [[Мусават]], [[Републиканска алтернативна партија (Азербејџан)|РеАл]] и Националниот совет, ја изразија својата целосна поддршка за војната. Граѓаните се здобија со заедничко емотивно искуство за „правење историја“. (...) Владата доби печат на одобрување од нејзините најзлобни критичари. Авторитарната власт и граѓанското општество кое долго го прогонуваше беа обединети во името на татковината. Дефиницијата за татковина, следствено, е сведена на воена победа за почвата, а не на [[Човековите права во Азербејџан|вредностите или правата или животите на неговиот народ]]. Поддржувајќи ја војната што ја водеше владата, и опозицијата и граѓанското општество придонесоа за создавање на нов извор и резерва на легитимитет за [[авторитаризмот]]. Понатаму, додека опозицијата и граѓанското општество го критикуваа режимот во Русија за неговиот авторитаризам и империјалистички национализам, мнозинството од нив не изразија сомневање за не помалку авторитарната и империјалистичка политика на Турција и ентузијастички го прифатија ултрадесничарот [[Пан-туркизмот|пан-турцизам]]''. === Трансфер на територии и бегство на ерменското население === [[Податотека:Russian_peacekeepers_and_Azerbaijani_military_personnel_near_Vank_village.png|десно|мини| Руски мировници и азербејџански воен персонал во близина на Дадиванк во областа [[Келбеџер (округ)|Калбаџар]].]] {| class="infobox" style="float: right; clear: right; margin:0 0 1.5em 1.5em" ! colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:115%" |Надворешно видео |- | colspan="2" class="infobox-full-data" style="text-align: left" |[[File:Nuvola_apps_kaboodle.svg|врска=|алт=video icon|16x16пкс]][https://www.youtube.com/watch?v=d9oIi0WXuvM <span class="plainlinks">Нагорно-Карабах: Семејствата ги палат своите домови</span>] на [[YouTube]] |} Ерменското население на териториите отстапени на Азербејџан како резултат на војната било принудено да побегне во Ерменија, понекогаш палејќи ги своите куќи и колејќи го добитокот за да не падне во рацете на Азербејџан.<ref>{{Наведени вести|url=https://foreignpolicy.com/2020/11/20/armenians-fleeing-nagorno-karabakh-bitter-peace/|title=For Armenians Fleeing Nagorno-Karabakh, 'Losing It Is Everything'|last=Cookman|first=Liz|access-date=14 April 2021|publisher=Foreign Policy}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://carnegieendowment.org/2020/11/20/armenians-flee-nagorno-karabakh-after-six-week-war-with-azerbaijan/kalm|title=Armenians Flee Nagorno-Karabakh After Six-Week War With Azerbaijan|work=Carnegie Endowment for International Peace|accessdate=14 April 2021}}</ref> === Турско-руски мировни сили === === Судири по прекинот на огнот === === Жртви === Жртвите биле големи <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/12/the-human-cost-of-the-nagorno-karabakh-conflict|title=The human cost of the Nagorno-Karabakh conflict|work=[[Al Jazeera]]|accessdate=15 октомври 2020}}</ref>. Според официјалните податоци објавени од воинствените земји, Ерменија изгубила 3.360 војници,<ref>{{Наведени вести|url=https://armenpress.am/eng/news/1037547.html|title=Artsakh military death toll reaches 2996 as retrieval and identification of bodies continues|date=11 декември 2020|work=Armenpress|access-date=11 декември 2020}}</ref> додека Азербејџан изгубил 2.853 војници со 50 исчезнати во акција. Сепак, било забележано дека страните го минимизирале бројот на сопствените жртви и го преувеличувале бројот на непријателски жртви и повредени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://jam-news.net/karabakh-casualties-experts-opinion/|title=Military experts from Armenia and Azerbaijan question official casualty figures|date=3 октомври 2020|publisher=JAMnews|accessdate=18 октомври 2020}}</ref> ==== Цивили ==== [[Податотека:Wall_with_images_of_fallen_Armenian_soldiers_during_the_2020_Nagorno-Karabakh_war.jpg|мини| Ѕидот со слики на паднати ерменски војници. Според претседателот на Арцах главно војници на возраст од 18 до 20 години се бореле во непријателствата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rus.azatutyun.am/a/30942821.html|title=Главные предатели – мы все, мы оставили солдат одних» – подчеркнул лидер Карабаха|date=11 Ноември 2020|work=rus.azatutyun.am|publisher=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|language=ru|quote=«Мы предали всей нацией, помощь оказывали, я доволен, но мы предали, потому что невозможно было бороться 18-20-летним ребятам против 6-7-8 государств. Да, в основном воевали 18-20-летние», – подчеркнул лидер Карабаха.}}</ref>]] Ерменските власти изјавиле дека 88 ерменски цивили биле убиени за време на војната, додека уште 40 исчезнале. Според азербејџански извори, ерменската војска гаѓала густо населени области во кои има цивилни структури.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/One-more-civil-person-killed-as-a-result-of-shelling-of-residential-settlements-by-Armenia-331411|title=One more civil person killed as a result of shelling of residential settlements by Armenia|date=28 септември 2020|work=apa.az|access-date=28 септември 2020}}</ref> Од [[9 ноември]] 2020 година, Канцеларијата на јавниот обвинител на Република Азербејџан изјавил дека за време на војната, како резултат на пријавеното гранатирање од ерменската артилерија и ракетирање, биле убиени 100 лица, додека 416 луѓе биле ранети. Исто така, за време на повоените судири, азербејџанските власти изјавиле дека вработен во Азерцел бил сериозно повреден при инсталирање на комуникациски објекти и опрема за пренос во близина на Хадрут.<ref name="bbchadrut">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55285924|title=Azərbaycan MN: "4 hərbi qulluqçumuz öldürülüb"|date=12 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=12 декември 2020}}</ref> Од [[23 октомври]] 2020 година, ерменските власти изјавиле дека во судир от се раселени повеќе од половина од населението на Нагорно-Карабах или приближно 90.000 луѓе. Меѓународниот комитет за спас, исто така, тврдел дека повеќе од половина од населението на Нагорно-Карабах е раселено поради судир от.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rescue.org/article/crisis-watch-breaking-news-international-rescue-committee|title=Crisis Watch: Breaking news from the International Rescue Committee|date=7 Ноември 2020|work=rescue.org|publisher=International Rescue Committee}}</ref> Почнувајќи од 2 ноември 2020 година, азербејџанските власти изјавиле дека во судир от се раселени околу 40.000 луѓе во Азербејџан. Седум новинари биле повредени. На 1 октомври 2020 година, двајца француски новинари од ''[[Ле Монд]]'' кои известувале за судирите во Хојавенд биле повредени од азербејџанско гранатирање. Една недела подоцна, тројца руски новинари кои известувале во Шуша биле сериозно повредени од азербејџански напад.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.am/eng/news/606904.html|title=Russia MFA: Russian reporters wounded in Nagorno-Karabakh conflict zone to be transported to Yerevan|date=10 октомври 2020|publisher=Armenia News|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011141035/https://news.am/eng/news/606904.html|archive-date=11 октомври 2020|accessdate=11 октомври 2020}}</ref> На 19 октомври 2020 година, според азербејџански извори, новинар од AzTV добил рани од шрапнели од ерменски гранати во округот Агдам.<ref name="anarshushali">{{cite news|url=https://ria.ru/20201019/karabakh-1580506732.html|title=Азербайджан заявил о четырех пострадавших при обстреле Агдамского района|date=19 октомври 2020|access-date=19 октомври 2020|publisher=RIA Novosti|language=ru}}</ref> ==== Воени ==== Ерменските власти пријавиле смрт на 4.028 војници за време на војната, додека азербејџанските власти изјавиле дека повеќе од 5.000 ерменски војници биле убиени, а неколку пати повеќе биле ранети до 28 октомври 2020 година <ref name="armenianlossesperazerbaijan">{{Наведени вести|url=http://interfax.az/view/817779|title=ВС Армении потеряли убитыми порядка 5 тыс. человек в ходе боевых действий в Карабахе – президент Азербайджана|date=28 октомври 2020|work=Interfax|access-date=3 декември 2020|language=ru}}</ref> По војната, поранешниот директор на ерменската служба за национална безбедност, Артур Ванецјан, исто така изјавил дека за време на војната биле убиени околу 5.000 Ерменци.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.armenianreport.com/ru/pubs/265642/|title=Артур Ванецян: "Поражение Армении в войне – результат некомпетентного управления"|date=20 Ноември 2020|work=Armenian Report|language=ru|accessdate=25 септември 2020}}</ref> Исто така, ерменските власти изјавиле дека околу 60 ерменски војници биле заробени од Азербејџан како воени заробеници. Поранешниот началник на Воената контролна служба на ерменското Министерство за одбрана, Мовсес Хакобјан, изјавил дека веќе на петтиот ден од војната имало 1.500 дезертери од ерменските вооружени сили, кои биле задржани во Карабах и не им било дозволено да се вратат во Ерменија за да се спречат паника. Прес-секретарот на ерменскиот премиер ги нарекол обвинувањата апсурдни и побарал од агенциите за спроведување на законот да се справат со нив.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/russian/features-55005875|title=Армения: генерал обвинил премьера Пашиняна в грубых ошибках в войне в Карабахе|date=19 Ноември 2020|access-date=3 јануари 2021|agency=BBC News Русская служба}}</ref> Поранешниот воен комесар на Ерменија, генерал-мајор Левон Степанјан изјавил дека бројот на дезертери во ерменската армија е над 10.000 и не е можно кривично да се гони толку голем број воени лица.<ref>{{Наведени вести|url=https://rossaprimavera.ru/news/20e5f7a6|title=Генерал призвал наказать дезертиров, бежавших с поля боя в Карабахе|date=13 Ноември 2020|access-date=9 јануари 2021|agency=Красная Весна}}</ref> За време на повоените судири, ерменската влада изјавила дека исчезнале 60 војници,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenianreport.com/ru/pubs/268059/|title=Омбудсмен Арцаха: "В направлении села Хцаберд без вести пропало подразделение в составе 60 военнослужащих"|date=16 декември 2020|work=Armenian Report|language=ru|accessdate=16 декември 2020}}</ref> вклучувајќи неколку десетици кои биле заробени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenianreport.com/ru/pubs/268050/|title=Президент Арцаха заявил о пленении Азербайджаном нескольких десятков армянских военнослужащих|date=16 декември 2020|work=Armenian Report|language=ru|accessdate=16 декември 2020}}</ref> и на 27 октомври 2020 година, властите во Арцах изјавиле дека нивниот министер за одбрана Џалал Харутјуњан бил ранет во акција.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.armradio.am/2020/10/27/jalal-harutyunyan-wounded-mikael-arzumanyan-appointed-artsakh-defense-minister/|title=Jalal Harutyunyan wounded, Mikael Arzumanyan appointed Artsakh Defense Minister|date=27 октомври 2020|accessdate=27 октомври 2020}}</ref> Сепак, неофицијални воени извори на Азербејџан тврделе дека тој е убиен и објавиле снимки на кои очигледно е прикажан атентатот од камера на дрон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://teleqraf.com/news/ermenistan/266523.html|title=Arutunyan belə məhv edilib – Video|date=27 октомври 2020|work=Teleqraf.com|language=az|accessdate=27 октомври 2020}}</ref> За време на судир от, владата на Азербејџан не го открила бројот на своите воени жртви.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54338454|title=Armenia–Azerbaijan conflict: Casualties mount in Nagorno-Karabakh battle|date=29 септември 2020|publisher=British Broadcasting Corporation|archive-url=https://web.archive.org/web/20201005135938/https://www.bbc.com/news/world-europe-54338454|archive-date=5 октомври 2020|accessdate=11 октомври 2020}}</ref> На 11 јануари, Азербејџан изјавил дека 2.853 нејзини војници биле убиени за време на војната, додека уште 50 исчезнале. Исто така, азербејџанските власти изјавиле дека уште 11 азербејџански војници биле убиени за време на повоените судири или експлозии на нагазни мини.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.azvision.az/news/137035/azerbaijan-discloses-number-of-people-killed-in-mine-explosions.html|title=Azerbaijan discloses number of people killed in mine explosions|work=azvision.az}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55285924|title=Azərbaycan MN: "4 hərbi qulluqçumuz öldürülüb"|work=BBC News Azərbaycanca}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-int-idUSKBN2920GE|title=Azerbaijan says one serviceman killed in attack in Karabakh|last=Reuters Staff|date=28 декември 2020|work=Reuters}}</ref> На 23 октомври 2020 година, претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, потврдил дека Шукур Хамидов, кој бил прогласен за национален херој на Азербејџан во 2016 година, бил убиен за време на операциите во [[Кубадли (округ)|округот Кубадли]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.turan.az/ext/news/2020/10/free/politics%20news/en/129051.htm|title=Hero of Azerbaijan Shukur Hamidov Died|date=23 октомври 2020|accessdate=26 октомври 2020}}</ref> Ова била прва воена жртва официјално потврдена од владата. Сепак, ерменските и арцахските власти тврдат дека биле убиени 7.630 азербејџански војници и сириски платеници.<ref>{{Наведени вести|url=https://en.armradio.am/2020/11/08/azerbaijans-military-death-toll-reaches-7630/|title=Azerbaijan's military death toll reaches 7,630|date=8 Ноември 2020|work=armenpress.am|access-date=8 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://armenpress.am/eng/news/1031389.html|title=Artsakh's Defense Army publishes another list of casualties|date=12 октомври 2020|work=Armenpress|access-date=12 октомври 2020}}</ref> [[Сириска опсерваторија за човекови права|Сириската опсерваторија за човекови права]] ја документирала смртта на најмалку 541 сириски борци или платеници кои се бореле за Азербејџан. На [[14 ноември]] 2020 година, Опсерваторијата ја објавила смртта на командантот на дивизијата Хамза на [[Сириска национална армија|Сириската национална армија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.syriahr.com/en/192201/|title=Turkish-backed mercenaries {{!}} Nearly 800 Syrian fighters killed in Libya and Nagorno-Karabakh|date=14 Ноември 2020|publisher=The Сириска опсерваторија за човекови права|accessdate=14 Ноември 2020}}</ref> === Оштетување на инфраструктурата === [[Податотека:Damaged_Ghazanchetsots_Cathedral_in_Shushi.png|десно|мини| [[Ерменска апостолска црква|Ерменската апостолска]] катедрала [[Соборен храм Христос Спасител (Шуша)|Христос Спасител]] во Шуша била гранатирана двапати за време на судир от.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54465172|title=Nagorno-Karabakh: Armenia accuses Azerbaijan of shelling Shusha cathedral|date=8 октомври 2020|archive-url=https://archive.today/20201008144651/https://www.bbc.com/news/world-europe-54465172|archive-date=8 октомври 2020|agency=BBC News}}</ref><ref name="bbc.com">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54488386|title=Armenia Azerbaijan: Reports of fresh shelling dent ceasefire hopes|date=11 октомври 2020|work=BBC News|accessdate=11 октомври 2020}}</ref><ref name="m.bild.de">{{Наведени вести|url=https://m.bild.de/politik/international/bild-international/bild-reporter-at-armenian-frontline-church-bombed-to-ruins-73330690,view=amp.bildMobile.html|title=Church bombed to ruins|last=Ronzheimer|first=Paul|date=9 октомври 2020|archive-url=https://archive.today/20201010083850/https://m.bild.de/politik/international/bild-international/bild-reporter-at-armenian-frontline-church-bombed-to-ruins-73330690,view=amp.bildMobile.html|archive-date=10 октомври 2020|publisher=Bild|last2=Moutafis|first2=Giorgos|language=de}}</ref>]] [[Податотека:Damage_to_an_apartment_in_Shikharkh,_a_town_for_IDPs_2.png|десно|мини| Азербејџанските власти изјавиле дека околу четири илјади цивилни објекти биле оштетени на територијата на [[Тертер (округ)|округот Татар]] како резултат на бомбардирањето на областа.<ref name="mammadov2">{{Наведена мрежна страница|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3326082.html|title=Azerbaijan reveals details of casualties, injuries in Tartar inflicted by Armenian troops|date=29 октомври 2020|work=[[Trend News Agency]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vestnikkavkaza.net/news/Azerbaijan-discloses-number-of-facilities-destroyed-in-Terter-by-Armenian-army.html|title=Azerbaijan discloses number of facilities destroyed in Terter by Armenian army|date=14 јануари 2021|work=Vestnik Kavkaza|archive-url=https://archive.today/20210115033511/https://vestnikkavkaza.net/news/Azerbaijan-discloses-number-of-facilities-destroyed-in-Terter-by%C2%A0Armenian-army.html|archive-date=15 јануари 2021|accessdate=15 јануари 2021}}</ref>]] Биле погодени цивилни области, вклучувајќи ги и големите градови, вклучувајќи го и вториот по големина град во Азербејџан, Ганџа, и главниот град на регионот, [[Степанакерт]], со уништени многу згради и домови.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54418901|title=In pictures: Fighting rages in Nagorno-Karabakh conflict|date=5 октомври 2020|work=BBC News|access-date=5 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201005180202/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54418901|archive-date=5 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54407436|title=Nagorno-Karabakh conflict: Major cities hit as heavy fighting continues|date=4 октомври 2020|work=BBC News|access-date=5 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004100202/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54407436|archive-date=4 октомври 2020}}</ref> Оштетена била и катедралата [[Соборен храм Христос Спасител (Шуша)|Христос Спасител]].<ref name="m.bild.de"/> Неколку продажни места објавиле зголемени случаи на [[КОВИД-19|СОВИД-19]] во Нагорно-Карабах, особено во градот Степанакерт, каде населението било принудено да живее во преполни бункери, поради судир от со артилерија од Азербејџан и напади со беспилотни летала.<ref name=":8">{{Наведена мрежна страница|url=https://apnews.com/article/virus-outbreak-pandemics-azerbaijan-armenia-europe-14f519a45ce899c2c7a52cba7c876850|title=Coronavirus spreads in Nagorno-Karabakh amid heavy fighting|date=21 октомври 2020|work=apnews.com}}</ref><ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ctvnews.ca/health/coronavirus/coronavirus-thrives-in-karabakh-s-bomb-shelters-1.5159270|title=Coronavirus thrives in Karabakh's bomb shelters|date=24 октомври 2020|work=ctvnews.ca|publisher=CTV News}}</ref> Пријавени биле и потешкотии при тестирањето и следењето на контактите за време на судир от.<ref name=":8" /><ref name=":2" /> Катедралата [[Соборен храм Христос Спасител (Шуша)|Христос Спасител]] во Шуша била оштетена како резултат на гранатирање. На 19 октомври 2020 година, како резултат на артилериското гранатирање на Ерменија, избувнал силен пожар во фабрика за памук во Азад Каракојунлу, [[Тертер (округ)|округ Татар]], при што неколку големи хангари на фабриката целосно изгореле.<ref>{{Наведени вести|url=https://ria.ru/20201019/pozhar-1580535542.html|title=В азербайджанском Тертере загорелся хлопковый завод после обстрелов|date=19 октомври 2020|access-date=19 октомври 2020|publisher=RIA Novosti|language=ru}}</ref> Во извештајот на [[Народен правобранител|омбудсманот]] за човекови права на Нагорно Карабах, поддржан од Ерменија, биле забележани уништени 5.800 приватни имоти и 520 приватни возила, 960 предмети од цивилната инфраструктура, индустриски и јавни и објекти.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://yerkirmedia.am/hy/article/2020/10/11/23899/|title=Արցախում լրջորեն վնասվել է ավելի քան 5800 անշարժ գույք|date=11 октомври 2020|work=[[Yerkir Media]]|accessdate=3 декември 2020}}</ref> На 16 ноември 2020 година, Канцеларијата на јавниот обвинител на Република Азербејџан пријавил 3.410 приватни куќи, 512 цивилни објекти и 120 катни станбени згради кои биле оштетени во текот на војната. === Загуби на опрема === До 7 октомври 2020 година, Азербејџан објавил дека уништил околу 250 тенкови и други оклопни возила; 150 други воени возила; 11 командни и командно-набљудувачки пунктови; 270 артилериски единици и MLRS, вклучително и БМ-27 Ураган ; 60 ерменски противвоздушни системи, вклучувајќи 4 S-300 и 25 9K33 Osas; 18 UAV и 8 складишта за оружје.<ref name="armenianlossesperazerbaijan">{{Наведени вести|url=http://interfax.az/view/817779|title=ВС Армении потеряли убитыми порядка 5 тыс. человек в ходе боевых действий в Карабахе – президент Азербайджана|date=28 октомври 2020|work=Interfax|access-date=3 декември 2020|language=ru}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/Azerbaijan's-MoD:-Up-to-200-tanks-228-artillery-cannons-300-units-of-air-defense-systems-of-Armenia-destroyed-331801|title=Azerbaijan's MoD: Up to 200 tanks, 228 artillery cannons, 300 units of air defense systems of Armenia destroyed|date=29 септември 2020|work=apa.az|access-date=29 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001213252/https://apa.az/en/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/Azerbaijan%27s-MoD%3A-Up-to-200-tanks-228-artillery-cannons-300-units-of-air-defense-systems-of-Armenia-destroyed-331801|archive-date=1 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/frontline-news/Azerbaijani-MoD:-List-of-the-enemy's-destroyed-military-equipment-colorredLISTcolor-332284|title=Azerbaijani MoD: List of the enemy's destroyed military equipment|date=7 октомври 2020|work=apa.az|access-date=7 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Azerbaijani-President-announces-list-of-destroyed-and-looted-military-equipment-of-Armenia-332516|title=Azerbaijani President announces list of destroyed and looted military equipment of Armenia|date=9 октомври 2020|work=apa.az|access-date=9 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201011141826/https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Azerbaijani-President-announces-list-of-destroyed-and-looted-military-equipment-of-Armenia-332516|archive-date=11 октомври 2020}}</ref>. Од 16 октомври 2020 година, азербејџанскиот претседател изјавил дека загубите на Ерменија изнесуваат 2 милијарди американски долари.<ref>{{Наведени вести|url=https://report.az/en/nagorno-karabakh-conflict/ilham-aliyev-armenian-army-suffers-damage-of-2-billion/|title=Ilham Aliyev: Armenian army suffers damage of US$2 billion|date=16 октомври 2020|access-date=20 октомври 2020|agency=Report Information Agency}}</ref> За возврат било наведено дека е оштетен азербејџански хеликоптер, но неговиот екипаж очигледно го вратил на територијата под контрола на Азербејџан без жртви.<ref>{{Наведени вести|url=https://report.az/herbi-xeberler/terterde-zedelenen-doyus-helikopteri-pesekarliqla-oz-erazimize-endirilib/|title=Tərtərdə zədələnən döyüş helikopteri peşəkarlıqla öz ərazimizə endirilib|date=27 септември 2020|work=report.az|access-date=29 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001213053/https://report.az/herbi-xeberler/terterde-zedelenen-doyus-helikopteri-pesekarliqla-oz-erazimize-endirilib/|archive-date=1 октомври 2020|publisher=Report Information Agency|language=az}}</ref> Подоцна било објавено дека на 12 октомври 2020 година, Азербејџан уништил еден ракетен фрлач Точка-У. На 14 октомври 2020 година, Азербејџан изјавил дека дополнително уништил пет тенкови [[Т-72]], три ракетни фрлачи [[БМ-21 Град]], еден ракетен систем 9К33 Оса, едно возило [[БМП-2]], еден пиштол за воздушна одбрана [[Пиштол за воздушна одбрана од 100 мм КС-19|КС-19]], две хаубици [[Хаубица од 122 мм 2А18 (Д-30)|Д-30]] и неколку автомобили на ерменската армија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.trend.az/azerbaijan/politics/3316263.html|title=Военная техника ВС Армении, уничтоженная сегодня ночью – СПИСОК|date=14 октомври 2020|publisher=Trend News Agency|language=ru|accessdate=14 октомври 2020}}</ref> Истиот ден, Азербејџан објавил уништување на три [[Тактичка балистичка ракета|тактички балистички ракети]] [[Р-17 Елбрус]], кои биле насочени кон [[Ганџа (град)|Ганџа]] и Мингачевир.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mod.gov.az/az/news/yasayis-menteqelerimizi-hedefe-alan-dusmen-raketleri-bolmelerimizin-qabaqlayici-zerbesi-ile-siradan-cixarilib-32975.html|title=Yaşayış məntəqələrimizi hədəfə alan düşmən raketləri bölmələrimizin qabaqlayıcı zərbəsi ilə sıradan çıxarılıb|date=14 октомври 2020|publisher=Ministry of Defense of Azerbaijan|language=az|accessdate=14 октомври 2020}}</ref> Новинарите на Би-Би-Си го потврдиле уништувањето на најмалку еден тактички фрлач на балистички проектили во околината на Варденис, блиску до границата со Азербејџан, и објавиле фото-доказ за поддршка на оваа информација.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/russian/news-54550977|title=Где были ракетные комплексы Армении, которые разбомбил Азербайджан? Репортаж Би-би-си|date=15 октомври 2020|access-date=21 Ноември 2020|agency=BBC}}</ref> Подоцна американскиот новинар Џош Фридман објавил висококвалитетно видео од уништениот ерменски фрлач на балистички ракети.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=6Fb_I9UPW4U|title=Scud Missile Taken Out In Armenia Near Nagorno-Karabakh|last=Friedman|first=Josh|work=YouTube|archive-url=https://ghostarchive.org/varchive/youtube/20211028/6Fb_I9UPW4U|archive-date=28 октомври 2021|accessdate=21 Ноември 2020}}</ref> Ерменските и Арцахските власти првично известиле за соборување на четири азербејџански хеликоптери и уништување на десет тенкови и [[IFV]], како и 15 беспилотни летала.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azatutyun.am/a/30860621.html|title=Ոչնչացվել են հակառակորդի 4 ուղղաթիռ, շուրջ 15 ԱԹՍ, 10 տանկ և հետևակի մարտական մեքենա. ԼՂ ՊՆ|work=«Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929175806/https://www.azatutyun.am/a/30860621.html|archive-date=29 септември 2020|accessdate=11 октомври 2020}}</ref> Подоцна бројките биле ревидирани на 36 уништени тенкови и оклопни возила, уништени две оклопни борбени инженерски возила и четири хеликоптери и 27 беспилотни летала соборени сите во првиот ден од непријателствата.<ref>{{Наведени вести|url=https://armenpress.am/eng/news/1029179.html|title=Armenia military top brass hold tactical consultation|date=28 септември 2020|access-date=28 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002201953/https://armenpress.am/eng/news/1029179.html|archive-date=2 октомври 2020}}</ref> Тие објавиле снимка на која се гледа уништување или оштетување на пет азербејџански тенкови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.forbes.com/sites/sebastienroblin/2020/09/27/tanks-ablaze-as-azerbaijani-forces-attack-armenian-troops-in-disputed-nagorno-karabakh/|title=Tanks Ablaze As Azerbaijani Forces Attack Armenian Troops In Disputed Nagorno-Karabakh|date=27 септември 2020|work=Forbes|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009181317/https://www.forbes.com/sites/sebastienroblin/2020/09/27/tanks-ablaze-as-azerbaijani-forces-attack-armenian-troops-in-disputed-nagorno-karabakh/|archive-date=9 октомври 2020|accessdate=11 октомври 2020}}</ref> Во текот на 2 октомври, Армијата за одбрана на Арцах соопштила дека уништила 39 азербејџански воени возила, вклучително и тенк [[Т-90]]; четири ловци-бомбардери [[Сухој Су-25|СУ-25]] ; три нападни хеликоптери [[Ми-24]]; и 17 беспилотни летала.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://razm.info/146648|title=Իրավիճակի ամփոփում ժ. 18։00 դրությամբ. 02.10.2020թ.|date=2 октомври 2020|work=razm.info|language=hy|trans-title=Situation summary h. As of 18:00. 02.10.2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007231427/https://razm.info/146648|archive-date=7 октомври 2020|accessdate=11 октомври 2020}}</ref> Според холандската воена истражувачка група Орикс, која ги документира визуелно потврдените загуби на двете страни, Ерменија изгубила 222 тенкови (уништени: 134, оштетени: 5, заробени: 83), 58 оклопни борбени возила (уништени: 25, заробени: 33) и 540 камиони, возила и џипови (уништени: 261, оштетени: 8, заробени: 271), додека Азербејџан загубил 36 тенкови (уништени: 22, оштетени: 11, напуштени: 1, заробени: 2, заробени, но подоцна изгубени: 1), 14 оклопни борбени возила (уништени: 2, оштетени: 1, напуштени: 4, заробени: 9), 31 камиони, возила и џипови (уништени: 16, оштетени: 9, напуштени: 5, заробени: 2), како и 11 стари Авион Ан-2, користен како беспилотна мамка со цел Ерменија да ја открие локацијата на системите за противвоздушна одбрана. Орикс брои само уништени возила и опрема за кои има достапни фото или видео докази, и затоа, реалниот број на уништена опрема е поголем.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.oryxspioenkop.com/2020/09/the-fight-for-nagorno-karabakh.html|title=The Fight For Nagorno-Karabakh: Documenting Losses on The Sides Of Armenia and Azerbaijan|work=Oryx|accessdate=21 Ноември 2020}}</ref> === Канадски извозен бојкот === Во 2020 година, [[Канада]] го суспендирала извозот на оружје во Турција бидејќи започнала истраги за употреба на канадска технологија во судир от. Турција ја критикувала канадската одлука.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apnews.com/article/technology-turkey-global-trade-azerbaijan-ottawa-6698a73cb11010ffb14e104d31bda42e|title=Turkey hits out at Canada for suspending arms exports|work=Associated Press|accessdate=6 октомври 2020}}</ref> Во 2021 година, Канада одлучила да го блокира извозот на оружје во Турција, откако било откриено дека канадската технологија што била извезена во Турција била користела во судир от. Турција ја прекршила канадската надворешна политика и гаранциите за крајна употреба дадени од неа на Канада.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hurriyetdailynews.com/turkey-urges-canada-to-review-defense-embargo-163895|title=Canada blocks arms exports to Turkey|work=hurriyetdailynews|accessdate=12 April 2021}}</ref> Турција изјавила дека овој потег ќе влијае на билатералните односи и ќе ја поткопа солидарноста на алијансата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.reuters.com/article/us-turkey-canada/turkey-calls-on-canada-to-review-defence-industry-restrictions-idUSKBN2BZ1XB|title=Canada scraps export permits for drone technology to Turkey, complains to Ankara|date=12 April 2021|work=reuters|accessdate=12 April 2021}}</ref> == Анализа == === Националистичко чувство === Додека Ерменците и Азербејџанците живеелерамо до рамо под советско владеење, распадот на Советскиот Сојуз придонел за расизација и жесток [[национализам]], предизвикувајќи и Ерменците и Азербејџанците да се [[стереотип]]изираат едни со други, обликувајќи ги соодветните социополитички дискурси.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://eurasianet.org/perspectives-stereotypes-and-hatred-drive-the-nagorno-karabakh-conflict|title=Perspectives {{!}} Stereotypes and hatred drive the Nagorno-Karabakh conflict {{!}} Eurasianet|last=Oskanian|first=Kevork|work=eurasianet.org|accessdate=11 октомври 2020}}</ref> Пред, за време и по Првата војна во Нагорно-Карабах, растот на антиерменските и антиазербејџанските чувства резултирале со етничко насилство, вклучително и погроми против [[Ерменци во Азербејџан|Ерменците во Азербејџан]], како во [[Сумгајит]] и [[Баку]],<ref>{{Наведена книга|title=Azerbaijan Since Independence|last=Cornell|first=Svante|publisher=M.E. Sharpe|year=2010|isbn=978-0765630032|page=48}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rferl.org/content/article/1065626.html|title=Rferl.org: Nagorno-Karabakh: Timeline Of The Long Road To Peace|archive-url=https://web.archive.org/web/20140329025222/http://www.rferl.org/content/article/1065626.html|archive-date=29 март 2014|accessdate=2 јануари 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.rferl.org/content/article/1142847.html|title=Newsline|date=3 февруари 2003|work=Radio Free Europe/Radio Liberty|access-date=31 јануари 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20141006122039/http://www.rferl.org/content/article/1142847.html|archive-date=6 октомври 2014}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.css.ethz.ch/publications/pdfs/CAD-51-52.pdf|title=The South Caucasus Between The EU and the Eurasian Union|date=17 June 2013|work=Caucasus Analytical Digest #51–52|publisher=Forschungsstelle Osteuropa, Bremen and Center for Security Studies, Zürich|page=21|issn=1867-9323|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029210003/http://www.css.ethz.ch/publications/pdfs/CAD-51-52.pdf|archive-date=29 октомври 2013|accessdate=3 July 2013}}</ref> и против Азербејџанците во Ерменија и Нагорно-Карабах, како во Гугарк и Степанакерт.<ref name="nytgugark">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/1988/12/07/world/3-more-killed-in-soviet-ethnic-protest.html|title=3 More Killed in Soviet Ethnic Protest|last=Barringer|first=Felicity|date=7 декември 1988|accessdate=5 Ноември 2020}}</ref><ref name="bbcpogrom">{{Наведена мрежна страница|url=http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_3681000/3681079.stm|title=Карабах: хронология судир |date=29 August 2005|work=BBC Russian Service|publisher=BBC|language=ru|trans-title=Karabakh: Chronology of the conflict|archive-url=https://archive.today/20120711104919/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/news/newsid_3681000/3681079.stm|archive-date=11 July 2012|accessdate=5 Ноември 2020}}</ref><ref name="trud">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.trud.ru/article/01-02-2001/18874_10_ballov_po_shkale_politbjuro.html|title=10 БАЛЛОВ ПО ШКАЛЕ ПОЛИТБЮРО|last=Khlystun|first=Victor|date=1 февруари 2001|language=ru|trans-title=10 POINTS ON THE POLITBURO SCALE|accessdate=5 Ноември 2020}}</ref><ref name="kavkazpogrom">{{Наведено списание|last=Papyan|first=Mane|date=22 April 2015|title=Gugark after Sumgait|url=https://caucasusedition.net/gugark-after-sumgait/|journal=Caucasus Edition|language=ru|archive-url=https://archive.today/20201105154355/https://caucasusedition.net/gugark-after-sumgait/|archive-date=5 Ноември 2020|access-date=5 Ноември 2020}}</ref> Поттикнувањето омраза и промовирањето на говорот на омраза е една од главните пречки за создавање на неопходните услови за мировен процес.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ohchr.org/en/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=21550&LangID=E|title=Committee on the Elimination of Racial Discrimination examines the report of Armenia|date=28 April 2017|work=ohchr.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20171007070421/http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=21550&LangID=E|archive-date=7 октомври 2017}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54522278|title=Karabakh war leaves civilians shell-shocked and bitter|date=14 октомври 2020|work=BBC News|access-date=14 октомври 2020}}</ref> === Азербејџански цели === [[Податотека:Nj-38-4-stepanakert-ussr-iran-croppedv1.png|десно|мини| Повеќето од почетните успешни напредувања на Азербејџан биле концентрирани во областите сместени покрај реката [[Аракс|Арас]], која има помалку планински терен во споредба со северните и централните територии на регионот.]] Во интервју од 27 септември 2020 година, регионалниот експерт Томас де Вал изјавил дека е многу малку веројатно дека непријателствата биле иницирани од ерменската страна, бидејќи тие веќе ја поседувале спорната територија и биле поттикнати да го нормализираат [[статус кво]]то, додека „''за различни причини, Азербејџан пресметува дека од воената акција ќе добие нешто''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ahvalnews.com/azerbaijan-armenia/armenia-lacks-incentives-launch-military-action-now-azerbaijan-moved-first|title=Armenia lacks incentives to launch military action now, Azerbaijan moved in first|last=de Waal|first=Thomas|date=27 септември 2020|publisher=Ahval News|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004000353/https://ahvalnews.com/azerbaijan-armenia/armenia-lacks-incentives-launch-military-action-now-azerbaijan-moved-first|archive-date=4 октомври 2020|accessdate=28 септември 2020}}</ref> Наводната непосредна цел на азербејџанската офанзива била да се заземат областите [[Физули (округ)|Фузули]] и [[Џебраил (округ)|Џабраил]] во јужниот дел на Нагорно-Карабах, каде што теренот е помалку планински и поповолен за офанзивни операции.<ref name="eurasianet_290920">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|title=As fighting rages, what is Azerbaijan's goal?|last=Kucera|first=Joshua|date=29 септември 2020|work=eurasianet.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004115811/https://eurasianet.org/as-fighting-rages-what-is-azerbaijans-goal|archive-date=4 октомври 2020|accessdate=29 септември 2020|quote=The Azerbaijani offensive against Armenian forces is its most ambitious since the war between the two sides formally ended in 1994.}}</ref> Според рускиот воен експерт Михаил Ходаренок, Азербејџан внимателно ја испланирал и подготвил офанзивната операција; сепак, тој додал дека се чини дека азербејџанската армија не ги завршила своите првични цели во текот на првите пет дена од судирите, заземајќи ги ниту Фузули ниту Мардакерт.<ref name="eadaily_021020">{{Наведена мрежна страница|url=https://eadaily.com/ru/news/2020/10/02/zabuksovala-zaglohla-ekspert-o-voennoy-operacii-azerbaydzhana-v-karabahe|title='Забуксовала, заглохла': эксперт о военной операции Азербайджана в Карабахе|date=2 октомври 2020|publisher=EurAsia Daily|language=ru|quote=Азербайджанская армия не выполнила за 5 дней ни одной задачи первого дня. Михаил Ходарёнок}}</ref> Слично на тоа, политикологот Аркадиј Дубнов од Московскиот центар Карнеги <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://carnegie.ru/commentary/experts/1113|title=Аркадий Дубнов|publisher=Carnegie Moscow Center|language=ru|accessdate=8 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://globalaffairs.ru/authors/arkadij-dubnov/|title=Аркадий Дубнов|work=Россия в глобальной политике|language=ru|accessdate=8 октомври 2020}}</ref> верувал дека Азербејџан ја започнал офанзивата за да ја подобри позицијата на Азербејџан во соодветна сезона за непријателства на теренот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://echo.msk.ru/programs/sorokina/2716421-echo/|title=Карабах: вулкан проснулся — Аркадий Дубнов — В круге СВЕТА — Эхо Москвы, 29.09.2020|last=Аркадий|first=Дубнов|work=Эхо Москвы|language=ru|accessdate=8 октомври 2020}}</ref> === Турција и Русија === За време на војната нашироко се коментирале геостратешките интереси на Русија и Турција во регионот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.evnreport.com/politics/the-2020-artsakh-war-what-the-world-lacks-now-is-leadership|title=The 2020 Artsakh War: What the World Lacks Now Is Leadership|last=Tahmazyan|first=Daniel|date=30 Ноември 2020|work=evnreport.com|accessdate=3 декември 2020}}</ref> И двете биле опишани дека имаат корист од договорот за прекин на огнот, при што ''The Economist'' наведува дека за Русија, Кина и Турција „''сите страни имаат економска корист''“.<ref name="economist-bloody">{{Наведени вести|url=https://www.economist.com/europe/2020/11/14/a-peace-deal-ends-a-bloody-war-over-nagorno-karabakh|title=A peace deal ends a bloody war over Nagorno-Karabakh|date=14 Ноември 2020|work=The Economist|access-date=18 Ноември 2020}}</ref> Кон крајот на октомври, масовните руски воздушни напади биле насочени кон камп за обука на [[Шамна Легија|Фаилак ел-Шам]], една од најголемите сунитски исламистички бунтовнички групи поддржани од Турција во сириската провинција Идлиб, при што биле убиени 78 милитанти во чин што широко се толкува како предупредувачки истрел кон [[Анкара]] поради учество во борбите во Нагорно-Карабах.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.msn.com/en-us/news/world/turkish-backed-syrian-rebels-killed-in-russian-airstrike/ar-BB1arD6d|title=Turkish-backed Syrian rebels killed in Russian airstrike|date=27 октомври 2020|work=MSN News|access-date=22 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/26/airstrike-in-northwestern-syria-kills-over-50-rebel-fighters|title=Air raids in northwest Syria camp kill dozens of rebel fighters|date=26 октомври 2020|work=Al Jazeera|access-date=22 Ноември 2020}}</ref> ==== Турција ==== Азербејџан и Турција се врзани со етнички, културни и историски врски, а двете земји го нарекуваат нивниот однос како „''две држави, една нација''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apnews.com/article/turkey-territorial-disputes-azerbaijan-ankara-armenia-9a95d9690569623adedffe8c16f3588d|title=AP Explains: What lies behind Turkish support for Azerbaijan|last=Fraser|first=Suzan|date=20 октомври 2020|work=Associated Press|accessdate=20 октомври 2020}}</ref> Турција (тогаш [[Отоманско Царство]] ) му помогнал на Азербејџан, кој претходно бил дел од [[Руска Империја|Руското Царство]] да ја добие [[Азербејџанска Демократска Република|својата независност]] во 1918 година, и станала првата земја што ја признала независноста на Азербејџан од [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] во 1991 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tasam.org/Files/Icerik/File/history_of_azerbaijan_-_turkey_relations_e78c28df-19cc-4d90-b290-b5bb571bc6d8.pdf|title=History of Azerbaijan – Turkey Relations|last=Musayeva|first=Chinara|publisher=Turkish Asian Center for Strategic Studies}}</ref> Турција, исто така, е гарант на [[Автономна Република Нахчиван|Автономната Република Нахчиван]], ексклава на Азербејџан, од [[1921]] година <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://eurasianet.org/azerbaijan-building-up-forces-in-nakhchivan|title=Azerbaijan Building Up Forces in Nakhchivan|last=Shiriyev|first=Zaur|date=10 August 2017|publisher=Eurasianet|accessdate=20 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Öztığ|first=Laçin İdil|date=26 јануари 2018|title=TÜRKİYE VE ERMENİSTAN İLİŞKİLERİNDE NAHÇIVAN SORUNU|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/559558|journal=Journal of Modern Turkish History Studies|language=tr|volume=36|pages=413–430|access-date=20 октомври 2020|via=DergiPark}}</ref> Други коментатори ја гледаат поддршката на Турција за Азербејџан како дел од активистичката надворешна политика, поврзувајќи ја со [[Неоотоманизмот|нео-османлиската]] политика во Сирија, Ирак и Источниот Медитеран.<ref>{{Наведени вести|url=https://foreignpolicy.com/2020/10/06/a-weak-economy-wont-stop-turkeys-activist-foreign-policy/|title=A Weak Economy Won't Stop Turkey's Activist Foreign Policy|last=Ulgen|first=Sinan|date=6 октомври 2020|work=Foreign Policy|access-date=15 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Wastnidge|first=Edward|year=2019|title=Imperial Grandeur and Selective Memory: Re-assessing Neo-Ottomanism in Turkish Foreign and Domestic Politics|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/19436149.2018.1549232|journal=Middle East Critique|volume=28|pages=7–28|doi=10.1080/19436149.2018.1549232}}</ref> Видливата улога на Турција во судир от Ерменците ја опишале како продолжение на [[Ерменски геноцид|Ерменскиот геноцид]], масовното убиство и протерувањето на 1,5 милиони Ерменци од страна на отоманската влада, особено со оглед на континуираното негирање на геноцидот од страна на Турција.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-pashinyan-idUSKBN26S0OS|title=Armenia says Turkey seeks to continue genocide in Nagorno-Karabakh|date=7 октомври 2020|work=Reuters|accessdate=22 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://english.alarabiya.net/en/News/world/2020/10/07/Turkey-actions-amount-to-terroristic-attack-continuation-of-genocide-Armenian-PM|title=Turkey actions amount to "terroristic attack", continuation of genocide: Armenian PM|date=7 октомври 2020|publisher=Al Arabiya|accessdate=22 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.theguardian.com/world/2020/oct/03/armenian-diaspora-feels-pull-of-another-war-kardashian-azerbaijan|title="Defend our nation": Armenian diaspora feels pull of another war|date=3 октомври 2020|work=The Guardian|accessdate=23 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://time.com/5896422/armenia-azerbaijan-conflict-2020/|title=Armenia's Prime Minister Accuses Turkey of 'Reinstating the Ottoman Empire' in Sending Mercenaries to Nagorno Karabakh|work=time.com|accessdate=16 октомври 2020}}</ref> Турција дала воена поддршка на Азербејџан, вклучувајќи воени експерти и сириски платеници. Транспортните комуникации пропишани со договорот за прекин на огнот, кои ги поврзуваат Нахчиван и главниот дел од Азербејџан преку Ерменија, ќе и обезбедат на Турција трговски пристап до [[Средна Азија]] и Кинеската иницијатива „Појас и пат“.<ref name="economist-bloody" /> ==== Русија ==== Русија се обидела да одржува добри односи со Азербејџан и продавала оружје на двете страни. Дури и пред војната, Русија поседувала воена база во Ерменија како дел од воениот сојуз со Ерменија, и затоа била обврзана со договор да ја брани Ерменија во случај на војна. Како и во [[Сирија]] и во тековната граѓанска војна во [[Либија]], [[Русија]] и [[Турција]], членката на [[НАТО]], имале спротивставени интереси.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://time.com/5894934/armenia-azerbaijan-fighting-regional-conflict/|title=Зошто борбите Ерменија-Азербејџан може да прераснат во поголем регионален конфликт|work=time.com|accessdate=15 октомври 2020}}</ref> Се сметало дека Турција го користи судир от за да се обиде да го искористи своето влијание во [[Јужен Кавказ]] долж нејзината источна граница, користејќи воени и дипломатски ресурси за да ја прошири својата сфера на влијание на [[Блискиот Исток]] и да го маргинализира влијанието на Русија, друга регионална сила.<ref name="nyt_011020">{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2020/10/01/world/middleeast/turkey-azerbaijan-armenia-war.html|title=Turkey Jumps Into Another Foreign Conflict, This Time in the Caucasus|last=Gall|first=Carlotta|date=1 октомври 2020|work=The New York Times|access-date=4 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002183006/https://www.nytimes.com/2020/10/01/world/middleeast/turkey-azerbaijan-armenia-war.html|archive-date=2 октомври 2020|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.france24.com/en/20200929-is-turkey-a-brother-in-arms-or-just-extending-its-footprint-into-nagorno-karabakh|title=Is Turkey a brother in arms or just extending its footprint into Nagorno-Karabakh?|date=29 септември 2020|publisher=France 24|accessdate=4 октомври 2020}}</ref> Русија историски водела политика на одржување неутралност во судир от, а Ерменија никогаш официјално не побарала помош.<ref name="russiamatters01">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|title=Armenia–Azerbaijan War: Military Dimensions of the Conflict|last=Kofman|first=Michael|date=2 октомври 2020|work=russiamatters.org|publisher=Belfer Center for Science and International Affairs|archive-url=https://archive.today/20201003115234/https://www.russiamatters.org/analysis/armenia-azerbaijan-war-military-dimensions-conflict|archive-date=3 октомври 2020|quote=On 27 септември 2020, Azerbaijan launched a military offensive, resulting in fighting that spans much of the line of contact in the breakaway region of Nagorno-Karabakh...}}</ref> Според директорот на програмата за студии за Русија на CNA, на почетокот на војната се сметало дека Русија немала воена интервенција доколку Ерменија не претрпи драстични загуби.<ref name="russiamatters01" /> Руското МНР, исто така, објавило соопштение, во кое се вели дека Русија ќе и ја обезбеди на Ерменија „''целата потребна помош''“ доколку војната продолжи на териториите на Ерменија, бидејќи и двете земји се дел од [[Организација на Договорот за колективна безбедност|Организацијата на Договорот за колективна безбедност]].<ref>[https://www.mid.ru/ru/foreign_policy/news/-/asset_publisher/cKNonkJE02Bw/content/id/4411939 Foreign Ministry statement in connection with Prime Minister of Armenia Nikol Pashinyan's address to President of Russia Vladimir Putin (in Russian)]</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.ft.com/content/9ca3163a-d267-4ac2-bfc3-77f86995dc75|title=Armenia calls for Russian help as fight with Azerbaijan intensifies|last=Foy|first=Henry|date=Ноември 2020|work=Financial Times|last2=Seddon|first2=Max}}</ref> Сепак, кога азербејџанските сили наводно ги погодиле ерменските територии на 14 октомври 2020 година, Русија директно не се мешала во судир от.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-10-14/azerbaijan-attack-on-armenia-raises-stakes-in-karabakh-conflict|title=Azerbaijan Attack on Armenia Raises Stakes in Karabakh Conflict|date=14 октомври 2020|access-date=15 октомври 2020|publisher=Bloomberg.com}}</ref> Во текстот објавен од рускиот широк лист ''Ведомости'' на 10 ноември, Константин Макиенко, член на Комитетот за одбрана на [[Државна дума|Државната дума]], напишал дека геополитичките последици од војната се „''катастрофални''“ не само за Ерменија, туку и за Русија, бидејќи влијанието на [[Москва]] во Јужен Кавказ се намалило, додека „''престижот на успешна и жестока Турција, напротив, неизмерно се зголеми''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.vedomosti.ru/opinion/articles/2020/11/10/846462-rossiya-proigrala|title=Как Россия проиграла во второй карабахской войне|last=Konstantin Makienko|date=10 Ноември 2020|work=Vedomosti|language=ru}}</ref> Александар Габуев од Московскиот центар Карнеги имал спротивен став, опишувајќи го мировниот договор како „''победа за Русија''“, бидејќи тој „''го спречи конечниот пораз на Нагорно-Карабах и, ставајќи ја Русија на чело на стратешкиот коридор Лачин, ја зголеми моќта на земјата во регионот''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54903869|title=Viewpoint: Russia and Turkey – unlikely victors of Karabakh conflict|last=Gabuev|first=Alexander|date=12 Ноември 2020|work=BBC News|access-date=18 Ноември 2020|agency=Carnegie Moscow Center}}</ref> === Воена тактика === [[Податотека:Bayraktar_TB2_at_2020_Victory_Parade_in_Baku.jpg|десно|мини| [[Бајрактар ТБ2]] на Парадата на победата во Баку 2020 година. Беспилотните летала биле интензивно користени од азербејџанските сили за време на војната.]] Нафтеното богатство на Азербејџан дозволувало постојано поголем [[воен буџет]] од Ерменија, која купила напредни системи за оружје од [[Израел]], Русија и Турција. И покрај сличната големина на двете војски, Азербејџан поседувал супериорни тенкови, оклопни транспортери и пешадиски борбени возила,<ref name=":6" /> и исто така собрал флота од турски и израелски беспилотни летала. Ерменија изградила свои дронови, но тие биле многу инфериорни во однос на турските и израелските дронови во сопственост на Азербејџан.<ref name=":6" /> Азербејџан имал квантитативна предност во артилериските системи, особено самоодните пушки и повеќекратните ракетни фрлачи со долг дострел, додека Ерменија имала мала предност во тактичките балистички ракети. Поради системите за воздушна одбрана на двете страни, за време на судир от имало мала употреба на авијација со екипаж.<ref name=":6" /> Според мислењето на воениот аналитичар Мајкл Кофман, директор на програмата за студии за Русија во CNA и соработник во Институтот Кенан, Азербејџан распоредил платеници од [[Сирија]] за да ги минимизираат жртвите на азербејџанските војници: „''Тие зедоа неколку жртви рано, особено во југоисток, и овие платеници во суштина беа користени како потрошни јуришни трупи за да одат во првиот бран.'' ''Тие пресметаа сосема цинично дека ако се испостави дека овие офанзиви не биле успешни рано, тогаш најдобро е овие жртви да бидат меѓу платениците, а не меѓу азербејџанските сили''.“ Според Густав Гресел, виш политички соработник во Европскиот совет за надворешни односи, ерменската армија била супериорна во однос на азербејџанската армија на тактичко ниво, со подобри офицери, поагилно лидерство и повисока мотивација кај војниците, но тие биле надминати од страна на Азербејџанската армија. иновативна употреба на беспилотни летала за откривање на ерменските напредни и резервни позиции проследени со конвенционална артилерија и балистички ракети за изолирање и уништување на ерменските сили.<ref name="ecfr">{{Наведена мрежна страница|url=https://ecfr.eu/article/military-lessons-from-nagorno-karabakh-reason-for-europe-to-worry/|title=Military lessons from Nagorno-Karabakh: Reason for Europe to worry|date=24 Ноември 2020|work=ECFR}}</ref> Гресел тврди дека европските војски не се подобро подготвени за војување против беспилотни летала од Ерменија (само [[Франција]] и [[Германија]] имаат одредени ограничени можности) и предупредувал дека недостатокот на самоодни системи за воздушна одбрана базирани на оружје и радарски системи способни за следење беспилотни летала (со користење на „заплет-фузија“ на неколку радарски ехо) ги прави европските сили крајно ранливи на мали беспилотни летала.<ref name="ecfr" /> Според мислењето на соработник на списанието Форбс, Азербејџан успеал да нанесе разурнувачки и решавачки пораз преку вешта употреба на софистициран воен хардвер кој избегнал да се заглави во скапа војна за трошење. Според Форбс, Азербејџан се подготвил за утрешната војна, а не за повторување на вчерашната војна.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.forbes.com/sites/pauliddon/2021/03/25/the-last-azerbaijan-armenia-war-redefined-how-small-nations-fight-modern-battles/|title=The Last Azerbaijan-Armenia War Changed How Small Nations Fight Modern Battles|last=Iddon|first=Paul|date=28 март 2021|access-date=28 март 2021|agency=Forbes}}</ref> Меѓународниот институт за стратешки студии презентирал резиме на анализи на руски воени експерти, кои заклучиле дека победата на Азербејџан не е само резултат на војната со беспилотни летала и турската помош, туку всушност може да се припише на голем број други фактори, како што е повеќе професионална армија со неодамнешно искуство на бојното поле, вработување од страна на Ерменија на тактики од советската ера против модерното војување што го води Азербејџан, силна национална волја за борба кај дел од Азербејџан во споредба со нерешителното ерменско раководство и Ерменија верувајќи во сопствената пропаганда и потценување на непријателот.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.iiss.org/blogs/analysis/2021/03/lessons-of-nagorno-karabakh|title=Learning the lessons of Nagorno-Karabakh the Russian way|last=Stronell|first=Alexander|date=10 март 2021|access-date=28 март 2021|agency=IISS}}</ref> Според мислењето на рускиот воен експерт Владимир Евсеев по војната, од нејасни причини се чини дека Ерменија не ја извршила мобилизацијата што ја најавила и ретко кој мобилизиран персонал бил распореден во областа на судир от.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.svoboda.org/a/30956980.html|title=РФ могла оказывать поддержку только с территории Ирана|date=18 Ноември 2020|language=ru}}</ref> ==== Војна со дронови ==== [[Податотека:Baku_pipelines.svg|мини|Гасоводот Баку-Тбилиси-Џејхан (зелено) е еден од неколкуте гасоводи што минуваат од Баку.]] Азербејџан разорно користел беспилотни летала и сензори, демонстрирајќи го она што ''The Economist'' го опишал како „''нов, попристапен тип на воздушна моќ''“. Азербејџанските беспилотни летала, особено турското производство Бајрактар TB2, извршиле прецизни напади, како и извидување, пренесувајќи ги координатите на целите на азербејџанската артилерија.<ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/features/2020/10/11/nagorno-karabakh-conflict-ushering-in-new-age-of-warfare|title=The Nagorno-Karabakh conflict is ushering in a new age of warfare|last=Gatopoulos|first=Alex|work=aljazeera.com|accessdate=15 октомври 2020}}</ref> Коментаторите забележале како беспилотните летала им овозможуваат на малите земји да спроведуваат ефективни воздушни кампањи, што потенцијално ги прави судир ите на ниско ниво многу посмртоносни.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nbcnews.com/think/opinion/cheap-drones-china-turkey-israel-are-fueling-conflicts-armenia-azerbaijan-ncna1243246|title=How an explosion of cheap armed drones is changing the nature of warfare|last=Roblin|first=Sébastien|work=NBC News}}</ref> Поддршка од воздух била обезбедена од специјализирани самоубиствени беспилотни летала, како што е израелското беспилотно летало IAI Harop, што ги прави тенкови ранливи и сугерира потреба од промени во доктрината за оклопно војување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://thediplomat.com/2020/10/tanks-vs-drones-isnt-rock-paper-scissors/|title=Tanks versus Drones Isn't Rock, Paper, Scissors|last=Parakilas|first=Jacob|work=thediplomat.com|accessdate=15 октомври 2020}}</ref> Друг самоубиствен дрон, турско производство STM Kargu, наводно бил користен и од Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.defenceturk.net/stmnin-yerli-kamikaze-ihasi-kargu-azerbaycanda-goruldu|title=STM'nin yerli kamikaze İHA'sı KARGU Azerbaycan'da görüldü|date=29 октомври 2020|language=tr}}</ref> ==== Таргетирање на цевководи ==== Била изразена загриженост за безбедноста на [[Нафтена индустрија во Азербејџан|нафтената индустрија во Азербејџан]].<ref>{{Наведени вести|url=https://eurasianet.org/azerbaijan-armenia-conflict-poses-threat-to-regional-energy-corridor|title=Azerbaijan-Armenia conflict poses threat to regional energy corridor|date=9 октомври 2020|publisher=Eurasianet}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.spglobal.com/platts/en/market-insights/latest-news/natural-gas/100720-bp-deeply-concerned-as-pipeline-attack-raises-stakes-in-azerbaijan-conflict|title=BP "deeply concerned" as pipeline attack raises stakes in Azerbaijan conflict|date=7 октомври 2020|publisher=S&P Global}}</ref> Азербејџан тврдел дека Ерменија го таргетирала, или се обидела да го гаѓа гасоводот Баку-Тбилиси-Џејхан, кој сочинувал околу 80% од извозот на нафта на земјата, и нафтоводот Баку-Новоросијск.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vestnikkavkaza.net/news/Armenia-tries-to-target-Baku-Novorossiysk-pipeline-leading-to-Russia.html|title=Armenia tries to target Baku-Novorossiysk pipeline leading to Russia|date=19 октомври 2020|work=vestnikkavkaza.net}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.aa.com.tr/en/azerbaijan-front-line/armenia-reportedly-attacks-baku-tbilisi-ceyhan-pipeline/1998053|title=Armenia reportedly attacks Baku-Tbilisi-Ceyhan pipeline|date=6 октомври 2020|publisher=Anadolu Agency}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.euractiv.com/section/azerbaijan/news/azerbaijan-warns-over-pipelines-as-nagorno-karabakh-tensions-rise/|title=Azerbaijan warns over pipelines as Nagorno-Karabakh tensions rise|date=15 октомври 2020|publisher=EURACTIV}}</ref> Ерменија ги отфрлила обвинувањата.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.rferl.org/a/azerbaijan-says-pipeline-targeted-in-fighting-armenia-rejects-accusation/30879737.html|title=Azerbaijan Says Pipeline Targeted In Fighting; Armenia Rejects Accusation|date=7 октомври 2020|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty}}</ref> ==== Употреба на пропаганда ==== [[Податотека:Photo_of_the_Armenian_soldier_from_the_frontline_(Yerevan,_Armenia).jpg|десно|мини| Билбордите во [[Ереван]] почнале да прикажуваат снимки објавени од ерменското Министерство за одбрана на почетокот на судир от.]] Двете страни се вклучиле во обемни [[Пропаганда|пропагандни]] кампањи преку официјалните мејнстрим и сметки на друштвените медиуми зголемени на интернет,<ref name=":1">{{Наведени вести|url=https://www.aljazeera.com/features/2020/10/15/karabakh-info-war|title=Armenia, Azerbaijan battle an online war over Nagorno-Karabakh|last=Mirovalev|first=Mansur|date=15 октомври 2020|agency=Al Jazeera}}</ref> вклучително и во руските медиуми. Видеото од беспилотните летала кои ги снимаат убиствата биле искористени во многу ефикасна азербејџанска пропаганда. Во Баку, дигиталните билборди емитувале снимки со висока резолуција од проектили кои ги погодуваат ерменските војници, тенкови и материјал. Претседателот на Азербејџан Илхам Алијев изјавил за турската телевизија дека беспилотните летала управувани од Азербејџан го намалиле бројот на жртви во Азербејџан, велејќи: „''Овие беспилотни летала ја покажуваат силата на Турција''“ и ги „''зајакнуваат''“ Азербејџанците.<ref name=":6" /> ==== Сајбер-војна ==== Хакери од Ерменија и Азербејџан, како и нивните сојузнички земји воделе [[Кибервојна|сајбер-војна]], при што азербејџанските хакери ги таргетирале ерменските веб-страници и ги објавувале изјавите на Алиев,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.azerbaycan24.com/en/azerbaijani-hackers-broke-into-over-90-armenian-websites-video/|title=Azerbaijani hackers broke into over 90 armenian websites – VIDEO|date=27 септември 2020|work=azerbaycan24.com|access-date=23 октомври 2020}}</ref> и грчките хакери насочени кон азербејџанските владини веб-страници.<ref>{{Наведени вести|url=https://artsakh.news/en/news/190391|title=Greek hackers from Anonymous Greece hacked 159 state websites of Azerbaijan|date=23 октомври 2020|work=artsakhnews|access-date=23 октомври 2020}}</ref> Од двете страни биле објавени координирани пораки. Дезинформации и видеа од постари настани и други судир и биле споделени како нови. Новите сметки на социјалните мрежи што објавуваат за Ерменија и Азербејџан се зголемиле, со многумина од автентични корисници, но и многу неавтентични.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54614392|title=Nagorno-Karabakh: The Armenian-Azeri "information wars"|last=Giles|first=Christopher|date=26 октомври 2020|publisher=BBC|accessdate=27 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://gandhara.rferl.org/a/nagorno-karabakh-figiting-spike-twitter-hashtag-narratives-armenia-azerbaijan/30894315.html|title=Fighting Over Nagorno-Karabakh Spells Spike For Twitter And Its Hashtag Narratives|date=15 октомври 2020|publisher=Gandhara|accessdate=27 октомври 2020}}</ref> == Осомничени воени злосторства == [[Генерален секретар на Обединетите нации|Генералниот секретар на ОН,]] [[Антонио Гутерес|Антонио Гутереш]] изјавил дека „''недискриминирачките напади врз населени области насекаде, вклучително и во [[Степанакерт]], [[Ганџа (град)|Ганџа]] и други локалитети во и околу непосредната зона на судир Нагорно-Карабах, се целосно неприфатливи''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.un.org/en/story/2020/10/1075672|title=Both sides obliged to 'spare and protect civilians' over Nagorno-Karabakh fighting declares UN's Guterres|date=18 октомври 2020|publisher=United Nations|accessdate=19 октомври 2020}}</ref> ''[[Амнести интернешенал]]'' изјавил дека и азербејџанските и ерменските сили извршиле воени злосторства за време на неодамнешните борби во Нагорно-Карабах и ги повикал азербејџанските и ерменските власти веднаш да спроведат независни, непристрасни истраги, да ги идентификуваат сите одговорни и да ги изведат пред лицето на правдата.<ref name="amnestybehead">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/12/armenia-azerbaijan-decapitation-and-war-crimes-in-gruesome-videos-must-be-urgently-investigated/|title=Armenia/Azerbaijan: Decapitation and war crimes in gruesome videos must be urgently investigated|date=10 декември 2020|work=amnesty.org|publisher=[[Amnesty International]]}}</ref><ref name="guardianwarcrimes">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.theguardian.com/world/2020/dec/10/human-rights-groups-detail-war-crimes-in-nagorno-karabakh|title=Human rights groups detail 'war crimes' in Nagorno-Karabakh|last=Andrew Roth|date=10 декември 2020|work=[[The Guardian]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref> Азербејџан започнал истрага за воени злосторства од азербејџански војници во ноември <ref name="azeinvestigate">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55044791|title=Erməni əsirlərin cəsədlərilə qəddar rəftarı göstərən videolarla bağlı Azərbaycanda cinayət işi açılıb|date=23 Ноември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=27 Ноември 2020}}</ref> и од 14 декември, уапсила четворица свои војници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/12/14/azerbaijan-arrests-soldiers-suspected-of-war-crimes|title=Azerbaijan arrests soldiers suspected of war crimes|date=14 декември 2020|publisher=[[Al Jazeera]]|accessdate=14 декември 2020}}</ref> === Ерменски злосторства === [[Податотека:Destroyed_apartment_located_in_Shikharkh.png|мини| Ерменските сили го гранатирале градот Шихарх, при што биле оштетени станови и училишта.<ref name="hrwarmeniancrimes">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/12/11/armenia-unlawful-rocket-missile-strikes-azerbaijan|title=Armenia: Unlawful Rocket, Missile Strikes on Azerbaijan|date=11 декември 2020|work=hrw.org|publisher=[[Human Rights Watch]]}}</ref> Градот е изграден за азербејџанските бегалци од Првата војна во Нагорно-Карабах.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://reliefweb.int/report/azerbaijan/azerbaijan-life-frontlines|title=Azerbaijan: Life on the Frontlines|last=Ismayilov|first=Rovshan|date=5 July 2007|work=[[Eurasianet]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref>]] Ерменија погодила неколку азербејџански градови надвор од зоната на судир от, најчесто Татар, Бејлаган и Барда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.france24.com/en/video/20201006-nagorno-karabakh-conflict-azerbaijan-accuses-armenian-forces-of-shelling-the-towns-of-tartar-barda-and-beylagan|title=Nagorno-Karabakh conflict: Azerbaijan accuses Armenian forces of shelling the towns of Tartar, Barda and Beylagan|date=6 октомври 2020|work=france24.com|publisher=France 24}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dw.com/en/civilians-suffer-amid-nagorno-karabakh-conflict/a-55403694|title=Civilians suffer amid Nagorno-Karabakh conflict|last=Julia Hahn|date=26 октомври 2020|work=dw.com|publisher=DW News}}</ref> Нападите пријавени од азербејџанските власти вклучувале напад врз Бејлаган на 4 октомври, при што биле убиени двајца цивили и повредени 2 други,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tass.com/world/1208343|title=Two civilians killed in Armenian forces' shelling, Azerbaijan says|work=TASS|accessdate=19 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2020/oct/05/azerbaijan-and-armenia-accuse-each-other-of-shelling-cities|title=Azerbaijan and Armenia accuse each other of shelling cities|last=Safi|first=Michael|date=5 октомври 2020|work=The Guardian|access-date=19 Ноември 2020|issn=0261-3077}}</ref> Горанбој на 8 октомври убил цивил,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/8/azeris-and-armenians-fight-new-clashes-before-geneva-talks-live|title=Diplomatic efforts fail to calm Nagorno-Karabakh clash: Live news|last=Qazi|first=Anealla Safdar,Ramy Allahoum,Shereena|work=[[Al Jazeera]]|accessdate=21 Ноември 2020}}</ref> Хадрут на 10 октомври, сериозно повредувајќи медицински работник,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3314663.html|title=Shelling of civilians by Armenian armed forces after humanitarian ceasefire agreement – another clear example of barbarism, Azerbaijani MFA says|date=11 октомври 2020|work=trend.az|accessdate=12 Ноември 2020}}</ref> Фузули на 20 октомври, што резултирало со една цивилна смрт и шест повреди,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3308468.html|title=Armenian side continues to shell Fuzuli, Tartar districts|date=30 септември 2020|accessdate=23 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://azertag.az/en/xeber/Prosecutor_General_039s_Office_Three_civilians_injured_as_a_result_of_enemys_shelling_of_Garabagh_village_Fuzuli_district-1608539|title=Prosecutor General's Office: Three civilians injured as a result of enemy's shelling of Garabagh village, Fuzuli district|date=9 октомври 2020|accessdate=23 октомври 2020}}</ref> Татар на 20 октомври, што резултирало со две цивилни смртни случаи и една цивилна повреда <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azernews.az/aggression/171097.html|title=Two Azerbaijani civilians killed, one injured in Armenia's shelling of Tartar|date=20 октомври 2020|work=AzerNews.az|accessdate=12 декември 2020}}</ref> и Татар на 10 ноември, што резултирало со една цивилна повреда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://menafn.com/1101100632/Azerbaijani-civilian-injured-in-Armenian-shelling-of-Tartar|title=Azerbaijani civilian injured in Armenian shelling of Tartar|last=MENAFN|work=menafn.com|accessdate=12 декември 2020}}</ref> До 9 ноември, имало повеќе од 93 цивилни жртви и 416 цивилни повредени во областите на Азербејџан надвор од воената зона.<ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=https://avia.pro/news/my-preduprezhdali-alieva-iran-sbil-azerbaydzhanskiy-voennyy-samolyot|title='Мы предупреждали Алијева!': Иран сбил азербайджанский военный самолёт|work=avia.pro|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002115459/https://avia.pro/news/my-preduprezhdali-alieva-iran-sbil-azerbaydzhanskiy-voennyy-samolyot|archive-date=2 октомври 2020|accessdate=5 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azernews.az/aggression/173628.html|title=Бројот на цивилни жртви во ерменските напади достигна 100|date=8 декември 2020|work=AzerNews.az|accessdate=10 декември 2020}}</ref> ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' објавил дека на 27 септември, ерменските сили извршиле артилериски напад врз Кашалти во [[Горанбој (округ)|округот Горанбој]], при што биле убиени пет членови на семејството Гурбанов и оштетени неколку домови. ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' ја испитал сериозно оштетената куќа и пронашло неколку остатоци од муниција во дворот, кои биле во согласност со фрагменти од артилерија од голем калибар. Исто така, објавил дека ерменските сили го нападнале Хаџимемедли од [[Агдам (округ)|областа Агдам]] на 1 октомври, во земјоделска област, околу 11:00 часот, при што загинале двајца цивили. ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' изјавил дека не нашле очигледни воени цели за време на нивната посета на селото. ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'', исто така, објавил дека ерменските сили извршиле артилериски напад на 4 октомври во Тап Каракојунлу во [[Горанбој (округ)|округот Горанбој]] околу 16:30 часот, при што раниле еден цивил. Потоа, на 5 октомври, ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' објавил дека ерменските сили испукале муниција што слетала во поле на околу 500 метри од Баби во [[Физули (округ)|округот Фузули]]. Азербејџанските власти изјавиле дека ја идентификувале муницијата како балистичка ракета [[Р-17 Елбрус|Скад-Б]] и го измериле кратерот со пречник од 15 метри. Ерменските сили силно ја гранатирале областа Тартар за време на војната, почнувајќи од 28 септември. Бомбардирањето предизвикало големо уништување и многу цивилни жртви.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.euronews.com/2020/10/05/nagorno-karabakh-exclusive-footage-shows-bomb-damage-in-border-towns-as-violence-continues|title=Nagorno-Karabakh: Exclusive footage shows bomb damage in border towns as violence continues|date=5 Ноември 2020|work=[[Euronews]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref> Илјадници луѓе станале бегалци, правејќи го градот Тартар град на духови,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54449401|title=Nagorno-Karabakh: Iran warns of 'regional war' as fighting rages|date=7 октомври 2020|work=[[BBC]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref> и побегнале во соседните градови како што е Барда.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://iwpr.net/global-voices/azerbaijan-war-leaves-many-homeless|title=Azerbaijan: War Leaves Many Homeless|last=Natiqqizi|first=Ulkar|date=11 декември 2020|work=[[Institute for War and Peace Reporting]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/10/armenia-azerbaijan-first-confirmed-use-of-cluster-munitions-by-armenia-cruel-and-reckless/|title=Armenia/Azerbaijan: First confirmed use of cluster munitions by Armenia 'cruel and reckless'|date=29 октомври 2020|publisher=[[Amnesty International]]|accessdate=29 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/10/30/armenia-cluster-munitions-kill-civilians-azerbaijan|title=Armenia: Cluster Munitions Kill Civilians in Azerbaijan|date=30 октомври 2020|publisher=[[Human Rights Watch]]|accessdate=30 октомври 2020}}</ref> Азербејџанските власти изјавиле дека ерменските сили истрелале 15.500 гранати на територијата на округот Тартар до 29 октомври, при што во неколку денови биле истрелани над 2.000 гранати врз Татар. Официјалните азербејџански бројки покажуваат дека над илјада цивилни објекти, вклучувајќи училишта, болници и владини згради биле или оштетени или уништени за време на бомбардирањето.<ref name="mammadov2" /> ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' потврдил многу од целните напади врз цивили и цивилни објекти, како што се градинките и болниците, од страна на ерменските сили. Исто така, се наведува дека ерменските воени сили извршиле незаконски недискриминирачки [[Ракета|ракетни]] напади на азербејџанските територии и дека таквите неселективни напади се [[Воено злосторство|воени злосторства]].<ref name="hrwtartar">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/12/11/armenia-unlawful-rocket-missile-strikes-azerbaijan|title=Armenia: Unlawful Rocket, Missile Strikes on Azerbaijan|date=11 декември 2020|work=[[Human Rights Watch]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref> Постојаното бомбардирање на градот ги натерало Азербејџанците да го означат Татар како ''[[Сталинградска битка|Сталинград]] од Азербејџан'' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3316390.html|title=Assistant to Azerbaijani president calls Tartar 'Stalingrad' of Azerbaijan|date=14 октомври 2020|work=[[Trend News Agency]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref> и претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, ја обвинил Ерменија дека се обидува Тартар да го направи Агдам, познат и како ''[[Атомски бомбардирања на Хирошима и Нагасаки|Хирошима]] на [[Кавказ]]'' од страна на месното население.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/sport/football/european/fk-qarabag-champions-league-chelsea-preview-how-born-from-war-to-champions-league-debut-a8069506.html|title=The story of FK Qarabag: How a team born from war now prepares to host Chelsea in the Champions League|date=22 Ноември 2017|work=Independent.co.uk}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://iwpr.net/global-voices/life-among-ruins-caucasus-hiroshima|title=Life Among Ruins of Caucasus' Hiroshima|last=Musayelyan|first=Lusine|work=[[Institute for War and Peace Reporting]]}}</ref> Турција, исто така, го осудила ерменското гранатирање на гробишта во Татар за време на погребна церемонија,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hurriyetdailynews.com/ankara-condemns-armenian-attack-on-azerbaijans-terter-city-159184|title=Ankara condemns Armenian attack on Azerbaijan's Terter city|date=15 октомври 2020|work=[[Hürriyet Daily News]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref> што го потврдиле странските новинари на местото на настанот и ''„[[Хјуман рајтс воч]]“''.<ref name="hrwtartar" /><ref name="dozhd">{{Наведена мрежна страница|url=https://novayagazeta.ru/news/2020/10/15/164949-kladbische-v-azerbaydzhanskom-tertere-popalo-pod-obstrel-tri-cheloveka-pogibli|title=Кладбище в азербайджанском Тертере попало под обстрел. Три человека погибли|date=15 октомври 2020|work=[[Novaya Gazeta]]|language=ru|accessdate=11 декември 2020}}</ref> На 29 октомври, шефот на извршната власт на Тартар, Мустагим Мамадов, изјавил дека за време на војната, 17 цивили загинале, а 61 лица биле повредени во [[Тертер (округ)|округот Тартар]] како резултат на бомбардирањето во Татар. Според податоците, вкупно од бомбардирањето настрадале околу 1.200 луѓе.<ref name="mammadov2" /> Азербејџанските власти подоцна објавиле уште две повредени цивили. {{External media|float=left|video1={{YouTube|ETwvBpXv0Pc|Azerbaijan: footage shows shelling in city of Ganja}}}} Помеѓу 4 и 17 октомври, во четири одделни ракетни напади врз градот Ганџа загинале 32 цивили, вклучително и 13-годишен руски државјанин и биле повредени 125 <ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54407436|title=Nagorno-Karabakh conflict: Major cities hit as heavy fighting continues|date=4 октомври 2020|work=BBC News}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.independent.co.uk/news/azerbaijans-no-2-city-targeted-fighting-armenia-azerbaijan-armenia-nagornokarabakh-territory-city-b778901.html|title=Azerbaijan's No. 2 city targeted in fighting with Armenia|date=4 октомври 2020|work=The Independent}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.voanews.com/south-central-asia/why-azerbaijan-fighting|title=Зошто се бори Азербејџан?|last=Детмер|first=џејми|date=12 октомври 2020|publisher=Глас на Америка|accessdate=25 октомври 2020}}</ref><ref name=":11" /> меѓу жртвите имало жени и деца.<ref name=":11">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/11/seven-dead-by-overnight-armenian-shelling-baku-says-live|title=Примирјето во Нагорно-Карабах се прекинува бидејќи двете страни обвинуваат за напади: Во живо|last=Мелимопулос|first=Елизабет|last2=Алсафин|first2=Лина|date=11 октомври 2020|publisher=[[Ал Џезеира]]|accessdate=25 октомври 2020}}</ref> Нападите биле осудени од страна на [[Европска Унија|Европската Унија]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://eeas.europa.eu/headquarters/headquarters-homepage_en/87141|title=Azerbaijan: Statement by the Spokesperson on the strikes on the city of Ganja|date=17 октомври 2020|publisher=European External Action Service|accessdate=20 октомври 2020}}</ref> и азербејџанските власти ги обвиниле ерменските вооружени сили за „''вршење воени злосторства преку истрелување балистички ракети врз цивилни населби''“, нарекувајќи го третиот напад „[[Геноцид|чин на геноцид]]“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.trend.az/azerbaijan/karabakh/3314618.html|title=Armenian policy of vandalism against Azerbaijani civilian population continues – assistant to Azerbaijani president|date=11 октомври 2020|accessdate=25 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Prosecutor-General's-Office-and-MFA-issue-statement-on-crimes-committed-against-civilians-by-Armenians-331515|title=Prosecutor General's Office and MFA issue statement on crimes committed against civilians, by Armenians|date=29 септември 2020|work=apa.az|access-date=29 септември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Azerbaijani-President:-Armenia-losing-the-battle-commits-war-crimes-against-civilians-in-order-to-stop-us-332429|title=Azerbaijani President: Armenia losing the battle commits war crimes against civilians in order to stop us|date=8 октомври 2020|work=apa.az|accessdate=8 октомври 2020|quote=... violence against civilians, the shelling of settlements and the destruction of peaceful cities with ballistic missiles is considered a war crime.}}</ref> Ерменија негирала одговорност за нападите.<ref name=":11" /><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://edition.cnn.com/2020/10/10/europe/azerbaijan-armenia-ceasefire-intl/index.html|title=Azerbaijan and Armenia accuse each other of breaking ceasefire|last=Sullivan|first=Rory|last2=Isaac|first2=Lindsay|date=11 октомври 2020|work=[[CNN]]|accessdate=25 октомври 2020}}</ref> Одбранбената армија на Арцах ја потврдила одговорноста за првиот напад, но негирала дека целела кон станбени области, тврдејќи дека пукала кон воени цели, особено кон меѓународниот аеродром [[Ганџа (град)|Ганџа]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2020/oct/04/nagorno-karabakh-azerbaijan-accuses-armenia-of-rocket-attack|title=Нагорно Карабах: Азербејџан ја обвини Ерменија за ракетен напад|last=МекКернан|first=Бетан|date=5 октомври 2020|work=[[The Washington Post]]|access-date=25 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2020/oct/04/nagorno-karabakh-azerbaijan-accuses-armenia-of-rocket-attack|title=Нагорно Карабах: Азербејџан ја обвини Ерменија за ракетен напад|last=МекКернан|first=Бетан|date=5 октомври 2020|work=The Washington Post|access-date=25 октомври 2020}}</ref> Потоа, и дописникот кој известувал од местото на рускиот медиум и директорот на аеродромот негирале дека аеродромот бил погоден,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944|title=Война в Карабахе. Обстрел Степанакерта и удар по Гяндже – Новости на русском языке|work=BBC News Русская служба|language=ru-RU|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006141402/https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944|archive-date=6 октомври 2020|accessdate=4 октомври 2020}}</ref> додека новинарот на ''[[BBC News|Би-Би-Си]]'', Орла Герин, го посетил местото на настанот и не пронашол докази за воена цел таму.<ref name="bbc.com"/> На 15 октомври, ерменските сили гранатирале гробишта на 400 километри северно од градот Тартар за време на погребна церемонија, при што загинале 4 цивили и биле повредени уште 4.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3317590.html|title=Death toll as result of deliberate shelling of cemetery in Azerbaijan's Tartar by Armenia increases (PHOTO)|date=15 октомври 2020|work=[[Trend News Agency]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref> Ова било потврдено од локалните новинари,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3317374.html|title=Azerbaijan discloses names of those killed, wounded at Tartar cemetery during Armenian armed forces' shelling|date=14 октомври 2020|work=[[Trend News Agency]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref> ''Дожд'', и Хјуман рајт воч. Претседателската администрација на Азербејџан исто така потврдила дека гробиштата биле гранатирани во утринските часови.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/15/nagorno-karabakh-three-dead-in-attack-at-azerbaijan-cemetery|title=Nagorno-Karabakh: 'Three dead' in attack at Azerbaijan cemetery|date=15 октомври 2020|work=[[Al Jazeera]]|accessdate=11 декември 2020}}</ref> На 25 октомври, на интернет се појавило видео на ерменски тинејџер во цивилна облека како им помага на војниците да гаѓаат артилерија врз позициите на Азербејџан. Азербејџан потоа ја обвинил Ерменија дека користи [[Искористување на децата за воени цели|деца војници]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.dailysabah.com/politics/diplomacy/armenia-uses-child-soldiers-in-occupied-nagorno-karabakh-commits-war-crimes-azerbaijan|title=Armenia uses child soldiers in occupied Nagorno-Karabakh, commits war crimes: Azerbaijan|date=25 октомври 2020|work=dailysabah.com|publisher=Daily Sabah}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/nagorno_karabakh/Azerbaijani-MFA-releases-statement-on-Armenias-using-children-as-soldiers-in-the-occupied-territories-334007|title=Azerbaijani MFA releases statement on Armenia's using children as soldiers in the occupied territories|date=27 октомври 2020|work=apa.az}}</ref> Еден ден подоцна, народниот правобранител на Арцах објавил соопштение во кое тврди дека момчето од видеото има 16 години, не било директно вклучено во воени акции и дека работело со својот татко. ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' објавил дека на 28 октомври, околу 17:00 часот, ерменските сили пукале со муниција врз Тап Каракојунлу од [[Горанбој (округ)|округот Горанбој,]] што предизвикало фрагментација и убило цивил. Одбранбената армија на Арцах го погодила азербејџанскиот град Барда со проектили двапати на 27 и 28 октомври 2020 година, што резултирало со смрт на 26 цивили, а повредени над 83, што го прави најсмртоносниот напад во судир от.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2020/10/28/world/europe/azerbaijan-barda-armenia-rockets-karabakh.html|title=In Azerbaijan, a String of Explosions, Screams and Then Blood|last=Carlotta Gall|date=28 октомври 2020|work=[[The New York Times]]|quote=Севкупно, 21 лице загина во центарот на Барда во ракетниот напад, а 70 луѓе беа ранети, соопшти вечерта владата, додавајќи дека ракетите биле истрелани од руско производство со повеќеракетен систем Смерч и пуштени касетни бомби. Дизајнирани да се користат против армии на отворени простори, касетните бомби се забранети во поголемиот дел од светот поради нивната опасност за цивилите во станбените области.}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://economictimes.indiatimes.com/news/defence/azerbaijan-says-19-killed-60-wounded-in-armenia-missile-attack-on-its-barda-district/articleshow/78912279.cms|title=Azerbaijan says 19 killed, 60 wounded in Armenia missile attack on its Barda district|date=28 октомври 2020|work=The Economic Times|accessdate=29 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azernews.az/aggression/171582.html|title=Civilian death toll in Armenian attacks reaches 91|date=28 октомври 2020|work=azernews.az|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> Меѓу жртвите имало и 39-годишен волонтер од [[Црвен крст и Црвена полумесечина|Црвената полумесечина]], додека други двајца доброволци биле повредени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rferl.org/a/armenia-azerbaijan-urged-to-seek-lasting-cease-fire-as-diplomatic-efforts-continue/30916763.html|title=Civilians Reported Killed As Conflict Between Armenia, Azerbaijan Spills Into Urban Areas|date=28 октомври 2020|publisher=Radio Free Europe/Radio Liberty|archive-url=https://archive.today/20201029034843/https://www.rferl.org/a/armenia-azerbaijan-urged-to-seek-lasting-cease-fire-as-diplomatic-efforts-continue/30916763.html|archive-date=29 октомври 2020|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> Цивилната инфраструктура и возилата биле сериозно оштетени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://jam-news.net/barda-28-october-21-dead-azerbaijan-nagorno-karabakh-armenia-news-photo-video/|title=Missile attack on Azerbaijani city of Barda: 21 dead, dozens wounded|date=28 октомври 2020|work=JAM News|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> Ерменија ја отфрлила одговорноста,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://uk.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-karabakh/azerbaijan-says-14-people-killed-by-shelling-in-barda-ria-idUSKBN27D1IR|title=Azerbaijan says 14 people killed by shelling in Barda: RIA|date=28 октомври 2020|work=Reuters|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> но ''[[Амнести интернешенал]]'' и ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' изјавиле дека Ерменија пукала или намерно го снабдувала Арцах со касетната муниција и ракетите Смерч користени во нападот.<ref name="amnesty.org">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/10/armenia-azerbaijan-first-confirmed-use-of-cluster-munitions-by-armenia-cruel-and-reckless/|title=Armenia/Azerbaijan: First confirmed use of cluster munitions by Armenia "cruel and reckless"|date=29 октомври 2020|publisher=Amnesty International|accessdate=29 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/10/30/armenia-cluster-munitions-kill-civilians-azerbaijan|title=Armenia: Cluster Munitions Kill Civilians in Azerbaijan|date=30 октомври 2020}}</ref> Арцах ја признал одговорноста, но изјавил дека пукала на воени објекти.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54686682?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:33b55dff-0d65-4d37-8141-94e37dd45df1|title=Пресс-секретарь лидера НКР призывает мирных азербайджанцев бежать от военных объектов|date=28 октомври 2020|publisher=BBC Russian Service|language=ru|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> Мари Струтерс, регионален директор на ''[[Амнести интернешенал]]'' за [[Источна Европа]] и [[Средна Азија]], изјавила дека „''пукањето со касетна муниција во цивилни области е сурово и несовесно и предизвикува нераскажана смрт, повреди и беда''“.<ref name="amnesty.org"/> Азербејџанскиот омбудсман нападот го нарекол „''терористички чин врз цивили''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/frontline-news/General-Prosecutors-Office-Death-toll-from-Armenias-missile-attack-on-Azerbaijans-Barda-rises-to-19-nearly-60-people-injured-colorredUPDATED-1color-334119|title=General Prosecutor's Office: Death toll from Armenia's missile attack on Azerbaijan's Barda rises to 21, about 70 people wounded – Updated – 2|date=28 октомври 2020|publisher=Azeri Press Agency|accessdate=28 октомври 2020}}</ref> Употребата на касетна муниција била објавена и од ''[[Њујорк Тајмс]]''.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2020/10/28/world/europe/azerbaijan-barda-armenia-rockets-karabakh.html|title=Во Азербејџан, низа експлозии, крици, а потоа и крв|last=Шарлота Гал |date=28 октомври 2020|work=[[The New York Times]]|quote=Утрото го посетивме Гарајусифли, заспано земјоделско село непосредно пред Барда, каде што луѓето ги погребуваа жртвите на уште еден ракетен напад. Четири лица загинаа, меѓу кои и едно 7-годишно девојче, а повеќе од десетина беа ранети. Децата си играа на своите велосипеди, а нивните родители седеа во сенката на нивните градини, кога проектилот експлодираше, расфрлајќи касетни бомби над куќите на неколку соседи.}}</ref> На 7 ноември, според ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'', ерменските сили испукале ракета што погодила земјоделско поле во близина на селото Лирика и убило 16-годишно момче додека си играло со други деца. Азербејџанските власти изјавиле дека ја идентификувале муницијата како ракета 9M528 Smerch, која носи боева глава што произведува ефект на експлозија и фрагментација. ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' објавил дека истражувачите не забележале никакви воени цели во областа. На 30 октомври 2020 година, ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' известил дека силите на Ерменија или Арцах користеле касетна муниција и изјавиле дека Ерменија треба веднаш да престане да користи касетна муниција или да ги снабдува силите на Нагорно-Карабах.<ref name="hrw">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/10/30/armenia-cluster-munitions-kill-civilians-azerbaijan|title=Armenia: Cluster Munitions Kill Civilians in Azerbaijan|date=30 октомври 2020|work=Human Rights Watch|accessdate=21 Ноември 2020}}</ref> [[Податотека:Results_of_Ganja_Attacks_(октомври,_2020)_06.jpg|десно|мини| Уништување во Ганџа по ерменските ракетни напади врз градот.]] Во средината на ноември, на социјалните мрежи било раширено видео од ранетиот азербејџански војник Амин Мусаев како добива прва помош од украинскиот новинар Александар Харченко и од ерменските војници по стапувањето на сила на примирјето. По ова, објавено е видео на кое се гледа како Мусаев е малтретиран во возило. Се известува дека тој лежел на земја во автомобилот и прашал: „''Каде одиме''? Како одговор, наводниот ерменски војник рекол: „''Ако се однесуваш добро, ќе си одиш дома''“, и пцуел, по што станало јасно дека азербејџанскиот војник бил клоцан. На 18 ноември, претставник на [[Меѓународен комитет на Црвениот крст|Меѓународниот комитет на Црвениот крст]] (МКЦК) во Ереван изјавил дека информациите за ова лице „''се истражуваат''“. Претставникот на МКЦК во Ереван, Зара Аматуни, одбил да каже дали има информации за Мусаев. Народниот правобранител на Арцах изјавил дека нема информации за азербејџанскиот војник, но дека доколку е повреден, тој „''најверојатно е во болница во Ерменија''“. Во соопштението на азербејџанското Министерство за надворешни работи се наведува дека прашањето се истражува и ќе биде известено до соодветните меѓународни организации. Според Министерството, „''информациите за тортура на затвореници најпрво се проверуваат за точност и се доставуваат до релевантните меѓународни организации''“.<ref name="musayevkarimov">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-54870281|title=Amin Musayev və Bayram Kərimovdan ailələrinə xəbər çatdırılıb|date=18 Ноември 2020|work=BBC Azerbaijani Work|language=az|archive-url=https://archive.today/20201206195113/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-54870281|archive-date=6 декември 2020|accessdate=6 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://menafn.com/1101168659/Red-Cross-to-undertake-needed-steps-towards-captured-Azerbaijani-soldiers|title=Red Cross to undertake needed steps towards captured Azerbaijani soldiers|last=MENAFN|work=menafn.com|accessdate=9 декември 2020}}</ref> На 25 ноември, претставниците на [[МКЦК]] ги посетиле Мусаев и Каримов во Ереван.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vestikavkaza.ru/news/stalo-izvestno-o-sudbe-dvuh-zahvacennyh-v-plen-azerbajdzanskih-voennosluzasih.html|title=Стало известно о судьбе двух захваченных в плен азербайджанских военнослужащих|date=25 Ноември 2020|work=VestiK Kavkaza|language=ru|accessdate=27 Ноември 2020}}</ref> На 5 декември, семејството на Мусаев било информирано за неговата состојба преку [[МКЦК]]. Според пријавената копија од писмото испратено од Мусаев, тој изјавил дека неговата состојба е добра.<ref name="musayevkarimov" /> Мусаев бил вратен во Азербејџан на 15 декември како дел од договорот за размена на заробеници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://report.az/ru/karabakh/amina-musaeva-i-drugih-plennyh-priveli-v-baku/|title=Амина Мусаева и других пленных вернули в Баку|last=Garib|first=Said|date=10 декември 2020|work=[[Report Information Agency]]|language=ru|accessdate=10 декември 2020}}</ref> Азербејџан официјално ја обвинил ерменската страна за лошо постапување со азербејџанските заробеници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.amerikaninsesi.org/a/amnesty-international-başkəsmə-videolarını-araşdırmağa-çağırır/5694510.html|title=Amnesty International başkəsmə videolarını araşdırmağa çağırır|date=10 декември 2020|work=Amerikanın Səsi|publisher=[[Voice of America]]|language=az|accessdate=10 декември 2020}}</ref> Неколку азербејџански заробеници, во интервјуа за азербејџанските медиуми, изјавиле дека биле мачени од нивните ерменски киднапери додека не биле префрлени назад во Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://1news.az/az/news/yarali-olsam-da-dehsetli-isgence-verirdiler---esirlikde-olan-bayram-kerimov|title=Döyüş başlayanda Şuşada yaralandım. 2 gün yaralı qaldım, əsir düşdüm.|date=5 јануари 2021|work=1News.az|language=az|archive-url=https://archive.today/20210106071501/https://1news.az/az/news/yarali-olsam-da-dehsetli-isgence-verirdiler---esirlikde-olan-bayram-kerimov|archive-date=6 јануари 2021|accessdate=6 јануари 2021}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://ikisahil.az/post/bayram-kerimov-yarali-olsam-da-dehshetli-ishgence-verirdiler|title=Bayram Kərimov: Yaralı olsam da, dəhşətli işgəncə verirdilər|date=5 јануари 2021|work=Iki Sahil|access-date=6 јануари 2021|archive-url=https://archive.today/20210106071504/https://ikisahil.az/post/bayram-kerimov-yarali-olsam-da-dehshetli-ishgence-verirdiler|archive-date=6 јануари 2021|language=az}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://azertag.az/xeber/Asirlikde_olan_herbchi_Ermeni_hekimlerin_bize_verdiyi_isgenceleri_hech_vaxt_unutmayacagam-1681289|title=Əsirlikdə olan hərbçi: Erməni həkimlərin bizə verdiyi işgəncələri heç vaxt unutmayacağam VİDEO|date=5 јануари 2021|work=[[Azerbaijan State News Agency]]|language=az|archive-url=https://archive.today/20210106072151/https://azertag.az/xeber/Asirlikde_olan_herbchi_Ermeni_hekimlerin_bize_verdiyi_isgenceleri_hech_vaxt_unutmayacagam-1681289|archive-date=6 јануари 2021|accessdate=6 јануари 2021}}</ref> Дилгам Асгаров, руски државјанин со азербејџанско потекло, кој бил уапсен од страна на сојузничките сили на Ерменија заедно со Шахбаз Гулиев, азербејџански државјанин, во 2014 година, за време на инцидент во [[Келбеџер (округ)|Калбаџар]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55253514|title=Şahbaz Quliyev və Dilqəm Əsgərov Bakıdadırlar|date=14 декември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|archive-url=https://archive.today/20210101173841/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55253514|archive-date=1 јануари 2021|accessdate=1 јануари 2021}}</ref> во интервју за весникот ''Виртуелен Азербејџан'' што го дал откако бил ослободен, исто така изјавил дека ерменските киднапери ги мачеле азербејџанските заробеници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://virtualaz.org/uzbeuz/175407|title=Yerevan erməniləri tərəfindən mənə işgəncə verildi. Qarabağdan olanlar toxunmadı|work=Virtual.az|language=az|archive-url=https://archive.today/20210101172845/https://virtualaz.org/uzbeuz/175407|archive-date=1 јануари 2021}}</ref> На 10 декември, ''[[Амнести интернешенал]]'' објавил извештај за видеа кои прикажуваат воени злосторства. На едно од видеата се гледаат ерменските војници како го сечат грлото на заробеник од Азербејџан. Изгледа дека заробеникот лежи на земја, додека е затворен и врзан кога му приоѓа ерменски војник и му задава нож во грлото. Независната патолошка анализа потврдила дека раната довела до негова смрт за неколку минути. На виделина се појавиле уште 11 видеа кои покажуваат нехумано постапување и навреда на личното достоинство на азербејџанските заробеници од страна на ерменската армија. На неколку видео снимки се гледаат ерменски војници како го отсекуваат увото на загинат азербејџански војник, влечат мртов азербејџански војник по земја со јаже врзано околу неговите нозе и стојат на трупот на загинатиот азербејџански војник. На 11 декември, Хјуман рајт воч објавил обемен извештај за незаконските ракетни напади на Ерменија врз азербејџанските цивилни области. Извештајот истражува 18 одделни напади, во кои загинале 40 цивили, а биле ранети уште десетици. За време на теренските истраги во Азербејџан во ноември, ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' документирал 11 инциденти во кои ерменските сили користеле балистички ракети, ненаведувани артилериски ракети, артилериски проектили од голем калибар и касетна муниција кои ги погодиле населените области во очигледно неселективни напади. Во најмалку четири други случаи, муницијата погодила цивили или цивилни објекти во области каде што немало очигледни воени цели. Покрај тоа што предизвикале цивилни жртви, ерменските напади оштетиле домови, бизниси, училишта и [[Клиника|здравствена клиника]] и придонеле за масовно раселување. Таа го признала присуството на воени сили во два града и две села нападнати од ерменските сили, тврдејќи дека Азербејџан непотребно ги изложувал цивилите на ризик, но исто така, навел дека присуството на воени цели не ја оправдува употребата на инхерентно неточно оружје со голем разурнувачки полупречник во населените места од страна на ерменските сили. ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' ја повикал ерменската влада да спроведе транспарентни истраги за нападите на ерменските сили кои го прекршуваат меѓународното хуманитарно право или законите за војна. На 15 декември, ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' објавил уште еден извештај за употребата на касетна муниција од страна на Ерменија во повеќекратни напади врз азербејџанските цивилни области. Нејзините истражувачи документирале четири напади со касетна муниција во три области во земјата, Барда, Горанбој и Тартар, во кои загинале најмалку седум цивили, меѓу кои две деца, а биле ранети околу 20, меѓу кои и две деца. ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' исто така изјавил дека со оглед на тоа што силите на Нагорно-Карабах не поседуваат касетна муниција, веројатно е дека ерменските сили ги извршиле нападите или ја снабдувале муницијата на силите на [[Нагорно-Карабах]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/12/15/armenia-cluster-munitions-used-multiple-attacks-azerbaijan|title=Armenia: Cluster Munitions Used in Multiple Attacks on Azerbaijan|date=15 декември 2020|work=hrw.org|publisher=[[Human Rights Watch]]|accessdate=15 декември 2020}}</ref> === Азербејџански злосторства === На 4 октомври 2020 година, ерменската влада изјавила дека Азербејџан распоредил касетна муниција против станбени цели во [[Степанакерт]]; истражител на ''[[Амнести интернешенал]]'' го осудил тоа.<ref>"[https://news.yahoo.com/armenia-says-azerbaijan-targeting-residential-113011026.html Armenia Says Azerbaijan Targeting Residential Areas With Missiles and Cluster Bombs]" Yahoo News 5 октомври 2020</ref> Во извештајот на ''[[Амнести интернешенал]]'', касетните бомби се идентификувани како „''касетна муниција М095 DPICM од израелско производство, која се чини дека била истрелана од азербејџанските сили''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2020/10/armenia-azerbaijan-civilians-must-be-protected-from-use-of-banned-cluster-bombs/|title=Armenia/Azerbaijan: Civilians must be protected from use of banned cluster bombs|date=5 октомври 2020|agency=Amnesty International}}</ref> Следниот ден, ерменскиот министер за надворешни работи Зохраб Мнацаканијан изјавил за [[Фокс њуз]] дека таргетирањето на цивилното население во Нагорно-Карабах од страна на азербејџанските сили е еднакво на [[Воено злосторство|воени злосторства]] и повикал на прекин на „''агресијата''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.foxnews.com/world/armenia-azerbaijan-war-crimes-claims-foreign-minister|title=Azerbaijan committing "war crimes" in disputed region, top Armenian diplomat tells Fox News|last=Yingst|first=Trey|date=5 октомври 2020|work=Fox News|accessdate=6 октомври 2020}}</ref> Во ноември 2020 година, Алиев негирал дека користел [[касетна муниција]] против цивилни области во Степанакерт на 1, 2 и 3 октомври 2020 година во интервју со новинарката на ''Би-Би-Си'', Орла Герин, опишувајќи ги како „''лажни вести''“ изјавите на другите новинари на Би-би-си кои биле сведоци на нападите и ги опишал како „''недискриминирачко гранатирање на град без јасни воени цели''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/av/world-europe-54865589|title=Nagorno-Karabakh: President Ilham Aliyev speaks to the BBC|date=9 Ноември 2020|work=BBC News|access-date=10 Ноември 2020}}</ref> За време на истрагата на лице место во Нагорно-Карабах во октомври 2020 година, ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' документирал четири инциденти во кои Азербејџан користел [[касетна муниција]] испорачана од Израел против цивилни области на Нагорно-Карабах. Истражниот тим на ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' изјавил дека не пронашле никаков вид воени локации во станбените населби каде што се користела [[касетна муниција]] и ја осудиле нејзината употреба против области населени со цивили. Стивен Гус, директор на одделот за оружје во ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' и претседател на Коалицијата за касетна муниција, изјавил дека „''континуираната употреба на касетна муниција – особено во населените области – покажува флагрантно непочитување на безбедноста на цивилите''“. Тој потоа додал дека „''повторената употреба на касетна муниција од страна на Азербејџан треба веднаш да престане, бидејќи нивната континуирана употреба служи за зголемување на опасноста за цивилите во наредните години''“. Истражниот тим на ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'', исто така, забележал дека голем број цивилни згради и инфраструктура биле тешко оштетени поради гранатирање.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/10/23/azerbaijan-cluster-munitions-used-nagorno-karabakh|title=Azerbaijan: Cluster Munitions Used in Nagorno-Karabakh|date=23 октомври 2020|publisher=Human Rights Watch|accessdate=23 октомври 2020}}</ref> На 16 декември, ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' објавил извештај за два одвоени напади, во разлика од неколку часа, на катедралата [[Соборен храм Христос Спасител (Шуша)|Христос Спасител]] на 8 октомври во градот Шуша, познат кај Ерменците како Шуши, сугерирајќи дека црквата, цивилен објект со културно значење, била намерна цел и покрај отсуството на докази дека била користена за воени цели. Остатоците од оружјето што ги собра ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' на локацијата ја потврдуваат употребата на наведувана муниција. „''Двата удари врз црквата, вториот додека новинарите и другите цивили се собраа на локацијата, се чини дека се намерни''“, изјавил Хју Вилијамсон, директор за Европа и Средна Азија во ''„[[Хјуман рајтс воч]]“''. „''Овие напади треба да бидат непристрасно истражени и одговорните треба да одговараат''.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/12/16/azerbaijan-attack-church-possible-war-crime|title=Azerbaijan: Attack on Church Possible War Crime|date=16 декември 2020|publisher=Human Rights Watch|accessdate=16 декември 2020}}</ref> [[Податотека:Destroyed_housing_compex_in_the_Republic_of_Artsakh_due_to_bombardment_from_Azerbaijan_in_септември -октомври_2020.jpg|мини|Уништен станбен комплекс по азербејџанското бомбардирање на Степанакерт]] На 15 октомври 2020 година, се појавило видео од двајца заробени Ерменци кои се погубени од азербејџански војници;<ref name="bellingcat">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bellingcat.com/news/rest-of-world/2020/10/15/an-execution-in-hadrut-karabakh/|title=An Execution in Hadrut|date=15 октомври 2020|work=Bellingcat|accessdate=16 октомври 2020}}</ref> Арцахските власти идентификувале еден како цивил.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.panarmenian.net/eng/news/286591/|title=Azeri troops shoot Armenian war prisoners dead|publisher=Panarmenian|accessdate=15 октомври 2020}}</ref> ''Bellingcat'' ги анализирал видеата и заклучил дека снимката е вистинска и дека двајцата погубени се ерменски борци заробени од азербејџанските сили помеѓу 9 и 15 октомври 2020 година и подоцна погубени.<ref name="bellingcat" /> [[Би-би-си|Би-Би-Си]], исто така, ги истражувал видеата и потврдил дека видеата се од Хадрут и се снимени одредено време помеѓу 9 и 15 октомври 2020 година. Покрената е истрага од бранителот на човековите права на Ерменија, Арман Татојан, кој ги споделил видеата со [[Европски суд за човекови права|Европскиот суд за човекови права]] и кој исто така ќе ги покаже видеата на [[Совет за човекови права на Обединетите нации|комесарот за човекови права на ОН]], [[Совет на Европа|Советот на Европа]] и други меѓународни организации.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54645254|title=Nagorno-Karabakh conflict: 'Execution' video prompts war crime probe|date=24 октомври 2020|work=BBC News}}</ref> Шефицата на ОН за човекови права, Мишел Бачелет, изјавила дека „''длабинските истраги на медиумските организации за видео снимките кои се чини дека покажуваат како азербејџанските трупи егзекутираат двајца заробени Ерменци во воени униформи, открија привлечни и длабоко вознемирувачки информации''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.reuters.com/article/us-armenia-azerbaijan-un-rights-idUSKBN27I238|title=Possible war crimes committed in Nagorno-Karabakh, U.N. rights boss says|date=2 Ноември 2020|work=Reuters}}</ref> На 10 декември, ''[[Амнести интернешенал]]'' објавил извештај за видеа кои прикажуваат воени злосторства од двете страни. На некои од овие видеа, азербејџански војници се гледаат како ја обезглавуваат главата на ерменски војник додека тој бил жив. Во друга снимка, жртвата е постар човек во цивилна облека на кој му се сече грлото пред видеото да заврши. [[Гардијан|„Гардијан“]] ги идентификува обезглавувањата на двајца постари етнички ерменски цивили од страна на азербејџанските вооружени сили. На видеата објавени на интернет на 22 ноември и 3 декември, мажи во азербејџански воени униформи држат и обезглавуваат маж со нож. Еден потоа ја остава отсечената глава на мртво животно. „''Вака се одмаздуваме – со сечење глави''“, вели глас надвор од камерата. Жртвата била идентификувана како Генади Петросјан (69), кој се преселил во Матадашен кон крајот на 1980-тите од [[Сумгајит]]. Друго видео објавено на 7 декември прикажува двајца војници во азербејџански воени униформи како закачуваат постар човек во близина на дрво. Друг војник му дава нож на еден од напаѓачите, кој почнува да го сече вратот на жртвата. Жртвата била идентификувана како Јури Асрјан, повлечен 82-годишник кој одбил да го напушти своето село, Азох.<ref name=":02">{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2020/dec/15/two-men-beheaded-in-videos-from-nagorno-karabakh-war-identified|title=Two men beheaded in videos from Nagorno-Karabakh war identified|date=15 декември 2020|work=The Guardian}}</ref> Во друга снимка, селанец по име Камо Манасјан е клоцан и тепан додека неговата крв тече од десното око, а потоа го удираат со дршка од пушка. На 16 октомври, според извештајот на Народниот правобранител на Ерменија, азербејџански војник му се јавил на братот на ерменскиот војник од телефонскиот број на вториот, велејќи дека неговиот брат е со нив и дека тие го обезглавиле и дека ќе ги објават неговите фотографии на Интернет. Според ерменски извори, тие навистина ја објавиле сликата на интернет.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ombuds.am/en_us/site/ViewNews/1337|title=The Azeris beheaded the Armenian soldier, called and informed his brother and posted the picture on the Internet. The Human Rights Defender recorded the fact|date=19 октомври 2020|work=The Human Rights Defender of Republic of Armenia|accessdate=19 октомври 2020}}</ref> Фондот за хуманитарна помош вклучил обезглавување на ерменски војник во нивното известување.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hart-uk.org/news/update-on-the-conflict-in-nagorno-karabakh-artsakh|title=Update on the Conflict in Nagorno Karabakh (Artsakh)|date=2 Ноември 2020|work=Humanitarian Aid Relief Trust|accessdate=2 Ноември 2020}}</ref> [[Податотека:01_Protesters_in_Geneva_demand_the_release_of_Armenian_POWs,_15_April_2021.jpg|лево|мини| Демонстрантите во [[Женева]] бараат ослободување на ерменските заробеници, 15 април 2021 година]] На почетокот на ноември, Ерменија поднела барање до [[Европска конвенција за човекови права|Европската конвенција за човекови права]] поради видеата од бруталниот третман на телата на ерменските заробеници, кои биле раширени на социјалната мрежа.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.am/eng/news/611104.html|title=Armenia applies to ECHR over mutilated corpses of Armenian soldiers in Azerbaijan territory|date=2 Ноември 2020|work=News.am|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> На 23 ноември, ЕСЧП објавила дека применува итни мерки во случај на ерменски заробеници и цивили држени во Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenpress.am/eng/news/1035659.html|title=ECHR applies urgent measures in case of Armenian POWs in Azeri custody|date=23 Ноември 2020|work=Armenpress|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> Мајкл Рубин од ''Washington Examiner'', осврнувајќи се на обезглавувањата, тортурата и осакатувањето на заробениците, изјавил дека, за разлика од уверувањето на Алиев на етничките Ерменци дека ќе останат како жители на Азербејџан, постапките на азербејџанските војници „''кажуваат поинаква приказна''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.washingtonexaminer.com/opinion/azerbaijan-should-guarantee-armenians-access-to-nagorno-karabakhs-churches|title=Azerbaijan should guarantee Armenians access to Nagorno-Karabakh's churches|last=Rubin|first=Michael|date=23 Ноември 2020|work=Washington Examiner}}</ref> ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' известил за видео снимките кои прикажуваат физичко малтретирање и понижување на ерменските заробеници од страна на нивните киднапери од Азербејџан, додавајќи дека повеќето од киднаперите не се плашат да бидат повикани на одговорност, бидејќи нивните лица се видливи на видеата.<ref name="ArmenianPOWs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/12/02/azerbaijan-armenian-prisoners-war-badly-mistreated|title=Azerbaijan: Armenian Prisoners of War Badly Mistreated|date=2 декември 2020|work=Human Rights Watch|accessdate=2 декември 2020}}</ref> ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' разговарал со семејствата на некои од заробениците на видеата, кои обезбедиле фотографии и други документи со кои се утврдува нивниот идентитет, и потврдиле дека овие роднини служат или во Армијата на одбраната Арцах или во ерменските вооружени сили.<ref name="ArmenianPOWs" /> [[Податотека:Armenian_people_try_to_remove_car_tires_from_a_burning_car_shop_after_shelling_by_Azerbaijan's_artillery.jpg|мини|250x250пкс| Жителите на Арцах се обидуваат да ги отстранат автомобилските гуми од запалената продавница за автомобили по гранатирањето од азербејџанската артилерија]] Во Азербејџан била отворена кривична постапка поради видео снимките на ерменските заробеници со Јавното обвинителство на земјата во кое се наведува дека нечовечкото постапување може да резултира со кривично гонење на некои војници кои служат во азербејџанските вооружени сили. Наведено е и дека многу од овие видеа биле лажни.<ref name="azeinvestigate">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-55044791|title=Erməni əsirlərin cəsədlərilə qəddar rəftarı göstərən videolarla bağlı Azərbaycanda cinayət işi açılıb|date=23 Ноември 2020|work=BBC Azerbaijani Service|language=az|accessdate=27 Ноември 2020}}</ref> На 14 декември, азербејџанските безбедносни сили уапсиле двајца азербејџански приватници и двајца други потерници обвинети за навреда на телата на ерменските војници и надгробните споменици на Ерменците.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://qafqazinfo.az/news/detail/ermeni-meyitlerini-tehqir-eden-4-herbcimiz-hebs-edilib-resmi-308348|title=Erməni meyitlərini təhqir edən 4 hərbçimiz həbs edilib – Rəsmi|date=14 декември 2020|work=Qafqazinfo.az|language=az|accessdate=14 декември 2020}}</ref> Азербејџанските активисти за човекови права сметале дека реакцијата на владата на осомничените воени злосторства е адекватна, иако некои азербејџански корисници на социјалните мрежи расправале за тоа дали нивното прогонство е оправдано, критикувајќи ја и Ерменија дека не ги истражува нејзините сомнителни воени злосторства.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kavkaz-uzel.eu/articles/357853/|title=Правозащитники в Баку сочли адекватной реакцию властей на преступления военных|last=Majid|first=Faik|date=22 декември 2020|work=[[Caucasian Knot]]|language=ru|accessdate=23 декември 2020}}</ref> На 19 март 2021 година, ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'' објавил извештај во врска со ерменските воени затвореници злоупотребувани од азербејџанските сили, подложувајќи ги на сурово и понижувачко постапување и тортура или кога биле заробени, за време на нивното префрлање или додека биле во притвор во различни притворски установи. Хју Вилијамсон, директор за Европа и Средна Азија во ''„[[Хјуман рајтс воч]]“'', ги нарекол овие акции на азербејџанските сили „''одвратни и воено злосторство''“.<ref name="ArmenianPOWsAbused">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2021/03/19/azerbaijan-armenian-pows-abused-custody|title=Azerbaijan: Armenian POWs Abused in Custody|date=19 март 2021}}</ref> На 3 мај 2021 година, Артак Зејналјан известил дека азербејџанските војници мачеле и убиле 19 ерменски заробеници, што е воено злосторство. На списокот со 19 загинати има 12 цивили и седум војници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenpress.am/eng/news/1051109.html|title=Azerbaijani servicemen tortured and killed 19 Armenian POWs|date=3 May 2021|work=armenpress.com}}</ref> Според бранителот на човекови права на Ерменија, Арман Татојан, проучувањето на собраните видеа и фотографии покажува дека мачењата, суровоста и нечовечкото постапување од страна на азербејџанските вооружени сили кон ерменските заробеници биле извршени со мотиви на етничка омраза.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.am/eng/news/642123.html|title=Azerbaijanis torture and kill 19 Armenian POWs|date=4 May 2021|work=news.am}}</ref> === Наводи за употреба на бел фосфор === Кон крајот на октомври и почетокот на ноември, Азербејџан ги обвинил ерменските сили дека користат [[Алотропи на фосфор|бел фосфор]] на цивилните области.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://oc-media.org/live-updates-day-35-of-nagorno-karabakh-fighting/|title=Live updates: Day 35 of Nagorno-Karabakh fighting|date=31 октомври 2020|work=OC Media|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azernews.az/karabakh/172007.html|title=Armenia actively using phosphorus shells against civilian objects|last=Ismayilova|first=Vafa|date=3 Ноември 2020|work=AzerNews|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> Потоа, на 4 ноември, Агенцијата за чистење мини на Република Азербејџан|АНАМА]] (АНАМА) објавила дека пронашла неексплодирана муниција од бел фосфор во Сехлабад, во близина на Татар, кои, според Азербејџан, биле испукани од ерменските сили.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://caspiannews.com/news-detail/armenias-army-drops-white-phosphorus-bombs-on-civilians-in-azerbaijan-2020-11-3-4|title=Armenia's Army Drops White Phosphorus Bombs On Civilians In Azerbaijan|last=Mammadli|first=Nargiz|date=6 Ноември 2020|work=Caspian News|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://azertag.az/en/xeber/Armenia_uses_banned_white_phosphorous_shells_against_civilian_population____PHOTO_FACT_VIDEO-1633513|title=Armenia uses banned white phosphorous shells against civilian population – Photo Fact Video|date=4 Ноември 2020|work=[[Azerbaijan State News Agency]]|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> Азербејџанските власти тврделе дека ерменските сили транспортирале бел фосфор во регионот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/31/armenia-azerbaijan-trade-fresh-accusations-of-karabakh-attacks|title=Armenia, Azerbaijan trade accusations again after new attacks|date=31 октомври 2020|work=[[Al Jazeera]]|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> На 20 ноември, Јавното обвинителство на Азербејџан поднело тужба, обвинувајќи ги ерменските вооружени сили за употреба на фосфорна муниција во Нагорно-Карабах, како и во [[Тертер (округ)|округот Татар]], и хемиска муниција за да „''нанесат голема и долгорочна штета на животна средина''“ во окрузите [[Физули (округ)|Фузули]] и Татар, како и околу Шуша.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.turan.az/ext/news/2020/11/free/politics%20news/en/130104.htm|title=Lawsuit on the fact of the use of white phosphorus by Armenians in Karabakh|date=20 Ноември 2020|work=[[Turan Information Agency]]|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> На 30 октомври, властите на Ерменија и Арцах ги обвиниле азербејџанските сили дека користат фосфор за палење шуми во близина на Шуша.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://massispost.com/2020/11/azerbaijan-uses-white-phosphorus-munitions-in-karabakh/|title=Azerbaijan Uses White Phosphorus Munitions in Karabakh|date=1 Ноември 2020|work=Massis Post|accessdate=1 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ombuds.am/en_us/site/ViewNews/1355|title=Azerbaijan is using, as the current data confirms, Phosphorus munitions։ The Human Rights Defender|date=31 октомври 2020|work=Human Rights Defender of Republic of Armenia|accessdate=31 октомври 2020}}</ref> Ова било поддржано од „''Ecocide alert''“ од 51 невладина организација под покровителство на Транспаренси Интернешнл.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://transparency.am/en/news/view/3179|title=Ecocide Alert in Nagorno–Karabakh region amidst war between Armenia and Azerbaijan|date=2 Ноември 2020|work=Transparency International Anticorruption Center|accessdate=3 декември 2020}}</ref> ''Франс 24'' објавил дека Азербејџан можел да користи бел фосфор за време на војната, нагласувајќи дека неговата употреба е строго регулирана со меѓународен договор што ниту Азербејџан ниту Ерменија го немаат потпишано.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.france24.com/en/europe/20201119-nagorno-karabakh-ceasefire-armenia-accuses-azerbaijan-of-using-phosphorus-bombs|title=Nagorno-Karabakh: Armenia accuses Azerbaijan of using phosphorus bombs|date=19 Ноември 2020|work=france24.com|publisher=[[France 24]]}}</ref> Репортерот на ''The Independent'', кој го посетил Националниот центар за изгореници во [[Ереван]], ги видел изгорениците на војниците, кои, според заменик-директорот на центарот, во 80% од случаите се во согласност со оштетувањето од бел фосфор.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/armenia-azerbaijan-vicrims-nagorno-karabakh-b1774313.html|title=I want the world to ban these weapons: Treating the white phosphorus victims of the Nagorno-Karabakh war|date=16 декември 2020|work=[[The Independent]]|accessdate=17 декември 2020}}</ref> Патрик Книпер, ортопедски хирург и специјалист за тешки изгореници, кој бил во Ереван како дел од француската мисија за помош за да помогне во лекувањето на повредените кои пристигнуваат од напред, ја дал првата независна потврда изгорениците се резултат на употреба на муниција од бел фосфор во списанието ''Le Point'', истакнувајќи ги карактеристичните длабоки изгореници, хипокалцемијата и ненадејните смртни случаи во неговиот заклучок <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.lepoint.fr/monde/exclusif-haut-karabakh-la-video-qui-prouve-l-utilisation-d-armes-au-phosphore-09-11-2020-2400171_24.php|title=EXCLUSIF. Haut-Karabakh : la vidéo qui prouve l'utilisation d'armes au phosphore|date=11 Ноември 2020|work=[[Le Point]] (French)|accessdate=18 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.worldstockmarket.net/exclusive-nagorno-karabakh-the-video-that-proves-the-use-of-phosphorus-weapons|title=EXCLUSIVE. Nagorno-Karabakh: the video that proves the use of phosphorus weapons|date=9 Ноември 2020|work=worldstockmarket.net|accessdate=18 декември 2020}}</ref> Азербејџан негирал дека користел бел фосфор.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tass.com/world/1218653|title=Baku denies reports on use of white phosphorus munitions in Nagorno-Karabakh|date=31 октомври 2020|work=[[TASS]]|accessdate=28 Ноември 2020}}</ref> Двајца интервјуирани руски воени експерти не пронашле дека доказите обезбедени од ерменската страна се убедливи и изразиле сомневање дека бел фосфор бил користен од која било страна од судир от.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.mk.ru/politics/2020/10/31/ekspert-prokommentiroval-mify-o-fosfornykh-boepripasakh-v-nagornom-karabakhe.html|title=Эксперт прокомментировал мифы о "фосфорных боеприпасах" в Нагорном Карабахе|access-date=13 декември 2020|agency=Московский Комсомолец}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.kavkaz-uzel.eu/articles/356094/|title=Военные эксперты сочли недоказанным применение фосфорных снарядов в Карабахе|date=4 Ноември 2020|access-date=20 декември 2020|agency=Кавказский Узел}}</ref> Сепак, на 22 септември 2021 година, [[Претставнички дом на САД|Претставничкиот дом на САД]] го усвоил амандманот, повикувајќи на извештај за воените злосторства во Азербејџан, вклучително и употреба на нелегална муниција и бел фосфор против ерменските цивили.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://amendments-rules.house.gov/amendments/CARDCA_036_xml210920102639182.pdf|title=AMENDMENT TO RULES COMM. PRINT 117 13 OFFERED BY MR. CARDENAS OF CALIFORNIA|date=20 септември 2021|work=amendments-rules.house.gov|accessdate=23 септември 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.am/eng/news/664117.html|title=US Congress demands release of all Armenian POWs in Azerbaijan|date=23 септември 2021|work=news.am|accessdate=23 септември 2021}}</ref> == Официјални изјави == === Ерменија и Арцах === На 27 септември 2020 година, премиерот на Ерменија, [[Никол Пашинјан]], ги обвинил азербејџанските власти за провокација од големи размери. Премиерот изјавил дека „''неодамнешните агресивни изјави на азербејџанското раководство, големите заеднички воени вежби со Турција, како и отфрлањето на предлозите на ОБСЕ за мониторинг''“ укажуваат дека агресијата била однапред планирана и претставува големо нарушување на регионалните мир и безбедност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenpress.am/rus/news/1028969.html|title=Агрессия со стороны Азербайджана была спланирована заранее: Пашинян|date=27 септември 2020|work=armenpress.am|publisher=Armenpress|language=ru|accessdate=28 септември 2020}}</ref> Следниот ден, Министерството за надворешни работи на Ерменија (МНР) издало соопштение, во кое истакнал дека „''народот на Арцах е во војна со турско-азербејџанскиот сојуз''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://armenpress.am/rus/news/1029219.html|title=Народ Арцаха воюет с турецко-азербайджанским альянсом: МИД Республики Армения|date=28 септември 2020|work=armenpress.am|access-date=28 септември 2020|publisher=Armenpress|language=ru}}</ref> Истиот ден, ерменскиот амбасадор во Русија, Вардан Тогањан, не исклучил дека Ерменија може да се обрати до Русија за нови резерви на оружје.<ref>{{Наведени вести|url=https://armenpress.am/rus/news/1029218.html|title=Вардан Тоганян не исключил, что Армения может обратиться к РФ для новых поставок оружия|date=28 септември 2020|work=armenpress.am|access-date=28 септември 2020|publisher=Armenpress|language=ru}}</ref> На 29 септември 2020 година, премиерот Пашинјан изјавил дека Азербејџан, со воена поддршка од Турција, го проширува театарот на ерменска територија.<ref>{{Наведени вести|url=https://armenpress.am/eng/news/1029486.html|title=Azerbaijan expanding geography of hostilities with active support of Turkey – PM Pashinyan|date=29 септември 2020|work=armenpress.am|access-date=29 септември 2020|publisher=Armenpress}}</ref> На 30 септември 2020 година, Пашинјан изјавил дека Ерменија размислува официјално да ја признае Република Арцах како независна територија.<ref>{{Наведени вести|url=https://armenpress.am/eng/news/1029566.html|title=Armenia considers officially recognizing independence of Nagorno Karabakh, Pashinyan says|date=30 септември 2020|work=armenpress.am|access-date=30 септември 2020|publisher=Armenpress}}</ref> Истиот ден, ерменското МНР изјавило дека турските воздухопловни сили извршиле провокативни летови долж фронтот меѓу силите на Република Арцах и Азербејџан, вклучително и обезбедување воздушна поддршка за азербејџанската армија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.mfa.am/hy/interviews-articles-and-comments/2020/09/30/MFA_Turkey_Statement/10476|title=ՀՀ ԱԳՆ հայտարարությունը Թուրքիայի ԶՈՒ ներգրավվածության վերաբերյալ|date=30 септември 2020|publisher=MFA|language=hy}}</ref> На 1 октомври 2020 година, претседателот на Арцах, [[Арајик Харутјуњан]], изјавил дека Ерменците треба да се подготват за долготрајна војна.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/1/putin-macron-call-for-nagorno-karabakh-ceasefire-as-deaths-mount|title=Putin, Macron call for Nagorno-Karabakh ceasefire as deaths mount|work=[[Al Jazeera]]|publisher=Al Jazeera|accessdate=1 октомври 2020}}</ref> Два дена подоцна, Министерството за надворешни работи на Нагорно-Карабах (Арцах) ја повикала меѓународната заедница да ја признае независноста на Република Арцах со цел да се обнови регионалниот мир и безбедност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.panarmenian.net/eng/news/285974/|title=Karabakh urges international community to recognize its independence|publisher=PanArmenian|quote=Nagorno-Karabakh (Artsakh) Foreign Ministry on Saturday, октомври 3 called on the international community to recognize the independence of Artsakh.}}</ref> На 6 октомври 2020 година, ерменскиот премиер [[Никол Пашинјан]] изјавил дека ерменската страна е подготвена да направи отстапки, доколку Азербејџан е подготвен да возврати.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/9645263|title=Пашинян: Ереван готов к уступкам в карабахском судир е, если к этому же готовы в Баку|accessdate=29 октомври 2020}}</ref> На 9 октомври 2020 година, [[Армен Сарксјан|Армен Саркисјан]] побарал меѓународните сили, особено [[Соединетите Американски Држави]], [[Русија]] и [[НАТО]], да направат повеќе за да ја запрат вмешаноста на Турција во војната и предупредил дека [[Анкара]] создава „''уште една Сирија на Кавказ''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://hetq.am/en/article/122861|title="Turkey creating "another Syria in Caucasus", Armenian President Tells Financial Times|date=9 октомври 2020|work=hetq.am|publisher=Hetq}}</ref> На 21 октомври 2020 година, [[Никол Пашинјан]] изјавил дека „''невозможно е да се зборува за дипломатско решение во оваа фаза, барем во оваа фаза''“, бидејќи компромисната опција не е прифатлива за Азербејџан, додека ерменската страна многупати изјавила дека е подготвена да го реши проблемот со компромиси. Пашинјан изјавил дека „''да се бориме за правата на нашиот народ значи, пред сè, да земеме оружје и да се заложиме за заштита на правата на татковината''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://en.armradio.am/2020/10/21/pm-there-is-no-diplomatic-solution-to-karabakh-issue-at-least-not-in-this-stage/|title=There is no diplomatic solution to Karabakh issue, at least not in this stage|date=21 октомври 2020|work=armradio.am|publisher=Public Radio of Armenia}}</ref> На 12 ноември 2020 година, Пашинјан ѝ се обратил на својата нација, велејќи дека „''Ерменија и ерменскиот народ живеат исклучително тешки денови.'' ''Има тага во срцата на сите нас, солзи во очите на сите нас, болка во душите на сите нас''“. Премиерот истакнал дека Генералштабот на вооружените сили на Ерменија известил дека војната „''мора веднаш да се прекине''“. И претседателот на Арцах предупредил дека ако непријателствата не престанат, Степанакерт може да се изгуби за неколку дена. Пашинјан изјавил и дека прашањето на Карабах не е решено и дека меѓународното признавање на Република Арцах станува апсолутен приоритет.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://hetq.am/en/article/124228|title=Pashinyan to Nation: "Karabakh Issue Has Not Been Resolved"|date=12 Ноември 2020|work=hetq.am|publisher=[[Hetq]]}}</ref> === Азербејџан === [[Податотека:Ilham_Aliyev_chaired_a_Security_Council_meeting_(cropped).png|десно|мини| Средба на азербејџанскиот претседател Илхам Алијев со Советот за безбедност на земјата на 27 септември 2020 година]] Според азербејџанското Министерство за одбрана, ерменската војска го прекршила примирјето 48 пати долж линијата за контакт на 26 септември 2020 година, ден пред судир от. Азербејџан изјавил дека ерменската страна нападнала прва, што предизвикало азербејџанска контраофанзива.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://mod.gov.az/en/frontline-news-557/|title=26 септември 2020 09:40|date=26 септември 2020|publisher=Defence Ministry of Azerbaijan|accessdate=28 септември 2020}}</ref> На 27 септември 2020 година, Азербејџан ги обвинил ерменските сили за „''намерен''“ напад на линијата на фронтот <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.gulf-times.com/story/673912/Heavy-fighting-erupts-in-Nagorny-Karabakh|title=Heavy fighting erupts in Nagorny Karabak|date=27 септември 2020|publisher=Gulf Times|accessdate=28 септември 2020}}</ref> и за мета на цивилни области, тврдејќи дека имало „''грубо кршење на меѓународното хуманитарно право'' “.<ref>{{Наведени вести|url=https://azertag.az/en/xeber/Hikmat_Hajiyev_Armenia_039s_deliberate_targeting_of_residential_areas_and_the_civilians_is_a_gross_violation_of_international_humanitarian_law-1596165|title=Hikmat Hajiyev: Armenia's deliberate targeting of residential areas and the civilians is a gross violation of international humanitarian law|date=27 септември 2020|work=azertag.az|access-date=28 септември 2020|publisher=Azerbaijan State News Agency}}</ref> На 28 септември 2020 година, било наведено дека дејствијата на Ерменија ги уништиле мировните преговори преку акт на агресија,<ref>{{Наведени вести|url=https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/hikmet-haciyev-ordumuz-azerbaycan-erazisinin-tehlukesizliyini-temin-edir/|title=Hikmət Hacıyev: "Ordumuz Azərbaycan ərazisinin təhlükəsizliyini təmin edir"|date=28 септември 2020|work=report.az|access-date=28 септември 2020|publisher=Report Information Agency|language=az}}</ref> наводно дека била започната војна против Азербејџан, го мобилизирале народот на Азербејџан и објавиле Голема патриотска војна.<ref>{{Наведени вести|url=https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/prezidentin-komekcisi-azerbaycana-qarsi-muharibe-baslayib/|title=Prezidentin köməkçisi: "Bu, Azərbaycan xalqının Böyük Vətən Müharibəsidir"|date=28 септември 2020|work=report.az|access-date=28 септември 2020|publisher=Report Information Agency|language=az}}</ref> Потоа било наведено дека распоредувањето на ерменската војска во Нагорно-Карабах претставува закана за регионалниот мир и ја обвинил Ерменија за пропаганда, додавајќи дека азербејџанската војска работи според меѓународното право.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Hikmat-Hajiyev:-%22Armenia-prepares-very-false-and-needless-information%22-331408|title=Hikmat Hajiyev: "Armenia prepares very false and needless information"|date=28 септември 2020|work=apa.az|access-date=28 септември 2020}}</ref> Азербејџанските власти објавиле соопштение во кое ја обвиниле ерменската војска дека намерно гаѓа цивили, вклучувајќи жени и деца.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/az/sosial_xeberler/Dovlt-Komitsi-Ermnistan-silahli-quvvlrinin-qadin-v-usaqlari-qtl-yetirmsin-dair-byanat-yayib-607424|title=Dövlət Komitəsi Ermənistan silahlı qüvvələrinin qadın və uşaqları qətlə yetirməsinə dair bəyanat yayıb|date=28 септември 2020|work=apa.az|access-date=28 септември 2020|language=az}}</ref> Азербејџанскиот министер за надворешни работи (МНР) негирал какви било информации за турска вмешаност, притоа признавајќи ја воено-техничката соработка со Турција и други земји.<ref>{{Наведени вести|url=https://regnum.ru/news/polit/3075510.html|title=Азербайджан ответил на обвинения Армении в привлечении наёмников|date=28 септември 2020|work=regnum.ru|access-date=28 септември 2020|publisher=REGNUM News Agency|language=ru}}</ref> На 29 септември 2020 година, претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, изјавил дека ерменската контрола на областа и агресијата довеле до уништување на инфраструктурата и џамиите, го предизвикал масакрот во Хоџали и резултирало со [[Културоцид|културен геноцид]] и дека тоа е еднакво на [[исламофобија]]та поддржана од државата и антиазербејџанските чувства.<ref>{{Наведени вести|url=https://azertag.az/xeber/Prezident_Ilham_Aliyev_Islamofobiya_ve_Azerbaycanofobiya_siyaseti_artiq_Ermenistanin_resmi_ideologiyasina_chevrilib-1598429|title=Prezident İlham Əliyev: İslamofobiya və Azərbaycanofobiya siyasəti artıq Ermənistanın rəsmi ideologiyasına çevrilib|date=29 септември 2020|work=azertag.az|access-date=29 септември 2020|publisher=Azerbaijan State News Agency|language=az}}</ref> Азербејџанското МНР побарало Ерменија да престане да гранатира цивили и ги повикало меѓународните организации да обезбедат дека Ерменија го следи меѓународното право.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/MFA:-We-demand-from-Armenia-to-stop-shelling-civilians-331517|title=MFA: We demand from Armenia to stop shelling civilians|date=29 септември 2020|work=apa.az|access-date=29 септември 2020}}</ref> Азербејџан ги негирал извештаите за платеници донесени од Турција од страна на Азербејџан,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azernews.az/karabakh/169738.html|title=Ambassador: If Armenia recognizes "independence" of Karabakh, it would mean burning all bridges|date=1 октомври 2020|work=AzerNews.az|language=en|accessdate=13 октомври 2021}}</ref><ref name=":12">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/9/28/azerbaijan-denies-turkey-sent-it-fighters-from-syria|title=Azerbaijan denies Turkey sent it fighters from Syria|date=28 септември 2020|work=[[Al Jazeera]]|accessdate=12 октомври 2021}}</ref> и првиот потпретседател на Република Азербејџан, Мехрибан Алијева, изјавила дека Азербејџан никогаш не полагал право на туѓа територија ниту пак извршил злосторства против човештвото.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/Mehriban-Aliyeva:-%22May-the-Almighty-grant-every-Azerbaijani-the-chance-to-kiss-the-sacred-Karabakh-soil!%22-331594|title=Mehriban Aliyeva: "May the Almighty grant every Azerbaijani the chance to kiss the sacred Karabakh soil!"|date=29 септември 2020|work=apa.az|access-date=29 септември 2020}}</ref> На 3 октомври 2020 година, Алијев изјавил дека [[Ерменија]] треба да ја напушти територијата на [[Азербејџан]] (во Нагорно-Карабах) за да престане војната.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cnn.com/2020/10/03/asia/azerbaijan-armenia-president-intl/index.html|title=President of Azerbaijan tells Armenia to 'leave our territory, and then, the war will stop'|last=Istanbul|first=Aren Melikyan in Yerevan and Arzu Geybullaeva in|publisher=CNN|accessdate=4 октомври 2020}}</ref> Следниот ден, Алиев издал официјална изјава дека Азербејџан „''пишува нова историја''“, опишувајќи го Карабах како древна азербејџанска територија и долгогодишен дом на Азербејџанците, и тврдејќи дека Ерменците ја окупирале територијата на Азербејџан, уништувајќи го неговото верско и културно наследство, три децении. Тој додал дека Азербејџан ќе ги обнови своите градови и ќе ги уништи џамиите и ја обвинил Ерменија за искривување на историјата.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/President-Ilham-Aliyev:-Today-we-are-writing-a-new-history-of-our-people-and-state-a-glorious-history-332072|title=Претседателот Илхам Алиев: Денеска пишуваме нова историја на нашиот народ и држава, славна историја|date=4 октомври 2020|work=apa.az|access-date=4 октомври 2020|quote=Како што знаете, Азербејџан веќе една недела се бори да го врати својот територијален интегритет. На бојното поле, нашите војници и старешини покажуваат херојство, му нанесуваат големи удари на непријателот, го ставаат непријателот на негово место, го бркаат непријателот од нашите земји по цена на нивните животи... Ние денес ја враќаме историската правда затоа што земјата Карабах е нашата античка историска земја. Народот на Азербејџан со векови живеел, создавал и градел во овие земји. Но, многу години, речиси 30 години, ерменските џелати ги окупираа нашите земји, ги уништуваа сите наши историски, верски и културни места. Ќе ги обновиме сите наши градови. Ќе ги обновиме сите наши џамии уништени од Ерменците. Животот ќе се врати на овие места. Ставивме крај на обидите на Ерменците да ги сменат нашите историски имиња и да ја фалсификуваат историјата, да го избришат историското и културното наследство на азербејџанскиот народ. Се обновуваат историските имиња на нашите населби и ќе се обновуваат.}}</ref> Два дена подоцна, помошникот на Алиев, Хикмат Хаџиев, изјавил дека Ерменија распоредила [[касетна муниција]] против градовите,<ref>{{Наведени вести|url=https://www.dunyabulteni.net/ortadogu/ermenistan-cepheden-kaciyor-sivilleri-vuruyor-h479865.html|title=Ermenistan cepheden kaçıyor sivilleri vuruyor|work=Dünya Bülteni|language=tr}}</ref> но тоа не било потврдено од други извори. На 7 октомври 2020 година, Азербејџан официјално ги известил членките на Светската конференција за уставна правда, Конференцијата на европските уставни судови, Асоцијацијата на азиските уставни судови и слични организации дека ја започнал операцијата во согласност со меѓународното право за повторно воспоставување на меѓународно признат територијален интегритет и за безбедноста на својот народ.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aa.com.tr/en/azerbaijan-front-line/azerbaijan-sends-notice-to-world-courts-on-military-ops/1998840|title=Azerbaijan sends notice to world courts on military ops|date=7 октомври 2020|publisher=Anadolu Agency|accessdate=18 октомври 2020}}</ref> Тој, исто така, ја обвинил Ерменија за [[Дискриминација|етничка дискриминација]] поради историското протерување или самопрогонство на етничките малцински заедници, истакнувајќи го нејзиното моноетничко население.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://apa.az/en/nagorno_garabagh/President-Ilham-Aliyev:-%22Armenia-is-a-racist-country-representatives-of-no-other-nationality-can-live-there%22-332434|title=President Ilham Aliyev: "Armenia is a racist country, representatives of no other nationality can live there"|date=8 октомври 2020|work=apa.az|accessdate=8 октомври 2020|quote=Во Азербејџан живеат претставници на многу националности. Тие живеат како едно семејство. Азербејџан е познат како мултикултурна земја во светот. Ова го признаваат Обединетите нации, како и други меѓународни организации кои работат на хуманитарната област. Азербејџан е земја на толеранција, етничка и верска толеранција. Илјадници Ерменци денес живеат во нашата земја и тие се наши граѓани. И тие живеат нормално, како и сите други националности. Секако, сигурен сум дека по завршувањето на оваа војна и конфликт, Ерменците кои денес живеат во Нагорно-Карабах ќе живеат со нас. Азербејџан е мултинационална земја. Така било низ историјата. Мислам дека ова е наша голема предност.}}</ref> На 10 октомври 2020 година, азербејџанскиот министер за надворешни работи Џејхун Бајрамов изјавил дека примирјето потпишано истиот ден е привремено.<ref>{{Наведени вести|url=https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-foreignminister-idUKKBN26V0JK|title=Azeri foreign minister says Nagorno-Karabakh truce is temporary|last=Reuters Staff|date=10 октомври 2020|work=Reuters|access-date=10 октомври 2020}}</ref> И покрај тоа, Алиев изјавил дека двете страни сега се обидуваат да утврдат политичко решение за судир от.<ref>{{Наведени вести|url=https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-diplomacy-idUKKBN26V007|title=Armenia and Azerbaijan accuse each other of violating Nagorno-Karabakh ceasefire|last=Hovhannisyan|first=Nailia Bagirova, Nvard|date=10 октомври 2020|work=Reuters|access-date=10 октомври 2020}}</ref> На 21 октомври 2020 година, Алиев изјавил дека Азербејџан не исклучува воведување меѓународни набљудувачи и мировници во Нагорно-Карабах, но ќе постави некои услови кога ќе дојде време.<ref name="aljazeerapeacekeeper">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aljazeera.com/news/2020/10/22/azeri-president-says-armenians-can-have-cultural-autonomy|title=Azeri president says Armenians can have "cultural autonomy"|date=22 октомври 2020|accessdate=22 октомври 2020}}</ref> Тој потоа додал дека Азербејџан не се согласува за [[референдум]] во Нагорно-Карабах,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201022/karabakh-1580992201.html|title=Алиев исключил возможность проведения референдума в Карабахе|date=22 октомври 2020|publisher=RIA Novosti|language=ru|accessdate=22 октомври 2020}}</ref> но не ја исклучува културната автономија на Ерменците во Нагорно-Карабах,<ref name="aljazeerapeacekeeper" /> и потврдил дека Азербејџан ги смета Ерменците кои живеат во Нагорно-Карабах како нивните граѓани, ветувајќи безбедност и права.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201022/armyane-1581006912.html|title=Права армян в Карабахе будут полностью соблюдены, заявил Алиев|date=22 октомври 2020|publisher=RIA Novosti|language=ru|accessdate=22 октомври 2020}}</ref> На 26 октомври 2020 година, Алиев изјавил дека азербејџанската влада ќе изврши увид и ќе го евидентира уништувањето од страна на ерменските сили на териториите окупирани од Ерменија околу Нагорно-Карабах за време на судир от во [[Нагорнокарабашка војна|Нагорно-Карабах]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54686682?ns_mchannel=social&pinned_post_locator=urn:asset:685e43b5-6cb6-46d3-b1e3-d06cb7246c89|title=Алиев грозит Армении счетом за разоренные земли|date=26 октомври 2020|publisher=BBC Russian Service|language=ru|accessdate=26 октомври 2020}}</ref> == Наводи за вмешаност на трета страна == Поради географијата, историјата и чувствителноста на судир от во Нагорно-Карабах, биле упатени обвинувања, наводи и изјави за вмешаност на трети страни и меѓународни актери, вклучително и во медиумски извештаи. Азербејџан е обвинет за вработување сириски платеници за време на војната, вклучувајќи ги и извештаите на Сириската опсерваторија за човекови права (SOHR).<ref name="bbc_061020">{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944|title=Война в Карабахе: сотни раненых и погибшие по обе стороны фронта|access-date=6 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006141402/https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944|archive-date=6 октомври 2020|publisher=BBC|language=ru|trans-title=Karabakh war: Hundreds wounded and killed on both sides of the front|quote=Some results of Saturday}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.syriahr.com/en/185821/|title=Turkish-backed mercenaries – First batch of Syrian fighters arrives in Azerbaijan|access-date=27 септември 2020|publisher=Сириска опсерваторија за човекови права|language=en}}</ref> Постоеле, исто така, тврдења за курдска милиција од Сирија и Ирак кои се бореле на ерменска страна, и иако некои извори од трета страна го потврдиле тоа,<ref name="almonitorkurd">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/10/russia-recuit-syria-kurds-fighting-armenia-azerbaijan.html|title=Will Russia recruit Syrian Kurds to fight in Armenia-Azerbaijan conflict?|last=Semenov|first=Kirill|date=14 октомври 2020|publisher=Al-Monitor|accessdate=22 октомври 2020|quote=Во овој контекст, за руската страна беше корисно да се нагласи присуството на „курдските екстремистички групи“, кои, според разузнавачката служба, дошле да учествуваат во конфликтот на страната на Ерменија. Иако сè уште нема директни докази за тоа, потенцијалното распоредување на единици на Курдистанската работничка партија или поврзани организации во зоната на ерменско-азербејџанскиот конфликт би било исклучително чувствително за Турција. Доколку се потврди, наместо Анкара да ја елиминира „курдската закана“ на јужните граници на земјата, може да се создаде „терористичко жариште“ на северните граници на Турција. Ова може да биде една цена од поддршката на Турција за Азербејџан.}}</ref><ref name="KPSyria">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kp.ru/daily/217190.5/4297301/|title=Разбор мифа: так чьи же всё-таки наёмники сражаются в Карабахе?|last=Ivanov|first=Mikhail|date=2 октомври 2020|work=[[Komsomolskaya Pravda]]|language=ru|accessdate=8 декември 2020}}</ref><ref name="KPSyriaen">{{Наведена мрежна страница|url=https://news.ru/en/world/media-armenia-attracts-syrian-and-lebanese-war-veterans-to-karabakh/|title=Media: Armenia attracts Syrian and Lebanese war veterans to Karabakh|last=Nikiforov|first=Igor|date=2 октомври 2020|work=News.ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20201205201952/https://news.ru/en/world/media-armenia-attracts-syrian-and-lebanese-war-veterans-to-karabakh/|archive-date=5 декември 2020|accessdate=27 Ноември 2020}}</ref> некои публикации ги сметале овие тврдења за „''сомнителни''“.<ref name="jpostPKK">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.jpost.com/middle-east/turkey-iran-russia-benefit-from-azerbaijan-armenia-conflict-analysis-646951|title=Turkey, Iran, Russia benefit from Azerbaijan, Armenia conflict – analysis|last=Seth J. Frantzman|date=26 октомври 2020|work=jpost.com|publisher=The Jerusalem Post}}</ref><ref name="eurasianetkurd">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurasianet.org/question-of-syrian-mercenaries-takes-over-armenia-azerbaijan-information-war|title=Question of Syrian mercenaries takes over Armenia-Azerbaijan information war|date=1 октомври 2020|work=eurasianet.org|publisher=[[Eurasianet]]}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.washingtonpost.com/world/2020/09/30/armenians-azerbaijan-turkey-russia-clashes/|title=Turkey and Russia preside over a new age of mercenary wars|last=Tharoor|first=Ishaan|date=30 септември 2020|publisher=The Wasgington Post|accessdate=6 јануари 2021}}</ref> За време на војната, етнички Ерменци волонтери од [[Блискиот Исток]], [[Европа]] и [[Латинска Америка]] се бореле на ерменската страна.<ref name="novayalebanon">{{Наведена мрежна страница|url=https://novayagazeta.ru/articles/2020/10/02/87340-v-boy-vstupayut-naemniki|title=В бой вступают наемники|last=el-Hayek|first=Wadih|date=2 октомври 2020|work=novayagazeta.ru|language=ru|archive-url=https://archive.today/20201004131108/https://novayagazeta.ru/articles/2020/10/02/87340-v-boy-vstupayut-naemniki|archive-date=4 октомври 2020|accessdate=13 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rfi.fr/fr/europe/20201003-le-haut-karabakh-les-volontaires-arméniens-découvrent-la-guerre|title=Dans le Haut-Karabakh, les volontaires arméniens découvrent la guerre|date=3 октомври 2020|work=rfi.fr|language=fr|accessdate=6 јануари 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.liberation.fr/france/2020/10/11/de-marseille-a-erevan-un-militant-marque-au-front_1802057|title=De Marseille à Erevan, un militant marqué au front|last=Хароунјан|first=Стефани|date=11 октомври 2020|work=liberation.fr|language=fr|accessdate=6 јануари 2021}}</ref><ref name="france24volunteer">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20201027-armenian-diaspora-pitches-in-as-nagorno-karabakh-truce-crumbles|title=Ерменската дијаспора влегува додека примирјето во Нагорно-Карабах се распаѓа|date=27 октомври 2020|work=france24.com}}</ref> Двете страни негирале дека вработувале платеници во војната,<ref name="sarkissianpkk">{{Наведени вести|url=https://english.alarabiya.net/en/features/2020/09/30/Turkish-claims-of-PKK-fighters-in-Armenia-absolute-nonsense-Armen-Sarkissian|title=Turkish claims of PKK fighters in Armenia absolute nonsense: Armen Sarkissian|date=29 септември 2020|work=alarabia.net|access-date=30 септември 2020}}</ref><ref name="syriadenygov">{{Наведена мрежна страница|url=https://en.president.az/articles/43037|title=Ilham Aliyev was interviewed by France 24 TV channel|work=Official website of President of Azerbaijan Republic|accessdate=5 декември 2020}}</ref> но [[Канцеларија на Високиот комесар за човекови права на Обединетите нации|ОХЦХР]] изјавила дека има извештаи за сириски борци мотивирани првенствено од приватна корист кои се бореле на страната на Азербејџан регрутирана со помош на Турција и странски државјани кои се борат на ерменската страна со мотивација, повикувајќи на повлекување на сите платеници и поврзани актери од Нагорно-Карабах.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?NewsID=26494&LangID=E|title=OHCHR {{!}} Mercenaries in and around the Nagorno-Karabakh conflict zone must be withdrawn – UN experts|work=OHCHR|access-date=13 Ноември 2020}}</ref> === Авганистански милитанти === На 7 октомври 2020 година, портпаролот на претседателот на Арцах, Вахрам Погосјан изјавил дека според разузнавачките податоци, турскиот претседател [[Реџеп Таип Ердоган]] постигнал договор со лидерот на Исламската партија на Авганистан (Хезб-е-Ислам) Гулбудин Хекматјар за вклучување „''нови терористички групи во војната против Арцах''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://hetq.am/en/article/123302|title=Azerbaijan Opens New "Vein" Via Afghanistan, In Addition to Turkey and Israel Routes|work=hetq.am|publisher=Hetq}}</ref> На 17 октомври 2020 година, [[Ерменска служба за национална безбедност|НСС]] изјавила дека азербејџанската страна е ангажирана во транспортот на голема количина муниција и платеници на нејзината територија, наведувајќи ги летовите на авионите Боинг 747 и Ил-76 на Силк Веј од Баку до воздушните бази во различни земји како доказ. Според ерменската [[Ерменска служба за национална безбедност|НСС]], летот Баку-Баграм бил регистриран на 16 октомври, а летот Баграм- Лашкар Гах -Баку на 17 октомври. Ерменската [[Ерменска служба за национална безбедност|НСС]] објавила дека истата рута била закажана за 18 октомври и летови од Баку до [[Кандахар]]. Исто така, се забележува дека информациите за некои од овие летови отсуствуваат во системот на меѓународни возни редови, а голем број аеродроми немаат меѓународна класификација.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201017/afganistan-1580258262.html|title=Ереван заподозрил Баку в привлечении наемников из Афганистана|date=17 октомври 2020|work=ria.ru|publisher=[[RIA Novosti]]|language=ru|trans-title=Yerevan suspects Baku of involving mercenaries from Afghanistan}}</ref> На 2 октомври 2020 година, декларираната дипломатска поддршка на [[Авганистан]] за Азербејџан ја поттикнало Ерменија да се заложи за ставање крај на статусот на набљудувач на [[Кабул]] во Организацијата на Договорот за колективна безбедност (CSTO), регионален сојуз предводен од [[Русија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rferl.org/a/as-kabul-backs-azerbaijan-in-conflict-with-armenia-afghans-recall-fighting-in-previous-war/30880802.html|title=As Kabul Backs Azerbaijan In Conflict With Armenia, Afghans Recall Fighting In Previous War|date=7 октомври 2020|work=rfelr.org|publisher=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]}}</ref> === Волонтери од ерменската дијаспора === [[Податотека:Arayik_Harutyunyan_awarding_a_volunteer_on_Ноември _2_2020.jpg|мини| Претседателот на Арцах, [[Арајик Харутјуњан]], наградува ерменски волонтер за фаќање сириски платеник на 2 ноември 2020 година <ref name="ArmenianPOWs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.hrw.org/news/2020/12/02/azerbaijan-armenian-prisoners-war-badly-mistreated|title=Azerbaijan: Armenian Prisoners of War Badly Mistreated|date=2 декември 2020|work=Human Rights Watch|accessdate=2 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.panorama.am/en/news/2020/11/02/Artsakh-President/2392969|title=Artsakh President awarded members of the volunteer unit who captured a Syrian mercenary in the Karabakh conflict zone|date=2 Ноември 2020|publisher=Panorama|accessdate=3 Ноември 2020}}</ref>]] На 28 септември 2020 година, Министерството за одбрана на Азербејџан тврдело дека меѓу ерменските жртви имало „''платеници''“ со ерменско потекло од Сирија и различни земји од Блискиот Исток.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/Vagif-Dargahli:-%22There-are-mercenaries-of-Armenian-origin-from-Syria-and-different-countries-of-the-Middle-East-among-the-losses-of-the-enemy%22-331402|title=Vagif Dargahli: 'There are mercenaries of Armenian origin from Syria and different countries of the Middle East among the losses of the enemy'|date=28 септември 2020|work=apa.az|access-date=28 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929174638/https://apa.az/en/azerbaijan-army-azerbaijani-armed-forces/Vagif-Dargahli:-%22There-are-mercenaries-of-Armenian-origin-from-Syria-and-different-countries-of-the-Middle-East-among-the-losses-of-the-enemy%22-331402|archive-date=29 септември 2020}}</ref> Истиот ден турскиот министер за одбрана изјавил дека Ерменија мора „''да ги врати назад платениците и терористите што ги донесе од странство''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.hurriyetdailynews.com/erdogan-urges-armenia-to-end-occupation-in-upper-karabakh-158669|title=Erdoğan urges Armenia to 'end occupation in Upper Karabakh'|date=28 септември 2020|work=Hurriyet Daily News|access-date=10 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008022039/https://www.hurriyetdailynews.com/erdogan-urges-armenia-to-end-occupation-in-upper-karabakh-158669|archive-date=8 октомври 2020}}</ref> Два дена подоцна, азербејџанските власти побарале од меѓународната заедница „''адекватно да одговори на употребата на терористичките сили од страна на Ерменија''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/domestic-news/Hikmet-Hajiyev:-%22International-community-should-adequately-respond-to-the-use-of-terrorist-forces-by-Armenian-against-Azerbaijan%22-331711|title=Hikmet Hajiyev: "International community should adequately respond to the use of terrorist forces by Armenian against Azerbaijan"|date=30 септември 2020|work=apa.az|access-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201001061433/https://apa.az/en/domestic-news/Hikmet-Hajiyev:-%22International-community-should-adequately-respond-to-the-use-of-terrorist-forces-by-Armenian-against-Azerbaijan%22-331711|archive-date=1 октомври 2020}}</ref> На 30 септември 2020 година, SOHR, исто така, изјавил дека сириски борци со ерменско потекло биле транспортирани во Ерменија за да се борат против Азербејџан.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.syriahr.com/en/186288/|title=Armenia–Azerbaijan conflict {{!}} First Syrian fighter of Ankara-backed factions killed in Azerbaijan|date=30 септември 2020|access-date=1 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201005180045/https://www.syriahr.com/en/186288/|archive-date=5 октомври 2020|publisher=Сириска опсерваторија за човекови права}}</ref> Следниот ден, азербејџанските власти изјавиле дека Ерменија широко употребила странски „''терористички сили''“ и „''платеници''“ против неа, со докази за луѓе со ерменско потекло од [[Среден Исток|Блискиот Исток]], особено [[Сирија]] и [[Либан]], а потоа и Русија, [[Грузија]], Грција., [[Обединети Арапски Емирати|Обединетите Арапски Емирати]] и други земји.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/frontline-news/Azerbaijani-MFA:-Foreign-terrorist-and-mercenaries-being-used-by-Armenia-against-Azerbaijan-332119|title=Azerbaijani MFA: Foreign terrorist and mercenaries being used by Armenia against Azerbaijan|date=5 октомври 2020|work=apa.az|access-date=5 октомври 2020}}</ref> Во извештајот на ''[[Новаја Газета]]'', цитиран од разузнавањето на либанското Министерство за внатрешни работи, се наведува дека околу 500 етнички Ерменски Либанци отпатувале да се борат во Нагорно-Карабах.<ref name="novayalebanon">{{Наведена мрежна страница|url=https://novayagazeta.ru/articles/2020/10/02/87340-v-boy-vstupayut-naemniki|title=В бой вступают наемники|last=el-Hayek|first=Wadih|date=2 октомври 2020|work=novayagazeta.ru|language=ru|archive-url=https://archive.today/20201004131108/https://novayagazeta.ru/articles/2020/10/02/87340-v-boy-vstupayut-naemniki|archive-date=4 октомври 2020|accessdate=13 октомври 2020}}</ref> На почетокот на октомври, ''Комсомолскаја Правда'' објавила дека Ерменците од Либан, кои биле членови на [[Ерменската тајна армија за ослободување на Ерменија]], милитантна група наведена како терористичка организација од страна на САД, ја поддржале Ерменија во војната.<ref name="KPSyria">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kp.ru/daily/217190.5/4297301/|title=Разбор мифа: так чьи же всё-таки наёмники сражаются в Карабахе?|last=Ivanov|first=Mikhail|date=2 октомври 2020|work=[[Komsomolskaya Pravda]]|language=ru|accessdate=8 декември 2020}}</ref> Грчкиот ''Сити Тајмс'' објавил дека околу 500-800 Ерменци од Грција, како и некои [[Грци]] доброволно се пријавиле во војната на страната на Ерменија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://greekcitytimes.com/2020/10/03/former-non-commissioned-officer-im-going-to-artsakh-with-500-800-greeks-to-crush-the-turks/|title=Former non-commissioned officer: "I'm going to Artsakh with 500–800 Greeks to crush the Turks"|date=3 октомври 2020|work=Greek City Times|accessdate=27 Ноември 2020}}</ref> Официјален претставник на ерменското Министерство за одбрана рекол дека многумина од дијаспората се пријавиле да волонтираат без да наведе прецизен број. Стотици од далечни места како [[Аргентина]] и САД се вратиле во Ерменија на борбена обука. Карапет Агаџанјан, борбен инструктор во [[Ереван]], кој обучува локални и странски волонтери, изјавил за [[Ројтерс]] дека околу 10 либански Ерменци добиле обука во неговиот камп.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-lebanon-idUKKBN27H157|title=Despite Lebanon's woes, Armenians spring to action for Nagorno-Karabakh|last=Francis|first=Марија Семерџијан, Елен|date=1 Ноември 2020|work=reuters.com}}</ref> Франс 24 разговарал со војници, вклучително и ерменска дијаспора од Франција, кои се борат во Нагорно-Карабах.<ref name="france24volunteer">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.france24.com/en/asia-pacific/20201027-armenian-diaspora-pitches-in-as-nagorno-karabakh-truce-crumbles|title=Ерменската дијаспора влегува додека примирјето во Нагорно-Карабах се распаѓа|date=27 октомври 2020|work=france24.com}}</ref> === Израел === На 24 април 2021 година, началникот на силите за воздушна одбрана на ерменската армија Армен Варданјан изјавил дека [[Израел]] не само што доставувал воена опрема за Азербејџан за време на војната, туку и управувал со неа. Според генерал-мајорот, Израел обезбедувал директна помош преку нивните оператори и персонал за време на воените дејствија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.panarmenian.net/eng/news/292378/|title=Military: Israeli crew supported Azerbaijan during Karabakh war|date=24 April 2021|work=PanARMENIAN.Net}}</ref> === Курди === На 30 септември 2020 година, турски извори тврделе дека околу 300 милитанти на [[Курдска работничка партија|Курдистанската работничка партија]] (ПКК) биле транспортирани во Нагорно-Карабах преку Иран. Сепак, според ''Eurasianet'' и ''The Jerusalem Post'', овие тврдења не биле потврдени со докази.<ref name="jpostPKK">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.jpost.com/middle-east/turkey-iran-russia-benefit-from-azerbaijan-armenia-conflict-analysis-646951|title=Turkey, Iran, Russia benefit from Azerbaijan, Armenia conflict – analysis|last=Seth J. Frantzman|date=26 октомври 2020|work=jpost.com|publisher=The Jerusalem Post}}</ref><ref name="eurasianetkurd">{{Наведена мрежна страница|url=https://eurasianet.org/question-of-syrian-mercenaries-takes-over-armenia-azerbaijan-information-war|title=Question of Syrian mercenaries takes over Armenia-Azerbaijan information war|date=1 октомври 2020|work=eurasianet.org|publisher=[[Eurasianet]]}}</ref> На 6 октомври 2020 година, [[Служба за државна безбедност (Азербејџан)|ССС]] тврдела, цитирајќи ги пресретнувањата, кои ги објавила како доказ, дека Ерменија вработила странски платеници, вклучително и членови на курдски милитантни групи кои Ерменија ги донела од [[Ирак]] и Сирија, за да се борат против Азербејџан.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/accidents-incidents-news/SSS-announces-facts-approving-fighting-of-PKK-terrorists-on-the-Armenian-side-against-Azerbaijan-332242|title=SSS announces facts, approving fighting of PKK terrorists on the Armenian side against Azerbaijan|date=5 октомври 2020|work=apa.az|access-date=5 октомври 2020|quote=Република Ерменија користи странски платеници, вклучително и членови на курдските терористички групи кои Ерменија ги донесе од Ирак и Сирија, во својата агресија против Азербејџан, изјави за АПА Одделот за односи со јавноста на Службата за државна безбедност (ССС). Службата за државна безбедност на Република Азербејџан пресретнала разговори на терористи поврзани со ПКК кои учествуваат во борбени активности против Азербејџан. Според прислушуваните разговори, терористите разговараат за несигурната ситуација на страната на Ерменија и бројните загуби. Тие зборуваат и за тоа како азербејџанската страна ефикасно користи беспилотни летала и жалат што дошле во воената зона измамени од Ерменците. Еве ги горенаведените материјали.}}</ref> Истиот ден, руската служба за надворешно разузнавање обвинила дека има курдски екстремистички групи, кои, според ''Ал-Монитор'', се борат на ерменската страна, а за тоа нема директни докази.<ref name="almonitorkurd">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2020/10/russia-recuit-syria-kurds-fighting-armenia-azerbaijan.html|title=Will Russia recruit Syrian Kurds to fight in Armenia-Azerbaijan conflict?|last=Semenov|first=Kirill|date=14 октомври 2020|publisher=Al-Monitor|accessdate=22 октомври 2020|quote=In this context, it was beneficial for the Russian side to stress the presence of "Kurdish extremist groups", which, according to the intelligence service, came to participate in the conflict on the side of Armenia. While there is no direct evidence of this yet, the potential deployment of Kurdistan Workers Party units or affiliated organizations in the zone of the Armenian-Azerbaijani conflict would be extremely sensitive for Turkey. If confirmed, instead of Ankara having eliminated the "Kurdish threat" at the southern borders of the country, a "terrorist hotbed" could be being created at Turkey's northern borders. This could be one price of Turkey's support for Azerbaijan.}}</ref> На почетокот на октомври, ''Комсомолскаја Правда'' објавила дека има докази за поддршка на Ерменија од милитантите на бригадата „Нубар Озањан“, дел од Сириските демократски сили и поврзана со ПКК.<ref name="KPSyria">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kp.ru/daily/217190.5/4297301/|title=Разбор мифа: так чьи же всё-таки наёмники сражаются в Карабахе?|last=Ivanov|first=Mikhail|date=2 октомври 2020|work=[[Komsomolskaya Pravda]]|language=ru|accessdate=8 декември 2020}}</ref><ref name="KPSyriaen">{{Наведена мрежна страница|url=https://news.ru/en/world/media-armenia-attracts-syrian-and-lebanese-war-veterans-to-karabakh/|title=Media: Armenia attracts Syrian and Lebanese war veterans to Karabakh|last=Nikiforov|first=Igor|date=2 октомври 2020|work=News.ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20201205201952/https://news.ru/en/world/media-armenia-attracts-syrian-and-lebanese-war-veterans-to-karabakh/|archive-date=5 декември 2020|accessdate=27 Ноември 2020}}</ref> Сепак, бригадата Нубар Озањан остро ги негирала тврдењата дека тие патувале во Ерменија.<ref name="auto1">{{Наведена мрежна страница|url=https://anfturkce.com/rojava-surIye/ermeni-taburu-tuerk-devleti-suriye-den-karabag-a-sevkiyat-yapiyor-146589|title=Ermeni Taburu: Türk devleti Suriye'den Karabağ'a sevkiyat yapıyor|work=ANF News}}</ref> Командантот на групата го исмеал турското обвинување, велејќи „''Знаеме дека оваа перцепција е целосно лажна.'' ''Освен тоа, сите знаат дека членовите на ПКК не се во Ерменија. Затоа што тоа не е Курдистан''.“ <ref name="auto1" /> Лук Кофи, американски политички советник и директор на Центарот за студии за надворешна политика при Фондацијата Херитиџ, цитирајќи свои извори, тврдел дека до 100 борци на ПКК биле во [[Степанакерт]] за да се борат против Азербејџан, но не обезбедил никакви докази.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.ru/en/world/100-kurdish-fighters-spotted-in-nagorno-karabakh/|title=100 Kurdish fighters spotted in Nagorno Karabakh|date=3 октомври 2020|work=News.ru|language=en|archive-url=https://archive.today/20210131044141/https://news.ru/en/world/100-kurdish-fighters-spotted-in-nagorno-karabakh/|archive-date=31 јануари 2021|accessdate=1 февруари 2021}}</ref> Ова било демантирано од Ерменија.<ref name="sarkissianpkk">{{Наведени вести|url=https://english.alarabiya.net/en/features/2020/09/30/Turkish-claims-of-PKK-fighters-in-Armenia-absolute-nonsense-Armen-Sarkissian|title=Turkish claims of PKK fighters in Armenia absolute nonsense: Armen Sarkissian|date=29 септември 2020|work=alarabia.net|access-date=30 септември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://news.am/eng/news/608647.html|title=Armenian President: We must negotiate with Turkey as a party to the conflict, not as a mediator|date=18 октомври 2020|work=news.am|publisher=News.am}}</ref> === Пакистан === На 17 октомври 2020 година, ерменската служба за национална безбедност изјавила дека Азербејџан шверцувал значително количество муниција, платеници и „''терористи''“ од [[Авганистан]] и [[Пакистан]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.panarmenian.net/eng/news/286679/|title=Azerbaijan smuggling in more terrorists, arms – Armenia NSS|date=17 октомври 2020|work=panarmenian.net|publisher=PanARMENIAN.net|accessdate=17 октомври 2020}}</ref> Пакистан го отфрлил ова тврдење како „''неодговорна пропаганда''“ и изјавил дека тврдењата на ерменската влада немаат суштина.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.dawn.com/news/1585565/fo-rejects-baseless-claim-by-armenian-pm-about-pakistani-forces-involvement-in-karabakh-conflict|title=FO rejects 'baseless' claim by Armenian PM about Pakistani forces' involvement in Karabakh conflict|last=Siddiqui|first=Naveed|date=17 октомври 2020|work=Dawn|access-date=1 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tass.com/pressreview/1217255|title=Press review: Has Pakistan entered the Karabakh conflict and why Pompeo is touring S. Asia|date=28 октомври 2020|work=tass.com|publisher=[[TASS]]}}</ref> Ерменскиот премиер [[Никол Пашинјан]] во интервју за индискиот медиум ''WION'' изјавил дека има „''информации дека милитанти од Пакистан се вклучени во војната против Карабах''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.wionews.com/world/pakistan-is-sending-armed-terrorists-to-azerbaijan-armenian-pm-tells-wion-337721|title=Pakistan is sending armed terrorists to Azerbaijan, Armenian PM tells WION|date=24 октомври 2020|work=wionnews.com|publisher=[[WION (TV channel)|WION]]}}</ref> Тој им кажал на руските новинари за активната улога на Пакистан во судир от. Претседателот на Азербејџан, Илхам Алијев, изјавил дека Пакистан дипломатски го поддржал Баку „''но за воена помош не доаѓа предвид''“. На 28 октомври 2020 година, врз основа на информирани извори, ''Комерсант'' објавил дека најмалку една група милитанти со оружје и муниција била формирана и испратена од пакистански Пешавар во Карабах.<ref>{{Наведено списание|date=28 октомври 2020|title=В Карабах из-за Гиндукуша|trans-title=To Karabakh due to Hindu Kush|url=https://www.kommersant.ru/doc/4549481|journal=Коммерсантъ|language=ru|publisher=[[Kommersant]]}}</ref> Подоцна постоеле нови извештаи за пружена поддршка од Пакистан за Азербејџан за време на војната.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.arabnews.com/node/1928836/middle-east|title=Turkey, Azerbaijan, Pakistan launch 'Three Brothers' joint military exercises|date=14 септември 2021|work=arabnews.com|publisher=[[Arab News]]|accessdate=20 септември 2021}}</ref> Во февруари 2021 година, Ерменскиот национален комитет на Америка (ANCA) ја повикал министерката за финансии на САД [[Џанет Јелен|Џенет Јелен]] да го вклучи Пакистан на црната листа на [[ФАТФ]] за „''финансирање платеници кои се бореле во војната во Карабах''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://eadaily.com/ru/news/2021/03/01/pakistan-posle-karabahskoy-voyny-ostorozhnyy-poisk-novyh-soyuznikov|title=Пакистан после карабахской войны: осторожный поиск новых союзников|date=1 март 2021|work=eadaily.com|language=ru|accessdate=20 септември 2021}}</ref> Во септември 2021 година, Министерството за одбрана на Азербејџан изразило благодарност до Пакистан за неговата поддршка за време на војната.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azernews.az/nation/183506.html|title=Military officials from Azerbaijan, Turkey, Pakistan observe "Three Brothers – 2021" exercises [PHOTO]|date=20 септември 2021|work=azernews.az|accessdate=20 септември 2021}}</ref> === Русија === На 9 ноември, денот кога бил потпишан договорот за прекин на огнот, азербејџанските сили во автономната република Нахчиван случајно <ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/russian/news-54879360|title=Азербайджанские военные сбили российский вертолет над Арменией|work=[[BBC Russian Service]]|access-date=2 јануари 2021|archive-url=https://archive.today/20210102225445/https://www.bbc.com/russian/news-54879360|archive-date=2 јануари 2021|language=ru|trans-title=Azerbaijani military shot down Russian helicopter over Armenia}}</ref> собориле руски јуришен хеликоптер [[Мил Ми-24]] во близина на Јерасх, во [[Ерменија]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54874162|title=Two killed as Russian military helicopter downed in Armenia|date=9 Ноември 2020|work=[[BBC News]]|archive-url=https://archive.today/20210102225059/https://www.bbc.com/news/world-europe-54874162|archive-date=2 јануари 2021|accessdate=2 јануари 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.euronews.com/2020/11/09/two-soldiers-die-after-russian-helicopter-shot-down-in-armenia|title=Two soldiers die after Russian helicopter shot down in Armenia|date=9 Ноември 2020|work=[[Euronews]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20201109171627/https://www.euronews.com/2020/11/09/two-soldiers-die-after-russian-helicopter-shot-down-in-armenia|archive-date=9 Ноември 2020|accessdate=2 јануари 2021}}</ref> Според Антон Тројановски и Карлота Гал од ''[[The New York Times|Њујорк Тајмс]]'', ова потенцијално и дало на Русија причина да се вмеша во војната, а рускиот претседател [[Владимир Путин]] му поставил ултиматум на азербејџанскиот претседател Илхам Алијев. Според Тројановски и Гал, Русија во овој ултиматум изјавила дека доколку Азербејџан не ги прекине операциите по преземањето на контролата над Шуша, ќе интервенира. Истата ноќ, непознат проектил погодил отворен простор во Хирдалан, во близина на Баку, без да предизвика повредени, велат азербејџански извори.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2020/12/01/world/europe/nagorno-karabakh-putin-armenia-azerbaijan.html|title=In Nagorno-Karabakh Peace Deal, Putin Applied a Deft New Touch|date=1 декември 2020|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://archive.today/20201201125206/https://www.nytimes.com/2020/12/01/world/europe/nagorno-karabakh-putin-armenia-azerbaijan.html|archive-date=1 декември 2020|accessdate=2 јануари 2021}}</ref> Исто така, повторно истиот ден, на социјалните мрежи се појавило видео на кое очигледно се гледа како ерменските сили лансираат ракета Искандер од руско производство во Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.thedrive.com/the-war-zone/37518/video-indicates-armenia-has-fired-its-russian-made-iskander-ballistic-missiles-at-azerbaijan|title=Video Indicates Armenia Has Fired Its Russian-Made Iskander Ballistic Missiles At Azerbaijan|last=Trevithick|first=Joseph|date=9 Ноември 2020|work=The War Zone|publisher=The Drive|archive-url=https://archive.today/20210102224831/https://www.thedrive.com/the-war-zone/37518/video-indicates-armenia-has-fired-its-russian-made-iskander-ballistic-missiles-at-azerbaijan|archive-date=2 јануари 2021|accessdate=2 јануари 2021}}</ref> Поранешниот началник на Воената контролна служба на ерменското Министерство за одбрана Мовсес Хакобјан, откако поднел оставка од функцијата на 19 ноември 2020 година, изјавил дека Ерменија користела ракета Искандер врз Азербејџан, иако не кажал каде погодила проектилот. Канцеларијата на ерменскиот јавен обвинител преку објава на [[Фејсбук]] соопштила дека ќе ги испита наводите на Хакобјан. Портпаролката на Министерството за одбрана не одговорила на телефонските повици кои барале коментар. Според Џан Касапоглу, директор на програмата за безбедносни и одбранбени студии во Центарот за економски и надворешни политички студии, независен тинк-тенк со седиште во [[Истанбул]], Ерменија можела да користи ракети Искандер само со руска согласност.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://edam.org.tr/en/military-alert-the-armenian-military-could-escalate-the-conflict-by-using-iskander-ballistic-missiles/|title=Military Alert: The Armenian Military Could Escalate The Conflict by Using Iskander Ballistic Missiles|date=29 септември 2020|work=Centre for Economics and Foreign Policy Studies|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120075040/https://edam.org.tr/en/military-alert-the-armenian-military-could-escalate-the-conflict-by-using-iskander-ballistic-missiles/|archive-date=20 Ноември 2020|accessdate=11 февруари 2021}}</ref> Азербејџан и Русија негирале дека Ерменија истрелала Искандер за време на војната,<ref>[https://ria.ru/20210226/aliev-1599059461.html Алиев заявил, что в Карабахе не применяли "Искандеры"]</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.interfax.ru/russia/753518|title=В Минобороны РФ опровергли использование Арменией "Искандеров"|work=www.interfax.ru}}</ref> сепак, според ''Middle East Eye'', Ерменија истрелала најмалку една балистичка ракета Искандер од руско производство кон главниот град на Азербејџан, [[Баку]] во ноември 2020 година и тие биле соборени од противракетен одбранбен систем управуван од азербејџанската војска.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.middleeasteye.net/news/azerbaijan-armenia-israel-russia-missile-fired-shot-down|title=Azerbaijan-Armenia conflict: Israeli defence system shot down Russian missile Yerevan fired at Baku|last=<!--Not stated-->|date=1 март 2021|work=middleeasteye.net|publisher=[[Middle East Eye]]|accessdate=1 март 2021|quote=}}</ref> Во март 2021 година, [[Агенција за чистење мини на Република Азербејџан|АНАМА]] изјавила дека Ерменија користела ракети Искандер за време на битката, додавајќи дека пронашле остатоци од два експлодирани проектили Искандер за време на деминирањето на областа во Шуша;<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-56587134|title=Bu günün xəbərləri: ANAMA: "Ermənistan Şuşaya "İsgəndər" atıb". Armen Sarkisyan: "Azərbaycan bütün hərbi əsirləri qaytarsaydı..."|date=31 март 2021|work=BBC Azerbaijani Service|accessdate=31 март 2021}}</ref> ова било демантирано од Русија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rbc.ru/rbcfreenews/6066edb59a7947559f9dd694|title=Кремль ответил на сообщение об осколках ракет "Искандеров" в Карабахе|date=2 April 2021|work=www.rbc.ru|language=ru}}</ref> ==== Групација Вагнер ==== На 28 септември, руските медиуми објавиле дека руските приватни воени компании се подготвени да се борат против Азербејџан во Нагорно-Карабах.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ura.news/news/1052451658|title=Российские наемники готовы отправиться в Карабах|last=Anfalov|first=Maxim|date=28 септември 2020|work=ura.news|language=ru|trans-title=Russian mercenaries ready to go to Karabakh|archive-url=https://web.archive.org/web/20201120161345/https://ura.news/news/1052451658|archive-date=20 Ноември 2020|accessdate=27 јануари 2021}}</ref> На 1 октомври, [[Радио Слободна Европа]], цитирајќи извор од Вагнер групација, тврдела дека тие веќе се во Нагорно-Карабах и учествуваат во непријателствата.<ref name="WagnerGroupRFE">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.svoboda.org/a/30868597.html|title='Россия ослабела из-за авантюр Путина'. Поможет ли Москва Еревану?|date=1 октомври 2020|work=Radio Svoboda|publisher=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|language=ru|trans-title="Russia has weakened because of Putin's adventures." Will Moscow help Yerevan?|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010091251/https://www.svoboda.org/a/30868597.html|archive-date=10 октомври 2020|accessdate=27 јануари 2021}}</ref> Рускиот воен аналитичар Павел Фелгенхауер исто така изјавил дека изведувачите на Вагнер биле испратени да ги поддржат ерменските сили како оператори на АТГМ.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://bnr.bg/post/101350649/pavel-felgengauer-v-armenia-sa-bili-prehvarleni-chasti-ot-ruskata-chvk-vagner|title=Павел Фелгенгауер: В Армения са били прехвърлени части от руската ЧВК "Вагнер"|date=3 октомври 2020|work=[[Bulgarian National Radio]]|language=ru|trans-title=Pavel Felgenhauer: Parts of Russian PMC Wagner were transferred to Armenia|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008165717/https://bnr.bg/post/101350649/pavel-felgengauer-v-armenia-sa-bili-prehvarleni-chasti-ot-ruskata-chvk-vagner|archive-date=8 октомври 2020|accessdate=27 јануари 2021}}</ref> По војната, во декември 2020 година, на интернет се појавила фотографија од платеник, очигледно направена пред црква во Шуша за време на војната. Исто така, во руските медиуми протекла порака, во која очигледно опишуваат како ерменската влада одбила да им плати на руските платеници за нивната работа и како, поради тоа, некои од платениците на Вагнер имале намера да се вратат во Русија или да пребегаат на азербејџанската страна. Руските медиуми објавиле дека, во ноември, имало околу 500 руски платеници кои се бореле на ерменската страна,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rusplt.ru/policy/chvk-vagnera-zamechena-v-5fc76.html|title=ЧВК "Вагнера" замечена в подконтрольном Азербайджану Шуши|last=Golubev|first=Kirill|date=2 декември 2020|work=Russkaya Planeta|language=ru|trans-title=PMC "Wagner" spotted in Azerbaijan-controlled Shushi|archive-url=https://archive.today/20210127133720/https://rusplt.ru/policy/chvk-vagnera-zamechena-v-5fc76.html|archive-date=27 јануари 2021|accessdate=27 јануари 2021}}</ref> и околу 300 руски платеници учествувале во битката кај Шуша, со Виктор Злобов, пензиониран капетан на руските вооружени сили, наведувајќи дека Шуша била „''одбранета главно благодарение на руските доброволци''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://regnum.ru/news/polit/3115204.html|title=ЧВК "Вагнер" сыграла немалую роль – эксперт о ситуации в Нагорном Карабахе|date=13 Ноември 2020|work=[[REGNUM News Agency|REGNUM]]|language=ru|trans-title=PMC "Wagner" played a significant role – expert on the situation in Nagorno-Karabakh|archive-url=https://archive.today/20210127133251/https://regnum.ru/news/polit/3115204.html|archive-date=27 јануари 2021|accessdate=27 јануари 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.osnmedia.ru/world/prisutstvie-chvk-vagner-v-karabahe-oslabit-pyl-boevikov-zlobov/|title=Эксперт: ЧВК "Вагнер" в корне изменила ситуацию в Нагорном Карабахе|last=Ryzhov|first=Vitaly|date=13 Ноември 2020|work=Общественная служба новостей|language=ru|trans-title=Expert: PMC "Wagner" radically changed the situation in Nagorno-Karabakh|archive-url=https://archive.today/20210127133432/https://www.osnmedia.ru/world/vybory-v-rossii-blizki-k-idealu-v-otlichie-ot-ssha-ili-moldovy-muhin/|archive-date=27 јануари 2021|accessdate=27 јануари 2021}}</ref> Рускиот бизнисмен Евгениј Пригожин, кој е поврзан со групата Вагнер, негирал каква било вмешаност на руските ПВК во војната.<ref name="WagnerGroupRFE">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.svoboda.org/a/30868597.html|title='Россия ослабела из-за авантюр Путина'. Поможет ли Москва Еревану?|date=1 октомври 2020|work=Radio Svoboda|publisher=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]]|language=ru|trans-title="Russia has weakened because of Putin's adventures." Will Moscow help Yerevan?|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010091251/https://www.svoboda.org/a/30868597.html|archive-date=10 октомври 2020|accessdate=27 јануари 2021}}</ref> Според ерменската новинарка Карине Газарјан, пишувајќи за ''Bellingcat'', немало „''никаков цврст доказ што го покажува нивното доаѓање или вмешаност во војната''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bellingcat.com/news/uk-and-europe/2020/10/07/wagner-affiliated-channel-trolls-nagorno-karabakh-conflict-analysts/|title=Wagner-Affiliated Telegram Channel Trolls Nagorno-Karabakh Conflict Analysts|last=Ghazaryan|first=Karine|date=7 октомври 2020|work=[[Bellingcat]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20201124153659/https://www.bellingcat.com/news/uk-and-europe/2020/10/07/wagner-affiliated-channel-trolls-nagorno-karabakh-conflict-analysts/|archive-date=24 Ноември 2020|accessdate=27 јануари 2021}}</ref> === Турција и СНА === [[Податотека:Recep_Tayyip_Erdogan_2020_visit_to_Baku_with_Ilham_Aliyev_25.jpg|мини| [[Реџеп Таип Ердоган]] со Илхам Алијев во посета на Баку во 2020 година.]] Пред почетокот на судир от, зголемената реторика на Турција против Ерменија, како и нејзиното регрутирање на неколку стотици сириски бегалци, било објавено претходната недела од сириски коментатори, активисти и други на социјалните мрежи, циркулирани меѓу сириските бегалци и дисиденти.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.jpost.com/middle-east/is-turkey-planning-to-recruit-syrians-to-fight-armenia-643628|title=Is Turkey planning to recruit Syrians to fight Armenia? – The Jerusalem Post|last=FRANTZMAN|first=SETH J.|date=26 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201018234150/https://www.jpost.com/middle-east/is-turkey-planning-to-recruit-syrians-to-fight-armenia-643628|archive-date=18 октомври 2020|accessdate=18 октомври 2020|quote=Турција во последните денови ја зголеми својата реторика против Ерменија, заканувајќи и се на земјата и тврдејќи дека Ерменија „игра со оган“ и тврдејќи дека Ерменија регрутирала „терористи“. [...] Неколку стотици сириски бегалци се регрутирани од Турција за да се борат против Ерменија во спорниот регион Карабаг, според тврдењата на сириските коментатори, активисти и други извештаи. Тврдењата беа објавени на социјалните мрежи оваа недела и циркулираа меѓу сириските бегалци, дисидентите и другите кои ја следат Сирија.}}</ref> Постои детално известување за доказите за сириските борци во Азербејџан, како и за очигледната турска воена вклученост, што предизвикува меѓународна загриженост. Два дена по судир от, неколку членови на [[Сириска национална армија|Сириската национална армија]] (СНА) и SOHR објавиле дека приватна турска безбедносна компанија регрутирала [[Сиријци]] да се борат во Арцах;<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2020/sep/28/syrian-rebel-fighters-prepare-to-deploy-to-azerbaijan-in-sign-of-turkeys-ambition|title=Сириските бунтовнички борци се подготвуваат да се распоредат во Азербејџан како знак на амбициите на Турција|last=МекКернан|first=Бетан|date=28 септември 2020|work=The Guardian|access-date=29 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200928212602/https://www.theguardian.com/world/2020/sep/28/syrian-rebel-fighters-prepare-to-deploy-to-azerbaijan-in-sign-of-turkeys-ambition|archive-date=28 септември 2020}}</ref> Азербејџан <ref>{{Наведени вести|url=https://www.middleeastmonitor.com/20200929-azerbaijan-denies-turkey-sent-syria-fighters-to-support-it/|title=Азербејџан негира дека Турција испратила сириски борци да ја поддржат|date=29 септември 2020|work=middleeastmonitor.com|access-date=29 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200929123407/https://www.middleeastmonitor.com/20200929-azerbaijan-denies-turkey-sent-syria-fighters-to-support-it/|archive-date=29 септември 2020|publisher=Middle East Monitor}}</ref> но Турција го демантирала тоа. ''France24'', ''The Independent'' и ''[[Гардијан|The Guardian]]'' објавиле докази за сириски платеници регрутирани во Сирија од Турција за да се борат заедно со азербејџанските војници во Нагорно-Карабах.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://observers.france24.com/fr/20201020-videos-document-presence-mercenaires-syriens-conflit-haut-karabakh|title=Des vidéos documentent la présence de mercenaires syriens dans le conflit du Haut-Karabakh|date=20 октомври 2020|publisher=France24|language=fr}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/armenia-azerbaijan-syria-war-fighting-mercenary-russia-b912446.html|title=We don't even know where Azerbaijan is: The Syrian mercenaries driven by poverty to die in a distant war|date=9 октомври 2020|work=The Independent}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2020/sep/28/syrian-rebel-fighters-prepare-to-deploy-to-azerbaijan-in-sign-of-turkeys-ambition|title=Сириските бунтовнички борци се подготвуваат да се распоредат во Азербејџан како знак на амбициите на Турција|last=МекКернан|first=Бетан|date=28 септември 2020|work=The Guardian|access-date=26 октомври 2020|issn=0261-3077}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2020/oct/02/syrian-recruit-describes-role-of-foreign-fighters-in-nagorno-karabakh|title=Syrian recruit describes role of foreign fighters in Nagorno-Karabakh|last=МекКернан|first=Бетан|date=2 октомври 2020|work=The Guardian|access-date=26 октомври 2020|issn=0261-3077}}</ref> Извештајот во ''[[Тајмс|The Times]]'' делумно ја потврдил турската вмешаност во испраќањето 200 сириски борци за поддршка на азербејџанските сили;<ref>{{Наведени вести|url=https://www.thetimes.co.uk/article/nagorno-karabakh-clashes-turkey-sends-syrian-mercenaries-into-combat-against-armenians-wz6cqjc57|title=Nagorno-Karabakh clashes: Turkey sends Syrian mercenaries into combat against Armenians|last=Smith|first=Hannah Lucinda|date=29 септември 2020|work=The Times|access-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930002607/https://www.thetimes.co.uk/article/nagorno-karabakh-clashes-turkey-sends-syrian-mercenaries-into-combat-against-armenians-wz6cqjc57|archive-date=30 септември 2020|last2=Bennetts|first2=Marc|issn=0140-0460|last3=Spencer|first3=Richard}}</ref> турски извор објавил дека тие дејствувале независно од СНА. Турскиот министер за одбрана Хулуси Акар упатил закани до Ерменија по ерменско-азербејџанските судири во јули 2020 година и изјавил: „''Азербејџан не е сам.'' ''Нека знаат сите дека ние сме еден народ''.“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenian.usc.edu/turkey-weighs-in-for-azerbaijan-and-against-armenia/|title=Turkey Weighs In for Azerbaijan And Against Armenia|date=14 August 2020|work=[[USC Institute of Armenian Studies]]|accessdate=2 April 2021}}</ref> Рускиот весник ''Комерсант'' тврдел дека има извори кои потврдуваат дека Акар пристигнал во Баку помеѓу 28 и 30 септември и ги надгледувал сите операции за време на војната. Генерал-полковник Шереф Онгај бил во Азербејџан во текот на септември за да спроведе заеднички азербејџанско-турски тактички вежби.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.turan.az/ext/news/2020/9/free/politics%20news/en/127320.htm|title=Azerbaijani-Turkish military exercises in Nakhchivan|date=4 септември 2020|work=[[Turan Information Agency]]|accessdate=2 April 2021}}</ref> Аднан Танриверди, поранешен турски генерал, бил одговорен за регрутирање, опремување и транспорт на сириските платеници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://atalayar.com/en/content/how-does-turkey-transfer-mercenaries-azerbaijan|title=How does Turkey transfer mercenaries to Azerbaijan?|date=20 октомври 2020|work=Atalayar|accessdate=2 April 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://jiss.org.il/en/yanarocak-spyer-turkish-militias-and-proxies/|title=Turkish Militias and Proxies|last=Cohen Yanarocak|first=Hay Eytan|last2=Spyer|first2=Jonathan|authorlink2=Jonathan Spyer|date=27 јануари 2021|work=[[JISS]]|accessdate=2 April 2021}}</ref> На 4 март 2021 година, генерал-полковник Осман Ербаш загинал во пад на воен хеликоптер. Информативната агенција Туран изјавила дека Ербаш бил главниот мозок на стратегијата за беспилотни летала што ја користел Азербејџан во втората војна.<ref name="erbash">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.turan.az/ext/news/2021/3/free/Worldwide/en/1932.htm|title=Famous general killed in helicopter crash in Turkey|date=4 март 2021|work=[[Turan Information Agency]]|accessdate=2 April 2021|quote=Како резултат на авионска несреќа со воен хеликоптер, што се случи во четвртокот, на 4 март, во источна Турција, загина турскиот генерал Осман Ербаш, кој беше во потеклото на создавањето на борбените беспилотни летала Бајрактар...Покрај тоа, генералот Ербаш во Турција се нарекува еден од авторите на стратегијата што ја користи Азербејџан за да успее во Втората карабашка војна.}}</ref> [[Емануел Макрон]] ја обвинил Турција дека испраќа сириски џихадисти во Нагорно-Карабах преку [[Газијантеп]] додека Русија изразила загриженост поради присуството на „''нелегални вооружени единици''“ од Сирија и [[Либија]] во зоната на судир от.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.mid.ru/foreign_policy/news/-/asset_publisher/cKNonkJE02Bw/content/id/4363834|title=Comment by the Information and Press Department on the movement of foreign mercenaries to the Nagorno-Karabakh conflict zone|work=mid.ru|accessdate=4 октомври 2020}}</ref> [[Претседател на Сирија|Сирискиот претседател]] [[Башар ал Асад]] ја повторил загриженоста на Макрон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.jpost.com/breaking-news/syrias-assad-says-turkeys-erdogan-main-instigator-in-nagorno-karabakh-644704|title=Syria's Assad blames Turkey for fighting between Azeris and Armenians|date=6 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009013802/https://www.jpost.com/breaking-news/syrias-assad-says-turkeys-erdogan-main-instigator-in-nagorno-karabakh-644704|archive-date=9 октомври 2020|accessdate=10 октомври 2020}}</ref> На 3 октомври 2020 година, ерменскиот премиер [[Никол Пашинјан]] изјавил дека сириски борци, заедно со специјалисти на турската армија, биле вклучени, заедно со околу 150 високи турски воени офицери, кои наводно раководеле со воените операции.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://armenpress.am/eng/news/1030164/|title=150 Turkish high ranking military officers in Azerbaijani command centers – PM Pashinyan|date=3 октомври 2020|work=armenpress.am|publisher=Armenpress|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009093117/https://armenpress.am/eng/news/1030164/|archive-date=9 октомври 2020|accessdate=10 октомври 2020|quote=Премиерот на Ерменија Никол Пашинјан објави дека анализата на случувањата од претходниот ден покажува дека 150-200 војници на непријателот напаѓаат 1 воена позиција на одбранбената армија на Арцах.}}</ref> Националната служба за безбедност на Ерменија презентирала пресретнувања, наводно меѓу турската и азербејџанската војска и меѓу азербејџанската војска и платеници.<ref>[https://news.am/eng/news/605835.html Armenia NSS presents facts about Turkey participation in ongoing hostilities at Karabakh conflict zone]</ref> Американскиот државен секретар [[Мајк Помпео]] изјавил дека вмешаноста на Турција во судир от меѓу Азербејџан и Ерменија го зголемил ризикот во регионот, разгорувајќи ја ситуацијата со вооружување на Азербејџанците.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.neweurope.eu/article/pompeo-criticizes-turkeys-involvement-in-nagorno-karabakh-conflict/|title=Pompeo criticizes Turkey's involvement in Nagorno-Karabakh conflict|last=Pavlovska|first=Elena|date=16 октомври 2020|work=neweurope.eu|publisher=New Europe|accessdate=16 октомври 2020}}</ref> На 2 октомври 2020 година, рускиот истражувачки весник ''[[Новаја Газета]]'' објавил дека 700-1.000 милитанти очигледно биле испратени во Азербејџан и го детализирал нивниот транспорт и маршрутата за регрутирање, повикувајќи се на дивизијата Хамза и бригадите Самарканд и Нуредин Зинки.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://novayagazeta.ru/articles/2020/10/02/87340-v-boy-vstupayut-naemniki|title=В бой вступают наемники|work=novayagazeta.ru|publisher=Novaya Gazeta|language=ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008030747/https://novayagazeta.ru/articles/2020/10/02/87340-v-boy-vstupayut-naemniki|archive-date=8 октомври 2020|accessdate=10 октомври 2020}}</ref> Грузиската служба за државна безбедност изјавила дека веста за преминувањето на сириските борци од Турција преку Грузија во Азербејџан е дезинформација.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/9619351|title=В Тбилиси заявили, что боевики из Сирии не перебрасываются в Азербайджан через Грузию|work=tass.ru|language=ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008225014/https://tass.ru/mezhdunarodnaya-panorama/9619351|archive-date=8 октомври 2020|accessdate=10 октомври 2020}}</ref> На 3 октомври 2020 година, Елизабет Цурков, американска експертка за Сирија, известила за видео снимки од странци кои зборуваат арапски, кои таа ги идентификувала како веројатни сириски платеници во Хорадиз, повикувајќи ги сонародниците да им се придружат.<ref name="bbc_061020">{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944|title=Война в Карабахе: сотни раненых и погибшие по обе стороны фронта|access-date=6 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006141402/https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944|archive-date=6 октомври 2020|publisher=BBC|language=ru|trans-title=Karabakh war: Hundreds wounded and killed on both sides of the front|quote=Some results of Saturday}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944|title=Syrians in the Karabakh conflict zone, geolocated|date=3 октомври 2020|access-date=10 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201008201843/https://www.bbc.com/russian/live/news-54317944|archive-date=8 октомври 2020|publisher=BBC}}</ref> Потоа, Цурков го детализирал регрутирањето, од страна на дивизијата Хамза и бригадите Султан Мурад и Султан Сулејман Шах, на најмалку илјада платеници во Азербејџан, вклучително и цивили без борбено искуство кои биле информирани дека ќе ги чуваат [[Нафтена индустрија во Азербејџан|нафтените постројки,]] но потоа биле испратени во предниот дел.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nybooks.com/daily/2020/10/16/the-syrian-mercenaries-fighting-foreign-wars-for-russia-and-turkey/|title=The Syrian Mercenaries Fighting Foreign Wars for Russia and Turkey|date=16 октомври 2020|work=nybooks.com|publisher=The New York Review of Books|accessdate=16 октомври 2020}}</ref> На 5 октомври 2020 година, руската новинска агенција ''РИА Новости'' објавила дека 322 сириски платеници се во зоната на судир от и дека 93 биле убиени, додека 430 од Сирија веќе пристигнале.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://ria.ru/20201005/karabakh-1578209189.html|title=Источник рассказал о гибели в Карабахе 93 сирийских наемников|date=5 октомври 2020|work=ria.ru|publisher=RIA Novosti|language=ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006221356/https://ria.ru/20201005/karabakh-1578209189.html|archive-date=6 октомври 2020|accessdate=10 октомври 2020}}</ref> На 6 октомври 2020 година, Руската служба за надворешно разузнавање обвинила дека неколку илјади борци од терористичките организации на [[Блискиот Исток]] пристигнале во Нагорно-Карабах да се борат за Азербејџан, особено од Џабхат ал-Нусра (огранок [[Ал-Каеда|на Ал Каеда]]), Фиркат Хамза и Султан Мурад. Одделот, наведувајќи дека сите биле поврзани со [[Исламска Држава|Исламската држава]] (ИСИЛ).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.gazeta.ru/army/2020/10/06/13283173.shtml|title=Разведка доложила: в Карабах прибыли террористы из Сирии и Ливии|date=6 октомври 2020|work=gazeta.ru|language=ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20201010122605/https://www.gazeta.ru/army/2020/10/06/13283173.shtml|archive-date=10 октомври 2020|accessdate=6 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rbc.ru/politics/06/10/2020/5f7c5b249a79477685a1fab8|title=Нарышкин назвал "принципиально новое" в судир е в Карабахе|date=6 октомври 2020|work=rbc.ru|publisher=RBK Group|language=ru|archive-url=https://web.archive.org/web/20201007013945/https://www.rbc.ru/politics/06/10/2020/5f7c5b249a79477685a1fab8|archive-date=7 октомври 2020|accessdate=6 октомври 2020}}</ref> На 7 октомври 2020 година, ''Asia Times'' објавил дека платеници наводно се пријавиле да одат во Азербејџан за 1.500 американски долари месечно.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://asiatimes.com/2020/10/turkey-deploys-syrian-mercenaries-to-karabakh-war/|title=Turkey deploys Syrian mercenaries to Karabakh war|last=Zaza|first=Ahmad|date=7 октомври 2020|work=asiatimes.com|publisher=Asia Times}}</ref> ''Комерсант'' наведува дека во текот на првата недела од октомври до 1.300 сириски милитанти и 150 либиски платеници биле распоредени во Азербејџан.<ref name=":10">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kommersant.ru/doc/4537733|title=Принуждение к судир у|last=Cherenko|first=Elena|date=16 октомври 2020|work=kommersant.ru|publisher=Kommersant|trans-title=Forcing conflict|accessdate=16 октомври 2020}}</ref> На 16 октомври 2020 година, ''Комерсант'' дал детали за турската воена вклученост. Турските војници очигледно останале во Азербејџан по заедничките воени вежби во текот на летото, за да го координираат и насочуваат планирањето и спроведувањето на операциите. Останале 600 војници, вклучително и тактички баталјон од 200 луѓе, 50 инструктори во Нахчиван, 90 воени советници во Баку, 120 летачки персонал во воздухопловната база во Кабала; 20 оператори со беспилотни летала во воздухопловната база Долјар, 50 инструктори во авијацијата во Јевлах, 50 инструктори во 4-от армиски корпус во Перекешкул и 20 други во поморската база и Азербејџанската Виша воена академија во Баку. Според изворот, силите вклучувале 18 турски борбени возила на пешадија, еден ракетен систем со повеќекратно лансирање, 10 возила и до 34 авиони, вклучувајќи 6 воени авиони, 8 хеликоптери и до 20 воено разузнавачки беспилотни летала.<ref name=":10">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.kommersant.ru/doc/4537733|title=Принуждение к судир у|last=Cherenko|first=Elena|date=16 октомври 2020|work=kommersant.ru|publisher=Kommersant|trans-title=Forcing conflict|accessdate=16 октомври 2020}}</ref> Канада го суспендирала извозот на својата технологија за беспилотни летала во Турција поради загриженоста дека ја користи технологијата во судир от.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://globalnews.ca/news/7379529/canada-arms-exports-turkey/|title=Canada to suspend arms exports to Turkey over Armenia, Azerbaijan conflict allegations|date=5 октомври 2020|work=globalnews.ca|publisher=Global News}}</ref> На 11 јануари 2021 година, откако Амбасадата на Ерменија му пристапила, [[Обединето Кралство|британскиот]] производител на компоненти за авиони со седиште во Хемпшир, објавил дека го стопира снабдувањето со турскиот производител на беспилотни летала ''Baykar Makina'' – подружница на турската одбранбена компанија Бајкар, бидејќи користеле компоненти за вооружени беспилотни летала. Британскиот производител станал најновата компанија која престанала да и продава опрема на Турција, откако нејзините компоненти биле пронајдени во дронови соборени за време на судир от во Нагорно-Карабах.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.thenationalnews.com/world/mena/uk-supplier-stops-sales-of-parts-to-turkey-s-drone-programme-1.1146306|title=UK supplier stops sales of parts to Turkey's drone programme|date=14 јануари 2021|work=The National News|access-date=16 јануари 2021|archive-url=https://archive.today/20210116162447/https://www.thenationalnews.com/world/mena/uk-supplier-stops-sales-of-parts-to-turkey-s-drone-programme-1.1146306|archive-date=16 јануари 2021|publisher=[[The National (Abu Dhabi)]]|quote=Parts found in aerial weapons shot down during Nagorno-Karabakh conflict}}</ref> На почетокот на судир от, вкупно 320 сириски борци биле во Азербејџан, главно од сириско-туркменско потекло од дивизијата Султан Мурад, и првично не учествувале во борбите.Сириските бунтовнички групи со мнозинско арапско население всушност одбиле да испратат свои борци во Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.syriahr.com/en/186142/|title=SOHR {{!}} Reports of 4,000 Turkish-backed Syrian fighters in Azerbaijan untrue|date=29 септември 2020|work=Сириска опсерваторија за човекови права|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004073720/https://www.syriahr.com/en/186142/|archive-date=4 октомври 2020|accessdate=1 октомври 2020}}</ref> Сепак, Сириската опсерваторија за човекови права (СОЧП) ја потврдила смртта на 28 борци неколку дена по почетокот на судир от.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.syriahr.com/en/186420/|title=Nagorno-Karabakh battles – Nearly 30 Turkish-backed Syrian mercenaries killed in 48 hours, over 60 others missing|date=1 октомври 2020|work=syriahr.com|access-date=1 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201004151400/https://www.syriahr.com/en/186420/|archive-date=4 октомври 2020|publisher=SOHR}}</ref> На 3 декември 2020 година, СОЧП изјавила дека најмалку 541 про-турски сириски бунтовнички борец, кои биле меѓу повеќе од 2.580 борци, биле убиени во војната. ''[[Гардијан]]'' и ''[[Вашингтон пост]]'' ја потврдиле смртта на десетици сириски борци, повеќето од нив најмени од Турција.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.middleeasteye.net/news/azerbaijan-armenia-turkey-syrians-recruiting-guard-facilities|title=Turkey recruiting Syrians to guard troops and facilities in Azerbaijan|last=Carley|first=Patricia|date=29 септември 2020|publisher=Middle East Eye|archive-url=https://web.archive.org/web/20201002075651/https://www.middleeasteye.net/news/azerbaijan-armenia-turkey-syrians-recruiting-guard-facilities|archive-date=2 октомври 2020|accessdate=10 октомври 2020|quote="Овие ситуации се опасни и ова не е наша битка, шиитите се наш непријател број еден што го поддржува сирискиот режим веќе 10 години“, рече тој, додавајќи дека тие нема да се користат само како чувари и дека 30 Сиријци веќе се убиени во борбите на предната страна.}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/world/2020/oct/02/syrian-recruit-describes-role-of-foreign-fighters-in-nagorno-karabakh|title=Syrian recruit describes role of foreign fighters in Nagorno-Karabakh|last=МекКернан|first=Бетан|date=2 октомври 2020|work=The Guardian|access-date=10 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009090919/https://www.theguardian.com/world/2020/oct/02/syrian-recruit-describes-role-of-foreign-fighters-in-nagorno-karabakh|archive-date=9 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/azerbaijan-armenia-turkey-nagorno-karabakh/2020/10/13/2cdca1e6-08bf-11eb-8719-0df159d14794_story.html|title=Deaths of Syrian mercenaries show how Turkey, Russia could get sucked into Nagorno-Karabakh conflict|last=Fahim|first=Kareem|work=Washington Post|access-date=16 октомври 2020|last2=Khurshudyan|first2=Isabelle|issn=0190-8286|last3=Zakaria|first3=Zakaria}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.washingtonpost.com/world/middle_east/azerbaijan-armenia-turkey-nagorno-karabakh/2020/10/13/2cdca1e6-08bf-11eb-8719-0df159d14794_story.html|title=Deaths of Syrian mercenaries show how Turkey, Russia could get sucked into Nagorno-Karabakh conflict|date=14 октомври 2020|work=The Washington Post|access-date=14 октомври 2020}}</ref> Премиерот Пашинјан во интервју дадено за францускиот весник ''„Фигаро'' “ напишал дека 30 отсто од азербејџанските сили убиени во воените дејствија се странски платеници.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://video.lefigaro.fr/figaro/video/haut-karabakh-la-guerre-naurait-pas-commence-sans-lengagement-actif-de-la-turquie-affirme-le-premier-ministre-armenien/|title=Haut-Karabakh: la guerre n'aurait pas commencé "sans l'engagement actif de la Turquie", affirme le Premier ministre arménien|date=6 октомври 2020|work=lefigaro.fr|publisher=Le Figaro|accessdate=6 октомври 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.primeminister.am/en/interviews-and-press-conferences/item/2020/10/02/Nikol-Pashinyan-interview-Le-Figaro/|title="The international community must intervene as swiftly as possible to prevent the spread of violence" – PM Pashinyan's interview with Le Figaro|date=6 октомври 2020|work=primeminister.am|publisher=Government of Armenia|accessdate=6 октомври 2020}}</ref> На 27 јануари 2021 година, [[Европски парламент|Европскиот парламент]] усвоил резолуција во која остро ја осудил „''дестабилизирачката улога''“ на Турција во судир от во Нагорно-Карабах, обвинувајќи ја [[Анкара]] дека испраќа странски терористички борци од [[Сирија]] и од други места во зоната на судир от, како што е потврдено од меѓународните актери, вклучително и земјите копретседавачи од Минската групата на ОБСЕ и повикале на прекин на турската воена помош за Азербејџан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0013_EN.html#def_1_1|title=Implementation of the Common Security and Defence Policy – annual report 2020|date=20 јануари 2021}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0012_EN.html|title=Implementation of the Common Foreign and Security Policy – annual report 2020|date=20 јануари 2021}}</ref> На 11 март 2021 година, Европскиот парламент усвоил уште една резолуција во која остро ја осудува употребата на сириски платеници во судир ите во [[Либија]] и [[Нагорно-Карабах]], што е кршење на меѓународното право.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2021-0088_EN.html|title=The Syrian conflict – 10 years after the uprising|date=11 март 2021}}</ref> Азербејџанските власти, вклучително и претседателот Алиев и [[Хикмет Хаџиев]], го негирале трансферот на сириски платеници, при што Хаџиев изјавил дека „''Гласините за наводно прераспоредување на милитанти од Сирија во Азербејџан се уште една провокација од ерменската страна''“. Во декември 2020 година, ''[[Независимаја газета]]'' и [[:ru:Росбалт|Росбалт]] ги преиспитале „''изворите на информации''“ во врска со учеството на сириските платеници во војната, укажувајќи на студијата на Фондацијата за анализа на Каспиското и Црното Море (CCBS), аналитички центар со седиште во [[Бугарија]], во која се споменува дека обвинувањата се засновани на пораки од корисниците на [[Друштвени медиуми|социјалните мрежи]], а исто така сугерирала дека првото објавување за ова прашање се случило на 21 септември од Кеворк Алмасјан, чија изјава потоа била искористена со додавање случајни фотографии од сириски борци како доказ. CCBS понатаму споменала дека дури и фотографијата на починатиот војник (Сердар Темели), кој загинал за време на турската операција „Тигарска канџа“ во северен Ирак, била искористена за илустрација на платениците во Карабах.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ng.ru/cis/2020-10-17/100_2010162230.html|title=Сирийских наемников "отправляют" в Карабах виртуально / СНГ / Независимая газета|work=www.ng.ru|accessdate=5 декември 2020}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rosbalt.ru/world/2020/10/17/1868555.html|title=Сирийские наемники в Карабахе: рожденные соцсетями|work=Росбалт|language=ru|accessdate=5 декември 2020}}</ref> Дописникот на ''[[Абхазиска мрежна новинска агенција|вестите на АННА]]'', Александар Харченко, кој известувал од ерменските позиции за време на војната, во интервјуто што му го дал на Владимир Соловјов на [[14 ноември]] [[2020]] година, изјавил дека ги гледал и разговарал само со азербејџански заробеници, додавајќи дека не видел ниту еден сириски милитант или турски специјални сили на бојното поле и дека Ерменците не му покажале никаква документација за вмешаност на трета страна на азербејџанската страна.<ref>{{Наведено видео|date=14 Ноември 2020|title=Военкор из Anna News рассказывает про войну в Карабахе|language=ru|url=https://youtube.com/watch?v=kvtBfvFpMWY|access-date=14 јануари 2021}}</ref> Според истражувачот и турколог Виктор Надеин-Раевски, азербејџанската армија била командувана од турски генерали, а за време на војната со беспилотни летала командувале и турски генерали.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.gazeta.ru/army/2021/09/15/13987826.shtml|title="Если Россия уйдет, Азербайджан добьет Карабах"|date=15 септември 2021|work=gazeta.ru|publisher=[[Gazeta.Ru]]|language=ru|accessdate=19 септември 2021}}</ref> Во својот годишен извештај за државните институции кои работат во рамките на Претседателството на парламентарната Комисија за планирање и буџет на 26 ноември 2021 година, турскиот потпретседател [[Фуат Октај]] изјавил дека турската [[Националната разузнавачка организација|Национална разузнавачка организација]] (МИТ) одиграла активна улога во Нагорно-Карабах во 2020 година, помагајќи да се обликуваат рамнотежата на теренот. Оваа прва официјална потврда дошла да ја поддржи претходната изјава на шефот на руската служба за надворешно разузнавање Сергеј Наришкин, кој на [[6 ноември]] [[2020]] година изјавил дека турската разузнавачка агенција била вклучена во војната во Нагорно-Карабах во 2020 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://nordicmonitor.com/2021/12/vice-president-confirms-turkish-intelligence-involved-in-nagorno-karabakh-war-refuting-long-denied-claim/|title=VP confirms Turkish intelligence was involved in Nagorno-Karabakh war, refuting long-denied claim – Nordic Monitor|date=3 декември 2021|work=nordicmonitor.com|language=en-US|accessdate=7 декември 2021}}</ref> === Залихи со оружје === ==== Израел ==== [[Податотека:Azerbaijani,_Turkish_and_Israeli_flags_in_Baku_during_the_conflict_in_Karabakh_20.jpg|мини|Азербејџански, турски и израелски знамиња во Баку во октомври 2020 година]] Според Стокхолмскиот меѓународен институт за мировни истражувања (STIPI), [[Израел]] обезбедил речиси две третини од вкупниот увоз на оружје за Азербејџан во текот на 2020 година, кое имало значително влијание врз тоа како се водела војната во Нагорно-Карабах во 2020 година. Институтот изјавил дека Израел обезбедил [[касетна бомба|касетна муниција]] IAI Harop, како и M095 DPICM, кои биле прогласени за нелегални со Конвенцијата за касетна муниција во 2008 година.<ref name="auto">{{Наведени вести|url=https://asiatimes.com/2020/10/israel-to-maintain-azeri-edge-in-karabakh-war/|title=Israel to maintain Azeri edge in Karabakh war|last=Ben-Eprahim|first=Shaiel|date=14 октомври 2020|work=[[Asia Times]]|access-date=9 јануари 2021|quote=Azerbaijan would not be able to continue its operation at this intensity without our support," a senior source in the Israeli Ministry of Defense said}}</ref> Израел бил пријавен од страна на ''ел-Арабија'' дека продолжил со испорака на оружје, особено беспилотни летала, за време на војната.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://english.alarabiya.net/en/News/world/2020/10/01/Israel-sending-weapons-to-Azerbaijan-as-fight-with-Armenia-rages-on-Sources|title=Israel sending weapons to Azerbaijan as fight with Armenia rages on: Sources|date=30 септември 2020|publisher=Al Arabiya English|archive-url=https://archive.today/20201003120240/https://english.alarabiya.net/en/News/world/2020/10/01/Israel-sending-weapons-to-Azerbaijan-as-fight-with-Armenia-rages-on-Sources|archive-date=3 октомври 2020|accessdate=7 октомври 2020}}</ref> „''Азербејџан не би можел да ја продолжи својата операција со ваков интензитет без наша поддршка''“, изјавил неименуван „''висок извор''“ во израелското Министерство за одбрана во интервју за ''Asia Times''. „''Азербејџан е важна земја за нас; ние секогаш се трудиме да бидеме добар снабдувач дури и за време на тензии, мораме да се погрижиме да ги почитуваме договорите што ги склучуваме со Азербејџан''“, изјавил Ефраим Инбар, претседател на Институтот за стратегија во Ерусалим и безбедност за ''Times of Israel''.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.timesofisrael.com/experts-believe-israel-unlikely-to-drop-lucrative-arms-sales-to-azerbaijan/|title=Експертите веруваат дека Израел веројатно нема да се откаже од профитабилната продажба на оружје на Азербејџан|last=Lavallée|first=Guillaume|date=5 октомври 2020|work=[[Times of Israel]]|access-date=10 јануари 2021|quote=Секогаш се трудиме да бидеме добар добавувач дури и за време на тензии... мораме да бидеме сигурни дека ќе ги почитуваме договорите што ги склучуваме со Азербејџан, рече Ефраим Инбар}}</ref> Израелскиот весник ''Хаарец'' објавил дека за време на судир от забележал значаен воздушен транспорт на оружје и залихи од Израел во Азербејџан.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.haaretz.com/israel-news/nagorno-karabakh-conflict-israel-azerbaijan-arms-trade-armenia-iran-1.9212986|title=Како што се проширува конфликтот во Нагорно Карабах, трговијата со оружје меѓу Израел и Азербејџан напредува|last=Мелман|first=Јоси|date=7 октомври 2020|work=[[Haaretz]]|access-date=31 декември 2020|quote=A proliferation of flights between the two countries is linked to the renewal of the fighting between Armenia and Azerbaijan in the disputed Nagorno-Karabakh region}}</ref> Во интервју со Дејвид Барсамјан од ''Алтернативно радио'', американскиот научник и политички активист [[Ноам Чомски]] рекол дека „''непосредната криза дојде кога Азербејџан, сигурно со турска поддршка [и] израелско оружје што се влева во [нападната Ерменија]''“ и дека оваа помош дошла од „ ''[[Бен Гурион (аеродром)|Аеродромот Бен Гурион]] во Израел, [со] авиони Иљушин кои влегуваат и излегуваат, додека други авиони не летаат во Баку''“ и дека тие „''испраќаат израелско оружје во Азербејџан за да можат да убиваат луѓе, Ерменци во Нагорно-Карабах''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://chomsky.info/20201010-2/|title=Noam Chomsky Discusses Azeri Aggression on Artsakh|last=Barsamian|first=David|date=10 октомври 2020|work=Chomsky.info|access-date=10 јануари 2021|quote=Непосредна криза дојде кога Азербејџан, сигурно со турска поддршка, израелско оружје се влева. луѓе, Ерменци во Нагорно Карабах|author-link=David Barsamian}}</ref> Во отворено писмо на 5 октомври, група израелски научници за кавкаски и поврзани студии од различни институции ја повикале израелската влада „''веднаш да ја прекине продажбата на оружје за Азербејџан''“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ihgjlm.com/2020/10/05/an-open-letter-regarding-the-fighting-in-nagorno-karabakh-artsakh/|title=An open letter regarding the fighting in Nagorno Karabakh (Artsakh)|date=5 октомври 2020|publisher=[[Institute on the Holocaust and Genocide]]|accessdate=10 јануари 2021|quote=Certainly, one needs to question Israel's role in an armament effort aimed mainly against a people that like the Jewish people suffered genocidal attacks in the twentieth century.}}</ref> по што следела изјава на Светската унија на еврејски студенти од 15 октомври во која се повикува израелската влада „''да го прекине извозот на оружје во Азербејџан додека трае судир от, и наместо тоа да игра улога како посредник во потрагата по мир''“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.israelnationalnews.com/News/News.aspx/289284|title=Israeli academics ask Israel: Stop arms sales to Azerbaijan|last=Bulut|first=Uzay|date=18 октомври 2020|work=[[Israel National News]]|access-date=10 јануари 2021|quote=Should Israel be selling arms to the Azeris?}}</ref> ==== Русија, Иран и Грузија ==== За време на судир от, на социјалните мрежи биле објавени непроверени видео снимки на кои, наводно, се гледа дека руското вооружување и воена опрема се транспортираат во Ерменија преку [[Иран]]. На 29 септември 2020 година, иранското Министерство за надворешни работи ги негирало овие извештаи. Следниот ден, медиумите поврзани со владата на Азербејџан споделиле снимка, наводно, на која се гледа како материјалот се транспортира.<ref>{{Наведени вести|url=https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3307948.html|title=Воените резерви за Ерменија се испорачуваат преку Иран|date=30 септември 2020|work=trend.az|access-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930143038/https://en.trend.az/azerbaijan/politics/3307948.html|archive-date=30 септември 2020|publisher=Trend News Agency}}</ref> Азербејџанскиот пратеник Сабир Рустамханли изјавил дека Иран се занимава со транспорт на оружје од различни земји во Ерменија.<ref>{{Наведени вести|url=https://report.az/milli-meclis/mm-kubada-sefirlik-tesis-olunmasi-layihesini-qebul-etdi/|title=Deputat: "İran müxtəlif ölkələrdən gələn silah-sursatı Ermənistana daşımaqla məşğuldur"|date=30 септември 2020|work=report.az|access-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930143135/https://report.az/milli-meclis/mm-kubada-sefirlik-tesis-olunmasi-layihesini-qebul-etdi/|archive-date=30 септември 2020|publisher=Report Information Agency|language=az}}</ref> Потоа, во [[Азербејџански парламент|Азербејџанскиот парламент]], Рустамханли предложил да се отвори азербејџанска амбасада во Израел.<ref>{{Наведени вести|url=https://apa.az/en/foreign-news/Opening-Azerbaijani-Embassy-to-Israel-suggested-in-Azerbaijani-Parliament-331631|title=Opening Azerbaijani Embassy to Israel suggested in Azerbaijani Parliament|date=30 септември 2020|work=apa.az|access-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930121234/https://apa.az/en/foreign-news/Opening-Azerbaijani-Embassy-to-Israel-suggested-in-Azerbaijani-Parliament-331631|archive-date=30 септември 2020}}</ref> Шефот на кабинетот на претседателот на Иран во телефонски разговор со вицепремиерот на Азербејџан ги демантирал информациите и изјавил дека тие имаат за цел да ги нарушат односите на двете земји. Медиумите поврзани со иранската држава објавиле дека камионите прикажани на снимката се состојат од пратки на камиони од [[КАМАЗ|Камаз]] кои ерменската влада претходно ги купила од Русија.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.iribnews.ir/fa/news/2841827/انتقال-کامیونهای-روسی-از-خاک-ایران|title=انتقال کامیونهای روسی از خاک ایران!|date=29 септември 2020|work=iribnews.ir|access-date=30 септември 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930143710/https://www.iribnews.ir/fa/news/2841827/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%84-%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AE%D8%A7%DA%A9-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86|archive-date=30 септември 2020|publisher=Islamic Republic of Iran Broadcasting|language=fa}}</ref> Претседателот на Азербејџан првично изјавил дека [[Грузија]] не дозволила транспорт на оружје преку нејзина територија и се заблагодарила на Грузија, како партнер и пријател.<ref>{{Наведени вести|url=https://agenda.ge/en/news/2020/2914|title=Azerbaijani president Aliyev: Georgia has prevented transit for arms supply for Armenia|date=21 септември 2020|publisher=agenda.ge}}</ref> Меѓутоа, во следното интервју, тој изјавил дека Ерменија злоупотребувала еден од нејзините товарни авиони Ил-76 за цивилни летови, за тајно да транспортира ловци и противтенковски ракети Корнет од Русија преку грузискиот воздушен простор во Ерменија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://report.az/ru/nagorno-karabakhskiy-konflikt/aliev-iran-i-gruziya-zakryli-vozdushnoe-prostranstvo-i-nazemnye-dorogi-dlya-dostavki-oruzhiya-v-armeniyu/|title=Алиев: Иран и Грузия закрыли воздушное пространство и наземные дороги для доставки оружия в Армению|work=Информационное Агентство Репорт|language=ru|accessdate=28 октомври 2020}}</ref> Грузија одговорила дека нејзиниот воздушен простор е затворен за сите воени и товарни летови, но не и за цивилни и хуманитарни.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://civil.ge/archives/375897|title=Karabakh: Georgia Says Not Responsible for Civilian Flights|date=17 октомври 2020|work=civil.ge|accessdate=28 октомври 2020}}</ref> Високиот ерменски воен функционер, генерал-полковник Мовсес Хакобјан, кој поднел оставка по војната, изјавил дека Русија испорачувала воени резерви на Ерменија за време на војната. ==== Србија ==== Азербејџан изјавил дека Ерменија користела српско оружје, наводно, транспортирано преку Грузија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://balkaninsight.com/2020/10/02/serbia-is-playing-with-fire-delivering-arms-to-armenia/|title=Serbia is Playing With Fire, Delivering Arms to Armenia {{!}} Balkan Insight|date=2 октомври 2020|work=balkaninsight.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20201006182614/https://balkaninsight.com/2020/10/02/serbia-is-playing-with-fire-delivering-arms-to-armenia/|archive-date=6 октомври 2020|accessdate=7 октомври 2020}}</ref> Како одговор, [[Претседател на Србија|претседателот на Србија]], [[Александар Вучиќ]], изјавил дека Србија ги смета и Ерменија и Азербејџан за пријатели и „''братски народи''“, инсистирајќи дека српското оружје не се користи во Нагорно-Карабах.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://globalvoices.org/2020/10/08/serbian-government-first-flaunts-then-denies-having-sold-weapons-to-both-armenia-and-azerbaijan/|title=Serbian government first flaunts, then denies having sold weapons to both Armenia and Azerbaijan|date=8 октомври 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201009221751/https://globalvoices.org/2020/10/08/serbian-government-first-flaunts-then-denies-having-sold-weapons-to-both-armenia-and-azerbaijan/|archive-date=9 октомври 2020|accessdate=10 октомври 2020}}</ref> == Белешки == {{Белешки}} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * {{Commons category-inline}} * [https://www.euronews.com/2020/10/07/watch-live-azerbaijan-and-armenia-leaders-speak-exclusively-to-euronews Интервју со лидерите на Азербејџан и Ерменија] * {{cite journal|url=https://freedomhouse.org/sites/default/files/2021-06/Disinformation-in-Armenia_En-v3.pdf|journal=Дезинформации во Ерменија. Соочување со моќта на лажните наративи|date=јуни 2021|publisher=Freedom House|title=Втората нагорнокарабашка војна|pages=17–23}} [[Категорија:Војни на Азербејџан]] [[Категорија:Војни на Ерменија]] [[Категорија:Судири во 2020 година]] [[Категорија:Статии со извори на руски (ru)]] [[Категорија:Статии со извори на турски (tr)]] [[Категорија:Статии со извори на азербејџански (az)]] [[Категорија:Статии со извори на ерменски (hy)]] [[Категорија:Статии со извори на персиски (fa)]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] pyoc05p7zdo9mwhmuprgsi964oymulv 0 1298193 4796174 4793784 2022-07-24T11:26:04Z Bjankuloski06 332 /* Дополнително читање */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Speciesbox}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Erhard's wall lizard |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Photographed on Santorini |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|врска=|алт=|безрамка]]<br /><br />[[Least Concern]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="iucn status 13 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFPetros_Lymberakis,_Jelka_Crnobrnja_Isailovic,_Rastko_Ajtic,_Milan_Vogrin,_Wolfgang_Böhme2009"><span class="cx-segment" data-segmentid="176">Petros Lymberakis, Jelka Crnobrnja Isailovic, Rastko Ajtic, Milan Vogrin, Wolfgang Böhme (2009). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="177">[https://www.iucnredlist.org/species/61546/12512784 "''Podarcis erhardii''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="178">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2009''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="180">T61546A12512784. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T61546A12512784.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T61546A12512784.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="182">UK.2009.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="183">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="184"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2009.RLTS.T61546A12512784.en|T61546A12512784.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span></cite><span data-segmentid="185" class="cx-segment"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFPetros_Lymberakis,_Jelka_Crnobrnja_Isailovic,_Rastko_Ajtic,_Milan_Vogrin,_Wolfgang_Böhme2009"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">13 November</span> 2021</span>.</cite><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code"><nowiki>{{</nowiki>[[Template:Cite journal|cite journal]]<nowiki>}}</nowiki></code>: CS1 maint: multiple names: authors list ([[:Category:CS1 maint: multiple names: authors list|link]])</span></span></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Podarcis|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Animal]]ia |- |Phylum: |[[Chordate|Chordata]] |- |Class: |[[Reptile|Reptilia]] |- |Order: |[[Squamata]] |- |Family: |[[Lacertidae]] |- |Genus: |''[[Podarcis]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''P.&nbsp;erhardii'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Podarcis erhardii''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Jacques von Bedriaga|Bedriaga]], 1882)</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]]<ref name="RDB">"''Podarcis erhardii'' ".</ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Lacerta muralis fusca'' var. ''erhardii'' <span style="font-size:85%;">Bedriaga, 1882</span> * ''Podarcis erhardi'' <span style="font-size:85%;">— [[Wolf-Eberhard Engelmann|Engelmann]] et al., 1993</span> * ''Podarcis erhardii'' <span style="font-size:85%;">— [[Michael Kroniger|Kroniger]] & [[Mike Zawadzki|Zawadzki]], 2005</span> |} '''Балканска ѕидна гуштерица''' ( ''Podarcis erhardii'' ), наречена и '''егејски ѕиден гуштер''', е [[Вид (биологија)|вид]] [[гуштери]] од [[Семејство (биологија)|фамилијата]] Lacertidae . Видот е [[Ендемизам|ендемичен]] за [[Југоисточна Европа]] . == Етимологија == Специфичното име, E''rhardii'', е во чест на одреден д-р Д. Ерхард (името непознато), [[Германци|германски]] [[Природонаука|натуралист]], кој бил автор на ''Фауна дер Кикладен'' (1858).<ref>Beolens, Bo; Watkins, Michael; Grayson, Michael (2011).</ref> == Географски опсег == ''Балканска Ѕодна гуштерица'' се среќава на [[Балкански Полуостров|Балканскиот]] полуостров и на островите во [[Егејско Море|Егејското Море]] . На копното се движи од [[Албанија]], [[Македонија|Северна Македонија]] и јужна [[Бугарија]] до североисточниот дел на полуостровот [[Пелопонез]] во [[Грција]] . Во Егејскиот архипелаг не се јавува во Милос или околните острови, каде што е заменет со гуштер на ѕидот Милош . == Опис == [[Податотека:Erhard's_wall_lizard_spotted.jpg|десно|мини| Машки вид Балканска ѕидна гуштерица]] [[Податотека:ErhardsLizard.jpg|мини|Балканска ѕидна гуштерица на Санторини]] [[Податотека:Podarcis_erhardii.jpg|мини|Балканска ѕидна гуштерица во Парнита]] Должината на телото на [[Гуштери|гуштер]] ''Балканска ѕидна гуштерица'' е околу 7 сантиметри, а опашката ѝ е двојно подолга. Главата ѝ е прилично широка, а кожата ѝ е мазна. Бојата и моделот на овој вид се разликуваат многу. Главната боја ѝ е типично сива или кафеава, понекогаш зелена. Женките особено често се со пруги. На рабовите на задниот дел, две бели ленти се граничат со две темни ленти или дамчести линии. Во средината на грбот може да има темна линија. Некои мажјаци имаат шаблони како мрежа, каде што се мешаат надолжните и попречните линии и точки. Стомакот и грлото често се бели, жолти, портокалови или црвени, а на [[Егејски Острови|Егејските острови]] има такви со зелена, сина или сива боја. Стомакот никогаш не ѝ е дамкав, но понекогаш има сини дамки на задните нозе. == Живеалиште == Балканската ѕидна гуштерица живее на суви или карпести места со густи, ниски грмушки. Многу добро се качува. Популациите на гуштери во Егејскиот архипелаг населуваат отворени места, како дини покриени со растенија, исто така. == Исхрана == Балканската ѕидна гуштерица јаде [[членконоги]], особено [[инсекти]] . == Репродукција == ''Балканските ѕидни гуштерицисе парат'' на пролет, а снесуваат јајца на почетокот на летото. Младите гуштери излегуваат во септември, кои се долги до 3 сантиметри . == Однесување == Балканската ѕидна гуштерица избира позадини што одговараат на нивната боја за да ја подобри камуфлажата против птичји предатори во нивното природно живеалиште.<ref>{{Наведено списание|last=Marshall|first=Kate L. A.|last2=Philpot|first2=Kate E.|last3=Stevens|first3=Martin|date=2016-01-25|title=Microhabitat choice in island lizards enhances camouflage against avian predators|journal=Scientific Reports|language=en|volume=6|issue=1|page=19815|doi=10.1038/srep19815|issn=2045-2322|pmc=4726299|pmid=26804463|doi-access=free}}</ref> == Подвидови == Иако постојат 28 [[подвид]]ови на Балканска ѕидна гуштерица, сепак се опишани и се сметаат за валидни само четири подвидови, вклучувајќи го [[Подвид|номинотипниот подвид]] .<ref name="RDB"/> * ''Podarcis erhardii erhardii'' {{Мали|([[Jacques von Bedriaga|Bedriaga]], 1882)}} * ''Podarcis erhardii livadiacus'' {{Мали|([[Franz Werner|F. Werner]], 1902)}} * ''Podarcis erhardii riveti'' {{Мали|([[Paul Chabanaud|Chabanaud]], 1919)}} * ''Podarcis erhardii thessalicus'' {{Мали|([[Carl August Otto Cyrén|Cyrén]], 1941)}} * ''Podarcis erhardii ruthvenii'' ( Вернер, 1930) ''Забелешка'' : Триномниот авторитет во загради покажува дека подвидот првично бил опишан во [[Род (биологија)|род]] различен од ''Podarcis'' . == Наводи == {{Наводи}} == Дополнително читање == * [[:fr:Edwin Nicholas Arnold|Арнолд Е.Н.]], Бартон Ј.А. (1978). ''Теренски водич за рептили и водоземци од Британија и Европа'' . Лондон: Колинс 272 стр. + Плочи 1-40.{{ISBN|0-00-219318-3}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-00-219318-3|0-00-219318-3]] . ( ''Подарцис ерхардии'', стр.&nbsp;171 + Плоча 31 + Карта 90). * Бедриага Ј (1882). „ ''Die Amphibien und Reptilien Griechenlands'' “. ''Bulletin de la Société impériale des naturalistes de Moscou'' '''56''' (2): 43-103. ( ''Lacerta muralis fusca'' var. ''erhardii'', нова варијација, стр.&nbsp;99). (на германски). * Čihař, Jiří (1994). ''Водоземци и рептили: Водич за полето Магна'' . Вигстон, Англија: Magna Books. 192 стр.{{ISBN|1-85422-788-2}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/1-85422-788-2|1-85422-788-2]] . * Синдако, Роберто; Јеремченко, Валери К. (2008). ''Рептилите на западниот палеарктик, Том I: Забележана листа за проверка и дистрибутивен атлас на желките, крокодилите, водоземците и гуштерите од Европа, Северна Африка, Блискиот Исток и Средна Азија'' . Латина, Италија: Едициони Белведере. 579 стр.{{ISBN|978-8889504147}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-8889504147|978-8889504147]] . == Надворешни врски == * [http://www.herp.it/SpeciesPages/PodarErhar.htm Водоземци и влекачи на Европа] * Внесувањето во базата на податоци вклучува карта на опсегот и кратко оправдување зошто овој вид е најмалку загрижувачки [[Категорија:CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори]] [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] [[Категорија:Влекачи во Национален парк Галичица]] 6mb87yewmzahnxm1et6l0hmeolncnx4 0 1298230 4796097 4758362 2022-07-24T10:42:15Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Infobox event | Image_Name = File:Yalta Conference (Churchill, Roosevelt, Stalin) (B&W).jpg | Imagesize = 300 | Image_Alt = | Image_Caption = „[[Четворица полицајци|Големата тројка]]“ ([[Јосиф Сталин|Сталин]], [[Франклин Д. Рузвелт|Рузвелт]] и [[Винстон Черчил|Черчил]])<br>на конференцијата во Јалта. | Location = [[Јалта]], | Thumb_Time = | Participants = {{flagicon|Soviet Union|1936}} '''[[Советски Сојуз|СССР]]''': [[Јосиф Сталин]]<br/>{{Flagicon|United Kingdom}} '''[[Обединето Кралство|ОК]]''': [[Винстон Черчил]]<br/>{{Flagicon|United States|1912}} '''[[САД]]''': [[Франклин Рузвелт]] | venue = [[Палата Ливадија|Ливадија]] | Date = {{nowrap|4–11 февруари 1945 година}} | Result = }} '''Кримската конференција''', позната и како '''Конференција во Јалта''' и под [[кодно име|кодното име]] '''Аргонаут''', се одржала од 4 до 11 февруари 1945 година, и бил втор мултилатерален состанок на лидерите од [[Сојузници во Втората светска војна|сојузничките сили]] од [[Втора светска војна|Втората светска војна]]: [[Соединети Американски Држави|Соединетите држави]], [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]] и [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]]. На неа се разговарало за повоената реорганизација на [[Германија]] и Европа. Четирите држави беа претставени од [[Претседател на Соединетите Американски Држави|претседателот]][[Франклин Д. Рузвелт|Френклин Рузвелт]], [[премиер на Обединетото Кралство|премиерот]] [[Винстон Черчил]] и [[Генерален секретар на ЦК на КПСС|генералниот секретар]] [[Јосиф Сталин]], соодветно. Конференцијата се одржала во близина на [[Јалта]] на [[Крим (полуостров)|Крим]] во [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]], во палатите [[Палаta Ливадија|Ливадија]], [[Палата Јусупов (Крим)|Јусупов]] и [[Палата Воронцов (Алупка)|Воронцов]]. Јалта била втората од трите големи воени конференции меѓу [[Сојузници во Втората светска војна|сојузничките сили]]. На неа и претходела [[Техеранска конференција|Конференцијата во Техеран]] во ноември 1943 година, а по неа во јули 1945 година се одржала [[Потсдамска конференција|Потсдамската конференција]]. == Конференција == [[Податотека:Советские,_американские_и_британские_дипломаты_во_время_Ялтинской_конференции.jpg|мини|Советски, американски и британски дипломати за време на Конференцијата во Јалта]] За време на конференцијата во Јалта, Сојузничките сили веќе ја ослободиле цела Франција и Белгија и се воделе борби на западната граница од Германија. На исток, советските сили биле 65 км од Берлин, откако веќе ги истиснале Германците од Полска, [[Кралство Романија|Романија]] и [[Царство Бугарија|Бугарија]]. Поразот на Германија веќе не бил доведуван во прашање. Прашањето било како да се обликува повоена Европа.<ref>Diana Preston, ''Eight Days at Yalta: How Churchill, Roosevelt and Stalin Shaped the Post-War World'' (2019) pp 1–23.</ref><ref>David G. Haglund, "Yalta: The Price of Peace." ''Presidential Studies Quarterly'' 42#2 (2012), p. 419+. [https://link.gale.com/apps/doc/A288290572/GPS?u=wikipedia&sid=GPS&xid=fea65113 online]</ref><ref>Donald Cameron Watt, "Britain and the Historiography of the Yalta Conference and the Cold War." ''Diplomatic History'' 13.1 (1989): 67–98. [https://www.jstor.org/stable/24911839 online]</ref> Секој од тројцата водачи си имал своја агенда за повоена Германија и за ослободената Европа. Рузвелт сакал Советите да го поддржат во [[Тихоокеанска војна|Пацифичката војна]] против [[Јапонско Царство|Јапонија]], односно за планираната инвазија на Јапонија ([[Советска инвазија на Манџурија|Операција августовска бура]]), како и да учествуваат во [[Обединети нации|Обединетите нации]]. Черчил се залагал за слободни избори и демократски влади во [[Централна и Источна Европа]], особено во Полска. Сталин барал советска [[Сфера на влијание|сфера на политичко влијание]] во Источна и Средна Европа како суштински аспект од стратегијата за национална безбедност на Советите, а неговата позиција на конференцијата ја сметал за силна до мера да може да диктира услови. Според членот од американската делегација и иден државен секретар на САД, [[Џејмс Ф. Бирнс]], „не беше прашање што ќе им дозволиме на Русите да прават, туку што можеме да ги натераме Русите да направат“.<ref name="black61">{{Harvnb|Black|English|Helmreich|McAdams|2000}}</ref> Полска била првата точка на советската агенда. Сталин изјавил: „За советската влада, прашањето за Полска беше прашање на чест“ и безбедност, бидејќи Полска историски служела како коридор за силите кои се обидувале да ја нападнат Русија.<ref name="berthon285">{{Harvnb|Berthon|Potts|2007}}</ref> Сталин заклучил дека „Полска мора да биде силна“ и дека „Советскиот Сојуз е заинтересиран за создавање на моќна, слободна и независна Полска“. Според тоа, Сталин навел дека за барањата на [[полската влада во егзил]] не може да се преговара, а Советите ќе ја задржат територијата на [[Креси|источна Полска]] што ја [[Териториите на Полска припоени од Советскиот Сојуз|анектирале во 1939 година]], а на Полска ќе ѝ се надомести со проширување на нејзините западни граници на сметка на Германија. Сталин ветил слободни избори во Полска и покрај тоа што таму веќе имало [[Полски комитет за национално ослободување|привремена влада под закрила на Советскиот Сојуз,]] која неодамна била поставена на полските територии окупирани од [[Црвена армија|Црвената армија]] . Рузвелт сакал Советите да се приклучат на сојузниците во Пацифичката војна против Јапонија, затоа што тој се надевал дека војната ќе заврши побрзо и со помали американските жртви. Еден од предусловите за Советите да ѝ објават војна на Јапонија бил Америка да ја признае монголската независност од Кина ([[Монголска Народна Република|Монголската Народна Република]] била советска сателитска држава од 1924 година до Втората светска војна). Советите, исто така, барале признавање на советските интереси во [[Кинеска источна железница|Кинеската источна железница]] и [[Лушунку|Порт Артур]]. Советите барале да им се врати [[Префектурата Карафуто|Јужен Сахалин]], кој Јапонија го одзел од Русија во [[Руско-јапонска војна|Руско-јапонската војна]] од 1905 година, и предавање на [[Курилски Острови|Курилските острови]] од Јапонија. Двете барања биле одобрени од Труман. За возврат, Сталин ветил дека Советскиот Сојуз ќе [[Советска инвазија на Манџурија|се приклучи во Пацифичката војна]] три месеци по поразот на Германија. Подоцна, во Потсдам, Сталин му ветил на Труман дека ќе го почитува националното единство на [[Кореја]], која делумно ќе биде окупирана од советските трупи. [[Податотека:Livadiya_Conference.JPG|мини|Собата за состаноци на големата тројка]] Исто така, Советите се согласиле да се приклучат на [[Обединети нации|Обединетите нации]] поради тоа што дознале дека [[постојана членка на Советот за безбедност на ООН|постојаните членки]] на [[Совет за безбедност на ООН|Советот]] за безбедност ќе има право на [[Право на вето во Советот за безбедност на Обединетите нации|вето]], што гарантирало дека секоја земја може да ги блокира несаканите одлуки.<ref>{{Наведено списание|last=Couzigou|first=Irène|date=October 2015|title=Yalta Conference (1945)|url=https://opil.ouplaw.com/view/10.1093/law:epil/9780199231690/law-9780199231690-e449?rskey=IlUoyl&result=1&prd=MPIL|journal=Max Planck Encyclopedia of Public International Law [MPEPIL]|pages=Rn. 13|via=Oxford Public International Law}}</ref> Тројцата лидери го ратификувале договорот на [[Европската советодавна комисија]] за одредување на границите на [[Сојузничка окупација на Германија|повоените окупациски зони во Германија]], по една зона за секој од трите главни сојузници. Тие, исто така, се согласиле да ѝ дадат окупациона зона и на Франција за сметка на зоните од САД и ОК, но Де Гол не прифатил француската зона да биде дефинирана со граници утврдени во негово отсуство. Така, тој им наредил на француските сили да го окупираат [[Штутгарт]], како дополнение на зоната која претходно било договорено да ѝ припадне на Франција. Тој се повлекол оттаму откако Американците му се заканиле дека ќе ја прекинат економската поддршка.<ref>{{Наведена книга|title=The General; Charles de Gaulle and the France he saved|last=Fenby|first=Jonathan|date=2012|publisher=Skyhorse|page=282}}</ref> Исто така, Големата тројка се согласила дека сите влади ќе бидат вратени во окупираните земји, со исклучок на Романија и Бугарија и Полска и дека сите нивни цивили ќе бидат вратени во татковината. . === Декларација за ослободена Европа === [[Податотека:Лидеры_«Большой_тройки»_за_столом_переговоров_на_ялтинской_конференции.jpg|мини|Лидерите на големата тројка на преговарачка маса на конференцијата во Јалта]] Декларацијата за ослободена Европа била креирана од Винстон Черчил, Френклин Рузвелт и Јосиф Сталин за време на Конференцијата во Јалта. Во неа им се ветувало на луѓето во Европа дека ќе „создадат демократски институции по сопствен избор“. Во декларацијата се ветувало „што е можно побрзо воспоставување на влади преку слободни избори, кои ќе одговорат на волјата на народот“. Тоа е слично на одредбите од [[Атлантска повелба|Атлантската повелба]] за „правото на сите луѓе да избираат форма на влада под која ќе живеат“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://schoolshistory.org.uk/topics/world-history/cold-war-1945-1972/soviet-satellite-states/|title=Soviet Satellite States|work=schoolshistory.org.uk|archive-url=https://web.archive.org/web/20190302224016/http://schoolshistory.org.uk/topics/world-history/cold-war-1945-1972/soviet-satellite-states/|archive-date=March 2, 2019|accessdate=March 1, 2019}}</ref> === Клучни точки === Клучните точки на состанокот биле: * Договор да се стави приоритет на [[Безусловно предавање|безусловното предавање]] на [[Трет Рајх|нацистичка Германија]]. По војната, Германија и Берлин ќе бидат поделени на четири окупирани зони. * Сталин се согласил Франција да има [[Француска окупациска зона во Германија|четврта окупациска зона]] во Германија доколку се формира за сметка на американската и британската зона. * Германија ќе биде [[демилитаризација]] и [[денацификација]]. На Конференцијата во Јалта, сојузниците одлучиле да преземат заштитни мерки против потенцијалното воено заживување на Германија, да се искорени германскиот милитаризам и [[Оберкомандо дер Вермахт|нацистичкиот генералштаб]], да се изврши денацификација на Германија, да ги казнат воените злосторници и да ја разоружаат и демилитаризираат Германија.<ref>{{Наведена книга|title=The German Question and the Origins of the Cold War|last=Lewkowicz|first=Nicolas|publisher=IPOC|year=2008|isbn=978-88-95145-27-3|location=Milan|pages=73}}</ref> * Германските [[воени репарации]] делумно требало да бидат во форма на [[принудна работа]] . Присилната работа требало да се искористи за да се исправи штетата што Германија им ја нанела на своите жртви.<ref>Pavel Polian. ''Against Their Will: The History and Geography of Forced Migrations in the USSR''. Central European University Press 2003 {{ISBN|963-9241-68-7}} pp. 244–49</ref> * Создавање совет за репарација со седиште во Советскиот Сојуз. * Се разговарало за статусот на Полска. Било договорено признавањето на комунистичката [[Привремена влада на Република Полска]], која била инсталирана од Советскиот Сојуз „на поширока демократска основа“.<ref>{{Наведена книга|title=Encyclopedia of the United Nations and International Agreements: T to Z|last=Osmańczyk|first=Edmund|year=2003|isbn=978-0-415-93924-9|page=2773}}</ref> * [[Германско-полска граница|Полската источна граница]] ќе биде по линијата [[Керзонова линија|Керзон]], а на Полска ќе ѝ се надомести со територии на запад за сметка на Германија. * Сталин ветил дека ќе дозволи слободни избори во Полска. * Сталин се обврзал да учествува во [[Обединети нации|Обединетите нации]]. * Сталин побарал на сите 16 [[Републики на Сојузот на Советските Социјалистички Републики|советски социјалистички републики]] да им биде одобрено [[земја-членка на Обединетите нации|членство во ОН]]. Тоа било разгледувано, но 14 републики биле одбиени. Труман се согласил за членство на [[Украинска Советска Социјалистичка Република|Украина]] и [[Белоруска Советска Социјалистичка Република|Белорусија]], а го задржал правото, кое никогаш не било искористено, да бара уште два гласа за Соединетите држави.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://2001-2009.state.gov/r/pa/ho/time/wwii/17604.htm|title=United Nations|publisher=U.S. Department of State|accessdate=2014-09-22|quote=Voting procedures and the veto power of permanent members of the Security Council were finalized at the Yalta Conference in 1945 when Roosevelt and Stalin agreed that the veto would not prevent discussions by the Security Council. In April 1945, new U.S. President Truman agreed to General Assembly membership for Ukraine and Byelorussia while reserving the right, which was never exercised, to seek two more votes for the United States.}}</ref> * Сталин се согласил да се приклучи во борбата против [[Јапонско Царство|Јапонија]] „за два или три месеци откако Германија ќе капитулира и ќе заврши војната во Европа“. Поради тоа, Советите ќе ги добијат јужниот дел на Сахалин и Курилските острови, пристаништето [[Даљен|Далијан]] требало да биде интернационализирано, а советскиот закуп на Порт Артур ќе биде обновен.<ref>"Agreement Regarding Japan," Protocol Proceedings of the Crimea Conference (February 11, 1945). [http://avalon.law.yale.edu/wwii/yalta.asp Online].</ref> * За [[Воздушни напади на Јапонија|бомбардирање на Јапонија]], бил постигнат договор [[Воздухопловните сили на Соединетите Американски Држави|воздухопловните сили на американската армија]] Б-29 да ја користат базата во близина на устието на реката [[Амур]] во областа [[Комсомолск-на-Амур|Комсомолск]] - [[Николаевск-на-Амур|Николаевск]] (а не во близина на [[Владивосток]], како што било претходно предложено). Ова не се реализирало. Генералот [[Алексеј Антонов]] навел дека една од првите цели на Црвената армија ќе биде заземање на јужната половина од [[Сахалин|островот Сахалин]] и дека би била пожелна американска помош за одбрана на [[Камчатка]].{{Sfn|Ehrman|1956}} * [[Германски воени злосторства|Нацистичките воени злосторници]] требало да се пронајдат и да им се суди на териториите на кои ги извршиле злосторствата. Нацистичките лидери требало да бидат погубени. * Требало да се формира „Комитет за расчленување на Германија“. Негова цел била да одлучи дали Германија ќе се подели на неколку нации. Следуваат примери на планови за поделба: <gallery widths="220px" heights="200px"> Податотека:Map-Germany-1945.svg |Евентуалната поделба на Германија во [[Allied Occupation Zones in Germany|сојузничките окупациски зони]] : Податотека:Duitslandchurchill_eng.png |План за поделба од Винстон Черчил: Податотека:Morgenthau Plan map.svg |[[Morgenthau Plan|План Моргентау]] : </gallery> == Последици == [[Податотека:1945-02-15GerWW2BattlefrontAtlas_reworked.jpg|мини|Териториите окупирани од сојузниците (црвено) на 15 февруари 1945 година, четири дена по завршувањето на конференцијата]] [[Податотека:Map_of_Poland_(1945)_corr.png|мини| Старите и новите граници на Полска, 1945 година – ''[[Креси]]'' со светло црвено]] [[Рамнотежа на моќта|Биполарниот свет]] создаден во Јалта со поделбата на Европа на ''источен'' и ''западен блок'' опстојувал повеќе од 40 години - од говорот на Черчил во Фултон на 5 март 1946 година до распадот на СССР во декември 1991 година. Системот од Јалта почнал да пропаѓа уште во 1980-тите со почетокот на [[перестројка]]та во СССР во март 1985 година. Земјите од Централна и Источна Европа во 1989 година почнале да го отфрлаат комунистичкиот систем. На 3 октомври 1990 година Германија била обединета. == Поврзано == * [[Источен блок]] * [[Список на конференции од Втората светска војна]] * [[Список на самити на Советскиот Сојуз и Соединетите Држави]] * [[Историја на Обединетите нации]] == Наводи == {{Наводи}} == Извори == {{Refbegin}} *{{Citation|last1=Berthon|first1=Simon|last2=Potts|first2=Joanna|title=Warlords: An Extraordinary Re-creation of World War&nbsp;II Through the Eyes and Minds of Hitler, Churchill, Roosevelt, and Stalin|publisher=Da Capo Press|year=2007|isbn=978-0-306-81538-6}} *{{Citation|last1=Black|first1=Cyril E.|last2=English|first2=Robert D.|last3=Helmreich|first3=Jonathan E.|last4=McAdams|first4=James A.|title=Rebirth: A Political History of Europe since World War II|publisher=Westview Press|year=2000|isbn=978-0-8133-3664-0}} *{{Citation|last=Cook|first=Bernard A.|title=Europe Since 1945: An Encyclopedia|publisher=Taylor & Francis|year=2001|isbn=0-8153-4057-5}} *{{cite book |last= Ehrman |first= John |title= Grand Strategy Volume VI, October 1944 – August 1945 |year= 1956 |publisher= HMSO (British official history) |location= London |pages=96–111}} *{{Citation|last=Grenville|first=John Ashley Soames|title=A History of the World from the 20th to the 21st Century|publisher=Routledge|year=2005|isbn=978-0-415-28954-2}} *{{Citation|last=LaFeber|first=Walter|title=America, Russia, and the Cold War|publisher=John Wiley and Sons|year=1972|isbn=978-0-471-51137-3|url=https://archive.org/details/americarussia00walt}} *{{Citation|last=Miscamble|first=Wilson D.|title=From Roosevelt to Truman: Potsdam, Hiroshima, and the Cold War|publisher=Cambridge University Press|year=2007|isbn=978-0-521-86244-8}} *{{Citation|last=Roberts|first=Geoffrey |title=Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953 |publisher=Yale University Press |year=2006 |isbn=978-0-300-11204-7}} *{{Citation|last=Truman|first=Margaret |title= Harry S. Truman | publisher=William Morrow & Co.|year=1973 |isbn=978-0-688-00005-9}} *{{Citation|last=Wettig|first=Gerhard|title=Stalin and the Cold War in Europe|publisher=Rowman & Littlefield|year=2008|isbn=978-0-7425-5542-6}} *{{Citation|last1=Kennedy|first1=David M.|title=The American People in World War II Freedom from Fear, Part Two|publisher=Oxford University Press|year=2003|isbn=978-0-19-516893-8}} {{Refend}} == Дополнително читање == {{Refbegin}} * [[Susan Butler (American writer)|Susan Butler]], ''Roosevelt and Stalin'' (Knopf, 2015) * Clemens, Diane Shaver. ''Yalta'' (Oxford University Press). 1971 * Gardner, Lloyd C. ''Spheres of influence : the great powers partition Europe, from Munich to Yalta'' (1993) [https://archive.org/details/spheresofinfluen00lloy online free to borrow] * Harbutt, Fraser J. ''Yalta 1945: Europe and America at the Crossroads'' (Cambridge: Cambridge University Press, 2010). * Haglund, David G. "Yalta: The Price of Peace." ''Presidential Studies Quarterly'' 42#2 (2012), p.&nbsp;419+. [https://link.gale.com/apps/doc/A288290572/GPS?u=wikipedia&sid=GPS&xid=fea65113 online] * {{Cite book |last= Plokhii <!-- The book does say Plokhy, though I've no idea why the publisher decided to incorrectly transliterate his name --> |first= Serhii |author-link= Serhii Plokhii |year= 2010 |title= Yalta: The Price of Peace |location= New York |publisher= Viking Press |isbn= 978-0-670-02141-3 |url-access= registration |url= https://archive.org/details/yaltapriceofpeac0000plok }} * Preston, Diana., ''Eight Days at Yalta: How Churchill, Roosevelt and Stalin Shaped the Post-War World'' (2019) * Roberts, Geoffrey. "Stalin at the Tehran, Yalta, and Potsdam conferences." ''Journal of Cold War Studies'' 9.4 (2007): 6–40. *[https://web.archive.org/web/20131215212223/http://krim-konference.at.ua/load/teksty/stati_tezisy_zametki/shevchenko_o_yalta_45_ukrainian_science_historiographic_realia_in_globalization_and_universalism_era/10-1-0-37 Shevchenko O. ''Yalta-45: Ukrainian science historiographic realia in globalization and universalism era''] * Watt, Donald Cameron. "Britain and the Historiography of the Yalta Conference and the Cold War." ''Diplomatic History'' 13.1 (1989): 67–98. [https://www.jstor.org/stable/24911839 online] {{Refend}} == Надворешни врски == * [http://cgsc.contentdm.oclc.org/cdm/singleitem/collection/p4013coll8/id/3687 Записник од конференцијата] Библиотека за истражување на комбинирано оружје * ''[[iarchive:tehranyaltapotsdamconferences|Конференциите во Техеран, Јалта и Потсдам.]]'' ''[[iarchive:tehranyaltapotsdamconferences|Документи]]'' . Москва: Издавачи на напредок . 1969 година. * [http://digital.library.wisc.edu/1711.dl/FRUS.FRUS1945 Надворешни односи на Соединетите Американски Држави.] [http://digital.library.wisc.edu/1711.dl/FRUS.FRUS1945 Конференции во Малта и Јалта, 1945 година] * [http://www.taiwandocuments.org/yalta.htm Протокол на постапките на Конференцијата за Крим] * [http://www.militaryhistoryonline.com/wwii/articles/yalta.aspx Конференција на Јалта воена историја на Интернет] * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4241863.stm Јалта ја фрла својата сенка 60 години], [[Би-би-си|БиБиСи]], 7 февруари 2005 година * Научни конференции посветени на Јалта [https://web.archive.org/web/20130522133112/http://www.livadia-palace.crimea.com/publishing.htm 2004–2010] година; [http://krim-konference.at.ua/index/conference_yalta_45_13/0-5 Јалта-45|13] [https://web.archive.org/web/20141229122946/http://yalta-1945.wix.com/yalta-45/ Јалта-45/15] * [https://web.archive.org/web/20141205065250/http://edsitement.neh.gov/lesson-plan/sources-discord-1945-1946 EDSITEment план за лекција Извори на раздор, 1945–1946 година] {{Coord|44|28|04|N|34|08|36|E|type:landmark}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|44|28|04|N|34|08|36|E|type:landmark}} [[Категорија:Договори на Советскиот Сојуз]] [[Категорија:Јалта]] [[Категорија:Винстон Черчил]] [[Категорија:Јосиф Сталин]] [[Категорија:Обединето Кралство во Втората светска војна]] [[Категорија:Сојузничка окупација на Европа]] [[Категорија:Конференции во Втората светска војна]] [[Категорија:Настани во февруари 1945]] [[Категорија:1945 во Русија]] [[Категорија:1945 во меѓународните односи]] [[Категорија:Мултилатерални односи на Русија]] [[Категорија:Конференции во 1945]] [[Категорија:Дипломатски конференции во Советскиот Сојуз]] [[Категорија:Крим во Втората светска војна]] ggsq2sk6u54i8exlmr2vv9ubsg58jd4 0 1298402 4796094 4760564 2022-07-24T10:41:58Z Bjankuloski06 332 /* Јадливост */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''''Кафеавокожеста гулапка''''' ([[Латински јазик|латински]] Russula integra), е [[Вид (биологија)|вид]] на јадлива [[габа]] од родот [[Гулапки]]. Една од огромниот род на [[Гулапки]], се наоѓа во [[Четинари|четинарски]] шуми низ [[Европа|Европ]]<nowiki/>а и [[Северна Америка]]. Со благ вкус, се јаде и се консумира во [[Средна Европа]].{{Speciesbox|image=Russula integra (2).jpg|image_alt=|image_caption=|genus=Russula|species=integra|authority=([[Carl Linnaeus|L.]]) [[Elias Magnus Fries|Fr.]]}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |'''''Кафеавокожеста гулапка''''' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |[[Научна класификација]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Russula|edit]]</span> |- |Царство: |[[Fungi]] |- |Колено: |[[Столпчести габи|Basidiomycota]] |- |Класа: |[[Agaricomycetes]] |- |Ред: |[[Гулапки|Russulales]] |- |Семејство: |[[Russulaceae]] |- |Род: |[[Гулапки|''Russula'']] |- |Видови: |<div class="species" style="display:inline">'''''R. integra'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |[[Биномна номенклатура|Биномен назив]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Russula integra''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Carl Linnaeus|L.]]) [[Elias Magnus Fries|Fr.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |} == Опис == Шапката на почетокот е речиси обликувана како сфера и набрзо станува раширена со подигнати рабови,како пехар,на средина е вдлабната; таа е со димензии од 6-12 см широка.<ref name="museum">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=2ncVAAAAYAAJ&q=russula+integra&pg=RA2-PA93|title=Bulletin of the New York State Museum, Issues 112-117|last=New York State Museum|publisher=The University|year=1907|pages=93}}</ref><ref name=":0">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/797915861|title=Field Guide to Mushrooms of Western North America|last=Davis|first=R. Michael|last2=Sommer|first2=Robert|last3=Menge|first3=John A.|publisher=[[University of California Press]]|year=2012|isbn=978-0-520-95360-4|location=Berkeley|pages=110|oclc=797915861}}</ref> [[Кутикула]]та на шапката е сјајна, варира во бојата, но обично е кафеава и обоена со виолетова, виолетова, жолта или зелена боја. Ливчињата се дебели, широко распоредени, лесно се кршат на мали парчиња, на почетокот се бели, а потоа на крајот стануваат светло жолти. Дршката е дебела и бела, но со возраста има дамки жолти или румени; достигнува висина 5-12 см долги и 2-3 см дебелина.<ref name="museum" /><ref name=":0" /> Месото е бело, многу цврсто,мирисот пријатен и има благ вкус.<ref name="Great">{{Наведена книга|title=The Great Encyclopedia of Mushrooms|last=Polese|first=Jean-Nari|last2=Lamaison, Jean Louis|publisher=Chanterelle Translations, London|year=1999|isbn=3-8290-1728-6|pages=43}}</ref> Отпечатокот на спорите е жолто- окер боја, широко [[Елипса|елипсовидено]] и има амилоидни брадавици.<ref name="comprehensive">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=86tM01VsFG0C&q=russula+integra&pg=PA101|title=Mushrooms Demystified: A Comprehensive Guide to the Fleshy Fungi|last=Arora|first=David|publisher=Ten Speed Press|year=1986|isbn=978-0-89815-169-5|pages=101|author-link=David Arora}}</ref> === Јадливост === Авторите на ''Големата енциклопедија на печурките'' рекле дека видот има крцкава текстура и има вкус на орев. Јадлива со многу добар квалитет. Популарна е за јадење и во [[Северна Европа|Северна]]<ref name="Great"/> и [[Средна Европа]]. На [[Романски јазик|романски]], печурката се нарекува ''pâinişoară'' („мал леб“) поради нејзината јадливост и перципираниот вкус и текстура.<ref>[http://dexonline.ro/search.php?lexemId=40420 DEX Online]</ref> Дејвид Арора рекол дека видот е добар кога е млад. Постојат видови со непозната јадливост кои изгледаат сличности на овој вид.<ref name="comprehensive"/> Според една студија од 1878 година, труењето од овој вид порано било често, но сега е ретко. Студијата заклучила дека долгото готвење ги ослободува неговите отровни својства, но дека брзите кулинарски процеси не ги ослободува неговите отровни својства како што е печењето.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Y5Mai6k5nC8C&q=russula+integra&pg=PA941|title=Cyclopædia of the practice of medicine, Volume 17|last=Multiple authors|publisher=W. Wood and Company|year=1878|pages=941}}</ref> === Слични видови === На Кафеавокожеста гулапка, слична е и може да дојде до замена со [[Подмолна гулабка]], Russula firmulaкоја е многу помала и Russula adulterina, сите имаат бело стебленце, жолти спори и цврсто месо.<ref name=":0"/> Покрај жолтите ливчиња, овие печурки имаат мошне лут вкус за разлика од Кафеавокожестата гулапка која има сладок вкус. == Живеалиште == Дејвид Арора рекол дека видовите се широко распространети и најчесто може да се најдат расфрлани под [[четинари]].<ref name="comprehensive"/> и авторите на ''Големата енциклопедија на печурките'' рекле дека видот најчесто расте во лето и во есен во [[иглолисни]] шуми во планините.<ref name="Great"/> Галерија <gallery> Податотека:Russula integra.JPG|Кафеавокожеста гулапка Податотека:Russula integra-2-Cooke.jpg Податотека:Russula integra.jpg Податотека:Russula integra-Cooke.jpg Податотека:2010-09-06 Russula integra (L.) Fr 105648.jpg Податотека:Russula integra — Flora Batava — Volume v19.jpg|Кафеавокожеста гулапка </gallery> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * {{Ризница-ред}} [[Категорија:Јадливи габи]] [[Категорија:Гулапки]] [[Категорија:Габи во Македонија]] [[Категорија:Габи]] id4rdekq4qs5sng2impdkeoho7ueag0 0 1298420 4796099 4763062 2022-07-24T10:42:22Z Bjankuloski06 332 /* Дистрибуција */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=Spirodela polyrrhiza marais poitevin.jpg|genus=Spirodela|species=polyrhiza|authority=([[Carl Linnaeus|L.]]) [[Matthias Jakob Schleiden|Schleid.]]}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''Spirodela polyrhiza'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Spirodela|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Plant]]ae |- |''Clade'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Clade'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Clade'': |[[Monocotyledon|Monocots]] |- |Order: |[[Alismatales]] |- |Family: |[[Araceae]] |- |Genus: |''[[Spirodela]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''S.&nbsp;polyrhiza'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Spirodela polyrhiza''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Carl Linnaeus|L.]]) [[Matthias Jakob Schleiden|Schleid.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |} '''''Spirodela polyrhiza''''' бил вид на патка познат по општите имиња '''обична патка''',<ref>{{Наведено списание|last=Whisenant|first=Steven G.|date=2018|title=Common Rangeland Plants of West Central Texas by George Clendenin, USDA–Natural Resources Conservation Service|url=http://dx.doi.org/10.1353/gpr.2018.0043|journal=Great Plains Research|volume=28|issue=2|pages=219|doi=10.1353/gpr.2018.0043|issn=2334-2463}}</ref> '''поголема патка''',<ref>{{Наведено списание|last=Atkinson|first=R.|date=July 1998|title=Dandelions of Great Britain and Ireland. BSBI Handbook No. 9. A. A. Dudman & A. J. Richards. Illustrations by Olga Stewart. Edited by P. H. Oswald. London: Botanical Society of the British Isles. 1997. 344 pp. ISBN 0 901158 25 9. £17.50 (paperback).|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0960428600002249|journal=Edinburgh Journal of Botany|volume=55|issue=2|pages=321–322|doi=10.1017/s0960428600002249|issn=0960-4286}}</ref> '''голема патка''',<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/921358336|title=Hanbando chasaeng singmul yŏngŏ irŭm mongnokchip = English names for Korean native plants.|last=국립 수목원 (Korea)|date=August 2015|others=Kungnip Sumogwŏn (Korea),, Korea (South). Sallimch'ŏng., 국립 수목원 (Korea),, Korea (South). 산림청.|isbn=978-89-97450-98-5|location=Kyŏnggi-do P'och'ŏn-si|oclc=921358336}}</ref> '''обична''' пача трева и '''патка'''. Можел да се најде речиси ширум светот во многу видови [[Свежа вода|слатководни]] живеалишта.<ref name=":62">{{Наведено списание|last=Wang|first=Wenqin|last2=Kerstetter|first2=Randall A.|last3=Michael|first3=Todd P.|date=2011-07-28|title=Evolution of Genome Size in Duckweeds (Lemnaceae)|url=http://dx.doi.org/10.1155/2011/570319|journal=Journal of Botany|volume=2011|pages=1–9|doi=10.1155/2011/570319|issn=2090-0120|doi-access=free}}</ref> == Опис == ''S. polyrhiza'' било [[Повеќегодишно растение|повеќегодишно]] водно растение кое обично растело во густи колонии, формирајќи подлога на површината на водата. Секое растение било мазно, тркалено, со рамен диск од 0,5 до 1,0&nbsp;cm широк. Неговата горна површина била претежно зелена, понекогаш црвена, додека долната била темно црвена.<ref name=":02">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/50980051|title=Pflanzensoziologische Exkursionsflora für Deutschland und angrenzende Gebiete|last=Oberdorfer, Erich 1905-2002|isbn=978-3-8001-3476-2|edition=8., stark überarb. und erg. Aufl|location=Stuttgart|oclc=50980051}}</ref> Таа произведувала неколкуминутни корени и торбичка која содржела машки и женски цветови. Горниот дел умирал наесен и растението често презимувало како турон . Турионот тонел на дното на водното тело и останувал во фаза на мирување, додека температурата на водата не достигнела 15&nbsp;°C. Турјоните потоа ртеле на дното на водното тело и започнувале нов животен циклус.<ref name=":43">{{Наведување|last=Cao|publisher=Springer International Publishing|last3=Wang|first2=Paul|last2=Fourounjian|access-date=2020-11-28|isbn=978-3-319-58538-3|doi=10.1007/978-3-319-58538-3_67-1|language=en|place=Cham|first=Hieu X.|editor-first=Chaudhery Mustansar|editor-last=Hussain|pages=1–16|journal=Handbook of Environmental Materials Management|url=https://doi.org/10.1007/978-3-319-58538-3_67-1|date=2018|title=The Importance and Potential of Duckweeds as a Model and Crop Plant for Biomass-Based Applications and Beyond|first3=Wenqin}}</ref> ''S. polyrhiza'', кој живееле во езерца и бавно се движеле водните тела, развоен се разликувал од копнените растенија по [[Морфологија (биологија)|морфологија]] и [[физиологија]]. Тој бил подложен на главно вегетативен раст во пролет и лето, формирајќи нови реси . ''S. polyrhiza'' ретко цветал.<ref>{{Наведена книга|title=Biosystematic investigations in the family of duckweeds (Lemnaceae) : (Vol. 4) : The family of Lemnaceae - a monographic study. Volume 2, (Phytochemistry ; physiology ; application ; bibliography)|last=Landolt, Kandeler|first=Elias, Riklef|publisher=Geobotanisches Institut der ETH|year=1987|location=Zurich}}</ref> Во есен и зима се префрлал во фаза на мирување претставена со турјоните поради гладувањето во исхраната и ниските температури.  ''S. polyrhiza'' бил идеален систем за биогорива, биоремедијација и циклус на јаглерод поради неговите аспекти на брзорастечки, директен контакт со медиумите и малата големина на геномот (~150 Mb).<ref name=":62">{{Наведено списание|last=Wang|first=Wenqin|last2=Kerstetter|first2=Randall A.|last3=Michael|first3=Todd P.|date=2011-07-28|title=Evolution of Genome Size in Duckweeds (Lemnaceae)|url=http://dx.doi.org/10.1155/2011/570319|journal=Journal of Botany|volume=2011|pages=1–9|doi=10.1155/2011/570319|issn=2090-0120|doi-access=free}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWangKerstetterMichael2011">Wang, Wenqin; Kerstetter, Randall A.; Michael, Todd P. (2011-07-28). [http://dx.doi.org/10.1155/2011/570319 "Evolution of Genome Size in Duckweeds (Lemnaceae)"]. ''Journal of Botany''. '''2011''': 1–9. [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.1155/2011/570319|10.1155/2011/570319]]</span>. [[ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/2090-0120 2090-0120].</cite></ref> Сеопфатна геномска студија на ''S. polyrhiza'' била објавена во февруари 2014 година. Резултатите давале увид за тоа како овој организам бил прилагоден на брзиот раст и на воден начин на живот.<ref>{{Наведено списание|last=Wang|first=W.|last2=Haberer|first2=G.|last3=Gundlach|first3=H.|last4=Gläßer|first4=C.|last5=Nussbaumer|first5=T.|last6=Luo|first6=M.C.|last7=Lomsadze|first7=A.|last8=Borodovsky|first8=M.|last9=Kerstetter|first9=R.A.|date=May 2014|title=The Spirodela polyrhiza genome reveals insights into its neotenous reduction fast growth and aquatic lifestyle|url=|journal=Nature Communications|language=en|volume=5|issue=1|pages=3311|bibcode=2014NatCo...5.3311W|doi=10.1038/ncomms4311|issn=2041-1723|pmc=3948053|pmid=24548928}}</ref> === Турионска индукција со абцизинска киселина === Туриони биле индуцирани од растителниот хормон Абцизинска киселина (АБА) во лабораторија. Истражувачите објавиле дека турјоните биле богати со пигментација на антоцијани и имале густина што ги потопувала во течни медиуми. Преносната електронска микроскопија на туриони покажала во споредба со ресите смалени [[Вакуола|вакуоли]], помал меѓуклеточен простор и изобилни [[Скроб|скробни гранули]] опкружени со [[тилакоид]]ни мембрани. Турион акумулирал повеќе од 60% скроб во сува маса по две недели третман со АБА.<ref>{{Наведено списание|last=Wang|first=Wenqin|last2=Messing|first2=Joachim|date=2012|title=Analysis of ADP-glucose pyrophosphorylase expression during turion formation induced by abscisic acid in Spirodela polyrhiza (greater duckweed)|url=http://dx.doi.org/10.1186/1471-2229-12-5|journal=BMC Plant Biology|volume=12|issue=1|pages=5|doi=10.1186/1471-2229-12-5|issn=1471-2229|pmc=3268088|doi-access=free}}</ref> == Дистрибуција == ''S. polyrhiza'' се среќавала низ целиот свет, имено во [[Северна Америка]],<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://gobotany.nativeplanttrust.org/species/spirodela/polyrrhiza/|title=Spirodela polyrrhiza (common duck-meal): Go Botany|work=gobotany.nativeplanttrust.org|accessdate=2020-11-06}}</ref> [[Азија]],<ref name=":13">{{Наведено списание|last=Pandey|first=Neha|last2=Gusain|first2=Rita|last3=Suthar|first3=Surindra|date=August 2020|title=Exploring the efficacy of powered guar gum (Cyamopsis tetragonoloba) seeds, duckweed (Spirodela polyrhiza), and Indian plum (Ziziphus mauritiana) leaves in urban wastewater treatment|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.121680|journal=Journal of Cleaner Production|volume=264|pages=121680|doi=10.1016/j.jclepro.2020.121680|issn=0959-6526}}</ref> поретко во [[Средна Америка|Централна]] и [[Јужна Америка]], но и во [[Средна Европа]].<ref name=":2">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.flowgrow.de/db/aquaticplants/spirodela-polyrhiza|title=Spirodela polyrhiza|work=Flowgrow|language=en|accessdate=2020-11-06}}</ref> Растела во [[Тропски појас|тропска]] и [[Умерена клима|умерена]] клима.<ref name=":2" /> Не била распространета во [[Нов Зеланд]] и само ретко во [[Австралија]].<ref name=":02">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/50980051|title=Pflanzensoziologische Exkursionsflora für Deutschland und angrenzende Gebiete|last=Oberdorfer, Erich 1905-2002|isbn=978-3-8001-3476-2|edition=8., stark überarb. und erg. Aufl|location=Stuttgart|oclc=50980051}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFOberdorfer,_Erich_1905-2002">Oberdorfer, Erich 1905-2002. [https://www.worldcat.org/oclc/50980051 ''Pflanzensoziologische Exkursionsflora für Deutschland und angrenzende Gebiete''] (8., stark überarb. und erg. Aufl&nbsp;ed.). Stuttgart. [[ISBN]]&nbsp;[[Специјални: Извори на книги/978-3-8001-3476-2|<bdi>978-3-8001-3476-2</bdi>]]. [[OCLC]]&nbsp;[//www.worldcat.org/oclc/50980051 50980051].</cite></ref> == Одгледување == Одгледувањето во големи размери се вршело во резервоари за вода на отворено, најмногу во врска со третман на отпадни води. Резервоарите се хранеле со отпадна вода и пловечката патка се собирала од површината. Потоа понатаму се користела како [[биогориво]] од индустриски отпадни води или како добиточна храна од капацитети за третман на земјоделски отпадни води.<ref name=":43">{{Наведување|last=Cao|publisher=Springer International Publishing|last3=Wang|first2=Paul|last2=Fourounjian|access-date=2020-11-28|isbn=978-3-319-58538-3|doi=10.1007/978-3-319-58538-3_67-1|language=en|place=Cham|first=Hieu X.|editor-first=Chaudhery Mustansar|editor-last=Hussain|pages=1–16|journal=Handbook of Environmental Materials Management|url=https://doi.org/10.1007/978-3-319-58538-3_67-1|date=2018|title=The Importance and Potential of Duckweeds as a Model and Crop Plant for Biomass-Based Applications and Beyond|first3=Wenqin}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCaoFourounjianWang2018">Cao, Hieu X.; Fourounjian, Paul; Wang, Wenqin (2018), Hussain, Chaudhery Mustansar (ed.), [[doi:10.1007/978-3-319-58538-3 67-1|"The Importance and Potential of Duckweeds as a Model and Crop Plant for Biomass-Based Applications and Beyond"]], ''Handbook of Environmental Materials Management'', Cham: Springer International Publishing, pp.&nbsp;1–16, [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:[[doi:10.1007/978-3-319-58538-3 67-1|10.1007/978-3-319-58538-3_67-1]], [[ISBN]]&nbsp;[[Специјални: Извори на книги/978-3-319-58538-3|<bdi>978-3-319-58538-3</bdi>]]<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">2020-11-28</span></span></cite></ref> == Користете == ''S. polyrhiza'' можела да се користи за биоремедијација, отстранување на токсичните материи од водната средина, како и за чистење на [[Еутрофикација|еутрофичните]] води, особено во постројки за третман на отпадни води. Неговата употреба како [[биогориво]] и добиточна храна исто така добивала на значење. Ретко се користела за исхрана на луѓето. === Биоремедијација === Поради неговата способност да хиперакумулира тешки метали и високото навлегување на хранливи материи од водата, ''S. polyrhiza'' се користела за биоремедијација. Главните загадувачи што можело да се користат за отстранување се [[арсен]] (As) и [[жива]] (Hg)<ref name=":32">{{Наведено списание|last=Rahman|first=M. Azizur|last2=Hasegawa|first2=H.|date=April 2011|title=Aquatic arsenic: Phytoremediation using floating macrophytes|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.chemosphere.2011.02.045|journal=Chemosphere|volume=83|issue=5|pages=633–646|bibcode=2011Chmsp..83..633R|doi=10.1016/j.chemosphere.2011.02.045|issn=0045-6535|pmid=21435676|hdl-access=free}}</ref> и вообичаените хранливи материи од отпадните води, како сулфат (SO ₄ ^2- ), фосфат (PO ₄ ^3- ) и нитрат (NO ₃ ⁻ ).  ==== Арсен ==== Поголемата патка покажала акумулација на арсен во лабораториските тестови. Утврдено било дека навлегувањето на арсен е негативно поврзано со фосфатите и позитивно корелирани со навлегувањето на [[железо]]. Ова покажувало дека фосфатот и арсенот се натпреварувале за навлегување од ''S. polyrhiza'', додека апсорпцијата на арсенот била олеснета со железни оксиди, бидејќи покажувала афинитет кон површината на коренот на ''S. polyrhiza'', каде што се апсорбирала. Се сметало дека ''S. polyrhiza'' го детоксицира арсенот со редуцирање на As (V) на помалку токсичниот As (III). Потешкотии се јавувале при управувањето со растенијата со висока содржина на Ас. Една можна употреба на биомасата што содржела As била производство на јаглен и гас како нуспроизвод, кој можел да се користи како гориво. Проблемите со овој пристап биле слабиот квалитет на јаглен и високите инвестиции. Се сметало дека директното согорување или согорување на јагленот ослободува арсен во воздухот, што би ја [[Загадување|загадило]] животната средина. Други опции за производство на [[гориво]] би биле [[хидролиза]] и [[ферментација]], кои економски не се остварливи. [[Биомаса]]та би требало да се третира со силни киселини и топлина, коишто се интензивни на капитал. Брикетирањето се сметало за една од најдобрите опции, каде што растенијата се сушеле и се пресувувале во пелети од брикети. Ова го покренувало прашањето дали арсенот се ослободувал назад во околината за време на процесот на согорување. Се земал предвид и производството на [[биогас]], но повторно требал да се избегне прераспределбата на А.<ref name=":32">{{Наведено списание|last=Rahman|first=M. Azizur|last2=Hasegawa|first2=H.|date=April 2011|title=Aquatic arsenic: Phytoremediation using floating macrophytes|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.chemosphere.2011.02.045|journal=Chemosphere|volume=83|issue=5|pages=633–646|bibcode=2011Chmsp..83..633R|doi=10.1016/j.chemosphere.2011.02.045|issn=0045-6535|pmid=21435676|hdl-access=free}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRahmanHasegawa2011">Rahman, M. Azizur; Hasegawa, H. (April 2011). [http://dx.doi.org/10.1016/j.chemosphere.2011.02.045 "Aquatic arsenic: Phytoremediation using floating macrophytes"]. ''Chemosphere''. '''83''' (5): 633–646. [[Bibcode]]:[https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011Chmsp..83..633R 2011Chmsp..83..633R]. [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:[[doi:10.1016/j.chemosphere.2011.02.045|10.1016/j.chemosphere.2011.02.045]]. [[Hdl (идентификатор)|hdl]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[//hdl.handle.net/10453%2F18087 10453/18087]</span>. [[ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/0045-6535 0045-6535]. [[PubMed|PMID]]&nbsp;[//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21435676 21435676].</cite></ref> ==== Меркур ==== Откриено било дека ''S. polyrhiza'' бил ефикасен [[Биоакумулација|биоакумулатор]] на живин хлорид (HgCl ₂) во породилните услови. Нејзината растителна биомаса покажала 1000 пати поголема концентрација на живин хлорид од нејзината водна средина. ''Spirodela polyrhiza'' покажала највисок фактор на акумулација во споредба со ''Lemna gibba'' и ''[[ситна водна леќа|Lemna minor]]'', кои исто така биле истражени.<ref>{{Наведено списание|last=Yang|first=Jingjing|last2=Li|first2=Gaojie|last3=Bishopp|first3=Anthony|last4=Heenatigala|first4=P. P. M.|last5=Hu|first5=Shiqi|last6=Chen|first6=Yan|last7=Wu|first7=Zhigang|last8=Kumar|first8=Sunjeet|last9=Duan|first9=Pengfei|date=2018-04-16|title=A Comparison of Growth on Mercuric Chloride for Three Lemnaceae Species Reveals Differences in Growth Dynamics That Effect Their Suitability for Use in Either Monitoring or Remediating Ecosystems Contaminated With Mercury|url=|journal=Frontiers in Chemistry|volume=6|page=112|bibcode=2018FrCh....6..112Y|doi=10.3389/fchem.2018.00112|issn=2296-2646|pmc=5911492|pmid=29713627}}</ref> === Третман на урбани отпадни води === ''S. polyrhiza'' се користела за отстранување на вообичаените [[загадувач]]и од отпадните води. Во лабораториски услови, ''S. polyrhiza'' покажала максимално 90% ефикасност на отстранување на нитрат, 99,6% на фосфат и 69,8% сулфат. Сите три хранливи материи заедно, ефикасноста била 85,6%, што го правела еколошки и економски исплатлив биомедијатор за третман на отпадни води.<ref name=":13">{{Наведено списание|last=Pandey|first=Neha|last2=Gusain|first2=Rita|last3=Suthar|first3=Surindra|date=August 2020|title=Exploring the efficacy of powered guar gum (Cyamopsis tetragonoloba) seeds, duckweed (Spirodela polyrhiza), and Indian plum (Ziziphus mauritiana) leaves in urban wastewater treatment|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.121680|journal=Journal of Cleaner Production|volume=264|pages=121680|doi=10.1016/j.jclepro.2020.121680|issn=0959-6526}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPandeyGusainSuthar2020">Pandey, Neha; Gusain, Rita; Suthar, Surindra (August 2020). [http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2020.121680 "Exploring the efficacy of powered guar gum (Cyamopsis tetragonoloba) seeds, duckweed (Spirodela polyrhiza), and Indian plum (Ziziphus mauritiana) leaves in urban wastewater treatment"]. ''Journal of Cleaner Production''. '''264''': 121680. [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:[[doi:10.1016/j.jclepro.2020.121680|10.1016/j.jclepro.2020.121680]]. [[ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/0959-6526 0959-6526].</cite></ref> === Биогориво === ''S. polyrhiza'' имала голем потенцијал во производството на [[Етанол|биоетанол]] поради вселенското ефикасно производство на скроб и добриот раст во отпадните води од животните.<ref>{{Наведено списание|last=Cui|first=W.|last2=Cheng|first2=J. J.|date=2014-07-01|title=Growing duckweed for biofuel production: a review|url=http://dx.doi.org/10.1111/plb.12216|journal=Plant Biology|volume=17|pages=16–23|doi=10.1111/plb.12216|issn=1435-8603|pmid=24985498}}</ref> И покрај еколошките проблеми поврзани со производството и конкуренцијата од човечката и животинската храна, пченката била главната суровина за биоетанол. ''S. polyrhiza'' можела да произведе до 50% повеќе биоетанол на истата област.<ref>{{Наведено списание|last=Xu|first=Jiele|last2=Cui|first2=Weihua|last3=Cheng|first3=Jay J.|last4=Stomp|first4=Anne-M.|date=October 2011|title=Production of high-starch duckweed and its conversion to bioethanol|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.biosystemseng.2011.06.007|journal=Biosystems Engineering|volume=110|issue=2|pages=67–72|doi=10.1016/j.biosystemseng.2011.06.007|issn=1537-5110}}</ref> Во исто време, производството на биоетанол од ''S. polyrhiza'' не било во конкуренција со човечката храна. Производството на биоетанол од ''S. polyrhiza'' се уште е во развојна фаза.  === Храна за животни === Во малото земјоделство ''S. polyrhiza'' се користела како храна за риби или живина.<ref>{{Наведено списание|last=Rusoff|first=Louis L.|last2=Blakeney|first2=Ernest W.|last3=Culley|first3=Dudley D.|date=1980-07-01|title=Duckweeds (Lemnaceae family): a potential source of protein and amino acids|url=https://doi.org/10.1021/jf60230a040|journal=Journal of Agricultural and Food Chemistry|volume=28|issue=4|pages=848–850|doi=10.1021/jf60230a040|issn=0021-8561|pmid=7462500}}</ref> Поради брзиот раст и високата содржина на протеини била интересна добиточна храна. Поради санитарните проблеми и ризикот од акумулација на тешки метали, тој сè уште не се користи за хранење во поголемите системи за сточарство.<ref name=":52">{{Наведено списание|last=van der Spiegel|first=M.|last2=Noordam|first2=M.Y.|last3=van der Fels-Klerx|first3=H.J.|date=2013-10-15|title=Safety of Novel Protein Sources (Insects, Microalgae, Seaweed, Duckweed, and Rapeseed) and Legislative Aspects for Their Application in Food and Feed Production|url=http://dx.doi.org/10.1111/1541-4337.12032|journal=Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety|volume=12|issue=6|pages=662–678|doi=10.1111/1541-4337.12032|issn=1541-4337|doi-access=free}}</ref> За [[Калифорниска пастрмка|виножитната пастрмка]], послаби стапки на раст биле пронајдени кога ''S. polyrhiza'' била додаден во добиточната храна.<ref>{{Наведено списание|last=Stadtlander|first=Timo|last2=Förster|first2=Svenja|last3=Rosskothen|first3=Dennis|last4=Leiber|first4=Florian|date=August 2019|title=Slurry-grown duckweed (Spirodela polyrhiza) as a means to recycle nitrogen into feed for rainbow trout fry|url=http://dx.doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.04.196|journal=Journal of Cleaner Production|volume=228|pages=86–93|doi=10.1016/j.jclepro.2019.04.196|issn=0959-6526|doi-access=free}}</ref> За тилапија било откриено поголемо зголемување на телесната тежина кога 30% од рибниот оброк во добиточната храна бил заменет со ''S. polyrhiza'' .<ref>{{Наведено списание|last=Fasakin|first=E. A.|last2=Balogun|first2=A. M.|last3=Fasuru|first3=B. E.|date=May 1999|title=Use of duckweed, Spirodela polyrrhiza L. Schleiden, as a protein feedstuff in practical diets for tilapia, Oreochromis niloticus L.|url=http://dx.doi.org/10.1046/j.1365-2109.1999.00318.x|journal=Aquaculture Research|volume=30|issue=5|pages=313–318|doi=10.1046/j.1365-2109.1999.00318.x|issn=1355-557X}}</ref> Преглед, исто така, покажал дека патката можела да се користи во исхраната на говеда, свињи и живина. Сепак, се јавувале проблеми со тешки метали и контаминација на патогени.<ref>{{Наведено списание|last=Sońta|first=Marcin|last2=Rekiel|first2=Anna|last3=Batorska|first3=Martyna|date=2019-04-01|title=Use of Duckweed (Lemna L.) in Sustainable Livestock Production and Aquaculture – A Review|url=http://dx.doi.org/10.2478/aoas-2018-0048|journal=Annals of Animal Science|volume=19|issue=2|pages=257–271|doi=10.2478/aoas-2018-0048|issn=2300-8733|doi-access=free}}</ref> === Човечка исхрана === Иако другите видови патки, како што е ''Wolffia arrhiza'', ги консумирале луѓето во руралните области, ''S.polyrhiza'' не се одгледувала за човечка исхрана.<ref>{{Наведено списание|last=Appenroth|first=Klaus-J.|last2=Sree|first2=K. Sowjanya|last3=Bog|first3=Manuela|last4=Ecker|first4=Josef|last5=Seeliger|first5=Claudine|last6=Böhm|first6=Volker|last7=Lorkowski|first7=Stefan|last8=Sommer|first8=Katrin|last9=Vetter|first9=Walter|date=2018-10-29|title=Nutritional Value of the Duckweed Species of the Genus Wolffia (Lemnaceae) as Human Food|url=|journal=Frontiers in Chemistry|volume=6|page=483|bibcode=2018FrCh....6..483A|doi=10.3389/fchem.2018.00483|issn=2296-2646|pmc=6215809|pmid=30420949}}</ref> Ова било поради големата загриженост за акумулација на тешки метали и можна контаминација со ''[[Escherichia coli]]'' или ''Clostridium botulinum.''<ref name=":52">{{Наведено списание|last=van der Spiegel|first=M.|last2=Noordam|first2=M.Y.|last3=van der Fels-Klerx|first3=H.J.|date=2013-10-15|title=Safety of Novel Protein Sources (Insects, Microalgae, Seaweed, Duckweed, and Rapeseed) and Legislative Aspects for Their Application in Food and Feed Production|url=http://dx.doi.org/10.1111/1541-4337.12032|journal=Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety|volume=12|issue=6|pages=662–678|doi=10.1111/1541-4337.12032|issn=1541-4337|doi-access=free}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFvan_der_SpiegelNoordamvan_der_Fels-Klerx2013">van der Spiegel, M.; Noordam, M.Y.; van der Fels-Klerx, H.J. (2013-10-15). [http://dx.doi.org/10.1111/1541-4337.12032 "Safety of Novel Protein Sources (Insects, Microalgae, Seaweed, Duckweed, and Rapeseed) and Legislative Aspects for Their Application in Food and Feed Production"]. ''Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety''. '''12''' (6): 662–678. [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.1111/1541-4337.12032|10.1111/1541-4337.12032]]</span>. [[ISSN]]&nbsp;[//www.worldcat.org/issn/1541-4337 1541-4337].</cite></ref> За разлика од ''W. arrhiza'', ''S. polyrhiza'' содржела, како и повеќето видови патки, [[Калциум оксалат|кристали на калциум оксалат]] за кои било познато дека предизвикувале [[Нефролитиаза|камења во бубрезите]].<ref name=":43">{{Наведување|last=Cao|publisher=Springer International Publishing|last3=Wang|first2=Paul|last2=Fourounjian|access-date=2020-11-28|isbn=978-3-319-58538-3|doi=10.1007/978-3-319-58538-3_67-1|language=en|place=Cham|first=Hieu X.|editor-first=Chaudhery Mustansar|editor-last=Hussain|pages=1–16|journal=Handbook of Environmental Materials Management|url=https://doi.org/10.1007/978-3-319-58538-3_67-1|date=2018|title=The Importance and Potential of Duckweeds as a Model and Crop Plant for Biomass-Based Applications and Beyond|first3=Wenqin}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCaoFourounjianWang2018">Cao, Hieu X.; Fourounjian, Paul; Wang, Wenqin (2018), Hussain, Chaudhery Mustansar (ed.), [[doi:10.1007/978-3-319-58538-3 67-1|"The Importance and Potential of Duckweeds as a Model and Crop Plant for Biomass-Based Applications and Beyond"]], ''Handbook of Environmental Materials Management'', Cham: Springer International Publishing, pp.&nbsp;1–16, [[Назнака за дигитални објекти|doi]]:[[doi:10.1007/978-3-319-58538-3 67-1|10.1007/978-3-319-58538-3_67-1]], [[ISBN]]&nbsp;[[Специјални: Извори на книги/978-3-319-58538-3|<bdi>978-3-319-58538-3</bdi>]]<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">2020-11-28</span></span></cite></ref> == Надворешни врски == * [https://www.waksman.rutgers.edu/spirodela/home Spirodela polyrhiza genomics] * [http://ucjeps.berkeley.edu/cgi-bin/get_JM_treatment.pl?8328,8337,8338 Рачен третман со Jepson] * [http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200027353 Флора на Северна Америка] * [http://biology.burke.washington.edu/herbarium/imagecollection.php?Genus=Spirodela&Species=polyrrhiza Музејот Вашингтон Бурк] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 0o49rgzynggas6mchb8jsdl7fabia5h 0 1298452 4796138 4760628 2022-07-24T10:56:36Z Bjankuloski06 332 /* Распространетост и живеалиште */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=Russula.raoultii.-.lindsey.jpg|image_caption=''Russula raoultii'' од Команстер, Белгија.|genus=Russula|species=raoultii|authority=[[Quél.]] (1886)|synonyms_ref=<ref name="urlMycoBank: Russula raoultii"/>|synonyms={{plainlist| *''Russula emetica'' f. ''raoultii'' <small>(Quél.) [[Rolf Singer|Singer]] (1932)</small> *''Russula ochroleuca'' var. ''raoultii'' <small>(Quél.) Quél. (1888)</small> *''Russula truncigena'' <small>[[Britzelm.]] (1893)</small> *''Russula fragilis'' var. ''raoultii'' <small>(Quél.) [[Jul.Schäff]] (1940)</small> }}}} '''''Russula raoultii''''' е нејадлив вид на [[Агарик|агарична]] габа од фамилијата Гулапки. За прв пат е опишана од францускиот миколог Лусиен Келе во 1886 година.<ref>{{Наведено списание|last=Malinvaud|first=M. Ernest|date=1877-01|title=Sur Quelques Menthes Rares Ou Nouvelles Pour La Flore Française|url=http://dx.doi.org/10.1080/00378941.1877.10829986|journal=Bulletin de la Société Botanique de France|volume=24|issue=7|pages=232–239|doi=10.1080/00378941.1877.10829986|issn=0037-8941}}</ref> === Опис === Шапката е широка од 3 до 8 см, бела до жолта и станува поконвексна во возраста. Дршката е долга од 3 до 8 см, а широка од 1 до 2 см. Спорите се бели, субглобозни, со ретикуларни брадавици.<ref name=":0">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/797915861|title=Field Guide to Mushrooms of Western North America|last=Davis|first=R. Michael|last2=Sommer|first2=Robert|last3=Menge|first3=John A.|publisher=[[University of California Press]]|year=2012|isbn=978-0-520-95360-4|location=Berkeley|pages=114-115|oclc=797915861}}</ref> Има остар вкус.<ref name=":0" /> === Слични видови === Слични видови вклучуваат ''[[Русула crassotunicata|Russula crassotunicata]]'', ''[[R.cremoricolor]]'' и ''[[R. stuntzii]]''.<ref name=":0"/> === Распространетост и живеалиште === Russula raoultii е западно медитерански, субокеански вид Гулапка се среќава во Северна Африка (Мароко), Северна и Средна Америка (САД, Костарика) и во Европа. Се вели дека се јавува и во источна Северна Америка. Таа е микоризална габа која главно формира симбиоза со [[буки]]те. Покрај тоа, [[Смрека|смреки]] и други листопадни дрвја исто така можат да послужат како домаќини. Плодните тела се појавуваат од јули до почетокот на ноември. Габата може да се најде од повисоките ридови до средината на планините. Претпочита свежи до влажни, алкални и сиромашни со хранливи материи, кисели, песочни до глинести почви. === Јадливост === Russula raoultii не може да се јаде поради лутиот вкус и можеби е малку отровна како сосема сличната Гулапка. == Наводи == {{Наводи|refs={{cite journal |author=Quélet L. |title=Quelques especes critiques ou nouvelles de la Flore Mycologique de France |journal=Association française pour l'avancement des sciences |year=1886 |volume=14 |issue=2 |pages=444–53 |language=fr }}</ref> {{cite web |title=''Russula raoultii'' Quél. 1886 |url=http://www.mycobank.org/BioloMICS.aspx?Table=Mycobank&Rec=122808&Fields=All |publisher=. International Mycological Association |access-date=2012-10-28}}</ref>}} == Надворешни врски == * [[Категорија:Гулапки]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Габи]] a0bp0zzdvysvwz3qgv5e9yqxunrs5lc 0 1298583 4796196 4760577 2022-07-24T11:27:48Z Bjankuloski06 332 /* Распространетост */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{спојување|Киселец}} {{Speciesbox|name=Киселец|image=(MHNT) Rumex acetosa - Habit.jpg|image_caption=''Rumex acetosa''|genus=Rumex|species=acetosa|authority=[[Carl Linnaeus|L.]]|synonyms={{Plainlist | style = margin-left: 1em; text-indent: -1em; | *''Acetosa agrestis'' <small>Raf.</small> *''Acetosa amplexicaulis'' <small>Raf.</small> *''Acetosa angustata'' <small>Raf.</small> *''Acetosa bidentula'' <small>Raf.</small> *''Acetosa fontanopaludosa'' <small>(Kalela) Holub</small> *''Acetosa hastifolia'' <small>Schur</small> *''Acetosa hastulata'' <small>Raf.</small> *''Acetosa magna'' <small>Gilib.</small> *''Acetosa officinalis'' <small>Gueldenst. ex Ledeb.</small> *''Acetosa olitoria'' <small>Raf.</small> *''Acetosa pratensis'' <small>Garsault</small> nom. inval. *''Acetosa pratensis'' <small>Mill.</small> *''Acetosa subalpina'' <small>Schur</small> *''Rumex biformis'' <small>Lange</small> *''Rumex fontanopaludosus'' <small>Kalela</small> }}|synonyms_ref=<ref>{{citation |url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2424198 |title=The Plant List: A Working List of All Plant Species|website=Theplantlist.org |access-date=10 May 2016}}</ref>}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Киселец |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |''Rumex acetosa'' |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Rumex|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Plant]]ae |- |''Clade'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Clade'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Clade'': |[[Eudicots]] |- |Order: |[[Caryophyllales]] |- |Family: |[[Polygonaceae]] |- |Genus: |''[[Rumex]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''R.&nbsp;acetosa'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Rumex acetosa''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Carl Linnaeus|L.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]]<ref><cite class="citation cs2"><span class="cx-segment" data-segmentid="219">[http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2424198 "The Plant List: A Working List of All Plant Species"], ''Theplantlist.org''<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">10 May</span> 2016</span></span></cite></ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | <div class="plainlist " style=" margin-left: 1em; text-indent: -1em;"> * ''Acetosa agrestis'' <small>Raf.</small> * ''Acetosa amplexicaulis'' <small>Raf.</small> * ''Acetosa angustata'' <small>Raf.</small> * ''Acetosa bidentula'' <small>Raf.</small> * ''Acetosa fontanopaludosa'' <small>(Kalela) Holub</small> * ''Acetosa hastifolia'' <small>Schur</small> * ''Acetosa hastulata'' <small>Raf.</small> * ''Acetosa magna'' <small>Gilib.</small> * ''Acetosa officinalis'' <small>Gueldenst. ex Ledeb.</small> * ''Acetosa olitoria'' <small>Raf.</small> * ''Acetosa pratensis'' <small>Garsault</small> nom. inval. * ''Acetosa pratensis'' <small>Mill.</small> * ''Acetosa subalpina'' <small>Schur</small> * ''Rumex biformis'' <small>Lange</small> * ''Rumex fontanopaludosus'' <small>Kalela</small> </div> |} [[Податотека:Rumex_acetosa_-_Hapu_oblikas.jpg|мини|Киселец]] [[Податотека:ترشک_در_آبپخش.jpg|мини|Киселец во Аб Пакш]] [[Податотека:Sorrel_soup_with_egg_and_croutons_(Zupa_szczawiowa_z_jajkiem_i_grzankami).jpg|десно|мини|Чорба од киселец со јајца и крутони, дел од полската кујна]] '''Киселец'''<ref>{{ДРМЈ|киселец}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|киселец}}</ref> (''Rumex acetosa'') или '''киселица'''<ref>{{ДРМЈ|киселица}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|киселица}}</ref> — [[Повеќегодишно растение|повеќегодишно]] [[Зелјесто растение|тревно растение]] од фамилијата [[Троскоти|Polygonaceae]]. Киселецот како самоник вообичаено расте во живеалишта на пасишта, но и се одгледува како лиснат зеленчук или [[билка]] за човечка исхрана. == Опис == Киселецот е тенко тревно, повеќегодишно [[Растенија|растение]] високо околу 60 центиметри, со корени кои се протегаат длабоко во земјата, како и сочни стебла и [[Лист (ботаника)|лисја]] во облик на стрела (сагитати).<ref name="Lyle">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/560560606|title=The Complete Guide to Edible Wild Plants, Mushrooms, Fruits, and Nuts: How to Find, Identify, and Cook Them|last=Lyle|first=Katie Letcher|publisher=[[FalconGuides]]|year=2010|isbn=978-1-59921-887-8|edition=2nd|location=Guilford, CN|pages=29–30|oclc=560560606|orig-year=2004}}</ref> Долните листови се долги од 7 до 15 центиметри, со долги ливчиња и мембранозен окреа формирана од споени, обвивки штипки. Горните се неподвижни и често стануваат темноцрвени. Има заоблени шилци од црвено-зелени [[цвет]]ови, кои цветаат на почетокот на летото и стануваат виолетови.<ref name="Blamey">{{Наведена книга|title=Wild flowers of Britain and Ireland: The Complete Guide to the British and Irish Flora.|last=Blamey|first=M.|last2=Fitter|first2=R.|last3=Fitter|first3=A|publisher=A & C Black|year=2003|isbn=978-1408179505|location=London|page=64}}</ref><ref name="Stace">{{Наведена книга|title=New Flora of the British Isles|last=Stace|first=C. A.|publisher=Cambridge University Press|year=2010|isbn=9780521707725|edition=Third|location=Cambridge, U.K.|page=446|author-link=Stace, C. A.}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFStace2010">[[Стејс, Калифорнија|Stace, C. A.]] (2010). </cite></ref> Видот е дводомно, со [[Толчник (ботаника)|стомачни и пестици]] [[Прашник|на]] различни растенија.<ref name="Stace" /> Листовите на киселецот ги јадат [[Ларва|ларвите]] на неколку видови [[Пеперуги|Lepidoptera]] (пеперутка и [[молец]]), вклучувајќи го и молецот со крв во вени, како и од неспецијализирани полжави и голтки.{{Се бара извор|date=April 2019}} На [[Кариби]]те, цветот на розела што најчесто се прави во слатки пијалаци е познат како „обична киселица“,<ref>[https://www.caribbeanandco.com/sorrel-drink-a-caribbean-favorite-during-the-christmas-season/ Sorrel Drink, A Caribbean Favorite During The Christmas Season]</ref> но ова растение од [[Западна Африка]] е всушност облик на [[Слезовина|хибискус]] што не е поврзана со евроазиската билка киселец.<ref>[https://www.washingtonpost.com/lifestyle/magazine/a-hibiscus-drink-that-by-any-of-its-names-is-sweet/2017/05/09/db3cc014-250a-11e7-b503-9d616bd5a305_story.html A hibiscus drink, by any of its names, is sweet]</ref> == Распространетост == ''Rumex acetosa'' мочже да се најде во живеалиштата на пасиштата низ [[Европа]] од северниот брег на [[Средоземно Море|Медитеранот]] до северниот дел на [[Скандинавија]] и во делови од [[Средна Азија]]. Се јавува како воведен вид во делови од [[Нов Зеланд]], [[Австралија]] и [[Северна Америка]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://linnaeus.nrm.se/flora/di/polygona/rumex/rumeacev.jpg|title=Global spread map|work=Linnaeus.nrm.se|format=JPG|accessdate=23 December 2017}}</ref> Може да расте во лоша почва.<ref name="Lyle"/> == Подвидови == Именувани се неколку [[подвид]]ови.<ref name="Stace"/> Не се одгледуваат сите: * ''Rumex acetosa'' ssp. ''ацетоза'' * ''Rumex acetosa'' ssp. ''двосмислена'' * ''Rumex acetosa'' ssp. ''арифолиус'' * ''Rumex acetosa'' ssp. ''хиберникус'' * ''Rumex acetosa'' ssp. ''хиртулус'' * ''Rumex acetosa'' ssp. ''vinealis'' == Употреба == Киселецот се одгледува со векови. Листовите на киселецот се јадат кога се млади, подоцна стануваат потврди; тие може да се јадат во супи, чорби, пире и сосови или да се додадат во салата.<ref name="Lyle" /> Фабриката има изразен остар, кисел вкус. Содржи оксална киселина, која може да биде отровна во големи количини.<ref name="Lyle"/> Во [[Индија]], листовите на киселецот се користат во супи или кари направени со жолта [[леќа]] и [[кикирики]]. Во [[Авганистан]], листовите се премачкуваат во влажно тесто и се пржат длабоко, а потоа се служат како мезе или ако се во време на [[Рамазан]], за прекин на [[пост]]от. Низ [[Источна Европа|цела источна Европа]], киселецот (див или одгледуван) се користи за правење кисели чорби, задушени со зеленчук или билки, месо или јајца. Во Грција се користи со [[спанаќ]], [[праз]] и [[блитва]] во спанакопита. Во [[Албанија]] листовите на киселецот се динстаат и се служат ладни маринирани во маслиново масло или како состојка за полнење на ''[[бурек]]'' (''бурек ме лакра''). Во [[Ерменија]], листовите се собираат во пролет, се плетат во плетенки и се сушат за употреба во зима. Најчестата подготовка е супата од авелук, каде што листовите се рехидрираат и се исплакнуваат за да се намали горчината, потоа се динстаат со [[кромид]], [[компир]]и, [[орев]]и, [[лук]] и [[бунгур]] [[пченица]] или леќа, а понекогаш и кисели [[слива|сливи]]. „Escalope de saumon à l'oseille“ (ескалоп од лосос во сос од киселец), е измислена во 1962 година од браќата Троагро, и е симболично јадење на француската „нова кујна“.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/1995/07/12/garden/great-cooks-finesse-times-two.html|title=GREAT COOKS; Finesse Times Two|last=Miller|first=Bryan|date=1995-07-12|work=The New York Times|access-date=2019-05-05|last2=Franey|first2=Pierre|language=en-US|issn=0362-4331}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=http://www.thepollacks.com/recipes/SalmonandSorrelTroisgros.htm|title=Daniel Boulud's Cafe Boulud Cookbook|last=Boulud|first=Daniel|last2=Greenspan|first2=Dorie|publisher=Scribner|year=1999|isbn=978-0684863436}}</ref> [[Француска кујна|Француската кујна]] традиционално готви риба со киселец бидејќи неговата киселост ги раствора тенките рибини коски.<ref>{{Наведена книга|title=Le Règne végétal|date=1864|publisher=Librairie des sciences naturelles|page=480}}</ref> == Поврзано == * [[Чорба од киселец]] ==Наводи== {{Наводи}} {{Таксонска лента}} [[Категорија:Лековити растенија]] [[Категорија:Лиснат зеленчук]] [[Категорија:Билки]] c1h8ow5nufsjbxphlowuebos2ig1ket 0 1298849 4796151 4762977 2022-07-24T10:57:14Z Bjankuloski06 332 /* Распространетост */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |''Млечки(печурки)'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |''[[Lactarius vietus]]'' |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |[[Taxonomy (biology)|Научна класификација]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Lactarius|e]]</span> |- |Царство: |[[Fungus|Fungi]] |- |Колено |[[Basidiomycota]] |- |Класа: |[[Agaricomycetes]] |- |Ред: |[[Russulales]] |- |Семејство: |[[Russulaceae]] |- |Род: |''[[Lactarius]]''<br /><br /><small>[[Christian Hendrik Persoon|Pers.]] (1797)</small> |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |[[Biodiversity|Разновидност]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[List of Lactarius species|c. 583 species]] |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |[[Синоними]]<ref name="dx.doi.org">{{Наведено списание|last=Beyhan Kibar|date=2011-11-30|title=Mycelial growth requirements of Lactarius pyrogalus and Lactarius controversus|url=http://dx.doi.org/10.5897/ajmr11.1057|journal=African Journal of Microbiology Research|volume=5|issue=28|doi=10.5897/ajmr11.1057|issn=1996-0808}}</ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | <div class="plainlist "> * ''Lactaria'' <small>[[Pers.]] (1797)</small> * ''Agaricus'' sect. ''Lactifluus'' <small>[[Pers.]] (1801)</small> * ''Agaricus'' subdiv. ''Galorrheus'' <small>[[Elias Magnus Fries|Fr.]] (1818)</small> * ''Lactariella'' <small>[[J.Schröt.]] (1898)</small> * ''Lactariopsis'' <small>[[Henn.]] (1901)</small> * ''Gloeocybe'' <small>Earle (1909)</small> * ''Hypophyllum'' <small>Earle (1909)</small> </div> |} '''Млечки''' (латински Lactarius) се [[Род (биологија)|род]] на [[Габа|печурки]], ектомикоризални [[Габа|габи]], од кои постојат неколку видови кои се јадливи. Видовите од родот, [[Народно име|попознати]] како '''млечни шапки''', се карактеризираат со млечна течност („[[латекс]] “) што го испуштаат кога се сечат или оштетуваат. Како и тесно сродниот род ''[[Гулапки]]'', нивното месо има карактеристична кршлива конзистентност. Тоа е голем род со преку 500 познати видови,<ref>{{Наведено списание|last=Lee|first=Hyun|last2=Wissitrassameewong|first2=Komsit|last3=Park|first3=Myung Soo|last4=Verbeken|first4=Annemieke|last5=Eimes|first5=John|last6=Lim|first6=Young Woon|date=2019-03|title=Taxonomic revision of the genus Lactarius (Russulales, Basidiomycota) in Korea|url=http://dx.doi.org/10.1007/s13225-019-00425-6|journal=Fungal Diversity|volume=95|issue=1|pages=275–335|doi=10.1007/s13225-019-00425-6|issn=1560-2745}}</ref> главно распространети на северната полутопка. Неодамна, родот ''[[Лактифлуус|Lactifluus]]'' е одвоен од ''Млечките'' врз основа на молекуларни филогенетски докази. == Систематика и таксономија == Родот ''Млечки'' бил опишан од Кристијан Хендрик Персон во 1797<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.42674|title=Tentamen dispositionis methodicae fungorum in classes, ordines, genera et familias. Cum supplemento adjecto|last=Persoon|first=C. H.|date=1797|publisher=P.P. Wolf|location=Lipsiae}}</ref> година со ''[[Lactifluus piperatus|L. piperatus]]'' како оригинален [[Типски вид|вид]]. Во 2011 година, ''[[Lactarius torminosus|L. torminosus]]'' бил прифатен како нов тип на родот по отцепувањето на ''[[Lactifluus]]'' како посебен род.<ref>{{Наведено списание|last=Buyck|first=Bart|last2=Hofstetter|first2=Valérie|last3=Verbeken|first3=Annemieke|last4=Walleyn|first4=Ruben|date=2010-02|title=(1919) Proposal to conserve Lactarius nom. cons. ( Basidiomycota ) with a conserved type|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/tax.591031|journal=TAXON|language=en|volume=59|issue=1|pages=295–296|doi=10.1002/tax.591031}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Barrie|first=Fred R.|date=2011-08|title=Report of the General Committee: 11|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/tax.604026|journal=TAXON|language=en|volume=60|issue=4|pages=1211–1214|doi=10.1002/tax.604026}}</ref><ref name="onlinelibrary.wiley.com">{{Наведено списание|last=Norvell|first=Lorelei L.|date=2011-02|title=Report of the Nomenclature Committee for Fungi: 16|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/tax.601023|journal=TAXON|language=en|volume=60|issue=1|pages=223–226|doi=10.1002/tax.601023}}</ref> Името „''Млечки''“ е изведено од [[Латински јазик|латински]] „''[[wiktionary:lac#Latin|лак]]'' “, „[[млеко]]“. === Поставување во рамките на Russulaceae === Молекуларната филогенетика открила дека, иако макроморфолошки добро дефинирани, млечните шапки, всушност биле парафилетски род, како последица на тоа, родот ''[[Lactifluus]]'' бил поделен како ''Млечки'', а видот ''[[L. furcatus]]'' бил преместен во новиот род ''Multifurca'', заедно со некои поранешни видови ''[[Гулапки]]''.<ref>{{Наведено списание|last=Buyck|first=Bart|last2=Kauff|first2=Frank|last3=Eyssartier|first3=Guillaume|last4=Couloux|first4=André|last5=Hofstetter|first5=Valérie|date=2013-11-24|title=A multilocus phylogeny for worldwide Cantharellus (Cantharellales, Agaricomycetidae)|url=http://dx.doi.org/10.1007/s13225-013-0272-3|journal=Fungal Diversity|volume=64|issue=1|pages=101–121|doi=10.1007/s13225-013-0272-3|issn=1560-2745}}</ref> [[Multifurca]], исто така, ја претставува веројатната сестринска група на ''Млечките'' (види филогена, десно). Во текот на овие таксономски преуредувања, името ''Млечки'' било зачувано за родот со новиот вид вид ''[[Lactarius torminosus]]'' ; на овој начин, името ''Млечки'' би можело да се задржи за поголемиот род со многу познати умерени видови, додека името Lactifluus мора да се примени само на помал број видови, кои содржат главно тропски, но и некои умерени млечни шапки, како на пр. ''Lactifluus volemus'' и ''[[Кравјо виме]]''.<ref name="onlinelibrary.wiley.com"/> === Односите во ''Млечки'' === [[Податотека:2011-07-25_Arcangeliella_crassa_Singer_&_A.H._Smith_159495_crop.jpg|лево|мини| ''Arcangeliella crassa'' е една од млечките габи со затворени плодни тела кои се филогенетски вгнездени во ''Млечки''.]] Филогенетските анализи, исто така, откриле дека ''Млечки'', во строга смисла, содржат некои видови со затворени (ангиокарпни) плодни тела, на пр. ''L. angiocarpus'' опишан од Замбија. Ангиокарпните родови ''[[Arcangeliella]]'' и ''[[Zelleromyces]]'' филогенетски се дел од ''Млечки''.<ref>{{Наведено списание|last=Eberhardt|first=Ursula|last2=Verbeken|first2=Annemieke|date=2004-09|title=Sequestrate Lactarius species from tropical Africa: L. angiocarpus sp. nov. and L. dolichocaulis comb. nov.|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0953756208604244|journal=Mycological Research|language=en|volume=108|issue=9|pages=1042–1052|doi=10.1017/S0953756204000784}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Verbeken|first=A.|last2=Stubbe|first2=D.|last3=van de Putte|first3=K.|last4=Eberhardt|first4=U.|last5=Nuytinck|first5=J.|date=2014-06-30|title=Tales of the unexpected: angiocarpous representatives of the ''Russulaceae'' in tropical South East Asia|url=http://dx.doi.org/10.3767/003158514x679119|journal=Persoonia - Molecular Phylogeny and Evolution of Fungi|volume=32|issue=1|pages=13–24|doi=10.3767/003158514x679119|issn=0031-5850}}</ref> Систематика во ''Млечки'' е предмет на тековно истражување. Три подрода се моментално прифатени и поддржани од молекуларната филогенетика:<ref>{{Наведено списание|last=Nuytinck|first=Jorinde|last2=Verbeken|first2=Annemieke|date=2003-08|title=Lactarius sanguifluus versus Lactarius vinosus — Molecular and morphological analyses|url=http://dx.doi.org/10.1007/s11557-006-0060-5|journal=Mycological Progress|volume=2|issue=3|pages=227–234|doi=10.1007/s11557-006-0060-5|issn=1617-416X}}</ref> * ''[[Piperites]]'': северен умерен регион, три вида во тропска Африка. * ''[[Гулапки]]'': северен умерен регион и тропска Азија. * ''[[Plinthogalus]]'': северен умерен регион, тропска Африка и тропска Азија. Некои повеќе видови, сите тропски, се чини дека не спаѓаат во овие подродови и заземаат повеќе базални позиции во рамките на ''Russularia''. Ова ја вклучува на пример ''[[L. chromospermus]]'' од тропска Африка со чудна кафеава боја на спорите.<ref>{{Наведено списание|last=Verbeken|first=A.|last2=Walleyn|first2=R.|last3=Sharp|first3=C.|last4=Buyck|first4=B.|date=2000|title=Studies in Tropical African Lactarius Species. 9. Records from Zimbabwe|url=http://dx.doi.org/10.2307/3668621|journal=Systematics and Geography of Plants|volume=70|issue=1|pages=181|doi=10.2307/3668621|issn=1374-7886}}</ref> Во моментов, опишани се околу 600 видови<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1201/b16901-27|title=Genera and Species Inquirenda|date=2014-04-22|publisher=CRC Press|isbn=978-1-4822-0847-4|pages=813–838}}</ref> ''Млечки'', но приближно една четвртина или 150 од нив се верува дека припаѓаат на ''[[Lactifluus]]'',<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.2307/j.ctv224ttcc.11|title=MILK MUSHROOMS|date=2018-11-06|publisher=Ohio University Press|pages=35–62}}</ref> додека ангиокарпните родови ''[[Arcangeliella]]'' и ''[[Zelleromyces]]'' сè уште не се [[Синоним (таксономија)|синонимизирани]] со ''Млечки''. Се проценува дека значителен број на видови ''Млечки'' останува да се опишат. == Опис == === Макроморфологија === [[Податотека:Lactarius_quietus_2010_G1_crop.jpg|десно|мини| ''Lactarius quietus'' испушта млеко во крем боја од жабрите при сечењето.]] [[Податотека:Lactarius_alnicola_6958.jpg|десно|мини| Спорите на ''Lactarius alnicola'' покажуваат мрежест (мрежествен) украс со реакција на дамки од амилоид.]] [[Податотека:2013-08-06_Lactarius_indigo_(Schwein.)_Fr_359776.jpg|десно|мини| ''Lactarius indigo'' е еден од највпечатливите обоени ''Млечки'' .]] Истоименото „млеко“ и кршливата конзистентност на месото се најистакнатите теренски карактери на плодните тела на млечките. Млекото или латексот што излегува од месото е често бело или кремово, но поживо обоено кај некои видови, може да се промени при изложување или да остане непроменето. Плодните тела се мали до многу големи, жабрени, прилично месести, без превез, често депресивни или дури и во облик на инка со течни жабри. Површината на шапката може да биде гола, кадифена или сува, леплива или вискозна и често е зонална. Неколку видови имаат јами (scrobicules) на шапката или површината на пилеусот. Преовладуваат досадни бои, но постојат некои повеќе шарени видови, на пр. синото ''indigo Lactarius'' или портокаловиот вид од делот ''Deliciosi''. Бојата на отпечатокот на спори е бела до окер или, во некои случаи, розова. Некои видови имаат ангиокарпозни, т.е. затворени плодни тела. === Микроморфологија === Микроскопски, видовите ''Млечки'' имаат елиптични, ретко глобоидни спори со амилоидна орнаментација во форма на повеќе или помалку истакнати брадавици или боцки, поврзани со гребени, како и другите членови на фамилијата Russulaceae. Трамата (месото) содржи сферични клетки кои предизвикуваат кршлива структура. За разлика од ''[[Гулапки]]те'', ''Млечките'' имаат и млечни, т.е. хифи кои носат латекс во нивната трама. === Идентификација на видови === Тешко е да се разликува ''Млечки'' од ''[[Lactifluus]]'' само врз основа на морфологијата. Досега нема познати синапоморфни знаци кои недвосмислено ги дефинираат двата рода, но постојат тенденции, зоните и вискозните до глутинозни шапки се наоѓаат само во ''Млечките'', како и затворените (ангиокарпни) и секвестрираните плодни тела. Сите познати анулирани и плевротоидни (т.е. странични шипки) млечни шапки, напротив, припаѓаат на ''Lactifluus.'' . Карактери важни за идентификација на млечките ( ''Млечки'' и ''[[Lactifluus]]'' ) се:<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/879649455|title=Champignons de France et d'Europe|last=Duhem|first=Bernard,.|date=DL 2013, cop. 2013|publisher=Delachaux et Niestlé|isbn=978-2-603-02038-8|location=Paris|oclc=879649455}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/758320103|title=Le guide des champignons : France et Europe|last=Roux|first=Pierre|date=DL 2011|publisher=Belin|isbn=978-2-7011-5428-2|location=Paris|oclc=758320103}}</ref> почетната боја на млекото (латексот) и промената на бојата, текстурата на површината на шапката, вкусот (благ, бибер или горчлив) на млеко и месо, мирис и микроскопски карактеристики на спорите и кутикулата на шапката ( pileipellis ). Живеалиштето и особено видот на дрвото домаќин исто така може да бидат критични. Иако постојат некои лесно препознатливи видови, другите видови може да биде доста тешко да се одредат без микроскопско испитување.<ref name="dx.doi.org"/> == Распространетост == ''Млечките'' се еден од најистакнатите родови на [[Габа|габи]] кои формираат печурки на северната полутопка. Исто така, природно се јавуваат во Северна Африка,<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1079/9780851995427.0011|title=Diversity and ecology of tropical ectomycorrhizal fungi in Africa.|last=Verbeken|first=A.|last2=Buyck|first2=B.|date=2001|publisher=CABI|location=Wallingford|pages=11–24}}</ref> тропска Африка, тропска Азија, Средна Америка<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1079/9780851995427.0001|title=Agarics and boletes of Neotropical oakwoods.|last=Halling|first=R. E.|last2=Mueller|first2=G. M.|date=2001|publisher=CABI|location=Wallingford|pages=1–10}}</ref> и Австралија.<ref>{{Наведено списание|last=Miller|first=OK|last2=Pearce|first2=MH|date=1996|title=A new species of Hypholoma (Agaricales) from Western Australia|url=http://dx.doi.org/10.1071/sb9960819|journal=Australian Systematic Botany|volume=9|issue=5|pages=819|doi=10.1071/sb9960819|issn=1030-1887}}</ref> Нејзината можна домашна распространетост во Јужна Америка и различни делови на Австралија е нејасна, бидејќи многу видови во тие региони, се слабо познати, всушност може да припаѓаат и на ''Lactifluus'', кој има повеќе тропска распространетост од ''Млечките''. Неколку видови се исто така претставени со нивните дрвја домаќини надвор од нивниот роден опсег,<ref>{{Наведено списание|last=Vellinga|first=Else C.|last2=Wolfe|first2=Benjamin E.|last3=Pringle|first3=Anne|date=2009-01-19|title=Global patterns of ectomycorrhizal introductions|url=http://dx.doi.org/10.1111/j.1469-8137.2008.02728.x|journal=New Phytologist|volume=181|issue=4|pages=960–973|doi=10.1111/j.1469-8137.2008.02728.x|issn=0028-646X}}</ref> на пр. во Јужна Америка,<ref>{{Наведено списание|last=Sá|first=MCA|last2=Baseia|first2=IG|last3=Wartchow|first3=F|date=2013|title=Lactifluus dunensis, a new species from Rio Grande do Norte, Brazil|url=http://dx.doi.org/10.5943/mycosphere/4/2/9|journal=Mycosphere|volume=4|issue=2|pages=261–265|doi=10.5943/mycosphere/4/2/9|issn=2077-7019}}</ref> Јужна Африка, Австралија,<ref>{{Наведено списание|last=Dunstan|first=W. A.|last2=Dell|first2=B.|last3=Malajczuk|first3=N.|date=1998-09-28|title=The diversity of ectomycorrhizal fungi associated with introduced Pinus spp. in the Southern Hemisphere, with particular reference to Western Australia|url=http://link.springer.com/10.1007/s005720050215|journal=Mycorrhiza|volume=8|issue=2|pages=71–79|doi=10.1007/s005720050215|issn=0940-6360}}</ref> и Нов Зеланд. == Екологија == ''Млечките'' припаѓаат на лозата на облигациони [[Симбиоза|симбиони]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://dx.doi.org/10.7717/peerj.11230/fig-1|title=Figure 1: Ectomycorrhizal (EM) fungal diversity.|work=dx.doi.org|accessdate=2022-04-18}}</ref> од ектомикориза. Како такви, тие се зависни од појавата на можни растенија домаќини. Потврдени живеалишта освен умерените шуми ги вклучуваат арктичка [[тундра]] и [[тајга]],<ref>{{Наведено списание|last=Geml|first=József|last2=Laursen|first2=Gary A.|last3=Timling|first3=Ina|last4=Mcfarland|first4=Jack M.|last5=Booth|first5=Michael G.|last6=Lennon|first6=Niall|last7=Nusbaum|first7=Chad|last8=Taylor|first8=D. Lee|date=2009-05|title=Molecular phylogenetic biodiversity assessment of arctic and boreal ectomycorrhizal Lactarius Pers. (Russulales; Basidiomycota) in Alaska, based on soil and sporocarp DNA|url=https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1365-294X.2009.04192.x|journal=Molecular Ecology|language=en|volume=18|issue=10|pages=2213–2227|doi=10.1111/j.1365-294X.2009.04192.x}}</ref> медитерански макии, тропски африкански грмушки, [[Тропска дождовна шума|тропски азиски прашуми]], мезоамерикански тропски дабови шуми, и австралиски шуми од еукалиптус. [[Податотека:Lactarius_pyrogallus.jpg|лево|мини| ''Lactarius pyrogalus'' главно се поврзува со [[Обична леска|обичната леска]].]] Додека повеќето видови покажуваат предност кон широколисни или иглолисни домаќини, некои се построго поврзани со одредени родови или видови на растителни домаќини. Добро проучен пример е оној на [[Евла|евлите]], кои имаат неколку специјализирани ''Млечки'' симбиони (на пр. ''[[L. alpinus]]'', ''[[L. brunneohepaticus]]'', ''[[L. lilacinus]]'' ), од кои некои дури еволуирале специфичност на една од ''подродовите [[Alnus]]''.<ref>{{Наведено списание|last=Rochet|first=Juliette|last2=Moreau|first2=Pierre-Arthur|last3=Manzi|first3=Sophie|last4=Gardes|first4=Monique|date=2011-02-09|title=Comparative phylogenies and host specialization in the alder ectomycorrhizal fungi Alnicola, Alpova and Lactarius (Basidiomycota) in Europe|url=http://dx.doi.org/10.1186/1471-2148-11-40|journal=BMC Evolutionary Biology|volume=11|issue=1|doi=10.1186/1471-2148-11-40|issn=1471-2148}}</ref> Други примери на специјализирани здруженија на ''Млечки'' се со ''Cistus'' грмушки ( ''L. cistophilus'' и ''L. tesquorum'' ), [[бука]] (на пр. ''L. blennius'' ), [[Бреза|брези]] (на пр ''L. pubescens'' ), [[леска]] (на пр ''L. pyrogalus'' ), [[даб]] (на пр ''L. quietus'' ), [[Бор (дрво)|борови]] (на пр [[Рујница]] ), или [[ела]] (на пр ''L. deterrimus'' ). За повеќето тропски видови, опсегот на растенија домаќин е слабо познат, но видовите во тропска Африка се чини дека се прилично генералистички. Видовите ''Млечки'' се сметаат за колонизатори во доцна фаза, што значи дека тие генерално не се присутни во раната колонизирачка вегетација, но се воспоставуваат во подоцнежните фази на [[сукцесија]]. Сепак, видовите симбиотски со рани колонизирачки дрвја, како што е ''L. pubescens'' со [[бреза]], ќе се појават во раните фази. Неколку видови имаат преференции во однос на рН и влажноста на почвата, кои ќе ги одредат живеалиштата во кои се појавуваат. == Јадливост == [[Податотека:2005-10-29_market_stall_with_Lactarius_deliciosus.jpg|десно|мини| ''[[Рујница]]'' се продава на пазар во Барселона, Шпанија]] Неколку видови ''Млечки'' се јадат ''[[Рујница]]та'' особено се рангира меѓу најценетите печурки на северната полутопка, додека мислењата се разликуваат за вкусот на другите видови, како што се ''L. indigo'' или ''L. deterrimus''. Се известува дека неколку видови редовно се собираат за храна во [[Русија]], [[Танзанија]] и [[Хунан]], [[Народна Република Кина|Кина.]]<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1079/9780851995427.0149|title=Mushroom collection in Tanzania and Hunan (Southern China): inherited wisdom and folklore of two different cultures.|last=Härkönen|first=M.|date=2001|publisher=CABI|location=Wallingford|pages=149–165}}</ref> [[Рујница]]<nowiki/>та ја има и во [[Македонија]] каде исто така се собира за храна. Некои ''Млечки'' се сметаат за токсични, на пример ''[[L. turpis]]'', која содржи мутагено соединение,<ref>{{Наведено списание|last=Suortti|first=Tapani|last2=von Wright|first2=Atte|last3=Koskinen|first3=Ari|date=1983-01|title=Necatorin, a highly mutagenic compound from Lactarius necator|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S0031942200977239|journal=Phytochemistry|language=en|volume=22|issue=12|pages=2873–2874|doi=10.1016/S0031-9422(00)97723-9}}</ref> или ''[[L. helvus]]''. Сепак, нема смртоносни отровни печурки во родот. Горчливите или пиперкастите видови, на пример ''[[L. torminosus]]'', генерално не се сметаат за јадливи, барем сурови, но сепак се консумираат во некои региони, на пр. во [[Финска]].<ref>{{Наведено списание|date=2015|title=The Second Report on the State of the World’s Animal Genetic Resources for Food and Agriculture|url=http://dx.doi.org/10.4060/i4787e|doi=10.4060/i4787e}}</ref> Некои мали, миризливи видови, како што се „ бонбоните шапки “, понекогаш се користат како арома. ''[[Рујница]]та'' е една од ретките ектомикоризални печурки што е успешно одгледувана.<ref>{{Наведено списание|last=Guerin-Laguette|first=Alexis|last2=Cummings|first2=Nicholas|last3=Butler|first3=Ruth Catherine|last4=Willows|first4=Anna|last5=Hesom-Williams|first5=Nina|last6=Li|first6=Shuhong|last7=Wang|first7=Yun|date=2014-10|title=Lactarius deliciosus and Pinus radiata in New Zealand: towards the development of innovative gourmet mushroom orchards|url=http://link.springer.com/10.1007/s00572-014-0570-y|journal=Mycorrhiza|language=en|volume=24|issue=7|pages=511–523|doi=10.1007/s00572-014-0570-y|issn=0940-6360}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://dx.doi.org/10.1787/itcs-v2014-3-table308-en|title=09 Miscellaneous edible products and preparations: New Zealand|date=2014-09-25|work=dx.doi.org|accessdate=2022-04-18}}</ref> == Хемија == Различни биоактивни соединенија се изолирани од видовите ''Млечки'', како што се [[сесквитерпен]]оиди, ароматични испарливи материи, и мутагени супстанции. Пигментите се изолирани од обоените видови ''Млечки'', како што се ''[[Рујница]]та'' или ''[[L. indigo]]''. == Фармакологија == Екстракт од ''[[Lactarius badiosanguineus]]'' покажува инхибиторна активност на [[тромбин]].<ref>{{Наведено списание|last=Doljak|first=B.|last2=Stegnar|first2=M.|last3=Urleb|first3=U.|last4=Kreft|first4=S.|last5=Umek|first5=A.|last6=Ciglarič|first6=M.|last7=Štrukelj|first7=B.|last8=Popovič|first8=T.|year=2001|title=Screening for selective thrombin inhibitors in mushrooms|journal=Blood Coagulation and Fibrinolysis|volume=12|issue=2|pages=123–8|doi=10.1097/00001721-200103000-00006|pmid=11302474}}</ref> == Избор на добро познати видови == * [[Рујница]] - шафранско млечна шапка или печурка под црвен бор * ''[[Lactarius deterrimus]]'' - Смрекова рујница * ''[[Lactarius indigo]]'' - Индиго млечка * ''[[Lactarius quietus]]'' -Дабова млечка * ''[[Lactarius torminosus]]'' - [[Брезова млечка]] * ''[[Lactarius turpis]]'' - грда млечка * ''[[Lactarius trivialis]]'' - темно виолетова или кремасто кафеава млечка == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.hti.umich.edu:80/cgi/t/text/text-idx?c=fung1tc;cc=fung1tc;view=toc;idno=AAC3719.0001.001 ''Северноамерикански вид на Lactarius''] од Л.Р. Хеслер и Александар Х. Смит, 1979 година (целосен текст на монографијата). [[Категорија:Млечки (печурки)]] [[Категорија:CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Статии со извори на латински (la)]] [[Категорија:Статии со таксокутија за разновидност]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] [[Категорија:Габи]] [[Категорија:Габи во Македонија]] b60q1788uy0piwxsctctnvd9s9wnjsl 0 1298947 4796179 4795152 2022-07-24T11:26:26Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|name=Greater horseshoe bat|status=LC|status_system=IUCN3.1|status_ref=<ref name=iucn>{{cite iucn |author= Piraccini R. |date= 2016 |title= ''Rhinolophus ferrumequinum'' |pages= e.T19517A21973253 |doi= 10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T19517A21973253.en |access-date= 17 February 2022}}</ref>|image=Grand Rhinolophe.jpg|genus=Rhinolophus|species=ferrumequinum|authority=([[Johann Christian Daniel von Schreber|Schreber]], 1774)|range_map=Greater Horseshoe Bat area.png|range_map_caption=Greater horseshoe bat range}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Greater horseshoe bat |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|врска=|алт=|безрамка]]<br /><br />[[Least Concern]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="iucn"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFPiraccini_R.2016"><span class="cx-segment" data-segmentid="232">Piraccini R. (2016). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="233">[https://www.iucnredlist.org/species/19517/21973253 "''Rhinolophus ferrumequinum''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="234">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2016''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="236">T19517A21973253. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T19517A21973253.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T19517A21973253.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="238">UK.2016-2.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="239">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="240"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-2.RLTS.T19517A21973253.en|T19517A21973253.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="241"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">17 February</span> 2022</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Rhinolophus|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Animal]]ia |- |Phylum: |[[Chordate|Chordata]] |- |Class: |[[Mammal]]ia |- |Order: |[[Bat|Chiroptera]] |- |Family: |[[Horseshoe bat|Rhinolophidae]] |- |Genus: |[[Horseshoe bat|''Rhinolophus'']] |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''R.&nbsp;ferrumequinum'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Rhinolophus ferrumequinum''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Johann Christian Daniel von Schreber|Schreber]], 1774)</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Greater horseshoe bat range |} '''Голем потковичар''' ( ''Rhinolophus ferrumequinum'' ) бил [[Инсектојади|инсективојаден]] [[Лилјаци|лилјак]] од родот ''Rhinolophus'' . Неговата дистрибуција опфаќала [[Европа]], [[Северна Африка]], [[Средна Азија]] и [[Источна Азија]]. Тој бил најголемиот од лилјаците потковичари во [[Европа]] и затоа лесно се разликувал од другите видови. Видот бил седентарен, обично патувал до {{Convert|30|km}} помеѓу зимските и летните живеалишта, со најдолго забележано движење е 180 км (110 ми) . Фреквенциите што ги користел овој вид лилјаци за ехолокација биле помеѓу 69 &ndash; 83&nbsp;kHz, имале најмногу енергија на 81&nbsp;kHz и имале просечно времетраење од 37,4&nbsp;Госпоѓица.<ref>Parsons, S. & Jones, G. 2000</ref><ref>Obrist, M.K. et al. 2004</ref> == Опис == Лилјакот Голем потковичар бил најголемиот лилјак од потковичари во [[Европа]]. Имал карактеристичен нос, кој имал зашилен горен дел и долен дел во облик на потковица.<ref>Nowak, R. 1994.</ref> Неговиот нос од потковица помагал да се фокусира [[ултразвук]]от што го користел за да „види“. Поголемиот лилјак од потковица имал и забни и коскени структури кои се разликувале од оние на другите ринолофиди. Неговиот прв премолар на горната вилица излегувал од редот на забите. За другите лилјаци потковичари, овој премолар бил многу мал или не постоиел. Исто така, во споредба со неговите роднини, лилјакот потковичар имал релативно кратки трета и четврта метакарпална коска во своите крилја.<ref>Koopman, K. 1994.</ref> Му недостигал и трагус. Големата потковица лилјак била, во просек, помеѓу {{Convert|57|-|71|mm}} долго, со 35–43&nbsp;mm опашка (1,4-1,7 во) и 350–400 мм распон на крилјата (14–16 во) ; Крзното на видот било меко, со основата на влакната светло сива, дорзалната страна на косата сива кафена и вентралната страна сиво-бела, при што малолетните лилјаци имале повеќе пепел-сива нијанса на нивното крзно. Мембраните на крилата и ушите биле светло сиво-кафеави. Големиот потковичар тежел до {{Convert|30|g|oz}} <ref>Nature English, 1998</ref> и можел да живее до 30 години.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.abebooks.co.uk/Guide-Bats-Britain-Europe-Schober-Grimmberger/22840253738/bd|title=A Guide to Bats of Britain and Europe. by Schober, W. & Grimmberger, E.: (1989) {{!}} C. Arden (Bookseller) ABA|work=www.abebooks.co.uk|language=en-GB|accessdate=2020-04-27}}</ref> == Дистрибуција == Големиот потковичар се движел од Северна Африка и јужна Европа преку југозападна [[Азија]], [[Кавказ]], [[Иран]], [[Авганистан]], [[Пакистан]] и [[Хималаите]] до југоисточна [[Кина]], [[Кореја]] и [[Јапонија]].<ref>Csorba G. P., Ujhelyi P. and Thomas, N. 2003.</ref> Најсеверната појава била во [[Велс]]. Достигнувал до јужните делови на [[Холандија]], [[Германија]], [[Полска]] и [[Украина]].<ref>[http://batslife.eu/item/rhinolophus-ferrumequinum/ Rhinolophus ferrumequinum - Science for Nature Foundation]</ref> Општо земено, лилјаците живееле под 800 m н.в. (над морското ниво), но исто така живееле, во зависност од достапноста на живеалиштето и влажноста, на 3.000 m н.в. во [[Кавказ]]. == Екологија и однесување == === Живеалиште === Пасиштата, листопадните умерени шуми, медитеранските и субмедитеранските грмушки и шумите биле вообичаени живеалишта за потрага по храна за овој вид. Во северните делови од својот опсег, потковичарот користел топли подземни места, природни и вештачки, како летни живеалишта, како и поткровје. Онаму каде што видот зафаќал згради, важно е близината до добри области за потрага по храна и подземни места за труење во различни периоди од годината и за зимска хибернација, како и сопствените карактеристики на зградата. Големиот потковичар хибернира на ладни подземни места во текот на зимата. На лилјаците им била потребна одредена граница на температура и влажност, но тоа можело да варира во зависност од возраста, полот и состојбата. Единките на Големиот потковичар биле активни во текот на целата година во јужните делови од нивниот опсег. Потковите лилјаци најчесто патувале на растојанија од 20-30&nbsp;км помеѓу зимските и летните живеалишта, со најдолго регистрирано растојание од 180&nbsp;км.<ref>De Paz, O., Fernández, R., Benzal, J. 1986.</ref> Потковичарите живееле и во планинските шуми меѓу планините и долините на Хималаите во Јужна Азија и биле сместени во пештери, стари храмови, стари и уништени згради во тесни групи. [[Податотека:Greater_Horseshoe_Bat_(Rhinolophus_ferrumequinum),_Gloucestershire,_UK.jpg|десно|мини| Поголем лилјак од потковица пронајден во место за хибернација]] === Исхрана === Видот преференцијално се хранел со [[Пеперуги|лепидоптерани]] (молци), кои сочинувале околу 41% од исхраната особено ноктуидните видови.<ref>[[Bat Conservation Trust]] Greater Horseshoe bat Species information leaflet</ref> На пример, видот плен на помалиот восочен молец со тоа што го идентификувал високофреквентниот повик за парење на молецот.<ref>Cordes, N. et al. 2014.</ref> [[Тврдокрилци|Колеоптераните]] (бубачки) сочинувале околу 33% од исхраната,<ref name="JO" /> од кои често се земале бубачки од измет и бубачки . ''Aphodius rufipes'' била една таква изметна буба која претставувала особено важен дел од неговата исхрана. (Кравите тапкања биле дел од неговиот животен циклус, делувајќи како извор на храна и живеалиште за [[Ларва|ларвите]] . Во една крава можело да се најдат до 100 ларви; додека возрасната буба била најзастапена во август кога младите лилјаци ги започнувале своите први летови за хранење. ) <ref>Wild Devon The Magazine of the Devon Wildlife Trust, page 14, Winter 2009 edition</ref> Остатокот од исхраната се состоел од видови [[Ципокрилци|Hymenoptera]] и Diptera, како и пештерски [[пајаци]]. Областа за хранење била типично со полупречник 4&nbsp;км, бидејќи ниту женките или младите кои дојат не можеле да патуваат далеку. Кон крајот на август и септември, лилјаците се хранеле со крафли, за да се здебелат пред хибернација. Женките кои се размножувале зависат од [[Тврдокрилци|бубачки]] од април до јуни, а молците од јуни до август. Поголемиот лилјак по потковица го напуштал своето место во самрак. Неговото летање се состоело од бавно, летечко патување со кратки лизгања, нормално помеѓу 0,3 и 6&nbsp;метри над земјата. Малку лов се правел за време на влажно и ветровито време. Лови на терен со лоша покривка од дрвја, како што биле ридови и карпи, и во градини каде лоцирале инсекти од место за одмор и потоа ги пресретнувале. Видот имал способност да ја подигне храната од земјата додека е во лет, а навистина пиел за време на лет на ниско ниво или додека лебди. Опсегот на хранење на колониите во Англија бил помеѓу 8 и 16&nbsp;километри. === Парење и размножување === Женските лилјаци станувале сексуално зрели на возраст од три години, додека мажјаците биле сексуално зрели на две години.<ref>Ransome, R.D. 1995.</ref> Некои женки можеби немало да се размножуваат до нивната петта година.<ref>Racey, P. 1982.</ref> Повеќето спарување се случувале во есен, но некои се случуваат во пролет. Репродуктивното однесување на овој вид било детално проучено. За време на периодот на парење, женките ги посетувале мажјаците кои се кревале во мали пештери. Системот за парење најдобро се опишувал како полигинозен, со повеќе женки кои ги посетувале мажјаците. Сепак, генетските докази покажале дека некои женски лилјаци од потковица ќе посетувале и ќе се пареле со истиот машки партнер во текот на следните години, што укажувал на [[моногамија]] или верност на партнерот. Интересно, откриено е дека и сродните жени споделувале сексуални партнери, што можело да послужи за зголемување на поврзаноста и социјалната кохезивност во колонијата. Мажјаците се разликувале во нивниот репродуктивен успех, но немале тенденција да покажувале репродуктивно искривување во рок од една година. Меѓутоа, во текот на неколку години, искривувањето станувало силно поради повторливиот успех на одредени мажи.<ref>Rossiter, S. 2006.</ref> По парењето, семената течност се коагулирала во вулвата на женката за да формирала приклучок, кој веројатно функционирал или за да спречи последователно парење од други мажјаци,<ref>Fenton, M. 1994.</ref> или да ги зголеми шансите спермата да се задржи за успешно оплодување. Постојат некои докази дека женките можеле да ги исфрлат овие приклучоци, што сугерирал дека тие можеби ќе можеле да вршат одредена контрола врз оплодувањата што се случувале. Женките ги одгледувале своите младенчиња во заеднички породилишта и покажувале силна верност на местата каде што биле родени (т.н. натална филопатија ). Секоја сезона, една женка раѓала по едно потомство. Повеќето млади биле родени во јуни или јули. Кога ќе наполнеле седум дена, младите можеле да ги отворат очите, а во третата или четвртата недела можеле да летаат. Младите можеле да го напуштат живеалиштето седмата или осмата недела. == Статус и конзервација == Генерално, лилјакот потковица бил наведен како најмала загриженост од страна на IUCN бидејќи: „Овој вид имал голем опсег. Иако имал забележителни и добро документирани падови во некои области, видот останувал широко распространет, изобилен и очигледно стабилен во други области. Оценето како најмала загриженост“. Сепак, вкупната поголема популација на лилјаци потковица се намалувала. Тие биле во голема мера невообичаени во голем дел од нивниот опсег. И покрај ова, тие се чинело дека се во изобилство и широко распространети барем во делови од југозападна Азија и Кавказ. Исто така, во некои северозападни европски земји, се чини дека имал одредена стабилизација и/или закрепнување. Помалку се знаело за трендовите на лилјаците во другите делови на Европа. Изумрен бил во Малта. Фрагментација/изолација на живеалиштата, промена на режимот на управување со листопадни шуми и земјоделски површини, губење на инсекти предизвикани од пестициди и нарушување и губење на подземните живеалишта и тавани биле главните закани за лилјакот потковица. Уништувањето на шумите, главно предизвикано од операциите на сеча и пренамена на земјиштето за земјоделски и други намени, го загрозувал видот во Јужна Азија.<ref>Molur, S. et al. 2002.</ref> === Статус во Британија === [[Податотека:Rhinolophus_ferumequinum_ras.jpg|десно|мини| Дрворез од РА Стерндејл, 1884 година]] Видот бил редок во Британија, ограничен на само мал број локации. Неговата дистрибуција можело да се најде на веб-страницата за Национална биолошка разновидност [https://data.nbn.org.uk/Taxa/NHMSYS0000080176/Grid_Map овде] . Нејзините места за размножување ги вклучувале шталите на Брокли Хол во близина на [[Бристол]], Ајфорд Манор во близина на [[Бат (Самерсет)|Бат]] и Литлдин Хол во шумата Дин . Нејзините места за зимска хибернација ги вклучувале пештерите Банвел и рудникот за окер Комптон Мартин во Мендип Хилс, Каменоломите Чилмарк во Вилтшир и рудниците Комб Даун и Батамптон Даун во близина на Бат. Во Дорсет, видот се наоѓал во Брајанстон, Крич Гранџ и во каменоломот ''Belle Vue'' . Видот се среќавал и во Бери Хед во Девон и имал надгледувано место во замокот Вудчестер во Строуд. Се јавувал во Велс, вклучително и во Фелин Лвингваир, SSSI . Видот исчезнал од повеќе од половина од својот поранешен опсег во Обединетото Кралство, при што преживеал околу 1% од популацијата. Како и сите лилјаци од потковица, тој бил чувствителен на вознемирување и бил загрозен од употребата на инсектициди и елиминацијата на бубачки со променливите земјоделски практики. Постоеле седумнаесет евидентирани видови лилјаци во Британија според неодамнешните резултати од истражувањето. Поголемиот лилјак за потковица бил еден од најретките. Во моментов имало 35 признати породилни и целогодишни живеалишта и 369 места за хибернација. Тековните проценки се движеле помеѓу 4000 и 6600 поединци. Големите потковици се намалиле поради бројни причини, почнувајќи од употребата на агрохемикалии (особено Ивермектин ) до губење на живеалиштето и вишок на методи на земјоделство. Авермектинот ги убивал ларвите на инсектите и со тоа го намалувал изобилството на храна за потковиците, предизвикувајќи ги да патуваат подалеку и да се соочат со зголемени опасности. Загубата на живеалиштата првенствено се должела на недостатокот на воспоставени жива ограда и листопадни шумски-пасишни екотони. Современите методи на земјоделство довеле до намалување на пасењето на добитокот и тоа влијаело на потковиците кои претходно откриле дека изметот привлекувал инсекти и одржувал ентомогени популации, давајќи им на нивниот плен стабилна популација. == Наводи == {{Наводи}} == Наведена литература == * Кордес, Н., Енгквист, Л., Шмол Т., Рајнхолд, К. 2014 година. Сексуално сигнализирање под грабеж: атрактивните молци преземаат поголеми ризици. ''Бихејвиорална екологија'' . 25 (2): 409-414. {{DOI|10.1093/beheco/art128}} * Csorba GP, Ujhelyi P., Thomas, N. 2003 година. ''Потковица Лилјаци на светот'' . Алана Букс, Шропшир, Англија. * Де Паз, О., Фернандез, Р., Бензал, Ј. 1986 година. [https://www.researchgate.net/publication/262933015_El_anillamiento_de_quiropteros_en_el_centro_de_la_Peninsula_Iberica_durante_el_periodo_1977-1986 El annilamiento de qirópteros en el centro de la Penísula Ibérica durante el periodo 1977-1986.] ''Boletín de la Estación Central de Ecología'' . 30:113–138 * Џонс, Г. 1990 година. Избор на плен од лилјакот потковица ( ''Rhinolophus ferrumequinum'' ): Оптимално барање храна со ехолокација? ''Весник за животинска екологија'' . 59:587-602. {{DOI|10.2307/4882}} * Koopman, K. 1994 година. ''Chiroptera: Систематика'' . Њујорк: Валтер де Грујтер. * Obrist, MK, Boesch, R., Flückiger, PF 2004 година. Варијабилност во дизајнот на повикот за ехолокација на 26 швајцарски видови лилјаци: Последици, граници и опции за автоматска идентификација на теренот со пристап за синергично препознавање на шаблони. ''Цицач'' . 68 (4) 307-32 {{DOI|10.1515/mamm.2004.030}} * Hutson AM, Mickleburgh SP, Racey PA 2001 година. [https://portals.iucn.org/library/node/7877 Микрохироптерани лилјаци - Истражување за глобален статус и акционен план за зачувување.] IUCN/SSC Chiroptera Specialist Group, Gland, Швајцарија и Кембриџ, ОК * Парсонс, С. и Џонс, Г. 2000 година. [http://jeb.biologists.org/content/203/17/2641 Акустична идентификација на дванаесет видови на ехолокациски лилјак со анализа на дискриминантна функција и вештачки невронски мрежи.] ''Списание за експериментална биологија'' . 2000 203: 2641-2656. * Molur, S., Marimuthu, G., Srinivasulu, C., Mistry, S. Hutson, AM, Bates, PJJ, Walker, S., Padmapriya, K. и Binupriya, AR 2002 година. Статус на јужноазиската хироптера: Извештај од работилницата за проценка и план за управување со зачувување (CAMP). Организација за теренска зоолошка градина/CBSG-Јужна Азија, Коимбатор, Индија. * Природа англиски јазик, 1998 година. ''Управување со пејзажи за Големиот лилјак по потковица'' . Ruddocks (Линколн) Ltd. * Новак, Р. 1994 година. ''Вокеровите лилјаци на светот'' . Балтимор, Мериленд: Универзитетот Џон Хопкинс прес. * Рејси, П. 1982 година. Екологија на репродукција на лилјаци. Пп. 57-93 во Т. Круз, ед. ''Екологија на лилјаци'' . Њујорк: Пленум Прес. * Ransome, RD 1995 година. Претходното одгледување го скратува животот кај женските лилјаци потковица. ''Филозофски трансакции на Кралското друштво Б.'' 350:153-161. {{DOI|10.1098/rstb.1995.0149}} * Rossiter, S., Jones, J., Ransome, R., Barratt, E. 2000 година. Генетска варијација и структура на населението кај загрозениот лилјак од потковица ''Rhinolophus ferrmequinum'' . ''Молекуларна екологија'' . 9:1131–1135 {{DOI|10.1046/j.1365-294x.2000.00982.x}} * Rossiter S., Ransome, RD, Faulkes, CG, Le Comber, SL, Jones, G. 2005 година. Мате-верност и полигинија меѓу лозата кај поголемите лилјаци по потковица. ''Природа'' 437:408–411 {{DOI|10.1038/nature03965}} * Rossiter, S., Ransome, RD, Faulkes, CG, Dawson, DA, Jones, G. 2006 година. Долгорочно репродуктивно искривување кај машките лилјаци со потковица. ''Molecular Ecology'' 15:3035-3043 {{DOI|10.1111/j.1365-294x.2006.02987.x}} * Шобер, В., Е. Гримбергер. 1997 година. ''Лилјаците од Европа и Северна Америка: Знаејќи ги, Идентификувајќи ги, Заштитувајќи ги'' . Њу Џерси: TFH Publications Inc. == Дополнително читање == * {{Наведена книга|title=A Guide to Bats of Britain and Europe|last=Schober|first=Wilfried|last2=Eckard Grimmberger|publisher=Hamlyn Publishing Group|year=1989|isbn=978-0-600-56424-9|editor-last=Dr. Robert E. Stebbings|edition=1st|location=UK}} == Надворешни врски == * [http://www.bio.bris.ac.uk/research/bats/britishbats/batpages/greaterhorseshoe.htm Поголем лилјак за потковица] * [http://www.forestry.gov.uk/forestry/INFD-6K3CXY Водич Woodland Management For Bats] Archived [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Цицачи на Пакистан]] [[Категорија:Потковичари]] [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] [[Категорија:Лилјаци во Македонија]] 985xbr2c3d8cmmrayaua1rhgch43yen 0 1298972 4796208 4793790 2022-07-24T11:28:44Z Bjankuloski06 332 /* Таксономијата */Јазична исправка, replaced: централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki [[Податотека:Eptesicus serotinus.jpg|мини]] '''Ширококрилен лилјак''' ( ''Eptesicus serotinus'' ), исто така познат како '''обичен серотински лилјак''', '''голем кафеав лилјак''', или '''свилен лилјак''',<ref name="Mammal's Planet">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.planet-mammiferes.org/drupal/en/node/38?indice=Eptesicus+serotinus|title=Serotine, Serotine Bat, Common Serotine Bat, Big Brown Bat, Silky Bat|publisher=Ch Boudet - Mammals' Planet|accessdate=18 October 2016}}</ref> е прилично голем [[Евроазија|евроазиски]] [[Лилјаци|лилјак]] со прилично големи [[Уво|уши]]. Има распон на крилјата од околу 37 сантиметри и често лови во шумски предели . Понекогаш се наоѓа во згради, виси наопаку, во мали групи или поединечно. Името серотин потекнува од латинскиот ''serotinus'', што значи „вечер“, додека генеричкото име потекнува од грчкиот ἔπιεν и οίκος, што значи „куќен флаер“.<ref name="Animalia">{{Наведена мрежна страница|url=http://metazoa.us/eptesicus/|title=Eptesicus|publisher=Animalia|archive-url=https://web.archive.org/web/20161019145809/http://metazoa.us/eptesicus/|archive-date=2016-10-19|accessdate=18 October 2016}}</ref> == Таксономијата == Следниве подвидови се препознаени.<ref name="Da Zongfu">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bio.bris.ac.uk/research/bats/China%20bats/eptesicusserotinus.html|title=Common serotine|publisher=University of Bristol|accessdate=17 October 2016}}</ref><ref name="iucn"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFGodlevska,_L.Kruskop,_S.V.Gazaryan,_S.2021"><span class="cx-segment" data-segmentid="178">Godlevska, L.; Kruskop, S.V.; Gazaryan, S. (2021) [amended version of 2020 assessment]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="179">[https://www.iucnredlist.org/species/85199559/195834153 "''Eptesicus serotinus''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="180">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2021''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="182">T85199559A195834153. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T85199559A195834153.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T85199559A195834153.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="184">UK.2021-1.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="185">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="186"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T85199559A195834153.en|T85199559A195834153.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="187"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">18 April</span> 2021</span>.</span></cite></ref><ref name="ITIS">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.itis.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=631969&print_version=PRT&source=to_print#null|title=''Eptesicus serotinus'' (Schreber, 1774)|publisher=itis.gov|accessdate=18 October 2016}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=South Asian Mammals: Their Diversity, Distribution, and Status|last=Srinivasulu|first=Chelmala|last2=Srinivasulu|first2=Bhargavi|year=2012|isbn=978-1-4614-3449-8|page=269}}</ref> * ''Eptesicus serotinus boscai'' : јужна [[Пиринејски Полуостров|Иберија]] и [[Мароко]] * ''Eptesicus serotinus pashtonus'' : [[Пакистан]] и [[Авганистан]] * ''Eptesicus serotinus serotinus'' : северна и источна Европа и западна Азија * ''Eptesicus serotinus turcomanus'' : Средна Азија и [[Синѓанг|Ксинџијанг]] <ref name="Da Zongfu">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bio.bris.ac.uk/research/bats/China%20bats/eptesicusserotinus.html|title=Common serotine|publisher=University of Bristol|accessdate=17 October 2016}}</ref> Ориенталниот серотин ( ''E. pachyomus'' ) и неговите составни подвидови порано се сметаа за подвид на ''E. serotinus'', што ги сочинуваше неговите источни популации и сè уште се смета за негов најблизок роднина, но филогенетските докази укажуваат на длабока генетска дивергенција помеѓу ''E. serotinus'' и ''E. пахиомус'', така што тие се поделени како различни видови. Истото се случи и со меридијалниот серотин ( ''E. isabellinus'' ), за кој порано се мислеше дека ги сочинува најјужните популации на ''E. serotinus.''<ref name="Juste">{{Наведено списание|last=Juste|first=Javier|last2=Benda|first2=Petr|last3=Garcia-Mudarra|first3=Juan-Luis|last4=Ibanez|first4=Carlos|year=2013|title=Phylogeny and systematics of Old World serotine bats (genus ''Eptesicus'', Vespertilionidae, Chiroptera): an integrative approach|url=http://www.nm.cz/admin/files/PM/download/zivotopisy-publikace/juste2013zs.pdf|journal=Zoologica Scripta|volume=42|issue=5|pages=441–457|doi=10.1111/zsc.12020|hdl-access=free}}</ref> == Опис == Лилјакот има долго крзно кое на задната страна е со димно-кафеава боја, додека долните делови се побледо жолтеникаво-кафеави, носот и ушите во форма на триаголник се црни, а мембраните на крилјата се темно црни или кафени. Малолетниците се потемни од возрасните. Серотинските лилјаци лесно се препознаваат при лет, бидејќи карактеристични се неговите широки крилја во комбинација со бавниот, многу маневрирачки лет со мавтање, прошаран со кратки лизгања.<ref name="arkive">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.arkive.org/serotine-bat/eptesicus-serotinus/|title=Serotine bat (''Eptesicus serotinus'')|publisher=Wildscreen Arkive|archive-url=https://web.archive.org/web/20161008122613/http://www.arkive.org/serotine-bat/eptesicus-serotinus/|archive-date=2016-10-08|accessdate=18 October 2016}}</ref> Трагусот има релативно тенок и зашилен облик и не е бубрежен како кај ''Никталус'' .<ref name="Da Zongfu">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bio.bris.ac.uk/research/bats/China%20bats/eptesicusserotinus.html|title=Common serotine|publisher=University of Bristol|accessdate=17 October 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.bio.bris.ac.uk/research/bats/China%20bats/eptesicusserotinus.html "Common serotine"]. </cite></ref> == Дистрибуција == Серотинскиот лилјак има палеарктичка дистрибуција која се наоѓа помеѓу околу 58 степени и 30 степени од јужна [[Велика Британија (остров)|Велика Британија]] и [[Шпанија]] на запад, на исток до [[Хималаи]]те до североисточна [[Индија]] и долж [[Тјеншан|Тиан Шан]] до јужна [[Монголија]] и северна [[Народна Република Кина|Кина]], и на југ до [[Турција]] и [[Иран]] . Забележан е како скитник на [[Ланзароте]] на [[Канарски Острови|Канарските Острови]] .<ref name="iucn"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFGodlevska,_L.Kruskop,_S.V.Gazaryan,_S.2021"><span class="cx-segment" data-segmentid="178">Godlevska, L.; Kruskop, S.V.; Gazaryan, S. (2021) [amended version of 2020 assessment]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="179">[https://www.iucnredlist.org/species/85199559/195834153 "''Eptesicus serotinus''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="180">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2021''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="182">T85199559A195834153. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T85199559A195834153.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T85199559A195834153.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="184">UK.2021-1.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="185">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="186"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T85199559A195834153.en|T85199559A195834153.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="187"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">18 April</span> 2021</span>.</span></cite></ref> == Живеалиште == Серотинскиот лилјак се користи во широк спектар на живеалишта, вклучувајќи умерени и суптропски суви шуми, макии, земјоделско земјиште, полупустински и приградски области.<ref name="iucn"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFGodlevska,_L.Kruskop,_S.V.Gazaryan,_S.2021"><span class="cx-segment" data-segmentid="178">Godlevska, L.; Kruskop, S.V.; Gazaryan, S. (2021) [amended version of 2020 assessment]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="179">[https://www.iucnredlist.org/species/85199559/195834153 "''Eptesicus serotinus''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="180">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2021''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="182">T85199559A195834153. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T85199559A195834153.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T85199559A195834153.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="184">UK.2021-1.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="185">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="186"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2021-1.RLTS.T85199559A195834153.en|T85199559A195834153.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="187"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">18 April</span> 2021</span>.</span></cite></ref> == Биологија == Во Европа, серотинските лилјаци почнуваат да формираат породилни колонии кои се состојат речиси исклучиво од женки од крајот на мај. Колониите обично остануваат на едно место за одгледување за време на сезоната на размножување, иако повремено поголемите колонии ги менуваат местата на живеалиштето. Женските лилјаци обично раѓаат едно младенче на почетокот на јули, иако раѓањата се регистрирани дури во средината на август.<ref name="envtech">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.envtech.co.uk/down/files/pdf/serotine.pdf|title=Serotine|publisher=[[Bat Conservation Trust]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20161022103525/http://www.envtech.co.uk/down/files/pdf/serotine.pdf|archive-date=2016-10-22|accessdate=17 October 2016}}</ref> Женките вообичаено раѓаат самец на крајот на летото, а бебето повремено го носи мајката првите неколку дена. Младите лилјаци обично ги прават своите први летови на околу три недели, а на шест недели можат сами да бараат храна. Колониите за размножување обично се распрснуваат до почетокот на септември, иако неколку лилјаци може да ја користат локацијата на колонијата како живеалиште до почетокот на октомври. Машките лилјаци веројатно остануваат сами или во мали групи, но повремено се среќаваат со женките во пролет или есен. Се чини дека парењето се случува на есен, но многу малку се знае за однесувањето на парењето. И двата пола достигнуваат сексуална зрелост на една година.<ref name="envtech">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.envtech.co.uk/down/files/pdf/serotine.pdf|title=Serotine|publisher=[[Bat Conservation Trust]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20161022103525/http://www.envtech.co.uk/down/files/pdf/serotine.pdf|archive-date=2016-10-22|accessdate=17 October 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20161022103525/http://www.envtech.co.uk/down/files/pdf/serotine.pdf "Serotine"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. </cite></ref> Серотинските лилјаци главно користат згради за летни живеалишта, особено оние постари згради со високи фронтови и ѕидови со шуплина, и често се појавуваат во црквите; модерните згради ги користат ретко. До живеалиштето обично се пристапува на или во близина на врвот на фронтон или долната стреа. Серотинскиот лилјак едвај некогаш се наоѓа во дрвјата, кои биле најверојатните места за предчовечкото живеалиште, а видот се чини дека е многу ориентиран кон користење згради. Куќиштето понекогаш се дели со пипистрели или кафени долгоуши лилјаци, а овој вид исто така е забележан како се поврзува со лилјаци Натерер, лилјаци со мустаќи и лилјаци со ноктули . Во зима се пронајдени само неколку серотински лилјаци, но се чини веројатно дека повеќето хибернираат во зградите во ѕидовите на шуплината и неупотребените оџаци. Постојат неколку записи дека се пронајдени во најстудените делови на пештерите, или во пукнатините на покривот или во акумулации на камења.<ref name="envtech">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.envtech.co.uk/down/files/pdf/serotine.pdf|title=Serotine|publisher=[[Bat Conservation Trust]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20161022103525/http://www.envtech.co.uk/down/files/pdf/serotine.pdf|archive-date=2016-10-22|accessdate=17 October 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20161022103525/http://www.envtech.co.uk/down/files/pdf/serotine.pdf "Serotine"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. </cite></ref> Активноста за потрага по храна на серотинските лилјаци достигнува врв во самрак, а има втор период на активност околу зори. Тие патуваат во просек од 6,5 километри до и од областите за хранење на ноќ, и добијте сточна храна во најмногу пет различни области на ноќ. Овој вид користи три главни стратегии за хранење: кратки летови, хранење на земја и воздушен хокинг. Вообичаено храни прилично ниско, 0-5 метри над земјата.<ref name="Da Zongfu">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bio.bris.ac.uk/research/bats/China%20bats/eptesicusserotinus.html|title=Common serotine|publisher=University of Bristol|accessdate=17 October 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.bio.bris.ac.uk/research/bats/China%20bats/eptesicusserotinus.html "Common serotine"]. </cite></ref> == Диета == Слично на ''видовите Nyctalus'' или ''Plecotus'', серотинот е главно воздушен ловец кој се фокусира на лов на летечки инсекти.<ref>GAJDOŠÍK M. & GAISLER J., 2004: Diet of two Eptesicus bat species in Moravia (Czech Republic).</ref><ref>ANDĚRA M. & HORÁČEK I., 2005: Poznáváme naše savce [We Identify Our Mammals].</ref><ref>MIKULA, P., & ČMOKOVÁ, A. Lepidopterans in the summer diet of Eptesicus serotinus in Central Bohemia.</ref> == Ехолокација == Фреквенциите што ги користат овој вид лилјаци за ехолокација се помеѓу 25-55&nbsp;[[Херц|kHz]], имаат најмногу енергија на 31&nbsp;kHz и имаат просечно времетраење од 8,8 ms.<ref>{{Наведено списание|last=Parsons|first=S.|last2=Jones, G.|year=2000|title=Acoustic identification of twelve species of echolocating bat by discriminant function analysis and artificial neural networks|journal=J Exp Biol|volume=203|pages=2641–2656}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Obrist|first=M.K.|last2=Boesch, R.|last3=Fluckiger, P.F.|year=2004|title=Variability in echolocation call design of 26 Swiss bat species: Consequences, limits and options for automated field identification with a synergic pattern recognition approach|url=http://doc.rero.ch/record/290229/files/mamm.2004.030.pdf|journal=Mammalia|volume=68|issue=4|pages=307–32|doi=10.1515/mamm.2004.030}}</ref> == Конзервација == Серотинскиот лилјак опадна во многу области во нејзиниот европски опсег. Се смета дека губењето на живеалиштето за хранење имало улога во опаѓањето. Дополнително, бидејќи овој лилјак речиси исклучиво се наоѓа во зградите, тој е многу ранлив на вознемирување од градежните работи и третманите со токсични дрва. Во [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]], серотинските лилјаци имаат корист од многу сеопфатно ниво на правна заштита, како што е случајот низ голем дел од Европа.<ref name="arkive">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.arkive.org/serotine-bat/eptesicus-serotinus/|title=Serotine bat (''Eptesicus serotinus'')|publisher=Wildscreen Arkive|archive-url=https://web.archive.org/web/20161008122613/http://www.arkive.org/serotine-bat/eptesicus-serotinus/|archive-date=2016-10-08|accessdate=18 October 2016}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20161008122613/http://www.arkive.org/serotine-bat/eptesicus-serotinus/ "Serotine bat (''Eptesicus serotinus'')"]. </cite></ref> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Eptesicus serotinus|''Eptesicus serotinus''}} * {{Викивидови-ред|Eptesicus serotinus|''Eptesicus serotinus''}} [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] cbsp9mlfq9ni6d5irkpdeidgbbwhnse 0 1298996 4796124 4761276 2022-07-24T10:44:19Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Monroe_doctrine.jpg|мини| Карикатура од весник од 1912 г., во која се истакнува влијанието на [[Соединети Американски Држави|Соединетите Држави]] во [[Латинска Америка]] според [[Монро доктрина|Монровата доктрина]].]] '''Сфера на влијание''' или '''зона''' '''на влијание''' во [[Меѓународни односи|меѓународните односи]] е подрачје или регион во кој една организација или држава има одредена индиректна [[Култура|културна]], [[стопанство|економска]], [[Војска|воена]] или [[Политика|политичка]] доминација. Иако може да има формален [[сојуз]] или обврзувачки договори меѓу двете засегнати земји, таквите аранжмани не се неопходни и влијанието често може да биде пример за [[мека моќ]]. Исто така, постоењето на формален сојуз меѓу две земји не мора да значи дека една земја е во сферата на влијание на другата. Во поекстремни случаи, земја во „сфера на влијание“ на друга може да стане подружница на таа држава и да биде [[сателитска држава]] или ''[[де факто]]'' [[колонија]]. Системот на сфери на влијание продолжува да се користи и денес при што моќни држави се мешаат во внатрешните работи на други земји. Овие концепти денес често се анализираат за влијанието на [[велесила|суперсилите]], [[Голема сила|големите сили]] и/или [[Средна сила|средните сили]]. Понекогаш, различни региони од една земја може да потпаднат во различни сфери на влијание Во 19 век, [[Иран]] кој бил [[тампон држава]] бил поделен меѓу сферите на влијание на Британија и [[Руска Империја|Русија]], а [[Тајланд]] бил поделен меѓу [[Британска Империја|Британија]] и [[Франција]]. Слично на тоа, по [[Втора светска војна|Втората светска војна]], [[Германија]] била поделена на четири [[Сојузничка окупација на Германија|окупациски зони]], од кои три подоцна биле здружени и била креирана [[Западна Германија]], а од четвртата зона била создадена [[Германска Демократска Република|Источна Германија]], првата била членка на [[НАТО]], а втората на [[Варшавски договор|Варшавскиот пакт]]. == Втора светска војна (1939–45) == === Јапонско Царство === [[Податотека:German_and_Japanese_spheres_of_influence_at_greatest_extent_World_War_II_1942.jpg|мини|250x250пкс| Германските и јапонските директни сфери на влијание во есента 1942 година.]] За време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], [[Јапонско Царство|Јапонската империја]] имала доста голема сфера на влијание. Јапонската влада директно управувала со настаните во [[Кореја]], [[Виетнам]], [[Република Кина|Тајван]] и делови од континентална [[Народна Република Кина|Кина]]. Така, „ Големата источноазиска сфера на копросперитет“ може да се нацрта на картата на [[Тихи Океан|Тихиот Океан]] како голем „балон“ што ги опкружува [[Јапонија]] и [[Азија|азиските]] и пацифичките држави под нејзина контрола.{{Се бара извор|date=March 2021}} === Германско-советски пакт за ненапаѓање === Според тајна клаузула во [[Пакт Рибентроп-Молотов|договорот Молотов-Рибентроп]] од 1939 година (откриена дури по поразот на Германија во 1945 година), [[Северна Европа|Северна]] и [[Источна Европа]] биле поделени на [[Трет Рајх|нацистички]] и [[Советски Сојуз|советски]] сфери на влијание:<ref name="mrtext">[http://www.fordham.edu/halsall/mod/1939pact.html ''Text of the Nazi-Soviet Non-Aggression Pact''], executed August 23, 1939</ref> * На север, [[Финска]], [[Естонија]] и [[Латвија]] беа ставени во советската сфера.<ref name="mrtext"/> * [[Втора Полска Република|Полска]] требало да биде поделена ако кај неа се случи „политичко преуредување“ - областите источно од [[Нарев|реките Нарев]], [[Висла]] и [[Сан Ривер|Сан]] ќе припаднат на Советскиот Сојуз, а Германија ќе го окупира западот.<ref name="mrtext" /> * [[Литванија]], во непосредна близина на [[Источна Прусија]], требало да биде во германската сфера на влијание, но втората тајна клаузула договорена во септември 1939 година Литванија потпаднала во сферата на влијание на СССР.<ref name="christie">Christie, Kenneth, ''Historical Injustice and Democratic Transition in Eastern Asia and Northern Europe: Ghosts at the Table of Democracy'', RoutledgeCurzon, 2002, {{ISBN|0-7007-1599-1}}</ref> Друга клаузула од договорот предвидувал дека [[Бесарабија]], тогаш дел од [[Кралството Романија|Романија]], да се приклучи кон [[Молдавска Автономна Советска Социјалистичка Република|Молдавската АССР]] и да стане [[Молдавска Советска Социјалистичка Република|Молдавска ССР]] под контрола на Москва.<ref name="mrtext"/> Со [[Советска окупација на Бесарабија и Северна Буковина|Советскиот напад]] на [[Буковина]] на 28 јуни 1940 година бил прекршен пактот Молотов-Рибентроп, бидејќи советската сфера на влијание била поголема од договореното со [[Сили на Оската|Оската]].<ref>Brackman, Roman, ''The Secret File of Joseph Stalin: A Hidden Life'' (2001) p. 341</ref> СССР продолжила да го негира постоењето на клаузулите на Пактот сè до [[Распад на Советскиот Сојуз|распаѓањето на СССР]] кога [[Влада на Руската Федерација|руската влада]] целосно ги признала постоењето и автентичноста на тајните клаузули.<ref>{{Наведена книга|title=Remembering Katyn|last=Etkind|first=Alexander|last2=Finnin|first2=Rory|last3=Blacker|first3=Uilleam|last4=Julie Fedor|last5=Simon Lewis|last6=Maria Mälksoo|last7=Matilda Mroz|publisher=John Wiley & Sons|year=2013|isbn=978-0-7456-6296-1}}</ref> == Студена војна (1947–91) == [[Податотека:Soviet_empire_1960.png|мини| Најголемиот распон на советското влијание - по [[Кубанска револуција|Кубанската револуција]]]] За време на [[Студена војна|Студената војна]], советската сфера на влијание ги опфаќала: [[Балтички држави|балтичките држави]], [[Средна Европа]], одредени земји во [[Источна Европа]], [[Куба]], [[Лаос]], [[Виетнам]], [[Северна Кореја]] и - до [[Кинеско-советска поделба|кинеско-советското разидување]] и [[Разидување меѓу Тито и Сталин|разидувањето меѓу Тито и Сталин.]] — [[Народна Република Кина]] и [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|Народна Федеративна Република Југославија]]. Истовремено, се сметало дека [[Соединети Американски Држави|САД]] имаат сфера на влијание врз [[Западна Европа]], [[Океанија]], [[Јапонија]] и [[Јужна Кореја]].{{Се бара извор|date=March 2011}} Сепак, степенот на контрола во овие сфери варирала и не била апсолутна. На пример, [[Четврта француска република|Франција]] и [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]] [[Суецка криза|независно го нападнале]] (сосе [[Израел]]) [[Суецки Канал|Суецкиот канал]] (а подоцна биле принудени да се повлечат по заедничкиот притисок од САД и Советскиот Сојуз). Во 1966, [[Шарл де Гол]] ја повлекол Франција од интегрираната воена командна структура на [[НАТО]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nato.int/cps/en/natohq/declassified_160672.htm|title=France and NATO - 1949|last=NATO|work=NATO|language=en|accessdate=2022-04-19}}</ref> Куба, како друг пример, често заземала позиции спротивни од интересите на нејзиниот советски сојузник, како сојузи со Кина, економски реорганизации и обезбедување поддршка за бунтовниците во Африка и Америка без претходно одобрение од Советскиот Сојуз.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://blog.oup.com/2016/12/cuba-intervention-africa-cold-war/|title=Cuba's intervention in Africa during the Cold War|date=2016-12-08|work=OUPblog|language=en|accessdate=2022-04-19}}</ref> == Список на сфери на влијание == * [[Англосфера]] — држави во кои се зборува [[англиски јазик]] како мајчин јазик * [[Источна азиска културна сфера|Источноазиска културна сфера]] (познато како Синосфера) — држави кои во минатото биле под кинеско културно влијание * [[Евросфера]] — подрачје врз кое влијае [[Европска Унија|Европската Унија]] * [[Меѓународна организација на франкофонијата|Франкосфера]] — држави во кои се зборува француски јазик * [[Германосфера]] — држави во кои се зборува германски јазик * [[Голема источноазиска сфера на копросперитет]] — сфера на влијание на [[Јапонско Царство|Јапонската империја]] * [[Индосфера]] — подрачје со индиско јазично и културно влијание ([[Голема Индија]]) * [[Персофера]] - подрачје кое во минатото било под културно влијание на Иран * [[Муслимански свет|Исламосфера]] - муслиманскиот свет * [[Панславизам|Слависфера]] — словенско влијание * [[Советска сфера на влијание]] - влијание на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] === Други примери === [[Податотека:Great_Game_cartoon_from_1878.jpg|мини| Британски цртеж од 1878 година за [[Големата игра]] меѓу [[Обединето Кралство на Велика Британија и Ирска|Обединетото Кралство]] и [[Руска Империја|Русија]] за влијанието во [[Средна Азија]]]] За историски и актуелни примери за битки за сфери на влијание, видете: * [[Одлична игра|Големата игра]] * [[Геостратегија во Средна Азија]] == Поврзано == * [[Културно подрачје]] * [[Геополитика]] * [[Национален интерес]] * [[Рамнотежа на моќ (меѓународни односи)|Рамнотежа на моќ во меѓународните односи]] * [[Теорија на латерален притисок]] * [[Шпрахбунд]] * [[Нееднаков договор]] * [[Неформална империја|Неформално царство]] == Наводи == {{Наводи|refs=<ref name=GW090715>{{cite web |url= http://wyborcza.pl/1,86871,6825987,An_Open_Letter_to_the_Obama_Administration_from_Central.html |title= An Open Letter to the Obama Administration from Central and Eastern Europe |authors= [[Valdas Adamkus]], [[Martin Bútora]], [[Emil Constantinescu]], [[Pavol Demeš]], [[Luboš Dobrovský]], [[Mátyás Eörsi]], [[István Gyarmati]], [[Václav Havel]], [[Rastislav Káčer]], [[Sandra Kalniete]], [[Karel Schwarzenberg]], [[Michal Kováč]], [[Ivan Krastev]], [[Aleksander Kwaśniewski]], [[Mart Laar]], [[Kadri Liik]], [[János Martonyi]], [[Janusz Onyszkiewicz]], [[Adam Daniel Rotfeld]], [[Vaira Vīķe-Freiberga]], [[Alexandr Vondra]], [[Lech Wałęsa]] |publisher= [[Gazeta Wyborcza]] |date= 15 July 2009 }} * {{cite web |url= http://www.rferl.org/content/An_Open_Letter_To_The_Obama_Administration_From_Central_And_Eastern_Europe/1778449.html |title= An Open Letter |publisher= [[Radio Free Europe]] }}</ref>}} == Дополнително читање == * Фергусон, Иаин и Сузана Хаст. 2018 година. „ [https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/14650045.2018.1461335?needAccess=true <nowiki>Вовед: Враќањето на сферите на влијание?</nowiki>] [https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/14650045.2018.1461335?needAccess=true <nowiki>[PDF]</nowiki>] " ''Геополитика'' 23(2):277-84. {{DOI|10.1080/14650045.2018.1461335}} . * Хаст, Сузана. 2016 година. ''Сфери на влијание во меѓународните односи: историја, теорија и политика'' . Милтон Парк, ОК: Роутлеџ. * Ајзенхауер, Брајан. 2018 година. „СОИ: Градење на сферата на влијание на агентот за недвижнини“. Независна платформа за објавување CreateSpace. * Вајт, Крег Хауард. 1992 година. ''Sphere of Influence, Star of Empire: American Renaissance Cosmos'', Vol. 1. Медисон: Универзитетот во Висконсин-Медисон. == Надворешни врски == * [http://commoncensus.org Проектот CommonCensus Map] – ги пресметува сферите на влијание за американските градови врз основа на гласање * [http://simon31.narod.ru/article-eng.htm Русија - противтежа на Азија.] [[Категорија:Сфери на влијание]] [[Категорија:Геополитика]] [[Категорија:CS1-одржување: користи параметар authors]] [[Категорија:Социолошки поими]] [[Категорија:Теорија на меѓународни односи]] [[Категорија:Политолошки термини]] 01msa5t5yajv3ya9gra173h33d3jq51 0 1299093 4796119 4761275 2022-07-24T10:43:55Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Облици на управување}} '''Сателитска држава''' е држава која формално е независна, но е под силно [[Политика|политичко]], [[стопанство|економско]] и [[Војска|воено]] влијание (или контрола) од друга држава.<ref>{{Наведено списание|last=Betts|first=R. R.|date=January 1945|title=The European Satellite States: Their War Contribution and Present Position|journal=International Affairs|volume=21|issue=1|pages=15–29|doi=10.2307/3018989|jstor=3018989}}</ref> Терминот е измислен по аналогија на [[Природен сателит|природните сателити]] кои кружат околу поголеми планети. Во западната геополитика, терминот „сателитска држава“ се применува за сите држави од [[Варшавскиот пакт]], [[Куба]], [[Северна Кореја]] и други земји кои на еден или друг начин биле под контрола на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nato.int/archives/1st5years/chapters/1.htm|title=Source: NATO website 2nd Footnote at bottom|work=nato.int|archive-url=https://web.archive.org/web/20170816194558/http://www.nato.int/archives/1st5years/chapters/1.htm|archive-date=16 August 2017|accessdate=9 May 2018}}</ref><ref name="Sik">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=H1ecjepq80QC&pg=PA39|title=Nationality and International Law in Asian Perspective|last=Sik|first=Ko Swan|year=1990|isbn=978-0-7923-0876-8|page=39}}</ref> За државите кои по [[Втора светска војна|Втората светска војна]] потпаднале под влијание на [[Соединети Американски Држави|Соединетите Американски Држави]] ([[Јужна Кореја]], [[Тајван]], предреволуционерна Куба и Иран, [[Јужен Виетнам]]), се користи политички покоректниот термин „[[клиентска држава]]“. Советите овој термин го употребувале за државите кои гравитирале кон [[Трет Рајх|нацистичка Германија]], [[Кралство Италија|фашистичка Италија]] и [[Јапонско Царство|царска Јапонија]]. Во време на [[војна]] или политичка тензија, сателитските држави понекогаш служат како [[Тампон држава|тампон]] помеѓу непријателската земја и државата која ги контролира сателитите.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=TvxtVk0XMpgC&pg=PA62|title=Stalin and Stalinism|last=Wood|first=Alan|publisher=[[Routledge]]|year=2005|isbn=978-0-415-30732-1|page=62|access-date=2009-09-10|orig-year=1990}}</ref> == Сателитски држави на силите на Оската == Во советската историографија, терминот „сателитска држава“ се применувал за државите кои се бореле во Втората светска војна на страната на Германија и на Антикоминтернскиот пакт воопшто: * [[Кралство Романија]] (од 22 јуни 1941 до 23 август 1944) * [[Кралство Унгарија]] (од 6 април 1940 година до 15 октомври 1944) * [[Царство Бугарија]] (од 19 април 1941 година  до 9 септември 1944) * [[Сијам|Кралство Тајланд]] ( 25 јануари 1942 година  до 16 август 1945) * [[Словачка Република (1939-1945)|Првата Словачка Република]] (од 1 септември 1939 година до 4 април 1945) * [[Независна Држава Хрватска]] (од 15 јуни 1941 до 8 мај 1945) * [[Италијанска Социјална Република]] (од 23 септември 1943 до 25 април 1945) * [[Влада на национално единство (Унгарија)|Унгарска држава]] (од 17 октомври 1944 до 7 мај 1945) == Советски сателитски држави == === Меѓувоен период === По избувнувањето на [[Монголска револуција од 1921 година|Монголската револуција од 1921 година]], монголските револуционери ја протерале [[Русија|руските]] [[Бела армија|белогардејци]] (за време на [[Руска граѓанска војна|Руската граѓанска војна]] (1917-1923) по [[Комунизам|Комунистичката]] [[Октомвриска револуција]] од 1917 г.) од [[Монголија]], со помош на Советската [[Црвена армија]]. Со револуцијата, исто така, официјално бил отфрлен манџурискиот суверенитет врз Монголија, воспоставен во 1691 година. На 26 ноември 1924 г. била прогласена [[Монголска Народна Република|Монголската Народна Република]], која формално била независна и суверена земја, но сепак е опишана како сателитска држава на Советскиот Сојуз во перодот од 1924 до 1990 година.<ref name="Sik">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=H1ecjepq80QC&pg=PA39|title=Nationality and International Law in Asian Perspective|last=Sik|first=Ko Swan|year=1990|isbn=978-0-7923-0876-8|page=39}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSik1990">Sik, Ko Swan (1990). [https://books.google.com/books?id=H1ecjepq80QC&pg=PA39 ''Nationality and International Law in Asian Perspective'']. p.&nbsp;39. [[ISBN]]&nbsp;[[Специјални: Извори на книги/978-0-7923-0876-8|<bdi>978-0-7923-0876-8</bdi>]].</cite></ref><ref name="Japan">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=DGQMKex16AsC&pg=PA13|title=Imperial Japan and National Identities in Asia: 1895–1945|last=Narangoa|first=Li|last2=Cribb|first2=Robert B|year=2003|isbn=978-0-7007-1482-7|pages=13, 66}}</ref> Во јануари 1920 година трупите на советската Црвена армија ја зазеле [[Тува]] и станала [[протекторат]] на [[Руска Империја|царска Русија]]. [[Туванска Народна Република|Туванската Народна Република]], прогласила независност во 1921 година и била сателитска држава на Советскиот Сојуз до 1944 година кога била припоена кон Советскиот Сојуз.<ref name="Japan">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=DGQMKex16AsC&pg=PA13|title=Imperial Japan and National Identities in Asia: 1895–1945|last=Narangoa|first=Li|last2=Cribb|first2=Robert B|year=2003|isbn=978-0-7007-1482-7|pages=13, 66}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFNarangoaCribb2003">Narangoa, Li; Cribb, Robert B (2003). [https://books.google.com/books?id=DGQMKex16AsC&pg=PA13 ''Imperial Japan and National Identities in Asia: 1895–1945'']. pp.&nbsp;13, 66. [[ISBN]]&nbsp;[[Специјални: Извори на книги/978-0-7007-1482-7|<bdi>978-0-7007-1482-7</bdi>]].</cite></ref> Друга советска сателитска држава во [[Азија]] била [[Република Далечниот Исток|Далечната Источна Република]] во Сибир.<ref name="Japan">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=DGQMKex16AsC&pg=PA13|title=Imperial Japan and National Identities in Asia: 1895–1945|last=Narangoa|first=Li|last2=Cribb|first2=Robert B|year=2003|isbn=978-0-7007-1482-7|pages=13, 66}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFNarangoaCribb2003">Narangoa, Li; Cribb, Robert B (2003). [https://books.google.com/books?id=DGQMKex16AsC&pg=PA13 ''Imperial Japan and National Identities in Asia: 1895–1945'']. pp.&nbsp;13, 66. [[ISBN]]&nbsp;[[Специјални: Извори на книги/978-0-7007-1482-7|<bdi>978-0-7007-1482-7</bdi>]].</cite></ref> Во Кина, [[Кинеска Советска Република|Кинеската Советска Република]] во провинцијата [[Џјангшји|Џиангкси]] исто така била советска сателитска држава. === По Втората светска војна === Кон крајот на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], повеќето земји од источна и Средна Европа биле окупирани од [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]].<ref name="wettig69">{{Harvnb|Wettig|2008}}</ref> Советите останале во овие земји и по крајот на војната.<ref name="rao280">{{Harvnb|Rao|2006}}</ref> Во сите тие земји биле воспоставени [[Сталинизам|сталинистички]] системи.<ref name="rao280" /> Сталинистите ги контролирале владите, полицијата, печатот и радиостаниците во овие земји.<ref name="rao280" /> Советски сателитски држави во [[Европа]] биле:<ref name="rao280" /><ref name="Langley">{{Harvnb|Langley|2006}}</ref><ref name="Merkl">{{Harvnb|Merkl|2004}}</ref><ref name="Rajagopal">{{Harvnb|Rajagopal|2003}}</ref> * {{Знамеикона|Albania}} [[Народна Социјалистичка Република Албанија|Народна Република Албанија]] (1946–1961) * {{Знамеикона|Poland}} [[Народна Република Полска]] (1947–1989) * {{Знамеикона|Bulgaria}} [[Народна Република Бугарија]] (1946–1990) * {{Знамеикона|Romania|variant=1949}} [[Социјалистичка Република Романиај|Народна Република Романија]] (1947–1965) * {{Знамеикона|Czechoslovak Socialist Republic}} [[Чехословачка Социјалистичка Република]] (1948–1989) * {{Знамеикона|DDR}} [[Германска Демократска Република]] (1949–1990) * {{Знамеикона|Hungary|variant=1949}} [[Унгарска Народна Република]] (1949–1989) * {{Знамеикона|Yugoslavia|1945}} [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|Федеративна Народна Република Југославија]] (1945–1948) Албанија, Романија и Југославија биле трите комунистички земји од Источна Европа кои успеале да се оттргнат од советската контрола.<ref name="auto">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=w1EsAAAAYAAJ&q=Romania+managed|title=Social Defence and Soviet Military Power: An Inquiry Into the Relevance of an Alternative Defence Concept : Report|last=Schmid|first=Alex Peter|date=October 19, 1985|publisher=Center for the Study of Social Conflict (C.O.M.T.), State University of Leiden|isbn=9789034607386|via=Google Books}}</ref> [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|Федеративна Народна Република Југославија]] понекогаш се нарекува советски сателит,<ref name="rao280">{{Harvnb|Rao|2006}}</ref><ref name="Langley">{{Harvnb|Langley|2006}}</ref> иако се оттргнала од советската орбита по разидувањето меѓу Тито и Сталин во 1948 година, при што канцелариите на [[Информбиро]]то биле преместени од [[Белград]] во [[Букурешт]], а Југославија подоцна го формирала [[Движење на неврзаните|Движењето на неврзаните]]. [[Народна Социјалистичка Република Албанија]], под водство на сталинистот [[Енвер Хоџа]], ги прекинала врските со Советскиот Сојуз по советско-албанското разидување во 1960 како резултат на советскиот процес на [[десталинизација]].<ref name="olsen19">{{Harvnb|Olsen|2000}}</ref> Во 1961 година, поддржана од Кина, Албанија успеала да се извлече од советското влијание.<ref name="auto" /> [[Десателизација на комунистичка Романија|Десателизацијата на комунистичка Романија]] започнала во 1956 година и траела до 1965 година.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=0tEFBAAAQBAJ&pg=PA185|title=The Balkans Since the Second World War|last=Crampton|first=R. J.|date=July 15, 2014|publisher=Routledge|isbn=9781317891178|via=Google Books}}</ref> Романија била целосно усогласена со Советскиот Сојуз до почетокот на 1960-тите, но поради сериозните економски несогласувања со Москва во 1964 година Романија го отфрлила советското влијание.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=D6mFCwAAQBAJ&pg=PA758|title=Political Handbook of the World 1998|date=February 1, 2016|publisher=Springer|isbn=9781349149513|via=Google Books}}</ref> [[Демократска Република Авганистан]] може да се смета и за советски сателит од 1978 до 1991 година; централната влада во [[Кабул]] била дел од комунистичкиот блок и била директно поддржана од советската војска [[Советска војна во Авганистан|помеѓу 1979 и 1989 година]]. Кратковечната [[Втора република Источен Туркестан|Република Источен Туркестан]] (1944–1949) била советски сателит додека [[Инкорпорирање на Ксинџијанг во Народна Република Кина|не била припоена]] кон [[Народна Република Кина]] заедно со остатокот од [[Синѓанг]]. == Поврзано == * [[Тампон држава]] * [[Клиентска држава]] * [[Вазална држава]] * [[Марионетска држава]] * [[Неоколонијализам|Неоколонија]] * [[Протекторат]] * [[Банана-држава|Банана држава]] * [[Сестринска република]] == Наводи == {{Наводи}} == Извори == * {{Наведување|last=Langley|first=Andrew|title=The Collapse of the Soviet Union: The End of an Empire|publisher=Compass Point Books|year=2006|isbn=0-7565-2009-6|url=https://archive.org/details/collapseofsoviet0000lang}} * {{Наведување|last=Merkl|first=Peter H.|title=German Unification|publisher=Penn State Press|year=2004|isbn=0-271-02566-2}} * {{Наведување|last=Olsen|first=Neil|title=Albania|publisher=Oxfam|year=2000|isbn=0-85598-432-5|url=https://archive.org/details/albania00neil}} * {{Наведување|last=Rajagopal|first=Balakrishnan|title=International law from below: development, social movements, and Third World resistance|publisher=Cambridge University Press|year=2003|isbn=0-521-01671-1}} * {{Наведување|last=Rao|first=B. V.|title=History of Modern Europe Ad 1789–2002: A.D. 1789–2002|publisher=Sterling Publishers Pvt. Ltd|year=2006|isbn=1-932705-56-2}} * {{Наведување|last=Wettig|first=Gerhard|title=Stalin and the Cold War in Europe|publisher=Rowman & Littlefield|year=2008|isbn=978-0-7425-5542-6}} * {{Наведување|last=Wood|first=Alan|title=Stalin and Stalinism|publisher=[[Routledge]]|year=2005|isbn=978-0-415-30732-1}} [[Категорија:Политички режими од 1945 до 1991]] [[Категорија:Клиентски држави]] [[Категорија:Неологизми од 20 век]] c7fpiz4wqv7wnjeizkzanpgdm4tra7g 0 1299141 4796199 4793798 2022-07-24T11:28:04Z Bjankuloski06 332 /* Дистрибуција */Јазична исправка, replaced: централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki '''Савиев лилјак''' е вид вечерен лилјак кој се наоѓа низ северозападна Африка, медитеранскиот регион и Блискиот исток. Ноќе се храни со летечки инсекти. Во лето се крева под кората, во дупките на дрвјата, во старите згради и во пукнатините на карпите, но во зима претпочита живеалишта каде што температурата е порамномерна како што се пештери, подземни сводови и длабоки пукнатини од карпи. == Таксономијата == {{cladogram|align=left|style=width:200px;font-size:85%;line-height:85%|caption=Relationship of ''H. savii'' with other members of its genus''<ref name="Lim">{{cite journal|doi=10.11646/zootaxa.4170.1.10|pmid=27701281|url=https://www.researchgate.net/publication/308419704|title=The systematic position of Hypsugo macrotis (Chiroptera: Vespertilionidae) and a new record from Peninsular Malaysia|journal=Zootaxa|volume=4170|issue=1|pages=169–177|year=2016|last1=Lim|first1=LEE-SIM|last2=Csorba|first2=Gábor|last3=Wong|first3=Cheng-MIN|last4=Zubaid|first4=Akbar|last5=Rahman|first5=Sultana Parvin Habeebur|last6=Kumaran|first6=Jayaraj Vijaya|last7=Khan|first7=Faisal ALI Anwarali|last8=Huang|first8=JOE Chun-Chia|last9=Najimudin|first9=Nazalan|last10=Görföl|first10=Tamás}}</ref>|cladogram={{clade |1=''[[Philetor brachypterus]]'' |2={{clade |1={{clade |1=''[[Hypsugo macrotis]]'' |2=''[[Hypsugo cadornae]]''}} |2={{clade |1=''[[Hypsugo dolichodon]]'' |2=''[[Hypsugo pulveratus]]'' |3={{clade |1='''''Hypsugo savii''''' |2=''[[Hypsugo alaschanicus]]'' }} }} }} }}}} Врз основа на [[Митохондриска ДНК|митохондријалната ДНК]], конкретно областите што ја кодираат цитохром ц оксидазата и цитохромот b, пипистрелата на Сави е најтесно поврзана со ''Hypsugo alaschanicus.'' == Опис == Савиев лилјак е мал вид лилјак со должина на главата и телото помеѓу 44 и 51&nbsp;mm и должина на подлактицата (лактот до зглобот) помеѓу 32 и 38&nbsp;mm . Тежи помеѓу 7,4 и 9.9 грама . Има широки, заоблени уши, секое со краток трагус кој е најширок во средината и се стеснува кон заоблениот врв. Лицето, ушите и мембраните на крилата се црни. Краткото крзно на горната страна на главата и телото е темно кафеаво, а на долната страна е бледо, со брадата, грлото и градите во остра контраст со грбот на животното. Опашката е заоблена и е прилично подолга отколку што е случај кај другите тесно сродни видови.<ref name="Collins">{{Наведена книга|title=Mammals|last=Konig|first=Claus|publisher=Collins & Co.|year=1973|isbn=0-00-212080-1|pages=65–66}}</ref> == Дистрибуција == Савиев лилјак е роден во медитеранскиот регион на јужна Европа, северозападна Африка, Блискиот исток, Средна Азија, Монголија и северна Јапонија. Се јавува и на Канарските Острови, Швајцарија и Австрија и е снимен од Словачка.<ref>{{Наведено списание|last=Lehotská, Blanka|last2=Lehotský, Roman|year=2006|title=First record of ''Hypsugo savii'' (Chiroptera) in Slovakia|journal=Biologia|volume=61|issue=2|pages=192|doi=10.2478/s11756-006-0042-8|doi-access=free}}</ref> Главно се јавува во планинските предели каде што се среќава на надморска височина до 2500 метри . Ги фаворизира грмушките падини со купчиња дрвја, грмушки, карпи, клисури и урнатини.<ref name="Collins">{{Наведена книга|title=Mammals|last=Konig|first=Claus|publisher=Collins & Co.|year=1973|isbn=0-00-212080-1|pages=65–66}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKonig1973">Konig, Claus (1973). </cite></ref> Во лето се крие дење под кората на дрвјата, во пукнатините на карпите, во шупливи дрвја, во дупки во ѕидови, во згради под рафтери и ќерамиди. Во зима бара позаштитени места за да се крене како што се во близина на влезовите на пештерите, во подземни сводови и во длабоки пукнатини на карпи, каде што обично се крие сам.<ref name="Collins" /> == Биологија == Савиевиот лилјак се храни со летечки [[инсекти]] кои ги фаќа на крилото користејќи ехолокација за да го лоцира својот плен . Откриено е дека ја синхронизира емисијата на ултразвучните звуци што се користат за оваа намена со отчукувањата на крилата, со цел да се максимизираат растојанијата за откривање.<ref>{{Наведено списание|last=Holderied, M. W.|last2=von Helversen, O.|year=2003|title=Echolocation range and wingbeat period match in aerial-hawking bats|journal=Proceedings of the Royal Society B|volume=270|issue=1530|pages=2293–2299|doi=10.1098/rspb.2003.2487|pmc=1691500|pmid=14613617}}</ref> Пие со повторување на ниски летови над вода, кревајќи ги крилјата и собирајќи вода со јазикот.<ref name="Collins">{{Наведена книга|title=Mammals|last=Konig|first=Claus|publisher=Collins & Co.|year=1973|isbn=0-00-212080-1|pages=65–66}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKonig1973">Konig, Claus (1973). </cite></ref> Може да бара храна преку пасиштата, во селата и кружните улични светилки.<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFJuste,_J.Paunović,_M.2016"><span class="cx-segment" data-segmentid="222">Juste, J.; Paunović, M. (2016). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="223">[https://www.iucnredlist.org/species/44856/22072380 "''Hypsugo savii''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="224">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2016''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="226">T44856A22072380. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T44856A22072380.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T44856A22072380.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="228">UK.2016-3.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="229">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="230"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T44856A22072380.en|T44856A22072380.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="231"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref> Савиевиот лилјак се размножува во текот на летото, а до 70 женски лилјаци може да се креваат заедно во „породилните“ заедници.<ref name="iucn status 19 November 2021" /> == Статус == Савиевиот лилјак е наведена како „[[Незагрозен вид|најмалата загриженост]]“ во [[Црвен список на МСЗП|Црвената листа на загрозени видови на IUCN]]. Тоа е затоа што се верува дека нејзиното население е стабилно и нема посебни закани што го засегаат. Многу нации ги штитат сите нивни лилјаци, а пипестрелата на Сави е заштитена и преку Бонската конвенција (Евробатс) во земјите што го ратификувале тој договор. Исто така е заштитен во Европа со неговото вклучување во Анекс IV од Директивата на ЕУ за живеалишта и видови.<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFJuste,_J.Paunović,_M.2016"><span class="cx-segment" data-segmentid="222">Juste, J.; Paunović, M. (2016). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="223">[https://www.iucnredlist.org/species/44856/22072380 "''Hypsugo savii''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="224">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2016''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="226">T44856A22072380. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T44856A22072380.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T44856A22072380.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="228">UK.2016-3.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="229">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="230"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T44856A22072380.en|T44856A22072380.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="231"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.batslife.eu/item/hypsugo-savii/ Hypsugo savii - Фондација наука за природата] [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] [[Категорија:Лилјаци во Македонија]] 33rxxtzh68eb89cbl0hnnd0r4hx64oj 0 1299378 4796153 4793943 2022-07-24T10:57:20Z Bjankuloski06 332 /* Дополнително читање */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Научник|name=Rolf Singer}} '''Ролф Сингер''' (роден на 23 јуни 1906 - починал 18 јануари 1994 година) бил [[Микологија|миколог]] роден во [[Германија]] и еден од најважните [[Таксономија|таксономисти]] на жабрени [[Печурка|печурки]] ( агарици ) во 20 век. По добивањето на неговиот докторат на Универзитетот во Виена во 1931 година работи во [[Минхен]]. Меѓутоа, до 1933 година, Сингер ја напушти [[Германија]] за [[Виена]] поради политичкото влошување во [[Германија]].<ref>{{Наведено списание|last=Muller|first=Gregory|year=1995|title=Mycologia JOURNAL ARTICLE - Rolf Singer, 1906-1994|journal=Mycologia|publisher=Taylor & Francis, Ltd.|volume=87|issue=1|pages=144–147|doi=10.1080/00275514.1995.12026514|jstor=3760958}}</ref> Таму ја запознал својата сопруга Марта Сингер, па од [[Виена]], Сингер и неговата сопруга заминале во [[Барселона|Барселона, Шпанија]], каде Сингер бил назначен за доцент на Автономниот универзитет во Барселона. Прогонството од страна на шпанските власти во име на [[Германија|германската]] влада го принуди Сингер да ја напушти [[Шпанија]] и да замине во [[Франција]] во 1934 година. По стипендијата во Музејот на природната историја во [[Париз]], Сингер повторно се преселил, овој пат во [[Санкт Петербург|Ленинград]], каде што бил виш научен експерт во Ботаничката градина на Академијата на науките на СССР . За време на неговото време на Академијата, Сингер направи многу експедиции во [[Сибир]], [[Алтајски Планини|планините Алтај]] и Карелија. Во 1941 година, Сингер емигрирал во [[Соединети Американски Држави|Соединетите Држави.]] Му беше понудена позиција во Фарлоу Хербариумот на [[Харвард|Универзитетот Харвард]] како научен соработник, потоа како помошник куратор, а потоа како вршител на должноста куратор по смртта на д-р Дејвид Линдер. Тој помина вкупно седум години на Фарлоу. Во тоа време, Сингер доби и стипендија за Гугенхајм за студии во [[Флорида]] и предаваше на биолошката станица Планинско Езеро на Универзитетот во Вирџинија . Во 1948 година, Сингер го напушти Харвард за да стане професор на Националниот универзитет де Тукуман во [[Аргентина]]. Подоцна, во 1961 година, Сингер станал професор на Универзитетот во Буенос Аирес. За време на неговиот престој во [[Јужна Америка]], Сингер, неговата сопруга и неговата ќерка Хајди многу собирале. Последното именување на Сингер за факултет беше на Универзитетот во Илиноис во Чикаго, од 1968 до 1977 година. Сингер беше плоден писател, со повеќе од 400 публикации на неговото име. Тој беше познат и по неговата желба да им помага на другите миколози, без разлика дали се професионалци или аматери. Тој напиша големи книги како „ Агарикалес во модерната [[таксономија]] “. Тој побегна во различни земји за време на [[Националсоцијализам|нацистичкиот]] период, следејќи микологија на далечни места како [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]], [[Аргентина]] и, конечно, [[Соединети Американски Држави|САД]], како миколог во Филд музејот во [[Чикаго]]. == Дополнително читање == * Агарикалите во модерната таксономија од Ролф Сингер (научни книги на Коелц, ) * Монографија за родот Leucopaxillus Boursier од Ролф Сингер (Универзитет во Мичиген Прес], 1943) * Австралиска микофлора. од Ролф Сингер (Џ. Крамер, 1969) * Omphalinae (Clitocybeae-Tricholomataceae Basidiomycetes). од Ролф Сингер (Објавено за Организација на Флора Неотропика од паб Хафнер. Ко., 1970) * The Boletineae of Mexico and Central America III од Ролф Сингер (Џ. Крамер, 1991) * Boletineae на Мексико и Средна Америка од Ролф Сингер (Џ. Крамер, 1990) * Agaricales во модерната таксономија од Ролф Сингер (Koeltz Scientific Books, 1986) * Ектотрофно микоризните габи на неотропските низини, особено Централна Амазонија од Ролф Сингер (Џ. Крамер, 1983) * Хидропус (Basidiomycetes, Tricholomataceae, Myceneae) од Ролф Сингер (Њујоршка ботаничка градина, 1982) * Omphalinae (Clitocybeae-Tricholomataceae Basidiomycetes). од Ролф Сингер (објавено за Организација за Флора Неотропика од паб Хафнер. Ко., 1970) * Strobilomycetaceae (базидиомицети). од Ролф Сингер (објавено за Организација за Флора Неотропика од паб Хафнер. Ко., 1970) * The Boletineae of Florida од Ролф Сингер (Џ. Крамер, 1977) * Marasmieae (Basidiomycetes-Tricholomataceae) од Ролф Сингер (објавено за Организација за Флора Неотропика од Ботаничката градина во Њујорк, 1976 година) * Родовите Marasmiellus, Crepidotus и Simocybe во неотропиите од Ролф Сингер (Крамер, 1973) * Монографија на Фаволаскија од Ролф Сингер (Крамер, 1974) * Агарикалите во модерната таксономија од Ролф Сингер (Џ. Крамер, 1975) * Фаеоколибија (Cortinariaceae-Basidiomycetes). од Ролф Сингер (објавено за Организација за Флора Неотропика од паб Хафнер. Ко., 1970) * Австралиска микофлора. од Ролф Сингер (Крамер, 1969) * Die Röhrlinge. од Ролф Сингер (Џ. Клинхард, 1965) == Наводи == {{Наводи}} * * * Пејачот, Ролф. „Биографија“ [[Категорија:Статии со hCards]] [[Категорија:Починати во 1994 година]] [[Категорија:Родени во 1906 година]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] hdpwrb213tbtvhs8n70rhxnr27n17is 0 1299490 4796121 4766119 2022-07-24T10:44:03Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа (2) wikitext text/x-wiki '''Смрекова млечка [[Латински јазик|(]]'''[[Латински јазик|латински]]:Lactarius deterrimus), исто така позната како '''лажна''' шафранска млечна шапка или портокалова млечна шапка, е [[Вид (биологија)|вид]] на [[габа]] од [[Семејство (биологија)|фамилијата]] Russulaceae. [[Габа]]<nowiki/>та создава плодни тела со средна големина ( [[Печурка|печурки]] ) со шапка од портокалова боја до 12 см, на кои се појавуваат зелени дамки во старост или ако се повредени. Нејзинот [[латекс]] со портокалова боја личи во извалкана кафеава боја во рок од 30минути. Смрекова млечка е микоризална габа која се поврзува со норвешката смрека и мечкино грозје. Видот е распространет во [[Европа|Европ]]<nowiki/>а, но се нашол и во делови од [[Азија]]. Визуелно сличен вид во [[Соединети Американски Држави|САД]] и [[Мексико]] не е тесно поврзана со европскиот вид. Плодните тела се појавуваат помеѓу крајот на јуни и ноември, обично во шумите од [[смрека]]. Иако габата се јаде - како и сите печурки [[Млечки (печурки)]] од делот ''[[Млечки (печурки)|јадливи млечки]]'' - нејзиниот вкус е често горчлив и не е многу ценет. Плодните тела се користат како извор на храна за ларвите на неколку видови инсекти. ''Смрекова рујница'' може да се разликува од сличните видови ''[[Млечки (печурки)]]'' по разликата во микоризниот домаќин или бојата на [[латекс]]<nowiki/>от. == Таксономија и класификација == Иако габата е една од најчестите во Средна Европа, овој вид не бил валидно опишан до 1968 година од германскиот миколог [[Фридер Грогер]].<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.166141|title=Index botanicus; sistens omnes fungorum species in D.C.H. Persoonii Synopsi methodica fungorum enumeratas, vna cum varietatibus et synonymis,|last=Persoon|first=C. H.|last2=Persoon|first2=C. H.|last3=Lünemann|first3=G. H|last4=Langsdorff|first4=G. H. von|date=1808|publisher=Apud H. Dieterich,|location=Gottingae,}}</ref> Пред ова, ''L. deterrimus'' се сметал за разновидност на [[Рујница|Рујниц]]<nowiki/>ата ( ''L. deliciosus'' var. ''piceus'', опишана од [[Мирослав Смотлача]] во 1946<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/40692593|title=The genus Lactarius|last=Verbeken|first=Annemieke|last2=Vesterholt|first2=Jan|date=1998|publisher=The Danish Mycological Society|isbn=87-983581-4-6|location=[Greve, Denmark]|oclc=40692593}}</ref> година). По [[Роџер Хајм]] и А. Леклер го опишал ''L. semisanguifluus'' во 1950 година, оваа габа била наречена втора.<ref>{{Наведено списание|last=Schneider|first=T.|last2=Dix|first2=B.|last3=Roffael|first3=E.|last4=Erbreich|first4=M.|date=2006-04-26|title=Zum Einfluss des Holzes sowie des Holzaufschlussverfahrens auf das Benetzungsverhalten von Kiefern- und Fichten-Faserstoffen|url=http://dx.doi.org/10.1007/s00107-006-0114-z|journal=Holz als Roh- und Werkstoff|volume=65|issue=1|pages=29–33|doi=10.1007/s00107-006-0114-z|issn=0018-3768}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1093/anb/9780198606697.article.0700076|title=Dies, Martin (06 November 1901–14 November 1972), U.S. congressman|last=O’Reilly|first=Kenneth|date=2000-02|publisher=Oxford University Press|series=American National Biography Online}}</ref> ''L. fennoscandicus'' била одвоена од ''L. deterrimus'' во 1998 година од Annemieke T. Verbeken и Jan Vesterholt и била класифицирана како посебен вид.<ref>{{Наведено списание|last=Paloi|first=Soumitra|last2=Acharya|first2=Krishnendu|date=2019-02-15|title=A new species of Lactarius (Russulales) from dry deciduous forest of West Bengal, India|url=http://dx.doi.org/10.1127/nova_hedwigia/2018/0505|journal=Nova Hedwigia|volume=108|issue=1-2|pages=207–216|doi=10.1127/nova_hedwigia/2018/0505|issn=0029-5035}}</ref> Епитетот ''детеримус'' е [[Латински јазик|латински]], а Грогер го избрал за да ги истакне лошите вкусни својства на печурката, како што се горчливиот послевкус и често тешките наезди од отрепки. Суперлативот „dēterior“ (што значи помалку добро)<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/181448327|title=Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen|last=Genaust|first=Helmut|date=2005|isbn=978-3-937872-16-2|edition=3., vollst. überarb. und erw. Aufl|location=Hamburg|oclc=181448327}}</ref> значи „најлошиот, најсиромашниот“.<ref name="dx.doi.org">{{Наведено списание|last=Rescher|first=O.|last2=Thorning|first2=Hermann|date=1917-11-15|title=Turkische Bibliothek. Band 16: Beitrage zur Kenntnis des islamischen Vereinswesens auf Grund von Bast madad et-Taufiq|url=http://dx.doi.org/10.2307/1569117|journal=Die Welt des Islams|volume=5|issue=3|pages=178|doi=10.2307/1569117|issn=0043-2539}}</ref> Печурката е [[Народно име|попозната]] како „млечна шапка со лажен шафран“.<ref name="dx.doi.org"/> == Карактеристики == === Макроскопски карактеристики === [[Податотека:Lactarius_deterrimus_(2).JPG|алт=High and low angle shot of two young fungi|десно|мини| Додека шапките на старите плодни тела обично се во облик на инка, младите примероци имаат позаоблени шапки.]] Шапката е од 3-10 см, ретко до 12 см широки и повеќе или помалку центрифугални и кружни. Таа е во рана фаза конвексна и извиткана на благо витканиот раб, и втисната во центарот, а подоцна рамна, втисната во облик на инка. Кожата на шапката е гола, мрсна на влажно време и малку сјајна кога е сува. Шапката е од мандарина до портокалово-кафеава, потемна зонирана кон рабовите и досадна главно жолто-кафеава. Во старост или по студ или мраз, повеќе или помалку ја менува бојата во валкана зеленикава или зелено-забележана.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/181512056|title=Der Kosmos-PilzAtlas|last=Laux|first=Hans E.|date=2006|isbn=978-3-440-10622-8|edition=2. Aufl|location=Stuttgart|oclc=181512056}}</ref> Густите ламели кои наликуваат на лак се бледо-портокалова до бледо окер и на дршката се басификсирани или малку повратни. Тие се кршливи и измешани со пократки ламели (кратки жабри кои не се протегаат целосно од рабовите на шапката до дршката), како и делумно чаталење во близина на дршката. Во старост или во случаи на повреда, тие добиваат првично темноцрвени, подоцна сиви зелени дамки. Отпечатокот на спори е бледо окер. [[Податотека:2011-07-31_Lactarius_deterrimus_3.jpg|лево|мини| Детали на сликата од долната страна на шапката со претежно портокалова боја, делумно вкрстени поврзани жабри]] Главно долгата и цилиндрична шапка е црвеникаво портокалова. Од 4-8 см (ретко 10 см ) дола,1-1,5 см широка. Врз основа често е малку задебелена или помпезна и станува шуплива внатре. На диспозицијата на ламелата се среќаваат расцветани кружни зони. === Микроскопски карактеристики === [[Спора|Спорите]] од ротанд до елипсоид се 7,5-10 [[Микрометар|Мм]] долга и 6–7,6 [[Μm|Мм]] широка. Површинската орнаментика се протега до 0,5 Високи [[Μm|Мм]] и главно се од брадавици и кратки, широки гребени, кои се поврзани преку неколку фини линии за да формираат нецелосна мрежа (ретикулум). Супрахиларната област, јасно ограничена зона над [[wiktionary:apiculus|апикулусот]], е слабо амилоидна. Базидиите (клетките што носат спори) се четири спори и се со димензии 45-60 × 9,5-12 [[Μm|Мм]]. Тие се приближно цилиндрични до малку клештести и често имаат капки масло или зрнесто тело. Стеригмата се 4,5-5,5 долга [[Μm|Мм]]. Плевроцистидиите со тенкоѕиди се ретки, но малку вообичаени во близина на работ на жабрените. Тие се испакнати и се 45–65 [[Μm|Мм]] долга и 5–8 широки [[Μm|Мм]], понекогаш се помали во близина на работ на жабрените. Речиси во облик на вретено, тие често се исправени или стегнати како низа бисери на врвот. Телото е често фино и зрнесто. Псевдоцистидиите се во голема мера присутни. Тие се 4-6 [[Μm|Мм]] широки и понекогаш се испакнати, но често се пократки од базидиолите (базидии во рана развојна фаза). Базидиолите се цилиндрични до спирални и имаат супстанција во боја на окер, слична на латициферите . Во близина на врвот тие се, сепак, речиси хијалин (транспарентни). Работ на жабрениот дел е обично стерилен и има неколку до многу хеилоцистидии. Тенкоѕидните хеилолептоцистидии се 15-25 [[Μm|Мм]] долги и 5–10 [[Μm|Мм]] широки. Тие се речиси во форма на палка или неправилна форма и транспарентни и често содржат зрнест материјал. Хеиломакроцистидиите се исто така тенкоѕидни и се со димензии 25-50[[Μm|Мм]] долги и 6–8 [[Μm|Мм]] широки. Тие се малку вретеновидни и често имаат врв кој личи на низа бисери, нивната внатрешност е хијалинска или грануларна. Латициферите се изобилни, впечатливи, а телото е со окер боја. Кутикулата на шапката е иксокутис, при што хифите се поврзани во матрица слична на желеа, која може да набабри во влага и да стане многу лигава.<ref>{{Наведено списание|last=Król|first=Kamila|last2=Pudełek|first2=Maciej|last3=Krzysiek-Mączka|first3=Gracjana|last4=Wierdak|first4=Mateusz|last5=Muszyńska|first5=Bożena|last6=Sułkowska-Ziaja|first6=Katarzyna|last7=Krakowska|first7=Agata|last8=Ryszawy|first8=Damian|last9=Czyż|first9=Jarosław|date=2021-11-14|title=Bioactive compounds from Lactarius deterrimus interfere with the invasive potential of gastric cancer cells|url=http://dx.doi.org/10.18388/abp.2020_5915|journal=Acta Biochimica Polonica|doi=10.18388/abp.2020_5915|issn=1734-154X}}</ref> == Слични видови == Исто така многу вообичаената [[Рујница]] е слична по изглед. ''Lactarius deterrimus'' во основа се разликува од првиот бидејќи неговото месо станува црвеникаво во рок од 10 минути и за околу 30 минути темно кафеава, предизвикана од обезбојување на млекото. Млекото на ''L. deliciosus'' останува портокалова или станува црвеникава во рок од 30 минути. Исто така, млекото од второто има благ вкус, додека млекото од првото јасно горчливо. Шапката на ''L.deterrimus ја'' менува својата боја во старост или ако е повреден јасно зеленикаво и е вообичаен само под смрека, додека ''L. deliciosus'' е роден под [[борови]]. Уште посличен е многу реткиот ''[[Lactarius semisanguifluus]]''. Неговото млеко, исто така, обезбојува во рок од 5 до 8 минути до канелени. Шапката на постарите плодни тела е речиси целосно зеленикава. Честа е и под борови. Најслична, а воедно и најтесно поврзана габа е ''[[Lactarius fennoscandicus]]'', бореален до субалпски вид. Нејзината шапка е јасно зонирана и кафеаво-портокалова. Понекогаш шапката има виолетово-сиви тонови. Дршката е бледо до тап портокалово-окер. {| class="wikitable" style="width:640px; margin: 1em auto; text-align: center;" |+ style="background-color:#FFF; border:1px solid #CCC; border-bottom:none;" |''Lactarius'' lookalikes |[[File:Lactarius_deliciosus_1_(1).jpg|алт=|{{#expr: (200 * 1280 / 960) round 0}}px]] |[[File:Lactarius_semisanguifluus1597.jpg|алт=|{{#expr: (200 * 640 / 480) round 0}}px]] |[[File:Lactarius_fennoscandicus_64508.jpg|алт=|{{#expr: (200 * 900 / 656) round 0}}px]] |- |''L. deliciosus'' |''L. semisanguifluus'' |''L. fennoscandicus'' |} == Распространетост == ''Lactarius deterrimus'' главно ја има во [[Европа]], но габата може се најде и во областите на [[Азија]] (Турција, Индија, Пакистан ). Според неодамнешните молекуларни биолошки истражувања, сличните северноамерикански видови од [[САД]] и [[Мексико]] не се тесно поврзани со европските видови. Во Европа, габата е особено честа во Северна, Северо-Источна и Средна Европа, во [[Англија]], може да се најде од јули до ноември. На југ и запад е честа појава во планинските предели. На исток, неговиот опсег се протега до [[Русија]]. == Екологија == ''Lactarius deterrimus'' традиционално се смета дека има строга специфичност на микориза на домаќинот со норвешката смрека. Во 2006 година, било објавено дека габата може да формира и арбутоидна микориза со мечкино грозје ( ''Arctostaphylos uva-ursi'' ). Арбутоидните микоризни здруженија се варијанти на ектомикориза пронајдени во одредени растенија во [[Вресови]], кои се карактеризираат со [[Хифи|хифални]] намотки во епидермалните клетки. Микоризата формирана од ''L. deterrimus'' и на мечкино грозје и на норвешката смрека покажуваат типични карактеристики како што се хифална мантија и мрежа Хартиг, разликата помеѓу микоризните симбиози со различните домаќини е тоа што хифите навлегуваат во епидермалните клетки на мечкино грозје, иако има и некои разлики во формата на мрежата Хартиг, шемата на разгранување и бојата. Иако е докажано дека мечкиното грозје формира микориза со широк спектар на габи и на терен и во лабораториски експерименти, никогаш претходно не било познато дека формира микориза со [[габи]] за кои се смета дека се строго специфични за домаќинот. Мечкино грозје може да функционира како растение за медицинска сестра за да помогне во обновувањето на норвешката смрека во обесшумените области. === Плодно тело === [[Податотека:Lesy_pod_Tokem3.JPG|десно|мини| ''Lactarius deterrimus'' е микоризална габа која живее во [[симбиоза]] со смрека.]] Многу габи можат да послужат како извор на храна за ларвите на инсектите, додека повеќето инсекти јадат габи само повремено. Сепак, цела низа видови инсекти се специјализирани за габи. Овие животни се главно ларви од бубачки, особено [[влакнести габични бубачки]] (Mycetophagidae), [[Ров бубачки|бубачки]] (Staphylinidae) и вистински (Diptera). Млечните шапки се особено привлечни за вистинските муви, додека ларвите од бубачки се релативно поретки. Најчестите инсекти кои се наоѓаат на габата се ларвите [[Mycetophilidae]] и [[Phoridae]], кои ги населуваат дури и најмладите плодни тела. Исто така релативно вообичаени на зрели или надвозрасни плодни тела се [[вински мушички|Drosophilidae]] и [[Psychodidae]]. Видовите од делот ''Deliciosi'' често се заразени со ларви на Diptera. Следниве видови се изолирани од овошните тела на ''Lactarius deterrimus'':<ref>{{Наведено списание|last=Ševčík|first=Jan|last2=Kurina|first2=Olavi|date=2011-01-01|title=Fungus gnats (Diptera: Sciaroidea) of the Gemer region (Central Slovakia): Part 1 - Bolitophilidae, Diadocidiidae, Ditomyiidae and Keroplatidae|url=http://dx.doi.org/10.2478/v10210-011-0003-x|journal=Casopis slezského zemského muzea (A)|volume=60|issue=1|doi=10.2478/v10210-011-0003-x|issn=1211-3026}}</ref> * ''Ula sylvatica'' ( Pediciidae ): Овие многу чести Micropezidae биле изолирани од повеќе од 70 различни видови габи, кои припаѓаат на сосема различни родови и семејства. Неговите ларви поминуваат невообичаено долг дел од својот животен циклус во плодното тело, обично три или четири недели. * ''Mycetophila blanda'' (Mycetophilidae): Mycetophilidae се одгледува обично во млечни шапки од делот ''Deliciosi'' . * ''Mycetophila estonica'' ( Mycetophilidae ): Редок вид првпат опишан во 1992 година, кој е тесно поврзан со ''Mycetophila blanda'' и е исто така чест во млечните шапки. * ''Mycetophila evanida'' (Mycetophilidae): Било пронајдено кај габи вклучувајќи ги ''Lactarius fulvissimus'' и ''Russula luteotacta'' . * ''Culicoides scoticus'' ( Ceratopogonidae ): Тоа е една од најчестите гризечки мушички кои се наоѓаат кај габите и се среќаваат во преку 20 различни видови габи. * ''Mydaea corni'': Овој вид припаѓа на фамилијата [[Муви]] и досега се наоѓал само кај видовите ''[[Млечки (печурки)]]'' и ''[[Гулапки]]''. * Многу различни овошни мушички се забележани на ''[[Drosophila funebris]]'', ''[[Drosophila phalerata]]'', ''Drosophila transversa'' и ''[[Drosophila testacea]]''. * Од плодните тела на габата биле изолирани ''Psychoda albipennis'', ''Psychoda lobata'' и ''Tinearia alternata''. Познато е дека ларвите на ''Psychoda lobata'' се развиваат од широк спектар на видови габи од преку 30 родови. == Важно == === Јадливост === ''Lactarius deterrimus'' е јадлива печурка, но е многу помалку ценета од сличната ''[[Рујница]]''. Првата има малку горчлив вкус и често е нападнат од отрепки. Како ''[[Рујница]]''<nowiki/>та, оваа габа главно се пржи со мешање во путер или масло; ако се готви во вода, месото станува многу меко. Младите плодни тела може да се киселат или да се исушат за подоцнежна употреба. Бидејќи габата често е силно нападната од отрепки, вештите берачи на печурки претпочитаат млади плодни тела. [[Моч|Урината]] се обезбојува во црвена боја ако се јаде голема количина млечни шапки, но тоа е целосно безопасно и не е доказ за нарушување на здравјето. Црвено обоените [[азулен]]ски соединенија, внесени со храната со печурки, повеќе или помалку се излачуваат со урината. === Содржина === Плодните тела на габата имаат карактеристичен сок од портокалов ( [[латекс]] ). За портокаловата боја одговорни се гуаинските [[сесквитерпен]]и. Сесквитерпените се терпени составени од три изопренски единици и затоа имаат 15 јаглеродни атоми. Сесквитерпените се широко распространети во природата и се наоѓаат кај растенијата, како и кај животните, на пример во јувенилниот хормон на инсектите. Растенијата користат сесквитерпени како одбранбено соединение против инсектите. Според некои студии, сесквитерпените имаат [[Антибиотик|антибиотски]], антиканцерогени или имуностимулативни ефекти. === Поврзано === [[Список на видови Млечки (печурки)]] == Наводи == {{Наводи|colwidth=30em|refs={{cite journal |author1=Abraham, S.P. |author2=Hachroo, J.L. |author3=Kaul, T.N. |title=Fleshy fungi from the forests of Gulmarg India – 1 |journal=Kavaka |year=1980 |volume=8 |pages=29–40 |issn=0379-5179}}</ref> {{cite journal |author1=Anke, H. |author2=Bergendorff, O. |author3=Sterner, O. |title=Assay of the biological activities of guaiane sesquiterpenoids isolated from the fruit bodies of edible ''Lactarius'' species |journal=Food and Chemical Toxicology |volume=27 |year=1989 |pages=393–397 |doi=10.1016/0278-6915(89)90145-2 |pmid=2792969 |issue=6}}</ref> {{cite journal |author=Arnold, G.R.W. |title=Gigantische Askosporen bei ''Peckiella lateritia'' (Fr.) Maire |journal=Westfälische Pilzbriefe |volume=7 |year=1968–1969 |pages=102–104 |url=http://wwwuser.gwdg.de/~rjahn/Pilzbriefe/PB_Bd_7_18.pdf |language=de}}</ref> {{cite journal |author1=Bernotienė, Rasa |author2=Rimšaitė, Jolanta |title=Notes on moth flies (Diptera: Psychodidae) inhabiting fungal fruit bodies |journal=Acta Zoologica Lituanica |volume=19 |edition=1 |year=2009 |pages=60–63 |issn=1648-6919 |url=http://versita.metapress.com/content/3266128780421443/fulltext.pdf |doi=10.2478/v10043-009-0006-7 }}{{Dead link|date=September 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> {{cite journal |author1=Escher, S.A. |author2=Ekenstedt, J. |author3=Pakalniškis, S. |author4=Rimšaitė, J. |author5=Saura, A. |title=The Drosophilidae (Diptera) of Lithuania |journal=Acta Zoologica Lituanica |volume=14 |issue=2 |year=2004 |pages=48–55 |issn=1392-1657 |url=http://www.ekoi.lt/info/azl/2004/AZL%2014_48-55.pdf |doi=10.1080/13921657.2004.10512579 |access-date=2012-06-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131022215614/http://www.ekoi.lt/info/azl/2004/AZL%2014_48-55.pdf |archive-date=2013-10-22 |url-status=dead }}</ref> {{cite book |author=Genaust, Helmut |title=Etymologisches Wörterbuch der botanischen Pflanzennamen |publisher=Nikol |location= Hamburg, Germany |year=2005 |page=204 |isbn=978-3-937872-16-2 |language=de}}</ref> {{cite journal |author=Gröger, Frieder |publisher=Hermann Jahn |title=Zur Kenntnis von ''Lactarius semisanguifluus'' Heim et Leclair |journal=Westfälische Pilzbriefe |volume=7 |year=1968–1969 |pages=3–11 |url=http://wwwuser.gwdg.de/~rjahn/Pilzbriefe/PB_Bd_7_2.pdf |language=de |access-date=2012-08-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110531180355/http://wwwuser.gwdg.de/~rjahn/Pilzbriefe/PB_Bd_7_2.pdf |archive-date=2011-05-31 |url-status=dead }}</ref> {{cite book |author1=Heilmann-Clausen, Jacob |author2=Verbeken, Annemieke |author3=Vesterholt, Jan |publisher=The Danish Mycological Society |title=The Genus ''Lactarius'' |series=Fungi of Northern Europe |volume=2 |year=1998 |pages=150–153 |isbn=87-983581-4-6}}</ref> {{cite book |author=Heß, Dieter |title=Pflanzenphysiologie 8. Auflage; Molekulare und biochemisch-physiologische Grundlagen von Stoffwechsel, Entwicklung und Ökologie |publisher=UTB Ulmer |location=Stuttgart, Germany |year=1988 |pages=195 et seq |isbn=3-8001-2569-2| language=de}}</ref> {{cite journal |author=Jahn, Maria-A. |title=Zum Geschmackswert des Kiefern- und Fichten-Blutreizkers |journal=Westfälische Pilzbriefe |volume=2|orig-year=1959|year=1960 |pages=12–13 |url=http://wwwuser.gwdg.de/~rjahn/Pilzbriefe/PB_Bd_2_5.pdf |language=de}}</ref> {{cite book |author=Jordan, Peter |title=Field Guide to Edible Mushrooms of Britain and Europe |year=2006 |url=https://books.google.com/books?id=t1FBH5cNTe0C&pg=PA69 |publisher=New Holland Publishers |isbn=978-1-84537-419-8 |page=69}}</ref> {{cite journal |author=Kaya, Abdullah |title=Macromycetes of Kahramanmaras Province (Turkey) |journal=Mycotaxon |volume=108 |year=2009 |pages=31–34 |url=http://www.mycotaxon.com/resources/checklists/kaya-v108-checklist.pdf |doi=10.5248/108.31}}</ref> {{cite book |author1=Krieglsteiner, German Josef |author2=Gminder, Andreas |author3=Winterhoff, Wulfard |title=Die Großpilze Baden-Württembergs |volume=2 |publisher=Eugen Ulmer |location=Stuttgart, Germany |year=2000 |isbn=3-8001-3531-0 |page=353 |url=http://www.libreka.de/9783800135318/FC#X2ludGVybmFsX0ZsYXNoRmlkZWxpdHk/eG1saWQ9OTc4MzgwMDEzNTMxOCUyRjM1MyZpbWFnZXBhZ2U9MzUz}}</ref> {{cite book |author=Laux, Hans E. |title=Der Kosmos PilzAtlas |publisher=Franckh-Kosmos Verlag |location=Stuttgart, Germany |isbn=3-440-10622-5 |year=2002 |page=192 |language=de}}</ref> {{cite journal |author1=Mühlmann, O |author2=Göbl, F. |title=Mycorrhiza of the host-specific ''Lactarius deterrimus'' on the roots of ''Picea abies'' and ''Arctostaphylos uva-ursi'' |journal=Mycorrhiza |year=2006 |volume=16 |issue=4 |pages=245–250 |doi=10.1007/s00572-006-0038-9 |pmid=16496189|s2cid=86309482 }}</ref> {{cite journal |author1=Nuytinck, Jorinde |author2=Verbeken, Annemieke |title=Worldwide phylogeny of ''Lactarius'' section ''Deliciosi'' inferred from ITS and glyceraldehyde-3-phosphate dehydrogenase gene sequences |journal=Mycologia |volume=99 |issue=6 |year=2007 |pages=820–832 |url=http://www.mycologia.org/cgi/content/full/99/6/820 |doi=10.3852/mycologia.99.6.820 |pmid=18333506}}</ref> {{cite journal |author1=Rogerson, Clark T. |author2=Samuels, Gary J. |title=Agaricicolous species of ''Hypomyces'' |journal=Mycologia |volume=86 |issue=6 |year=1994 |pages=839–866 |jstor=3760597 |doi=10.2307/3760597|url=https://zenodo.org/record/1235137 }}</ref> <ref name="Ševčík">{{cite journal |author=Ševčík, Jan |title=Diptera associated with fungi in the Czech and Slovac Republics |journal=Časopis Slezského Zemského Muzea, Série A, Vědy Přírodní (Opava) |volume=55 |year=2006 |pages=1–84 |url=http://staff.science.uva.nl/~oosterbr/Sevcik,%202006.pdf |access-date=2012-06-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131015002945/http://staff.science.uva.nl/~oosterbr/Sevcik,%202006.pdf |archive-date=2013-10-15 |url-status=dead }}</ref> [https://archive.today/20130123175930/http://www.fungiworld.com/datenbank/mushdesc.php4?PILZ=2029&gattcode=lah&lang=lat&searchstr=semisanguifluus&syn=y&Page=1 ''Lactarius deterrimus'']''. On: [http://www.fungiworld.com/ Fungiworld.com] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120626002659/http://www.fungiworld.com/ |date=2012-06-26 }}. Pilz-Taxa-Datenbank. 17 November 2010. Retrieved on 14 November 2011.</ref> {{cite journal |author1=Sultana, Kishwar |author2=Rauf, Chaudhary Abdul |author3=Riaz, Abid |author4=Naz, Farah |author5=Irshad, Gulshan |author6=ul Haque, Muhammad Ifran |title=Check list of agarics of Kaghan Valley–1 |journal=Pakistan Journal of Botany |volume=43 |edition=3 |year=2011 |pages=1777–1787 |url=http://www.pakbs.org/pjbot/PDFs/43(3)/PJB43(3)1777.pdf }}</ref> {{cite web |url=http://www.pilzoek.de/pilze.php?taxnrq=hbt&nameq=Lactarius+deterrimus+Gr%F6ger |title=''Lactarius deterrimus'' in der PILZOEK-Datenbank |work=pilzoek.de |access-date=13 September 2011 |language=de}}</ref> {{cite web |author=Holden EM. |url=http://www.plantlife.org.uk/uploads/documents/recommended-english-names-for-fungi.pdf |title=Recommended English Names for Fungi in the UK |year=2003 |publisher=British Mycological Society |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130302235323/http://www.plantlife.org.uk/uploads/documents/recommended-english-names-for-fungi.pdf |archive-date=2013-03-02 }}</ref> {{cite web |url=http://www.rogersmushrooms.com/gallery/DisplayBlock~bid~6139~source~gallerychooserresult.asp |title=''Lactarius deterrimus'' |author=Phillips, Roger |publisher=RogersMushrooms |work=rogersmushrooms.com |access-date=19 September 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20150402103354/http://www.rogersmushrooms.com/gallery/DisplayBlock~bid~6139~source~gallerychooserresult.asp |archive-date=2 April 2015 }}</ref> {{cite web |url=http://www.speciesfungorum.org/Names/SynSpecies.asp?RecordID=332881 |title=Synonymy:''Lactarius deterrimus'' Gröger |publisher=[[Index Fungorum]]. [[CAB International]] |access-date=20 September 2011}}</ref> {{cite web |url=http://www.mtsn.tn.it/russulales-news/tx_card.asp?index=987 |title=''Lactarius fennoscandicus'' |work=Russulales News / mtsn.tn.it |access-date=28 October 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110805200909/http://www.mtsn.tn.it/russulales-news/tx_card.asp?index=987 |archive-date=5 August 2011 }}</ref> {{cite journal |author1=Nuytinck, Jorinde |author2=Verbeken, Annammieke |title=Morphology and taxonomy of the European species in ''Lactarius'' sect. ''Deliciosi'' (Russulales) |journal=Mycotaxon |volume=92 |year=2005 |pages=125–168 |url=http://www.cybertruffle.org.uk/cyberliber/59575/0092/0125.htm}}</ref> {{cite journal |author1=Yamashita, Satoshi |author2=Hijii, Naoki |title=The role of fungal taxa and developmental stage of mushrooms in determining the composition of the mycophagous insect community in a Japanese forest |journal=European Journal of Entomology |volume=104 |year=2007 |issue=2 |pages=225–233 |issn=1210-5759 |format=PDF |doi=10.14411/eje.2007.035 |doi-access=free }}</ref>}} == Надворешни врски == * {{Ризница-вметнато|Lactarius deterrimus}}</img> * [https://web.archive.org/web/20120424011029/http://www.mtsn.tn.it/russulales-news/tx_photos.asp?index=261 Фотографии и латинска оригинална дијагноза] * [http://healing-mushrooms.net/archives/lactarius-deterrimus.html Биоактивни соединенија и медицински карактеристики на габата] [[Категорија:Млечки (печурки)]] [[Категорија:Јадливи габи]] [[Категорија:Статии со извори на германски (de)]] [[Категорија:Врски за Wayback од предлошката „Семарх“]] [[Категорија:Габи]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 8hxrhnl8zjvd8a20d8q23kkj8zxmcrk 0 1299533 4796154 4794070 2022-07-24T10:57:22Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki {{Напласти-почеток}} {{Speciesbox}} {{Mycomorphbox|name=''Сина млечка''|whichGills=конвексна|whichGills2=вдлабната|capShape=depressed|hymeniumType=gills|stipeCharacter=голи|ecologicalType=микориза|sporePrintColor=жолта|howEdible=јадлива}} {{Напласти-крај}} '''''Сина млечка ('''''[[Латински јазик|латински:]]Lactarius indigo), попозната како '''сина млечна печурка''', е вид на агарична габа од фамилијата Russulaceae. Широко распространет вид, природно расте во источна Северна Америка, Источна Азија и Средна Америка, исто така е забележана и во јужна Франција. Сина млечка расте на земја и во [[Листопадни растенија|листопадни]] и во [[Четинари|четинарни]] шуми, каде што формира микоризални асоцијации со широк спектар на дрвја. Бојата на телото се движи од темно сина кај свежите примероци до бледо сино-сива кај постарите. Млекото, или [[латекс]]от, што истекува кога ткивото на печурката е исечено или скршено - карактеристика заедничка за сите членови на родот ''[[Млечки (печурки)]]'' - исто така е [[индиго]] сино, но полека станува зелено при изложување на воздух. Шапката има пречник од 5-15 см, а дршката е од 2-8 см висока и 1-1.5 см дебели. Тоа е јадлива печурка и се продава на руралните пазари во Кина, Гватемала и Мексико. Во Хондурас печурката се нарекува хора, и обично се јаде со јајце; генерално како прилог за поголем оброк. == Таксономија и номенклатура == Првично опишан во 1822 година како ''Agaricus indigo'' од американскиот миколог Луис Дејвид де Швајниц,<ref>{{Наведено списание|last=Paloi|first=Soumitra|last2=Acharya|first2=Krishnendu|date=2019-02-15|title=A new species of Lactarius (Russulales) from dry deciduous forest of West Bengal, India|url=http://dx.doi.org/10.1127/nova_hedwigia/2018/0505|journal=Nova Hedwigia|volume=108|issue=1-2|pages=207–216|doi=10.1127/nova_hedwigia/2018/0505|issn=0029-5035}}</ref> видот подоцна бил пренесен во родот ''[[Млечки (печурки)]]'' во 1838 година од страна на Швеѓанецот [[Елијас Магнус Фрис|Елиас Магнус Фрис]].<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.124064|title=Revisio generum plantarum vascularium omnium atque cellularium multarum secundum leges nomenclaturae internationales cum enumeratione plantarum exoticarum in itinere mundi collectarum, mit erläuterungen|last=Kuntze|first=Otto|date=1891|publisher=A. Felix [etc., etc.],|location=Leipzig :}}</ref> Германскиот ботаничар [[Ото Кунце]] го нарекол Сина млечка во неговиот трактат ''Revisio Generum Plantarum''<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.4047|title=Synopsis fungorum Carolinae superioris : secundum observationes / Ludovici Davidis de Schweinitz ; edita a D.F. Schwaegrichen.|last=Schweinitz|first=Lewis David von|last2=Schwägrichen|first2=Christian Friedrich|date=1822|publisher=s.n.,|location=Leipzig? :}}</ref> од 1891 година, но предложената промена на името не беше усвоена од други. [[Лексемуел Реј Хеслер|Хеслер]] и [[Александар Ханчет Смит|Смит]] во нивната студија од 1960 година за северноамериканските видови ''[[Млечки (печурки)]]'' ''ја'' дефинирале Сина млечка како [[Типски вид|вид на видот]] на потсекцијата ''Caerulei'', група која се карактеризира со син латекс и леплива, сина капа.<ref>{{Наведено списание|date=1839-09|title=''Epicrisis Systematis Mycologici seu Synopsis Hymenomycetum''. Elias Fries. Upsaliæ, 1836–1838. Vol. I. 8vo|url=http://dx.doi.org/10.1080/00222934009512452|journal=Annals and Magazine of Natural History|volume=4|issue=21|pages=44–45|doi=10.1080/00222934009512452|issn=0374-5481}}</ref> Во 1979 година, тие ги ревидираа своите мислења за организацијата на поделбите во родот ''[[Млечки (печурки)]]'', и наместо тоа ја поставиле ''Сина млечка'' во [[Подрод (биологија)|подродот]] ''[[Млечки (печурки)]]'' врз основа на бојата на [[латекс]]<nowiki/>от и последователните промени на бојата забележани по изложувањето на воздух.<ref>[[Lactarius indigo#Hesler|Hesler and Smith (1979)]], p. 66.</ref> Како што објасниле:<blockquote>Постепениот развој на сина до виолетова пигментација како што се напредува од вид до вид е интересен феномен кој заслужува понатамошно проучување. Врвот се постигнува во ''Сина млечка'' кое е сино насекаде. ''L. chelidonium'' и неговата сорта ''chelidonioides'', ''L. paradoxus'', и ''L. hemicyaneus'' може да се сметаат за столбови на патот до ''Сината млечка''.<ref>[[Lactarius indigo#Hesler|Hesler and Smith (1979)]], p. 7.</ref></blockquote>Специфичниот епитет ''индиго'' е изведен од [[Латински јазик|латинскиот]] збор што значи „индиго сино“.<ref name="dx.doi.org">{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.61976|title=North American species of Hygrophorus|last=Hesler|first=L. R.|last2=Smith|first2=Alexander H.|date=1963|publisher=University of Tennessee Press|location=Knoxville,}}</ref> Нејзините имиња на англискиот [[Народно име|народен јазик]] вклучуваат „индиго млечна шапка“,[[Lactarius indigo#Arora|Arora (1986)]], p.&nbsp;69.</ref> „индиго лактариус“, „сина млечна печурка“ и „сино лактариус“. Во централно Мексико, тој е познат како ''анил'', ''азул'', хонго ''азул'', ''зуин'' и ''зуин'' ; исто така се нарекува ''quexque'' (што значи „сино“) во [[Веракрус|Веракруз]] и [[Пуебла]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://dx.doi.org/10.3897/mycokeys.32.22838.figure3|title=Figure 3 from: Herrera M, Bandala VM, Montoya L (2018) Cantharellus violaceovinosus, a new species from tropical Quercus forests in eastern Mexico. MycoKeys 32: 91-109. https://doi.org/10.3897/mycokeys.32.22838|last=Herrera|first=Mariana|last2=Bandala|first2=Victor M.|date=2018-03-20|work=dx.doi.org|accessdate=2022-04-26|last3=Montoya|first3=Leticia}}</ref> == Опис == Како и многу други печурки, ''Сината млечка'' се развива од јазол, кој се формира во подземниот [[мицелиум]], маса од габични клетки слични на нишки наречени [[хифи]] кои го сочинуваат најголемиот дел од организмот. Под соодветни еколошки услови на температура, влажност и достапност на хранливи материи, се формираат видливите репродуктивни структури ( плодни тела ). Шапката на плодното тело, со димензии помеѓу 5-15 см во пречник, првично е конвексно, а подоцна развива централна депресија; со возраста станува уште подлабоко депресивно, добивајќи некако облик на инка додека работ на шапката се крева нагоре.<ref>[[Lactarius indigo#Hesler|Hesler and Smith (1979)]], p. 27.</ref> Маргината на шапката се тркала навнатре кога е млада, но се одмотува и се издигнува додека созрева. Површината на шапката е индиго сина кога е свежа, но бледнее до побледо сиво- или сребрено-сина, понекогаш со зеленикави дамки. Често е [[wiktionary:zonate|зонско]], означено со концентрични линии кои формираат наизменични бледи и потемни зони, а шапката може да има темно сини дамки, особено кон работ. Младите шапки се лепливи на допир.<ref name="dx.doi.org"/> [[Податотека:Lactarius indigo 54015.jpg|мини|''Сина млечка'']] [[Податотека:Lactarius indigo 48609.jpg|мини|''Сина млечка'']] Месото е бледо до синкаво по боја, полека станува зеленикаво откако ќе биде изложено на воздух, неговиот вкус е благ до малку остар. Месото на целата печурка е кршливо, а дршката, доколку е доволно свиткана, чисто ќе се отвори.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/24066185|title=Edible wild mushrooms of North America : a field-to-kitchen guide|last=Bessette|first=Alan E.|date=1992|publisher=University of Texas Press|isbn=0-292-72079-3|edition=1st ed|location=Austin|oclc=24066185}}</ref> [[Латекс]]<nowiki/>от што се исфрла од повреденото ткиво е [[индиго]] сино и го обојува ранетото ткиво зеленикаво, како и месото, латексот има благ вкус. ''Сината млечка'' е забележлива по тоа што не произведува толку многу [[латекс]] како другите видови [[Млечки (печурки)]],<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/21563535|title=All that the rain promises, and more ... : a hip pocket guide to Western mushrooms|last=Arora|first=David|date=1991|isbn=0-89815-388-3|edition=First edition|location=Berkeley|oclc=21563535}}</ref> а особено постарите примероци може да бидат премногу исушени за да произведат било каков [[латекс]].<ref>{{Наведено списание|last=Eberle|first=Megan|last2=Eager|first2=Eric A.|last3=Peirce|first3=James|date=2015|title=How Infectious Was #Deflategate?|url=http://dx.doi.org/10.30707/spora1.1eberle|journal=SPORA: A Journal of Biomathematics|volume=1|issue=1|doi=10.30707/spora1.1eberle|issn=2473-3067}}</ref> Жабрите на печурката се движат од [[wiktionary:adnate|аднат]] (квадратично прикачени на дршката) до малку [[wiktionary:decurrent|непропустливи]] (се протегаат по должината на дршката) и преполни блиску една до друга. Нивната боја е индиго сина, станува побледа со возраста или обојува зелено со оштетување. Дршката е 2-6 см висока за 1-2.5 см дебела, и ист пречник низ или понекогаш стеснет во основата. Нејзината боја е индиго-сина до сребрено-или сивкасто сина. Внатрешноста на дршката на почетокот е цврста и цврста, но со возраста се развива вдлабнатина. [[Lactarius indigo#Arora|Arora (1986)]], p.&nbsp;69.</ref> Како и шапката, првично е леплива или лигава на допир кога е млада, но набрзо се суши. Неговото прицврстување на шАПКАТА обично е во централна положба, иако може да биде и надвор од центарот.<ref>[[Lactarius indigo#Hesler|Hesler and Smith (1979)]], pp. 68–9.</ref> Плодните тела на ''Сина млечка'' немаат препознатлив мирис. ''Сина млечка'' var. ''diminutivus'' („помала шапка од сината млечка“) е помала варијанта на печурката, со пречник на шапката помеѓу 3-7 см, и дршка 1.5 -4.0 см долги и 0.3-1.0 см дебела. Често се гледа во [[Вирџинија]]. Хеслер и Смит, кои први ја опишале варијантата врз основа на примероците пронајдени во округот Бразорија, Тексас, го опишале неговото типично живеалиште како „по должината на страните на калливиот ров под треви и плевели, [со] блиски [[бор]]“.<ref>[[Lactarius indigo#Hesler|Hesler and Smith (1979)]], p. 70.</ref> === Микроскопски карактеристики === Кога се гледаат во маса, како кај отпечатокот на спори, спорите изгледаат крем до жолто обоени.<ref name="Arora69">[[Lactarius indigo#Arora|Arora (1986)]], p. 69.</ref> Гледано со [[Оптички микроскоп|светлосен микроскоп]], спорите се проѕирни ( хиалина ), елипсовидна до речиси сферична форма, со амилоидни брадавици и имаат димензии од 7-9 на 5,5-7,5[[Микрометар|Мм]]. Електронската микроскопија со скенирање открива [[wiktionary:reticulation|ретикулации]] на површината на спорите. Химениумот е ткивен слој на овошното тело што произведува спори и се состои од [[хифи]] кои се протегаат во жабрите и завршуваат како крајни клетки. Различни типови на клетки може да се забележат во химениумот, а клетките имаат микроскопски карактеристики кои може да се користат за да се идентификуваат или разликуваат видовите во случаи кога макроскопските знаци може да бидат двосмислени. Клетките кои носат спори, базидиите, се четири спори и се со големина од 37-45[[Микрометар|Мм]] должина од 8–10[[Микрометар|Мм]] широк во најгустата точка.<ref>[[Lactarius indigo#Hesler|Hesler and Smith (1979)]], p. 68.</ref> Цистидиите се терминални клетки на хифите во химениумот кои не произведуваат спори и функционираат во помагање на растурање на спорите и одржување на поволна влажност околу спорите<ref name="dx.doi.org"/> кои се развиваат. [[wiktionary:pleurocystidium|Плевроцистидиите]] се цистидии кои се наоѓаат на лицето на жабрената; тие се 40-56 на 6,4-8[[Микрометар|Мм]], грубо вретеновидни и имаат стегнат врв. [[wiktionary:cheilocystidium|Хеилоцистидијата]] - сместена на работ на жабрите - се во изобилство и се 40,0-45,6 на 5,6-7,2[[Микрометар|Мм]]. [[Податотека:Lactarius_indigo_7283.jpg|алт=The finger of a hand are holding a light blue mushroom. On the tip of the thumb is a bright-blue colored substance somewhat resembling paint. Two fingertip-sized areas on the under surface of the mushroom have a dark blue discoloration.|десно|мини| „Млекото“, или латексот, е индиго сино.]] === Слични видови === Карактеристичната сина боја на плодното тело и [[латекс]]<nowiki/>от го прават овој вид лесно препознатлив. Други видови ''[[Млечки(печурки)]]'' со некоја сина боја го вклучуваат „сребрено-синото млечно“ ( ''L.paradoxus'' ), пронајден во источна Северна Америка, кој има сиво-сина шапка кога е млада, но има црвено-кафеаво до виолетово-кафеав латекс и жабри. [[Lactarius chelidonium]] има жолтеникаво до мрачно жолто-кафеава до синкаво-сива шапка и жолтеникаво до кафеав [[латекс]]. ''[[Lactarius quieticolor]]'' има сино-обоено месо во капачето и портокалово до црвено-портокалово месо во основата на стеблото. [[Lactarius indigo#Arora|Arora (1986)]], p.&nbsp;69.</ref> Иако сината промена на бојата на ''Сината млечка.''Се смета дека ''индигото'' е ретко во родот [[Млечки(печурки)|''Млечки (печурки)'']], во 2007 година биле пријавени пет нови видови од [[Малаја|Полуостровот Малезија]] со помодрен [[латекс]] или месо, вклучувајќи го и [[Lactarius cyanescens]], [[Lactarius lazulinus]], [[Lactarius mirabilis]] и два вида сè уште неименувани.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/3797134|title=How to identify mushrooms to genus III : microscopic features|last=Johnson|first=David|last2=Watling|first2=Roy|date=[1977?]|publisher=Mad River Press|isbn=0-916422-09-7|location=Eureka, Calif.|oclc=3797134}}</ref> == Јадливост == Иако ''Сината млечка'' е добро познат јадлив вид, мислењата се различни за неговата пожелност. На пример, американскиот миколог [[Дејвид Арора]] го смета за „супериорно јадење“,[[Lactarius indigo#Arora|Arora (1986)]], додека теренскиот водич за габите од [[Канзас]] го оценува како „просечен по квалитет“.<ref>{{Наведено списание|last=Verbeken|first=Annemieke|last2=Bougher|first2=Neale L.|last3=Halling|first3=Roy|date=2002|title=Lactarius (Basidiomycota, Russulaceae) in Papua New Guinea. 3. Two new Lactarius species in subgenus Plinthogali|url=http://dx.doi.org/10.1071/sb01036|journal=Australian Systematic Botany|volume=15|issue=6|pages=765|doi=10.1071/sb01036|issn=1030-1887}}</ref> Може да има малку горчлив, или лут<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/26590598|title=A guide to Kansas mushrooms|last=Kay|first=Richard|last2=Abel|first2=Dean|date=1993|publisher=University Press of Kansas|isbn=0-7006-0570-3|location=Lawrence, Kan.|oclc=26590598}}</ref> вкус, и има груба, зрнеста текстура. Цврстото месо најдобро се подготвува со сечење на печурката на тенки парчиња. Сината боја исчезнува со готвењето, а печурката станува сивкаста. Поради зрнестата текстура на месото, тоа не е добро за сушење. Примероците кои произведуваат обилни количини млеко може да се користат за додавање боја на маринадите.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/14586860|title=A field guide to mushrooms, North America|last=McKnight|first=Vera B.|last2=National Audubon Society|last3=National Wildlife Federation|date=1987|publisher=Houghton Mifflin|isbn=0-395-42101-2|location=Boston|oclc=14586860}}</ref> Во Мексико, поединци ги собираат дивите печурки за продажба на пазарите на фармерите, обично од јуни до ноември; тие се сметаат за вид од „втора класа“ за консумирање.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/58053351|title=Connaître, cueillir et cuisiner les champignons sauvages du Québec|last=Lamoureux|first=Yves|date=2005|publisher=Fides|isbn=2-7621-2617-7|edition=Nouv. éd., rev. et augm|location=[Saint-Laurent, Québec]|oclc=58053351}}</ref> ''Сината млечка'' се продава и на пазарите во [[Гватемала]] од мај до октомври.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/34150979|title=Mycology in sustainable development : expanding concepts, vanishing borders|last=Palm|first=Mary Egdahl|last2=Chapela|first2=Ignacio H.|date=1997|publisher=Parkway Publishers|isbn=1-887905-01-4|location=Boone, N.C.|oclc=34150979}}</ref> Тој е еден од 13-те видови ''[[Млечки (печурки)]]'' што се продаваат на руралните пазари во [[Јунан]] во југозападна Кина.<ref>{{Наведено списание|last=Flores|first=R.|last2=Díaz|first2=G.|last3=Honrubia|first3=M.|date=2005-12|title=Mycorrhizal synthesis of Lactarius indigo (Schw.) Fr. with five Neotropical pine species|url=http://link.springer.com/10.1007/s00572-005-0004-y|journal=Mycorrhiza|language=en|volume=15|issue=8|pages=563–570|doi=10.1007/s00572-005-0004-y|issn=0940-6360}}</ref> == Распространетост, живеалиште и екологија == ''Сината млечка'' е распространета низ јужна и источна Северна Америка, но најчесто е долж брегот на Заливот, Мексико и Гватемала. Нејзината фреквенција на појавување во [[Апалачки Планини|Апалачките планини]] во Соединетите држави е опишана како „повремена до локално вообичаена“. Микологот [[Дејвид Арора]] забележал дека во Соединетите Држави, овој вид е пронајден со бор пондероса во [[Аризона]], но го нема во боровите шуми пондероса во [[Калифорнија]].<ref>[[Lactarius indigo#Arora|Arora (1986)]], p. 35.</ref> Собран е и од [[Кина]], [[Индија]], [[Гватемала]],<ref name="ReferenceA">{{Наведено списание|last=Smith|first=Alexander H.|date=1948-11|title=Studies in the Dark-Spored Agarics|url=http://dx.doi.org/10.2307/3755317|journal=Mycologia|volume=40|issue=6|pages=669|doi=10.2307/3755317|issn=0027-5514}}</ref> [[Костарика]] (во шуми во кои доминира дабот), и како нејзина најјужна распространетост во шумите на дабови облаци Хумболт во [[Колумбија]]<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/262692525|title=Ecology and conservation of neotropical montane oak forests|last=Kappelle|first=Maarten|date=2006|publisher=Springer|isbn=978-3-540-28909-8|location=Berlin|oclc=262692525}}</ref> . Во [[Европа]], досега е пронајден само во јужна Франција.<ref>{{Наведено списание|last=Herrmann|first=Reimer|date=1971|title=Die zeitliche Änderung der Wasserbindung im Boden unter verschiedenen Vegetationsformationen der Höhenstufen eines tropischen Hochgebirges (Sierra Nevada de Sta Marta / Kolumbien)|url=http://dx.doi.org/10.3112/erdkunde.1971.02.02|journal=ERDKUNDE|volume=25|issue=2|doi=10.3112/erdkunde.1971.02.02|issn=0014-0015}}</ref> Студијата за сезонскиот изглед на плодните тела во [[Суптропски појас|суптропските]] шуми на Ксалапа, Мексико, потврдиле дека максималното производство се совпаѓа со [[Дождовна сезона|сезоната на дождови]] помеѓу јуни и септември.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/256132744|title=Pareys Buch der Pilze|last=Lohmeyer|first=Till R.|date=1988|isbn=978-3-490-19818-1|location=Hamburg|oclc=256132744}}</ref> [[Податотека:Lactarius_indigo_19700.jpg|алт=About two dozen blue mushroom of varying sizes on a plate.|лево|мини| Збирка на ''Сината млечка'' пронајдено во [[Халиско]], Мексико]] ''Сината млечка'' е микоризна габа и како таква, воспоставува [[Мутуализам (биологија)|меѓусебна]] врска со корените на одредени дрвја („домаќини“), во кои габите разменуваат [[минерал]]и и [[Аминокиселина|аминокиселини]] извлечени од почвата за фиксиран јаглерод од домаќинот. Подземните [[хифи]] на габата растат обвивка од ткиво околу [[wiktionary:rootlet|корените]] на широк спектар на видови дрвја, формирајќи таканаречени ектомикориза - интимна асоцијација што е особено корисна за домаќинот, бидејќи габата произведува [[ензим]]и кои ги минерализираат органските соединенија и го олеснуваат пренос на хранливи материи на дрвото.<ref>{{Наведено списание|last=Chacón|first=Santiago|last2=Guzmán|first2=Gastón|date=1995-01|title=Observations on the phenology of ten fungal species in the subtropical forests at Xalapa, Mexico|url=https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S095375620980316X|journal=Mycological Research|language=en|volume=99|issue=1|pages=54–56|doi=10.1016/S0953-7562(09)80316-X}}</ref> Како одраз на нивните блиски односи со дрвјата, овошните тела на ''Сината млечка'' обично се наоѓа како расте на земја, расфрлани или во групи, и во [[Листопадни растенија|листопадни]] и во [[Четинари|четинарни]] шуми. Тие, исто така, најчесто се наоѓаат во поплавните области кои неодамна биле потопени. Во [[Мексико]], забележани се асоцијации со мексиканскиот елес, американскиот габер, американскиот габер и ''макрофилата [[килибаровец|Liquidambar]]'', додека во Гватемала печурката се поврзува со мексиканскиот бор со мазна кора и други видови<ref name="ReferenceA"/> [[Бор (дрво)|борови]] и [[даб]]ови. Во [[Костарика]], видот формира асоцијации со неколку домашни дабови од родот ''[[Даб|Д]]<nowiki/>аб''.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/296741122|title=Mushrooms and other fungi of the midcontinental United States|last=Huffman|first=D. M.|last2=Huffman|first2=D. M.|date=2008|publisher=University of Iowa Press|isbn=978-1-58729-725-0|edition=2nd ed., Completely rev|location=Iowa City|oclc=296741122}}</ref> Под контролирани лабораториски услови, ''Сината млечка'' покажала дека може да формира ектомикоризални асоцијации со неотропските видови борови мексикански бел бор, Хартвег бор, мексикански жолт бор, мексикански бор со мазна кора, и [[Евроазија|евроазиски]] борови Алепо бор, европски црн бор, поморски бор, Шкотски бор<ref>{{Наведено списание|last=Pupulin|first=Franco|date=2017-06-01|title=Orchid taxonomy on a global scale: a network for data verification|url=http://dx.doi.org/10.21135/893275341.010|journal=Memoirs of the New York Botanical Garden|publisher=The New York Botanical Gardens Press|doi=10.21135/893275341.010}}</ref> . === Поврзано === [[Список на видови Млечки (печурки)]] == Наводи == {{Наводи|colwidth=30em|refs={{cite book |vauthors=Abel D, Horn B, Kay R |title=A Guide to Kansas Mushrooms |publisher=University Press of Kansas |location=Lawrence, Kansas |year=1993 |page=63 |isbn=0-7006-0571-1}}</ref> {{cite book |author=Arora D. |title=All that the Rain Promises and More: A Hip Pocket Guide to Western Mushrooms |publisher=Ten Speed Press |location=Berkeley, California |year=1991 |page=18 |isbn=0-89815-388-3 |url=https://books.google.com/books?id=87ct90d4B9gC&pg=PA18}}</ref> {{cite book |vauthors=Bandala VM, Montoya L, Chapela IH |veditors=Palm ME, Chapela IH |chapter=Wild Edible Mushrooms in Mexico: A Challenge and Opportunity for Sustainable Development |title=Mycology in Sustainable Development: Expanding Concepts, Vanishing Borders| publisher=Parkway Publishers |location=Boone, North Carolina |year=1997 |page=62 |isbn=978-1-887905-01-5 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=P4LXG3p9MwwC&pg=PA77}}</ref> {{cite book |vauthors=Bessette A, Fischer DH |title=Edible Wild Mushrooms of North America: A Field-to-Kitchen Guide |publisher=University of Texas Press |location=Austin, Texas |year=1992 |page=64 |isbn=0-292-72080-7 |url=https://books.google.com/books?id=zsJN7NZutTAC&pg=PA64}}</ref> {{cite book |title=Mushrooms of the Southeastern United States |vauthors=Bessette AE, Roody WC, Bessette AR |year=2007 |publisher=Syracuse University Press |location=Syracuse, New York |isbn=978-0-8156-3112-5 |page=154 |url=https://books.google.com/books?id=IB1Gv3jZMmAC&pg=PA154}}</ref> {{cite journal |vauthors=Chacon S, Guzmán G |year=1995 |title=Observations on the phenology of ten fungal species in the subtropical forests at Xalapa, Mexico |journal=Mycological Research |volume=99 |issue=1 |pages=54–6 |doi=10.1016/S0953-7562(09)80316-X}}</ref> {{cite journal |vauthors=Diaz G, Flores R, Honrubia M |year=2007 |title=''Lactarius indigo'' and ''L. deliciosus'' form mycorrhizae with Eurasian or Neotropical ''Pinus'' species |journal=Sydowia |volume=59 |issue=1 |pages=32–45 |issn=0082-0598}}</ref> {{cite journal |vauthors=Winkler, D |year=2013 |title=Die erstaunliche Funga eines tropischen Bergnebel-Eichenwaldes in Kolumbien.|journal=Der Tintling|volume=85 |issue=6 |pages=27–35 |language=German |url=http://mushroaming.com/sites/default/files/Kolumbien_Winkler_Tintling_2013_S.pdf}}</ref> {{cite book |author=Fergus CL. |title=Common Edible and Poisonous Mushrooms of the Northeast |publisher=Stackpole Books |location=Mechanicsburg, Pennsylvania |year=2003 |page=32 |isbn=978-0-8117-2641-2 |url=https://books.google.com/books?id=lW2z73gIvM8C&pg=PA32}}</ref> {{cite journal |vauthors=Flores R, Díaz G, Honrubia M |year=2005 |title=Mycorrhizal synthesis of ''Lactarius indigo'' (Schw.) Fr. with five Neotropical pine species |journal=Mycorrhiza |volume=15 |issue=8 |pages=563–70 |pmid=16133250 |doi=10.1007/s00572-005-0004-y|s2cid=195072384 }}</ref> {{cite book |author=Fries EM. |year=1836–38 |title=Epicrisis Systematis Mycologici |publisher=Typographia Academica |location=Uppsala, Sweden |page=341 |language=Latin |url=https://books.google.com/books?id=sLQTAAAAQAAJ&pg=RA1-PA341}}</ref> {{cite book |author=Hall IR. |title=Edible and Poisonous Mushrooms of the World |publisher=Timber Press |location=Portland, Oregon |year=2003 |page=153 |isbn=0-88192-586-1}}</ref> {{cite journal |vauthors=Harmon AD, Weisgraber KH, Weiss U |year=1979 |title=Preformed azulene pigments of ''Lactarius indigo'' (Schw.) Fries (Russulaceae, Basidiomycetes) |journal=Cellular and Molecular Life Sciences |volume=36 |issue=1 |pages=54–6 |issn=1420-682X |doi=10.1007/BF02003967|s2cid=21207966 }}</ref> {{cite book |vauthors=Healy RA, Huffman DR, Tiffany LH, Knaphaus G |title=Mushrooms and Other Fungi of the Midcontinental United States (Bur Oak Guide) |publisher=University of Iowa Press |location=Iowa City, Iowa |year=2008 |page=103 |isbn=978-1-58729-627-7 |url=https://books.google.com/books?id=tl2fVAHuej4C&pg=PA103}}</ref> {{cite journal |vauthors=Hesler LR, Smith AH |year=1960 |title=Studies on ''Lactarius''–I: The North American Species of Section ''Lactarius'' |journal=Brittonia |volume=12 |issue=2 |pages=119–39 |doi=10.2307/2805213 |jstor=2805213|s2cid=27004930 }}</ref> {{cite book |author=Kuntze O. |title=Revisio Generum Plantarum |year=1891 |volume=2 |publisher=A. Felix |location=Leipzig, Germany |page=857 |language=Latin |url=https://www.biodiversitylibrary.org/page/4279}}</ref> {{cite journal |vauthors=León-Guzmán MF, Silva I, López MG |year=1997 |title=Proximate chemical composition, free amino acid contents, and free fatty acid contents of some wild edible mushrooms from Querétaro, México |journal=Journal of Agricultural and Food Chemistry |volume=45 |issue=11 |pages=4329–32 |doi=10.1021/jf970640u}}</ref> {{cite book |author=Marcel B. |title=Pareys Buch der Pilze |language=German |publisher=Paul Parey |location=Hamburg & Berlin, Germany |year=1988 |page=80 |isbn=3-490-19818-2}}</ref> {{cite book |vauthors=McKnight VB, McKnight KH |title=A Field Guide to Mushrooms, North America |publisher=Houghton Mifflin |location=Boston, Massachusetts |year=1987 |page=41 |isbn=0-395-91090-0 |url=https://books.google.com/books?id=kSdA3V7Z9WcC&pg=RA1-PA192}}</ref> {{cite book |vauthors=Metzler V, Metzler S |title=Texas Mushrooms: A Field Guide |publisher=University of Texas Press |location=Austin, Texas |year=1992 |page=115 |isbn=0-292-75125-7 |url=https://books.google.com/books?id=HRtfvVigMmsC&pg=PA334}}</ref> {{cite book |vauthors=Miller HR, Miller OK |title=North American Mushrooms: A Field Guide to Edible and Inedible Fungi |publisher=Falcon Guide |location=Guilford, Connecticut |year=2006 |page=87 |isbn=0-7627-3109-5 |url=https://books.google.com/books?id=zjvXkLpqsEgC&pg=PA87}}</ref> {{cite journal |vauthors=Montoya L, Bandala VM |year=1996 |title=Additional new records on ''Lactarius'' from Mexico |journal=Mycotaxon |volume=57 |pages=425–50 |url=http://www.cybertruffle.org.uk/cyberliber/59575/0057/0425.htm}}</ref> {{cite journal |vauthors=Morales O, Flores R, Samayoa B, Bran MC |year= 2002 |title=Estudio Etnomicológico de la cabecera municipal de Tecpán Guatemala, Chimaltenango |journal=USAC-IIQB Revista Científica Guatemala |volume=15 |pages=10–20 |issn=1534-2581 |language=Spanish}}</ref> {{cite book |vauthors=Mueller GM, Halling RE, Carranza J, Mata M, Schmit JP |editor-last=Kappelle M |chapter=Saphrotrophic and ectomycorrhizal macrofungi of Costa Rican oak forests |title=Ecology and Conservation of Neotropical Montane Oak Forests |publisher=Springer |location=Berlin; New York |year=2006 |page=62 |isbn=978-3-540-28908-1 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=cAmOc428H30C&pg=PA62}}</ref> {{cite web |url=http://www.mushroomexpert.com/lactarius_indigo.html |title=''Lactarius indigo'' |publisher=MushroomExpert.Com |author=Kuo M. |date=March 2011 |access-date=2011-12-13}}</ref> {{cite journal |vauthors=Näsholm T, Ekblad A, Nordin A, Giesler R, Högberg M, Högberg P |year=1998 |title=Boreal forest plants take up organic nitrogen |journal=[[Nature (journal)|Nature]] |volume=392 |issue=6679 |pages=914–6 |doi=10.1038/31921|bibcode=1998Natur.392..914N |s2cid=205001566 }}</ref> {{cite book |author=Roody WC. |title=Mushrooms of West Virginia and the Central Appalachians |publisher=University Press of Kentucky |location=Lexington, Kentucky |year=2003 |page=93 |isbn=0-8131-9039-8 |url=https://books.google.com/books?id=5HGMPEiy4ykC&pg=PA93}}</ref> {{cite book |title=Field Guide to Wild Mushrooms of Pennsylvania and the Mid-Atlantic |author=Russell B. |year=2006 |publisher=Pennsylvania State University Press |location=University Park, Pennsylvania |page=78 |isbn=978-0-271-02891-0}}</ref> {{cite journal |author=de Schweinitz LD.|year=1822 |title=Synopsis fungorum Carolinae superioris |journal=Schriften der Naturforschenden Gesellschaft in Leipzig |volume=1 |page=87 |language=Latin|url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/22647}}</ref> {{cite journal |vauthors=Sharma JR, Das K |year=2002 |title=New records of Russulaceae from India |journal=Phytotaxonomy |volume=2 |pages=11–15 |issn=0972-4206}}</ref> {{cite book |title=Connaître, cueillir et cuisiner: Les champignons sauvages du Québec |vauthors=Sicard M, Lamoureux Y |year=2005 |publisher=Éditions Fides |location=Saint-Laurent, Québec |isbn=2-7621-2617-7 |url=https://books.google.com/books?id=NJ8164vllNIC&pg=PA252 |language=French}}</ref> {{cite journal |vauthors=Stubbe D, Verbeken A, Watling R |year=2007 |title=Blue-staining species of ''Lactarius'' subgenus ''Plinthogali'' in Malaysia |journal=Belgian Journal of Botany |volume=140 |issue=2 |pages=197–212 |issn=0778-4031}}</ref> {{cite journal |vauthors=Upadhyay RC, Kaur A |year=2004 |title=Taxonomic studies on light-spored agarics new to India |journal=Mushroom Research |volume=13 |issue=1 |pages=1–6}}</ref> {{cite web |author=Volk T. |url=http://botit.botany.wisc.edu/toms_fungi/june2000.html |year=2000 |title=Tom Volk's Fungus of the Month for June 2000 |publisher=Department of Biology, University of Wisconsin-La Crosse |access-date=2011-12-13}}</ref> {{cite web |author=Halling RE |title=''Lactarius indigo'' (Schw.) Fries |url=http://www.nybg.org/bsci/res/hall/indigo.html|work=Macrofungi of Costa Rica |publisher=The New York Botanical Garden |access-date=2009-09-24}}</ref> {{cite web |title=Russulales News Nomenclature: ''Lactarius indigo'' |url=http://www.mtsn.tn.it/russulales-news/tx_card.asp?index=396 |year=2007 |publisher=The Russulales News Team |access-date=2009-09-21 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606010327/http://www.mtsn.tn.it/russulales-news/tx_card.asp?index=396 |archive-date=2011-06-06 }}</ref> {{cite journal |author=Wang X-H. |year=2000 |title=A taxonomic study on some commercial species in the genus ''Lactarius'' (Agaricales) from Yunnan Province, China |journal=Acta Botanica Yunnanica |volume=22 |issue=4 |pages=419–27 |issn=0253-2700|url=http://www.cabdirect.org/abstracts/20013000446.html}}</ref> {{cite book |vauthors=Watling R, Largent DL, Johnson DJ |title=How to Identify Mushrooms to Genus III |publisher=Mad River Press |location=Eureka, California |year=1978 |page=71 |isbn=0-916422-09-7}}</ref>}} === Цитирана литература === * {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/mushroomsdemysti00aror_0|title=Mushrooms Demystified: A Comprehensive Guide to the Fleshy Fungi|last=Arora D.|publisher=Ten Speed Press|year=1986|isbn=0-89815-169-4|location=Berkeley, California|ref=Arora|url-access=registration}} * {{Наведена книга|title=North American Species of ''Lactarius''|vauthors=Hesler LR, Smith AH|publisher=The University of Michigan Press|year=1979|isbn=0-472-08440-2|location=Ann Arbor, Michigan|ref=Hesler}} == Надворешни врски == [[Категорија:Млечки (печурки)]] [[Категорија:Јадливи габи]] [[Категорија:Статии со извори на германски (de)]] [[Категорија:Статии со извори на шпански (es)]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Статии со извори на латински (la)]] [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Габи]] d08hw3apu0vmfc7phrn0pt1vif107yq 0 1299568 4796155 4794071 2022-07-24T10:57:27Z Bjankuloski06 332 /* Екологија, распространетост и живеалиште */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki '''''Сировка''''' ([[Латински јазик|латински]]: Lactifluus volemus) порано познат како '''''Lactarius volemus''''', е вид на [[габа]] од фамилијата Russulaceae. Широко е распространет во [[Северна полутопка|северната хемисфера]], во [[Умерена клима|умерените]] региони на [[Европа]], [[Северна Америка]] и [[Азија]], како и некои суптропски и тропски региони на [[Средна Америка]] и [[Азија]]. Микоризална габа, нејзините плодни тела растат на земја во основата на различни видови дрвја од лето до есен, поединечно или во групи. Се вреднува како печурка за јадење и се продава на пазарите во Азија. Неколку други печурки ''Lactifluus'' личат на Сировката, како што е тесно сродниот јадлив вид ''[[Lactifluus corrugis|L.corrugis]]'', но тие може да се разликуваат по разлики во распространетоста, видлива [[Морфологија (биологија)|морфологија]] и микроскопски карактеристики. Сировката произведува бел отпечаток од спорите и има приближно сферични [[Спора|спори]] околу 7-8 [[Микрометар|микрометри]] во пречник. Бојата на ''Сировката'' варира од кајсија до кафеава, а шапката може да биде до 11 см ({{Дроп|4|1|2}} во) широка. Бледозлатножолтите жабри на долната страна на шапката се тесно распоредени, а понекогаш и чаталести. Една од најкарактеристичните карактеристики на печурката е големото количество [[латекс]] („млеко“) што го испушта кога жабрите се оштетени, што доведува до [[Народно име|вообичаените имиња]] „ '''млечка што плаче''' “ и '''„голема-латекс млечка“'''. Има и карактеристичен мирис на риба, кој не влијае на вкусот. Овошните тела се хемиски анализирани и откриени дека содржат неколку [[стерол]]и поврзани со [[ергостерол]], од кои некои се единствени за овој вид. Печурката содржи и природна гума која е хемиски карактеризирана. [[Филогенија|Филогенетската]] анализа сугерира дека ''Сировка'' претставува неколку видови или [[подвид]]ови, наместо еден [[таксон]] . == Таксономија и именување == Првото спомнување на ''Сировката'' во научната литература било во ''[[Вид Plantarum|видот Plantarum]]'' на [[Карл Линеј|Карл Линеус]] од 1753 година, под името ''Agaricus lactifluus''.<ref>{{Наведено списание|last=Van de Putte|first=Kobeke|last2=Nuytinck|first2=Jorinde|last3=Stubbe|first3=Dirk|last4=Le|first4=Huyen Thanh|last5=Verbeken|first5=Annemieke|date=2010-11-20|title=Lactarius volemus sensu lato (Russulales) from northern Thailand: morphological and phylogenetic species concepts explored|url=http://dx.doi.org/10.1007/s13225-010-0070-0|journal=Fungal Diversity|volume=45|issue=1|pages=99–130|doi=10.1007/s13225-010-0070-0|issn=1560-2745}}</ref> Во 1821 година, шведскиот миколог [[Елијас Магнус Фрис|Елиас Магнус Фрис]] ја нареколе ''Agaricus volemus'' во неговата ''[[Systema Mycologicum]]''.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/3844049|title=North American species of Lactarius|last=Smith|first=Alexander H.|date=1979|publisher=University of Michigan Press|isbn=0-472-08440-2|location=Ann Arbor|oclc=3844049}}</ref> Во ова дело тој предложил групација на сродни видови (наречени ''трибус'' или племе) во рамките на родот ''[[Agaricus]]'', кој го нарекол ''Galorrheus''. Фрис подоцна ги препознал ''[[Млечки(печурки)]]'' како посебен род во неговата ''Epicrisis Systematis Mycologici'' од 1838 година, наведувајќи го ''Galorrheus'' како [[Синоним (таксономија)|синоним]].<ref>{{Наведено списание|last=Wang|first=Xiang-Hua|date=2007-03|title=Type studies of Lactarius species published from China|url=https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/15572536.2007.11832585|journal=Mycologia|language=en|volume=99|issue=2|pages=253–268|doi=10.1080/15572536.2007.11832585|issn=0027-5514}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Rickett|first=H. W.|last2=Stearn|first2=W. T.|date=1958-11|title=Carl Linnaeus, Species Plantarum. A Facsimile of the First Edition, 1753.|url=http://dx.doi.org/10.2307/2483172|journal=Bulletin of the Torrey Botanical Club|volume=85|issue=6|pages=491|doi=10.2307/2483172|issn=0040-9618}}</ref> Иако Линеус го објавил видот пред Фрис, името на Фрис е санкционирано и затоа има номенклатурен приоритет. Во 1871 година, [[Пол Кумер]] ги подигнал повеќето племиња на Фрис на генерички ранг, и така го преименувал видот ''Galorrheus volemus''.<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.5378|title=Systema mycologicum : sistens fungorum ordines, genera et species, huc usque cognitas, quas ad normam methodi naturalis determinavit|last=Fries|first=Elias|date=1821|publisher=Ex Officina Berlingiana,|location=Lundae :}}</ref> Сортата ''Сировка'' var. ''subrugosus'' бил идентификуван од [[Чарлс Хортон Пек]] во 1879<ref>{{Наведено списание|date=1839-09|title=''Epicrisis Systematis Mycologici seu Synopsis Hymenomycetum''. Elias Fries. Upsaliæ, 1836–1838. Vol. I. 8vo|url=http://dx.doi.org/10.1080/00222934009512452|journal=Annals and Magazine of Natural History|volume=4|issue=21|pages=44–45|doi=10.1080/00222934009512452|issn=0374-5481}}</ref> година, но сега е класифициран како посебен вид, ''[[Lactifluus corrugis|L.corrugis]]''.<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.50494|title=Der Führer in die Pilzkunde : Anleitung zum methodischen, leichten und sichern Bestimmen der in Deutschland vorkommenden Pilze : mit Ausnahme der Schimmel- und allzu winzigen Schleim- und Kern-Pilzchen /|last=Kummer|first=Paul|date=1871|publisher=Verlag von E. Luppe's Buchhandlung,|location=Zerbst :}}</ref> Во 1891 година, [[Ото Кунце]] го преселил видот во ''Lactifluus'',<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.6782|title=Annual report of the state botanist, by Charles H. Peck.|last=Peck|first=Charles H.|date=1897|publisher=University of the State of New York,|location=Albany,}}</ref> кој подоцна долго се сметал за синоним за ''[[Млечки(печурки)]]'', но потврден како посебен род преку молекуларната филогенетика во 2008 година и последователните таксономски преуредувања во фамилијата Russulaceae.<ref>{{Наведено списание|last=Hanlin|first=Richard T.|date=2004-10|title=BOOK REVIEW:'''William C Roody'''. MUSHROOMS OF WEST VIRGINIA AND THE CENTRAL APPALACHIANS.|url=http://dx.doi.org/10.2979/npj.2004.5.2.196|journal=Native Plants Journal|volume=5|issue=2|pages=196–197|doi=10.2979/npj.2004.5.2.196|issn=1522-8339}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/604341423|title=Revisio Generum Plantarum|last=O.|first=Kuntze|date=1891-1893|publisher=[Verlag nicht ermittelbar]|oclc=604341423}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Buyck|first=Bart|last2=Kauff|first2=Frank|last3=Eyssartier|first3=Guillaume|last4=Couloux|first4=André|last5=Hofstetter|first5=Valérie|date=2013-11-24|title=A multilocus phylogeny for worldwide Cantharellus (Cantharellales, Agaricomycetidae)|url=http://dx.doi.org/10.1007/s13225-013-0272-3|journal=Fungal Diversity|volume=64|issue=1|pages=101–121|doi=10.1007/s13225-013-0272-3|issn=1560-2745}}</ref> Друг историски синоним е ''Lactarius lactifluus'', користен од [[Лусиен Келе]] во 1886<ref>{{Наведено списание|last=Buyck|first=Bart|last2=Hofstetter|first2=Valérie|last3=Verbeken|first3=Annemieke|last4=Walleyn|first4=Ruben|date=2010-02|title=(1919) Proposal to conserve ''Lactarius'' nom. cons. (''Basidiomycota'' ) with a conserved type|url=http://dx.doi.org/10.1002/tax.591031|journal=TAXON|volume=59|issue=1|pages=295–296|doi=10.1002/tax.591031|issn=0040-0262}}</ref> година, преименување базирано на ''Agaricus lactifluus'' на Лине. ''Lactarius wangii'', пријавен од Хуа-Ан Вен и Џијан-Же Јинг како нов вид од Кина во 2005<ref>{{Наведено списание|last=Nuytinck|first=Jorinde|last2=Verbeken|first2=Annemieke|date=2003-08|title=Lactarius sanguifluus versus Lactarius vinosus — Molecular and morphological analyses|url=http://dx.doi.org/10.1007/s11557-006-0060-5|journal=Mycological Progress|volume=2|issue=3|pages=227–234|doi=10.1007/s11557-006-0060-5|issn=1617-416X}}</ref> година, бил синонимизиран две години подоцна со ''Сировката''.<ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/26297618|title=Enchiridion fungorum in Europa media et praesertim in Gallia vigentium|last=1832-1899.|first=Quélet, Lucien,|date=1886|publisher=O. Doin|oclc=26297618}}</ref> Специфичниот епитет „ ''volemus'' “ е изведен од [[Латински јазик|латинскиот]] ''vola'',<ref>{{Наведено списание|last=Ye|first=Ming|last2=Zhuang|first2=Wen-Ying|date=2003-05-01|title=New taxa of Lachnum (Helotiales, Hyaloscyphaceae) from temperate China|url=http://dx.doi.org/10.1127/0029-5035/2003/0076-0443|journal=Nova Hedwigia|volume=76|issue=3-4|pages=443–450|doi=10.1127/0029-5035/2003/0076-0443|issn=0029-5035}}</ref> што значи „шуплина на раката“,<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1515/9783110426427-003|title=3 The Eclogues And The Georgics|publisher=De Gruyter Open|location=Warsaw, Poland}}</ref> што укажува на упатувањето на Фрис за големата количина [[латекс]] „тече доволно за да ја пополни раката“. [[Народно име|Вообичаени имиња]] за ''Сировката'' вклучуваат, кафеава млечна шапка,<ref>{{Наведено списание|last=Koehn|first=Robert D.|last2=Metzler|first2=Susan|last3=Metzler|first3=Van|date=1993-07|title=Texas Mushrooms|url=http://dx.doi.org/10.2307/3760521|journal=Mycologia|volume=85|issue=4|pages=716|doi=10.2307/3760521|issn=0027-5514}}</ref> портокалово-кафеава млечна шапка, обемна-латекс млечка. Во планините во [[Западна Вирџинија]] во Соединетите Држави, печурката се нарекува „кожен грб“ или „брадли“. Последното име може да потекнува од неговото германско име ''Brätling''.<ref name="Bessette2009p.5">Bessette ''et al''. (2009), p. 5.</ref><ref>{{Наведено списание|last=Ternes|first=Waldemar|last2=Gronemeyer|first2=Melanie|last3=Schwarz|first3=Karin|date=1995-11|title=Determination ofp-cymene-2,3-diol, thymol, and carvacrol in different foodstuffs|url=http://dx.doi.org/10.1007/bf01201581|journal=Zeitschrift f�r Lebensmittel-Untersuchung und -Forschung|volume=201|issue=6|pages=544–547|doi=10.1007/bf01201581|issn=0044-3026}}</ref> == Филогенијата == ''Сировката'' бил [[Типски вид|тип на вид]] на делот ''Dulces'' во [[Подрод (биологија)|подродот]] ''[[Млечки (печурки)|Млечки(печурки)]]'' и моментално е класифициран во делот ''Lactifluus'' ''Lactifluus''. Групата околу овој ''Сировка'' вклучува видови со сува шапка, изобилен [[латекс]] и бела или бледо кремасти отпечатоци на спори. Бидејќи тесно поврзаниот ''Lactarius corrugis'' има преклопувачки [[Морфологија (биологија)|морфолошки]] знаци, вклучително и слична боја во капачето и стеблото, тешко беше со сигурност да се направи разлика помеѓу двата вида. Тешкотијата во распознавањето на двете се влошува со фактот дека и двата вида имаат неколку облици на боја: јапонските примероци на''Сировката'' може да имаат црвена шапка, жолта шапка со долга дршка или текстура на површината слична на кадифе, шапките на ''Lactarius corrugis'' може да биде или црвен, најчесто во боја на 'рѓа. Во 2005 година, јапонските истражувачи ги разјасниле односите помеѓу овие два вида и другите во делот ''Dulces'' користејќи молекуларна филогенетика и споредувајќи ги разликите во составот на [[Масна киселина|масни киселини]], [[Морфологија (биологија)|морфологијата]] и вкусот. Варијантите на боите се групираат [[Филогенија|филогенетски]] во различни [[Клад|подклади]], што сугерира дека тие би можеле подобро да се сметаат како „различни видови, подвидови или сорти“. Молекуларна студија од 2010 година на ''Сировката'' од северен Тајланд открило дека 79 тестирани примероци може да се поделат на 18 различни филогенетски видови; шест од нив биле опишани како нови видови: ''[[Lactarius acicularis|Lactifluus acicularis]]'', ''[[Lactarius crocatus|L.crocatus]]'', ''[[Lactarius distantifolius|L.distantifolius]]'', ''[[Lactarius longipilus|L. longipilus]]'', ''[[Lactarius pinguis|L.pinguis]]'' и ''[[Lactarius vitellinus|L.vitellinus]]''. == Опис == === Макроморфологија === [[Податотека:Lactarius_volemus_119888.jpg|десно|мини| Обилниот белузлав латекс може да стане кафеав при изложување на воздух и да ги обои ткивата кафеави.]] Плодното тело на ''Сировката'' има месеста и цврста шапка со кадифена или мазна површина и форма што се менува со зрелоста: почнува конвексно, со рабови закривени навнатре, а подоцна расте рамно со вдлабнатина во средината. Со типичен пречник од 5 до 11 см (2-{{Дроп|4|1|2}}), неговата боја се движи од кајсија до кафеава.<ref>{{Наведено списание|last=Van de Putte|first=Kobeke|last2=Nuytinck|first2=Jorinde|last3=Stubbe|first3=Dirk|last4=Le|first4=Huyen Thanh|last5=Verbeken|first5=Annemieke|date=2010-12|title=Lactarius volemus sensu lato (Russulales) from northern Thailand: morphological and phylogenetic species concepts explored|url=http://link.springer.com/10.1007/s13225-010-0070-0|journal=Fungal Diversity|language=en|volume=45|issue=1|pages=99–130|doi=10.1007/s13225-010-0070-0|issn=1560-2745}}</ref> Бојата на шапката, сепак, е донекаде променлива, како што е забележано во азиските, европските,<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/9213187|title=Mushrooms and other fungi of Great Britain and Europe|last=Shearer|first=Lyndsay|date=1981|publisher=Pan Books|isbn=0-330-26441-9|location=London [England]|oclc=9213187}}</ref> и северноамериканските примероци.<ref name="worldcat.org">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/40692593|title=The genus Lactarius|last=Verbeken|first=Annemieke|last2=Vesterholt|first2=Jan|date=1998|publisher=The Danish Mycological Society|isbn=87-983581-4-6|location=[Greve, Denmark]|oclc=40692593}}</ref> Дршката, чија висина варира помеѓу 4 и 12 см ({{Дроп|1|1|2}} и 5 во), и што е типично помеѓу 1-1.5 см дебела, има малку посветла боја од шапката. Цврста е, со кадифена или мазна површина која понекогаш има вдлабнатини кои се движат надолжно нагоре и надолу по нејзината должина. Жабрите се надоврзани на малку откачени, кршливи, тесни, доста тесно распоредени и понекогаш чаталести. Вообичаено бледо златно жолта боја, жабрите стануваат кафеави со модринки. Меѓу жабрите се прошарани ламели, кратки жабри кои не се протегаат до дршката. Месото е белузлаво и цврсто. Печурката мириса малку на риби. Еден извор сугерира дека мирисот е „како мртва сенка, за која риболовците ќе ви кажат дека е веројатно најнепријатната слатководна риба“.<ref>{{Наведено списание|last=Tsivinska|first=M. V.|date=2015|title=BIOLOGICALLY ACTIVE SUBSTANCES OF METHANOL EXTRACTS OF DRIED Lactarius quetus AND Lactarius volemus BASIDIOMES MUSHROOMS: IDENTIFICATION AND POTENTIAL FUNCTION|url=http://dx.doi.org/10.15407/biotech8.02.058|journal=Biotechnologia Acta|volume=8|issue=2|pages=58–68|doi=10.15407/biotech8.02.058|issn=2410-7751}}</ref> Мирисот се концентрира кога плодните тела се сушат. Една од најкарактеристичните карактеристики на печурката е изобилството [[латекс]], толку многу што мало проникнување на жабрите ќе предизвика таа да ја „плаче“ млечната материја. [[Латекс]]<nowiki/>от има тенденција да дава кафени дамки на она каде што допира. === Микроморфологија === [[Податотека:Lactarius_volemus_119884.jpg|лево|мини|250x250пкс| Спорите се сферични, хијалински и мрежести.]] Отпечатокот на спори е белузлав. [[Спора|Спорите]] се грубо сферични, проѕирни ( хиалина ) и обично се со димензии 7,5-10,0 со 7,5-9,0 [[Микрометри|Мм]].<ref name="Bessette2009p.264-66" /> Површината на спорите е [[wiktionary:reticulate|мрежеста]] - покриена со гребени кои формираат целосна мрежа. Сртовите се до 0,8[[Микрометри|Мм]] високи и имаат видливи проекции до 1,2 [[Микрометри|Мм]] висока. Клетките кои носат спори на химениумот, базидијата, се во форма на палка, хијалини, четири спори и имаат димензии од 40–62 на 7,2–10,4[[Микрометри|Мм]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://dx.doi.org/10.3897/mycokeys.32.22838.figure3|title=Figure 3 from: Herrera M, Bandala VM, Montoya L (2018) Cantharellus violaceovinosus, a new species from tropical Quercus forests in eastern Mexico. MycoKeys 32: 91-109. https://doi.org/10.3897/mycokeys.32.22838|last=Herrera|first=Mariana|last2=Bandala|first2=Victor M.|date=2018-03-20|work=dx.doi.org|accessdate=2022-04-27|last3=Montoya|first3=Leticia}}</ref> Меѓу базидиите се прошарани стерилни клетки наречени цистидија . Плевроцистидијата (цистидија на страната на жабрето) се грубо вретено до палка и се со димензии 48-145 со 5-13 [[Микрометри|Мм]]. Хеилоцистидијата (цистидија на работ на жабрето) може да биде во облик на вретено, палка или шило ( [[wiktionary:subulate|субулат]] ), или средно помеѓу овие форми, и има димензии 27-60 на 5-7 [[Микрометри|Мм]].<ref name="worldcat.org"/> Дополнително, има цистидии присутни и на површината на капачето и на стеблото. Ако капка железен сулфат (се користи како хемиски тест за идентификација на печурки ) се нанесе на месото од печурката, таа веднаш ќе се обои темно синкаво-зелена боја.Bessette ''et al''. (2009), pp.&nbsp;264–66.</ref> === Сорти === Сортата ''Сировката'' var. ''flavus'' беше опишан од [[Александар Ханчет Смит|Александар Х. Смит]] и [[Лексемуел Реј Хеслер]] во нивната [[монографија]] од 1979 година за северноамериканскиот вид ''[[Млечки (печурки)]]''. Оваа ретка сорта, која се наоѓа во југоисточниот дел на Соединетите Американски Држави (од [[Јужна Каролина]] до [[Флорида]] и се протега на запад до [[Тексас]] ), има шапка што останува жолта во текот на нејзиниот развој. Исто така, има малку помали спори од обичната сорта: 6,5–9,0 на 6–8 [[Микрометри|Мм]].<ref name="Bessette2009p.264-66">Bessette ''et al''. (2009), pp. 264–66.</ref> Тоа е исто така добра за јадење.<ref>{{Наведена книга|title=Mushrooms and Other Fungi of North America|last=Phillips|first=Roger|publisher=Firefly Books|year=2010|isbn=978-1-55407-651-2|location=Buffalo, NY|page=107|orig-year=2005}}</ref> Некои автори го разгледале ретко собраниот ''Сировката'' var. ''oedematopus'', кој се среќава во централна и јужна Европа, е посебна сорта која се разликува од обичната сорта со потемно црвено-кафеава капа и здебелена дршка. Оваа проценка не е универзално прифатена, можеби затоа што спаѓа во опсегот на морфолошки варијации прикажани од главната сорта.<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.2307/j.ctv224ttcc.11|title=MILK MUSHROOMS|date=2018-11-06|publisher=Ohio University Press|pages=35–62}}</ref> ''Сировката'' var. ''asiaticus'' била именувана во 2004 година врз основа на виетнамски примероци; поврзувајќи се со борот Каси ( ''Pinus khasya'' ), има мали, досадни кафеави, кадифени плодни тела. Општо земено, мало таксономско значење им се припишува на неколкуте сорти на ''Сировката'' кои се предложени.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/15034197|title=The Agaricales in modern taxonomy|last=Singer|first=Rolf|date=1986|publisher=Koeltz Scientific Books|isbn=3-87429-254-1|edition=4th fully rev. ed|location=Koenigstein, Federal Republic of Germany|oclc=15034197}}</ref> === Слични видови === [[Податотека:Lactarius hygrophoroides 15959.jpg|мини|L. hygrophoroides]] [[Податотека:Lactarius corrugis 54984.jpg|мини|Lactarius corrugis]] ''Сировката'' е тесно поврзана со ''L.corrugis'', и генерално слични по изглед. ''L. corrugis'' обично има повеќе површински брчки, потемни жабри, послаб или отсутен мирис и помалку портокалова боја; сепак, може да се најдат средни форми на боја. Двете можат подефинитивно да се разликуваат по микроскопски карактеристики: ''L. corrugis'' има поголеми спори - обично 10,4-12,8 на 9,6-11,8 [[Микрометри|Мм]] - со погруб површински ретикулум и поголеми плеуроцистидии.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://dx.doi.org/10.3897/mycokeys.32.22838.figure3|title=Figure 3 from: Herrera M, Bandala VM, Montoya L (2018) Cantharellus violaceovinosus, a new species from tropical Quercus forests in eastern Mexico. MycoKeys 32: 91-109. https://doi.org/10.3897/mycokeys.32.22838|last=Herrera|first=Mariana|last2=Bandala|first2=Victor M.|date=2018-03-20|work=dx.doi.org|accessdate=2022-04-27|last3=Montoya|first3=Leticia}}</ref> Видот ''Lactifluus austrovolemus'' е тесно сроден, но има повеќе преполни жабри, додека ''L. lamprocystidiatus'' може само со сигурност да се разликува од ''Сировката'' по микроскопски карактеристики: ретикулациите на неговите спори се повисоки и поакутни, а мрежите формирани од пресеците на мрежите се помали. И ''L. austrovolemus''<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.142930|title=New whipscorpions from New Guinea and the Solomon Islands (Thelyphonida, Arachnida)|last=Rowland|first=J. Mark.|date=1973|publisher=Museum, Texas Tech University,|location=[Lubbock]}}</ref> и ''L. lamprocystidiatus''<ref>{{Наведено списание|last=Verbeken|first=A.|last2=Walleyn|first2=R.|last3=Sharp|first3=C.|last4=Buyck|first4=B.|date=2000|title=Studies in Tropical African Lactarius Species. 9. Records from Zimbabwe|url=http://dx.doi.org/10.2307/3668621|journal=Systematics and Geography of Plants|volume=70|issue=1|pages=181|doi=10.2307/3668621|issn=1374-7886}}</ref> се познати само од [[Папуа Нова Гвинеја]]. ''Lactifluus hygrophoroides'' исто така наликува на ''Сировката'', но се разликува по тоа што има широко распоредени жабри и спори на кои им недостасува површинска ретикулација.<ref>{{Наведено списание|last=Pegler|first=D. N.|last2=Fiard|first2=J. P.|date=1979|title=Taxonomy and Ecology of Lactarius (Agaricales) in the Lesser Antilles|url=https://www.jstor.org/stable/4109804?origin=crossref|journal=Kew Bulletin|volume=33|issue=4|pages=601|doi=10.2307/4109804}}</ref> Некои видови од родот ''Lactarius'' се исто така слични: Тропскиот африкански ''Lactarius chromospermus'' има површна сличност со ''Сировката'', но поранешниот вид, покрај неговата африканска дистрибуција, може да се препознае и по неговиот отпечаток на спори во кафеава цимет - единствен во Russulaceae. ''Lactarius subvelutinus'' е исто така сличен на ''Сировката'', но нема мирис на риба, има тапа жолто-портокалова до светло златно портокалова капа, тесни жабри и бел латекс кој не ја менува бојата.<ref name="Bessette2009p.264-66"/> == Јадливост и други намени == И покрај непривлечниот мирис на риба што се развива по берењето на печурката, ''Сировката'' се јаде и се препорачува за кулинарска употреба, иако, типично за млечките, има малку зрнеста текстура што на некои може да им смета и да не имк е апетитна. Мирисот исчезнува за време на готвењето. Латексот има само благ вкус. Видот се смета за добар за јадење на почетниците ловци на печурки, и најдобро се подготвува со бавно готвење за да се спречи да стане премногу тврд, примероците што се рехидрирани откако ќе се исушат ќе бараат подолго време на готвење за да се елиминира зрнестата текстура. Печурката е предложена и за употреба во тепсија и дебели сосови. Пржењето во тава не е препорачана техника за готвење, поради големите количества латекс што ги испушта. ''Сировката'' е еден од неколкуте видови млечки што се продаваат на руралните пазари во [[Јунан|провинцијата Јунан]], Кина, и е меѓу најпопуларните видови диви јадливи печурки собрани за потрошувачка и продажба во [[Непал]]. Во нивната книга од 2009 година за млечките од Северна Америка, Бесет и неговите колеги ја сметаат печурката „најпозната и најпопуларна млечка печурка за јадење“ во источниот дел на Соединетите држави.Една турска студија за нутритивниот состав на плодните тела заклучила дека ''Сировката'' е добар извор на протеини и [[јаглехидрат]]и. Двајца постари лица развиле минлив панкреатитис откако конзумирале ''Сировка'' во централна [[Мала Азија|Анадолија]] во Турција. И двајцата ја јаделе печурката, која ја знаеле како ''Тирмит'', многу пати претходно. Состојбата се решила спонтано.<ref>{{Наведено списание|year=2016|title=Acute Pancreatitis Caused By Mushroom Poisoning|journal=J Investig Med High Impact Case Rep|volume=4|issue=1|pages=232470961562747|doi=10.1177/2324709615627474|pmc=4724762|pmid=26835473}}</ref> === Биоактивни соединенија === [[Податотека:Volemitol.png|лево|мини|160x160пкс| Волемитол]] Плодните тела содржат единствена [[стерол]]ска молекула наречена волемолид, дериват на обичниот габичен стерол [[ергостерол]] кој може да има примена во габичната хемотаксономија. Студијата од 2001 година идентификувала уште девет стероли, од кои три биле претходно непознати за науката. Според авторите, овие типови на високо [[Кислород|оксигенирани]] соединенија - слични на стероли кои се наоѓаат во морските меки корали и [[сунѓери]]те - се ретки кај габите. Печурката исто така содржи и волемитол (Д-глицеро-Д-манохептитол), [[:Категорија:Шеќерни алкохоли|шеќер со седум јаглерод алкохол]] кој првпат бил изолиран од видот од францускиот научник Емил Буркелот во 1889 година. Волемитол се јавува како [[Моносахарид|слободен шеќер]] кај многу растителни и [[кафеави алги]] видови. Поради нивната природна содржина на полиизопрен (1,1-7,7% од сувата тежина на плодните тела), ''Сировката'' може да се користи и за производство на гума. Хемиската структура на гумата од печурката се состои од хомолог со висока [[молекуларна маса]] на полипренол, распореден како диметилалилна група, две ''транс'' изопренски единици, долга низа ''цис'' изопрени (помеѓу 260 и 300 единици), прекинати со [[Хидроксилна група|хидроксил]] или масна киселина естер. Биосинтетички, создавањето на полиизопренот започнува со соединението ''транс'', ''транс'' - фарнесил пирофосфат, и се смета дека завршува со [[естер]]ификација на полиизопренил пирофосфат. Ензимот изопентенил-дифосфат делта изомераза е идентификуван како потребен за започнување на синтезата на гума во Сировката и неколку други видови млечки печурки. == Екологија, распространетост и живеалиште == [[Податотека:Lactarius_volemus_119880.jpg|десно|мини|250x250пкс| Примероци во мешана шума, пронајдени во сливот Бовец, Источни [[Јулиски Алпи|Јулијански Алпи]], [[Словенија]]]] Како и сите млечкипечурки,<ref>Bessette ''et al''. (2009), p. 4.</ref> Сировката формира микориза, заемно корисни [[Симбиоза|симбиотски]] асоцијации со различни видови дрвја. Во оваа асоцијација, габичните [[хифи]] растат околу [[корен]]от на растението и помеѓу неговите кортикални клетки, но всушност не продираат во нив. Хифите се протегаат нанадвор во почвата, зголемувајќи ја површината за апсорпција за да му помогнат на растението да ги апсорбира хранливите материи од почвата. Расте во основата на [[Четинари|четинарни]] и [[Листопадни растенија|широколисни]] дрвја, иако е почеста во листопадни шуми. Исто така, понекогаш може да се најде во предели со тресетен мов . Вообичаено плодните тела се појавуваат помеѓу летото и есента. Може да се најдат како растат сами или во групи, а се позастапени во топло и влажно време. ОПлодните тела можат да бидат населени со видови лимонидни мушички, како што се ''Discobola marginata'' или ''Limonia yakushimensis'', како и неколку видови грини кои живеат во [[Габа|габи]]. [[Муви]]<nowiki/>те се домаќини за грините во [[Симбиоза|симбиотска]] асоцијација позната како ''фореза'', при што грините механички се носат од неговиот домаќин. Грините се мали и не можат да мигрираат на релативно долги растојанија помеѓу печурките без помош; Во споредба, домаќините на инсектите се големи и можат да ги пренесат грините помеѓу нивните претпочитани живеалишта<ref>{{Наведено списание|last=Sueyoshi|first=Masahiro|last2=Okabe|first2=Kimiko|last3=Nakamura|first3=Takeyuki|date=2007-04|title=Host abundance of crane flies (Diptera: Limoniidae) and their role as phoronts of Acari (Arachnida) inhabiting fungal sporophores|url=https://www.cambridge.org/core/product/identifier/S0008347X00004934/type/journal_article|journal=The Canadian Entomologist|language=en|volume=139|issue=2|pages=247–257|doi=10.4039/n06-016|issn=0008-347X}}</ref> за хранење. ''Lactifluus volemus'' се наоѓа во топлите [[Умерена клима|умерени]] региони, како и во некои суптропски и тропски региони на [[Северна полутопка|северната хемисфера]] . Габата е широко распространета низ Европа, иако е во опаѓање во некои земји и стана доволно ретка во Холандија (и [[Фландрија]] ) за да се смета за локално изумрена . Во Америка, северната граница на неговата дистрибуција достигнува јужна Канада источно од Големите Рамнини,<ref>{{Наведено списание|last=Smith|first=A. H.|date=1977|title=Variation in Two Common North American Lactarii|url=https://www.jstor.org/stable/4119385?origin=crossref|journal=Kew Bulletin|volume=31|issue=3|pages=449|doi=10.2307/4119385}}</ref> и видот се протега на југ до источниот брег на Соединетите држави и Мексико, а пошироко во Средна Америка (Гватемала). Познат е и од Азија, вклучително и Кина ( Планините Чинлинг,<ref>{{Наведено списание|last=Shen|first=Qi|last2=Chen|first2=Wei|last3=Yan|first3=Zhuyun|last4=Xie|first4=Zhenfeng|date=2009-03|title=Potential pharmaceutical resources of the Qinling Mountain in central China: medicinal fungi|url=http://link.springer.com/10.1007/s11515-008-0089-8|journal=Frontiers of Biology in China|language=en|volume=4|issue=1|pages=89–93|doi=10.1007/s11515-008-0089-8|issn=1673-3509}}</ref> провинција Гуиџоу, и [[Јунан|провинцијата Јунан]] )<ref>{{Наведено списание|last=Fischer|first=David W.|last2=Bessette|first2=Alan E.|date=1992-12-31|title=Edible Wild Mushrooms of North America|url=http://dx.doi.org/10.7560/720794|doi=10.7560/720794}}</ref>, Јапонија, Индија, Кореја, Непал, и Виетнам. Исто така, направени се колекции од Блискиот Исток, вклучувајќи ги Иран<ref>{{Наведено списание|last=Farmahini|first=M|last2=Pourrahim|first2=R|last3=Elahinia|first3=A|last4=Rouhibakhsh|first4=A|last5=Farzadfar|first5=Sh|date=2014-02-01|title=An Investigation of Apple Chlorotic Leaf Spot (ACLSV) and Tomato Ring Spot (ToRSV) in Some Iranian Pear Gardens|url=http://dx.doi.org/10.21859/isv.8.1.25|journal=Iranian Journal of Virology|volume=8|issue=1|pages=25–32|doi=10.21859/isv.8.1.25|issn=1735-5680}}</ref> и Турција. === Поврзано === [[Список на видови Млечки (печурки)]] == Наводи == {{Наводи|colwidth=30em|refs={{cite book |title=Mushrooms Demystified |author=Arora D. |year=1986 |publisher=[[Ten Speed Press]] |location=Berkeley, California |isbn=978-0-89815-169-5 |page=78 |url=https://books.google.com/books?id=n3rVpkZII8IC&pg=PA79}}</ref> {{cite book |vauthors=Bessette A, Fischer DH |title=Edible Wild Mushrooms of North America: a Field-to-Kitchen Guide |publisher=[[University of Texas Press]] |location=Austin, Texas |year=1992 |page=68 |isbn=978-0-292-72080-0 |url=https://books.google.com/books?id=zsJN7NZutTAC&q=Lactarius%20volemus&pg=PA68 |access-date=2010-03-24}}</ref> {{cite book |vauthors=Bessette AR, Bessette A |title=Common Edible and Poisonous Mushrooms of New York |publisher=Syracuse University Press |location=Syracuse, New York |year=2006 |pages=36–37 |isbn=978-0-8156-0848-6 |url=https://books.google.com/books?id=c1O7wOqJabkC&q=Lactarius%20volemus&pg=PA36 |access-date=2010-03-24}}</ref> {{cite journal |title=Sur la volémite, nouvelle matière sucrée |trans-title=On volémite, a new sweet substance |journal=Journal de Pharmacie et de Chimie, Paris |author=Bourquelot E. |volume=2 |pages=385–90 |language=fr}}</ref> {{Cite journal |vauthors=Buyck B, Hofstetter V, Eberhardt U, Verbeken A, Kauff F |title=Walking the thin line between ''Russula'' and ''Lactarius'': the dilemma of ''Russula'' sect. ''Ochricompactae'' |journal=Fungal Diversity |volume=28 |year=2008 |pages=15–40 |url=http://www.fungaldiversity.org/fdp/sfdp/28-2.pdf }}</ref> {{Cite journal |vauthors=Buyck B, Hofstetter V, Verbeken A, Walleyn R |title=Proposal to conserve ''Lactarius'' nom. cons. (Basidiomycota) with conserved type |journal=Taxon |volume=59 |year=2010 |pages=447–453 |doi=10.1002/tax.591031 |doi-access=free }} {{open access}}</ref> {{cite journal |title=Collection and use of wild edible fungi in Nepal |journal=Economic Botany |vauthors=Christensen M, Bhattarai S, Devkota S, Larsen HO |year=2008 |volume=62 |issue=1 |pages=12–23 |doi=10.1007/s12231-007-9000-9|s2cid=6985365 }}</ref> Nutritional values are based on [[food chemistry|chemical analysis]] of Turkish specimens, conducted by Çolak and colleagues at the Department of Chemistry, [[Karadeniz Technical University]]. Source: {{cite journal |vauthors=Colak A, Faiz Ö, Sesli E |year=2009 |title=Nutritional composition of some wild edible mushrooms |journal=Türk Biyokimya Dergisi [Turkish Journal of Biochemistry] |volume=34 |issue=1 |pages=25–31 |url=http://www.turkjbiochem.com/2009/025-031.pdf |access-date=2010-11-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110717113207/http://www.turkjbiochem.com/2009/025-031.pdf |archive-date=2011-07-17 |url-status=dead }}</ref> {{cite journal |vauthors=Dörfeld H, Kiet TT, Berg A |year=2004 |title=Neue Makromyceten-Kollektionen von Vietnam und deren systematische und ökogeographische Bedeutung |trans-title=New collections of macromycetes from Vietnam and their systematic and ecogeographical significance |journal=Feddes Repertorium |volume=115 |issue=1–2 |pages=164–77 |language=de |doi=10.1002/fedr.200311034}}</ref> {{cite book |title=Systema Mycologicum |volume=1 |author=Fries EM. |year=1821 |publisher=Ex Officina Berlingiana |location=Lund, Sweden |page=69 |url=https://www.biodiversitylibrary.org/title/5378#133 |language=la}}</ref> {{cite book |title=Epicrisis Systematis Mycologici, seu Synopsis Hymenomycetum |author=Fries EM. |year=1838 |location=Uppsala, Sweden |publisher=Typographia Academica |page=344 |url=https://books.google.com/books?id=kuIUAAAAYAAJ&q=Epicrisis%20Systematis%20Mycologici&pg=RA1-PA344 |language=la}}</ref> {{cite book |title=A Vergilian dictionary embracing all the words found in the Eclogues, Georgics, and Aeneid of Vergil: with numerous references to the text verifying and illustrating the definitions |author=Frieze HS. |year=1882 |publisher=D. Appleton and company |location=New York, New York |page=227 |url=https://books.google.com/books?id=y_K-55nAOhEC&q=vola%20volemus%20latin&pg=PA227}}</ref> {{cite book |title=The genus ''Lactarius'' |volume=2 |author=Hellman-Clausen J. |year=1998 |publisher=Svampetryk, for the Danish Mycological Society |location=Espergaerde, Denmark |isbn=978-87-983581-4-5}}</ref> {{cite journal|title=On some interesting larger fungi from New Guinea Mycological reports from New Guinea and the Solomon Islands 15 |journal=Reports of the Tottori Mycological Institute (Japan) |author=Hongo T. |year=1973 |volume=10 |pages=357–64 |url=http://rms1.agsearch.agropedia.affrc.go.jp/contents/JASI/pdf/society/08-2375.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722105347/http://rms1.agsearch.agropedia.affrc.go.jp/contents/JASI/pdf/society/08-2375.pdf |archive-date=2011-07-22 }}</ref> {{cite journal |vauthors=Jeune-Chung KH, Kim MK, Chung SR |year=1987 |title=Studies on lectins from mushrooms II. Screening of bioactive substance lectins from Korean wild mushrooms |journal=Yakhak Hoeji |volume=31 |issue=4 |pages=213–18 |issn=0513-4234 |language=ko}}</ref> {{cite journal |vauthors=Kobata K, Wada T, Hayashi Y, Shibata H |year=1994 |title=Studies on chemical components of mushrooms .3. Volemolide, a novel norsterol from the fungus ''Lactarius volemus'' |journal=Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry |volume=58 |issue=8 |pages=1542–44 |doi=10.1271/bbb.58.1542|doi-access=free }}</ref> {{cite book |author=Kummer P. |year=1871 |title=Der Führer in die Pilzkunde |edition=1 |page=127 |trans-title=The Mycological Guide |language=de}}</ref> <ref name=Kuntze1891>{{cite book |title=Revisio Generum Plantarum |volume=2 |author=Kuntze O. |year=1891 |publisher=A. Felix |location=Leipzig, Germany |pages=856–57 |url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/7554#482 |language=la}}</ref> {{cite book |author=Kuo M. |title=100 Edible Mushrooms |publisher=The University of Michigan Press |location=Ann Arbor, Michigan |year=2007 |page=[https://archive.org/details/100ediblemushroo00kuom/page/181 181] |isbn=978-0-472-03126-9 |url=https://archive.org/details/100ediblemushroo00kuom/page/181 }}</ref> {{cite journal |title=''Lactarius'' sect. ''Lactifluus'' and related species |journal=Mycotaxon |year=1994 |vauthors=Lalli G, Pacioni G |volume=44 |issue=1 |pages=155–95 |url=http://www.cybertruffle.org.uk/cyberliber/59575/0044/001/0155.htm |access-date=2010-11-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923232805/http://www.cybertruffle.org.uk/cyberliber/59575/0044/001/0155.htm |archive-date=2015-09-23 |url-status=dead }}</ref> {{cite book |title=Discover Nature Close to Home |author=Lawlor EP. |year=1993 |publisher=Stackpole Books |isbn=978-0-8117-3077-8 |page=117 |url=https://books.google.com/books?id=taiqRmD8Tv4C&pg=PA177 |location=Harrisburg, Pennsylvania}}</ref> {{cite book |title=Species Plantarum |volume=2 |author=Linnaeus C. |year=1753 |publisher=Impensis Laurentii Salvii |location=Stockholm, Sweden |page=1172 |url=https://www.biodiversitylibrary.org/item/13830#614 |language=la}}</ref> {{cite book |title=Spectroscopy of Rubber and Rubbery Materials |author=Litvinov VM. |year=2002 |publisher=iSmithers Rapra Technology |location=Shawbury, Shrewsbury, Shropshire, UK |isbn=978-1-85957-280-1 |page=431 |url=https://books.google.com/books?id=LualJ-bSrNYC&pg=PA431}}</ref> {{cite book |title=A Field Guide to Mushrooms |vauthors=McKnight VB, Peterson RT |year=1998 |edition=2 |series=[[Peterson Field Guides]] |publisher=Houghton Mifflin Harcourt |location=New York, New York |isbn=978-0-395-91090-0 |page=329 |url=https://books.google.com/books?id=kSdA3V7Z9WcC&pg=RA1-PA42}}</ref> {{cite book |title=Texas Mushrooms |vauthors=Metzler S, Metzler V |year=1992 |publisher=[[University of Texas Press]] |location=Austin, Texas |isbn=978-0-292-75125-5 |page=118 |url=https://books.google.com/books?id=HRtfvVigMmsC&pg=PA118}}</ref> {{cite journal |vauthors=Montoya L, Bandala VM, Guzmán G |year=1996 |title=New and interesting species of ''Lactarius'' from Mexico including scanning electron microscope observations |journal=Mycotaxon |volume=57 |pages=411–24 |url=http://www.cybertruffle.org.uk/cyberliber/59575/0057/0411.htm |access-date=2010-03-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923232852/http://www.cybertruffle.org.uk/cyberliber/59575/0057/0411.htm |archive-date=2015-09-23 |url-status=dead }}</ref> {{cite journal |title=Isopentenyl diphosphate isomerase activity in ''Lactarius'' mushrooms |vauthors=Ohya N, Tanaka Y, Ogura K, Koyama T |journal=Phytochemistry |volume=46 |issue=6 |pages=1115–18 |year=1997 |doi=10.1016/S0031-9422(97)00410-X}}</ref> {{cite journal |author=Peck CH. |year=1885 |title=New York species of ''Lactarius''. Report of the State Botanist (for 1884) |journal=Annual Report of the New York State Museum |volume=38 |pages=111–33}}</ref> {{cite journal |vauthors=Pegler DN, Fiard JP |year=1979 |title=Taxonomy and ecology of ''Lactarius'' (Agaricales) in the lesser Antilles |journal=Kew Bulletin |volume=33 |issue=4 |pages=601–28 |jstor=4109804 |doi=10.2307/4109804}}</ref> {{cite journal |author=Pegler DN. |year=1982 |title=Agaricoid and boletoid fungi (Basidiomycota) from Malaŵi and Zambia |journal=Kew Bulletin |volume=37 |issue=2 |pages=255–71 |jstor=4109968 |doi=10.2307/4109968}}</ref> {{cite book |title=Mushrooms and other Fungi of Britain and Europe |author=Phillips R. |year=1981 |publisher=[[Pan Books]] |location=London, England |isbn=978-0-330-26441-9 |page=88}}</ref> {{cite book |title=Enchiridion Fungorum in Europa media et praesertim in Gallia Vigentium |author=Quélet L. |year=1886 |publisher=O. Doin |location=Paris, France |page=131 |language=la |url=https://books.google.com/books?id=k2EVAAAAYAAJ&q=Enchiridion%20Fungorum%20in%20Europa%20media%20et%20praesertim%20in%20Gallia%20Vigentium&pg=PA131}}</ref> {{cite book |title= Mushrooms of West Virginia and the Central Appalachians |author=Roody WC. |year=2003 |publisher=[[University Press of Kentucky]] |location=Lexington, Kentucky |isbn=978-0-8131-9039-6 |page=86 |url=https://books.google.com/books?id=5HGMPEiy4ykC&pg=PA86}}</ref> {{cite book |title=Field Guide to Wild Mushrooms of Pennsylvania and the Mid-Atlantic |author=Russell B. |year=2006 |publisher=[[Penn State Press]] |location=University Park, Pennsylvania |isbn=978-0-271-02891-0 |page=77 |url=https://books.google.com/books?id=vLgjr5p0XFkC&pg=PA77}}</ref> {{cite journal |author=Saber M. |year=1989 |title=The species of ''Lactarius'' in Iran |journal=Iranian Journal of Plant Pathology |volume=25 |issue=1–4 |pages=13–16 |issn=0006-2774 |language=ar}}</ref> {{cite journal |vauthors=Saini SS, Atri NS |year=1993 |title=Studies on genus ''Lactarius'' from India |journal=Indian Phytopathology |volume=46 |issue=4 |pages=360–64 |issn=0367-973X}}</ref> {{cite journal |vauthors=Shen Q, Chen W, Yan Z, Xie X |title=Potential pharmaceutical resources of the Qinling Mountain in central China: medicinal fungi |journal=Frontiers of Biology in China |year=2009 |volume=4 |issue=1 |pages=89–93 |doi=10.1007/s11515-008-0089-8|s2cid=20702525 }}</ref> {{cite journal|vauthors=Shimono Y, Hiroi M, Iwase K, Takamatsu S |title=Molecular phylogeny of ''Lactarius volemus'' and its allies inferred from the nucleotide sequences of nuclear large subunit rDNA |journal=Mycoscience |year=2007 |volume=48 |issue=3 |pages=152–57 |doi=10.1007/s10267-006-0346-0|s2cid=85066524 }}</ref> {{cite book |author=Singer R. |title=The Agaricales in Modern Taxonomy |edition=4th |publisher=Koeltz Scientific Books |location=Königstein im Taunus, Germany |year=1986 |page=832 |isbn=978-3-87429-254-2}}</ref> {{cite book |vauthors=Sivakumar M, Bhat SV, Nagasampagi BA |title=Chemistry of Natural Products |publisher=Springer |location=Berlin, Germany |year=2005 |page=495 |isbn=978-3-540-40669-3 |url=https://books.google.com/books?id=C3la6a_gnKUC&q=volemitol&pg=PA495}}</ref> {{cite journal |author=Smith AH. |year=1977 |title=Variation in two common Lactarii |journal=Kew Bulletin |volume=31 |issue=3 |pages=449–53 |jstor=4119385 |doi=10.2307/4119385}}</ref> {{cite book |title=The Mushroom Hunter's Field Guide |vauthors=Smith AH, Weber NS |year=1980 |publisher=[[University of Michigan Press]] |isbn=978-0-472-85610-7 |page=257 |url=https://books.google.com/books?id=TYI4f6fqrfkC&pg=RA5-PA257}}</ref> {{cite book |title=North American Species of ''Lactarius'' |vauthors=Hesler LR, Smith AH |year=1979 |publisher=The University of Michigan Press |location=Ann Arbor, Michigan |isbn=978-0-472-08440-1 |pages=162–66 |url=http://quod.lib.umich.edu/cgi/t/text/pageviewer-idx?c=fung1tc;cc=fung1tc;sid=702e739606573d2078036355b7946896;q1=aac3719;op2=And;op3=And;rgn=mainheader;rgn1=citation;rgn2=author;rgn3=author;idno=AAC3719.0001.001;view=image;seq=00000174}}</ref> {{cite journal |vauthors=Sueyoshi M, Okabe K, Nakamura T |year=2007 |title=Host abundance of crane flies (Diptera: Limoniidae) and their role as phoronts of Acari (Arachnida) inhabiting fungal sporophores |journal=Canadian Entomologist |volume=139 |issue=2 |pages=247–57 |doi=10.4039/N06-016|s2cid=85947038 }}</ref> {{cite journal |vauthors=Tanaka Y, Kawahara S, Eng AH, Takei A, Ohya N |year=1994 |title=Structure of ''cis''-polyisoprene from ''Lactarius'' mushrooms |journal=Acta Biochimica Polonica |volume=41 |issue=3 |pages=303–309 |doi=10.18388/abp.1994_4719 |issn=0001-527X |pmid=7856401|doi-access=free }}</ref> {{cite journal |title=Initiation of biosynthesis in ''cis'' polyisoprenes |vauthors=Tanaka Y, Kawahara S, Aikhwee E, Shiba K, Ohya N |year=1995 |journal=Phytochemistry |volume=39 |issue=4 |pages=779–84 |doi=10.1016/0031-9422(95)00981-C}}</ref> {{cite book |title=Lebensmittel-Lexicon |trans-title=Food Lexicon |edition=4 |author=Ternes W. |year=2005 |publisher=Berh's Verlad DE |location=Hamburg, Germany |page=1756 |url=https://books.google.com/books?id=_3qNbZeXMW4C&q=bratling%20lactarius&pg=PA1756 |isbn=978-3-89947-165-6}}</ref> {{cite web |url=http://www.ugent.be/we/biology/en/research/mycology/projects/volemus |title=The fishy milkcaps (''Lactarius volemus'' sensu lato), cryptic species with a long and pandemic history |year=2010 |publisher=Department of Biology, Ghent University |access-date=2010-11-18 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20101109193220/https://www.ugent.be/we/biology/en/research/mycology/projects/volemus |archive-date=2010-11-09 }}</ref> {{cite web |url=http://www.mushroomexpert.com/lactarius_volemus.html |title=Lactarius volemus |author=Kuo M |work=MushroomExpert.com |access-date=2010-11-16}}</ref> {{cite web |url=http://www.indexfungorum.org/Names/SynSpecies.asp?RecordID=231293 |title=Species synonymy: ''Lactarius volemus'' |publisher=CAB International |work=Species Fungorum |access-date=2010-03-27 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110610095210/http://www.indexfungorum.org/Names/SynSpecies.asp?RecordID=231293 |archive-date=2011-06-10 }}</ref> {{cite journal |title=Studies in tropical African ''Lactarius'' species 8. A synopsis of the subgen. ''Plinthogali'' |journal=Persoonia |author=Verbeken A. |year=2000 |volume=17 |issue=3 |pages=377–406}}</ref> {{cite journal |vauthors=Verbeken A, Van de Putte K, De Crop E |title=New combinations in ''Lactifluus''. 3. ''L.'' subgenera ''Lactifluus'' and ''Piperati'' |journal=Mycotaxon |year=2012 |volume=120 |pages=443–450 |doi=10.5248/120.443 |hdl=1854/LU-3150382 |url=https://biblio.ugent.be/publication/3150382 |hdl-access=free }}</ref> {{Cite journal |vauthors=Verbeken A, Nuytinck J |title=Not every milkcap is a ''Lactarius'' |journal=Scripta Botanica Belgica |volume=51 |year=2013 |pages=162–168 |url=http://fungi.fr/Html/VerbekenNuytinckLactarius.pdf }}</ref> {{cite journal |vauthors=Van de Putte K, Nuytinck J, Stubbe D, Thanh Le H, Verbeken A |title=''Lactarius volemus'' sensu lato (Russulales) from northern Thailand: morphological and phylogenetic species concepts explored |journal=Fungal Diversity |year=2010 |volume=45 |issue=1 |pages=99–130 |doi=10.1007/s13225-010-0070-0|s2cid=25615396 }}</ref> {{cite journal |author=Wang X-H. |year=2000 |title=A taxonomic study on some commercial species in the genus ''Lactarius'' (Agaricales) from Yunnan Province, China |journal=Acta Botanica Yunnanica |volume=22 |issue=4 |pages=419–27 |issn=0253-2700 |language=zh}}</ref> {{cite journal |author=Wang X-H. |year=2007 |title=Type studies of ''Lactarius'' species published from China |journal=Mycologia |volume=99 |issue=2 |pages=253–68 |doi=10.3852/mycologia.99.2.253 |pmid=17682778}}</ref> {{cite journal |vauthors=Yue JM, Chen SN, Lin ZW, Sun HD |year=2001 |title=Sterols from the fungus ''Lactarius volemus'' |journal=Phytochemistry |volume=56 |issue=8 |pages=801–806 |doi=10.1016/S0031-9422(00)00490-8 |pmid=11324907}}</ref> {{cite journal |vauthors=Wen HA, Ying JZ |year=2005 |title=Studies on the genus ''Lactarius'' from China II. Two new taxa from Guizhou |journal=Mycosystema |volume=24 |issue=2 |pages=155–58}}</ref>}} [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Јадливи габи]] [[Категорија:Статии со извори на арапски (ar)]] [[Категорија:Статии со извори на корејски (ko)]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Статии со извори на кинески (zh)]] [[Категорија:Статии со извори на германски (de)]] [[Категорија:Статии со извори на латински (la)]] [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Габи]] [[Категорија:Млечки(печурки)]] jytf8dj047k5so0xoexb353hc6qqekh 0 1299589 4796159 4781934 2022-07-24T10:57:37Z Bjankuloski06 332 /* Подвидови */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|name=Harris's hawk|image=Harris's Hawk (Parabuteo unicinctus) 3 of 4 in set.jpg|status=LC|status_system=IUCN3.1|status_ref=<ref name="iucn status 19 November 2021">{{cite iucn |author=BirdLife International |date=2016 |title=''Parabuteo unicinctus'' |volume=2016 |page=e.T22695838A93529685 |doi=10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22695838A93529685.en |access-date=19 November 2021}}</ref>|genus=Parabuteo|species=unicinctus|subdivision_ranks=Subspecies|subdivision=''P. u. harrisi''<br />''P. u. superior''<br />''P. u. unicinctus''|authority=([[Coenraad Jacob Temminck|Temminck]], 1824)|synonyms=''Falco harrisii'' <small>Audubon 1839</small><br />''Buteo harrisii'' <small>Audubon 1840</small>|range_map=Parabuteo unicinctus range map.png|range_map_caption=Distribution map of ''Parabuteo unicinctus''}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Harris's hawk |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|врска=|алт=|безрамка]]<br /><br />[[Least Concern]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFBirdLife_International2016"><span class="cx-segment" data-segmentid="286">BirdLife International (2016). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="287">[https://www.iucnredlist.org/species/22695838/93529685 "''Parabuteo unicinctus''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="288">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2016''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="290">T22695838A93529685. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22695838A93529685.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22695838A93529685.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="292">UK.2016-3.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="293">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="294"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22695838A93529685.en|T22695838A93529685.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="295"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Parabuteo|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Animal]]ia |- |Phylum: |[[Chordate|Chordata]] |- |Class: |[[Bird|Aves]] |- |Order: |[[Accipitriformes]] |- |Family: |[[Accipitridae]] |- |Genus: |''[[Parabuteo]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''P.&nbsp;unicinctus'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Parabuteo unicinctus''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Coenraad Jacob Temminck|Temminck]], 1824)</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Subspecies |- | colspan="2" style="text-align: left" | ''P. u. harrisi''''P. u. superior''''P. u. unicinctus'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Distribution map of ''Parabuteo unicinctus'' |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] |- | colspan="2" style="text-align: left" | ''Falco harrisii'' <small>Audubon 1839</small>''Buteo harrisii'' <small>Audubon 1840</small> |}Харисовиот '''јастреб,''' порано познат како јастреб со '''заливски крила''' или '''темен јастреб''', и познат во Латинска Америка како '''пеуко''', е средно-голема [[Граблива птица|птица грабливка]] која се размножува од југозападниот дел на Соединетите Американски Држави јужно до [[Чиле]], централна [[Аргентина]] и [[Бразил]]. Понекогаш се пријавуваат птици на слобода во [[Западна Европа]], особено во [[Велика Британија (остров)|Британија]], но тој е популарен вид во [[соколарство]]то и речиси сигурно сите овие записи се однесуваат на бегства од заробеништво. Името е изведено од [[Грчки јазик|грчкиот]] ''пара'', што значи покрај, блиску или слично, и [[Латински јазик|латинскиот]] ''buteo'', што се однесува на еден вид на ѕвер; ''uni'' значење еднаш; и ''cinctus'' што значи опашан, што се однесува на белата лента на врвот на опашката.<ref>{{Наведена книга|title=A Dictionary of Scientific Bird Names|last=Jobling|first=James A.|year=1991|isbn=978-0-19-854634-4}}</ref> Џон Џејмс Одубон и го дал на оваа птица своето англиско име во чест на неговиот орнитолошки придружник, финансиски поддржувач и пријател Едвард Харис.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.audubon.org/bird/BoA/F2_G2a.html|title=Audubon|last=National Audubon Society|publisher=Audubon|archive-url=https://web.archive.org/web/20080409153815/http://www.audubon.org/bird/boa/F2_G2a.html|archive-date=2008-04-09|accessdate=2013-04-29}}</ref> Харисовиот јастреб се истакнува по своето однесување да лови кооперативно во глутници составени од толерантни групи, додека другите грабливци често ловат сами. Социјалната природа на Харисовите јастреби се припишува на нивната интелигенција, што ги прави лесни за тренирање и ги направи популарна птица за употреба во соколарството.<ref name="beebe">Beebe, Frank (1984).</ref> == Опис == [[Податотека:Harris'_Hawk_plumage.jpg|лево|мини| Карактеристичните пердуви на перјата и опашката јасно потврдуваат дека ова е Харисовиот јастреб.]] Овој средно-голем јастреб е приближно среден по големина помеѓу [[Сив сокол|див сокол]] (''Falco peregrinus'') и црвеноопашест јастреб (''Buteo jamaicensis''). Јастребите на Харис се со должина од 46 до 59 цантиметри и генерално имаат распон на крилјата од околу 103 до 120 сантиметри.<ref name="Mikos">{{Наведена книга|title=National Audubon Society Field Guide to North American Birds 'Western Region'|last=Udvardy|first=Miklos D. F.|year=2001|isbn=978-0-679-42851-0}}</ref><ref>Clark, W. S. and B. K. Wheeler. (1987).</ref> Овие јастреби имаат кафеаво перје, црвеникави рамења и пердуви од опашката со бела основа и бел врв.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://birdsna.org/Species-Account/bna/species/hrshaw/introduction|title=Harris's Hawk - Appearance|year=2015|accessdate=October 22, 2018}}</ref> Тие покажуваат [[Полов диморфизам|сексуален диморфизам]] при што женките се поголеми за околу 35%. Во Соединетите Држави, просечната тежина за возрасни мажи е околу 701 грам, со опсег од 546 до 850 грама, додека просекот на возрасната женка е 1029 грама, со опсег од 766 до 1633 грама.<ref>{{Наведена книга|title=CRC Handbook of Avian Masses|last=Dunning|first=John B. Jr.|year=1993|isbn=978-0-8493-4258-5}}</ref><ref name="Hamerstrom">Hamerstrom, F. (1978).</ref> Имаат темно кафеави перја со костенови рамења, облоги на крилата и бутовите,<ref>{{Наведена книга|title=Birds of North America|last=National Geographic Society|year=1983|isbn=978-0-87044-472-2}}</ref> бели на основата и врвот на опашката,<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/sibleyguidetobir00sibl_0|title=National Audubon Society The Sibley Guide to Birds|last=Sibley|first=David Allen|year=2000|isbn=978-0-679-45122-8}}</ref> долги, жолти нозе и жолта [[Клун|цереза]].<ref name="rappole">{{Наведена книга|title=Birds of the Southwest|last=Rappole|first=John H.|year=2000|isbn=978-0-89096-958-8}}</ref> Вокализациите на Харисовиот јастреб се многу груби звуци.<ref name="Mikos">{{Наведена книга|title=National Audubon Society Field Guide to North American Birds 'Western Region'|last=Udvardy|first=Miklos D. F.|year=2001|isbn=978-0-679-42851-0}}</ref> Животниот век на Харисовиот сокол е 10-12 години во дивината, 20-25 години во заробеништво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.oregonzoo.org/discover/animals/harris-hawk|work=Oregon Zoo|accessdate=22 November 2021}}</ref> === Малолетничка === [[Податотека:Parabuteo_unicinctus_falconry.jpg|лево|мини| Млад сокол во демонстрација на [[соколарство]]]] Младиот Харисов сокол е претежно ишаран како биволска кожа и изгледа многу посветол од темните возрасни. Кога се во лет, долните страни на крилата на младите се обоени со кафеава боја. На прв поглед може да изгледаат за разлика од возрасните, но идентичниот костенлив пердув е помош за идентификација.<ref name="rappole">{{Наведена книга|title=Birds of the Southwest|last=Rappole|first=John H.|year=2000|isbn=978-0-89096-958-8}}</ref>  === Подвидови === Постојат три подвидови на Харисовиот јастреб: * ''P. u. супериорен'': пронајден во [[Долна Калифорнија]], [[Аризона]], [[Сонора]] и Синалоа . ''P. u.'' Се верувало дека ''супериорот'' има подолги опашки и крилја и дека е поцрна од ''P. u. хариси'' . Сепак, големината на примерокот од првобитната студија беше прилично мала, со само пет мажи и шест жени. Подоцнежните истражувања заклучија дека нема толку силна физичка разлика како што првично се претпоставуваше. Други еколошки разлики, како што е географската ширина, исто така беа изнесени како аргументи против валидноста на сегментацијата на подвидовите.<ref name="cornell">{{Наведена мрежна страница|url=http://bna.birds.cornell.edu/bna/species/146|title=Harris's Hawk (''Parabuteo unicinctus'')|last=Bednarz|first=James C.|year=1995}}</ref> * ''P. u. harrisi'': пронајден во [[Тексас]], источно [[Мексико]] и голем дел од [[Средна Америка]].<ref name="cornell" /> * ''P. u. unicinctus'': се наоѓа исклучиво во [[Јужна Америка]]. Тој е помал од северноамериканскиот подвид.<ref name="cornell" /> == Дистрибуција и живеалиште == Јастребите на Харис живеат во ретки шуми и [[Степска клима|полупустини]], како и мочуришта (со некои дрвја) во некои делови од нивниот [[Ареал|опсег]] (Howell и Webb 1995), вклучувајќи ги и мочуриштата со мангрови, како во делови од нивниот јужноамерикански опсег. Јастребите на Харис се постојани жители и не [[Преселба на птиците|мигрираат]].<ref name="cornell">{{Наведена мрежна страница|url=http://bna.birds.cornell.edu/bna/species/146|title=Harris's Hawk (''Parabuteo unicinctus'')|last=Bednarz|first=James C.|year=1995}}</ref> Важните костуми и потпори за гнездо се обезбедени од расфрлани поголеми дрвја или други карактеристики (на пр. столбови за струја, рабови на шуми, стоечки мртви дрвја, живи дрвја и камења и сагуароси).<ref>Bednarz, J. C. and J. D. Ligon. (1988).</ref> Популацијата на дивите Харисови јастреби се намалува поради губење на живеалиштата; сепак, под одредени околности, познато е дека тие се преселуваат во развиените области.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.azgfd.gov/w_c/nongame_harris_hawk.shtml|title=Harris' Hawk|last=Discoll|first=James T.|archive-url=https://web.archive.org/web/20071123013816/http://www.azgfd.gov/w_c/nongame_harris_hawk.shtml|archive-date=2007-11-23|accessdate=2007-11-19}}</ref> == Однесување == [[Податотека:Aa_babyharrishawks_00.jpg|десно|мини| На возраст од една недела]] Овој вид се јавува во релативно стабилни групи. Хиерархија на доминација се јавува кај Харисовите јастребите, каде што зрелата женка е доминантна птица, по што следи возрасен мажјак, а потоа младенчето од претходните години. Групите обично вклучуваат од 2 до 7 птици. Птиците не само што соработуваат во ловот, туку помагаат и во процесот на гнездење.<ref name="Dawson, J. W 1991">Dawson, J. W. and R. W. Mannan. (1991).</ref> Ниту една друга птица грабливка не е позната да лови во групи толку рутински како овој вид.<ref>Griffin, C. R. (1976).</ref> === Хранење === [[Податотека:Harriss_Hawk_being_with_chick_leg_(7913337978).jpg|мини|Јадење нога од пиле]] Исхраната на Харисовиот јастреб се состои од мали суштества, вклучувајќи [[птици]], [[гуштери]], [[цицачи]] и големи [[инсекти]] . Бидејќи често лови во групи, јастребот на Харис може да собори и поголем плен.<ref name="Kenn">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/livesofnorthamer00kauf|title=Lives of North American Birds|last=Kaufmann|first=Kenn|year=1996|isbn=978-0-395-77017-7}}</ref> Иако не е особено вообичаен, јастребот на Харис може да земе плен со тежина од над 2 килограми, како што се возрасни зајаци, голема сина чапја (''Ardea herodias'') и полуодраснати диви мисирки ( ''Meleagris gallapavo'').<ref>Bednarz, J. C. (1988).</ref><ref>Woodward, H.D. (2003).</ref><ref>Houcke, H.H. (1971).</ref> Пустинската памучна опашка (''Syvilagus auduboni''), водечки вид плен на север од опсегот на Харисовиот јастреб, обично тежи 800 грама или помалку.<ref>Bednarz, J. C., J. W. Dawson, and W. H. Whaley. (1988).</ref> Несомнено, бидејќи често гони голем плен, овој јастреб има поголеми и посилни стапала, со долги канџи и поголем, поистакнат кукаст клун од повеќето други грабливци околу неговата големина.<ref name="Hamerstrom">Hamerstrom, F. (1978).</ref> Локално, другите бутеонински јастреби, вклучително и обоениот јастреб, црвеноопашест јастреб и белоопашест јастреб, исто така, ловат првенствено памучни опашки и зајаци, но секој е поголем, тежи околу 500 грама, 300 грама и 200 грама, соодветно, повеќе во просек од јастребот на Харис.<ref>Smith, D. G. and J. R. Murphy. (1978).</ref><ref>Thurow, T. L., C. M. White, R. P. Howard, and J. F. Sullivan. (1980).</ref><ref>Smith, D. G. and J. R. Murphy. (1973).</ref><ref>Farquhar, C. C. (1986).</ref><ref>Dunning Jr., John B. (Editor). (1992).</ref> Во југозападниот дел на Соединетите Американски Држави, најчестите видови плен (по опаѓачки редослед на распространетост) се пустинска опашка (''Syvilagus auduboni''), источна памучна опашка (''Syvilagus floridanus''), црноопашеста јакна ( ''Lepus californicus'' ), земјата верверичка (''Amomopsermil spermopherm'' ''.'' spp.), шуми (''Neotoma'' spp.), кенгурски стаорци ( ''Dipodomys'' spp.), џебни гофери (''Geomys'' и ''Thomomys'' spp.), гамбелова препелица ( ''Callipepla gambelii''), лушпеста препелица (''C. squamata''), северна боб бела (''Colinus virginianus''), кактус врна (''Campylorhynchus brunneicapillus'' , северна потсмешна птица (''Mimus polyglottos)'', пустина (максел) ( ''skinkslostereum'' )<ref>Mader, W. J. (1975).</ref><ref>Brannon, J. D. (1980).</ref> Во тропските предели, Харисовте јастреби се приспособиле да земаат плен на неколку сорти, вклучувајќи ги и оние како [[Кокошка|кокошките]] и [[Зајак дупкар|европските зајаци]] кои ги вовел човекот.<ref>Nutting, C. C. (1883).</ref><ref>Johnson, A. W. (1965).</ref> Во Чиле, обичниот дегу (''Octodon degus'') сочинува 67,5% од пленот.<ref>Jaksic, F. M., J. L. Yanez, and R. P. Schlatter. (1980).</ref> === Лов === [[Податотека:Harris's_hawk_in_flight,_Southern_Ontario,_Canada_(captive).jpg|мини|Харисов јастреб во лет во центар за соколари]] Додека повеќето грабливци се осамени, само се собираат за размножување и миграција, јастребите на Харис ќе ловат во кооперативни групи од два до шест. Се верува дека ова е адаптација на недостатокот на плен во пустинската клима во која живеат. Во една ловечка техника, мала група лета напред и извидува, потоа друг член на групата лета напред и извидува, и тоа продолжува додека пленот не се фати и се дели. Во друга ловечка техника, сите јастреби се шират околу пленот и една птица го исфрла надвор.<ref>{{Наведена книга|title=''Avian Desert Predators''|last=Cook, William E.|year=1997|isbn=978-3-540-59262-4}}</ref> Харисовите јастреби често го бркаат пленот пешки, и се прилично брзи на земја, а нивните долги, жолти нозе се приспособени за ова, бидејќи повеќето јастреби не поминуваат толку многу време на земја. Групите на Харисови јастреби имаат тенденција да бидат поуспешни во фаќањето плен од осамените јастреби, со групи од две до четири кои имаат ~ 10% повисоки стапки на успех по птица.<ref>{{Наведено списание|last=Dawson|first=James|year=1988|title=The cooperative breeding system of the Harris' Hawk in Arizona|url=http://arizona.openrepository.com/arizona/handle/10150/276864|publisher=The University of Arizona|access-date=17 November 2017}}</ref> === Одгледување === Се гнездат во мали дрвја, грмушки или кактуси. [[Птичје гнездо|Гнездата]] се често компактни, направени од стапчиња, корени и стебла на растенијата и често се обложени со лисја, [[мов]], кора и корени на растенија. Тие се изградени главно од женката. Обично има две до четири бели до сини бели јајца понекогаш со бледо [[Кафеава боја|кафеава]] или сива дамка. Испилените млади од почеток се со лесна, тенка кожа, но за пет до шест дена добиваат богата кафена боја.<ref name="baicich1997">{{Наведена книга|title=Nests, Eggs, and Nestlings of North American Birds|last=Baicich|first=Paul J.|last2=Harrison|first2=Colin J. O.|year=1997|isbn=978-0-691-12295-3}}</ref> Многу често, може да се забележат три јастреби на едно гнездо: двајца мажјаци и една женка.<ref name="Kenn">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/livesofnorthamer00kauf|title=Lives of North American Birds|last=Kaufmann|first=Kenn|year=1996|isbn=978-0-395-77017-7}}</ref> Дали ова е полиандрија или не, се дебатира, бидејќи може да се помеша со задниот дел (една птица стои на грб на друга).<ref>{{Наведена книга|url=http://ukcatalogue.oup.com/product/9780198549130.do|title=The Evolution of Avian Breeding Systems|last=Ligon|first=J. David|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=978-0198549130|series=Oxford Ornithology Series|volume=10|access-date=4 August 2013}}</ref> Женката го прави најголемиот дел од [[Квачење|инкубацијата]]. Јајцата излегуваат за 31 до 36 дена. Младенчињата почнуваат да истражуваат надвор од гнездото на 38 дена, а летаат или почнуваат да летаат на 45 до 50 дена. Женката понекогаш се размножува два или трипати годишно.<ref name="baicich1997">{{Наведена книга|title=Nests, Eggs, and Nestlings of North American Birds|last=Baicich|first=Paul J.|last2=Harrison|first2=Colin J. O.|year=1997|isbn=978-0-691-12295-3}}</ref> Младите можат да останат со своите родители до три години, помагајќи да се подигнат подоцнежните потомци. Познато е дека гнездата се напаѓани од [[којот]]и ( ''Canis latrans'' ), [[Златен орел|златни орли]] ( ''Aquila chrysaetos'' ), црвеноопашести јастреби ( ''Buteo jamaicensis'' ), големите рогови бувови ( ''Bubo virginianus'' ) и јата [[Гавран|обични гаврани]] ( ''Corvus corax'' ), предаторите што може да влијаат на целосно раселување од кооперативните одбрани на гнездото на Харисовиот јастреб. Не постојат податоци за грабнување на возрасни јастреби во Соединетите Држави и Харисовиот јастреб може да се смета за врвен предатор, иако се претпоставува дека предаторите како орлите и големите рогасти бувови би биле способни да ги убијат.<ref name="Dawson, J. W 1991"/> Во [[Чиле]], орлите со црни гради ( ''Geranoaetus melanoleucus'' ) се веројатно предатори.<ref>Jiménez, J. E., & Jaksić, F. M. (1989).</ref> == Однос со луѓето == === Соколарство === [[Податотека:Harris's_hawk_at_a_licensed_falconry_centre.jpg|мини|Харисовиот јастреб во лиценциран центар за соколари, Онтарио, Канада]] Од околу 1980 година, јастребите на Харис се повеќе се користат во [[соколарство]]то и сега се најпопуларните јастреби на Запад (надвор од Азија) за таа цел, бидејќи се едни од најлесните за тренирање и најсоцијални.<ref name="cyber">{{Наведена мрежна страница|url=http://users.cybercity.dk/~ccc12787/raptors/parabuteo.html|title=Raptors page|publisher=Users.cybercity.dk|archive-url=https://web.archive.org/web/20130305133856/http://users.cybercity.dk/~ccc12787/raptors/parabuteo.html|archive-date=2013-03-05|accessdate=2013-04-29}}</ref> Тренираните Харисови јастреби се користат за отстранување на несакана популација на гулаби од [[лондон]]скиот [[плоштад Трафалгар]] и од тениските терени на Вимблдон.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.telegraph.co.uk/tennis/wimbledon-reaction/rufus-the-hawk-wimbledons-official-bird-scarer/|title=Introducing Rufus the hawk: the official bird scarer of the Wimbledon Championships|last=Mount|first=Harry|date=2017-07-03|work=Telegraph|access-date=2018-10-22}}</ref> Обучените Харисови јастреби се користат за намалување на бројот на птици од експерти за соколарство во Канада и САД на различни локации, вклучувајќи аеродроми, одморалишта, депонии и индустриски локации.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.azfamily.com/shows/arizona_highways_tv/central_arizona/scottsdale/blog-phoenician-resort-hires-hawks-to-keep-pesky-birds-away-from-diners/article_68305aac-6aec-11e9-9653-571e2b4a2250.html|title=BLOG: Phoenician resort hires hawks to keep pesky birds away from diners|last=Mraz|first=Tiffany|work=AZFamily|language=en|accessdate=2020-08-19}}</ref> === Во уметноста === Џон Џејмс Одубон го илустрирал Харисовиот јастреб во ''Птиците на Америка'' (објавено, Лондон 1827–38) како плоча 392 со наслов „Луизијана Хок - ''Бутео Хариси'' “. Сликата била врежана и обоена од работилниците на Роберт Хавел, Лондон во 1837 година. Оригиналниот [[акварел]] од Одубон бил купен од Друштвото за историја на Њујорк каде што останал до ден-денес (јануари 2009 година).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.audubonart.com/shop/product/awc-oct-frm-392-audubon-s-watercolors-octavo-pl-392-harris-hawk-17820|title=Audubon's Watercolors Octavo Pl. 392, Harris' Hawk|work=Joel Oppenheimer, Inc.|accessdate=2019-10-29|ref={{sfnref | Joel Oppenheimer, Inc.}}}}</ref> == Наводи == {{Наводи|30em}} == Поврзано == * [https://web.archive.org/web/20050418091236/http://www.peregrinefund.org/Explore_Raptors/hawks/harrishk.html Страница на „Peregrine Fund“ на јастребот на Харис] * [http://www.falconeria.info/specie_harris/index_harris.htm Јастребите на Харис во соколарство (видеа, фото албум, статии) на] италијански * [https://www.youtube.com/watch?v=Ai3eVjr0Pzg Јастребите на Харис ловат во чопор] (видео) === Историски материјал === * Џон Џејмс Одубон. „ [https://www.biodiversitylibrary.org/page/33240028 Луизијана Хок] “, ''Орнитолошка биографија'' том 5 (1839). [https://www.biodiversitylibrary.org/page/40382980 Илустрација] од октаво издание ''на Birds of America'', 1840 година. [[Категорија:Птици на Јужна Америка]] [[Категорија:Грабливи птици]] [[Категорија:Птици на Мексико]] [[Категорија:Птици на Средна Америка]] [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] mn8v2yegrb3dgapmyblqinb0ch5ory4 0 1300125 4796089 4793585 2022-07-24T10:41:35Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Димарка''' (Fumaria officinalis) е тревно годишно [[Скриеносеменици|цветно растение]] од семејството на афион Papaveraceae. Тоа растение е најчестиот вид од родот ''[[Чадливка]]'' во [[Западна Европа|Западна]] и [[Средна Европа]]. == Опис == Тоа е [[Зелјесто растение|тревно]] [[Едногодишно растение|годишно растение]] кое расте слабо исправено со стебленца околу 10-50 см долго. Има тенки зелени листови.<ref name="Readers" /> Цвеќињата се појавуваат од април до октомври на северната хемисфера,<ref name="Fitter" /> или од мај до септември во Обединетото Кралство.<ref name="Readers">{{Наведена книга|title=Reader's Digest Field Guide to the Wild Flowers of Britain|publisher=[[Reader's Digest]]|year=1981|isbn=9780276002175|page=37}}</ref> Тие се со две усни и поттикнати, со [[Чашкино ливче|сепали]] кои се една четвртина од должината на ливчињата.<ref name="Fitter">{{Наведена книга|title=The Wild Flowers of Britain and Northern Europe|last=Fitter|first=Richard|last2=Fitter|first2=Alastair|last3=Blamey|first3=Marjorie|publisher=Collins|year=1974|isbn=0-00-219057-5|location=London|pages=78}}</ref> Растението обично има повеќе од 20 и до 60 цветови по шилец.<ref name="Murphy">{{Наведена книга|title=Fumitories of Britain and Ireland. BSBI Handbbok No. 12|last=Murphy|first=R.J.|date=2009|publisher=Botanical Society of Britain and Ireland|isbn=9780901158406|location=London}}</ref> Плодот е ахен кој содржи едно семе. Тој е приближно топчест, малку поширок од висок и со апикален засек.<ref name="Murphy" /> Содржи [[алкалоид]]и, [[Соли|калиумови соли]] и [[танин]]и, а исто така е извор на [[фумарна киселина]].<ref name="EMA">{{Наведен извештај|access-date=5 May 2019}}</ref> == Таксономија == Првпат беше формално опишан од шведскиот ботаничар [[Карл Линеј|Карл Линеус]] во неговата семинална публикација „ Видови плантариум “ на страница 700, во 1753 година.<ref name="plantlist">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2815499|title=Fumaria officinalis L. is an accepted name|date=23 March 2012|publisher=theplantlist.org|accessdate=5 November 2017}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ipni.org/ipni/idPlantNameSearch.do?id=673050-1|title=Papaveraceae Fumaria officinalis L.|publisher=ipni.org|accessdate=5 November 2017}}</ref> Постојат 2 познати подвидови: * ''Fumaria officinalis'' subsp. * ''Fumaria officinalis'' subsp.<ref name="plantlist">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2815499|title=Fumaria officinalis L. is an accepted name|date=23 March 2012|publisher=theplantlist.org|accessdate=5 November 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2815499 "Fumaria officinalis L. is an accepted name"]. theplantlist.org. 23 March 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 November</span> 2017</span>.</cite></ref> == Етимологија == [[Податотека:(MHNT)_Fumaria_officinalis_-_Plant_habit.jpg|мини|Цвет и лисја на ''Fumaria officinalis'']] „Зачаденото“ или „задушеното“ потекло на неговото име доаѓа од проѕирната боја на неговите цвеќиња, што им дава изглед на чад или обесени во чад, и малку сиво-сина боја на магла на неговото зеленило, исто така наликува на чад што доаѓа од земјата, особено по утринската роса. Растението веќе се нарекувало ''{{Јаз|la|fūmus terrae}}'' (чадот на земјата) во почетокот на 13 век и пред две илјади години, [[Диоскорид]] напишал во ''{{Јаз|la|De Materia Medica}}'' и [[Плиниј Постариот]] во ''{{Јаз|la|[[Natural History (Pliny)|Naturalis Historia]]}}'' дека триењето на очите со сокот или латексот на растението предизвикува солзи, како остар чад (''{{Јаз|la|fūmus}}'') им прави на очите. Неговото грчко име е ''капнос'' и името ''fumewort'' сега најмногу се однесува на родот ''Corydalis'', особено на сличен изглед ''Corydalis solida'' (порано ''Fumaria bulbosa''), за кој се сметаше дека припаѓа на истиот род како фумито.<ref name="Gledhill">[https://books.google.com/books?id=NJ6PyhVuecwC&pg=PA172&lpg=PA172&dq=fumus+terrae&source=bl&ots=jc9dnwOXje&sig=ZeaAcBlXYpmcLtjTazTYeXD9RoY&hl=en&sa=X&ei=LddKU47sPMmL2AXDr4GgBQ&ved=0CDgQ6AEwAg#v=onepage&q=fumus%20terrae&f=false The Names of Plants, Fourth Edition], {{Наведена книга|url=https://archive.org/details/namesofplants00gled|title=The Names of Plants|last=Gledhill|first=D.|publisher=Cambridge University Press|year=1985–2008|isbn=978-0-521-86645-3|location=United Kingdom|pages=443|url-access=registration}}</ref> == Дистрибуција и живеалиште == Потекнува од умерените региони на Северна Африка, Европа и делови од Западна Азија.<ref name="Grin">{{Наведена мрежна страница|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=70905|title=Taxon: Fumaria officinalis L.|publisher=ars-grin.gov|accessdate=5 November 2017}}</ref> === Опсег === Се наоѓа во Северна Африка, во рамките на [[Макаронезија]], [[Канарски Острови|Канарските Острови]], [[Алжир]], [[Египет]], [[Либија]], [[Мароко]] и [[Тунис]]. Во Западна Азија го има во [[Кавказ]], [[Кипар]], [[Ирак]], [[Израел]], [[Либан]], [[Сибир]], [[Сирија]] и [[Турција]] . Во источна Европа се наоѓа во [[Белорусија]], [[Естонија]], [[Латвија]], [[Литванија]] и [[Украина]]. Во средна Европа, тоа е во [[Австрија]], [[Белгија]], [[Германија]], [[Унгарија]], [[Холандија]], [[Полска]], [[Словачка]] и [[Швајцарија]]. Во северна Европа, во [[Данска]], [[Ирска (остров)|Ирска]], [[Норвешка]], [[Шведска]] и [[Обединето Кралство|Обединетото Кралство]]. Во југоисточна Европа, во [[Албанија]], [[Босна и Херцеговина]], [[Бугарија]], [[Хрватска]], [[Грција]], [[Италија]], [[Црна Гора]], [[Македонија]], [[Романија]], [[Србија]] и [[Словенија]]. Исто така во југозападна Европа, го има во [[Франција]], [[Португалија]] и [[Шпанија]].<ref name="Grin">{{Наведена мрежна страница|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=70905|title=Taxon: Fumaria officinalis L.|publisher=ars-grin.gov|accessdate=5 November 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=70905 "Taxon: Fumaria officinalis L."] ars-grin.gov<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 November</span> 2017</span>.</cite></ref> == Билкарство == [[Податотека:Storage_jar_used_for_Fumitory_Water,_Italy,_1640-1660_Wellcome_L0057089.jpg|мини|Тегла за складирање што се користи за фумиторна вода (вода натопена со ''Fumaria officinalis'' ), Италија, средината на 17 век]] Користењето на ова растение како лек започнало во Европа во доцниот среден век, иако било познато уште од антиката.<ref name="EMA">{{Наведен извештај|access-date=5 May 2019}}<cite class="citation report cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFIoanna_Chinou2011">Ioanna Chinou (13 September 2011). [https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/final-assessment-report-fumaria-officinalis-l-herba_en.pdf Assessment report on Fumaria officinalis L., herba] <span class="cs1-format">(PDF)</span> (Report). European Medicines Agency, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). EMA/HMPC/576232/2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 May</span> 2019</span>.</cite></ref> Во Европа од 17 век беше објавено како добро за очите (поради забелешките на [[Плиниј Постариот|Плиниј]], а подоцна и на Оливие де Сер дека триењето на неговиот сок во очите предизвикува прекумерно кинење).<ref name="EMA" /><ref name="Howard">Howard, Michael. ''Traditional Folk Remedies'' (century, 1987). pp142-3.</ref> Најчестите традиционални употреби биле како помагало за варење и [[диуретик]], но разни народни традиции низ Европа му припишувале мноштво на намени: запек, [[Инфекција на уринарниот тракт|циститис]], [[артериосклероза]], [[ревматизам]], [[артритис]], како прочистувач на крвта, за [[хипогликемија]], инфекции,<ref name="EMA" /><ref name="EMA" /> и евентуално за чистење на бубрезите.<ref name="Howard" /> Во [[Сицилија]] и можеби на други места се користел за лекување на флеки на кожата, а во [[Обединето Кралство|Британија]] во модерната ера како средство за миење очи за лекување на [[конјунктивитис]].<ref name="EMA" /><ref name="Howard" /><ref>{{Наведено списание|year=2000|title=Traditional medicine as a source of new therapeutic agents against psoriasis|journal=Fitoterapia|volume=71 Suppl 1|pages=S13–20|doi=10.1016/s0367-326x(00)00172-6|pmid=10930708}}</ref> Од 1963 година се продава како хербален лек во [[Франција]].<ref name="EMA">{{Наведен извештај|access-date=5 May 2019}}<cite class="citation report cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFIoanna_Chinou2011">Ioanna Chinou (13 September 2011). [https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/final-assessment-report-fumaria-officinalis-l-herba_en.pdf Assessment report on Fumaria officinalis L., herba] <span class="cs1-format">(PDF)</span> (Report). European Medicines Agency, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). EMA/HMPC/576232/2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 May</span> 2019</span>.</cite></ref> Од 2011 година растителните производи направени од ова растение легално се продаваат во различни форми во [[Австрија]], [[Германија]], Франција и [[Шпанија]]. Производите може легално да се продаваат на британскиот пазар (тоа е на британската општа продажна листа), иако таму не се продавале никакви производи од 2011 година. Во Европската унија како целина, маркетингот на растението не е нужно легален: тој е отфрлен од списокот на заедницата од страна на Комитетот за хербални медицински производи поради недостаток на токсиколошки студии. Производите во Франција и Шпанија се продаваат како дигестивен (се вели дека делува со зголемување на протокот на жолчката), во Австрија се продава за лекување на дискинезија на билијарниот канал, во Германија едноставно се продава како билен чај.<ref name="EMA" /> Постојат некои докази од животински модели дека го модифицира абнормалниот проток на жолчката, иако нема ефект врз нормалната холереза. Антиспазмодичното дејство на горниот дигестивен тракт ин витро и во студиите на животни се смета за доволно документирано. Ефикасноста на хербалните производи кај луѓето се смета за веродостојна, но сепак недокажана во клиничките студии. Бројни клинички студии во неговата амфохолеретска употреба кај луѓето ја покажаа подносливоста и безбедноста на употребените дози, но имаше само едно мало двојно слепо испитување со плацебо кое беше неубедливо во однос на ефикасноста. Поголемото двојно слепо испитување со [[Плацебо ефект|плацебо]] кое ја истражува и споредува неговата употреба во третман на болка и дистензија поради синдром на нервозно дебело црево со [[Куркума|''Curcuma'']] не покажа статистички значајни разлики помеѓу групите за третман (иако се чинеше дека употребата на било која трева малку ја влошува дистензијата или болката соодветно, во споредба со употребата на плацебо). Голем број други потенцијални ефекти или употреби за растението и неговиот главен алкалоид протопин се истражени ин витро или во животински модели.<ref name="EMA">{{Наведен извештај|access-date=5 May 2019}}<cite class="citation report cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFIoanna_Chinou2011">Ioanna Chinou (13 September 2011). [https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/final-assessment-report-fumaria-officinalis-l-herba_en.pdf Assessment report on Fumaria officinalis L., herba] <span class="cs1-format">(PDF)</span> (Report). European Medicines Agency, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). EMA/HMPC/576232/2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 May</span> 2019</span>.</cite></ref> Хауард (1987) предупредува дека фумиторијата е [[отров]]на и треба да се користи само „под раководство на медицински билкар“,<ref name="Howard">Howard, Michael. ''Traditional Folk Remedies'' (century, 1987). pp142-3.</ref> но во Европа, не се регистрирани безбедносни проблеми со неговата употреба од 2011 година.<ref name="EMA">{{Наведен извештај|access-date=5 May 2019}}<cite class="citation report cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFIoanna_Chinou2011">Ioanna Chinou (13 September 2011). [https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/final-assessment-report-fumaria-officinalis-l-herba_en.pdf Assessment report on Fumaria officinalis L., herba] <span class="cs1-format">(PDF)</span> (Report). European Medicines Agency, Committee on Herbal Medicinal Products (HMPC). EMA/HMPC/576232/2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 May</span> 2019</span>.</cite></ref> Големите дози на протопин кај животинските модели предизвикуваат возбуда и конвулзии. Темелно токсиколошки истражувања на ова растение не се спроведени од 2011 година. Немаше студии за неговата безбедност или ефект врз бремени жени, деца или постари лица.<ref name="EMA" /> == Хемиски состојки == [[Податотека:Protopine_Structural_Formula_V1.svg|лево|мини|200x200пкс| Протопин]] [[Податотека:Illustration_Fumaria_officinalis0.jpg|лево|мини|300x300пкс| ''Fumaria officinalis'']] Растението содржи изокинолин алкалоиди протопин и алокриптопин. И протопинот и алокриптопинот ги зголемија нивоата на [[Информациона РНК|mRNA]] на CYP1A1 и CYP1A2 во клетките на човечките [[хепатоцит]]и. Употребата на производи кои содржат протопин и/или алокриптопин може да се смета за безбедна во однос на можна индукција на ензимите CYP1A.<ref>{{Наведено списание|last=Vrba|first=J.|last2=Vrublova|first2=E.|last3=Modriansky|first3=M.|last4=Ulrichova|first4=J.|year=2011|title=Protopine and allocryptopine increase mRNA levels of cytochromes P450 1A in human hepatocytes and HepG2 cells independently of AhR|journal=Toxicology Letters|volume=203|issue=2|pages=135–141|doi=10.1016/j.toxlet.2011.03.015|pmid=21419197}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Флора на Обединетото Кралство]] [[Категорија:Флора на Европа]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 2iuaxctax2oym0qmch9g02cz6upww4k 0 1300127 4796175 4794007 2022-07-24T11:26:07Z Bjankuloski06 332 /* Дистрибуција */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=Koeh-265.jpg|genus=Sinapis|species=alba|authority=[[Carl Linnaeus|L.]]|synonyms=*''Brassica alba'' <small>(L.) Rabenh.</small> *''Brassica hirta'' <small>Moench</small>}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |White mustard |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Sinapis|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Plant]]ae |- |''Clade'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Clade'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Clade'': |[[Eudicots]] |- |''Clade'': |[[Rosids]] |- |Order: |[[Brassicales]] |- |Family: |[[Brassicaceae]] |- |Genus: |''[[Sinapis]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''S.&nbsp;alba'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Sinapis alba''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Carl Linnaeus|L.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Brassica alba'' <small>(L.) Rabenh.</small> * ''Brassica hirta'' <small>Moench</small> |} [[Податотека:Sinapis_seeds.jpg|мини| Бело семе од синап (десно) во споредба со семе од [[ориз]] (лево)]] '''Белиот синап''' (''Sinapis alba'') е [[едногодишно растение]] од фамилијата [[Зелки|Brassicaceae]]. Понекогаш се нарекува и ''Brassica alba'' или ''B. hirta''. Одгледано заради семето, кое се користи за правење на зачини за [[сенф]], како сточна култура или како зелено ѓубриво, сега е широко распространето ширум светот, иако најверојатно потекнува од медитеранскиот регион. == Опис == Белиот синап претстанува годишно растение , расте до 70&nbsp;cm високо со шилести листови без стебленце, слични на ''Sinapis arvensis''.<ref>Webb, D.A., Parnell, J. and Doogue, D. 1996. ''An Irish Flora''. Dundalgan Press Ltd., Dundalk. {{ISBN|0-85221-131-7}}</ref> == Дистрибуција == Најчесто го има во Европа, Северна Африка, Блискиот Исток и Средна Азија, може да се најде низ целиот свет. Пронајден е дури на север до Гренланд<ref>Beesley, S. and Wilde, J. 1997. ''Urban Flora of Belfast''. The Institute of Irish Studies and The Queen's University of Belfast. {{ISBN|0-85389-695-X}}.</ref> и натурализиран низ [[Велика Британија (остров)|Велика Британија]] и [[Ирска (остров)|Ирска]].<ref>Clapham, A.R., Tutin, T.G. and Warburg, E.F. 1968 ''Excursion Flora of the British Isles.'' Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-04656-4}}</ref> == Кулинарска употреба == Жолтите цветови на Белиот синап произведуваат голи или ретко наежени силициуми. Секое овошје (силик) содржи околу половина дузина семиња. Растенијата се собираат за нивните семиња непосредно пред мешунките на семето (siliquae) да созреат и да се отворат (отсекуваат). Семето од бел синап се тврди сфероидни семиња, обично околу {{Convert|1.0|to|1.5|mm}} во пречник,<ref>{{Наведено списание|last=Balke|first=D.|year=2000|title=Rapid aqueous extraction of mucilage from whole white mustard seed|journal=Food Research International|volume=33|issue=5|pages=347–356|doi=10.1016/S0963-9969(00)00055-7}}</ref> со боја која се движи од беж или жолта до светло кафеава. Може да се употреба и во јадења. Кога се меле и се меша со други состојки, може да се произведе паста или повеќе стандардни [[Сенф|зачини]] . ''Sinapis alba'' се користи за правење на вообичаениот жолт сенф за маса, со дополнителна жолта боја обезбедена од [[куркума]]та во некои формулации. Семето на белиот синап содржи синалбин, кој е [[Гликозид|тиогликозид]] одговорен за нивниот лут вкус. Белиот синап има помалку испарливи масла и се смета дека вкусот е поблаг од оној што го произведуваат семките од црн синап.<ref>{{Наведено списание|last=Tan|first=S. H.|year=2011|title=Extraction and residual antinutritional components in protein fractions of Sinapis alba and Brassica napus oil-free meals|journal=17th Australian Research Assembly on Brassicas (ARAB). Wagga Wagga, NSW|pages=107}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=The Complete Book of Herbs & Spices: An Illustrated Guide to Growing and Using Culinary, Aromatic, Cosmetic and Medicinal Plants|last=Garland|first=S.|publisher=Frances Lincoln Limited, Rydalmere, NSW, Australia|year=1993|isbn=978-0340584699}}</ref> Во Грција, листовите на ова растение се јадат во текот на зимата, пред да процвета. Грците го нарекуваат {{Јаз|el-latn|vrouves}} ({{Јаз|el|βρούβα}}) или {{Јаз|el-latn|lapsana}} ({{Јаз|el|λαψάνα}}). Сезоната на цветање на Белиот синап започнува во (февруари-март) се слави со фестивалот на синапот, серија свечености во винската земја Калифорнија (окрузите Напа и Сонома).  == Други употреби == Белиот синап најчесто се користи како покривка и зелено ѓубриво во Европа (помеѓу ОК и Украина). Постојат голем број сорти на ова растение , на пр. во [https://www.bundessortenamt.de/internet30/fileadmin/Files/PDF/bsl_getreide_2015.pdf Германија], [http://www.kennisakker.nl/files/Kennisdocument/Rassenbulletin_groenbemesters_2014.pdf Холандија], кои главно се разликуваат по доцнењето на цветањето и отпорноста на бело цвекло-цисти нематоди (''Heterodera schachtii''). Земјоделците претпочитаат доцноцветни сорти, кои не даваат семиња, бидејќи може да станат плевел во следната година. Раната сила е важна за брзо покривање на почвата за да се потисне плевелот и да се заштити почвата од ерозија. Во ротации со [[шеќерна репка]], сузбивањето на бело цвекло-циста нематода е важна карактеристика. Отпорните сорти на белиот синап ја намалува популацијата на нематоди за 70-90%.{{Се бара извор|date=October 2020}} == Галерија == <gallery> Податотека:Sinapis alba 1.JPG|цветно растение Податотека:Sinapis alba Habitus 2010-4-11 DehesaBoyalPuertollano.jpg|растение Податотека:Gele mosterd bloemen Sinapis alba.jpg|цвеќиња Податотека:Sinapis alba fruits IP0307031.jpg|мешунки од семиња Податотека:Gele mosterd groenbemesting (Sinapis alba green manuring).jpg|покривна култура </gallery> == Поврзано == * Растение сенф * Семе од синап == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * Цвеќе [http://www.flowersinisrael.com/Sinapisalba_page.htm Синапис алба] во Израел * {{CalPhotos|Sinapis|alba}} базата на фотографии * * * http://www.maltawildplants.com/CRUC/Sinapis_alba.php Сеопфатен профил за ''Sinapis alba'' . {{Таксонска лента}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Лековити растенија]] [[Категорија:Зелки]] [[Категорија:Зачини]] 00f5j5wrclsozlhp5a6q6uznrwtlq7i 0 1300145 4796191 4793929 2022-07-24T11:27:10Z Bjankuloski06 332 /* Опсег и живеалиште */Јазична исправка, replaced: централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki [[Податотека:Acorus calamus1.jpg|thumb|Лирот]] Лирот или така наречен '''слатко знаме''', '''нишање''' или '''корен од мошус''', меѓу многуте вообичаени имиња<ref name="str">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=QZAhYVPeRL0C&q=%22Acorus+calamus%22+beewort&pg=PA119|title=Wildflowers of Iowa Woodlands|last=Sylvan T. Runkel|last2=Alvin F. Bull|publisher=[[University of Iowa Press]]|year=2009|isbn=9781587298844|location=Iowa City, Iowa|page=119|access-date=13 December 2011|orig-year=1979}}</ref> бил [[Вид (биологија)|вид]] на [[Скриеносеменици|цветни растенија]] со психоактивни хемикалии . Тоа бил висок [[Моклиште|мочуришен]] [[Монокотиледони|еднокомник]] од фамилијата Acoraceae, од родот ''Acorus .'' Иако така се користел и во традиционалната медицина<ref name="Venkatesan et al 2019">{{Наведено списание|last=Venkatesan|first=Ramya|last2=Karuppiah|first2=Prakash Shyam|last3=Arumugam|first3=Gnanamani|last4=Balamuthu|first4=Kadalmani|date=March 2019|title=β-Asarone Exhibits Antifungal Activity by Inhibiting Ergosterol Biosynthesis in Aspergillus niger ATCC 16888|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences, India Section B: Biological Sciences|volume=89|issue=1|pages=173–184|doi=10.1007/s40011-017-0930-4}}</ref> во текот на вековите за лекување на дигестивни нарушувања и болки, нема клинички докази за неговата безбедност или ефикасност &ndash; а проголтаниот каламус можел да биде токсичен &ndash; што доведувало до негова комерцијална забрана во Соединетите Држави.<ref name="drugs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.drugs.com/npp/calamus.html|title=Calamus|date=2018|publisher=Drugs.com|accessdate=28 January 2019}}</ref> == Опис == [[Податотека:Sweet_flag,_Chapman_S.P.,_Pennsylvania.jpg|мини|Слатко знаме, Државниот парк Чепмен, ПС, 27 јуни 2021 година]] [[Податотека:Acorus-calamus1.jpg|мини|Цветање]] Слаткото знаме Лирот било [[Зелјесто растение|тревно]] [[повеќегодишно растение]], {{Convert|2|m|in}} високо.<ref name="drugs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.drugs.com/npp/calamus.html|title=Calamus|date=2018|publisher=Drugs.com|accessdate=28 January 2019}}</ref> Неговите лисја наликувале на оние од [[Перуники|семејството на ирис]]. Слаткото знаме се состои од прамени од базални лисја кои се издигнувале од [[ризом]] што се шири.<ref name="drugs" /> Листовите биле исправени со жолтеникаво-кафеавиа боја, радикални, со розова обвивка во нивните основи, во облик на меч, рамни и тесни, заострени во долга, акутна точка и имале паралелни вени. Листовите исто така имале мазни рабови, кои можеле да бидат брановидни или стуткани. Слаткото знаме можело да се разликува од ирисот и другите слични растенија по стеснетите рабови на листовите, миризливиот мирис што го испуштал кога се дробел во присуството на спадикс.<ref name="hilty">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.illinoiswildflowers.info/wetland/plants/sweetflag.htm|title=Sweet flag|last=John Hilty|publisher=Wetland Wildflowers of Illinois|accessdate=28 January 2019}}</ref><ref name="rook">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rook.org/earl/bwca/nature/aquatics/acorus.html|title=''Acorus americanus'' – Sweet Flag|date=14 April 2004|work=Rook.Org|archive-url=https://web.archive.org/web/20060825163223/http://www.rook.org/earl/bwca/nature/aquatics/acorus.html|archive-date=25 August 2006}}</ref> Само растенијата на кои живеалиштето им е во вода можеле да носат цвеќиња. Цврстите, триаголни цветни стебла се издигнувале од пазувите на надворешните лисја. Од едната страна на стеблото на цветот излегувал полуподигнат спадикс. Спадиксот бил цврст, цилиндричен, се стеснувал на секој крај и бил од 5 до 10&nbsp;cm во должина. Отсуствувал покривен шпат, како што било вообичаено кај [[Аруми|Araceae]] . Спадиксот бил густо преполн со ситни зеленикаво-жолти цветови. Секој цвет се содржел со шест ливчиња и стомаци затворени во периант со шест поделби, околу триклеточен, долгнавест јајник со неподвижна стигма. Цветовите се слатко миризливи.<ref name="hilty">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.illinoiswildflowers.info/wetland/plants/sweetflag.htm|title=Sweet flag|last=John Hilty|publisher=Wetland Wildflowers of Illinois|accessdate=28 January 2019}}</ref><ref name="rook">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rook.org/earl/bwca/nature/aquatics/acorus.html|title=''Acorus americanus'' – Sweet Flag|date=14 April 2004|work=Rook.Org|archive-url=https://web.archive.org/web/20060825163223/http://www.rook.org/earl/bwca/nature/aquatics/acorus.html|archive-date=25 August 2006}}</ref> Во Европа, цветал околу еден месец кон крајот на пролетта или почетокот на летото, но не вродувал со плод. Плодот бил бобинка исполнета со слуз, која кога созрева паѓала во водата и се распрснувала лебдејќи. Во Азија, тој, исто така, ретко плодувал и се пропагирал главно со растење на неговиот ризом, формирајќи колонии. Разгранетиот цилиндричен ризом бил со дебелина на човечки прст и имал бројни груби влакнести корени под него. Надворешноста била со основна кафеава боја, а внатрешноста бела.<ref name="botanical.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.botanical.com/botanical/mgmh/s/sedges39.html|title=Sedge, Sweet; in A Modern Herbal|last=Grieve M|date=2018|publisher=Botanical.com|accessdate=1 April 2017}}</ref> == Опсег и живеалиште == Слаткото знаме Лирот растело во [[Индија]], Средна Азија, јужна Русија и [[Сибир]], Европа и Северна Америка.<ref name="botanical.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.botanical.com/botanical/mgmh/s/sedges39.html|title=Sedge, Sweet; in A Modern Herbal|last=Grieve M|date=2018|publisher=Botanical.com|accessdate=1 April 2017}}</ref> Живеалиштата вклучувале рабови на мали езера, бари и реки, мочуришта, и други.<ref name="hilty">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.illinoiswildflowers.info/wetland/plants/sweetflag.htm|title=Sweet flag|last=John Hilty|publisher=Wetland Wildflowers of Illinois|accessdate=28 January 2019}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://naeb.brit.org/uses/species/55/|title=''Acorus calamus'' L.; Native American Ethnobotany|date=2003|publisher=US Department of Agriculture|accessdate=12 May 2021}}</ref> == Имиња и етимологија == Покрај „слаткото знаме“ и „каламус“, други вообичаени имиња за Лиротот вклучувале пчеларник, корен од горчлив пипер, корен од каламус, корен од знаме, гладон, знаме од мирта, трева од мирта, корен од мирта, корен од бор, морски острица, слатка трска, сладок цимет, слатка трева, слатка мирта, сладок корен, сладок тресок и сладок острица.<ref name="str">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=QZAhYVPeRL0C&q=%22Acorus+calamus%22+beewort&pg=PA119|title=Wildflowers of Iowa Woodlands|last=Sylvan T. Runkel|last2=Alvin F. Bull|publisher=[[University of Iowa Press]]|year=2009|isbn=9781587298844|location=Iowa City, Iowa|page=119|access-date=13 December 2011|orig-year=1979}}</ref><ref name="drugs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.drugs.com/npp/calamus.html|title=Calamus|date=2018|publisher=Drugs.com|accessdate=28 January 2019}}</ref> Генеричкото име за Лирот било [[Латински јазик|латинскиот]] збор ''acorus'', кој потекнувал од [[Грчки јазик|грчкиот]] (áchórou) од [[Диоскорид]] (забележете дека различните верзии на текстот имаат различен правопис). Самиот збор άχόρου се сметал дека бил изведен од зборот ќерка (kóri), што значел зеница (на око), бидејќи сокот од коренот на растението се користел како лек за болести на очите („потемнување на ученикот').<ref>{{Наведена книга|title=Naturalis Historia|last=Pliny the Elder|series=25|language=la|trans-title=The Natural History|chapter=100|chapter-url=https://penelope.uchicago.edu/Thayer/L/Roman/Texts/Pliny_the_Elder/25*.html}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Περὶ ὕλης ἰατρικῆς|last=Dioscorides, Pedanius|year=1829|pages=11, 50–70|language=el|translator-last=Sprengel, Karl Philipp|trans-title=De Materia Medica|chapter=2}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.scientificlatin.org/philbot/pb240.html|title=Nomina generica, quae Characterem essentialem vel habitum plantae exhibent, optima sunt|date=14 October 2001|work=Scientific Latin|language=la}}</ref> Специфичното име ''calamus'' било изведено од грчкиот (kálamos, што значел „трска“), сроден на латински ''culmus'' („стебленце“) и староанглиски ''healm'' („слама“), [[Арапски јазик|арапски]] (qálam, „пенкало“) и [[санскрит]] (lekhanee, „инструмент за пишување“, пак од прото-индоевропски ''*kole-mo-'' (се мисли дека значи „трева“ или „трска“).<ref>{{Наведено списание|last=Mythili Avadhani|first=MN|last2=Immanuel Selvaraj|first2=C|last3=Rajasekharan|first3=PE|last4=Tharachand|first4=C|date=2013|title=The Sweetness and Bitterness of Sweet Flag [''Acorus calamus'' L.] – A Review|url=http://www.rjpbcs.com/pdf/2013_4(2)/%5B67%5D.pdf|journal=Research Journal of Pharmaceutical, Biological and Chemical Sciences|volume=4|issue=2|pages=598–610}}</ref> Името „слатко знаме“ се однесувало на неговиот сладок мирис и сличноста со видовите ''ирис'', кои на англиски се познати како знамиња од крајот на XIV век.<ref name="rook">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rook.org/earl/bwca/nature/aquatics/acorus.html|title=''Acorus americanus'' – Sweet Flag|date=14 April 2004|work=Rook.Org|archive-url=https://web.archive.org/web/20060825163223/http://www.rook.org/earl/bwca/nature/aquatics/acorus.html|archive-date=25 August 2006}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.etymonline.com/index.php?term=flag&allowed_in_frame=0|title=Flag|last=Harper, Douglas|work=Online Etymological Dictionary}}</ref> == Историја == Растението веќе било споменато во папирусот VI на Честер Бити кој датирал од приближно 1300 п.н.е. Старите Египќани ретко го споменувале растението во медицински контекст, но секако се користело за правење парфеми.<ref name=":2">Manniche, Lisa; An Ancient Egyptian Herbal, p. 74; American University in Cairo Press; Cairo; 2006; {{ISBN|977 416 034 7}}</ref> Првично, Европејците ги мешале идентитетот и медицинската употреба на ''Acorus calamus'' на Римјаните и Грците со нивната родна ''Iris pseudacorus'' . Така, ''Herbarius zu Teutsch'', објавен во Мајнц во 1485 година, опишувал и вклучувал дрворез од оваа ирис под името ''Acorus'' . Оваа германска книга била еден од трите можни извори за францускиот ''Le Grant Herbier'', напишана во 1486, 1488, 1498 или 1508 година, од кои англискиот превод бил објавен како ''Grete Herball'' од Питер Треверис во 1526 година, а сите содржеле лажна идентификација на ''Herbarius zu Teutsch'' .<ref>Rohde, Eleanour Sinclair; ''The Old English Herbals''; Longmans, Green and Co.; 1922; accessed at https://www.gutenberg.org/files/33654/33654-h/33654-h.htm</ref> Вилијам Тарнер, пишувајќи во 1538 година, го опишувал „acorum“ како „гладон, знаме или жолто брашно“.<ref>Turner, William; Libellus de re herbaria, pg.</ref> Фабриката била воведена во Британија кон крајот на 16 век. Најмалку до 1596 година, вистински ''Acorus calamus'' се одгледувал во Британија, како што било наведено во ''Каталогот'', список на растенија што Џон Џерард растел во неговата градина во Холборн. Џерард забележувал: „Мојата градина напредува многу добро, но сè уште не носи ни цвеќе ни дршка“. Жерар го наведувал латинското име како ''Acorus verus'', но очигледно е дека сè уште постои сомнеж за неговата веродостојност: во неговата билка од 1597 година тој го наведувал англиското заедничко име како „копиле calamus“.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/mobot31753002733357|title=A catalogue of plants cultivated in the garden of John Gerard|last=Jackson, Benjamin Daydon|publisher=private printing|year=1876|location=London|pages=[https://archive.org/details/mobot31753002733357/page/1 1], 23}}</ref> Карл О. Зауер пријавил дека клубенот бил користен од северноамериканските Индијанци во времето на европското откритие.<ref>{{Наведена книга|title=Agricultural Origins and Dispersals (Bowman Memorial Lectures)|last=Sauer|first=Carl O.|date=1969|publisher=Massachusetts Institute of Technology Press|edition=2nd|location=Cambridge, Massachusetts|page=56}}</ref> == Култура == Според некои толкувања, американскиот поет [[Волт Витман]] го користел ова растение за да ја претстави хомоеротската љубов.<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=ca4FuDfH-cMC&pg=PA46|title=Walt Whitman's Mystical Ethics of Comradeship: Homosexuality and the Marginality of Friendship at the Crossroads of Modernity|last=Herrero-Brasas|first=Juan A.|publisher=SUNY|year=2010|isbn=978-1-4384-3011-9|page=46}}</ref> == Ботаника == [[Податотека:Illustration_Acorus_calamus0.jpg|десно|мини| Илустрација од флора од 1885 година на Волтер Ото Милер]] Постоеле три цитотипски форми кои се разликувале според бројот на хромозомите: диплоидна форма (2n=24), неплодна триплоидна форма (2n=36) и тетраплоидна форма (види подолу). Триплоидната форма била најчеста и се смета дека се појавила релативно неодамна во регионот на Хималаите преку хибридизација на диплоидот со тетраплоидот.<ref name="ReferenceB">Heng, Li (李恒), Guanghua, Zhu (朱光华); and Bogner, Josef; ''Flora of China'', Vol. 23, Acoraceae; Science Press & Missouri Botanical Garden; Beijing & St. Louis; 2010; accessed at http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200027130</ref> Веројатно автохтоно во поголемиот дел од Азија, триплоидната форма ''Acorus calamus'' var. ''calamus'' (исто така познат како var. ''vulgaris'' или var. ''verus'' ) сега е воведен низ [[Европа]], [[Австралија]], [[Нова Гвинеја]], [[Јужноафриканска Република|Јужна Африка]], [[Реинион|Реунион]] и [[Северна Америка]] .<ref name="ReferenceB">Heng, Li (李恒), Guanghua, Zhu (朱光华); and Bogner, Josef; ''Flora of China'', Vol. 23, Acoraceae; Science Press & Missouri Botanical Garden; Beijing & St. Louis; 2010; accessed at http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200027130</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tropicos.org/NameSearch.aspx?name=Acorus+calamus&commonname=|title=''Acorus calamus''|work=Tropicos|publisher=Missouri Botanical Garden|accessdate=9 July 2013}}</ref><ref name="apps.kew.org">Govaerts, R.; ''World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew''; 2002; http://apps.kew.org/wcsp/namedetail.do?name_id=2309; accessed 9 July 2013</ref><ref>African Plant Database, ''Acorus calamus''; Conservatoire et Jardin botaniques & South African National Biodiversity Institute; last modified 2007-02-14; http://www.ville-ge.ch/musinfo/bd/cjb/africa/details.php?langue=an&id=30524; accessed 9 July 2013</ref><ref>Euro+Med Plantbase; [http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?NameId=77936&PTRefFk=8000000 http://ww2.bgbm.org/EuroPlusMed/PTaxonDetail.asp?]</ref><ref>Index de la flore vasculaire de la Réunion; http://www.tela-botanica.org/eflore/BDNFM/2006.01/nn/118; accessed 9 July 2013</ref> Тетраплоидната форма ''Acorus calamus'' var. ''angustatus'' била најчеста низ Азија, од Индија до [[Јапонија]] и [[Филипини]]те и од [[Индонезија]] до Сибир.<ref name="apps.kew.org" /> Диплоидната форма ''Acorus americanus'' или ''Acorus calamus'' var. ''americanus'' се наоѓала во северниот дел на субарктичката Северна Америка и расфрлани одделни области низ [[Мисисипи (река)|долината Мисисипи]], а дополнително диплоиди биле исто така пронајдени во [[Монголија]], централен Сибир ( [[Бурјатија]] ), Гилгит-Балтистан во Пакистан (кои го тврди Индија) и северниот дел на [[Химачал Прадеш]] во Индија. Изумрен бил во некои делови на САД и [[Канада]]. Не се наоѓал во некои од овие области затоа што предколумбиските популации го распрснале низ делови на Соединетите држави.<ref name="apps.kew.org" /><ref name="efloras.org">Thompson, Sue A.; ''Flora of North America'', Acorus; 2000; http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=100307</ref><ref>Gilmore, Melvin R., ''Dispersal By Indians a Factor in the Extension of Discontinuous Distribution of Certain Species of Native Plants'', Papers of the Michigan Academy of Science, Arts, and Letters 13 (1931): 89–94; http://triscience.com/General/dispersal-by-indians-a-factor-in-the-extension-of-discontinuous-distribution-of-certain-species-of-native-plants/doculite_view</ref><ref name=":0">{{Наведено списание|last=Ogra|first=R. K.|last2=Mohanpuria|first2=Prashant|last3=Sharma|first3=Upendra K.|last4=Sharma|first4=Madhu|last5=Sinha|first5=A. K.|last6=Ahuja|first6=P. S.|date=2009|title=Indian calamus (Acorus calamus L.): not a tetraploid|journal=Current Science|volume=97|issue=11|pages=1644–1647|jstor=24107305}}</ref> Во моментов таксономската позиција на овие форми е оспорена. Сеопфатната таксономска анализа во Светската проверка на списокот на избрани растителни семејства од 2002 година ги сметал сите три форми за различни сорти на еден вид.<ref name="apps.kew.org">Govaerts, R.; ''World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew''; 2002; http://apps.kew.org/wcsp/namedetail.do?name_id=2309; accessed 9 July 2013</ref><ref>The Plant List; http://www.theplantlist.org/tpl/search?q=acorus+calamus; accessed 9 July 2013</ref> Публикацијата Флора на Северна Америка ја сметала диплоидната форма за посебен вид, анализирајќи ги северноамериканските форми на диплоидната сорта и не ја анализира морфологијата на азиските форми на диплоидната сорта.<ref name="efloras.org">Thompson, Sue A.; ''Flora of North America'', Acorus; 2000; http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=100307</ref> Исто така, во постарата литература, името ''Acorus americanus'' можело неселективно да се користи за сите форми на ''Acorus calamus'' што се јавувале во Северна Америка, без оглед на цитолошката разновидност (т.е. и диплоидните и триплоидните форми).<ref name="efloras.org" /> Третманот во флората на Кина од 2010 година, кој се следел во системот на база на податоци Тропикос, ги сметал сите сорти за синоними на еден таксономски недиференциран вид, што укажувал на морфолошки преклопувања во карактеристиките што ги издвои Томпсон.<ref name="ReferenceB">Heng, Li (李恒), Guanghua, Zhu (朱光华); and Bogner, Josef; ''Flora of China'', Vol. 23, Acoraceae; Science Press & Missouri Botanical Garden; Beijing & St. Louis; 2010; accessed at http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200027130</ref> Примарната [[Морфологија (биологија)|морфолошка]] разлика помеѓу триплоидните и северноамериканските форми на диплоидот се правела со бројот на истакнати лисни вени, диплоидот имал една истакната средна вена и од двете страни на оваа подеднакво подигнати секундарни вени, триплоидот имал единствена истакната средна вена при што секундарните вени едвај се разликувале.<ref name="efloras.org">Thompson, Sue A.; ''Flora of North America'', Acorus; 2000; http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=100307</ref> Според Флората на Кина, постоело јасно преклопување во овие карактеристики и различните [[Кариотип|цитотипови]] што било невозможно да се разликуваат морфолошки.<ref name="ReferenceB">Heng, Li (李恒), Guanghua, Zhu (朱光华); and Bogner, Josef; ''Flora of China'', Vol. 23, Acoraceae; Science Press & Missouri Botanical Garden; Beijing & St. Louis; 2010; accessed at http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=200027130</ref> Триплоидните растенија биле неплодни и покажувале абортус на јајниците со збрчкан изглед. Оваа форма никогаш немала оформено овошје (а камоли семиња) и можело да се шири само асексуално.<ref name="efloras.org" /> Тетраплоидната сорта обично била позната како ''Acorus calamus var. angustatus'' Besser . Познати се голем број синоними, но голем број се оспорени за тоа на која сорта припаѓале. Морфолошки бил разновиден, со некои форми кои имале многу широки, а некои тесни лисја. Понатаму, тој бил и цитотипски разновиден, со низа различни [[кариотип]]ови .<ref name="apps.kew.org">Govaerts, R.; ''World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew''; 2002; http://apps.kew.org/wcsp/namedetail.do?name_id=2309; accessed 9 July 2013</ref><ref name=":0">{{Наведено списание|last=Ogra|first=R. K.|last2=Mohanpuria|first2=Prashant|last3=Sharma|first3=Upendra K.|last4=Sharma|first4=Madhu|last5=Sinha|first5=A. K.|last6=Ahuja|first6=P. S.|date=2009|title=Indian calamus (Acorus calamus L.): not a tetraploid|journal=Current Science|volume=97|issue=11|pages=1644–1647|jstor=24107305}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFOgraMohanpuriaSharmaSharma2009">Ogra, R. K.; Mohanpuria, Prashant; Sharma, Upendra K.; Sharma, Madhu; Sinha, A. K.; Ahuja, P. S. (2009). </cite></ref><ref name=":1">{{Наведено списание|last=Hong|first=Wang|last2=Wen-Li|first2=L. I.|last3=Zhi-Jian|first3=G. U.|last4=Yong-Yan|first4=Chen|date=15 April 2001|title=Cytological Study on Acorus L. in Southwestern China, with Some Cytogeographical Notes on A. calamus|url=https://www.jipb.net/EN/Y2001/V43/I4/354|journal=Journal of Integrative Plant Biology|volume=43|issue=4|pages=354–358}}</ref> == Хемија == Лисјата и ризомите на каламусот содржеле испарливо масло кое дава карактеристичен мирис и вкус.<ref name="drugs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.drugs.com/npp/calamus.html|title=Calamus|date=2018|publisher=Drugs.com|accessdate=28 January 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.drugs.com/npp/calamus.html "Calamus"]. </cite></ref> Главните компоненти на маслото биле бета -асарон (дури 75%) и алфа-асарон, сапонини, лектини, [[сесквитерпен]]оиди, [[лигнан]]и и [[стероид]]и .<ref name="drugs" /> Фитохемикалиите во растението варирале во зависност од географската локација, возраста на растението, климата, сортата на видовите и извлечената растителна компонента.<ref name="drugs" /><ref name="vpvb">{{Наведено списание|last=Streloke|first=M.|last2=Ascher|first2=K. R. S.|last3=Schmidt|first3=G. H.|last4=Neumann|first4=W. P.|displayauthors=etal|year=1989|title=Vapor pressure and volatility of β-asarone, the main ingredient of an indigenous stored-product insecticide, Acorus calamus oil|journal=Phytoparasitica|volume=17|issue=4|pages=299–313|doi=10.1007/BF02980759}}</ref><ref name="cceo">{{Наведено списание|last=Marongiu|first=Bruno|last2=Piras|first2=Alessandra|last3=Porcedda|first3=Silvia|last4=Scorciapino|first4=Andrea|year=2005|title=Chemical Composition of the Essential Oil and Supercritical {{chem|C|O|2}} Extract of ''Commiphora myrrha'' (Nees) Engl. and of ''Acorus calamus'' L.|journal=[[Journal of Agricultural and Food Chemistry]]|volume=53|issue=20|pages=7939–7943|doi=10.1021/jf051100x|pmid=16190653}}</ref> Диплоидите не биле полни со бета-асарон.<ref name="ReferenceA">{{Наведено списание|last=Radušienė|first=J|last2=Judžentienė|first2=A|last3=Pečiulytė|first3=D|last4=Janulis|first4=V|year=2007|title=Essential oil composition and antimicrobial assay of ''Acorus calamus'' leaves from different wild populations|journal=Plant Genetic Resources: Characterization and Utilization|volume=5|pages=37–44|doi=10.1017/S1479262107390928}}</ref> == Безбедност и прописи == ''A. calamus'' и производите добиени од ''A. calamus'' (како што е неговото масло) биле забранети да се користат како храна за луѓе или како додаток на храна во 1968 година од страна на Управата за храна и лекови на САД .<ref name="drugs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.drugs.com/npp/calamus.html|title=Calamus|date=2018|publisher=Drugs.com|accessdate=28 January 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.drugs.com/npp/calamus.html "Calamus"]. </cite></ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.accessdata.fda.gov/scripts/cdrh/cfdocs/cfcfr/CFRSearch.cfm?fr=189.110|title=Substances Generally Prohibited From Direct Addition or Use as Human Food: Calamus and its derivatives|work=Code of Federal Regulations, Title 21, Chapter I, Subchapter B, Part 189|publisher=Food and Drug Administration}}</ref> Иако ограничувањата на потрошувачката во храна или алкохолни пијалоци (115 [[микрограм]]и на ден) биле препорачани во пресудата од 2001 година од страна на [[Европска комисија|Европската комисија]], степенот на безбедна изложеност останал недефиниран.<ref name="ec01">{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/fs_food-improvement-agents_flavourings-out111.pdf|title=Opinion of the Scientific Committee on Food on the presence of beta-asarone in flavourings and other food ingredients with flavouring properties|date=12 December 2001|publisher=European Commission, Scientific Committee on Food|accessdate=28 January 2019}}</ref> === Токсичност === Иако каламусот бил користен за неговиот мирис и проголтан, тој не бил проучен со ригорозни клинички истражувања .<ref name="drugs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.drugs.com/npp/calamus.html|title=Calamus|date=2018|publisher=Drugs.com|accessdate=28 January 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.drugs.com/npp/calamus.html "Calamus"]. </cite></ref> Индивидуалните медицински извештаи за токсичност споменувале сериозно гадење и продолжено [[повраќање]] во текот на многу часови по орална употреба.<ref name="drugs" /> Лабораториските студии на неговите екстракти укажувале на други форми на токсичност,<ref name="drugs" /><ref name="ec01">{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/fs_food-improvement-agents_flavourings-out111.pdf|title=Opinion of the Scientific Committee on Food on the presence of beta-asarone in flavourings and other food ingredients with flavouring properties|date=12 December 2001|publisher=European Commission, Scientific Committee on Food|accessdate=28 January 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/fs_food-improvement-agents_flavourings-out111.pdf "Opinion of the Scientific Committee on Food on the presence of beta-asarone in flavourings and other food ingredients with flavouring properties"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. </cite></ref> главно поради [[Повраќање|еметичното]] соединение β -асарон .<ref name="ReferenceA">{{Наведено списание|last=Radušienė|first=J|last2=Judžentienė|first2=A|last3=Pečiulytė|first3=D|last4=Janulis|first4=V|year=2007|title=Essential oil composition and antimicrobial assay of ''Acorus calamus'' leaves from different wild populations|journal=Plant Genetic Resources: Characterization and Utilization|volume=5|pages=37–44|doi=10.1017/S1479262107390928}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRadušienėJudžentienėPečiulytėJanulis2007">Radušienė, J; Judžentienė, A; Pečiulytė, D; Janulis, V (2007). </cite></ref> == Користи == ''A. calamus'' бил предмет на трговија во многу култури со векови. Медицински се користел за широк спектар на заболувања, како што се гастроинтестинални заболувања и лекување болки, а неговата арома го правела етеричното масло од каламус ценет во индустријата за парфеми.<ref name="drugs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.drugs.com/npp/calamus.html|title=Calamus|date=2018|publisher=Drugs.com|accessdate=28 January 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.drugs.com/npp/calamus.html "Calamus"]. </cite></ref> Суштината од ризомот се користела како вкус за храна, алкохолни пијалоци и горчливи јадења во Европа.<ref name="ec01">{{Наведена мрежна страница|url=https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/fs_food-improvement-agents_flavourings-out111.pdf|title=Opinion of the Scientific Committee on Food on the presence of beta-asarone in flavourings and other food ingredients with flavouring properties|date=12 December 2001|publisher=European Commission, Scientific Committee on Food|accessdate=28 January 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://ec.europa.eu/food/sites/food/files/safety/docs/fs_food-improvement-agents_flavourings-out111.pdf "Opinion of the Scientific Committee on Food on the presence of beta-asarone in flavourings and other food ingredients with flavouring properties"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. </cite></ref> Некогаш се користел и за правење бонбони.<ref>{{Наведена книга|title=The Audubon Society Field Guide to North American Wildflowers, Eastern Region|last=Niering|first=William A.|last2=Olmstead|first2=Nancy C.|publisher=Knopf|year=1985|isbn=0-394-50432-1|page=340|author-link=William Niering|orig-year=1979}}</ref> === Храна === Младите стебленца можеле да се влечат кога се под {{Convert|30|cm}} години ; внатрешните стебла можеле да се јадат сурови. Корените можеле да се измијат, излупат, да се сечат на мали парчиња, да се варат и да се динстаат во сируп за да се направат бонбони.<ref>{{Наведена книга|title=Edible wild plants: a North American field guide to over 200 natural foods|last=Elias|first=Thomas S|last2=Dykeman|first2=Peter A|date=2009|publisher=Sterling|isbn=978-1-4027-6715-9|page=133|oclc=244766414}}</ref> === Во хербалната медицина === Слаткото знаме имало долга историја на употреба во кинеските, непалските и индиските билни традиции.<ref name="drugs">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.drugs.com/npp/calamus.html|title=Calamus|date=2018|publisher=Drugs.com|accessdate=28 January 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.drugs.com/npp/calamus.html "Calamus"]. </cite></ref><ref>{{Наведено списание|last=Mukherjee|first=Pulok Kumar|last2=Kumar|first2=Venkatesan|last3=Mal|first3=Mainak|last4=Houghton|first4=Peter J.|date=1 January 2007|title=Acorus calamus.: Scientific Validation of Ayurvedic Tradition from Natural Resources|journal=Pharmaceutical Biology|volume=45|issue=8|pages=651–666|doi=10.1080/13880200701538724|doi-access=free}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=O’Neill|first=Alexander R.|last2=Badola|first2=Hemant K.|last3=Dhyani|first3=Pitamber P.|last4=Rana|first4=Santosh K.|date=December 2017|title=Integrating ethnobiological knowledge into biodiversity conservation in the Eastern Himalayas|journal=Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine|volume=13|issue=1|pages=21|doi=10.1186/s13002-017-0148-9|pmc=5372287|pmid=28356115}}</ref> Слаткото знаме се користело како хербален лек од народот Чипевјан .<ref>{{Наведена книга|title=Plants of the Western Boreal Forest & Aspen Parkland|last=Johnson|first=Derek|last2=Linda Kershaw|last3=Andy MacKinnon|last4=Jim Pojar|publisher=[[Lone Pine Publishing]]|year=1995|isbn=978-1-55105-058-4}}</ref> === Хортикултура === Ова растение понекогаш се користело како езерце во хортикултурата.<ref name="hilty">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.illinoiswildflowers.info/wetland/plants/sweetflag.htm|title=Sweet flag|last=John Hilty|publisher=Wetland Wildflowers of Illinois|accessdate=28 January 2019}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJohn_Hilty">John Hilty. </cite></ref><ref>{{Наведено списание|last=Oudhia|first=P|date=June 2002|title=Rice-acorus intercropping: a new system developed by innovative farmers of Chhattisgarh (India)|url=http://www.ejournals.ph/article.php?id=8488|journal=International Rice Research Notes|volume=27|issue=1|page=56}}</ref> Позната е барем една тетраплоидна украсна сорта ; обично се нарекувала „Variegatus“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.missouribotanicalgarden.org/gardens-gardening/your-garden/plant-finder/plant-details/kc/a634/acorus-calamus-variegatus.aspx|title=''Acorus calamus'' 'Variegatus'|work=Missouri Botanical Garden|accessdate=9 July 2013}}</ref> но RHS препорачувал да се нарекува „Argenteostriatus“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://apps.rhs.org.uk/plantselector/plant?plantid=56|title=''Acorus calamus'' 'Argenteostriatus'|work=Royal Horticultural Society|accessdate=9 July 2013}}</ref> === Инсектицид === {{Повеќе|Asarone}} Исушените и прашкасти корени содржеле соединение кое било корисно како инсектицид .<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/fieldguidetoedib00angi/page/224/mode/2up|title=Field Guide to Edible Wild Plants|last=Angier|first=Bradford|publisher=Stackpole Books|year=1974|isbn=0-8117-0616-8|location=Harrisburg, PA|pages=224|oclc=799792|author-link=Bradford Angier}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Ентеогени]] [[Категорија:Јадливи растенија]] [[Категорија:Зачини]] [[Категорија:Иѓиротовидни]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] kw5s8jfuceitaph41kjrpe2w4vwjngp 0 1300147 4796182 4784711 2022-07-24T11:26:37Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=Linaria vulgaris - harilik käokannus Valingu.jpg|genus=Linaria|species=vulgaris|authority=[[Philip Miller|Mill.]]}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''Linaria vulgaris'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Linaria|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Plant]]ae |- |''Clade'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Clade'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Clade'': |[[Eudicots]] |- |''Clade'': |[[Asterids]] |- |Order: |[[Lamiales]] |- |Family: |[[Plantaginaceae]] |- |Genus: |''[[Linaria]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''L.&nbsp;vulgaris'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Linaria vulgaris''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Philip Miller|Mill.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |} '''''Linaria vulgaris''''', '''обичната жаба ленена''',<ref>Natural History Museum: [https://web.archive.org/web/20090519043709/http://flood.nhm.ac.uk/jobj/java/runjava.jobj?java=ctol.CTOLServer&method=printNamePage&accountref=987&NAMEID=7673 ''Linaria vulgaris'']</ref><ref name="blamey">Blamey, M. & Grey-Wilson, C. (1989). ''Flora of Britain and Northern Europe''. {{ISBN|0-340-40170-2}}</ref> '''жолта ленена жаба''' или '''путер и јајца''',<ref name="ROM">{{Наведена книга|title=The ROM Field Guide to Wildflowers of Ontario|last=Dickinson|first=T.|last2=Metsger|first2=D.|last3=Bull|first3=J.|last4=Dickinson|first4=R.|publisher=[[Royal Ontario Museum]]|year=2004|isbn=0771076525|location=Toronto|page=367|oclc=54691765}}</ref> тоа е вид на цветно растение од фамилијата Plantaginaceae, родено во Европа, Сибир и Средна Азија.<ref name="WCSP_325777-2">{{Наведена мрежна страница|url=http://wcsp.science.kew.org/namedetail.do?name_id=325777-2|title=''Linaria vulgaris''|work=[[World Checklist of Selected Plant Families]]|publisher=[[Royal Botanic Gardens, Kew]]|accessdate=2020-03-05}}</ref> Исто така е воведено и сега е вообичаено во Северна Америка.<ref name="ROM" /> == Раст == Тоа е [[повеќегодишно растение]] и е со кратки раширени корени, исправени до легнати стебла 15–90 сантиметри (6-35 во) високи, со фини, нишки, глаукозни сино-зелени [[Лист (ботаника)|листови]],долги и 1–5 милиметри (0,04-0,20 во) широчина. Цветовите се слични на оние на снепдрагонот, 25–33 милиметри (0,98-1,30 во) долга, бледо жолта, освен долниот врв кој е портокалов, нанесен во густи завршни тркала од средината на летото до средината на есента. Цветовите најмногу ги посетуваат бумбарите .<ref>{{Наведено списание|last=Van Der Kooi|first=C. J.|last2=Pen|first2=I.|last3=Staal|first3=M.|last4=Stavenga|first4=D. G.|last5=Elzenga|first5=J. T. M.|year=2015|title=Competition for pollinators and intra-communal spectral dissimilarity of flowers|url=https://www.researchgate.net/publication/273158762|journal=Plant Biology|volume=18|issue=1|pages=56–62|doi=10.1111/plb.12328|pmid=25754608}}</ref> [[Плод]]от е глобозна капсула 5–11 милиметри (0,20-0,43 во) долги и 5–7 милиметри (0,20-0,28 во) широк, содржи бројни мали семиња.<ref name="blamey">Blamey, M. & Grey-Wilson, C. (1989). ''Flora of Britain and Northern Europe''. {{ISBN|0-340-40170-2}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-340-40170-2|0-340-40170-2]]</ref> == Екологија == [[Податотека:Linaria_vulgaris.jpg|мини]] [[Податотека:Bombus_hortorum_-_Linaria_vulgaris_-_Valingu.jpg|мини|Опрашување со градинарски бумбари]] Растението е широко распространето на груби места, покрај патишта, во дини и на нарушено и обработувано земјиште. Бидејќи цветот е во голема мера затворен со неговиот долен дел, за опрашување се потребни силни инсекти како што се [[пчели]]те и бумбарите (видови ''Bombus'' ).<ref name="blamey">Blamey, M. & Grey-Wilson, C. (1989). ''Flora of Britain and Northern Europe''. {{ISBN|0-340-40170-2}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-340-40170-2|0-340-40170-2]]</ref> ''Linaria vulgaris'' е прехранбено растение за голем број инсекти како што се слаткиот молец (''Acronicta euphorbiae'' ), молецот на глувчето (''Amphipyra tragopoginis'' ), сребрениот Y (''Autographa гама''), ''Calophasia lunula'', горгонската шаховска дамка (''Charidryas gorgone carflota'') (''Eupithecia linariata''), сатирски мопс (''Eupithecia satyrata''), ''Falseuncaria ruficiliana'', блато фритилар (''Boloria eunomia''), ''Pyrrhia umbra'', кафеав рустикален ( ''Rusina ferruginea'' ) и ''Stenoptilia bipunctidactyla''. Може да биде благо токсичен за добитокот.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/commonweedsofuni00unit/page/328|title=Common Weeds of the United States|date=1971|publisher=Dover|isbn=0-486-20504-5|location=New York|page=[https://archive.org/details/commonweedsofuni00unit/page/328 328]}}</ref> == Фосилни записи == Семињата на обичниот лен од жаба, беа идентификувани од Хокснските меѓуглацијални слоеви во Клактон . Записи, исто така, доаѓаат од глацијалните слоеви на Вајксел во Есекс, Хантингдоншир, [[Сари]] и Северен Велс . Овој доказ го прави родниот статус на растението во [[Велика Британија (остров)|Британија]] сосема очигледен и покрај многу силната поврзаност што денес ја има со отпадните места и живеалиштата создадени од човекот.<ref>{{Наведена книга|title=The History of the British Flora, A Factual Basis for Phytogeography|last=Godwin|first=Harry|date=1975|publisher=Cambridge University Press|isbn=0-521-20254-X}}</ref> == Одгледување и употреба == Иако најчесто се среќава како диво цвеќе, лененото жаба понекогаш се одгледува за сечено цвеќе, кое е долготрајно во вазна. Како и шмекерите ( ''Antirrhinum'' ), тие често се одгледуваат во детските градини за да „имчат“ цвеќиња кои можат да се натераат да „зборуваат“ со стискање во основата на королата.<ref name="mabey">{{Наведена книга|title=Flora Britannica|last=Mabey|first=R.|date=1996|publisher=[[Sinclair-Stevenson]]|isbn=1-85619-377-2}}</ref> На растението му е потребна голема дренажа, но инаку е прилагодлива на различни услови. Избега од одгледување во Северна Америка каде што е вообичаено на патиштата и во сиромашните почви, каде што сега е натурализиран во многу американски држави и канадски провинции.<ref>{{Наведена книга|title=An Illustrated Flora of the Northern United States and Canada|last=Britton|first=Nathaniel Lord|last2=Brown|first2=Addison|date=1970|publisher=Dover Publications|isbn=0-486-22642-5|volume=3|page=177|orig-year=first published 1913}}</ref> И покрај неговата репутација како плевел, како и [[глуварче]]то, ова растение се користи и во народната медицина за различни заболувања. Чајот направен од листовите се земал како [[лаксатив]] и силен [[диуретик]], како и за [[жолтица]], капки и ентеритис со поспаност.  За кожни болести и [[Хемороид|купишта]], се користеше или чај од лист или маст направен од цвеќињата.  Дополнително, како инсектицид се користел чај направен во млеко наместо вода. Потврдено е дека има диуретик и намалување на температурата.<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/fieldguidetomedi00fo/page/120|title=A Field Guide to Medicinal Plants and Herbs: Of Eastern and Central North America (Peterson Field Guides)|last=Foster|first=Steven|last2=Duke|first2=James A.|date=2000|publisher=Houghton Mifflin|isbn=0-395-98814-4|page=[https://archive.org/details/fieldguidetomedi00fo/page/120 120]}}</ref><ref name=":0">{{Наведено списание|last=Pandya|first=Preeti N.|last2=Aghera|first2=Hetal B.|last3=Ashok|first3=B. K.|last4=Acharya|first4=Rabinarayan|date=2012|title=Diuretic activity of Linaria ramosissima (wall.) Janch. leaves in albino rats|journal=Ayu|volume=33|issue=4|pages=576–578|doi=10.4103/0974-8520.110517|issn=0974-8520|pmc=3665199|pmid=23723679}}</ref> == Други имиња == ''Linaria acutiloba'' Fisch ex Rchb е [[Синоним (таксономија)|синоним]]. Бидејќи ова растение расте како плевел, има стекнато голем број локални разговорни имиња, вклучително и невеста, путер и јајца (но видете ''Lotus corniculatus'' ), путер сено, леб и путер, зајаче, муцка на зајаче, телешка муцка, континентална трева, коски на мртви мажи, ѓаволски лен, ѓаволски цвет, кучиња, грмушки од змеј, јајца и сланина (но види ''Lotus corniculatus'' ), јајца и путер, лажен лен, ленена кожа, флуелен (но види ''Kickxia'' ), жолчка, жолчка, дрзок адвокат, Јаковова скала (но види ''Polemonium'' ), уста на лав, цвет на мајмун (но види ''Mimulus'' ), северноамерикански овенчан, зајачко цвеќе, гранив, расипан, шмек (но види ''Antirrhinum'' ), див лен, див ''[[Тутун|шунд]]'', див тутун ), жолта прачка, жолта жаба лен.<ref name="mabey">{{Наведена книга|title=Flora Britannica|last=Mabey|first=R.|date=1996|publisher=[[Sinclair-Stevenson]]|isbn=1-85619-377-2}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMabey1996">Mabey, R. (1996). ''Flora Britannica''. [[Синклер-Стивенсон|Sinclair-Stevenson]]. [[ISBN]]&nbsp;[[Специјални: BookSources/1-85619-377-2|<bdi>1-85619-377-2</bdi>]].</cite></ref> == Надворешни врски == * {{Ризница-вметнато}}</img> * [https://www.invasivespeciesinfo.gov/profile/yellow-toadflax Профил на видот - Жолта жаба лен ( ''Linaria vulgaris'' )], Национален информативен центар за инвазивни видови, Национална земјоделска библиотека на Соединетите Американски Држави . Набројува општи информации и ресурси за жолто ленено жаба. {{Таксонска лента}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Флора на Европа]] [[Категорија:Лековити растенија]] re1qotvlbqd1er7csasqgjvj436g14p 0 1300241 4796194 4767362 2022-07-24T11:27:23Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki '''Мрежеста пеперуга''' (''Araschnia levana'') е пеперутка од фамилијата шаренци. Распостранетоста на пеперугата се протега од Шпанија преку [[Европа]] и исток преку Палеарктикот до [[Средна Азија]] и рускиот Далечен Исток до [[Кореја]] и [[Јапонија]]. == Распространетост во западна Европа == И покрај привременото опаѓање во поединечни региони на Европа, има општ пораст и пораст во населените области повеќе од 100 години. Во Германија, пепрутката била само локално застапена до 1930-тите, од средината на векот веќе била широко распространета. Во втората половина на 20 век се проширила во Германија на север и запад низ Долна Саксонија и Северна Рајна-Вестфалија и Шлезвиг-Холштајн и Холандија до брегот на Северното Море. Веќе во 1881 година била присутна во Јитланд (Данска). Пепрутката пристигнала во Шведска во 1970-тите, а во 1973 година првпат била видена во Финска. ''A. levana'' бил пронајден на 30 мај 1973 година, во југоисточна Финска, во Лаурицала, од млад лепидоптер, г-дин Jouko E. Hokka. Примерокот бил првиот познат. Од 1983 година, пеперутката е застапена во Финска и оттогаш постојано ја зголемува својата површина. Во Обединетото Кралство овој вид е многу редок но исто така имаше неколку неуспешни – а сега нелегални – обиди за внесување на овој вид во последните 100 години: во долината Вај во 1912 година, шумата Вајр во 1920-тите, Јужен Девон 1942, Ворчестер 1960-ти, Чешир 1970-ти, Јужен Мидлендс 1990-ти. Сите овие обиди не успеајле и јајца или ларви никогаш не биле забележани во дивината во ОК. (Според Законот за дивиот свет и село од 1981 година, сега е нелегално да се ослободуваат неавтохтони видови во дивината. ) [[Податотека:The_Macrolepidoptera_of_the_world_(Taf._64)_(8145292912).jpg|лево|мини|326x326пкс| приказ според Сајц]] == Опис според Сајц == [[Податотека:Araschnia_levana_caterpillar_-_Keila.jpg|мини| Гасеница на [[обична коприва]]]] ''A. levana'' L. (64d) има на црвеникаво окерно тло карактеристична шема на дамки, некои белузлави субапикални и дистомаргинални дамки на предното крило и ред сини шипки во близина на дисталната маргина на задното крило. Долната страна на предното крило во целина се согласува со горниот дел, но апикалната област носи виолетова прашина, бојата на земјата е побледа, а на клеточните точки има остро дефинирани бели линии; задното крило е во поголем дел црвено-кафеаво, во центарот носи бледа попречна лента која се шири позади, на места светлосни линии го минуваат крилото и има тапа виолетова размаска во дисталната област; маргината на двете крила носи тенки црни линии. Ова е првото потомство, кое лета рано на пролет (април-мај). Меѓу обичните форми повремено се појавуваат примероци во кои црните базални и крајбрежни ознаки се споени и двете крила се темна маргина, додека другите ознаки на крилата (во центарот) се сосема или речиси застарени, затоа овие области се речиси рамномерно црвени - кафеава. Ова е ab. ''frivaldszkyi'' Aigner. Летното потомство (јули до август), понекогаш и трето потомство (септември-октомври), е суштински различно, познато како ab. ''prorsa'' L. (64d). Црно, предното крило со бели дамки, задните со бела попречна лента; во поголем дел одоздола црвено-кафеава, со белузлави линии и ленти. На горната страна се појавуваат остатоци од црвеникаво жолти линии на дисталната маргина; примероците кај кои овие линии се отсутни или само на места благо назначени, додека белите ознаки се стеснети, се ab. ''опскура'' Фрухст. (64f). Ако белата ознака е стеснета на жолтеникава лента, или ако задното крило е целосно црно, името ab. ''шулци'' Пфицн. може да се вработат. Примероците кај кои горната страна е целосно без бели ленти, при што малите точки во дисталната област се присутни или отсутни, се именувани како ab. ''вајсмани'' Фиш. (вештачки произведен). Од друга страна индивидуите со ленти делумно жолтеникави и црвеникаво жолти дистални ознаки силно развиени може да се именуваат ab. ''интермедијална'' форма. ноем. (64г); не е ретка по природа, особено често во влажни и студени лета. Ја формира транзицијата кон ab. ''porima'' O. (64d) која е веќе толку многу изменета во насока на пружината што црвеникаво жолтата боја во дисталната област ја формира основната боја, лентите на ''прорса'', сепак, се уште се видливи. Конечно, ab. ''дилута'' Спул. е вештачки произведена сорта која наликува на ''порима'', но предното крило има архаичен нимфалидиски карактер во низата дамки кои потсетуваат на окелите пронајдени во Сатиридите. Сите овие форми се поврзани со интерградации, ''а прорсата'' се смета за понова форма, која може да се смени со примена на студ во ''левана'' (форма на предците), додека обратното не се случува. - Јајцето на видот е јајцевидно, срамнети со земја, ребрести, со зеленикава боја. Ларвата се храни со ''[[Обична коприва|Urtica dioica]]'' gregariously; е црна или бледо кафеава со црни ленти, понекогаш со црвеникава странична линија, вооружена со кратки разгранети трње, кои се црни, понекогаш жолти. Пупа кафеава, забележана со црникави, проекциите на главата и грбот се тапи, понекогаш со метални дамки. Кученцето на последното потомство хибернира. Видот е дистрибуиран низ Централна и Источна Европа (освен Англија) на југ до Далмација, преку Ерменија, Сибир, Амурланд, Усури, Кореа до Јапонија (тука очигледно во 3 потомци), сортите се повторуваат на исток без да покажуваат никакви впечатливи или постојани разлики од оние на Западот.<ref>[[Hans Ferdinand Emil Julius Stichel|Stichel, H.]] in [[Adalbert Seitz|Seitz, A.]] ed. Band 1: Abt. 1, ''Die Großschmetterlinge des palaearktischen Faunengebietes, Die palaearktischen Tagfalter'', 1909, 379 Seiten, mit 89 kolorierten Tafeln (3470 Figuren){{PD-notice}}</ref> == Сезонски диморфизам == Пеперутката е карактеристична по тоа што нејзините две годишни младенчиња изгледаат многу различно. Летното потомство е црно со бели ознаки, изгледа како минијатурна верзија на [[Шумска нимфа|белиот адмирал]] и нема поголем дел од портокаловата боја на пролетното потомство на сликата. == Биологија == Јајцата се вадат во долги конци, едно врз друго, на долната страна на растението на [[Обична коприва|коприва]]. Се смета дека овие низи јајца ги имитираат цветовите на копривата, а со тоа ги избегнуваат предаторите. Ларвите се хранат регуларно и [[Хибернација|хибернираат]] како кукли. Пеперутката претпочита влажни живеалишта со боцкави коприви, бидејќи тие се наоѓаат во отворени шуми, на рабовите на шумите и преодни котлини. мора да се задоволат и потребите на гасениците за висока влажност и сенка, како и на молците за обилно цветни повеќегодишни растенија. Инсектот живее во рамната и ридска земја на низините и ретко се издига повеќе од 1000 метри. == Наводи == {{Наводи}} * {{Наведена книга|title=The Millennium Atlas of Butterflies in Britain and Ireland|last=Asher|first=Jim|publisher=Oxford University Press|year=2001|isbn=0-19-850565-5|location=New York|display-authors=etal}} [[Категорија:Шарени пепруги]] mvqjnw13uv2sffo85vzvaq8nkquzcc4 0 1300251 4796087 4784709 2022-07-24T10:41:26Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа (2) wikitext text/x-wiki {{Таксономија|image_width=200px|ordo=[[Lecanorales]]|genus=''[[Evernia]]''|species='''''E. prunastri'''''|ordo_authority=([[Carl Linnaeus|L.]]) [[Ach.]] (1810)}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |''Evernia prunastri'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |[[Таксономија|Научна класификација]] |- |Царство: |<div class="царство" style="display:inline">[[Fungi]]</div> |- |Дивизија: |<div class="дивизија" style="display:inline">[[Ascomycota]]</div> |- |Класа: |<div class="класа" style="display:inline">[[Lecanoromycetes]]</div> |- |Ред: |<div class="ред" style="display:inline">[[Lecanorales]]</div> |- |Породица: |<div class="породица" style="display:inline">[[Parmeliaceae]]</div> |- |Род: |<div class="род" style="display:inline">''[[Evernia]]''</div> |- |Врста: |<div class="врста" style="display:inline">'''''E.&nbsp;prunastri'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |[[Биномна номенклатура|Биномно име]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Evernia prunastri''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Carl Linnaeus|L.]]) [[Ach.]] (1810)</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |[[Синоним (таксономија)|Синоними]] |- | colspan="2" style="text-align: left" | ''Lichen prunastri'' <small>L. (1753)</small> |} Дабов лишај или Evernia prunastri е вид лишај. Може да се најде во многу умерени планински шуми низ северната хемисфера, вклучувајќи делови од Франција, Португалија, Шпанија, Северна Америка и голем дел од Средна Европа. Првенствено расте на стеблото и гранките на дабовите дрвја, но обично се наоѓа на кората на други листопадни дрвја и четинари, како што се елата и борот. Талусите се грмушести и кратки, најчесто растат во грмушки и имаат облик на еленски рогови. Бојата варира од зелена до зеленикаво-бела кога е сува, и темно маслинесто-жолто-зелена кога е влажна. Текстурата на талусот е груба кога е сува и гумена кога е влажна. Долго време се користи во модерно производство на парфеми. == Комерцијална употреба == Комерцијално се бере во земјите од Јужна и Средна Европа и обично се извезува во Франција, каде што неговите миризливи соединенија се екстрахираат и се користат во индустријата. Овие суровини често се користат како фиксатори на парфеми и ги формираат основните ноти на многу мириси. Лишајот има изразен и сложен мирис и може да се опише како дрвенест, остар и помалку сладок. == Галерија == <gallery> Evernia prunastri 123, "Vazduh koji dišemo".jpg| Evernia prunastri 115, "Vazduh koji dišemo".jpg| Evernia prunastri 5, "Vazduh koji dišemo".jpg| Evernia prunastri 6, "Vazduh koji dišemo".jpg| Evernia prunastri 9, "Vazduh koji dišemo".jpg| </gallery> [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Taxobox articles missing a taxonbar]] [[Категорија:Лишаи]] [[Категорија:Габи]] c11r8ojwhka0xjtke9frfzpeenpu3yz 0 1300315 4796189 4793925 2022-07-24T11:27:00Z Bjankuloski06 332 /* Опис */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki Костенлива пустарка ([[Латински јазик|латински]]: '''''Coenonympha glycerion)''''' е вид на пеперутка што припаѓа на [[Семејство (биологија)|фамилијата]] Nymphalidae. Може да се најде во [[Источна Европа]], Балканскиот Полуостров и на исток преку Палеарктикот до Сибир и од Кавказ до Северна Кореја.{{Speciesbox}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Костенлива пустарка |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |во Естонија |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Coenonympha|edit]]</span> |- |Царство: |[[Animal]]ia |- |Колено: |[[Arthropod]]a |- |Класа: |[[Insect]]a |- |Ред: |[[Lepidoptera]] |- |Фамилија: |[[Nymphalidae]] |- |Род: |''[[Coenonympha]]'' |- |Вид: |<div class="species" style="display:inline">'''''C.&nbsp;glycerion'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Биномен назив]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Coenonympha glycerion''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Moritz Balthasar Borkhausen|Borkhausen]], 1788</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} == Опис == Дискот на предното крило на мажјакот, од горната страна измиен со бакар-кафеава, на женката со жолтеникаво кафена боја, оваа боја е понекогаш потемна, понекогаш посветла нијанса. Назад е рамномерно црно-кафеава, со неколку расфрлани и намалени окули на долната страна. Надвор од средината се наоѓаат 2 големи неправилни бели синусни дамки, одделни или тенко поврзани, со кои на прв поглед се препознава нимотипната форма. Очелите на задните крила се правилни и изразени и се појавуваат на горната страна во облик на кафеави прстени, така што има сличност со ''Carpathica Horm'', од Средна Азија. ''Carpathica Horm'' е помала планинска форма, чии задни крила се целосно или речиси целосно застарени. Доаѓа од Карпатските планини. Исто така нема очели, или најмногу неколку бели точки на нивно место. Згора на тоа, горната страна е рамномерно саѓи-кафеава, а целата долна страна е попрашана со бело. Ларвата е нечисто зелена со сино-зелена глава, темна грбна лента и бледа странична, како и црвен анален отвор. Пеперутките се на крило во јуни и јули. Тие се наоѓаат на тревни патишта во шуми и влажни ливади и не се ретки, иако ретко е да ги има во поголем број заедно. Женките со големо тело често не се издигнуваат повеќе од 1 или 2 стапки над земјата. Кога се вознемирени, тие обично летаат само со неколку чекори, следејќи ја насоката на патот и повторно се сместуваат во тревата.<ref>[[Adalbert Seitz|Seitz. A.]] in Seitz, A. ed. Band 1: Abt. 1, ''Die Großschmetterlinge des palaearktischen Faunengebietes, Die palaearktischen Tagfalter'', 1909, 379 Seiten, mit 89 kolorierten Tafeln (3470 Figuren){{PD-notice}}</ref> == Период на летот == Пеперутките летаат во една генерација од јуни до август. == Храна == Ларвите се хранат со разни видови на тревки. == Наводи == {{Наводи}} == Извори == * [https://web.archive.org/web/20090923003644/http://www.nymphalidae.net/Biogeography/Palspecies.htm Информации за видовите] * [https://www.biolib.cz/en/taxonposition/id680109 BioLib] * [http://ftp.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/nymphalidae/satyrinae/coenonympha/ „ ''Коенонимфа'' Хубнер, [1819 &#x5D; “] во Лепидоптерата на Марку Савела ''и некои други форми на живот'' [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] 9fdalohwy4dwpe0m81p7jdnr4lzsfi6 0 1300319 4796198 4794068 2022-07-24T11:28:00Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=Cotinus coggygria5.jpg|image_caption=Foliage and seed heads|genus=Cotinus|species=coggygria|authority=[[Giovanni Antonio Scopoli|Scop.]]|synonyms=''Rhus cotinus''}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''Cotinus coggygria'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Foliage and seed heads |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Cotinus|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Plant]]ae |- |''Clade'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Clade'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Clade'': |[[Eudicots]] |- |''Clade'': |[[Rosids]] |- |Order: |[[Sapindales]] |- |Family: |[[Anacardiaceae]] |- |Genus: |''[[Cotinus]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''C.&nbsp;coggygria'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Cotinus coggygria''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Giovanni Antonio Scopoli|Scop.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] |- | colspan="2" style="text-align: left" | ''Rhus cotinus'' |} '''''Cotinus coggygria''''', [[Синоним (таксономија)|син.]] ''Rhus cotinus'', '''европско димно дрво''',<ref>{{PLANTS|id=COCO10|taxon=European smoketree}}</ref> '''евроазиско димно''' дрво, димно '''дрво''', '''димна грмушка''', '''венецијански сумах''' или '''бојар''', претставува [[Вид (биологија)|вид]] на [[Скриеносеменици|цветно растение]] од [[Семејство (биологија)|фамилијата]] Anacardiaceae, родено во голема област од јужна Европа, источно низ Средна Азија и Хималаите до северна Кина. == Опис == Руј е повеќеразгранета [[Листопадни растенија|листопадна]] грмушка која расте до {{Convert|5|-|7|m|0}} висок со отворена, раширена, неправилна навика, само ретко формира мало дрво. Листовите се 3-8 см долги заоблени овали, зелени со восочен глаукезен сјај. Есенската боја може да биде впечатливо разновидна, од праска и жолта до скарлет. Цветовите се многубројни, произведени во големи соцвети долго; секој цвет 5–10&nbsp;mm во пречник, со пет бледо жолти ливчиња. Поголемиот дел од цвеќињата во секоја соцветија прекинуваат, издолжувајќи се во жолтеникаво-розови до розево-виолетови пердувести пердуви (кога се гледаат масовно, тие имаат лут изглед како „чад“, па оттука и заедничкото име „димно дрво“) кои го опкружуваат малиот ( 2–3&nbsp;мм) плодни [[плод]]ови кои навистина се развиваат. == Одгледување и употреба == Најчесто ова растение се одгледува како украсно растение, со неколку достапни сорти . Многу од нив се избрани за виолетово зеленило и цвеќиња. Следниве сорти ја добија наградата за заслуги на градината на Кралското хортикултурно друштво : * „Пламен“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rhs.org.uk/Plants/97510/Cotinus-Flame/Details|title="Cotinus" 'Flame'|publisher=RHS|accessdate=5 May 2020}}</ref> * Golden Spirit = 'Анкот' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rhs.org.uk/Plants/137770/Cotinus-coggygria-Golden-Spirit-Ancot-(PBR)/Details|title="Cotinus coggygria" Golden Spirit = 'Ancot'|publisher=RHS|accessdate=5 May 2020}}</ref> * „Кралска виолетова“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rhs.org.uk/Plants/97746/Cotinus-coggygria-Royal-Purple/Details|title="Cotinus coggygria" 'Royal Purple'|publisher=RHS|accessdate=5 May 2020}}</ref> * „Млада дама“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rhs.org.uk/Plants/147186/Cotinus-coggygria-Young-Lady-(PBR)/Details|title="Cotinus coggygria" 'Young Lady'|publisher=RHS|accessdate=5 May 2020}}</ref> Рѕјот порано се користел за правење жолта боја наречена '''млад фустик''' .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.britannica.com/technology/young-fustic|title=Young fustic|work=Britannica.com|publisher=Encyclopaedia Britannica|accessdate=5 May 2020}}</ref> == Галерија == <gallery> Податотека:Cotinus coggygria Скумпия кожевенная European smoketree.jpg|<Center>In autumn</Center> Податотека:Cotinus coggygria0.jpg| Податотека:Cotinus coggygria1.jpg| Податотека:Cotinus coggyria.jpg| Податотека:DaydreamSmokeTree.jpg|<Center>Cv. 'Daydream'</Center> Податотека:Purple Smoke Bush1.jpg| Податотека:Purple Smoke Bush2.jpg| Податотека:Cotinus coggygria autumn leaf.jpg|<Center>Autumn leaf</Center> </gallery> == Фосилни записи == Макрофосили на ''Cotinus coggygria'' од раната [[плиоцен]]ска епоха се пронајдени во Западна [[Грузија]] во регионот на [[Кавказ]] . == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://rbg-web2.rbge.org.uk/cgi-bin/nph-readbtree.pl/feout?FAMILY_XREF=&GENUS_XREF=Cotinus&SPECIES_XREF=&TAXON_NAME_XREF=&RANK= Флора Европа: европска дистрибуција] {{Таксонска лента}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Руеви]] ml6kdtzjwxizny0pzjkgtdd051meonf 0 1300342 4796186 4794027 2022-07-24T11:26:50Z Bjankuloski06 332 /* Распространетост */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki '''Зајачко стaпало''', исто така познато како '''дрво avens''', '''трева''' Бене, '''колвар''' и '''трева Свети Бенедикт''' (латински ''herba benedicta'' ), е повеќегодишно растение од семејството на рози ([[Рози|Rosaceae]]), кое расте на засенчени места (како што се шумските рабови и во близина на жива ограда) во умерените региони на Евроазија. Воведен е во Северна Америка,<ref>Brouillet, L., F. Coursol, S.J. Meades, M. Favreau, M. Anions, P. Bélisle & P. Desmet. 2010+. VASCAN, the Database of Vascular Plants of Canada. http://data.canadensys.net/vascan/ (consulted on 2018-01-12)</ref><ref>USDA, NRCS. 2018. The PLANTS Database (http://plants.usda.gov, 12 January 2018). National Plant Data Team, Greensboro, NC 27401-4901 USA.</ref> каде што формира природни хибриди со ''Geum canadense.'' Зајачко стапало, прилично редовно се хибридизира со ''Geum rivale'' (водени авени), бидејќи тие се тесно поврзани и се појавуваат заедно. Всушност, феноменот е толку впечатлив што хибридите некогаш биле третирани како вид, наречени ''Geum intermedium'' <small>Ehrh.</small> == Опис == Обично достигнува висина помеѓу 20 и 60 см, дрвените венчиња цветаат помеѓу Мај и Август, а неговите цветови се 1 – 2 см во пречник, има пет светло жолти ливчиња. Цветовите на [[хермафродит]] се мирисаат и опрашуваат од [[пчели]]. Плодовите имаат бруси, кои се користат за растурање со тоа што се фаќаат во крзно на [[Зајак|зајаци]] и други животни. Корените го содржат соединението [[еугенол]], кое исто така е присутно во [[каранфилче]]то<ref>WILD SPICES OF THE UK, Galloway Wild Foods. http://www.gallowaywildfoods.com/wild-spices-of-the-uk/ (consulted on 03/01/2019)</ref> и се користи како [[зачин]] во [[Супа|супите]], а исто така и за ароматизирање на пивот.<gallery mode="packed" heights="180"> Податотека:(MHNT) Geum urbanum - Buds and flower.jpg|Пупки и цвет Податотека:(MHNT) Geum urbanum - flower.jpg|Цвеќе Податотека:(MHNT) Geum urbanum - Fruit.jpg|Недозреано овошје </gallery> == Распространетост == Зајачко стапало може да биде пронајдено низ цела Европа (неговите области се повеќе расфрлани во јужна Иберија и во Русија, а целосно отсуствува од северна Скандинавија, Исланд, [[Фарски Острови|Фарските Острови]], [[Шетландски Острови|Шетланд]], Малта, Балеарските и Егејските острови).<ref name="AFE">{{Наведена книга|title=Atlas florae Europaeae, distribution of vascular plants in Europe. 13: Rosaceae (Spiraea to Fragaria, excl. Rubus)|last=Kurtto|first=Arto|last2=Lampinen|first2=Raino|last3=Junikka|first3=Leo|date=2004|publisher=Committee for mapping the flora of Europe and Societas Biologica Fennica|isbn=978-951-9108-14-8|location=Helsinki|page=146}}</ref> Се јавува и во [[Атлас (планини)|планините Атлас]] во Мароко, Алжир и Тунис, во Турција и [[Левант]], [[Кавказ]] и [[Ерменска Висорамнина|Ерменските висорамнини]], околу планините [[Алборз]] во Иран, а поретко во западен Сибир и во планините на Средна Азија до Западни Хималаи.<ref name="MJW">{{Наведена книга|title=Vergleichende Chorologie der zentraleuropäischen Flora|last=Meusel|first=Hermann|last2=Jäger|first2=E.|last3=Weinert|first3=E.|date=1965|publisher=Fischer|volume=[Band I]|location=Jena|at=K220, T532}}</ref><ref name="ANE">{{Наведена книга|title=Atlas of North European vascular plants north of the Tropic of Cancer|last=Hultén|first=Eric|last2=Fries|first2=Magnus|date=1986|publisher=Koeltz Scientific Books|isbn=978-3-87429-263-4|location=Königstein|at=Vol. 2, map 1092}}</ref> == Во фолклорот == Во фолклорот, дрвените авени се заслужни за моќта да ги избркаат злите духови и да штитат од бесни кучиња и отровни [[Змија|змии]]. Поврзано е со [[христијанство]]то бидејќи неговите лисја растеле по три, а ливчињата по пет (потсетувале, соодветно, на [[Свето Тројство|Света Троица]] и Петте рани). Астролошки, се вели дека со него управува [[Планетите во астрологијата|Јупитер]]. == Во хербалната медицина == Билкарите користат дрвени шуми за лекување на разни болести,<ref>{{Наведена книга|title=Handbook of medicinal herbs|last=Duke, James A.|date=2002|publisher=CRC Press|others=Duke, James A., 1929-|isbn=0849312841|edition=2nd|location=Boca Raton, FL|oclc=48876592}}</ref> но нема научни докази дека има некаква корист. == Наводи{{Reflist}} == == Користена литература == * Howard, Michael. ''Traditional Folk Remedies'' (Century, 1987), pp 99–100. == Надворешни врски == * [https://www.youtube.com/watch?v=XGushUh9lhU Видео и коментар за Geum urbanum и Geum rivale] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Флора на Обединетото Кралство]] [[Категорија:Флора на Европа]] [[Категорија:Растенија во Македонија]] [[Категорија:Лековити растенија]] 2tdszk966rf2ahq1qmuqp37sde51bqr 0 1300351 4796098 4773103 2022-07-24T10:42:18Z Bjankuloski06 332 /* Опис во Сеиц */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Малата''' пустарка( ''Coenonympha pamphilus'' ) е вид на пеперутка што припаѓа на [[Семејство (биологија)|фамилијата]] Nymphalidae, класифицирани во подфамилијата Satyrinae (попозната како „кафеави“). Тоа е најмалата пеперутка во оваа потфамилија. '''Малата''' пустарка е дневна и лета со забележлива шема на летање во близина на земјата. Почива со затворени крила кога не е во лет.<ref name=":7">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ukbutterflies.co.uk/species.php?species=pamphilus|title=UK Butterflies - Small Heath - Coenonympha pamphilus|work=www.ukbutterflies.co.uk|accessdate=2017-10-02}}</ref><ref name=":11">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.britishbutterflies.co.uk/species-info.asp?vernacular=Small%20Heath|title=British Butterflies - A Photographic Guide by Steven Cheshire|work=www.britishbutterflies.co.uk|archive-url=https://web.archive.org/web/20170621035319/http://www.britishbutterflies.co.uk/species-info.asp?vernacular=Small%20Heath|archive-date=2017-06-21|accessdate=2017-10-02}}</ref><ref name=":12">Wickman, Per-Clof.</ref> Распространет е во колониите низ пасиштата на [[Евроазија]] и северозападна [[Африка]], претпочитајќи посуви живеалишта од другите ''Coenonympha'', како што се солените мочуришта, алпските ливади, [[Моклиште|мочуриштата]] и пасиштата во близина на вода (т.е. потоци ).<ref>{{Наведено списание|last=Org|first=Registry-Migration.Gbif|year=2017|title=GBIF Backbone Taxonomy|publisher=GBIF Secretariat|doi=10.15468/39omei}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Sei|first=M.|year=2004|title=Larval Adaptation of the Endangered Maritime Ringlet ''Coenonympha tullia nipisiquit'' Mc ''Donnough'' (Lepidoptera: Nymphalidae) to a Saline Wetland Habitat|journal=Environmental Entomology|volume=33|issue=6|pages=1535–1540|doi=10.1603/0046-225X-33.6.1535}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Brau|first=Markus|last2=Dolek|first2=Matthias|last3=Stettmer|first3=Christian|date=2010|title=Habitat requirements, larval development and food preferences of the German population of the False Ringlet Coenonympha oedippus (FABRICIUS, 1787) (Lepidoptera: Nymphalidae) - Research on the ecological needs to develop management tools|url=http://www.ufz.de/export/data/10/129754_Oedippus_26.pdf#page=43|journal=Oedippus|volume=26|pages=41–51}}</ref> Сепак, загубата на живеалиштата предизвикана од човечки активности доведе до пад на населението на некои локации.<ref name=":11" /> Растенијата домаќини на [[Ларва|ларви]] се [[треви]], кои се наоѓаат во различни живеалишта, додека возрасните пеперутки се хранат со [[нектар]] од цвеќињата.<ref name=":8">{{Наведено списание|last=Goverde|first=Marcel|last2=Erhardt|first2=Andreas|date=2003-01-01|title=Effects of elevated CO2 on development and larval food-plant preference in the butterfly Coenonympha pamphilus (Lepidoptera, Satyridae)|journal=Global Change Biology|volume=9|issue=1|pages=74–83|bibcode=2003GCBio...9...74G|doi=10.1046/j.1365-2486.2003.00520.x}}</ref><ref name=":9">{{Наведено списание|last=Cahenzli|first=Fabian|last2=Erhardt|first2=Andreas|date=2012-09-01|title=Nectar sugars enhance fitness in male Coenonympha pamphilus butterflies by increasing longevity or realized reproduction|journal=Oikos|volume=121|issue=9|pages=1417–1423|doi=10.1111/j.1600-0706.2012.20190.x}}</ref> Мажјаците од овој вид се територијални, што игра голема улога во добивањето женска двојка. За да воспостават доминација, тие учествуваат во приказ на парење во кој мажјаците се собираат во натпреварувачки приказ за да ги привлечат женките кои поминуваат.<ref name=":10">{{Наведено списание|last=Wickman|first=Per-Olof|year=1992|title=Mating systems of Coenonympha butterflies in relation to longevity|journal=Animal Behaviour|volume=44|pages=141–148|doi=10.1016/S0003-3472(05)80763-8}}</ref> == Таксономијата == Малиот грин е еден од 40-те видови класифицирани во родот ''Coenonympha'' и сместен во фамилијата Nymphalidae . Припаѓа на племето Satyrini и неговото потплеме Coenonymphina.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://ftp.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/nymphalidae/satyrinae/coenonympha/|title=Coenonympha|work=ftp.funet.fi|accessdate=2018-02-22}}</ref> '''Малата''' пустарка првпат беше опишано во 1758 година од [[Карл Линеј|Карл Линеус]], шведски ботаничар и зоолог, во неговата книга ''[[Систем на природата|Systema Naturae]]'' .<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/carolilinnaeisys12linn|title=Caroli Linnaei ... Systema naturae: per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis|last=Linné|first=Carl von|last2=Lange|first2=Johann Joachim|last3=Linné|first3=Carl von|date=1760|publisher=Halae Magdeburgicae : Typis et sumtibus Io. Iac. Curt.|others=LuEsther T. Mertz Library New York Botanical Garden}}</ref> Првично, женската пеперутка ''C. pamphilus'' била означена како златно око, а мажјакот како око со селце. Ентомологот Мозес Харис подоцна го опишал како Малиот Хит или чуварот на вратата. Меѓутоа, чуварот на вратата сега го опишува ''[[Жолта окатка|Pyronia tithonus]]'' .<ref name=":6">{{Наведена книга|url=https://archive.org/stream/butterfliesofbri00sout/butterfliesofbri00sout_djvu.txt|title=The butterflies of the British Isles|last=South|first=Richard|publisher=London: F. Warne|year=1906|pages=136–138}}</ref> == Опис во Сеиц == ''C. pamphilus.'' Мали пеперутки кои на горната страна се во боја на црвеникаво жолт песок. Преден дел под црвеникаво жолто, граничи со сива боја и носи мал апикален оцелус со зеници; задните крила разредени со сива боја, со скратена, заоблена, белузлава средна лента засенчена со кафена боја. Окелите генерално се целосно отсутни или само означени со слаби и нејасни остатоци од точки или прстени. - Основната боја на задните крила од северната форма, ''pamphilus'' L. (= ''nephele'' Hbn., ''menaleas'' Poda, ''gardetta'' Loche) (48 g) е глувче сиво одоздола; таа е единствената форма на север и се протега низ Северна и Средна Европа до предна Азија, Туркестан, Фергана и Персија. - Во ab. ''бипупилата'' Косм. апикалниот оцелус е значително зголемен и двојно зеница. — ''маргината'' Стгр. (48 g) има многу широка темна дистална маргина на сите крила, но нејзината долна страна наликува на онаа на ''лилус.'' (Проширување на црникавата дистална маргина се јавува во летното потомство во многу локалитети.) - ''lyllus'' Esp. е летна форма од Јужна Европа, Северна Африка и јужниот дел на предната Азија. Во оваа форма, крилата се пошироки, врвот на предното крило е позаоблен, маргината на задното крило често е повлажна, долната страна на задното крило не е глувчево-сива, туку и песочно жолта со фина, заоблена, средна линија. - Во ''Thyrsides'' Stgr. (48 g), од Сицилија-, Далмација и јужниот дел на предната Азија, од кои исто така најдов типични примероци во долините на Атласот, задното крило од двете страни носи субмаргинален ред на окели, кои понекогаш се зеници. - Ларва светло зелена со тенка, двојна, бела грбна лента и жолта странична. Главата бледо зелена; цело лето на треви. Кукла витко, зелена, со потемни ознаки. Пеперутките се најчестите сатириди во цела Европа и се на крилата од крајот на април до октомври, насекаде на ливади и полиња, пченкарни полиња и голи врвови на ридови. Тие речиси летаат само кога се вознемирени, а наскоро повторно се населуваат, зафаќајќи ги патиштата и голите делови од земјата, понекогаш наведнувајќи ги нивните секогаш затворени крила на едната страна. Нивниот лет е скокачки, бавен и низок. Тие дури летаат во градовите, талкајќи по градините и дворовите, а понекогаш ги гледа како скокаат по асфалтираните улици за сообраќај и за момент се сместуваат на тротоарот.<ref>[[Adalbert Seitz|Seitz.]]</ref> Пеперутката лабаво наликува на мала [[Сув лист|ливадска кафеава боја]], но кафеавата боја на крилјата изгледа значително побледа при летот. За разлика од ливадскиот кафеав и другите вообичаени членови на подфамилијата Satyrinae, малото грозје е страничен баскер, кој секогаш лежи со затворени крилја и под агол од 90° кон сонцето.<ref name=":13">{{Наведено списание|last=Dennis|first=R. L. H.|date=20 March 1989|title=Butterfly wing morphology variation in the British Isles: the influence of climate, behavioural posture and the hostplant-habitat|journal=Biological Journal of the Linnean Society|volume=38|issue=4|pages=323–348|doi=10.1111/j.1095-8312.1989.tb01581.x}}</ref> Поблиску наликува на Coenonympha ''caeca'' (предно крило без апикални дамки), ''Coenonympha tullia'' (апикално место на предното крило помало) и ''Coenonympha symphita'' (долната страна на задните крила без бела дамка и речиси секогаш со целосен ред дамки на предното крило).<ref>{{Наведена книга|title=Guide to the butterflies of Russia and adjacent territories (Lepidoptera, Rhopalocera). Vol. 2. Libytheidae, Danaidae, Nymphalidae, Riodinidae, Lycaenidae|last=Tuzov|first=V.K.|date=2000|publisher=Pensoft|isbn=978-9546420954|location=Sofia|oclc=45109002}}</ref> [[Податотека:Breckland_Heath-Grassland_Ecosystem_-_geograph.org.uk_-_415793.jpg|мини|222x222пкс| Полуприродна пасишта во Европа]] [[Податотека:Festuca_rubra_Saint-Pouange_2010.jpg|мини|238x238пкс| ''Festuca rubra'', извор на храна за мали ларви од гриз]] [[Податотека:Yarrow_(Achillea_millefolium).jpg|мини|233x233пкс| [[Ајдучка трева|Равнец]], извор на храна за возрасни мали гроздови]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:CS1-одржување: повеќе имиња: список на автори]] g8nb9j34tiiibdvdzixg2v1gdropov1 0 1300361 4796110 4793879 2022-07-24T10:43:03Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki '''Малиот планински прстен''' или '''планински прстен''' (''Erebia epiphron'') е пеперутка од фамилијата Nymphalidae. Се среќава во планинските предели на јужна и Средна Европа. [[Податотека:Galenstock_&_Gross_Furkahorn_from_Grimselpass,_2010_07.JPG|лево|мини| Живеалиште во Ури Алпите]] === Застапеност === Планински области на [[Албанија]], [[Андора]], [[Австрија]], [[Велика Британија (остров)|Велика Британија]], [[Чешка]], [[Франција]], [[Германија]], [[Грција]], [[Италија]], [[Лихтенштајн]], [[Македонија]], [[Полска]], [[Романија]], [[Словачка]], [[Шпанија]], [[Швајцарија]], [[Југославија]] ( [[Србија]], [[Република Косово|Косово]], [[Војводина]], [[Црна Гора]], [[Босна и Херцеговина]], [[Хрватска]] ). [[Податотека:Dieschmetterling14ecks_0139.png|лево|мини| Слика 2 и 2а]] === Велика Британија === Тоа е единствениот вистински алпски вид на пеперутки во Британија. Ларвата се храни со треска во близина на мочуриштата и изворите, а лицето кое се храни со нектар ги посетува боровинките, торментилот и сламата од гриз .<ref name="ukb">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ukbutterflies.co.uk/species.php?species=epiphron|title=UK Butterflies – Mountain Ringlet – Erebia epiphron|accessdate=11 July 2012}}</ref> == Животна историја == Бледите крем јајца се снесуваат поединечно, секоја женка снесува до 70. Фазата на јајцето трае две или три недели. Ларвата е зелена со двојна грбна и единечна странична бела или жолтеникава линија. Ларвите од третата возраст хибернираат во тревни чорапи. Излегуваат напролет и почнуваат да се хранат. Некои ларви поминуваат две години во оваа фаза, резултат на доцна пролет и кратко лето што го ограничуваат растот. Евидентирани растенија за храна за ларви се ''Aira praecox'' (Чехословачка, Шпанија), ''Deschampsia cespitosa'' (Чехословачка), ''Festuca ovina'' (Шпанија), ''Nardus stricta'' (Британските острови) и ''Poa annua'' (Шпанија). Периодот на летот е исклучително краток, само неколку недели, од јуни до август во зависност од висината. == Опис == [[Податотека:South1906Plate77.jpg|лево|мини| Плоча 77]] Опис на југ (1906). === Возрасен === Распон на крилјата 16-22 милиметри . „Типичната форма на оваа пеперутка, ''епифронот'', Кнок, има непрекинати темпести ленти на предните крилја, а скоро така и на задните крила; црните точки на задните крила на женката често се зеници со бело, а поретко ова така е и кај мажјакот. Наведено е дека во Пертшир се појавуваат примероци кои ги покажуваат овие знаци. Темите или портокаловите ленти ретко се толку целини на предните крила како кај ''епифронот'', и генерално се прилично потесни; а тоа на задното крило е растурено на три или четири прстени. Црните точки се обично помали и без бели зеници. Женката е нешто поголема, а лентите или прстените побледи. Разликата во ознаките е голема. Лентите на предните крила стануваат сè помалку целосни, сè додека не се сведат на низа обични прстени околу црните точки. Црните точки се намалуваат по големина и број сè додека тие, заедно со кафеавата ознака, целосно не исчезнат, а останува само обичен црно-кафеав инсект. Оваа екстремна форма е наречена ''застарена'', Тут. Најраните прстени што исчезнале се чини дека се третиот на предните крила и првиот на задните крила. Слични модификации се случуваат и на долната страна, но може да има абер на горната страна на примерокот, а не, или барем не на ист начин, на долната страна“. [[Податотека:South1906Plate76.jpg|лево|мини| Плоча 76]] === Рани фази === „Јајцето при првото поставување е жолто, потоа се менува бојата со потемни ознаки, особено кон врвот. Се поставува во јули на трева. Ларвата излегува за околу шеснаесет дена. Младата гасеница, пред хибернација во октомври, е зеленикава, со потемни зелени и жолти линии. Главата кафеава. Се храни во јули и по хибернација со разни треви, меѓу кои ''Poa annua'', ''Festuca ovina'', ''Aira praecox'' и ''A. caespitosa'' се наведени како гасеници во затвор. Како и да е, се покажа посебна предност за мат тревата ( ''Nardus strictus'' ), и се сугерираше дека ова може да е природна храна. Се чини дека целосно растената гасеница е неопишана. Хризалисот е опишан од Баклер како „малку повеќе од три осми од инч во должина, прилично дебел во сооднос, со помалку бунлив облик од ''хиперанттисот'', но повеќе од ''бландина'' [ ''Erebia cethiops'' ]. Бојата на задниот дел на градниот кош и крилата е светло зелена, прилично глаукозна; абдоменот бледо млака или валкана белузлава; на градниот кош е забележлива темно кафеава грбна лента, а постои најслаба можна индикација дека таа продолжува како лента по должината на абдоменот. Куќиштата на очите, багажникот, антената и нозете се маргинализирани со темно кафеава, а нервите на крилата се означени со истите бои. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.lepiforum.de/cgi-bin/lepiwiki.pl?Erebia_Epiphron Лепифорум] {{Таксонска лента}} [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] j12wvab0yblny9c7s47sq5x8tcjdhi0 0 1300367 4796079 4795015 2022-07-24T10:40:15Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа, централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=Aconitum napellus 230705.jpg|status=LC|status_system=IUCN3.1|status_ref=<ref name="iucn status 19 November 2021">{{cite iucn |author=Chappuis, E. |date=2014 |title=''Aconitum napellus'' |volume=2014 |page=e.T165155A57117867 |doi=10.2305/IUCN.UK.2014-1.RLTS.T165155A57117867.en |access-date=19 November 2021}}</ref>|genus=Aconitum|species=napellus|authority=[[Carl Linnaeus|L.]]}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''Aconitum napellus'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|врска=|алт=|безрамка]]<br /><br />[[Least Concern]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFChappuis,_E.2014"><span class="cx-segment" data-segmentid="204">Chappuis, E. (2014). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="205">[https://www.iucnredlist.org/species/165155/57117867 "''Aconitum napellus''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="206">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2014''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="208">T165155A57117867. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2014-1.RLTS.T165155A57117867.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2014-1.RLTS.T165155A57117867.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="210">UK.2014-1.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="211">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="212"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2014-1.RLTS.T165155A57117867.en|T165155A57117867.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="213"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Aconitum|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Plant]]ae |- |''Clade'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Clade'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Clade'': |[[Eudicots]] |- |Order: |[[Ranunculales]] |- |Family: |[[Ranunculaceae]] |- |Genus: |''[[Aconitum]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''A.&nbsp;napellus'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Aconitum napellus''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Carl Linnaeus|L.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |} Aconitum napellus, калуѓерче, аконит или волчица, е вид високотоксично цветно растение од родот Aconitum од фамилијата Ranunculaceae, староседелско и ендемично во Западна и Средна Европа. Тоа е тревно повеќегодишно растение кое расте до 1 m (3&nbsp;ft 3 in) високо, со стебла и лисја без влакна. Листовите се заоблени, со пречник од 5–10&nbsp;cm (2,0-3,9 инчи), палматно поделени на пет до седум длабоко лобуси сегменти. Цветовите се темно виолетови до синкаво-виолетови, тесни долгнавести во облик на шлем, високи 1–2&nbsp;cm (0,39-0,79 инчи). Растенијата родени во Азија и Северна Америка, порано наведени како A. napellus, сега се сметаат за посебни видови. Растението е исклучително отровно и при голтање и при контакт со телото. == Одгледување == ''Aconitum'' се одгледува во градините во [[Умерена клима|умерените зони]] поради неговите шилести соцвети кои се ефективни во почетокот на средината на летото и неговото привлечно зеленило. Во одгледувањето има и бели и розови облици. Сортата 'Spark's Variety' ја доби наградата за градинарски заслуги на Кралското хортикултурно друштво .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://apps.rhs.org.uk/plantselector/plant?plantid=54|title=RHS Plant Selector - ''Aconitum'' 'Spark's Variety'|accessdate=17 July 2013}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://www.telegraph.co.uk/gardening/5947563/How-to-grow-Aconitum-Sparks-Variety.html|title=How to grow: Aconitum 'Sparks Variety'|last=Bourne|first=Val|date=31 July 2009|work=The Telegraph|access-date=7 June 2020}}</ref> == Подвидови == Девет [[подвид]]ови се прифатени од ''Flora Европа'':<ref>[http://rbg-web2.rbge.org.uk/cgi-bin/nph-readbtree.pl/feout?FAMILY_XREF=&GENUS_XREF=Aconitum+&SPECIES_XREF=napellus&TAXON_NAME_XREF=&RANK= Flora Europaea: ''Aconitum napellus'']</ref> * ''Aconitum'' subsp, југозападна Британија * ''Aconitum'' subsp. ''корзикум'' <small>(Gáyer) W.Seitz</small>, Корзика * ''Aconitum'' subsp. ''firmum'' <small>(Rchb.</small> <small>) Гајер</small>, Централна и Источна Европа * ''Aconitum'' subsp. фисури ( ''Nyár'' <small>.</small> <small>) W.Seitz</small>, Балкан до југозападна Русија * ''Aconitum'' subsp. ''хијанс'' <small>(Rchb.</small> <small>) Гајер</small>, Средна Европа * ''Aconitum'' subsp. <small>Rouy</small>, југозападна Европа * ''Aconitum'' subsp. <small>(Fritsch) W.Seitz</small>, Западен Балкан * ''Aconitum'' subsp. <small>(Wulfen) Gáyer</small>, Источни Алпи, јужни Карпати (деклариран како сопствен вид ''Aconitum tauricum'' од други извори <ref name="KEW">The Plant List (KEW): [http://www.theplantlist.org/tpl/record/kew-2619611 ''Aconitum tauricum''] (2018-05-03)</ref><ref name="Roth">Jäger et al.: ''Rothmaler - Exkursionsflora von Deutschland'', Bd. 2.</ref> ) * . ''вулгарен'' <small>(DC.</small> <small>) Rouy & Foucaud</small>, Алпите, Пиринеите, северна Шпанија == Користи == ''Aconitum'' се одгледува во градините поради своите атрактивни соцвети кои наликуваат на шилести и ефектни сини цветови.<ref>Datta, Subhash Chandra. 1988 ''Systematic botany.''</ref> Тоа е режано цвеќе кое се користи за свеж материјал за сечење, а понекогаш се користи и како сушен материјал. Видот има ниска природна стапка на размножување при одгледување и се размножува со [[семе]] или со отстранување на поместувањата што се создаваат секоја година од подлогата. Проучена е употребата на протоколи за микропропагирање .<ref>A. A. Watad, M. Kochba, A. Nissim and V. Gaba, "Improvement of Aconitum napellus micropropagation by liquid culture on floating membrane rafts", ''Journal Plant Cell Reports'', Publisher: Springer Berlin / Heidelberg, {{ISSN|0721-7714}} (Print) {{ISSN|1432-203X}} (online), Volume 14, Number 6 / March 1995, DOI 10.1007/BF00238594, pages 345–348</ref> Овој вид е вкрстен со други за да се добијат атрактивни хибриди за употреба во градината, вклучувајќи ''Aconitum × каммарум''.<ref>Armitage, A. M. 2000.</ref> [[Податотека:SeedsAconitumnepellus.jpg|мини|Семиња]] Како и другите видови од родот. Содржи неколку [[отров]]ни соединенија, вклучувајќи доволно [[срце]]в отров што се користел на копја и стрели за лов и битка во античко време.<ref>J Ethnopharmacol. 1981 Nov;4(3):247-336.</ref> Персискиот лекар [[Авицена]] (980–1037) напишал дека стрелките натопени во сокот се користеле за убивање, а д-р Антонио Гуаинери, во еден од првите медицински речници „Практика“, напишал дека биле користени стрели кои имале отров од корените на растението. да убиваат диви кози во Италија.<ref>Luke DeMaitre {{Google books|ZfpeAQAAQBAJ|Medieval Medicine: The Art of Healing, from Head to Toe (2013)|page=67}}</ref> Има долга историја на употреба како отров, со случаи од илјадници години наназад.<ref>"Toxicology in the Old Testament: Did the High Priest Alcimus Die of Acute Aconitine Poisoning?"</ref> За време на античкиот римски период од европската историја, растението често се користело за елиминирање на криминалците и непријателите, а до крајот на периодот било забрането и секој што одгледувал можел законски да биде осуден на смрт.<ref>Roberts, M. F., and Michael Wink. 1998.</ref> Аконите се користат во поново време во заговори за убиства; тие ги содржат хемиските алкалоиди аконитин, месаконитин, хипоконитин и јесаконитин, кои се многу токсични.<ref>[http://md1.csa.com/partners/viewrecord.php?requester=gs&collection=ENV&recid=4297677&q=Aconitine+murder+&uid=792020396&setcookie=yes CSA] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20081208171056/http://md1.csa.com/partners/viewrecord.php?requester=gs&collection=ENV&recid=4297677&q=Aconitine+murder+&uid=792020396&setcookie=yes|date=December 8, 2008}}</ref> Тоа беше исто така користено во неодамнешниот заговор за книгата на [[Шерлок Холмс]] .<ref>Gary Lovisi and Marvin Kaye {{Google books|BU30AAAAQBAJ|The Great Detective: His Further Adventures: A Sherlock Holmes Anthology (2012)|page=55}}</ref> == Токсикологија == Симптомите може да се појават речиси веднаш, обично не подоцна од еден час, а „со големи дози смртта е скоро моментална“.<ref>R.D. Mann {{Google books|RzTrCAAAQBAJ|Modern Drug use: An Enquiry on Historical Principles (1984)}}</ref> Смртта обично настанува во рок од два до шест часа при фатално труење (20 до 40 ml тинктура може да се покаже како фатална).<ref name="ref_">''The Extra Pharmacopoeia Martindale''.</ref> Првичните знаци се црево вклучувајќи гадење, [[повраќање]] и [[Пролив|дијареа]] . Потоа следи чувство на печење, пецкање и вкочанетост во устата и лицето и на печење во стомакот. При тешки труења се јавува изразена моторна слабост и кожни сензации на пецкање и вкочанетост се шират на екстремитетите. Кардиоваскуларните карактеристики вклучуваат [[хипотензија]], синусна брадикардија и вентрикуларни аритмии . Други карактеристики може да вклучуваат потење, вртоглавица, тешкотии во дишењето, главоболка и конфузија. Главните причини за смрт се вентрикуларни аритмии и асистолија, парализа на срцето или на респираторниот центар.<ref name="ref_" /><ref name="Chan">{{Наведено списание|last=Chan TY|date=April 2009|title=Aconite poisoning|journal=Clin Toxicol|volume=47|issue=4|pages=279–85|doi=10.1080/15563650902904407|pmid=19514874}}</ref> Единствените постмортални знаци се оние на асфиксија .<ref name="Chisholm" /> Третманот на труење е главно поддржувачки. Сите пациенти бараат внимателно следење на [[Крвен притисок|крвниот притисок]] и срцевиот ритам . Може да се користи гастроинтестинална деконтаминација со активен јаглен доколку се даде во рок од еден час по ингестијата.<ref name="Chyka2005">{{Наведено списание|year=2005|title=Position paper: Single-dose activated charcoal|journal=Clin Toxicol|volume=43|issue=2|pages=61–87|doi=10.1081/CLT-51867|pmid=15822758}}</ref> Главниот физиолошки противотров е [[атропин]], кој се користи за лекување на брадикардија. Други лекови кои се користат за вентрикуларна аритмија вклучуваат [[лидокаин]], амиодарон, бретилиум, флекаинид, прокаинамид и мексилетин . Кардиопулмонален бајпас се користи ако симптомите се отпорни на третман со овие лекови.<ref name="Chan">{{Наведено списание|last=Chan TY|date=April 2009|title=Aconite poisoning|journal=Clin Toxicol|volume=47|issue=4|pages=279–85|doi=10.1080/15563650902904407|pmid=19514874}}</ref> Успешна употреба на хемоперфузија со јаглен се тврди кај пациенти со тешко труење со аконит.<ref name="Lin2004">{{Наведено списание|date=May 2004|title=Clinical features and management of herb-induced aconitine poisoning|journal=Ann Emerg Med|volume=43|issue=5|pages=574–9|doi=10.1016/j.annemergmed.2003.10.046|pmid=15111916}}</ref> Труење може да дојде и по берење на листовите без ракавици; аконитинскиот токсин лесно се апсорбира преку кожата. Во овој случај, нема да има гастроинтестинални ефекти. Пецкањето ќе започне од точката на апсорпција и ќе се прошири нагоре со раката до рамото, по што ќе почне да се зафаќа срцето. Пецкањето ќе биде проследено со непријатно вкочанетост. Третманот е сличен на труење предизвикано од орално голтање, па дури и ракувањето со растението без ракавици е пријавено дека резултира со откажување на повеќе органи и смрт.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-hampshire-29949698|title=Gardener Nathan Greenway 'died after handling deadly plant'|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|date=7 November 2014|work=[[BBC News]]|publisher=[[BBC]]|accessdate=7 November 2014}}</ref><ref name="ngindy">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/gardener-dies-after-brushing-against-deadly-wolfsbane-flower-on-millionaires-estate-9845675.html|title=Gardener dies 'after brushing against deadly wolfsbane flower' on millionaire's estate|date=11 November 2014|work=Independent|url-access=limited|archive-url=https://web.archive.org/web/20141107110615/http://www.independent.co.uk/news/uk/home-news/gardener-dies-after-brushing-against-deadly-wolfsbane-flower-on-millionaires-estate-9845675.html|archive-date=2014-11-07|accessdate=2 February 2015}}</ref> Главната токсична компонента на растението, аконитинот, е моќен невротоксин кој ги отвора натриумовите канали чувствителни на тетродотоксин .<ref name="Ohno1992">{{Наведено списание|date=June 1992|title=The influence of tetrodotoxin on the toxic effects of aconitine in vivo|url=http://www.jstage.jst.go.jp/article/tjem1920/167/2/167_2_155/_pdf|format=pdf|journal=The Tohoku Journal of Experimental Medicine|volume=167|issue=2|pages=155–8|doi=10.1620/tjem.167.155|pmid=1475787|doi-access=free}}</ref> Го зголемува приливот на натриум низ овие канали и ја одложува реполаризацијата, со што ја зголемува ексцитабилноста и промовира вентрикуларни дисритмии.<ref name="Ohno1992" /> == Наводи == {{Наводи}} * {{Наведено списание|date=2000|title=Malignant ventricular arrhythmias due to Aconitum napellus seeds|journal=Circulation|volume=102|issue=23|pages=2907–8|doi=10.1161/01.cir.102.23.2907|pmid=11104752|doi-access=free}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Флора на Европа]] [[Категорија:Флора на Алпите]] [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] n6epveoz0g47868d03ybpt7h5ukuzk1 0 1300369 4796088 4793952 2022-07-24T10:41:30Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа (2) wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=Rowan tree 20081002b.jpg|genus=Sorbus|species=aucuparia}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''Sorbus aucuparia'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |A roadside tree with berries in Ireland |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">Зачуван статус</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|врска=|алт=|безрамка]]<br /><br />[[Least Concern]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="iucn status 19 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFRivers,_M.C.Beech,_E.2017"><span class="cx-segment" data-segmentid="472">Rivers, M.C.; Beech, E. (2017). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="473">[https://www.iucnredlist.org/species/61957558/112304840 "''Sorbus aucuparia''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="474">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2017''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="476">T61957558A112304840. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T61957558A112304840.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T61957558A112304840.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="478">UK.2017-3.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="479">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="480"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2017-3.RLTS.T61957558A112304840.en|T61957558A112304840.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="481"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">19 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Научна класификација <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Sorbus subg. Sorbus|edit]]</span> |- |Царство: |[[Plant]]ae |- |Нерангирано: |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |Нерангирано: |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |Нерангирано: |[[Eudicots]] |- |Нерангирано: |[[Rosids]] |- |Ред: |[[Rosales]] |- |Фамилија: |[[Rosaceae]] |- |Род: |''[[Sorbus]]'' |- |Подрод: |[[Rowan|''Sorbus <span style="font-style:normal;">subg.</span> Sorbus'']] |- |Вид: |<div class="species" style="display:inline">'''''S.&nbsp;aucuparia'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Биномен назив |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Sorbus aucuparia''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Carl Linnaeus|L.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Distribution map |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Синоними<ref><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:741641-1#synonyms "''Sorbus aucuparia'' L."] ''Plants of the World Online''. </cite></ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | <div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: center; font-size: 95%;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold; font-size: 100%; text-align: left;"><div>List</div></div> ** ''Aucuparia pinnata'' <small>Fourr.</small> ** ''Aucuparia silvestris'' <small>Medik.</small> ** ''Crataegus aucuparia'' <small>(L.) Salisb.</small> ** ''Mespilus aucuparia'' <small>(L.) Scop.</small> ** ''Pyrenia aucuparia'' <small>(L.) Clairv.</small> ** ''Pyrus altaica'' <small>(Koehne) M.F.Fay & Christenh.</small> ** ''Pyrus anadyrensis'' <small>(Kom.) M.F.Fay & Christenh.</small> ** ''Pyrus aucuparia'' <small>(L.) Gaertn.</small> ** ''Pyrus boissieri'' <small>(C.K.Schneid.) M.F.Fay & Christenh.</small> ** ''Pyrus camschatcensis'' <small>(Kom.) M.F.Fay & Christenh.</small> ** ''Pyrus lanuginosa'' <small>(Kit.) DC.</small> ** ''Sorbus altaica'' <small>Koehne</small> ** ''Sorbus anadyrensis'' <small>Kom.</small> ** ''Sorbus aucuparia'' f. ''flavescentimarginata'' <small>Jalas</small> ** ''Sorbus aucuparia'' var. ''hortorum'' <small>P.D.Sell</small> ** ''Sorbus bachmarensis'' <small>Gatsch.</small> ** ''Sorbus boissieri'' <small>C.K.Schneid.</small> ** ''Sorbus boissieri'' f. ''apicidenticulata'' <small>Gatsch.</small> ** ''Sorbus caucasigena'' <small>Kom. ex Gatsch.</small> ** ''Sorbus caucasigena'' f. ''longifoliolata'' <small>Gatsch.</small> ** ''Sorbus caucasigena'' f. ''subintegerrima'' <small>Gatsch.</small> ** ''Sorbus caucasigena'' f. ''terminalidenticulata'' <small>Gatsch.</small> ** ''Sorbus caucasigena'' f. ''versicolor'' <small>Gatsch.</small> ** ''Sorbus cordata'' <small>Gand.</small> ** ''Sorbus lanuginosa'' <small>Kit.</small> ** ''Sorbus monticola'' <small>Gand.</small> ** ''Sorbus subserrata'' <small>Opiz</small> </div> |} '''Диво грозје''', вообичаено наречено '''Роуан''' (Велика Британија: /ˈrəʊən/, САД: /ˈroʊən/) <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/rowan|title=rowan noun - Definition, pictures, pronunciation and usage notes &#124; Oxford Advanced Learner's Dictionary at|date=|publisher=Oxfordlearnersdictionaries.com|accessdate=2022-05-06}}</ref> и '''планински пепел''', е вид листопадно дрво или грмушка од [[Рози|семејството рози]] . Тоа е многу променлив вид, а [[Ботаника|ботаничарите]] користеле различни дефиниции за видот за да ги вклучат или исклучат дрвјата кои потекнуваат од одредени области; неодамнешната дефиниција <ref name="McAllister">{{Наведена книга|title=The genus ''Sorbus'': Mountain Ash and other Rowans|last=McAllister, H.A.|publisher=Kew Publishing|year=2005|isbn=9781842460887}}</ref> вклучува дрвја родени во поголемиот дел од Европа и делови од Азија, како и северна Африка. Опсегот се протега од [[Мадеира]], Британските острови и [[Исланд]] до [[Русија]] и северна [[Народна Република Кина|Кина]] . За разлика од многу растенија со слична дистрибуција, не е роден во Јапонија.<ref name="McAllister" /> Дивото грозје има тенко стебло со мазна кора, лабава и заоблена круна, а неговите листови се шипки во парови ливчиња на централна вена со крајнo ливче. Цвета од мај до јуни во густи коримби од мали жолтеникаво-бели цветови и развива мали црвени мевчиња како плод што зрее од август до октомври и ги јадат многу видови птици. Растението е непотребно и отпорно на мраз и ги колонизира нарушените и недостапни места како краткотраен пионерски вид . Овошјето и зеленилото на Дивото грозје, луѓето ги користеле во создавање на јадења и пијалоци, како народен лек и како сточна храна за добитокот. Неговото цврсто и флексибилно дрво традиционално се користи за обработка на дрво. Се сади за зајакнување на почвата во планинските предели или како украсно дрво и има неколку сорти . == Имиња == [[Биномна номенклатура|Биномното име]] ''Диво грозје'' е составено од латинските зборови ''sorbus-'' сервисно дрво и ''aucuparia'', што потекнува од зборовите ''avis-''„птица“ и ''capere-''„фаќање“ и ја опишува употребата на плодот на Дивото грозје како мамка за птици .<ref name="Kosmos">Erlbeck, Haseder, Stinglwagner 1998, p. 166</ref> Растението е попознато како '''роуан''' и '''планински пепел''',<ref name="Godet94">Godet 1994, p. 52</ref> и исто така е наречено '''Амур планински пепел''', '''Европски планински пепел''', '''брз зрак''', брз зрак или '''роуан''' '''.''' Имињата Роуан и планински пепел може да се применат на други видови во подродот ''Sorbus'', а планинскиот пепел може да се користи за неколку други далечно поврзани дрвја . Видот не е тесно поврзан ниту со вистинските јасен дрвја (родот ''[[Јасен|Fraxinus]]'' ), кои исто така носат лисја со шипки, ниту со видот ''Eucalyptus regnans'', наречен и планински пепел, роден во Тасманија и Викторија во југоисточна Австралија.<ref name="Breckwoldt152">Breckwoldt 2011, p. 152</ref> Дивото грозје претходно беше категоризирана како ''Pyrus aucuparia'' .<ref name="Hora184">Hora 1993, p. 184</ref> Цитирањето на авторот ''Sorbus aucuparia'' L. му припаѓа на [[Карл Линеј|Карл Линеус]] . == Опис == Дивото грозје се јавува како дрво или грмушка што расте меѓу 5 и 15 м во висина.<ref name="Schauer">Schauer 2001, p. 342</ref> [[Крошна|Круната]] е лабава и заоблена или со неправилна форма, но широка и растението често расте во повеќе стебла.<ref name="Zauner">Zauner 2000, p. 52</ref><ref name="Harz">Harz 2009, p. 72</ref> Стеблото е тенко и цилиндрично и достигнува до 40 см во пречник, а гранките се испакнати и се закосени нагоре.<ref name="Kosmos"/> Кората на младото диво грозје е жолтеникаво-сива и блескава и станува сиво-црна со подолжни пукнатини во напредната возраст; се отстранува бигорот во мали снегулки.<ref name="Godet94">Godet 1994, p. 52</ref><ref name="Harz" /> Леќите во кората се издолжени и обоени во светол окер.<ref name="Godet081">Godet 2008, p. 110</ref> Растението не е често постаро од 80 години и е едно од најкратковечните дрвја во умерената клима.<ref name="Harz" /><ref name="Laudert57">Laudert 1999, p. 57</ref> Дрвото од Дивото грозје има широк црвеникаво бело сапун и светло-кафеава до црвеникаво кафена срцевина . Тоа е дифузно-порозна, флексибилна, еластична и цврста, но не и издржлива, со густина од 600 дп 700 кг/м во сушена состојба.<ref name="Godet94" /> Корените на Дивото грозје растат широко и длабоко, а растението е способно да никне и може да се регенерира по преклопувањето .<ref name="Kosmos" /> Сложените листови се шилести со 4 до 9 пара ливчиња од двете страни на [[wiktionary:terete|теретната]] централна вена и со крајно ливче.<ref name="Godet94">Godet 1994, p. 52</ref> Во основата на ливчето има спарени штипки кои личат на лист.<ref name="BSBIcrib">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bsbi.org.uk/Sorbus_Crib.pdf|title=The Plant Crib, ''Sorbus''|last=Rich|first=T. C. G.|publisher=Botanical Society of Britain and Ireland}}</ref> Листовите се до 20 см долго, 8 до 12 см широки и распоредени во алтернативна шема на листови на гранка,<ref name="Kosmos"/> разликувајќи ги од оние од пепел, ''Fraxinus excelsior'', кои се спротивни и без штипки. Листовите се со издолжено-ланцетна форма, 2 до 6 см долги, и 1 to 2.5 см широки со остро назабени рабови и имаат кратки стебла или седат блиску до централната вена освен најоддалечениот ливче.<ref name="Godet943">Godet 1994, p. 138</ref> Летоците се покриени со сиво-сребрена коса по никнувањето, но главно стануваат голи откако ќе се расплетат.<ref name="Mosaik">Reichholf, Steinbach 1992, p. 103</ref> Нивната горна страна е темно зелена, а долната страна е сивозелена и филц. Младите ливчиња мирисаат на марципан кога се пржени.<ref name="Mosaik" /><ref name="Hecker">Hecker 1995, p. 130</ref> Летоците се асиметрични на дното.<ref name="Harz">Harz 2009, p. 72</ref> ''Зелението на Дивото грозје'' расте во мај и пожолтува на есен или темно-црвени на суви места.<ref name="Kosmos" /><ref name="Smolik">Smolik 1996, p. 63</ref> Пупките на Дивото грозје често се подолги од 1см и имаат влакна до филцирани влакна.<ref name="Harz">Harz 2009, p. 72</ref> Овие влакна, кои исчезнуваат со текот на времето, покриваат темно кафеави до црни пупки.<ref name="Godet08">Godet 2008, p. 378</ref> Крајните пупки се овални и зашилени и поголеми од аксиларните пупки, кои се тесни, овални и зашилени, блиску до гранчето и често се закривени кон него.<ref name="Godet081">Godet 2008, p. 110</ref><ref name="Godet08" /> [[Податотека:Sorbus_aucuparia_inflorescence_kz.jpg|алт=Many small open cream colored flowers in a bulging corymb.|мини| Цветање]] Дивото грозје е еднодомно .<ref name="Hecker">Hecker 1995, p. 130</ref> Достигнува зрелост на 10-годишна возраст и носи многу плодови речиси секоја година.<ref name="Kosmos"/> Растението цвета од мај до јуни (по повод повторно во септември) во многу жолтеникаво бели коримби кои содржат околу 250 цветови.<ref name="Zauner">Zauner 2000, p. 52</ref><ref name="Kremer42">Kremer 2010, p. 42</ref><ref name="Raspe910">Raspé, Findlay, Jacquemart 2000, p. 910</ref> Коримбите се големи, исправени и испакнати.<ref name="Godet98">Godet 1998, p. 68</ref> Цветовите се помеѓу 8 и 10 мм во пречник и имаат пет мали, жолтеникаво-зелени и триаголни [[Чашкино ливче|сепали]] кои се покриени со влакна или голи.<ref name="Godet94">Godet 1994, p. 52</ref><ref name="Raspe910" /> Петте кружни или овални ливчиња се жолтеникаво-бели и цветот има до 25 [[Прашник|стомаци]] споени со королата за да формираат хипантиум и јајник со два до пет стила; стилот е споен со [[Цветна дршка|садот]] .<ref name="Godet94" /><ref name="Godet98" /> Цветовите на Дивото грозје имаат непријатен мирис на [[триметиламин]] .<ref name="Hecker" /> Нивниот нектар е богат со фруктоза и гликоза.<ref name="Raspe910" /> Нејзините бобинки се тркалезни шипки помеѓу 8 и 10 мм во пречник кои зреат од август до октомври.<ref name="Hecker">Hecker 1995, p. 130</ref> Овошјето е зелено пред да созрее, а потоа обично се претвора во портокалова или црвена боја. Сепалите опстојуваат како црна, петкрака ѕвезда на зрелиот плод.<ref name="Kosmos"/><ref name="Kosmos2">Erlbeck, Haseder, Stinglwagner 1998, p. 167</ref> Коримб носи од 80 до 100 поми.<ref name="Garcke722">Garcke 1972, p. 722</ref> Помето содржи јајник во облик на ѕвезда со две до пет локули кои содржат едно или две рамни, тесни и зашилени црвеникави семиња.<ref name="Godet94">Godet 1994, p. 52</ref><ref name="Raspe910"/> Месото на плодот содржи каротеноиди, [[лимонска киселина]], [[јаболкова киселина]], парасорбинска киселина, пектин, провитамин А, [[сорбитол]], танин и витамин Ц.<ref name="Breckwoldt153">Breckwoldt 2011, p. 153</ref> Семето содржи гликозид.<ref name="Hensel">Hensel 2007, p. 112</ref> [[Податотека:Sorbus_aucuparia_in_the_fall.jpg|алт=Mountain-ashes hold their fruit during late fall.|мини| Планинскиот пепел, на пр. оваа во [[Веркор|веригата Веркор]], го чува својот плод доцна наесен]] [[Податотека:Young_trees_of_Sorbus_aucuparia.jpg|мини|Млади дрвја, со видлива типична форма на лист]] Дивото грозје има [[Плоидност|хромозомски број]] 2 ''n'' =34.<ref name="Raspe916">Raspé, Findlay, Jacquemart 2000, p. 916</ref> == Дистрибуција и живеалиште == [[Податотека:Sorbus-aucuparia.JPG|мини| Диво грозје расте со [[Кривул|планински бор]] во италијанските Алпи]] Дивото грозје се наоѓа во пет подвидови:<ref name="Raspe910"/><ref name="Raspe911">Raspé, Findlay, Jacquemart 2000, p. 911</ref> * Дивото грозје, подвид: ''aucuparia'' : се наоѓа во поголемиот дел од опсегот на видовите, помалку на југ * Диво грозје, подвид: ''fenenkiana'' (Георгиев и Стој. ): има тенки, ретко влакнести летоци и депресивно-глобозно овошје, ограничено во Бугарија * Диво грозје, подвид: ''глабрата'' ( Вим. & Граб.): помалку влакнести, пронајдени во северна Европа и централноевропските планини * Диво горзје, подвид; ''praemorsa'' ( Guss. ): има влакнести летоци и јајцевидни плодови, пронајдени во Јужна Италија, Сицилија и Корзика * Диво грозје, подвид: ''сибирица'' (Хедл.): речиси без влакна, пронајдена во североисточна Русија Може да се најде во речиси цела Европа и [[Кавказ]] до Северна Русија и [[Сибир]], но не е роден во Јужна Шпанија, Јужна Грција, Сардинија, [[Балеарски Острови|Балеарските Острови]], [[Азорски Острови|Азорските Острови]] и [[Фарски Острови|Фарските Острови]] .<ref name="Raspe911"/><ref name="Vetvicka">Větvička 1995, p. 200</ref> Видот беше претставен како украсен вид во [[Северна Америка]] .<ref name="Raspe911" /> Распространета е од рамнини до планини до линијата на дрвото каде што расте како единствен листопаден вид меѓу Крумхолц .<ref name="Kosmos"/> На Алпите расте на надморска височина до 2,000 м.<ref name="Zauner">Zauner 2000, p. 52</ref> Дивото грозје се појавува северно од [[Тајга|бореалната шума]] кај арктичката линија на дрвјата; во Норвешка, се наоѓа до 71-та паралела на север .<ref name="Godet94">Godet 1994, p. 52</ref><ref name="Raspe911" /> Многу успешно се натурализираше во Америка од Вашингтон до Алјаска и на исток во Канада и североисточниот дел на САД. Дивото грозје е непобарлив вид и може да издржи сенка.<ref name="Godet94">Godet 1994, p. 52</ref> Тој е отпорен на мраз и може да толерира зимска сувост и кратка сезона на растење .<ref name="Raspe915">Raspé, Findlay, Jacquemart 2000, p. 915</ref> Фабриката е исто така отпорна на загадување на воздухот, ветер и притисок од снег.<ref name="Laudert80">Laudert 1999, p. 80</ref><ref name="Laudert83">Laudert 1999, p. 83</ref> Дивото грозје претежно расте на умерено сува до умерено влажна почва, кисела, со малку хранливи материи, песоклива и лабава.<ref name="Godet08">Godet 2008, p. 378</ref> Често расте во камена почва или глинена почва, но и песочна почва или влажен тресет.<ref name="Kosmos"/> Растението најдобро расте на свежа, лабава и плодна почва, претпочита просечна влажност и не толерира солена почва или наводнување.<ref name="Godet94" /><ref name="Godet08" /><ref name="Aichele">Aichele, Golte-Bechtle 1997, p. 78</ref> Може да се најде во лесни шуми од секаков вид и како пионерски вид над паднатите мртви дрвја или во чисти сечи, и на работ на шумите или на страните на патиштата.<ref name="Kosmos" /> Семето на Дивото грозје лесно 'ртат, па растението може да се појави на недостапни карпи, урнатини, вилушки од гранки или на шупливи дрвја.<ref name="Kosmos" /> Највисокото дрво на Дивото грозје во Обединетото Кралство се наоѓа во Хилтерн Хилс во Југоисточна Англија . Овој исклучителен примерок е 28 м висок и има пречник на багажникот од 56 см.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.chilternsaonb.org/ccbmaps/524/137/record-rowan.html|title=Record Rowan|publisher=Chilterns Conservation Board|archive-url=https://web.archive.org/web/20151019014841/http://www.chilternsaonb.org/ccbmaps/524/137/record-rowan.html|archive-date=19 October 2015|accessdate=7 April 2013}}</ref> Во Германија, невообичаено голем примерок се наоѓа во близина на [[Вендиш Варен]], село во [[Мекленбург-Западна Померанија]] . Ова дрво има повеќе од 15 м висок, стар е околу 100 години и има пречник од 70 см .<ref name="Ullrich">Ullrich, Kühn, Kühn 2009, p. 29</ref> Највисокото познато дрво на Дивото грозје во Ирска е 18 м висок примерок во опатија Гленстал, [[Лимерик (грофовија)|округот Лимерик]] .<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.agriculture.gov.ie/media/migration/forestry/publications/Rowan_low.pdf|title=Rowan (Sorbus aucuparia L.)|year=2001|publisher=[[Department of Agriculture, Food and the Marine]]}}</ref> == Екологија == [[Податотека:WldschdVogelb.JPG|мини| Штета предизвикана од [[дивеч]]]] Дивото грозје се опрашува со пчели и муви.<ref name="Hecker">Hecker 1995, p. 130</ref> Нејзините семиња се размножуваат така што се пренесуваат недопрени во нивниот измет.<ref name="Lohmann1">Lohmann 2005, p. 60</ref> Овошјето го јадат околу 60 видови птици и неколку цицачи.<ref name="Laudert81">Laudert 1999, p. 81</ref> Особено им се допаѓаат дроздовите и другите птици-пејачки, а ги јадат и дивечот со копита, црвената лисица, европскиот јазовец, спанковецот и верверицата.<ref name="Kremer42">Kremer 2010, p. 42</ref><ref name="Kosmos2"/> Дивото грозје се користи како извор на храна за птиците преселници во зима, вклучително и [[Свиларка|боемски восок]], [[Лешникарка|забележан оревокршач]] и [[Лисест дрозд|црвенило]].<ref name="Smolik">Smolik 1996, p. 63</ref> Дивечот со копита, исто така, претерано прелистува зеленило и кора.<ref name="Kosmos"/> Корените на растението може да се најдат во симбиоза со арбускуларна микориза и поретко со ектомикоризални габи.<ref name="Raspe916"/><ref name="Raspe915"/> Обично подоцна се заменува со поголеми шумски дрвја.<ref name="Lohmann2">Lohmann 2005, p. 61</ref> Во Средна Европа често расте во асоцијација со црвен бозел, козја врба, [[Јасика|евроазиска трепетлика]] и [[Бела бреза|сребрена бреза]].<ref name="Lohmann2" /> Растението е многу запаливо и има тенденција да не акумулира растителен отпад.<ref name="Raspe915"/><ref name="Raspe913">Raspé, Findlay, Jacquemart 2000, p. 913</ref> Други видови од родот ''Sorbus'' лесно се хибридираат со Дивото грозје и може да резултира со хибридна специјација ; хибридите вклучуваат ''Sorbus × hybrida'', мало дрво со овални назабени лисја и 2 до 3 пара летоци, што е хибрид со ''Sorbus × intermedia'', и ''Sorbus thuringiaca'', дрво со средна големина со издолжени лисја и 1 до 3 пара летоци кои понекогаш се споени во централната вена, која е хибрид со ''Sorbus aria.''<ref name="Hora185">Hora 1993, p. 185–186</ref> Главните штетници за Дивото грозје се јаболковиот молец ''Argyresthia conjugella'' и пилата од планински пепел ''Hoplocampa alpina.''<ref name="Friedrich43">Friedrich, Schuricht 1989, p. 43</ref><ref name="Friedrich44">Friedrich, Schuricht 1989, p. 44</ref> Рѓата габа ''Gymnosporangium cornutum'' произведува жолчки од лисја.<ref name="tfl">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.treesforlife.org.uk/tfl.rowan.html|title=Trees for Life - Rowan Species Profile|last=Alan Watson Featherstone|date=8 November 2010|publisher=[[Trees for Life (Scotland)|Trees for Life]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20020227134510/http://www.treesforlife.org.uk/tfl.rowan.html|archive-date=27 February 2002|accessdate=26 April 2013}}</ref> Листовите не се вкусни за инсектите, но се користат од ларви од инсекти, вклучително и од молецот ''Venusia cambrica'', молецот ''Coleophora anatipennella'' -носител и од рударите на лисја од родот <nowiki><i id="mwAao">Stigmella</i></nowiki> . Полжавот ''Cornu aspersum'' се храни со листовите.<ref name="tfl" /> Растението може да страда од огнена болест.<ref name="Flint">Flint 1997, p. 641</ref> == Фосилни записи == Фосилите на Диво грозје се опишани од фосилната флора на областа Кизилџахамам во [[Турција]], која е од рана [[плиоцен]]ска возраст.<ref>{{Наведено списание|last=Kasaplıgil|first=Baki|date=1977|title=Ankara, Kızılcahamam yakınındaki Güvem köyü civarında bulunan son tersiyer kozalaklı-yeşil yapraklı ormanı|trans-title=A Late-Tertiary Conifer-Hardwood Forest From the Vicinity of Güvem Village, Near Kızılcahamam, Ankara|url=https://dergipark.org.tr/en/pub/bulletinofmre/issue/3914/52153|format=PDF|journal=Bulletin of the Mineral Research and Exploration|language=tr, en|location=Ankara|publisher=[[General Directorate of Mineral Research and Exploration (Turkey)|General Directorate of Mineral Research and Exploration]]|volume=88|pages=94–102}}</ref> == Употреба == === Кулинарство === Плодот на Дивото грозје во минатото се користел за намамување и фаќање птици. За луѓето, плодот е горчлив, адстрингентно, лаксативно, диуретик и холагог . Имаат витамин Ц, па спречуваат [[скорбут]], но парасорбинската киселина ја иритира гастричната слузница.<ref name="Kosmos2"/><ref name="Aichele"/> Фармацевтот Манфрид Палоу напишал дека се сомнева во токсичноста на овошјето, но советувал да не се консумираат големи количини.<ref name="Pahlow2">Pahlow 1993, p. 106</ref> Овошјето содржи [[сорбитол]], кој може да се користи како замена за шеќер кај дијабетичарите, но неговото производство повеќе не е релевантно.<ref name="Laudert84">Laudert 1999, p. 84</ref> Овошјето на Дивото грозје се користи во традиционалната австриска медицина внатрешно (како чај, сируп, желе или ликер) за третман на нарушувања на респираторниот тракт, треска, инфекции, настинки, грип, ревматизам и гихт.<ref>{{Наведено списание|date=Oct 2013|title=Ethnopharmacological ''in vitro'' studies on Austria's folk medicine - An unexplored lore ''in vitro'' anti-inflammatory activities of 71 Austrian traditional herbal drugs.|journal=Journal of Ethnopharmacology|volume=149|issue=3|pages=750–71|doi=10.1016/j.jep.2013.06.007|pmc=3791396|pmid=23770053}}</ref> Свежото овошје обично не е вкусно, но може да се огорчи и да се направи компот, желе, џем, лут сируп, курва или сок, како и вино и ликер, или да се користи за чај или за правење брашно.<ref name="Kosmos2"/><ref name="Henschel">Henschel 2002, p. 220</ref><ref name="Dreyer">Dreyer 2009, p. 108</ref> Овошјето се служи како прилог за јагнешко или дивеч.<ref name="Laudert83">Laudert 1999, p. 83</ref> Отстранувањето може да се постигне со замрзнување, готвење или сушење, што ја разградува парасорбинската киселина .<ref name="Pahlow2">Pahlow 1993, p. 106</ref><ref name="Dreyer" /> Овошјето е црвено во август, но обично се бере само во октомври по првиот мраз со сечење на коримбите.<ref name="Breckwoldt153">Breckwoldt 2011, p. 153</ref><ref name="Pahlow1">Pahlow 1993, p. 105</ref> Цврстите квалитети на грозјето го прават извор за овошје во суровата планинска клима и [[Марија Терезија|Марија Тереза]], владетел на [[Хабсбуршка Монархија|Хабсбуршката монархија]], препорачала засадување на овој вид во 1779 година <ref name="Laudert83" /> [[Податотека:Sorbus_aucuparia_fruit_comparison.jpg|мини|Споредба на овошјето ''Диво грозје'' од јадење сорта (лево) и дрво покрај патот (десно)]] Повкусна сорта, наречена ''Sorbus aucuparia'' var. ''dulcis'' Kraetzl, или var. ''edulis'' Dieck, или var. ''moravica Dippel'', првпат беше откриен во 1810 година во близина на Остружна во планинскиот венец Хруби Јесеник во Северна [[Моравија]] и стана широко распространет во Германија и Австрија на почетокот на 20 век.<ref name="Friedrich37">Friedrich, Schuricht 1989, p. 37</ref><ref name="Friedrich38">Friedrich, Schuricht 1989, p. 38</ref> Листовите му се поголеми и зашилени, само предниот дел од ливчињата е назабен, а имаат потемна кора, поголеми пупки и поголем плод.<ref name="Friedrich40">Friedrich, Schuricht 1989, p. 40</ref> Слични не-горчливи сорти пронајдени во јужна Русија за прв пат беа претставени во Средна Европа во 1900 година како „Росика“ и „Росика мајор“, која има големо овошје до 1.5&nbsp;cm (0,59 во) во пречник.<ref name="Friedrich41">Friedrich, Schuricht 1989, p. 41</ref> Две широко распространети сорти на Моравската сорта се „Конзентра“ и „Розина“, кои беа избрани почнувајќи од 1946 година од страна на Институт за хортикултура Дрезден-Пилниц, институт за земјоделски истражувања во [[Саксонија]], од 75 примероци пронајдени главно во [[Рудни Планини|Рудните Планини]] и направени достапен во 1954 година.<ref name="Friedrich41"/> Овошјето од пошироко употребуваната „Конзентра“ се мали до средни, слабо ароматични, полесно се транспортираат поради нивната подебела кора и се користат за цедење, додека плодовите на „Розина“ се поголеми, слатки и ароматични., и захаросани или употребени во компот.<ref name="Friedrich1">Friedrich, Schuricht 1989, p. 276</ref><ref name="Friedrich2">Friedrich, Schuricht 1989, p. 277</ref> Двете сорти се самоопрашливи, рано даваат плод, а содржината на шеќер се зголемува додека содржината на киселина се намалува како што плодот созрева.<ref name="Fischer">Fischer 1995, p. 213</ref> „Beissneri“ е сорта со црвеникаво зеленило и кора и назабени лисја.<ref name="Friedrich38"/> Другите јастиви сорти потекнуваат од и се именувани по Клостернејбург, [[Долна Австрија]] .<ref>Neuweiler, Röthlisberger, Rusterholz, Terrettaz 2000, p. 214</ref> Рускиот ботаничар [[Иван Мичурин|Иван Владимирович Мичурин]] започнал во 1905 година да го вкрстува обичниот ''S. aucuparia'' со други видови за да создаде овошни дрвја. Неговите експерименти резултираа со сортите „Бурка“, „Лиќорнаја“, „Дессертнаја“, „Гранатнаја“, „Рубиноваја“ и „Титан“.<ref name="Friedrich41"/> Други хибриди наДивото грозје засадени во Западна Европа почнувајќи од 1980-тите вклучуваат „Кралица од кајсија“, „Брилијантна жолта“, „Дивокока сјај“, „розова кралица“ и „кралица на лосос“.<ref name="Friedrich42">Friedrich, Schuricht 1989, p. 42</ref> Листовите беа ферментирани со лисја од слатка жешка и дабова кора за да се создаде тревно пиво.<ref name="Laudert84">Laudert 1999, p. 84</ref> Овошјето се јаде како каша во мали количини против недостаток на апетит или вознемирен стомак и го стимулира производството на желудечна киселина.<ref name="Pahlow2">Pahlow 1993, p. 106</ref> Во народната медицина се користат како лаксатив, против реума и бубрежни заболувања и како гаргаран сок против засипнатост.<ref name="Hensel">Hensel 2007, p. 112</ref> === Дрвена граѓа === [[Податотека:Freshly_cross_cut_Sorbus_aucuparia_with_heart-wood.jpg|мини|Свежо вкрстено исечено сорбус аукупариа со видливо срцево дрво]] [[Податотека:Freshly_rip_cut_Sorbus_aucuparia_from_the_island_of_Engeloeya_in_Norway.jpg|мини|Свежо исечена сорбус аукупариа со видливо срцево дрво]] Дрвото од ''дивото грозје'' се користи за работа на количка, за вртење и за резба.<ref name="Kosmos"/> Дрвото може да се користи од дрвја на возраст од 20 години.<ref name="Lohmann2">Lohmann 2005, p. 61</ref> Сапот е златно и бело, додека срцевината е кафеава. Во речиси бездрвени региони се користи како огревно дрво.<ref name="Hora184">Hora 1993, p. 184</ref> Листовите понекогаш се користат како сточна храна за добиток, додека плодот се користи против еризипелоидни инфекции кај домашните свињи и кози.<ref name="Godet94">Godet 1994, p. 52</ref> Кората на растението се користела за боење на волната кафеава или црвена.<ref name="Laudert84">Laudert 1999, p. 84</ref> Медот од цветовите на Дивото грозје е силно ароматичен и има црвеникава боја.<ref name="Friedrich45">Friedrich, Schuricht 1989, p. 45</ref> Дивото грозје е засадена во планинските венци за да се зајакнат свлечиштата и зоните на лавините.<ref name="Lohmann2">Lohmann 2005, p. 61</ref> === Декоративни === Се користи и како украсно растение во паркови, градини или како авенија дрво.<ref name="Kremer42">Kremer 2010, p. 42</ref> Декоративните сорти вклучуваат 'Asplenifolia', која има поделени и остро назабени ливчиња, 'Blackhawk', која има големо овошје и темно зелено зеленило, 'Fastigiata', која има исправена колонозна форма, 'Fructu Luteo', која има портокалово жолто овошје, „Михред“, кој има брилијантно црвено овошје, „Пендула“, кое е дрво што плаче и „Ксантокарпа“, кое има портокалово жолто овошје.<ref name="Flint">Flint 1997, p. 641</ref><ref name="Orbis">''Enzyklopädie der Garten- und Zimmerpflanzen'' 1994, p. 572</ref><ref name="Paul141">Paul, Rees 1990, p. 141</ref> „Seerwater Seedling“,<ref name="RHSPF">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rhs.org.uk/Plants/89018/i-Sorbus-aucuparia-i-Sheerwater-Seedling/Details|title=RHS Plantfinder - ''Sorbus aucuparia'' 'Sheerwater Seedling'|accessdate=15 November 2018}}</ref> исправена и витка сорта и „Wisley Gold“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rhs.org.uk/Plants/150218/Sorbus-Wisley-Gold/Details|title=''Sorbus'' 'Wisley Gold'|publisher=RHS|accessdate=5 March 2021}}</ref> со жолти плодови, ја добија наградата за заслуги на градината на Кралското хортикултурно друштво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rhs.org.uk/plants/pdfs/agm-lists/agm-ornamentals.pdf|title=AGM Plants - Ornamental|date=July 2017|publisher=Royal Horticultural Society|page=98|accessdate=15 November 2018}}</ref> Култирите вегетативно се размножуваат преку сечи, калемење или пупки на штитот.<ref name="Orbis"/> == Митологија и обичаи == Во ''[[Прозна еда|прозата Еда]]'', нордискиот бог [[Тор (митологија)|Тор]] се спасува од брзата река што ја создала џинката Гјалп фаќајќи роуан, кој стана познат како „заштита на Тор“.<ref>[[Rory McTurk|McTurk]] 1997, p. 205.</ref> Во [[Англиски фолклор|англискиот фолклор]], се верувало дека гранчињата на Дивото грозје ги штитат злите духови <ref name="Kosmos2"/> и вештерките.<ref name="Simpson">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=iTcdvd1iRXsC|title=Dictionary of English folklore|last=Simpson, J.|last2=Roud, S.|publisher=Oxford University Press, Incorporated|year=2000|isbn=9780192100191}}</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=bmpMAAAAMAAJ&pg=PA337#v=onepage&q&f=false "Witchcraft: The Mountain Ash"], in ''The Table Book'', ed.</ref><ref>[https://books.google.com/books?id=Ha7dHO3W6L8C&pg=PA72&vq=mountain+ash&source=gbs_search_r&cad=1_1&sig=ACfU3U26q4esJQMAaKSPvaAgE-hlDPt6rA#PPA72,M1 "The Mountain Ash, or Wicken or Wiggen Tree"], in ''Lancashire Folk-lore: Illustrative of the Superstitious Beliefs and Practices, Local Customs and Usages of the People of the County Palatine'', edited by [[John Harland]] and T. T. Wilkinson (London, 1867), pp. 72–74.</ref> Фабриката била наречена „вештерка“ во Англија, а од неговото дрво биле направени шипки за пронаоѓање руди.<ref name="Laudert84">Laudert 1999, p. 84</ref> Гранчиња од Дивото грозје биле користени за да се одвезат добитокот на пасиштето за прв пат во пролет за да се обезбеди нивното здравје и плодност.<ref name="Scherf">Scherf 2006, p. 58.</ref> Дрвените рачки на вилушките и другите земјоделски алатки биле изградени од дрвото на Дивото грозје , за да се заштитат животните на фармата и производството од магии на вештерки.<ref name="Simpson" /> Според временските прилики, годината со изобилство на роунов плод би имала добра жетва на жито, но ќе биде проследена со тешка зима.<ref name="Kosmos2" /> Во шкотскиот фолклор, гранките од роуан традиционално се земале во говеда во мај за да се заштити добитокот од злото, а дрвјата роуан биле засадени на пасишта за слични цели.<ref>{{Наведена книга|url=|title=Western Scottish Folklore & Superstitions|last=Napier|first=James|date=2008|publisher=Lethe Press|isbn=978-1590210543|location=Maple Shade NJ|page=92}}</ref> Дивото грозје се користи во грбовите на германските општини Ебернхан, [[Ешенроде]] и [[Хермсдорф (Саксонија)|Хермсдорф]] и на регионот [[Височински крај|Височина]] во [[Чешка|Чешката Република]] . Роуан е дел од грбот на Метрополитен округот Виган и логото на [[ФК Виган Атлетик|Виган Атлетик]] и Виган Вориорс . == Наводи == {{Наводи|2}} == Надворешни врски == * {{Наведена книга|title=Enzyklopädie der Garten- und Zimmerpflanzen|publisher=Orbis|year=1994|isbn=3-572-00685-6|location=Munich|language=de}} * {{Наведена книга|title=Das neue Was blüht denn da?|last=Aichele|first=Dietmar|last2=Golte-Bechtle|first2=Marianne|publisher=Kosmos|year=1997|isbn=3-440-07244-4|edition=56th|location=Stuttgart|language=de}} * {{Наведена книга|title=Bäume der Welt|publisher=DRW-Verlag|others=Translated by Wolfgang Steuer|year=1993|isbn=3-87181-205-6|editor-last=Hora|editor-first=Bayard|edition=2nd|location=Stuttgart|language=de}} * {{Наведена книга|title=Essen aus der Natur|last=Breckwoldt|first=Michael|publisher=Stiftung Warentest|year=2011|isbn=978-3-86851-021-8|location=Berlin|language=de}} * {{Наведена книга|title=Welche Wildkräuter und Beeren sind das?|last=Dreyer|first=Eva-Maria|publisher=Kosmos|year=2009|isbn=978-3-440-11808-5|location=Stuttgart|language=de}} * {{Наведена книга|title=Das Kosmos Wald- und Forstlexikon|last=Erlbeck|first=Reinhold|last2=Haseder|first2=Ilse E.|last3=Stinglwagner|first3=Gerhard K. F.|publisher=Kosmos|year=1998|isbn=3-440-07511-7|location=Stuttgart|language=de}} * {{Наведена книга|title=Farbatlas Obstsorten|last=Fischer|first=Manfred|publisher=Ulmer|year=1995|isbn=3-8001-5542-7|location=Stuttgart|language=de}} * {{Наведена книга|title=Landscape Plants for Eastern North America|last=Flint|first=Harrison L.|publisher=Wiley|year=1997|isbn=0-471-59919-0}} * {{Наведена книга|title=Seltenes Kern-, Stein- und Beerenobst|last=Friedrich|first=Gerhard|last2=Schuricht|first2=Werner|publisher=Neumann-Neudamm|year=1989|isbn=3-7888-0562-5|edition=1st|location=Melsungen|language=de}} * {{Наведена книга|title=Illustrierte Flora|last=Garcke|first=August|publisher=Parey|year=1972|isbn=3-489-68034-0|editor-last=von Weihe|editor-first=Konrad|edition=23rd|location=Berlin, Hamburg|language=de|author-link=Christian August Friedrich Garcke}} * {{Наведена книга|title=Bäume und Sträucher|last=Godet|first=Jean-Denis|publisher=Naturbuch-Verlag|year=1994|isbn=3-89440-154-0|location=Augsburg|language=de}} * {{Наведена книга|title=Einheimische Bäume und Sträucher|last=Godet|first=Jean-Denis|publisher=Naturbuch-Verlag|year=1998|isbn=3-89440-296-2|location=Augsburg|language=de}} * {{Наведена книга|title=Knospen und Zweige|last=Godet|first=Jean-Denis|publisher=Ulmer|year=2008|isbn=978-3-8001-5778-5|location=Stuttgart|language=de}} * {{Наведена книга|title=Bäume und Sträucher|last=Harz|first=Kurt|publisher=BLV|year=2009|isbn=978-3-8354-0479-3|edition=14th|location=Munich|language=de}} * {{Наведена книга|title=Bäume und Sträucher|last=Hecker|first=Ulrich|publisher=BLV|year=1995|isbn=3-405-13737-3|edition=3rd|series=Früchte, Knospen, Rinden|location=Munich|language=de}} * {{Наведена книга|title=Essbare Wildbeeren und Wildpflanzen|last=Henschel|first=Detlev|publisher=Kosmos|year=2002|isbn=3-440-09154-6|edition=1st|location=Stuttgart|language=de}} * {{Наведена книга|title=Welche Heilpflanze ist das?|last=Hensel|first=Wolfgang|publisher=Kosmos|year=2007|isbn=978-3-440-10798-0|location=Stuttgart|language=de}} * {{Наведена книга|title=Essbare & giftige Wildpflanzen|last=Kremer|first=Bruno P.|publisher=Ulmer|year=2010|isbn=978-3-8001-5344-2|location=Stuttgart|language=de}} * {{Наведена книга|title=Mythos Baum|last=Laudert|first=Doris|publisher=BLV|year=1999|isbn=3-405-15350-6|edition=2nd|location=Munich|language=de}} * {{Наведена книга|title=Bäume & Sträucher|last=Lohmann|first=Michael|publisher=BLV|year=2005|isbn=3-405-16875-9|location=Munich|language=de}} * {{Наведена книга|title=Hugur|last=McTurk|first=Rory|publisher=Presses de l'Université de Paris-Sorbonne|year=1997|isbn=2-84050-089-2|editor-last=Lecouteux|editor-first=Claude|editor-link=Claude Lecouteux|location=Paris|chapter=Marie de France, Geirmundar þáttr heljarskinns, and reader-response criticism|author-link=Rory McTurk}} * {{Наведена книга|title=Beeren und besondere Obstarten|last=Neuweiler|first=Reto|last2=Röthlisberger|first2=Kurt|last3=Rusterholz|first3=Peter|last4=Terrettaz|first4=Roland|publisher=LmZ|year=2000|isbn=3-906679-75-6|edition=1st|location=Zollikofen|language=de}} * {{Наведена книга|title=Das große Buch der Heilpflanzen|last=Pahlow|first=Mannfried|publisher=Gräfe und Unzer|year=1993|isbn=3-7742-1472-7|edition=Revised|location=Munich|language=de}} * {{Наведена книга|title=Bäume im Garten|last=Paul|first=Anthony|last2=Rees|first2=Yvonne|publisher=O. Maier|others=Translated by Erhard Held|year=1990|isbn=3-473-46173-3|location=Ravensburg|language=de}} * {{Наведено списание|last=Raspé|first=Olivier|last2=Findlay|first2=Catherine|last3=Jacquemart|first3=Anne-Laure|year=2000|title=Sorbus aucuparia L|journal=[[Journal of Ecology]]|volume=88|issue=5|pages=910–930|doi=10.1046/j.1365-2745.2000.00502.x|doi-access=free}} * {{Наведена книга|title=Naturenzyklopädie Europas|publisher=Mosaik|year=1992|isbn=3-576-10107-1|editor-last=Reichholf|editor-first=Josef H.|volume=7|location=Munich|language=de|editor-last2=Steinbach|editor-first2=Gunter}} * {{Наведена книга|title=Der große BLV-Pflanzenführer|last=Schauer|first=Thomas|publisher=BLV|year=2001|isbn=3-405-16014-6|edition=8th|location=Munich|language=de}} * {{Наведена книга|title=Wildpflanzen neu entdecken|last=Scherf|first=Gertrud|publisher=BLV|year=2006|isbn=978-3-8354-0062-7|edition=1st|location=Munich|language=de}} * {{Наведена книга|title=Naturführer Deutschland|last=Smolik|first=H. W.|publisher=Tigris|year=1996|isbn=3-632-98919-2|location=Cologne|language=de}} * {{Наведена книга|title=Unsere 500 ältesten Bäume|last=Ullrich|first=Bernd|last2=Kühn|first2=Uwe|last3=Kühn|first3=Stefan|publisher=BLV|year=2009|isbn=978-3-8354-0376-5|location=Munich|language=de}} * {{Наведена книга|title=Dausien's grosses Buch der Bäume und Sträucher|last=Větvička|first=Václav|publisher=Dausien|others=Translated by Jürgen Ostmeyer|year=1995|isbn=3-7684-2509-6|edition=3rd|location=Hanau|language=de}} * {{Наведена книга|title=GU-Kompass Laubbäume|last=Zauner|first=Georg|publisher=Gräfe und Unzer|year=2000|isbn=3-7742-6205-5|edition=10th|location=Munich|language=de}} * [http://www.euforgen.org/species/sorbus-aucuparia/ ''Sorbus aucuparia''] - информации, единици за генетска конзервација и сродни ресурси. Европска програма за генетски ресурси на шумите (EUFORGEN) {{Таксонска лента}}{{Нормативна контрола}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Оскоруша]] [[Категорија:Флора на Алпите]] [[Категорија:Флора на Европа]] [[Категорија:Флора на Азија]] [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] [[Категорија:Список на лековити растенија во Македонија]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] bsnupmrs5ql9x5snio3z8a8xu5tlh0c 0 1300395 4796081 4793986 2022-07-24T10:40:29Z Bjankuloski06 332 /* Живеалиште и распространетос */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=2007-09-23 Lactarius porninsis 1.jpg|genus=Lactarius|species=porninsis|authority=[[Léon Louis Rolland|Rolland]] (1889)|synonyms_ref=<ref name="urlMycoBank: Lactarius porninsis"/>|synonyms=''Lactarius porninae'' <small>Rolland (1889)</small><br> ''Lactifluus porninae'' <small>(Rolland) [[Otto Kuntze|Kuntze]] (1898)</small>}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |''Lactarius porninsis'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |Научна класификација |- |Kingdom: |[[Fungus|Fungi]] |- |Division: |[[Basidiomycota]] |- |Class: |[[Agaricomycetes]] |- |Order: |[[Russulales]] |- |Family: |[[Russulaceae]] |- |Genus: |''[[Lactarius]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''L.&nbsp;porninsis'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |Биномен назив |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Lactarius porninsis''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Léon Louis Rolland|Rolland]] (1889)</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |Синоними |- | colspan="2" style="text-align: left" | ''Lactarius porninae'' <small>Rolland (1889)</small> ''Lactifluus porninae'' <small>(Rolland) [[Otto Kuntze|Kuntze]] (1898)</small> |}'''''Lactarius porninsis''''', млечна шапка од '''ариш''', е припадник на родот со големи млечни капачиња [[Млечки (печурки)]] од родот Russulales. Се наоѓа во Европа и Азија, каде што расте во микоризална асоцијација со [[ариш]]. == Таксономијата == [[Податотека:Lactarius_porninsis_1889.jpg|лево|мини| Холотип цртеж на Ролан]] Видот бил опишан од францускиот ботаничар Леон Луј Ролан во 1889 година. Ролан го собрал видот во Зермат, Швајцарија. ''Lactarius porninae'' е правописна варијанта. Ото Кунце го сместил во родот ''Lactifluus'' во 1898 година Специфичниот епитет ''порнинс'' му оддава почит на колегата на Ролан, М. == Опис == Шапката е првично хемисферично со маргина која се тркала навнатре, подоцна се израмнува за да стане конвексна или рамна со втиснат центар и маргина што малку се криви нагоре; достигнува 3-13 сантиметри во пречник. Површината на шапката има текстура на филц и е малку леплива на допир. Неговата боја е портокалова до жолто-кафеава или портокалово-кафеава, со концентрични прстени кои се најбледи во близина на маргината. Тенките, натрупани жабри имаат приврзаност до благо неиздржливо на штипката и се со бледо розова- блескава боја. Цилиндричниот стап е со димензии 2-9 сантиметри долг и 0,7-2,5 сантиметри дебела и малку се стеснува и во близина на врвот и на основата. Има мазна површина и боја се движи од бледо кремаста до розево-блескава боја. Отпечатокот на спорите е крем, додека [[Спора|спорите]] се елипсоидни, со димензии 6,3-9,6 на 5,2-7,3[[Микрометар|µm]]. Имаат нецелосно мрежеста површина со гребени до 0,5&nbsp;µm висока. Базидиите (клетките кои носат спори) се малку клешти, четири спори и се со димензии 40-50 на 10-13&nbsp;µm. == Јадливост == Овошните тела на ''Lactarius porninsis'' се јадат. Тој е еден од неколкуте видови ''Lactarius'' што се продаваат на руралните пазари во Кина. == Живеалиште и распространетос == ''Lactarius porninsis'' е микориза со [[ариш]]. Вообичаено е во планинските шуми во Средна Европа, каде што плодува од јули до ноември. Во Азија, го има во Кина и Јапонија. == Хемија == Овошните тела содржат [[естер]]и на [[Масна киселина|масни киселини]], кои, кога овошното тело е повредено, брзо се претвораат во [[сесквитерпен]] порнизал и порнизол од типот на фарнесан. Овие хемикалии се дел од хемискиот одбранбен систем активиран со рана кој помага во заштитата на печурката од [[Паразитизам|паразити]] и [[Предација|предатори]]. == Поврзано == * [[Список на млечки (печурки)|Список на видови ''Lactarius'']] == Наводи == == Надворешни врски == * Фло{{IndexFungorum|461719}} [[Категорија:Јадливи габи]] [[Категорија:Млечки (печурки)]] [[Категорија:Статии со извори на кинески (zh)]] [[Категорија:Статии со извори на германски (de)]] [[Категорија:Статии со извори на француски (fr)]] [[Категорија:Флора во Македонија]] [[Категорија:Габи во Македонија]] [[Категорија:Габи]] b5ow6o59mta41mvm488scvljkg8vlja 0 1300411 4796080 4784860 2022-07-24T10:40:25Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Таксономија|image=2008-08-03 Arrhenia lobata (Pers.) Kühner & Lamoure ex Redhead 16371 crop.jpg|image_width=240px|image_caption=|regnum=[[Fungi]]|divisio=[[Basidiomycota]]|classis=[[Agaricomycetes]]|ordo=[[Agaricales]]|familia=[[Hygrophoraceae]]|genus=''[[Arrhenia]]''|species='''''A. lobata'''''|binomial=''Arrhenia lobata''|binomial_authority=([[Pers.]]) [[Robert Kühner|Kühner]] & Lamoure ex Redhead 1984|synonyms_ref=<ref name="Barrasa 2003"/>|synonyms=*'' Merulius lobatus'' <small>Pers. (1801)</small> *''Leptoglossum lobatum'' <small>(Fr.) [[Adalbert Ricken|Ricken]] (1910)</small>}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |''Arrhenia lobata'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |Научна класификација |- |Царство: |<div class="kingdom" style="display:inline">[[Fungi]]</div> |- |Колено: |<div class="division" style="display:inline">[[Basidiomycota]]</div> |- |Класа: |<div class="class" style="display:inline">[[Agaricomycetes]]</div> |- |Ред: |<div class="order" style="display:inline">[[Agaricales]]</div> |- |Семејство: |<div class="family" style="display:inline">[[Hygrophoraceae]]</div> |- |Род: |<div class="genus" style="display:inline">''[[Arrhenia]]''</div> |- |Вид: |<div class="species" style="display:inline">'''''A.&nbsp;lobata'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |Биномен назив |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Arrhenia lobata''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Pers.]]) [[Robert Kühner|Kühner]] & Lamoure ex Redhead 1984</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(145,250,250)" |Синоними |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Merulius lobatus'' <small>Pers. (1801)</small> * ''Leptoglossum lobatum'' <small>(Fr.) [[Adalbert Ricken|Ricken]] (1910)</small> |} '''''Arrhenia lobata''''' е вид на агарична габа од фамилијата Hygrophoraceae. Се наоѓа на Пиринејскиот Полуостров и Средна Европа и Северна Америка. Се поврзува со [[мов]] и може да има [[Паразитизам|паразитски]] однос со нив. == Надворешни врски == * {{IndexFungorum|106608}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Габи]] [[Категорија:Флора]] q2anrrejq1qgm3m1akfsb0j6283abg2 0 1300435 4796126 4784796 2022-07-24T10:44:27Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Speciesbox}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Темнозелена фритарија |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Male, [[Val d'Aosta]], Italy |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Female, Elsenborn, Belgium |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Научна класификација]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Speyeria|edit]]</span> |- |Царство: |[[Animal]]ia |- |Колено: |[[Arthropod]]a |- |Класа: |[[Insect]]a |- |Ред: |[[Lepidoptera]] |- |Фамилија: |[[Nymphalidae]] |- |Род: |''[[Speyeria]]'' |- |Вид: |<div class="species" style="display:inline">'''''S.&nbsp;aglaja'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Биномен назив]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Speyeria aglaja''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]])</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Synonym (taxonomy)|Синоними]] |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Argynnis aglaja'' |} '''Темнозелената''' фритарија ( ''Speyeria aglaja'' ) е [[Вид (биологија)|вид]] на пеперутки од фамилијата Nymphalidae. Инсектот има широк опсег во палеарктичкото царство - Европа, Мароко, Иран, Сибир, Централна Азија, Кина, Кореја и Јапонија. == Опис == Големата фритиарија е огнено-црвеникаво-жолта горе. Базалната површина на мажјакот е секогаш потапа. Ознаките се константни: црна маргина, ред од длабоки црни, но тенки маргинални лаци, многу правилен, централен ред на точки, од кои само последната од предното крило е поместена подалеку. Помеѓу овој ред точки и основата има шест тенки црни попречни ленти кои се протегаат од субребрената вена во крилото. Карактеристична е долната страна на задното крило; има бројни сребрени дамки на делумно вердигрис делумно кожно-жолта почва, но никогаш ред очели во маргиналната област, како што е случајот во формите на фритиларот Ниобе (''Fabriciana niobe'') и висококафеавиот фритил (''F. adippe'').<ref>[[Adalbert Seitz|Seitz. A.]] in Seitz, A. ed. Band 1: Abt. 1, ''Die Großschmetterlinge des palaearktischen Faunengebietes, Die palaearktischen Tagfalter'', 1909, 379 Seiten, mit 89 kolorierten Tafeln (3470 Figuren){{PD-notice}}</ref> == Подвидови == * ''S.a. aglaja'' - Јужна Европа, Средна Европа, Кавказ, Алтај, Сајан, Западен Сибир, Јужен Сибир * ''S.а. borealis'' <small>( Strand, 1901)</small> Европа, Сибир, руски далечен исток, Камчатка * ''S.а. lyauteyi'' <small>( Обертур, 1920)</small> Мароко (Среден атлас) * ''S.a excelsior'' <small>( Ротшилд, 1933)</small> Мароко (планините Риф) * ''S.a ottomana'' <small>( Робер, 1896)</small> Ерменија, Талис, Копет Даг * ''S.а. gigasvitatha'' <small>( Вистина, 1935)</small> Тиан-Шан, Гисар, Дарваз, Алаи, Јужен Алтај * ''S.a vitatha'' <small>( Мур, 1874)</small> Памир * ''S.а. clavimacula'' <small>( Матсумура, 1929)</small> Јужен Усури * ''S.а. kenteana'' <small>( Стичел, 1901)</small> Трансбајкалија, Северен Усури, Амур * ''S.a tonnai'' <small>( Матсумура, 1928)</small> Сахалин * ''S.a bessa'' ( ''Фрухсторфер'' <small>, 1907)</small> <gallery> Податотека:Speyeria aglaja MHNT CUT 2013 3 25 Auzat Dorsal.jpg Податотека:Speyeria aglaja MHNT CUT 2013 3 25 Auzat Ventral.jpg Податотека:Argynnis aglaja underside.jpg Податотека:Dark green fritillary (Argynnis aglaja) male.jpg Податотека:Dark green fritillary (Argynnis aglaja) female underside M.jpg Податотека:Dark green fritillaries (Argynnis aglaja) male and female.jpg Податотека:Stamp of Kyrgyzstan 219.jpg Податотека:The larvæ of the British butterflies and moths BHL41107813.jpg </gallery> == Обединето Кралство == Во Обединетото Кралство, живеалиштето на овој вид пеперутки често се состои од пасишта и цветни брегови, а блиските области каде што растат омилените прехранбени растенија за ларвите, ''Viola canina'' и ''Viola riviniana''. == Наводи == {{Наводи}} * Емет, А.М., Ј. Хит ''и сор.'' (Уред.), 1990 г. Пеперутките на Велика Британија и Ирска. ''Молци и пеперутки на Велика Британија и Ирска'' Том. 7 Дел 1 (Hesperiidae до Nymphalidae). Харли Букс, Колчестер, ОК. 370 стр. * Томлинсон, Д. и Р. Стил, 2002 година. ''Британските пеперутки'' . WildGuides, Old Basing, ОК. 192 стр. * Леток [https://web.archive.org/web/20081003102036/http://www.butterfly-conservation.org/uploads/Bracken%20for%20Butterflies.pdf Bracken for Butterflies] од Заштита на пеперутки * Крори, Ендрју. 2016 година. Фритиларни пеперутки. ''Ирскиот зајак'' . Списание за членство во дивиот свет во Алстер. Број 113 стр.&nbsp;4 [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] 6vtd16sbcfoqu10vfah2k5d7qie222d 4796206 4796126 2022-07-24T11:28:30Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Speciesbox}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Темнозелена фритарија |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Male, [[Val d'Aosta]], Italy |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Female, Elsenborn, Belgium |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Научна класификација]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Speyeria|edit]]</span> |- |Царство: |[[Animal]]ia |- |Колено: |[[Arthropod]]a |- |Класа: |[[Insect]]a |- |Ред: |[[Lepidoptera]] |- |Фамилија: |[[Nymphalidae]] |- |Род: |''[[Speyeria]]'' |- |Вид: |<div class="species" style="display:inline">'''''S.&nbsp;aglaja'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Биномен назив]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Speyeria aglaja''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[10th edition of Systema Naturae|1758]])</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Synonym (taxonomy)|Синоними]] |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Argynnis aglaja'' |} '''Темнозелената''' фритарија ( ''Speyeria aglaja'' ) е [[Вид (биологија)|вид]] на пеперутки од фамилијата Nymphalidae. Инсектот има широк опсег во палеарктичкото царство - Европа, Мароко, Иран, Сибир, Средна Азија, Кина, Кореја и Јапонија. == Опис == Големата фритиарија е огнено-црвеникаво-жолта горе. Базалната површина на мажјакот е секогаш потапа. Ознаките се константни: црна маргина, ред од длабоки црни, но тенки маргинални лаци, многу правилен, централен ред на точки, од кои само последната од предното крило е поместена подалеку. Помеѓу овој ред точки и основата има шест тенки црни попречни ленти кои се протегаат од субребрената вена во крилото. Карактеристична е долната страна на задното крило; има бројни сребрени дамки на делумно вердигрис делумно кожно-жолта почва, но никогаш ред очели во маргиналната област, како што е случајот во формите на фритиларот Ниобе (''Fabriciana niobe'') и висококафеавиот фритил (''F. adippe'').<ref>[[Adalbert Seitz|Seitz. A.]] in Seitz, A. ed. Band 1: Abt. 1, ''Die Großschmetterlinge des palaearktischen Faunengebietes, Die palaearktischen Tagfalter'', 1909, 379 Seiten, mit 89 kolorierten Tafeln (3470 Figuren){{PD-notice}}</ref> == Подвидови == * ''S.a. aglaja'' - Јужна Европа, Средна Европа, Кавказ, Алтај, Сајан, Западен Сибир, Јужен Сибир * ''S.а. borealis'' <small>( Strand, 1901)</small> Европа, Сибир, руски далечен исток, Камчатка * ''S.а. lyauteyi'' <small>( Обертур, 1920)</small> Мароко (Среден атлас) * ''S.a excelsior'' <small>( Ротшилд, 1933)</small> Мароко (планините Риф) * ''S.a ottomana'' <small>( Робер, 1896)</small> Ерменија, Талис, Копет Даг * ''S.а. gigasvitatha'' <small>( Вистина, 1935)</small> Тиан-Шан, Гисар, Дарваз, Алаи, Јужен Алтај * ''S.a vitatha'' <small>( Мур, 1874)</small> Памир * ''S.а. clavimacula'' <small>( Матсумура, 1929)</small> Јужен Усури * ''S.а. kenteana'' <small>( Стичел, 1901)</small> Трансбајкалија, Северен Усури, Амур * ''S.a tonnai'' <small>( Матсумура, 1928)</small> Сахалин * ''S.a bessa'' ( ''Фрухсторфер'' <small>, 1907)</small> <gallery> Податотека:Speyeria aglaja MHNT CUT 2013 3 25 Auzat Dorsal.jpg Податотека:Speyeria aglaja MHNT CUT 2013 3 25 Auzat Ventral.jpg Податотека:Argynnis aglaja underside.jpg Податотека:Dark green fritillary (Argynnis aglaja) male.jpg Податотека:Dark green fritillary (Argynnis aglaja) female underside M.jpg Податотека:Dark green fritillaries (Argynnis aglaja) male and female.jpg Податотека:Stamp of Kyrgyzstan 219.jpg Податотека:The larvæ of the British butterflies and moths BHL41107813.jpg </gallery> == Обединето Кралство == Во Обединетото Кралство, живеалиштето на овој вид пеперутки често се состои од пасишта и цветни брегови, а блиските области каде што растат омилените прехранбени растенија за ларвите, ''Viola canina'' и ''Viola riviniana''. == Наводи == {{Наводи}} * Емет, А.М., Ј. Хит ''и сор.'' (Уред.), 1990 г. Пеперутките на Велика Британија и Ирска. ''Молци и пеперутки на Велика Британија и Ирска'' Том. 7 Дел 1 (Hesperiidae до Nymphalidae). Харли Букс, Колчестер, ОК. 370 стр. * Томлинсон, Д. и Р. Стил, 2002 година. ''Британските пеперутки'' . WildGuides, Old Basing, ОК. 192 стр. * Леток [https://web.archive.org/web/20081003102036/http://www.butterfly-conservation.org/uploads/Bracken%20for%20Butterflies.pdf Bracken for Butterflies] од Заштита на пеперутки * Крори, Ендрју. 2016 година. Фритиларни пеперутки. ''Ирскиот зајак'' . Списание за членство во дивиот свет во Алстер. Број 113 стр.&nbsp;4 [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] h81zglp3udx6z533u3xlsvvb4tiix10 0 1300469 4796125 4793867 2022-07-24T10:44:22Z Bjankuloski06 332 /* Опис */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|image=Aphantopus hyperantus (two) - Keila.jpg|status=LC|status_system=IUCN3.1|status_ref=<ref name = iucn>{{cite iucn | author1 = van Swaay, C. | author2 = Wynhoff, I. | author3 = Verovnik, R. | author4 = Wiemers, M. | author5 = López Munguira, M.| author6 = Maes, D. | author7 = Sasic, M. | author8 = Verstrael, T. | author9 = Warren, M. | author10 = Settele, J. | display-authors = 3 | year = 2010 | title = ''Aphantopus hyperantus'' | volume = 2010 | page = e.T174327A7051011 | url = https://www.iucnredlist.org/species/174327/7051011 | accessdate = 1 July 2019}}</ref>|taxon=Aphantopus hyperantus|authority=([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[Lepidoptera in the 10th edition of Systema Naturae|1758]])|synonyms=*''Papilio hyperantus'' <small>Linnaeus, 1758</small> *''Epinephele hyperanthus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> *''Lasiommata hyperanthus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> *''Pararge hyperanthus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> *''Satyrus hyperanthus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small>|synonyms_ref=<ref name = INPN>{{cite web | url = https://inpn.mnhn.fr/espece/cd_nom/219799/tab/taxo | title = ''Aphantopus hyperantus'' (Linnaeus, 1758) | accessdate = 1 July 2019 | publisher = Muséum national d’Histoire naturelle | work = Inventaire National du Patrimoine Naturel}}</ref>}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Ringlet |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|врска=|алт=|безрамка]]<br /><br />[[Least Concern]] <small>&nbsp;([[IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="iucn"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFvan_Swaay,_C.Wynhoff,_I.Verovnik,_R.Wiemers,_M.2010"><span class="cx-segment" data-segmentid="265">van Swaay, C.; Wynhoff, I.; Verovnik, R.; et&nbsp;al. (2010). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="266">[https://www.iucnredlist.org/species/174327/7051011 "''Aphantopus hyperantus''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="267">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2010''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="269">T174327A7051011<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="270"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">1 July</span> 2019</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Aphantopus|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Animal]]ia |- |Phylum: |[[Arthropod]]a |- |Class: |[[Insect]]a |- |Order: |[[Lepidoptera]] |- |Family: |[[Nymphalidae]] |- |Genus: |''[[Aphantopus]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''A.&nbsp;hyperantus'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Aphantopus hyperantus''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[Lepidoptera in the 10th edition of Systema Naturae|1758]])</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]]<ref name="INPN"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://inpn.mnhn.fr/espece/cd_nom/219799/tab/taxo "''Aphantopus hyperantus'' (Linnaeus, 1758)"]. </cite></ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Papilio hyperantus'' <small>Linnaeus, 1758</small> * ''Epinephele hyperanthus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> * ''Lasiommata hyperanthus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> * ''Pararge hyperanthus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> * ''Satyrus hyperanthus'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> |} Имајте предвид дека информациите за овој вид се однесуваат на Западна Европа и некои детали можеби не се конзистентни со видовите во другите делови од неговиот опсег. '''Прстенчето''' (''Aphantopus hyperantus'') е пеперутка од фамилијата Nymphalidae . Тоа е само една од бројните пеперутки „ринглет“ во [[Племе (биологија)|племето]] Сатирини. == Опсег == Прстенот е широко распространет вид кој се наоѓа низ поголемиот дел од царството на Палеарктикот. Во Европа е честа појава во повеќето земји, но отсутен од северна Скандинавија, полуостровска Италија (се наоѓа во северна Италија), Португалија, јужна и централна Шпанија (се наоѓа во Кантабриските планини и источните Пиринеи), медитеранските острови и Северна Африка. Во Грција го има во северните региони (Македонија, Тесалија). Надвор од Европа, го има низ поголемиот дел од умерената Азија, вклучувајќи ги Русија, Сибир, Монголија, Кина и Кореја. [[Податотека:Aphantopus_hyperantus_larva.jpg|мини|Гасеница]] == Опис == [[Податотека:Dieschmetterling14ecks_0141.png|мини|''Aphantopus hyperantus'' и слични видови во ''Die Schmetterlinge Deutschlands'' на Карл Екштајн]] Темна окатка е пеперутка со средна големина со распон на крилјата до 35 до 42 милиметри. Горните и долните страни на крилата се цврсто кафеави со мали дамки на очи со жолтеникава рамка. Новоизлезениот прстен има кадифеен изглед и е речиси црн со бел раб до крилјата. Бројот и големината на точките за очи се променливи, тие може да недостасуваат на горната површина на крилото. Во Средна Европа и јужна Англија се јавува ретка форма arete. Јајцата се бледо жолти при првото поставување, но стануваат бледо кафеави. Гасениците се долги околу 25 милиметри. Тие се сиви или светло црвеникаво кафеави и имаат темни, црвеникаво кафеави и многу фини точки. Дорзално има темна надолжна линија, која е проширена на границите на сегментот. Кон задниот дел, оваа линија е поинтензивно обоена. Главата е потемна и има неколку слаби надолжни ленти. === Варијација на боја и дамки на крилата === <gallery widths="200px"> Ringlet butterfly (Aphantopus hyperantus) 1 spot newly emerged.jpg|Новопојавено, со едно место Ringlet butterfly (Aphantopus hyperantus) 1 spot.jpg|Свежо, со едно место Ringlet butterfly (Aphantopus hyperantus) 2 spots worn.jpg|Носениот примерок со две точки Ringlet butterfly (Aphantopus hyperantus) 3 spots.jpg|Избледен примерок со три точки </gallery> == Подвидови == * ssp. ''abaensis'' <small>Yoshino, 2003</small> - северозападен Сечуан * ssp. ''alpheois'' <small>Fruhstorfer, 1908</small> - Урал, западен [[Сибир]] * ssp. ''Арктика'' <small>(Seitz, 1909)</small> - северна Европа * ssp. ''биети'' <small>(Обертур, 1884)</small> - Сечуан и северен [[Јунан]] * ssp. ''hyperantus'' <small>Linnaeus, 1758</small> - западна Европа, типот локалитет е Шведска * ssp. ''лути'' <small>Еванс, 1915 година</small> - југоисточен [[Тибет]] * ssp. ''ocellata'' <small>(Батлер, 1882)</small> (= ''amurensis'' <small>Staudinger, 1892</small> ; = ''insularis'' <small>Kurentzov, 1966</small> ) - [[Амур]] и [[Усури]] * ssp. ''sajana'' <small>(О. Банг-Хаас, 1906)</small> - [[Сајански Планини|Сајан Планини]] * ssp. ''sibiricus'' <small>Obraztsov, 1936</small> - [[Алтајски Планини|Алтај]], јужен [[Сибир]] и Трансбајкалија Тие живеат во тревни, влажни или суви шумски чистини со грмушки, но не и на отворени места. Постои силен степен на приврзаност кон шумските рабови и грмушките од [[Капина|капини]] . Инсектот може да биде многу чест и таму каде што има лазачки трн ( ''Cirsium arvense'' ) или мочуришни трн ( ''Cirsium palustre'' ), оригано ( ''[[Обично оригано|Origanum vulgare]]'' ), шумски шуга ( ''Knautia sylvatica'' ) или трева ( ''Heracleum sphondylium'' ) кои се омилена храна. имагоси. Мажјаците летаат во потрага по новоизведени женки во бавен, непрекинат лет и треперат наоколу, околу и помеѓу стеблата на тревата. == Период на летот == Единечна пеперутка, замислите летаат од средината на јуни до крајот на август. == Храна на ларвата == Гасениците се хранат со многу треви. Меѓу прехранбените растенија се: == Развој и биологија == Женката расфрла нелепливи јајца со бавен низок лет над пасиштата. Ларвата е ноќна. Постојат четири прелистувања. Ларвата хибернира додека е во третата старост, кршејќи ја дијапаузата за да се храни во топлите зимски вечери. Хранењето продолжува на пролет. Куклата генерално стои исправена во слаба свилена кожурец, во основата на тревната чашка. Оваа фаза трае две недели. ''A. hyperantus'' генерално се смета дека има затворена популациона структура бидејќи се јавува кај мали, добро дефинирани популации. == Етимологија == Хиперант, од грчката митологија, бил еден од 50-те синови на Египт, убиен од една од 50-те ќерки на Данаус .<ref name="Oates2015">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=X8QJCAAAQBAJ&pg=PT43|title=In Pursuit of Butterflies: A Fifty-year Affair|last=Matthew Oates|publisher=Bloomsbury Publishing|year=2015|isbn=978-1-4729-2451-3|page=43}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} * [http://www.eurobutterflies.com/species_pages/hyperantus.htm Европеперутки Мет Роулингс] * [http://www.leps.it/indexjs.htm?SpeciesPages/AphanHyper.htm Молци и пеперутки од Европа и Северна Африка] * [http://www.ukbutterflies.co.uk/species.php?species=hyperantus Пеперутки во Велика Британија] [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] rjq0i4ytt9p4bk6t6ypyao13zz4qckz 0 1300502 4796128 4793914 2022-07-24T10:44:36Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Таксономија|name=Pallas' sailer|image=Common glider (Neptis sappho sappho) Hungary.jpg|image_caption=''N. s. sappho'', Hungary|image2=Common glider (Neptis sappho sappho) underside Hungary.jpg|image2_caption=''N. s. sapho'', [[Hungary]]|regnum=[[Animal]]ia|phylum=[[Arthropod]]a|classis=[[Insect]]a|ordo=[[Lepidoptera]]|familia=[[Nymphalidae]]|genus=''[[Neptis]]''|species='''''N. sappho'''''|binomial=''Neptis sappho''|binomial_authority=[[Peter Simon Pallas|Pallas]], 1771|synonyms=*''Neptis aceris''}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Pallas' sailer |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |''N. s. sappho'', Hungary |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |''N. s. sapho'', [[Hungary]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] |- |Kingdom: |<div class="kingdom" style="display:inline">[[Animal]]ia</div> |- |Phylum: |<div class="phylum" style="display:inline">[[Arthropod]]a</div> |- |Class: |<div class="class" style="display:inline">[[Insect]]a</div> |- |Order: |<div class="order" style="display:inline">[[Lepidoptera]]</div> |- |Family: |<div class="family" style="display:inline">[[Nymphalidae]]</div> |- |Genus: |<div class="genus" style="display:inline">''[[Neptis]]''</div> |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''N.&nbsp;sappho'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Neptis sappho''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Simon Pallas|Pallas]], 1771</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Neptis aceris'' |} {| class="wikitable" | |} '''Црнокафен траурец''' или '''едрилица''', е нимфалидна пеперутка пронајдена во [[Средна Европа]], [[Русија]], [[Индија]] и други делови од умерената [[Азија]] и [[Јапонија]].<ref>[http://ftp.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/nymphalidae/limenitidinae/neptis/ "''Neptis'' Fabricius, 1807"] at Markku Savela's ''Lepidoptera and Some Other Life Forms''</ref> [[Распон на крилја|Распонот]] на крилјата е 40–46мм. Ларвите се хранат со ''Lathyrus vernus'', ''Lathyrus niger'' и ''[[Багрем|Robinia pseudoacacia]].''<gallery> Податотека:Neptis sappho fr in Komaki Shiminshikinomori 2011-09-11.jpg|''Н.с. интермедија'' [[Komaki, Aichi|Комаки, Аичи]], Јапонија Податотека:Neptis sappho in Komaki Shiminshikinomori 2011-09-11.jpg|''Н.с. интермедија'' [[Komaki, Aichi|Комаки, Аичи]], Јапонија Neptissappho.jpg|од [[Adalbert Seitz|Адалберт Зајц]] Податотека:HorsfieldMoorCatalogueEastIndiaCompanyLepidopteraPlateV.jpg|Ларва и кукличка (слики 10 и 10а) </gallery> == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] hjhlm8ole775yznw7xirbtvfsao1hmw 0 1300507 4796180 4793883 2022-07-24T11:26:30Z Bjankuloski06 332 /* Дистрибуција и живеалиште */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Speciesbox}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |''Lasiommata maera'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Lateral view |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Dorsal view |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Lasiommata|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Animal]]ia |- |Phylum: |[[Arthropod]]a |- |Class: |[[Insect]]a |- |Order: |[[Lepidoptera]] |- |Family: |[[Nymphalidae]] |- |Genus: |''[[Lasiommata]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''L.&nbsp;maera'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Lasiommata maera''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[Lepidoptera in the 10th edition of Systema Naturae|1758]])</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} '''''Lasiommata maera''''', '''големиот кафеав ѕид''', е пеперутка од фамилијата Nymphalidae. == Подвидови == * ''Lasiommata maera maera'' * ''Lasiommata maera abastumana'' <small>(Шелјужко, 1937)</small> ([[Кавказ]]) * ''Lasiommata maera adrasta'' <small>(Hübner, [1823-1824])</small> (од југозападна Европа до [[Мароко]] и [[Алжир]]) * ''Lasiommata maera crimaea'' <small>(А. Банг-Хас, 1907)</small> * ''Lasiommata maera jachontovi'' <small>(Шелјужко, 1937)</small> (Кавказ) * ''Lasiommata maera meadewaldoi'' <small>(Ротшилд, 1917)</small> (Мароко) * ''Lasiommata maera ordona'' <small>(Фрухсторфер, 1909)</small> ([[Сибир]]) * ''Lasiommata maera orientalis'' <small>(Рул, 1894)</small> ([[Ерменија]]) == Дистрибуција и живеалиште == Видот е вообичаен во континентална Европа. Присутен е и на Урал, југозападен Сибир, Мала Азија, Сирија, Иран, Средна Азија и Хималаите.<ref name="AA">[http://ftp.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/nymphalidae/satyrinae/lasiommata/ "''Lasiommata'' Westwood, 1841"] at Markku Savela's ''Lepidoptera and Some Other Life Forms''</ref> Го нема во Обединетото Кралство.<ref>[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=441230 Fauna europaea]</ref> Нејзините претпочитани живеалишта се во шумата, неуправуваните чистини на шумските области, карпестите суви области и камените падини, на надморска височина од 0-2000 метри. == Опис == ''Lasiommata maera'' има распон на [[Распон на крилја|крилјата]] од 44-56 милиметри.<ref>[http://www.butterfly-guide.co.uk/species/satyrids/val30.htm Butterfly Guide]</ref> Овие големи пеперутки се доста променливи по боја и шема. Обично горната страна е портокалова во предните крила и претежно кафеава во задните крила. Предните крила секогаш покажуваат еден окелус, додека задните крила носат два или три оцели. Долната страна на предните крила е портокалова, а долната страна на задните крила е мермерна со сива кафена боја.<ref>[http://www.papillon-poitou-charentes.org/Lasiommata-maera-Linnaeus-1758,17799.html Papillions de Poitou-Charentes]</ref> Овој вид е доста сличен на ''[[Ѕидна окатка|Lasiommata megera]]'', кој е помал и има побледо жолто-портокалови предни крила.<ref name="BB">[http://www.eurobutterflies.com/sp/maera.php Eurobutterflies Eurobutterflies]</ref> Во просек поголеми од ''[[Планинска окатка|хиера]]'', порамномерно обоени, црните ознаки на тлото се помалку истакнати во нимотипната форма со саѓи-кафеав диск; предното крило на мажјакот е позашилено, со подолга крајбрежна маргина и покосена дистална маргина; на долната страна на предното крило дисталната лента се протега без прекин низ средните вени до задната маргина. Долната страна на задното крило има многу почиста боја на земјата, т.е. има помалку облаци и сенки помеѓу различните назабени линии што го поминуваат дискот. == Биологија == Ларвата јаде целосни треви, како што се ''Poa annua'', ''Poa bulbosa'', ''Poa pratensis'', ''Festuca ovina'', ''Festuca'' ''rubra'', ''Festuca'' ''pratensis'', ''Glyceria'' ''fluitans'', ''Calamagrostis'' ''epigejos'' '','' ''Calamagrostis'', видови ''[[Пијанка (род)|Lolium]]'' и ''[[Јачмен (род)|Hordeum]].''<ref name="AA"/> Овој вид има две потомци во северните земји, едно потомство на југ. Возрасните летаат од април до септември.<ref name="BB"/> Овие пеперутки се страствени летачи и тие ретко се гледаат во лет на силен ветер. == Галерија == <gallery widths="250" heights="180"> Податотека: Lasiommata maera - male 03 (HS).JPG|Машки Податотека: Lasiommata maera - female 01 (HS).JPG|Женски </gallery> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.lepiforum.de/lepiwiki.pl?Lasiommata_Maera Лепифорум] * [http://www.leps.it/indexjs.htm?SpeciesPages/LasiomMaera.htm Молци и пеперутки од Европа и Северна Африка] {{Таксонска лента}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] bd5kaf61val4zlx798zc95b497mnwtk 0 1300512 4796166 4784923 2022-07-24T11:25:33Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Автоматска таксокутија}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |''Erebia'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Arran brown ([[type species]]) |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Erebia|e]]</span> |- |Kingdom: |[[Animal]]ia |- |Phylum: |[[Arthropod]]a |- |Class: |[[Insect]]a |- |Order: |[[Lepidoptera]] |- |Family: |[[Nymphalidae]] |- |Subtribe: |[[Erebiina]] |- |Genus: |'''''Erebia'''''<br /><br /><small>[[Johan Wilhelm Dalman|Dalman]], 1816</small> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Type species]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |''[[Papilio ligea]]''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Carl Linnaeus|Linnaeus]], 1758</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Biodiversity|Diversity]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[Erebia#Species list|Around 100 species]] |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]] |- | colspan="2" style="text-align: left" | ''Atercoloratus'' <small>Bang-Haas, 1938</small> ''Epigea'' <small>Hübner, [1819]</small> ''Gorgo'' <small>Hübner, [1819]</small> ''Marica'' <small>Hübner, [1819]</small> ''Medusia'' <small>Verity, 1953</small> ''Phorcis'' <small>Hübner, [1819]</small> ''Simplicia'' <small>Verity, 1953 (''non'' Guenée, 1854: [[Simplicia (moth)|preoccupied]])</small> ''Syngea'' <small>Hübner, [1819]</small> ''Triariia'' <small>Verity, 1953</small> ''Truncaefalcia'' <small>Verity, 1953</small> |} [[Податотека:Ottoman_brassy_ringlet_(Erebia_ottomana)_male_Bulgaria.jpg|мини|машки османлиски brassy ringlet ''E. ottomana'']] [[Податотека:Ottoman_brassy_ringlet_(Erebia_ottomana)_female_Bulgaria_2.jpg|мини|женска османлиска брусна прстен ''E. ottomana'']] [[Податотека:Ottoman_brassy_ringlet_(Erebia_ottomana)_underside_Bulgaria.jpg|мини|женска османлиска брусна прстен ''E. ottomana'']] [[Податотека:Nicholl's_ringlet_(Erebia_rhodopensis)_Bulgaria.jpg|мини|Николов прстен ( ''E. rhodopensis'' )]] [[Податотека:Nicholl's_ringlet_(Erebia_rhodopensis)_underside_Bulgaria_3.jpg|мини|Николов прстен ( ''E. rhodopensis'' )]] '''''Еребија''''' е холарктички [[Род (биологија)|род]] на пеперутки со четкички стапала, [[Семејство (биологија)|семејството]] Nymphalidae. Повеќето од околу 90-100 [[Вид (биологија)|видови]] (видете исто така подолу ) имаат темно кафеава или црна боја, со црвено-кафеава до портокалова или поретко жолтеникави дамки или ленти на крилата. Овие обично имаат црни дамки внатре, кои понекогаш имаат бели централни точки. Овој род лесно се прилагодува на сушните и особено студените услови. Повеќето од неговите членови се поврзани со земји со висока надморска височина, шумски чистини или голема [[географска ширина]] и [[тундра]] . Видовите ''Еребија'' се чести во [[Алпи]]те, [[Карпести Планини|Карпестите Планини]], [[Субарктичка зона|субарктичките]], па дури и [[Арктик|арктичките]] региони, и поладните делови на [[Средна Азија]] . Всушност, северноамериканскиот термин за овие пеперутки е '''алпини''' . Палеарктичките видови се колективно познати како '''прстенести''' или '''расправии''' . Сепак, ниту еден од овие термини не се користи исклучиво за овој род. == Таксономијата и систематиката == Родот Еребија бил подигнат од Јохан Вилхелм Далман во 1816 година. Како вид, кафеавиот Арран - опишан како Papilio ligea од Карл Линеус во 1758 година - бил избран. Ова е многу сложен род со над 1300 таксони, но голем дел од нив се помали синоними. Некои од достапните имиња се наведени од Владимир Лухтанов. Целосно сеопфатна таксономска листа за проверка (т.е., без да се дискутира за синонимија и врски) беше објавена во 2008 година. Само три години по основањето на родот, познатите видови беа прегледани од Јакоб Хубнер .<ref>Hübner [1819]</ref> Тој воспоставил не помалку од пет нови родови за дел од она што на крајот ќе биде именувано како „видови“ на ''Еребија'' . Но, работите речиси и не се подобрија бидејќи се повеќе и повеќе се забележуваше различноста на овие пеперутки. Во [[Европа]], голем број таксони ''Еребија'' е опишан од [[Алпи]]те . Во 19 и почетокот на 20 век, Алпите биле популарна дестинација за собирачите на пеперутки, а примероците на алпски пеперутки биле многу профитабилни за дилерите. Дилерите, главно германски, не само што продавале примероци, туку биле [[Ентомологија|ентомолози]], ентомолошки трговци со книги, ентомолошки автори и издавачи. Примери се Фриц Рил, Александар Хејн, Ото Стаудингер, Андреас и Ото Банг-Хас и, во [[Париз]], Ахил и Емил Дејрол . Ова, заедно со тогаш популарното, дури и опсесивно проучување на варијации од ентомолозите &ndash; примери се Џејмс Вилијам Тут, Џорџ Вилер, Феликс Брик и Бризбејн Чарлс Сомервил Ворен &ndash; доведе до тоа што многу имиња се применуваат на она што може да биде или многу поверојатно може да не бидат [[Вид (биологија)|биолошки видови]] или [[подвид]]ови . Дополнителен проблем е употребата на терминот „ разновидност “. Авторите од тоа време го користеле ова за индивидуална варијанта, група поединци морфолошки, но не поинаку поврзани, сезонски форми, форми поврзани со температурата или географски раси; Подоцна обично се сметаше дека значи последниот подвид, иако често се сомнева дека е прерано. На крајот, стана вообичаено да се распоредат наводните видови и подвидови на „видови групи“ (не супервидови, туку неформален фенетски распоред) како што беше пионер на BCS Warren,<ref>Warren (1936)</ref> и обид да се реши нивната вистинска природа од и од страна. Како што молекуларните филогенетски студии ги додаваат достапните податоци, станува јасно дека повеќето „сорти“ кои барем вообичаено се сметаа за подвидови во вториот 20-ти век се навистина лоза доволно различни за да гарантираат одреден формален степен на препознавање. Друг резултат на неодамнешното истражување е потврдата на теоријата дека овој род содржи многу таксони на глацијални реликтни, на пр., во групата на дувачки прстенести ( ''E. tyndarus'' и слични видови).<ref name="albreetal2008">Albre ''et al.'' (2008)</ref> Бројот на моментално признати видови ''Еребија'' е даден различно околу 90-100, бидејќи развојот се случува толку брзо што на авторите им е тешко да останат во тек со најновите промени.<ref name="albreetal2008">Albre ''et al.'' (2008)</ref> === Список на видови === На почетокот на 2008 година, наведени се следните добри видови и некои прилично различни подвидови: {{Пст}} * ''[[Erebia aethiopella]]'' <small>(Hoffmannsegg, 1806)</small> – false Mnestra ringlet * ''[[Erebia aethiops]]'' <small>(Esper, 1777)</small> – Scotch argus * ''[[Erebia ajanensis]]'' <small>Ménétriés, 1857</small> * ''[[Erebia alberganus]]'' <small>(Prunner, 1798)</small> – almond ringlet or almond-eyed ringlet * ''[[Erebia alcmena]]'' <small>Grum-Grshimailo, 1891</small> * ''[[Erebia alini]]'' <small>(Bang-Haas, 1937)</small> (disputed) * ''[[Erebia anyuica]]'' <small>Kurenzov, 1966</small> – scree alpine * ''[[Erebia arctica]]'' <small>R.Poppius, 1906</small> * ''[[Erebia atramentaria]]'' <small>O.Bang-Haas, 1927</small> * ''[[Erebia calcaria]]'' <small>[[Zdravko Lorković|Lorković]], 1949</small> – Lorkovic's brassy ringlet<!-- MolPhylEvol47:196. --> * ''[[Erebia callias]]'' <small>Edwards, 1871</small><!-- MolPhylEvol47:196. --> ** ''Erebia'' (''callias'') ''altajana'' <small>Staudinger, 1901</small> ** ''Erebia'' (''callias'') ''callias'' – Colorado alpine ** ''Erebia'' (''callias'') ''sibirica'' <small>Staudinger, 1881</small> ** ''Erebia'' (''callias'') ''simulata'' <small>Warren, 1933</small> * ''[[Erebia cassioides]]'' <small>(Reiner & Hohenwarth, 1792)</small> – common brassy ringlet<!-- MolPhylEvol47:196. --> ** ''Erebia'' (''cassioides'') ''arvernensis'' <small>Oberthür 1908</small> – western brassy ringlet ** ''Erebia'' (''cassioides'') ''carmenta'' <small>Fruhstorfer, 1907</small> – western brassy ringlet ** ''Erebia'' (''cassioides'') ''macedonica'' <small>Buresch, 1918</small> * ''[[Erebia christi]]'' <small>Rätzer, 1890</small> – Raetzer's ringlet * ''[[Erebia claudina]]'' <small>(Borkhausen, 1789)</small> – white speck ringlet * ''[[Erebia cyclopius]]'' <small>(Eversmann, 1844)</small> * ''[[Erebia dabanensis]]'' <small>Erschoff, 1871</small> * ''[[Erebia disa]]'' <small>(Thunberg, 1791)</small> – Arctic ringlet or disa alpine * ''[[Erebia discoidalis]]'' <small>Kirby, 1837</small> – red-disked alpine * ''[[Erebia dromulus]]'' <small>Staudinger, 1901</small> * ''[[Erebia edda]]'' <small>Ménétriés, 1851</small> * ''[[Erebia embla]]'' <small>(Thunberg, 1791)</small> – Lapland ringlet * ''[[Erebia epiphron]]'' <small>(Knoch, 1783)</small> – mountain ringlet or small mountain ringlet * ''[[Erebia epipsodea]]'' <small>Butler, 1868</small> – common alpine * ''[[Erebia epistygne]]'' <small>(Hübner, 1819)</small> – spring ringlet * ''[[Erebia erinnyn]]'' <small>Warren, 1932</small> * ''[[Erebia eriphyle]]'' <small>(Freyer, 1836)</small> – eriphyle ringlet * ''[[Erebia eugenia]]'' <small>Churkin, 2000</small> * ''[[Erebia euryale]]'' <small>(Esper, 1805)</small> – large ringlet * ''[[Erebia fasciata]]'' <small>Butler, 1868</small> – banded alpine * ''[[Erebia flavofasciata]]'' <small>Heyne, 1895</small> – yellow-banded ringlet * ''[[Erebia fletcheri]]'' <small>Elwes, 1899</small> * ''[[Erebia gorge]]'' <small>(Esper, 1805)</small> – silky ringlet * ''[[Erebia gorgone]]'' – Gavarnie ringlet * ''[[Erebia graucasica]]'' <small>[[Alexander Alexandrovi Jachontov|Jachontov]], 1909</small><!-- MolPhylEvol47:196. --> * ''[[Erebia haberhaueri]]'' <small>Staudinger, 1881</small> * ''[[Erebia hewitsoni]]'' <small>Lederer, 1864</small> * ''[[Erebia hispania]]'' <small>Butler, 1868</small> – Spanish brassy ringlet<!-- MolPhylEvol47:196. --> * ''[[Erebia inuitica]]'' <small>Wyatt, 1966</small> (disputed) * ''[[Erebia iranica]]'' <small>Grum-Grshimailo, 1895</small><!-- MolPhylEvol47:196. --> * ''[[Erebia jeniseiensis]]'' <small>Trybom, 1877</small> * ''[[Erebia kalmuka]]'' <small>Alphéraky, 1881</small> * ''[[Erebia kefersteini]]'' <small>(Eversmann, 1851)</small> * ''[[Erebia kindermanni]]'' <small>Staudinger, 1881</small> * ''[[Erebia kozhantshikovi]]'' <small>[[Leo Andrejewitsch Sheljuzhko|Sheljuzhko]], 1925</small> * ''[[Erebia lafontainei]]'' <small>(Troubridge & Philip, 1983)</small> – reddish alpine * ''[[Erebia lefebvrei]]'' <small>(Boisduval, [1828])</small> – Lefèbvre's ringlet * ''[[Erebia ligea]]'' <small>(Linnaeus, 1758)</small> – Arran brown * ''[[Erebia mackinleyensis]]'' <small>([[Jeane Daniel Gunder|Gunder]], 1932)</small> – Mt. McKinley alpine * ''[[Erebia magdalena]]'' <small>Strecker, 1880</small> – Magdalena alpine * ''[[Erebia mancinus]]'' <small>Doubleday, [1849]</small> – taiga alpine * ''[[Erebia manto]]'' <small>([Schiffermüller], 1775)</small> – yellow-spotted ringlet * ''[[Erebia maurisius]]'' <small>Lukhtanov & Lukhtanov, 1994</small> (might be ''[[Erebia brimo]]'' <small>(Böber, 1809)</small>) * ''[[Erebia medusa]]'' <small>(Denis & Schiffermüller, 1975)</small> – woodland ringlet ** ''[[Erebia medusa polaris]]'' <small>Staudinger, 1871</small> – Arctic woodland ringlet * ''[[Erebia melampus]]'' <small>(Fuessli, 1775)</small> – lesser mountain ringlet * ''[[Erebia melancholica]]'' <small>Herrich-Schäffer, [1846]</small> * ''[[Erebia melas]]'' <small>(Herbst, 1796)</small> – black ringlet * ''[[Erebia meolans]]'' <small>(Prunner, 1798)</small> – Piedmont ringlet * ''[[Erebia meta]]'' <small>Staudinger, 1886</small> * ''[[Erebia mnestra]]'' <small>(Hübner, [1803-1804])</small> – Mnestra's ringlet * ''[[Erebia montana]]'' <small>(de Prunner, 1798)</small> – marbled ringlet * ''[[Erebia neoridas]]'' <small>(Boisduval, [1828])</small> – autumn ringlet * ''[[Erebia neriene]]'' <small>([[Johann von Böber|Böber]], 1809)</small> * ''[[Erebia niphonica]]'' <small>Janson, 1877</small> * ''[[Erebia nivalis]]'' <small>Lorković & Lesse, 1954</small> – de Lesse's brassy ringlet<!-- MolPhylEvol47:196. --> * ''[[Erebia occulta]]'' <small>Roos & Kimmich, 1983</small> – Eskimo alpine * ''[[Erebia ocnus]]'' <small>(Eversmann, 1843)</small> * ''[[Erebia oeme]]'' <small>(Hübner, [1803-1804])</small> – bright-eyed ringlet * ''[[Erebia orientalis]]'' <small>Elwes, 1900</small> * ''[[Erebia ottomana]]'' <small>Herrich-Schäffer, [1851]</small> – Ottoman brassy ringlet<!-- MolPhylEvol47:196. --> ** ''Erebia (ottomana) benacensis'' <small>Warren, 1933</small> * ''[[Erebia palarica]]'' <small>Chapman, 1905</small> – Chapman's ringlet * ''[[Erebia pandrose]]'' <small>(Borkhausen, 1788)</small> – dewy ringlet * ''[[Erebia pawlowskii]]'' <small>Ménétriés, 1859</small> – yellow-dotted alpine or Theano alpine<ref name=Kaufman>Brock, Jim P. and K. Kaufman (2003). ''Kaufman Field Guide to Butterflies of North America.'' New York, NY:Houghton Mifflin.</ref> * ''[[Erebia pharte]]'' <small>(Hübner, [1803-1804])</small> – blind ringlet * ''[[Erebia pluto]]'' <small>(de Prunner, 1798)</small> – sooty ringlet * ''[[Erebia progne]]'' <small>Grum-Grshimailo, 1890</small> * ''[[Erebia pronoe]]'' <small>(Esper, 1780)</small> – water ringlet * ''[[Erebia radians]]'' <small>Staudinger, 1886</small> * ''[[Erebia rhodopensis]]'' <small>Nicholl, 1900</small> - Nicholl's ringlet * ''[[Erebia rondoui]]'' <small>Oberthür 1908</small> (previously in ''E. cassioides'')<!-- MolPhylEvol47:196. --> * ''[[Erebia rossii]]'' <small>(Curtis, 1835)</small> – Arctic–alpine or Ross's alpine * ''[[Erebia rurigena]]''<!-- Oberthür date??? parentheses??? --> (disputed) * ''[[Erebia sachaensis]]'' <small>Dubatolov, 1992</small> * ''[[Erebia scipio]]'' <small>Boisduval, 1832</small> – larche ringlet * ''[[Erebia serotina]]'' <small>Descimon & de Lesse, 1953</small> – Descimon's ringlet * ''[[Erebia sibo]]'' <small>(Alphéraky, 1881)</small> * ''[[Erebia sokolovi]]'' <small>Lukhtanov, 1990</small> * ''[[Erebia sthennyo]]'' <small>Graslin, 1850</small> – false dewy ringlet * ''[[Erebia stirius]]'' <small>(Godart, [1824])</small> – Styrian ringlet * ''[[Erebia stubbendorfii]]'' <small>Ménétriés, 1846</small> * ''[[Erebia styx]]'' <small>(Freyer, 1834)</small> – Stygian ringlet * ''[[Erebia sudetica]]'' <small>Staudinger, 1861</small> – Sudeten ringlet * ''[[Erebia theano]]'' <small>([[August Michael Tauscher|Tauscher]], 1806)</small> – Theano alpine * ''[[Erebia tianschanica]]'' <small>Heyne, [1894]</small> * ''[[Erebia transcaucasica]]'' <small>Warren, 1950</small> (previously in ''E. graucasica'')<!-- MolPhylEvol47:196. --> * ''[[Erebia triarius]]'' <small>(de Prunner, 1798)</small> – de Prunner's ringlet * ''[[Erebia troubridgei]]'' <small>(Dubatolov, 1992)</small> * ''[[Erebia turanica]]'' <small>Erschoff, [1877]</small> * ''[[Erebia tyndarus]]'' <small>(Esper, 1781)</small> – Swiss brassy ringlet * ''[[Erebia usgentensis]]'' <small>Heyne, [1894]</small> * ''[[Erebia vidleri]]'' <small>Elwes, 1898</small> – northwest alpine or Vidler's alpine * ''[[Erebia wanga]]'' <small>Bremer, 1864</small> * ''[[Erebia youngi]]'' <small>Holland, 1900</small> – Yukon alpine or four-dotted alpine * ''[[Erebia zapateri]]'' <small>Oberthür, 1875</small> – Zapater's ringlet {{Пстк}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Статии со таксокутија за разновидност]] 3eokrqwubh4r7bftox8jloozy7qyjzo 0 1300529 4796085 4793912 2022-07-24T10:41:16Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {{Speciesbox}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |''Coenonympha arcania'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Coenonympha|edit]]</span> |- |Kingdom: |[[Animal]]ia |- |Phylum: |[[Arthropod]]a |- |Class: |[[Insect]]a |- |Order: |[[Lepidoptera]] |- |Family: |[[Nymphalidae]] |- |Genus: |''[[Coenonympha]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''C.&nbsp;arcania'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Coenonympha arcania''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Carl Linnaeus|Linnaeus]], 1761</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |} '''''Coenonympha arcania''''' ''',''' бисерниот грин, е вид на пеперутка што припаѓа на [[Семејство (биологија)|фамилијата]] Nymphalidae. Може да се најде во [[Средна Европа]] . Наликува на ''херојот Коенонимфа'' . Предните страни на крилата се огнено-црвеникаво жолта со црна дистална маргина, задните крила темно кафеава. Лесно се препознава од долната страна на задното крило, чијшто маргинален дел е окупиран од широка бела лента, која во нимотипната форма го прекинува редот на очели под апикалното око, поради што второто се чини дека е поставено на внатрешната страна на белата лента. Застапени се во Цела Европа освен Велика Британија, од Скандинавија до Средоземното Море и од Шпанија и Франција до Црното Море и Ерменија. Главата е сино-зелена, устата и аналната вилушка црвена. До мај се застапени на тревни површини. Белузлави крилја кои се црвени. Пеперутките се многу чести во јуни и јули и често летаат заедно во голем број. Застапени се на работ на шуми полни со грмушки, но и на отворено и на ридови. Тие влијаат на летечките кружни грмушки и се таложат на врвот на ниските гранчиња, но понекогаш и летаат нагоре во повисоките гранки на дрвјата. Женките се многу помалку бројни од мажјаците и се појавуваат подоцна.<ref>[[Adalbert Seitz|Seitz. A.]] in Seitz, A. ed. Band 1: Abt. 1, ''Die Großschmetterlinge des palaearktischen Faunengebietes, Die palaearktischen Tagfalter'', 1909, 379 Seiten, mit 89 kolorierten Tafeln (3470 Figuren){{PD-notice}}</ref> Пеперутките летаат во една генерација од мај до август. [[Ларва|Ларвите]] се хранат со разни [[треви]]. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.vlindernet.nl/vlindersoort.php?vlinderid=1138 Vlindernet (in Dutch)] * [http://www.butterfly-conservation-armenia.org/species.html Зачувување на пеперутките Ерменија: ''Coenonympha arcania''] [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] t348g6q0lbnzonkqdica3zp35k3gtpp 0 1300545 4796113 4781892 2022-07-24T10:43:27Z Bjankuloski06 332 /* Подвидови */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki Пролетната седефка (''Boloria euphrosyne'') е пеперутка од фамилијата Nymphalidae пронајдена во Европа и низ Русија преку Палеарктикот на север од Казахстан. == Опис == Возрасната пеперутка е портокалова со црни дамки на горната страна на нејзиното крило и има распон на крилјата од 38-46 мм. На долната страна на крилјата има низа сребрено-бисерни ознаки по должината на работ, што му го дава името на видот. Фритиларот со бисерна граница често се меша со малиот фритилар со бисер, но може да се разликува по триаголникот долж неговата бисерна граница (малата бисерна граница има црни шеврони) како и присуството на една сребрена точка во средината ред жолти дамки. Женката има потемни ознаки и позаоблени крилја од мажјакот. Гасениците се црни со бели или жолти боцки долж грбот. Како и другите видови фритилари, мажјаците имаат посебни мирисни жлезди на крилјата за да можат да ги препознаат женките од нивниот вид и затоа да најдат соодветен партнер. === Опис во Сеиц === Многу слично на претходните видови, особено ''селенот'', но посветло црвено и црните ознаки се потенки кај типичните примероци. Лесно се препознава по задното крило одоздола, кое е светло тули-црвено во основата, не кафеаво како во селен, средната лента носи само една сребрена точка (преку врвот на клетката) и нецелосната сребрена лента во дисталната област е заменети со некои жолти размаски без никаков сребрен сјај. Сребрените маргинални точки на задното крило одоздола се, но многу ретко отсутни.<ref>[[Adalbert Seitz|Seitz. A.]] in Seitz, A. ed. Band 1: Abt. 1, ''Die Großschmetterlinge des palaearktischen Faunengebietes, Die palaearktischen Tagfalter'', 1909, 379 Seiten, mit 89 kolorierten Tafeln (3470 Figuren){{PD-notice}}</ref><gallery mode="packed"> Grand collier argenté MHNT CUT 2013 3 21 Lalbenque Dos.jpg|Грбната страна Grand collier argenté MHNT CUT 2013 3 21 Lalbenque Ventre.jpg|Вентрална страна Податотека:Boloria euphrosyne (5696960703).jpg|Одблиску на вагите на крилата </gallery> == Распростанетост == Пролетната седефка е широко распространета низ Европа, почнувајќи од [[Скандинавија]] до северна [[Шпанија]] и од [[Ирска (остров)|Ирска]] на исток преку Палеарктикот до [[Русија]] и северно од Казахстан. Во Англија и Велс (плус уште 10 земји) брзо се намалува по број и е високо загрозен вид. == Подвидови == * ''B. e. euphrosyne'' – Средна Европа, Сибир * ''B. e. fingal'' <small>( [[Јохан Фридрик Вилхелм Хербст|Хербст]], 1804)</small> - Северна Европа, Сибир * ''B. e. rusalka'' <small>( Фрухсторфер, 1909)</small> - Јужна Европа, Западен Сибир * ''B. e. orphana'' ( ''Фрухсторфер'' <small>, 1907)</small> – Трансбајкалија, Амур, Усури * ''B. e. kamtschadalus'' <small>( Seitz, [1909])</small> – Камчатка, Северен Сахалин * ''B. e. umbra'' <small>(Seitz, [1909])</small> – Алтај, Сајан * ''Б. е. dagestanica'' <small>(Совински, 1905)</small> – Кавказ, Закавказ * ''B. e. nephele'' <small>( Херих-Шефер, [1847])</small> – Урал, Сибир == Животен циклус == === Прехранбени растенија и јајца === По парењето, женката ќе ги положи јајцата на мртов лак (''Pteridium aquilinum''), или легло од лисја во близина на [[Љубичица|виолетови]] растенија - обична куче-виолетова (''Viola riviniana''), хит куче-виолетова (''Viola canina'') или барска виолетова (''Viola palustris''). Понекогаш јајцата се ставаат на листовите на самото растение за храна. Тие се поставени поединечно, а не во една голема група како што е мочуриштето. Мозаиците на живеалиштата што ги претпочитаат се типично една третина од трева и две третини од трева. Јајцата може да се најдат на фабриката за храна од средината на мај до крајот на јуни. Тие се бледо жолти и можат да се изведат по 10-14 дена. [[Податотека:The_larvæ_of_the_British_butterflies_and_moths_BHL41107817.jpg|лево|мини|247x247пкс| Смокви 2 ларва по второ митарење 2б ларва по трето прелистување 2а, 2в ларва по 4то прелистување 2г кукличка]] === Гасеница, кукличка и возраст === Гасениците кои се појавуваат почнуваат да се хранат веднаш и ќе се мртат трипати во првите 5-6 недели. Секоја гасеница потоа ќе [[Хибернација|хибернира]] во збрчкан лист во основата на растението, обично преместувајќи се на местото на хибернација на крајот на јули. Гасениците губат половина од својата телесна маса до моментот кога ќе се појават во следниот март. По период на хранење и растење, во текот на кој последен пат се мрси, гасеницата е со целосна големина и е подготвена за кукли. Фазата на хризалис се формира меѓу листовите и трае само 10-14 дена. Возрасната пеперутка лета помеѓу крајот на април и јуни и е една од најраните фритилари што се појавија. Возрасните се хранат со нектарот од раните пролетни цветови, како што се багл, [[глуварче]] и помала целандин. Во текот на август има второ потомство. == Живеалиште == * Чистини со шуми, неодамна прелиени или чисто исечени, со ѓубре или лисја од [[даб]]ови * Добро исцедени живеалишта со мозаици од трева, гребен и лесен грмушки * Топол и свежо исечен материјал * Обилни прехранбени растенија кои растат во кратка, ретка вегетација, каде што има изобилство мртви растителни материјали, се претпочита бракен * Рабовите за чистење може да обезбедат добри услови за размножување, на пр == Управување == * Мрежата на патеки што минуваат низ окното за да се отвори крошната, дозволува сончевата светлина да помине за да помогне во 'ртење на сите виолетови растенија од храна. Ова може да се постигне преку пасење особено во зима и рана пролет. [[Домашно говедо|Говедата]] е подобра од [[Домашна овца|овците]] бидејќи нивната дополнителна тежина помага да се газат и раскинат сите густи мртви стебла. Исто така, постои ризик дека овците имаат тенденција да јадат растенија, (на пример, ''Ajuga reptans'' /bugle), кои обезбедуваат нектар за возрасната фритилја која се граничи со бисери. Друг начин да се постигне ова е со сечење и модринка на брадата, дел од локацијата во исто време, во текот на мај и почетокот на јуни. * Согорувањето може да биде корисно за намалување на ѓубрето од брекен, иако е потребно следење на управувањето бидејќи како резултат на тоа ќе се стимулира дополнителен раст. Ова ќе убие дел од безрбетниците, и затоа се предлага само согорување на дел од локацијата, на пример, 20%. * Прскањето може да биде корисно за намалување на високата густина на ѓубрето, но треба да се внимава да не се намали сериозно густината и да се дозволи тревата да се развива, бидејќи тоа ќе му наштети на живеалиштето за размножување. * Шумите создаваат сончеви чистини и возења, но избегнувајте да користите чистини во кои доминираат други растенија како кучешката жива (''Mercurialis perennis''), обичната сина ѕвона и енергичните треви. == Примери на локации каде што се пронајдени == * Станстед Парк, Западен Сасекс, Велика британија <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.spiritfm.net/news/sussex-news/2390639/very-rare-butterfly-returns-to-woodland-in-west-sussex/|title=Very rare butterfly returns to woodland in West Sussex|work=Spirit FM}}</ref> * Халдон Форест, Девон, Велика британија <ref name="BBC HF">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-england-devon-35427539|title=Rare British butterfly expands into Devon forest|publisher=BBC|accessdate=2016-01-28}}</ref> * Замокот Хил на Ламберт, Дорсет, Велика Британија * Хард Хилс, Корнвол, Велика британија на мрежа ref SS 235176 * [[Ирска (остров)|Ирска]] <ref>Nash, D.W. and Hardiman, D.M. (2013). A review of the Pearl-bordered Fritillary (''Boloria euphrosyne'' L.) in Ireland. ''Ir. Nat. J.'' '''32''': 132 - 137.</ref> == Поврзано == * Список на рани пролетни цвеќиња == Наводи{{Reflist}} == == Надворешни врски == * [https://web.archive.org/web/20080415235434/http://www.butterfly-conservation.org/Butterfly/32/Butterfly.html?ButterflyId=40 Опис на организацијата за заштита на пеперутките] * [http://www.ukbutterflies.co.uk/species.php?vernacular_name=Pearl-bordered%20Fritillary Опис на организацијата на UK Butterflies] * [https://web.archive.org/web/20071025105414/http://www.ukbap.org.uk/UKPlans.aspx?ID=151 Веб-страница на БАП во Велика Британија] * [http://www.devonwildlifetrust.org/files/uploaded/download.php?filename=havens%20newsletter%20Winter%2004.pdf Билтен на „Вземјен“ Devon Wildlife Trust]  * [https://web.archive.org/web/20080720075204/http://www.butterfly-conservation.org/downloads/47/Habitat_Advice.html Bracken за пеперутки] со заштита на пеперутки [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] qjgq1pfcdv2pxk2fzr4re21jjozrwtd 0 1300564 4796167 4793667 2022-07-24T11:25:36Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Таксономија|ordo=[[Lamiales]]|genus=''[[Salvia]]''|species='''''S. sclarea'''''|ordo_authority=[[Carl Linnaeus|L.]]|phylum_authority=[[Angiosperms]]|unranked_classis=[[Eudicots]]|unranked_ordo=[[Asterids]]}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Мускатна жалфија |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Таксономија|Научна класификација]] |- |Царство: |<div class="царство" style="display:inline">[[Plantae]]</div> |- |(нерангирано): |<div class="(нерангирано)" style="display:inline">[[Angiosperms]]</div> |- |(нерангирано): |<div class="(нерангирано)" style="display:inline">[[Eudicots]]</div> |- |(нерангирано): |<div class="(нерангирано)" style="display:inline">[[Asterids]]</div> |- |Ред: |<div class="ред" style="display:inline">[[Lamiales]]</div> |- |Породица: |<div class="породица" style="display:inline">[[Lamiaceae]]</div> |- |Род: |<div class="род" style="display:inline">''[[Salvia]]''</div> |- |Врста: |<div class="врста" style="display:inline">'''''S.&nbsp;sclarea'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Биномна номенклатура|Биномно име]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Salvia sclarea''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Carl Linnaeus|L.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |} <span>''Salvia sclarea,'' во народот познато како мечкино уво, е двегодишно, ретко повеќегодишно тревно ароматично растение од родот</span> ''[[Жалфија|Salvia]]''. Диво расте во северниот дел на Медитеранот, некои области во Северна Африка и [[Средна Азија]]. Растението има долга историја на употреба во медицински цели, а денес најмногу се одгледува поради неговото етерично масло.<ref name="Clebsch">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=NM0iwB8GrQYC&pg=PA261|title=The New Book of Salvias|last=Clebsch|first=Betsy|last2=Barner|first2=Carol D.|publisher=Timber Press|year=2003|isbn=978-0-88192-560-9|page=261}}</ref> [[Податотека:Salvia sclarea3.jpg|thumb|Salvia sclarea]] == Ботанички опис == <span>''Salvia sclarea''</span> е двегодишно, ретко повеќегодишно тревесто растение, со исправено квадратно [[стебло]] високо до 120 см, обраснато со дебели кадрави влакна. Листовите се јајцевидни (долги до 30 см), долните на стебленцата, горните седечки, тапо назабени со изразена нервоза. Целиот изданак е покриено со вроден влакна, мириса на мелем. Цветовите се во пршлените кои формираат очигледен кластер на врвот на стеблото или гранката. Венецот е двоен, светло виолетова до светло розева. == Распространетост == Расте на суви, топли карпести падини, на острови, покрај патиштата. Во Србија е присутна во источните и југоисточните региони и во Косово. == Историја == Описот на медицинската употреба на растението е прикажан во [[Теофраст]] (IV век п.н.е.), [[Диоскорид]] (I век н.е.) и [[Плиниј Постариот]] (I век н.е). == Употреба == [[Податотека:ClarySageEssOil.png|мини|Етерично масло од ''Salvia sclarea'']] Семките (поточно јаткастите плодови) имаат слузокожа, па затоа во старите прирачници се препорачува да се ставаат семките во окото така што стебленцето се врзува за слузта и така лесно се отстранува. Оваа практика е запишана во Комплетен билијард (1653) од Николас Калпер, кој го нарекол растението „мудрец со бистри очи“.<ref>[http://www.bibliomania.com/2/1/66/113/frameset.html ''Комплетан биљни'' сајта bibliomania] {{Wayback|url=http://www.bibliomania.com/2/1/66/113/frameset.html}}, позивајући се на снимање за Клэри, или више правилно очистити очи.</ref> Дестилирано есенцијално масло, изолирано од надземни цветови, широко се користи во правењето [[парфем]]и и за ароматизирање на [[вермут]], вино и [[ликер]]и. Се користи и во [[ароматерапија]]та.<ref name="Kintzios">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=iE7-nuI9S7UC&pg=PA20|title=Sage: The Genus Salvia|last=Kintzios|first=Spiridon E.|publisher=CRC Press|year=2000|isbn=978-90-5823-005-8|page=20}}</ref> == Галерија == <gallery> Податотека:Податотека:Lamiaceae - Salvia sclarea. Agata Fossili127.JPG|''Salvia sclarea'' во природа Податотека:Податотека:Salvia sclarea02.jpg|Inflorescence ''Salvia sclarea'' Податотека:Податотека:Salvia sclarea1.jpg|Врвот на ''Salvia sclarea'' Податотека:Податотека:Lamiaceae - Salvia sclarea.JPG|цвеќиња од жалфија, детали Податотека:Податотека:Lamiaceae - Salvia sclarea-2.JPG|цвеќиња од жалфија Податотека:Податотека:Lamiaceae - Salvia sclarea-1.JPG|прицветни листови и чашки покриени со вроден влакна Податотека:Податотека:Lamiaceae - Salvia sclarea. Agata Fossili197-1.JPG|Остава во долниот дел од стеблото </gallery> == Линкови == {{Наводи}} == Надворешни врски == * {{Lang-de|[[:de:Muskatellersalbei|Wikipedia: Muskatellersalbei]]}} * [https://agroplus.rs/serijal-lekovito-bilje-145/ Одгледување, собирање, употреба] == Литература == * Грбиќ, М., Марковиќ, М. (2020): Цвеќарство - Перене. Универзитетот во Белград. Белград. ISBN 978-86-7299-301-1 [[Категорија:Хортикултура]] [[Категорија:Лековити растенија]] [[Категорија:Етерични масла]] h66eurhlmcjfkbgqfpyxihlaabcjm3q 0 1300566 4796187 4793641 2022-07-24T11:26:53Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија (2) wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Касписки галеб |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[Conservation status|Статус на загрозеност]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|врска=|алт=|безрамка]]<br /><br />Најмалку загрозен <small>([[IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="iucn status 18 November 2021"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFBirdLife_International2018"><span class="cx-segment" data-segmentid="176">BirdLife International (2018). </span><span class="cx-segment" data-segmentid="177">[https://www.iucnredlist.org/species/22735929/132665415 "''Larus cachinnans''"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="178">''[[IUCN Red List|IUCN Red List of Threatened Species]]''. '''2018''': e.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="180">T22735929A132665415. [[Doi (identifier)|doi]]:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22735929A132665415.en|10.2305/IUCN.]]</span></span><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22735929A132665415.en|<span class="cx-segment" data-segmentid="182">UK.2018-2.</span><span class="cx-segment" data-segmentid="183">RLTS.</span>]]</span><span class="cx-segment" data-segmentid="184"><span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible">[[doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T22735929A132665415.en|T22735929A132665415.en]]</span><span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="185"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |Научна класификација<span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Larus|edit]]</span> |- |Царство |[[Животно|Animalia]] |- |Тип: |[[Chordate|Chordata]] |- |Класа: |[[Bird|Aves]] |- |Ред: |[[Charadriiformes]] |- |Семејство: |[[Laridae]] |- |Род: |''[[Larus]]'' |- |Вид: |<div class="species" style="display:inline">'''''L.&nbsp;cachinnans'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" |[[Биномна номенклатура|Биномен назив]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Larus cachinnans''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Peter Simon Pallas|Pallas]], 1811</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(235,235,210)" | |} '''Каспискиот галеб''' (''Larus cachinnans)'' е голем [[Галеби|галеб]] и член на комплексот на сребренести и ситни галеби со црн грб. Научното име е од [[Латински јазик|латински]]. Се чини дека ''Larus'' се однесувал на галеб или друга голема морска птица, а ''cachinnans'' значи „смеење“, од ''cachinnare'' „да се смееш“.<ref name="job">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling|title=The Helm Dictionary of Scientific Bird Names|last=Jobling|first=James A|publisher=Christopher Helm|year=2010|isbn=978-1-4081-2501-4|location=London|pages=[https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling/page/n82 82], 219}}</ref> == Опис == Тоа е голем галеб долг 56-68 сантиметри, со 137-155 сантиметри распон на крилјата и телесна маса од 680-1 590 г. Меѓу стандардните мерења, крилен хорд е од 38.5 до 48 сантиметри, [[клун]]от е 4.6 до 6.4 см и [[Коски на нозете|ткоските на нозете]] се 5.8 до 7.7 см . Каспискиот галеб има долг, тенок клун, нагласена со наведнатото чело. Нозете, крилјата и вратот се подолги од оние на галебот од сребренестиот галеб и [[Жолтоног галеб|жолтоногиот галеб]]. Окото е мало и често темно, а нозете варираат од бледо розова до бледо жолтеникава боја. Грбот и крилјата се малку потемна нијанса на сива боја од сребренестиот галеб, но малку побледи од жолтонигиот галеб. Најнадворешниот [[Ремигес|примарен пердув]] има голем бел врв и бел јазик што се протега по внатрешната мрежа. Првозимските птици имаат бледа глава со темни ленти на задниот дел од вратот. Долните делови се бледи, а грбот е сивкав. Поголемите и средните покривки на крилата имаат белузлави врвови кои формираат две бледи линии низ крилото. == Рспространетост == Каспискиот галеб се размножува околу [[Црно Море|Црното]] и [[Касписко Езеро|Каспиското Море]], протегајќи се на исток низ [[Средна Азија]] до северозападна [[Народна Република Кина|Кина]]. Во Европа се шири на север и на запад и сега се размножува во [[Полска]] и источна [[Германија]]. Некои птици мигрираат на југ до [[Црвено Море|Црвеното Море]] и [[Персиски Залив|Персискиот Залив]], додека други се распрснуваат во [[Западна Европа]], во земји како [[Шведска]], Норвешка и Данска или Бенелукс, па дури и северно од Франција. Сега редовно се забележуваат мали бројки во [[Велика Британија (остров)|Британија]], особено во [[Југоисточна Англија]], [[Источна Англија]] и [[Мидлендс]]. == Размножување == [[Податотека:Larus_cachinnans_MWNH_0345.JPG|мини| Јајца, колекција [[Музеј Визбаден]]]] Обично се гнезди на рамно, ниско тло покрај вода, за разлика од жолтонохиот галеб, кој главно се гнезди на карпи во областите каде што двете се преклопуваат. Сезоната на парење започнува од почетокот на април. Се ставаат две или три јајца и се инкубираат 27 до 31 ден. == Хранење == Тие се [[Мршојадни животни|мршојадци]] и [[Предација|предатори]] со многу разновидна исхрана. За време на сезоната на парење, тие често јадат [[Глодачи|глодари]], како што се стоболки, летајќи на одредено растојание во степите за да ги најдат. == Класификација и подвидови == Оваа форма има проблематична таксономска историја, сумирана во статијата за [[сребренест галеб]]. Каспискиот галеб порано се третираше како подвид насребренестиот галеб, но сега се третира како целосен вид од страна на многу власти (на пр. Комитетот за евиденција на Вританскиот сојуз на орнитолози ). Некои авторитети го вклучуваат жолтоножниот галеб ( ''L. michahellis'' ) во рамките на ''L. cachinnans'', но тој сега најчесто се смета за посебен вид. Степскиот галеб или галебот Бараба ( ''L. (cachinnans) barabensis'' ) може да се смета како подвид на каспискиот галеб или како посебен вид. Исто така е многу сличен генетски со својот северен сосед, расата ''taimyrensis'' на Сибирскиот галеб. Степскиот галеб се размножува во Средна Азија, особено северен [[Казахстан]]. Неговиот опсег за неразмножување е сè уште малку познат, но се смета дека повеќето презимуваат во југозападна Азија од Персискиот Залив до северозападна [[Индија]]. Постојат можни записи за оваа форма од [[Хонгконг]] и [[Јужна Кореја]] . '''[[Вега галеб|Монголскиот галеб]]''' ( ''L. (vegae/cachinnans) mongolicus'' ) може да се класифицира како подвид на каспискиот галеб, подвид на галебот Вега или како вид сам по себе. Се размножува во [[Монголија]] и околните области и мигрира кон југоисток во зима.<gallery> Податотека:Larus cachinnans 1 young (Marek Szczepanek).jpg|Млади касписки галеби во Полска Податотека:Larus cachinnans 2 young (Marek Szczepanek).jpg|Младенче Податотека:Мартин жовтоногий (Larus cachinnans). Початок життя.jpg|Во Дунавскиот биосферен резерват </gallery> == Наводи == {{Наводи|refs=<ref name=CRC>{{cite book |title=CRC Handbook of Avian Body Masses |editor-first=John B., Jr. |editor-last=Dunning |publisher=CRC Press |year=1992 |isbn=978-0-8493-4258-5}}</ref> <ref name=Olsen>{{cite book |first1=Klaus Malling |last1=Olsen |first2=Hans |last2=Larsson |year=2004 |title=Gulls of North America, Europe, and Asia |url=https://archive.org/details/gullsofnorthamer0000olse |url-access=registration |publisher=Princeton University Press |isbn=978-0691119977}}</ref>}} == Дополнително читање == === Идентификација === * {{Наведено списание|last=Garner|first=Martin|last2=Quinn|first2=David|year=1997|title=Identification of Yellow-legged Gulls in Britain|url=https://www.britishbirds.co.uk/wp-content/uploads/article_files/V90/V90_N01_02/V90_N01_02_P025_062_A004.pdf|journal=British Birds|volume=90|pages=25–62, 369–384}} * {{Наведено списание|last=Bakker|first=Theo|last2=Offereins|first2=Rudy|last3=Winters|first3=Rik|year=2000|title=Caspian Gull identification gallery|journal=[[Birding World]]|volume=13|issue=2|pages=60–74}} (identification article including 34 images of Caspian Gulls of various ages) * {{Наведено списание|last=Jonsson|first=Lars|year=1998|title=Yellow-legged gulls and yellow legged herring gulls in the Baltic|journal=Alula|volume=4|issue=3/1998|pages=74–100}} * {{Наведено списание|last=Neubauer|first=Gregory|last2=Millington|first2=Richard|year=2000|title=Caspian Gull identification revisited|journal=[[Birding World]]|volume=13|issue=11|pages=462–465}} (addresses identification in juvenile plumage) * {{Наведено списание|last=Small|first=Brian|year=2001|title=The juvenile Caspian Gull in Suffolk|journal=[[Birding World]]|volume=14|issue=9|pages=385–387}} * {{Наведено списание|last=Gibbins|first=Chris|last2=Small|first2=Brian J.|last3=Sweeney|first3=John|year=2010|title=From the Rarities Committee's files: Identification of Caspian Gull, part 1: typical birds|journal=[[British Birds (magazine)|British Birds]]|volume=103|issue=3|pages=142–183}} (detailed identification paper, covering typical individuals) == Надворешни врски == * [http://www.xs4all.nl/~calidris/gullindex.htm Фотографии од Каспискиот галеб], Индекс на галеб на Руди * [http://www.xs4all.nl/~daarruud/lubna_index.html Галебите во Полска] вкл. Касписки галеб и хибриди * [http://www.xs4all.nl/~daarruud/cachinnans.html Касписките галеби во Амстердам] * [http://www.berksbirds.co.uk/articles/caspiangullid.asp Идентификација на Каспискиот галеб], Беркширски птици * [http://www.birdskorea.org/Birds/Identification/ID_Notes/BK-ID-Steppe-Gull.shtml Степски галеб ''barabensis'' во Јужна Кореја], Птици Кореја * [http://www.iesmeulmeester.nl/fotos.php?actie=cat&cat=25 Сликите на касписките галеби од сите возрасти] вклучуваат некои хибриди и прстенести касписки галеби * {{BirdLife|22735929|Larus cachinnans}} * </img> * {{МСЗП карта|22735929|Larus cachinnans}} на IUCN * {{Xeno-canto species|Larus|cachinnans|Caspian gull}} * Larus cachinnans * {{ARKive}} </img> {{Gulls}}{{Таксонска лента}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Петер Симон Палас]] [[Категорија:Незагрозени видови според МСЗП]] 0kxpzsk1s55gwsn8bq8txs9h08i39hl 0 1300575 4796105 4773105 2022-07-24T10:42:46Z Bjankuloski06 332 /* Таксономијата */Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki Блашната '''фритилерија''' (''Euphydryas aurinia'') е пеперутка од фамилијата Nymphalidae. Вообичаено распространето во регионот на Палеарктикот, заедничкото име на мочуришен шаренец потекнува од едно од неговите неколку живеалишта, мочуриште. Продолжената фаза на ларви трае приближно седум до осум месеци и вклучува период на [[хибернација]] во текот на зимата. [[Ларва|Ларвите]] се зависни од растението за храна домаќин ''Succisa pratensis'' не само за хранење, туку и за хибернација, бидејќи свилените мрежи се формираат на растението додека здружените ларви влегуваат во хибернација. Женките несат јајца во серии на растението домаќин и се, како и другите сериски слоеви, селективни за локацијата на овјпозиција бидејќи нивото на преживување на потомството за сериските слоеви е повеќе поврзано со изборот на локација отколку за слоевите со едно јајце. Почнувајќи од 2019 година, глобалниот статус на зачувување на пеперутката се смета и за најмалку загрижен, но се соочи со брз пад и се смета за регионално ранлива или загрозена во поголемиот дел од нејзиниот опсег. == Таксономијата == ''E. aurinia'' е претставена со многу [[подвид]]ови. Најшироко прифатени се: * ''Euphydryas aurinia aurinia'' Средна Европа, јужна Европа, западен [[Сибир]] * ''Euphydryas aurinia bulgarica'' <small>(Фрухсторфер, 1916)</small> [[Карпати]]те * ''Euphydryas aurinia laeta'' <small>(Кристоф, 1893)</small> централен Сибир, [[Алтајски Планини|Алтај]], [[Сајански Планини|Сајан]], Трансбајкал * ''Euphydryas aurinia beckeri'' <small>(Ледерер, 1853)</small> [[Мароко]] ( Среден атлас, планините Риф ) подмаргиналната лента на задното крило е со прекрасна црвена боја и речиси ја зафаќа целата надворешна половина од крилото, надворешно граничи со црни лунули центрирани со бледо жолта<ref>Seitz, A. ed.</ref> * ''Euphydryas aurinia barraguei'' <small>(Betz, 1956)</small> [[Алжир]] * ''Euphydryas aurinia provincialis'' <small>(Боисдувал, 1828)</small> (Франција и северна Италија) но вкупниот број на опишани видови е многу поголем, особено во источниот Палеарктик. Инсектот најдобро може да се смета за супервид .<gallery mode="packed" heights="160px"> Податотека:Euphydryas aurinia beckeri.jpg|''E. a. бекери'' Податотека:Marsh Fritillary (Euphydryas aurinia provincialis) - Flickr - berniedup.jpg|''E. a. provincialis'' Marsh fritillary (Euphydryas aurinia estonica).jpg|''E. a. естоница'', [[Estonia|Естонија]] </gallery> == Опис == ''Euphydryas aurinia'' има распон на [[Распон на крилја|крилјата]] од 30-40 милиметри кај мажјаците.<ref name="CC">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm|title=Butterfly Guide by Matt Rowlings|archive-url=https://web.archive.org/web/20180527113955/http://butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm|archive-date=27 May 2018|accessdate=30 January 2017}}</ref> Женките обично се поголеми од мажјаците, со распон на крилјата од 40-50 милиметри.<ref name="DD">[http://www.ukbutterflies.co.uk/species.php?species=aurinia Marsh Fritillary ''Euphydryas aurinia''].</ref> Овие мали пеперутки се променливи по ознаки и боја, со многу форми и [[подвид]]ови . Возрасните пеперутки обично покажуваат карирана шема со кафеави, жолти и портокалови ознаки. Сребрените ознаки се присутни на работ на задното крило. Долната страна на крилјата е исцртана со жолта, портокалова и кафена боја без никаква сребрена боја.<ref>[https://books.google.com/books?id=79MSnjLtHoEC&pg=PT202 ''RSPB Wildlife of Britain''].</ref> Јајцата се жолти и лесно се препознаваат поради големата големина на серијата. [[Ларва|Ларвите]] се црни. <gallery mode="packed" heights="180"> Податотека:Euphydryas aurinia MHNT CUT 2013 3 26 Clermont le Fort Dorsal.jpg|Грбната страна Податотека:Euphydryas aurinia MHNT CUT 2013 3 26 Clermont le Fort Ventral.jpg|Вентрална страна </gallery> == Дистрибуција и живеалиште == Овој вид е широко распространет во палеарктичкото царство, од [[Ирска (остров)|Ирска]] на запад до [[Јакутија]] на исток и до северозападна [[Народна Република Кина|Кина]] и [[Монголија]] на југ.<ref name="AA">[http://www.nic.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/nymphalidae/nymphalinae/euphydryas/index.html ''Euphydryas'' Scudder, 1872].</ref><ref>[http://www.faunaeur.org/full_results.php?id=441632 Fauna europaea]</ref> Мочуриштето е во опаѓање во Европа и е една од единаесетте пеперутки опфатени со Акциониот план за биолошка разновидност на Обединетото Кралство .  Во рамките на [[Британски Острови|Британските острови]], нај често е на југ и запад, но особено во Велс каде што има упориште <ref name="BB">[http://jncc.defra.gov.uk/protectedsites/SACselection/species.asp?FeatureIntCode=S1065 1065 Marsh fritillary butterfly ''Euphydryas (Eurodryas, Hypodryas) aurinia''].</ref> Овој вид живее во варовнички пасишта, во шумски чистини, во влажни мочурливи области и во здрави пасишта, каде доминираат треви кои формираат габи, вклучително и пурпурни пасишта. Во [[Финска]], ''E. aurinia'' се покажа дека ги фаворизира полутрајните пасишта и непостојаните расчистувања во шумата. Се претпочитаат млади чисти пред старите чисти поради густиот раст на вегетацијата во старите чисти шуми.<ref name=":0">{{Наведено списание|last=Wahlberg|first=Niklas|last2=Klemetti|first2=Teemu|last3=Hanski|first3=Ilkka|date=1 April 2002|title=Dynamic populations in a dynamic landscape: the metapopulation structure of the marsh fritillary butterfly|journal=Ecography|language=en|volume=25|issue=2|pages=224–232|doi=10.1034/j.1600-0587.2002.250210.x}}</ref> Во Обединетото Кралство, два вида пасишта можат да бидат населени со ''E. aurinia'' : влажни пасишта кои се или неутрални или ацидофилни и суви пасишта кои имаат изобилство на растенија кои растат во почва богата со вар ( калцикозни пасишта ). Овие пеперутки можат да достигнат височина од 10-2,200 метри надморска височина.<ref name="DD">[http://www.ukbutterflies.co.uk/species.php?species=aurinia Marsh Fritillary ''Euphydryas aurinia''].</ref> На [[Британски Острови|Британските острови]], мочуриштето обично се наоѓа во влажни, топли пасишта кои се нарекуваат ''пасишта rhos,'' од [[Велшки јазик|велшкиот]] збор ''{{Јаз|cy|rhos}}'' што значи здравје . Малите популации можат да бидат важен елемент на [[екологија]]та бидејќи тие создаваат многу подвижни поединци кои потоа можат да најдат други популации. Мочуриштето е заштитено според законот на Обидинетото Крластво, наведен во Распоред 5 од Законот за дивиот свет и селата и Директивата на ЕУ за живеалишта и видови (Анекс II).<ref name="BB">[http://jncc.defra.gov.uk/protectedsites/SACselection/species.asp?FeatureIntCode=S1065 1065 Marsh fritillary butterfly ''Euphydryas (Eurodryas, Hypodryas) aurinia''].</ref> Devon Wildlife Trust поседува голем број локации на кои го следат овој вид. Примерите вклучуваат Стоуфорд Мур (во близина на Холсворти, Девон ), природен резерват Дансдон (близу Буд ), Мамбури Мур (близу Грејт Торингтон ), природен резерват Веланд Фарм (близу Холсворти) и природен резерват Волехаус (близу Холсворти). Во 2009 година, бројот на населението значително се зголеми од 2007 и 2008 година.<ref>''Wild Devon The Magazine of the Devon Wildlife Trust'', p. 8, Winter 2009 edition</ref> Во 2018 година, беше пронајдена популација за размножување во Кармартеншир, Велс, по отсуство од 50 години.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-45747052|title=Rare butterfly returns to Carmarthenshire after 50-year absence|date=4 October 2018|work=BBC News|access-date=4 October 2018}}</ref> Во [[Литванија]] е заштитен вид инсекти.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nationalredlist.org/species-information/?speciesID=218505|title=Euphydryas aurinia {{!}} Species Information {{!}} Regional Red List|work=www.nationalredlist.org|accessdate=2020-02-03}}</ref> Euphydryas aurinia обично се наоѓа во природни и семинатурни влажни или влажни олиготрофни пасишта (виолетови ливади со трева и треска), богати огради, најмногу во источна, северозападна и централна Литванија, каде што е нејзиното главно растение за храна Succisa pratensis ( [[Чешлики|Dipsacaceae]] ). Населените места често се наоѓаат покрај рабовите на шумите или опкружени со грмушки. Видови не се среќаваат во Јужна Литванија каде преовладуваат песочни почви и во Југозападна Литванија каде што земјоделството е и многу интензивно.<ref>{{Наведено списание|last=Švitra|first=Giedrius|title=New data on the distribution of ''Euphydryas aurinia'' (ROTTEMBURG, 1775)(Lepidoptera, Nymphalidae) in Lithuania|url=http://www.entomologai.lt/leidiniai/category/27-volume-21-2009?download=88:vol-21-p-112-120-svitra-g-new-data-on-the-distribution-of-euphydryas-aurinia-lepidoptera-nymphalidae-in-lithuania|journal=New and Rare for Lithuania Insect Species|volume=21|pages=112–120}}</ref> === Фактори за оптимално живеалиште === Достапноста на храна за ларви растение ''S. pratensis'' и висината на тревата се најважните фактори за обезбедување на оптимално живеалиште за ''E. aurinia''. ==== Достапност на постројката домаќин ==== Бидејќи гасениците живеат во заеднички мрежи кој се формирани околу нивното растение домаќин и [[Хибернација|хибернираат]] во текот на зимата во мрежата, густината на растението домаќин е клучен фактор во формирањето на живеалиштето на ''E. aurinia''. Истражувањата покажаа дека и густината на растението домаќин е директно поврзана со бројот на пронајдени мрежи од ларви, што пак е директно поврзано со бројот на возрасни пеперутки. Затоа, живеалиштето погодно за ларвите може индиректно да влијае на пролиферацијата на возрасните пеперутки. ==== Висина на меч ==== Не само густината на растението домаќин е клучна за поволно живеалиште, туку и висината на мечот, пространството на тревата што ја покрива областа каде што живее ''E. aurinia'' . Висината на мечот која е прекратка може да доведе до зголемена изложеност на ларвите на предатори и може да предизвика ограничена достапност на храна, што доведува до гладување. Меѓутоа, ако висината на мечот е превисока и густо набиена, тогаш на возрасните пеперутки им е тешко да го лоцираат растението-домаќин на кое ќе се [[Јајценосни животни|овецира]]. Така, нивото на висина на меч е најоптимално кога е средна висина. == Прехранбени ресурси == === Фабрика домаќин за гасеници === Познато е дека гасениците се хранат првенствено со ''Succisa pratensis'' и видовите ''[[Бутин (растение)|Digitalis]]'', ''[[Машки тегавец|Plantago lanceolata]]'', ''Knautia arvensis'', ''Scabiosa succisa'', ''Scabiosa columbaria ,'' ''Veronica'' ( ''Veronica dubravnaya'', итн. ), ''Гераниум'', ''Самбукус'', ''Гентиана'', ''Валеријана'', ''Лоницера имлекса'', ''Филипендула'', ''Спираеа'' и ''Вибурнум'' .<ref name="AA">[http://www.nic.funet.fi/pub/sci/bio/life/insecta/lepidoptera/ditrysia/papilionoidea/nymphalidae/nymphalinae/euphydryas/index.html ''Euphydryas'' Scudder, 1872].</ref> ==== Емисијата на метанол од хранењето ==== Една студија за мерење на нивото на испарливи материи ослободени од растенијата кои се консумираат од тревопасни животни покажа дека огромни количини на [[метанол]] и други испарливи супстанции ( [[монотерпен]]и, [[сесквитерпен]]и и испарливи соединенија добиени од липоксигеназа) се испуштаат од гасениците ''E. aurinia'' кои се хранат со растението домаќин ''S пратензис'' . Метанолот е биохемиски активно соединение кое најчесто се ослободува од метаболичките активности на [[Анаероб|анаеробните бактерии]] .<ref name=":2">{{Наведено списание|last=Peñuelas|first=Josep|last2=Filella|first2=Iolanda|last3=Stefanescu|first3=Constantí|last4=Llusià|first4=Joan|date=2005|title=Caterpillars of ''Euphydryas aurinia'' (Lepidoptera: Nymphalidae) feeding on ''Succisa pratensis'' leaves induce large foliar emissions of methanol|journal=New Phytologist|language=en|volume=167|issue=3|pages=851–857|doi=10.1111/j.1469-8137.2005.01459.x|pmid=16101921|doi-access=free}}</ref> === Хранење на возрасни === Возрасните пеперутки опортунистички се хранат со [[нектар]], така што густината на растението домаќин ''S. pratensis'' не влијае на хранењето на возрасните пеперутки. Всушност, додека да се појават возрасните пеперутки, ''S. pratensis'' не ни цвета. Возрасните се полифаги и најчесто се хранат со ''[[Лутиче|Ranunculus]]'' ssp., ''Cirsium'' ssp., ''Leucantherum vulgare'', ''Myosotis'' ssp., ''Rubus'' ssp.<ref name=":7">{{Наведено списание|last=Schtickzelle|first=Nicolas|last2=Choutt|first2=Julie|last3=Goffart|first3=Philippe|last4=Fichefet|first4=Violaine|last5=Baguette|first5=Michel|date=2005|title=Metapopulation dynamics and conservation of the marsh fritillary butterfly: Population viability analysis and management options for a critically endangered species in Western Europe|journal=Biological Conservation|volume=126|issue=4|pages=569–581|doi=10.1016/j.biocon.2005.06.030}}</ref> Забележани се и како се хранат со ''Caltha palustris'', исто така познат како kingcup или барски-невен, и ''Ajuga reptans'', исто така познат како bugle или bugleweed.<ref>{{Наведена книга|title=Pocket guide to butterflies|last=Gibbons|first=Bob|last2=Revels, Richard|date=12 March 2015|isbn=978-1472915948|location=London|oclc=903644054}}</ref> == Родителска грижа == === Дискриминација на овипозиција === ''Женките E. aurinia'' се сериски слоеви, што значи дека несат голем број јајца на едно место. Бидејќи 200–300 јајца се загрозени секој пат кога се избира место за несење јајца, женките кои носат серии имаат тенденција да се подложат на фаза на дискриминација во потрага по локација на која ќе несат јајца. Секое растение може да послужи како место за поставување јајца за четири до пет кластери јајца, што значи дека повеќе од илјада ларви може да се изведат на едно растение. Ако е така, новоизведените ларви ќе се соочат со сериозен недостиг на храна и жестока конкуренција за храна, што има огромни последици за преживувањето на потомството. Затоа, ''Euphydryas'' и другите женки кои носат серии, како што се женките ''Melitaeini'', поминуваат повеќе време избирајќи место за несење јајца и се поселективни кога бараат растение домаќин.<ref name=":3">{{Наведено списание|last=Stefanescu|first=Constanti|date=2006|title=Females of the specialist butterfly ''Euphydryas aurinia'' (Lepidoptera: Nymphalinae: Melitaeini) select the greenest leaves of ''Lonicera implexa'' (Caprifoliaceae) for oviposition|url=http://www.creaf.uab.es/global-ecology/Pdfs_UEG/stefanescuetalEJE2006.pdf|journal=European Journal of Entomology|volume=103|issue=3|pages=569–574|doi=10.14411/eje.2006.077|via=CREAF|doi-access=free}}</ref> ==== Големина на растението домаќин и густина на вегетацијата ==== [[Јајценосни животни|Овипозицијата]] на жената во голема мера зависи од големината на растението домаќин, како и од густината на вегетациската покривка. Истражувањата покажаа дека женките претпочитаат да несат јајца на големи растенија домаќини за разлика од помалите растенија. Ова е за да се спречи недостаток на храна и гладување на ларвите. Исто така, ретката, отворена вегетациска структура е фаворизирана пред густите, дебели пасишта кога растението домаќин ''S. pratensis'' се користи за овјозирање.<ref name=":4">{{Наведено списание|last=Anthes|first=Nils|last2=Fartmann|first2=Thomas|last3=Hermann|first3=Gabriel|last4=Kaule|first4=Giselher|date=2003|title=Combining larval habitat quality and metapopulation structure – the key for successful management of pre-alpine ''Euphydryas aurinia'' colonies|journal=Journal of Insect Conservation|language=en|volume=7|issue=3|pages=175–185|doi=10.1023/A:1027330422958}}</ref> Присуството на високо растение кое не е домаќин (на пр ''Deschampsia caespitosa'' ) е во негативна корелација со гнездата на јајцата.<ref name=":5">{{Наведено списание|last=Konvicka|first=Martin|date=2003|title=Habitat of pre-hibernating larvae of the endangered butterfly ''Euphydryas aurinia'' (Lepidoptera: Nymphalidae): What can be learned from vegetation composition and architecture?|url=http://baloun.entu.cas.cz/~fric/eje_2003_Konvicka.pdf|journal=European Journal of Entomology|volume=100|issue=3|pages=313–322|doi=10.14411/eje.2003.050|doi-access=free}}</ref> Затоа, напуштените [[Ливада|ливади]] со почва богата со вар се идентификувани како места за овјозирање. Често, ''E. aurinia'' снесува јајца на рабовите на таквите ливади бидејќи структурата на вегетацијата и висината на растението одговараат на претпочитањето на женската пеперутка за овјпозиција.<ref name=":4" /> Од такви причини, обработливите површини генерално се фаворизирани во однос на ливадите за овјпозиција бидејќи обработливите површини имаат тенденција да имаат концентриран број на растенија домаќини со големи димензии.<ref name=":8">{{Наведено списание|last=Liu|first=Wenhua|last2=Wang|first2=Yifei|last3=Xu|first3=Rumei|date=2006|title=Habitat utilization by ovipositing females and larvae of the Marsh fritillary (''Euphydryas aurinia'') in a mosaic of meadows and croplands|journal=Journal of Insect Conservation|language=en|volume=10|issue=4|pages=351–360|doi=10.1007/s10841-006-9009-x}}</ref> ==== Боја на растението домаќин ==== Женките претпочитаат да несат јајца на лисја со најголема содржина на [[хлорофил]] . Затоа, рефлексијата и концентрацијата на хлорофилот на листовите, исто така, влијаат на изборот на местото на овјпозиција за ''E. aurinia'' . Содржината на хлорофил („зеленилото“ на растенијата) може да биде показател за зголемена [[Адаптивна вредност|кондиција]] на растението-домаќин, што пак ќе обезбеди оптимални можности за раст на новоизведените ларви. Затоа, женките користат визуелни знаци за да ги бараат најзелените лисја за да ги положат јајцата. Сепак, постојат и индикации дека не е висока концентрација на хлорофил, туку присуство на специфични кластери на јајца што ги привлекува женките да посат јајце на одреден лист.<ref name=":3">{{Наведено списание|last=Stefanescu|first=Constanti|date=2006|title=Females of the specialist butterfly ''Euphydryas aurinia'' (Lepidoptera: Nymphalinae: Melitaeini) select the greenest leaves of ''Lonicera implexa'' (Caprifoliaceae) for oviposition|url=http://www.creaf.uab.es/global-ecology/Pdfs_UEG/stefanescuetalEJE2006.pdf|journal=European Journal of Entomology|volume=103|issue=3|pages=569–574|doi=10.14411/eje.2006.077|via=CREAF|doi-access=free}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFStefanescu2006">Stefanescu, Constanti (2006). </cite></ref> ==== Други фаворизирани фактори за oviposition ==== Во Чешката Република, присуството на кратки треви кои можат да имаат функција слична на перница во близина на растението домаќин беше позитивна корелација со бројот на гнездата. Општо земено, условите кои промовираат раст и размножување на растението домаќин коии се исто така поволни за гнезда. За гнезда се претпочитаат суви и кисели услови со ограничени ресурси на [[азот]]. == Животен циклус == ''Euphydryas aurinia'' е униволтински вид. [[Податотека:Euphydryas_aurinia_eggs1.jpg|мини|200x200пкс| Јајца]] === Јајце === Јајцата се ставаат во групи на долната страна на листовите во мај и јуни. До 350 се во една серија. Тие се претвораат од бледо жолта при првото поставување, во светло жолта, потоа темноцрвена и на крајот во темно сива непосредно пред да се изведат. [[Податотека:Euphydryas_aurinia_young_caterpillars_(6348551014).jpg|мини|200x200пкс| Млади гасеници]] === Гасеница === Гасениците излегуваат за околу три недели од крајот на јуни. Постојат шест стадиуми за ларвите на ''E. aurinia'' . Првите четири се здружени, првите три се предхибернациски стадиуми, а четвртите се пост-хибернација. Првите три стадиуми формираат заедничка мрежа околу прехранбеното растение ''S. pratensis'' и се хранат со растението домаќин околу три недели.<ref name=":2">{{Наведено списание|last=Peñuelas|first=Josep|last2=Filella|first2=Iolanda|last3=Stefanescu|first3=Constantí|last4=Llusià|first4=Joan|date=2005|title=Caterpillars of ''Euphydryas aurinia'' (Lepidoptera: Nymphalidae) feeding on ''Succisa pratensis'' leaves induce large foliar emissions of methanol|journal=New Phytologist|language=en|volume=167|issue=3|pages=851–857|doi=10.1111/j.1469-8137.2005.01459.x|pmid=16101921|doi-access=free}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFPeñuelasFilellaStefanescuLlusià2005">Peñuelas, Josep; Filella, Iolanda; Stefanescu, Constantí; Llusià, Joan (2005). </cite></ref> Младите гасеници стануваат забележливи при карајот на август.<ref name="CC">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm|title=Butterfly Guide by Matt Rowlings|archive-url=https://web.archive.org/web/20180527113955/http://butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm|archive-date=27 May 2018|accessdate=30 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20180527113955/http://butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm "Butterfly Guide by Matt Rowlings"]. </cite></ref> Во есента, тие прават посилни мрежи поблиску до земјата, обично во густа трева, каде што ќе почнат да хибернираат. Во пролетта, четвртата ѕвезда излегува од хибернација. Сите три стадиуми по хибернација се сончаат. [[Терморегулација|Бакинг]] е однесување во кое ѕвездата ја зголемува својата телесна температура користејќи топлина од сончевото зрачење . Ова им овозможува да бидат релативно независни од [[Собна температура|температурата]] на околината.<ref>{{Наведено списание|last=Porter|first=Keith|date=1982|title=Basking behaviour in larvae of the butterfly ''Euphydryas aurinia''|journal=Oikos|volume=38|issue=3|pages=308–312|doi=10.2307/3544670|jstor=3544670}}</ref> За тоа време, тие ја менуваат бојата од кафена во црна. [[Податотека:Euphydryas_aurinia_pupa.jpg|мини|200x200пкс| Кукла]] === Кукла === На крајот на шестата старост почнуваат да се формираат кукли. Ова се случува во пролет, при крајот на март или почетокот на април.<ref name=":3">{{Наведено списание|last=Stefanescu|first=Constanti|date=2006|title=Females of the specialist butterfly ''Euphydryas aurinia'' (Lepidoptera: Nymphalinae: Melitaeini) select the greenest leaves of ''Lonicera implexa'' (Caprifoliaceae) for oviposition|url=http://www.creaf.uab.es/global-ecology/Pdfs_UEG/stefanescuetalEJE2006.pdf|journal=European Journal of Entomology|volume=103|issue=3|pages=569–574|doi=10.14411/eje.2006.077|via=CREAF|doi-access=free}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFStefanescu2006">Stefanescu, Constanti (2006). </cite></ref> Пупацијата се јавува длабоко во тревните чорапи или мртвите лисја. === Возрасен === Возрасните се појавуваат и го поминуваат периодот на летот помеѓу мај и јуни.<ref name=":3">{{Наведено списание|last=Stefanescu|first=Constanti|date=2006|title=Females of the specialist butterfly ''Euphydryas aurinia'' (Lepidoptera: Nymphalinae: Melitaeini) select the greenest leaves of ''Lonicera implexa'' (Caprifoliaceae) for oviposition|url=http://www.creaf.uab.es/global-ecology/Pdfs_UEG/stefanescuetalEJE2006.pdf|journal=European Journal of Entomology|volume=103|issue=3|pages=569–574|doi=10.14411/eje.2006.077|via=CREAF|doi-access=free}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFStefanescu2006">Stefanescu, Constanti (2006). </cite></ref> Сепак, во јужните региони, тие можат да бидат на крило почнувајќи од крајот на мај.<ref name="CC">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm|title=Butterfly Guide by Matt Rowlings|archive-url=https://web.archive.org/web/20180527113955/http://butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm|archive-date=27 May 2018|accessdate=30 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20180527113955/http://butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm "Butterfly Guide by Matt Rowlings"]. </cite></ref><ref>[http://www.butterfly-conservation-armenia.org/euphydryas-aurinia.html ''Euphydryas aurinia'' (Rottemburg, 1775)].</ref> Возрасните имаат краток живот, кој обично трае две недели.<ref name=":0">{{Наведено списание|last=Wahlberg|first=Niklas|last2=Klemetti|first2=Teemu|last3=Hanski|first3=Ilkka|date=1 April 2002|title=Dynamic populations in a dynamic landscape: the metapopulation structure of the marsh fritillary butterfly|journal=Ecography|language=en|volume=25|issue=2|pages=224–232|doi=10.1034/j.1600-0587.2002.250210.x}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWahlbergKlemettiHanski2002">Wahlberg, Niklas; Klemetti, Teemu; Hanski, Ilkka (1 April 2002). </cite></ref> == Миграција == === Метапопулации === Истражувањето за динамиката на популацијата на барските фритилари покажа дека тие живеат во метапопулации . Метапопулацијата се дефинира како збир на локални популации кои се поврзани заедно како резултат на повремено растурање. Меѓу нив, некои ќе исчезнат, а други ќе се основаат.<ref name="CC">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm|title=Butterfly Guide by Matt Rowlings|archive-url=https://web.archive.org/web/20180527113955/http://butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm|archive-date=27 May 2018|accessdate=30 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20180527113955/http://butterfly-guide.co.uk/species/fritillaries/ukl11.htm "Butterfly Guide by Matt Rowlings"]. </cite></ref> Важна карактеристика на метапопулациите е тоа што во системот секогаш ќе има празно живеалиште. Можно е поголемиот дел од закрпите на живеалиштата да бидат празни. Безбедноста на соодветни места каде што пеперутката моментално не живее е суштинска за нејзиниот опстанок на долг рок. === Локално растурање === Пеперутките ''E. aurinia'' имаат тенденција да покажат седечко однесување, што доведува до зголемување на локалното дисперзирање наместо регионално или на долги растојанија. Мажјаците имаат поголема веројатност да емигрираат отколку женките, па и покрај тоа, ''E. aurinia'' ретко се преселува во соседните места. Просечната големина на локалното население се зголемува како резултат на ограничената подвижност на возрасните пеперутки.<ref>{{Наведено списание|last=Wang|first=Rongjiang|last2=Wang|first2=Yifei|last3=Chen|first3=Jiejun|last4=Lei|first4=Guangchun|last5=Xu|first5=Rumei|date=1 June 2004|title=Contrasting movement patterns in two species of chequerspot butterflies, ''Euphydryas aurinia'' and ''Melitaea phoebe'', in the same patch network|journal=Ecological Entomology|language=en|volume=29|issue=3|pages=367–374|doi=10.1111/j.0307-6946.2004.00610.x}}</ref> Така, флуктуацијата на големината на популацијата на една лепенка на живеалиште веројатно нема да влијае на големината на популацијата на друга живеалиште.<ref name=":6">{{Наведена книга|title=On the wings of checkerspots : a model system for population biology|last=Ehrlich, Paul R.|last2=Hanski, Ilkka|date=2004|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0195158274|location=Oxford|pages=164, 171, 225, 228|oclc=314216335}}</ref> Релативната стапка на промет на истребување и реколонизација на претходно празни места на живеалиштата е висока за ''E. aurinia'', што покажува дека исчезнувањето на едно локално население може да се избалансира со повторно колонизација на друго. Ваквите класични карактеристики на метапопулација објаснуваат зошто има поголемо генетско структурирање во популацијата во ''E. aurinia.''<ref name=":6" /> [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 0fcfwmqofhsjt2nwrs0g8q54efmrrjo 0 1300589 4796092 4793622 2022-07-24T10:41:48Z Bjankuloski06 332 /* Употреба и одгледување */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Златица |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[Податотека:Solidago virgaurea var. leiocarpa 02-2.jpg|мини|Златица]] |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |''[[Solidago virgaurea]]'' var. ''leiocarpa'' |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Научна класификација |- |Царство: |[[Plant]]ae |- |Нерангирано: |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |Нерангирано: |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |Нерангирано: |[[Eudicots]] |- |Нерангирано: |[[Asterids]] |- |Ред: |[[Asterales]] |- |Фамилија: |[[Asteraceae]] |- |Подфамилија: |[[Asteroideae]] |- |Племе: |[[Astereae]] |- |Вид: |''[[Solidago]]''<br /><br /><small>[[Carl Linnaeus|L.]] 1753 not Mill. 1754</small> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" | Синоними<ref name="fna">{{cite web|url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=130659|title=''Solidago''|work=Flora of North America}}</ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Actipsis'' <small>Rafinesque</small> * ''Aster'' <small>Linnaeus</small> subg. ''Solidago'' <small>(Linnaeus) Kuntze</small> * ''Leioligo'' <small>Rafinesque</small> |} '''Златица''', вообичаено наречени '''златни шипки''', е род од околу 100<ref name="fna">{{cite web|url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=130659|title=''Solidago''|work=Flora of North America}}</ref> до 120<ref name="china">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=130659 ''Solidago''.] Flora of China.</ref> видови на [[Скриеносеменици|цветни растенија]] од семејството на астери, [[Главоцветни]] . Повеќето се тревни [[Повеќегодишно растение|повеќегодишни]] видови кои се наоѓаат на отворени области како што се ливади, прерии и савани. Тие се главно родени во [[Северна Америка]], вклучувајќи го и Мексико; неколку видови се родени во Јужна Америка и Евроазија.<ref name="fna" /> Некои американски видови се воведени и во [[Европа]] и во други делови на светот. == Опис == [[Податотека:Bombus_cryptarum_-_Solidago_virgaurea_-_Keila2.jpg|лево|мини| [[Златица (растение)|Европската]] златна прачка се опрашува со ''Bombus cryptarum'']] Видовите ''Златици'' се повеќегодишни растенија кои растат од дрвенести кауди или [[ризом]]и . Нивните стебла се движат од легнати (лазечки) до растечки или исправени, со опсег на висини од 5см до над еден метар. Повеќето видови се неразгранети, но некои покажуваат разгранување во горниот дел на растението. И листовите и стеблата варираат од голи (без влакна) до различни форми на [[Лист (ботаника)|пубертет]] (стригоза, стригилоза, хипид, жлезда-жлезда или вили). Кај некои видови, базалните лисја се фрлаат пред да цветаат. [[Лист (ботаника)|Маргините на листовите]] се најчесто цели, но често покажуваат потешки назаби . Некои листови може да прикажуваат [[Лист (ботаника)|тринервирана]] венција наместо шилеста венција вообичаена низ ''Главоцветнте''.<ref name="fna">{{cite web|url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=130659|title=''Solidago''|work=Flora of North America}}</ref> Цветот е исто така државен цвет на Кентаки. Цветните глави обично се од типот на зрачење (типични глави од маргаритки со изразени цветови од зраци и дискови ), но понекогаш дискоидни (само со дискови цветови од мешани, стерилни, машки и типови). Само цветовите на зраците се женски, други се машки, хермафродитни или целосно стерилни. Вметнувачите на главите се кампанулирани до цилиндрични или ослабени. Цветните венчиња обично се жолти, но бели во зрачните цветови од неколку видови (како што е ''Златицата биколор'' ); тие се типично без влакна. Главите обично вклучуваат помеѓу 2 и 35 цветови на дискови, но кај некои видови тоа може да достигне и до 60. Филаментите се вметнуваат поблиску до основата на королата отколку неговата средина. Бројни глави обично се групирани во сложени сложени соцвети каде што главите се наредени во повеќе шипки, паничиња, коримби или втори низи (со цветови сите на иста страна).<ref name="fna">{{cite web|url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=130659|title=''Solidago''|work=Flora of North America}}</ref> Златиците [[Главоцветни]] се со тесно необичен до цилиндричен облик и понекогаш се малку компресирани. Обично имаат од 8 до 10 ребра и се без влакна или умерено ридови. Папусот е многу голем со влакна од мрена.<ref name="fna">{{cite web|url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=130659|title=''Solidago''|work=Flora of North America}}</ref> [[Податотека:Goldenrodbee.jpg|десно|мини| Голденрод и посета на оса ''Cerceris'']] Многуте видови златни стапчиња може да биде тешко да се разликуваат, поради нивните слични светли, златно-жолти цветни глави кои цветаат кон крајот на летото. Размножувањето е со [[Семе|семиња]] распространети од ветер или со ширење подземни [[ризом]]и кои можат да формираат колонии на вегетативни клонови на едно растение. Тие се претежно краткодневни растенија и цветаат кон крајот на летото и почетокот на есента. Некои видови произведуваат изобилен нектар кога влагата е обилна или кога времето е топло и сончево. Делот ''Ptarmicoidei'' понекогаш се третира како посебен род ''Oligoneuron'',<ref name="fna_ptarmicoidei">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=316945|title=''Solidago'' Linnaeus sect. ''Ptarmicoidei'' (House) Semple & Gandhi|work=Flora of North America}}</ref> и се испушта со рамни до заоблени коримбиформни цветови. == Таксономијата == Златицата е во семејството Главоцветни растенија (порано познато како Compositae), разновиден и широко распространет клад кој содржи приближно 23.000 видови и 12 племиња, кои ги населуваат сите континенти освен Антарктикот. Во рамките на ''Главоцветните'', ''Златицата'' е во племето Astereae и подплемето Solidagininaeae.<ref name="springer.com">{{Наведена книга|url=https://www.springer.com/series/1306|title=The Families and Genera of Vascular Plants|language=en}}</ref> Родот Златица е монофилетски како што е наведено со морфолошки знаци <ref name=":2">{{Наведено списание|last=Hood|first=Jennifer L.A.|last2=Semple|first2=John C.|date=2003|title=Pappus Variation in ''Solidago'' (Asteraceae: Astereae)|journal=SIDA, Contributions to Botany|volume=20|issue=4|pages=1617–1630|jstor=41961022}}</ref> и молекуларни докази.<ref name=":3">{{Наведено списание|last=Semple|first=John|date=2016-05-11|title=An Intuitive Phylogeny and Summary of Chromosome Number Variation in the Goldenrod genus ''Solidago'' (Asteraceae: Astereae)|url=https://www.researchgate.net/publication/303366007|journal=Phytoneuron|volume=2016-32|pages=1–9}}</ref> Сите видови Златици се тревни повеќегодишни растенија, кои растат од приближно 2 см до 2,5 м високи. Цветовите од жолта до бела боја и жолти, совршени цветови на диск се карактеристични за златичните соцвети, кои имаат широк спектар на форми.<ref name="springer.com">{{Наведена книга|url=https://www.springer.com/series/1306|title=The Families and Genera of Vascular Plants|language=en}}</ref> Молекуларните студии <ref name=":0">{{Наведено списание|last=Schilling, E. E.|displayauthors=etal|year=2008|title=Molecular Analysis of ''Solidaster'' cv. Lemore, a Hybrid Goldenrod (Asteraceae)|url=http://web.utk.edu/~rsmall/Solidaster.pdf|journal=Journal of the Botanical Research Institute of Texas|volume=2|pages=7–18}}</ref><ref name=":1" /> со користење на нуклеарна РДНК ги претпоставуваа границите на родот Златица, но имаше потешкотии во анализата на еволутивните односи на скалата на подродот и дефинирањето кои треба да бидат вклучени и одделени од Златицата . === Златица и сродни таксони === Сродните родови на Главоцветните, како што се ''Chrysoma'', ''Euthamia'' и ''Oreochrysum'', биле вклучени во ''Златица'' во еден или друг момент,<ref name=":4">{{Наведено списание|last=Anderson|first=Loran C.|last2=Creech|first2=Jessica B.|date=1975|title=Comparative Leaf Anatomy of ''Solidago'' and Related Asteraceae|journal=American Journal of Botany|volume=62|issue=5|pages=486–493|doi=10.2307/2441956|jstor=2441956}}</ref> но морфолошките докази <ref name=":4" /><ref name=":5">{{Наведено списание|date=1994|title=Subtribal Classification of the Astereae (Asteraceae)|url=http://biostor.org/reference/131828|journal=Phytologia|language=en|volume=76|issn=0031-9430}}</ref><ref name=":6">{{Наведено списание|date=1981|title=The Taxonomy of the Genus ''Euthamia''|url=http://biostor.org/reference/138608|journal=Rhodora|language=en|volume=83|issue=836|issn=0035-4902}}</ref> сугерираат поинаку. Во една студија која ги споредува морфолошките карактери на Златицата и сродните подгрупи, авторите ја разгледуваат субјективноста на класифицирањето на родот и како да се дефинира во рамките на пошироките тенденции во врска со таксономијата на северноамериканските Главоцветни растенија. Малку или никакви разлики беа забележани помеѓу Златиците и подгрупите во однос на кариотипот. Како и да е, надворешните морфолошки знаци како навиката или општиот изглед на растението и како пакет на особини придонесуваат за неговиот фенотип; големина на папус; и точката на ослободување на филаментите на стамен од корола цевката, се корисни шеми за класификација за Златицата, бидејќи тие се применуваат за разликување помеѓу таксони Главоцветни. Една школа на мисла за таксономијата на Главоцветни растенија ги обединува сите таксони кои споделуваат слична структура на флорална глава и последователно го игнорира отстапувањето од оваа морфологија, додека друга дава поголема тежина на овие морфолошки отстапувања. Авторите тврдат дека треба да се примени последното мислење. Бидејќи не постои теоретска основа за релативната таксономска важност на особините, тие тврдат дека навиката треба да биде централна особина при дефинирањето на таксони, и последователно дека сите подгрупи разгледани во нивната студија ( ''Brachychaeta'', ''Chrysoma'', ''Euthamia'', ''Oligoneuron'' и ''Petradoria'' ) треба да бидат сегрегирани од Златицата.<ref name=":7">{{Наведено списание|last=Kapoor|first=B. M.|last2=Beaudry|first2=J. R.|date=1966-09-01|title=Studies on ''Solidago''. Vii. the Taxonomic Status of the Taxa ''Brachychaeta'', ''Brintonia'', ''Chrysoma'', ''Euthamia'', ''Oligoneuron'' and ''Petradoria'' in Relation to ''Solidago''|journal=Canadian Journal of Genetics and Cytology|volume=8|issue=3|pages=422–443|doi=10.1139/g66-053|issn=0008-4093}}</ref> Резултатите од студијата за анатомија на листот што ги споредува разликите во мезофилот, продолжетоците на обвивката на снопови и структурата на средната вена, меѓу другото во пакет особини на листовите,<ref name=":4">{{Наведено списание|last=Anderson|first=Loran C.|last2=Creech|first2=Jessica B.|date=1975|title=Comparative Leaf Anatomy of ''Solidago'' and Related Asteraceae|journal=American Journal of Botany|volume=62|issue=5|pages=486–493|doi=10.2307/2441956|jstor=2441956}}</ref> се несогласни со оние во претходната студија.<ref name=":7">{{Наведено списание|last=Kapoor|first=B. M.|last2=Beaudry|first2=J. R.|date=1966-09-01|title=Studies on ''Solidago''. Vii. the Taxonomic Status of the Taxa ''Brachychaeta'', ''Brintonia'', ''Chrysoma'', ''Euthamia'', ''Oligoneuron'' and ''Petradoria'' in Relation to ''Solidago''|journal=Canadian Journal of Genetics and Cytology|volume=8|issue=3|pages=422–443|doi=10.1139/g66-053|issn=0008-4093}}</ref> Врз основа на недостатокот на екстензии на обвивката на пакетот, се предлага ''Chrysoma'', ''Euthamia'', ''Gundlachia'' и ''Petradoria'' да бидат различни таксони и надвор од ''Solidago'' .<ref name=":4" /> Сепак, ''Brachychaeta'', ''Brintonia'', ''Oligoneuron'', ''Oreochrysum'' и ''Aster'' треба да се сметаат како компоненти на Златицата . Да резимираме, односот на ''Brachychaeta'' и ''Oligoneuron'' со ''Solidago'' е неконзистентен врз основа на овие резултати.<ref name=":4" /><ref name=":7" /> И двајцата го поддржуваат одвојувањето на ''Хрисома'', ''Еутамија'' и ''Петрадорија'' од Златицата. Една студија ја прегледува таксономската позиција на ''Олигонеурон'' во однос на Златица, заснована на таксономски докази, го третира како одвоена од неа,<ref name=":5">{{Наведено списание|date=1994|title=Subtribal Classification of the Astereae (Asteraceae)|url=http://biostor.org/reference/131828|journal=Phytologia|language=en|volume=76|issn=0031-9430}}</ref> слично како Капур и Бодри (1966). Првата молекуларна филогенија базирана на ДНК на хлоропласт ги третира ''Brachychaeta'', ''Brintonia'', ''Oligoneuron'' и ''Oreochrysum'' како составни делови на Златицата . Користејќи консензус дрвја од податоците на ИТС, друга студија најде поддршка за ''Олигоневрон'' како дел од Златицата,<ref name=":8">{{Наведено списание|last=Beck|first=James B.|last2=Nesom|first2=Guy L.|last3=Calie|first3=Patrick J.|last4=Baird|first4=Gary I.|last5=Small|first5=Randall L.|last6=Schilling|first6=Edward E.|date=2004|title=Is Subtribe Solidagininae (Asteraceae) Monophyletic?|journal=Taxon|volume=53|issue=3|pages=691–698|doi=10.2307/4135444|jstor=4135444}}</ref> и наодите на Џанг (1996). Неодамна, анализата на комбинираните податоци на ИТС и ЕТС обезбеди дополнителна поддршка за вклучувањето на ''Олигонеурон'' како дел од Златицата.<ref name=":0">{{Наведено списание|last=Schilling, E. E.|displayauthors=etal|year=2008|title=Molecular Analysis of ''Solidaster'' cv. Lemore, a Hybrid Goldenrod (Asteraceae)|url=http://web.utk.edu/~rsmall/Solidaster.pdf|journal=Journal of the Botanical Research Institute of Texas|volume=2|pages=7–18}}</ref> До 1980-тите, родот ''Euthamia'' во голема мера се сметаше за дел од ''Златицата'' поради морфолошките сличности помеѓу видовите во двата рода и историјата на синонимите на ''Solidago lanceolata'' и ''Euthamia graminifolia.''<ref name=":6">{{Наведено списание|date=1981|title=The Taxonomy of the Genus ''Euthamia''|url=http://biostor.org/reference/138608|journal=Rhodora|language=en|volume=83|issue=836|issn=0035-4902}}</ref> Како што беше споменато, недостатокот на екстензии на обвивката на пакетот во ''Euthamia'' во споредба со Златица,<ref name=":4">{{Наведено списание|last=Anderson|first=Loran C.|last2=Creech|first2=Jessica B.|date=1975|title=Comparative Leaf Anatomy of ''Solidago'' and Related Asteraceae|journal=American Journal of Botany|volume=62|issue=5|pages=486–493|doi=10.2307/2441956|jstor=2441956}}</ref> и отстапувањата во морфологијата на цветот<ref name=":7">{{Наведено списание|last=Kapoor|first=B. M.|last2=Beaudry|first2=J. R.|date=1966-09-01|title=Studies on ''Solidago''. Vii. the Taxonomic Status of the Taxa ''Brachychaeta'', ''Brintonia'', ''Chrysoma'', ''Euthamia'', ''Oligoneuron'' and ''Petradoria'' in Relation to ''Solidago''|journal=Canadian Journal of Genetics and Cytology|volume=8|issue=3|pages=422–443|doi=10.1139/g66-053|issn=0008-4093}}</ref> претставуваат доказ за одвојување на овие таксони. Беше претставена таксономија на ''Euthamia'' како род, обезбедувајќи детален опис на разликувачките надворешни морфолошки знаци, како што се влакнести корени, неподвижни лисја и главно коримбиформни соцвети.<ref name=":6" /> === Еволутивни односи во Златицата === Бројот на хромозомите и напредокот во молекуларната систематика овозможија поголемо разбирање на еволутивните односи во Златицата . Во времето кога била објавена таксономијата на неа,<ref name=":5">{{Наведено списание|date=1994|title=Subtribal Classification of the Astereae (Asteraceae)|url=http://biostor.org/reference/131828|journal=Phytologia|language=en|volume=76|issn=0031-9430}}</ref> поврзаните таксони кои предизвикувале расправии, како што се ''Chrysoma'', ''Euthamia'', ''Oligoneuron'' и ''Petradoria'', биле исклучени од овој род. Бројот видови на Златица останал релативно стабилен, околу 120, со приближно 80 во Северна Америка.<ref name=":3">{{Наведено списание|last=Semple|first=John|date=2016-05-11|title=An Intuitive Phylogeny and Summary of Chromosome Number Variation in the Goldenrod genus ''Solidago'' (Asteraceae: Astereae)|url=https://www.researchgate.net/publication/303366007|journal=Phytoneuron|volume=2016-32|pages=1–9}}</ref><ref name=":5" /> Поради монофилетската поддршка за таксоните на Новиот свет <ref name=":2">{{Наведено списание|last=Hood|first=Jennifer L.A.|last2=Semple|first2=John C.|date=2003|title=Pappus Variation in ''Solidago'' (Asteraceae: Astereae)|journal=SIDA, Contributions to Botany|volume=20|issue=4|pages=1617–1630|jstor=41961022}}</ref><ref name=":8">{{Наведено списание|last=Beck|first=James B.|last2=Nesom|first2=Guy L.|last3=Calie|first3=Patrick J.|last4=Baird|first4=Gary I.|last5=Small|first5=Randall L.|last6=Schilling|first6=Edward E.|date=2004|title=Is Subtribe Solidagininae (Asteraceae) Monophyletic?|journal=Taxon|volume=53|issue=3|pages=691–698|doi=10.2307/4135444|jstor=4135444}}</ref> и таксономските потешкотии со таксоните на Стариот свет, таксономијата обезбедена во 1990-тите <ref name=":5" /> ги вклучува само северноамериканските таксони и на тој начин ја третира Златицата како немонофилетски. Постоечките филогении базирани на молекуларно обезбедуваат монофилетска поддршка за Златицата <ref name=":3" /><ref name=":0">{{Наведено списание|last=Schilling, E. E.|displayauthors=etal|year=2008|title=Molecular Analysis of ''Solidaster'' cv. Lemore, a Hybrid Goldenrod (Asteraceae)|url=http://web.utk.edu/~rsmall/Solidaster.pdf|journal=Journal of the Botanical Research Institute of Texas|volume=2|pages=7–18}}</ref><ref name=":8" /> со оглед на неговото вклучување на ''Олигонеурон.'' Бројот на хромозомите се покажа како вреден карактер во таксономијата на Златицата и во разјаснувањето на цитогеографската историја на родот. Слични броеви на хромозоми може да укажуваат на блиски еволутивни врски, додека различните броеви на хромозоми може да сугерираат далечни врски преку репродуктивна изолација. Бројот на хромозомите е опширно проучуван во Северна Америка;<ref>{{Наведено списание|last=Cook|first=Rachel E.|last2=Semple|first2=John C.|date=2008-11-13|title=Cytogeography of ''Solidago'' subsect. ''Glomeruliflorae'' (Asteraceae: Astereae)|journal=Botany|volume=86|issue=12|pages=1488–1496|doi=10.1139/B08-087|issn=1916-2790}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Semple|first=John|last2=Watanabe|first2=Kuniaki|date=2013-03-02|title=A Review of Chromosome Numbers in Asteraceae with Hypotheses on Chromosomal Base Number Evolution|url=https://www.researchgate.net/publication/48460015}}</ref> сите видови на растението Златица имаат основен хромозомски број x=9, но забележани се следните нивоа на плоидија: 2x, 3x, 4x, 6x, 8x, 10x, 12x и 14x. Иако беа пронајдени занемарливи разлики во кариотипот помеѓу Златицата и сродните родови,<ref name=":7">{{Наведено списание|last=Kapoor|first=B. M.|last2=Beaudry|first2=J. R.|date=1966-09-01|title=Studies on ''Solidago''. Vii. the Taxonomic Status of the Taxa ''Brachychaeta'', ''Brintonia'', ''Chrysoma'', ''Euthamia'', ''Oligoneuron'' and ''Petradoria'' in Relation to ''Solidago''|journal=Canadian Journal of Genetics and Cytology|volume=8|issue=3|pages=422–443|doi=10.1139/g66-053|issn=0008-4093}}</ref> тие таксони со повеќе цитотипови се почести отколку оние со еден.<ref name=":3">{{Наведено списание|last=Semple|first=John|date=2016-05-11|title=An Intuitive Phylogeny and Summary of Chromosome Number Variation in the Goldenrod genus ''Solidago'' (Asteraceae: Astereae)|url=https://www.researchgate.net/publication/303366007|journal=Phytoneuron|volume=2016-32|pages=1–9}}</ref> Иако бројот на хромозомите е корисна метрика за диференцирање меѓу таксоните на Златицата, тоа може да биде проблематично поради честите варијации во нивоата на плоиди. Беа забележани цитогеографски обрасци во комплексот ''Solidago gigantea'', со тетраплоиди кои се појавуваат во источна Северна Америка и хексаплоиди во Орегон и Вашингтон.<ref>{{Наведено списание|last=Semple|first=John C.|last2=Ringius|first2=Gordon S.|last3=Leeder|first3=Colleen|last4=Morton|first4=Gary|date=1984-07-01|title=Chromosome Numbers of Goldenrods, ''Euthamia'' and ''Solidago'' (Compositae: Astereae). II. Additional Counts with Comments on Cytogeography|journal=Brittonia|language=en|volume=36|issue=3|pages=280–292|doi=10.2307/2806528|issn=0007-196X|jstor=2806528}}</ref> Цитогеографски обрасци се забележани и во комплексот ''Solidago canadensis'' : хексаплоидите во ''S. canadensis'' се забележани источно од Големите Рамнини и се третираат како ''Solidago altissima'', а диплоидите и тетраплоидите што се појавуваат во Големите Рамнини се третираат како ''Solidago gilvocanescens.'' Таксономскиот статус на ''Solidago ptarmicoidei'' создаде обемна дебата поради фреквентната хибридизација на ''S. ptarmicoidei'' со членовите на ''Ptarmicoidei'' делот на Златица.<ref name="fna">{{cite web|url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=130659|title=''Solidago''|work=Flora of North America}}</ref> Беше тврдено дека ''S. ptarmicoides'' треба да се обедини со Златица наместо со родот ''Aster'' поради надворешните морфолошки карактеристики како што се сличната должина на папусот, како и истата база на хромозом (x=9). Информациите за бројот на хромозомите сè уште се клучен дел од сегашното разбирање и филогенијата на Златицата .<ref name=":3" /> == Употреба и одгледување == Младите листови од златна прачка се јадат. Домородните Американци користеле семиња на некои видови за храна.<ref>[http://herb.umd.umich.edu/herb/search.pl?searchstring=Solidago+nemoralis ''Solidago nemoralis''.] Native American Ethnobotany. University of Michigan, Dearborn.</ref> [[Билен чај|Билни чаеви]] понекогаш се прават со златна прачка.<ref>[http://umm.edu/health/medical/altmed/herb/goldenrod Goldenrod.] Complementary and Alternative Medicine Guide. University of Maryland Medical Center.</ref> Честопати неточно се вели дека Голденрод предизвикува [[Алергиски ринитис|поленска треска]] кај луѓето.<ref name="Corporation2001" /> Поленот што ја предизвикува оваа алергиска реакција се произведува главно од ајдучка трева ( ''Ambrosia'' sp.), која цвета во исто време со златното прачка и се опрашува со ветер. [[Полен]]от од златна прачка е премногу тежок и леплив за да се разнесе далеку од цвеќињата, а се опрашува главно од инсекти.<ref name="Corporation2001">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=40jA0MOWejIC&pg=PA632|title=Endangered Wildlife and Plants of the World: Fra-Igu|last=Marshall Cavendish Corporation|publisher=Marshall Cavendish|year=2001|isbn=978-0-7614-7199-8|pages=632–}}</ref> Меѓутоа, честото ракување со златна шипка и други цвеќиња може да предизвика алергиски реакции, понекогаш доволно иритирачки за да ги принудат цвеќарите да го сменат занимањето.<ref>{{Наведено списание|last=de Jong, N. W.|displayauthors=etal|date=Feb 1998|title=Occupational allergy caused by flowers|journal=Allergy|volume=53|issue=2|pages=204–9|doi=10.1111/j.1398-9995.1998.tb03872.x|issn=0105-4538|pmid=9534922}}</ref> Златните прачки се атрактивни извори на нектар за пчелите, мувите, осите и пеперутките. [[Мед]]от од златните стапчиња често е темен и јак поради примеси на други нектари. Меѓутоа, кога протокот на мед е силен, се добива лесен (често чист воден), монофлорален мед со зачинет вкус. Додека пчелите го зреат медот произведен од златни прачки, тој има мирис и вкус на ранг; готовиот мед е многу поблаг. Златните прачки, на некои места, се сметаат за знак на среќа или добра среќа.<ref name="Silverthorne2002">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=w_hKCayJzOoC&pg=PA61|title=Legends and Lore of Texas Wildflowers|last=Silverthorne, E.|publisher=Texas A&M University Press|year=2002|isbn=978-1-58544-230-0|pages=61–|access-date=4 October 2010}}</ref> Тие се сметаат за [[плевел]] од многумина во Северна Америка, но тие се ценети како градинарски растенија во Европа, каде што британските градинари го усвоија златното прачка како градинарски предмет долго пред Американците. Голденрод почна да добива одредено прифаќање во американското градинарство (освен градинарството на диви цвеќиња) во текот на 1980-тите. Тие станаа инвазивни видови во многу други делови на светот, вклучувајќи ги Кина, Јапонија, Европа и Африка.<ref>https://www.cabi.org/isc/datasheet/50599</ref><ref>https://www.cabi.org/isc/datasheet/50575</ref> ''Solidago canadensis'', кој беше воведен како градинарски растенија во Средна Европа, стана вообичаен во дивината, а во [[Германија]] се смета за [[инвазивен вид]] кој ја поместува автохтоната вегетација од нејзиното природно живеалиште. Видовите златни стапчиња се користат како извор на храна од [[Ларва|ларвите]] на многу видови Lepidoptera . Напаѓачката ларва може да го поттикне растението да формира луковична ткивна маса наречена жолчка околу неа, од која потоа се храни ларвата. Различни паразитоидни оси ги пронаоѓаат овие жолчки и лежат јајца во ларвите, продирајќи во светилката со нивните ovipositors . Познато е дека клукајдрвците ги колваат жолчките и ги јадат инсектите во центарот.<ref>{{Наведено списание|last=Shealers, D. A.|displayauthors=etal|date=July 1999|title=Foraging patterns of Eastern gray squirrels (''Sciurus carolinensis'') on goldenrod gall insects, a potentially important winter food resource|journal=The American Midland Naturalist|volume=142|issue=1|pages=102–109|doi=10.1674/0003-0031(1999)142[0102:FPOEGS]2.0.CO;2|issn=0003-0031}}</ref> === Култивирани видови === Одгледуваните златни прачки вклучуваат ''S. bicolor'', ''S. caesia'', ''S. canadensis'', ''S. cutleri'', ''S. riddellii ,'' ''S. rigida'', ''S. shortii'' и ''[[Златица (растение)|S. virgaurea]].''<ref name="JelittoSchacht1995">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=efFzRAAACAAJ|title=Hardy Herbaceous Perennials: A–K ; Vol. 2, L–Z|last=Jelitto, L.|last2=Schacht, W.|publisher=Timber Press|year=1995|isbn=978-0-88192-159-5|page=629|access-date=4 October 2010}}</ref> Избрани се голем број сорти, вклучително и неколку од хибридно потекло. Наводен хибрид со астер, познат како × ''Solidaster'' е помалку непослушен, со бледожолти цветови, подеднакво погоден за сушени аранжмани. Молекуларните и другите докази укажуваат на тоа дека × ''Солидастер'' (барем сортата „Лемор“) е хибрид на ''Solidago ptarmicoides'' и ''Solidago canadensis.'' <ref name=":0">{{Наведено списание|last=Schilling, E. E.|displayauthors=etal|year=2008|title=Molecular Analysis of ''Solidaster'' cv. Lemore, a Hybrid Goldenrod (Asteraceae)|url=http://web.utk.edu/~rsmall/Solidaster.pdf|journal=Journal of the Botanical Research Institute of Texas|volume=2|pages=7–18}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSchilling,_E._E.2008">Schilling, E. E.; et&nbsp;al. (2008). [http://web.utk.edu/~rsmall/Solidaster.pdf "Molecular Analysis of ''Solidaster'' cv. Lemore, a Hybrid Goldenrod (Asteraceae)"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. ''Journal of the Botanical Research Institute of Texas''. '''2''': 7–18.</cite></ref> Сортите ' Goldenmosa ' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://apps.rhs.org.uk/plantselector/plant?plantid=1848|title=RHS Plant Selector - ''Solidago'' 'Goldenmosa'|accessdate=10 June 2013}}</ref> и ''S.'' × ''luteus'' 'Lemore' <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://apps.rhs.org.uk/plantselector/plant?plantid=2054|title=RHS Plant Selector - ''Solidago'' × ''luteus'' 'Lemore'|accessdate=10 June 2013}}</ref> ја добија наградата за заслуги на градината на Кралското хортикултурно друштво.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.rhs.org.uk/plants/pdfs/agm-lists/agm-ornamentals.pdf|title=AGM Plants - Ornamental|date=July 2017|publisher=Royal Horticultural Society|page=98|accessdate=12 November 2018}}</ref> === Индустриска употреба === Пронаоѓачот [[Томас Алва Едисон|Томас Едисон]] експериментираше со златна прачка за да произведе гума, која ја содржи природно.<ref>{{Наведени вести|url=http://content.time.com/time/subscriber/article/0,33009,881890,00.html|title=Goldenrod Rubber|date=December 16, 1929|work=[[Time Magazine]]|access-date=June 6, 2017}}</ref> Едисон создал процес на оплодување и одгледување за да ја максимизира содржината на гума во секое растение. Неговите експерименти произведоа растение кое давало дури 12% гума. Гумите на моделот Т што му ги дал неговиот пријател [[Хенри Форд]] биле направени од златна прачка. Како Џорџ Вашингтон Карвер, [[Хенри Форд]] бил длабоко заинтересиран за регенеративните својства на почвата и потенцијалот на алтернативните култури како што се кикиритките и сојата за производство на пластика, боја, гориво и други производи. Форд долго време верувал дека на светот на крајот ќе му треба замена за бензинот и го поддржуваше производството на етанол (или жито алкохол) како алтернативно гориво. Во 1942 година, тој ќе покаже автомобил со лесна пластична каросерија направена од соја. Форд и Карвер почнале да се допишуваат преку писмо во 1934 година, а нивното меѓусебно восхитување се продлабочило откако Џорџ Вашингтон Карвер го посетил Мичиген во 1937 година. Како што пишува Даглас Бринкли во „Тркала за светот“, неговата историја на Форд, производителот на автомобили великодушно донирал на Институтот Таскеги, помагајќи во финансирањето на експериментите на Карвер, а Карвер за возврат поминал одреден временски период помагајќи да ги надгледува посевите на плантажата Форд во Вејс., Грузија. До почетокот на Втората светска војна, Форд постојано патувал до Таскеги за да го убеди Џорџ Вашингтон Карвер да дојде во [[Дирборн (Мичиген)|Дирборн]] и да му помогне да развие синтетичка гума за да помогне да се компензира недостигот на гума за време на војната. Карвер пристигна на 19 јули 1942 година и постави лабораторија во стара зграда за водоснабдување во Дирборн. Тој и Форд експериментирале со различни култури, вклучувајќи слатки компири и глуварчиња, на крајот смислувајќи начин да ја направат гумената замена од златна прачка, растителна трева комерцијално исплатлива.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.history.com/this-day-in-history/george-washington-carver-begins-experimental-project-with-henry-ford|title=George Washington Carver Begins Experimental Project with Henry Ford – Jul 19, 1942|last=<!--Staff writer(s); no by-line.-->|work=history.com|publisher=[[History (U.S. TV channel)]]|accessdate=20 May 2015}}</ref> Карвер почина во јануари 1943 година, Форд во април 1947 година, но односите меѓу нивните две институции продолжија да цветаат: Неодамна кон крајот на 1990-тите, Форд додели грантови од 4 милиони долари во текот на две години на училиштето Џорџ Вашингтон Карвер во Таскеги. За време на Втората светска војна бил спроведен обемен развој на процеси за да се комерцијализира златната прачка како извор на гума.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://naldc.nal.usda.gov/catalog/CAT30868499|title=Extraction, Characterization, and Utilization of Goldenrod Rubber|date=9 Sep 1944|publisher=U S Dept of Agriculture|accessdate=27 Sep 2011}}</ref> Гумата се содржи само во листовите, а не во стеблата или цветовите. Типичната содржина на гума во листовите е 7%. Добиената гума е со мала [[Молекуларна маса|молекуларна тежина]], што резултира со прекумерно лепливо соединение со слаби својства на затегнување. === Традиционална медицина === ''[[Златица (растение)|Златицата]]'' се користи во традиционален тоник за бубрези од практичарите на хербалната медицина за да се спротивстави на воспалението и иритацијата предизвикана од бактериски инфекции или [[Нефролитиаза|камења во бубрезите]] .<ref>{{Наведено списание|last=Melzig, M. F.|date=November 2004|title=Goldenrod – a Classical Exponent in the Urological Phytotherapy|journal=Wiener Medizinische Wochenschrift|volume=154|issue=21–22|pages=523–527|doi=10.1007/s10354-004-0118-4|issn=0043-5341|pmid=15638071}}</ref><ref name="campion">Campion, K. (1995). ''Holistic Woman's Herbal – How to Achieve Health and Well-Being at Any Age''. Barnes & Noble, Inc. 1995. pp. 65, 96. {{ISBN|978-0-7607-1030-2}}</ref> Златната прачка се користи и во некои формули за чистење на бубрезите или мочниот меур за време на постот за лекување, во комбинација со калиумова супа и специфични сокови.<ref name="campion" /> Некои домородни американски култури традиционално ги џвакаат листовите за да ги ублажат болките во грлото, а корените за да ги ублажат забоболките.<ref name="Silverthorne2002">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=w_hKCayJzOoC&pg=PA61|title=Legends and Lore of Texas Wildflowers|last=Silverthorne, E.|publisher=Texas A&M University Press|year=2002|isbn=978-1-58544-230-0|pages=61–|access-date=4 October 2010}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSilverthorne,_E.2002">Silverthorne, E. (2002). [https://books.google.com/books?id=w_hKCayJzOoC&pg=PA61 ''Legends and Lore of Texas Wildflowers'']. Texas A&M University Press. pp.&nbsp;61–. [[ISBN]]&nbsp;[[Специјални: Извори на книги/978-1-58544-230-0|<bdi>978-1-58544-230-0</bdi>]]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">4 October</span> 2010</span>.</cite></ref> === Медицинско истражување === Во различни проценки на Европската агенција за лекови во однос на ''[[Златица (растение)|Златицата]]'', неклиничките податоци покажуваат диуретик, антиинфламаторно, антиоксидативно, аналгетичко и спазмолитичко, антибактериско, антифунгално, антиканцерогено и имуномодулаторно дејство. Меѓутоа, бидејќи ниту една состојка не е одговорна за овие ефекти, целата хербална подготовка на соцветите на Златица мора да се смета како активна состојка.<ref>European Medicines Agency, ''Aassessment Report on ''Solidago Virgaurea'' L., Herba'', European Medicines Agency Evaluation of Medicines for Human Use London, 4 September 2008 Doc. Ref. EMEA/HMPC/285759/2007 [http://Ref.%20EMEA/HMPC/285759/2007 https://www.ema.europa.eu/en/documents/herbal-report/assessment-report-solidago-virgaurea-l-herba_en.pdf]</ref> == Културно значење == Златната прачка е државен цвет на [[Сојузни држави на САД|американските сојузни држави]] [[Кентаки]] (усвоен 1926 година) и [[Небраска]] (усвоен 1895 година). ''Солидаго алтисима'', висок златно прачка, беше прогласен за државен див цвет на [[Јужна Каролина]] во 2003 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.sciway.net/facts/goldenrod-sc-state-wildflower.html|title=Tall Goldenrod - South Carolina State Wildflower|work=www.sciway.net|accessdate=2021-05-01}}</ref> Слатката златна прачка ( ''Solidago odora'' ) е државната билка на [[Делавер]].<ref>[http://delcode.delaware.gov/title29/c003/index.shtml#P137_5151 State Seal, Song and Symbols of Delaware]</ref> Голденрод бил државен цвет на [[Алабама]], но подоцна бил отфрлен во корист на камелија .  Во [[Среден Запад|средниот запад на Соединетите Американски Држави]], цветањето на златните прачки во август е потсетник дека наскоро ќе биде време децата да се вратат на училиште по летниот распуст.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.essences.com/vibration/may01/goldenrod.html|title=Goldenrod and Other Essences for School Transitions|last=Cunningham, D.|date=May 2001|work=Vibration Magazine: The Journal of Vibrational/Flower Essences}}</ref> == Разновидност == [[Податотека:Goldenrod_growing_wild_in_Oklahoma.jpeg|десно|мини]] [[Податотека:Solidago_canadensis_at_Kadavoor.jpg|десно|мини| ''Solidago canadensis'' во [[Керала]]]] [[Податотека:Solidago_lepida_3531.JPG|десно|мини| ''Солидаго лепида'']] [[Податотека:Solidago_multiradiata_(6120997092).jpg|десно|мини| ''Солидаго мултирадијата'']] [[Податотека:Solidago_ptarmicoides_5474302.jpg|десно|мини| ''Solidago ptarmicoides'']] [[Податотека:Solidago_nemoralis_2.jpg|десно|мини| ''Солидаго неморалис'']] [[Податотека:Solidago_velutina_ssp_sparsiflora_10.jpg|десно|мини| ''Solidago velutina'' ssp. ''спарсифлора'']] [[Податотека:Solidago_spectabilis_4.jpg|десно|мини| ''Солидаго спектабилис'']] [[Податотека:GoldenrodGallFlyLarva.jpg|десно|мини| Жолчка формирана во ''Solidago'' sp. од мувата ''Eurosta solidaginis'']] [[Податотека:Great_Golden_Digger_Wasp_(Sphex_ichneumoneus)_(8155898363).jpg|десно|мини| ''Solidago'' sp. со копачка оса ''Sphex ichneumoneus'']] [[Податотека:Solidago_simplex_ssp._randii_var._ontarioensis_fruit.jpg|десно|мини| Плодови на ''Солидаго симплекс'']] ; Прифатени видови <ref name="hymenocallis">[http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=Solidago The Plant List, search for ''Solidago'']</ref> * ''Solidago albopilosa'' <small>E.L.Braun</small> &ndash; whitehair goldenrod * ''Solidago altiplanities'' <small>C.E.S. Taylor & R.J.Taylor</small> &ndash; high plains goldenrod * ''Solidago altissima'' <small>L.</small> &ndash; Canada goldenrod, late goldenrod * ''Solidago amplexicaulis'' <small>Torr. & A.Gray</small> * ''Solidago arenicola'' <small>B.R. Keener & Kral</small> &ndash; southern racemose goldenrod * ''Solidago argentinensis'' <small>López Laphitz, Rita María & Semple</small> * ''Solidago arguta'' <small>Ait.</small> &ndash; Atlantic goldenrod, forest goldenrod, toothed goldenrod, cut-leaf goldenrod * ''Solidago aurea'' <small>Spreng.</small> * ''Solidago auriculata'' <small>Shuttlw. ex Blake</small> &ndash; eared goldenrod, clasping goldenrod * ''Solidago bartramiana'' <small>Fernald</small> * ''Solidago bicolor'' <small>L.</small> &ndash; white goldenrod, silverrod * ''Solidago brachyphylla'' <small>Chapman</small> &ndash; Dixie goldenrod * ''Solidago brendiae'' <small>Semple</small> * ''Solidago buckleyi'' <small>Torr. & Gray</small> &ndash; Buckley's goldenrod * ''Solidago caesia'' <small>L.</small> &ndash; wreath goldenrod, axillary goldenrod, bluestem goldenrod, woodland goldenrod * ''[[Златица (растение)|Solidago calcicola]]'' <small>(Fernald) Fernald</small> * ''Solidago californica'' <small>Nutt.</small> - California goldenrod * ''Solidago canadensis'' L. – Canada goldenrod, Canadian goldenrod, common goldenrod * ''Solidago chilensis'' <small>Meyen</small> * ''Solidago compacta'' <small>Turcz.</small> * ''Solidago confinis'' <small>A.Gray</small> * ''Solidago coreana'' <small>(Nakai) H.S.Pak</small> * ''Solidago curtisii'' <small>Torr. & A.Gray</small> &ndash; mountain decumbent goldenrod, Curtis' goldenrod * ''[[Златица (растение)|Solidago dahurica]]'' <small>(Kitagawa) Kitagawa ex Juzepczuk</small> * ''Solidago decurrens'' <small>Loureiro</small> * ''Solidago delicatula'' <small>Small</small> &ndash; elmleaf goldenrod, smooth elm-leaf goldenrod * ''Solidago drummondii'' <small>Torr. & A.Gray.</small> &ndash; Drummond's goldenrod * ''Solidago durangensis'' <small>G.L.Nesom</small> * ''Solidago elongata'' <small>Nutt.</small> &ndash; West Coast Canada goldenrod, Cascade Canada goldenrod * ''Solidago erecta'' <small>Nutt.</small> &ndash; showy goldenrod, slender goldenrod * ''Solidago ericamerioides'' <small>G.L.Nesom</small> * ''Solidago faucibus'' <small>Wieboldt</small> &ndash; gorge goldenrod * ''Solidago fistulosa'' <small>P.Mill.</small> &ndash; pine-barren goldenrod * ''Solidago flexicaulis'' <small>L.</small> &ndash; zigzag goldenrod, broadleaf goldenrod * ''Solidago gattingeri'' <small>Chapman</small> &ndash; Gattinger's goldenrod * ''Solidago gigantea'' <small>Ait.</small> &ndash; giant goldenrod, tall goldenrod, early goldenrod, smooth goldenrod * ''Solidago glabra'' <small>Desf.</small> * ''Solidago glomerata'' <small>Michx.</small> &ndash; clustered goldenrod, skunk goldenrod * ''Solidago guiradonis'' <small>A.Gray</small> &ndash; Guirado's goldenrod * ''Solidago gypsophila'' <small>G.L.Nesom</small> * ''Solidago hintoniorum'' <small>G.L.Nesom</small> * ''Solidago hispida'' <small>Muhl. ex Willd.</small> &ndash; hairy goldenrod * ''Solidago houghtonii'' <small>Torr. & A.Gray ex A.Gray</small> &ndash; Houghton's goldenrod * ''Solidago humilis'' <small>Mill.</small> * ''Solidago inornata'' <small>Lunell</small> * ''Solidago juliae'' <small>G.L.Nesom</small> &ndash; Julia's goldenrod * ''Solidago juncea'' <small>Ait.</small> &ndash; early goldenrod * ''Solidago kralii'' <small>Semple</small> &ndash; Kral's goldenrod * ''Solidago kuhistanica'' <small>Juz.</small> * ''Solidago kurilensis'' <small>Juz.</small> * ''Solidago lancifolia'' <small>Torr. & A.Gray</small> &ndash; lance-leaf goldenrod * ''Solidago latissimifolia'' <small>P.Mill.</small> &ndash; Elliott's goldenrod * ''Solidago leavenworthii'' <small>Torr. & A.Gray</small> &ndash; Leavenworth's goldenrod * ''Solidago leiocarpa'' <small>DC. in DC. &. A.DC.</small> &ndash; Cutler's alpine goldenrod * ''Solidago lepida'' <small>DC.</small> &ndash; western Canada goldenrod * ''Solidago ludoviciana'' <small>(Gray) Small</small> &ndash; Louisiana goldenrod * ''Solidago macrophylla'' <small>Pursh</small> &ndash; largeleaf goldenrod * ''Solidago macvaughii'' <small>G.L.Nesom</small> * ''Solidago microglossa'' <small>DC.</small> * ''Solidago minutissima'' <small>(Makino) Kitam.</small> * ''Solidago missouriensis'' <small>Nutt.</small> &ndash; Missouri goldenrod, prairie goldenrod, Tolmie's goldenrod * ''Solidago mollis'' <small>Bartl.</small> &ndash; velvety goldenrod, soft goldenrod, woolly goldenrod * ''Solidago multiradiata'' <small>Ait.</small> &ndash; Rocky Mountain goldenrod, alpine goldenrod, northern goldenrod, manyray goldenrod * ''Solidago nana'' <small>Nutt.</small> &ndash; baby goldenrod, dwarf goldenrod, gray goldenrod * ''Solidago nemoralis'' <small>Ait.</small> &ndash; gray goldenrod, dyersweed goldenrod, old-field goldenrod * ''Solidago nitida'' <small>Torr. & A.Gray</small> &ndash; shiny goldenrod * ''Solidago odora'' <small>Ait.</small> &ndash; anise-scented goldenrod, sweet goldenrod, fragrant goldenrod * ''Solidago ohioensis'' <small>Riddell</small> &ndash; Ohio goldenrod * ''Solidago orientalis'' <small>G.L.Nesom</small> * ''Solidago ouachitensis'' <small>C.E.S.Taylor & R.J.Taylor</small> &ndash; Ouachita Mountains goldenrod * ''Solidago ovata'' <small>Friesner</small> * ''Solidago pacifica'' <small>Juzepczuk</small> * ''Solidago paniculata'' <small>DC.</small> * ''Solidago patagonica'' <small>Phil.</small> * ''Solidago patula'' <small>Muhl. ex Willd.</small> &ndash; roundleaf goldenrod, roughleaf goldenrod * ''Solidago petiolaris'' <small>Ait.</small> &ndash; downy ragged goldenrod * ''Solidago perornata'' <small>Lunell</small> * ''Solidago pilosa'' <small>Mill.</small> * ''Solidago pinetorum'' <small>Small</small> &ndash; Small's goldenrod * ''Solidago plumosa'' <small>Small</small> &ndash; plumed goldenrod, plumose goldenrod, Yadkin River goldenrod * ''Solidago pringlei'' <small>Fernald</small> * ''Solidago procera'' <small>Aiton</small> * ''Solidago ptarmicoides'' <small>(Torr. & A.Gray) B.Boivin</small> &ndash; white flat-top goldenrod, upland white aster * ''Solidago puberula'' <small>Nutt.</small> &ndash; downy goldenrod * ''Solidago pulchra'' <small>Small</small> &ndash; Carolina goldenrod * ''Solidago radula'' <small>Nutt.</small> &ndash; western rough goldenrod * ''Solidago riddellii'' <small>Frank ex Riddell</small> &ndash; Riddell's goldenrod * ''Solidago rigida'' <small>L.</small> &ndash; rigid goldenrod, stiff-leaf goldenrod * ''Solidago roanensis'' <small>Porter</small> &ndash; Roan Mountain goldenrod * ''Solidago rugosa'' <small>P.Mill.</small> &ndash; wrinkleleaf goldenrod, rough-stemmed goldenrod * ''Solidago rupestris'' <small>Raf.</small> &ndash; rock goldenrod * ''Solidago satanica'' <small>Lunell</small> * ''Solidago sciaphila'' <small>Steele</small> &ndash; shadowy goldenrod * ''Solidago sempervirens'' <small>L.</small> &ndash; seaside goldenrod, salt-marsh goldenrod * ''Solidago serotina'' <small>Retz.</small> * ''Solidago shortii'' <small>Torr. & A.Gray</small> &ndash; Short's goldenrod * ''Solidago simplex'' <small>Kunth</small> : Mt. Albert goldenrod, sticky goldenrod * ''Solidago spathulata'' <small>DC.</small> &ndash; coast goldenrod * ''Solidago speciosa'' <small>Nutt.</small> &ndash; showy goldenrod, noble goldenrod * ''Solidago spectabilis'' <small>(D.C.Eat.) A.Gray</small> &ndash; Nevada goldenrod, basin goldenrod * ''Solidago sphacelata'' <small>Raf.</small> &ndash; autumn goldenrod, false goldenrod * ''Solidago spithamaea'' <small>M.A.Curtis</small> &ndash; Blue Ridge goldenrod, skunk goldenrod * ''Solidago spiraeifolia'' <small>Fisch. ex Herder</small> * ''Solidago squarrosa'' <small>Nutt.</small> &ndash; stout goldenrod * ''Solidago stricta'' <small>Ait.</small> &ndash; wand goldenrod, willow-leaf goldenrod * ''Solidago tarda'' <small>Mack.</small> &ndash; Atlantic goldenrod * ''Solidago tortifolia'' <small>Ell.</small> &ndash; twistleaf goldenrod * ''Solidago uliginosa'' <small>Nutt.</small> &ndash; bog goldenrod, fall goldenrod * ''Solidago ulmifolia'' <small>Muhl. ex Willd.</small> &ndash; elmleaf goldenrod * ''Solidago velutina'' <small>DC.</small> &ndash; threenerve goldenrod, velvety goldenrod * ''Solidago verna'' <small>M.A.Curtis</small> &ndash; springflowering goldenrod * ''Solidago villosicarpa'' <small>LeBlond</small> &ndash; glandular wand goldenrod, hairy-seed goldenrod * ''[[Златица (растение)|Solidago virgaurea]]'' <small>L.</small> &ndash; European goldenrod * ''Solidago vossii'' <small>J.S.Pringle & Laureto</small> &ndash; Voss's goldenrod * ''Solidago wrightii'' <small>A.Gray</small> &ndash; Wright's goldenrod * ''Solidago yokusaiana'' <small>Makino</small> ; Природни хибриди * ''Солидаго'' × ''асперула Десф'' <small>.</small> ( ''S. rugosa'' × ''S. sempervirens'' ) <ref name="hymenocallis">[http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=Solidago The Plant List, search for ''Solidago'']</ref> * ''Solidago'' × ''beaudryi Boivin'' <small>(</small> ''S. rugosa'' × ''S. uliginosa'' ) <ref name="hymenocallis" /> * ''Solidago'' × ''calcicola'' <small>(Fernald) Fernald</small> &ndash; варовник златна прачка <ref name="hymenocallis" /> * ''Солидаго'' × ''ерскинеи'' <small>Боивин</small> ( ''S. canadensis'' × ''S. sempervirens'' ) <ref name="hymenocallis" /> * ''Solidago'' × ''niederederi'' <small>Khek</small> ( ''S. canadensis'' × ''S. virgaurea'' ) * ''Солидаго'' × ''овата'' <small>Фриснер</small> ( ''S. sphacelata'' × ''S. ulmifolia'' ) <ref name="hymenocallis" /> * ''Солидаго'' × ''улмикезија Фризнер'' <small>(</small> ''С. цезија'' × ''С. улмифолија'' ) <ref name="hymenocallis" /> ; Порано вклучено <ref name="hymenocallis">[http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=Solidago The Plant List, search for ''Solidago'']</ref> Бројни видови кои порано се сметаа за членови на Златицата, сега се сметаат за подобро прилагодени на другите родови, вклучувајќи ги ''Brintonia, Duhaldea, Euthamia, Gundlachia, Inula, Jacobaea, Leptostelma, Olearia, Psiadia, Senecio, Sphagneticola, Xhiaphylotam, Symphylotam'' '','' == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Solidago}}</img> * {{Викивидови-ред|Solidago}}</img> * [http://www.ontariowildflower.com/goldenrods.htm Златна идентификација.] Диви цвеќиња од северен Онтарио на Енди. * [http://ontariowildflowers.com/main/group.php?id=2 Групацијата Goldenrods.] Диви цвеќиња Онтарио. * [http://www.jcsemple.uwaterloo.ca/goldenrods.htm ''Солидаго'' : Златни прачки.] Astereae Lab. Универзитетот во Ватерло (Канада). {{наводи}} {{Таксонска лента}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:CS1: долга вредност за volume]] [[Категорија:Список на лековити растенија во Македонија]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] nlvfpsqailh1uzdbvv4zzhjc5tg80ge 0 1300596 4796137 4793896 2022-07-24T10:56:32Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка (4) wikitext text/x-wiki {{Автоматска таксокутија}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''Melampodium'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |''[[Melampodium leucanthum]]'' |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Melampodium|e]]</span> |- |Kingdom: |[[Plant]]ae |- |''Clade'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Clade'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Clade'': |[[Eudicots]] |- |''Clade'': |[[Asterids]] |- |Order: |[[Asterales]] |- |Family: |[[Asteraceae]] |- |Subfamily: |[[Asteroideae]] |- |Tribe: |[[Millerieae]] |- |Subtribe: |[[Melampodiinae]] |- |Genus: |'''''Melampodium'''''<br /><br /><small>[[Carl Linnaeus|L.]]</small> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Type species]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |''[[Melampodium americanum]]''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Carl Linnaeus|L.]]</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Synonym (taxonomy)|Synonyms]]<ref name="o">{{cite web|url=http://dixon.iplantcollaborative.org/compositaeweb/default.aspx?Page=NameDetails&TabNum=0&NameId=3fbf4793-4876-4f2b-898b-3d015a77aa12|title=Global Compositae Checklist|date=24 November 2014|archiveurl=https://archive.today/20141124183855/http://dixon.iplantcollaborative.org/compositaeweb/default.aspx?Page=NameDetails&TabNum=0&NameId=3fbf4793-4876-4f2b-898b-3d015a77aa12|archivedate=24 November 2014|accessdate=13 March 2018|url-status=dead|website=archive.is}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://archive.today/20141124183855/http://dixon.iplantcollaborative.org/compositaeweb/default.aspx?Page=NameDetails&TabNum=0&NameId=3fbf4793-4876-4f2b-898b-3d015a77aa12 "Global Compositae Checklist"]. ''archive.is''. 24 November 2014. Archived from [http://dixon.iplantcollaborative.org/compositaeweb/default.aspx?Page=NameDetails&TabNum=0&NameId=3fbf4793-4876-4f2b-898b-3d015a77aa12 the original] on 24 November 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">13 March</span> 2018</span>.</cite></ref><ref name="GRIN"><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/genus.pl?7401 "Genus: ''Melampodium'' L."] ''Germplasm Resources Information Network''. United States Department of Agriculture. 1996-09-17<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-10-14</span></span>.</cite></ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Camutia'' <small>bonat. ex Steud.</small> * ''Melampodium'' sect. ''Alcina'' <small>DC.</small> * ''Pronacron'' <small>Cass.</small> * ''Zarabellia'' <small>Cass.</small> * ''Dysodium'' <small>Rich. ex Pers.</small> * ''Carnutia'' <small>Baker</small> * ''Alcina'' <small>Cav.</small> * ''Dysodium'' <small>Rich.</small> * ''Cargila'' <small>Raf.</small> |} Меламподиум е род на цветни растенија од семејството на сончоглед. Овие се груби растенија родени во тропските до суптропските региони кои вклучуваат Средна Америка, Југозападна Соединетите Американски Држави, Калифорнија, Флорида, Карибите и Јужна Америка. Повеќето од видовите може да се најдат во Мексико, пет во југозападниот дел на САД, а три се расфрлани во Колумбија и Бразил. Некои извори велат дека името Melampodium е изведено од грчките зборови μέλας (melas), што значи „црно“ и πόδιον (подион), што значи „стапало“. Ова се однесува на бојата на основата на стеблото и корените. Припадниците на родот се општо познати како црни стапала. Меѓутоа, другите власти тврдат дека ова е погрешно, дека името доаѓа од Мелампус, бајач со реноме во грчката митологија. Родот се состои од [[Едногодишно растение|едногодишни]] и [[Повеќегодишно растение|повеќегодишни]] или грмушки растенија, кои растат до висина од 1 m. Кога целосно ќе пораснат, тие имаат тенденција да паѓаат. Сакаат просечна, добро исцедена почва, но подеднакво можат да растат и на карпеста почва во пустините. Тие се умерено до високо толерантни на суша и топлина. Три вида на таканаречениот комплекс со бело зраци се ксерофитни .<ref name="y">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=120052 Flora of North America Vol. 21 Page 34 ''Melampodium'' Linnaeus, Sp. Pl. 2: 921. 1753; Gen. Pl. ed. 5, 392. 1754. ]</ref> [[Лист (ботаника)|Зеленилото]] варира од светло зелено до сиво-зелено. Спротивните листови се тесни и околу 2–5&nbsp;cm долга.<ref name="y">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=120052 Flora of North America Vol. 21 Page 34 ''Melampodium'' Linnaeus, Sp. Pl. 2: 921. 1753; Gen. Pl. ed. 5, 392. 1754. ]</ref> Крајните [[цвет]]ни глави се околу 2,5&nbsp;cm широк. Тие даваат континуиран приказ на бело (само кај трите видови на комплексот со бело зраци), крем или жолти цветови со зрак слични на маргаритка, кои го опкружуваат потемно портокаловиот центар со цветовите на дискот. Овие осум до 10 широки цветови на дискови се функционално издржливи. Петте надворешни гради се делумно споени за околу половина од нивната должина.<ref name="y">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=120052 Flora of North America Vol. 21 Page 34 ''Melampodium'' Linnaeus, Sp. Pl. 2: 921. 1753; Gen. Pl. ed. 5, 392. 1754. ]</ref> Бројните [[плод]]ови се како семиња (тие се состојат од внатрешни неволукрални бракти кои секоја ги заградува и споени со поединечни зраци ахени), со неколку тесни лушпи на нивниот врв. Тие го прават овој род еден од најплодните во летните едногодишни, со садници кои постојано се појавуваат.<ref name="y">[http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=1&taxon_id=120052 Flora of North America Vol. 21 Page 34 ''Melampodium'' Linnaeus, Sp. Pl. 2: 921. 1753; Gen. Pl. ed. 5, 392. 1754. ]</ref> Родот прикажува голем број на хаплоидни [[хромозом]]ски броеви се базирани на 4 основни хромозомски броеви (x = 9, 10, 11, 12). Развиени се неколку сорти на ''Melampodium leucantum'', како што се „Million Gold“ и „Showstar“, главно за да се постигне покомпактна големина. Забелешка: ''Melampodium'' е означен како ''Sanvitalia speciosa'' во хортикултурната трговија, но ова е неважечко име. == Видови == [[Податотека:Melampodium-leucanthum01.jpg|десно|мини|255x255пкс| Plains blackfoot ( ''Melampodium leucantum'' ) (илустрација од 1913 година од Бриттон, НЛ и А. Браун. Илустрирана флора на северните држави и Канада. Vol. 3: 459.]] [[Податотека:Bud_of_Melampodium_divaricatum.jpg|десно|мини|200x200пкс| Цвеќиња и пупки на ''Melampodium divaricatum'' .]] ; Видови <ref name="o">{{Наведена мрежна страница|url=http://dixon.iplantcollaborative.org/compositaeweb/default.aspx?Page=NameDetails&TabNum=0&NameId=3fbf4793-4876-4f2b-898b-3d015a77aa12|title=Global Compositae Checklist|date=24 November 2014|work=archive.is|archive-url=https://archive.today/20141124183855/http://dixon.iplantcollaborative.org/compositaeweb/default.aspx?Page=NameDetails&TabNum=0&NameId=3fbf4793-4876-4f2b-898b-3d015a77aa12|archive-date=24 November 2014|accessdate=13 March 2018}}</ref><ref name="ITIS">{{ITIS|accessdate=2012-07-27}}</ref><ref name="GRINSpecies">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/splist.pl?7401|title=GRIN Species Records of ''Melampodium''|work=Germplasm Resources Information Network|publisher=United States Department of Agriculture|accessdate=2010-10-14}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/splist.pl?7401 "GRIN Species Records of ''Melampodium''"]. ''Germplasm Resources Information Network''. United States Department of Agriculture<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-10-14</span></span>.</cite></ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://bonap.net/NAPA/TaxonMaps/Genus/County/Melampodium|title=2013 BONAP North American Plant Atlas. TaxonMaps|last=|date=|work=bonap.net|accessdate=13 March 2018}}</ref> * ''Melampodium americanum'' - Гватемала, Ел Салвадор, Мексико (од Тамаулипас до Чиапас) <ref>Strother, J. L. 1999. Compositae–Heliantheae s. l. 5: 1–232. In D.E. Breedlove (ed.) Flora of Chiapas. California Academy of Sciences, San Francisco</ref><ref>Nash, D. L. 1976. Tribe V, Heliantheae. En: Nash, D.L. & Williams, L.O. (Eds), Flora of Guatemala - Part XII. Fieldiana, Botany 24(12): 181–361, 503–570</ref><ref>Berendsohn, W.G. & A.E. Araniva de González. 1989. Listado básico de la Flora Salvadorensis: Dicotyledonae, Sympetalae (pro parte): Labiatae, Bignoniaceae, Acanthaceae, Pedaliaceae, Martyniaceae, Gesneriaceae, Compositae. Cuscatlania 1(3): 290–1–290–13</ref> * ''Melampodium appendiculatum'' - Чивава, Сонора, Најарит, Аризона * ''Melampodium argophyllum'' - Коахуила, Нуево Леон * ''Melampodium aureum'' - Пуебла, Оахака * ''Melampodium bibractatum'' - [[Дуранго]], [[Мексико (сојузна држава)|држава Мексико]], Гватемала * ''Melampodium cinereum'' - Коахуила, Нуево Леон, Тексас, Мисури * ''Melampodium costaricense'' - Костарика, Панама, Белизе, Никарагва, Колумбија * ''Melampodium cupulatum'' - Сонора, Синалоа, Халиско, Долна Калифорнија Сур * ''Melampodium diffusum'' - Оахака, Филипини (веројатно воведен) * ''Melampodium divaricatum'' - Бразил, Боливија, Западни Индија, Венецуела, Колумбија, Средна Америка, Мексико, Соединетите Американски Држави ( [[Флорида|ФЛ]] [[Алабама|АЛ]] [[Луизијана|ЛА]] [[Арканзас|АР]] ) * ''Melampodium glabribracteatum'' - Оахака * ''Меламподиум глабрум'' - Гуанахуато, Халиско, Мичоакан * ''Melampodium gracile'' - Гватемала, Ел Салвадор, Белизе, Мексико (од Тамаулипас до Чиапас) * ''Melampodium leucantum'' - Чивава, САД ( [[Тексас|ТХ]], [[Ново Мексико|NM]] [[Аризона|AZ]] [[Оклахома|OK]] [[Канзас|KS]] [[Колорадо|CO]] ) * ''Melampodium linearilobum'' - Мексико, Средна Америка * ''Melampodium longicorne'' - Сонора, Аризона, Ново Мексико * ''Melampodium longifolium'' - Мексико * ''Melampodium longipes'' - Халиско * ''Melampodium longipilum'' - од Гватемала до Сан Луис Потоси * ''Melampodium mayfieldii'' - Халиско * ''Melampodium microcephalum'' - од Гватемала до Халиско * ''Меламподиум мимулифолиум'' - Оахака * ''Melampodium montanum'' - од Гватемала до Халиско + Сан Луис Потоси * ''Melampodium nayaritense'' - Дуранго, Најарит * ''Melampodium northingtonii'' - Оахака * ''Melampodium nutans'' - Оахака, Халиско, Колима, Мичоакан * ''Melampodium paniculatum'' - од Оахака до Бразил * ''Меламподиум перкусум'' * ''Melampodium perfoliatum'' - Мексико, Средна Америка, Куба, Калифорнија * ''Melampodium pilosum'' - Гереро, Мичоакан * ''Melampodium pringlei'' - Оахака, Пуебла * ''Melampodium repens'' - Веракруз * ''Melampodium rosei'' - Синалоа, Халиско, Најарит * ''Melampodium sericeum'' - Мексико, Гватемала, Ел Салвадор * ''Melampodium sinaloense'' - Sinaloa * ''Melampodium sinuatum'' - Долна Калифорнија Сур * ''Melampodium strigosum'' - Чивава, Дуранго, [[Мексико (град)|ДФ]], Мексико држава, Хидалго, Соединетите Американски Држави ( [[Аризона|AZ]] [[Ново Мексико|NM]] [[Тексас|TX]] [[Колорадо|CO]] ) * ''Меламподиум тенелум'' - Најарит * ''Melampodium tepicense'' - Најарит, Халиско === Порано поставен овде === * ''Acanthospermum australe'' <small>(Loefl.</small> <small>) Kuntze</small> (како ''M. australe'' <small>Loefl.</small> ) * ''Acanthospermum humile'' <small>(шв.) DC.</small> (како ''M. humile'' <small>Sw.</small> ) * ''Eleutheranthera ruderalis'' <small>(шв.) Sch.</small> <small>Бип.</small> (како ''M. ruderale'' <small>Sw.</small> ) <ref name="GRINSpecies">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/splist.pl?7401|title=GRIN Species Records of ''Melampodium''|work=Germplasm Resources Information Network|publisher=United States Department of Agriculture|accessdate=2010-10-14}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] 6kqsta6pbjiwfpb1qms45zyr8b4411k 0 1300603 4796205 4784793 2022-07-24T11:28:26Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија (2) wikitext text/x-wiki {{Speciesbox | image = Steppe Eagle Portrait.jpg | image_caption=Орел во [[Јорбер]], [[Биканер]], [[Раџастан]] | status = EN | status_system = IUCN3.1 | status_ref = <ref name="iucn status 13 November 2021">{{cite iucn |author=BirdLife International |date=2020 |title=''Aquila nipalensis'' |volume=2020 |page=e.T22696038A180479129 |doi=10.2305/IUCN.UK.2020-3.RLTS.T22696038A180479129.en |access-date=13 November 2021}}</ref> | genus = Aquila | species = nipalensis | authority = ([[Брајан Хофтон Хоџсон|Хоџсон]], 1833) | subdivision_ranks = Subspecies | subdivision_ref = <ref>Gill F, D Donsker & P Rasmussen (Eds). 2020. IOC World Bird List (v10.2). doi : 10.14344/IOC.ML.10.2.</ref> | subdivision = * ''A. n. orientalis'' - Cabanis, 1854 * ''A. n. nipalensis'' - Hodgson, 1833 | synonyms =''Aquila rapax nipalensis''<br />''Falco mogilnik'' {{small|[[Samuel Gottlieb Gmelin|S.G. Gmelin]], 1771}} ''nomen dubium''<ref name=mogilnik>{{cite journal|journal= ЗООЛОГИЧЕСКИЙ ЖУРНАЛ| date= 2019| volume= 98| issue= 1| pages= 79–88| title=ИСТОРИЯ ФОРМИРОВАНИЯ НАУЧНОЙ НОМЕНКЛАТУРЫ И ВАЛИДНОСТЬ СОВРЕМЕННЫХ ИМЕН НЕКОТОРЫХ ВИДОВ ОРЛОВ РОДА AQUILA (ACCIPITRIDAE)| author1=В. П. Белик| author2= В. М. Галушин| doi= 10.1134/S0044513418070036| s2cid= 91202295| language=ru}}</ref> | range_map = AquilaNipalensis.png | range_map_caption = Range of ''A. nipalensis'' {{leftlegend|#00FF00|Breeding|outline=gray}} {{leftlegend|#00FFFF|Passage|outline=gray}} {{leftlegend|#007FFF|Non-breeding|outline=gray}} }} '''Степски орел'''<ref>[http://www.pticesrbije.rs Назив на страницама Српског орнитолошког друштва], посећено 10. јуна 2013.</ref> ({{Lang-la|Aquila nipalensis}}) — [[орел]] со средна големина од семејството [[јастреби]] ({{Lang-la|Accipitridae}}) кој се размножува во јужните степски региони на [[Русија]], [[Африка]], [[Средна Азија]], [[Арабија]], [[Индија]], [[Монголија]] и [[Народна Република Кина|Кина]]. Женката снесува до три [[Јајце|јајца]], на кои заедно со мажјакот лежат 40-50 дена. == Опис == [[Податотека:Aquila_nipalensis_2010.JPG|лево|мини|<center> Степски орел</center>]] Степскиот орел е [[орел]] со средна големина со распон на [[крило|крилата]] од 165 до 190 см, може да порасне 62-74 см. Тежи 1,5-3,5 кг. Може да живее 50-60 години. Се движи помалку од другите орли. Се храни со мали [[цицачи]] до големина на [[зајак]], особено со [[глодачи]], поради што се преселува во области каде што ги има повеќе. Исто така, фаќа птици и [[инсекти]], како и трупови. Понекогаш краде [[храна]] фатена од други [[ѕверови]]. Делумно е [[Преселба на птиците|птица преселница]]. Се наоѓа на [[Знаме на Казахстан|знамето на Казахстан]]. == Распространетост == [[Податотека:Steppe_Eagle.ogv|лево|thumbtime=1|мини|Степски орел, [[Саудиска Арабија]] [[1993]].]] [[Податотека:Aquila_nipalensis_MHNT.ZOO.2010.11.91.18.jpg|мини|Јајца од степски орел (''Aquila nipalensis'')]] Се размножува на територијата што се протега од [[Романија]] на запад, преку јужна [[Русија]] и степите [[Средна Азија|на Средна Азија]], до [[Монголија]] на исток. Снесува 1-3 јајца во гнездото што го прави на дрво. Европските и централноазиските популации презимуваат во [[Африка]], а источните популации во [[Индија]]. Може да се види и во југоисточен [[Пакистан]], особено во [[Карачи]]. За време на преселбата, во [[Непал]] може да се забележат голем број птици. Во текот на октомври и ноември до 15,3 птици на час.<ref name="DeCandido2001">DeCandido, R.; Allen, D.; Bildstein, K.L. (2001). „The migration of Steppe Eagles (Aquila nipalensis) and other raptors in central Nepal, autumn 1999”.</ref> == Живеалиште == Населува суви [[Живеалиште (екологија)|живеалишта]], како што се [[Пустина|пустини]], [[Полупустина|полупустини]], [[Степа|степи]] и [[Савана|савани]]. Се храни претежно со свежи мрши од сите видови, но повремено лови жив плен, мали цицачи како [[глодачи]] и [[зајаци]] и мали [[птици]] не поголеми од [[еребица|еребици]]. Исто така, храна може да обезбеди со крадење од други грабливци. == Наводи == {{наводи}} == Литература == * {{Наведено списание|last=DeCandido|first=R.|last2=Allen|first2=D.|last3=Bildstein|first3=K.L.|year=2001|title=The migration of Steppe Eagles (Aquila nipalensis) and other raptors in central Nepal, autumn 1999|url=https://sora.unm.edu/sites/default/files/journals/jrr/v035n01/p00035-p00039.pdf|journal=Journal of Raptor Research|volume=35|issue=1|pages=35–39}} == Надворешни врски == {{рв|Aquila nipalensis}} {{Wikispecies|Aquila nipalensis}} * [https://web.archive.org/web/20140521164201/http://sabap2.adu.org.za/docs/sabap1/133.pdf Steppe eagle species text in The Atlas of Southern African Birds] * {{BirdLife|22696038|Aquila nipalensis}} * {{InternetBirdCollection|steppe-eagle-aquila-nipalensis}} * {{VIREO|Steppe+Eagle}} * {{Xeno-canto species|Aquila|nipalensis|Steppe eagle}} {{Таксонска лента}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Загрозени видови според МСЗП]] [[Категорија:Грабливи птици]] [[Категорија:Орли]] [[Категорија:CS1-одржување: користи параметар authors]] khki7ydqarpfwhjvx1ogwhmvlvbqdgr 0 1300649 4796185 4793890 2022-07-24T11:26:47Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki '''''Ефедра''''' е од [[Род (биологија)|род]] на [[Грмушка|грмушки]] од [[Голосеменици|гимносперми]]. Различните видови на ''ефедра'' се широко распространети во многу сушни региони во светот, кои се движат низ југозападна Северна Америка, јужна Европа, северна Африка, југозападна и Средна Азија, северна Кина и западна Јужна Америка.<ref name="liz10">[http://apps.kew.org/wcsp/namedetail.do?name_id=332845 Kew World Checklist of Selected Plant Families]</ref> Тој е единствениот постоечки род во неговото семејство, '''Ephedraceae''' и редот, '''Ephedrales''', и еден од трите живи членови на поделбата Gnetophyta заедно со ''Gnetum'' и ''Welwitschia.'' Во [[Умерена клима|умерените клими]], повеќето видови ''ефедра'' растат на бреговите или во песочни почви со директно изложување на сонце. Вообичаените имиња на англиски вклучуваат џоинт-бор, џоинфир, мормонски чај или чај од Бригам. Кинеското име за видот ''ефедра'' е ''махуанг.'' ''Ефедра'' е потеклото на името на стимуланс ефедрин, кој растенијата го содржат во значителна концентрација. [[Податотека:Ephedra_fragilis2_ies_2.jpg|мини|Полен конуси ''Ephedra fragilis'']] [[Податотека:Ephedra_distachya_(cones)_2011_2.jpg|мини|''Ephedra distachya'' : зрели женски конуси со семиња]] [[Податотека:Ephedra-ciliata-seed.jpg|мини|Семе од ''ефедра цилијата'']] == Опис == Фамилијата Ephedraceae, од која ефедра е единствениот род, се [[Голосеменици|гимносперми]] и генерално грмушки, понекогаш качувачки лози, а ретко и мали дрвја. Припадниците на родот често се шират со употреба на [[ризом]]и. Стеблата се зелени и фотосинтетички. Листовите се спротивни или заоблени. Листовите слични на лушпите се спојуваат во обвивка во основата и тоа често паѓа веднаш по развојот. Нема канали од смола. Растенијата се претежно дводомни: со полен стробили во кругови од 1-10, од кои секоја се состои од низа декусатни bracts. Поленот е избразден. Женските стробили, исто така, се појавуваат во вртежи, со бракти кои се спојуваат околу една овулка. Месести bracts се бели (како во ''Ephedra frustillata'') или црвени. Генерално има 1-2 жолти до темно кафеави семиња по strobilus. == Таксономијата == Родот ''ефедра'' првпат бил опишан во 1753 година од [[Карл Линеј|Карл Линеус]],<ref name="gymno" /> и [[Типски вид|видот]] е ''Ephedra distachya''. Семејството, Ephedraceae, првпат било опишано во 1829 година од страна на [[Бартелми Шарл Жозеф Димортје|Думортие]].<ref name="gymno">[https://www.conifers.org/ep/Ephedraceae.php The Gymnosperm database: ''Ephedra''.]</ref> === Еволутивна историја === Најстарите познати членови на родот се од [[Рана креда|раниот креда]] пред околу 125 милиони години, со записи се познати од Аптиан - Албанец од Аргентина,<ref>{{Наведено списание|date=November 2017|title=Fossil record of Ephedra in the Lower Cretaceous (Aptian), Argentina|url=http://link.springer.com/10.1007/s10265-017-0953-1|journal=Journal of Plant Research|volume=130|issue=6|pages=975–988|doi=10.1007/s10265-017-0953-1|pmid=28528483}}</ref> Кина,<ref>{{Наведено списание|date=14 January 2013|title=The earliest fleshy cone of Ephedra from the early cretaceous Yixian Formation of northeast China|journal=PLOS ONE|volume=8|issue=1|pages=e53652|bibcode=2013PLoSO...853652Y|doi=10.1371/journal.pone.0053652|pmc=3544918|pmid=23341964|doi-access=free}}</ref> Португалија и САД.<ref>{{Наведено списание|date=July 2006|title=Former diversity of Ephedra (Gnetales): evidence from Early Cretaceous seeds from Portugal and North America|url=|journal=Annals of Botany|volume=98|issue=1|pages=123–40|doi=10.1093/aob/mcl078|pmc=2803531|pmid=16675607}}</ref> Фосилниот запис за ''Ефедра'' надвор од полен исчезнува по раниот креда.<ref name=":0">{{Наведено списание|last=Bolinder|first=Kristina|last2=Norbäck Ivarsson|first2=Lena|last3=Humphreys|first3=Aelys M.|last4=Ickert-Bond|first4=Stefanie M.|last5=Han|first5=Fang|last6=Hoorn|first6=Carina|last7=Rydin|first7=Catarina|date=2 January 2016|title=Pollen morphology of Ephedra (Gnetales) and its evolutionary implications|url=http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00173134.2015.1066424|journal=Grana|language=en|volume=55|issue=1|pages=24–51|doi=10.1080/00173134.2015.1066424|issn=0017-3134}}</ref> Проценките на молекуларниот часовник сугерираат дека последниот заеднички предок на живите видови ''Ефедра'' живеел многу поново, за време на раниот олигоцен пред околу 30 милиони години.<ref>{{Наведено списание|last=Ickert‐Bond|first=Stefanie M.|last2=Rydin|first2=Catarina|last3=Renner|first3=Susanne S.|date=2009|title=A fossil-calibrated relaxed clock for Ephedra indicates an Oligocene age for the divergence of Asian and New World clades and Miocene dispersal into South America|journal=Journal of Systematics and Evolution|language=en|volume=47|issue=5|pages=444–456|doi=10.1111/j.1759-6831.2009.00053.x|issn=1759-6831|doi-access=free}}</ref> Сепак, поленот модифициран од состојбата на предците на родот со разгранети псевдосулци (жлебови), кои [[Паралелна еволуција|еволуирале паралелно]] во живите северноамерикански и азиски лоза е познат од [[Доцна креда|доцниот креда]], што сугерира дека последниот заеднички предок е барем толку стар.<ref name=":0" /> === Видови === {{На|2021|June}}, [[Растенија на светот онлајн|Plants of the World Online]] accepted the following species:<ref name="POWO_328160-2">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.plantsoftheworldonline.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:328160-2|title=''Ephedra'' Tourn. ex L.|work=Plants of the World Online|publisher=Royal Botanic Gardens, Kew|accessdate=23 June 2021}}</ref> == Дистрибуција == Родот се среќава низ целиот свет, во пустинските региони, но не и во Австралија. == Поврзано == * Хаома == Наводи == {{Наводи|32em}} == Надворешни врски == * [http://www.pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Ephedra+viridis ''Ефедра виридис'' (База на податоци за растенија за иднината)] * [http://shen-nong.com/eng/herbal/index.html Употреба во кинеската медицина] * Информации за [https://nccih.nih.gov/health/ephedra Ефедра], НИХ Национален центар за комплементарно и интегративно здравје * [http://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/ephedra--ma-huang/background/hrb-20059270 Ephedrea (докази и дозирање)] Archived , Клиниката Мајо * [http://www.mskcc.org/cancer-care/herb/ephedra Ефедра – Клиничко резиме и механизам на дејство], MSKCC Меморијален центар за рак на Слоун Кетеринг * [http://greif.uni-greifswald.de/floragreif/?fam=Ephedraceae&gen=&spec=&flora_search=taxon Ephedraceae од Монголија во FloraGREIF] [[Категорија:Лековити растенија]] [[Категорија:Статии со текст на традиционален кинески]] [[Категорија:Статии со текст на упростен кинески]] dem6ls7oc3jrlbdhysx0wqj6n486gvv 0 1300723 4796123 4783521 2022-07-24T10:44:14Z Bjankuloski06 332 /* Историја */Јазична исправка, replaced: Централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:Drought.jpg|мини| Пукнатини во сува земја ([[Сонора (пустина)|пустина Соноран]], [[Мексико]]).]] [[Податотека:Soil_moisture_and_climate_change.svg|мини| Влијанието на [[Глобално затоплување|климатските промени]] врз влажноста на почвата на 2&nbsp;°C на глобалното затоплување. Намалувањето на едно [[стандардно отстапување]] значи дека просечната влажност на почвата ќе биде приближна на деветтата најсушна година помеѓу 1850 и 1900 година.]] '''Сушата''' е настан на продолжен недостиг во снабдувањето со вода, без разлика дали се атмосферски (подпросечни [[врнежи]]), површински или [[подземни води]]. Сушата може да трае со месеци или години, или може да се прогласи по само 15 дена.<ref>[http://www.independent.ie/irish-news/its-a-scorcher-and-ireland-is-officially-in-drought-29431138.html It's a scorcher - and Ireland is officially 'in drought'] Irish Independent, 2013-07-18.</ref> Тоа може да има значително влијание врз [[екосистем]]от и [[земјоделство]]то на погодениот регион <ref>[http://www.bom.gov.au/climate/drought/livedrought.shtml Living With Drought] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070218192510/http://www.bom.gov.au/climate/drought/livedrought.shtml|date=2007-02-18}}</ref> и да ѝ наштети на локалната економија.<ref>[http://www.lilith-ezine.com/articles/environmental/Australian-Drought.html Australian Drought and Climate Change] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180726021950/http://www.lilith-ezine.com/articles/environmental/Australian-Drought.html|date=2018-07-26}}, retrieved on June 7th 2007.</ref> Годишните сушни сезони во [[Тропски појас|тропските предели]] значително ги зголемуваат шансите за развој на суша и последователни пожари. Периодите на топлина може значително да ги влошат условите за суша со забрзување на испарувањето на [[Водена пареа|водената пареа]]. Сушата е повторлива карактеристика на климата во повеќето делови на светот. Сепак, овие редовни суши станале поекстремни и понепредвидливи поради [[Глобално затоплување|климатските промени]]. Всушност, студиите засновани на [[дендрохронологија]]та, или датирањето на прстените на дрвјата, потврдуваат дека сушата погодена од глобалното затоплување датира од [[1900]] година. Многу растителни видови, како што се оние од фамилијата Cactaceae (или [[кактуси]]), имаат адаптации за толеранција на суша како намалена лисна површина и восочни кутикули за да ја подобрат нивната способност да толерираат суша. Некои други преживуваат сушни периоди како закопани семиња. Полу-постојаната суша произведува суви биоми како што се пустини и пасишта.<ref>{{Наведување|last=Keddy|first=P.A.|date=2007|title=Plants and Vegetation: Origins, Processes, Consequences|publisher=Cambridge University Press|place=Cambridge, UK.|isbn=978-0521864800}}</ref> Продолжените суши предизвикале масовни миграции и хуманитарна криза. Повеќето сушни екосистеми имаат инхерентно ниска продуктивност. Најдолгата суша досега во светот во историјата се случила во [[Атакама|пустината Атакама]] во [[Чиле]] (400 години).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.extremescience.com/driest.htm|title=Driest Place: Atacama Desert, Chile|publisher=Extreme Science|accessdate=September 25, 2016}}.</ref> Низ историјата, луѓето обично ги гледале сушите како „''катастрофи''“ поради влијанието врз достапноста на храната и остатокот од општеството. Луѓето често се обидувале да ги објаснат сушите или како [[природна катастрофа]], предизвикана од луѓе или како резултат на [[Натприродно|натприродни]] сили. Тој е меѓу најраните документирани климатски настани, присутен во [[Еп за Гилгамеш|Епот за Гилгамеш]] и поврзан со [[Библија|библиската]] приказна за доаѓањето на Јосиф и подоцнежниот егзодус од [[Стар Египет|древниот Египет]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bbc.co.uk/weather/features/bible_drought.shtml|title=BBC - Weather Centre - Features - History and Religion - Weather in the Bible - Drought and Famine<!-- Bot generated title -->|archive-url=https://web.archive.org/web/20040110002457/http://www.bbc.co.uk/weather/features/bible_drought.shtml|archive-date=10 January 2004|accessdate=5 November 2017}}</ref> Миграциите во 9.500 п.н.е. во [[Чиле]] се поврзани со феноменот,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2002/10/1024_021024_ChileAtacama.html|title=Ancient Chile Migration Mystery Tied to Drought|work=nationalgeographic.com}}</ref> како и егзодусот на раните луѓе надвор од Африка и во остатокот од светот пред околу 135.000 години. Во денешно време, тие древни практики во најголем дел се пренесени во [[фолклор]]от и се заменети со порационално управување со водите. == Видови == Луѓето имаат тенденција да ги дефинираат сушите на три главни начини:<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.researchgate.net/profile/Qianfeng_Wang|title=Qianfeng Wang|work=ResearchGate}}</ref> # [[Метеорологија|Метеоролошката]] суша се јавува кога има подолго време со помалку од просечни врнежи.<ref name="IGARSS2017">{{Наведено списание|last=Swain|first=S|displayauthors=etal|year=2017|title=Application of SPI, EDI and PNPI using MSWEP precipitation data over Marathwada, India|journal=IEEE International Geoscience and Remote Sensing Symposium (IGARSS)|volume=2017|pages=5505–5507|doi=10.1109/IGARSS.2017.8128250|isbn=978-1-5090-4951-6}}</ref> Метеоролошката суша обично им претходи на другите видови суша.<ref name="NOAAsurprise">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nws.noaa.gov/om/brochures/climate/Drought.pdf|title=What is a Drought?|date=August 2006|publisher=[[National Oceanic and Atmospheric Administration]]|accessdate=2007-04-10}}</ref> # [[Земјоделство|Земјоделските]] суши влијаат на растителното производство или на екологијата на [[Ареал|опсегот]]. Оваа состојба може да настане и независно од каква било промена во нивото на врнежите кога или зголеменото [[наводнување]] или условите [[Почва|на почвата]] и ерозијата предизвикана од лошо планираните земјоделски напори предизвикуваат недостиг на вода достапна за земјоделските култури. Меѓутоа, во традиционалната суша, таа е предизвикана од подолг период на потпросечни врнежи.<ref> The alleviating trend of drought in the Huang-Huai-Hai Plain of China based on the daily SPEI. International Journal of Climatology.2015. {{DOI|10.1002/joc.4244}} Wang, Qianfeng, Shi, Peijun, Lei, Tianjie, Geng, Guangpo, Liu, Jinghui, Mo, Xinyu, Li, Xiaohan, Zhou, Hongkui. and Wu, Jianjun</ref> # [[Хидрологија|Хидролошката]] суша се јавува кога резервите на вода достапни во изворите како што се водоносни слоеви, [[Езеро|езера]] и [[Вештачко езеро|акумулации]] паѓаат под [[Описна статистика|локално значајниот]] праг. Хидролошката суша има тенденција да се појавува побавно бидејќи вклучува складирана вода што се користи, но не се надополнува. Како земјоделска суша, ова може да биде предизвикано од повеќе од само губење на врнежи. На пример, околу 2007 година [[Казахстан]] добил голема сума пари од [[Светска банка|Светската банка]] за обновување на водата што била пренасочена кон другите нации од [[Аралско Езеро|Аралското Море]] под [[Советски Сојуз|советско]] владеење.<ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6538219.stm|title=BBC NEWS - Asia-Pacific - Dam project aims to save Aral Sea|date=2007-04-09|work=bbc.co.uk}}</ref> Слични околности, исто така, го ставаат нивното најголемо езеро, [[Балхашко Езеро|Балхаш]], на ризик од целосно сушење.<ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3397077.stm|title=BBC NEWS - Asia-Pacific - Kazakh lake 'could dry up'|date=2004-01-15|work=bbc.co.uk}}</ref> Како што сушата продолжува, условите околу неа постепено се влошуваат и нејзиното влијание врз локалното население постепено се зголемува. == Причини == === Недостаток на врнежи === Механизмите за производство на врнежи вклучуваат конвективни, стратиформни,<ref>{{Наведено списание|last=Emmanouil N. Anagnostou|year=2004|title=A convective/stratiform precipitation classification algorithm for volume scanning weather radar observations|journal=[[Meteorological Applications]]|volume=11|issue=4|pages=291–300|bibcode=2004MeApp..11..291A|doi=10.1017/S1350482704001409|doi-access=free}}</ref> и орографски врнежи.<ref>{{Наведено списание|last=A.J. Dore|last2=M. Mousavi-Baygi|last3=R.I. Smith|last4=J. Hall|last5=D. Fowler|last6=T.W. Choularton|date=June 2006|title=A model of annual orographic precipitation and acid deposition and its application to Snowdonia|journal=Atmospheric Environment|volume=40|issue=18|pages=3316–3326|bibcode=2006AtmEn..40.3316D|doi=10.1016/j.atmosenv.2006.01.043}}</ref> Конвективните процеси вклучуваат силни вертикални движења кои можат да предизвикаат превртување на атмосферата на таа локација во рок од еден час и да предизвикаат обилни врнежи,<ref name="convection">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=QECy_UBdyrcC&pg=PA66|title=Meteorology at the Millennium|last=Robert Penrose Pearce|publisher=Academic Press|year=2002|isbn=978-0-12-548035-2|page=66|access-date=2009-01-02}}</ref> додека стратиформните процеси вклучуваат послаби движења нагоре и помалку интензивни врнежи на подолго време.<ref>{{Наведена книга|title=Cloud dynamics|last=Houze|first=Robert A., Jr.|date=1993|publisher=Academic Press|isbn=9780080502106|location=San Diego|oclc=427392836}}</ref> Врнежите може да се поделат во три категории, врз основа на тоа дали паѓаат како течна вода, течна вода што замрзнува при контакт со површината или мраз. Сушите се случуваат главно во области каде што нормалното ниво на врнежи се, сами по себе, ниски. Ако овие фактори не го поддржуваат обемот на врнежите доволно за да стигнат до површината за доволно време, резултатот е суша. Сушата може да биде предизвикана од високо ниво на рефлектирана [[сончева светлина]] и натпросечно преваленца на системи со висок притисок, [[Ветар|ветрови]] кои носат континентални, а не океански воздушни маси и гребени на подрачја со висок притисок нагоре може да го спречат или ограничат развојот на активноста на грмотевици или врнежи над една одреден регион. Штом регионот е во суша, механизмите за повратни информации, како што се локалниот сушен воздух,<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=3lbixDAw5DwC&pg=PA22|title=Greenhouse Effect, Sea Level and Drought|last=Roland Paepe|last2=Rhodes Whitmore Fairbridge|last3=Saskia Jelgersma|date=1990|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-0792310174|page=22}}</ref> топли услови кои можат да промовираат издигнување на топлото јадро,<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=PvJyVtw53Y4C&pg=PA48|title=The Oryx Resource Guide to El Niño and La Niña|last=Joseph S. D'Aleo|last2=Pamela G. Grube|date=2002|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-1573563789|pages=48–49}}</ref> и минимална евапотранспирација може да ги влошат условите за суша. ==== Сушен период ==== Во тропските предели, се појавуваат различни, [[Дождовна сезона|влажни]] и суви [[Годишно време|сезони]] поради движењето на интертропската зона на конвергенција или коритото на монсуните.<ref name="Wang">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=yRT57TENzT8C&pg=PT206|title=The Asian Monsoon|last=Bin Wang|date=2006-01-13|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-3540406105|page=206}}</ref> Сушната сезона во голема мера ја зголемува појавата на суша,<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=y6r9jUTzJiYC&pg=PA349|title=Monitoring and Predicting Agricultural Drought : A Global Study: A Global Study|last=Vijendra K. Boken|last2=Arthur P. Cracknell|last3=Ronald L. Heathcote|date=2005-03-24|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0198036784|page=349}}</ref> и се карактеризира со нејзината ниска влажност, со водоводи и сушење на реките. Поради недостигот на овие дупки за наводнување, многу животни од пасење се принудени да мигрираат поради недостаток на вода во потрага по поплодни земјишта. Примери за такви животни се [[Зебра|зебрите]], [[слон]]овите и дивите пчели. Поради недостаток на вода во растенијата, пожарите се вообичаени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://burarra.questacon.edu.au/pages/seasons.html|title=Wet & Dry Seasons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320141721/http://burarra.questacon.edu.au/pages/seasons.html|archive-date=2012-03-20|accessdate=2018-12-23}}</ref> Бидејќи водената пареа станува поенергична со зголемување на температурата, потребна е повеќе [[водена пареа]] за да се зголемат вредностите на релативната влажност до 100% при повисоки температури (или за да се намали температурата до точката на росење).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ems.psu.edu/~fraser/Bad/BadClouds.html|title=Bad Meteorology: The reason clouds form when air cools is because cold air cannot hold as much water vapor as warm air|last=Alistair B. Fraser|date=1994-11-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20150316122724/http://www.ems.psu.edu/~fraser/Bad/BadClouds.html|archive-date=2015-03-16|accessdate=2015-02-17}}</ref> Периодите на топлина го забрзуваат темпото на производство на [[овошје]] и [[зеленчук]],<ref>{{Наведена книга|url=http://www2.ca.uky.edu/agc/pubs/id/id128/id128.pdf|title=Home Vegetable Gardening in Kentucky|last=Cooperative Extension Service|date=January 2014|publisher=[[University of Kentucky]]|page=19|access-date=2015-02-18}}</ref> го зголемуваат испарувањето и транспирацијата од растенијата,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nc-climate.ncsu.edu/edu/k12/.evapo|title=Evapotranspiration|last=North Carolina State University|authorlink=North Carolina State University|date=2013-08-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20150219045714/https://www.nc-climate.ncsu.edu/edu/k12/.evapo|archive-date=2015-02-19|accessdate=2015-02-18}}</ref> и ги влошуваат условите за суша.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.noaanews.noaa.gov/stories/s909.htm|title=Warm Temperatures and Severe Drought Continued in April Throughout Parts of the United States; Global Temperature For April Second Warmest on Record|last=National Oceanic and Atmospheric Administration|date=2002-05-16|accessdate=2015-02-18}}</ref> ==== Ел Нињо ==== [[Податотека:El_Nino_regional_impacts.png|алт=|лево|мини| Регионални влијанија на топлите епизоди на [[Ел Нињо]]]] Посуво и потопло време се јавува во делови од сливот на [[Амазон|реката Амазон]], [[Колумбија]] и [[Средна Америка|Централна Америка]] за време на настаните на [[Ел Нињо]]. Зимите за време на Ел Нињо се потопли и посуви од просечните услови во северозападниот, северниот дел на среден запад и северниот дел на [[Блискиот Исток]] на [[САД]], така што тие региони доживуваат намалени снежни врнежи. Условите се исто така посуви од нормалните од декември до февруари во јужноцентрална Африка, главно во [[Замбија]], [[Зимбабве]], [[Мозамбик]] и [[Боцвана]]. Директните ефекти на Ел Нињо што резултираат со посуви услови се јавуваат во делови од [[Југоисточна Азија]] и Северна Австралија, зголемувајќи ги пожарите, влошувајќи ја маглата и драстично намалувајќи го квалитетот на воздухот. Посуви од нормалните услови се општо забележани и во [[Квинсленд]], во внатрешноста на [[Викторија (Австралија)|Викторија]], во внатрешноста [[Нов Јужен Велс|на Нов Јужен Велс]] и во источна [[Тасманија]] од јуни до август. Како што топлата вода се шири од западниот Пацифик и [[Индиски Океан|Индискиот Океан]] кон источниот [[Тихи Океан]], таа предизвикува голема суша во западниот дел на Тихиот Океан. [[Сингапур]] го доживеал најсувиот февруари во 2014 година од почетокот на евиденцијата во 1869 година, со само 6,3&nbsp;мм дожд што паѓа во месецот и температури до 35&nbsp;°C на 26 февруари. Годините 1968 и 2005 година ги имале следните најсуви февруари, кога паднал дожд само 8,4 мм.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/1040778/1/.html|title=channelnewsasia.com - February 2010 is driest month for S'pore since records began in 1869|date=3 March 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100303222328/http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/1040778/1/.html|archive-date=3 March 2010|accessdate=5 November 2017}}</ref> === Ерозија и човечки активности === Човечката активност може директно да предизвика влошувачки фактори како што се прекумерното земјоделство, прекумерното [[наводнување]],<ref name="Galilee">{{Наведени вести|url=http://www.belfasttelegraph.co.uk/news/world-news/a-biblical-tragedy-as-sea-of-galilee-faces-drought-13956116.html|title=A biblical tragedy as Sea of Galilee faces drought|work=BelfastTelegraph.co.uk}}</ref> уништувањето на шумите и [[ерозија]]та, негативно влијание врз способноста на земјиштето да зафаќа и задржува вода.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://forests.org/shared/reader/welcome.aspx?linkid=63511&keybold=climate%20drought%20water%20catchment|title=Kenya: Deforestation exacerbates droughts, floods|work=forests.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927024422/http://forests.org/shared/reader/welcome.aspx?linkid=63511&keybold=climate%20drought%20water%20catchment|archive-date=2011-09-27|accessdate=2008-05-24}}</ref> Во сушните клими, главниот извор на ерозија е ветерот.<ref name="Erosion">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ag.ndsu.edu/disaster/drought/emergencytillagetocontrolerosion.html|title=Emergency Tillage to Control Wind Erosion|last=Vern Hofman|last2=Dave Franzen|year=1997|publisher=[[North Dakota State University]] Extension Service|accessdate=2009-03-21}}</ref> Ерозијата може да биде резултат на движење на материјалот од ветрот. Ветерот може да предизвика подигнување на мали честички и преместување во друг регион (дефлација). Суспендираните честички во ветрот може да влијаат на цврсти предмети предизвикувајќи [[ерозија]] со абразија (еколошка сукцесија). Ветерната ерозија генерално се јавува во области со мала или без вегетација, често во области каде што нема доволно врнежи за да се поддржи вегетацијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://geomaps.wr.usgs.gov/parks/coast/dunes/index.html|title=Dunes&nbsp;– Getting Started|last=United States Geological Survey|authorlink=United States Geological Survey|year=2004|archive-url=https://www.webcitation.org/68bxryl5I?url=http://geomaps.wr.usgs.gov/parks/coast/dunes/index.html|archive-date=2012-06-22|accessdate=2009-03-21}}</ref> [[Податотека:Fields_outside_benambra.jpg|десно|мини| Полињата надвор од Бенамбра, Викторија, [[Австралија]] страдаат од услови на суша во 2006 година.]] === Климатска промена === [[Податотека:Global_warming_and_extreme_weather.svg|мини|Шестиот извештај за проценка на IPCC (2021) предвидува мултипликативно зголемување на зачестеноста на екстремните настани во споредба со прединдустриската ера за топлотни бранови, суши и обилни врнежи, за различни сценарија за глобално затоплување.<ref name="IPCC6AR_ExtremeEvents">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_SPM_final.pdf|title=Climate Change 2021 / The Physical Science Basis / Working Group I contribution to the WGI Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change / Summary for Policymakers|date=9 August 2021|work=IPCC.ch|publisher=Intergovernmental Panel on Climate Change|location=Fig. SPM.6|page=SPM-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20211104175351/https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_SPM_final.pdf|archive-date=4 November 2021}}</ref>]] Глобалните [[Глобално затоплување|климатски промени]] се очекува да предизвикаат суши со [[Климатски промени и земјоделство|значително влијание врз земјоделството]] <ref>[http://www.economics.noaa.gov/library/documents/benefits_of_weather_and_climate_forecasts/drought-climate_change-implications_for_west.doc][[Национална океанска и атмосферска управа|NOAA]]<span> Drought and climate change: implications for the West</span> {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080625001539/http://www.economics.noaa.gov/library/documents/benefits_of_weather_and_climate_forecasts/drought-climate_change-implications_for_west.doc|date=2008-06-25}} December 2002</ref><ref>{{Наведено списание|last=Smith|first=Adam B.|last2=Katz|first2=Richard W.|year=2013|title=Smith A.B. and R. Katz, 2013: U.S. Billion-dollar weather and climate disasters: Data sources, trends, accuracy and biases|url=http://www.ncdc.noaa.gov/billions/docs/smith-and-katz-2013.pdf|journal=Natural Hazards|volume=67|issue=2|pages=387–410|doi=10.1007/s11069-013-0566-5|access-date=5 November 2017}}</ref> низ целиот свет, а особено во [[Земја во развој|земјите]] во развој.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.finfacts.com/irelandbusinessnews/publish/article_1011078.shtml|title=Finfacts: Irish business, finance news on economics|work=finfacts.com}}</ref><ref>[http://www.timesdaily.com/article/20070914/NEWS/709140329/1011/RSS&source=RSS Fuel costs, drought influence price increase] {{Семарх|url=https://archive.today/20120913201531/http://www.timesdaily.com/article/20070914/NEWS/709140329/1011/RSS&source=RSS|date=September 13, 2012}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://usinfo.state.gov/af/Archive/2005/Oct/26-779234.html|title=Nigerian Scholar Links Drought, Climate Change to Conflict in Africa - US Department of State|work=state.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20051028012509/http://usinfo.state.gov/af/Archive/2005/Oct/26-779234.html|archive-date=28 October 2005}}</ref> Заедно со сушата во некои области, поплавите и ерозијата може да се зголемат. Некои предложени решенија за глобалното затоплување кои се фокусираат на поактивни техники, управување со сончевото зрачење преку употреба на вселенски заштитник за сонце, исто така може да носат со себе зголемени шанси за суша.<ref name="NewScientist">[https://www.newscientist.com/article/dn12397 ''Sunshade' for global warming could cause drought''] 2 August 2007 [[New Scientist]], Catherine Brahic</ref> Климатските промени влијаат на повеќе фактори поврзани со сушите, како на пример колку дожд паѓа и колку брзо дождот повторно испарува. Затоплувањето над копното предизвикува зголемување на побарувачката за испарување на атмосферата што ќе ја зголеми сериозноста и зачестеноста на сушите низ поголемиот дел од светот<ref name="IPCC AR6 WG1 Ch8_c">{{Harvnb|IPCC AR6 WG1 Ch8|2021|p=8-6, line 37}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Cook|first1=Benjamin I.|last2=Mankin|first2=Justin S.|last3=Anchukaitis|first3=Kevin J.|date=12 May 2018|title=Climate Change and Drought: From Past to Future|journal=Current Climate Change Reports|volume=4|issue=2|pages=164–179|doi=10.1007/s40641-018-0093-2|issn=2198-6061|s2cid=53624756}}</ref>. Поради ограничувањата за тоа колку податоци се достапни за сушата во минатото, често е невозможно самоуверено да се припишат сушите на климатските промени предизвикани од човекот. Меѓутоа, некои области, како што се Медитеранот и Калифорнија<ref>{{Cite journal|last1=Mukherjee|first1=Sourav|last2=Mishra|first2=Ashok|last3=Trenberth|first3=Kevin E.|date=23 April 2018|title=Climate Change and Drought: a Perspective on Drought Indices|journal=Current Climate Change Reports|volume=4|issue=2|pages=145–163|doi=10.1007/s40641-018-0098-x|issn=2198-6061|s2cid=134811844}}</ref>, веќе покажуваат јасен човечки потпис. Нивните влијанија се влошуваат поради зголемената побарувачка на вода, растот на населението, урбаната експанзија и напорите за заштита на животната средина во многу области.<ref>{{Cite journal|last1=Mishra|first1=A. K.|last2=Singh|first2=V. P.|year=2011|title=Drought modeling – A review|journal=Journal of Hydrology|volume=403|issue=1–2|pages=157–175|bibcode=2011JHyd..403..157M|doi=10.1016/j.jhydrol.2011.03.049}}</ref> Во 2019 година, Меѓувладиниот панел за климатски промени издал Посебен извештај за климатските промени и земјиштето. Главните изјави на извештајот вклучуваат:<ref name="IPCC SRCCL">{{Harvnb|IPCC SRCCL|2019|pp=7, 8}}</ref><ref name="IPCC SRCCL Summary">{{Harvnb|IPCC SRCCL Summary for Policymakers|2019|p=7,8}}</ref> Во годините 1960 – 2013 година, површината на сушните површини се зголемувала за 1% годишно. Во 2015 година, околу 500 милиони луѓе живееле во области кои биле погодени од опустинување во 1980-тите - 2000-тите. Луѓето кои живеат во областите погодени од деградација на земјиштето и опустинување се „''повеќе негативно погодени од климатските промени''“.{{excerpt|Effects of climate change#Droughts}} == Последици == [[Податотека:Global_Drought_Total_Economic_Loss_Risk_Deciles_(5457316295).jpg|мини|Глобална суша, ризик од вкупна економска загуба]] [[Податотека:DroughtinNamibia.jpg|десно|мини| Пар мртов [[орикс]] во [[Намибија]] за време на сушата во Јужна Африка 2018-19 година.]] Може да се поделат ефектите од сушите и недостигот на вода во три групи: еколошки, економски и социјални. * Во случај на ефекти врз животната средина: пониски површински и подземни нивоа на вода, пониски нивоа на проток (со намалување под минимумот што доведува до директна опасност за животот на водоземците), зголемено загадување на површинските води, сушење на мочуриштата, се повеќе и поголеми пожари, поголем интензитет на дефлација, губење на биодиверзитетот, полошо здравје на дрвјата и појава на штетници и дендроидни болести. * Економските загуби вклучуваат пониски земјоделски, шуми, дивеч и риболов, повисоки трошоци за производство на храна, пониски нивоа на производство на енергија во хидроцентралите, загуби предизвикани од осиромашен воден туризам и приходи од транспорт, проблеми со снабдувањето со вода за енергетскиот сектор и за технолошките процеси во металургијата, рударството, хемиската, индустријата за хартија, дрво, прехранбените производи итн., нарушување на снабдувањето со вода за општинските економии. * Социјалните трошоци вклучуваат негативен ефект врз здравјето на луѓето директно изложени на оваа појава (прекумерни топлотни бранови), можно ограничување на снабдувањето со вода, зголемено ниво на загадување, високи трошоци за храна, стрес предизвикан од неуспешна жетва итн. Ова објаснува зошто сушите и недостигот на свежа вода функционираат како фактор што го зголемува јазот помеѓу развиените и земјите во развој.<ref>{{Наведено списание|last=Prokurat|first=Sergiusz|date=2015|title=Drought and water shortages in Asia as a threat and economic problem|url=http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-95d2a7ec-8c5f-474d-84ed-8b8baed8f8c0/c/235_PDFsam_Joms_3_26_2015.pdf|journal=Journal of Modern Science|volume=26|issue=3|access-date=4 August 2016}}</ref> Ефектите варираат во зависност од ранливоста. На пример, земјоделците за егзистенција имаат поголема веројатност да мигрираат за време на суша бидејќи немаат алтернативни извори на храна. Областите со население кои зависат од изворите на вода како главен извор на храна се поранливи на глад. Сушата, исто така, може да го намали квалитетот на водата,<ref>Mosley LM (2014). Drought impacts on the water quality of freshwater systems; review and integration. Earth-Science Reviewss. {{DOI|10.1016/j.earscirev.2014.11.010}}.</ref><ref>10. Mosley LM, Zammit B, Leyden E, Heneker TM, Hipsey MR, Skinner D, and Aldridge KT (2012). The Impact of Extreme Low Flows on the Water Quality of the Lower Murray River and Lakes (South Australia). Water Resources Management 26: 3923–3946.</ref> бидејќи пониските водни текови го намалуваат разредувањето на загадувачите и ја зголемуваат контаминацијата на преостанатите извори на вода. Вообичаени последици од сушата вклучуваат: * Намален раст на културите или производство на приноси и носивост за [[добиток]] * Садовите за прашина, сами по себе знак на [[ерозија]], што дополнително го еродира пејзажот * Бури од [[Песочна бура|прашина]], кога суша погодува област која страда од опустинување и [[ерозија]] * Глад <ref>{{Наведена книга|title=The constant catastrophe : malnutrition, famines, and drought|last=García|first=R. V.|last2=Escudero|first2=J. C.|date=1981|publisher=Pergamon Press|isbn=9781483189666|edition=1st|location=Oxford ; New York|page=3}}</ref> * Оштетување на [[Живеалиште (екологија)|живеалиштата]], што влијае и на копнените и на водните диви животни <ref>C.Michael Hogan. 2010. [http://www.eoearth.org/article/Abiotic_factor?topic=49461 ''Abiotic factor''. Ed. Emily Monosson. Encyclopedia of Earth. National Council for Science and the Environment, Washington DC] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130608071757/http://www.eoearth.org/article/Abiotic_factor?topic=49461}}</ref> * [[Глад]] – сушата обезбедува премалку вода за поддршка на прехранбените култури. * [[Неисхранетост]], дехидрација и слични болести * Масовна миграција, што резултира со внатрешно раселување и меѓународни [[Бегалец|бегалци]] * Намалено производство на електрична енергија поради намалениот проток на вода низ хидроелектричните [[Брана (градба)|брани]] <ref>[http://www.dailyestimate.com/article.asp?idcategory=35&idSub=175&idArticle=12286 Drought affecting US hydroelectric production | Daily Estimate] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111002124428/http://www.dailyestimate.com/article.asp?idcategory=35&idSub=175&idArticle=12286}}</ref> * Недостигот на вода за индустриските корисници <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/03/06/MNGE2BL7161.DTL|title=Parched village sues to shut tap at Coke / Drought-hit Indians say plant draining groundwater|date=2005-03-06|work=SFGate}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.greenpeace.org/international/news/sweden-nuclear-closure-040806|title=Sweden closes nuclear plants over safety fears|work=Greenpeace International|archive-url=https://web.archive.org/web/20090110184749/http://www.greenpeace.org/international/news/sweden-nuclear-closure-040806|archive-date=2009-01-10|accessdate=2016-02-06}}</ref> * Миграција на [[Змија|змии]], што резултира со каснување од змија <ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6282075.stm|title=BBC NEWS - Asia-Pacific - Australians face snake invasion|date=2007-01-20|work=bbc.co.uk}}</ref> * Социјални немири * [[Војна]] за природни ресурси, вклучувајќи вода и храна * Шумските пожари, како што се австралиските шумски пожари, стануваат почести за време на суша и може да предизвикаат човечки смртни случаи.<ref name="autogenerated1">{{Наведена мрежна страница|url=http://txforestservice.tamu.edu/shared/article.asp?DocumentID=406&mc=fire|title=TFS Article|work=tamu.edu|archive-url=https://web.archive.org/web/20030711082443/http://txforestservice.tamu.edu/shared/article.asp?DocumentID=406&mc=fire|archive-date=11 July 2003}}</ref> * Изложеност и оксидација на кисели сулфатни почви поради опаѓање на нивото на површинските и подземните води.<ref name="MosleyA2014">Mosley LM, Zammit B, Jolley A, and Barnett L (2014). Acidification of lake water due to drought. Journal of Hydrology. 511: 484–493.</ref><ref name="MosleyB2014">Mosley LM, Palmer D, Leyden E, Fitzpatrick R, and Shand P (2014). Acidification of floodplains due to river level decline during drought. Journal of Contaminant Hydrology 161: 10–23.</ref><ref name="MosleyC2014">Mosley LM, Palmer D, Leyden E, Fitzpatrick R, and Shand P (2014). Changes in acidity and metal geochemistry in soils, groundwater, drain and river water in the Lower Murray River after a severe drought. Science of the Total Environment 485–486: 281–291.</ref> * Акумулацијата на цијанотоксин во синџирите на исхрана и снабдувањето со вода (од кои некои се меѓу најмоќните токсини познати на науката) може да предизвика рак со мала изложеност на долг рок.<ref> {{Наведена мрежна страница|url=http://news.ucsc.edu/2016/10/microcystin-toxin.html|title=Toxins from freshwater algae found in San Francisco Bay shellfish|accessdate=5 November 2017}} </ref> === Влијанија врз земјоделските култури === Водениот стрес влијае на развојот и квалитетот на растенијата на различни начини: прво сушата може да предизвика слабо ртење и нарушен развој на садниците.<ref>{{Наведено списание|date=March 2009|title=Plant drought stress: effects, mechanisms and management|url=https://www.agronomy-journal.org/articles/agro/abs/2009/01/a7175/a7175.html|journal=Agronomy for Sustainable Development|language=en|volume=29|issue=1|pages=185–212|doi=10.1051/agro:2008021}}</ref> Во исто време, растот на растенијата се потпира на клеточната делба, зголемувањето на клетките и диференцијацијата. Стресот од сушата ја нарушува [[митоза]]та и издолжувањето на клетките преку губење на тургорскиот притисок што резултира со слаб раст.<ref name=":1">{{Наведено списание|displayauthors=6|date=29 June 2017|title=Crop Production under Drought and Heat Stress: Plant Responses and Management Options|journal=Frontiers in Plant Science|volume=8|pages=1147|doi=10.3389/fpls.2017.01147|pmc=5489704|pmid=28706531|doi-access=free}}</ref> Развојот на листовите зависи и од тургорскиот притисок, концентрацијата на хранливи материи и јаглеродниот асимилат  од кои сите се намалуваат поради сушните услови, така што стресот од сушата доведува до намалување на големината и бројот на листовите.<ref name=":1" /> Се покажало дека висината на растението, биомасата, големината на листот и обемот на стеблото се намалуваат кај пченката во услови на ограничување на водата.<ref name=":1" /> Приносот на културите е исто така негативно погоден од стресот од суша, намалувањето на приносот на културите е резултат на намалување на стапката на фотосинтетика, промени во развојот на листовите и променета распределба на ресурсите, сето тоа поради стресот од суша.<ref name=":1" /> Посевите кои се изложени на стрес на суша страдаат од намалување на потенцијалот за вода во лисјата и стапката на транспирација, но се покажало дека ефикасноста на користењето на водата се зголемува кај некои растителни растенија, како што е пченицата, додека се намалува кај други, како што е компирот.<ref name=":1" /><ref>{{Наведено списание|displayauthors=6|date=January 2019|title=Decline in climate resilience of European wheat|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|volume=116|issue=1|pages=123–128|doi=10.1073/pnas.1804387115|pmc=6320549|pmid=30584094|doi-access=free}}</ref><ref>{{Наведено списание|date=2004|title=Climatic and Water Availability Effects on Water-Use Efficiency in Wheat|journal=Crop Science|volume=44|issue=2|pages=474–483|doi=10.2135/cropsci2004.4740}}</ref> На растенијата им е потребна вода за навлегување на хранливи материи од почвата и за транспорт на хранливи материи низ растението: сушните услови ги ограничуваат овие функции што доведуваат до застој во растот. Стресот од суша, исто така, предизвикува намалување на фотосинтетската активност кај растенијата поради намалувањето на фотосинтетичките ткива, затворањето на стоматите и намалените перформанси на фотосинтетичките машини. Ова намалување на фотосинтетичката активност придонесува за намалување на растот и приносот на растенијата.<ref name=":1"/> Друг фактор кој влијае на намалениот раст и приносот на растенијата е распределбата на ресурсите; по суша растенијата ќе одвојат повеќе ресурси за корените за да помогнат во навлегувањето на водата, зголемувајќи го растот на коренот и намалувањето на растот на другите делови на растенијата, а истовремено намалувајќи ги приносите.<ref name=":1" /> == Заштита, ублажување и олеснување == [[Податотека:Huntington_Desert_Garden_Cactus_(etc).jpg|алт=|лево|мини| Сочните растенија се добро прилагодени да преживеат долги периоди на суша.]] [[Податотека:FEMA_-_917_-_Photograph_by_Angel_Santiago_taken_on_04-03-1998_in_Marshall_Islands.jpg|мини| Дистрибуција на вода на [[Маршалски Острови|Маршалските Острови]] за време на Ел Нињо.]] Земјоделски, луѓето можат ефикасно да ублажат голем дел од влијанието на сушата преку наводнување и [[плодоред]]. Неуспехот да се развијат адекватни стратегии за ублажување на сушата носи голема човечка цена во современиот период, влошена со постојано зголемување на густината на населението. [[Франклин Д. Рузвелт|Претседателот Рузвелт]] на 27 април 1935 година, потпишал документи за создавање на Службата за зачувување на почвата (SCS) - денес позната како Служба за зачувување на природните ресурси (NRCS). Моделите на законот биле испратени до секоја држава каде што биле донесени. Овие биле првите трајни практични програми за намалување на идната подложност на суша, создавајќи агенции кои први почнале да ги нагласуваат мерките за зачувување на почвата за заштита на земјоделските површини денес. Дури во 1950-тите, важноста на зачувувањето на водата била ставена во постојните закони (NRCS 2014).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nrcs.usda.gov/wps/portal/nrcs/detail/national/newsroom/contacts/?cid=nrcs143_014208|title=State Conservation District Laws Development and Variations – NRCS|work=usda.gov}}</ref> Стратегиите за заштита од суша, ублажување или олеснување вклучуваат: * [[Брана (градба)|Брани]] – многу брани и нивните придружни акумулации обезбедуваат дополнителна вода во време на суша.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.fresnobee.com/2014/06/01/3956458/should-calif-add-new-dams.html|title=Should California build dams, reservoirs to help with future droughts?|last=Matt Weiser|date=2014-06-01|work=Fresno Bee|access-date=2015-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20150320040153/http://www.fresnobee.com/2014/06/01/3956458/should-calif-add-new-dams.html|archive-date=2015-03-20|last2=Jeremy B. White}}</ref> * Сеење облаци - форма на намерна промена на времето за да се предизвикаат врнежи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-07/24/content_351196.htm|title=Cloud seeding helps alleviate drought<!-- Bot generated title -->|work=chinadaily.com.cn}}</ref> Ова останува тема за која жестоко се дебатира, бидејќи Националниот совет за истражување на САД објавил извештај во 2004 година во кој се наведува дека до денес сè уште нема убедлив научен доказ за ефикасноста на намерната промена на времето.<ref>{{Наведена книга|title=Critical Issues in Weather Modification Research|last=NRC|year=2003|isbn=978-0-309-09053-7|doi=10.17226/10829}}</ref> * Десалинизација – употреба на морска вода за наводнување или потрошувачка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.santabarbaraca.gov/gov/depts/pw/resources/system/sources/desalination.asp|title=Desalinization|last=City of Santa Barbara|date=2014-12-22|accessdate=2015-02-18}}</ref> * Следење на сушата – Континуираното набљудување на нивоата на врнежи и споредбите со сегашните нивоа на употреба може да помогне да се спречи вештачката суша. На пример, анализата на користењето на водата во [[Јемен]] открила дека нивната водена маса (нивото на подземната вода) е изложена на сериозен ризик од прекумерна употреба за оплодување на нивната култура Кат.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/6530453.stm BBC's] [[From Our Own Correspondent]] on khat water usage</ref> Внимателно следење на нивоата на влага, исто така, може да помогне да се предвиди зголемениот ризик за шумски пожари, користејќи такви метрики како што е индексот на суша Кеч-Бирам<ref name="autogenerated1"/> или индексот на сушата Палмер. * Употреба на земјиштето – Внимателно планираната [[Плодоред|ротација на културите]] може да помогне да се минимизира [[ерозија]]та и да им се овозможи на земјоделците да садат култури што помалку зависат од вода во посушни години. * Ограничување за употреба на вода на отворено – Регулирање на употребата на прскалки, црева или кофи на растенија на отворено, базени за полнење и други задачи за одржување на домот кои бараат вода. * Собирање на дождовница – Собирање и складирање на дождовница од покриви или други соодветни сливови. * Рециклирана вода – Поранешна отпадна вода (канализација) која е пречистена и прочистена за повторна употреба. * [[Аквадукт|Трансвазамент]] – Изградба на канали или пренасочување на реките како масивни обиди за [[наводнување]] во области склони кон суша. == Историја == [[Податотека:Dust_Bowl_-_Dallas,_South_Dakota_1936.jpg|мини|Фарма во Јужна Дакота]] Познати историски суши вклучуваат: * 1540 Средна Европа, за која се вели дека е „''најлошата суша на милениумот''“ со единаесет месеци без дожд и температури од 5–7&nbsp;°C над просекот од 20 век <ref>Oliver Wetter et al: ''The year-long unprecedented European heat and drought of 1540 – a worst case''. In: ''[[Climatic Change]]'', June 2014, [[doi:10.1007/s10584-014-1184-2]]</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://nzzas.nzz.ch/wissen/elf-monate-ohne-regen-angst-vor-megaduerre-jahres-1540-geht-um-ld.1408708|title=Elf Monate ohne Regen: Die Angst vor der Megadürre des Jahres 1540 geht um|last=Andreas Frey|date=2018-08-04|work=[[Neue Zürcher Zeitung]]|access-date=2018-08-06|language=de}}</ref> * Сушата во 1900 година во [[Индија]] убила меѓу 250.000 и 3,25 милиони. * Сушата во 1921–22 во [[Советски Сојуз]] во која над 5 милиони починале од глад. * Сушата во 1928–30 во Северозападна Кина резултирала со преку 3 милиони смртни случаи од глад. * 1936 и 1941 година во провинцијата Сечуан Кина, што резултирало со 2,5 милиони смртни случаи соодветно. * Милениумската суша од 1997 до 2009 година во [[Австралија]] довела до криза во снабдувањето со вода низ поголемиот дел од земјата. Како резултат на тоа, за прв пат биле изградени многу постројки за бигор * Во 2006 година, провинцијата Сечуан Кина ја доживеала најлошата суша во модерното време со речиси 8 милиони луѓе и над 7 милиони говеда кои се соочиле со недостиг на вода. * 12-годишната суша што ги уништи југозападна Австралија, југоисточна Јужна Австралија, Викторија и северна Тасманија била „''многу тешка и без историски преседан''“. * 2015-2018 водена криза во Кејптаун. Оваа веројатност била тројно зголемена поради климатските промени.<ref>{{Наведени вести|url=https://reliefweb.int/report/south-africa/climate-change-tripled-likelihood-drought-pushed-cape-town-water-crisis-day-zero|title=Climate change tripled likelihood of drought that pushed Cape Town water crisis to 'Day Zero' brink, say scientists|date=16 July 2018|access-date=22 November 2018|publisher=Red Cross Red Crescent Climate Centre|agency=Reliefweb}}</ref> [[Податотека:Sahel_Map-Africa_rough.png|десно|мини| Погодени области во западниот појас [[Сахел]] за време на сушата во 2012 година.]] Конфликтот во Дарфур во [[Судан]], кој исто така го погодил [[Чад]], бил поттикнат од децениската суша; комбинација на суша, опустинување и пренаселеност се меѓу причините за конфликтот во Дарфур, бидејќи [[Арапи|арапските]] [[номади]] Багара кои бараат вода мора да го однесат својот добиток на југ, на земјиште главно окупирано од неарапски земјоделци.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.alertnet.org/db/blogs/1265/2007/06/30-100806-1.htm|title=Thomson Reuters Foundation|last=Thomson Reuters Foundation|work=alertnet.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20071213132239/http://www.alertnet.org/db/blogs/1265/2007/06/30-100806-1.htm|archive-date=2007-12-13|accessdate=2007-07-31}}</ref> [[Податотека:Drought_affected_area_in_Karnataka,_India,_2012.jpg|алт=|лево|мини| Областа погодена од суша во [[Карнатака]], [[Индија]] во 2012 година.]] Приближно 2,4&nbsp;милијарди луѓе живеат во [[Слив|одводниот слив]] на реките на [[Хималаите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.peopleandplanet.net/pdoc.php?id=3024|title=People & the Planet > climate change > newsfile > big melt threatens millions, says un|work=peopleandplanet.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20070819200515/http://www.peopleandplanet.net/pdoc.php?id=3024|archive-date=19 August 2007}}</ref> [[Индија]], [[Народна Република Кина|Кина]], [[Пакистан]], [[Бангладеш]], [[Непал]] и [[Мјанмар]] би можеле да доживеат поплави проследени со суши во наредните децении. Сушата во Индија што го погодува [[Ганг]] е особено загрижувачка, бидејќи обезбедува вода за пиење и земјоделско [[наводнување]] за повеќе од 500&nbsp;милиони луѓе.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rediff.com/news/2007/jul/24indus.htm|title=Ganges, Indus may not survive: climatologists|work=rediff.com}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://english.peopledaily.com.cn/90001/90781/90879/6222327.html|title=People's Daily Online - Glaciers melting at alarming speed|work=peopledaily.com.cn}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3998967.stm|title=BBC NEWS - Science/Nature - Himalaya glaciers melt unnoticed|date=2004-11-10|work=bbc.co.uk}}</ref> Западниот брег на [[Северна Америка]], кој добива голем дел од својата вода од [[Ледник|глечерите]] во планинските венци, како што се [[Карпести Планини|Карпестите Планини]] и Сиера Невада, исто така ќе биде погоден.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2008/03/080317154235.htm|title=Glaciers Are Melting Faster Than Expected, UN Reports|work=ScienceDaily}}</ref><ref>[http://articles.latimes.com/2008/may/02/local/me-snowpack2 Water shortage worst in decades, official says], Los Angeles Times</ref> Во 2005 година, делови од басенот на Амазон ја доживеале најлошата суша во последните 100 години.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ens-newswire.com/ens/oct2005/2005-10-24-05.asp|title=Amazon Drought Worst in 100 Years|last=staff|work=www.ens-newswire.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20191115094341/http://www.ens-newswire.com/ens/oct2005/2005-10-24-05.asp|archive-date=2019-11-15|accessdate=5 November 2017}}</ref><ref>[http://www.commondreams.org/headlines06/0717-07.htm Drought Threatens Amazon Basin - Extreme conditions felt for second year running] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130527104721/http://www.commondreams.org/headlines06/0717-07.htm}}</ref> Една статија од 23 јули 2006 година ги објавила резултатите од Истражувачкиот центар Вудс Холе, кои покажуваат дека шумата во нејзината сегашна форма може да преживее само три години суша. Научниците од Бразилскиот национален институт за амазонско истражување во написот тврдат дека овој одговор на сушата, заедно со ефектите од уништувањето на шумите врз регионалната клима, ја туркаат прашумата кон „пресвртна точка“ каде што неповратно би почнала да умира. Се заклучува дека [[Дождовна шума|прашумата]] е на работ да се претвори во [[савана]] или [[пустина]], со катастрофални последици за климата во светот. Според [[Светски фонд за природа|WWF]], комбинацијата на [[Глобално затоплување|климатските промени]] и уништувањето на шумите го зголемува ефектот на сушење на мртвите дрвја што ги поттикнува шумските пожари.<ref>[https://web.archive.org/web/20080518192545/http://www.panda.org/news_facts/newsroom/index.cfm?uNewsID=64220 ''Climate change a threat to Amazon rainforest, warns WWF''], [[World Wide Fund for Nature]], March 9, 2996. Retrieved September 28, 2006.</ref> [[Податотека:ShrinkingLakeChad-1973-1997-EO.jpg|десно|мини| [[Чад (езеро)|Езерото Чад]] на сателитска снимка од 2001 година. Езерото се намалило за 95% од 1960-тите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.earth-policy.org/index.php?/plan_b_updates/2005/update47|title=Plan B Updates - 47: Disappearing Lakes, Shrinking Seas - EPI|work=earth-policy.org}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2001/04/0426_lakechadshrinks.html|title=Shrinking African Lake Offers Lesson on Finite Resources|work=nationalgeographic.com}}</ref>]] Далеку најголемиот дел од [[Австралија]] се пустински или полусуви земји. Студијата од 2005 година на австралиски и американски истражувачи го истражувала опустинувањето на внатрешноста и сугерирала дека едно објаснување е поврзано со [[Човек|човечки]] доселеници кои пристигнале пред околу 50.000 години. Редовното палење од овие доселеници можело да ги спречи [[монсун]]ите да стигнат до внатрешноста на Австралија. Во јуни 2008 година станало познато дека експертска комисија предупредила на долготрајна, можеби неповратна, сериозна еколошка штета за целиот слив на Мареј-Дарлинг доколку не добие доволно вода до октомври 2008 година.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7460492.stm Australian rivers 'face disaster'], BBC News</ref> Австралија би можела да доживее посериозни суши и тие би можеле да станат почести во иднина, се вели во извештај нарачан од владата на [[6 јули]] [[2008]] година.<ref>[https://www.reuters.com/article/idUSSYD6747620080707 Australia faces worse, more frequent droughts: study], Reuters</ref> Австралискиот екологист Тим Фланери предвидел дека доколку не се направат драстични промени, [[Перт]] во [[Западна Австралија]] би можел да стане првата метропола на духови во светот, напуштен град без повеќе вода за одржување на населението.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6620919.stm Metropolis strives to meet its thirst], BBC News</ref> Долгата австралиска илјадагодишна суша избила во 2010 година. Повторливите суши кои водат до опустинување во [[Источна Африка]] создале тешки еколошки катастрофи, предизвикувајќи недостиг на храна во 1984-85, 2006 и 2011 година. За време на сушата во 2011 година, се проценува дека загинале од 50.000 до 150.000 луѓе,<ref>"[http://world.time.com/2012/01/18/fatal-failure-did-aid-agencies-let-up-to-100000-somalis-die-in-2011/ Fatal Failure: Did Aid Agencies Let Up To 100,000 Somalis Die in 2011?]". ''Time''. January 18, 2012.</ref> иако овие бројки и обемот на кризата се спорни.<ref name="Mafhscbafro">{{Наведени вести|url=https://www.theeastafrican.co.ke/news/How+Somalia+crisis++became+a+fund+raising+opportunity+/-/2558/1246690/-/oe8n10/-/index.html|title=Manufacturing a famine: How Somalia crisis became a fund-raising opportunity|last=Warah|first=Rasna|date=2 October 2011|work=The East African|access-date=16 March 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20121024171549/http://www.theeastafrican.co.ke/news/How+Somalia+crisis++became+a+fund+raising+opportunity+/-/2558/1246690/-/oe8n10/-/index.html|archive-date=24 October 2012}}</ref> Во февруари 2012 година, [[ОН]] објавиле дека кризата е завршена поради зголемувањето на напорите за помош и зголемената жетва.<ref name="Unsfisiobrr">{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2012/02/04/world/africa/un-says-famine-in-somalia-is-over-but-risks-remain.html|title=U.N. Says Somalia Famine Has Ended, but Crisis Isn't Over|last=Gettleman|first=Jeffrey|date=3 February 2012|work=The New York Times|access-date=5 November 2017}}</ref> Агенциите за помош последователно го префрлиле својот акцент на напорите за обновување, вклучително ископување канали за наводнување и дистрибуција на семиња од растенија.<ref name="Unsfisiobrr" /> Во 2012 година, тешка суша го погодила западниот дел на [[Сахел]]. Методистичкиот фонд за помош и развој (MRDF) објавил дека повеќе од 10 милиони луѓе во регионот се во опасност од глад поради едномесечниот топлотен бран што лебди над [[Нигер]], [[Мали]], [[Мавританија]] и [[Буркина Фасо]]. Фонд од околу 20.000 фунти бил поделен на земјите погодени од суша.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ekklesia.co.uk/node/12566|title=Methodists make appeal for famine threatened West Africa - Ekklesia|date=2010-07-06|work=ekklesia.co.uk}}</ref> Студијата од 2021 година покажала дека порастот на сложените суши во топла сезона во [[Европа]] е динамичен феномен што се развива.<ref>{{Наведено списание|last=Markonis|first=Yannis|last2=Kumar|first2=Rohini|last3=Hanel|first3=Martin|last4=Rakovec|first4=Oldrich|last5=Máca|first5=Petr|last6=AghaKouchak|first6=Amir|date=2021-02-01|title=The rise of compound warm-season droughts in Europe|journal=Science Advances|language=en|volume=7|issue=6|pages=eabb9668|bibcode=2021SciA....7.9668M|doi=10.1126/sciadv.abb9668|issn=2375-2548|pmc=7857689|pmid=33536204}}</ref> {{Наводи|30em}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Drought}} The dictionary definition of Drought at Wiktionary {{Wikibooks-inline|Drought}} * Глобален интегриран систем за следење и предвидување на сушата [http://drought.eng.uci.edu/ GIDMaPS], Универзитетот во Калифорнија, Ирвин * [http://www.fao.org/nr/water/issues/scarcity.html Недостиг на вода] од ФАО вода (Организација за храна и земјоделство на Обединетите нации) * [http://eventregistry.org/concept/Drought Глобално следење на медиумите за суша во реално време] [[Категорија:Природни катастрофи]] [[Категорија:Хидрологија]] [[Категорија:Граѓанска одбрана]] [[Категорија:Суши]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 75b8fbaza16seza56w6ye03o2ccyrvi 4796156 4796123 2022-07-24T10:57:32Z Bjankuloski06 332 /* Ел Нињо */Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki [[Податотека:Drought.jpg|мини| Пукнатини во сува земја ([[Сонора (пустина)|пустина Соноран]], [[Мексико]]).]] [[Податотека:Soil_moisture_and_climate_change.svg|мини| Влијанието на [[Глобално затоплување|климатските промени]] врз влажноста на почвата на 2&nbsp;°C на глобалното затоплување. Намалувањето на едно [[стандардно отстапување]] значи дека просечната влажност на почвата ќе биде приближна на деветтата најсушна година помеѓу 1850 и 1900 година.]] '''Сушата''' е настан на продолжен недостиг во снабдувањето со вода, без разлика дали се атмосферски (подпросечни [[врнежи]]), површински или [[подземни води]]. Сушата може да трае со месеци или години, или може да се прогласи по само 15 дена.<ref>[http://www.independent.ie/irish-news/its-a-scorcher-and-ireland-is-officially-in-drought-29431138.html It's a scorcher - and Ireland is officially 'in drought'] Irish Independent, 2013-07-18.</ref> Тоа може да има значително влијание врз [[екосистем]]от и [[земјоделство]]то на погодениот регион <ref>[http://www.bom.gov.au/climate/drought/livedrought.shtml Living With Drought] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070218192510/http://www.bom.gov.au/climate/drought/livedrought.shtml|date=2007-02-18}}</ref> и да ѝ наштети на локалната економија.<ref>[http://www.lilith-ezine.com/articles/environmental/Australian-Drought.html Australian Drought and Climate Change] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20180726021950/http://www.lilith-ezine.com/articles/environmental/Australian-Drought.html|date=2018-07-26}}, retrieved on June 7th 2007.</ref> Годишните сушни сезони во [[Тропски појас|тропските предели]] значително ги зголемуваат шансите за развој на суша и последователни пожари. Периодите на топлина може значително да ги влошат условите за суша со забрзување на испарувањето на [[Водена пареа|водената пареа]]. Сушата е повторлива карактеристика на климата во повеќето делови на светот. Сепак, овие редовни суши станале поекстремни и понепредвидливи поради [[Глобално затоплување|климатските промени]]. Всушност, студиите засновани на [[дендрохронологија]]та, или датирањето на прстените на дрвјата, потврдуваат дека сушата погодена од глобалното затоплување датира од [[1900]] година. Многу растителни видови, како што се оние од фамилијата Cactaceae (или [[кактуси]]), имаат адаптации за толеранција на суша како намалена лисна површина и восочни кутикули за да ја подобрат нивната способност да толерираат суша. Некои други преживуваат сушни периоди како закопани семиња. Полу-постојаната суша произведува суви биоми како што се пустини и пасишта.<ref>{{Наведување|last=Keddy|first=P.A.|date=2007|title=Plants and Vegetation: Origins, Processes, Consequences|publisher=Cambridge University Press|place=Cambridge, UK.|isbn=978-0521864800}}</ref> Продолжените суши предизвикале масовни миграции и хуманитарна криза. Повеќето сушни екосистеми имаат инхерентно ниска продуктивност. Најдолгата суша досега во светот во историјата се случила во [[Атакама|пустината Атакама]] во [[Чиле]] (400 години).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.extremescience.com/driest.htm|title=Driest Place: Atacama Desert, Chile|publisher=Extreme Science|accessdate=September 25, 2016}}.</ref> Низ историјата, луѓето обично ги гледале сушите како „''катастрофи''“ поради влијанието врз достапноста на храната и остатокот од општеството. Луѓето често се обидувале да ги објаснат сушите или како [[природна катастрофа]], предизвикана од луѓе или како резултат на [[Натприродно|натприродни]] сили. Тој е меѓу најраните документирани климатски настани, присутен во [[Еп за Гилгамеш|Епот за Гилгамеш]] и поврзан со [[Библија|библиската]] приказна за доаѓањето на Јосиф и подоцнежниот егзодус од [[Стар Египет|древниот Египет]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bbc.co.uk/weather/features/bible_drought.shtml|title=BBC - Weather Centre - Features - History and Religion - Weather in the Bible - Drought and Famine<!-- Bot generated title -->|archive-url=https://web.archive.org/web/20040110002457/http://www.bbc.co.uk/weather/features/bible_drought.shtml|archive-date=10 January 2004|accessdate=5 November 2017}}</ref> Миграциите во 9.500 п.н.е. во [[Чиле]] се поврзани со феноменот,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2002/10/1024_021024_ChileAtacama.html|title=Ancient Chile Migration Mystery Tied to Drought|work=nationalgeographic.com}}</ref> како и егзодусот на раните луѓе надвор од Африка и во остатокот од светот пред околу 135.000 години. Во денешно време, тие древни практики во најголем дел се пренесени во [[фолклор]]от и се заменети со порационално управување со водите. == Видови == Луѓето имаат тенденција да ги дефинираат сушите на три главни начини:<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.researchgate.net/profile/Qianfeng_Wang|title=Qianfeng Wang|work=ResearchGate}}</ref> # [[Метеорологија|Метеоролошката]] суша се јавува кога има подолго време со помалку од просечни врнежи.<ref name="IGARSS2017">{{Наведено списание|last=Swain|first=S|displayauthors=etal|year=2017|title=Application of SPI, EDI and PNPI using MSWEP precipitation data over Marathwada, India|journal=IEEE International Geoscience and Remote Sensing Symposium (IGARSS)|volume=2017|pages=5505–5507|doi=10.1109/IGARSS.2017.8128250|isbn=978-1-5090-4951-6}}</ref> Метеоролошката суша обично им претходи на другите видови суша.<ref name="NOAAsurprise">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nws.noaa.gov/om/brochures/climate/Drought.pdf|title=What is a Drought?|date=August 2006|publisher=[[National Oceanic and Atmospheric Administration]]|accessdate=2007-04-10}}</ref> # [[Земјоделство|Земјоделските]] суши влијаат на растителното производство или на екологијата на [[Ареал|опсегот]]. Оваа состојба може да настане и независно од каква било промена во нивото на врнежите кога или зголеменото [[наводнување]] или условите [[Почва|на почвата]] и ерозијата предизвикана од лошо планираните земјоделски напори предизвикуваат недостиг на вода достапна за земјоделските култури. Меѓутоа, во традиционалната суша, таа е предизвикана од подолг период на потпросечни врнежи.<ref> The alleviating trend of drought in the Huang-Huai-Hai Plain of China based on the daily SPEI. International Journal of Climatology.2015. {{DOI|10.1002/joc.4244}} Wang, Qianfeng, Shi, Peijun, Lei, Tianjie, Geng, Guangpo, Liu, Jinghui, Mo, Xinyu, Li, Xiaohan, Zhou, Hongkui. and Wu, Jianjun</ref> # [[Хидрологија|Хидролошката]] суша се јавува кога резервите на вода достапни во изворите како што се водоносни слоеви, [[Езеро|езера]] и [[Вештачко езеро|акумулации]] паѓаат под [[Описна статистика|локално значајниот]] праг. Хидролошката суша има тенденција да се појавува побавно бидејќи вклучува складирана вода што се користи, но не се надополнува. Како земјоделска суша, ова може да биде предизвикано од повеќе од само губење на врнежи. На пример, околу 2007 година [[Казахстан]] добил голема сума пари од [[Светска банка|Светската банка]] за обновување на водата што била пренасочена кон другите нации од [[Аралско Езеро|Аралското Море]] под [[Советски Сојуз|советско]] владеење.<ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6538219.stm|title=BBC NEWS - Asia-Pacific - Dam project aims to save Aral Sea|date=2007-04-09|work=bbc.co.uk}}</ref> Слични околности, исто така, го ставаат нивното најголемо езеро, [[Балхашко Езеро|Балхаш]], на ризик од целосно сушење.<ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3397077.stm|title=BBC NEWS - Asia-Pacific - Kazakh lake 'could dry up'|date=2004-01-15|work=bbc.co.uk}}</ref> Како што сушата продолжува, условите околу неа постепено се влошуваат и нејзиното влијание врз локалното население постепено се зголемува. == Причини == === Недостаток на врнежи === Механизмите за производство на врнежи вклучуваат конвективни, стратиформни,<ref>{{Наведено списание|last=Emmanouil N. Anagnostou|year=2004|title=A convective/stratiform precipitation classification algorithm for volume scanning weather radar observations|journal=[[Meteorological Applications]]|volume=11|issue=4|pages=291–300|bibcode=2004MeApp..11..291A|doi=10.1017/S1350482704001409|doi-access=free}}</ref> и орографски врнежи.<ref>{{Наведено списание|last=A.J. Dore|last2=M. Mousavi-Baygi|last3=R.I. Smith|last4=J. Hall|last5=D. Fowler|last6=T.W. Choularton|date=June 2006|title=A model of annual orographic precipitation and acid deposition and its application to Snowdonia|journal=Atmospheric Environment|volume=40|issue=18|pages=3316–3326|bibcode=2006AtmEn..40.3316D|doi=10.1016/j.atmosenv.2006.01.043}}</ref> Конвективните процеси вклучуваат силни вертикални движења кои можат да предизвикаат превртување на атмосферата на таа локација во рок од еден час и да предизвикаат обилни врнежи,<ref name="convection">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=QECy_UBdyrcC&pg=PA66|title=Meteorology at the Millennium|last=Robert Penrose Pearce|publisher=Academic Press|year=2002|isbn=978-0-12-548035-2|page=66|access-date=2009-01-02}}</ref> додека стратиформните процеси вклучуваат послаби движења нагоре и помалку интензивни врнежи на подолго време.<ref>{{Наведена книга|title=Cloud dynamics|last=Houze|first=Robert A., Jr.|date=1993|publisher=Academic Press|isbn=9780080502106|location=San Diego|oclc=427392836}}</ref> Врнежите може да се поделат во три категории, врз основа на тоа дали паѓаат како течна вода, течна вода што замрзнува при контакт со површината или мраз. Сушите се случуваат главно во области каде што нормалното ниво на врнежи се, сами по себе, ниски. Ако овие фактори не го поддржуваат обемот на врнежите доволно за да стигнат до површината за доволно време, резултатот е суша. Сушата може да биде предизвикана од високо ниво на рефлектирана [[сончева светлина]] и натпросечно преваленца на системи со висок притисок, [[Ветар|ветрови]] кои носат континентални, а не океански воздушни маси и гребени на подрачја со висок притисок нагоре може да го спречат или ограничат развојот на активноста на грмотевици или врнежи над една одреден регион. Штом регионот е во суша, механизмите за повратни информации, како што се локалниот сушен воздух,<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=3lbixDAw5DwC&pg=PA22|title=Greenhouse Effect, Sea Level and Drought|last=Roland Paepe|last2=Rhodes Whitmore Fairbridge|last3=Saskia Jelgersma|date=1990|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-0792310174|page=22}}</ref> топли услови кои можат да промовираат издигнување на топлото јадро,<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=PvJyVtw53Y4C&pg=PA48|title=The Oryx Resource Guide to El Niño and La Niña|last=Joseph S. D'Aleo|last2=Pamela G. Grube|date=2002|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=978-1573563789|pages=48–49}}</ref> и минимална евапотранспирација може да ги влошат условите за суша. ==== Сушен период ==== Во тропските предели, се појавуваат различни, [[Дождовна сезона|влажни]] и суви [[Годишно време|сезони]] поради движењето на интертропската зона на конвергенција или коритото на монсуните.<ref name="Wang">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=yRT57TENzT8C&pg=PT206|title=The Asian Monsoon|last=Bin Wang|date=2006-01-13|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-3540406105|page=206}}</ref> Сушната сезона во голема мера ја зголемува појавата на суша,<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=y6r9jUTzJiYC&pg=PA349|title=Monitoring and Predicting Agricultural Drought : A Global Study: A Global Study|last=Vijendra K. Boken|last2=Arthur P. Cracknell|last3=Ronald L. Heathcote|date=2005-03-24|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0198036784|page=349}}</ref> и се карактеризира со нејзината ниска влажност, со водоводи и сушење на реките. Поради недостигот на овие дупки за наводнување, многу животни од пасење се принудени да мигрираат поради недостаток на вода во потрага по поплодни земјишта. Примери за такви животни се [[Зебра|зебрите]], [[слон]]овите и дивите пчели. Поради недостаток на вода во растенијата, пожарите се вообичаени.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://burarra.questacon.edu.au/pages/seasons.html|title=Wet & Dry Seasons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320141721/http://burarra.questacon.edu.au/pages/seasons.html|archive-date=2012-03-20|accessdate=2018-12-23}}</ref> Бидејќи водената пареа станува поенергична со зголемување на температурата, потребна е повеќе [[водена пареа]] за да се зголемат вредностите на релативната влажност до 100% при повисоки температури (или за да се намали температурата до точката на росење).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ems.psu.edu/~fraser/Bad/BadClouds.html|title=Bad Meteorology: The reason clouds form when air cools is because cold air cannot hold as much water vapor as warm air|last=Alistair B. Fraser|date=1994-11-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20150316122724/http://www.ems.psu.edu/~fraser/Bad/BadClouds.html|archive-date=2015-03-16|accessdate=2015-02-17}}</ref> Периодите на топлина го забрзуваат темпото на производство на [[овошје]] и [[зеленчук]],<ref>{{Наведена книга|url=http://www2.ca.uky.edu/agc/pubs/id/id128/id128.pdf|title=Home Vegetable Gardening in Kentucky|last=Cooperative Extension Service|date=January 2014|publisher=[[University of Kentucky]]|page=19|access-date=2015-02-18}}</ref> го зголемуваат испарувањето и транспирацијата од растенијата,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nc-climate.ncsu.edu/edu/k12/.evapo|title=Evapotranspiration|last=North Carolina State University|authorlink=North Carolina State University|date=2013-08-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20150219045714/https://www.nc-climate.ncsu.edu/edu/k12/.evapo|archive-date=2015-02-19|accessdate=2015-02-18}}</ref> и ги влошуваат условите за суша.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.noaanews.noaa.gov/stories/s909.htm|title=Warm Temperatures and Severe Drought Continued in April Throughout Parts of the United States; Global Temperature For April Second Warmest on Record|last=National Oceanic and Atmospheric Administration|date=2002-05-16|accessdate=2015-02-18}}</ref> ==== Ел Нињо ==== [[Податотека:El_Nino_regional_impacts.png|алт=|лево|мини| Регионални влијанија на топлите епизоди на [[Ел Нињо]]]] Посуво и потопло време се јавува во делови од сливот на [[Амазон|реката Амазон]], [[Колумбија]] и [[Средна Америка]] за време на настаните на [[Ел Нињо]]. Зимите за време на Ел Нињо се потопли и посуви од просечните услови во северозападниот, северниот дел на среден запад и северниот дел на [[Блискиот Исток]] на [[САД]], така што тие региони доживуваат намалени снежни врнежи. Условите се исто така посуви од нормалните од декември до февруари во јужноцентрална Африка, главно во [[Замбија]], [[Зимбабве]], [[Мозамбик]] и [[Боцвана]]. Директните ефекти на Ел Нињо што резултираат со посуви услови се јавуваат во делови од [[Југоисточна Азија]] и Северна Австралија, зголемувајќи ги пожарите, влошувајќи ја маглата и драстично намалувајќи го квалитетот на воздухот. Посуви од нормалните услови се општо забележани и во [[Квинсленд]], во внатрешноста на [[Викторија (Австралија)|Викторија]], во внатрешноста [[Нов Јужен Велс|на Нов Јужен Велс]] и во источна [[Тасманија]] од јуни до август. Како што топлата вода се шири од западниот Пацифик и [[Индиски Океан|Индискиот Океан]] кон источниот [[Тихи Океан]], таа предизвикува голема суша во западниот дел на Тихиот Океан. [[Сингапур]] го доживеал најсувиот февруари во 2014 година од почетокот на евиденцијата во 1869 година, со само 6,3&nbsp;мм дожд што паѓа во месецот и температури до 35&nbsp;°C на 26 февруари. Годините 1968 и 2005 година ги имале следните најсуви февруари, кога паднал дожд само 8,4 мм.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/1040778/1/.html|title=channelnewsasia.com - February 2010 is driest month for S'pore since records began in 1869|date=3 March 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100303222328/http://www.channelnewsasia.com/stories/singaporelocalnews/view/1040778/1/.html|archive-date=3 March 2010|accessdate=5 November 2017}}</ref> === Ерозија и човечки активности === Човечката активност може директно да предизвика влошувачки фактори како што се прекумерното земјоделство, прекумерното [[наводнување]],<ref name="Galilee">{{Наведени вести|url=http://www.belfasttelegraph.co.uk/news/world-news/a-biblical-tragedy-as-sea-of-galilee-faces-drought-13956116.html|title=A biblical tragedy as Sea of Galilee faces drought|work=BelfastTelegraph.co.uk}}</ref> уништувањето на шумите и [[ерозија]]та, негативно влијание врз способноста на земјиштето да зафаќа и задржува вода.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://forests.org/shared/reader/welcome.aspx?linkid=63511&keybold=climate%20drought%20water%20catchment|title=Kenya: Deforestation exacerbates droughts, floods|work=forests.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20110927024422/http://forests.org/shared/reader/welcome.aspx?linkid=63511&keybold=climate%20drought%20water%20catchment|archive-date=2011-09-27|accessdate=2008-05-24}}</ref> Во сушните клими, главниот извор на ерозија е ветерот.<ref name="Erosion">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ag.ndsu.edu/disaster/drought/emergencytillagetocontrolerosion.html|title=Emergency Tillage to Control Wind Erosion|last=Vern Hofman|last2=Dave Franzen|year=1997|publisher=[[North Dakota State University]] Extension Service|accessdate=2009-03-21}}</ref> Ерозијата може да биде резултат на движење на материјалот од ветрот. Ветерот може да предизвика подигнување на мали честички и преместување во друг регион (дефлација). Суспендираните честички во ветрот може да влијаат на цврсти предмети предизвикувајќи [[ерозија]] со абразија (еколошка сукцесија). Ветерната ерозија генерално се јавува во области со мала или без вегетација, често во области каде што нема доволно врнежи за да се поддржи вегетацијата.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://geomaps.wr.usgs.gov/parks/coast/dunes/index.html|title=Dunes&nbsp;– Getting Started|last=United States Geological Survey|authorlink=United States Geological Survey|year=2004|archive-url=https://www.webcitation.org/68bxryl5I?url=http://geomaps.wr.usgs.gov/parks/coast/dunes/index.html|archive-date=2012-06-22|accessdate=2009-03-21}}</ref> [[Податотека:Fields_outside_benambra.jpg|десно|мини| Полињата надвор од Бенамбра, Викторија, [[Австралија]] страдаат од услови на суша во 2006 година.]] === Климатска промена === [[Податотека:Global_warming_and_extreme_weather.svg|мини|Шестиот извештај за проценка на IPCC (2021) предвидува мултипликативно зголемување на зачестеноста на екстремните настани во споредба со прединдустриската ера за топлотни бранови, суши и обилни врнежи, за различни сценарија за глобално затоплување.<ref name="IPCC6AR_ExtremeEvents">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_SPM_final.pdf|title=Climate Change 2021 / The Physical Science Basis / Working Group I contribution to the WGI Sixth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change / Summary for Policymakers|date=9 August 2021|work=IPCC.ch|publisher=Intergovernmental Panel on Climate Change|location=Fig. SPM.6|page=SPM-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20211104175351/https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg1/downloads/report/IPCC_AR6_WGI_SPM_final.pdf|archive-date=4 November 2021}}</ref>]] Глобалните [[Глобално затоплување|климатски промени]] се очекува да предизвикаат суши со [[Климатски промени и земјоделство|значително влијание врз земјоделството]] <ref>[http://www.economics.noaa.gov/library/documents/benefits_of_weather_and_climate_forecasts/drought-climate_change-implications_for_west.doc][[Национална океанска и атмосферска управа|NOAA]]<span> Drought and climate change: implications for the West</span> {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080625001539/http://www.economics.noaa.gov/library/documents/benefits_of_weather_and_climate_forecasts/drought-climate_change-implications_for_west.doc|date=2008-06-25}} December 2002</ref><ref>{{Наведено списание|last=Smith|first=Adam B.|last2=Katz|first2=Richard W.|year=2013|title=Smith A.B. and R. Katz, 2013: U.S. Billion-dollar weather and climate disasters: Data sources, trends, accuracy and biases|url=http://www.ncdc.noaa.gov/billions/docs/smith-and-katz-2013.pdf|journal=Natural Hazards|volume=67|issue=2|pages=387–410|doi=10.1007/s11069-013-0566-5|access-date=5 November 2017}}</ref> низ целиот свет, а особено во [[Земја во развој|земјите]] во развој.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.finfacts.com/irelandbusinessnews/publish/article_1011078.shtml|title=Finfacts: Irish business, finance news on economics|work=finfacts.com}}</ref><ref>[http://www.timesdaily.com/article/20070914/NEWS/709140329/1011/RSS&source=RSS Fuel costs, drought influence price increase] {{Семарх|url=https://archive.today/20120913201531/http://www.timesdaily.com/article/20070914/NEWS/709140329/1011/RSS&source=RSS|date=September 13, 2012}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://usinfo.state.gov/af/Archive/2005/Oct/26-779234.html|title=Nigerian Scholar Links Drought, Climate Change to Conflict in Africa - US Department of State|work=state.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20051028012509/http://usinfo.state.gov/af/Archive/2005/Oct/26-779234.html|archive-date=28 October 2005}}</ref> Заедно со сушата во некои области, поплавите и ерозијата може да се зголемат. Некои предложени решенија за глобалното затоплување кои се фокусираат на поактивни техники, управување со сончевото зрачење преку употреба на вселенски заштитник за сонце, исто така може да носат со себе зголемени шанси за суша.<ref name="NewScientist">[https://www.newscientist.com/article/dn12397 ''Sunshade' for global warming could cause drought''] 2 August 2007 [[New Scientist]], Catherine Brahic</ref> Климатските промени влијаат на повеќе фактори поврзани со сушите, како на пример колку дожд паѓа и колку брзо дождот повторно испарува. Затоплувањето над копното предизвикува зголемување на побарувачката за испарување на атмосферата што ќе ја зголеми сериозноста и зачестеноста на сушите низ поголемиот дел од светот<ref name="IPCC AR6 WG1 Ch8_c">{{Harvnb|IPCC AR6 WG1 Ch8|2021|p=8-6, line 37}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=Cook|first1=Benjamin I.|last2=Mankin|first2=Justin S.|last3=Anchukaitis|first3=Kevin J.|date=12 May 2018|title=Climate Change and Drought: From Past to Future|journal=Current Climate Change Reports|volume=4|issue=2|pages=164–179|doi=10.1007/s40641-018-0093-2|issn=2198-6061|s2cid=53624756}}</ref>. Поради ограничувањата за тоа колку податоци се достапни за сушата во минатото, често е невозможно самоуверено да се припишат сушите на климатските промени предизвикани од човекот. Меѓутоа, некои области, како што се Медитеранот и Калифорнија<ref>{{Cite journal|last1=Mukherjee|first1=Sourav|last2=Mishra|first2=Ashok|last3=Trenberth|first3=Kevin E.|date=23 April 2018|title=Climate Change and Drought: a Perspective on Drought Indices|journal=Current Climate Change Reports|volume=4|issue=2|pages=145–163|doi=10.1007/s40641-018-0098-x|issn=2198-6061|s2cid=134811844}}</ref>, веќе покажуваат јасен човечки потпис. Нивните влијанија се влошуваат поради зголемената побарувачка на вода, растот на населението, урбаната експанзија и напорите за заштита на животната средина во многу области.<ref>{{Cite journal|last1=Mishra|first1=A. K.|last2=Singh|first2=V. P.|year=2011|title=Drought modeling – A review|journal=Journal of Hydrology|volume=403|issue=1–2|pages=157–175|bibcode=2011JHyd..403..157M|doi=10.1016/j.jhydrol.2011.03.049}}</ref> Во 2019 година, Меѓувладиниот панел за климатски промени издал Посебен извештај за климатските промени и земјиштето. Главните изјави на извештајот вклучуваат:<ref name="IPCC SRCCL">{{Harvnb|IPCC SRCCL|2019|pp=7, 8}}</ref><ref name="IPCC SRCCL Summary">{{Harvnb|IPCC SRCCL Summary for Policymakers|2019|p=7,8}}</ref> Во годините 1960 – 2013 година, површината на сушните површини се зголемувала за 1% годишно. Во 2015 година, околу 500 милиони луѓе живееле во области кои биле погодени од опустинување во 1980-тите - 2000-тите. Луѓето кои живеат во областите погодени од деградација на земјиштето и опустинување се „''повеќе негативно погодени од климатските промени''“.{{excerpt|Effects of climate change#Droughts}} == Последици == [[Податотека:Global_Drought_Total_Economic_Loss_Risk_Deciles_(5457316295).jpg|мини|Глобална суша, ризик од вкупна економска загуба]] [[Податотека:DroughtinNamibia.jpg|десно|мини| Пар мртов [[орикс]] во [[Намибија]] за време на сушата во Јужна Африка 2018-19 година.]] Може да се поделат ефектите од сушите и недостигот на вода во три групи: еколошки, економски и социјални. * Во случај на ефекти врз животната средина: пониски површински и подземни нивоа на вода, пониски нивоа на проток (со намалување под минимумот што доведува до директна опасност за животот на водоземците), зголемено загадување на површинските води, сушење на мочуриштата, се повеќе и поголеми пожари, поголем интензитет на дефлација, губење на биодиверзитетот, полошо здравје на дрвјата и појава на штетници и дендроидни болести. * Економските загуби вклучуваат пониски земјоделски, шуми, дивеч и риболов, повисоки трошоци за производство на храна, пониски нивоа на производство на енергија во хидроцентралите, загуби предизвикани од осиромашен воден туризам и приходи од транспорт, проблеми со снабдувањето со вода за енергетскиот сектор и за технолошките процеси во металургијата, рударството, хемиската, индустријата за хартија, дрво, прехранбените производи итн., нарушување на снабдувањето со вода за општинските економии. * Социјалните трошоци вклучуваат негативен ефект врз здравјето на луѓето директно изложени на оваа појава (прекумерни топлотни бранови), можно ограничување на снабдувањето со вода, зголемено ниво на загадување, високи трошоци за храна, стрес предизвикан од неуспешна жетва итн. Ова објаснува зошто сушите и недостигот на свежа вода функционираат како фактор што го зголемува јазот помеѓу развиените и земјите во развој.<ref>{{Наведено списание|last=Prokurat|first=Sergiusz|date=2015|title=Drought and water shortages in Asia as a threat and economic problem|url=http://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.desklight-95d2a7ec-8c5f-474d-84ed-8b8baed8f8c0/c/235_PDFsam_Joms_3_26_2015.pdf|journal=Journal of Modern Science|volume=26|issue=3|access-date=4 August 2016}}</ref> Ефектите варираат во зависност од ранливоста. На пример, земјоделците за егзистенција имаат поголема веројатност да мигрираат за време на суша бидејќи немаат алтернативни извори на храна. Областите со население кои зависат од изворите на вода како главен извор на храна се поранливи на глад. Сушата, исто така, може да го намали квалитетот на водата,<ref>Mosley LM (2014). Drought impacts on the water quality of freshwater systems; review and integration. Earth-Science Reviewss. {{DOI|10.1016/j.earscirev.2014.11.010}}.</ref><ref>10. Mosley LM, Zammit B, Leyden E, Heneker TM, Hipsey MR, Skinner D, and Aldridge KT (2012). The Impact of Extreme Low Flows on the Water Quality of the Lower Murray River and Lakes (South Australia). Water Resources Management 26: 3923–3946.</ref> бидејќи пониските водни текови го намалуваат разредувањето на загадувачите и ја зголемуваат контаминацијата на преостанатите извори на вода. Вообичаени последици од сушата вклучуваат: * Намален раст на културите или производство на приноси и носивост за [[добиток]] * Садовите за прашина, сами по себе знак на [[ерозија]], што дополнително го еродира пејзажот * Бури од [[Песочна бура|прашина]], кога суша погодува област која страда од опустинување и [[ерозија]] * Глад <ref>{{Наведена книга|title=The constant catastrophe : malnutrition, famines, and drought|last=García|first=R. V.|last2=Escudero|first2=J. C.|date=1981|publisher=Pergamon Press|isbn=9781483189666|edition=1st|location=Oxford ; New York|page=3}}</ref> * Оштетување на [[Живеалиште (екологија)|живеалиштата]], што влијае и на копнените и на водните диви животни <ref>C.Michael Hogan. 2010. [http://www.eoearth.org/article/Abiotic_factor?topic=49461 ''Abiotic factor''. Ed. Emily Monosson. Encyclopedia of Earth. National Council for Science and the Environment, Washington DC] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130608071757/http://www.eoearth.org/article/Abiotic_factor?topic=49461}}</ref> * [[Глад]] – сушата обезбедува премалку вода за поддршка на прехранбените култури. * [[Неисхранетост]], дехидрација и слични болести * Масовна миграција, што резултира со внатрешно раселување и меѓународни [[Бегалец|бегалци]] * Намалено производство на електрична енергија поради намалениот проток на вода низ хидроелектричните [[Брана (градба)|брани]] <ref>[http://www.dailyestimate.com/article.asp?idcategory=35&idSub=175&idArticle=12286 Drought affecting US hydroelectric production | Daily Estimate] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20111002124428/http://www.dailyestimate.com/article.asp?idcategory=35&idSub=175&idArticle=12286}}</ref> * Недостигот на вода за индустриските корисници <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/03/06/MNGE2BL7161.DTL|title=Parched village sues to shut tap at Coke / Drought-hit Indians say plant draining groundwater|date=2005-03-06|work=SFGate}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.greenpeace.org/international/news/sweden-nuclear-closure-040806|title=Sweden closes nuclear plants over safety fears|work=Greenpeace International|archive-url=https://web.archive.org/web/20090110184749/http://www.greenpeace.org/international/news/sweden-nuclear-closure-040806|archive-date=2009-01-10|accessdate=2016-02-06}}</ref> * Миграција на [[Змија|змии]], што резултира со каснување од змија <ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6282075.stm|title=BBC NEWS - Asia-Pacific - Australians face snake invasion|date=2007-01-20|work=bbc.co.uk}}</ref> * Социјални немири * [[Војна]] за природни ресурси, вклучувајќи вода и храна * Шумските пожари, како што се австралиските шумски пожари, стануваат почести за време на суша и може да предизвикаат човечки смртни случаи.<ref name="autogenerated1">{{Наведена мрежна страница|url=http://txforestservice.tamu.edu/shared/article.asp?DocumentID=406&mc=fire|title=TFS Article|work=tamu.edu|archive-url=https://web.archive.org/web/20030711082443/http://txforestservice.tamu.edu/shared/article.asp?DocumentID=406&mc=fire|archive-date=11 July 2003}}</ref> * Изложеност и оксидација на кисели сулфатни почви поради опаѓање на нивото на површинските и подземните води.<ref name="MosleyA2014">Mosley LM, Zammit B, Jolley A, and Barnett L (2014). Acidification of lake water due to drought. Journal of Hydrology. 511: 484–493.</ref><ref name="MosleyB2014">Mosley LM, Palmer D, Leyden E, Fitzpatrick R, and Shand P (2014). Acidification of floodplains due to river level decline during drought. Journal of Contaminant Hydrology 161: 10–23.</ref><ref name="MosleyC2014">Mosley LM, Palmer D, Leyden E, Fitzpatrick R, and Shand P (2014). Changes in acidity and metal geochemistry in soils, groundwater, drain and river water in the Lower Murray River after a severe drought. Science of the Total Environment 485–486: 281–291.</ref> * Акумулацијата на цијанотоксин во синџирите на исхрана и снабдувањето со вода (од кои некои се меѓу најмоќните токсини познати на науката) може да предизвика рак со мала изложеност на долг рок.<ref> {{Наведена мрежна страница|url=http://news.ucsc.edu/2016/10/microcystin-toxin.html|title=Toxins from freshwater algae found in San Francisco Bay shellfish|accessdate=5 November 2017}} </ref> === Влијанија врз земјоделските култури === Водениот стрес влијае на развојот и квалитетот на растенијата на различни начини: прво сушата може да предизвика слабо ртење и нарушен развој на садниците.<ref>{{Наведено списание|date=March 2009|title=Plant drought stress: effects, mechanisms and management|url=https://www.agronomy-journal.org/articles/agro/abs/2009/01/a7175/a7175.html|journal=Agronomy for Sustainable Development|language=en|volume=29|issue=1|pages=185–212|doi=10.1051/agro:2008021}}</ref> Во исто време, растот на растенијата се потпира на клеточната делба, зголемувањето на клетките и диференцијацијата. Стресот од сушата ја нарушува [[митоза]]та и издолжувањето на клетките преку губење на тургорскиот притисок што резултира со слаб раст.<ref name=":1">{{Наведено списание|displayauthors=6|date=29 June 2017|title=Crop Production under Drought and Heat Stress: Plant Responses and Management Options|journal=Frontiers in Plant Science|volume=8|pages=1147|doi=10.3389/fpls.2017.01147|pmc=5489704|pmid=28706531|doi-access=free}}</ref> Развојот на листовите зависи и од тургорскиот притисок, концентрацијата на хранливи материи и јаглеродниот асимилат  од кои сите се намалуваат поради сушните услови, така што стресот од сушата доведува до намалување на големината и бројот на листовите.<ref name=":1" /> Се покажало дека висината на растението, биомасата, големината на листот и обемот на стеблото се намалуваат кај пченката во услови на ограничување на водата.<ref name=":1" /> Приносот на културите е исто така негативно погоден од стресот од суша, намалувањето на приносот на културите е резултат на намалување на стапката на фотосинтетика, промени во развојот на листовите и променета распределба на ресурсите, сето тоа поради стресот од суша.<ref name=":1" /> Посевите кои се изложени на стрес на суша страдаат од намалување на потенцијалот за вода во лисјата и стапката на транспирација, но се покажало дека ефикасноста на користењето на водата се зголемува кај некои растителни растенија, како што е пченицата, додека се намалува кај други, како што е компирот.<ref name=":1" /><ref>{{Наведено списание|displayauthors=6|date=January 2019|title=Decline in climate resilience of European wheat|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|volume=116|issue=1|pages=123–128|doi=10.1073/pnas.1804387115|pmc=6320549|pmid=30584094|doi-access=free}}</ref><ref>{{Наведено списание|date=2004|title=Climatic and Water Availability Effects on Water-Use Efficiency in Wheat|journal=Crop Science|volume=44|issue=2|pages=474–483|doi=10.2135/cropsci2004.4740}}</ref> На растенијата им е потребна вода за навлегување на хранливи материи од почвата и за транспорт на хранливи материи низ растението: сушните услови ги ограничуваат овие функции што доведуваат до застој во растот. Стресот од суша, исто така, предизвикува намалување на фотосинтетската активност кај растенијата поради намалувањето на фотосинтетичките ткива, затворањето на стоматите и намалените перформанси на фотосинтетичките машини. Ова намалување на фотосинтетичката активност придонесува за намалување на растот и приносот на растенијата.<ref name=":1"/> Друг фактор кој влијае на намалениот раст и приносот на растенијата е распределбата на ресурсите; по суша растенијата ќе одвојат повеќе ресурси за корените за да помогнат во навлегувањето на водата, зголемувајќи го растот на коренот и намалувањето на растот на другите делови на растенијата, а истовремено намалувајќи ги приносите.<ref name=":1" /> == Заштита, ублажување и олеснување == [[Податотека:Huntington_Desert_Garden_Cactus_(etc).jpg|алт=|лево|мини| Сочните растенија се добро прилагодени да преживеат долги периоди на суша.]] [[Податотека:FEMA_-_917_-_Photograph_by_Angel_Santiago_taken_on_04-03-1998_in_Marshall_Islands.jpg|мини| Дистрибуција на вода на [[Маршалски Острови|Маршалските Острови]] за време на Ел Нињо.]] Земјоделски, луѓето можат ефикасно да ублажат голем дел од влијанието на сушата преку наводнување и [[плодоред]]. Неуспехот да се развијат адекватни стратегии за ублажување на сушата носи голема човечка цена во современиот период, влошена со постојано зголемување на густината на населението. [[Франклин Д. Рузвелт|Претседателот Рузвелт]] на 27 април 1935 година, потпишал документи за создавање на Службата за зачувување на почвата (SCS) - денес позната како Служба за зачувување на природните ресурси (NRCS). Моделите на законот биле испратени до секоја држава каде што биле донесени. Овие биле првите трајни практични програми за намалување на идната подложност на суша, создавајќи агенции кои први почнале да ги нагласуваат мерките за зачувување на почвата за заштита на земјоделските површини денес. Дури во 1950-тите, важноста на зачувувањето на водата била ставена во постојните закони (NRCS 2014).<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nrcs.usda.gov/wps/portal/nrcs/detail/national/newsroom/contacts/?cid=nrcs143_014208|title=State Conservation District Laws Development and Variations – NRCS|work=usda.gov}}</ref> Стратегиите за заштита од суша, ублажување или олеснување вклучуваат: * [[Брана (градба)|Брани]] – многу брани и нивните придружни акумулации обезбедуваат дополнителна вода во време на суша.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.fresnobee.com/2014/06/01/3956458/should-calif-add-new-dams.html|title=Should California build dams, reservoirs to help with future droughts?|last=Matt Weiser|date=2014-06-01|work=Fresno Bee|access-date=2015-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20150320040153/http://www.fresnobee.com/2014/06/01/3956458/should-calif-add-new-dams.html|archive-date=2015-03-20|last2=Jeremy B. White}}</ref> * Сеење облаци - форма на намерна промена на времето за да се предизвикаат врнежи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.chinadaily.com.cn/english/doc/2004-07/24/content_351196.htm|title=Cloud seeding helps alleviate drought<!-- Bot generated title -->|work=chinadaily.com.cn}}</ref> Ова останува тема за која жестоко се дебатира, бидејќи Националниот совет за истражување на САД објавил извештај во 2004 година во кој се наведува дека до денес сè уште нема убедлив научен доказ за ефикасноста на намерната промена на времето.<ref>{{Наведена книга|title=Critical Issues in Weather Modification Research|last=NRC|year=2003|isbn=978-0-309-09053-7|doi=10.17226/10829}}</ref> * Десалинизација – употреба на морска вода за наводнување или потрошувачка.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.santabarbaraca.gov/gov/depts/pw/resources/system/sources/desalination.asp|title=Desalinization|last=City of Santa Barbara|date=2014-12-22|accessdate=2015-02-18}}</ref> * Следење на сушата – Континуираното набљудување на нивоата на врнежи и споредбите со сегашните нивоа на употреба може да помогне да се спречи вештачката суша. На пример, анализата на користењето на водата во [[Јемен]] открила дека нивната водена маса (нивото на подземната вода) е изложена на сериозен ризик од прекумерна употреба за оплодување на нивната култура Кат.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/programmes/from_our_own_correspondent/6530453.stm BBC's] [[From Our Own Correspondent]] on khat water usage</ref> Внимателно следење на нивоата на влага, исто така, може да помогне да се предвиди зголемениот ризик за шумски пожари, користејќи такви метрики како што е индексот на суша Кеч-Бирам<ref name="autogenerated1"/> или индексот на сушата Палмер. * Употреба на земјиштето – Внимателно планираната [[Плодоред|ротација на културите]] може да помогне да се минимизира [[ерозија]]та и да им се овозможи на земјоделците да садат култури што помалку зависат од вода во посушни години. * Ограничување за употреба на вода на отворено – Регулирање на употребата на прскалки, црева или кофи на растенија на отворено, базени за полнење и други задачи за одржување на домот кои бараат вода. * Собирање на дождовница – Собирање и складирање на дождовница од покриви или други соодветни сливови. * Рециклирана вода – Поранешна отпадна вода (канализација) која е пречистена и прочистена за повторна употреба. * [[Аквадукт|Трансвазамент]] – Изградба на канали или пренасочување на реките како масивни обиди за [[наводнување]] во области склони кон суша. == Историја == [[Податотека:Dust_Bowl_-_Dallas,_South_Dakota_1936.jpg|мини|Фарма во Јужна Дакота]] Познати историски суши вклучуваат: * 1540 Средна Европа, за која се вели дека е „''најлошата суша на милениумот''“ со единаесет месеци без дожд и температури од 5–7&nbsp;°C над просекот од 20 век <ref>Oliver Wetter et al: ''The year-long unprecedented European heat and drought of 1540 – a worst case''. In: ''[[Climatic Change]]'', June 2014, [[doi:10.1007/s10584-014-1184-2]]</ref><ref>{{Наведени вести|url=https://nzzas.nzz.ch/wissen/elf-monate-ohne-regen-angst-vor-megaduerre-jahres-1540-geht-um-ld.1408708|title=Elf Monate ohne Regen: Die Angst vor der Megadürre des Jahres 1540 geht um|last=Andreas Frey|date=2018-08-04|work=[[Neue Zürcher Zeitung]]|access-date=2018-08-06|language=de}}</ref> * Сушата во 1900 година во [[Индија]] убила меѓу 250.000 и 3,25 милиони. * Сушата во 1921–22 во [[Советски Сојуз]] во која над 5 милиони починале од глад. * Сушата во 1928–30 во Северозападна Кина резултирала со преку 3 милиони смртни случаи од глад. * 1936 и 1941 година во провинцијата Сечуан Кина, што резултирало со 2,5 милиони смртни случаи соодветно. * Милениумската суша од 1997 до 2009 година во [[Австралија]] довела до криза во снабдувањето со вода низ поголемиот дел од земјата. Како резултат на тоа, за прв пат биле изградени многу постројки за бигор * Во 2006 година, провинцијата Сечуан Кина ја доживеала најлошата суша во модерното време со речиси 8 милиони луѓе и над 7 милиони говеда кои се соочиле со недостиг на вода. * 12-годишната суша што ги уништи југозападна Австралија, југоисточна Јужна Австралија, Викторија и северна Тасманија била „''многу тешка и без историски преседан''“. * 2015-2018 водена криза во Кејптаун. Оваа веројатност била тројно зголемена поради климатските промени.<ref>{{Наведени вести|url=https://reliefweb.int/report/south-africa/climate-change-tripled-likelihood-drought-pushed-cape-town-water-crisis-day-zero|title=Climate change tripled likelihood of drought that pushed Cape Town water crisis to 'Day Zero' brink, say scientists|date=16 July 2018|access-date=22 November 2018|publisher=Red Cross Red Crescent Climate Centre|agency=Reliefweb}}</ref> [[Податотека:Sahel_Map-Africa_rough.png|десно|мини| Погодени области во западниот појас [[Сахел]] за време на сушата во 2012 година.]] Конфликтот во Дарфур во [[Судан]], кој исто така го погодил [[Чад]], бил поттикнат од децениската суша; комбинација на суша, опустинување и пренаселеност се меѓу причините за конфликтот во Дарфур, бидејќи [[Арапи|арапските]] [[номади]] Багара кои бараат вода мора да го однесат својот добиток на југ, на земјиште главно окупирано од неарапски земјоделци.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.alertnet.org/db/blogs/1265/2007/06/30-100806-1.htm|title=Thomson Reuters Foundation|last=Thomson Reuters Foundation|work=alertnet.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20071213132239/http://www.alertnet.org/db/blogs/1265/2007/06/30-100806-1.htm|archive-date=2007-12-13|accessdate=2007-07-31}}</ref> [[Податотека:Drought_affected_area_in_Karnataka,_India,_2012.jpg|алт=|лево|мини| Областа погодена од суша во [[Карнатака]], [[Индија]] во 2012 година.]] Приближно 2,4&nbsp;милијарди луѓе живеат во [[Слив|одводниот слив]] на реките на [[Хималаите]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.peopleandplanet.net/pdoc.php?id=3024|title=People & the Planet > climate change > newsfile > big melt threatens millions, says un|work=peopleandplanet.net|archive-url=https://web.archive.org/web/20070819200515/http://www.peopleandplanet.net/pdoc.php?id=3024|archive-date=19 August 2007}}</ref> [[Индија]], [[Народна Република Кина|Кина]], [[Пакистан]], [[Бангладеш]], [[Непал]] и [[Мјанмар]] би можеле да доживеат поплави проследени со суши во наредните децении. Сушата во Индија што го погодува [[Ганг]] е особено загрижувачка, бидејќи обезбедува вода за пиење и земјоделско [[наводнување]] за повеќе од 500&nbsp;милиони луѓе.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.rediff.com/news/2007/jul/24indus.htm|title=Ganges, Indus may not survive: climatologists|work=rediff.com}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://english.peopledaily.com.cn/90001/90781/90879/6222327.html|title=People's Daily Online - Glaciers melting at alarming speed|work=peopledaily.com.cn}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3998967.stm|title=BBC NEWS - Science/Nature - Himalaya glaciers melt unnoticed|date=2004-11-10|work=bbc.co.uk}}</ref> Западниот брег на [[Северна Америка]], кој добива голем дел од својата вода од [[Ледник|глечерите]] во планинските венци, како што се [[Карпести Планини|Карпестите Планини]] и Сиера Невада, исто така ќе биде погоден.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2008/03/080317154235.htm|title=Glaciers Are Melting Faster Than Expected, UN Reports|work=ScienceDaily}}</ref><ref>[http://articles.latimes.com/2008/may/02/local/me-snowpack2 Water shortage worst in decades, official says], Los Angeles Times</ref> Во 2005 година, делови од басенот на Амазон ја доживеале најлошата суша во последните 100 години.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ens-newswire.com/ens/oct2005/2005-10-24-05.asp|title=Amazon Drought Worst in 100 Years|last=staff|work=www.ens-newswire.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20191115094341/http://www.ens-newswire.com/ens/oct2005/2005-10-24-05.asp|archive-date=2019-11-15|accessdate=5 November 2017}}</ref><ref>[http://www.commondreams.org/headlines06/0717-07.htm Drought Threatens Amazon Basin - Extreme conditions felt for second year running] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20130527104721/http://www.commondreams.org/headlines06/0717-07.htm}}</ref> Една статија од 23 јули 2006 година ги објавила резултатите од Истражувачкиот центар Вудс Холе, кои покажуваат дека шумата во нејзината сегашна форма може да преживее само три години суша. Научниците од Бразилскиот национален институт за амазонско истражување во написот тврдат дека овој одговор на сушата, заедно со ефектите од уништувањето на шумите врз регионалната клима, ја туркаат прашумата кон „пресвртна точка“ каде што неповратно би почнала да умира. Се заклучува дека [[Дождовна шума|прашумата]] е на работ да се претвори во [[савана]] или [[пустина]], со катастрофални последици за климата во светот. Според [[Светски фонд за природа|WWF]], комбинацијата на [[Глобално затоплување|климатските промени]] и уништувањето на шумите го зголемува ефектот на сушење на мртвите дрвја што ги поттикнува шумските пожари.<ref>[https://web.archive.org/web/20080518192545/http://www.panda.org/news_facts/newsroom/index.cfm?uNewsID=64220 ''Climate change a threat to Amazon rainforest, warns WWF''], [[World Wide Fund for Nature]], March 9, 2996. Retrieved September 28, 2006.</ref> [[Податотека:ShrinkingLakeChad-1973-1997-EO.jpg|десно|мини| [[Чад (езеро)|Езерото Чад]] на сателитска снимка од 2001 година. Езерото се намалило за 95% од 1960-тите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.earth-policy.org/index.php?/plan_b_updates/2005/update47|title=Plan B Updates - 47: Disappearing Lakes, Shrinking Seas - EPI|work=earth-policy.org}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://news.nationalgeographic.com/news/2001/04/0426_lakechadshrinks.html|title=Shrinking African Lake Offers Lesson on Finite Resources|work=nationalgeographic.com}}</ref>]] Далеку најголемиот дел од [[Австралија]] се пустински или полусуви земји. Студијата од 2005 година на австралиски и американски истражувачи го истражувала опустинувањето на внатрешноста и сугерирала дека едно објаснување е поврзано со [[Човек|човечки]] доселеници кои пристигнале пред околу 50.000 години. Редовното палење од овие доселеници можело да ги спречи [[монсун]]ите да стигнат до внатрешноста на Австралија. Во јуни 2008 година станало познато дека експертска комисија предупредила на долготрајна, можеби неповратна, сериозна еколошка штета за целиот слив на Мареј-Дарлинг доколку не добие доволно вода до октомври 2008 година.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7460492.stm Australian rivers 'face disaster'], BBC News</ref> Австралија би можела да доживее посериозни суши и тие би можеле да станат почести во иднина, се вели во извештај нарачан од владата на [[6 јули]] [[2008]] година.<ref>[https://www.reuters.com/article/idUSSYD6747620080707 Australia faces worse, more frequent droughts: study], Reuters</ref> Австралискиот екологист Тим Фланери предвидел дека доколку не се направат драстични промени, [[Перт]] во [[Западна Австралија]] би можел да стане првата метропола на духови во светот, напуштен град без повеќе вода за одржување на населението.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/6620919.stm Metropolis strives to meet its thirst], BBC News</ref> Долгата австралиска илјадагодишна суша избила во 2010 година. Повторливите суши кои водат до опустинување во [[Источна Африка]] создале тешки еколошки катастрофи, предизвикувајќи недостиг на храна во 1984-85, 2006 и 2011 година. За време на сушата во 2011 година, се проценува дека загинале од 50.000 до 150.000 луѓе,<ref>"[http://world.time.com/2012/01/18/fatal-failure-did-aid-agencies-let-up-to-100000-somalis-die-in-2011/ Fatal Failure: Did Aid Agencies Let Up To 100,000 Somalis Die in 2011?]". ''Time''. January 18, 2012.</ref> иако овие бројки и обемот на кризата се спорни.<ref name="Mafhscbafro">{{Наведени вести|url=https://www.theeastafrican.co.ke/news/How+Somalia+crisis++became+a+fund+raising+opportunity+/-/2558/1246690/-/oe8n10/-/index.html|title=Manufacturing a famine: How Somalia crisis became a fund-raising opportunity|last=Warah|first=Rasna|date=2 October 2011|work=The East African|access-date=16 March 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20121024171549/http://www.theeastafrican.co.ke/news/How+Somalia+crisis++became+a+fund+raising+opportunity+/-/2558/1246690/-/oe8n10/-/index.html|archive-date=24 October 2012}}</ref> Во февруари 2012 година, [[ОН]] објавиле дека кризата е завршена поради зголемувањето на напорите за помош и зголемената жетва.<ref name="Unsfisiobrr">{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2012/02/04/world/africa/un-says-famine-in-somalia-is-over-but-risks-remain.html|title=U.N. Says Somalia Famine Has Ended, but Crisis Isn't Over|last=Gettleman|first=Jeffrey|date=3 February 2012|work=The New York Times|access-date=5 November 2017}}</ref> Агенциите за помош последователно го префрлиле својот акцент на напорите за обновување, вклучително ископување канали за наводнување и дистрибуција на семиња од растенија.<ref name="Unsfisiobrr" /> Во 2012 година, тешка суша го погодила западниот дел на [[Сахел]]. Методистичкиот фонд за помош и развој (MRDF) објавил дека повеќе од 10 милиони луѓе во регионот се во опасност од глад поради едномесечниот топлотен бран што лебди над [[Нигер]], [[Мали]], [[Мавританија]] и [[Буркина Фасо]]. Фонд од околу 20.000 фунти бил поделен на земјите погодени од суша.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.ekklesia.co.uk/node/12566|title=Methodists make appeal for famine threatened West Africa - Ekklesia|date=2010-07-06|work=ekklesia.co.uk}}</ref> Студијата од 2021 година покажала дека порастот на сложените суши во топла сезона во [[Европа]] е динамичен феномен што се развива.<ref>{{Наведено списание|last=Markonis|first=Yannis|last2=Kumar|first2=Rohini|last3=Hanel|first3=Martin|last4=Rakovec|first4=Oldrich|last5=Máca|first5=Petr|last6=AghaKouchak|first6=Amir|date=2021-02-01|title=The rise of compound warm-season droughts in Europe|journal=Science Advances|language=en|volume=7|issue=6|pages=eabb9668|bibcode=2021SciA....7.9668M|doi=10.1126/sciadv.abb9668|issn=2375-2548|pmc=7857689|pmid=33536204}}</ref> {{Наводи|30em}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Drought}} The dictionary definition of Drought at Wiktionary {{Wikibooks-inline|Drought}} * Глобален интегриран систем за следење и предвидување на сушата [http://drought.eng.uci.edu/ GIDMaPS], Универзитетот во Калифорнија, Ирвин * [http://www.fao.org/nr/water/issues/scarcity.html Недостиг на вода] од ФАО вода (Организација за храна и земјоделство на Обединетите нации) * [http://eventregistry.org/concept/Drought Глобално следење на медиумите за суша во реално време] [[Категорија:Природни катастрофи]] [[Категорија:Хидрологија]] [[Категорија:Граѓанска одбрана]] [[Категорија:Суши]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 0e69jy6u8c8m8tmd9pns7jsjlqkhfri 0 1300730 4796168 4784986 2022-07-24T11:25:39Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''Trigonella'' |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |''Trigonella foenum-graecum'' |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Систематика|Научна класификација]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Trigonella|e]]</span> |- |Царство: |[[Plant]]ae |- |''Нерангирано'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Нерангирано'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Нерангирано'': |[[Eudicots]] |- |''Нерангирано'': |[[Rosids]] |- |Ред: |[[Fabales]] |- |Семејство: |[[Fabaceae]] |- |Подсемејство: |[[Faboideae]] |- |Племе: |[[Trifolieae]] |- |Вид: |''Trigonella''<br /><br /><small>[[Carl Linnaeus|L.]]<ref>[[Sp. Pl.]]: 776 (1753)</ref></small> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Видови |- | colspan="2" style="text-align: left" | See text. |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Synonym (taxonomy)|Синоними]] <ref name="AllegedlyPoWOknowsall"><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="492">[http://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:30107635-2 "Trigonella L."] ''Plants of the World Online''. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="493">Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. 2017<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="494"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">8 July</span> 2020</span>.</span></cite></ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | * ''Aporanthus'' <small>Bromf.</small> * ''Botryolotus'' <small>Jaub.</small> <small>& Spach</small> * ''Buceras'' <small>Hallier ex All.</small> * ''Fenugraecum'' <small>Adans.</small> * ''Foenugraecum'' <small>Ludw.</small> * ''Foenum-graecum'' <small>Ség.</small> * ''Folliculigera'' <small>Pasq.</small> * ''Grammocarpus'' <small>Schur</small> * ''Kentia'' <small>Adans.</small> * ''Melilotoides'' <small>Heist. ex Fabr.</small> * ''Melisitus'' <small>Medik.</small> * ''Melissitus'' <small>Medik.</small> * ''Pocockia'' <small>Ser.</small> * ''Radiata'' <small>Medik.</small> * ''Teliosma'' <small>Alef.</small> * ''Telis'' <small>L. ex Kuntze</small> * ''Trifoliastrum'' <small>Moench</small> * ''Triphyllum'' <small>Medik.</small> * ''Xiphostylis'' <small>Gasp.</small> |} '''''Trigonella''''' е род од фамилијата [[Бобови]]. Најпознат член е билката [[Пискавица]]. Припадниците на родот природно се среќаваат на [[Канарските острови]], [[Јужна Европа]] ‑ нетропска Африка, западна и [[Средна Азија]], индискиот потконтинент и [[Австралија]].<ref name="AllegedlyPoWOknowsall"/> == Видови == Моментално прифатените видови вклучуваат:<ref name="AllegedlyPoWOknowsall"/> {{Пст}} *''[[Trigonella adscendens]]'' <small>(Nevski) Afan. & Gontsch.</small> *''[[Trigonella afghanica]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella anguina]]'' <small>Delile</small> *''[[Trigonella aphanoneura]]'' <small>Rech.f.</small> *''[[Trigonella arabica]]'' <small>Delile</small> *''[[Trigonella aristata]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella bactriana]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella badachschanica]]'' <small>Afan.</small> *''[[Trigonella bakhtiarica]]'' <small>Ranjbar & Z.Hajmoradi</small> *''[[Trigonella balachowskyi]]'' <small>Leredde</small> *''[[Trigonella balansae]]'' <small>Boiss. & Reut.</small> *''[[Trigonella berythea]]'' <small>Boiss. & Blanche</small> *''[[Trigonella binaloudensis]]'' <small>Ranjbar & Karamian</small> *''[[Trigonella cachemiriana]]'' <small>Cambess.</small> *''[[Trigonella caelesyriaca]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella caerulea]]'' <small>([[Carl Linnaeus|L.]]) Ser.</small> *''[[Trigonella calliceras]]'' <small>Fisch. ex M.Bieb.</small> *''[[Trigonella capitata]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella cariensis]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella cassia]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella cedretorum]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella cephalotes]]'' <small>Boiss. & Balansa</small> *''[[Trigonella cilicica]]'' <small>Hub.-Mor.</small> *''[[Trigonella coerulescens]]'' <small>(M.Bieb.) Halácsy</small> *''[[Trigonella corniculata]]'' <small>([[Carl Linnaeus|L.]]) L.</small> *''[[Trigonella cretica]]'' <small>([[Carl Linnaeus|L.]]) Boiss.</small> *''[[Trigonella cylindracea]]'' <small>Desv.</small> *''[[Trigonella dasycarpa]]'' <small>(Ser.) Vassilcz.</small> *''[[Trigonella disperma]]'' <small>Bornm.</small> *''[[Trigonella edelbergii]]'' <small>(Širj. & Rech.f.) Rech.f.</small> *''[[Trigonella elliptica]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella emodi]]'' <small>Benth.</small> *''[[Trigonella falcata]]'' <small>Balf.f.</small> *''[[Trigonella filipes]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella fimbriata]]'' <small>Royle ex Benth.</small> *''[[Trigonella foenum-graecum]]'' <small>[[Carl Linnaeus|L.]]</small> *''[[Trigonella freitagii]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella gharuensis]]'' <small>Rech.f.</small> *''[[Trigonella glabra]]'' <small>Thunb.</small> *''[[Trigonella gladiata]]'' <small>Steven ex M.Bieb.</small> *''[[Trigonella gontscharovii]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella gracilis]]'' <small>Benth.</small> *''[[Trigonella graeca]]'' <small>(Boiss. & Spruner) Boiss.</small> *''[[Trigonella grandiflora]]'' <small>Bunge</small> *''[[Trigonella griffithii]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella heratensis]]'' <small>Rech.f.</small> *''[[Trigonella hierosolymitana]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella ionantha]]'' <small>Rech.f.</small> *''[[Trigonella iskanderi]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella kafirniganica]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella khalkhalica]]'' <small>Ranjbar & Z.Hajmoradi</small> *''[[Trigonella koeiei]]'' <small>Širj. & Rech.f.</small> *''[[Trigonella korovinii]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella kotschyi]]'' <small>Fenzl ex Boiss.</small> *''[[Trigonella laciniata]]'' <small>[[Carl Linnaeus|L.]]</small> *''[[Trigonella lasiocarpa]]'' <small>Ranjbar & Z.Hajmoradi</small> *''[[Trigonella late-alata]]'' <small>(Bornm.) Vassilcz.</small> *''[[Trigonella laxiflora]]'' <small>Aitch. & Baker</small> *''[[Trigonella laxissima]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella lilacina]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella linczevskii]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella lipskyi]]'' <small>Širj.</small> *''[[Trigonella lycica]]'' <small>Hub.-Mor.</small> *''[[Trigonella macrorrhyncha]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella marco-poloi]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella maritima]]'' <small>Delile ex Poir.</small> *''[[Trigonella media]]'' <small>Delile ex Urb.</small> *''[[Trigonella mesopotamica]]'' <small>Hub.-Mor.</small> *''[[Trigonella obcordata]]'' <small>Benth.</small> *''[[Trigonella occulta]]'' <small>Delile ex Ser.</small> *''[[Trigonella pamirica]]'' <small>Boriss.</small> *''[[Trigonella platyphylla]]'' <small>Sam. ex Rech.f.</small> *''[[Trigonella podlechii]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella podperae]]'' <small>(Širj.) Vassilcz.</small> *''[[Trigonella procumbens]]'' <small>(Besser) Rchb.</small> *''[[Trigonella pseudocapitata]]'' <small>Contandr. & Quézel</small> *''[[Trigonella pycnotricha]]'' <small>Rech.f.</small> *''[[Trigonella raphanina]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella rechingeri]]'' <small>Širj.</small> *''[[Trigonella rotundifolia]]'' <small>(Sm.) Strid</small> *''[[Trigonella salangensis]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella schlumbergeri]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella × schweinfurthiana]]'' <small>Muschl.</small> *''[[Trigonella × sickenbergeriana]]'' <small>Muschl.</small> *''[[Trigonella siunica]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella smyrnea]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella spicata]]'' <small>Sm.</small> *''[[Trigonella spinosa]]'' <small>[[Carl Linnaeus|L.]]</small> *''[[Trigonella spruneriana]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella squarrosa]]'' <small>Vassilcz.</small> *''[[Trigonella stellata]]'' <small>Forssk.</small> *''[[Trigonella stenocarpa]]'' <small>Rech.f.</small> *''[[Trigonella stipitata]]'' <small>Ranjbar & Joharchi</small> *''[[Trigonella strangulata]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella striata]]'' <small>L.f.</small> *''[[Trigonella suavissima]]'' <small>Lindl.</small> *''[[Trigonella subenervis]]'' <small>Rech.f.</small> *''[[Trigonella teheranica]]'' <small>Bornm.</small> *''[[Trigonella torbatejamensis]]'' <small>Ranjbar</small> *''[[Trigonella turkmena]]'' <small>Popov</small> *''[[Trigonella uncinata]]'' <small>Banks & Sol.</small> *''[[Trigonella velutina]]'' <small>Boiss.</small> *''[[Trigonella velutinoides]]'' <small>Hub.-Mor.</small> *''[[Trigonella verae]]'' <small>Širj.</small> *''[[Trigonella xeromorpha]]'' <small>Rech.f.</small> *''[[Trigonella yasujensis]]'' <small>Ranjbar, Z.Hajmoradi & Karamian</small> *''[[Trigonella zaprjagaevii]]'' <small>Afan. & Gontsch.</small> {{Пстк}} == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Флора]] [[Категорија:Флора во Македонија]] [[Категорија:Лековити билки]] [[Категорија:Лековити растенија]] goax1ts5ca9n3ddfw367tz2tq27n66c 0 1300930 4796176 4784676 2022-07-24T11:26:12Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија, централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|name=Бела детелина|image=Trifolium repens - white clover on way from Govindghat to Gangria at Valley of Flowers National Park - during LGFC - VOF 2019 (1).jpg|genus=Trifolium|species=repens|authority=[[Carl Linnaeus|L.]]|synonyms_ref=<ref name=ilsa/>|synonyms={{collapsible list|bullets = true |title=<small>Synonymy</small> |''Amoria repens'' <small>(L.) C.Presl</small> |''Lotodes repens'' <small>Kuntze</small> |''Trifolium limonium'' <small>Phil.</small> |''Trifolium stipitatum'' <small>Clos</small> |''Trifolium macrorrhizum'' <small>Boiss., syn of subsp. ''macrorrhizum''</small> |''Trifolium nevadense'' <small>Boiss., syn of var. ''nevadense ''</small> |''Trifolium orbelicum'' <small>Velen., syn of var. ''orbelicum ''</small> |''Trifolium orphanideum'' <small>Boiss., syn of var. ''orphanideum ''</small> |''Trifolium biasolettii'' <small>Steud. & Hochst., syn of subsp. ''prostratum ''</small> |''Trifolium occidentale'' <small>Coombe, syn of subsp. ''prostratum ''</small> }}}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Бела детелина |- | colspan="2" style="text-align: center" | |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" | [[Научна класификација]]<span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|врска=Template:Taxonomy/Trifolium|edit]]</span> |- |Царство: |[[Plant]]ae |- |''Нерангирано'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Нерангирано'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Нерангирано'': |[[Eudicots]] |- |''Нерангирано'': |[[Rosids]] |- |Ред: |[[Fabales]] |- |Семејство: |[[Fabaceae]] |- |Подсемејство: |[[Faboideae]] |- |Род: |[[Clover|''Trifolium'']] |- |Вид: |<div class="species" style="display:inline">'''''T. repens'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Биномен назив]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Trifolium repens''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">[[Carl Linnaeus|L.]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Synonym (taxonomy)|Синоними]]<ref name="ilsa">{{cite web|url=http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/ild-8135|title=Trifolium repens L. — The Plant List|work=theplantlist.org}}</ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | <div class="mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: center; font-size: 95%;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold; font-size: 100%; text-align: left;"><div><small>Synonymy</small></div></div> * ''Amoria repens'' <small>(L.) C.Presl</small> * ''Lotodes repens'' <small>Kuntze</small> * ''Trifolium limonium'' <small>Phil.</small> * ''Trifolium stipitatum'' <small>Clos</small> * ''Trifolium macrorrhizum'' <small>Boiss., syn of subsp. ''macrorrhizum''</small> * ''Trifolium nevadense'' <small>Boiss., syn of var. ''nevadense''</small> * ''Trifolium orbelicum'' <small>Velen., syn of var. ''orbelicum''</small> * ''Trifolium orphanideum'' <small>Boiss., syn of var. ''orphanideum''</small> * ''Trifolium biasolettii'' <small>Steud.</small> <small>& Hochst., syn of subsp. ''prostratum''</small> * ''Trifolium occidentale'' <small>Coombe, syn of subsp. ''prostratum''</small> </div> |} '''''Бела детелина ('''''[[Латински јазик|латински]]:Trifolium repens),<ref>{{PLANTS|id=TRRE3|taxon=Trifolium repens}}</ref> е тревно [[повеќегодишно растение]] од фамилијата на [[Бобови]] (претходно споменувано како Leguminosae).Распространета е во [[Европа]], вклучувајќи ги Британските острови,<ref name="autogenerated1968">Clapham, A.R., Tutin, T.G. and Warburg., E.F. 1968. ''Excursion Flora of the British Isles''. Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-04656-4}}</ref> и [[Средна Азија]] и е еден од [[Земјоделство|најраспространетите]] видови на [[детелина]]. Нашироко е воведена во светот како фуражна култура, а сега е исто така вообичаена во повеќето тревни области ( [[Тревник|тревници]] и градини ) во [[Северна Америка]], [[Австралија]] и [[Нов Зеланд]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://luirig.altervista.org/flora/taxa/index1.php?scientific-name=trifolium+repens|title=Altervista Flora Italiana, Trifoglio strisciante, Weißklee, vitklöver, ''Trifolium repens'' L|publisher=Luirig.altervista.org|accessdate=2018-07-16}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.zimbabweflora.co.zw/speciesdata/species.php?species_id=128500|title=Flora of Zimbabwe: Species information: Trifolium repens|work=zimbabweflora.co.zw}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://keyserver.lucidcentral.org/weeds/data/media/Html/trifolium_repens.htm|title=Weeds of Australia: Trifolium repens}}</ref><ref>Böcher, T. W. 1978. Greenlands Flora 326 pp.</ref><ref>Duchen, P. & S. G. Beck. 2012. Estudio taxonómico de las Leguminosas del Parque Nacional Area Natural de Manejo Integrado (PN-ANMI) Cotapata, La Paz-Bolivia. Revista de la Sociedad Boliviana de Botánica 6(1): 13–51.</ref><ref>Correa A., M.D., C. Galdames & M. Stapf. 2004. Catálogo de las Plantas Vasculares de Panamá 1–599. Smithsonian Tropical Research Institute, Panamá</ref><ref>Marticorena, C. & M. Quezada. 1985. Catálogo de la Flora Vascular de Chile. Gayana, Botánica 42: 1–157.</ref><ref>Porsild, A. E. & W. Cody. 1980. Checklist of the Vascular Plants of the Northwest Territories Canada i–viii, 1–607. National Museum of Natural Sciences, Ottawa</ref> Видот вклучува сорти често класифицирани како мали, средни и големи, според висината, што ја рефлектира должината на петилата. Терминот „бела детелина“ се применува на видот општо, „холандска детелина“ често се применува на средни сорти (но понекогаш и за помали сорти), а „ладино детелина“ се применува на големи сорти.<ref>Barnes, R. F., C. J. Nelson, M. Collins, and K. J. Moore (eds.). 2003. Forages: an introduction to grassland agriculture. Vol. 1. 6th ed. Blackwell Publishing. 556 pp.</ref><ref>Henning, J. C. and H. N. Wheaton. 1993. White, ladino and sweet clover. G4639. U. Missouri Extension. http://extension.missouri.edu/p/G4639</ref><ref>White clover. Penn State University Extension. http://extension.psu.edu/plants/crops/forages/species/white-clover</ref> == Име == [[Податотека:79_Trifolium_repens_L.jpg|мини|Илустрација]] [[Податотека:2020_year._Herbarium._Clover._img-001.jpg|мини|Лист на Бела Детелина]] [[Податотека:Starr_070313-5645_Trifolium_repens.jpg|мини|''Бела Детелина'' цветање]] [[Податотека:4-leaf_clover.JPG|мини|''Четирилист Бела Детелина'']] [[Податотека:Trifolium_repens_White_Clover,_Dutch_Clover_at_Thimphu_during_LGFC_-_Bhutan_2019_(1).jpg|мини|''Бела Детелина'' цвет]] Името на родот, ''[[Детелина]]'', потекнува од латинскиот ''{{Јаз|la|[[:wikt:tres|tres]]}}'' , „три“ и ''{{Јаз|la|[[:wikt:folium|folium]]}}'' , „лист“, т.н. од карактеристичната форма на листот, кој речиси секогаш има три ливчиња ( [[Облици на листови|трифолиолат]] ); оттука и народното име „ трифолија “. Името на видот, ''{{Јаз|la|[[:wikt:repens|repens]]}}'' , е латински „лазење“. == Опис == Таа е [[Зелјесто растение|тревесто]], [[повеќегодишно растение]]. Расте ниско, со цветни глави на белузлави цветови, често со розова или кремаста нијанса што може да се појави со стареењето на растението. Главите се генерално 1.5 до 2 см широки, и се на крајот од 7 см педуни или стебленца од соцветие.<ref name="wotn">Richard H. Uva, Joseph C. Neal and Joseph M. Ditomaso, ''Weeds of The Northeast'', (Ithaca, NY: Cornell University Press, 1997), Pp. 236-237.</ref> Цветовите најчесто ги посетуваат [[бумбар]]ите <ref>{{Наведено списание|last=Van Der Kooi|first=C. J.|last2=Pen|first2=I.|last3=Staal|first3=M.|last4=Stavenga|first4=D. G.|last5=Elzenga|first5=J. T. M.|year=2015|title=Competition for pollinators and intra-communal spectral dissimilarity of flowers|url=https://www.researchgate.net/publication/273158762|journal=Plant Biology|volume=18|issue=1|pages=56–62|doi=10.1111/plb.12328|pmid=25754608}}</ref> а често и [[медоносна пчела|медоносните пчели]]. Листовите се [[Облици на листови|трифолиоли]], мазни, елиптични до јајцевидни и долги ливчиња и обично со светли или темни ознаки. Стеблата функционираат како столони, така што белата детелина често формира душеци, при што стеблата лазат дури 18 см во една година, и искоренување на јазлите.<ref name="wotn" /> Листовите го формираат симболот познат како шамрок . Речиси секогаш, белата детелина ќе биде трифолиолирана. Сепак, некоја може, но само понекогаш, да поседува четири или повеќе летоци .  == Сорти и подвидови == * Trifolium repens subsp. ''макроризум'' <small>(Boiss.</small> <small>) Понерт</small> * ''Trifolium repens'' var. ''Невадензе'' <small>(Boiss.</small> <small>) C.Vicioso</small> * ''Trifolium repens'' var. ''охрант'' <small>К.Мали</small> * ''Trifolium repens'' var. ''орбеликум'' <small>(Велен.</small> <small>) Фрич</small> * ''Trifolium repens'' var. ''orphanideum'' <small>(Boiss.</small> <small>) Боис.</small> * ''Trifolium repens'' subsp. ''простратум'' <small>Најман <ref name="ilsa"/></small> == Дистрибуција == Роден е во Европа и Средна Азија, сеприсутен низ Британските Острови,<ref name="autogenerated1968"/><ref name="BSBI">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.brc.ac.uk/plantatlas/plant/trifolium-repens|title=BSBI Online Atlas of the British Flora|accessdate=16 June 2018}}</ref> воведен во [[Северна Америка]], [[Јужноафриканска Република|Јужна Африка]], [[Австралија]], [[Нов Зеланд]], [[Јапонија]] и на други места, и глобално се одгледува како фуражна култура. Белата детелина се користи како [[Моделен организам|модел на организам]] за глобално истражување на [[екологија]]та и урбаната еволуција . Како дел од Проектот за глобална урбана еволуција (GLUE), научници од 26 земји го испитуваа производството на цијанид од над 110.000 растенија детелина од 160 градови. Цијанидот може да биде корисен за растенијата на детелина како пречка за тревопасни животни. Анализирајќи ги разликите меѓу урбаните и руралните средини, научниците открија дека производството на цијанид има тенденција да се зголемува со оддалеченоста од центарот на градовите, што укажува на тоа дека популацијата на детелина се прилагодува на факторите кои вообичаено се среќаваат во урбаните центри ширум светот. Можни фактори може да вклучуваат температура (замрзнувањето е поврзано со содржината на цијанид), тревопасните притисоци и стресот од суша. Како живеалишта на детелина, центрите на градовите може повеќе да личат на други далечни градови отколку блиските рурални области.<ref name="Bender">{{Наведено списание|last=Bender|first=Eric|date=21 March 2022|title=Urban evolution: How species adapt to survive in cities|url=https://knowablemagazine.org/article/living-world/2022/urban-evolution-species-adapt-survive-cities|journal=Knowable Magazine|publisher=Annual Reviews|doi=10.1146/knowable-031822-1|access-date=31 March 2022|doi-access=free}}</ref><ref name="Santangelo">{{Наведено списание|last=Santangelo|first=James S.|last2=Ness|first2=Rob W.|last3=Cohan|first3=Beata|last4=Fitzpatrick|first4=Connor R.|last5=Innes|first5=Simon G.|last6=Koch|first6=Sophie|last7=Miles|first7=Lindsay S.|last8=Munim|first8=Samreen|last9=Peres-Neto|first9=Pedro R.|displayauthors=3|date=18 March 2022|title=Global urban environmental change drives adaptation in white clover|url=https://www.science.org/doi/10.1126/science.abk0989|journal=Science|volume=375|issue=6586|pages=1275–1281|doi=10.1126/science.abk0989|issn=0036-8075|access-date=1 April 2022}}</ref><ref name="Martin">{{Наведено списание|last=Diamond|first=Sarah E.|last2=Martin|first2=Ryan A.|date=2 November 2021|title=Evolution in Cities|url=https://www.annualreviews.org/doi/pdf/10.1146/annurev-ecolsys-012021-021402|journal=Annual Review of Ecology, Evolution, and Systematics|language=en|volume=52|issue=1|pages=519–540|doi=10.1146/annurev-ecolsys-012021-021402|issn=1543-592X|access-date=1 April 2022}}</ref> == Предок == ''Trifolium repens'' е тетраплоид (4n=32) со два диплоидни предци.<ref name=":0">{{Наведено списание|last=Ellison|first=Nick W.|last2=Liston|first2=Aaron|last3=Steiner|first3=Jeffrey J.|last4=Williams|first4=Warren M.|last5=Taylor|first5=Norman L.|year=2006|title=Molecular phylogenetics of the clover genus (Trifolium—Leguminosae)|journal=Molecular Phylogenetics and Evolution|volume=39|issue=3|pages=688–705|doi=10.1016/j.ympev.2006.01.004|pmid=16483799}}</ref> Со цел да се зголеми генетската разновидност за размножување, истражувањето е фокусирано на пронаоѓање на овие предци. Предложените предци на ''Trifolium repens'' вклучуваат ''[[Trifolium nigrescens]], [[Trifolium ocidentale|Trifolium occidentale]], Trifolium pallescens'' и ''Trifolium uniflorum .''<ref name=":0" /><ref>{{Наведено списание|last=Williams|first=Warren M.|last2=Ellison|first2=Nicholas W.|last3=Ansari|first3=Helal A.|last4=Verry|first4=Isabelle M.|last5=Hussain|first5=S. Wajid|date=2012-04-24|title=Experimental evidence for the ancestry of allotetraploid Trifolium repens and creation of synthetic forms with value for plant breeding|journal=BMC Plant Biology|volume=12|page=55|doi=10.1186/1471-2229-12-55|issn=1471-2229|pmc=3443075|pmid=22530692}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Williams|first=W. M.|last2=Ansari|first2=H. A.|last3=Hussain|first3=S. W.|last4=Ellison|first4=N. W.|last5=Williamson|first5=M. L.|last6=Verry|first6=I. M.|date=2008-01-01|title=Hybridization and Introgression between Two Diploid Wild Relatives of White Clover, Trifolium nigrescens Viv. and T. occidentale Coombe All rights reserved. No part of this periodical may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording, or any information storage and retrieval system, without permission in writing from the publisher. Permission for printing and for reprinting the material contained herein has been obtained by the publisher.|url=https://www.crops.org/publications/cs/abstracts/48/1/139|journal=Crop Science|language=en|volume=48|issue=1|pages=139–148|doi=10.2135/cropsci2007.05.0295|issn=1435-0653}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Badr|first=A.|last2=El-Shazly|first2=H. H.|last3=Mekki|first3=L.|date=2012-06-01|title=Genetic diversity in white clover and its progenitors as revealed by DNA fingerprinting|journal=Biologia Plantarum|language=en|volume=56|issue=2|pages=283–291|doi=10.1007/s10535-012-0088-0|issn=0006-3134}}</ref> Дополнително, можно е еден од диплоидните предци допрва да треба да се анализира, или затоа што не е откриен или е исчезнат.<ref>{{Наведено списание|last=Hand|first=Melanie L.|last2=Ponting|first2=Rebecca C.|last3=Drayton|first3=Michelle C.|last4=Lawless|first4=Kahlil A.|last5=Cogan|first5=Noel O. I.|last6=Brummer|first6=E. Charles|last7=Sawbridge|first7=Timothy I.|last8=Spangenberg|first8=German C.|last9=Smith|first9=Kevin F.|date=2008-10-01|title=Identification of homologous, homoeologous and paralogous sequence variants in an outbreeding allopolyploid species based on comparison with progenitor taxa|journal=Molecular Genetics and Genomics|language=en|volume=280|issue=4|pages=293–304|doi=10.1007/s00438-008-0365-y|issn=1617-4615|pmid=18642031}}</ref> == Одгледување и употреба == === Сточна храна === Белата детелина е опишана како најважна фуражна мешунка во [[Умерена клима|умерените зони]] .<ref>Elgersma, Anjo, and Jan Hassink. "Effects of white clover (''Trifolium repens'' L.) on plant and soil nitrogen and soil organic matter in mixtures with perennial ryegrass (''Lolium perenne'' L.)." Plant and Soil 197, no. 2 (1997): 177-186.</ref> Симбиотска фиксација на азот (до 545 кг од хектар N,<ref>Carlsson, G., and K. Huss-Danell. "Nitrogen fixation in perennial forage legumes in the field." Plant and Soil 253, no. 2 (2003): 353-372.</ref> иако обично многу помалку, на пр. околу 110 до 170 кг од хектар <ref>Andrae, John. 2004. White clover establishment and management guide. B 1251. Univ. of Georgia Extension.</ref> ) во коренските јазли на белата детелина ја спречува употребата на синтетички азотни ѓубрива за одржување на продуктивноста на пасиштата во многу умерена зона. Белата детелина најчесто се одгледува во мешавини со фуражни треви, на пр. повеќегодишна ржава ( ''[[обична пијанка|Lolium perenne]]'' ).<ref>Ulyatt, M. J., D. J. Thomson, D. E. Beever, R. T. Evans, and M. J. Haines. "The digestion of perennial ryegrass (''Lolium perenne'' cv. Melle) and white clover (''Trifolium repens'' cv. Blanca) by grazing cattle." British Journal of Nutrition 60, no. 01 (1988): 137-149.</ref><ref>Evans, D. R., and T. A. Williams. "The effect of cutting and grazing managements on dry matter yield of white clover varieties (''Trifolium repens'') when grown with S23 perennial ryegrass." Grass and Forage Science 42, no. 2 (1987): 153-159.</ref><ref>Moseley, G., and J. R. Jones. "The physical digestion of perennial ryegrass (''Lolium perenne'') and white clover (''Trifolium repens'') in the foregut of sheep." British Journal of Nutrition 52, no. 02 (1984): 381-390.</ref> Ваквите мешавини не само што можат да го оптимизираат сточарското производство, туку можат да го намалат и ризикот од надуеност кај добитокот што може да биде поврзан со прекумерна паша на бела детелина на пасиштата.<ref>Wolfe, E. C., and Alec Lazenby. "Bloat incidence and liveweight gain in beef cattle on pastures containing different proportions of white clover (''Trifolium repens'')." Animal Production Science 12, no. 55 (1972): 119-125.</ref> Ваквите мешавини на видови, исто така, имаат тенденција да избегнуваат проблеми кои инаку би можеле да се поврзат со внесот на цијаногени гликозиди ( [[линамарин]] и [[лотаустралин]] ) на чисти или речиси чисти насади на некои сорти на бела детелина.<ref>Crush, J. R., and J. R. Caradus. "Cyanogenesis potential and iodine concentration in white clover (''Trifolium repens'' L.) cultivars." New Zealand Journal of Agricultural Research 38, no. 3 (1995): 309-316.</ref> Меѓутоа, проблемите неизбежно се јавуваат со пасењето на монокултурите на белата детелина, а супериорното производство на преживари понекогаш се постигнува на монокултурите на белата детелина кои успеале да ја оптимизираат висината на ливадата.<ref>Orr, R. J., A. J. Parsons, P. D. Penning, and T. T. Treacher. "Sward composition, animal performance and the potential production of grass/white clover swards continuously stocked with sheep." Grass and Forage Science 45, no. 3 (1990): 325-336.</ref> Формононетинот и биоханинот А играат улога во формирањето на арбускуларна микориза на корените на белата детелина,<ref>Siqueira, J. O., G. R. Safir, and M. G. Nair. "Stimulation of vesicular‐arbuscular mycorrhizal formation and growth of white clover by flavonoid compounds." New Phytologist 118, no. 1 (1991): 87-93.</ref> а фолијарната болест може да го стимулира производството на естрогенски куместанци кај белата детелина.<ref name="Adams1995">Adams, Norman R. "Detection of the effects of phytoestrogens on sheep and cattle." Journal of Animal Science 73, no. 5 (1995): 1509-1515.</ref> Меѓутоа, иако имало неколку извештаи за фитоестрогенски ефекти на белата детелина врз преживарите кои пасат,<ref name="Adams1995" /> тие биле многу поретки од таквите извештаи за некои сорти на подземна и црвена детелина. Меѓу фуражните растенија, некои сорти на бела детелина имаат тенденција да бидат фаворизирани од прилично блиско пасење, поради нивната [[столон]]иферна навика,<ref>Lane, L. A., J. F. Ayres and J. V. Lovett. "The pastoral significance, adaptive characteristics, and grazing value of white clover (''Trifolium repens'' L.) in dryland environments in Australia: a review." Animal Production Science 40, no. 7 (2000): 1033-1046.</ref><ref>Caradus, J. R. "Genetic diversity within white clover (''Trifolium repens'' L.)." In Proceedings Agronomy Society of NZ, vol. 24, p. 2. 1994.</ref> што може да придонесе за конкурентска предност. === Придружно садење, зелено ѓубриво и покривни култури === Белата детелина расте добро како придружно растение меѓу [[Тревник|тревниците]], [[жито|житните]] култури, [[Пасиште|пасишните]] треви и [[зеленчук]]овите редови.<ref name="wotn"/> Често се додава во мешавините во семето на [[тревник]]от, бидејќи може да расте и да обезбеди зелена покривка во посиромашните почви каде што тревниците не се добри. Белата детелина може да толерира тесно [[Косилка|косење]] и [[пасење]], и може да расте на многу различни [[Класификација на почвите|видови]] и [[Водороден показател|pH]] на почви (иако претпочита [[Глина|глинени]] почви).<ref name="wotn" /> Како мешункасто и издржливо растение, се смета дека е корисна компонента на управувањето со природните или органските [[Пасиште|пасишта]] и грижата за тревниците поради неговата способност да [[Врзување на азотот|го поправа азот]] и да не се натпреварува со [[плевел]]ите. Природното фиксирање на [[азот]] го намалува истекувањето од почвата и со одржување на здравјето на почвата може да ја намали инциденцата на некои болести на тревникот кои се засилени со достапноста на синтетичко ѓубриво.<ref name="Tukey">''The Organic Lawn Care Manual'', Tukey, Storey Publishing. p 183.</ref> Поради овие причини, често се користи како [[зелено ѓубриво]] и [[меѓупосев|покривна култура]]. === Кулинарска употреба === Покрај тоа што прави одлична фуражна култура за [[добиток]]от,<ref name="urlTrifolium repens">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fs.fed.us/database/feis/plants/forb/trirep/all.html|title=''Trifolium repens''|last=Coladonato|first=Milo|date=1993|publisher=U.S. Department of Agriculture, Forest Service, Rocky Mountain Research Station, Fire Sciences Laboratory|accessdate=2015-07-26}}</ref> неговите лисја и цветови се вредна храна за преживување: тие се богати со [[Белковина|протеини]] и се широко распространети и изобилни. Свежите растенија со векови се користат како адитиви за [[Салата|салати]] и други оброци кои се состојат од лиснат зеленчук.  Тие не се лесно за луѓето да се сварат сурови, но, сепак, тоа лесно се поправа со варење на собраните растенија 5-10 минути.<ref name="ewp">Lee Allen Peterson, ''Edible Wild Plants'', (New York City: Houghton Mifflin Company, 1977), P. 56. </ref> Домородните Американци јаделе некои видови сурови.<ref>{{Наведена книга|title=Introducing the Flowering Beauty of Glacier National Park and the Majestic High Rockies|last=Reiner|first=Ralph E.|publisher=Glacier Park, Inc.|year=1969|pages=10}}</ref> Исушените цветови од бела детелина, исто така, може да се пушат како хербална алтернатива на тутунот.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.foragingtexas.com/2008/08/clover.html|title=Clover - White|publisher=Foraging Texas|accessdate=2018-07-16}}</ref> === Медицинска употреба === Во Индија, ''T. repens'' се смета за народен лек против цревни хелминтични црви, а експериментална студија in-vivo потврди дека воздушните ластари на ''T. repens'' имаат значителни [[антицестодални]] (анти-тенија) својства.<ref>Yadav, A. K. 2004. Anticestodal activity of ''Trifolium repens'' extract. Pharmaceutical Biology 42: 656-658.</ref> == Етимологија == ''Трифолиум'' значи „трифолија“ (листови со три лобуси); ова е името на [[Плиниј Постариот|Плиниј]] за трилисни растенија.<ref name="gledhill">Gledhill, David (2008). "The Names of Plants". Cambridge University Press. {{ISBN|9780521866453}} (hardback), {{ISBN|9780521685535}} (paperback). pp 328, 386</ref> ''Репенс'' значи „притаен“ или „столоничен“. == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Статии со микроформати за вид]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] [[Категорија:Растителна покривка]] [[Категорија:Фуражни култури]] [[Категорија:Флора на Азија]] [[Категорија:Флора на Европа]] [[Категорија:Флора на Африка]] [[Категорија:Детелина]] [[Категорија:Флора во Македонија]] [[Категорија:Флора]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 5kema7d44ptb7sw0aii5qv25vw954cp 0 1301036 4796107 4770925 2022-07-24T10:42:54Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: централна Европа → Средна Европа wikitext text/x-wiki [[Податотека:OttoKuntze.jpg|мини|Карл Ернст Ото Кунце 1843 - 1907 година]] '''Карл Ернст Ото Кунце''' (23 јуни 1843 - 27 јануари 1907) бил германски [[Ботаника|ботаничар]]. == Биографија == Ото Кунце е роден во [[Лајпциг]]. Како аптекар во својата рана кариера, тој објавил есеј со наслов ''Џебната фауна на Лајпциг''. Помеѓу 1863 и 1866 година работел како трговец во Берлин и патувал низ [[Средна Европа]] и Италија. Од 1868 до 1873 година имал своја фабрика за етерични масла и постигнал удобен [[животен стандард]]. Помеѓу 1874 и 1876 година, тој патувал низ светот: [[Кариби]]те, [[Соединети Американски Држави|САД]], [[Јапонија]], [[Кина]], [[Југоисточна Азија]], [[Арапски Полуостров|Арапскиот]] полуостров и [[Египет]] . Дневникот на овие патувања бил објавен како „Околу светот“ (1881). Од 1876 до 1878 година студирал природни науки во [[Берлин]] и [[Лајпциг]] и докторирал во [[Фрајбург]] со монографија од родот ''[[Синчона|Cinchona]]''. Тој ја уредил ботаничката збирка од неговото светско патување со 7.700 примероци во Берлин и во [[Кралски ботанички градини во Кју|градините Кју]]. Објавувањето било шок за ботаниката, бидејќи Кунце целосно ја ревидирал таксономијата. Неговиот тритома трактат, ''[[Revisio Generum Plantarum]]'' (1891) бил широко отфрлен или намерно игнориран. Во 1886 година, Кунце го посетил рускиот Блиски Исток и го поминал периодот 1887–88 на [[Канарски Острови|Канарските Острови]]. Резултатите од двете патувања станале дел од неговата главна работа, ''Revisio''. На почетокот на 1890-тите заминал за [[Јужна Америка]], од која успеал да ги види речиси сите земји. Во 1894 година, тој ги посетил [[Африка|јужноафриканските]] земји, како и германските колонии. Во последните години од животот, Кунце трајно се преселил во [[Санремо]] (Италија). Иако изјавил дека само ревносно применува стандардна практика, неговите револуционерни идеи за ботаничката номенклатура создале раскол помеѓу конкурентните групи ''Правила на ботаничката номенклатура'',<ref name="Nicolson">{{Наведено списание|last=Nicolson|first=DH|year=1991|title=A History of Botanical Nomenclature|url=https://www.biodiversitylibrary.org/part/35570|journal=Annals of the Missouri Botanical Garden|volume=78|issue=1|pages=33–56|doi=10.2307/2399589|jstor=2399589}}</ref><ref name="Weatherby">{{Наведено списание|last=Weatherby|first=CA|year=1949|title=Botanical Nomenclature Since 1867|journal=American Journal of Botany|volume=36|issue=1|pages=5–7|doi=10.2307/2438113|jstor=2438113|pmid=18124191}}</ref> претходниците на современиот [[Меѓународен правилник за номенклатура на алгите, габите и растенијата|Меѓународен кодекс за номенклатура за алги, габи, и растенијата]]. Конфликтот дошол до почеток на Вториот [[Меѓународен ботанички конгрес]] во 1905 година, две години пред смртта на Кунце. Неговите бескомпромисни одговори на различните ставови значеле дека вратите на голем дел од академскиот свет, особено во Европа, биле затворени за него.<ref name="Nicolson" /><ref name="Weatherby" /> Работата на Кунце фрлила силна светлина врз несоодветноста на претходните пристапи кон ботаничката номенклатура. Група американски ботаничари развиле алтернативен сет на правила, ''Рочестерски законик'', кој го предложиле во 1892 година како алтернатива на меѓународните правила. Овој раскол не бил решен дури до 1930 година.<ref name="Nicolson">{{Наведено списание|last=Nicolson|first=DH|year=1991|title=A History of Botanical Nomenclature|url=https://www.biodiversitylibrary.org/part/35570|journal=Annals of the Missouri Botanical Garden|volume=78|issue=1|pages=33–56|doi=10.2307/2399589|jstor=2399589}}</ref><ref name="Weatherby">{{Наведено списание|last=Weatherby|first=CA|year=1949|title=Botanical Nomenclature Since 1867|journal=American Journal of Botany|volume=36|issue=1|pages=5–7|doi=10.2307/2438113|jstor=2438113|pmid=18124191}}</ref> == Биографски статии == * {{Наведена книга|title=Bulletin of the Charleston Museum|last=Barnhart|first=John Hendley|year=1913|volume=9|pages=65–68|chapter=Otto Kuntze}} * {{Наведено списание|last=Urban, Ignaz|author-link=Ignatz Urban|year=1902|title=''Symbolae Antillanae''|journal=Notae Biographicae|language=Latin|issue=3|page=70}}. * {{Наведена книга|title=Kew Bulletin of Miscellaneous Information|last=Hemsley|first=W.B.|year=1907|pages=100–101|chapter=Dr. Otto Kuntze}} * {{Наведена книга|title=Dictionary of Scientific Biography|last=Stafleu|first=Frans A.|year=1978|volume=15|pages=268–69|chapter=Kuntze, Carl Ernst Otto}} * {{Наведување|last=Zanoni|first=TA|title=Otto Kuntze, Botanist. I. Biography, Bibliography and Travels|journal=Brittonia|volume=32|number=4|pages=551–571|year=1980|doi=10.2307/2806169|jstor=2806169}}.[[Барнхарт Џон Хендли|Barnhart John Hendley]] [[ВБ Хемсли|W.B. Hemsley]] == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * {{Наведување|url=http://www.botanicus.org/creator/298|publisher=Botanicus|title=Revisio generum plantarum}}. * {{Наведување|url=http://www.illustratedgarden.org/mobot/rarebooks/author.asp?creator=Kuntze,%20Otto&creatorID=39|title=Kuntze, Otto|type=biography|publisher=Illustrated Garden}}. * {{Наведување|url=http://www.worldcat.org/search?q=Kuntze&fq=ap%3A%22kuntze%2C+otto%22&dblist=638&start=11&qt=next_page|title=Comprehensive bibliography|publisher=WorldCat}}. {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Починати во 1907 година]] [[Категорија:Родени во 1843 година]] [[Категорија:Ботаничари со авторски кратенки]] b6z0gahg792lbb9blwpsdaihhwxgfq6 0 1301571 4795912 4773274 2022-07-23T19:30:06Z Ehrlich91 24281 wikitext text/x-wiki Следи список на екипи и велосипедисти кои учествувале на [[Џиро д’Италија 2022]].<ref name="giro-route">{{нмс|url= https://www.giroditalia.it/en/the-route/|title=Giro d'Italia 2022 route|publisher=RCS Sport|access-date=28 November 2021}}</ref> == Екипи == Бидејќи Џиро д’Италија е настан од Светската турнеја, сите осумнаесет [[Светска турнеја на UCI|UCI World Tour]] екипи биле автоматски поканети и се обврзани да учествуваат на трката.<ref>{{нмс|url=http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/16/82/39/2-ROA-20150619-E_English.pdf|title=UCI Cycling Regulations: Part 2: Road Races page 110 article 2.15.127|publisher=[[Меѓународен велосипедистички сојуз]]|website=uci.ch|accessdate=20 август 2015|archive-url= https://web.archive.org/web/20150702030045/http://www.uci.ch/mm/Document/News/Rulesandregulation/16/82/39/2-ROA-20150619-E_English.pdf |archive-date=2 јули 2015}}</ref> Дополнително, четири професионални континентални екипи биле поканети, со што била заокружена главната група од 22 екипи. Иако {{ct|ARK|2022}} првично биле поканети на сите трки од [[Светска турнеја на UCI|Светската турнеја]], тие ја одбиле нивната покана на овогодишниот Џиро одлучувајќи да се насочат на [[Тур де Франс 2022|Тур де Франс]] и [[Вуелта а Еспања 2022|Вуелта а Еспања]].<ref>{{нмс|title=Arkea-Samsic declines Giro d'Italia invite|url=https://cyclingtips.com/2022/02/arkea-samsic-declines-giro-invite/ |website=CyclingTips|access-date=18 February 2022|language=en|date=16 February 2022}}</ref> {{Cycling race/listofteams|Q109310706}} == Список на учесници == {{Cycling race/startlist|Q109310706}} === По националност === {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |- ! scope="col" | Држава ! scope="col" | Број на возачи ! scope="col" | Завршиле ! scope="col" | Етапни победи |- ! scope="row" | {{знаме|АВС}} | 9 | 8 | 1 ([[Џеј Хиндли]]) |- ! scope="row" | {{знаме|АВТ}} | 4 | 4 | |- ! scope="row" | {{знаме|АРГ}} | 2 | 2 | |- ! scope="row" | {{знаме|БЕЛ}} | 14 | 14 | 1 ([[Томас де Гент]]) |- ! scope="row" | {{знаме|ВБР}} | 10 | 8 | 2 ([[Марк Кевендиш]], [[Сајмон Јејтс (велосипедист)|Сајмон Јејтс]]) |- ! scope="row" | {{знаме|ГЕР}} | 11 | 10 | 1 ([[Ленард Кемна]]) |- ! scope="row" | {{знаме|ДАН}} | 4 | 3 | |- ! scope="row" | {{знаме|ЕКВ}} | 4 | 4 | |- ! scope="row" | {{знаме|ЕРИ}} | 3 | 2 | 1 ([[Бинијам Гирмај]]) |- ! scope="row" | {{знаме|ЕСТ}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|ИТА}} | 45 | 42 | 2 ([[Алберто Даинезе]], [[Стефано Олдани]]) |- ! scope="row" | {{знаме|КАЗ}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|КАН}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|КОЛ}} | 6 | 5 | |- ! scope="row" | {{знаме|ЛИТ}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|НОР}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|ПОЛ}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|ПОР}} | 3 | 3 | |- ! scope="row" | {{знаме|СЛО}} | 2 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|САД}} | 3 | 3 | |- ! scope="row" | {{знаме|УКР}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|УНГ}} | 3 | 3 | |- ! scope="row" | {{знаме|ФИН}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|ФРА}} | 13 | 13 | 2 ([[Арно Демар]] x2) |- ! scope="row" | {{знаме|ХОЛ}} | 17 | 17 | 2 ([[Кун Бауман]], [[Матје ван дер Пул]]) |- ! scope="row" | {{знаме|ЧЕШ}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|ШВА}} | 2 | 2 | |- ! scope="row" | {{знаме|ШВЕ}} | 1 | 1 | |- ! scope="row" | {{знаме|ШПА}} | 11 | 10 | |- ! scope="row" | Вкупно ! 176 ! 164 ! 12 |} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * {{официјална|http://www.giroditalia.it/eng/}} {{Cycling stage recaps|Џиро д’Италија 2022|1|11|12|21}} [[Категорија:Џиро д’Италија 2022]] qvq0ne8ffe5k0wapa0wpvo6u9qppa0c 0 1301789 4796140 4774599 2022-07-24T10:56:44Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Болест |name=Апитерапија |image=Essaim_41.JPG |caption=Пчели на саќе со мед |field=[[Традиционална медицина]] |ICD10=|ICD9=99.9|MeshID=D000529 }} '''Апитерапија''' ([[Латвиски лат|латински]]: ''apis - пчела'') — комплементарна научна дисциплина на [[народна медицина|традиционалната медицина]], во најголем дел, создадена врз основа на вековно [[народ]]но искуство. Комбинира превентивни и терапевтски методи засновани на употреба на пчелни производи: [[полен]], [[матичен млеч]], [[мед]], [[прополис]], пчелин отров (''Apis mellifera'') и [[восок]] со цел да се зачува и подобри здравјето на луѓето.<ref name=":0">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.sciencedirect.com/book/9780123850959/handbook-of-biologically-active-peptides|title=Handbook of Biologically Active Peptides {{!}} ScienceDirect|work=www.sciencedirect.com|language=en|accessdate=2022-03-22}}</ref> == Историја == Употребата на пчелните производи за превентивни и терапевтски цели постои уште од почетокот на [[човек]]от. За тоа дека човекот отсекогаш го користел медот како храна и [[лек]] говорат многубројните цртежи на ѕидовите на пештерите и зачуваните пишани документи. Зачуваните документи од древните цивилизации на [[Египет]], [[Грција]] и [[Римско Царство|Рим]] упатуваат дека човекот уште тогаш ги ценел лековитите својства на медот.<ref>''Мр Пантелија Пантелић, „Азбука пчеларства“, Београд 2001.''</ref> Во [[Старогрчка митологија|грчката митологија]] [[Мед (митологија)|Мед]] бил син на [[Егеј (митологија)|егејскиот]] крал [[Атина|Егеј]] и волшебничката [[Медеја]]. Според една легенда, кога Медеја била протерана од Атина, таа заминала со нејзиниот син во [[Азија]], каде што тој станал истоимениот херој на [[Медијци]]те, кои освоиле многу земји. Тој го загубил животот при поход на [[Индија]]. Според друга легенда, тој самиот пристигнал во [[Колхида]] во времето кога [[Перс (син на Хелиј)|Перс]] го презел тронот од [[Ејет|Ајет]]. Знаејќи за [[Претскажување|пророштвото]] дека Персеј ќе страда од потомците на неговиот брат, Мед лажно се претставил како [[Хипо]], син на [[коринт]]скиот крал [[Креонт]]. Меѓутоа, тој не успеал да ја измами Перса и го фрлила в [[затвор]]. Од занданата го спасила неговата мајка Медеја, која се претставила како [[Свештеник|свештеничка]] на [[Артемида]] и му го дала [[оружје]]то со кое го убил Персеј.<ref name="мит">[[Aleksandrina Cermanović Kuzmanović|Цермановић-Кузмановић, А.]] & [[Драгослав Срејовић|Срејовић, Д]]. 1992. Лексикон религија и митова. Савремена администрација. Београд.</ref> Мед бил еден од учениците на [[Хирон]] и умрел кога ја нападнал Индија. Според некои извори, неговиот татко можеби бил [[Јасон]] <ref name="парада" />, а како негови родители се спомнуваат [[Дионис]] и [[нимфа]]та [[Алфесибеја]].<ref name="мит" /> Некои автори го нарекувале и Поликсен или Медеј. За него пишувале многу автори; [[Аполодор]], [[Диодор Сицилиски|Диодор]], [[Хесиод]] и други.<ref name="парада">;</ref> * [[Хипократ]] (460-377 г.пр.н.е) го наведува медот како антибиотик, антисептик, експекторанс. * [[Аристотел]] (384-322 г.пр.н.е) им припишува лековити својства на сите пчелни производи * [[Гален]] (130-210) го користел медот како лек. * [[Авицена]] користел мед за лекување на [[Рана|рани]]. Во своите дела тој наведува за [[лек]]овитите својства на [[мед]]от, „ја зајакнува душата, го помага варењето, остриот ум, го обновува памтењето“. Историјата на апитерапијата во [[19 век|19]] и [[20 век]] открива бројни студии спроведени во областа на апитерапијата, а особено во областа на примената на пчелниот отров. Така, благодарение на напорите на [[Австријци|австрискиот]] лекар Филип Терц, кој ги објавил резултатите од своето истражување во [[1888|1888 година]] со наслов „Извештај за еден вид поврзаност помеѓу убодот од пчела и ревматизмот“, започнала употребата на пчелниот отров во лекувањето на ревматските заболувања. Бодог Бек ''([[1871]] - [[1942]]),'' Унгарец родум од [[Будимпешта]], по неговото пристигнување во [[Соединети Американски Држави|САД]], ги следел искуствата на Терц и бил меѓу првите кои почнале да ја користат апитерапијата во [[Соединети Американски Држави|САД]]. Долги години, тој и персоналот на болницата Свети Марко во [[Њујорк (град)|Њујорк]] користеле пчелин отров во лекувањето на ревматски заболувања, по неговото лично лошо искуство со [[ревматска треска]]. Д-р Бек, како и многу лекари пред и по него, се обидел методот на лекување со пчелин отров да биде препознаен од лекарската фела, но безуспешно. Како и д-р Терц, кој се смета за „татко“ на терапијата со пчелин отров, Бек не успеал да создаде никаков интерес во медицинската пракса за прифаќање на употребата на пчелин отров во терапијата. Бек исто така бил голем поборник за употребата на медот во лекувањето, а за да ја популаризира неговата употреба, ја напишал книгата „Медот и твоето здравје“, која ја објавил во [[1938|1938 година]]. За популаризацијата на апитерапијата во [[Соединети Американски Држави|САД]] големи заслуги има и Чарлс Мраз ''(''1905-1999'')'' '','' пчелар од [[Вермонт]], кој добро го познавал Бек и соработувал со него долги години. Во [[1928|1928 година]], откако се преселил во Вермонт, Чарлс основал пчеларник (кој набрзо станал најголемиот пчеларник во [[Нова Англија]]) и фирма која успешно работела повеќе од 60 години. Чарлс, континуирано патувал во Јужна и Средна Америка, Европа, Азија и Блискиот Исток и како консултант промовирал пчеларски методи и технологии. Во [[1992|1992 година]] добил признание од Американската пчеларска федерација како еден од петте најистакнати пчелари во САД во комерцијалното пчеларство. Чарлс бил колумнист и писател кој пишувајќи за медот и неговите производи, дал значаен придонес во негувањето на традициите во областа на пчеларството. Некои од членовите на одборот на Американското здружение за апитерапија, како и многу други членови на ова друштво, се обучени или се обучуваат инспирирани од основните теоретски и практични поставки на Чарлс Фрост. == Апитерапија со убод од пчела == [[Податотека:Apiterapia1.png|мини|250x250пкс| Убод од пчела на кожата на пациентот за време на апитерапија.]] Апитерапијата со убоди од пчела се користи за лекување на специфични хронични воспалителни нарушувања, вклучувајќи:<ref name=":0"/> * ревматизам * невролошки нарушувања, * васкуларни нарушувања, * гастроинтестинални нарушувања * алергиски нарушувања (овој модалитет не треба да се меша со специфична имунотерапија со отров - хименоптерапија за десензибилизација на пациентите кои доживеале анафилакса од убодите на овие инсекти).<ref name=":1">{{Наведување|title=Chapter 64 - Targets and Therapeutic Properties|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780123850959000646|publisher=Academic Press|date=2013-01-01|access-date=2022-03-22|isbn=978-0-12-385095-9|pages=473–482|language=en|first=Christine|last=Beeton|editor-first=Abba J.|editor-last=Kastin}}</ref><ref name=":2">{{Наведување|title=101 - Unconventional Theories and Unproven Methods in Allergy|url=https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/B9780323085939001029|publisher=W.B. Saunders|date=2014-01-01|access-date=2022-03-22|isbn=978-0-323-08593-9|pages=1616–1635|language=en|first=Leonard|last=Bielory|first2=Abba I.|last2=Terr|editor-first=N. Franklin|editor-last=Adkinson|editor2-first=Bruce S.|editor2-last=Bochner}}</ref> Оваа терапија потекнува од анегдотски извештаи за убоди од пчели кои третирале [[бронхитис]] и [[артритис]]. Режимот на лечење се состоел од убоди од пчели и внесување на пчелин отров (''Apis mellifera'') од живи пчели еднаш дневно или трипати неделно, применети на 'рбетот, веројатно во корелација со зафатениот зглоб или по акупунктурните „активирачки“ точки. Потоа, на овие точки се врши притисок со палецот до точка на болка. По првите недели од третманот, некои пациенти доживеале влошување на нивната болест во таканаречената реактивна фаза, која се смета за суштинска и го одразува активирањето на имунолошкиот систем. Кога ќе се постигне специфично (неидентификувано) ниво на отпор, терапијата обично се прекинува. Третманот бил индивидуализиран во зависност од клиничкиот одговор и се прекинувал доколку се појави анафилакса.<ref name=":1"/> Во триесеттите години на 20 век станале достапни комерцијални облици на пчелин отров во облик на инјекции (Apiven, Venapis, Liovac, Iminin, Apikosan), со 0,1&nbsp;mg чист сув пчелин отров, што е еднакво на еден убод од пчела.<ref name=":2"/> {| class="wikitable" |+Состав на пчелниот отров (''Apis mellifera'') <ref>E. DavidMorganIan D.Wilson, ''8.05 - Insect Hormones and Insect Chemical Ecology,'' Comprehensive Natural Products Chemistry Volume 8, 1999, Pages 263-375</ref> ! Вид на соединение ! Соединение ! Количини на отров во % ! Број на персекти (nmol) |- | Мали молекули | [[Хистамин]] | 0,66-1,6 | 5–10 |- | | [[Допамин]] | 0,13-1,0 | 2,7-5,5 |- | | [[Норадреналин]] | 0,1-0,7 | 0,9-4,5 |- | [[Пептид]] | [[Мелитин]] | 40–50 | 10–12 |- | | [[Мелитин-Ф]] | 0,01 | 0,0003 |- | | [[Апамин]] | 3 | 0,75 |- | | [[Пептид]] 401 | 2 | 0,6 |- | | [[Секапин]] | 0,5 | 0,13 |- | | [[Тертиапин]] | 0,1 | 0,03 |- | | [[Прокамин]] А, Б | 1.4 | 2.0 |- | [[Ензим]]и | [[Фосфолипаза]] А2 | 10–12 | 0,23 |- | | [[Хијалуронидаза]] | 1-2 | 0,03 |- | | Кисела фосфомоноестераза | 1,0 | - |- | | α-d-глукозидаза | 0,6 | - |- | | [[Лизофосфолипаза]] | 1,0 | 0,03 |} Активните истражувања во [[Соединети Американски Држави|Соединетите Американски Држави]] и други земји престанале во раните 1950-ти со појавата на ефективни [[антибиотици]] и [[кортикостероид]]и. Од почетокот на 21 век, кога имало заживување на студиите за корисните ефекти на убодите од пчели, овој ефект се припишува на фракцијата растворлива во вода и нејзината интеракција со металопротеинази и [[мелитин]], која ја инхибира циклооксигеназата (ЦОКС-2) и производство на супероксид од страна на неутрофили, двата главни играчи во одржувањето и појачувањеето на воспалението во зглобовите за време на ревматоиден артритис. Ова антиинфламаторно средство, за кое е познато дека е 100 пати посилно од [[кортизон]]от, се покажало дека е ефикасно во потиснување на производството на цитокин.<ref name=":0"/> Во клиничката пракса, при примената на оваа метода се појавиле несакани ефекти како [[анафилакса]] (како еден од главните проблеми) и ризик од развој на други компликации (како хепатотоксичност).<ref name=":2"/> Затоа, бидејќи се покажа дека мелитин покажува хемолитички и цитотоксични активности против клетките на цицачите, тој треба да се модифицира пред безбедно да се развие во лек. == Ставови и упатства за употреба на пчелни производи при лечење == Во популарната литература и слични прирачници: често се опишуваат корисните ефекти на медот и другите пчелни производи, со наведување на научно непотврдени факти или без наведување на авторите кои ги спровеле истражувањата и ги утврдиле чудесните ефекти на пчелните производи врз здравјето на луѓето, или биле давани совети како да се користи медот и другите пчелни производи, дози и рецепти без никаква научна потврда, односно претклинички и клинички испитувања. Бидејќи апитерапијата вклучува употреба на многу диететски производи или [[Додаток во исхрана|додатоци]] базирани на [[мед]] и други [[Пчели|пчелни]] производи, создадени надвор од [[Фармацевтска индустрија|фармацевтската индустрија]] и кои се препорачани или применувани од немедицински професионалци, без јасни научни докази, имињата на ''дополнителните'' или ''алтернативните'' третмани се [[Псевдонаука|псевдонаучни]] термини кои често се користат од точната медицина при опишување на овој метод во пракса. Затоа, многу често во стручната литература, особено медицинската, пчелните производи речиси општо се отфрлаат како бескорисни, а нивната употреба во лекувањето се нарекува „надрилекарство“.<ref>Cassileth B. ''The Alternative Medicine Handbook.'' New York, NY: W. W. Norton & Co; 1998.</ref> Некои од главните причини за општото непочитување и поларизирање на ставовите меѓу експертите од различни професии, за секој биолошки корисен потенцијал на пчелните производи, според точната медицина во многу западни земји биле:<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.worldbeeday.org/en/did-you-know/238-apitherapy-in-slovenia-the-great-healing-power-of-the-little-bee.html|title=Apitherapy in Slovenia - The great healing power of the little bee|last=Valentina|first=Si-TEAM|work=www.worldbeeday.org|language=en-gb|accessdate=2022-03-22}}</ref> * ''недостаток на добро осмислени тестови за да се утврди ефикасноста на пчелните производи'' , * ''недостаток на еднообразност на повеќето пчелни производи,'' * ''тешкотии при користење или препишување пчелни производи'' , * ''општа аверзија кон некоја супстанција која не е фабрички произведена од добро познати супстанции'', * ''тешкотии на фармацевтските компании да патентираат и да осигураат профитабилност на пчелните производи'' * ''чести дезинформации и непромислена пропаганда во популарниот печат и литература во која ефектите од пчелните производи се пренагласени и неумерени.'' Некои од производите во апитерапијата речиси никогаш не предизвикуваат „штети“, а можат да имаат позитивни ефекти во ублажување на симптомите, додека други можат да бидат „опасни“. Ако во апитерапијата се користат внимателно одбрани и проверени [[Пчели|пчелни]] производи (на пр. при лекување на рак или некои други состојби) можат позитивно да делуваат на ублажување на одредени симптоми и на самиот тек на болеста.<ref>Chen CN, Wu CL, Lin JK. ''Propolin C from propolis induces apoptosis through activating caspases, Bid and cytochrome c release in human melanoma cells.'' Biochem Pharmacol. 2004 Jan 1;67(1):53-66.</ref><ref>Chen CN. Wu CL. Lin JK. ''Apoptosis of human melanoma cells induced by the novel compounds propolin A and propolin B from Taiwenese propolis.'' Cancer Letters. 245(1-2):218-31, 2007.</ref><ref>Li H, Kapur A, Yang JX, Srivastava S, McLeod DG, Paredes-Guzman JF, Daugsch A, Park YK, Rhim JS. ''Antiproliferation of human prostate cancer cells by ethanolic extracts of Brazilian propolis and its botanical origin.'' Int J Oncol. 2007;31:601-606.</ref> Кај лица кои имаат екстремни [[Анафилактичен шок|алергиски реакции]] на убоди од пчели или други [[Пчели|пчелни]] производи, во најтешките случаи последиците може да бидат [[Смрт|фатални]]. После употреба на [[матичен млеч]] може да дојде до напад на [[астма]] и можна [[смрт]]. Луѓето со ослабен [[имунолошки систем]] треба да бидат внимателни кога консумираат [[мед]], бидејќи може да содржи [[бактерии]] или [[Габа|габи]], кои можат да предизвикаат инфекција кај овие луѓе. Исто така, можните ефекти на пчелниот отров во [[бременост]]а не се добро проучени. Жените кои се бремени или се [[Доење|доилки]] задолжително треба да се консултираат со својот лекар пред да започнат со апитерапија. При лечење на одредени [[болест]]и треба да се избегнува потпирањето исклучиво на овој вид третман, бидејќи одложувањето на примената на конвенционалните методи на медицинска нега може да остави сериозни и трајни последици по здравјето. Затоа, апитерапијата секогаш треба да се користи со претходна консултација со [[лекар]], а во принцип секогаш заедно со методите на конвенционалната медицина. Затоа, за да може апитерапијата да го има своето заслужено место во лекувањето и да биде прифатена од медицинската наука, неопходно е да се надминат бројните тешкотии и да се исполнат бројни услови, од кои најважни се: * ''Постојано да се спроведуваат, на научна основа, истражувања со цел да се добијат докази за поволните ефекти на пчелните производи и можностите за нивна примена во фармацевтската индустрија и медицината'', * ''обука на здравствени работници од областа на апитерапијата'', * ''едукација на пчеларите за нивната одговорност во производството и маркетингот на пчелни производи'', * ''едукација на населението - корисници на пчелни производи за важноста и начинот на примена на пчелните производи''. <center><gallery> Податотека:Protection.jpg|| Податотека:Langstroth Frames.jpg|| Податотека:Smoker.jpg|| Податотека:Bee blower 9124.JPG|| Податотека:Opening-cells.jpg|| Податотека:Fork-Beekeeping.jpg|| Податотека:Discovered_honey.jpg|| Податотека:Extractor Beekeeping.jpg|| Податотека:Filtering_of_honey.jpg|| Податотека:Honey-miel.jpg|| </gallery></center> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.cancer.org/docroot/ETO/content/ETO_5_3X_Apitherapy.asp?sitearea=ETO Apitherapy] {{Wayback|url=http://www.cancer.org/docroot/ETO/content/ETO_5_3X_Apitherapy.asp?sitearea=ETO|date=20100627082957}} * [https://web.archive.org/web/20061019022152/http://www.mssociety.ca/en/research/CAT980602.htm Multiple Sclerosis Society of Canada, Bee Venom Study] * [http://www.apitherapie.de/ German Apitherapy Society] * [http://www.apitherapy.org/ American Apitherapy Society] * [http://www.apiterapie.ro/ Romanian Apitherapy Society] * [http://www.apiterapia.hu/ Hungarian Apitherapy Society] * [https://web.archive.org/web/20120823203954/http://www.pcelinjak.com/component/option,com_frontpage/Itemid,119/ Webpčelinjak] {{Медицинска консултација}} [[Категорија:Алтернативна медицина]] [[Категорија:Апитерапија]] [[Категорија:Латинизми]] [[Категорија:Зборови кои ги нема во ТРМЈ]] breefclawoqee1ck3alp0ukidhl3rn2 0 1303106 4796181 4783266 2022-07-24T11:26:35Z Bjankuloski06 332 /* top */Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Организација | name = Дански совет за бегалци | logo = | type = | founded_date = 1956 | founders = | headquarters = [[Копенхаген]], [[Данска]] | origins = | area_served = цел свет | product = | focus = Хуманитарност | method = Помош | revenue = | endowment = | num_volunteers = | num_employees = 7,000 | num_members = | subsid = | owner = | leader_title = | leader_name = | Non-profit_slogan = | homepage = {{URL|www.drc.ngo}} | dissolved = | footnotes = }} '''Дански совет за бегалци''' ({{Lang-da|Dansk Flygtningehjælp}}) — приватна [[данска]] хуманитарна непрофитна организација, основана во [[1956]] година. Формирана по [[Втора светска војна|Втората светска војна]] како одговор на европските бегалски кризи предизвикани од [[Унгарска револуција (1956)|советската инвазија на Унгарија во 1956 година]], ДСБ бил активен во големи хуманитарни проекти ширум светот. Преку операциите, ДСБ бил одговорен за испорака на половина од меѓународната хуманитарна помош во [[Босна и Херцеговина]] за време на [[Војните во Југославија|војните за независност]] во [[Социјалистичка Федеративна Република Југославија|поранешна Југославија]] во 1990-тите. Денес Данскиот совет за бегалци работи во повеќе од 40 земји низ светот, со хуманитарни програми во конфликтните зони како што се [[Сомалија]], [[Авганистан]] во Средна Азија, [[Ирак]] на Блискиот Исток и [[Чеченија]] на [[Кавказ]]. Данскиот совет за бегалци е еден од клучните хуманитарни актери во [[Сирија]] и нејзините соседни земји, бидејќи повеќе од 500.000 лица добиваат итна помош секој месец во регионот. Ситуацијата во и околу [[Сирија]] е најголемата хуманитарна криза со која се соочува светот и 30% од населението ги напуштило своите домови како последица на насилството. Во Сирија, [[Либан]], [[Јордан]], [[Турција]] и Ирак, ДСБ дистрибуира помош во форма на душеци, облека, ќебиња и хигиенски комплети, дава едукативна помош во однос на дополнителна настава и часови за отпуштените студенти и рехабилитира засолништа. Во Сирија, ДСБ им помага на раселените и погодените од конфликти Сиријци во Хомс, Дара, Хама, Алеп и Дамаск. Меѓународните активности на ДСБ имаат за цел да ги заштитат бегалците и внатрешно раселените лица и да промовираат долгорочни решенија. Помошта на ДСБ во акутните бегалски кризи останува фокусирана на одговорите на долгорочните ефекти. Данскиот совет за бегалци моментално спроведува активности во девет сектори, имено: домување и инфраструктура од мал обем, генерирање приход преку грант и микрофинансирање, безбедност на храна и земјоделска рехабилитација и развој, право и информации поврзани со раселувањето, социјална рехабилитација, вмрежување на невладини организации и развој на капацитети, управување со информации и координација и логистика за вонредни ситуации и управување со транспорт. ДСБ е исто така активна на полето на деминирање и логистика и работа за реконструкција за различни меѓународни агенции како што се [[Светска програма за храна|Светската програма за]] храна на Обединетите нации (WFP) и [[УНХЦР|Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци]] (УНХЦР). Генерален секретар на ДСБ е Шарлот Сленте. Во октомври 2011 година, двајца работници на ДСБ на проект за деминирање биле заробени од сомалиски пирати во Галкајо. 93 дена подоцна тие биле спасени од фоките на морнарицата на САД.<ref name="DailyNews">{{Наведени вести|url=http://www.nydailynews.com/news/world/u-s-military-raid-somalia-frees-american-dane-held-hostage-article-1.1011524|title=Navy SEALs who killed Osama bin Laden rescue of 2 hostages in Somalia: report|date=January 25, 2012|work=[[NY Daily News]]/[[The Associated Press]]|access-date=2012-01-26|location=MOGADISHU, Somalia}}</ref> Во септември 2013 година, ДСБ отворила ново претставништво во [[Женева]]. Во 2017 година, данската влада донирала 2,5 милиони дански [[Данска круна|круни]] на данскиот совет за бегалци за тие да работат заедно со [[ИБМ|IBM]] за да развијат модел кој ќе ги следи и евентуално ќе ги предвиди брановите на бегалци и мигранти, а со тоа ќе го подобри планирањето за хуманитарен одговор.<ref>{{Наведени вести|url=http://um.dk/en/news/newsdisplaypage/?newsid=4366786d-12a6-4f1b-98c4-15be593da1a5|title=Denmark supports new tech-initiative for humanitarian action|date=November 29, 2017|work=Ministry of Foreign Affairs of Denmark|access-date=2018-06-06}}</ref> Во моментов ја води својата хуманитарна кампања во бегалските кампови Рохинџа во [[Кокс Базар]].<ref>{{Наведени вести|url=https://www.hrw.org/news/2018/05/24/joint-submission-cedaw-myanmar|title=Joint Submission to CEDAW on Myanmar|date=2018-05-24|work=Human Rights Watch|access-date=2018-06-12|language=en}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [https://drc.ngo/da/ Dansk Flygtningehjælp] (in Danish) * [http://www.drc.ngo/ Дански совет за бегалци] (in English) * [http://www.danishdemininggroup.dk/ Данска група за деминирање] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20101225010304/http://www.danishdemininggroup.dk/|date=2010-12-25}} (in English) [[Категорија:Организации во Данска]] [[Категорија:Хуманитарни организации]] poxu614mouiguyufp6rv6a2gq2gq2gk 0 1303159 4796207 4791984 2022-07-24T11:28:36Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki [[Податотека:Himalayan CAT.jpg|thumb|Хималајска мачка]] ]] '''Хималајска мачка''' е раса или подраса на долговлакнеста [[мачка]] слична по типот на персиската, со исклучок на нејзините сини очи и нејзината пошарена боја, кои се добиени од вкрстосување на персиската со [[Сијамска мачка|сијамската мачка]] . Некои здруженија за мачки ги класифицираат хималајските мачки како долговлакнеста под-раса на сијамски, или под-раса на персиски мачки. == Историја == Здружението на љубители на мачки смета дека хималајската персиска мачка е варијација на бојата на персиската, наместо посебна раса. Поради бојата расата била именувана како „хималајска“: која упатува на бојата на хималајските животни, особено хималајскиот зајак . Се претпоставува дека долговлакнестите персиските мачки потекнуваат од мачката на Палас, Фелис манул, дива мачка која ја населувала Средна Азија и која е нема дамки или пруги и има многу долго меко крзно. Сепак, нема остеолошки или други докази за тоа и поверојатно е дека долговлакнестите домашни мачки се резултат на вештачка селекција од страна на луѓето.<ref name="CluttonBrock1981">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/domesticatedanim00clut/page/109|title=A natural history of domesticated mammals|last=Clutton-Brock|first=Juliet|publisher=University of Texas Press|year=1981|isbn=0292715323|edition=1st University of Texas Press|location=Austin|page=[https://archive.org/details/domesticatedanim00clut/page/109 109]|url-access=registration}}</ref> Сè уште се вршат истражувања за да се откријат предците на хималајските мачки. Пример за ова истражување и експериментирање е следново: Ретка варијанта на боја на американскиот визон ( ''Neogale vison'' ),е откриена на ранч во Нова Шкотска и означена како сорта „мермерна“, и таа носи карактеристичен пигмент што наликува на некои други видови, на пр., сијамската мачка и хималајскиот глушец.<ref>{{Наведено списание|last=Benkel|first=Bernhard F.|last2=Kirsti Rouyinen-Watt|last3=Hossain Farid|last4=Razyan Anistoroaei|date=April 2009|title=Molecular characterization of the Himalayan mink|journal=Mammalian Genome|volume=20|issue=4|pages=256–259|doi=10.1007/s00335-009-9177-6|pmid=19308642}}</ref> Експериментите за воспоставување на раса со комбинирани персиски и сијамски особини, започнало во Соединетите Држави во 1930-тите на [[Харвард|Универзитетот Харвард]], под терминот '''сијамска &ndash; персиска''', а резултатите биле објавени во ''Весник на наследонста'' во 1936 година.,<ref name="Keeler">{{Наведено списание|last=Keeler|first=Clyde E.|last2=Cobb|first2=Virginia|year=1936|title=Siamese&ndash;Persian Cats|journal=Journal of Heredity|publisher=American Genetic Association|volume=27|issue=9|pages=339&ndash;340|doi=10.1093/oxfordjournals.jhered.a104243|issn=0022-1503}} First page is available online at http://jhered.oxfordjournals.org/cgi/pdf_extract/27/9/339/</ref> но мачките не биле признати како посебна раса од ниту една голема група на љубители на мачки во тоа време. Брајан Стерлинг-Веб независно од ова истажување, сам направил вкрстување, кое траело во период од десет години во Обединетото Кралство, а во 1955 година таму новата раса на мачки бил призната како '''Долговлакнеста шарена мачка''' од страна на Управниот совет на убави домашни мачки <ref name="Berg">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cfa.org/Breeds/BreedsKthruR/Persian/PERHIMArticle(1999).aspx|title=The Himalayan Persian|last=Berg|first=Linda|year=1999|work=CFA.org|publisher=[[Cat Fanciers' Association]] (CFA)|location=Alliance, Ohio, US|archive-url=https://web.archive.org/web/20130516195723/http://www.cfa.org/Breeds/BreedsKthruR/Persian/PERHIMArticle(1999).aspx|archive-date=16 May 2013|accessdate=4 March 2004}}</ref> Одгледувачот на мачки од Калифорнија, Жан Мил, кој посетувал серија постдипломски часови по [[генетика]] на Универзитетот во Калифорнија, Дејвис, исто така правел вкрстување на овие две раси и тој бил еден од тројцата одгледувачи на мачки кои сами, независно ги вкрстувале персиските и сијамските за да ја создадат хималајската мачка.<ref name="Hamilton">{{Наведени вести|url=http://articles.latimes.com/1994-03-10/news/ga-32170_1_leopard-cat/2|title=A Little Cat Feat: A Covina woman's efforts at cross-breeding wild and domestic felines are paying off handsomely.|last=Hamilton|first=Denise|date=10 March 1994|work=[[Los Angeles Times]]|access-date=27 January 2019|page=2}}</ref> Одделни напори за размножување со седиште во САД започнале околу 1950 година,<ref name="Berg"/> и еден одгледувачка на мачки познат на изворите едноставно како г-ѓа. Гофорт добила признание за нејзината работа од Здружението на љубители на мачки (ЦФА) кон крајот на 1957 година за '''Хималајските мачки''' .<ref name="Berg" /> Раните одгледувачи биле претежно заинтересирани да додадат сијамска боја на долговлакнестите мачки, и затоа се обиделе да ја задржат доминацијата на персиската особина.<ref name="Berg" /> Сепак, до 1960-тите, некои повторно воведувале сијамски гени при што имало помалку мачки во „персиски стил“,<ref name="Berg" /> Во 1980-тите, заедничките напори за повторно воспоставување на расата по формално персиски линии, на крајот направиле расата да биде сметана за персиска како варијанта во некои регистри (на пр. во 1984 година од страна на ЦФА).<ref name="Berg" /> == Изглед == [[Податотека:Himalayan_cat_percy.jpg|лево|мини| 3-годишен хималајски мачор]] === Тело === Како и персиските мачки, хималајските мачки имаат тенденција да имаат тркалезно тело и кратки нозе, што им отежнува да скокаат високо како другите мачки. Сепак, од 1960-тите, некои мачки имаат повеќе тело слично на сијамското,<ref name="Berg"/> и затоа го немаат ова ограничување, но затоа пак може да не се прифатливи како расни мачки за изложба, во зависност од специфичните стандарди за раса на секоја организација посебно. === Глава === Како и кај персиските, постојат два типа на хималајски мачки, традиционално лице или т.н кукла лице и пеке или ултра типизирано кое има поекстремни црти на лицето со смачкан изглед. Хималајските мачки кои имаат сплескано лице исто како персиските мачки со пеке-лице имаат и многу големи, тркалезни очи со кожата на носот директно меѓу очите. Химелајските мачки чувани во домашни услови како миленичињата обично имаат подолг нос од мачките на изложби и исто така овие мачки чувани во домашни услови може да имаат подолга муцка и помали очи од мачките на изложбите. Сепак, сите три типа на мачки се хималајски. === Крзно === * '''Сини шари на крзното:''' мачка чија сина боја на крзното е ограничена на: стапалата, ушите, опашката и на лицето.<ref name="iams.com">[http://www.iams.com/en_us/jsp/_includes/glossary_cat.jsp "Cat glossary"] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20131029184441/http://www.iams.com/en_us/jsp/_includes/glossary_cat.jsp|date=2013-10-29}}. Iams.com. Retrieved on 23 October 2013.</ref> * '''Шари на јоргован на крзното:''' разредена, посветла верзија на сината боја. Бојата на телото е побела и посветла отколку на мачка со сина боја. * '''Кафеави шари на крзното:''' Впечатлива кафеава боја на крзното.<ref name="cfainc.org" /> * '''Чоколадни шари на крзното:''' Чоколадно кафеава боја на лицето, ушите, опашката и нозете која се разликува од потемната кафеава боја.<ref name="iams.com" /> Бојата на телото е побела и посветла. Една разлика помеѓу чоколадното крзно и кафеавато крзно е бојата на шепите. Мачките со чоколадно крзно ќе имаат розови шепи, додека мачките со кафеаво крзно ќе има темно кафеави шепи. * '''Црвени или огнени шари на крзното:''' ако двете мачки се со сина, кремаста или сино-крем боја на крзно, потомството не може да има црвени шари на крзното.<ref name="cfainc.org">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cfainc.org/Breeders/CatColorsGenetics/HintsforDeterminingColor.aspx|title=Hints for Determining Color – the Cat Fanciers' Association, Inc}}</ref> * '''Крем шари на крзното:''' пламен и крем боите на крзно може да бидат многу блиски. Бојата на телото е побела и посветла отколку на кафеавата мачка. Најголемиот дел од крзното на хималајските мачки е бело или крем, но шарите доаѓаат во многу различни бои: црни шари, сини шари, во боја на јоргован, чоколадни, црвени (пламен) и крем шари. Шарите исто така, може да бидат во боја на Таби, рис или желка. Мачките со чоколадни шари и шари на јоргованот се најретки, бидејќи и двајцата родители мора да го носат генот за чоколадно/јоргован шара за да произлезе маче со овие шари, бидејќи карактеристиката е автосомно рецесивна . == Здравје == Поради нивното персиско потекло, некои хималајки мачки може да го имаат генот што предизвикува полицистична бубрежна болест (ПББ), сепак, генетскиот тест може да открие кои мачки го носат генот ПББ, така што тие можат да бидат стерилизирани со цел во иднина да се спречи ширење на овој ген. Како и сите долговлакнести мачки, хималајските мачки треба секојдневно да се четкаат за да се одржува крзното и тоа да изгледа добро и здраво. Покрај тоа, можеби ќе треба секојдневно да им се брише и чисти лицето, во зависност од мачката. Некои љубители на хималајски мачки препорачуваат и често капење, за да се намали количината на масло на крзното и кожата на мачката. == Наводи == {{Наводи|32em}} == Надворешни врски == * [http://catsplace.org/himalayan-cat-breed/ Раса на хималајски мачки] * [https://web.archive.org/web/20080509194432/http://www.cfa.org/breeds/profiles/articles/persian-himalayan.html Статија за раса на хималајско-персиски CFA] * {{Dmoz|Recreation/Pets/Cats/Breeds/Himalayan}} [[Категорија:Мачешки раси]] bdxb8yiotspyorislr82mkknmi833at 0 1303405 4796152 4784097 2022-07-24T10:57:17Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Америка → Средна Америка wikitext text/x-wiki Обединувањето на '''семејството''' е призната причина за [[Доселување|имиграција]] во многу земји поради присуството на еден или повеќе членови на семејството во одредена земја, па затоа им овозможува на остатокот од поделеното семејство или само одредени членови на семејството да емигрираат во таа земја. Законите за обединување на семејството се обидуваат да го балансираат правото на семејството да живее заедно со правото на земјата да ја контролира имиграцијата. Сепак, како изгледа рамнотежата и кои членови на семејството може повторно да се обединат, во голема мера се разликуваат по земја. Поткатегорија на обединување на семејството е миграцијата на бракот во која едниот брачен другар емигрира во земјата на другиот брачен другар. Брачната миграција може да се случи пред бракот, а потоа да спаѓа во својата посебна категорија, или може да се случи по бракот, а потоа потпаѓа под законите за повторно обединување на семејството. Некои земји дозволуваат обединување на семејството за невенчаните партнери доколку можат да докажат постојана интимна врска која исто така траела подолго од одреден временски период. Во последниве години, имаше неколку случаи на малолетници испратени на опасни патувања за да аплицираат за статус на [[Право на азил|политички азил]] што ќе им овозможи на остатокот од семејството да им се придружи. Меѓутоа, во некои земји, човек мора да има најмалку 18 години за да аплицира за обединување на семејството, а потоа само со издржувани деца под 16 години или партнери, а не со родители или браќа и сестри. == Правна рамка == === Европа === Голем дел од имигрантите во [[Европа]] го прават тоа преку законите за обединување на семејството. Многу земји во Европа донесоа закони во последниве години за да ја ограничат способноста на луѓето да го сторат тоа. * [[Данска]] – Во случај на брак, данскиот закон бара и двајцата сопружници да бидат најмалку{{Дроп|23|1|2}} . Ова е познато како 24-годишно правило . Дополнително, врската на двојката со Данска мора да биде посилна отколку со земјата на потекло, во пракса дека брачниот другар во Данска мора да престојувал таму 12 години.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nyidanmark.dk/en-us/coming_to_dk/familyreunification/spouses/attachment-requirement/den-herboende-aegtefaelle.htm|title=The Danish spouse's attachment to Denmark|work=newtodenmark.dk|publisher=Danish Immigration Service|accessdate=21 September 2016}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nyidanmark.dk/en-us/News/News/danish_immigration_service/2016/change_in_the_attachment_requirement.htm|title=Change in the attachment requirement in family reunification cases|work=newtodenmark.dk|publisher=Danish Immigration Service|accessdate=21 September 2016}}</ref> * [[Холандија]] - Во случај на брак, холандскиот закон бара холандскиот брачен другар да има најмалку 21 година и да заработува плата од најмалку 120% од минималната плата. Од брачниот другар што не е Холанѓанец се бара да положи испити за интеграција во холандската амбасада во нивната матична земја, покажувајќи основно владеење на холандскиот јазик. Онаму каде за судски процес би биле потребни години и илјадници евра, правилата на ЕУ за слободно движење даваат право на семеен живот веднаш без трошоци повеќе од лична карта. Затоа, некои Холанѓани се преселуваат во Белгија или Германија на најмалку шест месеци, со цел да бидат регулирани со правилата за обединување на семејството на ЕУ наместо холандските правила за обединување на семејството. Ова стана познато како „ Белгиска рута“ или „ Патот ЕУ “.<ref>[http://www.volkskrant.nl/buitenland/article152295.ece/Belgie_vindt_Nederlands_vreemdelingenbeleid_te_streng België vindt Nederlands vreemdelingenbeleid te streng] ; {{Наведена мрежна страница|url=http://ejw.sagepub.com/content/20/1/61.abstract|title=A proper wife, a proper marriage. Constructions of us and them in Dutch family migration policy|last=Bonjour|first=Saskia|last2=de Hart|first2=Betty|year=2013|publisher=European Journal of Women's Studies}}</ref> * [[Германија]] – Од 2007 година, законот бара секој брачен другар да има најмалку 18 години. Сопружникот што живее во Германија можеби не зависи од социјалните бенефиции и мора да поседува соодветен простор за живеење. Сопружникот што емигрира треба да докаже основно говорно и писмено познавање на германски јазик. Законот се однесува на германски и странски државјани.<ref>[http://booksandjournals.brillonline.com/content/journals/10.1163/15718166-12342031] Block & Bonjour 2013 'Fortress Europe or Europe of Rights. The Europeanisation of Family migration policies in France, Germany and the Netherlands' in European Journal of Migration and Law</ref> * [[Обединето Кралство|ОК]] - Правилата за имиграција, според Законот за имиграција од 1971 година, беа ажурирани во 2012 година за да се создаде строг праг на минимален приход за сопружниците и децата кои не се членки на ЕУ да добијат дозвола да останат во ОК . Од 2012 година, апликантот мора да го исполни финансискиот услов од 18.600 фунти годишно доколку аплицира само за себе, 22.400 фунти годишно за себе и едно дете и 2.400 фунти годишно за секое дополнително дете. Овие правила беа оспорени во судовите, а во 2017 година Врховниот суд утврди дека иако „начелно е прифатен прагот на минималниот приход“, тие одлучија дека правилата и упатствата се неисправни и незаконски додека не се изменат за да се даде поголема тежина на интересите на децата вклучени, и дека треба да се земат предвид други извори на финансирање освен приходот на британскиот брачен другар.<ref name="guardian-20170222">{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/law/2017/feb/22/supreme-court-backs-minimum-income-rule-for-non-european-spouses|title=Supreme court backs minimum income rule for non-European spouses|last=Travis|first=Alan|date=22 February 2017|work=The Guardian|access-date=22 February 2017}}</ref><ref name="cco-201508">{{Наведен извештај|access-date=22 February 2017}}</ref> Стапката на одобрување визи за порамнување за 2017 година беше 76%.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.swiftimmigration.co.uk/uk-spouse-and-settlement-visa/|title=UK Spouse and Settlement Visa – Swift Immigration|work=www.swiftimmigration.co.uk|language=en-GB|accessdate=22 May 2018}}</ref> ==== Норвешка ==== Спонзорот мора да има приход од најмалку NOK&nbsp;251.856 (37.000 УСД) пред оданочување во текот на 2014 година и имаат заработено најмалку NOK&nbsp;246.136 во 2013 година пред оданочување. Референтното лице не може да примило социјално осигурување во последните 12 месеци. Условот за приход мора да се докажува на Норвешката Дирекција за имиграција секоја година. Во 1999 година, норвешкиот Директор за имиграција ([[Норвешки јазик|норвешки]] : ''Udlendingsdirektoratet'', UDI) почна да користи крвно тестирање на Сомалијците кои аплицираа за обединување на семејството со родителите, при што тестовите покажаа дека 1 од 4 лаже за семејните врски. Тестовите подоцна беа сменети во ДНК тестови за да се потврдат семејните врски.<ref name="Dagbladet.no">{{Наведени вести|url=https://www.dagbladet.no/nyheter/udi-fortsetter-med-omstridt-dna-test/65752620|title=UDI fortsetter med omstridt DNA-test|date=2 October 2001|work=Dagbladet.no|access-date=27 August 2018|language=no}}</ref> Водачот на сомалиската заедница во Норвешка и Норвешката медицинска асоцијација протестираа против тестовите и посакаа тие да бидат прекинати.<ref name="Dagbladet.no" /> Во 2010 година, UDI започна ДНК-тестови на сомалиски двојки без деца кои аплицирале за обединување на семејството, каде што едниот брачен другар веќе живеел во Норвешка. Резултатите покажале дека 40% од таквите парови биле браќа и сестри. Како што тестовите станаа широко познати, соодносот падна на 25 отсто, а тестовите беа проширени и на мигранти од други региони.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.aftenposten.no/norge/i/l1q7A/DNA-tester-avdekket-juks-med-familiegjenforening|title=DNA-tester avdekket juks med familiegjenforening|work=Aftenposten|access-date=27 August 2018|language=nb-NO}}</ref> Според една студија од 2017 година на Норвешка за статистика, имигрантите кои пристигнуваат преку обединување на семејството се премногу застапени како сторители на криминал, со 66,9 на 1000 наспроти 44,9 на 1000 за неимигрантското население. Бегалците и имигрантите од Африка, исто така, покажуваат значителна претерана застапеност, додека имигрантите кои пристигнуваат да студираат се силно недоволно застапени со 19,7 на 1000.<ref name="Popcr">{{Наведена книга|url=http://www.ssb.no/sosiale-forhold-og-kriminalitet/artikler-og-publikasjoner/_attachment/332143?_ts=16035d6f0d8|title=Kriminalitet blant innvandrere og norskfødte med innvandrerforeldre En analyse av registerdata for perioden 1992–2015|last=Synøve N. Andersen, Bjart Holtsmark & Sigmund B. Mohn|publisher=Statistics Norway|year=2017|isbn=978-82-537-9643-7|pages=4, 27, 28|quote=Figur 3.2 viser den ujusterte (M1) og de justerte (M2-M4) andelene gjernings-personer blant øvrig befolkning og blant innvandrere fra ulike land og verdens-regioner. De grønne og lilla søylene (M1 og M2) tilsvarer tallene i Tabell 3.3.|archive-url=https://web.archive.org/web/20180115070718/http://www.ssb.no/sosiale-forhold-og-kriminalitet/artikler-og-publikasjoner/_attachment/332143?_ts=16035d6f0d8|archive-date=15 January 2018}}</ref> === Северна Америка === ==== Канада ==== Според Законот за имиграција и заштита на бегалците и поврзаните регулативи, на канадски државјанин или постојан жител на Канада на возраст од најмалку 18 години, му е дозволено, под одредени услови, да спонзорира одредени членови на нивното потесно семејство за постојан престој во Канада. ==== Соединети Држави ==== Обединувањето на семејството е од 1968 година регулирано со условите на Законот за имиграција и националност, изменет. Тоа е најчеста правна основа за имиграција во САД. Историски гледано, акцентот на обединувањето на семејството во американскиот закон за имиграција започна со тој чин со доделување на 74% од сите нови имигранти дозволени во Соединетите држави за визи за повторно обединување на семејството. Оние кои ги вклучуваат, во опаѓачки приоритет, невенчаните возрасни деца на државјани на САД (20%), сопружници и немажени деца на странци со постојан престој (20%), оженети деца на државјани на САД (10%) и браќа и сестри на државјани на САД постари од возраста 21 (24%).<ref>{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/dividinglinespol00tich|title=Dividing Lines: The Politics of Immigration Control in America|last=Tichenor|first=Daniel J.|publisher=Princeton, NJ: Princeton University Press|year=2002|page=[https://archive.org/details/dividinglinespol00tich/page/n230 216]|url-access=registration}}</ref> Од 2016 година, застапниците на порестриктивните закони за имиграција честопати го критикуваа обединувањето на семејството како миграција на синџири, научниците обично го користат тој термин за поширокиот процес со кој луѓето од одредени градови или региони се следат едни со други во нови градови и занимања. Граѓаните и постојаните жители на Соединетите Држави можат да спонзорираат роднини за имиграција во Соединетите држави на различни начини. Граѓаните од која било возраст можат да ги спонзорираат своите сопружници и нивните деца, но само граѓаните кои наполниле 21 година можат да спонзорираат браќа и сестри и родители. (Одлуката на Врховниот суд ''Соединетите Американски Држави против.'' ''Виндзор'' во 2013 година пресуди дека истополовите сопружници мора да се третираат исто како и сопружниците од спротивен пол. ) Постојаните жители можат да спонзорираат само сопружници и невенчани деца. Спонзорот мора да покаже капацитет да го поддржи својот роднина финансиски на 125% од нивото на сиромаштија.<ref name="USCIS1">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.uscis.gov/portal/site/uscis/menuitem.5af9bb95919f35e66f614176543f6d1a/?vgnextoid=0775667706f7d010VgnVCM10000048f3d6a1RCRD|title=Immigration through a Family Member|publisher=[[United States Citizenship and Immigration Services]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20080716030831/http://www.uscis.gov/portal/site/uscis/menuitem.5af9bb95919f35e66f614176543f6d1a/?vgnextoid=0775667706f7d010VgnVCM10000048f3d6a1RCRD|archive-date=16 July 2008|accessdate=19 August 2008}}</ref> На 23 декември 2017 година, Џејмс Робарт, виш окружен судија во САД, донесе национален налог со кој се блокираат ограничувањата на администрацијата за процесот на обединување на бегалските семејства и делумно ја укина забраната за бегалци од 11 претежно муслимански земји.<ref>washingtonpost.com: [https://web.archive.org/web/20171224033819/https://www.washingtonpost.com/national/religion/judge-partially-lifts-trump-administration-ban-on-refugees/2017/12/23/d8ed123a-e843-11e7-927a-e72eac1e73b6_story.html ''Judge’s partial lifting of Trump ban gives refugees hope'']</ref> ===== Имиграција на родители на возрасни деца ===== Според клаузулата за државјанство од Четиринаесеттиот амандман на Уставот на Соединетите Американски Држави, ''сите лица родени или натурализирани во Соединетите Американски Држави и кои подлежат на нивна јурисдикција, се државјани на Соединетите Американски Држави и на државата во која живеат.'' Според постојниот закон, родителите на државјаните на Соединетите Американски Држави може да бидат спонзорирани за имиграција од нивните возрасни деца државјани (оние најмалку 21-годишна возраст) под одредени услови.<ref name="USCIS1"/> Детето мора да покаже финансиска способност да ги обезбеди родителите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.foreignborn.com/visas_imm/immigrant_visas/bring_other_family/3bringing_my_parents.htm|title=Green Card for Parents – Sponsoring Parents for Green Card|work=www.foreignborn.com|accessdate=13 August 2018}}</ref> ===== Имиграција на родители на малолетни лица ===== Има околу 3,1 милион деца државјани на Соединетите Држави со најмалку еден родител илегален имигрант од 2005 година. Најмалку 13.000 деца имале еден или двајцата родители депортирани во годините 2005-2007 година.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2007/11/17/us/17citizen.html|title=Immigration Quandary: A Mother Torn From Her Baby|last=Preston|first=Julia|date=17 November 2007|work=New York Times|access-date=20 August 2008}}<br /><br />{{Наведена мрежна страница|url=http://pewhispanic.org/files/reports/61.pdf|title=The Size and Characteristics of the Unauthorized Migrant Population in the US|last=Passel|first=Jeffrey|date=7 March 2006|publisher=Pew Hispanic Center|archive-url=https://web.archive.org/web/20080821230136/http://pewhispanic.org/files/reports/61.pdf|archive-date=21 August 2008|accessdate=20 August 2008}}</ref> Имањето малолетни деца со државјани на САД прави разлика во постапките за депортација за родители кои не се резиденти. Бројот на вакви откажувања од тешкотии е ограничен на 5000 годишно.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fed-soc.org/publications/pubID.367/pub_detail.asp|title=Five Questions on Immigration Reform|last=Stock|first=Margaret|last2=Eastman|first2=John|date=2 May 2006|publisher=Federalist Society|archive-url=https://web.archive.org/web/20090817222914/http://www.fed-soc.org/publications/pubID.367/pub_detail.asp|archive-date=17 August 2009|accessdate=20 August 2008}}</ref><ref name="CRSReport">{{Наведен извештај|access-date=16 August 2008}}</ref> == Опозиција == === Соединети Држави === Противниците на сегашната политика за повторно обединување на семејството генерално ја нарекуваат политиката со терминот „ миграција на синџири “ и тврдат дека акцентот на Законот Харт-Селер на обединувањето на семејството резултираше со драматично зголемување на имиграцијата воопшто. Според Федерацијата за американската имиграциска реформа (FAIR), антиимиграциска организација означена како „група на омраза“ од Јужниот правен центар за сиромаштија, „миграцијата со синџири - и очекувањата и долгите линии што ги создава - ја зголемува илегалната имиграција.<ref>[http://www.fairus.org/site/PageServer?pagename=iic_immigrationissuecenters3e2a Home | Federation for American Immigration Reform]. Fairus.org. Retrieved on 22 July 2013.</ref> FAIR, исто така, тврди дека „нелегалните вонземјани на кои им беше амнестирана од Конгресот во 1986 година, сега ја поттикнуваат натурализацијата во рекорден број. Како што овие поранешни нелегални вонземјани стануваат граѓани, сите нивни најблиски роднини се квалификуваат веднаш да дојдат во Соединетите Држави и да започнат нови сопствени миграциски синџири“. Сепак, неточно е да се сугерира дека роднините на новите граѓани „веднаш“ се квалификуваат за имиграција во Соединетите држави бидејќи строгите ограничувања на бројот на визите за обединување на семејството значат дека просечното време на чекање за таква квалификација е навистина од 18 до 23 години.<ref name="Lind">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.vox.com/policy-and-politics/2017/12/29/16504272/chain-migration-family-how-trump-end|title=What 'Chain Migration' Really Means|last=Lind|first=Dara|date=29 December 2017|work=vox.com|publisher=Vox|accessdate=29 December 2017}}</ref> Поранешниот претседател [[Доналд Трамп]] на 1 ноември 2017 година на Твитер напиша: „Миграцијата на синџирот мора да заврши сега! Влегуваат некои луѓе и со себе го носат целото семејство, кое може да биде навистина злобно. НЕПРИФАТЛИВО!" Сопругата на Трамп, [[Меланија Трамп|Меланија]], ги спонзорираше нејзините родители од Словенија за зелени картони во Соединетите држави, што доведе до тоа тие да станат натурализирани граѓани во август 2018 година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.nytimes.com/2018/08/09/nyregion/melania-trumps-parents-become-us-citizens.html|title=Melania Trump’s Parents Become U.S. Citizens, Using 'Chain Migration' Trump Hates|accessdate=13 August 2018}}</ref> == Исто така види == * Шопинг за азил * [[Азилант|барател на азил]] * Програма за малолетници во Средна Америка * Миграција на синџири == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Семејство]] [[Категорија:Доселеничко право]] [[Категорија:Бегалци]] [[Категорија:Страници со непрегледан превод]] 295ymvh51flv0pxygpx2net8byiplvo 0 1303407 4796197 4784099 2022-07-24T11:27:57Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија (2) wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Функционер|name=Рабија Насими|image=|parents=[[Норалхак Насими]], Махбоба Насими|birth_date={{дата на раѓање|15 Декември 1993}}|birth_place=[[Одеса]], Украина|nationality=Британска Авганистанка|alma_mater=Универзитет во Кембриџ|signature=|awards=|website=}} '''Рабија Насими''' (родена на 15 декември 1993 година) е поранешна бегалка која побегнала од Авганистан со своите родители и браќа и сестри во 1999 година и сега води кампања за правата на бегалците во Лондон.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.co.uk/news/av/uk-england-london-41947050/one-woman-s-journey-from-afghanistan-to-cambridge-university|title=From Afghanistan to Cambridge|work=BBC News|access-date=2018-05-21|language=en-GB}}</ref> == Ран живот и образование == Насими и нејзиното семејство избегала од Авганистан во 1999 година поради страв од прогон од рацете на [[Талибанци]]те.<ref>{{Наведени вести|url=http://cambridge105.co.uk/21stcenturywomen-26-11-2017/|title=21st Century Women: Rabia Nasimi|work=Cambridge 105 Radio|access-date=2018-05-21|language=en-GB}}</ref> Тие пристигнале во Обединетото Кралство во задниот дел на контејнер за ладење<ref>{{Наведени вести|url=https://www.cambridge-news.co.uk/news/cambridge-news/afghan-cambridge-university-afghanistan-immigrant-13801465|title='I arrived in the UK in a lorry - now I'm a Cambridge student'|last=Care|first=Adam|date=2017-10-23|work=cambridgenews|access-date=2018-06-07}}</ref> и во 2001 година семејството го основа Здружението за Авганистан и Средна Азија (ACAA), добротворна организација посветена на подобрување на животот на Авганистанците и на сите бегалци во Лондон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.lucy.cam.ac.uk/blog/civil-servant-public-policy-research-and-implementation|title=My experience as a Civil Servant - public policy research and implementation|work=Lucy Cavendish|language=en|accessdate=2021-01-21}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://acaa.org.uk/sample-page/who-we-are/|title=About Us|work=ACAA|language=en-US|accessdate=2021-01-21}}</ref> Во 2012 година студирала социологија и политика на Универзитетот Голдсмит во Лондон.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.gold.ac.uk/our-people/profile-hub/sociology/postgraduate/rabia-nasimi|title=Rabia Nasimi}}</ref> Потоа завршила магистратура по социологија (истражување) на Лондонската школа за економија и политички науки.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.lse.ac.uk/about-lse/lse-leading-women/biographies/rabia-nasimi|title=Rabia Nasimi}}</ref> Во 2017 година била примена како докторант по социологија на [[Кембрички универзитет|Универзитетот во Кембриџ]].<ref>{{Наведени вести|url=http://www.eastlondonlines.co.uk/2017/12/rabia-nasimi-escaping-taliban-phd-cambridge/|title=Rabia Nasimi: From escaping the Taliban to a PhD at Cambridge|date=2017-12-10|work=Eastlondonlines|access-date=2018-06-07|language=en-GB}}</ref> == Кариера == Насими е бегалски активист во Лондон <ref>{{Наведени вести|url=http://www.arabnews.com/node/1326241|title=Eid cease-fire shows Afghans there is an alternative|date=2018-06-22|work=Arab News|access-date=2018-10-08|language=en}}</ref><ref>{{Наведени вести|url=http://www.newsweek.com/473-million-women-wont-be-able-read-article-835200|title=473 million women won't be able to read this article|date=2018-03-08|work=Newsweek|access-date=2018-05-21|language=en}}</ref> и има работено за Здружението за Авганистан и Средна Азија (ACAA) како службеник за развој на организацијата, каде што била одговорна за лансирање на неколку услуги и за обликување на долгорочната стратегија за добротворни организации.<ref>{{Наведени вести|url=http://www.lse.ac.uk/about-lse/lse-leading-women/biographies/rabia-nasimi|title=Rabia Nasimi|last=Science|first=London School of Economics and Political|work=London School of Economics and Political Science|access-date=2018-06-18|language=en-gb}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://camrefugeecampaign.org/2018/01/31/rabia-nasimi-interview-personal-experiences-and-voluntary-work-part-1/|title=Rabia Nasimi Interview: Personal Experiences and Voluntary Work (Part 1) – Cambridge Refugee Scholarship Campaign|work=camrefugeecampaign.org|language=en-US|accessdate=2018-05-21}}</ref> Во 2020 година, Рабија се приклучи на Државната служба како социјален истражувач за брз тек во Одделот за здравство и социјална заштита.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.lucy.cam.ac.uk/blog/civil-servant-public-policy-research-and-implementation|title=My experience as a Civil Servant - public policy research and implementation}}</ref> Таа сега работи како Водач за политика во Одделот за израмнување, домување и заедници во авганистанскиот тим за преселување. == Почести и награди == Во 2015 година, таа била номинирана за наградата Авганистанска Професионална мрежа Aspire за исклучителни придонеси за авганистанската заедница во Лондон, додека во 2017 година била номинирана за наградата на градоначалниците Левишам (Lewisham) за придонеси за Левишам. Во 2018 година, таа беше номинирана за наградата WeAreTheCity во подем,<ref>{{Наведени вести|url=https://risingstars.wearethecity.com/rabia-nasimi-afghanistan-and-central-asian-association-acaa/|title=Rabia Nasimi {{!}} Afghanistan and Central Asian Association (ACAA) - WeAreTheCity Rising Star Awards|date=2018-05-14|work=WeAreTheCity Rising Star Awards|access-date=2018-05-21|language=en-US}}</ref> влезе во потесниот избор за наградата „Жените на иднината“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://awards.womenofthefuture.co.uk/our-alumni-category/2018/|title=2018 - Women of the Future Awards|work=Women of the Future Awards|language=en-US|accessdate=2018-11-26}}</ref> и за добротворните награди „ Азиски глас “ во категоријата најинспиративни млади луѓе за нејзината работа за застапување на правата на бегалците и во ОК и Авганистан.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://asianvoicecharityawards.com/shortlist-2018-charity-awards/|title=Shortlist 2018 // Charity Awards|work=Asian Voice Charity Awards, powered by Charity Clarity|language=en-GB|accessdate=2018-05-21}}</ref> == Наводи == {{Наводи|30em}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1993 година]] [[Категорија:Бегалци]] 6odjy8hamzmnlr4fkwj5ottcx38lhtx 0 1303674 4796049 4786007 2022-07-24T06:59:39Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki '''Дуална импеданса и дуална мрежа''' — поими кои се користат во [[Анализа на електрична мрежа|анализата на електричната мрежа]]. Дуалната импеданса <math>Z\,\!</math> е алгебарска реципрочна вредност <math>Z'=\frac{1}{Z}</math> . Треба да се напомене дека <math>Z\,</math> и <math>Z'\,</math> се конјугационо комплексни, односно тие се реципрочни. Ова е причината зошто дуалната импеданса често се нарекува инверзна импеданса. Мрежа со дуална импеданса е мрежа чија импеданса е <math>Z'\,\!</math>. Во случај мрежата да има повеќе од една влезна импеданса, ако се земе предвид секој од влезовите, таа мора да биде дуална во исто време. Друг начин да се изрази ова е да се каже дека дуална на <math>Z\,\!</math> е адмитансата <math>Y=Z\,\!</math> . Ова е во согласност со [[Дуалност (електрични кола)|дефиницијата за дуалност]] за кола чии [[Напон|напони]] и струи се заменливи. Бидејќи <math>Z=\frac{V}{I}</math> и <math>Z'=\frac{1}{Z}=\frac{I}{V}</math> <ref>Ghosh, pp.50-51</ref> == Урамнотежени и нормализирани дуали == Во пракса е пожелно да се најде дуална импеданса во однос на некоја номинална или [[карактеристична импеданса]]. За да се направи ова, Z и Z' пропорционално се поставуваат спрема номиналната импеданса Z₀ така што; <math>\frac{Z'}{Z_0}=\frac{Z_0}{Z}</math> Z₀ обично се смета за чисто реален број R₀, така што Z ' се менува само со реалниот фактор R₀². Со други зборови, дуалот останува квалитативно истото коло, но сите вредности на компонентите мора квантитативно пропорционално да се променат за R₀².<ref>Redifon, p.44</ref> Компонентата R₀² се изразува во облик Ω². Од ова следи дека на константата 1 во непропорционален израз треба да ѝ се додели вредност Ω² во која било [[димензионална анализа]]. == Дуалност на основните елементи на колото == {| class="wikitable" style="text-align:center;" |+<ref>Guillemin, pp.535-539</ref> ! Елемент ! Z ! Дуал ! Z' |- |[[Податотека:Dual_Z_1.PNG|лево|мини| Отпорник R]] | <math> R\,\!</math> |[[Податотека:Dual_Z_2.PNG|лево|мини| Спроводник G = R]] | <math>\frac{1}{R}</math> |- |[[Податотека:Dual_Z_2.PNG|лево|мини| Спроводник G]] | <math>\frac{1}{G}</math> |[[Податотека:Dual_Z_1.PNG|лево|мини| Отпорник R = G]] | <math> G\,\!</math> |- |[[Податотека:Dual_Z_3.PNG|лево|мини| Придушница L]] | <math> i\omega L\,\!</math> |[[Податотека:Dual_Z_4.PNG|лево|мини| Кондензатор C = L]] | <math> \frac{1}{i\omega L}</math> |- |[[Податотека:Dual_Z_4.PNG|лево|мини| Кондензатор C]] | <math> \frac {1}{i\omega C}</math> |[[Податотека:Dual_Z_3.PNG|лево|мини| Придушница L = C]] | <math> i\omega C\,\!</math> |- |[[Податотека:Dual_Z_5.PNG|лево|мини| Серија на импеданси Z = Z₁ + Z₂]] | <math> Z_1 + Z_2\,\!</math> |[[Податотека:Dual_Z_6.PNG|лево|мини| Паралелни адмитанси Y = Z₁ + Z₂]] | <math> \frac {1}{Z_1 + Z_2}</math> |- |[[Податотека:Dual_Z_6.PNG|лево|мини| Паралелни импеданси 1 / Z = 1 / Z ₁ + 1 / Z ₂]] | <math> Z = \frac{Z_1 Z_2}{Z_1 + Z_2}</math> |[[Податотека:Dual_Z_5.PNG|лево|мини| Серија на адмитанси 1 / Y = 1 / Z ₁ + 1 / Z ₂]] | <math> \frac {1}{Z_1} + \frac{1}{Z_2}</math> |- |[[Податотека:Dual_Z_7.PNG|лево|мини| Напонски генератор V]] | |[[Податотека:Dual_Z_8.PNG|лево|мини| Струен генератор I = V ]] | |- |[[Податотека:Dual_Z_8.PNG|лево|мини| Струен генератор I]] | |[[Податотека:Dual_Z_7.PNG|лево|мини| Напонски генератор V = I]] | |} == Графички метод == Постои графички метод за да се добие дуална мрежа кој често е полесен за употреба од математичките изрази на импеданса. Почнувајќи со предметниот дијаграм на мрежното коло, Z, следните чекори се изведуваат на дијаграмот за да се добие Z 'со исцртување на дијаграмот Z. Најчесто Z’ се црта со друга боја заради полесно разликување од оригналот и користење CAD, Z’ може да се нацрта на вториот слој. # Генераторот А се поврзува со секој влез од оригиналната мрежа. Целта на оваа постапка е да се спречи „губење“ на влезот во процесот на инверзија. Ова се случува затоа што влезот што е оставен отворен во колото ќе доведе до краток спој и ќе исчезне. # Точката А се црта во средината на секоја подмрежа на мрежата Z. Овие точки ќе станат јазли на колото Z ' # Се црта спроводник кој целосно ја опфаќа [[Метод на контурна струја|мрежата]] Z. Овој спроводник исто така станува јазол за Z '. # За секој елемент од колото Z, неговиот дуал се црта меѓу јазлите во центарот на подмрежата на секоја страна од Z. Кога Z е на работ на мрежата, еден од овие јазли ќе биде сеопфатен спроводник од претходниот чекор.<ref>Guillemin, pp.49-52<br />Suresh, pp.516-517</ref> Ова го комплетира цртежот Z '. Овој метод исто така служи за да покаже дека дуалната подмрежа се трансформира во јазол и дека дуалот на јазолот се трансформира во подмрежа. Подолу се дадени два корисни примери, двата примери го илустрираат процесот и даваат дополнителни примери на дуални мрежи. === Пример - мрежа во облик на ѕвезда === {| |[[Податотека:Graphic_method_1.svg|лево|мини|200x200пкс| Мрежа со [[Електрична намотка|индуктор]] намотка во форма на ѕвезда, каква што може да се најде на трифазен трансформатор.]] |[[Податотека:Graphic_method_2.svg|н|мини|200x200пкс| Прицврстување на генераторот на три приклучоци.]] |[[Податотека:Graphic_method_3.svg|лево|мини|200x200пкс| Мрежни двојни компоненти.]] |- |[[Податотека:Graphic_method_4.svg|н|мини|200x200пкс| Дуални мрежни компоненти]] |[[Податотека:Graphic_method_5.svg|лево|мини|200x200пкс| Дуална мрежа со отстранет оригиналниот цртеж и малку редизајниран за да се направи топологијата појасна.]] |[[Податотека:Graphic_method_6.svg|н|мини|200x200пкс| Дуална мрежа со отстранет генератор]] |} Сега е јасно дека дуалната мрежа на калеми во облик на ѕвезда е еднаква на триаголникот на мрежата [[Кондензатор|кондензатори]]. Ова дуално коло не е исто како и триаголната трансформација на коло во облик на ѕвезда (Y - (∆). Трансформацијата Y - ∆ води до еквивалентно коло, а не до дуално коло. === Пример - Кауерова мрежа === Филтри направени со користење на Кауерова топологија во првиот нацрт се нископропусни филтри кои се состојат од скалеста мрежа од низа спроводници и паралелни кондензатори [[Податотека:Graphic_method_7.svg|лево|мини|350x350пкс| Нископропусен филтер внесен во Кауеровата топологија]] [[Податотека:Graphic_method_8.svg|н|мини|350x350пкс| Врзување на генераторот на влезните и излезните приклучоци]] [[Податотека:Graphic_method_9.svg|лево|мини|350x350пкс| Мрежни дуални јазли]] [[Податотека:Graphic_method_10.svg|н|мини|350x350пкс| Компоненти на дуалната мрежа]] [[Податотека:Graphic_method_11.svg|лево|мини|350x350пкс| Дуална мрежа каде што оригиналот е отстранет и цртежот е малку преработен за да се направи топологијата појасна]] <br style="clear:both;"/> Сега може да се види дека дуал на Кауеровиот нископропусен филтер и понатаму е Кауеров [[нископропусен филтер]] филтер на Кауер. Не се трансформира во високопропусен филтер како што може да се очекува. Сепак, треба да се забележи дека првиот елемент сега е паралелна компонента наместо серија компоненти. == Поврзано == * [[Топологија (електрични кола)]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Електродизајн]] [[Категорија:Аналогни кола]] 321qlukf7onlguvnnig3jcafm6nbubm 0 1303694 4796171 4786143 2022-07-24T11:25:50Z Bjankuloski06 332 Јазична исправка, replaced: Централна Азија → Средна Азија wikitext text/x-wiki [[Податотека:Avarian_Daghestan_Mussayassul.jpg|мини|265x265пкс| Млада Аварка]] [[Податотека:Флаг_аварцев.png|мини|Знамето на Аварите]] '''Авари''' ('''''кавкаски Авари''''') ({{Lang-ru|аварцы}}) — најброен [[народ]] во [[Русија|Руската]] Република [[Дагестан]], каде што сочинуваат околу 29% од населението ([[Аварски јазик|аварскиот јазик]], како јазик за поширока комуникација, го користи уште еден дел од населението на Дагестан). [[Аварски јазик|Аварскиот јазик]] припаѓа на [[Североисточнокавкаски јазици|нахско-дагестанската група]] од семејството на [[севернокавкаски јазици]]. Аварите се од [[ислам]]ска вероисповед, а ги има вкупно околу 1.000.000, од кои околу 912.258 во [[Русија]], 53.000 во [[Турција]], околу 49.800 во [[Азербејџан]] и 1.206 во [[Казахстан]]. == Историја == Првобитните Авари биле [[народ]] со [[Туркиски народи|туркиско]] потекло од [[Средна Азија]]. Во 6 век, дел од Аварите се населиле во [[Источна Европа]], каде што го основале [[Аварски каганат|Аварскиот Каганат]] во [[Панонска Низина|Панонската Низина]]. [[Авари|Панонските Авари]] (''Карпатски Авари'') биле само дел од аварскиот народ, чие мнозинство живеело во [[Хазари]]ја на [[Кавказ]], каде што се измешале со домородците од Кавказ. По падот на Хазарите, кавкаските Авари формирале моќен канат во 12. век. Покрај денешните Авари, потомци на кавкаските Авари се и Кабардинците (друг [[Кавкаски народи|кавкаски народ]]), бидејќи ''Авар'' и ''Кабар'' биле две верзии на името на овој народ. == Поврзано == * [[Аварски јазик|Аварски јазик (кавкаски)]] (''кавкаскоаварски јазик'') * [[Кабардинци]] {{Народи во Русија}} [[Категорија:Дагестан]] [[Категорија:Народи во Русија]] [[Категорија:Кавкаски народи]] b3zm8iv5tm06s30psfsn8dzxgmh73yn 0 1304280 4796056 4792958 2022-07-24T08:04:30Z Bjankuloski06 332 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Влатадон | fullname = | other name = | native_name = Μονή Βλατάδων | native_name_lang = el | image = Monastery of the Vlatades 09.jpg | image_size = | alt = | caption = Поглед на црквата | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|38|30.59|N|22|57|16.09|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = <!-- {{URL| example.com}} --> | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = крстокуполен храм | style = | years built = | groundbreaking = | completed date = XIV век | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[ставропигија]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} [[Податотека:Monastery of the Vlatades 2022 17.jpg|мини|десно|250п|Живопис во ниша]] '''Влатадон''' ({{lang-el|Μονή Βλατάδων}}) или '''Чауш-манастир'''<ref>Papagiannopoulos, Apostolos. Monuments of Thessaloniki, Rekos ltd., 2015, p.92</ref> — [[средновековна Македонија|средновековна]] [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Денес е единствената преостаната градба на истоимениот манастир кој постоел во [[Византија|византиско]] и [[османлиска Македонија|османлиско]] време. Денес манастирот е ставропигијален.<ref name="Thessaloniki 4 all">{{нмс | url = http://thessaloniki4all.gr/el/places/βυζαντινή-εποχή/μονή-βλατάδων | title = Μονή Βλατάδων | access-date = 11 јули 2016 | publisher = Thessaloniki 4 all | Your Thessaloniki }}</ref> Во 1988 г. е прогласена за [[светско наследство]] на [[УНЕСКО]] како дел од [[Ранохристијански и византиски споменици во Солун|Ранохристијанските и византиски споменици во Солун]].<ref name="UNESCO">{{нмс | url = http://whc.unesco.org/en/list/456/multiple=1&unique_number=528 | publisher = UNESCO | title = Paleochristian and Byzantine Monuments of Thessalonika | accessdate = 11 юли 2016 }}</ref><ref name="GREEKUNESCO">{{нмс | url = http://www.unesco-hellas.gr/gr/3_5_1.htm#thess | publisher = Hellenic National Commission for UNESCO | title = ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ UNESCO: Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία Θεσσαλονίκης | access-date = 11 јули 2016 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120627044049/http://www.unesco-hellas.gr/gr/3_5_1.htm#thess |date=27 јули 2012 }}</ref><ref>{{нмс | url = https://www.pemptousia.gr/2011/11/ta-patriarchika-monastiria-tis-makedo/ | заглавие = Τα πατριαρχικά Μοναστήρια της Μακεδονίας | достъп_дата = 27 октомври 2019 г | фамилно_име = Στογιόγλου | първо_име = Γεωργίου | автор_препратка = | съавтори = | дата = 4 Νοεμβρίου 2011 | труд = | издател = Πεμπτουσία | формат = | страници = | архив_уеб_адрес = | архив_дата = | цитат = | език-скрит = | език = }}</ref> == Историја == Црквата се наоѓа о Горниот Град, на стрмен терен на улицата „Ептапиргио“. Манастирот е основан малку по средината на XIV век. Ктитори биле браќата монаси Доротеј и Марко Влатис (''Δωρόθεος, Μάρκος Βλατής''), ученици и следбеници на [[Григориј Палама]]. Посветен е на Христос Седржител и денес храмот го слави [[Преображение Христово|Преображението Христово]] на 6 август како свој празник. По османлиското освојување на Солун во 1430 г. манастирот е претворен во џамија. Ова траело кратко, и повторно станал црква, за во 1446 г. манастирот да добие султански ферман со посебни привилегии. Со време манастирот се стекнал со разни имоти го градот и вон него, како што се црквите „[[Црква „Пресвета Богородица Народоводителка“|Пресв. Богородица Народоводителка]]“, „[[Црква „Св. Никола Сирак“|Св. Никола Сирак]]“ и „[[Црква „Св. Атанасиј - Солун|Св. Атанасиј]]“.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> == Архитектура == Црквата е крстокуполен храм со осумаголна тулена [[купола]] во средиштето и затворен [[трем]] на западната, северната и јужната страна, завршувајќи со два [[параклис]]а на исток. Северниот параклис, северниот, западниот и нешто од јужниот дел на тремот се подоцнежни додавки, веројатно од 1801 г. Во 1907 г. е додаден отворен трем на југ имал [[портик]] на западната страна.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> Внатре има зачувани вредни [[фреска|фрески]] од 1360 – 1380 г., чиј стил се одликува со тржество, воздржани емоции и елегантни движења. Има бројни [[икона|икони]] од XII до XIX век, мошти и голема збирка ракописи и документи, вклучувајќи царски [[хрисовул]]и, патријаршиски сигилии и османлиски фермани.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|Monastery of the Vlatades}} {{Византиски споменици во Солун}} [[Категорија:Цркви во Солун]] [[Категорија:Светско наследство во Грција]] [[Категорија:Градби претворени во џамии]] [[Категорија:Градби претворени во цркви]] dn7slw4lv7xscb5f8jh1nb7ydhj928r 4796057 4796056 2022-07-24T08:31:26Z Bjankuloski06 332 Откажано уредувањето 4796056 на уредникот [[Special:Contribs/Bjankuloski06|Bjankuloski06]] ([[User talk:Bjankuloski06|разговор]]) wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Влатадон | fullname = | other name = | native_name = Μονή Βλατάδων | native_name_lang = el | image = Monastery of the Vlatades 09.jpg | image_size = | alt = | caption = Поглед на црквата | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|38|30.59|N|22|57|16.09|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = <!-- {{URL| example.com}} --> | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = крстокуполен храм | style = | years built = | groundbreaking = | completed date = XIV век | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[ставропигија]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} [[Податотека:Monastery of the Vlatades 2022 17.jpg|мини|десно|250п|Живопис во ниша]] '''Влатадон''' ({{lang-el|Μονή Βλατάδων}}) или '''Чауш-манастир'''<ref>Papagiannopoulos, Apostolos. Monuments of Thessaloniki, Rekos ltd., 2015, p.92</ref> — [[средновековна Македонија|средновековна]] [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Денес е единствената преостаната градба на истоимениот манастир кој постоел во [[Византија|византиско]] и [[османлиска Македонија|османлиско]] време. Денес манастирот е ставропигијален.<ref name="Thessaloniki 4 all">{{нмс | url = http://thessaloniki4all.gr/el/places/βυζαντινή-εποχή/μονή-βλατάδων | title = Μονή Βλατάδων | access-date = 11 јули 2016 | publisher = Thessaloniki 4 all | Your Thessaloniki }}</ref> Во 1988 г. е прогласена за [[светско наследство]] на [[УНЕСКО]] како дел од [[Ранохристијански и византиски споменици во Солун|Ранохристијанските и византиски споменици во Солун]].<ref name="UNESCO">{{нмс | url = http://whc.unesco.org/en/list/456/multiple=1&unique_number=528 | publisher = UNESCO | title = Paleochristian and Byzantine Monuments of Thessalonika | accessdate = 11 юли 2016 }}</ref><ref name="GREEKUNESCO">{{нмс | url = http://www.unesco-hellas.gr/gr/3_5_1.htm#thess | publisher = Hellenic National Commission for UNESCO | title = ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ UNESCO: Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία Θεσσαλονίκης | access-date = 11 јули 2016 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120627044049/http://www.unesco-hellas.gr/gr/3_5_1.htm#thess |date=27 јули 2012 }}</ref><ref>{{нмс | url = https://www.pemptousia.gr/2011/11/ta-patriarchika-monastiria-tis-makedo/ | заглавие = Τα πατριαρχικά Μοναστήρια της Μακεδονίας | достъп_дата = 27 октомври 2019 г | фамилно_име = Στογιόγλου | първо_име = Γεωργίου | автор_препратка = | съавтори = | дата = 4 Νοεμβρίου 2011 | труд = | издател = Πεμπτουσία | формат = | страници = | архив_уеб_адрес = | архив_дата = | цитат = | език-скрит = | език = }}</ref> == Историја == Црквата се наоѓа о Горниот Град, на стрмен терен на улицата „Ептапиргио“. Манастирот е основан малку по средината на XIV век. Ктитори биле браќата монаси Доротеј и Марко Влатис (''Δωρόθεος, Μάρκος Βλατής''), ученици и следбеници на [[Григориј Палама]]. Посветен е на Христос Седржител и денес храмот го слави [[Преображение Христово|Преображението Христово]] на 6 август како свој празник. По османлиското освојување на Солун во 1430 г. манастирот е претворен во џамија. Ова траело кратко, и повторно станал црква, за во 1446 г. манастирот да добие султански ферман со посебни привилегии. Со време манастирот се стекнал со разни имоти го градот и вон него, како што се црквите „[[Црква „Пресвета Богородица Лагудјани“|Пресв. Богородица Лагудјани]]“, „[[Црква „Св. Никола Сирак“|Св. Никола Сирак]]“ и „[[Црква „Св. Атанасиј - Солун|Св. Атанасиј]]“.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> == Архитектура == Црквата е крстокуполен храм со осумаголна тулена [[купола]] во средиштето и затворен [[трем]] на западната, северната и јужната страна, завршувајќи со два [[параклис]]а на исток. Северниот параклис, северниот, западниот и нешто од јужниот дел на тремот се подоцнежни додавки, веројатно од 1801 г. Во 1907 г. е додаден отворен трем на југ имал [[портик]] на западната страна.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> Внатре има зачувани вредни [[фреска|фрески]] од 1360 – 1380 г., чиј стил се одликува со тржество, воздржани емоции и елегантни движења. Има бројни [[икона|икони]] од XII до XIX век, мошти и голема збирка ракописи и документи, вклучувајќи царски [[хрисовул]]и, патријаршиски сигилии и османлиски фермани.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|Monastery of the Vlatades}} {{Византиски споменици во Солун}} [[Категорија:Цркви во Солун]] [[Категорија:Светско наследство во Грција]] [[Категорија:Градби претворени во џамии]] [[Категорија:Градби претворени во цркви]] ibxsf9w4f4166tv6wnkz1xwlzx9v11o 4796058 4796057 2022-07-24T08:31:45Z Bjankuloski06 332 /* Историја */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Влатадон | fullname = | other name = | native_name = Μονή Βλατάδων | native_name_lang = el | image = Monastery of the Vlatades 09.jpg | image_size = | alt = | caption = Поглед на црквата | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|38|30.59|N|22|57|16.09|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = <!-- {{URL| example.com}} --> | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = крстокуполен храм | style = | years built = | groundbreaking = | completed date = XIV век | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[ставропигија]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} [[Податотека:Monastery of the Vlatades 2022 17.jpg|мини|десно|250п|Живопис во ниша]] '''Влатадон''' ({{lang-el|Μονή Βλατάδων}}) или '''Чауш-манастир'''<ref>Papagiannopoulos, Apostolos. Monuments of Thessaloniki, Rekos ltd., 2015, p.92</ref> — [[средновековна Македонија|средновековна]] [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Денес е единствената преостаната градба на истоимениот манастир кој постоел во [[Византија|византиско]] и [[османлиска Македонија|османлиско]] време. Денес манастирот е ставропигијален.<ref name="Thessaloniki 4 all">{{нмс | url = http://thessaloniki4all.gr/el/places/βυζαντινή-εποχή/μονή-βλατάδων | title = Μονή Βλατάδων | access-date = 11 јули 2016 | publisher = Thessaloniki 4 all | Your Thessaloniki }}</ref> Во 1988 г. е прогласена за [[светско наследство]] на [[УНЕСКО]] како дел од [[Ранохристијански и византиски споменици во Солун|Ранохристијанските и византиски споменици во Солун]].<ref name="UNESCO">{{нмс | url = http://whc.unesco.org/en/list/456/multiple=1&unique_number=528 | publisher = UNESCO | title = Paleochristian and Byzantine Monuments of Thessalonika | accessdate = 11 юли 2016 }}</ref><ref name="GREEKUNESCO">{{нмс | url = http://www.unesco-hellas.gr/gr/3_5_1.htm#thess | publisher = Hellenic National Commission for UNESCO | title = ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ UNESCO: Παλαιοχριστιανικά και Βυζαντινά μνημεία Θεσσαλονίκης | access-date = 11 јули 2016 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120627044049/http://www.unesco-hellas.gr/gr/3_5_1.htm#thess |date=27 јули 2012 }}</ref><ref>{{нмс | url = https://www.pemptousia.gr/2011/11/ta-patriarchika-monastiria-tis-makedo/ | заглавие = Τα πατριαρχικά Μοναστήρια της Μακεδονίας | достъп_дата = 27 октомври 2019 г | фамилно_име = Στογιόγλου | първо_име = Γεωργίου | автор_препратка = | съавтори = | дата = 4 Νοεμβρίου 2011 | труд = | издател = Πεμπτουσία | формат = | страници = | архив_уеб_адрес = | архив_дата = | цитат = | език-скрит = | език = }}</ref> == Историја == Црквата се наоѓа о Горниот Град, на стрмен терен на улицата „Ептапиргио“. Манастирот е основан малку по средината на XIV век. Ктитори биле браќата монаси Доротеј и Марко Влатис (''Δωρόθεος, Μάρκος Βλατής''), ученици и следбеници на [[Григориј Палама]]. Посветен е на Христос Седржител и денес храмот го слави [[Преображение Христово|Преображението Христово]] на 6 август како свој празник. По османлиското освојување на Солун во 1430 г. манастирот е претворен во џамија. Ова траело кратко, и повторно станал црква, за во 1446 г. манастирот да добие султански ферман со посебни привилегии. Со време манастирот се стекнал со разни имоти го градот и вон него, како што се црквите „[[Црква „Пресвета Богородица Лагудјани“|Пресв. Богородица Лагудјани]]“, „[[Црква „Св. Никола Сирак“|Св. Никола Сирак]]“ и „[[Црква „Св. Атанасиј“ - Солун|Св. Атанасиј]]“.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> == Архитектура == Црквата е крстокуполен храм со осумаголна тулена [[купола]] во средиштето и затворен [[трем]] на западната, северната и јужната страна, завршувајќи со два [[параклис]]а на исток. Северниот параклис, северниот, западниот и нешто од јужниот дел на тремот се подоцнежни додавки, веројатно од 1801 г. Во 1907 г. е додаден отворен трем на југ имал [[портик]] на западната страна.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> Внатре има зачувани вредни [[фреска|фрески]] од 1360 – 1380 г., чиј стил се одликува со тржество, воздржани емоции и елегантни движења. Има бројни [[икона|икони]] од XII до XIX век, мошти и голема збирка ракописи и документи, вклучувајќи царски [[хрисовул]]и, патријаршиски сигилии и османлиски фермани.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|Monastery of the Vlatades}} {{Византиски споменици во Солун}} [[Категорија:Цркви во Солун]] [[Категорија:Светско наследство во Грција]] [[Категорија:Градби претворени во џамии]] [[Категорија:Градби претворени во цркви]] fa5l2bn4izzjum0k05iarjosnzzxuxz 0 1304303 4796040 4795476 2022-07-24T04:01:32Z Bjankuloski06 332 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Епархија | titleoverride = | archbishopric = | bishopric = | border = | jurisdiction = | name = Солунска епархија | latin = <!-- Latin name of the diocese (or archdiocese) --> | local = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης | image = Thessaloniki Saint Gregory Palamas.jpg | image_size = | image_alt = | caption = Митрополитскиот храм „[[Црква „Св. Григориј Палама“ - Солун|Св. Григориј Палама]]“ | coat = <!-- Coat of arms file name (excluding File: prefix) --> | coat_size = | coat_alt = | coat_caption = | flag = <!-- Flag file name (excluding File: prefix) --> | flag_size = | flag_alt = | incumbent = | incumbent_note = | style = <!---- Locations ----> | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | territory = | province = <!-- Ecclesiastical province --> | residence = | metropolitan = Антим | archdeaconries = | deaneries = | subdivisions = | headquarters = [[Солун]] | coordinates = <!-- Use {{coord}} --> <!---- Statistics ----> | area_km2 = <!-- Area in square kilometers, automatically converted --> | area_sqmi = <!-- Area in square miles, automatically converted --> | area_footnotes = | population = | population_as_of = | catholics = <!-- Number of Catholics in the diocese --> | catholics_percent = | parishes = <!-- Number of parishes in the diocese --> | churches = <!-- Number of churches in the diocese --> | congregations = <!-- Number of congregations in the diocese --> | schools = <!-- Number of church supported schools in the diocese --> | members = <!-- Number of members in the diocese --> <!---- Information ----> | first_incumbent = | date = | denomination = | sui_iuris_church = <!-- sui iuris Church, e.g., [[Latin Church]] or [[Ukrainian Greek Catholic Church]] or | particular_church = --> | rite = <!-- e.g., [[Roman Rite]] --> | established = | dissolved = | archdiocese = | diocese = | cathedral = „[[Црква „Св. Софија“ - Солун|Св. Софија]]“ (катедрална)<br>„[[Црква „Св. Григориј Палама“ - Солун|Св. Григориј Палама]]“ (митрополска) | cocathedral = | patron = <!-- Patron saint(s) of the diocese (or archdiocese) --> | patron_title = <!-- Use to override the default label "Patron saint" --> | priests = <!-- Number of secular priests in the diocese --> | language = | calendar = | music = <!---- Current leadership ----> | parent_church = [[Цариградска патријаршија]]<br>(под управа на [[Грчка православна црква|Грчката православна црква]]) | governance = | pope = | patriarch = | major_archbishop = | bishop = <!-- Name and title of the current ordinary of the diocese --> | bishop_title = <!-- Type of ordinary: i.e. Bishop or Archbishop. Default is Bishop --> | metro_archbishop = <!-- Name of the Metropolitan Archbishop of the Ecclesiastical Province --> | coadjutor = | suffragans = <!-- List most senior first (usually reckoned by date of consecration); use | suffragan = for one --> | assistant_bishops = <!-- Mutually exclusive with | suffragans = ; use | assistant_bishop = for one --> | auxiliary_bishops = <!-- List most senior first (usually reckoned by date of consecration) --> | apostolic_admin = | vicar_general = | episcopal_vicar = | judicial_vicar = | dean = | archdeacons = <!-- List most senior first (usually reckoned by date of first collation); use | archdeacon = for one--> | emeritus_bishops = <!-- List most senior first (usually reckoned by date of consecration) --> <!---- Map ----> | map = | map_size = | map_alt = | map_caption = <!---- Website ----> | website = [http://www.imth.gr/ imth.gr] | footnotes = }} [[Податотека:Thessaloniki Orthodox Bishop Bairam.jpg|мини|250п|Посета на солунскиот митрополит за време на бајрам (пред 28 ноември 1904&nbsp;г).]] '''Солунска епархија''' ({{lang-el|Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης}}) — [[епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]], управувана од [[Грчка православна црква|Грчката православна црква]], со седиште во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Титулата на челникот е ''митрополит солунски, ипертим и егзарх на цела Тесалија''.<ref>{{нмс | url = http://www.ecclesia.gr/greek/dioceses/Thessaloniki/Thessaloniki.html | title = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης| access-date = 21 мај 2014 | publisher = Εκκλησία της Ελλάδος }}</ref> == Митрополити == [[Податотека:Bishop Yoassaf Thessaloniki-letter.jpg|мини|250п|Писмо на солунскиот митрополит Јоасаф, XVI век]] [[Податотека:Ioakim of Thessaloniki Letter 1730.png|мини|250п|Писмо на солунскиот митрополит Јоаким, во кое му дозволува на манастирот [[Каракал (манастир)|Каракал]] собирање на помош во Солунската епархија, 1730&nbsp;г.]] [[Податотека:Ανώνυμος, Ευαγγελισμός, 1825, Εκκλησιαστικό Μουσείο Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης.jpg|мини|250п|„Благовещение“, икона на анонимен зограф от Црковниот музеј на Солунската митрополија, 1825&nbsp;г.]] [[Податотека:Birth Certificate from Nativity of Mary Parish in Thessaloniki Metropoly 1887.jpg|десно|мини|250п|Крштелница од парохијата „[[Црква „Рождество на Пресвета Богородица“ - Солун|Рождество на Пресв. Богородица]]“, 1887&nbsp;г.]] [[Податотека:Baptism Certificate from Doyran Exarchate eparchy.jpg|десно|мини|250п|Крштелница свидетелство на Ташо, син на [[Никола Стојанов]], потпишана од свештеникот Константин Хаџинаков и архијерејскиот намесник, иконом [[Григориј Попдимитров]], од егзархиската црковна општина во Полјанин, Солунска епархија, 17 јануари 1910&nbsp;г.]] [[Податотека:Document of the Thessaloniki Metropoly 1910.jpg|десно|мини|250п|Документ на Солунската митрополија за грчкото училиште во Епаноми со потпис на митрополитот Александар]] [[Податотека:Thessaloniki Bulgarian Eparchy Baptism Certificate of Panche Panov 1912.JPG|десно|мини|250п|Крштелно свидетелство на Панче Панов од Солунската егзархиска епархија, 19 август 1912&nbsp;г., потпишано од свештеникотХристо Шумаров]] Епархијата/митрополијата ја возглавувале следниве владици:<ref>{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=157 | title = ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ | access-date = 12 ноември 2013 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref><ref>{{нмс | url = http://www.saint.gr/8/ierarxes.aspx | title = Κατάλογος Προκαθήμενων Θεσσαλονίκης | access-date = 12 ноември 2013 | publisher = Ορθόδοξος Συναξαριστής }}</ref> {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Име !! Грчки !! Белешка !! Години |- || Гај || Γάιος || светец || |- || Никола I || Νικόλαος Α΄ || светец || 160 |- || Артемиј || Ἀρτέμιος || светец || |- || Александар I || Ἀλέξανδρος Α΄ || светец || 305 – 335 |- || Јован I || Ἰωάννης Α΄ || || |- || Аециј || Ἀέτιος || || 342 – 347 |- || Ириниј || Εἰρήνιος || || 355 |- || Павлин || Παυλῖνος || || |- || Ахолиј или Асхолиј || Ἀχόλιος, Ἀσχόλιος || светец || 379 – 384 |- || Анисиј || Ἀνύσιος || светец || 384 – 407 |- || Руф || Ῥοῦφος || светец || 407 – 434 |- || Анастасиј I || Ἀναστάσιος Α΄ || светец || 434 – 451 |- || Евкситеј, Авкситеј, Евдоксиј || Ευξιθεος, Αὐξίθεος, Εὐδόξιος || светец || 451 – ? |- || Андреј || Ἀνδρέας || светец || по 474 – по 497 |- || Доротеј I || Δωρόθεος Α΄ || светец || по 497 – 520 |- || Аристид || Ἀριστείδης || || 520 – 535 |- || Илија || Ἠλίας || светец || 553 |- || Талалеј || Θαλαλεὺς || || |- || Теодосиј I || Θεοδόσιος Α΄ || || 585 |- || Евсевиј || Εὐσέβιος || || 585 – 603 |- || Јован II || Ἰωάννης Β΄ || светец || 603 – 610 |- || Плотин || Πλωτῖνος || || 616 |- || Јоан II || Ἰωάννης Β΄ || светец || 617 – 626 |- || Павел I || Παῦλος Α΄ || || 649 |- || Јоан III || Ἰωάννης Γ΄ || || 680 |- || Сергиј || Σέργιος || || 690 |- || Константин I || Κωνσταντῖνος Α΄ || || |- || Василиј I || Βασίλειος Α΄ || || 772 |- || Теофил || Θεόφιλος || светец || 787 |- || Тома || Θωμᾶς || светец || |- || Јосиф I Студит || Ἰωσὴφ Α΄, ὁ στουδίτης || светец || 807 – 809 |- || ''Непознат'' || || || 809 – 811 |- || Јосиф I Студит || Ἰωσὴφ Α΄, ὁ στουδίτης || светец || 811 – 821 |- || Лав Математик || Λέων, ὁ φιλόσοφος || || 839 – 840 |- || Антониј Омологит || Ἀντώνιος, ὁ ὁμολογητὴς || светец || 843 |- || Василиј II || Βασίλειος Β΄ || || 843 – 865 |- || Теодор || Θεόδωρος || || 866 – 869 |- || Павел II || Παῦλος Β΄ || || 880 – 882 |- || Григориј I || Γρηγόριος Α΄ || || 882 |- || Методиј || Μεθόδιος || || 889 |- || Јован IV Тесалиец || Ἰωάννης Δ΄, ὁ Θεσσαλὸς || || 892 – 904 |- || Василиј III Омологит || Βασίλειος Γ΄, ὁ ὁμολογητὴς || светец || 904 – ? |- || Анатолиј || Ἀνατόλιος || || |- || Исидор I || Ἰσίδωρος Α΄ || || 1016 |- || Никита I || Νικήτας Α΄ || || околу 1020 |- || Георгиј || Γεώργιος<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс| url= http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=147&saintid=45 | title= Γεώργιος |access-date = 10 јануари 2018 |publisher= Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> || || |- || Теофан I || Θεοφάνης Α΄ || || 1031 – 1038 |- || Прометеј || Προμηθεὺς || || 1038 |- || ''Непознат'' || || || 1063 |- || Теодул || Θεόδουλος || || 1086 – 1107 |- || Константин II || Κωνσταντῖνος Β΄ || || 1110 |- || Михаил I Хумн || Μιχαὴλ Α΄ Χούμνος || || 1122 |- || Никита II || Νικήτας Β΄ || || 1133 |- || [[Василиј Охридски|Василиј IV Охридски]] || Βασίλειος Δ΄, ὁ Ἀχρίδος || || 1145 – 1168 |- || Евстатиј Катафлор || Εὐστάθιος, ὁ Κατάφλωρος || светец || 1175 – 1197 или 1198 |- || Константин III Месопотамит || Κωνσταντῖνος Γ΄,ὁ Μεσοποταμίτης || || 1198 – 1199 |- || Јоан Хрисант || Χρύσανθος || || 1199 – 1202 |- || Константин III Месопотамит || Κωνσταντῖνος Γ΄,ὁ Μεσοποταμίτης || || 1204 – 1227 |- || Никита III || Νικήτας Γ΄ || || |- || Јосиф II || Ἰωσὴφ Β΄ || || 1232 – 1235 |- || Михаил II Палатан || Μιχαὴλ Β΄, ὁ Παλατάνος || || 1235 |- || Мануил Опсарас Дисипатос || Μανουὴλ || || 1235 – 1261<ref>Според некои извори, Мануил е наследен на солунската катедра од Василиј Гликис. Погл. {{нмс| url= http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=147&saintid=37 | title= ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ὁ ΓΛΥΚΥΣ, ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης (μέσα 13ου αἰ.) |access-date = 16 август 2017 |publisher= Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || Јоаникиј Кидонски || Ἰωαννίκιος, ὁ Κυδώνης || || 1261 |- || Димитриј || Δημήτριος || || 1282 – 1285 |- || Игнатиј I || Ἰγνάτιος Α΄ || || 1285 – ? |- || Јаков I || Ἰάκωβος Α΄ || || 1295 – 1305/1306<ref name="Μακεδονικά 129-130">{{нмс| last = Νταγιούκλας | first = Σταύρος | authorlink = | coauthors = | year = 1995-96| month = | title = Πολιτική και εκκλησιαστική διοίκηση της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης από το 1300 έως το 1341. Θεσμοί και πρόσωπα | journal = Μακεδονικά | volume = XXX | issue = | pages = 129-130 | doi = | location = Θεσσαλονίκη | url = http://media.ems.gr/ekdoseis/makedonika/makedonika_30/ekd_pemk_30_Dagiouklas.pdf | publisher = Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών | accessdate = }}</ref> |- || Малахија || Μαλαχία || || 1305/1306<ref name="Μακεδονικά 129-130"/> – 1310<ref>{{cite book |title= Η ελληνική γραφή των εντοίχιων ψηφιδωτών της ύστερης βυζαντινής περιόδου |last= Τρούπκου |first= Νικολέτα |authorlink= |coauthors= |year= 2016 |publisher= Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Αρχαίας και Βυζαντινής Τέχνης και Πολιτισμού |location= Θεσσαλονίκη |isbn= |pages= 56 |url= https://ikee.lib.auth.gr/record/284689/files/GRI-2016-17232.pdf |accessdate= }}</ref> |- || Јеремија || Ἱερεμίας || || 1315 – 1322 |- || Евфимијан || Εὐφημιανὸς || || 1322 |- || Јован V Калека || Ἰωάννης Ε΄, ὁ Καλέκας || || 1322 – 1334 |- || Григориј II || Γρηγόριος Β’ || || 1334 |- || Игнатиј Глава || Ἰγνάτιος Γλαβᾶς || || 1339 – 1340 |- || Макариј I || Μακάριος Α΄ || || 1342 – 1345 |- || Хијацинт || Υάκινθος || || 1345 – 1346<ref>{{нмс| url= http://users.auth.gr/martzelo/index.files/docs/114.doc. | title= ΤΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 14Ο ΑΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΖΗΛΩΤΩΝ |access-date = 5 октомври 2016|last= ΜΑΡΤΖΕΛΟΥ |first= ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ }}</ref> |- || [[Григориј Палама|Григориј IV Палама]] || Γρηγόριος Γ΄, ὁ Παλαμᾶς || светец || 1347 – 1359 |- || Нил Кавасила || Νεῖλος, ὁ Καβάσιλας || светец || 1360 – 1361 |- || Никола II Кавасила || Νικόλαος Β΄, ὁ Καβάσιλας || светец || 1361 – 1363 |- || Непознат || || || 1363 – 1371 |- || Доротеј II || Δωρόθεος Β΄ || || 1371 – 1379 |- || Исидор II Солунски || Ἰσίδωρος Β΄, ὁ Γλαβᾶς || светец || 1380 – 1396 |- || Гавриил I || Γαβριὴλ Α΄ || светец || 1396 – 1416 |- || Симеон Мистагог || Συμεών, ὁ μυσταγωγός || светец || 1410 – 1429 |- || Григориј III || Γρηγόριος Γ΄ || || 1430 |- || [[Нифонт II Цариградски|Нифонт]] || Νήφων || светец || 1482 – 1484 |- || Максим || Μάξιμος || || 1486/7 – 1515<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης2">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=147&saintid=113 | title = Νικάνωρ, ὅσιος| access-date = 5 март 2017 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || Макарих II || Μακάριος Β΄ || || 1517 – 1536 |- || Теона || Θεωνᾶς, ὁ ἀπὸ Ἡγουμένων || светец || 1539 - 1565 |- || Теофан II || Θεοφάνης Β΄ || || 1544 |- || Григориј-Давид || Γρηγόριος-Δαβὶδ || || |- || Јоасаф I || Ἰωάσαφ Α΄, ὁ Ἀργυρόπουλο || || 1565 – 1578 |- || Митрофан || Μητροφάνης || || 1585 |- || [[Гаврил I Цариградски|Гаврил II]] || Γαβριὴλ Β΄ || || 1594 |- || Матеј I || Ματθαῖος Α΄ || || 1596 |- || Јоасаф II || Ἰωάσαφ Β΄ς || || 1596 |- || Софрониј I || Σωφρόνιος Α΄ || || 1606 |- || Зосим || Ζωσιμᾶς || || 1607 |- || Партениј || Παρθένιος || || 1611 |- || Атанасиј || Ἀθανάσιος Α΄ || светец || 1622 – 1634 |- || Дамаскин I || Δαμασκηνὸς Α΄ || || 1634 – 1636 |- || Калиник I || Καλλίνικος Α΄ || || 1636 – 1639 |- || Теоклит || Θεόκλητος || || 1645 – 1651 |- || Јоаким I || Ἰωακεὶμ Α΄ || || 1651 – 1666 |- || [[Дионисиј III Цариградски|Дионисиј]] || Διονύσιος || || 1666 – 1671 |- || Анастасиј II || Ἀναστάσιος Β || || 1671 |- || Мелетиј I || Μελέτιος Α΄ || || 1672 – 1680 |- || Неофит I || Νεόφυτος Α΄ || || 1680 – 1686 |- || Методиј II || Μεθόδιος || || 1686 – 1687 |- || Неофит I || Νεόφυτος Α΄ || || 1687 – 1688 |- || Методиј II || Μεθόδιος || || 1688 – 1696 |- || Игнатиј Лезбоски || Ἰγνάτιος Β΄ || || 1696 – 1712 |- || Јаков II || Ἰάκωβος Β΄ || || 1712 |- || Игнатиј Лезбоски || Ἰγνάτιος Β΄ || || 1723 |- || Ананиј || Ἀνανίας || || 1728 |- || Јоаким II || Ἰωακεὶμ Β΄ || || 1730 – 1744 |- || Гаврил III || Γαβριὴλ Γ΄ || || 1745 – 1752 |- || Спиридон || Σπυρίδων || || 1760 – 1761 |- || Неофит II || Νεόφυτος || || 1767 |- || [[Теодосиј II Цариградски|Теодосиј II]] || Θεοδόσιος Β΄ || || 1767 – 1769 |- || Дамаскин II || Δαμασκηνὸς Β΄ || || 1769 – 1780 |- || Јаков IV || Ἰάκωβος Γ΄ || || 1780 |- || Герасим || Γεράσιμος || || 1788 – 1810 |- || Јосиф III || Ἰωσὴφ Γ΄, ὁ Ἱερομάρτυς || светец || 1810 – 1821 |- || Матеј II || Ματθαῖος Β΄ || || 1821 – 1824 |- || Макариј III || Μακάριος Γ΄ || || 1824 – 1830 |- || [[Мелетиј III Цариградски|Мелетиј II]] || Μελέτιος Β΄ || || 1830 – 1841 |- || Јероним || Ἱερώνυμος || || 1841 – 1853 |- || Калиник II || Καλλίνικος Β΄ || || 1853 – 1858 |- || Неофит III ||Νεόφυτος Β΄ || || 1858 – 1874 |- || [[Јоаким III Цариградски|Јоаким III]] || Ἰωακεὶμ Γ΄ || || 1874 – 1878 |- || Калиник III || Καλλίνικος Γ΄, ὁ Φωτιάδης || || 1878 – 1884 |- || Григориј IV || Γρηγόριος Δ΄, ὁ Καλλίδης || светец || 1885 – 1889 |- || Софрониј II || Σωφρόνιος Β΄ || || 1889 – 1893 |- || Атанасиј II || Ἀθανάσιος Β΄, ὁ Μεγακλῆς || || 1893 – 1903 |- || Александар II || Ἀλέξανδρος Β΄, ὁ Ῥηγόπουλος || || 1903 – 1910 |- || Јоаким IV || Ἰωακεὶμ Δ΄, ὁ Σγουρὸς || || 1910 – 1912 |- || Генадиј || Γεννάδιος, ὁ Ἀλεξιάδης || || 1912 – 1951 |- || Пантелејмон I || Παντελεήμων Α΄, ὁ Παπαγεωργίου || || 1951 – 1968 |- || Леонид|| Λεωνίδας, ὁ Παρασκευόπουλος || || 1968 – 1974 |- || Пантелејмон II || Παντελεήμων Β΄, ὁ Χρυσοφάκης || || 1974 – 2003 |- || Антим || Ἄνθιμος, ὁ Ῥούσας || || 2004 - |- |} == Храмови и манастири == ; Парохиски храмови {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Црква !! Грчки |- || „[[Црква „Св. Катерина“ - Солун|Св. Катерина]]“ || Αγία Αικατερίνα |- || „[[Црква „Св. Анастасија“ - Солун|Св. Анастасија]]“ || Αγία Αναστασία |- || „[[Црква „Св. Варвара“ - Солун|Св. Варвара]]“ || Αγία Βαρβάρα |- || „[[Црква „Св. Недела“ - Солун|Св. Недела]]“ || Αγία Κυριακή |- || „[[Црква „Св. Марина“ - Солун|Св. Марина]]“ || Αγία Μαρίνα |- || „[[Црква „Св. Троица“ - Солун|Св. Троица]]“ || Αγία Τριάς |- || „[[Црква „Св. Бессребреници“ - Солун|Св. Бессребреници]]“ || Άγιοι Ανάργυροι |- || „[[Црква „Св. Апостоли“ - Солун|Св. Апостоли]]“ || Άγιοι Απόστολοι |- || „[[Црква „Св. Константин и Елена“ - Солун|Св. Константин и Елена]]“ || Άγιοι Κωνσταντίνος & Ελένη |- || „[[Црква „Св. Никола и Св. Димитриј“ - Солун|Св. Никола и Св. Димитриј]]“ || Άγιοι Νικόλαος & Δημήτριος |- || „[[Црква „Св. Атанасиј“ - Солун|Св. Атанасиј]]“ || Άγιος Αθανάσιος |- || „[[Црква „Св. Василиј“ - Солун|Св. Василиј]]“ || Άγιος Βασίλειος |- || „[[Црква „Св. Ѓорѓи“ - Арсакли|Св. Ѓорѓи]]“ || Άγιος Γεώργιος Πανοράματος |- || „[[Црква „Св. Григориј Палама“ - Солун|Св. Григориј Палама]]“ || Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς |- || „[[Црква „Св. Елевтериј“ - Пирги|Св. Елевтериј]]“ || Άγιος Ελευθέριος |- || „[[Црква „Св. Терапонт“ - Солун|Св Терапонт]]“ || Άγιος Θεράπων |- || „[[Црква „Св. Јован Златоуст“ - Солун|Св. Јован Златоуст]]“ || Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος |- || „[[Црква „Св. Мина“ - Солун|Св. Мина]]“ || Άγιος Μηνάς |- || „[[Црква „Св. Пантелејмон“ - Арсакли|Св. Пантелејмон]]“ || Άγιος Παντελεήμων Πανοράματος |- || „[[Црква „Св. Павле“ - Свети Павле (2013)|Св. Павле]]“ || Άγιος Παύλος |- || „[[Црква „Св. Илија“ - Солун|Св. Илија]]“ || Άγιος Προφήτης Ηλίας Πόλεως |- || „[[Црква „Св. Илија“ - Капуџилар|Св. Илија]]“ || Άγιος Προφήτης Ηλίας Πυλαίας |- || „[[Црква „Св. Спиридон“ - Триандрија|Св. Спиридон]]“ || Άγιος Σπυρίδων Τριανδρίας |- || „[[Црква „Св. Фануриј и Св. Јован Претеча“ - Солун|Св. Фануриј и Св. Јован Претеча]]“ || Άγιος Φανούριος – Τίμιος Πρόδρομος |- || „[[Црква „Св. Фотиј“ - Солун|Св. Фотиј]]“ || Άγιος Φώτιος |- || „[[Црква „Св. Христофор“ - Солун|Св. Христофор]]“ || Άγιος Χριστοφόρος |- || „[[Црква „Вознесение Христово“ - Солун|Вознесение Христово]]“ || Ανάληψις του Κυρίου |- || „[[Црква „Св. Три Јерарси“ - Солун|Св. Три Јерарси]]“ || Ἀγιοι Τρεις Ιεράρχαι |- || „[[Црква „Св. Благовештение“ - Солун|Св. Благовештение]]“ || Ευαγγελίστρια |- || „[[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Солун|Успение на Пресв. Богородица]]“ || Κοίμησις της Θεοτόκου |- || „[[Црква „Преображение Христово“ - Солун (XX век)|Преображение Христово]]“ || Μεταμόρφωσις του Σωτήρος |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Нова“ - Солун|Пресв. Богородица Нова]]“ || Νέα Παναγία |- || „[[Црква „Св. Ксенија“ - Солун|Св. Ксенија]]“ || Οσία Ξένη |- || „[[Црква „Св. Архангели“ - Солун|Св. Архангели]]“ || Παμμέγιστοι Ταξιάρχαι Ακροπόλεως |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Неракотворна“ - Солун|Пресв. Богородица Неракотворна]]“ || Παναγία Αχειροποίητος |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Десна“ - Солун|Пресв. Богородица Десна]]“ || Παναγία Δεξιά |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Лагудјани“|Пресв. Богородица Народоводителка]]“ || Παναγία Λαοδηγήτρια |- || „[[Црква„Пресв. Богородица Пројавена“ - Солун|Пресв. Богородица Пројавена]]“ || Παναγία Φανερωμένη |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Казанџиска“|Пресв. Богородица Казанџиска]]“ || Παναγία των Χαλκέων |- || „[[Црква „Рождество на Пресвета Богородица“ - Солун|Рождество на Пресв. Богородица]]“ || Παναγούδα |- || „[[Црква „Св. Јован Претеча“ - Солун|Св. Јован Претеча]]“ || Τίμιος Πρόδρομος |- || „[[Црква „Сретение Господово“ - Солун|Сретение Господово]]“ || Υπαπαντή του Χριστού<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=177 | title= Ενοριακοί Ναοί |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- |} ; Поклонички храмови {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Црква !! Грчки |- || „[[Црква „Св. Кирил и Методиј“ - Солун|Св. Кирил и Методиј]]“ || Άγιοι Κύριλλος & Μεθόδιος |- || „[[Ротонда - Солун|Св. Ѓорѓи]]“ (Ротонда) || Άγιος Γεώργιος |- || „[[Црква „Св. Димитрија“ - Солун|Св. Димитрија]]“ || Άγιος Δημήτριος |- || „[[Црква „Св. Софија“ - Солун|Св. Софија]]“ || Η του Θεού Σοφία<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=178 | title= Προσκυνηματικοί Ι.Ν. |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- |} ; Параклиси на парохиските храмови {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Црква !! Грчки |- || „Св. Анисија“ || Αγία Ανυσία |- || „Св. Гликерија“ || Αγία Γλυκερία |- || „Св. Ефросина“ || Αγία Ευφροσύνη |- || „Св. Соломонија“ || Αγία Σολομονή |- || „Св. Фотина“ || Αγία Φωτεινή |- || „[[Црква „Сите Солунски Светители“ - Солун|Сите Солунски Светители]]“ || Άγιοι Πάντες οι εν Θεσσαλονίκη |- || „Св. Сила и Тимотеј“ || Άγιοι Σίλας & Τιμόθεος |- || „Св. Василиј“ || Άγιος Βασίλειος |- || „Св. Елевтериј“ || Άγιος Ελευθέριος |- || „Св. Јован Претеча“ || Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος |- || „Св. Нестор“ || Άγιος Νέστωρ |- || „Св. Никола“ || Άγιος Νικόλαος |- || „Св. Агапија, Ирина и Хионија“ || Ἀγιαι Αγάπη, Ειρήνη, Χιονία |- || „[[Црква „Св. Спас“ - Солун|Св. Спас]]“ ||Μεταμόρφωσις του Σωτήρος |- || „[[Црква „Св. Ксенија и Св. Нектариј“ - Солун|Св. Ксенија и Св. Нектариј]]“ || Οσία Ξένη – Άγιος Νεκτάριος |- || „Пресв. Богородица Вратарница“ || Παναγία η Πορταΐτισσα |- || „Воздвижение на Чесниот Крст“ || Τίμιος Σταυρός<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=179 | title= Παρεκκλήσια Ενοριακών Ναών |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || „[[Црква „Св. Ѓорѓи“ - Солун (XVI век)|Св. Ѓорѓи]]“ || Άγιος Γεώργιος |- |} ; Гробишни храмови {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Име !! Грчки !! Гробишта |- || „Св. Теодор Тирон и Теодор Стратилат“ || Άγιοι Θεόδωροι Κοιμητηρίων Πυλαίας || Капуџиларски гробишта |- || „Св. Павле“ || Άγιος Παύλος Κοιμητηρίων Μαλακοπής || Малакопски гробишта |- || „Воскресение Христово“ || Ανάστασις του Κυρίου Νέων Κοιμητηρίων || Нови гробишта<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=313 | title= Παρεκκλήσια Κοιμητηρίων |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- |} ; Параклиси во установи [[Податотека:Transfiguration Church in Thessaloniki School for the Blind.jpg|десно|мини|250п|„Преображение Христово“ во Училиштето за слепи]] {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Име !! Грчки !! Установа |- || „Покров на Пресв. Богородица“ || Αγία Σκέπη Νοσοκομείου Γεώργιος Γεννηματάς || Општа болница „Георгиос Гениматас“ |- || „Св. Димитриј“ || Άγιος Δημήτριος Νοσοκομείου Άγιος Δημήτριος || Општа болница „Св. Димитриј“ |- || „Св. Лука“ || Άγιος Ευαγγελιστής Λουκάς Νοσοκομείου Α.Χ.Ε.Π.Α. || Универзитетска болница АХЕПА |- || „Св. Пантелејмон“ || Άγιος Παντελεήμων Θεαγενείου Αντικαρκινικού Νοσοκομείου || Онколошка болница „Теагениос“ |- || „Св. Пантелејмон“ || Άγιος Παντελεήμων Ιπποκρατείου Νοσοκομείου || Општа болница „Хипократ“<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=299 | title= Παρεκκλήσια Νοσοκομείων |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || „Св. Три Светители“ || Τρείς Ιεράρχες || [[Универзитет „Аристотел“ – Солун|Солунски универзитет]]<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=183 | title= Πανεπιστημιακοί Ναοί |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || „Св. Нектариј“ || Άγιος Νεκτάριος Χαρισείου Γηροκομείου || Старечки дом „Харисиос“ |- || „[[Црква „Св. Стилијан“ - Солун|Св. Стилијан]]“ || Άγιος Στυλιανός βρεφοκομείου Άσυλο του Παιδιού || Јасли „Закрила на детето“ |- || „Преображение Христово“ || Μεταμόρφωσις του Σωτήρος Σχολής Τυφλών || Училиште за слепи<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=312 | title= Παρεκκλήσια Ιδρυμάτων |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- |} ; Манастири {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Име !! Грчки !! Нас. место !! Грчки !! |- || „[[Манастир „Св. Теодора“ - Солун|Св. Теодора]]“ || Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας || [[Солун]] || Θεσσαλονίκη || машки |- || „[[Манастир „Успение на Пресвета Богородица“ - Арсакли|Успение на Пресв. Богородица]]“ || Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου || [[Арсакли]] || Πανόραμα || женски |- |} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.imth.gr/ Портал на Солунската епархија] {{el}} [[Категорија:Берско-негушко-камбаниска епархија| ]] 638t89yg4djc7o2huxty6szm2mf0xd3 4796059 4796040 2022-07-24T09:24:32Z Bjankuloski06 332 /* Храмови и манастири */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Епархија | titleoverride = | archbishopric = | bishopric = | border = | jurisdiction = | name = Солунска епархија | latin = <!-- Latin name of the diocese (or archdiocese) --> | local = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης | image = Thessaloniki Saint Gregory Palamas.jpg | image_size = | image_alt = | caption = Митрополитскиот храм „[[Црква „Св. Григориј Палама“ - Солун|Св. Григориј Палама]]“ | coat = <!-- Coat of arms file name (excluding File: prefix) --> | coat_size = | coat_alt = | coat_caption = | flag = <!-- Flag file name (excluding File: prefix) --> | flag_size = | flag_alt = | incumbent = | incumbent_note = | style = <!---- Locations ----> | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | territory = | province = <!-- Ecclesiastical province --> | residence = | metropolitan = Антим | archdeaconries = | deaneries = | subdivisions = | headquarters = [[Солун]] | coordinates = <!-- Use {{coord}} --> <!---- Statistics ----> | area_km2 = <!-- Area in square kilometers, automatically converted --> | area_sqmi = <!-- Area in square miles, automatically converted --> | area_footnotes = | population = | population_as_of = | catholics = <!-- Number of Catholics in the diocese --> | catholics_percent = | parishes = <!-- Number of parishes in the diocese --> | churches = <!-- Number of churches in the diocese --> | congregations = <!-- Number of congregations in the diocese --> | schools = <!-- Number of church supported schools in the diocese --> | members = <!-- Number of members in the diocese --> <!---- Information ----> | first_incumbent = | date = | denomination = | sui_iuris_church = <!-- sui iuris Church, e.g., [[Latin Church]] or [[Ukrainian Greek Catholic Church]] or | particular_church = --> | rite = <!-- e.g., [[Roman Rite]] --> | established = | dissolved = | archdiocese = | diocese = | cathedral = „[[Црква „Св. Софија“ - Солун|Св. Софија]]“ (катедрална)<br>„[[Црква „Св. Григориј Палама“ - Солун|Св. Григориј Палама]]“ (митрополска) | cocathedral = | patron = <!-- Patron saint(s) of the diocese (or archdiocese) --> | patron_title = <!-- Use to override the default label "Patron saint" --> | priests = <!-- Number of secular priests in the diocese --> | language = | calendar = | music = <!---- Current leadership ----> | parent_church = [[Цариградска патријаршија]]<br>(под управа на [[Грчка православна црква|Грчката православна црква]]) | governance = | pope = | patriarch = | major_archbishop = | bishop = <!-- Name and title of the current ordinary of the diocese --> | bishop_title = <!-- Type of ordinary: i.e. Bishop or Archbishop. Default is Bishop --> | metro_archbishop = <!-- Name of the Metropolitan Archbishop of the Ecclesiastical Province --> | coadjutor = | suffragans = <!-- List most senior first (usually reckoned by date of consecration); use | suffragan = for one --> | assistant_bishops = <!-- Mutually exclusive with | suffragans = ; use | assistant_bishop = for one --> | auxiliary_bishops = <!-- List most senior first (usually reckoned by date of consecration) --> | apostolic_admin = | vicar_general = | episcopal_vicar = | judicial_vicar = | dean = | archdeacons = <!-- List most senior first (usually reckoned by date of first collation); use | archdeacon = for one--> | emeritus_bishops = <!-- List most senior first (usually reckoned by date of consecration) --> <!---- Map ----> | map = | map_size = | map_alt = | map_caption = <!---- Website ----> | website = [http://www.imth.gr/ imth.gr] | footnotes = }} [[Податотека:Thessaloniki Orthodox Bishop Bairam.jpg|мини|250п|Посета на солунскиот митрополит за време на бајрам (пред 28 ноември 1904&nbsp;г).]] '''Солунска епархија''' ({{lang-el|Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης}}) — [[епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]], управувана од [[Грчка православна црква|Грчката православна црква]], со седиште во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Титулата на челникот е ''митрополит солунски, ипертим и егзарх на цела Тесалија''.<ref>{{нмс | url = http://www.ecclesia.gr/greek/dioceses/Thessaloniki/Thessaloniki.html | title = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης| access-date = 21 мај 2014 | publisher = Εκκλησία της Ελλάδος }}</ref> == Митрополити == [[Податотека:Bishop Yoassaf Thessaloniki-letter.jpg|мини|250п|Писмо на солунскиот митрополит Јоасаф, XVI век]] [[Податотека:Ioakim of Thessaloniki Letter 1730.png|мини|250п|Писмо на солунскиот митрополит Јоаким, во кое му дозволува на манастирот [[Каракал (манастир)|Каракал]] собирање на помош во Солунската епархија, 1730&nbsp;г.]] [[Податотека:Ανώνυμος, Ευαγγελισμός, 1825, Εκκλησιαστικό Μουσείο Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης.jpg|мини|250п|„Благовещение“, икона на анонимен зограф от Црковниот музеј на Солунската митрополија, 1825&nbsp;г.]] [[Податотека:Birth Certificate from Nativity of Mary Parish in Thessaloniki Metropoly 1887.jpg|десно|мини|250п|Крштелница од парохијата „[[Црква „Рождество на Пресвета Богородица“ - Солун|Рождество на Пресв. Богородица]]“, 1887&nbsp;г.]] [[Податотека:Baptism Certificate from Doyran Exarchate eparchy.jpg|десно|мини|250п|Крштелница свидетелство на Ташо, син на [[Никола Стојанов]], потпишана од свештеникот Константин Хаџинаков и архијерејскиот намесник, иконом [[Григориј Попдимитров]], од егзархиската црковна општина во Полјанин, Солунска епархија, 17 јануари 1910&nbsp;г.]] [[Податотека:Document of the Thessaloniki Metropoly 1910.jpg|десно|мини|250п|Документ на Солунската митрополија за грчкото училиште во Епаноми со потпис на митрополитот Александар]] [[Податотека:Thessaloniki Bulgarian Eparchy Baptism Certificate of Panche Panov 1912.JPG|десно|мини|250п|Крштелно свидетелство на Панче Панов од Солунската егзархиска епархија, 19 август 1912&nbsp;г., потпишано од свештеникотХристо Шумаров]] Епархијата/митрополијата ја возглавувале следниве владици:<ref>{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=157 | title = ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΠΙΣΚΟΠΩΝ ΤΗΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ | access-date = 12 ноември 2013 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref><ref>{{нмс | url = http://www.saint.gr/8/ierarxes.aspx | title = Κατάλογος Προκαθήμενων Θεσσαλονίκης | access-date = 12 ноември 2013 | publisher = Ορθόδοξος Συναξαριστής }}</ref> {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Име !! Грчки !! Белешка !! Години |- || Гај || Γάιος || светец || |- || Никола I || Νικόλαος Α΄ || светец || 160 |- || Артемиј || Ἀρτέμιος || светец || |- || Александар I || Ἀλέξανδρος Α΄ || светец || 305 – 335 |- || Јован I || Ἰωάννης Α΄ || || |- || Аециј || Ἀέτιος || || 342 – 347 |- || Ириниј || Εἰρήνιος || || 355 |- || Павлин || Παυλῖνος || || |- || Ахолиј или Асхолиј || Ἀχόλιος, Ἀσχόλιος || светец || 379 – 384 |- || Анисиј || Ἀνύσιος || светец || 384 – 407 |- || Руф || Ῥοῦφος || светец || 407 – 434 |- || Анастасиј I || Ἀναστάσιος Α΄ || светец || 434 – 451 |- || Евкситеј, Авкситеј, Евдоксиј || Ευξιθεος, Αὐξίθεος, Εὐδόξιος || светец || 451 – ? |- || Андреј || Ἀνδρέας || светец || по 474 – по 497 |- || Доротеј I || Δωρόθεος Α΄ || светец || по 497 – 520 |- || Аристид || Ἀριστείδης || || 520 – 535 |- || Илија || Ἠλίας || светец || 553 |- || Талалеј || Θαλαλεὺς || || |- || Теодосиј I || Θεοδόσιος Α΄ || || 585 |- || Евсевиј || Εὐσέβιος || || 585 – 603 |- || Јован II || Ἰωάννης Β΄ || светец || 603 – 610 |- || Плотин || Πλωτῖνος || || 616 |- || Јоан II || Ἰωάννης Β΄ || светец || 617 – 626 |- || Павел I || Παῦλος Α΄ || || 649 |- || Јоан III || Ἰωάννης Γ΄ || || 680 |- || Сергиј || Σέργιος || || 690 |- || Константин I || Κωνσταντῖνος Α΄ || || |- || Василиј I || Βασίλειος Α΄ || || 772 |- || Теофил || Θεόφιλος || светец || 787 |- || Тома || Θωμᾶς || светец || |- || Јосиф I Студит || Ἰωσὴφ Α΄, ὁ στουδίτης || светец || 807 – 809 |- || ''Непознат'' || || || 809 – 811 |- || Јосиф I Студит || Ἰωσὴφ Α΄, ὁ στουδίτης || светец || 811 – 821 |- || Лав Математик || Λέων, ὁ φιλόσοφος || || 839 – 840 |- || Антониј Омологит || Ἀντώνιος, ὁ ὁμολογητὴς || светец || 843 |- || Василиј II || Βασίλειος Β΄ || || 843 – 865 |- || Теодор || Θεόδωρος || || 866 – 869 |- || Павел II || Παῦλος Β΄ || || 880 – 882 |- || Григориј I || Γρηγόριος Α΄ || || 882 |- || Методиј || Μεθόδιος || || 889 |- || Јован IV Тесалиец || Ἰωάννης Δ΄, ὁ Θεσσαλὸς || || 892 – 904 |- || Василиј III Омологит || Βασίλειος Γ΄, ὁ ὁμολογητὴς || светец || 904 – ? |- || Анатолиј || Ἀνατόλιος || || |- || Исидор I || Ἰσίδωρος Α΄ || || 1016 |- || Никита I || Νικήτας Α΄ || || околу 1020 |- || Георгиј || Γεώργιος<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс| url= http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=147&saintid=45 | title= Γεώργιος |access-date = 10 јануари 2018 |publisher= Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> || || |- || Теофан I || Θεοφάνης Α΄ || || 1031 – 1038 |- || Прометеј || Προμηθεὺς || || 1038 |- || ''Непознат'' || || || 1063 |- || Теодул || Θεόδουλος || || 1086 – 1107 |- || Константин II || Κωνσταντῖνος Β΄ || || 1110 |- || Михаил I Хумн || Μιχαὴλ Α΄ Χούμνος || || 1122 |- || Никита II || Νικήτας Β΄ || || 1133 |- || [[Василиј Охридски|Василиј IV Охридски]] || Βασίλειος Δ΄, ὁ Ἀχρίδος || || 1145 – 1168 |- || Евстатиј Катафлор || Εὐστάθιος, ὁ Κατάφλωρος || светец || 1175 – 1197 или 1198 |- || Константин III Месопотамит || Κωνσταντῖνος Γ΄,ὁ Μεσοποταμίτης || || 1198 – 1199 |- || Јоан Хрисант || Χρύσανθος || || 1199 – 1202 |- || Константин III Месопотамит || Κωνσταντῖνος Γ΄,ὁ Μεσοποταμίτης || || 1204 – 1227 |- || Никита III || Νικήτας Γ΄ || || |- || Јосиф II || Ἰωσὴφ Β΄ || || 1232 – 1235 |- || Михаил II Палатан || Μιχαὴλ Β΄, ὁ Παλατάνος || || 1235 |- || Мануил Опсарас Дисипатос || Μανουὴλ || || 1235 – 1261<ref>Според некои извори, Мануил е наследен на солунската катедра од Василиј Гликис. Погл. {{нмс| url= http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=147&saintid=37 | title= ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ὁ ΓΛΥΚΥΣ, ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης (μέσα 13ου αἰ.) |access-date = 16 август 2017 |publisher= Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || Јоаникиј Кидонски || Ἰωαννίκιος, ὁ Κυδώνης || || 1261 |- || Димитриј || Δημήτριος || || 1282 – 1285 |- || Игнатиј I || Ἰγνάτιος Α΄ || || 1285 – ? |- || Јаков I || Ἰάκωβος Α΄ || || 1295 – 1305/1306<ref name="Μακεδονικά 129-130">{{нмс| last = Νταγιούκλας | first = Σταύρος | authorlink = | coauthors = | year = 1995-96| month = | title = Πολιτική και εκκλησιαστική διοίκηση της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης από το 1300 έως το 1341. Θεσμοί και πρόσωπα | journal = Μακεδονικά | volume = XXX | issue = | pages = 129-130 | doi = | location = Θεσσαλονίκη | url = http://media.ems.gr/ekdoseis/makedonika/makedonika_30/ekd_pemk_30_Dagiouklas.pdf | publisher = Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών | accessdate = }}</ref> |- || Малахија || Μαλαχία || || 1305/1306<ref name="Μακεδονικά 129-130"/> – 1310<ref>{{cite book |title= Η ελληνική γραφή των εντοίχιων ψηφιδωτών της ύστερης βυζαντινής περιόδου |last= Τρούπκου |first= Νικολέτα |authorlink= |coauthors= |year= 2016 |publisher= Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ). Σχολή Φιλοσοφική. Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τομέας Αρχαιολογίας και Ιστορίας της Αρχαίας και Βυζαντινής Τέχνης και Πολιτισμού |location= Θεσσαλονίκη |isbn= |pages= 56 |url= https://ikee.lib.auth.gr/record/284689/files/GRI-2016-17232.pdf |accessdate= }}</ref> |- || Јеремија || Ἱερεμίας || || 1315 – 1322 |- || Евфимијан || Εὐφημιανὸς || || 1322 |- || Јован V Калека || Ἰωάννης Ε΄, ὁ Καλέκας || || 1322 – 1334 |- || Григориј II || Γρηγόριος Β’ || || 1334 |- || Игнатиј Глава || Ἰγνάτιος Γλαβᾶς || || 1339 – 1340 |- || Макариј I || Μακάριος Α΄ || || 1342 – 1345 |- || Хијацинт || Υάκινθος || || 1345 – 1346<ref>{{нмс| url= http://users.auth.gr/martzelo/index.files/docs/114.doc. | title= ΤΟ ΘΕΟΛΟΓΙΚΟ ΚΑΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΚΛΙΜΑ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 14Ο ΑΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΖΗΛΩΤΩΝ |access-date = 5 октомври 2016|last= ΜΑΡΤΖΕΛΟΥ |first= ΓΕΩΡΓΙΟΥ Δ }}</ref> |- || [[Григориј Палама|Григориј IV Палама]] || Γρηγόριος Γ΄, ὁ Παλαμᾶς || светец || 1347 – 1359 |- || Нил Кавасила || Νεῖλος, ὁ Καβάσιλας || светец || 1360 – 1361 |- || Никола II Кавасила || Νικόλαος Β΄, ὁ Καβάσιλας || светец || 1361 – 1363 |- || Непознат || || || 1363 – 1371 |- || Доротеј II || Δωρόθεος Β΄ || || 1371 – 1379 |- || Исидор II Солунски || Ἰσίδωρος Β΄, ὁ Γλαβᾶς || светец || 1380 – 1396 |- || Гавриил I || Γαβριὴλ Α΄ || светец || 1396 – 1416 |- || Симеон Мистагог || Συμεών, ὁ μυσταγωγός || светец || 1410 – 1429 |- || Григориј III || Γρηγόριος Γ΄ || || 1430 |- || [[Нифонт II Цариградски|Нифонт]] || Νήφων || светец || 1482 – 1484 |- || Максим || Μάξιμος || || 1486/7 – 1515<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης2">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=147&saintid=113 | title = Νικάνωρ, ὅσιος| access-date = 5 март 2017 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || Макарих II || Μακάριος Β΄ || || 1517 – 1536 |- || Теона || Θεωνᾶς, ὁ ἀπὸ Ἡγουμένων || светец || 1539 - 1565 |- || Теофан II || Θεοφάνης Β΄ || || 1544 |- || Григориј-Давид || Γρηγόριος-Δαβὶδ || || |- || Јоасаф I || Ἰωάσαφ Α΄, ὁ Ἀργυρόπουλο || || 1565 – 1578 |- || Митрофан || Μητροφάνης || || 1585 |- || [[Гаврил I Цариградски|Гаврил II]] || Γαβριὴλ Β΄ || || 1594 |- || Матеј I || Ματθαῖος Α΄ || || 1596 |- || Јоасаф II || Ἰωάσαφ Β΄ς || || 1596 |- || Софрониј I || Σωφρόνιος Α΄ || || 1606 |- || Зосим || Ζωσιμᾶς || || 1607 |- || Партениј || Παρθένιος || || 1611 |- || Атанасиј || Ἀθανάσιος Α΄ || светец || 1622 – 1634 |- || Дамаскин I || Δαμασκηνὸς Α΄ || || 1634 – 1636 |- || Калиник I || Καλλίνικος Α΄ || || 1636 – 1639 |- || Теоклит || Θεόκλητος || || 1645 – 1651 |- || Јоаким I || Ἰωακεὶμ Α΄ || || 1651 – 1666 |- || [[Дионисиј III Цариградски|Дионисиј]] || Διονύσιος || || 1666 – 1671 |- || Анастасиј II || Ἀναστάσιος Β || || 1671 |- || Мелетиј I || Μελέτιος Α΄ || || 1672 – 1680 |- || Неофит I || Νεόφυτος Α΄ || || 1680 – 1686 |- || Методиј II || Μεθόδιος || || 1686 – 1687 |- || Неофит I || Νεόφυτος Α΄ || || 1687 – 1688 |- || Методиј II || Μεθόδιος || || 1688 – 1696 |- || Игнатиј Лезбоски || Ἰγνάτιος Β΄ || || 1696 – 1712 |- || Јаков II || Ἰάκωβος Β΄ || || 1712 |- || Игнатиј Лезбоски || Ἰγνάτιος Β΄ || || 1723 |- || Ананиј || Ἀνανίας || || 1728 |- || Јоаким II || Ἰωακεὶμ Β΄ || || 1730 – 1744 |- || Гаврил III || Γαβριὴλ Γ΄ || || 1745 – 1752 |- || Спиридон || Σπυρίδων || || 1760 – 1761 |- || Неофит II || Νεόφυτος || || 1767 |- || [[Теодосиј II Цариградски|Теодосиј II]] || Θεοδόσιος Β΄ || || 1767 – 1769 |- || Дамаскин II || Δαμασκηνὸς Β΄ || || 1769 – 1780 |- || Јаков IV || Ἰάκωβος Γ΄ || || 1780 |- || Герасим || Γεράσιμος || || 1788 – 1810 |- || Јосиф III || Ἰωσὴφ Γ΄, ὁ Ἱερομάρτυς || светец || 1810 – 1821 |- || Матеј II || Ματθαῖος Β΄ || || 1821 – 1824 |- || Макариј III || Μακάριος Γ΄ || || 1824 – 1830 |- || [[Мелетиј III Цариградски|Мелетиј II]] || Μελέτιος Β΄ || || 1830 – 1841 |- || Јероним || Ἱερώνυμος || || 1841 – 1853 |- || Калиник II || Καλλίνικος Β΄ || || 1853 – 1858 |- || Неофит III ||Νεόφυτος Β΄ || || 1858 – 1874 |- || [[Јоаким III Цариградски|Јоаким III]] || Ἰωακεὶμ Γ΄ || || 1874 – 1878 |- || Калиник III || Καλλίνικος Γ΄, ὁ Φωτιάδης || || 1878 – 1884 |- || Григориј IV || Γρηγόριος Δ΄, ὁ Καλλίδης || светец || 1885 – 1889 |- || Софрониј II || Σωφρόνιος Β΄ || || 1889 – 1893 |- || Атанасиј II || Ἀθανάσιος Β΄, ὁ Μεγακλῆς || || 1893 – 1903 |- || Александар II || Ἀλέξανδρος Β΄, ὁ Ῥηγόπουλος || || 1903 – 1910 |- || Јоаким IV || Ἰωακεὶμ Δ΄, ὁ Σγουρὸς || || 1910 – 1912 |- || Генадиј || Γεννάδιος, ὁ Ἀλεξιάδης || || 1912 – 1951 |- || Пантелејмон I || Παντελεήμων Α΄, ὁ Παπαγεωργίου || || 1951 – 1968 |- || Леонид|| Λεωνίδας, ὁ Παρασκευόπουλος || || 1968 – 1974 |- || Пантелејмон II || Παντελεήμων Β΄, ὁ Χρυσοφάκης || || 1974 – 2003 |- || Антим || Ἄνθιμος, ὁ Ῥούσας || || 2004 - |- |} == Храмови и манастири == ; Парохиски храмови {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Црква !! Грчки |- || „[[Црква „Св. Катерина“ - Солун|Св. Катерина]]“ || Αγία Αικατερίνα |- || „[[Црква „Св. Анастасија“ - Солун|Св. Анастасија]]“ || Αγία Αναστασία |- || „[[Црква „Св. Варвара“ - Солун|Св. Варвара]]“ || Αγία Βαρβάρα |- || „[[Црква „Св. Недела“ - Солун|Св. Недела]]“ || Αγία Κυριακή |- || „[[Црква „Св. Марина“ - Солун|Св. Марина]]“ || Αγία Μαρίνα |- || „[[Црква „Св. Троица“ - Солун|Св. Троица]]“ || Αγία Τριάς |- || „[[Црква „Св. Бессребреници“ - Солун|Св. Бессребреници]]“ || Άγιοι Ανάργυροι |- || „[[Црква „Св. Апостоли“ - Солун|Св. Апостоли]]“ || Άγιοι Απόστολοι |- || „[[Црква „Св. Константин и Елена“ - Солун|Св. Константин и Елена]]“ || Άγιοι Κωνσταντίνος & Ελένη |- || „[[Црква „Св. Никола и Св. Димитриј“ - Солун|Св. Никола и Св. Димитриј]]“ || Άγιοι Νικόλαος & Δημήτριος |- || „[[Црква „Св. Атанасиј“ - Солун|Св. Атанасиј]]“ || Άγιος Αθανάσιος |- || „[[Црква „Св. Василиј“ - Солун|Св. Василиј]]“ || Άγιος Βασίλειος |- || „[[Црква „Св. Ѓорѓи“ - Арсакли|Св. Ѓорѓи]]“ || Άγιος Γεώργιος Πανοράματος |- || „[[Црква „Св. Григориј Палама“ - Солун|Св. Григориј Палама]]“ || Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς |- || „[[Црква „Св. Елевтериј“ - Пирги|Св. Елевтериј]]“ || Άγιος Ελευθέριος |- || „[[Црква „Св. Терапонт“ - Солун|Св Терапонт]]“ || Άγιος Θεράπων |- || „[[Црква „Св. Јован Златоуст“ - Солун|Св. Јован Златоуст]]“ || Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος |- || „[[Црква „Св. Мина“ - Солун|Св. Мина]]“ || Άγιος Μηνάς |- || „[[Црква „Св. Пантелејмон“ - Арсакли|Св. Пантелејмон]]“ || Άγιος Παντελεήμων Πανοράματος |- || „[[Црква „Св. Павле“ - Свети Павле (2013)|Св. Павле]]“ || Άγιος Παύλος |- || „[[Црква „Св. Илија“ - Солун|Св. Илија]]“ || Άγιος Προφήτης Ηλίας Πόλεως |- || „[[Црква „Св. Илија“ - Капуџилар|Св. Илија]]“ || Άγιος Προφήτης Ηλίας Πυλαίας |- || „[[Црква „Св. Спиридон“ - Триандрија|Св. Спиридон]]“ || Άγιος Σπυρίδων Τριανδρίας |- || „[[Црква „Св. Фануриј и Св. Јован Претеча“ - Солун|Св. Фануриј и Св. Јован Претеча]]“ || Άγιος Φανούριος – Τίμιος Πρόδρομος |- || „[[Црква „Св. Фотиј“ - Солун|Св. Фотиј]]“ || Άγιος Φώτιος |- || „[[Црква „Св. Христофор“ - Солун|Св. Христофор]]“ || Άγιος Χριστοφόρος |- || „[[Црква „Вознесение Христово“ - Солун|Вознесение Христово]]“ || Ανάληψις του Κυρίου |- || „[[Црква „Св. Три Јерарси“ - Солун|Св. Три Јерарси]]“ || Ἀγιοι Τρεις Ιεράρχαι |- || „[[Црква „Св. Благовештение“ - Солун|Св. Благовештение]]“ || Ευαγγελίστρια |- || „[[Црква „Успение на Пресвета Богородица“ - Солун|Успение на Пресв. Богородица]]“ || Κοίμησις της Θεοτόκου |- || „[[Црква „Преображение Христово“ - Солун (XX век)|Преображение Христово]]“ || Μεταμόρφωσις του Σωτήρος |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Нова“ - Солун|Пресв. Богородица Нова]]“ || Νέα Παναγία |- || „[[Црква „Св. Ксенија“ - Солун|Св. Ксенија]]“ || Οσία Ξένη |- || „[[Црква „Св. Архангели“ - Солун|Св. Архангели]]“ || Παμμέγιστοι Ταξιάρχαι Ακροπόλεως |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Неракотворна“ - Солун|Пресв. Богородица Неракотворна]]“ || Παναγία Αχειροποίητος |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Десна“ - Солун|Пресв. Богородица Десна]]“ || Παναγία Δεξιά |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Лагудјани“|Пресв. Богородица Народоводителка]]“ || Παναγία Λαοδηγήτρια |- || „[[Црква„Пресв. Богородица Пројавена“ - Солун|Пресв. Богородица Пројавена]]“ || Παναγία Φανερωμένη |- || „[[Црква „Пресвета Богородица Казанџиска“|Пресв. Богородица Казанџиска]]“ || Παναγία των Χαλκέων |- || „[[Црква „Рождество на Пресвета Богородица“ - Солун|Рождество на Пресв. Богородица]]“ || Παναγούδα |- || „[[Црква „Св. Јован Претеча“ - Солун|Св. Јован Претеча]]“ || Τίμιος Πρόδρομος |- || „[[Црква „Сретение Господово“ - Солун|Сретение Господово]]“ || Υπαπαντή του Χριστού<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=177 | title= Ενοριακοί Ναοί |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- |} ; Поклонички храмови {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Црква !! Грчки |- || „[[Црква „Св. Кирил и Методиј“ - Солун|Св. Кирил и Методиј]]“ || Άγιοι Κύριλλος & Μεθόδιος |- || „[[Ротонда (Солун)|Св. Ѓорѓи]]“ (Ротонда) || Άγιος Γεώργιος |- || „[[Црква „Св. Димитрија“ - Солун|Св. Димитрија]]“ || Άγιος Δημήτριος |- || „[[Црква „Св. Софија“ - Солун|Св. Софија]]“ || Η του Θεού Σοφία<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=178 | title= Προσκυνηματικοί Ι.Ν. |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- |} ; Параклиси на парохиските храмови {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Црква !! Грчки |- || „Св. Анисија“ || Αγία Ανυσία |- || „Св. Гликерија“ || Αγία Γλυκερία |- || „Св. Ефросина“ || Αγία Ευφροσύνη |- || „Св. Соломонија“ || Αγία Σολομονή |- || „Св. Фотина“ || Αγία Φωτεινή |- || „[[Црква „Сите Солунски Светители“ - Солун|Сите Солунски Светители]]“ || Άγιοι Πάντες οι εν Θεσσαλονίκη |- || „Св. Сила и Тимотеј“ || Άγιοι Σίλας & Τιμόθεος |- || „Св. Василиј“ || Άγιος Βασίλειος |- || „Св. Елевтериј“ || Άγιος Ελευθέριος |- || „Св. Јован Претеча“ || Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος |- || „Св. Нестор“ || Άγιος Νέστωρ |- || „Св. Никола“ || Άγιος Νικόλαος |- || „Св. Агапија, Ирина и Хионија“ || Ἀγιαι Αγάπη, Ειρήνη, Χιονία |- || „[[Црква „Св. Спас“ - Солун|Св. Спас]]“ ||Μεταμόρφωσις του Σωτήρος |- || „[[Црква „Св. Ксенија и Св. Нектариј“ - Солун|Св. Ксенија и Св. Нектариј]]“ || Οσία Ξένη – Άγιος Νεκτάριος |- || „Пресв. Богородица Вратарница“ || Παναγία η Πορταΐτισσα |- || „Воздвижение на Чесниот Крст“ || Τίμιος Σταυρός<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=179 | title= Παρεκκλήσια Ενοριακών Ναών |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || „[[Црква „Св. Ѓорѓи“ - Солун (XVI век)|Св. Ѓорѓи]]“ || Άγιος Γεώργιος |- |} ; Гробишни храмови {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Име !! Грчки !! Гробишта |- || „Св. Теодор Тирон и Теодор Стратилат“ || Άγιοι Θεόδωροι Κοιμητηρίων Πυλαίας || Капуџиларски гробишта |- || „Св. Павле“ || Άγιος Παύλος Κοιμητηρίων Μαλακοπής || Малакопски гробишта |- || „Воскресение Христово“ || Ανάστασις του Κυρίου Νέων Κοιμητηρίων || Нови гробишта<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=313 | title= Παρεκκλήσια Κοιμητηρίων |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- |} ; Параклиси во установи [[Податотека:Transfiguration Church in Thessaloniki School for the Blind.jpg|десно|мини|250п|„Преображение Христово“ во Училиштето за слепи]] {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Име !! Грчки !! Установа |- || „Покров на Пресв. Богородица“ || Αγία Σκέπη Νοσοκομείου Γεώργιος Γεννηματάς || Општа болница „Георгиос Гениматас“ |- || „Св. Димитриј“ || Άγιος Δημήτριος Νοσοκομείου Άγιος Δημήτριος || Општа болница „Св. Димитриј“ |- || „Св. Лука“ || Άγιος Ευαγγελιστής Λουκάς Νοσοκομείου Α.Χ.Ε.Π.Α. || Универзитетска болница АХЕПА |- || „Св. Пантелејмон“ || Άγιος Παντελεήμων Θεαγενείου Αντικαρκινικού Νοσοκομείου || Онколошка болница „Теагениос“ |- || „Св. Пантелејмон“ || Άγιος Παντελεήμων Ιπποκρατείου Νοσοκομείου || Општа болница „Хипократ“<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=299 | title= Παρεκκλήσια Νοσοκομείων |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || „Св. Три Светители“ || Τρείς Ιεράρχες || [[Универзитет „Аристотел“ – Солун|Солунски универзитет]]<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=183 | title= Πανεπιστημιακοί Ναοί |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- || „Св. Нектариј“ || Άγιος Νεκτάριος Χαρισείου Γηροκομείου || Старечки дом „Харисиос“ |- || „[[Црква „Св. Стилијан“ - Солун|Св. Стилијан]]“ || Άγιος Στυλιανός βρεφοκομείου Άσυλο του Παιδιού || Јасли „Закрила на детето“ |- || „Преображение Христово“ || Μεταμόρφωσις του Σωτήρος Σχολής Τυφλών || Училиште за слепи<ref>{{нмс| url=http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&page=312 | title= Παρεκκλήσια Ιδρυμάτων |access-date = 21 август 2016 |publisher=Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> |- |} ; Манастири {| class="wikitable sortable" width="auto" |+ ! Име !! Грчки !! Нас. место !! Грчки !! |- || „[[Манастир „Св. Теодора“ - Солун|Св. Теодора]]“ || Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας || [[Солун]] || Θεσσαλονίκη || машки |- || „[[Манастир „Успение на Пресвета Богородица“ - Арсакли|Успение на Пресв. Богородица]]“ || Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου || [[Арсакли]] || Πανόραμα || женски |- |} == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.imth.gr/ Портал на Солунската епархија] {{el}} [[Категорија:Берско-негушко-камбаниска епархија| ]] tlyy4k3prjj020e9awdki914n3xgl7n 0 1304339 4795767 4795615 2022-07-23T12:20:38Z Carshalton 30527 Одбиена последната промена (од [[Специјална:Придонеси/46.217.56.247|46.217.56.247]]) и ја поврати преработката 4794605 на Carshalton wikitext text/x-wiki {{Infobox football biography 3 | playername = Глеисон Бремер | image = | height = {{height|m=1.88}} | dateofbirth = {{birth date and age|df=yes|1997|3|18}} | cityofbirth = [[Итапитанга]] | countryofbirth = [[Бразил]] | nationality = {{flagsport|BRA}} [[Бразил]] | currentclub = {{Fb team Juventus}} | clubnumber = 3 | position = [[Одбрана (фудбал)|одбрана]] | youthyears1 = | youthclubs1 = {{Fb team Desportivo Brasil}} | youthyears2 = | youthclubs2 = →{{Fb team Sao Paulo}} | youthyears3 = | youthclubs3 = {{Fb team Atletico Mineiro}} | years1 = 2017-2018 | caps1 = 23 | goals1 = 1 | clubs1 = {{Fb team Atletico Mineiro}} | years2 = 2018-2022 | caps2 = 98 | goals2 = 11 | clubs2 = {{Fb team Torino}} | years3 = 2022- | caps3 = 0 | goals3 = 0 | clubs3 = {{Fb team Juventus}} | pcupdate = 6 јануари 2011 | ntupdate = 17 ноември 2010 }} '''Глеисон Бремер Силва Насименто''' (роден на [[18 март]] [[1997]] година, во [[Итапитанга]]) — [[Бразил|бразилски]] [[фудбал]]ер, {{Football/DF/player}} на {{Fb team (N) Juventus}}. ==Биографија== Името Бремер го избрал неговиот татко во чест на [[Германија|германскиот]] фудбалер [[Андреас Бреме]].<ref>{{Cite web|url=https://www.fcinternews.it/l-avversario/bremer-si-racconta-mi-chiamo-cosi-in-onore-a-brehme-lucio-il-mio-idolo-890304|title=Bremer si racconta: "Mi chiamo così in onore a Brehme. Lucio il mio idolo"|author=Stefano Bertocchi|date=8 март 2022|language=it|access-date=14 март 2022}}</ref> == Технички карактеристики == Физички силен [[Одбрана (фудбал)|централен дефанзивец]] многу вешт во играта во воздухот, со добро чувство за позиција.<ref>{{Cite web|url=https://www.alfredopedulla.com/forza-fisica-e-senso-della-posizione-bremer-una-roccia-per-il-toro/|title=FORZA FISICA E SENSO DELLA POSIZIONE: BREMER, UNA ROCCIA VERDEORO PER IL TORO}}</ref><ref name=":0">{{Cite news|author=Fabrizio Turco|url=https://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/2019/08/20/toro-la-febbre-per-il-wolver-curve-esaurite-con-1500-tifosi-ospitiTorino09.html|title=Toro, la febbre per il "Wolver" Curve esaurite con 1500 tifosi ospiti|publisher=la Repubblica|date=20 август 2019|access-date=18 мај 2021}}</ref> Покрај тоа го краси голема флексибилност, сигурност и брзина. Во едно интервју самиот Бремер изјавил дека е инспириран од својот сонародник, бразилскиот дефанзивец, [[Лусимар Фереира да Силва|Лусио]].<ref>{{Cite web|url=https://www.toro.it/toro/primo-piano/gleison-bremer-curiosita/1144728/|title=Cuore Bremer: “Futuro? Vorrei aprire una scuola calcio per bambini”}}</ref> ==Клупска кариера== ===Почетоци=== Пораснал во младинските сектори на [[Деспортиво Бразил]] и [[ФК Сао Пауло|Сао Пауло]],<ref name=":1" /> а во март 2017 година, тој бил купен од {{Fb team (N) Atletico Mineiro}} за [[Бразилски реал|R$]] 380,000.<ref>{{cite web|url=http://hojeemdia.com.br/esportes/s%C3%A3o-paulo-quis-poupar-r-280-mil-inter-chegou-tarde-como-revela%C3%A7%C3%A3o-da-zaga-veio-pro-atl%C3%A9tico-1.541416|title=São Paulo quis poupar R$ 280 mil, Inter chegou tarde: como revelação da zaga veio para o Atlético|trans-title=São Paulo wanted to spare R$ 280,000, Inter arrived late: how the defensive prospect arrived at Atlético|publisher=Hoje em Dia|language=pt|date=7 July 2017|accessdate=5 September 2017}}</ref> На 26 јуни истата година, тој го направил своето деби за првиот тим во победата со 1-0 против {{Fb team (N) Chapecoense}}, заменувајќи го повредениот [[Родригао (фудбалер 1995)|Родригао]].<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.toro.it/toro/primo-piano/chi-e-gleison-bremer-difensore-brasiliano-classe-97/1090133/|title=Bremer, da Itapitanga all’esordio contro la Chape: chi è il nuovo acquisto del Toro}}</ref> На 11 јули 2017, го продолжил својот договор со клубот до 2021 година.<ref>{{cite web|url=http://www.mg.superesportes.com.br/app/noticias/futebol/atletico-mg/2017/07/11/noticia_atletico_mg,414465/atletico-renova-o-contrato-do-jovem-zagueiro-bremer.shtml|title=Atlético renova o contrato do jovem zagueiro Bremer até dezembro de 2021|trans-title=Atlético renew contract of young stopper Bremer until December 2021|publisher=Superesportes|language=pt|date=11 July 2017|accessdate=5 September 2017}}</ref> Откако [[Кампеонато Бразилеиро Серија А 2017|првенството 2017]] го завршил со 12 настапи без постигнат гол, следната сезона Бремер бил стандарден првотимец во екипата на Атлетико Минеиро играјќи во 11 од првите 12 првенствени натпревари на клубот, пред да го напушти истиот во јули 2018. Својот прв и единствен гол за Минерио го постигнал на 13 мај 2018 година, во победата со 2-1 на гостувањето против [[ФК Атлетико Паранаенсе|Атлетико Паранаенсе]].<ref>{{Cite web|url=https://www.transfermarkt.it/spielbericht/index/spielbericht/3036830|title=Paranaense-Mineiro}}</ref> === Торино === На 10 јули 2018 година, тој бил купен за околу 5 милиони евра од [[ФК Торино | Торино]], со кого потпишал петгодишен договор.<ref>{{Cite web|url=http://torinofc.it/news/10/07/2018/bremer-al-toro_18023|title=Bremer al Toro|access-date=10 јули 2018|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180710165446/http://torinofc.it/news/10/07/2018/bremer-al-toro_18023|archivedate=10 јули 2018}}</ref> Дебитирал за ''граната'' на 12 август, за време на натпреварот од третото коло на [[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|Купот на Италија]] против [[Козенца Калчо|Козенца]].<ref>{{cite web|url=http://torinofc.it/news/13/08/2018/torino-fc-cosenza-4-0_18461|title=Torino FC- Cosenza 4-0|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190522064625/http://torinofc.it/news/13/08/2018/torino-fc-cosenza-4-0_18461|archivedate=22 мај 2019}}</ref> Своето деби во [[Серија А 2018-2019|Серија А]], го направил на 19 август во натпреварот од првото коло, во кој неговиот клуб бил минимално поразен од [[ФК Рома | Рома]] (0-1).<ref>{{Cite web|url=https://corrieredellosport.it/news/calcio/serie-a/2018/08/19-46564349/serie_a_torino-roma_0-1_il_tabellino|title=Serie A Torino-Roma 0-1, il tabellino|website=corrieredellosport.it|language=it|access-date=2022-05-29}}</ref> На 3 мај 2019, го одиграл своето прво [[Дерби дела Моле|градско дерби]] против [[ФК Јувентус|Јувентус]], кое завршило со резултат 1-1.<ref>{{Cite web|url=https://www.repubblica.it/sport/calcio/serie-a/2019/05/03/news/juventus-torino_1-1_regalo_bianconero_a_lukic_poi_cr7_rimedia-225424765/|titolo=Juventus-Torino 1-1: Lukic illude i granata, poi ci pensa Cristiano Ronaldo|website=la Repubblica|date=2019-05-03|language=it|access-date=2022-05-29}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.calcionews24.com/juve-toro-bremer-quasi-fatta-poi-ineluttabile-cristiano-ronaldo/|title=Juve-Toro, Bremer ce l'aveva fatta: poi l'ineluttabile...Cristiano Ronaldo|author=Davide Andreetto|website=Calcio News 24|date=2019-05-03|language=it-IT|access-date=2019-12-15}}</ref> Сезоната 2018-2019, ја завршил со само седум настапи севкупно во Серија А (5) и Купот на Италија (2), во која главно е користен како резерва за [[Кофи Џиџи]] и [[Емилијано Морети]].<ref>{{Cite web|url=https://www.toro.it/calciomercato/calciomercato-torino-gennaio-2019-bremer-cessione-rimandata/1104445/|title=Calciomercato Torino: Bremer, cessione in stand by. Si aspettano Izzo e Moretti|website=Toro.it|date=2019-01-06|language=it-IT|access-date=2022-05-29}}</ref> Откако последниот од гореспоменатите се пензионирал, тој ја добил улогата на првотимец од тренерот [[Валтер Мацари]] на почетокот на следната сезона.<ref>{{Cite web|url=https://www.calciomercato.com/news/bremer-al-torino-grazie-a-petrachi-mazzarri-mi-ha-aiutato-tanto--73089|title=Bremer: 'Al Torino grazie a Petrachi. Mazzarri mi ha aiutato tanto. Ora sono pronto per affrontare i top europei'|website=Calciomercato.com {{!}} Tutte le news sul calcio in tempo reale|language=it|access-date=2022-05-29}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.toro.it/toro/partite/mazzarri-prima-di-cagliari-torino-21-22/1212038/|title=Mazzarri: "Sono legato al Torino. Bremer? L'ho fatto crescere io"|website=Toro.it|date=2021-12-05|language=it-IT|access-date=2022-05-29}}</ref> На 25 јули 2019 година, тој го направил своето деби во [[Клупски натпреварувања на УЕФА|клупските натпреварувања на УЕФА]] играјќи во првото квалификациско коло од [[УЕФА Лига Европа 2019-2020|Лига Европа]] против [[ФК Дебрецин|Дебрецин]].<ref>{{Cite web|url=https://www.toro.it/toro/primo-piano/bremer-in-torino-debrecen-3-0-stupisce/1122250/|title=Toro, ad Alessandria è grande Bremer. Ora insidia Djidji e Lyanco|date=2019-07-26|access-date=2019-08-03}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Torino/26-07-2019/torino-bremer-cerca-spazio-titolare-voglio-sfruttare-meglio-questa-chance-3401188835098.shtml|title=Bremer cerca spazio da titolare: “Voglio sfruttare al meglio questa chance”|access-date=2019-12-15}}</ref> Во второто прелиминарно коло од истото натпреварување, тој бил антагонист за својот тим, постигнувајќи [[Автогол|автогол]] во натпреварот против {{Fb team (N) Wolverhampton}}, кој Торино го загубил на домашен терен со резултат 2-3.<ref>{{Cite web|url=https://www.corrieredellosport.it/live/matchcentre/incontro.html?season=2019&competition=524&match=2025752|title=Corriere dello Sport - Livescore Calcio - Il Tabellino|access-date=2019-08-23}}</ref> По продажбата на [[Кевин Бонифаци]], тој пронашол уште поголем континуитет во својте настапи и на 30 ноември 2019, го постигнува својот прв гол за Торино - решавачки - во победата со 1-0 на гостувањето против {{Fb team (N) Genoa}} во [[Серија А 2019-2020|Серија А]].<ref>{{Cite web|url=https://www.gazzetta.it/Calcio/Serie-A/Genoa/30-11-2019/serie-a-genoa-torino-0-1-decide-76-colpo-testa-bremer-3501517312234.shtml|title=Il Toro ci mette la testa: piegato il Genoa con un'incornata di Bremer|access-date=2019-11-30}}</ref> На 28 јануари 2020, Бремер постигнал два гола во натпреварот од [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|Купот на Италија]] против {{Fb team (N) Milan}} во кој неговата екипа била поразена со 4-2 по [[Продолжеток (спорт)|продолженија]].<ref>{{Cite web|url=https://sport.sky.it/calcio/coppa-italia/2020/01/28/milan-torino-risultato-gol|title=Milan-Torino 4-2 dts: due gol di Calhanoglu e Ibra, Pioli in semifinale di Coppa Italia|access-date=2020-01-28}}</ref> Кога првенството продолжило после паузата предизвикана од [[Пандемија на КОВИД-19 во Италија|Пандемијата на КОВИД-19]], тој ги одиграл сите натпревари како стартер, постигнувајќи голови во соочувањата против {{Fb team (N) Cagliari}} и Џенова.<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.it/calcio/serie-a/2019-2020/le-pagelle-di-cagliari-torino-4-2-nainggolan-ovunque-simeone-spietato.-ingenuo-nkoulou_sto7788204/story.shtml|title=Le pagelle di Cagliari-Torino 4-2: Nainggolan ovunque, Simeone spietato. Ingenuo Nkoulou|date=2020-06-27|access-date=2021-05-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2020/07/16/torino-genoa-risultato-gol|title=Il Torino vede la salvezza: 3-0 contro il Genoa|access-date=2021-05-18}}</ref> Сезоната 2019-2020 ја завршува со вкупно 35 настапи и 5 голови. Во сезоната 2020-2021, развитокот на Бремер во се подобар играч продолжува, откако дефанзивецот одиграл 33 првенствени натпревари - сите започнувајќи ги од првата минута - и постигнал рекордни за него во едно првенство 5 гола. Посебно важен бил голот кој го постигнал во 23-тото коло од [[Серија А 2020-2021|првенството]], со кој му донел победа на својот тим на гостувањето кај Каљари (0-1), нивниот конкурент во борбата за опстанок. Откако му помогнал на Торино да остане во Серија А во текот на претходната сезона, Бремер еволуирал во еден од најдобрите стопери во лигата под водството на новиот тренер на ''граната'', [[Иван Јуриќ]]. Во сезоната 2021-2022, во текот на која неретко ја носел и капитенската лента на тимот кога [[Андреја Белоти]] и [[Криситијан Ансалди]] не биле во игра, бразилецот бил апсолутен командант во одбраната на Торино играјќи 33 првенствени натпревари и постигнувајќи 3 гола. На 2 февруари 2022 година, тој го обновил договорот со клубот до 2024 година.<ref>{{Cite web|url=https://sport.sky.it/calcio/serie-a/2022/02/02/torino-bremer-rinnovo-calciomercato-news|title=Un rinnovo importante in chiave mercato|author=Sky Sport|website=sport.sky.it|language=it |access-date=2022-05-29}}</ref> Конечно настапите понудени во текот на [[Серија А 2021-2022|сезоната 2021-2022]], му ја донеле наградата за Најдобар одбранбен играч за сезоната во Серија А.<ref>{{Cite web|url=https://video.gazzetta.it/torino-bremer-premiato-come-miglior-difensore-serie-a/53cbc012-d874-11ec-9dfe-9c9ed5edb409|title=Torino: Bremer premiato come miglior difensore di Serie A- Video Gazzetta.it|website=La Gazzetta dello Sport|language=it-IT|access-date=2022-05-20}}</ref> === Јувентус === На 20 јули 2022 година, тој бил купен од {{Fb team (N) Juventus}} за сума од 41 милион евра.<ref>{{Cite web|url=https://www.juventus.com/it/news/articoli/gleison-bremer-e-un-giocatore-bianconero|title=Gleison Bremer è un giocatore bianconero|date=20 јули 2022|access-date=20 јули 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://sport.sky.it/calciomercato/2022/07/20/bremer-juve-calciomercato-news|title=bremer alla juve visite mediche e firma sul contratto prima dell'ufficialità|date=20 јули 2022|access-date=20 јули 2022}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://tv.torinofc.it/video/grazie-gleison-20-07-2022-969|title=Grazie Gleison|date=20 јули 2022|access-date=20 јули 2022}}</ref> == Статистика == === Клупска статистика === ''Статистиката е ажурирана на 20 јули 2022.'' {| class="wikitable" style="font-size:90%;width:99%;text-align:center;" |- ! rowspan="2" | Сезона ! rowspan="2" | Клуб ! colspan="3" | Првенство ! colspan="3" | Национален куп ! colspan="3" | Континентален куп ! colspan="3" | Останати купови ! colspan="2" | Вкупно |- ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Лига ! Наст ! Гол ! Наст ! Гол |- || [[Клуб Атлетико Минеиро сезона 2017|2017]] || rowspan=2|{{flagsport|BRA}} {{Fb team (N) Atletico Mineiro}} || [[Кампеонато Бразилеиро Серија А 2017|А]] || 12 || 0 || [[Фудбалски куп на Бразил 2017|КБ]] || 1 || 0 || [[Копа Либертадорес 2017|КЛ]] || 1 || 0 || - || - || - || 14 || 0 |- || [[Клуб Атлетико Минеиро сезона 2018|2018]] || [[Кампеонато Бразилеиро Серија А 2018|А]]+[[Кампеонато Минеиро 2018|КМ]] || 11+2 || 1 || [[Фудбалски куп на Бразил 2018|КБ]] || 3 || 0 || [[Копа Судамерикана 2018|КС]] || 2 || 0 || - || - || - || 18 || 1 |- !colspan="3"|Вкупно Атлетико Минеиро || 23+2 || 1 || || 4 || 0 || || 3 || 0 || || - || - || 32 || 1 |- || [[ФК Торино сезона 2018-2019|2018-2019]] || rowspan=4|{{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Torino}} || [[Серија А 2018-2019|А]] || 5 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2018-2019|КИ]] || 2 || 0 || - || - || - || - || - || - || 7 || 0 |- || [[ФК Торино сезона 2019-2020|2019-2020]] || [[Серија А 2019-2020|А]] || 27 || 3 || [[Фудбалски куп на Италија 2019-2020|КИ]] || 2 || 2 || [[УЕФА Лига Европа 2019-2020|ЛЕ]] || 6 || 0 || - || - || - || 35 || 5 |- || [[ФК Торино сезона 2020-2021|2020-2021]] || [[Серија А 2020-2021|А]] || 33 || 5 || [[Фудбалски куп на Италија 2020-2021|КИ]] || 2 || 0 || - || - || - || - || - || - || 35 || 5 |- || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|2021-2022]] || [[Серија А 2021-2022|А]] || 33 || 3 || [[Фудбалски куп на Италија 2021-2022|КИ]] || 0 || 0 || - || - || - || - || - || - || 33 || 3 |- !colspan="3"|Вкупно Торино || 98 || 11 || || 6 || 2 || || 6 || 0 || || - || - || 110 || 13 |- | [[ФК Јувентус сезона 2022-2023|2022-2023]] || rowspan="1"| {{flagsport|ITA}} {{Fb team (N) Juventus}} || [[Серија А 2022-2023|А]] || 0 || 0 || [[Фудбалски куп на Италија 2022-2023|КИ]] || 0 || 0 || [[УЕФА Лига на шампиони 2022-2023|ЛШ]] || 0 || 0 || - || - || - || 0 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно Јувентус || 0 || 0 || || 0 || 0 || || 0 || 0 || || - || - || 0 || 0 |- !colspan="3"|Вкупно во кариерата || 123 || 12 || || 10 || 2 || || 9 || 0 || || - || - || 142 || 14 |} ==Титули== === Клупски === ===={{flagsport|BRA}} Атлетико Минеиро==== *'''[[Кампеонато Минеиро]]''' : 1 : 2017 === Индивидуални === * [[Серија А награди]]: 1 :Најдобар одбранбен играч : 2021-2022<ref>{{cite web|url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/gli-mvp-della-serie-a-tim-2021-2022|title=Gli MVP della Serie A TIM 2021/2022|date=20 мај 2022}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Порталкутија |right=yes |boxwidth=200px |marign=0px |name1=Биографија |image1=P vip.svg |name2=Фудбал |image2=Soccer ball.svg |name3=Бразил |image3=Flag of Brazil.svg }} *[https://int.soccerway.com/players/gleison-bremer-silva-nascimento/462884/ Глеисон Бремер на soccerway] *[https://www.transfermarkt.com/bremer/profil/spieler/516716 Глеисон Бремер на transfermarkt] *[https://www.whoscored.com/Players/339875/Show/Bremer Глеисон Бремер на whoscored] *[https://www.espn.com/soccer/player/_/id/258307/bremer Глеисон Бремер на espn] {{Состав на ФК Јувентус}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Бремер, Глеисон}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1997 година]] [[Категорија:Бразилски фудбалери]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Торино]] [[Категорија:Фудбалери на ФК Јувентус]] aaui45ov3ztcbrowwfr8swwrz26j5oe 3 1304355 4795900 4795359 2022-07-23T18:37:44Z 1234qwer1234qwer4 64847 Requesting speedy deletion (Vandalism). (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{Брзо_бришење|1=Vandalism}} Eat Ritchie's Shéêt Chrissy. [[Special:Contributions/2409:4071:2383:B713:0:0:24AD:88A0|2409:4071:2383:B713:0:0:24AD:88A0]] <small>([[User talk:2409:4071:2383:B713:0:0:24AD:88A0|разговор]])</small> 20:14, 21 јули 2022 (CEST) qpcxru3mb2mw2aez32mal6ergw6tdc9 0 1304364 4795765 4795596 2022-07-23T12:14:24Z Uvtarex 71861 wikitext text/x-wiki == Глава == === Чело/очен капак === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''occipitofrontalis'' |2 occipital bellies and 2 frontal bellies | rowspan="3" |epicranial aponeurosis | |facial nerve [CNVII] |raises eyebrows | |- valign="top" |{{spaces|5}}occipitalis |superior nuchal line of occipital bone, mastoid part of temporal bone |occipital artery |posterior auricular nerve (facial nerve [CNVII]) |retracts scalp | |- valign="top" |{{spaces|5}}frontalis |skin of eyebrow and glabella |ophthalmic artery |temporal branch of facial nerve [CNVII] |wrinkles eyebrow | |- valign="top" |orbicularis oculi |'''orbital part''': frontal bone '''palpebral part''': medial palpebral ligament '''lacrimal part''': posterior crest of lacrimal bone |'''orbital part''': lateral palpebral raphe '''palpebral part''': lateral palpebral raphe '''lacrimal part''': Edges of eyelids |ophthalmic artery, zygomatico-orbital artery, angular artery |zygomatic branch of facial nerve [CNVII] |closes eyelids |levator palpebrae superioris |- valign="top" |corrugator supercilii |nasal part of frontal bone |intermediate third of skin of eyebrow |ophthalmic artery | rowspan="2" |zygomatic branch of facial nerve [CNVII] |moves skin of forehead medially and inferiorly (towards root of nose) | |- valign="top" |depressor supercilii |nasal part of frontal bone, medial rim of orbit |medial third of skin of eyebrow | |moves skin of eyebrows inferiorly | |} === Екстраокуларни мускули === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |levator palpebrae superioris |sphenoid bone |tarsal plate, upper eyelid | rowspan="2" |ophthalmic artery |oculomotor nerve [CNIII] |retracts and elevates eyelid |orbicularis oculi |- valign="top" |superior tarsal |underside of levator palpebrae superioris |superior tarsal plate of eyelid |sympathetic nervous system |raises upper eyelid | |- | colspan="7" |''Rectus muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}superior | rowspan="4" |annulus of Zinn at orbital apex |7.5 mm superior to corneal limbus | rowspan="4" |ophthalmic artery |superior branch of oculomotor nerve<nowiki> [CNIII]</nowiki> |elevates, adducts, and medially rotates eye | |- valign="top" |{{spaces|5}}inferior |6.5 mm inferior to corneal limbus |inferior branch of oculomotor nerve<nowiki> [CNIII]</nowiki> |depresses and adducts eye | |- valign="top" |{{spaces|5}}medial |5.5 mm medial to corneal limbus |inferior branch of oculomotor nerve<nowiki> [CNIII]</nowiki> |adducts eye | |- valign="top" |{{spaces|5}}lateral |7 mm temporal to corneal limbus |abducens nerve<nowiki> [CNVI]</nowiki> |abducts eye | |- | colspan="7" |''Oblique muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}superior |annulus of Zinn at orbital apex, medial to optic canal |outer posterior quadrant of eyeball |lateral muscular branch of ophthalmic artery |trochlear nerve [CNIV] |intorts, abducts, and depress eye | |- valign="top" |{{spaces|5}}inferior |orbital surface of maxilla, lateral to lacrimal groove |laterally onto eyeball, deep to lateral rectus, by a short flat tendon | |oculomotor nerve [CNIII] |extorts, elevates, and abducts eye | |} === Уво === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |temporoparietalis |auriculares muscles |epicranial aponeurosis | |facial nerve [CNVII] | | |- valign="top" | colspan="7" |''Auriculares'' |- |auricularis anterior |temporal fascia |front of helix of ear | rowspan="3" |posterior auricular artery | rowspan="3" |facial nerve [CNVII] |pulls auricle forwards | |- valign="top" |auricularis superior |epicranial aponeurosis |dorsocranial surface of auricle |pulls auricle upwards | |- valign="top" |auricularis posterior |mastoid process of temporal bone, tendon of sternocleidomastoid |dorsal part of auricle |pulls auricle backwards | |- valign="top" | colspan="7" |''Muscles of inner ear'' |- valign="top" |stapedius |tip of pyramid of middle ear |neck of stapes |stapedial branch of posterior auricular artery |facial nerve [CNVII] |reduces movement of stapes, controls amplitude of sound waves to inner ear | |- valign="top" |tensor tympani |Eustachian tube |handle of malleus |superior tympanic artery |medial pterygoid nerve from mandibular nerve [CNV₃] |tenses tympanic membrane, controls amplitude of sound waves to inner ear | |} === Нос === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија !Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |procerus muscle |fascia over lower part of nasal bone |skin of lower part of forehead between eyebrows |facial artery | rowspan="3" |buccal branch of facial nerve [CNVII] |draws down medial angle of eyebrow (giving expressions of frowning) | |- valign="top" |depressor septi nasi |incisive fossa of maxilla |nasal septum and back part of alar part of nasalis |superior labial artery |depresses nasal septum | |- valign="top" |levator labii superioris alaeque nasi |frontal process of maxilla |nostril and upper lip |superior labial artery |dilates nostril, elevates upper lip, elevates wing of nose | |- valign="top" | colspan="7" |''nasalis'' |- valign="top" |{{spaces|5}}transverse part {{spaces|5}}(compressor naris) |alveolar yoke of canine tooth |lateral nasal cartilage | rowspan="2" |superior labial artery | rowspan="2" |buccal branch of facial nerve [CNVII] |compresses nostrils | |- valign="top" |{{spaces|5}}alar part {{spaces|5}}(dilator naris) |alveolar yoke of lateral incisor tooth, greater and lesser alar cartilages |skin near margin of nostril |dilates nostrils | |} === Уста === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |levator anguli oris<br /><small>(caninus)</small> |maxilla | rowspan="2" |modiolus of mouth | rowspan="2" |facial artery |facial nerve [CNVII] |elevates angle of mouth (smile) | |- valign="top" |depressor anguli oris<br /><small>(triangularis)</small> |tubercle of mandible |mandibular branch of facial nerve [CNVII] |depresses angle of mouth (frown) | |- valign="top" |levator labii superioris |medial part of infra-orbital margin of maxilla |skin and muscle of upper lip (labii superioris) |superior labial artery |buccal branch of facial nerve [CNVII] |elevates upper lip | |- valign="top" |depressor labii inferioris |oblique line of mandible, between symphysis and mental foramen |integument of lower lip, orbicularis oris fibers, its fellow of opposite side | rowspan="2" |inferior labial artery | rowspan="2" |mandibular branch of facial nerve [CNVII] |depresses lower lip | |- valign="top" |mentalis |alveolar yoke of lower, lateral incisor tooth, found on anterior mandible |skin of chin |elevates and wrinkles skin of chin, protrudes lower lip | |- valign="top" |buccinator |alveolar processes of maxilla and mandible, pterygomandibular raphe |fibres of orbicularis oris |buccal artery | rowspan="3" |buccal branch of facial nerve [CNVII] |compress cheeks against teeth (blowing), mastication | |- valign="top" |orbicularis oris |maxilla and mandible |skin around lips |superior labial artery, inferior labial artery |puckers lips | |- valign="top" |risorius |parotid fascia |modiolus of mouth |facial artery |draw back angle of mouth | |- valign="top" | colspan="7" |''Zygomatic muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}major | rowspan="2" |zygomatic bone in region of zygomaticomaxillary suture |modiolus of mouth | rowspan="2" |facial artery | rowspan="2" |buccal branch of facial nerve<nowiki> [CNVII]</nowiki> |draws angle of mouth upward and laterally | |- valign="top" |{{spaces|5}}minor |skin of upper lip |elevates upper lip | |} === Мастикација === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |masseter |anterior two-thirds of inferior margin of zygomatic arch and maxilla |angle of mandible, masseteric tuberosity of mandible |masseteric artery |masseteric nerve from mandibular nerve [CNV₃] | rowspan="2" |elevates and retracts mandible (closes of mouth) | rowspan="2" |platysma |- valign="top" |temporalis |temporal lines on parietal bone of skull |coronoid process of mandible |deep temporal arteries |deep temporal nerves from mandibular nerve [CNV₃] |- valign="top" | colspan="7" |''Pterygoid muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}lateral |greater wing of sphenoid and lateral pterygoid process |condyloid process of mandible | rowspan="2" |pterygoid branches of maxillary artery |external pterygoid nerve from mandibular nerve [CNV₃<nowiki>]</nowiki> |depresses mandible | |- valign="top" |{{spaces|5}}medial |'''deep head''''':'' medial side of lateral pterygoid plate behind upper teeth<br />'''superficial head''''':'' pyramidal process of palatine bone and maxillary tuberosity |medial angle of mandible |medial pterygoid nerve from mandibular nerve [CNV₃<nowiki>]</nowiki> |elevates mandible, closes jaw, helps lateral pterygoid in moving jaw from side to side | |} === Јазик === ==== Надворешни мускули ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |genioglossus |superior part of mental spine of mandible (symphysis menti) |dorsum of tongue, body of hyoid |lingual artery | rowspan="4" |hypoglossal nerve [CNXII] |'''inferior fibers''': protrudes tongue '''middle fibers''': depresses tongue '''superior fibers''': draws tip of tongue back and down | |- valign="top" |hyoglossus |hyoid |side of tongue | |depresses tongue | |- valign="top" |chondroglossus |lesser cornu and body of hyoid bone |intrinsic muscular fibers of tongue | |depresses tongue (some consider this muscle to be part of hyoglossus) | |- valign="top" |styloglossus |styloid process of temporal bone | rowspan="2" |tongue |sublingual branch of lingual artery |elevates and retracts tongue |inferior and middle fibers of genioglossus |- valign="top" |palatoglossus |palatine aponeurosis | |vagus nerve [CNX], accessory nerve [CNXI] |raising back part of tongue | |} ==== Внатрешни мускули ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |superior longitudinal |close to epiglottis, from median fibrous septum |edges of tongue | | rowspan="4" |hypoglossal nerve [CNXII] |shortens tongue, turns tip upward, turns lateral margins upward | |- valign="top" |transversus |median fibrous septum |sides of tongue | |narrows tongue with no elongation | |- valign="top" |inferior longitudinal |root of tongue |apex of tongue | |shortens tongue, retracts, pulls tip downward | |- valign="top" |verticalis |dorsum of tongue |inferior surface borders of tongue | | | |} === Меко непце === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |tensor veli palatini |medial pterygoid plate of sphenoid bone | rowspan="2" |palatine aponeurosis | |medial pterygoid nerve from mandibular nerve [CNV₃<nowiki>]</nowiki> |tenses soft palate, aids in swallowing |- |levator veli palatini |temporal bone, Eustachian tube |facial artery | rowspan="2" |pharyngeal plexus of vagus nerve [CNX] |elevates soft palate |- valign="top" |palatoglossus |palatine aponeurosis |tongue | |aids in breathing by raising back part of tongue | |- valign="top" |palatopharyngeus |palatine aponeurosis and hard palate |upper border of thyroid cartilage (blends with constrictor fibers) |facial artery | rowspan="2" |pharyngeal branch of vagus nerve [CNX] |aids in breathing by pulling pharynx and larynx | |- valign="top" |palatine uvula |hard palate |soft tissue of uvula | |moves and changes shape of uvula | |} === Голтник === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |stylopharyngeus |styloid process of temporal bone |thyroid cartilage (pharynx) |pharyngeal branches of ascending pharyngeal artery |glossopharyngeal nerve [CNIX] |elevates larynx, elevates pharynx, swallowing | |- valign="top" |salpingopharyngeus |cartilage of Eustachian tube |posterior fasciculus of pharyngopalatinus | |vagus nerve [CNX], accessory nerve [CNXI] |raises nasopharynx | |- valign="top" | colspan="7" |''Pharyngeal muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}inferior |cricoid cartilage, thyroid cartilage | rowspan="2" |pharyngeal raphe | rowspan="2" |pharyngeal branches of ascending pharyngeal artery |external laryngeal branch of superior laryngeal nerve from vagus nerve [CNX] | rowspan="3" |swallowing | |- valign="top" |{{spaces|5}}middle |hyoid bone | rowspan="2" |pharyngeal plexus of vagus nerve [CNX] | |- valign="top" |{{spaces|5}}superior |medial pterygoid plate, pterygomandibular raphé, alveolar process |pharyngeal raphe, pharyngeal tubercle | | |} === Грклан === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Cricothyroid muscle|cricothyroid]] |anterior and lateral [[Cricoid|cricoid cartilage]] |[[Thyroid cartilage|inferior cornu]] and lamina of [[thyroid cartilage]] |[[cricothyroid branch]] of [[superior thyroid artery]] |[[External laryngeal nerve|external laryngeal]] branch of [[superior laryngeal nerve]] from [[vagus nerve]] [CNX] |tenses and elongates [[vocal folds]] (has minor adductory effect) | |- valign="top" |[[Arytenoid muscle|arytenoid]]([[Transverse arytenoid muscle|transverse]] and [[Oblique Arytenoid Muscle|oblique]]) |[[arytenoid cartilage]] on one side |[[arytenoid cartilage]] on opposite side |[[superior laryngeal branch]] of [[superior thyroid artery]] | rowspan="2" |[[recurrent laryngeal nerve]] from [[vagus nerve]] [CNX] |approximates [[Arytenoid cartilage|arytenoid cartilages]] (closes [[rima glottidis]]) | |- valign="top" |[[Thyroarytenoid muscle|thyroarytenoid]] |inner (anterior) surface of [[thyroid cartilage]] |anterior surface of [[arytenoid cartilage]] | |thickens and decreases length of [[Vocal cords|vocal folds]], [[Adduction|adducts]] during [[Manner of articulation|speech]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Cricoarytenoid muscle|Cricoarytenoid muscles]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Posterior cricoarytenoid muscle|posterior]] |posterior part of [[cricoid cartilage]] | rowspan="2" |[[Muscular process of arytenoid cartilage|muscular process]] of [[arytenoid cartilage]] | | rowspan="2" |[[recurrent laryngeal nerve]] from [[Vagus|vagus nerve]] [CNX] |[[Abduction (kinesiology)|abducts]] and [[laterally rotates]] cartilage, pulling [[Vocal ligament|vocal ligaments]] away from midline and forward and so opening [[rima glottidis]] |[[Lateral cricoarytenoid muscle|lateral cricoarytenoid]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Lateral cricoarytenoid muscle|lateral]] |lateral part of arch of [[cricoid cartilage]] | |[[Adduction|adducts]] and [[Medially rotate|medially rotates]] cartilage, pulling [[Vocal ligament|vocal ligaments]] towards midline and backwards and so closing [[rima glottidis]] |[[Posterior cricoarytenoid muscle|posterior cricoarytenoid]] |} == Врат == === Клучни === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Platysma muscle|platysma]] |base of [[Human mandible|mandible]] |inferior [[clavicle]] and fascia of [[Thorax|chest]] |branches of [[submental artery]], branches of [[suprascapular artery]] |[[Cervical branch of the facial nerve|cervical branch]] of [[facial nerve]] [CNVII] |tenses [[skin]] of [[neck]] |[[Masseter muscle|masseter]], [[Temporalis muscle|temporalis]] |- valign="top" |[[Sternocleidomastoid muscle|sternocleidomastoid]] |'''sternal head''''':'' [[manubrium sterni]] '''clavicular head''''':'' medial portion of [[clavicle]] |[[Mastoid part of the temporal bone|mastoid process]] of [[temporal bone]], [[superior nuchal line]] |[[occipital artery]], [[superior thyroid artery]] |'''motor''': [[accessory nerve]]<br />'''sensory''': [[cervical plexus]] |'''acting alone''': tilts [[head]] to its own side, rotates head so face is turned towards opposite side '''acting together''': flexes [[neck]], raises [[sternum]], assists in [[Breathing|forced inspiration]] | |} === Супрахиоидни === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Digastric muscle|digastric]] |'''anterior belly''': [[Digastric fossa of Mandible|digastric fossa]] ([[Human mandible|mandible]]) '''posterior belly''''':'' [[mastoid process]] of [[temporal bone]] |intermediate tendon ([[lesser horn]] of [[hyoid bone]]) |'''anterior belly''': submental branch of [[facial artery]] '''posterior belly''': [[occipital artery]] |'''anterior belly''': [[mandibular nerve]] [CNV₃] via [[mylohyoid nerve]] '''posterior belly''': [[facial nerve]] [CNVII] |opens [[jaw]] when [[masseter]] and [[temporalis]] are relaxed | |- valign="top" |[[Stylohyoid muscle|stylohyoid]] |[[Temporal styloid process|styloid process]] of [[temporal bone]] |[[greater horn]] of [[hyoid bone]] |[[occipital artery]] |[[facial nerve]] [CNVII] |elevates [[Hyoid bone|hyoid]] during [[swallowing]] | |- valign="top" |[[Mylohyoid muscle|mylohyoid]] |[[mylohyoid line]] of [[Human mandible|mandible]] |[[pharyngeal raphe]] |[[mylohyoid branch]] of [[inferior alveolar artery]] |[[mylohyoid nerve]], from inferior alveolar branch of [[mandibular nerve]] [CNV₃] |raises [[Human oral cavity|oral cavity]] floor, [[elevates]] [[hyoid]], [[Depression (kinesiology)|depresses]] [[Human mandible|mandible]] | |- valign="top" |[[Geniohyoid muscle|geniohyoid]] |[[mandibular symphysis]] |anterior surface of body of [[hyoid bone]] | |[[Cervical spinal nerve 1|C1]] via [[hypoglossal nerve]] |elevates [[Hyoid bone|hyoid]] and tongue upward during [[Swallowing|deglutition]] | |} === Инфрахиодни === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Sternohyoid muscle|sternohyoid]] | rowspan="2" |[[manubrium]] of [[Human sternum|sternum]] |[[hyoid bone]] | rowspan="3" |[[superior thyroid artery]] | rowspan="2" |[[ansa cervicalis]] |[[Depression (kinesiology)|depresses]] [[Hyoid bone|hyoid]] | |- valign="top" |[[Sternothyroid muscle|sternothyroid]] |[[thyroid cartilage]] |depresses [[larynx]], may slightly depress [[Hyoid bone|hyoid]] | |- valign="top" |[[Thyrohyoid muscle|thyrohyoid]] |[[thyroid cartilage]] | rowspan="2" |[[hyoid bone]] |[[First cervical nerve|C1]] |[[Depression (kinesiology)|depress]] [[Hyoid bone|hyoid]] | |- valign="top" |[[Omohyoid muscle|omohyoid]] |[[Upper border of the scapula|upper border]] of [[scapula]] |[[inferior thyroid artery]] |[[ansa cervicalis]] |depresses [[larynx]], depresses and moves to side [[Hyoid bone|hyoid]] | |} === Врат === ==== Преден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Longus colli muscle|longus colli]] |[[transverse processes]] of [[Vertebra|vertebrae]] [[Cervical vertebrae|C3]], [[Cervical vertebrae|C4]], [[Cervical vertebrae|C5]], and [[Cervical vertebrae|C6]] |anterior arch of [[Atlas (anatomy)|atlas]] | |[[Cervical spinal nerve 2|C2]], [[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]], [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]] |flexes [[neck]] and [[head]] | |- valign="top" |[[Longus capitis muscle|longus capitis]] |anterior tubercles of [[transverse processes]] of [[Vertebra|vertebrae]] [[Cervical vertebrae|C3]], [[Cervical vertebrae|C4]], [[Cervical vertebrae|C5]], and [[Cervical vertebrae|C6]] |[[Basilar artery|basilar]] part of [[occipital bone]] | |[[Cervical spinal nerve 1|C1]], [[Cervical spinal nerve 2|C2]], [[Cervical spinal nerve 3|C3]]/[[Cervical spinal nerve 4|C4]] | rowspan="2" |[[Flexion|flexes]] [[neck]] at [[atlanto-occipital joint]] | |- valign="top" |[[Rectus capitis anterior muscle|rectus capitis anterior]] |[[Atlas (anatomy)|atlas]] |[[occipital bone]] | | rowspan="2" |[[Cervical spinal nerve 1|C1]] | |- valign="top" |[[Rectus capitis lateralis muscle|rectus capitis lateralis]] |upper surface of [[transverse process]] of [[Atlas (anatomy)|atlas]] |under surface of [[jugular process]] of [[occipital bone]] | |sidebens at [[atlanto-occipital joint]] | |} ==== Латерален дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''[[Scalene muscles|scalene]]'' |[[cervical vertebrae]] |first and second [[ribs]] | rowspan="3" |[[ascending cervical artery]] (branch of [[inferior thyroid artery]]) |[[cervical nerves]] ([[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]], [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]], [[Cervical spinal nerve 7|C7]]) |elevates 1st and 2nd rib | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Scalenus anterior|anterior]] |[[Cervical vertebrae|C3]]-[[Cervical vertebrae|C6]] | rowspan="2" |[[first rib]] |[[ventral ramus]] of [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]] |when neck is fixed, elevates first rib to aid in breathing or when rib is fixed, bends neck forward and sideways and rotates it to opposite side | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Scalenus medius|medius]] |[[Cervical vertebrae|C2]]-[[Cervical vertebrae|C6]] |ventral rami of third to eighth cervical spinal nerves |elevates 1st rib, rotate [[neck]] to opposite side | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Scalenus posterior|posterior]] |transverse processes of [[Cervical vertebrae|C4]] – [[Cervical vertebrae|C6]] |second rib |[[ascending cervical artery]], [[superficial cervical artery]] |[[Cervical spinal nerve 6|C6]], [[Cervical spinal nerve 7|C7]], [[Cervical spinal nerve 8|C8]] |elevates 2nd rib, tilts neck to same side | |- valign="top" |[[Levator scapulae muscle|levator scapulae]] |[[posterior tubercles]] of [[transverse processes]] of C1 – C4 |superior part of [[medial border of scapula]] |[[dorsal scapular artery]] |[[cervical nerve]] (C3, C4) and [[dorsal scapular nerve]] (C5) |[[Elevation (kinesiology)|elevates]] [[scapula]], tilts [[glenoid cavity]] inferiorly by rotating [[scapula]] |[[Serratus anterior muscle|serratus anterior]] |- valign="top" |[[Rectus capitis lateralis muscle|rectus capitis lateralis]] |upper surface of [[transverse process]] of [[Atlas (anatomy)|atlas (C1)]] |under surface of [[jugular process]] of [[occipital bone]] | |[[Cervical spinal nerve 1|C1]] | | |- valign="top" |[[Obliquus capitis superior muscle|obliquus capitis superior]] |[[lateral mass of atlas]] |lateral half of [[inferior nuchal line]] | |[[suboccipital nerve]] | | |- valign="top" |[[Obliquus capitis inferior muscle|obliquus capitis inferior]] |spinous process of [[Axis (anatomy)|axis]] |[[lateral mass of atlas]] | |[[suboccipital nerve]] | | |} ==== Заден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Rectus capitis posterior minor muscle|rectus capitis posterior minor]] |tubercle on posterior arch of [[Atlas (anatomy)|atlas]] (C1) |medial part of [[inferior nuchal line]] of [[occipital bone]] and surface between it and [[foramen magnum]] | |a branch of dorsal primary division of [[suboccipital nerve]] |[[Extension (kinesiology)|extends]] head at [[neck]], but is now considered to be more of a sensory organ than a muscle | |- valign="top" |[[Rectus capitis posterior major muscle|rectus capitis posterior major]] |[[spinous process]] of [[Axis (anatomy)|axis]] ([[Cervical vertebrae|C2]]) |[[inferior nucheal line]] of [[occipital bone]] | |[[Dorsal ramus of spinal nerve|dorsal ramus]] of [[Cervical spinal nerve 1|C1]] ([[suboccipital nerve]]) | | |- valign="top" |[[semispinalis capitis]] |articular processes of C4-C6; transverse processes of C7 and T1-T7 |[[occipital bone]] between superior and inferior nuchal lines | |[[greater occipital nerve]] |extends head | |- valign="top" |[[longissimus capitis]] |articular processes of C4-C7; transverse processes of T1-T5 |posterior margin of [[Mastoid part of the temporal bone|mastoid process]] |[[lateral sacral artery]] |posterior branch of spinal nerve |'''laterally''': Flexes head and neck to same side. '''bilaterally''': Extend vertebral column | |- valign="top" |[[Splenius capitis muscle|splenius capitis]] |ligamentum nuchae, spinous processes of [[Cervical vertebrae|C7]]-[[Thoracic vertebrae|T6]] |[[Mastoid part of the temporal bone|mastoid process]] | |[[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]] |extends, rotates, and laterally flex head | |- valign="top" |[[Obliquus capitis superior muscle|obliquus capitis superior]] |[[lateral mass of atlas]] |lateral half of [[inferior nuchal line]] | | rowspan="2" |[[suboccipital nerve]] | | |- valign="top" |[[Obliquus capitis inferior muscle|obliquus capitis inferior]] |spinous process of [[Axis (anatomy)|axis]] |[[lateral mass of atlas]] | | | |} == Труп == === Грб === {| class="wikitable" style="width:100%;" ! style="width:12%;" |Muscle ! style="width:16%;" |Origin ! style="width:16%;" |Insertion ! style="width:12%;" |Artery ! style="width:12%;" |Nerve ! style="width:20%;" |Action ! style="width:12%;" |Antagonist |- valign="top" |''[[erector spinae]]'' |spines of last four [[thoracic vertebrae]] |both spines of most cranial [[thoracic vertebrae]] and [[cervical vertebrae]] | rowspan="4" |[[lateral sacral artery]] | rowspan="4" |[[posterior branch of spinal nerve]] |extends [[vertebral column]] | rowspan="4" |[[Rectus abdominis muscle|rectus abdominis]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[iliocostalis]] | | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[longissimus]] |[[transverse process]] |[[transverse process]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[spinalis]] |[[spinous process]] |[[spinous process]] | |- valign="top" |[[Latissimus dorsi muscle|latissimus dorsi]] |spinous processes of [[Human thorax|thoracic]] [[Thoracic vertebrae|T6]]-[[Thoracic vertebrae|T12]], [[thoracolumbar fascia]], [[iliac crest]] and inferior 3 or 4 ribs |floor of [[intertubercular groove]] of [[humerus]] |[[subscapular artery]], [[dorsal scapular artery]] |[[thoracodorsal nerve]] |pulls [[forelimb]] [[Dorsum (biology)|dorsally]] and [[Anatomical terms of location|caudally]] |[[Deltoid muscle|deltoid]], [[Trapezius muscle|trapezius]] |- valign="top" |''[[Transversospinales muscles|transversospinales]]'' |[[transverse process]] |[[spinous process]] | |[[Posterior branch of spinal nerve|posterior branches of spinal nerve]] | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[semispinalis thoracis]]<br /><small>(dorsi)</small> |transverse processes of sixth to tenth [[thoracic vertebrae]] |spinous processes of upper four [[thoracic vertebrae]] and lower two [[cervical vertebrae]] | | | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[semispinalis cervicis]]<br /><small>(colli)</small> |transverse processes of upper five or six [[thoracic vertebrae]] |cervical spinous processes, from axis to fifth | | | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[semispinalis capitis]]<br /><small>(complexus)</small> |transversal process of lower cervical and higher thoracal columna |area between superior and inferior nuchal line | |[[greater occipital nerve]] |extends [[head]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Multifidus muscle|multifidus]] |[[sacrum]], [[erector spinae]] [[aponeurosis]], [[Posterior superior iliac spine|PSIS]], and [[iliac crest]] | rowspan="3" |[[spinous process]] | |[[posterior branch of spinal nerve]] |stabilizes vertebrae in local movements of vertebral column | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Rotatores muscle|rotatores]] |[[transverse process]] | |[[Posterior branch of spinal nerve|posterior branch]] | | |- valign="top" |[[Interspinales muscle|interspinales]] |[[spinous process]] | | rowspan="2" |[[posterior rami]] of [[spinal nerves]] |[[Extension (kinesiology)|extends]], [[Flexion|flexes]], and [[Rotation|rotates]] vertebral column | |- valign="top" |[[Intertransversarii muscle|intertransversarii]] |[[transverse process]] |transverse process above | |laterally [[Flexion|flexes]] [[Torso|trunk]] | |- | colspan="7" |''[[Splenius muscles|splenius]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Splenius capitis muscle|capitis]] |[[nuchal ligament]], [[Vertebra|spinous process]] of [[Cervical vertebrae|C7]]-[[Thoracic vertebrae|T6]] |[[Mastoid part of the temporal bone|mastoid process]] of [[temporal bone]], [[occipital bone]] | |[[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]] |extends, rotates, and laterally flexes [[head]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Splenius cervicis muscle|cervicis]] |[[spinous processes]] of [[Thoracic vertebrae|T3]]-[[Thoracic vertebrae|T6]] |[[transverse processes]] of [[Atlas (anatomy)|C1]], [[Axis (anatomy)|C2]], [[Cervical vertebra 3|C3]] | |[[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]] | | |} === Гради === {| class="wikitable" style="width:100%;" ! style="width:12%;" |Muscle ! style="width:16%;" |Origin ! style="width:16%;" |Insertion ! style="width:12%;" |Artery ! style="width:12%;" |Nerve ! style="width:20%;" |Action ! style="width:12%;" |Antagonist |- valign="top" |''[[Intercostal muscle|intercostals]]'' |ribs 1–11 |ribs 2–12 | rowspan="6" |[[intercostal arteries]] | rowspan="6" |[[intercostal nerves]] | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[External intercostal muscles|external]] | | |[[inhalation]] |[[Internal intercostal muscles|internal]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Internal intercostal muscles|internal]] |[[rib]] – inferior border |[[rib]] – superior border |holds [[Rib cage|ribs]] steady |[[External intercostal muscles|external]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Innermost intercostal muscle|innermost]] | | |elevates [[Rib cage|ribs]] | |- valign="top" |[[Subcostales muscle|subcostales]] |inner surface of one [[rib]] |inner surface of second or third rib above, near its angle | | |- valign="top" |[[Transversus thoracis muscle|transversus thoracis]] |[[costal cartilages]] of last 3–4 ribs, body of sternum, xiphoid process |[[ribs]]/[[costal cartilages]] 2–6 |depresses ribs | |- valign="top" |[[Levatores costarum muscle|levatores costarum]] |[[transverse processes]] of [[Cervical vertebrae|C7]] to [[Thoracic vertebrae|T12]] vertebrae |superior surfaces of ribs immediately inferior to preceding vertebrae | |[[Dorsal ramus of spinal nerve|dorsal rami]] – [[Cervical spinal nerve 8|C8]], [[Thoracic spinal nerve 1|T1]], [[Thoracic spinal nerve 2|T2]], [[Thoracic spinal nerve 3|T3]], [[Thoracic spinal nerve 4|T4]], [[Thoracic spinal nerve 5|T5]], [[Thoracic spinal nerve 6|T6]], [[Thoracic spinal nerve 7|T7]], [[Thoracic spinal nerve 8|T8]], [[Thoracic spinal nerve 9|T9]], [[Thoracic spinal nerve 10|T10]], [[Thoracic spinal nerve 11|T11]] |assists in [[Elevation (kinesiology)|elevation]] of thoracic rib cage | |- valign="top" | colspan="7" |''Serratus posterior muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Serratus posterior inferior muscle|inferior]] |vertebrae [[Thoracic vertebrae|T11]] – [[Lumbar vertebrae|L3]] |inferior borders of 9th through 12th [[Rib|ribs]] | rowspan="2" |[[intercostal arteries]] |[[intercostal nerves]] |depresses lower [[Rib cage|ribs]], aiding in [[Exhalation|expiration]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Serratus posterior superior muscle|superior]] |[[nuchal ligament]] (or ligamentum nuchae) and [[Spinous process|spinous processes]] of [[Vertebra|vertebrae]] C7 through T3 |upper borders of 2nd through 5th [[Rib|ribs]] |2nd through 5th [[Intercostal nerve|intercostal nerves]] |elevates [[Rib cage|ribs]], aiding in [[Inhalation|inspiration]] | |- valign="top" |[[Thoracic diaphragm|diaphragm]] | | |[[pericardiacophrenic artery]], [[musculophrenic artery]], [[inferior phrenic arteries]] |[[Phrenic nerve|phrenic]] and lower [[intercostal nerves]] |[[breathing]] | |} === Карлица === {| class="wikitable" style="width:100%;" ! style="width:12%;" |Muscle ! style="width:16%;" |Origin ! style="width:16%;" |Insertion ! style="width:12%;" |Artery ! style="width:12%;" |Nerve ! style="width:20%;" |Action ! style="width:12%;" |Antagonist |- valign="top" |[[Coccygeus muscle|coccygeus]] |[[sacrospinous ligament]] |[[coccyx]] | |[[sacral nerves]]: [[Sacral spinal nerve 4|S4]], [[Sacral spinal nerve 5|S5]] or [[Sacral spinal nerve 3|S3]]-S4 |closes back part of [[pelvic outlet]] | |- valign="top" | colspan="7" |[[Levator ani]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Iliococcygeus muscle|iliococcygeus]] |[[ischial spine]], posterior part of [[Tendinous arch of pelvic fascia|tendinous arch]] of [[pelvic fascia]] |[[coccyx]] and [[anococcygeal raphe]] | rowspan="3" |[[inferior gluteal artery]] | rowspan="2" |[[levator ani nerve]] ([[Sacral spinal nerve 4|S4]]) * [[inferior rectal nerve]] from [[pudendal nerve]] ([[Sacral spinal nerve 3|S3]], [[Sacral spinal nerve 4|S4]]) * [[coccygeal plexus]] |supports [[Organ (anatomy)|organs]] in [[pelvic cavity]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Pubococcygeus muscle|pubococcygeus]] |back surface of [[Pubis (bone)|pubis]], anterior part of [[obturator fascia]] |[[coccyx]] and [[sacrum]] |controls [[urine]] flow, contracts during [[orgasm]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Puborectalis muscle|puborectalis]] |lower part of [[pubic symphysis]] | - |[[Sacral spinal nerve 3|S3]], [[Sacral spinal nerve 4|S4]]. [[levator ani nerve]] |inhibits [[defecation]] | |} === Перинеум === {| class="wikitable" style="width:100%;" ! style="width:12%;" |Muscle ! style="width:16%;" |Origin ! style="width:16%;" |Insertion ! style="width:12%;" |Artery ! style="width:12%;" |Nerve ! style="width:20%;" |Action ! style="width:12%;" |Antagonist |- valign="top" | colspan="7" |''Sphincter ani'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Sphincter ani externus muscle|externus]] | - | - | rowspan="2" |[[inferior rectal artery]] |[[Sacral spinal nerve 4|S4]] and twigs from [[inferior anal nerves]] of [[pudendal nerve]] | rowspan="2" |keeps [[anal canal]] and [[anus]] closed, aids in expulsion of [[feces]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Sphincter ani internus muscle|internus]] | - | - |[[pudendal nerve]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Superficial perineal pouch]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Transversus perinei superficialis muscle|transversus perinei superficialis]] |anterior surface of [[ischial tuberosity]] |central point of [[perineum]] | rowspan="3" |[[perineal artery]] | rowspan="3" |[[pudendal nerve]] | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Bulbospongiosus muscle|bulbospongiosus]] |[[perineal raphe]] | - |empties [[urethra]] (men) clenches [[vagina]] (women) | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Ischiocavernosus muscle|ischiocavernosus]] |[[ischial tuberosity]] |[[crus of penis]] (men) [[crus of clitoris]] (women) |assists [[Bulbospongiosus muscle|bulbospongiosus]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Deep perineal pouch]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Transversus perinei profundus muscle|transversus perinei profundus]] |[[Ischium|inferior ramus]] of [[ischium]] | rowspan="2" |its fellow of opposite side | |[[pudendal nerve]] | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Sphincter urethrae|sphincter urethrae membranaceae]] |junction of [[Inferior pubic ramus|inferior rami]] of [[Pubis (bone)|pubis]] and [[ischium]] about 1.25 – 2 cm, and from neighboring fascia | |[[Pudendal nerve|perineal branch]] of [[pudendal nerve]] ([[Sacral spinal nerve 2|S2]], [[Sacral spinal nerve 3|S3]], [[Sacral spinal nerve 4|S4]]) |constricts [[urethra]], maintains [[Urinary incontinence|urinary continence]] | |} == Горен екстремитет == === ‘Рбетен столб === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Trapezius muscle|trapezius]] |down midline, [[external occipital protuberance]], [[nuchal ligament]], ''medial'' part of [[Nuchal lines|superior nuchal line]], [[Spinous process|spinous processes]] of [[vertebrae]] [[Cervical vertebrae|C7]]-[[Thoracic vertebrae|T12]] |at [[Shoulder|shoulders]], ''lateral'' third of [[clavicle]], [[acromion]] of [[scapula]], [[Spine of the scapula|spine of scapula]] |[[transverse cervical artery]] |'''motor''': [[accessory nerve]] [CNXI] '''sensory''': [[cervical nerves]] [[Cervical spinal nerve 3|C3]] and [[Cervical spinal nerve 4|C4]] |[[Retraction (kinesiology)|retracts]] and elevates [[scapula]] |[[Serratus anterior muscle|serratus anterior]] |- valign="top" |[[Latissimus dorsi muscle|latissimus dorsi]] |[[Vertebra|spinous processes]] of [[Human thorax|thoracic]] [[Thoracic vertebrae|T6]]-[[Thoracic vertebrae|T12]], [[thoracolumbar fascia]], [[iliac crest]] and inferior 3 or 4 [[Rib cage|ribs]] |floor of [[intertubercular groove]] of [[humerus]] |[[subscapular artery]], [[dorsal scapular artery]] |[[thoracodorsal nerve]] |pulls [[forelimb]] [[Dorsum (biology)|dorsally]] and [[Anatomical terms of location|caudally]] |[[Deltoid muscle|deltoid]], [[Trapezius muscle|trapezius]] |- valign="top" |''[[Rhomboid muscle|rhomboids]]'' |[[nuchal ligaments]], [[spinous processes]] of [[Cervical vertebrae|C7]]-[[Thoracic vertebrae|T5]] [[vertebrae]] |[[Medial border of the scapula|medial border of scapula]] | rowspan="4" |[[dorsal scapular artery]] | rowspan="3" |[[dorsal scapular nerve]] ([[Cervical spinal nerve 4|C4]] and [[Cervical spinal nerve 5|C5]]) | rowspan="3" |[[Retraction (kinesiology)|retracts]] [[scapula]] and rotates it to [[Depression (kinesiology)|depress]] [[glenoid cavity]], fixes scapula to [[thoracic wall]] | rowspan="4" |[[Serratus anterior muscle|serratus anterior]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Rhomboid major muscle|rhomboid major]] |[[spinous processes]] of [[Thoracic vertebrae|T2]] to [[Thoracic vertebra 5|T5]] [[Vertebra|vertebrae]] |[[Medial border of the scapula|medial border of scapula]], inferior to insertion of [[Rhomboid minor muscle|rhomboid minor]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Rhomboid minor muscle|rhomboid minor]] |[[nuchal ligaments]] and [[spinous processes]] of C7- to [[Thoracic vertebrae|T1]] [[vertebrae]] |[[Medial border of the scapula|medial border of scapula]], superior to insertion of [[Rhomboid major muscle|rhomboid major]] |- valign="top" |[[Levator scapulae muscle|levator scapulae]] |[[posterior tubercles]] of [[transverse processes]] of [[Cervical spinal nerve 1|C1]] – [[Cervical vertebrae|C4]] [[Vertebra|vertebrae]] |superior part of [[medial border of scapula]] |[[Cervical nerves|cervical nerve]] ([[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]]) and [[dorsal scapular nerve]] ([[Cervical spinal nerve 5|C5]]) |[[Elevation (kinesiology)|elevates]] [[scapula]], tilts [[glenoid cavity]] inferiorly by rotating [[scapula]] |} === Ѕидови на градниот кош === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Pectoralis major muscle|pectoralis major]] |'''clavicular head:''' anterior surface of medial half of [[clavicle]] '''sternocostal head''': anterior surface of [[Human sternum|sternum]], superior six [[costal cartilages]] |[[intertubercular groove]] of [[humerus]] | rowspan="2" |[[pectoral branch]] of [[thoracoacromial artery]] |[[lateral pectoral nerve]], [[medial pectoral nerve]] '''clavicular head''': [[Cervical spinal nerve 5|C5]] and [[Cervical spinal nerve 6|C6]] '''sternocostal head''': [[Cervical spinal nerve 7|C7]], [[Cervical spinal nerve 8|C8]] and [[Thoracic spinal nerve 1|T1]] |[[Adduction|adducts]] and [[medially rotates]] [[humerus]], draws [[scapula]] anteriorly and inferiorly '''clavicular head''': [[flexes]] [[humerus]] '''sternocostal head''': [[Extension (kinesiology)|extends]] [[humerus]] | |- valign="top" |[[Pectoralis minor muscle|pectoralis minor]] |3rd to 5th [[Rib|ribs]], near their [[costal cartilages]] |medial border and superior surface of [[coracoid process]] of [[scapula]] |[[medial pectoral nerve]] ([[Cervical spinal nerve 8|C8]], [[Thoracic spinal nerve 1|T1]]) |stabilizes [[scapula]] by drawing it inferiorly and anteriorly against [[thoracic wall]] | |- valign="top" |[[Subclavius muscle|subclavius]] |[[first rib]] |[[subclavian groove]] of [[clavicle]] |[[thoracoacromial artery]], clavicular branch |[[subclavian nerve]] |[[Depression (kinesiology)|depresses]] [[clavicle]] | |- valign="top" |[[Serratus anterior muscle|serratus anterior]] |fleshy slips from outer surface of upper 8 or 9 [[ribs]] |[[Rib|costal]] surface of [[Medial margin of the scapula|medial margin of scapula]] |'''upper part''': [[lateral thoracic artery]] '''lower part:'''[[thoracodorsal artery]] |[[long thoracic nerve]] (from roots of [[brachial plexus]] [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]], [[Cervical spinal nerve 7|C7]]) |[[Protract|protracts]] and stabilises [[scapula]], assists in upward rotation |[[Rhomboid major muscle|rhomboid major]], [[Rhomboid minor muscle|rhomboid minor]], [[Trapezius muscle|trapezius]] |} === Рамо === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Deltoid muscle|deltoid]] |[[clavicle]], [[acromion]], [[Spine of the scapula|spine of scapula]] |[[deltoid tuberosity]] of [[humerus]] |primarily [[posterior circumflex humeral artery]] |[[axillary nerve]] |[[Abduction (kinesiology)|abducts]], [[Flexion|flexes]], and [[Extension (kinesiology)|extends]] [[shoulder]] |[[Latissimus dorsi muscle|latissimus dorsi]] |- valign="top" |[[Teres major muscle|teres major]] |posterior surface of [[Inferior angle of the scapula|inferior angle]] of [[scapula]] |medial lip of [[intertubercular sulcus]] of [[humerus]] |[[Subscapular Artery|subscapular artery]], [[circumflex scapular artery]] |[[lower subscapular nerve]] (segmental levels [[Cervical spinal nerve 5|C5]] and [[Cervical spinal nerve 6|C6]]) |[[Internal rotation|internally rotates]] [[humerus]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Rotator cuff]]'' |- valign="top" |[[Supraspinatus muscle|supraspinatus]] |[[supraspinous fossa]] of [[scapula]] |superior facet of [[greater tubercle]] of [[humerus]] |[[suprascapular artery]] | rowspan="2" |[[suprascapular nerve]] |[[Abduction (kinesiology)|abducts]] and stabilises [[humerus]] |[[infraspinatus]], [[teres minor]], [[pectoralis major]], [[latissimus dorsi]] |- valign="top" |[[Infraspinatus muscle|infraspinatus]] |[[infraspinous fossa]] of [[scapula]] |middle facet of [[greater tubercle]] of [[humerus]] |[[Suprascapular|suprascapular artery]], [[circumflex scapular artery]] |[[Lateral rotation|laterally rotates]], [[Adduction|adducts]], and stabilises [[humerus]] |[[subscapularis]], [[pectoralis major]], [[latissimus dorsi]] |- valign="top" |[[Teres minor muscle|teres minor]] |[[lateral border]] of [[scapula]] |inferior facet of [[greater tubercle]] of [[humerus]] |[[posterior circumflex humeral artery]], [[circumflex scapular artery]] |[[axillary nerve]] |[[laterally rotates]] and [[Adduction|adducts]] [[humerus]] |[[subscapularis]], [[pectoralis major]], [[latissimus dorsi]] |- valign="top" |[[Subscapularis muscle|subscapularis]] |[[subscapular fossa]] of [[scapula]] |[[lesser tubercle]] of [[humerus]] |[[subscapular artery]] |[[upper subscapular nerve]], [[lower subscapular nerve]] ([[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]]) |[[Anatomical terms of motion|medially rotates]] [[humerus]], stabilizes [[shoulder]] |[[infraspinatus]], [[teres minor]] |} === Рака === ==== Преден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Coracobrachialis muscle|coracobrachialis]] |[[coracoid process]] of [[scapula]] |medial surface of [[humerus]] | rowspan="2" |[[brachial artery]] |[[musculocutaneous nerve]] |[[Flexion|flexes]] and [[Adduction|adducts]] [[shoulder]] | |- valign="top" |[[Biceps brachii muscle|biceps brachii]] |'''short head:''' [[coracoid process]] of [[scapula]]<br />'''long head:''' [[supraglenoid tubercle]] |[[radial tuberosity]], [[bicipital aponeurosis]] |[[musculocutaneous nerve]] ([[lateral cord]]: [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]], [[Cervical spinal nerve 7|C7]]) |[[flexes]] [[Elbow-joint|elbow]], [[supinates]] [[forearm]] | rowspan="2" |[[Triceps brachii muscle|triceps brachii]] |- valign="top" |[[Brachialis muscle|brachialis]] |anterior surface of [[humerus]] (mainly distal half) |[[Coronoid process of the ulna|coronoid process of ulna]], [[Tuberosity of the ulna|tuberosity of ulna]] |[[radial recurrent artery]] |[[musculocutaneous nerve]] |[[Flexion|flexes]] [[elbow]] |} ==== Заден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Triceps brachii muscle|triceps brachii]] |'''long head:''' [[infraglenoid tubercle]] of [[scapula]] <br />'''lateral head:''' posterior [[humerus]] (above [[radial sulcus]])<br />'''medial head:''' posterior [[humerus]] - (below [[radial sulcus]]) |[[olecranon]] of [[ulna]] |[[deep artery of arm]] |[[radial nerve]] |[[Extension (kinesiology)|extends]] [[forearm]] '''long head''': [[Adduction|adducts]] [[shoulder]] '''medial head''': does not function at [[shoulder]] |[[Biceps brachii muscle|biceps brachii]], [[Brachialis muscle|brachialis]] |- valign="top" |[[Anconeus muscle|anconeus]] |[[Lateral epicondyle of the humerus|lateral epicondyle of humerus]] |lateral surface of [[olecranon]], superior part of posterior [[ulna]] |[[Profunda brachii|deep artery of arm]], [[interosseous recurrent artery]] |[[radial nerve]] ([[Cervical spinal nerve 7|C7]], [[Cervical spinal nerve 8|C8]], and [[Thoracic spinal nerve 1|T1]]) |partly blended with [[triceps]], [[Extension (kinesiology)|extends]] [[forearm]], stabilises [[elbow]], [[Abduction (kinesiology)|abducts]] [[ulna]] during [[pronation]] | |} === Подлактица === ==== Преден дел ==== ===== Површни ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Pronator teres muscle|pronator teres]] |'''humeral head''': [[medial epicondyle of humerus]] ([[common flexor tendon]]) <br />'''ulnar head''': [[Coronoid process of the ulna|coronoid process of ulna]] |pronator tuberosity of [[Radius (bone)|radius]] |[[ulnar artery]], [[radial artery]] | rowspan="3" |[[median nerve]] |[[Pronation|pronates]] [[forearm]], [[flexes]] [[Elbow-joint|elbow]] |[[Supinator muscle|supinator]] |- valign="top" |[[Flexor carpi radialis muscle|flexor carpi radialis]] | rowspan="3" |[[medial epicondyle of humerus]] ([[common flexor tendon]]) |bases of [[Second metacarpal bone|second metacarpal]], base of [[Third metacarpal bone|third metacarpal]] |[[radial artery]] |[[Flexion|flexes]] and [[Abduction (kinesiology)|abducts]] [[wrist]] |[[Extensor carpi radialis brevis muscle|extensor carpi radialis brevis]], [[Extensor carpi radialis longus muscle|extensor carpi radialis longus]] |- valign="top" |[[Palmaris longus muscle|palmaris longus]] |[[palmar aponeurosis]] | rowspan="3" |[[ulnar artery]] |[[flexes]] [[wrist]] |[[Extensor carpi radialis brevis muscle|extensor carpi radialis brevis]], [[Extensor carpi radialis longus muscle|extensor carpi radialis longus]], [[Extensor carpi ulnaris muscle|extensor carpi ulnaris]] |- valign="top" |[[Flexor carpi ulnaris muscle|flexor carpi ulnaris]] |[[pisiform]], [[Hamate bone|hook of hamate]], base of [[Fifth metacarpal bone|fifth metacarpal]] |[[muscular branches of ulnar nerve]] |[[Flexion|flexes]] and [[Adduction|adducts]] [[wrist]] |[[Extensor carpi ulnaris muscle|extensor carpi ulnaris]] |- valign="top" |[[Flexor digitorum superficialis muscle|flexor digitorum superficialis]] |[[Medial epicondyle of the humerus|medial epicondyle of humerus]] ([[common flexor tendon]]), parts of [[Radius (bone)|radius]] and [[ulna]] |bases of middle [[Phalanx bone|phalanges]] 2, 3, 4, and 5 |[[median nerve]] |[[Flexor|flexes]] [[Finger|fingers]] (primarily at [[proximal interphalangeal joints]]) |[[Extensor digitorum muscle|extensor digitorum]] |} ===== Длабоки ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[pronator quadratus]] |medial anterior surface of [[ulna]] |lateral anterior surface of [[Radius (bone)|radius]] | rowspan="3" |[[anterior interosseous artery]] |[[anterior interosseous nerve]] ([[median nerve]]) |weakly [[pronates]] [[forearm]] |[[Supinator muscle|supinator]] |- valign="top" |[[Flexor digitorum profundus muscle|flexor digitorum profundus]] |[[ulna]] |[[distal phalanges]] |'''lateral belly''': [[anterior interosseous nerve]] ([[median nerve]]) '''medial belly''': [[muscular branches of ulnar nerve]] |flexes [[wrist]], flexes [[Interphalangeal articulations of hand|interphalangeal joints]] |[[Extensor digitorum muscle|extensor digitorum]] |- valign="top" |[[Flexor pollicis longus muscle|flexor pollicis longus]] |middle half of [[Anatomical terms of location#Proximal and distal|volar]] surface of [[Radius (bone)|radius]], [[interosseus membrane]] |base of [[Distal phalanges|distal phalanx]] of [[thumb]] |[[anterior interosseous nerve]] ([[median nerve]]) ([[Cervical spinal nerve 8|C8]], [[Thoracic spinal nerve 1|T1]]) |[[Flexion|flexes]] [[thumb]] |[[Extensor pollicis longus muscle|extensor pollicis longus]], [[Extensor pollicis brevis muscle|extensor pollicis brevis]] |} ==== Заден дел ==== ===== Површни ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Extensor digitorum muscle|extensor digitorum]] |[[Lateral epicondyle of the humerus|lateral epicondyle of humerus]] ([[common extensor tendon]]) |2nd–5th [[Phalanx bone|phalanges]] | rowspan="2" |[[posterior interosseous artery]] | rowspan="3" |[[posterior interosseous nerve]] ([[Cervical spinal nerve 7|C7]], [[Cervical spinal nerve 8|C8]]) |[[Extension (kinesiology)|extends]] [[hand]], [[Extension (kinesiology)|extends]] [[Finger|fingers]] |[[Flexor digitorum superficialis muscle|flexor digitorum superficialis]], [[Flexor digitorum profundus muscle|flexor digitorum profundus]] |- valign="top" |[[Extensor digiti minimi muscle|extensor digiti minimi]] |anterior surface of [[Lateral epicondyle of the humerus|lateral epicondyle]] of [[humerus]] ([[common extensor tendon]]) |[[extensor expansion]], located at base of [[proximal phalanx]] on dorsal side |[[Extension (kinesiology)|extends]] [[little finger]] at all joints |[[Flexor digiti minimi brevis (hand)|flexor digiti minimi brevis]] |- valign="top" |[[Extensor carpi ulnaris muscle|extensor carpi ulnaris]] |[[Lateral epicondyle of the humerus|lateral epicondyle of humerus]] ([[common extensor tendon]]), [[ulna]] |[[Fifth metacarpal bone|5th metacarpal]] |[[ulnar artery]] |[[Extension (kinesiology)|extends]] and [[Adduction|adducts]] [[wrist]] |[[flexor carpi ulnaris]] |- valign="top" | colspan="7" |''[[Mobile wad]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[brachioradialis]] | rowspan="2" |[[lateral supracondylar ridge]] of [[humerus]] |[[radial styloid process]] (distal [[Radius (bone)|radius]]) |[[radial recurrent artery]] | rowspan="2" |[[radial nerve]] |[[Flexion|flexes]] [[forearm]], [[pronates]] [[forearm]] when [[supine]], [[supinates]] [[forearm]] when [[Pronation|prone]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Extensor carpi radialis longus muscle|extensor carpi radialis longus]] |[[Second metacarpal bone|2nd metacarpal]] | rowspan="2" |[[radial artery]] | rowspan="2" |[[Extensor|extends]] [[wrist joint]], [[Abduction (kinesiology)|abducts]] [[hand]] at [[wrist]] | rowspan="2" |[[Flexor carpi radialis muscle|flexor carpi radialis]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Extensor carpi radialis brevis muscle|extensor carpi radialis brevis]] |anterior surface of [[Lateral epicondyle of the humerus|lateral epicondyle]] of [[humerus]] ([[common extensor tendon]]) |base of [[Third metacarpal bone|3rd metacarpal]] |[[posterior interosseus nerve]] |} ===== Длабоки ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Supinator muscle|supinator]] |[[Lateral epicondyle of the humerus|lateral epicondyle of humerus]], [[supinator crest]] of [[ulna]], [[Radial collateral ligament (elbow)|radial collateral ligament]], [[Annular ligament of radius|annular ligament]] |lateral proximal shaft of [[Radius (bone)|radius]] |[[radial recurrent artery]] | rowspan="2" |[[posterior interosseus nerve]] ([[Cervical spinal nerve 7|C7]], [[Cervical spinal nerve 8|C8]]) |[[supinates]] [[forearm]] |[[Pronator teres muscle|pronator teres]], [[pronator quadratus]] |- valign="top" |[[Extensor indicis proprius|extensor indicis]] |[[ulna]] |[[index finger]] ([[extensor hood]]) | |[[Extension (kinesiology)|extends]] [[index finger]], [[wrist]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Anatomical snuff box]]'' |- valign="top" |[[Abductor pollicis longus muscle|abductor pollicis longus]] |[[ulna]] |[[first metacarpal]] | rowspan="3" |[[posterior interosseous artery]] | rowspan="3" |[[posterior interosseous nerve]] ([[Cervical spinal nerve 7|C7]], [[Cervical spinal nerve 8|C8]]) |[[Abduction (kinesiology)|abducts]] and [[Extension (kinesiology)|extends]] [[thumb]] |[[Adductor pollicis muscle|adductor pollicis]] |- valign="top" |[[Extensor pollicis brevis muscle|extensor pollicis brevis]] |[[Radius (bone)|radius]], [[interosseous membrane of forearm]] |[[Proximal phalanges|proximal phalanx]] of [[thumb]] |[[Extension (kinesiology)|extends]] [[thumb]] at [[metacarpophalangeal joint]] | rowspan="2" |[[Flexor pollicis longus muscle|flexor pollicis longus]], [[Flexor pollicis brevis muscle|flexor pollicis brevis]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Extensor pollicis longus muscle|extensor pollicis longus]] |[[ulna]], [[interosseous membrane of forearm]] |[[Distal phalanges|distal phalanx]] of [[thumb]] |[[Extension (kinesiology)|extends]] [[thumb]] ([[metacarpophalangeal]] and [[Interphalangeal articulations of hand|interphalangeal]]) |} === Рака === ==== Латерална дланка ==== ===== Палец ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Opponens pollicis muscle|opponens pollicis]] |[[Trapezium (bone)|trapezium]], [[transverse carpal ligament]] |[[metacarpal]] bone of [[thumb]] on its radial side | rowspan="3" |[[superficial palmar arch]] |[[median nerve]] |[[Opposition of the thumb|opposes]] [[thumb]] | |- valign="top" |[[Flexor pollicis brevis muscle|flexor pollicis brevis]] |[[Trapezoid bone|trapezoid]], [[Flexor retinaculum of the hand|flexor retinaculum]] |[[thumb]], [[Proximal phalanges|proximal phalanx]] |[[median nerve]], [[deep branch of ulnar nerve]] (medial head) |[[flexes]] [[thumb]] |[[Extensor pollicis longus muscle|extensor pollicis longus]], [[Extensor pollicis brevis muscle|extensor pollicis brevis]] |- valign="top" |[[Abductor pollicis brevis muscle|abductor pollicis brevis]] |[[Flexor retinaculum of the hand|flexor retinaculum of hand]], [[scaphoid]] and [[Trapezium (bone)|trapezium]] |radial base of [[proximal phalanx]] of [[thumb]] and [[Thumb extensors (disambiguation)|thumb extensors]] |[[median nerve]] |[[Abduction (kinesiology)|abducts]] [[thumb]] |[[Adductor pollicis muscle|adductor pollicis]] |- valign="top" |[[Adductor pollicis muscle|adductor pollicis]] |'''transverse head:''' anterior body of [[third metacarpal]]<br />'''oblique head:''' bases of [[Second metacarpal|second]] and [[Third metacarpal|third metacarpals]] and adjacent [[trapezoid]] and [[Capitate bone|capitate bones]] |medial side of base of [[proximal phalanx]] of [[thumb]] and [[ulnar sesamoid]] |[[deep palmar arch]] |[[deep branch of ulnar nerve]] ([[Thoracic spinal nerve 1|T1]]) |[[Adduction|adducts]] [[thumb]] at [[carpometacarpal joint]] |[[Abductor pollicis longus muscle|abductor pollicis longus]], [[Abductor pollicis brevis muscle|abductor pollicis brevis]] |- valign="top" |} ==== Медијална дланка ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Muscle ! width="16%" |Origin ! width="16%" |Insertion ! width="12%" |Artery ! width="12%" |Nerve ! width="20%" |Action ! width="12%" |Antagonist |- valign="top" |[[Palmaris brevis muscle|palmaris brevis]] |[[Flexor retinaculum of the hand|flexor retinaculum]] (medial), [[palmar aponeurosis]] |[[Hand|palm]] |[[Palmar metacarpal arteries|palmar metacarpal artery]] |[[superficial branch of ulnar nerve]] |wrinkle skin of [[Palm (hand)|palm]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Hypothenar eminence|hypothenar]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Abductor digiti minimi muscle of hand|abductor digiti minimi]] |[[pisiform]] |base of [[proximal phalanx]] of [[Little finger|5th digit]] on ulnar or medial side | rowspan="3" |[[ulnar artery]] |[[deep branch of ulnar nerve]] |abducts [[little finger]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Flexor digiti minimi brevis (hand)|flexor digiti minimi brevis]] |[[hamate bone]] |[[little finger]] |[[deep branch of ulnar nerve]] |[[flexes]] [[little finger]] |[[Extensor digiti minimi muscle|extensor digiti minimi]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Opponens digiti minimi muscle|opponens digiti minimi]] |hook of [[hamate]], [[Flexor retinaculum of the hand|flexor retinaculum]] |medial border of 5th [[metacarpal]] |[[deep branch of ulnar nerve]] ([[Cervical spinal nerve 8|C8]] and [[Thoracic spinal nerve 1|T1]]) |draws [[Fifth metacarpal bone|5th metacarpal]] anteriorly and rotates it, bringing little finger (5th digit) into opposition with thumb | |} ==== Средна ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Lumbricals of the hand|lumbrical]] |[[flexor digitorum profundus]] |[[extensor expansion]] |[[superficial palmar arch]], [[common palmar digital arteries]], [[deep palmar arch]], [[Dorsal metacarpal arteries|dorsal digital artery]] |[[deep branch of ulnar nerve]], [[median nerve]] |[[Flexion|flex]] [[Metacarpophalangeal joint|metacarpophalangeal joints]], [[Extension (kinesiology)|extend]] [[Interphalangeal articulations of hand|interphalangeal joints]] | |- valign="top" |[[Dorsal interossei of the hand|dorsal interossei]] | rowspan="2" |[[metacarpals]] | rowspan="2" |[[proximal phalanges]] |[[Dorsal carpal arch|dorsal metacarpal artery]], [[palmar metacarpal artery]] | rowspan="2" |[[deep branch of ulnar nerve]] |[[Abduction (kinesiology)|abduct]] [[Finger|fingers]] |[[Palmar interossei muscles|palmar interossei]] |- valign="top" |palmar interossei |[[Palmar metacarpal arteries|palmar metacarpal artery]] |[[Adduction|adduct]] [[Finger|fingers]] |[[Dorsal interossei of the hand|dorsal interossei]] |} == Долен екстремитет == === Бедрен регион === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |iliopsoas |iliac fossa (iliacus), sacrum (iliacus), spine (T12, L1, lumbar vertebra, psoas major, psoas minor) |lesser trochanter of femur (psoas major), shaft below lesser trochanter (iliacus), tendon of psoas major & femur (iliacus) |medial femoral circumflex artery, iliolumbar artery |femoral nerve, lumbar nerves L1, L2 |flexes hip (psoas major/minor, iliacus), spine rotation (psoas major/minor) |gluteus maximus, posterior compartment of thigh |- valign="top" |{{spaces|5}}psoas major |transverse processes, bodies and intervertebral discs of T12-L5 vertebrae |lesser trochanter of femur |iliolumbar artery |lumbar plexus via anterior branches of L1, L2, L3 |flexes and rotates laterally thigh | rowspan="3" |gluteus maximus |- valign="top" |{{spaces|5}}psoas minor |side of T11+L1 and IV intervertebral disc |Pectineal line and iliopectineal eminence |iliolumbar artery, lumbar arteries |L1 |weakly flexes trunk flexor |- valign="top" |{{spaces|5}}iliacus |iliac fossa |lesser trochanter of femur |medial femoral circumflex artery, Iliolumbar artery |femoral nerve (L2, L3) |flexes hip |} === Седален регион === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |tensor fasciae latae |iliac crest |iliotibial tract |primarily lateral circumflex femoral artery, superior gluteal artery |superior gluteal nerve (L4, L5) |flexes thigh, medially rotates thigh, stabilises torso | |- valign="top" | colspan="7" |''gluteal'' |- valign="top" |{{spaces|5}}gluteus maximus |gluteal surface of ilium, lumbar fascia, sacrum, sacrotuberous ligament |gluteal tuberosity of femur, iliotibial tract |superior gluteal artery, inferior gluteal artery |inferior gluteal nerve (L5, S1, S2 nerve roots) |externally rotates and extends hip joint, supports extended knee through iliotibial tract, chief antigravity muscle in sitting |Iliacus, psoas major, psoas minor |- valign="top" |{{spaces|5}}gluteus medius |gluteal surface of ilium, under gluteus maximus | rowspan="2" |greater trochanter of femur | rowspan="2" |superior gluteal artery | rowspan="2" |superior gluteal nerve (L4, L5, S1 nerve roots) | rowspan="2" |abduction of hip; preventing adduction of hip Medial rotation of thigh | rowspan="2" |lateral rotator group |- valign="top" |{{spaces|5}}gluteus minimus |gluteal surface of ilium, under gluteus medius |- valign="top" |''lateral rotator group'' |at or below acetabulum of ilium |on or near greater trochanter of femur | rowspan="2" |inferior gluteal artery, lateral sacral artery, superior gluteal artery |obturator nerve, piriformis nerve, nerve to quadratus femoris |laterally rotates hip |gluteus minimus, gluteus medius |- valign="top" |{{spaces|5}}piriformis |sacrum |greater trochanter |piriformis nerve (S1 and S2 nerve roots) |laterally rotates (outward) thigh | |- valign="top" |{{spaces|5}}obturator externus |obturator foramen and obturatory membrane |medial surface of greater trochanter of femur |obturator artery |posterior branch of obturator nerve (L3, L4) |adduct thigh, rotate laterally thigh | |- valign="top" |superior gemellus |ischial spine | | | rowspan="2" |nerve to obturator internus (L5, S1, S2) | | |- valign="top" |{{spaces|5}}obturator internus |ischiopubic ramus, obturator membrane |medial surface of greater trochanter of femur | |abducts & rotates laterally thigh, stabilises hip during walking | |- valign="top" |{{spaces|5}}inferior gemellus | rowspan="2" |ischial tuberosity |obturator internus tendon | | rowspan="2" |nerve to quadratus femoris (L4, L5, S1) |laterally rotates thigh | |- valign="top" |{{spaces|5}}quadratus femoris |intertrochanteric crest |inferior gluteal artery | | |} === Бут === ==== Преден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''articularis genus'' - |бутна коска (''оs femoris'') |супрапателарна бурса | rowspan="7" |''аrteria femoralis'' | rowspan="7" |''nervus femoralis'' |ја повлекува супрапателарната бурса при екстензија на коленото | |- valign="top" |''sartorius'' - шивачки мускул |бедрена боцка ''(spina iliaca anterior superior)'' |медијална страна на горната ''tibia'' во ''pes anserinus'' |флексија, латерална ротација и абдукција на бутот, флексија и медијална ротација на потколеницата | |- valign="top" |'''''quadriceps femoris''' -'' четириглав бутен мускул |заедничко име за ''rectus femoris'' и ''vastus'' мускули | rowspan="5" |чашка (''patella'') и ''tuberositas tibiae'' преку ''ligamentum patellae'' |екстензија на коленото, флексија на колкот (само ''rectus femoris'') | rowspan="5" |''hamstring'' - заден бутен мускул |- valign="top" |{{spaces|5}}■''rectus femoris'' - прав бутен мускул |бедрена боцка (''spina iliaca anterior inferior)'' и надворешна површина на коскениот гребен што го формира илијачниот дел од зглобната чашка (''acetabulum'') |екстензија на коленото, флексија на колкот |- valign="top" |{{spaces|5}}■''vastus lateralis'' - широк страничен бутен мускул |голема џумка ''(trochanter major)'', ''linea intertrochanterica'' и ''linea aspera'' на бутната коска | rowspan="3" |екстензија на коленото |- valign="top" |{{spaces|5}}■''vastus intermedius'' - широк средишен бутен мускул |предна површина на бутна коска |- valign="top" |{{spaces|5}}■''vastus medialis'' - широк внатрешен бутен мускул |антеромедијална површина на бутна коска |} ==== Заден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- |'''''hamstring''''' - заден бутен мускул | | | | | | rowspan="4" |''quadriceps femoris -'' четириглав бутен мускул |- valign="top" |♠''biceps femoris'' - двоглав бутен мускул |'''долга глава''': седално испакнување (''tuber ischiadicum'') '''кратка глава''': ''linea aspera'' на бутната коска |глава на ''fibula'' што се зглобува со задниот дел на латералниот тибијален кондил |''arteria glutaea inferior'', ''arteriae perforantes'', ''arteria poplitea'' |'''долга глава''': медијален (тибијален) дел на ишијадичниот живец (''n.ischiadicus'') '''кратка глава''': латерален (општ фибуларен) дел на ишијадичниот живец |флексија на коленото, латерална ротација на коленото (кога коленото е свиткано), го испружува зглобот на колкот (само долгата глава) |- valign="top" |♠''semitendinosus'' - полутетивен мускул | rowspan="2" |седално испакнување (''tuber ischiadicum'') |''pes anserinus'' |''arteria glutaea inferior'', ''arteriae perforantes'' |ишијадичен живец (тибијален, L5, S1, S2) | rowspan="2" |флексија на коленото, екстензија на колкот, медијална ротација на коленото |- valign="top" |♠''semimembranosus'' - полумембрански мускул |медијална површина на голема писка (''tibia'') |''arteria profunda femoris'', ''arteria glutaea'' |ишијадичен живец (''n.ischiadicus'') |} ==== Медијален дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |'''Адуктори на колкот''' |препонска коска (''os pubis'') |бутна коска (''femur''), голема писка (''tibia'') | rowspan="6" |''arteria obturatoria'' |''nervus obturatorius'' |аддукција на колкот | rowspan="6" |''gluteus medius'', ''gluteus minimus'' |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''gracilis'' - виток мускул |долна гранка на препонска коска |голема писка (''pes anserinus'') |предна гранка на ''nervus obturatorius'' |аддукција на колкот, флексија на колкот, медијална ротација на коленото |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''pectineus'' - гребенски мускул |горна гранка на препонска коска |''trochanter minor'', ''linea aspera'' на бутна коска |''nervus femoralis'' и ''nervus obturatorius'' (медијален дел) |флексија и адукција на колкот |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''adductor brevis'' - |предна површина на долна гранка на препонска коска |''trochanter minor'', ''linea aspera'' на бутна коска | rowspan="2" |предна гранка на ''nervus obturatorius'' |аддукција на колкот |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''adductor longus'' - |тело на препонска коска под ''crista pubica'' |средна третина на ''linea aspera'' на бутна коска |аддукција и медијална ротација на колкот |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''adductor magnus'' - | |''tuberculum adductorium femoris'' |задна гранка на ''nervus obturatorius'' (адуктор) и тибијален дел на ишијадичен живец (вертикална глава) |аддукција на колкот |} === Потколеница === ==== Преден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''tibialis anterior'' - преден коленичен мускул |тело на голема писка (''tibia'') |внатрешна клинеста коска (''os cuneiforme mediale'') и прва доножна коска (''os metatarsale I'') | rowspan="4" |''arteria tibialis anterior'' | rowspan="4" |''nervus fibularis profundus'' |дорзифлексија и инверзија на стапалото |''fibularis longus'', ''gastrocnemius'', ''soleus'', ''plantaris'', ''tibialis posterior'' |- valign="top" |''extensor hallucis longus'' - долг испружувач на палецот на стапалото |средина на предната површина на малата писка (''fibula''), предна површина на меѓукоскената опна на потколеницата (''membrana interossea cruris'') |дорзална страна на базата на дисталната фаланга на палецот на стапалото (''hallux'') |екстензија на палецот на стапалото, помага во дорзифлексија на стапалото кај глуждот и врши слаба инверзија на стапалото |''flexor hallucis longus'', ''flexor hallucis brevis'' |- valign="top" |''extensor digitorum longus'' - долг испружувач на прстите на стапалото |''condylus lateralis tibiae'', горни ¾ од меѓукоскената опна на потколеницата |средни и дистални фаланги на четирите латерални прсти на стапалото |екстензија на прстите на стапалото и глуждот |''flexor digitorum longus'', ''flexor digitorum brevis'' |- valign="top" |''fibularis tertius'' - трет листен мускул |дистална предна површина на малата писка |дорзална површина на петата доножна коска (''os metatarsale V'') |дорзифлексија и еверзија на стапалото | |} ==== Заден дел ==== ===== Површни ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |'''''triceps surae''' -'' триглав мускул на листот | |Ахилова тетива (''tendo Achillis''), петна коска (''calcaneus'') |''arteria tibialis posterior'' |''nervus tibialis'' |плантарфлексија на глуждот | |- valign="top" |{{spaces|5}}▲''gastrocnemius'' - двоглав мускул на листот |''condylus medialis femoris'' ''condylus lateralis femoris'' |петна коска (''calcaneus'') | rowspan="3" |''arteriae surales'' |''nervus tibialis'' од ''nervus ischiadicus'', поточно, нервни корени S1, S2 |плантарфлексија на глуждот, флексија на коленото (минорно дејство) | rowspan="3" |''tibialis anterior'' |- valign="top" |{{spaces|5}}▲''soleus'' - листен мускул |мала писка (''fibula''), медијална граница на голема писка (''linea musculi solei'') |Ахилова тетива (''tendo Achillis'') |''nervus tibialis'', поточно, нервни корени L₅–S₂ |плантарфлексија на глуждот |- valign="top" |''plantaris'' - табански мускул |латерален супракондиларен гребен на бутната коска (''os femoris'') над латералната глава на ''gastrocnemius'' |Ахилова тетива (медијална страна, подлабоко од тетивата на ''gastrocnemius'') |''nervus tibialis'' |плантарфлексија на глуждот, флексија на коленото |} ===== Длабоки ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''popliteus'' - подколеничен мускул |среден аспект на страничната површина на ''condylus lateralis femoris'' |задна голема писка (''tibia'') под тибијални кондили |''arteria poplitea'' |''nervus tibialis'' |медијална ротација и флексија на коленото | |- valign="top" | colspan="7" |'''''Canalis tarsi''''' |- valign="top" |{{spaces|5}}□''flexor hallucis longus'' - долг свиткувач на палецот на стапалото |задна површина на горната 1/3 од малата писка (''fibula'') |основа на дисталната фаланга на палецот (''hallux'') |''arteria fibularis'' (гранка на ''arteria tibialis posterior)'' |''nervus tibialis'', нервни корени S1, S2 |флексија на сите зглобови на палецот, плантарфлексија на глуждот |''extensor hallucis longus'' |- valign="top" |{{spaces|5}}□''flexor digitorum longus'' - долг свиткувач на прстите на стапалото |медијална голема писка (''tibia'') |дистални фаланги на четирите латерални прсти на стапалото | rowspan="2" |''arteria tibialis posterior'' | rowspan="2" |''nervus tibialis'' |флексија на прстите на стапалото |''extensor digitorum longus'', ''extensor digitorum brevis'' |- valign="top" |{{spaces|5}}□''tibialis posterior'' - заден коленичен мускул |голема писка (''tibia''), мала писка (''fibula'') |чунеста коска (''os naviculare''), внатрешна клинеста коска (''os cuneiforme mediale'') |инверзија на стапалото, плантарфлексија на стапалото кај глуждот |''tibialis anterior'' |} ==== Латерален дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''fibularis longus'' - долг листен мускул |мала писка (''fibula'') |прва доножна коска (''os metatarsale I''), внатрешна клинеста коска (''os cuneiforme mediale'') |''arteria fibularis'' |''nervus fibularis superficialis'' |плантарфлексија и еверзија на глуждот |''tibialis anterior'' |- valign="top" |''fibularis brevis'' - краток листен мускул |мала писка (''fibula'') |петта доножна коска (''os metatarsale V'') |''arteria fibularis'' |''nervus fibularis superficialis'' |плантарфлексија и еверзија на глуждот |''tibialis posterior'' |} === Стапало === ==== Дорзална страна ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |extensor digitorum brevis | rowspan="2" |calcaneus |toes | |deep fibular nerve |extends digits 2, 3, and 4 |flexor digitorum longus, flexor digitorum brevis |- valign="top" |extensor hallucis brevis |base of proximal phalanx of big toe | |deep fibular nerve |extends big toe |flexor hallucis brevis |- valign="top" |dorsal interossei of foot |metatarsals |proximal phalanges | |lateral plantar nerve('''fourth interosseous space''': superficial branch '''others''': deep branch), '''first and second interossei''': lateral branch of deep fibular nerve |abducts toes |plantar interossei |} ==== Плантарна (табанска) страна ==== ===== Прв слој ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |abductor hallucis |medial process of calcaneus, flexor retinaculum, plantar aponeurosis |medial side of base of proximal phalanx of first digit | | rowspan="2" |medial plantar nerve |abducts hallux |adductor hallucis |- valign="top" |flexor digitorum brevis |medial process of calcaneus, plantar aponeurosis, intermuscular septa |middle phalanges of digits 2–5 | |flexes lateral four toes |extensor digitorum longus, extensor digitorum brevis |- valign="top" |abductor digiti minimi |plantar aponeurosis |phalanges of fifth toe |lateral plantar artery |lateral plantar nerve (S1, S2) |flexes and abducts fifth toe |flexor digiti minimi brevis |} ===== Втор слој ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Аннтагонист |- valign="top" |quadratus plantae |calcaneus |tendons of flexor digitorum longus | |lateral plantar nerve (S1, S2) |flexes distal interphalangeal joints (assists flexor digitorum longus) | |- valign="top" |lumbricals |tendons of flexor digitorum longus |medial surface of extensor expansion of proximal phalanges of lateral four toes |lateral plantar artery, plantar arch, four plantar metatarsal arteries |lateral plantar nerve (lateral three lumbricals) and medial plantar nerve (first lumbrical) |maintain extension of digits at interphalangeal joints | |} ===== Трет слој ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |flexor hallucis brevis |plantar surface of cuneiforms, plantar calcaneocuboid ligament, long plantar ligament |'''medial head''': medial sesamoid bone of metatarsophalangeal joint, proximal phalanx of great toe '''lateral head''': lateral sesamoid bone of metatarsophalangeal joint, proximal phalanx of great toe | |medial plantar nerve |flexes big toe |extensor hallucis longus |- valign="top" |adductor hallucis |'''oblique head''': proximal ends of middle 3 metatarsals '''transverse head''': metatarsophalangeal joints, ligaments of lateral 3 toes |lateral side of base of proximal phalanx of big toe, sesamoid | |lateral plantar nerve |adducts big toe |abductor hallucis |- valign="top" |flexor digiti minimi brevis |fifth metatarsal bone |phalanx of fifth toe | |lateral plantar nerve (superficial branch) |extends and adducts fifth toe |abductor digiti minimi |} ===== Четврт слој ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |plantar interossei |tendons of plantar Interossei |proximal phalanges III-V - muscles cross the metatarsophalangeal joint of toes III-V so the insertions correspond with the origin and there is no crossing between toes |plantar arch, dorsal metatarsal artery |lateral plantar nerve |adducts toes 3 - 5, strengthens transverse arch |dorsal interossei |- valign="top" |dorsal interossei |metatarsals |proximal phalanges | |lateral plantar nerve |abducts toes |plantar interossei |} == Преглед на инервација == {{wide image|Upper LimbMuscleinnervationcorrected.gif|800px|[[Mind Map]] showing a summary of Upper Limb Muscle Innervation}} {{wide image|LowerLimbMuscleinnervationCorrected.gif|800px|[[Mind Map]] Showing a summary of Lower Limb [[Muscle]] innervation}} c3z7yq09l41xuk50v61a2wse68psqkl 4795951 4795765 2022-07-23T20:46:19Z Uvtarex 71861 wikitext text/x-wiki == Глава == === Чело/очен капак === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''occipitofrontalis'' |2 occipital bellies and 2 frontal bellies | rowspan="3" |epicranial aponeurosis | |facial nerve [CNVII] |raises eyebrows | |- valign="top" |{{spaces|5}}occipitalis |superior nuchal line of occipital bone, mastoid part of temporal bone |occipital artery |posterior auricular nerve (facial nerve [CNVII]) |retracts scalp | |- valign="top" |{{spaces|5}}frontalis |skin of eyebrow and glabella |ophthalmic artery |temporal branch of facial nerve [CNVII] |wrinkles eyebrow | |- valign="top" |orbicularis oculi |'''orbital part''': frontal bone '''palpebral part''': medial palpebral ligament '''lacrimal part''': posterior crest of lacrimal bone |'''orbital part''': lateral palpebral raphe '''palpebral part''': lateral palpebral raphe '''lacrimal part''': Edges of eyelids |ophthalmic artery, zygomatico-orbital artery, angular artery |zygomatic branch of facial nerve [CNVII] |closes eyelids |levator palpebrae superioris |- valign="top" |corrugator supercilii |nasal part of frontal bone |intermediate third of skin of eyebrow |ophthalmic artery | rowspan="2" |zygomatic branch of facial nerve [CNVII] |moves skin of forehead medially and inferiorly (towards root of nose) | |- valign="top" |depressor supercilii |nasal part of frontal bone, medial rim of orbit |medial third of skin of eyebrow | |moves skin of eyebrows inferiorly | |} === Екстраокуларни мускули === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |levator palpebrae superioris |sphenoid bone |tarsal plate, upper eyelid | rowspan="2" |ophthalmic artery |oculomotor nerve [CNIII] |retracts and elevates eyelid |orbicularis oculi |- valign="top" |superior tarsal |underside of levator palpebrae superioris |superior tarsal plate of eyelid |sympathetic nervous system |raises upper eyelid | |- | colspan="7" |''Rectus muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}superior | rowspan="4" |annulus of Zinn at orbital apex |7.5 mm superior to corneal limbus | rowspan="4" |ophthalmic artery |superior branch of oculomotor nerve<nowiki> [CNIII]</nowiki> |elevates, adducts, and medially rotates eye | |- valign="top" |{{spaces|5}}inferior |6.5 mm inferior to corneal limbus |inferior branch of oculomotor nerve<nowiki> [CNIII]</nowiki> |depresses and adducts eye | |- valign="top" |{{spaces|5}}medial |5.5 mm medial to corneal limbus |inferior branch of oculomotor nerve<nowiki> [CNIII]</nowiki> |adducts eye | |- valign="top" |{{spaces|5}}lateral |7 mm temporal to corneal limbus |abducens nerve<nowiki> [CNVI]</nowiki> |abducts eye | |- | colspan="7" |''Oblique muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}superior |annulus of Zinn at orbital apex, medial to optic canal |outer posterior quadrant of eyeball |lateral muscular branch of ophthalmic artery |trochlear nerve [CNIV] |intorts, abducts, and depress eye | |- valign="top" |{{spaces|5}}inferior |orbital surface of maxilla, lateral to lacrimal groove |laterally onto eyeball, deep to lateral rectus, by a short flat tendon | |oculomotor nerve [CNIII] |extorts, elevates, and abducts eye | |} === Уво === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |temporoparietalis |auriculares muscles |epicranial aponeurosis | |facial nerve [CNVII] | | |- valign="top" | colspan="7" |''Auriculares'' |- |auricularis anterior |temporal fascia |front of helix of ear | rowspan="3" |posterior auricular artery | rowspan="3" |facial nerve [CNVII] |pulls auricle forwards | |- valign="top" |auricularis superior |epicranial aponeurosis |dorsocranial surface of auricle |pulls auricle upwards | |- valign="top" |auricularis posterior |mastoid process of temporal bone, tendon of sternocleidomastoid |dorsal part of auricle |pulls auricle backwards | |- valign="top" | colspan="7" |''Muscles of inner ear'' |- valign="top" |stapedius |tip of pyramid of middle ear |neck of stapes |stapedial branch of posterior auricular artery |facial nerve [CNVII] |reduces movement of stapes, controls amplitude of sound waves to inner ear | |- valign="top" |tensor tympani |Eustachian tube |handle of malleus |superior tympanic artery |medial pterygoid nerve from mandibular nerve [CNV₃] |tenses tympanic membrane, controls amplitude of sound waves to inner ear | |} === Нос === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија !Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |procerus muscle |fascia over lower part of nasal bone |skin of lower part of forehead between eyebrows |facial artery | rowspan="3" |buccal branch of facial nerve [CNVII] |draws down medial angle of eyebrow (giving expressions of frowning) | |- valign="top" |depressor septi nasi |incisive fossa of maxilla |nasal septum and back part of alar part of nasalis |superior labial artery |depresses nasal septum | |- valign="top" |levator labii superioris alaeque nasi |frontal process of maxilla |nostril and upper lip |superior labial artery |dilates nostril, elevates upper lip, elevates wing of nose | |- valign="top" | colspan="7" |''nasalis'' |- valign="top" |{{spaces|5}}transverse part {{spaces|5}}(compressor naris) |alveolar yoke of canine tooth |lateral nasal cartilage | rowspan="2" |superior labial artery | rowspan="2" |buccal branch of facial nerve [CNVII] |compresses nostrils | |- valign="top" |{{spaces|5}}alar part {{spaces|5}}(dilator naris) |alveolar yoke of lateral incisor tooth, greater and lesser alar cartilages |skin near margin of nostril |dilates nostrils | |} === Уста === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |levator anguli oris<br /><small>(caninus)</small> |maxilla | rowspan="2" |modiolus of mouth | rowspan="2" |facial artery |facial nerve [CNVII] |elevates angle of mouth (smile) | |- valign="top" |depressor anguli oris<br /><small>(triangularis)</small> |tubercle of mandible |mandibular branch of facial nerve [CNVII] |depresses angle of mouth (frown) | |- valign="top" |levator labii superioris |medial part of infra-orbital margin of maxilla |skin and muscle of upper lip (labii superioris) |superior labial artery |buccal branch of facial nerve [CNVII] |elevates upper lip | |- valign="top" |depressor labii inferioris |oblique line of mandible, between symphysis and mental foramen |integument of lower lip, orbicularis oris fibers, its fellow of opposite side | rowspan="2" |inferior labial artery | rowspan="2" |mandibular branch of facial nerve [CNVII] |depresses lower lip | |- valign="top" |mentalis |alveolar yoke of lower, lateral incisor tooth, found on anterior mandible |skin of chin |elevates and wrinkles skin of chin, protrudes lower lip | |- valign="top" |buccinator |alveolar processes of maxilla and mandible, pterygomandibular raphe |fibres of orbicularis oris |buccal artery | rowspan="3" |buccal branch of facial nerve [CNVII] |compress cheeks against teeth (blowing), mastication | |- valign="top" |orbicularis oris |maxilla and mandible |skin around lips |superior labial artery, inferior labial artery |puckers lips | |- valign="top" |risorius |parotid fascia |modiolus of mouth |facial artery |draw back angle of mouth | |- valign="top" | colspan="7" |''Zygomatic muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}major | rowspan="2" |zygomatic bone in region of zygomaticomaxillary suture |modiolus of mouth | rowspan="2" |facial artery | rowspan="2" |buccal branch of facial nerve<nowiki> [CNVII]</nowiki> |draws angle of mouth upward and laterally | |- valign="top" |{{spaces|5}}minor |skin of upper lip |elevates upper lip | |} === Мастикација === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |masseter |anterior two-thirds of inferior margin of zygomatic arch and maxilla |angle of mandible, masseteric tuberosity of mandible |masseteric artery |masseteric nerve from mandibular nerve [CNV₃] | rowspan="2" |elevates and retracts mandible (closes of mouth) | rowspan="2" |platysma |- valign="top" |temporalis |temporal lines on parietal bone of skull |coronoid process of mandible |deep temporal arteries |deep temporal nerves from mandibular nerve [CNV₃] |- valign="top" | colspan="7" |''Pterygoid muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}lateral |greater wing of sphenoid and lateral pterygoid process |condyloid process of mandible | rowspan="2" |pterygoid branches of maxillary artery |external pterygoid nerve from mandibular nerve [CNV₃<nowiki>]</nowiki> |depresses mandible | |- valign="top" |{{spaces|5}}medial |'''deep head''''':'' medial side of lateral pterygoid plate behind upper teeth<br />'''superficial head''''':'' pyramidal process of palatine bone and maxillary tuberosity |medial angle of mandible |medial pterygoid nerve from mandibular nerve [CNV₃<nowiki>]</nowiki> |elevates mandible, closes jaw, helps lateral pterygoid in moving jaw from side to side | |} === Јазик === ==== Надворешни мускули ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |genioglossus |superior part of mental spine of mandible (symphysis menti) |dorsum of tongue, body of hyoid |lingual artery | rowspan="4" |hypoglossal nerve [CNXII] |'''inferior fibers''': protrudes tongue '''middle fibers''': depresses tongue '''superior fibers''': draws tip of tongue back and down | |- valign="top" |hyoglossus |hyoid |side of tongue | |depresses tongue | |- valign="top" |chondroglossus |lesser cornu and body of hyoid bone |intrinsic muscular fibers of tongue | |depresses tongue (some consider this muscle to be part of hyoglossus) | |- valign="top" |styloglossus |styloid process of temporal bone | rowspan="2" |tongue |sublingual branch of lingual artery |elevates and retracts tongue |inferior and middle fibers of genioglossus |- valign="top" |palatoglossus |palatine aponeurosis | |vagus nerve [CNX], accessory nerve [CNXI] |raising back part of tongue | |} ==== Внатрешни мускули ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |superior longitudinal |close to epiglottis, from median fibrous septum |edges of tongue | | rowspan="4" |hypoglossal nerve [CNXII] |shortens tongue, turns tip upward, turns lateral margins upward | |- valign="top" |transversus |median fibrous septum |sides of tongue | |narrows tongue with no elongation | |- valign="top" |inferior longitudinal |root of tongue |apex of tongue | |shortens tongue, retracts, pulls tip downward | |- valign="top" |verticalis |dorsum of tongue |inferior surface borders of tongue | | | |} === Меко непце === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |tensor veli palatini |medial pterygoid plate of sphenoid bone | rowspan="2" |palatine aponeurosis | |medial pterygoid nerve from mandibular nerve [CNV₃<nowiki>]</nowiki> |tenses soft palate, aids in swallowing |- |levator veli palatini |temporal bone, Eustachian tube |facial artery | rowspan="2" |pharyngeal plexus of vagus nerve [CNX] |elevates soft palate |- valign="top" |palatoglossus |palatine aponeurosis |tongue | |aids in breathing by raising back part of tongue | |- valign="top" |palatopharyngeus |palatine aponeurosis and hard palate |upper border of thyroid cartilage (blends with constrictor fibers) |facial artery | rowspan="2" |pharyngeal branch of vagus nerve [CNX] |aids in breathing by pulling pharynx and larynx | |- valign="top" |palatine uvula |hard palate |soft tissue of uvula | |moves and changes shape of uvula | |} === Голтник === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |stylopharyngeus |styloid process of temporal bone |thyroid cartilage (pharynx) |pharyngeal branches of ascending pharyngeal artery |glossopharyngeal nerve [CNIX] |elevates larynx, elevates pharynx, swallowing | |- valign="top" |salpingopharyngeus |cartilage of Eustachian tube |posterior fasciculus of pharyngopalatinus | |vagus nerve [CNX], accessory nerve [CNXI] |raises nasopharynx | |- valign="top" | colspan="7" |''Pharyngeal muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}inferior |cricoid cartilage, thyroid cartilage | rowspan="2" |pharyngeal raphe | rowspan="2" |pharyngeal branches of ascending pharyngeal artery |external laryngeal branch of superior laryngeal nerve from vagus nerve [CNX] | rowspan="3" |swallowing | |- valign="top" |{{spaces|5}}middle |hyoid bone | rowspan="2" |pharyngeal plexus of vagus nerve [CNX] | |- valign="top" |{{spaces|5}}superior |medial pterygoid plate, pterygomandibular raphé, alveolar process |pharyngeal raphe, pharyngeal tubercle | | |} === Грклан === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Cricothyroid muscle|cricothyroid]] |anterior and lateral [[Cricoid|cricoid cartilage]] |[[Thyroid cartilage|inferior cornu]] and lamina of [[thyroid cartilage]] |[[cricothyroid branch]] of [[superior thyroid artery]] |[[External laryngeal nerve|external laryngeal]] branch of [[superior laryngeal nerve]] from [[vagus nerve]] [CNX] |tenses and elongates [[vocal folds]] (has minor adductory effect) | |- valign="top" |[[Arytenoid muscle|arytenoid]]([[Transverse arytenoid muscle|transverse]] and [[Oblique Arytenoid Muscle|oblique]]) |[[arytenoid cartilage]] on one side |[[arytenoid cartilage]] on opposite side |[[superior laryngeal branch]] of [[superior thyroid artery]] | rowspan="2" |[[recurrent laryngeal nerve]] from [[vagus nerve]] [CNX] |approximates [[Arytenoid cartilage|arytenoid cartilages]] (closes [[rima glottidis]]) | |- valign="top" |[[Thyroarytenoid muscle|thyroarytenoid]] |inner (anterior) surface of [[thyroid cartilage]] |anterior surface of [[arytenoid cartilage]] | |thickens and decreases length of [[Vocal cords|vocal folds]], [[Adduction|adducts]] during [[Manner of articulation|speech]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Cricoarytenoid muscle|Cricoarytenoid muscles]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Posterior cricoarytenoid muscle|posterior]] |posterior part of [[cricoid cartilage]] | rowspan="2" |[[Muscular process of arytenoid cartilage|muscular process]] of [[arytenoid cartilage]] | | rowspan="2" |[[recurrent laryngeal nerve]] from [[Vagus|vagus nerve]] [CNX] |[[Abduction (kinesiology)|abducts]] and [[laterally rotates]] cartilage, pulling [[Vocal ligament|vocal ligaments]] away from midline and forward and so opening [[rima glottidis]] |[[Lateral cricoarytenoid muscle|lateral cricoarytenoid]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Lateral cricoarytenoid muscle|lateral]] |lateral part of arch of [[cricoid cartilage]] | |[[Adduction|adducts]] and [[Medially rotate|medially rotates]] cartilage, pulling [[Vocal ligament|vocal ligaments]] towards midline and backwards and so closing [[rima glottidis]] |[[Posterior cricoarytenoid muscle|posterior cricoarytenoid]] |} == Врат == === Клучни === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Platysma muscle|platysma]] |base of [[Human mandible|mandible]] |inferior [[clavicle]] and fascia of [[Thorax|chest]] |branches of [[submental artery]], branches of [[suprascapular artery]] |[[Cervical branch of the facial nerve|cervical branch]] of [[facial nerve]] [CNVII] |tenses [[skin]] of [[neck]] |[[Masseter muscle|masseter]], [[Temporalis muscle|temporalis]] |- valign="top" |[[Sternocleidomastoid muscle|sternocleidomastoid]] |'''sternal head''''':'' [[manubrium sterni]] '''clavicular head''''':'' medial portion of [[clavicle]] |[[Mastoid part of the temporal bone|mastoid process]] of [[temporal bone]], [[superior nuchal line]] |[[occipital artery]], [[superior thyroid artery]] |'''motor''': [[accessory nerve]]<br />'''sensory''': [[cervical plexus]] |'''acting alone''': tilts [[head]] to its own side, rotates head so face is turned towards opposite side '''acting together''': flexes [[neck]], raises [[sternum]], assists in [[Breathing|forced inspiration]] | |} === Супрахиоидни === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Digastric muscle|digastric]] |'''anterior belly''': [[Digastric fossa of Mandible|digastric fossa]] ([[Human mandible|mandible]]) '''posterior belly''''':'' [[mastoid process]] of [[temporal bone]] |intermediate tendon ([[lesser horn]] of [[hyoid bone]]) |'''anterior belly''': submental branch of [[facial artery]] '''posterior belly''': [[occipital artery]] |'''anterior belly''': [[mandibular nerve]] [CNV₃] via [[mylohyoid nerve]] '''posterior belly''': [[facial nerve]] [CNVII] |opens [[jaw]] when [[masseter]] and [[temporalis]] are relaxed | |- valign="top" |[[Stylohyoid muscle|stylohyoid]] |[[Temporal styloid process|styloid process]] of [[temporal bone]] |[[greater horn]] of [[hyoid bone]] |[[occipital artery]] |[[facial nerve]] [CNVII] |elevates [[Hyoid bone|hyoid]] during [[swallowing]] | |- valign="top" |[[Mylohyoid muscle|mylohyoid]] |[[mylohyoid line]] of [[Human mandible|mandible]] |[[pharyngeal raphe]] |[[mylohyoid branch]] of [[inferior alveolar artery]] |[[mylohyoid nerve]], from inferior alveolar branch of [[mandibular nerve]] [CNV₃] |raises [[Human oral cavity|oral cavity]] floor, [[elevates]] [[hyoid]], [[Depression (kinesiology)|depresses]] [[Human mandible|mandible]] | |- valign="top" |[[Geniohyoid muscle|geniohyoid]] |[[mandibular symphysis]] |anterior surface of body of [[hyoid bone]] | |[[Cervical spinal nerve 1|C1]] via [[hypoglossal nerve]] |elevates [[Hyoid bone|hyoid]] and tongue upward during [[Swallowing|deglutition]] | |} === Инфрахиодни === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Sternohyoid muscle|sternohyoid]] | rowspan="2" |[[manubrium]] of [[Human sternum|sternum]] |[[hyoid bone]] | rowspan="3" |[[superior thyroid artery]] | rowspan="2" |[[ansa cervicalis]] |[[Depression (kinesiology)|depresses]] [[Hyoid bone|hyoid]] | |- valign="top" |[[Sternothyroid muscle|sternothyroid]] |[[thyroid cartilage]] |depresses [[larynx]], may slightly depress [[Hyoid bone|hyoid]] | |- valign="top" |[[Thyrohyoid muscle|thyrohyoid]] |[[thyroid cartilage]] | rowspan="2" |[[hyoid bone]] |[[First cervical nerve|C1]] |[[Depression (kinesiology)|depress]] [[Hyoid bone|hyoid]] | |- valign="top" |[[Omohyoid muscle|omohyoid]] |[[Upper border of the scapula|upper border]] of [[scapula]] |[[inferior thyroid artery]] |[[ansa cervicalis]] |depresses [[larynx]], depresses and moves to side [[Hyoid bone|hyoid]] | |} === Врат === ==== Преден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Longus colli muscle|longus colli]] |[[transverse processes]] of [[Vertebra|vertebrae]] [[Cervical vertebrae|C3]], [[Cervical vertebrae|C4]], [[Cervical vertebrae|C5]], and [[Cervical vertebrae|C6]] |anterior arch of [[Atlas (anatomy)|atlas]] | |[[Cervical spinal nerve 2|C2]], [[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]], [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]] |flexes [[neck]] and [[head]] | |- valign="top" |[[Longus capitis muscle|longus capitis]] |anterior tubercles of [[transverse processes]] of [[Vertebra|vertebrae]] [[Cervical vertebrae|C3]], [[Cervical vertebrae|C4]], [[Cervical vertebrae|C5]], and [[Cervical vertebrae|C6]] |[[Basilar artery|basilar]] part of [[occipital bone]] | |[[Cervical spinal nerve 1|C1]], [[Cervical spinal nerve 2|C2]], [[Cervical spinal nerve 3|C3]]/[[Cervical spinal nerve 4|C4]] | rowspan="2" |[[Flexion|flexes]] [[neck]] at [[atlanto-occipital joint]] | |- valign="top" |[[Rectus capitis anterior muscle|rectus capitis anterior]] |[[Atlas (anatomy)|atlas]] |[[occipital bone]] | | rowspan="2" |[[Cervical spinal nerve 1|C1]] | |- valign="top" |[[Rectus capitis lateralis muscle|rectus capitis lateralis]] |upper surface of [[transverse process]] of [[Atlas (anatomy)|atlas]] |under surface of [[jugular process]] of [[occipital bone]] | |sidebens at [[atlanto-occipital joint]] | |} ==== Латерален дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''[[Scalene muscles|scalene]]'' |[[cervical vertebrae]] |first and second [[ribs]] | rowspan="3" |[[ascending cervical artery]] (branch of [[inferior thyroid artery]]) |[[cervical nerves]] ([[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]], [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]], [[Cervical spinal nerve 7|C7]]) |elevates 1st and 2nd rib | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Scalenus anterior|anterior]] |[[Cervical vertebrae|C3]]-[[Cervical vertebrae|C6]] | rowspan="2" |[[first rib]] |[[ventral ramus]] of [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]] |when neck is fixed, elevates first rib to aid in breathing or when rib is fixed, bends neck forward and sideways and rotates it to opposite side | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Scalenus medius|medius]] |[[Cervical vertebrae|C2]]-[[Cervical vertebrae|C6]] |ventral rami of third to eighth cervical spinal nerves |elevates 1st rib, rotate [[neck]] to opposite side | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Scalenus posterior|posterior]] |transverse processes of [[Cervical vertebrae|C4]] – [[Cervical vertebrae|C6]] |second rib |[[ascending cervical artery]], [[superficial cervical artery]] |[[Cervical spinal nerve 6|C6]], [[Cervical spinal nerve 7|C7]], [[Cervical spinal nerve 8|C8]] |elevates 2nd rib, tilts neck to same side | |- valign="top" |[[Levator scapulae muscle|levator scapulae]] |[[posterior tubercles]] of [[transverse processes]] of C1 – C4 |superior part of [[medial border of scapula]] |[[dorsal scapular artery]] |[[cervical nerve]] (C3, C4) and [[dorsal scapular nerve]] (C5) |[[Elevation (kinesiology)|elevates]] [[scapula]], tilts [[glenoid cavity]] inferiorly by rotating [[scapula]] |[[Serratus anterior muscle|serratus anterior]] |- valign="top" |[[Rectus capitis lateralis muscle|rectus capitis lateralis]] |upper surface of [[transverse process]] of [[Atlas (anatomy)|atlas (C1)]] |under surface of [[jugular process]] of [[occipital bone]] | |[[Cervical spinal nerve 1|C1]] | | |- valign="top" |[[Obliquus capitis superior muscle|obliquus capitis superior]] |[[lateral mass of atlas]] |lateral half of [[inferior nuchal line]] | |[[suboccipital nerve]] | | |- valign="top" |[[Obliquus capitis inferior muscle|obliquus capitis inferior]] |spinous process of [[Axis (anatomy)|axis]] |[[lateral mass of atlas]] | |[[suboccipital nerve]] | | |} ==== Заден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Rectus capitis posterior minor muscle|rectus capitis posterior minor]] |tubercle on posterior arch of [[Atlas (anatomy)|atlas]] (C1) |medial part of [[inferior nuchal line]] of [[occipital bone]] and surface between it and [[foramen magnum]] | |a branch of dorsal primary division of [[suboccipital nerve]] |[[Extension (kinesiology)|extends]] head at [[neck]], but is now considered to be more of a sensory organ than a muscle | |- valign="top" |[[Rectus capitis posterior major muscle|rectus capitis posterior major]] |[[spinous process]] of [[Axis (anatomy)|axis]] ([[Cervical vertebrae|C2]]) |[[inferior nucheal line]] of [[occipital bone]] | |[[Dorsal ramus of spinal nerve|dorsal ramus]] of [[Cervical spinal nerve 1|C1]] ([[suboccipital nerve]]) | | |- valign="top" |[[semispinalis capitis]] |articular processes of C4-C6; transverse processes of C7 and T1-T7 |[[occipital bone]] between superior and inferior nuchal lines | |[[greater occipital nerve]] |extends head | |- valign="top" |[[longissimus capitis]] |articular processes of C4-C7; transverse processes of T1-T5 |posterior margin of [[Mastoid part of the temporal bone|mastoid process]] |[[lateral sacral artery]] |posterior branch of spinal nerve |'''laterally''': Flexes head and neck to same side. '''bilaterally''': Extend vertebral column | |- valign="top" |[[Splenius capitis muscle|splenius capitis]] |ligamentum nuchae, spinous processes of [[Cervical vertebrae|C7]]-[[Thoracic vertebrae|T6]] |[[Mastoid part of the temporal bone|mastoid process]] | |[[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]] |extends, rotates, and laterally flex head | |- valign="top" |[[Obliquus capitis superior muscle|obliquus capitis superior]] |[[lateral mass of atlas]] |lateral half of [[inferior nuchal line]] | | rowspan="2" |[[suboccipital nerve]] | | |- valign="top" |[[Obliquus capitis inferior muscle|obliquus capitis inferior]] |spinous process of [[Axis (anatomy)|axis]] |[[lateral mass of atlas]] | | | |} == Труп == === Грб === {| class="wikitable" style="width:100%;" ! style="width:12%;" |Мускул ! style="width:16%;" |Поаѓа од ! style="width:16%;" |Завршува на ! style="width:12%;" |Артерија ! style="width:12%;" |Живец ! style="width:20%;" |Дејство ! style="width:12%;" |Антагонист |- valign="top" |''[[erector spinae]]'' |spines of last four [[thoracic vertebrae]] |both spines of most cranial [[thoracic vertebrae]] and [[cervical vertebrae]] | rowspan="4" |[[lateral sacral artery]] | rowspan="4" |[[posterior branch of spinal nerve]] |extends [[vertebral column]] | rowspan="4" |[[Rectus abdominis muscle|rectus abdominis]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[iliocostalis]] | | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[longissimus]] |[[transverse process]] |[[transverse process]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[spinalis]] |[[spinous process]] |[[spinous process]] | |- valign="top" |[[Latissimus dorsi muscle|latissimus dorsi]] |spinous processes of [[Human thorax|thoracic]] [[Thoracic vertebrae|T6]]-[[Thoracic vertebrae|T12]], [[thoracolumbar fascia]], [[iliac crest]] and inferior 3 or 4 ribs |floor of [[intertubercular groove]] of [[humerus]] |[[subscapular artery]], [[dorsal scapular artery]] |[[thoracodorsal nerve]] |pulls [[forelimb]] [[Dorsum (biology)|dorsally]] and [[Anatomical terms of location|caudally]] |[[Deltoid muscle|deltoid]], [[Trapezius muscle|trapezius]] |- valign="top" |''[[Transversospinales muscles|transversospinales]]'' |[[transverse process]] |[[spinous process]] | |[[Posterior branch of spinal nerve|posterior branches of spinal nerve]] | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[semispinalis thoracis]]<br /><small>(dorsi)</small> |transverse processes of sixth to tenth [[thoracic vertebrae]] |spinous processes of upper four [[thoracic vertebrae]] and lower two [[cervical vertebrae]] | | | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[semispinalis cervicis]]<br /><small>(colli)</small> |transverse processes of upper five or six [[thoracic vertebrae]] |cervical spinous processes, from axis to fifth | | | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[semispinalis capitis]]<br /><small>(complexus)</small> |transversal process of lower cervical and higher thoracal columna |area between superior and inferior nuchal line | |[[greater occipital nerve]] |extends [[head]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Multifidus muscle|multifidus]] |[[sacrum]], [[erector spinae]] [[aponeurosis]], [[Posterior superior iliac spine|PSIS]], and [[iliac crest]] | rowspan="3" |[[spinous process]] | |[[posterior branch of spinal nerve]] |stabilizes vertebrae in local movements of vertebral column | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Rotatores muscle|rotatores]] |[[transverse process]] | |[[Posterior branch of spinal nerve|posterior branch]] | | |- valign="top" |[[Interspinales muscle|interspinales]] |[[spinous process]] | | rowspan="2" |[[posterior rami]] of [[spinal nerves]] |[[Extension (kinesiology)|extends]], [[Flexion|flexes]], and [[Rotation|rotates]] vertebral column | |- valign="top" |[[Intertransversarii muscle|intertransversarii]] |[[transverse process]] |transverse process above | |laterally [[Flexion|flexes]] [[Torso|trunk]] | |- | colspan="7" |''[[Splenius muscles|splenius]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Splenius capitis muscle|capitis]] |[[nuchal ligament]], [[Vertebra|spinous process]] of [[Cervical vertebrae|C7]]-[[Thoracic vertebrae|T6]] |[[Mastoid part of the temporal bone|mastoid process]] of [[temporal bone]], [[occipital bone]] | |[[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]] |extends, rotates, and laterally flexes [[head]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Splenius cervicis muscle|cervicis]] |[[spinous processes]] of [[Thoracic vertebrae|T3]]-[[Thoracic vertebrae|T6]] |[[transverse processes]] of [[Atlas (anatomy)|C1]], [[Axis (anatomy)|C2]], [[Cervical vertebra 3|C3]] | |[[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]] | | |} === Гради === {| class="wikitable" style="width:100%;" ! style="width:12%;" |Мускул ! style="width:16%;" |Поаѓа од ! style="width:16%;" |Завршува на ! style="width:12%;" |Артерија ! style="width:12%;" |Живец ! style="width:20%;" |Дејство ! style="width:12%;" |Антагонист |- valign="top" |''[[Intercostal muscle|intercostals]]'' |ribs 1–11 |ribs 2–12 | rowspan="6" |[[intercostal arteries]] | rowspan="6" |[[intercostal nerves]] | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[External intercostal muscles|external]] | | |[[inhalation]] |[[Internal intercostal muscles|internal]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Internal intercostal muscles|internal]] |[[rib]] – inferior border |[[rib]] – superior border |holds [[Rib cage|ribs]] steady |[[External intercostal muscles|external]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Innermost intercostal muscle|innermost]] | | |elevates [[Rib cage|ribs]] | |- valign="top" |[[Subcostales muscle|subcostales]] |inner surface of one [[rib]] |inner surface of second or third rib above, near its angle | | |- valign="top" |[[Transversus thoracis muscle|transversus thoracis]] |[[costal cartilages]] of last 3–4 ribs, body of sternum, xiphoid process |[[ribs]]/[[costal cartilages]] 2–6 |depresses ribs | |- valign="top" |[[Levatores costarum muscle|levatores costarum]] |[[transverse processes]] of [[Cervical vertebrae|C7]] to [[Thoracic vertebrae|T12]] vertebrae |superior surfaces of ribs immediately inferior to preceding vertebrae | |[[Dorsal ramus of spinal nerve|dorsal rami]] – [[Cervical spinal nerve 8|C8]], [[Thoracic spinal nerve 1|T1]], [[Thoracic spinal nerve 2|T2]], [[Thoracic spinal nerve 3|T3]], [[Thoracic spinal nerve 4|T4]], [[Thoracic spinal nerve 5|T5]], [[Thoracic spinal nerve 6|T6]], [[Thoracic spinal nerve 7|T7]], [[Thoracic spinal nerve 8|T8]], [[Thoracic spinal nerve 9|T9]], [[Thoracic spinal nerve 10|T10]], [[Thoracic spinal nerve 11|T11]] |assists in [[Elevation (kinesiology)|elevation]] of thoracic rib cage | |- valign="top" | colspan="7" |''Serratus posterior muscles'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Serratus posterior inferior muscle|inferior]] |vertebrae [[Thoracic vertebrae|T11]] – [[Lumbar vertebrae|L3]] |inferior borders of 9th through 12th [[Rib|ribs]] | rowspan="2" |[[intercostal arteries]] |[[intercostal nerves]] |depresses lower [[Rib cage|ribs]], aiding in [[Exhalation|expiration]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Serratus posterior superior muscle|superior]] |[[nuchal ligament]] (or ligamentum nuchae) and [[Spinous process|spinous processes]] of [[Vertebra|vertebrae]] C7 through T3 |upper borders of 2nd through 5th [[Rib|ribs]] |2nd through 5th [[Intercostal nerve|intercostal nerves]] |elevates [[Rib cage|ribs]], aiding in [[Inhalation|inspiration]] | |- valign="top" |[[Thoracic diaphragm|diaphragm]] | | |[[pericardiacophrenic artery]], [[musculophrenic artery]], [[inferior phrenic arteries]] |[[Phrenic nerve|phrenic]] and lower [[intercostal nerves]] |[[breathing]] | |} === Карлица === {| class="wikitable" style="width:100%;" ! style="width:12%;" |Мускул ! style="width:16%;" |Поаѓа од ! style="width:16%;" |Завршува на ! style="width:12%;" |Артерија ! style="width:12%;" |Живец ! style="width:20%;" |Дејство ! style="width:12%;" |Антагонист |- valign="top" |[[Coccygeus muscle|coccygeus]] |[[sacrospinous ligament]] |[[coccyx]] | |[[sacral nerves]]: [[Sacral spinal nerve 4|S4]], [[Sacral spinal nerve 5|S5]] or [[Sacral spinal nerve 3|S3]]-S4 |closes back part of [[pelvic outlet]] | |- valign="top" | colspan="7" |[[Levator ani]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Iliococcygeus muscle|iliococcygeus]] |[[ischial spine]], posterior part of [[Tendinous arch of pelvic fascia|tendinous arch]] of [[pelvic fascia]] |[[coccyx]] and [[anococcygeal raphe]] | rowspan="3" |[[inferior gluteal artery]] | rowspan="2" |[[levator ani nerve]] ([[Sacral spinal nerve 4|S4]]) * [[inferior rectal nerve]] from [[pudendal nerve]] ([[Sacral spinal nerve 3|S3]], [[Sacral spinal nerve 4|S4]]) * [[coccygeal plexus]] |supports [[Organ (anatomy)|organs]] in [[pelvic cavity]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Pubococcygeus muscle|pubococcygeus]] |back surface of [[Pubis (bone)|pubis]], anterior part of [[obturator fascia]] |[[coccyx]] and [[sacrum]] |controls [[urine]] flow, contracts during [[orgasm]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Puborectalis muscle|puborectalis]] |lower part of [[pubic symphysis]] | - |[[Sacral spinal nerve 3|S3]], [[Sacral spinal nerve 4|S4]]. [[levator ani nerve]] |inhibits [[defecation]] | |} === Перинеум === {| class="wikitable" style="width:100%;" ! style="width:12%;" |Мускул ! style="width:16%;" |Поаѓа од ! style="width:16%;" |Завршува на ! style="width:12%;" |Артерија ! style="width:12%;" |Живец ! style="width:20%;" |Дејство ! style="width:12%;" |Антагонист |- valign="top" | colspan="7" |''Sphincter ani'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Sphincter ani externus muscle|externus]] | - | - | rowspan="2" |[[inferior rectal artery]] |[[Sacral spinal nerve 4|S4]] and twigs from [[inferior anal nerves]] of [[pudendal nerve]] | rowspan="2" |keeps [[anal canal]] and [[anus]] closed, aids in expulsion of [[feces]] | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Sphincter ani internus muscle|internus]] | - | - |[[pudendal nerve]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Superficial perineal pouch]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Transversus perinei superficialis muscle|transversus perinei superficialis]] |anterior surface of [[ischial tuberosity]] |central point of [[perineum]] | rowspan="3" |[[perineal artery]] | rowspan="3" |[[pudendal nerve]] | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Bulbospongiosus muscle|bulbospongiosus]] |[[perineal raphe]] | - |empties [[urethra]] (men) clenches [[vagina]] (women) | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Ischiocavernosus muscle|ischiocavernosus]] |[[ischial tuberosity]] |[[crus of penis]] (men) [[crus of clitoris]] (women) |assists [[Bulbospongiosus muscle|bulbospongiosus]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Deep perineal pouch]]'' |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Transversus perinei profundus muscle|transversus perinei profundus]] |[[Ischium|inferior ramus]] of [[ischium]] | rowspan="2" |its fellow of opposite side | |[[pudendal nerve]] | | |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Sphincter urethrae|sphincter urethrae membranaceae]] |junction of [[Inferior pubic ramus|inferior rami]] of [[Pubis (bone)|pubis]] and [[ischium]] about 1.25 – 2 cm, and from neighboring fascia | |[[Pudendal nerve|perineal branch]] of [[pudendal nerve]] ([[Sacral spinal nerve 2|S2]], [[Sacral spinal nerve 3|S3]], [[Sacral spinal nerve 4|S4]]) |constricts [[urethra]], maintains [[Urinary incontinence|urinary continence]] | |} == Горен екстремитет == === ‘Рбетен столб === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Trapezius muscle|trapezius]] |down midline, [[external occipital protuberance]], [[nuchal ligament]], ''medial'' part of [[Nuchal lines|superior nuchal line]], [[Spinous process|spinous processes]] of [[vertebrae]] [[Cervical vertebrae|C7]]-[[Thoracic vertebrae|T12]] |at [[Shoulder|shoulders]], ''lateral'' third of [[clavicle]], [[acromion]] of [[scapula]], [[Spine of the scapula|spine of scapula]] |[[transverse cervical artery]] |'''motor''': [[accessory nerve]] [CNXI] '''sensory''': [[cervical nerves]] [[Cervical spinal nerve 3|C3]] and [[Cervical spinal nerve 4|C4]] |[[Retraction (kinesiology)|retracts]] and elevates [[scapula]] |[[Serratus anterior muscle|serratus anterior]] |- valign="top" |[[Latissimus dorsi muscle|latissimus dorsi]] |[[Vertebra|spinous processes]] of [[Human thorax|thoracic]] [[Thoracic vertebrae|T6]]-[[Thoracic vertebrae|T12]], [[thoracolumbar fascia]], [[iliac crest]] and inferior 3 or 4 [[Rib cage|ribs]] |floor of [[intertubercular groove]] of [[humerus]] |[[subscapular artery]], [[dorsal scapular artery]] |[[thoracodorsal nerve]] |pulls [[forelimb]] [[Dorsum (biology)|dorsally]] and [[Anatomical terms of location|caudally]] |[[Deltoid muscle|deltoid]], [[Trapezius muscle|trapezius]] |- valign="top" |''[[Rhomboid muscle|rhomboids]]'' |[[nuchal ligaments]], [[spinous processes]] of [[Cervical vertebrae|C7]]-[[Thoracic vertebrae|T5]] [[vertebrae]] |[[Medial border of the scapula|medial border of scapula]] | rowspan="4" |[[dorsal scapular artery]] | rowspan="3" |[[dorsal scapular nerve]] ([[Cervical spinal nerve 4|C4]] and [[Cervical spinal nerve 5|C5]]) | rowspan="3" |[[Retraction (kinesiology)|retracts]] [[scapula]] and rotates it to [[Depression (kinesiology)|depress]] [[glenoid cavity]], fixes scapula to [[thoracic wall]] | rowspan="4" |[[Serratus anterior muscle|serratus anterior]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Rhomboid major muscle|rhomboid major]] |[[spinous processes]] of [[Thoracic vertebrae|T2]] to [[Thoracic vertebra 5|T5]] [[Vertebra|vertebrae]] |[[Medial border of the scapula|medial border of scapula]], inferior to insertion of [[Rhomboid minor muscle|rhomboid minor]] |- valign="top" |{{spaces|5}}[[Rhomboid minor muscle|rhomboid minor]] |[[nuchal ligaments]] and [[spinous processes]] of C7- to [[Thoracic vertebrae|T1]] [[vertebrae]] |[[Medial border of the scapula|medial border of scapula]], superior to insertion of [[Rhomboid major muscle|rhomboid major]] |- valign="top" |[[Levator scapulae muscle|levator scapulae]] |[[posterior tubercles]] of [[transverse processes]] of [[Cervical spinal nerve 1|C1]] – [[Cervical vertebrae|C4]] [[Vertebra|vertebrae]] |superior part of [[medial border of scapula]] |[[Cervical nerves|cervical nerve]] ([[Cervical spinal nerve 3|C3]], [[Cervical spinal nerve 4|C4]]) and [[dorsal scapular nerve]] ([[Cervical spinal nerve 5|C5]]) |[[Elevation (kinesiology)|elevates]] [[scapula]], tilts [[glenoid cavity]] inferiorly by rotating [[scapula]] |} === Ѕидови на градниот кош === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Pectoralis major muscle|pectoralis major]] |'''clavicular head:''' anterior surface of medial half of [[clavicle]] '''sternocostal head''': anterior surface of [[Human sternum|sternum]], superior six [[costal cartilages]] |[[intertubercular groove]] of [[humerus]] | rowspan="2" |[[pectoral branch]] of [[thoracoacromial artery]] |[[lateral pectoral nerve]], [[medial pectoral nerve]] '''clavicular head''': [[Cervical spinal nerve 5|C5]] and [[Cervical spinal nerve 6|C6]] '''sternocostal head''': [[Cervical spinal nerve 7|C7]], [[Cervical spinal nerve 8|C8]] and [[Thoracic spinal nerve 1|T1]] |[[Adduction|adducts]] and [[medially rotates]] [[humerus]], draws [[scapula]] anteriorly and inferiorly '''clavicular head''': [[flexes]] [[humerus]] '''sternocostal head''': [[Extension (kinesiology)|extends]] [[humerus]] | |- valign="top" |[[Pectoralis minor muscle|pectoralis minor]] |3rd to 5th [[Rib|ribs]], near their [[costal cartilages]] |medial border and superior surface of [[coracoid process]] of [[scapula]] |[[medial pectoral nerve]] ([[Cervical spinal nerve 8|C8]], [[Thoracic spinal nerve 1|T1]]) |stabilizes [[scapula]] by drawing it inferiorly and anteriorly against [[thoracic wall]] | |- valign="top" |[[Subclavius muscle|subclavius]] |[[first rib]] |[[subclavian groove]] of [[clavicle]] |[[thoracoacromial artery]], clavicular branch |[[subclavian nerve]] |[[Depression (kinesiology)|depresses]] [[clavicle]] | |- valign="top" |[[Serratus anterior muscle|serratus anterior]] |fleshy slips from outer surface of upper 8 or 9 [[ribs]] |[[Rib|costal]] surface of [[Medial margin of the scapula|medial margin of scapula]] |'''upper part''': [[lateral thoracic artery]] '''lower part:'''[[thoracodorsal artery]] |[[long thoracic nerve]] (from roots of [[brachial plexus]] [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]], [[Cervical spinal nerve 7|C7]]) |[[Protract|protracts]] and stabilises [[scapula]], assists in upward rotation |[[Rhomboid major muscle|rhomboid major]], [[Rhomboid minor muscle|rhomboid minor]], [[Trapezius muscle|trapezius]] |} === Рамо === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Deltoid muscle|deltoid]] |[[clavicle]], [[acromion]], [[Spine of the scapula|spine of scapula]] |[[deltoid tuberosity]] of [[humerus]] |primarily [[posterior circumflex humeral artery]] |[[axillary nerve]] |[[Abduction (kinesiology)|abducts]], [[Flexion|flexes]], and [[Extension (kinesiology)|extends]] [[shoulder]] |[[Latissimus dorsi muscle|latissimus dorsi]] |- valign="top" |[[Teres major muscle|teres major]] |posterior surface of [[Inferior angle of the scapula|inferior angle]] of [[scapula]] |medial lip of [[intertubercular sulcus]] of [[humerus]] |[[Subscapular Artery|subscapular artery]], [[circumflex scapular artery]] |[[lower subscapular nerve]] (segmental levels [[Cervical spinal nerve 5|C5]] and [[Cervical spinal nerve 6|C6]]) |[[Internal rotation|internally rotates]] [[humerus]] | |- valign="top" | colspan="7" |''[[Rotator cuff]]'' |- valign="top" |[[Supraspinatus muscle|supraspinatus]] |[[supraspinous fossa]] of [[scapula]] |superior facet of [[greater tubercle]] of [[humerus]] |[[suprascapular artery]] | rowspan="2" |[[suprascapular nerve]] |[[Abduction (kinesiology)|abducts]] and stabilises [[humerus]] |[[infraspinatus]], [[teres minor]], [[pectoralis major]], [[latissimus dorsi]] |- valign="top" |[[Infraspinatus muscle|infraspinatus]] |[[infraspinous fossa]] of [[scapula]] |middle facet of [[greater tubercle]] of [[humerus]] |[[Suprascapular|suprascapular artery]], [[circumflex scapular artery]] |[[Lateral rotation|laterally rotates]], [[Adduction|adducts]], and stabilises [[humerus]] |[[subscapularis]], [[pectoralis major]], [[latissimus dorsi]] |- valign="top" |[[Teres minor muscle|teres minor]] |[[lateral border]] of [[scapula]] |inferior facet of [[greater tubercle]] of [[humerus]] |[[posterior circumflex humeral artery]], [[circumflex scapular artery]] |[[axillary nerve]] |[[laterally rotates]] and [[Adduction|adducts]] [[humerus]] |[[subscapularis]], [[pectoralis major]], [[latissimus dorsi]] |- valign="top" |[[Subscapularis muscle|subscapularis]] |[[subscapular fossa]] of [[scapula]] |[[lesser tubercle]] of [[humerus]] |[[subscapular artery]] |[[upper subscapular nerve]], [[lower subscapular nerve]] ([[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]]) |[[Anatomical terms of motion|medially rotates]] [[humerus]], stabilizes [[shoulder]] |[[infraspinatus]], [[teres minor]] |} === Рака === ==== Преден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Coracobrachialis muscle|coracobrachialis]] |[[coracoid process]] of [[scapula]] |medial surface of [[humerus]] | rowspan="2" |[[brachial artery]] |[[musculocutaneous nerve]] |[[Flexion|flexes]] and [[Adduction|adducts]] [[shoulder]] | |- valign="top" |[[Biceps brachii muscle|biceps brachii]] |'''short head:''' [[coracoid process]] of [[scapula]]<br />'''long head:''' [[supraglenoid tubercle]] |[[radial tuberosity]], [[bicipital aponeurosis]] |[[musculocutaneous nerve]] ([[lateral cord]]: [[Cervical spinal nerve 5|C5]], [[Cervical spinal nerve 6|C6]], [[Cervical spinal nerve 7|C7]]) |[[flexes]] [[Elbow-joint|elbow]], [[supinates]] [[forearm]] | rowspan="2" |[[Triceps brachii muscle|triceps brachii]] |- valign="top" |[[Brachialis muscle|brachialis]] |anterior surface of [[humerus]] (mainly distal half) |[[Coronoid process of the ulna|coronoid process of ulna]], [[Tuberosity of the ulna|tuberosity of ulna]] |[[radial recurrent artery]] |[[musculocutaneous nerve]] |[[Flexion|flexes]] [[elbow]] |} ==== Заден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Triceps brachii muscle|triceps brachii]] |'''long head:''' [[infraglenoid tubercle]] of [[scapula]] <br />'''lateral head:''' posterior [[humerus]] (above [[radial sulcus]])<br />'''medial head:''' posterior [[humerus]] - (below [[radial sulcus]]) |[[olecranon]] of [[ulna]] |[[deep artery of arm]] |[[radial nerve]] |[[Extension (kinesiology)|extends]] [[forearm]] '''long head''': [[Adduction|adducts]] [[shoulder]] '''medial head''': does not function at [[shoulder]] |[[Biceps brachii muscle|biceps brachii]], [[Brachialis muscle|brachialis]] |- valign="top" |[[Anconeus muscle|anconeus]] |[[Lateral epicondyle of the humerus|lateral epicondyle of humerus]] |lateral surface of [[olecranon]], superior part of posterior [[ulna]] |[[Profunda brachii|deep artery of arm]], [[interosseous recurrent artery]] |[[radial nerve]] ([[Cervical spinal nerve 7|C7]], [[Cervical spinal nerve 8|C8]], and [[Thoracic spinal nerve 1|T1]]) |partly blended with [[triceps]], [[Extension (kinesiology)|extends]] [[forearm]], stabilises [[elbow]], [[Abduction (kinesiology)|abducts]] [[ulna]] during [[pronation]] | |} === Подлактица === ==== Преден дел ==== ===== Површни ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[Pronator teres muscle|pronator teres]] |'''humeral head''': [[medial epicondyle of humerus]] ([[common flexor tendon]]) <br />'''ulnar head''': [[Coronoid process of the ulna|coronoid process of ulna]] |pronator tuberosity of [[Radius (bone)|radius]] |[[ulnar artery]], [[radial artery]] | rowspan="3" |[[median nerve]] |[[Pronation|pronates]] [[forearm]], [[flexes]] [[Elbow-joint|elbow]] |[[Supinator muscle|supinator]] |- valign="top" |[[Flexor carpi radialis muscle|flexor carpi radialis]] | rowspan="3" |[[medial epicondyle of humerus]] ([[common flexor tendon]]) |bases of [[Second metacarpal bone|second metacarpal]], base of [[Third metacarpal bone|third metacarpal]] |[[radial artery]] |[[Flexion|flexes]] and [[Abduction (kinesiology)|abducts]] [[wrist]] |[[Extensor carpi radialis brevis muscle|extensor carpi radialis brevis]], [[Extensor carpi radialis longus muscle|extensor carpi radialis longus]] |- valign="top" |[[Palmaris longus muscle|palmaris longus]] |[[palmar aponeurosis]] | rowspan="3" |[[ulnar artery]] |[[flexes]] [[wrist]] |[[Extensor carpi radialis brevis muscle|extensor carpi radialis brevis]], [[Extensor carpi radialis longus muscle|extensor carpi radialis longus]], [[Extensor carpi ulnaris muscle|extensor carpi ulnaris]] |- valign="top" |[[Flexor carpi ulnaris muscle|flexor carpi ulnaris]] |[[pisiform]], [[Hamate bone|hook of hamate]], base of [[Fifth metacarpal bone|fifth metacarpal]] |[[muscular branches of ulnar nerve]] |[[Flexion|flexes]] and [[Adduction|adducts]] [[wrist]] |[[Extensor carpi ulnaris muscle|extensor carpi ulnaris]] |- valign="top" |[[Flexor digitorum superficialis muscle|flexor digitorum superficialis]] |[[Medial epicondyle of the humerus|medial epicondyle of humerus]] ([[common flexor tendon]]), parts of [[Radius (bone)|radius]] and [[ulna]] |bases of middle [[Phalanx bone|phalanges]] 2, 3, 4, and 5 |[[median nerve]] |[[Flexor|flexes]] [[Finger|fingers]] (primarily at [[proximal interphalangeal joints]]) |[[Extensor digitorum muscle|extensor digitorum]] |} ===== Длабоки ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |[[pronator quadratus]] |medial anterior surface of [[ulna]] |lateral anterior surface of [[Radius (bone)|radius]] | rowspan="3" |[[anterior interosseous artery]] |[[anterior interosseous nerve]] ([[median nerve]]) |weakly [[pronates]] [[forearm]] |[[Supinator muscle|supinator]] |- valign="top" |[[Flexor digitorum profundus muscle|flexor digitorum profundus]] |[[ulna]] |[[distal phalanges]] |'''lateral belly''': [[anterior interosseous nerve]] ([[median nerve]]) '''medial belly''': [[muscular branches of ulnar nerve]] |flexes [[wrist]], flexes [[Interphalangeal articulations of hand|interphalangeal joints]] |[[Extensor digitorum muscle|extensor digitorum]] |- valign="top" |[[Flexor pollicis longus muscle|flexor pollicis longus]] |middle half of [[Anatomical terms of location#Proximal and distal|volar]] surface of [[Radius (bone)|radius]], [[interosseus membrane]] |base of [[Distal phalanges|distal phalanx]] of [[thumb]] |[[anterior interosseous nerve]] ([[median nerve]]) ([[Cervical spinal nerve 8|C8]], [[Thoracic spinal nerve 1|T1]]) |[[Flexion|flexes]] [[thumb]] |[[Extensor pollicis longus muscle|extensor pollicis longus]], [[Extensor pollicis brevis muscle|extensor pollicis brevis]] |} ==== Заден дел ==== ===== Површни ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |extensor digitorum |lateral epicondyle of humerus (common extensor tendon) |2nd–5th phalanges | rowspan="2" |posterior interosseous artery | rowspan="3" |posterior interosseous nerve (C7, C8) |extends hand, extends fingers |flexor digitorum superficialis, flexor digitorum profundus |- valign="top" |extensor digiti minimi |anterior surface of lateral epicondyle of humerus (common extensor tendon) |extensor expansion, located at base of proximal phalanx on dorsal side |extends little finger at all joints |flexor digiti minimi brevis |- valign="top" |extensor carpi ulnaris |lateral epicondyle of humerus (common extensor tendon), ulna |5th metacarpal |ulnar artery |extends and adducts wrist |flexor carpi ulnaris |- valign="top" | colspan="7" |''Mobile wad'' |- valign="top" |{{spaces|5}}brachioradialis | rowspan="2" |lateral supracondylar ridge of humerus |radial styloid process (distal radius) |radial recurrent artery | rowspan="2" |radial nerve |flexes forearm, pronates forearm when supine, supinates forearm when prone | |- valign="top" |{{spaces|5}}extensor carpi radialis longus |2nd metacarpal | rowspan="2" |radial artery | rowspan="2" |extends wrist joint, abducts hand at wrist | rowspan="2" |flexor carpi radialis |- valign="top" |{{spaces|5}}extensor carpi radialis brevis |anterior surface of lateral epicondyle of humerus (common extensor tendon) |base of 3rd metacarpal |posterior interosseus nerve |} ===== Длабоки ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |supinator |lateral epicondyle of humerus, supinator crest of ulna, radial collateral ligament, annular ligament |lateral proximal shaft of radius |radial recurrent artery | rowspan="2" |posterior interosseus nerve (C7, C8) |supinates forearm |pronator teres, pronator quadratus |- valign="top" |extensor indicis |ulna |index finger (extensor hood) | |extends index finger, wrist | |- valign="top" | colspan="7" |''Anatomical snuff box'' |- valign="top" |abductor pollicis longus |ulna |first metacarpal | rowspan="3" |posterior interosseous artery | rowspan="3" |posterior interosseous nerve (C7, C8) |abducts and extends thumb |adductor pollicis |- valign="top" |extensor pollicis brevis |radius, interosseous membrane of forearm |proximal phalanx of thumb |extends thumb at metacarpophalangeal joint | rowspan="2" |flexor pollicis longus, flexor pollicis brevis |- valign="top" |{{spaces|5}}extensor pollicis longus |ulna, interosseous membrane of forearm |distal phalanx of thumb |extends thumb (metacarpophalangeal and interphalangeal) |} === Рака === ==== Латерална дланка ==== ===== Палец ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |opponens pollicis |trapezium, transverse carpal ligament |metacarpal bone of thumb on its radial side | rowspan="3" |superficial palmar arch |median nerve |opposes thumb | |- valign="top" |flexor pollicis brevis |trapezoid, flexor retinaculum |thumb, proximal phalanx |median nerve, deep branch of ulnar nerve (medial head) |flexes thumb |extensor pollicis longus, extensor pollicis brevis |- valign="top" |abductor pollicis brevis |flexor retinaculum of hand, scaphoid and trapezium |radial base of proximal phalanx of thumb and thumb extensors |median nerve |abducts thumb |adductor pollicis |- valign="top" |adductor pollicis |'''transverse head:''' anterior body of third metacarpal<br />'''oblique head:''' bases of second and third metacarpals and adjacent trapezoid and capitate bones |medial side of base of proximal phalanx of thumb and ulnar sesamoid |deep palmar arch |deep branch of ulnar nerve (T1) |adducts thumb at carpometacarpal joint |abductor pollicis longus, abductor pollicis brevis |- valign="top" |} ==== Медијална дланка ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |palmaris brevis |flexor retinaculum (medial), palmar aponeurosis |palm |palmar metacarpal artery |superficial branch of ulnar nerve |wrinkle skin of palm | |- valign="top" | colspan="7" |''hypothenar'' |- valign="top" |{{spaces|5}}abductor digiti minimi |pisiform |base of proximal phalanx of 5th digit on ulnar or medial side | rowspan="3" |ulnar artery |deep branch of ulnar nerve |abducts little finger | |- valign="top" |{{spaces|5}}flexor digiti minimi brevis |hamate bone |little finger |deep branch of ulnar nerve |flexes little finger |extensor digiti minimi |- valign="top" |{{spaces|5}}opponens digiti minimi |hook of hamate, flexor retinaculum |medial border of 5th metacarpal |deep branch of ulnar nerve (C8 and T1) |draws 5th metacarpal anteriorly and rotates it, bringing little finger (5th digit) into opposition with thumb | |} ==== Средна ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |lumbrical |flexor digitorum profundus |extensor expansion |superficial palmar arch, common palmar digital arteries, deep palmar arch, dorsal digital artery |deep branch of ulnar nerve, median nerve |flex metacarpophalangeal joints, extend interphalangeal joints | |- valign="top" |dorsal interossei | rowspan="2" |metacarpals | rowspan="2" |proximal phalanges |dorsal metacarpal artery, palmar metacarpal artery | rowspan="2" |deep branch of ulnar nerve |abduct fingers |palmar interossei |- valign="top" |palmar interossei |palmar metacarpal artery |adduct fingers |dorsal interossei |} == Долен екстремитет == === Бедрен регион === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |iliopsoas |iliac fossa (iliacus), sacrum (iliacus), spine (T12, L1, lumbar vertebra, psoas major, psoas minor) |lesser trochanter of femur (psoas major), shaft below lesser trochanter (iliacus), tendon of psoas major & femur (iliacus) |medial femoral circumflex artery, iliolumbar artery |femoral nerve, lumbar nerves L1, L2 |flexes hip (psoas major/minor, iliacus), spine rotation (psoas major/minor) |gluteus maximus, posterior compartment of thigh |- valign="top" |{{spaces|5}}psoas major |transverse processes, bodies and intervertebral discs of T12-L5 vertebrae |lesser trochanter of femur |iliolumbar artery |lumbar plexus via anterior branches of L1, L2, L3 |flexes and rotates laterally thigh | rowspan="3" |gluteus maximus |- valign="top" |{{spaces|5}}psoas minor |side of T11+L1 and IV intervertebral disc |Pectineal line and iliopectineal eminence |iliolumbar artery, lumbar arteries |L1 |weakly flexes trunk flexor |- valign="top" |{{spaces|5}}iliacus |iliac fossa |lesser trochanter of femur |medial femoral circumflex artery, Iliolumbar artery |femoral nerve (L2, L3) |flexes hip |} === Седален регион === {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |tensor fasciae latae |iliac crest |iliotibial tract |primarily lateral circumflex femoral artery, superior gluteal artery |superior gluteal nerve (L4, L5) |flexes thigh, medially rotates thigh, stabilises torso | |- valign="top" | colspan="7" |''gluteal'' |- valign="top" |{{spaces|5}}gluteus maximus |gluteal surface of ilium, lumbar fascia, sacrum, sacrotuberous ligament |gluteal tuberosity of femur, iliotibial tract |superior gluteal artery, inferior gluteal artery |inferior gluteal nerve (L5, S1, S2 nerve roots) |externally rotates and extends hip joint, supports extended knee through iliotibial tract, chief antigravity muscle in sitting |Iliacus, psoas major, psoas minor |- valign="top" |{{spaces|5}}gluteus medius |gluteal surface of ilium, under gluteus maximus | rowspan="2" |greater trochanter of femur | rowspan="2" |superior gluteal artery | rowspan="2" |superior gluteal nerve (L4, L5, S1 nerve roots) | rowspan="2" |abduction of hip; preventing adduction of hip Medial rotation of thigh | rowspan="2" |lateral rotator group |- valign="top" |{{spaces|5}}gluteus minimus |gluteal surface of ilium, under gluteus medius |- valign="top" |''lateral rotator group'' |at or below acetabulum of ilium |on or near greater trochanter of femur | rowspan="2" |inferior gluteal artery, lateral sacral artery, superior gluteal artery |obturator nerve, piriformis nerve, nerve to quadratus femoris |laterally rotates hip |gluteus minimus, gluteus medius |- valign="top" |{{spaces|5}}piriformis |sacrum |greater trochanter |piriformis nerve (S1 and S2 nerve roots) |laterally rotates (outward) thigh | |- valign="top" |{{spaces|5}}obturator externus |obturator foramen and obturatory membrane |medial surface of greater trochanter of femur |obturator artery |posterior branch of obturator nerve (L3, L4) |adduct thigh, rotate laterally thigh | |- valign="top" |superior gemellus |ischial spine | | | rowspan="2" |nerve to obturator internus (L5, S1, S2) | | |- valign="top" |{{spaces|5}}obturator internus |ischiopubic ramus, obturator membrane |medial surface of greater trochanter of femur | |abducts & rotates laterally thigh, stabilises hip during walking | |- valign="top" |{{spaces|5}}inferior gemellus | rowspan="2" |ischial tuberosity |obturator internus tendon | | rowspan="2" |nerve to quadratus femoris (L4, L5, S1) |laterally rotates thigh | |- valign="top" |{{spaces|5}}quadratus femoris |intertrochanteric crest |inferior gluteal artery | | |} === Бут === ==== Преден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''articularis genus'' - |бутна коска (''оs femoris'') |супрапателарна бурса | rowspan="7" |''аrteria femoralis'' | rowspan="7" |''nervus femoralis'' |ја повлекува супрапателарната бурса при екстензија на коленото | |- valign="top" |''sartorius'' - шивачки мускул |бедрена боцка ''(spina iliaca anterior superior)'' |медијална страна на горната ''tibia'' во ''pes anserinus'' |флексија, латерална ротација и абдукција на бутот, флексија и медијална ротација на потколеницата | |- valign="top" |'''''quadriceps femoris''' -'' четириглав бутен мускул |заедничко име за ''rectus femoris'' и ''vastus'' мускули | rowspan="5" |чашка (''patella'') и ''tuberositas tibiae'' преку ''ligamentum patellae'' |екстензија на коленото, флексија на колкот (само ''rectus femoris'') | rowspan="5" |''hamstring'' - заден бутен мускул |- valign="top" |{{spaces|5}}■''rectus femoris'' - прав бутен мускул |бедрена боцка (''spina iliaca anterior inferior)'' и надворешна површина на коскениот гребен што го формира илијачниот дел од зглобната чашка (''acetabulum'') |екстензија на коленото, флексија на колкот |- valign="top" |{{spaces|5}}■''vastus lateralis'' - широк страничен бутен мускул |голема џумка ''(trochanter major)'', ''linea intertrochanterica'' и ''linea aspera'' на бутната коска | rowspan="3" |екстензија на коленото |- valign="top" |{{spaces|5}}■''vastus intermedius'' - широк средишен бутен мускул |предна површина на бутна коска |- valign="top" |{{spaces|5}}■''vastus medialis'' - широк внатрешен бутен мускул |антеромедијална површина на бутна коска |} ==== Заден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- |'''''hamstring''''' - заден бутен мускул | | | | | | rowspan="4" |''quadriceps femoris -'' четириглав бутен мускул |- valign="top" |♠''biceps femoris'' - двоглав бутен мускул |'''долга глава''': седално испакнување (''tuber ischiadicum'') '''кратка глава''': ''linea aspera'' на бутната коска |глава на ''fibula'' што се зглобува со задниот дел на латералниот тибијален кондил |''arteria glutaea inferior'', ''arteriae perforantes'', ''arteria poplitea'' |'''долга глава''': медијален (тибијален) дел на ишијадичниот живец (''n.ischiadicus'') '''кратка глава''': латерален (општ фибуларен) дел на ишијадичниот живец |флексија на коленото, латерална ротација на коленото (кога коленото е свиткано), го испружува зглобот на колкот (само долгата глава) |- valign="top" |♠''semitendinosus'' - полутетивен мускул | rowspan="2" |седално испакнување (''tuber ischiadicum'') |''pes anserinus'' |''arteria glutaea inferior'', ''arteriae perforantes'' |ишијадичен живец (тибијален, L5, S1, S2) | rowspan="2" |флексија на коленото, екстензија на колкот, медијална ротација на коленото |- valign="top" |♠''semimembranosus'' - полумембрански мускул |медијална површина на голема писка (''tibia'') |''arteria profunda femoris'', ''arteria glutaea'' |ишијадичен живец (''n.ischiadicus'') |} ==== Медијален дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |'''Адуктори на колкот''' |препонска коска (''os pubis'') |бутна коска (''femur''), голема писка (''tibia'') | rowspan="6" |''arteria obturatoria'' |''nervus obturatorius'' |аддукција на колкот | rowspan="6" |''gluteus medius'', ''gluteus minimus'' |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''gracilis'' - виток мускул |долна гранка на препонска коска |голема писка (''pes anserinus'') |предна гранка на ''nervus obturatorius'' |аддукција на колкот, флексија на колкот, медијална ротација на коленото |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''pectineus'' - гребенски мускул |горна гранка на препонска коска |''trochanter minor'', ''linea aspera'' на бутна коска |''nervus femoralis'' и ''nervus obturatorius'' (медијален дел) |флексија и адукција на колкот |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''adductor brevis'' - |предна површина на долна гранка на препонска коска |''trochanter minor'', ''linea aspera'' на бутна коска | rowspan="2" |предна гранка на ''nervus obturatorius'' |аддукција на колкот |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''adductor longus'' - |тело на препонска коска под ''crista pubica'' |средна третина на ''linea aspera'' на бутна коска |аддукција и медијална ротација на колкот |- valign="top" |{{spaces|5}}◇''adductor magnus'' - | |''tuberculum adductorium femoris'' |задна гранка на ''nervus obturatorius'' (адуктор) и тибијален дел на ишијадичен живец (вертикална глава) |аддукција на колкот |} === Потколеница === ==== Преден дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''tibialis anterior'' - преден коленичен мускул |тело на голема писка (''tibia'') |внатрешна клинеста коска (''os cuneiforme mediale'') и прва доножна коска (''os metatarsale I'') | rowspan="4" |''arteria tibialis anterior'' | rowspan="4" |''nervus fibularis profundus'' |дорзифлексија и инверзија на стапалото |''fibularis longus'', ''gastrocnemius'', ''soleus'', ''plantaris'', ''tibialis posterior'' |- valign="top" |''extensor hallucis longus'' - долг испружувач на палецот на стапалото |средина на предната површина на малата писка (''fibula''), предна површина на меѓукоскената опна на потколеницата (''membrana interossea cruris'') |дорзална страна на базата на дисталната фаланга на палецот на стапалото (''hallux'') |екстензија на палецот на стапалото, помага во дорзифлексија на стапалото кај глуждот и врши слаба инверзија на стапалото |''flexor hallucis longus'', ''flexor hallucis brevis'' |- valign="top" |''extensor digitorum longus'' - долг испружувач на прстите на стапалото |''condylus lateralis tibiae'', горни ¾ од меѓукоскената опна на потколеницата |средни и дистални фаланги на четирите латерални прсти на стапалото |екстензија на прстите на стапалото и глуждот |''flexor digitorum longus'', ''flexor digitorum brevis'' |- valign="top" |''fibularis tertius'' - трет листен мускул |дистална предна површина на малата писка |дорзална површина на петата доножна коска (''os metatarsale V'') |дорзифлексија и еверзија на стапалото | |} ==== Заден дел ==== ===== Површни ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |'''''triceps surae''' -'' триглав мускул на листот | |Ахилова тетива (''tendo Achillis''), петна коска (''calcaneus'') |''arteria tibialis posterior'' |''nervus tibialis'' |плантарфлексија на глуждот | |- valign="top" |{{spaces|5}}▲''gastrocnemius'' - двоглав мускул на листот |''condylus medialis femoris'' ''condylus lateralis femoris'' |петна коска (''calcaneus'') | rowspan="3" |''arteriae surales'' |''nervus tibialis'' од ''nervus ischiadicus'', поточно, нервни корени S1, S2 |плантарфлексија на глуждот, флексија на коленото (минорно дејство) | rowspan="3" |''tibialis anterior'' |- valign="top" |{{spaces|5}}▲''soleus'' - листен мускул |мала писка (''fibula''), медијална граница на голема писка (''linea musculi solei'') |Ахилова тетива (''tendo Achillis'') |''nervus tibialis'', поточно, нервни корени L₅–S₂ |плантарфлексија на глуждот |- valign="top" |''plantaris'' - табански мускул |латерален супракондиларен гребен на бутната коска (''os femoris'') над латералната глава на ''gastrocnemius'' |Ахилова тетива (медијална страна, подлабоко од тетивата на ''gastrocnemius'') |''nervus tibialis'' |плантарфлексија на глуждот, флексија на коленото |} ===== Длабоки ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''popliteus'' - подколеничен мускул |среден аспект на страничната површина на ''condylus lateralis femoris'' |задна голема писка (''tibia'') под тибијални кондили |''arteria poplitea'' |''nervus tibialis'' |медијална ротација и флексија на коленото | |- valign="top" | colspan="7" |'''''Canalis tarsi''''' |- valign="top" |{{spaces|5}}□''flexor hallucis longus'' - долг свиткувач на палецот на стапалото |задна површина на горната 1/3 од малата писка (''fibula'') |основа на дисталната фаланга на палецот (''hallux'') |''arteria fibularis'' (гранка на ''arteria tibialis posterior)'' |''nervus tibialis'', нервни корени S1, S2 |флексија на сите зглобови на палецот, плантарфлексија на глуждот |''extensor hallucis longus'' |- valign="top" |{{spaces|5}}□''flexor digitorum longus'' - долг свиткувач на прстите на стапалото |медијална голема писка (''tibia'') |дистални фаланги на четирите латерални прсти на стапалото | rowspan="2" |''arteria tibialis posterior'' | rowspan="2" |''nervus tibialis'' |флексија на прстите на стапалото |''extensor digitorum longus'', ''extensor digitorum brevis'' |- valign="top" |{{spaces|5}}□''tibialis posterior'' - заден коленичен мускул |голема писка (''tibia''), мала писка (''fibula'') |чунеста коска (''os naviculare''), внатрешна клинеста коска (''os cuneiforme mediale'') |инверзија на стапалото, плантарфлексија на стапалото кај глуждот |''tibialis anterior'' |} ==== Латерален дел ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''fibularis longus'' - долг листен мускул |мала писка (''fibula'') |прва доножна коска (''os metatarsale I''), внатрешна клинеста коска (''os cuneiforme mediale'') |''arteria fibularis'' |''nervus fibularis superficialis'' |плантарфлексија и еверзија на глуждот |''tibialis anterior'' |- valign="top" |''fibularis brevis'' - краток листен мускул |мала писка (''fibula'') |петта доножна коска (''os metatarsale V'') |''arteria fibularis'' |''nervus fibularis superficialis'' |плантарфлексија и еверзија на глуждот |''tibialis posterior'' |} === Стапало === ==== Дорзална страна ==== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''extensor digitorum brevis'' - краток испружувач на прстите на стапалото | rowspan="2" |петна коска (''calcaneus'') |прсти на стапалото | |''nervus fibularis profundus'' |екстензија на прстите 2, 3 и 4 |''flexor digitorum longus'', ''flexor digitorum brevis'' |- valign="top" |''extensor hallucis brevis'' - краток испружувач на палецот на стапалото |основа на проксималната фаланга на палецот на стапалото | |''nervus fibularis profundus'' |екстензија на палецот на стапалото |''flexor hallucis brevis'' |- valign="top" |''musculi interossei dorsales pedis'' - дорзални меѓукоскени мускули на стапалото |доножни коски (''ossa metatarsi'') |проксимални фаланги | |''nervus plantaris lateralis'' (четврти меѓукоскен простор: површна гранка други: длабока гранка), прв и втор меѓукоскен простор: латерална гранка на ''nervus fibularis profundus'' |абдукција на прстите на стапалото |''musculi interossei plantares'' |} ==== Плантарна (табанска) страна ==== ===== Прв слој ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''abductor hallucis'' - мускул абдуктор на палецот на стапалото |медијален процес на петна коска (''calcaneus''), ''ligamentum laciniatum'', ''aponeurosis plantaris'' |медијална страна на основата на проксималната фаланга на палецот | | rowspan="2" |''nervus plantaris medialis'' |абдукција на палецот на стапалото |''adductor hallucis'' |- valign="top" |''flexor digitorum brevis'' - краток свиткувач на прстите на стапалото |медијален процес на петна коска (''calcaneus''), ''aponeurosis plantaris'', меѓумускулни септи |средни фаланги на прстите 2–5 | |флексија на латералните четири прсти на стапалото |''extensor digitorum longus'', ''extensor digitorum brevis'' |- valign="top" |''abductor digiti minimi'' - абдуктор на малиот прст на стапалото |''aponeurosis plantaris'' |фаланги на малиот прст |''Arteria plantaris lateralis'' |''nervus plantaris lateralis'' (S1, S2) |флексија и абдукција на малиот прст |''flexor digiti minimi brevis'' |} ===== Втор слој ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Аннтагонист |- valign="top" |''quadratus plantae'' - четириаголен табански мускул |петна коска (''calcaneus'') |тетиви на ''flexor digitorum longus'' | |''nervus plantaris lateralis'' (S1, S2) |флексија на дисталните интерфалангеални зглобови (помага на ''flexor digitorum longus'') | |- valign="top" |''musculus lumbricalis pedis -'' црволики мускули на стапалото |тетиви на ''flexor digitorum longus'' |медијална површина на екстензорна експанзија на проксималните фаланги на латералните четири прсти |''Arteria plantaris lateralis'', ''arcus plantaris profundus'', ''arteriae metatarsales plantares'' |''nervus plantaris lateralis'' (три латерални мускули) и ''nervus plantaris medialis'' (прв мускул) |одржување на екстензија на прстите на интерфалангеалните зглобови | |} ===== Трет слој ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''flexor hallucis brevis'' - краток свиткувач на палецот на стапалото |табанска површина на клинести коски (''ossa cuneiformia)'', табански ''ligamentum calcaneocuboideum'', ''ligamentum plantare longum'' |медијална глава: медијална сесамовидна коска на ''articulationes metatarsophalangeae'', проксимална фаланга на палецот латерална глава: латерална сесамовидна коска на ''articulationes metatarsophalangeae'', проксимална фаланга на палецот | |''nervus plantaris medialis'' |флексија на палецот на стапалото |''extensor hallucis longus'' |- valign="top" |''adductor hallucis'' - аддуктор на палецот на стапалото |коса глава: проксимални краеви на средните 3 доножни коски (''ossa metatarsi'') попречна глава: ''articulationes metatarsophalangeae'', лигаменти на латерални три прста |латерална страна од основата на проксималната фаланга на палецот, сесамоидна коска | |''nervus plantaris lateralis'' |аддукција на палецот |''abductor hallucis'' |- valign="top" |''flexor digiti minimi brevis'' - краток свиткувач на малиот прст на стапалото |петта доножна коска |фаланга на малиот прст | |''nervus plantaris lateralis'' (површна гранка) |екстензија и аддукција на малиот прст на стапалото |''abductor digiti minimi'' |} ===== Четврт слој ===== {| class="wikitable" width="100%" ! width="12%" |Мускул ! width="16%" |Поаѓа од ! width="16%" |Завршува на ! width="12%" |Артерија ! width="12%" |Живец ! width="20%" |Дејство ! width="12%" |Антагонист |- valign="top" |''musculi interossei plantares -'' табански меѓукоскени мускули на стапалото |тетиви на табански меѓукоскени мускули на стапалото |проксимални фаланги III-V - мускулите го преминуваат метатарсофалангеалниот зглоб на прстите III-V, така да инсерциите одговараат на потеклото и нема вкрстување помеѓу прстите |''arcus plantaris profundus'', ''arteriae metatarsales dorsales'' |''Nervus plantaris lateralis'' |аддикција на прстите 3 - 5, го зајакнува попречниот лак |''musculi interossei dorsales pedis'' |- valign="top" |''musculi interossei dorsales pedis'' - дорзални меѓукоскени мускули на стапалото |доножни коски (''ossa metatarsi'') |проксимални фаланги | |''nervus plantaris lateralis'' |абдукција на прстите на стапалото |''musculi interossei plantares'' |} == Преглед на инервација == {{wide image|Upper LimbMuscleinnervationcorrected.gif|800px|[[Mind Map]] showing a summary of Upper Limb Muscle Innervation}} {{wide image|LowerLimbMuscleinnervationCorrected.gif|800px|[[Mind Map]] Showing a summary of Lower Limb [[Muscle]] innervation}} jud5nbv0mjv62p0vi5zjefmwzul7jis 0 1304379 4795783 4795750 2022-07-23T12:42:44Z Ehrlich91 24281 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = Филип Деркоски | full_name = | image = | caption = | nationality = {{MKD}} | sport = Пливање | event = | club = | collegeteam = | birth_date = {{birth date and age|2000|12|29|df=yes}} | birth_place = | death_date = | death_place = | height = {{convert|abbr=on|1.80|m}} | weight = }} '''Филип Деркоски''' (р. {{роден на|29|декември|2000}}) — македонски [[Пливање (спорт)|пливач]]. Тој се натпреваруваше на [[Летни олимписки игри 2020|Летните олимписки игри 2020 година]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/swimming/athlete-profile-n1896473-derkoski-filip.htm|title=Swimming DERKOSKI Filip - Tokyo 2020 Olympics|work=Olympics.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20210726090206/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/swimming/athlete-profile-n1896473-derkoski-filip.htm|archive-date=26 July 2021|accessdate=24 July 2021}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Деркоски, Филип}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 2000 година]] [[Категорија:Македонски пливачи]] jg53hbhe72xwj2kud616l60x7fqn6v1 4795784 4795783 2022-07-23T12:42:59Z Ehrlich91 24281 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = Филип Деркоски | full_name = | image = | caption = | nationality = {{MKD}} | sport = Пливање | event = | club = | collegeteam = | birth_date = {{birth date and age|2000|12|29|df=yes}} | birth_place = | death_date = | death_place = | height = 1,80 м | weight = }} '''Филип Деркоски''' (р. {{роден на|29|декември|2000}}) — македонски [[Пливање (спорт)|пливач]]. Тој се натпреваруваше на [[Летни олимписки игри 2020|Летните олимписки игри 2020 година]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/swimming/athlete-profile-n1896473-derkoski-filip.htm|title=Swimming DERKOSKI Filip - Tokyo 2020 Olympics|work=Olympics.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20210726090206/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/swimming/athlete-profile-n1896473-derkoski-filip.htm|archive-date=26 July 2021|accessdate=24 July 2021}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Деркоски, Филип}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 2000 година]] [[Категорија:Македонски пливачи]] rfym8hnyr4mpro287ynz6qg18m0eqti 4795828 4795784 2022-07-23T15:14:06Z Kiril Simeonovski 3243 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson | name = Филип Деркоски | full_name = | image = | caption = | nationality = {{MKD}} | sport = Пливање | event = | club = | collegeteam = | birth_date = {{birth date and age|2000|12|29|df=yes}} | birth_place = | death_date = | death_place = | height = 1,80 м | weight = }} '''Филип Деркоски''' (р. {{роден на|29|декември|2000}}) — македонски [[Пливање (спорт)|пливач]]. Тој се натпреварувал на [[Летни олимписки игри 2020|Летните олимписки игри 2020]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/swimming/athlete-profile-n1896473-derkoski-filip.htm|title=Swimming DERKOSKI Filip - Tokyo 2020 Olympics|work=Olympics.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20210726090206/https://olympics.com/tokyo-2020/olympic-games/en/results/swimming/athlete-profile-n1896473-derkoski-filip.htm|archive-date=26 July 2021|accessdate=24 July 2021}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Деркоски, Филип}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 2000 година]] [[Категорија:Македонски пливачи]] nj1otmf11vjnl0hksd4hq7v049t0yjb 1 1304382 4795785 2022-07-23T12:43:18Z Ehrlich91 24281 Создадена страница со: {{СЗР}} {{ВПМ}} wikitext text/x-wiki {{СЗР}} {{ВПМ}} gb6mllq152llz1mi7o5acnlbw8trody 0 1304383 4795806 2022-07-23T13:27:50Z Ehrlich91 24281 нс wikitext text/x-wiki [[Податотека:Oldenburger Münsterland Logo 2018.jpg|мини|десно|210п|Лого на областа]] '''Олденбуршки Минстерски крај''' ({{lang-de|Oldenburg Münsterland}}) — област во сојузната покраина [[Долна Саксонија]], [[Германија]], распространета во област која ги сочинува окрузите [[Клопенбург (округ)|Клопенбург]] и [[Фехта (округ)|Фехта]]. Неслужбено се нарекува и '''Јужен Олденбург''' (''Südoldenburg''). {{Региони на Долна Саксонија}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Олденбуршки Минстерски крај| ]] [[Категорија:Географија на Долна Саксонија]] [[Категорија:Региони во Долна Саксонија]] 55p07b9vlx7z512cmspt7uiubxkhajw 4795807 4795806 2022-07-23T13:29:18Z Ehrlich91 24281 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Oldenburger Münsterland Logo 2018.jpg|мини|десно|210п|Лого на областа]] '''Олденбуршки Минстерски крај''' ({{lang-de|Oldenburger Münsterland}}) — област во сојузната покраина [[Долна Саксонија]], [[Германија]], распространета во област која ги сочинува окрузите [[Клопенбург (округ)|Клопенбург]] и [[Фехта (округ)|Фехта]]. Неслужбено се нарекува и '''Јужен Олденбург''' (''Südoldenburg''). == Поврзано == * [[Олденбуршки крај]] * [[Минстерски крај]] {{Региони на Долна Саксонија}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Олденбуршки Минстерски крај| ]] [[Категорија:Географија на Долна Саксонија]] [[Категорија:Региони во Долна Саксонија]] o42oqhrp25jkz0jf36pd6tpomc2q56k 1 1304384 4795808 2022-07-23T13:29:59Z Ehrlich91 24281 Создадена страница со: {{СЗР}} {{ВПМ}} wikitext text/x-wiki {{СЗР}} {{ВПМ}} gb6mllq152llz1mi7o5acnlbw8trody 0 1304385 4795809 2022-07-23T14:23:25Z Ehrlich91 24281 нс wikitext text/x-wiki {{другиместа3|Клопенбург (појаснување)}} {{Infobox German location |type = Stadt |German_name = Cloppenburg |image_flag = Flagge Cloppenburg.svg |image_coa = DEU Cloppenburg COA.svg |image_photo = Panorama Cloppenburg.jpg |image_caption = Панорамски поглед на Клопенбург |lat_deg = 52 | lat_min = 51 | lat_sec = 00 |lon_deg = 08 | lon_min = 03 | lon_sec = 00 |image_plan = Cloppenburg in CLP.svg |state = Niedersachsen |district = Клопенбург |elevation = 39 |area = 70.62 |postal_code = 49661 |area_code = 04471 |licence = CLP |Gemeindeschlüssel = 03 4 53 004 |website = [http://www.cloppenburg.de/ www.cloppenburg.de] |mayor = Најдхард Варнхорн |party = CDU }} '''Ленинген''' ({{lang-de|Cloppenburg}}; {{lang-nds|Cloppenborg}}; [[затерландски фризиски јазик|затерландски фризиски]]: ''Kloppenbuurich'') — [[град]] и административно седиште на [[Клопенбург (округ)|истоимениот]] округ, во сојузната покраина [[Долна Саксонија]], [[Германија]]. Се наоѓа 38 километри југозападно од градот [[Олденбург]]. == Географија == === Местоположба === Клопенбург се наоѓа во областа [[Олденбуршки Минстерски крај]] помеѓу [[Оснабрик]] и [[Олденбург]]. === Градски единици === Градот Клопенбург се состои од градското јадро и од осум единици: * Амбирен/Шмертхајм * Бетен * Емштекерфелд * Галгенмор * Келерхее * Штатсфорстен * Штернбуш * Фарен/Штапелфелд == Стопанство == Градот е средиште на главно земјоделската област во јужниот дел на [[Клопенбург (округ)|Клопенбург]]. Градот е административно седиште и во него се наоѓаат повеќе училишта. === Туризам === Една од главните туристички знаменитости на Клопенбург е музејското село „Клопенбург“, повеќе стари градби од областа кои биле расклопени и поставени во музејот. == Политика == === Градски совет === [[Податотека:Cloppenburg Rathaus.JPG|мини|300п|десно|Градското собрание]] Градскиот совет се состои од 38 избрани членови, што одговара за градови со број на жители помеѓу 30.001 и 40.000 жители.<ref>[http://www.nds-voris.de/jportal/?quelle=jlink&query=KomVerfG+ND&psml=bsvorisprod.psml&max=true Niedersächsisches Kommunalverfassungsgesetz (NKomVG) in der Fassung vom 17. Dezember 2010; §&nbsp;46 – Zahl der Abgeordneten], abgerufen am 28. Dezember 2016.</ref> Членовите се избираат на општи избори на секои пет години. На последните локални избори за Градскиот совет биле добиени следниве резултати:<ref>[https://wahlen.kdo.de/content.php?kunde=stadt_cloppenburg&wahlverz=stadt_cloppenburg/web/201609_K__Stadtratswahl_11.09.2016&wahlname=Stadtratswahl_11.09.2016&datei=160810105156189_0_1_txt_p_.html KDO-Wahlportal Stadtratswahlen 2021], abgerufen am 16. Juni 2022</ref> * [[Демохристијански сојуз на Германија|CDU]]: 16 * [[Социјалдемократска партија на Германија|SPD]]: 9 * [[Сојуз 90/Зелени|Зелени]]: 4 * Независни (UWG): 3 * [[Слободна демократска партија (Германија)|FDP]]: 2 * [[Алтернатива за Германија|AfD]]: 2 * [[Левица (Германија)|Linke]]: 1 * [[Германска центристичка партија|DZP]]: 1 === Градоначалник === Моментален градоначалник на градот Клопенбург е Најдхард Фарнхорн. ;Список на досегашни градоначалници * Игнац Фајгел (1855–1922) * Бернхард Хојкамп (1884–1946) * Георг Веслинг (1889–1974) * Волфганг Визе (2001-2021) * Најдхард Фарнхорн (од 2021) === Збратимени градови === Клопенбург е [[Збратимени градови|збратимен]] со следниве градови:<ref>{{cite web |title=Partnerstadt|url=https://cloppenburg.de/unsere-stadt/partnerstadt.php|website=cloppenburg.de|publisher=Cloppenburg|language=de|access-date=2021-03-03}}</ref> * {{знамеикона|ФРА}} [[Берне]], [[Франција]] <small>(од 1989 г.)</small> == Познати луѓе == * [[Георг Веслинг]] (1889–1974) — политичар, градоначалник на Клопенбург * [[Вернер Баумбах]] (1916–1953) — пилот * [[Јуп Дервал]] (1927–2007) — фудбалер и тренер * [[Манфред Запатка]] (р. 1942) — глумец * [[Манфред Хелман]] (р. 1962) — фудбалер * [[Лена Герке]] (р. 1988) — модел * [[Бернд Гердес]] (р. 1989) — фудбалер == Галерија == <gallery heights="150" class="float-left" mode="packed" perrow="x" caption=" "> Податотека:Cloppenburg castle.jpg|Руини од некогашниот замок (напред), поглед на основниот суд (позадина) Податотека:St-Andreas-1.jpg|Црквата „Св. Андреас“ Податотека:Cloppenburg Kulturbahnhof.JPG|Културен центар Податотека:Ea h4 5 wehlburg.jpg|Музејското село Податотека:Cloppenburg Bahnhof 1.JPG|Железничката станица </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Cloppenburg}} * {{официјална}} {{de}} {{Клопенбург (округ)}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Клопенбург (округ)]] bpbgyocb7g8s0m55u6ckggynfmptpi0 1 1304386 4795810 2022-07-23T14:24:10Z Ehrlich91 24281 Создадена страница со: {{СЗР}} wikitext text/x-wiki {{СЗР}} 111pu1atb524tq4kzd5jua5n9t24clx 0 1304387 4795869 2022-07-23T16:44:59Z Ehrlich91 24281 нс wikitext text/x-wiki {{Infobox German location |type = Stadt |German_name = Friesoythe |image_flag = Flagge Friesoythe.svg |image_coa = Wappen Friesoythe.svg |image_photo = Friesoythe - Lange Straße + St.-Marien-Kirche 02 ies.jpg |image_caption = Градската црква |lat_deg = 53 | lat_min = 01 | lat_sec = 14 |lon_deg = 07 | lon_min = 51 | lon_sec = 31 |image_plan = Friesoythe in CLP.svg |state = Niedersachsen |district = Клопенбург |elevation = 6 |area = 247.14 |postal_code = 26169 |area_code = 0 44 91 |licence = CLP |Gemeindeschlüssel = 03 4 53 007 |divisions = 24 |website = [https://www.friesoythe.de/ www.friesoythe.de] |mayor = Свен Штратман |party = SPD }} '''Фризојте''' ({{lang-de|Friesoythe}}; [[затерландски фризиски јазик|затерландски фризиски]]: ''Ait'' или ''Äit'') — мал [[град]] во округот [[Клопенбург (округ)|Клопенбург]], во сојузната покраина [[Долна Саксонија]], [[Германија]]. Се наоѓа на реката [[Зесте]], околу 25 километри северозападно од окружниот град [[Клопенбург]] и 30 километри југозападно од градот [[Олденбург]]. == Географија == === Местоположба === Градското подрачје се наоѓа во мочурливата низина Хунте-Леда, а само две единици се делумно на ридската област [[Химлинг]].<ref>{{nms|url= https://www.bfn.de/landschaften/steckbriefe/landschaft/show/60004.html|title=Östliche Hunte-Leda-Moorniederung|publisher=Bundesamt für Naturschutz |date=2012-03-01|accessdate=2019-05-23}}</ref> === Градски единици === Фризојте ги има следниве единици: {| style="background:transparent;" |+ | valign="top" | * Аренсдорф (260 жит.) * Алтенојте (5.535 жит.) **од кои Пирго (49 жит.) * Аугустендорф (246 жит.) * Едевехтердам (900 жит.) * Егерсхаузен * Елерброк * Фризојте (9.536 жит.) * Геленберг (1.602 жит.) | valign="top" | * Хетберг * Хајнфелде (57 жит.) * Хоефелд * Икенбриге * Кампе * Камперфен (500 жит.) * Маркхаузен (2.196 жит.) * Меренкамп | valign="top" | * Нојшарел (974 жит.) * Нојврес (969 жит.) * Пемертанге * Шилбург * Шилингсхее * Шванебург * Шванебургермор * Тиле (945 жит.) |} == Историја == Во 1227 година, грофот [[Ото фон Текленбург]] го направил замокот во Фризојте, кој го направил да биде негова резиденција. Набрзо, земјоделци, трговци и занаетчии се населиле околу замокот. Веќе на почетокот на првата половина на {{римски|13}} век, Фризојте имал големи трговски врски, што се потврдува со пронајдените над 300 сребрени монети од [[Келн]], [[Минстер]], [[Оснабрик]] и други градови, кои биле во оптег до 1235 година. Денешниот град бил опкружен од масивни градски бедеми и долго бил сметан за непробоен. Во 1308 првпат бил споменат како град. Понекогаш градот бил означуван како „ханзин град“ и се верува дека имал ханзини привилегии. Сепак, нејасно е дали некогаш бил официјално член на [[Ханза]]та. Фризојте дели разновидна култура во долносаксонската историја. Многу културни влијание на германска, англосаксонска, холандска, источнофризиска, данска и шведска култура можат да се забележат во градот и граѓаните. Градот има голем број на римокатолички верници и мал број на [[Калвинизам|калвинисти]] и [[Лутеранство|лутеранци]]. Порано бил дел од [[Војводство Олденбург|Војводството Олденбург]] и под власт на [[Прво Француско Царство|Француското Царство]] во {{римски|18}} век. == Политика == === Градски совет === [[Податотека:Friesoythe - Lange Straße - 1ARathaus Stadtmitte 01 ies.jpg|мини|300п|десно|Градското собрание]] Градскиот совет се состои од 32 избрани членови. Членовите се избираат на општи избори на секои пет години. На последните локални избори за Градскиот совет биле добиени следниве резултати: {| class="wikitable" style=text-align:right |- ! Партија ! colspan="3"| 12 септември 2021<ref>{{нмс|url=https://votemanager.kdo.de/20210912/03453007/praesentation/ergebnis.html?wahl_id=222&stimmentyp=0&id=ebene_3_id_546|title=Stadtratswahl in Friesoythe|accessdate=13.10.2021}}</ref> | rowspan=8 bgcolor=#fff | | colspan="3"| 11 септември 2016<ref name="wahl">[http://wahlen.kdo.de/content.php?kunde=stadt_friesoythe&wahlverz=stadt_friesoythe/web/201609_K__Gemeindewahl_2016_11.09.2016&wahlname=Gemeindewahl_2016_11.09.2016&datei=16082412055752_0_1_txt_s_.html Gesamtergebnis Gemeindewahl 2016 11. September 2016 in Friesoythe], abgerufen am 23. Januar 2017</ref> | colspan="3"| 11 септември 2011 |- |align="left" | [[Демохристијански сојуз на Германија|CDU]] || 42,58 % || 13.369 || 14 места || 53,09 % || 14.384 || 17 места || 61,1 % || 15.481 || 20 места |- |align="left" | [[Социјалдемократска партија на Германија|SPD]] || 49,90 % || 15.668 || 16 места || 41,37 % || 11.209 || 13 места || 34,5 % || 8.734 || 11 места |- |align="left" | [[Слободна демократска партија (Германија)|FDP]] || 3,19 % || 1001 || 1 место{{0}} || 3,35 % || 908 || 1 место{{0}} || – || – || – |- |align="left" | [[Левица (Германија)|Die Linke]] || 1,39 % || 435 || 0 места || 2,17 % || 589 || 1 место{{0}} || – || – || – |- |align="left" | [[Сојуз 90/Зелени|GRÜNE]] || 2,95 % || 925 || 1 место{{0}} || – || – || – || 4,4 % || 1.104 || 1 место{{0}} |- |rowspan="2" | Излезност |align="center" colspan="3" | 10.774 од 17.889 гласови ||align="center" colspan="3" | 9.348 од 17.337 гласови || align="center" colspan="3" | 8.719 од 16.501 гласови |- |align="center" colspan="3" | 60,23 % ||align="center" colspan="3" | 53,91 % || align="center" colspan="3" | 52,8 % |- |} === Градоначалник === Градоначалник на градот од 2014 година е Свен Штратман (SPD). ;Список на досегашни градоначалници (од 1945 г.) {| class="wikitable" |- class="hintergrundfarbe5" ! Име !! Почеток на мандат !! Крај на мандат |- | Герхард Вресман || 7 април 1945 || 2 февруари 1946 |- | Хајнрих Фогел || 1946 || 1948 |- | Хајнц Штуке || 1948 || 1953 |- | Герхард Блок || 1953 || 28 јули 1967 |- | Хајнрих Олбердинг || 20 октомври 1967 || 1 октомври 1972 |- | Фердинанд Клопенбург || 14 ноември 1972 || 2 март 1984 |- | Хајнрих Нихаус || 11 април 1984 || 14 ноември 1996 |- | Јохан Вимберг || 15 ноември 1996 || 31 октомври 2014 |- | Свен Штратман || 1 ноември 2014 || |} === Збратимени градови === Ленинген е [[Збратимени градови|збратимен]] со следниве градови: * {{знамеикона|ПОЛ}} [[Свебодзин]], [[Полска]] <small>(од 2005 г.)</small> == Познати луѓе == * [[Хајнрих Тотинг фон Ојта]] (c. 1330–1397) — теолог и филозоф * [[Вилхелм Абелн]] (1894–1969) — земјоделец и политичар * [[Моника Хилкер]] (р. 1959) — биолог * [[Франц-Јозеф Холценкамп]] (р. 1969) — политичар (CDU) == Галерија == <gallery heights="150" class="float-left" mode="packed" perrow="x" caption=" "> Податотека:Church St. Vitus Altenoythe.jpg|Црква во Алтенојте Податотека:Friesoythe - Tecklenburger Straße - Rathaus (1) 02 ies.jpg|Основниот суд Податотека:Friesoythe - Lange Straße 01 ies.jpg|Главната улица Податотека:Friesoythe Gehlenberg - Mühlenstraße - Kulturzentrum + Mühle (dmt) 08 ies.jpg|Ветерница Геленберг Податотека:Friesoythe - Bahnhofstraße + Lokschuppen und Wasserturm 01 ies.jpg|Водена кула </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Friesoythe}} * {{официјална}} {{de}} {{Клопенбург (округ)}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Клопенбург (округ)]] thbfg7qft41evfpfywo3uea572jtd7w 1 1304388 4795893 2022-07-23T17:06:34Z Ehrlich91 24281 Создадена страница со: {{СЗР}} wikitext text/x-wiki {{СЗР}} 111pu1atb524tq4kzd5jua5n9t24clx 0 1304389 4795995 2022-07-23T22:21:00Z ГП 23995 нова страница wikitext text/x-wiki '''„Крв и вино“''' (англиски: ''Blood and Wine'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Боб Рафелсон]] (Bob Rafelson) од 1996 година, снимен по [[сценарио]]то на Ник Вилиерс (Nick Villiers) и Алисон Крос (Alison Cross). Главните улоги ги играат [[Џек Николсон]] (Jack Nicholson), Стивен Дорф (Stephen Dorff), [[Џенифер Лопес]] (Jennifer Lopez), Џуди Дејвис (Judy Davis), [[Мајкл Кејн]] (Michael Caine), Каролд Перино Помладиот (Harold Perrineau Jr.) и Робин Питерсон (Robyn Peterson).<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=2&datum=2022-05-07 Krv i vino, američko-britanski film (пристапено на 7.5.2022)]</ref> ==Синопсис== Алекс Гејтс (го игра Николсон) е тровец со вино од Мајами. Во последно време, работата не му оди најдобро, сопругата Сузеан (ја игра Дејвис) е незадоволна од бракот и од финансиските проблеми, а синот Џејсон (го игра Дорф) веќе со години го игнорира. Поради тоа, единствената утеха на Алекс е романтичната врска со убавата Габриела (ја игра Лопез) коај работи како негувателка во вилата на богатиот Рис (го игра Сајц). Алекс решава да ја ограби куќата на Сајц, а за таа цел го ангажира стариот, искусен крадец Виктор (го игра Кејн) кој успева да го украде дијамантскиот накит вреден 1,3 милиони долари... ==Наводи== [[Категорија: Британски филмови]] [[Категорија: Американски филмови]] [[Категорија: Филмови од 1996 година]] [[Категорија: Филмови на англиски јазик]] [[Категорија: Криминалистички филмови]] [[]Категорија:Филмови за Индијанци] [[Категорија:Филмови на Боб Рафелсон]] [[Категорија:Филмови со Стивен Дорф]] [[Категорија:Филмови со Џуди Дејвис]] [[Категорија:Филмови со Џек Николсон]] [[Категорија:Филмови со Џенифер Лопес]] [[Категорија:Филмови со Мајкл Кејн]] [[Категорија:Филмови со Каролд Перино Помладиот]] [[Категорија:Филмови со Робин Питерсон]] rurio9isfn0shlu12exkjuzthz4hdwh 4795997 4795995 2022-07-23T22:23:01Z ГП 23995 ситна поправка wikitext text/x-wiki '''„Крв и вино“''' (англиски: ''Blood and Wine'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Боб Рафелсон]] (Bob Rafelson) од 1996 година, снимен по [[сценарио]]то на Ник Вилиерс (Nick Villiers) и Алисон Крос (Alison Cross). Главните улоги ги играат: [[Џек Николсон]] (Jack Nicholson), Стивен Дорф (Stephen Dorff), [[Џенифер Лопес]] (Jennifer Lopez), Џуди Дејвис (Judy Davis), [[Мајкл Кејн]] (Michael Caine), Каролд Перино Помладиот (Harold Perrineau Jr.) и Робин Питерсон (Robyn Peterson).<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=2&datum=2022-05-07 Krv i vino, američko-britanski film (пристапено на 7.5.2022)]</ref> ==Синопсис== Алекс Гејтс (го игра Николсон) е [[Трговија|трговец]] со вино од [[Мајами]]. Во последно време, работата не му оди најдобро, сопругата Сузеан (ја игра Дејвис) е незадоволна од бракот и од финансиските проблеми, а синот Џејсон (го игра Дорф) веќе со години го игнорира. Поради тоа, единствената утеха на Алекс е романтичната врска со убавата Габриела (ја игра Лопез) коај работи како негувателка во вилата на богатиот Рис (го игра Сајц). Алекс решава да ја ограби куќата на Сајц, а за таа цел го ангажира стариот, искусен крадец Виктор (го игра Кејн) кој успева да го украде дијамантскиот [[Накит|накит]] вреден 1,3 милиони [[Американски долар|долари]]... ==Наводи== [[Категорија: Британски филмови]] [[Категорија: Американски филмови]] [[Категорија: Филмови од 1996 година]] [[Категорија: Филмови на англиски јазик]] [[Категорија: Криминалистички филмови]] [[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Мајами] [[Категорија:Филмови на Боб Рафелсон]] [[Категорија:Филмови со Стивен Дорф]] [[Категорија:Филмови со Џуди Дејвис]] [[Категорија:Филмови со Џек Николсон]] [[Категорија:Филмови со Џенифер Лопес]] [[Категорија:Филмови со Мајкл Кејн]] [[Категорија:Филмови со Каролд Перино Помладиот]] [[Категорија:Филмови со Робин Питерсон]] 17x4qf54bmeawshbd2akv3vgsv4e35v 4795999 4795997 2022-07-23T22:23:35Z ГП 23995 wikitext text/x-wiki '''„Крв и вино“''' (англиски: ''Blood and Wine'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Боб Рафелсон]] (Bob Rafelson) од 1996 година, снимен по [[сценарио]]то на Ник Вилиерс (Nick Villiers) и Алисон Крос (Alison Cross). Главните улоги ги играат: [[Џек Николсон]] (Jack Nicholson), Стивен Дорф (Stephen Dorff), [[Џенифер Лопес]] (Jennifer Lopez), Џуди Дејвис (Judy Davis), [[Мајкл Кејн]] (Michael Caine), Каролд Перино Помладиот (Harold Perrineau Jr.) и Робин Питерсон (Robyn Peterson).<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=2&datum=2022-05-07 Krv i vino, američko-britanski film (пристапено на 7.5.2022)]</ref> ==Синопсис== Алекс Гејтс (го игра Николсон) е [[Трговија|трговец]] со вино од [[Мајами]]. Во последно време, работата не му оди најдобро, сопругата Сузеан (ја игра Дејвис) е незадоволна од бракот и од финансиските проблеми, а синот Џејсон (го игра Дорф) веќе со години го игнорира. Поради тоа, единствената утеха на Алекс е романтичната врска со убавата Габриела (ја игра Лопез) коај работи како негувателка во вилата на богатиот Рис (го игра Сајц). Алекс решава да ја ограби куќата на Сајц, а за таа цел го ангажира стариот, искусен крадец Виктор (го игра Кејн) кој успева да го украде дијамантскиот [[Накит|накит]] вреден 1,3 милиони [[Американски долар|долари]]... ==Наводи== [[Категорија: Британски филмови]] [[Категорија: Американски филмови]] [[Категорија: Филмови од 1996 година]] [[Категорија: Филмови на англиски јазик]] [[Категорија: Криминалистички филмови]] [[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Мајами]] [[Категорија:Филмови на Боб Рафелсон]] [[Категорија:Филмови со Стивен Дорф]] [[Категорија:Филмови со Џуди Дејвис]] [[Категорија:Филмови со Џек Николсон]] [[Категорија:Филмови со Џенифер Лопес]] [[Категорија:Филмови со Мајкл Кејн]] [[Категорија:Филмови со Каролд Перино Помладиот]] [[Категорија:Филмови со Робин Питерсон]] rych90vy6b1kheq6u2esf8q2d33nwcr 14 1304390 4795998 2022-07-23T22:23:20Z ГП 23995 нова страница wikitext text/x-wiki [[Категорија:Филмови по глумец]] 9z6646vkkx4867ech26lqrfwtu7t4kb 14 1304391 4796000 2022-07-23T22:23:56Z ГП 23995 нова страница wikitext text/x-wiki [[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во САД]] qid30hhuc7gpypf3m24ugo8j3w2265v 14 1304392 4796001 2022-07-23T22:24:28Z ГП 23995 нова страница wikitext text/x-wiki [[Категорија:Филмови по глумец]] 9z6646vkkx4867ech26lqrfwtu7t4kb 0 1304393 4796010 2022-07-23T22:52:19Z ГП 23995 нова страница wikitext text/x-wiki '''„Неаполското злато“''' (италијански: ''Blood and Wine'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Виторио Де Сика]] (Vittorio De Sica) од 1954 година, снимен по [[сценарио]]то на Џузепе Марота (Giuseppe Marotta), Чезаре Ѕаватини (Cesare Zavattini) и Де Сика. Главните улоги ги играат: [[Силвана Мањано]] (Silvana Mangano), [[Софија Лорен]] (Sophia Loren), [[Паоло Стопа]] (Paolo Stoppa) и [[Тото]] (Totò). Филмот претставува еден вид посвета на [[Неапол]], градот во кој режисерот ги поминал првите години од животот. На [[Кански филмски фестивал|Канскиот филмски фестивал]], филмот бил номиниран за „[[Златна палма|Златната палма]]“.<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=4&datum=2022-05-08 Napuljsko zlato, talijanski film (пристапено на 8.5.2022)]</ref> ==Синопсис== Филмот претставува омнибус составен од шест различни приказни кои се случуваат во Неапол: еден насилник искористува еден [[Кловн|кловн]], неверната продавачка на [[Пица|пица]] го губи прстенот, закопот на едно дете, сиромашниот [[Гроф|гроф]] и закоравен коцкар, Просперо Б. Го тера својот син да игра карти со него при што постојано губи, неочекуваната и необична венчавка на [[Проституција|проститутката]] Тереза, како и подвизите на „професорот“ Ерсилио Мича кој „решава сечии проблеми“. ==Наводи== [[Категорија: Италијански филмови]] [[Категорија: Филмови од 1954 година]] [[Категорија: Филмови на италијански јазик]] [[Категорија: Црно-бели филмови]] [[Категорија:Филмски комедии]] [[Категорија:Филмски омнибуси]] [[Категорија: Филмови чие дејствие се одвива во Неапол]] [[Категорија:Филмови на Виторио Де Сика]] [[Категорија:Филмови со Тото]] [[Категорија:Филмови со Паоло Стопа]] [[Категорија:Филмови со Софија Лорен]] [[Категорија:Филмови со Силвана Мањано]] mo4pk5h0lbdzdxv05cctjq1ei94tq1f 4796013 4796010 2022-07-23T22:53:28Z ГП 23995 wikitext text/x-wiki '''„Неаполското злато“''' (италијански: ''Blood and Wine'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Виторио Де Сика]] (Vittorio De Sica) од 1954 година, снимен по [[сценарио]]то на Џузепе Марота (Giuseppe Marotta), Чезаре Ѕаватини (Cesare Zavattini) и Де Сика. Главните улоги ги играат: [[Силвана Мањано]] (Silvana Mangano), [[Софија Лорен]] (Sophia Loren), [[Паоло Стопа]] (Paolo Stoppa) и [[Тото]] (Totò). Филмот претставува еден вид посвета на [[Неапол]], градот во кој режисерот ги поминал првите години од животот. На [[Кански филмски фестивал|Канскиот филмски фестивал]], филмот бил номиниран за „[[Златна палма|Златната палма]]“.<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=4&datum=2022-05-08 Napuljsko zlato, talijanski film (пристапено на 8.5.2022)]</ref> ==Синопсис== Филмот претставува омнибус составен од шест различни приказни кои се случуваат во Неапол: еден насилник искористува еден [[Кловн|кловн]], неверната продавачка на [[Пица|пица]] го губи прстенот, закопот на едно дете, сиромашниот [[Гроф|гроф]] и закоравен коцкар, Просперо Б. Го тера својот син да игра карти со него при што постојано губи, неочекуваната и необична венчавка на [[Проституција|проститутката]] Тереза, како и подвизите на „професорот“ Ерсилио Мича кој „решава сечии проблеми“. ==Наводи== [[Категорија: Италијански филмови]] [[Категорија: Филмови од 1954 година]] [[Категорија: Филмови на италијански јазик]] [[Категорија: Црно-бели филмови]] [[Категорија:Филмски комедии]] [[Категорија:Филмски омнибуси]] [[Категорија: Филмови чие дејствие се одвива во Неапол]] [[Категорија:Филмови на Виторио де Сика]] [[Категорија:Филмови со Тото]] [[Категорија:Филмови со Паоло Стопа]] [[Категорија:Филмови со Софија Лорен]] [[Категорија:Филмови со Силвана Мањано]] seliq993pkhkbvlb53kbhcj8f2s2je7 4796014 4796013 2022-07-23T22:54:20Z ГП 23995 ситна поправка wikitext text/x-wiki '''„Неаполското злато“''' (италијански: ''L'oro di Napoli'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Виторио Де Сика]] (Vittorio De Sica) од 1954 година, снимен по [[сценарио]]то на Џузепе Марота (Giuseppe Marotta), Чезаре Ѕаватини (Cesare Zavattini) и Де Сика. Главните улоги ги играат: [[Силвана Мањано]] (Silvana Mangano), [[Софија Лорен]] (Sophia Loren), [[Паоло Стопа]] (Paolo Stoppa) и [[Тото]] (Totò). Филмот претставува еден вид посвета на [[Неапол]], градот во кој режисерот ги поминал првите години од животот. На [[Кански филмски фестивал|Канскиот филмски фестивал]], филмот бил номиниран за „[[Златна палма|Златната палма]]“.<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=4&datum=2022-05-08 Napuljsko zlato, talijanski film (пристапено на 8.5.2022)]</ref> ==Синопсис== Филмот претставува омнибус составен од шест различни приказни кои се случуваат во Неапол: еден насилник искористува еден [[Кловн|кловн]], неверната продавачка на [[Пица|пица]] го губи прстенот, закопот на едно дете, сиромашниот [[Гроф|гроф]] и закоравен коцкар, Просперо Б. Го тера својот син да игра карти со него при што постојано губи, неочекуваната и необична венчавка на [[Проституција|проститутката]] Тереза, како и подвизите на „професорот“ Ерсилио Мича кој „решава сечии проблеми“. ==Наводи== [[Категорија: Италијански филмови]] [[Категорија: Филмови од 1954 година]] [[Категорија: Филмови на италијански јазик]] [[Категорија: Црно-бели филмови]] [[Категорија:Филмски комедии]] [[Категорија:Филмски омнибуси]] [[Категорија: Филмови чие дејствие се одвива во Неапол]] [[Категорија:Филмови на Виторио де Сика]] [[Категорија:Филмови со Тото]] [[Категорија:Филмови со Паоло Стопа]] [[Категорија:Филмови со Софија Лорен]] [[Категорија:Филмови со Силвана Мањано]] pe7tvg0cti50nnbzhoswim3vxu1b007 4796015 4796014 2022-07-23T22:55:46Z ГП 23995 пренасочување wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Злато во Неапол]] 2mc8fixlt65bq1l0alulgzetq4s4npq 4796016 4796015 2022-07-23T22:56:36Z ГП 23995 Отстрането пренасочување кон [[Злато во Неапол]] wikitext text/x-wiki '''„Неаполското злато“''' (италијански: ''L'oro di Napoli'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Виторио Де Сика]] (Vittorio De Sica) од 1954 година, снимен по [[сценарио]]то на Џузепе Марота (Giuseppe Marotta), Чезаре Ѕаватини (Cesare Zavattini) и Де Сика. Главните улоги ги играат: [[Силвана Мањано]] (Silvana Mangano), [[Софија Лорен]] (Sophia Loren), [[Паоло Стопа]] (Paolo Stoppa) и [[Тото]] (Totò). Филмот претставува еден вид посвета на [[Неапол]], градот во кој режисерот ги поминал првите години од животот. На [[Кански филмски фестивал|Канскиот филмски фестивал]], филмот бил номиниран за „[[Златна палма|Златната палма]]“.<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=4&datum=2022-05-08 Napuljsko zlato, talijanski film (пристапено на 8.5.2022)]</ref> ==Синопсис== Филмот претставува омнибус составен од шест различни приказни кои се случуваат во Неапол: еден насилник искористува еден [[Кловн|кловн]], неверната продавачка на [[Пица|пица]] го губи прстенот, закопот на едно дете, сиромашниот [[Гроф|гроф]] и закоравен коцкар, Просперо Б. Го тера својот син да игра карти со него при што постојано губи, неочекуваната и необична венчавка на [[Проституција|проститутката]] Тереза, како и подвизите на „професорот“ Ерсилио Мича кој „решава сечии проблеми“. ==Наводи== [[Категорија: Италијански филмови]] [[Категорија: Филмови од 1954 година]] [[Категорија: Филмови на италијански јазик]] [[Категорија: Црно-бели филмови]] [[Категорија:Филмски комедии]] [[Категорија:Филмски омнибуси]] [[Категорија: Филмови чие дејствие се одвива во Неапол]] [[Категорија:Филмови на Виторио де Сика]] [[Категорија:Филмови со Тото]] [[Категорија:Филмови со Паоло Стопа]] [[Категорија:Филмови со Софија Лорен]] [[Категорија:Филмови со Силвана Мањано]] pe7tvg0cti50nnbzhoswim3vxu1b007 4796020 4796016 2022-07-23T23:02:20Z ГП 23995 ситна поправка wikitext text/x-wiki '''„Неаполското злато“''' (италијански: ''L'oro di Napoli'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Виторио Де Сика]] (Vittorio De Sica) од 1954 година, снимен по [[сценарио]]то на Џузепе Марота (Giuseppe Marotta), Чезаре Ѕаватини (Cesare Zavattini) и Де Сика. Филмот е сниман според истоимената збирка на раскази на Џузепе Марота. Главните улоги ги играат: [[Силвана Мањано]] (Silvana Mangano), [[Софија Лорен]] (Sophia Loren), [[Паоло Стопа]] (Paolo Stoppa) и [[Тото]] (Totò). Филмот претставува еден вид посвета на [[Неапол]], градот во кој режисерот ги поминал првите години од животот. На [[Кански филмски фестивал|Канскиот филмски фестивал]], филмот бил номиниран за „[[Златна палма|Златната палма]]“.<ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=4&datum=2022-05-08 Napuljsko zlato, talijanski film (пристапено на 8.5.2022)]</ref> ==Синопсис== [[Податотека:LorenPizza.jpg|alt=Софија Лорен подготвува пица во филмот „Злато во Неапол“од Виторио Де Сика (1954)|мини|Софија Лорен подготвува пица во филмот „Злато во Неапол“ од Виторио Де Сика (1954)]] Филмот претставува омнибус составен од шест различни приказни кои се случуваат во Неапол: еден насилник искористува еден [[Кловн|кловн]], неверната продавачка на [[Пица|пица]] го губи прстенот, закопот на едно дете, сиромашниот [[Гроф|гроф]] и закоравен коцкар, Просперо Б. Го тера својот син да игра карти со него при што постојано губи, неочекуваната и необична венчавка на [[Проституција|проститутката]] Тереза, како и подвизите на „професорот“ Ерсилио Мича кој „решава сечии проблеми“. === Силеџијата === Веќе 10 години како еден силеџија се населил во куќата на еден сиромав (го игра Тото) и му командува. Но, силеџијата дознава дека е болен... === Пици на кредит === Софија (ја игра Софија Лорен) и нејзиниот сопруг Розарио (Џакомо Фурија) прават пици. Но, еден ден, скапиот свршенички прстен кој Софија секогаш го носела на рака, исчезнува. Наверојатно паднал во тестото на пицата за ноќниот чувар или во пицата на вдовецот (Паоло Стопа). Но, вистинита е многу погорчлива. === Малиот погреб === Најтажната епизода од филмот, речиси без дијалози, раскажува за смртта на едно дете и за погребната поворка која го испраќа за последен пат. Во верзијата наменета за комерцијални цели оваа епизода е исфрлена. === Играчите === Еден благородник од Неапол (го игра Виторио Де Сика), притиснат од богатата и грда сопруга и крајно осиромашен поради коцкарскиот порок, се обидува да извојува победа во долгите партии карти со синот на портирот, осумгодишно дете кое постојано го победува во табланет. === Тереза === Тереза (ја игра Силвана Мањано) е проститутка. Непознат додворувач ѝ нуди [[Брак|брак]]. Непосредно по свадбената церемонија таа дознава дека нејзиниот сопруг се оженил со неа само за да добие прошка за една серизна грешка. Што да направи? Да го задржи достоинството и да си замине или да отстапи пред ветените удобности? === Професорот === Дон Ерсилио (го игра Едуардо Де Филипо) продава мудрост. За неколку лири им дава одлучни совети на љубоморните свршеници, на уморните војници и на верниците кои му се обраќаат за помош. Но, проблемот на маалото е како да се спречи препотентниот благородник. Една свирка ќе реши сѐ. ==Наводи== [[Категорија: Италијански филмови]] [[Категорија: Филмови од 1954 година]] [[Категорија: Филмови на италијански јазик]] [[Категорија: Црно-бели филмови]] [[Категорија:Филмски комедии]] [[Категорија:Филмски омнибуси]] [[Категорија: Филмови чие дејствие се одвива во Неапол]] [[Категорија:Филмови на Виторио де Сика]] [[Категорија:Филмови со Виторио де Сика]] [[Категорија:Филмови со Едуардо Де Филипо]] [[Категорија:Филмови со Тото]] [[Категорија:Филмови со Паоло Стопа]] [[Категорија:Филмови со Софија Лорен]] [[Категорија:Филмови со Силвана Мањано]] [[Категорија:Филмови засновани на раскази]] bi5q1m9v7bt98vg88i9uiicvvffovni 14 1304394 4796011 2022-07-23T22:52:49Z ГП 23995 нова страница wikitext text/x-wiki [[Категорија:Филмови по глумец]] 9z6646vkkx4867ech26lqrfwtu7t4kb 14 1304395 4796012 2022-07-23T22:53:13Z ГП 23995 нова страница wikitext text/x-wiki [[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во Италија]] 1rm5qpsprmd7m2sys4y297kt5n6cqlg 0 1304396 4796032 2022-07-24T00:35:55Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свети Фануриј и Свети Јован Претеча | fullname = | other name = | native_name = Αγίου Φανουρίου και Τιμίου Προδρόμου | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свети Фануриј и Свети Јован Претеча | fullname = | other name = | native_name = Αγίου Φανουρίου και Τιμίου Προδρόμου | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|36|55|N|22|57|57|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = трикорабна базилика | style = | years built = 1923 – 1928 | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Свети Фануриј и Свети Јован Претеча''' ({{lang-el|Αγίου Φανουρίου και Τιμίου Προδρόμου}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]]. Црквата се наоѓа во населбата Горна Тумба, на улица „Јанина“ бр. 130.<ref name="Τερμεντζόγλου 26">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=26 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref><ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url =http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1260 | title = Άγιος Φανούριος - Τίμιος Πρόδρομος | access-date = 16 октомври 2016 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> Храмот е изграден од грчките доселеници, дојдени во 1922 г. од Источна Тракија, Мала Азија, Кападокија и Понд. На 25 јуни/8 јули 1923 г. митрополитот Генадиј Солунски го поставил каменот-темелник на храмот. Проектант бил архитектот Рувенс. Црквата е отворена пет години подоцна, на 7 октомври 1928 г. од Генадиј Солунски. Наречена е по два светци — Свети Фануриј по желба на жителите, а Јован Претеча по желба на митрополитот.<ref name="Τερμεντζόγλου 26"/> Градбата претставува [[трикорабна]] [[базилика]] со женска црква. Во посебна зграда спроти храмот се канцелариите на свештениците и духовниот центар. Во храмот се чува икона на Богородица Владетелка на реката, донесена од дојденците од Родосто, како и мошти од Свети Арсениј и Свети Никола Планас.<ref name="Τερμεντζόγλου 26"/> Црквата има четири [[параклис]]и — „Сите Солунски Светители“ во дворот, „Свети Арсениј Кападокиски“, прилепен до храмот, „Свети Четириесет Маченици“ во женската црква и „Свети Никола Планас“, исто така во женската црква.<ref name="Τερμεντζόγλου 26"/> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Цркви во Солун|Фануриј Јован Претеча]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Фануриј Јован Претеча, Солун]] [[Категорија:Појавено во 1928 година]] d9cthsnygvi2dfqmj3hjfp6bbtfivwv 4796033 4796032 2022-07-24T00:36:27Z Bjankuloski06 332 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свети Фануриј и Свети Јован Претеча | fullname = | other name = | native_name = Αγίου Φανουρίου και Τιμίου Προδρόμου | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|36|55|N|22|57|57|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = трикорабна базилика | style = | years built = 1923 – 1928 | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Свети Фануриј и Свети Јован Претеча''' ({{lang-el|Αγίου Φανουρίου και Τιμίου Προδρόμου}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]]. Црквата се наоѓа во населбата Горна Тумба, на улица „Јанина“ бр. 130.<ref name="Τερμεντζόγλου 26">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=26 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref><ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url =http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1260 | title = Άγιος Φανούριος - Τίμιος Πρόδρομος | access-date = 16 октомври 2016 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> Храмот е изграден од грчките доселеници, дојдени во 1922 г. од Источна Тракија, Мала Азија, Кападокија и Понд. На 25 јуни/8 јули 1923 г. митрополитот Генадиј Солунски го поставил камен-темелникот на храмот. Проектант бил архитектот Рувенс. Црквата е отворена пет години подоцна, на 7 октомври 1928 г. од Генадиј Солунски. Наречена е по два светци — Свети Фануриј по желба на жителите, а Јован Претеча по желба на митрополитот.<ref name="Τερμεντζόγλου 26"/> Градбата претставува [[трикорабна]] [[базилика]] со женска црква. Во посебна зграда спроти храмот се канцелариите на свештениците и духовниот центар. Во храмот се чува икона на Богородица Владетелка на реката, донесена од дојденците од Родосто, како и мошти од Свети Арсениј и Свети Никола Планас.<ref name="Τερμεντζόγλου 26"/> Црквата има четири [[параклис]]и — „Сите Солунски Светители“ во дворот, „Свети Арсениј Кападокиски“, прилепен до храмот, „Свети Четириесет Маченици“ во женската црква и „Свети Никола Планас“, исто така во женската црква.<ref name="Τερμεντζόγλου 26"/> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Цркви во Солун|Фануриј Јован Претеча]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Фануриј Јован Претеча, Солун]] [[Категорија:Појавено во 1928 година]] cdkndnglupsuylfzisuckw9zdr3l1lp 0 1304397 4796037 2022-07-24T02:02:29Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свети Фотиј | fullname = | other name = | native_name = Αγίου Φωτίου | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map = | pushpin l... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свети Фотиј | fullname = | other name = | native_name = Αγίου Φωτίου | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|35|52|N|22|57|4|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = {{URL|http://www.agiosfotios.gr/}} | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = | style = | years built = 1997 – 2009 | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Свети Фотиј''' ({{lang-el|Αγίου Φωτίου}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1293 | title = Άγιος Φώτιος | access-date = 10 октомври 2016 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> Храмот се наоѓа на улиците „Ласкаратос“ и „Марија Калас“, во јужниот дел на населбата [[Пирги]]. Камен-темелникот е поставен на 27 септември 1997 г. од патријархот [[Вартоломеј I Цариградски|Вартоломеј]] и митрополитот Пантелејмон Солунски. Отворен е на 10 јуни 2007 г. и осветен на 17 мај 2009 г. од митрополитот Антим Солунски.<ref name="Ι.Ν.Αγίου Φωτίου">{{нмс | url= http://www.agiosfotios.gr/p/istoriko-anegerseos.html | title= Ιστορικό Ανεγέρσεως Ιερού Ναού Αγίου Φωτίου του Μεγάλου | access-date= 10 октомври 2016 | publisher= Ι.Ν.Αγίου Φωτίου }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161028185013/http://www.agiosfotios.gr/p/istoriko-anegerseos.html |date=2016-10-28 }}</ref> Во храмот се чуваат мошти на [[Апостол Лука (Евангелист)|Апостол Лука Евангелист]] и дел од [[Чесен Крст|Чесниот Крст]].<ref name="Τερμεντζόγλου 97">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=97 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.agiosfotios.gr/ Мрежно место на црквата] [[Категорија:Цркви во Солун|Фотиј]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Фотиј, Солун]] [[Категорија:Појавено во 2009 година]] 5bxo8rpnldvn3l7h44ldgw3pc81cxrq 0 1304398 4796038 2022-07-24T02:34:56Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свети Христофор | fullname = | other name = | native_name = Αγίου Χριστοφόρου | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свети Христофор | fullname = | other name = | native_name = Αγίου Χριστοφόρου | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|36|33|N|22|59|15|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = ротонда | style = | years built = 1987 – 1994 | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Свети Христофор''' ({{lang-el|Αγίου Χριστοφόρου}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1261 | title = Άγιος Χριστοφόρος | access-date = 21 октомври 2016 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref><ref name="Τερμεντζόγλου 85">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=85 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref> Храмот се наоѓа во населбата Горна Тумба, на границата со [[Капуџилар]], на улица „Атанасиос Стагеритис“ бр. 123. Градбата претставува [[ротонда]], дело на архитектот Димитриос Христидис. Парохијата е основана во август 1982 г. по инсистирање на мештаните. Сојузот на резервните офицери порадил парцела за изградба на храмаот. Од 1982 до 1987 г. на ова место имало монтажен параклис, а на 9 мај 1987 г. митрополитот Пантелејмон II Солунски го поставил камен-темелникот на новата црква. Отворена е на 27 ноември 1994 г од истиот митрополит. Стариот храм станал нејзин [[параклис]], сега под името „Св. Јован Богослов“.<ref name="Τερμεντζόγλου 85"/> Црквата има два параклиса. „Св. Гликерија“ е во населбата Константинополитика. Основана е на 13 мај 2013 г. од митрополитот Антим Солунски и има облик на крстовиден храм со купола, дело на архитект Продромос Василијадис. Пред да запонче изградбата на таа црква, од 2006 г. работел мал параклис. „Св. Катерина“ е во градината, над кривината на обиколницата. Нејзината изградба започнала во 1990-тите и станала параклис на „Св. Христофор“ во ноември 2011 г.<ref name="Τερμεντζόγλου 86">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=86 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Цркви во Солун|Христофор]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Христофор, Солун]] [[Категорија:Појавено во 1994 година]] hlakqswm08zrw75ln04zurrwgye7r8h 0 1304399 4796039 2022-07-24T03:57:50Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Вознесение Христово | fullname = | other name = | native_name = Αναλήψεως του Κυρίου | native_name_lang = el | image = Άγιος Γεώργιος δρακοντοκτόνος, 19ος αι., Ανάληψη, Θεσ... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Вознесение Христово | fullname = | other name = | native_name = Αναλήψεως του Κυρίου | native_name_lang = el | image = Άγιος Γεώργιος δρακοντοκτόνος, 19ος αι., Ανάληψη, Θεσσαλονίκη.jpg | image_size = | alt = | caption = Икона на Свети Ѓорѓи од храмот, XIX век | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|36|17|N|22|57|12|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = трикорабна базилика | style = | years built = 1894 – 1919 | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Вознесение Христово''' ({{lang-el|Αναλήψεως του Κυρίου}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]]. Црквата е разположена в едноименната махала Аналипси (''Възнесение''), срещу морския бряг и до махалата [[Пирги]].<ref name="Τερμεντζόγλου 21">{{cite book |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=21 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref> На крајот на XIX век грчката црковна општина решила да изгради втор храм вон ѕидините по „[[Црква „Св. Троица“ - Солун|Св. Троица]]“. Издејствувале султански ферман и патријаршиски печат од [[Неофит VIII Цариградски|Неофит VIII]] (1891 - 1894). Камен-темелникот на црквата е поставен во 1893 г. за време на митрополит Атанасиј Солунски. Архитект на градбата е Кокинос, која ја изградил во облик на традиционалната [[трикорабна]] [[базилика]]. Осветена е на 5 мај 1919 г. од митрополитот Генадиј Солунски. [[Иконостас]]от е изработен во 1907 г. од Јоанис Лиритис од Тинос, а [[икона|иконите]] на него се дело на [[негуш]]киот зограф [[Христодулос Матеу]].<ref name="Τερμεντζόγλου 21"/> За време на окупацијата во Втората светска војна во [[камбанарија]]та на црквата работела нелегална радиостаница, која емитувала програма на Сојузниците под раководство на свештеникот Евангелос Мурѕинос.<ref name="Τερμεντζόγλου 21"/> Во 1954 г. е поставен камен-темелникот парохиски културен центар, во кој има [[параклис]] „Св. Јован Предтеча и Св. Силуан Атонит“. Во 1987 г. храмот е проширен за првпат. Во 2004 – 2005 г. е проширен уште еднаш, и притоа се изградени параклисите „Св. Фотина и Ирина“ и „Св. Апостол Тома“ во внатрешноста на храмот и „Св. Антониј“ во западниот дел на дворот.<ref>{{нмс | url= http://www.inath.gr/history.html | title= Ιστορικό Ιερού Ναού Αναλήψεως του Κυρίου | access-date= 26 август 2016 | publisher= Ιερός Ναός Αναλήψεως του Κυρίου }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160725072604/http://www.inath.gr/history.html |date=25 јули 2016 }}</ref><ref name="Τερμεντζόγλου 21"/> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|Ascension of Jesus Church, Thessaloniki}} [[Категорија:Цркви во Солун|Вознесение Христово]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Вознесение Христово]] [[Категорија:Појавено во 1919 година]] 080n5127v2we3src1rp3zwtfrzbo3f1 0 1304400 4796041 2022-07-24T04:47:58Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свети Три Јерарси | fullname = | other name = | native_name = Τριών Ιεραρχών | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свети Три Јерарси | fullname = | other name = | native_name = Τριών Ιεραρχών | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|35|50|N|22|57|49|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = крстокуполен храм | style = | years built = 1973 – 1993 | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Свети Три Јерарси''' ({{lang-el|Τριών Ιεραρχών}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1277 | title = Ἀγιοι Τρεις Ιεράρχαι | access-date = 21 октомври 2016 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref><ref name="Τερμεντζόγλου 83">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=83 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref> Храмот се наоѓа на улица „Стромница“ бр. 59. Камен-темелникот е поставен во мај 1973 г. од митрополит Леонид Солунски, а изградбата траела 20 години. Во 1990 г. работите конечно завршиле, и на 17 октомври 1993 г. храмот е отворен од митрополитот Пантелејмон II Солунски.<ref name="Τερμεντζόγλου 83"/> Градбата претставува крстокуполен храм во [[византиска архитектура|византиски стил]], дело на архитектот Димитриос Христидис. Храмот наликува на катедралата „[[Црква Света Софија (Истанбул)|Св. Софија]]“ во Цариград, која има бројни куполи на покривот. Црквата е една од најголемите во Грција со површина од 1.200&nbsp;м² и висина од 29&nbsp;м. [[Камбанарија]]та е висока 34&nbsp;м. Женската црква зафаќа 450&nbsp;м², а само [[олтар]]от се протега на 113&nbsp;м². Црквата има подно греење и климатизација. Во неа се чува [[икона]]та на Трите Јарарси донесена од грчките доселеници од Понт, како и мошти на истите светители — [[Свети Василиј Велики|Василиј Велики]], [[Григориј Богослов]] и [[Јован Златоуст]]. Залепен за храма од север е [[параклис]]от на мајките на тројцата светци — Емилија, Нона и Антуса. Во внатрешнсота се параклисите „Св. Артемиј“ и „Св. Атанасиј Метеорски“, а во подрумот има духовен центар.<ref name="Τερμεντζόγλου 83"/> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Цркви во Солун|Три Јерарси]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Три Јерарси, Солун]] [[Категорија:Појавено во 1993 година]] b7xuohi8fbgj1zb9pd517k818mx51lh 0 1304401 4796042 2022-07-24T05:16:36Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свето Благовештение | fullname = | other name = | native_name = Ευαγγελίστρια | native_name_lang = el | image = Thessaloniki Cemetery 08.jpg | image_size = | alt = | caption... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свето Благовештение | fullname = | other name = | native_name = Ευαγγελίστρια | native_name_lang = el | image = Thessaloniki Cemetery 08.jpg | image_size = | alt = | caption = Поглед на црквата | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = 4 | coordinates = {{coord|40|38|8.5|N|22|57|26.3|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = | style = | years built = | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Свето Благовештение''' ({{lang-el|Ευαγγελίστρια}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1301 | title = Ευαγγελίστρια | access-date = 10 јули 2018 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> [[Податотека:Thessaloniki Cemetery 11.jpg|мини|лево|Храмот од исток]] Храмот се наоѓа на улица „Агиос Димитрос“ бр. 159.<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης"/> Порано била гробишна црква на старите патријаршиски гробишта „Свето Благовештение“ (Евангелистрија) во градот. == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|:Annunciation Church, Thessaloniki}} [[Категорија:Цркви во Солун|Благовештение]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Благовештение, Солун]] ror4ednde2fyj6gm7vzb6tmn327qrap 4796043 4796042 2022-07-24T05:17:25Z Bjankuloski06 332 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Свето Благовештение | fullname = | other name = | native_name = Ευαγγελίστρια | native_name_lang = el | image = Thessaloniki Cemetery 08.jpg | image_size = | alt = | caption = Поглед на црквата | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = 4 | coordinates = {{coord|40|38|8.5|N|22|57|26.3|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = | style = | years built = | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Свето Благовештение''' ({{lang-el|Ευαγγελίστρια}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1301 | title = Ευαγγελίστρια | access-date = 10 јули 2018 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> [[Податотека:Thessaloniki Cemetery 11.jpg|мини|лево|Храмот од исток со гробови]] Храмот се наоѓа на улица „Агиос Димитрос“ бр. 159.<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης"/> Порано била гробишна црква на старите патријаршиски гробишта „Свето Благовештение“ (Евангелистрија) во градот. == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|Annunciation Church, Thessaloniki}} [[Категорија:Цркви во Солун|Благовештение]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Благовештение, Солун]] i6g4aom0b9epmqq369l2gvioobkws3l 0 1304402 4796045 2022-07-24T06:23:28Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Преображение Христово | fullname = | other name = | native_name = Μεταμορφώσεως του Σωτήρος | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Преображение Христово | fullname = | other name = | native_name = Μεταμορφώσεως του Σωτήρος | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|36|38|N|22|57|25|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = {{URL|http://inmetamorfoseos.gr/}} | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = трикорабна базилика | style = | years built = 1969 – 1984 | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Преображение Христово''' ({{lang-el|Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1264 | title = Μεταμόρφωσις του Σωτήρος | access-date = 10 октомври 2016 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref> Парохијата е една од најновите и најголемите во градот. Сместена е во населбата [[Пирги]] на улица „Делфи“. Создадена е во 1969 г., кога е отворен приземниот кат на храмот. Црквата е отворена во [[1984]] г. и осветена на 2 ноември 1986 г. од митрополитот Пантелејмон Солунски. Од март 2003 г. во црквата има копија на иконата „Достојно Ест“.<ref name="Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος">{{нмс | url= http://www.agiosfotios.gr/p/istoriko-anegerseos.html | title= Ιστορικό Ανεγέρσεως Ιερού Ναού Αγίου Φωτίου του Μεγάλου | access-date= 10 октомври 2016 | publisher= Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161028185013/http://www.agiosfotios.gr/p/istoriko-anegerseos.html |date=28 октомври 2016 }}</ref><ref name="Τερμεντζόγλου 79">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=79|url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://inmetamorfoseos.gr/ Мрежно место на црквата] {{el}} [[Категорија:Цркви во Солун|Преображение Христово 20]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Преображение Христово 20, Солун]] [[Категорија:Појавено во 1984 година]] oes2ng7mzo9p4ynxplza76f980bwueg 0 1304403 4796046 2022-07-24T06:40:33Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Пресвета Богородица Нова | fullname = | other name = | native_name = Νέας Παναγίας | native_name_lang = el | image = Nea Panagia in Thessaloniki by George Groutas.jpg | image_size = | alt... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Пресвета Богородица Нова | fullname = | other name = | native_name = Νέας Παναγίας | native_name_lang = el | image = Nea Panagia in Thessaloniki by George Groutas.jpg | image_size = | alt = | caption = Поглед на црквата од југ | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|37|43.23|N|22|56|55.11|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = трикорабна базилика | style = | years built = | groundbreaking = | completed date = 1727 | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Пресвета Богородица Нова''' ({{lang-el|Ιερός Ναός της Νέας Παναγίας}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Thessaloniki 4 all">{{нмс | url = http://thessaloniki4all.gr/el/places/μεταβυζαντινή-εποχή/νέα-παναγία | title = Νέα Παναγία | access-date = 5 јули 2016 | publisher = Thessaloniki 4 all | Your Thessaloniki }}</ref> Црквата се наоѓа во крајбрежното подрачје југоисточно од градскиот центар, на почетокот на улица „Димитрис Гунарис“ и меѓу улиците „Цимискис“ и „Митрополис“. Во минатото се нарекувала „Пресв. Богородица Голема“ (''Μεγάλη Παναγία'', ''Τρανή Παναγία''). Изградена е во [[1727]] г. според мермерниот натпис над јужната врата. На нејзино место се наоѓал манастирот „Пресв. Богородица“, основан од Иларион Мацунис и запален во 1690 г.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> Во 1727 г. е изработен [[живопис]]от, дело на [[Давид Селеница]].<ref name="Δρακοπούλου 229">{{наведена книга |title= Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1850), τόμος 3, Αβέρκιος - Ιωσήφ (Συμπληρώσεις-Διορθώσεις)|last= Δρακοπούλου|first=Ευγενία |year=2010 |publisher= Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών |location=Αθήνα |isbn= 978-960-7916-94-5 |pages= 229 |url= https://www.scribd.com/doc/314573545/%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%96%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%AC%CF%86%CE%BF%CE%B9-%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%AC-%CE%A4%CE%B7%CE%BD-%CE%86%CE%BB%CF%89%CF%83%CE%B7-3 }}</ref> Градбата претставува [[трикорабна]] [[базилика]] со женска црква. На западната страна има [[трем]], а на јужната има подоцна дограден [[неокласична архитектура|неокласичен]] [[портик]] со [[камбанарија]] над него. Во 1978 г. камбанаријата настрадала во земјотрес, и потоа изградена одново. Внатрешноста има зачувани вредни украси. Во [[жртвеник]]от и во женската црква има забележителни [[фреска|фрески]] од XVIII век, изработени во духот на палеолошката уметност. Резбаниот [[иконостас]] е позлатен. Владичкиот престол, [[амвон]]от и таванските фрески се од XIX век.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> Иконата на Богородица Слаткољубива е дело на Јоанис Папаталасиу.<ref name="Δρακοπούλου 341">{{наведена книга |title= Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1850), τόμος 3, Αβέρκιος - Ιωσήφ (Συμπληρώσεις-Διορθώσεις)|last= Δρακοπούλου|first=Ευγενία |year=2010 |publisher= Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών |location=Αθήνα |isbn= 978-960-7916-94-5 |pages= 341 |url= https://www.scribd.com/doc/314573545/%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%96%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%AC%CF%86%CE%BF%CE%B9-%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%AC-%CE%A4%CE%B7%CE%BD-%CE%86%CE%BB%CF%89%CF%83%CE%B7-3 }}</ref> == Галерија == <gallery class="center"> Νικόλαος Αδριανουπολίτης, Άγιος Μόδεστος, 1860, Νέα Παναγία, Θεσσαλονίκη.jpg | „Свети Модест“, икона на Никола Одринец од 1860 г. Πίνακας Αγίων Τόπων, Νέα Παναγία, Θεσσαλονίκη.jpg | „Светите земји“ ΝΕΑ ΠΑΝΑΓΙΑ.jpg | Поглед од запад NEA PANAGIA 2.jpg | Внатрешноста </gallery> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|Nea Panagia}} [[Категорија:Цркви во Солун|Богородица Нова]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Богородица Нова, Солун]] [[Категорија:Појавено во 1727 година]] q71vftfsyyg7t1wzv3aha8oqoosoxm1 0 1304405 4796050 2022-07-24T07:15:03Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Пресвета Богородица Десна | fullname = | other name = | native_name = Παναγία Δεξιά | native_name_lang = el | image = Kirche Panagia Dexia in Thessaloniki.jpg | image_size = | alt =... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Пресвета Богородица Десна | fullname = | other name = | native_name = Παναγία Δεξιά | native_name_lang = el | image = Kirche Panagia Dexia in Thessaloniki.jpg | image_size = | alt = | caption = Поглед на црквата | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|37|54.77|N|22|57|9.32|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = крстокуполен храм | style = | years built = 1956 – 1976 | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Пресвета Богородица Десна''' ({{lang-el|Παναγία Δεξιά}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1268 | title =Παναγία η Δεξιά | access-date = 20 октомври 2016 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref><ref name="Τερμεντζόγλου 65">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=65 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref> Храмот е сместен во централната населба Камара, на главната улица „Егнатија“ бр. 155 и истоимената „Панагија Дексија“. Во османлиско време на нејзино место се наоѓал храмот „Св. Ипатиј“, играден во 1818 г. како подарок од [[Халкидик|халкидичкиот]] манастир „[[Манастир „Св. Анастасија Узорешителница“|Св. Анастасија Узорешителница]]“. Според Василис Димитријадис, храмот е подигнат во 1727 г. на местото на византиската црква „Пресв Богородица Голема“ (''Μεγάλη, Τρανή Παναγία''), спомената во документи од 1542 и 1546 г. и во два ракописа од XIV век. Во 1727 г. црквата почнала да се нарекува „Св. Ипатиј“. Во 1912 г., кога ротондата „[[Ротонда (Солун)|Св. Ѓорѓи]]“ повторно станала црква, „Св. Ипатиј“ влегол во нејзината парохија. „Св. Ипатиј“ има типична преродбеничка архитектура — [[трикорабна]] [[базилика]] со дъвен покрив, мали димензии и мала висина.<ref name="Τερμεντζόγλου 65"/> Со порастот на населението се јавило потреба од поголем храм. Камен-темелникот на новата црква е поставен на 4 ноември 1956 г. од митрополитот Пантелејмон I Солунски, а црквата е отворена на 20 јули 1976 г. од митрополитот Пантелејмон II.<ref name="Τερμεντζόγλου 65"/> Преименувана е по чудотворната икона на Богородица која се чувала во „Св. Ипатиј“.<ref name="Τερμεντζόγλου 66">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=66 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|Panagia Dexia, Thessaloniki}} [[Категорија:Цркви во Солун|Богородица Десна]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Богородица Десна, Солун]] [[Категорија:Појавено во 1976 година]] 4idsjhu3wg4kbpy1u4y0sfbk9lgmvtu 0 1304406 4796052 2022-07-24T07:27:49Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Света Ксенија | fullname = | other name = | native_name = Οσίας Ξένη | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map = | pushpin l... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Света Ксенија | fullname = | other name = | native_name = Οσίας Ξένη | native_name_lang = el | image = | image_size = | alt = | caption = | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|36|7|N|22|58|4|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = крстокуполен храм | style = | years built = 1953 – 1967 | groundbreaking = | completed date = | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Света преподобна Ксенија''' ({{lang-el|Οσίας Ξένη}}) — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης">{{нмс | url = http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=177&item=1266 | title = Οσία Ξένη | access-date = 10 октомври 2016 | publisher = Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης }}</ref><ref name="Τερμεντζόγλου 57">{{наведена книга |title= Εγκαίνια νεότερων ναών της Θεσσαλονίκης (1912-2011) |last=Τερμεντζόγλου |first= Γεώργιος Κ |authorlink= |coauthors= |year=2013 |publisher=Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεολογική Σχολή, Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας |location=Θεσσαλονίκη |isbn= |pages=57 |url= http://ikee.lib.auth.gr/record/133958/files/GRI-2014-11988.pdf |accessdate= }}</ref> Храмот се наоѓа во населбата Харилау, на улица „Мараслис“ бр. 59. Камен-темелникот е поставен во 1953 г. и црквата е осветена од митрополитот Пантелејмон I Солунски на 16 јуни 1967 г. Градбата претставува крстовиден храм со [[купола]], дело на архитектот Јоанис Тирандафилидис. Во храмот се чуваат мошти на [[Света Ксенија Римска]]. Мермерниот [[иконостас]] и [[икона|иконите]] се дело на [[Света Гора|светогорската]] работилница на Пахомеите. Во 1985 г. во црковниот двор е изграден културен центар.<ref name="Τερμεντζόγλου 57"/> [[Параклис]] на црквата е стариот храм „[[Црква „Св. Ксенија и Св. Нектариј“ - Солун|Св. Ксенија и Св. Нектариј]]“, сместен на улица „Папанастасиос“ бр. 27.<ref name="Τερμεντζόγλου 57"/> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Цркви во Солун|Ксенија]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Ксенија, Солун]] [[Категорија:Појавено во 1967 година]] miv1bqe8xytswxs686j2ou0uzryycji 0 1304407 4796053 2022-07-24T07:36:11Z P.Nedelkovski 47736 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:hr:Special:Redirect/revision/6216778|Navoj]]“ wikitext text/x-wiki '''Наво''' - основниот дел од [[Завртка|завртката]] и [[Навртка|навртката]] преку кои се пренесуваат спојните [[Сила|сили]]. Темел на навојот е '''завојница'''. Завојницата е [[крива]] која се добива со завиткување на коса [[Права (геометрија)|линија]] околу [[Цилиндар (геометрија)|валјак]]. Ако косиот правец се обвиткува околу [[конус]], се добива конусна завојница. Насоката на увивање на линијата може да биде лева или десна, па се разликуваат леви и десни завојници. '''Десна завојница''' се добива со увивање на линијата околу ротирачкото тело во насока на стрелките на часовникот, додека '''лева завојница''' се добива со увивање во насока спротивна од стрелките на часовникот.<ref>[http://www.fesb.hr/~djelaska/documents/ES-skripta-760.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131031429/http://www.fesb.hr/~djelaska/documents/ES-skripta-760.pdf|date=31. siječnja 2012.}} "Elementi strojeva", Fakultet elektrotehnike, strojarstva i brodogradnje Split, Prof. dr. sc. Damir Jelaska, 2011.</ref> Ако околу валјакот се свијат две или повеќе паралелни завојници се добива '''двовојна''' или '''повеќевојна завојница'''. Растојанието помеѓу две точки од иста завојница што лежат на иста оска се нарекува висина на навојот или '''чекор на завојницата'''. Делот од завојницата помеѓу овие точки е еден '''завој'''. Аголот на наклон на увиената линија, кој е еднаков на аголот помеѓу [[Допирка|тангентата]] на завојницата и [[Рамнина (математика)|рамнината]] нормална на неговата оска, се нарекува '''агол на искачување на завојницата'''. Навој се создава со движење на [[Геометрија|геометриско]] тело од одреден профил по завојници. Бидејќи се разликуваат лева и десна завојница, се разликуваат '''десен''' и '''лев навој'''. Навојот што се обвиткува околу надворешната површина на валјакот се нарекува '''надворешен навој''', а навојот што се обвиткува околу внатрешната површина на шуплината на валјакот се нарекува '''внатрешен навој'''. [[Завртка]] е секој машински дел кој има надворешен навој, а [[навртка]] е секој дел кој има внатрешен навој. За да може завртката да се поврзе со навртката, навоите на завртката и навртката мора да бидат усогласени. Главна димензија на навојот е '''номиналниот пречник на навојот'''. Номиналниот пречник на навојот е секогаш надворешниот [[пречник]] на навојот и е означен со ''d'' за завртките и ''D'' за навртките.<ref>[http://www.riteh.uniri.hr/zav_katd_sluz/zvd_kons_stroj/katedre/konstruiranje/kolegiji/ke1/ke1_materijali_vj/1.UvodOsnove.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170228170156/http://www.riteh.uniri.hr/zav_katd_sluz/zvd_kons_stroj/katedre/konstruiranje/kolegiji/ke1/ke1_materijali_vj/1.UvodOsnove.pdf|date=28. veljače 2017.}} "Konstrukcijski elementi I", Tehnički fakultet Rijeka, Božidar Križan i Saša Zelenika, 2011.</ref> == Видови навои == Профилите на навоите се поделени на рамни и триаголни. Профилот на рамен навој е [[квадрат]] и затоа таквиот навој се нарекува и квадратен навој. Навоите со теоретски [[Триаголник|триаголен]] профил се поделени на неколку типови: метрички навој, цевен (Витвортов) навој, трапезен навој, пилест навој, тркалезен навој. === Метрички навој === [[Метрички навој]] со триаголен ИСО профил има теоретски профил на [[рамностран триаголник]] со [[агол]] на профилот на навојот 2β = 60°. Се разликуваат нормални и фини метрички навои. '''Нормалните метрички навои''' најчесто се користат во општото [[Машинство|машинско инженерство]], првенствено за прицврстување на завртки и навртки. '''Фини метрички навои''' се користат во случаи кога е потребно минимално слабеење на елементите на [[Завршен зглоб|спој со завртка]], голема сигурност од одвртување, мали и точни поместувања на завртката или навртката во аксијален правец итн. Основниот профил на навоите на завртките со метрички навој е стандардизиран според ISO 261, а димензиите на навојот според ISO 724, односно DIN 13 T1 (нормален навој) и DIN 13 T12 (фин навој). Навоите се поделени во три реда на предности. Првенствено се користат наводи од '''прв ред на предност''', во посебни случаи, навои од втор ред на предност, а само по исклучок од трет ред на предност. Нормалните метрички навои се означени со буквата M и номиналниот пречник на навојот ''d'' во mm, на пр. М 20. Кај фините метрички навои со ознаката се додава и големината на чекорот ''P'' во mm, на пр. М 20×1,5. Ако се работи за лев навој, се додава и меѓународната ознака LH ([[Англиски јазик|англ]] . ''left-hand''), на пр. M 20 X 1,5 LH. === Цевен навој === [[Цевен навој]] или '''Витвортов цевен навој''' има теоретски профил еднаков на рамнокрак [[триаголник]] со [[агол]] на профилот на навојот од 2β = 55°. Профилот на навојот е заоблен на круната и на коренот на навојот и е стандардизиран според ISO 228, DIN 2999 и DIN 3858. Поради можноста за добро спојување, се користат за поврзување на [[цевка|цевки]] на [[Водовод|водоводни]] или [[Гас|плински]] инсталации и разни арматури. Номиналниот пречник на навојот на цевката се совпаѓа со внатрешниот [[пречник]] на цевката. Се означува со буквата R и номиналниот пречник во [[Инч|инчи]], на пр. R 1/2″. === Витвортов навој === Витвортов навој или '''Витвортов нормален навој''' има теоретски профил еднаков на рамнокрак триаголник со агол на профилот на навојот од 2β = 55°. Основна единица на димензиите на завртката е во [[Инч|инчи]], така што на пример, Витвортов навој од 15/8" има надворешен пречник од 41,277 mm. Меѓутоа, во земјите што користат метрички систем, само надворешниот дијаметар на овие завртки е даден во инчи, а сите други димензии во [[Метар|милиметри]]. Профилот на навојот е заоблен на темето и во коренот на навојот. === Трапезен навој === Основата на трапезен навој е рамнокрак триаголник со агол на профилот од 2β = 30°, а неговиот теоретски профил е [[трапез]]. [[Трапезен навој|Трапезниот навој]] го заменува некогаш често користениот квадратен навој, бидејќи поради автоматското центрирање, завртката со трапезен навој полесно се движи од [[Завртка|завртката]] со квадратен навој. Најмногу се користи за подвижни навојни споеви, на пр. вретена во [[Лифт|лифтови]], [[Менгеме|менгемиња]], преси и сл. Обликот на трапезниот навој е стандардизиран според ISO 2901, а основните димензии според ISO 2902 и DIN 103. Стандардите ги класифицираат навоите според номиналниот пречник на навојот во три реда на приоритет, при што за секој номинален случај ги специфицираат препорачаните и можните чекори на навојот ''P.'' Трапезниот навој се означува со буквите Tr, а номиналниот пречник на навој ''d'' и чекорот на навојот ''P'' во mm, на пр. Тр 20 × 4. За прицврстување, се користи само на оние завртки што се користат за особено оптоварени приклучоци за завртки или оние што често се расклопуваат (трапезните навои помалку се трошат). === Пилест навој === Основата на [[Видов конец|пилест навој]] е правоаголен [[триаголник]] со профил агол β = 30°. Се користи за вретена кои работат многу бидејќи има помало [[триење]] од трапезниот навој, но пренесува големи [[Сила|сили]] само во една насока. За нормална употреба се користат пилести навои од прв ред на приоритет, за посебни случаи се користат навои од втор приоритет, а трет приоритет се среќава само кај старите конструкции. Пилестиот навој се означува со буквата S, а номиналниот пречник на навојот ''d'' и чекорот на навојот ''P'' во mm, на пр. S 20 × 4. === Обол навој === Обол навој се користи за [[Железница|железнички]] вагонски спојки, бидејќи е неосетлив на оштетувања и нечистотија. Облиот навој се означува со буквите Rd, а номиналниот пречник на навојот ''d'' и чекорот на навојот ''P'' во [[Инч|инчи]], на пр. Rd 20 × 1/8. === Обол електронавој === [[Обол електронавој]] или '''Едисонов навој''' се користи за приклучоци на [[Жарулка|електрични светилки]] и електрични [[осигурувачи]]. Облиот електронавој се означува со буквата E, а номиналниот пречник на навојот ''d'' во mm, како на пр. Е 27. <ref> "Strojarski priručnik", Bojan Kraut, Tehnička knjiga Zagreb 2009.</ref> == Наводи == == Поврзано == * [[Контролен чешел за нишки|Контролен чешел за навој]] [[Категорија:Машинство]] 795atnw2ygm7hv256uy1h7vzdukh8sn 4796054 4796053 2022-07-24T07:45:05Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Helix.svg|мини|десно|250px|Завојница]] [[Податотека:Screw thread handedness.png|мини|upright|Десен и лев навој]] '''Навој'''<ref>{{ДРМЈ|навој}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|навој}}</ref> — основниот дел од [[Завртка|завртката]] и [[Навртка|навртката]] преку кои се пренесуваат спојните [[Сила|сили]]. Темел на навојот е '''завојница'''. Завојницата е [[крива]] која се добива со завиткување на коса [[Права (геометрија)|линија]] околу [[Цилиндар (геометрија)|валјак]]. Ако косиот правец се обвиткува околу [[конус]], се добива конусна завојница. Насоката на увивање на линијата може да биде лева или десна, па се разликуваат леви и десни завојници. '''Десна завојница''' се добива со увивање на линијата околу ротирачкото тело во насока на стрелките на часовникот, додека '''лева завојница''' се добива со увивање во насока спротивна од стрелките на часовникот.<ref>[http://www.fesb.hr/~djelaska/documents/ES-skripta-760.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131031429/http://www.fesb.hr/~djelaska/documents/ES-skripta-760.pdf|date=31. siječnja 2012.}} "Elementi strojeva", Fakultet elektrotehnike, strojarstva i brodogradnje Split, Prof. dr. sc. Damir Jelaska, 2011.</ref> Ако околу валјакот се свијат две или повеќе паралелни завојници се добива '''двовојна''' или '''повеќевојна завојница'''. Растојанието помеѓу две точки од иста завојница што лежат на иста оска се нарекува висина на навојот или '''чекор на завојницата'''. Делот од завојницата помеѓу овие точки е еден '''завој'''. Аголот на наклон на увиената линија, кој е еднаков на аголот помеѓу [[Допирка|тангентата]] на завојницата и [[Рамнина (математика)|рамнината]] нормална на неговата оска, се нарекува '''агол на искачување на завојницата'''. Навој се создава со движење на [[Геометрија|геометриско]] тело од одреден профил по завојници. Бидејќи се разликуваат лева и десна завојница, се разликуваат '''десен''' и '''лев навој'''. Навојот што се обвиткува околу надворешната површина на валјакот се нарекува '''надворешен навој''', а навојот што се обвиткува околу внатрешната површина на шуплината на валјакот се нарекува '''внатрешен навој'''. [[Завртка]] е секој машински дел кој има надворешен навој, а [[навртка]] е секој дел кој има внатрешен навој. За да може завртката да се поврзе со навртката, навоите на завртката и навртката мора да бидат усогласени. Главна димензија на навојот е '''номиналниот пречник на навојот'''. Номиналниот пречник на навојот е секогаш надворешниот [[пречник]] на навојот и е означен со ''d'' за завртките и ''D'' за навртките.<ref>[http://www.riteh.uniri.hr/zav_katd_sluz/zvd_kons_stroj/katedre/konstruiranje/kolegiji/ke1/ke1_materijali_vj/1.UvodOsnove.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170228170156/http://www.riteh.uniri.hr/zav_katd_sluz/zvd_kons_stroj/katedre/konstruiranje/kolegiji/ke1/ke1_materijali_vj/1.UvodOsnove.pdf|date=28. veljače 2017.}} "Konstrukcijski elementi I", Tehnički fakultet Rijeka, Božidar Križan i Saša Zelenika, 2011.</ref> == Видови навои == Профилите на навоите се поделени на рамни и триаголни. Профилот на рамен навој е [[квадрат]] и затоа таквиот навој се нарекува и квадратен навој. Навоите со теоретски [[Триаголник|триаголен]] профил се поделени на неколку типови: метрички навој, цевен (Витвортов) навој, трапезен навој, пилест навој, тркалезен навој. === Метрички навој === [[Метрички навој]] со триаголен ИСО профил има теоретски профил на [[рамностран триаголник]] со [[агол]] на профилот на навојот 2β = 60°. Се разликуваат нормални и фини метрички навои. '''Нормалните метрички навои''' најчесто се користат во општото [[Машинство|машинско инженерство]], првенствено за прицврстување на завртки и навртки. '''Фини метрички навои''' се користат во случаи кога е потребно минимално слабеење на елементите на [[Завршен зглоб|спој со завртка]], голема сигурност од одвртување, мали и точни поместувања на завртката или навртката во аксијален правец итн. Основниот профил на навоите на завртките со метрички навој е стандардизиран според ISO 261, а димензиите на навојот според ISO 724, односно DIN 13 T1 (нормален навој) и DIN 13 T12 (фин навој). Навоите се поделени во три реда на предности. Првенствено се користат наводи од '''прв ред на предност''', во посебни случаи, навои од втор ред на предност, а само по исклучок од трет ред на предност. Нормалните метрички навои се означени со буквата M и номиналниот пречник на навојот ''d'' во mm, на пр. М 20. Кај фините метрички навои со ознаката се додава и големината на чекорот ''P'' во mm, на пр. М 20×1,5. Ако се работи за лев навој, се додава и меѓународната ознака LH ([[Англиски јазик|англ]] . ''left-hand''), на пр. M 20 X 1,5 LH. === Цевен навој === [[Цевен навој]] или '''Витвортов цевен навој''' има теоретски профил еднаков на рамнокрак [[триаголник]] со [[агол]] на профилот на навојот од 2β = 55°. Профилот на навојот е заоблен на круната и на коренот на навојот и е стандардизиран според ISO 228, DIN 2999 и DIN 3858. Поради можноста за добро спојување, се користат за поврзување на [[цевка|цевки]] на [[Водовод|водоводни]] или [[Гас|плински]] инсталации и разни арматури. Номиналниот пречник на навојот на цевката се совпаѓа со внатрешниот [[пречник]] на цевката. Се означува со буквата R и номиналниот пречник во [[Инч|инчи]], на пр. R 1/2″. === Витвортов навој === Витвортов навој или '''Витвортов нормален навој''' има теоретски профил еднаков на рамнокрак триаголник со агол на профилот на навојот од 2β = 55°. Основна единица на димензиите на завртката е во [[Инч|инчи]], така што на пример, Витвортов навој од 15/8" има надворешен пречник од 41,277 mm. Меѓутоа, во земјите што користат метрички систем, само надворешниот дијаметар на овие завртки е даден во инчи, а сите други димензии во [[Метар|милиметри]]. Профилот на навојот е заоблен на темето и во коренот на навојот. === Трапезен навој === Основата на трапезен навој е рамнокрак триаголник со агол на профилот од 2β = 30°, а неговиот теоретски профил е [[трапез]]. [[Трапезен навој|Трапезниот навој]] го заменува некогаш често користениот квадратен навој, бидејќи поради автоматското центрирање, завртката со трапезен навој полесно се движи од [[Завртка|завртката]] со квадратен навој. Најмногу се користи за подвижни навојни споеви, на пр. вретена во [[Лифт|лифтови]], [[Менгеме|менгемиња]], преси и сл. Обликот на трапезниот навој е стандардизиран според ISO 2901, а основните димензии според ISO 2902 и DIN 103. Стандардите ги класифицираат навоите според номиналниот пречник на навојот во три реда на приоритет, при што за секој номинален случај ги специфицираат препорачаните и можните чекори на навојот ''P.'' Трапезниот навој се означува со буквите Tr, а номиналниот пречник на навој ''d'' и чекорот на навојот ''P'' во mm, на пр. Тр 20 × 4. За прицврстување, се користи само на оние завртки што се користат за особено оптоварени приклучоци за завртки или оние што често се расклопуваат (трапезните навои помалку се трошат). === Пилест навој === Основата на [[Видов конец|пилест навој]] е правоаголен [[триаголник]] со профил агол β = 30°. Се користи за вретена кои работат многу бидејќи има помало [[триење]] од трапезниот навој, но пренесува големи [[Сила|сили]] само во една насока. За нормална употреба се користат пилести навои од прв ред на приоритет, за посебни случаи се користат навои од втор приоритет, а трет приоритет се среќава само кај старите конструкции. Пилестиот навој се означува со буквата S, а номиналниот пречник на навојот ''d'' и чекорот на навојот ''P'' во mm, на пр. S 20 × 4. === Обол навој === Обол навој се користи за [[Железница|железнички]] вагонски спојки, бидејќи е неосетлив на оштетувања и нечистотија. Облиот навој се означува со буквите Rd, а номиналниот пречник на навојот ''d'' и чекорот на навојот ''P'' во [[Инч|инчи]], на пр. Rd 20 × 1/8. === Обол електронавој === [[Обол електронавој]] или '''Едисонов навој''' се користи за приклучоци на [[Жарулка|електрични светилки]] и електрични [[осигурувачи]]. Облиот електронавој се означува со буквата E, а номиналниот пречник на навојот ''d'' во mm, како на пр. Е 27. <ref> "Strojarski priručnik", Bojan Kraut, Tehnička knjiga Zagreb 2009.</ref> == Наводи == {{наводи}} == Поврзано == * [[Контролен чешел за нишки|Контролен чешел за навој]] [[Категорија:Машинство]] 4x24dyib5eviwnkimp0w1bdcfx40fcg 4796132 4796054 2022-07-24T10:51:08Z P.Nedelkovski 47736 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Helix.svg|мини|десно|250px|Завојница]] [[Податотека:Screw thread handedness.png|мини|upright|Десен и лев навој]] '''Навој'''<ref>{{ДРМЈ|навој}}</ref><ref>{{ОДРМЈ|навој}}</ref> — основен дел на [[Завртка|завртката]] и [[Навртка|навртката]] преку кои се пренесуваат спојните [[Сила|сили]]. Темел на навојот е '''завојница'''. Завојницата е [[крива]] која се добива со завиткување на коса [[Права (геометрија)|линија]] околу [[Цилиндар (геометрија)|валјак]]. Ако косиот правец се обвиткува околу [[конус]], се добива конусна завојница. Насоката на увивање на линијата може да биде лева или десна, па се разликуваат леви и десни завојници. '''Десна завојница''' се добива со увивање на линијата околу ротирачкото тело во насока на стрелките на часовникот, додека '''лева завојница''' се добива со увивање во насока спротивна од стрелките на часовникот.<ref>[http://www.fesb.hr/~djelaska/documents/ES-skripta-760.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131031429/http://www.fesb.hr/~djelaska/documents/ES-skripta-760.pdf|date=31. siječnja 2012.}} "Elementi strojeva", Fakultet elektrotehnike, strojarstva i brodogradnje Split, Prof. dr. sc. Damir Jelaska, 2011.</ref> Ако околу валјакот се свијат две или повеќе паралелни завојници се добива '''двовојна''' или '''повеќевојна завојница'''. Растојанието помеѓу две точки од иста завојница што лежат на иста оска се нарекува висина на навојот или '''чекор на завојницата'''. Делот од завојницата помеѓу овие точки е еден '''завој'''. Аголот на наклон на увиената линија, кој е еднаков на аголот помеѓу [[Допирка|тангентата]] на завојницата и [[Рамнина (математика)|рамнината]] нормална на неговата оска, се нарекува '''агол на искачување на завојницата'''. Навој се создава со движење на [[Геометрија|геометриско]] тело од одреден профил по завојници. Бидејќи се разликуваат лева и десна завојница, се разликуваат '''десен''' и '''лев навој'''. Навојот што се обвиткува околу надворешната површина на валјакот се нарекува '''надворешен навој''', а навојот што се обвиткува околу внатрешната површина на шуплината на валјакот се нарекува '''внатрешен навој'''. [[Завртка]] е секој машински дел кој има надворешен навој, а [[навртка]] е секој дел кој има внатрешен навој. За да може завртката да се поврзе со навртката, навоите на завртката и навртката мора да бидат усогласени. Главна димензија на навојот е '''номиналниот пречник на навојот'''. Номиналниот пречник на навојот е секогаш надворешниот [[пречник]] на навојот и е означен со ''d'' за завртките и ''D'' за навртките.<ref>[http://www.riteh.uniri.hr/zav_katd_sluz/zvd_kons_stroj/katedre/konstruiranje/kolegiji/ke1/ke1_materijali_vj/1.UvodOsnove.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170228170156/http://www.riteh.uniri.hr/zav_katd_sluz/zvd_kons_stroj/katedre/konstruiranje/kolegiji/ke1/ke1_materijali_vj/1.UvodOsnove.pdf|date=28. veljače 2017.}} "Konstrukcijski elementi I", Tehnički fakultet Rijeka, Božidar Križan i Saša Zelenika, 2011.</ref> == Видови навои == Профилите на навоите се поделени на рамни и триаголни. Профилот на рамен навој е [[квадрат]] и затоа таквиот навој се нарекува и квадратен навој. Навоите со теоретски [[Триаголник|триаголен]] профил се поделени на неколку типови: метрички навој, цевен (Витвортов) навој, трапезен навој, пилест навој, тркалезен навој. === Метрички навој === [[Метрички навој]] со триаголен ИСО профил има теоретски профил на [[рамностран триаголник]] со [[агол]] на профилот на навојот 2β = 60°. Се разликуваат нормални и фини метрички навои. '''Нормалните метрички навои''' најчесто се користат во општото [[Машинство|машинско инженерство]], првенствено за прицврстување на завртки и навртки. '''Фини метрички навои''' се користат во случаи кога е потребно минимално слабеење на елементите на [[Завршен зглоб|спој со завртка]], голема сигурност од одвртување, мали и точни поместувања на завртката или навртката во аксијален правец итн. Основниот профил на навоите на завртките со метрички навој е стандардизиран според ISO 261, а димензиите на навојот според ISO 724, односно DIN 13 T1 (нормален навој) и DIN 13 T12 (фин навој). Навоите се поделени во три реда на предности. Првенствено се користат наводи од '''прв ред на предност''', во посебни случаи, навои од втор ред на предност, а само по исклучок од трет ред на предност. Нормалните метрички навои се означени со буквата M и номиналниот пречник на навојот ''d'' во mm, на пр. М 20. Кај фините метрички навои со ознаката се додава и големината на чекорот ''P'' во mm, на пр. М 20×1,5. Ако се работи за лев навој, се додава и меѓународната ознака LH ([[Англиски јазик|англ]] . ''left-hand''), на пр. M 20 X 1,5 LH. === Цевен навој === [[Цевен навој]] или '''Витвортов цевен навој''' има теоретски профил еднаков на рамнокрак [[триаголник]] со [[агол]] на профилот на навојот од 2β = 55°. Профилот на навојот е заоблен на круната и на коренот на навојот и е стандардизиран според ISO 228, DIN 2999 и DIN 3858. Поради можноста за добро спојување, се користат за поврзување на [[цевка|цевки]] на [[Водовод|водоводни]] или [[Гас|плински]] инсталации и разни арматури. Номиналниот пречник на навојот на цевката се совпаѓа со внатрешниот [[пречник]] на цевката. Се означува со буквата R и номиналниот пречник во [[Инч|инчи]], на пр. R 1/2″. === Витвортов навој === Витвортов навој или '''Витвортов нормален навој''' има теоретски профил еднаков на рамнокрак триаголник со агол на профилот на навојот од 2β = 55°. Основна единица на димензиите на завртката е во [[Инч|инчи]], така што на пример, Витвортов навој од 15/8" има надворешен пречник од 41,277 mm. Меѓутоа, во земјите што користат метрички систем, само надворешниот дијаметар на овие завртки е даден во инчи, а сите други димензии во [[Метар|милиметри]]. Профилот на навојот е заоблен на темето и во коренот на навојот. === Трапезен навој === Основата на трапезен навој е рамнокрак триаголник со агол на профилот од 2β = 30°, а неговиот теоретски профил е [[трапез]]. [[Трапезен навој|Трапезниот навој]] го заменува некогаш често користениот квадратен навој, бидејќи поради автоматското центрирање, завртката со трапезен навој полесно се движи од [[Завртка|завртката]] со квадратен навој. Најмногу се користи за подвижни навојни споеви, на пр. вретена во [[Лифт|лифтови]], [[Менгеме|менгемиња]], преси и сл. Обликот на трапезниот навој е стандардизиран според ISO 2901, а основните димензии според ISO 2902 и DIN 103. Стандардите ги класифицираат навоите според номиналниот пречник на навојот во три реда на приоритет, при што за секој номинален случај ги специфицираат препорачаните и можните чекори на навојот ''P.'' Трапезниот навој се означува со буквите Tr, а номиналниот пречник на навој ''d'' и чекорот на навојот ''P'' во mm, на пр. Тр 20 × 4. За прицврстување, се користи само на оние завртки што се користат за особено оптоварени приклучоци за завртки или оние што често се расклопуваат (трапезните навои помалку се трошат). === Пилест навој === Основата на [[Видов конец|пилест навој]] е правоаголен [[триаголник]] со профил агол β = 30°. Се користи за вретена кои работат многу бидејќи има помало [[триење]] од трапезниот навој, но пренесува големи [[Сила|сили]] само во една насока. За нормална употреба се користат пилести навои од прв ред на приоритет, за посебни случаи се користат навои од втор приоритет, а трет приоритет се среќава само кај старите конструкции. Пилестиот навој се означува со буквата S, а номиналниот пречник на навојот ''d'' и чекорот на навојот ''P'' во mm, на пр. S 20 × 4. === Обол навој === Обол навој се користи за [[Железница|железнички]] вагонски спојки, бидејќи е неосетлив на оштетувања и нечистотија. Облиот навој се означува со буквите Rd, а номиналниот пречник на навојот ''d'' и чекорот на навојот ''P'' во [[Инч|инчи]], на пр. Rd 20 × 1/8. === Обол електронавој === [[Обол електронавој]] или '''Едисонов навој''' се користи за приклучоци на [[Жарулка|електрични светилки]] и електрични [[осигурувачи]]. Облиот електронавој се означува со буквата E, а номиналниот пречник на навојот ''d'' во mm, како на пр. Е 27. <ref> "Strojarski priručnik", Bojan Kraut, Tehnička knjiga Zagreb 2009.</ref> == Наводи == {{наводи}} == Поврзано == * [[Контролен чешел за нишки|Контролен чешел за навој]] [[Категорија:Машинство]] k136ny67twlwa1zi5udnb59ymctxw1s 0 1304408 4796072 2022-07-24T10:30:37Z Bjankuloski06 332 Создадена страница со: {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Пресвета Богородица Лагудјани | fullname = | other name = | native_name = Παναγίας Λαγουδιανής | native_name_lang = el | image = Church Panagia Lagoudiani, Thessaloniki.jpg | image_size = |... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Црква | icon = | icon_width = | icon_alt = | name = Пресвета Богородица Лагудјани | fullname = | other name = | native_name = Παναγίας Λαγουδιανής | native_name_lang = el | image = Church Panagia Lagoudiani, Thessaloniki.jpg | image_size = | alt = | caption = Поглед на црквата | pushpin map = | pushpin label position = | pushpin map alt = | pushpin mapsize = | relief = | map caption = | coordinates = {{coord|40|38|15.06|N|22|57|11.85|E|type:landmark_region:GR|display=inline,title}} | osgraw = <!-- TEXT --> | osgridref = <!-- {{gbmappingsmall| TEXT}} --> | location = [[Солун]] | country = [[Егејска Македонија]], [[Грција]] | denomination = [[Цариградска патријаршија]] | previous denomination = | tradition = | religious institute = <!-- Can be substituted with 'religious order'--> | churchmanship = | membership = | attendance = | website = | former name = | bull date = | founded date = <!-- {{start date|YYYY|MM|DD|df=y}} - but see note below --> | founder = | dedication = | dedicated date = | consecrated date = | cult = | relics = | events = | past bishop = | people = | status = | functional status = | heritage designation = | designated date = | architect = | architectural type = трикорабна базилика | style = | years built = | groundbreaking = | completed date = 1802 | construction cost = | closed date = | demolished date = | capacity = | length = <!-- {{convert| }} --> | width = <!-- {{convert| }} --> | width nave = <!-- {{convert| }} --> | height = <!-- {{convert| }} --> | diameter = <!-- {{convert| }} --> | other dimensions = | floor count = | floor area = <!-- {{convert| }} --> | dome quantity = | dome height outer = <!-- {{convert| }} --> | dome height inner = <!-- {{convert| }} --> | dome dia outer = <!-- {{convert| }} --> | dome dia inner = <!-- {{convert| }} --> | spire quantity = | spire height = <!-- {{convert| }} --> | materials = | bells = | bells hung = | bell weight = <!-- {{long ton|0| }} --> | parish = | benefice = | deanery = | archdeaconry = | episcopalarea = | archdiocese = | metropolis = | diocese = [[Солунска епархија|Солунска]] | province = | presbytery = | synod = | circuit = | district = | division = | subdivision = | archbishop = | bishop = | auxiliary bishop = | cardinal protector = | abbot = | prior = | subprior = | exarch = | provost-rector = | provost = | viceprovost = | rector = | vicar = | dean = | subdean = | archpriest = | precentor = | succentor = | chancellor = | canonchancellor = | canon = | canonpastor = | canonmissioner = | canontreasurer = | prebendary = | priestincharge = | priest = | asstpriest = | honpriest = | curate = | asstcurate = | nonstipendiaryminister = | minister = | assistant = | seniorpastor = | pastor = | chaplain = | archdeacon = | deacon = | deaconess = | reader = | student intern = | organistdom = | director = | organist = | organscholar = | chapterclerk = | laychapter = | warden = | verger = | businessmgr = | liturgycoord = | reledu = | rcia = | youthmin = | flowerguild = | musicgroup = | parishadmin = | serversguild = | sacristan = | logo = | logosize = | logolink = | logoalt = | embedded = }} '''Пресвета Богородица Живоносен Извор''' ({{lang-el|Ζωοδόχος Πηγή}}) или '''Народоводителка''' (''Λαοδηγήτρια''), позната и како '''„Пресвета Богородица Лагудјани“''' или '''„Лагудату“''' (''Παναγία Λαγουδιανή, Λαγουδάτου'') — [[црква (градба)|црква]] во градот [[Солун]], [[Егејска Македонија]]. Влегува во составот на [[Солунска епархија|Солунската епархија]] на [[Цариградска патријаршија|Цариградската патријаршија]].<ref name="Thessaloniki 4 all">{{нмс | url = http://thessaloniki4all.gr/el/places/βυζαντινή-εποχή/παναγία-λαγουδιανή-λαοδηγήτρια | title = Παναγία Λαγουδιανή - Λαοδηγήτρια | access-date = 7 јули 2016 | publisher = Thessaloniki 4 all | Your Thessaloniki }}</ref> [[Податотека:Άγιος Ιωάννης και προφήτης Ηλίας - άγιοι Αντώνιος και Χαράλαμπος - άγιοι Γεώργιος και Δημήτριος, Παναγία Λαγουδιανή, Θεσσαλονίκη.jpg|мини|лево|200п|„Свети Јован и Свети Илија, Свети Антониј и Свети Харалампиј и Свети Ѓорѓи и Свети Димитриј“, икона од храмот]] Црквата се наоѓа во Горниот Град, на раскрсницата на улиците „Олимпиада“ и „Јулијанос“. Изградена е на местото на [[Византија|византиски]] женски манастир со истото име, веројатно основан во XIV век како метох на манастирот [[Влатадон]]. Името веројатно се должи на ктиторот Лагудјатис или Лагудатис. Во османлиско време се нарекувал ''Тавшан-манастир'' (''Tavşan Manastır''), што значи ''Зајачки манастир''. Храмот го добил денешниот изглед со целосна реконструкција на почетокот на XIX век, финансирана од трговецот Јоанис Кафтанѕоглу. Градбата претставува [[трикорабна]] [[базилика]] со женска црква, типична за своето време. Од југ има прилепен [[параклис]] со аркаден покрив, во кој има свет извор.<ref name="Thessaloniki 4 all"/> Царските икони „Христос Седржител“ (1806), „Богородица Сеецарица“ (1806), „Свети Јован Богослов“ (1806), „Свети Давид Олимписки“ (1806), „Свети Никола на престол“ (1809) и „Свети Атанасиј“ (1809) се дело на Давид Зограф.<ref name="Δρακοπούλου 230">{{наведена книга |title= Έλληνες ζωγράφοι μετά την Άλωση (1450-1850), τόμος 3, Αβέρκιος - Ιωσήφ (Συμπληρώσεις-Διορθώσεις)|last= Δρακοπούλου|first=Ευγενία |authorlink= |coauthors= |year=2010 |publisher= Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών |location=Αθήνα |isbn= 978-960-7916-94-5 |pages= 230 |url= https://www.scribd.com/doc/314573545/%CE%88%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CE%96%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%AC%CF%86%CE%BF%CE%B9-%CE%9C%CE%B5%CF%84%CE%AC-%CE%A4%CE%B7%CE%BD-%CE%86%CE%BB%CF%89%CF%83%CE%B7-3 |accessdate= }}</ref> == Поврзано == * [[Солунска епархија]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|Saint Mary Lagoudiani}} [[Категорија:Цркви во Солун|Богородица Лагудјани]] [[Категорија:Цркви во Солунската епархија|Богородица Лагудјани, Солун]] [[Категорија:Појавено во 1802 година]] t5tbp422f7svjp9s6oqwyqsxlncujea 1 1304409 4796077 2022-07-24T10:37:42Z M4r51n 36047 Создадена страница со: == == {{СЗР}} ~~~~ wikitext text/x-wiki == == {{СЗР}} [[User:M4r51n|M4r51n]] <small>([[User talk:M4r51n|разговор]])</small> 12:37, 24 јули 2022 (CEST) cey9lw45q02m7vt6lrmjlfwyk3e0ads 4796078 4796077 2022-07-24T10:37:55Z M4r51n 36047 Ја заменувам страницата со '{{СЗР}}' wikitext text/x-wiki {{СЗР}} 111pu1atb524tq4kzd5jua5n9t24clx 0 1304410 4796164 2022-07-24T11:20:47Z Dandarmkd 31127 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:en:Special:Redirect/revision/1032382754|PGC 39058]]“ wikitext text/x-wiki  {{Infobox galaxy|name=PGC 39058|image=PGC 39058.jpg|image_size=250px|credit=[[Европска вселенска агенција|ЕСА]]/[[Хабл (вселенски телескоп)|Хабл]] и [[НАСА]]|epoch=[[J2000]]|constellation name=[[Змеј (соѕвездие)|Змеј]]|ra={{RA|12|14|08.4}}<ref name="ned"/>|dec={{DEC|+66|05|41}}<ref name="ned"/>|z=0.000227<ref name="ned">{{cite web |title=PGC 39058 |url=http://ned.ipac.caltech.edu/cgi-bin/objsearch?objname=PGC+39058&extend=no&hconst=73&omegam=0.27&omegav=0.73&corr_z=1&out_csys=Equatorial&out_equinox=J2000.0&obj_sort=RA+or+Longitude&of=pre_text&zv_breaker=30000.0&list_limit=5&img_stamp=YES|work=[[NASA/IPAC Extragalactic Database]]}}</ref>|h_radial_v=68<ref name="ned"/>|dist_ly=17.710 ± 0.055 [[Светлосна година|Mly]]<br/>{{nowrap|(5.430 ± 0.017 [[Парсек|Mpc]])}}<ref name="ned" />|group_cluster=|type=Scd|appmag_v=14.60<ref name="ned"/>|size_v=1.95' x 0.8385'<ref name="ned" />|names=[[Упсалски општ каталог|UGC]] 7242, [[Каталог на најважните галаксии|PGC]] 39058, [[Морфолошки каталот на галаксии|MCG]]+11-15-037<ref name=simbad>{{cite simbad|title=NGC 672|access-date=24 јули 2022}}</ref>}} '''PGC 39058''' ― [[џуџеста галаксија]] сместена на 14 милиони [[Светлосна година|светлосни години]] од нас во [[Соѕвездие|соѕвездието]] [[Змеј (соѕвездие)|Змеј]]. [[Галаксија|Галаксијата]] е бледа и замаглена од страна на HD 106381, [[ѕвезда]] во преден план што го отежнува набљудувањето.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.spacetelescope.org/images/potw1021a/|title=Bright star — faint galaxy|work=spacetelescope.org}}</ref> == Наводи == {{Наводи}}{{Ѕвезди во Змеј|state=collapsed}} [[Категорија:Змеј (соѕвездие)]] [[Категорија:PGC-објекти]] [[Категорија:Џуџести галаксии]] rkaxzyldhwhh1gtmpfgfslbtwl5t8q9 0 1304412 4796212 2022-07-24T11:29:51Z Dandarmkd 31127 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:en:Special:Redirect/revision/1064794052|AGC 198691]]“ wikitext text/x-wiki  {{Infobox galaxy|name=AGC 198691|image=|caption=|credit=|epoch=[[J2000]]|constellation name=[[Мал Лав]]|ra={{RA|09|43|32.43}}|dec={{DEC|+33|26|58}}|z=|h_radial_v=|gal_v=|dist_ly={{val|41.4|5.5|11.1}} [[Светлосна година|Mly]] {{nowrap|({{val|12.7|+1.7|-3.4}} [[Парсек|Mpc]])}}<ref name=Aver>{{cite journal|doi=10.1093/mnras/stab3226|arxiv=2109.00178 |title=A comprehensive chemical abundance analysis of the extremely metal poor Leoncino Dwarf galaxy (AGC 198691)|year=2021|last1=Aver|first1=Erik|last2=Berg|first2=Danielle A.|last3=Hirschauer|first3=Alec S.|last4=Olive|first4=Keith A.|last5=Pogge|first5=Richard W.|last6=Rogers|first6=Noah S J.|last7=Salzer|first7=John J.|last8=Skillman|first8=Evan D.|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society}}</ref>|group_cluster=|type=[[Џуџеста галаксија]]|mass=<!-- In solar masses --> {{Val|10|e=6}}|mass_light_ratio=<!-- In solar units -->|stars=|appmag_v=|absmag_v=|size_v=3 × 4 arcsec|notes=|names=Леончино|references=}} '''AGC 198691''' ― мала [[галаксија]] со една од најмалите познати [[Металичност|металичности]]. Има прекар '''Леончино''' бидејќи е во близина на [[Мал Лав (соѕвездие)|Малиот Лав]].<ref>{{Наведено списание|last=Aron|first=Jacob|date=21 May 2016|title=The galaxy that time forgot|journal=New Scientist|volume=230|issue=3074|page=12}}</ref> Галаксијата изгледа сина поради присуството на неколку светли сини ѕвезди. Присутен е и [[H II-подрачје|подрачјето HII]] кое содржи [[кислород]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://phys.org/news/2016-03-astronomers-metal-poor-galaxy-local-universe.html|title=Astronomers discover the most metal-poor galaxy in the local universe|last=Nowakowski|first=Tomasz|date=16 март 2016|work=phys.org|accessdate=24 јули 2022}}</ref> Тоа е важно како показател за видот на галаксиите кои првпат се создавале во [[Универзум]].<ref>{{Наведено списание|last=Hirschauer|first=Alec S.|last2=Salzer|first2=John Joseph|last3=Cannon|first3=John M.|last4=Skillman|first4=Evan D.|date=1 January 2016|title=The Extremely Metal-Poor Dwarf Galaxy AGC 198691|journal=American Astronomical Society|volume=227|pages=136.06|bibcode=2016AAS...22713606H}}</ref> == Наводи == {{Наводи}}{{Ѕвезди во Мал Лав}} [[Категорија:Мал Лав (соѕвездие)]] [[Категорија:Џуџести галаксии]] 2nrz6ovepl0pgtwryivozjuzgyxu1wx 0 1304413 4796214 2022-07-24T11:30:19Z Bjankuloski06 332 Bjankuloski06 ја премести страницата [[Сончарка (габа)]] на [[Сончарка (печурка)]] wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Сончарка (печурка)]] fc4wnvi1873s0pxwcbyjjju8zek2rec 0 1304414 4796224 2022-07-24T11:55:07Z P.Nedelkovski 47736 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:hr:Special:Redirect/revision/6316677|Ureznica]]“ wikitext text/x-wiki '''Врежница -''' [[Алат|алатка]] за [[Рачна обработка|рачно]] врежување на [[Навој|навои]] со помали [[Пречник|пречници]]. Главни делови на врежницата се: делот за режење, врат и четириаголник за држачот. Рачните врежници обично имаат 3 или 4 острици. Навоите рачно се врежуваат со гарнитура врежници (најчесто 3 врежници), чиј редослед е означен на рачките, со цртички околу крајот: * I врежница, има најмал пречник, а навојот нема целосен профил, забите се засечени, така што врежницата има [[Конус|конусен]] облик по целата должина на работниот дел. По крајот на рачката се наоѓа една цртичка. * II врежница има конус само на почетокот, а навојот има облик што е веќе блиску до целосниот профил што го изработува. По крајот на рачката се наоѓаат две цртички. * III врежница има конус само на врвот, а забите имаат облик на целосен профил на навојот што се прави. Нема ниту една цртичка по крајот на рачката. Обичните држачи за врежници обично имаат 3 или 4 четириаголни отвори, а еден отвор се поставува на четириаголникот на врежницата. Универзалните држачи за врежници можат да ја променат големината на четириаголникот, така што овие држачи можат да држат неколку различни димензии на врежниците. == Постапка за работа == Пред да почнување со режење на навојот, треба да се дупне дупка со [[сврдел]] со соодветен [[пречник]], според таблицата во прирачникот или од таблицата на задната страна на [[Шублер|шублерот]]: * нецелосни (слепи) проврти се дупчат 1 до 3 [[Метар|mm]] подлабоко од должината на навојот, за да не се скрши врежницата; * при врежувањето навои со врежници од комплет од 3 врежници, најпрво се врши врежување со првата врежница, така што таа се поставува нормално на отворот, за да не се добие кос навој; * при врежување навој, врежницата се врти со помош на држачот за половина вртење во насока на режење, а потоа се враќа во спротивна насока за да се скрши струготината; * при врежување навој во мек [[материјал]], потребно е одвреме-навреме да се извади врежницата и да се исчисти дупката од струготини, особено кај подлабоки и слепи отвори; * при врежување навој потребно е повремено да се врши [[подмачкување]] на врежниците за да се намали [[Триење|триењето]] и да се олесни [[Режење|режењето]] и да се добие фин и мазе навој.<ref> Mijo Matošević: "Tehnologija obrade i montaže", udžbenik za I razred strojarske struke, ''Um d.o.o.'', 2005. </ref> === Таблица со потребните отвори пред врежување === {| class="wikitable" style="width:48%;float:left;text-align:center;" ! colspan="3" |Метрички навој |- ! [[Навој]] ! [[Дупчалка|Сврдел]] за отвор |- | М3 × 0,5 | 2,5&nbsp;мм |- | М4 × 0,7 | 3,3&nbsp;мм |- | М5 × 0,8 | 4,3&nbsp;мм |- | М6 × 1,0 | 5,2&nbsp;мм |- | М7 × 1,0 | 6,1&nbsp;мм |- | М8 × 1,25 | 6,9&nbsp;мм |- | М8 × 1,0 | 7,1&nbsp;мм |- | М10 × 1,5 | 8,7&nbsp;мм |- | М10 × 1,25 | 8,9&nbsp;мм |- | М10 × 1,0 | 9,1&nbsp;мм |- | М12 × 1,75 | 10,5&nbsp;мм |- | М12 × 1,5 | 10,7&nbsp;мм |- | М14 × 2,0 | 12,2&nbsp;мм |- | М14 × 1,5 | 12,7&nbsp;мм |- | М16 × 2,0 | 14,2&nbsp;мм |- | М16 × 1,5 | 14,7&nbsp;мм |- | colspan="3" | <small>Пречникот на отворот се однесува на 75% од длабочината на сврделот</small> |} == Поврзано == * [[Нарежница]] * [[Навој]] == Наводи == [[Категорија:Опрема]] [[Категорија:Алати]] [[Категорија:Машинство]] [[Категорија:Зборови кои ги нема во ТРМЈ]] nhxq5pbdw46sftuwbvhhnfg0mv8j85r