Википедија mkwiki https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Медиум Специјална Разговор Корисник Разговор со корисник Википедија Разговор за Википедија Податотека Разговор за податотека МедијаВики Разговор за МедијаВики Предлошка Разговор за предлошка Помош Разговор за помош Категорија Разговор за категорија Портал Разговор за Портал TimedText TimedText talk Модул Разговор за модул Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 877 4799872 4790962 2022-08-06T06:06:39Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Населено место |official_name = Битола |other_name = Обител, Манастир |nickname = Градот на Конзулите |motto = ''Битола, бабам Битола'' |image_map = {{ Maplink|frame=yes|raw={"type": "ExternalData","service": "geoshape","ids": "Q157246"}|plain=y|frame-width=325|frame-height=325|zoom=13|frame-lat=41.031|frame-long=21.334|stroke-width=1|stroke-color=#333333|id=Q157246|title=Битола}} |image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a = Ambientalna ulica Marsal Tito-Bitola (10).jpg |photo2a = Bitola 019.JPG |photo2b = Седиште на Преспанско-пелагониската православна епархија се наоѓа во градот Битола.jpg |photo3a = Магаза (Битола).jpg |photo3b = Saat kula Bitola011.jpg |photo4a = Bitola 055.JPG |photo4b = Sirok sokak.jpg |photo5a = Bitolj - crkva svete bogorodice.jpg |size = 270 |spacing = 1 |color = #FFFFFF |border = 1 |foot_montage = }} |imagesize = 250px |image_caption = Колаж на битолски знаменитости |website = http://www.bitola.gov.mk |image_flag = Flag of Bitola Municipality.svg |image_blank_emblem = Bitola-coat-of-arms.svg |blank_emblem_type = Грб |flag_size = 150px |pushpin_map = Македонија |map_caption = |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = MK |subdivision_type = Земја |subdivision_name = {{MKD}} |subdivision_type1 = [[Региони во Македонија|Регион]] |subdivision_name1 = [[Податотека:Logo of Pelagonia Region.svg|25п]][[Пелагониски Регион|Пелагониски]] |subdivision_type2 = [[Општини во Македонија|Општина]] |subdivision_name2 = [[Податотека:Bitola-coat-of-arms.svg|25п]][[Општина Битола|Битола]] |blank_name_sec1 = [[Автомобилски регистарски таблички во Македонија|Рег. таб.]] |blank_info_sec1 = BT |leader_title = Градоначалник |leader_name = [[Тони Коњановски]]<br><small>([[ВМРО-ДПМНЕ]])</small> |area_total_km2 = 422.39 |population_as_of = 2002 |population_total = 74,550 |population approximately 2014 = |population_metro = 105,654 |population_density_km2 = 180 |population_density_sq_mi = |timezone = [[средноевропско време|CET]] |utc_offset = +1 |timezone_DST = |utc_offset_DST = |timezone1_DST = [[средноевропско летно време|CEST]] |utc_offset1_DST = +2 |latd=41 |latm=01 |lats=55 |latNS=N |longd=21 |longm=20 |longs=05 |longEW=E |elevation_m = +650 |elevation_ft = |postal_code_type = [[Поштенски броеви во Македонија|Пошт. бр.]] |postal_code = 7000 |area_code = (0)47 |blank_name = Светец заштитник |blank_info = [[Свети Нектариј Битолски|Св. Нектариј Битолски]] |blank1_name = [[Кепенова класификација|Клима]] |blank1_info = [[континентална клима|Dfa]] |footnotes = |blank_info_sec2=[[Свети Нектариј Битолски]]<ref name="Битола инфо">{{Citation |url=https://setaliste.com.mk/vesti/binfo/bitola-go-slavi-svojot-patron-sveti-nektarij-bitolski/ |title = Битола го слави својот патрон |access-date=5 април.2021}}</ref>|blank_name_sec2=[[Светец заштитник]]}} '''Битола''' — [[град]] во [[југозапад]]ниот дел на [[Македонија]] и седиште на истоимената [[Општина Битола]], [[административен центар|административен]], [[култура|културен]], [[економија|економски]], [[индустрија|индустриски]], [[образование|образовен]] и [[наука|научен]] центар за тој дел од земјата. Градот е познат под името ''град на конзулите'', бидејќи тука се наоѓале конзуларните претставништва на [[Европа|европските земји]] во времето на [[Отоманското Царство]], каде заедно со [[Солун]] бил најважно место во европскиот дел на Империјата. Во периодот 1864 — 1912, Битола бил главен град на [[Битолски вилает|Битолскиот вилает]], еден од трите вилаети во регионот [[Македонија (регион)|Македонија]]. И денес, голем дел од [[конзулати во Македонија|конзуларните]] претставништва во Република Македонија се наоѓаат тука. Битола е [[Градови во Македонија|втор по големина град]] во Македонија според бројот на жители (2002 г.). На север од Битола се наоѓа [[Главен град|главниот град]] на Македонија, [[Скопје]] (169 км), на североисток се наоѓа градот [[Прилеп]] (43 км), на југ се наоѓа градот [[Лерин]] ([[Грција]]) (33 км) и на северозапад се наоѓаат [[Ресен]] (29 км) и [[Демир Хисар]] (29 км). За време на [[Југославија]] бил еден од културните центри, како во [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]], така и во [[СФРЈ]]. Таткото на [[Турција|турската]] нација [[Кемал Ататурк]] завршил офицерска школа во Битола. Некои негови работи денес се чуваат во [[Народен музеј - Битола|Народниот музеј]]. Битола е позната како „градот под [[Пелистер]]“ поради неговата близина до [[Баба (планина)|Баба Планина]]. == Потекло на поимот == [[File:Philip-II-of-Macedon-Clocktower-Bitola-MK.JPG|thumb|250px|лево|Глетка од плоштадот Магнолија со споменикот на [[Филип II Македонски]] — основачот на Битола и познатата Саат-кула во позадината]] Во текот на историјата, во зависност од владетелите, градот Битола имал многу имиња. Според [[Адријан Рум]], [[Словени|словенскиот]] назив за градот, Битола, потекнува од зборот ''Обител'' ([[старословенски јазик|старословенски]] {{Script|Cyrs|Обитѣль}}), овој израз до денес се употребува и во [[хрватски јазик|хрватскиот јазик]] (''obitelj'') кој за време на [[Среден век|средниот век]] се користел за заедница на монаси, како семејство односно [[манастир]]. Името го добил по многуте манастири што се наоѓале во градот и во околината, а некои постојат и денес. Со текот на времето, гласот О се исфрла во изговорот на зборот „Обител“, и името на градот станува Битола.<ref>{{Citation | last = Room | first = Adrian | title = Placenames of the world: origins and meanings of the names for 6,600 countries, cities, territories, natural features, and historic sites | place = Jefferson, N.C. | publisher = McFarland & Company, Inc. | year = 2006 | edition = 2nd | page = 60 | isbn = 0-7864-2248-3 }}</ref> [[Грци]]те од истите причини градот го нарекувале Монастири ([[грчки јазик|грчки]]: ''Μοναστήρι''). Битола е денешен официјален назив за градот, но истовремено и најстариот назив, судејќи по [[Битолска плоча|Битолската плоча]] од [[1015]] година на којашто градот е спомнат, како и според многуте војсководци на [[цар Самуил|царот Самуил]], како и патниците од тоа време. [[Арапи|Арапскиот]] патник [[Абу Абдалах Мухамед ал-Идриси]] во [[{{римски|12}} век]] напишал: ''„Потребни се два дена патување на исток за да се стигне од Ахрид (Охрид) до Бутили (Битола). Бутили е необичен и убав град“.'' Постојат приказни според кои на десниот кеј на реката [[Драгор]] имало 41 [[црква|цркви]] и исто толку воденици за нивно издржување. Исто така и на левиот кеј на Драгор имало 29 цркви со исто толку воденици. За време на празничните денови во тоа време, народот од селата од [[Битолско Поле|Битолското Поле]] се собирале кај овие цркви каде ги вршеле своите верски обреди. Со оглед на тоа што земјиштето на кое се наоѓал градот Битола тогаш било прекриено со многубројни цркви, градот го добил името Манастир. Има верзија која вели дека градот Битола името Манастир го добил по една огромна црква која се наоѓала над Битола, кај сегашниот мост викан Црн Мост ([[турски јазик]]: ''kara köprüsü''). Во оваа црква можеле да се сместат сите присутни од селското население од битолското поле кои доаѓале за време на празниците да ги вршат верските обреди. Според записите на [[Марко Цепенков]], градот Битола своето име го добил по големопоседникот Тољо, кој имал своја тврдина во близината на денешното битолско село [[Буково]]. Во времето кога дошле [[Турци]]те да го освојат овој дел од [[Македонија]], за да го повикаат на борба големопоседникот Тољо, му велеле „Би Тољо, до би Тољо“, со што според [[Марко Цепенков]] од таму потекнува денешното име на градот Битола. За време на [[Отоманско Царство|отоманската власт]], градот се викал Манастир, што [[Турци]]те и [[Албанци]]те го усвоиле од [[Грци]]те. По [[Балканските војни]] од [[1913]] градот потпаѓа под српска окупација и повторно го добил старото име Битола. == Историја == {{главна|Историја на Битола}} [[Податотека:Heraclea.jpg|мини|десно|Мозаик од Хераклеја Линкестис]] Многу важни настани од [[Македонци|македонската]] и [[балкан]]ската [[историја]] се случиле во Битола. Градот е граден, доградуван, рушен и повторно граден и надградуван уште од неговото прво населување во доцното [[бронзено доба]]. Потоа во [[Хеленистички период|хеленистичкиот период]], па [[Римско Царство|Римското Царство]], сѐ до [[Византија|византиското]] време имал статус на град со висок степен на цивилизација. Традиционално силниот трговски центар, е познат и како град на конзулите поради тоа што во еден период за време на [[Отоманското Царство]], Битола имала дури дваесет [[конзулат]]и од разни [[Европа|европски]] земји. Во истиот период, градот имал многу школи, меѓу другите и воена академија, којашто ја посетувал и славниот турски реформатор [[Кемал Ататурк]]. На крајот на XIX век бил толку силен град, што неговото население непрестајно растело и го надминало бројот на населението на [[Белград]]. Градот бил преполн со [[фабрика|фабрики]] и [[Фотографија|фотографски]] дуќани, а занимливо е и тоа што покрај Сингер, во Битола уште во тоа време постоела фабрика за слатки. Во Битола се снимени првите фотографии и филмови на Балканот, благодарејќи на [[Браќа Манаки|браќата Манаки]]. Првата филмска камера [[Јанаки Манаки|Јанаки]] ја купува од [[Лондон]], производство на компанијата „Charles Urban Trading”, и тоа 300-тиот примерок од серијата ''BIOSCOPE''. Така, со таа фамозна „Камера 300" започнала кинематографијата на [[Балкански Полуостров|Балканот]]. Тоа било златното доба на градот. За жал, за време на [[Балкански војни|Балканските војни]], многу битки биле водени во околината на градот и самиот град, па многу материјални докази изгореле или биле потполно уништени. [[Архитектура]]та можела да се обнови, посебно последните петнаесетина години, а докази за сѐ што се случувало се и прераскажувањата на старите кои добро се сеќаваат. Меѓутоа, денес останале многу организации и фестивали, коишто по долг период, повторно се одржуваат. Еден од нив се одржува секој година од [[29 јули]] до [[2 август]] во Битола, во знак на спомен на [[Илинденското востание]], под името „Културен фестивал Илинденски денови“. === Праисторија === Градот Битола со околината е многу богат со споменици од [[Праисторија|праисторискиот период]]. Двата најзначајни се Велушка Тумба и Тумба Бара, коишто се наоѓаат покрај селото [[Породин]]. Од [[Бакарно доба|бакарното доба]], тука се населува Тумба покрај селото [[Црнобуки]], Шуплевац (покрај селото [[Суводол]]) и Висок Рид (покрај селото [[Букри]]). === Римски период === Градот се наоѓа на римскиот пат [[Вија Егнација]] ''(Via Ignatia)'', каде што е и античкиот град [[Хераклеја Линкестис]]. Во периодот на II век п.н.е. кога Македонија станува [[Римско Царство|римска]] провинција, Хераклеја станува силен економско-политички центар (''Septina Aurelia Heraclea'') со свој постојан римски намесник и римска војска, што сведочи за Битола како центар на вечна моќ, цивилизација, култура и убавина којашто е тука и денес. === Османлиска власт === [[Податотека:Bitola posle mladoturskiot rezim, 1908.pdf|мини|лево|Српски извештај од 5 август 1908, за новата состојба во Битола по воспоставувањето на младотурскиот режим: благосостојба, ред, мир, славење.]] [[Податотека:Bitola old.jpg|мини|десно|Битола во XIX век]] [[Податотека:Ottoman Postcard of Huriet in Monastir.jpg|мини|десно|Прослава во Битола за време на [[Младотурската револуција]] во 1908 година, по повод враќањето на Уставот од страна на султанот [[Абдул Хамид II]]]] Почетокот на турските завојувања на Балканот најавиле и нова ера на живеење. Турските војски во текот на [[1382]]-[[1383]] година по многу тешки и крвави борби и по жестокиот отпор кој го пружило месното население конечно успеале да ја освојат Битола. Според некои легенди многу жесток отпор на турските освојувачи му пружиле и монасите од седумдесетте манастири и цркви кои во тој период постоеле во Битола. Хаџи Евронос беј кој се наоѓал на чело на турската војска револтиран од жестокиот отпор на кој наишол при освојувањето на градот наредил да се урне и битолската тврдина. Ашик-паша Зеде, кој го придружувал Евронос-бег во неговиот поход, во своите извештаи забележал дека турските војски неколкупати ја напаѓале Битола, а калуѓерите, давајќи голем отпор, на крајот на самиот брег на реката [[Драгор]], сите до еден биле масакрирани. Меѓутоа, Турците потполно го зазеле градот дури по смртта на [[Крал Марко|Крали Марко]] во 1395 година, а при тоа заземање во Битола прв влегов Тимурташ-паша со неговата војска.<ref>Македонските градови во турско време, Зоран Сенев, Киро Герасимов, Кочани,2004,стр. 9</ref> Од овој период всушност започнува и „ориенталното” вообликување на градот што било резултат токму на изградбата на ваквиот тип објекти, но и на ориенталните градителски техники и стилови. Во периодот на XVI - XVII век, период на историски но и културни промени, од страна на турската администрација градот Битола започнува да биде именуван како Манастир или Толи Манастир. Сепак во целиот период на своето постоење името Битола никогаш не било заборавено, туку напротив од страна на христијанското население тоа било во секојдневна употреба. Во средината на XVII век станал и важен културен центар на европска [[Турција]]. Таа е седиште на Битолска нахија во која имало 150 населени места. Градот бил прочуен по неговите многубројни пазари, од кои најмногу бил прочуен пазарот за памук. Познатиот патописец [[Евлија Челебија]], Битола ја посетил во 1662 година и забележал: „''градот има околу 3000 мали и големи куќи на приземје и кат, групирани во 21 маало, чаршија со 900 занаетчиски и трговски дуќани, 40 кафе-чајџилници и гостилници, монументален безистен со железни порти и со 86 дуќани. Во градот имало 70 муслимански храмови, девет медреси, неколку христијански цркви и фтуги јавни згради''“. Самиот град, гледан од далеку, изгледал како да е потонат во зеленило. Во овој период Битола претставува еден од најважните верско-муслимански центри, си Висока верска правна школа, којашто егзистирала низ целиот XVII век. Во истиот век. градот прераснал во значаен административен, стопански и културен центар. Кога во 1689 година поради колерата, Скопје бил запален, повеќето важни функции од него ги презела Битола. Таа развивала трговија, главно со европските центри, [[Виена]], [[Париз]], [[Лондон]] итн.<ref>Македонските градови во турско време, Зоран Сенев, Киро Герасимов, Кочани,2004,стр. 9-10</ref> Најзначаен перидо од историскиот и стопанскиот развој на Битола е XIX век, кога во Битола е преместено седиштето на Румелискиот вилает, и како таков, е рангиран за прв град во европскиот дел на Турција. Според еден документ од овој период, се кажува дека во Битола имало 1.380 дуќани, од кои најголем број биле занаетчиски.<ref>Македонските градови во турско време, Зоран Сенев, Киро Герасимов, Кочани,2004,стр. 10</ref> Во 1805 година во Битола живееле околу 15.000 жители. Од стопанските гранки виден напредок доживеало занаетчиството. Во средината на XIX век бројот на занаетчиските дуќани достигнал над 2.000 со околу 140 видови занаети, организирани во 70 еснафски организации. Виден придонес во развојот на Битола дале и дипломатските претставништва, конзулати на повеќе странски држави. Тоа довело Битола да стане „град на конзули” но и арена на странски пропаганди.<ref>Стојмилов, А., (2005), Социоекономска географија на Република Македонија, ПМФ, Скопје</ref> Почнувајќи од 1843 година Третата (Румелиската) армија скоро половина век ќе има седиште во Битола. Покривала територија од [[Босна]] до [[Грција]], од [[Јадранско Море]] до [[Одрински Пашалак|Одринскиот Пашалак]]. Располагала со сите родови војска од тоа време и броела од 15.000 до 20.000 војници, а некогаш и повеќе.<ref name=GradbiBT>{{наведена книга |title=[[Градби (Битола)|Градби Битола]] |last=Стерјовски |first=Александар |authorlink1=Александар Стерјовски |author= |year=2020 |publisher=Конзулат на Република Србија во Република Македонија |location=Битола |isbn=978-608-65122-8-6 |page= 28|pages= |url= |accessdate=21 март 2021}}</ref> За нејзини потреби биле изградени [[Црвена касарна|Црвената]] и [[Бела касарна|Белата касарна]], [[Воена гимназија (Битола)|Воената гимназија]] и болница. Со пуштањето на [[железничка линија Солун-Битола|железничката линија Солун-Битола]] (1894), Битола го изгубила посебното значење за војската и седиштето на Третата армија било преместено во [[Солун]].<ref name=GradbiBT/> Во Битола во крајот на XIX и почетокот на XX век имало околу 3000 клавири за што градот го викале и „Градот на Клавирите“. Поради некои поранешни сфаќања клавирот симболизирал богатство, класна поделеност и во 50-тите години на XX век со процесот на национализација на многу од семејствата клавирите им биле одземени.<ref>https://www.babambitola.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B8-%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B5%D1%82%D0%B5-%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%B0-15/</ref> Во учебната 1899/1900 година во [[Битолска машка гимназија|Битолската машка гимназија]], како учител се вработил еден од основачите на [[Внатрешна македонска револуционерна организација (Автономистичка)|ВМРО]], [[Даме Груев]], кој бил задолжен да изведува настава по предметите географија, аритметика, геометрија и цртање. Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Битола живееле 37.000 жители, од кои 10.000 [[Македонци]], 10.500 [[Турци]], 1.500 [[Албанци|Албанци муслимани]], 2.000 [[Роми]], 7.000 [[Власи]], 5.500 [[Евреи]] и околу 500 останати.<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/index.html Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. Софија, 1900.]</ref> Христијанските жители на градот биле разделени во повеќе конфесии. Според статистиката на егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]] („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година христијанското население на Битола се состоело од 15.252 [[Македонци]], од кои 8.844 егзархисти, 6.300 грчки патријаршисти, 72 српски патријаршисти и 36 протестанти, потоа 100 [[Грци]], 7.200 [[Власи]], 120 [[Албанци]] и 120 [[Роми]]. Во градот имало 10 основни и 3 средни бугарски училишта, 7 основни и 2 средни грчки, 2 основни и 2 средни влашки и 1 основно и 2 средни српски.<ref>D.M.Brancoff. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905, р.166-167.</ref> Битола поради својата местоположба, на крстопатот помеѓу сите најзначајни патни правци (исток, запад, север и југ), уште од најраниот период на турското завладување го добила заслуженото значење при што станала значаен воено-стратешки центар што било само потврдено во 1830 година кога таа станува и политички центар на [[Румелискиот вилает]]. По распаѓањето на [[тимаро-спахиски систем|тимаро-спахискиот систем]] и интензивираните малтретирања од страна на чифликсајбиите дошло и до нови промени во етничката структура на населението во Битола. Во 1864 година бил формиран [[Битолски вилает|Битолскиот вилает]] со седиште во Битола. На чело на вилаетот стоел [[валија]], со титула [[паша]], кој бил назначуван со султанско ираде. Вилаетот зафаќал територија од околу 32.000 км², простирајќи се на делови од денешните држави: [[Македонија]], [[Албанија]] и [[Грција]]. === Балкански војни === [[Податотека:Paul Leblois Didericks Monastir.jpg|мини|лево|Генерали на [[Антанта]]та во посета на Битола, 1916 г.]] [[File:World War I victims in Bitola, Macedonia.jpg|мини|лево|Цивилни жртви од Првата светска војна во Битола, 1917 г.]] За време на [[Првата балканска војна]] во околината на градот се водела [[Битолска битка|Битолската битка]] во којашто [[Отоманско Царство|отоманската]] војска била победена од страна на српските сили. Градот страдал за време на [[Првата светска војна]] заради близината на [[Солунскиот фронт]]. Во периодот меѓу двете светски војни, Битола станала пограничен град. Ги изгубила гравитациските подрачја спрема [[Грција]] и [[Албанија]]. Сепак, во овој период градот за првпат започнал плански да се гради и тоа според урбанистички планови === Втора светска војна === [[Податотека:Stiv Naumov -BT.JPG|алт=Споменик на Стив Наумов во Битола|мини|315x315пкс|Споменик на [[Стефан Наумов-Стив|Стив Наумов]] во Битола]] Битола бил прв град во [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]] што ја почувствувал Втората светска војна, затоа што бил [[Бомбардирање на Битола (1940)|бомбардиран од италијански авиони]] уште на 5 ноември 1940 година.<ref name="БТ">{{наведена книга |title=Битола |last=Ставрев |first=Петар |authorlink= |coauthors= |year=1999 |publisher=ГП „Пелистер“ Битола |location=Битола |isbn= |page= |pages= |url= |accessdate=}}</ref> За време на [[Втората светска војна]], градот најпрво го окупирале Германците, а подоцна Бугарите. Во септември 1944, Бугарија капитулирала и започнала да се повлекува од Југославија и Битола била ослободена од македонските партизани. На [[4 ноември]] [[1944]], [[Седма македонска ударна бригада|Седмата македонска ударна бригада]] победнички влегла во Битола. На 6 февруари 1945 година, во Битола била отворена првата гимназија (првично наречена „Гоце Делчев“, во 1952 година преименувана во [[СОУ „Јосип Броз-Тито“ - Битола|„Јосип Броз Тито“]]) на која се предавало на [[македонски јазик]]. За време на [[НОБ]] од градот и околината од страна на бугарскиот фашистички окупатор биле затворени 606 лица, интернирани 117, депортирани 4 и 8 одведени во заробеништво. 251 лице било осудено од кои 23 на смрт. На боиштата на Југославија погинале 266 лица. 106 лица од Битола и околината биле носители на [[Партизанска споменица 1941]] и 8 биле прогласени за [[народен херој|народни херои]].<ref name=БТ/> === Евреите во Битола === Битола била населена со [[Евреи]], кои избегале од [[Шпанија]] за време на [[Шпанска инквизиција|црквината инквизиција]] на кралицата [[Изабела I Кастиљска|Изабела Кастиљска]]<ref name="Битолските Евреи">{{нмс|title=Битолските Евреи|date=2002|publisher=Ѓорги Димовски - Цолев|accessda26/5/13}}</ref>.Тие Евреи се доселиле во најголем дел на [[Балкан]]от во градовите од поголемо значење и со развиена трговија, меѓу другите и во Битола. Тука го потпомогнале развојот на градот со добри трговски врски. На [[11 март]] [[1943]] година, целокупното еврејско население од Битола (3.011 Евреи) било депортирано во логорот [[Треблинка]] во [[Полска]] од страна на бугарските фашисти. == Географија == Градот е сместен на североисточното подножје на планината [[Баба Планина|Баба]] и југоисточното подножје на [[Облаковска Планина]], во средишниот дел на [[Пелагонија|Пелагониската Котлина]]. Низ него тече реката [[Драгор]]. Се наоѓа на 14 км северно од границата со [[Грција]], на [[надморска височина]] од 576 m. Битола е традиционално важна трговско-патничка врска помеѓу [[Јадранско Море|Јадранското]] и [[Егејско Море|Егејското Море]], како и една од најзначајните патнички врски на [[Балкан]]от со [[Средна Европа]]. Битола е оддалечен 168 км јужно од [[Скопје]], 42 км југозападно од [[Прилеп]], 32 км источно од [[Ресен]], 33 км северно од [[Лерин]] ([[Грција]]) и 28 км југоисточно од [[Демир Хисар]]. Се наоѓа на 200 километри во северозападен правец од [[Егејско Море]]. === Клима === Градот има средна годишна температура на воздухот од 11,1°С, но со големи отстапувања во одредени години: од 10,1°С во 1975 година до 13,1°С во 1952 г. Најстуден месец е јануари, со просечна месечна температура од -0,6°С, но со апсолутна минимална температура од -30,4°С. Најтопол месец е јули, со средна месечна температура од 22,2°С и со апсолутно максимална температура од 41,2°С. Апсолутното годишно варирање на температурата на воздухот изнесува 71,6°С што е специфика за континенталната клима. Температурата има одлика на континентална клима, а врнежите на сушна изменето-средоземна или степска клима која, на моменти, има пробиви и на жешки воздушни маси од [[Северна Африка]] т.е. [[Сахара]]. Просечното годишно количество на врнежи изнесува 601 мм, со вредности кои се движат од 338 мм до 879 мм. Битола исто така е пример со појавата на поларна светлина. Преку Битола поминува изохазмата (линија која поврзува места со еднаков број на денови со појава на поларна светлост) 0,1 што значи дека на небото на Битола просечно само еднаш во 10 години, се појавува поларната светлост. Во Битола исто така има метеоролошка станица, сместена на излезот од градот на патот кон Новаци. Започнала со работа од [[16 март]] [[1945]], иако за одредени метеоролошки елементи има систематски податоци од [[1926]] и [[1927]] година. Метеоролошката станица во градот се наоѓа на надморска височина од 586 м, блиску до просечната надморска височина на градот која изнесува 576 м. {{Weather box |location= Битола |metric first= y |single line= y |Jan high C = 3.3 |Feb high C = 6.5 |Mar high C = 11.3 |Apr high C = 16.5 |May high C = 21.7 |Jun high C = 25.9 |Jul high C = 28.6 |Aug high C = 28.5 |Sep high C = 24.8 |Oct high C = 18.3 |Nov high C = 11.5 |Dec high C = 5.3 |year high C = 16.9 |Jan mean C = -0.8 |Feb mean C = 1.9 |Mar mean C = 6.3 |Apr mean C = 11.1 |May mean C = 15.7 |Jun mean C = 19.5 |Jul mean C = 21.7 |Aug mean C = 21.1 |Sep mean C = 17.2 |Oct mean C = 11.4 |Nov mean C = 6.2 |Dec mean C = 1.0 |year mean C = 11.0 |Jan low C = -4.5 |Feb low C = -2.3 |Mar low C = 1.3 |Apr low C = 5.0 |May low C = 8.7 |Jun low C = 11.7 |Jul low C = 13.1 |Aug low C = 12.8 |Sep low C = 9.9 |Oct low C = 5.6 |Nov low C = 1.7 |Dec low C = -2.6 |year low C = 5.0 |precipitation colour=green |Jan precipitation mm = 50.1 |Feb precipitation mm = 49.9 |Mar precipitation mm = 51.2 |Apr precipitation mm = 43.8 |May precipitation mm = 61.0 |Jun precipitation mm = 40.4 |Jul precipitation mm = 40.2 |Aug precipitation mm = 31.2 |Sep precipitation mm = 35.0 |Oct precipitation mm = 55.9 |Nov precipitation mm = 73.2 |Dec precipitation mm = 68.0 |year precipitation mm = 599.9 |humidity colour = green |Jan humidity = 83 |Feb humidity = 78 |Mar humidity = 71 |Apr humidity = 65 |May humidity = 65 |Jun humidity = 60 |Jul humidity = 56 |Aug humidity = 57 |Sep humidity = 64 |Oct humidity = 72 |Nov humidity = 79 |Dec humidity = 83 |year humidity = 69 |unit precipitation days = 1,0 мм |Jan precipitation days = 8 |Feb precipitation days = 8 |Mar precipitation days = 8 |Apr precipitation days = 7 |May precipitation days = 8 |Jun precipitation days = 6 |Jul precipitation days = 5 |Aug precipitation days = 4 |Sep precipitation days = 5 |Oct precipitation days = 6 |Nov precipitation days = 8 |Dec precipitation days = 9 |year precipitation days = 82 |Jan sun = 81.1 |Feb sun = 106.9 |Mar sun = 155.2 |Apr sun = 199.2 |May sun = 250.5 |Jun sun = 291.3 |Jul sun = 334.0 |Aug sun = 312.2 |Sep sun = 241.0 |Oct sun = 176.5 |Nov sun = 111.1 |Dec sun = 75.9 |year sun = 2334.9 |source 1 = NOAA<ref name = NOAA>{{нмс | url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/MC/13583.TXT | title = Климатски нормали за Битола (1961–1990) | publisher = [[NOAA]] | accessdate = March 22, 2015}}</ref> |date=November 2011 }} === Сообраќај === [[Податотека:Bitola_railway_station.jpg|мини|десно]] Битола со патишта е поврзан со останатите делови од Македонија и дополнителниот дел на [[Грција]]. Поважни патни правци се Битола-[[Лерин]], Битола-[[Охрид]] (преку [[Ресен]]), Битола-[[Кичево]] и патниот правец Битола-[[Скопје]]. Битола е поврзана со железницата со [[Лерин]] (јужно) и [[Прилеп]], [[Велес]] и [[Скопје]] (северно), а од [[ЖС „Битола“|железничката станица]] во Битола во 2010 година отпатувале 81.000 патници.<ref>{{наведена книга| title = Транспорт и други услуги, 2010|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/8.4.11.03_700.pdf| publisher = Државен завод за статистика на Република Македонија| year = 2011| isbn = 9786082270463| page = 17}}</ref> Во градот функционира и јавен автобуски градски превоз. До околните населени места има организирано редовен автобуски или железнички сообраќај. == Население == Според последниот попис на населението на Македонија од [[2002]] година, во градот имало 74.550 жители и спаѓал во групата на големи градови.<ref>{{СоцГеоМак|глава=II|страница=91}}</ref> Иако [[Горно Оризари (населба)|Горно Оризари]] статистички се води како посебна населба, сепак е дел од град Битола. Заедно со приградската населба [[Горно Оризари (населба)|Горно Оризари]] (2.454 ж.), која посебно се води во официјалните пописи, Битола има вкупно население од 77.004 жители. Етнички гледано, населението (без [[Горно Оризари (населба)|Горно Оризари]]) е составено од:<ref name="попис">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf|title=Попис на Македонија|date=2002|publisher=Завод за статистика на Македонија|accessdate=26 мај 2012}}</ref> {{bar box |float=right |title=Етнички групи<ref name="попис"/> |titlebar=#ddd |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|[[Македонци]]|red|88.5}} {{Столбен постоток|[[Роми]]|cyan|3.4}} {{Столбен постоток|[[Албанци]]|black|3.1}} {{Столбен постоток|[[Турци]]|orange|2.0}} {{Столбен постоток|[[Власи]]|yellow|1.3}} {{Столбен постоток|[[Срби]]|blue|0.6}} {{Столбен постоток|други|grey|0.6}} {{Столбен постоток|[[Бошњаци]]|green|0.02}} }} {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !width="100px"|Народ!!width="100px"| Вкупно!!width="100px" |Удел (%) |- | '''[[Македонци]]''' | '''66.038''' | 88,5 |- | [[Албанци]] | 2.360 | 3,1 |- | [[Турци]] | 1.562 | 2,0 |- | [[Роми]] | 2.577 | 3,4 |- | [[Власи]] | 997 | 1,3 |- | [[Срби]] | 499 | 0,6 |- | [[Бошњаци]] |20 | 0,02 |- |други |497 | 0,6 |} ;Јазик Во градот се зборуваат следниве јазици<ref name="попис"/>: {{bar box |float=right |title=Јазици<ref name="попис"/> |titlebar=#ddd |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|македонски|red|92.8}} {{Столбен постоток|албански|black|3.2}} {{Столбен постоток|турски|orange|1.8}} {{Столбен постоток|влашки|yellow|0.7}} {{Столбен постоток|српски|blue|0.5}} {{Столбен постоток|ромски|cyan|0.3}} {{Столбен постоток|други|grey|0.3}} {{Столбен постоток|бошњачки|green|0.01}} }} {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !width="100px"|Јазик!!width="100px"| Вкупно!!width="100px" |Удел (%) |- | '''[[македонски]]''' | '''69.255''' | 92,8 |- | [[албански]] | 2.399 | 3,2 |- | [[турски]] | 1.392 | 1,8 |- | [[ромски]] | 287 | 0,3 |- | [[влашки]] | 548 | 0,7 |- | [[српски]] | 390 | 0,5 |- | [[бошњачки]] | 10 | 0,01 |- |други |269 |0,3 |} ;Вероисповед Битола е [[Епископија|епископски]] град и седиште на [[Преспанско-пелагониска епархија|Преспанско-пелагониската епархија]]. Во [[Втората светска војна]] оваа [[епархија]] го добила името Охридско-битолска. Со обновувањето на автокефалноста на [[МПЦ|Македонската православна црква]] во [[1967]], го добила сегашното име [[Преспанско-пелагониска епархија]] и ги опфаќа регионите на градовите: Битола, [[Ресен]], [[Прилеп]], [[Крушево]] и [[Демир Хисар]]. Првиот митрополит на епархијата ([[1958]] - [[1979]]) бил блаженопочинатиот [[Климент Преспанско-битолски|Климент]]. Вториот митрополит и сегашен администратор на епархијата, надлежен како [[архијереј]] од [[1981]] е [[Петар Преспанско-пелагониски|Господин Петар]]. Во Преспанско-пелагониската епархија има околу 500 [[црква|цркви]] и [[манастир]]и. Во последните десетина години во епархијата се изградени или се градат околу 40 цркви и 140 црквини објекти. Епархијата има два црковни музеи - во соборниот храм „Св. Великомаченик Димитриј“ во Битола и во храмот „Св. Јован“ во [[Крушево]], како и постојана изложба на икони и библиотеки во зградата на [[Митрополитска резиденција – Битола|Битолската митрополија]]. Изградена е помеѓу [[1901]] и [[1902]] година и е еден од најубавите примери на необарокна архитектура. Покрај доминантната Македонска православна црква, во Битола постојат и други поголеми верски заедници како што се [[Исламска верска заедница|Исламската верска заедница]], [[Римокатоличка црква|Римокатоличката црква]] и други. Во Битола се застапени следните религиски групи<ref name="попис"/>: {{bar box |float=right |title=Религија<ref name="попис"/> |titlebar=#ddd |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|[[Православие]]|red|89.1}} {{Столбен постоток|[[Ислам]]|green|9.1}} {{Столбен постоток|[[Католицизам]]|orange|0.1}} {{Столбен постоток|[[Протестантство]]|yellow|0.001}} {{Столбен постоток|други|grey|1.4}} }} {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !width="100px"|Вероисповед!! width="100px" | Вкупно!! width="100px" |Удел (%) |- | '''[[МПЦ|Православни]]''' | '''66.492''' | 89,1 |- | [[ИВЗ|Муслимани]] | 6.843 | 9,1 |- | [[Грко-католичка црква во Македонија|Католици]] | 140 | 0,1 |- | [[Протестантството во Македонија|Протестанти]] | 9 | 0,01 |- |- |други |1.066 |1,4 |} Низ годините ова било вкупното население и етничка припадност на населението во градот Битола: {{Население низ историјата | cols = 2 | graph-pos = bottom | 1948|30.761 | 1953|37.564 | 1961|49.001 | 1971|65.035 | 1981|78.507 | 1991|84.002 | 1994|77.464 | 2002|74.550 }} {| class="wikitable" |- ! Години ! Македонци ! Албанци ! Турци ! Роми ! Власи ! Срби ! Бошњаци ! {{крат|Ост.|Останати}} ! Вкупно |- style="text-align:center;" | 1948<ref>http://pop-stat.mashke.org/yugoslavia-ethnic1948.htm</ref> |23.734 |1.327 |3.543 |... |420 |912 | — |825 | '''30.761''' |- style="text-align:center;" | 1953 | 28.912 | 484 | 6.189 | 3 | 482 | 834 | — | 660 | '''37.564''' |- style="text-align:center;" | 1961 | 43.108 | 378 | 3.265 | — | — | 1.035 | — | 1.215 | '''49.001''' |- style="text-align:center;" | 1971 | 57.282 | 1.317 | 3.061 | 28 | — | 1.143 | — | 2.204 | '''65.035''' |- style="text-align:center;" | 1981 | 68.897 | 2.347 | 3.068 | 535 | 543 | 843 | — | 2.274 | '''78.507''' |- style="text-align:center;" | 1991 | 75.308 | 2.232 | 2.058 | 1.274 | 715 | 731 | — | 1.684 | '''84.002''' |- style="text-align:center;" | 1994 | 70.528 | 1.967 | 1.547 | 1.676 | 696 | 556 | — | 494 | '''77.464''' |- style="text-align:center;" | 2002 | 66.038 | 2.360 | 1.562 | 2.577 | 997 | 499 | 20 | 497 | '''74.550''' |} <small>* Извор: [[Државен завод за статистика на Република Македонија]] (1948-2002), според податоци од официјалните пописи во соодветните години</small> == Битола како град на конзулите == [[Податотека:Dragor in Bitola.jpg|мини|десно|Реката [[Драгор]] во Битола]] Градот на Конзулите е второто име за градот Битола. Во врвот на својата слава, Битола имала дваесет [[конзулат]]и, но постепено со слабеењето на државата, со доаѓањето на [[Династија Караѓорѓевиќ|династијата Караѓорѓевиќ]] на власт, а подоцна и [[Комунизам|комунизмот]], тој број постепено опаѓал до само неколку конзулати. Со независноста на Македонија, повторно почнуваат да се отвораат конзулати и градот го добива својот некогашен сјај. === Времето на конзулите === За време на [[Отоманското Царство]], градот имал многу конзули од сите значајни земји, па Битола се сметал за конзуларен град. На [[26 јули]] [[1903]], на влезот во градот бил погубен рускиот конзул [[Александар Аркадјевич Ростковски]], борец за правата на угнетената [[Православие|православната]] [[раја]]. На местото на погубувањето денес стои голем руски крст. === Денешни конзуларни претставништва === Моментално градот Битола има тринаесет [[конзуларно претставништво|конзуларни претставништва]] од кои два генерални и единаесет почесни: ===Генерални конзулати=== {|style=background:transparent |valign="top"| * {{знамеикона|Бугарија}} [[Бугарија]] (2006) * {{знамеикона|Грција}} [[Грција]] (2006) |} ===Почесни конзулати=== [[Податотека:Magnolija bitola.jpg|мини|десно|Рускиот конзулат во Битола]] {|style=background:transparent |valign="top"| * {{знамеикона|Романија}} [[Романија]] (2007) * {{знамеикона|Русија}} [[Русија]] (2001) * {{знамеикона|Србија}} [[Србија]] (2007) * {{знамеикона|Турција}} [[Турција]] (1998) * {{знамеикона|Украина}} [[Украина]] (2011) * {{знамеикона|Унгарија}} [[Унгарија]] (2012) * {{знамеикона|Франција}} [[Франција]] (1996) * {{знамеикона|Црна Гора}} [[Црна Гора]] (2008) * {{знамеикона|Австрија}} [[Австрија]] (2014) * {{знамеикона|БиХ}} [[БиХ]] (2014)<ref>http://bitolskivesnik.mk/otvoren-pochesen-konzulat-na-bosna-i-hertsegovina-vo-bitola/</ref> *{{знамеикона|Albania}} [[Албанија]] (2019)<ref>https://www.novamakedonija.com.mk/makedonija/republika/%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%BD-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B7%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%82-%D0%BD%D0%B0-%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0/</ref> |} ===Затворени конзулати=== * {{знамеикона|Словенија}} [[Словенија]] (2005-2014) <ref>http://libertas.mk/%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD-%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B7%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%82-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%BB%D0%BE/</ref> * {{знамеикона|Croatia}} [[Хрватска]] (2006-2014) <ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.dnevnik.mk/?ItemID=EBE37D5D609F6C499511F644008B95F3 |title=архивска копија |accessdate=2014-11-16 |archive-date=2014-11-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141105034912/http://www.dnevnik.mk/?ItemID=EBE37D5D609F6C499511F644008B95F3 |url-status=dead }}</ref> * {{знамеикона|Велика Британија}} [[Велика Британија]] (2000-2014) <ref>http://novamakedonija.com.mk/DetalNewsInstant.asp?vestInstant=35808{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Попознати места == [[Податотека:Bitola 053.JPG|мини|лево|Традиционална архитектура во Битола]] === Широк Сокак === {{Главна|Широк Сокак}} Широк Сокак (позната и како „битолското корзо“) е најфреквентната улица во Битола. Во почетокот била наменета за [[автомобили]], но денес е исклучиво пешачка улица и вистинското срце на градот. На Широк Сокак се наоѓаат најголемите продавници, ресторани, театарот со опера, галерии и многу други кафулиња и клубови. Тука се сретнуваат најстарите [[Архитектура|архитектонски]] дела и градби на [[Балкан]]от, коишто го красат градот уште од [[Отоманско Царство|турско време]]. Типично турски куќи, покрај прекрасните вили, не се реткост во овој дел на градот. А на самиот крај на Широк Сокак се влегува во простран цветен парк полн со дрвореди, којшто води до [[зоолошка градина|зоолошката градина]] и античкото наоѓалиште [[Хераклеја Линкестис]]. [[Податотека:Saat kula-Bitola (1).JPG|мини|Битола ноќе.]] === Хераклеја Линкестис === {{Главна|Хераклеја Линкестис}} Хераклеја Линкестис ([[латински]]: ''Heraclea Lyncestis'') е древен град од [[Македонија (римска провинција)|римскиот период]], што се наоѓа во близина на самиот град, во подножјето на [[Баба Планина]] и датира од средината на IV век п.н.е. Основан е од [[Античка Македонија|македонскиот]] [[крал]] [[Филип II]]. Градот бил развиен воено-стратешки центар на северозападната граница на тогашната македонска област ''Линкестида'' (денешно [[Пелагонија|Битолско Поле]]). == Историски градби == === Саат-кула === {{Главна|Саат-кула Битола}} [[Податотека:Saat Kula - Bitola 2.JPG|мини|десно|Саат-кулата]] [[Податотека:Bitola 043.JPG|мини|десно|Битолската Магаза изградена во средината на XIX век, која претставувала магацин за складирање на стока на трговците кои доаѓале во Битола, а денес е културен центар]] Не се знае точно кога е изградена саат-кулата. Пишани извори од [[{{римски|16}} век]] ја спомнуваат саат кулата, но не е утврдено со сигурност дали се работи за истата градба. Многумина веруваат дека е изградена во исто време со црквата Св. Димитрија Солунски, поточно [[1830]] година. Според легендата, кулата е изградена кога [[Отоманско Царство|отоманските власти]] во градот, односно [[Турци]]те, поминале по сите околни села и собрале околу 60.000 јајца од коишто направиле малтер. Од смесата измешана со камења ја изградиле кулата чии цврсти ѕидови стојат и денес неоштетени. Кулата има основа во облик на [[квадрат]] и е висока околу 30 метри. На врвот на кулата се наоѓаат тераси со ковани огради. Од сите страни на терасите се наоѓаат конструкции коишто држат светилки со помош на што целата кула и нејзиниот саат се видливи и ноќе. Часовникот се наоѓа на најгорното од трите нивоа. Првобитниот е заменет за време на [[Втората светска војна]] со понов и многу попрецизен и помсовремен часовник. Новиот го купиле [[Трет Рајх|националсоцијалистите]] во знак на благодарност на граѓаните за германските гробишта коишто ги подигнале за жртвите од конфликтот во Битола, заедно со англиските и француските гробишта за време на [[Првата светска војна]]. Саат-кулата за многумина е и симбол на градот Битола. Кулата се наоѓа во паркот каде што постојано се собираат млади, уживајќи во центарот на градот, покрај гитарските звуци што се честа појава. Таа, исто така, е место каде што граѓаните за време на [[Бадник]]овата вечер го чекаат [[Божик]] и притоа палат свеќи за здравје, вдолж тревникот и тротоарот на паркот каде што е кулата. === [[Ајдар-кади џамија]] === {{Главна|Ајдар-кади џамија}} Ајдар-кади џамијата (турски суд) е еден од најатрактивните споменици на [[Ислам]]ската [[архитектура]] во Битола. Градена е во периодот од [[1561]] до [[1562]] година, како проект на славниот архитект [[Мимар Синан]]. Џамијата ја нарачал битолскиот [[кадија]] Ајдар-кади по кој и [[џамија]]та го добила името. Низ времето џамијата тешко се оштетила, но денес е целосно реставрирана и го има приближно нејзиниот првобитен изглед. === [[Јени џамија (Битола)|Јени џамија]] === {{Главна|Јени џамија (Битола)}} Името на [[турски јазик]] означува Нова Џамија. Сместена е во центарот на градот. Има квадратна основа, со купола на врвот. Близу [[џамија]]та има минаре високо 40 метри. Денес, одаите на џамијата се употребуваат за изложби. Недамнешни [[Археологија|археолошки]] ископувања откриле дека е изградена врз стара [[црква]]. Според поетот Лаели џамијата е изградена 973 година по [[хиџра]] или 1565 година. Но според пресметувањето на М. Тефик и К. Томовски, точната година е 966 [[хиџра]] или 1558-59 година, додека според најновата пресметка (Ебџед хесап) на Е. Ајверди и на М. Асимов, точната година на изградбата е 961 по хиџра или 1553-54. === [[Исак џамија (Битола)|Исак џамија]] === {{Главна|Исак џамија {Битола)}} Изградена е во 1506 година, од познатиот кадија [[Исак Челеби]]. Во нејзиниот голем двор има неколку гробови, привлечни заради фините облици на саркофазите. Се наоѓа напроти [[Саат-кула (Битола)|Саат Кулата]] и [[Безистен (Битола)|Безистенот]]. Оваа џамија има минаре високо околу 50 метри, поради кое џамијата едноставно доминира во просторот.[[File:Безистен Битола.JPG|thumb|Безистен Битола]] === Безистен === {{Главна|Битолски безистен}} Безистенот е спомнат во еден опис на градот од [[16 век|{{римски|16}}]] и [[{{римски|17}} век]]. Сегашниот безистен не се разликува многу од изгледот на тогашниот. Безистенот има 86 продавници и 4 големи железни порти. Продавниците порано продавале текстил, а денес дуќаните имаат различна стопанска дејност, од кои еден дел се канцеларии. === Бања Дебој === {{Главна|Дебој амам}} Дебојот претставува турска бања - [[амам]]. Не е познато кога е изградена. Тешко е оштетена, но по поправките сега го има стариот изглед две големи куполи и неколку мали и впечатлива фасада. {{панорама|BitolaPanorama.jpg|950px|Панорама на Битола од Кркардаш}} ===Археолошки наоѓалишта<ref>{{наведена книга|last= Коцо|first=Димче|title=Археолошка карта на Република Македонија|publisher=Македонска академиjа на науките и уметностите|location=Скопје|date=1996|volume=II|isbn=9989649286}}</ref>=== *[[Хераклеја Линкестис]] - населба од хеленистичко, римско, доцноантичко време и среден век; *[[Бадем Балери (Битола)|Бадем Балери]] - депо на монети од средниот век; *[[Гургур Тумба (Битола)|Гургур Тумба]] - населба од неолитско време; *[[Еврејски Гробишта (Битола)|Еврејски Гробишта]] - населба од неолитско време; *[[Кале (Битола)|Кале]] - населба од средниот век; *[[Св. Троица (Битола)|Св. Троица]] - базилика од старохристијанско време; == Образование == [[Податотека:Офицерскиот дом во Битола.jpg|мини|десно|Офицерскиот дом во Битола]] [[Податотека:Седиште на Преспанско-пелагониската православна епархија се наоѓа во градот Битола.jpg|мини|десно|Битолската митрополија, седиште на [[Преспанско-пелагониска епархија|Преспанско-пелагониската епархија]] на [[Македонската православна црква - Охридска Архиепископија]]]] [[Податотека:Uciliste Kliment Ohridski, Bitola.jpg|мини|Зградата на основното училиште „Климент Охридски“ во Битола. 1918-1941]] [[Податотека:Uciliste Sv. Bogorodica vo Bitola.jpg|мини|Училиштето „Св. Богородица“ во Битола, 1898- 1912]] === Универзитети === * Универзитет „[[Св. Климент Охридски (универзитет)|Св. Климент Охридски]]“. * БАС — [http://www.bas.edu.mk/ Бизнис академија Смилевски.] === Средни училишта во градот === * Гимназија „[[СОУ "Јосип Броз Тито" - Битола|Јосип Броз-Тито]]“, * Гимназија „[[СОУ "Таки Даскало" - Битола|Таки Даскало]]“ -Битола, * Сообраќајно, графичко, рударско и текстилно училиште (Стопанско училиште, дел од Таки Даскало) * Медицинско училиште „[[СУ "Д-р Јован Калаузи" - Битола|Д-р Јован Калаузи]]“, * Економско училиште „[[СУ "Јане Сандански" - Битола|Јане Сандански]]“, * Земјоделско училиште „[[СУ "Кузман Шапкарев" - Битола|Кузман Шапкарев]]“, * Електромашинско училиште „[[ДСЕМУ "Ѓорѓи Наумов" - Битола|Ѓорѓи Наумов]]“, * „[[Музичко училиште (Битола)|Средно музичко училиште]]“ на град Битола. * Државно Училиште за глуво-неми лица — Битола. === Приватни средни училишта во Битола === * Гимназија „[[„Прва Приватна Гимназија" - Битола|Прва приватна гимназија - Битола]]“, * Приватно средно стручно училиште „[["САБА|САБА]]“, === Основни училишта во градот === * [[ОУ „Гоце Делчев“ - Битола]], * [[ОУ „Даме Груев“ - Битола]], **[[ПОУ „Даме Груев“ - Долно Оризари]], **[[ПОУ „Даме Груев“ - Карамани]], * [[ОУ „Д-р Трифун Пановски“ - Битола]], * [[ОУ „Ѓорѓи Сугарев“ - Битола]], * [[ОУ „Елпида Караманди“ - Битола]], * [[ОУ „Коле Канински“ - Битола]], * [[ЦОУ „Тодор Ангелевски“ - Битола]], ** [[ПОУ „Тодор Ангелевски“ - Битола|Тодор Ангелевски]] - населба [[Горно Оризари]], ** [[ЦОУ „Тодор Ангелевски“ - Битола|Тодор Ангелевски]] - населба [[Стрелиште]] * [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Битола]], **[[ПОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Логоварди]], * [[ОУ „Св. Климент Охридски“ - Битола]], * [[ОУ „Стив Наумов“ - Битола]], === Основни училишта во околните села === * [[ОУ „Славко Лумбарковски“ - Новаци|ОУ „Славко Лумбарковски“]] - [[Новаци]], * [[ОУ „Крсте Петков Мисирков“ - Бистрица|ОУ „Крсте Петков Мисирков“]] - [[Бистрица (Битолско)|Бистрица]], * [[ОУ „Крсте Петков Мисирков“ - Кравари]] (петолетка) * [[ОУ „Александар Турунџиев“ - Кукуречани|ОУ „Александар Турунџиев“]] - [[Кукуречани]], * [[ОУ „Кочо Рацин“ - Ивањевци|ОУ „Кочо Рацин“]] - [[Ивањевци]], *[[ОУ „Кочо Рацин“ - Долно Српци]], * [[ОУ „Браќа Миладиновци“ - Добрушево|ОУ „Браќа Миладиновци“]] - [[Добрушево]], * [[ОУ „Трајан Белев“ - Цапари|ОУ „Трајан Белев“]] - [[Цапари]], * [[ОУ „Мирче Ацев“ - Бач|ОУ „Мирче Ацев“]] - [[Бач]] *[[ОУ „Гоце Делчев“ - Могила]] == Населби == [[Податотека:St. Demetrius Church in Bitola 8.JPG|мини|десно|Црквата „Св. Димитрија“ во Битола]] [[Податотека:Bitolj - crkva svete bogorodice.jpg|мини|десно|Црквата [[Црква „Св. Богородица“ - Битола|„Св. Богородица“]] во Битола]] *[[Арнаут Маало]] *[[Бадембалари]] * [[Баир]] * [[Бела Чешма]] * [[Боримечка]] * [[Брусничка населба|Брусничка Населба]] * [[Буковски Ливади]] *[[Влашко Маало (населба во Битола)|Влашко Маало]] * [[Гратчето Пејтон]] * [[Горно Оризари]] *[[Девејани]] * [[Довлеџик]] * [[Ремо]] * [[Јени Маале]] * [[Карпош (Населба во Битола)|Карпош]] *[[Кланица (Битола)|Кланица]] * [[Лавчанска населба|Лавчанска Населба]] * [[Мал Париз]] * [[Маџармаале]] * [[Недопирливи (Битола)|Недопирливи]] * [[Нова Битола]] *[[Областа]] *[[Стрежевска населба|Стрежевска Населба]] * [[стара Болница]] *[[Стара битолска чаршија|Стара Чаршија]] * [[Стрелиште]] * [[Стрчин]] * [[Ушици]] *[[Чифте Фурни]] == Награди и признанија == * [[2011]]: Балканска алијанса на хотелски асоцијации (БАХА) — Балкански водач во развојот на културниот туризам<ref>http://www.mn.mk/kultura/5129</ref> * [[2012]]: Саем за туризам и култура [[Лугано]], [[Швајцарија]] — Најпрестижна дестинација на [[Балкан]]от за културно наследство и фестивалски програми<ref>http://mkd-news.com/bitola-dobi-nagrada-za-najprestizhna-destinatsija-na-balkanot-za-kulturno-nasledstvo-i-festivalski-programi/</ref> == Личности од Битола == {{Listen | filename = Prilep-Bitola dialect speech - Bitola.ogg | title = Манџа од камчиња | description = Приказна раскажана од жителка на Битола на месниот [[прилепско-битолски дијалект]] }} * [[Атанас Лозанчев]] ([[8 април]] [[1870]] - [[Софија]], [[Бугарија]], [[8 ноември]] [[1945]]) - револуционер, учесник во македонското револуционерно движење, член, раководител и војвода на [[МРО]] *[[Рафаел Камхи]] ([[15 декември]] [[1870]] - [[Тел Авив]], [[8 јули]] [[1970]]) - македонски револуционер, учесник во македонското револуционерно движење * [[Ѓорѓи Сугарев]] ([[1876]] - [[Паралово]], [[23 март]] [[1906]]) - револуционер, член и војвода на Битолскиот револуционерен округ на [[МРО]] * [[Рајна Алексова]] ([[1882]] - [[1959]]) - прва жена фармацевт во Македонија * [[Стефан Наумов - Стив]] (1920-1942) - комунист, учесник во [[НОВ]], народен херој * [[Таки Даскало|Димитар Николовски – Таки Даскало]] ([[17 ноември]] [[1921]] - [[3 мај]] [[1942]]), учесник во [[НОВ]] *[[Ацо Стефановски]] ([[10 декември]] [[1922]] – [[10 март]] [[1985]], Битола) - македонски [[филм]]ски и [[театар]]ски [[глумец]], член на [[Народен театар (Битола)|Битолскиот народен театар]] од самото негово основање во 1944 година * [[Естреја Овадија - Мара]] ([[1923]] - [[1944]]) - учесничка во [[НОВ]], народен херој *[[Мери Бошкова]] ([[2 мај]] [[1924]] - [[Скопје]], [[25 март]] [[2014]]) — македонска [[театар]]ска, телевизиска и [[филм]]ска [[глумица]], доајен на македонската глумечка уметност *[[Кирил Македонски]] ([[1925]] - [[1984]]) - македонски композитор * [[Ајри Демировски]] ([[1927]] - [[21 октомври]] [[2009]]) — македонски музичар од турско потекло, автор на песната „[[s:Битола, мој роден крај|Битола, мој роден крај]]“ * [[Јонче Христовски]] ([[1931]] - [[Скопје]], [[15 април]] [[2000]]) - пејач, текстописец и композитор * [[Петар Ангеловски]] ([[1931]] - [[2003]]) - македонски сценограф *[[Владимир Костов]] ([[22 септември]] [[1932]]) - македонски писател на романи, кратка проза и литература за деца и млади *[[Крсте Крстевски-Крцул|Крсте Крстевски - Крцул]] ([[1940]] - [[18 април]] [[2019]]) — македонски атлетичар, поранешен фудбалски и ракометен судија, фудбалски делегат и сестран спортист *[[Виолета Томовска]] ([[1945]]) - македонска пејачка на забавна и народна музика * [[Славе Димитров]] ([[1 јуни]] [[1946]]) - македонски композитор, пејач, аранжер и музички продуцент *[[Маргита Кон-Поповска]] ([[23 ноември]] [[1948]]) - македонски информатичар * [[Кире Костов]] ([[1949]]) - македонски композитор, инструменталист и диригент * [[Сашка Петковска]] ([[1951]] - [[Светиниколско]], [[31 август]] [[1983]]) - македонска пејачка *[[Горан Стефановски]] ([[27 април]] [[1952]] – [[Кантербери]], [[Велика Британија]], [[27 ноември]] [[2018]]) - македонски драмски писател. * [[Илко Стефановски]] ([[1952]] - [[6 декември]] [[2011]]) - македонски театарски и филмски глумец * [[Димитар Илиевски - Мурато]] ([[1953]] - [[1989]]) - алпинист, прв Македонец кој се искачил на [[Монт Еверест]] *[[Митко Апостоловски]] ([[7 март]] [[1955]]) - македонски глумец *[[Јовица Михајловски]] ([[12 јуни]] [[1955]]) - македонски глумец *[[Тони Савевски]] ([[14 јуни]] [[1963]]) - [[Република Македонија|македонски]] [[фудбал]]ер * [[Јани Макрадули]] ([[1966]]) - македонски политичар * [[Саша Николовски]] (1966) - македонски диригент * [[Маргарита Христова]] (1973) - македонска пејачка * [[Оливера Наковска - Бикова]] (1974) - спортистка во стрелаштво, добитник на златен медал на [[Летни параолимписки игри 2012|Параолимписките игри 2012]] * [[Ѓорѓи Христов (фудбалер)|Ѓорѓи Христов]] ([[30 јануари]] [[1976]]) - македонски фудбалер * [[Игор Дурловски]] ([[1977]]) - македонски оперски пејач * [[Николче Новески]] (1979) - македонски фудбалер * [[Каролина Гочева]] ([[28 април]] [[1980]]) - поп пејачка * [[Исмаил Лумановски]] (19 Август 1984) - виртуоз на кларинет од Њујорк * [[Пеце Матичевски]] (1969 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Благојче Силјанов]] (1969 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Влатко Миленковски]] (1972 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Марјан Божиновски]] (1974 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Кире Костадиновски]] (1976 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Бошко Најдовски]] (1976 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Илче Стојановски]] (1976 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] == Збратимени градови == Градот Битола е збратимен со градовите:<ref>{{нмс|url=http://www.bitolatourist.info/index.php?option=com_content&view=article&id=86%3A2010-04-12-12-12-24&catid=40%3A2010-04-08-22-58-30&Itemid=90&lang=mk|title=Збратимени градови |publisher=www.bitolatourist.info}}</ref> {{Div col|cols=2|small=yes}} * {{знамеикона|Франција}} '''[[Епинал]]''', [[Франција]] од 1968 * {{знамеикона|Австрија}} '''[[Виена|Центар, Виена]]''', [[Австрија]] од 2006 * {{знамеикона|Турција}} '''[[Бурса]]''', [[Турција]] од 1994 * {{знамеикона|Украина}} '''[[Кременчук]]''', [[Украина]] од 2006 * {{знамеикона|Русија}} '''[[Пушкин]]''', [[Русија]] од 2005 * {{знамеикона|Русија}} '''[[Нижни Новгород]]''', [[Русија]] од 2010 * {{знамеикона|Шведска}} '''[[Трелеборг]]''', [[Шведска]] од 1981 * {{знамеикона|Австралија}} '''[[Рокдејл]]''', [[Нов Јужен Велс]], [[Австралија]] од 1985 * {{знамеикона|Бугарија}} '''[[Плевен]]''', [[Бугарија]] од 1999 * {{знамеикона|Бугарија}} '''[[Велико Трново]]''', [[Бугарија]] од 2006 * {{знамеикона|Србија}} '''[[Пожаревац]]''', [[Србија]] од 1976 * {{знамеикона|Србија}} '''[[Стари Град]], [[Белград]]''', [[Србија]] од 2006 * {{знамеикона|Словенија}} '''[[Крањ]]''', [[Словенија]] од 1965 * {{знамеикона|Црна Гора}} '''[[Херцег Нови]]''', [[Црна Гора]] од 21.10.1976 * {{знамеикона|Хрватска}} '''[[Риека]]''', [[Хрватска]] од 2011 * {{знамеикона|Кина}} '''[[Нингбо]]''', [[Кина]] од 2014 Битола има соработка со: * {{знамеикона|Грција}} '''[[Солун]]''', [[Грција]] од 2012 * {{знамеикона|Турција}} '''[[Измир]]''', [[Турција]] од 2013 * {{знамеикона|Албанија}} '''[[Горица (Албанија)|Горица]]''', [[Албанија]] * {{знамеикона|Грција}} '''[[Кожани]]''', [[Грција]] * {{знамеикона|Грција}} '''[[Воден]]''', [[Грција]] * {{знамеикона|Германија}} '''[[Кајзерслаутерн]]''', [[Германија]] {{Div col end}} ==Битола како тема во музиката== * „[[Едно време си бев ерген]]“ - македонска староградска песна.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=roIk2vnORFc YouTube, Edno vreme si bev ergen - Ansambl Biljana (пристапено на 24.11.2019)]</ref> * „[[Таму долу Битола]]“ - македонска народна песна.<ref>Петранка Костадинова, ''Македонски народни песни''. Mister Company, CD 027, 1999.</ref> * „[[Оро се виет во сред Битола]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 125-126.</ref> * „[[Под Битола ливада]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 127-128.</ref> * „[[Излегов да се прошетам]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 128.</ref> * „[[Кога легна бегу кога заспа]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 129.</ref> * „[[Ленка пишит, Ленка пишит]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 130.</ref> * „[[Ѓорѓија војник отиде]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 130-131.</ref> * „[[Телеграма дојде пукот да се дигат]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 131-132.</ref> * „[[Таму долу в ливаѓето]]“ - македонска народна песна.<ref name="ReferenceA">Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 133.</ref> * „[[Кираџи млади јабанџи]]“ - македонска народна песна.<ref name="ReferenceA"/> * „[[Бојот се започна]]“ - македонска народна песна.<ref>Ѓорѓи Доневски, ''Сокол ми лета високо''. Скопје: Културно-уметничкото друштво „Гоце Делчев“, 1978, стр. 45.</ref> * „[[Јас си појду во Битоља]]“ - македонска народна песна.<ref>Ѓорѓи Доневски, ''Сокол ми лета високо''. Скопје: Културно-уметничкото друштво „Гоце Делчев“, 1978, стр. 131.</ref> * „[[Битола, бабам, Битола]]“ - македонска народна песна.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=cbuKZIEfZFw YouTube, Bitola Babam Bitola (пристапено на 8.11.2019)]</ref> * „[[Од Битола појдов]]“ - македонска народна песна.<ref>''Macedonian Folklore Classics'', Anka Gieva. Macedonian Radio and Television, MP 41048.</ref> * „[[Битола, мој роден крај]]“ - новосоздадена фолк-песна на [[Ајри Демировски]].<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=1PdT6x1nUgI YouTube, Bitola moj roden kraj (пристапено на 8.11.2019)]</ref> * „[[Битола, љубов моја]]“ - новосоздадена фолк-песна на [[Пепи Бафтировски]].<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=hUF3zlKmz5E YouTube, Pepi Baftirovski - Bitola Ljubov Moja (пристапено на 8.11.2019)]</ref> *„[[Ако одам во Битола]]“ - песна на [[Петар Георгиев-Калица]] *„[[Ајде да одиме во Битола]]“ - песна на групата Филиграни *„[[Фала мајко]]“ - песна на групата Филиграни == Галерија == <center> <gallery> Податотека:Битола во Општина Битола.svg|Битола во рамките на [[Општина Битола]] Податотека:Staklena zgrada Bitola.JPG|Стаклената зграда во Битола Податотека:Pelagonka 2 Bitola.JPG|Пелагонка 2 File:Bitolskata-charsija-MK.JPG|Глетка од битолската чаршија Податотека:Grozdot Bitola.JPG|Станбениот блок „Грозд“ Податотека:Staklena Zgrada 2.JPG|Стаклената зграда од другата страна Податотека:Bitola fountain.JPG|Фонтаната пред музејот Податотека:Clocktower bitola.jpg|Саат-кулата во Битола. Податотека:Philip II statue being bui]lt in Bitola.JPG|Градежните работи на статуата на Филип II во Битола, со саат-кулата во позадина, како и Исак-џамија Податотека:Museum and fountain Bitola.JPG|Музејот на Битола, со фонтаната пред него, и стар станбен блок до нив Податотека:BitolskiKorzo.JPG|Корзо Податотека:Čaršija.JPG|Ат пазар Податотека:Jevrejsko groblje.JPG|Еврејските гробишта Податотека:CrkvaBair.JPG|Поглед од Кркардаш и црквата „40 маченици" Податотека:NI Istitute and Museum Bitola.JPG|Завод и музеј, некогашното османлиско воено училиште Податотека:Spomenik na Branitelite - Bitola 6.JPG|Споменик на Бранителите на Македонија во Битола Bitolcanka vo starogradska nosija.jpg|Битолчанка облечена во староградска носија, снимена во ателјето на браќата Манаки во Битола, 1904 година Податотека:Apteka Calovski, Bitola, Manaki.jpg|Зградата на аптеката Чаловски, стаклена плоча (1930) </gallery> </center> == Наводи == {{наводи|2}} == Поврзано == {{портал|Битола|Република Македонија}} * [[Прилепско-битолски дијалект]] * [[Битолска битка]] * [[Градски стадион Битола]] * [[Зоолошка градина Битола]] * [[Општина Битола]] * [[Спортска сала Битола]] * [[Хераклеја]] * [[Широк Сокак]] * [[ЕГО]] == Надворешни врски == {{рв|Bitola}} * [http://www.bitola.gov.mk/ Официјална страница] * [https://muzejbitola.mk/ НУ Завод и Музеј Битола] * [http://www.manaki.com.mk/ Фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“] * [http://makedonija.name/cities/bitola Битола град во Македонија] * [http://www.jewishcommunitybitola.mk Заедница на Евреите во Битола] * [http://www.lokumbitola.com.mk Фестивал за Музика Традиција и Храна во Битола] * [http://www.ego.com.mk/ Неделен магазин ЕГО Битола] * [http://www.bitolatourist.info/ Туристички портал на Битола] * [http://muzejbitola.mk/foto-galerija/11-bitola-niz-stari-razglednici-foto-galerija Битола низ стари разгледници] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160320000548/http://muzejbitola.mk/foto-galerija/11-bitola-niz-stari-razglednici-foto-galerija |date=2016-03-20 }} * [https://macedoniafromabove.mk/bitola/index.htm?language=mk Битола на дланка - виртуелна тура] {{Geographic Location | Centre = Битола | North = [[Крклино]], [[Могила]] и [[Кукуречани]] | Northeast =[[Долно Оризари]] | East = [[Логоварди]] и [[Поешево]] | Southeast = | South = [[Бистрица (Битолско)|Бистрица]] и [[Кравари]] | Southwest =[[Буково]], [[Лавци (Битолско)|Лавци]] и [[Брусник (Битолско)|Брусник]] | West = [[Дихово]] | Northwest =[[Раштани (Битолско)|Раштани]] }} {{Населби во Битола}} {{Цркви во Битола}} {{Општина Битола}} {{Градови во Македонија}} {{битола-знаменитости}} {{Избрана}} __ИНДЕКС__ [[Категорија:Битола| ]] [[Категорија:Градови во Македонија]] o94w20cvykihr9nsw3qw06sc3uwfjr5 4799876 4799872 2022-08-06T06:12:51Z P.Nedelkovski 47736 ажурирање wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Населено место |official_name = Битола |other_name = Обител, Манастир |nickname = Градот на Конзулите |motto = ''Битола, бабам Битола'' |image_map = {{ Maplink|frame=yes|raw={"type": "ExternalData","service": "geoshape","ids": "Q157246"}|plain=y|frame-width=325|frame-height=325|zoom=13|frame-lat=41.031|frame-long=21.334|stroke-width=1|stroke-color=#333333|id=Q157246|title=Битола}} |image_skyline = {{Photomontage|position=center |photo1a = Ambientalna ulica Marsal Tito-Bitola (10).jpg |photo2a = Bitola 019.JPG |photo2b = Седиште на Преспанско-пелагониската православна епархија се наоѓа во градот Битола.jpg |photo3a = Магаза (Битола).jpg |photo3b = Saat kula Bitola011.jpg |photo4a = Bitola 055.JPG |photo4b = Sirok sokak.jpg |photo5a = Bitolj - crkva svete bogorodice.jpg |size = 270 |spacing = 1 |color = #FFFFFF |border = 1 |foot_montage = }} |imagesize = 250px |image_caption = Колаж на битолски знаменитости |website = http://www.bitola.gov.mk |image_flag = Flag of Bitola Municipality.svg |image_blank_emblem = Bitola-coat-of-arms.svg |blank_emblem_type = Грб |flag_size = 150px |pushpin_map = Македонија |map_caption = |coordinates_display = inline,title |coordinates_region = MK |subdivision_type = Земја |subdivision_name = {{MKD}} |subdivision_type1 = [[Региони во Македонија|Регион]] |subdivision_name1 = [[Податотека:Logo of Pelagonia Region.svg|25п]][[Пелагониски Регион|Пелагониски]] |subdivision_type2 = [[Општини во Македонија|Општина]] |subdivision_name2 = [[Податотека:Bitola-coat-of-arms.svg|25п]][[Општина Битола|Битола]] |blank_name_sec1 = [[Автомобилски регистарски таблички во Македонија|Рег. таб.]] |blank_info_sec1 = BT |leader_title = Градоначалник |leader_name = [[Тони Коњановски]]<br><small>([[ВМРО-ДПМНЕ]])</small> |area_total_km2 = 422.39 |population_as_of = 2002 |population_total = 74,550 |population approximately 2014 = |population_metro = 105,654 |population_density_km2 = 180 |population_density_sq_mi = |timezone = [[средноевропско време|CET]] |utc_offset = +1 |timezone_DST = |utc_offset_DST = |timezone1_DST = [[средноевропско летно време|CEST]] |utc_offset1_DST = +2 |latd=41 |latm=01 |lats=55 |latNS=N |longd=21 |longm=20 |longs=05 |longEW=E |elevation_m = +650 |elevation_ft = |postal_code_type = [[Поштенски броеви во Македонија|Пошт. бр.]] |postal_code = 7000 |area_code = (0)47 |blank_name = Светец заштитник |blank_info = [[Свети Нектариј Битолски|Св. Нектариј Битолски]] |blank1_name = [[Кепенова класификација|Клима]] |blank1_info = [[континентална клима|Dfa]] |footnotes = |blank_info_sec2=[[Свети Нектариј Битолски]]<ref name="Битола инфо">{{Citation |url=https://setaliste.com.mk/vesti/binfo/bitola-go-slavi-svojot-patron-sveti-nektarij-bitolski/ |title = Битола го слави својот патрон |access-date=5 април.2021}}</ref>|blank_name_sec2=[[Светец заштитник]]}} '''Битола''' — [[град]] во [[југозапад]]ниот дел на [[Македонија]] и седиште на истоимената [[Општина Битола]], [[административен центар|административен]], [[култура|културен]], [[економија|економски]], [[индустрија|индустриски]], [[образование|образовен]] и [[наука|научен]] центар за тој дел од земјата. Градот е познат под името ''град на конзулите'', бидејќи тука се наоѓале конзуларните претставништва на [[Европа|европските земји]] во времето на [[Отоманското Царство]], каде заедно со [[Солун]] бил најважно место во европскиот дел на Империјата. Во периодот 1864 — 1912, Битола бил главен град на [[Битолски вилает|Битолскиот вилает]], еден од трите вилаети во регионот [[Македонија (регион)|Македонија]]. И денес, голем дел од [[конзулати во Македонија|конзуларните]] претставништва во Република Македонија се наоѓаат тука. Битола е [[Градови во Македонија|втор по големина град]] во Македонија според бројот на жители (2002 г.). На север од Битола се наоѓа [[Главен град|главниот град]] на Македонија, [[Скопје]] (169 км), на североисток се наоѓа градот [[Прилеп]] (43 км), на југ се наоѓа градот [[Лерин]] ([[Грција]]) (33 км) и на северозапад се наоѓаат [[Ресен]] (29 км) и [[Демир Хисар]] (29 км). За време на [[Југославија]] бил еден од културните центри, како во [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]], така и во [[СФРЈ]]. Таткото на [[Турција|турската]] нација [[Кемал Ататурк]] завршил офицерска школа во Битола. Некои негови работи денес се чуваат во [[Народен музеј - Битола|Народниот музеј]]. Битола е позната како „градот под [[Пелистер]]“ поради неговата близина до [[Баба (планина)|Баба Планина]]. == Потекло на поимот == [[File:Philip-II-of-Macedon-Clocktower-Bitola-MK.JPG|thumb|250px|лево|Глетка од плоштадот Магнолија со споменикот на [[Филип II Македонски]] — основачот на Битола и познатата Саат-кула во позадината]] Во текот на историјата, во зависност од владетелите, градот Битола имал многу имиња. Според [[Адријан Рум]], [[Словени|словенскиот]] назив за градот, Битола, потекнува од зборот ''Обител'' ([[старословенски јазик|старословенски]] {{Script|Cyrs|Обитѣль}}), овој израз до денес се употребува и во [[хрватски јазик|хрватскиот јазик]] (''obitelj'') кој за време на [[Среден век|средниот век]] се користел за заедница на монаси, како семејство односно [[манастир]]. Името го добил по многуте манастири што се наоѓале во градот и во околината, а некои постојат и денес. Со текот на времето, гласот О се исфрла во изговорот на зборот „Обител“, и името на градот станува Битола.<ref>{{Citation | last = Room | first = Adrian | title = Placenames of the world: origins and meanings of the names for 6,600 countries, cities, territories, natural features, and historic sites | place = Jefferson, N.C. | publisher = McFarland & Company, Inc. | year = 2006 | edition = 2nd | page = 60 | isbn = 0-7864-2248-3 }}</ref> [[Грци]]те од истите причини градот го нарекувале Монастири ([[грчки јазик|грчки]]: ''Μοναστήρι''). Битола е денешен официјален назив за градот, но истовремено и најстариот назив, судејќи по [[Битолска плоча|Битолската плоча]] од [[1015]] година на којашто градот е спомнат, како и според многуте војсководци на [[цар Самуил|царот Самуил]], како и патниците од тоа време. [[Арапи|Арапскиот]] патник [[Абу Абдалах Мухамед ал-Идриси]] во [[{{римски|12}} век]] напишал: ''„Потребни се два дена патување на исток за да се стигне од Ахрид (Охрид) до Бутили (Битола). Бутили е необичен и убав град“.'' Постојат приказни според кои на десниот кеј на реката [[Драгор]] имало 41 [[црква|цркви]] и исто толку воденици за нивно издржување. Исто така и на левиот кеј на Драгор имало 29 цркви со исто толку воденици. За време на празничните денови во тоа време, народот од селата од [[Битолско Поле|Битолското Поле]] се собирале кај овие цркви каде ги вршеле своите верски обреди. Со оглед на тоа што земјиштето на кое се наоѓал градот Битола тогаш било прекриено со многубројни цркви, градот го добил името Манастир. Има верзија која вели дека градот Битола името Манастир го добил по една огромна црква која се наоѓала над Битола, кај сегашниот мост викан Црн Мост ([[турски јазик]]: ''kara köprüsü''). Во оваа црква можеле да се сместат сите присутни од селското население од битолското поле кои доаѓале за време на празниците да ги вршат верските обреди. Според записите на [[Марко Цепенков]], градот Битола своето име го добил по големопоседникот Тољо, кој имал своја тврдина во близината на денешното битолско село [[Буково]]. Во времето кога дошле [[Турци]]те да го освојат овој дел од [[Македонија]], за да го повикаат на борба големопоседникот Тољо, му велеле „Би Тољо, до би Тољо“, со што според [[Марко Цепенков]] од таму потекнува денешното име на градот Битола. За време на [[Отоманско Царство|отоманската власт]], градот се викал Манастир, што [[Турци]]те и [[Албанци]]те го усвоиле од [[Грци]]те. По [[Балканските војни]] од [[1913]] градот потпаѓа под српска окупација и повторно го добил старото име Битола. == Историја == {{главна|Историја на Битола}} [[Податотека:Heraclea.jpg|мини|десно|Мозаик од Хераклеја Линкестис]] Многу важни настани од [[Македонци|македонската]] и [[балкан]]ската [[историја]] се случиле во Битола. Градот е граден, доградуван, рушен и повторно граден и надградуван уште од неговото прво населување во доцното [[бронзено доба]]. Потоа во [[Хеленистички период|хеленистичкиот период]], па [[Римско Царство|Римското Царство]], сѐ до [[Византија|византиското]] време имал статус на град со висок степен на цивилизација. Традиционално силниот трговски центар, е познат и како град на конзулите поради тоа што во еден период за време на [[Отоманското Царство]], Битола имала дури дваесет [[конзулат]]и од разни [[Европа|европски]] земји. Во истиот период, градот имал многу школи, меѓу другите и воена академија, којашто ја посетувал и славниот турски реформатор [[Кемал Ататурк]]. На крајот на XIX век бил толку силен град, што неговото население непрестајно растело и го надминало бројот на населението на [[Белград]]. Градот бил преполн со [[фабрика|фабрики]] и [[Фотографија|фотографски]] дуќани, а занимливо е и тоа што покрај Сингер, во Битола уште во тоа време постоела фабрика за слатки. Во Битола се снимени првите фотографии и филмови на Балканот, благодарејќи на [[Браќа Манаки|браќата Манаки]]. Првата филмска камера [[Јанаки Манаки|Јанаки]] ја купува од [[Лондон]], производство на компанијата „Charles Urban Trading”, и тоа 300-тиот примерок од серијата ''BIOSCOPE''. Така, со таа фамозна „Камера 300" започнала кинематографијата на [[Балкански Полуостров|Балканот]]. Тоа било златното доба на градот. За жал, за време на [[Балкански војни|Балканските војни]], многу битки биле водени во околината на градот и самиот град, па многу материјални докази изгореле или биле потполно уништени. [[Архитектура]]та можела да се обнови, посебно последните петнаесетина години, а докази за сѐ што се случувало се и прераскажувањата на старите кои добро се сеќаваат. Меѓутоа, денес останале многу организации и фестивали, коишто по долг период, повторно се одржуваат. Еден од нив се одржува секој година од [[29 јули]] до [[2 август]] во Битола, во знак на спомен на [[Илинденското востание]], под името „Културен фестивал Илинденски денови“. === Праисторија === Градот Битола со околината е многу богат со споменици од [[Праисторија|праисторискиот период]]. Двата најзначајни се Велушка Тумба и Тумба Бара, коишто се наоѓаат покрај селото [[Породин]]. Од [[Бакарно доба|бакарното доба]], тука се населува Тумба покрај селото [[Црнобуки]], Шуплевац (покрај селото [[Суводол]]) и Висок Рид (покрај селото [[Букри]]). === Римски период === Градот се наоѓа на римскиот пат [[Вија Егнација]] ''(Via Ignatia)'', каде што е и античкиот град [[Хераклеја Линкестис]]. Во периодот на II век п.н.е. кога Македонија станува [[Римско Царство|римска]] провинција, Хераклеја станува силен економско-политички центар (''Septina Aurelia Heraclea'') со свој постојан римски намесник и римска војска, што сведочи за Битола како центар на вечна моќ, цивилизација, култура и убавина којашто е тука и денес. === Османлиска власт === [[Податотека:Bitola posle mladoturskiot rezim, 1908.pdf|мини|лево|Српски извештај од 5 август 1908, за новата состојба во Битола по воспоставувањето на младотурскиот режим: благосостојба, ред, мир, славење.]] [[Податотека:Bitola old.jpg|мини|десно|Битола во XIX век]] [[Податотека:Ottoman Postcard of Huriet in Monastir.jpg|мини|десно|Прослава во Битола за време на [[Младотурската револуција]] во 1908 година, по повод враќањето на Уставот од страна на султанот [[Абдул Хамид II]]]] Почетокот на турските завојувања на Балканот најавиле и нова ера на живеење. Турските војски во текот на [[1382]]-[[1383]] година по многу тешки и крвави борби и по жестокиот отпор кој го пружило месното население конечно успеале да ја освојат Битола. Според некои легенди многу жесток отпор на турските освојувачи му пружиле и монасите од седумдесетте манастири и цркви кои во тој период постоеле во Битола. Хаџи Евронос беј кој се наоѓал на чело на турската војска револтиран од жестокиот отпор на кој наишол при освојувањето на градот наредил да се урне и битолската тврдина. Ашик-паша Зеде, кој го придружувал Евронос-бег во неговиот поход, во своите извештаи забележал дека турските војски неколкупати ја напаѓале Битола, а калуѓерите, давајќи голем отпор, на крајот на самиот брег на реката [[Драгор]], сите до еден биле масакрирани. Меѓутоа, Турците потполно го зазеле градот дури по смртта на [[Крал Марко|Крали Марко]] во 1395 година, а при тоа заземање во Битола прв влегов Тимурташ-паша со неговата војска.<ref>Македонските градови во турско време, Зоран Сенев, Киро Герасимов, Кочани,2004,стр. 9</ref> Од овој период всушност започнува и „ориенталното” вообликување на градот што било резултат токму на изградбата на ваквиот тип објекти, но и на ориенталните градителски техники и стилови. Во периодот на XVI - XVII век, период на историски но и културни промени, од страна на турската администрација градот Битола започнува да биде именуван како Манастир или Толи Манастир. Сепак во целиот период на своето постоење името Битола никогаш не било заборавено, туку напротив од страна на христијанското население тоа било во секојдневна употреба. Во средината на XVII век станал и важен културен центар на европска [[Турција]]. Таа е седиште на Битолска нахија во која имало 150 населени места. Градот бил прочуен по неговите многубројни пазари, од кои најмногу бил прочуен пазарот за памук. Познатиот патописец [[Евлија Челебија]], Битола ја посетил во 1662 година и забележал: „''градот има околу 3000 мали и големи куќи на приземје и кат, групирани во 21 маало, чаршија со 900 занаетчиски и трговски дуќани, 40 кафе-чајџилници и гостилници, монументален безистен со железни порти и со 86 дуќани. Во градот имало 70 муслимански храмови, девет медреси, неколку христијански цркви и фтуги јавни згради''“. Самиот град, гледан од далеку, изгледал како да е потонат во зеленило. Во овој период Битола претставува еден од најважните верско-муслимански центри, си Висока верска правна школа, којашто егзистирала низ целиот XVII век. Во истиот век. градот прераснал во значаен административен, стопански и културен центар. Кога во 1689 година поради колерата, Скопје бил запален, повеќето важни функции од него ги презела Битола. Таа развивала трговија, главно со европските центри, [[Виена]], [[Париз]], [[Лондон]] итн.<ref>Македонските градови во турско време, Зоран Сенев, Киро Герасимов, Кочани,2004,стр. 9-10</ref> Најзначаен перидо од историскиот и стопанскиот развој на Битола е XIX век, кога во Битола е преместено седиштето на Румелискиот вилает, и како таков, е рангиран за прв град во европскиот дел на Турција. Според еден документ од овој период, се кажува дека во Битола имало 1.380 дуќани, од кои најголем број биле занаетчиски.<ref>Македонските градови во турско време, Зоран Сенев, Киро Герасимов, Кочани,2004,стр. 10</ref> Во 1805 година во Битола живееле околу 15.000 жители. Од стопанските гранки виден напредок доживеало занаетчиството. Во средината на XIX век бројот на занаетчиските дуќани достигнал над 2.000 со околу 140 видови занаети, организирани во 70 еснафски организации. Виден придонес во развојот на Битола дале и дипломатските претставништва, конзулати на повеќе странски држави. Тоа довело Битола да стане „град на конзули” но и арена на странски пропаганди.<ref>Стојмилов, А., (2005), Социоекономска географија на Република Македонија, ПМФ, Скопје</ref> Почнувајќи од 1843 година Третата (Румелиската) армија скоро половина век ќе има седиште во Битола. Покривала територија од [[Босна]] до [[Грција]], од [[Јадранско Море]] до [[Одрински Пашалак|Одринскиот Пашалак]]. Располагала со сите родови војска од тоа време и броела од 15.000 до 20.000 војници, а некогаш и повеќе.<ref name=GradbiBT>{{наведена книга |title=[[Градби (Битола)|Градби Битола]] |last=Стерјовски |first=Александар |authorlink1=Александар Стерјовски |author= |year=2020 |publisher=Конзулат на Република Србија во Република Македонија |location=Битола |isbn=978-608-65122-8-6 |page= 28|pages= |url= |accessdate=21 март 2021}}</ref> За нејзини потреби биле изградени [[Црвена касарна|Црвената]] и [[Бела касарна|Белата касарна]], [[Воена гимназија (Битола)|Воената гимназија]] и болница. Со пуштањето на [[железничка линија Солун-Битола|железничката линија Солун-Битола]] (1894), Битола го изгубила посебното значење за војската и седиштето на Третата армија било преместено во [[Солун]].<ref name=GradbiBT/> Во Битола во крајот на XIX и почетокот на XX век имало околу 3000 клавири за што градот го викале и „Градот на Клавирите“. Поради некои поранешни сфаќања клавирот симболизирал богатство, класна поделеност и во 50-тите години на XX век со процесот на национализација на многу од семејствата клавирите им биле одземени.<ref>https://www.babambitola.mk/%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B8-%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B5%D1%82%D0%B5-%D0%B4%D0%B5%D0%BA%D0%B0-15/</ref> Во учебната 1899/1900 година во [[Битолска машка гимназија|Битолската машка гимназија]], како учител се вработил еден од основачите на [[Внатрешна македонска револуционерна организација (Автономистичка)|ВМРО]], [[Даме Груев]], кој бил задолжен да изведува настава по предметите географија, аритметика, геометрија и цртање. Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Битола живееле 37.000 жители, од кои 10.000 [[Македонци]], 10.500 [[Турци]], 1.500 [[Албанци|Албанци муслимани]], 2.000 [[Роми]], 7.000 [[Власи]], 5.500 [[Евреи]] и околу 500 останати.<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/index.html Кънчов, Васил. „Македония. Етнография и статистика“. Софија, 1900.]</ref> Христијанските жители на градот биле разделени во повеќе конфесии. Според статистиката на егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]] („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година христијанското население на Битола се состоело од 15.252 [[Македонци]], од кои 8.844 егзархисти, 6.300 грчки патријаршисти, 72 српски патријаршисти и 36 протестанти, потоа 100 [[Грци]], 7.200 [[Власи]], 120 [[Албанци]] и 120 [[Роми]]. Во градот имало 10 основни и 3 средни бугарски училишта, 7 основни и 2 средни грчки, 2 основни и 2 средни влашки и 1 основно и 2 средни српски.<ref>D.M.Brancoff. „La Macédoine et sa Population Chrétienne“. Paris, 1905, р.166-167.</ref> Битола поради својата местоположба, на крстопатот помеѓу сите најзначајни патни правци (исток, запад, север и југ), уште од најраниот период на турското завладување го добила заслуженото значење при што станала значаен воено-стратешки центар што било само потврдено во 1830 година кога таа станува и политички центар на [[Румелискиот вилает]]. По распаѓањето на [[тимаро-спахиски систем|тимаро-спахискиот систем]] и интензивираните малтретирања од страна на чифликсајбиите дошло и до нови промени во етничката структура на населението во Битола. Во 1864 година бил формиран [[Битолски вилает|Битолскиот вилает]] со седиште во Битола. На чело на вилаетот стоел [[валија]], со титула [[паша]], кој бил назначуван со султанско ираде. Вилаетот зафаќал територија од околу 32.000 км², простирајќи се на делови од денешните држави: [[Македонија]], [[Албанија]] и [[Грција]]. === Балкански војни === [[Податотека:Paul Leblois Didericks Monastir.jpg|мини|лево|Генерали на [[Антанта]]та во посета на Битола, 1916 г.]] [[File:World War I victims in Bitola, Macedonia.jpg|мини|лево|Цивилни жртви од Првата светска војна во Битола, 1917 г.]] За време на [[Првата балканска војна]] во околината на градот се водела [[Битолска битка|Битолската битка]] во којашто [[Отоманско Царство|отоманската]] војска била победена од страна на српските сили. Градот страдал за време на [[Првата светска војна]] заради близината на [[Солунскиот фронт]]. Во периодот меѓу двете светски војни, Битола станала пограничен град. Ги изгубила гравитациските подрачја спрема [[Грција]] и [[Албанија]]. Сепак, во овој период градот за првпат започнал плански да се гради и тоа според урбанистички планови === Втора светска војна === [[Податотека:Stiv Naumov -BT.JPG|алт=Споменик на Стив Наумов во Битола|мини|315x315пкс|Споменик на [[Стефан Наумов-Стив|Стив Наумов]] во Битола]] Битола бил прв град во [[Кралство Југославија|Кралството Југославија]] што ја почувствувал Втората светска војна, затоа што бил [[Бомбардирање на Битола (1940)|бомбардиран од италијански авиони]] уште на 5 ноември 1940 година.<ref name="БТ">{{наведена книга |title=Битола |last=Ставрев |first=Петар |authorlink= |coauthors= |year=1999 |publisher=ГП „Пелистер“ Битола |location=Битола |isbn= |page= |pages= |url= |accessdate=}}</ref> За време на [[Втората светска војна]], градот најпрво го окупирале Германците, а подоцна Бугарите. Во септември 1944, Бугарија капитулирала и започнала да се повлекува од Југославија и Битола била ослободена од македонските партизани. На [[4 ноември]] [[1944]], [[Седма македонска ударна бригада|Седмата македонска ударна бригада]] победнички влегла во Битола. На 6 февруари 1945 година, во Битола била отворена првата гимназија (првично наречена „Гоце Делчев“, во 1952 година преименувана во [[СОУ „Јосип Броз-Тито“ - Битола|„Јосип Броз Тито“]]) на која се предавало на [[македонски јазик]]. За време на [[НОБ]] од градот и околината од страна на бугарскиот фашистички окупатор биле затворени 606 лица, интернирани 117, депортирани 4 и 8 одведени во заробеништво. 251 лице било осудено од кои 23 на смрт. На боиштата на Југославија погинале 266 лица. 106 лица од Битола и околината биле носители на [[Партизанска споменица 1941]] и 8 биле прогласени за [[народен херој|народни херои]].<ref name=БТ/> === Евреите во Битола === Битола била населена со [[Евреи]], кои избегале од [[Шпанија]] за време на [[Шпанска инквизиција|црквината инквизиција]] на кралицата [[Изабела I Кастиљска|Изабела Кастиљска]]<ref name="Битолските Евреи">{{нмс|title=Битолските Евреи|date=2002|publisher=Ѓорги Димовски - Цолев|accessda26/5/13}}</ref>.Тие Евреи се доселиле во најголем дел на [[Балкан]]от во градовите од поголемо значење и со развиена трговија, меѓу другите и во Битола. Тука го потпомогнале развојот на градот со добри трговски врски. На [[11 март]] [[1943]] година, целокупното еврејско население од Битола (3.011 Евреи) било депортирано во логорот [[Треблинка]] во [[Полска]] од страна на бугарските фашисти. == Географија == Градот е сместен на североисточното подножје на планината [[Баба Планина|Баба]] и југоисточното подножје на [[Облаковска Планина]], во средишниот дел на [[Пелагонија|Пелагониската Котлина]]. Низ него тече реката [[Драгор]]. Се наоѓа на 14 км северно од границата со [[Грција]], на [[надморска височина]] од 576 m. Битола е традиционално важна трговско-патничка врска помеѓу [[Јадранско Море|Јадранското]] и [[Егејско Море|Егејското Море]], како и една од најзначајните патнички врски на [[Балкан]]от со [[Средна Европа]]. Битола е оддалечен 168 км јужно од [[Скопје]], 42 км југозападно од [[Прилеп]], 32 км источно од [[Ресен]], 33 км северно од [[Лерин]] ([[Грција]]) и 28 км југоисточно од [[Демир Хисар]]. Се наоѓа на 200 километри во северозападен правец од [[Егејско Море]]. === Клима === Градот има средна годишна температура на воздухот од 11,1°С, но со големи отстапувања во одредени години: од 10,1°С во 1975 година до 13,1°С во 1952 г. Најстуден месец е јануари, со просечна месечна температура од -0,6°С, но со апсолутна минимална температура од -30,4°С. Најтопол месец е јули, со средна месечна температура од 22,2°С и со апсолутно максимална температура од 41,2°С. Апсолутното годишно варирање на температурата на воздухот изнесува 71,6°С што е специфика за континенталната клима. Температурата има одлика на континентална клима, а врнежите на сушна изменето-средоземна или степска клима која, на моменти, има пробиви и на жешки воздушни маси од [[Северна Африка]] т.е. [[Сахара]]. Просечното годишно количество на врнежи изнесува 601 мм, со вредности кои се движат од 338 мм до 879 мм. Битола исто така е пример со појавата на поларна светлина. Преку Битола поминува изохазмата (линија која поврзува места со еднаков број на денови со појава на поларна светлост) 0,1 што значи дека на небото на Битола просечно само еднаш во 10 години, се појавува поларната светлост. Во Битола исто така има метеоролошка станица, сместена на излезот од градот на патот кон Новаци. Започнала со работа од [[16 март]] [[1945]], иако за одредени метеоролошки елементи има систематски податоци од [[1926]] и [[1927]] година. Метеоролошката станица во градот се наоѓа на надморска височина од 586 м, блиску до просечната надморска височина на градот која изнесува 576 м. {{Weather box |location= Битола |metric first= y |single line= y |Jan high C = 3.3 |Feb high C = 6.5 |Mar high C = 11.3 |Apr high C = 16.5 |May high C = 21.7 |Jun high C = 25.9 |Jul high C = 28.6 |Aug high C = 28.5 |Sep high C = 24.8 |Oct high C = 18.3 |Nov high C = 11.5 |Dec high C = 5.3 |year high C = 16.9 |Jan mean C = -0.8 |Feb mean C = 1.9 |Mar mean C = 6.3 |Apr mean C = 11.1 |May mean C = 15.7 |Jun mean C = 19.5 |Jul mean C = 21.7 |Aug mean C = 21.1 |Sep mean C = 17.2 |Oct mean C = 11.4 |Nov mean C = 6.2 |Dec mean C = 1.0 |year mean C = 11.0 |Jan low C = -4.5 |Feb low C = -2.3 |Mar low C = 1.3 |Apr low C = 5.0 |May low C = 8.7 |Jun low C = 11.7 |Jul low C = 13.1 |Aug low C = 12.8 |Sep low C = 9.9 |Oct low C = 5.6 |Nov low C = 1.7 |Dec low C = -2.6 |year low C = 5.0 |precipitation colour=green |Jan precipitation mm = 50.1 |Feb precipitation mm = 49.9 |Mar precipitation mm = 51.2 |Apr precipitation mm = 43.8 |May precipitation mm = 61.0 |Jun precipitation mm = 40.4 |Jul precipitation mm = 40.2 |Aug precipitation mm = 31.2 |Sep precipitation mm = 35.0 |Oct precipitation mm = 55.9 |Nov precipitation mm = 73.2 |Dec precipitation mm = 68.0 |year precipitation mm = 599.9 |humidity colour = green |Jan humidity = 83 |Feb humidity = 78 |Mar humidity = 71 |Apr humidity = 65 |May humidity = 65 |Jun humidity = 60 |Jul humidity = 56 |Aug humidity = 57 |Sep humidity = 64 |Oct humidity = 72 |Nov humidity = 79 |Dec humidity = 83 |year humidity = 69 |unit precipitation days = 1,0 мм |Jan precipitation days = 8 |Feb precipitation days = 8 |Mar precipitation days = 8 |Apr precipitation days = 7 |May precipitation days = 8 |Jun precipitation days = 6 |Jul precipitation days = 5 |Aug precipitation days = 4 |Sep precipitation days = 5 |Oct precipitation days = 6 |Nov precipitation days = 8 |Dec precipitation days = 9 |year precipitation days = 82 |Jan sun = 81.1 |Feb sun = 106.9 |Mar sun = 155.2 |Apr sun = 199.2 |May sun = 250.5 |Jun sun = 291.3 |Jul sun = 334.0 |Aug sun = 312.2 |Sep sun = 241.0 |Oct sun = 176.5 |Nov sun = 111.1 |Dec sun = 75.9 |year sun = 2334.9 |source 1 = NOAA<ref name = NOAA>{{нмс | url = ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_VI/MC/13583.TXT | title = Климатски нормали за Битола (1961–1990) | publisher = [[NOAA]] | accessdate = March 22, 2015}}</ref> |date=November 2011 }} === Сообраќај === [[Податотека:Bitola_railway_station.jpg|мини|десно]] Битола со патишта е поврзан со останатите делови од Македонија и дополнителниот дел на [[Грција]]. Поважни патни правци се Битола-[[Лерин]], Битола-[[Охрид]] (преку [[Ресен]]), Битола-[[Кичево]] и патниот правец Битола-[[Скопје]]. Битола е поврзана со железницата со [[Лерин]] (јужно) и [[Прилеп]], [[Велес]] и [[Скопје]] (северно), а од [[ЖС „Битола“|железничката станица]] во Битола во 2010 година отпатувале 81.000 патници.<ref>{{наведена книга| title = Транспорт и други услуги, 2010|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/8.4.11.03_700.pdf| publisher = Државен завод за статистика на Република Македонија| year = 2011| isbn = 9786082270463| page = 17}}</ref> Во градот функционира и јавен автобуски градски превоз. До околните населени места има организирано редовен автобуски или железнички сообраќај. == Население == Според последниот попис на населението на Македонија од [[2002]] година, во градот имало 74.550 жители и спаѓал во групата на големи градови.<ref>{{СоцГеоМак|глава=II|страница=91}}</ref> Иако [[Горно Оризари (населба)|Горно Оризари]] статистички се води како посебна населба, сепак е дел од град Битола. Заедно со приградската населба [[Горно Оризари (населба)|Горно Оризари]] (2.454 ж.), која посебно се води во официјалните пописи, Битола има вкупно население од 77.004 жители. Етнички гледано, населението (без [[Горно Оризари (населба)|Горно Оризари]]) е составено од:<ref name="попис">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf|title=Попис на Македонија|date=2002|publisher=Завод за статистика на Македонија|accessdate=26 мај 2012}}</ref> {{bar box |float=right |title=Етнички групи<ref name="попис"/> |titlebar=#ddd |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|[[Македонци]]|red|88.5}} {{Столбен постоток|[[Роми]]|cyan|3.4}} {{Столбен постоток|[[Албанци]]|black|3.1}} {{Столбен постоток|[[Турци]]|orange|2.0}} {{Столбен постоток|[[Власи]]|yellow|1.3}} {{Столбен постоток|[[Срби]]|blue|0.6}} {{Столбен постоток|други|grey|0.6}} {{Столбен постоток|[[Бошњаци]]|green|0.02}} }} {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !width="100px"|Народ!!width="100px"| Вкупно!!width="100px" |Удел (%) |- | '''[[Македонци]]''' | '''66.038''' | 88,5 |- | [[Албанци]] | 2.360 | 3,1 |- | [[Турци]] | 1.562 | 2,0 |- | [[Роми]] | 2.577 | 3,4 |- | [[Власи]] | 997 | 1,3 |- | [[Срби]] | 499 | 0,6 |- | [[Бошњаци]] |20 | 0,02 |- |други |497 | 0,6 |} ;Јазик Во градот се зборуваат следниве јазици<ref name="попис"/>: {{bar box |float=right |title=Јазици<ref name="попис"/> |titlebar=#ddd |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|македонски|red|92.8}} {{Столбен постоток|албански|black|3.2}} {{Столбен постоток|турски|orange|1.8}} {{Столбен постоток|влашки|yellow|0.7}} {{Столбен постоток|српски|blue|0.5}} {{Столбен постоток|ромски|cyan|0.3}} {{Столбен постоток|други|grey|0.3}} {{Столбен постоток|бошњачки|green|0.01}} }} {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !width="100px"|Јазик!!width="100px"| Вкупно!!width="100px" |Удел (%) |- | '''[[македонски]]''' | '''69.255''' | 92,8 |- | [[албански]] | 2.399 | 3,2 |- | [[турски]] | 1.392 | 1,8 |- | [[ромски]] | 287 | 0,3 |- | [[влашки]] | 548 | 0,7 |- | [[српски]] | 390 | 0,5 |- | [[бошњачки]] | 10 | 0,01 |- |други |269 |0,3 |} ;Вероисповед Битола е [[Епископија|епископски]] град и седиште на [[Преспанско-пелагониска епархија|Преспанско-пелагониската епархија]]. Во [[Втората светска војна]] оваа [[епархија]] го добила името Охридско-битолска. Со обновувањето на автокефалноста на [[МПЦ|Македонската православна црква]] во [[1967]], го добила сегашното име [[Преспанско-пелагониска епархија]] и ги опфаќа регионите на градовите: Битола, [[Ресен]], [[Прилеп]], [[Крушево]] и [[Демир Хисар]]. Првиот митрополит на епархијата ([[1958]] - [[1979]]) бил блаженопочинатиот [[Климент Преспанско-битолски|Климент]]. Вториот митрополит и сегашен администратор на епархијата, надлежен како [[архијереј]] од [[1981]] е [[Петар Преспанско-пелагониски|Господин Петар]]. Во Преспанско-пелагониската епархија има околу 500 [[црква|цркви]] и [[манастир]]и. Во последните десетина години во епархијата се изградени или се градат околу 40 цркви и 140 црквини објекти. Епархијата има два црковни музеи - во соборниот храм „Св. Великомаченик Димитриј“ во Битола и во храмот „Св. Јован“ во [[Крушево]], како и постојана изложба на икони и библиотеки во зградата на [[Митрополитска резиденција – Битола|Битолската митрополија]]. Изградена е помеѓу [[1901]] и [[1902]] година и е еден од најубавите примери на необарокна архитектура. Покрај доминантната Македонска православна црква, во Битола постојат и други поголеми верски заедници како што се [[Исламска верска заедница|Исламската верска заедница]], [[Римокатоличка црква|Римокатоличката црква]] и други. Во Битола се застапени следните религиски групи<ref name="попис"/>: {{bar box |float=right |title=Религија<ref name="попис"/> |titlebar=#ddd |barwidth=200px |bars= {{Столбен постоток|[[Православие]]|red|89.1}} {{Столбен постоток|[[Ислам]]|green|9.1}} {{Столбен постоток|[[Католицизам]]|orange|0.1}} {{Столбен постоток|[[Протестантство]]|yellow|0.001}} {{Столбен постоток|други|grey|1.4}} }} {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" !width="100px"|Вероисповед!! width="100px" | Вкупно!! width="100px" |Удел (%) |- | '''[[МПЦ|Православни]]''' | '''66.492''' | 89,1 |- | [[ИВЗ|Муслимани]] | 6.843 | 9,1 |- | [[Грко-католичка црква во Македонија|Католици]] | 140 | 0,1 |- | [[Протестантството во Македонија|Протестанти]] | 9 | 0,01 |- |- |други |1.066 |1,4 |} Низ годините ова било вкупното население и етничка припадност на населението во градот Битола: {{Население низ историјата | cols = 2 | graph-pos = bottom | 1948|30.761 | 1953|37.564 | 1961|49.001 | 1971|65.035 | 1981|78.507 | 1991|84.002 | 1994|77.464 | 2002|74.550 }} {| class="wikitable" |- ! Години ! Македонци ! Албанци ! Турци ! Роми ! Власи ! Срби ! Бошњаци ! {{крат|Ост.|Останати}} ! Вкупно |- style="text-align:center;" | 1948<ref>http://pop-stat.mashke.org/yugoslavia-ethnic1948.htm</ref> |23.734 |1.327 |3.543 |... |420 |912 | — |825 | '''30.761''' |- style="text-align:center;" | 1953 | 28.912 | 484 | 6.189 | 3 | 482 | 834 | — | 660 | '''37.564''' |- style="text-align:center;" | 1961 | 43.108 | 378 | 3.265 | — | — | 1.035 | — | 1.215 | '''49.001''' |- style="text-align:center;" | 1971 | 57.282 | 1.317 | 3.061 | 28 | — | 1.143 | — | 2.204 | '''65.035''' |- style="text-align:center;" | 1981 | 68.897 | 2.347 | 3.068 | 535 | 543 | 843 | — | 2.274 | '''78.507''' |- style="text-align:center;" | 1991 | 75.308 | 2.232 | 2.058 | 1.274 | 715 | 731 | — | 1.684 | '''84.002''' |- style="text-align:center;" | 1994 | 70.528 | 1.967 | 1.547 | 1.676 | 696 | 556 | — | 494 | '''77.464''' |- style="text-align:center;" | 2002 | 66.038 | 2.360 | 1.562 | 2.577 | 997 | 499 | 20 | 497 | '''74.550''' |} <small>* Извор: [[Државен завод за статистика на Република Македонија]] (1948-2002), според податоци од официјалните пописи во соодветните години</small> == Битола како град на конзулите == [[Податотека:Dragor in Bitola.jpg|мини|десно|Реката [[Драгор]] во Битола]] Градот на Конзулите е второто име за градот Битола. Во врвот на својата слава, Битола имала дваесет [[конзулат]]и, но постепено со слабеењето на државата, со доаѓањето на [[Династија Караѓорѓевиќ|династијата Караѓорѓевиќ]] на власт, а подоцна и [[Комунизам|комунизмот]], тој број постепено опаѓал до само неколку конзулати. Со независноста на Македонија, повторно почнуваат да се отвораат конзулати и градот го добива својот некогашен сјај. === Времето на конзулите === За време на [[Отоманското Царство]], градот имал многу конзули од сите значајни земји, па Битола се сметал за конзуларен град. На [[26 јули]] [[1903]], на влезот во градот бил погубен рускиот конзул [[Александар Аркадјевич Ростковски]], борец за правата на угнетената [[Православие|православната]] [[раја]]. На местото на погубувањето денес стои голем руски крст. === Денешни конзуларни претставништва === Моментално градот Битола има тринаесет [[конзуларно претставништво|конзуларни претставништва]] од кои два генерални и единаесет почесни: ===Генерални конзулати=== {|style=background:transparent |valign="top"| * {{знамеикона|Бугарија}} [[Бугарија]] (2006) * {{знамеикона|Грција}} [[Грција]] (2006) |} ===Почесни конзулати=== [[Податотека:Magnolija bitola.jpg|мини|десно|Рускиот конзулат во Битола]] {|style=background:transparent |valign="top"| * {{знамеикона|Романија}} [[Романија]] (2007) * {{знамеикона|Русија}} [[Русија]] (2001) * {{знамеикона|Србија}} [[Србија]] (2007) * {{знамеикона|Турција}} [[Турција]] (1998) * {{знамеикона|Украина}} [[Украина]] (2011) * {{знамеикона|Унгарија}} [[Унгарија]] (2012) * {{знамеикона|Франција}} [[Франција]] (1996) * {{знамеикона|Црна Гора}} [[Црна Гора]] (2008) * {{знамеикона|Австрија}} [[Австрија]] (2014) * {{знамеикона|БиХ}} [[БиХ]] (2014)<ref>http://bitolskivesnik.mk/otvoren-pochesen-konzulat-na-bosna-i-hertsegovina-vo-bitola/</ref> *{{знамеикона|Albania}} [[Албанија]] (2019)<ref>https://www.novamakedonija.com.mk/makedonija/republika/%D0%BE%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD-%D0%BF%D0%BE%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%BD-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B7%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%82-%D0%BD%D0%B0-%D0%B0%D0%BB%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0/</ref> |} ===Затворени конзулати=== * {{знамеикона|Словенија}} [[Словенија]] (2005-2014) <ref>http://libertas.mk/%D0%B7%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BD-%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B7%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%82-%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%BB%D0%BE/</ref> * {{знамеикона|Croatia}} [[Хрватска]] (2006-2014) <ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.dnevnik.mk/?ItemID=EBE37D5D609F6C499511F644008B95F3 |title=архивска копија |accessdate=2014-11-16 |archive-date=2014-11-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141105034912/http://www.dnevnik.mk/?ItemID=EBE37D5D609F6C499511F644008B95F3 |url-status=dead }}</ref> * {{знамеикона|Велика Британија}} [[Велика Британија]] (2000-2014) <ref>http://novamakedonija.com.mk/DetalNewsInstant.asp?vestInstant=35808{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Попознати места == [[Податотека:Bitola 053.JPG|мини|лево|Традиционална архитектура во Битола]] === Широк Сокак === {{Главна|Широк Сокак}} Широк Сокак (позната и како „битолското корзо“) е најфреквентната улица во Битола. Во почетокот била наменета за [[автомобили]], но денес е исклучиво пешачка улица и вистинското срце на градот. На Широк Сокак се наоѓаат најголемите продавници, ресторани, театарот со опера, галерии и многу други кафулиња и клубови. Тука се сретнуваат најстарите [[Архитектура|архитектонски]] дела и градби на [[Балкан]]от, коишто го красат градот уште од [[Отоманско Царство|турско време]]. Типично турски куќи, покрај прекрасните вили, не се реткост во овој дел на градот. А на самиот крај на Широк Сокак се влегува во простран цветен парк полн со дрвореди, којшто води до [[зоолошка градина|зоолошката градина]] и античкото наоѓалиште [[Хераклеја Линкестис]]. [[Податотека:Saat kula-Bitola (1).JPG|мини|Битола ноќе.]] === Хераклеја Линкестис === {{Главна|Хераклеја Линкестис}} Хераклеја Линкестис ([[латински]]: ''Heraclea Lyncestis'') е древен град од [[Македонија (римска провинција)|римскиот период]], што се наоѓа во близина на самиот град, во подножјето на [[Баба Планина]] и датира од средината на IV век п.н.е. Основан е од [[Античка Македонија|македонскиот]] [[крал]] [[Филип II]]. Градот бил развиен воено-стратешки центар на северозападната граница на тогашната македонска област ''Линкестида'' (денешно [[Пелагонија|Битолско Поле]]). == Историски градби == === Саат-кула === {{Главна|Саат-кула Битола}} [[Податотека:Saat Kula - Bitola 2.JPG|мини|десно|Саат-кулата]] [[Податотека:Bitola 043.JPG|мини|десно|Битолската Магаза изградена во средината на XIX век, која претставувала магацин за складирање на стока на трговците кои доаѓале во Битола, а денес е културен центар]] Не се знае точно кога е изградена саат-кулата. Пишани извори од [[{{римски|16}} век]] ја спомнуваат саат кулата, но не е утврдено со сигурност дали се работи за истата градба. Многумина веруваат дека е изградена во исто време со црквата Св. Димитрија Солунски, поточно [[1830]] година. Според легендата, кулата е изградена кога [[Отоманско Царство|отоманските власти]] во градот, односно [[Турци]]те, поминале по сите околни села и собрале околу 60.000 јајца од коишто направиле малтер. Од смесата измешана со камења ја изградиле кулата чии цврсти ѕидови стојат и денес неоштетени. Кулата има основа во облик на [[квадрат]] и е висока околу 30 метри. На врвот на кулата се наоѓаат тераси со ковани огради. Од сите страни на терасите се наоѓаат конструкции коишто држат светилки со помош на што целата кула и нејзиниот саат се видливи и ноќе. Часовникот се наоѓа на најгорното од трите нивоа. Првобитниот е заменет за време на [[Втората светска војна]] со понов и многу попрецизен и помсовремен часовник. Новиот го купиле [[Трет Рајх|националсоцијалистите]] во знак на благодарност на граѓаните за германските гробишта коишто ги подигнале за жртвите од конфликтот во Битола, заедно со англиските и француските гробишта за време на [[Првата светска војна]]. Саат-кулата за многумина е и симбол на градот Битола. Кулата се наоѓа во паркот каде што постојано се собираат млади, уживајќи во центарот на градот, покрај гитарските звуци што се честа појава. Таа, исто така, е место каде што граѓаните за време на [[Бадник]]овата вечер го чекаат [[Божик]] и притоа палат свеќи за здравје, вдолж тревникот и тротоарот на паркот каде што е кулата. === [[Ајдар-кади џамија]] === {{Главна|Ајдар-кади џамија}} Ајдар-кади џамијата (турски суд) е еден од најатрактивните споменици на [[Ислам]]ската [[архитектура]] во Битола. Градена е во периодот од [[1561]] до [[1562]] година, како проект на славниот архитект [[Мимар Синан]]. Џамијата ја нарачал битолскиот [[кадија]] Ајдар-кади по кој и [[џамија]]та го добила името. Низ времето џамијата тешко се оштетила, но денес е целосно реставрирана и го има приближно нејзиниот првобитен изглед. === [[Јени џамија (Битола)|Јени џамија]] === {{Главна|Јени џамија (Битола)}} Името на [[турски јазик]] означува Нова Џамија. Сместена е во центарот на градот. Има квадратна основа, со купола на врвот. Близу [[џамија]]та има минаре високо 40 метри. Денес, одаите на џамијата се употребуваат за изложби. Недамнешни [[Археологија|археолошки]] ископувања откриле дека е изградена врз стара [[црква]]. Според поетот Лаели џамијата е изградена 973 година по [[хиџра]] или 1565 година. Но според пресметувањето на М. Тефик и К. Томовски, точната година е 966 [[хиџра]] или 1558-59 година, додека според најновата пресметка (Ебџед хесап) на Е. Ајверди и на М. Асимов, точната година на изградбата е 961 по хиџра или 1553-54. === [[Исак џамија (Битола)|Исак џамија]] === {{Главна|Исак џамија {Битола)}} Изградена е во 1506 година, од познатиот кадија [[Исак Челеби]]. Во нејзиниот голем двор има неколку гробови, привлечни заради фините облици на саркофазите. Се наоѓа напроти [[Саат-кула (Битола)|Саат Кулата]] и [[Безистен (Битола)|Безистенот]]. Оваа џамија има минаре високо околу 50 метри, поради кое џамијата едноставно доминира во просторот.[[File:Безистен Битола.JPG|thumb|Безистен Битола]] === Безистен === {{Главна|Битолски безистен}} Безистенот е спомнат во еден опис на градот од [[16 век|{{римски|16}}]] и [[{{римски|17}} век]]. Сегашниот безистен не се разликува многу од изгледот на тогашниот. Безистенот има 86 продавници и 4 големи железни порти. Продавниците порано продавале текстил, а денес дуќаните имаат различна стопанска дејност, од кои еден дел се канцеларии. === Бања Дебој === {{Главна|Дебој амам}} Дебојот претставува турска бања - [[амам]]. Не е познато кога е изградена. Тешко е оштетена, но по поправките сега го има стариот изглед две големи куполи и неколку мали и впечатлива фасада. {{панорама|BitolaPanorama.jpg|950px|Панорама на Битола од Кркардаш}} ===Археолошки наоѓалишта<ref>{{наведена книга|last= Коцо|first=Димче|title=Археолошка карта на Република Македонија|publisher=Македонска академиjа на науките и уметностите|location=Скопје|date=1996|volume=II|isbn=9989649286}}</ref>=== *[[Хераклеја Линкестис]] - населба од хеленистичко, римско, доцноантичко време и среден век; *[[Бадем Балери (Битола)|Бадем Балери]] - депо на монети од средниот век; *[[Гургур Тумба (Битола)|Гургур Тумба]] - населба од неолитско време; *[[Еврејски Гробишта (Битола)|Еврејски Гробишта]] - населба од неолитско време; *[[Кале (Битола)|Кале]] - населба од средниот век; *[[Св. Троица (Битола)|Св. Троица]] - базилика од старохристијанско време; == Образование == [[Податотека:Офицерскиот дом во Битола.jpg|мини|десно|Офицерскиот дом во Битола]] [[Податотека:Седиште на Преспанско-пелагониската православна епархија се наоѓа во градот Битола.jpg|мини|десно|Битолската митрополија, седиште на [[Преспанско-пелагониска епархија|Преспанско-пелагониската епархија]] на [[Македонската православна црква - Охридска Архиепископија]]]] [[Податотека:Uciliste Kliment Ohridski, Bitola.jpg|мини|Зградата на основното училиште „Климент Охридски“ во Битола. 1918-1941]] [[Податотека:Uciliste Sv. Bogorodica vo Bitola.jpg|мини|Училиштето „Св. Богородица“ во Битола, 1898- 1912]] === Универзитети === * Универзитет „[[Св. Климент Охридски (универзитет)|Св. Климент Охридски]]“. * БАС — [http://www.bas.edu.mk/ Бизнис академија Смилевски.] === Средни училишта во градот === * Гимназија „[[СОУ "Јосип Броз Тито" - Битола|Јосип Броз-Тито]]“, * Гимназија „[[СОУ "Таки Даскало" - Битола|Таки Даскало]]“ -Битола, * Сообраќајно, графичко, рударско и текстилно училиште (Стопанско училиште, дел од Таки Даскало) * Медицинско училиште „[[СУ "Д-р Јован Калаузи" - Битола|Д-р Јован Калаузи]]“, * Економско училиште „[[СУ "Јане Сандански" - Битола|Јане Сандански]]“, * Земјоделско училиште „[[СУ "Кузман Шапкарев" - Битола|Кузман Шапкарев]]“, * Електромашинско училиште „[[ДСЕМУ "Ѓорѓи Наумов" - Битола|Ѓорѓи Наумов]]“, * „[[Музичко училиште (Битола)|Средно музичко училиште]]“ на град Битола. * Државно Училиште за глуво-неми лица — Битола. === Приватни средни училишта во Битола === * Гимназија „[[„Прва Приватна Гимназија" - Битола|Прва приватна гимназија - Битола]]“, * Приватно средно стручно училиште „[["САБА|САБА]]“, === Основни училишта во градот === * [[ОУ „Гоце Делчев“ - Битола]], * [[ОУ „Даме Груев“ - Битола]], **[[ПОУ „Даме Груев“ - Долно Оризари]], **[[ПОУ „Даме Груев“ - Карамани]], * [[ОУ „Д-р Трифун Пановски“ - Битола]], * [[ОУ „Ѓорѓи Сугарев“ - Битола]], * [[ОУ „Елпида Караманди“ - Битола]], * [[ОУ „Коле Канински“ - Битола]], * [[ЦОУ „Тодор Ангелевски“ - Битола]], ** [[ПОУ „Тодор Ангелевски“ - Битола|Тодор Ангелевски]] - населба [[Горно Оризари]], ** [[ЦОУ „Тодор Ангелевски“ - Битола|Тодор Ангелевски]] - населба [[Стрелиште]] * [[ОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Битола]], **[[ПОУ „Св. Кирил и Методиј“ - Логоварди]], * [[ОУ „Св. Климент Охридски“ - Битола]], * [[ОУ „Стив Наумов“ - Битола]], === Основни училишта во околните села === * [[ОУ „Славко Лумбарковски“ - Новаци|ОУ „Славко Лумбарковски“]] - [[Новаци]], * [[ОУ „Крсте Петков Мисирков“ - Бистрица|ОУ „Крсте Петков Мисирков“]] - [[Бистрица (Битолско)|Бистрица]], * [[ОУ „Крсте Петков Мисирков“ - Кравари]] (петолетка) * [[ОУ „Александар Турунџиев“ - Кукуречани|ОУ „Александар Турунџиев“]] - [[Кукуречани]], * [[ОУ „Кочо Рацин“ - Ивањевци|ОУ „Кочо Рацин“]] - [[Ивањевци]], *[[ОУ „Кочо Рацин“ - Долно Српци]], * [[ОУ „Браќа Миладиновци“ - Добрушево|ОУ „Браќа Миладиновци“]] - [[Добрушево]], * [[ОУ „Трајан Белев“ - Цапари|ОУ „Трајан Белев“]] - [[Цапари]], * [[ОУ „Мирче Ацев“ - Бач|ОУ „Мирче Ацев“]] - [[Бач]] *[[ОУ „Гоце Делчев“ - Могила]] == Населби == [[Податотека:St. Demetrius Church in Bitola 8.JPG|мини|десно|Црквата „Св. Димитрија“ во Битола]] [[Податотека:Bitolj - crkva svete bogorodice.jpg|мини|десно|Црквата [[Црква „Св. Богородица“ - Битола|„Св. Богородица“]] во Битола]] *[[Арнаут Маало]] *[[Бадембалари]] * [[Баир]] * [[Бела Чешма]] * [[Боримечка]] * [[Брусничка населба|Брусничка Населба]] * [[Буковски Ливади]] *[[Влашко Маало (населба во Битола)|Влашко Маало]] * [[Гратчето Пејтон]] * [[Горно Оризари]] *[[Девејани]] * [[Довлеџик]] * [[Ремо]] * [[Јени Маале]] * [[Карпош (Населба во Битола)|Карпош]] *[[Кланица (Битола)|Кланица]] * [[Лавчанска населба|Лавчанска Населба]] * [[Мал Париз]] * [[Маџармаале]] * [[Недопирливи (Битола)|Недопирливи]] * [[Нова Битола]] *[[Областа]] *[[Стрежевска населба|Стрежевска Населба]] * [[стара Болница]] *[[Стара битолска чаршија|Стара Чаршија]] * [[Стрелиште]] * [[Стрчин]] * [[Ушици]] *[[Чифте Фурни]] == Награди и признанија == * [[2011]]: Балканска алијанса на хотелски асоцијации (БАХА) — Балкански водач во развојот на културниот туризам<ref>http://www.mn.mk/kultura/5129</ref> * [[2012]]: Саем за туризам и култура [[Лугано]], [[Швајцарија]] — Најпрестижна дестинација на [[Балкан]]от за културно наследство и фестивалски програми<ref>http://mkd-news.com/bitola-dobi-nagrada-za-najprestizhna-destinatsija-na-balkanot-za-kulturno-nasledstvo-i-festivalski-programi/</ref> == Личности од Битола == {{Listen | filename = Prilep-Bitola dialect speech - Bitola.ogg | title = Манџа од камчиња | description = Приказна раскажана од жителка на Битола на месниот [[прилепско-битолски дијалект]] }} * [[Атанас Лозанчев]] ([[8 април]] [[1870]] - [[Софија]], [[Бугарија]], [[8 ноември]] [[1945]]) - револуционер, учесник во македонското револуционерно движење, член, раководител и војвода на [[МРО]] *[[Рафаел Камхи]] ([[15 декември]] [[1870]] - [[Тел Авив]], [[8 јули]] [[1970]]) - македонски револуционер, учесник во македонското револуционерно движење * [[Ѓорѓи Сугарев]] ([[1876]] - [[Паралово]], [[23 март]] [[1906]]) - револуционер, член и војвода на Битолскиот револуционерен округ на [[МРО]] * [[Рајна Алексова]] ([[1882]] - [[1959]]) - прва жена фармацевт во Македонија * [[Стефан Наумов - Стив]] (1920-1942) - комунист, учесник во [[НОВ]], народен херој * [[Таки Даскало|Димитар Николовски – Таки Даскало]] ([[17 ноември]] [[1921]] - [[3 мај]] [[1942]]), учесник во [[НОВ]] *[[Ацо Стефановски]] ([[10 декември]] [[1922]] – [[10 март]] [[1985]], Битола) - македонски [[филм]]ски и [[театар]]ски [[глумец]], член на [[Народен театар (Битола)|Битолскиот народен театар]] од самото негово основање во 1944 година * [[Естреја Овадија - Мара]] ([[1923]] - [[1944]]) - учесничка во [[НОВ]], народен херој *[[Мери Бошкова]] ([[2 мај]] [[1924]] - [[Скопје]], [[25 март]] [[2014]]) — македонска [[театар]]ска, телевизиска и [[филм]]ска [[глумица]], доајен на македонската глумечка уметност *[[Кирил Македонски]] ([[1925]] - [[1984]]) - македонски композитор * [[Ајри Демировски]] ([[1927]] - [[21 октомври]] [[2009]]) — македонски музичар од турско потекло, автор на песната „[[s:Битола, мој роден крај|Битола, мој роден крај]]“ * [[Јонче Христовски]] ([[1931]] - [[Скопје]], [[15 април]] [[2000]]) - пејач, текстописец и композитор * [[Петар Ангеловски]] ([[1931]] - [[2003]]) - македонски сценограф *[[Владимир Костов]] ([[22 септември]] [[1932]]) - македонски писател на романи, кратка проза и литература за деца и млади *[[Крсте Крстевски-Крцул|Крсте Крстевски - Крцул]] ([[1940]] - [[18 април]] [[2019]]) — македонски атлетичар, поранешен фудбалски и ракометен судија, фудбалски делегат и сестран спортист *[[Виолета Томовска]] ([[1945]]) - македонска пејачка на забавна и народна музика * [[Славе Димитров]] ([[1 јуни]] [[1946]]) - македонски композитор, пејач, аранжер и музички продуцент *[[Маргита Кон-Поповска]] ([[23 ноември]] [[1948]]) - македонски информатичар * [[Кире Костов]] ([[1949]]) - македонски композитор, инструменталист и диригент * [[Сашка Петковска]] ([[1951]] - [[Светиниколско]], [[31 август]] [[1983]]) - македонска пејачка *[[Горан Стефановски]] ([[27 април]] [[1952]] – [[Кантербери]], [[Велика Британија]], [[27 ноември]] [[2018]]) - македонски драмски писател. * [[Илко Стефановски]] ([[1952]] - [[6 декември]] [[2011]]) - македонски театарски и филмски глумец * [[Димитар Илиевски - Мурато]] ([[1953]] - [[1989]]) - алпинист, прв Македонец кој се искачил на [[Монт Еверест]] *[[Митко Апостоловски]] ([[7 март]] [[1955]] - [[5 август]] [[2022]]) - македонски глумец *[[Јовица Михајловски]] ([[12 јуни]] [[1955]]) - македонски глумец *[[Тони Савевски]] ([[14 јуни]] [[1963]]) - [[Република Македонија|македонски]] [[фудбал]]ер * [[Јани Макрадули]] ([[1966]]) - македонски политичар * [[Саша Николовски]] (1966) - македонски диригент * [[Маргарита Христова]] (1973) - македонска пејачка * [[Оливера Наковска - Бикова]] (1974) - спортистка во стрелаштво, добитник на златен медал на [[Летни параолимписки игри 2012|Параолимписките игри 2012]] * [[Ѓорѓи Христов (фудбалер)|Ѓорѓи Христов]] ([[30 јануари]] [[1976]]) - македонски фудбалер * [[Игор Дурловски]] ([[1977]]) - македонски оперски пејач * [[Николче Новески]] (1979) - македонски фудбалер * [[Каролина Гочева]] ([[28 април]] [[1980]]) - поп пејачка * [[Исмаил Лумановски]] (19 Август 1984) - виртуоз на кларинет од Њујорк * [[Пеце Матичевски]] (1969 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Благојче Силјанов]] (1969 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Влатко Миленковски]] (1972 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Марјан Божиновски]] (1974 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Кире Костадиновски]] (1976 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Бошко Најдовски]] (1976 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] * [[Илче Стојановски]] (1976 – 2001) — [[Список на загинати бранители на Македонија|македонски бранител]] == Збратимени градови == Градот Битола е збратимен со градовите:<ref>{{нмс|url=http://www.bitolatourist.info/index.php?option=com_content&view=article&id=86%3A2010-04-12-12-12-24&catid=40%3A2010-04-08-22-58-30&Itemid=90&lang=mk|title=Збратимени градови |publisher=www.bitolatourist.info}}</ref> {{Div col|cols=2|small=yes}} * {{знамеикона|Франција}} '''[[Епинал]]''', [[Франција]] од 1968 * {{знамеикона|Австрија}} '''[[Виена|Центар, Виена]]''', [[Австрија]] од 2006 * {{знамеикона|Турција}} '''[[Бурса]]''', [[Турција]] од 1994 * {{знамеикона|Украина}} '''[[Кременчук]]''', [[Украина]] од 2006 * {{знамеикона|Русија}} '''[[Пушкин]]''', [[Русија]] од 2005 * {{знамеикона|Русија}} '''[[Нижни Новгород]]''', [[Русија]] од 2010 * {{знамеикона|Шведска}} '''[[Трелеборг]]''', [[Шведска]] од 1981 * {{знамеикона|Австралија}} '''[[Рокдејл]]''', [[Нов Јужен Велс]], [[Австралија]] од 1985 * {{знамеикона|Бугарија}} '''[[Плевен]]''', [[Бугарија]] од 1999 * {{знамеикона|Бугарија}} '''[[Велико Трново]]''', [[Бугарија]] од 2006 * {{знамеикона|Србија}} '''[[Пожаревац]]''', [[Србија]] од 1976 * {{знамеикона|Србија}} '''[[Стари Град]], [[Белград]]''', [[Србија]] од 2006 * {{знамеикона|Словенија}} '''[[Крањ]]''', [[Словенија]] од 1965 * {{знамеикона|Црна Гора}} '''[[Херцег Нови]]''', [[Црна Гора]] од 21.10.1976 * {{знамеикона|Хрватска}} '''[[Риека]]''', [[Хрватска]] од 2011 * {{знамеикона|Кина}} '''[[Нингбо]]''', [[Кина]] од 2014 Битола има соработка со: * {{знамеикона|Грција}} '''[[Солун]]''', [[Грција]] од 2012 * {{знамеикона|Турција}} '''[[Измир]]''', [[Турција]] од 2013 * {{знамеикона|Албанија}} '''[[Горица (Албанија)|Горица]]''', [[Албанија]] * {{знамеикона|Грција}} '''[[Кожани]]''', [[Грција]] * {{знамеикона|Грција}} '''[[Воден]]''', [[Грција]] * {{знамеикона|Германија}} '''[[Кајзерслаутерн]]''', [[Германија]] {{Div col end}} ==Битола како тема во музиката== * „[[Едно време си бев ерген]]“ - македонска староградска песна.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=roIk2vnORFc YouTube, Edno vreme si bev ergen - Ansambl Biljana (пристапено на 24.11.2019)]</ref> * „[[Таму долу Битола]]“ - македонска народна песна.<ref>Петранка Костадинова, ''Македонски народни песни''. Mister Company, CD 027, 1999.</ref> * „[[Оро се виет во сред Битола]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 125-126.</ref> * „[[Под Битола ливада]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 127-128.</ref> * „[[Излегов да се прошетам]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 128.</ref> * „[[Кога легна бегу кога заспа]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 129.</ref> * „[[Ленка пишит, Ленка пишит]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 130.</ref> * „[[Ѓорѓија војник отиде]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 130-131.</ref> * „[[Телеграма дојде пукот да се дигат]]“ - македонска народна песна.<ref>Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 131-132.</ref> * „[[Таму долу в ливаѓето]]“ - македонска народна песна.<ref name="ReferenceA">Блаже Тренески, ''Стојна ситноода''. Скопје: Студентски збор, 1981, стр. 133.</ref> * „[[Кираџи млади јабанџи]]“ - македонска народна песна.<ref name="ReferenceA"/> * „[[Бојот се започна]]“ - македонска народна песна.<ref>Ѓорѓи Доневски, ''Сокол ми лета високо''. Скопје: Културно-уметничкото друштво „Гоце Делчев“, 1978, стр. 45.</ref> * „[[Јас си појду во Битоља]]“ - македонска народна песна.<ref>Ѓорѓи Доневски, ''Сокол ми лета високо''. Скопје: Културно-уметничкото друштво „Гоце Делчев“, 1978, стр. 131.</ref> * „[[Битола, бабам, Битола]]“ - македонска народна песна.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=cbuKZIEfZFw YouTube, Bitola Babam Bitola (пристапено на 8.11.2019)]</ref> * „[[Од Битола појдов]]“ - македонска народна песна.<ref>''Macedonian Folklore Classics'', Anka Gieva. Macedonian Radio and Television, MP 41048.</ref> * „[[Битола, мој роден крај]]“ - новосоздадена фолк-песна на [[Ајри Демировски]].<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=1PdT6x1nUgI YouTube, Bitola moj roden kraj (пристапено на 8.11.2019)]</ref> * „[[Битола, љубов моја]]“ - новосоздадена фолк-песна на [[Пепи Бафтировски]].<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=hUF3zlKmz5E YouTube, Pepi Baftirovski - Bitola Ljubov Moja (пристапено на 8.11.2019)]</ref> *„[[Ако одам во Битола]]“ - песна на [[Петар Георгиев-Калица]] *„[[Ајде да одиме во Битола]]“ - песна на групата Филиграни *„[[Фала мајко]]“ - песна на групата Филиграни == Галерија == <center> <gallery> Податотека:Битола во Општина Битола.svg|Битола во рамките на [[Општина Битола]] Податотека:Staklena zgrada Bitola.JPG|Стаклената зграда во Битола Податотека:Pelagonka 2 Bitola.JPG|Пелагонка 2 File:Bitolskata-charsija-MK.JPG|Глетка од битолската чаршија Податотека:Grozdot Bitola.JPG|Станбениот блок „Грозд“ Податотека:Staklena Zgrada 2.JPG|Стаклената зграда од другата страна Податотека:Bitola fountain.JPG|Фонтаната пред музејот Податотека:Clocktower bitola.jpg|Саат-кулата во Битола. Податотека:Philip II statue being bui]lt in Bitola.JPG|Градежните работи на статуата на Филип II во Битола, со саат-кулата во позадина, како и Исак-џамија Податотека:Museum and fountain Bitola.JPG|Музејот на Битола, со фонтаната пред него, и стар станбен блок до нив Податотека:BitolskiKorzo.JPG|Корзо Податотека:Čaršija.JPG|Ат пазар Податотека:Jevrejsko groblje.JPG|Еврејските гробишта Податотека:CrkvaBair.JPG|Поглед од Кркардаш и црквата „40 маченици" Податотека:NI Istitute and Museum Bitola.JPG|Завод и музеј, некогашното османлиско воено училиште Податотека:Spomenik na Branitelite - Bitola 6.JPG|Споменик на Бранителите на Македонија во Битола Bitolcanka vo starogradska nosija.jpg|Битолчанка облечена во староградска носија, снимена во ателјето на браќата Манаки во Битола, 1904 година Податотека:Apteka Calovski, Bitola, Manaki.jpg|Зградата на аптеката Чаловски, стаклена плоча (1930) </gallery> </center> == Наводи == {{наводи|2}} == Поврзано == {{портал|Битола|Република Македонија}} * [[Прилепско-битолски дијалект]] * [[Битолска битка]] * [[Градски стадион Битола]] * [[Зоолошка градина Битола]] * [[Општина Битола]] * [[Спортска сала Битола]] * [[Хераклеја]] * [[Широк Сокак]] * [[ЕГО]] == Надворешни врски == {{рв|Bitola}} * [http://www.bitola.gov.mk/ Официјална страница] * [https://muzejbitola.mk/ НУ Завод и Музеј Битола] * [http://www.manaki.com.mk/ Фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“] * [http://makedonija.name/cities/bitola Битола град во Македонија] * [http://www.jewishcommunitybitola.mk Заедница на Евреите во Битола] * [http://www.lokumbitola.com.mk Фестивал за Музика Традиција и Храна во Битола] * [http://www.ego.com.mk/ Неделен магазин ЕГО Битола] * [http://www.bitolatourist.info/ Туристички портал на Битола] * [http://muzejbitola.mk/foto-galerija/11-bitola-niz-stari-razglednici-foto-galerija Битола низ стари разгледници] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160320000548/http://muzejbitola.mk/foto-galerija/11-bitola-niz-stari-razglednici-foto-galerija |date=2016-03-20 }} * [https://macedoniafromabove.mk/bitola/index.htm?language=mk Битола на дланка - виртуелна тура] {{Geographic Location | Centre = Битола | North = [[Крклино]], [[Могила]] и [[Кукуречани]] | Northeast =[[Долно Оризари]] | East = [[Логоварди]] и [[Поешево]] | Southeast = | South = [[Бистрица (Битолско)|Бистрица]] и [[Кравари]] | Southwest =[[Буково]], [[Лавци (Битолско)|Лавци]] и [[Брусник (Битолско)|Брусник]] | West = [[Дихово]] | Northwest =[[Раштани (Битолско)|Раштани]] }} {{Населби во Битола}} {{Цркви во Битола}} {{Општина Битола}} {{Градови во Македонија}} {{битола-знаменитости}} {{Избрана}} __ИНДЕКС__ [[Категорија:Битола| ]] [[Категорија:Градови во Македонија]] gqsfzn4za90pdz45g57d3u3c9snh9ja 0 1310 4799837 4797367 2022-08-05T22:00:20Z ГП 23995 /* Сонцето како тема во книжевноста */ дополнување, ситна поправка wikitext text/x-wiki {{ПојВрска|Оваа статија е за Сонцето како ѕвезда. За други значења видете [[Сонце (појаснување)]].}} {{Infobox | bodystyle = border-collapse:collapse | title = Сонце [[Image:Sun symbol (bold).svg|24px|☉]] | image = [[File:Spots July.jpg|290px]] | caption = Сонцето во видливиот дел на спектарот при што е филтрирана белата светлина на 8 јули 2014 година. Можат да се забележат [[рабно затемнување|рабното затемнување]] и бројните [[сончева дамка|сончеви дамки]]. | headerstyle = background:#FCC857 | labelstyle = padding:2px | datastyle = padding:2px <!-- section break, rows 1-19--> | header1 = Податоци добиени од набљудувањата | label2 = Средно растојание<br>од [[Земја]]та | data2 = {{вред|1.496|e=8|u=км}}<br>8&nbsp;мин 19&nbsp;с со [[брзина на светлината]] | label3 = [[Привидна ѕвездена величина|Видлива сјајност]] (''V'') | data3 = −26,74<ref name=nssdc>{{Наведена мрежна страница|last=Williams|first=D. R. |date=1 July 2013 |title=Sun Fact Sheet |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/sunfact.html |publisher=NASA Goddard Space Flight Center|accessdate=12 August 2013}}</ref> | label4 = [[Апсолутна ѕвездена величина|Апсолутна величина]] | data4 = 4,83<ref name=nssdc /> | label5 = [[Спектрална класификација]] | data5 = G2V | label6 = [[Металичност]] | data6 = ''Z'' = 0,0122<ref>{{Наведено списание |last1=Asplund |first1=M. |last2=Grevesse |first2=N. |last3=Sauval |first3=A. J. |date=2006 |title=The new solar abundances - Part I: the observations |journal=Communications in Asteroseismology |volume=147 |pages=76–79 |bibcode=2006CoAst.147...76A |doi=10.1553/cia147s76}}</ref> | label7 = [[Аголна големина]] | data7 = 31,6–32,7′<ref>{{Наведена мрежна страница |title=Eclipse 99: Frequently Asked Questions |url=http://education.gsfc.nasa.gov/eclipse/pages/faq.html |publisher=NASA |accessdate=24 October 2010 |archive-date=2010-05-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100527142627/http://education.gsfc.nasa.gov/eclipse/pages/faq.html |url-status=dead }}</ref> | header10 = [[Орбита]]лни особености | label11 = Средно растојание<br>од центарот на [[Млечен Пат|Млечниот Пат]] | data11 = ≈ {{вред|2.7|e=17|u=км}}<br>{{вред|27200|u=сг}} | label12 = [[Галактичка година|Галактички период]] | data12 = (2,25–2,50){{e|8}} [[јулијанска година (астрономија)|a]] | label13 = [[Брзина]] | data13 = ≈ {{вред|220|u=км/с}} (во орбита околу центарот на галаксијата) <br>≈ {{вред|20|u=км/с}} (релативно во однос на просечната брзина на останатите ѕвезди во соседството) <br>≈ {{вред|370|u=км/с}}<ref>{{Наведено списание |last=Hinshaw |first=G. |display-authors=etal |date=2009 |title=Five-year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe observations: data processing, sky maps, and basic results |journal=[[The Astrophysical Journal Supplement Series]] |volume=180 |issue=2 |pages=225–245 |arxiv=0803.0732 |bibcode=2009ApJS..180..225H |doi=10.1088/0067-0049/180/2/225}}</ref> (релативно во однос на [[космичко позадинско значење|космичкото позадинско зрачење]]) <!-- section break, rows 20-39 --> | header20 = Физички особености | label21 = Екваторски [[полупречник]] | data21 = {{вред|696342|65|u=км}}<ref name=arxiv1203_4898>{{Наведено списание |last1=Emilio |first1=M. |last2=Kuhn |first2=J. R. |last3=Bush |first3=R. I. |last4=Scholl |first4=I. F. |date=2012 |title=Measuring the Solar Radius from Space during the 2003 and 2006 Mercury Transits |journal=[[The Astrophysical Journal]] |volume=750 |issue=2 |page=135 |arxiv=1203.4898 |bibcode=2012ApJ...750..135E |doi=10.1088/0004-637X/750/2/135}}</ref> <br>109 × Земјени полупречници<ref name=sse/> | label22 = Екваторска [[обиколка]] | data22 = {{вред|4.379|e=6|u=км}}<ref name=sse/><br>109 × Земјини обиколки<ref name=sse>{{Наведена мрежна страница |title=Solar System Exploration: Planets: Sun: Facts & Figures |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun&Display=Facts&System=Metric |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102034758/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun&Display=Facts&System=Metric |archivedate=2 January 2008 |publisher=NASA }}</ref> | label23 = [[Сплеснатост]] | data23 = {{вред|9|e=-6}} | label24 = [[Површина]] | data24 = {{вред|6.09|e=12|u=км²}}<ref name=sse/><br>{{вред|12000}} × Земјени површини<ref name=sse/> | label25 = [[Зафатнина]] | data25 = {{вред|1.41|e=18|u=км³}}<ref name=sse/><!-- NASA source has "1.412 x 10^18 km^3", which is 1.412 × 10^27 m^3 (basic arithmetic, also verified using the formula for volume of a sphere), but the Sun is not a sphere, and their radius is off a bit from what we have above, so we need to at least round a bit--><br>{{вред|1300000}} × Земјини зафатнини | label26 = [[Маса]] | data26 = {{вред|1.98855|.00025|e=30|u=kg}}<ref name=nssdc/><br>{{вред|333000}} × Земјени маси<ref name=nssdc/><!-- NASA Sun Fact Sheet states 333,000, a figure coherent with data already present in en.wiki --> | label27 = Просечна [[густина]] | data27 = {{вред|1.408|u=г/см³}}<ref name=nssdc/><ref name=sse/><ref>{{Наведена мрежна страница |last=Ko |first=M. |date=1999 |title=Density of the Sun |url=http://hypertextbook.com/facts/1999/MayKo.shtml |editor=Elert, G. |work=The Physics Factbook}}</ref><br>{{вред|0.255}} × Земјени густини<ref name=nssdc/><ref name=sse/> | label28 = Јадрена [[густина]] (модел) | data28 = {{вред|162.2|u=г/см³}}<ref name=nssdc/><br>{{вред|12.4}} × Земјини густини | label29 = Екваторска [[површинска гравитација]] | data29 = {{вред|274.0|u=м/с²}}<ref name=nssdc/><br>{{вред|27.94|u=[[g-сила|''g'']]}}<br>{{вред|27542.29|u=''[[cgs]]''}}<br>28 × Земјени<ref name=sse/> | label30 = [[Прва космичка брзина за Сонцето]]<br>(од површината) | data30 = {{вред|617.7|u=км/с}}<ref name=sse/><br>55 × Земјена<ref name=sse/> | label31 = Температура | data31 = Центар (модел): {{вред|1.57|e=7|u=K}}<ref name=nssdc/><br>[[Фотосфера]] (ефективна): {{вред|5778|u=K}}<ref name=nssdc/><br> [[Корона]]: ≈ {{вред|5|e=6|u=K}} | label32 = [[Сјајност]] (L_{[[Image:Sun symbol.svg|10px]]}) | data32 = {{вред|3.846|e=26|u=W}}<ref name=nssdc/><br>≈ {{вред|3.75|e=28|u=[[лумен (единица)|lm]]}}<br>≈ {{вред|98|u=lm/W}} [[сјајна ефикасност|ефикасност]] | label33 = Средна јачина на [[зрачење]]то&nbsp;<br>(I_{[[Image:Sun symbol.svg|10px]]}) | data33 = {{вред|2.009|e=7|u=W·m⁻²·sr⁻¹}} | label34 = Старост | data34 = ≈4,6 милијарди години<ref name="Bonanno">{{Наведено списание |last=Bonanno |first=A. |last2=Schlattl |first2=H. |last3=Paternò |first3=L. |date=2008 |title=The age of the Sun and the relativistic corrections in the EOS |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=390 |issue=3 |pages=1115–1118 |arxiv=astro-ph/0204331 |bibcode=2002A&A...390.1115B |doi=10.1051/0004-6361:20020749 }}</ref><ref>{{Наведено списание|url=//www.sciencemag.org/content/338/6107/651.full|title=The Absolute Chronology and Thermal Processing of Solids in the Solar Protoplanetary Disk|date=2 November 2012|accessdate=17 March 2014|doi=10.1126/science.1226919 |journal=Science|volume=338 |issue= 6107 |pages=651–655|bibcode = 2012Sci...338..651C }}{{Registration required}}</ref> <!-- section break, rows 40-49 --> | header40 = [[Вртење|Вртежни]] особености | label41 = [[Закосеност на оската|Закосеност]] | data41 = 7,25°<ref name=nssdc/><br>(во однос на [[еклиптика]]та)<br>67,23°<br>(во однос на [[галактичка рамнина|галактичката рамнина]]) | label42 = [[Ректасцензија]]<br>од Северниот Пол<ref name="iau-iag">{{Наведена мрежна страница |last1=Seidelmann |first1=P. K. |display-authors=etal |title=Report Of The IAU/IAG Working Group On Cartographic Coordinates And Rotational Elements Of The Planets And Satellites: 2000 |url=http://www.hnsky.org/iau-iag.htm |date=2000 |accessdate=22 March 2006 |archive-date=2020-05-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512151452/http://www.hnsky.org/iau-iag.htm |url-status=dead }}</ref> | data42 = 286,13°<br>{{nowrap|19 ч 4 мин 30 с}} | label43 = [[Деклинација]]<br>од Северниот Пол | data43 = +63,87°<br>63° 52' северно | label44 = Ѕвезден [[сончево вртење|вртежен период]] <br>(при екваторот) | data44 = 25,05 денови<ref name=nssdc/> | label45 = (на 16° должина) | data45 = 25,38 денови<ref name=nssdc/><br>{{nowrap|25 д 9 ч 7 мин 12 с}}<ref name="iau-iag"/> | label46 = (на половите) | data46 = 34,4 денови<ref name=nssdc/><!-- derived from T = ( 14.37 - 2.33 sin^2 L - 1.56 sin^4 L ) deg/day, L = 90 deg --> | label47 = Вртежна брзина<br>(на екваторот) | data47 = {{вред|7.189|e=3|u=км/ч}}<ref name="sse"/><!-- Derived from NASA source: equatorial circumference of 4,379,000 kilometres divided by sidereal rotation period of 609.12 hours; maybe this kind of basic calculation could be done in some generic template code? --> <!-- section break, rows 50-69 --> | header50 = Состав на [[фотосфера]]та (според маса) | label51 = [[водород]] | data51 = 73,46%<ref>{{Наведена мрежна страница |title=The Sun's Vital Statistics |url=http://solar-center.stanford.edu/vitalstats.html |publisher=Stanford Solar Center |accessdate=29 July 2008}} Citing {{Наведена книга |last=Eddy |first=J. |date=1979 |title=A New Sun: The Solar Results From Skylab |url=http://history.nasa.gov/SP-402/contents.htm |page=37 |publisher=NASA |id=NASA SP-402}}</ref> | label52 = [[хелиум]] | data52 = 24,85% | label53 = [[кислород]] | data53 = 0,77% | label54 = [[јаглерод]] | data54 = 0,29% | label55 = [[железо]] | data55 = 0,16% | label56 = [[неон]] | data56 = 0,12% | label57 = [[азот]] | data57 = 0,09% | label58 = [[силициум]] | data58 = 0,07% | label59 = [[магнезиум]] | data59 = 0,05% | label60 = [[сулфур]] | data60 = 0,04% }} '''Сонце''' ({{lang-la|Sol}}) — [[ѕвезда]] од класата на [[жолто џуџе|жолти џуџиња]] која се наоѓа во центарот на [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]].<ref>{{ДРМЈ|Сонце}}</ref> [[Земјата]] и друга материја (вклучувајчи други [[планета|планети]], [[астероид]]и, [[метеороид]]и, [[комета|комети]] и [[вселенска прашина]]) [[орбита|орбитираат]] околу Сонцето<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.nasa.gov/lb/audience/forkids/home/F_Ames_What_is_the_Solar_System_Text.html |title=What is the solar system? |accessdate=2009-02-11 |archive-date=2008-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080703001522/http://www.nasa.gov/lb/audience/forkids/home/F_Ames_What_is_the_Solar_System_Text.html |url-status=dead }}</ref>, кое самото претставува 98,6 % од целокупната [[маса]] на сончевиот Систем, а тежи околу 200.000 пати повеќе од Земјата. Растојанието меѓу Сонцето и Земјата е приближно 149.600.000 километри и неговата светлина го минува ова растојание за 8,3 минути. [[Енергија]]та од Сонцето, во форма на сончева светлина, го одржува скоро целиот живот на Земјата преку [[фотосинтеза]]<ref name=Simon2001>{{Citation| last = Simon | first = Anne| year = 2001| title = The real science behind the X-files : microbes, meteorites, and mutants| pages = 25–27| url = http://books.google.com/books?id=1gXImRmz7u8C&pg=PA26&dq=bacteria+that+live+with+out+the+sun&lr=&ei=HiJ4SYWlC4LeyASZ-Y2xBg#PPA25,M1| isbn = 0684856182| publisher = Simon & Schuster| location = New York}}</ref> и ја управува Земјината [[клима]] и време. Површината на Сонцето се состои од [[водород]] (околу 74 % од неговата маса, или 92 % од неговата [[зафатнина]]), [[хелиум]] (околу 24 % од масата, 7 % од зафатнината) и мали количини на други елементи, вклучувајќи [[железо]], [[никел]], [[кислород]], [[силициум]], [[сулфур]], [[магнезиум]], [[јаглерод]], [[неон]], [[калциум]] и [[хром]]<ref name=basu2008>{{наведено списание | last=Basu | first=Sarbani |author2=Antia, H. M. | title=Helioseismology and Solar Abundances | journal=Physics Reports | year=2008 | id={{arxiv|0711.4590}} | doi=10.1016/j.physrep.2007.12.002 | url=http://arxiv.org/pdf/0711.4590v1 | format=PDF | volume=457 | pages=217 }}</ref> . Сонцето има ''G2V'' [[ѕвездена класификација|ѕвездена класа]]. ''G2'' значи дека има површинска температура од приближно 5.780 [[Келвин|К]] (5.500 [[Целзиус|°C]]), давајќи му бела боја која често заради [[Земјина атмосфера|атмосферското]] [[дифракција|прекршување]] изгледа жолто кога се гледа од површината на Земјата. Кога ќе почне да го снемува водородното гориво на Сонцето , тоа ќе прерасне во многу поголема и посјајна ѕвезда наречена [[црвен џин]]. Тоа на крај ќе ги отфрли своите надворешни слоеви во вселенскиот простор. Од сонцето тогаш ќе остане само мошне густа ѕвезда наречена [[бело џуџе]] пред конечно да се излади и да изгасне и да стане [[црно џуџе]]. == Јадро == [[Сончево јадро|Јадрото]] на Сонцето е најважниот дел од него. Тоа е како мотор. Тој ја дава светлината, и тој ги дава тие честички внатре во Сонцето. Секогаш кога Сонцето свети, испушта енергија околу милион атомски бомби.Јадрото на Сонцето се смета дека се протега од центарот до 0,2 до 0,25 сончеви полупречници. Густината изнесува од 150 g/cm3 (150 пати повеќе од густината на водата на Земјата), а температурата изнесува приближно 13 600 000 К (додека на површината на Сонцето изнесува околу 5 800 К). Неодамнешна анализа на мисијата [[SOHO]] е наклонета кон побрзата стапка на ротација во јадрото отколку во остатокот од [[зрачен слој|зрачниот слој]]. Во поголемиот дел од постоењето на Сонцето енергијата се добива со [[нуклеарна фузија]] преку серија чекори наречени р-р (протон-протон); овој процес го претвора водородот во хелиум. Помалку од 2% од хелиумот создаден во Сонцето доаѓа од CHO циклусот. Јадрото е единственото место во Сонцето кое што произведува значително количество на топлина преку фузија: остатокот од ѕвездата се загрева со енергија која што се пренесува надвор од јадрото. Севкупната енергија добиена со фузија во јадрото мора да патува преку многу последователни слоеви до сончевата фотосфера пред да се ослободи во вселената како сончева светлина или кинетичка енергија на честичките. Р-р низата се појавува околу 9.2 × 1037 пати секоја секунда во јадрото на Сонцето. Бидејќи оваа реакција користи четири протони, претвора околу 3.7 × 1038 протони (водород јадро) во хелиум јадро секоја секунда. Бидејќи при претворањето на водородот во хелиум се ослободува околу 0,7% од претворената маса како енергија, Сонцето ослободува енергија на стапка од 4, 26 милиони метрички тони во секунда за време на претворањето на материјата во енергија, 383 јотавати или 9.15 × 1010 мегатони на TNT во секунда. Стапката на нуклеарната фузија многу зависи од густината и температурата. Стапката на фузија во јадрото е во рамнотежа која сама по себе се поправа, така што малку повисока стапка на фузија би предизвикала јадрото да се загрее повеќе и да се шири малку наспроти тежината на надворешните слоеви, и на тој начин прави да се намали стапката на фузија и да се поправи грешката; а малку пониска стапка би предизвикала ладење на јадрото и мало стеснување, и на тој начин прави да се зголеми стапката на фузија и повторно да се врати на сегашното ниво. [[Протон]]ите со висока енергија ([[гама-зраци]]те) кои се ослободуваат за време на реакциите со фузија се апсорбираат во само неколку милиметри во сончевата плазма и потоа повторно се реемитуваат во случаен правец (и на малку пониска енергија)- така што е потребно повеќе време за [[зрачење]]то да стигне до површината на Сонцето. Се проценува дека “времето за патување на фотонот” изнесува помеѓу 10 000 и 170 000 години. По крајното патување низ надворешниот слој до видливата “површина” на фотосферата, фотоните се ослободуваат како видлива светлина. Секој гама зрак во јадрото на Сонцето се претвора во неколку милиони видливи светлосни протони пред да се ослободи во [[вселена]]та. Неутрините исто така се ослободуваат со реакции на фузија во јадрото, но за разлика од фотоните тие ретко реагираат со материја, така што речиси сите се способни веднаш да се ослободат од Сонцето. Долго време мерењата на бројот на неутрини создадени во Сонцето покажале дека тие биле помали од тоа што теориите го предвиделе дури за 3. Ова несовпаѓање неодамна било решено со откривањето на ефектите на осцилирањето на неутрините: Сонцето, всушност, емитува онолку неутрини колку што се теоретски предвидени, но на детекторите на неутрини им недостасувале 2/3 од нив бидејќи неутрините го промениле вкусот. == Корона == [[Корона]]та e најодалечениот слој од сонцето<ref>http://www.nasa.gov/mission_pages/iris/multimedia/layerzoo.html</ref><ref>http://www.thesuntoday.org/solar-facts/powering-the-sun/</ref><ref>http://imagine.gsfc.nasa.gov/science/objects/sun1.html</ref>. Таа може да достигне температури повеќе од милиони [[Целзиус|°C]]. Короната (Сонцето) испушта енергија достигајќи 9,3 трилиони милји (околу 14484096000000&nbsp;км), подалеку и од [[Плутон]]. Таа енергија всушност не штити од интергалаксичните ветрови. Исто така како и на Земјата, има посебна гравитација, па не ја пушта Земјата и останатите планети да се изгубат во просторот. == Фотосфера == [[Фотосфера]]та е површината на Сонцето. Површината не е толку цврста, како што се другите делови, а и испушта гасови. Температурата на површината достига до 10.000 [[Целзиус|°C]] Видливата површина на Сонцето, фотосферата, е слој кој го прави Сонцето видливо на светлина. Над фотосферата видливата сончева светлина слободно може да се шири во вселената и нејзината енергија целосно го одбегнува Сонцето. Промената во непроѕирноста се должи на намалувањето на H− јоните, кои лесно апсорбираат видлива светлина. Обратно од тоа, видливата светлина која што ја гледаме се создава кога електроните реагираат заедно со водород атомите за да се добијат H− јоните. Фотосферата е десетици и стотици километри густа и на тој начин е малку повеќе непроѕирна од воздухот на Земјата. Поради тоа што горниот дел на фотосферата е поладен отколку долниот дел, Сонцето изгледа посветло во центарот отколку на краевите. Сончевата светлина има приближно спектар на црно тело што упатува на температура од 6 000 К која распрснува со апсорбирачки атомски линии од слабите слоеви над фотосферата. Фотосферата има густина од ~1023 m−3. За време на првичните студии на оптичкиот спектар на фотосферата се сметало дека некои апсорбирачки линии не кореспондираат со ниту еден хемиски елемент тогаш познат на Земјата. Во 1868, [[Норман Локиер]] претпоставувал дека овие апсорбирачки линии се создале биле новиот елемент кој тој го нарекол [[хелиум]] по грчкиот бог на сонцето Хелиос. Дури после 25 години се открило дека овој елемент се наоѓа на Земјата. == Годишни времиња == Како што на Земјата има [[пролет]], [[лето]], [[есен]] и [[зима]], така и на сонцето постојат годишни времиња. На Сонцето се наречени „сончеви сезони“ и траат по приближно 11 години секоја. Сезоните имаат различен карактер, и нашата технологија и заедницата може да реагира на нив, а дури и времето на Земјата. === Објаснување === Сончевиот минимум е сезоната кога Сонцето користи најмалку енергија и има најмалку таканаречени [[сончеви дамки]]. Сончевиот максимум е спротивното. == Атмосфера == Деловите од Сонцето кои се наоѓаат над фотосферата се сите заедно наречени [[сончева атмосфера]]. Тие може да се видат преку телескопи кои оперираат низ електромагнетниот спектар, од радио преку видлива светлина до [[гама-зраци]], и кои вклучуваат пет основни слојни: [[сончев минимум|најниската температура]], [[хромосфера]]та, [[преодно подрачје|преодното подрачје]], [[корона]]та и [[хелиосфера]]та. [[Хелиосфера]]та се шири нанадвор покрај орбитата на Плутон па сè до хелиопаузата каде што формира остра предна граница со меѓуѕвездена средна. [[Хромосфера]]та, преодното подрачје и короната се многу пожешки од површината на Сонцето. Причината за тоа сè уште не е докажана; доказите покажуваат дека Алфa брановите имаат доволно енергија да ја загреат короната. Најладниот дел на Соцето е регионот на температурниот минимум кој се наоѓа на 500&nbsp;км над фотосферата и изнесува 4 100 К. Овој дел од Сонцето е доволно ладен за да ги поддржи простите молекулите како што се јаглерод монoксид и вода, коишто можат да се забележат преку нивниот спектар на апсорбирање. Над слојот на температурниот минимум се наоѓа слој 2000&nbsp;км густ. Тој слој е наречен [[хромосфера]], кој доаѓа од грчкиот збор chroma што значи боја бидејќи хромосферата е видлива како обоена светлина на почетокот и на крајот на затемнувањето на Сонцето. Температурата на хромосферата постепено се зголемува во висина од и околу 20 000 К во близина на врвот. Во горниот дел од хромосферата хелиумот делумно се јонизира. [[Податотека:Sun poster mk.svg|мини|десно|400п|Структура на Сонцето]] Над хромосферата се наоѓа преодно подрачје тенко околу 200 км каде што температурата расте брзо од околу 20 000 К во горниот дел на хромосферата до милион К во короната. Зголемувањето на температурата е овозможено од целосното јонизирање на хелиумот во транзитниот регион кој во голема мера го намалува ладењето на плазмата. Транзитниот регион не се наоѓа на точно дефинирана висина. Поточно речено, тој формира еден вид на нимбус околу обележјата на хромосферата и е во постојано хаотично движење. Транзитниот регион не е лесно видлив од површината на Земјата, но лесно може да се набљудува од вселената преку инструменти чувствителни на екстремни [[ултравиолетови зраци]]. Короната е надворешната проширена атмосфера на Сонцето, која по зафатнина е многу поголема од Сонцето. Короната постојано се проширува во вселената формирајќи [[сончев ветер]]. Долната корона, која што е многу блиску до површината на Сонцето, има густина на честичките од околу 1015–1016 m−3. Просечната температура на короната и на сончевиот ветер изнесува околу 1-2 милиони К, додека во најжешките региони изнесува дури и до околу од 8-20 милиони К. Хелиосферата, која што претставува шуплина околу Сонцето која се полни со [[плазма]]та од сончевиот ветер. Се шири од приближно 20 сончеви полупречници до надворешните рабови на сончевиот Систем. Нејзината внатрешна грaница се дефинира како слој во којшто протокот на сончевиот ветер станува побрз од брзината на Алфa брановите. Турбуленцијата и динамичните сили надвор од оваа граница не можат да влијаат на обликот на внатрешната сончева корона бидејќи информацијата може да патува само со брзина на алфа-брановите. Сончевиот ветер постојано патува нанадвор преку хелиосферата обликувајќи го сончевото магнетно поле во спирала сè додека не удри во хелиопаузата повеќе од 50 AU од Земјата. == Магнетно поле == Сонцето е магнетно активна ѕвезда. Силното променливо [[магнетно поле]] варира од година во година и го менува правецот на секои 11 години околу сончевиот максимум. Сончевото магнетно поле придонесува за многуте ефекти кои сите заедно се нарекуваат сончева активност, вклучувајќи ги сончевите дамки на површината на Сонцето, сончевите пламени, и варијациите во сончевиот ветер кои преносуваат материјал низ сончевиот Систем. Ефектите од сончевата активност на Земјата вклучуваат и поларна светлина на умерена до висока географска широчина како и нарушувањето на радио комуникацијата и електричната струја. Се смета дека сончевата активност има одиграно главна улога во создавањето и еволуцијата на [[сончев Систем|сончевиот Систем]]. Сончевата активност ја менува структурата на надворешната атмосфера на Земјата. Севкупната материја на Сонцето е во форма на гас и плазма поради неговите високи температури. Ова придонесува сонцето да може да ротира побрзо околу неговиот екватор (околу 25 дена) отколку на повисока географска широчина (околу 35 дена околу неговите полови). Диференцијалното ротирање доведува до искривување на линиите на магнетното поле со тек на време предизвикувајќи ерупција на дупки на магнетното поле на површината на Сонцето и формирање на сончевите пеѓи и сончеви проминенции. Ова искривување придонесува за 11 годишниот циклус на магнетна активност како што сончевото магнетно поле го менува својот правец на секои 11 години. Сончевото магнетно поле се шири далеку над самото Сонце. Магнетно-обликуваната плазма на сончевиот ветер го пренесува сончевото магнетно поле во вселената образувајќи го она што се нарекува меѓупланетарно магнетно поле. Бидејќи плазмата може да се движи само по линиите на магнетното поле, меѓупланетарното магнетно поле првенствено се растегнува далеку од Сонцето. Меѓупланетарното магнето поле е многу посилно од двополната составница на сончевото магнетно поле. == Хемиски состав == Сонцето главно е составено од [[хемиски елемент|хемиските елементи]] водород и хелиум. Тоа содржи 74,9% водород и 23,8% хелиум. Сонцето содржи помалку од 2% од повеќето потешки метали кои се нарекуваат метали во [[астрономија]]та како што се кислород (околу 1%), јаглерод (0,3%), неон (0,2%) и железо (0,2%). Сонцето го наследило својот хемиски состав од меѓуѕвездената средина од која што и се создало: водородот и хелиумот во Сонцето се создале со Биг Бен нуклеосинтеза. Хемискиот состав на фотосферата вообичаено се смета за претставник на првобитниот состав на сончевиот Систем. Сепак, откако е создадено Сонцето, хелиумот и тешките метали се отселиле од фотосферата. Поради тоа, фотосферата сега содржи помалку хелиум и само 84% од тешките металиотколу што содржело првобитното Сонце; првобитното Сонце содржело 71,1% водород, 27,4% хелиум и 1,5% метали. Во внатрешните делови на Соцето, нуклеарната фузија го модифицирала составот со претворањето на водородот во хелиум, така што највнатрешниот дел на Сонцето сега содрчи околу 60% хелиум, со тоа што процентот на метали останал непроменет. Изобилството на горенаведените тешки метали вообичаено се мерат со спектроскопија на фотосферата на Сонцето и со мерење на метеоритите кои никогаш не биле загреани до топење. Се смета дека овие метеорити го имаат истиот состав како и првобитното Сонце и поради тоа остануваат непроменети иако содржат тешки метали. == Сончеви дамки == Кога Сонцето се набљудува со соодветна филтрација прво нешто што се забележува се неговите [[Сончеви дамки|дамки]] кои претставуваат јасно видливи делови на површината коишто изгледаат потемни од нивното опкружување поради ниските температури. Сончевите дамки претставуваат делови на висока магнетна активност каде што [[струење]]ти е инхибирано од силни магнетни полиња намалувајќи го преносот на енергијата од жешката внатрешност до површината. Магнетното поле овозможува силно загревање во короната кое што формира активни делови коишто претставуваат извор на сончеви пламени. Најголемите сончеви дамки може да имаат пречник долг 80 000&nbsp;км. Бројот на видливи сончеви дамки не е постојан, но варира во текот на 11 годишниот циклус познат како сончев циклус. На вообичаен сончев минимум, неколку сончеви дамки се видливи, а повремено не може да се види ниту една. Оние коишто се појавуваат на високи сончеви висини. Како што сончевиот циклус напредува, бројот на сончевите дамки се зголемува и тие се приближуваат до екваторот на Сонцето. Ова е феномен кој е опишан според законот на Спорер. Сончевите дамки вообичаено се појавуваат во парови со спротивна магнетна поларност. Сончевиот Систем има огромно влијание врз времето во вселената како и врз климата на Земјата бидејќи светлината има директна врска со магнетната активност. Во 17 век, сончевиот циклус целосно запрел за време од неколку декади; многу малку сончеви дамки биле забележани за време на овој период. Овој период е познат и како минимумот на Маундер или [[Мало ледено доба]] во кое што Европа доживела многу ниски температури. == Животен циклус == [[Податотека:Solar Life Cycle mk.svg|мини|десно|500п|Животниот циклус на Сонцето]] Сонцето е создадено пред околу 4,57 милијарди години кога молекуларниот облак од водород експлодирал. Сончевото создавање се пресметува на два начина: сегашните последователни години на Сонцето се одредени со помош на компјутерски модели на ѕвездената еволуција и нуклеокосмохронологијата и изнесува дека постои околу 4,57 милијарди години. Ова речиси се совпаѓа со радиометричната дата на најстарата материја на сончевиот Систем која е стара 4,567 милијарди години. Сонцето е на пола пат од неговата еволуција за чиешто време реакциите на нуклеарна фузија во неговото јадро го претвораат водородот во хелиум. Секоја секунда, преку 4 милиони тони материја се претвораат во енергија во јадрото на Сонцето, произведувајќи неутрини и сончево зрачење; досега Сонцето има претворено материја колку 100 пати по масата на Земјата во енергија. Сонцето ќе помине вкупно 10 милијарди години како ѕвезда на главната низа. Сонцето нема доволно маса за да експлодира како супернова. Наместо тоа, за околу 5 милијарди години, ќе влезе во фазата на црвен џин, и неговите надворешни слоеви ќе се шират како што водородот во јадрото ќе се троши и јадрото ќе се собира и загрева. Фузијата со хелиум ќе започне кога температурата на јадрото ќе достигне околу 100 милиони К и ќе произведува јаглерод. Судбината на Земјата е несигурна. Како црвен џин, Сонцето ќе достигне полупречник поголем од сегашната орбита на Земјата односно 250 пати повеќе од сегашниот полупречник на Сонцето. Сепак, додека да стане асимптотска џиновска ѕвезда, Сонцето ќе изгуби 30% од сегашната маса благодарение на ѕвездениот ветер, така што орбитите на планетите ќе се движат нанадвор. Да беше само ова Земјата ќе беше поштедена, но најновите истражувања покажуваат дека Земјата ќе биде проголтана од Соцето благодарение на интеракцијата на плимата. Дури и ако Земјата избегне запалување од Сонцето, сепак целата вода на Земјата ќе зоврие и поголемиот дел од атмосферата ќе замине во вселената. Всушност, дури и за време на сегашниот животен циклус во главната низа, Сонцето постепено ќе станува се посветло (околу 10% на секоја милијарда години), а и постепено ќе се зголемува температурата. Сонцето порано било побледо и тоа е причината поради која живото на Земјата постои околу милијарда години на копно. Зголемувањето на сончевите температури е такво што за околу милијарда години површината на Земјата ќе биде толку жешка што течна вода нема да постои што ќе доведе до крај на Земјата. Како што Сонцето ќе навлегува во фазата на црвен џин така силните термални пулсации ќе предизвикаат Сонцето да ги отфрли своите надворешни слоеви формирајќи [[планетарна маглина]]. Единственото нешто што ќе остане откако Сонцето ќе ги отфрли надворешните слоеви е екстремно жешкото ѕвездено јадро кое што полека ќе се лади и ќе избледе како бело џуџе за неколку милијарди години. Ова сценарио на ѕвездената еволуција е типично за ѕвездите од мала до средна големина. == Сончево зрачење == Сончевото зрачење, во најширока смисла, е целосниот спектар на [[електромагнетно зрачење|електромагнетното зрачење]] која ја испушта Сонцето. На Земјата, сончевото зрачење се филтрира низ Земјината атмосфера, а сончево зрачење гледаме кога Сонцето е над хоризонтот. Сончевото зрачење може да се измери со помош на апарат наречен [[пиранометар]] или [[пирхелиометар]]. Светската метеоролошка организација ја дефинира сончевата светлина како директно зрачење од Сонцето врз Земјата со најмалку 120 Њ•м−2. Директното сончево зрачење има светлосен ефект од околу 93 лумени на ват, што вклучува инфрацрвено зрачење, видлива светлина и ултравиолетово зрачење. Сјајната сончева светлина има околу 100 000 кандели на квадратен метар на површината на Земјата. Опстанокот на речиси сите животни форми на Земјата зависи од сончевата светлина. Растенијата ја користат сончевата светлина за процесот наречен фотосинтеза. Животните индиректно ја користа сончевата светлина, преку внесување на растенија во својата исхрана. Релативно скорешните откритија на јаглен, петролеум и природен гас претставуваат употреба на сончевата светлина заробена во земјата милиони години. Фосилните горива се остатоци од древни растенија и животни, и претставуваат искористлив извор на дополнителна енергија на Земјата. Но, количеството на фосилните горива е огранично. Постојат повеќе теории кои зборуваат за алтернативни средства за добивање енергија на Земјава, но и за катастрофите кои би се случиле при недостаток на извори на енергија. Фосилно - нуклеарната ера е само една кратка епизода во историјата на човештвото. Таа се протега во епохата од почетокот на индустријализацијата до исцрпувањето на фосилните ресурси. Пред тоа човештвото живеело само од енергијата на Сонцето, но благодарение на новите технологии, ќе биде можно да се користи енергијата од Сонцето многу подобро и пофлексибилно. == Сончев ветер == [[Сончев ветер|Сончевиот ветер]] претставува струја од честички испуштени при голема брзина од горните слоеви на сончевата атмосфера, во главно електрони и протони. Иако овој губиток на масата на Сонцето е безначаен а густината на сончевиот ветер е мала, честичките се движат со огромна брзина и вршат огромно влијание врз телата во сончевиот Систем. Познати ефекти на сончевиот ветер се [[поларна светлина|оларната светлина]] и насочување на опашот на кометите спротивно од Сонцето. Во близина на Земјата Земјиното магнетно поле ги заробува честичките на сончевиот ветер и ги насочува кон магнетните полови. Доколку честичките на сончевиот ветер се движат со брзина од повеќе стотици километри на час, при сударот со честичките на Земјината атмосфера доаѓадо јонизирање на гас и појавата на светлина. Оваа појава се сретнува и во поларните подрачја, и токму и поради тоа го добила и името поларна светлина или Аврора бореалис (односно Аврора аустралис на јужната земјена полутопка). Доколку сончевата активност е поголема, зголеменото делување на сончевиот ветер може да доведе до појава на поларна светлост и на помала географска ширина. Во такви услови постои можност сметање или оштетување на радио-комуникативните уреди на Земјата и вештачките сателити. Кометите во близина на Сонцето се загреваат, така што заледената поврина на кометите испарува и ослободува облак од гас и прашина од честички. Со делувањето на честичките во сончевиот ветер, облакот се обликува во форма на опаш на кометата. Доклку сончевиот ветер доаѓа од правецот на Сонцето, тој го потиснува опашот на кометата во спротивен правец. == Сончеви пламени == [[Сончев пламен|Сончевиот пламен]] претставува голема експлозија во атмосферата на Сонцето којшто ослободува 6 x 1025 џули енергија. Овој термин исто така се користи за да се означи сличен феномен во останатите ѕвезди, каде што терминот ѕвезден пламен се употребува. Сончевите пламени влијаат на сите слоеви од сончевата атмосфера (фотосфера, корона и хромосфера), загревајќи ја плазмата до десетици милиони келвини и зголемувајќи ја брзината на [[електрони]]те, [[протони]]те и потешките [[јони]] речиси до брзината на светлината. Тие произведуваат зрачење низ електромагнетниот спектар на сите бранови должини, од радио бранови до [[гама зраци]]. Повеќето пламени се создаваат во активните региони околу сончевите дамки, каде што силните магнетни полиња пенетрираат во фотосферата за да ја поврзат короната со сончевата внатртешност. Пламените се засилуваат со ненадејно ослободување на магнетна енергија складирана во короната. Ако сончевиот пламен е изворедно силен може да предизвика исфрлање на коронарна маса. Рентгенските зраци и УВ-зрачењето ослободени од сончевите пламени може да влијаат на Земјината јоносфера и да ги прекинат радио комуникациите на далечина. Директните радио емитувања на дециметрични бранови должини може да влијаат на работењето на радарите и другите апарати коишто работата на овие фреквенции. Сочевите пламени за првпат биле забележани на Сонцето од страна на Ричард Кристофер Керингтон и Ричард Ходсон во 1859 како видливи посветли места во рамките на група од сончеви дамки. Ѕвездените пламени исто така биле забележани на разни видови ѕвезди. Фрекфенцијата на појавување на сончевите пламени варира, од неолку пати на ден кога Сонцето е особено активно до помалку од еднаш неделно кога Сонцето е тивко. Големите пламени поретко се појавуваат од помалите. Сончевата активност варира во единаесет годишниот циклус (сончевиот циклус). На врвот на циклусот има повеќе сончеви дамки а со тоа и повеќе сончеви пламени. ==Сонцето како тема во уметноста и во популарната култура== Сонцето се јавува како тема во бројни дела од [[уметност]]а и [[Популарна култура|популарната култура]]. ===Сонцето како тема во народното творештво=== * „Јана и сонцето“ — македонска народна песна.<ref>''Македонски народни балади'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2004, стр. 7-8.</ref> * „Ќерката на Сонцето“ — кавкаска народна приказна.<ref>''Кавкаске бајке''. Београд: Народња књига, 1963, стр. 37-48.</ref> * „Шуревите на Сонцето“ — унгарска народна приказна.<ref>''Мађарске бајке''. Београд: Народња књига, 1974, стр. 5-15.</ref> * „Месечината и сонцето“ (српски: ''Мјесец и сунце'') — српска [[Народна книжевност|народна песна]].<ref name="ReferenceA">''Народне лирске песме''. Београд: Просвета, 1963, стр. 101.</ref> * „Сонцето се ожени со девојка“ (српски: ''Сунце се с дјевојком ожени'') — српска [[Народна книжевност|народна песна]].<ref name="ReferenceA"/> ===Сонцето како тема во книжевноста=== * „Сонцето на овој ден“ (српски: ''Сунце овог дана'') — песна во проза на српскиот писател [[Иво Андриќ]] од 1933 година.<ref>Иво Андрић, ''Ex Ponto - Немири - Лирика''. Београд: Просвета, 1977, стр. 221-224.</ref> * „[[Залезот на сонцето (драма на Исак Бабел)|Залезот на сонцето]]“ - драма на советскиот писател [[Исак Бабел]] од 1928 година.<ref>Nada Marinković, „Isak Babelj“, во I. E. Babelj, ''Crvena konjica''. Beograd: Rad, 1969, стр. 123-126.</ref> * „Сонцето на Италија“ — расказ на Исак Бабел.<ref>I. E. Babelj, ''Crvena konjica''. Beograd: Rad, 1969, стр. 20-22.</ref> * „Сонце“ — расказ на македонската писателка [[Виолета Бојковска]].<ref>''Очудувања 1-2'', Бегемот, Скопје, 2018, стр. 82-86.</ref> <ref>''Очудувања 1-2'', Бегемот, Скопје, 2018, стр. 140-153.</ref> * „Зајдисонце“ — песна на францускиот поет [[Пол Верлен]].<ref>Пол Верлен, ''Есенска песна''. Скопје: Македонска книга, 1987, стр. 14.</ref> * „Плажа песок сонце плажа“ — кус расказ на македонскиот писател [[Драган Георгиевски]] од [[2013]] година.<ref>Драган Георгиевски, ''Метаморфузија'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Додека трае сонцето“ — расказ на италијанскиот писател [[Итало Калвино]].<ref>Italo Kalvino, ''Nove kosmikomike''. Beograd: Rad, 1999, стр. 43-50.</ref> * „Сончева бура“ - расказ на италијанскиот писател Итало Калвино.<ref>Italo Kalvino, ''Nove kosmikomike''. Beograd: Rad, 1999, стр. 51-60.</ref> * „[[Под сонцето на јагуарот]]“ — збирка раскази на италијанскиот писател Итало Калвино од 1986 година.<ref>Лилјана Узуновиќ, „Читателот во земјата на романите или за нишката на Шехерезада“, во: Итало Калвино, ''Ако една зимска ноќ некој патник''. Скопје: Магор, 2012, стр. 226.</ref> * „Сонце“ — песна на македонскиот поет [[Васил Куноски]].<ref>Васил Куноски, ''Песни''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 30.</ref> * „Ќе се дружам со сонцето“ (српски: ''Družiću se sa suncem'') — песна на српската поетеса [[Десанка Максимовиќ]] од [[1983]] година.<ref>Desanka Maksimović, ''Izabrane pesme'' (peto dopunjeno izdanje). Beograd: BIGZ, 1985, стр. 118.</ref> * „Сонце искористено како епитаф“ - песна на српскиот поет [[Бранко Миљковиќ]].<ref>Бранко Миљковиќ, ''Избор''. Скопје: Мисла, Култура и Македонска книга, 1988, стр. 98-99.</ref> * „Затемнување на сонцето“ — кус расказ на македонската писателка [[Сања Михајловиќ-Костадиновска]] од 2018 година.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''(Бес)конечни модели на расказот''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 73.</ref> * „Брачниот живот на сонцето“ - песна на унгарскиот поет [[Шандор Петефи]].<ref>Šandor Petefi, ''Sloboda i ljubav''. Beograd: Rad, 1969, стр. 42.</ref> * „Имитирање на сонцето“ (''Podražavanje sunca'') - циклус песни на српскиот поет [[Васко Попа]] од [[1962]]-[[1968]], со песните: „Смртта на сончевиот татко“, „Слепото сонце“, „Судир во зенитот“, „Подготовки за дочек“, „Полноќно сонце“, „Туѓо сонце“, „Имитирање на сонцето“.<ref>Vasko Popa, ''Pesme''. Beograd: Bigz, 1978, стр. 95-101.</ref> * „Сонцето и облакот“ — расказ на италијанскиот писател [[Џани Родари]].<ref>Џани Родари, ''Приказни по телефон''. Култура, Македонска книга, Мисла, Наша книга и Детска радост, Скопје, 1993.</ref> * „Сончева песна“ — песна на македонскиот поет [[Стојан Тарапуза]].<ref>Стојан Тарапуза, ''Сон на тркала'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 7.</ref> * „Сонцето се скрило“ — песна на Стојан Тарапуза.<ref>Стојан Тарапуза, ''Сон на тркала'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 93.</ref> * „Западот на Сонцето“ - песна на германскиот поет [[Хајнрих Хајне]].<ref>Hajnrih Hajne, ''Pesme''. Beograd: Rad, 1964, стр. 75-76.</ref> * „Залезот на Сонцето“ - песна на германскиот поет Хајнрих Хајне.<ref>Hajnrih Hajne, ''Pesme''. Beograd: Rad, 1964, стр. 59-60.</ref> * „Ајде зајди јасно сонце“ - песна на македонскиот поет Наум Целакоски од 1998 година.<ref>Наум Целакоски, ''Пролог'', 1998, стр. 9.</ref> * „Нешто за сонцето и стапиците за волци“ - расказ на македонскиот писател [[Живко Чинго]] од 1963 година.<ref>Живко Чинго, ''Пасквелија''. Скопје: Култура, 1968, стр. 175-184.</ref> * „Зајдисонце“ - книга на македонската писателка [[Катерина Џатева]].<ref>„Читај, патувај, уживај – Саем на книга 2016 – програма на активности“, Антолог, 2016.</ref> * „Сонцето и телото“ - песна на македонскиот поет [[Ацо Шопов]].<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 139.</ref> * „Црно сонце“ - песна на македонскиот поет Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 101-102.</ref> * „Пак црно сонце“ - песна на македонскиот поет Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 103.</ref> * „И уште еднаш црно сонце“ - песна на македонскиот поет Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 104-105.</ref> ===Сонцето како тема во музиката=== * „Зајди, зајди, јасно сонце“ - македонска народна песна.<ref>''Macedonian Folklore Classics'', Aleksandar Sarievski. Macedonian Radio and Television.</ref> * „Изгрејсонце“ ([[англиски]]: ''Sunrise'') - песна на австралиската рок-група „[[Ајсхаус]]“ (''Icehouse'') од 1987 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=uG9ec2ColjY YouTube, Icehouse - Man Of Colours (1987 full album) (пристапено на 8.10.2017)]</ref> * „Кога заоѓа сонцето“ (англиски: ''When the sun goes down'') - песна на британската рок-група „[[Арктик манкис]]“ (''Arctic Monkeys'') од 2006 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=EqkBRVukQmE YouTube, Arctic Monkeys - When The Sun Goes Down (пристапено на 21.12.2016)]</ref> * „Сонцето секогаш заоѓа на ТВ“ (англиски: ''The Sun Always Shines On TV'') - песна на норвешката [[поп]]-група „[[А-ха]]“ (''A-ha'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=a3ir9HC9vYg YouTube,a-ha - The Sun Always Shines On TV (пристапено на 31.12.2016)]</ref> * „Деца на сонцето“ ([[српски]]: ''Deca sunca'') - песна на македонската група „[[Бастион (музичка група)|Бастион]]“.<ref>Bastion works & rew>>works, AG Records, PMG Recordings, Lithium Records.</ref> * „Набљудувај го изгрејсонцето“ (англиски: ''Watch the Sunrise'') - песна на американската [[Поп-музика|поп]]-група „[[Биг стар]]“ (''Big Star'') од 1972 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=_G4rBCsLwSs YouTube, Big Star - Watch the Sunrise (пристапено на 18.6.2017)]</ref> * „Доаѓа сонцето“ (англиски: ''Here Comes The Sun'') - песна на британската група „[[Битлси]]“ од 1969 година.<ref name="discogs.com">[https://www.discogs.com/The-Beatles-Abbey-Road/release/2498807 DISCOGS, The Beatles ‎– The Beatles (пристапено на 27.6.2019)]</ref> * „Кралот-Сонце“ (англиски: ''Sun King'') - песна на британската група „Битлси“ од 1969 година.<ref name="discogs.com"/> * „Кој го сака сонцето“ (англиски: ''Who Loves The Sun'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Велвет Андерграунд]]“ (''Velvet Underground'') од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Velvet-Underground-Loaded/master/35308 DISCOGS, The Velvet Underground ‎– Loaded (пристапено на 19.12.2017)]</ref> * „На сонце“ (англиски: ''In the sun'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Блонди]]“ (''Blondie'') од 1976 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dRCJ6C6Bcm4 YouTube, In the Sun - Blondie (пристапено на 8.2.2017)]</ref> * „Сонце, пиштол, бегај“ (англиски: ''Sun, Gun, Run'') - песна на американската група „[[Бордомс]]“ (''Boredoms'') од 1990 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Gc-8Q5sjayI YouTube, Soul Discharge '99 (full album) - Boredoms (пристапено на 11.9.2017)]</ref> * „[[The Path of the Sun (музички албум)|Патеката на сонцето]]“ (''The Path of the Sun'') - албум на македонската енто-група „Dragan Dautovski Quartet“.<ref>Dragan Dautovski Quartet, The Path of the Sun. Dragan Dautovski - DDQ Music, DDQM 002, 2008.</ref> * „Во кралството на сонцето што умира“ (''Within The Realm Of A Dying Sun'') - албум на британската група „[[Дед кен денс]]“ (''Dead Can Dance'') од 1987 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-Within-The-Realm-Of-A-Dying-Sun/master/7490 Discogs, Dead Can Dance ‎– Within The Realm Of A Dying Sun (пристапено на 24.5.2020)]</ref> * „Црно сонце“ ([[англиски]]: ''Black Sun'') - песна на британската група „Дед кен денс“ (''Dead Can Dance'') од 1990 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-Aion/release/233854 Discogs, Dead Can Dance ‎– Aion (пристапено на 15.7.2020)]</ref> * „Чекајќи го сонцето“ (''Waiting For The Sun'') - албум на американската рок-група „[[Дорс]]“ (''The Doors'') од 1968 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Doors-Waiting-For-The-Sun/release/509488 Discogs, The Doors ‎– Waiting For The Sun (пристапено на 20.5.2020)]</ref> * „Чекајќи го сонцето“ (англиски: ''Waiting For The Sun'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група „Дорс“ (''The Doors'') од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Doors-Morrison-Hotel/master/45415 Discogs, Nhe Doors ‎– Morrison Hotel (пристапено на 9.8.2020)]</ref> * „Саботно сонце“ ([[англиски]]: ''Saturday Sun'') - песна на британскиот [[Поп-музика|поп]]-рок пејач [[Ник Дрејк]] (''Nick Drake'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=QwaqO3i_eQA YouTube, Saturday Sun (пристапено на 25.3.2019)]</ref> * „Топење на сонце“ (''Melting in the Sun'') - песна на австралиската поп-рок група „[[Инексес]]“ (''INXS'') од 1984 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=P_ttK_K7rS0&list=PLA460CD07C5EAEA92&index=2 YouTube, The Swing - 02 - Melting In The Sun (пристапено на 6.7.2017)]</ref> * „Нема да дозволам да ми зајде сонцето“ (англиски: ''I won't let the sun go down on me'') - песна на британскиот пејач [[Ник Кершо]] (''Nik Kershaw'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=9c-P7BTvmQ0 YouTube, Nik Kershaw - I Won't Let The Sun Go Down On Me (пристапено на 31.12.2016)]</ref> * „Зајдисонце во Ватерло“ (англиски: ''Waterloo Sunset'') - песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Кинкс]]“ (''The Kinks'') од 1967 година.<ref name="youtube.com">[https://www.youtube.com/watch?v=Bs843y51Q_M The Kinks - Something Else 1967 (Full Vinyl 2003) (пристапено на 16.2.2019)]</ref> * „Мрзливото старо сонце“ (англиски: ''Lazy Old Sun'') - песна на британската рок-група „Кинкс“ од 1967 година.<ref name="youtube.com"/> * „Изгрејсонце“ (англиски: ''Rising Sun'') - песна на австралиската поп-рок група „[[Колд Чизел]]“ (''Cold Chisel'') од 1980 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=YxfLLf4pXfU YouTube, Cold Chisel - ''East'' (1980) Full Album (пристапено на 29.9.2017)]</ref> * „Далечно сонце“ (англиски: ''Distant Sun'') - песна на австралиската поп-група „[[Краудед хаус]]“ (''Crowded House'') од 1986 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=DJ5IR7hlZ8g YouTube, Crowded House (Full Album) - Crowded House 1986 (пристапено на 21.6.2017)]</ref> * „Изгрејсонце“ (англиски: ''Sun Arise'') - песна на американскиот рок-музичар [[Алис Купер]] (''Alice Cooper'').<ref>Alice Cooper, Love it to death & Killer, Some Wax Recordings, SW 126-2, 2003.</ref> * „Хартиена вреќа и сонцето“ (англиски: ''A Paper Bag And The Sun'') - композиција на американската [[џез]]-група „[[Лаунџ лизардс]]“ (''The Lounge Lizards'') од 1989 година.<ref>[https://www.discogs.com/Lounge-Lizards-Voice-Of-Chunk/release/1639429 Discogs, Lounge Lizards ‎– Voice Of Chunk (пристапено на 9.1.2021)].</ref> * „Црно сонце“ (англиски: ''Black Sun'') - песна на британската рок-група „[[Луп]]“ (''Loop'') од 1989 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=6bQYcbShXH0 YouTube, Loop - Black Sun (пристапено на 5.2.2017)]</ref> * „Златно сонце“ - песна на македонската рок-група [[Мизар]] од 1988 година.<ref>''Мизар'', Lithium records, CD 014, 2003.</ref> * „Сончева светлина“ (англиски: ''Sunshine'') - песна на американската [[соул-музика|соул]]-група „[[О'Џејс]]“ (''The O'Jays'') од 1972 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=ZKxtiJABTxs YouTube, Back Stabbers 1972 - The O'Jays (пристапено на 30.5.2019)]</ref> * „[[Сонце и месечина (албум)|Сонце и месечина]]“ - албум на македонската [[Поп-музика|поп]]-пејачка [[Александра Пилева]] од 2005 година. * „Постави ги контролните направи за срцето на сонцето“ ([[англиски]]: ''Set The Controls For The Heart Of The Sun'') — песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Пинк флојд]]“ од 1969 година.<ref>[https://www.discogs.com/Pink-Floyd-Ummagumma/release/1645802 Discogs, Pink Floyd – Ummagumma (пристапено на 13 февруари 2021)]</ref> * „Дебело старо сонце“ ([[англиски]]: ''Fat Old Sun'') - песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Пинк флојд]]“ од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2644617 Discogs, Pink Floyd – Atom Heart Mother (пристапено на 2.3.2021)]</ref> * „Сонце-Црна дупка“ (англиски: ''Black Hole Sun'') - песна на американската рок-група „[[Саундгарден]]“ (''Soundgarden'') од 1994 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bnWyYqr93PY YouTube, Soundgarden - Superunknown (Full Album) HD (пристапено на 8.1.2017)]</ref> * „Сонцето се крева“ (англиски: ''Sun's Coming Up'') - песна на австралиската група ''[[Tame Impala]]'' од 2012 година.<ref>[https://www.discogs.com/Tame-Impala-Lonerism/release/3924235 DISCOGS, Tame Impala – Lonerism (пристапено на 4.4.2021)]</ref> * „Мамбо-сонце“ (англиски: ''Mambo Sun'') - песна на британската рок-група „[[Т. Рекс]]“ (''T.Rex'') од 1971 година.<ref>[https://www.discogs.com/T-Rex-Electric-Warrior/master/72458 DISCOGS, T. Rex ‎– Electric Warrior (пристапено на 8.3.2018)]</ref> * „Сончева светлина“ ([[англиски]]: ''Sunshine'') - песна на американска [[рап]]-група „[[Џангл брадерс]]“ (''Jungle Brothers'') од 1989 година.<ref>[https://www.discogs.com/Jungle-Brothers-Done-By-The-Forces-Of-Nature/master/116800 Discogs, Jungle Brothers ‎– Done By The Forces Of Nature (пристапено на 30 март 2021)]</ref> * „Погледни во сонцето“ (англиски: ''Look Into The Sun'') - песна на британската рок-група „[[Џетро тал]]“ (''Jethro Tull'') од 1969 година.<ref>[https://www.discogs.com/Jethro-Tull-Stand-Up/release/1209024 Discogs, Jethro Tull ‎– Stand Up (пристапено на 10.12.2020)]</ref> ===Сонцето како тема во филмот=== * „[[Сонце зад решетки (филм)|Сонце зад решетки]]“ - македонски [[филм]] од 1957 година, во [[режија]] на [[Славко Јаневски]]. * [[Деца на сонцето (филм)|Деца на сонцето]]“ - македонски [[филм]] од 2014 година.<ref>„Македонска премиера на „Деца на сонцето“ на „Манаки“, Дневник, година XVIII, број 5570, петок, 19 септември 2014, стр. 23.</ref> == Поврзано == * [[Сончев Систем]] * [[Сончева маса]] * [[Сончева плоча]] == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{рв|Sun}} * [http://www.discovery.info.tm Discovery Македонија] * [http://lunaf.com/bulgarian/geomagnitni-buri/ Сонцето и времето на Земјата] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100605002432/http://lunaf.com/bulgarian/geomagnitni-buri/ |date=2010-06-05 }} {{Сонце}} {{Сончев Систем}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Сонце| ]] [[Категорија:Сончев Систем]] [[Категорија:Ѕвезди]] [[Категорија:Именувани ѕвезди]] [[Категорија:Извори на светлина]] [[Категорија:Астрономски тела познати од стариот век]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] a1gsqqhq61i4ne9o0mb7y6905ugy1i7 4799838 4799837 2022-08-05T22:00:44Z ГП 23995 /* Сонцето како тема во книжевноста */ wikitext text/x-wiki {{ПојВрска|Оваа статија е за Сонцето како ѕвезда. За други значења видете [[Сонце (појаснување)]].}} {{Infobox | bodystyle = border-collapse:collapse | title = Сонце [[Image:Sun symbol (bold).svg|24px|☉]] | image = [[File:Spots July.jpg|290px]] | caption = Сонцето во видливиот дел на спектарот при што е филтрирана белата светлина на 8 јули 2014 година. Можат да се забележат [[рабно затемнување|рабното затемнување]] и бројните [[сончева дамка|сончеви дамки]]. | headerstyle = background:#FCC857 | labelstyle = padding:2px | datastyle = padding:2px <!-- section break, rows 1-19--> | header1 = Податоци добиени од набљудувањата | label2 = Средно растојание<br>од [[Земја]]та | data2 = {{вред|1.496|e=8|u=км}}<br>8&nbsp;мин 19&nbsp;с со [[брзина на светлината]] | label3 = [[Привидна ѕвездена величина|Видлива сјајност]] (''V'') | data3 = −26,74<ref name=nssdc>{{Наведена мрежна страница|last=Williams|first=D. R. |date=1 July 2013 |title=Sun Fact Sheet |url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/sunfact.html |publisher=NASA Goddard Space Flight Center|accessdate=12 August 2013}}</ref> | label4 = [[Апсолутна ѕвездена величина|Апсолутна величина]] | data4 = 4,83<ref name=nssdc /> | label5 = [[Спектрална класификација]] | data5 = G2V | label6 = [[Металичност]] | data6 = ''Z'' = 0,0122<ref>{{Наведено списание |last1=Asplund |first1=M. |last2=Grevesse |first2=N. |last3=Sauval |first3=A. J. |date=2006 |title=The new solar abundances - Part I: the observations |journal=Communications in Asteroseismology |volume=147 |pages=76–79 |bibcode=2006CoAst.147...76A |doi=10.1553/cia147s76}}</ref> | label7 = [[Аголна големина]] | data7 = 31,6–32,7′<ref>{{Наведена мрежна страница |title=Eclipse 99: Frequently Asked Questions |url=http://education.gsfc.nasa.gov/eclipse/pages/faq.html |publisher=NASA |accessdate=24 October 2010 |archive-date=2010-05-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100527142627/http://education.gsfc.nasa.gov/eclipse/pages/faq.html |url-status=dead }}</ref> | header10 = [[Орбита]]лни особености | label11 = Средно растојание<br>од центарот на [[Млечен Пат|Млечниот Пат]] | data11 = ≈ {{вред|2.7|e=17|u=км}}<br>{{вред|27200|u=сг}} | label12 = [[Галактичка година|Галактички период]] | data12 = (2,25–2,50){{e|8}} [[јулијанска година (астрономија)|a]] | label13 = [[Брзина]] | data13 = ≈ {{вред|220|u=км/с}} (во орбита околу центарот на галаксијата) <br>≈ {{вред|20|u=км/с}} (релативно во однос на просечната брзина на останатите ѕвезди во соседството) <br>≈ {{вред|370|u=км/с}}<ref>{{Наведено списание |last=Hinshaw |first=G. |display-authors=etal |date=2009 |title=Five-year Wilkinson Microwave Anisotropy Probe observations: data processing, sky maps, and basic results |journal=[[The Astrophysical Journal Supplement Series]] |volume=180 |issue=2 |pages=225–245 |arxiv=0803.0732 |bibcode=2009ApJS..180..225H |doi=10.1088/0067-0049/180/2/225}}</ref> (релативно во однос на [[космичко позадинско значење|космичкото позадинско зрачење]]) <!-- section break, rows 20-39 --> | header20 = Физички особености | label21 = Екваторски [[полупречник]] | data21 = {{вред|696342|65|u=км}}<ref name=arxiv1203_4898>{{Наведено списание |last1=Emilio |first1=M. |last2=Kuhn |first2=J. R. |last3=Bush |first3=R. I. |last4=Scholl |first4=I. F. |date=2012 |title=Measuring the Solar Radius from Space during the 2003 and 2006 Mercury Transits |journal=[[The Astrophysical Journal]] |volume=750 |issue=2 |page=135 |arxiv=1203.4898 |bibcode=2012ApJ...750..135E |doi=10.1088/0004-637X/750/2/135}}</ref> <br>109 × Земјени полупречници<ref name=sse/> | label22 = Екваторска [[обиколка]] | data22 = {{вред|4.379|e=6|u=км}}<ref name=sse/><br>109 × Земјини обиколки<ref name=sse>{{Наведена мрежна страница |title=Solar System Exploration: Planets: Sun: Facts & Figures |url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun&Display=Facts&System=Metric |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080102034758/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Sun&Display=Facts&System=Metric |archivedate=2 January 2008 |publisher=NASA }}</ref> | label23 = [[Сплеснатост]] | data23 = {{вред|9|e=-6}} | label24 = [[Површина]] | data24 = {{вред|6.09|e=12|u=км²}}<ref name=sse/><br>{{вред|12000}} × Земјени површини<ref name=sse/> | label25 = [[Зафатнина]] | data25 = {{вред|1.41|e=18|u=км³}}<ref name=sse/><!-- NASA source has "1.412 x 10^18 km^3", which is 1.412 × 10^27 m^3 (basic arithmetic, also verified using the formula for volume of a sphere), but the Sun is not a sphere, and their radius is off a bit from what we have above, so we need to at least round a bit--><br>{{вред|1300000}} × Земјини зафатнини | label26 = [[Маса]] | data26 = {{вред|1.98855|.00025|e=30|u=kg}}<ref name=nssdc/><br>{{вред|333000}} × Земјени маси<ref name=nssdc/><!-- NASA Sun Fact Sheet states 333,000, a figure coherent with data already present in en.wiki --> | label27 = Просечна [[густина]] | data27 = {{вред|1.408|u=г/см³}}<ref name=nssdc/><ref name=sse/><ref>{{Наведена мрежна страница |last=Ko |first=M. |date=1999 |title=Density of the Sun |url=http://hypertextbook.com/facts/1999/MayKo.shtml |editor=Elert, G. |work=The Physics Factbook}}</ref><br>{{вред|0.255}} × Земјени густини<ref name=nssdc/><ref name=sse/> | label28 = Јадрена [[густина]] (модел) | data28 = {{вред|162.2|u=г/см³}}<ref name=nssdc/><br>{{вред|12.4}} × Земјини густини | label29 = Екваторска [[површинска гравитација]] | data29 = {{вред|274.0|u=м/с²}}<ref name=nssdc/><br>{{вред|27.94|u=[[g-сила|''g'']]}}<br>{{вред|27542.29|u=''[[cgs]]''}}<br>28 × Земјени<ref name=sse/> | label30 = [[Прва космичка брзина за Сонцето]]<br>(од површината) | data30 = {{вред|617.7|u=км/с}}<ref name=sse/><br>55 × Земјена<ref name=sse/> | label31 = Температура | data31 = Центар (модел): {{вред|1.57|e=7|u=K}}<ref name=nssdc/><br>[[Фотосфера]] (ефективна): {{вред|5778|u=K}}<ref name=nssdc/><br> [[Корона]]: ≈ {{вред|5|e=6|u=K}} | label32 = [[Сјајност]] (L_{[[Image:Sun symbol.svg|10px]]}) | data32 = {{вред|3.846|e=26|u=W}}<ref name=nssdc/><br>≈ {{вред|3.75|e=28|u=[[лумен (единица)|lm]]}}<br>≈ {{вред|98|u=lm/W}} [[сјајна ефикасност|ефикасност]] | label33 = Средна јачина на [[зрачење]]то&nbsp;<br>(I_{[[Image:Sun symbol.svg|10px]]}) | data33 = {{вред|2.009|e=7|u=W·m⁻²·sr⁻¹}} | label34 = Старост | data34 = ≈4,6 милијарди години<ref name="Bonanno">{{Наведено списание |last=Bonanno |first=A. |last2=Schlattl |first2=H. |last3=Paternò |first3=L. |date=2008 |title=The age of the Sun and the relativistic corrections in the EOS |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=390 |issue=3 |pages=1115–1118 |arxiv=astro-ph/0204331 |bibcode=2002A&A...390.1115B |doi=10.1051/0004-6361:20020749 }}</ref><ref>{{Наведено списание|url=//www.sciencemag.org/content/338/6107/651.full|title=The Absolute Chronology and Thermal Processing of Solids in the Solar Protoplanetary Disk|date=2 November 2012|accessdate=17 March 2014|doi=10.1126/science.1226919 |journal=Science|volume=338 |issue= 6107 |pages=651–655|bibcode = 2012Sci...338..651C }}{{Registration required}}</ref> <!-- section break, rows 40-49 --> | header40 = [[Вртење|Вртежни]] особености | label41 = [[Закосеност на оската|Закосеност]] | data41 = 7,25°<ref name=nssdc/><br>(во однос на [[еклиптика]]та)<br>67,23°<br>(во однос на [[галактичка рамнина|галактичката рамнина]]) | label42 = [[Ректасцензија]]<br>од Северниот Пол<ref name="iau-iag">{{Наведена мрежна страница |last1=Seidelmann |first1=P. K. |display-authors=etal |title=Report Of The IAU/IAG Working Group On Cartographic Coordinates And Rotational Elements Of The Planets And Satellites: 2000 |url=http://www.hnsky.org/iau-iag.htm |date=2000 |accessdate=22 March 2006 |archive-date=2020-05-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200512151452/http://www.hnsky.org/iau-iag.htm |url-status=dead }}</ref> | data42 = 286,13°<br>{{nowrap|19 ч 4 мин 30 с}} | label43 = [[Деклинација]]<br>од Северниот Пол | data43 = +63,87°<br>63° 52' северно | label44 = Ѕвезден [[сончево вртење|вртежен период]] <br>(при екваторот) | data44 = 25,05 денови<ref name=nssdc/> | label45 = (на 16° должина) | data45 = 25,38 денови<ref name=nssdc/><br>{{nowrap|25 д 9 ч 7 мин 12 с}}<ref name="iau-iag"/> | label46 = (на половите) | data46 = 34,4 денови<ref name=nssdc/><!-- derived from T = ( 14.37 - 2.33 sin^2 L - 1.56 sin^4 L ) deg/day, L = 90 deg --> | label47 = Вртежна брзина<br>(на екваторот) | data47 = {{вред|7.189|e=3|u=км/ч}}<ref name="sse"/><!-- Derived from NASA source: equatorial circumference of 4,379,000 kilometres divided by sidereal rotation period of 609.12 hours; maybe this kind of basic calculation could be done in some generic template code? --> <!-- section break, rows 50-69 --> | header50 = Состав на [[фотосфера]]та (според маса) | label51 = [[водород]] | data51 = 73,46%<ref>{{Наведена мрежна страница |title=The Sun's Vital Statistics |url=http://solar-center.stanford.edu/vitalstats.html |publisher=Stanford Solar Center |accessdate=29 July 2008}} Citing {{Наведена книга |last=Eddy |first=J. |date=1979 |title=A New Sun: The Solar Results From Skylab |url=http://history.nasa.gov/SP-402/contents.htm |page=37 |publisher=NASA |id=NASA SP-402}}</ref> | label52 = [[хелиум]] | data52 = 24,85% | label53 = [[кислород]] | data53 = 0,77% | label54 = [[јаглерод]] | data54 = 0,29% | label55 = [[железо]] | data55 = 0,16% | label56 = [[неон]] | data56 = 0,12% | label57 = [[азот]] | data57 = 0,09% | label58 = [[силициум]] | data58 = 0,07% | label59 = [[магнезиум]] | data59 = 0,05% | label60 = [[сулфур]] | data60 = 0,04% }} '''Сонце''' ({{lang-la|Sol}}) — [[ѕвезда]] од класата на [[жолто џуџе|жолти џуџиња]] која се наоѓа во центарот на [[Сончев Систем|Сончевиот Систем]].<ref>{{ДРМЈ|Сонце}}</ref> [[Земјата]] и друга материја (вклучувајчи други [[планета|планети]], [[астероид]]и, [[метеороид]]и, [[комета|комети]] и [[вселенска прашина]]) [[орбита|орбитираат]] околу Сонцето<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.nasa.gov/lb/audience/forkids/home/F_Ames_What_is_the_Solar_System_Text.html |title=What is the solar system? |accessdate=2009-02-11 |archive-date=2008-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080703001522/http://www.nasa.gov/lb/audience/forkids/home/F_Ames_What_is_the_Solar_System_Text.html |url-status=dead }}</ref>, кое самото претставува 98,6 % од целокупната [[маса]] на сончевиот Систем, а тежи околу 200.000 пати повеќе од Земјата. Растојанието меѓу Сонцето и Земјата е приближно 149.600.000 километри и неговата светлина го минува ова растојание за 8,3 минути. [[Енергија]]та од Сонцето, во форма на сончева светлина, го одржува скоро целиот живот на Земјата преку [[фотосинтеза]]<ref name=Simon2001>{{Citation| last = Simon | first = Anne| year = 2001| title = The real science behind the X-files : microbes, meteorites, and mutants| pages = 25–27| url = http://books.google.com/books?id=1gXImRmz7u8C&pg=PA26&dq=bacteria+that+live+with+out+the+sun&lr=&ei=HiJ4SYWlC4LeyASZ-Y2xBg#PPA25,M1| isbn = 0684856182| publisher = Simon & Schuster| location = New York}}</ref> и ја управува Земјината [[клима]] и време. Површината на Сонцето се состои од [[водород]] (околу 74 % од неговата маса, или 92 % од неговата [[зафатнина]]), [[хелиум]] (околу 24 % од масата, 7 % од зафатнината) и мали количини на други елементи, вклучувајќи [[железо]], [[никел]], [[кислород]], [[силициум]], [[сулфур]], [[магнезиум]], [[јаглерод]], [[неон]], [[калциум]] и [[хром]]<ref name=basu2008>{{наведено списание | last=Basu | first=Sarbani |author2=Antia, H. M. | title=Helioseismology and Solar Abundances | journal=Physics Reports | year=2008 | id={{arxiv|0711.4590}} | doi=10.1016/j.physrep.2007.12.002 | url=http://arxiv.org/pdf/0711.4590v1 | format=PDF | volume=457 | pages=217 }}</ref> . Сонцето има ''G2V'' [[ѕвездена класификација|ѕвездена класа]]. ''G2'' значи дека има површинска температура од приближно 5.780 [[Келвин|К]] (5.500 [[Целзиус|°C]]), давајќи му бела боја која често заради [[Земјина атмосфера|атмосферското]] [[дифракција|прекршување]] изгледа жолто кога се гледа од површината на Земјата. Кога ќе почне да го снемува водородното гориво на Сонцето , тоа ќе прерасне во многу поголема и посјајна ѕвезда наречена [[црвен џин]]. Тоа на крај ќе ги отфрли своите надворешни слоеви во вселенскиот простор. Од сонцето тогаш ќе остане само мошне густа ѕвезда наречена [[бело џуџе]] пред конечно да се излади и да изгасне и да стане [[црно џуџе]]. == Јадро == [[Сончево јадро|Јадрото]] на Сонцето е најважниот дел од него. Тоа е како мотор. Тој ја дава светлината, и тој ги дава тие честички внатре во Сонцето. Секогаш кога Сонцето свети, испушта енергија околу милион атомски бомби.Јадрото на Сонцето се смета дека се протега од центарот до 0,2 до 0,25 сончеви полупречници. Густината изнесува од 150 g/cm3 (150 пати повеќе од густината на водата на Земјата), а температурата изнесува приближно 13 600 000 К (додека на површината на Сонцето изнесува околу 5 800 К). Неодамнешна анализа на мисијата [[SOHO]] е наклонета кон побрзата стапка на ротација во јадрото отколку во остатокот од [[зрачен слој|зрачниот слој]]. Во поголемиот дел од постоењето на Сонцето енергијата се добива со [[нуклеарна фузија]] преку серија чекори наречени р-р (протон-протон); овој процес го претвора водородот во хелиум. Помалку од 2% од хелиумот создаден во Сонцето доаѓа од CHO циклусот. Јадрото е единственото место во Сонцето кое што произведува значително количество на топлина преку фузија: остатокот од ѕвездата се загрева со енергија која што се пренесува надвор од јадрото. Севкупната енергија добиена со фузија во јадрото мора да патува преку многу последователни слоеви до сончевата фотосфера пред да се ослободи во вселената како сончева светлина или кинетичка енергија на честичките. Р-р низата се појавува околу 9.2 × 1037 пати секоја секунда во јадрото на Сонцето. Бидејќи оваа реакција користи четири протони, претвора околу 3.7 × 1038 протони (водород јадро) во хелиум јадро секоја секунда. Бидејќи при претворањето на водородот во хелиум се ослободува околу 0,7% од претворената маса како енергија, Сонцето ослободува енергија на стапка од 4, 26 милиони метрички тони во секунда за време на претворањето на материјата во енергија, 383 јотавати или 9.15 × 1010 мегатони на TNT во секунда. Стапката на нуклеарната фузија многу зависи од густината и температурата. Стапката на фузија во јадрото е во рамнотежа која сама по себе се поправа, така што малку повисока стапка на фузија би предизвикала јадрото да се загрее повеќе и да се шири малку наспроти тежината на надворешните слоеви, и на тој начин прави да се намали стапката на фузија и да се поправи грешката; а малку пониска стапка би предизвикала ладење на јадрото и мало стеснување, и на тој начин прави да се зголеми стапката на фузија и повторно да се врати на сегашното ниво. [[Протон]]ите со висока енергија ([[гама-зраци]]те) кои се ослободуваат за време на реакциите со фузија се апсорбираат во само неколку милиметри во сончевата плазма и потоа повторно се реемитуваат во случаен правец (и на малку пониска енергија)- така што е потребно повеќе време за [[зрачење]]то да стигне до површината на Сонцето. Се проценува дека “времето за патување на фотонот” изнесува помеѓу 10 000 и 170 000 години. По крајното патување низ надворешниот слој до видливата “површина” на фотосферата, фотоните се ослободуваат како видлива светлина. Секој гама зрак во јадрото на Сонцето се претвора во неколку милиони видливи светлосни протони пред да се ослободи во [[вселена]]та. Неутрините исто така се ослободуваат со реакции на фузија во јадрото, но за разлика од фотоните тие ретко реагираат со материја, така што речиси сите се способни веднаш да се ослободат од Сонцето. Долго време мерењата на бројот на неутрини создадени во Сонцето покажале дека тие биле помали од тоа што теориите го предвиделе дури за 3. Ова несовпаѓање неодамна било решено со откривањето на ефектите на осцилирањето на неутрините: Сонцето, всушност, емитува онолку неутрини колку што се теоретски предвидени, но на детекторите на неутрини им недостасувале 2/3 од нив бидејќи неутрините го промениле вкусот. == Корона == [[Корона]]та e најодалечениот слој од сонцето<ref>http://www.nasa.gov/mission_pages/iris/multimedia/layerzoo.html</ref><ref>http://www.thesuntoday.org/solar-facts/powering-the-sun/</ref><ref>http://imagine.gsfc.nasa.gov/science/objects/sun1.html</ref>. Таа може да достигне температури повеќе од милиони [[Целзиус|°C]]. Короната (Сонцето) испушта енергија достигајќи 9,3 трилиони милји (околу 14484096000000&nbsp;км), подалеку и од [[Плутон]]. Таа енергија всушност не штити од интергалаксичните ветрови. Исто така како и на Земјата, има посебна гравитација, па не ја пушта Земјата и останатите планети да се изгубат во просторот. == Фотосфера == [[Фотосфера]]та е површината на Сонцето. Површината не е толку цврста, како што се другите делови, а и испушта гасови. Температурата на површината достига до 10.000 [[Целзиус|°C]] Видливата површина на Сонцето, фотосферата, е слој кој го прави Сонцето видливо на светлина. Над фотосферата видливата сончева светлина слободно може да се шири во вселената и нејзината енергија целосно го одбегнува Сонцето. Промената во непроѕирноста се должи на намалувањето на H− јоните, кои лесно апсорбираат видлива светлина. Обратно од тоа, видливата светлина која што ја гледаме се создава кога електроните реагираат заедно со водород атомите за да се добијат H− јоните. Фотосферата е десетици и стотици километри густа и на тој начин е малку повеќе непроѕирна од воздухот на Земјата. Поради тоа што горниот дел на фотосферата е поладен отколку долниот дел, Сонцето изгледа посветло во центарот отколку на краевите. Сончевата светлина има приближно спектар на црно тело што упатува на температура од 6 000 К која распрснува со апсорбирачки атомски линии од слабите слоеви над фотосферата. Фотосферата има густина од ~1023 m−3. За време на првичните студии на оптичкиот спектар на фотосферата се сметало дека некои апсорбирачки линии не кореспондираат со ниту еден хемиски елемент тогаш познат на Земјата. Во 1868, [[Норман Локиер]] претпоставувал дека овие апсорбирачки линии се создале биле новиот елемент кој тој го нарекол [[хелиум]] по грчкиот бог на сонцето Хелиос. Дури после 25 години се открило дека овој елемент се наоѓа на Земјата. == Годишни времиња == Како што на Земјата има [[пролет]], [[лето]], [[есен]] и [[зима]], така и на сонцето постојат годишни времиња. На Сонцето се наречени „сончеви сезони“ и траат по приближно 11 години секоја. Сезоните имаат различен карактер, и нашата технологија и заедницата може да реагира на нив, а дури и времето на Земјата. === Објаснување === Сончевиот минимум е сезоната кога Сонцето користи најмалку енергија и има најмалку таканаречени [[сончеви дамки]]. Сончевиот максимум е спротивното. == Атмосфера == Деловите од Сонцето кои се наоѓаат над фотосферата се сите заедно наречени [[сончева атмосфера]]. Тие може да се видат преку телескопи кои оперираат низ електромагнетниот спектар, од радио преку видлива светлина до [[гама-зраци]], и кои вклучуваат пет основни слојни: [[сончев минимум|најниската температура]], [[хромосфера]]та, [[преодно подрачје|преодното подрачје]], [[корона]]та и [[хелиосфера]]та. [[Хелиосфера]]та се шири нанадвор покрај орбитата на Плутон па сè до хелиопаузата каде што формира остра предна граница со меѓуѕвездена средна. [[Хромосфера]]та, преодното подрачје и короната се многу пожешки од површината на Сонцето. Причината за тоа сè уште не е докажана; доказите покажуваат дека Алфa брановите имаат доволно енергија да ја загреат короната. Најладниот дел на Соцето е регионот на температурниот минимум кој се наоѓа на 500&nbsp;км над фотосферата и изнесува 4 100 К. Овој дел од Сонцето е доволно ладен за да ги поддржи простите молекулите како што се јаглерод монoксид и вода, коишто можат да се забележат преку нивниот спектар на апсорбирање. Над слојот на температурниот минимум се наоѓа слој 2000&nbsp;км густ. Тој слој е наречен [[хромосфера]], кој доаѓа од грчкиот збор chroma што значи боја бидејќи хромосферата е видлива како обоена светлина на почетокот и на крајот на затемнувањето на Сонцето. Температурата на хромосферата постепено се зголемува во висина од и околу 20 000 К во близина на врвот. Во горниот дел од хромосферата хелиумот делумно се јонизира. [[Податотека:Sun poster mk.svg|мини|десно|400п|Структура на Сонцето]] Над хромосферата се наоѓа преодно подрачје тенко околу 200 км каде што температурата расте брзо од околу 20 000 К во горниот дел на хромосферата до милион К во короната. Зголемувањето на температурата е овозможено од целосното јонизирање на хелиумот во транзитниот регион кој во голема мера го намалува ладењето на плазмата. Транзитниот регион не се наоѓа на точно дефинирана висина. Поточно речено, тој формира еден вид на нимбус околу обележјата на хромосферата и е во постојано хаотично движење. Транзитниот регион не е лесно видлив од површината на Земјата, но лесно може да се набљудува од вселената преку инструменти чувствителни на екстремни [[ултравиолетови зраци]]. Короната е надворешната проширена атмосфера на Сонцето, која по зафатнина е многу поголема од Сонцето. Короната постојано се проширува во вселената формирајќи [[сончев ветер]]. Долната корона, која што е многу блиску до површината на Сонцето, има густина на честичките од околу 1015–1016 m−3. Просечната температура на короната и на сончевиот ветер изнесува околу 1-2 милиони К, додека во најжешките региони изнесува дури и до околу од 8-20 милиони К. Хелиосферата, која што претставува шуплина околу Сонцето која се полни со [[плазма]]та од сончевиот ветер. Се шири од приближно 20 сончеви полупречници до надворешните рабови на сончевиот Систем. Нејзината внатрешна грaница се дефинира како слој во којшто протокот на сончевиот ветер станува побрз од брзината на Алфa брановите. Турбуленцијата и динамичните сили надвор од оваа граница не можат да влијаат на обликот на внатрешната сончева корона бидејќи информацијата може да патува само со брзина на алфа-брановите. Сончевиот ветер постојано патува нанадвор преку хелиосферата обликувајќи го сончевото магнетно поле во спирала сè додека не удри во хелиопаузата повеќе од 50 AU од Земјата. == Магнетно поле == Сонцето е магнетно активна ѕвезда. Силното променливо [[магнетно поле]] варира од година во година и го менува правецот на секои 11 години околу сончевиот максимум. Сончевото магнетно поле придонесува за многуте ефекти кои сите заедно се нарекуваат сончева активност, вклучувајќи ги сончевите дамки на површината на Сонцето, сончевите пламени, и варијациите во сончевиот ветер кои преносуваат материјал низ сончевиот Систем. Ефектите од сончевата активност на Земјата вклучуваат и поларна светлина на умерена до висока географска широчина како и нарушувањето на радио комуникацијата и електричната струја. Се смета дека сончевата активност има одиграно главна улога во создавањето и еволуцијата на [[сончев Систем|сончевиот Систем]]. Сончевата активност ја менува структурата на надворешната атмосфера на Земјата. Севкупната материја на Сонцето е во форма на гас и плазма поради неговите високи температури. Ова придонесува сонцето да може да ротира побрзо околу неговиот екватор (околу 25 дена) отколку на повисока географска широчина (околу 35 дена околу неговите полови). Диференцијалното ротирање доведува до искривување на линиите на магнетното поле со тек на време предизвикувајќи ерупција на дупки на магнетното поле на површината на Сонцето и формирање на сончевите пеѓи и сончеви проминенции. Ова искривување придонесува за 11 годишниот циклус на магнетна активност како што сончевото магнетно поле го менува својот правец на секои 11 години. Сончевото магнетно поле се шири далеку над самото Сонце. Магнетно-обликуваната плазма на сончевиот ветер го пренесува сончевото магнетно поле во вселената образувајќи го она што се нарекува меѓупланетарно магнетно поле. Бидејќи плазмата може да се движи само по линиите на магнетното поле, меѓупланетарното магнетно поле првенствено се растегнува далеку од Сонцето. Меѓупланетарното магнето поле е многу посилно од двополната составница на сончевото магнетно поле. == Хемиски состав == Сонцето главно е составено од [[хемиски елемент|хемиските елементи]] водород и хелиум. Тоа содржи 74,9% водород и 23,8% хелиум. Сонцето содржи помалку од 2% од повеќето потешки метали кои се нарекуваат метали во [[астрономија]]та како што се кислород (околу 1%), јаглерод (0,3%), неон (0,2%) и железо (0,2%). Сонцето го наследило својот хемиски состав од меѓуѕвездената средина од која што и се создало: водородот и хелиумот во Сонцето се создале со Биг Бен нуклеосинтеза. Хемискиот состав на фотосферата вообичаено се смета за претставник на првобитниот состав на сончевиот Систем. Сепак, откако е создадено Сонцето, хелиумот и тешките метали се отселиле од фотосферата. Поради тоа, фотосферата сега содржи помалку хелиум и само 84% од тешките металиотколу што содржело првобитното Сонце; првобитното Сонце содржело 71,1% водород, 27,4% хелиум и 1,5% метали. Во внатрешните делови на Соцето, нуклеарната фузија го модифицирала составот со претворањето на водородот во хелиум, така што највнатрешниот дел на Сонцето сега содрчи околу 60% хелиум, со тоа што процентот на метали останал непроменет. Изобилството на горенаведените тешки метали вообичаено се мерат со спектроскопија на фотосферата на Сонцето и со мерење на метеоритите кои никогаш не биле загреани до топење. Се смета дека овие метеорити го имаат истиот состав како и првобитното Сонце и поради тоа остануваат непроменети иако содржат тешки метали. == Сончеви дамки == Кога Сонцето се набљудува со соодветна филтрација прво нешто што се забележува се неговите [[Сончеви дамки|дамки]] кои претставуваат јасно видливи делови на површината коишто изгледаат потемни од нивното опкружување поради ниските температури. Сончевите дамки претставуваат делови на висока магнетна активност каде што [[струење]]ти е инхибирано од силни магнетни полиња намалувајќи го преносот на енергијата од жешката внатрешност до површината. Магнетното поле овозможува силно загревање во короната кое што формира активни делови коишто претставуваат извор на сончеви пламени. Најголемите сончеви дамки може да имаат пречник долг 80 000&nbsp;км. Бројот на видливи сончеви дамки не е постојан, но варира во текот на 11 годишниот циклус познат како сончев циклус. На вообичаен сончев минимум, неколку сончеви дамки се видливи, а повремено не може да се види ниту една. Оние коишто се појавуваат на високи сончеви висини. Како што сончевиот циклус напредува, бројот на сончевите дамки се зголемува и тие се приближуваат до екваторот на Сонцето. Ова е феномен кој е опишан според законот на Спорер. Сончевите дамки вообичаено се појавуваат во парови со спротивна магнетна поларност. Сончевиот Систем има огромно влијание врз времето во вселената како и врз климата на Земјата бидејќи светлината има директна врска со магнетната активност. Во 17 век, сончевиот циклус целосно запрел за време од неколку декади; многу малку сончеви дамки биле забележани за време на овој период. Овој период е познат и како минимумот на Маундер или [[Мало ледено доба]] во кое што Европа доживела многу ниски температури. == Животен циклус == [[Податотека:Solar Life Cycle mk.svg|мини|десно|500п|Животниот циклус на Сонцето]] Сонцето е создадено пред околу 4,57 милијарди години кога молекуларниот облак од водород експлодирал. Сончевото создавање се пресметува на два начина: сегашните последователни години на Сонцето се одредени со помош на компјутерски модели на ѕвездената еволуција и нуклеокосмохронологијата и изнесува дека постои околу 4,57 милијарди години. Ова речиси се совпаѓа со радиометричната дата на најстарата материја на сончевиот Систем која е стара 4,567 милијарди години. Сонцето е на пола пат од неговата еволуција за чиешто време реакциите на нуклеарна фузија во неговото јадро го претвораат водородот во хелиум. Секоја секунда, преку 4 милиони тони материја се претвораат во енергија во јадрото на Сонцето, произведувајќи неутрини и сончево зрачење; досега Сонцето има претворено материја колку 100 пати по масата на Земјата во енергија. Сонцето ќе помине вкупно 10 милијарди години како ѕвезда на главната низа. Сонцето нема доволно маса за да експлодира како супернова. Наместо тоа, за околу 5 милијарди години, ќе влезе во фазата на црвен џин, и неговите надворешни слоеви ќе се шират како што водородот во јадрото ќе се троши и јадрото ќе се собира и загрева. Фузијата со хелиум ќе започне кога температурата на јадрото ќе достигне околу 100 милиони К и ќе произведува јаглерод. Судбината на Земјата е несигурна. Како црвен џин, Сонцето ќе достигне полупречник поголем од сегашната орбита на Земјата односно 250 пати повеќе од сегашниот полупречник на Сонцето. Сепак, додека да стане асимптотска џиновска ѕвезда, Сонцето ќе изгуби 30% од сегашната маса благодарение на ѕвездениот ветер, така што орбитите на планетите ќе се движат нанадвор. Да беше само ова Земјата ќе беше поштедена, но најновите истражувања покажуваат дека Земјата ќе биде проголтана од Соцето благодарение на интеракцијата на плимата. Дури и ако Земјата избегне запалување од Сонцето, сепак целата вода на Земјата ќе зоврие и поголемиот дел од атмосферата ќе замине во вселената. Всушност, дури и за време на сегашниот животен циклус во главната низа, Сонцето постепено ќе станува се посветло (околу 10% на секоја милијарда години), а и постепено ќе се зголемува температурата. Сонцето порано било побледо и тоа е причината поради која живото на Земјата постои околу милијарда години на копно. Зголемувањето на сончевите температури е такво што за околу милијарда години површината на Земјата ќе биде толку жешка што течна вода нема да постои што ќе доведе до крај на Земјата. Како што Сонцето ќе навлегува во фазата на црвен џин така силните термални пулсации ќе предизвикаат Сонцето да ги отфрли своите надворешни слоеви формирајќи [[планетарна маглина]]. Единственото нешто што ќе остане откако Сонцето ќе ги отфрли надворешните слоеви е екстремно жешкото ѕвездено јадро кое што полека ќе се лади и ќе избледе како бело џуџе за неколку милијарди години. Ова сценарио на ѕвездената еволуција е типично за ѕвездите од мала до средна големина. == Сончево зрачење == Сончевото зрачење, во најширока смисла, е целосниот спектар на [[електромагнетно зрачење|електромагнетното зрачење]] која ја испушта Сонцето. На Земјата, сончевото зрачење се филтрира низ Земјината атмосфера, а сончево зрачење гледаме кога Сонцето е над хоризонтот. Сончевото зрачење може да се измери со помош на апарат наречен [[пиранометар]] или [[пирхелиометар]]. Светската метеоролошка организација ја дефинира сончевата светлина како директно зрачење од Сонцето врз Земјата со најмалку 120 Њ•м−2. Директното сончево зрачење има светлосен ефект од околу 93 лумени на ват, што вклучува инфрацрвено зрачење, видлива светлина и ултравиолетово зрачење. Сјајната сончева светлина има околу 100 000 кандели на квадратен метар на површината на Земјата. Опстанокот на речиси сите животни форми на Земјата зависи од сончевата светлина. Растенијата ја користат сончевата светлина за процесот наречен фотосинтеза. Животните индиректно ја користа сончевата светлина, преку внесување на растенија во својата исхрана. Релативно скорешните откритија на јаглен, петролеум и природен гас претставуваат употреба на сончевата светлина заробена во земјата милиони години. Фосилните горива се остатоци од древни растенија и животни, и претставуваат искористлив извор на дополнителна енергија на Земјата. Но, количеството на фосилните горива е огранично. Постојат повеќе теории кои зборуваат за алтернативни средства за добивање енергија на Земјава, но и за катастрофите кои би се случиле при недостаток на извори на енергија. Фосилно - нуклеарната ера е само една кратка епизода во историјата на човештвото. Таа се протега во епохата од почетокот на индустријализацијата до исцрпувањето на фосилните ресурси. Пред тоа човештвото живеело само од енергијата на Сонцето, но благодарение на новите технологии, ќе биде можно да се користи енергијата од Сонцето многу подобро и пофлексибилно. == Сончев ветер == [[Сончев ветер|Сончевиот ветер]] претставува струја од честички испуштени при голема брзина од горните слоеви на сончевата атмосфера, во главно електрони и протони. Иако овој губиток на масата на Сонцето е безначаен а густината на сончевиот ветер е мала, честичките се движат со огромна брзина и вршат огромно влијание врз телата во сончевиот Систем. Познати ефекти на сончевиот ветер се [[поларна светлина|оларната светлина]] и насочување на опашот на кометите спротивно од Сонцето. Во близина на Земјата Земјиното магнетно поле ги заробува честичките на сончевиот ветер и ги насочува кон магнетните полови. Доколку честичките на сончевиот ветер се движат со брзина од повеќе стотици километри на час, при сударот со честичките на Земјината атмосфера доаѓадо јонизирање на гас и појавата на светлина. Оваа појава се сретнува и во поларните подрачја, и токму и поради тоа го добила и името поларна светлина или Аврора бореалис (односно Аврора аустралис на јужната земјена полутопка). Доколку сончевата активност е поголема, зголеменото делување на сончевиот ветер може да доведе до појава на поларна светлост и на помала географска ширина. Во такви услови постои можност сметање или оштетување на радио-комуникативните уреди на Земјата и вештачките сателити. Кометите во близина на Сонцето се загреваат, така што заледената поврина на кометите испарува и ослободува облак од гас и прашина од честички. Со делувањето на честичките во сончевиот ветер, облакот се обликува во форма на опаш на кометата. Доклку сончевиот ветер доаѓа од правецот на Сонцето, тој го потиснува опашот на кометата во спротивен правец. == Сончеви пламени == [[Сончев пламен|Сончевиот пламен]] претставува голема експлозија во атмосферата на Сонцето којшто ослободува 6 x 1025 џули енергија. Овој термин исто така се користи за да се означи сличен феномен во останатите ѕвезди, каде што терминот ѕвезден пламен се употребува. Сончевите пламени влијаат на сите слоеви од сончевата атмосфера (фотосфера, корона и хромосфера), загревајќи ја плазмата до десетици милиони келвини и зголемувајќи ја брзината на [[електрони]]те, [[протони]]те и потешките [[јони]] речиси до брзината на светлината. Тие произведуваат зрачење низ електромагнетниот спектар на сите бранови должини, од радио бранови до [[гама зраци]]. Повеќето пламени се создаваат во активните региони околу сончевите дамки, каде што силните магнетни полиња пенетрираат во фотосферата за да ја поврзат короната со сончевата внатртешност. Пламените се засилуваат со ненадејно ослободување на магнетна енергија складирана во короната. Ако сончевиот пламен е изворедно силен може да предизвика исфрлање на коронарна маса. Рентгенските зраци и УВ-зрачењето ослободени од сончевите пламени може да влијаат на Земјината јоносфера и да ги прекинат радио комуникациите на далечина. Директните радио емитувања на дециметрични бранови должини може да влијаат на работењето на радарите и другите апарати коишто работата на овие фреквенции. Сочевите пламени за првпат биле забележани на Сонцето од страна на Ричард Кристофер Керингтон и Ричард Ходсон во 1859 како видливи посветли места во рамките на група од сончеви дамки. Ѕвездените пламени исто така биле забележани на разни видови ѕвезди. Фрекфенцијата на појавување на сончевите пламени варира, од неолку пати на ден кога Сонцето е особено активно до помалку од еднаш неделно кога Сонцето е тивко. Големите пламени поретко се појавуваат од помалите. Сончевата активност варира во единаесет годишниот циклус (сончевиот циклус). На врвот на циклусот има повеќе сончеви дамки а со тоа и повеќе сончеви пламени. ==Сонцето како тема во уметноста и во популарната култура== Сонцето се јавува како тема во бројни дела од [[уметност]]а и [[Популарна култура|популарната култура]]. ===Сонцето како тема во народното творештво=== * „Јана и сонцето“ — македонска народна песна.<ref>''Македонски народни балади'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2004, стр. 7-8.</ref> * „Ќерката на Сонцето“ — кавкаска народна приказна.<ref>''Кавкаске бајке''. Београд: Народња књига, 1963, стр. 37-48.</ref> * „Шуревите на Сонцето“ — унгарска народна приказна.<ref>''Мађарске бајке''. Београд: Народња књига, 1974, стр. 5-15.</ref> * „Месечината и сонцето“ (српски: ''Мјесец и сунце'') — српска [[Народна книжевност|народна песна]].<ref name="ReferenceA">''Народне лирске песме''. Београд: Просвета, 1963, стр. 101.</ref> * „Сонцето се ожени со девојка“ (српски: ''Сунце се с дјевојком ожени'') — српска [[Народна книжевност|народна песна]].<ref name="ReferenceA"/> ===Сонцето како тема во книжевноста=== * „Сонцето на овој ден“ (српски: ''Сунце овог дана'') — песна во проза на српскиот писател [[Иво Андриќ]] од 1933 година.<ref>Иво Андрић, ''Ex Ponto - Немири - Лирика''. Београд: Просвета, 1977, стр. 221-224.</ref> * „[[Залезот на сонцето (драма на Исак Бабел)|Залезот на сонцето]]“ - драма на советскиот писател [[Исак Бабел]] од 1928 година.<ref>Nada Marinković, „Isak Babelj“, во I. E. Babelj, ''Crvena konjica''. Beograd: Rad, 1969, стр. 123-126.</ref> * „Сонцето на Италија“ — расказ на Исак Бабел.<ref>I. E. Babelj, ''Crvena konjica''. Beograd: Rad, 1969, стр. 20-22.</ref> * „Сонце“ — расказ на македонската писателка [[Виолета Бојковска]].<ref>''Очудувања 1-2'', Бегемот, Скопје, 2018, стр. 82-86.</ref> * „Зајдисонце“ — песна на францускиот поет [[Пол Верлен]].<ref>Пол Верлен, ''Есенска песна''. Скопје: Македонска книга, 1987, стр. 14.</ref> * „Плажа песок сонце плажа“ — кус расказ на македонскиот писател [[Драган Георгиевски]] од [[2013]] година.<ref>Драган Георгиевски, ''Метаморфузија'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Додека трае сонцето“ — расказ на италијанскиот писател [[Итало Калвино]].<ref>Italo Kalvino, ''Nove kosmikomike''. Beograd: Rad, 1999, стр. 43-50.</ref> * „Сончева бура“ - расказ на италијанскиот писател Итало Калвино.<ref>Italo Kalvino, ''Nove kosmikomike''. Beograd: Rad, 1999, стр. 51-60.</ref> * „[[Под сонцето на јагуарот]]“ — збирка раскази на италијанскиот писател Итало Калвино од 1986 година.<ref>Лилјана Узуновиќ, „Читателот во земјата на романите или за нишката на Шехерезада“, во: Итало Калвино, ''Ако една зимска ноќ некој патник''. Скопје: Магор, 2012, стр. 226.</ref> * „Сонце“ — песна на македонскиот поет [[Васил Куноски]].<ref>Васил Куноски, ''Песни''. Скопје: Просветно дело, Редакција „Детска радост“, 2004, стр. 30.</ref> * „Ќе се дружам со сонцето“ (српски: ''Družiću se sa suncem'') — песна на српската поетеса [[Десанка Максимовиќ]] од [[1983]] година.<ref>Desanka Maksimović, ''Izabrane pesme'' (peto dopunjeno izdanje). Beograd: BIGZ, 1985, стр. 118.</ref> * „Сонце искористено како епитаф“ - песна на српскиот поет [[Бранко Миљковиќ]].<ref>Бранко Миљковиќ, ''Избор''. Скопје: Мисла, Култура и Македонска книга, 1988, стр. 98-99.</ref> * „Затемнување на сонцето“ — кус расказ на македонската писателка [[Сања Михајловиќ-Костадиновска]] од 2018 година.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''(Бес)конечни модели на расказот''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 73.</ref> * „Брачниот живот на сонцето“ - песна на унгарскиот поет [[Шандор Петефи]].<ref>Šandor Petefi, ''Sloboda i ljubav''. Beograd: Rad, 1969, стр. 42.</ref> * „Имитирање на сонцето“ (''Podražavanje sunca'') - циклус песни на српскиот поет [[Васко Попа]] од [[1962]]-[[1968]], со песните: „Смртта на сончевиот татко“, „Слепото сонце“, „Судир во зенитот“, „Подготовки за дочек“, „Полноќно сонце“, „Туѓо сонце“, „Имитирање на сонцето“.<ref>Vasko Popa, ''Pesme''. Beograd: Bigz, 1978, стр. 95-101.</ref> * „Сонцето и облакот“ — расказ на италијанскиот писател [[Џани Родари]].<ref>Џани Родари, ''Приказни по телефон''. Култура, Македонска книга, Мисла, Наша книга и Детска радост, Скопје, 1993.</ref> * „Сончева песна“ — песна на македонскиот поет [[Стојан Тарапуза]].<ref>Стојан Тарапуза, ''Сон на тркала'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 7.</ref> * „Сонцето се скрило“ — песна на Стојан Тарапуза.<ref>Стојан Тарапуза, ''Сон на тркала'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 93.</ref> * „Западот на Сонцето“ - песна на германскиот поет [[Хајнрих Хајне]].<ref>Hajnrih Hajne, ''Pesme''. Beograd: Rad, 1964, стр. 75-76.</ref> * „Залезот на Сонцето“ - песна на германскиот поет Хајнрих Хајне.<ref>Hajnrih Hajne, ''Pesme''. Beograd: Rad, 1964, стр. 59-60.</ref> * „Ајде зајди јасно сонце“ - песна на македонскиот поет Наум Целакоски од 1998 година.<ref>Наум Целакоски, ''Пролог'', 1998, стр. 9.</ref> * „Нешто за сонцето и стапиците за волци“ - расказ на македонскиот писател [[Живко Чинго]] од 1963 година.<ref>Живко Чинго, ''Пасквелија''. Скопје: Култура, 1968, стр. 175-184.</ref> * „Зајдисонце“ - книга на македонската писателка [[Катерина Џатева]].<ref>„Читај, патувај, уживај – Саем на книга 2016 – програма на активности“, Антолог, 2016.</ref> * „Сонцето и телото“ - песна на македонскиот поет [[Ацо Шопов]].<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 139.</ref> * „Црно сонце“ - песна на македонскиот поет Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 101-102.</ref> * „Пак црно сонце“ - песна на македонскиот поет Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 103.</ref> * „И уште еднаш црно сонце“ - песна на македонскиот поет Ацо Шопов.<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 104-105.</ref> ===Сонцето како тема во музиката=== * „Зајди, зајди, јасно сонце“ - македонска народна песна.<ref>''Macedonian Folklore Classics'', Aleksandar Sarievski. Macedonian Radio and Television.</ref> * „Изгрејсонце“ ([[англиски]]: ''Sunrise'') - песна на австралиската рок-група „[[Ајсхаус]]“ (''Icehouse'') од 1987 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=uG9ec2ColjY YouTube, Icehouse - Man Of Colours (1987 full album) (пристапено на 8.10.2017)]</ref> * „Кога заоѓа сонцето“ (англиски: ''When the sun goes down'') - песна на британската рок-група „[[Арктик манкис]]“ (''Arctic Monkeys'') од 2006 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=EqkBRVukQmE YouTube, Arctic Monkeys - When The Sun Goes Down (пристапено на 21.12.2016)]</ref> * „Сонцето секогаш заоѓа на ТВ“ (англиски: ''The Sun Always Shines On TV'') - песна на норвешката [[поп]]-група „[[А-ха]]“ (''A-ha'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=a3ir9HC9vYg YouTube,a-ha - The Sun Always Shines On TV (пристапено на 31.12.2016)]</ref> * „Деца на сонцето“ ([[српски]]: ''Deca sunca'') - песна на македонската група „[[Бастион (музичка група)|Бастион]]“.<ref>Bastion works & rew>>works, AG Records, PMG Recordings, Lithium Records.</ref> * „Набљудувај го изгрејсонцето“ (англиски: ''Watch the Sunrise'') - песна на американската [[Поп-музика|поп]]-група „[[Биг стар]]“ (''Big Star'') од 1972 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=_G4rBCsLwSs YouTube, Big Star - Watch the Sunrise (пристапено на 18.6.2017)]</ref> * „Доаѓа сонцето“ (англиски: ''Here Comes The Sun'') - песна на британската група „[[Битлси]]“ од 1969 година.<ref name="discogs.com">[https://www.discogs.com/The-Beatles-Abbey-Road/release/2498807 DISCOGS, The Beatles ‎– The Beatles (пристапено на 27.6.2019)]</ref> * „Кралот-Сонце“ (англиски: ''Sun King'') - песна на британската група „Битлси“ од 1969 година.<ref name="discogs.com"/> * „Кој го сака сонцето“ (англиски: ''Who Loves The Sun'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Велвет Андерграунд]]“ (''Velvet Underground'') од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Velvet-Underground-Loaded/master/35308 DISCOGS, The Velvet Underground ‎– Loaded (пристапено на 19.12.2017)]</ref> * „На сонце“ (англиски: ''In the sun'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Блонди]]“ (''Blondie'') од 1976 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dRCJ6C6Bcm4 YouTube, In the Sun - Blondie (пристапено на 8.2.2017)]</ref> * „Сонце, пиштол, бегај“ (англиски: ''Sun, Gun, Run'') - песна на американската група „[[Бордомс]]“ (''Boredoms'') од 1990 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Gc-8Q5sjayI YouTube, Soul Discharge '99 (full album) - Boredoms (пристапено на 11.9.2017)]</ref> * „[[The Path of the Sun (музички албум)|Патеката на сонцето]]“ (''The Path of the Sun'') - албум на македонската енто-група „Dragan Dautovski Quartet“.<ref>Dragan Dautovski Quartet, The Path of the Sun. Dragan Dautovski - DDQ Music, DDQM 002, 2008.</ref> * „Во кралството на сонцето што умира“ (''Within The Realm Of A Dying Sun'') - албум на британската група „[[Дед кен денс]]“ (''Dead Can Dance'') од 1987 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-Within-The-Realm-Of-A-Dying-Sun/master/7490 Discogs, Dead Can Dance ‎– Within The Realm Of A Dying Sun (пристапено на 24.5.2020)]</ref> * „Црно сонце“ ([[англиски]]: ''Black Sun'') - песна на британската група „Дед кен денс“ (''Dead Can Dance'') од 1990 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-Aion/release/233854 Discogs, Dead Can Dance ‎– Aion (пристапено на 15.7.2020)]</ref> * „Чекајќи го сонцето“ (''Waiting For The Sun'') - албум на американската рок-група „[[Дорс]]“ (''The Doors'') од 1968 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Doors-Waiting-For-The-Sun/release/509488 Discogs, The Doors ‎– Waiting For The Sun (пристапено на 20.5.2020)]</ref> * „Чекајќи го сонцето“ (англиски: ''Waiting For The Sun'') - песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група „Дорс“ (''The Doors'') од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Doors-Morrison-Hotel/master/45415 Discogs, Nhe Doors ‎– Morrison Hotel (пристапено на 9.8.2020)]</ref> * „Саботно сонце“ ([[англиски]]: ''Saturday Sun'') - песна на британскиот [[Поп-музика|поп]]-рок пејач [[Ник Дрејк]] (''Nick Drake'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=QwaqO3i_eQA YouTube, Saturday Sun (пристапено на 25.3.2019)]</ref> * „Топење на сонце“ (''Melting in the Sun'') - песна на австралиската поп-рок група „[[Инексес]]“ (''INXS'') од 1984 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=P_ttK_K7rS0&list=PLA460CD07C5EAEA92&index=2 YouTube, The Swing - 02 - Melting In The Sun (пристапено на 6.7.2017)]</ref> * „Нема да дозволам да ми зајде сонцето“ (англиски: ''I won't let the sun go down on me'') - песна на британскиот пејач [[Ник Кершо]] (''Nik Kershaw'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=9c-P7BTvmQ0 YouTube, Nik Kershaw - I Won't Let The Sun Go Down On Me (пристапено на 31.12.2016)]</ref> * „Зајдисонце во Ватерло“ (англиски: ''Waterloo Sunset'') - песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Кинкс]]“ (''The Kinks'') од 1967 година.<ref name="youtube.com">[https://www.youtube.com/watch?v=Bs843y51Q_M The Kinks - Something Else 1967 (Full Vinyl 2003) (пристапено на 16.2.2019)]</ref> * „Мрзливото старо сонце“ (англиски: ''Lazy Old Sun'') - песна на британската рок-група „Кинкс“ од 1967 година.<ref name="youtube.com"/> * „Изгрејсонце“ (англиски: ''Rising Sun'') - песна на австралиската поп-рок група „[[Колд Чизел]]“ (''Cold Chisel'') од 1980 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=YxfLLf4pXfU YouTube, Cold Chisel - ''East'' (1980) Full Album (пристапено на 29.9.2017)]</ref> * „Далечно сонце“ (англиски: ''Distant Sun'') - песна на австралиската поп-група „[[Краудед хаус]]“ (''Crowded House'') од 1986 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=DJ5IR7hlZ8g YouTube, Crowded House (Full Album) - Crowded House 1986 (пристапено на 21.6.2017)]</ref> * „Изгрејсонце“ (англиски: ''Sun Arise'') - песна на американскиот рок-музичар [[Алис Купер]] (''Alice Cooper'').<ref>Alice Cooper, Love it to death & Killer, Some Wax Recordings, SW 126-2, 2003.</ref> * „Хартиена вреќа и сонцето“ (англиски: ''A Paper Bag And The Sun'') - композиција на американската [[џез]]-група „[[Лаунџ лизардс]]“ (''The Lounge Lizards'') од 1989 година.<ref>[https://www.discogs.com/Lounge-Lizards-Voice-Of-Chunk/release/1639429 Discogs, Lounge Lizards ‎– Voice Of Chunk (пристапено на 9.1.2021)].</ref> * „Црно сонце“ (англиски: ''Black Sun'') - песна на британската рок-група „[[Луп]]“ (''Loop'') од 1989 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=6bQYcbShXH0 YouTube, Loop - Black Sun (пристапено на 5.2.2017)]</ref> * „Златно сонце“ - песна на македонската рок-група [[Мизар]] од 1988 година.<ref>''Мизар'', Lithium records, CD 014, 2003.</ref> * „Сончева светлина“ (англиски: ''Sunshine'') - песна на американската [[соул-музика|соул]]-група „[[О'Џејс]]“ (''The O'Jays'') од 1972 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=ZKxtiJABTxs YouTube, Back Stabbers 1972 - The O'Jays (пристапено на 30.5.2019)]</ref> * „[[Сонце и месечина (албум)|Сонце и месечина]]“ - албум на македонската [[Поп-музика|поп]]-пејачка [[Александра Пилева]] од 2005 година. * „Постави ги контролните направи за срцето на сонцето“ ([[англиски]]: ''Set The Controls For The Heart Of The Sun'') — песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Пинк флојд]]“ од 1969 година.<ref>[https://www.discogs.com/Pink-Floyd-Ummagumma/release/1645802 Discogs, Pink Floyd – Ummagumma (пристапено на 13 февруари 2021)]</ref> * „Дебело старо сонце“ ([[англиски]]: ''Fat Old Sun'') - песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Пинк флојд]]“ од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/Pink-Floyd-Atom-Heart-Mother/release/2644617 Discogs, Pink Floyd – Atom Heart Mother (пристапено на 2.3.2021)]</ref> * „Сонце-Црна дупка“ (англиски: ''Black Hole Sun'') - песна на американската рок-група „[[Саундгарден]]“ (''Soundgarden'') од 1994 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=bnWyYqr93PY YouTube, Soundgarden - Superunknown (Full Album) HD (пристапено на 8.1.2017)]</ref> * „Сонцето се крева“ (англиски: ''Sun's Coming Up'') - песна на австралиската група ''[[Tame Impala]]'' од 2012 година.<ref>[https://www.discogs.com/Tame-Impala-Lonerism/release/3924235 DISCOGS, Tame Impala – Lonerism (пристапено на 4.4.2021)]</ref> * „Мамбо-сонце“ (англиски: ''Mambo Sun'') - песна на британската рок-група „[[Т. Рекс]]“ (''T.Rex'') од 1971 година.<ref>[https://www.discogs.com/T-Rex-Electric-Warrior/master/72458 DISCOGS, T. Rex ‎– Electric Warrior (пристапено на 8.3.2018)]</ref> * „Сончева светлина“ ([[англиски]]: ''Sunshine'') - песна на американска [[рап]]-група „[[Џангл брадерс]]“ (''Jungle Brothers'') од 1989 година.<ref>[https://www.discogs.com/Jungle-Brothers-Done-By-The-Forces-Of-Nature/master/116800 Discogs, Jungle Brothers ‎– Done By The Forces Of Nature (пристапено на 30 март 2021)]</ref> * „Погледни во сонцето“ (англиски: ''Look Into The Sun'') - песна на британската рок-група „[[Џетро тал]]“ (''Jethro Tull'') од 1969 година.<ref>[https://www.discogs.com/Jethro-Tull-Stand-Up/release/1209024 Discogs, Jethro Tull ‎– Stand Up (пристапено на 10.12.2020)]</ref> ===Сонцето како тема во филмот=== * „[[Сонце зад решетки (филм)|Сонце зад решетки]]“ - македонски [[филм]] од 1957 година, во [[режија]] на [[Славко Јаневски]]. * [[Деца на сонцето (филм)|Деца на сонцето]]“ - македонски [[филм]] од 2014 година.<ref>„Македонска премиера на „Деца на сонцето“ на „Манаки“, Дневник, година XVIII, број 5570, петок, 19 септември 2014, стр. 23.</ref> == Поврзано == * [[Сончев Систем]] * [[Сончева маса]] * [[Сончева плоча]] == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{рв|Sun}} * [http://www.discovery.info.tm Discovery Македонија] * [http://lunaf.com/bulgarian/geomagnitni-buri/ Сонцето и времето на Земјата] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20100605002432/http://lunaf.com/bulgarian/geomagnitni-buri/ |date=2010-06-05 }} {{Сонце}} {{Сончев Систем}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Сонце| ]] [[Категорија:Сончев Систем]] [[Категорија:Ѕвезди]] [[Категорија:Именувани ѕвезди]] [[Категорија:Извори на светлина]] [[Категорија:Астрономски тела познати од стариот век]] [[Категорија:Жолти џуџиња]] rryddk41ej3re2794c5uzh0s4z500ve 0 1457 4799841 4713900 2022-08-05T22:06:04Z ГП 23995 /* Зборот како тема во книжевноста */ дополнување wikitext text/x-wiki '''Збор''' е најмалата единица во [[јазик]]от. Зборовите имаат значење и фонетска вредност. Зборот се гради од гласови (во говорот) и [[буква|букви]] (во пишан текст). Зборот може да се гради од еден или повеќе гласови (букви) и неговата одлика е дека има значење. Со комбинирање на зборови се градат посложени форми: [[фраза|фрази]] и [[реченица|реченици]]. Посложените форми на зборови, користени според правила формираат еден [[јазик]]. [[File:Happy Valentines Day.jpg|thumbnail|Букви и зборови]] ==Зборот како тема во уметноста и во популарната култура== ===Зборот како тема во книжевноста=== * „Зборовите се нешто друго“ - расказ на српскиот писател [[Давид Албахари]].<ref>Давид Албахари, ''Опис смрти''. Београд: Српска књижевна задруга, 2004, стр. 136-140.</ref> * „Зборови“ - песна на македонската поетеса [[Николина Андова]] од 2013 година.<ref>Николина Андова, ''Влезот е од другата страна'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Колку ти тежи зборот“ - песна на македонската поетеса [[Ана Бунтеска]] од 2016 година.<ref>Ана Бунтеска, ''Колку е потребно за среќа''. Скопје: Матица Македонска, 2016, стр. 172-173.</ref> * „Зборови“ - песна на [[Никола Јонков Вапцаров]].<ref>Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 121.</ref> * „Аристотел, ебиветер си или За вистинската еротика на зборовите“ — кус расказ на македонската писателка [[Мања Величковска]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 131-134.</ref> * „Едноставни зборови“ — песна на словенечкиот поет [[Тоне Павчек]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 54-55.</ref> * „[[Смешни зборови]]“ — книга на српскиот писател [[Душан Радовиќ]].<ref>''Јунак над јунаци'', Култура, Скопје, 1967.</ref> * „Силата на зборовите“ — песна на македонскиот писател [[Стојан Тарапуза]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 77.</ref> * „Зборови“ - песна на полскиот поет [[Јулијан Тувим]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 39-40.</ref> * „Последниот збор“ - песна на полскиот поет [[Збигњев Херберт]].<ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 263-264.</ref> * „Зборови“ - песна во проза на полската поетеса [[Вислава Шимборска]].<ref>''Savremena poljska poezija''. Beograd: Nolit, 1964, стр. 189-190.</ref> * „Три најнеобични збора“ - песна на Вислава Шимборска.<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 310.</ref> * „Раѓање на зборот“ - песна на македонскиот поет [[Ацо Шопов]] од 1963 година.<ref>Ацо Шопов, ''Небиднина''. Скопје: Македонска книга, 1967, стр. 7.</ref> * „Молитва за еден обичен но уште непронајден збор“ - песна на Ацо Шопов од 1963 година.<ref>Ацо Шопов, ''Небиднина''. Скопје: Македонска книга, 1967, стр. 8.</ref> ===Зборот како тема во музиката=== * „Напад на зборови“ (англиски: ''Word Attack'') — песна на американската [[панк]]-рок група [[Адолесентс]] (''Adolescents'') од 1981 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/67113-Adolescents-Adolescents Discogs, Adolescents ‎– Adolescents (пристапено на 3.12.2021)]</ref> * „Зборови волшебни“ — песна на македонската [[Рок-музика|рок]]-група [[Архангел (музичка група)|Архангел]] од 1993 година.<ref>Архангел, ''Архангел'' 1. Litium Records 001, 2000.</ref> * „Зборови“ (англиски: ''Words'') — песна на американската [[Поп-музика|поп]]-група [[Би Џис]] (''Bee Gees'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=-hGyrNChk5c YouTube, Bee Gees - Words (with lyrics) (пристапено на 12.9.2017)]</ref> * „Крајот на зборовите“ ([[англиски]]: ''The End Of Words'') — песна на британската група [[Дед кен денс]] (''Dead Can Dance'') од 1990 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-Aion/release/233854 Discogs, Dead Can Dance ‎– Aion (пристапено на 15.7.2020)]</ref> * „Зборовите (не доаѓаат лесно)“ (''Words (Don't come easy)'') — песна на пејачот Ф. Р. Давид (''F. R. David'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WeWG-5sCJqU YouTube, FR David Words (Don't Come Easy subtitulada (пристапено на 12.9.2017)]</ref> * „Зборови (меѓу редовите на времето)“ ([[англиски]]: ''Words (Between The Lines Of Age)'') — песна на американскиот рок-музичар [[Нил Јанг]] (''Neil Young'') од 1972 година.<ref>[https://www.discogs.com/Neil-Young-Harvest/release/1044287 Discogs, Neil Young – Harvest (пристапено на 30.5.2021)]</ref> * „Нема повеќе зборови“ (англиски: ''No More Words'') — песна на швајцарската [[Електропоп|електро-поп]] група [[Јело]] (''Yello'') од 1983 година.<ref>[https://www.discogs.com/Yello-You-Gotta-Say-Yes-To-Another-Excess/master/35031 Discogs, Yello ‎– You Gotta Say Yes To Another Excess (пристапено на 4.6.2021)]</ref> * „Зборовите сами говорат“ (српски: ''Reči same govore'') — песна на српската рок-група [[Обоени Програм|Обојени програм]] од 1990 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=WGVmaCI8VZg&t=66s YouTube, Obojeni program - Najvažnije je biti zdrav (пристапено на 21.10.2021)]</ref> ===Зборот како тема во филмот=== * „[[Илјада зборови (филм од 2012)|Илјада зборови]]“ (''A Thousand Words'') - [[филм]] на [[режисер]]от [[Брајан Робинс]] од 2012 година.<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0763831/?ref_=nv_sr_1 IMDb, A Thousand Words (2012) (пристапено на 10.1.2019)]</ref> * „[[Зборовите (филм)|Зборовите]]“ ([[англиски]]: ''The Words'') - американски филм во режија на [[Брајан Клагмен]] и [[Ли Стернтал]]. == Наводи == {{наводи}} {{Лингвистика-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Зборови|*]] [[Категорија:Дебар (Албанија)]] tgxs68yeibe9rnyraikbw8snlnulsdf 0 4965 4799765 4750153 2022-08-05T16:07:51Z EliT13 100435 Вметнување на слика wikitext text/x-wiki {{Infobox disease | Name = Анемија | DiseasesDB = 663 | ICD10 = {{ICD10|D|50||d|50}}-{{ICD10|D|64||d|60}} | ICD9 = {{ICD9|280}}-{{ICD9|285}} | MedlinePlus = 000560 | eMedicineSubj = med | eMedicineTopic = 132 | eMedicine_mult = {{eMedicine2|emerg|808}} {{eMedicine2|emerg|734}} | MeshID = D000740 }} [[Податотека:Iron deficiency anemia blood film.jpg|мини|Крвен филм од анемија со дефицит на железо]] '''Анемија''', '''малокрвност''' или '''слабокрвност''', — нарушување на [[крв]]та кое се јавува како последица на поголемо губење на крв, намалено производство или прекумерно уништување на црвените [[крвни клетки]] ([[еритроцити]]). Името „анемија“ започнало да се употребува во [[19 век]], а потекнува од грчките зборови „ан“ (негација) и „хаима“, што во превод би значело „без крв“.<ref name="ReferenceA">М.А.М., „Не игнорирајте ги главоболките и слабоста на организмот“, ''Здравје'', понеделник, 13 февруари 2017, стр. 4.</ref> ==Видови анемија== Анемијата може да се појави како акутна или како хронична. Поблагиот облик на анемија предизвикува само мали непријатности, како: замор, слабост, тромост и [[главоболка]], а за лекување на оваа анемија е доволно само да се промени начинот на [[исхрана]]. Но, хроничната анемија може да доведе до сериозни здравствени проблеми. Постојат неколку видови анемија:<ref>М.А.М., „Не игнорирајте ги главоболките и слабоста на организмот“, ''Здравје'', понеделник, 13 февруари 2017, стр. 6-7.</ref> * ''Сидеропенична анемија''. Таа е предизвикана од недостаток на [[железо]] во крвта, а се појавува поради недоволно внесување на овој [[минерал]] или поради негова намалена апсорпција во [[Организам|организмот]]. Најчесто се јавува кај доенчињата и децата до тригодишна возраст, кај трудниците и доилките, како и кај жените со обилна [[менструација]]. * ''Мегалобластична или пернициозна анемија''. Таа е последица на недостиг на [[Витамин Б12|витаминот Б12]] или [[фолна киселина]], што пак најчесто е поврзано со атрофичен [[гастритис]] или губење на функцијата на [[Париетални клетки|париеталните клетки]], кога доаѓа до намалување или престанок на производството на еритроцити. * ''Апластична анемија''. Таа претставува сериозно нарушување на крвта, а е предизвикана од некативност или оштетување на [[Коскена срцевина|коскената срцевина]]. * ''Хемолитична анемија''. Таа е нус-производ на некои [[автоимуни болести]], кога доаѓа до зголемено уништување на еритроцитите. Овој тип анемија може да биде и наследен. ==Причини за појава на анемија== Постојат повеќе причини коишто може да доведат до намалување на еритроцитите во крвта:<ref>М.А.М., „Не игнорирајте ги главоболките и слабоста на организмот“, ''Здравје'', понеделник, 13 февруари 2017, стр. 4-6.</ref> * Телото не произведува доволно еритроцити. Поголемиот дел од крвните клетки се создаваат во коскената срцевина. Во градбата на еритроцитите и на [[хемоглобин]]от клучна улога имаат материите што се содржат во исхраната, а особено значење има железото без кое организмот не може да произведе доволно хемоглобин. Исто така, покрај железото, за производство на еритроцитите се потребни и [[Витамин Ц|витаминот Ц]], фолната киселина итн. * Обилно [[крвавење]]. Ако, поради некоја причина, дојде до обилно крвавење при што организмот губи повече крв отколку што може да произведе еритроцити, тогаш доаѓа до анемија. На пример, анемијата може да се појави по породување, поради обилно менструално крвавење, гастроинтестинално нарушување, подолго користење [[аспирин]] и други нестероидни антивоспалителни [[лекови]] итн. * Намалено производство или уништување на еритроцитите поради [[болест]]. Некои болести, како [[леукемија]], [[Рак (болест)|рак]], ХИВ, [[Артритис|ревматиден артритис]], [[Кронова болест]] итн., може да резултираат во намалено производство или уништување на еритроцитите. Во продолжение, зголемен ризик од појава на анемија имаат: доенчињата, децата до тригодишна возраст, постарите луѓе, хроничните пациенти, [[Алкохолизам|алкохоличарите]], работниците изложени на [[отров]]ни хемикалии, луѓе кои боледуваат од [[анорексија]] или [[булимија]], луѓето со позитивна семејна анамнеза на анемија итн. ==Дијагностицирање и симптоми== Симптомите на анемијата се разликуваат, во зависност од типот и степенот на заболувањето, општата состојба на организмот и возраста. Најчести симптоми се: слабост, замор, намалена концентрација, чести промени во расположението, втроглавица, главоболка, брмчење во [[уши]]те, краток здив, слаб апетит, бледило на [[кожа]]та, слаба циркулација (студени [[раце]] и [[нозе]]), забрзана и неправилна работа на [[срце]]то, болка во [[гради]]те, кршливост на [[нокти]]те итн. Најчесто, анемијата се дијагностицира преку лабораториска [[анализа]] на крвната слика, при што особено внимание се посветува на бројот на еритроцитите, нивото на хемоглобин, количеството на железо во крвта и големината на еритроцитите.<ref name="ReferenceA"/> ==Анемијата и исхраната== За превенција на анемијата важна улога има исхраната, којашто треба да биде богата со железо ([[зоб]], [[Леќа (род)|леќа]], [[грав]] и другите мешункасти [[растенија]], [[цвекло]], [[Пиперка|пиперки]], зелен лиснат [[зеленчук]], интегрални [[житарки]], јаткасти плодови, суви [[сливи]] и [[Кајсија|кајсии]], темно [[чоколадо]] итн.). Исто така, витаминот Ц има голема улога во апсорпцијата на железото. Во случај на анемија треба да се избегнува поголемо внесување [[калциум]], којшто ја намалува апсорпцијата на [[железо]]то во крвта, а истиот негативен ефект го имаат и производите што содржат [[танин]] ([[чај]], [[кафе]], газирани пијалаци итн.).<ref>М.А.М., „Не игнорирајте ги главоболките и слабоста на организмот“, ''Здравје'', понеделник, 13 февруари 2017, стр. 7.</ref> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{Medical condition classification and resources | DiseasesDB = 663 | ICD10 = {{ICD10|D|50||d|50}}-{{ICD10|D|64||d|60}} | ICD9 = {{ICD9|280}}-{{ICD9|285}} | MedlinePlus = 000560 | eMedicineSubj = med | eMedicineTopic = 132 | eMedicine_mult = {{eMedicine2|emerg|808}} {{eMedicine2|emerg|734}} | MeshID = D000740 }} {{Болести на еритроцитите}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Болести на крвта]] qv30hr1fy1022znqcys490sitpgd99w 0 4975 4799873 4601693 2022-08-06T06:07:04Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} '''Младен Србиновски''' — [[Македонски писатели|писател]] од [[Република Македонија]] и публицист. Роден е во 1958 година во село [[Вруток]], [[Гостивар]]. И покрај добро развиениот стил на пишување и одличниот литературен израз{{Факт}}, Србиновски пред македонската јавност е познат по тоа што во неговите дела преовладуваат силни изрази на нихилизам и национален дефетизам, чија заедничка карактеристика е сомнежот во квалитетот на јазикот и на сопствениот народ. Познати се неговите ставови дека ''[[Македонци|македонската нација]] е вештачки создадена, и се состои од однародени [[Бугари]]''. == Професионални ангажмани == Високото образование го стекнал на [[Филозофски факултет|Филозофскиот факултет]] при [[Скопски универзитет|Универзитетот „Св. Кирил и Методиј”]], на катедрата по [[социологија]]. Сепак, и покрај тоа што е дипломиран социолог, неговото професионално дејствување досега било насочено повеќе кон новинарството и пишувањето книги. Така, тој работел во [[Македонска радио-телевизија|Македонската Телевизија]] како новинар во редакцијата за наука, сè до [[2000]] година, кога станува директор на [[НУБСК|Народната и универзитетска библиотека „Св Климент Охридски”]]. На ова работно место тој не се задржува долго, па така веќе во [[2001]] година почнува да работи како помошник на генералниот директор на Македонската Телевизија, [[Љупчо Јакимоски]]. Функцијата на помошник на генералниот директор на [[МТВ]] ја врши до [[2002]] година, а во периодот што следи повторно се враќа во новинарските води, но овојпат тоа е во секторот а истражување и развој на Македонската Телевизија. == Творештво == Периодот до [[2001]] година се покажува како многу успешен и плоден за Младен Србиновски, не само на професионално поле, туку и за неговото творештво{{Факт}}. Тој пишува и издава повеќе новели, од кои ги издвојува ''Година со тринаесет месеци'' и ''Чувар на виножитата''. Освен овие новели, тој ги има напишано и книгите есеи ''Македонските Авгиеви штали'' и ''Обеди Ништожност'', како и повеќе драмски текстови, меѓу кои ''Марко Крале'', ''Итар Пејо'' и ''Македонски Фауст''[http://slovoto.hit.bg/faust/index.htm] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070824134834/http://slovoto.hit.bg/faust/index.htm |date=2007-08-24 }}. Претставата ''Македонски Фауст'', според текстот на Србиновски, а во режија на [[Сашо Миленковски]], ја имаше својата премиера во јули [[1999]] година на [[Самуилова тврдина|Самуиловата тврдина]] во [[Охрид]], како дел од манифестацијата [[Охридско лето]]. Во „Македонски фауст“ настапија глумци од разни театри, како [[Бранко Ѓорчев]], [[Јелена Жугиќ]], [[Владе Талевски]], [[Митко Апостоловски]], [[Николина Кујача]], [[Нино Леви]], [[Дејан Лилиќ]], [[Александар Микиќ]] и др. Костимите беа дело на [[Александар Ношпал]], а музиката на [[Венко Серафимов]]. Потоа следуваат романот ''Грабнувањето на мртвиот Дизни'' и најновото дело на Србиновски насловено ''Приказни од Долна Земја''. Овој роман кој излезе од печат во [[2005]] година е инспириран од историските и животни вистини за (не)возможниот соживот меѓу [[Албанци]]те и [[Македонци]]те. Неговиот роман „Шашма“ излезе во 2010 година и ја разработува македонската шашма од 1913 година до сегашните денови. Него критиката го споредува со Орхан Памук и со Иво Андриќ. Издан е во 2011 г. и во Бугариjа и промоциран во Националната библиотека "Свети Кирил и Методи" - Софиjа. На 20 јуни 2012 година, благоевградскиот универзитет Св. Неофит Рилски го прогласи Младен Србиновски за свој почесен доктор. Група познати бугарски интелектуалци во ноември 2014 година направија Иницијативен одбор за да го кандидираат Младен Србиновски за Нобелова награда за литература. == Преглед на опусот == * „Година со тринаесет месеци”, новела * „Чувар на виножита”, новела * „Македонските Авгиеви штали”, збирка есеи * „Обеди ништожност”, збирка есеи * „Марко Крале”, драма * „Итар Пејо”, драма * „Македонски Фауст”, драма * „Грабнувањето на смрзнатиот Дизни”, роман * „Приказни од Долна Земја”, роман * „Шашма“, роман * "За македонистките работи" - збирка есеи * „Роман за Мајка Тереза“, 2012 - роман * „Њујоркчани“, 2014 - роман == Политички ставови == Со името на Младен Србиновски, освен пофалбите и признанијата за неговите дела, се врзуваат и бројни контроверзии. Овие се должат на неговите ставови во врска со идентитетот на Македонците. Имено, тој вели дека ''македонската нација е вештачки создадена и дека се состои од однародени Бугари''. И покрај добро развиениот стил на пишување и одличниот литературен израз, Србиновски пред македонската јавност е познат по тоа што во неговите дела преовладуваат силни изрази на [[нихилизам]] и национален [[дефетизам]], чија заедничка карактеристика е сомнежот во квалитетот на јазикот и на сопствениот народ. Во многу негови публикувани текстови тој во историски контекст ја проблематизира автентичноста на денешната национална идеологија во [[Република Македонија]]. Тој исто така се активира и во политичките води, како близок пријател на поранешните владејачки гарнитури на [[ВМРО-ДПМНЕ]]. Со години наназад, тој соработува со неговите истомисленици, [[Димитар Димитров]], [[Миле Неделкоски]], [[Милош Линдро]] и др. во пласирање на тезата за непостоењето на [[македонски јазик|македонскиот литературен јазик]] и во деградирањето на македонскиот јазичар [[Блаже Конески]] како [[Србија|српски]] агент и како творец на вештачки јазик. Овие негови ставови и размислувања, кои често се карактеризираат како про-бугарски, се највидливи во книгата ''Обеди Ништожност''[http://knigite.abv.bg/ms2/ms_obedi.html] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060117191210/http://knigite.abv.bg/ms2/ms_obedi.html |date=2006-01-17 }}, каде преку единаесет елаборирани есеи, тој ги изнесува неговите гледишта за историјата и сегашноста на Македонија. Токму во есејот насловен како ''Вилает на врховизми''[http://www.kroraina.com/knigi/ms2/ms_vilaet.html] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20050301131129/http://www.kroraina.com/knigi/ms2/ms_vilaet.html |date=2005-03-01 }} тој зборува за процесот на отцепување на Македонија и нејзиниот народ од нејзината ‘матична’ држава [[Бугарија]]. == Надворешни врски == * [http://slovoto.hit.bg/faust/ Македонски Фауст] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20050503171928/http://slovoto.hit.bg/faust/ |date=2005-05-03 }} * [http://knigite.abv.bg/ms2/ms_obedi.html Обеди ништожност] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060117191210/http://knigite.abv.bg/ms2/ms_obedi.html |date=2006-01-17 }} * [http://www.kroraina.com/knigi/ms2/index.html Младен Србиновски] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20061104103546/http://www.kroraina.com/knigi/ms2/index.html |date=2006-11-04 }}, творештво * [http://www.fakel.bg/index.php?t=3151 Пламен Павлов. Нашият Младен] {{DEFAULTSORT:Србиновски, Младен}} [[Категорија:Македонски писатели]] [[Категорија:Вруток]] [[Категорија:Луѓе од Гостиварско]] [[Категорија:Луѓе од Гостивар]] [[Категорија:Бугарофили]] [[Категорија:Апсолвенти на универзитетот „Св. Кирил и Методиј“]] [[Категорија:Бугаромани]] s51m5i3pi68gf1fyaz5l508c8bft144 0 5401 4799843 4793201 2022-08-05T22:07:53Z ГП 23995 /* Градот како тема во книжевноста */ дополнување wikitext text/x-wiki [[Податотека:Alexandria Waterfront (2347809660).jpg|thumb|upright=1.35|Крајбрежјето на [[Александрија]], современ град со најмалку 23 вековна историја.]] '''Градовите''' се компактно изградени поголеми [[населби]], во кои [[населението]] се занимава со повеќе дејности, при што доминираат [[Секундарни дејности|секундарните]] и [[Терцијарни дејности|терцијарните]], односно најголем дел од населението се занимава со неземјоделски дејности. За дефинирање на градот се доминантни три обележја: * Популациско-демографски * Функционални * Морфолошки ==Градот како тема во уметноста и во популарната култура== Градот се јавува како тема во делата од [[уметност]]а и [[Популарна култура|популарната култура]]. ===Градот како тема во книжевноста=== * „Плач за градот Ур“ — песна на [[Адил-Сумуган]].<ref>Блаже Конески, ''Црн овен''. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 47-50.</ref> * „Град“ - расказ на српскиот писател [[Давид Албахари]].<ref>Давид Албахари, ''Опис смрти''. Београд: Српска књижевна задруга, 2004, стр. 73.</ref> * „Патувања“ — расказ на македонската писателка [[Грација Атанасовска]].<ref>''Очудувања #1 #2 (кратки раскази)''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 56-61.</ref> * „Горниот град“ (српски: ''Горњи град'') - песна на српскиот писател [[Иво Андриќ]] од 1919 година.<ref>Иво Андрић, ''Ex Ponto - Немири - Лирика''. Београд: Просвета, 1977, стр. 181.</ref> * „Мојот град едно време мирисаше на љубов“ - песна на македонската поетеса [[Ана Бунтеска]] од 2016 година.<ref>Ана Бунтеска, ''Колку е потребно за среќа''. Скопје: Матица Македонска, 2016, стр. 186-187.</ref> * „(За)мислени градови“ — кус расказ на македонската писателка [[Драгана Евтимова]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 117-130.</ref> * „Стариот град“ - кус расказ на ирскиот писател [[Вилијам Батлер Јејтс]] од 1902 година.<ref>Вилијам Батлер Јејтс, ''Келтскиот самрак''. Скопје: Бегемот, 2014, стр. 93-95.</ref> * „[[Невидливите градови]]“ - збирка раскази на италијанскиот писател [[Итало Калвино]] од 1972 година.<ref>Лилјана Узуновиќ, „Читателот во земјата на романите или за нишката на Шехерезада“, во: Итало Калвино, ''Ако една зимска ноќ некој патник''. Скопје: Магор, 2012, стр. 226.</ref> * „Каде пловат овие градови?“ (хрватски: ''Kamo plove ovi gradovi?'') - песна на хрватскиот писател [[Мирослав Крлежа]].<ref>Miroslav Krleža, ''Lirika''. Sarajevo: Svjetlost, 1966, стр. 72.</ref> * „Самрак на станицата во мал провинциски град“ (хрватски: ''Suton na postaji malog provincijalnog grada'') - песна на хрватскиот писател Мирослав Крлежа.<ref>Miroslav Krleža, ''Lirika''. Sarajevo: Svjetlost, 1966, стр. 60-61.</ref> * „Ноќ во велеградот“ (хрватски: ''Noć u velegradu'') - песна на хрватскиот писател Мирослав Крлежа.<ref>Miroslav Krleža, ''Lirika''. Sarajevo: Svjetlost, 1966, стр. 73.</ref> * „[[Опседнат град]]“ - [[роман]] на бразилската писателка [[Кларис Лиспектор]] од 1946 година.<ref>''Антoлогија на бразилскиот расказ'', Три, Скопје, 2012, стр. 279-280.</ref> * „Три града“ - циклус песни на шпанскиот поет [[Федерико Гарсија Лорка]].<ref>Федерико Гарсија Лорка, ''Неверна жена''. Скопје: Македонска книга, Култура, Мисла, Наша книга, 1982, стр. 48-50.</ref> * „Пеколот на градот“ (руски: ''Адищте города'') - песна на рускиот поет [[Владимир Мајаковски]] од 1913 година.<ref>Владимир Мајаковски, ''Песме и поеме''. Нови Сад: Академска књига, 2015, стр. 14.</ref> * „[[Градот на гулабите]]“ - книга на македонскиот писател [[Александар Поповски (писател)|Александар Поповски]]. * „Градови“ - песна во проза на францускиот поет [[Артур Рембо]].<ref>Артур Рембо, ''Боравак у паклу''. Београд: Култура, 1968, стр. 106-107.</ref> * „Матропола“ - песна во проза на Артур Рембо.<ref>Артур Рембо, ''Боравак у паклу''. Београд: Култура, 1968, стр. 112-113.</ref> * „Повест за градот Китеж“ - песна на рускиот поет [[Виктор Соснора]].<ref>Антологија руске лирике – X-XXI век. Књига III: Средина XX века – поч. XXI века (неомодернизам, неоавангарда, постмодернизам и нова трагања). Београд: Paidea, 2007, стр. 98-99.</ref> * „Вечер над градот“ - поетска збирка на [[Драгутин Тадијановиќ]].<ref>„Хронологија“ во: Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 160.</ref> * „Господинот Когито размислува за враќање во родниот град“ - песна на полскиот поет [[Збигњев Херберт]].<ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 97-98.</ref> * „Во градот“ - песна на Збигњев Херберт.<ref>Zbignjev Herbert, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg – Čigoja štampa, стр. 247.</ref> * „Град на иднината“ — песна на рускиот поет [[Велимир Хлебников]].<ref>Велимир Хлебњиков, ''Краљ времена Велимир I''. Просвета: Београд, 1964, стр. 161-164.</ref> * „Град“ — расказ на Велимир Хлебников.<ref>Велимир Хлебњиков, ''Краљ времена Велимир I''. Просвета: Београд, 1964, стр. 291.</ref> * „Во секој град“ - песна на македонскиот поет [[Ацо Шопов]].<ref>Ацо Шопов, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 45.</ref> ===Градот како тема во популарната музика=== * „Град без љубов“ ([[хрватски]]: ''Grad bez ljubavi'') — песна на хрватската рок-група [[Азра]] (''Azra'') од 1981 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=tRh64Co7DyM YouTube, AZRA "Grad bez ljubavi" LIVE SINJ 1987. (пристапено на 12.1.2017)]</ref> * „Градот на Изабела“ ([[англиски]]: ''City Of Isabel'') — композиција на грчкиот музичар [[Вангелис]] од 1981 година.<ref>[https://www.discogs.com/Vangelis-1492-Conquest-Of-Paradise-Music-From-The-Original-Soundtrack/master/12645 Discogs, Vangelis ‎– 1492 – Conquest Of Paradise (Music From The Original Soundtrack) (пристапено на 24.5.2021)]</ref> * „Град без радост“ (англиски: ''Town With No Cheer'') — песна на американскиот музичар [[Том Вејтс]] (''Tom Waits'') од 1983 година.<ref>[https://www.discogs.com/Tom-Waits-Swordfishtrombones/master/14006 DISCOGS, Tom Waits ‎– Swordfishtrombones (пристапено на 25 септември 2021)]</ref> * „Центарот на градот“ (англиски: ''Midtown'') — песна на Том Вејтс од 1985 година.<ref>[https://www.discogs.com/Tom-Waits-Rain-Dogs/master/13960 DISCOGS, Tom Waits ‎– Rain Dogs (пристапено на 20.7.2019)]</ref> * „Фармер во градот“ (англиски: ''Farmer In The City'') — песна на американскиот музичар [[Скот Вокер]] (''Scott Walker'') од 1995 година.<ref>[https://www.discogs.com/Scott-Walker-Tilt/release/5384182 Discogs, Scott Walker ‎– Tilt (пристапено на 19.9.2018)]</ref> * „Живеење за градот“ (англиски: ''Living for the City'') — песна на американскиот музичар [[Стиви Вондер]] (''Stevie Wonder'') од 1973 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=rc0XEw4m-3w&list=PL-UWPlRIl68r3pgPFEtpMQ3T4aF7xq8Hb&index=3 YouTube, Stevie Wonder - Living for the City (пристапено на 27.3.2020)]</ref> * „Град“ — песна на македонската рок-група [[Д' Далтонс (рок-група)|Д’ Далтонс]] од 2004 година.<ref>D’ Daltons, ''De Luxe''. Avalon Produkcija, 027, 2004.</ref> * „Град со колиби“ (англиски: ''Shanty Town'') — песна на [[реге]]-музичарот [[Дезмонд Декер]] (''Desmond Dekker'') од 1972 година.<ref>[https://www.discogs.com/Various-The-Harder-They-Come-Original-Soundtrack-Recording/master/144881 DISCOGS, Various ‎– The Harder They Come (Original Soundtrack Recording) (пристапено на 24.12.2017)]</ref> * „Заборави го овој град“ ([[српски]]: ''Заборави овај град'') — песна на српската и југословенска рок-група [[Екатарина Велика]] од 1985 година.<ref>[https://www.discogs.com/Ekatarina-Velika-Ekatarina-Velika/release/1461286 Discogs, Ekatarina Velika ‎– Ekatarina Velika (пристапено на 8.8.2020)]</ref> * „Над градот“ (српски: ''Iznad grada'') — песна на српската рок-група Екатарина Велика.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=I1RkHd9uWuM YouTube, EKV iznad grada (пристапено на 7.12.2016)]</ref> * „Град“ — песна на српската рок-група „[[Екатарина Велика]]“ од 1986 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Wp1ln_thUjM YouTube, EKV Grad (пристапено на 7.12.2016)]</ref> * „Гитарски град“ (англиски: ''Guitar Town'') — песна од истоимениот албум на американскиот рок-музичар [[Стив Ерл]] (''Steve Earle'') од 1986 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=dpR-H9PVLs8 YouTube, Steve Earle | Guitar Town | Full Album | Vinyl Rip (пристапено на 30.10.2017)]</ref> * „Овој град“ (англиски: ''This Town'') — песна на американската [[гранџ]]-група [[Грин Ривер]]“(''Green River'') од 1987 година.<ref>[https://www.discogs.com/Green-River-Dry-As-A-Bone/master/59522 DISCOGS, Green River ‎– Dry As A Bone (пристапено на 27.6.2019)]</ref> * „Рударскиот град во црвените ридови“ (''Red Hill Mining Town'') — песна на ирската рок-група [[Ју Ту|У2]] (''U2'') од 1987 година.<ref>U2, ''The Joshua Tree'', Cai 9218, Jugoton.</ref> * „Град-засолниште“ (англиски: ''City of Refuge'') — песна на рок-групата [[Ник Кејв енд д бед сидз]] (''Nick Cave and the Bad Seeds'') од 1988 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=zJbCxNlYH28&index=6&list=PLW5_8eogYFDOTINdGARLtB4xQY56x3Wy1 YouTube, Nick Cave and the Bad Seeds - City of Refuge (пристапено на 1.11.2017)]</ref> * „Градот на верзиите“ (англиски: ''Version city'') - песна на англиската [[Рок-музика|рок]]-група [[Клеш]] (''The Clash'') од 1980 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Clash-Sandinista/master/14996 DISCOGS, The Clash ‎– Sandinista! (пристапено на 10.6.2020)]</ref> * „Метропола“ (англиски: ''Metropolis'') - песна на германската група [[Крафтверк]] (''Kraftwerk'') од 1978 година.<ref>[https://www.discogs.com/Kraftwerk-The-ManMachine/master/4010 DISCOGS, Kraftwerk ‎– Die Mensch·Maschine (пристапено на 28.12.2020)]</ref> * „Другата страна на градот“ ([[англиски]]: ''The Other Side Of Town'') — песна на американскиот музичар [[Куртис Мејфилд]] (''Curtis Mayfield') од 1970 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/30117-Curtis-Mayfield-Curtis Discogs, Curtis Mayfield – Curtis (пристапено на 15.4.2022)]</ref> * „Мал град“ (англиски: ''Small Town'') - песна на американскиот [[Рок-музика|рок]]-музичар [[Џон Кугар Меленкамп]] (''John Mellencamp'') од 1985 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=B1kyCQsxjec&index=3&list=PL7egcIPiStlNqCEXymSuRVO9jgXvKhuAr YouTube, Small Town John Mellencamp lyrics (пристапено на 31.10.2017)]</ref> * „Градот е нем“ - песна на македонската [[Рок-музика|рок]]-група [[Мизар]] од 1988 година.<ref>''Мизар'', Lithium records, CD 014, 2003.</ref> * „Метропола“ ([[англиски]]: ''Metropolis'') - песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група [[Моторхед]] (''Motörhead'') од 1979 година.<ref>[https://www.discogs.com/Mot%C3%B6rhead-Overkill/release/802479 Discogs, Motörhead ‎– Overkill (пристапено на 18 јануари 2021)]</ref> * „Сателитски град“ (англиски: ''Satellite City'') — песна на шкотската рок-група „[[Оринџ џус (рок-група)|Оринџ џус]]“ (''Orange Juice'') од 1982 година.<ref>[https://www.discogs.com/Orange-Juice-You-Cant-Hide-Your-Love-Forever/master/30345 Discogs, Orange Juice (3) ‎– You Can't Hide Your Love Forever (пристапено на 22 март 2021)]</ref> * „Валканиот стар град“ (англиски: ''Dirty Old Town'') - песна на ирската рок-група [[Поугс]] (''The Pogues'') од 1985 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=AMMP4SCidyI&index=8&list=PL68D998D2C9FC89B8 YouTube, 08 Dirty Old Town by The Pogues (пристапено на 22.8.2017)]</ref> * „Град на изобилството“ ([[хрватски]]: ''Grad izobilja'') — песна на хрватската рок-група [[Проблеми]].<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=nx6pCJ8k4D0 YouTube, Novi Punk Val 78-80 (1981) Full Album (пристапено на 21.10.2021)]</ref> * „Израснат во градот“ (англиски: ''Raised In The City'') - песна на американската рок-група [[Риплејсментс]] (''The Replacements'') од 1981 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=sXjmR60_VcM YouTube, The Replacements - Sorry Ma, Forgot To Take...1981 (Full Album 2002)US (пристапено на 12.6.2017)]</ref> * „Тема за големите градови“ ([[англиски]]: ''Theme For Great Cities'') — песна на британската [[Рок-музика|рок]]-група „[[Simple Minds]]“ од 1981 година.<ref>[https://www.discogs.com/Simple-Minds-Sons-And-Fascination-Sister-Feelings-Call/release/623592 Discogs, Simple Minds – Sons And Fascination / Sister Feelings Call (пристапено на 15 април 2021)]</ref> * „Градови во прашина“ (англиски: ''Cities in dust'') - песна на англиската рок-група ''Siouxsie And The Banshees'' од 1986 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Inld-zDad0c YouTube, Siouxsie And The Banshees - Cities In Dust (пристапено на 26.9.2017)]</ref> * „Мрак на работ од градот“ (англиски: ''Darkness on the Edge of Town'') - песна од истоимениот албум на американскиот рок-музичар [[Брус Спрингстин]] (''Bruce Springsteen'') од 1978 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=S8dCdiDk2ew YouTube, Bruce Springsteen - Darkness on the Edge of Town (1978) - Full Album (пристапено на 17.12.2017)]</ref> * „Англиските градови“ (англиски: ''English Towns'') — песна на британската рок-група [[Стренглерс]] (''The Stranglers'') од 1977 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Stranglers-No-More-Heroes/master/24312 DISCOGS, The Stranglers ‎– No More Heroes (пристапено на 4.5.2021)]</ref> * „Градска болест“ (англиски: ''City Sickness'') - песна на рок-групата [[Тиндерстикс]] (''Tindersticks'') од 1993 година.<ref>[https://www.discogs.com/Tindersticks-Tindersticks/release/389316 DISCOGS, Tindersticks ‎– Tindersticks (пристапено на 19.8.2018)]</ref> * „Градови“ (''Cities'') - песна на американската рок-група [[Токинг хедс]] (''Talking Heads'') од 1979 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Cb6izAqdTnc&t=1281s YouTube, Talking Heads - Fear of Music (пристапено на 6.3.2018)]</ref> * „Сакам да живеам во градот“ (англиски: ''I love living in the city'') — песна на американската [[Панк рок|панк]]-група [[Fear (музичка група)|Фиар]] (''Fear'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=CjaZUmGLUG8 YouTube, Fear - I love living in the city (пристапено на 8.9.2021)]</ref> * „Одведи ме од овој град“ (хрватски: Odvedi me iz ovog grada) — песна на хрватската [[Рок-музика|рок]]-група [[Филм (рок-група)|Филм]] од 1981 година.<ref>[https://www.discogs.com/Film-Novo-Novo-Novo-Novo-Novo-Novo-Novo-Novo-Novo-Jo%C5%A1-Ju%C4%8Der-Samo-Na-Filmu-A-Sada-I-U-Va%C5%A1oj-Glavi/master/191329 Discogs, Film ‎– Novo! Novo! Novo! Još Jučer Samo Na Filmu A Sada I U Vašoj Glavi (пристапено на 21.5.2021)]</ref> * „Кога ќе горат градовите“ (хрватски: ''Kad budu gorjeli gradovi'') — песна на Филм од 1983 година.<ref>[https://www.discogs.com/Film-Sva-%C4%8Cuda-Svijeta/release/801079 Discogs, Film – Sva Čuda Svijeta (пристапено на 22.6.2021)]</ref> * „Големиот град“ ([[хрватски]]: ''Veliki grad'') - песна на [[СФРЈ|југословенската]] рок-група [[Фит]].<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=Dht76NI61_U YouTube, Fit - 07 Veliki Grad (LIve Uz Rijeku) HQ (пристапено на 8.4.2017)]</ref> * „Град на гревовите“ (англиски: ''Sin City'') - песна на американската кантри-група ''[[The Flying Burrito Bros (музичка група)|The Flying Burrito Bros]]'' од 1969 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Flying-Burrito-Bros-The-Gilded-Palace-Of-Sin/release/1246690 DISCOGS, The Flying Burrito Bros ‎– The Gilded Palace Of Sin (пристапено на 21.2.2020)]</ref> * „Ова е твојот град“ - песна на македонската рок-група [[Хахаха]] од 2011 година.<ref>[https://www.moonleerecords.com/releases/tango-revolucioner www.moonleerecords.com, Xaxaxa Tango revolucioner (пристапено на 29.11.2020)]</ref> * „Во градот“ (англиски: ''In The City'') - песна и албум на британската рок-група Џем (''The Jam'') од 1977 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=2edt3GtdQ70 YouTube, The Jam - In the City (Full Album) 1977 (пристапено на 16.12.2017)]</ref> * „Градот наречен Зловолја“ (англиски: ''Town Called Malice'') - песна на англиската рок-група [[Џем (рок-група)|Џем]] (''The Jam'') од 1982 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Jam-The-Gift/release/403167 DISCOGS, The Jam ‎– The Gift (пристапено на 17.6.2020)]</ref> ===Градот како тема во филмот=== * „[[Светлата на велеградот (филм од 1931)|Светлата на велеградот]]“ (''City Lights'') - американски [[филм]] од [[1931]] година, во [[режија]] на [[Чарли Чаплин]].<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0021749/ IMDb, City Lights (1931) (пристапено на 18.12.2015)]</ref> * „[[Зовриениот град (филм)|Зовриениот град]]“ ([[Српскохрватски јазик|српскохрватски]]: ''Узаврели град'') - југословенски [[филм]], во [[режија]] на [[Вељко Булајиќ]].<ref>[http://www.rts.rs/page/tv/ci/story/18/rts-2/3775821/uzavreli-grad---film.html Узаврели град - филм (пристапено на 22.12.2019)]</ref> * „[[Бел град (филм од 1988)|Бел град]]“ – ерменски [[документарен филм]] од 1988 година, во [[режија]] на [[Харутјан Хачатријан]].<ref>[http://www.maccinema.com/FilmProgram.aspx Кинотека на Македонија, „Филмска програма - февруари 2017“ (пристапено на 7.3.2017)]</ref> * „[[Божјиот град (филм од 2002)|Божјиот град]]“ (''Cidade de Deus'') - [[филм]] на [[режисер]]ите [[Фернандо Меирелеш]] и [[Катја Лунд]] од 2002 година.<ref>''Пази се! Доаѓа Cinedays 13.'' Скопје: Младински културен центар, 2014, стр. 59.</ref> == Наводи == {{наводи}} {{гео-никулец}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Географија]] cbndfpx9w9eyb2p7iayoejbqsfirsim 0 8414 4799874 4780245 2022-08-06T06:08:27Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki :''За истоимениот град, видете [[Битола]].'' {{внимание}} {{викификација}} {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> | name = Општина Битола | settlement_type = [[Општини во Македонија|Општина]] | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of Bitola Municipality.svg | flag_alt = | image_seal = | seal_alt = | image_shield = Coat of arms of Bitola Municipality.svg | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map = {{Македонија општини OSM map}} | map_alt = | map_caption = | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = Држава | subdivision_name = [[Македонија]] | seat = [[Битола]] | parts_type = Населени места | parts_style = 66 | p1 = Градот [[Битола]] и селата: [[Барешани]], [[Бистрица (Битолско)|Бистрица]], [[Братин Дол]], [[Брусник (Битолско)|Брусник]], [[Буково]], [[Велушина]], [[Габалавци]], [[Гопеш]], [[Горно Егри]], [[Горно Оризари (Битолско)|Горно Оризари]], [[Граешница]], [[Дихово]], [[Доленци (Битолско)|Доленци]], [[Долно Егри]], [[Долно Оризари (Битолско)|Долно Оризари]], [[Драгарино]], [[Драгожани]], [[Драгош]], [[Древеник]], [[Ѓавато (Битолско)|Ѓавато]], [[Жабени]], [[Злокуќани (Битолско)|Злокуќани]], [[Кажани]], [[Канино]], [[Карамани]], [[Кишава]], [[Кравари]], [[Крклино]], [[Кременица]], [[Крстоар]], [[Кукуречани]], [[Лавци (Битолско)|Лавци]], [[Лажец]], [[Лера]], [[Лисолај]], [[Логоварди]], [[Лопатица (Битолско)|Лопатица]], [[Магарево]], [[Маловиште]], [[Метимир]], [[Меџитлија]], [[Нижеполе]], [[Ново Змирново]], [[Облаково]], [[Олевени]], [[Оптичари]], [[Орехово]], [[Острец]], [[Поешево]], [[Породин]], [[Рамна]], [[Раштани (Битолско)|Раштани]], [[Ротино]], [[Свиниште]], [[Секирани]], [[Снегово]], [[Средно Егри]], [[Српци]], [[Старо Змирново]], [[Стрежево]], [[Трн (село)|Трн]], [[Трново (Битолско)|Трново]], [[Цапари]], [[Црнобуки]] и [[Црновец]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = Градоначалник | leader_name = [[Тони Коњановски]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 787,95 | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="попис2021">{{наведена мрежна страница|url=https://www.stat.gov.mk/PrikaziSoopstenie.aspx?rbrtxt=146|title=Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Северна Македонија, 2021 - прв сет на податоци|publisher=[[Државен завод за статистика на Македонија]]|language=македонски|accessdate=30 март 2022}}</ref> | population_total = 85164 | population_as_of = 2021 | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_note = | timezone1 = [[Central European Time|CET]] | utc_offset1 = +01:00 | timezone1_DST = [[Central European Summer Time|CEST]] | utc_offset1_DST = +02:00 | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = [[Повикувачки броеви во Македонија|Повикувачки број]] | area_code = +047 | iso_code = | blank_name = [[Автомобилски регистарски таблички во Македонија|Регистарски таблички]] | blank_info = BT | website = {{URL|http://www.bitola.gov.mk/}} | footnotes = }} [[File:Bitola Municipality.svg|270px|thumb|right|Карта на Општината.]] [[File:Ethnic groups of Bitola Municipality.svg|270px|thumb|right|Демографска карта на Општината.]] '''Општина Битола''' — [[општина]] во јужниот дел на [[Македонија]]. Градоначалник е [[Тони Коњановски]]. Седиштето на општината е во градот [[Битола]]. Општината е проширена со законот за територијална поделба на Македонија од [[2004]] година, кога кон старата Општина Битола се припоиле поранешните општини [[Општина Бистрица|Бистрица]], [[Општина Цапари|Цапари]] и [[Општина Кукуречани|Кукуречани]]. == Географија == Општината се наоѓа во југозападниот дел на Република Македонија. На запад општината се граничи со [[Општина Ресен]], каде границата меѓу двете општини минува низ [[Баба Планина]]. Јужната граница е државната граница со [[Грција]]. На исток и североисток општина Битола се граничи со [[Општина Новаци]] и [[Општина Могила]], додека на север со [[Општина Демир Хисар]]. Општината се наоѓа во [[Пелагонија|Пелагониската Котлина]], достигнувајќи ги највисоките врвови на [[Баба Планина|планината Баба]] со врвот [[Пелистер]]. Најголеми реки коишто течат низ општината се [[Црна Река]], [[Шемница]] и [[Драгор]]. == Историја == === Од {{пне|349}} до 1019 г. од н.е. === Најстарите остатоци од животот на човекот во Пелагониската Котлина потекнуваат од времето на неолитот, со најстариот претставник [[Велушко-породинска култура|Велушко-породинската култура]] која временски припаѓа кон крајот на раниот неолит. Бројните материјални откритија од археолошките наоѓалишта (Велушина, Породин, Беранци) докажуваат културни слоеви на живеење од периодот на бакарно време, бронзено и железно време, додека наодите од античкото наоѓалиште Хераклеја Линкестидска (подигнато од Филип II во 349&nbsp;г. п.н.е) создаваат континуитет со животот на градот во македонско-хелинистички и римски период. По илјадагодишното постоење, во VI век животот во античкиот македонски град Хераклеја престанал. Тоа е времето на масовно населување на Словенските племиња на македонските простори. Во непосредна близина на Хераклеја се доселува македонско – словенското племе Берзити, односно Брсјаци кои почнале да ја создаваат нова словенска населба, којашто туѓинците различно ја нарекувале, како: Бутела, Бутелион додека месното словенско население, својата населба ја именува како Битољ, од што произлегува и денешното современо име Битола. Во времето на владеењето на Цар Самуил, на син му Гаврил Радомир и на внук му Јован Владислав, во Битола постоела царска резиденција, односно царски дворци. Во еден воен поход, царот на Византија Василиј II наредил тие да се запалат, но градот не го зазел. Битола, како и другите средновековни градови, имала своја тврдина за заштита на населението од воени напади и од грабежи. Тврдината била значително оштетена. Во 1015&nbsp;г. царот Гаврил Радомир беше убиен од неговиот братучед Царот Јован Владислав, кој се прогласил за цар и во 1015/16 наредил да се обнови градската тврдина. По тој повод, на видно место, при влезот на тврдината била поставена голема мермерна плоча со словенски текст, каде за првпат се спомнува градот со неговото словенско име т.е. на неа пишува дека тој на ова место подигнал град под име Обител, што значи манастирски стан или семејство. Ова плоча е пронајдена во Солак – [[Сингур Чауш џамија]], која денес се наоѓа во битолскиот музеј. По кусото владеење на царот [[Јован Владислав]], Битола и целото царство потпаднале под византиска управа. Во 1019&nbsp;г. Битола се споменува како седиште на епископ кој бил под црковна управа на Охридската епископија споменувана во делото на Јован Скилица „Кратката историја“ и познатата „[[Грамота]]“ на императорот Василија II, каде што Битола е претставена како значаен словенски град. === Од {{римски|12}} до {{римски|15}} век === Во XII век, Вилхем Тирски борејќи се во [[Прва крстоносна војна|Првата крстоносна војна]], Битола ја спомнува како голем и убав град. Во средината на XIII век слични податоци дава и арапскиот патописец Идризи во своето дело “Географија“ пишувајќи дека Битола е значаен и убав град со убава местоположба, а Теофилакт Охридски за време на Душановото царство во првата половина на XIV век, Битола ја опишува како развиена населба со феудален систем, развиена трговија со Дубровник, Венеција, Солун и Цариград или кратко кажано Битола во средниот век доживува силен процвет непосредно пред пропаѓањето под османлиската власт. Во средниот век Битола исто така претставуваше црковно седиште за областа Пелагонија, а и пошироко. Со продорот на Турците османлии на Балканскиот Полуостров, Битола пропаднала под османлиската власт во 1382/3 година. Турскиот хроничар од XVII век во своето дело „Настани што воодушевуваат“ забележал: „... додека прилепската тврдина била освоена по мирен пат, битолската беше освоена по пат на сила...“ При освојувањето на градот Битола Турците се стретнале со голем отпор од страна на битолчани, но по неколкудневен отпор истиот бил скршен од надмоќниот освојувач, на чело со Тимурташбег. По заземањето на градот битолската трвдина била урната до темел. Со посебен ферман од Султанот Мурат I градот беше предаден на управување на Евронос бег. Во овој период, во турските документи Битола се споменува под името Манастир, некаде Толи Манастир или само Толи или само Манастир, но и Монастир. Поради важната географска положба, Битола станала важен воено-политички и административно-културен центар во овој дел на балканот. Во периодот кој следи градот доживува крупни етнички промени, турското население станува доминантно население за чии потреби биле изградени верски установи – џамии, други позначајни објекти – медреси (верски училишта), безистени, текии, анови, амами (бањи), сараи (раскошни куќи) и др. Во XV век во градот се доселува еврејскиот етнос кои биле протерани од Шпанија и Португалија, а во XVIII век исто така се доселиле и Власи кои биле принудени да бегаат пред зулумот на Али-паша Јанински кој им го запалил големиот напреден град Москополе во 1778&nbsp;г. Ваквиот растеж на градот овозможил Битола, после Солун да стане најзначаен економски и културен центар на Македонија Османлиската власт, преку својот специфичен тимароспахиски систем на управа, со многу лоши даноци ги оптоварила селаните кои не можеле тоа да го поднесат и почнале да даваат разновиден отпор. Исто така се појавиле и многубројни разбојнички банди кои немилосрдно ги тероризирале жителите на битолските села. Поради тоа тие почнале да бегаат, да го напуштаат селото и да се доселуваат во градот. Со раселувањето на селаните во Битола, кое започнало во XVII век, ќе започне и ресловенизацијата на градот т.е. Битола ќе стане главно етнички македонски град. На местата од иселените постепено се населуваат Албанци. Покрај имотните Турци, Власи и Евреи се јавуваат и имотни Македонци кои имаат свои врски со Трст, Виена, Лајпциг, Цариград, како и со државите Србија, Романија, Бугарија и др. Овие трговци имаат свои магацини и складови во битолската чаршија и доминираат во неа. Во чаршијата се оформиле посебни пазари, каде што се продавал еден вид стока, како што биле: Пекмез-пазар, Ленски-пазар, Овчки-пазар, Дрвен-пазар, Ат-пазар, Маст-пазар и др. Слично било и со населбите во градот, наречени маала: Баир-маала, Бела-Чешма, Чифте-фурни, Арнаут-маале, Ѓупска-маала, Еврејска-маала, Јени-маале и др. === Од {{римски|16}} век до 1912 година === За пазарните денови во чаршијата се слушал, покрај македонскиот, и влашки, ладино (јазикот на Евреите), турски и др. јазици. Ретко ко ј не знаел два, па и три странски јазици. За овој период венецијанскиот пратеник Лоренцо Бернардо оставил прекрасни податоци за градот. Тој пишува: ...Монастерио е мошне населено место... Како што велат, има 1.500 куќи од кои 200 се еврејски... Тврдина нема ... има кадилак (седиште на судија и судски органи), изобилува со жито и тргува со волна, восок, кожи ... Изобилува со вода и со чешми ... Има безистен, убави џамии, карвансарај ...“. Во овој период битолското граѓанство, за своите потреби, за секакви прилики, ја копирало западноевропската мода, во облеката, во контактите, во манирите, а воедно го копирало и надворешниот сјај преку архитектурата, внесувајќи во градот нов стил на живот- прозападен. Тогаш во Битола значајно се зголемува бројот на жителите. Така, од град со околу 8.000 жители во 1807 г., дојде до 46.000 жители во 1858 г., со што спаѓа во редот на развиените градови, не само во Македонија туку и на Балканот. Од 1850-тите Битола како центар за европска Турција побуди интерес кај многу балкански и европски држави да отворат свои конзуларни претставништва и агенции. Тоа доведе Битола да прерасне во значаен воено-економски – политички и културен центар, да ги развие трговските врски со Европа и самата од ориентален град да поприми лик на европски град, во архитектурата, во начинот на живеењето, на однесувањето, облекувањето и сл. Тоа е период кога Битола ги доби епитетите „конзулски град“, „град на клавирите“ , „најопеан град“. Во ноември 1851&nbsp;г. свој конзулат прва отворила Австрија, а потоа свои дипломати испратиле и Русија, Грција, Србија, Италија, Романија, Велика Британија, Франција, така што за деветте децении на конзулскиот период низ Битола поминале стотина конзули. Истовремено со активноста на конзулите во полза на нивните држави или на соседни државички, агресивни кон Македонија, самото нивно присуство во градот, нивните поединечни врски со битолчани, нивното облекување, манирите, етикецијата во контактите, познавањето на повеќе странски јазици, баловите и сл., кај граѓаните влијаеле импозантно, така што поимотните често го имитирале нивниот стил на живеење, кој се ширел и на останатите граѓани, особено на интелегенцијата. Битола изобилува со стара архитектура, која датира од периодот на романтизмот, неоренесансата и необарокот. Над дваесет монументални објекти се заштитени со закон, како што се: Безистенот, Исхак џамија, Гази Хајдар-кади џамија, Саат кулаат, Домот на АРМ, Католичката црква, Ректоратот, црквите „Св. Димитрија“, „Св. Недела“ и „Св. Богородица“, поранешната [[Отоманска банка]], и сл. Со закон се заштитени и десетина поединечни комплекси, како Старата чаршија, Интифа, Големиот плоштад, [[Пафтали џамија]], Чинар и сл. Во почетокот на XIX век (1835 година) Битола станува центар на Румелискиот вилает. Тоа е период кога за бројниот воено-административен апарат се градат воени и стопански објекти како црвената и белата касарна, военото училиште кое подоцна прераснува во воена академија. Тука се школува во 1898 година, познатиот турски државник, првиот турски претседател и татко на современа Турција, Кемал Ататурк. За време на Илинденското востание Битолскиот револуционерен округ беше главно потприште на бурните настани на Илинденската епопеја. Во 1908&nbsp;г. Битола е повторно главно упориште на револуционерните настани на Младотурската револуција. === Балкански војни и Прва светска војна === Во текот на Балканските војни (1912 – 1913&nbsp;г.) Битола била главно турско упориште. По поразот на Турците и нивното протерување, Македонија е поделена помеѓу Србија, Бугарија и Грција, што претставува најтрагичниот момент во историјата на македонскиот народ и за градот Битола кој се најде во составот на Српското кралство. За Битола и битолско и за нивниот општествено-економски развој, катастрофално значење ќе има вештачко поставената граница меѓу Србија и Грција. Ова предизвикало Битола да го загуби значењето на средишен економски, културен и политички центар што, реално, за време на османлиското владеење, го имала. Влошувањето на меѓународната положба и избувнувањето на Првата светска војна придонело Бугарија како членка на Централните сили, да ја нападне Србија и да навлезе во Македонија, а потоа на 21.11.1915&nbsp;г. бугарските војски влегле во Битола. Српските силе биле протерани, а бугарската окупација останала сè до есента 1916&nbsp;г. Есента 1916&nbsp;г. сојузничките сили (Англија, Италија, Русија во координација со српските сили) навлегле во Битола, се изврши реокупација на градот. Војските на Антантата го зазедоа градот Битола, со околијата, војските на Централните сили, откако ја загубиле Битола беа принудени да се повлечат по западните и северните висови на Баба Планина – Пелистер. На овие терени и ден денес има остатоци од направени скривници, ровови, сместувалишта за офицерскиот кадар итн. Силите на Антантата ја освоиле Битола, Битола се најде помеѓу две непријателски војски. Тогаш Битола ги доживува најстрашните урнувања од жестоките бомбардирања, која ја претворија во урнатини со многу човечки жртви и страдања (документирани во филмските ленти на првиот снимател на Балканот, Милтон Манаки). === Македонија меѓу двете светски војни === Поради страдањата што ги претрпел, градот Битола бил прогласен за Град херој. Ова признание му е доделено од маршалот Франш д’Епере на 15.09.1923&nbsp;г. Битола во периодот помеѓу двете светски војни била во состав на Кралството Југославија. Народот повторно останал национално обесправен, економски грубо експлоатиран и подложен на асимилација и дискриминација. === Од Втората светска војна до денес === По капитулацијата на југословенската војска во априлската војна (1941&nbsp;г.) Битола се најде под фашистичка окупација. Српската окупација е заменета со германско-бугарската окупација. Само три дена по фашистичката окупација на Битола и Битолско, односно на својата седница од 11.04.1941&nbsp;г., Месниот комитет на КПЈ за Битола, под раководство на Стеван Наумов-Стив, одлучил да започнат подготовките за националното ослободување. Во април 1942&nbsp;г. паднале и првите жртви во оружената борба против фашистичките окупатори. Во март 1943&nbsp;г., фашистичкиот окупатор депортира над 3.000 битолски Евреи во логорот на смртта Треблинка во Полска од каде ни еден не се вратил. На 04.11.1944&nbsp;г. градот Битола е ослободен, битолчани тоа утро воодушевено ги пречекале своите ослободители – Седмата битолска бригада и Леринско-костурската бригада. По завршувањето на војната, беше основана Македонска држава за првпат во историјата, во склоп на Југославија. Во 1945&nbsp;г. во Битола е отворена гимназија „Јоспи Броз – Тито“ каде за првпат се употребил македонскиот јазик. Од 1991&nbsp;г. по осамостојувањето на Македонија како независна и суверена држава, за Битола значеше почеток на нова етапа од нејзиниот развој. Градот го врати својот сјај, доби одлики на еден современ европски град, со многубројни конзуларни претставништва и стана регионален центар на поширокото подрачје во многу аспекти на општественото живеење. == Стопанство == Во развојот на битолската економија значаен фактор претставуваат природните услови кои придонесуваат за забрзан просперитет на Битола во наредниот период. Ваквите можности се темелат, пред се, на природниот фактор, и тоа, во прв ред на: земјоделството, шумарскиот потенцијал, минералното богатство и др. Битолското поле го зафаќа најголемиот дел од Пелагониската Котлина, со вкупна обработлива површина од околу 70.000 ха. Од неа, најголем дел се ораници, потоа, градинарски површини, овоштарници, лозја и ливади. Со изградбата на хидросистемот Стрежево, создадени се дополнителни поволни услови за развој на земјоделството и за остварување на многу поголеми приноси. Шумското богатство, исто така, претставува солидна основа за подинамичен развој на севкупната економија на Општината Битола, околните планини Баба – Пелистер, Кајмакчалан и останатите шумски простори располагаат со големи шумски комплекси од огревно и индустриско дрво. Битола и пошироката околина се познати и со своето разновидно минерално богатство. Ова особено е однесува на големи количества од [[лигнит]] и други неметали. Врз основа на овие природни резерви, од 1983&nbsp;г. работи најголемиот електростопански објект во Македонија, Рударско-енергетскиот комбинат РЕК-Битола. Во овој комбинат се вработени 2.500 лица кои годишно, одложуваат 30 милиони кубици јаловина, ископуваат 6 - 7 милиони тони лигнит, произведуваат 4.2 гигавати сати електрична енергија. Друг значаен крупен капацитет од пошироко општествено значење е хидромелиоративниот гигант Стрежево. ЈП „Стежево“ е основано во 1978&nbsp;г. Изградбата траеше 4&nbsp;г. и веќе во 1982&nbsp;г. се отпочна со негова експлоатација. Денес ЈП „Стрежево“ има вкупно 220 вработени. Овој систем ги зафаќа сите води од реките Шемница и Драгор со своите притоки и водотеците од Баба Планина: Кишавска, Граешка, Остречка, Злокуќанска, Стара Река, Киндерка и истите се влеваат во акумулацијата. Браната е изградена на реката Шемница. Преку главниот доводен канал, се дистрибуира акумулираната вода. Стрежево служи за снабдување на Битола и другите населени места со вода за пиење, ги снабдува со индустриска вода одделните капацитети во Битола меѓу кои и РЕК Битола. Овој систем служи за наводнување на повеќе од 20200 хектари земја во Пелагонија. Покрај оваа активност, Стрежево се занимава со производство на електрична енергија во своите хидроцентрали, со одгледување на риби и печурки, со угостителски дејности и др. Системот Стрежево исто така служи за заштита од поплавување на дел од Пелагонија. Како резултат на вака поволни природни можности, во последните децении почнаа да се валоризираат присутните суровински и ресурсни можност во областа на: металната, текстилната, прехранбената, тутунската, графичката индустрија, производството на млеко и млечни производи, алкохолни и безалкохолни пијалаци, шеќер, квасец, шпиритус и др. За битолската економија од посебно големо значење се следните деловни субјекти: ЗК Пелагонија, Фабриката за квасец и алкохол, Лозар Пелистерка, Жито – Битола, Млин Стојчев, ИМБ Млекара Битола, Пивара Битола, Фабриката за шеќер „4 Ноември“, Синпекс – Битола, „Идеал шипка“, „Цермат“, Соко Мак, АД Металец – Заштитно друштво, Заштитно друштво „Енигма“, „Киро Дандаро“, „Микена“, Лантана 2, ГП Пелистер и др. Од текстилната индустрија се истакнуваат Родон, Сат мода, Конигнтон, Мокел - ЕЕИИ, Каревски и др. (Во прилог е дадени списокот од некои позначајни стопански субјекти). Битолската економија игра значајна улога во економијата на Република Македонија. Од податоците кои постојат произлегува дека во државата суштествуваат следните видови на деловни субјекти: 67.026 претпријатија, 72.749 трговски друштва; 20.917 трговци поединци и 14.865 останати, или вкупно 175.557 субјекти. Со компарација на бројот на субјектите во стопанството во Битола и со таквите во државата, се доаѓа до показател дека Битола има 6,31 % од вкупниот број на овие субјекти во државата. Локалната економија на Општината Битола се наоѓа во пост приватизациски циклус и ги следи трендовите на националната економија. Ваквите случувања резултира со непрофитабилност и ликвидирање на големите, поранешни општествени претпријатија или нивна приватизација и силен подем на новоформирани МСП во приватна сопственост кои стануваат основен двигател на локaлната економија. Според спроведеното истражување заклучно со 31.12.2005&nbsp;г. во Евиденцијата на деловни субјекти што се водеше во Државен завод за статистика во општината се запишани вкупно 11.079 деловни субјекти, кои се подолу прикажани по видови и сектори: == Населби според етничко мнозинство == Повеќето села од општината имаат апсолутно [[Македонци|македонско]] мнозинство. Селата [[Кишава]], [[Острец]], [[Меџитлија]], [[Лера]], [[Жабени]], [[Велушина]] и [[Доленци]] имаат [[Албанци|албанско]] мнозинство. Села со апсолутно [[Власи|влашко]] мнозинство се [[Гопеш]] (сега веќ— напуштено село), [[Маловиште]], и [[Нижополе]]. Во [[Трново]] и [[Магарево]] има значително [[Власи|влашко]] малцинство. == Демографија == {{Население низ историјата |1948|63.280 |1953|72.291 |1961|80.696 |1971|97.960 |1981|113.449 |1991|108.147 |1994|96.584 |2002|95.385 |2021|85.164 |footnote=Забелешка: Податоците се однесуваат на населените места во Општина Битола според административната поделба од 2004 година. |source=[http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Popisi__PopisNaNaselenie__PopisiNaseleniMesta/Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk.px/?rxid=47c45812-de99-4abf-9d8b-93ba80ef8391 Државен завод за статистика на Република Македонија] }} Врз основа на резултатите добиени од [[Попис на населението во Македонија (2021)|пописот во 2021 година]], во општината живееле 85.164 жители, 30.154 домаќинства и 43.724 станови.<ref name="ДЗС" /> === Етничка припадност === ;Вкупно резидентно население во Општина Битола според изјаснувањето за етничката припадност {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" ! width="100px"|'''Етничка припадност'''!!width="100px"| '''Вкупно'''!!width="100px" |'''Удел (%)''' |- | [[Македонци]] | 69.182 | 81,23 |- | [[Македонски Албанци|Албанци]] | 4.018 | 4,72 |- | [[Македонски Турци|Турци]] | 1.174 | 1,38 |- | [[Македонски Роми|Роми]] | 2.890 | 3,39 |- | [[Македонски Власи|Власи]] | 1.205 | 1,41 |- | [[Македонски Срби|Срби]] | 359 | 0,42 |- | [[Македонски Бошњаци|Бошњаци]] | 49 | 0,06 |- | останати | 750 | 0,88 |- | не се изјасниле | 17 | 0,02 |- | непознато | 15 | 0,02 |- | лица без податоци^† | 5.505 | 6,46 |- | '''Вкупно''' | '''85.164''' | '''100,00''' |} === Вероисповед === ;Вкупно резидентно население во Општина Битола според изјаснувањето за религиската припадност {| class="wikitable sortable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" | '''Вероисповед''' | '''Вкупно''' |- | [[Православието во Македонија|православни]] | 57.143 |- | [[Исламот во Македонија|муслимани]] | 8.232 |- | [[Католицизмот во Македонија|католици]] | 193 |- | христијани | 13.496 |- | [[Протестантството во Македонија|протестанти]] | 28 |- | [[Евангелска црква во Република Македонија|евангелисти]] | 8 |- | [[Евангелско-методистичка црква на Македонија|евангелисти-методисти]] | 1 |- | [[Јеховини сведоци во Македонија|Јеховини сведоци]] | 36 |- | останати | 66 |- | евангелиски протестантски христијани | 357 |- | [[Агностицизам|агностици]] | 72 |- | [[Будизам|будисти]] | 27 |- | лица без податоци^† | 5.505 |- | '''Вкупно''' | '''85.164''' |} === Мајчин јазик === ;Вкупно резидентно население во Општина Битола според мајчиниот јазик {| class="wikitable sortable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" | '''Јазик''' | '''Вкупно''' |- | [[Македонски јазик|македонски]] | 73.093 |- | [[Албански јазик|албански]] | 4.032 |- | [[Турски јазик|турски]] | 920 |- | [[Ромски јазик|ромски]] | 649 |- | [[Влашки јазик|влашки]] | 330 |- | [[Српски јазик|српски]] | 211 |- | [[Босански јазик|бошњачки]] | 34 |- | останати | 383 |- | [[знаковен јазик]] | 0 |- | непознато | 7 |- | лица без податоци^† | 5.505 |- | '''Вкупно''' | '''85.164''' |} ^† Овие лица учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање (бојкотирање) не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик. Кампањата за бојкот на пописот во 2021 година била најмногу водена кај Македонците, поради што најмногу лица за кои нема податоци се токму етничките Македонци. ==== Села со над 1000 жители : ==== *[[Буково]] (3 494) *[[Долно Оризари (Битолско)|Долно Оризари]] (1 834) *[[Бистрица (Битолско)|Бистрица]] (1 015) ==== Села по помалку од 100 жители : ==== *[[Магарево]] (87) *[[Маловиште]] (98) *[[Драгарино]] (86) *[[Црновец]] (86) *[[Српци]] (65) *[[Рамна]] (61) *[[Кажани]] (75) *[[Древеник]] (26) *[[Ново Змирново]] (86) *[[Драгош]] (33) *[[Орехово]] (23) *[[Метимир]] (10) *[[Старо Змирново]] (10) ==== Села со население од 100 до 1000 жители : ==== *[[Братин Дол]] (185) *[[Барешани]] (205) *[[Брусник (Битолско)|Брусник]] (241) *[[Велушина]] (160) *[[Габалавци]] (114) *[[Граешница]] (190) *[[Дихово]] (310) *[[Драгожани]] (156) *[[Ѓавато (Битолско)|Ѓавато]] (122) *[[Жабени]] (178) *[[Канино]] (111) *[[Карамани]] (337) *[[Кишава]] (308) *[[Кравари]] (880) *[[Кременица]] (134) *[[Крстоар]] (167) *[[Лавци (Битолско)|Лавци]] (338) *[[Лажец]] (302) *[[Лисолај]] (225) *[[Логоварди]] (699) *[[Лопатица (Битолско)|Лопатица]] (280) *[[Меџитлија]] (155) *[[Нижеполе]] (186) *[[Олевени]] (157) *[[Острец]] (229) *[[Поешево]] (272) *[[Породин]] (202) *[[Раштани (Битолско)|Раштани]] (396) *[[Ротино]] (113) *[[Секирани]] (114) *[[Средно Егри]] (299) *[[Трн (село)|Трн]] (113) *[[Трново (Битолско)|Трново]] (278) *[[Цапари]] (493) *[[Црнобуки]] (406) ==== Иселени села ==== *[[Горно Егри]] *[[Гопеш]] *[[Долно Егри]] *[[Злокуќани (Битолско)|Злокуќани]] *[[Облаково]] *[[Свиниште]] *[[Снегово]] *[[Стрежево]] ==== Историски села ==== * [[Букри]] * [[Мечкарица]] * [[Смолево]] * [[Чагор]] == Самоуправа и политика == Градоначалник на општина Битола е [[Наташа Петровска]] од редовите на [[СДСМ]]. Таа била избрана на [[Локални избори во Македонија (2017)|локалните избори од 2017 година]] за мандат од четири години.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sec.mk/mandati-za-gradonachalnici-i-sovet-lokalni-izbori-2017/|title=Мандати за градоначалници и совет во РМ – Локални избори 2017|last=|first=|date=|work=[[Државна изборна комисија на Македонија]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=18 октомври 2017}}</ref> Советот на општина Битола е составен од 31 член. Според последните локални избори од 2017 година, членовите на советот според политичката припадност за мандатот 2017-2021 се: [[File:Council of Bitola Municipality 2017.svg|thumb|300px|center|{{легенда|#2212FF|СДСМ: 17 места}} {{легенда|#C22E0A|ВМРО-ДПМНЕ: 11 места}} {{легенда|#3EA5DD|ДУИ: 1 место}} {{легенда|#C0C0C0|Независни: 2 места}}]] == Клима == Од климатски поглед, за градот би подвлекле повеќе карактеристики. Во Битола, официјално, главната метеоролошка станица започнува со работа од 16.3.1945 г. иако за одредени метеоролошки елементи, има систематски податоци од 1926/27г. Метеоролошката станица во градот се наоѓа на надморска височина од 586 м. Според, метеоролошките податоците, градот има средна годишна температура на воздухот од 11,1°С, но со големи отстапувања во одредени години од 10,1°С во 1975 година до 13,1°С во 1952 г. Најстуден месец е јануари, со просечна месечнатемпература од 0,6°С, но со апсолутна минимална температура од -30,4°С. Најтопол месец е јули, со средна месечна температура од 22.2°С и со апсолутно максимална температура од 41,2°С. Апслолутното годишно варирање на температурата во воздухот изнесува 71,6°С што е специфика на подрачјата со континентална клима. Пролетните и есенските месеци се со пријатни температури на воздухот, но истите можат да добијат специфики и на продолжена зима или на продолжено лето. Според тоа, во Битола, климата, во основа, е со умереноконтинентален карактер, со нагласена континентална компонента, со динамична и со нестабилна клима на суво многу топло лето и на зимски период поделен на пократок, сув и студен. Поинаку кажано, температурата има специфика на континентална клима, а врнежите, на сушна изменето-средоземна или степска клима која, на моменти, има пробиви и на жешки воздушни маси од Северна Африка – Сахара. Просечното годишно количество на врнежи изнесува 601 мм. Со вредности кои се движат од 338 мм до 879 мм, што претставува разлика која е близу до просечното количество. Битола исто така е пример со појавата на поларна светлина. Преку Битола поминува изохазмата (линија која поврзува места со еднаков број на денови со појава на поларна светлост) 0,1, што значи дека на небото на Битола просечно само еднаш во 10 години, се појавува поларната светлост. == Културни и природни знаменитости == ===Шуми=== Релативно поволните природни услови овозможиле и подрачјето на Битола, Битолско и пошироко во далечното минато да има големо богатство во шумски фонд. Најголемите и најквалитетните шумски комплекси во битолската општина се протегаат во подрачјето на планинскиот врв Кајмакчалан на Ниџе Планина и врвот Пелистер со Баба Планина, како и делови до Бигла Планина. Најзастапени видови на дрва се: белиот бор, црниот бор, моликата, буката, дабот, елата и јасиката. Реонот на Кајмакчалан зафаќа површина од 14.800 ха со резерват на квалитетни шуми (црн бор, бор, ела, бука и др.) Реонот на Баба Планина со врвот Пелистер, со исклучок на регионот на Националниот парк "Пелистер" (прв национален парк во Р.Македонија, прогласен во 1948 година) зафаќа површина од 10.400 ха (од кои борот – молика автохтониот ендемски петтоиглен бор Pinus peuce откриен од австрискиот ботаничар August Grisebach 1839, во т.н. строго заштитена зона зафаќа еден комплекс од 1.600 ха). По источните падини на Баба Планина има исклучително нискостеблести шуми и тоа даб 8.180 ха, бука 2.067 ха и други видови шуми 840 ха или вкупно 11.087 хектари. Во растителноста на “Пелистер“ има специфично ботаничко значење. Тука растат 88 видови дрвенести растенија, класифицирани во 23 фамилии. Планинската растителност на “Пелистер“ се расчленува на: 19 заедници, 11 сојузи, и 7 редови. Од областа на дивата фауна на “Пелистер“ живеат 62 видови животни, меѓу кои се издвојуваат еленот, срната, дивокозата, дивата свиња, мечката, рисот, зајакот, волкот, еребица и камењарката. Од рибите, значајно е да се истакне присуство на Salmo trutta peristericus и пелагониската поточна пастрмка Salmo trutta pelagonicus. ===Вода=== Хидрографските прилики на Битола и нејзината непосредна околина се условени и детерминирани од геолошките, геоморфолошките и климатските карактеристики. Низ Битола тече реката Драгор во должина од 4,5 км. Драгор настанува од повеќе мали реки и тоа од Диховскиот Драгор (во должина од 12 км. чии изворишен дел го чинат повеќе водотеци што извираат од падините на Пелистер и тоа: Сапунчица, Лак поток, Црвена река и Клисурица) и Братиндолскиот Драгор или Бороица. Вкупната должина на реката Драгор изнесува 25,123 км со обем на вододелниците од 67 км, слив од 188 км² и среден пад од 17,0 ‰ .Количеството на вода во реката зависи исклучиво од врнежите и подземните води на Баба и Пелистер. Просечниот протек на р.Драгор низ градот од ноември до јуни изнесува 2 – 3 м³/сек. Статичкото ниво на подземните води во различни подрачја од градот е различна и се движи о д 0 , 5 0 м па сè до 6,50 м. Од бројните бунари во градот поради урбанистичката изградба нивниот број е речиси преполовен и во повеќето од нив водата е загадена од отпадни води. На 22 км од Битола се наоѓа вештачкото акумулационо езеро “Стрежево“ кое е значаен хидрографски објект за Битола и битолско. Ова езеро зафаќа волумен од 112.000.000 м3 вода, длабочина кај браната од 72 метри, површина од околу 7 км², просечна ширина од околу 1 км и должина од 7 км. Други хидрографски објекти се базенот “Довлеџик“ кој е компензационен базен со должина од 170 м., ширина 60 м., волумен 13.600 м³ вода, длабочина околу 3 м и капацитет од 2 – 3.000 капачи, и “Олимписки базаен“ со димензии 50 х 25м. , како и по еден детски базен на двете места. Во жешките летни денови двата хидрографски објекти се користат за капење и рекреација. На врвот на планината Баба – Пелистер се наоѓаат две леднички езера, повеќе познати како “Пелистерски очи“ – Големото и Малото езеро. ===Почва=== Основен тип на генетско земјиште во Пелагонија се смолниците. Смолниците се хидрогени и настанале на езерската тиња по истекувањето на некогашното Пелагониско езеро. Количеството на хумусот се движи од 2 до 4,5%. Овие почви се искористуваат за житни индустриски и градинарски култури. Наслагите од алувијални почви се движат од десеттина сантиметри до неколку метри. Хумус содржат 0,42 – 3,62 %. На алувијалните почви е концентрирано производство на градинарски и индустриски култури. Делувијалните почви се наоѓаат на периферијата на градот. Тоа се млади почвени типови со мал процент на хумус 1-2 % на кои им е потребно ѓубрење. Црвениците се раширени по периферијата и тоа најповеќе спрема селата Брусник, Лавци, Буково, Крстоар, помалку према Дихово и Братиндол. Содржината на хумусот се движи од 1,18-3,96 % и се одликуваат со помала плодност. ===Енергетски извори=== Во Пелагониската Котлина, особено во битолското подрачје се откриени слоеви на јаглен – лигнит и тоа главно во атарите на селата: Суводол, Гнеотино, Живојно, Биљаник, Врањевци, Паралово и Агларци. По ослободувањето до 1951&nbsp;г. вршена е експлоатација на лигнит кај село Живојно. Од 1973&nbsp;г. започна експлоатацијата на лежиштето кај Суводол каде е изграден рудник со површински коп. Рудникот „Суводол“ се наоѓа во подножјето на Селечка Планина на околу 12 км. источно од Битола. Вкупните резерви на лигнит се проценети на околу 200.000.000 тони со можност за зголемување на резервите. Во близина на овој рудник постојат наоѓалишта на јаглен во уште два наоѓалишта и тоа: Гнеотино и Живојно. Наоѓалиштето “Гнеотино“ е со вкупно рудни резерви од 120.000.000 тони, а наоѓалиштето “Живојно“ околу 100.000.000 тони. Како заклучок може да се констатира дека во јужниот пелагониски басен има вкупно резерви на јаглен од околу 420.000.000 тони, што дава можност за производство на ел. енергија во термоелектраната Битола I, II и III, со потрошувачка од 6 милиони тони годишно. Така би можеле да работат околу 50 – 60 години. == Културни настани == *Меѓународна детска ликовна колонија „Мал битолски монмартр“ *Меѓународен филмски фестивал „Браќа Манаки“ *Фестивал на фолклорни игри и песни „Илинденски денови“ *Фестивал на класична музика „Интерфест“ *Бит Фест *Битолско културно лето *Глумец на годината *Битолско графичко триенале *10 јуни - Ден на Културата *Ликовна изложба „50 години вдист“ *Битолска опера *Фестивал на серенада „Серенада на Широк Сокак“ *Младински фестивал „Битола отворен град“ *Меѓународен фестивал на монодрама *Интернационален фестивал на аматерски документарен филм „Камера 300“ == Личности == * [[Атанас Лозанчев]] (1870-1945) - револуционер, учесник во македонското револуционерно движење, член, раководител и војвода на [[МРО]] * [[Ѓорѓи Сугарев]] (1876-1906) - револуционер, член и војвода на Битолскиот револуционерен округ на [[МРО]] * [[Рајна Алексова]] (1882-1959) - прва жена фармацевт во Македонија * [[Стефан Наумов - Стив]] (1920-1942) - комунист, учесник во [[НОВ]], народен херој * [[Таки Даскало|Димитар Николовски – Таки Даскало]] ([[1921]] - [[1942]]), учесник во [[НОВ]] * [[Естреја Овадија - Мара]] (1923-1944) - учесничка во [[НОВ]], народен херој * [[Јонче Христовски]] (1931-2000) - пејач, текстописец и композитор * [[Петар Ангеловски]] ([[1931]] - [[2003]]) - македонски сценограф * [[Славе Димитров]] ([[1 јуни]] [[1946]]) - македонски композитор, пејач, аранжер и музички продуцент * [[Кире Костов]] ([[1949]]) - македонски композитор, инструменталист и диригент * [[Димитар Илиевски - Мурато]] (1953-1989) - алпинист, прв Македонец кој се искачил на [[Монт Еверест]] * [[Оливера Наковска - Бикова]] (1974-) - спортистка во стрелаштво, добитник на златен медал на [[Летни параолимписки игри 2012|Параолимписките игри 2012]] * [[Каролина Гочева]] (1980-) - поп пејачка * [[Митко Апостоловски]] ([[7 март]] [[1955]] - [[2022]]) - македонски глумец * [[Ѓорѓи Христов (фудбалер)|Ѓорѓи Христов]] ([[1976]]) - македонски фудбалер * [[Илко Стефановски]] ([[1952]] - [[2011]]) - македонски театарски и филмски глумец * [[Игор Дурловски]] [[1977]], Битола - македонски оперски пејач == Спорт == Во Битола опстојува фудбалскиот клуб [[ФК Пелистер|Пелистер]]. == Иселеништво == * [[Македонци во Австралија]] * [[Рокдејл]] * [[Канадски Македонци]] * [[Американски Македонци]] == Извори == <references /> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Bitola Municipality}} * [http://www.bitola.gov.mk/ Општина Битола] * [http://www.bitola.gov.mk/wordpress/wp-content/uploads/2015/06/Profil-na-Opstina-Bitola.pdf „Профил на Општина Битола“] * [http://abv.mk/company.aspx?id=795 Општина Битола во „АБВ - деловен именик“] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160306140559/http://www.abv.mk/company.aspx?id=795 |date=2016-03-06 }} * [http://www.bitolatourist.info/ Официјален туристички портал на Битола] {{Општина Битола}} {{Општини во Република Македонија}} [[Категорија:Општина Битола| ]] [[Категорија:Општини во Македонија|Битола]] [[Категорија:Пелагониски Регион]] 5f8ofr3lctt1vnozu8locuwvoaey31g 4799877 4799874 2022-08-06T06:13:44Z P.Nedelkovski 47736 ажурирање wikitext text/x-wiki :''За истоимениот град, видете [[Битола]].'' {{внимание}} {{викификација}} {{Infobox settlement <!-- See Template:Infobox settlement for additional fields and descriptions --> | name = Општина Битола | settlement_type = [[Општини во Македонија|Општина]] | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | image_flag = Flag of Bitola Municipality.svg | flag_alt = | image_seal = | seal_alt = | image_shield = Coat of arms of Bitola Municipality.svg | shield_alt = | nickname = | motto = | image_map = {{Македонија општини OSM map}} | map_alt = | map_caption = | pushpin_map = | pushpin_label_position = | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = | coordinates = | coordinates_footnotes = | subdivision_type = Држава | subdivision_name = [[Македонија]] | seat = [[Битола]] | parts_type = Населени места | parts_style = 66 | p1 = Градот [[Битола]] и селата: [[Барешани]], [[Бистрица (Битолско)|Бистрица]], [[Братин Дол]], [[Брусник (Битолско)|Брусник]], [[Буково]], [[Велушина]], [[Габалавци]], [[Гопеш]], [[Горно Егри]], [[Горно Оризари (Битолско)|Горно Оризари]], [[Граешница]], [[Дихово]], [[Доленци (Битолско)|Доленци]], [[Долно Егри]], [[Долно Оризари (Битолско)|Долно Оризари]], [[Драгарино]], [[Драгожани]], [[Драгош]], [[Древеник]], [[Ѓавато (Битолско)|Ѓавато]], [[Жабени]], [[Злокуќани (Битолско)|Злокуќани]], [[Кажани]], [[Канино]], [[Карамани]], [[Кишава]], [[Кравари]], [[Крклино]], [[Кременица]], [[Крстоар]], [[Кукуречани]], [[Лавци (Битолско)|Лавци]], [[Лажец]], [[Лера]], [[Лисолај]], [[Логоварди]], [[Лопатица (Битолско)|Лопатица]], [[Магарево]], [[Маловиште]], [[Метимир]], [[Меџитлија]], [[Нижеполе]], [[Ново Змирново]], [[Облаково]], [[Олевени]], [[Оптичари]], [[Орехово]], [[Острец]], [[Поешево]], [[Породин]], [[Рамна]], [[Раштани (Битолско)|Раштани]], [[Ротино]], [[Свиниште]], [[Секирани]], [[Снегово]], [[Средно Егри]], [[Српци]], [[Старо Змирново]], [[Стрежево]], [[Трн (село)|Трн]], [[Трново (Битолско)|Трново]], [[Цапари]], [[Црнобуки]] и [[Црновец]] | government_footnotes = | leader_party = | leader_title = Градоначалник | leader_name = [[Тони Коњановски]] | unit_pref = Metric<!-- or US or UK --> | area_footnotes = | area_total_km2 = 787,95 | area_land_km2 = | area_water_km2 = | area_water_percent = | area_note = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_footnotes = <ref name="попис2021">{{наведена мрежна страница|url=https://www.stat.gov.mk/PrikaziSoopstenie.aspx?rbrtxt=146|title=Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Северна Македонија, 2021 - прв сет на податоци|publisher=[[Државен завод за статистика на Македонија]]|language=македонски|accessdate=30 март 2022}}</ref> | population_total = 85164 | population_as_of = 2021 | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_note = | timezone1 = [[Central European Time|CET]] | utc_offset1 = +01:00 | timezone1_DST = [[Central European Summer Time|CEST]] | utc_offset1_DST = +02:00 | postal_code_type = | postal_code = | area_code_type = [[Повикувачки броеви во Македонија|Повикувачки број]] | area_code = +047 | iso_code = | blank_name = [[Автомобилски регистарски таблички во Македонија|Регистарски таблички]] | blank_info = BT | website = {{URL|http://www.bitola.gov.mk/}} | footnotes = }} [[File:Bitola Municipality.svg|270px|thumb|right|Карта на Општината.]] [[File:Ethnic groups of Bitola Municipality.svg|270px|thumb|right|Демографска карта на Општината.]] '''Општина Битола''' — [[општина]] во јужниот дел на [[Македонија]]. Градоначалник е [[Тони Коњановски]]. Седиштето на општината е во градот [[Битола]]. Општината е проширена со законот за територијална поделба на Македонија од [[2004]] година, кога кон старата Општина Битола се припоиле поранешните општини [[Општина Бистрица|Бистрица]], [[Општина Цапари|Цапари]] и [[Општина Кукуречани|Кукуречани]]. == Географија == Општината се наоѓа во југозападниот дел на Република Македонија. На запад општината се граничи со [[Општина Ресен]], каде границата меѓу двете општини минува низ [[Баба Планина]]. Јужната граница е државната граница со [[Грција]]. На исток и североисток општина Битола се граничи со [[Општина Новаци]] и [[Општина Могила]], додека на север со [[Општина Демир Хисар]]. Општината се наоѓа во [[Пелагонија|Пелагониската Котлина]], достигнувајќи ги највисоките врвови на [[Баба Планина|планината Баба]] со врвот [[Пелистер]]. Најголеми реки коишто течат низ општината се [[Црна Река]], [[Шемница]] и [[Драгор]]. == Историја == === Од {{пне|349}} до 1019 г. од н.е. === Најстарите остатоци од животот на човекот во Пелагониската Котлина потекнуваат од времето на неолитот, со најстариот претставник [[Велушко-породинска култура|Велушко-породинската култура]] која временски припаѓа кон крајот на раниот неолит. Бројните материјални откритија од археолошките наоѓалишта (Велушина, Породин, Беранци) докажуваат културни слоеви на живеење од периодот на бакарно време, бронзено и железно време, додека наодите од античкото наоѓалиште Хераклеја Линкестидска (подигнато од Филип II во 349&nbsp;г. п.н.е) создаваат континуитет со животот на градот во македонско-хелинистички и римски период. По илјадагодишното постоење, во VI век животот во античкиот македонски град Хераклеја престанал. Тоа е времето на масовно населување на Словенските племиња на македонските простори. Во непосредна близина на Хераклеја се доселува македонско – словенското племе Берзити, односно Брсјаци кои почнале да ја создаваат нова словенска населба, којашто туѓинците различно ја нарекувале, како: Бутела, Бутелион додека месното словенско население, својата населба ја именува како Битољ, од што произлегува и денешното современо име Битола. Во времето на владеењето на Цар Самуил, на син му Гаврил Радомир и на внук му Јован Владислав, во Битола постоела царска резиденција, односно царски дворци. Во еден воен поход, царот на Византија Василиј II наредил тие да се запалат, но градот не го зазел. Битола, како и другите средновековни градови, имала своја тврдина за заштита на населението од воени напади и од грабежи. Тврдината била значително оштетена. Во 1015&nbsp;г. царот Гаврил Радомир беше убиен од неговиот братучед Царот Јован Владислав, кој се прогласил за цар и во 1015/16 наредил да се обнови градската тврдина. По тој повод, на видно место, при влезот на тврдината била поставена голема мермерна плоча со словенски текст, каде за првпат се спомнува градот со неговото словенско име т.е. на неа пишува дека тој на ова место подигнал град под име Обител, што значи манастирски стан или семејство. Ова плоча е пронајдена во Солак – [[Сингур Чауш џамија]], која денес се наоѓа во битолскиот музеј. По кусото владеење на царот [[Јован Владислав]], Битола и целото царство потпаднале под византиска управа. Во 1019&nbsp;г. Битола се споменува како седиште на епископ кој бил под црковна управа на Охридската епископија споменувана во делото на Јован Скилица „Кратката историја“ и познатата „[[Грамота]]“ на императорот Василија II, каде што Битола е претставена како значаен словенски град. === Од {{римски|12}} до {{римски|15}} век === Во XII век, Вилхем Тирски борејќи се во [[Прва крстоносна војна|Првата крстоносна војна]], Битола ја спомнува како голем и убав град. Во средината на XIII век слични податоци дава и арапскиот патописец Идризи во своето дело “Географија“ пишувајќи дека Битола е значаен и убав град со убава местоположба, а Теофилакт Охридски за време на Душановото царство во првата половина на XIV век, Битола ја опишува како развиена населба со феудален систем, развиена трговија со Дубровник, Венеција, Солун и Цариград или кратко кажано Битола во средниот век доживува силен процвет непосредно пред пропаѓањето под османлиската власт. Во средниот век Битола исто така претставуваше црковно седиште за областа Пелагонија, а и пошироко. Со продорот на Турците османлии на Балканскиот Полуостров, Битола пропаднала под османлиската власт во 1382/3 година. Турскиот хроничар од XVII век во своето дело „Настани што воодушевуваат“ забележал: „... додека прилепската тврдина била освоена по мирен пат, битолската беше освоена по пат на сила...“ При освојувањето на градот Битола Турците се стретнале со голем отпор од страна на битолчани, но по неколкудневен отпор истиот бил скршен од надмоќниот освојувач, на чело со Тимурташбег. По заземањето на градот битолската трвдина била урната до темел. Со посебен ферман од Султанот Мурат I градот беше предаден на управување на Евронос бег. Во овој период, во турските документи Битола се споменува под името Манастир, некаде Толи Манастир или само Толи или само Манастир, но и Монастир. Поради важната географска положба, Битола станала важен воено-политички и административно-културен центар во овој дел на балканот. Во периодот кој следи градот доживува крупни етнички промени, турското население станува доминантно население за чии потреби биле изградени верски установи – џамии, други позначајни објекти – медреси (верски училишта), безистени, текии, анови, амами (бањи), сараи (раскошни куќи) и др. Во XV век во градот се доселува еврејскиот етнос кои биле протерани од Шпанија и Португалија, а во XVIII век исто така се доселиле и Власи кои биле принудени да бегаат пред зулумот на Али-паша Јанински кој им го запалил големиот напреден град Москополе во 1778&nbsp;г. Ваквиот растеж на градот овозможил Битола, после Солун да стане најзначаен економски и културен центар на Македонија Османлиската власт, преку својот специфичен тимароспахиски систем на управа, со многу лоши даноци ги оптоварила селаните кои не можеле тоа да го поднесат и почнале да даваат разновиден отпор. Исто така се појавиле и многубројни разбојнички банди кои немилосрдно ги тероризирале жителите на битолските села. Поради тоа тие почнале да бегаат, да го напуштаат селото и да се доселуваат во градот. Со раселувањето на селаните во Битола, кое започнало во XVII век, ќе започне и ресловенизацијата на градот т.е. Битола ќе стане главно етнички македонски град. На местата од иселените постепено се населуваат Албанци. Покрај имотните Турци, Власи и Евреи се јавуваат и имотни Македонци кои имаат свои врски со Трст, Виена, Лајпциг, Цариград, како и со државите Србија, Романија, Бугарија и др. Овие трговци имаат свои магацини и складови во битолската чаршија и доминираат во неа. Во чаршијата се оформиле посебни пазари, каде што се продавал еден вид стока, како што биле: Пекмез-пазар, Ленски-пазар, Овчки-пазар, Дрвен-пазар, Ат-пазар, Маст-пазар и др. Слично било и со населбите во градот, наречени маала: Баир-маала, Бела-Чешма, Чифте-фурни, Арнаут-маале, Ѓупска-маала, Еврејска-маала, Јени-маале и др. === Од {{римски|16}} век до 1912 година === За пазарните денови во чаршијата се слушал, покрај македонскиот, и влашки, ладино (јазикот на Евреите), турски и др. јазици. Ретко ко ј не знаел два, па и три странски јазици. За овој период венецијанскиот пратеник Лоренцо Бернардо оставил прекрасни податоци за градот. Тој пишува: ...Монастерио е мошне населено место... Како што велат, има 1.500 куќи од кои 200 се еврејски... Тврдина нема ... има кадилак (седиште на судија и судски органи), изобилува со жито и тргува со волна, восок, кожи ... Изобилува со вода и со чешми ... Има безистен, убави џамии, карвансарај ...“. Во овој период битолското граѓанство, за своите потреби, за секакви прилики, ја копирало западноевропската мода, во облеката, во контактите, во манирите, а воедно го копирало и надворешниот сјај преку архитектурата, внесувајќи во градот нов стил на живот- прозападен. Тогаш во Битола значајно се зголемува бројот на жителите. Така, од град со околу 8.000 жители во 1807 г., дојде до 46.000 жители во 1858 г., со што спаѓа во редот на развиените градови, не само во Македонија туку и на Балканот. Од 1850-тите Битола како центар за европска Турција побуди интерес кај многу балкански и европски држави да отворат свои конзуларни претставништва и агенции. Тоа доведе Битола да прерасне во значаен воено-економски – политички и културен центар, да ги развие трговските врски со Европа и самата од ориентален град да поприми лик на европски град, во архитектурата, во начинот на живеењето, на однесувањето, облекувањето и сл. Тоа е период кога Битола ги доби епитетите „конзулски град“, „град на клавирите“ , „најопеан град“. Во ноември 1851&nbsp;г. свој конзулат прва отворила Австрија, а потоа свои дипломати испратиле и Русија, Грција, Србија, Италија, Романија, Велика Британија, Франција, така што за деветте децении на конзулскиот период низ Битола поминале стотина конзули. Истовремено со активноста на конзулите во полза на нивните држави или на соседни државички, агресивни кон Македонија, самото нивно присуство во градот, нивните поединечни врски со битолчани, нивното облекување, манирите, етикецијата во контактите, познавањето на повеќе странски јазици, баловите и сл., кај граѓаните влијаеле импозантно, така што поимотните често го имитирале нивниот стил на живеење, кој се ширел и на останатите граѓани, особено на интелегенцијата. Битола изобилува со стара архитектура, која датира од периодот на романтизмот, неоренесансата и необарокот. Над дваесет монументални објекти се заштитени со закон, како што се: Безистенот, Исхак џамија, Гази Хајдар-кади џамија, Саат кулаат, Домот на АРМ, Католичката црква, Ректоратот, црквите „Св. Димитрија“, „Св. Недела“ и „Св. Богородица“, поранешната [[Отоманска банка]], и сл. Со закон се заштитени и десетина поединечни комплекси, како Старата чаршија, Интифа, Големиот плоштад, [[Пафтали џамија]], Чинар и сл. Во почетокот на XIX век (1835 година) Битола станува центар на Румелискиот вилает. Тоа е период кога за бројниот воено-административен апарат се градат воени и стопански објекти како црвената и белата касарна, военото училиште кое подоцна прераснува во воена академија. Тука се школува во 1898 година, познатиот турски државник, првиот турски претседател и татко на современа Турција, Кемал Ататурк. За време на Илинденското востание Битолскиот револуционерен округ беше главно потприште на бурните настани на Илинденската епопеја. Во 1908&nbsp;г. Битола е повторно главно упориште на револуционерните настани на Младотурската револуција. === Балкански војни и Прва светска војна === Во текот на Балканските војни (1912 – 1913&nbsp;г.) Битола била главно турско упориште. По поразот на Турците и нивното протерување, Македонија е поделена помеѓу Србија, Бугарија и Грција, што претставува најтрагичниот момент во историјата на македонскиот народ и за градот Битола кој се најде во составот на Српското кралство. За Битола и битолско и за нивниот општествено-економски развој, катастрофално значење ќе има вештачко поставената граница меѓу Србија и Грција. Ова предизвикало Битола да го загуби значењето на средишен економски, културен и политички центар што, реално, за време на османлиското владеење, го имала. Влошувањето на меѓународната положба и избувнувањето на Првата светска војна придонело Бугарија како членка на Централните сили, да ја нападне Србија и да навлезе во Македонија, а потоа на 21.11.1915&nbsp;г. бугарските војски влегле во Битола. Српските силе биле протерани, а бугарската окупација останала сè до есента 1916&nbsp;г. Есента 1916&nbsp;г. сојузничките сили (Англија, Италија, Русија во координација со српските сили) навлегле во Битола, се изврши реокупација на градот. Војските на Антантата го зазедоа градот Битола, со околијата, војските на Централните сили, откако ја загубиле Битола беа принудени да се повлечат по западните и северните висови на Баба Планина – Пелистер. На овие терени и ден денес има остатоци од направени скривници, ровови, сместувалишта за офицерскиот кадар итн. Силите на Антантата ја освоиле Битола, Битола се најде помеѓу две непријателски војски. Тогаш Битола ги доживува најстрашните урнувања од жестоките бомбардирања, која ја претворија во урнатини со многу човечки жртви и страдања (документирани во филмските ленти на првиот снимател на Балканот, Милтон Манаки). === Македонија меѓу двете светски војни === Поради страдањата што ги претрпел, градот Битола бил прогласен за Град херој. Ова признание му е доделено од маршалот Франш д’Епере на 15.09.1923&nbsp;г. Битола во периодот помеѓу двете светски војни била во состав на Кралството Југославија. Народот повторно останал национално обесправен, економски грубо експлоатиран и подложен на асимилација и дискриминација. === Од Втората светска војна до денес === По капитулацијата на југословенската војска во априлската војна (1941&nbsp;г.) Битола се најде под фашистичка окупација. Српската окупација е заменета со германско-бугарската окупација. Само три дена по фашистичката окупација на Битола и Битолско, односно на својата седница од 11.04.1941&nbsp;г., Месниот комитет на КПЈ за Битола, под раководство на Стеван Наумов-Стив, одлучил да започнат подготовките за националното ослободување. Во април 1942&nbsp;г. паднале и првите жртви во оружената борба против фашистичките окупатори. Во март 1943&nbsp;г., фашистичкиот окупатор депортира над 3.000 битолски Евреи во логорот на смртта Треблинка во Полска од каде ни еден не се вратил. На 04.11.1944&nbsp;г. градот Битола е ослободен, битолчани тоа утро воодушевено ги пречекале своите ослободители – Седмата битолска бригада и Леринско-костурската бригада. По завршувањето на војната, беше основана Македонска држава за првпат во историјата, во склоп на Југославија. Во 1945&nbsp;г. во Битола е отворена гимназија „Јоспи Броз – Тито“ каде за првпат се употребил македонскиот јазик. Од 1991&nbsp;г. по осамостојувањето на Македонија како независна и суверена држава, за Битола значеше почеток на нова етапа од нејзиниот развој. Градот го врати својот сјај, доби одлики на еден современ европски град, со многубројни конзуларни претставништва и стана регионален центар на поширокото подрачје во многу аспекти на општественото живеење. == Стопанство == Во развојот на битолската економија значаен фактор претставуваат природните услови кои придонесуваат за забрзан просперитет на Битола во наредниот период. Ваквите можности се темелат, пред се, на природниот фактор, и тоа, во прв ред на: земјоделството, шумарскиот потенцијал, минералното богатство и др. Битолското поле го зафаќа најголемиот дел од Пелагониската Котлина, со вкупна обработлива површина од околу 70.000 ха. Од неа, најголем дел се ораници, потоа, градинарски површини, овоштарници, лозја и ливади. Со изградбата на хидросистемот Стрежево, создадени се дополнителни поволни услови за развој на земјоделството и за остварување на многу поголеми приноси. Шумското богатство, исто така, претставува солидна основа за подинамичен развој на севкупната економија на Општината Битола, околните планини Баба – Пелистер, Кајмакчалан и останатите шумски простори располагаат со големи шумски комплекси од огревно и индустриско дрво. Битола и пошироката околина се познати и со своето разновидно минерално богатство. Ова особено е однесува на големи количества од [[лигнит]] и други неметали. Врз основа на овие природни резерви, од 1983&nbsp;г. работи најголемиот електростопански објект во Македонија, Рударско-енергетскиот комбинат РЕК-Битола. Во овој комбинат се вработени 2.500 лица кои годишно, одложуваат 30 милиони кубици јаловина, ископуваат 6 - 7 милиони тони лигнит, произведуваат 4.2 гигавати сати електрична енергија. Друг значаен крупен капацитет од пошироко општествено значење е хидромелиоративниот гигант Стрежево. ЈП „Стежево“ е основано во 1978&nbsp;г. Изградбата траеше 4&nbsp;г. и веќе во 1982&nbsp;г. се отпочна со негова експлоатација. Денес ЈП „Стрежево“ има вкупно 220 вработени. Овој систем ги зафаќа сите води од реките Шемница и Драгор со своите притоки и водотеците од Баба Планина: Кишавска, Граешка, Остречка, Злокуќанска, Стара Река, Киндерка и истите се влеваат во акумулацијата. Браната е изградена на реката Шемница. Преку главниот доводен канал, се дистрибуира акумулираната вода. Стрежево служи за снабдување на Битола и другите населени места со вода за пиење, ги снабдува со индустриска вода одделните капацитети во Битола меѓу кои и РЕК Битола. Овој систем служи за наводнување на повеќе од 20200 хектари земја во Пелагонија. Покрај оваа активност, Стрежево се занимава со производство на електрична енергија во своите хидроцентрали, со одгледување на риби и печурки, со угостителски дејности и др. Системот Стрежево исто така служи за заштита од поплавување на дел од Пелагонија. Како резултат на вака поволни природни можности, во последните децении почнаа да се валоризираат присутните суровински и ресурсни можност во областа на: металната, текстилната, прехранбената, тутунската, графичката индустрија, производството на млеко и млечни производи, алкохолни и безалкохолни пијалаци, шеќер, квасец, шпиритус и др. За битолската економија од посебно големо значење се следните деловни субјекти: ЗК Пелагонија, Фабриката за квасец и алкохол, Лозар Пелистерка, Жито – Битола, Млин Стојчев, ИМБ Млекара Битола, Пивара Битола, Фабриката за шеќер „4 Ноември“, Синпекс – Битола, „Идеал шипка“, „Цермат“, Соко Мак, АД Металец – Заштитно друштво, Заштитно друштво „Енигма“, „Киро Дандаро“, „Микена“, Лантана 2, ГП Пелистер и др. Од текстилната индустрија се истакнуваат Родон, Сат мода, Конигнтон, Мокел - ЕЕИИ, Каревски и др. (Во прилог е дадени списокот од некои позначајни стопански субјекти). Битолската економија игра значајна улога во економијата на Република Македонија. Од податоците кои постојат произлегува дека во државата суштествуваат следните видови на деловни субјекти: 67.026 претпријатија, 72.749 трговски друштва; 20.917 трговци поединци и 14.865 останати, или вкупно 175.557 субјекти. Со компарација на бројот на субјектите во стопанството во Битола и со таквите во државата, се доаѓа до показател дека Битола има 6,31 % од вкупниот број на овие субјекти во државата. Локалната економија на Општината Битола се наоѓа во пост приватизациски циклус и ги следи трендовите на националната економија. Ваквите случувања резултира со непрофитабилност и ликвидирање на големите, поранешни општествени претпријатија или нивна приватизација и силен подем на новоформирани МСП во приватна сопственост кои стануваат основен двигател на локaлната економија. Според спроведеното истражување заклучно со 31.12.2005&nbsp;г. во Евиденцијата на деловни субјекти што се водеше во Државен завод за статистика во општината се запишани вкупно 11.079 деловни субјекти, кои се подолу прикажани по видови и сектори: == Населби според етничко мнозинство == Повеќето села од општината имаат апсолутно [[Македонци|македонско]] мнозинство. Селата [[Кишава]], [[Острец]], [[Меџитлија]], [[Лера]], [[Жабени]], [[Велушина]] и [[Доленци]] имаат [[Албанци|албанско]] мнозинство. Села со апсолутно [[Власи|влашко]] мнозинство се [[Гопеш]] (сега веќ— напуштено село), [[Маловиште]], и [[Нижополе]]. Во [[Трново]] и [[Магарево]] има значително [[Власи|влашко]] малцинство. == Демографија == {{Население низ историјата |1948|63.280 |1953|72.291 |1961|80.696 |1971|97.960 |1981|113.449 |1991|108.147 |1994|96.584 |2002|95.385 |2021|85.164 |footnote=Забелешка: Податоците се однесуваат на населените места во Општина Битола според административната поделба од 2004 година. |source=[http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Popisi__PopisNaNaselenie__PopisiNaseleniMesta/Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk.px/?rxid=47c45812-de99-4abf-9d8b-93ba80ef8391 Државен завод за статистика на Република Македонија] }} Врз основа на резултатите добиени од [[Попис на населението во Македонија (2021)|пописот во 2021 година]], во општината живееле 85.164 жители, 30.154 домаќинства и 43.724 станови.<ref name="ДЗС" /> === Етничка припадност === ;Вкупно резидентно население во Општина Битола според изјаснувањето за етничката припадност {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%;" ! width="100px"|'''Етничка припадност'''!!width="100px"| '''Вкупно'''!!width="100px" |'''Удел (%)''' |- | [[Македонци]] | 69.182 | 81,23 |- | [[Македонски Албанци|Албанци]] | 4.018 | 4,72 |- | [[Македонски Турци|Турци]] | 1.174 | 1,38 |- | [[Македонски Роми|Роми]] | 2.890 | 3,39 |- | [[Македонски Власи|Власи]] | 1.205 | 1,41 |- | [[Македонски Срби|Срби]] | 359 | 0,42 |- | [[Македонски Бошњаци|Бошњаци]] | 49 | 0,06 |- | останати | 750 | 0,88 |- | не се изјасниле | 17 | 0,02 |- | непознато | 15 | 0,02 |- | лица без податоци^† | 5.505 | 6,46 |- | '''Вкупно''' | '''85.164''' | '''100,00''' |} === Вероисповед === ;Вкупно резидентно население во Општина Битола според изјаснувањето за религиската припадност {| class="wikitable sortable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" | '''Вероисповед''' | '''Вкупно''' |- | [[Православието во Македонија|православни]] | 57.143 |- | [[Исламот во Македонија|муслимани]] | 8.232 |- | [[Католицизмот во Македонија|католици]] | 193 |- | христијани | 13.496 |- | [[Протестантството во Македонија|протестанти]] | 28 |- | [[Евангелска црква во Република Македонија|евангелисти]] | 8 |- | [[Евангелско-методистичка црква на Македонија|евангелисти-методисти]] | 1 |- | [[Јеховини сведоци во Македонија|Јеховини сведоци]] | 36 |- | останати | 66 |- | евангелиски протестантски христијани | 357 |- | [[Агностицизам|агностици]] | 72 |- | [[Будизам|будисти]] | 27 |- | лица без податоци^† | 5.505 |- | '''Вкупно''' | '''85.164''' |} === Мајчин јазик === ;Вкупно резидентно население во Општина Битола според мајчиниот јазик {| class="wikitable sortable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" | '''Јазик''' | '''Вкупно''' |- | [[Македонски јазик|македонски]] | 73.093 |- | [[Албански јазик|албански]] | 4.032 |- | [[Турски јазик|турски]] | 920 |- | [[Ромски јазик|ромски]] | 649 |- | [[Влашки јазик|влашки]] | 330 |- | [[Српски јазик|српски]] | 211 |- | [[Босански јазик|бошњачки]] | 34 |- | останати | 383 |- | [[знаковен јазик]] | 0 |- | непознато | 7 |- | лица без податоци^† | 5.505 |- | '''Вкупно''' | '''85.164''' |} ^† Овие лица учествуваат во вкупното резидентно население, но поради нивно одбивање (бојкотирање) не биле официјално попишани, туку за нив податоците биле преземени од административни извори и затоа не учествуваат во изјаснувањето за етничка припадност, вероисповед и мајчин јазик. Кампањата за бојкот на пописот во 2021 година била најмногу водена кај Македонците, поради што најмногу лица за кои нема податоци се токму етничките Македонци. ==== Села со над 1000 жители : ==== *[[Буково]] (3 494) *[[Долно Оризари (Битолско)|Долно Оризари]] (1 834) *[[Бистрица (Битолско)|Бистрица]] (1 015) ==== Села по помалку од 100 жители : ==== *[[Магарево]] (87) *[[Маловиште]] (98) *[[Драгарино]] (86) *[[Црновец]] (86) *[[Српци]] (65) *[[Рамна]] (61) *[[Кажани]] (75) *[[Древеник]] (26) *[[Ново Змирново]] (86) *[[Драгош]] (33) *[[Орехово]] (23) *[[Метимир]] (10) *[[Старо Змирново]] (10) ==== Села со население од 100 до 1000 жители : ==== *[[Братин Дол]] (185) *[[Барешани]] (205) *[[Брусник (Битолско)|Брусник]] (241) *[[Велушина]] (160) *[[Габалавци]] (114) *[[Граешница]] (190) *[[Дихово]] (310) *[[Драгожани]] (156) *[[Ѓавато (Битолско)|Ѓавато]] (122) *[[Жабени]] (178) *[[Канино]] (111) *[[Карамани]] (337) *[[Кишава]] (308) *[[Кравари]] (880) *[[Кременица]] (134) *[[Крстоар]] (167) *[[Лавци (Битолско)|Лавци]] (338) *[[Лажец]] (302) *[[Лисолај]] (225) *[[Логоварди]] (699) *[[Лопатица (Битолско)|Лопатица]] (280) *[[Меџитлија]] (155) *[[Нижеполе]] (186) *[[Олевени]] (157) *[[Острец]] (229) *[[Поешево]] (272) *[[Породин]] (202) *[[Раштани (Битолско)|Раштани]] (396) *[[Ротино]] (113) *[[Секирани]] (114) *[[Средно Егри]] (299) *[[Трн (село)|Трн]] (113) *[[Трново (Битолско)|Трново]] (278) *[[Цапари]] (493) *[[Црнобуки]] (406) ==== Иселени села ==== *[[Горно Егри]] *[[Гопеш]] *[[Долно Егри]] *[[Злокуќани (Битолско)|Злокуќани]] *[[Облаково]] *[[Свиниште]] *[[Снегово]] *[[Стрежево]] ==== Историски села ==== * [[Букри]] * [[Мечкарица]] * [[Смолево]] * [[Чагор]] == Самоуправа и политика == Градоначалник на општина Битола е [[Наташа Петровска]] од редовите на [[СДСМ]]. Таа била избрана на [[Локални избори во Македонија (2017)|локалните избори од 2017 година]] за мандат од четири години.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.sec.mk/mandati-za-gradonachalnici-i-sovet-lokalni-izbori-2017/|title=Мандати за градоначалници и совет во РМ – Локални избори 2017|last=|first=|date=|work=[[Државна изборна комисија на Македонија]]|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=18 октомври 2017}}</ref> Советот на општина Битола е составен од 31 член. Според последните локални избори од 2017 година, членовите на советот според политичката припадност за мандатот 2017-2021 се: [[File:Council of Bitola Municipality 2017.svg|thumb|300px|center|{{легенда|#2212FF|СДСМ: 17 места}} {{легенда|#C22E0A|ВМРО-ДПМНЕ: 11 места}} {{легенда|#3EA5DD|ДУИ: 1 место}} {{легенда|#C0C0C0|Независни: 2 места}}]] == Клима == Од климатски поглед, за градот би подвлекле повеќе карактеристики. Во Битола, официјално, главната метеоролошка станица започнува со работа од 16.3.1945 г. иако за одредени метеоролошки елементи, има систематски податоци од 1926/27г. Метеоролошката станица во градот се наоѓа на надморска височина од 586 м. Според, метеоролошките податоците, градот има средна годишна температура на воздухот од 11,1°С, но со големи отстапувања во одредени години од 10,1°С во 1975 година до 13,1°С во 1952 г. Најстуден месец е јануари, со просечна месечнатемпература од 0,6°С, но со апсолутна минимална температура од -30,4°С. Најтопол месец е јули, со средна месечна температура од 22.2°С и со апсолутно максимална температура од 41,2°С. Апслолутното годишно варирање на температурата во воздухот изнесува 71,6°С што е специфика на подрачјата со континентална клима. Пролетните и есенските месеци се со пријатни температури на воздухот, но истите можат да добијат специфики и на продолжена зима или на продолжено лето. Според тоа, во Битола, климата, во основа, е со умереноконтинентален карактер, со нагласена континентална компонента, со динамична и со нестабилна клима на суво многу топло лето и на зимски период поделен на пократок, сув и студен. Поинаку кажано, температурата има специфика на континентална клима, а врнежите, на сушна изменето-средоземна или степска клима која, на моменти, има пробиви и на жешки воздушни маси од Северна Африка – Сахара. Просечното годишно количество на врнежи изнесува 601 мм. Со вредности кои се движат од 338 мм до 879 мм, што претставува разлика која е близу до просечното количество. Битола исто така е пример со појавата на поларна светлина. Преку Битола поминува изохазмата (линија која поврзува места со еднаков број на денови со појава на поларна светлост) 0,1, што значи дека на небото на Битола просечно само еднаш во 10 години, се појавува поларната светлост. == Културни и природни знаменитости == ===Шуми=== Релативно поволните природни услови овозможиле и подрачјето на Битола, Битолско и пошироко во далечното минато да има големо богатство во шумски фонд. Најголемите и најквалитетните шумски комплекси во битолската општина се протегаат во подрачјето на планинскиот врв Кајмакчалан на Ниџе Планина и врвот Пелистер со Баба Планина, како и делови до Бигла Планина. Најзастапени видови на дрва се: белиот бор, црниот бор, моликата, буката, дабот, елата и јасиката. Реонот на Кајмакчалан зафаќа површина од 14.800 ха со резерват на квалитетни шуми (црн бор, бор, ела, бука и др.) Реонот на Баба Планина со врвот Пелистер, со исклучок на регионот на Националниот парк "Пелистер" (прв национален парк во Р.Македонија, прогласен во 1948 година) зафаќа површина од 10.400 ха (од кои борот – молика автохтониот ендемски петтоиглен бор Pinus peuce откриен од австрискиот ботаничар August Grisebach 1839, во т.н. строго заштитена зона зафаќа еден комплекс од 1.600 ха). По источните падини на Баба Планина има исклучително нискостеблести шуми и тоа даб 8.180 ха, бука 2.067 ха и други видови шуми 840 ха или вкупно 11.087 хектари. Во растителноста на “Пелистер“ има специфично ботаничко значење. Тука растат 88 видови дрвенести растенија, класифицирани во 23 фамилии. Планинската растителност на “Пелистер“ се расчленува на: 19 заедници, 11 сојузи, и 7 редови. Од областа на дивата фауна на “Пелистер“ живеат 62 видови животни, меѓу кои се издвојуваат еленот, срната, дивокозата, дивата свиња, мечката, рисот, зајакот, волкот, еребица и камењарката. Од рибите, значајно е да се истакне присуство на Salmo trutta peristericus и пелагониската поточна пастрмка Salmo trutta pelagonicus. ===Вода=== Хидрографските прилики на Битола и нејзината непосредна околина се условени и детерминирани од геолошките, геоморфолошките и климатските карактеристики. Низ Битола тече реката Драгор во должина од 4,5 км. Драгор настанува од повеќе мали реки и тоа од Диховскиот Драгор (во должина од 12 км. чии изворишен дел го чинат повеќе водотеци што извираат од падините на Пелистер и тоа: Сапунчица, Лак поток, Црвена река и Клисурица) и Братиндолскиот Драгор или Бороица. Вкупната должина на реката Драгор изнесува 25,123 км со обем на вододелниците од 67 км, слив од 188 км² и среден пад од 17,0 ‰ .Количеството на вода во реката зависи исклучиво од врнежите и подземните води на Баба и Пелистер. Просечниот протек на р.Драгор низ градот од ноември до јуни изнесува 2 – 3 м³/сек. Статичкото ниво на подземните води во различни подрачја од градот е различна и се движи о д 0 , 5 0 м па сè до 6,50 м. Од бројните бунари во градот поради урбанистичката изградба нивниот број е речиси преполовен и во повеќето од нив водата е загадена од отпадни води. На 22 км од Битола се наоѓа вештачкото акумулационо езеро “Стрежево“ кое е значаен хидрографски објект за Битола и битолско. Ова езеро зафаќа волумен од 112.000.000 м3 вода, длабочина кај браната од 72 метри, површина од околу 7 км², просечна ширина од околу 1 км и должина од 7 км. Други хидрографски објекти се базенот “Довлеџик“ кој е компензационен базен со должина од 170 м., ширина 60 м., волумен 13.600 м³ вода, длабочина околу 3 м и капацитет од 2 – 3.000 капачи, и “Олимписки базаен“ со димензии 50 х 25м. , како и по еден детски базен на двете места. Во жешките летни денови двата хидрографски објекти се користат за капење и рекреација. На врвот на планината Баба – Пелистер се наоѓаат две леднички езера, повеќе познати како “Пелистерски очи“ – Големото и Малото езеро. ===Почва=== Основен тип на генетско земјиште во Пелагонија се смолниците. Смолниците се хидрогени и настанале на езерската тиња по истекувањето на некогашното Пелагониско езеро. Количеството на хумусот се движи од 2 до 4,5%. Овие почви се искористуваат за житни индустриски и градинарски култури. Наслагите од алувијални почви се движат од десеттина сантиметри до неколку метри. Хумус содржат 0,42 – 3,62 %. На алувијалните почви е концентрирано производство на градинарски и индустриски култури. Делувијалните почви се наоѓаат на периферијата на градот. Тоа се млади почвени типови со мал процент на хумус 1-2 % на кои им е потребно ѓубрење. Црвениците се раширени по периферијата и тоа најповеќе спрема селата Брусник, Лавци, Буково, Крстоар, помалку према Дихово и Братиндол. Содржината на хумусот се движи од 1,18-3,96 % и се одликуваат со помала плодност. ===Енергетски извори=== Во Пелагониската Котлина, особено во битолското подрачје се откриени слоеви на јаглен – лигнит и тоа главно во атарите на селата: Суводол, Гнеотино, Живојно, Биљаник, Врањевци, Паралово и Агларци. По ослободувањето до 1951&nbsp;г. вршена е експлоатација на лигнит кај село Живојно. Од 1973&nbsp;г. започна експлоатацијата на лежиштето кај Суводол каде е изграден рудник со површински коп. Рудникот „Суводол“ се наоѓа во подножјето на Селечка Планина на околу 12 км. источно од Битола. Вкупните резерви на лигнит се проценети на околу 200.000.000 тони со можност за зголемување на резервите. Во близина на овој рудник постојат наоѓалишта на јаглен во уште два наоѓалишта и тоа: Гнеотино и Живојно. Наоѓалиштето “Гнеотино“ е со вкупно рудни резерви од 120.000.000 тони, а наоѓалиштето “Живојно“ околу 100.000.000 тони. Како заклучок може да се констатира дека во јужниот пелагониски басен има вкупно резерви на јаглен од околу 420.000.000 тони, што дава можност за производство на ел. енергија во термоелектраната Битола I, II и III, со потрошувачка од 6 милиони тони годишно. Така би можеле да работат околу 50 – 60 години. == Културни настани == *Меѓународна детска ликовна колонија „Мал битолски монмартр“ *Меѓународен филмски фестивал „Браќа Манаки“ *Фестивал на фолклорни игри и песни „Илинденски денови“ *Фестивал на класична музика „Интерфест“ *Бит Фест *Битолско културно лето *Глумец на годината *Битолско графичко триенале *10 јуни - Ден на Културата *Ликовна изложба „50 години вдист“ *Битолска опера *Фестивал на серенада „Серенада на Широк Сокак“ *Младински фестивал „Битола отворен град“ *Меѓународен фестивал на монодрама *Интернационален фестивал на аматерски документарен филм „Камера 300“ == Личности == * [[Атанас Лозанчев]] (1870-1945) - револуционер, учесник во македонското револуционерно движење, член, раководител и војвода на [[МРО]] * [[Ѓорѓи Сугарев]] (1876-1906) - револуционер, член и војвода на Битолскиот револуционерен округ на [[МРО]] * [[Рајна Алексова]] (1882-1959) - прва жена фармацевт во Македонија * [[Стефан Наумов - Стив]] (1920-1942) - комунист, учесник во [[НОВ]], народен херој * [[Таки Даскало|Димитар Николовски – Таки Даскало]] ([[1921]] - [[1942]]), учесник во [[НОВ]] * [[Естреја Овадија - Мара]] (1923-1944) - учесничка во [[НОВ]], народен херој * [[Јонче Христовски]] (1931-2000) - пејач, текстописец и композитор * [[Петар Ангеловски]] ([[1931]] - [[2003]]) - македонски сценограф * [[Славе Димитров]] ([[1 јуни]] [[1946]]) - македонски композитор, пејач, аранжер и музички продуцент * [[Кире Костов]] ([[1949]]) - македонски композитор, инструменталист и диригент * [[Димитар Илиевски - Мурато]] (1953-1989) - алпинист, прв Македонец кој се искачил на [[Монт Еверест]] * [[Оливера Наковска - Бикова]] (1974-) - спортистка во стрелаштво, добитник на златен медал на [[Летни параолимписки игри 2012|Параолимписките игри 2012]] * [[Каролина Гочева]] (1980-) - поп пејачка * [[Митко Апостоловски]] ([[7 март]] [[1955]] - [[5 август]] [[2022]]) - македонски глумец * [[Ѓорѓи Христов (фудбалер)|Ѓорѓи Христов]] ([[1976]]) - македонски фудбалер * [[Илко Стефановски]] ([[1952]] - [[2011]]) - македонски театарски и филмски глумец * [[Игор Дурловски]] [[1977]], Битола - македонски оперски пејач == Спорт == Во Битола опстојува фудбалскиот клуб [[ФК Пелистер|Пелистер]]. == Иселеништво == * [[Македонци во Австралија]] * [[Рокдејл]] * [[Канадски Македонци]] * [[Американски Македонци]] == Извори == <references /> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рв|Bitola Municipality}} * [http://www.bitola.gov.mk/ Општина Битола] * [http://www.bitola.gov.mk/wordpress/wp-content/uploads/2015/06/Profil-na-Opstina-Bitola.pdf „Профил на Општина Битола“] * [http://abv.mk/company.aspx?id=795 Општина Битола во „АБВ - деловен именик“] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160306140559/http://www.abv.mk/company.aspx?id=795 |date=2016-03-06 }} * [http://www.bitolatourist.info/ Официјален туристички портал на Битола] {{Општина Битола}} {{Општини во Република Македонија}} [[Категорија:Општина Битола| ]] [[Категорија:Општини во Македонија|Битола]] [[Категорија:Пелагониски Регион]] pe0e96j31xnqcmsjqwt1a598rzwi1lb 0 9214 4799900 4639535 2022-08-06T11:14:57Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Balkan League poster.png|300п|мини|Пропаганден плакат на Балканскиот сојуз]] '''Балкански сојуз''' — сојуз помеѓу [[Србија]], [[Бугарија]], [[Грција]] и [[Црна Гора]] насочен против [[Отоманско Царство|Османлиското Царство]]<ref name="OnWar-first">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.onwar.com/aced/data/bravo/balkan1912.htm|title=Wars of the World; First Balkan War 1912-1913|date=December 16, 2000|publisher=OnWar.com|accessdate=2009-08-14}}</ref>. Балканскиот сојуз е едната од страните која ја води [[Прва балканска војна|Првата балканска војна]]. Судирот на сојузниците, по војната води до [[Втора балканска војна|Втората балканска војна]]. ==Создавање на сојузот== Мотивите за создавање Балкански сојуз е поделбата на Османлиското наследство во Европа, а непосреден повод била [[Италијанско-турска војна|Италијанско-турската војна]] во [[1911]] година, бидејќи Османлиското Царство била зафатена на друго место. Преговорите за создавање на Балканскиот сојуз започнале есента [[1911]] година. Особено компликувани биле преговорите меѓу [[Србија]] и [[Бугарија]], и тоа поради несогласувањата околу поделбата на [[Македонија]]. Под силен притисок на [[Русија]] двете страни биле принудени на разни отстапувања. За да започнат преговорите услов било Бугарија да се откаже од прелиминарниот [[Санстефански договор]] и на Србија да и го признае правото на дел од [[Македонија]]. Според бугарската влада, потпишувањето на спогодбата било забрзано од следните причини: таа сметала дека [[Младотурци]]те ќе го истребат бугарското население во [[Тракија]] и во Македонија; дека руско-турските преговори ќе овозможат користење на [[Босфор]]от и на [[Дарданели]]те на руската флота, со што ќе ја загуби Русија како заштитник на бугарските интереси во случај на војна со [[Турција]], дека врз основа на спогодба меѓу [[Австроунгарија]] и [[Романија]] ќе се овозможи проширување на Романија на бугарска територија и дека Турција ќе отпочне превентивна војна против Бугарија. Сите овие стравови биле оправдани. Српската влада имала сопствени причини да го забрза потпишувањето на спогодбата со Бугарија. По избувнувањето на Италијанско-турската војна, српската влада веднаш испратила доверлив допис во [[Петроград]], во [[Лондон]] и во [[Париз]], обрнувајќи и внимание на [[Антанта|тројната Антанта]] на последиците што Италијанско-турската војна, веројатно, ќе ги предизвика на [[Балкан]]от, напоменувајќи притоа дека најдобар начин за зачувување на интересите на балканските народи ќе биде создавањето сојуз меѓу балканските држави. [[Грција]] не го очекувала решението на [[македонско прашање|македонското прашање]] од [[Големи сили|Големите сили]], меѓутоа во согласност со дотогашната поддршка на грчката политика, особено од [[Англија]], очекувала да го оствари своето територијално проширување на територијата на Македонија. Поради тоа била солидарна со другите балкански држави за создавање балкански сојуз. [[Црна Гора]] се солидаризирала со Србија, а своите територијални претензии ги насочувала кон [[Скадар]] и кон [[Албанија]]. ==Големите сили и Балканскиот сојуз== Во летото [[1912]] година, Големите сили преку дипломатија и други контакти се обидувале да ја спречат војната меѓу Балканските сојузници и Турција.<ref>Петар Стојанов: „Македонија во политиката на големите сили во времето на Балканските војни, 1912-1913“, Скопје, 1979, стр. 85</ref> Европската дипломатија од двата блока со внимание ја следеле ситуацијата на Балканот, како и во самата Труција. Во историографијата постојат контроверзни тврдења по прашањето дали големите сили, освен [[Русија]], знаеле за Српско-бугарскиот сојузен договор од [[13 март]] [[1912]] година. Дури кога започнала општата мобилизација, големите сили почнале енергично да реагираат. Дотогаш изгледало дека европската дипломатија не е запознаена со Балканскиот четворен сојуз, или е недоволно информирана. Резервираноста на [[Англија]] и [[Франција]], ги форсирала воинствените потези против [[Турција]], на [[Бугарија]], [[Србија]] и [[Грција]]. Русија со сите сили настојувала да ги одоброволи Англија и Франција за поддршка на балканските сојузници, очекувајќи да добие хегемонија на Балканот. [[Италија]] била запознаена со српско-бугарскиот договор, и дури добила понуда од балканските сојузници и тие да ѝ се придружат во војната против Турција. Германската влада, пак, го сметала балканскиот сојуз под патронат на Русија за опасен, и дека може да се насочи колку против Турција, толку и против [[Австроунгарија]]. Австроунгарската влада дознала за српско-бугарскиот договор во мај 1912 година, благодарение на романскиот крал Карол.<ref>Петар Стојанов: „Македонија во политиката на големите сили во времето на Балканските војни, 1912-1913“, Скопје, 1979, стр. 96</ref> Меѓутоа, овој сојуз бил проследен со молчење. Сепак, австроунгарската дипломатија работела упорно на тоа да го ослаби сојузот, а по можност и да го разбие. == Поврзано == * [[Распад на Отоманското Царство]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/boshtml/bos143.htm The Formation of the Balkan Alliance of 1912], Mount Holyoke College. [[Категорија:Балкански војни]] [[Категорија:Македонија во Балканските војни]] [[Категорија:Воени сојузи]] 8efg9yg9cbiettetesmtypb51r3xue2 0 10437 4799827 4708726 2022-08-05T20:45:17Z Max&RubyFan 90953 Нови промени во статијата за Стрежево wikitext text/x-wiki {{другизначења|Стрежево (појаснување)}} {{Инфокутија за село во Република Македонија | име = Стрежево | слика = Велоекспедиција Ѓават-Кол 65.jpg | големина на слика = 300п | опис = Поглед на [[Стрежевско Езеро|истоименото езеро]] и селото | регион = {{грбови|Пелагониски Регион}} | општина = {{општинскигрб|Општина Битола}} | област = [[Ѓават-Кол]] | население = 0<ref name="попис">{{нмс|url=http://www.stat.gov.mk/Publikacii/knigaX.pdf|title=Попис на Македонија|date=2002|publisher=Завод за статистика на Македонија|accessdate=2 декември 2017}}</ref> | година = 2002 | поштенски број = | повикувачки број = 045 | надморска височина = 787 | lat_dir=N | lat_deg=41 | lat_min=8 | lat_sec=12 | lon_dir=E | lon_deg=21 | lon_min=11 | lon_sec=16 | слава = | мрежно место = | карта = Стрежево во Општина Битола.svg }} '''Стрежево''' — раселено село во [[Општина Битола]], во областа [[Ѓават-Кол]], во околината на градот [[Битола]]. По разрушувањето на куќите и потопувањето на атарот на селото со [[Стрежевско Езеро|Стрежевското Езеро]] во 1980-тите години, селото останало без жители. == Географија и местоположба == [[Податотека:Стрежево.JPG|мини|300п|лево|Напуштени градби во селото]] Селото се наоѓа во областа [[Ѓават-Кол]], во западниот дел од [[Општина Битола]]. Селото е ридско, сместено на надморска височина од 787 метри.<ref name="мојроденкрај">{{Наведена мрежна страница|url=http://mojrodenkraj.com.mk/village.php?id=192|title=Стрежево|last=|first=|date=|work=Мој Роден Крај|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=2 декември 2017}}</ref> Атарот зафаќал површина од 8,9&nbsp;км², кој сега е целосно потопен со [[Стрежевско Езеро|Стрежевското Езеро]].<ref name="мојроденкрај" /> Се наоѓа на северозападниот дел од планинскиот масив Бел Камен, којшто се простира од градот [[Битола]] до селото [[Лера]]. Од градот Битола е оддалечено околу 25 километри. До него води асфалтен пат, сè до браната на [[ХС „Стрежево“|хидросистемот „Стрежево“]]. Непосредно под селото течела реката [[Шемница]] на која денес е изградена брана висока 76 метри со акумулација од 112 милиони метри кубни вода. == Историја == За настанокот на селото не постојат пишани документи. Се знае дека населението од ова село се занимавало претежно со земјоделство и сточарство. Во селото постоела воденица, каде што народниот херој [[Стив Наумов]] во организација на [[Бирис Стрезовски]] неколкупати престојувале во воденицата и одржувале партиски советувања со активистите од селото. Во {{римски|19}} век, Стрежево било село во нахијата Ѓават-Кол во Битолската каза на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]]. <!--== Стопанство ==--> == Население == Според податоците на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика]]“) од [[1900]] година, во селото Стрежево имало 200 жители, сите [[Македонци]] христијани.<ref>[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил К’нчов. „Македонија. Етнографија и статистика“. Софија, 1900, стр. 238.]</ref> По податоците на секретарот на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]], [[Димитар Мишев]] („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во [[1905]] година во Стрежево имало 320 жители.<ref>D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, р. 174-175.</ref> Во вековите што изминувале селото било многу развиено. Така, во [[1961]] година броело 356 жители, за после многу брзо да се исели. Емигрирањето (околу 500 жители) било во прекуокеанските земји, во Европа и најпосле, по создавањето на акумулацијата, во Битола. Последно во 1981 година Стрежево имало 110 жители. Од [[1984]] година селото целосно е иселено, а денес постојат само разрушени куќи и неколку новоизградени викенд куќички.<ref name="мојроденкрај" /> Во 1984 година сите жители од ова село се преселени во т.н [[Стрежевска населба]] во [[Битола]]. Според пописните списоци од пописот во [[1994]] година, Стрежево е раселено село по [[1981]] година, кога што броело 366 жители. Според пописните списоци од пописот во [[2002]] година, во Стрежево не биле забележани жители.<ref name="попис" /> {{Население низ историјата | cols=2 | graph-pos = bottom |1948|366 |1953|361 |1961|356 |1971|263 |1981|366 |1991|0 |1994|0 |2002|0 }} {{Пописи|200|320|366|361|356|263|366|0|0|0}} === Родови === Стрежево било чисто македонско православно село, во селото имало и староседелски и доселенички родови. Родови во Стрежево биле: * '''Староседелци:''' ''Гроздановци'' (7 к.), ''Марковци'' (5 к.), ''Степановци'' (4 к.) и ''Јованчевци'' (3 к.). * '''Доселенички:''' ''Илијовци'' (5 к.), ''Ицановци'' (7 к.) и ''Коларовци'' (3 к.), доселени биле во турско од селото [[Црновец]], во кое почнале да се населуваат Албанци. Во родот Ицановци се знае следното родословие: Крсте (жив на 36&nbsp;г. во 1957 година) Велко-Богоја-Ицан кој се доселил од Црновец; ''Талевци'' (8 к.), доселени се во турско од селото [[Логоварди]]; ''Мицевци'' (4 к.), доселени се во турско, од селото [[Дедебалци]]; ''Бибевци'' (2 к.) и ''Бујукот'' (1 к.) доселени се исто така во турско, од селото [[Обедник]] во [[Железник]], кое во 1912 година е затекнато како албанско; ''Грудановци'' (4 к.) и ''Апостоловци'' (2 к.) порано биле еден род, доселени се од селото [[Загориче]] во [[Железник]]; ''Крстевци'' (8 к.), доселени се исто така од селото [[Загориче]] во [[Железник]]; ''Симјановци'' (3 к.), доселени се однекаде.<ref name="Јован" /><!--== Општествени установи ==--> == Самоуправа и политика == Селото влегува во рамките на [[Општина Битола]], која била променета со новата територијална поделба на Македонија во 2004 година, при што кон нејзе биле придодадени поранешните општини, [[Општина Бистрица|Бистрица]], [[Општина Кукуречани|Кукуречани]] и [[Општина Цапари|Цапари]]. Во периодот од 1996-2004 година, селото било во рамките на некогашната Општина Цапари. Во периодот 1950-1952, селото било дел од некогашната општина Црноец, во која влегувале селата Габаловци, Метимир, Лопатица, Облаково, Стрежево, Свиниште и Црноец. Во периодот 1952-1955, селото било дел од тогашната општина Лопатица, во која покрај селото Стрежево се наоѓале селата Габаловци, Загориче, Лисолај, Лопатица, Метимир, Облаково, Свиниште, Секирали, Утово и Црновец. Во периодот 1955-1965, селото било дел од тогашната општина Дихово. Во периодот 1965-1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата Општина Битола. === Избирачко место === Селото е опфатено во склоп на избирачкото место бр. 0205 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], кое ги опфаќа селата [[Кажани]], [[Свиниште]] и Стрежево, кое е сместено во шумарската куќа во Кажани.<ref>{{Наведена мрежна страница|url= http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=2 декември 2017}}</ref> На [[Локални избори во Македонија (2017)|локалните избори во 2017 година]], на ова избирачко место биле запишани вкупно 79 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/Local/Results?cs=mk-MK&r=r&rd=r1&eu=All&m=51&ps=325#|title=Локални избори 2017|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=2 декември 2017}}</ref> == Културни и природни знаменитости == ;Археолошки наоѓалишта<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Македонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref> * [[Кале (Стрежево)|Кале]] — населба од доцноантичко време; * [[Долна Црква (Стрежево)|Долна Црква]] — црква и некропола од непознат период;<ref name="Јован">[[Јован Ф. Трифуновски]], (1998) ''Битољско - Прилепска котлина, Антропогеогрофско проучавање. Београд, САНУ'' ISBN 8670252678</ref> и * [[Пусти Манастир (Стрежево)|Пусти Манастир]] — наоѓалиште од непознат тип и период.<ref name="Јован" /> ;Цркви<ref>{{наведена книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7|language=македонски}}</ref> * [[Црква „Св. Никола“ - Стрежево|Црква „Св. Никола“]] — главната селска црква изградена некаде во втората половина на XIX век; и * [[Црква „Св. Јован“ - Стрежево|Црква „Св. Јован“]] — манастирска црква. == Редовни настани == Сѐ до 1984 година празници во селото биле 3 јуни (Св. Никола Летен) и 7 јули (Иванден). <!--== Личности == == Култура и спорт ==--> == Личности == * [[Стеван Наумов Илоски]] — македонски револуционер од ВМОРО.<ref>{{Наведена книга|title=|others=Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва том II, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија.}}</ref> == Иселеништво == ''Котевци'' (3 куќи), иселени се во селото [[Свиниште]], Битолско; ''Базјаловци'' (7 к.) и ''Настевци'' (2 к.), иселени се во [[Рамна]]; ''Гроздановци'' (2 к.) иселени се во [[Црновец]]; ''Јанчевци'' (1 к.), иселени се во [[Габалавци]]; од селските родови се знае за следните иселеници во: [[Битола]] (15 семејства), [[Скопје]] (4 семејства), [[Бугарија]] (околу 9 семејства), [[Австралија]] (3 семејства), во [[Соединети Американски Држави|САД]] (3 семејства), [[Србија]] (1 семејство), [[Канада]] (1 семејство), [[Делчево]] (1 семејство), [[Белгија]] (1 семејство).<ref name="Јован" /><ref>{{Наведена книга|title=|others=Русиќ, Бранислав. Цапарско Поле. Архивски фонд на МАНУ, к-4, AE 94/16.}}</ref> Иселеништвото продолжило и после 1953 година и водело кон Битола, прекуокеанските земји (САД, Австралија, Канада) и низ [[Европа]], со што денес е целосно раселено селото.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.mojrodenkraj.com.mk/village.php?id=192|title=Мој Роден Крај|last=Bojchevski|first=Design by Angela Hristovska, Developed by Dijana Manchevska and Jovan|work=www.mojrodenkraj.com.mk|accessdate=2021-07-17}}</ref> == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == {{Ризница-ред|Streževo}} {{Општина Битола}} [[Категорија:Стрежево| ]] [[Категорија:Села во Македонија]] [[Категорија:Битолски села]] [[Категорија:Села во Општина Битола]] [[Категорија:Раселени села во Македонија]] b5e6it5zokf9uuktrc59y3s2ybphchc 0 11565 4799728 4799666 2022-08-05T12:12:06Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за село во Република Македонија | слика=Болно - куќи (06).jpg | име=Болно | општина=[[Општина Ресен|Ресен]] | регион=[[Горна Преспа]] | население= 237 | година= 2002 | поштенски број= | надморска височина= 906 | lat_dir=N | lat_deg=41 | lat_min=06 | lat_sec=33 | lon_dir=E | lon_deg=20 | lon_min=58 | lon_sec=19 | мрежно место= | карта= Болно во Општина Ресен.svg }} '''Болно''' — [[Села во Македонија|село]] во [[Општина Ресен]], во околината на градот [[Ресен]]. == Географија и местоположба == [[Податотека:Болска Река (02).jpg|мини|220п|лево|Патот јужно од Болно, каде што се сече со [[Болска Река]].]] Болно е на 6 километри северозападно од седиштето на [[Општина Ресен|Општината]], градот [[Ресен]], и нив ги поврзува [[асфалт]]ен пат изграден 1974 година. Во селото се стигнува и пешачејќи на оддалеченост од 4 до 5&nbsp;км, од градот Ресен, по овој пат жителите патувале со векови. На средината на овој пат на месноста наречена „Плачи Горница“ се разделувале луѓето кои оделе на печалба од своите најблиски. [[Податотека:Болно - куќи (07).jpg|мини|220п|лево|[[Болска Планина]] гледана од северот на селото.]] Селото од запад, север и исток е опколено со масивот на [[Болска Планина]], додека од југ се наоѓа долгото Болнско Поле кое завршува кај Елскиот мост во должина од 5&nbsp;км. со што завршува и Болнската територија. [[Податотека:Болска Река (01).jpg|мини|220п|лево|Болска Река во самото село.]] [[Болска Река]] составена од двете помали рекички Манастирка и Илинска Река кои се делата на местото Две Реки го дели селото на два дела. Поради поволната местположба (отвореноста према југ а ограденоста со планинскиот масив од север) климата е доста пријатана, Умерено Континентална со свои посебни т.н. болнски карактеристики; во лето ноќите се свежи како резултат на семејниот ветер или познат во селото уште и како Порек. А зимно време поради затвореноста од север е многу потопло за разлика од било кое друго место во Преспа. Селото Болно е оддалечено од [[Преспанско Езеро|Преспанското Езеро]] околу 15&nbsp;км. воздушна линија и се наоѓа на надморска висина од 906 м. Оваа надморска висима на селото е повисока од езерското ниво за околу 55м. Низ атарот на селото поминувал и еден крак од познатиот [[Римска Империја|римски]] [[Римски патишта|пат]] [[Вија Егнација]], за жал никој не може да каже на кој дел точно поминувал (нема доволно археолошки истаржувања), но со сигурност е потврдено дека сево ова е точно. Атарот на село Болно опфаќа целокупна површина од 30&nbsp;км. кавдратни, со што спаѓа во редот на едно од нјаголемите на Општина Ресен, по селото [[Брајчино]].<ref name="bolno2008">[http://www.bolno2008.angelcities.com/istorijazaseloto.htm 1] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080624200810/http://www.bolno2008.angelcities.com/istorijazaseloto.htm |date=2008-06-24 }}</ref> == Историја == Првпат село Болно се споменува во [[1519]] година во [[Османлиска Империја|османлиските]] тефтери под името, Бохуно со 55 семејства. По вторпат се споменува во [[1562]] година со 77 семејства и околу 400 жители. Според преданијата на старите жители зошто селото е наречено Болно, кажувано е дека во времето на [[Цар Самоил]] на територијата на селото имало [[болница]], каде се лечеле војниците на Цар Самоил. Полскиот научник [[јазичар]] Пијанка во својот научен труд за топонимите во Преспа, тврди дека село Болно името го добило од личното име Бохун. Корените на село Болно според научни сознанија се наоѓаат на месноста [[Селиште (Болно)|Селиште]] и Градиште. Оваа населба опстојувала сè до средината на XII век кога водите на [[Преспанско Езеро|Преспанското Езеро]] допреле до сегашното место Лениште. Во поновата историја Болно се спомнува во почетокот на [[XIX век]], во [[1830]]. Хан има запишано дека во Болно имало 38 куќи. Отогаш наваму селото има постепено зголемување на бројот на населението. Според [[Васил К’нчов]], село Болно во [[1894]] година броело 500 жители. Првиот поточен податок за бројот на населението во селото е од [[Попис на населението во Македонија (1948)|пописот од 1948 година]] кога селото броело 643 жители, со [[Попис на населението во Македонија (1953)|пописот на населението во 1953 година]] селото броело 671 жител. Со [[Попис на населението во Македонија (1971)|пописот на населението во 1971 година]] броело околу 512 жители. А во [[Попис на населението во Македонија (1991)|1991]] имало 280 жители, а во [[Попис на населението во Македонија (2002)|2002 година]] имало 237 жители. Ваквото рапидно намалување на населението произлегува од преселничките движења од 1960-те па наваму. Население од болнско потекло има во [[Ресен]] и многу други [[Градови во Македонија|македонски градови]], [[Европа|европски]] и прекуокеански земји. Дека во Болно имало активен живот во долг историски период, зборуваат, повеќето [[Црква (градба)|црковни градби]]: главната селска [[Црква „Св. Атанасиј“ - Болно|црква „Св. Атанасиј“]] била обновена [[1846]] година, малата црква „[[Црква „Св. Никола“ - Болно|Св. Никола]]“ 1826 година но се претпоставува дека е стара и над 400 години. [[Црква „Св. Наум“ - Болно|Црквата „Св. Наум“]] изградена во месноста Макла во знак на почит кон големиот просветител [[Наум Охридски|Наум]] кој на овие простори обавувал просветна дејност уште пред 1100&nbsp;година (X век). Според преданија исто така во оклолината на село Болно постоела црквата „Св. Петка“, имало црква „Св. Варвара“ во месноста Ливачка Шума и постоењето на [[манастир]] во горниот тек на реката Манастирка по што и реката веројатно го добила името.<ref name="bolno2008">[http://www.bolno2008.angelcities.com/istorijazaseloto.htm 1] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080624200810/http://www.bolno2008.angelcities.com/istorijazaseloto.htm |date=2008-06-24 }}</ref> Во XIX век селото било дел од нахијата Горна Преспа на Битолската каза на [[Османлиска Империја|Отоманското Царство]]. Селото Болно има дадено значен придонес во [[Илинденски период|илинденскиот период]] и [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]]. Во времето на [[Илинденското востание|Илинденското востание]] од [[1903]] година село Болно било реонско средиште и од тука бил организиоран напад од повеќе селски чети, на чело со војводата [[Славејко Арсов]] на градот Ресен. [[Податотека:Спомен куќа на Мите Богоевски (03).jpg|мини|190п|десно|Спомен плочата во чест на загинатите партизани од Болно.]] Во [[НОБ]] во [[1941]] година, жители на селото Болно се вклучиле во Народноослободитлната борба, како најголем јунак од овој временски период се истакнал [[Мите Богоевски]] кој дал голем придонес за ослободувањето на селото па и цела [[Преспа]], загинувајќи на 12 септември 1942 во местото викано Болнска Корија, во придружба со својот соборец [[Стив Наумов]]. Други жители на Болно кои загинале во НОВ се: Илија Богоевски, Христо Герасоски, Борис Источки, Пере Источки, Христо Србиновски и Панде Црноевски.<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> <!--== Стопанство ==--> == Демографија == ===Историја на бројноста на жители=== {{Население низ историјата | cols = 2 | graph-pos = bottom |1948|632 |1953|662 |1961|600 |1971|480 |1981|517 |1991|434 |1994|289 |2002|237 }} Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Болно живееле 500 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":0">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 241.]</ref> Според егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Болно имало 640 [[Македонци]], под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref name=":1">D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.</ref> Според [[Попис на населението во Македонија (2002)|пописот на населението на Македонија од 2002 година]], селото имало 103 домаќинства и 237 жители, од кои 234 [[Македонци]], 1 [[Срби]]н и 2 останати.<ref>[http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X]</ref> На табелата е прикажан бројот на населението во сите пописни години:<ref>Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). [http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Popisi__PopisNaNaselenie__PopisiNaseleniMesta/Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk.px/?rxid=b7539b0f-f64f-46b7-b99d-a34d7ae55646 База на податоци МАКСтат]. Државен завод за статистика.</ref> {| class="wikitable" !Година !1900 !1905 !1948 !1953 !1961 !1971 !1981 !1991 !1994 !2002 |- |'''Население''' |500<ref name=":0" /> |640<ref name=":1" /> |632 |662 |600 |480 |517 |434 |289 |237 |} === Родови === Болно е македонско село. Родови во Болно се: Боглевци, Буљаковци, Боримечковци, Герасовци, Истожани (доселени од некогашното село [[Исток (Евла)|Исток]]), Јаневци, Маџаровци, Манчевци, Милевци, Наумовци, Нечовци, Поповци, Савевци, Старковци, Србиновци, Суклевци, Толевци, Трајановци (Павлевци) и Шамбаровци.<ref>{{Наведена книга|title=Населбите во Преспа|last=Јовановски|first=Владо|publisher=Ѓурѓа|year=2005|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1949 година, родови во селото се: * '''Староседелци:''' ''Старковци (8 к.), Булаковци (4 к.), Шамбаровци со Ристевци, Наумовци и Ѓоршевци (23 к.), Нечовци (7 к.), Савевци (1 к.), Маџаровци со Веловци (5 к.), Манчевци (8 к.), Србиновци (5 к.), Богојовци (12 к.) и Милевци (5 к.)'' * '''Доселеници:''' ''Трајановци со Павлевци и Боримечковци (12 к.)'' доселени се одамна од селото [[Плаќе]] кај [[Охрид]]; ''Поповци (13 к.)'' доселени се одамна од селото [[Гопеш]] кај [[Битола]]; ''Суклевци (8 к.)'' доселени се одамна од селото [[Златари]]; ''Толевци (5 к.)'' доселени се од селото [[Свиништа]] кај [[Охрид]]; ''Истожани (6 к.)'' доселени се од селото [[Исток (Евла)|Исток]]; ''Дамулевци или Цветковци (1 к.)'' доселени се од селото [[Лева Река]].<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Фонд Русиќ|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски Фонд на МАНУ к-2, АЕ 87|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> <gallery mode="packed" heights="150px"> Болно - куќа (01).jpg|Стара куќа во средишниот дел на селото Болно - куќа (02).jpg|Стара куќа во западниот дел на селото Болно - куќа (03).jpg|Стара куќа во северниот дел на селото Болно - куќа (04).jpg|Стара куќа во северниот дел на селото </gallery> == Општествени установи == * [[ПОУ „Мите Богоевски“ - Болно|ПОУ „Мите Богоевски“]] - [[основно училиште]] кое е огранок на [[ОУ „Мите Богоевски“ - Ресен|ОУ „Мите Богоевски“]] од [[Ресен]]. == Самоуправа и политика == === Избирачко место === Во селото постои избирачкото место бр. 1624 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместени во просториите на основното училиште. Во ова избирачко место е опфатено и селото [[Петрино]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на ова избирачко место биле запишани вкупно 204 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/56/1613|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> == Културни и природни знаменитости == ;Цркви<ref>{{наведена книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7}}</ref> * [[Црква „Св. Атанасиј“ - Болно|Црква „Св. Атанасиј“]] — главната селска црква, целосно реновирана во 2008 година * [[Црква „Св. Наум Охридски“ - Болно|Црква „Св. Наум Охридски“]] — манастирска црква, реновирана 2000 - 2003 година * [[Црква „Св. Никола“ - Болно|Црква „Св. Никола“]] — најнова црква, обновена во 2008 година ;Музеи и други спомен обележја<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> * [[Куќа на Мите Богоевски|Спомен куќа на Мите Богоевски]] - родната куќа на Мите Богоевски која се наоѓа во северниот дел на селото * Спомен плоча на загинатите борци од Болно - поставена во 1951 година на куќата на Мите Богоевски * Спомен плоча на првоборецот Христо Герасовски - Бучко [[Податотека:Болно - игралиште.jpg|мини|220п|десно|Паркот игралиште.]] ;Паркови * Парк и детско игралиште - место за разонода кое се наоѓа во средиштето на селото ;Археолошки наоѓалишта<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Македонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref> * [[Селиште (Болно)|Селиште]] — населба и топилница од среден век * [[Глабок Дол (Болно)|Глабок Дол]] — осамен наод од доцноантичко време * [[Катуниште (Болно)|Катуниште]] — населба од римско време == Редовни настани == По повод загинувањето на [[Мите Богоевски]] и во негова чест, секоја година во селото на 12 септември е одржувана културно уметничка програма. == Личности == *[[Митруш Нанчев Герасовски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=Илинденски сведоштва том I, дел II.|author=Јасмина Дамјановска|author2=Ленина Жила|publisher=Државен архив на Република Македонија|author3=Филип Петровски|year=2016|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> *[[Петре Апостоловски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3">{{Наведена книга|title=Илинденски сведоштва том I, дел I.|author=Јасмина Дамјановска|author2=Ленина Жила|publisher=Државен архив на Република Македонија|author3=Филип Петровски|year=2016|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> *[[Коста Ристов Боримечковски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> *[[Никола Митров Манчевски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=Илинденски сведоштва том III, дел I.|author=Јасмина Дамјановска|author2=Ленина Жила|publisher=Државен архив на Република Македонија|author3=Филип Петровски|year=2017|isbn=|location= Скопје|pages=}}</ref> *[[Ефтим Трајчев Поповски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=Илинденски сведоштва том III, дел II.|author=Јасмина Дамјановска|author2=Ленина Жила|publisher=Државен архив на Република Македонија|author3=Филип Петровски|year=2017|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> * [[Мите Богоевски]] ([[31 октомври]] [[1918]] - [[12 септември]] [[1942]]) - [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|партизан]], револуционер, [[Список на народни херои на Југославија од Македонија|народен херој на Македонија]], [[поет]]. * [[Илија Богоевски]] - партизан * [[Христо Герасоски]] - партизан * [[Борис Источки]] - партизан * [[Пере Источки]] - партизан * [[Христо Србиновски]] - партизан * [[Панде Црноевски]] - партизан == Култура и спорт == [[ФК Илинден (Болно)|ФК Илинден]], а теренот на кој играл клубот се вика Грбавица, е изграден 1983/4 година. [[Фудбал]]от во Болно бил игран и пред [[Втората светска војна]], благодарение на [[Мите Богоевски]], кој преку спортот сакал да ја подигне народносната свест кај населението, како во Болно, така и во околните села. По Втората светска војна, во негова чест името на клубот го носело неговото име. Подоцна во 80-тите години клубот го сменило името во Болно. == Иселеништво == До 1949 година од селото во [[Аргентина]] се иселиле 20 семејства.<ref name=":2" /> Од 1960&nbsp;година па наваму во Ресен има 60 семејстава, во Скопје 20 семејства, во Битола 6 семејства, во Охрид 6 семејства, Струга и Штип 1 семејство. Во прекуокеанските земји и [[Европа]]: [[Канада]] ([[Торонто]]) 24 семејства, [[САД]] 40 семејства, [[Австралија]] околу 15 семејства, [[Шведска]] 6 семејства, [[Данска]] 4 семејства, [[Франција]] 3 семејства, [[Германија]] 2 семејства, [[Куба]] 2 семејства, останатите републики во [[СФРЈ|Југославија]] 4 семејстава итн.<ref name="bolno2008">[http://www.bolno2008.angelcities.com/istorijazaseloto.htm 1] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20080624200810/http://www.bolno2008.angelcities.com/istorijazaseloto.htm |date=2008-06-24 }}</ref><ref name=":2" /> Поистакнати иселеници се: Крис Ник, Дорче и Блаже Таневски, Митко Наумовски, Владе Савевски, Кире Боримечковски.<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="150px"> Болно - куќи (01).jpg|Сокак и куќи во средишниот дел на селото Болно - куќи (02).jpg|Сокак и куќи во средишниот дел на селото Болно - куќи (03).jpg|Сокак и куќи во средишниот дел на селото Болно - куќи (04).jpg|Сокак и куќи во северниот дел на селото Болно - куќи (08).jpg|Сокак и куќи во северниот дел на селото Болно - куќи (10).jpg|Куќи во западниот дел на селото Болно - куќи (11).jpg|Сокак и куќи во југоисточниот дел (влезот) на селото </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{ризница-врска|Bolno}} {{Општина Ресен}} [[Категорија:Села во Македонија]] [[Категорија:Ресенски села]] [[Категорија:Села во Општина Ресен]] [[Категорија:Болно| ]] ikyg8xkr10s0h74d82myj4ycir76mli 0 11569 4799769 4685452 2022-08-05T16:20:00Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за село во Република Македонија | слика=Горно Дупени (06).jpg | име=Горно Дупени | општина=[[Општина Ресен|Ресен]] | регион=[[Горна Преспа]] | население=59 | година=2002 | поштенски број= | надморска височина=865 | lat_dir=N | lat_deg=41 | lat_min=03 | lat_sec=43 | lon_dir=E | lon_deg=20 | lon_min=58 | lon_sec=31 | мрежно место= | карта = Горно Дупени во Општина Ресен.svg }} '''Горно Дупени''' — [[Села во Македонија|село]] во [[Општина Ресен]], во околината на градот [[Ресен]]. == Географија и местоположба == Горно Дупени е село во областа [[Преспа]]. Од градот [[Ресен]] селото е оддалечено 6км. Околни села се [[Стипона]] од запад, [[Евла (Ресенско)|Евла]] и Ресен од север, [[Царев Двор]] од исток и од југ со [[Дрмени]]. == Етимологија == Името Дупени е добиено со топонимизација на етникот во множина 'дупјани', луѓе што доаѓаат од местото дупа, со значење вдлабнато место, дупка. == Историја == Во XIX век селото било дел од нахијата Горна Преспа на Битолската каза на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]]. Три лица, односно Танас Георгиевски, Ѓорѓи Тасевски и Славе Цветковски загинале како партизани за време на [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] во [[Втората светска војна]].<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> <!--== Стопанство ==--> == Демографија == ===Историја на бројноста на жителите=== Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Горно Дупени живееле 242 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":0">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 241.]</ref> Според егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Горно Дупени имало 480 [[Македонци]], под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref name=":1">Македонски Алманах, издава ЦК на МПО, уредник Петар Ацев, издание на „The Macedonian Tribune“, Indianapolis, 1940, стр.41.</ref> Според последниот попис на населението на Македонија од 2002 година, селото има 103 домаќинства и 59 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X]</ref> На табелата е прикажан бројот на населението во сите пописни години:<ref>Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). [http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Popisi__PopisNaNaselenie__PopisiNaseleniMesta/Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk.px/?rxid=b7539b0f-f64f-46b7-b99d-a34d7ae55646 База на податоци МАКСтат]. Државен завод за статистика.</ref> {| class="wikitable" !Година !1900 !1905 !1948 !1953 !1961 !1971 !1981 !1991 !1994 !2002 |- |'''Население''' |242<ref name=":0" /> |480<ref name=":1" /> |345 |366 |349 |304 |232 |153 |104 |59 |} === Родови === Горно Дупени е македонско село. Родови во селото се: Албанци (доселени од [[Горица]], [[Албанија]] во 1936 година), Балтовци, Бибевци, Бојчевци, Веслијановци, Гуневци, Гештаковци, Ѓургиновци, Илиовци, Јошевци, Јошкановци, Кричевци, Камшиговци, Кукуловци, Личовци, Мркачовци, Настовци, Оџаковци, Поповци, Прдиковци, Петрашиновци, Ристановци, Рабушевци, Србиновци, Стипонци (доселени од [[Стипона]]), Симовци и Ќировци.<ref>{{Наведена книга|title=Населбите во Преспа|last=Јовановски|first=Владо|publisher=Ѓурѓа|year=2005|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1949 година, родови во селото се: * '''Староседелци:''' ''Србиновци (4 к.), Оџаковци (2 к.), Кричевци (1 к.), Чучуковци и Чамановци (4 к.), Гуневци (1 к.), Црцановци (3 к.), Настовци (1 к.), Ѓурчиновци (1 к.), Поповци (2 к.), Веслијановци (1 к.), Цурановци (1 к.), Рабушовци со Симовци, Низамовци и Крстевци (8 к.) и Илијовци (1 к.)'' * '''Доселеници:''' ''Чифчиовци (2 к.)'' доселени се од селото [[Свиништа]] кај [[Охрид]]; ''Личовци (1 к.)'' доселени се од селото [[Покрвеник]], а таму од селото [[Туминец]] во [[Мала Преспа]]; ''Јошевци (1 к.)'' доселени се од селото [[Шурленци]]; ''Камшиговци (1 к.)'' потекнуваат од домазет доселен од селото [[Кривени]], таму припаѓале на родот ''Марчевци''; ''Албанци (1 к.)'' доселени се во 1934 година од селото [[Туминец]]; ''Прдиковци или Јошнаковци (9 к.)'' доселени се од некое место во [[Тиквеш]]; ''Ќировци (1 к.)'' доселени се од селото [[Долна Бела Црква|Бела Црква]]; ''Славевци (1 к.)'' доселени се од селото [[Долно Перово|Перово]]; ''Балтовци (1 к.)'' доселени се од селото [[Велгошти]] кај [[Охрид]]; ''Шушевци (1 к.)'' доселени се од [[Горна Бела Црква|Бела Црква]]; ''Кукуловци (6 к.)'' доселени се од селото [[Туминец]], каде имале роднини; ''Ѓештаковци (2 к.)'' доселени се од [[Горна Горица|Горица]] во [[Мала Преспа]], каде имале роднини, ''Ѓештаковци''; ''Бибевци (1 к.)'' доселени се во 1938 година од селото [[Скребатно]] кај [[Охрид|Ох]]<nowiki/>рид; ''Чабиловци (3 к.)'' доселени се кон крајот на XIX век од селото [[Шурленци]]; ''Стипонци (1 к.)'' доселени се во 1928 година од селото [[Стипона]]; ''Петрашиковци (1 к.)'' доселени се однекаде кон крајот на XVIII век.<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Преспанска област|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски Фонд на МАНУ, к-2, АЕ 87|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Дупени (09).jpg|Урнатини на стара куќа во северозападниот дел на селото Горно Дупени (12).jpg|Урнатини на стара куќа во северозападниот дел на селото Горно Дупени (13).jpg|Стара куќа во северозападниот дел на селото Горно Дупени (14).jpg|Стара куќа во северозападниот дел на селото Горно Дупени (20).jpg|Куќа во средишниот дел на селото Горно Дупени (21).jpg|Куќа во средишниот дел на селото </gallery> == Општествени установи == * [[ПОУ „Мите Богоевски“ - Горно Дупени|ПОУ „Мите Богоевски“]] - [[основно училиште]] кое е огранок на [[ОУ „Мите Богоевски“ - Ресен|ОУ „Мите Богоевски“]] од [[Ресен]]. == Самоуправа и политика == === Избирачко место === Во селото постои избирачкото место бр. 1625 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместени во просториите на продавница. Во ова избирачко место е опфатено и селото [[Стипона]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на ова избирачко место биле запишани вкупно 67 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/56/1613|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> == Културни и природни знаменитости == [[Податотека:Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (01).jpg|десно|мини|200|Гробјанската црква.]] [[Податотека:Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (03).jpg|десно|мини|200|Гробиштата.]] ;Цркви<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> * [[Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени|Црква „Св. Теодор Тирон“]] - гробјанска црква во северниот дел на селото * [[Црква „Св. Атанасиј“ - Горно Дупени|Црква „Св. Атанасиј“]] == Редовни настани == == Личности == * [[Стефо Настев Личовски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=Илинденски сведоштва том II, дел II.|author=Јасмина Дамјановска|author2=Ленина Жила|publisher=Државен архив на Република Македонија|author3=Филип Петровски|year=2016|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> * [[Цветко Ристов Георгијевски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=Илинденски сведоштва том I, дел II.|author=Јасмина Дамјановска|author2=Ленина Жила|publisher=Државен архив на Република Македонија|author3=Филип Петровски|year=2016|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> * [[Никола Стојанов Маринчевски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=Илинденски сведоштва том III, дел I.|author=Јасмина Дамјановска|author2=Ленина Жила|publisher=Државен архив на Република Македонија|author3=Филип Петровски|year=2017|isbn=|location= Скопје|pages=}}</ref> * [[Косте Нонев Стојановски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=Илинденски сведоштва. том IV, дел I.|author=Јасмина Дамјановска|author2=Ленина Жила|publisher= Државен архив на Република Македонија|author3=Филип Петровски|year=2017|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> * Танас Георгиевски - партизан во [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] * Ѓорѓи Тасевски - партизан во [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] * Славе Цветковски - партизан во [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] == Култура и спорт == == Иселеништво == До 1949 година од селото иселеници има во [[Ресен]] (7 семејства), [[Аргентина]] (11 семејства), [[Соединети Американски Држави|САД]] (16 семејства), [[Канада]], [[Бугарија]], [[Турција]] и во [[Битола]].<ref name=":2" /> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="130px"> Горно Дупени (01).jpg|Североисточниот дел (влезот) на селото Горно Дупени (02).jpg|Улица во средишниот дел на селото Горно Дупени (03).jpg|Улица во средишниот дел на селото Горно Дупени (04).jpg|Улица во средишниот дел на селото Горно Дупени (05).jpg|Панорама на куќи во северозападниот дел на селото Горно Дупени (07).jpg|Панорама на куќи во северозападниот дел на селото Горно Дупени (08).jpg|Куќи во северозападниот дел на селото Горно Дупени (10).jpg|Куќи во северозападниот дел на селото Горно Дупени (15).jpg|Улица во западниот дел на селото Горно Дупени (16).jpg|Улица во западниот дел на селото Горно Дупени (17).jpg|Куќи во западниот дел на селото Горно Дупени (18).jpg|Улица во западниот дел на селото Горно Дупени (19).jpg|Улица во средишниот дел на селото Горно Дупени (22).jpg|Улица во средишниот дел на селото </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр-авто}} {{Општина Ресен}} [[Категорија:Села во Македонија]] [[Категорија:Ресенски села]] [[Категорија:Села во Општина Ресен]] [[Категорија:Горно Дупени| ]] c1h79s129jfu4cbvx9zz8hm7z9leehh 0 11570 4799781 4709610 2022-08-05T17:14:56Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за село во Република Македонија | слика=Горно Крушје (Ресенско) (12).jpg | име=Крушје | регион= | општина=[[Општина Ресен|Ресен]] | население= 107 | поштенски број= | надморска височина=1053 | lat_dir=N | lat_deg=41 | lat_min=09 | lat_sec=30 | lon_dir=E | lon_deg=20 | lon_min=58 | lon_sec=54 | мрежно место= | карта= Горно Крушје во Општина Ресен.svg }} '''Горно Крушје''', познато и само како'''Крушје''' — [[Села во Македонија|село]] во [[Општина Ресен]], во областа [[Преспа]], во околината на градот [[Ресен]]. == Географија и местоположба == Селото се наоѓа во најсеверниот дел на областа [[Преспа]], недалеку од патот [[Ресен]] - [[Охрид]], оддалечено 9 километри северно од [[Ресен]]. Дел од атарот на селото се издига на југозападната падина на [[Плакенска Планина|Плаќенска Планина]]. Селото е планинско на надморска височина од 1.140 метри. Селото има полјоделско-шумарска функција. Селото граничи со селата [[Скребатно]], [[Завој (село)|Завој]], [[Свиништа]] и [[Плаќе]] од запад и северозапад, [[Лева Река]] од исток, [[Избишта]] и [[Болно]] од југ. == Историја == [[Податотека:Krushe, Resensko.jpg|мини|лево|Крушје во почетокот на XX век.]] Во XIX век селото било дел од Битолската каза, нахија Горна Преспа, во [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]]. Четири лица, односно Марјан Лазаревски, Ице Ангеловски, Бојан Лазаревски и Мице Велјановски загинале како партизани за време на [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] во [[Втората светска војна]]. Во нивна чест и спомен, на 2 август 1985 година е подигнат споменик во југот на селото. <!--== Стопанство ==--> == Демографија == ===Историја на бројноста на жителите=== Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Горно Крушје живееле 370 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":0">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 241.]</ref> Според егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Горно Крушје имало 480 [[Македонци]], под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref name=":1">D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.</ref> Според последниот попис на населението на Македонија од 2002 година, селото има 103 домаќинства и 107 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X]</ref> На табелата е прикажан бројот на населението во сите пописни години:<ref>Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). [http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Popisi__PopisNaNaselenie__PopisiNaseleniMesta/Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk.px/?rxid=b7539b0f-f64f-46b7-b99d-a34d7ae55646 База на податоци МАКСтат]. Државен завод за статистика.</ref> {| class="wikitable" !Година !1900 !1905 !1948 !1953 !1961 !1971 !1981 !1991 !1994 !2002 |- |'''Население''' |370<ref name=":0" /> |480<ref name=":1" /> |579 |531 |414 |281 |215 |137 |123 |107 |} === Родови === Горно Крушје е македонско село. Родови во селото се: ''Башовци, Бешировци, Вељановци, Гошевци, Ганчевци, Димовци, Даворовци, Здравевци, Земановци, Зурловци, Ивановци, Јашаровци, Јузевци, Јанчевци, Коџакаревци, Костовци, Кочовци, Куртовци, Лазевци, Лазаревци, Мазевци, Мишевци, Муловци, Наумовци, Павлевци, Штерјовци, Стојчевци, Трајановци, Тумбалаковци, Ташаровци, Цепенковци, Цветановци, Џавтаковци ,Шоријовци и Шишковци''.<ref>{{Наведена книга|title=Населбите во Преспа|last=Јовановски|first=Владо|publisher=Ѓурѓа|year=2005|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> Според истражувањата на [[Бранислав Русиќ]] во 1949 година, родови во селото се: * '''Староседелци и доселеници со непознато потекло:''' ''Цепенковци (7 к.), Здравевци (21 к.), Костовци (25 к.), Џавтаковци (9 к.), Вељановци (12 к.), Ѓоршевци (8 к.), Брлевци (4 к.) и Митановци (1 к.).'' * '''Доселеници со познато потекло:''' ''Јанчевци (7 к.)'' доселени се од селото [[Вапила]], [[Охридско]]; ''Лазевци (4 к.)'' доселени се од селото [[Бучин]], [[Крушевско]]; ''Башовци (3 к.)'' доселени се од некое село во [[Демирхисарско]] ([[Железник]]); ''Мазевци (3 к.)'' доселени се од селото [[Стрежево]], [[Битолско]].<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Фонд Русиќ|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски Фонд на МАНУ к-2, АЕ 87|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> <br /> <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Крушје (Ресенско) (02).jpg|Урнатини на стара куќа во јужниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (07).jpg|Куќа во средишниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (08).jpg|Куќа во средишниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (09).jpg|Стара куќа во средишниот дел на селото </gallery> == Општествени установи == == Самоуправа и политика == === Избирачко место === Во селото постои избирачкото место бр. 1636 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместени во просториите на селски дом. Во ова избирачко место е опфатено и селото [[Илино]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на ова избирачко место биле запишани вкупно 73 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/56/1613|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> == Културни и природни знаменитости == ;Цркви *[[Црква „Вознесение Христово“ - Крушје|Црква „Вознесение Христово“]] *[[Црква „Св. Никола“ - Крушје|Црква „Св. Никола“]] ;Споменици * Споменик на [[Илинденското востание]] * Споменик на [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Крушје (Ресенско) (01).jpg|[[Мозаик|Мозаичен]] споменик во чест на [[Илинденското востание]] Горно Крушје (Ресенско) (04).jpg|Мозаичен споменик во чест на Илинденското востание Горно Крушје (Ресенско) (03).jpg|Споменик во чест на загинатите во НОБ од Горно Крушје Горно Крушје (Ресенско) (06).jpg|Споменик во чест на загинатите во НОБ од Горно Крушје Горно Крушје (Ресенско) (05).jpg|Споменик во чест на загинатите во НОБ од Горно Крушје </gallery> ;Археолошки наоѓалишта<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Македонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref> *[[Св. Спас (Крушје)|Св. Спас]] — црква и некропола од старохристијанско време; *[[Гумење (Крушје)|Гумење]] — населба од доцноантичко време; *[[Старо Село (Крушје)|Старо Село]] — населба, црква и некропола од средниот век; == Редовни настани == == Личности == * [[Крсто Трајков]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]]. * [[Стево Темелков Ангелевски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3">{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Ставре Темелков Ангелковски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Пере Ставрев Башовски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Ефтим Јанков Вељановски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Ванко Божинов Лазаревски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том II, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Наум Крстев Павлевски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том IV, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Тане Цветков Џавтаков]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том IV, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> == Култура и спорт == == Иселеништво == Иселеници од ова село може да се најдат во. [[Аргентина]] (околу 15 семејства), [[Соединети Американски Држави|САД]], [[Канада]], [[Австралија]], [[Ресен]], [[Битола]], [[Скопје]], итн.<ref name=":2" /> ==Галерија== <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Крушје (Ресенско) (10).jpg|Панорама на куќи во северозападниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (11).jpg|Куќи во северниот дел на селото </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр-авто}} {{Општина Ресен}} [[Категорија:Села во Македонија]] [[Категорија:Ресенски села]] [[Категорија:Села во Општина Ресен]] [[Категорија:Горно Крушје (Ресенско)| ]] ql7jvutjv59p5a6evummqz1kpc0ij8e 4799782 4799781 2022-08-05T17:17:40Z MariceskiIvanco 103213 /* Културни и природни знаменитости */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за село во Република Македонија | слика=Горно Крушје (Ресенско) (12).jpg | име=Крушје | регион= | општина=[[Општина Ресен|Ресен]] | население= 107 | поштенски број= | надморска височина=1053 | lat_dir=N | lat_deg=41 | lat_min=09 | lat_sec=30 | lon_dir=E | lon_deg=20 | lon_min=58 | lon_sec=54 | мрежно место= | карта= Горно Крушје во Општина Ресен.svg }} '''Горно Крушје''', познато и само како'''Крушје''' — [[Села во Македонија|село]] во [[Општина Ресен]], во областа [[Преспа]], во околината на градот [[Ресен]]. == Географија и местоположба == Селото се наоѓа во најсеверниот дел на областа [[Преспа]], недалеку од патот [[Ресен]] - [[Охрид]], оддалечено 9 километри северно од [[Ресен]]. Дел од атарот на селото се издига на југозападната падина на [[Плакенска Планина|Плаќенска Планина]]. Селото е планинско на надморска височина од 1.140 метри. Селото има полјоделско-шумарска функција. Селото граничи со селата [[Скребатно]], [[Завој (село)|Завој]], [[Свиништа]] и [[Плаќе]] од запад и северозапад, [[Лева Река]] од исток, [[Избишта]] и [[Болно]] од југ. == Историја == [[Податотека:Krushe, Resensko.jpg|мини|лево|Крушје во почетокот на XX век.]] Во XIX век селото било дел од Битолската каза, нахија Горна Преспа, во [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]]. Четири лица, односно Марјан Лазаревски, Ице Ангеловски, Бојан Лазаревски и Мице Велјановски загинале како партизани за време на [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] во [[Втората светска војна]]. Во нивна чест и спомен, на 2 август 1985 година е подигнат споменик во југот на селото. <!--== Стопанство ==--> == Демографија == ===Историја на бројноста на жителите=== Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Горно Крушје живееле 370 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":0">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 241.]</ref> Според егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Горно Крушје имало 480 [[Македонци]], под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref name=":1">D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.</ref> Според последниот попис на населението на Македонија од 2002 година, селото има 103 домаќинства и 107 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X]</ref> На табелата е прикажан бројот на населението во сите пописни години:<ref>Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). [http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Popisi__PopisNaNaselenie__PopisiNaseleniMesta/Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk.px/?rxid=b7539b0f-f64f-46b7-b99d-a34d7ae55646 База на податоци МАКСтат]. Државен завод за статистика.</ref> {| class="wikitable" !Година !1900 !1905 !1948 !1953 !1961 !1971 !1981 !1991 !1994 !2002 |- |'''Население''' |370<ref name=":0" /> |480<ref name=":1" /> |579 |531 |414 |281 |215 |137 |123 |107 |} === Родови === Горно Крушје е македонско село. Родови во селото се: ''Башовци, Бешировци, Вељановци, Гошевци, Ганчевци, Димовци, Даворовци, Здравевци, Земановци, Зурловци, Ивановци, Јашаровци, Јузевци, Јанчевци, Коџакаревци, Костовци, Кочовци, Куртовци, Лазевци, Лазаревци, Мазевци, Мишевци, Муловци, Наумовци, Павлевци, Штерјовци, Стојчевци, Трајановци, Тумбалаковци, Ташаровци, Цепенковци, Цветановци, Џавтаковци ,Шоријовци и Шишковци''.<ref>{{Наведена книга|title=Населбите во Преспа|last=Јовановски|first=Владо|publisher=Ѓурѓа|year=2005|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> Според истражувањата на [[Бранислав Русиќ]] во 1949 година, родови во селото се: * '''Староседелци и доселеници со непознато потекло:''' ''Цепенковци (7 к.), Здравевци (21 к.), Костовци (25 к.), Џавтаковци (9 к.), Вељановци (12 к.), Ѓоршевци (8 к.), Брлевци (4 к.) и Митановци (1 к.).'' * '''Доселеници со познато потекло:''' ''Јанчевци (7 к.)'' доселени се од селото [[Вапила]], [[Охридско]]; ''Лазевци (4 к.)'' доселени се од селото [[Бучин]], [[Крушевско]]; ''Башовци (3 к.)'' доселени се од некое село во [[Демирхисарско]] ([[Железник]]); ''Мазевци (3 к.)'' доселени се од селото [[Стрежево]], [[Битолско]].<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Фонд Русиќ|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски Фонд на МАНУ к-2, АЕ 87|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> <br /> <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Крушје (Ресенско) (02).jpg|Урнатини на стара куќа во јужниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (07).jpg|Куќа во средишниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (08).jpg|Куќа во средишниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (09).jpg|Стара куќа во средишниот дел на селото </gallery> == Општествени установи == == Самоуправа и политика == === Избирачко место === Во селото постои избирачкото место бр. 1636 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместени во просториите на селски дом. Во ова избирачко место е опфатено и селото [[Илино]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на ова избирачко место биле запишани вкупно 73 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/56/1613|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> == Културни и природни знаменитости == ;Цркви *[[Црква „Вознесение Христово“ - Горно Крушје|Црква „Вознесение Христово“]] *[[Црква „Св. Никола“ - Крушје|Црква „Св. Никола“]] ;Споменици * Споменик на [[Илинденското востание]] * Споменик на [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Крушје (Ресенско) (01).jpg|[[Мозаик|Мозаичен]] споменик во чест на [[Илинденското востание]] Горно Крушје (Ресенско) (04).jpg|Мозаичен споменик во чест на Илинденското востание Горно Крушје (Ресенско) (03).jpg|Споменик во чест на загинатите во НОБ од Горно Крушје Горно Крушје (Ресенско) (06).jpg|Споменик во чест на загинатите во НОБ од Горно Крушје Горно Крушје (Ресенско) (05).jpg|Споменик во чест на загинатите во НОБ од Горно Крушје </gallery> ;Археолошки наоѓалишта<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Македонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref> *[[Св. Спас (Крушје)|Св. Спас]] — црква и некропола од старохристијанско време; *[[Гумење (Крушје)|Гумење]] — населба од доцноантичко време; *[[Старо Село (Крушје)|Старо Село]] — населба, црква и некропола од средниот век; == Редовни настани == == Личности == * [[Крсто Трајков]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]]. * [[Стево Темелков Ангелевски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3">{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Ставре Темелков Ангелковски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Пере Ставрев Башовски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Ефтим Јанков Вељановски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Ванко Божинов Лазаревски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том II, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Наум Крстев Павлевски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том IV, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Тане Цветков Џавтаков]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том IV, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> == Култура и спорт == == Иселеништво == Иселеници од ова село може да се најдат во. [[Аргентина]] (околу 15 семејства), [[Соединети Американски Држави|САД]], [[Канада]], [[Австралија]], [[Ресен]], [[Битола]], [[Скопје]], итн.<ref name=":2" /> ==Галерија== <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Крушје (Ресенско) (10).jpg|Панорама на куќи во северозападниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (11).jpg|Куќи во северниот дел на селото </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр-авто}} {{Општина Ресен}} [[Категорија:Села во Македонија]] [[Категорија:Ресенски села]] [[Категорија:Села во Општина Ресен]] [[Категорија:Горно Крушје (Ресенско)| ]] rq32ticfhtxqizgd7j0cz1xi38v2e2q 4799800 4799782 2022-08-05T18:24:50Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за село во Република Македонија | слика=Горно Крушје (Ресенско) (12).jpg | име=Крушје | регион= | општина=[[Општина Ресен|Ресен]] | население= 107 | поштенски број= | надморска височина=1053 | lat_dir=N | lat_deg=41 | lat_min=09 | lat_sec=30 | lon_dir=E | lon_deg=20 | lon_min=58 | lon_sec=54 | мрежно место= | карта= Горно Крушје во Општина Ресен.svg }} '''Горно Крушје''', познато и само како '''Крушје''' — [[Села во Македонија|село]] во [[Општина Ресен]], во областа [[Преспа]], во околината на градот [[Ресен]]. == Географија и местоположба == Селото се наоѓа во најсеверниот дел на областа [[Преспа]], недалеку од патот [[Ресен]] - [[Охрид]], оддалечено 9 километри северно од [[Ресен]]. Дел од атарот на селото се издига на југозападната падина на [[Плакенска Планина|Плаќенска Планина]]. Селото е планинско на надморска височина од 1.140 метри. Селото има полјоделско-шумарска функција. Селото граничи со селата [[Скребатно]], [[Завој (село)|Завој]], [[Свиништа]] и [[Плаќе]] од запад и северозапад, [[Лева Река]] од исток, [[Избишта]] и [[Болно]] од југ. == Историја == [[Податотека:Krushe, Resensko.jpg|мини|лево|Крушје во почетокот на XX век.]] Во XIX век селото било дел од Битолската каза, нахија Горна Преспа, во [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]]. Четири лица, односно Марјан Лазаревски, Ице Ангеловски, Бојан Лазаревски и Мице Велјановски загинале како партизани за време на [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] во [[Втората светска војна]]. Во нивна чест и спомен, на 2 август 1985 година е подигнат споменик во југот на селото. <!--== Стопанство ==--> == Демографија == ===Историја на бројноста на жителите=== Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Горно Крушје живееле 370 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":0">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 241.]</ref> Според егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Горно Крушје имало 480 [[Македонци]], под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref name=":1">D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.</ref> Според последниот попис на населението на Македонија од 2002 година, селото има 103 домаќинства и 107 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X]</ref> На табелата е прикажан бројот на населението во сите пописни години:<ref>Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). [http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Popisi__PopisNaNaselenie__PopisiNaseleniMesta/Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk.px/?rxid=b7539b0f-f64f-46b7-b99d-a34d7ae55646 База на податоци МАКСтат]. Државен завод за статистика.</ref> {| class="wikitable" !Година !1900 !1905 !1948 !1953 !1961 !1971 !1981 !1991 !1994 !2002 |- |'''Население''' |370<ref name=":0" /> |480<ref name=":1" /> |579 |531 |414 |281 |215 |137 |123 |107 |} === Родови === Горно Крушје е македонско село. Родови во селото се: ''Башовци, Бешировци, Вељановци, Гошевци, Ганчевци, Димовци, Даворовци, Здравевци, Земановци, Зурловци, Ивановци, Јашаровци, Јузевци, Јанчевци, Коџакаревци, Костовци, Кочовци, Куртовци, Лазевци, Лазаревци, Мазевци, Мишевци, Муловци, Наумовци, Павлевци, Штерјовци, Стојчевци, Трајановци, Тумбалаковци, Ташаровци, Цепенковци, Цветановци, Џавтаковци ,Шоријовци и Шишковци''.<ref>{{Наведена книга|title=Населбите во Преспа|last=Јовановски|first=Владо|publisher=Ѓурѓа|year=2005|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> Според истражувањата на [[Бранислав Русиќ]] во 1949 година, родови во селото се: * '''Староседелци и доселеници со непознато потекло:''' ''Цепенковци (7 к.), Здравевци (21 к.), Костовци (25 к.), Џавтаковци (9 к.), Вељановци (12 к.), Ѓоршевци (8 к.), Брлевци (4 к.) и Митановци (1 к.).'' * '''Доселеници со познато потекло:''' ''Јанчевци (7 к.)'' доселени се од селото [[Вапила]], [[Охридско]]; ''Лазевци (4 к.)'' доселени се од селото [[Бучин]], [[Крушевско]]; ''Башовци (3 к.)'' доселени се од некое село во [[Демирхисарско]] ([[Железник]]); ''Мазевци (3 к.)'' доселени се од селото [[Стрежево]], [[Битолско]].<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Фонд Русиќ|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски Фонд на МАНУ к-2, АЕ 87|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> <br /> <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Крушје (Ресенско) (02).jpg|Урнатини на стара куќа во јужниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (07).jpg|Куќа во средишниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (08).jpg|Куќа во средишниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (09).jpg|Стара куќа во средишниот дел на селото </gallery> == Општествени установи == == Самоуправа и политика == === Избирачко место === Во селото постои избирачкото место бр. 1636 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместени во просториите на селски дом. Во ова избирачко место е опфатено и селото [[Илино]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на ова избирачко место биле запишани вкупно 73 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/56/1613|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> == Културни и природни знаменитости == ;Цркви *[[Црква „Вознесение Христово“ - Горно Крушје|Црква „Вознесение Христово“]] *[[Црква „Св. Никола“ - Крушје|Црква „Св. Никола“]] ;Споменици * Споменик на [[Илинденското востание]] * Споменик на [[Народноослободителна борба во Вардарска Македонија|НОБ]] <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Крушје (Ресенско) (01).jpg|[[Мозаик|Мозаичен]] споменик во чест на [[Илинденското востание]] Горно Крушје (Ресенско) (04).jpg|Мозаичен споменик во чест на Илинденското востание Горно Крушје (Ресенско) (03).jpg|Споменик во чест на загинатите во НОБ од Горно Крушје Горно Крушје (Ресенско) (06).jpg|Споменик во чест на загинатите во НОБ од Горно Крушје Горно Крушје (Ресенско) (05).jpg|Споменик во чест на загинатите во НОБ од Горно Крушје </gallery> ;Археолошки наоѓалишта<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Македонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref> *[[Св. Спас (Крушје)|Св. Спас]] — црква и некропола од старохристијанско време; *[[Гумење (Крушје)|Гумење]] — населба од доцноантичко време; *[[Старо Село (Крушје)|Старо Село]] — населба, црква и некропола од средниот век; == Редовни настани == == Личности == * [[Крсто Трајков]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]]. * [[Стево Темелков Ангелевски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3">{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Ставре Темелков Ангелковски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Пере Ставрев Башовски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Ефтим Јанков Вељановски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Ванко Божинов Лазаревски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том II, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Наум Крстев Павлевски]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том IV, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Тане Цветков Џавтаков]] — Македонски револуционер, деец на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва. том IV, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> == Култура и спорт == == Иселеништво == Иселеници од ова село може да се најдат во. [[Аргентина]] (околу 15 семејства), [[Соединети Американски Држави|САД]], [[Канада]], [[Австралија]], [[Ресен]], [[Битола]], [[Скопје]], итн.<ref name=":2" /> ==Галерија== <gallery mode="packed" heights="150px"> Горно Крушје (Ресенско) (10).jpg|Панорама на куќи во северозападниот дел на селото Горно Крушје (Ресенско) (11).jpg|Куќи во северниот дел на селото </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр-авто}} {{Општина Ресен}} [[Категорија:Села во Македонија]] [[Категорија:Ресенски села]] [[Категорија:Села во Општина Ресен]] [[Категорија:Горно Крушје (Ресенско)| ]] m4oibofa0rq4ltpjt51c6ll3fgcgffe 0 11576 4799806 4711275 2022-08-05T19:26:39Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за село во Република Македонија | слика=Евла (Ресенско) (09).jpg | име=Евла | регион= | општина=[[Општина Ресен|Ресен]] | население= 106 | поштенски број= | надморска височина=894 | географска широчина=41° 4' 29" СГШ | географска должина=20° 57' 21" ИГД | lat_dir=N | lat_deg=41 | lat_min=4 | lat_sec=29 | lon_dir=E | lon_deg=20 | lon_min=57 | lon_sec=21 | мрежно место= | карта= Евла во Општина Ресен.svg }} '''Евла''' — [[Села во Македонија|село]] во [[Општина Ресен]], во околината на градот [[Ресен]]. == Географија и местоположба == [[Податотека:Евла (Ресенско) (02).jpg|мини|200п|лево|Влезот во Евла.]] Селото Евла административно ѝ припаѓа на [[Општина Ресен]]. Сместено е на западниот дел на [[Преспанска Котлина|Преспанската Котлина]] во подножјето на планината [[Галичица]]. Од [[Ресен]] е оддалечено на пет километри, а со градот е поврзано со [[асфалт]]ен пат. Населбата е распространета на рамничарски простор на надморска височина од 925 метри. Западно од селото се протегаат падините на планината Галичица, обрастени со богат фонд на [[даб]]ова и [[бука|букова]] шума, а на источната страна е полето во кое се сместени нивите, ливадите, лозјата и овоштарниците со јаболкови насади. Соседни населени места на село Евла се: на северната страна - селата [[Петрино]] и [[Болно]], на јужната [[Горно Дупени]] и [[Лавци]], на источната - Преспанската Котлина со градот Ресен, а на западната - планината Галичица и градот [[Охрид]]. Атарот на населбата зафаќа површина од 26,1км/2. Во него доминираат шумите со површина од 1.438&nbsp;ха, на обработливото земјиште отпаѓаат 374, 3&nbsp;ха, а на пасиштата 327,8&nbsp;ха. Водениот потенцијал на просторот е доста богат. Низ средината на селото тече мала планинска река [[Елска Река]], која ја дели населбата на два дела, а на северо – источната страна, по целата должина на атерот, поминува Источка Река, која е поголема и на неа порано биле изградени и успешно функционирале пет [[Воденица|воденици]]. Издашноста на водата во реките дозволувала да се наводнуваат полињата на селата Евла и Горно Дупени, а во периодот 1952- 1953 година да се изгради и мала [[хидроцентрала]]. За тоа време, во услови кога селските населби не билеа електрфицирани, ова село ја имало привилегијата да биде меѓу првите што има електрично осветление. [[Податотека:Галичица од кај Евла.jpg|мини|200п|десно|Падините во близина на црквата „Вознесение Христово“.]] Ридско – планинскиот појас кој како потковица го обвиткува селото, го прават ограноците на планините: Вртелка со највисока кота 1056 метри, Спаса (1100 метри), Јаворец (1236 метри) и [[Исток (Евла)|Исток]] (1241 метар). На овој простор, во реонот Спаса, на 3 километри западно од селото, во близина на наоѓалиштето Елски Копанки, се наоѓа познатиот пештерски [[манастир]] [[Црква „Вознесение Христово“ - Евла|„Св. Спас“]]. Овој манастир со убавата шума околу него, зелениот [[папрат]], ливадите и планинската студена вода, е привлечно излетничко место за населението на цела Преспа и пошироко. До него по прилагоден шумски пат, во секое време може да се дојде и со моторно возило. == Историја == Во [[XIX век]], селото било дел од нахијата Горна Преспа на Битолската каза, во рамките на [[Отоманско Царство|Отоманското Царство]]. == Стопанство == Местоположбата на населбата, сообраќајните врски, близината со градот Ресен, а посебно минувањето на еден крак од римскиот пат Вија Игнација низ атерот на селото, биле значаен предуслов за негов побрз стопански развој. Покрај тоа оваа населба располага и со други ресурси меѓу кои позначајни се: богатиот водостој на реките, шумскиот фонд со густа дабова и букова шума, познатите пасишта на наоѓалиштето Исток и на планината Галичица како и поволната умерено - континентална клима во Преспанската Котлина, му овозможувале на населението подобро да ја обезбедува својата издршка. Таквите природни карактеристики на просторот овозможувале населението да ги задоволува своите животни потреби од сопствени извори. Во таа насока голем придонес имале: [[градинарство]]то, [[овоштарство]]то, [[лозарство]]то, [[сточарство]]то, [[шумарство]]то и [[трговија]]та. Покрај земјоделските производи на наведените стопански гранки, населението било во можност на пазарот да нуди и други производи како огревно дрво, [[ќумур]], [[вар]], млечни производи, [[планински чај]], [[печурка|печурки]], [[мед]] и други производи. Веројатно поради таквите можности за време на турско – османлиското владеење во Преспа, власта одлучила во селото Евла да биде седиштето на нивниот [[бег]]. Тој задоволен од условите за живот, одлучил за себе и своето семејство да изгради голема куќа – кула со високи чардаци сместена на влезот од селото. На стопански план во текот на времето, овоштарството прераснало во најдоходовна гранка, не само во оваа населба, туку и во целата општина Ресен. Тоа овозможило овој регион да прерасне во најголем производител на квалитетно јаболко не само во Македонија туку и пошироко во соседните земји. Според бројни историски податоци, евидентно е дека селото Евла е стара населба. Како таква, во своето повеќевековно опстојување станала привлечна за живеење на луѓето од целата Преспа. Исто така интересни се и податоците кои зборуваат за најтешкиот период од животот на населението. Имено, за време на Илинденското востание во 1903&nbsp;г., во близината на селото, една вооружена чета од 250 востаници водела борба против турската војска, составена од 2 500 војници.<ref>Александар Матески, Евла, ''Економија и бизнис'', година 22, број 265, септември 2020, стр. 117.</ref> По неуспехот на востанието, во знак на одмазда, селото било целосно изгорено, а населението, за да се заштити од репресалиите, се повлекло на запад во густата шума на Галичица. По повлекувањето на Турците од [[Балкански Полуостров|Балканот]], селото било обновено. == Демографија == ===Историја на бројноста на жителите=== Според статистиката на [[Васил К’нчов]] („[[Македонија. Етнографија и статистика|Македонија, Етнографија и статистика]]“) од 1900 година, во Евла живееле 300 жители, сите [[Македонци]].<ref name=":0">[http://www.promacedonia.org/vk/vk_2_36.htm Васил Кънчов. „Македония. Етнография и статистика“. София, 1900, стр. 241.]</ref> Според егзархискиот секретар [[Димитар Мишев]], („[[La Macédoine et sa Population Chrétienne]]“) во 1905 година во Евла имало 384 [[Македонци]], под врховенството на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]].<ref name=":1">D.M.Brancoff. "La Macédoine et sa Population Chrétienne". Paris, 1905, рр. 168-169.</ref> Оваа населба сè до осумдесеттите години од десеттиот век, според бројот на жителите, била третирана како средно развиена. Подоцна, поради процесот на миграцијата на населението на релација село – град, тој статус е заменет со мала населба. Според последниот попис на населението на Македонија од 2002 година, селото има 106 жители, сите [[Македонци]].<ref>[http://www.stat.gov.mk/publikacii/knigaX.pdf Попис на населението, домаќинствата и становите во Република Македонија, 2002 - Книга X]</ref> На табелата е прикажан бројот на населението во сите пописни години:<ref>Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година). [http://makstat.stat.gov.mk/PXWeb/pxweb/mk/MakStat/MakStat__Popisi__PopisNaNaselenie__PopisiNaseleniMesta/Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk.px/?rxid=b7539b0f-f64f-46b7-b99d-a34d7ae55646 База на податоци МАКСтат]. Државен завод за статистика.</ref> {| class="wikitable" !Година !1900 !1905 !1948 !1953 !1961 !1971 !1981 !1991 !1994 !2002 |- |'''Население''' |300<ref name=":0" /> |384<ref name=":1" /> |458 |481 |426 |313 |232 |175 |138 |106 |} Од завршувањето на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] па сè до 1955 година населбата броела околу 450 жители. Во тој период во селото имало: основно четиригодишно училиште, две активни цркви, задружен дом, земјоделска задруга, продавница со колонијална стока, музички состав, импровизирана кино сала и фудбалски клуб. Со тоа селото го доживеало својот најголем просперитет. Подоцна, во втората половина на дваесеттиот век, состојбата започнала да се менува со што населбата почнала да го губи својот сјај. Според пописите на населението спроведени од страна на Сојузниот и Републичкиот заводи за статистика констатирано е дека во Евла имало: во 1953&nbsp;г. 481 жител, во 1981&nbsp;г. 232, во 1994&nbsp;г. 138, а во 2002 година 95 жители. Наведените податоци покажуваат дека, за периодот од 1953 до 2002 година, бројот на населението во селото се намалил за 386 жители или за 80,2 %. Трендот на намалувањето што е евидентен во изминатите шест децении, продолжува и денес. Од нашите истражувања спроведени во селото во 2010 година, се констатира дека моментално во населбата има само 28 активни куќи во кои живеат 80 жители, а од нив повеќето се стари и изнемоштени лица. Очигледно процесот на иселувањето и понатаму е активен и за кратко време можно е населбата да ја снема од географската карта. Ваквите демографски карактеристики на населението, бидејќи се карактеристични и алармантни не само за Евла, туку и за повеќето селски населби во Република Македонија, потребно е државните органи да изготват студиска програма за ревитализација на сите рурални населби. === Родови === Евла е македонско село. Родови во селото се: Атанасовци, Богдановци, Босилковци, Гошевци, Гештаковци, Гаџовци, Гелибаловци, Демировци, Јоновци, Китевци, Кочевци, Камшиговци, Крстевци, Колевци, Лозевци, Марковци, Николовци, Петревци, Секуловци, Савевци, Стојчевци, Трповци, Тасевци, Тракталовци, Угриновци (доселени од некогашното село [[Исток (Евла)|Исток]]), Цветковци и Шуминовци.<ref>{{Наведена книга|title=Населбите во Преспа|last=Јовановски|first=Владо|publisher=Ѓурѓа|year=2005|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1949 година, родови во селото се: * '''Староседелци:''' ''Чодевци (2 к.), Угриновци (2 к.), Марковци (4 к.), Китевци (8 к.), Николовци (3 к.), Савевци (8 к.), Душковци (6 к.), Богдановци (1 к.)'' * '''Доселеници:''' ''Секуловци (1 к.)'' доселени се од некогашното село [[Исток (Евла)|Исток]]; ''Лозевци (5 к.)'' доселени се од селото [[Лескоец (Ресенско)|Лескоец]]; ''Ѓештаковци (15 к.)'' доселени се исто така од селото [[Лескоец (Ресенско)|Лескоец]]; ''Босилковци (5 к.)'' доселени се од селото [[Стипона]]; ''Јоновци (2 к.)'' доселени се од некогашното село [[Исток (Евла)|Исток]]; ''Стипонци (1 к.)'' доселени се од селото [[Стипона]]; ''Атанасовци (1 к.)'' доселени се од селото [[Прељубје]]; ''Шуминовци (4 к.)'' доселени се од селото [[Горно Дупени]]; ''Славевци (2 к.)'' доселени се од [[Горно Дупени]]; ''Гацовци (5 к.)'' доселени се од селото [[Грнчари]]; ''Кочевци (3 к.)'' доселени се од селото [[Исток (Евла)|Исток]]; ''Камшиковци (3 к.)'' доселени се од селото [[Волкодери]]; ''Ѓелиболци (1 к.)'' доселени се однекаде.<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Преспанска област|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски Фонд на МАНУ, к-2, АЕ 87|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> <gallery mode="packed" heights="150px"> Евла (Ресенско) (03).jpg|Стара куќа во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (13).jpg|Урнатини на стара куќа во западниот дел на селото Евла (Ресенско) (10).jpg|Стара куќа во западниот дел на селото Евла (Ресенско) (14).jpg|Стара куќа во западниот дел на селото Евла (Ресенско) (15).jpg|Стара куќа во западниот дел на селото Евла (Ресенско) (12).jpg|Стара куќа во западниот дел на селото Евла (Ресенско) (17).jpg|Стара куќа и плевна во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (24).jpg|Урнатини на стара куќа во средишниот дел на селото </gallery> == Општествени установи== == Самоуправа и политика == === Избирачко место === Во селото постои избирачкото место бр. 1628 според [[Државна изборна комисија на Македонија|Државната изборна комисија]], сместени во просториите на приватен објект на динче кочовска.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://mojotizbor.mk/arhiva/parlamentarni-izbori-2011/9-uncategorised/194-opisi-na-izbiracki-mesto.html|title=Описи на ИМ|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> На [[Македонски претседателски избори (2019)|претседателските избори во 2019 година]], на ова избирачко место биле запишани вкупно 76 гласачи.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://rezultati.sec.mk/mk-MK/1/r/all/56/1613|title=Претседателски избори 2019|last=|first=|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=3 ноември 2019}}</ref> == Културни и природни знаменитости == ;Цркви<ref>{{наведена книга|last=Јелена Павловска, Наташа Ниќифоровиќ и Огнен Коцевски|title=Карта на верски објекти во Македонија|editor=Валентина Божиновска|publisher=Комисија за односи во верските заедници и религиозните групи|location=Менора - Скопје|date=2011|isbn=978-608-65143-2-7}}</ref> *[[Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Евла|Црква „Воведение на Пресвета Богородица“]] или „Успение Богородично“ — главната селска црква од 1848 година на чија западна страна е вградена мермерна плоча на која се прикажани три интересни лика. Во близината на селото се наоѓа и топонимот „Калуѓерска Краста“ кој укажува дека ова место има историско минато. Во книгата „Преспа“ на Георги Трајчев, објавена во 1923 година, е опишано местото „Влашки колиби“ кое било живеалиште на [[Каракачани]]те кои на падините над селото се занимавале со [[овчарство]].<ref>Александар Матески, Евла, ''Економија и бизнис'', година 22, број 265, септември 2020, стр. 116-117.</ref> *[[Црква „Вознесение Христово“ - Евла|Црква „Вознесение Христово“]] или „Св. Спас“ - пештерна манастирска црква која се наоѓа 3,5 километри од селото. До неа може да се стигне само пеш или со теренско возило. Според преданието, манастирската црква се наоѓала на друго место (Стара Спаса), но подоцна, иконата била преместена на сегашното место на кое била изградена средновековната пештерска црква. ;Археолошки наоѓалишта<ref>[[Димче Коцо|Коцо, Димче]] (1996). ''Археолошка карта на Република Македонија''. Скопје: МАНУ. ISBN 9789989101069</ref> *[[Исток (Евла)|Исток]] — црква од средниот век; *[[Св. Спас (Евла)|Св. Спас]] — црква од средниот век; *[[Кале (Евла)|Кале]] — населба од средниот век; *[[Ливадица (Евла)|Ливадица]] — осамен наод од доцноантичко време; == Редовни настани == На празникот [[Вознесение Христово]], во [[Црква „Вознесение Христово“ - Евла|црквата „Вознесение Христово“]] доаѓаат луѓе од целата [[Преспа]], како и од околните села од [[Охридско|охридскиот регион]]. == Личности == * [[Ефтим Темелков Атанасовски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref>{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Ноне Димиџиовски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3">{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том I, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Ристо Димиџиовски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":3" /> * [[Нанчо Наумов Лозевски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":4">{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска, Ленина Жила и Филип Петровски (2016). Илинденски сведоштва. том II, дел II. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Пере Наумов Лозевски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":4" /> * [[Мице Трајчев Марковски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":5">{{Наведена книга|title=|first=|publisher=|others=Јасмина Дамјановска; Ленина Жила; Филип Петровски (2017). Илинденски сведоштва том III, дел I. Скопје: Државен архив на Република Македонија.|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> * [[Нанчо Тасев Николовски]] — македонски револуционер од [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]].<ref name=":5" /> == Иселеништво == Постари иселеници од селото има во [[Соединети Американски Држави|САД]] (9 семејства), [[Аргентина]] (8 семејства), [[Бугарија]] (5 семејства), [[Канада]], [[Турција]], [[Ресен]] и [[Скопје]]. Иселени пред 1949 година.<ref name=":2" /> ==Галерија== <gallery mode="packed" heights="150px"> Евла (Ресенско) (01).jpg|Патни ознаки во влезот на селото Евла (Ресенско) (04).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (05).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (06).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (07).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (08).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (16).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (18).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (19).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (20).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (21).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (22).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (23).jpg|Улица во средишниот дел на селото Евла (Ресенско) (25).jpg|Улица во средишниот дел на селото </gallery> == Поврзано == * [[Евла]] — истоимено дрво од семејството на [[брези]]те == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр-авто}} {{Општина Ресен}} [[Категорија:Евла (Ресенско)| ]] [[Категорија:Села во Македонија]] [[Категорија:Ресенски села]] [[Категорија:Села во Општина Ресен]] q4rwn5j9r2oi1yx38045869bx7ywpxl 0 17087 4799866 4778112 2022-08-06T00:10:03Z DImi The Online 98871 /* Управување */ wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Симон Боливар | office = [[Претседател на Венецуела|Претседател]] на [[Втора Венецуелска Република]] | image = Simón Bolívar 2.jpg | caption = | predecessor = [[Франсиско де Миранда]] <br> <small> (Како Претседател на [[Прва Венецуелска Република]]) </small> | successor = Симон Боливар | footnotes = | signature = Simón Bolívar Signature.svg | office2 = [[Претседател на Венецуела|Претседател]] на [[Трета Венецуелска Република]] | predecessor2 = Симон Боливар | successor2 = [[Хосе Антонио Паес]] <br> <small> ([[Претседател на Венецуела]]) </small> | birth_name = | birth_date = {{birth date|df=yes|1783|7|24}} | birth_place = [[Каракас]], [[Шпанско Царство]] (денес [[Венецуела]]) | death_date = {{death date and age|df=yes|1830|12|17|1783|7|24}} | death_place = [[Санта Марта]], (денес [[Колумбија]]) | death_cause = [[Туберкулоза]] | nationality = Венецуелско | spouse = Марија Тереза ​​Родригес дел Торо и Алаиса | term_start = 7 август 1813 | term_end = 16 јули 1814 | term_start2 = октомври 1817 | term_end2 = 24 февруари 1819 | office3 = 1-в Претседател на [[Голема Колумбија]] | term_start3 = 24 февруари 1819 | term_end3 = 4 мај 1830 | vicepresident3 = [[Франсиско де Паула Сантандер]] | successor3 = [[Доминиго Кајседо]] | order4 = 1-в Претседател на [[Боливија]] | term_start4 = 12 август 1825 | term_end4 = 29 декември 1825 | successor4 = [[Антонио Хосе де Сукре]] | order5 =6-ти Претседател на [[Перу]] | term_start5 = 17 февруари 1824 | term_end5 = 28 јануари 1827 | predecessor5 = [[Хосе Бернардо де Тагле]] | successor5 = [[Андрес де Санта Крус]] }} '''Симон Хозе Антонио де ла Сантисима Тринидад Боливар и Понте Палациос и Бланко''' ([[шпански јазик|шпански]]: ''Simón José Antonio de la Santísima Trinidad Bolívar y Ponte Palacios y Blanco''; {{роден во|Каракас|Венецуела}}, {{роден на|24|јули|1783}} - {{починал во|Санта Марта|Колумбија}}, {{починал на|17|декември|1830}}) — прочуен [[Латинска Америка|латиноамерикански]] [[револуционер]], [[национален херој]] и предводник на борбите за независност на повеќе јужноамерикански држави: [[Венецуела]], [[Колумбија]], [[Еквадор]], [[Перу]], [[Панама]] и [[Боливија]]. Боливар го почитуваат како херој и во овие земји, но и во останатите латино-американски земји. Боливар е роден во богато, аристократско семејство, како што било заедничко за наследниците на горната класа семејства во негово време, бил испратен на едукација во странство во млада возраст, пристигнувајќи во [[Шпанија]] кога имал 16 години, а потоа се преселил во [[Франција]]. Додека бил во [[Европа]] се запознал со идеите на [[просветителство]]то, кои подоцна го мотивирале да го собори владеечкиот шпански режим во колонијалната Јужна Америка, започнувајќи ја својата кампања за независност во [[1808]] година и апелирајќи до населението на богатите воспоставил организиран национален конгрес во рок од три години. Кога [[Наполеон Бонапарт]] во [[1808]] година ја победи [[Шпанија]], Боливар зема учество во хунтите на отпорот против Шпанците што се формираат во [[Јужна Америка]]. И покрај големиот број на пречки, вклучувајќи го и доаѓањето на невидено тдотогаш големите шпански експедициски сили, револуционерите на крајот надвладеале по кое во [[1821]] година Венецуела станала независна држава. По овој триумф над Шпанската монархија, Боливар учествувал во основањето на првиот сојуз на независни нации во [[Латинска Америка]], [[Голема Колумбија]], на кој бил претседател од 1819 до 1830 година. Преку понатамошните воени походи, тој ги соборил шпанските владетели од [[Еквадор]], [[Перу]], и [[Боливија]], чиј последен која држава била именувана по него. Тој истовремено беше и претседател на Голема Колумбија (денешна Венецуела, Колумбија, Панама и Еквадор) и Перу, додека Антонио Хозе де Сукре бил назначен за претседател на Боливија. Боливар имал за цел силна и обединета Шпанска Америка, способна да се справи не само со заканите што произлегуваат од Шпанија и Европската света алијанса, туку и со новите сили на [[САД]]. На врвот на неговата моќ, Боливар владеел со огромна територија од аргентинската граница до [[Карипско Море]]. Боливар се смета за национална икона во поголемиот дел од модерната [[Јужна Америка]] и се смета за еден од најголемите херои на шпанските движења за независност од почетокот на [[19 век]], заедно со Хосе де Сан Мартин, [[Франсиско де Миранда]] и други. На крајот од својот живот, Боливар очајно се соочил со ситуацијата во неговиот роден крај. Во обраќањето кон конститутивниот конгрес на Република Колумбија, Боливар изјавил: „''Сограѓани! Јас можам да го кажам ова: Независноста е единствената корист што го имаме стекнато, на штета на сите останати''“<ref>quoted in [[Jeremy Adelman]], "Independence in Latin America" in ''The Oxford Handbook of Latin American History'', José C. Moya, ed. New York: Oxford University Press 2011, p. 153.</ref>. == Потекло == Симон е роден на [[24 јули]] [[1783]] година<ref name=Arana>Arana, M., 2013, ''Bolivar'', New York: Simon & Schuster, {{ISBN|9781439110195}}</ref> во познато креолско семејство на Хуан Винсент Боливар (1726 - 1786), кој потекнувал од благородничко семејство, кое се преселило во Америка во [[16 век]] од баскиското село Пуебла де Боливар во [[Шпанија]]<ref name="guiabizkaia"> [http://www.guiabizkaia.com/museos/simon_bolivar/museo_simon_bolivar.php Museo Simon Bolivar], [[Cenarruza-Puebla de Bolívar]], Spain. </ref>, од каде доаѓа и презимето на неговата фамилија<ref name="geneall">{{Наведена мрежна страница| url = http://www.geneall.net/H/per_page.php?id=276333| title = Simón Bolívar| publisher = geneall.net}}</ref><ref name="lahAbout">{{Наведена мрежна страница| url = http://latinamericanhistory.about.com/od/modernlatinamerica/a/toptenallla.htm| title = LatinAmericanHistory.about.com| publisher = LatinAmericanHistory.about.com| date = 14 February 2012| accessdate = 2012-04-09}}</ref>. Татко му бил далечен потомок на кастилски крал Фернандо III и савојскиот гроф Амадео IV, како и на фамилијата Арданса{{hrf|GeneAll.net}}. Далечен предок на револуционерот е неговиот имењак Симон де Боливар, кој бил на служба кај управителот на [[Генерално капитанство Санто Доминго|Генералното капитанство Санто Доминго]] од 1550 до 1570 година. Заедно со гувернерот, тој се преселил во [[Венецуела]] во [[1589]] година. Како еден од првите доселеници во [[Каракас]] тој станал видна личност во локалното општество, а неговото семејство добило значителни поседи во областа, како и места во локалниот колонијален совет (кабилдо). Влијанието на семејство се гледало од фактот што по изградбата на Каракаската катедрала во 1594 година станале едни од првите кои добиле сопствена капела кон неа. Првичниот извор на богатството на родот Боливар била шеќерната плантажа Сан Матео{{hrf|Masur|1969|21 – 22}}. Подоцна [[Индијанци]]те на плантажата биле заменети со робови и слободни црнци. Друг важен извор на приходи за семејството биле рудниците за екстракција на [[бакар]], како и на [[злато]] и [[сребро]]. Кон крајот на [[17 век]] ископувањето на бакар во Венецуела се зголемило до таква мера што изразот „каракаски бакар“ станал вообичаен во шпанскиот свет. Повеќето од бакарните рудници во тоа време биле во сопственост на семејството Боливар. Во [[1728]] година дедото на Симон Боливар, Хуан де Боливар и Мартинез де Вијегас, закупиле од каталонскиот манастир Санта Марија де Монтсерат благороднички титули. ==Рани години== Симон Боливар израснал во Венецуела. Меѓу неговите воспитувачи бил и Симон Родригес, кој имал големо влијание врз момчето. Неговите родители, Хуан Висенте Боливар и Понте и Марија де ла Консепсион Паласиос и Бланко, починале додека тој е уште дете, односно во [[1786]] и [[1792]] година. Во [[1799]] година Боливар заминал за [[Шпанија]], по решение на роднините, за да го продолжи своето образование. Таму тој изучувал право и во [[1802]] година се оженил за Марија Тереса Родригес дел Торо и Алаиса, роднина на видно семејство од [[Каракас]], но на следната година двајцата ја посетиле Венецуела и таа починала од [[маларија]]. Боливар се вратил во Шпанија во [[1804]] година, живеел некое време во [[Париз]], каде што учел на Политехничката школа и патувал низ Европа во Италија, Швајцарија, Германија, Англија и Франција{{hrf|Lynch|2006}}. Во тоа време тој станал франкмасон и подоцна основал нови ложи во [[Латинска Америка]]{{hrf|Grand Lodge of British Columbia and Yukon|2002}}. Во [[1805]] година Боливар ги посетил Соединетите Американски Држави, каде што започнал да размислува за планот за ослободување на Јужна Америка од шпанско владеење. == Личен живот == [[File:Manuela Sáens Thorne.jpg|200px|left|thumb|[[Мануела Саенц]], саканата на Боливар.]] Во [[1799]] година, по раната смрт на неговиот татко Хуан Висенте (починал во [[1786]] година) и неговата мајка Консепсион (починала во [[1792]] година), Боливар патувал до Мексико, Франција и Шпанија, на 16-годишна возраст, за да заврши образование. Додека бил во [[Мадрид]] во [[1802]] година, тој се оженил за Марија Тереза ​​Родригес дел Торо и Алаиса како единствена негова сопруга. Таа била поврзана со семејството на Маркес дел Торо од [[Каракас]]{{sfn|Arismendi Posada|1983|p=10}}. Осум месеци по враќањето во Венецуела со Боливар, таа починала од [[жолта треска]]. Боливар се вратил во Европа во [[1804]] година, каде што некое време живеел во Франција и направил голема обиколка {{sfn|Lynch|2006}}.Во тоа време, тој се сретнал најверојатно и со [[Александар фон Хумболт]] во [[Париз]]. Хумболд во 1804 година напишал дека се запознал со еден млад човек во Париз, забележал љубов кон слободата и жив разговор, но не бил импресиониран од него. Боливар немал деца, откако преживеал [[мали сипаници]] и заушки како дете. Неговите најблиски живи роднини се од неговите сестри и неговиот брат. Една од неговите сестри починала во раното детство. Неговата сестра Хуан Боливар и Паласиос се оженила за својот чичко по мајчина линија, и имала две деца, Гилермо и Бенинја. Гилермо загинал, борејќи се во битка кај Ла Хогаса на [[2 декември]] [[1817]] година. Бенинја имала два брака - првиот со Бричено Мендес Педро, а вториот со Педро Аместој<ref>De-Sola Ricardo, Irma, „Bolívar Palacios, Juana“ in Diccionario de Historia de Venezuela, Vol. 1. Caracas: Fundación Polar, 1999</ref>. Правнуците им, најблиските живи роднини денес на Боливар, Педро и Едуардо Мендоза Гоититико, живеат во Каракас. Најголемата му сестра, Марија Антонија, се омажила за Пабло Клементе Франсија и имале четири деца: Хосефа, Анаклето, Валентина и Пабло. Постариот брат, Хуан Висенте, кој починал во [[1811]] година за време на дипломатска мисија во САД, имал три вонбрачни деца кои ги признал: Хуан, Фернандо Симон и Фелисија Боливар Тиноко. Боливар ги обезбедил условите за децата и нивната мајка по смртта на својот брат. Боливар бил особено близок со Фернандо, а во 1822 година го испратил да студира во САД каде што учел на Универзитетот во Вирџинија. Во долгиот живот, Фернандо има незначително учество во некои од најважните политички настани од венецуелската историја, и исто патувал и живеел долго време во Европа. Тој има три деца, Бенџамин Боливар Готие, Сантјаго Ернандез Боливар и Клаудио Боливар Тараха. Фернандо починал во 1898 година на возраст од 88 години<ref>De-Sola Ricardo, Irma, „Bolívar Palacios, María Antonia“ in Diccionario de Historia de Venezuela, Vol. 1.</ref>. == Создавање на Голема Колумбија == Симон Боливар се вратил во Венецуела во [[1807]] година. Откако [[Наполеон Бонапарт]] го ставил на шпанскиот престол својот брат [[Жозеф Бонапарт]] во [[1808]] година, латиноамериканските колонии одбиле да го признаат и власта во нив била заземена од локални влади, независни од [[Мадрид]]. Хунтата во Каракас прогласила независност во [[1810]] и Боливар, кој учествувал во неа, бил испратен на дипломатска мисија во [[Велика Британија]], за да бара поддршка од британската влада, која сепак претпочитала да задржи неутралност. Боливар го оставил во [[Лондон]] агентот Луј-Лопез Мендес за склучување на спогодба од името на Венецуела за заем и за врбување на војници и се вратил назад. Во [[1811]] година Боливар повторно бил во Венецуела, каде војната добила жесток карактер бидејќи [[Шпанци]]те се обратиле за помош кон полудивите жители на венецуелските степи, на кое Боливар одговорил со наредба да се убијат сите заробеници. На следната година, водачот на хунтата [[Франсиско де Миранда]] ја предал земјата на Шпанците и Боливар заминал за [[Картагена]], каде го напишал својот [[Картагенски манифест]]. Во [[1813]] година, Конгресот од Тунха му доверува команда на војниците на [[Поткралство Нова Гранада|Нова Гранада]] и на [[14 мај]] тој започнал офанзива кон Венецуела, позната како познато како ''Campaña Admirable''. На [[23 мај]], тој влегол во [[Мерида]], каде што го добил прекарот Ослободител, а Трухило го зазел на [[9 јуни]]. На 15 јуни го издал познатиот „Декрет за војна до смрт“, на 6 август го презел Каракас, со што била прогласена Втората венецуелска република на чело на која застанал Боливар. Тој, сепак, не се решил да спроведе реформи во интерес на посиромашните слоеви, не успеал да ја освои нивната поддршка и претрпел пораз по востанието на [[Хозе Томас Бовес]] во [[1814]] година и по падот на Венецуелската република, Боливар се вратил во Нова Гранада, каде ги водил колумбиските националисти и ја освоил [[Богота]]. Тој имал намера да се упати во Картагена и, со помош на локалните сили, да го освои градот Санта Марта, но се откажал и заминал на [[Јамајка]]. Од таму, тој побарал помош за водачот на [[Хаити]] Александар Петион. Во септември [[1815]] година, Боливар објавил отворено писмо изразувајќи ја увереноста во ослободувањето на Америка од Шпанците. Во декември 1816 година, со помош на [[Хаити]] добил против ветувањето за ослободување на робовите, Боливар се симнал во Венецуела. Укинувањето на ропството (1816) и издадениот во 1817 година декрет за доделување на земјиште на војниците од ослободителната армија, му дозволиле да освои помош на населението. По неуспешниот обид да ги собере околу себе сите главатари на револуцијата, за да дејствува врз општ план, во мај [[1817]] година Боливар ја освојува Ангостура (денес Сиудад Боливар) и ја кренал против Шпанија цела Гвајана. Боливар наредил апсење на неговите поранешни соучесници, Пиар и Марино (првиот бил осуден на смрт на [[16 октомври]] [[1817]] година). Во февруари 1818, благодарение на војниците пристигнати од Лондон, Боливар формирал нова армија. По неколку успешни акции во Венецуела, во [[1819]] година, неговите војници ја ослободиле Нова Гранада по победата во Битката кај Бојака. На [[7 септември]] [[1821]] година била основана [[Голема Колумбија]], федерација во која на почетокот влегувале Венецуела и Нова Гранада. Во декември 1819, Боливар бил избран за претседател на Националниот конгрес во Ангостура, а Франциско де Паула Сантандер бил потпретседател. Во [[1822]] година, Колумбијците ги протерале шпанските сили од провинцијата Кито (денес [[Еквадор]]), по кое и Кито се приклучил на Колумбија. == Управување== [[Слика:Bust of simon bolivar.jpg|мини|200п|Статуа на Боливар]] Победите кај Карабобо во [[1821]] и Пичинча во [[1822]] година ја зацврстиле моќта на Боливар во Венецуела и Еквадор. Во јули [[1822]] година, тој се сретнал во [[Гвајакил]] со аргентинскиот генерал [[Хосе де Сан Мартин]], „бранител на перуанската слобода“, и презел обврска да го поддржи за конечното отфрлање на на ројалистите од [[Перу]]. На [[10 февруари]] [[1824]] година, Перуанскиот парламент го назначил Боливар за диктатор. На [[6 август]], со помош од [[Антонио Хосе де Сукре]], тој им нанел решителен пораз на Шпанците во Битката кај Хунин, а на 9 декември шпанските војници конечно биле разбиени од Сукре кај Ајакучо. На [[6 август]] [[1825]] година била прогласена Боливија, со тоа што Боливар станал еден од ретките луѓе што некоја земја била наречена според еден национален херој. Во исто време, тој се соочил со тешкотии во одржувањето контрола врз огромната [[Голема Колумбија]]. Венецуелските востанија започнале, а федерацијата била на работ на колапс. Иако бил постигнат договор со венецуелските бунтовници, тоа предизвикало незадоволство во Нова Гранада. Обидувајќи се да ја спаси разнишаната држава, Боливар свикал уставно собрание во Оканја во април [[1828]] година. Намерата му била да воведе силно централизирано управување со доживотен претседател, слично на утврденото во Боливија. Овие планови имале силен отпор на состанокот, а Боливар ги повлекол своите поддржувачи, а потоа се прогласил за диктатор. Тоа уште повеќе ги изострило тензиите и на [[25 септември]] [[1828]] година бил направен обид за неговото убиство, а во следните месеци започнале бунтови во Нова Гранада, Венецуела и Еквадор. == Смрт== [[File:Simón Bolívar - José María Espinosa, 1830.jpg|thumb|200px|left|Цртеж на Боливар на 47 години од Хосе Марија Еспиноса од 1830 година]] Со зборовите „Сите оние кои служеа на револуцијата, го разурнаа морето“, Боливар поднел оставка од претседателската функција на [[27 април]] [[1830]] година, имајќи намера да ја напушти земјата и да замине во егзил во [[Европа]], најверојатно во [[Франција]]. Тој веќе испратил неколку сандаци (со негови предмети и дела кои ги избрал) во Европа<ref name="Bolívar, Simón 1983">Bolívar, Simón (1983). Hope of the universe (print ed.). Paris: UNESCO.</ref>, но не успеал да отплови. На [[17 декември]] [[1830]] година, на 47-годишна возраст, Симон Боливар починал од туберкулоза {{sfn|Arismendi Posada|1983|p=19}} во ''Квинта де Сан Педро Алехандрино'' во [[Санта Марта]], [[Голема Колумбија]] (денес [[Колумбија]]). На смртна постела, Боливар го замолил својот помошник, генерал Даниел Флоренсио О'Лири, да го изгори останатиот архив од негови дела, писма и говори, но помошникот не го послушал и делата на Боливар опстанале, обезбедувајќи на историчарите богата информации за либералната филозофија и мисли на Боливар, како и детали од неговиот приватен живот, како што се неговата долга љубовна врска со Мануела Саенц. Непосредно пред својата смрт во [[1856]] година Саенц ја зголемила оваа збирка, и ги дал на помошникот сопствените писма од Боливар<ref name="Bolívar, Simón 1983"/>. [[File:La Muerte del Libertador - Antonio Herrera Toro.jpg|thumb|200px|Смртта на Боливар од страна на венецуелскиот сликар Антонио Херера Торо]] Неговото тело било погребано во катедралата Санта Марта. Дванаесет години подоцна, во [[1842]] година, по барање на претседателот [[Хосе Антонио Паес]], телото било префрлено од Санта Марта во [[Каракас]], каде што бил издигнат споменик за неговиот погреб во Националниот Пантеон на Венецуела. ''Квинтата'' во близина на Санта Марта е зачуван како музеј со многу наводи за неговиот живот<ref name="findagrave">[http://www.findagrave.com/cgi-bin/fg.cgi?page=gr&GRid=11917&pt=Simon%20Bolivar Bolivar]</ref>. Во [[2010]] година, симболично посмртните останки на љубовницата на Боливар, Мануела Саенц биле погребани до него за време на национална церемонија{{sfn|BBC, Grant|5 July 2010}}. Во јануари [[2008]] година, претседателот на Венецуела [[Хуго Чавез]] создал комисија<ref name="WaPo Forero 23 February 2008">[http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/02/22/AR2008022202904.html Chávez, Assailed on Many Fronts, Is Riveted by 19th-Century Idol]</ref> чија цел била да ја испита теоријата дека Боливар бил жртва на убиство. На неколкупати Чавез велел дека Боливар всушност бил отруен од „предавниците од Нова Гранада“<ref name="COHAforum">Bolivar and Chavez a Worthy Comparison. Council on Hemispheric Affairs. 2011-08-11 Bolivar and Chavez a Worthy Comparison</ref>. Во април [[2010]] година, специјалистот за инфективни болести Пол Овертер ги истражувал записите на симптомите на Боливар и дошол до заклучок дека може да претрпел хронично труење со арсен, но и дека брзото труење или убиство се малку веројатни<ref name="2010PAresearch">„Doctors Reconsider Health and Death of 'El Libertador,' General Who Freed South America“. Science Daily. April 29, 2010.</ref><ref name="The Telegraph Allen 7 May 2010">Allen, Nick (7 May 2010). „Simon Bolivar died of arsenic poisoning“. The Telegraph. Simon Bolivar died of arsenic poisoning</ref>. Во јули [[2010]] година, телото на Боливар било ексхумирано да се подложи со студијата<ref name="msnbc James 16 July 2010">James, Ian (16 July 2010). „Venezuela opens Bolivar's tomb to examine remains“. MSNBC Venezuela opens Bolivar's tomb to examine remains</ref>. Во јули [[2011]] година, меѓународните судски експерти издале извештај во кој се тврди дека нема докази за труење или друга неприродна причина за смртта. == Политички убедувања == [[File:Bolivarmemorial01.jpg|thumb|200px|десно|Споменик на Симон Боливар во [[Санта Марта]], Колумбија]] [[File:EstatuaDelLibertadorEnLaPlazaBolivar2004-6.jpg|thumb|200px|десно|Плоштад „Боливар“ во [[Каракас]]]] Боливар бил поддржувач на [[Американска револуција|Американската]] и [[Француска револуција|Француската револуција]]. Всушност, [[Џорџ Вашингтон]] и Боливар ја делат истата цел: независност на својот народ и создавање на демократска држава. Тој се восхитувал од [[Томас Џеферсон]] и го испратил својот внук во Универзитетот на Вирџинија, кој бил основан од Џеферсон. Сепак, Боливар, во својата политичка филозофија од водачите на американската револуција, се разликува по две важни прашања. Прво, тој е цврсто против [[ропство]]то, иако е од Латинска Америка, која се потпира главно на робовскиот труд. Второ, бидејќи бил поддржувач на американската независност, тој не верувал дека нејзиниот систем на управување може да функционира во [[Латинска Америка]]{{sfn|Bushnell|Langley|2008}}. Иако има цврста позиција за ропството, во текот на целиот свој живот тој продолжил да се соочува со стравовите од востанијата и управувањето на пардосите и кажал дека управувањето на хетерогени општества како Венецуела „бара бескрајно цврста рака“{{sfn|Bushnell|Langley|2008|p=100}}. Боливар сметал дека [[Соединетите Американски Држави]] се засноваат на нова земја, плодна за демократија. Во контраст на ова, тој наведува дека шпанска Америка е „предмет на угнетување на незнаењето, тиранијата и вицекралството. Ако некоја република може да биде основана на таква земја, ќе мора да направи некои отстапки во однос на слободата“. Тоа се манифестирало кога Боливар обвинил за падот на првата република, обидувајќи се да имитира некаква чиста република и необрнувајќи внимание за политичката реалност на Јужна Америка{{sfn|Bushnell|Langley|2008|p=136}}. Меѓу книгите кои го придружуваале, кога патувал, биле „[[Богатството на народите]]“ на [[Адам Смит]], „Писма“ на [[Франсоа Волтер]], а кога го пишувал боливискиот устав, „[[Духот на законот]]“ на [[Шарл Монтескје]]{{sfn|Lynch|2006|p=33}}. Боливискиот устав го направил на начин кој на крајот на [[19 век]] станало познато како латиноамерикански конзервативизам. Боливискиот устав предвидува доживотен претседател и наследен сенат, и во суштина го препишал британскиот устав, без официјално да е предвидено основање на монархија. Токму обидите на Боливар да реализира сличен устав во Голема Колумбија, довеле до негово соборување и отфрлање во [[1830]] година. == Наследство== Во [[Латинска Америка]], името Боливар е многу популарно. Боливаризмот од последните две децении, на пример во Венецуела на [[Уго Чавез]], се обидува да ги разбуди спомените за Боливар со помош на левичарски погледи врз делата и претпоставените му амбиции, како основа за едно ново политичко движење<ref>Martin, Stephen (2009-10-05). „Hugo Chavez presents Simon Bolivar“. VenezuelAnalysis.</ref>. Сепак, некои критичари, вклучувајќи ги и потомците на Боливар, изјавуваат дека Боливар би ги отфрлил овие позиции<ref>Halvorssen, Thor (July 25, 2010). „Behind exhumation of Simon Bolivar is Hugo Chavez's warped obsession“. The Washington Post.</ref>. По поразот и раната смрт, требало да помине повеќе од една деценија, за да биде рехабилитиран неговиот изгубен лик во Јужна Америка. Кон 1840-те години, спомените на Боливар се докажале корисни за градење на чувство за државност. Во Венецуела на пример, тоа речиси станало култ, прво кај претседателот Хозе Антонио Паес и најчесто кај претседателот Антонио Гузман Бланко. Бидејќи сликата на Боливар станала центар на националниот идентитет на Венецуела, Колумбија, Панама, Еквадор, Перу и Боливија, мантија му е наметнета од речиси сите политичари од сите делови на политичкиот спектар{{sfn|Lynch|2006|p=299 – 304}}. [[Карл Маркс]], сепак, дал негативна карактеризација на ослободителот во една од неговите статии. Затоа, во советската и социјалистичката литература долго време Боливар бил посочуван како диктатор, кој ги претставува интересите на буржоазијата и земјопоседниците. Неговото име е овековечено во името на земјите Боливија и Венецуела (Боливарска Република Венецуела), во имињата на провинции, градови, улици, парични единици, изградени се многубројни споменици. На Симон Боливар се посветени бројни биографии, уметнички дела, историски дела и слично. Според неофицијални податоци, Симон Боливар освоил 472 битки. Боливар е главниот лик во романот на колумбискиот писател [[Габриел Гарсија Маркес]] ''Генералот во својот лавиринт'', во кој настаните се развиваат во последната година од животот на генералот. == Занимливости == * Две марки на [[пура|пури]] го носат името на Симон Боливар. Видете [[Боливар (марка на пури)]]. == Наводи == {{наводи|3}} == Надворешни врски == {{sister project links|Simón Bolívar|wikt=no|v=no|n=no|s=no|b=no}} {{wikisourcelang|es|Simón Bolívar}} *[http://www.archivodellibertador.gob.ve/ ''Archivo del Libertador''] (In Spanish) –12,000+ transcribed documents of the ''Libertador'', from 1799 to 1830. * {{In Our Time|Simón Bolívar|b00f4prq|Simon_Bolivar}} * [http://www.crystalbeach.com/history.htm The Life of Simón Bolívar] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20040723082305/http://www.crystalbeach.com/history.htm |date=2004-07-23 }} * [http://thelouvertureproject.org/ The Louverture Project]: [http://thelouvertureproject.org/index.php?title=Sim%C3%B3n_Bolivar Simón Bolívar] – Information about the support Bolívar received from Haiti. * [http://soundsandcolours.com/articles/bolivia/in-profile-simon-bolivar-the-liberator-3864/ In Profile: Simón Bolívar – The Liberator] * [http://www.euskalnet.net/laviana/gen_bascas/bolibar_generalidades.htm About the surname Bolíbar/Bolívar, in Spanish] * [http://www.euskalnet.net/laviana/gen_bascas/bolibar_libertador.htm Paternal ancestors of the Liberator, in Spanish] * [http://www.euskalnet.net/laviana/gen_bascas/bolibar_armas.htm Coats of arms of the Bolíbars, in Spanish] * [http://www.euskalnet.net/laviana/gen_hispanas/palacios.htm Maternal ancestors of the Liberator (Palacios family), in Spanish] * {{es}} [https://web.archive.org/web/20090712035045/http://www.glrbv.org.ve/Proceres%20Masones/Simon%20Bolivar.htm Glrbv.org]: Biography * [http://www.chezjim.com/family/demarquet/ Beside Bolivar: The ''Edecán'' Demarquet] – About C. E. Demarquet, one of Bolívar's principal aides * [https://www.nytimes.com/2010/08/04/world/americas/04venez.html?hp "Building a New History by Exhuming Bolívar"] Simon Romero, ''[[The New York Times]]'', 3 August 2010 * {{YouTube|P2jdX5PAdjM|"Bolivar: American Liberator"}} Lecture by Marie Arana, The John W. Kluge Center, ''[[The Library of Congress]]'', 6 June 2013 * {{Find a Grave|11917}} * [http://mk.globalvoicesonline.org/05/21/990 Венецуела: Нови сомнежи околу причините за смртта на Симон Боливар], вест од Глобал војсис на македонски. {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Боливар, Симон}} [[Категорија:Револуционери]] [[Категорија:Личности од латиноамериканските војни за независност]] [[Категорија:Претседатели на Перу]] [[Категорија:Претседатели на Венецуела]] [[Категорија:Претседатели на Голема Колумбија]] [[Категорија:Починати од туберкулоза]] 4909tgofg2wo9bcyhy5pi8dy35wh9xb 0 19935 4799880 4776316 2022-08-06T08:54:51Z P.Nedelkovski 47736 wikitext text/x-wiki :''За други значења на поимот '''Дебрца''', видете на [[Дебрца (појаснување)|појаснителната страница]]'' [[Податотека:Debarca in Macedonia.png|мини|280п|десно|Дебрца на картата на Македонија (во црвено)]] '''Дебрца''' или '''Дебарца''' — етногеографска и историска област во [[Западна Македонија]], северно од [[Охрид]] и југозападно од [[Кичево]]. Областа Дебрца го опфаќа најголемиот дел од територијата на [[Општина Дебрца]].<ref>{{наведена книга|title=Македонски фолклор|publisher=Институт за фолклор|location=Скопје|date=1982|edition=29-31}}</ref> == Етимологија на името == Досега во науката не постојат точни податоци за потеклото на името Дебрца. Повеќе стари дебрчани искажувале различни преданија за потеклото на името. Најверојатно најблиску до вистината е кажувањето на Јонче Попоски од [[Велмеј]], според кој името на областа дошло од некогашниот град Дебрец кој постоел во средна Дебрца. Различни автори оваа област ја именувале со следните имиња: [[Ј. Г. Хан]] оваа област ја завел како Дебертза, [[Спиридон Гопчевиќ]] името на областа го завел како Дебрза, [[Кузман Шапкарев]] името на областа го завел според денешното име Дебрца.<ref name=":3">{{Наведена книга|title=Лактиње- Корени и потомци, времиња и судбини.|last=Милошески|first=Танче|publisher=Ирис-Р|year=2008|isbn=|location=Струга|pages=}}</ref> == Географски карактеристики и поделба на Дебрца == {{Главна|Дебрца (котлина)}} Дебрца е котлински предел кој на запад е ограден со падините на планините [[Стогово]] и [[Караорман]] кои ја одделуваат од областите [[Малесија|Струшка Малесија]], [[Дримкол]] и [[Општина Центар Жупа|Дебарска Жупа]], на исток со падините на планините [[Славеј Планина]], [[Илинска Планина]] и [[Плаќенска Планина]] кои ја одделуваат од областа [[Железник|Железник (Демир Хисар)]], додека пак на север е отворена кон Кичевската котлина и областа [[Копачка (област)|Копачка]], а на југ е отворена кон Охридско-Струшката котлина. Областа Дебрца се дели на три под-области '''Горна Дебрца''' со главно место [[Сливово]], '''Средна Дебрца''' со главно место [[Издеглавје]] и '''Долна Дебрца''' со главно место [[Белчишта]].<ref>Трифуноски, Ф. Јован. „Охридско-струшка област. Антропогеографска проучавања“. САНУ, 1980. стр.287</ref> Главна водена артерија низ областа која протекува низ средишниот и јужниот дел на областа е реката [[Сатеска]], која е притока на [[Црн Дрим]] и е дел од јадранскиот слив. == Население и села во Дебрца == {{Население низ историјата |source= Податоците од 1948-2002 се според официјалните пописи<ref name=popisi>{{Наведена мрежна страница | url = http://www.stat.gov.mk/pxweb2007bazi/Dialog/varval.asp?ma=Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk&ti=%CD%E0%F1%E5%EB%E5%ED%E8%E5+%ED%E0+%D0%E5%EF%F3%E1%EB%E8%EA%E0+%CC%E0%EA%E5%E4%EE%ED%E8%BC%E0+%F1%EF%EE%F0%E5%E4+%E8%E7%BC%E0%F1%ED%F3%E2%E0%9C%E5%F2%EE+%E7%E0+%E5%F2%ED%E8%F7%EA%E0%F2%E0+%EF%F0%E8%EF%E0%E4%ED%EE%F1%F2%2C+%EF%EE++%ED%E0%F1%E5%EB%E5%ED%E8+%EC%E5%F1%F2%E0%2C+%F1%EF%EE%F0%E5%E4+%EF%EE%EF%E8%F1%E8%F2%E5+%ED%E0+%ED%E0%F1%E5%EB%E5%ED%E8%E5+1948%2C+1953%2C+1961%2C+1971%2C+1981%2C+1991%2C+1994+%E8+2002++%E3%EE%E4%E8%ED%E0+%28%F1%EE%E3%EB%E0%F1%ED%EE+%F2%E5%F0%E8%F2%EE%F0%E8%BC%E0%EB%ED%E0%F2%E0+%EE%F0%E3%E0%ED%E8%E7%E0%F6%E8%BC%E0+%EE%E4+1996+%E3%EE%E4%E8%ED%E0%29&path=../Database/%CF%EE%EF%E8%F1%E8/%CF%EE%EF%E8%F1%E8%20%ED%E0%20%ED%E0%F1%E5%EB%E5%ED%E8%E5%201948%20-%202002/&lang=18 | title = Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година) | publisher = Државен завод за статистика }}</ref> |1900|8.510 |1905|9.502 |1917|9.824 |1921|10.652|1948|12.264 |1953|12.896 |1961|11.342 |1971|8.570 |1981|6.098|1991|4.098|1994|3.354|2002|2.940}} Во областа Дебрца живеат 2.940 жители од кои повеќето се [[Македонци]]. Како и многуте македонски региони, така и Дебрца во втората половина на XX век беше зафатена од големите миграциони процеси па до денес има константно намалување на своето население. Населението на Дебрца скоро отсекогаш било [[Македонци|македонско]] и христијанско, само во селото [[Песочани]] еден период живеело муслиманско население кое потекнувало од [[Албанци]] и [[Македонци-муслимани|исламизирани Македонци]].<ref name=":1" /><ref name=":4" /> Во составот на областа Дебрца влегуваат селата од северниот и средишниот дел на [[Општина Дебрца]] - Долна Дебрца (т.е. поранешната Општина [[Белчишта]]). Во областа Белчишта влегуваат следниве села: [[Арбиново]], [[Лактиње]], [[Годивје (Охридско)|Годивје]], [[Врбјани]], [[Сливово]], [[Турје]], [[Мраморец]] (во Горна Дебрца), [[Сошани]], [[Оздолени]], [[Слатински Чифлик]], [[Слатино]], [[Издеглавје]] (во Средна Дебрца), [[Ботун]], [[Црвена Вода]], [[Песочани]], [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]], [[Белчишта]], [[Злести]], [[Лешани]], [[Брежани]], [[Велмеј]], [[Грко Поле]], [[Горно Средоречие]] и [[Долно Средоречие]] (во Долна Дебрца).<ref name=":0">Трифуноски, Ф. Јован. „Охридско-струшка област. Антропогеографска проучавања“. САНУ, 1980. стр.256</ref> {| class="wikitable sortable" |+ !Населени Места !1900 !1905 !1917 !1921 !1948 !1953 !1961 !1971 !1981 !1991 !1994 !2002 |- |[[Арбиново]] |280 |320 |303 |395 |410 |411 |311 |195 |137 |43 |32 |26 |- |[[Белчишта]] |650 |752 |770 |850 |989 |1.122 |1.203 |788 |615 |620 |489 |437 |- |[[Ботун]] |370 |400 |398 |415 |523 |569 |526 |453 |303 |305 |212 |227 |- |[[Брежани]] |560 |640 |876 |698 |742 |742 |547 |425 |198 |54 |56 |31 |- |[[Велмеј]] |700 |784 |698 |949 |1.186 |1.257 |1.217 |1.091 |912 |639 |582 |511 |- |[[Врбјани (Охридско)|Врбјани]] |480 |640 |705 |712 |803 |879 |649 |371 |229 |129 |106 |58 |- |[[Годивје (Охридско)|Годивје]] |500 |576 |690 |658 |745 |736 |637 |480 |267 |151 |104 |92 |- |[[Горно Средоречие]] |100 |56 |15 |53 |175 |297 |161 |140 |80 |59 |38 |14 |- |[[Грко Поле]] |20 |48 |58 |39 |60 |59 |52 |63 |55 |37 |27 |30 |- |[[Долно Средоречие]] |72 |32 |38 |65 |111 |... |... |70 |71 |66 |55 |57 |- |[[Злести]] |530 |520 |534 |720 |701 |721 |680 |552 |504 |369 |333 |294 |- |[[Издеглавје]] |200 |224 |275 |241 |471 |529 |566 |445 |339 |176 |150 |136 |- |[[Лактиње]] |480 |560 |540 |615 |574 |641 |537 |365 |203 |123 |93 |82 |- |[[Лешани]] |450 |480 |488 |496 |709 |752 |769 |703 |706 |588 |472 |484 |- |[[Мраморец]] |500 |536 |548 |749 |657 |609 |346 |132 |60 |19 |15 |8 |- |[[Ново Село (Охридско)|Ново Село]] |18 |68 |40 |45 |201 |210 |241 |176 |184 |142 |92 |68 |- |[[Оздолени]] |200 |216 |285 |257 |417 |462 |409 |325 |185 |95 |79 |47 |- |[[Песочани]] |360 |/ |437 |552 |294 |358 |355 |268 |159 |126 |106 |95 |- |[[Слатино (Охридско)|Слатино]] |960 |1.040 |860 |778 |957 |1.016 |948 |800 |547 |218 |204 |161 |- |[[Слатински Чифлик]] |40 |40 |60 |55 |132 |140 |124 |92 |48 |17 |14 |11 |- |[[Сливово]] |400 |480 |420 |476 |489 |463 |332 |194 |70 |35 |24 |16 |- |[[Сошани]] |30 |24 |52 |57 |108 |99 |112 |111 |80 |24 |18 |15 |- |[[Турје]] |320 |456 |419 |417 |492 |493 |338 |205 |87 |38 |36 |17 |- |[[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] |290 |320 |315 |360 |318 |331 |282 |127 |57 |25 |17 |23 |} Највисоката бројка на население областа Дебрца ја имала во 1953 година, кога броела 12.896 жители. Од таа година, до последниот попис во Македонија во 2002 година, населението на Дебрца е намалено за 77,2 %, или за 9.956 жители.[[Податотека:Map of Municipality of Debarca.svg|thumb|right|300px|Карта на општина Дебрца со селските атари.]] === Раселени села во Дебрца === Денес во Дебрца има 24 села, од кои некои пред целосно изумирање ([[Мраморец]], [[Сливово]], [[Турје]], и др.). Но во минатото во Дебрца постоеле многу повеќе села, од кои некои биле многу значајни, од кои секако може да се издвојат [[Радомирово]] и [[Зглавица]], овие две села имале преку 100 домаќинства. Денес не постојат следните села: * [[Сатеска]]: ова село се спомнува во пописниот дефтер од 1582, припаѓало на Охридскиот санџак, нахија Дебрца, имало вкупно 25 жители и било едно од помалите села во дебрчката нахија, селото се наоѓало во атарот на селото [[Ботун]], кога и како исчезнало ова село не постојат точни податоци. * [[Леска]]: Ова село постоело некаде кај [[Лешани]] и [[Злести]]. Селото не се спомнува во пописниот дефтер од Охридскиот Санџак во 1582, но за селото имаат предание жителите на селата [[Лешани]] и [[Злести]], села каде што живеат потомците на иселените жители на селото Леска, а според преданието селото исчезнало некаде во 18 век. * [[Раштани|Раштани:]] ова село постоело на границата помеѓу селата [[Ботун]] и [[Злести]]. Жителите на селото Злести во местото каде што постоело селото Раштани, пронашле камена плоча на која била заведена годината 1450, плочата подоцна била пренесена во охридскиот музеј,<ref name=":1" /> ова исчезнато село се спомнува и во 1582 во пописот во охридскиот санџак, припаѓало во нахијата Дебрца, имало вкупно 88 жители, кога исчезнало селото еден дел од населението на селото се иселило во кичевското село [[Раштани (Кичевско)|Раштани]], точно кога се случило тоа не се знае.<ref name=":1" /> * [[Мацково|Мацково:]] ова било мало село, постоело северозападно од селото [[Песочани]], не се спомнува во пописот од охридскиот санџак во 1582 година, па веројатно е настано подоцна. По населувањето на албанците во селото Песочани, крајот на 18ти, почетокот на 19 век, населението постепено почнало да се иселува од ова село, денес е познат само родот ''Мацковци (''од кој потекнува познатиот писател [[Ванчо Николески]]), тие од селото Мацково се иселиле околу 1860 година.<ref name=":1" /> * [[Радомирово|Радомирово:]] било едно од најголемите села во Дебрца, постоело северозападно од селата [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] и [[Песочани]], на самата граница со областа [[Малесија]], се наведува дека имало околу 500 домаќинства. Селото според преданието го добило името по [[Гаврил Радомир]], селото пропаднало во првата половина на 19 век, кога од селото се иселиле последните жители. Денес е познат родот ''Грбаковци'', кој се иселил во селото [[Лешани]] околу 1840 година.<ref name=":1" /> * [[Јаорец|Јаорец:]] селото било на границата помеѓу селата [[Велмеј]] и [[Брежани]]. Во 1582 година било заведено како [[Јаворче]], со 18 христијански домаќинства, преку селото Јаорец водел патот во правец, [[Дебар]]-[[Долна Дебрца]]-[[Демир Хисар]]-[[Битола]]. На крајот од 18 век поради некоја причина Турците го запалиле селото, па така едни избегале во кичевското село [[Јаворец]] (''Милошевци, Трајановци и Илијовци)'', втори во [[Велмеј]] (''Иљовци и Андревци),'' а трети во селото [[Брежани]] (''Десановци и Цветковци).''<ref name=":1" /><ref name=":4" /> * [[Зглавица]]: северозападна од селото [[Издеглавје]], постоело селото Зглавица, според народната традиција селото имало околу 500 домаќинства, што го правело најголемо село во Дебрца. Ова село било средишно место во областа Дебрца, исто така се наведува и дека било главно место во климентовата [[Кутмичевица]]. Кога точно пропаднало селото Зглавица не се знае, но се знае дека од Зглавица има иселеници во селото [[Издеглавје]] (''Тувчевци, Трповци, Куловци, Милевци, Гавриловци, Игларовци, Стојановци, Паунковци, Николовци и Србиновци).'' Иселеници има и на други места.<ref name=":1" /> * [[Манастирец врбјани|Манастирец]], [[Жежница]] и [[Петрчани|Петрчани:]] ова биле мали села кои постоеле во атарот на селото [[Врбјани]], [[Манастирец врбјани|Манастирец]] пропаднал уште во 18 век, за Жежница кога пропаднало нема точни информации, додека највеќе се сочувани информации за селото [[Петрчани]]. [[Петрчани]] било 3км североисточно од селото Врбјани, прв помен за селото е во 1582 година, припаѓало на Охридскиот санџак, нахија Дебрца, и имало 79 жители. Селото сè до 1863 било македонско кога во селото се населиле [[Черкези (народ)|Черкези]], тие биле многу лоши, вршеле големи зулуми, убиле некоја девојка што одела на патот [[Кичево]]-[[Охрид]], потоа земале некоја девојка од селото [[Гари]], и ја исламизирале. Поради сет терор кој го вршеле, Македонците од селата [[Врбјани]], [[Годивје (Охридско)|Годивје]] и [[Сливово]] се здружиле и го уништиле селото, при што убиле многу Черкези по што земјата од селото ја поделиле помеѓу себе. Некои Черкези што се спасиле пребегнале во [[дебарско]], при што и денес постојат муслимани со презимето Черкези во околината на дебар. Некои од денешните родови во селото Врбјани (''Патниковци, Анѓелевци, Ќемаловци, Радевци, Поповци, Вретовци, Савевци, Муратовци, Мушевци, Шамалевци и Пејовци)'' живееле во наведените три раселени села.<ref name=":1" /> * [[Војово|Војово:]] се наоѓало во атарот на селото [[Годивје (Охридско)|Годивје]], на падините на планината [[Караорман]]. Селото изчезнало кон средината на 18 век, кога после пустошењето на Годивје, кога пропаднало старото Годивје еден дел од населението се иселило во [[Годивле|прилепско]], по што денешното Годивле го обновиле доселеници од раселеното село [[Војово]], така во Годивје постојат следните родови доселени од [[Војово]]: ''Чараповци, Секуловци, Попаѓовци, Јаковчевци, Шутаровци, Деспотовци, Бачовци, Станковци, Дојчиновци, Шипинковци и Коруновци.''<ref name=":1" /> * [[Белче мраморец|Белче]]: селото се наоѓало на патот [[Сливово]]-[[Мраморец]], но во атарот на селото Мраморец, селото пропаднало пред повеќе од 300 години, при што населението избегало на разни страни, некои се скриле во Мраморец, други отишле во Туин, па се вратиле назад, а трети отишле во селото [[Белче]], [[демирхисарско]], четврти во [[Сливово]] (''Белчевци)''.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> * [[Брест оздолени|Брест]]: селото се наоѓало источно од селото [[Оздолени]], крај патот [[Издеглавје]]-[[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Тоа село поради некоја причина пропаднало, па еден дел од жителите пребегнале во селото [[Оздолени]] (''Шишковци, Богдановци, Трпчевци и Смилевци).''<ref name=":1" /> <br /> == Историја == [[Податотека:Brezani-RM.JPG|мини|лево|Поглед кон село [[Брежани]]]] Областа Дебрца е позната и под името ''Славна Дебрца'' поради своето славно минато исполнето со хероизам и борба за слобода на [[Македонија]]. Уште во периодот на турското ропство во Дебрца крстосувале многу ајдутски и комитски чети. Во времето на ајдутството, пред организираниот вооружен и револуционерен отпор на [[Македонци|македонскиот народ]], во почетокот и средината на XIX век во оваа област живеел и дејствувал [[Кузман Капидан]], македонски народен јунак и војвода, опеан во народните песни, но и песните на [[Григор Прличев]]. Во времето на организираниот револуционерен отпор кон крајот на XIX и почетокот на XX век, во Дебрца многу често престојувал и охридскиот војвода [[Христо Узунов]]. Токму Дебрца, била најсилното жариште во Охридско, во времето на [[Илинденското востание]] во [[1903]] година. Многупати селата во Дебрца биле недостапни за турските арачлии поради што многу од селата повеќепати претрпувале палења и горења до темел (пр. [[Сливово]] и [[Мраморец]]). === Арбиновска битка === На само неколку месеци пред [[Илинденско востание|Илинденското востание]], односно на 28 март 1903 се одвила Битката кај Арбиново. Иистиот ден [[Дејан Војвода]] бил во своето родно село [[Лактиње]], потоа со четата заминал во село [[Врбјани]], каде што издал наредба да се избрка од селото полјакот Турчин, а потоа ги учел врбјанци да ракуваат со оружје. Истото тоа го направил и во селото [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Од Годивје тргнал за Арбиново, потоа кога влегол со четата во Арбиново полјакот Турчин ги забележал, селаните и тука му наредиле на Турчинот да си отиде. Тој заминал тогаш за [[Издеглавје]], каде што имало 8 души аскер, и 20 души заптии. Тогаш мудуринот соопштил во блиското муслиманско село [[Песочани]], и со ред по чифлиците каде имало Турци ([[Слатински Чифлик]], [[Сошани]], [[Оздолени]]), и се собрале до 100 души башибузук, и илјада души аскер и заптии и ноќта го опколиле селото Арбиново. Во селото Арбиново со Дејан Војвода во тој момент биле: [[Ташко Арсов]], [[Ламбе Дојчинов]], [[Сандре Џико]] сите од [[Охрид]], Стојан Караџа од [[Годивје (Охридско)|Годивје]], Иван Савевски, Дабе Христов и Ѓурчин сите од [[Слатино (Охридско)|Слатино]], Кочо Иванов од [[Арбиново]], Крсте Димуш од [[Сливово]], Наум Илиев од [[Издеглавје]], и Бимбил и уште двајца браќа од [[Лактиње]]. Тие биле отседнати во три-четири куќи кај поистакнати рбинци (арбинци). Опсадата ја откриле во полноќните часови, и се разделиле во групи и се обиделе да се пробијат низ обрачот на аскерот, користејќи ја темнината, тогаш Дејан Војвода отворил оган на аскерот при што паднале неколку Турци, а во тоа време на помош на неговата чета почнале да доаѓаат селани од околните села, од [[Лактиње]] 20 души, од [[Годивје (Охридско)|Годивје]] 16, од [[Врбјани]] 23, од [[Сливово]] 15, од [[Мраморец]] 30, од [[Турје]] 10. Од кај месноста Солишта собраните сили го нападнале аскерот од западната и северната страна. Од кај источната страна нападнале слатинци. Во меѓувреме и на опколените Турци им дошла помош од околу 200 души башибузук од кај селото [[Велмеј]], борбата станувала неизвесна. И тогаш на македонските чети им пристигнал на помош кичевскиот војвода Арсо Мицков со 80 души од околните кичевски села (од [[Копачка (област)|Копачка]]), Турците биле тогаш разбиени и морале да се повлечат, по што победиле четите на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]]. Но неколку дена по оваа битка Турците повторно се вратиле назад и ги запалиле сите села во Дебрца, и забрале 218 селани за [[Дијарбакир|Дијарбекир]]. По овој настан е сниман и филмот [[Најдолгиот пат (филм)|Најдолгиот Пат]], како и настаната песната „Гори Балкан“.<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Житија Караормански|last=Петровски|first=Трајан|publisher=Култура|year=1989|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> === Последици од Илинденското Востание во Дебрца === Населението во Дебрца за време на [[Илинденско востание|Илинденското Востание]], масовно земало учество, па така поради силната активност многу села настрадале,биле запалени до темел, а било убиено и доста невино население. Запалени биле следните села: * [[Белчишта]] запалени биле 112 куќи, 1 воденица, 1 црква и 1 училиште. * [[Брежани]] запалени биле 98 куќи, 6 воденици, 1 црква и 1 училиште. * [[Велмеј]] запалени биле 104 куќи, 27 кошари и плевни, 3 воденици, 2 црквци и 1 училиште. * [[Врбјани]] запалени биле 89 куќи, 215 кошари и плевни, 5 воденици, 1 црква и 1 училиште. * [[Годивје (Охридско)|Годивје]] запалени биле 98 куќи, 160 кошари и плевни, 6 воденици, 2 цркви и 1 училиште. * [[Долно Средоречие]] запалени биле 6 куќи. * [[Злести]] запалени биле 77 куќи, 93 кошари и плевни, 1 воденица и 1 црква. * [[Лактиње]] запалени биле 95 куќи, 120 кошари и плевни, 6 воденици, 2 цркви и 1 училиште. * [[Лешани]] запалени биле 77 куќи, 3 воденици, 1 црква и 1 училиште. * [[Мраморец]] запалени биле 84 куќи, 228 кошари и плевни, 9 воденици, 1 црква и 1 училиште. * [[Оздолени]] запалени биле 25 куќи, 2 цркви и 1 училиште. * [[Слатино (Охридско)|Слатино]] запалени биле 140 куќи, 13 воденици, 2 цркви и 1 училиште. * [[Сливово]] запалени биле 70 куќи, 93 кошари и плевни, 1 воденица, 1 црква и 1 училиште. * [[Турје]] запалени биле 64 куќи, 57 кошари и плевни, 1 воденица, 1 црква и 1 училиште. * [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] запалени биле 52 куќи, 38 кошари и плевни, 3 воденици, 1 црква и 1 училиште. Запалени биле и селата [[Сошани]],[[Ботун]] и [[Арбиново]], но не е познато што се е запалено, и колку куќи.<ref>{{Наведена книга|title=Дневници и спомени за Илинденско-Преображенското въстание|last=|first=|publisher=Издателство на Отечествения фронт|year=1984|isbn=|location=|pages=121-122}}</ref> За време на востанието од Дебрца е убиено и многу невино население, убиени се следните жители од различни села во Дебрца * Од [[Белчишта]] се убиени следните жители: Јаќим Христов, Хр. Митрев, Стојан Павлев, Нејко Наумов, Вељан Сиљанов, Карафил Костев, Целе Шакирев, Миле Петрев, Тане Митрев, Триф. Танев и Андон Ѓеоргиев. * Од [[Ботун]] се убиени следните жители: Сп. Волканов, Стојан Богданов, Хр. Петрев, Христана Петрева, Косте Апостолов, Цв. Јончев, Наум Нацев, Пет. Митрев, Ленка Костова, Ст. Костов, Спаса Паункова и Андон Стефанов. * Од [[Издеглавје]] се убиени следните жители: Миле Смилев, Спиро Блажев, Лазар Сотиров и Крсте Шулев. * Од [[Мраморец]] се убиени следните жители: Спасе Василев, Хр. Матев, Трајче Димитров, Голаб Максимов, Ст. Тасев, Гркинка Сотирова, Крстаница Стојчева, Кофил Павлев, Јанаќија Николова, Стојан Иванов, Здраве Христов, Настов, Стојан Матев и Серафим Крстев. * Од [[Турје]] се убиени следните жители: Јанко Ѓорев, Крстина Милошова и Алеко Петрев. * Од [[Годивје (Охридско)|Годивје]] се убиени следните жители: Димо Аврамов-Попаѓоски, Угрин Филипов, Саве Шоков, Угриница Филипова, Јонче Андрев, Сим. Петров, Ѓурчин Кузманов, Стана Стојкова и Наум Савев. * Од [[Лактиње]] се убиени следните жители: Вељан Камберов, Андре Митрев и Стојан Тодоров. * Од [[Велмеј]] се убиени следните жители: Ст. Корунов, Ст. Ѓоргиев, Сиљан Котев, Мито Иловски, Петре Илевски, Чаче Трајчев, Саве Србинов, Митре Андрев, Насто Глигоров, Иван Славковски, Срб. Ангелев, Хр. Крстанов, Јон Церанин, Јон Караблажев и Пера Илова. * Од [[Лешани]] се убиени следните жители: Цв. Џепинков, В. Ангелица, Наум Шокаров, Кр. Стефанов, Хр. Трајков, Свештеник Васил. п .Ангелов, Коте Мучов и Милуш Николов. * Од [[Злести]] се убиени следните жители: Сиљана Андрева, Косте Цоков, Јончо Јосифов, Јордан Тасев, Јосиф Јончев, Ил. Марков, Насте Рамаевски, Кузман Локовски, Томе Кузманов и Трена Јонова. * Од [[Брежани]] се убиени следните жители: Илија Миленков, Војдан Крстанов, Стојан Крстев и Наум Радев. * Од [[Грко Поле]] е убиен: Јончо Лукачовски. * Од [[Сливово]] е убиен: Андре Стефанов. * Од [[Оздолени]] е убиена: Трифуница Миовска * Од [[Сошани]] е убиен: Димо Влавчев * Од [[Арбиново]] се убиени следните жители: Анѓелица, Јанкула Стамболџијата, Неде, Ристе Андрев Тошески и Стојна Тошеска. * Од [[Врбјани]] се убиени следните жители: Наум Сиљанов, Митре Марков, Кр. Смилев, Најденица и Илинка Стефова * Од [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] се убиени следните жители: Хр. Трајчев, Китанов, Беле Цветков, Арсе Божинов и Јане Марков. * Од [[Слатино (Охридско)|Слатино]] се убиени следните жители: Неде Христов, Јон Петрев, Огнен Мојсов, Ѓурѓа Секулова, Дамјан Стојков Кита Димитрова, Вељан Котев, Стојан Томев, Темелко Јанкулов, Димо Угринов, Јон Томев, Дабе Христов, Ѓорги Трпчев, Крстан Божинов и Спаса Илиова.<ref>{{Наведена книга|title=Дневници и спомени за Илинденско-Преображенското въстание|last=|first=|publisher=София|year=1984|isbn=|location=София|pages=132,133,134,135,136 и 140}}</ref> === Дебрчани во македоно-одринското ополчение === Дебрчани учествувале во [[Балкански војни|Балканските војни]], и биле дел од македоно-одринското ополчение, и тоа, од: * [[Арбиново]]: Никола Ѓоргиев, Крсте Димов, Милан Димов, Коста Иванов, Темелко Наумов, Гене Петков, Бимбил Сиљанов, Стефан Христов и Стојко Цветанов. * [[Белчишта]]: Стојан Блажев, Христо Блажев, Никола Дојчинов, Христо Дулов, Фанко Јорданов, Коста Калушев, Секула Николов, Матеј Серафимов, Стефан Сиљанов и Јордан Трпчев. * [[Ботун]]: Стојан Ѓоргиев, Ѓорги Димов, Ѓорги Карафилов и Ванчо Наумов. * [[Брежани]]: Димитар Јонов, Андон Китанов, Танаско Костов, Наум Кочоров, Христо Наумов, Саве Поп-Наумов, Стојан Танасков, Наум Цветков и Никола Јанев. * [[Велмеј]]: Христо Билбилов, Стојан Војдинов и Русе Тодоров. * [[Врбјани]]: Јонче Алексов, Христо Анастасов, Стојан Вељанов, Стојан Ѓурчинов, Стојан Димитров, Блаже Иванов, Димо Иванов, Крсте Иванов, Павле Иванов, Петар Иванов, Темелко Иванов, Иван Илиев, Стојан Исијанов, Дејан Јончев, Здраве Јончев, Миладин Матев, Аврам Матов, Тане Најдев, Серафим Наумов, Костадин Петров, Трендафил Петров, Арсо Симеонов, Трајан Симеонов, Здраве Ставрев, Стефан Стефанов, Димо Трајков, Лазар Трајчев, Спасе Трајанов, Стаме Тренев, Павле Христов, Петар Христов, Рафаил Христов и Стојан Шијаков. * [[Годивје (Охридско)|Годивје]]: Стојан Ѓоргиев, Јанаќи Ѓоргиев, Паунко Корунов, Илија Наумов, Паунко Новев, Вељан Стојанов, Никола Трпчев и Ѓорги Цветанов. * [[Злести]]: Ламбе, Најден Несторов, Ѓорги Новев, Ламбе Новев, Стојан Новев и Христо. * [[Издеглавје]]: Атанас Влчев, Иван Илиев, Наум Илиев, Христо Јончев, Бимбил Лулев, Александар Мојсов, Мицко Николов, Русе Николов, Санде Сиљанов и Христо Јаќимов. * [[Лактиње]]: Петар Вељанов, Рафаил Вељанов, Сандо Вељанов, Серафим Вељанов, Фанче Вељанов, Смиле Војданов, Стефан Донев, Анастас Костов, Иван Костов, Илија Костов, Стојан Миладинов, Иван Николов, Коста Сарафов, Костадин Тодоров и Наум Христов. * [[Лешани]]: Иван Јосифов, Гине Милотинов, Петар Николов, Стефан Петров, Ангел Поп-Василев, Никодим Сиљанов, Ламбе Симеонов и Целе. * [[Мраморец]]: Ѓенко Андонов, Стојан Андреев, Спасе Божинов, Марко Велев, Мицко Велев, Костадин Гаврилов, Сиљан Ѓоргиев, Михаил Грозданов, Никола Дамјанов, Иван Дериволов, Стефан Димитров, Матеј, Миле Настев, Стојан Настов, Ѓорги Недев, Никодим, Григор Николов, Димитар Сиљанов, Божин Спасов, Крсте Стојанов, Цветко Стојанов и Трајко Јаков. * [[Оздолени]]: Темелко Блажев, Петар Милев, Робе Митрев, Атанас Најденов, Бимбил Наумов и Сиљан Пупанов. * [[Слатино (Охридско)|Слатино]]: Никола Аврамов, Стефан Ангелов, Видан, Стојан Голчев, Никола Иванов, Темелко Ламбев, Цветко Неделков, Спасе Николов, Христо Николов, Ѓорги Поп-Ангелов, Нане Сучков и Велко Христов. * [[Сливово]]: Златан Борисов, Ѓорги Ванков, Климе Ванков, Стојан Гаврилов, Христо Дејанов, Мино Димитров, Недан Димитров, Недо Димитров, Ташко Димитров, Климе Иванов, Коста Иванов, Милуш Иванов, Михаил Иванов, Сиљан Иванов, Бимбил Крстев, Каранфил Крстев, Димко Милошев, Ѓорги Најденов, Исијан Настев, Ѓорги Наумов, Мицко Наумов, Ставре Софков, Трајче Софков, Трајко Стефанов, Цветко Стефанов, Трифон Стојанов, Алексо Трајков, Каранфил Трајков, Андреј Трпчев, Вељан Трпчев, Трајко Фанков, Антон Христов, Мице Христов, Паунко Христов, Решко Христов, Трајко Христов и Србин Јанков. * [[Турје]]: Димитар Богданов, Јаќим Богданов, Иван Божинов, Томо Василев, Паун Вељанов, Петар Јолев, Блаже Мојсов, Веле Најденов, Коста Најдов, Дичо Најдов, Илчо Најдов, Климе Размов, Серафим Христов и Тодор Христов.<ref>{{Наведена книга|title=Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. Личен състав, Главно управление на архивите, 2006.|last=|first=|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> === Петар Чаулев во Дебрца и српска окупација === Уште од турско време Дебрца дејствуваше цело време под раководство на [[Христо Узунов]]. По него дошол и [[Петар Чаулев]] и останал да војува во Дебрца. Кога дојдоа Србите во 1912 година првото идење го затекнаа Петар Чаулев во Дебрца. Србите брзо го намирисаа како противник зошто не им се бендисаше неговата идеја, тогаш удрија потера по него, но не можеа да го фатат, па почнале да поткупуваат шпиони, ама Чаулев бел поитар од нив. И подебелиот крај го извлекле селаните. Едно време Чаулев се криел во [[Издеглавје]], неговиот побратим Темелко Ѓорески од [[Арбиново]], кој бил и кмет на селото ги испратил Анастос Анѓелески, Никодим Караустоски и Русе Китаноски да му однесат писмо. Во писмото Темелко му имал напишано да се засолни на друго место бидејќи Издеглавје ќе биде сардисано. Тогаш Чаулев избегал но, при бегањето писмото му паднало при што Србите го пронашле писмото и следеле тешки измачувања за многу селани во Дебрца. Попот Горгија од [[Слатино (Охридско)|Слатино]] бил фатен и обесен на јасика до селото. Мицко од [[Издеглавје]] бил фатен и отепан крај [[Оздолени]]. Анастос, Никодим и Русе од [[Арбиново]] се врзани и однесени во [[Лешани]], носеле и други соработници на ВМРО од селата [[Велмеј]] и [[Брежани]]. Темелко Ѓорески го фатиле по 7 дена, тогаш дошол српскиот шпион Мицко Прензо или Мицко Наумоски (иначе бивш член на [[Македонска револуционерна организација|МРО]], и доброволец во бугарската армија) од [[Сливово]] и го збрал сосе коњ, го однел и него во Лешани, и таму му откопал гроб во шумата. Пред да го кутнат се фатил за еден кол па одвај го совладале, таму го заклале.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> <br /> === Дебрца за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] === Дебрца особено е прославена од периодот на [[Втората светска војна]] по неколку настани. На [[Славеј Планина]] на [[18 август]] [[1943]] е формиран првиот македонски партизански [[баталјон „Мирче Ацев“]], а истата година неколку недели Дебрца ќе биде првата и единствена слободна територија во [[Македонија]] за време на [[НОБ]]. Првата македонско-косовска народноослободителна бригада е формирана во селото Сливово на [[11 ноември]] [[1943]] година. Во с. [[Издеглавје]] бил одржан Првиот свештенички собир, на кој било иницирано формирањето на [[МПЦ]]. Во близина на селата [[Сошани]] и [[Велмеј]] работела и партизанската болница за време на Втората светска војна. За време на НОБ,во секое село постоел НОО(Народно ослободителен одбор) селски и општински во кое дејствувало месното население.Во Општината Сливово,во која се наоѓале селата [[Врбјани]], [[Годивје (Охридско)|Годивје]], [[Лактиње]], [[Мраморец]], [[Турје]], [[Арбиново]] и главното село во Општината [[Сливово]] одборот го сочинувале: Трајан Мицкоски - претседател, Ѓеорги Станкоски - просвета, Круме Јовчески - секретар, Венчо Маркоски- стопанство, Љубе Костески - здравство и социјално, Дончо Мицкоски- судски и Трајан Дукоски - технички. * Селскиот НОО во [[Сливово]] го сочинувале: Наум Новески - претседател, Антоние Вељаноски - потпретседател, Јордан Ристески - секретар и членови биле: Цветан Јованоски, Мишко Костески и Митра Трајческа. * Селскиот НОО во [[Годивје (Охридско)|Годивје]] го сочинувале: Анѓеле Стојаноски - претседател, Трајан Ристески, Сандре Ристески, Иванчо Јаковчески - секретар, Страил Колоски, Димо Андреески и Гуга Блажеска. * Селскиот НОО во [[Турје]] го сочинувале: Сајко Трпески - претседател, Бимбил Војнески, Цоле Мицески - секретар, Петре Мојсоски, Александар Новески, Јован Јаковчески и Богдана Богданоска. * Селскиот НОО во [[Врбјани]] го сочинувале: Трпе Анѓелоски - претседател, Иван Смилески - заменик претседател, Нове Калајџиески - секретар, Лазар Миладиноски, Постол Николоски, Славко Мушески и Јордан Исијаноски. * Селскиот НОО во [[Мраморец]] го сочинувале: Никола Фанчески - претседател, Јордана Милеска зам.претседател, Сиљан Сандански - секретар, Темелко Магденоски, Александар Николоски, Божин Недески и Никола Рускин. * Селскиот НОО во [[Лактиње]] го сочинувале: Славко Алексоски - претседател, Сиљан Степаноски, Драгољуб Ристески - секретар, Здраве Максимоски и Бимбил Трајчески. * Селскиот НОО во [[Арбиново]] го сочинувале: Леон Трпески - претседател, Стојан Миладиноски - потпредседател, Сиљан Димоски - секретар, Нада Ѓерасимова, Златко Кршовски и Љубе Костески. Во Општината Слатино НОО го сочинувале селата: [[Слатино (Охридско)|Слатино]], [[Сошани]], [[Оздолени]], [[Слатински Чифлик]] и [[Издеглавје]]. Меѓутоа списоците со составот не е сочуван. Во Општината Белчишта НОО го сочинувале селата: [[Белчишта]], [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]], [[Ботун]], [[Горно Средоречие|Горно]] и [[Долно Средоречие|Долно]] [[Средоречие]], [[Песочани]], [[Грко Поле]], [[Злести]], [[Лешани]], [[Брежани]], [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]] и [[Велмеј]]. Во главниот соста на општината влегле: Ванчо Ристески - претседател, Тане Шаќироски - потпретседател , Мартин Дојчиноски - секретар, Вељан Гуцески, Злате Попоски, Јордан Темјаноски, Костадин Симјаноски, Вангел Јовески. А селскиот НОО го сочинувале: * Селскиот НОО во [[Велмеј]] го сочинувале: Климе Вељаноски, Јордан Јонески, Арсе Јолески, Аргир Кузески и Јордан Кузески. * Селскиот НОО во [[Белчишта]] го сочинувале: Тане Шаќироски, Вељан Гуцески, Јовче Цулоски, Стојан Каљуноски и Злате Јовески. * Селскиот НОО во [[Брежани]] го сочинувале: Видан Трпески, Коле Станкоски, Танаско Томески, Ристо Маркоски и Ристо Милески. * Селскиот НОО во [[Лешани]] го сочинувале: Никола Делишкоски, Ѓеоргија Милошески, Ристо Качакоски и Војне Настоски. * Селскиот НОО во [[Злести]] го сочинувале: Темелко Грујоски, Наум Танески, Левко Илоски, Сиљан Николоски и Благоја Јаковчески. * Селскиот НОО во [[Горно Средоречие]] го сочинувале: Мартин Дојчиноски, Димко Маркоски и Јонче Дојчиноски. * Селскиот НОО во [[Долно Средоречие]] го сочинувале: Миладин Мицески, Јонче Мицески и Голуб Чакулески. * Селскиот НОО во [[Ботун]] го сочинувале: Јонче Митрески, Климе Маркоски и Илија Циноски. * Селскиот НОО во [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] го сочинувале: Злате Стојаноски, Карафил Андоноски, Герасим Ристески, Сиљан Ристески и Анѓеле Иваноски. * Селскиот НОО во [[Песочани]] го сочинувале: Косто Петрески, Блаже Никодиноски и Јонче Костадиноски. * Селскиот НОО во [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]] го сочинувале: Спасе Камбероски, Соколе Стојаноски и Томе Игнески.<ref>{{Наведена книга|title=Охридско-Струшко во НОБ 1941-1945|last=Митрески|first=Павле|publisher=|year=1990|isbn=|location=Струга|pages=15-16}}</ref> На 5 декември 1943 [[балисти]]те ја нападнаа Горна Дебрца, при што ги запалија селата [[Мраморец]], [[Сливово]] и [[Турје]]. Селата ги опустошија и ги стрелаа следните жители: Цветан Спасески, Ѓоргија Сиљаноски, Илија Наумоски, Темелко Стефаноски, Сидор Петрески и Трајче Костадиноски сите од [[Мраморец]], потоа Петре и Лазор Стојаноски( татко и син), Петре Здравески и Димко Матески сите од [[Турје]]. Карафил Крстески прославен илинденец кој со својата илинденска пушка го бранеше родното село [[Сливово]].<ref>{{Наведена книга|title=Огненото лице на Дебарца караорманска|last=Ристески Стојмир|first=Петровски Трајан|publisher=Мисла|year=1972|isbn=|location=Скопје|pages=89}}</ref> Покрај сите непријателски напади, за злото да биде поголемо во Дебрца од крајот на Декември 1943 ќе навлезе една [[Михајловистички контрачети во Вардарска Македонија|контрачетничка]] банда на чело со Димо Соколески од село [[Белица (Кичевско)|Белица]], кој долги години живеел во [[Бугарија]]. Таа контрачета најпрво дејствувала во реонот на Беличка Река, по селата [[Козица]], [[Кладник]], Белица но од крајот на 1943 се префрилила и во Дебрца. Во неговата чета отпрва ќе стапат Кирко Попоски од [[Лешани]], Климе Китески од [[Слатински Чифлик]] и Костадин Костадиноски од [[Турје]], во четата подоцна ќе влезат и Арсе Андоноски, Милан Пејоски, Ванчо Недески и Стојко Митрески од селото [[Мраморец]], како и Владо Крлоски од село [[Арбиново]]. А некои ќе бидат стрелани во 1945 од страна на партизаните како соработници со окупаторот.<ref>{{Наведена книга|title=Охридско-Струшко во НОБ|last=Размоски|first=Стојмир|publisher=|year=1990|isbn=|location=Струга|pages=152}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Огненото лице на Дебарца караорманска|last=Ристески Стојмир|first=Петровски Трајан|publisher=Мисла|year=1972|isbn=|location=Скопје|pages=82}}</ref> === Жртви од Дебрца во НОБ === #[[Алексо Стојанов Сиљаноски]]. Роден во 1919 година во с. [[Лешани]]. Бил борец во состав на Шестата македонска бригада. Умира во Скопје во болница како последица од Тифус во мај 1945 година. #[[Андон Стојанов Сиљаноски]]. Роден на 8 август 1922 година во с. [[Злести]]. Се бори во редовите на Шестата македонска бригада, при што загинува во борбите кај [[Сува Гора]] со балистичките банди на 24 август 1944 година. #[[Андре Настев Јованоски]]. Роден на 6 март 1920 година во с. [[Турје]]. Како борец на Првиот македонски батаљон „Мирче Ацев“ загинува во борбата кај с. [[Белчишта]] на 7 септември 1943 година. #[[Арсе Недев Савески]]. Роден во 1924 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Стапува во редовите на Првата македонска бригада, и учествува во повеќе акции на бригадата, при што се разболува и е ослободен. Умира на 3 јуни 1945 година. #[[Арсе Трифунов Лулески]]. Роден во 1913 година во с. [[Издеглавје]]. Загинува како борец на Шестата македонска бригада во борбите кај с. [[Зајас]] со балистите на 21 октомври 199 година. #[[Арсо Кочов Гиноски]]. Роден во 1920 година во с. [[Издеглавје]]. Загинува како борец во Првата македонско-косовска бригада при Богомилискиот поход во февруари 1944 година. #[[Аспарух Георгиев Гаврилоски]]. Роден на 2 јануари 1923 година во с. [[Врбјани]]. Како борец во Шестата македонска бригада загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година. #[[Блаже Недев Спасески]]. Роден во 1914 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Учествува во борбените дејствија што ги води партизанскиот одред „Славеј“ при што се разболува, и како последица на болеста умира на 20 ноември 1943 година. #[[Богоја Ламбев Милески]]. Роден во 1926 година во с. [[Велмеј]]. Како борец на Првата македонска ударна бригада загинува во борбите со балистичките банди за ослободување на [[Кичево]] во октомври 1944 година. #[[Богоја Цветков Ставрески]]. Роден во 1923 година во с. [[Велмеј]]. Како борец во Шестата македонска бригада загинува кај с. [[Белица (Кичевско)|Белица]] во септември 1944 година. #[[Борис Дичов Богданоски]]. Роден на 15 февруари 1915 година во с. [[Арбиново]]. Бил еден од најистакнатите активисти од Дебрца, учествувал во низа демострации и штрајкови во Белград, против политиките на Стара Југославија. Со основањето на партизанскиот одред „Славеј“ е назначен за прв политички комесар. Загинува при заседа поставена од балистите кај с. [[Зајас]] на пат за [[Буковиќ (планина)|Буковиќ]] на 4 октомври 1943 година. #[[Борис Митрев Пачески]]. Роден во 1922 година во с. [[Велмеј]]. Како борец на Првата македонско-косовска ударна бридага загинува при враќање од Богомилскиот поход кај с. [[Староец]] во февруари 1944 година. #[[Ванко Кочов Шулески]]. Роден во 1917 година во с. [[Оздолени]]. Загинува во борите со балистичките банди кај с. [[Кленоец]] на 5 октомври 1943 година. #[[Ванчо Бимбилов Митрески]]. Роден на 4 март 1928 година во с. [[Врбјани]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува во борбите со балистите кај с. [[Гарани]] на 15 август 1944 година. #[[Васил Матев Попоски]]. Роден во 1920 година во с. [[Злести]]. Загинува на Сремскиот фронт кај [[Винковци]] на 13 април 1945 година. #[[Веле Димов Новески]]. Роден во 1914 година во с. [[Ботун]]. Загинува како борец на батаљонот „Мирче Ацев“ во с. [[Белчишта]] со Италијанците на 7 септември 1943 година. #[[Вељан Темелков Филчески]]. Роден во 1916 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 1 октомври 1943 година. #[[Дејан Василев Вељаноски]]. Роден во 1915 година во с. [[Злести]]. Како борец на Шестата македонска бригада се разболува, поради што е ослободен во јануари 1945 година. Се лекува во болница во [[Охрид]] и на 5 мај 1945 година умира. #[[Доне Лалев Колоски]]. Роден во 1922 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува во борбите со балистите кај [[Сува Гора]] на 25 октомври 1944 година. #[[Драган Ѓуров Матески]]. Роден на 4 јануари 1915 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година. #[[Ѓоргија Јончев Митрески]]. Роден во 1921 година во с. [[Ботун]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Ѓоргија Методиев Блажески]]. Роден на 14 октомври 1923 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Како борец на Првата македонска бригада загинува во борбите со германските окупатори кај [[Дебар]] на 2 август 1944 година. #[[Ѓоргија Робев Тодороски]]. Роден во 1918 година во с. [[Оздолени]]. Како борец на Осумнаесеттата македонска бригада учествува во повеќе борбени акции. Се разболува и умира во воената болница во [[Нови Сад]] во 1946 година. #[[Змејко Методиев Змејкоски]]. Роден на 8 јуни 1927 година во с. [[Врбјани]]. Како борец на Првата македонска бригада загинува во борбите кај [[Кичево]] на 10 август 1944 година. #[[Иван Божинов Божиноски]]. Роден на 8 ноември 1914 година во с. [[Врбјани]]. Организирано и активно работи за движењето од 1942 година. Умира од како се разболува на 28 јули 1946 година. #[[Иван Кипров Пашоски]]. Роден во 1924 година во с. [[Велмеј]]. Загинува како борец на Шестата македонска бригада кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година, во борбите против балистите. #[[Иванчо Јаќимов Кузманоски]]. Роден на 5 јули 1918 година во с. [[Турје]]. Загинува во борбите против балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Илија Крстанов Дојчиноски]]. Роден во 1909 година во с. [[Горно Средоречие]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Јоне Смилев Дескоски]]. Роден во 1923 година во с. [[Злести]]. Загинува во борбите за ослободување на [[Охрид]] на 7 ноември 1944 година. #[[Јонче Димков Стојаноски]]. Роден во 1921 година во с. [[Оздолени]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Јонче Дингов Серафимоски]]. Роден на 28 мај 1924 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година. #[[Јонче Темков Нестороски]]. Роден во 1926 година во с. [[Злести]]. Загинува на Сремскиот фронт кај [[Пожега (Хрватска)|Славонска Пожега]] на 27 април 1945 година. #[[Каранфил Крстев Дамјаноски]]. Роден во 1871 година. Учествувал во [[Илинденско востание|Илинденското Востание]]. А потоа земал и активно учество во НОБ. Загинува во борбите со балистичките банди во родното село Сливово на 5 декември 1943 година. #[[Кире Тодоров Митрески]]. Роден во 1921 година во с. [[Белчишта]]. Учествувал во Сремскиот фронт, каде се разболел и умрел во 1946 година во [[Битола]]. #[[Кирјан Славков Јанески]]. Роден во 1918 година во с. [[Лешани]]. Учествувал во неколку борби како борец на Шестата македонска бригада, се разболува и е ослободен од НОБ. Умира во ноември 1945 година. #[[Киро Ѓоргиев Алексоски]]. Роден на 26 јануари 1924 година во с. [[Врбјани]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Шутово]] на 15 ноември 1944 година. #[[Климе Наумов Сиљаноски]]. Роден во 1921 година во с. [[Долно Средоречие]]. Како борец на Шестата артилериска бригада се разболува и умира во воената болница во [[Љубљана]] на 21 јуни 1945 година. #[[Косте Наумчев Анѓелески]]. Роден на 20 февруари 1921 година во с. [[Арбиново]]. Како борец на Првата македонска ударна бригада загинува во борбите со балистите кај [[Кичево]] на 1 октомври 1944 година. #[[Лазар Блажев Секулоски]]. Роден во 1922 година во с. [[Ботун]]. Како борец на партизанскиот одред „Славеј“ загинува во борбите кај с. [[Кленоец]] на 6 септември 1943 година. #[[Ламбе Петрев Новески]]. Роден во 1922 година во с. [[Велмеј]]. Загинува на Сремскиот фронт во нападот кај Товарник на 12 април 1945 година. #[[Љубе Јорданов Крстески]]. Роден во 1925 година во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува на [[Сува Гора]] во борбите со балистите на 24 октомври 1944 година. #[[Методија Стојанов Димитриески]]. Роден на 5 април 1922 година во с. [[Турје]]. Загинува во борбите за [[Струга]] на 16 октомври 1944 година. #[[Милан Костадинов Ристески]]. Роден на 7 декември 1925 година во с. [[Мраморец]]. Загинува во борбите за ослободување на [[Струга]] на 28 октомври 1944 година. #[[Мирче Јовев Калајџиески]]. Роден во 1920 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Митушко Алеков Савески]]. Роден во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Стапува во состав на Шестата македонска бригада и учествува во повеќе битни, од здобиените рани во борбите умира во Воената болница во [[Скопје]] во 1945 година. #[[Момчило Петков Јорданоски]]. Роден во 1911 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Загинува во битките за ослободување на [[Охрид]] на 7 ноември 1944 година. #[[Најде Трајчев Кочоски]]. Роден во 1911 година во с. [[Велмеј]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Зајас]] на 16 ноември 1944 година. #[[Наум Јончев Иљоски]]. Роден во 1925 година во с. [[Велмеј]]. Учествува во повеќе битки како борец на Шестата македонска бригада, при што се разболува и умира во болница во [[Гостивар]] на 25 септември 1945 година. #[[Наум Сандрев Сиљаноски]]. Роден во 1896 година во с. [[Издеглавје]]. Фатен е од страна на [[Михајловистички контрачети во Вардарска Македонија|контрачетниците]] на Димо Соколески-Брадата кај с. [[Сливово]], и одвлечкан на Беличка Планина каде што е стрелан во октомври 1943 година. #[[Нестор Костов Јаковчески]]. Роден на 20 мај 1906 година во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Загинува како борец на Шестата македонска бригада во борбите со балистите на [[Сува Гора]] на 24 октомври 1944 година. #[[Никола Илиев Дескоски]]. Роден во 1926 година во с. [[Злести]]. Загинува во борба против германските окупатори кај с. [[Радолишта]] на 10 октомври 1944 година. #[[Никола Кипров Јосифоски]]. Роден во 1911 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Активно учествува во НОБ. Умира 1943 година. #[[Никола Паунов Божиноски]]. Роден во 1918 година во с. [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]]. Загинува во борбите со италијанските окупатори во борбите кај с. [[Карбуница]] на 31 јуни 1943 година. #[[Паско Климев Павлески]]. Роден во 1924 година во с. [[Ботун]]. Како борец во батаљонот „Мирче Ацев“ загинува во борбите со италијанските сили кај [[Белчишта]] на 7 септември 1943 година. #[[Петре Димков Секулоски]]. Роден на 6 декември 1921 година во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува на [[Сува Гора]] во борбите со балистите на 24 октомври 1944 година. #[[Петре Паунов Иљоски]]. Роден во 1920 година во с. [[Горно Средоречие]]. Загинува како борец на Шестата македонска бригада во борбите кај с. [[Србица]] во септември 1944 година. #[[Ристе Јончев Вељаноски]]. Роден во 1922 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Загинува како борец на Првата македонска ударна бригада во борбите за [[Кичево]] во септември 1944 година. #[[Ристо Јончев Шулески]]. Роден во 1916 година во с. [[Оздолени]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Ристо Николов Стефаноски]]. Роден во 1910 година во с. [[Ботун]]. Загинува во борбите кај с. [[Кленоец]] против балистите на 6 октомври 1943 година. #[[Ристо Софков Стојкоски]]. Роден во 1926 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Зајас]] во октомври 1944 година. #[[Ристо Темелков Донески]]. Роден во 1922 година во с. [[Оздолени]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Зајас]] во ноември 1944 година. #[[Ристо Цветанов Божиноски]]. Роден во 1918 година во с. [[Велмеј]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Зајас]] во октомври 1944 година. #[[Руменче Серафимов Наумоски]]. Роден на 15 декември 1919 година во с. [[Сливово]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Русе Петков Нестороски]]. Роден во 1926 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Во составот на Првата македонско-косовска ударна бригада учествува во повеќе акции што ги води бригадата во Западна Македонија и Грција, и се разболува. Умира во болница во [[Охрид]] во август 1945 година. #[[Секуле Постолов Димоски]]. Роден во 1901 година во с. [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]]. Во февруарскиот поход заминува за кумановско, во борбите што ги води Третата македонска ударна бригада пролетта 1943 година загинува кај [[Сурдулица]]. #[[Серафим Блажев Китаноски]]. Роден во 1916 година во с. [[Издеглавје]]. Во мај 1943 година стапува во Кичевско-мариовскиот партизански одред, заробен е при Богомилскиот поход и стрелан кај [[Барбарос]] во февруари 1944 година. #[[Сиљан Кирков Серафилоски]]. Роден во 1892 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистите кај [[Кичево]] на 10 август 1944 година. #[[Славе Митрев Николески]]. Роден во 1924 година во с. [[Велмеј]]. Загинува при расчистување на земјата од балистичките банди на 2 декември 1945 година кај с. [[Лојане]]. #[[Смиле Настев Јованоски]]. Роден на 1 октомври 1923 година во с. [[Турје]]. Учествува на Сремскиот фронт, каде исчезнува кај Пакрац во април 1945 година. #[[Србин Миланов Стојаноски]]. Роден на 5 март 1921 година во с. [[Мраморец]]. Загинува во борбите за [[Струга]] на 18 октомври 1944 година. #[[Стојан Јаковчев Стамески]]. Роден на 19 мај 1919 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година. #[[Стојан Недев Најдески]]. Роден во 1919 година во с. [[Белчишта]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Стојан Ристов Суклоски]]. Роден во 1920 година во с. [[Белчишта]]. Во ненадејниот напад на италијанските зголемени сили од Струшкиот гарнизон, за да го обезбеди повлекувањето на Првиот македонски батаљон „Мирче Ацев“ загинува на 7 септември 1943 година. #[[Стојко Спасев Костоски]]. Роден на 3 октомври 1926 година во с. [[Турје]]. Загинува во борбите со балистичките банди на [[Сува Гора]] на 24 октомври 1944 година. #[[Стојко Тодосиев Темелкоски]]. Роден во 1921 година во с. [[Врбјани]]. Учествува во борбите што ги води Шестата македонска бригада, при што се разболува и умира во декември 1944 година. #[[Темелко Михајлов Танаскоски]]. Роден во 1920 година во с. [[Врбјани]]. Учестува во борбите со балистите на [[Сува Гора]], при што е тешко ранет и подлегнува на раните во август 1945 година. #[[Тодор Спасев Митрески]]. Роден во 1924 година во с. [[Лешани]]. Учествува во борбите што ги води Шестата македонска бригада, при што се разболува и умира во воената болница во [[Скопје]], во февруари 1945 година. #[[Трајан Јончев Митрески]]. Роден во 1923 во с. [[Ботун]]. Учествува во борбите што ги води Шестата македонска бригада. Есента се разболува од проширената епидемија на стомачен вирус во кичевско и умира на 15 декември 1944 година. #[[Трајче Софрониев Дојчиноски]]. Роден во 1920 година во с. [[Белчишта]]. Загинува како член на Кичевско-мавровскиот партизански одред кај с. [[Карбуница]] на 31 јули 1943 година. #[[Трајче Темелков Сколоски]]. Роден во 1910 година во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Загинува во борбите со балистите на [[Сува Гора]] на 24 октомври 1944 година. #[[Тренко Најдев Смилески]]. Роден во 1901 година во с. [[Мраморец]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Србица]] есента 1944 година. #[[Филип Сидоров Ристески]]. Роден во 1918 година во с. [[Лешани]]. Загинува во борбите кај [[Кленоец]] со германско-балистичките сили на 6 октомври 1943 година. #[[Цветко Томев Стојаноски]]. Роден во 1920 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Загинува во борбите со италијанските војски на 7 септември 1943 година. #[[Анѓеле Мојсов Мојсоски]]. Роден во 1908 година во с. [[Врбјани]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 25 септември 1943 година. #[[Богдан Иљов Стојкоски]]. Роден во 1914 година во с. [[Белчишта]]. Убиен е од страна на италијанските окупатори во родното село во септември 1943 година. #[[Богоја Стојанов Кочоски]]. Роден во 1918 година во с. [[Белчишта]]. Убиен е од страна на италијанските окупатори во родното село во септември 1943 година #[[Димко Иванов Вељаноски]]. Роден во 1888 година во с. [[Турје]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 5 декември 1943 година. #[[Ѓоргија Сиљанов Маркоски]]. Роден во 1861 година во с. [[Мраморец]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 5 декември 1943 година. #[[Ѓоргија Русев Крстаноски]]. Роден во 1864 година во с. [[Врбјани]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 22 септември 1944 година. #[[Здраве Јовчев Јовчески]]. Роде во 1882 година во с. [[Врбјани]]. Убиен е од страна на балистите во родното село во 1944 година. #[[Зорка Ѓоргиева Ристеска]]. Родена во 1925 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира дома како последица на претепување кое го извршиле балистите во 1944 година. #[[Илија Ѓерасимов Угриноски]]. Роден во 1895 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиен од балистичките банди над с. [[Гопеш]] на 7 ноември 1945 година. #[[Илија Трајчев Божиноски]]. Роден во 1888 година во с. [[Мраморец]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 5 декември 1943 година. #[[Илко Лазаров Наумоски]]. Роден во 1912 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира дома од здобиена болест во затворот кон средината на 1944 година. #[[Јован Ставрев Целески]]. Роден во 1891 година во с. [[Ботун]]. Убиен е во родното село од страна на германските окупаторски војски на 23 август 1944 година. #[[Јонче Димко Сиљаноски]]. Роден во 1922 година во с. [[Врбјани]]. Убиен од унгарските војски во [[Нови Сад]] на 10 април 1941 година. #[[Јордан Анчев Анѓелески]]. Роден во 1889 година во с. [[Ботун]]. Убиен е од страна на германските окупатори во родното село на 20 мај 1944 година. #[[Јордан Петрев Петрески]]. Роден во 1893 година во с. [[Арбиново]]. Убиен е на нива во родното село од страна на балистичките банди во мај 1944 година. #[[Кадринка Славева Ѓоршеска]]. Родена во 1923 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиена од страна на бугарите в планина над селото во мај 1944 година. #[[Кале Трајков Карафилоски]]. Роден во 1918 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Каменка Петрева Наумоска]]. Родена во 1921 година во с. [[Турје]]. Умира како последица на насилство извршено од страна на балистите во декември 1943 година. #[[Книгена Стојанова Илиеска]]. Родена во 1907 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира од последица на претепување извршено од страна на германците дома во септември 1944 година. #[[Коле Цветанов Николески]]. Роден во 1914 година во с. [[Велмеј]]. Убиен од страна на Бугарите во мај 1944 година. #[[Крста Танаскова Србиноска]]. Родена во 1904 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира како последица од претепување кое го извршиле германските окупатори во 1944 година. #[[Конка Богоева Митреска]]. Родена во 1912 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира како последица од претепување кое го извршиле германските окупатори во 1944 година. #[[Лазар Петрев Стојаноски]]. Роден во 1902 година во с. [[Турје]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Ламбе Богатинов Вељаноски]]. Роден во 1914 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Заробен е од страна на германските окупатори и одведен во логор во [[Земун]] каде што умира во декември 1944 година. #[[Македонка Анѓелева Филипоска]]. Родена во 1921 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиена од страна на Бугарите во родното село во мај 1944 година. #[[Миленко Јолев Томески]]. Роден во 1890 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиен од страна на балистичките банди кај с. [[Златари]] на 4 ноември 1945 година. #[[Миленко Крстанов Николоски]]. Роден во 1884 година во с. [[Врбјани]]. Убиен од балистите кај с. [[Србица]] на пат за [[Кичево]] на 22 септември 1944 година. #[[Негрија Јанаќиев Најдески]]. Роден во 1911 година во с. [[Лактиње]]. Убиен од балистичките банди во родното село пролетта 1944 година. #[[Николе Стојанов Тодороски]]. Роден во 1883 година во с. [[Лактиње]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистичките банди во летото 1944 година. #[[Петре Алексов Здравески]]. Роден во 1905 година во с. [[Турје]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Петре Јолев Стојаноски]]. Роден во 1873 година во с. [[Турје]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Петруш Димков Блажески]]. Роден во 1921 година во с. [[Лактиње]]. Убиен од страна на балистичките банди кај с. [[Тресонче]] есента 1943 година. #[[Ристо Крстев Спасески]]. Роден во 1920 година во с. [[Лактиње]]. Умира од последици на претепување кое го извршиле балистите на пат за [[Кичево]], летото 1944 година. #[[Сарафил Ристов Јанкулоски]]. Роден во 1886 во с. [[Турје]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистите во декември 1943 година. #[[Сидор Тимјанов Николоски]]. Роден во 1923 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Славе Голабов Ѓоршески]]. Роден во 1917 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиен в планина од страна на Бугарите во мај 1944 година. #[[Спасе Војнев Спасески]]. Роден во 1865 година во с. [[Врбјани]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистите на 14 август 1944 година. #[[Стефанка Кипрова Петреска]]. Родена 1909 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира како последица од претепување кое го извршиле германските окупатори во 1944 година. #[[Стојан Анѓелев Савески]]. Роден во 1886 година во с. [[Издеглавје]]. Убиен од балистите во својот дом на 28 септември 1944 година. #[[Стојан Савев Савески]]. Роден во 1890 година во с. [[Арбиново]]. Убиен во својата воденица од одметнички банди во септември 1944 година. #[[Стојан Спасев Ѓорески]]. Роден во 1905 година во с. [[Врбјани]]. Убиен од балистичките банди во родното село на 29 август 1944 година. #[[Тодор Ристев Трајчески]]. Роден во 1893 година во с. [[Турје]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистите во декември 1943 година. #[[Тодора Цветкова Трајческа]]. Родена во 1888 година во с. [[Турје]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистите на 5 декември 1943 година. #[[Темелко Стефанов Стојкоски]]. Роден во 1898 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Тимјан Петрев Николоски]]. Роден во 1888 година во с. Мраморец. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Трајан Стеванов Танески]]. Роден во 1923 година во с. [[Ботун]]. Убиен во селото од балистите на 15 април 1944 година. #[[Трајче Јаковчев Костадиноски]]. Роден во 1864 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Форинка Климова Петреска]]. Родена во 1925 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира како последица од претепување кое го извршиле германските окупатори во 1944 година. #[[Цветан Тренев Божиноски]]. Роден во 1884 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година.<ref>{{Наведена книга|title=Охрид и охридско во борбата против фашизмот, ЗБОРНИК на паднатите борци во народно-ослободителната борба и револуција и жртвите на фашистичкиот терор во Охрид и охридско 1941-1945 година.|last=|first=|publisher=|year=1976|isbn=|series=|location=Охрид|pages=}}</ref> == Карактеристични имиња на дебрчани == * Машки: ''Војне, Трене, Вељан, Сиљан, Мицко, Темелко, Мојсо, Радован, Видан, Величе, Миливој, Никола, Божин, Стојко, Митре, Трпе, Петре, Сандре, Стеван, Степан, Русе, Карафил, Анѓеле, Мате, Најде, Трајче, Трајан, Ѓоре, Спасе, Дафинче, Ѓоршо, Наум, Китан, Смиле, Јордан, Андон, Апостол, Дејан, Јаковче, Јонче, Симјан, Спиро, Ставре, Филип, Љубе, Здраве, Злате, Климе, Мито, Робе, Неде, Србин, Јаќим, Ванчо, Блаже, Ристо/Ристе, Ламбе, Раде, Ѓурчин, Деспот, Цветан, Цветко, Крсте, Андре, Ѓоргија, Круме, Косте, Славко, Момчула, Максим, Дуко, Стојан, Славе, Стојмир, Милан, Алексо, Нове, Крстан, Јован, Оноврија, Димко, Сидор, Марко, Сарафил, Димо, Митушко, Јанкула, Угрин, Антониј, Панделе, Илија, Секула, Поте, Костадин, Арсе, Милош, Иван, Софко, Аце, Дичо, Доне, Билбил/Бимбил, Совран, Војдан, Миладин, Мирче, Симон, Голаб, Насте, Димитар.''<ref name=":3" /><ref name=":5">{{Наведена книга|title=Лешани|last=Ристески|first=Стојан|publisher=Ирис|year=2000|isbn=|location=Струга|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Оздолени, Слатински Чифлик и Сошани|last=Смилески|first=Димитар|publisher=|year=2008|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Брежани|last=Степаноски|first=Наум|publisher=|year=1988|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Слатино, Дебрца-охридско|last=Костески|first=Миливој|publisher=|year=1998|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref><ref name=":6">{{Наведена книга|title=Злести|last=Грозданоски|first=Анѓеле|publisher=|year=1994|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Врбјани|last=Костадиновски|first=Бранко|publisher=|year=|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Велмеј|last=Смилески|first=Димитар|publisher=|year=1984|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref> * Женски: ''Гркинка, Воцка, Пара, Каља, Живка, Сиљанка, Јорданка, Вељанка, Македонка, Даљанка, Софка, Менка, Божана, Форинка, Крстана, Книгена, Петра, Ристана, Момана, Стеванка, Митра, Славка, Велика, Фанија, Деспина, Бимбила, Парошка, Трена, Петкана, Јолка, Сребренка, Сава, Руска, Милица, Цара, Цветанка, Ѓурѓа, Устијанка, Дуфка, Солунка, Вардаринка, Миладинка, Елена, Севда, Аспасика, Мира, Илинка, Трајанка.'' == Стопанство == Поради специфичноста на теренот и богатите тревни [[пасишта]] главна стопанска гранка со векови е [[сточарство]]то. Покрај одгледувањето на овци и крави (во пониските делови) последниве години во подем е одгледувањето на кози. Дебрца покрај своето сирење е многу позната и по својот мед, а во голем подем е и пчеларството. Во близина на селото [[Песочани]] постои мала [[ХЕЦ „Песочани“|хидроцентрала]], а работат и повеќе шумски стопанства, а во развој е и селскиот туризам со оглед дека Дебрца се наоѓа на патот кон [[Охрид]]. == Иселеништво == Иселеништвото од Дебрца отсекогаш било застапено. Во своите истражувања за потеклото на населението повеќе истражувачи од своите соговорници добивале информации дека се доселени од регионот Дебрца. Така пр.[[Јован Трифуноски]] и [[Томо Смилјаниќ - Брадина|Тома Смилјаниќ]] во нивните истражувања за Кичевската котлина.<ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/18500423|title=Кичевска котлина : сеоска насеља и становништво|last=Ф.|first=Трифуноски, Јован|date=1968|publisher=Izdanje autora]|oclc=18500423}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Кичевија|last=Смилјаниќ|first=Тома|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> добиваат информации за родови преселени од различни села во Дебрца, па така во селото [[Тајмиште]] се родовите ''Тасевци (2 к.)'' и ''Маљуковци (1 к.)'' кои се доселени од [[Сливово]]. Во селото [[Поповјани]] е родот ''Огњановци (2 к.)'' кои своето потекло го знаат од [[Издеглавје]]. Во селото [[Патец]] е родот ''Николовци (2 к.)'' кои таму се доселени од [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Во минатото во атарот на селото [[Велмеј]] постоело селото Јаорец, но некаде кон крајот на XVIIIти век се случила расправија по која селото било раселено, еден дел побегнале во кичевско каде го основале селото [[Јаворец|Јаорец]] па така основачите на родовите ''Милошевци (10 к.)'' ,''Трајановци (7 к.)'' и ''Илиовци (6 к.)'' се доселени од сега раселеното село Јаорец во Дебрца. Во [[Осој (Кичевско)|Осој]] е родот ''Ширговци (9 к.)'' кој е доселен од селото [[Оздолени]]. Родот ''Топлевци (3 к.)'' во селото [[Лазаровци]] е доселен од селото [[Турје]]. Во селото [[Свињиште]] е родот ''Караџовци (10 к.)'' доселен од [[Врбјани]]. Во [[Козица]] е родот ''Цветановци (6 к.)'' доселен од селото [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Во [[Миокази]] е родот ''Ќосевци (4 к.)'' доселен од [[Сливово]]. Во селото [[Лавчани]] е родот ''Ѓоргевци (11 к.)'' доселени од селото [[Турје]]. Во [[Манастирско Доленци]] е родот ''Сиљановци (4 к.)'' доселен од селото [[Оздолени]]. Во [[Србјани]] е родот ''Мијаиловци (3 к.)'' доселен од селото [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Во [[Карбуница]] е родот ''Жакеровци (2 к.)'' доселен од селото [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Истиот автор (Јован Трифуноски) доста иселеници од Дебрца забележал и во Битолско-Прилепската Котлина.<ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/469501519|title=Битољско-Прилепска котлина : антропогеографска проучавања (1914-1997)|last=Трифуноски Ф.|first=Јован|year=1998|publisher=Српска академија наука и уметности|isbn=8670252678|oclc=469501519}}</ref>, таму иселици има во следните села. Во селото [[Врбјани (Прилепско)|Врбјани]] се родовите ''Јадровци (5 к.)'' и ''Дамевци (3 к.)'' доселени од село [[Врбјани]], Дебрца. Во селото [[Бело Поле]] се родовите ''Трајковци (2 к.)'' и ''Мартиновци (2 к.)'' доселени исто така од [[Врбјани]], во истото село е и родот ''Стојановци (1 к.)'' доселен од [[Лактиње]], во селото [[Славеј (село)|Славеј]] се 20 фамилии доселени од селото [[Турје]], во селото Трновци се околу 40 фамилии доселени од селото [[Брежани]], во [[Логоварди]] се родовите ''Апостоловци (1 к.)'' и ''Анакијевци (1 к.)'' доселени од селото [[Мраморец]]. Во селото [[Лера]] е родот ''Вељановци (1 к.)'' доселен од селото [[Турје]]. Во селото [[Црнобуки]] е родот ''Брсјаковци (3 к.)'' доселен од [[Велмеј]]. Во селото [[Канатларци]] се повеќе родови доселени од селата [[Белчишта]], [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]], [[Годивје (Охридско)|Годивје]], [[Лактиње]], [[Песочани]]. Во селото [[Мусинци]] се неколку родови доселени од селата [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] и [[Ботун]] . Во селото [[Десово]] се родовите ''Петковци (2 к.)'' и ''Мицковци (1 к.)'' доселени од селото [[Сливово]], потоа родот ''Балаловци (3 к.)'' доселен од [[Лактиње]], и родот ''Андреевци (1 к.)'' доселен од [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Во [[Дупјачани]] се родовите, ''Сливовци (2 к.)'' доселени од [[Сливово]], ''Копиљаковци (3 к.)'' и ''Крстановци (2 к.)'' доселени од [[Лактиње]]. Во селото [[Горно Село]] ,е родот ''Охриѓани (3 к.)'' доселен од село [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Во селото [[Беровци]] е родот ''Гулабовци (1 к.)'' доселен од селото [[Сливово]]. По селата во Охридско-струшката котлина<ref name=":1">{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/27418468|title=Охридско-струшка област : антропогеографска проучавања|last=Ф.|first=Трифуноски, Јован|date=1992|publisher=Српска академија наука и уметности|isbn=8670251582|oclc=27418468}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Струшко Поле|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски фонд на МАНУ 88/1|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Охридско Поле|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски фонд на МАНУ АЕ 87/1|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> иселеници од Дебрца има во следните села. Во [[Долно Лакочереј]] се родовите ''Илијовци (13 к.)'' доселени од [[Лактиње]], ''Матевци (10 к.)'' доселени од селото [[Сошани]], ''Трајковци (2 к.)'' доселени од селото [[Оздолени]], ''Пашичовци (1 к.)'' доселени од селото [[Лешани]], и ''Јовевци (2 к.)'' доселени од селото [[Велмеј]]. Во селото [[Горно Лакочереј]] се родовите ''Шетковци (3 к.)'' доселени од некое село во Дебрца, како и родот ''Апостоловци (1 к.)'' доселени од селото [[Лешани]]. Во селото [[Ливоишта]] е родот ''Суљовци или Сиљановци (1 к''.) доселени од селото [[Лешани]]. Во селото [[Косел]] е родот ''Воденичаровци или Трајковци (6 к.)'' кои се од селото [[Брежани]]. Во селото [[Лескоец (Охридско)|Лескоец]] се 8 фамилии доселени од [[Песочани]] како и родовите ''Чифлигаровци (4 к.)'' и ''Џамбазовци (1 к.)'' доселени од [[Лешани]]. Во [[Велгошти]] се околу 30 фамилии доселени од разни села во Дебрца, како и родовите ''Шибаковци (5 к.)'', ''Шиковци (5 к.)'' и ''Шукаровци (5 к.)'' доселени од селото [[Велмеј]], во [[Пештани]] се родовите ''Башовци (20 к.)'' и ''Толевци (15 к.)'' доселени од селото [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Во селото [[Љубаништа]] се родовите ''Булевци (6 к.)'' доселен од [[Лактиње]], како и родот ''Пулчевци (7 к.)'' доселени од некое село во Дебрца. Во [[Враништа]] се родовите ''Милевци (11 к.)'' и ''Танасковци (2 к.)'' доселени од [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Во селото [[Горенци (Охридско)|Горенци]] се родовите ''Николовци (3 к.)'' и ''Андреевци (2 к.)'' доселени од [[Велмеј]]. Во [[Мислешево]] се родовите ''Бочевци (10 к.)'' доселен од некое село во Дебрца, како и родот ''Черенковци (1 к.)'' доселени од [[Сливово]]. Во [[Оровник]] се родовите ''Далчевци (3 к.)'' доселени од [[Злести]], ''Митревци (1 к.)'' доселени од [[Слатино (Охридско)|Слатино]] и ''Цветковци (16 к.)'' доселени од селото [[Сошани]]. Во селото [[Подмоље]] се околу 10 фамилии доселени од разни во Дебрца. Во [[Волино]] се родовите ''Јанкуловци (5 к.)'' доселен од [[Лешани]], како и ''Неловци (1 к.)'' доселени од некое село во Дебрца. Во [[Горенци (Охридско)|Горенци]] е родот ''Брмбовци или Наумовци (3 к.)'' доселени од некое село во Дебрца ([[Велмеј]] или [[Белчишта]]). во селото [[Требеништа]] се родовите ''Јоновци (2 к.) и Миревци (2 к.)'' доселени од некое село во Дебрца, потоа родовите ''Цибуковци или Пискуловци (3 к.) и Алексовци (3 к.)'' доселени од селото [[Белчишта]], како и родот ''Мувчевци (7 к.)'' доселени од селото [[Брежани]]. во [[Биџево]] се родовите ''Рачиовци (2 к.)'' доселени од селото [[Брежани]], како и ''Шкуртевци (2 к.)'' доселени од [[Белчишта]] или [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. во [[Драслајца]] е родот ''Јолдевци (1 к.)'' доселен од [[Велмеј]]. во [[Мороишта]] е родот ''Маџаровци (2 к.)'' доселен од селото [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. во [[Куратица]] се родовите ''Андревци (4 к.) и Јанкуловци (1 к.)'' доселени од селото [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Во селото [[Сирула]] е родот Бочкаровци (5 к.) доселен таму од селото [[Велмеј]]. Од останатите места иселеници има во [[Туденце]], таму е родот ''Вражевци (29 к.)'' доселен од [[Врбјани]].<ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/5846115|title=Полог : антропогеографска проучавања|last=Ф.|first=Трифуноски, Јован|date=1976|publisher=Српска академија наука и уметности|oclc=5846115}}</ref> Во селото [[Дренок (Струшко)|Дренок]] е родот ''Стојковци (1 к.)'' кои имаат потекло од некое село во Дебрца (Миленко Филиповиќ-Голо Брдо). во селото [[Рудник (Велешко)|Рудник]] е иселен родот ''Далчевци (1 к.)'', биле од селото [[Злести]]. Во Демирхисарскиот регион се отселени. Во селото [[Велмевци]] повеќето родови водат потекло од селото [[Велмеј]]<ref name=":1"/>(Тома Смиљаниќ – Кичевија), родот ''Мирчевци (26 к.)'' е доселен од [[Слатино (Охридско)|Слатино]].<ref name=":4">{{Наведена книга|title=Дебарца |last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски фонд на МАНУ АЕ 89/1|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> Според истиот автор и целокупното население на [[Прострање]] потекнува од некое село кое исто така се викало Прострање и кое се наѓало во Дебрца (Тома Смиљаниќ – Кичевија), а пак родот ''Митковци (9 к.)'' е доселен од селото [[Слатино (Охридско)|Слатино]].<ref name=":4" /> Во минатото во атарот на [[Мраморец]] постоело село Белче, но поради притисок од муслиманите тоа село пропаднало, и еден дел од населението пребегнало во Демирхисарско каде основале село со истото име [[Белче]].<ref name=":1" /> Во селото [[Арилево]] се наоѓа родот ''Мутавџиовци (14 к.)'' таму доселени од [[Арбиново]]. Во селото [[Граиште]] е родот ''Распашновци (2 к.)'' доселен од [[Сливово]]''.'' Во селото [[Пуста Река]] се наоѓа родот ''Чкаловци (2 к.)'', таму доселен од селото [[Врбјани]]. Во селото [[Бабино]] се наоѓаат родовите ''Поповци (7 к.)'' и Кочовци, таму доселени од селото [[Лешани]]. Во селото [[Железнец]] се родовите ''Неделковци (4 к.)'' таму доселени од селото [[Оздолени]], како и родот ''Ламбровци (4 к.)'' доселен од селото [[Брежани]]. Во селото [[Сопотница]] е родот ''Ориѓани (6 к.)'' таму доселен од селото [[Оздолени]], како и родот ''Наумовци (2 к.)'' доселен од селото [[Велмеј]]. Во селото [[Острилци]] се наоѓа родот ''Петревци (6 к.)'' доселени од селото [[Сошани]].<ref name=":4" /> Во селото [[Љубојно]] е родот ''Јовановци'' доселени од селото [[Сливово]].<ref name=":7">{{Наведена книга|title=Населбите во Преспа|last=Јовановски|first=Владо|publisher=Ѓурѓа|year=2005|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> Во селото [[Избишта]] е родот Петковци доселен од селото [[Брежани]].<ref name=":7" /> Во [[Македонски Брод]] е родот ''Димовци (2 к.)'' таму доселен од селото [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Иселениците до овде изнесени се од различен период,почнувајќи од XVIIIти век па сè до 50-тите од минатиот век. Веќе од крајот на 50-тите години од минатиот век населението на Дебрца почнува масовно да се иселува по Градовите, највеќе иселеници се во [[Охрид]], каде сочинуваат околу 70% од населението на Градот, но доста иселеници има и на многу други места. Во Скопје Дебрчани има највеќе во [[Општина Ѓорче Петров]] (населбата [[Даме Груев (населба)|Даме Груев]],старо име Ге-ге) потоа [[Општина Кисела Вода]], [[Општина Аеродром]], [[Општина Бутел]] и др. Иселеници има во поголема мера и во [[Битола]], [[Кичево]], [[Струга]]. А во помала мера и во градовите [[Тетово]], [[Гостивар]], [[Велес]], [[Кавадарци]], [[Неготино]], [[Струмица]], [[Гевгелија]], [[Прилеп]], [[Демир Хисар]], [[Радовиш]], [[Кочани]]. Надвор од Македонија дебрчани има највеќе иселено во [[Австралија]], иселеници има и во [[Србија]], [[Бугарија]], [[Хрватска]], [[Словенија]], [[Црна Гора]], [[Литванија]], [[Норвешка]], [[Шведска]], [[Финска]], [[Соединети Американски Држави|САД]], [[Канада]], [[Аргентина]] и др. == Родови == Според истражувањата кои ги вршел Пр.Јован Трифуноски во регионот Дебрца,поголемиот дел од населението на регионот е староседелско,околу 70%.Но исто така постојат и доселеници Во староседелци се вбројуваат оние родови кои во Дебрца живеат отсекогаш Во повеќето села главнината ја сочинуваат староседелците Доселениците во Дебрца воглавно доаѓале од [[Закамен]](или [[Малесија|Струшка Малесија]]) и [[Железник]] Од [[Закамен]] (или [[Малесија|Струшка Малесија]]) се следните родови: ''Матевци, Пејовци и Србиновци'' во [[Мраморец]] од [[Закамен]]. ''Црвенковци'' (од овој род потекнува [[Бранко Црвенковски]]) во Слатино од [[Закамен]]. ''Ботунци или Мацевци'' во [[Долно Средоречие]] од [[Закамен]]. ''Ничевци, Јордановци, Гроздановци, Мацевци'' во [[Ботун]] од [[Закамен]]. ''Локовци'' во [[Злести]] се доселени од селото [[Локов]]. ''Малесорци'' во селото [[Грко Поле]] се доселени од селото [[Присовјани]]. ''Локовци'' во селото Врбјани се доселени од селото [[Локов]]. Од [[Железник]] се следните родови: ''Црниновци'' во [[Велмеј]] се доселени од [[Цер (село)|Цер]]. ''Николовци'' ''или Голабовци'' во истото село од [[Бараково]] и потенуваат од предок кој бил [[Власи|Влав]]. ''Китевци'' во Слатински Чифлик од [[Брезово]]. ''Ѓоршовци'' во [[Слатино (Охридско)|Слатино]] од [[Цер (село)|Цер]]. ''Тутунари'' во [[Мраморец]] се доселени од некое село во Железник. ''Бучковци'' во [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] од [[Големо Илино]]. ''Дамчевци (Јолевци, Јосифовци и Сиљановци)'' во [[Злести]] доселени се од селото [[Велмевци]].<ref name=":6" /> ''Брдовци'' во селото [[Лешани]] доселени се од селото [[Слоештица]].<ref name=":5" /> Од [[Кичевско]] се следните родови: ''Милошевци, Пејчиновци и Мијаилевци'' во [[Мраморец]] се доселени од селото [[Туин]]. ''Неделковци'' во селото [[Велмеј]] се доселени од [[Прострање]]. ''Богдановци и Треневци'' во селото [[Лактиње]] дошле од селото [[Брждани]]. Од [[Полог]] се следните родови: ''Дуртановци'' во Сливово се доселени од [[Гостиварско]]. ''Николовци'' во Лактиње се доселени од [[Горно Палчиште]], [[тетовско]].<ref name=":3" /> Од територии надвор од Македонија се следните родови: ''Поповци'' во [[Велмеј]] се доселени од околината на [[Елбасан]]. ''Гавриловци и Марковци'' во [[Оздолени]] се доселени од околината на [[Пешкопеја]]. ''Савевци'' во [[Слатино (Охридско)|Слатино]] доселени од селото [[Лин]]. ''Китановци'' во [[Издеглавје]] се доселени од некаде во Албанија. ''Шокановци'' во [[Арбиново]] се доселени од некаде во Албанија. ''Србаковци'' во [[Лактиње]] се доселени од [[Гнилане]],<ref name=":3" /> и потекнуваат од некој [[Роми|Ром]]. ''Ѓаковци'' во [[Годивје (Охридско)|Годивје]] своето потекло го знаат од околината на [[Ѓаковица]]. ''Корџановци'' во [[Турје]] потекнуваат од некое село во околината на [[Горица (Албанија)|Корча]]. ''Младеновци'' во [[Мраморец]] се доселени од околината на [[Параќин|Парачин]].<ref name=":0" /> == Познати Личности == [[Бранко Црвенковски]] (Роден во [[Сараево]] на 12 октомври 1962) - македонски политичар и поранешен претседател и премиер на [[Република Македонија]] од [[Социјалдемократски сојуз на Македонија|Социјалдемократскиот сојуз на Македонија]], по потекло од [[Слатино (Охридско)|Слатино]] [[Трајко Вељаноски]] (Роден во [[Сливово]] на 2 ноември 1962) - македонски политичар и поранешен претседател на Собранието на Република Македонија од [[Внатрешна македонска револуционерна организација - Демократска партија за македонско национално единство|ВМРО]] [[Илија Димовски]] (Роден во [[Велес]] на 10 октомври 1980) - македонски политичар и Член на ВМРО, и дел од Собранието како пратеник од редовите на ВМРО, по потекло од [[Врбјани]] [[Гордана Јанкулоска]] (Родена во [[Охрид]] на 12 октомври 1975) - македонска политичарка и поранешна министерка за внатрешни работи, политичарка од редовите на [[ВМРО-ДПМНЕ]], по потекло од [[Турје]]. [[Зоран Ставрески]] (Роден во [[Охрид]] на 29 октомври 1964) - македонски политичар и поранешен министер за финансии во периодот 2009-2016, член на [[ВМРО-ДПМНЕ]], по потекло од [[Велмеј]] [[Ристе Ристески]] (Роден во [[Охрид]] на 23 мај) - македонски пејач, кој се прослави со своето учество во Ѕвездите на Гранд, на кое го освои првото место, по потекло од [[Лактиње]] [[Вера Љубојно]] (Родена во [[Скопје]]) - македонска пејачка од групата [[Љубојна]], изведува етно музика, по потекло од [[Сливово]] [[Александар Костоски]] (Роден во [[Скопје]] на 5 март 1988) - македонски кошаркар и член на Македонската кошаркарска репрезентација, има настапувано за Работнички, МЗТ, Куманово, а моментално игра во Романија, по потекло од [[Сливово]] [[Драган Павловиќ Латас]] (Роден во [[Скопје]] на 25 февруари 1960) - македонски новинар и поранешен главен уредник на весникот Вечер, тој работи и како главен уредник на телевизијата [[Сител Телевизија|Сител]], по потекло од [[Мраморец]] [[Митко Апостоловски]] (Роден во [[Битола]] на 7 март 1955 - починат во Битола на 5 август 2022) - македонски глумец, работел во [[Народен театар - Битола|Народниот театар]] во Битола, познат по многу улоги во многу македонски филмови, по потекло од [[Мраморец]] [[Спасен Силјаноски]] (Роден во Кичево) - македонски пејач на народна музика, кој е многу познат и баран низ Западниот дел од Македонија и пошироко, по потекло од [[Турје]] [[Елена Ристеска]] (Родена во [[Скопје]] на 27 април 1986) - македонска позната пејачка која ја претставувала [[Македонија на Евровизија]] во 2006 год. По потекло од [[Арбиново]]. [[Владо Дојчиноски]] (Роден во [[Охрид]] на 27 февруари 1986) - македонски глумец кој е најдобро познат по своите улоги во Македонските народни приказни, по потекло од [[Годивје (Охридско)|Годивје]] [[Ѓоко Танески]] (роден во Охрид на 2 март 1977) - македонски пејач и претставник на Македонија на Евровизија 2010 со песната „Јас ја имам силата“ по потекло од [[Белчишта]] [[Трајан Петровски]] (роден во Арбиново 1939 година) прв амбасадор на Република Македонија писател и поет. ==Наводи== {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.debrca.gov.mk/ Општина Дебрца] [[Категорија:Историско-географски области во Македонија]] a7d174h9suzyxq1iz7uuos6yfs34rfe 4799881 4799880 2022-08-06T08:57:20Z P.Nedelkovski 47736 wikitext text/x-wiki :''За други значења на поимот '''Дебрца''', видете на [[Дебрца (појаснување)|појаснителната страница]]'' [[Податотека:Debarca in Macedonia.png|мини|280п|десно|Дебрца на картата на Македонија (во црвено)]] '''Дебрца''' или '''Дебарца''' — етногеографска и историска област во [[Западна Македонија]], северно од [[Охрид]] и југозападно од [[Кичево]]. Областа Дебрца го опфаќа најголемиот дел од територијата на [[Општина Дебрца]].<ref>{{наведена книга|title=Македонски фолклор|publisher=Институт за фолклор|location=Скопје|date=1982|edition=29-31}}</ref> == Етимологија на името == Досега во науката не постојат точни податоци за потеклото на името Дебрца. Повеќе стари дебрчани искажувале различни преданија за потеклото на името. Најверојатно најблиску до вистината е кажувањето на Јонче Попоски од [[Велмеј]], според кој името на областа дошло од некогашниот град Дебрец кој постоел во средна Дебрца. Различни автори оваа област ја именувале со следните имиња: [[Ј. Г. Хан]] оваа област ја завел како Дебертза, [[Спиридон Гопчевиќ]] името на областа го завел како Дебрза, [[Кузман Шапкарев]] името на областа го завел според денешното име Дебрца.<ref name=":3">{{Наведена книга|title=Лактиње- Корени и потомци, времиња и судбини.|last=Милошески|first=Танче|publisher=Ирис-Р|year=2008|isbn=|location=Струга|pages=}}</ref> == Географски карактеристики и поделба на Дебрца == {{Главна|Дебрца (котлина)}} Дебрца е котлински предел кој на запад е ограден со падините на планините [[Стогово]] и [[Караорман]] кои ја одделуваат од областите [[Малесија|Струшка Малесија]], [[Дримкол]] и [[Општина Центар Жупа|Дебарска Жупа]], на исток со падините на планините [[Славеј Планина]], [[Илинска Планина]] и [[Плаќенска Планина]] кои ја одделуваат од областа [[Железник|Железник (Демир Хисар)]], додека пак на север е отворена кон Кичевската котлина и областа [[Копачка (област)|Копачка]], а на југ е отворена кон Охридско-Струшката котлина. Областа Дебрца се дели на три под-области '''Горна Дебрца''' со главно место [[Сливово]], '''Средна Дебрца''' со главно место [[Издеглавје]] и '''Долна Дебрца''' со главно место [[Белчишта]].<ref>Трифуноски, Ф. Јован. „Охридско-струшка област. Антропогеографска проучавања“. САНУ, 1980. стр.287</ref> Главна водена артерија низ областа која протекува низ средишниот и јужниот дел на областа е реката [[Сатеска]], која е притока на [[Црн Дрим]] и е дел од јадранскиот слив. == Население и села во Дебрца == {{Население низ историјата |source= Податоците од 1948-2002 се според официјалните пописи<ref name=popisi>{{Наведена мрежна страница | url = http://www.stat.gov.mk/pxweb2007bazi/Dialog/varval.asp?ma=Popis_nm_1948_2002_NasPoEtnPrip_mk&ti=%CD%E0%F1%E5%EB%E5%ED%E8%E5+%ED%E0+%D0%E5%EF%F3%E1%EB%E8%EA%E0+%CC%E0%EA%E5%E4%EE%ED%E8%BC%E0+%F1%EF%EE%F0%E5%E4+%E8%E7%BC%E0%F1%ED%F3%E2%E0%9C%E5%F2%EE+%E7%E0+%E5%F2%ED%E8%F7%EA%E0%F2%E0+%EF%F0%E8%EF%E0%E4%ED%EE%F1%F2%2C+%EF%EE++%ED%E0%F1%E5%EB%E5%ED%E8+%EC%E5%F1%F2%E0%2C+%F1%EF%EE%F0%E5%E4+%EF%EE%EF%E8%F1%E8%F2%E5+%ED%E0+%ED%E0%F1%E5%EB%E5%ED%E8%E5+1948%2C+1953%2C+1961%2C+1971%2C+1981%2C+1991%2C+1994+%E8+2002++%E3%EE%E4%E8%ED%E0+%28%F1%EE%E3%EB%E0%F1%ED%EE+%F2%E5%F0%E8%F2%EE%F0%E8%BC%E0%EB%ED%E0%F2%E0+%EE%F0%E3%E0%ED%E8%E7%E0%F6%E8%BC%E0+%EE%E4+1996+%E3%EE%E4%E8%ED%E0%29&path=../Database/%CF%EE%EF%E8%F1%E8/%CF%EE%EF%E8%F1%E8%20%ED%E0%20%ED%E0%F1%E5%EB%E5%ED%E8%E5%201948%20-%202002/&lang=18 | title = Население на Република Македонија според изјаснувањето за етничката припадност, по населени места, според пописите на население 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 1994 и 2002 година (согласно територијалната организација од 1996 година) | publisher = Државен завод за статистика }}</ref> |1900|8.510 |1905|9.502 |1917|9.824 |1921|10.652|1948|12.264 |1953|12.896 |1961|11.342 |1971|8.570 |1981|6.098|1991|4.098|1994|3.354|2002|2.940}} Во областа Дебрца живеат 2.940 жители од кои повеќето се [[Македонци]]. Како и многуте македонски региони, така и Дебрца во втората половина на XX век беше зафатена од големите миграциони процеси па до денес има константно намалување на своето население. Населението на Дебрца скоро отсекогаш било [[Македонци|македонско]] и христијанско, само во селото [[Песочани]] еден период живеело муслиманско население кое потекнувало од [[Албанци]] и [[Македонци-муслимани|исламизирани Македонци]].<ref name=":1" /><ref name=":4" /> Во составот на областа Дебрца влегуваат селата од северниот и средишниот дел на [[Општина Дебрца]] - Долна Дебрца (т.е. поранешната Општина [[Белчишта]]). Во областа Белчишта влегуваат следниве села: [[Арбиново]], [[Лактиње]], [[Годивје (Охридско)|Годивје]], [[Врбјани]], [[Сливово]], [[Турје]], [[Мраморец]] (во Горна Дебрца), [[Сошани]], [[Оздолени]], [[Слатински Чифлик]], [[Слатино]], [[Издеглавје]] (во Средна Дебрца), [[Ботун]], [[Црвена Вода]], [[Песочани]], [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]], [[Белчишта]], [[Злести]], [[Лешани]], [[Брежани]], [[Велмеј]], [[Грко Поле]], [[Горно Средоречие]] и [[Долно Средоречие]] (во Долна Дебрца).<ref name=":0">Трифуноски, Ф. Јован. „Охридско-струшка област. Антропогеографска проучавања“. САНУ, 1980. стр.256</ref> {| class="wikitable sortable" |+ !Населени Места !1900 !1905 !1917 !1921 !1948 !1953 !1961 !1971 !1981 !1991 !1994 !2002 |- |[[Арбиново]] |280 |320 |303 |395 |410 |411 |311 |195 |137 |43 |32 |26 |- |[[Белчишта]] |650 |752 |770 |850 |989 |1.122 |1.203 |788 |615 |620 |489 |437 |- |[[Ботун]] |370 |400 |398 |415 |523 |569 |526 |453 |303 |305 |212 |227 |- |[[Брежани]] |560 |640 |876 |698 |742 |742 |547 |425 |198 |54 |56 |31 |- |[[Велмеј]] |700 |784 |698 |949 |1.186 |1.257 |1.217 |1.091 |912 |639 |582 |511 |- |[[Врбјани (Охридско)|Врбјани]] |480 |640 |705 |712 |803 |879 |649 |371 |229 |129 |106 |58 |- |[[Годивје (Охридско)|Годивје]] |500 |576 |690 |658 |745 |736 |637 |480 |267 |151 |104 |92 |- |[[Горно Средоречие]] |100 |56 |15 |53 |175 |297 |161 |140 |80 |59 |38 |14 |- |[[Грко Поле]] |20 |48 |58 |39 |60 |59 |52 |63 |55 |37 |27 |30 |- |[[Долно Средоречие]] |72 |32 |38 |65 |111 |... |... |70 |71 |66 |55 |57 |- |[[Злести]] |530 |520 |534 |720 |701 |721 |680 |552 |504 |369 |333 |294 |- |[[Издеглавје]] |200 |224 |275 |241 |471 |529 |566 |445 |339 |176 |150 |136 |- |[[Лактиње]] |480 |560 |540 |615 |574 |641 |537 |365 |203 |123 |93 |82 |- |[[Лешани]] |450 |480 |488 |496 |709 |752 |769 |703 |706 |588 |472 |484 |- |[[Мраморец]] |500 |536 |548 |749 |657 |609 |346 |132 |60 |19 |15 |8 |- |[[Ново Село (Охридско)|Ново Село]] |18 |68 |40 |45 |201 |210 |241 |176 |184 |142 |92 |68 |- |[[Оздолени]] |200 |216 |285 |257 |417 |462 |409 |325 |185 |95 |79 |47 |- |[[Песочани]] |360 |/ |437 |552 |294 |358 |355 |268 |159 |126 |106 |95 |- |[[Слатино (Охридско)|Слатино]] |960 |1.040 |860 |778 |957 |1.016 |948 |800 |547 |218 |204 |161 |- |[[Слатински Чифлик]] |40 |40 |60 |55 |132 |140 |124 |92 |48 |17 |14 |11 |- |[[Сливово]] |400 |480 |420 |476 |489 |463 |332 |194 |70 |35 |24 |16 |- |[[Сошани]] |30 |24 |52 |57 |108 |99 |112 |111 |80 |24 |18 |15 |- |[[Турје]] |320 |456 |419 |417 |492 |493 |338 |205 |87 |38 |36 |17 |- |[[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] |290 |320 |315 |360 |318 |331 |282 |127 |57 |25 |17 |23 |} Највисоката бројка на население областа Дебрца ја имала во 1953 година, кога броела 12.896 жители. Од таа година, до последниот попис во Македонија во 2002 година, населението на Дебрца е намалено за 77,2 %, или за 9.956 жители.[[Податотека:Map of Municipality of Debarca.svg|thumb|right|300px|Карта на општина Дебрца со селските атари.]] === Раселени села во Дебрца === Денес во Дебрца има 24 села, од кои некои пред целосно изумирање ([[Мраморец]], [[Сливово]], [[Турје]], и др.). Но во минатото во Дебрца постоеле многу повеќе села, од кои некои биле многу значајни, од кои секако може да се издвојат [[Радомирово]] и [[Зглавица]], овие две села имале преку 100 домаќинства. Денес не постојат следните села: * [[Сатеска]]: ова село се спомнува во пописниот дефтер од 1582, припаѓало на Охридскиот санџак, нахија Дебрца, имало вкупно 25 жители и било едно од помалите села во дебрчката нахија, селото се наоѓало во атарот на селото [[Ботун]], кога и како исчезнало ова село не постојат точни податоци. * [[Леска]]: Ова село постоело некаде кај [[Лешани]] и [[Злести]]. Селото не се спомнува во пописниот дефтер од Охридскиот Санџак во 1582, но за селото имаат предание жителите на селата [[Лешани]] и [[Злести]], села каде што живеат потомците на иселените жители на селото Леска, а според преданието селото исчезнало некаде во 18 век. * [[Раштани|Раштани:]] ова село постоело на границата помеѓу селата [[Ботун]] и [[Злести]]. Жителите на селото Злести во местото каде што постоело селото Раштани, пронашле камена плоча на која била заведена годината 1450, плочата подоцна била пренесена во охридскиот музеј,<ref name=":1" /> ова исчезнато село се спомнува и во 1582 во пописот во охридскиот санџак, припаѓало во нахијата Дебрца, имало вкупно 88 жители, кога исчезнало селото еден дел од населението на селото се иселило во кичевското село [[Раштани (Кичевско)|Раштани]], точно кога се случило тоа не се знае.<ref name=":1" /> * [[Мацково|Мацково:]] ова било мало село, постоело северозападно од селото [[Песочани]], не се спомнува во пописот од охридскиот санџак во 1582 година, па веројатно е настано подоцна. По населувањето на албанците во селото Песочани, крајот на 18ти, почетокот на 19 век, населението постепено почнало да се иселува од ова село, денес е познат само родот ''Мацковци (''од кој потекнува познатиот писател [[Ванчо Николески]]), тие од селото Мацково се иселиле околу 1860 година.<ref name=":1" /> * [[Радомирово|Радомирово:]] било едно од најголемите села во Дебрца, постоело северозападно од селата [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] и [[Песочани]], на самата граница со областа [[Малесија]], се наведува дека имало околу 500 домаќинства. Селото според преданието го добило името по [[Гаврил Радомир]], селото пропаднало во првата половина на 19 век, кога од селото се иселиле последните жители. Денес е познат родот ''Грбаковци'', кој се иселил во селото [[Лешани]] околу 1840 година.<ref name=":1" /> * [[Јаорец|Јаорец:]] селото било на границата помеѓу селата [[Велмеј]] и [[Брежани]]. Во 1582 година било заведено како [[Јаворче]], со 18 христијански домаќинства, преку селото Јаорец водел патот во правец, [[Дебар]]-[[Долна Дебрца]]-[[Демир Хисар]]-[[Битола]]. На крајот од 18 век поради некоја причина Турците го запалиле селото, па така едни избегале во кичевското село [[Јаворец]] (''Милошевци, Трајановци и Илијовци)'', втори во [[Велмеј]] (''Иљовци и Андревци),'' а трети во селото [[Брежани]] (''Десановци и Цветковци).''<ref name=":1" /><ref name=":4" /> * [[Зглавица]]: северозападна од селото [[Издеглавје]], постоело селото Зглавица, според народната традиција селото имало околу 500 домаќинства, што го правело најголемо село во Дебрца. Ова село било средишно место во областа Дебрца, исто така се наведува и дека било главно место во климентовата [[Кутмичевица]]. Кога точно пропаднало селото Зглавица не се знае, но се знае дека од Зглавица има иселеници во селото [[Издеглавје]] (''Тувчевци, Трповци, Куловци, Милевци, Гавриловци, Игларовци, Стојановци, Паунковци, Николовци и Србиновци).'' Иселеници има и на други места.<ref name=":1" /> * [[Манастирец врбјани|Манастирец]], [[Жежница]] и [[Петрчани|Петрчани:]] ова биле мали села кои постоеле во атарот на селото [[Врбјани]], [[Манастирец врбјани|Манастирец]] пропаднал уште во 18 век, за Жежница кога пропаднало нема точни информации, додека највеќе се сочувани информации за селото [[Петрчани]]. [[Петрчани]] било 3км североисточно од селото Врбјани, прв помен за селото е во 1582 година, припаѓало на Охридскиот санџак, нахија Дебрца, и имало 79 жители. Селото сè до 1863 било македонско кога во селото се населиле [[Черкези (народ)|Черкези]], тие биле многу лоши, вршеле големи зулуми, убиле некоја девојка што одела на патот [[Кичево]]-[[Охрид]], потоа земале некоја девојка од селото [[Гари]], и ја исламизирале. Поради сет терор кој го вршеле, Македонците од селата [[Врбјани]], [[Годивје (Охридско)|Годивје]] и [[Сливово]] се здружиле и го уништиле селото, при што убиле многу Черкези по што земјата од селото ја поделиле помеѓу себе. Некои Черкези што се спасиле пребегнале во [[дебарско]], при што и денес постојат муслимани со презимето Черкези во околината на дебар. Некои од денешните родови во селото Врбјани (''Патниковци, Анѓелевци, Ќемаловци, Радевци, Поповци, Вретовци, Савевци, Муратовци, Мушевци, Шамалевци и Пејовци)'' живееле во наведените три раселени села.<ref name=":1" /> * [[Војово|Војово:]] се наоѓало во атарот на селото [[Годивје (Охридско)|Годивје]], на падините на планината [[Караорман]]. Селото изчезнало кон средината на 18 век, кога после пустошењето на Годивје, кога пропаднало старото Годивје еден дел од населението се иселило во [[Годивле|прилепско]], по што денешното Годивле го обновиле доселеници од раселеното село [[Војово]], така во Годивје постојат следните родови доселени од [[Војово]]: ''Чараповци, Секуловци, Попаѓовци, Јаковчевци, Шутаровци, Деспотовци, Бачовци, Станковци, Дојчиновци, Шипинковци и Коруновци.''<ref name=":1" /> * [[Белче мраморец|Белче]]: селото се наоѓало на патот [[Сливово]]-[[Мраморец]], но во атарот на селото Мраморец, селото пропаднало пред повеќе од 300 години, при што населението избегало на разни страни, некои се скриле во Мраморец, други отишле во Туин, па се вратиле назад, а трети отишле во селото [[Белче]], [[демирхисарско]], четврти во [[Сливово]] (''Белчевци)''.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> * [[Брест оздолени|Брест]]: селото се наоѓало источно од селото [[Оздолени]], крај патот [[Издеглавје]]-[[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Тоа село поради некоја причина пропаднало, па еден дел од жителите пребегнале во селото [[Оздолени]] (''Шишковци, Богдановци, Трпчевци и Смилевци).''<ref name=":1" /> <br /> == Историја == [[Податотека:Brezani-RM.JPG|мини|лево|Поглед кон село [[Брежани]]]] Областа Дебрца е позната и под името ''Славна Дебрца'' поради своето славно минато исполнето со хероизам и борба за слобода на [[Македонија]]. Уште во периодот на турското ропство во Дебрца крстосувале многу ајдутски и комитски чети. Во времето на ајдутството, пред организираниот вооружен и револуционерен отпор на [[Македонци|македонскиот народ]], во почетокот и средината на XIX век во оваа област живеел и дејствувал [[Кузман Капидан]], македонски народен јунак и војвода, опеан во народните песни, но и песните на [[Григор Прличев]]. Во времето на организираниот револуционерен отпор кон крајот на XIX и почетокот на XX век, во Дебрца многу често престојувал и охридскиот војвода [[Христо Узунов]]. Токму Дебрца, била најсилното жариште во Охридско, во времето на [[Илинденското востание]] во [[1903]] година. Многупати селата во Дебрца биле недостапни за турските арачлии поради што многу од селата повеќепати претрпувале палења и горења до темел (пр. [[Сливово]] и [[Мраморец]]). === Арбиновска битка === На само неколку месеци пред [[Илинденско востание|Илинденското востание]], односно на 28 март 1903 се одвила Битката кај Арбиново. Иистиот ден [[Дејан Војвода]] бил во своето родно село [[Лактиње]], потоа со четата заминал во село [[Врбјани]], каде што издал наредба да се избрка од селото полјакот Турчин, а потоа ги учел врбјанци да ракуваат со оружје. Истото тоа го направил и во селото [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Од Годивје тргнал за Арбиново, потоа кога влегол со четата во Арбиново полјакот Турчин ги забележал, селаните и тука му наредиле на Турчинот да си отиде. Тој заминал тогаш за [[Издеглавје]], каде што имало 8 души аскер, и 20 души заптии. Тогаш мудуринот соопштил во блиското муслиманско село [[Песочани]], и со ред по чифлиците каде имало Турци ([[Слатински Чифлик]], [[Сошани]], [[Оздолени]]), и се собрале до 100 души башибузук, и илјада души аскер и заптии и ноќта го опколиле селото Арбиново. Во селото Арбиново со Дејан Војвода во тој момент биле: [[Ташко Арсов]], [[Ламбе Дојчинов]], [[Сандре Џико]] сите од [[Охрид]], Стојан Караџа од [[Годивје (Охридско)|Годивје]], Иван Савевски, Дабе Христов и Ѓурчин сите од [[Слатино (Охридско)|Слатино]], Кочо Иванов од [[Арбиново]], Крсте Димуш од [[Сливово]], Наум Илиев од [[Издеглавје]], и Бимбил и уште двајца браќа од [[Лактиње]]. Тие биле отседнати во три-четири куќи кај поистакнати рбинци (арбинци). Опсадата ја откриле во полноќните часови, и се разделиле во групи и се обиделе да се пробијат низ обрачот на аскерот, користејќи ја темнината, тогаш Дејан Војвода отворил оган на аскерот при што паднале неколку Турци, а во тоа време на помош на неговата чета почнале да доаѓаат селани од околните села, од [[Лактиње]] 20 души, од [[Годивје (Охридско)|Годивје]] 16, од [[Врбјани]] 23, од [[Сливово]] 15, од [[Мраморец]] 30, од [[Турје]] 10. Од кај месноста Солишта собраните сили го нападнале аскерот од западната и северната страна. Од кај источната страна нападнале слатинци. Во меѓувреме и на опколените Турци им дошла помош од околу 200 души башибузук од кај селото [[Велмеј]], борбата станувала неизвесна. И тогаш на македонските чети им пристигнал на помош кичевскиот војвода Арсо Мицков со 80 души од околните кичевски села (од [[Копачка (област)|Копачка]]), Турците биле тогаш разбиени и морале да се повлечат, по што победиле четите на [[Македонска револуционерна организација|ВМОРО]]. Но неколку дена по оваа битка Турците повторно се вратиле назад и ги запалиле сите села во Дебрца, и забрале 218 селани за [[Дијарбакир|Дијарбекир]]. По овој настан е сниман и филмот [[Најдолгиот пат (филм)|Најдолгиот Пат]], како и настаната песната „Гори Балкан“.<ref name=":2">{{Наведена книга|title=Житија Караормански|last=Петровски|first=Трајан|publisher=Култура|year=1989|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> === Последици од Илинденското Востание во Дебрца === Населението во Дебрца за време на [[Илинденско востание|Илинденското Востание]], масовно земало учество, па така поради силната активност многу села настрадале,биле запалени до темел, а било убиено и доста невино население. Запалени биле следните села: * [[Белчишта]] запалени биле 112 куќи, 1 воденица, 1 црква и 1 училиште. * [[Брежани]] запалени биле 98 куќи, 6 воденици, 1 црква и 1 училиште. * [[Велмеј]] запалени биле 104 куќи, 27 кошари и плевни, 3 воденици, 2 црквци и 1 училиште. * [[Врбјани]] запалени биле 89 куќи, 215 кошари и плевни, 5 воденици, 1 црква и 1 училиште. * [[Годивје (Охридско)|Годивје]] запалени биле 98 куќи, 160 кошари и плевни, 6 воденици, 2 цркви и 1 училиште. * [[Долно Средоречие]] запалени биле 6 куќи. * [[Злести]] запалени биле 77 куќи, 93 кошари и плевни, 1 воденица и 1 црква. * [[Лактиње]] запалени биле 95 куќи, 120 кошари и плевни, 6 воденици, 2 цркви и 1 училиште. * [[Лешани]] запалени биле 77 куќи, 3 воденици, 1 црква и 1 училиште. * [[Мраморец]] запалени биле 84 куќи, 228 кошари и плевни, 9 воденици, 1 црква и 1 училиште. * [[Оздолени]] запалени биле 25 куќи, 2 цркви и 1 училиште. * [[Слатино (Охридско)|Слатино]] запалени биле 140 куќи, 13 воденици, 2 цркви и 1 училиште. * [[Сливово]] запалени биле 70 куќи, 93 кошари и плевни, 1 воденица, 1 црква и 1 училиште. * [[Турје]] запалени биле 64 куќи, 57 кошари и плевни, 1 воденица, 1 црква и 1 училиште. * [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] запалени биле 52 куќи, 38 кошари и плевни, 3 воденици, 1 црква и 1 училиште. Запалени биле и селата [[Сошани]],[[Ботун]] и [[Арбиново]], но не е познато што се е запалено, и колку куќи.<ref>{{Наведена книга|title=Дневници и спомени за Илинденско-Преображенското въстание|last=|first=|publisher=Издателство на Отечествения фронт|year=1984|isbn=|location=|pages=121-122}}</ref> За време на востанието од Дебрца е убиено и многу невино население, убиени се следните жители од различни села во Дебрца * Од [[Белчишта]] се убиени следните жители: Јаќим Христов, Хр. Митрев, Стојан Павлев, Нејко Наумов, Вељан Сиљанов, Карафил Костев, Целе Шакирев, Миле Петрев, Тане Митрев, Триф. Танев и Андон Ѓеоргиев. * Од [[Ботун]] се убиени следните жители: Сп. Волканов, Стојан Богданов, Хр. Петрев, Христана Петрева, Косте Апостолов, Цв. Јончев, Наум Нацев, Пет. Митрев, Ленка Костова, Ст. Костов, Спаса Паункова и Андон Стефанов. * Од [[Издеглавје]] се убиени следните жители: Миле Смилев, Спиро Блажев, Лазар Сотиров и Крсте Шулев. * Од [[Мраморец]] се убиени следните жители: Спасе Василев, Хр. Матев, Трајче Димитров, Голаб Максимов, Ст. Тасев, Гркинка Сотирова, Крстаница Стојчева, Кофил Павлев, Јанаќија Николова, Стојан Иванов, Здраве Христов, Настов, Стојан Матев и Серафим Крстев. * Од [[Турје]] се убиени следните жители: Јанко Ѓорев, Крстина Милошова и Алеко Петрев. * Од [[Годивје (Охридско)|Годивје]] се убиени следните жители: Димо Аврамов-Попаѓоски, Угрин Филипов, Саве Шоков, Угриница Филипова, Јонче Андрев, Сим. Петров, Ѓурчин Кузманов, Стана Стојкова и Наум Савев. * Од [[Лактиње]] се убиени следните жители: Вељан Камберов, Андре Митрев и Стојан Тодоров. * Од [[Велмеј]] се убиени следните жители: Ст. Корунов, Ст. Ѓоргиев, Сиљан Котев, Мито Иловски, Петре Илевски, Чаче Трајчев, Саве Србинов, Митре Андрев, Насто Глигоров, Иван Славковски, Срб. Ангелев, Хр. Крстанов, Јон Церанин, Јон Караблажев и Пера Илова. * Од [[Лешани]] се убиени следните жители: Цв. Џепинков, В. Ангелица, Наум Шокаров, Кр. Стефанов, Хр. Трајков, Свештеник Васил. п .Ангелов, Коте Мучов и Милуш Николов. * Од [[Злести]] се убиени следните жители: Сиљана Андрева, Косте Цоков, Јончо Јосифов, Јордан Тасев, Јосиф Јончев, Ил. Марков, Насте Рамаевски, Кузман Локовски, Томе Кузманов и Трена Јонова. * Од [[Брежани]] се убиени следните жители: Илија Миленков, Војдан Крстанов, Стојан Крстев и Наум Радев. * Од [[Грко Поле]] е убиен: Јончо Лукачовски. * Од [[Сливово]] е убиен: Андре Стефанов. * Од [[Оздолени]] е убиена: Трифуница Миовска * Од [[Сошани]] е убиен: Димо Влавчев * Од [[Арбиново]] се убиени следните жители: Анѓелица, Јанкула Стамболџијата, Неде, Ристе Андрев Тошески и Стојна Тошеска. * Од [[Врбјани]] се убиени следните жители: Наум Сиљанов, Митре Марков, Кр. Смилев, Најденица и Илинка Стефова * Од [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] се убиени следните жители: Хр. Трајчев, Китанов, Беле Цветков, Арсе Божинов и Јане Марков. * Од [[Слатино (Охридско)|Слатино]] се убиени следните жители: Неде Христов, Јон Петрев, Огнен Мојсов, Ѓурѓа Секулова, Дамјан Стојков Кита Димитрова, Вељан Котев, Стојан Томев, Темелко Јанкулов, Димо Угринов, Јон Томев, Дабе Христов, Ѓорги Трпчев, Крстан Божинов и Спаса Илиова.<ref>{{Наведена книга|title=Дневници и спомени за Илинденско-Преображенското въстание|last=|first=|publisher=София|year=1984|isbn=|location=София|pages=132,133,134,135,136 и 140}}</ref> === Дебрчани во македоно-одринското ополчение === Дебрчани учествувале во [[Балкански војни|Балканските војни]], и биле дел од македоно-одринското ополчение, и тоа, од: * [[Арбиново]]: Никола Ѓоргиев, Крсте Димов, Милан Димов, Коста Иванов, Темелко Наумов, Гене Петков, Бимбил Сиљанов, Стефан Христов и Стојко Цветанов. * [[Белчишта]]: Стојан Блажев, Христо Блажев, Никола Дојчинов, Христо Дулов, Фанко Јорданов, Коста Калушев, Секула Николов, Матеј Серафимов, Стефан Сиљанов и Јордан Трпчев. * [[Ботун]]: Стојан Ѓоргиев, Ѓорги Димов, Ѓорги Карафилов и Ванчо Наумов. * [[Брежани]]: Димитар Јонов, Андон Китанов, Танаско Костов, Наум Кочоров, Христо Наумов, Саве Поп-Наумов, Стојан Танасков, Наум Цветков и Никола Јанев. * [[Велмеј]]: Христо Билбилов, Стојан Војдинов и Русе Тодоров. * [[Врбјани]]: Јонче Алексов, Христо Анастасов, Стојан Вељанов, Стојан Ѓурчинов, Стојан Димитров, Блаже Иванов, Димо Иванов, Крсте Иванов, Павле Иванов, Петар Иванов, Темелко Иванов, Иван Илиев, Стојан Исијанов, Дејан Јончев, Здраве Јончев, Миладин Матев, Аврам Матов, Тане Најдев, Серафим Наумов, Костадин Петров, Трендафил Петров, Арсо Симеонов, Трајан Симеонов, Здраве Ставрев, Стефан Стефанов, Димо Трајков, Лазар Трајчев, Спасе Трајанов, Стаме Тренев, Павле Христов, Петар Христов, Рафаил Христов и Стојан Шијаков. * [[Годивје (Охридско)|Годивје]]: Стојан Ѓоргиев, Јанаќи Ѓоргиев, Паунко Корунов, Илија Наумов, Паунко Новев, Вељан Стојанов, Никола Трпчев и Ѓорги Цветанов. * [[Злести]]: Ламбе, Најден Несторов, Ѓорги Новев, Ламбе Новев, Стојан Новев и Христо. * [[Издеглавје]]: Атанас Влчев, Иван Илиев, Наум Илиев, Христо Јончев, Бимбил Лулев, Александар Мојсов, Мицко Николов, Русе Николов, Санде Сиљанов и Христо Јаќимов. * [[Лактиње]]: Петар Вељанов, Рафаил Вељанов, Сандо Вељанов, Серафим Вељанов, Фанче Вељанов, Смиле Војданов, Стефан Донев, Анастас Костов, Иван Костов, Илија Костов, Стојан Миладинов, Иван Николов, Коста Сарафов, Костадин Тодоров и Наум Христов. * [[Лешани]]: Иван Јосифов, Гине Милотинов, Петар Николов, Стефан Петров, Ангел Поп-Василев, Никодим Сиљанов, Ламбе Симеонов и Целе. * [[Мраморец]]: Ѓенко Андонов, Стојан Андреев, Спасе Божинов, Марко Велев, Мицко Велев, Костадин Гаврилов, Сиљан Ѓоргиев, Михаил Грозданов, Никола Дамјанов, Иван Дериволов, Стефан Димитров, Матеј, Миле Настев, Стојан Настов, Ѓорги Недев, Никодим, Григор Николов, Димитар Сиљанов, Божин Спасов, Крсте Стојанов, Цветко Стојанов и Трајко Јаков. * [[Оздолени]]: Темелко Блажев, Петар Милев, Робе Митрев, Атанас Најденов, Бимбил Наумов и Сиљан Пупанов. * [[Слатино (Охридско)|Слатино]]: Никола Аврамов, Стефан Ангелов, Видан, Стојан Голчев, Никола Иванов, Темелко Ламбев, Цветко Неделков, Спасе Николов, Христо Николов, Ѓорги Поп-Ангелов, Нане Сучков и Велко Христов. * [[Сливово]]: Златан Борисов, Ѓорги Ванков, Климе Ванков, Стојан Гаврилов, Христо Дејанов, Мино Димитров, Недан Димитров, Недо Димитров, Ташко Димитров, Климе Иванов, Коста Иванов, Милуш Иванов, Михаил Иванов, Сиљан Иванов, Бимбил Крстев, Каранфил Крстев, Димко Милошев, Ѓорги Најденов, Исијан Настев, Ѓорги Наумов, Мицко Наумов, Ставре Софков, Трајче Софков, Трајко Стефанов, Цветко Стефанов, Трифон Стојанов, Алексо Трајков, Каранфил Трајков, Андреј Трпчев, Вељан Трпчев, Трајко Фанков, Антон Христов, Мице Христов, Паунко Христов, Решко Христов, Трајко Христов и Србин Јанков. * [[Турје]]: Димитар Богданов, Јаќим Богданов, Иван Божинов, Томо Василев, Паун Вељанов, Петар Јолев, Блаже Мојсов, Веле Најденов, Коста Најдов, Дичо Најдов, Илчо Најдов, Климе Размов, Серафим Христов и Тодор Христов.<ref>{{Наведена книга|title=Македоно-одринското опълчение 1912-1913 г. Личен състав, Главно управление на архивите, 2006.|last=|first=|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> === Петар Чаулев во Дебрца и српска окупација === Уште од турско време Дебрца дејствуваше цело време под раководство на [[Христо Узунов]]. По него дошол и [[Петар Чаулев]] и останал да војува во Дебрца. Кога дојдоа Србите во 1912 година првото идење го затекнаа Петар Чаулев во Дебрца. Србите брзо го намирисаа како противник зошто не им се бендисаше неговата идеја, тогаш удрија потера по него, но не можеа да го фатат, па почнале да поткупуваат шпиони, ама Чаулев бел поитар од нив. И подебелиот крај го извлекле селаните. Едно време Чаулев се криел во [[Издеглавје]], неговиот побратим Темелко Ѓорески од [[Арбиново]], кој бил и кмет на селото ги испратил Анастос Анѓелески, Никодим Караустоски и Русе Китаноски да му однесат писмо. Во писмото Темелко му имал напишано да се засолни на друго место бидејќи Издеглавје ќе биде сардисано. Тогаш Чаулев избегал но, при бегањето писмото му паднало при што Србите го пронашле писмото и следеле тешки измачувања за многу селани во Дебрца. Попот Горгија од [[Слатино (Охридско)|Слатино]] бил фатен и обесен на јасика до селото. Мицко од [[Издеглавје]] бил фатен и отепан крај [[Оздолени]]. Анастос, Никодим и Русе од [[Арбиново]] се врзани и однесени во [[Лешани]], носеле и други соработници на ВМРО од селата [[Велмеј]] и [[Брежани]]. Темелко Ѓорески го фатиле по 7 дена, тогаш дошол српскиот шпион Мицко Прензо или Мицко Наумоски (иначе бивш член на [[Македонска револуционерна организација|МРО]], и доброволец во бугарската армија) од [[Сливово]] и го збрал сосе коњ, го однел и него во Лешани, и таму му откопал гроб во шумата. Пред да го кутнат се фатил за еден кол па одвај го совладале, таму го заклале.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> <br /> === Дебрца за време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] === Дебрца особено е прославена од периодот на [[Втората светска војна]] по неколку настани. На [[Славеј Планина]] на [[18 август]] [[1943]] е формиран првиот македонски партизански [[баталјон „Мирче Ацев“]], а истата година неколку недели Дебрца ќе биде првата и единствена слободна територија во [[Македонија]] за време на [[НОБ]]. Првата македонско-косовска народноослободителна бригада е формирана во селото Сливово на [[11 ноември]] [[1943]] година. Во с. [[Издеглавје]] бил одржан Првиот свештенички собир, на кој било иницирано формирањето на [[МПЦ]]. Во близина на селата [[Сошани]] и [[Велмеј]] работела и партизанската болница за време на Втората светска војна. За време на НОБ,во секое село постоел НОО(Народно ослободителен одбор) селски и општински во кое дејствувало месното население.Во Општината Сливово,во која се наоѓале селата [[Врбјани]], [[Годивје (Охридско)|Годивје]], [[Лактиње]], [[Мраморец]], [[Турје]], [[Арбиново]] и главното село во Општината [[Сливово]] одборот го сочинувале: Трајан Мицкоски - претседател, Ѓеорги Станкоски - просвета, Круме Јовчески - секретар, Венчо Маркоски- стопанство, Љубе Костески - здравство и социјално, Дончо Мицкоски- судски и Трајан Дукоски - технички. * Селскиот НОО во [[Сливово]] го сочинувале: Наум Новески - претседател, Антоние Вељаноски - потпретседател, Јордан Ристески - секретар и членови биле: Цветан Јованоски, Мишко Костески и Митра Трајческа. * Селскиот НОО во [[Годивје (Охридско)|Годивје]] го сочинувале: Анѓеле Стојаноски - претседател, Трајан Ристески, Сандре Ристески, Иванчо Јаковчески - секретар, Страил Колоски, Димо Андреески и Гуга Блажеска. * Селскиот НОО во [[Турје]] го сочинувале: Сајко Трпески - претседател, Бимбил Војнески, Цоле Мицески - секретар, Петре Мојсоски, Александар Новески, Јован Јаковчески и Богдана Богданоска. * Селскиот НОО во [[Врбјани]] го сочинувале: Трпе Анѓелоски - претседател, Иван Смилески - заменик претседател, Нове Калајџиески - секретар, Лазар Миладиноски, Постол Николоски, Славко Мушески и Јордан Исијаноски. * Селскиот НОО во [[Мраморец]] го сочинувале: Никола Фанчески - претседател, Јордана Милеска зам.претседател, Сиљан Сандански - секретар, Темелко Магденоски, Александар Николоски, Божин Недески и Никола Рускин. * Селскиот НОО во [[Лактиње]] го сочинувале: Славко Алексоски - претседател, Сиљан Степаноски, Драгољуб Ристески - секретар, Здраве Максимоски и Бимбил Трајчески. * Селскиот НОО во [[Арбиново]] го сочинувале: Леон Трпески - претседател, Стојан Миладиноски - потпредседател, Сиљан Димоски - секретар, Нада Ѓерасимова, Златко Кршовски и Љубе Костески. Во Општината Слатино НОО го сочинувале селата: [[Слатино (Охридско)|Слатино]], [[Сошани]], [[Оздолени]], [[Слатински Чифлик]] и [[Издеглавје]]. Меѓутоа списоците со составот не е сочуван. Во Општината Белчишта НОО го сочинувале селата: [[Белчишта]], [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]], [[Ботун]], [[Горно Средоречие|Горно]] и [[Долно Средоречие|Долно]] [[Средоречие]], [[Песочани]], [[Грко Поле]], [[Злести]], [[Лешани]], [[Брежани]], [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]] и [[Велмеј]]. Во главниот соста на општината влегле: Ванчо Ристески - претседател, Тане Шаќироски - потпретседател , Мартин Дојчиноски - секретар, Вељан Гуцески, Злате Попоски, Јордан Темјаноски, Костадин Симјаноски, Вангел Јовески. А селскиот НОО го сочинувале: * Селскиот НОО во [[Велмеј]] го сочинувале: Климе Вељаноски, Јордан Јонески, Арсе Јолески, Аргир Кузески и Јордан Кузески. * Селскиот НОО во [[Белчишта]] го сочинувале: Тане Шаќироски, Вељан Гуцески, Јовче Цулоски, Стојан Каљуноски и Злате Јовески. * Селскиот НОО во [[Брежани]] го сочинувале: Видан Трпески, Коле Станкоски, Танаско Томески, Ристо Маркоски и Ристо Милески. * Селскиот НОО во [[Лешани]] го сочинувале: Никола Делишкоски, Ѓеоргија Милошески, Ристо Качакоски и Војне Настоски. * Селскиот НОО во [[Злести]] го сочинувале: Темелко Грујоски, Наум Танески, Левко Илоски, Сиљан Николоски и Благоја Јаковчески. * Селскиот НОО во [[Горно Средоречие]] го сочинувале: Мартин Дојчиноски, Димко Маркоски и Јонче Дојчиноски. * Селскиот НОО во [[Долно Средоречие]] го сочинувале: Миладин Мицески, Јонче Мицески и Голуб Чакулески. * Селскиот НОО во [[Ботун]] го сочинувале: Јонче Митрески, Климе Маркоски и Илија Циноски. * Селскиот НОО во [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] го сочинувале: Злате Стојаноски, Карафил Андоноски, Герасим Ристески, Сиљан Ристески и Анѓеле Иваноски. * Селскиот НОО во [[Песочани]] го сочинувале: Косто Петрески, Блаже Никодиноски и Јонче Костадиноски. * Селскиот НОО во [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]] го сочинувале: Спасе Камбероски, Соколе Стојаноски и Томе Игнески.<ref>{{Наведена книга|title=Охридско-Струшко во НОБ 1941-1945|last=Митрески|first=Павле|publisher=|year=1990|isbn=|location=Струга|pages=15-16}}</ref> На 5 декември 1943 [[балисти]]те ја нападнаа Горна Дебрца, при што ги запалија селата [[Мраморец]], [[Сливово]] и [[Турје]]. Селата ги опустошија и ги стрелаа следните жители: Цветан Спасески, Ѓоргија Сиљаноски, Илија Наумоски, Темелко Стефаноски, Сидор Петрески и Трајче Костадиноски сите од [[Мраморец]], потоа Петре и Лазор Стојаноски( татко и син), Петре Здравески и Димко Матески сите од [[Турје]]. Карафил Крстески прославен илинденец кој со својата илинденска пушка го бранеше родното село [[Сливово]].<ref>{{Наведена книга|title=Огненото лице на Дебарца караорманска|last=Ристески Стојмир|first=Петровски Трајан|publisher=Мисла|year=1972|isbn=|location=Скопје|pages=89}}</ref> Покрај сите непријателски напади, за злото да биде поголемо во Дебрца од крајот на Декември 1943 ќе навлезе една [[Михајловистички контрачети во Вардарска Македонија|контрачетничка]] банда на чело со Димо Соколески од село [[Белица (Кичевско)|Белица]], кој долги години живеел во [[Бугарија]]. Таа контрачета најпрво дејствувала во реонот на Беличка Река, по селата [[Козица]], [[Кладник]], Белица но од крајот на 1943 се префрилила и во Дебрца. Во неговата чета отпрва ќе стапат Кирко Попоски од [[Лешани]], Климе Китески од [[Слатински Чифлик]] и Костадин Костадиноски од [[Турје]], во четата подоцна ќе влезат и Арсе Андоноски, Милан Пејоски, Ванчо Недески и Стојко Митрески од селото [[Мраморец]], како и Владо Крлоски од село [[Арбиново]]. А некои ќе бидат стрелани во 1945 од страна на партизаните како соработници со окупаторот.<ref>{{Наведена книга|title=Охридско-Струшко во НОБ|last=Размоски|first=Стојмир|publisher=|year=1990|isbn=|location=Струга|pages=152}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Огненото лице на Дебарца караорманска|last=Ристески Стојмир|first=Петровски Трајан|publisher=Мисла|year=1972|isbn=|location=Скопје|pages=82}}</ref> === Жртви од Дебрца во НОБ === #[[Алексо Стојанов Сиљаноски]]. Роден во 1919 година во с. [[Лешани]]. Бил борец во состав на Шестата македонска бригада. Умира во Скопје во болница како последица од Тифус во мај 1945 година. #[[Андон Стојанов Сиљаноски]]. Роден на 8 август 1922 година во с. [[Злести]]. Се бори во редовите на Шестата македонска бригада, при што загинува во борбите кај [[Сува Гора]] со балистичките банди на 24 август 1944 година. #[[Андре Настев Јованоски]]. Роден на 6 март 1920 година во с. [[Турје]]. Како борец на Првиот македонски батаљон „Мирче Ацев“ загинува во борбата кај с. [[Белчишта]] на 7 септември 1943 година. #[[Арсе Недев Савески]]. Роден во 1924 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Стапува во редовите на Првата македонска бригада, и учествува во повеќе акции на бригадата, при што се разболува и е ослободен. Умира на 3 јуни 1945 година. #[[Арсе Трифунов Лулески]]. Роден во 1913 година во с. [[Издеглавје]]. Загинува како борец на Шестата македонска бригада во борбите кај с. [[Зајас]] со балистите на 21 октомври 199 година. #[[Арсо Кочов Гиноски]]. Роден во 1920 година во с. [[Издеглавје]]. Загинува како борец во Првата македонско-косовска бригада при Богомилискиот поход во февруари 1944 година. #[[Аспарух Георгиев Гаврилоски]]. Роден на 2 јануари 1923 година во с. [[Врбјани]]. Како борец во Шестата македонска бригада загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година. #[[Блаже Недев Спасески]]. Роден во 1914 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Учествува во борбените дејствија што ги води партизанскиот одред „Славеј“ при што се разболува, и како последица на болеста умира на 20 ноември 1943 година. #[[Богоја Ламбев Милески]]. Роден во 1926 година во с. [[Велмеј]]. Како борец на Првата македонска ударна бригада загинува во борбите со балистичките банди за ослободување на [[Кичево]] во октомври 1944 година. #[[Богоја Цветков Ставрески]]. Роден во 1923 година во с. [[Велмеј]]. Како борец во Шестата македонска бригада загинува кај с. [[Белица (Кичевско)|Белица]] во септември 1944 година. #[[Борис Дичов Богданоски]]. Роден на 15 февруари 1915 година во с. [[Арбиново]]. Бил еден од најистакнатите активисти од Дебрца, учествувал во низа демострации и штрајкови во Белград, против политиките на Стара Југославија. Со основањето на партизанскиот одред „Славеј“ е назначен за прв политички комесар. Загинува при заседа поставена од балистите кај с. [[Зајас]] на пат за [[Буковиќ (планина)|Буковиќ]] на 4 октомври 1943 година. #[[Борис Митрев Пачески]]. Роден во 1922 година во с. [[Велмеј]]. Како борец на Првата македонско-косовска ударна бридага загинува при враќање од Богомилскиот поход кај с. [[Староец]] во февруари 1944 година. #[[Ванко Кочов Шулески]]. Роден во 1917 година во с. [[Оздолени]]. Загинува во борите со балистичките банди кај с. [[Кленоец]] на 5 октомври 1943 година. #[[Ванчо Бимбилов Митрески]]. Роден на 4 март 1928 година во с. [[Врбјани]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува во борбите со балистите кај с. [[Гарани]] на 15 август 1944 година. #[[Васил Матев Попоски]]. Роден во 1920 година во с. [[Злести]]. Загинува на Сремскиот фронт кај [[Винковци]] на 13 април 1945 година. #[[Веле Димов Новески]]. Роден во 1914 година во с. [[Ботун]]. Загинува како борец на батаљонот „Мирче Ацев“ во с. [[Белчишта]] со Италијанците на 7 септември 1943 година. #[[Вељан Темелков Филчески]]. Роден во 1916 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 1 октомври 1943 година. #[[Дејан Василев Вељаноски]]. Роден во 1915 година во с. [[Злести]]. Како борец на Шестата македонска бригада се разболува, поради што е ослободен во јануари 1945 година. Се лекува во болница во [[Охрид]] и на 5 мај 1945 година умира. #[[Доне Лалев Колоски]]. Роден во 1922 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува во борбите со балистите кај [[Сува Гора]] на 25 октомври 1944 година. #[[Драган Ѓуров Матески]]. Роден на 4 јануари 1915 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година. #[[Ѓоргија Јончев Митрески]]. Роден во 1921 година во с. [[Ботун]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Ѓоргија Методиев Блажески]]. Роден на 14 октомври 1923 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Како борец на Првата македонска бригада загинува во борбите со германските окупатори кај [[Дебар]] на 2 август 1944 година. #[[Ѓоргија Робев Тодороски]]. Роден во 1918 година во с. [[Оздолени]]. Како борец на Осумнаесеттата македонска бригада учествува во повеќе борбени акции. Се разболува и умира во воената болница во [[Нови Сад]] во 1946 година. #[[Змејко Методиев Змејкоски]]. Роден на 8 јуни 1927 година во с. [[Врбјани]]. Како борец на Првата македонска бригада загинува во борбите кај [[Кичево]] на 10 август 1944 година. #[[Иван Божинов Божиноски]]. Роден на 8 ноември 1914 година во с. [[Врбјани]]. Организирано и активно работи за движењето од 1942 година. Умира од како се разболува на 28 јули 1946 година. #[[Иван Кипров Пашоски]]. Роден во 1924 година во с. [[Велмеј]]. Загинува како борец на Шестата македонска бригада кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година, во борбите против балистите. #[[Иванчо Јаќимов Кузманоски]]. Роден на 5 јули 1918 година во с. [[Турје]]. Загинува во борбите против балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Илија Крстанов Дојчиноски]]. Роден во 1909 година во с. [[Горно Средоречие]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Јоне Смилев Дескоски]]. Роден во 1923 година во с. [[Злести]]. Загинува во борбите за ослободување на [[Охрид]] на 7 ноември 1944 година. #[[Јонче Димков Стојаноски]]. Роден во 1921 година во с. [[Оздолени]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Јонче Дингов Серафимоски]]. Роден на 28 мај 1924 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година. #[[Јонче Темков Нестороски]]. Роден во 1926 година во с. [[Злести]]. Загинува на Сремскиот фронт кај [[Пожега (Хрватска)|Славонска Пожега]] на 27 април 1945 година. #[[Каранфил Крстев Дамјаноски]]. Роден во 1871 година. Учествувал во [[Илинденско востание|Илинденското Востание]]. А потоа земал и активно учество во НОБ. Загинува во борбите со балистичките банди во родното село Сливово на 5 декември 1943 година. #[[Кире Тодоров Митрески]]. Роден во 1921 година во с. [[Белчишта]]. Учествувал во Сремскиот фронт, каде се разболел и умрел во 1946 година во [[Битола]]. #[[Кирјан Славков Јанески]]. Роден во 1918 година во с. [[Лешани]]. Учествувал во неколку борби како борец на Шестата македонска бригада, се разболува и е ослободен од НОБ. Умира во ноември 1945 година. #[[Киро Ѓоргиев Алексоски]]. Роден на 26 јануари 1924 година во с. [[Врбјани]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува во борбите со балистичките банди кај с. [[Шутово]] на 15 ноември 1944 година. #[[Климе Наумов Сиљаноски]]. Роден во 1921 година во с. [[Долно Средоречие]]. Како борец на Шестата артилериска бригада се разболува и умира во воената болница во [[Љубљана]] на 21 јуни 1945 година. #[[Косте Наумчев Анѓелески]]. Роден на 20 февруари 1921 година во с. [[Арбиново]]. Како борец на Првата македонска ударна бригада загинува во борбите со балистите кај [[Кичево]] на 1 октомври 1944 година. #[[Лазар Блажев Секулоски]]. Роден во 1922 година во с. [[Ботун]]. Како борец на партизанскиот одред „Славеј“ загинува во борбите кај с. [[Кленоец]] на 6 септември 1943 година. #[[Ламбе Петрев Новески]]. Роден во 1922 година во с. [[Велмеј]]. Загинува на Сремскиот фронт во нападот кај Товарник на 12 април 1945 година. #[[Љубе Јорданов Крстески]]. Роден во 1925 година во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува на [[Сува Гора]] во борбите со балистите на 24 октомври 1944 година. #[[Методија Стојанов Димитриески]]. Роден на 5 април 1922 година во с. [[Турје]]. Загинува во борбите за [[Струга]] на 16 октомври 1944 година. #[[Милан Костадинов Ристески]]. Роден на 7 декември 1925 година во с. [[Мраморец]]. Загинува во борбите за ослободување на [[Струга]] на 28 октомври 1944 година. #[[Мирче Јовев Калајџиески]]. Роден во 1920 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Митушко Алеков Савески]]. Роден во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Стапува во состав на Шестата македонска бригада и учествува во повеќе битни, од здобиените рани во борбите умира во Воената болница во [[Скопје]] во 1945 година. #[[Момчило Петков Јорданоски]]. Роден во 1911 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Загинува во битките за ослободување на [[Охрид]] на 7 ноември 1944 година. #[[Најде Трајчев Кочоски]]. Роден во 1911 година во с. [[Велмеј]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Зајас]] на 16 ноември 1944 година. #[[Наум Јончев Иљоски]]. Роден во 1925 година во с. [[Велмеј]]. Учествува во повеќе битки како борец на Шестата македонска бригада, при што се разболува и умира во болница во [[Гостивар]] на 25 септември 1945 година. #[[Наум Сандрев Сиљаноски]]. Роден во 1896 година во с. [[Издеглавје]]. Фатен е од страна на [[Михајловистички контрачети во Вардарска Македонија|контрачетниците]] на Димо Соколески-Брадата кај с. [[Сливово]], и одвлечкан на Беличка Планина каде што е стрелан во октомври 1943 година. #[[Нестор Костов Јаковчески]]. Роден на 20 мај 1906 година во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Загинува како борец на Шестата македонска бригада во борбите со балистите на [[Сува Гора]] на 24 октомври 1944 година. #[[Никола Илиев Дескоски]]. Роден во 1926 година во с. [[Злести]]. Загинува во борба против германските окупатори кај с. [[Радолишта]] на 10 октомври 1944 година. #[[Никола Кипров Јосифоски]]. Роден во 1911 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Активно учествува во НОБ. Умира 1943 година. #[[Никола Паунов Божиноски]]. Роден во 1918 година во с. [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]]. Загинува во борбите со италијанските окупатори во борбите кај с. [[Карбуница]] на 31 јуни 1943 година. #[[Паско Климев Павлески]]. Роден во 1924 година во с. [[Ботун]]. Како борец во батаљонот „Мирче Ацев“ загинува во борбите со италијанските сили кај [[Белчишта]] на 7 септември 1943 година. #[[Петре Димков Секулоски]]. Роден на 6 декември 1921 година во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Како борец на Шестата македонска бригада загинува на [[Сува Гора]] во борбите со балистите на 24 октомври 1944 година. #[[Петре Паунов Иљоски]]. Роден во 1920 година во с. [[Горно Средоречие]]. Загинува како борец на Шестата македонска бригада во борбите кај с. [[Србица]] во септември 1944 година. #[[Ристе Јончев Вељаноски]]. Роден во 1922 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Загинува како борец на Првата македонска ударна бригада во борбите за [[Кичево]] во септември 1944 година. #[[Ристо Јончев Шулески]]. Роден во 1916 година во с. [[Оздолени]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Ристо Николов Стефаноски]]. Роден во 1910 година во с. [[Ботун]]. Загинува во борбите кај с. [[Кленоец]] против балистите на 6 октомври 1943 година. #[[Ристо Софков Стојкоски]]. Роден во 1926 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Зајас]] во октомври 1944 година. #[[Ристо Темелков Донески]]. Роден во 1922 година во с. [[Оздолени]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Зајас]] во ноември 1944 година. #[[Ристо Цветанов Божиноски]]. Роден во 1918 година во с. [[Велмеј]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Зајас]] во октомври 1944 година. #[[Руменче Серафимов Наумоски]]. Роден на 15 декември 1919 година во с. [[Сливово]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Русе Петков Нестороски]]. Роден во 1926 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Во составот на Првата македонско-косовска ударна бригада учествува во повеќе акции што ги води бригадата во Западна Македонија и Грција, и се разболува. Умира во болница во [[Охрид]] во август 1945 година. #[[Секуле Постолов Димоски]]. Роден во 1901 година во с. [[Ново Село (Охридско)|Ново Село]]. Во февруарскиот поход заминува за кумановско, во борбите што ги води Третата македонска ударна бригада пролетта 1943 година загинува кај [[Сурдулица]]. #[[Серафим Блажев Китаноски]]. Роден во 1916 година во с. [[Издеглавје]]. Во мај 1943 година стапува во Кичевско-мариовскиот партизански одред, заробен е при Богомилскиот поход и стрелан кај [[Барбарос]] во февруари 1944 година. #[[Сиљан Кирков Серафилоски]]. Роден во 1892 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистите кај [[Кичево]] на 10 август 1944 година. #[[Славе Митрев Николески]]. Роден во 1924 година во с. [[Велмеј]]. Загинува при расчистување на земјата од балистичките банди на 2 декември 1945 година кај с. [[Лојане]]. #[[Смиле Настев Јованоски]]. Роден на 1 октомври 1923 година во с. [[Турје]]. Учествува на Сремскиот фронт, каде исчезнува кај Пакрац во април 1945 година. #[[Србин Миланов Стојаноски]]. Роден на 5 март 1921 година во с. [[Мраморец]]. Загинува во борбите за [[Струга]] на 18 октомври 1944 година. #[[Стојан Јаковчев Стамески]]. Роден на 19 мај 1919 година во с. [[Врбјани]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Србица]] на 22 септември 1944 година. #[[Стојан Недев Најдески]]. Роден во 1919 година во с. [[Белчишта]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Кленоец]] на 6 октомври 1943 година. #[[Стојан Ристов Суклоски]]. Роден во 1920 година во с. [[Белчишта]]. Во ненадејниот напад на италијанските зголемени сили од Струшкиот гарнизон, за да го обезбеди повлекувањето на Првиот македонски батаљон „Мирче Ацев“ загинува на 7 септември 1943 година. #[[Стојко Спасев Костоски]]. Роден на 3 октомври 1926 година во с. [[Турје]]. Загинува во борбите со балистичките банди на [[Сува Гора]] на 24 октомври 1944 година. #[[Стојко Тодосиев Темелкоски]]. Роден во 1921 година во с. [[Врбјани]]. Учествува во борбите што ги води Шестата македонска бригада, при што се разболува и умира во декември 1944 година. #[[Темелко Михајлов Танаскоски]]. Роден во 1920 година во с. [[Врбјани]]. Учестува во борбите со балистите на [[Сува Гора]], при што е тешко ранет и подлегнува на раните во август 1945 година. #[[Тодор Спасев Митрески]]. Роден во 1924 година во с. [[Лешани]]. Учествува во борбите што ги води Шестата македонска бригада, при што се разболува и умира во воената болница во [[Скопје]], во февруари 1945 година. #[[Трајан Јончев Митрески]]. Роден во 1923 во с. [[Ботун]]. Учествува во борбите што ги води Шестата македонска бригада. Есента се разболува од проширената епидемија на стомачен вирус во кичевско и умира на 15 декември 1944 година. #[[Трајче Софрониев Дојчиноски]]. Роден во 1920 година во с. [[Белчишта]]. Загинува како член на Кичевско-мавровскиот партизански одред кај с. [[Карбуница]] на 31 јули 1943 година. #[[Трајче Темелков Сколоски]]. Роден во 1910 година во с. [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Загинува во борбите со балистите на [[Сува Гора]] на 24 октомври 1944 година. #[[Тренко Најдев Смилески]]. Роден во 1901 година во с. [[Мраморец]]. Загинува во борбите со балистите кај с. [[Србица]] есента 1944 година. #[[Филип Сидоров Ристески]]. Роден во 1918 година во с. [[Лешани]]. Загинува во борбите кај [[Кленоец]] со германско-балистичките сили на 6 октомври 1943 година. #[[Цветко Томев Стојаноски]]. Роден во 1920 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Загинува во борбите со италијанските војски на 7 септември 1943 година. #[[Анѓеле Мојсов Мојсоски]]. Роден во 1908 година во с. [[Врбјани]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 25 септември 1943 година. #[[Богдан Иљов Стојкоски]]. Роден во 1914 година во с. [[Белчишта]]. Убиен е од страна на италијанските окупатори во родното село во септември 1943 година. #[[Богоја Стојанов Кочоски]]. Роден во 1918 година во с. [[Белчишта]]. Убиен е од страна на италијанските окупатори во родното село во септември 1943 година #[[Димко Иванов Вељаноски]]. Роден во 1888 година во с. [[Турје]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 5 декември 1943 година. #[[Ѓоргија Сиљанов Маркоски]]. Роден во 1861 година во с. [[Мраморец]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 5 декември 1943 година. #[[Ѓоргија Русев Крстаноски]]. Роден во 1864 година во с. [[Врбјани]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 22 септември 1944 година. #[[Здраве Јовчев Јовчески]]. Роде во 1882 година во с. [[Врбјани]]. Убиен е од страна на балистите во родното село во 1944 година. #[[Зорка Ѓоргиева Ристеска]]. Родена во 1925 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира дома како последица на претепување кое го извршиле балистите во 1944 година. #[[Илија Ѓерасимов Угриноски]]. Роден во 1895 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиен од балистичките банди над с. [[Гопеш]] на 7 ноември 1945 година. #[[Илија Трајчев Божиноски]]. Роден во 1888 година во с. [[Мраморец]]. Убиен е од страна на балистите во родното село на 5 декември 1943 година. #[[Илко Лазаров Наумоски]]. Роден во 1912 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира дома од здобиена болест во затворот кон средината на 1944 година. #[[Јован Ставрев Целески]]. Роден во 1891 година во с. [[Ботун]]. Убиен е во родното село од страна на германските окупаторски војски на 23 август 1944 година. #[[Јонче Димко Сиљаноски]]. Роден во 1922 година во с. [[Врбјани]]. Убиен од унгарските војски во [[Нови Сад]] на 10 април 1941 година. #[[Јордан Анчев Анѓелески]]. Роден во 1889 година во с. [[Ботун]]. Убиен е од страна на германските окупатори во родното село на 20 мај 1944 година. #[[Јордан Петрев Петрески]]. Роден во 1893 година во с. [[Арбиново]]. Убиен е на нива во родното село од страна на балистичките банди во мај 1944 година. #[[Кадринка Славева Ѓоршеска]]. Родена во 1923 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиена од страна на бугарите в планина над селото во мај 1944 година. #[[Кале Трајков Карафилоски]]. Роден во 1918 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Каменка Петрева Наумоска]]. Родена во 1921 година во с. [[Турје]]. Умира како последица на насилство извршено од страна на балистите во декември 1943 година. #[[Книгена Стојанова Илиеска]]. Родена во 1907 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира од последица на претепување извршено од страна на германците дома во септември 1944 година. #[[Коле Цветанов Николески]]. Роден во 1914 година во с. [[Велмеј]]. Убиен од страна на Бугарите во мај 1944 година. #[[Крста Танаскова Србиноска]]. Родена во 1904 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира како последица од претепување кое го извршиле германските окупатори во 1944 година. #[[Конка Богоева Митреска]]. Родена во 1912 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира како последица од претепување кое го извршиле германските окупатори во 1944 година. #[[Лазар Петрев Стојаноски]]. Роден во 1902 година во с. [[Турје]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Ламбе Богатинов Вељаноски]]. Роден во 1914 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Заробен е од страна на германските окупатори и одведен во логор во [[Земун]] каде што умира во декември 1944 година. #[[Македонка Анѓелева Филипоска]]. Родена во 1921 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиена од страна на Бугарите во родното село во мај 1944 година. #[[Миленко Јолев Томески]]. Роден во 1890 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиен од страна на балистичките банди кај с. [[Златари]] на 4 ноември 1945 година. #[[Миленко Крстанов Николоски]]. Роден во 1884 година во с. [[Врбјани]]. Убиен од балистите кај с. [[Србица]] на пат за [[Кичево]] на 22 септември 1944 година. #[[Негрија Јанаќиев Најдески]]. Роден во 1911 година во с. [[Лактиње]]. Убиен од балистичките банди во родното село пролетта 1944 година. #[[Николе Стојанов Тодороски]]. Роден во 1883 година во с. [[Лактиње]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистичките банди во летото 1944 година. #[[Петре Алексов Здравески]]. Роден во 1905 година во с. [[Турје]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Петре Јолев Стојаноски]]. Роден во 1873 година во с. [[Турје]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Петруш Димков Блажески]]. Роден во 1921 година во с. [[Лактиње]]. Убиен од страна на балистичките банди кај с. [[Тресонче]] есента 1943 година. #[[Ристо Крстев Спасески]]. Роден во 1920 година во с. [[Лактиње]]. Умира од последици на претепување кое го извршиле балистите на пат за [[Кичево]], летото 1944 година. #[[Сарафил Ристов Јанкулоски]]. Роден во 1886 во с. [[Турје]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистите во декември 1943 година. #[[Сидор Тимјанов Николоски]]. Роден во 1923 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Славе Голабов Ѓоршески]]. Роден во 1917 година во с. [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Убиен в планина од страна на Бугарите во мај 1944 година. #[[Спасе Војнев Спасески]]. Роден во 1865 година во с. [[Врбјани]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистите на 14 август 1944 година. #[[Стефанка Кипрова Петреска]]. Родена 1909 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира како последица од претепување кое го извршиле германските окупатори во 1944 година. #[[Стојан Анѓелев Савески]]. Роден во 1886 година во с. [[Издеглавје]]. Убиен од балистите во својот дом на 28 септември 1944 година. #[[Стојан Савев Савески]]. Роден во 1890 година во с. [[Арбиново]]. Убиен во својата воденица од одметнички банди во септември 1944 година. #[[Стојан Спасев Ѓорески]]. Роден во 1905 година во с. [[Врбјани]]. Убиен од балистичките банди во родното село на 29 август 1944 година. #[[Тодор Ристев Трајчески]]. Роден во 1893 година во с. [[Турје]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистите во декември 1943 година. #[[Тодора Цветкова Трајческа]]. Родена во 1888 година во с. [[Турје]]. Умира како последица на претепување кое го извршиле балистите на 5 декември 1943 година. #[[Темелко Стефанов Стојкоски]]. Роден во 1898 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Тимјан Петрев Николоски]]. Роден во 1888 година во с. Мраморец. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Трајан Стеванов Танески]]. Роден во 1923 година во с. [[Ботун]]. Убиен во селото од балистите на 15 април 1944 година. #[[Трајче Јаковчев Костадиноски]]. Роден во 1864 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година. #[[Форинка Климова Петреска]]. Родена во 1925 година во с. [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Умира како последица од претепување кое го извршиле германските окупатори во 1944 година. #[[Цветан Тренев Божиноски]]. Роден во 1884 година во с. [[Мраморец]]. Убиен од страна на балистите во селото на 5 декември 1943 година.<ref>{{Наведена книга|title=Охрид и охридско во борбата против фашизмот, ЗБОРНИК на паднатите борци во народно-ослободителната борба и револуција и жртвите на фашистичкиот терор во Охрид и охридско 1941-1945 година.|last=|first=|publisher=|year=1976|isbn=|series=|location=Охрид|pages=}}</ref> == Карактеристични имиња на дебрчани == * Машки: ''Војне, Трене, Вељан, Сиљан, Мицко, Темелко, Мојсо, Радован, Видан, Величе, Миливој, Никола, Божин, Стојко, Митре, Трпе, Петре, Сандре, Стеван, Степан, Русе, Карафил, Анѓеле, Мате, Најде, Трајче, Трајан, Ѓоре, Спасе, Дафинче, Ѓоршо, Наум, Китан, Смиле, Јордан, Андон, Апостол, Дејан, Јаковче, Јонче, Симјан, Спиро, Ставре, Филип, Љубе, Здраве, Злате, Климе, Мито, Робе, Неде, Србин, Јаќим, Ванчо, Блаже, Ристо/Ристе, Ламбе, Раде, Ѓурчин, Деспот, Цветан, Цветко, Крсте, Андре, Ѓоргија, Круме, Косте, Славко, Момчула, Максим, Дуко, Стојан, Славе, Стојмир, Милан, Алексо, Нове, Крстан, Јован, Оноврија, Димко, Сидор, Марко, Сарафил, Димо, Митушко, Јанкула, Угрин, Антониј, Панделе, Илија, Секула, Поте, Костадин, Арсе, Милош, Иван, Софко, Аце, Дичо, Доне, Билбил/Бимбил, Совран, Војдан, Миладин, Мирче, Симон, Голаб, Насте, Димитар.''<ref name=":3" /><ref name=":5">{{Наведена книга|title=Лешани|last=Ристески|first=Стојан|publisher=Ирис|year=2000|isbn=|location=Струга|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Оздолени, Слатински Чифлик и Сошани|last=Смилески|first=Димитар|publisher=|year=2008|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Брежани|last=Степаноски|first=Наум|publisher=|year=1988|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Слатино, Дебрца-охридско|last=Костески|first=Миливој|publisher=|year=1998|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref><ref name=":6">{{Наведена книга|title=Злести|last=Грозданоски|first=Анѓеле|publisher=|year=1994|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Врбјани|last=Костадиновски|first=Бранко|publisher=|year=|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Велмеј|last=Смилески|first=Димитар|publisher=|year=1984|isbn=|location=Охрид|pages=}}</ref> * Женски: ''Гркинка, Воцка, Пара, Каља, Живка, Сиљанка, Јорданка, Вељанка, Македонка, Даљанка, Софка, Менка, Божана, Форинка, Крстана, Книгена, Петра, Ристана, Момана, Стеванка, Митра, Славка, Велика, Фанија, Деспина, Бимбила, Парошка, Трена, Петкана, Јолка, Сребренка, Сава, Руска, Милица, Цара, Цветанка, Ѓурѓа, Устијанка, Дуфка, Солунка, Вардаринка, Миладинка, Елена, Севда, Аспасика, Мира, Илинка, Трајанка.'' == Стопанство == Поради специфичноста на теренот и богатите тревни [[пасишта]] главна стопанска гранка со векови е [[сточарство]]то. Покрај одгледувањето на овци и крави (во пониските делови) последниве години во подем е одгледувањето на кози. Дебрца покрај своето сирење е многу позната и по својот мед, а во голем подем е и пчеларството. Во близина на селото [[Песочани]] постои мала [[ХЕЦ „Песочани“|хидроцентрала]], а работат и повеќе шумски стопанства, а во развој е и селскиот туризам со оглед дека Дебрца се наоѓа на патот кон [[Охрид]]. == Иселеништво == Иселеништвото од Дебрца отсекогаш било застапено. Во своите истражувања за потеклото на населението повеќе истражувачи од своите соговорници добивале информации дека се доселени од регионот Дебрца. Така пр.[[Јован Трифуноски]] и [[Томо Смилјаниќ - Брадина|Тома Смилјаниќ]] во нивните истражувања за Кичевската котлина.<ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/18500423|title=Кичевска котлина : сеоска насеља и становништво|last=Ф.|first=Трифуноски, Јован|date=1968|publisher=Izdanje autora]|oclc=18500423}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Кичевија|last=Смилјаниќ|first=Тома|publisher=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> добиваат информации за родови преселени од различни села во Дебрца, па така во селото [[Тајмиште]] се родовите ''Тасевци (2 к.)'' и ''Маљуковци (1 к.)'' кои се доселени од [[Сливово]]. Во селото [[Поповјани]] е родот ''Огњановци (2 к.)'' кои своето потекло го знаат од [[Издеглавје]]. Во селото [[Патец]] е родот ''Николовци (2 к.)'' кои таму се доселени од [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Во минатото во атарот на селото [[Велмеј]] постоело селото Јаорец, но некаде кон крајот на XVIIIти век се случила расправија по која селото било раселено, еден дел побегнале во кичевско каде го основале селото [[Јаворец|Јаорец]] па така основачите на родовите ''Милошевци (10 к.)'' ,''Трајановци (7 к.)'' и ''Илиовци (6 к.)'' се доселени од сега раселеното село Јаорец во Дебрца. Во [[Осој (Кичевско)|Осој]] е родот ''Ширговци (9 к.)'' кој е доселен од селото [[Оздолени]]. Родот ''Топлевци (3 к.)'' во селото [[Лазаровци]] е доселен од селото [[Турје]]. Во селото [[Свињиште]] е родот ''Караџовци (10 к.)'' доселен од [[Врбјани]]. Во [[Козица]] е родот ''Цветановци (6 к.)'' доселен од селото [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Во [[Миокази]] е родот ''Ќосевци (4 к.)'' доселен од [[Сливово]]. Во селото [[Лавчани]] е родот ''Ѓоргевци (11 к.)'' доселени од селото [[Турје]]. Во [[Манастирско Доленци]] е родот ''Сиљановци (4 к.)'' доселен од селото [[Оздолени]]. Во [[Србјани]] е родот ''Мијаиловци (3 к.)'' доселен од селото [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Во [[Карбуница]] е родот ''Жакеровци (2 к.)'' доселен од селото [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Истиот автор (Јован Трифуноски) доста иселеници од Дебрца забележал и во Битолско-Прилепската Котлина.<ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/469501519|title=Битољско-Прилепска котлина : антропогеографска проучавања (1914-1997)|last=Трифуноски Ф.|first=Јован|year=1998|publisher=Српска академија наука и уметности|isbn=8670252678|oclc=469501519}}</ref>, таму иселици има во следните села. Во селото [[Врбјани (Прилепско)|Врбјани]] се родовите ''Јадровци (5 к.)'' и ''Дамевци (3 к.)'' доселени од село [[Врбјани]], Дебрца. Во селото [[Бело Поле]] се родовите ''Трајковци (2 к.)'' и ''Мартиновци (2 к.)'' доселени исто така од [[Врбјани]], во истото село е и родот ''Стојановци (1 к.)'' доселен од [[Лактиње]], во селото [[Славеј (село)|Славеј]] се 20 фамилии доселени од селото [[Турје]], во селото Трновци се околу 40 фамилии доселени од селото [[Брежани]], во [[Логоварди]] се родовите ''Апостоловци (1 к.)'' и ''Анакијевци (1 к.)'' доселени од селото [[Мраморец]]. Во селото [[Лера]] е родот ''Вељановци (1 к.)'' доселен од селото [[Турје]]. Во селото [[Црнобуки]] е родот ''Брсјаковци (3 к.)'' доселен од [[Велмеј]]. Во селото [[Канатларци]] се повеќе родови доселени од селата [[Белчишта]], [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]], [[Годивје (Охридско)|Годивје]], [[Лактиње]], [[Песочани]]. Во селото [[Мусинци]] се неколку родови доселени од селата [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] и [[Ботун]] . Во селото [[Десово]] се родовите ''Петковци (2 к.)'' и ''Мицковци (1 к.)'' доселени од селото [[Сливово]], потоа родот ''Балаловци (3 к.)'' доселен од [[Лактиње]], и родот ''Андреевци (1 к.)'' доселен од [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Во [[Дупјачани]] се родовите, ''Сливовци (2 к.)'' доселени од [[Сливово]], ''Копиљаковци (3 к.)'' и ''Крстановци (2 к.)'' доселени од [[Лактиње]]. Во селото [[Горно Село]] ,е родот ''Охриѓани (3 к.)'' доселен од село [[Годивје (Охридско)|Годивје]]. Во селото [[Беровци]] е родот ''Гулабовци (1 к.)'' доселен од селото [[Сливово]]. По селата во Охридско-струшката котлина<ref name=":1">{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/27418468|title=Охридско-струшка област : антропогеографска проучавања|last=Ф.|first=Трифуноски, Јован|date=1992|publisher=Српска академија наука и уметности|isbn=8670251582|oclc=27418468}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Струшко Поле|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски фонд на МАНУ 88/1|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref><ref>{{Наведена книга|title=Охридско Поле|last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски фонд на МАНУ АЕ 87/1|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> иселеници од Дебрца има во следните села. Во [[Долно Лакочереј]] се родовите ''Илијовци (13 к.)'' доселени од [[Лактиње]], ''Матевци (10 к.)'' доселени од селото [[Сошани]], ''Трајковци (2 к.)'' доселени од селото [[Оздолени]], ''Пашичовци (1 к.)'' доселени од селото [[Лешани]], и ''Јовевци (2 к.)'' доселени од селото [[Велмеј]]. Во селото [[Горно Лакочереј]] се родовите ''Шетковци (3 к.)'' доселени од некое село во Дебрца, како и родот ''Апостоловци (1 к.)'' доселени од селото [[Лешани]]. Во селото [[Ливоишта]] е родот ''Суљовци или Сиљановци (1 к''.) доселени од селото [[Лешани]]. Во селото [[Косел]] е родот ''Воденичаровци или Трајковци (6 к.)'' кои се од селото [[Брежани]]. Во селото [[Лескоец (Охридско)|Лескоец]] се 8 фамилии доселени од [[Песочани]] како и родовите ''Чифлигаровци (4 к.)'' и ''Џамбазовци (1 к.)'' доселени од [[Лешани]]. Во [[Велгошти]] се околу 30 фамилии доселени од разни села во Дебрца, како и родовите ''Шибаковци (5 к.)'', ''Шиковци (5 к.)'' и ''Шукаровци (5 к.)'' доселени од селото [[Велмеј]], во [[Пештани]] се родовите ''Башовци (20 к.)'' и ''Толевци (15 к.)'' доселени од селото [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Во селото [[Љубаништа]] се родовите ''Булевци (6 к.)'' доселен од [[Лактиње]], како и родот ''Пулчевци (7 к.)'' доселени од некое село во Дебрца. Во [[Враништа]] се родовите ''Милевци (11 к.)'' и ''Танасковци (2 к.)'' доселени од [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Во селото [[Горенци (Охридско)|Горенци]] се родовите ''Николовци (3 к.)'' и ''Андреевци (2 к.)'' доселени од [[Велмеј]]. Во [[Мислешево]] се родовите ''Бочевци (10 к.)'' доселен од некое село во Дебрца, како и родот ''Черенковци (1 к.)'' доселени од [[Сливово]]. Во [[Оровник]] се родовите ''Далчевци (3 к.)'' доселени од [[Злести]], ''Митревци (1 к.)'' доселени од [[Слатино (Охридско)|Слатино]] и ''Цветковци (16 к.)'' доселени од селото [[Сошани]]. Во селото [[Подмоље]] се околу 10 фамилии доселени од разни во Дебрца. Во [[Волино]] се родовите ''Јанкуловци (5 к.)'' доселен од [[Лешани]], како и ''Неловци (1 к.)'' доселени од некое село во Дебрца. Во [[Горенци (Охридско)|Горенци]] е родот ''Брмбовци или Наумовци (3 к.)'' доселени од некое село во Дебрца ([[Велмеј]] или [[Белчишта]]). во селото [[Требеништа]] се родовите ''Јоновци (2 к.) и Миревци (2 к.)'' доселени од некое село во Дебрца, потоа родовите ''Цибуковци или Пискуловци (3 к.) и Алексовци (3 к.)'' доселени од селото [[Белчишта]], како и родот ''Мувчевци (7 к.)'' доселени од селото [[Брежани]]. во [[Биџево]] се родовите ''Рачиовци (2 к.)'' доселени од селото [[Брежани]], како и ''Шкуртевци (2 к.)'' доселени од [[Белчишта]] или [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. во [[Драслајца]] е родот ''Јолдевци (1 к.)'' доселен од [[Велмеј]]. во [[Мороишта]] е родот ''Маџаровци (2 к.)'' доселен од селото [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. во [[Куратица]] се родовите ''Андревци (4 к.) и Јанкуловци (1 к.)'' доселени од селото [[Слатино (Охридско)|Слатино]]. Во селото [[Сирула]] е родот Бочкаровци (5 к.) доселен таму од селото [[Велмеј]]. Од останатите места иселеници има во [[Туденце]], таму е родот ''Вражевци (29 к.)'' доселен од [[Врбјани]].<ref>{{Наведена книга|url=http://worldcat.org/oclc/5846115|title=Полог : антропогеографска проучавања|last=Ф.|first=Трифуноски, Јован|date=1976|publisher=Српска академија наука и уметности|oclc=5846115}}</ref> Во селото [[Дренок (Струшко)|Дренок]] е родот ''Стојковци (1 к.)'' кои имаат потекло од некое село во Дебрца (Миленко Филиповиќ-Голо Брдо). во селото [[Рудник (Велешко)|Рудник]] е иселен родот ''Далчевци (1 к.)'', биле од селото [[Злести]]. Во Демирхисарскиот регион се отселени. Во селото [[Велмевци]] повеќето родови водат потекло од селото [[Велмеј]]<ref name=":1"/>(Тома Смиљаниќ – Кичевија), родот ''Мирчевци (26 к.)'' е доселен од [[Слатино (Охридско)|Слатино]].<ref name=":4">{{Наведена книга|title=Дебарца |last=Русиќ|first=Бранислав|publisher=Архивски фонд на МАНУ АЕ 89/1|others=|year=|isbn=|location=|pages=}}</ref> Според истиот автор и целокупното население на [[Прострање]] потекнува од некое село кое исто така се викало Прострање и кое се наѓало во Дебрца (Тома Смиљаниќ – Кичевија), а пак родот ''Митковци (9 к.)'' е доселен од селото [[Слатино (Охридско)|Слатино]].<ref name=":4" /> Во минатото во атарот на [[Мраморец]] постоело село Белче, но поради притисок од муслиманите тоа село пропаднало, и еден дел од населението пребегнало во Демирхисарско каде основале село со истото име [[Белче]].<ref name=":1" /> Во селото [[Арилево]] се наоѓа родот ''Мутавџиовци (14 к.)'' таму доселени од [[Арбиново]]. Во селото [[Граиште]] е родот ''Распашновци (2 к.)'' доселен од [[Сливово]]''.'' Во селото [[Пуста Река]] се наоѓа родот ''Чкаловци (2 к.)'', таму доселен од селото [[Врбјани]]. Во селото [[Бабино]] се наоѓаат родовите ''Поповци (7 к.)'' и Кочовци, таму доселени од селото [[Лешани]]. Во селото [[Железнец]] се родовите ''Неделковци (4 к.)'' таму доселени од селото [[Оздолени]], како и родот ''Ламбровци (4 к.)'' доселен од селото [[Брежани]]. Во селото [[Сопотница]] е родот ''Ориѓани (6 к.)'' таму доселен од селото [[Оздолени]], како и родот ''Наумовци (2 к.)'' доселен од селото [[Велмеј]]. Во селото [[Острилци]] се наоѓа родот ''Петревци (6 к.)'' доселени од селото [[Сошани]].<ref name=":4" /> Во селото [[Љубојно]] е родот ''Јовановци'' доселени од селото [[Сливово]].<ref name=":7">{{Наведена книга|title=Населбите во Преспа|last=Јовановски|first=Владо|publisher=Ѓурѓа|year=2005|isbn=|location=Скопје|pages=}}</ref> Во селото [[Избишта]] е родот Петковци доселен од селото [[Брежани]].<ref name=":7" /> Во [[Македонски Брод]] е родот ''Димовци (2 к.)'' таму доселен од селото [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]]. Иселениците до овде изнесени се од различен период,почнувајќи од XVIIIти век па сè до 50-тите од минатиот век. Веќе од крајот на 50-тите години од минатиот век населението на Дебрца почнува масовно да се иселува по Градовите, највеќе иселеници се во [[Охрид]], каде сочинуваат околу 70% од населението на Градот, но доста иселеници има и на многу други места. Во Скопје Дебрчани има највеќе во [[Општина Ѓорче Петров]] (населбата [[Даме Груев (населба)|Даме Груев]],старо име Ге-ге) потоа [[Општина Кисела Вода]], [[Општина Аеродром]], [[Општина Бутел]] и др. Иселеници има во поголема мера и во [[Битола]], [[Кичево]], [[Струга]]. А во помала мера и во градовите [[Тетово]], [[Гостивар]], [[Велес]], [[Кавадарци]], [[Неготино]], [[Струмица]], [[Гевгелија]], [[Прилеп]], [[Демир Хисар]], [[Радовиш]], [[Кочани]]. Надвор од Македонија дебрчани има највеќе иселено во [[Австралија]], иселеници има и во [[Србија]], [[Бугарија]], [[Хрватска]], [[Словенија]], [[Црна Гора]], [[Литванија]], [[Норвешка]], [[Шведска]], [[Финска]], [[Соединети Американски Држави|САД]], [[Канада]], [[Аргентина]] и др. == Родови == Според истражувањата кои ги вршел Пр.Јован Трифуноски во регионот Дебрца,поголемиот дел од населението на регионот е староседелско,околу 70%.Но исто така постојат и доселеници Во староседелци се вбројуваат оние родови кои во Дебрца живеат отсекогаш Во повеќето села главнината ја сочинуваат староседелците Доселениците во Дебрца воглавно доаѓале од [[Закамен]](или [[Малесија|Струшка Малесија]]) и [[Железник]] Од [[Закамен]] (или [[Малесија|Струшка Малесија]]) се следните родови: ''Матевци, Пејовци и Србиновци'' во [[Мраморец]] од [[Закамен]]. ''Црвенковци'' (од овој род потекнува [[Бранко Црвенковски]]) во Слатино од [[Закамен]]. ''Ботунци или Мацевци'' во [[Долно Средоречие]] од [[Закамен]]. ''Ничевци, Јордановци, Гроздановци, Мацевци'' во [[Ботун]] од [[Закамен]]. ''Локовци'' во [[Злести]] се доселени од селото [[Локов]]. ''Малесорци'' во селото [[Грко Поле]] се доселени од селото [[Присовјани]]. ''Локовци'' во селото Врбјани се доселени од селото [[Локов]]. Од [[Железник]] се следните родови: ''Црниновци'' во [[Велмеј]] се доселени од [[Цер (село)|Цер]]. ''Николовци'' ''или Голабовци'' во истото село од [[Бараково]] и потенуваат од предок кој бил [[Власи|Влав]]. ''Китевци'' во Слатински Чифлик од [[Брезово]]. ''Ѓоршовци'' во [[Слатино (Охридско)|Слатино]] од [[Цер (село)|Цер]]. ''Тутунари'' во [[Мраморец]] се доселени од некое село во Железник. ''Бучковци'' во [[Црвена Вода (Охридско)|Црвена Вода]] од [[Големо Илино]]. ''Дамчевци (Јолевци, Јосифовци и Сиљановци)'' во [[Злести]] доселени се од селото [[Велмевци]].<ref name=":6" /> ''Брдовци'' во селото [[Лешани]] доселени се од селото [[Слоештица]].<ref name=":5" /> Од [[Кичевско]] се следните родови: ''Милошевци, Пејчиновци и Мијаилевци'' во [[Мраморец]] се доселени од селото [[Туин]]. ''Неделковци'' во селото [[Велмеј]] се доселени од [[Прострање]]. ''Богдановци и Треневци'' во селото [[Лактиње]] дошле од селото [[Брждани]]. Од [[Полог]] се следните родови: ''Дуртановци'' во Сливово се доселени од [[Гостиварско]]. ''Николовци'' во Лактиње се доселени од [[Горно Палчиште]], [[тетовско]].<ref name=":3" /> Од територии надвор од Македонија се следните родови: ''Поповци'' во [[Велмеј]] се доселени од околината на [[Елбасан]]. ''Гавриловци и Марковци'' во [[Оздолени]] се доселени од околината на [[Пешкопеја]]. ''Савевци'' во [[Слатино (Охридско)|Слатино]] доселени од селото [[Лин]]. ''Китановци'' во [[Издеглавје]] се доселени од некаде во Албанија. ''Шокановци'' во [[Арбиново]] се доселени од некаде во Албанија. ''Србаковци'' во [[Лактиње]] се доселени од [[Гнилане]],<ref name=":3" /> и потекнуваат од некој [[Роми|Ром]]. ''Ѓаковци'' во [[Годивје (Охридско)|Годивје]] своето потекло го знаат од околината на [[Ѓаковица]]. ''Корџановци'' во [[Турје]] потекнуваат од некое село во околината на [[Горица (Албанија)|Корча]]. ''Младеновци'' во [[Мраморец]] се доселени од околината на [[Параќин|Парачин]].<ref name=":0" /> == Познати личности == [[Бранко Црвенковски]] (Роден во [[Сараево]] на 12 октомври 1962) - македонски политичар и поранешен претседател и премиер на [[Република Македонија]] од [[Социјалдемократски сојуз на Македонија|Социјалдемократскиот сојуз на Македонија]], по потекло од [[Слатино (Охридско)|Слатино]] [[Трајко Вељаноски]] (Роден во [[Сливово]] на 2 ноември 1962) - македонски политичар и поранешен претседател на Собранието на Република Македонија од [[Внатрешна македонска револуционерна организација - Демократска партија за македонско национално единство|ВМРО]] [[Илија Димовски]] (Роден во [[Велес]] на 10 октомври 1980) - македонски политичар и Член на ВМРО, и дел од Собранието како пратеник од редовите на ВМРО, по потекло од [[Врбјани]] [[Гордана Јанкулоска]] (Родена во [[Охрид]] на 12 октомври 1975) - македонска политичарка и поранешна министерка за внатрешни работи, политичарка од редовите на [[ВМРО-ДПМНЕ]], по потекло од [[Турје]]. [[Зоран Ставрески]] (Роден во [[Охрид]] на 29 октомври 1964) - македонски политичар и поранешен министер за финансии во периодот 2009-2016, член на [[ВМРО-ДПМНЕ]], по потекло од [[Велмеј]] [[Ристе Ристески]] (Роден во [[Охрид]] на 23 мај) - македонски пејач, кој се прослави со своето учество во Ѕвездите на Гранд, на кое го освои првото место, по потекло од [[Лактиње]] [[Вера Љубојно]] (Родена во [[Скопје]]) - македонска пејачка од групата [[Љубојна]], изведува етно музика, по потекло од [[Сливово]] [[Александар Костоски]] (Роден во [[Скопје]] на 5 март 1988) - македонски кошаркар и член на Македонската кошаркарска репрезентација, има настапувано за Работнички, МЗТ, Куманово, а моментално игра во Романија, по потекло од [[Сливово]] [[Драган Павловиќ Латас]] (Роден во [[Скопје]] на 25 февруари 1960) - македонски новинар и поранешен главен уредник на весникот Вечер, тој работи и како главен уредник на телевизијата [[Сител Телевизија|Сител]], по потекло од [[Мраморец]] [[Митко Апостоловски]] (Роден во [[Битола]] на 7 март 1955 - починат во Битола на 5 август 2022) - македонски глумец, работел во [[Народен театар - Битола|Народниот театар]] во Битола, познат по многу улоги во многу македонски филмови, по потекло од [[Мраморец]] [[Спасен Силјаноски]] (Роден во Кичево) - македонски пејач на народна музика, кој е многу познат и баран низ Западниот дел од Македонија и пошироко, по потекло од [[Турје]] [[Елена Ристеска]] (Родена во [[Скопје]] на 27 април 1986) - македонска позната пејачка која ја претставувала [[Македонија на Евровизија]] во 2006 год. По потекло од [[Арбиново]]. [[Владо Дојчиноски]] (Роден во [[Охрид]] на 27 февруари 1986) - македонски глумец кој е најдобро познат по своите улоги во Македонските народни приказни, по потекло од [[Годивје (Охридско)|Годивје]] [[Ѓоко Танески]] (роден во Охрид на 2 март 1977) - македонски пејач и претставник на Македонија на Евровизија 2010 со песната „Јас ја имам силата“ по потекло од [[Белчишта]] [[Трајан Петровски]] (роден во Арбиново 1939 година) прв амбасадор на Република Македонија писател и поет. ==Наводи== {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.debrca.gov.mk/ Општина Дебрца] [[Категорија:Историско-географски области во Македонија]] pel1pk95v2ezmwschfmj2743jm4dywr 0 30115 4799842 4793204 2022-08-05T22:06:28Z ГП 23995 /* Писателот како тема во уметноста */ дополнување wikitext text/x-wiki [[Податотека:Stamp Anton Chekhov.jpg|мини|Рускиот писател [[Антон Павлович Чехов]] на [[поштенска марка]] од 2010 г.]] '''Писател''' е лице што твори уметнички [[литературно дело|книжевни дела]]<ref>[http://www.makedonski.info/search/писател писател] - Дигитален речник на македонскиот јазик</ref> или како [[роман]], [[расказ]]и, [[поезија]], [[драматургија|театарски претстави]], [[сценарио|сценарија]] или [[есеј|есеи]]. Особено се однесува на оние лица чија професионална определба е [[пишување]]то. Писателите [[јазик]]от изразуваат [[идеја|идеи]] и слики. Творештвото на еден писател може да има голем удел во [[култура|културната]] содржина на неговото [[општество]].<ref>{{наведена книга |last1=Magill |first1=Frank N.|title=Cyclopedia of World Authors|edition=прераб. |volume=том I, II, III |year=1974 |publisher=Salem Press |location=Englewood Cliffs, New Jersey |isbn= |pages=1–1973}} [A compilation of the bibliographies and short biographies of notable authors up to 1974.]</ref> == Поврзано == *[[Автор]] *[[Колумнист]] *[[Пишување]] *[[Есеист]] *[[Список на писатели]] *[[Литературен жанр]] *[[Сценарио|Сценарист]] *[[Список на македонски писатели]] *[[Друштво на писателите на Македонија]] ==Писателот како тема во уметноста== * „Почит“ — кус расказ на австрискиот писател [[Томас Берхнард]] од 1978 година.<ref>Томас Бернхард, ''Имитатор на гласови''. Скопје: Темплум, 2008, стр. 154-155.</ref> * „Приказна“ — расказ на македонскиот писател [[Милко Бојковски]].<ref>Милко Бојковски, ''Фотографии од пеколот''. Скопје: Бегемот, 2017, стр. 11.</ref> * „Аристотел, ебиветер си или За вистинската еротика на зборовите“ — кус расказ на македонската писателка [[Мања Величковска]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 131-134.</ref> * „Кога кусурот станува наративно јадро“ — кус расказ на македонскиот писател [[Ѓоко Здравески]] од 2019 година.<ref>Ѓоко Здравески, ''Отсечки стварност''. Скопје: Бегемот, 2019, стр. 74-75.</ref> * „Како го убив писателот што ме престигнуваше со идеите и како се отарасив од неговото тело“ — краток расказ на македонската писателка [[Сања Михајловиќ-Костадиновска]].<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''Во кратки црти''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 28-29.</ref> * „Загубените раскази“ — краток расказ на Сања Михајловиќ-Костадиновска.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''Во кратки црти''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 27.</ref> * „Господинот Г.“ — краток расказ на Сања Михајловиќ-Костадиновска.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''Во кратки црти''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 32-33.</ref> * „Непреводливиот расказ“ — краток расказ на Сања Михајловиќ-Костадиновска.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''Во кратки црти''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 34-35.</ref> * „[[(Бес)конечни модели на расказот]]“ — збирка раскази на македонската писателка Сања Михајловиќ-Костадиновска од 2018 година.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''(Бес)конечни модели на расказот''. Скопје: Бегемот, 2018.</ref> * „Почеток-крај“ — краток расказ на Сања Михајловиќ-Костадиновска.<ref>Сања Михајловиќ-Костадиновска, ''Во кратки црти''. Скопје: Бегемот, 2021, стр. 36-37.</ref> * „Прозаикот и поетот“ — песна на рускиот поет [[Александар Пушкин]].<ref>A. S. Puškin, ''Lirika''. Rad, Beograd, 1979, стр. 133.</ref> * „Комплименти“ — расказ на македонската писателка [[Мира Смаќоска-Танеска]].<ref>''Очудувања #1 #2 (кратки раскази)''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 69.</ref> * „Нов талентиран писател“ — краток расказ на рускиот писател [[Данил Хармс]].<ref>Danil Harms, ''Sto slučajeva''. Beograd: Laguna, 2016, стр. 175-176.</ref> * „Книжевна вечер“ — песна на полската поетеса [[Вислава Шимборска]].<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 67.</ref> * „Радоста на пишувањето“ — песна на Вислава Шимборска.<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 87-88.</ref> {{Портал|Литература}} == Наводи == {{наводи}} {{рв|Writers}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Писатели| ]] [[Категорија:Книжевност]] ep8r8wk915h1m8npah85jootaie9fma 0 33332 4799905 4605981 2022-08-06T11:21:13Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Chayyam guyand kasan behescht ba hur chosch ast small.png|мини|Калиграфска изведба на рубаи што му се припишува на Омар Кајам од Бодлејан МС. Оузли 140]] '''Рубаи''' или '''рубијат''' ([[арап.]] رباعیات) значи [[четиристишие]] во [[персиска литература|периската литература]]. [[Римска шема|Римската шема]] е ААБА (понекогаш АААА). Оваа стихова форма е популаризирана во делото на разни славни персиски поети меѓу кои [[Абдулхасан Рудаки]], [[Омар Хајам]] и [[Захирадин Мухамед Бабур]]. Еве пример-песна од [[Омар Хајам]]<ref>''Стара персиска лирика'', изб. и преп: [[Томе Арсовски]], „Кочо Рацин“, [[Скопје]], 1960</ref>: :32 :Во младите дни за знание бев жеден, :Филозофи барав — се мислев за ::::::::беден... :Чув многу...Но ете, низ истата порта :Излегувам, низ која и влегов јас жеден. Кај подолгите песни со рубајска римска шема, понекогаш неримуваниот стих на моменталната строфа станува римата на следната строфа. Со други зборови шемата се продолжува со ААБА ББВБ ВВГВ итн... Затоа ова понекогаш се нарекува „преплетени рубаи“. Структурата може да биде и циклична ако го поврземе неримуваниот стих на последната строфа со првата строфа: ШШАШ. == Наводи == <references/> == Надворешни врски == * [http://anapejcinova.blog.com.mk/node/97440 З.М. Бабур - рубаи] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070810205908/http://anapejcinova.blog.com.mk/node/97440 |date=2007-08-10 }} {{mk}} [[Категорија:Арапска поезија]] [[Категорија:Арапска книжевност]] [[Категорија:Стихотворство]] a62wwfnsovcnnceoek27cas0wvac1fy 1 36194 4799810 4799679 2022-08-05T19:35:06Z EmausBot 18240 Робот: Исправка на двојни пренасочувања → [[Разговор:Рембрант ван Рејн]] wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:Рембрант ван Рејн]] e06eghot8k2wqcq1hna8znd9ly2ufa9 0 37384 4799730 4765066 2022-08-05T12:25:59Z EliT13 100435 Вметнување на слика wikitext text/x-wiki {{Внимание}} [[Податотека:UA Flight 175 hits WTC south tower 9-11 edit.jpeg|мини|Летот 175 на UA кој ја погоди јужната кула на WTC во 9-11 нападите]] '''Тероризмот''' — незаконско користење на сила и насилство од страна на поединци или групи кои имаат директна врска со странските сили или пак, чии активности ги преминуваат националните граници, насочени против лица или објекти со цел да ги заплаши или да го принуди [[население]]тo или било кој сегмент од [[општество]]то во остварување на своите [[Политика|политички]] или општествени цели. Во денешно време, најголем број на меѓународни терористички организации се спонзорирани од една или повеќе држави. Терористичките организации добиваат целосно поодршка од владите на државите- спонзори односно за своите активности имаат охрабрување во вид на финансиска помош, обука и заштита од една или повеќе влади. == Почетоци на тероризмот == Тероризмот со меѓународно значење своите зачетоци ги има уште во далечната [[1930]] година, кога беше извршено првото грабнување на авион, за денес да прерасне во глобална закана и сериозен акт на современата цивилизација. Современиот меѓународен тероризам не се однесува само на едно изолирано општество, односно не е насочен само против интересите на една држава. Неговата деструктивна моќ подеднакво ја чувствува целокупната меѓународна заедница што значи дека е неопходна да се познаваат сите видови на поврзаност меѓу терористичките акти и севкупните односи и состојби во меѓународната политика. Голем број на меѓународни конвенции го инкриминираат терористичкото однесување и ги обврзуваат сите земји да се борат со сите средства на правната држава против сите видови на тероризам. Од тој аспект, можеме да константираме дека меѓународниот тероризам претставува збир на активности забранети со меѓународното право, насочени против поединци, групи, држави и нејзини институции. Со меѓународниот тероризам исто така се кршшат сите конвенции за заштита на човековите права и слободи во национални и меѓународни рамки, со што во голема мера се загрозува хуманата, поединечната безбедност на луѓето кои сè повеќе постануваат жртви на ова современо зло. Во извршувањето на терористичките активности важна улога имаат и државите, кои условно можеме да ги поделиме во три групи: # Држави кои не го поддржуваат тероризмот, меѓутоа тој се спроведува на нивна територија; # Држави кои не го спроведуваат тероризмот, меѓутоа го поддржуваат; # Држави кои го поддржуваат тероризмот или од кои доаѓаат програмите и силите кои го спроведуваат. Држави кои го спонзорираат тероризмот се: Куба, Иран, Ирак, Либија, Северна Кореја, Судан и Сирија. Најновата етапа во развојот на тероризмот, претставува глобална закана и го отвора патот за создавање на нова “Империја на насилство” односно светот го внесува во новото “Царство на стравот и ужасот”. Пречекорувањето на последниот праг на тероризам ќе значи отворање на нова “Цивилизациска врата” во пеколот, иако за утеха ќе констатираме дека шансите за успешен супертерористички акт сѐ уште се минимални, но до кога…? Остварувањето и реализацијата на овој “Терористички сон” е можно, говори и податокот дека денес во светот има преку 3000 терористички организации со вкупно 200 000 терористи. За големината и јачината на терористичките организации илустративно говорат за извршените 73 785 терористички инциденти од 1970 до 1997 година. Исто така, мошне значајно е и тоа што тероризмот се става и во функција на интернационализација на војна. Всушност тероризмот во поново време се дефинира и како “војување”- војување со ниско ниво, конфликт од мали размери, односно војување со низок интензитет на употреба на насилство за остварување на определени политички цели. Но, во исто време, неговите активности сè повеќе се ставаат и во функција на интернационализација на војната, посебно на граѓанските конфликти. Создавањето на сè поголем број меѓународни терористички организации и сериозноста на тероризмот како нуклеарна, биолошка и хемиска закана претставува Ахилова петица на нашата цивилизација- смртна опасност за иднината на човештвото. Глобалните закани во целост претставуваат закани на новото време- сериозна опасност за меѓународниот мир и безбедност. Современиот тероризам само ја зголемува таа опасност, кој зајакнува сè повеќе од ден на ден. Светот повторно е изложен на нови големи и опасни терористички провокации. == Терористички дејства како облик на специјална војна == Специјална војна претставува збир на организирани и координирани политички, економски, психолошки- пропаганди, обавештајно- субверзивни, а често и воени акции, мерки и постапки кои ги презема една или повеќе држави против други земји( група држави) народноослободителни или револуционерни движења, пред сè поради наметнување на хегемонија, мешање во постоечките политички, економски и општествени односи, остварувања на одредени цели и интереси. Преку специлалната војна пред сè се остваруваат целите и интересите на големите сили во светот. Целите на големите сили пред сè се одредуваат од страна на највисоките државни раководства, врз основа на проценките од моменталната меѓународна ситуација. За остварување на зацртаните цели големите сили (држави) ангажираат обавештајни и други служби и институции, потоа разни здруженија и организации, а по потреба и вооружени сили. Терористичките дејства претставуваат битен облик на специјална војна. Трминот тероризам покрива мноштво различни и контрадикторни толкувања. Денес доминираат три типа и тоа: анахистичкиот, неофашистичкиот и државниот тероризам. Така “Црвени бригади”, “Фракцијата на црвената армија”, “Дирекната акција” се мотивирани од малограѓанска псевдореволуционерност, “Нов напредок”, “Нова сила”, ”Национален фронт” се профашистички групи, а во некои земји од парламентарните демократи до јужноамериканските диктатури, Израел и Јужна Африка, со различни мотиви и образложенија се развива државниот тероризам. Без оглед на тоа како се декларира, секој вид на тероризам ги загрозува демократските процеси и објективно им оди по рака на десничарско- реакционерните сили. Експанзијата на насилство од сите бои и видови, во поново време предизвикува аларм за опасност дури и од нуклеарен тероризам. Бранот на злото со “Работно име” Меѓународен тероризам започна во 1968 година, односно по низата значајни настани што беа карактеристични за тој период (поразот на [[Арапи]]те во војната со [[Израел]]), создавањето на селските герила во [[Латинска Америка]]. Кога во затворската ќелија во [[1977]] година, водачите на „Фракцијата црвена армија“ Урлике Мајнхоф и Андреас Бадер извршија самоубиство, четири години подоцна „[[Црвените бригади]]“ беа практично уништени. За западноевропските земји настапи затишје и уверување дека тероризмот конечно е задушен или во најмала мерка обезглавен. Меѓутоа се покажа дека и покрај сите удари што му се задаваат, тероризмот опстојува и јакне како стоглава хидра на која на местото на отсечената глава израснуваат две. Сведоци сме на повторно насилство и провокации. Повторна реафирмација за овој феномен почна спроти католичките празници во [[1984]] година кога Италијанските неофашисти предизвикаа експлозија на воз во тунел при што загинаа 17 лица, а повеќе од сто беа ранети. Во [[1985]] година во Атинскиот кварт Глифида летна во воздух ноќен клуб во кој беа ранети 79 лица од кои 39 американски војници стационирани во најблиската воена база. Во едно Париско предградие беше убиен еден висок воен Француски стручњак во Министерството за одбрана, а одговорноста за ова убиство ја презеде организацијата „Директна акција“. На [[11 септември]] [[2001]] година беше урнат Светскиот трговски центар во [[Њујорк]], во кој загинаа околу 3.100 цивили. За овој напад одговорноста ја презеде авганистанскиот терорист [[Осама Бин Ладен]]. Во [[2002]] година во снајперските тринеделни напади во [[САД]] беа убиени 10 цивили, а тројца беа потешко ранети. За овој терористички напад беше обвинет 41 годишниот терорист Џон Ален Мухамед и 17 годишниот Џон Ли Молво. Основно обележје на тероризмот е неговата континуираност (непрекинатост). Дефинирањето на тероризмот сѐ уште не е завршено главно поради две основни причини: според едни теоретичари е невозможно да се дефинира поради неговите разни облици, а според други, поради политичката обоеност на самиот термин што исклучува секаква објективност. Етимолошки терминот тероризам непосредно произлегува од латинскиот израз “терор” и означува психичка состојба на страв, ужас од определена опасност што постои или пак во секој момент се очекува. Тероризмот се јавува се јавува со различни идејно- политички сфаќања и вредности, односно неговото толкување е условено класно и идеолошки. Освен ова, се јавуваат и двојни мерила при толкувањето. Така тероризмот кој и одговара на политиката на владеачките кругови се дефинира како политички акт, при што убиство на лојален граѓанин или на дипломатски претставник се прикажува на пример како политички, односно како дело на демократската опозиција или како борба за политички права, а истите форми на тероризам што ги загрозуваат интересите на тие земји се кваликификуваат како криминал и злосторство. Тероризмот претставува метод на политичка борба заради здружувања на власта, но истовремено и метод за борба против постојаната власт, што значи дека тероризмот како средство на политичка борба подеднакво го користат и оние што се на власт, но и подчинетите. Во повеќе наврати тероризмот е поистоветуван со герилата( германските акуи). Меѓутоа постојат значителни разлики меѓу тероризмот и герилата. Пред сè грилските акуи се карактеризираат по тоа што се вршат во рурални средини, а не во градски како тероризмот. Герилците за разлика од терористите, оперираат во релативно броен состав и на ослободените територии спроведуваат и организираат сопствена власт. [[ЦИА]] располага со сопствен центар за обучување во методите за задушување на востаничките движења ( базите Келт Пирг и Форд Браг во Северна Каролина, базата Форд Амаларг во зоната на Панамскиот Канал), а покрај ова илјадници офицери и подофицери на латиноамериканските армии се обучувани во други воени логори во армијата на САД за пресметка со востаничките движења. На овој начин, меѓународниот тероризам претставува средство за остварување на блоковската политика, при што не престануваат обвиненијата меѓу големите сили. Во минатото тероризмот бил ексклузивност на мажите, а во поново време се ангажираат и значителен број на жени како на пример, легендарниот лик на палестинката Леига Калед која на 20 години возраст поточно во 1969&nbsp;г. Го принудила пилотот на авионот на компанијата ТИА наместо за Сан Франциско да лета за Дамаск. После ова грабнување извршува пластична операција и учествува во уште неколку акции, а потоа станува пратеник на Националниот совет на Палестина. Потоа следуваат Урлике Мајнкоф која била мозок на јадрото на “Фракцијата на Црвената армија”, потоа Барбара Мајер наречена “Ангел на смртта” и еден од основачите и идеолозите на “Црвените бригади”, Маргарита Кагол. Ова се само неколку од големата галерија на женски терористи, така што тезата дека тероризмот е ексклузивност само на мажите се прави неодржлива и неоснована. Социјалната структура на терористите исто така е различна и во истата влегуваат личности од сите слоеви. Кога зборуваме за личноста на терористот, не можеме да ги прифатиме теориите според кои тие се главно ментално растроени личности, криминалци, садисти, односно неморални личности. Тоа би било апсурдно, затоа што досегашните откриени водачи, идеолози и членови на некои терористички организации, биле претежно млади образовани луѓе со инзвнодредни интелектуални способности, па дури и со највисок степен на универзитетска наобразба. == Објекти на нападот == Објекти на нападот, односно жртви на терористите можат да бидат разни политички личности, функционери, судии и јавни обвинители, високи воени и дипломатски претставници, банки, полициски станици, претставништа, складишта и други јавни објекти, Кога се избираат жртвите, односно објектите се врши таканаречен селективен терор. Овие напади терористите ги вршат со атентати, грабнувања или земање на заложници, киднапирање на авиони, уривања со експлозии, подметнување пожари и други диверзии. Битен елемент кај сите облици на тероризам е насилството, кое претставува средство заради постигнување на одредена политичка цел. Гледано објективно, терористичките акции ги изведуваат мали групи при што употребените средства се огромна неусогласеност со целта. Општ заклучок е дека со примена на тероризмот не може да дојде до целосна промена во системот и глобалните политики на одредени земји. Историски гледано не постои пример каде што тероризмот довел до општонароден бунт туку тој е успешен само во специфични случаи и услови кога настапуваат со јасно дефинирани цели како на пример, киднапирање, со кое сакаат да ослободат затворени терористи. == Цели на терористичките акции == Целите на тероризмот се секогаш политички обоени и можат да бидат различни, почнувајќи од изнудување на одредени отстапки, преку промена на дел од внатрешната и надворешната политика па сè до јасно манифестирана желба за соборување на поредокот односно освојување на власта. Условно политичките цели на терористичката активност можеме да ги групираме во посредни и непосредни. Непосредни цели се давање публицитет на своите дела и идеи, потоа нанесување штета на меѓународниот углед на една земја, предизвикување принуди, разни изненадувања, обезбедување на симпатии на одредени слоеви и маси, вршење притисок врз оние кои ја поддржуваат антитерористичката активност. Конечните цели можат да бидат конкретни (преземање и консолидирање на политичка власт во одредено општество) или неодредени ( покренување светска револуција во интерпретација на оние терористички групи чии цели ги надминуваат националните граници, а кои ги нарекуваат анархисти), а такви се црвените бригади, црвената армија, раф, директна акција и други. Меѓународниот тероризам како историска категорија претставува екстремен метод на насилство со кое организира група или здружение, организација или држава односно нејзин орган, кој имаат своја идеологија, цел и план, континуирано се обидуваат преку најкраток пат да ги остварат своите цели, и тоа преку напади на претставници на власта, симболи на државата, но и неселектирање на жртви, а примарна цел е да се предизвика застрашување. Денес не постои општо прифатена дефиниција за меѓународниот тероризам, а нема ниту согласност за неговата појава. Се наметнува констатацијата дека причините и условите за појавата на меѓународниот тероризам се општо специфични и разновидни за одредени региони и земји, времиња и околности во кои се појавуваат. Со тоа се покажа целокупната сложеност и разликите во толкувањата на причините за тероризам, а особено разновидни се толкувањата за причините на најновиот бран меѓународен тероризам. Тезата што ја лансираат Соединетите Американски Држави се сведува на тоа дека овој вид на насилство води директно потекло од Блискиот Исток и е во функција на палестинското прашање и исламскиот фундаментализам. За реакционите сили на десницата меѓународниот тероризам е составен дел на разните мировни движења. Според одредени согледувања во меѓународната заедница причините за појава на меѓународниот тероризам се поделени на внатрешни и надворешни. Внатрешните причини се резултат на општествено- политичката и економската состојба во одредена земја, каде што се репродуцира тероризмот. Тие можат да се манифестираат: # Во услови на терор од страна на државата чиј режим е најчесто диктаторски, на кој терор најчесто се одговара со против удар (режимите во латиноамериканските земји). # Во криза на системот и неговите вредности иако се постигнува успех во економскиот развој ( развиените земји на запад) при што поради низа околности и значајни политички, економски и општествени процеси се јавува тероризам. # Од името на револуцијата, со цел да се воспостави тероризам како облик на владеење ( германскиот национален социјализам и фашизмот во Италија). Надворешните причини за појавата на тероризмот се производ на политиката и техничко- технолошкиот развој. Како побитни фактори( причини) за појавата на експанзијата на меѓународниот тероризам во светски рамки како внатрешни така и надворешни можеме да ги наброиме следниве: релативниот неуспех на руралните герила на латиноамериканските земји, народноослободителните движења во извесни случаи, кршење на основните правила на човекот, толерантна политичка клима, промените во вкупната стопанска ситуација што доведе до миграциони движења и концентрирање на странски работници од кои некои им обезбедуваат засолништа, помош и поддршка на терористите, ерозија на постојаните институции на власта, национализмот и шовинизмот, сепаратистичките и етничките групи кои сакаат поголема автономија и сопствена земја, техничко- технолошкиот развој како процес, улогата на средствата за масовно комуницирање односно големиот публицитет на секоја изведена терористичка акција. == Механизмот на терористичкото дејствување == Мораме да истакнеме дека современите терористички организации меѓусебно значително се разликуваат во поглед на нивната големина, организациона поставеност,географски простор на дејствување, идеолошка платформа, меѓутоа сите тие одредени слични организациони и тактички обележја пред сè во нивната конспиративност, дисциплинираност, фантастичност, максимално користење на изненадување. Со цел да видиме како функционира една типична терористичка организација, како пример ќе ја прикажеме организацијата на “Марсар Барајев“ кој беше убиен во самата терористичка акција пред една година. Во организационата структура на “Марсар Барајев“ се наоѓал извршен комитет во кој влегуваат раководители на организацијата. Тие се шефови на организацијата кои даваат дефинитивна согласност, наредби и интервенираат како врховно заповедништво. Инаку во извршниот комитет постојат три секции: политичка, воена и информативна. Највисоко воено политичко тело на организацијата претставува стратегиската дирекција. ==Тероризмот во светот== Според Институтот за економија и мир од [[Сиднеј]], земји со најголем ризик од терористички напади во 2015 година биле: [[Ирак]], [[Авганистан]], [[Нигерија]], [[Пакистан]] и [[Сирија]], во кои се случиле дури 72% од сите [[смрт]]ни случаи предизвикани од теориризам во светот. Според ризикот од тероризам, [[Македонија]] била рангирана на 78. место во светот, [[Косово]] на 70. место, [[Босна и Херцеговина]] на 62. место, [[Албанија]] на 92. место, [[Бугарија]] на 82. место, [[Црна Гора]] била рангирана на 117. место, [[Србија]] на 121. место, [[Хрватска]] на 126. место, [[Словенија]] на 130. место итн.<ref name="ReferenceA">Игор Шегавиќ, „Грција и Босна со најголем ризик од тероризам во регионот“, ''Дневник'', година XX, број 6224, петок, 25 ноември 2016, стр. 15.</ref> === Преглед на позначајни терористички организации === * Во [[Европа]], позначајни терористички организации се: „Црвената армија“ во [[Германија]], „[[ИРА]]“ во [[Северна Ирска]], „[[ЕТА]]“ во [[Шпанија]], „Директна акција“ во [[Велика Британиј]]а итн. * Во [[Латинска Америка]] постојат различни терористички организации: „Тумпамаросите“ во [[Уругвај]], „АЛН“ во [[Бразил]], „Монтонеросите“ во [[Аргентина]], „ЕМ-19“ во [[Колумбија]], „[[Сандеро Луминосо]]“ во [[Перу]] итн. * Во [[Северна Америка]] најпознати терористички организации се: „Метереолозите“ во [[САД]], „Фронтот за ослободување на [[Квебек]]“ во [[Канада]]. * На Блискиот Исток се активни повеќе терористички организации: екстремните Палестински терористички организации, проиранскиот „[[Хезболах]]“, „[[Исламска држава]]“, тероризмот на [[Сики]]те во [[Индија]], „[[Ал Каеда]]“ во [[Авганистан]], Чеченските организации итн. === Преглед на поголеми терористички акции === * Во [[2002]] година, во експлозија на [[бомба]] во [[синагога]]та во [[Џерба]] биле убиени 19 луѓе.<ref name="XIX 2015">„Ги ликвидирале туристите како на стрелање“, ''Дневник'', година XIX, број 5721, петок, 20 март 2015, стр. 17.</ref> * Во [[март]] [[2015]] година, во напад на [[музеј]]от „Бардо“ во [[Тунис]], напаѓачи облечени во воени униформи убиле 23, а повредиле околу 40 луѓе.<ref name="XIX 2015"/> * Во [[Саудиска Арабија|саудискиот]] град [[Абха]], во јужната провинција [[Асир]], бомбаш-самоубиец се разнесол во [[џамија]] убивајќи најмалку 17 луѓе.<ref>„Бомбаш-самоубиец уби најмалку 17 луѓе во џамија во Саудиска Арабија“, ''Дневник'', година XIX, број 5834, петок, 7 август 2015, стр. 14.</ref> * На [[24 септември]] [[2015]] година, во една шиитска џамија во [[Сана]], [[Јемен]], [[бомба]]ши-самоубијци активирале две [[Експлозив|експлозии]], при што погинале најмалку 25 луѓе, а околу 30 биле ранети.<ref>„Екпслозии во шиитска џамија во Сана, 25 загинати“, ''Дневник'', година XIX, број 5874, петок, 25 септември 2015, стр. 19.</ref> * На [[17 февруари]] [[2016]] година, во центарот на [[Анкара]] експлодирал [[автомобил]]-бомба, при што загинале 28 лица, а било повредено 61 лице.<ref>„Два напада на воени конвои за 24 часа, вкупно 35 мртви“, ''Дневник'', година XX, број 5993 петок, 19 февруари 2016, стр. 14-15.</ref> * На [[22 март]] [[2016]] година, во бомбашки напади во [[Брисел]] биле убиени повеќе од 30 лица, а над 200 биле повредени. Одговорноста за нападите ја презела организацијата „[[Исламска држава]]“.<ref>[https://www.yahoo.com/news/belgian-media-explosions-brussels-airport-several-injured-072952033.html Philip Blenkinsop and Francesco Guarascio, „Police hunt suspect after Islamic State kills 30 in Brussels suicide attacks“ (пристапено на 22.3.2016)]</ref> * На [[10 декември]] [[2016]] година, во двоен бомбашки напад во [[Истанбул]] загинале 44 лица, а 150 биле ранети. Одговорноста за нападите ги презела групата „Курдистански соколи на слободата“.<ref>„По крвавиот напад во Истанбул уапсени 235 лица низ Турција“, ''Слободен печат'', година IV, број 940, вторник, 13 декември 2016, стр. 14.</ref> * На [[19 декември]] [[2016]] година, во [[Берлин]], [[камион]] што го возел [[тунис]]киот државјанин Анис Амри, упаднал на [[божиќ]]ниот [[пазар]] при што загинале 12 лица, а 48 биле повредени.<ref>[http://edition.cnn.com/2016/12/23/europe/berlin-christmas-market-attack-suspect-killed-milan/index.html Sheena McKenzie, „Berlin attack suspect Anis Amri killed in Milan shootout“, CNN, 24.12.2016 (пристапено на 24.12.2016)]</ref> == Последици од тероризмот == Секој облик на тероризам е неприфатлив, претставува општествена негативна појава и е неспоив со хуманистичките цели. Бидејќи тероризмот е појава која датира и опстојува уште многу одамна жртвите и последиците од истиот се многу големи. Во најново време со појавата и примената на најсовремените борбени средства последиците од постоењето на овој вид на тероризам се несразмерно поголеми во споредба од порано. Стравувањето од меѓународниот тероризам денес е стигнато и до таа мерка што се очекува и примена и на нуклеарните борбени средства со помал интензитет само за да се остварат поставените цели, не обрнувајќи внимание на поголемиот број човечки жртви и материјални штети. Според Институтот за економија и мир од [[Синдеј]], бројот на смртни случаи предизвикани од терористички напади пораснал од 3.329 во [[2000]] година на 32.685 во [[2014]] година. Од вкупните жртви, дури 78% отпаѓале на пет земји: [[Ирак]], [[Нигерија]], [[Авганистан]], [[Пакистан]] и [[Сирија]], а речиси 50% од жртвите биле дело на две терористички организации – „[[Боко Харам]]“ и „[[ИСИС]]“. Притоа, во 2014 година се случиле терористички напади во дури 93 земји.<ref>Тања Јакоби, „Терористи и економисти“, ''Економија и бизнис'', година 18, број 219, септември 2016, стр. 26-30.</ref> Според анализите на Институтот за економија и мир, од 2000 до 2015 година, во светот се случиле 73.000 терористички напади (еден напад на секои 12,5 дена), во кои загинале 170.000 луѓе. Притоа, со текот на времето растел бројот на загинатите цивили: во 2000 година загинале речиси 2.000 цивили, тој број се искачил на над 12.500 во 2015 година. Над половина од нападите врз цивилите биле извршени со [[експлозив]]ни направи и со [[Бомба|бомби]], а околу 20% со автоматско или друго огнено [[оружје]]. Во 2015 година, во светот загинале 29.376 лица, со што таа била втора најкрвава година во историјата (веднаш по 2014). Вкупната материјална штета направена од терористичките напади во светот изнесувала 89,6 милијарди [[долар]]и.<ref name="ReferenceA"/> == Напори за сузбивање и елиминирање на тероризмот == Покрај постоењето на несогласување околу дефинирањето на тероризамот, меѓународната заедница сепак успева да согласи некои категории на насилство да се сметаат за меѓународен тероризам ( Хашката, Монтреалската, Њујоршката конвенција), како и другите политичко правни инструменти изготвени во ООН ( декларации), дирекно или индирекно зборуваат за тероризмот како глобален проблем и негово елиминирање (сузбивање). Соочени со предизвиците и ескалацијата на меѓународниот тероризам државите настојуваат да го спречат и начелно сите се согласуваат за неопходноста за безкомпромисна борба. Меѓутоа идеолошката и блоковската конфронтација оневозможуваат да се спроведат таквите декларативни заложби пред сè и поради тоа што одредени земји преку тероризмот остваруваат сопствени цели. Досегашните одбранбени средства и механизми преку тероризмот не се покажаа доволно ефикасни односно не ги спречија и уништија неговите корени, што значи дека научно не се доволно испитани сите причини за негово настанување па е невозможно да се примени соодветна терапија. Но сепак постојат доста познати антитерористички единици во светот кои успешно изведуваат операции против тероризмот како на пример западно германската антитерористичка “ ГСГ-9”; “САС”; и “ СБС” во Велика Британија; единиците на “НОСК”-Италија; Египедската антитерористичка единица” САИКА”; “Зелените бајретки” и” Ренџерите” како и “ДЕЛТА” одредите во [[САД]]; Руските специјални антитерористички единици “СПЕНЦАЗ”. Поранешниот шеф на Американската дипломатија [[Џорџ Шулц]] создаде доктрина за борба против тероризмот според која секоја терористичка акција мора да биде одмаздена односно САД ќе употреби воена сила. ==Тероризмот како тема во уметноста и во популарната култура== * „Терористот, гледа“ - песна на полската поетеса [[Вислава Шимборска]].<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 188-189.</ref> * „Атентатори“ - песна на полската поетеса Вислава Шимборска.<ref>Vislava Šimborska, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg, 2014, стр. 386.</ref> * „Терорист на умот“ (''Mind Terrorist'') - песна на американската [[рап]]-група „[[Паблик енеми]]“ (''Public Enemy'') од 1988 година.<ref>[https://www.discogs.com/Public-Enemy-It-Takes-A-Nation-Of-Millions-To-Hold-Us-Back/master/30296 DISCOGS, Public Enemy ‎– It Takes A Nation Of Millions To Hold Us Back (пристапено на 30.8.2019)]</ref> == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Тероризам|*]] neoy4dh06kjbjb9u7y2cln3ta4l4hvs 0 41744 4799910 4555080 2022-08-06T11:46:35Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Trade Openness, OWID.svg|мини|Трговска отвореност во 2017 година]] Индексот на глобализација, што го подготвуваат корпорацијата А.Т. Кирни и списанието "Форин полиси", сопственост на Карнегиевата фондација за меѓународен мир, поблиску се концентрира на глобализацијата преку процена на промените на нејзините најбитни компоненти - ангажманот во меѓународните односи и политичките одлуки, трговијата и протокот на финансии, движењето на луѓето, идеите и информациите преку границите. Индексот ги следи овие промени во 62 напредни економии и пазари во развој. Индикаторите за 62-те земји се поделени во четири основни категории: економска интеграција, технологија, личен контакт и политички ангажман. Индексот ја квантифицира економската интеграција преку комбинирање на податоците за трговијата, [[директни странски инвестиции|директните странски инвестиции]], портфолио-[[капитал]]от, исплатата на [[приход]]и и сметки, во што вклучува компензација за странците што работат во една земја и приходот што е заработен и исплатен за имот во странство. Тој ги проценува личните контакти преку нивото на меѓународните патувања и [[туризам]], меѓународниот телефонски сообраќај и прекуграничните трансфери, вклучувајќи ги пратките пари на вработените во странство. Индексот, исто така, ја мери технолошката поврзаност со пребројување на корисниците на [[Интернет]] и услужниците и безбедните опслужувачи преку кои тие комуницираат и ги вршат деловните трансакции. Политичкиот ангажман се проценува преку бројот на меѓународните организации во кои една земја членува и на мисиите на Советот за безбедност на ОН во кои таа учествува, како и според бројот на амбасадите што ги има една држава. За сите [[променлива|променливи]], се додава годишниот проток кон и од земјата, а сумата се дели со [[номинален економски производ|номиналниот економски производ]] на земјата или, каде што тоа е можно, со бројот на жители. Податоците за политичкиот ангажман се третираат поинаку, при што бројот на учества во мисиите на [[Советот за безбедност на ОН]] се дели со вкупниот број мисии во таа година, а бројот на амбасадите и членства во меѓународни организации останува апсолутен број. Овој процес дава панели на податоци што овозможуваат споредба меѓу земји со различен обем. Добиените панели за одредена променлива потоа се споредуваат и "нормализираат" преку процес во кој најниската вредност се поставува на нула, а највисоката на еден. Да претпоставиме дека променлива е трговијата. Максималната вредност на трговијата кон и од земјата е 341% од бруто-домашниот производ ([[БДП]]) за [[Сингапур]] во [[1995]], а најниската 15,3% од БДП за [[Бразил]] во [[1996]] година. Податоците за Сингапур се вреднувани како еден, а тие за Бразил како нула, додека сите други се наоѓаат меѓу нив. {| |- | width="50%" align="center" | '''2007 Список на [http://globalization.kof.ethz.ch/ KOF Индекс на глобализација]''' |- valign="top" | {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto;margin-right:auto" ! Ранк !! Земја !! Индекс на глобализација |- |1||{{flagcountry|Belgium}}||91.96 |- |2||{{flagcountry|Austria}}||91.60 |- |3||{{flagcountry|Sweden}}||89.89 |- |4||{{flagcountry|United Kingdom}}||89.29 |- |5||{{flagcountry|Netherlands}}||89.15 |- |6||{{flagcountry|France}}||87.71 |- |7||{{flagcountry|Canada}}||87.49 |- |8||{{flagcountry|Switzerland}}||85.53 |- |9||{{flagcountry|Finland}}||84.84 |- |10||{{flagcountry|Czech Republic}}||84.46 |- |11||{{flagcountry|Denmark}}||84.27 |- |12||{{flagcountry|Ireland}}||83.09 |- |13||{{flagcountry|Portugal}}||83.06 |- |14||{{flagcountry|Spain}}||82.52 |- |15||{{flagcountry|Germany}}||82.48 |- |16||{{flagcountry|Singapore}}||82.14 |- |17||{{flagcountry|Hungary}}||81.15 |- |18||{{flagcountry|Australia}}||80.91 |- |19||{{flagcountry|United States}}||80.83 |- |20||{{flagcountry|Italy}}||80.61 |- |21||{{flagcountry|Poland}}||78.22 |- |22||{{flagcountry|Norway}}||77.75 |- |23||{{flagcountry|Malaysia}}||75.81 |- |24||{{flagcountry|Greece}}||74.94 |- |25||{{flagcountry|Luxembourg}}||74.18 |- |26||{{flagcountry|New Zealand}}||73.46 |- |27||{{flagcountry|SVK}}||72.58 |- |28||{{flagcountry|Estonia}}||72.11 |- |29||{{flagcountry|Israel}}||70.83 |- |30||{{flagcountry|UAE}}||70.39 |- |31||{{flagcountry|Russia}}||69.91 |- |32||{{flagcountry|Chile}}||69.91 |- |33||{{flagcountry|Croatia}}||69.30 |- |34||{{flagcountry|Slovenia}}||68.82 |- |35||{{flagcountry|Iceland}}||67.75 |- |36||{{flagcountry|Bulgaria}}||65.51 |- |37||{{flagcountry|China}}||65.26 |- |38||{{flagcountry|South Korea}}||64.82 |- |39||{{flagcountry|Jordan}}||64.74 |- |40||{{flagcountry|Japan}}||64.22 |- |41||{{flagcountry|Argentina}}||64.12 |- |42||{{flagcountry|Malta}}||63.78 |- |43||{{flagcountry|Kuwait}}||63.51 |- |44||{{flagcountry|Turkey}}||63.45 |- |45||{{flagcountry|Romania}}||63.34 |- |46||{{flagcountry|Lithuania}}||63.30 |- |47||{{flagcountry|Jamaica}}||62.87 |- |48||{{flagcountry|Cyprus}}||62.48 |- |49||{{flagcountry|South Africa}}||62.45 |- |50||{{flagcountry|Ukraine}}||61.83 |- |51||{{flagcountry|Uruguay}}||61.79 |- |52||{{flagcountry|Latvia}}||61.62 |- |53||{{flagcountry|Bahrain}}||60.93 |- |54||{{flagcountry|Brazil}}||59.60 |- |55||{{flagcountry|Philippines}}||59.00 |- |56||{{flagcountry|SLV}}||58.03 |- |57||{{flagcountry|Panama}}||57.58 |- |58||{{flagcountry|Peru}}||57.12 |- |59||{{flagcountry|Thailand}}||56.87 |- |60||{{flagcountry|Ghana}}||56.01 |- |61||{{flagcountry|Mexico}}||55.49 |- |62||{{flagcountry|Costa Rica}}||55.00 |- |63||{{flagcountry|Ecuador}}||54.50 |- |64||{{flagcountry|Egypt}}||54.18 |- |65||{{flagcountry|Honduras}}||53.99 |- |66||{{flagcountry|Namibia}}||53.79 |- |67||{{flagcountry|VEN}}||53.75 |- |68||{{flagcountry|SAU}}||53.69 |- |69||{{flagcountry|Nigeria}}||52.97 |- |70||{{flagcountry|Morocco}}||52.93 |- |71||{{flagcountry|Pakistan}}||52.35 |- |72||{{flagcountry|Colombia}}||52.30 |- |73||{{flagcountry|Tunisia}}||51.81 |- |74||{{flagcountry|Zambia}}||51.76 |- |75||{{flagcountry|DOM}}||51.76 |- |76||{{flagcountry|Oman}}||51.67 |- |77||{{flagcountry|NIC}}||51.63 |- |78||{{flagcountry|IDN}}||51.31 |- |79||{{flagcountry|TTO}}||50.79 |- |80||{{flagcountry|Paraguay}}||50.33 |- |81||{{flagcountry|Guatemala}}||49.98 |- |82||{{flagcountry|India}}||49.70 |- |83||{{flagcountry|LKA}}||49.67 |- |84||{{flagcountry|Gabon}}||49.20 |- |85||{{flagcountry|Kenya}}||49.12 |- |86||{{flagcountry|Bolivia}}||49.11 |- |87||{{flagcountry|Mauritius}}||48.75 |- |88||{{flagcountry|Senegal}}||48.55 |- |89||{{flagcountry|Fiji}}||48.53 |- |90||{{flagcountry|Bahamas}}||47.88 |- |91||{{flagcountry|Guyana}}||47.38 |- |92||{{flagcountry|Belize}}||47.29 |- |93||{{flagcountry|Botswana}}||46.80 |- |94||{{flagcountry|Algeria}}||45.50 |- |95||{{flagcountry|CIV}}||45.44 |- |96||{{flagcountry|Uganda}}||44.49 |- |97||{{flagcountry|Malawi}}||43.73 |- |98||{{flagcountry|Barbados}}||43.45 |- |99||{{flagcountry|Tanzania}}||43.22 |- |100||{{flagcountry|Mali}}||42.40 |- |101||{{flagcountry|Togo}}||42.23 |- |102||{{flagcountry|Albania}}||42.01 |- |103||{{flagcountry|Benin}}||41.73 |- |104||{{flagcountry|PNG}}||41.55 |- |105||{{flagcountry|Cameroon}}||41.32 |- |106||{{flagcountry|GNB}}||40.68 |- |107||{{flagcountry|ZWE}}||40.06 |- |108||{{flagcountry|Chad}}||39.56 |- |109||{{flagcountry|Syria}}||39.09 |- |110||{{flagcountry|COG}}||38.78 |- |111||{{flagcountry|Madagascar}}||37.45 |- |112||{{flagcountry|Bangladesh}}||36.01 |- |113||{{flagcountry|COD}}||35.49 |- |114||{{flagcountry|Nepal}}||35.27 |- |115||{{flagcountry|Iran}}||35.19 |- |116||{{flagcountry|Niger}}||34.28 |- |117||{{flagcountry|SLE}}||33.27 |- |118||{{flagcountry|Rwanda}}||29.25 |- |119||{{flagcountry|Haiti}}||28.61 |- |120||{{flagcountry|Myanmar}}||27.29 |- |121||{{flagcountry|CAF}}||26.79 |- |122||{{flagcountry|Burundi}}||25.75 |} | [[Категорија:Список на економски индекси]] ciu7gnhgzntveo5y7c9y6gr8c12vjfx 0 47733 4799747 4667983 2022-08-05T14:45:09Z Krstevska123 63848 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Infobox language |name=Далматински јазик |states=[[Хрватска]], [[Црна Гора]] |region=Јадранско приморје |iso2=roa|iso3=dlm |familycolor=Indo-European |fam1=[[Италски јазици|Италско]] |fam2=[[Романски јазици|Романско]] |fam3=[[Италозападни|Италозападно]] |fam4=Италодалматинско |исчезнат=[[10 јуни]] [[1898]], кога [[Тоне Удаина]] бил убиен }} '''Далматинскиот''' е исчезнат [[Романски јазици|романски јазик]] што порано се зборувал во [[Далмација]] во [[Хрватска]] па сè до јужниот дел на приморјето до [[Котор]] во [[Црна Гора]]. Изумрел под влијание на словенскиот [[супстрат]], но и под дејство на друг романски јазик, [[Венециски јазик|венецискиот]], кои ќе го истиснат постариот романски слој, далматскиот. Луѓето што го зборувале јазикот живееле во градовите: [[Задар]], [[Трогир]], [[Сплит]], [[Дубровник]], и [[Котор]] или ''Iadera, Tragurium, Spalatum, Raugia'' и ''Cattaro'', секој од овие градови си имал свои дијалекти но исто така и на островите: [[Крк]], [[Црес]] и [[Раб (остров)|Раб]] или 'Vikla, Crepsa'' и ''Arbe''. [[Податотека:TuoneUdaina.jpg|мини|Тоне Удаина, последниот говорник на далматинскиот јазик]] Далматскиот јазик најдолго се задржал на островот Крк, каде што се одржал дијалектот наречен [[вељотски]] (по италијанскиот назив за овој остров ''Veglia'') до крајот на [[19 век]]. Пред самото исчезнување, италијанскиот јазичар [[Матео Бартоли]] (итал. ''Matteo Bartoli'') успеал да го забележи говорот на рибарот Тоне Удаина (итал. ''Antonio Udina'') кој бил убиен на [[10 јуни]] [[1898]] од мина. Покрај скромните сведоштва во архивските документи и во Бартолиевото дело ''"Das Dalmatische"'', останале и зборови во локалните венетски и хрватски говори. Така денес во [[српски]]от и во [[хрватски]]от јазик останале далматските зборови: ''лигна'', ''јарбол'', ''гирица'', ''капула'' (‘црн лук‘). Некои од својствата на далматскиот гласовен систем се следните: - задржување на дифтонгот '''AU''': PAUCUM > ''pauk'' (мак. пајак) - дифтонгизација и во затворен слог: '''FESTA''' > ''fyasta'', '''MORTEM''' > ''muarte'', но и дополнително затворање во отворениот слог: '''PETRAM''' > ''pietra'' > ''pitra'' (мак. камен), '''LOCUM''' > ''luoku'' > ''luk'' (мак. лак) - задржување на безвучните оклузиви: ''balatura, kapula, praskva;'' - задржување на согласната група '''PT''': '''SEPTE''' > ''syapto'' {{ИЕ-јазик-никулец}} {{Романски јазици}} [[Категорија:Романски јазици]] [[Категорија:Јазици во Хрватска]] [[Категорија:Далмација]] [[Категорија:Мртви јазици во Европа]] er1u48rvblpk5d7362aggyj0wucgq1m 0 67543 4799897 2943658 2022-08-06T11:08:36Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Quran.svg|мини|Куранска калиграфија]] '''Мединските сури''' на [[Куран]]от се оние [[сура|сури]] кои биле откриени во [[Медина]], под [[Мухамед]]овата [[хиџра]] од [[Мека]], кога [[Муслимани]]те ја утврдувале нивната држава, наспроти Мека, каде биле угнетувано малцинство. Овие сури главно стојат на почетокот на [[Куран]]от, и се одликуваат со повеќе и подолги [[ајет]]и. Во согласност со новата ситуација на Муслиманите, Овие сури повеќе се занимаваат со подробностите на [[законодавство]]то, а секоја сура која обработува воена проблематика е мединска, започнувајќи со сурата [[ел-Бекара]] (Крава). Поделбата на сурите на [[Меканска сура|мекански]] и медински се јавила заради стилистички и тематски потреби. Класификацијата на сурите по овие периоди се темели на фактори како должината на стиховите и пристуството или отсуството на извесни клучни поими или зборови (e.g. ''ер-Рахман'' како Божје име). <ref> (во Рецензии) ''Studien zur Komposition der mekkanischen Suren'' од Angelika Neuwirth, Рецензент: A. Rippin, ''Bulletin of the School of Oriental and African Studies'', University of London, Том 45, Бр. 1. (1982), стр. 149-150. </ref> == Наводи == <references/> {{islam-stub}} [[Категорија:Куран]] [[Категорија:Сури|*Медински]] cxqbi8d10c20k7p984fftl0z7netzm0 0 72401 4799867 4725334 2022-08-06T00:38:24Z A.Savin 37994 /* Галериjа */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Верски објект |building_name=Црква Свети Стефан <br />Aya Stefan<br />Bulgar Kilisesi |image=İstanbul 6019.jpg |caption= |location=[[Истанбул]], [[Турција]] |geo= {{coord|41|01|55|N|28|56|59|E|region:TR-34_type:landmark|display=title}} |religious_affiliation=[[христијанство]] |district= |consecration_year= 1898 |status= |leadership= |website= www.svstefan.com |architect= |architecture_type=[[црква]] |architecture_style= |facade_direction= |year_completed= 1896 |construction_cost= |capacity= |length= |width= |width_nave= |height_max= |dome_quantity= |dome_height_outer= |dome_height_inner= |dome_dia_outer= |dome_dia_inner= |minaret_quantity= |minaret_height= |spire_quantity= |spire_height= |materials= [[железо]] }} '''Црквата Свети Стефан''' ([[Бугарски јазик|бугарски]] ''Български православен храм паметник св. Стефан'', [[турски јазик|турски]] ''Aya Stefan Bulgar Kilisesi'') е [[Бугари|бугарска]] православна христиjанска [[црква]], која се наоѓа во [[Истанбул]], [[Турција]]. Пред 1912 година таа била главниот храм на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]]. Позната е и како '''Железната црква''' ([[Бугарски јазик|бугарски]] ''Желязната църква''), бидеjки е целосно изградена од [[железо]]. == Изградба == На [[25 јуни]] [[1890]] година со султански [[ферман]] на [[Бугарска егзархија|Бугарската егзархија]] била дадена дозвола да изгради нов храм недалеку од местото на поранешната мала Дрвена црква. Бидеjки теренот не бил безбеден, архитектот [[Ховсеп Азнавур]] направил предлог храмот да биде изграден целосно од железни елементи, а не со традиционални материјали. Тендерот за изработување на деталите на црквата бил добиен од фирмата [[Рудолф Филип Ваагнер]] од [[Виена]] независно од тоа што таа немала поранешно искуство во градењето на железни објекти за јавна религиозна служба. Ваагнер сепак веќе имала немал авторитет в областа на железните конструкции. Првиот камен бил ставен од Егзарх [[Јосиф I Бугарски|Јосиф I]] на [[27 април]] [[1892]] година. Елементите со општа тежина 500 тони биле изработени во Виена меѓу [[1893]] и [[1896]] и биле пренесени до Цариград с бродови по [[Дунав]] и [[Црно Море]]. Нивниот општ број е околу 4 милиони. Асемблирањето било завршено на [[14 јули]] [[1896]] година, а храмот бил осветен на [[8 септември]] [[1898]] година од Егзарх Јосиф I. Архитектурните стилови на екстериорот се необарок, неоготика и византиски стил. Интериорот има одредени ар нуво елементи, а олтарот бил нарачан од [[Русија]] и поточно од фирмата на [[Николаj Ахапкин]] од [[Москва]]. Во дворот на црквата се погребани многу познати историски фигури, меѓу кои се црковните дејци [[Иларион Макариополски]], [[Авксентиј Велешки]], [[Паисиј Пловдивски]] и [[Партенија Зографски]]. == Галериjа == <gallery> File:Sveti Stefan old.png|Првиот дрвен храм "Свети Стефан" File:Bulgarian Church Sveti Stefan Istanbul postcard.PNG|Разгледница на Железната црква од почетокот на 20 век File:Istanbul asv2021-11 img13 StStephen Church.jpg|Црквата денес, сликана од [[Златен Рог|Златниот Рог]] File:Sv stefan view from front-left.jpg|Предна фасада File:Sv stefan view from back.jpg|Задна фасада File:Istanbul - Sant Esteve dels Búlgars - Interior.JPG|Интериор File:Sv stefan interior.jpg|Олтар File:Sv stefan waagner imprint.jpg|Знакот на произведувачот Ваагнер од Виена </gallery> == Наводи и надворешни врски == {{Ризница-врска|St. Stefan in Istanbul}} * [http://www.svetistephan.com/ststefan.htm Општи информации за црквата] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20090523211349/http://www.svetistephan.com/ststefan.htm |date=2009-05-23 }} {{bg}} * [http://www.svstefan.com/?language=en&p=objective The St Stephen Foundation] {{en}} {{bg}} {{tr icon}} * [http://novini.dir.bg/2006/04/18/news82561.html Извештај од бугарското национално радио]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{bg}} * [http://www.monkeytravel.org/tur8.html Слики] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20081204145929/http://www.monkeytravel.org/tur8.html |date=2008-12-04 }} (incl. detail photo) {{en}} [http://www.svstefan.com/?language=bg&p=objective Страница] на Фондациjа "Бугарски православен храм Св. Стефан" во Цариград. {{bg}} {{en}} {{tr}} * [http://liternet.bg/publish22/b_ivanova/sv-stefan_sybratia.htm Благовеста Иванова. Църквата "Св. Стефан" край Златния рог и нейните събратя] * [http://liternet.bg/publish22/b_ivanova/sv-stefan.htm Благовеста Иванова, Ради Ганев. "Желязото" и стоманата в храма "Св. Стефан" в Истанбул] * [http://liternet.bg/publish22/b_ivanova/neosyshtestveniiat.htm Благовеста Иванова. Неосъщественият каменен храм "Св. Троица" на брега на Златния рог и архитектите Фосати] * [http://liternet.bg/publish22/b_ivanova/bylgarskite.htm Благовеста Иванова. Българските старини в Цариград] * [http://liternet.bg/publish22/b_ivanova/sv-stefan_en.htm Blagovesta Ivanova, Radi Ganev, Milosh Drdacky. Architectural, Material and Damage Survey of the Bulgarian Metal Church of St. Stefan in Istanbul] {{coord|41|01|55|N|28|56|59|E|region:TR-34_type:landmark|display=title}} {{Нормативна контрола}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Стефан}} [[Категорија:Фатих (Истанбул)]] [[Категорија:Цркви од 19 век]] [[Категорија:Златен Рог]] [[Категорија:Православни цркви во Турција]] [[Категорија:Бугарска православна црква]] [[Категорија:Храмови посветени на Свети Стефан|Истанбул]] 3141mfqby3gukz6tqr9egv8rtka9u0f 0 78713 4799748 4448424 2022-08-05T15:01:23Z Идеологист 62535 Годината на портретот според датумот на Викимедија wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} {{Инфокутија Историчар | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | image_size = | alt = | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{датум на раѓање|1925|09|03}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)|Габрово]] [[Струмичко]], {{MKD}} | death_date = {{починал на|21|мај|1998}} | death_place = [[Скопје]], [[Македонија]] | citizenship = | nationality = [[Македонци|Македонец]] | fields = [[Историја]], Македонското ослободително дело | workplaces = [[Институт за национална историја]], Катедра по историја на Филозофски факултет во Скопје | alma_mater = [[Филозофски факултет - Скопје]] | thesis_title = | thesis_url = | thesis_year = | known_for = ''„Македонското ослободително дело во XIX и XX век“'' | influences = | influenced = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | footnotes = }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)|Габрово]], Струмичко, {{роден на|3|септември|1925}} - [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал и докторирал на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]], главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Дописен член на [[МАНУ]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. Во [[1987]] година му е објавен избор од научната дејност под наслов „Македонското ослободително дело во XIX и XX век“. {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] brids39flf1hq372jjxrz9hbr2n4kmv 4799749 4799748 2022-08-05T15:36:30Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} {{Инфокутија Историчар | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | image_size = | alt = | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{датум на раѓање|1925|09|03}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)|Габрово]] [[Струмичко]], {{MKD}} | death_date = {{починал на|21|мај|1998}} | death_place = [[Скопје]], [[Македонија]] | citizenship = | nationality = [[Македонци|Македонец]] | fields = [[Историја]], Македонското ослободително дело | workplaces = [[Институт за национална историја]], Катедра по историја на Филозофски факултет во Скопје | alma_mater = [[Филозофски факултет - Скопје]] | thesis_title = | thesis_url = | thesis_year = | known_for = ''„Македонското ослободително дело во XIX и XX век“'' | influences = | influenced = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | footnotes = }} '''Манол Пандевски''' (с. [[Габрово (Струмичко)|Габрово]], [[струмичко]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „Македонското ослободително дело во XIX и XX век“, во пет тома. {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] tfb3dqhc120zi9g8jtsecgcw5dhaclv 4799750 4799749 2022-08-05T15:37:39Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} {{Инфокутија Историчар | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | image_size = | alt = | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{датум на раѓање|1925|09|03}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)|Габрово]] [[Струмичко]], {{MKD}} | death_date = {{починал на|21|мај|1998}} | death_place = [[Скопје]], [[Македонија]] | citizenship = | nationality = [[Македонци|Македонец]] | fields = [[Историја]], Македонското ослободително дело | workplaces = [[Институт за национална историја]], Катедра по историја на Филозофски факултет во Скопје | alma_mater = [[Филозофски факултет - Скопје]] | thesis_title = | thesis_url = | thesis_year = | known_for = ''„Македонското ослободително дело во XIX и XX век“'' | influences = | influenced = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | footnotes = }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „Македонското ослободително дело во XIX и XX век“, во пет тома. {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] 9reddx4992xszs0nyql0d16zwnx2wr2 4799751 4799750 2022-08-05T15:41:12Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} {{Инфокутија Историчар | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | image_size = | alt = | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{датум на раѓање|1925|09|03}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)|Габрово]] [[Струмичко]], {{MKD}} | death_date = {{починал на|21|мај|1998}} | death_place = [[Скопје]], [[Македонија]] | citizenship = | nationality = [[Македонци|Македонец]] | fields = [[Историја]], Македонското ослободително дело | workplaces = [[Институт за национална историја]], Катедра по историја на Филозофски факултет во Скопје | alma_mater = [[Филозофски факултет - Скопје]] | thesis_title = | thesis_url = | thesis_year = | known_for = ''„Македонското ослободително дело во XIX и XX век“'' | influences = | influenced = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | footnotes = }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] bkvmb22pblr53pyb4wxqyqssdncusns 4799752 4799751 2022-08-05T15:44:42Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} {{Infobox person | name = John Infobox | image = Example.jpg | caption = John Infobox in 2005 | birth_name = John Officeholder Person Infobox | birth_date = {{Birth date|1950|5|25}} | birth_place = Template City | death_date = {{Death date and age|2010|10|22|1950|5|25}} | occupation = Actor | years_active = 1970–1990 | module = {{Infobox officeholder | embed = yes | office = Mayor of Wikipedia | term_start = 1994 | term_end = 1998 }} | website = {{URL|example.com}} }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] mbfaa7gskyz83ieu5i1fuhmzra0hxj5 4799753 4799752 2022-08-05T15:45:27Z Идеологист 62535 Откажано уредувањето 4799752 на уредникот [[Special:Contribs/Идеологист|Идеологист]] ([[User talk:Идеологист|разговор]]) wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} {{Инфокутија Историчар | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | image_size = | alt = | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{датум на раѓање|1925|09|03}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)|Габрово]] [[Струмичко]], {{MKD}} | death_date = {{починал на|21|мај|1998}} | death_place = [[Скопје]], [[Македонија]] | citizenship = | nationality = [[Македонци|Македонец]] | fields = [[Историја]], Македонското ослободително дело | workplaces = [[Институт за национална историја]], Катедра по историја на Филозофски факултет во Скопје | alma_mater = [[Филозофски факултет - Скопје]] | thesis_title = | thesis_url = | thesis_year = | known_for = ''„Македонското ослободително дело во XIX и XX век“'' | influences = | influenced = | awards = | signature = | signature_alt = | website = | footnotes = }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] bkvmb22pblr53pyb4wxqyqssdncusns 4799754 4799753 2022-08-05T15:55:14Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = <!-- {{Birth date and age|YYYY|MM|DD}} --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | order = | office = Директор на [[Институт за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет, Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] rkfebmj5tm60c64ukvhzwe3net0t7ih 4799755 4799754 2022-08-05T15:55:48Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = <!-- {{Birth date and age|YYYY|MM|DD}} --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} --> | death_place = | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет, Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] lfq9csg4tneg5ye4gdi457yx5kbjw23 4799756 4799755 2022-08-05T15:58:22Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{Birth date and age|1925|9|3}} | birth_place = {{роден во|Габрово (Струмичко)}} | death_date = {{Death date and age|1925|9|3|1998|5|21}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет, Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] a14dpnvwvt8krhukvifbv8ycncxef5b 4799757 4799756 2022-08-05T15:58:51Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{Birth date and age|1925|9|3|df=yes}} | birth_place = {{роден во|Габрово (Струмичко)}} | death_date = {{Death date and age|1925|9|3|1998|5|21|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет, Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] 1vmuxj6jmq30a2zcwkm6mabtok6g386 4799758 4799757 2022-08-05T15:59:08Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{Birth date and age|1925|9|3}} | birth_place = {{роден во|Габрово (Струмичко)}} | death_date = {{Death date and age|1925|9|3|1998|5|21|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет, Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] b5wuwdousapgr7n6xd0y5mva262te1m 4799759 4799758 2022-08-05T15:59:24Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{Birth date|1925|9|3|df=yes}} | birth_place = {{роден во|Габрово (Струмичко)}} | death_date = {{Death date and age|1925|9|3|1998|5|21|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет, Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] p3uyn1nn3e4pa9x1kfidd8jf6a9wogl 4799760 4799759 2022-08-05T16:00:08Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{Birth date|1925|9|3|df=yes}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)]] | death_date = {{Death date and age|1925|9|3|1998|5|21|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет, Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] pguysyfacjhphhfl8nh9fh4xxioa7gp 4799761 4799760 2022-08-05T16:01:46Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{Birth date|1925|9|3|df=yes}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)]] | death_date = {{Death date and age|1925|9|3|1998|5|21|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет, Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академци]] [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] fjjnzf5f27oysisv23bvk112mor9krs 4799762 4799761 2022-08-05T16:02:52Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{Birth date|1925|9|3|df=yes}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)]] | death_date = {{Death date and age|1925|9|3|1998|5|21|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет, Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академици]] [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] kiuadso1kebs1llu0qn0kz5akvs0nuh 4799763 4799762 2022-08-05T16:04:45Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{роден на|1925|9|3|df=yes}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)]] | death_date = {{починал на и возраст|1925|9|3|1998|5|21|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет во Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академици]] [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] tex29350v8q5gn6g2ipry7a2d4dmdle 4799764 4799763 2022-08-05T16:06:00Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{роден на|3|септември|1925|df=yes}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)]] | death_date = {{починал на и возраст|3|септември|1925|21|мај|1998|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет во Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академици]] [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] ly621t3ay1tp08b8wkvj470iithk7vn 4799766 4799764 2022-08-05T16:07:56Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{роден на|3|септември|1925|df=yes}} | birth_place = [[Габрово (Струмичко)]] | death_date = {{починал на и возраст|1998|5|21|1925|9|3|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет во Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академици]] [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] azbpc2hewngah7ek1pvha82i5qstxsa 4799767 4799766 2022-08-05T16:09:21Z Идеологист 62535 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Манол Пандевски | image = M.PANDEVSKI.tif | caption = Портрет на Манол Пандевски, 1980 г. | birth_date = {{роден на|3|септември|1925|df=yes}} | birth_place = с. [[Габрово (Струмичко)]], [[Кралство СХС]] | death_date = {{починал на и возраст|1998|5|21|1925|9|3|df=yes}} | death_place = {{починал во|Скопје}}, {{MKD}} | order = | office = Директор на<br />[[Институтот за национална историја]] | term_start = 1 април 1986 | term_end = 3 април 1987 | predecessor = [[Орде Иваноски]] | successor = [[Владо Ивановски]] | alma_mater = [[Филозофски факултет во Скопје]] }} '''Манол Пандевски''' ([[Габрово (Струмичко)]], {{роден на|3|септември|1925}} – [[Скопје]], {{починал на|21|мај|1998}}) — македонски историчар и академик. Дипломирал (1954) и докторирал (1965) на [[Филозофскиот факултет]] во Скопје. Бил директор на [[Институтот за национална историја]] ([[1986]]–[[1987]]), дописен член на [[Македонската академија на науките и уметностите]] од [[1976]], а редовен од [[1981]] година, главен уредник на проектот за повеќетомната историја на Македонија. Добитник е на многу високи награди, меѓу кои е и [[наградата „11 Октомври“]] за животно дело. Автор е на голем број статии и трудови. По повод неговото пензионирање, во [[1987]] година е објавен избор од научната дејност под наслов „''Македонското ослободително дело во XIX и XX век''“, во пет тома. == Библиографија == * {{Наведена мрежна страница|url=http://manu.edu.mk/wp-content/uploads/2016/10/BIBLIOGRAFIJA-NA-TRUDOVITE-NA-AKADEMIKOT-MANOL-PANDEVSKI.pdf|title=Библиографија на трудовите на академикот Манол Пандевски|work=МАНУ}} {{македонија-биог-никулец}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Пандевски, Манол }} [[Категорија:Македонски историчари]] [[Категорија:Македонски академици]] [[Категорија:Професори од Струмица]] [[Категорија:Габрово (Струмичко)]] hmzq3bmb28zv8jzsktn1geh21s99rut 3 100548 4799738 4799717 2022-08-05T13:51:13Z JavaHurricane 89427 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/41.66.199.151|41.66.199.151]] ([[User talk:41.66.199.151|talk]]): Ljupco, are you okay? (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{Разговор со корисник:Kiril Simeonovski/Архиви}} == Autopatrol == Hi Kiril how are you. Please could you consider granting me autopatrol flag on mk wiki, as I sometimes need it for working on pictures in articles. Thanks a lot! Regards --[[User:A.Savin|A.Savin]] <small>([[User talk:A.Savin|разговор]])</small> 16:56, 28 март 2022 (CEST) :{{ок}} Done. Best regards.--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 17:26, 28 март 2022 (CEST) == Мoлба == Здраво Кирил, види ако може да се направи статија за акад. Љ. Коцарев на анг. Вики. поздрав, [[User:Academician.NYAS|Academician.NYAS]] <small>([[User talk:Academician.NYAS|разговор]])</small> 01:42, 3 април 2022 (CEST) :{{одговор|Academician.NYAS}} Здраво, како што можам да забележам, [[w:en:Ljupčo Kocarev|статија]] за академикот веќе има. Не знам на што конкретно мислите. Поздрав.--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 13:36, 4 април 2022 (CEST) :Great! [[User:Academician.NYAS|Academician.NYAS]] <small>([[User talk:Academician.NYAS|разговор]])</small> 13:52, 4 април 2022 (CEST) ::Super![[Special:Contributions/178.148.119.189|178.148.119.189]] <small>([[User talk:178.148.119.189|разговор]])</small> 18:15, 4 април 2022 (CEST) :::Кирил, mоже ли некој на таа Вики (en.wikipedia.org) да уклони reverting anti-vandal bot или filter за "Igor Janev".[[Special:Contributions/178.148.119.189|178.148.119.189]] <small>([[User talk:178.148.119.189|разговор]])</small> 22:31, 4 април 2022 (CEST) == Report concerning LTA:GRP's socks == {{vandal|181.203.27.172 }} and {{vandal|179.6.31.113 }} are an LTA called [[en:w:WP:LTA/GRP|GRP]], please block him.--[[User:PAVLOV|PAVLOV]] <small>([[User talk:PAVLOV|разговор]])</small> 05:41, 26 мај 2022 (CEST) :{{vandal|201.244.167.185 }} This is another one. [[User:PAVLOV|PAVLOV]] <small>([[User talk:PAVLOV|разговор]])</small> 05:43, 26 мај 2022 (CEST) :{{vandal|103.193.18.198}}now this. [[User:PAVLOV|PAVLOV]] <small>([[User talk:PAVLOV|разговор]])</small> 11:37, 26 мај 2022 (CEST) :{{vandal|TS smierdziel}} {{vandal|TS pierdziel}} Now another. [[User:PAVLOV|PAVLOV]] <small>([[User talk:PAVLOV|разговор]])</small> 17:56, 30 мај 2022 (CEST) GRP is known as [[w:pl:WP:CHICAGO]] [[w:pl:WP:BOYS]] in Poland, now too extensively active in PL-wiki [[Special:Contributions/83.7.178.118|83.7.178.118]] <small>([[User talk:83.7.178.118|разговор]])</small> 08:38, 31 мај 2022 (CEST) 924en42oyza2v43intu8zneodh3l7q8 4799786 4799738 2022-08-05T17:48:10Z 45.189.108.95 Откажано уредувањето 4799738 на уредникот [[Special:Contribs/JavaHurricane|JavaHurricane]] ([[User talk:JavaHurricane|разговор]]) prokleto djubre! wikitext text/x-wiki {{Разговор со корисник:Kiril Simeonovski/Архиви}} == Autopatrol == Hi Kiril how are you. Please could you consider granting me autopatrol flag on mk wiki, as I sometimes need it for working on pictures in articles. Thanks a lot! Regards --[[User:A.Savin|A.Savin]] <small>([[User talk:A.Savin|разговор]])</small> 16:56, 28 март 2022 (CEST) :{{ок}} Done. Best regards.--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 17:26, 28 март 2022 (CEST) == Мoлба == Здраво Кирил, види ако може да се направи статија за акад. Љ. Коцарев на анг. Вики. поздрав, [[User:Academician.NYAS|Academician.NYAS]] <small>([[User talk:Academician.NYAS|разговор]])</small> 01:42, 3 април 2022 (CEST) :{{одговор|Academician.NYAS}} Здраво, како што можам да забележам, [[w:en:Ljupčo Kocarev|статија]] за академикот веќе има. Не знам на што конкретно мислите. Поздрав.--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 13:36, 4 април 2022 (CEST) :Great! [[User:Academician.NYAS|Academician.NYAS]] <small>([[User talk:Academician.NYAS|разговор]])</small> 13:52, 4 април 2022 (CEST) ::Super![[Special:Contributions/178.148.119.189|178.148.119.189]] <small>([[User talk:178.148.119.189|разговор]])</small> 18:15, 4 април 2022 (CEST) :::Кирил, mоже ли некој на таа Вики (en.wikipedia.org) да уклони reverting anti-vandal bot или filter за "Igor Janev".[[Special:Contributions/178.148.119.189|178.148.119.189]] <small>([[User talk:178.148.119.189|разговор]])</small> 22:31, 4 април 2022 (CEST) ewj2duweroxctzkb2gq0lgckh3x1h1t 0 101620 4799888 4001861 2022-08-06T10:44:05Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Globe Chess.jpg|мини|Фотографија на Глобус шах]] '''22. [[шаховска олимпијада]]''' организирана од [[ФИДЕ]], која содржела натпреварувања во машка<ref>Although commonly referred to as the ''men's division'', this section is open to both male and female players.</ref> и женска конкуренција, како и неколку настани кои биле одржани со цел да се промовира [[шах|играта]] се одржала од [[26 октомври]] до [[10 ноември]] [[1976]] во [[Хаифа]], [[Израел]]. == Наводи == {{reflist}} == Поврзано == [[Шаховска олимпијада - 1924|I неофицијална шаховска Олимпијада]] (Париз 1924)<br /> [[Шаховска олимпијада - 1926|II неофицијална шаховска Олимпијада]] (Будимпешта 1926)<br /> [[Шаховска олимпијада - 1936|III неофицијална шаховска Олимпијада]] (Минхен 1936) {{Шаховски олимпијади}} {{Шах-никулец}} [[Категорија:Шаховски олимпијади]] [[Категорија:Шахот во 1976 година]] [[Категорија:Спортот во Хаифа]] qyhnf174sayf29ah3onndjoyqs04lci 0 119329 4799844 4787082 2022-08-05T22:09:04Z ГП 23995 /* Судењето како тема во уметноста и во популарната култура */ дополнување wikitext text/x-wiki Во [[право]]то, '''судење''' е настан во кој страните во еден спор презентираат информации (во форма на [[докази(право)|докази]]) во формално опкружување, обично [[суд]], пред [[судија]], [[порота]] или некој друг назначен пронаоѓач на факт, за да се постигне решение за нивниот спор. == Судење според пронаоѓачот на факт == * Кога судењето се одржува пред група членови на заедницата, тоа се нарекува [[порота|судење со порота]]. * Кога судењето се одржува само пред судија, тоа се нарекува [[судење без порота]]. Судењата без порота вклучуваат помалку формалности и типично се решаваат побрзо. Покрај тоа, одлука во корист на едната страна во судење без порота често доведува до тоа другата страна да понуди [[спогодба (право)|спогодба]]. [[сослушувањe (право)|Сослушувањата]] што се одржуваат пред [[управно тело|управни тела]] може да имаат поголем број од карактеристиките што ги има судење пред суд, но тие типично не се именуваат како судења. [[жалба|Второстепена постапка]] исто така генерално не се смета за судење, затоа што таква постапка вообичаено е ограничена на повторно разгледување на доказите презентирани пред [[првостепениот суд]] и не дозволува воведување на нови докази. == Видови судење според видот на спорот == Судењата можат да бидат поделени и според видот на спорот што е во прашање. === Кривично судење === [[кривична постапка|Кривичното судење]] е замислено да решава за обвиненија покренати од владата против лице обвинето за [[кривично дело]]. Во системите со [[прецедентно право]], поголемиот број од [[обвинет]]ите во кривична постапка имаат право на судење пред порота. Поради тоа што државата [[се обидува]] да ја употреби својата моќ за да го лиши обвинетиот од живот, слобода или имот, на обвинетите во кривичното судење им се дава поголема [[слобода]] да се бранат отколку на страните во [[граѓанска парница]]. === Граѓанско судење === [[Граѓанско судење]] начелно се одржува за решавање на спор помеѓу приватни страни, (иако и владата може и да тужи како и да биде тужена во својство на граѓанин, во некои земји). === Управно сослушување и судење === Иако [[управните сослушувања]] вообичаено не се сметаат за судења, тие задржуваат многу елементи што можат да се најдат во “поформални“ судски опкружувања. Кога спорот оди во судско опкружување, се нарекува управно судење, за разгледување на управното сослушување, во зависност од судската надлежност. Видовите спорови што се разгледуваат во вакви сослушувања се управувани од [[управното право]] и дополнително од законот за граѓанско судење. === Судење во областа на работната сила === Законот за работна сила (исто така познат како закон за вработување) е збир на закони, управни одлуки и преседани што се однесуваат на законските права и ограничувања врз работниците и нивните организации. Како таков, тој влијае врз многу аспекти на односот меѓу синдикатите, работодавците и работниците. Во Канада, законите за вработување што се однесуваат на синдикално организираните работни места се разликуваат од оние што се однесуваат на конкретни поединци. Сепак, во поголемиот број земји не се прави таква разлика. Меѓутоа, има две широки категории на закон за работна сила. Прво, законот за работна сила што се однесува на колективот всушност се однесува на тројниот однос меѓу работникот, работодавецот и синдикатот. Второ, законот за работна сила што се однесува на поединецот се интересира за правата на работниците на работното место и оние што произлегуваат од договорот за работа. Работничкото движење имало важна улога во донесувањето закони што ги штителе правата на работната сила во 19 и 20 век. Правата на работната сила се составен дела од општествениот и економскиот развој од индустриската револуција. == Судење == Судење како збор означува изречување на правдата од одредени лица и одредени критериуми.На некој судења казната е парична,на некој затворска,а на некој со опомена. === Форма на судењето === Има два примарни системи за водење на судење: * [[Адверзативен систем|Адверзативен]]: Во системите со [[прецедентно право]], за донесување одлука [[виновен]] или [[не е виновен]] се користи адверзативен или инквизиторен пристап. Се претпоставува дека поверојатно е дека вистината ќе излезе на виделина од отвореното спротивставување на [[обвинителство]]то и одбраната при презентирањето [[доакзи(право)|докази]] и противставување на правни аргументи со [[судија]] кој врши функција на објективен судија и арбитер на законот. Во неколку судски надлежности во посериозни случаи, има [[порота]] што треба да ги утврди фактите, иако некои судски надлежности со прецедентно право го укинаа судењето со порота. Ова ги поделува работите, со тоа што секој противник дејствува во сопствениот личен интерес при што ги презентира фактите и толкувањата на законот на смислен пристрасен начин. Замислата е преку процес на аргументирање и контра-аргументирање, формално испрашување на обвинетиот и вкрстено испрашување, секоја страна да ја тестира искреноста, релевантноста и дали има доволно количество докази и аргументи презентирани од страна на спротивната страна. За да се зачува [[правичност]]а, постои [[претполагање на невиност]], а [[товарот на докажување]] паѓа на обвинителството. Критичарите на системот тврдат дека желбата да се победи е поважна од потрагата по вистината. Покрај тоа, постои веројатност структурните нееднаквости да влијаат врз резултатите. Оние [[обвинет]]и што имаат средства можат да си дозволат да платат подобри [[адвокати]]. * [[Инквизиторен систем|Инквизиторен]]: Во правните системи со [[граѓанско право]], одговорноста за надгледување на истрагата на полицијата за тоа дали било извршено кривично дело паѓа врз истражниот судија или [[истражен судија|судијата]] кој потоа раководи со судењето. Претпоставката е дека поверојатно е дека вистината ќе излезе на виделина од непристрасна и исцрпна истрага како пред судењето така и во текот на самото судење. Истражниот судија или судијата што раководи со судењето врши функција на иследник кој управува со процесот на собирање факти преку испрашување сведоци, испитување на осомничениот и преку собирање други докази. Адвокатите што ги претставуваат интересите на Државата и обвинетиот имаат ограничена улога да понудат правни аргументи и алтернативни толкувања на фактите што произлегуваат во текот на процесот. Од сите засегнати страни се очекува да соработуваат во истрагата преку одговарање на прашањата на истражниот судија или судијата што го води судењето и кога ќе се побара од нив да ги прибават сите релеванти докази. Судењето се одржува дури откако ќе се соберат сите докази и откако ќе се заврши истрагата. Според тоа, поголемиот број од фактичките неизвесности ќе бидат речиси решени, а истражниот судија или судијата што го води судењето веќе ќе има утврдено дека постои ''[[прима фацие]]'' ([[prima facie]]) на вина, односно основана вина. Судењето не е ништо повеќе од јавно решавање на тековната истрага при што обвинетиот го има товарот на побивање на претполагањето на вина. Критичарите тврдат дека истражниот судија или судијата што го води случајот има преголема моќ доколку тој или таа во исто време истражува и пресудува за случајот. Иако нестручните порценувачи седат како порота за да му понудат совет на истражниот судија или судијата што го води случајот на крајот од судењето, нивната улога е споредна. Покрај тоа, поради тоа што некој професионалец е задолжен за сите аспекти на случајот сè до крајот на судењето, постојат само неколку можности да се поднесе жалба против пресудата наведувајќи дека постоела некоја процедурална грешка. Првите знаци за судење датираат од раниот 18 век, ве молиме погледнете и [[Бесење]]. == Поништени судски процес == Судија може да го прекине судењето пред донесувањето на пресудата; правната терминологија ова го означува како '''поништен судски процес'''. '''Судија може да прогласи поништен судски процес поради:''' * Констатирање на судот дека нема [[надлежност]] врз случајот, * Несоодветно прибирање докази, * Непристојно однесување на некоја страна, поротник или надворешен чинител, доколку тоа го попречува [[навремениот процес]], * [[Неодлучна порота]] што не може да донесе пресуда со бараниот степен на едногласност, * Дисквалификација на поротник откако ќе се состави поротата, доколку нема алтернативен поротник, а страните што учествуваат во спорот не се согласуваат да продолжат со останатите поротници. Прогласување на поништен судски процес генерално значи дека судот мора да одржи [[повторно судење]] за истиот предмет. Значаен исклучок се прави во кривични случаи во [[Соединетите Американски Држави]]. Доколку судот погрешно прогласи поништен судски процес, или доколку лошото однесување на обвинителството го принудил обвинетиот да предложи поништување на судскиот процес, тогаш заштитата што ја дава [[Уставот на САД]] против [[двоен ризик]] забранува повторно судење; така што судското гонење мора да се прекине. == Други видови судења == Некои други видови постапки за решавање конфликти исто така се изразени како судења. На пример, [[Уставот на Соединетите Американски Држави]] наложува дека, по [[Отповикување во Соединтетите Американски Држави|отповикување]] на Претседателот, судија или некој друг федерален службеник од страна на [[Претставнички Дом на Соединетите Американски Држави|Претставничкиот Дом]], субјектот што се отповикува може да биде отстранет од функција само преку судење во [[Сенатот во Соединетите Американски Држави|Сенатот]]. Порано споровите често се решавале преку [[судење со мачење]], при што страните требало да издржат физичко мачење за да ја докажат својата правина; или преку [[судење со борба]], во кое победникот во физичката борба се сметал за праведен во својот случај. ==Судењето како тема во уметноста и во популарната култура== * „Еро и кадијата“ (српски: ''Еро и кадија'') - српска народна приказна.<ref>''Народне приповетке''. Београд: Просвета, 1963, стр. 151.</ref> * „Судењето на убиецот“ - басна на американскиот писател Емброуз Бирс.<ref> Емброуз Бирс, ''Басни''. Скопје: Темплум, 2016, стр. 62.</ref> * „[[Судијата од Заламеја]]“ (шпански: ''El alcalde de Zalamea'') - драма на шпанскиот писател [[Педро Калдерон де ла Барка]] од 1643 година.<ref>Nikola Milićević, „Između sna i jave“, во: Pedro Kalderon de la Barka, ''Život je san''. Beograd: Rad, 1977, стр. 122.</ref> * „Продолжување“ — кус расказ на австрискиот писател [[Томас Берхнард]] од 1978 година.<ref>Томас Бернхард, ''Имитатор на гласови''. Скопје: Темплум, 2008, стр. 76.</ref> * „Внимателност“ — кус расказ на Томас Берхнард од 1978 година.<ref>Томас Бернхард, ''Имитатор на гласови''. Скопје: Темплум, 2008, стр. 149.</ref> * „Истовремено“ — краток расказ на македонскиот писател [[Ѓорѓи Крстевски (писател)|Ѓорѓи Крстевски]] од 2019 година.<ref> Ѓорѓи Крстевски, ''Другата страна''. Скопје: Бегемот, 2019, стр. 43.</ref> * „Сепак сме светлина“ — кус расказ на македонскиот писател [[Стефан Марковски]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 135-139.</ref> * „[[Во селскиот суд]]“ — [[расказ]] на францускиот [[писател]] [[Ги де Мопасан]].<ref>„У сеоском суду“ во: Гиј де Мопасан, ''Изабране новеле'' (друга књига). Култура, Београд, 1950, стр. 264-270.</ref> * „[[Вир (расказ на Мопасан)|Вир]]“ - расказ на Ги де Мопасан.<ref>„Вир“ во: Гиј де Мопасан, ''Изабране новеле'' (друга књига). Култура, Београд, 1950, стр. 169-178.</ref> * „Поротник“ - расказ на чешкиот писател [[Карел Чапек]].<ref>Карел Чапек, ''Раскази од другиот џеб'', Темплум, Скопје, 2012.</ref> * „[[Судењето во Нирнберг (филм од 1961)|Судењето во Нирнберг]]“ ([[англиски]]: ''Judgement at Nuremberg'') - американски [[филм]] од 1961 година, во [[режија]] на [[Стенли Кремер]].<ref>[https://raspored.hrt.hr/?raspored=1&mreza=4&datum=2020-05-09 HRT, Suđenje u Nürnbergu, američki film (12) (1961.) (пристапено на 9.5.2020)]</ref> == Поврзано == * [[Изведување некого пред суд]] * [[Судска постапка]] == Упатувања == Садакат Кадри, ''Судење: Историја, од О.Џ. Симпсон'' (Рендом Хаус-Random House, 2005г.) == Надворешни врски == * [http://www.law.umkc.edu/faculty/projects/ftrials/ftrials.htm Famous trials] by the [[University of Missouri–Kansas City|UMKC]] [[Категорија:Процесуално право]] [[Категорија:Судски постапки]] [[cs:Rozsudek]] [[es:Proceso jurisdiccional]] [[et:Otsustus]] [[ia:Judicamento]] [[pt:Processo (direito)]] [[sk:Rozsudok]] [[th:คำพิพากษา]] q3e3d5sh3lsd1g0ea97ows8csr1wxta 0 120259 4799731 2958778 2022-08-05T12:28:49Z EliT13 100435 Вметнување на слика wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} [[Податотека:Ovorkhangai Taragt sum map.PNG|мини|Мапа на Оворхангај Тарагт]] '''Тарагт''' ({{lang-mn|Тарагт}}) е [[област во Монголија]] во [[покраината Оворхангај]]. {{coord|46|18|06|N|102|26|51|E|display=title|region:MN_type:city_source:GNS-enwiki}} {{Mongolia-geo-stub}} [[Категорија:Области во Монголија]] kn0rxxvejz0iclhlkdpifryrwujh4fr 0 120621 4799903 4469893 2022-08-06T11:19:33Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} {{Infobox website | name = Есперанто Википедија | screenshot = | logo = | caption = | url = http://eo.wikipedia.org/ | commercial = не | location = [[Мајами]] | type = [[семрежна енциклопедија]] | language = [[есперанто јазик|есперанто]] | registration = незадолжително | owner = [[Фондација Викимедија]] | author = }} [[Податотека:2008-07-25 uk vp pavla dvorakova.JPG|мини|Еден од состаноците на Википедија на Светскиот есперанто конгрес, Ротердам 2008 година]] '''Есперанто Википедија''' е издание на [[Википедија]] на вештачкиот јазик [[есперанто]], дел од [[Фондација Викимедија]]. == Надворешни врски == * [[:eo:|Википедија на есперанто]] {{Википедии}} [[Категорија:Википедии по јазик]] [[pl:Edycje językowe Wikipedii#E]] lhbqv2z4o6phc48296x9jyv5lvzhlnf 0 121625 4799856 4799688 2022-08-05T22:57:48Z 46.217.49.236 Dodavanje na informacii wikitext text/x-wiki {{Инфокутија ракометен клуб | clubname = '''Ѓорче Петров ЖРК ''' | image = | full name = Женски ракометен клуб <br> Ѓорче Петров | founded = 1979 | ground = Сала Христо Батанџиев | capacity = 500 | owner = | chairman = | manager = {{знамеикона|МКД}} [[Симе Симовски]] | league = [[Македонска ракометна супер лига (жени)|Македонска Суперлига]] | season = 2021–22 | position = 1. место (шампион) | website = | colour1 = Yellow | colour2 = White | pattern_la1 = _ltu18h | pattern_b1 = _ltu18h | pattern_ra1 = _ltu18h | pattern_sh1 = _lugo1517a | pattern_so1 = _ltu18h | leftarm1 = FFDE00 | body1 = 007564 | rightarm1 = FFDE00 | shorts1 = 000000 | pattern_b2 = _cdnacional1617a | pattern_sh2 = _lugo1517a | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = 000000 }} '''Ѓорче Петров ЖРК''' — женски македонски [[ракомет]]ен клуб од [[Скопје]] кој се натпреварува во [[Македонска ракометна супер лига (жени)|македонската суперлига]]. Под името '''Кометал Ѓорче Петров''', клубот освоил 17 титули во македонската суперлига и 16 титули во [[Куп на Македонија во ракомет (жени)|македонскиот куп]] во периодот од 1993–2009 година. Во европски рамки, клубот бил [[ЕХФ Лига на Шампиони за жени|европски шампион]] во 2002 година и европски вицешампион во 2000 и 2005 година. Континуитетот на Кометал ЃП го продолжил клубот Ѓорче Петров кој во сезоната 2021–22 ја освоил 18. титула првак на Македонија.na chelo so sime sikovski i trener za fizicka priprema ivan tiosavljevic ==Историја== Клубот е основан во 1979 година под името Женски ракометен клуб Ѓорче Петров. До осамостојувањето на [[Македонија]], ЖРК Ѓорче Петров се натпреварувал во сојузните лиги на поранешна [[СФРЈ]], а по добивањето на независноста и формирањето [[Македонска ракометна супер лига (жени)|национална ракометна лига]], клубот станал синоним за македонскиот ракомет со освоени 17 титули во македонската суперлига и 16 титули во македонскиот куп. Во својата прва европска сезона во Лигата на шампионите во 1993 година, по победата од 20–16 во Скопје над тогаш четирикратниот европски шампион [[ЖРК Хипо|Хипо]] од [[Виена]], во ЖРК Ѓорче Петров како главен спонзор влегол „[[Кометал трејд]]“ на чело со [[Трифун Костовски]], кој инвестирал во клубот, претворајќи го во европски ракометен шампион. Најголемите успеси на Кометал ЃП на меѓународна сцена се освојувањето на титулата [[ЕХФ Лига на Шампиони за жени|европски шампион]] во сезоната 2001–02 година (победа над [[ЖРК Ференцварош|Ференцварош]]) и вицешампионските титули во сезоните 1999–00 (пораз од Хипо) и 2004–05 (пораз од [[ЖРК Шлагелсе|Шлагелсе]]). Во 2002 година, Кометал ЃП го освоил европскиот суперкуп. По заминувањето на главниот спонзор, управата на клубот одлучила клубот да згасне, а тоа се случило на 16 септември 2011 година.<ref>[https://www.ohridnews.com/rk-gorche-petrov-prestana-da-postoi/ РК Ѓорче Петров престана да постои] Ohridnews; 9 септември 2011 </ref><ref>{{Cite web|url=http://www.eurohandball.com/article/011682|title=Skopje: Kometal quits}}</ref> По згаснувањето на клубот, бил формиран нов клуб со првичното име ЖРК Ѓорче Петров од страна на Владимир Радиќ, кој долги години бил дел од стручниот штаб на Кометал Ѓорче Петров. На прославата на 20-годишнината од освојувањето на европската титула на Кометал Ѓорче Петров, поранешниот спонзор на клубот, Трифун Костовски и претседателот Иван Бојков ги предале титулите на новоформираниот ЖРК Ѓорче Петров, кој станал наследник на спортскиот континуитет и постигнувања на поранешниот европски првак Кометал Ѓорче Петров.<ref>[https://24rakomet.mk/%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB-%D0%B3%D0%B8-%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82-%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B5%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D1%93/ Кометал ги остави во аманет трофеите – Ѓорче Петров ја продолжува традицијата…(ФОТО)]24rakomet.mk; 19 мај 2022</ref> Во сезоната 2021–22, Ѓорче Петров ја освоил својата осумнаесетта титула во суперлигата на Македонија и бил финалист во [[Куп на Македонија во ракомет 2022 (жени)|македонскиот куп]], во кој бил поразен од [[ЖРК Металург|Металург]].<ref>[https://www.gol.mk/rakomet/kup-trofejot-se-vrati-vo-avtokomanda-zhrk-metalurg-go-nadigra-gjorche-petrov Куп-трофејот се врати во Автокоманда, ЖРК Металург го надигра Ѓорче Петров!] gol.mk; 15 мај 2022</ref> == Титули== *Македонија {{знамеикона|МКД}} * '''[[Македонска ракометна супер лига (жени)|Македонска Суперлига]]:''' :''{{gold medal}} (18):'' 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2022 * '''[[Куп на Македонија во ракомет (жени)|Куп на Македонија]]:''' :''{{gold medal}} (16):'' 1993, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 *Европа {{flagicon|EU}} *'''[[ЕХФ Лига на Шампиони за жени|Лига на шампиони]]:''' :''{{gold medal}} (1):'' 2002 :''{{silver medal}} (2):'' 2000 и 2005 * '''Европски суперкуп:''' :''{{gold medal}} (1):'' 2002 :''{{bronze medal}} (1) :'' 2004 ==Поранешни истакнати играчи== {{div col|colwidth=20em}} * {{flagicon|BRA}} [[Едуарда Аморим]] * {{flagicon|BRA}} [[Ана Аморим|Ана Каролина Аморим]] * {{flagicon|MKD}} [[Мирјета Бајрамоска]] * {{flagicon|MKD}} Душица Ѓорѓиевска * {{flagicon|MKD}} [[Елена Ѓорѓиевска]] * {{flagicon|MKD}} Ленче Илкова * {{flagicon|MKD}} [[Драгица Кресоја]] * {{flagicon|RUS}} Оксана Маслова * {{flagicon|MKD}} [[Наташа Младеновска]] * {{flagicon|MKD}} Савица Мркиќ * {{flagicon|TUR}} [[Гонца Нахчиванли]] * {{flagicon|MKD}} Алегра Охоланга Локи * {{flagicon|MKD}} [[Драгана Пецевска]] * {{flagicon|MKD}} [[Јулија Портјанко|Јулија Портјанко-Николиќ]] * {{flagicon|MKD}} [[Марија Штериова]] * {{flagicon|MKD}} Веселинка Треноска * {{flagicon|MKD}} Клара Боева * {{flagicon|MKD}} [[Индира Кастратовиќ]] * {{flagicon|MKD}} [[Гордана Нацева]] * {{flagicon|MKD}} [[Андријана Будимир]] * {{flagicon|MKD}} Олга Бујанова * {{flagicon|MKD}} [[Наталија Тодоровска]] * {{flagicon|MKD}} [[Валентина Радуловиќ]] * {{flagicon|ROU}} [[Луминица Дину]] * {{flagicon|ROU}} [[Нарциса Лекушану]] * {{flagicon|TUR}} [[Јелиз Озел]] * {{flagicon|SRB}} [[Татјана Медвед]] * {{flagicon|MKD}} Анжела Платон * {{flagicon|MKD}} Милева Велкова * {{flagicon|MKD}} Мирјана Чупиќ {{div col end}} == Наводи == {{reflist}} == Надворешни врски == *[https://www.eurohandball.com/en/club/AnJduBMA5-nEg2lAbC53xw/kometal-gjorce-petrov/ Профил] на Eurohandball.com [[Категорија:Ракометни клубови од Македонија|Ѓорче Петров]] [[Категорија:Појавено во 1979 година во Македонија]] [[Категорија:Ракометот во Скопје]] 4ldqn1yh5hor9smcbqeva4nqhxaj48s 4799870 4799856 2022-08-06T05:35:58Z P.Nedelkovski 47736 Одбиена последната промена (од [[Специјална:Придонеси/46.217.49.236|46.217.49.236]]) и ја поврати преработката 4799688 на Ehrlich91 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија ракометен клуб | clubname = '''Ѓорче Петров ЖРК ''' | image = | full name = Женски ракометен клуб <br> Ѓорче Петров | founded = 1979 | ground = Сала Христо Батанџиев | capacity = 500 | owner = | chairman = | manager = {{знамеикона|МКД}} [[Симе Симовски]] | league = [[Македонска ракометна супер лига (жени)|Македонска Суперлига]] | season = 2021–22 | position = 1. место (шампион) | website = | colour1 = Yellow | colour2 = White | pattern_la1 = _ltu18h | pattern_b1 = _ltu18h | pattern_ra1 = _ltu18h | pattern_sh1 = _lugo1517a | pattern_so1 = _ltu18h | leftarm1 = FFDE00 | body1 = 007564 | rightarm1 = FFDE00 | shorts1 = 000000 | pattern_b2 = _cdnacional1617a | pattern_sh2 = _lugo1517a | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = 000000 }} '''Ѓорче Петров ЖРК''' — женски македонски [[ракомет]]ен клуб од [[Скопје]] кој се натпреварува во [[Македонска ракометна супер лига (жени)|македонската суперлига]]. Под името '''Кометал Ѓорче Петров''', клубот освоил 17 титули во македонската суперлига и 16 титули во [[Куп на Македонија во ракомет (жени)|македонскиот куп]] во периодот од 1993–2009 година. Во европски рамки, клубот бил [[ЕХФ Лига на Шампиони за жени|европски шампион]] во 2002 година и европски вицешампион во 2000 и 2005 година. Континуитетот на Кометал ЃП го продолжил клубот Ѓорче Петров кој во сезоната 2021–22 ја освоил 18. титула првак на Македонија. ==Историја== Клубот е основан во 1979 година под името Женски ракометен клуб Ѓорче Петров. До осамостојувањето на [[Македонија]], ЖРК Ѓорче Петров се натпреварувал во сојузните лиги на поранешна [[СФРЈ]], а по добивањето на независноста и формирањето [[Македонска ракометна супер лига (жени)|национална ракометна лига]], клубот станал синоним за македонскиот ракомет со освоени 17 титули во македонската суперлига и 16 титули во македонскиот куп. Во својата прва европска сезона во Лигата на шампионите во 1993 година, по победата од 20–16 во Скопје над тогаш четирикратниот европски шампион [[ЖРК Хипо|Хипо]] од [[Виена]], во ЖРК Ѓорче Петров како главен спонзор влегол „[[Кометал трејд]]“ на чело со [[Трифун Костовски]], кој инвестирал во клубот, претворајќи го во европски ракометен шампион. Најголемите успеси на Кометал ЃП на меѓународна сцена се освојувањето на титулата [[ЕХФ Лига на Шампиони за жени|европски шампион]] во сезоната 2001–02 година (победа над [[ЖРК Ференцварош|Ференцварош]]) и вицешампионските титули во сезоните 1999–00 (пораз од Хипо) и 2004–05 (пораз од [[ЖРК Шлагелсе|Шлагелсе]]). Во 2002 година, Кометал ЃП го освоил европскиот суперкуп. По заминувањето на главниот спонзор, управата на клубот одлучила клубот да згасне, а тоа се случило на 16 септември 2011 година.<ref>[https://www.ohridnews.com/rk-gorche-petrov-prestana-da-postoi/ РК Ѓорче Петров престана да постои] Ohridnews; 9 септември 2011 </ref><ref>{{Cite web|url=http://www.eurohandball.com/article/011682|title=Skopje: Kometal quits}}</ref> По згаснувањето на клубот, бил формиран нов клуб со првичното име ЖРК Ѓорче Петров од страна на Владимир Радиќ, кој долги години бил дел од стручниот штаб на Кометал Ѓорче Петров. На прославата на 20-годишнината од освојувањето на европската титула на Кометал Ѓорче Петров, поранешниот спонзор на клубот, Трифун Костовски и претседателот Иван Бојков ги предале титулите на новоформираниот ЖРК Ѓорче Петров, кој станал наследник на спортскиот континуитет и постигнувања на поранешниот европски првак Кометал Ѓорче Петров.<ref>[https://24rakomet.mk/%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BB-%D0%B3%D0%B8-%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B8-%D0%B2%D0%BE-%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82-%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B5%D0%B8%D1%82%D0%B5-%D1%93/ Кометал ги остави во аманет трофеите – Ѓорче Петров ја продолжува традицијата…(ФОТО)]24rakomet.mk; 19 мај 2022</ref> Во сезоната 2021–22, Ѓорче Петров ја освоил својата осумнаесетта титула во суперлигата на Македонија и бил финалист во [[Куп на Македонија во ракомет 2022 (жени)|македонскиот куп]], во кој бил поразен од [[ЖРК Металург|Металург]].<ref>[https://www.gol.mk/rakomet/kup-trofejot-se-vrati-vo-avtokomanda-zhrk-metalurg-go-nadigra-gjorche-petrov Куп-трофејот се врати во Автокоманда, ЖРК Металург го надигра Ѓорче Петров!] gol.mk; 15 мај 2022</ref> == Титули== *Македонија {{знамеикона|МКД}} * '''[[Македонска ракометна супер лига (жени)|Македонска Суперлига]]:''' :''{{gold medal}} (18):'' 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2022 * '''[[Куп на Македонија во ракомет (жени)|Куп на Македонија]]:''' :''{{gold medal}} (16):'' 1993, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009 *Европа {{flagicon|EU}} *'''[[ЕХФ Лига на Шампиони за жени|Лига на шампиони]]:''' :''{{gold medal}} (1):'' 2002 :''{{silver medal}} (2):'' 2000 и 2005 * '''Европски суперкуп:''' :''{{gold medal}} (1):'' 2002 :''{{bronze medal}} (1) :'' 2004 ==Поранешни истакнати играчи== {{div col|colwidth=20em}} * {{flagicon|BRA}} [[Едуарда Аморим]] * {{flagicon|BRA}} [[Ана Аморим|Ана Каролина Аморим]] * {{flagicon|MKD}} [[Мирјета Бајрамоска]] * {{flagicon|MKD}} Душица Ѓорѓиевска * {{flagicon|MKD}} [[Елена Ѓорѓиевска]] * {{flagicon|MKD}} Ленче Илкова * {{flagicon|MKD}} [[Драгица Кресоја]] * {{flagicon|RUS}} Оксана Маслова * {{flagicon|MKD}} [[Наташа Младеновска]] * {{flagicon|MKD}} Савица Мркиќ * {{flagicon|TUR}} [[Гонца Нахчиванли]] * {{flagicon|MKD}} Алегра Охоланга Локи * {{flagicon|MKD}} [[Драгана Пецевска]] * {{flagicon|MKD}} [[Јулија Портјанко|Јулија Портјанко-Николиќ]] * {{flagicon|MKD}} [[Марија Штериова]] * {{flagicon|MKD}} Веселинка Треноска * {{flagicon|MKD}} Клара Боева * {{flagicon|MKD}} [[Индира Кастратовиќ]] * {{flagicon|MKD}} [[Гордана Нацева]] * {{flagicon|MKD}} [[Андријана Будимир]] * {{flagicon|MKD}} Олга Бујанова * {{flagicon|MKD}} [[Наталија Тодоровска]] * {{flagicon|MKD}} [[Валентина Радуловиќ]] * {{flagicon|ROU}} [[Луминица Дину]] * {{flagicon|ROU}} [[Нарциса Лекушану]] * {{flagicon|TUR}} [[Јелиз Озел]] * {{flagicon|SRB}} [[Татјана Медвед]] * {{flagicon|MKD}} Анжела Платон * {{flagicon|MKD}} Милева Велкова * {{flagicon|MKD}} Мирјана Чупиќ {{div col end}} == Наводи == {{reflist}} == Надворешни врски == *[https://www.eurohandball.com/en/club/AnJduBMA5-nEg2lAbC53xw/kometal-gjorce-petrov/ Профил] на Eurohandball.com [[Категорија:Ракометни клубови од Македонија|Ѓорче Петров]] [[Категорија:Појавено во 1979 година во Македонија]] [[Категорија:Ракометот во Скопје]] 9xjds0qfc6jo50vqwwpainhjsx4jmw4 10 122336 4799828 4564155 2022-08-05T20:46:48Z Bojan9Spasovski 91316 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="text-align:center; font-size: 95%;" | style="font-size: 90%;" | Дел од темата [[Германија]]<br /> <span style="font-size: 150%">'''[[Историја на Германија]]'''</span> |- |[[Image:Coat of arms of Germany.svg|110px|center]] |- !Рана историја |- | [[Германи]]<br /> [[Голема преселба на народите]]<br /> [[Франкија]] <br /> [[Источна Франкија]]<br /> [[Кралство Германија]]<br /> [[Свето Римско Царство]]<br /> [[Германска експанзија]]<br /> [[Kleinstaaterei]]<br /> |- ![[Создавање на нацијата]] |- | [[Рајнски Сојуз]] <br /> [[Германски Сојуз]]<br /> [[Германска револуција од 1848]]<br /> [[Северногермански Сојуз]]<br /> [[Обединување на Германија]]<br /> |- ![[Империјализам]] |- | [[Германско Царство]]<br /> [[Прва светска војна]]<br /> [[Вајмарска Република]]<br /> [[Нацистичка Германија]]<br /> [[Втора светска војна]]<br /> |- !Период по [[1945]] |- | [[Сојузна окупација на Германија|Окупација]]<br /> [[Источна Германија]]<br/> [[Германска Демократска Република]]<br/> [[Обединување на Германија]]<br/> |- ![[Германија]] |- |'''[[Портал:Германија]]'''<br /> {{Tnavbar|Историја на Германија|mini=1|nodiv=1}} |}<noinclude> {{clear}} == Поврзано == {{Предлошки за историја на Европа}} [[Категорија:Историја на Германија|{{PAGENAME}}]] [[Категорија:Предлошки за историјата на Европа]] [[Категорија:Предлошки за Германија]] </noinclude> 9nc43zlk4skbk9wq58za6mqlyfl8t6g 0 125169 4799796 4313728 2022-08-05T18:17:00Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} {{Инфокутија Планински врв | име = Син Врв | слика = Син Врв (Антени) на Шар Планина 01.jpg | опис = Поглед кон Син Врв од Церипашина на североисток | висина = 2531 | место = {{МАК}} | венец = [[Шар Планина]] | истакнатост = | координати = | прво_освојување = непознато | без_помошен_кислород = | самостојно_освојување = | најлесна_патека = зимска патека Попова Шапка - пл.дом „Смрека“ - Церипашина (по срт над крајна станица) }} '''Син Врв''' — планински врв на [[Шар Планина]], во северозападниот дел на [[Република Македонија]]. Тој е составен дел на Шар Планина и неговата височина е 2.531 метар. Се наоѓа во средишниот дел на Шар Планина на огранката која што се протегнува од [[Титов Врв]] до над самиот скијачки-центар [[Попова Шапка]]. Врвот се издигнува високо над карпестиот предел Бобинова Стена на гребенот Церипашнина Планина и од самиот скијачки центар е забележлив како врвот што се издигнува лево од жичарницата и ски-патеката Церипашина. На самиот врв има поставено антени и железни столбови, поради што тој е познат и под името ''Антени''. На самиот врв поминува зимската патека по која се искачува највисокиот шарски [[Титов Врв]], а исто така во зимски услови по него минува ратрак патека која води до близината на гребенот на врвот Бакардан каде се скија со [[турно-скијање|турно-скии]] и [[сноуборд]]и (снегштици) по стрмните и екстремни необележани патеки на долините Казани и Казаниште. Во зависност од точката на гледање Син Врв е втор или претпоследен врв на протегање по веригата [[Церипашина]] - Син Врв - Карабунар/Вакаф - [[Бакардан]] - [[Титов Врв|Титов Врв (Шар)]] - [[Мал Турчин]]. Препознатливи месности во непосредна близина на гребенот на Син Врв се Бобинова и Орлова Стена на источната падина и Казаниште на западната, а од самиот врв при ведро време се отвора глетка на целиот масив на [[Шар Планина]]. Потеклото на името е непознато, но во зимски услови, поради фактот што на врвот и неговите падини нема поголеми карпи и камења и тој е целосно покриен со снег, во зависност од положбата на сонцето снегот на самиот врв може да има синкава боја. ==Галерија== <gallery mode=packed heights=110px> File:Син Врв (Антени) на Шар Планина 02.jpg|Поглед на Син Врв File:Син Врв (Антени) на Шар Планина 04.jpg|Поглед на Син Врв непосредно од североисточната страна File:Син Врв (Антени) на Шар Планина 06.jpg|Поглед на Син Врв од југозапад File:Син Врв (Антени) на Шар Планина 07.jpg|Поглед на Син Врв од југозапад File:Син Врв (Антени) на Шар Планина 03.jpg|Поглед на Син Врв непосредно од североисточната страна File:Син Врв (Антени) на Шар Планина 05.jpg|Шатори за кампување крај самите Антени на Син Врв во зима </gallery> {{Македонија-гео-никулец}} {{Шар Планина}} [[Категорија:Врвови во Македонија]] [[Категорија:Шарпланински врвови]] r8e39b6lmigpooed94wgryx61kt25dd 0 159017 4799889 4672580 2022-08-06T10:50:30Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Без извори|датум=ноември 2009}} [[Податотека:Palikir.JPG|мини|Сурфање на Паликир од светска класа]] '''Паликир''' е главен град на [[Сојузни Држави на Микронезија|Сојузните Држави на Микронезија]] од [[1989]] кога го замениле Колонија. Градот има вкупно население од 5.771 жител. Паликир се наоѓа на островот [[Понпеи]]. {{Микронезија-никулец}} {{Главни градови во Океанија}} [[Податотека:Pohnpei Island.png|мини|Паликир (во северо-западната страна) во рамките на островот Понпеј]] {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Сојузни Држави на Микронезија]] [[Категорија:Градови во Федералните Држави на Микронезија]] [[Категорија:Паликир]] [[Категорија:Главни градови во Океанија]] j4nb3u0irw2ydjaet5za9x3kktl6mtu 0 193586 4799821 3254111 2022-08-05T20:14:57Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Ozer Dalim Synagogue between wars.jpg|мини|Синагогата Озер Далим по Првата светска војна]] '''Озер Далим''' — еврејско добротворно здружение од [[Битола]]<ref>''Ѓорѓи Цолев Димовски, Битолските Евреи, Битола, 1993''</ref>. Го основал [[Овадија Јосеф Перера]] во [[1894]] година за помош на сиромашните членови на заедницата. Функционирало врз принципот на заемност: сите членови (и сиромашните и богатите) плаќале членарина по еден металик (1/4 грош). Здружението ангажирало лекари што ги посетувале сиромашните Евреи. Семејството Арути ја изградило синагогата „[[Озер Далим (синагога)|Озер Далим]]“ од која сите парични прилози оделе за фондот на организацијата<ref>''Mark Cohen, Last Century of a Sephardic Community. The Jews of Monastir 1839–1943, New York, 2003''</ref>. == Наводи == {{наводи}} {{никулец}} [[Категорија:Историја на Евреите во Македонија]] [[Категорија:Отоманска Битола]] erke55fkxy6in9r2irea4nzrt9a77tw 0 199431 4799890 4777318 2022-08-06T10:54:36Z 188.117.212.92 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност|име=Катерина Шехтанска - Лаковски|познат= по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Како убив светец (филм) |Како убив светец]]<!-- овде треба да стои по што е позната личноста -->|роднини=|родители=|мајка=|татко=[[Александар Шехтански]]|сопружник=|занимање=глумица|наставка=а|националност=[[Македонка]]|портрет=КАТЕРИНА ШЕХТАНСКА.jpg|починал-причина=|починал-место=<!-- населено место, административен регион, суверена држава.-->|починал-дата=<!-- {{починал на и возраст|df=yes|гггг|мм|дд|гггг|мм|дд}} (прво дата на смрт, а потоа дата на раѓање) -->|роден-место={{роден во |Скопје}}<!-- населено место, административен регион, суверена држава.-->|роден-дата={{роден на|19|август|1980}} -->|родено-име=|опис=|деца=}} '''Катерина Шехтанска - Лаковски''' ({{родена во|Скопје}}, {{родена на|19|август|1980}}<ref>[http://www.dramskiteatar.com.mk/?lang=mak&menu=akter&podmenu=86 Катерина Шехтанска-Лаковски], [[Драмски театар - Скопје]].</ref>) е позната македонска глумица, водителка и балерина.<ref>{{наведени вести|url=http://217.16.70.245/?pBroj=2061&stID=66982&pR=18|title=Што прават денеска -Катерина Шехтанска - Лаковски - глумица|publisher=Утрински Весник|accessdate=2010-05-12}}</ref> Била членка на балетското студио „[[Ребис]]“. Живее во [[Скопје]], каде е мажена и е мајка на две деца. Ќерка е на познатиот македонски глумец [[Александар Шехтански]]. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1997 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2001 || [[Прашина (филм) |Прашина]] ТВ-филм || |- | 2004 || [[Како убив светец]] ТВ-филм || |- | 2005 || [[Бал-кан-кан]] ТВ-филм || Убава танчерка |- | 2008-2010 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011 || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2011 || [[Образ]] ТВ-филм || |- | 2012 || [[Бардо]] ТВ-филм || |- | 2012-2013 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2012-2014 || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014 || [[Приказни од животот]] ТВ-серија || |- | 2015 || [[Збор]] ТВ-филм || Тони |- | 2014-2016 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2016 || [[Операција Дијамант (серија) |Операција Дијамант]] ТВ-серија || Мирослава |- | 2021-2022 || [[Дајте музика]] ТВ-серија || Мајката |- | 2022 || [[Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2022 || [[Ручек]] ТВ-филм || |- | 2022 || [[Бистра вода (серија) |Бистра вода]] ТВ-серија || |} Шехтанска има глумено и во неколку македонски народни приказни.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imdb.com/name/nm2026865/|title=Katerina Sehtanska|publisher=IMDb|language=англиски|accessdate=2010-05-12}}</ref> Има настапено во споредна улога во филмот [[Како убив светец]], снимен во [[2004]] година. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://www.imdb.com/name/nm2026865/ Катарина Шехтанска] на [[IMDb]] {{DEFAULTSORT:Шехтанска}} [[Категорија:Луѓе од Скопје]] [[Категорија:Македонски балерини]] [[Категорија:Македонски телевизиски водители]] [[Категорија:Македонски глумици]] nzjjlguu8d9blpkac8ye9ft3r5kxebt 0 239388 4799859 4678182 2022-08-05T23:18:15Z 2601:403:4202:E60:A50D:9B43:225D:952A Edited location of birth to match with the political boundaries of the time wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Драги Митревски | портрет = | px = | опис = | родено-име = | роден-дата = 15 септември 1959 | роден-место = [[Долно Дупени]], [[СР Македонија]], [[СФР Југославија]] | починал-дата = | починал-место = <!-- населено место, административен регион, суверена држава.--> | починал-причина = | националност = Македонец | наставка = <!-- ова е наставка за полињата „Роден“ и „Починал“. ако го нема ова поле, ништо нема да се смени --> | наставка1 = <!-- ова е наставка само за полето „Роден“ --> | наставка2 = <!-- ова е наставка само за полето „Починал“ --> | познат = <!-- овде треба да стои по што е позната личноста. пр. „по улогата во Бетмен“ --> | занимање = археолог и професор | сопружник = [[Валентина Божиновска]] | татко = | мајка = | родители = | роднини = | деца = 3 | lbl1 = <!-- Додатно поле 1 --> | data1 = <!-- Податок за додатното поле 1 --> | lbl2 = | data2 = | lbl3 = | data3 = | lbl4 = | data4 = | lbl5 = | data5 = | lbl-style = <!-- Стил на додатните полиња --> }} '''Драги Митревски''' ([[Долно Дупени]], {{роден во|Ресенско}}, {{роден на|15|септември|1959}}) — македонски археолог, познат по тоа што прв открил монета на [[Филип II Македонски|Филип Втори]] во [[Република Македонија]].<ref>{{наведена книга|last=Narodna i univerzitetska biblioteka "Kliment Ohridski"--Skopje|title=Makedonska bibliografija: Statii i prilozi, Issues 3-4|publisher=NUB "Kliment Ohridski"|date=1998}}</ref> ==Животопис== Митревски е роден е на [[15 септември]] [[1957]] година во [[преспанско]]то село [[Долно Дупени]]. Средното гимназиско образование го стекнал во [[Скопје]], а Историја на уметноста со археологија завршил на [[Филозофски факултет - Скопје|Филозофскиот факултет]] во [[Скопје]] во [[1981]] година. Од [[1982]] година се вработил во [[Музеј на Македонија|Музејот на Македонија]] како кустос - археолог за желено време, а од [[1995]] предава Праисториска археологија на Филозофскиот факултет во Скопје. Во [[1990]] година магистрирал на Филозофскиот факултет, катедра за археологија на [[Универзитетот во Белград]], на полето на праисториската археологија. Докторатот го стекнал во [[1995]] година на Филозофскиот факултет во Скопје на Институтот за историја на уметноста со археологија. Од [[1997]] година престојува на [[Бостонски универзитет|Бостонскиот универзитет]] во [[САД]], користејќи ја т.н. Фулбрајтова стипендија за постдокторски престој. Митревки од 1998 година, па до 2001 бил директор е на Музејот на Македонија во Скопје, за потоа да стане редовен професор на Филозофскиот факултет, Институт за историја на уметност со археологија. Од 2007 е раководител на Институт за историја на уметност со археологија.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.fzf.ukim.edu.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=120&Itemid=326&lang=mk-MK|title=НАСТАВЕН КАДАР НА ИНСТИТУТОТ ЗА ИСТОРИЈА НА УМЕТНОСТ И АРХЕОЛОГИЈА:|date= 16 октомври 2009|publisher=Филозофски факултет|accessdate=2010-08-14}}</ref> Со свои предавања учествувал на голем број научни собири и конгреси во Македонија и надвор од неа. Женет е со познатата македонска глумица и политичарка, [[Валентина Божиновска]] и имаат една ќерка. Од претходниот брак има две ќерки.<ref>{{наведени вести|url=http://vest.com.mk/?ItemID=EE5541E5A2BE4A4EB1C1BE0F6EAD3E0E|title=Валентина на Белото Море|date=14 август 2010|publisher=Вест|accessdate=2010-08-14}}</ref> ==Библиографија== *''Некропола од железното време во Долно Повардарjе'', 1991 == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == *[http://www.mand.org.mk/mk/clen.php?id=42 Биографија на МАНД] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20160404172520/http://www.mand.org.mk/mk/clen.php?id=42 |date=2016-04-04 }} {{DEFAULTSORT:Митревски, Драги}} [[Категорија:Луѓе од Ресен]] [[Категорија:Македонски археолози]] [[Категорија:Професори од Македонија]] [[Категорија:Долно Дупени]] o3uuzw8bm6uzq43vnwa0q72tjzlo6ul 0 691903 4799815 4757280 2022-08-05T19:44:28Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име=Свети Спас |слика=Црква „Вознесение Христово“ - Евла (17).jpg |големина на слика= |опис= |епархија=Преспанско-пелагониска |намесништво=Ресенско |парохија=Трета ресенска |парохија-та= |место=Евла (Ресенско){{!}}Евла |општина=Ресен |држава=Македонија |патрон=[[Исус Христос]] |изградба= |завршено= |осветување= |живопис= |ктитор= |зограф= |рушење= |запалена= |водство= |мрежно место= |архитектонски тип= |архитектонски стил= |површина= }} '''Свети Спас''' односно '''Црква на Вознесението Христово''' — [[пештерна црква]] западно од [[преспанско]]то село [[Евла (Ресенско)|Евла]].<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> Црквата претставува главна манастирска црква на истоимениот манастир. Таа се наоѓа на шест километри патување од селото , до кој може да се стигне само пеш или со теренско возило. На празникот Св. Спас кој секоја година се прославува на различен датум доаѓаат луѓе од целата [[Преспа]], а доаѓаат луѓе од околните села<ref>{{нмс|url=http://www.prespasky.com/index.php?option=com_content&task=view&id=383|title=Одбележан празникот Спасовден во село Евла|date= 29 мај 2009|publisher=Преспа Скај|accessdate=17 октомври 2010}}</ref>. Таа е единствена пештерска црква во [[преспанско-пелагониската епархија]]. ==Легенда== Вистинското место на црквата "Спаса" било подалеку од селото, сега викано (стара Спаса), но кога [[Османлии|Турците]] го испоганиле според преданијата, иконата што била таму жителите ја нашле на неколку километри од селото Евла, каде што била подигната црквичка, веднаш до пештерата до која само лежечки се приоѓа за да се наполни лековита вода од изворот што го има под планината. Кај црквата постои Свет Камен и луѓето се провираат низ него. Тие излегуваат низ едната дупка, а влегуваат низ другата. Најмладите за закрепнување и здравје, другите за добивање на пород. Над стените каде што се наоѓа пештерата е изграден крст во комплексот на црквата, како и конаци и прифатилишта за многубројни посетители. А такви доаѓаат од разни страни, со желби и надежи да им се остварат соништата и советите дека не треба да бидат малодушни и без верба за среќа и здравје. ==Галерија== <gallery mode="packed" heights="130px"> Црква „Вознесение Христово“ - Евла (01).jpg|Просторот пред трпезаријата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (02).jpg|Трпезаријата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (03).jpg|Скалилата кои водат во црквата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (04).jpg|Надворешниот простор пред пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (11).jpg|Ѕвоното на црквата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (16).jpg|Пештерниот ходник Црква „Вознесение Христово“ - Евла (05).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (06).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (07).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (08).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (09).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (10).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (12).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (13).jpg|Излезот од пештерата кој води кај крстовите над пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (14).jpg|Крст над пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (15).jpg|Крстови над пештерата </gallery> == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == *[http://www.360macedonia.com/macedonia/en/images/vrtour/spas.html 360° поглен на внатрешноста на црквата] *[http://www.vecer.com.mk/default.asp?ItemID=B11F89F5D1E98A4AA7B5FD6136060A05 Свети камења за плодност] {{ризница-врска|Ascension of Christ Church, Evla}} {{македонска црква-никулец}} {{Пештерни цркви во Македонија}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Вознесение Христово, Евла}} [[Категорија:Пештерни цркви во Македонија|Спас]] [[Категорија:Храмови посветени на Вознесението Христово во Македонија|Евла]] figt6omjojgikft1lfqxpuji7zpzy37 4799818 4799815 2022-08-05T19:56:17Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име=Свети Спас |слика=Црква „Вознесение Христово“ - Евла (17).jpg |големина на слика= |опис= |епархија=Преспанско-пелагониска |намесништво=Ресенско |парохија=Трета ресенска |парохија-та= |место=Евла (Ресенско){{!}}Евла |општина=Ресен |држава=Македонија |патрон=[[Исус Христос]] |изградба= |завршено= |осветување= |живопис= |ктитор= |зограф= |рушење= |запалена= |водство= |мрежно место= |архитектонски тип= |архитектонски стил= |површина= }} '''Свети Спас''' односно '''Црква на Вознесението Христово''' — [[пештерна црква]] западно од [[преспанско]]то село [[Евла (Ресенско)|Евла]].<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> Црквата претставува главна манастирска црква на истоимениот манастир. Таа се наоѓа на шест километри патување од селото , до кој може да се стигне само пеш или со теренско возило. На празникот Св. Спас кој секоја година се прославува на различен датум доаѓаат луѓе од целата [[Преспа]], а доаѓаат луѓе од околните села<ref>{{нмс|url=http://www.prespasky.com/index.php?option=com_content&task=view&id=383|title=Одбележан празникот Спасовден во село Евла|date= 29 мај 2009|publisher=Преспа Скај|accessdate=17 октомври 2010}}</ref>. Таа е единствена пештерска црква во [[преспанско-пелагониската епархија]]. ==Легенда== Вистинското место на црквата "Спаса" било подалеку од селото, сега викано (стара Спаса), но кога [[Османлии|Турците]] го испоганиле според преданијата, иконата што била таму жителите ја нашле на неколку километри од селото Евла, каде што била подигната црквичка, веднаш до пештерата до која само лежечки се приоѓа за да се наполни лековита вода од изворот што го има под планината. Кај црквата постои Свет Камен и луѓето се провираат низ него. Тие излегуваат низ едната дупка, а влегуваат низ другата. Најмладите за закрепнување и здравје, другите за добивање на пород. Над стените каде што се наоѓа пештерата е изграден крст во комплексот на црквата, како и конаци и прифатилишта за многубројни посетители. А такви доаѓаат од разни страни, со желби и надежи да им се остварат соништата и советите дека не треба да бидат малодушни и без верба за среќа и здравје. ==Галерија== <gallery mode="packed" heights="130px"> Црква „Вознесение Христово“ - Евла (01).jpg|Просторот пред трпезаријата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (02).jpg|Трпезаријата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (03).jpg|Скалилата кои водат во црквата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (04).jpg|Надворешниот простор пред пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (11).jpg|Ѕвоното на црквата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (16).jpg|Пештерниот ходник Црква „Вознесение Христово“ - Евла (05).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (06).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (07).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (08).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (09).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (10).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (12).jpg|Внатрешноста на пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (13).jpg|Излезот од пештерата кој води кај крстовите над пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (14).jpg|Крст над пештерата Црква „Вознесение Христово“ - Евла (15).jpg|Крстови над пештерата </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] * [[Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Евла|Црква „Воведение на Пресвета Богородица“]] * [[Црква „Св. Никола“ - Евла|Црква „Св. Никола“]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == *[http://www.360macedonia.com/macedonia/en/images/vrtour/spas.html 360° поглен на внатрешноста на црквата] *[http://www.vecer.com.mk/default.asp?ItemID=B11F89F5D1E98A4AA7B5FD6136060A05 Свети камења за плодност] {{ризница-врска|Ascension of Christ Church, Evla}} {{македонска црква-никулец}} {{Пештерни цркви во Македонија}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Вознесение Христово, Евла}} [[Категорија:Пештерни цркви во Македонија|Спас]] [[Категорија:Храмови посветени на Вознесението Христово во Македонија|Евла]] dqx7hdyu2unotrmracjoqbj5zglnc13 0 754835 4799839 4765421 2022-08-05T22:02:20Z ГП 23995 /* Јагулата како тема во уметноста и во популарната култура */ дополнување wikitext text/x-wiki {{викифицирање}} {{Taxobox | name = Европска јагула | image = Anguilla anguilla.jpg | image_width = 250px | status = CR | trend = decreasing | status_system = iucn3.1 | regnum = [[Animal]]ia | phylum = [[Chordate|Chordata]] | classis = [[Actinopterygii]] | ordo = [[Anguilliformes]] | familia = [[Anguillidae]] | genus = ''[[Anguillidae|Anguilla]]'' | species = '''''A. anguilla''''' | range_map= | range_map_caption= | binomial = ''Anguilla anguilla'' | binomial_authority = ([[Carl Linnaeus|Linnaeus]], [[Систем на природата|1758]]) }} [[File:Édouard Manet - Rouget et Anguille.jpg|thumb]] '''Охридска јагула''', ''Anguilla anguilla'' (европска јагула) која ги населува водите од езерата и реките кои му припаѓаат на јадранскиот слив, припаѓа кон семејствота европски јагули, една од 16 видови слатководни од поширокото смејство на 400 видови, главно морски змиести риби обединети под ова име. ==Опис и распространетост== Јагулата припаѓа на семејствота Anguillidae. Телото има змијолик облик кое во задниот дел (после аналниот отвор) странично е сплескано. Иако е покриено е со голем број ситни лушпи поради тоа што кожата е доста лигава лушпите и не се приметуваат. Бојата на телото варира и е различна во зависност од подлогата. Најчесто грбот е темнокафеав, маслинесто зелено кафеав а понекогаш и маслинестосив, дури бронзен. Бојата на јагулата се менуваат во сребренесто бела до синкасто металносива во периодот кога ќе тргне на познатиот свадбен пат. Стомакот и е обично жолтеникав или жолтеникаво бел. Главата е сплескана, устата крајна, релативно голема. Устата на јагулата е обрабена со повеќе реда ситни остри заби. Јагулаат има голема перка која го обрабува телото и започнува после првата четвтина од должината на телото и завршува зад аналниот отвор. Јагулата има еден пар мали градни перки пред кои се жабрените отвори. Распространета е речиси во сите води во Р.Македонија.<ref name="slvesnik.com.mk">[http://www.slvesnik.com.mk/Issues/634836914B1C2C48A528E23A94A0CD4B.pdf/ Службен весник на Р.М. бр.145 2011 година]</ref> ===Историјат=== Според некои процени јагулите настанале уште во периодот од пред 140-65 милиони години што на некој начин еволуциски ги прави современици на [[диносаурус]]ите. Оваа јагула ги населува сите природни воодотеци што се поврзани со морето, а кои не се преградени со природни или вештачки пречки. Долгото плоскаво тело може да достигне должина од 200 см. и тежина од 6 кг. Ова се максималните вредности, кои важат само за женските примероци, додека машките се значително помали и достигнуваат максимум 50 см. должина и тежина од 200 г.<ref name="ReferenceA">Мишо Христовски, Драган Ангеловски, „Проблемот со македонската јагула“, Национален форум за заштита на животните на Македонија, Скопје, 1999.</ref> Телото е покриено со мали, речиси невидливи лушпи под кои се наоѓа развиен систем од капилари за апсорбирање кислород од воздухот и од водата, која го потпомага дишењето преку жабрите. Во вода 15% од кислородот се внесува преку овој систем, а надвор од неа дури 50% од кислородот се апсорбира преку кожата. Ова им помага да поминат некои помали растојанија по копно, за време на нивните долги и мистериозни патувања. Обликот на телото ја вбројува јагулата како еден од послабите пливачи меѓу рибите, иако тие во вода можат да постигнат завидни 35 км на час. Најмногу се осетливи на температура, потреси, а имаат и извонредно развиен осет за мирис и широки носни празнини, додека видот им е послабо развиен. Според некои истражувачи овие предаторски риби, освен што се хранат во вода, при посебни околности можат да излезат и надвор од неа и таму да го побараат својот оброк во некој полжав, црв или растение.<ref name="ReferenceA"/> ==Основни биолошки карактеристики== Јагулата живее во слатките води, а се размножува во солените води. Пред да тргнат на познатиот свадбен пат кој е долг 5.000 до 7.000 км. заради мрестење, кај јагулата се случуваат значителни анатомски, морфолошки и физиолошки промени. Дигестивните органи започнуваат да се редуцираат до конечно исчезнување, бидејќи јагулите повеќе не се хранат. Јагулите се мрестат во пролет, во периодот февруари - април, во [[Саргасово Море]], во северниот дел на [[Атлански Океан]] помеѓу 20 и 30о северна географска ширина и 50 и 60о западна географска должина на длабочина од околу 400 метри па и повеќе, при температура на водата 20 - 27°С и соленост на водата од 36 - 37%о. Плодноста на женките е голема, (до 1 милион јајца- со пречник до 1 мм). После мрестењето машките и женските единки угинуваат. Од икрите се излупуваат ларвите кои имаат форма на лист од маслина, односно врба.<ref name="slvesnik.com.mk"/> ===Растење и развој=== Растење и развојот на јагулата е доста специфичен проследен со многу анатомски и морфолошки промени. Ларвите при излегувањето од лушпата на јајцето имаат должина од околу 5 мм. Во третата година, носени од Голфската струја, пристигнуваат до бреговите на Северна Африка и Европа. Должината на јагулата кога доспева до Европскиот брег е околу 65 мм. Во четвртата, односни петтата година се приближуваат до брегот на морето каде се вливаат реките. До овој период телото на јагулата е стаклесто и прозирно поради што и се вика стаклеста јагула. При влегување во слатките води бојата на телото се менува, од горната страна потемнува, а стомачниот дел станува жолтеникавобел. Во оваа фаза достигнува должина од 16 до 18 см. Во притоките на поголемите реки во овој период малите јагули интензивно и масовно се ловат заради вештачко порибување на копнените води или пак за аквакултура. Во слатките води јагулите остануват 5-14 години (машките), односно 7-18 години (женските единки). За повторно враќање на јагулата на местото за мрестење во Сарагасовото Море потребни и се околу 2 до 3 годин. Јагулата живее околу 20 години и повеќе. Постои голема разлика помеѓу максималните димензии кои ги достигнуваат машките и женските примероци: мажјаците растат до половина метар и 200 гр., а женките до 2 метри и 6 килограми. Јагулата живее и се движи по дното. Денот го поминува во некоја дупка, под камен или закопана во тиња, а ноќе излегува во потрага по храна. Често се задржува во крајбрежниот појас помеѓу камења или растенијата. Се храни најчесто со црви и други водени животни (ракови риби и др.).<ref name="slvesnik.com.mk"/> ====Активност==== Активни се само ноќе, а преку денот се вклопуваат во тиња на дното. Таму ја поминуваат и зимата, притоа воопшто без храна. Како и другите риби што живеат во близина на дното, тие меѓусебно комуницираат со електрични импулси, кои освен тоа служат и за опоменување на непријателот. Богатството на протеин и особено масти според хранливоста ги издвојува јагулите од другите риби. Месото на јагулата може да содржи повеќе масти дури и од свинското месо. И покрај сите овие специфичности според кои веќе можеме да кажеме дека се работи за навистина необичен вид, најголемо чудо во врска со нивната егзистенција, со сè уште многу неодговорени прашања, е нивниот развој и миграција поврзани се со нивниот репродуктивен циклус.<ref name="ReferenceA"/> ====Развој==== Развојот на сите видови јагули од оваа европска група е ист. Во десеттата година женките, а во дванаесеттата мажјаците достигнуваат полова зрелост. Кога ќе се случи ова во текот на пролетните и летните месеци јагулата почнува интензивно да се храни со се што може да улови, складирајќи резерви и зголемувајќи ја својата маса за 6% притоа менувајќи ја бојата. Тоа е само почеток на трансформациите. Очите се зголемуваат заедно со другите промени на главата на рибата. Потоа јагулите престануваат да се хранат, а дигестивниот систем целосно се им атрофира за сметка на половите органи, кои тогаш почнуваат и многу брзо се развиваат. Некои типови, благодарение на метаморфозата можат да гладуваат и до три години пред полово да созреат. Сите овие промени се подготовки за големата миграција што претстои. Метаморфозата завршува есента и јагулите го чекаат почетокот на дождовната сезона, која заедно со температурните промени се знаците што ги чекаат собрани во огромни групи излезени од реките. Патувањето почнува низ течението на реките исклучиво ноќно време, неретко проследено со силни бури, обилни дождови и без месечина.<ref name="ReferenceA"/> Бранувањето, секакви видови потреси на кои се исклучително чувствителни им помагаат во ориентација на почетокот. Групирани во топчести јата тие заради сигурност се држат на блиско растојание од брегот движејќи се исклучиво по десната страна на реките. Кога пристигнуваат до морето ним им се придружуваат мажјаците, кои групирани чекаат во делтите и крајбрежните подрачја. Всушност, сите примероци, кои поголемиот дел од својот живот го поминуваат во слатките води на езерата и реките, се исклучиво женки. Оттаму јагулите тргнуваат кон своите мрестилишта. Сите јагули од Европа, Персискиот Залив, северниот и западниот Африкански Брег се мрестат во [[Саргасово Море]], меѓу [[Бермуда|Бермуските Острови]] и [[Порторико]]. Искористувајќи ги морските струи и сопственото движење, патувањето на европската јагула до мрестилиштета трае повеќе од една година. Тука женките ја полагаат икрата на голема длабочина, од 500-1.000 метри, по што мажјаците ги оплодуваат милионите јајца што слободно пливаат. По ова возрасните јагули угинуваат од исцрпеност завршувајќи ја својата мисија. Флотирачките јајца постепено се издигнуваат на површината изведувајќи се во ларви. Воедно, со развојот почнува и нивното хоризонтално движење препуштено на морските струи и нивниот пат назад. Патувањето трае три години, време за кое ларвите доживуваат маетаморфоза во неколку за да стигнат до делтите на реките во форма на сталкести јагули. Тука настанува пофторна метаморфоза и нивно развивање во млади јагулчиња. Уште една значајна и мистериозна промена настанува во оваа точка на нивниот развој. До овој момент на нивниот развој јагулите се половно недефинирани и хемрафродитни.<ref name="ReferenceA"/> Оние единки што се предиспонирани да станат женки го почнуваат својот пат во реките и слатките води. Кај нив настанува промена на бубрезите за да можат да го продолжат животот во слатките води и нараснуваат со поголеми димензии од мажјаците, кои остануваат во делтите. Најинтересен е половиот диморфизам на јагулите определен од надворешни услови, односно од солената вода. Дури и полово диференцираните единки кога ќе ја променат средината го менуваат полот. Женките вратени во солена вода стануваат мажјаци и обратно, во солена вода стануваат мажјаци и обратно, што е експериментално потврдено. Враќањето спротивно од текот на реките е спектакуларно. Милиони јагули се движат во густа темна маса долга и по неколку километри, но спротивно од заминувањето на нивните родители, ја држат исклучиво левата страна на реката.<ref name="ReferenceA"/> ====Нарушеност на природен тек==== За време на изградбата и неколку години по изградбата на браните [[Шпилје]] и [[Глобочица (езеро)|Глобочица]], вработените се сеќаваат на густи црни маси јагули, кои се собирале пред браните барајќи сигурен премин. Со тоа јагулите се претворени во еден вид аквариумска риба без природниот систем на самообновување, која и покрај порибувањето константно го намалува својот број. Сè уште не е разјаснет компликуваниот механизам на наследување на информациите од возрасните единки кон младите ембриони оставени во [[Саргасово Море]], кои во нормални услови го пронаоѓаат точниот пат назад до регионите, реките и езерата од кои потекнуваат нивните родители. Се претпоставува дека информациите се пренесуваат преку мирисите собрани од возрасните единки за време на нивното патување, и впишување во латентната меморија на сè уште неразвиените ларви.<ref name="ReferenceA"/> ==Јагулата како тема во уметноста и во популарната култура== * „Трите јагули“ (српски: ''Три јегуље'') — српска народна приказна.<ref>''Народне приповетке''. Београд: Просвета, 1963, стр. 93-96.</ref><ref>Вук Караџић, ''Српске народне приповијетке''. Београд: Лагуна и Вукова задужбина, 2017, стр. 177-180.</ref> * „И риба и девојка“ — кус расказ на македонската писателка [[Билјана Ѓонеска]].<ref>''Очудувања 3''. Скопје: Бегемот, 2019, стр. 67-71.</ref> * „Повторливата смрт на превртливата јагула“ — кус расказ на Билјана Ѓонеска.<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 88-92.</ref> ==Значење== Месото на јагулата е вкусно, мрсно, нема ситни коски и е многу барано на пазарот. Јагулата е ценета риба кај рекреативните риболовци. Има големо стопанско значење.<ref name="slvesnik.com.mk"/> == Надворешни врски == * [http://www.ribari.mk/wp-content/uploads/2010/05/jagula.pdf Основни информации за јагулата] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110124161454/http://www.ribari.mk/wp-content/uploads/2010/05/jagula.pdf |date=2011-01-24 }} * [http://www.youtube.com/watch?v=q5AJzdPRmcU „Мистеријата на јагулите“, документарец на англиски јазик] * [http://www.makedonskosonce.com/broevis/1999/sonce280/Tekst22.htm „Проблемот со македонската јагула“, новинарски извештај]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.seeu.edu.mk/files/seeu_review-vol4-nr2.pdf Adhurime Dauti "The Economic Development Against the Natural Life of the Eel", 2008, p. 195-201] * [http://www.youtube.com/watch?v=bcfQzLPXdn0 „По трагите на јагулите“, македонски документарен филм од 1958] * [http://www.thewaterchannel.tv/mk/media-gallery/249-the-problem-of-the-ohrid-eel?category_id=779 Видео за охридската јагула и идеја за решавање на проблемот]{{Мртва_врска|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Риби]] [[Категорија:Охридско Езеро]] [[Категорија:Фауна на Македонија]] [[Категорија:Риби во Охридско Езеро]] [[Категорија:Таксони опишани од Карл Линеј]] 5ihoshhrkwajgjczt78g9olobixnz5z 0 755855 4799887 4391394 2022-08-06T10:37:31Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Infobox royalty | title = Грофица од Хартфорд<br>Грофица од Глостер | image = | spouse = [[Џилберт де Клер, Седми Ерл од Глостер]]<br />1290 - 1295<br />[[Ралф де Монтермер]]<ref>called Earl of Hertford, jure uxoris; later 1st Baron Monthermer</ref><br />1297 - 1307 | issue = [[Џилберт де Клер, Седми Ерл од Хартфорд]]<br />Елеонора<br />Маргарита<br />Елизабета<br />Марија<br />Јована<br />Том<br />Едвард| father = [[Едвард I]] | mother = [[Елеонора Кастиљска]] | date of birth = април 1272 | place of birth = [[Ако (Израел)|Ако]], денешен Израел | date of death = {{Death date|1307|4|23|df=yes}} (aged 35) | place of death = | date of burial = 23 април 1307 | place of burial = }} [[Податотека:Joan of Acre.jpg|мини|Англиската принцеза Јована од Акре на семејното стебло]] '''Јована ''' ({{роден на||април|1272}} — {{починал на|23|април|1307}}) била ќерка на англискиот крал [[Едвард I]] и [[Елеонора Кастиљска]]. Таа е родена во [[Ако (Израел)|Ако]] во Светата Земја, денешен [[Израел]], во времето кога нејзините родители биле во крстоносна војна. Таа стапила во брак на двапати. Нејзиниот прв сопруг бил [[Џилберт де Клер, Седми Ерл од Глостер]], еден од најмоќните благородници во кралството на нејзиниот татко, а вториот пат се омажила за [[Ралф де Монтермер]]. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Англиски принцези]] [[Категорија:Династија Плантагенет]] [[Категорија:Жени од Англија]] 9wz51d3yfxtzw88c6h66afwujwhnp1e 0 757165 4799735 4785415 2022-08-05T13:35:09Z 78.40.0.3 bezpotrebna informacia wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist <!-- See Wikipedia:WikiProject_Musicians --> | Name = Селена Гомес | Img = Selena Gomez - Walmart Soundcheck Concert.jpg | Background = solo_singer | Img_capt = Гомес во октомври 2009G | Birth_name = Селена Мари Гомес | Born = {{Birth date and age|1992|7|22|df=yes}}<br />[[Гранд Прери, Тексас]], [[САД]] | Genre = [[Поп рок]], [[Р&Б]], [[денс-поп]], [[електропоп]] | Occupation = [[Актер]]ка, [[пејач-текстописец|пејачка-текстописец]], [[музичар]], моден творец | Instrument = [[Вокали]], [[пијано]] | Years_active = 2002–сега | Label = [[Hollywood Records]] | Associated_acts = [[Selena Gomez & the Scene]] [[Forever the Sickest Kids]] | URL = {{url|www.selenagomez.com}} }} '''Селена Марие Гомес''' ({{роден на|22|јули|1992}} година) е американска глумица, и пејачка, најдобро позната по [[Алекс Русо]] добитничката на [[Еми награда]] за учеството во телевизиската серија ''[[“Волшебници од волшебното место“]]''. Подоцна учествувала во главните улоги во телевизиски филмови: ''[[“Уште една приказна за Пепелашка“]]'', ''[[“Волшебници од волшебното место - Филмот“]]'', и ''[[“Програма за заштита на принцезите“]]''. Таа ја направи нејзината театарска деби улога во филмот ''[[“Рамона и Безус“]]''. Нејзината кариера се проширила во музичката индустрија, Селена е водечки вокал и основач на [[поп]] бендот [[Selena Gomez & the Scene]], со која има издадено два [[студио албуми]], ''[[“Kiss & Tell“]]'' и ''[[“A Year Without Rain“]]'', кои имаат добиено сертифицирано злато од РИАА. До април 2011 г., бендот продал 1,354,000 албуми во Соединетите Држави. Сел исто така придонела за соундтракот во ''[[“Ѕвончица“]]'', ''[[“Уште една приказна за Пепелашка“]]'', и ''[[“Волшебници од волшебното место “]]'' по потпишувањето договор со [[Холивуд Рекордс]]. Во 2008 г., Селена била прогласена за [[амбасадор на добрата волја во УНИЦЕФ]]. Гомес е родена во Големата Прерија , во Тексас. Таа е ќерка на поранешна сценска глумица Манди Тифи (моминско презиме Корнет) и на Рикардо Џоел Гомес. Нејзиниот татко е Мексикански Американец а нејзината мајка е со половина италијанско потекло. Во однос на нејзиното шпанско наследство, Гомес изјавува: “Моето семејство има Quinceañeras, и ние одиме на причестување во црква. Правиме се што е католичко, но навистина немаме нешто традиционално, освен што одиме на скара во паркот во недела после црквата.“ Нејзините родени родители се развеле кога таа била пет години, и таа била израсната како единствено дете од нејзината мајка. Во 2006 година мајка и се премажила за Брајан Тифи. Таа е името го добила по пејачката Селена. Во интервју во 2009 година за People магазинот, изјавила дека нејзиниот интерес за актерство се развил како резултат на тоа што ја гледала нејзината мајка како се подготвува и глуми во театерски претстави. Таа се здобила со висока школска диплома преку домашна обука во мај 2010 година. Гомез почнала да носи прстен за невиност кога била 12 години, и го тргнала во 2010 година. == Актерска кариера == === 2002-2006 : ''Барни & Пријателите и рана работа'' === Гомес ја започна нејзината актерска кариера кога била седум години играјќи ја Џана во серијата ''[[“Барни & Пријателите“]]''. Подоцна имала помали улоги во ''[[“Деца шпиони 3 –Д: крај на играта“]]'' и ТВ филмот “Шетач, Тексаски ренџер: суд на оган“. Гомез исто така учествувала во главната улога во филмот “Елиминирање на мозокот“. Во 2004 година, Гомез била откриена од [[Дизни каналот]] во национално извидување. Гомез се појави како гостинка на ''[[“Лудориите на Зак & Коди“]]'' и имала гостински настап кој подоцна се претворил во периодична улога заменувајќи ја ''[[Хана Монтана]]'' во втората и тртата сезона. Гомес претходно снимила две различни пилот емисии кои биле нус производ на двете претходни Дизни серии. Првата “Што мисли Стиви“ беше нус продукт на ''[[Лизи Мекваер]]''. Гомез ја играла Стиви Санчес, помалата сестра на Миранда Санчез. Другото шоу беше насловено ''[[“Арвин“]]'', нус производ на “Лудориите на Зак & Коди“, каде што ја игра Алекса. Ниедна од сериите не беше продолжена. === 2007-2009 ''Волшебници од волшебното место и патот до славата'' === Во почетокот на 2007 година Гомес учествување во серијата ''[[“Волшебници од волшебното место“]]'' како една од трите главни ликови, [[Алекс Русо]]. Шоуто премиерно се изведе пред публика од 5,9 милиони, со што стана хит. Многу медиуми почна да ја синхронизираат Гомез како следна Мајли Сајрус, предизвикувајќи некои котраверзии и караници. Гомес објасни дека немало никакви караници и дека таа е одушевена од споредбата, велејќи: “Малку е неизмерно, но навистина мислам дека тоае комплимент . Таа е очигледно многу успешна и мислам дека е прекрасен изведувач. Па да бидеш споредуван со неа, тоа е вистинско задоволство.“ Во 2008 година Гомес се појави во ''[[“Уште една приказна за Пепелашка“]]'', директно на ДВД продолжение на [[филмот на Хилари Даф во 2004 година]], во кој глумеше наспроти [[Дру Сили]]. Таа исто така имаше мала нарациска улога како една од од деведесет и шесте ќерки на Градоначалникот во ''[[“Кој слуша Хортон?“]]'' кој беше издаден во март истата година. Во април Лејси Роус од Форбес ја рангира Гомез на петтото место на нивната список на Осум најјаки детски ѕвезди, и ја опиша како повеќе талентирана тинејџерка. Во јуни 2009 година Гомес направи гостинско појавување во една од епизодите- ''[[“Сони со шанса“]]'', на нејзината најдобра пријателка [[Деми Ловато]]. Истата година Гомес се појави заедно со Ловато во телевизискиот филм ''[[“Програма за заштита на принцезите“]]'' кој е во продукција на Дизни каналот . Телевизиското емитување собра 8,5 милиони гледачи со што во тоа време стана третиот најгледан оригинален филм на Дизни каналот. Еден месец подоцна, Гомез заедно со два члена од филмот ''[[“Волшебниците од волшебното место“]]'' се појавија на една телевизиска епизода со ''[[Хана Монтана]]'' и ''[[Лудориите на палубата]]'', насловена ''[[“Волшебници на палубата со Хана Монтана“]]''. На 28 август два месеца по појавувањето во филмот ''[[“Програма за заштита на принцезите“]]'', Гомез се појави во ''[[“Волшебници од волшевното место-филмот“]]'', телевизиски филм заснован на шоуто. Филмот премиерно се појави пред публика од 11.4 милиони гледачи со што стана број 1 филм емитуван во 2009 година и втор најгледан филм на Дизни каналот по ''[[“Средношколски мјузикал 2“]]''. Во февруари 2009 година, Гомес потпиша договор со кој ќе учествува во една од двете водечки женски улоги во Рамона и Бизус, филм адаптација на необичните [[детски роман]] серии од [[Беверли Клири]]. Гомес изјавила дека не е под притисок да учествува во улоги за повозрасни: “ Мислам дека сум целосно свесна за мојата публика и самата јас сум сè уште дете. Не би учествувала во улога во која нема да се чувствувам пријатно, или пак во која мојата публика ќе се чувствува непријатно гледајќи. === Од 2010 до денес: фокусирана на филм === Првиот театриски филм на Гомес “Рамона & Безус“ премиерно бил издаден на 23 јули 2010 година, и добил главно позитивни критики. Во март 2010 година списанието [[Variety]] објавило дека Гомес била избрана да учествува во една од трите главни улоги во филмот ''[[Монте Карло]]'', заедно со [[Лејтон Мистер]] и [[Кети Касиди]]. Во филмот Гомес ја игра Грејс , девојка која е помешана со човек од џет-сетот на едно патување за Париз. За да се подготви за улогата Гомес научила да игра поло, и исто така две недели одела на вокална подготовка за да научи два различни Британски акценти. Истата година Гомес потврди дека четвртата сезона од нејзининото хит шоу ''[[“Волшебници од волшевното место“]]'', ќе биде последна. Во февруари 2011 година, Deadline.com изјавија дека Универзалните Слики и Strike Entertainment се здобиле со новелата “Тринаесет причини зошто“ од Џеј Ашер со Гомез приврзана во главната улога. Истиот месец TV Guide објавија дека Гомез ќе направи кратко појавување во претстојниот Мапетс филм. Гомез е поставена за ко-домаќин на MuchMusic Видео Наградите на 19 јуни 2011 година. == Музичка кариера == === 2009: соло кариера === Во 2008 година Гомес ја сними насловната страна на албумот [["Круела Д'Вил"]] - кој вклучува музичко видео за компилацискиот албум ''[[Дизниманиа 6]]''. Гомес сними три песни за филмот “Уште една приказна за Пепелашка“, во којсе појавува и самата. Гомес исто така ја сними песната "Fly to Your Heart" за анимираниот филм ''[[“Ѕвончица“]]'' во 2008 година. Во јули 2008 година, пред нејзиниот 16 ти роденден, таа потпиша музички договор со [[Холивуд Рекордс]], музичка издавачка куќа во сопственост на Дизни. Во 2009 година ја сними песната "One and the Same" за филмот ''[[“Програма за заштита на принцезата“]]'' дует со Ловато, двете се појавија во филмот. Гомес снимила четири песни, од кои една била соундтрак во филмот “Волшебниците од Веверли“ , а само еден сингл (Magic) од албумот бил издаден. Во мај истата година Гомес ја извела песната “Forever the Sickest Kids“, на дует верзија на песната „Whoa Oh!“ која не се наоѓа на албумот. === 2009-до сега: Selena Gomez & the Scene === [[Податотека:Selena Gomez (24087247716).jpg|десно|thumb|200px|Селена на настап во 2011]] Формиран во 2009 година Selena Gomez & the Scene е [[тинејџерски поп]] бенд кои го сочинуваат Селена Гомес-пејачка, Етан Робертс свири на гитара, Џои Клемент на бас, Грег Гарман на тапани, и Ден Форест на синтисајзер. “Kiss & Tell“ е деби студискиот албум на бендот и беше издаден на 29 септември 2009 година од [[Холивуд Рекордс]]. На 5 март 2010 година албумот добил златна сертификација од РИАА, а синглот "Naturally" добил сертифицирана платина од РИАА на 15 јули 2010 година. Вториот албум на бендот ''[[“A Year Without Rain“]]'' беше издаден на 17 септември 2010 година. Овој албум дебитираше на 4 место на [[Билборд 200]] топ листата со продадени 66 000 копии. На 19 јануари 2011 година албумот добил сертифицирано злато од РИАА. Третиот албум на на бендот ''[[“Кога сонцето заоѓа“]]'' , претходно насловен “Другата страна“ треба да излезе на 28 јуни 2011година. Гомес преку нејзиниот официјален твитер изјави дека нивниот водечки сингл ќе биде насловен [["Кој вели"]]. Синглот претходно бил закажан во живо на премиерата на [[“Во воздух“]] со [[Рајан Сикрест]] на 10 март, но бил објавен два дена порано на 8 март. Придружниот видео запис, кој бил режиран од [[Крис Еплбаум]], имаше премиера на 11 март на Дизни Каналот. Синглот ќе добие сертифицирано злато од РИАА на 9 јуни 2011 година. == Други проекти == === Човекољубие/ Филантропија === Гомес била вклучена во кампањата за броење на гласови која ги поттикнува тинејџерите да научат повеќе за претседателските кандидати [[Барак Обама]] и [[Џон МекКејн]] во 2008 година. Во октомври 2008 година Гомес учествувала во програмата насловена Патека кон Живот во [[детската болница Св. Јуда]]. Гомес е портпарол на [[млекото Borden]], таа учествувала во целата печатена кампања и во телевизискитте реклами. Таа е амбасадор на DoSomething.org откако била вклучена во добротворни цели за Островското Куче, кои им помага на кучињата во [[Порторико]]. Таа се вклучи во оваа програма за време на снимањето на филмот “Волшебниците од волшевното место“ во Порторико. Гомес е портпарол на државното осигурување за домаќинството, и вклучена е во нивните телевизиски реклами, што се вртат на [[Дизни каналот]], со цел да се подигне свеста и да се биде безбеден возач. Гомес исто така е вклучена во хуманитарна акција во Конго насловена Надеж за Конго, и добротворната организација помага за подигање на свеста за насилството врз жените во Конго. Во октомври 2008 година, Гомес беше именувана за порпарол на [[УНИЦЕФ]] за кампањата [[Почести или излажи]], која ги охрабруваше децата да соберат пари на Ноќта на Вештерките за да им помогнат на децата низ светот. Таа изјави дека била екстремно возбудена што имала можност да охрабри други деца за да направат разлика во светот. Во август 2009 година, седумнаесетгодишната Гомес станала најмладиот амбасадор на УНИЦЕФ некогаш, поминувајќи ја нејзината колешка [[Хајли Вестенра]] која имала 18 години. Во нејзината прва официјална теренска мисија, Гомез отпатувала за Гана на 4 септември 2009 година на една недела да сведочи од прва рака за лошите услови на ранливите деца на кои им недостасуваат виталните потреби: чиста вода, храна, образование, и здравствена грижа. Гомез објаснила за време на интервју со Associated Press дека таа сака да ја искористи нејзината моќ како ѕвезда и да ја подигне свеста во Гана. Затоа се чувствувам толку почестена што имам глас којшто децата го слушаат и го земаат предвид. Имаше луѓе на мојата турнеја кои ме прашуваа каде е Гана, и ја бараа на Googlе, и бидејќи јас бев таму сега тие знаат каде е Гана. Па навистина е доста неверојатно. Гомес во улога на амбасадор изјави дека секој ден умираат 25 000 деца од причини кои можат да се спречат. Јас заедно со [[УНИЦЕФ]] верувам дека можеме да го смениме тој број од 25 000 на нула. Знам дека можеме да го постигнеме тоа бидејќи во секој момент УНИЦЕФ е на теренот обезбедувајќи им на децата помош за спасување на животот со цел таа цифра нула да стане реалност. Гомес по вторпат била именувана за портпарол на УНИЦЕФ во 2009 година за кампањата Почести или излажи. Гомес која собра повеќе од $700 000 за добротворната организација во 2008 година изјави дека се надева дека ќе собере еден милион долари во 2009 година. Гомез учествувала во аукција на славните и била домаќинка на серии во живо на Facebook во поддршка на Почести или излажи кампањата за УНИЦЕФ. Гомез ќе се врати како портпарол на УНИЦЕФ за 60-годишнината на Почести или излажи кампањата во 2010 година. Гомес е вклучена во организацијата Пријателите на Дизни се сменија која промовира пријателско однесување кон животната средина, и се појавува во нивните јавни соопштенија за да ја подигне свеста за причината на Дизни Каналот. Гомес, [[Деми Ловато]], [[Мајли Сајрус]], и [[Браќата Џонас]] ја снимија песната "Прати го сега", добротворна песна која служеше како тема за Дизни пријатели за промена во 2009 година. Песната дебитираше на 20 место на HOT 100 топ листата. Дизни пријатели за промена ќе ги насочат сите свои придонеси од песната "Прати го сега" на добротворната акција за животната средина на Дизни Фондацијата за Заштита низ целиот свет. На 6 октомври 2009 година Гомес изненадно го посети основното училиште во Лос Анџелес како дел од програмата "Ден направен подобро" спонзорирана од OfficeMax. За време на посетата Гомез му даде на училиштето награда, и исто така им даде чек со вредност од $1000 за училиштен прибор. Гомес го помина денот со учениците, и разговараше со нив за тоа колку е важно како и поставуваме во заедницата. === Претприемништво и спонзорства === Гомес беше дел од школската модна рекламна кампања на “Сеарс“. Како дел од кампањата Гомез учествуваше во телевизиските реклами. Во август 2009 година исто така беше домаќинка на "Сеарс бира бенд" каде требаше да се изберат пет лица за формирање на бенд "Сеарс бенд во зоздух", кој настапи на доделувањето на [[МТВ]] [[видео музичките награди]] во 2009 година. Во октомври 2008 година Гомес лансирала своја сопствена продукциска компанија наречена Јули месечна продукција, која соработувала со XYZ Films за да создаде средства за Гомез. Како дел од договорот Гомез ќе има можност да избира статии, да изнајмува писатели, и да создаде талент пакети кои ќе ги издава во студиата. Исто така како дел од договорот XYZ Films ќе и дозволи на Гомес да учествува во главната улога во најмалку два филма. Магазинот ''[[Variety]]'' објави дека “Во август XYZ Films потпишаа сличен договор со Time Inc и со менаџмент продукциската компанија Collective за да го финансираат развој на огромна содржина за големите екрани во печатените медиуми. Како дел од договорот помеѓу July Moon-XYZ, Гомез ќе има можност да избере проекти од безграничната библиотека на Time Inc. која вклучува теми како Време, Спортски илустрации, Богатство и Живот. Во октомври 2009 година Гомез го објави нејзиниот план да лансира нејзина сопствена [[модна линија]] наречена "Сон од мода од Селена Гомес". Модната линија беше лансирана во есента во 2010 година. Колекцијата се состои од карактеристични боемиски фустани, цветни блузи, фармерки, здолништа, јакни, шалови и капи, сите направени од рециклирачки или [[еколошки материјали]]. Гомес изјави дека модната линија ќе го рефлектира нејзиниот личен стил и ја опишува облеката како убава, женствена и боемска. “Со мојата линија јас сакам да им дадам на клиентите опција да го спојат својот сопствен изглед. Сакам парчиња кои лесно се облекуваат нагоре надолу, и многу е важно тоа што текстилот е еколошки и органски разградлив. Исто така, на сите етикетите ќе има некои од моите инспиративни цитати. Јас пробувам да испратам добра порака.“ Гомес која нема искуство во мода се здружи со дизајнерите Тони Мелило и Сандра Кампос, кои имаат работено со [[познати модни куќи]]. Гомес за партнерството изјавува: “Кога ги запознав Тони и Сандра, се чувствував удобно со нив и сега тие ми се како семејство. Тие се толку креативни и ми се допаѓа тоа што можам да ги повикав во било кое време, и да разговарам со нив за се, дури и ако се работи само за менување на копчето. Тие се толку кул во врска со се.“ Брендот ќе биде произведен од Мелило и Кампос здружени со Adjmi Apparel со седиште во Њујорк и формиран од Adjmi CH Brands LLC која е холдинг компанија за брендот. == Филмографија == === Филмови === {| class="wikitable sortable" |- ! Година !! Наслов !! Улога !! class="unsortable" | Забелешки |- |2003 |''[[Деца Шпиони 3-D: Крај на играта]]'' |Девојка во воден парк |Мала улога |- |2005 |''Оди Тексас'' |Џули |Телевизиски филм |- |2006 |''Мозокот Запед'' |Емили Грејс Гарсија |TТелевизиски филм |- |2008 |''[[Друга Приказна за Пепелашка]]'' |Мери Сантјаго |Главна улога |- |2008 |''[[Horton Hears a Who! (филм)|Horton Hears a Who!]]'' |Хелга |(Глас) |- |2009 |''[[Програмата за Заштита на Принцезата]]'' |Картер Мејсон |Главна улога |- |2009 |''[[Волшебниците на волшевното место: Филмот]]'' |[[Алекс Русо]] |Главна улога |- |2009 |''[[Артур]]'' |Принцезата Селенија |(Глас)<br />(Ја заменила [[Мадона]]) |- |2010 |''[[Рамона и Бизус]]''<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://artistdirect.com/nad/news/article/0,,4968744,00.html |title=Selena Gomez, Joey King Are Beezus and Ramona |publisher=Artistdirect.com |date= |accessdate=2009-08-06}}</ref> |[[Бизус Куимби|Беатрис „Бизус“ Куимби]] |Main role |- |2011 |''[[Монте Карло (филм од 2011)|Монте Карло]]''<ref name="imdb.com">http://www.imdb.com/title/tt1067774/</ref> |Грејс Бенет |Главна улога |- |2011 |''[[Тринаесет причини зашто#Филмска адаптавија|Тринаесет причини зашто]]''<ref name="imdb.com"/><ref>http://www.mtv.com/news/articles/1657538/selena-gomez-13-reasons-why.jhtml</ref><ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.celebuzz.com/2011-02-09/selena-gomez-to-star-in-13-reasons-why/ |title=архивска копија |accessdate=2011-05-19 |archive-date=2011-02-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110211010253/http://www.celebuzz.com/2011-02-09/selena-gomez-to-star-in-13-reasons-why/ |url-status=dead }}</ref> |Хана Бејкер<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://backseatcuddler.com/2011/02/08/selena-gomez-to-star-in-13-reasons-why/ |title=архивска копија |accessdate=2011-05-19 |archive-date=2011-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110623213717/http://backseatcuddler.com/2011/02/08/selena-gomez-to-star-in-13-reasons-why/ |url-status=dead }}</ref> |Главна улога |- |2011 |''[[The Muppets (film)|The Muppets]]'' |Самата |Камео Појава |} === Телевизија === {| class="wikitable sortable" |- ! Година !! Наслов !! Улога !! class="unsortable" | Забелешки |- |2002–2003 |''[[Barney & Friends]]'' |Gianna |Recurring role |- |2006 |''[[The Suite Life of Zack & Cody]]'' |Gwen |"[[List of The Suite Life of Zack & Cody episodes#ep48|A Midsummer's Nightmare]]" (Season 2, episode 22) |- |2007–2008 |''[[Хана Монтана]]'' |Mikayla |"[[List of Hannah Montana episodes#ep39|I Want You to Want Me... to Go to Florida]]" (Season 2, episode 13)<br />"[[List of Hannah Montana episodes#ep44|That's What Friends Are For?]]" (Season 2, episode 18)<br />"[[List of Hannah Montana episodes#ep49|(We're So Sorry) Uncle Earl]]" (Season 2, episode 22) (uncredited) |- |2007–present |''[[Wizards of Waverly Place]]'' |Alex Russo |Lead role |- |2009 |''[[The Suite Life on Deck]]'' |Alex Russo |"[[List of The Suite Life on Deck episodes#ep21|Double-Crossed]]" (Season 1, episode 21) |- |2009 |''[[Sonny With a Chance]]'' |Herself |"[[List of Sonny With a Chance episodes#ep13|Battle of the Networks' Stars]]" (Season 1, episode 13) |} === Музички видеа === {| class="wikitable sortable" |- ! Година !! Наслов !! Артист !! class="unsortable" | Забелешки |- |2008 |"[[Burnin' Up]]" |[[Jonas Brothers]] |Played [[Nick Jonas]]' love interest |- |2011 |"The Dance Routine" |[[The Midnight Beast]] |Камео |} == Дискографија == {{Поврзано|Дискографија на Selena Gomez & the Scene}} === Синглови === {| class="wikitable" |- ! rowspan="2"| Година ! rowspan="2"| Песна ! colspan="2"| Позиција ! rowspan="2"| Албум |- style="font-size:smaller;" ! scope="col" style="text-align:center; width:50px;"| САД ! scope="col" style="text-align:center; width:50px;"| КАН |- | 2008 || "[[Tell Me Something I Don't Know]]" | style="text-align:center;" | 58 | style="text-align:center;" | — | ''[[Hurry Up & Save Me|Another Cinderella Story]]'' |- | 2009 || "[[Magic (Pilot song)|Magic]]" <small> (Originally by [[Pilot (band)|Pilot]]) | style="text-align:center;" | 61 | style="text-align:center;" | 86 | ''[[Wizards of Waverly Place (soundtrack)|Wizards of Waverly Place]]'' |- ! colspan="7"| As a featured artist |- | 2009 || "[[Whoa Oh!#Duet Version|Whoa Oh!]]" (with [[Forever The Sickest Kids]]) | style="text-align:center;" | — | style="text-align:center;" | — | Non-album single |- | 2009 || "[[One and the Same]]" (with [[Demi Lovato]]) | style="text-align:center;" | 82 | style="text-align:center;" | — | ''[[Disney Channel Playlist]]'' |- | 2009 || "[[Send It On (song)|Send It On]]" (with [[Demi Lovato]], [[Jonas Brothers]], and [[Miley Cyrus]]) | style="text-align:center;" | 20 | style="text-align:center;" | — | Non-album song |} === Други песни === {| class="wikitable" |- ! Година !! Песна !! Албум |- | 2006 || "Brain Zapped" || ''Brain Zapped'' |- | 2008 || "[[Cruella De Vil (Selena Gomez Song)|Cruella de Vil]]" || ''[[Disneymania 6]]'' |- | 2008 || "[[Tell Me Something I Don't Know]]" || ''[[New Classic|Another Cinderella Story]]'' |- | 2008 || "New Classic" (featuring [[Drew Seeley]]) || ''[[New Classic|Another Cinderella Story]]'' |- | 2008 || "Bang a Drum" || ''[[New Classic|Another Cinderella Story]]'' |- | 2008 || "New Classic" (Live) (featuring Drew Seeley) || ''[[New Classic|Another Cinderella Story]]'' |- | 2008 || "Fly to Your Heart" || ''[[Fly to Your Heart|Tinker Bell]]'' |- | 2009 || "One and the Same" (with [[Demi Lovato]]) || ''[[Disney Channel Playlist]]'' |- | 2009 || "Everything Is Not What It Seems" || ''[[Wizards of Waverly Place (soundtrack)|Wizards of Waverly Place]]'' |- | 2009 || "Disappear" || ''[[Wizards of Waverly Place (soundtrack)|Wizards of Waverly Place]]'' |- | 2009 || "Magical" || ''[[Wizards of Waverly Place (soundtrack)|Wizards of Waverly Place]]'' |- | 2009 || "[[Magic (Pilot song)|Magic]]" || ''[[Wizards of Waverly Place (soundtrack)|Wizards of Waverly Place]]'' |- | 2010 || "[[Trust in Me (The Python's Song)|Trust in Me]]" (From Disney's ''[[The Jungle Book (1967 film)|The Jungle Book]]'') || ''[[Disneymania 7]]'' |} we love selena === Музички Видеа === {| class="wikitable" |- ! Спот !! Година !!Режисер |- |''Cruella de Vil'' |2008 | |- |''Tell Me Something I Don't Know'' |2008 |Елиот Лестер |- |''Fly to Your Heart'' |2008 | |- |''One and the Same'' |2009 | Брендон Дикерсон |- |''Magic'' |2009 |Роман Перез |- |''Send It On'' |2009 | |- |''Falling Down'' |2009 |Крис Доли |- |''Naturally'' |2009 |Крис Доли |- |''Round & Round'' |2010 |Филип Енделмен |- |''A Year Without Rain'' |2010 |Крис Доли |- |''Who Says'' |2011 |Крис Еплбом |- |''Love You Like A Love Song'' |2011 |Џереми Џаспер, Џорџи Гривил |- |''Hit The Lights'' |2012 |Филип Енделмен |- |''Come & Get It'' |2013 |Антони Мендлер |- |''Slow Down'' |2013 |Филип Енделмен |- |''Birthday'' |2013 |Бен Ринхен |- |''Hold On'' |2014 |Вилијам Х. Мејси |- | ''The Heart Wants What It Wants'' |2014 |Дон Шедфорт |- |''I Want You To Know'' |2015 |Брент Бонакорзо |- |''Good for You'' |2015 |Софи Мулер |- |''Same Old Love'' |2015 |Мајкл Хосман |- |''Hands to Myself'' |2015 |Алек Кешишијан |- |''Kill Em with Kindness'' |2016 |Емил Нава |- |''Bad Liar'' |2017 |Џес Перез |- |''Fetish'' |2017 |Петра Колинс |- |''Wolves'' |2017 |Колин Тили |- |''Back to You'' |2018 |Скот Кудмор |- |''Taki Taki'' |2018 |Колин Тили |- |'' I Can't Get Enough'' |2019 |Џејк Шхреиер |- |'' Lose You to Love Me'' |2019 |Софи Мулер |- |'' Look At Her Now'' |2019 |Софи Мулер |- |''Rare'' |2020 |BRTHR |- |''Boyfriend'' |2020 |BRTHR |- |''Ice Cream'' |2020 | |- |''De Una Vez'' |2021 | Лос Перез, Адријан Перез |- |''Baila Conmigo'' |2021 | |} == Награди и номинации == {| class="wikitable" |- ! Година ! Награда ! Категорија ! Работа ! Резултат |- | rowspan=2 | 2008 | [[Alma Award]]<ref name="almaawards.com">{{Наведена мрежна страница|url=http://web.archive.org/web/20080730002201/www.almaawards.com/2008-nominees.html |work=[[Alma Award|AlmaAward.com]] |year=2008 |accessdate=2009-10-20 |title=Alma Awards 2008}}</ref> | Outstanding Female Performance in a Comedy Television Series | rowspan=4| ''[[Wizards of Waverly Place]]'' | rowspan=3 {{nom}} |- | [[Imagen Awards]]<ref name="Imagen.org">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imagen.org/awards/2008/nominees |title=Hbo’S Rodrigo Garcia, Ugly Betty’S Tony Plana And Writer Ligiah Villalobos Of La Misma Luna To Receive Top Honors |work=Imagen.org|accessdate=2009-08-06}}</ref> | Best Actress – Television |- | rowspan=11 | 2009 | [[NAACP Image Awards]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.naacpimageawards.net/40/win_tv.php |title=The 40th NAACP Image Awards |work=Naacpimageawards.net |accessdate=2009-08-06 |archive-date=2011-07-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110723215610/http://www.naacpimageawards.net/40/win_tv.php |url-status=dead }}</ref> | Outstanding Performance in a Youth/Children's Program – Series or Special |- |[[2009 Kids' Choice Awards|Nickelodeon Kids' Choice Awards]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nickkcapress.com/2009KCA/ |title=Nickelodeon Kids' Choice Awards 2009 Press Kit |work=Nickkcapress.com |date=2009-03-30 |accessdate=2009-08-06}}</ref> |Favorite TV Actress | rowspan=2 {{won}} |- | rowspan="3" | [[Young Artist Award]]<ref name="yaa24">{{Наведена мрежна страница |url=http://www.youngartistawards.org/noms30.html |title=30th Annual Young Artist Awards |work=YoungArtistAwards.org |accessdate=2009-10-20 |date=2009-06-21 |archive-date=2011-07-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110719205923/http://www.youngartistawards.org/noms30.html |url-status=dead }}</ref> | Best Performance in a TV Movie, Miniseries, or Special – Leading Young Actress | ''[[Another Cinderella Story]]'' |- | Best Performance in a TV Series – Leading Young Actress | ''Wizards of Waverly Place'' | rowspan=2 {{nom}} |- | Best Performance in a Voice-over Role | ''[[Horton Hears a Who! (film)|Horton Hears a Who!]]'' |- | rowspan="3"| [[Teen Choice Awards]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.myfoxla.com/dpp/story/Teen_Choice_2009_Winners_20090809 |title=Teen Choice Awards 2009: The Winners |work=teenchoiceawards.com/|accessdate=2009-08-10}}</ref> | "Choice Summer- Celebrity Dancer" | ''Another Cinderella Story'' | rowspan=3 {{won}} |- | "Choice Summer – TV Star-Female" | ''[[Princess Protection Program]]'' |- | "Choice Other Stuff – Red Carpet Icon: Female" | Herself |- | Imagen Awards<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imagen.org/awards/2009/nominees |title=Nominees for 24th Annual Imagen Awards Announced |work=Imagen.org|year=2009 |accessdate=2009-12-21}}</ref> | Best Actress – Television | rowspan=6 |''Wizards of Waverly Place'' | {{nom}} |- | Alma Award<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.chiff.com/pop-culture/alma-awards.htm|title=2009 ALMA Award Nominees & * Winners|work=Alma Award|accessdate=2009-09-19|archive-date=2010-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20100625034057/http://www.chiff.com/pop-culture/alma-awards.htm|url-status=dead}}</ref> | Special Achievement Comedy – Television – Actress | {{won}} |- |[[Nickelodeon Australian Kids' Choice Awards]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.tvtonight.com.au/2009/09/2009-kids-choice-awards-nominees.html |date=2009-09-20 |author=David Knox |accessdate=2009-10-20 |publisher=TVTonight.au.com |title=2009 Kid's Choice Awards: Nominees: TV Tonight}}</ref> | Fave International TV Star | {{nom}} |- | rowspan=11 |2010 | [[Gracie Award]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://thegracies.org/2010-grace-awards.php |title=2010 Gracie Awards® Winners |work=Gracie Allen Award |accessdate=2010-02-25 |archive-date=2013-08-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130812133201/http://www.thegracies.org/2010-grace-awards.php |url-status=dead }}</ref> | Outstanding Female Rising Star in a Comedy Series | {{won}} |- | NAACP Image Awards<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.naacpimageawards.net/41/nominees-and-voting/nominees/ |title=The 41st NAACP Image Awards |work=Naacpimageawards.net |accessdate=2010-01-06 |archive-date=2010-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100730132425/http://www.naacpimageawards.net/41/nominees-and-voting/nominees/ |url-status=dead }}</ref> | Outstanding Performance in a Youth/Children's Program – Series or Special | {{nom}} |- |[[2010 Nickelodeon Kids' Choice Awards|Nickelodeon Kids' Choice Awards]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.chiff.com/pop-culture/kids-choice-awards.htm |title=2010 Nickelodeon Kids' Choice Awards |work=Nickkcapress.com|date=2010-02-14 |accessdate=2010-02-14}}</ref> |Favorite TV Actress | {{won}} |- |Young Artist Award<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.youngartistawards.org/noms31.html |title=31st Annual Young Artist Award |work=youngartistawards.org/|accessdate=2010-02-22}}</ref> |Best Performance in a TV Movie, Miniseries, or Special – Leading Young Actress |''Princess Protection Program'' | rowspan=3 {{nom}} |- |[[BET Awards]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://betawards.bet.com/nominees/category/youngstars-award |title=YOUNGSTARS AWARD |work=Bet.com |date=2010-06-27 |accessdate=2010-06-27}}</ref> |YoungStars Award | rowspan=3| ''Wizards of Waverly Place'' |- |American Latino Awards<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.americanlatino.tv/awards |title=Welcome to the 4th Annual American Latino TV Awards |work=americanlatino.tv |year=2010 |accessdate=2010-06-05 |archive-date=2013-03-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130324103938/http://www.americanlatino.tv/awards |url-status=dead }}</ref> |Favorite American Latino Actor |- | rowspan="3"| [[2010 Teen Choice Awards|Teen Choice Awards]]<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.mtv.com/news/articles/1645401/20100809/story.jhtml |title=2010 Teen Choice Awards Winners List |work=TeenChoiceAwards.com |accessdate=2010-06-15}}</ref> |Choice TV Actress: Comedy | rowspan=2 {{won}} |- |Choice Red Carpet Fashion Icon: Female |Herself |- |Choice Summer: Movie Star- Female | ''[[Ramona and Beezus]]'' | rowspan=2 {{nom}} |- |Imagen Awards<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imagen.org/awards/2010/winners |title=Winners of 25th Annual Imagen Awards Announced Honoring Latinos in Entertainment, includes Multiple Wins for the Brothers Bratt|work=imaged.org|date=2010-08-16|accessdate=2010-08-17}}</ref> |Best Actress – Television |''[[Wizards of Waverly Place: The Movie]]'' |- |Nickelodeon Australian Kids' Choice Awards<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.cambio.com/more/news/australian-nickelodeon-kids-choice-awards-2010-winners |title=Australian Nickelodeon Kids' Choice Awards 2010 Winners|work=http://www.cambio.com/|date=2010-10-10|accessdate=2010-10-09}}</ref> |Fave TV Star |rowspan=3| ''Wizards of Waverly Place'' | {{won}} |- |rowspan=3|2011 | NAACP Image Awards<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.naacpimageawards.net/42/winners-and-honorees/television/ |title=Television Nominees |work=Naacpimageawards.net |accessdate=2011-03-04 |archive-date=2012-06-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120625093121/http://www.naacpimageawards.net/42/winners-and-honorees/television/ |url-status=dead }}</ref> | Outstanding Performance in a Youth/Children's Program – Series or Special | {{nom}} |- | rowspan=2| [[2011 Kids' Choice Awards|Nickelodeon Kid's Choice Awards]]<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.nick.com/kids-choice-awards/nominees |title=The Winners |work=http://www.nick.com/|date=2011-02-10 |accessdate=2011-02-10}}</ref> |Favorite TV Actress | rowspan=1 {{Won}} |- |Favorite Female Singer |Herself | rowspan=1 {{nom}} |} == Наводи == {{Наводи|colwidth=30em}} == Надворешни врски == {{рв|Selena Gomez}} * {{official website|http://www.selenagomez.com/}} * {{tv.com person|350805}} * {{IMDb name|1411125|Селена Гомес}} * [http://disney.go.com/official-sites/selena-gomez/index Селена Гомес] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20120628093559/http://disney.go.com/official-sites/selena-gomez/index |date=2012-06-28 }} at Disney.com <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]] --> {{Нормативна контрола}} {{Persondata | NAME = Gomez, Selena | ALTERNATIVE NAMES = Gomez, Selena Marie | SHORT DESCRIPTION = actor, singer | DATE OF BIRTH = July 22, 1992 | PLACE OF BIRTH = Grand Prairie, Texas, USA | DATE OF DEATH = | PLACE OF DEATH = }} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Гомес, Селена}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Американски пејачки]] 5ekq7g67id6qei1vpkii3fdxvmnu4ip 0 759257 4799840 4786859 2022-08-05T22:04:16Z ГП 23995 /* Таткото како тема во уметноста и во популарната култура */ дополнување, ситна поправка wikitext text/x-wiki [[Податотека:Father and son 27.jpg|thumb|250px|Татко со син]] '''Татко''' е дефиниран како [[машки]] [[родител]] на секој тип на потомството.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://wordnet.princeton.edu/perl/webwn?s=father |title=WordNet |accessdate=2007-12-14}}{{Dead link|date=September 2010|bot=H3llBot}}</ref> ==Таткото како тема во уметноста и во популарната култура== ===Таткото како мотив во книжевноста=== * „Татко“ — песна на македонскиот поет [[Блаже Конески]] од 1988 година.<ref>Блаже Конески, ''Црква''. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 13.</ref> * „Сеќавање за таткото“ — песна на Блаже Конески.<ref>Блаже Конески, ''Црн овен''. Скопје: Арс Ламина - публикации, 2021, стр. 34.</ref> * „Тато“ — песна на македонскиот поет [[Глигор Поповски]].<ref>''Поетска читанка: Избор од македонската и светската поезија за деца'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2005, стр. 19.</ref> * „Татко“ — песна на полскиот поет [[Тадеуш Ружевич]] од 1954 година.<ref>Tadeuš Ruževič, ''Izabrane pesme''. Beograd: Treći trg / Čigoja štampa, 2013, стр. 205.</ref> * „Те молам, тато, води ме“ — песна на македонскиот поет [[Стојан Тарапуза]].<ref>Стојан Тарапуза, ''Сон на тркала'', Просветно дело, Редакција „Детска радост“, Скопје, 2015, стр. 61-63.</ref> * „Отсуство“ — кус расказ на македонската писателка [[Калиа Димитрова]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 93-96.</ref> ===Таткото како мотив во популарната музика=== * „Гревовите на татко ми“ (англиски: ''Sins Of My Father'') — песна на американскиот музичар [[Том Вејтс]] (''Tom Waits'').<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=zTDNx_iaM6Q YouTube, Sins Of My Father - Tom Waits (пристапено на 25.3.2019)]</ref> * „Записот на раката од татко ми“ (англиски: ''The Writing On My Father's Hand'') — песна на британската музичка група [[Дед кен денс]] (''Dead Can Dance'') од 1988 година.<ref>[https://www.discogs.com/Dead-Can-Dance-The-Serpents-Egg/master/74560 Discogs, Dead Can Dance ‎– The Serpent's Egg (пристапено на 24.5.2020)]</ref> * „Татко ми е за никаде“ ([[Англиски јазик|англиски]]: ''My Dad Sucks'') — песна на американската [[Хардкор-панк|хардкор-панк]] група [[Дисендентс]] (''Descendents'').<ref>[https://www.discogs.com/master/29772-Descendents-Somery Descendents – Somery (пристапено на 3.7.2022)]</ref> * „Татко не може да вика“ (англиски: ''Father Cannot Yell'') — песна на германската рок-група [[Кен (рок-група)|Кен]] (''Can'') од 1969 година.<ref>[https://www.discogs.com/The-Can-Monster-Movie/master/7774 Discogs, The Can* ‎– Monster Movie (пристапено на 30.4.2020)]</ref> * „Мојот татко беше во војната“ ([[хрватски]]: ''Moj je otac bio u Ratu'') — песна на хрватската [[Рок-музика|рок]]-група [[Прљаво казалиште]].<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=nx6pCJ8k4D0 YouTube, Novi Punk Val 78-80 (1981) Full Album (пристапено на 21.10.2021)]</ref> * „Еј, тато“ ([[Српски јазик|српски]]: ''Hej, Ćale'') — песна на српската рок-група [[Рибља чорба]] од 1979 година.<ref>[https://www.discogs.com/master/106940-Riblja-%C4%8Corba-Kost-U-Grlu Discogs, Riblja Čorba – Kost U Grlu (пристапено на 16.10.2021)]</ref> * „Таен тато“ (хрватски: ''Tajni tata'') — песна на хрватската рок-група [[Филм (рок-група)|Филм]] од 1982 година.<ref>[https://www.discogs.com/Film-Zona-Sumraka/release/801081 Discogs, Film – Zona Sumraka (пристапено на 24.5.2021)]</ref> * „Имав татко“ (англиски: ''Had a dad'') — песна на американската рок-група [[Џејнс адикшн]] (''Jane's Addiction'') од 1988 година.<ref>[https://www.discogs.com/Janes-Addiction-Nothings-Shocking/release/405633 Discogs, Jane's Addiction – Nothing's Shocking (пристапено на 17.12.2020)]</ref> == Библиографија == * S. Kraemer (1991) [http://www.blackwell-synergy.com/links/doi/10.1111/j.1545-5300.1991.00377.x/abs/ "The Origins of Fatherhood: An Ancient Family Process"]{{Dead link|date=April 2010}}. ''Family Process'' 30 (4), 377–392. doi:10.1111/j.1545-5300.1991.00377.x * M.J. Diamond (2007) ''My Father Before Me; How Fathers and Sons Influence Each Other Throughout Their Lives''. New York: WW Norton. == Наводи == {{наводи}} {{Семејство}} [[Категорија:Роднински односи]] [[Категорија:Брак]] [[Категорија:Семејство]] [[Категорија:Родителство]] [[Категорија:Татковство]] o0gzunf8j787yxxk6golvnej9jwj7a9 0 763374 4799883 4762802 2022-08-06T09:51:22Z Forbidden History 89259 внесена табела-список на дел од депортираните евреи. wikitext text/x-wiki {{multiple image | footer = Во [[Меморијален центар на холокаустот на Евреите од Македонија|Меморијалниот центар на холокаустот]] во [[Скопје]] поставени се три урни со пепел на македонските Евреи. Тие во Македонија се донесени во [[1961]] година и биле изложени во [[Битола]], [[Скопје]] и во [[Штип]]. Од овие три града ноќта меѓу 10 и 11 март 1943 година биле собрани речиси сите [[Евреи]] од Македонија и кон крајот на март од скопскиот Монопол биле депортирани во логорот на смртта во [[Полска]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kanal5.com.mk/default.aspx?mId=37&eventId=72369|title=Урните со пепел на македонските Евреи жртви на Холокаустот на едно место|last=Јовановска|first=Маја|publisher=Канал 5|language=македонски|accessdate=2011-07-10}}</ref> | align = right | image1 =The Holocaust Museum in Skopje 10.JPG | width1 = 120 | alt1 = Урната од Скопје | caption1 = <center>Урната од Скопје</center> | link1 = Mule | image2 = The Holocaust Museum in Skopje 9.JPG | width2 = 120 | alt2 = Урната од Битола | caption2 = <center>Урната од Битола</center> | link2 = | image3 = The Holocaust Museum in Skopje 8.JPG | width3 = 120 | alt3 = Урната од Штип | caption3 = <center>Урната од Штип<br /> }} [[Податотека:Bulgaria_deporting_the_Macedonian_Jews.jpg|мини|368x368пкс|Бугарскиот окупатор ги товари македонските евреи во вагоните на бугарската државна железница (БДЖ).]] '''Депортацијата на Евреите од Македонија''' претставува настан од [[Втора светска војна|Втората светска војна]] организиран од владите на фашистичка Бугарија и нацистичка Германија, со цел систематска елиминација на еврејското население од т.н. „новоослободени територии“ од страна на бугарската власт. Депортацијата на Евреите од Македонија претставува дел од депортација на Евреите од сите „новоослободени територии“ ([[Вардарска Македонија]], [[Егејска Македонија]], [[Поморавје]]то (Србија), и [[Тракија]]).<ref name="ZK1986"/><ref name="verar"/><ref name="SA"/><ref name="HoloEncBulgaria"/> Сите [[Историја на Евреите во Македонија|Евреи од Македонија]] биле депортирани во логорот [[Треблинка]] во [[Полска]], каде што биле задушени во гасни комори. Од [[Треблинка]] не се вратил никој. Не останал ниту еден сведок да прераскаже за стравотиите на уништувањето на еврејското население од Македонија. Документите се единствените сведоци за докажувањето на судбината на [[Евреи]]те во Македонија.<ref name="ZK1986"/> Од Вардарска Македонија биле иселени над 7.000 Евреи, додека вклучувајќи ги и оние од Егејска Македонија и Тракија околу 11.400.<ref name="verar"/><ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="szb"/> Според податоци од октомври 1945 година, на територијата на денешна Македонија преостанале само 419 лица, чијашто заедница денес брои околу 200.<ref name="denes"/> == Антисемитизмот во фашистичка Бугарија == [[Image:Daf_rishon.jpg|thumb|250px|Бугарскиот закон за заштита на нацијата]] [[Image:big17jv8.jpg|thumb|250px|Табли кои се ставале на еврејските куќи (горе) и табли кои го забранувале влезот на Евреите (долу). Експонат од Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија во Скопје]] [[Image:Skopsko Kale, stara.jpg|thumb|250px|Поглед кон Еврејското маало под Калето во Скопје. <small>(Стара скопска разгледница)</small>]] За разлика од [[Романија]] (исто така сојузник била сојузник на нацистичка Германија) земја во која виктимизацијата на Евреите на почетокот на војната изнесувала околу 50%, во [[Бугарија]] виктимизацијата на Евреите изнесувала околу 20%. Во обете земји во периодот од 1899 до 1939 антисемитизмот бил во пораст.<ref name="BWI2004"/> Но, ситуацијата се влошувала со влошување на економската состојба во државата, антисемитизмот растел со оглед на фактот што поголемиот број од Евреите ја сочинувале средната класа во општеството.<ref name="EJH2008"/> === Закон за заштита на нацијата === Во јули 1940 година [[Бугарија]] започнува со донесување на антисемитски закони.<ref name="HoloEncBulgaria"/> Во јануари 1941 година го донесува „Закон за заштита на нацијата“.<ref name="HoloEncBulgaria"/> Во 1 март 1941 година Бугарија станува сојузник на [[Силите на оската]].<ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="MF"/> При спроведување на „Законот за заштита на нацијата“ посебно се водело сметка за четвртата глава која се однесувала „За имотот на лица со еврејско потекло“, како и на петтата глава „За професионалната и економската активност на лицата со еврејско потекло“. Во овој закон биле наведени сите можни занимања со кои не смееле да се занимаваат Евреите со што им била намалена можноста да се заработи за пристоен живот. Со одземање на основните граѓански права всушност почнала бездушната и систематска ликвидација на [[Евреи]]те во границата на тогашното трето Бугарско Царство.<ref name="MHK1961"/><ref name="MHK1960"/> Уште со самиот почеток на окупацијата [[Бугари]]те започнале да го спроведуваат законот. На 9 април 1941 година забележано е дека во Битола биле обележани сите еврејски куќи, трговски и занаетчиски дуќани (види слика).<ref name="MHK1961"/><ref name="MHK1960"/> Според „Законот за заштита на нацијата“ секој Евреин бил должен да пополни специјална декларација која содржела: *Недвижен имот **куќа, станови, магацини, згради, стоваришта, сушилници, фабрики, работилници, вили за летување, земјоделски добра и друго; **неизградени парцели, ниви, ливади, шуми, пасишта, лозја; **рудници, руднички концесии и друго; *Подвижен имот **пари (бугарски банкноти и чекови); **пари (странски банкноти и чекови); **сметки во бугарски банки; **сметки во странски банки; **златни монети во сите видови, злато во зрно, секаков вид злато, накит (часовници, табакери, бразлетни, брошеви, прстени, дијадеми); **златни предмети и сервиси (гравури, украси, статуети, вилушки, ножеви, садови и сл.) **скапоцени камења (дијаманти, рубини, бисери, брилијанти, опишани по видот и каратите) **бугарски и странски обврзници; **акции делови од акции на бугарски и странски претпријатија; **мебел (спални соби, трпезарии, салони, кабинети, гарнитури, клавир, радио, отомани и друго без кујни; **скапоцени странски штофови, сите видови на кожа (обработена или не), кожни капути и сл. **бугарски и странски теписи; **сите превозни средства; ***(автомобили, мотори, велосипеди, пајтони, запрежни коли и др.) ***(бродови, шлепови, моторни чамци, чамци, лаѓи) **машини во фабриките и работилниците, како и сите алатки во нив, **стока во магацините, фабриките, работилниците, складишта и слично; **разни видови на инсталација, инвентар итн.; **непредвидени работи; *Наследства **наследства на сите членови на семејството; **на лице место; **движен имот; **недвижен имот; **скапоцености; **златни монети, злато во секаков облик, скапоцени камења, златни предмети, накит, облигации, акции, мебел; *Побарувања **побарувања во земја; **полиси, долгови; **пребарувања во странство; **учество во други претпријатија, тајни влогови, сметки; *Долгови **разни долгови во Бугарија; **разни долгови во странство. Вредноста за сите конфискувани работи требало да биде внесена во бугарски левови. Комисијата одговорна за пописот на имотот на македонските Евреи работата ја завршила кон крајот на 1941&nbsp;г. За вршењето на работата на Комисијата која ја вршела конфискацијата и [[Бугари]]те и [[Германци]]те ги уценувале [[Евреи]]те барајќи им пари или други вредности за да не им ја впишат вистинската вредност на предметите. Вака била спроведена целосната евиденција за имотот на [[Евреи]]те. Во [[1942]] година притисокот врз [[Евреи]]те уште повеќе пораснал кога во Битола допатувале тројца специјални инспектори за „еврејското прашање“. Всушност нивното доаѓање било поврзано со започнување на потполниот геноцид со меѓусебен договор на бугарските и германски фашисти. Започнала економска ликвидација на [[Евреи]]те.<ref name="ZK1978"/> Со специјални соопштенија биле известени [[Евреи]]те кои биле на печалба надвор од родното место дека мора да платат одредена казна на државата. Биле испратени такви соопштенија на Евреите печалбари во [[Америка]], [[Хрватска]], [[Босна]], [[Палестина]], [[Србија]], [[Грција]], [[Егејска Македонија]] ([[Солун]]). Овие Евреи печалбари платиле вкупно 34.000.000 лева казна. Оние кои не ја платиле паричната казна, биле притворени и им бил конфискуван имотот.<ref name="ZK1986"/> === Состојбата на Евреите во Бугарија во текот на Втората светска војна === Покрај сето ова [[Бугарија]], како и [[Романија]], успеале да го зачуваат сопственото еврејско население.<ref name="BWI"/> Сепак, некои сметаат дека спасувањето на 50.000 евреи во т.н. Стара Бугарија е „уникатен чин“.<ref name="MBZ"/> Наспроти фашистичката власт, Бугарската православна црква и голем број бугарски интелектуалци во тоа време застанале во заштита на Евреите и против срамниот чин што јавно го спроведувала владата на [[Богдан Филов]]. Меѓу нив бил и претседателот на тогашниот парламент [[Димитар Пешев]], кој јавно се спротивставил на сервилната политика кон Берлин.<ref name="holofund2000"/><ref name="UV2006"/> За жал, Патријархот Кирил, собранискиот претседател Димитар Пешев заедно со 42 членови на парламентот,<ref name="UnknownRes"/> и бугарските интелектуалци не успеале да го спречат депортирањето на Еврите од окупираните бугарски територии, [[Македонија]] и [[Тракија]].<ref name="holofund2000"/><ref name="UV2006"/><ref name="UnknownRes"/> Покрај овие напори на дел од бугарската јавност, бугарските Евреи во текот на годините на спроведување на антисемитските закони не биле поштедувани:<ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="AR"/> * Мажите [[Евреи]] на возраст од 20 до 40 години, во периодот од 1941 до 1943 година биле регрутирани за принудна работа.<ref name="HoloEncBulgaria"/> * Нивните куќи биле обележувани (види слика). * Слично како и во нацистичка Германија и бугарските Евреи биле приморувани да носат жолти ленти со Давидовата ѕвезда.<ref name="HoloEncBulgaria"/> * Бугарската влада ги протерала софиските [[Евреи]] во провинција. (Во 1934 во [[Софија]] живееле околу 26.000 [[Евреи]], што претставувало околу 9% од вкупната популација на градот). Во рок од две недели околу 20.000 Евреи од градот биле протерани.<ref name="HoloEncBulgaria"/> * Протестите на Еврејското и на нееврејското население против раселувањето биле брутално задушувани.<ref name="HoloEncBulgaria"/> * Mешаните бракови меѓу Бугари и Евреи биле забранети<ref name="AR"/> * Постоела забрана за вршење на одредени професии и поседување на акции во претпријатија од страна на Евреите,<ref name="AR"/> * Наметнати биле вонредни даноци на еврејското население,<ref name="AR"/> * Воведен бил полициски час за Евреите,<ref name="AR"/> * Евреите можеле да купуваат леб само од одредени фурни,<ref name="AR"/> * Во некои улици движењето на Евреите било забрането.<ref name="AR"/> == Планирање на депортацијата == [[Image:big20zu5.jpg|thumb|220px|Македонски Евреи во заробеништво од страна на бугарите во Тутунскиот комбинат - Скопје во 1942 г.]] Ликвидирањето на Евреите од Македонија било резултат на договор меѓу нацистичка Германија и Царството Бугарија. Од името на двете држави на 2 февруари 1943 година договорот го потпишале [[Адолф Бекерле]], (германски полномошен министер во Бугарија) и [[Петар Габровски]], бугарски министер за внатрешни работи.<ref name="szb"/><ref name="ZK1978"/> Конкретните планови за депортацијата се документирани во извештај од 12 ноември 1942 година на Министерството за надворешни работи од Германија до Германската легација во Софија во кој се вели дека „Бугарската влада со особено задоволство известува дека конечно ќе се реши еврејското прашање.“<ref name="ZK1986"/> Покрај ова бугарската влада бара од Германија да и ги достави деталните планови за иселување на Евреите од [[Романија]] за и таа да преземе неопходни мерки за иселување на Евреите. На Комесарството за еврејски прашања бугарската влада му дава налог да направи списоци на целокупното еврејско население во [[Македонија]], со имотите на сите членови на семејството, возраст, пол, професијата и улицата, бројот и местото на живеење. Рокот за доставување на главните списоци бил само неколку дена. Делегатот на скопската еврејска општина бил задолжен покрај списоците на еврејското население од [[Скопје]] да достави списоци за Евреите што живеле во места каде што поради малиот број на Евреи не се формирани еврејски општини. Станува збор за: [[Куманово]], [[Прешево]], [[Удово]], [[Гевгелија]], [[Крива Паланка]] и [[Бујановац]]. Собраните податоци покажувале дека во 1941 година во Скопје имало 1181 семејства со 3795 члена, во Битола имало 810 семејства со 3351 члена, во Штип 140 семејства со 551 члена, во Куманово 7 семејства со 17 члена, во Гевгелија 3 семејства со 11 члена, во Велес имало 2 семејства со 8 члена, во Крива Паланка 1 семејство со 5 члена, а во останатите места 6 семејства со 28 члена. Станува збор за вкупно 2150 семејства со 7762 члена.<ref name="ZK1986"/> Фашистичките влади на Бугарија и нацистичка Германија во тајност ги водат преговорите за предавање на еврејското население од окупираните бугарските територии на Германците. На 22 февруари 1943 година во Софија се потпишува спогодба за иселување на 20.000 Евреи од териториите окупирани од страна на Бугарија, односно од [[Тракија]] и Македонија. Иселувањето ќе се реализира во источните германски области (односно во [[Полска]]). Спогодбата била потпишана од [[Александар Белев]], комесар на Комесарството за еврејски прашања при Министерството за внатрешни работи и народно здравје во Софија и од германскиот капетан на заштитните одреди (СС-дивизии) [[Теодор Данекер]]. Спогодбата е донесена по одобрување на Министерскиот совет на Бугарија. Во спогодбата се утврдени појдовните железнички станици, и тоа: *од [[Скопје]] 5000 лица во 5 воза *од [[Битола]] 3000 лица во 3 воза * од [[Пирот]] 2000 лица во 2 воза *од [[Горна Џумаја]] 3000 лица во 3 воза *од [[Дупница]] 3000 лица во 3 воза *од [[Радомир]] 4000 лица во 4 воза Министерот за внатрешни работи и народно здравје [[Петар Габровски]] поднел извештај до Министерскиот совет дека во однос на постигнатата спогодба помеѓу [[Бугарија]] и [[Германија]] претстои иселување од земјата на 20.000 лица со еврејско потекло од „новоослободените земји“ и дека тие ќе бидат сместени во логори во градовите: [[Скопје]], [[Пирот]], [[Горна Џумаја]], [[Дупница]] и [[Радомир]]. Министерскиот совет го овластува комесарот за еврејски прашања да ја реализира спогодбата. Од писмото на Бекерле (германскиот полномошник министер до германското Министерство за надворешни работи во [[Бугарија]]), од 22 јануари 1943 година, за разговорите со министерот за надворешни работи на Бугарија по повод иселувањето на Евреите се потврдува дека покрај активностите преземени против Евреите ќе треба прво да се иселат Евреите од „новоослободените територии“. Во преговорите помеѓу германската нацистичка влада и бугарската фашистичка влада постојано е присутно иселувањето, односно испраќањето во логори на смртта не само на Евреите од „новоослободените територии“, но и од старите предели на Бугарија. Во телеграмата од 4 април 1943 година од [[Ото фон Рибентроп]], министер за надворешни работи на нацистичка Германија, испратена до Германската легација во [[Софија]] за разговорите во [[Берлин]] со царот [[Борис III|Борис]] за еврејскиот проблем во точка 4 се вели „...Царот изјави дека досега дал согласност за иселување во Источна Европа само за Евреите од [[Македонија]] и [[Тракија]]. За Евреите од самата Бугарија тој сака да се иселат само еден мал број болшевичко-комунистички елементи. Другите 25.000 Евреи ќе ги собере во концентрациони логори во земјата, зашто има потреба за градење на патишта. Не се задржав на изјавата на царот и се задоволив со тоа што му истакнав дека според наше мислење само радикалното решение е единствено вистинско решение на еврејското прашање...“ По потпишувањето на договорот, следи Протоколот бр. 32 на Министерсксиот совет од 2 март 1943 година, со кој се предвидуваат организационите мерки за депортирањето на 20.000 Евреи од „новите“ и „старите“ предели на Бугарија и за одземање на имотите. == Акцијата за апсењето на Евреите во Македонија == [[Image:The Holocaust Museum in Skopje 29.JPG|thumb|270px|Вагонот на смртта. Оригинален експонат во Музејот на Холокаустот во Скопје.]] Во ноќта помеѓу 10 и 11 март 1943 година градовите [[Битола]], [[Штип]] и [[Скопје]] биле блокирани, а еврејските населби опколени со бугарска војска и полиција. Во раните утрински часови на 11 март започнало собирањето на Евреите.<ref name="ce-review.org"/> Од куќа до куќа оделе по неколку вооружени полицајци, агенти и војници и ги собирале Евреите. Жените, децата и болните ги товареле во камиони или во шпедитерски коли. Полицајците на луѓето им велеле со нив да ги земат сите скапоцености и пари, зашто ќе им требаат, и дека ќе бидат префрлени во Бугарија. Пљачкосувањето на имотот настанало уште на самото место, во куќите, при собирањето на Евреите. Продолжило на железничките станици во [[Битола]] и [[Штип]], но и во Државниот монопол во Скопје.<ref name="ushmm.org"/><ref name="press24mart2011"/> Се проценува дека имотот и средствата на депортираните Евреи изнесувал околу 16 милиони американски долари (проценка направена во 2006 година).<ref name="UV2006"/> Мал дел од одземените предмети кои ги поседувал Архивот на Македонија (меѓу кои детска белегзија, златна турска пара и обетка, осум златни навлаки за заби и др.) од февруари 2011 година се наоѓаат во Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија.<ref name="holo2011fev"/> На Главната дирекција на железниците ѝ било наложено, без надомест, со специјални возови, да ги превезува Евреите од Македонија и Беломорието до местата определени од страна на Комесарството за еврејски прашања. На реквизиционите комисии им било наредено во населените места посочени од Комесарството за еврејски прашања да одземат згради потребни за создавање на логори каде што ќе бидат сместени депортираните. Биле мобилизирани граѓански лица коишто по иселувањето на Евреите требало да ги чуваат еврејските имоти сè до нивното ликвидирање. Чуварите биле плаќани од фондот „Еврејски општини“. Сиот неподвижен имоти на иселените Евреи го одзема бугарската држава. Сиот подвижен имот од лицата од еврејско потекло што биле иселени требало да биде продаден од страна на Комесарството за еврејски прашања, по специјална наредба, а средствата требало да се внесат во фондот „Еврејски општини“. На комесарот за еврејски прашања наложено му било да исели 20.000 души Евреи, како што било предвидено со договорот со германските власти. Комесарот за еврејски прашања издава и „Правилник за организација и функционирање на привремените концентрациони логори“. Правилникот однапред предвидува исклучително нехумани постапки. Некои од членовите на Правилникот се наведени подолу: * Во член 7 од Правилникот се предвидува дека користењето на клозетите се врши групно во придружба на чуварите. * Според член 10 се забранува палење печки или внесување мангал - без греење во зимата 1943 година која била исклучително студена.<ref name="ZK1986"/> * Во член 13 од Правилник се вели дека на притворените им се остава само покривка, облека и храна, сè друго им се одзема. * Со член 18 се забранува гледање преку прозорците, нивно отворање, пишување писма и читање весници. * Во член 25 се предвидува храна двапати дневно, а за децата до 10 години трипати дневно, итн. Издадени се десетина наредби со кои се назначуваат лица за разни технички служби во логорот, почнувајќи од 9 март. Во [[Скопје]] за логор биле приспособени зградите на скопскиот Државен монопол, кој се наоѓал до железничката станица и бил погоден за натамошниот транспорт. Иако подготовките се спроведувале во најголема тајност преку разни канали, меѓу кои и преку активисти од Народноослободителното дижење, се дознало дека се подготвува нешто против [[Евреи]]те. Не се знаело колкумина и каде ќе бидат интернирани (во Бугарија или на друго место). За логорите на смртта ништо не се знаело. Фашистичкиот печат од тие денови велел дека Евреите ќе бидат одведени на принудна работа. На 10 март делегација на битолските Евреи била примена од владиката, кој великодушно ветил дека нема да дозволи ништо да им се случи. Делегацијата била пречекана од голем број граѓани Евреи кои радосно ја примија веста.<ref name="ZK1986"/> Меѓу 7215 души што беа затворени во магацините на Државниот монопол имало: * деца до 3 години: 539 * деца од 3 до 10 години: 602 * деца од 10 до 16 години: 1172 * старци преку 60 години: 865 * тешки болни врзани за постела: 250 * бремени жени кои се породиле во логорот: 4 * при самото пристигнување во логорот починале: 4 Од овие податоци се гледа дека повеќе од една третина од логорашите биле беспомошни. Од логорот биле пуштени 198 лица Евреи, странски државјани и 67 лица, лекари, аптекари и членови на нивни семејства. Странските државјани биле пуштени по интервенцијата од конзуларните претставништва. Лекарите и аптекарите биле дефицитарен стручен кадар потребен на бугарските власти и затоа беа пуштени од логорот.<ref name="ZK1986"/> Од страна на германските и бугарските фашистички органи, депортирањето на Евреите од Македонија било организирано во три етапи: * Првиот транспорт со скопски Евреи започнал на 22 март 1943 година. * Вториот транспорт започнал на 25 март со дел од скопски, сите штипски и група битолски Евреи. * Третиот транспорт започнал на 29 март со околу 2.500 души. == Список на депортираните Евреи од страна на Бугарија == Список на листата број 25, депортирани од Скопје<ref name=":0">{{Наведена книга|title=Беа, загинаа, останаа|first=Боро Кралевски и други|publisher=Историски Архив|year=1969|isbn=|location=Скопје|pages=331-383}}</ref> {| class="wikitable collapsible sortable" ! colspan="3" | Список на листата број 25, депортирани од Скопје |- | || Име и Презиме (год. на раѓање - год. на починување), професија || усмртен на возраст од |- | 1 || Абраванел Сениор Алберт, 1873 - 1943 || 70 |- | 2 || Абраванел Сениор Ана, 1894 - 1943 || 49 |- | 3 || Абраванел Сениор Дудун, 1896 - 1943 || 47 |- | 4 || Абраванел Жак Сол, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 5 || Абраванел Жак Џулика, 1939 - 1943 || 4 |- | 6 || Абраванел Жак Мони, 1942 - 1943 || 1 |- | 7 || Аврам Јаков Бојана, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 8 || Аврам Јаков Нели, 1929 - 1943 || 14 |- | 9 || Аврам Јаков Аврам, 1931 - 1943 || 12 |- | 10 || Аврам Бахар Моис, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 11 || Аврам Моис Флора, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 12 || Аврам Моис Естерина, 1919 - 1943 || 24 |- | 13 || Аврам Моис Аврам, 1920 - 1943, работник || 23 |- | 14 || Аврам Моис Азриел, 1923 - 1943, работник || 20 |- | 15 || Аврам Моис Исак, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 16 || Аврам Моис Елман, 1934 - 1943 || 9 |- | 17 || Аврам Моше Рафаел, 1923 - 1943, трговец || 20 |- | 18 || Аврам Моше Ребека, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 19 || Аврам Исак Хаим, 1905 - 1943 || 38 |- | 20 || Адаља Самуел Шемајо, 1899 - 1943, трговец || 44 |- | 21 || Адаља Шемајо Лили, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 22 || Адаља Шемајо Самуел, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 23 || Адања Шемајо Златка, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 24 || Адижес Јосиф Давид, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 25 || Адижес Давид Ципора, 1905 - 1943 || 38 |- | 26 || Адижес Давид Јосиф, 1923 - 1943, електротехничар || 20 |- | 27 || Адижес Јосиф Јаков, 1882 - 1943, трговец || 61 |- | 28 || Адижес Јаков Дуна, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 29 || Адижес Јаков Бенцион., 1921 - 1943, трговец || 22 |- | 30 || Адижес Јаков Рашел, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 31 || Адижес Нисим Матилда, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 32 || Адижес Нисим Израел, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 33 || Адижес Нисим Хаим, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 34 || Адижес Нисим Ана, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 35 || Адижес Моис, ? - 1943 || / |- | 36 || Адижес Давид Нисим, 1916 - 1943, бравар || 27 |- | 37 || Адижес Давид Матилда, 1918 - 1943, кројачка || 25 |- | 38 || Адижес Нисим Ребека, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 39 || Адижес Нисим Естер, 1937 - 1943 || 6 |- | 40 || Адижес Нисим Дудун, 1940 - 1943 || 3 |- | 41 || Адижес Јосиф Ниста, 1891 - 1943, трговец || 52 |- | 42 || Адижес Јосиф Сабетај, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 43 || Адижес Сабетај Венезија, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 44 || Адижес Бенвенисти Сињора, 1889- 1943, домаќинка || 54 |- | 45 || Адижес Бенвенисти Eлиа, 1913 - 1943, помошник || 30 |- | 46 || Адижес Бенвенисти Мата, 1916 - 1943, помошник || 27 |- | 47 || Адижес Бенвенисти Ребека, 1921 - 1943, работничка || 22 |- | 48 || Адроки Бенсион Аврам, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 49 || Адроки Аврам Мери, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 50 || Адроки Аврам Бенцион, 1880 - 1943, кондураџија || 63 |- | 51 || Адроки Бенцион Малка, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 52 || Адроки Бенцион Јаков, 1919 - 1943, продавач || 24 |- | 53 || Адроки Бенцион Викторија, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 54 || Адроки Бенцион Шак, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 55 || Адроки Мушон Саломон, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 56 || Адроки Саломон Клара, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 57 || Адроки Саломон Јосиф, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 58 || Адроки Мушон Естер, 1869 - 1943, домаќинка || 74 |- | 59 || Алалуф Моше Исак, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 60 || Алалуф Исак Рашел, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 61 || Алалуф Моше Јаков, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 62 || Алалуф Јакоѕ Букица, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 63 || Алалуф Јаков Мориц, 1937 - 1943 || 6 |- | 64 || Алаџем Ј. Давид, 1916 - 1943, машинист || 27 |- | 65 || Алаџем Саломон Барух, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 66 || Алаџем Барух Луна, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 67 || Алаџем Барух Сннтов, 1920 - 1943, работник || 23 |- | 68 || Алаџем Барух Дази, 1922 - 1943 || 21 |- | 69 || Алаџем Аврам Елиезер, 1915 - 1943, аптекарски помошник || 28 |- | 70 || Алаџем Аврам Естреа, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 71 || Алаџем Аврам Хана, 1918 - 1943, кројачка || 25 |- | 72 || Алаџем Елнезер Ернеста, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 73 || Алаџем Аврам Рашела, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 74 || Алаџем Елиезер Лора, 1940 - 1943 || 3 |- | 75 || Алаџем Елиезер Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 76 || Алаџем Нисим Елиезер, 1886 - 1943, касап || 57 |- | 77 || Алаџем Елиезер Мазал, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 78 || Алаџем Елиезер Саломон, 1910 - 1943, работник || 33 |- | 79 || Алаџем Елиезср Регина, 1921 - 1943 || 22 |- | 80 || Алаџем Елиезер Аврам, 1923 - 1943, касап || 20 |- | 81 || Алаџем Јуда Исак, 1898 - 1943 || 45 |- | 82 || Алаџем Исак Стреа, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 83 || Алаџем Исак Леон, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 84 || Алаџем Исак Пепо, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 85 || Алаџем Исак Давид, 1939 - 1943 || 4 |- | 86 || Алаџем Шенков Исак, 1883 - 1943, механичар || 60 |- | 87 || Алаџем Исак Матилда, 1891 - 1943 || 52 |- | 88 || Алаџем Јуда Јаков, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 89 || Алаџем Јаков Сара, 1871 - 1943, домаќинка || 72 |- | 90 || Алаџем Јаков Мздај, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 91 || Алаџем Јаков Леон, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 92 || Ала Џем Јаков Сарина, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 93 || Алаџем Јуда Лезер, 1900 - 1943, работник || 43 |- | 94 || Алаџем Саломон Моис, 1907 - 1943, кројач || 36 |- | 95 || Алаџем Моис Сунхула, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 96 || Алаџем Моис Саломон, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 97 || Алаџем Моис Мордохај, 1936 - 1943 || 7 |- | 98 || Алаџем Моис Дона, 1942 - 1943 || 1 |- | 99 || Алаџем Барух Саломон, 1914 - 1943, работник || 29 |- | 100 || Алаџем Саломон Сол, 1922- 1943, домаќинка || 21 |- | 101 || Алаџем Саломон Барух, 1942 - 1943 || 1 |- | 102 || Алаџем Самуел Саломон, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 103 || Албала Видош Јосиф, 1901 - 1943, инженер || 42 |- | 104 || Албала Јосиф Рахел, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 105 || Албала Јосиф Видал, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 106 || Албала Меркадо Бенвенисти, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 107 || Албала Бенвенисти Рашел, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 108 || Албала Бенвенисти Исак, 1918 - 1943, трговски помошник || 25 |- | 109 || Албала Бенвенисти Клара, 1922 - 1943 || 21 |- | 110 || Албахари Моше Исак, 1891 - 1943, директор На Банка || 52 |- | 111 || Албахари Исак Стреа, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 112 || Албахари Исак Матнлда, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 113 || Албахари Исак Сафија, 1926 - 1943, ученичка || 17 |- | 114 || Албахари А. Јосиф, 1873 - 1943, градинар || 70 |- | 115 || Албахари Јосиф Синхула, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 116 || Албахари Јосиф Моис, 1929 - 1943 || 14 |- | 117 || Албахари Арон Леон, 1916 - 1943 || 27 |- | 118 || Албахари Леон Клара, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 119 || Албахари Леон Павила , 1942 - 1943 || 1 |- | 120 || Албахари Арон Навила, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 121 || Албахари Арон Ана, 1928 - 1943, работничка || 15 |- | 122 || Албахари Арон Леа, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 123 || Албахари Арон Луна, 1935 - 1943 || 8 |- | 124 || Албахари Јосиф Саломон, 1924 - 1943, градинар || 19 |- | 125 || Албахари Саломон Рајна, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 126 || Албахари Саломон Јосиф, 1942 - 1943 || 1 |- | 127 || Албохер Арон Ребека, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 128 || Албохср Арон Сарика, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 129 || Албсхер Арон Саломон, 1933 - 1943 || 10 |- | 130 || Албохер Арон Матилда, 1935 - 1943 || 8 |- | 131 || Албохер Арон Исак, 1935 - 1943 || 8 |- | 132 || Албухер Јосиф Аврам, 1905 - 1943 || 38 |- | 133 || Албухер Аврам Луна, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 134 || Албухер Аврам Саломон, 1930 -1943 || 13 |- | 135 || Албухер Аврам Алегри, 1933 - 1943 || 10 |- | 136 || Албухер Аврам Јосиф, 1936 - 1943 || 7 |- | 137 || Албухер Аврам Сарика, 1937 - 1943 || 6 |- | 138 || Албухер Аврам Давико, 1935 - 1943 || 8 |- | 139 || Албухер Исак Нисим, 1907 - 1943, кројач || 36 |- | 140 || Албухер Нисим Рикета, 1919 - 1943, кројач || 24 |- | 141 || Албухер Нисим Давид, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 142 || Албухер Нисим Исак, 1940 - 1943 || 3 |- | 143 || Албухер Нисим Луна, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 144 || Албухер Саломон Сунхула, 1883 - 1943 || 60 |- | 145 || Албухер Саломон Арон, 1926 - 1943 || 17 |- | 146 || Албухеро Саломон Моис, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 147 || Албухеро Моис Ана, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 148 || Албухеро Моис Саломон, 1937 - 1943 || 6 |- | 149 || Алишандра Исак Давид, 1889 - 1943 || 54 |- | 150 || Алишандра Давид Рена, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 151 || Алишандра Давид Рахамин, 1920 - 1943 || 23 |- | 152 || Алишандра Давид Аорам, 1922 - 1943 || 21 |- | 153 || Алишандра Давид Елвира, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 154 || Алишандра Давнд Јосиф, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 155 || Алишандра Исак Матилда, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 156 || Алишандра Исак Давид, 1941 - 1943 || 2 |- | 157 || Алкалај Хаим Алегра, 1905 || 38 |- | 158 || Алкалај Хаим Исак, 1924 - 1943 || 19 |- | 159 || Алкалај Хаим Бела, 1926 - 1943 || 17 |- | 160 || Алкалај Исак Берта, 1888- 1943, домаќинка || 55 |- | 161 || Алкалај Јаков Исак, 1907 - 1943 || 36 |- | 162 || Алкалај Исак Сарина, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 163 || Алкалај Исак Матилда, 1937 - 1943 || 6 |- | 164 || Алкалај Исак Јаков, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 165 || Алкалај Јаков Матилда, 188 0- 1943, домаќинка || 63 |- | 166 || Алкалај Јаков Јосиф, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 167 || Алкалај Јосиф Алегра, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 168 || Алкалај Давид Марко, 1897 - 1943 || 46 |- | 169 || Алкалај Марко Луна, 1904- 1943, домаќинка || 39 |- | 170 || Алкалај Марко Ренита, 1925 - 1943 || 18 |- | 171 || Алкалај Марко Матилда, 1930 - 1943 || 13 |- | 172 || Алкалај Moшe Менахем, 1921 - 1943, железничар || 22 |- | 173 || Алкалај Бохор Саломон, 1894 - 1943, службеник || 49 |- | 174 || Алкалај Саломон Клара, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 175 || Алкалај Саломон Симха, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 176 || Алкалај Саламон Мешулам, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 177 || Алкалај Саламон Рашела, 1937 - 1943, ученичка || 6 |- | 178 || Алкусер Ешуа Исак, 1904 - 1943 || 39 |- | 179 || Алкусер Исак Дудун, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 180 || Алкусер Исак Ешуа, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 181 || Алкусер Исак Стела, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 182 || Алкусер Исак Естерина, 1938 - 1943 || 5 |- | 183 || Алкусер Исак Јешуа, 1837 - 1943, трговец || 106 |- | 184 || Алкусер Јешуа Естреа, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 185 || Алкусер Јешуа Меир, 1905 - 1943, кројач || 38 |- | 186 || Алкусер Меир Рашела, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 187 || Алкусер Меир Исак, 1942 - 1943 || 1 |- | 188 || Алмозлино Јуда Мушон, 1890- 1943, носач || 53 |- | 189 || Алмозлино Мушон Дона, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 190 || Алмозлино Мушон Јаков, 1927 - 1943 || 16 |- | 191 || Алмозлино Мушон Џоја, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 192 || Алмозлино Анѓел Сабетај, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 193 || Алмозлино Сабетај Бела, 1907 - 1943, кројачка || 36 |- | 194 || Алмозлино Јосиф Сара, 1889 - 1943, кројачка || 54 |- | 195 || Алмозлино Јосиф Аврам, 1925 - 1943, кондураџија || 18 |- | 196 || Алтарас Саламон Давид, 1914 - 1943, столар || 29 |- | 197 || Алтарас Давид Фана, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 198 || Алтарас Давид Луна, 1941 - 1943 || 2 |- | 199 || Алтарас Давид Саламон, 1942 - 1943 || 1 |- | 200 || Алтарас Клара Исак, 1910 - 1943, фризер || 33 |- | 201 || Алтарас Исак Ребека, 1913 - 1943 || 30 |- | 202 || Алтарас Исак Клара, 1933 - 1943 || 10 |- | 203 || Алтарас Исак Тилда, 1938 - 1943 || 5 |- | 204 || Алтарас Исак Сара, 1942 - 1943 || 1 |- | 205 || Алтарас Аврам Јаков, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 206 || Алтарас Јаков Саламон, 1891 - 1943, техничар || 52 |- | 207 || Алтарас Саломон Естер, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 208 || Алтарас Саломон Симха, 1927 - 1943, Кро Јачка || 16 |- | 209 || Алтарас Саламон Клара, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 210 || Алтарас Саламон Леон, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 211 || Алтарас Саламон Јаков, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 212 || Алтарас Саламон Буиса, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 213 || Алтарас Саламон Исак, 1905 - 1943, кондураџија || 38 |- | 214 || Алтарац Исак Лора, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 215 || Алтарац Исак Леа, 1938 - 4З || 5 |- | 216 || Алтарац Исак Сарина, 1942 - 1943 || 1 |- | 217 || Алчех Елијо Моис, 1890 - 1943, трговец || 53 |- | 218 || Алчех Моис Естер, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 219 || Алчех Моис Дези, 1927 - 1943 || 16 |- | 220 || Алчех Елија Пепо, 1892 - 1943, трговец || 51 |- | 221 || Алчех Пепо Регина, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 222 || Алчех Пепо Ели, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 223 || Алчех Пепо Мориц, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 224 || Алчех Елио Раул, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 225 || Алчех Елио Салватор, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 226 || Алчех Салватор Ребека, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 227 || Алфандари Садик Султана, 1904 - 1943, кројачка || 39 |- | 228 || Алфандари Садик Самуел, 1936 - 1943 || 7 |- | 229 || Амар Аврам Моис, 1887 - 1943 || 56 |- | 230 || Амар Моис Мирјам, 1891 - 1943 || 52 |- | 231 || Амар Моис Caми, 1920 - 1943 || 23 |- | 232 || Амар Оис Дано, 1926 - 1943 || 17 |- | 233 || Амариљо Саломон Леон, 1907 - 1943, службеник || 36 |- | 234 || Амариљо Леон Сарина, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 235 || Амариљо Леон Матилда, 1938 - 1943 || 5 |- | 236 || Амариљо Саломон Саул, 1910 - 1943, службеник || 33 |- | 237 || Амариљо Саул Лота, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 238 || Анаф Адолф Јосиф, 1906 - 1943, електричар || 37 |- | 239 || Анаф Јосиф Симха, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 240 || Анаф Јосиф Рејна, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 241 || Анаф Јосиф Дона, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 242 || Анаф Јосиф Аврам, 1936 - 1943 || 7 |- | 243 || Анаф Марко Нака, 1883 - 1943, трговски патник || 60 |- | 244 || Анаф Нака Винтуча, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 245 || Анаф Нака Марко, 1920 - 1943, студент || 23 |- | 246 || Анаф Нака Буча, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 247 || Анѓел Хаим Алберт, 1913 - 1943, службеник || 30 |- | 248 || Анѓел Алберт Ребека, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 249 || Анѓел Алберт Хаим, 1942 - 1943 || 1 |- | 250 || Анѓел Хаим Алфред, 1911 - 1943, адвокат || 32 |- | 251 || Анѓел Алфред Ерна, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 252 || Анѓел Алфред Ирис, 1942 - 194З || 1 |- | 253 || Анѓел Хаим Салватор, 1917 - 1943, студент || 26 |- | 254 || Анѓел Салватор Ружа, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 255 || Анѓел Салватор Силва, 1942 - 1943 || 1 |- | 256 || Анѓел Јосиф Хаим, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 257 || Анѓел Xaим Сара, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 258 || Анѓел Хаим Јосиф, 1910 - 1943 || 33 |- | 259 || Анѓел Хаим Берта, 1914 - 1943 || 29 |- | 260 || Арама Исак Сунхула, 1885 - 1943 || 58 |- | 261 || Арам Исак Рашел, 1922 - 1943 || 21 |- | 262 || Арам Исак Флора, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 263 || Арие Јосиф Викторија, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 264 || Арие Јосиф Витал, 1904 - 1943, работник || 39 |- | 265 || Арие Јосиф Ернест, 1912 - 1943 || 31 |- | 266 || Арие Јосиф Саул, ? - 1943, службеник || / |- | 267 || Арие Јосиф Шарло, 1913 - 1943, службеник || 30 |- | 268 || Арие Хаим Исак, 1883 - 1943, работник || 60 |- | 269 || Арие Самуел Јосиф, 1896 - 1943 || 47 |- | 270 || Арие Јосиф Буена, 1904 - 1943 || 39 |- | 271 || Арие Јосиф Самуел, 1924 - 1943, техничар || 19 |- | 272 || Арие Јосиф Леон, 1929 - 1943 || 14 |- | 273 || Арие Јосиф Алфред, 1931 - 1943 || 12 |- | 274 || Арие Јосиф Леон, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 275 || Арие Леон Софија, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 276 || Арис Леон Давид, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 277 || Арие Самуел Лазар, 1912 - 1943 || 31 |- | 278 || Арие Лазар Маргита, 1920 - 1943 || 23 |- | 279 || Арие Лазар Рифка, 1942 - 1943 || 1 |- | 280 || Арие Самуел Рифка, 1876 - 194З || 67 |- | 281 || Ароести Мушон Алберт, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 282 || Ароести Алберт Фрида, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 283 || Ароести Алберт Мушон, 1934 - 1943 || 9 |- | 284 || Ароести Мушон Исак, 1891 - 1943, работник || 52 |- | 285 || Ароести Исак Грација, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 286 || Ароести Исак Моис, 1921 - 1943 || 22 |- | 287 || Ароести Исак Сара, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 288 || Ароести Исак Лузи, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 289 || Ароести Аврам Маир, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 290 || Ароести Маир Естер, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 291 || Ароести Маир Леа, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 292 || Ароести Маир Луна, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 293 || Ароести Маир Сол, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 294 || Ароести Маир Џоја, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 295 || Ароести Маир Аврам, 1929 - 1943, помошник || 14 |- | 296 || Ароести Маир Алеrра, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 297 || Ароести Мушон Мајо, 1910 - 1943, трговец || 33 |- | 298 || Ароести Мајо Жули, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 299 || Ароссти Мајо Мошо, 1934 - 1943 || 9 |- | 300 || Ароести Аврам Јосиф, 1908 - 1943, земјоделец || 35 |- | 301 || Ароести Јосиф Марије, 1913 - 1943 || 30 |- | 302 || Ароести Јосиф Естер, 1937 - 1943 || 6 |- | 303 || Ароести Јосиф Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 304 || Ароести Исак Фрида, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 305 || Ароести Исак Сарина, 1934 - 1943 || 9 |- | 306 || Ароести Исак Мушон, 1939 - 1943 || 4 |- | 307 || Ароести Бењамин Шак, 1912 - 1943, кројач || 31 |- | 308 || Ароести Шак Мирјам, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 309 || Ароести Шак Регина, 1941 - 1943 || 2 |- | 310 || Ароести Венијамин Матилда, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 311 || Ароести Давид Шак, 1915 - 1943, службеник || 28 |- | 312 || Ароести Шак Рашел, 1924 - 1943, студентка || 19 |- | 313 || Ароести Давид Грација, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 314 || Арон Аврам Арон, 1893 - 1943 || 50 |- | 315 || Аврам Арон Ана, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 316 || Аврам Арон Ребека, 1935 - 1943 || 8 |- | 317 || Аврам Арон Дудун, 1937 - 1943 || 6 |- | 318 || Арон С. Арон, 1883 - 1943 || 60 |- | 319 || Арон Арон Рејна, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 320 || Арон Сабетај Давид, 1896 - 1943, работник || 47 |- | 321 || Арон Давид Вида, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 322 || Арон Давид Сабетај, 1925 - 1943, бравар || 18 |- | 323 || Арон Давид Јаков, 1927 - 1943, електротехничар || 16 |- | 324 || Арон Аврам Леон, 1897 - 1943 || 46 |- | 325 || Арон Нисим Нисим Матушка, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 326 || Арон Мисим Јаков, 1912 - 1943 || 31 |- | 327 || Арон Сабетај Менахем, 1911 - 1943, градинар || 32 |- | 328 || Арон Менахем Луна, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 329 || Арон Менахем Естер, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 330 || Арон Менахем Бењамин, 1910 - 1943 || 33 |- | 331 || Арон Бабетај Естер, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 332 || Арон Аврам Моис, 1896 - 1943, кожар || 47 |- | 333 || Арон Моис Винка, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 334 || Арон Моис Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 335 || Арон Сабетај Саламон, 1885 - 1943 || 58 |- | 336 || Арон Саломон Естер, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 337 || Арути Давид Аврам, 1908 - 1943, службеник || 35 |- | 338 || Арути Аврам Рашела, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 339 || Арути Аврам Матилда, 1936 - 1943 || 7 |- | 340 || Арути Аврам Давид, 1941 - 1943 || 2 |- | 341 || Арух Јосиф Мордохај, 1893 - 1943 || 50 |- | 342 || Арух Мордохај Сара, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 343 || Арух Мордохај Cимкa, 1923 - 1943, ученичка || 20 |- | 344 || Арух Мордохај Јосеф, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 345 || Асаел Саломон Барух, 1886 - 1943, трговец || 57 |- | 346 || Асаел Барух Џулија, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 347 || Асаел Барух Хаим, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 348 || Асаел Емануел Вуена, 1904 - 1943 || 39 |- | 349 || Асаел Емануед Оранија, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 350 || Асаел Емануел Леон, 1928 - 1943, кондураџија || 15 |- | 351 || Асаел Емануел Лаломон, 1934 - 1943 || 9 |- | 352 || Асаел Емануел Леа, 1935 - 1943 || 8 |- | 353 || Асаел Самуел Елиас, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 354 || Асаел Елиас Денис, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 355 || Асаел Елиас Самуел, 1939 - 1943 || 4 |- | 356 || Асаел Хаим Естерина, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 357 || Асаел Бохур Јешуа, 1886 - 1943, трговец || 57 |- | 358 || Асаел Јешуа Решел, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 359 || Асаел Самуел Луна, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 360 || Асаел Самуел Бењамин, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 361 || Асаел Самуел Јосиф, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 362 || Ботон Аврам Дудун, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 363 || Асаел Бохор Рахамин, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 364 || Асаел Рахамин Тона, 1895 - 1943, кројачка || 48 |- | 365 || Асаел Рахамин Клара, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 366 || Асаел Рахамин Реа, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 367 || Асаел Бохор Самуел, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 368 || Асаел Самуел Сара, 1901 - 1943 || 42 |- | 369 || Асаел Самуел Хаим, 1917 - 1943 || 26 |- | 370 || Асео Аврам Овадија, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 371 || Асео Овадија Сол, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 372 || Асео Овадија Алберт, 1918 - 1943, трговец || 25 |- | 373 || Асео Овадија Дин, 1919 - 1943, трговец || 24 |- | 374 || Асео Овадија Викторија, 1927 - 1943 || 16 |- | 375 || Асео Абрахам Сабетај, 1869 - 1943, Трrоѕец || 74 |- | 376 || Асео Сабетај Буен.А, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 377 || Астарел Моша Аврам, 1885 - 1943 || 58 |- | 378 || Астарел Аврам Нети, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 379 || Аџубел Самуел Исак, 1918 - 1943, кројач || 25 |- | 380 || Аџубел Шимсон Самуел, 1903 - 1943, келнер || 40 |- | 381 || Aшep Самуел Челеби, 1897 - 1943, Авто механичар || 46 |- | 382 || Барух Давид Бењамин, 1866 - 1943, трговец || 77 |- | 383 || Барух Аврам Давид, 1913 - 1943, работник || 30 |- | 384 || Барух Давид Роза, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 385 || Барух Давид Ребека, 1938 - 1943 || 5 |- | 386 || Барух Давм Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 387 || Барух Бини Давид, 1905 - 1943, работник || 38 |- | 388 || Барух Давид Рашел А, 1905 - 1943, кројачка || 38 |- | 389 || Барух Аврам Естер, 1926 - 1943 || 17 |- | 390 || Барух Бењамин Исак, 1875 - 1943, трговец || 68 |- | 391 || Барух Исак Флора, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 392 || Барух Исак Алегра, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 393 || Барух Исак Елвира, 1917 - 1943, кројачка || 26 |- | 394 || Барух Исак Бењамин, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 395 || Барух Исак Аврам, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 396 || Барух Давид Исак, 1875 - 1943 || 68 |- | 397 || Барух Исак Ребека, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 398 || Барух Исак Нисим, 1909 - 1943 || 34 |- | 399 || Барух Мауер Исидор, 1908 - 1943, инженер || 35 |- | 400 || Барух Исидора Жана, 1909 - 1943, забен лекар || 34 |- | 401 || Барух Леон Калман, 1918 - 1943, забен техничар || 25 |- | 402 || Барух Бењамин Леон, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 403 || Барух Леон Сара, 1890 - 1943 || 53 |- | 404 || Барух Леон Бењамин, 1926 - 1943 || 17 |- | 405 || Барух Аврам Мауер, 1880 - 1943, трговец, || 63 |- | 406 || Барух Мауер Ципура, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 407 || Барух Мауер Барони, 1910 - 1943, трговец || 33 |- | 408 || Барух Мауер Рашел, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 409 || Барух Исак Челебон, 1873 - 1943, кројач || 70 |- | 410 || Барух Исак Сунхула, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 411 || Бахар Самуел Дона, 1870 - 1943 || 73 |- | 412 || Бахар Ефраим Исак, 1912 - 1943, кројач || 31 |- | 413 || Бахар Исак Алиса, 1911 - 1943 || 32 |- | 414 || Бахар Хаим Исак, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 415 || Бахар Исак Џоја, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 416 || Бахар Аврам Леви, 1874 - 1943, кондураџија || 69 |- | 417 || Бахар Леви Клара, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 418 || Бахар Леви Леа, 1905 - 1943 || 38 |- | 419 || Бахар Леви Мирјам, 1922 - 1943 || 21 |- | 420 || Бахар Леви Естер, 1912 - 1943 || 31 |- | 421 || Бахар Хаим Мазалто, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 422 || Бахар Челебон Винесија, 1924 - 1943 || 19 |- | 423 || Бахар Челебон Давид, 1925 - 1943 || 18 |- | 424 || Бахар Арон Моша, 1880 - 1943 || 63 |- | 425 || Бахар Моше Сара, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 426 || Бахар Хаим Сол, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 427 || Бахар Хаим Рашела, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 428 || Бахар Хаим Вида, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 429 || Бахар Бесалел Шак, 1888 - 1943, железничар || 55 |- | 430 || Бахар Шак Луча, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 431 || Бачкај Билим Дезидер, 1900 - 1943 || 43 |- | 432 || Бачкај Дезидер Милисавет, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 433 || Бачкај Дезидер Леа, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 434 || Бачкај Дезмер Мирјам, 1935 - 1943 || 8 |- | 435 || Беакар Мушон Жак, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 436 || Бејакар Жак Адела, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 437 || Бејакар Жак Моис, 1938 - 1943 || 5 |- | 438 || Бејакар Мушон Џоја, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 439 || Бејакар Моше Мајер, 1914 - 1943 || 29 |- | 440 || Бејакар Мајер Луча, 1914 - 1943 || 29 |- | 441 || Бејакар Сабетај Перил, 1916 - 1943 || 27 |- | 442 || Бејакар Перил Сара, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 443 || Бејакар Перил Сабетај, 1939 - 1943 || 4 |- | 444 || Бејакар Перил Мордохај, 1942 - 1943 || 1 |- | 445 || Калдерон Мордохај Поломба, 1934 - 1943 || 9 |- | 446 || Бејакар Саломон Самуел, 1905 - 1943 || 38 |- | 447 || Бејакар Самуел Матилда, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 448 || Бејакар Самуел Лили, 1928 - 1943 || 15 |- | 449 || Бејакар Самуел Саломон, 1931 - 1943 || 12 |- | 450 || Бехар Саломон Алегра, 1935 - 1943 || 8 |- | 451 || Бехар Саломон Луча, 1940 - 1943 || 3 |- | 452 || Бејосиф Јосиф Хаим, 1885 - 1943, трговец || 58 |- | 453 || Бејосиф Хаим Жанета, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 454 || Бејосиф Хаим Рената, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 455 || Бенаврам Аврам Алберт, 1891 - 1943 || 52 |- | 456 || Бенаврам Хаим Регина, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 457 || Бенаврам Алберт Сара, 1927 - 1943 || 16 |- | 458 || Бенаврам Алберт Исак, 1932 - 1943 || 11 |- | 459 || Бенаврам Алберт Ивона, 1935 - 1943 || 8 |- | 460 || Бенаврам Алберт Хаим, 1939 - 1943 || 4 |- | 461 || Бенадон Моше Дан, 1868 - 1943, работник || 75 |- | 462 || Бенадон Дан Мирјам, 1871 - 1943, домаќинка || 72 |- | 463 || Бенвенисти Давид Шемаја, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 464 || Бенвенисти Шемаја Рејна, 1903 - 1943, кројачка || 40 |- | 465 || Бенвенисти Шемаја Давид, 1933 - 1943 || 10 |- | 466 || Бенвенисти Шемаја Рифка, 1935 - 1943 || 8 |- | 467 || Бендавид Ханох Дудун, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 468 || Бендавид Хаим Естер, 1873 - 1943 || 70 |- | 469 || Бенруби Аврам Вида, 1907 - 1943 || 36 |- | 470 || Бендавид Хаим Јосиф, 1877 - 1943, службеник || 66 |- | 471 || Бендавид Јосиф Мари, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 472 || Бендавид Јосиф Сузана, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 473 || Бендавид Јосиф Исак, 1925 - 1943, столар || 18 |- | 474 || Бенјкар Аврам Сунхула, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 475 || Бераха Хаим Алберт, 1916 - 1943, трговец || 27 |- | 476 || Бераха Хаим Вентура, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 477 || Бераха Хаим Јаков, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 478 || Бераха Нисим Бембо, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 479 || Бераха Нисим Јосиф, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 480 || Бераха Нисим Мордохај, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 481 || Бераха Нисим Сарина, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 482 || Бераха Јосиф Давид, 1867 - 1943 || 76 |- | 483 || Бераха Давид Сара, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 484 || Бераха Давид Жак, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 485 || Бераха Жак Естер, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 486 || Бераха Жак Сара, 1923 - 1943 || 20 |- | 487 || Бераха Давид Јосиф, 1895 - 1943, трговец со крзно || 48 |- | 488 || Бераха Јосиф Џилда, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 489 || Бераха Јосиф Сара, 1937 - 1943 || 6 |- | 490 || Бераха Чејiебон Елијао, 1872 - 1943, трговец || 71 |- | 491 || Бераха Елијао Букица, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 492 || Бераха Елијао Булиса, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 493 || Бераха Елијао Абрахам, 1919 - 1943 || 24 |- | 494 || Бераха Елијао Шалон, 1917 - 1943, работник || 26 |- | 495 || Бераха Хаские Исак, 1894 - 1943, помошник аптекар || 49 |- | 496 || Бераха Исак Марика, 1912 - 1943 || 31 |- | 497 || Бераха Исак Ика, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 498 || Бераха Равен Јаков, 1894 - 1943, работник || 49 |- | 499 || Бераха Јаков Рејна, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 500 || Бераха Јаков Деља, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 501 || Бераха Јаков Јосиф, 1916 - 1943 || 27 |- | 502 || Бераха Јосиф Естер, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 503 || Бераха Моис Јосеф, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 504 || Бераха Јосеф Ирена, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 505 || Бераха Јосеф Моис, 1941 - 1943 || 2 |- | 506 || Бераха Рабено Ментеш, 1897 - 1943, фризер || 46 |- | 507 || Бераха Ментеш Рашела, 189 6-- 1943, домаќинка || 47 |- | 508 || Бераха Ментеш Естер, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 509 || Бераха Рабено Хескија , 1928 - 1943, домаќинка || 15 |- | 510 || Бераха Рабено Рашела, 1863 - 1943 || 80 |- | 511 || Бераха Череби Ментеш, 1903 - 1943, службеник || 40 |- | 512 || Бераха Ментеш Лиза, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 513 || Бераха Ментеш Пинхас, 1941 - 1943 || 2 |- | 514 || Бераха Саломон Меркадо, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 515 || Бераха Меркадо Берта, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 516 || Бераха Мерк.Адо Саломон, 1921 - 1943, трговец || 22 |- | 517 || Бераха Меркадо Сзрина, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 518 || Бераха Меркадо Моше, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 519 || Бераха Меркадо Ерна, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 520 || Бераха Јосеф Моис, 1879 - 1943, трговец || 64 |- | 521 || Бераха Моис Матилда, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 522 || Бераха Моис Давид, 1912 - 1943, фотограф || 31 |- | 523 || Бераха Маир Моис, 1865 - 1943, трговец || 78 |- | 524 || Бераха Моис Рашела, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 525 || Бити Нисим Сара, 1924 - 1943, помошничка || 19 |- | 526 || Бераха Јаков Нисим, 1885 - 1943 || 58 |- | 527 || Бераха Нисим Мазал, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 528 || Бераха Нисим Перла, 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 529 || Бераха Нисим Естер, 1926 - 1943, ученичка || 17 |- | 530 || Бераха Нисим Аврам, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 531 || Бераха Челебон Рахамин, 1881 - 1943 || 62 |- | 532 || Бераха Раха.Мин Вида, 1886 - 1943 || 57 |- | 533 || Бераха Рахамин Роза, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 534 || Бераха Нисим Саломон, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 535 || Бераха Саломон Леа, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 536 || Бераха Саломон Мазал, 1942 - 1943 || 1 |- | 537 || Береси Самуел Аврам, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 538 || Береси Аврам Исак, 1915 - 1943, работник || 28 |- | 539 || Береси Аврам Регина , 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 540 || Береси Регина Нина, 1942 - 1943 || 1 |- | 541 || Береси Самуел Јешуа, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 542 || Береси Јешуеа Сунхула, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 543 || Береси Абрахам Самуел, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 544 || Береси Абрахам Естерина, 1918 - 1943, кројачка || 25 |- | 545 || Бехар Моше Аврам, 1908 - 1943 || 35 |- | 546 || Бехар Аврам Фрида, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 547 || Бехар Аврам Моис, 1938 - 1943 || 5 |- | 548 || Бехар Моше Арон, 1906 - 1943, електричар || 37 |- | 549 || Бехар Арон Ребека, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 550 || Бехар Р. Бењамин, 1911 - 1943 || 32 |- | 551 || Бехар Бењамни Сарина, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 552 || Бехар Бењамин Рахамин, 1941 - 1943 || 2 |- | 553 || Бехар Рафаел Јаков, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 554 || Бехар Јаков Ра Хел, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 555 || Бехар Јаков Џоја, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 556 || Бехар Јаков Леа, 1925 - 1943 || 18 |- | 557 || Бехар Јаков Естер, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 558 || Бехар Јаков Сунхула, 1935 - 1943 || 8 |- | 559 || Бераха Челебон Бењамин, 1886 - 1943, работник || 57 |- | 560 || Бераха Бењамин Жамила, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 561 || Бераха Бењамин Мирјам, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 562 || Бехар Аврам Рафаел, 1901 - 1943 || 42 |- | 563 || Бехар Рафаел Ребек А, 1903 - 1943 || 40 |- | 564 || Туби Сабетај Масан, 1903 - 1943 || 40 |- | 565 || Бехар Рафаел Ема, 1936 - 1943 || 7 |- | 566 || Бивас Јосиф Барух, 1907 - 1943 || 36 |- | 567 || Бивас Барух Викторија, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 568 || Бивас Барух Јосиф, 1932 - 1943 || 11 |- | 569 || Бивас Барух Масаја, 1936 - 1943 || 7 |- | 570 || Бивас Давид Оро, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 571 || Бивас Давид Барух, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 572 || Бивас Давид Шако, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 573 || Бивас Барух Алеrра, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 574 || Бивас Барух Давид, 1939 - 1943 || 4 |- | 575 || Бивас Шако Леа, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 576 || Бива.Е Шако Давид, 1941 - 1943 || 2 |- | 577 || Бивас Израел Хаим, 1870 - 1943 || 73 |- | 578 || Бивас Хаим Склава, 1871 - 1943 || 72 |- | 579 || Бивас Хаим Буки, 1891 - 1943 || 52 |- | 580 || Бивас Хаим Лариета, 1912 - 1943 || 31 |- | 581 || Бинас Барух Лезер, 1893 - 1943, болничар || 50 |- | 582 || Бинас Лезер Бука, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 583 || Бинас Лезер Естер, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 584 || Бинас Лезер Паломба, 1925 - 1943, домаќинка || 18 |- | 585 || Бинас Лезер Луна, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 586 || Бинас Лезер Барух , 1940 - 1943 || 3 |- | 587 || Бинас Лезер Лиза, 1940 - 1943 || 3 |- | 588 || Бинас Бахар Моше, 1894 - 1943, работник || 49 |- | 589 || Бинас Моше Класа, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 590 || Бинас Моше Ј Уда, 1921 - 1943, работник || 22 |- | 591 || Бинас Моше Аврам, 1925 - 1943, работник || 18 |- | 592 || Бинас Моше Самуел, 1928 - 1943, работник || 15 |- | 593 || Бијiас Моше Рашела, 1931 - 1943 || 12 |- | 594 || Бити Јосиф Ашер, 1917 - 1943 || 26 |- | 595 || Бити Ашер Рашела, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 596 || Бити Ашер Јосиф, 1939 - 1943 || 4 |- | 597 || Бити Ментеш Давид, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 598 || Бити Давид Оро, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 599 || Бити Давид Берта, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 600 || Бити Давид Рах А.Мин, 1931 - 1943 || 12 |- | 601 || Бити Давид Сара, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 602 || Бити Давид Матилда, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 603 || Бити Ашер Јосиф, 1873 - 1943 || 70 |- | 604 || Бити Давид Болиса, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 605 || Битран Давид Јосиф, 1885 - 1943, учител || 58 |- | 606 || Битран Јосиф Сара, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 607 || Бити Јосиф Марко, 1913 - 1943, работник || 30 |- | 608 || Бити Марко Естер, 1912 - 1943, кројачка || 31 |- | 609 || Ити Аврам Нисим, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 610 || Бити Аврам Мазар, 1867 - 1943, домаќинка || 76 |- | 611 || Бити Аврам Жули, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 612 || Бити Н. Руфел, 1919 - 1943, фирмописац || 24 |- | 613 || Бити Руфел Рикета, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 614 || Бнти Руфел Викториј А, 1917 - 1943, службеничка || 26 |- | 615 || Б Ити Руфел Рејна, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 616 || Бити А. Самуел, 1884 - 1943, службеник || 59 |- | 617 || Бити Самуел Дудун, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 618 || Бити Самуел Аврам, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 619 || Бити Јаков Сара, 1872 - 1943, домаќинка || 71 |- | 620 || Бити Мошон Хаим, 1896 - 1943, трговец || 47 |- | 621 || Бити Хаим Леа, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 622 || Бишорда Јосиф Леон, 1906 - 1943, трговски помошник || 37 |- | 623 || Бишорда Леон Рашел, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 624 || Бишорда Леон Естер, ? - 1943, ученичка || / |- | 625 || Бишорда Леон Јосиф, 1937 - 1943 || 6 |- | 626 || Бишорда Л. Нисим, 1909 - 1943, работник || 34 |- | 627 || Бишорда Нисим Мариј Е, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 628 || Бишорда Л. Буена, 1870 - 1943 || 73 |- | 629 || Блајер Исидор Золтан, 1918 - 1943, фотограф || 25 |- | 630 || Богано Јосиф Аврам, 1910 - 1943 || 33 |- | 631 || Богано Аврам Рашела , 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 632 || Богано Аврам Датилда, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 633 || Богано Аврам Јосеф, 1937 - 1943 || 6 |- | 634 || Боrано Аврам Израел, 1938 - 1943 || 5 |- | 635 || Касаки Израел Хана, 1890 - 1943 || 53 |- | 636 || Болано Јаков Мордо, 1888 - 1943, мајстор || 55 |- | 637 || Болано Мордо Ребека, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 638 || Болано Мордо Шак, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 639 || Болано Мордо Синора, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 640 || Болано Мордо Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 641 || Болано Јаков Синора, 1877 - 1943 || 66 |- | 642 || Бонана Јосеф Саламон, 1896 - 1943 || 47 |- | 643 || Бонана Саламон Џулија, 1897 - 1943 || 46 |- | 644 || Бонана Саламон Матилда, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 645 || Бонана Саламон Јосиф, 1926 - 1943, фотограф || 17 |- | 646 || Бонана Саламон Исак, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 647 || Бонано Мордохај Моис, 1912 - 1943, помошник || 31 |- | 648 || Бонано Моис Матилда, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 649 || Бонано Моис Катерина, 1912 - 1943 || 31 |- | 650 || Ботон Аврам Давид, 1905 - 1943 || 38 |- | 651 || Ботон Давид Вида, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 652 || Ботон Давид Грација, 1938 - 1943 || 5 |- | 653 || Ботон Јак Регина, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 654 || Ботон Јак Аврам, 1920 - 1943, помошник || 23 |- | 655 || Ботон Јак Грација, 1924 - 1943 || 19 |- | 656 || Бохор Исак Давид, 1883 - 1943 || 60 |- | 657 || Бохор Давид Бела, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 658 || Бохор Давид Хана, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 659 || Бохор Давид Исак, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 660 || Букиш Аврам Фина, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 661 || Букиш Аврам Саша, 1926 - 1943, помошник || 17 |- | 662 || Букиш Аврам Јаков, 1927 - 1943 || 16 |- | 663 || Вајс Игнас Абел, 1913 - 1943, заболекар || 30 |- | 664 || Вајс Абел Сарина, 1916 - 1943, кројачка || 27 |- | 665 || Вајс Абел Мирјам, 1940 - 1943 || 3 |- | 666 || Вајс Абел Исидор, 1876 - 1943, трговец || 67 |- | 667 || Вајс Исидор Адела, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 668 || Вајнбергер Андриа Ана, 1912 - 1943, кројачка || 31 |- | 669 || Вајнбергер Андриа Вера, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 670 || Вајнберrер Андриа Иво, 1938 - 1943 || 5 |- | 671 || Baјншtajн Анџел Јосиф, 1879 - 1943 || 64 |- | 672 || Вајштајн Иосиф Паломба 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 673 || Вајнштајн Ансел Леон, 1883 - 1943, кондураџија || 60 |- | 674 || Вајнштајн Леон Сунхула, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 675 || Вајнштајн Леон Моис, 1917 - 1943, кондураџија || 26 |- | 676 || Вајнштајн Леон Дудун, 192 2- 1943, кројачка || 21 |- | 677 || Вајнштајн Леон Марко, 1924 - 1943, бравар || 19 |- | 678 || Вајнштајн Аѓел Лидо, 1884 - 1943 || 59 |- | 679 || Вајнштајн Лидо Сара, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 680 || Вајнштајн Лидо Хаим, 1920 - 1943 || 23 |- | 681 || Вајнштајн Лидо Вида, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 682 || Вајнштајн Лисон Моис, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 683 || Вајнштајн Моис Марика, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 684 || Бејакар Руфел Ернеста, 1921 - 1943, работничка || 22 |- | 685 || Варон Рубен Бити, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 686 || Барон Рубен Рашел, 1865 - 1943 || 78 |- | 687 || Барон Бити Соња, 1912 - 1943 || 31 |- | 688 || Барон Бити Аница, 1931 - 1943 || 12 |- | 689 || Барон Бити Саломон, 1934 - 1943 || 9 |- | 690 || Варон Бити Рашела, 1939 - 1943 || 4 |- | 691 || Барон Саломон Исак, 1890 - 1943, кројач || 53 |- | 692 || Барон Исак Букица, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 693 || Барон Исак Клара, 1922 - 1943, плетачка || 21 |- | 694 || Барон Исак Јехова, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 695 || Барон Исак Бела, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 696 || Василсковски Леви Израел, 1893 - 1943, келнер || 50 |- | 697 || Василковски Израел Стерина, 1901 - 1943, || 42 |- | 698 || Василсковски Израел Грација, 1925 - 1943, домаќинка || 18 |- | 699 || Василковски Израел Рашела, 1927 - 1943 || 16 |- | 700 || Василковски Израел Ида, 1930 - 1943 || 13 |- | 701 || Василковски Израел Карита, 1939 - 1943 || 4 |- | 702 || Василкоѕски Израел Лора, 1935 - 1943 || 8 |- | 703 || Виг Аладар Андреја, 1911 - 1943, трговски помошник || 32 |- | 704 || Виr Андреја Ребека, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 705 || Виr Андреја Ерна, 1936 - 1943 || 7 |- | 706 || Виг Андреја Аврам, 1938 - 1943 || 5 |- | 707 || Виг Аладар Елена, 1916 - 1943, кројачка || 27 |- | 708 || Виr Аладар Тера, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 709 || Гатењо Јаков Аврам, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 710 || Гатењо Аврам Руша, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 711 || Гатењо Аврам Јаков, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 712 || Гатењо Аврам Рифка, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 713 || Гатењо Аврам Матуша, 1935 - 1943, || 8 |- | 714 || Гатењо Давид Алберт, 1891 - 1943, машински инженер || 52 |- | 715 || Гатењо Алберт Ернеста, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 716 || Гатењо Алберт Давид, 1928 - 1943 || 15 |- | 717 || Гатењо Алберт Бењамин, 1932 - 1943 || 11 |- | 718 || Гатењо Аврам Давид, 1865 - 1943, трговец || 78 |- | 719 || Гатељо Давм Сол, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 720 || Гатењо Јуда Алберт, 1907 - 1943, службеник || 36 |- | 721 || Гатељо Алберт Алис, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 722 || Гатењо Јуда Џонџа, 1879 - 1943 || 64 |- | 723 || Гатењо Алберт Жанина, 1940 - 1943 || 3 |- | 724 || Коен Јаков Алегра, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 725 || Гатењо Леон Исак, 1904 - 1943, книжар || 39 |- | 726 || Гатењо Исак Викторија, 1909 - 1943 || 34 |- | 727 || Гатењо Исак Леон, 1937 - 1943 || 6 |- | 728 || Гатењо Исак Естер, 1940 - 1943 || 3 |- | 729 || Гатењо Саул Леон, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 730 || Гатењо Леон Винка, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 731 || Гатењо Леон Саул, 1940 - 1943 || 3 |- | 732 || Гатењо Леон Моис, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 733 || Гатењо Моис Ева, 1921 - 1943 || 22 |- | 734 || Гатењо Ј. Моша, 1873 - 1943, работник || 70 |- | 735 || Гатењо Мошон Сара, 1916 - 1943, забен техничар || 27 |- | 736 || Гатењо Саламон Ребека, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 737 || Гатењо Саламои Алберт. 1913 - 1943, службеник || 30 |- | 738 || Гатењо Саламон Матилда, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 739 || Гатењо Јуда Саул, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 740 || Гатењо Саул Сара, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 741 || Гатењо Саул Алберт, 1916 - 1943, лекар || 27 |- | 742 || Гатењо Саул Шарбо, 1920 - 1943, ученик || 23 |- | 743 || Гершон Моше Аврам, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 744 || Гершон Аврам Стела, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 745 || Гершои Аврам Рифка, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 746 || Гершои Аврам Матика, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 747 || Гершон Аврам Моше, 1938 - 1943 || 5 |- | 748 || Гершон Моше Исак, 1879 - 1943, трговец || 64 |- | 749 || Гершон Исак Паломба, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 750 || Гершон Моша Јосиф, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 751 || Гершон Јосиф Лиза, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 752 || Гершон Јосиф Арон, 1929 - 1943 || 14 |- | 753 || Гершон Исак Моис, 1909 - 1943, работник || 34 |- | 754 || Гершон Моис Мирјам, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 755 || Гершон Моис Исак, 1937 - 1943 || 6 |- | 756 || Гершон Моис Паломба, 1941 - 1943 || 2 |- | 757 || Гершон Исак Пепо, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 758 || Гершон Пепо Регина, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 759 || Гершон Пепо Паломба, 1942 - 1943 || 1 |- | 760 || Голштајн Бахар Јаков, 1884 - 1943, кројач || 59 |- | 761 || Гринвалд Игнат Ото, 1895 - 1943, Дрогерист || 48 |- | 762 || Гринвалд Ото Берта , 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 763 || Гринвалд Ото Звонимир, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 764 || Давид Давид Буена, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 765 || Давид Давид Ребека, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 766 || Давид Исак Буена, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 767 || Давид Исак Давид, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 768 || Давид Давид Вида, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 769 || Давид Давид Матика, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 770 || Давид Давид Исак, 1928 - 1943, || 15 |- | 771 || Данити Биња Матилда, 1880 - 1943, кројачка || 63 |- | 772 || Данон Шимон Садо, 1891 - 1943, трговец || 52 |- | 773 || Данон Аврам Тончи, 1900 - 1943, кројачка || 43 |- | 774 || Данон Аврам Аврам, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 775 || Даса Јосиф Арон, 1910 - 1943, трговец || 33 |- | 776 || Даса Арон Матилда, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 777 || Даса Јосиф Јаков, 1909 - 1943, службеник || 34 |- | 778 || Даса Јаков Матилда, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 779 || Даса Јаков Рејка, 1934 - 1943 || 9 |- | 780 || Даса Јаков Луна, 1938 - 1943 || 5 |- | 781 || Даса Јосиф Реика, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 782 || Даса Јосеф Моис, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 783 || Даса Моис Буена, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 784 || Даса Моис Јосеф, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 785 || Даса Моис Марух, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 786 || Даса Моис Јаков, 1938 - 1943 || 5 |- | 787 || Даса Јосиф Саламон, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 788 || Даса Саламон Рашел, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 789 || Даса Саламон Јосиф, 1922 - 1943, трговец || 21 |- | 790 || Демајо Јосиф Алберт, 1916 - 1943, трговски помошник || 27 |- | 791 || Демајо Алберт Матилда, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 792 || Демајо Бењамин Јосиф, 1880 - 1943, кондураџија || 63 |- | 793 || Демајо Јосиф Регина, 1900 - 1943, Домакинха || 43 |- | 794 || Демајо Јосиф Бењамин, 1920 - 1943, трговски помошник || 23 |- | 795 || Демајо Јосиф Исак, 1923 - 1943, трговски помошник || 20 |- | 796 || Демајо М. Лиза, 1917 - 1943, кројачка || 26 |- | 797 || Демајо М. Јошко, 1937 - 1943 || 6 |- | 798 || Демајо Јосиф Сабетај, 1908 - 1943, трговски помошник || 35 |- | 799 || Демајо Сабетај Сара, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 800 || Демајо Сабетај Оро, 1936 - 1943, || 7 |- | 801 || Демајо Сабетај Јосиф, 1937 - 1943 || 6 |- | 802 || Буко Сара Демајо, 1866 - 1943 || 77 |- | 803 || Демајо Израел Сара, 1879 - 1943 || 64 |- | 804 || Демајо Јосиф Сара, 1927 - 1943 || 16 |- | 805 || Демајо Јосиф Стела, 1930 - 1943 || 13 |- | 806 || Демајо Јосиф Туника, 1932 - 1943 || 11 |- | 807 || Демајо Јосиф Рејна, 1938 - 1943 || 5 |- | 808 || Демајо Јосиф Мирјам, 1940 - 1943 || 3 |- | 809 || Дојч Сигмон Јосиф, 1905 - 1943 || 38 |- | 810 || Дојч Јосиф Жанета, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 811 || Дојч Јосиф Руж, 1938 - 1943 || 5 |- | 812 || Езер Миха Флора, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 813 || Езер Мика Нислим, 1929 - 1943 || 14 |- | 814 || Езер Мика Нина, 1936 - 1943 || 7 |- | 815 || Елазар Манахе Нисим, 1921 - 1943, Кино Оператер || 22 |- | 816 || Елазар Менахе Регина, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 817 || Елиезер Јосиф Исак, 1896 - 1943, трговец || 47 |- | 818 || Елиезер Исак Алберт, 1914 - 1943, електричар || 29 |- | 819 || Елиезер Јаков Јосиф, 1897 - 1943, Јорганџија || 46 |- | 820 || Елиезер Јосиф Матилда, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 821 || Елиезер Јосиф Јаков, 1925 - 1943 || 18 |- | 822 || Елиезер Јосиф Диана, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 823 || Ергас Мошон Аврам, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 824 || Eргаc Аврам Рашел, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 825 || Ергас Аврам Рена, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 826 || Ергас Аврам Моис, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 827 || Ергас Аврам Сара, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 828 || Ергас Аврам Луна, 1939 - 194З || 4 |- | 829 || Ергас Саламон Аврам, 1894 - 1943, стаклар || 49 |- | 830 || Ергас Аврам Дудун, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 831 || Ергас Аврам Елвира, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 832 || Ергас Аврам Давид, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 833 || Ергас Саламон Исак, 1890 - 1943, трговски помошник || 53 |- | 834 || Ергас Исак Формоза , 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 835 || Ергас Аврам Јосиф, 1897 - 1943, кројач || 46 |- | 836 || Ергас Јосиф Естреа, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 837 || Ергас Аврам Мушон, 1860 - 1943, трговец || 83 |- | 838 || Eprac Мушон Рејна, 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 839 || Ергас Исак Мушон, 1861 - 1943 || 82 |- | 840 || Ергас Мушон Луна, 1861 - 1943 || 82 |- | 841 || Eprac Дарио Руча, 1894 - 1943 || 49 |- | 842 || Ергас Џисто Сара, 1904 - 1943 || 39 |- | 843 || Ергас Џисто Луна, 1934 - 1943 || 9 |- | 844 || Ергас Исак Мушон, 1871- 1943 || 72 |- | 845 || Ергас Мушон Луна, 1881 - 1943 || 62 |- | 846 || Ергас Дарио Руша, 1894 - 1943 || 49 |- | 847 || Ергас Џисто Сара, 1904 - 1943 || 39 |- | 848 || Ергас Џисто Луна, 1934 - 1943 || 9 |- | 849 || Ергас Мушон Пепо, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 850 || Ергас Пепо Матилда, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 851 || Ергас Пепо Аврам, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 852 || Ергас Пепо Моис, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 853 || Ергас Пепо Луна, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 854 || Ашер Здравко Матилда, 1914 - 1943 || 29 |- | 855 || Ергас Аврам Саломон, 1865 - 1943, трговец || 78 |- | 856 || Ергас Саломон Рахел, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 857 || Ергас Саломон Хаим, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 858 || Ергас Саломон Јосеф, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 859 || Ергас Саломон Паломба, 1921 - 1943 || 22 |- | 860 || Ергас Саломон Елвриа, 1923 - 1943 || 20 |- | 861 || Ергас Саломон Самуел, 1921 - 1943, трговец || 22 |- | 862 || Ергас Саломон Сол , 1926 - 1943, домаќинка || 17 |- | 863 || Ергас Саломон Стела, 1929 - 1943, домаќинка || 14 |- | 864 || Косил Аврам Стреја, 1936 - 1943 || 7 |- | 865 || Ешкенази Јосиф Дудун, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 866 || Ешкенази Хаим Естер, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 867 || Ешкенази Хаим Пинхас, 1937 - 1943 || 6 |- | 868 || Ешкенази Моше Мазлијах, 1896 - 1943, трговец || 47 |- | 869 || Ешкенази Мазлијах Матилда, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 870 || Ешкенази Мазлијах Хаим, 1924 - 1943, трговец || 19 |- | 871 || Ешкенази Мазлијах Моше, 1926 - 1943 || 17 |- | 872 || Ешкенази Мазлијах Рејна, 1929 - 1943 || 14 |- | 873 || Ешкенази Мазлијах Јаков, 1930 - 1943 || 13 |- | 874 || Ешкенази Мазлијах Естер, 1932 - 1943 || 11 |- | 875 || Ешкенази Мазлијах Сабета Ј, 1934 - 1943 || 9 |- | 876 || Ешкенази Менахем Мордохај, 1903 - 1943 || 40 |- | 877 || Ешкенази Мордохај Вида, 1909 - 1943 || 34 |- | 878 || Ешкенази Мордохај Менахем, 1939 - 1943 || 4 |- | 879 || Ешкенази Мордохај Сара, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 880 || Ешкенази Менахем Нисим , 1895 - 1943 || 48 |- | 881 || Ешкенази Менахем Мушон, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 882 || Ешкенори Мушон Ирена, 1904 - 1943 || 39 |- | 883 || Калдерон Моис Бјанка, 1875 - 1943 || 68 |- | 884 || Ешкенази Давид Нафтали, 1900 - 1943, работник || 43 |- | 885 || Ешкенази Нафтали Сара, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 886 || Ешкенази Нафтали Амбатија , 1930 - 1943 || 13 |- | 887 || Ешкенази Нафтали Давид, 1934 - 1943 || 9 |- | 888 || Ешкенази Нафтали Интоф, 1936 - 1943 || 7 |- | 889 || Ешкенази Бехар Рако, 1904 - 1943, службеник || 39 |- | 890 || Ешкенази Рако Сара, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 891 || Ешкенази Рако Мазал, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 892 || Ешкенази Рако Менахем, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 893 || Жакен Алберт Жак, 1871 - 1943, стоматолог || 72 |- | 894 || Закај Хаим Мушон, 1870 - 1943, трговец || 73 |- | 895 || Закај Мушон Мазел , 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 896 || Зараја Хаим Израел, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 897 || Зараја Израел Марие, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 898 || Зараја Израел Паула, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 899 || Зараја Израел Емрико, 1937 - 1943 || 6 |- | 900 || Зараја Хаим Исак, 1893 - 1943, работник || 50 |- | 901 || Зараја Хаим Пасерда, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 902 || Зоненшајн Лунас Леопол, 1914 - 1943, службеник || 29 |- | 903 || Зоненшајн Леопол Матилда, 1917 - 1943, кројачка || 26 |- | 904 || Зоненшајн Леопол Емилиј А, 1940 - 1943 || 3 |- | 905 || Израел Јаков Јосеф, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 906 || Израел Јосеф Сара, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 907 || Израел Јосеф Јаков, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 908 || Израел Јосеф Аврам, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 909 || Израел Јосеф Руфел, 1937 - 1943 || 6 |- | 910 || Израел Самуел Јошко, 1901 - 1943, работник || 42 |- | 911 || Израел Јосиф Моша, 1914 - 1943, кројач || 29 |- | 912 || Ишах Исак Аврам, 1897 - 1943, кројач || 46 |- | 913 || Ишах Аврам Матилда, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 914 || Ишах Аврам Оро, 1932 - 1943 || 11 |- | 915 || Ишах Мати Аврам, 1917 - 1943, работник || 26 |- | 916 || Ишах Аврам Сол, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 917 || Ишах Аврам Мати, 1942 - 1943 || 1 |- | 918 || Ишах Перес Аврам, 1914 - 1943, работник || 29 |- | 919 || Ишах Аврам Мери, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 920 || Ишах Аврам Вено, 1937 - 1943 || 6 |- | 921 || Ишах Аврам Дасја, 1942 - 1943 || 1 |- | 922 || Ишах Исак Елисо, 1876 - 1943, трговец || 67 |- | 923 || Ишах Елисо Берта, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 924 || Ишах Елисо Рафаел, 1915 - 1943, трговец || 28 |- | 925 || Ишах Елисо Матилда, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 926 || Имах Аврам Исак, 1884 - 1943, работник || 59 |- | 927 || Имах Исак Рејна, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 928 || Имах Исак Сарина, 1922 - 1943 || 21 |- | 929 || Имах Исак Мошон, 1926 - 1943 || 17 |- | 930 || Имах Исак Аврам, 1930 - 1943 || 13 |- | 931 || Имах Б. Исак, 1921 - 1943 || 22 |- | 932 || Ишак Исак Викторија, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 933 || Имах Исак Леон, 1940 - 1943 || 3 |- | 934 || Имах Јаков Исак, 1870 - 1943, кројач || 73 |- | 935 || Ишах Исак Оро, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 936 || Ишах Перес Јаков, 1900 - 1943 || 43 |- | 937 || Ишах Јаков Клара, 1905 - 1943 || 38 |- | 938 || Ишах Јаков Џоја, 1934 - 1943 || 9 |- | 939 || Ишах Јаков Јуда, 1942 - 1943 || 1 |- | 940 || Ишах Аврам Мати, 1888 - 1943 || 55 |- | 941 || Ишах Мати Ребека, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 942 || Ишах Мати Јосеф, 1919 - 1943, трговец || 24 |- | 943 || Ишах Мати Јуда, 1921 - 1943 || 22 |- | 944 || Ишах Мати Авадија, 1929 - 1943, работник || 14 |- | 945 || Ишах Мати Моси, 1929 - 1943, трговски помошник || 14 |- | 946 || Ишах Мати Исак, 1928 - 1943, трговски помошник || 15 |- | 947 || Ишах Мати Лезер, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 948 || Ишах Мати Саломон, 1937 - 1943 || 6 |- | 949 || Ишах Исак Мајер, 1893 - 1943, кројач || 50 |- | 950 || Ишах Мајер Стреја, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 951 || Јакар Исак Аврам, 1897 - 1943, предузимач || 46 |- | 952 || Јакар Аврам Естер, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 953 || Јакар Аврам Исак, 1920 - 1943, работник || 23 |- | 954 || Јакар Аврам Моше, 1926 - 1943 || 17 |- | 955 || Јакар Аврам Ора, 1923 - 1943, работник || 20 |- | 956 || Јакар Аврам Хаим, 1937 - 1943 || 6 |- | 957 || Јакар Јак Аврам, 1907 - 1943, молер || 36 |- | 958 || Јакар Аврам Бинута, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 959 || Јакар Аврам Стреја, 1935 - 1943 || 8 |- | 960 || Јакар Аврам Јаков, 1933 - 1943 || 10 |- | 961 || Јакар Аврам Јаков, 1868 - 1943 || 75 |- | 962 || Јакар Јаков Естер, 1878 - 1943 || 65 |- | 963 || Јакар Јаков Давид, 1922 - 1943, молер || 21 |- | 964 || Јакар Јаков Матуша, 1922 - 1943 || 21 |- | 965 || Јакар Јаков Сабетај, 1927 - 1943, бербер || 16 |- | 966 || Јакар Исак Јосиф, 1911 - 1943, кројач || 32 |- | 967 || Јакар Јосиф Ребека, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 968 || Јакар Јосиф Адела, 1942 - 1943 || 1 |- | 969 || Јакар Исак Оро, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 970 || Јакар Сабити Меркадо, 1899 - 1943, машинобравар || 44 |- | 971 || Јакар Меркадо Џулија, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 972 || Јакар Аврам Саломон, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 973 || Јакар Саломон Џентил , 1885 - 1943 || 58 |- | 974 || Јакар Саломон Алберт, 1913 - 1943 || 30 |- | 975 || Јакар Алберт Стреја, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 976 || Јакар Алберт Џентил, 1936 - 1943 || 7 |- | 977 || Јаков Самуел Аврам, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 978 || Јаков Исак Сима, 1914 - 1943, службеник || 29 |- | 979 || Јосиф Елиезер Јосиф, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 980 || Јосиф Јосиф Алегра, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 981 || Јосиф Јосиф Елезер, 1936 - 1943 || 7 |- | 982 || Јосиф Елезер Рејна, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 983 || Јосиф Елезер Бела, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 984 || Јуда С. Алегри, 1920 - 1943, работник || 23 |- | 985 || Јуда С. Вивнвиница, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 986 || Јуда Саломон Бенвенута, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 987 || Јуда Саломон Алегра, 1918 - 1943 || 25 |- | 988 || Јушах Исак Јаков, 1885 - 1943, кројач || 58 |- | 989 || Јушах Јаков Ана, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 990 || Јушах Јаков Рафаел, 1910 - 1943, кројач || 33 |- | 991 || Кадмон Давид Роберт, 1895 - 1943, трговец || 48 |- | 992 || Кадмон Роберт Мица, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 993 || Кадмон Роберт Давид. 1924 - 1943 || 19 |- | 994 || Кадмон Роберт Фани, 1929 - 1943 || 14 |- | 995 || Какон Сасон Јаков, 1895 - 1943, трговец || 48 |- | 996 || Калдерон Мајер Аврам, 1901 - 1943, папучар || 42 |- | 997 || Калдерон Аврам Ернеста, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 998 || Калдерон Аврам Мајер, 1926 - 1943 || 17 |- | 999 || Калдерон Аврам Буена, 1929 - 1943, кројачка || 14 |- | 1000 || Калдерон Аврам Јафа, 1935 - 1943 || 8 |- | 1001 || Калдерон Рахамин Аврам, 1914 - 1943, градинар || 29 |- | 1002 || Калдерон Аврам Рашела, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1003 || Калдерон Аврам Сара, 1942 - 1943 || 1 |- | 1004 || Калдерон Исак Алберт, 1921 - 1943, работник || 22 |- | 1005 || Калдерон Алберт Сара, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1006 || Калдерон Алберт Грација, 1934 - 1943 || 9 |- | 1007 || Калдерон Моис Арон, 1916 - 1943, кројач || 27 |- | 1008 || Калдерон Аврам Хасон, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 1009 || Калдерон Аврам Вети, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1010 || Калдерон Аврам Матилда, 1930- 1943, ученичка || 13 |- | 1011 || Коен Рафаел Аврам, - 1943 || / |- | 1012 || Коен Аврам Верта, 1904 - 1943 || 39 |- | 1013 || Коен Аврам Рашел, 1934 - 1943 || 9 |- | 1014 || Коен Аврам Матилда, 1937 - 1943 || 6 |- | 1015 || Калдерон Исак Грација, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 1016 || Калдерон Исак Естерина, 1925 - 1943, фризерка || 18 |- | 1017 || Калдсрон Исак Стреја, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1018 || Калдерон Аврам Давид, 1925 - 1943, работник || 18 |- | 1019 || Калдерон Мазаинах Давид, 1883 - 1943, работник || 60 |- | 1020 || Калдерон Давид Сол, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1021 || Калдерон Давид Моис, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 1022 || Калдерон Давид Клара, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 1023 || Калдерон Давид Естерина, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 1024 || Калдерон Давид Стреја, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1025 || Калдерон Давид Натан, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 1026 || Калдерон Шабен Ели, 1889 - 1943, кројач || 54 |- | 1027 || Калдерон Ели Жана, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1028 || Калдерон Ели Моша, 1927 - 1943, столар || 16 |- | 1029 || Калдерон Ели Сара, 1929 - 1943, кројачка || 14 |- | 1030 || Калдерон Ели Стела, 1934 - 1943 || 9 |- | 1031 || Калдерон Давид Јаков, 1909 - 1943, кондураџија || 34 |- | 1032 || Калдерон Јаков Сол, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1033 || Калдерон Јаков Рејна, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 1034 || Калдерон Јаков Муслиш, 1935 - 1943 || 8 |- | 1035 || Калдерон Сабетај Јаков, 1907 - 1943, бравар || 36 |- | 1036 || Калдерон Јаков Грација , 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 1037 || Калдерон Јаков Сабета, 1935 - 1943 || 8 |- | 1038 || Сапорта Аврам Мирјам, 1924 - 1943, готвачка || 19 |- | 1039 || Сапорта Аврам Менахем, 1925 - 1943 || 18 |- | 1040 || Сапорта Аврам Ecтep, 1934 - 1943 || 9 |- | 1041 || Калдерон Хаим Јаков, 1920 - 1943 || 23 |- | 1042 || Калдерон Јаков Рашел, 1922 - 1943 || 21 |- | 1043 || Калдерон Перас Јантоф, 1912 - 1943 || 31 |- | 1044 || Калдерон Перес Лика, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1045 || Калдерон Перес Рејна, 1942 - 1943 || 1 |- | 1046 || Калдерон Исак Јермија, 1908 - 1943, работник || 35 |- | 1047 || Калдерон Јермија Бојана, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 1048 || Калдерон Јермија Луна, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1049 || Калдерон Јермија Грација, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1050 || Калдерон Јермија Стела, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 1051 || Калдерон Јермија Исак, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 1052 || Калдерон Моше Јосеф, 1886 - 1943, кројач || 57 |- | 1053 || Калдерон Јосеф Дона, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 1054 || Калдерон Јосеф Израел, 1910 - 1943, трговски помошник || 33 |- | 1055 || Калдерон Јосеф Мешулам, 1920 - 1943, трговски помошник || 23 |- | 1056 || Калдерон Јосеф Клара, 1927 - 1943, домаќинка || 16 |- | 1057 || Калдерон Маир Луна, 1880 -1943 || 63 |- | 1058 || Калдерон Маир Исак, 1921 - 1943 || 22 |- | 1059 || Калдерон Маир Јосиф, 1924 - 1943, кројач || 19 |- | 1060 || Калдерон Маир Мирјам, 1925 - 1943, работник || 18 |- | 1061 || Калдерон Јаков Ментеш, 1903 - 1943, службеник || 40 |- | 1062 || Калдерон Ментеш Жана, 1905 -1943, домаќинка || 38 |- | 1063 || Калдерон Ментеш Викторија , 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 1064 || Калдерон Ментеш Јаков, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1065 || Калдерон Ментеш Луна, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 1066 || Калдсрон Ментеш Рако, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1067 || Калдерон Јосиф Моис, 1916 -1943, кројач || 27 |- | 1068 || Калдерон Моис Сарина, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 1069 || Калдерон Моис Леа, 1939 - 1943 || 4 |- | 1070 || Калдерон А. Мордохај, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 1071 || Калдерон Мордохај Амада, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 1072 || Калдерон Мордохај Мирјам, 1935 - 1943 || 8 |- | 1073 || Калдерон Мордохај Моше, 1937 - 1943 || 6 |- | 1074 || Калдерон Мордохај Аврам, 1883 - 1943 || 60 |- | 1075 || Калдерон Хаим Мушон, 1875 - 1943, трговец || 68 |- | 1076 || Калдерон Мушон Доминика, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1077 || Калдерон Мушон Хаим, 1910 - 1943, инженер || 33 |- | 1078 || Калдерон Мушон Рахамин, 1913 - 1943, трговски помошник || 30 |- | 1079 || Калдерон Мушон Јешуа, 1920 - 1943, студент || 23 |- | 1080 || Калдерон Јаков Паломба, 1889 - 1943 || 54 |- | 1081 || Калдерон Јаков Жамила, 1923 - 1943, || 20 |- | 1082 || Калдерон Ермија Перес, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 1083 || Калдерон Перес Стреја, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1084 || Калдерон Перес Исак, 1925 - 1943 || 18 |- | 1085 || Калдерон Перес Eстepa, 1926 - 1943, домаќинка || 17 |- | 1086 || Калдерон Сабитај Рахамин, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 1087 || Калдерон Рахамин Сара, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1088 || Калдерон Рахамин Милка, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 1089 || Калдерон Самуел Рашел, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 1090 || Калдерон Јосиф Савитај, 1906 - 1943, || 37 |- | 1091 || Калдерон Менахем Хари, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1092 || Калдерон Менахем Вида, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1093 || Калдерон Менахем Луна, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1094 || Калдерон Менахем Алегра, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 1095 || Калдерон Меиахем Бела, 1937 - 1943 || 6 |- | 1096 || Калдерон Менахем Јосиф, 1939 - 1943 || 4 |- | 1097 || Калдерон Рахамин Сабитај, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 1098 || Калдерон Сабијта Ина, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1099 || Калдерон Сабитај Сара, 1942 - 1943 || 1 |- | 1100 || Калдерон Хаим Салион, 1873 - 1943, трговец || 70 |- | 1101 || Калдерон Ш. Сара, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 1102 || Калдерон Ш. Моис, 1913 - 1943 || 30 |- | 1103 || Калдерон Ш. Мари, 1920 - 1943 || 23 |- | 1104 || Калдерон Јаков Хаим, 1900 - 1943 || 43 |- | 1105 || Калдерон Хаим Стреја, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1106 || Калдерон Хаим Саломон, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1107 || Калдерон Хаим Лазо, 1927 - 1943 || 16 |- | 1108 || Калдерон Хаим Моис, 1934 - 1943 || 9 |- | 1109 || Калдерон Хаим Конориби, 1932 - 1943 || 11 |- | 1110 || Калдерон Хаим Сара, 1933 - 1943 || 10 |- | 1111 || Калдерон Хаим Нисим, 1935 - 1943 || 8 |- | 1112 || Калдерон Хаим Ребека, 1941 - 1943 || 2 |- | 1113 || Калдерон Хаим Давико, 1942 - 1943 || 1 |- | 1114 || Калдерон Јаков Хаим, 1906 - 1943, кројач || 37 |- | 1115 || Калдерон Хаим Gapa, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1116 || Калдерон Хаим Јаков, 1934 - 1943 || 9 |- | 1117 || Калдерон Хаим Вида, 1937 - 1943 || 6 |- | 1118 || Калдерон Хаим Саломон, 1940 - 1943 || 3 |- | 1119 || Калми Саломон Елиезер, 1894 - 1943, фризер || 49 |- | 1120 || Калми Елиезер Хана, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1121 || Калми Елиезер Бела , 192.2 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1122 || Калми Елиезер Естер, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1123 || Калми Елиезер Исак, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1124 || Калми Саломон Моша, 1904 - 1943, службеник || 39 |- | 1125 || Калми Моше Бинута, 1901 - 1943 || 42 |- | 1126 || Калми Моше Јаков, 1928 - 1943 || 15 |- | 1127 || Калми Моше Лепка, 1932 - 1943 || 11 |- | 1128 || Калми Моше Беа, 1941 - 1943 || 2 |- | 1129 || Калми Моше Леа, 1942 - 1943 || 1 |- | 1130 || Калми Лезер Саломон, 1868 - 1943 || 75 |- | 1131 || Калми Саломон Стреја, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 1132 || Калми Саломон Сак, 1902 - 1943 || 41 |- | 1133 || Калми Саломон Пизма, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 1134 || Калми Саломон Аврам, 1910 - 1943 || 33 |- | 1135 || Калми Аврам Ана, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 1136 || Калми Аврам Јаков, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1137 || Камхи Исак Аврам, 1902 - 1943, кројач || 41 |- | 1138 || Камхи Аврам Естер, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 1139 || Камхи Аврам Исак, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1140 || Камхи Аврам Леон, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1141 || Камхи Аврам Рејна, 1941 - 1943 || 2 |- | 1142 || Камхи Јуда Аврам, 1865 - 1943 || 78 |- | 1143 || Камх.И Аврам Џулија, 1936 - 1943, домаќинка || 7 |- | 1144 || Ала.Џем Моше Алегрг, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1145 || Камхи Мајер Аврам, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 1146 || Камхи Аврам Естер, 1885 - 1943 || 58 |- | 1147 || Камхи Аврам Дука, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 1148 || Камхи Аврам Луна, 1925 - 1943 || 18 |- | 1149 || Камхи Аврам Самуел, 1928 - 1943 || 15 |- | 1150 || Камхи Сабитај Аврам, 1872 - 1943, работник || 71 |- | 1151 || Камхи Аврам Оро, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 1152 || Сион Јосиф Сарина, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1153 || Сион Аврам Луиза, 1919 - 1943, работничка || 24 |- | 1154 || Камхи Аврам Ашер, 1924 - 1943, кондураџија || 19 |- | 1155 || Камхи Јосиф Алберт, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 1156 || Камхи Алберт Амада, 1924 - 1943, домаќинка || 19 |- | 1157 || Камхи Алберт Клара , 1941 - 1943 || 2 |- | 1158 || Камхи Хаим Алберт, 1910 - 1943 || 33 |- | 1159 || Камхи Алберт Леа, 1915 - 1943 || 28 |- | 1160 || Камхи Алберт Стела, 1937 - 1943 || 6 |- | 1161 || Камхи Хаим Рашел , 1877 - 1943 || 66 |- | 1162 || Камхи Мордохај Барух, 1909 - 1943, кројач || 34 |- | 1163 || Камхи Барух Рашела, 1913 - 1943, кројачка || 30 |- | 1164 || Камхи Барух Дуду, 1940 - 1943 || 3 |- | 1165 || Камхи Барух Мордохај, 1935 - 1943 || 8 |- | 1166 || Камхи Барух Бордохај, 1875 - 1943 || 68 |- | 1167 || Камхи Мордохај Дудун, 1872 - 1943, домаќинка || 71 |- | 1168 || Камхи Мордохај Давид, 1917 - 1943, Крзнар || 26 |- | 1169 || Камхи Бохор Јаков, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1170 || Камхи Јаков Рејна, 1898 - 1943, кројачка || 45 |- | 1171 || Камхи Јаков Бенцион, 1906 - 1943, работник || 37 |- | 1172 || Камхи Бенцион Рашел, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 1173 || Камхи Бенцион Буника, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 1174 || Камхи Бенцион Јаков, 1935 - 1943 || 8 |- | 1175 || Камхи Бенцион Ребека, 1937 - 1943 || 6 |- | 1176 || Камхи Бенцион Буена, 1867 - 1943, домаќинка || 76 |- | 1177 || Камхи Хаим Бенцион, 1881 - 1943, трговец || 62 |- | 1178 || Камхи Бенцион Буена, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1179 || Камхи Бенцион Мушка, 1925 - 1943 || 18 |- | 1180 || Камхи Бенцион Хаим, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1181 || Камхи Бенцион Алегра, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1182 || Камхи Шак Бинута, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1183 || Камхи Шак Рашел, 1926 - 1943 || 17 |- | 1184 || Камхи Шак Сарина, 1929 - 1943 || 14 |- | 1185 || Камхи Давид Бохор, 1892 - 1943 || 51 |- | 1186 || Камхи Бохор Алегра, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 1187 || Камхи Бохор Јосиф, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 1188 || Камхи Бохор Давид, 1926 - 1943, работник || 17 |- | 1189 || Камхи Бохор Рејна, 1928 - 1943, кројачка || 15 |- | 1190 || Камхи Лезер Давид, 1887 - 1943, кројач || 56 |- | 1191 || Камхи Давид Ребека, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1192 || Камхи Давид Зумбул, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 1193 || Камхи Давид Бела, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1194 || Камхи Давид Рејна, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 1195 || Камхи Давид Сара, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 1196 || Камхи Хаим Естер, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 1197 || Камхи Дарио Израел, 1883 - 1943, Агент || 60 |- | 1198 || Камхи Израел Леа, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 1199 || Камхи Израел Дарио, 1914 - 1943, службеник || 29 |- | 1200 || Камхи Ментеш Исак, 1911 - 1943, угостител || 32 |- | 1201 || Камхи Исах Викторија , 1916 - 1943, кројачка || 27 |- | 1202 || Камхи Исак Менттеш, 1937 43 || 6 |- | 1203 || Камхи Хаим Исак, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 1204 || Камхи Исак Верица, 1895 - 1943 || 48 |- | 1205 || Камхи Исак Дијаманти, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 1206 || Камхи Исак Хаим, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 1207 || Камхи Исак Јаков, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 1208 || Камхи Хаим Исак, 1898 - 1943 || 45 |- | 1209 || Камхи Исак Диана, 1901 - 1943 || 42 |- | 1210 || Камхи Исак Дона, 1935 - 1943 || 8 |- | 1211 || Камхи Исак Хаим , 1939 - 1943 || 4 |- | 1212 || Камхи Јосиф Јаков, 1905 - 1943 || 38 |- | 1213 || Камхи Јаков Луна, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1214 || Камхи Јаков Сунхула, 1935 - 1943 || 8 |- | 1215 || Камхи Јаков Ермија, 1936 - 1943 || 7 |- | 1216 || Камхи Јаков Рејна, 1939 - 1943 || 4 |- | 1217 || Камхи Маркадо Јосиф, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 1218 || Камхи Јосиф Ернеста, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 1219 || Камхи Јосиф Арон, 1911 - 1943, службеник || 32 |- | 1220 || Камхи Мишел Јосиф, 1867 - 1943, трговец || 76 |- | 1221 || Камхи Јосиф Клара, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1222 || Камхи Јосиф Сабитај, 1913 - 1943 || 30 |- | 1223 || Камхи Јосиф Хаим, 192.0 - 1943, службеник || 23 |- | 1224 || Камхи Самуел Јосеф, 1892 - 1943, кројач || 51 |- | 1225 || Камхи Јосеф Лела, 1900 - 1943, кројачка || 43 |- | 1226 || Камхи Јосеф Самуел, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 1227 || Камхи Менахем Јуда, 1876 - 1943, трговец со жито || 67 |- | 1228 || Камхи Јуда Дона, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1229 || Камхи Јуда Вела, 1925 - 1943 || 18 |- | 1230 || Камхи Гавриел Леон, 1916 - 1943, работник || 27 |- | 1231 || Камхи Гавриле Луна, ? - 1943, кројачка || / |- | 1232 || Камхи Гавриле Султана, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1233 || Камхи Аврам Лизо, 1908 - 1943, кројач || 35 |- | 1234 || Камхи Лизо Ернеста, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1235 || Камхи Лизо Сол, 1940 - 1943 || 3 |- | 1236 || Камхи Хаим Мануел, 1902 - 1943 || 41 |- | 1237 || Камхи Мануел Клара, 1920 - 1943 || 23 |- | 1238 || Камхи Мануел Рашел, 1939 - 1943 || 4 |- | 1239 || Камхи Давид Ментеш, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 1240 || Камхи Давид Естер, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1241 || Камхи А. Мишел, 1889 - 1943, претприемач || 54 |- | 1242 || Камхи Мишел Мирјам, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1243 || Камхи А. Масалто, 1850 - 1943 || 93 |- | 1244 || Камхи Мајер Мишел, 1885 - 1943 || 58 |- | 1245 || Камхи Мишел Џулија, 1885 - 1943, кројачка || 58 |- | 1246 || Камхи Мишел Мајер, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 1247 || Камхи Мишел Аврам, работник || / |- | 1248 || Камхи Мишел Естер, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1249 || Камхи Мишел Мирјам, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 1250 || Камхи Мишел Јосиф, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 1251 || Камхи Мишел Берта, 1939 - 1943 || 4 |- | 1252 || Камхи Хаим Моис, 1900 - 1943 || 43 |- | 1253 || Камхи Аврам Исак, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 1254 || Камхи Исак Алегра, 1904 - 1943 || 39 |- | 1255 || Камхи Исак Дуника, 1926 - 1943 || 17 |- | 1256 || Камхи Исак Аврам, 1929 - 1943 || 14 |- | 1257 || Камхи Хаим Мери, 1910 - 1943 || 33 |- | 1258 || Камхи Хаим Рикула, 1879 - 1943 || 64 |- | 1259 || Камхи Арон Мордохај, 1912 - 1943, аптекар || 31 |- | 1260 || Камхи Мордохај Матика, 1914 - 1943 || 29 |- | 1261 || Бераха Челебон Дудун, 1919 - 1943 || 24 |- | 1262 || Камхи Мордохај Арон, 1942 - 1943 || 1 |- | 1263 || Камхи Меркадо Рахамин, 1889 - 1943, || 54 |- | 1264 || Кallrxи Рахамин Клара, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 1265 || Камхи Рахамин Арон, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1266 || Камхи Рахамин Моис, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 1267 || Камхи Арон Регина, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 1268 || Камхи Арон Алберт, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1269 || Камхи Арон Луси, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 1270 || Камхи Јаков Севи, 1902 - 1943, Продавзач || 41 |- | 1271 || Камхи Севи Естер, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1272 || Камхи Севи Јаков, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1273 || Камхи Севи Ехаскел, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1274 || Камхи Јаков Зумбула, 1837 - 1943, домаќинка || 106 |- | 1275 || Камхи Јаков Саломон, 1917 - 1943, продавач || 26 |- | 1276 || Камхи Мајер Саломон, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 1277 || Камхи Саломон Рејна, 1906 - 1943 || 37 |- | 1278 || Камхи Саломон Мајер, 1927 - 1943 || 16 |- | 1279 || Камхи Саломон Јаков, 1931 - 1943 || 12 |- | 1280 || Камхи Аврам Самуел, 1893 - 1943, кројач || 50 |- | 1281 || Камхи Самуел Зумбул, 1888 - 1943 || 55 |- | 1282 || Камхи Самуел Авизај, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 1283 || Камхи Самуел Сока, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 1284 || Камхи Самуел Мазалто, 1928 - 1943, кројачка || 15 |- | 1285 || Камхи Самуел Џоја, 1929 - 1943, кројачка || 14 |- | 1286 || Камхи Самуел Бела, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1287 || Камхи Самуел Самуел, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1288 || Камхи Бенцион Самуел, 1914 - 1943, инженер - агроном || 29 |- | 1289 || Камхи Самуел Буена, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 1290 || Камхи Меркадо Сара, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 1291 || Камхи Давид Хаим, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 1292 || Камхи Хаим Бела, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1293 || Камхи Хаим Јаков, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 1294 || Камхи Хаим Давид, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1295 || Камхи Хаим Ида, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 1296 || Камхи Кутиел Хаим, 1906 - 1943, кројач || 37 |- | 1297 || Камхи Хаим Естерина, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 1298 || Камхи Хаим Сол, 1938 - 1943 || 5 |- | 1299 || Камхи Хаим Маир, 1942 - 1943 || 1 |- | 1300 || Капуано Саламон Гедаља, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 1301 || Капуано Гедаља Оро, 1911 - 1943 || 32 |- | 1302 || Капуано Гедаља Берта, 1940 - 1943 || 3 |- | 1303 || Капуано Исак Јаков, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 1304 || Капуано Исак Саломон, 1925 - 1943 || 18 |- | 1305 || Карио Хаим Аврам, 1902 - 1943, кожар || 41 |- | 1306 || Карио Аврам Флора, 1903 - 1943 || 40 |- | 1307 || Карио Аврам Сињор, 1937 - 1943 || 6 |- | 1308 || Карио Аврам Хаим, 1939 - 1943 || 4 |- | 1309 || Карио Леон Бенцион, 1908 - 1943, кожар || 35 |- | 1310 || Карио Бенцион Лујза, 1915 - 1943 || 28 |- | 1311 || Карио Бенцион Блашuа, 1935 - 1943 || 8 |- | 1312 || Карио Бенцион Мирет, 1938 - 1943 || 5 |- | 1313 || Карио Јосеф Леон, 1888 - 1943, стаклар || 55 |- | 1314 || Карио Леон Амада, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 1315 || Карио Леон Јосеф, 1926 - 1943 || 17 |- | 1316 || Карио Леон Давид, 1930 - 1943 || 13 |- | 1317 || Карио Леон Јешуа, 1932 - 1943 || 11 |- | 1318 || Карио Леон Матилда, 1926 - 1943 || 17 |- | 1319 || Карио Нафтали Леон, 1876 - 1943, трговец || 67 |- | 1320 || Карио Леон Букица, 1892 - 1943 || 51 |- | 1321 || Карио Лео1I Хаим, 1918 - 1943 || 25 |- | 1322 || Карио Леон Нафтали, 1921 - 1943 || 22 |- | 1323 || Карио Леон Рифка, 1922 - 1943 || 21 |- | 1324 || Конфино Нисим Естер, 1921 - 1943 || 22 |- | 1325 || Карио Саботај Леон, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 1326 || Карио Леон Клара, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 1327 || Карио Исак Ребека, 1912 - 1943 || 31 |- | 1328 || Карио Исак Леон, 1935 - 1943 || 8 |- | 1329 || Карио Јосиф Лијао, 1913 - 1943 || 30 |- | 1330 || Карио Лијао Ребека, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1331 || Карио Лијао Матилда, 1939 - 1943 || 4 |- | 1332 || Карио Гавриел Мирја, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1333 || Карио Давид Нисим, 1909 - 1943 || 34 |- | 1334 || Карио Нисим Алегра, 1921 - 1943 || 22 |- | 1335 || Карио Давид Роза, 1881 - 1943 || 62 |- | 1336 || Карио Леон Саломон, 1909 - 1943, квалификуван работник || 34 |- | 1337 || Карио Саломон Грациј А, 1910 - 1943, кројачка || 33 |- | 1338 || Карио Саломон Лили, 1940 - 1943 || 3 |- | 1339 || Карио Исак Сарина, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1340 || Карио Исак Мирјам, 1927 - 1943 || 16 |- | 1341 || Карио Исак Мориу, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1342 || Карио Јарухам Стреја, - 1918 - 1943 || 25 |- | 1343 || Карио Јерухам Рахамин, 1942 - 1943 || 1 |- | 1344 || Касуто Хаим Аврам, 1868 - 1943 || 75 |- | 1345 || Касуго Аврам Клара, 1881 - 1943 || 62 |- | 1346 || Касуто Аврам Пепо, 1907 - 1943 || 36 |- | 1347 || Касуто Аврам Моис, 1911 - 1943 || 32 |- | 1348 || Касуто Аврам Џилда, 1913 - 1943 || 30 |- | 1349 || Касуто Аврам Виктор, 1891 - 1943, службеник || 52 |- | 1350 || Касуто Виктор Луна, 1900 - 1943 || 43 |- | 1351 || Касуто Виктор Шалом, 1924 - 1943 || 19 |- | 1352 || Касуто Виктор Рубен, 1929 - 1943 || 14 |- | 1353 || Касорла Хаим Леон, 1907 - 1943, кројач || 36 |- | 1354 || Касорла Леон Сара, 1907 - 1943, кројачка || 36 |- | 1355 || Касорла Леон Естер, 1929 - 1943, кројачка || 14 |- | 1356 || Касорла Леон Рашела, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 1357 || Касорла Мулија Моис, 1910 - 1943, книжар || 33 |- | 1358 || Касорла Моис Бела, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 1359 || Касорла Моис Рахамин, 1943 - 1943 || помало од година |- | 1360 || Касорла Јосиф Мулија, 1859 - 1943, трговец || 84 |- | 1361 || Касорла Мулија Сара, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 1362 || Касорла Муља Нисим, 1888 - 1943, аптекарски помошник || 55 |- | 1363 || Касорла Нисим Шaнa, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1364 || Касорла Рафаел Овадија, 1882 - 1943, кројач || 61 |- | 1365 || Касорла Овадија Луна, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1366 || Касорла Овадија Вида, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 1367 || Касорла Овадија Буена, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 1368 || Касорла Овадија Барух, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1369 || Касорла Овадија Рафаел, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1370 || Касорла Овадија Паломба, 1939 - 1943 || 4 |- | 1371 || Касорла Овадија Салватор, 1914 - 1943, службеник || 29 |- | 1372 || Касорла Овадија Естер, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 1373 || Касорла Овадија Гавриел, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 1374 || Касорла Овадија Саломон, кројач || / |- | 1375 || Касорла Овадија Сара, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 1376 || Касорла Перез Сара, 1864 - 1943 || 79 |- | 1377 || Катахан Хаим Мери, 1912 - 1943, кројачка || 31 |- | 1378 || Каталан Хаим Јарко, 1934 - 1943 || 9 |- | 1379 || Каталан Хаим Рејна, 1939 - 1943 || 4 |- | 1380 || Каталан Хаим Јаков, 1927 - 1943 || 16 |- | 1381 || Каталон Нисим Регина, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1382 || Каталон Исак Сабетај, 1881 - 1943, трговец || 62 |- | 1383 || Каталон Сабетај Рашела, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1384 || Каталон Сабетај Исак, 1926 - 1943, службеник || 17 |- | 1385 || Катаривас Јуда Аврам, 1887 - 1943 || 56 |- | 1386 || Катаривас Аврам Сунхула, 1883 - 1943 || 60 |- | 1387 || Катаривас Аврам Хаим, 1918 - 1943, електричар || 25 |- | 1388 || Катаривас Аврам Леон, 1920 - 1943 || 23 |- | 1389 || Катаривас Јуда Рахамин, 1880 - 1943, бифеџија || 63 |- | 1390 || Катаривас Хаскел Аврам, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 1391 || Катаривас Аврам Регина, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1392 || Катаривас Аврам Алис, 1942 - 1943 || 1 |- | 1393 || Катаривас Хако Давид, 1899 - 1943 || 44 |- | 1394 || Катаривас Давид Луча, 1909 - 1943 || 34 |- | 1395 || Катаривас Давид Леон, 1929 - 1943 || 14 |- | 1396 || Катаривас Давид Давид, 1930 - 1943 || 13 |- | 1397 || Катаривас Давид Марсел, 1933 - 1943 || 10 |- | 1398 || Катаривас Датtд Шулика, 1938 - 1943 || 5 |- | 1399 || Катаривас Давид Викторија, ? - 1943 || / |- | 1400 || Катаривас Давид Конорте, 1939 - 1943 || 4 |- | 1401 || Катаривас Јаков Здравко, 1901 - 1943, електричар || 42 |- | 1402 || Катаривас Здравко Гизела, 1907 - 1943, кројачка || 36 |- | 1403 || Катаривас Јаков Исак, 1884 - 1943, трговец || 59 |- | 1404 || Катаривас Исак Сол, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1405 || Катаривас Исак Јаков, 1923 - 1943, трговски помошник || 20 |- | 1406 || Катаривас Исак Сара, 1927 - 1943 || 16 |- | 1407 || Катаривас Исак Жана, 1929 - 1943 || 14 |- | 1408 || Катаривас Исак Шалом, 1933 - 1943 || 10 |- | 1409 || Катаривас Јуда Јосиф, 1887 - 1943 || 56 |- | 1410 || Катаривас Јосиф Рејна, 1896 - 1943 || 47 |- | 1411 || Катаривас Јосиф Леон, 1912 - 1943, трговски помошник || 31 |- | 1412 || Катаривас Јосиф Гавриел, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1413 || Катаривас Хаскел Јосеф, 1901 - 1943 || 42 |- | 1414 || Катаривас Јосеф Алегра, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1415 || Катаривас Јосеф Бела, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1416 || Катаривас Јосеф Хаим, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1417 || Катаривас Јосеф Хаскел, 1939 - 1943 || 4 |- | 1418 || Катаривас Хаскел Мушон, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 1419 || Катаривас Мушон Дона, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1420 || Катаривас Мушон Леон, 1916 - 1943, студент || 27 |- | 1421 || Катаривас Исак Нисим, 1879 - 1943, кројач || 64 |- | 1422 || Катаривас Нисим Венеција, 1885 - 1943, кројачка || 58 |- | 1423 || Катаривас Нисим Мери, 1921 - 1943 || 22 |- | 1424 || Катаривас Хаскел Саломон, 1909 - 1943 || 34 |- | 1425 || Катаривас Саломон Рикета, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1426 || Катаривас Саломон Алегра, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 1427 || Катаривас Саломон Хаскел, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 1428 || Катаривас Јаков Хаим, 1887 - 1943 || 56 |- | 1429 || Катаривас Хаим Сара, 1882 - 1943 || 61 |- | 1430 || Катаривас Јаков Анита, 1914 - 1943 || 29 |- | 1431 || Мусафија Јаков Грација, 1915 - 1943 || 28 |- | 1432 || Катаривас Мушон Хаскел, 1909 - 1943, адвокат || 34 |- | 1433 || Катаривас Хаскел Лими, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 1434 || Катаривас Хаскел Моше, 1941 - 1943 || 2 |- | 1435 || Кафандари Аврам Рејна, ? - 1943 || / |- | 1436 || Кацуано Саломон Исак, 1883 - 1943, работник || 60 |- | 1437 || Кацуано Исак Естерина, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 1438 || Квартлер Саломон Адолф, 1884 - 1943, службеник || 59 |- | 1439 || Квартлер Адолф Хенриета, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1440 || Квартлер Адолф Рихард, 1917 - 1943, студент || 26 |- | 1441 || Квартлер Адолф Амалија, 1920 - 1943, студентка || 23 |- | 1442 || Коен Ј. Аврам, 1895 - 1943, трговец || 48 |- | 1443 || Коен Аврам Џоја, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1444 || Коен Аврам Исак, 1926 - 1943, механичар || 17 |- | 1445 || Коен Јаков Аврам, 1922 - 1943 || 21 |- | 1446 || Коен Аврам Викторија, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1447 || Коен Аврам Алегра, 1942 - 1943 || 1 |- | 1448 || Коен Јаков Аврам, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 1449 || Коен Аврам Матилда, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 1450 || Коен Аврам Рејна, 1919 - 1943 || 24 |- | 1451 || Коен Јуда Аврам, 1911 - 1943, електричар || 32 |- | 1452 || Коен Аврам Викторија, 1917 - 1943 || 26 |- | 1453 || Коен Аврам Јуда, 1938 - 1943 || 5 |- | 1454 || Коен Нахијан Аврам, 1896 - 1943, инженер || 47 |- | 1455 || Коен Аврам Матилда, 1898 - 194З, домаќинка || 45 |- | 1456 || Коен Аврам Бојана, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 1457 || Коен Аврам Нахијан, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1458 || Коен Рахамин Аврам, 1906 - 194З, земјоделец || 37 |- | 1459 || Коен Аврам Дудун, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1460 || Коен Аврам Рашела, 1920 - 1943, учителка || 23 |- | 1461 || Коен Аврам Рахамин, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 1462 || Коен Аврам Естерина, 1937 - 1943 || 6 |- | 1463 || Коен Аврам Саломон, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 1464 || Коен Аврам Исак, 1942 - 1943 || 1 |- | 1465 || Коен Јосиф Абрахам, 1875 - 1943, работник || 68 |- | 1466 || Коен Абрахам Рашел, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1467 || Коен Абрахам Бењамин, 1923 - 1943 || 20 |- | 1468 || Коен Абрахам Бела, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1469 || Ково Саломон Алберт, 1900 - 1943, службеник || 43 |- | 1470 || Ково Алберт Фортуна, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1471 || Ково Самуел Естер, 1867 - 1943, домаќинка || 76 |- | 1472 || Коен Ашер Алисон, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1473 || Коен Јохан Исак, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 1474 || Коен Исак Мазалто, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 1475 || Пинхас Јуда Пинхас, 1869 - 1943 || 74 |- | 1476 || Коен Рахаман Арон, 1890 - 1943, кројач || 53 |- | 1477 || Коен Арон Стреја, 1897 - 1943 || 46 |- | 1478 || Коен Самуел Арон, 1901 - 194З || 42 |- | 1479 || Коен Арон Сара, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1480 || Коен Арон Самуел , 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1481 || Коен Исак Aшep, 1906 - 1943 || 37 |- | 1482 || Коен Ашер Вида, 1909 - 1943, кројачка || 34 |- | 1483 || Коен Ашер Исак, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 1484 || Коен Јосиф Барух, 1871 - 194З, кондураџија || 72 |- | 1485 || Коен Барух Дука, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1486 || Коен Барух Јосиф, 1908 - 1943, помошник || 35 |- | 1487 || Коен Барух Бенвенисте, 1913 - 1943, помошник || 30 |- | 1488 || Коен Барух Исак, 1917 - 1943 || 26 |- | 1489 || Коен Аврам Бенвенисти, 1908 - 1943 || 35 |- | 1490 || Коен Аврам Естер, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1491 || Коен Јаков Витал, 1908 - 1943, Фирмописец || 35 |- | 1492 || Коен Витал Рашела, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1493 || Коен Витал Жак, 1942 - 1943 || 1 |- | 1494 || Коен Исак Давид, 1850 - 1943 || 93 |- | 1495 || Коен Давид Венезија, 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 1496 || Коен Давид Нисим, 1898 - 194З, фотограф || 45 |- | 1497 || Коен Да Вид Јаков, 1901 - 1943, службеник || 42 |- | 1498 || Коси Јаков Булиса, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1499 || Коен Јаков Давид, 1936 - 1943 || 7 |- | 1500 || Коен Р. Давид, 1887 - 1943 || 56 |- | 1501 || Коен Давид Хана, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 1502 || Коен Давид Лијао, 192 2- 1943 || 21 |- | 1503 || Коен Давид Самуел, 1924 - 1943 || 19 |- | 1504 || Коен Давид Вида, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 1505 || Коен Аврам Даниел, 1894 - 1943, машински инженер || 49 |- | 1506 || Коен Даниел Хана, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1507 || Коен Даниел Рафаел, 1936 - 1943, ученик || 7 |- | 1508 || Коен Аврам Рафаел, 1937 - 1943, ученик || 6 |- | 1509 || Коен Рафаел Рашел, 1875 - 1943 || 68 |- | 1510 || Коен Арон Дарио, 1912 - 1943, кондураџија || 31 |- | 1511 || Коен Дарио Естер, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1512 || Коен Дарио Арон, 1938 - 1943, ученик || 5 |- | 1513 || Коен Дарио Сарина, 1941 - 1943 || 2 |- | 1514 || Коен Видал Дарио, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 1515 || Коен Дарио Стела, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 1516 || Коен Дарио Видал, 1941 - 194З || 2 |- | 1517 || Коен Аврам Елијао, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 1518 || Коен Елијао Дудуни, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 1519 || Коен Елијао Алберто, 1919 - 1943, ученик || 24 |- | 1520 || Коен Елијао Алфонзо, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 1521 || Леви Саба Сара, 1926 - 1943, домаќинка || 17 |- | 1522 || Коен Јоханан Елијачи, 1912 - 1943, инженер по хемија || 31 |- | 1523 || Коен Елијачи Есnеранса, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 1524 || Коен Парие Ида, 1874 - 1943, домаќинка || 69 |- | 1525 || Коен Парие Исак, 1910 - 1943 || 33 |- | 1526 || Коен Јоханан Азраел, 1903 - 1943, кројач || 40 |- | 1527 || Коен Изриел Сара, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 1528 || Коен Азриел Јоханан, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 1529 || Коен Азриел Шемаја, 1936 - 1943 || 7 |- | 1530 || Коен Давид Исак, 1877 - 1943, Слаткар || 66 |- | 1531 || Коен Исак Рашел, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 1532 || Коен Исак Давид, 1913 - 1943, електричар || 30 |- | 1533 || Коен Моис Исак, 1887 - 1943, приватен службеник || 56 |- | 1534 || Коен Исак Роза, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 1535 || Коен Исак Јосиф, 1915 - 1943, приватен службеник || 28 |- | 1536 || Коен Исак Матилда, 1920 - 1943 || 23 |- | 1537 || Варсаио Јосиф Сунхула, 1861 - 1943, домаќинка || 82 |- | 1538 || Коен Самуел Исак, 1895 - 1943 || 48 |- | 1539 || Коен Исак Викторија, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1540 || Коен Исак Алберт, 1926 - 1943, работник || 17 |- | 1541 || Коен Исак Самуил, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 1542 || Коен Арон Јаков, 1874 - 1943, трговец || 69 |- | 1543 || Коен Бити Јаков, 1901 - 1943, Трукер || 42 |- | 1544 || Коен Јаков Сол, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1545 || Коен Јаков Бенвенисти, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 1546 || Коен Јаков Ќтела, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 1547 || Коен Елазар Јаков, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1548 || Коен Јаков Сол, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1549 || Коси Јаков Елазар, 1914 - 1943 || 29 |- | 1550 || Коен Јаков Флора, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 1551 || Коен Јаков Степа, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1552 || Коен Коен Јаков, 1871 - 1943, трговец || 72 |- | 1553 || Коен Јаков Мазалто, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 1554 || Коен Р. Јаков, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 1555 || Коен Јаков Дудун, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1556 || Коен Јаков Рахамин, 1939 - 1943 || 4 |- | 1557 || Коен Самуел Јаков, 1924 - 1943, Камено-Резец || 19 |- | 1558 || Коен Кутиел Јафа, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1559 || Коен Кутиеп Јосеф, 1925 - 1943 || 18 |- | 1560 || Коен Кутиеп Матилда, 1927 - 1943 || 16 |- | 1561 || Коен Кутиел Пинхас, 1933 - 1943 || 10 |- | 1562 || Коен Хаим Јосеф, 1915 - 1943 || 28 |- | 1563 || Коен Јосиф Ана, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1564 || Коен Аврам Јосиф, 1914 - 1943, работник || 29 |- | 1565 || Коен Јосиф Роза, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1566 || Коен Гавриел Јосиф, 1883 - 1943 || 60 |- | 1567 || Коен Јосиф Џоја, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 1568 || Коен Јосиф Бланка, 1921 - 1943 || 22 |- | 1569 || Коен Јосиф Рене, 1924 - 1943 || 19 |- | 1570 || Конфино Елмор Јосиф, 1862 - 1943 || 81 |- | 1571 || Конфино Јосиф Роза, 1887 - 1943 || 56 |- | 1572 || Конфино Јосиф Јонтоф, 1920 - 1943 || 23 |- | 1573 || Коен Авран Јуда, 1868 - 1943 || 75 |- | 1574 || Коен Јуда Мазал, 1872 - 1943 || 71 |- | 1575 || Коен Јуда Моси, 1923 - 1943, електричар || 20 |- | 1576 || Леви Јаков Алегри, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 1577 || Коен Ј. Лазар, ? - 1943 || / |- | 1578 || Коен Лазар Естер, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1579 || Коен Лазар Рејна, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1580 || Коен Лазар Аврам, 1925 - 1943, Кон,Цураџија || 18 |- | 1581 || Конфино Јонтоф Лазар, 1901 - 1943 || 42 |- | 1582 || Конфино Лазар Сара, 1906 - 1943, кројачка || 37 |- | 1583 || Конфино Лазар Јантоф, 1932 - 1943 || 11 |- | 1584 || Конфино Лазар Анбатија, 1936 - 1943 || 7 |- | 1585 || Конфино Јосиф Лазар, 1918 - 1943, механичар || 25 |- | 1586 || Конфино Лазар Дона, 1915 - 1943 || 28 |- | 1587 || Конфино Лазар Јосиф, 1942 - 1943 || 1 |- | 1588 || Коен Мушон Лезер, 1915 - 1943, помошник || 28 |- | 1589 || Коен Лезер Алегри, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1590 || Коен Лезер Клара, 1942 - 1943 || 1 |- | 1591 || Коен Ј. Мајер, 1907 - 1943 || 36 |- | 1592 || Коен Мајер Сињора, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1593 || Коен Мајер Рејна, 1929 - 1943 || 14 |- | 1594 || Коен Мајер Моис, 1941 - 1943 || 2 |- | 1595 || Коен Јаков Мируча, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1596 || Коен Јаков Самуеп, 1925 - 1943 || 18 |- | 1597 || Коен Бенвенисте Моис, 1915 - 1943, Издавач На Книги || 28 |- | 1598 || Коен Моис Џулија. 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1599 || Коен Моис Бенвенисто, 1942 - 1943 || 1 |- | 1600 || Коен Беивенисто Стреја, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 1601 || Коен Видал Моис, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 1602 || Коен Моис Јулија, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1603 || Коен Моис Видал, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 1604 || Коен Моис Саломон, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1605 || Хазан Саломон Сол, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1606 || Коен Јаков Моис, 1920 - 1943, бравар || 23 |- | 1607 || Коен Моис Peгинa, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1608 || Коен Моис Јаков, 1942 - 1943 || 1 |- | 1609 || Коен Јосиф Моис, 1909 - 1943, службеник || 34 |- | 1610 || Коен Јосиф Рејна, 1884 - 1943 || 59 |- | 1611 || Коен Маир Моис, 1909 - 1943, кројач || 34 |- | 1612 || Коен Моис Ребека, 1914 - 1943 || 29 |- | 1613 || Коен Моис Маир, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1614 || Коен Моис Исак, 1939 - 1943 || 4 |- | 1615 || Коен Мајер Моис, 1921 - 1943, кројач || 22 |- | 1616 || Коен Мајер Вашанија, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 1617 || Коен Аврам Мушoh, 1866 - 1943 || 77 |- | 1618 || Коен Мушон Аврам, 1910 - 1943, кројач || 33 |- | 1619 || Коен Самуел Мушон, 1914 - 1943, молер || 29 |- | 1620 || Коен Мушон Јулија, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 1621 || Коен Јосеф Самуел, 1865 - 1943, молер || 78 |- | 1622 || Коен Самуел Бохора, 1869 - 1943, домаќинка || 74 |- | 1623 || Коен Гавриел Нисим, 1885 - 1943, банкарски службеник || 58 |- | 1624 || Коен Нисим Дудун, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 1625 || Јосиф Сабетај Давид, 1912 - 1943, Геометар || 31 |- | 1626 || Коен Давид Бланка, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1627 || Хаим Јосиф Барух, 1919 - 1943, кројач || 24 |- | 1628 || Хаим Барух Сара, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 1629 || Коен Мајер Нисим, 1911 - 1943, кројач || 32 |- | 1630 || Коен Нисим Сол, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 1631 || Коен Нисим Мајер, 1936 - 1943 || 7 |- | 1632 || Коен Нисим Мазалто, 1940 - 1943 || 3 |- | 1633 || Коен Нисим Буена, 1941 - 1943 || 2 |- | 1634 || Коен Аврам Рахамин, 1874 - 1943, работник || 69 |- | 1635 || Коен Рахамин Рашела, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1636 || Коен Рахамин Вида, 1905 - 1943 || 38 |- | 1637 || Коен Д. Рахамин, 1913- 1943 || 30 |- | 1638 || Коен Рахамин Ернеста, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 1639 || Коен Рахамин Давид, 1937 - 1943 || 6 |- | 1640 || Коен Давид Рашела, 1895 - 1943, плетачка || 48 |- | 1641 || Коен Јосиф Рајна, 1906 - 1943, кројачка || 37 |- | 1642 || Коен Јосиф Саломон, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1643 || Коен Видал Салватор, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 1644 || Коен Салватор Сара, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1645 || Коен Салватор Дези, 1940 - 1943 || 3 |- | 1646 || Коен Јохан Саломон, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 1647 || Коен Саломон Дудун, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1648 || Коен Самуел Саломон, 1889 - 1943, градинар || 54 |- | 1649 || Коен Саломон Сунхула, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 1650 || Коен Саломон Викторија, 1912 - 1943, студент || 31 |- | 1651 || Коен Саломон Дука, 1917 - 1943, студент || 26 |- | 1652 || Коен Саломон Самуел, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 1653 || Коен Саломон Исак, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 1654 || Коен Давид Сара, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 1655 || Коен Исак Симантов, 1920 - 1943, електротехничар || 23 |- | 1656 || Коен Исак Вида, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1657 || Коен Симантов Сара, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 1658 || Коси Аврам Хаим, 1871 - 1943 || 72 |- | 1659 || Коси Хаим Рахел, 1879 - 1943 || 64 |- | 1660 || Коси Хаим Вида, 1905 - 1943 || 38 |- | 1661 || Коси Хаим Сабат, 1922 - 1943 || 21 |- | 1662 || Коен Б. Хаим, 1886 - 1943, трговец || 57 |- | 1663 || Коен Хаим Бинута, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 1664 || Коен Б. Сара, 1850 - 1943 || 93 |- | 1665 || Коен Бохор Хаим, 1888 - 1943, кројач || 55 |- | 1666 || Коен Хаим Естер, 1898 - 1943, кројачка || 45 |- | 1667 || Коен Хаим Манахе, 1929 - 1943 || 14 |- | 1668 || Коен Хаим Исак, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1669 || Коен Видал Хаин, 1892 - 1943 || 51 |- | 1670 || Коен Хаим Рашел, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 1671 || Коен Хаим Видал, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1672 || Коен Хаим Самуел, 1931 - 1943 || 12 |- | 1673 || Коен Хаим Оро, 1934 - 1943 || 9 |- | 1674 || Коен Хаим Ели, 1935 - 1943 || 8 |- | 1675 || Коен Јаков Хаим, 1881 - 1943, пензионер || 62 |- | 1676 || Коен Хаим Букица, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1677 || Коен Хаим Џоја, 1919 - 1943 || 24 |- | 1678 || Коен Хаим Рашела, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1679 || Колономос Ментеш Матилда, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 1680 || Колономос Ментеш Виктор, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 1681 || Колономос Ментеш Исак, 1913 - 1943, Шофер || 30 |- | 1682 || Колономос Јусе Лидија, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1683 || Колономос Мајер Стреја, 1904 - 1943 || 39 |- | 1684 || Колономос Мајер Ифтар, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 1685 || Колономос Мајер Клара, 1939 - 1943 || 4 |- | 1686 || Конфино Рафаел Лазар, 1892 - 1943, трговец || 51 |- | 1687 || Конфорти Хаим Алберт, 1910 - 1943, помошник аптекар || 33 |- | 1688 || Конфорти Алберт Сарица, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 1689 || Конфорти Алберт Нико, 1937 - 1943 || 6 |- | 1690 || Коифорти Хаим Науми, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1691 || Конфорти Пафтали Бенко, 1886 - 1943, службеник || 57 |- | 1692 || Конфорти Бенко Оро, 1901 - 1943 || 42 |- | 1693 || Конфорти Самуел Марсел, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 1694 || Конфорти Марсел Рашел, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 1695 || Конфорти Марсел Самуел, 1940 - 1943 || 3 |- | 1696 || Конфорти Садо Матилда, 1904 - 1943 || 39 |- | 1697 || Конфорти Садо Сами, 1924 - 1943 || 19 |- | 1698 || Конфорти Садо Елвира, 1928 - 1943 || 15 |- | 1699 || Конфорти Садо Алегра, 1939 - 1943 || 4 |- | 1700 || Конфорти Садо Давид, 1937 - 1943 || 6 |- | 1701 || Конфорти Саломон Сабетај, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 1702 || Конфорти Сабетај Рашела, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 1703 || Конфорти Сабетај Леа, 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 1704 || Конфорти Сабетај Саломон, 1920 - 1943, трговец || 23 |- | 1705 || Кортас Исак Паломба, 1880 - 1943 || 63 |- | 1706 || Кортас Бохор Исак, 1917 - 1943 || 26 |- | 1707 || Коси Хаим Аврам, 1910 - 1943 || 33 |- | 1708 || Коси Аврам Рашела, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1709 || Коси Аврам Хаин, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 1710 || Коси Хаим Мушон, 1911 - 1943 || 32 |- | 1711 || Коси Мушон Естер, 1911 - 1943 || 32 |- | 1712 || Коси Мушон Хаим, 1940 - 1943 || 3 |- | 1713 || Коси Мушон Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 1714 || Краус Фердо Етел, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1715 || Краус Фердо Ото, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1716 || Куноди Зигфрид Ребека, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 1717 || Куноди Зигфрид Ернестина, 1922 - 1943, службеник || 21 |- | 1718 || Куноди Зигфрид Марио, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 1719 || Лазар Ефраим Давид, 1915 - 1943, работник || 28 |- | 1720 || Лазар Давид Сара, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 1721 || Лазар Давид Елиезер, 1880 - 1943, работник || 63 |- | 1722 || Лазар Елиезер Рашела, 1894 - 1943 || 49 |- | 1723 || Лазар Елиезер Хаим, 1914 - 1943, трговски помошник || 29 |- | 1724 || Лазар Хаим Паломба, 1917 - 1943 || 26 |- | 1725 || Лазар Хаим Ребека, 1942 - 1943 || 1 |- | 1726 || Лазар Елиезер Давид, 1917 - 1943, трговски помошник || 26 |- | 1727 || Лазар Елиезер Мордохај, 1923 - 1943, работник || 20 |- | 1728 || Лазар Елиезер Грација, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 1729 || Лазар Мордохај Ефраим, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1730 || Лазар Ефраим Флора, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1731 || Лазар Ефраим Мордохај, 1921 - 1943 || 22 |- | 1732 || Лазар Давид Израел, 1890 - 1943, трговец || 53 |- | 1733 || Лазар Израел Естер, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1734 || Лазар Израел Алегри, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1735 || Лазар Израел Бела, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1736 || Лазар Израел Ребека, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1737 || Монтиљас Арон Манто, 1919 - 1943, молер || 24 |- | 1738 || Лазар Давид Исак, 1896 - 1943, трговски помошник || 47 |- | 1739 || Лазар Исак Елиса, 1900 - 1943, кројачка || 43 |- | 1740 || Лазар Исак Нисим, 1920 - 1943, трговски помошник || 23 |- | 1741 || Лазар Исак Давид, 1923 - 1943, стаклар || 20 |- | 1742 || Лазар Исак Иосиф, 1926 - 1943 || 17 |- | 1743 || Лазар Давид Ишајо, 1861 - 1943, стаклар || 82 |- | 1744 || Лаз Ар Ишајо Дона, 1871 - 1943, домаќинка || 72 |- | 1745 || Лаз Ар Ишајо Давид, 1896 - 1943, стаклар || 47 |- | 1746 || Лазар Нисим Јаков, 1876 - 1943, кројач || 67 |- | 1747 || Лазар Јаков Моис, 1912 - 1943, кројач || 31 |- | 1748 || Лазар Јаков Сара, 1923 - 1943 || 20 |- | 1749 || Лазар Самоил Јосиф, 1892 - 1943, Парфимер || 51 |- | 1750 || Лазар Јосиф Кор, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 1751 || Лазар Јосиф Самуел, 1926 - 1943 || 17 |- | 1752 || Лазар Јосиф Моис, 1932 - 1943 || 11 |- | 1753 || Лазар Јосиф Фирмија, 1936 - 1943 || 7 |- | 1754 || Лазар Јосиф Алиса, 1937 - 1943 || 6 |- | 1755 || Лазар Мордохај Менахем, 1879 - 1943, кондураџија || 64 |- | 1756 || Лазар Менахем Естерина, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1757 || Лазар Менахем Шалон, 1917 - 1943, книговезец || 26 |- | 1758 || Лазар Мордохај Менахем, 1868 - 1943, работник || 75 |- | 1759 || Лазар Менахем Реја, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 1760 || Лазар Ишајо Мошо, 1907 - 1943, стаклар || 36 |- | 1761 || Лазар Мошо Стела, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 1762 || Лазар Мошо Дона, 1940 - 1943 || 3 |- | 1763 || Лазар Мордохај Мушон, 1864 - 1943, трговец || 79 |- | 1764 || Лазар Мошон Сабетај, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 1765 || Лазар Сабетај Мирјам, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 1766 || Лазар Сабетај Самуел, 1924 - 1943, трговец || 19 |- | 1767 || Лазар Сабетај Мошон, 1926 - 1943 || 17 |- | 1768 || Лазар Давид Саломон, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 1769 || Лазар Саломон Рикула , 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1770 || Лазар Саломон Буена, 1920 - 1943 || 23 |- | 1771 || Лазар Симон Хана, 1922 - 1943 || 21 |- | 1772 || Лазар Саломон Давид, 1924 - 1943 || 19 |- | 1773 || Лазар Лаломон Самуел, 1924 - 1943 || 19 |- | 1774 || Лазар Јаков Стела, 1928 - 1943 || 15 |- | 1775 || Лазар Јаков Менахем, 1933 - 1943 || 10 |- | 1776 || Лазар Јаков Лиезер, 1935 - 1943 || 8 |- | 1777 || Лазар Јаков Саломон, 1908 - 1943, кројач || 35 |- | 1778 || Лазар Саломон Сарина, 1907 - 1943 || 36 |- | 1779 || Лазар Јаков Хаим, 1900 - 1943, кројач || 43 |- | 1780 || Лазар Јаков Винка, 1900 - 1943 || 43 |- | 1781 || Ланде Саломон Јосиф, 1894 - 1943, службеник || 49 |- | 1782 || Ланде Јосиф Клара, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 1783 || Ланде Јосиф Фина, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 1784 || Ланде Саломон Лоте, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1785 || Леон Исак Аврам, 1896 - 1943, службеник || 47 |- | 1786 || Леон Аврам Мирјам, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 1787 || Леон Аврам Дона, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 1788 || Леон Аврам Рејна, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1789 || Леон Аврам Исак, 1938 - 1943 || 5 |- | 1790 || Леви Менахем Аврам, 1921 - 1943, столар || 22 |- | 1791 || Леви Аврам Грација, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 1792 || Леви Мушон Аврам, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 1793 || Леви Аврам Бишу, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 1794 || Леви Аврам Менахем, 1923 - 1943, ученик || 20 |- | 1795 || Леви Аврам Рикула, 1919 - 1943 || 24 |- | 1796 || Леви Аврам Бесалеј, 1938 - 1943 || 5 |- | 1797 || Леви Јаков Алберт, 1901 - 1943, книжар || 42 |- | 1798 || Леви Алберт Дона, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1799 || Леви Аберт Жана, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 1800 || Леви Алберт Јаков, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1801 || Леnи Алберт Деа, 1939 - 1943, || 4 |- | 1802 || Леви Јаков Дона, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 1803 || Леви Јаков Шак, 1918 - 1943, работник || 25 |- | 1804 || Леви Хаим Алберт, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 1805 || Леви Алберт Хенриета, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1806 || Леви Алберт Џоја, 1942 - 1943 || 1 |- | 1807 || Леви Руфел Бинута, 1913 - 1943, кројачка || 30 |- | 1808 || Леви Руфе Бора, 1902 - 1943, помошник || 41 |- | 1809 || Леви Бора Стреја, 1910 - 1943 || 33 |- | 1810 || Леви Бора Моша, 1933 - 1943 || 10 |- | 1811 || Леви Х. Б. Бријан, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1812 || Леви Деси, 1907 - 1943, Домак.Инка || 36 |- | 1813 || Леви Исак Давид, 1880 - 1943, кројач || 63 |- | 1814 || Леви Давид Рашел, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1815 || Леви Давид Исак, 1912 - 1943, кројач || 31 |- | 1816 || Леви Давид Менахем, 1925 - 1943, помошник || 18 |- | 1817 || Леви Давид Пресиса, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1818 || Ле.Ви Давид Сарина, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 1819 || Леви Давид Јаков, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 1820 || Леви Моша Давид, 1911 - 1943, кондураџија || 32 |- | 1821 || Леви Давид Џоја, 1914 - 1943 || 29 |- | 1822 || Леви Давид Сара, 1937 - 1943 || 6 |- | 1823 || Леви Давид Оро, 1942 - 1943 || 1 |- | 1824 || Леви Моше Дарио, 1915 - 1943, работник || 28 |- | 1825 || Леви Рудолф Д-Р Ернест, 1904 - 1943, лекар || 39 |- | 1826 || Леви Ернест Ребека, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1827 || Леви Ернест Јулијана, 1936 - 1943 || 7 |- | 1828 || Леви Рудолф Сосија, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1829 || Леви Мушон Жак, 1884 - 1943, трговец || 59 |- | 1830 || Леви Жак Малвина, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1831 || Леви Жак Ашер, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 1832 || Леви Жак Адела, 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 1833 || Леви Хаим Жак, 1911 - 1943, работник || 32 |- | 1834 || Леви Жак Жули, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 1835 || Леви Жак Хаим, 1942 - 1943 || 1 |- | 1836 || Леви Исак Захарија, 1912 - 1943, столар || 31 |- | 1837 || Леви Захарија Естер, 1917 - 1943, кројачка || 26 |- | 1838 || Леви Захарија Исак, 1936 - 1943 || 7 |- | 1839 || Леви Захарија Ели, 1940 - 1943 || 3 |- | 1840 || Леви Јаков Исак, 1904 - 1943 || 39 |- | 1841 || Леви Исак Рашел , 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1842 || Леви Јаков Рикета, 1885 - 1943 || 58 |- | 1843 || Леви Моше Исак, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 1844 || Леви Исак Регина, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 1845 || Леви Исак Нина, 1937 - 1943 || 6 |- | 1846 || Леви Исак Јаков, 1870 - 1943, работник || 73 |- | 1847 || Леви Јаков Регина, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 1848 || Леви Јаков Хилда, 1919 - 1943, Домакин.Ка || 24 |- | 1849 || Леви Јаков Бењамин, 1906 - 1943 || 37 |- | 1850 || Леви Јаков Исак, 1900 - 1943, службеник || 43 |- | 1851 || Леви Нахман Јаков, 1898 - 1943 || 45 |- | 1852 || Леви Јаков Хана, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1853 || Леви Јаков Нахман, 1921 - 1943, столар || 22 |- | 1854 || Леви Јаков Мирјам, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 1855 || Леви Јаков Ивизај, 1925 - 1943, столар || 18 |- | 1856 || Леви Јаков Естер, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 1857 || Леви Јаков Барух, 1933 - 1943 || 10 |- | 1858 || Леви Исак Јосиф, 1903 - 1943, работник || 40 |- | 1859 || Леви Јосиф Викторија, 1911 - 1943, кројачка || 32 |- | 1860 || Леви Јосиф Лиза, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 1861 || Леви Јосиф Рашела, 1939 - 1943 || 4 |- | 1862 || Леви Хаим Јуда, 1903 - 1943, работник || 40 |- | 1863 || Леви Јуда Марина, 1911 - 1943, кројачка || 32 |- | 1864 || Леви Јуда Ребека, 1939 - 1943 || 4 |- | 1865 || Леви Мушон Леон, 1915 - 1943, Шивач На Кошули || 28 |- | 1866 || Леви Леон Алегра, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1867 || Леви Аврам Лиачи, 1909 - 1943, молер || 34 |- | 1868 || Леви Лиачи Рашела, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1869 || Леви Лиачи Аврам, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1870 || Леви Лиачи Рејна, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 1871 || Леви Самуел Мануел, 1905 - 1943, помошник || 38 |- | 1872 || Леви Мануел Шана, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1873 || Леви Мануел Рашел, 1939 - 1943 || 4 |- | 1874 || Леви Давид Менахем, 1869 - 1943, работник || 74 |- | 1875 || Леви Менахем Сунхула, 1871 - 1943, домаќинка || 72 |- | 1876 || Леви Бенциони Михаило, 1907 - 1943, службеник || 36 |- | 1877 || Леви Михаило Матилда, 1913 - 1943, службеник || 30 |- | 1878 || Леви Михаило Бенцион, 1941 - 1943 || 2 |- | 1879 || Калдерон Јаков Вида, 1873 - 1943 || 70 |- | 1880 || Леви Јосиф Моис, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 1881 || Леви Јосиф Моис, 1916 - 1943, трговски помошник || 27 |- | 1882 || Леви Моис Естер, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 1883 || Леви Јосиф Мориц, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 1884 || Леви Мориц Сара, 1890 - 1943, Домакинха || 53 |- | 1885 || Леви Мориц Давид, 1926 - 1943 || 17 |- | 1886 || Леви Давид Мошо, 1871 - 1943 || 72 |- | 1887 || Леви Мошо Оро, 1889 - 1943 || 54 |- | 1888 || Леви Мошо Јосеф, 1920 - 1943 || 23 |- | 1889 || Леви Аврам Нисим, 1918 - 1943 || 25 |- | 1890 || Леви Аврам Паломба, 1921 - 1943, Домаќинха || 22 |- | 1891 || Леви Јосиф Нисим, 1897 - 1943, инженер || 46 |- | 1892 || Леви Хуго Павел, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 1893 || Леви Павел Деси, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 1894 || Леви Павел Мари, 1937 - 1943 || 6 |- | 1895 || Леви Xyro Олга, 1882 - 1943 || 61 |- | 1896 || Леви Бохор Пинхас, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1897 || Леви Пинхас Рејна, 1895 - 1943 || 48 |- | 1898 || Леаи Исак Јосиф, 1910 - 1943 || 33 |- | 1899 || Леви Јосиф Алегра, 1920 - 1943 || 23 |- | 1900 || Леви Јосиф Исак, 1942 - 1943 || 1 |- | 1901 || Леви Шарло Рака, 1905 - 1943, инженер || 38 |- | 1902 || Леви Шарло Ана, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1903 || Леви Шарло Клара, 1909 - 1943, кројачка || 34 |- | 1904 || Леви Јаков Рахамин, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 1905 || Леви Рахамин Мери, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 1906 || Леви Рахамин Јаков, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1907 || Леви Рахамин Видал, 1937 - 1943 || 6 |- | 1908 || Леви Рафаел Ребека. 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1909 || Леви Рафаел Алби, 1937 - 1943 || 6 |- | 1910 || Леви Менахем Руфел, 1902 - 1943, кондураџија || 41 |- | 1911 || Леви Руфел Естерина, 1930 - 1943 || 13 |- | 1912 || Леви Мушон Руфел, 1911 - 1943, кондураџија || 32 |- | 1913 || Леви Руфел Алегра, 1917 - 1943 || 26 |- | 1914 || Леви Руфел Оро, 1938 - 1943 || 5 |- | 1915 || Леви Руфел Рашела, 1941 - 1943 || 2 |- | 1916 || Леви Хаим Руфел, 1876 - 1943, самостоен службеник || 67 |- | 1917 || Леви Руфел Софија, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1918 || Леѕи Руфел Самуел, 1905 - 1943, службеник || 38 |- | 1919 || Леви Руфел Салватор, 1916 - 1943, квалификуван работник || 27 |- | 1920 || Леви Исак Сабетај, 1910 - 1943, бравар || 33 |- | 1921 || Леви Сабетај Луна, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 1922 || Леви Сабетај Викторина, 1941 - 1943 || 2 |- | 1923 || Леви Јосиф Сабетај, 1901 - 1943, кондураџија || 42 |- | 1924 || Леви Сабетај Естер, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1925 || Леви Сабетај Рашел, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1926 || Леви Сабетај Елвира, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 1927 || Леви Давид Саломон, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 1928 || Леви Саломон Естер, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 1929 || Леви Саламон Мирјам, 1940 - 1943 || 3 |- | 1930 || Леви Аврам Самуел, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 1931 || Леви Самуел Алегра, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1932 || Леви Аврам Естар, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 1933 || Леви Самуел Аврам, 1926 - 1943 || 17 |- | 1934 || Леви Самуел Естера, 1928 - 1943 || 15 |- | 1935 || Леви Аврам Самуел, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 1936 || Леви Самуел Рашела, 1922 - 1943 || 21 |- | 1937 || Леви Самуел Аврам, 1936 - 1943 || 7 |- | 1938 || Леви Самуел Арон, 1938 - 1943 || 5 |- | 1939 || Леви Бохор Сара, 1867, домаќинка || 76 |- | 1940 || Леви Јаков Сара, 1924, Куќна помошничка || 19 |- | 1941 || Леви Леон Сара, 1907 - 1943 || 36 |- | 1942 || Леви Леон Сандре, 194.0 - 1943 || 3 |- | 1943 || Леви Јаков Џилда, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 1944 || Леви Јаков Клара, 1939 - 1943 || 4 |- | 1945 || Леви Луда Џоја, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 1946 || Сорфик Јосиф Сара, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1947 || Леви А. Хаим, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 1948 || Леви Хаим Перла, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 1949 || Леви Хаим Амор, 1930 - 1943 || 13 |- | 1950 || Леви Хаим Алегра, 1939 - 1943 || 4 |- | 1951 || Леви Бохор Хаим, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 1952 || Леви Бохор Рикула, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1953 || Леви Бохор Давид, 1919 - 1943, Трг. помошник || 24 |- | 1954 || Леви Бохор Матилда, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 1955 || Леви Бохор Дора, 1924 - 1943, домаќинка || 19 |- | 1956 || Леви Бохор Пава, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 1957 || Леви Давид Xaим, 1855 - 1943 || 88 |- | 1958 || Леви Хаим Јаков, 1899 - 1943 || 44 |- | 1959 || Леви Јаков Рашел, 1906 - 1943 || 37 |- | 1960 || Леви Јаков Клара, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1961 || Леви Јаков Маргита, 1938 - 1943 || 5 |- | 1962 || Леви Јаков Хаим, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 1963 || Леви Хаим Веља, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 1964 || Леви Хаим Морис, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1965 || Леви Хаим Мирјам, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1966 || Леон Хаим Јаков, 1892 - 1943 || 51 |- | 1967 || Леон Јаков Регина, 1893 - 1943 || 50 |- | 1968 || Леон Јаков Хаим, 1924 - 1943 || 19 |- | 1969 || Леон Јаков Ашер, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 1970 || Леон Јаков Морено, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 1971 || Леон Јаков Леа, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1972 || Леон Јаков Исак, 1923 - 1943, ученик || 20 |- | 1973 || Леон Јаков Јосиф, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 1974 || Леон Јаков Дина, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 1975 || Леон Исак Лиава, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 1976 || Леон Лиава Буена, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 1977 || Леон Лиава Исак, 1921 - 1943 || 22 |- | 1978 || Леон Лиава Дина, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 1979 || Леон Диава Дези, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1980 || Лоја Мушон Леон, 1892 - 1943 || 51 |- | 1981 || Лоја Леон Рејна, 1905 - 1943 || 38 |- | 1982 || Луф Сина Роза, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 1983 || Руф Сина Вилма, 1929 - 1943 || 14 |- | 1984 || Маза Калман Јосиф, 1909 - 1943, работник || 34 |- | 1985 || Маза Јосиф Рашела, 1913 - 1943, кројачка || 30 |- | 1986 || Маза Јосиф Аврам, 1938 - 1943 || 5 |- | 1987 || Камхи Јосиф Самуел, 1908 - 1943, работник || 35 |- | 1988 || Мајер Бенцион Аврам, 1901 - 1943, кројач || 42 |- | 1989 || Мајер Аврам Леон, 1904 - 1943, кројачка || 39 |- | 1990 || Мајер Аврам Бенцион, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1991 || Мајер Аврам Сол, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1992 || Мајер Бенцион Марко, 1889 - 1943, кројач || 54 |- | 1993 || Мајер Марко Верга, 1892 - 1943, кројачка || 51 |- | 1994 || Мајер Марко Сол, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1995 || Леви Моше Флора, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 1996 || Мајер Бегнион Сула, 1868 - 1943, домаќинка || 75 |- | 1997 || Мајо Израел Сима, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 1998 || Мајо Сима Лора, 1920 - 1943 || 23 |- | 1999 || Мајо Сима Буена, 1939 - 1943 || 4 |- | 2000 || Касуто Сава Рашел, 1894 - 1943 || 49 |- | 2001 || Касуто Сава Ида, 1928 - 1943 || 15 |- | 2002 || Мандил Шeмaja Ана, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 2003 || Мандил Бити Берта, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2004 || Мандил Бити Езра, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 2005 || Мандил Бити Рајна, 1938 - 1943 || 5 |- | 2006 || Мануел Јешуа Давид, 1909 - 1943 || 34 |- | 2007 || Мануел Давид Сара, 1917 - 1943 || 26 |- | 2008 || Мануел Давид Матилда, 1939 - 1943 || 4 |- | 2009 || Мануел Давид Ханика, 1942 - 1943 || 1 |- | 2010 || Мануел Давид Леон, 1942 - 1943 || 1 |- | 2011 || Мандил Нисим Езра, 1908 - 1943, помошник аптекар || 35 |- | 2012 || Мандил Езра Лела, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2013 || Мандил Израил Јаков, 1912 - 1943 || 31 |- | 2014 || Израил Јаков Флора, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2015 || Мандил Јаков Израил, 1936 - 1943 || 7 |- | 2016 || Мандил Јаков Џинтил , 1937 - 1943 || 6 |- | 2017 || Мандил Јаков Леон, 1938 - 1943 || 5 |- | 2018 || Мандил Исак Јаков, 1925 - 1943, Бојаџија || 18 |- | 2019 || Мандил Исак Кемал, 1933 - 1943 || 10 |- | 2020 || Мандил Јосиф Јаков, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 2021 || Мандил Јосиф Рашел, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 2022 || Мандил Јаков Стреа, 1927 - 1943 || 16 |- | 2023 || Мандил Јаков Јосиф, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2024 || Мандил Нисим Јосиф, 1905 - 1943, Козметичар || 38 |- | 2025 || Мандил Јосиф Пилса, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2026 || Мандил Јосиф Писим, 1935 - 1943 || 8 |- | 2027 || Мандил Јосиф Моше, 1939 - 1943 || 4 |- | 2028 || Манасас Јаков Меркадо, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 2029 || Манашас Меркадо Алегра, 1919 - 1943 || 24 |- | 2030 || Мандил Давид Моше, 1884 - 1943, кондураџија || 59 |- | 2031 || Мандил Моше Матилда, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 2032 || Мандил Исак Нетика, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 2033 || Мандил Исак Ирена, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 2034 || Мандил Исак Селма, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 2035 || Мандил Јаков Рафаел, 1915 - 1943, трговец || 28 |- | 2036 || Мандил Рафаел Регина, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2037 || Мандил Јосиф Рахамин, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 2038 || Мандил Paxaмин Луна, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2039 || Мандил Нисим Рахамин, 1904 - 1943, кондураџија || 39 |- | 2040 || Мандил Нисим Сара, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 2041 || Мандил Јаков Сима, 1906 - 1943, Музичар || 37 |- | 2042 || Мандил Сима Ана, 1919 - 1943 || 24 |- | 2043 || Марио Хаим Берта, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2044 || Марио Хаим Ленка, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2045 || Марио Хаим Финика, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2046 || Масот Израел Моис, 1918 - 1943 || 25 |- | 2047 || Масот Израел Марија, 1891 - 1943 || 52 |- | 2048 || Масот Израел Хаим, 1918 - 1943 || 25 |- | 2049 || Масот Израел Симха, 1924 - 1943 || 19 |- | 2050 || Масот Израел Исак, 1926 - 1943 || 17 |- | 2051 || Масот Арон Ора, 1899 - 1943 || 44 |- | 2052 || Масот Арон Сарика, 1933 - 1943 || 10 |- | 2053 || Маталон Ј. Давид, 1890 - 1943, кројач || 53 |- | 2054 || Маталон Давид Рашела, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2055 || Маталон Бохор Јуда, 1913 - 1943, кројач || 30 |- | 2056 || Маталон Јешуа Рафаел, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2057 || Маталон М. Јуда, 1884 - 1943 || 59 |- | 2058 || Маталон Јуфа Флора, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 2059 || Маталон Јуда Естер, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 2060 || Мачоро Миша Рафаило, 1942 - 1943 || 1 |- | 2061 || Мачоро Миша Дези, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 2062 || Мачоро Израел Рафаел, 1911 - 1943, службеник || 32 |- | 2063 || Мачоро Рафаел Стреја, 1910 - 1943, службеник || 33 |- | 2064 || Мачоро Мен.Ахем Матилда, 1908 - 1943 || 35 |- | 2065 || Меворах С. Шемаја, 1886 - 1943, Трговrец || 57 |- | 2066 || Меворах Шемаја Луна, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2067 || Меворах Шемаја Саломон, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 2068 || Меворах Шемаја Јосиф, 1937 - 1943 || 6 |- | 2069 || Меворах Шемаја Сара, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2070 || Меворах Шемаја Рашела, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2071 || Меворах Шемаја Рикула, 1901 - 1943 || 42 |- | 2072 || Меламед Даниел Леон, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 2073 || Меламед Леон Рашел А, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 2074 || Меламен Моис Рашел, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2075 || Меламед Леон Ана, 1923 - 1943, трговски помошник || 20 |- | 2076 || Меламед Леон Моис, 1927 - 1943, трговски помошник || 16 |- | 2077 || Менахем Јосиф Аро, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2078 || Менахем Менахем Aшep, 1879 - 1943, работник || 64 |- | 2079 || Менахем Ашер Алегра, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 2080 || Менахем Саломон Јосиф, 1916 - 1943, шофер || 27 |- | 2081 || Менахем Јосиф Мари, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2082 || Менахем Јосиф Саломон, 1942 - 1943 || 1 |- | 2083 || Менахем Менахем Леон, 1881 - 1943, работник || 62 |- | 2084 || Менахем Менахем Алегра, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 2085 || Менахем Менахем Шарло, 1918 - 1943 || 25 |- | 2086 || Менахем Леон Руфо, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 2087 || Менахем Исак Моис, 1910 - 1943, службеник || 33 |- | 2088 || Менахем Моис Луна, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2089 || Менахем Моис Берти, 1937 - 1943 || 6 |- | 2090 || Менахем Мордохај Моис, 1884 - 1943, службеник || 59 |- | 2091 || Менахем Моис Селда , 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2092 || Менахем Моис Рашел, 1921 - 1943 || 22 |- | 2093 || Менахем Исак Рахамин, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 2094 || Менахем Рахамин Алегра, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2095 || Менахем Рахамин Исак, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2096 || Менахем Давид Ребека, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2097 || Менахем Давид Са Муел, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2098 || Менахем Моис Сабетај, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2099 || Менахем Моис Саломон, 1935 - 1943 || 8 |- | 2100 || Израел Бохор Јонтов, 1873 - 1943 || 70 |- | 2101 || Конфорти Мордохај Вида, ? - 1943 || / |- | 2102 || Менахем Саломон Ханула, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2103 || Менахем Саломон Дијаманти, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 2104 || Мешулам Овадија Ели, 1917 - 1943, кондураџија || 26 |- | 2105 || Мешулам Овадија Дудуни, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2106 || Мешулам Овадија Дарио, 1919 - 1943, кондураџија || 24 |- | 2107 || Мешулам Овадија Мајер, 1923 - 1943, кондураџија || 20 |- | 2108 || Мешулам Овадија Естерина, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2109 || Мешулам Овадија Јосиф, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2110 || Мешулам Сабетај Исак, 1906 - 1943, болничар || 37 |- | 2111 || Мешулам Исак Буена, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2112 || Мешулај Елијао Јаков, 1910 - 1943, болничар || 33 |- | 2113 || Мешулај Елијао Дијаманти, 1916 - 1943 || 27 |- | 2114 || Мешулај Елијао Вида, 1936 - 1943 || 7 |- | 2115 || Мешулам Јаков Леон, 1910 - 1943, работник || 33 |- | 2116 || Мешулам Леон Луна, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2117 || Мешулам Леон Сара, 1936 - 1943 || 7 |- | 2118 || Мешулам Леон Регина, 1938 - 1943 || 5 |- | 2119 || Мешулам Самуел Нисим, 1878 - 1943, кројач || 65 |- | 2120 || Мешулам Нисим Буена, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 2121 || Мешулам Нисим Дора, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 2122 || Мешулам Нисим Рикула, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 2123 || Мешулам Нисим Јосиф, 1906 - 1943, кројач || 37 |- | 2124 || Мешулам Јосиф Ернеста, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2125 || Мешулам Јосиф Нисим, 1930 - 1943, Учени К || 13 |- | 2126 || Мешулам Јосиф Мајер, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 2127 || Мешулам Јосиф Аврам, 1940 - 1943 || 3 |- | 2128 || Мизрахи Рахамин Давид, 1907 - столар || 36 |- | 2129 || Мизрахи Давид Берта, 1919 - домаќинка || 24 |- | 2130 || Мизрахи Давид Рејна, 1941 || 2 |- | 2131 || Мизрахи Аврам Исак, 1892 - 1943, службеник || 51 |- | 2132 || Мизрахи Исак Сулча, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2133 || Мизрахи Исак Нина, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2134 || Мизрахи Давид Исак, 1888 - 1943, келнер || 55 |- | 2135 || Мизрахи Исак Мазал, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2136 || Мизрахи Исак Шана, 1925 - 1943 || 18 |- | 2137 || Мизрахи Исак Хаим, 1924 - 1943, помошник || 19 |- | 2138 || Мизрахи Исак Мазал 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 2139 || Мизрахи Лезер Исак, 1912 - 1943, кондураџија || 31 |- | 2140 || Мизрахи Исак Рашела, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2141 || Мизрахи Исак Исирода, 1940 - 1943 || 3 |- | 2142 || Мизрахи Хаим Исак, 1871 - 1943, кафеџија || 72 |- | 2143 || Мизрахи Исак Бинута, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2144 || Мизрахи Хаил Исак, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 2145 || Мизрахи Исак Клара, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 2146 || Мизрахи Исак Куна, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 2147 || Мизрахи Исак Матилда, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 2148 || Мизрахи Исак Хаим, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 2149 || Мизрахи Хаим Сара, 1869 - 1943, домаќинка || 74 |- | 2150 || Мизрахи Е. Јосиф, 1914 - 1943, Радиотехничар || 29 |- | 2151 || Мизрахи Јосиф Вида, 1925 - домаќинка || 18 |- | 2152 || Мизрахи Јосиф Елиезер, 1942 - 1943 || 1 |- | 2153 || Мизрахи Самуел Јосиф, 1875 - 1943, работник || 68 |- | 2154 || Мизрахи Јосиф Естер, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2155 || Мизрахи Хаим Јуда, 1880 - 1943, трговски помошник || 63 |- | 2156 || Мизрахи Јуда Султана, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2157 || Мизрахи Јуда Хаим, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 2158 || Мизрахи Јуда Давид, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2159 || Мизрахи Хаим Грација, 1838 - 1943 || 105 |- | 2160 || Мизрахи Јосиф Леа, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 2161 || Мизрахи Јосиф Алберт, 1906 - 1943, службеник || 37 |- | 2162 || Мизрахи Моин Моис, 1886 - 1943, Прекупувач || 57 |- | 2163 || Мизрахи Моис Зумбул, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2164 || Мизрахи Моис Самуел, 1915 - 1943 || 28 |- | 2165 || Мизрахи Самуел Естер, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2166 || Мизрахи Моис Хаим, 1922 - 1943 || 21 |- | 2167 || Мизрахи Самуел Ципора, 1942 - 1943 || 1 |- | 2168 || Мизрахи Јуда Морис, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 2169 || Мизрахи Морис Рена, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2170 || Мизрахи Морис Клара, 1931 - 1943 || 12 |- | 2171 || Мизрахи Лезер Моша, 1907 - 1943, кондураџија || 36 |- | 2172 || Мизрахи Моша Флора, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2173 || Мизрахи Моша Лезер, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2174 || Мизрахи Моша Анушка, 1936 - 1943 || 7 |- | 2175 || Мизрахи Хаим Рахамин, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 2176 || Мизрахи Рахамин Рејна, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 2177 || Мизрахи Јосиф Рејна, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 2178 || Мизрахи Јосиф Рашела, 1904 - 1943 || 39 |- | 2179 || Мизрахи Јосиф Хаим, 1912 - 1943, трговски службеник || 31 |- | 2180 || Мизрахи Јосиф Џулика, 1917 - 1943 || 26 |- | 2181 || Мизрахи Хаил Саломон, 1869 - 1943, текстилец || 74 |- | 2182 || Мизрахи Саломон Рејна, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2183 || Мизрахи Саломон Џилда, 1912 - 1943, Служ Беник || 31 |- | 2184 || Мизрахи Саломон Естер, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 2185 || Мизрахи Саломон Сара, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 2186 || Мизрахи Саломон Сулика, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 2187 || Мизрахи Саломон Бехако, 1924 - 1943, кондураџија || 19 |- | 2188 || Мизрахи Саломон Естерина, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2189 || Мизрахи Елиезер Хаим, 1908 - 1943, лаборант || 35 |- | 2190 || Мизрахи Хаим Плата, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2191 || Мизрахи Хаим Елиезер, 1937 - 1943 || 6 |- | 2192 || Леви Хананел Самуел, 1877 - 1943 || 66 |- | 2193 || Леви Самуел Рашела, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 2194 || Мизрахи Елиезер Хана, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 2195 || Мизрахи Елија Хаим, 1896 - 1943 || 47 |- | 2196 || Мизрахи Хаим Хана, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 2197 || Мизрахи Хаим Хендри, 1913 - 1943 || 30 |- | 2198 || Мизрахи Хаим Исак, 1917 - 1943 || 26 |- | 2199 || Мизрахи Ибрахим Хаим, 1885 - 1943, работник || 58 |- | 2200 || Мизрахи Хаим Сара, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2201 || Мизрахи Хаим Абрахим, 1916 - 1943, кондураџија || 27 |- | 2202 || Мизрахи Хаим Ментеш, 1918 - 1943, работник || 25 |- | 2203 || Мизрахи Ментеш Ципора, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2204 || Мизрахи Хаим Јосеф, 1931 - 1943, работник || 12 |- | 2205 || Мизрахи Ментеш Формоза, 1924 - 1943 || 19 |- | 2206 || Мизрахи Хаим Јаков, 1927 - 1943, работник || 16 |- | 2207 || Мизрахи Рахамин Хаим, 1901 - 1943, градинар || 42 |- | 2208 || Мизрахи Хаим Рашел, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 2209 || Мизрахи Хаим Рако, 1925 - 1943, Пекар || 18 |- | 2210 || Мизрахи Хаим Рејна, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 2211 || Мизрахи Хаим Грација, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 2212 || Митуалем Самуел Митуалем, 1886 - 1943 || 57 |- | 2213 || Митуалем Митуалем Клара , 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2214 || Моло Саул Иси, 1894 - 1943, забен техничар || 49 |- | 2215 || Моло Иси Рина, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2216 || Моло Иси Раул, 1936 - 1943, ученик || 7 |- | 2217 || Молхо Моис Алберт, 1916 - 1943, трговец || 27 |- | 2218 || Молхо Алберт Алиса, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 2219 || Молхо Алберт Џоја, 1942 - 1943 || 1 |- | 2220 || Молхо Лијаче Моис, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 2221 || Молхо Моис Џоја , 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2222 || Карасо Јосеф Рејна, 1860 - 1943 || 83 |- | 2223 || Молхо Нахман Хана, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 2224 || Молхо Пахман Марсел, 1911 - 1943, службеник || 32 |- | 2225 || Монтиас Самуел Јаков, 1895 - 1943, трговец || 48 |- | 2226 || Монтиас Јаков Булиса, 1908 - 1943 || 35 |- | 2227 || Монтиас Јаков Рашина, 1926 - 1943 || 17 |- | 2228 || Монтиас Јаков Марика, 1927 - 1943 || 16 |- | 2229 || Монтиас Јаков Арон., 1933 - 1943 || 10 |- | 2230 || Бераха Челебон Мирјам, 1881 - 1943 || 62 |- | 2231 || Монтија Менахем Саламон, 1911 - 1943, работник || 32 |- | 2232 || Монтија Лаломон Паломба, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2233 || Монтија Саламон Менахем, 1939 - 1943 || 4 |- | 2234 || Мордо С. Мордо, 1883 - 1943, бравар || 60 |- | 2235 || Мордо Мордо Бела, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 2236 || Мордо Мордо Саламон, 1919 - 1943, помошник || 24 |- | 2237 || Мордо Мордо Леон, 1921 - 1943 || 22 |- | 2238 || Мордо Мордо Исак 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2239 || Мopдo Мордо Марика, 1925 - 1943 || 18 |- | 2240 || Морел Хаим Перла, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2241 || Морел Хаим Моше, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 2242 || Морено Хаим Алберт, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2243 || Морено Јосиф Исак, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 2244 || Морено Исак Роза, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2245 || Морено Исак Ребека, 1929 - 1943 || 14 |- | 2246 || Морено Јосиф Бембо, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 2247 || Морено Лидо Исак, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 2248 || Морено Исак Матилда, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2249 || Морено Хаим Јосиф, 1902 - 1943, кројач || 41 |- | 2250 || Морено Јосиф Сарина, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 2251 || Морено Хаим Лијаче, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 2252 || Морено Лијаче Дона, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2253 || Морено Лијаче Хаим, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 2254 || Морено Лијаче Естер, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2255 || Морено Јосиф Моис, ? - 1943 || / |- | 2256 || Морено Моис Естер, ? - 1943 || / |- | 2257 || Моше Саламон Јаков, 1870 - 1943 || 73 |- | 2258 || Моше Јаков Рикула, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2259 || Моше Јаков Саламон, 1913 - 1943, помошник || 30 |- | 2260 || Моше Јаков Моис, 1920 - 1943, студент || 23 |- | 2261 || Моше Јаков Буена, 1922 - 1943, студент || 21 |- | 2262 || Моше Јаков Матилда, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 2263 || Моше Јаков Рашел, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 2264 || Мошулам Самуел Јаков, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 2265 || Мешулам Јаков Матилда, 1888 - 1943, кројачка || 55 |- | 2266 || Леви Леон Бука, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 2267 || Мусафија Јаков Јосиф, 1892- 1943, службеник || 51 |- | 2268 || Мусафија Јаков Исак, 1880 - 1943 || 63 |- | 2269 || Мусафија Јаков Салватор, 1883 - 1943 || 60 |- | 2270 || Мусафија Салватор Матилда, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 2271 || Мусафија Салватор Јаков, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2272 || Мусафија Салватор Естер, 1926 - 1943, ученичка || 17 |- | 2273 || Наваро Елиезер Давид, 1900 - 1943, работник || 43 |- | 2274 || Наваро Давид Естер, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2275 || Навон Давид Ефаим, 1916 - 1943, работник || 27 |- | 2276 || Навон Кутиел Моис, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 2277 || Навон Моис Сол, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2278 || Навон Моис Алегра, 1941 - 1943 || 2 |- | 2279 || Натан Моше Арон, 1881 - 1943, кожар || 62 |- | 2280 || Натан Арон Матилда, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2281 || Натан Арон Моше, 1917 - 1943, кожар || 26 |- | 2282 || Натан Арон Јорухан, 1919 - 1943, кожар || 24 |- | 2283 || Натан Арон Самуел, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 2284 || Натан М. Вазаел, 1908 - 1943, кројач || 35 |- | 2285 || Натан Б. Естерина, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2286 || Натан Б. Ханула, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 2287 || Натан М. Давид, 1902 - 1943, кројач || 41 |- | 2288 || Натан Давид Паломба, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2289 || Натан Давид Матилда, 1937 - 1943 || 6 |- | 2290 || Натан Давид Јуда, 1907 - 1943, продавач || 36 |- | 2291 || Нахмијас Јермија Аврам, 1903 - 1943, касап || 40 |- | 2292 || Нахмијас Аврам Дуна, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 2293 || Нахмијас Аврам Сара, 1929 43 || 14 |- | 2294 || Нахмијас Аврам Јермија, 1931 - 1943 || 12 |- | 2295 || Нахмијас Аврам Марсел, 1935 - 1943 || 8 |- | 2296 || Нахмијас Елијас Алберт, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 2297 || Нахмијас Алберт Сол, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2298 || Нахмијас Алберт Менттеш, 1930 - 1943 || 13 |- | 2299 || Нахмијас Алберт Елико, 1932 - 1943 || 11 |- | 2300 || Нахмијас Јосеф Давид, 1911 - 1943, трговски помошник || 32 |- | 2301 || Нахмијас Давид Ана, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2302 || Нахмијас Давид Јосеф, 1937 - 1943 || 6 |- | 2303 || Нахмијас Аврам Елијао, 1871 - 1943, касап || 72 |- | 2304 || Нахм Ијас Елијао Рашел, 1878 - 1943 || 65 |- | 2305 || Нахмијас Јешуа Исак, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 2306 || Нахмијас Исак Бојана, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2307 || Нахмијас Исак Јешуа, 1926 - 1943, студент || 17 |- | 2308 || Нахмијас Исак Леон, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 2309 || Нахмијас А. Јермија , 1878 - 1943, касап || 65 |- | 2310 || Нахмијас Јермија Сара, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2311 || Нахмијас Давид Јосиф, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 2312 || Нахмијас Јосиф Естери.На, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 2313 || Нахмијас Јосиф Рашел , 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 2314 || Нахмијас Јосиф Леон, 1914 - 1943, трговски помошник || 29 |- | 2315 || Нахмијас Јосиф Алберт, 1925 - 1943, трговски помошник || 18 |- | 2316 || Нахмијас Јосиф Буена, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2317 || Нахмијас Давид Буена, 1860 - 1943 || 83 |- | 2318 || Нахмијас Витал Paшeл, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2319 || Нахмијас Витал Јешуа, 1935 - 1943 || 8 |- | 2320 || Нахмијас Aшep Сара, 1876 - 1943, домаќинка || 67 |- | 2321 || Нахмијас Хана Џоја, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2322 || Нахмијас Хана Изабел А, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2323 || Нахмијас Хана Ернеста, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2324 || Нафтали Аврам Хети, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 2325 || Нафтали Аврам Рахина , 1921 - 1943 || 22 |- | 2326 || Нафтали Аврам Рахела, 1922 - 1943 || 21 |- | 2327 || Нахан Јулиус Ернест, 1897 - 1943, стоматолог || 46 |- | 2328 || Нахан Ернест Адела, 1895 - 1943, кројачка || 48 |- | 2329 || Нахан Ернест Ида, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2330 || Нахан Ернест Маргот, 1932 - 1943 || 11 |- | 2331 || Нисан Давид Мушон, 1878 - 1943, работник || 65 |- | 2332 || Нисан Мушон Рикула, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2333 || Нисан Мушон Леон, 1919 - 1943, кондураџија || 24 |- | 2334 || Нисан Мушон Регина, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2335 || Нисан Мушон Синто, 1926 - 1943, кондураџија || 17 |- | 2336 || Нисим Исак Давид, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 2337 || Нисим Давид Булиеда, 1830 - 1943, домаќинка || 113 |- | 2338 || Швицер Вилхелм Едита, 1937 - 1943 || 6 |- | 2339 || Нисим Мушон Давид, 1910 - 1943, кондураџија || 33 |- | 2340 || Нисиm Давид Паломба, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2341 || Нисим Давид Сарика, 1940 - 1943 || 3 |- | 2342 || Нисим Давид Ребека, 1936 - 1943 || 7 |- | 2343 || Нисим Хаим Естерина, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2344 || Нисим Хаим Регина, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2345 || Нисим Хаим Исак, 1923 - 1943, ученик || 20 |- | 2346 || Нисим Хаим Нисим, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2347 || Јосеф Нисим Естер, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2348 || Нусбаум Мориц Муња, 1896 - 1943, инженер - агроном || 47 |- | 2349 || Осоел И. Израел, 1885 - 1943, работник || 58 |- | 2350 || Пардо Јуда Аврам, 1910 - 1943, работник || 33 |- | 2351 || Пардо Аврам Сара, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2352 || Пардо Аврам Леон , 1935 - 1943 || 8 |- | 2353 || Пардо Аврам Мордохај, 1936 - 1943 || 7 |- | 2354 || Пардо Мавар Бохор, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 2355 || Пардо Бохор Џентил, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 2356 || Пардо Вохор Лиза, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2357 || Пардо Јаков Булиса, 1863 - 1943, кројачка || 80 |- | 2358 || Пардо Мајер Давид, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 2359 || Пардо Давид Лора, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2360 || Пардо Давид Мила, 1937 - 1943 || 6 |- | 2361 || Пардо Давид Марсел, 1940 - 1943 || 3 |- | 2362 || Пардо Давид Виктор, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 2363 || Пардо Мајер Милка, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2364 || Пардо Хаим Дебора, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 2365 || Пардо Хаим Сабина, 1924 - 1943, домаќинка || 19 |- | 2366 || Пардо Хаим Ј Аков, 1925 - 1943, кондураџија || 18 |- | 2367 || Пардо Бохер Елијао, 1900 - 1943, кројач || 43 |- | 2368 || Пардо Елијао Алегра, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2369 || Пардо Елијао Жак, 1921 - 1943, Фирмописец || 22 |- | 2370 || Пардо Елијао Шемаја, 1924 - 1943, кројач || 19 |- | 2371 || Пардо Елијао Орета, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2372 || Пардо Елијао Давид, 1928 - 1943, кројач || 15 |- | 2373 || Пардо Бохор Жак, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 2374 || Пардо Жак Алегра, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2375 || Пардо Жак Лили, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 2376 || Пардо Жак Аврам, 1938 - 1943 || 5 |- | 2377 || Пардо Јосиф Исак, 1866 - 1943, трговец || 77 |- | 2378 || Пардо Пинхас Исак, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 2379 || Пардо Пинхас Леонора, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2380 || Пардо Пинхас Кате, 1939 - 1943 || 4 |- | 2381 || Пардо Рафаел Јаков, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2382 || Пардо Исак Ментеш, 1910 - 1943, кројач || 33 |- | 2383 || Пардо Ментеш Стела, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2384 || Пардо Ментеш Исо, 1924 - 1943 || 19 |- | 2385 || Пардо Мајер Моис, 1885 - 1943 || 58 |- | 2386 || Пардо Моис Сунхула , 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 2387 || Пардо Моис Мајер, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 2388 || Пардо Моис Естер, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2389 || Пардо Маир Пинхас, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 2390 || Пардо Пинхас Дудун, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2391 || Пардо Пинхас Мила, 1940 - 1943 || 3 |- | 2392 || Пардо Јаков Саломон, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 2393 || Пардо Саломон Ребека, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 2394 || Пардо Саломон Гита, 1930 - 1943 || 13 |- | 2395 || Пардо Саломон Бети, 1936 - 1943 || 7 |- | 2396 || Пардо Јаков Хаим, 1900 - 1943, работник || 43 |- | 2397 || Пардо Хаим Риктета, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2398 || Пардо Јаков Џоја, 1902 - 1943, кројачка || 41 |- | 2399 || Леви Бора Бер-Га, 1929 - 1943 || 14 |- | 2400 || Леви Бора Венци, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2401 || Пепо Moшe Менахем, 1896 - 1943, службеник || 47 |- | 2402 || Пепо Менахем Сара, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2403 || Песо Давид Бењамин, 1903 - 1943, работник || 40 |- | 2404 || Песо Бењамин Мирјам , 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2405 || Песо Бењамин Матилда, 1937 - 1943 || 6 |- | 2406 || Песо Јаков Виктор, 1916 - 1943, кројач || 27 |- | 2407 || Хасон Јаков Шимаја, 1891 - 1943, кондураџија || 52 |- | 2408 || Хасон Шимаја Бу Ена, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2409 || Хасон Шимаја Сабетај, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 2410 || Хасон Шимаја Рашела, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2411 || Хасон Шимаја Сол, 1933 - 1943 || 10 |- | 2412 || Песо Бохор Јосиф, 1915 - 1943, фризер || 28 |- | 2413 || Песо Јосиф Ребека, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2414 || Песо Јосиф Хана, 1938 - 1943 || 5 |- | 2415 || Песо Јосиф Грација, 1940 - 1943 || 3 |- | 2416 || Песо Моше Јосиф, 1907 - 1943, службеник || 36 |- | 2417 || Песо Јосиф Сол, 1905 - 1943 || 38 |- | 2418 || Песо Јосиф Моис, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2419 || Песо Јосиф Дан, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2420 || Песо Јосиф Јаков, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2421 || Песо Јосиф Давц 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2422 || Песо Јосиф Ребека, 1936 - 1943 || 7 |- | 2423 || Песо Јосиф Саломон, 1937 - 1943 || 6 |- | 2424 || Песо Аврам Леон, 1860 - 1943, бравар || 83 |- | 2425 || Морено Мордохај Арон, 1887 - 1943, кројач || 56 |- | 2426 || Морено Арон Мира, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2427 || Мордохај Арон Морено, 1921 - 1943, работник || 22 |- | 2428 || Морено Арон Луча, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2429 || Морено Арон Јаков, 1928 - 1943, бравар || 15 |- | 2430 || Морено Арон Паломба, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 2431 || Песо Јосиф Менахем, 1888 - 1943, работник || 55 |- | 2432 || Песо Менахем Рашел, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2433 || Песо Менахем Ерна, 1920 - 1943 || 23 |- | 2434 || Песо Менахем Пепо, 1922 - 1943, кондураџија || 21 |- | 2435 || Песо Менахем Само, 1925 - 1943, кондураџија || 18 |- | 2436 || Песо Менахем Анрико, 1927 - 1943, кондураџија || 16 |- | 2437 || Песо Менахем Буна, 1929 - 1943 || 14 |- | 2438 || Песо Менахем Луна, 1931 - 1943 || 12 |- | 2439 || Песо Менахем Саул, 1936 - 1943 || 7 |- | 2440 || Песо Самуел Мирјам, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2441 || Песо Самуел Маир, 1922 - 1943, кондураџија || 21 |- | 2442 || Песо Самуел Тамара, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 2443 || Песо Самуел Саломон, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2444 || Песо Самуел Конорти, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2445 || Песо Сабетај Моис, 1913 - 1943, работник || 30 |- | 2446 || Песо Моис Матилда, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2447 || Песо Моис Рејна, 1941 - 1943 || 2 |- | 2448 || Песо Самуел Сабетај, 1869 - 1943 || 74 |- | 2449 || Песо Сабетај Лиа, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 2450 || Песо Сабетај Руфел, 1911 - 1943, кројач || 32 |- | 2451 || Песо Руфел Матилда, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2452 || Песо Сабетај Самуел, 1917 - 1943, кројач || 26 |- | 2453 || Песо Руфел Саломон, 1934 - 1943 || 9 |- | 2454 || Песо Руфел Сабетај, 1939 - 1943 || 4 |- | 2455 || Пијаде Даниел Јаков, 1890 - 1943, трговец || 53 |- | 2456 || Пијаде Јаков Џилда, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2457 || Пијаде Јаков Даниел, 1923 - 1943 || 20 |- | 2458 || Пијаде Јаков Нисим, 1924 - 1943 || 19 |- | 2459 || Пијаде Јаков Дона, 1926 - 1943 || 17 |- | 2460 || Пискер Леополд Адолф, 1904 - 1943 || 39 |- | 2461 || Пискер Адолф Фани, 1910- 1943, домаќинка || 33 |- | 2462 || Пискер Адолф Леа, 1931 - 1943 || 12 |- | 2463 || Пискер Адолф Жозефина, 1941 - 1943 || 2 |- | 2464 || Полак Ј. Александер, 1903 - 1943, Шофер || 40 |- | 2465 || Полак Александер Естерина, 1911 - 1943, кројачка || 32 |- | 2466 || Полак Александер Цецелија, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2467 || Полак Александер Јулиус, 1868 - 1943, машинист || 75 |- | 2468 || Полгар Џонат Максо, 1881 - 1943, Ветеринар || 62 |- | 2469 || Полгар Максо Елза , 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2470 || Рафаел Јаков Буена, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 2471 || Рафаел Јаков Сами, 1913 - 1943, Хемичарка || 30 |- | 2472 || Рафаел Јаков Исак, 1885 - 1943, трговец || 58 |- | 2473 || Рафаел Исак Инес, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2474 || Рафаел Исак Леа, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 2475 || Рафаел Самуел Моис, 1884 - 1943 || 59 |- | 2476 || Рафаел Моис Матилда, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2477 || Рафаел Моис Саломон, 1930- 1943, ученик || 13 |- | 2478 || Рафаел Јаков Пепо, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 2479 || Рафаел Пепо Сара, 1910 - 1943, кројачка || 33 |- | 2480 || Рафаел Пепо Леа, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 2481 || Рафаел Пепо Рита, 1936 - 1943 || 7 |- | 2482 || Рафаел Пепо Јаков, 1940 - 1943 || 3 |- | 2483 || Рафаел Хаим Paшeл, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 2484 || Рафаел Рафаел Буча, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2485 || Рафаел Рафаел Рашел, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 2486 || Рафаел Рафаел Хаим, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2487 || Рафаел Рафаел Ребека, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 2488 || Рафаел Нахман Рашела, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2489 || Рафаел Нахман Хаим, 1933 - 1943 || 10 |- | 2490 || Рафаел Хаман Сарина, 1936 - 1943 || 7 |- | 2491 || Рафаел Саломон Сара, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2492 || Ребах Хаим Даниел, 1865 - 1943, трговец || 78 |- | 2493 || Ребах Даниел Рашела, 1869 - 1943, домаќинка || 74 |- | 2494 || Реваш Јаков Синтов, 1889 - 1943 || 54 |- | 2495 || Реваш Синтов Вука, 1899 - 1943, кројачка || 44 |- | 2496 || Реваш Синтов Дудуна 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 2497 || Роберт Карло Егон, 1880 - 1943, директор || 63 |- | 2498 || Роза Давид Хаим, 1889 - 1943, стаклар || 54 |- | 2499 || Роза Хаим Сара, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2500 || Роза Хаим Дано, 1923 - 1943, помошник || 20 |- | 2501 || Роза Хаим Пепи, 1927 - 1943, помошник || 16 |- | 2502 || Роза Хаим Бино, 1937 - 1943 || 6 |- | 2503 || Рубен Јосиф Аврам, 1879 - 1943 || 64 |- | 2504 || Рубен Аврам Матилда, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2505 || Рубен Аврам Исак, 1916 - 1943, техничар || 27 |- | 2506 || Рубен Аврам Јосиф, 1924 - 1943, техничар || 19 |- | 2507 || Рубен Аврам Хаим, 1926 - 1943, ученик - гравер || 17 |- | 2508 || Рубен Аврам Сара, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 2509 || Рубен Моше Аврам, 1868 - 1943, трговец || 75 |- | 2510 || Рубен Аерам Булиса, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 2511 || Рубен Менахем Ана, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 2512 || Рубен Менахем Елвира, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 2513 || Рубен Менахем Давид, 1909 - 1943, службеник || 34 |- | 2514 || Рубен Менахем Естер, 1858 - 1943, домаќинка || 85 |- | 2515 || Рубен Исак Јосиф, 1887 - 1943, пензионер || 56 |- | 2516 || Рубен Јосеф Луна, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 2517 || Анѓело Исак Афр., 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2518 || Рубен Јосеф Исак, 1939 - 1943 || 4 |- | 2519 || Рубен Јосеф Хаскел, 1941 - 1943 || 2 |- | 2520 || Рубен Исак Јосиф, 1875 - 1943, трговец || 68 |- | 2521 || Рубен Јосиф Паломба, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2522 || Рубен Јосиф Исак, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2523 || Рубен Исак Рашела, 1916 - 1943 || 27 |- | 2524 || Рубен Иса К Јосиф, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 2525 || Рубен Јосиф Аврам, 1918 - 1943, трговец || 25 |- | 2526 || Рубен Аврам Сузана, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2527 || Рубен Исак Мануел, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 2528 || Рубен Мануел Реј На, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2529 || Рубен Мануел Дано, 1918 - 1943, службеник || 25 |- | 2530 || Рубен Моше Нисим, 1881 - 1943 || 62 |- | 2531 || Рубен Нисим Милка, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 2532 || Рубен Нисим Бојана , 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 2533 || Рубен Нисим Џилда, 1927 - 1943 || 16 |- | 2534 || Рубен Менахем Саломон, 1904 - 1943 || 39 |- | 2535 || Рубен Саломон Алегра, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2536 || Рубен Саломон Менахем, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 2537 || Рубен Саломон Жак, 1937 - 1943 || 6 |- | 2538 || Рубен Менахем Синтов, 1887 - 1943 || 56 |- | 2539 || Рубен Синтов Сарина, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2540 || Рубен Синтсв Менахем, 1923 - 1943, фотограф || 20 |- | 2541 || Рубен Синтов Елија, 1926 - 1943, кондураџија || 17 |- | 2542 || Рубен Синтов Тамара, 1929 - 1943 || 14 |- | 2543 || Рубен Аврам Хаим, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 2544 || Рубен Хаим Сара, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2545 || Рубен Хаим Менахем, 1935 - 1943 || 8 |- | 2546 || Рубен Хаим Верга, 1937 - 1943 || 6 |- | 2547 || Ишах Ф. Естреа, 1927 - 1943 || 16 |- | 2548 || Рубис Меркадо Аврам, 1893 - 1943, угостител || 50 |- | 2549 || Рубис Аврам Рикула, 1896- 1943, домаќинка || 47 |- | 2550 || Рубис Аврам Салватор, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 2551 || Рубис Аврам Бела, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2552 || Рубис Елијао Меркадо, 1865 - 1943, угостител || 78 |- | 2553 || Рубис Израел Алегра, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2554 || Рубиса Израел Стреја, 1939 - 1943 || 4 |- | 2555 || Рубиса Израел Естер, 1942 - 1943 || 1 |- | 2556 || Рубиса Исак Израел, 1918 - 1943 || 25 |- | 2557 || Рубиса Јаков Исак, 1896 - 1943 || 47 |- | 2558 || Рубиса Исак Сунхула, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 2559 || Рубиса Исак Лиза, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2560 || Рубиса Лијао Јуда, 1880 - 1943, носач || 63 |- | 2561 || Рубиса Јуда Грација, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2562 || Рубиса Јуда Рејна, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2563 || Рубиса Јуда Марика, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 2564 || Рубиса Исак Пепо, 1924 - 1943 || 19 |- | 2565 || Рубиса Пепо Роза, 1923 - 1943 || 20 |- | 2566 || Русо А. Исак, 1916 - 1943, трговец || 27 |- | 2567 || Русо Исак Стреа, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2568 || Русо Исак Сол, 1930 - 1943 || 13 |- | 2569 || Русо Исак Рахамин, 1940 - 1943 || 3 |- | 2570 || Русо Барух Исак, 1882 - 1943 || 61 |- | 2571 || Русо Исак Цулија, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2572 || Русо Исак Овација, 1925 - 1943 || 18 |- | 2573 || Русо Исак Самуел, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 2574 || Русо Исак Леон, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2575 || Русо Барух Јаков, 1902 - 1943, работник || 41 |- | 2576 || Русо Јаков Сарина, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2577 || Русо Јаков Барух, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2578 || Русо Јаков Паломба, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 2579 || Русо Јаков Јосиф, 1941 - 1943 || 2 |- | 2580 || Русо Барух Султана, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2581 || Русо Барух Лезер, 1896 - 1943, фризер || 47 |- | 2582 || Русо Лезер Рашел, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2583 || Русо Лезер По.Лина, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2584 || Русо Лезер Јосиф, 1931 - 1943 || 12 |- | 2585 || Сабани Мошон Рахамин, 1903 - 1943, службеник || 40 |- | 2586 || Сабани Рахамин Рашела, 1910 - 1943 || 33 |- | 2587 || Садија Емануел Аврам, 1887 - 1943, работник || 56 |- | 2588 || Садија Аврам Ребека, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2589 || Садија Аврам Сара, 1926 - 1943 || 17 |- | 2590 || Садија Аврам Емануел, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 2591 || Садија Аврам Леон, 1923 - 1943, ученик || 20 |- | 2592 || Садија Аврам Саламон, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2593 || Садија Мануел Јаков, 1858 - 1943 || 85 |- | 2594 || Садија Јаков Лиа, 1868 - 1943 || 75 |- | 2595 || Садија Јаков Мушон, 1897 - 1943 || 46 |- | 2596 || Садија Мушон Диа, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2597 || Садија Јаков Јосиф, 1891 - 1943 || 52 |- | 2598 || Садија Јосиф Матилда, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2599 || Садија Јосиф Јаков, 1920 - 1943, столар || 23 |- | 2600 || Садија Јосиф Лико, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 2601 || Садија Јосиф Моше, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2602 || Садија Јосиф Верга, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 2603 || Садија Јосиф Леа, 1937 - 1943 || 6 |- | 2604 || Садија Јаков Мануел, 1895 - 1943 || 48 |- | 2605 || Садија Мануел Рашел, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2606 || Садиј А Мануел Рако, 1920 - 1943, кондураџија || 23 |- | 2607 || Садок Симон Ида, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2608 || Садок Симон Видал , 1923 - 1943, трговски помошник || 20 |- | 2609 || Садок Јоханан Мордохај, 1891 - 1943, службеник || 52 |- | 2610 || Садок Мордохај Беа, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2611 || Садок Мордохај Јоханан, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2612 || Сајферт Хое Филип, 1877 - 1943, учител || 66 |- | 2613 || Сајферт Филип Ана, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2614 || Сајферт Филип Розина, 1914 - 1943, Учи Телка || 29 |- | 2615 || Леви Хаим Регина, 1914 - 1943, учителка || 29 |- | 2616 || Сал Арон Симто, 1888 - 1943, продавач || 55 |- | 2617 || Сал Симто Дудун, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 2618 || Сал Симто Арон, 1942 - 1943 || 1 |- | 2619 || Менахем Венцион Перла, 1925 - 1943, продавачка || 18 |- | 2620 || Салтиел Моис Аврам, 1908 - 1943 || 35 |- | 2621 || Салтиел Аврам Рашел, 1912 - 1943, кројачка || 31 |- | 2622 || Салтиел Аврам Мирјам, 1936 - 1943 || 7 |- | 2623 || Салтиел Аврам Моис, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 2624 || Салтиел Моис Луна, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 2625 || Салтиел Исак, 1870- 1943, трговец || 73 |- | 2626 || Салтиел Матилда, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2627 || Салтиел Моше Јаков, 1900 - 1943 || 43 |- | 2628 || Салтиел Јаков Оро, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 2629 || Салтиел Јаков Регина, 1962 - 1943, кројачка || / |- | 2630 || Салтиел Јаков Амбатија, 1930 - 1943 || 13 |- | 2631 || Салтиел Јаков Синтов, 1933 - 1943 || 10 |- | 2632 || Салтиел Ј. Мориц, 1910 - 1943, работник || 33 |- | 2633 || Салтиел Мориц Сара, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2634 || Салтиел Мориц Матилда, 1939 - 1943 || 4 |- | 2635 || Салтиел Мориц Дона, 1941 - 1943 || 2 |- | 2636 || Салтиел Салвадор, 1892 - 1943, трговец || 51 |- | 2637 || Салтиел Дона, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2638 || Салтино Барух Паломба, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 2639 || Салтино Барух Пепо, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2640 || Салтино Барух Хаим, 1909 - 1943 || 34 |- | 2641 || Салтино Барух Леон, 1913 - 1943 || 30 |- | 2642 || Сапорта Менахем Аврам, 1895 - 1943 || 48 |- | 2643 || Салорта Аврам Дудун, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2644 || Сапорта Менахем Исак, 1892 - 1943, кројач || 51 |- | 2645 || Салорта Исак Рејна, 1907 - 1943, кројачка || 36 |- | 2646 || Саnорта Исак Менахем, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2647 || Салорта Исак Естер, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 2648 || Сапорта Меркадо Јакоб, 1886 - 1943 || 57 |- | 2649 || Сапорта Јаков Бикторија, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2650 || Сапорта Ја Ков Видал, 1917 - 1943, учител || 26 |- | 2651 || Сапорта Јаков Моис, 1920 - 1943. студент || 23 |- | 2652 || Сапорта Јаков Мирјам, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 2653 || Сапорта Јаков Исак, 1925 - 1943, Електро механичар || 18 |- | 2654 || Сапорта Присјадо Јосеф, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 2655 || Салорта Јосеф Естер, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2656 || Сапорта Меркадо Менахем, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 2657 || Саnорта Менахем Рашел, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 2658 || Сапорта Менахем Хаим, 1920 - 1943, електричар || 23 |- | 2659 || Сапорта Менахем Барух, 1922 - 1943, трговец || 21 |- | 2660 || Салорта Менахем Мирјам, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2661 || Сапорта Менахем Естер, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 2662 || Сапорта Присјадо Паломба, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2663 || Сапорта Хаим Хаим, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 2664 || Салорта Хаим Лора, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2665 || Сарфати Јосиф Давид, 1879 - 1943, службеник || 64 |- | 2666 || Сарфати Давид Рикета , 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2667 || Сарфати Давид Јосиф, 1921 - 1943 || 22 |- | 2668 || Сарфати Давид Исак, 1924 - 1943 || 19 |- | 2669 || Сарфати Јосиф Исак, 1894 - 1943, трговски помошник || 49 |- | 2670 || Сарфати Исак Лиза, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2671 || Сарфати Исак Јосиф, 1942 - 1943 || 1 |- | 2672 || Сарфати Аврам Кутиел, 1882 - 1943, кројач || 61 |- | 2673 || Сарфати Кутиел Сулха, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2674 || Сарфати Кутиел Виктор, 1920 - 1943, кројач || 23 |- | 2675 || Сарфати Кутиел Сол , 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 2676 || Сарфати Кутиел Моис, 1914 - 1943, кројач || 29 |- | 2677 || Сарфати Моис Естер, 1917 - 1943, кројач || 26 |- | 2678 || Сарфати Моис Кутиел, 1942 - 1943 || 1 |- | 2679 || Сарфати Мушон Менахем, 1912 - 1943, службеник || 31 |- | 2680 || Сарфати Менахем Стела, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 2681 || Сарфати Менахем Моша, 1942 - 1943 || 1 |- | 2682 || Сарфати Менахем Мордохај, 1883 - 1943 || 60 |- | 2683 || Сарфати Мордохај Буен.А, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2684 || Сарфати Мордохај Менахем, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2685 || Сарфати Мордохај Сабетај, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2686 || Сарфати Менахем Мушон, 1872 - 1943, кројач || 71 |- | 2687 || Сарфати Мушон Клара, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 2688 || Сарфати Мушон Ана, 1917 - 1943 || 26 |- | 2689 || Сарфати Мушон Рашела, 1920 - 1943 || 23 |- | 2690 || Сарфати Мушон Регина, 1924 - 1943 || 19 |- | 2691 || Сарфати Исак Саломон, 1882 - 1943, кафеџија || 61 |- | 2692 || Сарфати Саломон Сол, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2693 || Сарфати Саломон Јаков, 1924 - 1943, келнер || 19 |- | 2694 || Сарфати Саломон Исак, 1931 - 1943 || 12 |- | 2695 || Сарфати Сал Амон Леон, 1933 - 1943 || 10 |- | 2696 || Сарфати Јосиф Саломон, 1877 - 1943, пензионер || 66 |- | 2697 || Сарфати Саломон Паулина, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 2698 || Сарфати Саломон Душан, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 2699 || Сарфати Саломон Мирјам, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 2700 || Сасиб Моше Натан, 1871 - 1943, трговец || 72 |- | 2701 || Сасон Натан Леа, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2702 || Барух Јосиф Ана, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2703 || Сасон Бохор Аврам, 1918 - 1943 || 25 |- | 2704 || Сасон Аврам Луча, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2705 || Сасон Аврам Саламон, 1912 - 1943 || 31 |- | 2706 || Сасон Моше Аврам, 1880 - 1943 || 63 |- | 2707 || Сасон Аврам Дона, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2708 || Сасон Аврам Моис, 1918 - 1943, трговец || 25 |- | 2709 || Сасон Аврам Јосиф, 1922 - 1943, трговец || 21 |- | 2710 || Сасон Јосиф Бахар, 1883 - 1943 || 60 |- | 2711 || Сасон Јосиф Оро, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2712 || Сасон Јосиф Јосиф, 1926 - 1943 || 17 |- | 2713 || Сасон Јосиф Мирјам, 1928 - 1943 || 15 |- | 2714 || Сасон Натан Давид, 1911 - 1943, цинкограф || 32 |- | 2715 || Сасон Конорте Дарио, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 2716 || Коен Аврам Морис, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 2717 || Коен Морис Рашел, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2718 || Рубен Менахем Алберт, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 2719 || Сасон Моше Исак, 1869 - 1943, службеник || 74 |- | 2720 || Сасон Исак Рашела, ? - 1943, домаќинка || / |- | 2721 || Сасон Исак Моис, 1921 - 1943 || 22 |- | 2722 || Сасон Исак Несима, 1923 - 1943 || 20 |- | 2723 || Сасон Исак Дудуна, ? - 1943 || / |- | 2724 || Сасон Исак Вида, 1922 - 1943 || 21 |- | 2725 || Албахари Аврам Алегри , 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2726 || Сасон Моше Јаков, 1880 - 1943 || 63 |- | 2727 || Сасон Јаков Естер, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 2728 || Сасон Јаков Рашел , 1923 - 1943 || 20 |- | 2729 || Сасон Натан Јосиф, 1907 - 1943, трговски помошник || 36 |- | 2730 || Сасон Јосиф Сара, 1910 - 1943 || 33 |- | 2731 || Сасон Јосиф Таке, 1938 - 1943 || 5 |- | 2732 || Сасон Конорте Моис, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2733 || Сасон Моис Лили, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2734 || Сасон Конорте Џамила, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 2735 || Сасон Натан Моис, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 2736 || Сасон Моис Џоја, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2737 || Сасон Моис Натан, 1936 - 1943 || 7 |- | 2738 || Сасон Бењамин Рахамин, 1896 - 1943 || 47 |- | 2739 || Сасон Рахамин Сара, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2740 || Сасон Лијача Регина, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2741 || Сасон Лијаче Моис, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 2742 || Сасон Лијаче Хана, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 2743 || Сасон Лијаче Стела, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2744 || Сасон Лијаче Јосиф, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2745 || Сасон Моше Саламон. 1881 - 1943, трговец || 62 |- | 2746 || Сасон Саламон Синхула, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 2747 || Сасон Саломон Рашела, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2748 || Сасон Саломон Ребека, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 2749 || Сасон Хаим Фермода, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2750 || Сасон Хаим Бела, 1914 - 1943 || 29 |- | 2751 || Сасон Хаим Бењамин, 1916 - 1943, службеник || 27 |- | 2752 || Сасон Хаим Дона, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 2753 || Сасон Хаим Оро, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 2754 || Сасон Натан Џоја, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2755 || Сахарија Давид Виши. 1887 - 1943, банковен службеник || 56 |- | 2756 || Сахарија Виши Винка, 1901 - 1943, кројачка || 42 |- | 2757 || Сахарија Виши Нора, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 2758 || Сахарија Виши Давид, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2759 || Сероро Јосиф Габриел, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 2760 || Сероро Габриел Сунхула, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 2761 || Сероро Габриел Грација, 1920 - 1943 || 23 |- | 2762 || Сероро Габриел Естерина, 1922 - 1943 || 21 |- | 2763 || Сероро Габриел Дози, 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 2764 || Сероро Габриел Леа, 1926 - 1943, ученичка || 17 |- | 2765 || Сереро Габриел Јосиф, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2766 || Сереро Јосиф Сол, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2767 || Сереро Јосиф Грација, 1939 - 1943 || 4 |- | 2768 || Сидес Јаков Даниел, 1879 - 1943 || 64 |- | 2769 || Сидес Даниел Сара, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2770 || Сидес Даниел Јаков , 1920 - 1943, кондураџија || 23 |- | 2771 || Сидес Даниел Рема, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2772 || Сидес Даниел Моис, 1926 - 1943 || 17 |- | 2773 || Сидес Емануел Менахем, 1891 - 1943, службеник || 52 |- | 2774 || Сидес Менахем Рашела, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2775 || Сидес Менахем Емануел, 1934 - 1943 || 9 |- | 2776 || Сидес Емануел Сунхула, 1940 - 1943 || 3 |- | 2777 || Сидес Мишел Саломон, 1912 - 1943 || 31 |- | 2778 || Сидес Саломон Перла, 1922 - 1943 || 21 |- | 2779 || Симон Ешуа Алегра, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2780 || Симон Ешуа Викторија, 1921 - 1943 || 22 |- | 2781 || Ион Исак Аврам, 1903 - 1943 || 40 |- | 2782 || Сион Аврам Алегра, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2783 || Сион Аврам Жак, 1932 - 1943 || 11 |- | 2784 || Сион Аврам Мордохај, 1938 - 1943 || 5 |- | 2785 || Сион Менахем Аврам, 1901 - 1943, работник || 42 |- | 2786 || Сион Аврам Луна, 1901 - 1943, работник || 42 |- | 2787 || Сион Аврам Хаим , 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2788 || Сион Аврам Матилда, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 2789 || Сион Аврам Хана, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 2790 || Сион Аврам Мушон, 1938 - 1943 || 5 |- | 2791 || Сидон Саломон Аврам, 1889 - 1943 || 54 |- | 2792 || Сидон Аврам Дона, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2793 || Сидон Аврам Саломон, 1922 - 1943 || 21 |- | 2794 || Сидон Аврам Грација, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2795 || Сидон Аврам Алегри, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2796 || Сион Јосиф Алберт, 1916 - 1943 || 27 |- | 2797 || Сион Алберт Естер, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2798 || Сион Алберт Матилда, 1942 - 1943 || 1 |- | 2799 || Сион Јуда Алберт, 1910 - 1943, трговски помошник || 33 |- | 2800 || Сион Јуда Рашел, 1864 - 1943, домаќинка || 79 |- | 2801 || Сион Шимон Алберт, 1916 - 1943, службеник || 27 |- | 2802 || Сион Алберт Викторија, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 2803 || Сион Алберт Шимон, 1914 - 1943 || 29 |- | 2804 || Сион Самуел Алегра, 1913 - 1943 || 30 |- | 2805 || Сион Самуел Рашел, 1934 - 1943 || 9 |- | 2806 || Сион Самуел Бити, 1939 - 1943 || 4 |- | 2807 || Сион Меркадо Барух, 1879 - 1943, работник || 64 |- | 2808 || Сион Барух Дудун, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2809 || Сион Барух Џоја, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2810 || Сион Барух Аврам, 1924 - 1943, кројач || 19 |- | 2811 || Сион Барух Моушон, 1926 - 1943, работник || 17 |- | 2812 || Сион А. Бенцион, 1913 - 1943, кројач || 30 |- | 2813 || Сион Бенцион Матилда, 1914 - 1943 || 29 |- | 2814 || Сион Бенцион Алберт, 1938 - 1943 || 5 |- | 2815 || Сион Јосиф Булиса, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2816 || Сион Јосиф Барух, 1920 - 1943, готвачка || 23 |- | 2817 || Сион Барух Алегра, 1925 - 1943, домаќинка || 18 |- | 2818 || Сион Барух Исак, 1918 - 1943, кондураџија || 25 |- | 2819 || Сион Исак Саpa, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 2820 || Сион Аврам Гедаља, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 2821 || Сион Гедаља Естерина, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2822 || Сион Гедаља Мирјам, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2823 || Сион Гедаља Естерина, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 2824 || Сион Гедаља Матика, 1940 - 1943 || 3 |- | 2825 || Сион Јуда Давид, 1918 - 1943 || 25 |- | 2826 || Сион Давид Ребека, 1918 - 1943 || 25 |- | 2827 || Сион Хаим Давид, 1904 - 1943, работник || 39 |- | 2828 || Сион Давид Рикула, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2829 || Сион Давид Естер, 1933 - 1943 || 10 |- | 2830 || Сион Давид Хаим, 1934 - 1943 || 9 |- | 2831 || Сион Хаим Дудум, 1861 - 1943 || 82 |- | 2832 || Сион Јосиф Естер, 1852 - 1943 || 91 |- | 2833 || Сион Јосиф Исак, 1888 - 1943, лимар || 55 |- | 2834 || Сион Исак Естер, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2835 || Сион Исак Аврам, 1921 - 1943, работник || 22 |- | 2836 || Сион Исак Давид, 1924 - 1943. работник || 19 |- | 2837 || Сион Исак Леон, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2838 || Сион Јосиф Исак, 1883 - 1943, трговец со крзна || 60 |- | 2839 || Сион Исак Буена, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2840 || Сион Исак Рашела, 1919 - 1943 || 24 |- | 2841 || Сион Исак Саломон, 1925 - 1943 || 18 |- | 2842 || Сион Исак Луна, 1928 - 1943 || 15 |- | 2843 || Сион Габриел Јаков, 1887 - 1943, трговец со крзна || 56 |- | 2844 || Сион Јаков Естерина, 1881 - 1943, кројачка || 62 |- | 2845 || Сион Јаков Алберт, 1918 - 1943, кројач || 25 |- | 2846 || Сион Јаков Ерна, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 2847 || Сион Јаков Јосиф, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 2848 || Сион Аврам Јосеф, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 2849 || Сион Јосеф Рашела, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2850 || Сион Јосеф Лида, 1942 - 1943 || 1 |- | 2851 || Сион Исак Јосиф, - 1943, трговец || / |- | 2852 || Сион Исак Ида, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2853 || Сион Јосиф Грација, ? - 1943 || / |- | 2854 || Сион Јуда Јосиф, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 2855 || Сион Јосиф Адела, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 2856 || Сион Саломон Јосиф, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 2857 || Сион Јосиф Ребека, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2858 || Сион Јосиф Сара, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2859 || Сион Јосиф Саломон, 1936 - 1943 || 7 |- | 2860 || Сион Давид Јуда, 1890 - 1943 || 53 |- | 2861 || Сион Јуда Бинута, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 2862 || Сион Јуда Алберт, 1920 - 1943 || 23 |- | 2863 || Сион Гавриел Леон, 1923 - 1943 || 20 |- | 2864 || Сион Леон Ана, 1921 - 1943 || 22 |- | 2865 || Сион Јосиф Матилда, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2866 || Сион А. Јосиф, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 2867 || Сион Јосиф Јуда, 1922 - 1943 || 21 |- | 2868 || Алкалај Јосиф Оро, 1920 - 1943 || 23 |- | 2869 || Сион Моше Менахем, 1905 - 1943, трговски помошник || 38 |- | 2870 || Сион Менахем Фрида, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2871 || Сион Менахем Моше, 1941 - 1943 || 2 |- | 2872 || Сион Јуда Моис, 1904 - 1943 || 39 |- | 2873 || Сион Моис Сарика, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2874 || Сион Моис Султана, 1939 - 1943 || 4 |- | 2875 || Сион Саломон Моис, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 2876 || Сион Моис Стела, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2877 || Сион Моис Лаломон, 1937 - 1943, домаќинка || 6 |- | 2878 || Сион Меркадо Саломон, 1869 - 1943 || 74 |- | 2879 || Сион Саломон Сара, 1873 - 1943 || 70 |- | 2880 || Сион Саломон Јосиф, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 2881 || Сион Јосиф Ребека, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2882 || Сион Јосиф Сара, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2883 || Сион Јосиф Саломон, 1936 - 1943 || 7 |- | 2884 || Сион Јосиф Саломон, 1882 - 1943 || 61 |- | 2885 || Сион Саломон Мазалто, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 2886 || Сион Аврам Пепо, 1915 - 1943, кројач || 28 |- | 2887 || Сион Соломон Перла, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2888 || Сион Пепо Перла, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 2889 || Сион Исак Самуел, 1919 - 1943, службеник || 24 |- | 2890 || Сион Самуел Вентура, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2891 || Сион Самуел Исак, 1941 - 1943 || 2 |- | 2892 || Сион Исак Перла, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 2893 || Сион Исак Ана, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2894 || Сион Хаим Самуел, 1890 - 1943, приватен службеник || 53 |- | 2895 || Сион Самуел Сеја, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2896 || Сион Самуел Вили, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 2897 || Сион Давид Хаим, 1880 - 1943, работник || 63 |- | 2898 || Сион Хаим Давид, 1918 - 1943, помошник || 25 |- | 2899 || Сион Хаим Матилда, 1918 - 1943, кројачка || 25 |- | 2900 || Сион Хаим Вида, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2901 || Сион Хаим Бела, 1928 - 1943, кројачка || 15 |- | 2902 || Сион Хаим Алберт, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2903 || Сион Давид Хаим, 1909 - 1943, работник || 34 |- | 2904 || Сион Хаим Бела, 1917 - 1943 || 26 |- | 2905 || Сион Xaим Давид, 1942 - 1943 || 1 |- | 2906 || Сион Јаков Хенри, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 2907 || Сион Хенри Амбатија, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2908 || Сион Хенри Јаков, 1942 - 1943 || 1 |- | 2909 || Сирес Саломон Мито, 1880 - 1943 || 63 |- | 2910 || Сирес Мито Дудун, 1890 - 1943 || 53 |- | 2911 || Сирес Мито Леон, 1922 - 1943 || 21 |- | 2912 || Струна Јосиф Алберт, 1900 - 1943, службеник || 43 |- | 2913 || Струна Алберт Сарина, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2914 || Струна Јосиф Саломон, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 2915 || Струна Саломон Оро, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2916 || Струна Саломон Џоја, 1924 - 1943 || 19 |- | 2917 || Струна Саломон Јосиф, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 2918 || Струна Јосиф Синтов, 1890 - 1943, трговец || 53 |- | 2919 || Струнса Синтов Леонора, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2920 || Струнса Синтов Јосиф, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2921 || Струнска Синтов Сара, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2922 || Суви Емануел Арон, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 2923 || Талви Леон Давид, 1899 - 1943, трговец || 44 |- | 2924 || Талви Давид Естер, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2925 || Талви Давид Леон, 1924 - 1943 || 19 |- | 2926 || Талви Давид Рејна, 1925 - 1943 || 18 |- | 2927 || Талви Давид Доли, 1928 - 1943 || 15 |- | 2928 || Албохер Јосиф Израел, 1883 - 1943 || 60 |- | 2929 || Талви Хаим Исак, 1882 - 1943, трговец || 61 |- | 2930 || Талви Исак Сарина, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 2931 || Талви Хаим Сал, 1907 - 1943 || 36 |- | 2932 || Талви Сал Мими, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2933 || Талви Сал Рејна, 1942 - 1943 || 1 |- | 2934 || Талви Давид Јаков, 1884 - 1943, трговец || 59 |- | 2935 || Талви Јаков Рашел, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2936 || Талви Давид Јасиф, 1896 - 1943, трговец || 47 |- | 2937 || Талви Јосиф Ленка, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2938 || Талви Јосиф Давид, 1942 - 1943 || 1 |- | 2939 || Талви Јаков Саламон, 1905 - 1943, кондураџија || 38 |- | 2940 || Талви Саламон Дудун, 1910 - 1943, кројачка || 33 |- | 2941 || Талви Саламон Мирјам, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 2942 || Талви Саламон Сара, 1938 - 1943 || 5 |- | 2943 || Талви Моше Саламон, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 2944 || Талви Саламон Паломба , 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 2945 || Талви Саламон Матилда, 1921 - 1943 || 22 |- | 2946 || Талви Саламон Естер, 1922 - 1943 || 21 |- | 2947 || Талви Саламон Рејна, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2948 || Талви Саламон Давид, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 2949 || Талви Давид Лора, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2950 || Талви Давид Моше, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2951 || Талви Давид Паломба, 1937 - 1943 || 6 |- | 2952 || Талви Хаим Саламон, 1882 - 1943, Набавувач || 61 |- | 2953 || Талви Саламон Оро, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 2954 || Талви Саломон Хави, 1907 - 1943, помошник || 36 |- | 2955 || Талви Хави Буена, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2956 || Талви Хави Саломон, 1941 - 1943 || 2 |- | 2957 || Талви Хави Саломон, 1866 - 1943, трговец || 77 |- | 2958 || Талви Саломон Самуел, 1915 - 1943, помошник || 28 |- | 2959 || Терни Израел Саломон, 1901 - 1943, Професор || 42 |- | 2960 || Терни Саломон Фрида, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 2961 || Русо Јакоб Матилда, 1860 - 1943, домаќинка || 83 |- | 2962 || Русо Јаков Моси, 1906 - 1943, службеник || 37 |- | 2963 || Теста Мордохај Аврам, 1910 - 1943, трговски помошник || 33 |- | 2964 || Теста Аврам Хана, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 2965 || Теста Мордохај Клара, 1876 - 1943, домаќинка || 67 |- | 2966 || Теста Сабас Дарио, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 2967 || Доса Јосиф Менахем, 1898 - 1943, трговец со зеленчук || 45 |- | 2968 || Доса Менахем Вида, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2969 || Доса Менахем Јосиф, 1930 - 1943 || 13 |- | 2970 || Доса Менахем Шори, 1936 - 1943 || 7 |- | 2971 || Доса Менахем Оро, 1939 - 1943 || 4 |- | 2972 || Теста Кухмел Луна, 1921 - 1943, готвачка || 22 |- | 2973 || Теста Мордохај Моис, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 2974 || Теста Моис Стреја, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2975 || Теста Мордохај Рафаел, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 2976 || Теста Рафаел Хана, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2977 || Теста Рафаел Мери, 1937 - 1943 || 6 |- | 2978 || Теста Рафаел Мордохај, 1942, - 1943 || 1 |- | 2979 || Теста Абисај Тодорос, 1914 - 1943, работник || 29 |- | 2980 || Теста Тодорос Рашел, 1918 - 1943 || 25 |- | 2981 || Теста Нисим Хаим, 1872 - 1943, трговец || 71 |- | 2982 || Теста Хаим Лела, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2983 || Теста Хаим Нисим, 1925 - 1943 || 18 |- | 2984 || Теста Абисај Хана, 1889 - 1943 || 54 |- | 2985 || Теста Ависај Јак, 1920 - 1943, електричар || 23 |- | 2986 || Теста Ависај Луна, 1926 - 1943 || 17 |- | 2987 || Тиано Менахем Исак, 1896 - 1943 || 47 |- | 2988 || Тиано Исак Сара, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2989 || Коен Моис Буена, 1907 - 1943 || 36 |- | 2990 || Коен Моис Бени, 1932 - 1943 || 11 |- | 2991 || Коен Моис Вида, 1934 - 1943 || 9 |- | 2992 || Коен Рахамин Вида, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2993 || Тијано Даниел Овадија, 1876 - 1943, трговец || 67 |- | 2994 || Тијано Овадија Ишуа, 1909 - 1943 || 34 |- | 2995 || Тоби Хаим Езра, 1877 - 1943, работник || 66 |- | 2996 || Тови Езра Алегра, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2997 || Тови Езра Хаим, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 2998 || Тови Езра Рене, 1916 - 1943, кројачка || 27 |- | 2999 || Тоделано Мишел Алберт, 1911 - 1943 || 32 |- | 3000 || Тоделано Алберт Матилда, 1906 - 1943 || 37 |- | 3001 || Тоделано Алберт Исак, 1936 - 1943 || 7 |- | 3002 || Тоделано Алберт Леа, 1942 - 1943 || 1 |- | 3003 || Тоделано Исак Давид, 1905 - 1943, кројач || 38 |- | 3004 || Тоделано Давид Бикторија, 1904 - 1943, кројачка || 39 |- | 3005 || Тоделано Давид Естер, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 3006 || Тоделано Исак Мајер, 1913 - 1943, кројач || 30 |- | 3007 || Тоделано Јуда Сол, 1906 - 1943, кројачка || 37 |- | 3008 || Тоделано Јуда Дсак, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 3009 || Тоделано Јуда Стела, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 3010 || Тоделано Јуда Јаков, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 3011 || Тоделано Мазлих Јахиел, 1911 - 1943 || 32 |- | 3012 || Тоделано Јахјел Бикторија, 1915 - 1943 || 28 |- | 3013 || Тоделапо Јахиел Матилда, 1936 - 1943 || 7 |- | 3014 || Тоделано Јахиел Марсел, 1941 - 1943 || 2 |- | 3015 || Тоделано Бохор Мико, 1887 - 1943, работник || 56 |- | 3016 || Тоделано Мико Дано, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 3017 || Тоделано Јосиф Моис, 1898 - 1943, кројач || 45 |- | 3018 || Тоделано Моис Дона, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 3019 || Тоделано Моис Буека, 1921 - 1943 || 22 |- | 3020 || Тоделано Моис Јосиф, 1923 - 1943, кројач || 20 |- | 3021 || Тоделано Моис Симба, 1931 - 1943 || 12 |- | 3022 || Тоделано Моис Оро, 1937 - 1943 || 6 |- | 3023 || Тоделано Реџина, 1928 - 1943 || 15 |- | 3024 || Туви Аврам Маир, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 3025 || Туви Маир Ребека, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 3026 || Туви Маир Аврам, 1940 - 1943 || 3 |- | 3027 || Туви Саламон Хаим, 1902 - 1943, службеник || 41 |- | 3028 || Туви Хаим Мари, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 3029 || Туви Хаим Леа, 1942 - 1943 || 1 |- | 3030 || Фараџи Рахамин Моис, 1881 - 1943, трговец || 62 |- | 3031 || Фараџи Моис Сунхула, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 3032 || Фараџи Моис Хенри, 1910 - 1943, книговезец || 33 |- | 3033 || Фараџи Хенри Рашел, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 3034 || Фараџи Моис Жак, 1916 - 1943, кројач || 27 |- | 3035 || Фараџи Жак Рита, 1915 - 1943 || 28 |- | 3036 || Фараџи Моис Мешулам. 1921 - 1943 || 22 |- | 3037 || Фараџи Мешулам Рашел, 1919 - 1943 || 24 |- | 3038 || Фараџи Моис Естер, 1927 - 1943 || 16 |- | 3039 || Фараџи Моис Ребека, 1929 - 1943 || 14 |- | 3040 || Фараџи Моис Видал, 1929 - 1943 || 14 |- | 3041 || Финци Давид Јосиф, 1895 - 1943, службеник || 48 |- | 3042 || Финци Јосиф Мила, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 3043 || Финци Јосиф Давид, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 3044 || Флорентин Јаков Аврам, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 3045 || Флорентин Аврам Хана, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 3046 || Флорентин Аврам Јаков, 1913 - 1943, ученик || 30 |- | 3047 || Флорентин Аврам Грација, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 3048 || Франко Moшe Аврам, 1879 - 1943, трговец || 64 |- | 3049 || Франко Аврам Сол, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 3050 || Франко Аврам Хана, 1908 - 1943 || 35 |- | 3051 || Франко Аврам Џоја, 1910 - 1943 || 33 |- | 3052 || Франко Аврам Моше, 1913 - 1943 || 30 |- | 3053 || Франко Аврам Леа, 1916 - 1943, ученичка || 27 |- | 3054 || Франко Аврам Јаков, 1918 - 1943, трговец || 25 |- | 3055 || Франко Аврам Алегра, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 3056 || Франко Аврам Соломон, 1929 - 1943, ученик во стопанство || 14 |- | 3057 || Франко Лисо Давид, 1906 - 1943 || 37 |- | 3058 || Франко Лисо Матилда, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 3059 || Франко Давид Лисо, 1908 - 1943 || 35 |- | 3060 || Франко Челебон Јуда, 1870 - 1943, кондураџија || 73 |- | 3061 || Франко Јуда Хана, 1870 - 1943 || 73 |- | 3062 || Франко Јуда Виктор, 1918 - 1943, механичар || 25 |- | 3063 || Франко Јуда Мордохај, 1921 - 1943, механичар || 22 |- | 3064 || Франко Јуда Рахамин, 1923 - 1943, механичар || 20 |- | 3065 || Франко Јуда Естер, 1926 - 1943 || 17 |- | 3066 || Франко Јуда Мазал, 1931 - 1943 || 12 |- | 3067 || Франко Јуда Леон, 1911 - 1943 || 32 |- | 3068 || Франко Леон Рашел, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 3069 || Франко Леон Лијао, 1939 - 1943 || 4 |- | 3070 || Франко Јуда Маир, 1914 - 1943, кондураџија || 29 |- | 3071 || Франко Маир Елвира, 1919 - 1943 || 24 |- | 3072 || Франко Маир Овадија, 1940 - 1943 || 3 |- | 3073 || Франко Маир Хана, 1941 - 1943 || 2 |- | 3074 || Франко Јосиф Моис, 1912 - 1943, помошник || 31 |- | 3075 || Франко Моис Стела, 1922 - 1943 || 21 |- | 3076 || Франко Моис Сарина. 1941 - 1943 || 2 |- | 3077 || Франко Челебон Челебон, 1911 - 1943, работник || 32 |- | 3078 || Франко Челебон Рашела, 1914 - 1943 || 29 |- | 3079 || Франко Челебон Леон, 1936 - 1943 || 7 |- | 3080 || Франко Челебон Ана, 1942 - 1943 || 1 |- | 3081 || Франко Лијао Шинон, 1915 - 1943, кондураџија || 28 |- | 3082 || Франсес Моше Самуел, 1863 - 1943 || 80 |- | 3083 || Франсес Самуел Рашел, 1869 - 1943 || 74 |- | 3084 || Фрицканд Макс Олга, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 3085 || Фрицканд Макс Злата, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 3086 || Фројнденфелд Алфред Сара, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 3087 || Фројнденфелд Алфред Јешуа, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 3088 || Нахмијас Јешуа Рејна, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 3089 || Хазан Хаим Естер, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 3090 || Хазан Хаим Јаков, 1939 - 1943 || 4 |- | 3091 || Хазан Хаим Ребека, 1940 - 1943 || 3 |- | 3092 || Хазан Јаков Рахел, 1879 - 1943 || 64 |- | 3093 || Хазан Јуда Луна, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 3094 || Хазан Самуел Саломон, 1862 - 1943, трговец || 81 |- | 3095 || Хазан Моше Лија, 1876 - 1943, домаќинка || 67 |- | 3096 || Хазан Саломон Сара, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 3097 || Хазан Саломон Самуел, 1916 - 1943, трговец || 27 |- | 3098 || Хазан Самуел Лиа, 1942 - 1943 || 1 |- | 3099 || Хаим Јосиф Масалто, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 3100 || Хаим Јосиф Регина, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 3101 || Хаим Јосиф Moшe, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 3102 || Хаим Моис Естер, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 3103 || Хаим Моис Регина, 1932 - 1943 || 11 |- | 3104 || Хаим Моис Јосиф, 1938 - 1943 || 5 |- | 3105 || Хаим Јосиф Самуел, 1898 - 1943, работник || 45 |- | 3106 || Хаим Самуел Сара, 1900 - 1943 || 43 |- | 3107 || Xаим Самуел Рејна, 1927 - 1943 || 16 |- | 3108 || Хаим Самуел Јосиф, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 3109 || Хајон Мошон Бланка, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 3110 || Хајон Мошон Естера, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 3111 || Ханан Јаков Саломон, 1920 - 1943, трговец || 23 |- | 3112 || Ханан Јаков Сунхула, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 3113 || Ханен Јаков Леон, 1923 - 1943, трговец || 20 |- | 3114 || Ханен Јаков Алегра, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 3115 || Ханен Јаков Моис, 1909 - 1943, службеник || 34 |- | 3116 || Ханен Моис Дијаманrа, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 3117 || Хаим Арон Ели, 1899 - 1943, кројач || 44 |- | 3118 || Хаим Ели Сара, 1895 - 1943 || 48 |- | 3119 || Хаим Ели Арон, 1920 - 1943, Бојаџија || 23 |- | 3120 || Хаим Ели Аврам, 1920 - 1943, механичар || 23 |- | 3121 || Хаим Ели Зумбул, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 3122 || Хаим Ели Луна, 192-8 - 1943 || 15 |- | 3123 || Хаим Самуел Рашел, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 3124 || Хара Рудолф Шак, 1905 - 1943 || 38 |- | 3125 || Хара Рудолф Нети, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 3126 || Адут Аврам Роза, 1880 - 1943 || 63 |- | 3127 || Хасон Дан Аврам, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 3128 || Хасон Аврам Стерина, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 3129 || Хасон Аврам Самуел, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 3130 || Хасон Аврам Алис, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 3131 || Хасон Аврам Сара, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 3132 || Хасон Аврам Дан, 1937 - 1943 || 6 |- | 3133 || Хасон Самуел Дан, 1873 - 1943, трговец || 70 |- | 3134 || Хасон Дан Стео 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 3135 || Мешулај Елија, 1939 - 1943 || 4 |- | 3136 || Хасон Дан Аврам, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 3137 || Хасон Аврам Естерина, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 3138 || Хасон Аврам Самуел, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 3139 || Хасон Аврам Алиса, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 3140 || Хасон Аврам Сара, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 3141 || Хасон Аврам Дан, 1875 - 1943, трговец || 68 |- | 3142 || Хасон Дан Стреја, 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 3143 || Хасон Перис Аврам, 1923 - 1943, трговец || 20 |- | 3144 || Хасон Перис Рашел, 1914 - 1943 || 29 |- | 3145 || Хасон Перис Ребека, 1939 - 1943 || 4 |- | 3146 || Хасон Перис Мирјам, 1941 - 1943 || 2 |- | 3147 || Хасон Израел Бела, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 3148 || Хасон Израел Луизијана, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 3149 || Хасон Израел Моис, 1913 - 1943, студент || 30 |- | 3150 || Хасон Израе.Л Аврам, 1920 - 1943, студент || 23 |- | 3151 || Хасон Саломон Грација, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 3152 || Хасон Саломон Мерси, 1918 - 1943, кондураџија || 25 |- | 3153 || Хасон Јешуа, Давид, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 3154 || Хасон Давид Жак, 1919 - 1943 || 24 |- | 3155 || Хасон Шимаја Ида, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 3156 || Хасон Хаим Моис, 1881 - 1943 || 62 |- | 3157 || Хасон Моис Клара, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 3158 || Хасон Моис Витал , 1912 - 1943, работодател || 31 |- | 3159 || Хасан Моис Берта, 1923 - 1943 || 20 |- | 3160 || Хасон Мазлиах Овадија, 1906 - 1943 || 37 |- | 3161 || Хасон Овадија Сол, 1913 - 1943 || 30 |- | 3162 || Хасон Давид Паломба, 1888 - 1943, готвачка || 55 |- | 3163 || Хасон Давид Дука, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 3164 || Хасон Јаков Перис, 1876 - 1943 || 67 |- | 3165 || Хасон Перис Рикула, 1880 - 1943 || 63 |- | 3166 || Хасон Бохор Сунхула, 1868 - 1943, домаќинка || 75 |- | 3167 || Хасон Дан Хаим, 1909 - 1943, техничар || 34 |- | 3168 || Хасон Хаим Регина, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 3169 || Хасон Јаков Хаим, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 3170 || Хиршел Александер Шалон, 1905 - 1943, железничар || 38 |- | 3171 || Хиршел Шалон Вида, 1905 - 1943 || 38 |- | 3172 || Хирwел Шалон Регина, 1927 - 1943 || 16 |- | 3173 || Хиршел Шaлoн Естер, 1931 - 1943 || 12 |- | 3174 || Хиршлер Хајнрих Рихард, 1886 - 1943 || 57 |- | 3175 || Хишлер Рихард Ида, 1886 - 1943 || 57 |- | 3176 || Хишлер Рикард Олга, 1921 - 1943 || 22 |- | 3177 || Хули Лезер Аврам, 1907 - 1943, кафеџија || 36 |- | 3178 || Хули Аврам Дудун, 1913 - 1943 || 30 |- | 3179 || Хули Аврам Лезер, 1937 - 1943 || 6 |- | 3180 || Хули Аврам Бинута, 1940 - 1943 || 3 |- | 3181 || Хули Лезер Бинута, 1885 - 1943 || 58 |- | 3182 || Хули Лезер Леон, 1914 - 1943, кафеџија || 29 |- | 3183 || Хули Лезер Јохан, 1920 - 1943 || 23 |- | 3184 || Хули Лезер Исак, 1923 - 1943 || 20 |- | 3185 || Хули Самуел Аврам, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 3186 || Хули Аврам Тамара, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 3187 || Хули Аврам Самуел, 1936 - 1943 || 7 |- | 3188 || Хули Аврам Барух, 1896 - 1943 || 47 |- | 3189 || Хули Барух Савина, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 3190 || Хули Барух Елиезер, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 3191 || Хули Барух Алберт, 1937 - 1943 || 6 |- | 3192 || Хули Нисим Алегра, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 3193 || Хули Нисим Моше, 1934 - 1943 || 9 |- | 3194 || Хули Нисим Султана, 1934 - 1943 || 9 |- | 3195 || Хули Самуел Бинута, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 3196 || Хули Самуел Дарио, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 3197 || Хули Самуел Моис, 1928 - 1943, работник || 15 |- | 3198 || Хули Мушон Дудун, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 3199 || Хули Мушон Мушон, 1926 - 1943 || 17 |- | 3200 || Хули Самуел Нисим, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 3201 || Хули А. Сабетај, 1872 - 1943, трговец || 71 |- | 3202 || Хули Сабетај Рејна, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 3203 || Хули Сабетај Џоја, 1925 - 1943 || 18 |- | 3204 || Хули Сабетај Исак, 1914 - 1943, молер || 29 |- | 3205 || Хули Сабетај Јосиф, 1918 - 1943, Фирмописец || 25 |- | 3206 || Хули Аврам Самуел, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 3207 || Хули Самуел Дурун, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 3208 || Хули Самуел Јак, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 3209 || Џераси Исак Јосиф, 1893 - 1943, механичар || 50 |- | 3210 || Џераси Јосиф Ребека, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 3211 || Џераси Јосиф Викторија, 1926 - 1943 || 17 |- | 3212 || Џераси Јосиф Исак, ? - 1943 || / |- | 3213 || Џераси Исак Саул, 1896 - 1943 || 47 |- | 3214 || Џераси Саул Мери, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 3215 || Џераси Саул Исак, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 3216 || Џераси Исак Вентура, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 3217 || Џераси Исак Мануел, 1911 - 1943, службеник || 32 |- | 3218 || Џераси Исак Сунхула, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 3219 || Саломон Јаков Бела, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 3220 || Саломон Јаков Лили, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 3221 || Саломон Јаков Саломон, 1928 - 1943 || 15 |- | 3222 || Шаги Бела Андреа, 1917 - 1943, Ветеринар || 26 |- | 3223 || Шаги Андреа Бела, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 3224 || Шаги Маурус Бела, 1879 - 1943, Ветеринар || 64 |- | 3225 || Шаги Бела Елена, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 3226 || Шаги Бела Ѓорѓи, 1913 - 1943, студент || 30 |- | 3227 || Шајбер Мавро Хаим, 1905 - 1943, забен техничар || 38 |- | 3228 || Шајбер Хаим Ела, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 3229 || Шајбер Хаим Јосиф, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 3230 || Шам Мајер Јаков, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 3231 || Шам Јаков Рејна, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 3232 || Шам Јаков Мајер, 1924 - 1943 || 19 |- | 3233 || Шам Менахем Маир, 1872 - 1943, работник || 71 |- | 3234 || Шам Маир Хама, 1882 - 1943 || 61 |- | 3235 || Шам Маир Мишел, 1912 - 1943 || 31 |- | 3236 || Шам Маир Сулома, 1917 - 1943 || 26 |- | 3237 || Шам Маир Рикула, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 3238 || Шам Маир Алегра, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 3239 || Шам Менахем Хаим, 1882 - 1943, работник || 61 |- | 3240 || Шам Хаим Дона, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 3241 || Шам Хаим Алберт, 1921 - 1943, помошник || 22 |- | 3242 || Шам Хаим Мери, 1923 - 1943, ученичка || 20 |- | 3243 || Шам Хаим Самуел, 1925 - 1943, работник || 18 |- | 3244 || Шам Хаим Јаков, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 3245 || Шетови Исак Моше, 1892 - 1943, кафеџија || 51 |- | 3246 || Шетови Моше Вида, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 3247 || Шетови Моше Исак, 1922 - 1943, трговски помошник || 21 |- | 3248 || Шетови Моше Менч, 1924 - 1943, трговски помошник || 19 |- | 3249 || Шетови Моше Рахел, 1927 - 1943 || 16 |- | 3250 || Медина Мордохај Грација, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 3251 || Шимон Јаков Алегра, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 3252 || Шимон Јаков Естер, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 3253 || Шимoh Исак Матилда, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 3254 || Шимон Исак Давид, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 3255 || Шимон Исак Силва, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 3256 || Мандил Бењамин Зумбула, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 3257 || Шимон Барух Мирјам, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 3258 || Шоан Исак Едина, 1913 - 1943, кројачка || 30 |- | 3259 || Шоан Исак Јаков, 1936 - 1943 || 7 |- | 3260 || Штерн Елијас Бела, 1901 - 1943 || 42 |- | 3261 || Штерн Бела Хермина, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 3262 || Штерн Бела Ида, 1931 - 1943 || 12 |- | 3263 || Штерн Бела Јудит, 1935 - 1943 || 8 |- | 3264 || Штерн Бела Иван, 1939 - 1943 || 4 |} == Бројот на депортирани Евреи од Македонија == За бројот на депортираните Евреи постојат различни податоци во бугарските официјални списоци. Постојат две групи оригинални списоци за македонските Евреи направени во самиот логор непосредно пред депортацијата; бугарски, според кој во логорот во Скопје се наоѓале 1702 семејства со 7056 членови, и германски, според кои во логорот се наоѓале 1828 семејства со 7162 членови – со основни податоци. Во тајното писмо од 18 март 1943 година од А. Вите, германски конзул во Скопје, испратено до Министерството за надворешни работи во Берлин, се наведува дека се иселени 7240 Евреи.<ref name="ZK1986"/> Во извештајот на Германската легација во Софија до Главната царска управа за безбедност и работи за иселувањето на Евреите од Бугарија се наведува дека се иселени 7122 лица македонски Евреи. === Евреите од Егејска Македонија и од Тракија === Заедно со Евреите од Вардарскиот дел на Македонија бугарските власти депортирале и Евреи од Тракија и од Егејска Македонија. Со ова вкупниот број на депортирани Евреи во логорите на смртта од бугарските власти во текот на Втората светска војна изнесува околу 11.400.<ref name="verar"/><ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="szb"/> == Треблинка == [[Image:Treblinka Concentration Camp sign by David Shankbone.jpg|thumb|220px|Концентрациониот логор Треблинка, местото каде се погубени сите македонски Евреи]] Сите Евреи од Македонија биле депортирани во логорот [[Треблинка]] во [[Полска]], каде што биле задушени во гасни комори. Од [[Треблинка]] не се вратил никој. Не останал ниту еден сведок да прераскаже за стравотиите на уништувањето на еврејското население од Македонија. Документите се единствените сведоци за докажувањето на судбината на [[Евреи]]те во Македонија.<ref name="ZK1986"/> Според проценките, во [[Треблинка]] се убиени околу 900.000 луѓе, од кои над 750.000 Евреи. Жртвите на холокаустот во тој логор, сместен 100 километри североисточно од Варшава, биле убивани во периодот од јули 1942 до октомври 1943 година.<ref name="press24mart2011"/> == Последици == Според ''Јеврејски алманах'' издаван од Сојузот на еврјските општини во Југославија веднаш по Втората светска војна во Македонија преостанале само 419 Евреи (во октомври 1945 година).<ref name="JevrejskiAlman"/> Нивниот број, до април 1947 година се зголемил на 534. Потоа, како резултат на иселување на голем дел од преостанатите Евреи од Македонија [[Израел]] во 1952 година регистрирани се само 82 припадници на еврејската заедница во Македонија.<ref name="JevrejskiAlman"/> Денес во Македонија живеат околу 200 [[Евреи]]. Скоро сите живеат во Скопје, но има едно семејство во Штип и еден Евреин во Битола.<ref name="denes"/> ==Современи ставови во Бугарија== Во [[Бугарија]] се смета дека статусот на [[Тракија]] и [[Македонија]] одиграл главна улога за судбината на Евреите таму. Иако Тракија и Македонија се дел од [[Санстефанска Бугарија]] денес се смета дека овие провинции биле освоени од германските трупи, а потоа цивилната и воената власт ѝ била предадена на Бугарија. На овој начин, Бугарија се чувствувала зависна од Германија и се однесувала многу построго кон Евреите од овие области. Од друга страна, како резултат на влијанието на бугарската црква еврејското население во границите на Стара Бугарија не било депортирано. На Стокхолскиот меѓународен форум за холокалустот (англиски: ''The Stockholm International Forum on the Holocaust'') кој се одржал во Стокхолм во периодот од 26 - 28 јануари 2000 година, во извештајот презентиран од <nobr>Г. Адамсон</nobr> се вели дека во погледите на холокаустот биле „евидентни националистички тенденции посебно од делегатите од [[Бугарија]], [[Латвија]], [[Унгарија]] и [[Турција]].“<ref name="AG2000"/> Во извештајот потоа се продолжува со анализира и критика на говорите на делегатите од овие земји. Критиките во однос на бугарската делегација се однесуваат на саможртвата на Бугарија во отпорот против нацистите. Овие гледишта во голема мерка биле пренагласувни во говорите смета Адамсон, па дури и се претерувало во истакнувањрто на добротворниот карактер на бугарскиот народ во целина.<ref name="AG2000"/> На оваа конференција бугарските делегати, исто така, лажно сведочеле дека депортацијата на Евреите во одредени области надвор од границите на предвоена [[Бугарија]] не биле извршени од страна на ''Бугари''. Во истиот говор, спротивно на доказите, било истакнувано дека бугарскиот парламент едногласно се спротивставувал на антисемитизмот.<ref name="AG2000"/> Покрај сето ова, на истата конференција [[Петар Стојанов]] побарал признание за хуманоста на Бугарија.<ref name="holofund2000"/> Истата година, еврејската заедница во Македонија упатила апел за утврдување на вината на царот [[Борис III|Борис]] во геноцидот над [[Евреи]]те.<ref name="holofund2000"/> Поранешниот претседател [[Петар Стојанов]] рекол дека прогон на Евреите, во последните 700 години, се вршел кога Бугарија била под странска власт (турската или византиската власт).<ref name="UnknownRes"/> Поранешниот бугарски претседател [[Жељу Желев]] ги рехабилитирал воените злосторници меѓу кои и [[Богдан Филов]], премиерот на бугарската влада од годините на фашистичкиа Бугарија и другите околу него како на пример делегатот на Комесаријатот за еврејски прашања надлежен за Скопје, Иван Захариев кој раководел со собирањето на Евреите во Монополот во Скопје и нивната депортацијата кон [[Треблинка]].<ref name="holofund2000"/><ref name="HAAR"/> Во 1996 година бугарските Евреи кои живеат во [[САД]], во чест на [[Борис III]] и спасувањето на 50.000 бугарски Евреи, подигнале шума во [[Израел]] која е наречена ''Бугарска шума''. Како дел од истата иницијатива биле подигнати и споменици на царот, на царицата Јоана, на Димитар Пешев, на достојниците на Бугарската црква и на други заслужни личности од тоа време.<ref name="isurvived"/> Како резултат на реакциите на Израелците со македонско потекло<ref name="HAAR"/>, откако биле преиспитани сознанијата за депортацијата на Евреите од Македонија, Тракија и Поморавјето со наредба на претседателот на Израел, [[Шимон Перез]], сите споменици биле отстранети.<ref name="holofund2000"/><ref name="HAAR"/><ref name="isurvived"/> На 13 февруари 2003 година со одлука на владата на Бугарија 10 март е прогласен за ''Ден на холокаустот и на жртвите на кривичните дела против човештвото''.<ref name="newsbg3"/><ref name="novinite"/> Во Бугарија овој датум истовремено се слави и како ''Ден на спасување на 50.000 бугарски Евреи''.<ref name="newsBg2"/> Како реакција на отворањето на ''Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија'' во Скопје бугарскиот историчар Георги Марков го нарекол настанот „антибугарска кампања“.<ref name="newsBg1"/> === Признавање на вината од страна на претседател на Бугарија === [[Податотека:Georgi Purvanov-2.jpg|мини|Георги Прванов]] Во 2008 година [[Георги Прванов]], претседател на Бугарија од 2002 година, при посетата на [[Израел]] ја признал вината за депортацијата на Евреите од Македонија, Тракија и Поморавјето во логорите на смртта. Прванов е прв бугарски државен функционер кој јавно ја признал вината на неговата земја за учество во систематското уништување на Евреите во Втората светска војна.<ref name="HAAR"/><ref name="prvanov2008"/><ref name="prvanovSega"/> Во врска со ова во Ерусалим тој рекол: {{quote|''„Додека оправдано се гордееме со направеното за да ги спасиме Евреите, не треба да заборавиме дека во исто време во Бугарија имало антисемитски режим и не треба да бегаме од одговорноста за судбината на повеќе од 11.000 Евреи кои биле депортирани од Тракија и Македонија во логорите на смртта.“''<ref name="prvanovSega"/>}} и {{quote|''„Ние преземаме историската одговорност за смртта на Евреите од Тракија и Македонија.“''<ref name="prvanovSega"/>}} Оваа изјава д-р Нисим Јоша, водач на македонските Евреи во [[Израел]], ја оценува како „голем успех и чекор напред“, но додава дека неговата организација би сакала Бугарија и официјално да се извини, како што тоа го направил претседателот [[Жак Ширак]] за депортација на 75.000 француски Евреи за време на војната.<ref name="HAAR"/><ref name="prvanovSega"/> Еден израелски весник во врска со признанието во текст под наслов „Бугарија ја прифати вината за 11.000 жртви на холокаустот“ пишува дека нацистичка Германија му ги подарила овие територии на Бугарското Царство како знак на благодарност за неговата соработка.“ и дека „Бугарската полиција, која дејствувала под нацистички наредби, ги уапсила Евреите во анектираните територии и ги депортирала во [[Треблинка]] во 1943 година. Во исто време, Бугарската црква и политичките водачи спасиле 48.000 Евреи што живееле во Бугарија, иако нацистите побарале и тие да бидат депортирани.“<ref name="prvanov2008"/> Еврејската заедница од Македонија побарува од [[Бугарија]] околу 16,5 милиони долари отштета за имотот што бугарските фашисти го заплениле од Евреите.<ref name="UV2006"/> Еврејската заедница од Македонија смета дека сево ова ќе помогне во постапката за обесштетување.<ref name="prvanov2008"/> По повод овој чекор на добра волја од бугарскиот претседател, Еврејската заедница во Македонија се надева дека на жртвите ќе им биде оддадена почит и пред скопскиот Монопол, каде што бил собирниот центар од кој биле транспортирани Евреите и дека ќе биде повлечена одлуката на бугарскиот Врховен суд од 1996 година за рехабилитација на директните виновници за холокаустот - тогашниот бугарски премиер [[Богдан Филов]], министерот за внатрешни работи Габровски и уште 40 други злосторници осудени во 1945 година.<ref name="prvanov2008"/> == Македонија во спомен на Евреите - жртви на холокаустот == [[Image:The Holocaust Museum in Skopje 5.JPG|thumb|left|260px|Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија во Скопје, кој по Израел, Вашингтон и Берлин е четврт таков од овој тип во светот]] [[Image:Monument of deported Jews in Štip 03.JPG|thumb|170px|[[Споменик на депортираните Евреи (Штип)|Споменикот на депортираните Евреи]] во [[Штип]]]] Во 1985 година во Штип е подигнат [[Споменик на депортираните Евреи (Штип)|Споменик на депортираните Евреи]] од тој град. [[Image:Скопје-gulapska trojka.jpg|thumb|170px|[[Симфонија на мирот (Скопје)|„Симфонија на мирот“]], дело на [[Томе Серафимовски]], посветена на депортираните Скопски Евреи]] На 22 март 2005 година бил поставен камен-темелник на Меморијалниот центар на холокаустот во Скопје на местото каде некогаш се наоѓало скопското [[Еврејско маало (Скопје)|Еврејско маало]]. Меморијалниот центар претставува репрезентативен објект кој свечено бил пуштен во употреба на [[10 март]] [[2011]] година. Меморијалниот центар е подигнат во спомен на жртвите кои своите животи ги завршиле во[[Треблинка]]. Центарот се простира на површина од 2700 метри квадратни и е изграден со средства од имотите на семејствата на убиените македонски Евреи кои немаат наследници. Средствата биле собрани во Фондот на холокаустот на Евреите од Македонија, кој претходно работел на имотно-правните прашања поврзани со денационализацијата на земјиштето каде што е изграден Центарот.<ref name="press24mart2011"/> Во Скопје, освен спомен плочата во монополот, на плоштадот Слобода, во [[2005]] била откриена склулптурата [[Симфонија на мирот (Скопје)|„Симфонија на мирот“]] по повод 62 годишнината од депотацијата на Скопските Евери.<ref>{{наведени вести|url=http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=2705&stID=50695|title="Симфонија на мирот" на плоштадот Слобода|date=2005|publisher=Дневник|language=македонски|accessdate=2011-08-14}}</ref> Меморијалниот центар на холокаустот во Скопје претставува четврти ваков центар/музеј во светот. Освен во [[Скопје]], музеи во спомен на жртвите на холокаустот постојат и во [[Ерусалим]], [[Вашингтон]] и [[Берлин]].<ref name="voa10mart2011"/> Во спомен на депортираните македонски Евреи, македонска државна делегација во септември 2008 година во логорот Треблинка постави камен-обележје со натпис „Македонија“.<ref name="press24mart2011"/><ref name="treblinka2008vecer"/><ref name="treblinka2008dnevnik"/> Инаку секоја година Македонија оддава почит кон загинатите Евреи. Најчесто манифестацијата започнува со положување на цвеќе на споменикот на Евреите пред Тутунскиот комбинат во Скопје и со посета на гробиштата во [[Бутел]], каде што се отпејува еврејската молитва за мртвите - [[кадиш]]. Во [[Драмски театар - Скопје|Драмскиот театар]] се одржува комеморативна седница, каде потоа се одржува некоја драмска претстава. Во [[Штип]] се посетуваат Еврејските гробишта и споменикот на убиените евреи, а додека во [[Битола]] се посетува детската градинка „Естреја Овадија - Мара“. {{среди}} ==Поврзано== * [[Историја на Евреите во Македонија]]; * [[Меморијален центар на Холокаустот на Евреите од Македонија]]. == Литература == {{Reflist|refs= <ref name="isurvived">TRIBUTE, Tsar Boris III of Bulgaria, the Tsar Unifier and Savior of the Bulgarian Jews THE NATIONAL HERO, ''Holocaust Survivors and Remembrance Project''</ref> <ref name="UnknownRes">[http://www.thejewishweek.com/features/unknown_rescue Steve Lipman , The Unknown Rescue, ''The Jewish Week'', April 28, 2000]</ref> <ref name="novinite">Bulgaria Honors Holocaust Vicitms, 1943 Rescue of Jews, Novinite.com (10 март 2011) [http://www.novinite.com/view_news.php?id=126059]</ref> <ref name="newsbg3">Честваме 66 години от спасяването на българските евреи, News.bg (10.03.2009) [http://news.ibox.bg/news/id_22664818]</ref> <ref name="AR">Аврамов, Румен. Комуналният капитализъм: Т.III. София, Фондация Българска наука и култура / Център за либерални стратегии, 2007. ISBN 978-954-90758-9-2.</ref> <ref name="newsBg1">[http://news.ibox.bg/news/id_99671648 Ива Иванова, ''Скопие ни "захапа" и за евреите'', News.bg 10.03.2011]</ref> <ref name="newsBg2">[http://news.ibox.bg/material/id_689722484 Отбелязваме спасението на евреите в България, News.bg, 10.03.2011]</ref> <ref name="MF">Милкова Ф., История на българската буржоазна държава и право през периода 1918-1944 г., С., 1976, с.192.</ref> <ref name="prvanovSega">Първанов поел в Израел вината за избиването на 11.000 евреи, ''Сега'' (29.3.2008) [http://www.segabg.com/online/article.asp?issueid=2932&sectionid=2&id=0000405]</ref> <ref name="HAAR">Yossi Melman and Haaretz Correspondent, Bulgaria accepts blame for deaths of 11,000 Jews in Shoah, HAARETZ (20.03.2008) [http://www.haaretz.com/news/bulgaria-accepts-blame-for-deaths-of-11-000-jews-in-shoah-1.242931]</ref> <ref name="JevrejskiAlman">Давид Пипера, Јеврејски алманах 1968-1970, Савез јеврејских општина Југославије.</ref> <ref name="treblinka2008vecer">Марјан Николовски, Во Треблинка ''осамна'' Македонија, Вечер, 24 септември 2008. [http://www.vecer.com.mk/default.asp?ItemID=4BA805F7D779664FB317EC6C4D04DC0C].</ref> <ref name="treblinka2008dnevnik">Татјана Поповска Наш, Камен од Македонија поставен во Треблинка, ТАЖНА ЦЕРЕМОНИЈА ВО ПОЛСКИОТ ЛОГОР НА СМРТТА, Дневник, 24 септември 2008. [http://www.dnevnik.mk/default.asp?ItemID=2B6EAE76A7A8374D9BFF5A8A58E0BEE1].</ref> <ref name="prvanov2008">Бранко Горгевски, ИСТОРИСКО ПРИЗНАНИЕ ОД БУГАРСКИОТ ПРЕТСЕДАТЕЛ - Бугарија призна вина за македонските Евреи, Дневник, 17 април 2008 [http://www.dnevnik.mk/default.asp?ItemID=3B3C8D83FF4B8247AECF8AA8989FD870]</ref> <ref name="UV2006">Димитар Чулев, Треба да добиеме морална сатисфакција од Бугарија - ИНТЕРВЈУ - Виктор Мизрахи, претседател на Еврејската заедница на Македонија за холокаусто, Утрински Весник, број 1115, 16 октомври 2006.</ref> <ref name="denes">Only 200 strong, Macedonia's Jews celebrate unity and new synagogue", Ruth E Gruber, Jewish World Review [http://www.jewishworldreview.com/0300/macedonia1.asp ]</ref> <ref name="HoloEncBulgaria">Bulgaria, Holocaust Encyclopedia http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005355</ref> <ref name="SA">Shlomo Alboher, The Jews of Monastir Macedonia - The Life and Times of the Departed Jewish Community of Bitola [http://www.holocaustfund.org/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=118&Itemid=593&lang=mk]</ref> <ref name="holo2011fev">Архивот му подари вредни артефакти на музејот на холокаустот, 24 февруари 2011 [http://www.holocaustfund.org/index.php?option=com_content&view=article&id=587%3A2011-02-25-11-15-41&catid=111%3Anovosti&Itemid=577&lang=mk]</ref> <ref name="voa10mart2011">Соња Трајковска, Отворен Меморијален центар на холокаустот во Скопје, VOANews, 10 март 2011. [http://www.voanews.com/macedonian/news/Macedonian-Sonja-Holocaust-117753059.html]</ref> <ref name="press24mart2011">[http://www.press24.mk/story/makedonija/otvoranje-na-memorijalniot-centar-na-holokaustot Отворање на Меморијалниот центар на холокаустот, Press24, 10 март 2011]</ref> <ref name="verar">Vera Rich, Bulgaria: Shadows of the holocaust, The Lancet, Vol. 337, Issue 8750, Page 1152, 11 May 1991.</ref> <ref name="AG2000">G. Adamson, Selective perceptions: The Stockholm International Forum on the Holocaust, Patterns of Prejudice, Volume 34, 2000, 65-71.</ref> <ref name="holofund2000">Димитар Чулев, [http://www.holocaustfund.org/index.php?option=com_content&view=article&id=468%3Aizraelskiot-nacionalen-fond-otkriva-novi-momenti-za-ulogata-na-bugarskiot-suveren-kako-bozhemen-evreski-spasitel&catid=111%3Anovosti&Itemid=577&lang=mk Израелскиот национален фонд открива нови моменти за улогата на бугарскиот суверен како божемен еврејски спасител - Депортација на Евреите за 300 марки по човек] Среда, 19 јули 2000 г.</ref> <ref name="BWI2004">Brustein, W.I., King, R.D. Balkan anti-Semitism: The cases of Bulgaria and Romania before the Holocaust, East European Politics and Societies Volume 18, Issue 3, June 2004, Pages 430-454</ref> <ref name="ce-review.org">[http://www.ce-review.org/00/4/daskalovski4.html Remembering the Past - Jewish culture battling for survival in Macedonia, Zhidas Daskalovski]</ref> <ref name="ZK1986">Жамила Колономос, Вера Весковиќ-Вангели, ''Евреите во Македонија во Втората светска војна (1941-1945)'', Зборник на документи, том 1, и том 2, Скопје, 1986.</ref> <ref name="szb">Битолските народноослободителни партизански одреди, СЗБ-НОВ, Битола, 1982.</ref> <ref name="ZK1978">Жамила И. Колономос, Битолската еврејска заедница и нејзиното учество во НОВ 1941-1942 год, Зборник – Битола и Битолско во НОВ 1941 И 1942&nbsp;г. (материјали од Симпозиумот одржан на 11, 12 и 13 април 1977) кн. 2, 1978 г. стр. 542,</ref> <ref name="MHK1961">М.X. Константинов, Занаети и еснафи во Битола и околијата, Битола, 1961&nbsp;г. стр. 25-79.</ref> <ref name="MHK1960">М.X. Константинов, Битолски Евреи, Прилози, бр. 1, Битола, 1960.</ref> <ref name="ushmm.org">[http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10006804 The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry, Mark Cohen, United States Holocaust Memorial Museum]</ref> <ref name="EJH2008">E.J.Hollander, ''The final solution in Bulgaria and Romania: A comparative perspective'', East European Politics and Societies, 22, May 2008, Pages 203-248.</ref> <ref name="BWI">Brustein, W.I., King, R.D., Anti-semitism as a response to perceived jewish power: The cases of Bulgaria and Romania before the holocaust, Social Forces 83, December 2004, Pages 691-708</ref> <ref name="MBZ">[http://books.google.com/books?id=pR0BAAAACAAJ&dq=Beyond+Hitler's+Grasp:+The+Heroic+Rescue+of+Bulgaria's+Jews&hl=bg&ei=FVkZTqLqE4r6sgbipaDSDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA Beyond Hitler's Grasp: The Heroic Rescue of Bulgaria's Jews, Michael Bar-Zohar, Adams Media Corporation, 2001, ISBN 158062541X, 298 pages.]</ref> }} == Надворешни врски == * [http://www.holocaustfund.org/ Фонд на холокаустот на Евреите од Македонија] * [http://www.ezrm.org.mk/index.php/mk Еврејска заедница во Република Македонија] * [http://www.holocaustfund.org/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=113&Itemid=587&lang=mk Видео документи во врска со македонските Евреи, нивниот живот, во врска со Меморијалниот центар, Треблинка и др.] * [http://www.ushmm.org/ United States Holocaust Memorial Museum] * [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10006804 The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry] * [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10006079 Sephardi Jews during the Holocaust] * [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005355 Holocaust Encyclopedia - Bulgaria] *'''Евреите од Битола''' - [http://www.youtube.com/watch?v=bbT82Y-KI08&feature=related 1 дел], [http://www.youtube.com/watch?v=_gwgl2C6fvc&feature=related 2 дел] и [http://www.youtube.com/watch?v=SlRDwY95GjU&feature=related 3 дел] - документарен филм изработен од страна на Македонска телевизија ;Документи *[[s:Македонските Евреи во концентрациони логори!|Леток на Месниот комитет на КПЈ во Битола по повод депортирањето на Евреите од градот и Македонија]] *[[s:Тероро и плачката над Еврејте|Напис во „Народен глас", весник на партиската организација во Штип, по повод депортација на Евреите од Македонија]] *[[s:Извештај на НДХ за политичката состојба во Македонија под бугарска окупација|Извештај од воениот пратеник на Независна Држава Хрватска во Софија до Министерството на хрватското домобранство за политичката состојба во Македонија под бугарска окупација]] *[[s:Дневник на Богдан Филов (11 март 1943)|Дел од дневникот на Богдан Филов, министер-претседател на Бугарија, кој се однесува на интервенцијата на Шарл Редар, амбасадор на Швајцарија во Бугарија, во врска со нрогонувањата на Евреите]] {{Македонија во Втората светска војна}} {{Избрана}} [[Категорија:Холокауст]] [[Категорија:Историја на Евреите во Македонија]] [[Категорија:Антисемитизам]] [[Категорија:Македонија во Втората светска војна]] [[Категорија:Историја на Бугарија]] skejyn400wsf7gt4iroohe4a5nkakcx 4799884 4799883 2022-08-06T10:14:55Z Forbidden History 89259 додаден факсимил од списокот на депортираните wikitext text/x-wiki {{multiple image | footer = Во [[Меморијален центар на холокаустот на Евреите од Македонија|Меморијалниот центар на холокаустот]] во [[Скопје]] поставени се три урни со пепел на македонските Евреи. Тие во Македонија се донесени во [[1961]] година и биле изложени во [[Битола]], [[Скопје]] и во [[Штип]]. Од овие три града ноќта меѓу 10 и 11 март 1943 година биле собрани речиси сите [[Евреи]] од Македонија и кон крајот на март од скопскиот Монопол биле депортирани во логорот на смртта во [[Полска]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.kanal5.com.mk/default.aspx?mId=37&eventId=72369|title=Урните со пепел на македонските Евреи жртви на Холокаустот на едно место|last=Јовановска|first=Маја|publisher=Канал 5|language=македонски|accessdate=2011-07-10}}</ref> | align = right | image1 =The Holocaust Museum in Skopje 10.JPG | width1 = 120 | alt1 = Урната од Скопје | caption1 = <center>Урната од Скопје</center> | link1 = Mule | image2 = The Holocaust Museum in Skopje 9.JPG | width2 = 120 | alt2 = Урната од Битола | caption2 = <center>Урната од Битола</center> | link2 = | image3 = The Holocaust Museum in Skopje 8.JPG | width3 = 120 | alt3 = Урната од Штип | caption3 = <center>Урната од Штип<br /> }} [[Податотека:Bulgaria_deporting_the_Macedonian_Jews.jpg|мини|368x368пкс|Бугарскиот окупатор ги товари македонските евреи во вагоните на бугарската државна железница (БДЖ).]] '''Депортацијата на Евреите од Македонија''' претставува настан од [[Втора светска војна|Втората светска војна]] организиран од владите на фашистичка Бугарија и нацистичка Германија, со цел систематска елиминација на еврејското население од т.н. „новоослободени територии“ од страна на бугарската власт. Депортацијата на Евреите од Македонија претставува дел од депортација на Евреите од сите „новоослободени територии“ ([[Вардарска Македонија]], [[Егејска Македонија]], [[Поморавје]]то (Србија), и [[Тракија]]).<ref name="ZK1986"/><ref name="verar"/><ref name="SA"/><ref name="HoloEncBulgaria"/> Сите [[Историја на Евреите во Македонија|Евреи од Македонија]] биле депортирани во логорот [[Треблинка]] во [[Полска]], каде што биле задушени во гасни комори. Од [[Треблинка]] не се вратил никој. Не останал ниту еден сведок да прераскаже за стравотиите на уништувањето на еврејското население од Македонија. Документите се единствените сведоци за докажувањето на судбината на [[Евреи]]те во Македонија.<ref name="ZK1986"/> Од Вардарска Македонија биле иселени над 7.000 Евреи, додека вклучувајќи ги и оние од Егејска Македонија и Тракија околу 11.400.<ref name="verar"/><ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="szb"/> Според податоци од октомври 1945 година, на територијата на денешна Македонија преостанале само 419 лица, чијашто заедница денес брои околу 200.<ref name="denes"/> == Антисемитизмот во фашистичка Бугарија == [[Image:Daf_rishon.jpg|thumb|250px|Бугарскиот закон за заштита на нацијата]] [[Image:big17jv8.jpg|thumb|250px|Табли кои се ставале на еврејските куќи (горе) и табли кои го забранувале влезот на Евреите (долу). Експонат од Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија во Скопје]] [[Image:Skopsko Kale, stara.jpg|thumb|250px|Поглед кон Еврејското маало под Калето во Скопје. <small>(Стара скопска разгледница)</small>]] За разлика од [[Романија]] (исто така сојузник била сојузник на нацистичка Германија) земја во која виктимизацијата на Евреите на почетокот на војната изнесувала околу 50%, во [[Бугарија]] виктимизацијата на Евреите изнесувала околу 20%. Во обете земји во периодот од 1899 до 1939 антисемитизмот бил во пораст.<ref name="BWI2004"/> Но, ситуацијата се влошувала со влошување на економската состојба во државата, антисемитизмот растел со оглед на фактот што поголемиот број од Евреите ја сочинувале средната класа во општеството.<ref name="EJH2008"/> === Закон за заштита на нацијата === Во јули 1940 година [[Бугарија]] започнува со донесување на антисемитски закони.<ref name="HoloEncBulgaria"/> Во јануари 1941 година го донесува „Закон за заштита на нацијата“.<ref name="HoloEncBulgaria"/> Во 1 март 1941 година Бугарија станува сојузник на [[Силите на оската]].<ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="MF"/> При спроведување на „Законот за заштита на нацијата“ посебно се водело сметка за четвртата глава која се однесувала „За имотот на лица со еврејско потекло“, како и на петтата глава „За професионалната и економската активност на лицата со еврејско потекло“. Во овој закон биле наведени сите можни занимања со кои не смееле да се занимаваат Евреите со што им била намалена можноста да се заработи за пристоен живот. Со одземање на основните граѓански права всушност почнала бездушната и систематска ликвидација на [[Евреи]]те во границата на тогашното трето Бугарско Царство.<ref name="MHK1961"/><ref name="MHK1960"/> Уште со самиот почеток на окупацијата [[Бугари]]те започнале да го спроведуваат законот. На 9 април 1941 година забележано е дека во Битола биле обележани сите еврејски куќи, трговски и занаетчиски дуќани (види слика).<ref name="MHK1961"/><ref name="MHK1960"/> Според „Законот за заштита на нацијата“ секој Евреин бил должен да пополни специјална декларација која содржела: *Недвижен имот **куќа, станови, магацини, згради, стоваришта, сушилници, фабрики, работилници, вили за летување, земјоделски добра и друго; **неизградени парцели, ниви, ливади, шуми, пасишта, лозја; **рудници, руднички концесии и друго; *Подвижен имот **пари (бугарски банкноти и чекови); **пари (странски банкноти и чекови); **сметки во бугарски банки; **сметки во странски банки; **златни монети во сите видови, злато во зрно, секаков вид злато, накит (часовници, табакери, бразлетни, брошеви, прстени, дијадеми); **златни предмети и сервиси (гравури, украси, статуети, вилушки, ножеви, садови и сл.) **скапоцени камења (дијаманти, рубини, бисери, брилијанти, опишани по видот и каратите) **бугарски и странски обврзници; **акции делови од акции на бугарски и странски претпријатија; **мебел (спални соби, трпезарии, салони, кабинети, гарнитури, клавир, радио, отомани и друго без кујни; **скапоцени странски штофови, сите видови на кожа (обработена или не), кожни капути и сл. **бугарски и странски теписи; **сите превозни средства; ***(автомобили, мотори, велосипеди, пајтони, запрежни коли и др.) ***(бродови, шлепови, моторни чамци, чамци, лаѓи) **машини во фабриките и работилниците, како и сите алатки во нив, **стока во магацините, фабриките, работилниците, складишта и слично; **разни видови на инсталација, инвентар итн.; **непредвидени работи; *Наследства **наследства на сите членови на семејството; **на лице место; **движен имот; **недвижен имот; **скапоцености; **златни монети, злато во секаков облик, скапоцени камења, златни предмети, накит, облигации, акции, мебел; *Побарувања **побарувања во земја; **полиси, долгови; **пребарувања во странство; **учество во други претпријатија, тајни влогови, сметки; *Долгови **разни долгови во Бугарија; **разни долгови во странство. Вредноста за сите конфискувани работи требало да биде внесена во бугарски левови. Комисијата одговорна за пописот на имотот на македонските Евреи работата ја завршила кон крајот на 1941&nbsp;г. За вршењето на работата на Комисијата која ја вршела конфискацијата и [[Бугари]]те и [[Германци]]те ги уценувале [[Евреи]]те барајќи им пари или други вредности за да не им ја впишат вистинската вредност на предметите. Вака била спроведена целосната евиденција за имотот на [[Евреи]]те. Во [[1942]] година притисокот врз [[Евреи]]те уште повеќе пораснал кога во Битола допатувале тројца специјални инспектори за „еврејското прашање“. Всушност нивното доаѓање било поврзано со започнување на потполниот геноцид со меѓусебен договор на бугарските и германски фашисти. Започнала економска ликвидација на [[Евреи]]те.<ref name="ZK1978"/> Со специјални соопштенија биле известени [[Евреи]]те кои биле на печалба надвор од родното место дека мора да платат одредена казна на државата. Биле испратени такви соопштенија на Евреите печалбари во [[Америка]], [[Хрватска]], [[Босна]], [[Палестина]], [[Србија]], [[Грција]], [[Егејска Македонија]] ([[Солун]]). Овие Евреи печалбари платиле вкупно 34.000.000 лева казна. Оние кои не ја платиле паричната казна, биле притворени и им бил конфискуван имотот.<ref name="ZK1986"/> === Состојбата на Евреите во Бугарија во текот на Втората светска војна === Покрај сето ова [[Бугарија]], како и [[Романија]], успеале да го зачуваат сопственото еврејско население.<ref name="BWI"/> Сепак, некои сметаат дека спасувањето на 50.000 евреи во т.н. Стара Бугарија е „уникатен чин“.<ref name="MBZ"/> Наспроти фашистичката власт, Бугарската православна црква и голем број бугарски интелектуалци во тоа време застанале во заштита на Евреите и против срамниот чин што јавно го спроведувала владата на [[Богдан Филов]]. Меѓу нив бил и претседателот на тогашниот парламент [[Димитар Пешев]], кој јавно се спротивставил на сервилната политика кон Берлин.<ref name="holofund2000"/><ref name="UV2006"/> За жал, Патријархот Кирил, собранискиот претседател Димитар Пешев заедно со 42 членови на парламентот,<ref name="UnknownRes"/> и бугарските интелектуалци не успеале да го спречат депортирањето на Еврите од окупираните бугарски територии, [[Македонија]] и [[Тракија]].<ref name="holofund2000"/><ref name="UV2006"/><ref name="UnknownRes"/> Покрај овие напори на дел од бугарската јавност, бугарските Евреи во текот на годините на спроведување на антисемитските закони не биле поштедувани:<ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="AR"/> * Мажите [[Евреи]] на возраст од 20 до 40 години, во периодот од 1941 до 1943 година биле регрутирани за принудна работа.<ref name="HoloEncBulgaria"/> * Нивните куќи биле обележувани (види слика). * Слично како и во нацистичка Германија и бугарските Евреи биле приморувани да носат жолти ленти со Давидовата ѕвезда.<ref name="HoloEncBulgaria"/> * Бугарската влада ги протерала софиските [[Евреи]] во провинција. (Во 1934 во [[Софија]] живееле околу 26.000 [[Евреи]], што претставувало околу 9% од вкупната популација на градот). Во рок од две недели околу 20.000 Евреи од градот биле протерани.<ref name="HoloEncBulgaria"/> * Протестите на Еврејското и на нееврејското население против раселувањето биле брутално задушувани.<ref name="HoloEncBulgaria"/> * Mешаните бракови меѓу Бугари и Евреи биле забранети<ref name="AR"/> * Постоела забрана за вршење на одредени професии и поседување на акции во претпријатија од страна на Евреите,<ref name="AR"/> * Наметнати биле вонредни даноци на еврејското население,<ref name="AR"/> * Воведен бил полициски час за Евреите,<ref name="AR"/> * Евреите можеле да купуваат леб само од одредени фурни,<ref name="AR"/> * Во некои улици движењето на Евреите било забрането.<ref name="AR"/> == Планирање на депортацијата == [[Image:big20zu5.jpg|thumb|220px|Македонски Евреи во заробеништво од страна на бугарите во Тутунскиот комбинат - Скопје во 1942 г.]] Ликвидирањето на Евреите од Македонија било резултат на договор меѓу нацистичка Германија и Царството Бугарија. Од името на двете држави на 2 февруари 1943 година договорот го потпишале [[Адолф Бекерле]], (германски полномошен министер во Бугарија) и [[Петар Габровски]], бугарски министер за внатрешни работи.<ref name="szb"/><ref name="ZK1978"/> Конкретните планови за депортацијата се документирани во извештај од 12 ноември 1942 година на Министерството за надворешни работи од Германија до Германската легација во Софија во кој се вели дека „Бугарската влада со особено задоволство известува дека конечно ќе се реши еврејското прашање.“<ref name="ZK1986"/> Покрај ова бугарската влада бара од Германија да и ги достави деталните планови за иселување на Евреите од [[Романија]] за и таа да преземе неопходни мерки за иселување на Евреите. На Комесарството за еврејски прашања бугарската влада му дава налог да направи списоци на целокупното еврејско население во [[Македонија]], со имотите на сите членови на семејството, возраст, пол, професијата и улицата, бројот и местото на живеење. Рокот за доставување на главните списоци бил само неколку дена. Делегатот на скопската еврејска општина бил задолжен покрај списоците на еврејското население од [[Скопје]] да достави списоци за Евреите што живеле во места каде што поради малиот број на Евреи не се формирани еврејски општини. Станува збор за: [[Куманово]], [[Прешево]], [[Удово]], [[Гевгелија]], [[Крива Паланка]] и [[Бујановац]]. Собраните податоци покажувале дека во 1941 година во Скопје имало 1181 семејства со 3795 члена, во Битола имало 810 семејства со 3351 члена, во Штип 140 семејства со 551 члена, во Куманово 7 семејства со 17 члена, во Гевгелија 3 семејства со 11 члена, во Велес имало 2 семејства со 8 члена, во Крива Паланка 1 семејство со 5 члена, а во останатите места 6 семејства со 28 члена. Станува збор за вкупно 2150 семејства со 7762 члена.<ref name="ZK1986"/> Фашистичките влади на Бугарија и нацистичка Германија во тајност ги водат преговорите за предавање на еврејското население од окупираните бугарските територии на Германците. На 22 февруари 1943 година во Софија се потпишува спогодба за иселување на 20.000 Евреи од териториите окупирани од страна на Бугарија, односно од [[Тракија]] и Македонија. Иселувањето ќе се реализира во источните германски области (односно во [[Полска]]). Спогодбата била потпишана од [[Александар Белев]], комесар на Комесарството за еврејски прашања при Министерството за внатрешни работи и народно здравје во Софија и од германскиот капетан на заштитните одреди (СС-дивизии) [[Теодор Данекер]]. Спогодбата е донесена по одобрување на Министерскиот совет на Бугарија. Во спогодбата се утврдени појдовните железнички станици, и тоа: *од [[Скопје]] 5000 лица во 5 воза *од [[Битола]] 3000 лица во 3 воза * од [[Пирот]] 2000 лица во 2 воза *од [[Горна Џумаја]] 3000 лица во 3 воза *од [[Дупница]] 3000 лица во 3 воза *од [[Радомир]] 4000 лица во 4 воза Министерот за внатрешни работи и народно здравје [[Петар Габровски]] поднел извештај до Министерскиот совет дека во однос на постигнатата спогодба помеѓу [[Бугарија]] и [[Германија]] претстои иселување од земјата на 20.000 лица со еврејско потекло од „новоослободените земји“ и дека тие ќе бидат сместени во логори во градовите: [[Скопје]], [[Пирот]], [[Горна Џумаја]], [[Дупница]] и [[Радомир]]. Министерскиот совет го овластува комесарот за еврејски прашања да ја реализира спогодбата. Од писмото на Бекерле (германскиот полномошник министер до германското Министерство за надворешни работи во [[Бугарија]]), од 22 јануари 1943 година, за разговорите со министерот за надворешни работи на Бугарија по повод иселувањето на Евреите се потврдува дека покрај активностите преземени против Евреите ќе треба прво да се иселат Евреите од „новоослободените територии“. Во преговорите помеѓу германската нацистичка влада и бугарската фашистичка влада постојано е присутно иселувањето, односно испраќањето во логори на смртта не само на Евреите од „новоослободените територии“, но и од старите предели на Бугарија. Во телеграмата од 4 април 1943 година од [[Ото фон Рибентроп]], министер за надворешни работи на нацистичка Германија, испратена до Германската легација во [[Софија]] за разговорите во [[Берлин]] со царот [[Борис III|Борис]] за еврејскиот проблем во точка 4 се вели „...Царот изјави дека досега дал согласност за иселување во Источна Европа само за Евреите од [[Македонија]] и [[Тракија]]. За Евреите од самата Бугарија тој сака да се иселат само еден мал број болшевичко-комунистички елементи. Другите 25.000 Евреи ќе ги собере во концентрациони логори во земјата, зашто има потреба за градење на патишта. Не се задржав на изјавата на царот и се задоволив со тоа што му истакнав дека според наше мислење само радикалното решение е единствено вистинско решение на еврејското прашање...“ По потпишувањето на договорот, следи Протоколот бр. 32 на Министерсксиот совет од 2 март 1943 година, со кој се предвидуваат организационите мерки за депортирањето на 20.000 Евреи од „новите“ и „старите“ предели на Бугарија и за одземање на имотите. == Акцијата за апсењето на Евреите во Македонија == [[Image:The Holocaust Museum in Skopje 29.JPG|thumb|270px|Вагонот на смртта. Оригинален експонат во Музејот на Холокаустот во Скопје.]] Во ноќта помеѓу 10 и 11 март 1943 година градовите [[Битола]], [[Штип]] и [[Скопје]] биле блокирани, а еврејските населби опколени со бугарска војска и полиција. Во раните утрински часови на 11 март започнало собирањето на Евреите.<ref name="ce-review.org"/> Од куќа до куќа оделе по неколку вооружени полицајци, агенти и војници и ги собирале Евреите. Жените, децата и болните ги товареле во камиони или во шпедитерски коли. Полицајците на луѓето им велеле со нив да ги земат сите скапоцености и пари, зашто ќе им требаат, и дека ќе бидат префрлени во Бугарија. Пљачкосувањето на имотот настанало уште на самото место, во куќите, при собирањето на Евреите. Продолжило на железничките станици во [[Битола]] и [[Штип]], но и во Државниот монопол во Скопје.<ref name="ushmm.org"/><ref name="press24mart2011"/> Се проценува дека имотот и средствата на депортираните Евреи изнесувал околу 16 милиони американски долари (проценка направена во 2006 година).<ref name="UV2006"/> Мал дел од одземените предмети кои ги поседувал Архивот на Македонија (меѓу кои детска белегзија, златна турска пара и обетка, осум златни навлаки за заби и др.) од февруари 2011 година се наоѓаат во Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија.<ref name="holo2011fev"/> На Главната дирекција на железниците ѝ било наложено, без надомест, со специјални возови, да ги превезува Евреите од Македонија и Беломорието до местата определени од страна на Комесарството за еврејски прашања. На реквизиционите комисии им било наредено во населените места посочени од Комесарството за еврејски прашања да одземат згради потребни за создавање на логори каде што ќе бидат сместени депортираните. Биле мобилизирани граѓански лица коишто по иселувањето на Евреите требало да ги чуваат еврејските имоти сè до нивното ликвидирање. Чуварите биле плаќани од фондот „Еврејски општини“. Сиот неподвижен имоти на иселените Евреи го одзема бугарската држава. Сиот подвижен имот од лицата од еврејско потекло што биле иселени требало да биде продаден од страна на Комесарството за еврејски прашања, по специјална наредба, а средствата требало да се внесат во фондот „Еврејски општини“. На комесарот за еврејски прашања наложено му било да исели 20.000 души Евреи, како што било предвидено со договорот со германските власти. Комесарот за еврејски прашања издава и „Правилник за организација и функционирање на привремените концентрациони логори“. Правилникот однапред предвидува исклучително нехумани постапки. Некои од членовите на Правилникот се наведени подолу: * Во член 7 од Правилникот се предвидува дека користењето на клозетите се врши групно во придружба на чуварите. * Според член 10 се забранува палење печки или внесување мангал - без греење во зимата 1943 година која била исклучително студена.<ref name="ZK1986"/> * Во член 13 од Правилник се вели дека на притворените им се остава само покривка, облека и храна, сè друго им се одзема. * Со член 18 се забранува гледање преку прозорците, нивно отворање, пишување писма и читање весници. * Во член 25 се предвидува храна двапати дневно, а за децата до 10 години трипати дневно, итн. Издадени се десетина наредби со кои се назначуваат лица за разни технички служби во логорот, почнувајќи од 9 март. Во [[Скопје]] за логор биле приспособени зградите на скопскиот Државен монопол, кој се наоѓал до железничката станица и бил погоден за натамошниот транспорт. Иако подготовките се спроведувале во најголема тајност преку разни канали, меѓу кои и преку активисти од Народноослободителното дижење, се дознало дека се подготвува нешто против [[Евреи]]те. Не се знаело колкумина и каде ќе бидат интернирани (во Бугарија или на друго место). За логорите на смртта ништо не се знаело. Фашистичкиот печат од тие денови велел дека Евреите ќе бидат одведени на принудна работа. На 10 март делегација на битолските Евреи била примена од владиката, кој великодушно ветил дека нема да дозволи ништо да им се случи. Делегацијата била пречекана од голем број граѓани Евреи кои радосно ја примија веста.<ref name="ZK1986"/> Меѓу 7215 души што беа затворени во магацините на Државниот монопол имало: * деца до 3 години: 539 * деца од 3 до 10 години: 602 * деца од 10 до 16 години: 1172 * старци преку 60 години: 865 * тешки болни врзани за постела: 250 * бремени жени кои се породиле во логорот: 4 * при самото пристигнување во логорот починале: 4 Од овие податоци се гледа дека повеќе од една третина од логорашите биле беспомошни. Од логорот биле пуштени 198 лица Евреи, странски државјани и 67 лица, лекари, аптекари и членови на нивни семејства. Странските државјани биле пуштени по интервенцијата од конзуларните претставништва. Лекарите и аптекарите биле дефицитарен стручен кадар потребен на бугарските власти и затоа беа пуштени од логорот.<ref name="ZK1986"/> Од страна на германските и бугарските фашистички органи, депортирањето на Евреите од Македонија било организирано во три етапи: * Првиот транспорт со скопски Евреи започнал на 22 март 1943 година. * Вториот транспорт започнал на 25 март со дел од скопски, сите штипски и група битолски Евреи. * Третиот транспорт започнал на 29 март со околу 2.500 души. == Список на депортираните Евреи од страна на Бугарија == [[Податотека:List_No_25_of_the_deported_Macedonian_Jews.jpg|мини|Список на листата број 25, депортирани од Скопје]] Список на листата број 25, депортирани од Скопје<ref name=":0">{{Наведена книга|title=Беа, загинаа, останаа|first=Боро Кралевски и други|publisher=Историски Архив|year=1969|isbn=|location=Скопје|pages=331-383}}</ref> {| class="wikitable collapsible sortable" ! colspan="3" | Список на листата број 25, депортирани од Скопје |- | || Име и Презиме (год. на раѓање - год. на починување), професија || усмртен на возраст од |- | 1 || Абраванел Сениор Алберт, 1873 - 1943 || 70 |- | 2 || Абраванел Сениор Ана, 1894 - 1943 || 49 |- | 3 || Абраванел Сениор Дудун, 1896 - 1943 || 47 |- | 4 || Абраванел Жак Сол, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 5 || Абраванел Жак Џулика, 1939 - 1943 || 4 |- | 6 || Абраванел Жак Мони, 1942 - 1943 || 1 |- | 7 || Аврам Јаков Бојана, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 8 || Аврам Јаков Нели, 1929 - 1943 || 14 |- | 9 || Аврам Јаков Аврам, 1931 - 1943 || 12 |- | 10 || Аврам Бахар Моис, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 11 || Аврам Моис Флора, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 12 || Аврам Моис Естерина, 1919 - 1943 || 24 |- | 13 || Аврам Моис Аврам, 1920 - 1943, работник || 23 |- | 14 || Аврам Моис Азриел, 1923 - 1943, работник || 20 |- | 15 || Аврам Моис Исак, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 16 || Аврам Моис Елман, 1934 - 1943 || 9 |- | 17 || Аврам Моше Рафаел, 1923 - 1943, трговец || 20 |- | 18 || Аврам Моше Ребека, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 19 || Аврам Исак Хаим, 1905 - 1943 || 38 |- | 20 || Адаља Самуел Шемајо, 1899 - 1943, трговец || 44 |- | 21 || Адаља Шемајо Лили, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 22 || Адаља Шемајо Самуел, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 23 || Адања Шемајо Златка, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 24 || Адижес Јосиф Давид, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 25 || Адижес Давид Ципора, 1905 - 1943 || 38 |- | 26 || Адижес Давид Јосиф, 1923 - 1943, електротехничар || 20 |- | 27 || Адижес Јосиф Јаков, 1882 - 1943, трговец || 61 |- | 28 || Адижес Јаков Дуна, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 29 || Адижес Јаков Бенцион., 1921 - 1943, трговец || 22 |- | 30 || Адижес Јаков Рашел, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 31 || Адижес Нисим Матилда, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 32 || Адижес Нисим Израел, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 33 || Адижес Нисим Хаим, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 34 || Адижес Нисим Ана, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 35 || Адижес Моис, ? - 1943 || / |- | 36 || Адижес Давид Нисим, 1916 - 1943, бравар || 27 |- | 37 || Адижес Давид Матилда, 1918 - 1943, кројачка || 25 |- | 38 || Адижес Нисим Ребека, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 39 || Адижес Нисим Естер, 1937 - 1943 || 6 |- | 40 || Адижес Нисим Дудун, 1940 - 1943 || 3 |- | 41 || Адижес Јосиф Ниста, 1891 - 1943, трговец || 52 |- | 42 || Адижес Јосиф Сабетај, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 43 || Адижес Сабетај Венезија, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 44 || Адижес Бенвенисти Сињора, 1889- 1943, домаќинка || 54 |- | 45 || Адижес Бенвенисти Eлиа, 1913 - 1943, помошник || 30 |- | 46 || Адижес Бенвенисти Мата, 1916 - 1943, помошник || 27 |- | 47 || Адижес Бенвенисти Ребека, 1921 - 1943, работничка || 22 |- | 48 || Адроки Бенсион Аврам, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 49 || Адроки Аврам Мери, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 50 || Адроки Аврам Бенцион, 1880 - 1943, кондураџија || 63 |- | 51 || Адроки Бенцион Малка, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 52 || Адроки Бенцион Јаков, 1919 - 1943, продавач || 24 |- | 53 || Адроки Бенцион Викторија, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 54 || Адроки Бенцион Шак, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 55 || Адроки Мушон Саломон, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 56 || Адроки Саломон Клара, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 57 || Адроки Саломон Јосиф, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 58 || Адроки Мушон Естер, 1869 - 1943, домаќинка || 74 |- | 59 || Алалуф Моше Исак, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 60 || Алалуф Исак Рашел, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 61 || Алалуф Моше Јаков, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 62 || Алалуф Јакоѕ Букица, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 63 || Алалуф Јаков Мориц, 1937 - 1943 || 6 |- | 64 || Алаџем Ј. Давид, 1916 - 1943, машинист || 27 |- | 65 || Алаџем Саломон Барух, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 66 || Алаџем Барух Луна, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 67 || Алаџем Барух Сннтов, 1920 - 1943, работник || 23 |- | 68 || Алаџем Барух Дази, 1922 - 1943 || 21 |- | 69 || Алаџем Аврам Елиезер, 1915 - 1943, аптекарски помошник || 28 |- | 70 || Алаџем Аврам Естреа, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 71 || Алаџем Аврам Хана, 1918 - 1943, кројачка || 25 |- | 72 || Алаџем Елнезер Ернеста, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 73 || Алаџем Аврам Рашела, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 74 || Алаџем Елиезер Лора, 1940 - 1943 || 3 |- | 75 || Алаџем Елиезер Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 76 || Алаџем Нисим Елиезер, 1886 - 1943, касап || 57 |- | 77 || Алаџем Елиезер Мазал, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 78 || Алаџем Елиезер Саломон, 1910 - 1943, работник || 33 |- | 79 || Алаџем Елиезср Регина, 1921 - 1943 || 22 |- | 80 || Алаџем Елиезер Аврам, 1923 - 1943, касап || 20 |- | 81 || Алаџем Јуда Исак, 1898 - 1943 || 45 |- | 82 || Алаџем Исак Стреа, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 83 || Алаџем Исак Леон, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 84 || Алаџем Исак Пепо, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 85 || Алаџем Исак Давид, 1939 - 1943 || 4 |- | 86 || Алаџем Шенков Исак, 1883 - 1943, механичар || 60 |- | 87 || Алаџем Исак Матилда, 1891 - 1943 || 52 |- | 88 || Алаџем Јуда Јаков, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 89 || Алаџем Јаков Сара, 1871 - 1943, домаќинка || 72 |- | 90 || Алаџем Јаков Мздај, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 91 || Алаџем Јаков Леон, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 92 || Ала Џем Јаков Сарина, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 93 || Алаџем Јуда Лезер, 1900 - 1943, работник || 43 |- | 94 || Алаџем Саломон Моис, 1907 - 1943, кројач || 36 |- | 95 || Алаџем Моис Сунхула, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 96 || Алаџем Моис Саломон, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 97 || Алаџем Моис Мордохај, 1936 - 1943 || 7 |- | 98 || Алаџем Моис Дона, 1942 - 1943 || 1 |- | 99 || Алаџем Барух Саломон, 1914 - 1943, работник || 29 |- | 100 || Алаџем Саломон Сол, 1922- 1943, домаќинка || 21 |- | 101 || Алаџем Саломон Барух, 1942 - 1943 || 1 |- | 102 || Алаџем Самуел Саломон, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 103 || Албала Видош Јосиф, 1901 - 1943, инженер || 42 |- | 104 || Албала Јосиф Рахел, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 105 || Албала Јосиф Видал, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 106 || Албала Меркадо Бенвенисти, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 107 || Албала Бенвенисти Рашел, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 108 || Албала Бенвенисти Исак, 1918 - 1943, трговски помошник || 25 |- | 109 || Албала Бенвенисти Клара, 1922 - 1943 || 21 |- | 110 || Албахари Моше Исак, 1891 - 1943, директор На Банка || 52 |- | 111 || Албахари Исак Стреа, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 112 || Албахари Исак Матнлда, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 113 || Албахари Исак Сафија, 1926 - 1943, ученичка || 17 |- | 114 || Албахари А. Јосиф, 1873 - 1943, градинар || 70 |- | 115 || Албахари Јосиф Синхула, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 116 || Албахари Јосиф Моис, 1929 - 1943 || 14 |- | 117 || Албахари Арон Леон, 1916 - 1943 || 27 |- | 118 || Албахари Леон Клара, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 119 || Албахари Леон Павила , 1942 - 1943 || 1 |- | 120 || Албахари Арон Навила, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 121 || Албахари Арон Ана, 1928 - 1943, работничка || 15 |- | 122 || Албахари Арон Леа, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 123 || Албахари Арон Луна, 1935 - 1943 || 8 |- | 124 || Албахари Јосиф Саломон, 1924 - 1943, градинар || 19 |- | 125 || Албахари Саломон Рајна, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 126 || Албахари Саломон Јосиф, 1942 - 1943 || 1 |- | 127 || Албохер Арон Ребека, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 128 || Албохср Арон Сарика, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 129 || Албсхер Арон Саломон, 1933 - 1943 || 10 |- | 130 || Албохер Арон Матилда, 1935 - 1943 || 8 |- | 131 || Албохер Арон Исак, 1935 - 1943 || 8 |- | 132 || Албухер Јосиф Аврам, 1905 - 1943 || 38 |- | 133 || Албухер Аврам Луна, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 134 || Албухер Аврам Саломон, 1930 -1943 || 13 |- | 135 || Албухер Аврам Алегри, 1933 - 1943 || 10 |- | 136 || Албухер Аврам Јосиф, 1936 - 1943 || 7 |- | 137 || Албухер Аврам Сарика, 1937 - 1943 || 6 |- | 138 || Албухер Аврам Давико, 1935 - 1943 || 8 |- | 139 || Албухер Исак Нисим, 1907 - 1943, кројач || 36 |- | 140 || Албухер Нисим Рикета, 1919 - 1943, кројач || 24 |- | 141 || Албухер Нисим Давид, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 142 || Албухер Нисим Исак, 1940 - 1943 || 3 |- | 143 || Албухер Нисим Луна, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 144 || Албухер Саломон Сунхула, 1883 - 1943 || 60 |- | 145 || Албухер Саломон Арон, 1926 - 1943 || 17 |- | 146 || Албухеро Саломон Моис, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 147 || Албухеро Моис Ана, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 148 || Албухеро Моис Саломон, 1937 - 1943 || 6 |- | 149 || Алишандра Исак Давид, 1889 - 1943 || 54 |- | 150 || Алишандра Давид Рена, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 151 || Алишандра Давид Рахамин, 1920 - 1943 || 23 |- | 152 || Алишандра Давид Аорам, 1922 - 1943 || 21 |- | 153 || Алишандра Давид Елвира, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 154 || Алишандра Давнд Јосиф, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 155 || Алишандра Исак Матилда, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 156 || Алишандра Исак Давид, 1941 - 1943 || 2 |- | 157 || Алкалај Хаим Алегра, 1905 || 38 |- | 158 || Алкалај Хаим Исак, 1924 - 1943 || 19 |- | 159 || Алкалај Хаим Бела, 1926 - 1943 || 17 |- | 160 || Алкалај Исак Берта, 1888- 1943, домаќинка || 55 |- | 161 || Алкалај Јаков Исак, 1907 - 1943 || 36 |- | 162 || Алкалај Исак Сарина, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 163 || Алкалај Исак Матилда, 1937 - 1943 || 6 |- | 164 || Алкалај Исак Јаков, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 165 || Алкалај Јаков Матилда, 188 0- 1943, домаќинка || 63 |- | 166 || Алкалај Јаков Јосиф, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 167 || Алкалај Јосиф Алегра, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 168 || Алкалај Давид Марко, 1897 - 1943 || 46 |- | 169 || Алкалај Марко Луна, 1904- 1943, домаќинка || 39 |- | 170 || Алкалај Марко Ренита, 1925 - 1943 || 18 |- | 171 || Алкалај Марко Матилда, 1930 - 1943 || 13 |- | 172 || Алкалај Moшe Менахем, 1921 - 1943, железничар || 22 |- | 173 || Алкалај Бохор Саломон, 1894 - 1943, службеник || 49 |- | 174 || Алкалај Саломон Клара, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 175 || Алкалај Саломон Симха, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 176 || Алкалај Саламон Мешулам, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 177 || Алкалај Саламон Рашела, 1937 - 1943, ученичка || 6 |- | 178 || Алкусер Ешуа Исак, 1904 - 1943 || 39 |- | 179 || Алкусер Исак Дудун, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 180 || Алкусер Исак Ешуа, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 181 || Алкусер Исак Стела, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 182 || Алкусер Исак Естерина, 1938 - 1943 || 5 |- | 183 || Алкусер Исак Јешуа, 1837 - 1943, трговец || 106 |- | 184 || Алкусер Јешуа Естреа, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 185 || Алкусер Јешуа Меир, 1905 - 1943, кројач || 38 |- | 186 || Алкусер Меир Рашела, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 187 || Алкусер Меир Исак, 1942 - 1943 || 1 |- | 188 || Алмозлино Јуда Мушон, 1890- 1943, носач || 53 |- | 189 || Алмозлино Мушон Дона, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 190 || Алмозлино Мушон Јаков, 1927 - 1943 || 16 |- | 191 || Алмозлино Мушон Џоја, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 192 || Алмозлино Анѓел Сабетај, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 193 || Алмозлино Сабетај Бела, 1907 - 1943, кројачка || 36 |- | 194 || Алмозлино Јосиф Сара, 1889 - 1943, кројачка || 54 |- | 195 || Алмозлино Јосиф Аврам, 1925 - 1943, кондураџија || 18 |- | 196 || Алтарас Саламон Давид, 1914 - 1943, столар || 29 |- | 197 || Алтарас Давид Фана, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 198 || Алтарас Давид Луна, 1941 - 1943 || 2 |- | 199 || Алтарас Давид Саламон, 1942 - 1943 || 1 |- | 200 || Алтарас Клара Исак, 1910 - 1943, фризер || 33 |- | 201 || Алтарас Исак Ребека, 1913 - 1943 || 30 |- | 202 || Алтарас Исак Клара, 1933 - 1943 || 10 |- | 203 || Алтарас Исак Тилда, 1938 - 1943 || 5 |- | 204 || Алтарас Исак Сара, 1942 - 1943 || 1 |- | 205 || Алтарас Аврам Јаков, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 206 || Алтарас Јаков Саламон, 1891 - 1943, техничар || 52 |- | 207 || Алтарас Саломон Естер, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 208 || Алтарас Саломон Симха, 1927 - 1943, Кро Јачка || 16 |- | 209 || Алтарас Саламон Клара, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 210 || Алтарас Саламон Леон, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 211 || Алтарас Саламон Јаков, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 212 || Алтарас Саламон Буиса, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 213 || Алтарас Саламон Исак, 1905 - 1943, кондураџија || 38 |- | 214 || Алтарац Исак Лора, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 215 || Алтарац Исак Леа, 1938 - 4З || 5 |- | 216 || Алтарац Исак Сарина, 1942 - 1943 || 1 |- | 217 || Алчех Елијо Моис, 1890 - 1943, трговец || 53 |- | 218 || Алчех Моис Естер, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 219 || Алчех Моис Дези, 1927 - 1943 || 16 |- | 220 || Алчех Елија Пепо, 1892 - 1943, трговец || 51 |- | 221 || Алчех Пепо Регина, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 222 || Алчех Пепо Ели, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 223 || Алчех Пепо Мориц, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 224 || Алчех Елио Раул, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 225 || Алчех Елио Салватор, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 226 || Алчех Салватор Ребека, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 227 || Алфандари Садик Султана, 1904 - 1943, кројачка || 39 |- | 228 || Алфандари Садик Самуел, 1936 - 1943 || 7 |- | 229 || Амар Аврам Моис, 1887 - 1943 || 56 |- | 230 || Амар Моис Мирјам, 1891 - 1943 || 52 |- | 231 || Амар Моис Caми, 1920 - 1943 || 23 |- | 232 || Амар Оис Дано, 1926 - 1943 || 17 |- | 233 || Амариљо Саломон Леон, 1907 - 1943, службеник || 36 |- | 234 || Амариљо Леон Сарина, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 235 || Амариљо Леон Матилда, 1938 - 1943 || 5 |- | 236 || Амариљо Саломон Саул, 1910 - 1943, службеник || 33 |- | 237 || Амариљо Саул Лота, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 238 || Анаф Адолф Јосиф, 1906 - 1943, електричар || 37 |- | 239 || Анаф Јосиф Симха, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 240 || Анаф Јосиф Рејна, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 241 || Анаф Јосиф Дона, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 242 || Анаф Јосиф Аврам, 1936 - 1943 || 7 |- | 243 || Анаф Марко Нака, 1883 - 1943, трговски патник || 60 |- | 244 || Анаф Нака Винтуча, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 245 || Анаф Нака Марко, 1920 - 1943, студент || 23 |- | 246 || Анаф Нака Буча, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 247 || Анѓел Хаим Алберт, 1913 - 1943, службеник || 30 |- | 248 || Анѓел Алберт Ребека, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 249 || Анѓел Алберт Хаим, 1942 - 1943 || 1 |- | 250 || Анѓел Хаим Алфред, 1911 - 1943, адвокат || 32 |- | 251 || Анѓел Алфред Ерна, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 252 || Анѓел Алфред Ирис, 1942 - 194З || 1 |- | 253 || Анѓел Хаим Салватор, 1917 - 1943, студент || 26 |- | 254 || Анѓел Салватор Ружа, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 255 || Анѓел Салватор Силва, 1942 - 1943 || 1 |- | 256 || Анѓел Јосиф Хаим, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 257 || Анѓел Xaим Сара, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 258 || Анѓел Хаим Јосиф, 1910 - 1943 || 33 |- | 259 || Анѓел Хаим Берта, 1914 - 1943 || 29 |- | 260 || Арама Исак Сунхула, 1885 - 1943 || 58 |- | 261 || Арам Исак Рашел, 1922 - 1943 || 21 |- | 262 || Арам Исак Флора, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 263 || Арие Јосиф Викторија, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 264 || Арие Јосиф Витал, 1904 - 1943, работник || 39 |- | 265 || Арие Јосиф Ернест, 1912 - 1943 || 31 |- | 266 || Арие Јосиф Саул, ? - 1943, службеник || / |- | 267 || Арие Јосиф Шарло, 1913 - 1943, службеник || 30 |- | 268 || Арие Хаим Исак, 1883 - 1943, работник || 60 |- | 269 || Арие Самуел Јосиф, 1896 - 1943 || 47 |- | 270 || Арие Јосиф Буена, 1904 - 1943 || 39 |- | 271 || Арие Јосиф Самуел, 1924 - 1943, техничар || 19 |- | 272 || Арие Јосиф Леон, 1929 - 1943 || 14 |- | 273 || Арие Јосиф Алфред, 1931 - 1943 || 12 |- | 274 || Арие Јосиф Леон, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 275 || Арие Леон Софија, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 276 || Арис Леон Давид, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 277 || Арие Самуел Лазар, 1912 - 1943 || 31 |- | 278 || Арие Лазар Маргита, 1920 - 1943 || 23 |- | 279 || Арие Лазар Рифка, 1942 - 1943 || 1 |- | 280 || Арие Самуел Рифка, 1876 - 194З || 67 |- | 281 || Ароести Мушон Алберт, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 282 || Ароести Алберт Фрида, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 283 || Ароести Алберт Мушон, 1934 - 1943 || 9 |- | 284 || Ароести Мушон Исак, 1891 - 1943, работник || 52 |- | 285 || Ароести Исак Грација, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 286 || Ароести Исак Моис, 1921 - 1943 || 22 |- | 287 || Ароести Исак Сара, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 288 || Ароести Исак Лузи, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 289 || Ароести Аврам Маир, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 290 || Ароести Маир Естер, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 291 || Ароести Маир Леа, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 292 || Ароести Маир Луна, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 293 || Ароести Маир Сол, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 294 || Ароести Маир Џоја, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 295 || Ароести Маир Аврам, 1929 - 1943, помошник || 14 |- | 296 || Ароести Маир Алеrра, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 297 || Ароести Мушон Мајо, 1910 - 1943, трговец || 33 |- | 298 || Ароести Мајо Жули, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 299 || Ароссти Мајо Мошо, 1934 - 1943 || 9 |- | 300 || Ароести Аврам Јосиф, 1908 - 1943, земјоделец || 35 |- | 301 || Ароести Јосиф Марије, 1913 - 1943 || 30 |- | 302 || Ароести Јосиф Естер, 1937 - 1943 || 6 |- | 303 || Ароести Јосиф Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 304 || Ароести Исак Фрида, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 305 || Ароести Исак Сарина, 1934 - 1943 || 9 |- | 306 || Ароести Исак Мушон, 1939 - 1943 || 4 |- | 307 || Ароести Бењамин Шак, 1912 - 1943, кројач || 31 |- | 308 || Ароести Шак Мирјам, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 309 || Ароести Шак Регина, 1941 - 1943 || 2 |- | 310 || Ароести Венијамин Матилда, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 311 || Ароести Давид Шак, 1915 - 1943, службеник || 28 |- | 312 || Ароести Шак Рашел, 1924 - 1943, студентка || 19 |- | 313 || Ароести Давид Грација, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 314 || Арон Аврам Арон, 1893 - 1943 || 50 |- | 315 || Аврам Арон Ана, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 316 || Аврам Арон Ребека, 1935 - 1943 || 8 |- | 317 || Аврам Арон Дудун, 1937 - 1943 || 6 |- | 318 || Арон С. Арон, 1883 - 1943 || 60 |- | 319 || Арон Арон Рејна, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 320 || Арон Сабетај Давид, 1896 - 1943, работник || 47 |- | 321 || Арон Давид Вида, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 322 || Арон Давид Сабетај, 1925 - 1943, бравар || 18 |- | 323 || Арон Давид Јаков, 1927 - 1943, електротехничар || 16 |- | 324 || Арон Аврам Леон, 1897 - 1943 || 46 |- | 325 || Арон Нисим Нисим Матушка, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 326 || Арон Мисим Јаков, 1912 - 1943 || 31 |- | 327 || Арон Сабетај Менахем, 1911 - 1943, градинар || 32 |- | 328 || Арон Менахем Луна, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 329 || Арон Менахем Естер, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 330 || Арон Менахем Бењамин, 1910 - 1943 || 33 |- | 331 || Арон Бабетај Естер, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 332 || Арон Аврам Моис, 1896 - 1943, кожар || 47 |- | 333 || Арон Моис Винка, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 334 || Арон Моис Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 335 || Арон Сабетај Саламон, 1885 - 1943 || 58 |- | 336 || Арон Саломон Естер, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 337 || Арути Давид Аврам, 1908 - 1943, службеник || 35 |- | 338 || Арути Аврам Рашела, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 339 || Арути Аврам Матилда, 1936 - 1943 || 7 |- | 340 || Арути Аврам Давид, 1941 - 1943 || 2 |- | 341 || Арух Јосиф Мордохај, 1893 - 1943 || 50 |- | 342 || Арух Мордохај Сара, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 343 || Арух Мордохај Cимкa, 1923 - 1943, ученичка || 20 |- | 344 || Арух Мордохај Јосеф, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 345 || Асаел Саломон Барух, 1886 - 1943, трговец || 57 |- | 346 || Асаел Барух Џулија, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 347 || Асаел Барух Хаим, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 348 || Асаел Емануел Вуена, 1904 - 1943 || 39 |- | 349 || Асаел Емануед Оранија, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 350 || Асаел Емануел Леон, 1928 - 1943, кондураџија || 15 |- | 351 || Асаел Емануел Лаломон, 1934 - 1943 || 9 |- | 352 || Асаел Емануел Леа, 1935 - 1943 || 8 |- | 353 || Асаел Самуел Елиас, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 354 || Асаел Елиас Денис, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 355 || Асаел Елиас Самуел, 1939 - 1943 || 4 |- | 356 || Асаел Хаим Естерина, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 357 || Асаел Бохур Јешуа, 1886 - 1943, трговец || 57 |- | 358 || Асаел Јешуа Решел, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 359 || Асаел Самуел Луна, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 360 || Асаел Самуел Бењамин, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 361 || Асаел Самуел Јосиф, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 362 || Ботон Аврам Дудун, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 363 || Асаел Бохор Рахамин, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 364 || Асаел Рахамин Тона, 1895 - 1943, кројачка || 48 |- | 365 || Асаел Рахамин Клара, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 366 || Асаел Рахамин Реа, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 367 || Асаел Бохор Самуел, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 368 || Асаел Самуел Сара, 1901 - 1943 || 42 |- | 369 || Асаел Самуел Хаим, 1917 - 1943 || 26 |- | 370 || Асео Аврам Овадија, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 371 || Асео Овадија Сол, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 372 || Асео Овадија Алберт, 1918 - 1943, трговец || 25 |- | 373 || Асео Овадија Дин, 1919 - 1943, трговец || 24 |- | 374 || Асео Овадија Викторија, 1927 - 1943 || 16 |- | 375 || Асео Абрахам Сабетај, 1869 - 1943, Трrоѕец || 74 |- | 376 || Асео Сабетај Буен.А, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 377 || Астарел Моша Аврам, 1885 - 1943 || 58 |- | 378 || Астарел Аврам Нети, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 379 || Аџубел Самуел Исак, 1918 - 1943, кројач || 25 |- | 380 || Аџубел Шимсон Самуел, 1903 - 1943, келнер || 40 |- | 381 || Aшep Самуел Челеби, 1897 - 1943, Авто механичар || 46 |- | 382 || Барух Давид Бењамин, 1866 - 1943, трговец || 77 |- | 383 || Барух Аврам Давид, 1913 - 1943, работник || 30 |- | 384 || Барух Давид Роза, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 385 || Барух Давид Ребека, 1938 - 1943 || 5 |- | 386 || Барух Давм Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 387 || Барух Бини Давид, 1905 - 1943, работник || 38 |- | 388 || Барух Давид Рашел А, 1905 - 1943, кројачка || 38 |- | 389 || Барух Аврам Естер, 1926 - 1943 || 17 |- | 390 || Барух Бењамин Исак, 1875 - 1943, трговец || 68 |- | 391 || Барух Исак Флора, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 392 || Барух Исак Алегра, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 393 || Барух Исак Елвира, 1917 - 1943, кројачка || 26 |- | 394 || Барух Исак Бењамин, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 395 || Барух Исак Аврам, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 396 || Барух Давид Исак, 1875 - 1943 || 68 |- | 397 || Барух Исак Ребека, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 398 || Барух Исак Нисим, 1909 - 1943 || 34 |- | 399 || Барух Мауер Исидор, 1908 - 1943, инженер || 35 |- | 400 || Барух Исидора Жана, 1909 - 1943, забен лекар || 34 |- | 401 || Барух Леон Калман, 1918 - 1943, забен техничар || 25 |- | 402 || Барух Бењамин Леон, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 403 || Барух Леон Сара, 1890 - 1943 || 53 |- | 404 || Барух Леон Бењамин, 1926 - 1943 || 17 |- | 405 || Барух Аврам Мауер, 1880 - 1943, трговец, || 63 |- | 406 || Барух Мауер Ципура, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 407 || Барух Мауер Барони, 1910 - 1943, трговец || 33 |- | 408 || Барух Мауер Рашел, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 409 || Барух Исак Челебон, 1873 - 1943, кројач || 70 |- | 410 || Барух Исак Сунхула, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 411 || Бахар Самуел Дона, 1870 - 1943 || 73 |- | 412 || Бахар Ефраим Исак, 1912 - 1943, кројач || 31 |- | 413 || Бахар Исак Алиса, 1911 - 1943 || 32 |- | 414 || Бахар Хаим Исак, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 415 || Бахар Исак Џоја, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 416 || Бахар Аврам Леви, 1874 - 1943, кондураџија || 69 |- | 417 || Бахар Леви Клара, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 418 || Бахар Леви Леа, 1905 - 1943 || 38 |- | 419 || Бахар Леви Мирјам, 1922 - 1943 || 21 |- | 420 || Бахар Леви Естер, 1912 - 1943 || 31 |- | 421 || Бахар Хаим Мазалто, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 422 || Бахар Челебон Винесија, 1924 - 1943 || 19 |- | 423 || Бахар Челебон Давид, 1925 - 1943 || 18 |- | 424 || Бахар Арон Моша, 1880 - 1943 || 63 |- | 425 || Бахар Моше Сара, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 426 || Бахар Хаим Сол, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 427 || Бахар Хаим Рашела, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 428 || Бахар Хаим Вида, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 429 || Бахар Бесалел Шак, 1888 - 1943, железничар || 55 |- | 430 || Бахар Шак Луча, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 431 || Бачкај Билим Дезидер, 1900 - 1943 || 43 |- | 432 || Бачкај Дезидер Милисавет, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 433 || Бачкај Дезидер Леа, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 434 || Бачкај Дезмер Мирјам, 1935 - 1943 || 8 |- | 435 || Беакар Мушон Жак, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 436 || Бејакар Жак Адела, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 437 || Бејакар Жак Моис, 1938 - 1943 || 5 |- | 438 || Бејакар Мушон Џоја, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 439 || Бејакар Моше Мајер, 1914 - 1943 || 29 |- | 440 || Бејакар Мајер Луча, 1914 - 1943 || 29 |- | 441 || Бејакар Сабетај Перил, 1916 - 1943 || 27 |- | 442 || Бејакар Перил Сара, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 443 || Бејакар Перил Сабетај, 1939 - 1943 || 4 |- | 444 || Бејакар Перил Мордохај, 1942 - 1943 || 1 |- | 445 || Калдерон Мордохај Поломба, 1934 - 1943 || 9 |- | 446 || Бејакар Саломон Самуел, 1905 - 1943 || 38 |- | 447 || Бејакар Самуел Матилда, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 448 || Бејакар Самуел Лили, 1928 - 1943 || 15 |- | 449 || Бејакар Самуел Саломон, 1931 - 1943 || 12 |- | 450 || Бехар Саломон Алегра, 1935 - 1943 || 8 |- | 451 || Бехар Саломон Луча, 1940 - 1943 || 3 |- | 452 || Бејосиф Јосиф Хаим, 1885 - 1943, трговец || 58 |- | 453 || Бејосиф Хаим Жанета, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 454 || Бејосиф Хаим Рената, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 455 || Бенаврам Аврам Алберт, 1891 - 1943 || 52 |- | 456 || Бенаврам Хаим Регина, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 457 || Бенаврам Алберт Сара, 1927 - 1943 || 16 |- | 458 || Бенаврам Алберт Исак, 1932 - 1943 || 11 |- | 459 || Бенаврам Алберт Ивона, 1935 - 1943 || 8 |- | 460 || Бенаврам Алберт Хаим, 1939 - 1943 || 4 |- | 461 || Бенадон Моше Дан, 1868 - 1943, работник || 75 |- | 462 || Бенадон Дан Мирјам, 1871 - 1943, домаќинка || 72 |- | 463 || Бенвенисти Давид Шемаја, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 464 || Бенвенисти Шемаја Рејна, 1903 - 1943, кројачка || 40 |- | 465 || Бенвенисти Шемаја Давид, 1933 - 1943 || 10 |- | 466 || Бенвенисти Шемаја Рифка, 1935 - 1943 || 8 |- | 467 || Бендавид Ханох Дудун, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 468 || Бендавид Хаим Естер, 1873 - 1943 || 70 |- | 469 || Бенруби Аврам Вида, 1907 - 1943 || 36 |- | 470 || Бендавид Хаим Јосиф, 1877 - 1943, службеник || 66 |- | 471 || Бендавид Јосиф Мари, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 472 || Бендавид Јосиф Сузана, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 473 || Бендавид Јосиф Исак, 1925 - 1943, столар || 18 |- | 474 || Бенјкар Аврам Сунхула, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 475 || Бераха Хаим Алберт, 1916 - 1943, трговец || 27 |- | 476 || Бераха Хаим Вентура, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 477 || Бераха Хаим Јаков, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 478 || Бераха Нисим Бембо, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 479 || Бераха Нисим Јосиф, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 480 || Бераха Нисим Мордохај, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 481 || Бераха Нисим Сарина, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 482 || Бераха Јосиф Давид, 1867 - 1943 || 76 |- | 483 || Бераха Давид Сара, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 484 || Бераха Давид Жак, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 485 || Бераха Жак Естер, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 486 || Бераха Жак Сара, 1923 - 1943 || 20 |- | 487 || Бераха Давид Јосиф, 1895 - 1943, трговец со крзно || 48 |- | 488 || Бераха Јосиф Џилда, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 489 || Бераха Јосиф Сара, 1937 - 1943 || 6 |- | 490 || Бераха Чејiебон Елијао, 1872 - 1943, трговец || 71 |- | 491 || Бераха Елијао Букица, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 492 || Бераха Елијао Булиса, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 493 || Бераха Елијао Абрахам, 1919 - 1943 || 24 |- | 494 || Бераха Елијао Шалон, 1917 - 1943, работник || 26 |- | 495 || Бераха Хаские Исак, 1894 - 1943, помошник аптекар || 49 |- | 496 || Бераха Исак Марика, 1912 - 1943 || 31 |- | 497 || Бераха Исак Ика, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 498 || Бераха Равен Јаков, 1894 - 1943, работник || 49 |- | 499 || Бераха Јаков Рејна, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 500 || Бераха Јаков Деља, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 501 || Бераха Јаков Јосиф, 1916 - 1943 || 27 |- | 502 || Бераха Јосиф Естер, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 503 || Бераха Моис Јосеф, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 504 || Бераха Јосеф Ирена, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 505 || Бераха Јосеф Моис, 1941 - 1943 || 2 |- | 506 || Бераха Рабено Ментеш, 1897 - 1943, фризер || 46 |- | 507 || Бераха Ментеш Рашела, 189 6-- 1943, домаќинка || 47 |- | 508 || Бераха Ментеш Естер, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 509 || Бераха Рабено Хескија , 1928 - 1943, домаќинка || 15 |- | 510 || Бераха Рабено Рашела, 1863 - 1943 || 80 |- | 511 || Бераха Череби Ментеш, 1903 - 1943, службеник || 40 |- | 512 || Бераха Ментеш Лиза, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 513 || Бераха Ментеш Пинхас, 1941 - 1943 || 2 |- | 514 || Бераха Саломон Меркадо, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 515 || Бераха Меркадо Берта, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 516 || Бераха Мерк.Адо Саломон, 1921 - 1943, трговец || 22 |- | 517 || Бераха Меркадо Сзрина, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 518 || Бераха Меркадо Моше, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 519 || Бераха Меркадо Ерна, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 520 || Бераха Јосеф Моис, 1879 - 1943, трговец || 64 |- | 521 || Бераха Моис Матилда, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 522 || Бераха Моис Давид, 1912 - 1943, фотограф || 31 |- | 523 || Бераха Маир Моис, 1865 - 1943, трговец || 78 |- | 524 || Бераха Моис Рашела, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 525 || Бити Нисим Сара, 1924 - 1943, помошничка || 19 |- | 526 || Бераха Јаков Нисим, 1885 - 1943 || 58 |- | 527 || Бераха Нисим Мазал, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 528 || Бераха Нисим Перла, 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 529 || Бераха Нисим Естер, 1926 - 1943, ученичка || 17 |- | 530 || Бераха Нисим Аврам, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 531 || Бераха Челебон Рахамин, 1881 - 1943 || 62 |- | 532 || Бераха Раха.Мин Вида, 1886 - 1943 || 57 |- | 533 || Бераха Рахамин Роза, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 534 || Бераха Нисим Саломон, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 535 || Бераха Саломон Леа, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 536 || Бераха Саломон Мазал, 1942 - 1943 || 1 |- | 537 || Береси Самуел Аврам, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 538 || Береси Аврам Исак, 1915 - 1943, работник || 28 |- | 539 || Береси Аврам Регина , 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 540 || Береси Регина Нина, 1942 - 1943 || 1 |- | 541 || Береси Самуел Јешуа, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 542 || Береси Јешуеа Сунхула, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 543 || Береси Абрахам Самуел, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 544 || Береси Абрахам Естерина, 1918 - 1943, кројачка || 25 |- | 545 || Бехар Моше Аврам, 1908 - 1943 || 35 |- | 546 || Бехар Аврам Фрида, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 547 || Бехар Аврам Моис, 1938 - 1943 || 5 |- | 548 || Бехар Моше Арон, 1906 - 1943, електричар || 37 |- | 549 || Бехар Арон Ребека, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 550 || Бехар Р. Бењамин, 1911 - 1943 || 32 |- | 551 || Бехар Бењамни Сарина, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 552 || Бехар Бењамин Рахамин, 1941 - 1943 || 2 |- | 553 || Бехар Рафаел Јаков, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 554 || Бехар Јаков Ра Хел, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 555 || Бехар Јаков Џоја, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 556 || Бехар Јаков Леа, 1925 - 1943 || 18 |- | 557 || Бехар Јаков Естер, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 558 || Бехар Јаков Сунхула, 1935 - 1943 || 8 |- | 559 || Бераха Челебон Бењамин, 1886 - 1943, работник || 57 |- | 560 || Бераха Бењамин Жамила, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 561 || Бераха Бењамин Мирјам, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 562 || Бехар Аврам Рафаел, 1901 - 1943 || 42 |- | 563 || Бехар Рафаел Ребек А, 1903 - 1943 || 40 |- | 564 || Туби Сабетај Масан, 1903 - 1943 || 40 |- | 565 || Бехар Рафаел Ема, 1936 - 1943 || 7 |- | 566 || Бивас Јосиф Барух, 1907 - 1943 || 36 |- | 567 || Бивас Барух Викторија, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 568 || Бивас Барух Јосиф, 1932 - 1943 || 11 |- | 569 || Бивас Барух Масаја, 1936 - 1943 || 7 |- | 570 || Бивас Давид Оро, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 571 || Бивас Давид Барух, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 572 || Бивас Давид Шако, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 573 || Бивас Барух Алеrра, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 574 || Бивас Барух Давид, 1939 - 1943 || 4 |- | 575 || Бивас Шако Леа, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 576 || Бива.Е Шако Давид, 1941 - 1943 || 2 |- | 577 || Бивас Израел Хаим, 1870 - 1943 || 73 |- | 578 || Бивас Хаим Склава, 1871 - 1943 || 72 |- | 579 || Бивас Хаим Буки, 1891 - 1943 || 52 |- | 580 || Бивас Хаим Лариета, 1912 - 1943 || 31 |- | 581 || Бинас Барух Лезер, 1893 - 1943, болничар || 50 |- | 582 || Бинас Лезер Бука, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 583 || Бинас Лезер Естер, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 584 || Бинас Лезер Паломба, 1925 - 1943, домаќинка || 18 |- | 585 || Бинас Лезер Луна, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 586 || Бинас Лезер Барух , 1940 - 1943 || 3 |- | 587 || Бинас Лезер Лиза, 1940 - 1943 || 3 |- | 588 || Бинас Бахар Моше, 1894 - 1943, работник || 49 |- | 589 || Бинас Моше Класа, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 590 || Бинас Моше Ј Уда, 1921 - 1943, работник || 22 |- | 591 || Бинас Моше Аврам, 1925 - 1943, работник || 18 |- | 592 || Бинас Моше Самуел, 1928 - 1943, работник || 15 |- | 593 || Бијiас Моше Рашела, 1931 - 1943 || 12 |- | 594 || Бити Јосиф Ашер, 1917 - 1943 || 26 |- | 595 || Бити Ашер Рашела, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 596 || Бити Ашер Јосиф, 1939 - 1943 || 4 |- | 597 || Бити Ментеш Давид, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 598 || Бити Давид Оро, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 599 || Бити Давид Берта, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 600 || Бити Давид Рах А.Мин, 1931 - 1943 || 12 |- | 601 || Бити Давид Сара, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 602 || Бити Давид Матилда, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 603 || Бити Ашер Јосиф, 1873 - 1943 || 70 |- | 604 || Бити Давид Болиса, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 605 || Битран Давид Јосиф, 1885 - 1943, учител || 58 |- | 606 || Битран Јосиф Сара, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 607 || Бити Јосиф Марко, 1913 - 1943, работник || 30 |- | 608 || Бити Марко Естер, 1912 - 1943, кројачка || 31 |- | 609 || Ити Аврам Нисим, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 610 || Бити Аврам Мазар, 1867 - 1943, домаќинка || 76 |- | 611 || Бити Аврам Жули, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 612 || Бити Н. Руфел, 1919 - 1943, фирмописац || 24 |- | 613 || Бити Руфел Рикета, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 614 || Бнти Руфел Викториј А, 1917 - 1943, службеничка || 26 |- | 615 || Б Ити Руфел Рејна, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 616 || Бити А. Самуел, 1884 - 1943, службеник || 59 |- | 617 || Бити Самуел Дудун, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 618 || Бити Самуел Аврам, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 619 || Бити Јаков Сара, 1872 - 1943, домаќинка || 71 |- | 620 || Бити Мошон Хаим, 1896 - 1943, трговец || 47 |- | 621 || Бити Хаим Леа, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 622 || Бишорда Јосиф Леон, 1906 - 1943, трговски помошник || 37 |- | 623 || Бишорда Леон Рашел, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 624 || Бишорда Леон Естер, ? - 1943, ученичка || / |- | 625 || Бишорда Леон Јосиф, 1937 - 1943 || 6 |- | 626 || Бишорда Л. Нисим, 1909 - 1943, работник || 34 |- | 627 || Бишорда Нисим Мариј Е, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 628 || Бишорда Л. Буена, 1870 - 1943 || 73 |- | 629 || Блајер Исидор Золтан, 1918 - 1943, фотограф || 25 |- | 630 || Богано Јосиф Аврам, 1910 - 1943 || 33 |- | 631 || Богано Аврам Рашела , 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 632 || Богано Аврам Датилда, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 633 || Богано Аврам Јосеф, 1937 - 1943 || 6 |- | 634 || Боrано Аврам Израел, 1938 - 1943 || 5 |- | 635 || Касаки Израел Хана, 1890 - 1943 || 53 |- | 636 || Болано Јаков Мордо, 1888 - 1943, мајстор || 55 |- | 637 || Болано Мордо Ребека, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 638 || Болано Мордо Шак, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 639 || Болано Мордо Синора, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 640 || Болано Мордо Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 641 || Болано Јаков Синора, 1877 - 1943 || 66 |- | 642 || Бонана Јосеф Саламон, 1896 - 1943 || 47 |- | 643 || Бонана Саламон Џулија, 1897 - 1943 || 46 |- | 644 || Бонана Саламон Матилда, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 645 || Бонана Саламон Јосиф, 1926 - 1943, фотограф || 17 |- | 646 || Бонана Саламон Исак, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 647 || Бонано Мордохај Моис, 1912 - 1943, помошник || 31 |- | 648 || Бонано Моис Матилда, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 649 || Бонано Моис Катерина, 1912 - 1943 || 31 |- | 650 || Ботон Аврам Давид, 1905 - 1943 || 38 |- | 651 || Ботон Давид Вида, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 652 || Ботон Давид Грација, 1938 - 1943 || 5 |- | 653 || Ботон Јак Регина, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 654 || Ботон Јак Аврам, 1920 - 1943, помошник || 23 |- | 655 || Ботон Јак Грација, 1924 - 1943 || 19 |- | 656 || Бохор Исак Давид, 1883 - 1943 || 60 |- | 657 || Бохор Давид Бела, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 658 || Бохор Давид Хана, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 659 || Бохор Давид Исак, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 660 || Букиш Аврам Фина, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 661 || Букиш Аврам Саша, 1926 - 1943, помошник || 17 |- | 662 || Букиш Аврам Јаков, 1927 - 1943 || 16 |- | 663 || Вајс Игнас Абел, 1913 - 1943, заболекар || 30 |- | 664 || Вајс Абел Сарина, 1916 - 1943, кројачка || 27 |- | 665 || Вајс Абел Мирјам, 1940 - 1943 || 3 |- | 666 || Вајс Абел Исидор, 1876 - 1943, трговец || 67 |- | 667 || Вајс Исидор Адела, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 668 || Вајнбергер Андриа Ана, 1912 - 1943, кројачка || 31 |- | 669 || Вајнбергер Андриа Вера, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 670 || Вајнберrер Андриа Иво, 1938 - 1943 || 5 |- | 671 || Baјншtajн Анџел Јосиф, 1879 - 1943 || 64 |- | 672 || Вајштајн Иосиф Паломба 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 673 || Вајнштајн Ансел Леон, 1883 - 1943, кондураџија || 60 |- | 674 || Вајнштајн Леон Сунхула, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 675 || Вајнштајн Леон Моис, 1917 - 1943, кондураџија || 26 |- | 676 || Вајнштајн Леон Дудун, 192 2- 1943, кројачка || 21 |- | 677 || Вајнштајн Леон Марко, 1924 - 1943, бравар || 19 |- | 678 || Вајнштајн Аѓел Лидо, 1884 - 1943 || 59 |- | 679 || Вајнштајн Лидо Сара, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 680 || Вајнштајн Лидо Хаим, 1920 - 1943 || 23 |- | 681 || Вајнштајн Лидо Вида, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 682 || Вајнштајн Лисон Моис, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 683 || Вајнштајн Моис Марика, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 684 || Бејакар Руфел Ернеста, 1921 - 1943, работничка || 22 |- | 685 || Варон Рубен Бити, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 686 || Барон Рубен Рашел, 1865 - 1943 || 78 |- | 687 || Барон Бити Соња, 1912 - 1943 || 31 |- | 688 || Барон Бити Аница, 1931 - 1943 || 12 |- | 689 || Барон Бити Саломон, 1934 - 1943 || 9 |- | 690 || Варон Бити Рашела, 1939 - 1943 || 4 |- | 691 || Барон Саломон Исак, 1890 - 1943, кројач || 53 |- | 692 || Барон Исак Букица, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 693 || Барон Исак Клара, 1922 - 1943, плетачка || 21 |- | 694 || Барон Исак Јехова, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 695 || Барон Исак Бела, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 696 || Василсковски Леви Израел, 1893 - 1943, келнер || 50 |- | 697 || Василковски Израел Стерина, 1901 - 1943, || 42 |- | 698 || Василсковски Израел Грација, 1925 - 1943, домаќинка || 18 |- | 699 || Василковски Израел Рашела, 1927 - 1943 || 16 |- | 700 || Василковски Израел Ида, 1930 - 1943 || 13 |- | 701 || Василковски Израел Карита, 1939 - 1943 || 4 |- | 702 || Василкоѕски Израел Лора, 1935 - 1943 || 8 |- | 703 || Виг Аладар Андреја, 1911 - 1943, трговски помошник || 32 |- | 704 || Виr Андреја Ребека, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 705 || Виr Андреја Ерна, 1936 - 1943 || 7 |- | 706 || Виг Андреја Аврам, 1938 - 1943 || 5 |- | 707 || Виг Аладар Елена, 1916 - 1943, кројачка || 27 |- | 708 || Виr Аладар Тера, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 709 || Гатењо Јаков Аврам, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 710 || Гатењо Аврам Руша, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 711 || Гатењо Аврам Јаков, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 712 || Гатењо Аврам Рифка, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 713 || Гатењо Аврам Матуша, 1935 - 1943, || 8 |- | 714 || Гатењо Давид Алберт, 1891 - 1943, машински инженер || 52 |- | 715 || Гатењо Алберт Ернеста, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 716 || Гатењо Алберт Давид, 1928 - 1943 || 15 |- | 717 || Гатењо Алберт Бењамин, 1932 - 1943 || 11 |- | 718 || Гатењо Аврам Давид, 1865 - 1943, трговец || 78 |- | 719 || Гатељо Давм Сол, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 720 || Гатењо Јуда Алберт, 1907 - 1943, службеник || 36 |- | 721 || Гатељо Алберт Алис, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 722 || Гатењо Јуда Џонџа, 1879 - 1943 || 64 |- | 723 || Гатењо Алберт Жанина, 1940 - 1943 || 3 |- | 724 || Коен Јаков Алегра, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 725 || Гатењо Леон Исак, 1904 - 1943, книжар || 39 |- | 726 || Гатењо Исак Викторија, 1909 - 1943 || 34 |- | 727 || Гатењо Исак Леон, 1937 - 1943 || 6 |- | 728 || Гатењо Исак Естер, 1940 - 1943 || 3 |- | 729 || Гатењо Саул Леон, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 730 || Гатењо Леон Винка, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 731 || Гатењо Леон Саул, 1940 - 1943 || 3 |- | 732 || Гатењо Леон Моис, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 733 || Гатењо Моис Ева, 1921 - 1943 || 22 |- | 734 || Гатењо Ј. Моша, 1873 - 1943, работник || 70 |- | 735 || Гатењо Мошон Сара, 1916 - 1943, забен техничар || 27 |- | 736 || Гатењо Саламон Ребека, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 737 || Гатењо Саламои Алберт. 1913 - 1943, службеник || 30 |- | 738 || Гатењо Саламон Матилда, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 739 || Гатењо Јуда Саул, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 740 || Гатењо Саул Сара, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 741 || Гатењо Саул Алберт, 1916 - 1943, лекар || 27 |- | 742 || Гатењо Саул Шарбо, 1920 - 1943, ученик || 23 |- | 743 || Гершон Моше Аврам, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 744 || Гершон Аврам Стела, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 745 || Гершои Аврам Рифка, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 746 || Гершои Аврам Матика, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 747 || Гершон Аврам Моше, 1938 - 1943 || 5 |- | 748 || Гершон Моше Исак, 1879 - 1943, трговец || 64 |- | 749 || Гершон Исак Паломба, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 750 || Гершон Моша Јосиф, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 751 || Гершон Јосиф Лиза, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 752 || Гершон Јосиф Арон, 1929 - 1943 || 14 |- | 753 || Гершон Исак Моис, 1909 - 1943, работник || 34 |- | 754 || Гершон Моис Мирјам, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 755 || Гершон Моис Исак, 1937 - 1943 || 6 |- | 756 || Гершон Моис Паломба, 1941 - 1943 || 2 |- | 757 || Гершон Исак Пепо, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 758 || Гершон Пепо Регина, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 759 || Гершон Пепо Паломба, 1942 - 1943 || 1 |- | 760 || Голштајн Бахар Јаков, 1884 - 1943, кројач || 59 |- | 761 || Гринвалд Игнат Ото, 1895 - 1943, Дрогерист || 48 |- | 762 || Гринвалд Ото Берта , 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 763 || Гринвалд Ото Звонимир, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 764 || Давид Давид Буена, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 765 || Давид Давид Ребека, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 766 || Давид Исак Буена, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 767 || Давид Исак Давид, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 768 || Давид Давид Вида, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 769 || Давид Давид Матика, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 770 || Давид Давид Исак, 1928 - 1943, || 15 |- | 771 || Данити Биња Матилда, 1880 - 1943, кројачка || 63 |- | 772 || Данон Шимон Садо, 1891 - 1943, трговец || 52 |- | 773 || Данон Аврам Тончи, 1900 - 1943, кројачка || 43 |- | 774 || Данон Аврам Аврам, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 775 || Даса Јосиф Арон, 1910 - 1943, трговец || 33 |- | 776 || Даса Арон Матилда, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 777 || Даса Јосиф Јаков, 1909 - 1943, службеник || 34 |- | 778 || Даса Јаков Матилда, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 779 || Даса Јаков Рејка, 1934 - 1943 || 9 |- | 780 || Даса Јаков Луна, 1938 - 1943 || 5 |- | 781 || Даса Јосиф Реика, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 782 || Даса Јосеф Моис, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 783 || Даса Моис Буена, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 784 || Даса Моис Јосеф, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 785 || Даса Моис Марух, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 786 || Даса Моис Јаков, 1938 - 1943 || 5 |- | 787 || Даса Јосиф Саламон, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 788 || Даса Саламон Рашел, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 789 || Даса Саламон Јосиф, 1922 - 1943, трговец || 21 |- | 790 || Демајо Јосиф Алберт, 1916 - 1943, трговски помошник || 27 |- | 791 || Демајо Алберт Матилда, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 792 || Демајо Бењамин Јосиф, 1880 - 1943, кондураџија || 63 |- | 793 || Демајо Јосиф Регина, 1900 - 1943, Домакинха || 43 |- | 794 || Демајо Јосиф Бењамин, 1920 - 1943, трговски помошник || 23 |- | 795 || Демајо Јосиф Исак, 1923 - 1943, трговски помошник || 20 |- | 796 || Демајо М. Лиза, 1917 - 1943, кројачка || 26 |- | 797 || Демајо М. Јошко, 1937 - 1943 || 6 |- | 798 || Демајо Јосиф Сабетај, 1908 - 1943, трговски помошник || 35 |- | 799 || Демајо Сабетај Сара, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 800 || Демајо Сабетај Оро, 1936 - 1943, || 7 |- | 801 || Демајо Сабетај Јосиф, 1937 - 1943 || 6 |- | 802 || Буко Сара Демајо, 1866 - 1943 || 77 |- | 803 || Демајо Израел Сара, 1879 - 1943 || 64 |- | 804 || Демајо Јосиф Сара, 1927 - 1943 || 16 |- | 805 || Демајо Јосиф Стела, 1930 - 1943 || 13 |- | 806 || Демајо Јосиф Туника, 1932 - 1943 || 11 |- | 807 || Демајо Јосиф Рејна, 1938 - 1943 || 5 |- | 808 || Демајо Јосиф Мирјам, 1940 - 1943 || 3 |- | 809 || Дојч Сигмон Јосиф, 1905 - 1943 || 38 |- | 810 || Дојч Јосиф Жанета, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 811 || Дојч Јосиф Руж, 1938 - 1943 || 5 |- | 812 || Езер Миха Флора, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 813 || Езер Мика Нислим, 1929 - 1943 || 14 |- | 814 || Езер Мика Нина, 1936 - 1943 || 7 |- | 815 || Елазар Манахе Нисим, 1921 - 1943, Кино Оператер || 22 |- | 816 || Елазар Менахе Регина, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 817 || Елиезер Јосиф Исак, 1896 - 1943, трговец || 47 |- | 818 || Елиезер Исак Алберт, 1914 - 1943, електричар || 29 |- | 819 || Елиезер Јаков Јосиф, 1897 - 1943, Јорганџија || 46 |- | 820 || Елиезер Јосиф Матилда, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 821 || Елиезер Јосиф Јаков, 1925 - 1943 || 18 |- | 822 || Елиезер Јосиф Диана, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 823 || Ергас Мошон Аврам, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 824 || Eргаc Аврам Рашел, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 825 || Ергас Аврам Рена, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 826 || Ергас Аврам Моис, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 827 || Ергас Аврам Сара, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 828 || Ергас Аврам Луна, 1939 - 194З || 4 |- | 829 || Ергас Саламон Аврам, 1894 - 1943, стаклар || 49 |- | 830 || Ергас Аврам Дудун, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 831 || Ергас Аврам Елвира, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 832 || Ергас Аврам Давид, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 833 || Ергас Саламон Исак, 1890 - 1943, трговски помошник || 53 |- | 834 || Ергас Исак Формоза , 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 835 || Ергас Аврам Јосиф, 1897 - 1943, кројач || 46 |- | 836 || Ергас Јосиф Естреа, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 837 || Ергас Аврам Мушон, 1860 - 1943, трговец || 83 |- | 838 || Eprac Мушон Рејна, 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 839 || Ергас Исак Мушон, 1861 - 1943 || 82 |- | 840 || Ергас Мушон Луна, 1861 - 1943 || 82 |- | 841 || Eprac Дарио Руча, 1894 - 1943 || 49 |- | 842 || Ергас Џисто Сара, 1904 - 1943 || 39 |- | 843 || Ергас Џисто Луна, 1934 - 1943 || 9 |- | 844 || Ергас Исак Мушон, 1871- 1943 || 72 |- | 845 || Ергас Мушон Луна, 1881 - 1943 || 62 |- | 846 || Ергас Дарио Руша, 1894 - 1943 || 49 |- | 847 || Ергас Џисто Сара, 1904 - 1943 || 39 |- | 848 || Ергас Џисто Луна, 1934 - 1943 || 9 |- | 849 || Ергас Мушон Пепо, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 850 || Ергас Пепо Матилда, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 851 || Ергас Пепо Аврам, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 852 || Ергас Пепо Моис, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 853 || Ергас Пепо Луна, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 854 || Ашер Здравко Матилда, 1914 - 1943 || 29 |- | 855 || Ергас Аврам Саломон, 1865 - 1943, трговец || 78 |- | 856 || Ергас Саломон Рахел, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 857 || Ергас Саломон Хаим, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 858 || Ергас Саломон Јосеф, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 859 || Ергас Саломон Паломба, 1921 - 1943 || 22 |- | 860 || Ергас Саломон Елвриа, 1923 - 1943 || 20 |- | 861 || Ергас Саломон Самуел, 1921 - 1943, трговец || 22 |- | 862 || Ергас Саломон Сол , 1926 - 1943, домаќинка || 17 |- | 863 || Ергас Саломон Стела, 1929 - 1943, домаќинка || 14 |- | 864 || Косил Аврам Стреја, 1936 - 1943 || 7 |- | 865 || Ешкенази Јосиф Дудун, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 866 || Ешкенази Хаим Естер, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 867 || Ешкенази Хаим Пинхас, 1937 - 1943 || 6 |- | 868 || Ешкенази Моше Мазлијах, 1896 - 1943, трговец || 47 |- | 869 || Ешкенази Мазлијах Матилда, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 870 || Ешкенази Мазлијах Хаим, 1924 - 1943, трговец || 19 |- | 871 || Ешкенази Мазлијах Моше, 1926 - 1943 || 17 |- | 872 || Ешкенази Мазлијах Рејна, 1929 - 1943 || 14 |- | 873 || Ешкенази Мазлијах Јаков, 1930 - 1943 || 13 |- | 874 || Ешкенази Мазлијах Естер, 1932 - 1943 || 11 |- | 875 || Ешкенази Мазлијах Сабета Ј, 1934 - 1943 || 9 |- | 876 || Ешкенази Менахем Мордохај, 1903 - 1943 || 40 |- | 877 || Ешкенази Мордохај Вида, 1909 - 1943 || 34 |- | 878 || Ешкенази Мордохај Менахем, 1939 - 1943 || 4 |- | 879 || Ешкенази Мордохај Сара, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 880 || Ешкенази Менахем Нисим , 1895 - 1943 || 48 |- | 881 || Ешкенази Менахем Мушон, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 882 || Ешкенори Мушон Ирена, 1904 - 1943 || 39 |- | 883 || Калдерон Моис Бјанка, 1875 - 1943 || 68 |- | 884 || Ешкенази Давид Нафтали, 1900 - 1943, работник || 43 |- | 885 || Ешкенази Нафтали Сара, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 886 || Ешкенази Нафтали Амбатија , 1930 - 1943 || 13 |- | 887 || Ешкенази Нафтали Давид, 1934 - 1943 || 9 |- | 888 || Ешкенази Нафтали Интоф, 1936 - 1943 || 7 |- | 889 || Ешкенази Бехар Рако, 1904 - 1943, службеник || 39 |- | 890 || Ешкенази Рако Сара, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 891 || Ешкенази Рако Мазал, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 892 || Ешкенази Рако Менахем, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 893 || Жакен Алберт Жак, 1871 - 1943, стоматолог || 72 |- | 894 || Закај Хаим Мушон, 1870 - 1943, трговец || 73 |- | 895 || Закај Мушон Мазел , 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 896 || Зараја Хаим Израел, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 897 || Зараја Израел Марие, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 898 || Зараја Израел Паула, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 899 || Зараја Израел Емрико, 1937 - 1943 || 6 |- | 900 || Зараја Хаим Исак, 1893 - 1943, работник || 50 |- | 901 || Зараја Хаим Пасерда, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 902 || Зоненшајн Лунас Леопол, 1914 - 1943, службеник || 29 |- | 903 || Зоненшајн Леопол Матилда, 1917 - 1943, кројачка || 26 |- | 904 || Зоненшајн Леопол Емилиј А, 1940 - 1943 || 3 |- | 905 || Израел Јаков Јосеф, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 906 || Израел Јосеф Сара, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 907 || Израел Јосеф Јаков, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 908 || Израел Јосеф Аврам, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 909 || Израел Јосеф Руфел, 1937 - 1943 || 6 |- | 910 || Израел Самуел Јошко, 1901 - 1943, работник || 42 |- | 911 || Израел Јосиф Моша, 1914 - 1943, кројач || 29 |- | 912 || Ишах Исак Аврам, 1897 - 1943, кројач || 46 |- | 913 || Ишах Аврам Матилда, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 914 || Ишах Аврам Оро, 1932 - 1943 || 11 |- | 915 || Ишах Мати Аврам, 1917 - 1943, работник || 26 |- | 916 || Ишах Аврам Сол, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 917 || Ишах Аврам Мати, 1942 - 1943 || 1 |- | 918 || Ишах Перес Аврам, 1914 - 1943, работник || 29 |- | 919 || Ишах Аврам Мери, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 920 || Ишах Аврам Вено, 1937 - 1943 || 6 |- | 921 || Ишах Аврам Дасја, 1942 - 1943 || 1 |- | 922 || Ишах Исак Елисо, 1876 - 1943, трговец || 67 |- | 923 || Ишах Елисо Берта, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 924 || Ишах Елисо Рафаел, 1915 - 1943, трговец || 28 |- | 925 || Ишах Елисо Матилда, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 926 || Имах Аврам Исак, 1884 - 1943, работник || 59 |- | 927 || Имах Исак Рејна, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 928 || Имах Исак Сарина, 1922 - 1943 || 21 |- | 929 || Имах Исак Мошон, 1926 - 1943 || 17 |- | 930 || Имах Исак Аврам, 1930 - 1943 || 13 |- | 931 || Имах Б. Исак, 1921 - 1943 || 22 |- | 932 || Ишак Исак Викторија, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 933 || Имах Исак Леон, 1940 - 1943 || 3 |- | 934 || Имах Јаков Исак, 1870 - 1943, кројач || 73 |- | 935 || Ишах Исак Оро, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 936 || Ишах Перес Јаков, 1900 - 1943 || 43 |- | 937 || Ишах Јаков Клара, 1905 - 1943 || 38 |- | 938 || Ишах Јаков Џоја, 1934 - 1943 || 9 |- | 939 || Ишах Јаков Јуда, 1942 - 1943 || 1 |- | 940 || Ишах Аврам Мати, 1888 - 1943 || 55 |- | 941 || Ишах Мати Ребека, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 942 || Ишах Мати Јосеф, 1919 - 1943, трговец || 24 |- | 943 || Ишах Мати Јуда, 1921 - 1943 || 22 |- | 944 || Ишах Мати Авадија, 1929 - 1943, работник || 14 |- | 945 || Ишах Мати Моси, 1929 - 1943, трговски помошник || 14 |- | 946 || Ишах Мати Исак, 1928 - 1943, трговски помошник || 15 |- | 947 || Ишах Мати Лезер, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 948 || Ишах Мати Саломон, 1937 - 1943 || 6 |- | 949 || Ишах Исак Мајер, 1893 - 1943, кројач || 50 |- | 950 || Ишах Мајер Стреја, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 951 || Јакар Исак Аврам, 1897 - 1943, предузимач || 46 |- | 952 || Јакар Аврам Естер, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 953 || Јакар Аврам Исак, 1920 - 1943, работник || 23 |- | 954 || Јакар Аврам Моше, 1926 - 1943 || 17 |- | 955 || Јакар Аврам Ора, 1923 - 1943, работник || 20 |- | 956 || Јакар Аврам Хаим, 1937 - 1943 || 6 |- | 957 || Јакар Јак Аврам, 1907 - 1943, молер || 36 |- | 958 || Јакар Аврам Бинута, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 959 || Јакар Аврам Стреја, 1935 - 1943 || 8 |- | 960 || Јакар Аврам Јаков, 1933 - 1943 || 10 |- | 961 || Јакар Аврам Јаков, 1868 - 1943 || 75 |- | 962 || Јакар Јаков Естер, 1878 - 1943 || 65 |- | 963 || Јакар Јаков Давид, 1922 - 1943, молер || 21 |- | 964 || Јакар Јаков Матуша, 1922 - 1943 || 21 |- | 965 || Јакар Јаков Сабетај, 1927 - 1943, бербер || 16 |- | 966 || Јакар Исак Јосиф, 1911 - 1943, кројач || 32 |- | 967 || Јакар Јосиф Ребека, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 968 || Јакар Јосиф Адела, 1942 - 1943 || 1 |- | 969 || Јакар Исак Оро, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 970 || Јакар Сабити Меркадо, 1899 - 1943, машинобравар || 44 |- | 971 || Јакар Меркадо Џулија, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 972 || Јакар Аврам Саломон, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 973 || Јакар Саломон Џентил , 1885 - 1943 || 58 |- | 974 || Јакар Саломон Алберт, 1913 - 1943 || 30 |- | 975 || Јакар Алберт Стреја, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 976 || Јакар Алберт Џентил, 1936 - 1943 || 7 |- | 977 || Јаков Самуел Аврам, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 978 || Јаков Исак Сима, 1914 - 1943, службеник || 29 |- | 979 || Јосиф Елиезер Јосиф, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 980 || Јосиф Јосиф Алегра, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 981 || Јосиф Јосиф Елезер, 1936 - 1943 || 7 |- | 982 || Јосиф Елезер Рејна, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 983 || Јосиф Елезер Бела, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 984 || Јуда С. Алегри, 1920 - 1943, работник || 23 |- | 985 || Јуда С. Вивнвиница, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 986 || Јуда Саломон Бенвенута, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 987 || Јуда Саломон Алегра, 1918 - 1943 || 25 |- | 988 || Јушах Исак Јаков, 1885 - 1943, кројач || 58 |- | 989 || Јушах Јаков Ана, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 990 || Јушах Јаков Рафаел, 1910 - 1943, кројач || 33 |- | 991 || Кадмон Давид Роберт, 1895 - 1943, трговец || 48 |- | 992 || Кадмон Роберт Мица, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 993 || Кадмон Роберт Давид. 1924 - 1943 || 19 |- | 994 || Кадмон Роберт Фани, 1929 - 1943 || 14 |- | 995 || Какон Сасон Јаков, 1895 - 1943, трговец || 48 |- | 996 || Калдерон Мајер Аврам, 1901 - 1943, папучар || 42 |- | 997 || Калдерон Аврам Ернеста, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 998 || Калдерон Аврам Мајер, 1926 - 1943 || 17 |- | 999 || Калдерон Аврам Буена, 1929 - 1943, кројачка || 14 |- | 1000 || Калдерон Аврам Јафа, 1935 - 1943 || 8 |- | 1001 || Калдерон Рахамин Аврам, 1914 - 1943, градинар || 29 |- | 1002 || Калдерон Аврам Рашела, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1003 || Калдерон Аврам Сара, 1942 - 1943 || 1 |- | 1004 || Калдерон Исак Алберт, 1921 - 1943, работник || 22 |- | 1005 || Калдерон Алберт Сара, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1006 || Калдерон Алберт Грација, 1934 - 1943 || 9 |- | 1007 || Калдерон Моис Арон, 1916 - 1943, кројач || 27 |- | 1008 || Калдерон Аврам Хасон, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 1009 || Калдерон Аврам Вети, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1010 || Калдерон Аврам Матилда, 1930- 1943, ученичка || 13 |- | 1011 || Коен Рафаел Аврам, - 1943 || / |- | 1012 || Коен Аврам Верта, 1904 - 1943 || 39 |- | 1013 || Коен Аврам Рашел, 1934 - 1943 || 9 |- | 1014 || Коен Аврам Матилда, 1937 - 1943 || 6 |- | 1015 || Калдерон Исак Грација, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 1016 || Калдерон Исак Естерина, 1925 - 1943, фризерка || 18 |- | 1017 || Калдсрон Исак Стреја, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1018 || Калдерон Аврам Давид, 1925 - 1943, работник || 18 |- | 1019 || Калдерон Мазаинах Давид, 1883 - 1943, работник || 60 |- | 1020 || Калдерон Давид Сол, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1021 || Калдерон Давид Моис, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 1022 || Калдерон Давид Клара, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 1023 || Калдерон Давид Естерина, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 1024 || Калдерон Давид Стреја, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1025 || Калдерон Давид Натан, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 1026 || Калдерон Шабен Ели, 1889 - 1943, кројач || 54 |- | 1027 || Калдерон Ели Жана, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1028 || Калдерон Ели Моша, 1927 - 1943, столар || 16 |- | 1029 || Калдерон Ели Сара, 1929 - 1943, кројачка || 14 |- | 1030 || Калдерон Ели Стела, 1934 - 1943 || 9 |- | 1031 || Калдерон Давид Јаков, 1909 - 1943, кондураџија || 34 |- | 1032 || Калдерон Јаков Сол, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1033 || Калдерон Јаков Рејна, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 1034 || Калдерон Јаков Муслиш, 1935 - 1943 || 8 |- | 1035 || Калдерон Сабетај Јаков, 1907 - 1943, бравар || 36 |- | 1036 || Калдерон Јаков Грација , 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 1037 || Калдерон Јаков Сабета, 1935 - 1943 || 8 |- | 1038 || Сапорта Аврам Мирјам, 1924 - 1943, готвачка || 19 |- | 1039 || Сапорта Аврам Менахем, 1925 - 1943 || 18 |- | 1040 || Сапорта Аврам Ecтep, 1934 - 1943 || 9 |- | 1041 || Калдерон Хаим Јаков, 1920 - 1943 || 23 |- | 1042 || Калдерон Јаков Рашел, 1922 - 1943 || 21 |- | 1043 || Калдерон Перас Јантоф, 1912 - 1943 || 31 |- | 1044 || Калдерон Перес Лика, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1045 || Калдерон Перес Рејна, 1942 - 1943 || 1 |- | 1046 || Калдерон Исак Јермија, 1908 - 1943, работник || 35 |- | 1047 || Калдерон Јермија Бојана, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 1048 || Калдерон Јермија Луна, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1049 || Калдерон Јермија Грација, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1050 || Калдерон Јермија Стела, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 1051 || Калдерон Јермија Исак, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 1052 || Калдерон Моше Јосеф, 1886 - 1943, кројач || 57 |- | 1053 || Калдерон Јосеф Дона, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 1054 || Калдерон Јосеф Израел, 1910 - 1943, трговски помошник || 33 |- | 1055 || Калдерон Јосеф Мешулам, 1920 - 1943, трговски помошник || 23 |- | 1056 || Калдерон Јосеф Клара, 1927 - 1943, домаќинка || 16 |- | 1057 || Калдерон Маир Луна, 1880 -1943 || 63 |- | 1058 || Калдерон Маир Исак, 1921 - 1943 || 22 |- | 1059 || Калдерон Маир Јосиф, 1924 - 1943, кројач || 19 |- | 1060 || Калдерон Маир Мирјам, 1925 - 1943, работник || 18 |- | 1061 || Калдерон Јаков Ментеш, 1903 - 1943, службеник || 40 |- | 1062 || Калдерон Ментеш Жана, 1905 -1943, домаќинка || 38 |- | 1063 || Калдерон Ментеш Викторија , 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 1064 || Калдерон Ментеш Јаков, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1065 || Калдерон Ментеш Луна, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 1066 || Калдсрон Ментеш Рако, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1067 || Калдерон Јосиф Моис, 1916 -1943, кројач || 27 |- | 1068 || Калдерон Моис Сарина, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 1069 || Калдерон Моис Леа, 1939 - 1943 || 4 |- | 1070 || Калдерон А. Мордохај, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 1071 || Калдерон Мордохај Амада, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 1072 || Калдерон Мордохај Мирјам, 1935 - 1943 || 8 |- | 1073 || Калдерон Мордохај Моше, 1937 - 1943 || 6 |- | 1074 || Калдерон Мордохај Аврам, 1883 - 1943 || 60 |- | 1075 || Калдерон Хаим Мушон, 1875 - 1943, трговец || 68 |- | 1076 || Калдерон Мушон Доминика, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1077 || Калдерон Мушон Хаим, 1910 - 1943, инженер || 33 |- | 1078 || Калдерон Мушон Рахамин, 1913 - 1943, трговски помошник || 30 |- | 1079 || Калдерон Мушон Јешуа, 1920 - 1943, студент || 23 |- | 1080 || Калдерон Јаков Паломба, 1889 - 1943 || 54 |- | 1081 || Калдерон Јаков Жамила, 1923 - 1943, || 20 |- | 1082 || Калдерон Ермија Перес, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 1083 || Калдерон Перес Стреја, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1084 || Калдерон Перес Исак, 1925 - 1943 || 18 |- | 1085 || Калдерон Перес Eстepa, 1926 - 1943, домаќинка || 17 |- | 1086 || Калдерон Сабитај Рахамин, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 1087 || Калдерон Рахамин Сара, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1088 || Калдерон Рахамин Милка, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 1089 || Калдерон Самуел Рашел, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 1090 || Калдерон Јосиф Савитај, 1906 - 1943, || 37 |- | 1091 || Калдерон Менахем Хари, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1092 || Калдерон Менахем Вида, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1093 || Калдерон Менахем Луна, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1094 || Калдерон Менахем Алегра, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 1095 || Калдерон Меиахем Бела, 1937 - 1943 || 6 |- | 1096 || Калдерон Менахем Јосиф, 1939 - 1943 || 4 |- | 1097 || Калдерон Рахамин Сабитај, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 1098 || Калдерон Сабијта Ина, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1099 || Калдерон Сабитај Сара, 1942 - 1943 || 1 |- | 1100 || Калдерон Хаим Салион, 1873 - 1943, трговец || 70 |- | 1101 || Калдерон Ш. Сара, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 1102 || Калдерон Ш. Моис, 1913 - 1943 || 30 |- | 1103 || Калдерон Ш. Мари, 1920 - 1943 || 23 |- | 1104 || Калдерон Јаков Хаим, 1900 - 1943 || 43 |- | 1105 || Калдерон Хаим Стреја, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1106 || Калдерон Хаим Саломон, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1107 || Калдерон Хаим Лазо, 1927 - 1943 || 16 |- | 1108 || Калдерон Хаим Моис, 1934 - 1943 || 9 |- | 1109 || Калдерон Хаим Конориби, 1932 - 1943 || 11 |- | 1110 || Калдерон Хаим Сара, 1933 - 1943 || 10 |- | 1111 || Калдерон Хаим Нисим, 1935 - 1943 || 8 |- | 1112 || Калдерон Хаим Ребека, 1941 - 1943 || 2 |- | 1113 || Калдерон Хаим Давико, 1942 - 1943 || 1 |- | 1114 || Калдерон Јаков Хаим, 1906 - 1943, кројач || 37 |- | 1115 || Калдерон Хаим Gapa, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1116 || Калдерон Хаим Јаков, 1934 - 1943 || 9 |- | 1117 || Калдерон Хаим Вида, 1937 - 1943 || 6 |- | 1118 || Калдерон Хаим Саломон, 1940 - 1943 || 3 |- | 1119 || Калми Саломон Елиезер, 1894 - 1943, фризер || 49 |- | 1120 || Калми Елиезер Хана, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1121 || Калми Елиезер Бела , 192.2 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1122 || Калми Елиезер Естер, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1123 || Калми Елиезер Исак, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1124 || Калми Саломон Моша, 1904 - 1943, службеник || 39 |- | 1125 || Калми Моше Бинута, 1901 - 1943 || 42 |- | 1126 || Калми Моше Јаков, 1928 - 1943 || 15 |- | 1127 || Калми Моше Лепка, 1932 - 1943 || 11 |- | 1128 || Калми Моше Беа, 1941 - 1943 || 2 |- | 1129 || Калми Моше Леа, 1942 - 1943 || 1 |- | 1130 || Калми Лезер Саломон, 1868 - 1943 || 75 |- | 1131 || Калми Саломон Стреја, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 1132 || Калми Саломон Сак, 1902 - 1943 || 41 |- | 1133 || Калми Саломон Пизма, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 1134 || Калми Саломон Аврам, 1910 - 1943 || 33 |- | 1135 || Калми Аврам Ана, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 1136 || Калми Аврам Јаков, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1137 || Камхи Исак Аврам, 1902 - 1943, кројач || 41 |- | 1138 || Камхи Аврам Естер, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 1139 || Камхи Аврам Исак, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1140 || Камхи Аврам Леон, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1141 || Камхи Аврам Рејна, 1941 - 1943 || 2 |- | 1142 || Камхи Јуда Аврам, 1865 - 1943 || 78 |- | 1143 || Камх.И Аврам Џулија, 1936 - 1943, домаќинка || 7 |- | 1144 || Ала.Џем Моше Алегрг, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1145 || Камхи Мајер Аврам, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 1146 || Камхи Аврам Естер, 1885 - 1943 || 58 |- | 1147 || Камхи Аврам Дука, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 1148 || Камхи Аврам Луна, 1925 - 1943 || 18 |- | 1149 || Камхи Аврам Самуел, 1928 - 1943 || 15 |- | 1150 || Камхи Сабитај Аврам, 1872 - 1943, работник || 71 |- | 1151 || Камхи Аврам Оро, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 1152 || Сион Јосиф Сарина, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1153 || Сион Аврам Луиза, 1919 - 1943, работничка || 24 |- | 1154 || Камхи Аврам Ашер, 1924 - 1943, кондураџија || 19 |- | 1155 || Камхи Јосиф Алберт, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 1156 || Камхи Алберт Амада, 1924 - 1943, домаќинка || 19 |- | 1157 || Камхи Алберт Клара , 1941 - 1943 || 2 |- | 1158 || Камхи Хаим Алберт, 1910 - 1943 || 33 |- | 1159 || Камхи Алберт Леа, 1915 - 1943 || 28 |- | 1160 || Камхи Алберт Стела, 1937 - 1943 || 6 |- | 1161 || Камхи Хаим Рашел , 1877 - 1943 || 66 |- | 1162 || Камхи Мордохај Барух, 1909 - 1943, кројач || 34 |- | 1163 || Камхи Барух Рашела, 1913 - 1943, кројачка || 30 |- | 1164 || Камхи Барух Дуду, 1940 - 1943 || 3 |- | 1165 || Камхи Барух Мордохај, 1935 - 1943 || 8 |- | 1166 || Камхи Барух Бордохај, 1875 - 1943 || 68 |- | 1167 || Камхи Мордохај Дудун, 1872 - 1943, домаќинка || 71 |- | 1168 || Камхи Мордохај Давид, 1917 - 1943, Крзнар || 26 |- | 1169 || Камхи Бохор Јаков, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1170 || Камхи Јаков Рејна, 1898 - 1943, кројачка || 45 |- | 1171 || Камхи Јаков Бенцион, 1906 - 1943, работник || 37 |- | 1172 || Камхи Бенцион Рашел, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 1173 || Камхи Бенцион Буника, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 1174 || Камхи Бенцион Јаков, 1935 - 1943 || 8 |- | 1175 || Камхи Бенцион Ребека, 1937 - 1943 || 6 |- | 1176 || Камхи Бенцион Буена, 1867 - 1943, домаќинка || 76 |- | 1177 || Камхи Хаим Бенцион, 1881 - 1943, трговец || 62 |- | 1178 || Камхи Бенцион Буена, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1179 || Камхи Бенцион Мушка, 1925 - 1943 || 18 |- | 1180 || Камхи Бенцион Хаим, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1181 || Камхи Бенцион Алегра, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1182 || Камхи Шак Бинута, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1183 || Камхи Шак Рашел, 1926 - 1943 || 17 |- | 1184 || Камхи Шак Сарина, 1929 - 1943 || 14 |- | 1185 || Камхи Давид Бохор, 1892 - 1943 || 51 |- | 1186 || Камхи Бохор Алегра, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 1187 || Камхи Бохор Јосиф, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 1188 || Камхи Бохор Давид, 1926 - 1943, работник || 17 |- | 1189 || Камхи Бохор Рејна, 1928 - 1943, кројачка || 15 |- | 1190 || Камхи Лезер Давид, 1887 - 1943, кројач || 56 |- | 1191 || Камхи Давид Ребека, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1192 || Камхи Давид Зумбул, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 1193 || Камхи Давид Бела, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1194 || Камхи Давид Рејна, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 1195 || Камхи Давид Сара, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 1196 || Камхи Хаим Естер, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 1197 || Камхи Дарио Израел, 1883 - 1943, Агент || 60 |- | 1198 || Камхи Израел Леа, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 1199 || Камхи Израел Дарио, 1914 - 1943, службеник || 29 |- | 1200 || Камхи Ментеш Исак, 1911 - 1943, угостител || 32 |- | 1201 || Камхи Исах Викторија , 1916 - 1943, кројачка || 27 |- | 1202 || Камхи Исак Менттеш, 1937 43 || 6 |- | 1203 || Камхи Хаим Исак, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 1204 || Камхи Исак Верица, 1895 - 1943 || 48 |- | 1205 || Камхи Исак Дијаманти, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 1206 || Камхи Исак Хаим, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 1207 || Камхи Исак Јаков, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 1208 || Камхи Хаим Исак, 1898 - 1943 || 45 |- | 1209 || Камхи Исак Диана, 1901 - 1943 || 42 |- | 1210 || Камхи Исак Дона, 1935 - 1943 || 8 |- | 1211 || Камхи Исак Хаим , 1939 - 1943 || 4 |- | 1212 || Камхи Јосиф Јаков, 1905 - 1943 || 38 |- | 1213 || Камхи Јаков Луна, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1214 || Камхи Јаков Сунхула, 1935 - 1943 || 8 |- | 1215 || Камхи Јаков Ермија, 1936 - 1943 || 7 |- | 1216 || Камхи Јаков Рејна, 1939 - 1943 || 4 |- | 1217 || Камхи Маркадо Јосиф, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 1218 || Камхи Јосиф Ернеста, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 1219 || Камхи Јосиф Арон, 1911 - 1943, службеник || 32 |- | 1220 || Камхи Мишел Јосиф, 1867 - 1943, трговец || 76 |- | 1221 || Камхи Јосиф Клара, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1222 || Камхи Јосиф Сабитај, 1913 - 1943 || 30 |- | 1223 || Камхи Јосиф Хаим, 192.0 - 1943, службеник || 23 |- | 1224 || Камхи Самуел Јосеф, 1892 - 1943, кројач || 51 |- | 1225 || Камхи Јосеф Лела, 1900 - 1943, кројачка || 43 |- | 1226 || Камхи Јосеф Самуел, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 1227 || Камхи Менахем Јуда, 1876 - 1943, трговец со жито || 67 |- | 1228 || Камхи Јуда Дона, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1229 || Камхи Јуда Вела, 1925 - 1943 || 18 |- | 1230 || Камхи Гавриел Леон, 1916 - 1943, работник || 27 |- | 1231 || Камхи Гавриле Луна, ? - 1943, кројачка || / |- | 1232 || Камхи Гавриле Султана, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1233 || Камхи Аврам Лизо, 1908 - 1943, кројач || 35 |- | 1234 || Камхи Лизо Ернеста, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1235 || Камхи Лизо Сол, 1940 - 1943 || 3 |- | 1236 || Камхи Хаим Мануел, 1902 - 1943 || 41 |- | 1237 || Камхи Мануел Клара, 1920 - 1943 || 23 |- | 1238 || Камхи Мануел Рашел, 1939 - 1943 || 4 |- | 1239 || Камхи Давид Ментеш, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 1240 || Камхи Давид Естер, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1241 || Камхи А. Мишел, 1889 - 1943, претприемач || 54 |- | 1242 || Камхи Мишел Мирјам, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1243 || Камхи А. Масалто, 1850 - 1943 || 93 |- | 1244 || Камхи Мајер Мишел, 1885 - 1943 || 58 |- | 1245 || Камхи Мишел Џулија, 1885 - 1943, кројачка || 58 |- | 1246 || Камхи Мишел Мајер, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 1247 || Камхи Мишел Аврам, работник || / |- | 1248 || Камхи Мишел Естер, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1249 || Камхи Мишел Мирјам, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 1250 || Камхи Мишел Јосиф, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 1251 || Камхи Мишел Берта, 1939 - 1943 || 4 |- | 1252 || Камхи Хаим Моис, 1900 - 1943 || 43 |- | 1253 || Камхи Аврам Исак, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 1254 || Камхи Исак Алегра, 1904 - 1943 || 39 |- | 1255 || Камхи Исак Дуника, 1926 - 1943 || 17 |- | 1256 || Камхи Исак Аврам, 1929 - 1943 || 14 |- | 1257 || Камхи Хаим Мери, 1910 - 1943 || 33 |- | 1258 || Камхи Хаим Рикула, 1879 - 1943 || 64 |- | 1259 || Камхи Арон Мордохај, 1912 - 1943, аптекар || 31 |- | 1260 || Камхи Мордохај Матика, 1914 - 1943 || 29 |- | 1261 || Бераха Челебон Дудун, 1919 - 1943 || 24 |- | 1262 || Камхи Мордохај Арон, 1942 - 1943 || 1 |- | 1263 || Камхи Меркадо Рахамин, 1889 - 1943, || 54 |- | 1264 || Кallrxи Рахамин Клара, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 1265 || Камхи Рахамин Арон, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1266 || Камхи Рахамин Моис, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 1267 || Камхи Арон Регина, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 1268 || Камхи Арон Алберт, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1269 || Камхи Арон Луси, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 1270 || Камхи Јаков Севи, 1902 - 1943, Продавзач || 41 |- | 1271 || Камхи Севи Естер, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1272 || Камхи Севи Јаков, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1273 || Камхи Севи Ехаскел, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1274 || Камхи Јаков Зумбула, 1837 - 1943, домаќинка || 106 |- | 1275 || Камхи Јаков Саломон, 1917 - 1943, продавач || 26 |- | 1276 || Камхи Мајер Саломон, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 1277 || Камхи Саломон Рејна, 1906 - 1943 || 37 |- | 1278 || Камхи Саломон Мајер, 1927 - 1943 || 16 |- | 1279 || Камхи Саломон Јаков, 1931 - 1943 || 12 |- | 1280 || Камхи Аврам Самуел, 1893 - 1943, кројач || 50 |- | 1281 || Камхи Самуел Зумбул, 1888 - 1943 || 55 |- | 1282 || Камхи Самуел Авизај, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 1283 || Камхи Самуел Сока, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 1284 || Камхи Самуел Мазалто, 1928 - 1943, кројачка || 15 |- | 1285 || Камхи Самуел Џоја, 1929 - 1943, кројачка || 14 |- | 1286 || Камхи Самуел Бела, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1287 || Камхи Самуел Самуел, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1288 || Камхи Бенцион Самуел, 1914 - 1943, инженер - агроном || 29 |- | 1289 || Камхи Самуел Буена, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 1290 || Камхи Меркадо Сара, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 1291 || Камхи Давид Хаим, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 1292 || Камхи Хаим Бела, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1293 || Камхи Хаим Јаков, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 1294 || Камхи Хаим Давид, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1295 || Камхи Хаим Ида, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 1296 || Камхи Кутиел Хаим, 1906 - 1943, кројач || 37 |- | 1297 || Камхи Хаим Естерина, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 1298 || Камхи Хаим Сол, 1938 - 1943 || 5 |- | 1299 || Камхи Хаим Маир, 1942 - 1943 || 1 |- | 1300 || Капуано Саламон Гедаља, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 1301 || Капуано Гедаља Оро, 1911 - 1943 || 32 |- | 1302 || Капуано Гедаља Берта, 1940 - 1943 || 3 |- | 1303 || Капуано Исак Јаков, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 1304 || Капуано Исак Саломон, 1925 - 1943 || 18 |- | 1305 || Карио Хаим Аврам, 1902 - 1943, кожар || 41 |- | 1306 || Карио Аврам Флора, 1903 - 1943 || 40 |- | 1307 || Карио Аврам Сињор, 1937 - 1943 || 6 |- | 1308 || Карио Аврам Хаим, 1939 - 1943 || 4 |- | 1309 || Карио Леон Бенцион, 1908 - 1943, кожар || 35 |- | 1310 || Карио Бенцион Лујза, 1915 - 1943 || 28 |- | 1311 || Карио Бенцион Блашuа, 1935 - 1943 || 8 |- | 1312 || Карио Бенцион Мирет, 1938 - 1943 || 5 |- | 1313 || Карио Јосеф Леон, 1888 - 1943, стаклар || 55 |- | 1314 || Карио Леон Амада, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 1315 || Карио Леон Јосеф, 1926 - 1943 || 17 |- | 1316 || Карио Леон Давид, 1930 - 1943 || 13 |- | 1317 || Карио Леон Јешуа, 1932 - 1943 || 11 |- | 1318 || Карио Леон Матилда, 1926 - 1943 || 17 |- | 1319 || Карио Нафтали Леон, 1876 - 1943, трговец || 67 |- | 1320 || Карио Леон Букица, 1892 - 1943 || 51 |- | 1321 || Карио Лео1I Хаим, 1918 - 1943 || 25 |- | 1322 || Карио Леон Нафтали, 1921 - 1943 || 22 |- | 1323 || Карио Леон Рифка, 1922 - 1943 || 21 |- | 1324 || Конфино Нисим Естер, 1921 - 1943 || 22 |- | 1325 || Карио Саботај Леон, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 1326 || Карио Леон Клара, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 1327 || Карио Исак Ребека, 1912 - 1943 || 31 |- | 1328 || Карио Исак Леон, 1935 - 1943 || 8 |- | 1329 || Карио Јосиф Лијао, 1913 - 1943 || 30 |- | 1330 || Карио Лијао Ребека, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1331 || Карио Лијао Матилда, 1939 - 1943 || 4 |- | 1332 || Карио Гавриел Мирја, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1333 || Карио Давид Нисим, 1909 - 1943 || 34 |- | 1334 || Карио Нисим Алегра, 1921 - 1943 || 22 |- | 1335 || Карио Давид Роза, 1881 - 1943 || 62 |- | 1336 || Карио Леон Саломон, 1909 - 1943, квалификуван работник || 34 |- | 1337 || Карио Саломон Грациј А, 1910 - 1943, кројачка || 33 |- | 1338 || Карио Саломон Лили, 1940 - 1943 || 3 |- | 1339 || Карио Исак Сарина, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1340 || Карио Исак Мирјам, 1927 - 1943 || 16 |- | 1341 || Карио Исак Мориу, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1342 || Карио Јарухам Стреја, - 1918 - 1943 || 25 |- | 1343 || Карио Јерухам Рахамин, 1942 - 1943 || 1 |- | 1344 || Касуто Хаим Аврам, 1868 - 1943 || 75 |- | 1345 || Касуго Аврам Клара, 1881 - 1943 || 62 |- | 1346 || Касуто Аврам Пепо, 1907 - 1943 || 36 |- | 1347 || Касуто Аврам Моис, 1911 - 1943 || 32 |- | 1348 || Касуто Аврам Џилда, 1913 - 1943 || 30 |- | 1349 || Касуто Аврам Виктор, 1891 - 1943, службеник || 52 |- | 1350 || Касуто Виктор Луна, 1900 - 1943 || 43 |- | 1351 || Касуто Виктор Шалом, 1924 - 1943 || 19 |- | 1352 || Касуто Виктор Рубен, 1929 - 1943 || 14 |- | 1353 || Касорла Хаим Леон, 1907 - 1943, кројач || 36 |- | 1354 || Касорла Леон Сара, 1907 - 1943, кројачка || 36 |- | 1355 || Касорла Леон Естер, 1929 - 1943, кројачка || 14 |- | 1356 || Касорла Леон Рашела, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 1357 || Касорла Мулија Моис, 1910 - 1943, книжар || 33 |- | 1358 || Касорла Моис Бела, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 1359 || Касорла Моис Рахамин, 1943 - 1943 || помало од година |- | 1360 || Касорла Јосиф Мулија, 1859 - 1943, трговец || 84 |- | 1361 || Касорла Мулија Сара, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 1362 || Касорла Муља Нисим, 1888 - 1943, аптекарски помошник || 55 |- | 1363 || Касорла Нисим Шaнa, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1364 || Касорла Рафаел Овадија, 1882 - 1943, кројач || 61 |- | 1365 || Касорла Овадија Луна, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1366 || Касорла Овадија Вида, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 1367 || Касорла Овадија Буена, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 1368 || Касорла Овадија Барух, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1369 || Касорла Овадија Рафаел, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1370 || Касорла Овадија Паломба, 1939 - 1943 || 4 |- | 1371 || Касорла Овадија Салватор, 1914 - 1943, службеник || 29 |- | 1372 || Касорла Овадија Естер, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 1373 || Касорла Овадија Гавриел, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 1374 || Касорла Овадија Саломон, кројач || / |- | 1375 || Касорла Овадија Сара, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 1376 || Касорла Перез Сара, 1864 - 1943 || 79 |- | 1377 || Катахан Хаим Мери, 1912 - 1943, кројачка || 31 |- | 1378 || Каталан Хаим Јарко, 1934 - 1943 || 9 |- | 1379 || Каталан Хаим Рејна, 1939 - 1943 || 4 |- | 1380 || Каталан Хаим Јаков, 1927 - 1943 || 16 |- | 1381 || Каталон Нисим Регина, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1382 || Каталон Исак Сабетај, 1881 - 1943, трговец || 62 |- | 1383 || Каталон Сабетај Рашела, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1384 || Каталон Сабетај Исак, 1926 - 1943, службеник || 17 |- | 1385 || Катаривас Јуда Аврам, 1887 - 1943 || 56 |- | 1386 || Катаривас Аврам Сунхула, 1883 - 1943 || 60 |- | 1387 || Катаривас Аврам Хаим, 1918 - 1943, електричар || 25 |- | 1388 || Катаривас Аврам Леон, 1920 - 1943 || 23 |- | 1389 || Катаривас Јуда Рахамин, 1880 - 1943, бифеџија || 63 |- | 1390 || Катаривас Хаскел Аврам, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 1391 || Катаривас Аврам Регина, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1392 || Катаривас Аврам Алис, 1942 - 1943 || 1 |- | 1393 || Катаривас Хако Давид, 1899 - 1943 || 44 |- | 1394 || Катаривас Давид Луча, 1909 - 1943 || 34 |- | 1395 || Катаривас Давид Леон, 1929 - 1943 || 14 |- | 1396 || Катаривас Давид Давид, 1930 - 1943 || 13 |- | 1397 || Катаривас Давид Марсел, 1933 - 1943 || 10 |- | 1398 || Катаривас Датtд Шулика, 1938 - 1943 || 5 |- | 1399 || Катаривас Давид Викторија, ? - 1943 || / |- | 1400 || Катаривас Давид Конорте, 1939 - 1943 || 4 |- | 1401 || Катаривас Јаков Здравко, 1901 - 1943, електричар || 42 |- | 1402 || Катаривас Здравко Гизела, 1907 - 1943, кројачка || 36 |- | 1403 || Катаривас Јаков Исак, 1884 - 1943, трговец || 59 |- | 1404 || Катаривас Исак Сол, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1405 || Катаривас Исак Јаков, 1923 - 1943, трговски помошник || 20 |- | 1406 || Катаривас Исак Сара, 1927 - 1943 || 16 |- | 1407 || Катаривас Исак Жана, 1929 - 1943 || 14 |- | 1408 || Катаривас Исак Шалом, 1933 - 1943 || 10 |- | 1409 || Катаривас Јуда Јосиф, 1887 - 1943 || 56 |- | 1410 || Катаривас Јосиф Рејна, 1896 - 1943 || 47 |- | 1411 || Катаривас Јосиф Леон, 1912 - 1943, трговски помошник || 31 |- | 1412 || Катаривас Јосиф Гавриел, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1413 || Катаривас Хаскел Јосеф, 1901 - 1943 || 42 |- | 1414 || Катаривас Јосеф Алегра, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1415 || Катаривас Јосеф Бела, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1416 || Катаривас Јосеф Хаим, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1417 || Катаривас Јосеф Хаскел, 1939 - 1943 || 4 |- | 1418 || Катаривас Хаскел Мушон, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 1419 || Катаривас Мушон Дона, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1420 || Катаривас Мушон Леон, 1916 - 1943, студент || 27 |- | 1421 || Катаривас Исак Нисим, 1879 - 1943, кројач || 64 |- | 1422 || Катаривас Нисим Венеција, 1885 - 1943, кројачка || 58 |- | 1423 || Катаривас Нисим Мери, 1921 - 1943 || 22 |- | 1424 || Катаривас Хаскел Саломон, 1909 - 1943 || 34 |- | 1425 || Катаривас Саломон Рикета, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1426 || Катаривас Саломон Алегра, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 1427 || Катаривас Саломон Хаскел, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 1428 || Катаривас Јаков Хаим, 1887 - 1943 || 56 |- | 1429 || Катаривас Хаим Сара, 1882 - 1943 || 61 |- | 1430 || Катаривас Јаков Анита, 1914 - 1943 || 29 |- | 1431 || Мусафија Јаков Грација, 1915 - 1943 || 28 |- | 1432 || Катаривас Мушон Хаскел, 1909 - 1943, адвокат || 34 |- | 1433 || Катаривас Хаскел Лими, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 1434 || Катаривас Хаскел Моше, 1941 - 1943 || 2 |- | 1435 || Кафандари Аврам Рејна, ? - 1943 || / |- | 1436 || Кацуано Саломон Исак, 1883 - 1943, работник || 60 |- | 1437 || Кацуано Исак Естерина, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 1438 || Квартлер Саломон Адолф, 1884 - 1943, службеник || 59 |- | 1439 || Квартлер Адолф Хенриета, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1440 || Квартлер Адолф Рихард, 1917 - 1943, студент || 26 |- | 1441 || Квартлер Адолф Амалија, 1920 - 1943, студентка || 23 |- | 1442 || Коен Ј. Аврам, 1895 - 1943, трговец || 48 |- | 1443 || Коен Аврам Џоја, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1444 || Коен Аврам Исак, 1926 - 1943, механичар || 17 |- | 1445 || Коен Јаков Аврам, 1922 - 1943 || 21 |- | 1446 || Коен Аврам Викторија, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1447 || Коен Аврам Алегра, 1942 - 1943 || 1 |- | 1448 || Коен Јаков Аврам, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 1449 || Коен Аврам Матилда, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 1450 || Коен Аврам Рејна, 1919 - 1943 || 24 |- | 1451 || Коен Јуда Аврам, 1911 - 1943, електричар || 32 |- | 1452 || Коен Аврам Викторија, 1917 - 1943 || 26 |- | 1453 || Коен Аврам Јуда, 1938 - 1943 || 5 |- | 1454 || Коен Нахијан Аврам, 1896 - 1943, инженер || 47 |- | 1455 || Коен Аврам Матилда, 1898 - 194З, домаќинка || 45 |- | 1456 || Коен Аврам Бојана, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 1457 || Коен Аврам Нахијан, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1458 || Коен Рахамин Аврам, 1906 - 194З, земјоделец || 37 |- | 1459 || Коен Аврам Дудун, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1460 || Коен Аврам Рашела, 1920 - 1943, учителка || 23 |- | 1461 || Коен Аврам Рахамин, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 1462 || Коен Аврам Естерина, 1937 - 1943 || 6 |- | 1463 || Коен Аврам Саломон, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 1464 || Коен Аврам Исак, 1942 - 1943 || 1 |- | 1465 || Коен Јосиф Абрахам, 1875 - 1943, работник || 68 |- | 1466 || Коен Абрахам Рашел, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1467 || Коен Абрахам Бењамин, 1923 - 1943 || 20 |- | 1468 || Коен Абрахам Бела, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1469 || Ково Саломон Алберт, 1900 - 1943, службеник || 43 |- | 1470 || Ково Алберт Фортуна, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1471 || Ково Самуел Естер, 1867 - 1943, домаќинка || 76 |- | 1472 || Коен Ашер Алисон, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1473 || Коен Јохан Исак, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 1474 || Коен Исак Мазалто, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 1475 || Пинхас Јуда Пинхас, 1869 - 1943 || 74 |- | 1476 || Коен Рахаман Арон, 1890 - 1943, кројач || 53 |- | 1477 || Коен Арон Стреја, 1897 - 1943 || 46 |- | 1478 || Коен Самуел Арон, 1901 - 194З || 42 |- | 1479 || Коен Арон Сара, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1480 || Коен Арон Самуел , 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1481 || Коен Исак Aшep, 1906 - 1943 || 37 |- | 1482 || Коен Ашер Вида, 1909 - 1943, кројачка || 34 |- | 1483 || Коен Ашер Исак, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 1484 || Коен Јосиф Барух, 1871 - 194З, кондураџија || 72 |- | 1485 || Коен Барух Дука, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1486 || Коен Барух Јосиф, 1908 - 1943, помошник || 35 |- | 1487 || Коен Барух Бенвенисте, 1913 - 1943, помошник || 30 |- | 1488 || Коен Барух Исак, 1917 - 1943 || 26 |- | 1489 || Коен Аврам Бенвенисти, 1908 - 1943 || 35 |- | 1490 || Коен Аврам Естер, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1491 || Коен Јаков Витал, 1908 - 1943, Фирмописец || 35 |- | 1492 || Коен Витал Рашела, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1493 || Коен Витал Жак, 1942 - 1943 || 1 |- | 1494 || Коен Исак Давид, 1850 - 1943 || 93 |- | 1495 || Коен Давид Венезија, 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 1496 || Коен Давид Нисим, 1898 - 194З, фотограф || 45 |- | 1497 || Коен Да Вид Јаков, 1901 - 1943, службеник || 42 |- | 1498 || Коси Јаков Булиса, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1499 || Коен Јаков Давид, 1936 - 1943 || 7 |- | 1500 || Коен Р. Давид, 1887 - 1943 || 56 |- | 1501 || Коен Давид Хана, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 1502 || Коен Давид Лијао, 192 2- 1943 || 21 |- | 1503 || Коен Давид Самуел, 1924 - 1943 || 19 |- | 1504 || Коен Давид Вида, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 1505 || Коен Аврам Даниел, 1894 - 1943, машински инженер || 49 |- | 1506 || Коен Даниел Хана, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1507 || Коен Даниел Рафаел, 1936 - 1943, ученик || 7 |- | 1508 || Коен Аврам Рафаел, 1937 - 1943, ученик || 6 |- | 1509 || Коен Рафаел Рашел, 1875 - 1943 || 68 |- | 1510 || Коен Арон Дарио, 1912 - 1943, кондураџија || 31 |- | 1511 || Коен Дарио Естер, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1512 || Коен Дарио Арон, 1938 - 1943, ученик || 5 |- | 1513 || Коен Дарио Сарина, 1941 - 1943 || 2 |- | 1514 || Коен Видал Дарио, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 1515 || Коен Дарио Стела, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 1516 || Коен Дарио Видал, 1941 - 194З || 2 |- | 1517 || Коен Аврам Елијао, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 1518 || Коен Елијао Дудуни, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 1519 || Коен Елијао Алберто, 1919 - 1943, ученик || 24 |- | 1520 || Коен Елијао Алфонзо, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 1521 || Леви Саба Сара, 1926 - 1943, домаќинка || 17 |- | 1522 || Коен Јоханан Елијачи, 1912 - 1943, инженер по хемија || 31 |- | 1523 || Коен Елијачи Есnеранса, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 1524 || Коен Парие Ида, 1874 - 1943, домаќинка || 69 |- | 1525 || Коен Парие Исак, 1910 - 1943 || 33 |- | 1526 || Коен Јоханан Азраел, 1903 - 1943, кројач || 40 |- | 1527 || Коен Изриел Сара, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 1528 || Коен Азриел Јоханан, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 1529 || Коен Азриел Шемаја, 1936 - 1943 || 7 |- | 1530 || Коен Давид Исак, 1877 - 1943, Слаткар || 66 |- | 1531 || Коен Исак Рашел, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 1532 || Коен Исак Давид, 1913 - 1943, електричар || 30 |- | 1533 || Коен Моис Исак, 1887 - 1943, приватен службеник || 56 |- | 1534 || Коен Исак Роза, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 1535 || Коен Исак Јосиф, 1915 - 1943, приватен службеник || 28 |- | 1536 || Коен Исак Матилда, 1920 - 1943 || 23 |- | 1537 || Варсаио Јосиф Сунхула, 1861 - 1943, домаќинка || 82 |- | 1538 || Коен Самуел Исак, 1895 - 1943 || 48 |- | 1539 || Коен Исак Викторија, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1540 || Коен Исак Алберт, 1926 - 1943, работник || 17 |- | 1541 || Коен Исак Самуил, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 1542 || Коен Арон Јаков, 1874 - 1943, трговец || 69 |- | 1543 || Коен Бити Јаков, 1901 - 1943, Трукер || 42 |- | 1544 || Коен Јаков Сол, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1545 || Коен Јаков Бенвенисти, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 1546 || Коен Јаков Ќтела, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 1547 || Коен Елазар Јаков, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1548 || Коен Јаков Сол, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1549 || Коси Јаков Елазар, 1914 - 1943 || 29 |- | 1550 || Коен Јаков Флора, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 1551 || Коен Јаков Степа, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1552 || Коен Коен Јаков, 1871 - 1943, трговец || 72 |- | 1553 || Коен Јаков Мазалто, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 1554 || Коен Р. Јаков, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 1555 || Коен Јаков Дудун, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1556 || Коен Јаков Рахамин, 1939 - 1943 || 4 |- | 1557 || Коен Самуел Јаков, 1924 - 1943, Камено-Резец || 19 |- | 1558 || Коен Кутиел Јафа, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1559 || Коен Кутиеп Јосеф, 1925 - 1943 || 18 |- | 1560 || Коен Кутиеп Матилда, 1927 - 1943 || 16 |- | 1561 || Коен Кутиел Пинхас, 1933 - 1943 || 10 |- | 1562 || Коен Хаим Јосеф, 1915 - 1943 || 28 |- | 1563 || Коен Јосиф Ана, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1564 || Коен Аврам Јосиф, 1914 - 1943, работник || 29 |- | 1565 || Коен Јосиф Роза, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1566 || Коен Гавриел Јосиф, 1883 - 1943 || 60 |- | 1567 || Коен Јосиф Џоја, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 1568 || Коен Јосиф Бланка, 1921 - 1943 || 22 |- | 1569 || Коен Јосиф Рене, 1924 - 1943 || 19 |- | 1570 || Конфино Елмор Јосиф, 1862 - 1943 || 81 |- | 1571 || Конфино Јосиф Роза, 1887 - 1943 || 56 |- | 1572 || Конфино Јосиф Јонтоф, 1920 - 1943 || 23 |- | 1573 || Коен Авран Јуда, 1868 - 1943 || 75 |- | 1574 || Коен Јуда Мазал, 1872 - 1943 || 71 |- | 1575 || Коен Јуда Моси, 1923 - 1943, електричар || 20 |- | 1576 || Леви Јаков Алегри, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 1577 || Коен Ј. Лазар, ? - 1943 || / |- | 1578 || Коен Лазар Естер, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1579 || Коен Лазар Рејна, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1580 || Коен Лазар Аврам, 1925 - 1943, Кон,Цураџија || 18 |- | 1581 || Конфино Јонтоф Лазар, 1901 - 1943 || 42 |- | 1582 || Конфино Лазар Сара, 1906 - 1943, кројачка || 37 |- | 1583 || Конфино Лазар Јантоф, 1932 - 1943 || 11 |- | 1584 || Конфино Лазар Анбатија, 1936 - 1943 || 7 |- | 1585 || Конфино Јосиф Лазар, 1918 - 1943, механичар || 25 |- | 1586 || Конфино Лазар Дона, 1915 - 1943 || 28 |- | 1587 || Конфино Лазар Јосиф, 1942 - 1943 || 1 |- | 1588 || Коен Мушон Лезер, 1915 - 1943, помошник || 28 |- | 1589 || Коен Лезер Алегри, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1590 || Коен Лезер Клара, 1942 - 1943 || 1 |- | 1591 || Коен Ј. Мајер, 1907 - 1943 || 36 |- | 1592 || Коен Мајер Сињора, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1593 || Коен Мајер Рејна, 1929 - 1943 || 14 |- | 1594 || Коен Мајер Моис, 1941 - 1943 || 2 |- | 1595 || Коен Јаков Мируча, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1596 || Коен Јаков Самуеп, 1925 - 1943 || 18 |- | 1597 || Коен Бенвенисте Моис, 1915 - 1943, Издавач На Книги || 28 |- | 1598 || Коен Моис Џулија. 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1599 || Коен Моис Бенвенисто, 1942 - 1943 || 1 |- | 1600 || Коен Беивенисто Стреја, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 1601 || Коен Видал Моис, 1898 - 1943, трговец || 45 |- | 1602 || Коен Моис Јулија, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1603 || Коен Моис Видал, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 1604 || Коен Моис Саломон, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1605 || Хазан Саломон Сол, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1606 || Коен Јаков Моис, 1920 - 1943, бравар || 23 |- | 1607 || Коен Моис Peгинa, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1608 || Коен Моис Јаков, 1942 - 1943 || 1 |- | 1609 || Коен Јосиф Моис, 1909 - 1943, службеник || 34 |- | 1610 || Коен Јосиф Рејна, 1884 - 1943 || 59 |- | 1611 || Коен Маир Моис, 1909 - 1943, кројач || 34 |- | 1612 || Коен Моис Ребека, 1914 - 1943 || 29 |- | 1613 || Коен Моис Маир, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1614 || Коен Моис Исак, 1939 - 1943 || 4 |- | 1615 || Коен Мајер Моис, 1921 - 1943, кројач || 22 |- | 1616 || Коен Мајер Вашанија, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 1617 || Коен Аврам Мушoh, 1866 - 1943 || 77 |- | 1618 || Коен Мушон Аврам, 1910 - 1943, кројач || 33 |- | 1619 || Коен Самуел Мушон, 1914 - 1943, молер || 29 |- | 1620 || Коен Мушон Јулија, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 1621 || Коен Јосеф Самуел, 1865 - 1943, молер || 78 |- | 1622 || Коен Самуел Бохора, 1869 - 1943, домаќинка || 74 |- | 1623 || Коен Гавриел Нисим, 1885 - 1943, банкарски службеник || 58 |- | 1624 || Коен Нисим Дудун, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 1625 || Јосиф Сабетај Давид, 1912 - 1943, Геометар || 31 |- | 1626 || Коен Давид Бланка, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 1627 || Хаим Јосиф Барух, 1919 - 1943, кројач || 24 |- | 1628 || Хаим Барух Сара, 1923 - 1943, домаќинка || 20 |- | 1629 || Коен Мајер Нисим, 1911 - 1943, кројач || 32 |- | 1630 || Коен Нисим Сол, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 1631 || Коен Нисим Мајер, 1936 - 1943 || 7 |- | 1632 || Коен Нисим Мазалто, 1940 - 1943 || 3 |- | 1633 || Коен Нисим Буена, 1941 - 1943 || 2 |- | 1634 || Коен Аврам Рахамин, 1874 - 1943, работник || 69 |- | 1635 || Коен Рахамин Рашела, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1636 || Коен Рахамин Вида, 1905 - 1943 || 38 |- | 1637 || Коен Д. Рахамин, 1913- 1943 || 30 |- | 1638 || Коен Рахамин Ернеста, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 1639 || Коен Рахамин Давид, 1937 - 1943 || 6 |- | 1640 || Коен Давид Рашела, 1895 - 1943, плетачка || 48 |- | 1641 || Коен Јосиф Рајна, 1906 - 1943, кројачка || 37 |- | 1642 || Коен Јосиф Саломон, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1643 || Коен Видал Салватор, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 1644 || Коен Салватор Сара, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 1645 || Коен Салватор Дези, 1940 - 1943 || 3 |- | 1646 || Коен Јохан Саломон, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 1647 || Коен Саломон Дудун, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1648 || Коен Самуел Саломон, 1889 - 1943, градинар || 54 |- | 1649 || Коен Саломон Сунхула, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 1650 || Коен Саломон Викторија, 1912 - 1943, студент || 31 |- | 1651 || Коен Саломон Дука, 1917 - 1943, студент || 26 |- | 1652 || Коен Саломон Самуел, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 1653 || Коен Саломон Исак, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 1654 || Коен Давид Сара, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 1655 || Коен Исак Симантов, 1920 - 1943, електротехничар || 23 |- | 1656 || Коен Исак Вида, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1657 || Коен Симантов Сара, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 1658 || Коси Аврам Хаим, 1871 - 1943 || 72 |- | 1659 || Коси Хаим Рахел, 1879 - 1943 || 64 |- | 1660 || Коси Хаим Вида, 1905 - 1943 || 38 |- | 1661 || Коси Хаим Сабат, 1922 - 1943 || 21 |- | 1662 || Коен Б. Хаим, 1886 - 1943, трговец || 57 |- | 1663 || Коен Хаим Бинута, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 1664 || Коен Б. Сара, 1850 - 1943 || 93 |- | 1665 || Коен Бохор Хаим, 1888 - 1943, кројач || 55 |- | 1666 || Коен Хаим Естер, 1898 - 1943, кројачка || 45 |- | 1667 || Коен Хаим Манахе, 1929 - 1943 || 14 |- | 1668 || Коен Хаим Исак, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 1669 || Коен Видал Хаин, 1892 - 1943 || 51 |- | 1670 || Коен Хаим Рашел, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 1671 || Коен Хаим Видал, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 1672 || Коен Хаим Самуел, 1931 - 1943 || 12 |- | 1673 || Коен Хаим Оро, 1934 - 1943 || 9 |- | 1674 || Коен Хаим Ели, 1935 - 1943 || 8 |- | 1675 || Коен Јаков Хаим, 1881 - 1943, пензионер || 62 |- | 1676 || Коен Хаим Букица, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1677 || Коен Хаим Џоја, 1919 - 1943 || 24 |- | 1678 || Коен Хаим Рашела, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1679 || Колономос Ментеш Матилда, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 1680 || Колономос Ментеш Виктор, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 1681 || Колономос Ментеш Исак, 1913 - 1943, Шофер || 30 |- | 1682 || Колономос Јусе Лидија, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1683 || Колономос Мајер Стреја, 1904 - 1943 || 39 |- | 1684 || Колономос Мајер Ифтар, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 1685 || Колономос Мајер Клара, 1939 - 1943 || 4 |- | 1686 || Конфино Рафаел Лазар, 1892 - 1943, трговец || 51 |- | 1687 || Конфорти Хаим Алберт, 1910 - 1943, помошник аптекар || 33 |- | 1688 || Конфорти Алберт Сарица, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 1689 || Конфорти Алберт Нико, 1937 - 1943 || 6 |- | 1690 || Коифорти Хаим Науми, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1691 || Конфорти Пафтали Бенко, 1886 - 1943, службеник || 57 |- | 1692 || Конфорти Бенко Оро, 1901 - 1943 || 42 |- | 1693 || Конфорти Самуел Марсел, 1913 - 1943, трговец || 30 |- | 1694 || Конфорти Марсел Рашел, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 1695 || Конфорти Марсел Самуел, 1940 - 1943 || 3 |- | 1696 || Конфорти Садо Матилда, 1904 - 1943 || 39 |- | 1697 || Конфорти Садо Сами, 1924 - 1943 || 19 |- | 1698 || Конфорти Садо Елвира, 1928 - 1943 || 15 |- | 1699 || Конфорти Садо Алегра, 1939 - 1943 || 4 |- | 1700 || Конфорти Садо Давид, 1937 - 1943 || 6 |- | 1701 || Конфорти Саломон Сабетај, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 1702 || Конфорти Сабетај Рашела, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 1703 || Конфорти Сабетај Леа, 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 1704 || Конфорти Сабетај Саломон, 1920 - 1943, трговец || 23 |- | 1705 || Кортас Исак Паломба, 1880 - 1943 || 63 |- | 1706 || Кортас Бохор Исак, 1917 - 1943 || 26 |- | 1707 || Коси Хаим Аврам, 1910 - 1943 || 33 |- | 1708 || Коси Аврам Рашела, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1709 || Коси Аврам Хаин, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 1710 || Коси Хаим Мушон, 1911 - 1943 || 32 |- | 1711 || Коси Мушон Естер, 1911 - 1943 || 32 |- | 1712 || Коси Мушон Хаим, 1940 - 1943 || 3 |- | 1713 || Коси Мушон Аврам, 1941 - 1943 || 2 |- | 1714 || Краус Фердо Етел, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1715 || Краус Фердо Ото, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1716 || Куноди Зигфрид Ребека, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 1717 || Куноди Зигфрид Ернестина, 1922 - 1943, службеник || 21 |- | 1718 || Куноди Зигфрид Марио, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 1719 || Лазар Ефраим Давид, 1915 - 1943, работник || 28 |- | 1720 || Лазар Давид Сара, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 1721 || Лазар Давид Елиезер, 1880 - 1943, работник || 63 |- | 1722 || Лазар Елиезер Рашела, 1894 - 1943 || 49 |- | 1723 || Лазар Елиезер Хаим, 1914 - 1943, трговски помошник || 29 |- | 1724 || Лазар Хаим Паломба, 1917 - 1943 || 26 |- | 1725 || Лазар Хаим Ребека, 1942 - 1943 || 1 |- | 1726 || Лазар Елиезер Давид, 1917 - 1943, трговски помошник || 26 |- | 1727 || Лазар Елиезер Мордохај, 1923 - 1943, работник || 20 |- | 1728 || Лазар Елиезер Грација, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 1729 || Лазар Мордохај Ефраим, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1730 || Лазар Ефраим Флора, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1731 || Лазар Ефраим Мордохај, 1921 - 1943 || 22 |- | 1732 || Лазар Давид Израел, 1890 - 1943, трговец || 53 |- | 1733 || Лазар Израел Естер, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1734 || Лазар Израел Алегри, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1735 || Лазар Израел Бела, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1736 || Лазар Израел Ребека, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1737 || Монтиљас Арон Манто, 1919 - 1943, молер || 24 |- | 1738 || Лазар Давид Исак, 1896 - 1943, трговски помошник || 47 |- | 1739 || Лазар Исак Елиса, 1900 - 1943, кројачка || 43 |- | 1740 || Лазар Исак Нисим, 1920 - 1943, трговски помошник || 23 |- | 1741 || Лазар Исак Давид, 1923 - 1943, стаклар || 20 |- | 1742 || Лазар Исак Иосиф, 1926 - 1943 || 17 |- | 1743 || Лазар Давид Ишајо, 1861 - 1943, стаклар || 82 |- | 1744 || Лаз Ар Ишајо Дона, 1871 - 1943, домаќинка || 72 |- | 1745 || Лаз Ар Ишајо Давид, 1896 - 1943, стаклар || 47 |- | 1746 || Лазар Нисим Јаков, 1876 - 1943, кројач || 67 |- | 1747 || Лазар Јаков Моис, 1912 - 1943, кројач || 31 |- | 1748 || Лазар Јаков Сара, 1923 - 1943 || 20 |- | 1749 || Лазар Самоил Јосиф, 1892 - 1943, Парфимер || 51 |- | 1750 || Лазар Јосиф Кор, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 1751 || Лазар Јосиф Самуел, 1926 - 1943 || 17 |- | 1752 || Лазар Јосиф Моис, 1932 - 1943 || 11 |- | 1753 || Лазар Јосиф Фирмија, 1936 - 1943 || 7 |- | 1754 || Лазар Јосиф Алиса, 1937 - 1943 || 6 |- | 1755 || Лазар Мордохај Менахем, 1879 - 1943, кондураџија || 64 |- | 1756 || Лазар Менахем Естерина, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 1757 || Лазар Менахем Шалон, 1917 - 1943, книговезец || 26 |- | 1758 || Лазар Мордохај Менахем, 1868 - 1943, работник || 75 |- | 1759 || Лазар Менахем Реја, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 1760 || Лазар Ишајо Мошо, 1907 - 1943, стаклар || 36 |- | 1761 || Лазар Мошо Стела, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 1762 || Лазар Мошо Дона, 1940 - 1943 || 3 |- | 1763 || Лазар Мордохај Мушон, 1864 - 1943, трговец || 79 |- | 1764 || Лазар Мошон Сабетај, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 1765 || Лазар Сабетај Мирјам, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 1766 || Лазар Сабетај Самуел, 1924 - 1943, трговец || 19 |- | 1767 || Лазар Сабетај Мошон, 1926 - 1943 || 17 |- | 1768 || Лазар Давид Саломон, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 1769 || Лазар Саломон Рикула , 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1770 || Лазар Саломон Буена, 1920 - 1943 || 23 |- | 1771 || Лазар Симон Хана, 1922 - 1943 || 21 |- | 1772 || Лазар Саломон Давид, 1924 - 1943 || 19 |- | 1773 || Лазар Лаломон Самуел, 1924 - 1943 || 19 |- | 1774 || Лазар Јаков Стела, 1928 - 1943 || 15 |- | 1775 || Лазар Јаков Менахем, 1933 - 1943 || 10 |- | 1776 || Лазар Јаков Лиезер, 1935 - 1943 || 8 |- | 1777 || Лазар Јаков Саломон, 1908 - 1943, кројач || 35 |- | 1778 || Лазар Саломон Сарина, 1907 - 1943 || 36 |- | 1779 || Лазар Јаков Хаим, 1900 - 1943, кројач || 43 |- | 1780 || Лазар Јаков Винка, 1900 - 1943 || 43 |- | 1781 || Ланде Саломон Јосиф, 1894 - 1943, службеник || 49 |- | 1782 || Ланде Јосиф Клара, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 1783 || Ланде Јосиф Фина, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 1784 || Ланде Саломон Лоте, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1785 || Леон Исак Аврам, 1896 - 1943, службеник || 47 |- | 1786 || Леон Аврам Мирјам, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 1787 || Леон Аврам Дона, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 1788 || Леон Аврам Рејна, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1789 || Леон Аврам Исак, 1938 - 1943 || 5 |- | 1790 || Леви Менахем Аврам, 1921 - 1943, столар || 22 |- | 1791 || Леви Аврам Грација, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 1792 || Леви Мушон Аврам, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 1793 || Леви Аврам Бишу, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 1794 || Леви Аврам Менахем, 1923 - 1943, ученик || 20 |- | 1795 || Леви Аврам Рикула, 1919 - 1943 || 24 |- | 1796 || Леви Аврам Бесалеј, 1938 - 1943 || 5 |- | 1797 || Леви Јаков Алберт, 1901 - 1943, книжар || 42 |- | 1798 || Леви Алберт Дона, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1799 || Леви Аберт Жана, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 1800 || Леви Алберт Јаков, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1801 || Леnи Алберт Деа, 1939 - 1943, || 4 |- | 1802 || Леви Јаков Дона, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 1803 || Леви Јаков Шак, 1918 - 1943, работник || 25 |- | 1804 || Леви Хаим Алберт, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 1805 || Леви Алберт Хенриета, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1806 || Леви Алберт Џоја, 1942 - 1943 || 1 |- | 1807 || Леви Руфел Бинута, 1913 - 1943, кројачка || 30 |- | 1808 || Леви Руфе Бора, 1902 - 1943, помошник || 41 |- | 1809 || Леви Бора Стреја, 1910 - 1943 || 33 |- | 1810 || Леви Бора Моша, 1933 - 1943 || 10 |- | 1811 || Леви Х. Б. Бријан, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1812 || Леви Деси, 1907 - 1943, Домак.Инка || 36 |- | 1813 || Леви Исак Давид, 1880 - 1943, кројач || 63 |- | 1814 || Леви Давид Рашел, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 1815 || Леви Давид Исак, 1912 - 1943, кројач || 31 |- | 1816 || Леви Давид Менахем, 1925 - 1943, помошник || 18 |- | 1817 || Леви Давид Пресиса, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 1818 || Ле.Ви Давид Сарина, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 1819 || Леви Давид Јаков, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 1820 || Леви Моша Давид, 1911 - 1943, кондураџија || 32 |- | 1821 || Леви Давид Џоја, 1914 - 1943 || 29 |- | 1822 || Леви Давид Сара, 1937 - 1943 || 6 |- | 1823 || Леви Давид Оро, 1942 - 1943 || 1 |- | 1824 || Леви Моше Дарио, 1915 - 1943, работник || 28 |- | 1825 || Леви Рудолф Д-Р Ернест, 1904 - 1943, лекар || 39 |- | 1826 || Леви Ернест Ребека, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1827 || Леви Ернест Јулијана, 1936 - 1943 || 7 |- | 1828 || Леви Рудолф Сосија, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 1829 || Леви Мушон Жак, 1884 - 1943, трговец || 59 |- | 1830 || Леви Жак Малвина, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1831 || Леви Жак Ашер, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 1832 || Леви Жак Адела, 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 1833 || Леви Хаим Жак, 1911 - 1943, работник || 32 |- | 1834 || Леви Жак Жули, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 1835 || Леви Жак Хаим, 1942 - 1943 || 1 |- | 1836 || Леви Исак Захарија, 1912 - 1943, столар || 31 |- | 1837 || Леви Захарија Естер, 1917 - 1943, кројачка || 26 |- | 1838 || Леви Захарија Исак, 1936 - 1943 || 7 |- | 1839 || Леви Захарија Ели, 1940 - 1943 || 3 |- | 1840 || Леви Јаков Исак, 1904 - 1943 || 39 |- | 1841 || Леви Исак Рашел , 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 1842 || Леви Јаков Рикета, 1885 - 1943 || 58 |- | 1843 || Леви Моше Исак, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 1844 || Леви Исак Регина, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 1845 || Леви Исак Нина, 1937 - 1943 || 6 |- | 1846 || Леви Исак Јаков, 1870 - 1943, работник || 73 |- | 1847 || Леви Јаков Регина, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 1848 || Леви Јаков Хилда, 1919 - 1943, Домакин.Ка || 24 |- | 1849 || Леви Јаков Бењамин, 1906 - 1943 || 37 |- | 1850 || Леви Јаков Исак, 1900 - 1943, службеник || 43 |- | 1851 || Леви Нахман Јаков, 1898 - 1943 || 45 |- | 1852 || Леви Јаков Хана, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1853 || Леви Јаков Нахман, 1921 - 1943, столар || 22 |- | 1854 || Леви Јаков Мирјам, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 1855 || Леви Јаков Ивизај, 1925 - 1943, столар || 18 |- | 1856 || Леви Јаков Естер, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 1857 || Леви Јаков Барух, 1933 - 1943 || 10 |- | 1858 || Леви Исак Јосиф, 1903 - 1943, работник || 40 |- | 1859 || Леви Јосиф Викторија, 1911 - 1943, кројачка || 32 |- | 1860 || Леви Јосиф Лиза, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 1861 || Леви Јосиф Рашела, 1939 - 1943 || 4 |- | 1862 || Леви Хаим Јуда, 1903 - 1943, работник || 40 |- | 1863 || Леви Јуда Марина, 1911 - 1943, кројачка || 32 |- | 1864 || Леви Јуда Ребека, 1939 - 1943 || 4 |- | 1865 || Леви Мушон Леон, 1915 - 1943, Шивач На Кошули || 28 |- | 1866 || Леви Леон Алегра, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 1867 || Леви Аврам Лиачи, 1909 - 1943, молер || 34 |- | 1868 || Леви Лиачи Рашела, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 1869 || Леви Лиачи Аврам, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1870 || Леви Лиачи Рејна, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 1871 || Леви Самуел Мануел, 1905 - 1943, помошник || 38 |- | 1872 || Леви Мануел Шана, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 1873 || Леви Мануел Рашел, 1939 - 1943 || 4 |- | 1874 || Леви Давид Менахем, 1869 - 1943, работник || 74 |- | 1875 || Леви Менахем Сунхула, 1871 - 1943, домаќинка || 72 |- | 1876 || Леви Бенциони Михаило, 1907 - 1943, службеник || 36 |- | 1877 || Леви Михаило Матилда, 1913 - 1943, службеник || 30 |- | 1878 || Леви Михаило Бенцион, 1941 - 1943 || 2 |- | 1879 || Калдерон Јаков Вида, 1873 - 1943 || 70 |- | 1880 || Леви Јосиф Моис, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 1881 || Леви Јосиф Моис, 1916 - 1943, трговски помошник || 27 |- | 1882 || Леви Моис Естер, 1866 - 1943, домаќинка || 77 |- | 1883 || Леви Јосиф Мориц, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 1884 || Леви Мориц Сара, 1890 - 1943, Домакинха || 53 |- | 1885 || Леви Мориц Давид, 1926 - 1943 || 17 |- | 1886 || Леви Давид Мошо, 1871 - 1943 || 72 |- | 1887 || Леви Мошо Оро, 1889 - 1943 || 54 |- | 1888 || Леви Мошо Јосеф, 1920 - 1943 || 23 |- | 1889 || Леви Аврам Нисим, 1918 - 1943 || 25 |- | 1890 || Леви Аврам Паломба, 1921 - 1943, Домаќинха || 22 |- | 1891 || Леви Јосиф Нисим, 1897 - 1943, инженер || 46 |- | 1892 || Леви Хуго Павел, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 1893 || Леви Павел Деси, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 1894 || Леви Павел Мари, 1937 - 1943 || 6 |- | 1895 || Леви Xyro Олга, 1882 - 1943 || 61 |- | 1896 || Леви Бохор Пинхас, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 1897 || Леви Пинхас Рејна, 1895 - 1943 || 48 |- | 1898 || Леаи Исак Јосиф, 1910 - 1943 || 33 |- | 1899 || Леви Јосиф Алегра, 1920 - 1943 || 23 |- | 1900 || Леви Јосиф Исак, 1942 - 1943 || 1 |- | 1901 || Леви Шарло Рака, 1905 - 1943, инженер || 38 |- | 1902 || Леви Шарло Ана, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1903 || Леви Шарло Клара, 1909 - 1943, кројачка || 34 |- | 1904 || Леви Јаков Рахамин, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 1905 || Леви Рахамин Мери, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 1906 || Леви Рахамин Јаков, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 1907 || Леви Рахамин Видал, 1937 - 1943 || 6 |- | 1908 || Леви Рафаел Ребека. 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 1909 || Леви Рафаел Алби, 1937 - 1943 || 6 |- | 1910 || Леви Менахем Руфел, 1902 - 1943, кондураџија || 41 |- | 1911 || Леви Руфел Естерина, 1930 - 1943 || 13 |- | 1912 || Леви Мушон Руфел, 1911 - 1943, кондураџија || 32 |- | 1913 || Леви Руфел Алегра, 1917 - 1943 || 26 |- | 1914 || Леви Руфел Оро, 1938 - 1943 || 5 |- | 1915 || Леви Руфел Рашела, 1941 - 1943 || 2 |- | 1916 || Леви Хаим Руфел, 1876 - 1943, самостоен службеник || 67 |- | 1917 || Леви Руфел Софија, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 1918 || Леѕи Руфел Самуел, 1905 - 1943, службеник || 38 |- | 1919 || Леви Руфел Салватор, 1916 - 1943, квалификуван работник || 27 |- | 1920 || Леви Исак Сабетај, 1910 - 1943, бравар || 33 |- | 1921 || Леви Сабетај Луна, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 1922 || Леви Сабетај Викторина, 1941 - 1943 || 2 |- | 1923 || Леви Јосиф Сабетај, 1901 - 1943, кондураџија || 42 |- | 1924 || Леви Сабетај Естер, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 1925 || Леви Сабетај Рашел, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1926 || Леви Сабетај Елвира, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 1927 || Леви Давид Саломон, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 1928 || Леви Саломон Естер, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 1929 || Леви Саламон Мирјам, 1940 - 1943 || 3 |- | 1930 || Леви Аврам Самуел, 1900 - 1943, трговец || 43 |- | 1931 || Леви Самуел Алегра, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 1932 || Леви Аврам Естар, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 1933 || Леви Самуел Аврам, 1926 - 1943 || 17 |- | 1934 || Леви Самуел Естера, 1928 - 1943 || 15 |- | 1935 || Леви Аврам Самуел, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 1936 || Леви Самуел Рашела, 1922 - 1943 || 21 |- | 1937 || Леви Самуел Аврам, 1936 - 1943 || 7 |- | 1938 || Леви Самуел Арон, 1938 - 1943 || 5 |- | 1939 || Леви Бохор Сара, 1867, домаќинка || 76 |- | 1940 || Леви Јаков Сара, 1924, Куќна помошничка || 19 |- | 1941 || Леви Леон Сара, 1907 - 1943 || 36 |- | 1942 || Леви Леон Сандре, 194.0 - 1943 || 3 |- | 1943 || Леви Јаков Џилда, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 1944 || Леви Јаков Клара, 1939 - 1943 || 4 |- | 1945 || Леви Луда Џоја, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 1946 || Сорфик Јосиф Сара, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 1947 || Леви А. Хаим, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 1948 || Леви Хаим Перла, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 1949 || Леви Хаим Амор, 1930 - 1943 || 13 |- | 1950 || Леви Хаим Алегра, 1939 - 1943 || 4 |- | 1951 || Леви Бохор Хаим, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 1952 || Леви Бохор Рикула, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 1953 || Леви Бохор Давид, 1919 - 1943, Трг. помошник || 24 |- | 1954 || Леви Бохор Матилда, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 1955 || Леви Бохор Дора, 1924 - 1943, домаќинка || 19 |- | 1956 || Леви Бохор Пава, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 1957 || Леви Давид Xaим, 1855 - 1943 || 88 |- | 1958 || Леви Хаим Јаков, 1899 - 1943 || 44 |- | 1959 || Леви Јаков Рашел, 1906 - 1943 || 37 |- | 1960 || Леви Јаков Клара, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1961 || Леви Јаков Маргита, 1938 - 1943 || 5 |- | 1962 || Леви Јаков Хаим, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 1963 || Леви Хаим Веља, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 1964 || Леви Хаим Морис, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 1965 || Леви Хаим Мирјам, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 1966 || Леон Хаим Јаков, 1892 - 1943 || 51 |- | 1967 || Леон Јаков Регина, 1893 - 1943 || 50 |- | 1968 || Леон Јаков Хаим, 1924 - 1943 || 19 |- | 1969 || Леон Јаков Ашер, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 1970 || Леон Јаков Морено, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 1971 || Леон Јаков Леа, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 1972 || Леон Јаков Исак, 1923 - 1943, ученик || 20 |- | 1973 || Леон Јаков Јосиф, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 1974 || Леон Јаков Дина, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 1975 || Леон Исак Лиава, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 1976 || Леон Лиава Буена, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 1977 || Леон Лиава Исак, 1921 - 1943 || 22 |- | 1978 || Леон Лиава Дина, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 1979 || Леон Диава Дези, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 1980 || Лоја Мушон Леон, 1892 - 1943 || 51 |- | 1981 || Лоја Леон Рејна, 1905 - 1943 || 38 |- | 1982 || Луф Сина Роза, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 1983 || Руф Сина Вилма, 1929 - 1943 || 14 |- | 1984 || Маза Калман Јосиф, 1909 - 1943, работник || 34 |- | 1985 || Маза Јосиф Рашела, 1913 - 1943, кројачка || 30 |- | 1986 || Маза Јосиф Аврам, 1938 - 1943 || 5 |- | 1987 || Камхи Јосиф Самуел, 1908 - 1943, работник || 35 |- | 1988 || Мајер Бенцион Аврам, 1901 - 1943, кројач || 42 |- | 1989 || Мајер Аврам Леон, 1904 - 1943, кројачка || 39 |- | 1990 || Мајер Аврам Бенцион, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 1991 || Мајер Аврам Сол, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 1992 || Мајер Бенцион Марко, 1889 - 1943, кројач || 54 |- | 1993 || Мајер Марко Верга, 1892 - 1943, кројачка || 51 |- | 1994 || Мајер Марко Сол, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 1995 || Леви Моше Флора, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 1996 || Мајер Бегнион Сула, 1868 - 1943, домаќинка || 75 |- | 1997 || Мајо Израел Сима, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 1998 || Мајо Сима Лора, 1920 - 1943 || 23 |- | 1999 || Мајо Сима Буена, 1939 - 1943 || 4 |- | 2000 || Касуто Сава Рашел, 1894 - 1943 || 49 |- | 2001 || Касуто Сава Ида, 1928 - 1943 || 15 |- | 2002 || Мандил Шeмaja Ана, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 2003 || Мандил Бити Берта, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2004 || Мандил Бити Езра, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 2005 || Мандил Бити Рајна, 1938 - 1943 || 5 |- | 2006 || Мануел Јешуа Давид, 1909 - 1943 || 34 |- | 2007 || Мануел Давид Сара, 1917 - 1943 || 26 |- | 2008 || Мануел Давид Матилда, 1939 - 1943 || 4 |- | 2009 || Мануел Давид Ханика, 1942 - 1943 || 1 |- | 2010 || Мануел Давид Леон, 1942 - 1943 || 1 |- | 2011 || Мандил Нисим Езра, 1908 - 1943, помошник аптекар || 35 |- | 2012 || Мандил Езра Лела, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2013 || Мандил Израил Јаков, 1912 - 1943 || 31 |- | 2014 || Израил Јаков Флора, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2015 || Мандил Јаков Израил, 1936 - 1943 || 7 |- | 2016 || Мандил Јаков Џинтил , 1937 - 1943 || 6 |- | 2017 || Мандил Јаков Леон, 1938 - 1943 || 5 |- | 2018 || Мандил Исак Јаков, 1925 - 1943, Бојаџија || 18 |- | 2019 || Мандил Исак Кемал, 1933 - 1943 || 10 |- | 2020 || Мандил Јосиф Јаков, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 2021 || Мандил Јосиф Рашел, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 2022 || Мандил Јаков Стреа, 1927 - 1943 || 16 |- | 2023 || Мандил Јаков Јосиф, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2024 || Мандил Нисим Јосиф, 1905 - 1943, Козметичар || 38 |- | 2025 || Мандил Јосиф Пилса, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2026 || Мандил Јосиф Писим, 1935 - 1943 || 8 |- | 2027 || Мандил Јосиф Моше, 1939 - 1943 || 4 |- | 2028 || Манасас Јаков Меркадо, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 2029 || Манашас Меркадо Алегра, 1919 - 1943 || 24 |- | 2030 || Мандил Давид Моше, 1884 - 1943, кондураџија || 59 |- | 2031 || Мандил Моше Матилда, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 2032 || Мандил Исак Нетика, 1907 - 1943, домаќинка || 36 |- | 2033 || Мандил Исак Ирена, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 2034 || Мандил Исак Селма, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 2035 || Мандил Јаков Рафаел, 1915 - 1943, трговец || 28 |- | 2036 || Мандил Рафаел Регина, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2037 || Мандил Јосиф Рахамин, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 2038 || Мандил Paxaмин Луна, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2039 || Мандил Нисим Рахамин, 1904 - 1943, кондураџија || 39 |- | 2040 || Мандил Нисим Сара, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 2041 || Мандил Јаков Сима, 1906 - 1943, Музичар || 37 |- | 2042 || Мандил Сима Ана, 1919 - 1943 || 24 |- | 2043 || Марио Хаим Берта, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2044 || Марио Хаим Ленка, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2045 || Марио Хаим Финика, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2046 || Масот Израел Моис, 1918 - 1943 || 25 |- | 2047 || Масот Израел Марија, 1891 - 1943 || 52 |- | 2048 || Масот Израел Хаим, 1918 - 1943 || 25 |- | 2049 || Масот Израел Симха, 1924 - 1943 || 19 |- | 2050 || Масот Израел Исак, 1926 - 1943 || 17 |- | 2051 || Масот Арон Ора, 1899 - 1943 || 44 |- | 2052 || Масот Арон Сарика, 1933 - 1943 || 10 |- | 2053 || Маталон Ј. Давид, 1890 - 1943, кројач || 53 |- | 2054 || Маталон Давид Рашела, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2055 || Маталон Бохор Јуда, 1913 - 1943, кројач || 30 |- | 2056 || Маталон Јешуа Рафаел, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2057 || Маталон М. Јуда, 1884 - 1943 || 59 |- | 2058 || Маталон Јуфа Флора, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 2059 || Маталон Јуда Естер, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 2060 || Мачоро Миша Рафаило, 1942 - 1943 || 1 |- | 2061 || Мачоро Миша Дези, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 2062 || Мачоро Израел Рафаел, 1911 - 1943, службеник || 32 |- | 2063 || Мачоро Рафаел Стреја, 1910 - 1943, службеник || 33 |- | 2064 || Мачоро Мен.Ахем Матилда, 1908 - 1943 || 35 |- | 2065 || Меворах С. Шемаја, 1886 - 1943, Трговrец || 57 |- | 2066 || Меворах Шемаја Луна, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2067 || Меворах Шемаја Саломон, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 2068 || Меворах Шемаја Јосиф, 1937 - 1943 || 6 |- | 2069 || Меворах Шемаја Сара, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2070 || Меворах Шемаја Рашела, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2071 || Меворах Шемаја Рикула, 1901 - 1943 || 42 |- | 2072 || Меламед Даниел Леон, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 2073 || Меламед Леон Рашел А, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 2074 || Меламен Моис Рашел, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2075 || Меламед Леон Ана, 1923 - 1943, трговски помошник || 20 |- | 2076 || Меламед Леон Моис, 1927 - 1943, трговски помошник || 16 |- | 2077 || Менахем Јосиф Аро, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2078 || Менахем Менахем Aшep, 1879 - 1943, работник || 64 |- | 2079 || Менахем Ашер Алегра, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 2080 || Менахем Саломон Јосиф, 1916 - 1943, шофер || 27 |- | 2081 || Менахем Јосиф Мари, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2082 || Менахем Јосиф Саломон, 1942 - 1943 || 1 |- | 2083 || Менахем Менахем Леон, 1881 - 1943, работник || 62 |- | 2084 || Менахем Менахем Алегра, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 2085 || Менахем Менахем Шарло, 1918 - 1943 || 25 |- | 2086 || Менахем Леон Руфо, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 2087 || Менахем Исак Моис, 1910 - 1943, службеник || 33 |- | 2088 || Менахем Моис Луна, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2089 || Менахем Моис Берти, 1937 - 1943 || 6 |- | 2090 || Менахем Мордохај Моис, 1884 - 1943, службеник || 59 |- | 2091 || Менахем Моис Селда , 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2092 || Менахем Моис Рашел, 1921 - 1943 || 22 |- | 2093 || Менахем Исак Рахамин, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 2094 || Менахем Рахамин Алегра, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2095 || Менахем Рахамин Исак, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2096 || Менахем Давид Ребека, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2097 || Менахем Давид Са Муел, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2098 || Менахем Моис Сабетај, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2099 || Менахем Моис Саломон, 1935 - 1943 || 8 |- | 2100 || Израел Бохор Јонтов, 1873 - 1943 || 70 |- | 2101 || Конфорти Мордохај Вида, ? - 1943 || / |- | 2102 || Менахем Саломон Ханула, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2103 || Менахем Саломон Дијаманти, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 2104 || Мешулам Овадија Ели, 1917 - 1943, кондураџија || 26 |- | 2105 || Мешулам Овадија Дудуни, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2106 || Мешулам Овадија Дарио, 1919 - 1943, кондураџија || 24 |- | 2107 || Мешулам Овадија Мајер, 1923 - 1943, кондураџија || 20 |- | 2108 || Мешулам Овадија Естерина, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2109 || Мешулам Овадија Јосиф, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2110 || Мешулам Сабетај Исак, 1906 - 1943, болничар || 37 |- | 2111 || Мешулам Исак Буена, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2112 || Мешулај Елијао Јаков, 1910 - 1943, болничар || 33 |- | 2113 || Мешулај Елијао Дијаманти, 1916 - 1943 || 27 |- | 2114 || Мешулај Елијао Вида, 1936 - 1943 || 7 |- | 2115 || Мешулам Јаков Леон, 1910 - 1943, работник || 33 |- | 2116 || Мешулам Леон Луна, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2117 || Мешулам Леон Сара, 1936 - 1943 || 7 |- | 2118 || Мешулам Леон Регина, 1938 - 1943 || 5 |- | 2119 || Мешулам Самуел Нисим, 1878 - 1943, кројач || 65 |- | 2120 || Мешулам Нисим Буена, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 2121 || Мешулам Нисим Дора, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 2122 || Мешулам Нисим Рикула, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 2123 || Мешулам Нисим Јосиф, 1906 - 1943, кројач || 37 |- | 2124 || Мешулам Јосиф Ернеста, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2125 || Мешулам Јосиф Нисим, 1930 - 1943, Учени К || 13 |- | 2126 || Мешулам Јосиф Мајер, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 2127 || Мешулам Јосиф Аврам, 1940 - 1943 || 3 |- | 2128 || Мизрахи Рахамин Давид, 1907 - столар || 36 |- | 2129 || Мизрахи Давид Берта, 1919 - домаќинка || 24 |- | 2130 || Мизрахи Давид Рејна, 1941 || 2 |- | 2131 || Мизрахи Аврам Исак, 1892 - 1943, службеник || 51 |- | 2132 || Мизрахи Исак Сулча, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2133 || Мизрахи Исак Нина, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2134 || Мизрахи Давид Исак, 1888 - 1943, келнер || 55 |- | 2135 || Мизрахи Исак Мазал, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2136 || Мизрахи Исак Шана, 1925 - 1943 || 18 |- | 2137 || Мизрахи Исак Хаим, 1924 - 1943, помошник || 19 |- | 2138 || Мизрахи Исак Мазал 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 2139 || Мизрахи Лезер Исак, 1912 - 1943, кондураџија || 31 |- | 2140 || Мизрахи Исак Рашела, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2141 || Мизрахи Исак Исирода, 1940 - 1943 || 3 |- | 2142 || Мизрахи Хаим Исак, 1871 - 1943, кафеџија || 72 |- | 2143 || Мизрахи Исак Бинута, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2144 || Мизрахи Хаил Исак, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 2145 || Мизрахи Исак Клара, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 2146 || Мизрахи Исак Куна, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 2147 || Мизрахи Исак Матилда, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 2148 || Мизрахи Исак Хаим, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 2149 || Мизрахи Хаим Сара, 1869 - 1943, домаќинка || 74 |- | 2150 || Мизрахи Е. Јосиф, 1914 - 1943, Радиотехничар || 29 |- | 2151 || Мизрахи Јосиф Вида, 1925 - домаќинка || 18 |- | 2152 || Мизрахи Јосиф Елиезер, 1942 - 1943 || 1 |- | 2153 || Мизрахи Самуел Јосиф, 1875 - 1943, работник || 68 |- | 2154 || Мизрахи Јосиф Естер, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2155 || Мизрахи Хаим Јуда, 1880 - 1943, трговски помошник || 63 |- | 2156 || Мизрахи Јуда Султана, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2157 || Мизрахи Јуда Хаим, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 2158 || Мизрахи Јуда Давид, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2159 || Мизрахи Хаим Грација, 1838 - 1943 || 105 |- | 2160 || Мизрахи Јосиф Леа, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 2161 || Мизрахи Јосиф Алберт, 1906 - 1943, службеник || 37 |- | 2162 || Мизрахи Моин Моис, 1886 - 1943, Прекупувач || 57 |- | 2163 || Мизрахи Моис Зумбул, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2164 || Мизрахи Моис Самуел, 1915 - 1943 || 28 |- | 2165 || Мизрахи Самуел Естер, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2166 || Мизрахи Моис Хаим, 1922 - 1943 || 21 |- | 2167 || Мизрахи Самуел Ципора, 1942 - 1943 || 1 |- | 2168 || Мизрахи Јуда Морис, 1894 - 1943, трговец || 49 |- | 2169 || Мизрахи Морис Рена, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2170 || Мизрахи Морис Клара, 1931 - 1943 || 12 |- | 2171 || Мизрахи Лезер Моша, 1907 - 1943, кондураџија || 36 |- | 2172 || Мизрахи Моша Флора, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2173 || Мизрахи Моша Лезер, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2174 || Мизрахи Моша Анушка, 1936 - 1943 || 7 |- | 2175 || Мизрахи Хаим Рахамин, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 2176 || Мизрахи Рахамин Рејна, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 2177 || Мизрахи Јосиф Рејна, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 2178 || Мизрахи Јосиф Рашела, 1904 - 1943 || 39 |- | 2179 || Мизрахи Јосиф Хаим, 1912 - 1943, трговски службеник || 31 |- | 2180 || Мизрахи Јосиф Џулика, 1917 - 1943 || 26 |- | 2181 || Мизрахи Хаил Саломон, 1869 - 1943, текстилец || 74 |- | 2182 || Мизрахи Саломон Рејна, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2183 || Мизрахи Саломон Џилда, 1912 - 1943, Служ Беник || 31 |- | 2184 || Мизрахи Саломон Естер, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 2185 || Мизрахи Саломон Сара, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 2186 || Мизрахи Саломон Сулика, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 2187 || Мизрахи Саломон Бехако, 1924 - 1943, кондураџија || 19 |- | 2188 || Мизрахи Саломон Естерина, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2189 || Мизрахи Елиезер Хаим, 1908 - 1943, лаборант || 35 |- | 2190 || Мизрахи Хаим Плата, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2191 || Мизрахи Хаим Елиезер, 1937 - 1943 || 6 |- | 2192 || Леви Хананел Самуел, 1877 - 1943 || 66 |- | 2193 || Леви Самуел Рашела, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 2194 || Мизрахи Елиезер Хана, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 2195 || Мизрахи Елија Хаим, 1896 - 1943 || 47 |- | 2196 || Мизрахи Хаим Хана, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 2197 || Мизрахи Хаим Хендри, 1913 - 1943 || 30 |- | 2198 || Мизрахи Хаим Исак, 1917 - 1943 || 26 |- | 2199 || Мизрахи Ибрахим Хаим, 1885 - 1943, работник || 58 |- | 2200 || Мизрахи Хаим Сара, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2201 || Мизрахи Хаим Абрахим, 1916 - 1943, кондураџија || 27 |- | 2202 || Мизрахи Хаим Ментеш, 1918 - 1943, работник || 25 |- | 2203 || Мизрахи Ментеш Ципора, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2204 || Мизрахи Хаим Јосеф, 1931 - 1943, работник || 12 |- | 2205 || Мизрахи Ментеш Формоза, 1924 - 1943 || 19 |- | 2206 || Мизрахи Хаим Јаков, 1927 - 1943, работник || 16 |- | 2207 || Мизрахи Рахамин Хаим, 1901 - 1943, градинар || 42 |- | 2208 || Мизрахи Хаим Рашел, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 2209 || Мизрахи Хаим Рако, 1925 - 1943, Пекар || 18 |- | 2210 || Мизрахи Хаим Рејна, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 2211 || Мизрахи Хаим Грација, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 2212 || Митуалем Самуел Митуалем, 1886 - 1943 || 57 |- | 2213 || Митуалем Митуалем Клара , 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2214 || Моло Саул Иси, 1894 - 1943, забен техничар || 49 |- | 2215 || Моло Иси Рина, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2216 || Моло Иси Раул, 1936 - 1943, ученик || 7 |- | 2217 || Молхо Моис Алберт, 1916 - 1943, трговец || 27 |- | 2218 || Молхо Алберт Алиса, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 2219 || Молхо Алберт Џоја, 1942 - 1943 || 1 |- | 2220 || Молхо Лијаче Моис, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 2221 || Молхо Моис Џоја , 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2222 || Карасо Јосеф Рејна, 1860 - 1943 || 83 |- | 2223 || Молхо Нахман Хана, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 2224 || Молхо Пахман Марсел, 1911 - 1943, службеник || 32 |- | 2225 || Монтиас Самуел Јаков, 1895 - 1943, трговец || 48 |- | 2226 || Монтиас Јаков Булиса, 1908 - 1943 || 35 |- | 2227 || Монтиас Јаков Рашина, 1926 - 1943 || 17 |- | 2228 || Монтиас Јаков Марика, 1927 - 1943 || 16 |- | 2229 || Монтиас Јаков Арон., 1933 - 1943 || 10 |- | 2230 || Бераха Челебон Мирјам, 1881 - 1943 || 62 |- | 2231 || Монтија Менахем Саламон, 1911 - 1943, работник || 32 |- | 2232 || Монтија Лаломон Паломба, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2233 || Монтија Саламон Менахем, 1939 - 1943 || 4 |- | 2234 || Мордо С. Мордо, 1883 - 1943, бравар || 60 |- | 2235 || Мордо Мордо Бела, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 2236 || Мордо Мордо Саламон, 1919 - 1943, помошник || 24 |- | 2237 || Мордо Мордо Леон, 1921 - 1943 || 22 |- | 2238 || Мордо Мордо Исак 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2239 || Мopдo Мордо Марика, 1925 - 1943 || 18 |- | 2240 || Морел Хаим Перла, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2241 || Морел Хаим Моше, 1924 - 1943, работник || 19 |- | 2242 || Морено Хаим Алберт, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2243 || Морено Јосиф Исак, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 2244 || Морено Исак Роза, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2245 || Морено Исак Ребека, 1929 - 1943 || 14 |- | 2246 || Морено Јосиф Бембо, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 2247 || Морено Лидо Исак, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 2248 || Морено Исак Матилда, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2249 || Морено Хаим Јосиф, 1902 - 1943, кројач || 41 |- | 2250 || Морено Јосиф Сарина, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 2251 || Морено Хаим Лијаче, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 2252 || Морено Лијаче Дона, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2253 || Морено Лијаче Хаим, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 2254 || Морено Лијаче Естер, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2255 || Морено Јосиф Моис, ? - 1943 || / |- | 2256 || Морено Моис Естер, ? - 1943 || / |- | 2257 || Моше Саламон Јаков, 1870 - 1943 || 73 |- | 2258 || Моше Јаков Рикула, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2259 || Моше Јаков Саламон, 1913 - 1943, помошник || 30 |- | 2260 || Моше Јаков Моис, 1920 - 1943, студент || 23 |- | 2261 || Моше Јаков Буена, 1922 - 1943, студент || 21 |- | 2262 || Моше Јаков Матилда, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 2263 || Моше Јаков Рашел, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 2264 || Мошулам Самуел Јаков, 1888 - 1943, трговец || 55 |- | 2265 || Мешулам Јаков Матилда, 1888 - 1943, кројачка || 55 |- | 2266 || Леви Леон Бука, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 2267 || Мусафија Јаков Јосиф, 1892- 1943, службеник || 51 |- | 2268 || Мусафија Јаков Исак, 1880 - 1943 || 63 |- | 2269 || Мусафија Јаков Салватор, 1883 - 1943 || 60 |- | 2270 || Мусафија Салватор Матилда, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 2271 || Мусафија Салватор Јаков, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2272 || Мусафија Салватор Естер, 1926 - 1943, ученичка || 17 |- | 2273 || Наваро Елиезер Давид, 1900 - 1943, работник || 43 |- | 2274 || Наваро Давид Естер, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2275 || Навон Давид Ефаим, 1916 - 1943, работник || 27 |- | 2276 || Навон Кутиел Моис, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 2277 || Навон Моис Сол, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2278 || Навон Моис Алегра, 1941 - 1943 || 2 |- | 2279 || Натан Моше Арон, 1881 - 1943, кожар || 62 |- | 2280 || Натан Арон Матилда, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2281 || Натан Арон Моше, 1917 - 1943, кожар || 26 |- | 2282 || Натан Арон Јорухан, 1919 - 1943, кожар || 24 |- | 2283 || Натан Арон Самуел, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 2284 || Натан М. Вазаел, 1908 - 1943, кројач || 35 |- | 2285 || Натан Б. Естерина, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2286 || Натан Б. Ханула, 1882 - 1943, домаќинка || 61 |- | 2287 || Натан М. Давид, 1902 - 1943, кројач || 41 |- | 2288 || Натан Давид Паломба, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2289 || Натан Давид Матилда, 1937 - 1943 || 6 |- | 2290 || Натан Давид Јуда, 1907 - 1943, продавач || 36 |- | 2291 || Нахмијас Јермија Аврам, 1903 - 1943, касап || 40 |- | 2292 || Нахмијас Аврам Дуна, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 2293 || Нахмијас Аврам Сара, 1929 43 || 14 |- | 2294 || Нахмијас Аврам Јермија, 1931 - 1943 || 12 |- | 2295 || Нахмијас Аврам Марсел, 1935 - 1943 || 8 |- | 2296 || Нахмијас Елијас Алберт, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 2297 || Нахмијас Алберт Сол, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2298 || Нахмијас Алберт Менттеш, 1930 - 1943 || 13 |- | 2299 || Нахмијас Алберт Елико, 1932 - 1943 || 11 |- | 2300 || Нахмијас Јосеф Давид, 1911 - 1943, трговски помошник || 32 |- | 2301 || Нахмијас Давид Ана, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2302 || Нахмијас Давид Јосеф, 1937 - 1943 || 6 |- | 2303 || Нахмијас Аврам Елијао, 1871 - 1943, касап || 72 |- | 2304 || Нахм Ијас Елијао Рашел, 1878 - 1943 || 65 |- | 2305 || Нахмијас Јешуа Исак, 1893 - 1943, трговец || 50 |- | 2306 || Нахмијас Исак Бојана, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2307 || Нахмијас Исак Јешуа, 1926 - 1943, студент || 17 |- | 2308 || Нахмијас Исак Леон, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 2309 || Нахмијас А. Јермија , 1878 - 1943, касап || 65 |- | 2310 || Нахмијас Јермија Сара, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2311 || Нахмијас Давид Јосиф, 1880 - 1943, трговец || 63 |- | 2312 || Нахмијас Јосиф Естери.На, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 2313 || Нахмијас Јосиф Рашел , 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 2314 || Нахмијас Јосиф Леон, 1914 - 1943, трговски помошник || 29 |- | 2315 || Нахмијас Јосиф Алберт, 1925 - 1943, трговски помошник || 18 |- | 2316 || Нахмијас Јосиф Буена, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2317 || Нахмијас Давид Буена, 1860 - 1943 || 83 |- | 2318 || Нахмијас Витал Paшeл, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2319 || Нахмијас Витал Јешуа, 1935 - 1943 || 8 |- | 2320 || Нахмијас Aшep Сара, 1876 - 1943, домаќинка || 67 |- | 2321 || Нахмијас Хана Џоја, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2322 || Нахмијас Хана Изабел А, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2323 || Нахмијас Хана Ернеста, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2324 || Нафтали Аврам Хети, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 2325 || Нафтали Аврам Рахина , 1921 - 1943 || 22 |- | 2326 || Нафтали Аврам Рахела, 1922 - 1943 || 21 |- | 2327 || Нахан Јулиус Ернест, 1897 - 1943, стоматолог || 46 |- | 2328 || Нахан Ернест Адела, 1895 - 1943, кројачка || 48 |- | 2329 || Нахан Ернест Ида, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2330 || Нахан Ернест Маргот, 1932 - 1943 || 11 |- | 2331 || Нисан Давид Мушон, 1878 - 1943, работник || 65 |- | 2332 || Нисан Мушон Рикула, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2333 || Нисан Мушон Леон, 1919 - 1943, кондураџија || 24 |- | 2334 || Нисан Мушон Регина, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2335 || Нисан Мушон Синто, 1926 - 1943, кондураџија || 17 |- | 2336 || Нисим Исак Давид, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 2337 || Нисим Давид Булиеда, 1830 - 1943, домаќинка || 113 |- | 2338 || Швицер Вилхелм Едита, 1937 - 1943 || 6 |- | 2339 || Нисим Мушон Давид, 1910 - 1943, кондураџија || 33 |- | 2340 || Нисиm Давид Паломба, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2341 || Нисим Давид Сарика, 1940 - 1943 || 3 |- | 2342 || Нисим Давид Ребека, 1936 - 1943 || 7 |- | 2343 || Нисим Хаим Естерина, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2344 || Нисим Хаим Регина, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2345 || Нисим Хаим Исак, 1923 - 1943, ученик || 20 |- | 2346 || Нисим Хаим Нисим, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2347 || Јосеф Нисим Естер, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2348 || Нусбаум Мориц Муња, 1896 - 1943, инженер - агроном || 47 |- | 2349 || Осоел И. Израел, 1885 - 1943, работник || 58 |- | 2350 || Пардо Јуда Аврам, 1910 - 1943, работник || 33 |- | 2351 || Пардо Аврам Сара, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2352 || Пардо Аврам Леон , 1935 - 1943 || 8 |- | 2353 || Пардо Аврам Мордохај, 1936 - 1943 || 7 |- | 2354 || Пардо Мавар Бохор, 1883 - 1943, трговец || 60 |- | 2355 || Пардо Бохор Џентил, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 2356 || Пардо Вохор Лиза, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2357 || Пардо Јаков Булиса, 1863 - 1943, кројачка || 80 |- | 2358 || Пардо Мајер Давид, 1897 - 1943, трговец || 46 |- | 2359 || Пардо Давид Лора, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2360 || Пардо Давид Мила, 1937 - 1943 || 6 |- | 2361 || Пардо Давид Марсел, 1940 - 1943 || 3 |- | 2362 || Пардо Давид Виктор, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 2363 || Пардо Мајер Милка, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2364 || Пардо Хаим Дебора, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 2365 || Пардо Хаим Сабина, 1924 - 1943, домаќинка || 19 |- | 2366 || Пардо Хаим Ј Аков, 1925 - 1943, кондураџија || 18 |- | 2367 || Пардо Бохер Елијао, 1900 - 1943, кројач || 43 |- | 2368 || Пардо Елијао Алегра, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2369 || Пардо Елијао Жак, 1921 - 1943, Фирмописец || 22 |- | 2370 || Пардо Елијао Шемаја, 1924 - 1943, кројач || 19 |- | 2371 || Пардо Елијао Орета, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2372 || Пардо Елијао Давид, 1928 - 1943, кројач || 15 |- | 2373 || Пардо Бохор Жак, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 2374 || Пардо Жак Алегра, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2375 || Пардо Жак Лили, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 2376 || Пардо Жак Аврам, 1938 - 1943 || 5 |- | 2377 || Пардо Јосиф Исак, 1866 - 1943, трговец || 77 |- | 2378 || Пардо Пинхас Исак, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 2379 || Пардо Пинхас Леонора, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2380 || Пардо Пинхас Кате, 1939 - 1943 || 4 |- | 2381 || Пардо Рафаел Јаков, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2382 || Пардо Исак Ментеш, 1910 - 1943, кројач || 33 |- | 2383 || Пардо Ментеш Стела, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2384 || Пардо Ментеш Исо, 1924 - 1943 || 19 |- | 2385 || Пардо Мајер Моис, 1885 - 1943 || 58 |- | 2386 || Пардо Моис Сунхула , 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 2387 || Пардо Моис Мајер, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 2388 || Пардо Моис Естер, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2389 || Пардо Маир Пинхас, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 2390 || Пардо Пинхас Дудун, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2391 || Пардо Пинхас Мила, 1940 - 1943 || 3 |- | 2392 || Пардо Јаков Саломон, 1902 - 1943, трговец || 41 |- | 2393 || Пардо Саломон Ребека, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 2394 || Пардо Саломон Гита, 1930 - 1943 || 13 |- | 2395 || Пардо Саломон Бети, 1936 - 1943 || 7 |- | 2396 || Пардо Јаков Хаим, 1900 - 1943, работник || 43 |- | 2397 || Пардо Хаим Риктета, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2398 || Пардо Јаков Џоја, 1902 - 1943, кројачка || 41 |- | 2399 || Леви Бора Бер-Га, 1929 - 1943 || 14 |- | 2400 || Леви Бора Венци, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2401 || Пепо Moшe Менахем, 1896 - 1943, службеник || 47 |- | 2402 || Пепо Менахем Сара, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2403 || Песо Давид Бењамин, 1903 - 1943, работник || 40 |- | 2404 || Песо Бењамин Мирјам , 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2405 || Песо Бењамин Матилда, 1937 - 1943 || 6 |- | 2406 || Песо Јаков Виктор, 1916 - 1943, кројач || 27 |- | 2407 || Хасон Јаков Шимаја, 1891 - 1943, кондураџија || 52 |- | 2408 || Хасон Шимаја Бу Ена, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2409 || Хасон Шимаја Сабетај, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 2410 || Хасон Шимаја Рашела, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2411 || Хасон Шимаја Сол, 1933 - 1943 || 10 |- | 2412 || Песо Бохор Јосиф, 1915 - 1943, фризер || 28 |- | 2413 || Песо Јосиф Ребека, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2414 || Песо Јосиф Хана, 1938 - 1943 || 5 |- | 2415 || Песо Јосиф Грација, 1940 - 1943 || 3 |- | 2416 || Песо Моше Јосиф, 1907 - 1943, службеник || 36 |- | 2417 || Песо Јосиф Сол, 1905 - 1943 || 38 |- | 2418 || Песо Јосиф Моис, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2419 || Песо Јосиф Дан, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2420 || Песо Јосиф Јаков, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2421 || Песо Јосиф Давц 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2422 || Песо Јосиф Ребека, 1936 - 1943 || 7 |- | 2423 || Песо Јосиф Саломон, 1937 - 1943 || 6 |- | 2424 || Песо Аврам Леон, 1860 - 1943, бравар || 83 |- | 2425 || Морено Мордохај Арон, 1887 - 1943, кројач || 56 |- | 2426 || Морено Арон Мира, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2427 || Мордохај Арон Морено, 1921 - 1943, работник || 22 |- | 2428 || Морено Арон Луча, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2429 || Морено Арон Јаков, 1928 - 1943, бравар || 15 |- | 2430 || Морено Арон Паломба, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 2431 || Песо Јосиф Менахем, 1888 - 1943, работник || 55 |- | 2432 || Песо Менахем Рашел, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2433 || Песо Менахем Ерна, 1920 - 1943 || 23 |- | 2434 || Песо Менахем Пепо, 1922 - 1943, кондураџија || 21 |- | 2435 || Песо Менахем Само, 1925 - 1943, кондураџија || 18 |- | 2436 || Песо Менахем Анрико, 1927 - 1943, кондураџија || 16 |- | 2437 || Песо Менахем Буна, 1929 - 1943 || 14 |- | 2438 || Песо Менахем Луна, 1931 - 1943 || 12 |- | 2439 || Песо Менахем Саул, 1936 - 1943 || 7 |- | 2440 || Песо Самуел Мирјам, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2441 || Песо Самуел Маир, 1922 - 1943, кондураџија || 21 |- | 2442 || Песо Самуел Тамара, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 2443 || Песо Самуел Саломон, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2444 || Песо Самуел Конорти, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2445 || Песо Сабетај Моис, 1913 - 1943, работник || 30 |- | 2446 || Песо Моис Матилда, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2447 || Песо Моис Рејна, 1941 - 1943 || 2 |- | 2448 || Песо Самуел Сабетај, 1869 - 1943 || 74 |- | 2449 || Песо Сабетај Лиа, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 2450 || Песо Сабетај Руфел, 1911 - 1943, кројач || 32 |- | 2451 || Песо Руфел Матилда, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2452 || Песо Сабетај Самуел, 1917 - 1943, кројач || 26 |- | 2453 || Песо Руфел Саломон, 1934 - 1943 || 9 |- | 2454 || Песо Руфел Сабетај, 1939 - 1943 || 4 |- | 2455 || Пијаде Даниел Јаков, 1890 - 1943, трговец || 53 |- | 2456 || Пијаде Јаков Џилда, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2457 || Пијаде Јаков Даниел, 1923 - 1943 || 20 |- | 2458 || Пијаде Јаков Нисим, 1924 - 1943 || 19 |- | 2459 || Пијаде Јаков Дона, 1926 - 1943 || 17 |- | 2460 || Пискер Леополд Адолф, 1904 - 1943 || 39 |- | 2461 || Пискер Адолф Фани, 1910- 1943, домаќинка || 33 |- | 2462 || Пискер Адолф Леа, 1931 - 1943 || 12 |- | 2463 || Пискер Адолф Жозефина, 1941 - 1943 || 2 |- | 2464 || Полак Ј. Александер, 1903 - 1943, Шофер || 40 |- | 2465 || Полак Александер Естерина, 1911 - 1943, кројачка || 32 |- | 2466 || Полак Александер Цецелија, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2467 || Полак Александер Јулиус, 1868 - 1943, машинист || 75 |- | 2468 || Полгар Џонат Максо, 1881 - 1943, Ветеринар || 62 |- | 2469 || Полгар Максо Елза , 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2470 || Рафаел Јаков Буена, 1879 - 1943, домаќинка || 64 |- | 2471 || Рафаел Јаков Сами, 1913 - 1943, Хемичарка || 30 |- | 2472 || Рафаел Јаков Исак, 1885 - 1943, трговец || 58 |- | 2473 || Рафаел Исак Инес, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2474 || Рафаел Исак Леа, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 2475 || Рафаел Самуел Моис, 1884 - 1943 || 59 |- | 2476 || Рафаел Моис Матилда, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2477 || Рафаел Моис Саломон, 1930- 1943, ученик || 13 |- | 2478 || Рафаел Јаков Пепо, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 2479 || Рафаел Пепо Сара, 1910 - 1943, кројачка || 33 |- | 2480 || Рафаел Пепо Леа, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 2481 || Рафаел Пепо Рита, 1936 - 1943 || 7 |- | 2482 || Рафаел Пепо Јаков, 1940 - 1943 || 3 |- | 2483 || Рафаел Хаим Paшeл, 1873 - 1943, домаќинка || 70 |- | 2484 || Рафаел Рафаел Буча, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2485 || Рафаел Рафаел Рашел, 1927 - 1943, ученичка || 16 |- | 2486 || Рафаел Рафаел Хаим, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2487 || Рафаел Рафаел Ребека, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 2488 || Рафаел Нахман Рашела, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2489 || Рафаел Нахман Хаим, 1933 - 1943 || 10 |- | 2490 || Рафаел Хаман Сарина, 1936 - 1943 || 7 |- | 2491 || Рафаел Саломон Сара, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2492 || Ребах Хаим Даниел, 1865 - 1943, трговец || 78 |- | 2493 || Ребах Даниел Рашела, 1869 - 1943, домаќинка || 74 |- | 2494 || Реваш Јаков Синтов, 1889 - 1943 || 54 |- | 2495 || Реваш Синтов Вука, 1899 - 1943, кројачка || 44 |- | 2496 || Реваш Синтов Дудуна 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 2497 || Роберт Карло Егон, 1880 - 1943, директор || 63 |- | 2498 || Роза Давид Хаим, 1889 - 1943, стаклар || 54 |- | 2499 || Роза Хаим Сара, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2500 || Роза Хаим Дано, 1923 - 1943, помошник || 20 |- | 2501 || Роза Хаим Пепи, 1927 - 1943, помошник || 16 |- | 2502 || Роза Хаим Бино, 1937 - 1943 || 6 |- | 2503 || Рубен Јосиф Аврам, 1879 - 1943 || 64 |- | 2504 || Рубен Аврам Матилда, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2505 || Рубен Аврам Исак, 1916 - 1943, техничар || 27 |- | 2506 || Рубен Аврам Јосиф, 1924 - 1943, техничар || 19 |- | 2507 || Рубен Аврам Хаим, 1926 - 1943, ученик - гравер || 17 |- | 2508 || Рубен Аврам Сара, 1932 - 1943, ученичка || 11 |- | 2509 || Рубен Моше Аврам, 1868 - 1943, трговец || 75 |- | 2510 || Рубен Аерам Булиса, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 2511 || Рубен Менахем Ана, 1903 - 1943, домаќинка || 40 |- | 2512 || Рубен Менахем Елвира, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 2513 || Рубен Менахем Давид, 1909 - 1943, службеник || 34 |- | 2514 || Рубен Менахем Естер, 1858 - 1943, домаќинка || 85 |- | 2515 || Рубен Исак Јосиф, 1887 - 1943, пензионер || 56 |- | 2516 || Рубен Јосеф Луна, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 2517 || Анѓело Исак Афр., 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2518 || Рубен Јосеф Исак, 1939 - 1943 || 4 |- | 2519 || Рубен Јосеф Хаскел, 1941 - 1943 || 2 |- | 2520 || Рубен Исак Јосиф, 1875 - 1943, трговец || 68 |- | 2521 || Рубен Јосиф Паломба, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2522 || Рубен Јосиф Исак, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2523 || Рубен Исак Рашела, 1916 - 1943 || 27 |- | 2524 || Рубен Иса К Јосиф, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 2525 || Рубен Јосиф Аврам, 1918 - 1943, трговец || 25 |- | 2526 || Рубен Аврам Сузана, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2527 || Рубен Исак Мануел, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 2528 || Рубен Мануел Реј На, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2529 || Рубен Мануел Дано, 1918 - 1943, службеник || 25 |- | 2530 || Рубен Моше Нисим, 1881 - 1943 || 62 |- | 2531 || Рубен Нисим Милка, 1884 - 1943, домаќинка || 59 |- | 2532 || Рубен Нисим Бојана , 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 2533 || Рубен Нисим Џилда, 1927 - 1943 || 16 |- | 2534 || Рубен Менахем Саломон, 1904 - 1943 || 39 |- | 2535 || Рубен Саломон Алегра, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2536 || Рубен Саломон Менахем, 1935 - 1943, ученик || 8 |- | 2537 || Рубен Саломон Жак, 1937 - 1943 || 6 |- | 2538 || Рубен Менахем Синтов, 1887 - 1943 || 56 |- | 2539 || Рубен Синтов Сарина, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2540 || Рубен Синтсв Менахем, 1923 - 1943, фотограф || 20 |- | 2541 || Рубен Синтов Елија, 1926 - 1943, кондураџија || 17 |- | 2542 || Рубен Синтов Тамара, 1929 - 1943 || 14 |- | 2543 || Рубен Аврам Хаим, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 2544 || Рубен Хаим Сара, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2545 || Рубен Хаим Менахем, 1935 - 1943 || 8 |- | 2546 || Рубен Хаим Верга, 1937 - 1943 || 6 |- | 2547 || Ишах Ф. Естреа, 1927 - 1943 || 16 |- | 2548 || Рубис Меркадо Аврам, 1893 - 1943, угостител || 50 |- | 2549 || Рубис Аврам Рикула, 1896- 1943, домаќинка || 47 |- | 2550 || Рубис Аврам Салватор, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 2551 || Рубис Аврам Бела, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2552 || Рубис Елијао Меркадо, 1865 - 1943, угостител || 78 |- | 2553 || Рубис Израел Алегра, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2554 || Рубиса Израел Стреја, 1939 - 1943 || 4 |- | 2555 || Рубиса Израел Естер, 1942 - 1943 || 1 |- | 2556 || Рубиса Исак Израел, 1918 - 1943 || 25 |- | 2557 || Рубиса Јаков Исак, 1896 - 1943 || 47 |- | 2558 || Рубиса Исак Сунхула, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 2559 || Рубиса Исак Лиза, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2560 || Рубиса Лијао Јуда, 1880 - 1943, носач || 63 |- | 2561 || Рубиса Јуда Грација, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2562 || Рубиса Јуда Рејна, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2563 || Рубиса Јуда Марика, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 2564 || Рубиса Исак Пепо, 1924 - 1943 || 19 |- | 2565 || Рубиса Пепо Роза, 1923 - 1943 || 20 |- | 2566 || Русо А. Исак, 1916 - 1943, трговец || 27 |- | 2567 || Русо Исак Стреа, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2568 || Русо Исак Сол, 1930 - 1943 || 13 |- | 2569 || Русо Исак Рахамин, 1940 - 1943 || 3 |- | 2570 || Русо Барух Исак, 1882 - 1943 || 61 |- | 2571 || Русо Исак Цулија, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2572 || Русо Исак Овација, 1925 - 1943 || 18 |- | 2573 || Русо Исак Самуел, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 2574 || Русо Исак Леон, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2575 || Русо Барух Јаков, 1902 - 1943, работник || 41 |- | 2576 || Русо Јаков Сарина, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2577 || Русо Јаков Барух, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2578 || Русо Јаков Паломба, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 2579 || Русо Јаков Јосиф, 1941 - 1943 || 2 |- | 2580 || Русо Барух Султана, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2581 || Русо Барух Лезер, 1896 - 1943, фризер || 47 |- | 2582 || Русо Лезер Рашел, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 2583 || Русо Лезер По.Лина, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2584 || Русо Лезер Јосиф, 1931 - 1943 || 12 |- | 2585 || Сабани Мошон Рахамин, 1903 - 1943, службеник || 40 |- | 2586 || Сабани Рахамин Рашела, 1910 - 1943 || 33 |- | 2587 || Садија Емануел Аврам, 1887 - 1943, работник || 56 |- | 2588 || Садија Аврам Ребека, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2589 || Садија Аврам Сара, 1926 - 1943 || 17 |- | 2590 || Садија Аврам Емануел, 1921 - 1943, ученик || 22 |- | 2591 || Садија Аврам Леон, 1923 - 1943, ученик || 20 |- | 2592 || Садија Аврам Саламон, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2593 || Садија Мануел Јаков, 1858 - 1943 || 85 |- | 2594 || Садија Јаков Лиа, 1868 - 1943 || 75 |- | 2595 || Садија Јаков Мушон, 1897 - 1943 || 46 |- | 2596 || Садија Мушон Диа, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2597 || Садија Јаков Јосиф, 1891 - 1943 || 52 |- | 2598 || Садија Јосиф Матилда, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2599 || Садија Јосиф Јаков, 1920 - 1943, столар || 23 |- | 2600 || Садија Јосиф Лико, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 2601 || Садија Јосиф Моше, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2602 || Садија Јосиф Верга, 1933 - 1943, ученичка || 10 |- | 2603 || Садија Јосиф Леа, 1937 - 1943 || 6 |- | 2604 || Садија Јаков Мануел, 1895 - 1943 || 48 |- | 2605 || Садија Мануел Рашел, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2606 || Садиј А Мануел Рако, 1920 - 1943, кондураџија || 23 |- | 2607 || Садок Симон Ида, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2608 || Садок Симон Видал , 1923 - 1943, трговски помошник || 20 |- | 2609 || Садок Јоханан Мордохај, 1891 - 1943, службеник || 52 |- | 2610 || Садок Мордохај Беа, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2611 || Садок Мордохај Јоханан, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2612 || Сајферт Хое Филип, 1877 - 1943, учител || 66 |- | 2613 || Сајферт Филип Ана, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2614 || Сајферт Филип Розина, 1914 - 1943, Учи Телка || 29 |- | 2615 || Леви Хаим Регина, 1914 - 1943, учителка || 29 |- | 2616 || Сал Арон Симто, 1888 - 1943, продавач || 55 |- | 2617 || Сал Симто Дудун, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 2618 || Сал Симто Арон, 1942 - 1943 || 1 |- | 2619 || Менахем Венцион Перла, 1925 - 1943, продавачка || 18 |- | 2620 || Салтиел Моис Аврам, 1908 - 1943 || 35 |- | 2621 || Салтиел Аврам Рашел, 1912 - 1943, кројачка || 31 |- | 2622 || Салтиел Аврам Мирјам, 1936 - 1943 || 7 |- | 2623 || Салтиел Аврам Моис, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 2624 || Салтиел Моис Луна, 1915 - 1943, кројачка || 28 |- | 2625 || Салтиел Исак, 1870- 1943, трговец || 73 |- | 2626 || Салтиел Матилда, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2627 || Салтиел Моше Јаков, 1900 - 1943 || 43 |- | 2628 || Салтиел Јаков Оро, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 2629 || Салтиел Јаков Регина, 1962 - 1943, кројачка || / |- | 2630 || Салтиел Јаков Амбатија, 1930 - 1943 || 13 |- | 2631 || Салтиел Јаков Синтов, 1933 - 1943 || 10 |- | 2632 || Салтиел Ј. Мориц, 1910 - 1943, работник || 33 |- | 2633 || Салтиел Мориц Сара, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 2634 || Салтиел Мориц Матилда, 1939 - 1943 || 4 |- | 2635 || Салтиел Мориц Дона, 1941 - 1943 || 2 |- | 2636 || Салтиел Салвадор, 1892 - 1943, трговец || 51 |- | 2637 || Салтиел Дона, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2638 || Салтино Барух Паломба, 1881 - 1943, домаќинка || 62 |- | 2639 || Салтино Барух Пепо, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2640 || Салтино Барух Хаим, 1909 - 1943 || 34 |- | 2641 || Салтино Барух Леон, 1913 - 1943 || 30 |- | 2642 || Сапорта Менахем Аврам, 1895 - 1943 || 48 |- | 2643 || Салорта Аврам Дудун, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2644 || Сапорта Менахем Исак, 1892 - 1943, кројач || 51 |- | 2645 || Салорта Исак Рејна, 1907 - 1943, кројачка || 36 |- | 2646 || Саnорта Исак Менахем, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 2647 || Салорта Исак Естер, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 2648 || Сапорта Меркадо Јакоб, 1886 - 1943 || 57 |- | 2649 || Сапорта Јаков Бикторија, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2650 || Сапорта Ја Ков Видал, 1917 - 1943, учител || 26 |- | 2651 || Сапорта Јаков Моис, 1920 - 1943. студент || 23 |- | 2652 || Сапорта Јаков Мирјам, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 2653 || Сапорта Јаков Исак, 1925 - 1943, Електро механичар || 18 |- | 2654 || Сапорта Присјадо Јосеф, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 2655 || Салорта Јосеф Естер, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2656 || Сапорта Меркадо Менахем, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 2657 || Саnорта Менахем Рашел, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 2658 || Сапорта Менахем Хаим, 1920 - 1943, електричар || 23 |- | 2659 || Сапорта Менахем Барух, 1922 - 1943, трговец || 21 |- | 2660 || Салорта Менахем Мирјам, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2661 || Сапорта Менахем Естер, 1927 - 1943, кројачка || 16 |- | 2662 || Сапорта Присјадо Паломба, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2663 || Сапорта Хаим Хаим, 1922 - 1943, кројач || 21 |- | 2664 || Салорта Хаим Лора, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2665 || Сарфати Јосиф Давид, 1879 - 1943, службеник || 64 |- | 2666 || Сарфати Давид Рикета , 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2667 || Сарфати Давид Јосиф, 1921 - 1943 || 22 |- | 2668 || Сарфати Давид Исак, 1924 - 1943 || 19 |- | 2669 || Сарфати Јосиф Исак, 1894 - 1943, трговски помошник || 49 |- | 2670 || Сарфати Исак Лиза, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2671 || Сарфати Исак Јосиф, 1942 - 1943 || 1 |- | 2672 || Сарфати Аврам Кутиел, 1882 - 1943, кројач || 61 |- | 2673 || Сарфати Кутиел Сулха, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2674 || Сарфати Кутиел Виктор, 1920 - 1943, кројач || 23 |- | 2675 || Сарфати Кутиел Сол , 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 2676 || Сарфати Кутиел Моис, 1914 - 1943, кројач || 29 |- | 2677 || Сарфати Моис Естер, 1917 - 1943, кројач || 26 |- | 2678 || Сарфати Моис Кутиел, 1942 - 1943 || 1 |- | 2679 || Сарфати Мушон Менахем, 1912 - 1943, службеник || 31 |- | 2680 || Сарфати Менахем Стела, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 2681 || Сарфати Менахем Моша, 1942 - 1943 || 1 |- | 2682 || Сарфати Менахем Мордохај, 1883 - 1943 || 60 |- | 2683 || Сарфати Мордохај Буен.А, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2684 || Сарфати Мордохај Менахем, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2685 || Сарфати Мордохај Сабетај, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2686 || Сарфати Менахем Мушон, 1872 - 1943, кројач || 71 |- | 2687 || Сарфати Мушон Клара, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 2688 || Сарфати Мушон Ана, 1917 - 1943 || 26 |- | 2689 || Сарфати Мушон Рашела, 1920 - 1943 || 23 |- | 2690 || Сарфати Мушон Регина, 1924 - 1943 || 19 |- | 2691 || Сарфати Исак Саломон, 1882 - 1943, кафеџија || 61 |- | 2692 || Сарфати Саломон Сол, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2693 || Сарфати Саломон Јаков, 1924 - 1943, келнер || 19 |- | 2694 || Сарфати Саломон Исак, 1931 - 1943 || 12 |- | 2695 || Сарфати Сал Амон Леон, 1933 - 1943 || 10 |- | 2696 || Сарфати Јосиф Саломон, 1877 - 1943, пензионер || 66 |- | 2697 || Сарфати Саломон Паулина, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 2698 || Сарфати Саломон Душан, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 2699 || Сарфати Саломон Мирјам, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 2700 || Сасиб Моше Натан, 1871 - 1943, трговец || 72 |- | 2701 || Сасон Натан Леа, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2702 || Барух Јосиф Ана, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2703 || Сасон Бохор Аврам, 1918 - 1943 || 25 |- | 2704 || Сасон Аврам Луча, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2705 || Сасон Аврам Саламон, 1912 - 1943 || 31 |- | 2706 || Сасон Моше Аврам, 1880 - 1943 || 63 |- | 2707 || Сасон Аврам Дона, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2708 || Сасон Аврам Моис, 1918 - 1943, трговец || 25 |- | 2709 || Сасон Аврам Јосиф, 1922 - 1943, трговец || 21 |- | 2710 || Сасон Јосиф Бахар, 1883 - 1943 || 60 |- | 2711 || Сасон Јосиф Оро, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2712 || Сасон Јосиф Јосиф, 1926 - 1943 || 17 |- | 2713 || Сасон Јосиф Мирјам, 1928 - 1943 || 15 |- | 2714 || Сасон Натан Давид, 1911 - 1943, цинкограф || 32 |- | 2715 || Сасон Конорте Дарио, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 2716 || Коен Аврам Морис, 1905 - 1943, трговец || 38 |- | 2717 || Коен Морис Рашел, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2718 || Рубен Менахем Алберт, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 2719 || Сасон Моше Исак, 1869 - 1943, службеник || 74 |- | 2720 || Сасон Исак Рашела, ? - 1943, домаќинка || / |- | 2721 || Сасон Исак Моис, 1921 - 1943 || 22 |- | 2722 || Сасон Исак Несима, 1923 - 1943 || 20 |- | 2723 || Сасон Исак Дудуна, ? - 1943 || / |- | 2724 || Сасон Исак Вида, 1922 - 1943 || 21 |- | 2725 || Албахари Аврам Алегри , 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 2726 || Сасон Моше Јаков, 1880 - 1943 || 63 |- | 2727 || Сасон Јаков Естер, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 2728 || Сасон Јаков Рашел , 1923 - 1943 || 20 |- | 2729 || Сасон Натан Јосиф, 1907 - 1943, трговски помошник || 36 |- | 2730 || Сасон Јосиф Сара, 1910 - 1943 || 33 |- | 2731 || Сасон Јосиф Таке, 1938 - 1943 || 5 |- | 2732 || Сасон Конорте Моис, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2733 || Сасон Моис Лили, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2734 || Сасон Конорте Џамила, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 2735 || Сасон Натан Моис, 1901 - 1943, трговец || 42 |- | 2736 || Сасон Моис Џоја, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2737 || Сасон Моис Натан, 1936 - 1943 || 7 |- | 2738 || Сасон Бењамин Рахамин, 1896 - 1943 || 47 |- | 2739 || Сасон Рахамин Сара, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2740 || Сасон Лијача Регина, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2741 || Сасон Лијаче Моис, 1926 - 1943, ученик || 17 |- | 2742 || Сасон Лијаче Хана, 1928 - 1943, ученичка || 15 |- | 2743 || Сасон Лијаче Стела, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2744 || Сасон Лијаче Јосиф, 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2745 || Сасон Моше Саламон. 1881 - 1943, трговец || 62 |- | 2746 || Сасон Саламон Синхула, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 2747 || Сасон Саломон Рашела, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2748 || Сасон Саломон Ребека, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 2749 || Сасон Хаим Фермода, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 2750 || Сасон Хаим Бела, 1914 - 1943 || 29 |- | 2751 || Сасон Хаим Бењамин, 1916 - 1943, службеник || 27 |- | 2752 || Сасон Хаим Дона, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 2753 || Сасон Хаим Оро, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 2754 || Сасон Натан Џоја, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2755 || Сахарија Давид Виши. 1887 - 1943, банковен службеник || 56 |- | 2756 || Сахарија Виши Винка, 1901 - 1943, кројачка || 42 |- | 2757 || Сахарија Виши Нора, 1929 - 1943, ученичка || 14 |- | 2758 || Сахарија Виши Давид, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2759 || Сероро Јосиф Габриел, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 2760 || Сероро Габриел Сунхула, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 2761 || Сероро Габриел Грација, 1920 - 1943 || 23 |- | 2762 || Сероро Габриел Естерина, 1922 - 1943 || 21 |- | 2763 || Сероро Габриел Дози, 1924 - 1943, ученичка || 19 |- | 2764 || Сероро Габриел Леа, 1926 - 1943, ученичка || 17 |- | 2765 || Сереро Габриел Јосиф, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 2766 || Сереро Јосиф Сол, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2767 || Сереро Јосиф Грација, 1939 - 1943 || 4 |- | 2768 || Сидес Јаков Даниел, 1879 - 1943 || 64 |- | 2769 || Сидес Даниел Сара, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2770 || Сидес Даниел Јаков , 1920 - 1943, кондураџија || 23 |- | 2771 || Сидес Даниел Рема, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2772 || Сидес Даниел Моис, 1926 - 1943 || 17 |- | 2773 || Сидес Емануел Менахем, 1891 - 1943, службеник || 52 |- | 2774 || Сидес Менахем Рашела, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2775 || Сидес Менахем Емануел, 1934 - 1943 || 9 |- | 2776 || Сидес Емануел Сунхула, 1940 - 1943 || 3 |- | 2777 || Сидес Мишел Саломон, 1912 - 1943 || 31 |- | 2778 || Сидес Саломон Перла, 1922 - 1943 || 21 |- | 2779 || Симон Ешуа Алегра, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 2780 || Симон Ешуа Викторија, 1921 - 1943 || 22 |- | 2781 || Ион Исак Аврам, 1903 - 1943 || 40 |- | 2782 || Сион Аврам Алегра, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 2783 || Сион Аврам Жак, 1932 - 1943 || 11 |- | 2784 || Сион Аврам Мордохај, 1938 - 1943 || 5 |- | 2785 || Сион Менахем Аврам, 1901 - 1943, работник || 42 |- | 2786 || Сион Аврам Луна, 1901 - 1943, работник || 42 |- | 2787 || Сион Аврам Хаим , 1932 - 1943, ученик || 11 |- | 2788 || Сион Аврам Матилда, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 2789 || Сион Аврам Хана, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 2790 || Сион Аврам Мушон, 1938 - 1943 || 5 |- | 2791 || Сидон Саломон Аврам, 1889 - 1943 || 54 |- | 2792 || Сидон Аврам Дона, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2793 || Сидон Аврам Саломон, 1922 - 1943 || 21 |- | 2794 || Сидон Аврам Грација, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2795 || Сидон Аврам Алегри, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2796 || Сион Јосиф Алберт, 1916 - 1943 || 27 |- | 2797 || Сион Алберт Естер, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2798 || Сион Алберт Матилда, 1942 - 1943 || 1 |- | 2799 || Сион Јуда Алберт, 1910 - 1943, трговски помошник || 33 |- | 2800 || Сион Јуда Рашел, 1864 - 1943, домаќинка || 79 |- | 2801 || Сион Шимон Алберт, 1916 - 1943, службеник || 27 |- | 2802 || Сион Алберт Викторија, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 2803 || Сион Алберт Шимон, 1914 - 1943 || 29 |- | 2804 || Сион Самуел Алегра, 1913 - 1943 || 30 |- | 2805 || Сион Самуел Рашел, 1934 - 1943 || 9 |- | 2806 || Сион Самуел Бити, 1939 - 1943 || 4 |- | 2807 || Сион Меркадо Барух, 1879 - 1943, работник || 64 |- | 2808 || Сион Барух Дудун, 1897 - 1943, домаќинка || 46 |- | 2809 || Сион Барух Џоја, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2810 || Сион Барух Аврам, 1924 - 1943, кројач || 19 |- | 2811 || Сион Барух Моушон, 1926 - 1943, работник || 17 |- | 2812 || Сион А. Бенцион, 1913 - 1943, кројач || 30 |- | 2813 || Сион Бенцион Матилда, 1914 - 1943 || 29 |- | 2814 || Сион Бенцион Алберт, 1938 - 1943 || 5 |- | 2815 || Сион Јосиф Булиса, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 2816 || Сион Јосиф Барух, 1920 - 1943, готвачка || 23 |- | 2817 || Сион Барух Алегра, 1925 - 1943, домаќинка || 18 |- | 2818 || Сион Барух Исак, 1918 - 1943, кондураџија || 25 |- | 2819 || Сион Исак Саpa, 1924 - 1943, кројачка || 19 |- | 2820 || Сион Аврам Гедаља, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 2821 || Сион Гедаља Естерина, 1913 - 1943, домаќинка || 30 |- | 2822 || Сион Гедаља Мирјам, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2823 || Сион Гедаља Естерина, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 2824 || Сион Гедаља Матика, 1940 - 1943 || 3 |- | 2825 || Сион Јуда Давид, 1918 - 1943 || 25 |- | 2826 || Сион Давид Ребека, 1918 - 1943 || 25 |- | 2827 || Сион Хаим Давид, 1904 - 1943, работник || 39 |- | 2828 || Сион Давид Рикула, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2829 || Сион Давид Естер, 1933 - 1943 || 10 |- | 2830 || Сион Давид Хаим, 1934 - 1943 || 9 |- | 2831 || Сион Хаим Дудум, 1861 - 1943 || 82 |- | 2832 || Сион Јосиф Естер, 1852 - 1943 || 91 |- | 2833 || Сион Јосиф Исак, 1888 - 1943, лимар || 55 |- | 2834 || Сион Исак Естер, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2835 || Сион Исак Аврам, 1921 - 1943, работник || 22 |- | 2836 || Сион Исак Давид, 1924 - 1943. работник || 19 |- | 2837 || Сион Исак Леон, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 2838 || Сион Јосиф Исак, 1883 - 1943, трговец со крзна || 60 |- | 2839 || Сион Исак Буена, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2840 || Сион Исак Рашела, 1919 - 1943 || 24 |- | 2841 || Сион Исак Саломон, 1925 - 1943 || 18 |- | 2842 || Сион Исак Луна, 1928 - 1943 || 15 |- | 2843 || Сион Габриел Јаков, 1887 - 1943, трговец со крзна || 56 |- | 2844 || Сион Јаков Естерина, 1881 - 1943, кројачка || 62 |- | 2845 || Сион Јаков Алберт, 1918 - 1943, кројач || 25 |- | 2846 || Сион Јаков Ерна, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 2847 || Сион Јаков Јосиф, 1925 - 1943, ученик || 18 |- | 2848 || Сион Аврам Јосеф, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 2849 || Сион Јосеф Рашела, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2850 || Сион Јосеф Лида, 1942 - 1943 || 1 |- | 2851 || Сион Исак Јосиф, - 1943, трговец || / |- | 2852 || Сион Исак Ида, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2853 || Сион Јосиф Грација, ? - 1943 || / |- | 2854 || Сион Јуда Јосиф, 1919 - 1943, работник || 24 |- | 2855 || Сион Јосиф Адела, 1921 - 1943, домаќинка || 22 |- | 2856 || Сион Саломон Јосиф, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 2857 || Сион Јосиф Ребека, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2858 || Сион Јосиф Сара, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2859 || Сион Јосиф Саломон, 1936 - 1943 || 7 |- | 2860 || Сион Давид Јуда, 1890 - 1943 || 53 |- | 2861 || Сион Јуда Бинута, 1893 - 1943, домаќинка || 50 |- | 2862 || Сион Јуда Алберт, 1920 - 1943 || 23 |- | 2863 || Сион Гавриел Леон, 1923 - 1943 || 20 |- | 2864 || Сион Леон Ана, 1921 - 1943 || 22 |- | 2865 || Сион Јосиф Матилда, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 2866 || Сион А. Јосиф, 1889 - 1943, трговец || 54 |- | 2867 || Сион Јосиф Јуда, 1922 - 1943 || 21 |- | 2868 || Алкалај Јосиф Оро, 1920 - 1943 || 23 |- | 2869 || Сион Моше Менахем, 1905 - 1943, трговски помошник || 38 |- | 2870 || Сион Менахем Фрида, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2871 || Сион Менахем Моше, 1941 - 1943 || 2 |- | 2872 || Сион Јуда Моис, 1904 - 1943 || 39 |- | 2873 || Сион Моис Сарика, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2874 || Сион Моис Султана, 1939 - 1943 || 4 |- | 2875 || Сион Саломон Моис, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 2876 || Сион Моис Стела, 1919 - 1943, домаќинка || 24 |- | 2877 || Сион Моис Лаломон, 1937 - 1943, домаќинка || 6 |- | 2878 || Сион Меркадо Саломон, 1869 - 1943 || 74 |- | 2879 || Сион Саломон Сара, 1873 - 1943 || 70 |- | 2880 || Сион Саломон Јосиф, 1909 - 1943, трговец || 34 |- | 2881 || Сион Јосиф Ребека, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2882 || Сион Јосиф Сара, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2883 || Сион Јосиф Саломон, 1936 - 1943 || 7 |- | 2884 || Сион Јосиф Саломон, 1882 - 1943 || 61 |- | 2885 || Сион Саломон Мазалто, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 2886 || Сион Аврам Пепо, 1915 - 1943, кројач || 28 |- | 2887 || Сион Соломон Перла, 1926 - 1943, кројачка || 17 |- | 2888 || Сион Пепо Перла, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 2889 || Сион Исак Самуел, 1919 - 1943, службеник || 24 |- | 2890 || Сион Самуел Вентура, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 2891 || Сион Самуел Исак, 1941 - 1943 || 2 |- | 2892 || Сион Исак Перла, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 2893 || Сион Исак Ана, 1919 - 1943, кројачка || 24 |- | 2894 || Сион Хаим Самуел, 1890 - 1943, приватен службеник || 53 |- | 2895 || Сион Самуел Сеја, 1905 - 1943, домаќинка || 38 |- | 2896 || Сион Самуел Вили, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 2897 || Сион Давид Хаим, 1880 - 1943, работник || 63 |- | 2898 || Сион Хаим Давид, 1918 - 1943, помошник || 25 |- | 2899 || Сион Хаим Матилда, 1918 - 1943, кројачка || 25 |- | 2900 || Сион Хаим Вида, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 2901 || Сион Хаим Бела, 1928 - 1943, кројачка || 15 |- | 2902 || Сион Хаим Алберт, 1930 - 1943, ученик || 13 |- | 2903 || Сион Давид Хаим, 1909 - 1943, работник || 34 |- | 2904 || Сион Хаим Бела, 1917 - 1943 || 26 |- | 2905 || Сион Xaим Давид, 1942 - 1943 || 1 |- | 2906 || Сион Јаков Хенри, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 2907 || Сион Хенри Амбатија, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 2908 || Сион Хенри Јаков, 1942 - 1943 || 1 |- | 2909 || Сирес Саломон Мито, 1880 - 1943 || 63 |- | 2910 || Сирес Мито Дудун, 1890 - 1943 || 53 |- | 2911 || Сирес Мито Леон, 1922 - 1943 || 21 |- | 2912 || Струна Јосиф Алберт, 1900 - 1943, службеник || 43 |- | 2913 || Струна Алберт Сарина, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2914 || Струна Јосиф Саломон, 1878 - 1943, трговец || 65 |- | 2915 || Струна Саломон Оро, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2916 || Струна Саломон Џоја, 1924 - 1943 || 19 |- | 2917 || Струна Саломон Јосиф, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 2918 || Струна Јосиф Синтов, 1890 - 1943, трговец || 53 |- | 2919 || Струнса Синтов Леонора, 1898 - 1943, домаќинка || 45 |- | 2920 || Струнса Синтов Јосиф, 1924 - 1943, ученик || 19 |- | 2921 || Струнска Синтов Сара, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2922 || Суви Емануел Арон, 1914 - 1943, трговец || 29 |- | 2923 || Талви Леон Давид, 1899 - 1943, трговец || 44 |- | 2924 || Талви Давид Естер, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 2925 || Талви Давид Леон, 1924 - 1943 || 19 |- | 2926 || Талви Давид Рејна, 1925 - 1943 || 18 |- | 2927 || Талви Давид Доли, 1928 - 1943 || 15 |- | 2928 || Албохер Јосиф Израел, 1883 - 1943 || 60 |- | 2929 || Талви Хаим Исак, 1882 - 1943, трговец || 61 |- | 2930 || Талви Исак Сарина, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 2931 || Талви Хаим Сал, 1907 - 1943 || 36 |- | 2932 || Талви Сал Мими, 1920 - 1943, домаќинка || 23 |- | 2933 || Талви Сал Рејна, 1942 - 1943 || 1 |- | 2934 || Талви Давид Јаков, 1884 - 1943, трговец || 59 |- | 2935 || Талви Јаков Рашел, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2936 || Талви Давид Јасиф, 1896 - 1943, трговец || 47 |- | 2937 || Талви Јосиф Ленка, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 2938 || Талви Јосиф Давид, 1942 - 1943 || 1 |- | 2939 || Талви Јаков Саламон, 1905 - 1943, кондураџија || 38 |- | 2940 || Талви Саламон Дудун, 1910 - 1943, кројачка || 33 |- | 2941 || Талви Саламон Мирјам, 1934 - 1943, ученичка || 9 |- | 2942 || Талви Саламон Сара, 1938 - 1943 || 5 |- | 2943 || Талви Моше Саламон, 1877 - 1943, трговец || 66 |- | 2944 || Талви Саламон Паломба , 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 2945 || Талви Саламон Матилда, 1921 - 1943 || 22 |- | 2946 || Талви Саламон Естер, 1922 - 1943 || 21 |- | 2947 || Талви Саламон Рејна, 1930 - 1943, ученичка || 13 |- | 2948 || Талви Саламон Давид, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 2949 || Талви Давид Лора, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 2950 || Талви Давид Моше, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 2951 || Талви Давид Паломба, 1937 - 1943 || 6 |- | 2952 || Талви Хаим Саламон, 1882 - 1943, Набавувач || 61 |- | 2953 || Талви Саламон Оро, 1895 - 1943, домаќинка || 48 |- | 2954 || Талви Саломон Хави, 1907 - 1943, помошник || 36 |- | 2955 || Талви Хави Буена, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2956 || Талви Хави Саломон, 1941 - 1943 || 2 |- | 2957 || Талви Хави Саломон, 1866 - 1943, трговец || 77 |- | 2958 || Талви Саломон Самуел, 1915 - 1943, помошник || 28 |- | 2959 || Терни Израел Саломон, 1901 - 1943, Професор || 42 |- | 2960 || Терни Саломон Фрида, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 2961 || Русо Јакоб Матилда, 1860 - 1943, домаќинка || 83 |- | 2962 || Русо Јаков Моси, 1906 - 1943, службеник || 37 |- | 2963 || Теста Мордохај Аврам, 1910 - 1943, трговски помошник || 33 |- | 2964 || Теста Аврам Хана, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 2965 || Теста Мордохај Клара, 1876 - 1943, домаќинка || 67 |- | 2966 || Теста Сабас Дарио, 1912 - 1943, работник || 31 |- | 2967 || Доса Јосиф Менахем, 1898 - 1943, трговец со зеленчук || 45 |- | 2968 || Доса Менахем Вида, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 2969 || Доса Менахем Јосиф, 1930 - 1943 || 13 |- | 2970 || Доса Менахем Шори, 1936 - 1943 || 7 |- | 2971 || Доса Менахем Оро, 1939 - 1943 || 4 |- | 2972 || Теста Кухмел Луна, 1921 - 1943, готвачка || 22 |- | 2973 || Теста Мордохај Моис, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 2974 || Теста Моис Стреја, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2975 || Теста Мордохај Рафаел, 1908 - 1943, трговец || 35 |- | 2976 || Теста Рафаел Хана, 1912 - 1943, домаќинка || 31 |- | 2977 || Теста Рафаел Мери, 1937 - 1943 || 6 |- | 2978 || Теста Рафаел Мордохај, 1942, - 1943 || 1 |- | 2979 || Теста Абисај Тодорос, 1914 - 1943, работник || 29 |- | 2980 || Теста Тодорос Рашел, 1918 - 1943 || 25 |- | 2981 || Теста Нисим Хаим, 1872 - 1943, трговец || 71 |- | 2982 || Теста Хаим Лела, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 2983 || Теста Хаим Нисим, 1925 - 1943 || 18 |- | 2984 || Теста Абисај Хана, 1889 - 1943 || 54 |- | 2985 || Теста Ависај Јак, 1920 - 1943, електричар || 23 |- | 2986 || Теста Ависај Луна, 1926 - 1943 || 17 |- | 2987 || Тиано Менахем Исак, 1896 - 1943 || 47 |- | 2988 || Тиано Исак Сара, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 2989 || Коен Моис Буена, 1907 - 1943 || 36 |- | 2990 || Коен Моис Бени, 1932 - 1943 || 11 |- | 2991 || Коен Моис Вида, 1934 - 1943 || 9 |- | 2992 || Коен Рахамин Вида, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 2993 || Тијано Даниел Овадија, 1876 - 1943, трговец || 67 |- | 2994 || Тијано Овадија Ишуа, 1909 - 1943 || 34 |- | 2995 || Тоби Хаим Езра, 1877 - 1943, работник || 66 |- | 2996 || Тови Езра Алегра, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 2997 || Тови Езра Хаим, 1911 - 1943, трговец || 32 |- | 2998 || Тови Езра Рене, 1916 - 1943, кројачка || 27 |- | 2999 || Тоделано Мишел Алберт, 1911 - 1943 || 32 |- | 3000 || Тоделано Алберт Матилда, 1906 - 1943 || 37 |- | 3001 || Тоделано Алберт Исак, 1936 - 1943 || 7 |- | 3002 || Тоделано Алберт Леа, 1942 - 1943 || 1 |- | 3003 || Тоделано Исак Давид, 1905 - 1943, кројач || 38 |- | 3004 || Тоделано Давид Бикторија, 1904 - 1943, кројачка || 39 |- | 3005 || Тоделано Давид Естер, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 3006 || Тоделано Исак Мајер, 1913 - 1943, кројач || 30 |- | 3007 || Тоделано Јуда Сол, 1906 - 1943, кројачка || 37 |- | 3008 || Тоделано Јуда Дсак, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 3009 || Тоделано Јуда Стела, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 3010 || Тоделано Јуда Јаков, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 3011 || Тоделано Мазлих Јахиел, 1911 - 1943 || 32 |- | 3012 || Тоделано Јахјел Бикторија, 1915 - 1943 || 28 |- | 3013 || Тоделапо Јахиел Матилда, 1936 - 1943 || 7 |- | 3014 || Тоделано Јахиел Марсел, 1941 - 1943 || 2 |- | 3015 || Тоделано Бохор Мико, 1887 - 1943, работник || 56 |- | 3016 || Тоделано Мико Дано, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 3017 || Тоделано Јосиф Моис, 1898 - 1943, кројач || 45 |- | 3018 || Тоделано Моис Дона, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 3019 || Тоделано Моис Буека, 1921 - 1943 || 22 |- | 3020 || Тоделано Моис Јосиф, 1923 - 1943, кројач || 20 |- | 3021 || Тоделано Моис Симба, 1931 - 1943 || 12 |- | 3022 || Тоделано Моис Оро, 1937 - 1943 || 6 |- | 3023 || Тоделано Реџина, 1928 - 1943 || 15 |- | 3024 || Туви Аврам Маир, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 3025 || Туви Маир Ребека, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 3026 || Туви Маир Аврам, 1940 - 1943 || 3 |- | 3027 || Туви Саламон Хаим, 1902 - 1943, службеник || 41 |- | 3028 || Туви Хаим Мари, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 3029 || Туви Хаим Леа, 1942 - 1943 || 1 |- | 3030 || Фараџи Рахамин Моис, 1881 - 1943, трговец || 62 |- | 3031 || Фараџи Моис Сунхула, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 3032 || Фараџи Моис Хенри, 1910 - 1943, книговезец || 33 |- | 3033 || Фараџи Хенри Рашел, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 3034 || Фараџи Моис Жак, 1916 - 1943, кројач || 27 |- | 3035 || Фараџи Жак Рита, 1915 - 1943 || 28 |- | 3036 || Фараџи Моис Мешулам. 1921 - 1943 || 22 |- | 3037 || Фараџи Мешулам Рашел, 1919 - 1943 || 24 |- | 3038 || Фараџи Моис Естер, 1927 - 1943 || 16 |- | 3039 || Фараџи Моис Ребека, 1929 - 1943 || 14 |- | 3040 || Фараџи Моис Видал, 1929 - 1943 || 14 |- | 3041 || Финци Давид Јосиф, 1895 - 1943, службеник || 48 |- | 3042 || Финци Јосиф Мила, 1899 - 1943, домаќинка || 44 |- | 3043 || Финци Јосиф Давид, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 3044 || Флорентин Јаков Аврам, 1887 - 1943, трговец || 56 |- | 3045 || Флорентин Аврам Хана, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 3046 || Флорентин Аврам Јаков, 1913 - 1943, ученик || 30 |- | 3047 || Флорентин Аврам Грација, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 3048 || Франко Moшe Аврам, 1879 - 1943, трговец || 64 |- | 3049 || Франко Аврам Сол, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 3050 || Франко Аврам Хана, 1908 - 1943 || 35 |- | 3051 || Франко Аврам Џоја, 1910 - 1943 || 33 |- | 3052 || Франко Аврам Моше, 1913 - 1943 || 30 |- | 3053 || Франко Аврам Леа, 1916 - 1943, ученичка || 27 |- | 3054 || Франко Аврам Јаков, 1918 - 1943, трговец || 25 |- | 3055 || Франко Аврам Алегра, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 3056 || Франко Аврам Соломон, 1929 - 1943, ученик во стопанство || 14 |- | 3057 || Франко Лисо Давид, 1906 - 1943 || 37 |- | 3058 || Франко Лисо Матилда, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 3059 || Франко Давид Лисо, 1908 - 1943 || 35 |- | 3060 || Франко Челебон Јуда, 1870 - 1943, кондураџија || 73 |- | 3061 || Франко Јуда Хана, 1870 - 1943 || 73 |- | 3062 || Франко Јуда Виктор, 1918 - 1943, механичар || 25 |- | 3063 || Франко Јуда Мордохај, 1921 - 1943, механичар || 22 |- | 3064 || Франко Јуда Рахамин, 1923 - 1943, механичар || 20 |- | 3065 || Франко Јуда Естер, 1926 - 1943 || 17 |- | 3066 || Франко Јуда Мазал, 1931 - 1943 || 12 |- | 3067 || Франко Јуда Леон, 1911 - 1943 || 32 |- | 3068 || Франко Леон Рашел, 1914 - 1943, домаќинка || 29 |- | 3069 || Франко Леон Лијао, 1939 - 1943 || 4 |- | 3070 || Франко Јуда Маир, 1914 - 1943, кондураџија || 29 |- | 3071 || Франко Маир Елвира, 1919 - 1943 || 24 |- | 3072 || Франко Маир Овадија, 1940 - 1943 || 3 |- | 3073 || Франко Маир Хана, 1941 - 1943 || 2 |- | 3074 || Франко Јосиф Моис, 1912 - 1943, помошник || 31 |- | 3075 || Франко Моис Стела, 1922 - 1943 || 21 |- | 3076 || Франко Моис Сарина. 1941 - 1943 || 2 |- | 3077 || Франко Челебон Челебон, 1911 - 1943, работник || 32 |- | 3078 || Франко Челебон Рашела, 1914 - 1943 || 29 |- | 3079 || Франко Челебон Леон, 1936 - 1943 || 7 |- | 3080 || Франко Челебон Ана, 1942 - 1943 || 1 |- | 3081 || Франко Лијао Шинон, 1915 - 1943, кондураџија || 28 |- | 3082 || Франсес Моше Самуел, 1863 - 1943 || 80 |- | 3083 || Франсес Самуел Рашел, 1869 - 1943 || 74 |- | 3084 || Фрицканд Макс Олга, 1892 - 1943, домаќинка || 51 |- | 3085 || Фрицканд Макс Злата, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 3086 || Фројнденфелд Алфред Сара, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 3087 || Фројнденфелд Алфред Јешуа, 1922 - 1943, ученик || 21 |- | 3088 || Нахмијас Јешуа Рејна, 1888 - 1943, домаќинка || 55 |- | 3089 || Хазан Хаим Естер, 1915 - 1943, домаќинка || 28 |- | 3090 || Хазан Хаим Јаков, 1939 - 1943 || 4 |- | 3091 || Хазан Хаим Ребека, 1940 - 1943 || 3 |- | 3092 || Хазан Јаков Рахел, 1879 - 1943 || 64 |- | 3093 || Хазан Јуда Луна, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 3094 || Хазан Самуел Саломон, 1862 - 1943, трговец || 81 |- | 3095 || Хазан Моше Лија, 1876 - 1943, домаќинка || 67 |- | 3096 || Хазан Саломон Сара, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 3097 || Хазан Саломон Самуел, 1916 - 1943, трговец || 27 |- | 3098 || Хазан Самуел Лиа, 1942 - 1943 || 1 |- | 3099 || Хаим Јосиф Масалто, 1880 - 1943, домаќинка || 63 |- | 3100 || Хаим Јосиф Регина, 1920 - 1943, кројачка || 23 |- | 3101 || Хаим Јосиф Moшe, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 3102 || Хаим Моис Естер, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 3103 || Хаим Моис Регина, 1932 - 1943 || 11 |- | 3104 || Хаим Моис Јосиф, 1938 - 1943 || 5 |- | 3105 || Хаим Јосиф Самуел, 1898 - 1943, работник || 45 |- | 3106 || Хаим Самуел Сара, 1900 - 1943 || 43 |- | 3107 || Xаим Самуел Рејна, 1927 - 1943 || 16 |- | 3108 || Хаим Самуел Јосиф, 1928 - 1943, ученик || 15 |- | 3109 || Хајон Мошон Бланка, 1887 - 1943, домаќинка || 56 |- | 3110 || Хајон Мошон Естера, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 3111 || Ханан Јаков Саломон, 1920 - 1943, трговец || 23 |- | 3112 || Ханан Јаков Сунхула, 1875 - 1943, домаќинка || 68 |- | 3113 || Ханен Јаков Леон, 1923 - 1943, трговец || 20 |- | 3114 || Ханен Јаков Алегра, 1922 - 1943, домаќинка || 21 |- | 3115 || Ханен Јаков Моис, 1909 - 1943, службеник || 34 |- | 3116 || Ханен Моис Дијаманrа, 1917 - 1943, домаќинка || 26 |- | 3117 || Хаим Арон Ели, 1899 - 1943, кројач || 44 |- | 3118 || Хаим Ели Сара, 1895 - 1943 || 48 |- | 3119 || Хаим Ели Арон, 1920 - 1943, Бојаџија || 23 |- | 3120 || Хаим Ели Аврам, 1920 - 1943, механичар || 23 |- | 3121 || Хаим Ели Зумбул, 1922 - 1943, кројачка || 21 |- | 3122 || Хаим Ели Луна, 192-8 - 1943 || 15 |- | 3123 || Хаим Самуел Рашел, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 3124 || Хара Рудолф Шак, 1905 - 1943 || 38 |- | 3125 || Хара Рудолф Нети, 1901 - 1943, домаќинка || 42 |- | 3126 || Адут Аврам Роза, 1880 - 1943 || 63 |- | 3127 || Хасон Дан Аврам, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 3128 || Хасон Аврам Стерина, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 3129 || Хасон Аврам Самуел, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 3130 || Хасон Аврам Алис, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 3131 || Хасон Аврам Сара, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 3132 || Хасон Аврам Дан, 1937 - 1943 || 6 |- | 3133 || Хасон Самуел Дан, 1873 - 1943, трговец || 70 |- | 3134 || Хасон Дан Стео 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 3135 || Мешулај Елија, 1939 - 1943 || 4 |- | 3136 || Хасон Дан Аврам, 1903 - 1943, трговец || 40 |- | 3137 || Хасон Аврам Естерина, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 3138 || Хасон Аврам Самуел, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 3139 || Хасон Аврам Алиса, 1931 - 1943, ученичка || 12 |- | 3140 || Хасон Аврам Сара, 1935 - 1943, ученичка || 8 |- | 3141 || Хасон Аврам Дан, 1875 - 1943, трговец || 68 |- | 3142 || Хасон Дан Стреја, 1865 - 1943, домаќинка || 78 |- | 3143 || Хасон Перис Аврам, 1923 - 1943, трговец || 20 |- | 3144 || Хасон Перис Рашел, 1914 - 1943 || 29 |- | 3145 || Хасон Перис Ребека, 1939 - 1943 || 4 |- | 3146 || Хасон Перис Мирјам, 1941 - 1943 || 2 |- | 3147 || Хасон Израел Бела, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 3148 || Хасон Израел Луизијана, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 3149 || Хасон Израел Моис, 1913 - 1943, студент || 30 |- | 3150 || Хасон Израе.Л Аврам, 1920 - 1943, студент || 23 |- | 3151 || Хасон Саломон Грација, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 3152 || Хасон Саломон Мерси, 1918 - 1943, кондураџија || 25 |- | 3153 || Хасон Јешуа, Давид, 1929 - 1943, ученик || 14 |- | 3154 || Хасон Давид Жак, 1919 - 1943 || 24 |- | 3155 || Хасон Шимаја Ида, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 3156 || Хасон Хаим Моис, 1881 - 1943 || 62 |- | 3157 || Хасон Моис Клара, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 3158 || Хасон Моис Витал , 1912 - 1943, работодател || 31 |- | 3159 || Хасан Моис Берта, 1923 - 1943 || 20 |- | 3160 || Хасон Мазлиах Овадија, 1906 - 1943 || 37 |- | 3161 || Хасон Овадија Сол, 1913 - 1943 || 30 |- | 3162 || Хасон Давид Паломба, 1888 - 1943, готвачка || 55 |- | 3163 || Хасон Давид Дука, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 3164 || Хасон Јаков Перис, 1876 - 1943 || 67 |- | 3165 || Хасон Перис Рикула, 1880 - 1943 || 63 |- | 3166 || Хасон Бохор Сунхула, 1868 - 1943, домаќинка || 75 |- | 3167 || Хасон Дан Хаим, 1909 - 1943, техничар || 34 |- | 3168 || Хасон Хаим Регина, 1916 - 1943, домаќинка || 27 |- | 3169 || Хасон Јаков Хаим, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 3170 || Хиршел Александер Шалон, 1905 - 1943, железничар || 38 |- | 3171 || Хиршел Шалон Вида, 1905 - 1943 || 38 |- | 3172 || Хирwел Шалон Регина, 1927 - 1943 || 16 |- | 3173 || Хиршел Шaлoн Естер, 1931 - 1943 || 12 |- | 3174 || Хиршлер Хајнрих Рихард, 1886 - 1943 || 57 |- | 3175 || Хишлер Рихард Ида, 1886 - 1943 || 57 |- | 3176 || Хишлер Рикард Олга, 1921 - 1943 || 22 |- | 3177 || Хули Лезер Аврам, 1907 - 1943, кафеџија || 36 |- | 3178 || Хули Аврам Дудун, 1913 - 1943 || 30 |- | 3179 || Хули Аврам Лезер, 1937 - 1943 || 6 |- | 3180 || Хули Аврам Бинута, 1940 - 1943 || 3 |- | 3181 || Хули Лезер Бинута, 1885 - 1943 || 58 |- | 3182 || Хули Лезер Леон, 1914 - 1943, кафеџија || 29 |- | 3183 || Хули Лезер Јохан, 1920 - 1943 || 23 |- | 3184 || Хули Лезер Исак, 1923 - 1943 || 20 |- | 3185 || Хули Самуел Аврам, 1907 - 1943, трговец || 36 |- | 3186 || Хули Аврам Тамара, 1910 - 1943, домаќинка || 33 |- | 3187 || Хули Аврам Самуел, 1936 - 1943 || 7 |- | 3188 || Хули Аврам Барух, 1896 - 1943 || 47 |- | 3189 || Хули Барух Савина, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 3190 || Хули Барух Елиезер, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 3191 || Хули Барух Алберт, 1937 - 1943 || 6 |- | 3192 || Хули Нисим Алегра, 1908 - 1943, домаќинка || 35 |- | 3193 || Хули Нисим Моше, 1934 - 1943 || 9 |- | 3194 || Хули Нисим Султана, 1934 - 1943 || 9 |- | 3195 || Хули Самуел Бинута, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 3196 || Хули Самуел Дарио, 1922 - 1943, работник || 21 |- | 3197 || Хули Самуел Моис, 1928 - 1943, работник || 15 |- | 3198 || Хули Мушон Дудун, 1886 - 1943, домаќинка || 57 |- | 3199 || Хули Мушон Мушон, 1926 - 1943 || 17 |- | 3200 || Хули Самуел Нисим, 1906 - 1943, трговец || 37 |- | 3201 || Хули А. Сабетај, 1872 - 1943, трговец || 71 |- | 3202 || Хули Сабетај Рејна, 1889 - 1943, домаќинка || 54 |- | 3203 || Хули Сабетај Џоја, 1925 - 1943 || 18 |- | 3204 || Хули Сабетај Исак, 1914 - 1943, молер || 29 |- | 3205 || Хули Сабетај Јосиф, 1918 - 1943, Фирмописец || 25 |- | 3206 || Хули Аврам Самуел, 1869 - 1943, трговец || 74 |- | 3207 || Хули Самуел Дурун, 1883 - 1943, домаќинка || 60 |- | 3208 || Хули Самуел Јак, 1912 - 1943, трговец || 31 |- | 3209 || Џераси Исак Јосиф, 1893 - 1943, механичар || 50 |- | 3210 || Џераси Јосиф Ребека, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 3211 || Џераси Јосиф Викторија, 1926 - 1943 || 17 |- | 3212 || Џераси Јосиф Исак, ? - 1943 || / |- | 3213 || Џераси Исак Саул, 1896 - 1943 || 47 |- | 3214 || Џераси Саул Мери, 1902 - 1943, домаќинка || 41 |- | 3215 || Џераси Саул Исак, 1933 - 1943, ученик || 10 |- | 3216 || Џераси Исак Вентура, 1870 - 1943, домаќинка || 73 |- | 3217 || Џераси Исак Мануел, 1911 - 1943, службеник || 32 |- | 3218 || Џераси Исак Сунхула, 1904 - 1943, домаќинка || 39 |- | 3219 || Саломон Јаков Бела, 1896 - 1943, домаќинка || 47 |- | 3220 || Саломон Јаков Лили, 1925 - 1943, кројачка || 18 |- | 3221 || Саломон Јаков Саломон, 1928 - 1943 || 15 |- | 3222 || Шаги Бела Андреа, 1917 - 1943, Ветеринар || 26 |- | 3223 || Шаги Андреа Бела, 1918 - 1943, домаќинка || 25 |- | 3224 || Шаги Маурус Бела, 1879 - 1943, Ветеринар || 64 |- | 3225 || Шаги Бела Елена, 1890 - 1943, домаќинка || 53 |- | 3226 || Шаги Бела Ѓорѓи, 1913 - 1943, студент || 30 |- | 3227 || Шајбер Мавро Хаим, 1905 - 1943, забен техничар || 38 |- | 3228 || Шајбер Хаим Ела, 1911 - 1943, домаќинка || 32 |- | 3229 || Шајбер Хаим Јосиф, 1927 - 1943, ученик || 16 |- | 3230 || Шам Мајер Јаков, 1904 - 1943, трговец || 39 |- | 3231 || Шам Јаков Рејна, 1906 - 1943, домаќинка || 37 |- | 3232 || Шам Јаков Мајер, 1924 - 1943 || 19 |- | 3233 || Шам Менахем Маир, 1872 - 1943, работник || 71 |- | 3234 || Шам Маир Хама, 1882 - 1943 || 61 |- | 3235 || Шам Маир Мишел, 1912 - 1943 || 31 |- | 3236 || Шам Маир Сулома, 1917 - 1943 || 26 |- | 3237 || Шам Маир Рикула, 1921 - 1943, кројачка || 22 |- | 3238 || Шам Маир Алегра, 1923 - 1943, кројачка || 20 |- | 3239 || Шам Менахем Хаим, 1882 - 1943, работник || 61 |- | 3240 || Шам Хаим Дона, 1894 - 1943, домаќинка || 49 |- | 3241 || Шам Хаим Алберт, 1921 - 1943, помошник || 22 |- | 3242 || Шам Хаим Мери, 1923 - 1943, ученичка || 20 |- | 3243 || Шам Хаим Самуел, 1925 - 1943, работник || 18 |- | 3244 || Шам Хаим Јаков, 1934 - 1943, ученик || 9 |- | 3245 || Шетови Исак Моше, 1892 - 1943, кафеџија || 51 |- | 3246 || Шетови Моше Вида, 1900 - 1943, домаќинка || 43 |- | 3247 || Шетови Моше Исак, 1922 - 1943, трговски помошник || 21 |- | 3248 || Шетови Моше Менч, 1924 - 1943, трговски помошник || 19 |- | 3249 || Шетови Моше Рахел, 1927 - 1943 || 16 |- | 3250 || Медина Мордохај Грација, 1885 - 1943, домаќинка || 58 |- | 3251 || Шимон Јаков Алегра, 1891 - 1943, домаќинка || 52 |- | 3252 || Шимон Јаков Естер, 1925 - 1943, ученичка || 18 |- | 3253 || Шимoh Исак Матилда, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 3254 || Шимон Исак Давид, 1931 - 1943, ученик || 12 |- | 3255 || Шимон Исак Силва, 1936 - 1943, ученичка || 7 |- | 3256 || Мандил Бењамин Зумбула, 1877 - 1943, домаќинка || 66 |- | 3257 || Шимон Барух Мирјам, 1878 - 1943, домаќинка || 65 |- | 3258 || Шоан Исак Едина, 1913 - 1943, кројачка || 30 |- | 3259 || Шоан Исак Јаков, 1936 - 1943 || 7 |- | 3260 || Штерн Елијас Бела, 1901 - 1943 || 42 |- | 3261 || Штерн Бела Хермина, 1909 - 1943, домаќинка || 34 |- | 3262 || Штерн Бела Ида, 1931 - 1943 || 12 |- | 3263 || Штерн Бела Јудит, 1935 - 1943 || 8 |- | 3264 || Штерн Бела Иван, 1939 - 1943 || 4 |} == Бројот на депортирани Евреи од Македонија == За бројот на депортираните Евреи постојат различни податоци во бугарските официјални списоци. Постојат две групи оригинални списоци за македонските Евреи направени во самиот логор непосредно пред депортацијата; бугарски, според кој во логорот во Скопје се наоѓале 1702 семејства со 7056 членови, и германски, според кои во логорот се наоѓале 1828 семејства со 7162 членови – со основни податоци. Во тајното писмо од 18 март 1943 година од А. Вите, германски конзул во Скопје, испратено до Министерството за надворешни работи во Берлин, се наведува дека се иселени 7240 Евреи.<ref name="ZK1986"/> Во извештајот на Германската легација во Софија до Главната царска управа за безбедност и работи за иселувањето на Евреите од Бугарија се наведува дека се иселени 7122 лица македонски Евреи. === Евреите од Егејска Македонија и од Тракија === Заедно со Евреите од Вардарскиот дел на Македонија бугарските власти депортирале и Евреи од Тракија и од Егејска Македонија. Со ова вкупниот број на депортирани Евреи во логорите на смртта од бугарските власти во текот на Втората светска војна изнесува околу 11.400.<ref name="verar"/><ref name="HoloEncBulgaria"/><ref name="szb"/> == Треблинка == [[Image:Treblinka Concentration Camp sign by David Shankbone.jpg|thumb|220px|Концентрациониот логор Треблинка, местото каде се погубени сите македонски Евреи]] Сите Евреи од Македонија биле депортирани во логорот [[Треблинка]] во [[Полска]], каде што биле задушени во гасни комори. Од [[Треблинка]] не се вратил никој. Не останал ниту еден сведок да прераскаже за стравотиите на уништувањето на еврејското население од Македонија. Документите се единствените сведоци за докажувањето на судбината на [[Евреи]]те во Македонија.<ref name="ZK1986"/> Според проценките, во [[Треблинка]] се убиени околу 900.000 луѓе, од кои над 750.000 Евреи. Жртвите на холокаустот во тој логор, сместен 100 километри североисточно од Варшава, биле убивани во периодот од јули 1942 до октомври 1943 година.<ref name="press24mart2011"/> == Последици == Според ''Јеврејски алманах'' издаван од Сојузот на еврјските општини во Југославија веднаш по Втората светска војна во Македонија преостанале само 419 Евреи (во октомври 1945 година).<ref name="JevrejskiAlman"/> Нивниот број, до април 1947 година се зголемил на 534. Потоа, како резултат на иселување на голем дел од преостанатите Евреи од Македонија [[Израел]] во 1952 година регистрирани се само 82 припадници на еврејската заедница во Македонија.<ref name="JevrejskiAlman"/> Денес во Македонија живеат околу 200 [[Евреи]]. Скоро сите живеат во Скопје, но има едно семејство во Штип и еден Евреин во Битола.<ref name="denes"/> ==Современи ставови во Бугарија== Во [[Бугарија]] се смета дека статусот на [[Тракија]] и [[Македонија]] одиграл главна улога за судбината на Евреите таму. Иако Тракија и Македонија се дел од [[Санстефанска Бугарија]] денес се смета дека овие провинции биле освоени од германските трупи, а потоа цивилната и воената власт ѝ била предадена на Бугарија. На овој начин, Бугарија се чувствувала зависна од Германија и се однесувала многу построго кон Евреите од овие области. Од друга страна, како резултат на влијанието на бугарската црква еврејското население во границите на Стара Бугарија не било депортирано. На Стокхолскиот меѓународен форум за холокалустот (англиски: ''The Stockholm International Forum on the Holocaust'') кој се одржал во Стокхолм во периодот од 26 - 28 јануари 2000 година, во извештајот презентиран од <nobr>Г. Адамсон</nobr> се вели дека во погледите на холокаустот биле „евидентни националистички тенденции посебно од делегатите од [[Бугарија]], [[Латвија]], [[Унгарија]] и [[Турција]].“<ref name="AG2000"/> Во извештајот потоа се продолжува со анализира и критика на говорите на делегатите од овие земји. Критиките во однос на бугарската делегација се однесуваат на саможртвата на Бугарија во отпорот против нацистите. Овие гледишта во голема мерка биле пренагласувни во говорите смета Адамсон, па дури и се претерувало во истакнувањрто на добротворниот карактер на бугарскиот народ во целина.<ref name="AG2000"/> На оваа конференција бугарските делегати, исто така, лажно сведочеле дека депортацијата на Евреите во одредени области надвор од границите на предвоена [[Бугарија]] не биле извршени од страна на ''Бугари''. Во истиот говор, спротивно на доказите, било истакнувано дека бугарскиот парламент едногласно се спротивставувал на антисемитизмот.<ref name="AG2000"/> Покрај сето ова, на истата конференција [[Петар Стојанов]] побарал признание за хуманоста на Бугарија.<ref name="holofund2000"/> Истата година, еврејската заедница во Македонија упатила апел за утврдување на вината на царот [[Борис III|Борис]] во геноцидот над [[Евреи]]те.<ref name="holofund2000"/> Поранешниот претседател [[Петар Стојанов]] рекол дека прогон на Евреите, во последните 700 години, се вршел кога Бугарија била под странска власт (турската или византиската власт).<ref name="UnknownRes"/> Поранешниот бугарски претседател [[Жељу Желев]] ги рехабилитирал воените злосторници меѓу кои и [[Богдан Филов]], премиерот на бугарската влада од годините на фашистичкиа Бугарија и другите околу него како на пример делегатот на Комесаријатот за еврејски прашања надлежен за Скопје, Иван Захариев кој раководел со собирањето на Евреите во Монополот во Скопје и нивната депортацијата кон [[Треблинка]].<ref name="holofund2000"/><ref name="HAAR"/> Во 1996 година бугарските Евреи кои живеат во [[САД]], во чест на [[Борис III]] и спасувањето на 50.000 бугарски Евреи, подигнале шума во [[Израел]] која е наречена ''Бугарска шума''. Како дел од истата иницијатива биле подигнати и споменици на царот, на царицата Јоана, на Димитар Пешев, на достојниците на Бугарската црква и на други заслужни личности од тоа време.<ref name="isurvived"/> Како резултат на реакциите на Израелците со македонско потекло<ref name="HAAR"/>, откако биле преиспитани сознанијата за депортацијата на Евреите од Македонија, Тракија и Поморавјето со наредба на претседателот на Израел, [[Шимон Перез]], сите споменици биле отстранети.<ref name="holofund2000"/><ref name="HAAR"/><ref name="isurvived"/> На 13 февруари 2003 година со одлука на владата на Бугарија 10 март е прогласен за ''Ден на холокаустот и на жртвите на кривичните дела против човештвото''.<ref name="newsbg3"/><ref name="novinite"/> Во Бугарија овој датум истовремено се слави и како ''Ден на спасување на 50.000 бугарски Евреи''.<ref name="newsBg2"/> Како реакција на отворањето на ''Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија'' во Скопје бугарскиот историчар Георги Марков го нарекол настанот „антибугарска кампања“.<ref name="newsBg1"/> === Признавање на вината од страна на претседател на Бугарија === [[Податотека:Georgi Purvanov-2.jpg|мини|Георги Прванов]] Во 2008 година [[Георги Прванов]], претседател на Бугарија од 2002 година, при посетата на [[Израел]] ја признал вината за депортацијата на Евреите од Македонија, Тракија и Поморавјето во логорите на смртта. Прванов е прв бугарски државен функционер кој јавно ја признал вината на неговата земја за учество во систематското уништување на Евреите во Втората светска војна.<ref name="HAAR"/><ref name="prvanov2008"/><ref name="prvanovSega"/> Во врска со ова во Ерусалим тој рекол: {{quote|''„Додека оправдано се гордееме со направеното за да ги спасиме Евреите, не треба да заборавиме дека во исто време во Бугарија имало антисемитски режим и не треба да бегаме од одговорноста за судбината на повеќе од 11.000 Евреи кои биле депортирани од Тракија и Македонија во логорите на смртта.“''<ref name="prvanovSega"/>}} и {{quote|''„Ние преземаме историската одговорност за смртта на Евреите од Тракија и Македонија.“''<ref name="prvanovSega"/>}} Оваа изјава д-р Нисим Јоша, водач на македонските Евреи во [[Израел]], ја оценува како „голем успех и чекор напред“, но додава дека неговата организација би сакала Бугарија и официјално да се извини, како што тоа го направил претседателот [[Жак Ширак]] за депортација на 75.000 француски Евреи за време на војната.<ref name="HAAR"/><ref name="prvanovSega"/> Еден израелски весник во врска со признанието во текст под наслов „Бугарија ја прифати вината за 11.000 жртви на холокаустот“ пишува дека нацистичка Германија му ги подарила овие територии на Бугарското Царство како знак на благодарност за неговата соработка.“ и дека „Бугарската полиција, која дејствувала под нацистички наредби, ги уапсила Евреите во анектираните територии и ги депортирала во [[Треблинка]] во 1943 година. Во исто време, Бугарската црква и политичките водачи спасиле 48.000 Евреи што живееле во Бугарија, иако нацистите побарале и тие да бидат депортирани.“<ref name="prvanov2008"/> Еврејската заедница од Македонија побарува од [[Бугарија]] околу 16,5 милиони долари отштета за имотот што бугарските фашисти го заплениле од Евреите.<ref name="UV2006"/> Еврејската заедница од Македонија смета дека сево ова ќе помогне во постапката за обесштетување.<ref name="prvanov2008"/> По повод овој чекор на добра волја од бугарскиот претседател, Еврејската заедница во Македонија се надева дека на жртвите ќе им биде оддадена почит и пред скопскиот Монопол, каде што бил собирниот центар од кој биле транспортирани Евреите и дека ќе биде повлечена одлуката на бугарскиот Врховен суд од 1996 година за рехабилитација на директните виновници за холокаустот - тогашниот бугарски премиер [[Богдан Филов]], министерот за внатрешни работи Габровски и уште 40 други злосторници осудени во 1945 година.<ref name="prvanov2008"/> == Македонија во спомен на Евреите - жртви на холокаустот == [[Image:The Holocaust Museum in Skopje 5.JPG|thumb|left|260px|Меморијалниот центар на холокаустот на Евреите од Македонија во Скопје, кој по Израел, Вашингтон и Берлин е четврт таков од овој тип во светот]] [[Image:Monument of deported Jews in Štip 03.JPG|thumb|170px|[[Споменик на депортираните Евреи (Штип)|Споменикот на депортираните Евреи]] во [[Штип]]]] Во 1985 година во Штип е подигнат [[Споменик на депортираните Евреи (Штип)|Споменик на депортираните Евреи]] од тој град. [[Image:Скопје-gulapska trojka.jpg|thumb|170px|[[Симфонија на мирот (Скопје)|„Симфонија на мирот“]], дело на [[Томе Серафимовски]], посветена на депортираните Скопски Евреи]] На 22 март 2005 година бил поставен камен-темелник на Меморијалниот центар на холокаустот во Скопје на местото каде некогаш се наоѓало скопското [[Еврејско маало (Скопје)|Еврејско маало]]. Меморијалниот центар претставува репрезентативен објект кој свечено бил пуштен во употреба на [[10 март]] [[2011]] година. Меморијалниот центар е подигнат во спомен на жртвите кои своите животи ги завршиле во[[Треблинка]]. Центарот се простира на површина од 2700 метри квадратни и е изграден со средства од имотите на семејствата на убиените македонски Евреи кои немаат наследници. Средствата биле собрани во Фондот на холокаустот на Евреите од Македонија, кој претходно работел на имотно-правните прашања поврзани со денационализацијата на земјиштето каде што е изграден Центарот.<ref name="press24mart2011"/> Во Скопје, освен спомен плочата во монополот, на плоштадот Слобода, во [[2005]] била откриена склулптурата [[Симфонија на мирот (Скопје)|„Симфонија на мирот“]] по повод 62 годишнината од депотацијата на Скопските Евери.<ref>{{наведени вести|url=http://star.dnevnik.com.mk/default.aspx?pbroj=2705&stID=50695|title="Симфонија на мирот" на плоштадот Слобода|date=2005|publisher=Дневник|language=македонски|accessdate=2011-08-14}}</ref> Меморијалниот центар на холокаустот во Скопје претставува четврти ваков центар/музеј во светот. Освен во [[Скопје]], музеи во спомен на жртвите на холокаустот постојат и во [[Ерусалим]], [[Вашингтон]] и [[Берлин]].<ref name="voa10mart2011"/> Во спомен на депортираните македонски Евреи, македонска државна делегација во септември 2008 година во логорот Треблинка постави камен-обележје со натпис „Македонија“.<ref name="press24mart2011"/><ref name="treblinka2008vecer"/><ref name="treblinka2008dnevnik"/> Инаку секоја година Македонија оддава почит кон загинатите Евреи. Најчесто манифестацијата започнува со положување на цвеќе на споменикот на Евреите пред Тутунскиот комбинат во Скопје и со посета на гробиштата во [[Бутел]], каде што се отпејува еврејската молитва за мртвите - [[кадиш]]. Во [[Драмски театар - Скопје|Драмскиот театар]] се одржува комеморативна седница, каде потоа се одржува некоја драмска претстава. Во [[Штип]] се посетуваат Еврејските гробишта и споменикот на убиените евреи, а додека во [[Битола]] се посетува детската градинка „Естреја Овадија - Мара“. {{среди}} ==Поврзано== * [[Историја на Евреите во Македонија]]; * [[Меморијален центар на Холокаустот на Евреите од Македонија]]. == Литература == {{Reflist|refs= <ref name="isurvived">TRIBUTE, Tsar Boris III of Bulgaria, the Tsar Unifier and Savior of the Bulgarian Jews THE NATIONAL HERO, ''Holocaust Survivors and Remembrance Project''</ref> <ref name="UnknownRes">[http://www.thejewishweek.com/features/unknown_rescue Steve Lipman , The Unknown Rescue, ''The Jewish Week'', April 28, 2000]</ref> <ref name="novinite">Bulgaria Honors Holocaust Vicitms, 1943 Rescue of Jews, Novinite.com (10 март 2011) [http://www.novinite.com/view_news.php?id=126059]</ref> <ref name="newsbg3">Честваме 66 години от спасяването на българските евреи, News.bg (10.03.2009) [http://news.ibox.bg/news/id_22664818]</ref> <ref name="AR">Аврамов, Румен. Комуналният капитализъм: Т.III. София, Фондация Българска наука и култура / Център за либерални стратегии, 2007. ISBN 978-954-90758-9-2.</ref> <ref name="newsBg1">[http://news.ibox.bg/news/id_99671648 Ива Иванова, ''Скопие ни "захапа" и за евреите'', News.bg 10.03.2011]</ref> <ref name="newsBg2">[http://news.ibox.bg/material/id_689722484 Отбелязваме спасението на евреите в България, News.bg, 10.03.2011]</ref> <ref name="MF">Милкова Ф., История на българската буржоазна държава и право през периода 1918-1944 г., С., 1976, с.192.</ref> <ref name="prvanovSega">Първанов поел в Израел вината за избиването на 11.000 евреи, ''Сега'' (29.3.2008) [http://www.segabg.com/online/article.asp?issueid=2932&sectionid=2&id=0000405]</ref> <ref name="HAAR">Yossi Melman and Haaretz Correspondent, Bulgaria accepts blame for deaths of 11,000 Jews in Shoah, HAARETZ (20.03.2008) [http://www.haaretz.com/news/bulgaria-accepts-blame-for-deaths-of-11-000-jews-in-shoah-1.242931]</ref> <ref name="JevrejskiAlman">Давид Пипера, Јеврејски алманах 1968-1970, Савез јеврејских општина Југославије.</ref> <ref name="treblinka2008vecer">Марјан Николовски, Во Треблинка ''осамна'' Македонија, Вечер, 24 септември 2008. [http://www.vecer.com.mk/default.asp?ItemID=4BA805F7D779664FB317EC6C4D04DC0C].</ref> <ref name="treblinka2008dnevnik">Татјана Поповска Наш, Камен од Македонија поставен во Треблинка, ТАЖНА ЦЕРЕМОНИЈА ВО ПОЛСКИОТ ЛОГОР НА СМРТТА, Дневник, 24 септември 2008. [http://www.dnevnik.mk/default.asp?ItemID=2B6EAE76A7A8374D9BFF5A8A58E0BEE1].</ref> <ref name="prvanov2008">Бранко Горгевски, ИСТОРИСКО ПРИЗНАНИЕ ОД БУГАРСКИОТ ПРЕТСЕДАТЕЛ - Бугарија призна вина за македонските Евреи, Дневник, 17 април 2008 [http://www.dnevnik.mk/default.asp?ItemID=3B3C8D83FF4B8247AECF8AA8989FD870]</ref> <ref name="UV2006">Димитар Чулев, Треба да добиеме морална сатисфакција од Бугарија - ИНТЕРВЈУ - Виктор Мизрахи, претседател на Еврејската заедница на Македонија за холокаусто, Утрински Весник, број 1115, 16 октомври 2006.</ref> <ref name="denes">Only 200 strong, Macedonia's Jews celebrate unity and new synagogue", Ruth E Gruber, Jewish World Review [http://www.jewishworldreview.com/0300/macedonia1.asp ]</ref> <ref name="HoloEncBulgaria">Bulgaria, Holocaust Encyclopedia http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005355</ref> <ref name="SA">Shlomo Alboher, The Jews of Monastir Macedonia - The Life and Times of the Departed Jewish Community of Bitola [http://www.holocaustfund.org/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=118&Itemid=593&lang=mk]</ref> <ref name="holo2011fev">Архивот му подари вредни артефакти на музејот на холокаустот, 24 февруари 2011 [http://www.holocaustfund.org/index.php?option=com_content&view=article&id=587%3A2011-02-25-11-15-41&catid=111%3Anovosti&Itemid=577&lang=mk]</ref> <ref name="voa10mart2011">Соња Трајковска, Отворен Меморијален центар на холокаустот во Скопје, VOANews, 10 март 2011. [http://www.voanews.com/macedonian/news/Macedonian-Sonja-Holocaust-117753059.html]</ref> <ref name="press24mart2011">[http://www.press24.mk/story/makedonija/otvoranje-na-memorijalniot-centar-na-holokaustot Отворање на Меморијалниот центар на холокаустот, Press24, 10 март 2011]</ref> <ref name="verar">Vera Rich, Bulgaria: Shadows of the holocaust, The Lancet, Vol. 337, Issue 8750, Page 1152, 11 May 1991.</ref> <ref name="AG2000">G. Adamson, Selective perceptions: The Stockholm International Forum on the Holocaust, Patterns of Prejudice, Volume 34, 2000, 65-71.</ref> <ref name="holofund2000">Димитар Чулев, [http://www.holocaustfund.org/index.php?option=com_content&view=article&id=468%3Aizraelskiot-nacionalen-fond-otkriva-novi-momenti-za-ulogata-na-bugarskiot-suveren-kako-bozhemen-evreski-spasitel&catid=111%3Anovosti&Itemid=577&lang=mk Израелскиот национален фонд открива нови моменти за улогата на бугарскиот суверен како божемен еврејски спасител - Депортација на Евреите за 300 марки по човек] Среда, 19 јули 2000 г.</ref> <ref name="BWI2004">Brustein, W.I., King, R.D. Balkan anti-Semitism: The cases of Bulgaria and Romania before the Holocaust, East European Politics and Societies Volume 18, Issue 3, June 2004, Pages 430-454</ref> <ref name="ce-review.org">[http://www.ce-review.org/00/4/daskalovski4.html Remembering the Past - Jewish culture battling for survival in Macedonia, Zhidas Daskalovski]</ref> <ref name="ZK1986">Жамила Колономос, Вера Весковиќ-Вангели, ''Евреите во Македонија во Втората светска војна (1941-1945)'', Зборник на документи, том 1, и том 2, Скопје, 1986.</ref> <ref name="szb">Битолските народноослободителни партизански одреди, СЗБ-НОВ, Битола, 1982.</ref> <ref name="ZK1978">Жамила И. Колономос, Битолската еврејска заедница и нејзиното учество во НОВ 1941-1942 год, Зборник – Битола и Битолско во НОВ 1941 И 1942&nbsp;г. (материјали од Симпозиумот одржан на 11, 12 и 13 април 1977) кн. 2, 1978 г. стр. 542,</ref> <ref name="MHK1961">М.X. Константинов, Занаети и еснафи во Битола и околијата, Битола, 1961&nbsp;г. стр. 25-79.</ref> <ref name="MHK1960">М.X. Константинов, Битолски Евреи, Прилози, бр. 1, Битола, 1960.</ref> <ref name="ushmm.org">[http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10006804 The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry, Mark Cohen, United States Holocaust Memorial Museum]</ref> <ref name="EJH2008">E.J.Hollander, ''The final solution in Bulgaria and Romania: A comparative perspective'', East European Politics and Societies, 22, May 2008, Pages 203-248.</ref> <ref name="BWI">Brustein, W.I., King, R.D., Anti-semitism as a response to perceived jewish power: The cases of Bulgaria and Romania before the holocaust, Social Forces 83, December 2004, Pages 691-708</ref> <ref name="MBZ">[http://books.google.com/books?id=pR0BAAAACAAJ&dq=Beyond+Hitler's+Grasp:+The+Heroic+Rescue+of+Bulgaria's+Jews&hl=bg&ei=FVkZTqLqE4r6sgbipaDSDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA Beyond Hitler's Grasp: The Heroic Rescue of Bulgaria's Jews, Michael Bar-Zohar, Adams Media Corporation, 2001, ISBN 158062541X, 298 pages.]</ref> }} == Надворешни врски == * [http://www.holocaustfund.org/ Фонд на холокаустот на Евреите од Македонија] * [http://www.ezrm.org.mk/index.php/mk Еврејска заедница во Република Македонија] * [http://www.holocaustfund.org/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=113&Itemid=587&lang=mk Видео документи во врска со македонските Евреи, нивниот живот, во врска со Меморијалниот центар, Треблинка и др.] * [http://www.ushmm.org/ United States Holocaust Memorial Museum] * [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10006804 The Holocaust in Macedonia: Deportation of Monastir Jewry] * [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10006079 Sephardi Jews during the Holocaust] * [http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10005355 Holocaust Encyclopedia - Bulgaria] *'''Евреите од Битола''' - [http://www.youtube.com/watch?v=bbT82Y-KI08&feature=related 1 дел], [http://www.youtube.com/watch?v=_gwgl2C6fvc&feature=related 2 дел] и [http://www.youtube.com/watch?v=SlRDwY95GjU&feature=related 3 дел] - документарен филм изработен од страна на Македонска телевизија ;Документи *[[s:Македонските Евреи во концентрациони логори!|Леток на Месниот комитет на КПЈ во Битола по повод депортирањето на Евреите од градот и Македонија]] *[[s:Тероро и плачката над Еврејте|Напис во „Народен глас", весник на партиската организација во Штип, по повод депортација на Евреите од Македонија]] *[[s:Извештај на НДХ за политичката состојба во Македонија под бугарска окупација|Извештај од воениот пратеник на Независна Држава Хрватска во Софија до Министерството на хрватското домобранство за политичката состојба во Македонија под бугарска окупација]] *[[s:Дневник на Богдан Филов (11 март 1943)|Дел од дневникот на Богдан Филов, министер-претседател на Бугарија, кој се однесува на интервенцијата на Шарл Редар, амбасадор на Швајцарија во Бугарија, во врска со нрогонувањата на Евреите]] {{Македонија во Втората светска војна}} {{Избрана}} [[Категорија:Холокауст]] [[Категорија:Историја на Евреите во Македонија]] [[Категорија:Антисемитизам]] [[Категорија:Македонија во Втората светска војна]] [[Категорија:Историја на Бугарија]] s5670zzlwov2br0bs572kibi1vezqqo 0 783222 4799825 4612033 2022-08-05T20:32:54Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Verwaltungsgemeinschaft Wörlitzer Winkel in WB.svg|мини|Административна заедница Верлицер Винкел во округот Витенберг, Саксонија-Анхалт, Германија]] '''Верлицер Винкел''' бил ''[[Амт (политичка единица)|заедница на општини]]'' во округот [[Витенберг (округ)|Витенберг]], во [[Саксонија-Анхалт]], [[Германија]]. Се наоѓа на левиот брег на реката [[Елба]], источно од [[Десау]]. Седиштето на ''заедницата на општини'' било во Ораниенбаум. Била распуштена во јануари 2011. ''Заедницата на општини'' Верлицер Винкел се состои од следниве општини: (население за 2005 во заградите): # [[Брандхорст]] (102) # [[Горау]] (427) # [[Гризен]] (364) # [[Хорстдорф]] (633) # [[Какау]] (609) # [[Ораниенбаум (Германија)|Ораниенбаум]] (3.439) # [[Резен]] (272) # [[Ризигк]] (215) # [[Фокероде]] (1.682) # [[Верлиц]] (1.601) {{Заедници на општини (Саксонија-Анхалт)}} {{coord|51|48|N|12|24|E|display=title|region:DE-ST_type:city(9344)_source:dewiki}} {{Витенберг-никулец}} [[Категорија:Поранешни општински заедници во Саксонија-Анхалт]] h0jx7doovxeua7yyvcevtvnwr7rrrdh 0 962604 4799906 4653275 2022-08-06T11:22:10Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Pyramide à renverser.jpg|мини|Превртена пирамида]] '''Социјална структура''' е термин кој се користи во [[општествени науки|општествените науки]] кои се однесуваат на ткаење на социјални аранжмани во општеството што се и појавни од и одредница на акции на поединци. Употребата на терминот "општествена структура" се нема сменето со текот на времето и може да се одрази на различни нивоа на анализа во различни под-области на социологија. На макро ниво, тоа може да се однесува на системот на социо-економски слоеви (на пример, во класната структура), социјални институции, или други мотиви и односи меѓу големите социјални групи. На средната скала, тоа може да се однесува на структурата на друштвената мрежа врски меѓу поединци или организации. На микро ниво, тоа може да се однесува на начинот на кој норми го обликуваат однесувањето на глумците во рамките на социјалниот систем. ==Наводи== {{Reflist}} j6vh5xpbpvp311h9qp0e9mxjn3puri4 4799907 4799906 2022-08-06T11:22:58Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Pyramide à renverser.jpg|мини|пирамида]] '''Социјална структура''' е термин кој се користи во [[општествени науки|општествените науки]] кои се однесуваат на ткаење на социјални аранжмани во општеството што се и појавни од и одредница на акции на поединци. Употребата на терминот "општествена структура" се нема сменето со текот на времето и може да се одрази на различни нивоа на анализа во различни под-области на социологија. На макро ниво, тоа може да се однесува на системот на социо-економски слоеви (на пример, во класната структура), социјални институции, или други мотиви и односи меѓу големите социјални групи. На средната скала, тоа може да се однесува на структурата на друштвената мрежа врски меѓу поединци или организации. На микро ниво, тоа може да се однесува на начинот на кој норми го обликуваат однесувањето на глумците во рамките на социјалниот систем. ==Наводи== {{Reflist}} lq5x6lsswbxg7ozq0t16w9ywfrv1vbw 0 963587 4799829 4771252 2022-08-05T21:33:59Z 188.117.212.92 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = Трето полувреме | image = The Third Half.jpg | image size = 200 | caption = | director = [[Дарко Митревски]] | producer = Роберт Насков и Дарко Митревски | screenplay = | story = | based on = Настан од Втора светска војна | starring = [[Сашко Коцев]]<br>[[Катарина Ивановска]]<br>Ричард Самел <br>[[Раде Шербеџија]]<br>[[Емил Рубен]]<br>[[Митко Апостоловски]]<br>[[Владо Јовановски]]<br>[[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]]<br>[[Димче Мешковски]]<br>[[Бедија Беговска]]<br>[[Петре Арсовски]] | music = [[Кирил Џајковски]] | cinematography = Клаус Фуксјагер | editing = Дејан Бошковиќ | studio = Кино Око Продукција | distributor = | released = | runtime = | country = [[Македонија]] | language = {{Plainlist| * [[македонски]] * [[германски]] * [[бугарски]] * [[српски]] * [[ладино]] * [[англиски]] }} | budget = | gross = }} '''Трето полувреме''' — македонски [[филм]] во режија на [[Дарко Митревски]]. == Факти за филмот == Филмот е инспириран од вистинските случки во [[Македонија]] за време на [[Окупација на Македонија во Втората светска војна|Бугарската окупација]] во [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. Главните улоги во филмот ги играат: [[Сашко Коцев]], [[Катарина Ивановска]], Ричард Самел, [[Раде Шербеџија]], [[Емил Рубен]], [[Митко Апостолски]], [[Мето Јовановски (глумец)|Мето Јовановски]], [[Тони Михајловски]] итн. Сценариото е дело на [[Гргур Струјиќ]], а музиката за филмот ја компонирал [[Кирил Џајковски]]. Филмот започнал да се снима на [[24 август]] [[2011]] година,<ref>[http://www.sitel.com.mk/dnevnik/makedonija/snimanjeto-na-%E2%80%9Etreto-poluvreme%E2%80%9C-pochnuva-na-10-septemvri Сител Дневник]</ref> а снимањето завршило на [[27 октомври]] [[2011]] година.<ref>[http://www.utrinski.com.mk/default.asp?ItemID=F5BA490B389C1D4885B63453E1AA94EA Утрински Весник]</ref> Премиерата на филмот била на [[15 септември]] [[2012]] година во рамките на [[Меѓународен фестивал на филмската камера „Браќа Манаки“|Интернационалниот фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“]] во [[Битола]].<ref>{{наведена мрежна страница|url=http://www.sitel.com.mk/dnevnik/makedonija/pochnuva-33-internacionalen-festival-na-filmska-kamera-%E2%80%9Ebraka-manaki%E2%80%9C|title=Почнува 33. Интернационален фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“ |date=15 септември 2012|publisher=Телевизија Сител|accessdate=2012-09-15}}</ref> == Улоги == {| class="wikitable sortable" ! Глумец ! Улога |- | [[Сашко Коцев]] | Коста |- | [[Катерина Ивановска]] | Ребека |- | [[Митко Апостоловски]] | Димитрија |- | [[Тони Михајловски]] | Панчо |- | [[Гораст Цветковски]] | Скептиќ |- | [[Мето Јовановски]] | Расси |- | [[Владо Јовановски]] | Перо |- | [[Петар Арсовски]] | Папас |- | [[Димче Мешковски]] | Houce Owhep |- | [[Бедија Беговска]] | Ребека |- | [[Раде Шербеџија]] | Дон Рафаел |- | [[Шенка Колозова]] | Жената |- | [[Горан Илиќ]] | Командирот |- | [[Петар Мирчевски]] | Берберот |- | [[Мустафа Јашар]] | Имам |- | [[Стојна Костовска]] | Навивач |- | [[Слободан Степановски]] | Мајор |- | [[Марија Новак]] | Муслиманска жена |- | [[Игор Трпчески]] | |} == Содржина == {{Разоткривање}} „Трето полувреме“ е приказна за неколку луѓе собрани околу најважната работа во светот — [[фудбал]]от, во најтурбулентното време во историјата на светот — Втората светска војна. Тоа е приказна за играчите на ФК „Македонија“ и нивниот германско-[[Евреи|еврејски]] тренер Рудолф Шпиц, кој ги води низ патот кон титулата шампион на [[Нацизам|Нацистичката]] фудбалска лига. И најпосле — ова е приказна за фудбалот — игра што во тие страшни времиња е повеќе од игра: тој е бојно поле помеѓу Доброто и Злото!<ref>„Вистинска приказна за љубовта и фудбалот“, ''Антена'', број 809, 27.12.2013, стр. 3.</ref> Пред [[Втората светска војна]], фудбалскиот клуб „Македонија“ од [[Скопје]] е просечен тим кој редовно ги губи натпреварите, претежно поради несериозниот однос на неговите играчи. Поради тоа, основачот на клубот, Димитрија, е фрустриран и сонува за тоа да направи шампионски клуб. Најдобариот напаѓач на тимот, Коста, инаку познат шверцер, се вљубува во Ребека — убава и многу богата девојка. И таа се вљубува во Коста, но нејзиниот татко најостро се спротивставува на нивната врска и поради тоа, Ребека мора да ја напушти родната куќа и се согласува да живее во бедна, дрвена колиба со својот маж. Едно утро, бугарската [[војска]] и [[полиција]] го собира сите скопски [[Евреи]] ги собира во монополот од каде треба да бидат транспортирани во [[концентрационен логор]]. Таткото на Ребека, претчувствувајќи ја смртта, ѝ го дава ланчето со сликата на мајка ѝ. Така, по играта на случајноста, единствено Ребека го избегнува прогонот на Евреите. Еден ден, во Скопје доаѓа познатиот германски [[фудбал]]ски тренер Рудолф Шпиц, кој се согласува да го тренира тимот. Тој им наметнува на играчите строга дисциплина, која тие на почетокот не ја прифаќаат, но подоцна, кога тимот започнува да реди успеси, сите ги прифаќаат неговите методи на работа. Благодарение на тоа, ФК „Македонија“ доаѓа во ситуација да се бори за шампионската титула. Пред решавачкиот натпревар за првото место, [[Бугарската армија|бугарската војска]] го открива еврејското потекло на Шпиц и му забранува да присуствува на натпреварот. За време на натпреварот, наспроти сите опструкции од судиите, фудбалерите се борат со жар и ФК „Македонија“ успева да победи на огромна радост на публиката. Сепак, неколку дена подоцна, власта го поништува резултатот и на клубот му ја одзема титулата. Сопственикот на клубот, Димитрија, за да ја докаже верноста кон власта, мора да го однесе тренерот Шпиц во планината каде што треба да го убие. Димитрија го вперува револверот кон него, но не може да ја изврши наредбата и го пушта да побегне на запад. Во меѓувреме, сите играчи на клубот заминуваат во редовите на партизаните. {{endspoiler}} == Поврзано == * [[Депортација на Евреите од Македонија]]. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * {{IMDb title|2069100|Трето полувреме}} {{Дарко Митревски}} [[Категорија:Филмови со Сашко Коцев]] [[Категорија:Филмови со Раде Шербеџија]] [[Категорија:Филмови со Игор Ангелов]] [[Категорија:Филмови со Тони Михајловски]] [[Категорија:Филмови со Емил Рубен]] [[Категорија:Филмови со Мето Јовановски]] [[Категорија:Филмови со Митко Апостоловски]] [[Категорија:Филмови од 2012 година]] [[Категорија:Македонски филмови]] [[Категорија:Историски филмови]] [[Категорија:Филмови на Дарко Митревски]] [[Категорија:Македонски филмови за периодот од Втората светска војна]] [[Категорија:Македонско-бугарски односи]] [[Категорија:Македонски дела од 2012 година]] dblsl381quqtwtoj00we5akdfvdpegs 4799875 4799829 2022-08-06T06:09:23Z P.Nedelkovski 47736 поврзница wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = Трето полувреме | image = The Third Half.jpg | image size = 200 | caption = | director = [[Дарко Митревски]] | producer = Роберт Насков и Дарко Митревски | screenplay = | story = | based on = Настан од Втора светска војна | starring = [[Сашко Коцев]]<br>[[Катарина Ивановска]]<br>Ричард Самел <br>[[Раде Шербеџија]]<br>[[Емил Рубен]]<br>[[Митко Апостоловски]]<br>[[Владо Јовановски]]<br>[[Мето Јовановски (глумец) |Мето Јовановски]]<br>[[Димче Мешковски]]<br>[[Бедија Беговска]]<br>[[Петре Арсовски]] | music = [[Кирил Џајковски]] | cinematography = Клаус Фуксјагер | editing = Дејан Бошковиќ | studio = Кино Око Продукција | distributor = | released = | runtime = | country = [[Македонија]] | language = {{Plainlist| * [[македонски]] * [[германски]] * [[бугарски]] * [[српски]] * [[ладино]] * [[англиски]] }} | budget = | gross = }} '''Трето полувреме''' — македонски [[филм]] во режија на [[Дарко Митревски]]. == Факти за филмот == Филмот е инспириран од вистинските случки во [[Македонија]] за време на [[Окупација на Македонија во Втората светска војна|Бугарската окупација]] во [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. Главните улоги во филмот ги играат: [[Сашко Коцев]], [[Катарина Ивановска]], Ричард Самел, [[Раде Шербеџија]], [[Емил Рубен]], [[Митко Апостоловски]], [[Мето Јовановски (глумец)|Мето Јовановски]], [[Тони Михајловски]] итн. Сценариото е дело на [[Гргур Струјиќ]], а музиката за филмот ја компонирал [[Кирил Џајковски]]. Филмот започнал да се снима на [[24 август]] [[2011]] година,<ref>[http://www.sitel.com.mk/dnevnik/makedonija/snimanjeto-na-%E2%80%9Etreto-poluvreme%E2%80%9C-pochnuva-na-10-septemvri Сител Дневник]</ref> а снимањето завршило на [[27 октомври]] [[2011]] година.<ref>[http://www.utrinski.com.mk/default.asp?ItemID=F5BA490B389C1D4885B63453E1AA94EA Утрински Весник]</ref> Премиерата на филмот била на [[15 септември]] [[2012]] година во рамките на [[Меѓународен фестивал на филмската камера „Браќа Манаки“|Интернационалниот фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“]] во [[Битола]].<ref>{{наведена мрежна страница|url=http://www.sitel.com.mk/dnevnik/makedonija/pochnuva-33-internacionalen-festival-na-filmska-kamera-%E2%80%9Ebraka-manaki%E2%80%9C|title=Почнува 33. Интернационален фестивал на филмска камера „Браќа Манаки“ |date=15 септември 2012|publisher=Телевизија Сител|accessdate=2012-09-15}}</ref> == Улоги == {| class="wikitable sortable" ! Глумец ! Улога |- | [[Сашко Коцев]] | Коста |- | [[Катерина Ивановска]] | Ребека |- | [[Митко Апостоловски]] | Димитрија |- | [[Тони Михајловски]] | Панчо |- | [[Гораст Цветковски]] | Скептиќ |- | [[Мето Јовановски]] | Расси |- | [[Владо Јовановски]] | Перо |- | [[Петар Арсовски]] | Папас |- | [[Димче Мешковски]] | Houce Owhep |- | [[Бедија Беговска]] | Ребека |- | [[Раде Шербеџија]] | Дон Рафаел |- | [[Шенка Колозова]] | Жената |- | [[Горан Илиќ]] | Командирот |- | [[Петар Мирчевски]] | Берберот |- | [[Мустафа Јашар]] | Имам |- | [[Стојна Костовска]] | Навивач |- | [[Слободан Степановски]] | Мајор |- | [[Марија Новак]] | Муслиманска жена |- | [[Игор Трпчески]] | |} == Содржина == {{Разоткривање}} „Трето полувреме“ е приказна за неколку луѓе собрани околу најважната работа во светот — [[фудбал]]от, во најтурбулентното време во историјата на светот — Втората светска војна. Тоа е приказна за играчите на ФК „Македонија“ и нивниот германско-[[Евреи|еврејски]] тренер Рудолф Шпиц, кој ги води низ патот кон титулата шампион на [[Нацизам|Нацистичката]] фудбалска лига. И најпосле — ова е приказна за фудбалот — игра што во тие страшни времиња е повеќе од игра: тој е бојно поле помеѓу Доброто и Злото!<ref>„Вистинска приказна за љубовта и фудбалот“, ''Антена'', број 809, 27.12.2013, стр. 3.</ref> Пред [[Втората светска војна]], фудбалскиот клуб „Македонија“ од [[Скопје]] е просечен тим кој редовно ги губи натпреварите, претежно поради несериозниот однос на неговите играчи. Поради тоа, основачот на клубот, Димитрија, е фрустриран и сонува за тоа да направи шампионски клуб. Најдобариот напаѓач на тимот, Коста, инаку познат шверцер, се вљубува во Ребека — убава и многу богата девојка. И таа се вљубува во Коста, но нејзиниот татко најостро се спротивставува на нивната врска и поради тоа, Ребека мора да ја напушти родната куќа и се согласува да живее во бедна, дрвена колиба со својот маж. Едно утро, бугарската [[војска]] и [[полиција]] го собира сите скопски [[Евреи]] ги собира во монополот од каде треба да бидат транспортирани во [[концентрационен логор]]. Таткото на Ребека, претчувствувајќи ја смртта, ѝ го дава ланчето со сликата на мајка ѝ. Така, по играта на случајноста, единствено Ребека го избегнува прогонот на Евреите. Еден ден, во Скопје доаѓа познатиот германски [[фудбал]]ски тренер Рудолф Шпиц, кој се согласува да го тренира тимот. Тој им наметнува на играчите строга дисциплина, која тие на почетокот не ја прифаќаат, но подоцна, кога тимот започнува да реди успеси, сите ги прифаќаат неговите методи на работа. Благодарение на тоа, ФК „Македонија“ доаѓа во ситуација да се бори за шампионската титула. Пред решавачкиот натпревар за првото место, [[Бугарската армија|бугарската војска]] го открива еврејското потекло на Шпиц и му забранува да присуствува на натпреварот. За време на натпреварот, наспроти сите опструкции од судиите, фудбалерите се борат со жар и ФК „Македонија“ успева да победи на огромна радост на публиката. Сепак, неколку дена подоцна, власта го поништува резултатот и на клубот му ја одзема титулата. Сопственикот на клубот, Димитрија, за да ја докаже верноста кон власта, мора да го однесе тренерот Шпиц во планината каде што треба да го убие. Димитрија го вперува револверот кон него, но не може да ја изврши наредбата и го пушта да побегне на запад. Во меѓувреме, сите играчи на клубот заминуваат во редовите на партизаните. {{endspoiler}} == Поврзано == * [[Депортација на Евреите од Македонија]]. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * {{IMDb title|2069100|Трето полувреме}} {{Дарко Митревски}} [[Категорија:Филмови со Сашко Коцев]] [[Категорија:Филмови со Раде Шербеџија]] [[Категорија:Филмови со Игор Ангелов]] [[Категорија:Филмови со Тони Михајловски]] [[Категорија:Филмови со Емил Рубен]] [[Категорија:Филмови со Мето Јовановски]] [[Категорија:Филмови со Митко Апостоловски]] [[Категорија:Филмови од 2012 година]] [[Категорија:Македонски филмови]] [[Категорија:Историски филмови]] [[Категорија:Филмови на Дарко Митревски]] [[Категорија:Македонски филмови за периодот од Втората светска војна]] [[Категорија:Македонско-бугарски односи]] [[Категорија:Македонски дела од 2012 година]] d0nc0r7ppulabscaycoysveqip274vj 0 999016 4799908 4639115 2022-08-06T11:35:23Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{внимание}} {{викификација}} [[Податотека:Coat of arms of Monaco.svg|мини|Грб на Монако]] '''Кнежевството Монако''' е суверена и независна држава,која е тесно е поврзана со Франција со Договорот од јули 1918 година,што официјално беше констатирано во член 436 од Версајскиот договор потпишан во 1919 година. Надворешната политика на Монако е една илустрација од оваа спогодба: Франција се согласи да ја брани независноста и суверенитетот на Монако, додека владата на Monagasque се согласи да ги извршува своите суверени права во согласност со француските интереси, додека во исто време одржува целосна независност.Оттогаш,односите помеѓу суверените држави на Франција и Монако се дополнително дефинирани во Договорот од 1945 година и Спогодбата од 1963 година. Иако не е членка на Европската Унија (ЕУ), Монако е тесно поврзана со економскиот систем на ЕУ,преку нејзината царинска унија со Франција и нејзиното потпирање врз еврото,како своја официјална валута. Монако активно учествува во Обединетите Нации, на кои им се приклучи во 1993 година. Монако се приклучи кон Советот на Европа во октомври 2004 година. Монако,исто така е член и на повеќе меѓународни и меѓувладини организации, вклучувајќи ги и Интерпол, УНЕСКО,Светската здравствена организација (СЗО) и Меѓународното хидрографско биро (ИХБ) кое е со седиште во Монако. Монако има 10 дипломатски претставништа во Западна Европа и постојано претставништво во седиштето на Обединетите нации и Советот на Европа. Држи почесни конзулати во 106 градови во 45 земји. Седумдест и шест земји имаат конзулати или почесни конзулати во Монако. ==== '''Односите со земјите''' ==== Монако има формални дипломатски делегации,некои како конзулати,други со репутација на амбасади ,во следните земји: ==== '''Данска''' ==== Данска има конзулат во Монте Карло, додека Монако има еден во Хелеруп. ==== '''Европска Унија''' ==== Монако учествува во голем број од политиките на Европската Унија преку неговата интеракција со Франција. Монако е во царинската и ВАТ областа на Европската Унија, дефакто е член на Шенген зоната,кое нешто се должи на отворената граница со Франција, и исто така го користи еврото како единствена валута. ==== '''Франција''' ==== Формалните односи биле воспоставени во 1918 година. Франција се согласила да ја брани независноста и суверенитетот на Монако,додека владата на Monegasque се согласи да ги применува своите суверени права во согласност со француските интереси.Оттогаш, односите помеѓу суверените држави на Франција и Монако се дополнително дефинирани во Договорот од 1945 година и Спогодбата од 1963 година. Во 2002 година,Монако повторно го обнови Договорот од 1918 година со Франција. Во 2005 година, тој беше ратификуван од двете страни и стапи во сила. Условите на договорот беа надополнети со француската застапеност во Монако од Генерален конзулат во амбасада; дозвола,која за првпат им дозволува на другите земји да акредитираат амбасадори во Монако; и формално ја признаваат наследната шема која била утврдена со Уставот од 1962 година, која дава подобности за ќерките на [[кнез на Монако|кнезот]] и другите членови на фамилијата. ==== '''Светиот Стол''' ==== Тоа е дел од општоприфатената културна и политичка историја,дека Монако и Светиот стол одржуваат дипломатско пријателство, со кое се обврзани од страна на католичката вера од основањето на кнежевството. Член 9 од Уставот на Monegasque,кој датира од 17 декември 1962 година,а е изменет во 2002 година, ја утврдува католичката религија како официјална религија на суверената држава,која е католичка уставна монархија ,управувана од страна на католичката династија Грималди. Според официјалниот годишник на Светиот Стол, Annuario Pontificio, Монако има дипломатски претставник на Светиот стол со чин на ополномошен министер од 1915 година. Во 1982 година, по потпишувањето на новата конвенција во јули 1981 година, помеѓу Монако и Светиот стол кои ги потврдува блиското католичко пријателство и дипломатските односи помеѓу католичкото кнежевство и Светиот стол, дипломатското претставништво на Монако беше издигнато од ниво на министерство до ниво на амбасада, на чело со Цезар Чарлс Соламито,кој се издигна од позицијата на министер до позицијата на амбасадор во јуни 1982 година. Амбасадорот Соламито служеше како прв амбасадор на Светиот стол во Монако сè до 1997 година. Во 1999 година, како амбасадор на Светиот стол во Монако,беше амбасадорот Неговата екселенција .Жан Клод Мишел. Заради почиттта кон Светиот стол, Светиот стол има свое дипломатско претставништво во Монако од 2006 година. Назначувањето на папскиот дипломатски претставник во кнежевството било по поднесувањето на ревизија на договорот на Монако со Франција,кој бил сменет во 2002 година и ратификуван во 2005 година. Овој ревидиран договор му доделува на кнежевството суверено право да воспоставува дипломатски односи со другите суверени држави на ниво на највисока дипломатија, на ниво на вонреден и ополномоштен амбасадор во Светиот стол, што значи nunzorial ниво , т.е. на ниво на апостолски nunzorial предводен од страна на апостолски nuncio (апостолки nuncious вообичаено се одредува преку црковната ранг список на архиепископи).Првиот и сегашен апостолски nuncio кој го претставува Светиот стол во Монако, со место на живеење и ограничена акридетација за ЕУ во Брисел, е архиепескопот Андре Дупуи. Архиепископтот Дупуи ги предаде своите акредативни писма на кнезот [[Алберт II (Монако)|Алберт II]] на 26 септември 2006 година. ==== '''Италија''' ==== - Италија има амбасада во градот Монако, - Монако има амбасада во Рим, - Околу 10.000 италијанци живеат во Монако. ==== '''Косово''' ==== Формални односи беа воспоставени на 19 март 2008 година. ==== '''Русија''' ==== -Монако и Русија воспоставија билатерални односи во 1858 година, кога Русија и Монако потпишаа спогодби и договори за екстрадиција на криминалци, за меѓусебна правна помош, за признавање на граѓанскиот статус на физички лица и за медицинска помош. Сепак, дипломатските односи беа прекинати во 1917 година. *Дипломатските односи повторно беа обновени во април 2002 г. *Монако има почесен конзулат во Сан Петербург *Руските интереси во Монако се претставени од страна на неговиот генерален конзулат во Марсеј. ==== '''Соединетите држави''' ==== *Соединетите држави и Монако имаат одлични односи. Од 1956 година па сè до нејзината смрт во 1982 година, американката Грејс Кели беше во брак со кнезот [[Рение III]],таткото на Алберт. САД сè уште нема дипломатска мисија во Монако, но постои амбасада во Париз, и генерален конзулат во Марсеј. *Во декември 2006 година, САД и Монако ги подигнаа од конзуларни во целосно дипломаски односи. Набргу потоа, Крег Стејплон (амбасадор на САД во Франција) беше акредитиран за амбасадор во Монако,а амбасадорот Жил Ногес стана првиот амбасадор на Монако во САД. [[ru:Монако#Французско-монакские отношения]] k3qfvqa1gcnfvwoww0w8qvy2wk21r2z 0 1027096 4799912 3645688 2022-08-06T11:52:24Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Antarctic Grows.jpg|мини|Слика на Антарктикот што ја разликува својата копнена маса (темно сива) од нејзините ледени делови]] '''Копно''' е голема земјишна површина окружена со [[море]] или [[океан]]. Поимот може да се однесува и на сета сувоземна површина на [[Земја (планета)|Земјината топка]]. За копнени површини се сметаат: *[[суперконтинент]]ите *[[континент]]ите *[[остров]]ите == Поврзано == * [[Физичка географија]] {{географија-никулец}} [[Категорија:Земјишни облици]] nqqv5fsxfndtuvy8c6nsp8wzon42jzh 0 1033451 4799878 4589449 2022-08-06T07:21:57Z Exroader 43838 + info : {{iw|Лариса Володимиривна Дир||uk|Дір Лариса Володимирівна}} (04.05.2022 — ) wikitext text/x-wiki '''Амбасада на Украина во Скопје''' — [[дипломатско претставништво]] на [[Украина]] која се наоѓа во главниот град на [[Македонија]], [[Скопје]]. Амбасадата се наоѓа на ул.Алберт Шваjцер, 7-9, Скопjе, 100.<ref>[https://archive.is/20121223093824/www.mfa.gov.ua/macedonia/mac/10347.htm Амбасада на Украина во Република Македонија]</ref>. Извонреден и Ополномоштен Амбасадор на Украина во Република Македонија Наталија Иванивна Задорожњук. == Од историјата на Амбасадата == Односите меѓу [[Украина]] и [[Македонија]] беа отпочнати на [[23 јули]] [[1993]] година со признавањето од Украина на државната независност на Македонија. Дипломатските односи биле воспоставени на [[20 април]] [[1995]] година по пат на размена на ноти меѓу МНР на Украина и МНР на Македонија.Во јуни 2000 година беше отворено дипломатско претставништво на Украина во [[Македонија]]. Во ноември 2001 година беше отворена Амбасада на [[Украина]] во Македонија. == Амбасадори на Украина во Македонија == * Вјачеслав Владимирович Похваљскиј (06.1999-09.2001)<ref>[https://archive.is/20121222045718/www.mfa.gov.ua/macedonia/mac/publication/content/42464.htm Амбасада на Украина во Скопје]</ref> * Павло Олексијович Кирјаков (09.2001-10.2003) * Олексиј Володимирович Шовкопљас (03.2004-03.11.2005) * Виталиј Анатолијевич Москаленко (03.11.2005-03.06.2009) * Јуриј Олексијович Гончарук (03.06.2009-21.12.2016)<ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://macedonia.mfa.gov.ua/mk/embassy/ambassador/cv |title=Гончарук Jуриj |accessdate=2012-12-26 |archive-date=2014-03-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140307184001/http://macedonia.mfa.gov.ua/mk/embassy/ambassador/cv |url-status=dead }}</ref> * Наталија Иванивна Задорожњук (06.09.2017 — 2022) * {{iw|Лариса Володимиривна Дир||uk|Дір Лариса Володимирівна}} (04.05.2022 — ) == Поврзано == * [[Амбасада на Македонија во Киев]] * [[Македонско-украински односи]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://wikimapia.org/23117092/mk/Амбасада-на-Украина wikimapia.org Амбасада на Украина во Скопје] [[Категорија:Дипломатски мисии во Скопје|Украина]] [[Категорија:Дипломатски мисии на Украина|Македонија]] [[Категорија:Македонско-украинските односи]] r008s94ujwu9tp8xzxdf3fxr5vzzdwh 0 1042720 4799845 4797333 2022-08-05T22:12:24Z ГП 23995 /* Цигарата како тема во уметноста и во популарната култура */ дополнување, ситна поправка wikitext text/x-wiki [[Податотека:Zwei zigaretten.jpg|мини|десно|260п|Две цигари]] '''Цигарата''' претставува мала ролна од тенка хартија, во форма на цилиндaр, во која има завиткано прецизно исечени ливчиња [[тутун]]. Цигарата се пали на едниот крај и почнува да гори; димот се вдишува од другиот крај, кој се држи во или до устата, а понекогаш се користи и држач за цигари (чибук). Современите цигари содржат филтер и се направени од преработен тутун и други адитиви. Поимот цигара се употребува често и се однесува на цигара која содржи тутун, но понекогаш се употребува и за цигари кои содржат други билки, како на пример [[каранфилче]] и [[канабис]]. Цигарата се разликува од [[пура]]та по тоа што е помала, направена е од преработени ливчиња тутун и е завиткана во бела хартија (иако понекогаш хартијата може да е и во друга боја). Пурите најчесто се направени од цели ливчиња тутун. Откако првпат влегле во широка употреба во средината на 19-иот век, размерот на употреба на цигарите постојано варира и значително се менува во текот на историјата. Додека бројот на пушачи се стабилизирал или опаѓал во развиениот свет, тој продолжува да расте кај нациите во равој. == Краток преглед == [[Никотин]]от, основната психоактивна хемикалија во тутунот, според тоа и во цигарите, создава психолошка зависност, но не и физиолошка ( при прекин со консумирање на цигари, не доаѓа до соматски синдром на повлекување во себе, каков што предизвикуваат дрогата или алкохолот). Според статистиките, секоја испушена цигара го намалува животниот век на пушачот за 11 минути. Скоро една половина од пушачите умираат од болести предизвикани од цигарите и во просек губат по 14 години од животот. Кај бебињата на трудниците-пушачи се појавуваат вродени мани, како и психички и физички пречки во развојот. Докажано е дека димот од цигарите е штетен и за пасивните пушачи, па затоа е донесен Закон за забрана на пушење во работни простории и јавни места. Новите истражувања покажаа дека димот од трета рака, оној кој пасивните пушачи го пренесуваат на трето лице, ја зголемува веројатноста за појава на заболувања на белите дробови. Цигарите се најчестиот извор на пожари во приватните домови. Тоа ги натера [[Соединетите Американски Држави]] и [[Европската Унија]] да ја забранат употребата на цигари кои тешко се изгаснуват. == Историја == Најраната форма на цигари, не се разликувала од пурите. Во 9-иот век во [[Средна Америка]], цигарите се употребувале во форма на трски и цевки. [[Маите]], а потоа и [[Ацтеките]], пушеле тутун и разни психоактивни наркотични средства за време на религиозни ритуали, а на керамички гравури и на резби во храмовите се прикажани свештеници и богови кои исто така пушат. До скоро време, цигарите и пурите биле најчестите производи кои се пушеле во [[Мексико]], Средна и [[Јужна Америка]] и на [[Кариби]]те. Во Јужна и Средна Америка, за завиткување на цигарите се користеле разни растенија, во [[Шпанија]] се користела [[пченка]]та, а од 17-иот век, почнала да се употребува тенка хартија. Во 1830 година, цигарите се појавиле во Франција, каде и го добиле името (француски: ''cigarette'') и во 1945 година, францускиот тутунски монопол почнал да ги произведува. Во земјите од англиско говорно подрачје, употребата на тутунот станувала сè помасовна за време на [[Кримската војна]] и по нејзиниот завршеток, кога Британците почнале да ги имитираат своите пријатели Османлиите и руските непријатели, кои го виткале тутунот во парчиња од стари весници, затоа што немале соодветна хартија за цигари. Употребата на цигарите се зголемила и со појавата на соодветен тутун и со развојот на египетската индустрија за извоз на цигари. Во почетокот димот од цигарите не се вдишувал , исто како при пушењето на лулињата и пурите. Кога тутунот станал понежен и покисел, димот од цигарите почнал да се вдишува. Германскиот маршал Молтке (германски: ''Moltke''), забележал дека Отоманите, го вдишувале димот од нивните лулиња. Распространетото пушење на цигари во Западниот свет, претставува голем феномен во 20-иот век. Во почетокот на векот, во САД, годишниот просек изнесувал 54 цигари по човек (помалку од 5% од населението пушело по 100 цигари годишно). Потрошувачката во Америка го достигнала својот максимум во 1965 година, кога годишната потрошувачка изнесувала 4.259 цигари, по човек. Во тоа време околу 50% од машката и 33% од женската популација биле пушачи. До 2000 година, потрошувачката опаднала на 2,092 цигари по човек годишно, што значи дека 33% од мажите и 20% од жените пушеле повеќе од 100 цигари годишно. До 2006 година годишната потрошувачка се смалила на 1.691 цигари по човек, односно, 21% од населениото пушело повеќе од 100 цигари годишно. Германските доктори први ја откриле поврзаноста меѓу пушењето и ракот на белите дробови и тоа довело до основање на првото движење против пушењето во нацистичка [[Германија]]. За време на Првата и [[Втората светска војна]], на војниците им биле делени цигари, а за време на Виетнамската војна, цигарите им биле послужувани заедно со оброците. Во 1975 година, владата на САД престанала да ги дава цигарите како дел од војничките следувања. Во втората половина од 20-иот век, лошиот ефект кој го имаат цигарите врз здравјето бил широко познат, па на кутиите од цигарите биле пишувани предупредувања. Предупредувањата биле распространети, но не и популарни, најмногу поради политичкото влијание кое го имале одгледувачите на тутун. Соединетите Американски Држави, сè уште немаат воведено графички натписи за предупредување на цигарите, за кои се смета дека се поефикасен начин да ѝ се објасни на јавноста опасноста од цигарите. Во [[Канада]], [[Тајланд]], [[Малезија]], [[Индија]], [[Австралија]], [[Бразил]], [[Нов Зеланд]], [[Обединетото Кралство]], [[Франција]], [[Романија]], [[Сингапур]] и [[Турција]], се употребуваат и текстуални и графички предупредувања, визуелни слики со кои се покажува како цигарите го уништуваат човечкото тело. Цигарите значително се сменети од нивниот зачеток. На пример, тенките линии, кои патуваат попречно кон "оската на пушењето", се наизменични парчиња од тенка и дебела хартија, која овозможува побрзо горење на цигарата кога димот се вовлекува и нејзино побавно горење кога мирува. Синтетичките филтри отстрануваат мал дел од катранот, пред тој да стигне до пушачот. Не сите цигари се направени од хартија, некои се од пластика или од гума. == Производство == Модерно изработените цигари се навидум едноставни производи, кои се составени главно од мешавина на тутун, хартија, лепак, кој го поврзува надворешниот слој хартија и целулозен филтер. Цигарите се наместени праволиниски во кутијата. Големо внимание се посветува на создавањето на секоја посебна цигара, особено на мешавината на тутун, која може да содржи над 600 состојки, од кои повеќето му даваат вкус на тутунот. Главната состојка, со која цигарите предизвикуваат зависност, е преработениот тутун, кој содржи адитиви кои го прават никотинот лесно испарлив, кога цигарата е запалена. === Хартија === Хартијата во која се витка тутунот, може да се разликува во порозноста, со што се овозможува вентилација на жарта, или може да содржи материјали кои го контролираат степенот на горење на цигарата и постојаноста на создадената пепел. Хартијата која го обложува филтерот го заштитува од плунката и го контролира горењето на цигарата, како и пренесувањето на димот, со помош на една или две низи од мали, ласерски издупчени воздушни дупки. Според Сајмон Чепмен (англиски: ''Simon Chapman''), професор по здравство на Универзитетот во Сиднеј, потикнувачите на процесот на горење на цигарата, кои се наоѓаат во хартијата, се причина за голем број пожари и нивното отстранување би било едноставен и ефикасен начин да се намали запаливоста на цигарите. Уште во осумдесеттите години, истакнати производители на цигари како што се Филип Морис (англиски: ''Philip Morris'') и Р. Џ. Рејнолдс (англиски: ''R. J. Reynolds''), создале потешко запаливи цигари, но не ги пуштиле во продажба. Запаливоста на хартијата од цигарите се регулира преку додавањето на различни видови на микро кристална целулоза во неа. Хартијата од цигарите е специјално конструирана со создавање на групи со различна порозност, со цел да се добијат безбедни цигари. Овие цигари горат побавно кога не се пушат и со тоа се овозможува сами да се изгасат. Безбедната хартија се добива со механичко менување на поставувањето на смесата. Њујорк била првата држава од САД која наредила сите цигари кои се произведуваат и продаваат да го исполнуваат стандардот за безбедност. Истото го сторила и Канада. === Мешавина од тутун === Процесот на мешање му дава постојан вкус на крајниот производ, кој е збир од повеќе видови тутун кои се одгледувани во различни подрачја и може да го сменат својот вкус со текот на годините, поради различни услови во животната средина. Во модерните цигари, кои се произведени по педесеттите години и се состојат главно од исечени ливчиња тутун, се употребува значително големо количество на обработени нуспроизводи во мешавината. Секоја мешавина на тутун во цигарата, најчесто се состои од листови од светлолисен тутун исушен на пламеник, берлеј и ориентален тутун. Листовите се одбираат, обработуваат и одлежуваат, пред да се помешаат и наполнат во цигарата. При обработката на светлолисниот тутун и берлејот, се добиваат неколку нуспроизводи како на пример дршките од листовите, тутунов прав и парчиња од листовите на тутунот. За да се подобри економичноста при произведувањето на цигари, овие нуспроизводи одделно се преработуваат во облик во кој подоцна повторно ќе може да се додаде во мешавината од тутун, без да го променат квалитетот на цигарата. Во последниве години произведувачите сакаат да постигнат максимална заработка и во мешавината од тутун ги употребуваат не само листовите тутун, туку и рециклираниот отпад од тутунот и стеблата од растенијата. Стеблото се крши и се сече за да наликува на лист, пред да се измеша заедно со исечените листови. Според податоците на [[Светската здравствена организација]] (англиски: ''World Health Organization''), количината на тутун која се употребува за да се направат 1000 цигари во 1960 година изнесувала 1.03 килограми, а во 1999 година 0.41 килограми. Овој пад во количината на тутун е настанат како резултат на употребата на преработен тутун и адитиви. === Адитиви === Според рецептот, оформената комбинација од светлолисен тутун, берлеј и ориентален тутун се меша со навлажувачи, на пример пропилен гликол или глицерол, како и со производи со вкус и засилувачи, како состојки од какао, шеќерна репка, екстракт од тутун и различни видови на шеќери. Потоа, во мешавината од тутун се додава вкус или арома на парфем, кои ја подобруваат постојаноста на вкусот на цигарите кои се поврзуваат со одредена марка. Додадените ароми го заменуваат вкусот кој е изгубен за време на процесот на наводнување и сушење на тутунот. На крај, со оваа мешавина од тутун се полнат цигарите и се пакуваат. Пет големи американски компании за цигари, направиле список од 599 адитиви кои се додаваат во цигарите. Во април, 1994 година, овој список го одобрил Одделот за здравство и социјални услуги. Ниту еден од овие адитиви не се наведуваат во списокот на состојки, на кутијата од цигарите. Хемикалии се додаваат поради органолептични причини, а многу од нив ги зголемуваат својствата на цигарите кои предизвикуваат зависност, особено кога согоруваат. Една од хемикалиите на списокот е [[амонијак]]от. Тој овозможува врзаните молекули од никотин во цигарите да се претворат во слободни молекули од никотин. Овој процес го зголемува ефектот на никотинот врз пушачот. == Оданочување == Цигарите се важен извор на даночни приходи во многу земји. Овој факт претставувал пречка за здравствените групи кои барале начин да ги одвратат луѓето од пушењето, додека владите барале да се зголемат даночните приходи од продажбата на цигари. Некои земји ги претвориле цигарите во државни монополи, што имало силен ефект врз однесувањето на владините претставници кои работеле надвор од министерствата за здравство. Во САД цигарите со оданочуваат во голем дел, но државите сами ја одредуваат даночната стапка. Генерално, државите што се потпираат на производство на тутун како стратешки земјоделски производ, настојуваат да ги оданочуваат цигарите со помала стапка. Се покажало дека со зголемувањето на цената на цигарите, се намалува бројот на пушачите. Со зголемување на цената на цигарите за 10%, се намалува бројот на младите пушачи за 7% и вкупната потрошувачка на цигари за 4%. Така, зголемените даноци на цигари се предложени како средство за намалување на употребата на цигари. Заедно со федералниот данок на цигари, целосниот данок на цигари се движи од 1.18 долари од кутија во [[Мисури]], до 6.86 долари од кутија во [[Њујорк]]. Во [[Велика Британија]], поради зголемените даноци, нелегално се увезуваат цигари, или пак луѓето ги купуваат оние кои се нелегално узвезени. Во некои земји, една нелегално увезена кутија цигари чини двојно помалку од легално увезените цигари. Илегaлните увозници заработуваат многу со тоа што ги продаваат цигарите по значително пониска цена. Просечната цена на кутија која содржи 20 цигари изнесува меѓу 5 и 6 фунти, додека нелегално увезените цигари се продаваат за помалку од 3 фунти. == Продажба == === Рекламирање на цигарите === Пред Втората светска војна, голем број произведувачи, со секоја кутија цигари делеле колекционерски картички. Оваа практика се прекинала за време на војната, со цел да се заштеди хартија и никогаш повеќе не била воведена. Сепак, американската компанија за цигари ''Natural American Spirit'' до 2003 година продавала цигари во кои имало картички на кои имало нацртано загрозени видови животни. На 1 април 1970 година, американскиот претседател [[Ричард Никсон]] (англиски: ''Richard Nixon'') го потпишал Законот за пушење цигари и јавно здравје, забранувајќи рекламирање на цигари на телевизија во Соединетите Американски Држави, кој почнал да се применува на 2 јануари 1971 година. Сепак, некои тутунски компании се обиделе да ја избегнат забраната и рекламирале нови брендови на цигари, таканаречени "мали цигари". Едни од нив биле цигарите Тихуана Смолс (англсики: Тijuana smalls) , коишто се појавиле речиси веднаш откако забраната почнала да делува. Зимата 1973-1974 година, на пазарот се појавиле цигарите Беквудс (англиски: Backwoods). Слоганот за нивната реклама гласел: „Како може нешто што изгледа толку диво, да има толку нежен вкус.“ Голем број на слогани се користеле за потпомагање на производството на цигари. Ваквите слогани направиле пушењето на цигари да изгледа „кул“ и модерно и ја зголемиле потрошувачката на цигари. Во многу делови од светот рекламирањето и спонзорствата на цигари биле забранети. Забраната за рекламирање на цигарите во ЕУ во 2005 година, го натерало раководството на Формула 1 да бара трките да се возат во области во кои е дозволено тимовите спонзорирани од тутунски компании да се рекламираат на автомобилите. Од 2007 година, единствено Скудерија Ферари (''Scuderia Ferrari'') го задржала спонзорството од страна на тутунска компанија и ја продолжила својата соработка со Марлборо (англиски: ''Marlboro'' ) до 2011 година. Во САД, построгите забрани почнале да даваат ефект во 2010 година. Во рамките на некои јурисдикции, како на пример во канадските покраини [[Британска Колумбија]] (англиски: ''British Columbia''), [[Саскачеван]] (англиски: ''Saskatchewan'' ) и [[Алберта]] (англиски: Alberta ), изложувањето на цигари во продавниците на мало е забрането, доколку лица под дозволената возраст за консумирање на цигари имаат пристап до работните простории. Во [[Онтарио]] (англиски: ''Ontario'' ), Манитоба (англиски: ''Manitoba'' ), [[Њуфаундленд и Лабрадор]] (англиски: ''Newfoundland and Labrador''), [[Австралиска престолнинска територија]] (англиски:''Australian Capital Territory'') и [[Квебек]] (француски: ''Québec'' ), од 2010 година изложувањето на цигари е забрането, без разлика на возраста. Забраната исто така важи и за пури и лулиња со [[марихуана]]. === Ограничувања во купувањето === Од 1 април, 1998 година, продажбата на цигари и други тутунски прозиводи се забранила со закон за лица под дозволената возраст во сите земји од САД. Во [[Алабама]] (англиски: ''Alabama'' ), [[Алјаска]] (англиски: ''Alaska'' ), [[Њу Џерси]] (англиски: ''New Jersey''), [[Јута]] (англиски: ''Utah'' ), како и во њуоршките окрузи [[Насау]] (англиски: ''Nassau'' ), Сафолк (англиски: ''Suffolk'' ) и [[Онондага]] (англиски: ''Onondaga'' ), цигари можат да купат лица кои имаат над 19 години. Посакуваниот ефект е да се спречат повозрасните средношколци да им купуваат цигари на своите помлади врсници. Од 2004 законот бил ставен на гласање и во други земји. Во [[Масачусетс]] (англиски: ''Massachusetts'' ) на родителите и старателите им е дозволено да им даваат цигари на малолетни лица, но продажбата на цигари на малолетници е забранета. Слични закони постојат и во други земји. Во голем дел од покраините во Канада, лицата мора да имаат над 19 години доколку сакаат да купат цигари ( освен во Квебек , каде што дозволента возраст е над 18 години. Сепак, минималната возраст се однесува на купувањето на цигарите, а не на нивното консумирање. Во Алберта, важи закон со кој се забранува употреба и поседување на какви било тутунски прозиводи на лица под 18 години. Доколку се прекрши законот, казната изнесува 100 долари. Во сите делови на Австралија, Нов Зеланд, Полска и Пакистан, има забрана за продавање на тутунски производи на лица под 18 години. Од 1 октомври 2007 година, во три од четирите земји кои се дел од Обединетото Кралство ( Англија, Велс и Шкотска), на трговците на мало им било забрането да продаваат тутун во која било форма, на лица под 18 години. Исто така нелегално било да се продаваат запалки, хартија за завиткување тутун и секакви прозиводи кои се поврзани со тутун на лица под 18 години. За лицата под 18 години било легално купувањето и пушењето на цигари, исто како што претходно било за лицата под 16 години. Законот го прекршувал само оној којшто им ги продавал. Промената на возраста од 16 во 18 години, на лицата на кои им е дозволено да купат цигари, во [[Северна Ирска]] стапила во сила на 1 септември, 2008 година. Во Ирска, од 31 мај, 2007 година, почнала да важи забраната за продажба на слатки производи кои наликувале на цигари, во обид да се намали бројот на малолетни лица кои консумираат цигари. Одделот за здравство на Обединетото Кралство планира да го следи примерот на Ирска со забраната за продажбата на слатки производи слични на цигари. Во најголем број земји, возраста која лицата треба да ја имаат за легално да можат да купат цигари или какви било тутунски прозиводи, изнесува 18 години. Исклучоци се Австрија, Белгија, Данска, Португалија, Холандија и Гибралтар, каде што таа возраст изнесува 16 години. Од 1 јануари, 2007 година, сите автомати за цигари на јавни места во Германија функционираа со внесување на дебитна картичка, за да може да се провери возраста на купувачот. Во Турција, која е земја со најголем број на пушачи, возраста со која легално е дозволено купувањето на цигари изнесува 18 години. Друга занимливост е Јапонија, која исто така е една од земјите со најголем број на пушачи, во која купувачот мора да има над 20 години за легално да може да купи цигари ( правото на глас во Јапонија се стекнува со наполнување на 20 години). Во 2008 година, Јапонија го спроведе ограничувањето на возраста на лицата кои купуваат цигари од автоматите, со употреба на паметна картичка. Во други земји, како на пример Египет, купувањето и конзумирањето на тутунски производи е дозволено за сите, без разлика на возраста. Во Германија, возраста со која на лицата им е дозволено да купуваат цигари, од 16 години се промени во 18, на 1-ви септември 2007 година. Во САД, некои полициски станици, испраќаат тинејџери под дозволената возраст, во продавници во кои се продаваат цигари. Таму тинејџерите, со својата лична карта пробуваат да купат цигари. Доколку обидот им успее и продавачите им продадат цигари, продавниците добиваат парична казна. Слична практика применува и полицијата во Велика Британија и Република Ирска. == Потрошувачка == Почнувајќи од 2002 година, годишно се прозиведуваат околу 5.5 трилиони цигари, кои ги пушат над 1.1 билион луѓе, или повеќе од една седмина од светската популација. Додека бројот на пушачи се стабилизираше или опаѓаше кај развиените нации, тој продолжува да расте во развиените делови од светот. Бројот на пушачи во САД се намали за половина во периодот од 1965 до 2006 година, симнувајќи се од 42% на 20.8% од возрасните. Во земјите во развој, потрошувачката на цигари се зголемува за 3.4% годишно. == Здравствени проблеми == Никотинот, основната психоактивна хемикалија во цигарите, создава психолошка зависност. Кај бебињата на трудниците-пушачи се појавуваат вродени мани, како и психички и физички пречки во развојот. Во просек секоја испушена цигара го намалува животниот век на пушачот за 11 минути. Скоро една половина од пушачите умираат порано, од болести предизвикани од цигарите и во просек губат по 14 години од животот. Дел од минералниот апатит од Флорида, кој се користи за создавање на фосфат за американските тутунските култури, содржи [[ураниум]], [[радиум]], олово 210 и полониум 210, како и [[радон]]. Радиоактивниот дим од тутунот кој е одгледуван на тој начин, се задржува во белите дробови и ослободува зрачење, дури и ако пушачот престане да пуши. Комбинацијата на канцерогениот катран и зрачењето ја зголемува опасноста од рак во чувствителните органи како што се белите дробови. Доколку пушачот вдишува и азбестни влакна, кои се појавуваат во урбаните и индустриски средини, ризикот од рак е уште поголем. ==Здравствени ризици кај пасивните пушачи== Чадот од цигарите е исто така познат и како еколошки тутунски чад или пасивен чад. Тој е мешавина од два вида на чад кои потекнуваат од запален тутун. Првиот вид е оној којшто доаѓа од врвот на запалена цигара, луле или пура, а другиот вид е оној којшто го издишува пушачот. Оваа мешавина содржи над 7000 хемикалии, вклучувајќи стотици кои се отровни и околу 70 кои предизвикуваат рак. Чадот кој го внесуваат пушачите во себе содржи поголем број на канцерогени материи отколку оној кој го издишуваат и содржи помали честички, кои полесно се апсорбираат во клетките на телото. Пасивниот чад може да предизвика рак на белите дробови и кај непушачите, како и болести на срцето кај возрсните. Кај деца кои се изложени на пасивен чад, може ненадејно да се појават инфекции на ушите, на дишните патишта, како и напади на астма. Научните докази покажаа дека секое изложување на пасивен чад е опасно. == Пораки за предупредување во кутиите за цигари == Во некои земји кутиите од цигарите содржат пораки за предупредување за здравјето. Најпрво започнала Америка, а потоа следеле и Канада, речиси цела Европа, Австралија, Индија, Хонгконг и Сингапур. Во декември, 2000 година, Канада прва употребила слики во предупредувањата на цигарите. На крајот на декември, истата година, нова регулатива од Отава била да се зголеми големината на предупредувањето и да покрива ¾ од кутијата. Почнувајќи од ноември, 2010 година, 39 земји усвоиле слични закони. Во февруари, 2011 година, канадската влада донела регулатива со која се наложувало кутиите од цигарите да содржат 12 слики, со кои ќе се покријат 75% од надворешноста на кутијата и 8 пораки за предупредување во боја, во внатрешноста на кутијата. Канада е единствената земја во светот во која се поставуваат пораки за предупредување и во внатрешната и на надворешната страна од кутијата. Во април, 2011 година, во Австралија, се донел најстрогиот закон за кутиите од цигарите. Нов Зеланд, Канада и Велика Британија размислувале да ја спроведат иста политика. Сите кутии од цигари морале да бидат со маслинесто зелена основа на предната страна, на која 75% се испишани со пораки за предупредување, а задната страна да е цела со графички предупредувања. Единствените нешта по кои се разликувале видовите цигари едни од други биле името на производителот напишано во стандардна боја, позиција, големина на буквите и стил. Тутунската компанија Филип Морис се заканила дека ќе ја тужи владата на Австралија доколку сè уште ја применува регулативата, затоа што Австралија треба да ги заштити странските инвеститори од дискриминаторен третман. Австралија е првата земја која вовела едноставни кутии за цигари на кои не се појавувало името на производителот. == Забрани за пушење == Владите на многу земји вовеле забрани за пушењето, особено на јавни места. Основната причина за воведувањето на овие забрани се негативните ефекти кои пасивниот чад ги има врз здравјето. Законите се разликуваат во различни земји и области. == Догорче == Вообичаеното име кое се користи за остатокот кој останува од цигарата, откако ќе се испуши, се нарекува догорче. Догорчињата се најчестите отпадоци во светот. Тие се насобираат околу зградите, паркинзите и улиците, од каде што преку канализацијата можат да се пренесат до потоците, реките или плажите. Ова може да претставува опасност за водните екосистеми, како и за животинскиот свет. == Отпадот од цигарите == Филтрите на цигарите се направени од целулозен ацетат и се биолошки разложливи, иако понекогаш, зависно од условите во природната средина, можат да бидат отпорни на разложување. Според тоа, процесот на разложување може да трае од 1 месец до 3 години, а може и да достигне времетраење од 10 до 15 години. Секоја година, 4.5 билиони отпушоци стануваат отпад. Меѓународните служби за чистење на крајбрежните делови, забележале дека отпушоците и цигарите зафаќаат 24.7 % од целиот број на собрани парчиња ѓубре, што изнесува двапати повеќе од која било друга категорија. Отпушоците ги содржат хемикалиите кои ги собираат од цигарите. Токсичноста на догорчињата зависи од марката на цигарите, затоа што различни производители употребуваат различни хемикалии во мешавините од тутун. Откако цигарата ќе се испуши, догорчето задржува некои од хемикалиите, а дел од нив се канцерогени. Некои студии покажаа дека хемикалиите од отпушоците кои се ослободуваат во слатките води, се смртоносни. Целулозниот ацетат и јаглеродните честички кои се вдишуваат низ филтерот од цигарата , можат да предизвикаат оштетување на белите дробови. Догорчињата кои не се добро изгасени, се причина за предизвикување голем број пожари во домовите и во природата, кои предизвикале огромни материјални штети и однеле голем број човечки животи. Владите на многу земји воведоа строги парични казни, за оној којшто ќе фрли отпушок од цигара. Во Вашингтон, казната изнесува 1025 долари. Догорчињата се најчестиот вид на одтпад кој може да се сретне на улиците. Постојат неколку начини со кои може да се намали влијанието кое отпушоците го имаат врз природната средина. Треба да се произведуваат филтри кои се разградуваат биолошки, да се зголемат паричните казни за фрлање на отпушоци, зголемување на достапноста на контејнерите за отпушоци, како и проширување на јавното образование. Дури можеби е можно целосно да се забрани продажбата на цигари со филтри, со оглед на тоа колкава штета предизвикуваат врз природната средина. == Електрични цигари == Електричните цигари се направи кои содржат никотин, но не испуштаат чад. Ефектот кој го имаат овие цигари врз здравјето сè уште сериозно се проучува. Во некои земји, како на пример [[Сингапур]], овие направи се нелегални. Во други земји, на пример [[Канада]] и [[Данска]], треба да се добие дозвола од владата пред да се продаваат овие направи. ==Цигарата како тема во уметноста и во популарната култура== * „Бурбанк со Бедекер: Блајстајн со пура“ (''Burbank with a Baedeker: Bleistein with a Cigar'') — песна на британскиот поет [[Т.С. Елиот]] од 1920 година.<ref>T. S. Eliot, ''Selected Poems''. Harmondsworth, Middlesex: Penguin Books in association with Faber and Faber, 1952, стр. 75-78.</ref> * „Записки по моите цигарени кутии“ — песна на [[Никола Јонков Вапцаров]] од 1930 година.<ref>Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 43.</ref> * „Сто седумдесет и една цигара“ — кус расказ на македонскиот писател [[Драган Георгиевски]] од 2013 година.<ref>Драган Георгиевски, ''Метаморфузија'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Отпушок“ — кус расказ на македонскиот писател [[Златко Ѓелески]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 140-153.</ref> * „Повели, цигара“ (англиски: ''Have a cigar'') — песна на британската [[Панк рок|панк]]-група ''Postmen'' од 1980 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=F-xCqkIy0rQ YouTube, Oi! The Album - FULL ALBUM (пристапено на 24.8.2017)]</ref> * „Уште цигари“ (англиски: ''More Cigarettes'') — песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група ''The Replacements'' од 1981 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=sXjmR60_VcM YouTube, The Replacements - Sorry Ma, Forgot To Take...1981 (Full Album 2002)US (пристапено на 12.6.2017)]</ref> * „Цигари и алкохол“ (англиски: ''Cigarettes & Alcohol'') — песна на британската рок-група ''Oasis'' од 1996 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=UJDK8X5K9mw YouTube, Oasis - Cigarettes & Alcohol (пристапено на 22.5.2017)]</ref> == Поврзано == * [[Список на канцерогени во чадот од цигарите]] * [[Список на земји според потрошувачката на цигари по глава на жител]] == Надворешни врски == {{Commons|Cigarette|Cigarette}} * [http://www.cdc.gov/tobacco/search/index.htm Центар за контрола на болести на САД] - Податоци за пушењето и здравјето * [http://www.globalink.org GLOBALink] * [http://www.srnt.org Друштво за истражување на никотинот и цигарите] * [http://www.library.ucsf.edu/tobacco/bibliography.html Библиографија за историјата на пушењето] * [http://www.la-cigarette.com Цигара] (Француски) == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Цигари]] 0kwrqkpdldq3bsicadlqeznd7t62wfq 4799846 4799845 2022-08-05T22:13:29Z ГП 23995 /* Здравствени ризици кај пасивните пушачи */ wikitext text/x-wiki [[Податотека:Zwei zigaretten.jpg|мини|десно|260п|Две цигари]] '''Цигарата''' претставува мала ролна од тенка хартија, во форма на цилиндaр, во која има завиткано прецизно исечени ливчиња [[тутун]]. Цигарата се пали на едниот крај и почнува да гори; димот се вдишува од другиот крај, кој се држи во или до устата, а понекогаш се користи и држач за цигари (чибук). Современите цигари содржат филтер и се направени од преработен тутун и други адитиви. Поимот цигара се употребува често и се однесува на цигара која содржи тутун, но понекогаш се употребува и за цигари кои содржат други билки, како на пример [[каранфилче]] и [[канабис]]. Цигарата се разликува од [[пура]]та по тоа што е помала, направена е од преработени ливчиња тутун и е завиткана во бела хартија (иако понекогаш хартијата може да е и во друга боја). Пурите најчесто се направени од цели ливчиња тутун. Откако првпат влегле во широка употреба во средината на 19-иот век, размерот на употреба на цигарите постојано варира и значително се менува во текот на историјата. Додека бројот на пушачи се стабилизирал или опаѓал во развиениот свет, тој продолжува да расте кај нациите во равој. == Краток преглед == [[Никотин]]от, основната психоактивна хемикалија во тутунот, според тоа и во цигарите, создава психолошка зависност, но не и физиолошка ( при прекин со консумирање на цигари, не доаѓа до соматски синдром на повлекување во себе, каков што предизвикуваат дрогата или алкохолот). Според статистиките, секоја испушена цигара го намалува животниот век на пушачот за 11 минути. Скоро една половина од пушачите умираат од болести предизвикани од цигарите и во просек губат по 14 години од животот. Кај бебињата на трудниците-пушачи се појавуваат вродени мани, како и психички и физички пречки во развојот. Докажано е дека димот од цигарите е штетен и за пасивните пушачи, па затоа е донесен Закон за забрана на пушење во работни простории и јавни места. Новите истражувања покажаа дека димот од трета рака, оној кој пасивните пушачи го пренесуваат на трето лице, ја зголемува веројатноста за појава на заболувања на белите дробови. Цигарите се најчестиот извор на пожари во приватните домови. Тоа ги натера [[Соединетите Американски Држави]] и [[Европската Унија]] да ја забранат употребата на цигари кои тешко се изгаснуват. == Историја == Најраната форма на цигари, не се разликувала од пурите. Во 9-иот век во [[Средна Америка]], цигарите се употребувале во форма на трски и цевки. [[Маите]], а потоа и [[Ацтеките]], пушеле тутун и разни психоактивни наркотични средства за време на религиозни ритуали, а на керамички гравури и на резби во храмовите се прикажани свештеници и богови кои исто така пушат. До скоро време, цигарите и пурите биле најчестите производи кои се пушеле во [[Мексико]], Средна и [[Јужна Америка]] и на [[Кариби]]те. Во Јужна и Средна Америка, за завиткување на цигарите се користеле разни растенија, во [[Шпанија]] се користела [[пченка]]та, а од 17-иот век, почнала да се употребува тенка хартија. Во 1830 година, цигарите се појавиле во Франција, каде и го добиле името (француски: ''cigarette'') и во 1945 година, францускиот тутунски монопол почнал да ги произведува. Во земјите од англиско говорно подрачје, употребата на тутунот станувала сè помасовна за време на [[Кримската војна]] и по нејзиниот завршеток, кога Британците почнале да ги имитираат своите пријатели Османлиите и руските непријатели, кои го виткале тутунот во парчиња од стари весници, затоа што немале соодветна хартија за цигари. Употребата на цигарите се зголемила и со појавата на соодветен тутун и со развојот на египетската индустрија за извоз на цигари. Во почетокот димот од цигарите не се вдишувал , исто како при пушењето на лулињата и пурите. Кога тутунот станал понежен и покисел, димот од цигарите почнал да се вдишува. Германскиот маршал Молтке (германски: ''Moltke''), забележал дека Отоманите, го вдишувале димот од нивните лулиња. Распространетото пушење на цигари во Западниот свет, претставува голем феномен во 20-иот век. Во почетокот на векот, во САД, годишниот просек изнесувал 54 цигари по човек (помалку од 5% од населението пушело по 100 цигари годишно). Потрошувачката во Америка го достигнала својот максимум во 1965 година, кога годишната потрошувачка изнесувала 4.259 цигари, по човек. Во тоа време околу 50% од машката и 33% од женската популација биле пушачи. До 2000 година, потрошувачката опаднала на 2,092 цигари по човек годишно, што значи дека 33% од мажите и 20% од жените пушеле повеќе од 100 цигари годишно. До 2006 година годишната потрошувачка се смалила на 1.691 цигари по човек, односно, 21% од населениото пушело повеќе од 100 цигари годишно. Германските доктори први ја откриле поврзаноста меѓу пушењето и ракот на белите дробови и тоа довело до основање на првото движење против пушењето во нацистичка [[Германија]]. За време на Првата и [[Втората светска војна]], на војниците им биле делени цигари, а за време на Виетнамската војна, цигарите им биле послужувани заедно со оброците. Во 1975 година, владата на САД престанала да ги дава цигарите како дел од војничките следувања. Во втората половина од 20-иот век, лошиот ефект кој го имаат цигарите врз здравјето бил широко познат, па на кутиите од цигарите биле пишувани предупредувања. Предупредувањата биле распространети, но не и популарни, најмногу поради политичкото влијание кое го имале одгледувачите на тутун. Соединетите Американски Држави, сè уште немаат воведено графички натписи за предупредување на цигарите, за кои се смета дека се поефикасен начин да ѝ се објасни на јавноста опасноста од цигарите. Во [[Канада]], [[Тајланд]], [[Малезија]], [[Индија]], [[Австралија]], [[Бразил]], [[Нов Зеланд]], [[Обединетото Кралство]], [[Франција]], [[Романија]], [[Сингапур]] и [[Турција]], се употребуваат и текстуални и графички предупредувања, визуелни слики со кои се покажува како цигарите го уништуваат човечкото тело. Цигарите значително се сменети од нивниот зачеток. На пример, тенките линии, кои патуваат попречно кон "оската на пушењето", се наизменични парчиња од тенка и дебела хартија, која овозможува побрзо горење на цигарата кога димот се вовлекува и нејзино побавно горење кога мирува. Синтетичките филтри отстрануваат мал дел од катранот, пред тој да стигне до пушачот. Не сите цигари се направени од хартија, некои се од пластика или од гума. == Производство == Модерно изработените цигари се навидум едноставни производи, кои се составени главно од мешавина на тутун, хартија, лепак, кој го поврзува надворешниот слој хартија и целулозен филтер. Цигарите се наместени праволиниски во кутијата. Големо внимание се посветува на создавањето на секоја посебна цигара, особено на мешавината на тутун, која може да содржи над 600 состојки, од кои повеќето му даваат вкус на тутунот. Главната состојка, со која цигарите предизвикуваат зависност, е преработениот тутун, кој содржи адитиви кои го прават никотинот лесно испарлив, кога цигарата е запалена. === Хартија === Хартијата во која се витка тутунот, може да се разликува во порозноста, со што се овозможува вентилација на жарта, или може да содржи материјали кои го контролираат степенот на горење на цигарата и постојаноста на создадената пепел. Хартијата која го обложува филтерот го заштитува од плунката и го контролира горењето на цигарата, како и пренесувањето на димот, со помош на една или две низи од мали, ласерски издупчени воздушни дупки. Според Сајмон Чепмен (англиски: ''Simon Chapman''), професор по здравство на Универзитетот во Сиднеј, потикнувачите на процесот на горење на цигарата, кои се наоѓаат во хартијата, се причина за голем број пожари и нивното отстранување би било едноставен и ефикасен начин да се намали запаливоста на цигарите. Уште во осумдесеттите години, истакнати производители на цигари како што се Филип Морис (англиски: ''Philip Morris'') и Р. Џ. Рејнолдс (англиски: ''R. J. Reynolds''), создале потешко запаливи цигари, но не ги пуштиле во продажба. Запаливоста на хартијата од цигарите се регулира преку додавањето на различни видови на микро кристална целулоза во неа. Хартијата од цигарите е специјално конструирана со создавање на групи со различна порозност, со цел да се добијат безбедни цигари. Овие цигари горат побавно кога не се пушат и со тоа се овозможува сами да се изгасат. Безбедната хартија се добива со механичко менување на поставувањето на смесата. Њујорк била првата држава од САД која наредила сите цигари кои се произведуваат и продаваат да го исполнуваат стандардот за безбедност. Истото го сторила и Канада. === Мешавина од тутун === Процесот на мешање му дава постојан вкус на крајниот производ, кој е збир од повеќе видови тутун кои се одгледувани во различни подрачја и може да го сменат својот вкус со текот на годините, поради различни услови во животната средина. Во модерните цигари, кои се произведени по педесеттите години и се состојат главно од исечени ливчиња тутун, се употребува значително големо количество на обработени нуспроизводи во мешавината. Секоја мешавина на тутун во цигарата, најчесто се состои од листови од светлолисен тутун исушен на пламеник, берлеј и ориентален тутун. Листовите се одбираат, обработуваат и одлежуваат, пред да се помешаат и наполнат во цигарата. При обработката на светлолисниот тутун и берлејот, се добиваат неколку нуспроизводи како на пример дршките од листовите, тутунов прав и парчиња од листовите на тутунот. За да се подобри економичноста при произведувањето на цигари, овие нуспроизводи одделно се преработуваат во облик во кој подоцна повторно ќе може да се додаде во мешавината од тутун, без да го променат квалитетот на цигарата. Во последниве години произведувачите сакаат да постигнат максимална заработка и во мешавината од тутун ги употребуваат не само листовите тутун, туку и рециклираниот отпад од тутунот и стеблата од растенијата. Стеблото се крши и се сече за да наликува на лист, пред да се измеша заедно со исечените листови. Според податоците на [[Светската здравствена организација]] (англиски: ''World Health Organization''), количината на тутун која се употребува за да се направат 1000 цигари во 1960 година изнесувала 1.03 килограми, а во 1999 година 0.41 килограми. Овој пад во количината на тутун е настанат како резултат на употребата на преработен тутун и адитиви. === Адитиви === Според рецептот, оформената комбинација од светлолисен тутун, берлеј и ориентален тутун се меша со навлажувачи, на пример пропилен гликол или глицерол, како и со производи со вкус и засилувачи, како состојки од какао, шеќерна репка, екстракт од тутун и различни видови на шеќери. Потоа, во мешавината од тутун се додава вкус или арома на парфем, кои ја подобруваат постојаноста на вкусот на цигарите кои се поврзуваат со одредена марка. Додадените ароми го заменуваат вкусот кој е изгубен за време на процесот на наводнување и сушење на тутунот. На крај, со оваа мешавина од тутун се полнат цигарите и се пакуваат. Пет големи американски компании за цигари, направиле список од 599 адитиви кои се додаваат во цигарите. Во април, 1994 година, овој список го одобрил Одделот за здравство и социјални услуги. Ниту еден од овие адитиви не се наведуваат во списокот на состојки, на кутијата од цигарите. Хемикалии се додаваат поради органолептични причини, а многу од нив ги зголемуваат својствата на цигарите кои предизвикуваат зависност, особено кога согоруваат. Една од хемикалиите на списокот е [[амонијак]]от. Тој овозможува врзаните молекули од никотин во цигарите да се претворат во слободни молекули од никотин. Овој процес го зголемува ефектот на никотинот врз пушачот. == Оданочување == Цигарите се важен извор на даночни приходи во многу земји. Овој факт претставувал пречка за здравствените групи кои барале начин да ги одвратат луѓето од пушењето, додека владите барале да се зголемат даночните приходи од продажбата на цигари. Некои земји ги претвориле цигарите во државни монополи, што имало силен ефект врз однесувањето на владините претставници кои работеле надвор од министерствата за здравство. Во САД цигарите со оданочуваат во голем дел, но државите сами ја одредуваат даночната стапка. Генерално, државите што се потпираат на производство на тутун како стратешки земјоделски производ, настојуваат да ги оданочуваат цигарите со помала стапка. Се покажало дека со зголемувањето на цената на цигарите, се намалува бројот на пушачите. Со зголемување на цената на цигарите за 10%, се намалува бројот на младите пушачи за 7% и вкупната потрошувачка на цигари за 4%. Така, зголемените даноци на цигари се предложени како средство за намалување на употребата на цигари. Заедно со федералниот данок на цигари, целосниот данок на цигари се движи од 1.18 долари од кутија во [[Мисури]], до 6.86 долари од кутија во [[Њујорк]]. Во [[Велика Британија]], поради зголемените даноци, нелегално се увезуваат цигари, или пак луѓето ги купуваат оние кои се нелегално узвезени. Во некои земји, една нелегално увезена кутија цигари чини двојно помалку од легално увезените цигари. Илегaлните увозници заработуваат многу со тоа што ги продаваат цигарите по значително пониска цена. Просечната цена на кутија која содржи 20 цигари изнесува меѓу 5 и 6 фунти, додека нелегално увезените цигари се продаваат за помалку од 3 фунти. == Продажба == === Рекламирање на цигарите === Пред Втората светска војна, голем број произведувачи, со секоја кутија цигари делеле колекционерски картички. Оваа практика се прекинала за време на војната, со цел да се заштеди хартија и никогаш повеќе не била воведена. Сепак, американската компанија за цигари ''Natural American Spirit'' до 2003 година продавала цигари во кои имало картички на кои имало нацртано загрозени видови животни. На 1 април 1970 година, американскиот претседател [[Ричард Никсон]] (англиски: ''Richard Nixon'') го потпишал Законот за пушење цигари и јавно здравје, забранувајќи рекламирање на цигари на телевизија во Соединетите Американски Држави, кој почнал да се применува на 2 јануари 1971 година. Сепак, некои тутунски компании се обиделе да ја избегнат забраната и рекламирале нови брендови на цигари, таканаречени "мали цигари". Едни од нив биле цигарите Тихуана Смолс (англсики: Тijuana smalls) , коишто се појавиле речиси веднаш откако забраната почнала да делува. Зимата 1973-1974 година, на пазарот се појавиле цигарите Беквудс (англиски: Backwoods). Слоганот за нивната реклама гласел: „Како може нешто што изгледа толку диво, да има толку нежен вкус.“ Голем број на слогани се користеле за потпомагање на производството на цигари. Ваквите слогани направиле пушењето на цигари да изгледа „кул“ и модерно и ја зголемиле потрошувачката на цигари. Во многу делови од светот рекламирањето и спонзорствата на цигари биле забранети. Забраната за рекламирање на цигарите во ЕУ во 2005 година, го натерало раководството на Формула 1 да бара трките да се возат во области во кои е дозволено тимовите спонзорирани од тутунски компании да се рекламираат на автомобилите. Од 2007 година, единствено Скудерија Ферари (''Scuderia Ferrari'') го задржала спонзорството од страна на тутунска компанија и ја продолжила својата соработка со Марлборо (англиски: ''Marlboro'' ) до 2011 година. Во САД, построгите забрани почнале да даваат ефект во 2010 година. Во рамките на некои јурисдикции, како на пример во канадските покраини [[Британска Колумбија]] (англиски: ''British Columbia''), [[Саскачеван]] (англиски: ''Saskatchewan'' ) и [[Алберта]] (англиски: Alberta ), изложувањето на цигари во продавниците на мало е забрането, доколку лица под дозволената возраст за консумирање на цигари имаат пристап до работните простории. Во [[Онтарио]] (англиски: ''Ontario'' ), Манитоба (англиски: ''Manitoba'' ), [[Њуфаундленд и Лабрадор]] (англиски: ''Newfoundland and Labrador''), [[Австралиска престолнинска територија]] (англиски:''Australian Capital Territory'') и [[Квебек]] (француски: ''Québec'' ), од 2010 година изложувањето на цигари е забрането, без разлика на возраста. Забраната исто така важи и за пури и лулиња со [[марихуана]]. === Ограничувања во купувањето === Од 1 април, 1998 година, продажбата на цигари и други тутунски прозиводи се забранила со закон за лица под дозволената возраст во сите земји од САД. Во [[Алабама]] (англиски: ''Alabama'' ), [[Алјаска]] (англиски: ''Alaska'' ), [[Њу Џерси]] (англиски: ''New Jersey''), [[Јута]] (англиски: ''Utah'' ), како и во њуоршките окрузи [[Насау]] (англиски: ''Nassau'' ), Сафолк (англиски: ''Suffolk'' ) и [[Онондага]] (англиски: ''Onondaga'' ), цигари можат да купат лица кои имаат над 19 години. Посакуваниот ефект е да се спречат повозрасните средношколци да им купуваат цигари на своите помлади врсници. Од 2004 законот бил ставен на гласање и во други земји. Во [[Масачусетс]] (англиски: ''Massachusetts'' ) на родителите и старателите им е дозволено да им даваат цигари на малолетни лица, но продажбата на цигари на малолетници е забранета. Слични закони постојат и во други земји. Во голем дел од покраините во Канада, лицата мора да имаат над 19 години доколку сакаат да купат цигари ( освен во Квебек , каде што дозволента возраст е над 18 години. Сепак, минималната возраст се однесува на купувањето на цигарите, а не на нивното консумирање. Во Алберта, важи закон со кој се забранува употреба и поседување на какви било тутунски прозиводи на лица под 18 години. Доколку се прекрши законот, казната изнесува 100 долари. Во сите делови на Австралија, Нов Зеланд, Полска и Пакистан, има забрана за продавање на тутунски производи на лица под 18 години. Од 1 октомври 2007 година, во три од четирите земји кои се дел од Обединетото Кралство ( Англија, Велс и Шкотска), на трговците на мало им било забрането да продаваат тутун во која било форма, на лица под 18 години. Исто така нелегално било да се продаваат запалки, хартија за завиткување тутун и секакви прозиводи кои се поврзани со тутун на лица под 18 години. За лицата под 18 години било легално купувањето и пушењето на цигари, исто како што претходно било за лицата под 16 години. Законот го прекршувал само оној којшто им ги продавал. Промената на возраста од 16 во 18 години, на лицата на кои им е дозволено да купат цигари, во [[Северна Ирска]] стапила во сила на 1 септември, 2008 година. Во Ирска, од 31 мај, 2007 година, почнала да важи забраната за продажба на слатки производи кои наликувале на цигари, во обид да се намали бројот на малолетни лица кои консумираат цигари. Одделот за здравство на Обединетото Кралство планира да го следи примерот на Ирска со забраната за продажбата на слатки производи слични на цигари. Во најголем број земји, возраста која лицата треба да ја имаат за легално да можат да купат цигари или какви било тутунски прозиводи, изнесува 18 години. Исклучоци се Австрија, Белгија, Данска, Португалија, Холандија и Гибралтар, каде што таа возраст изнесува 16 години. Од 1 јануари, 2007 година, сите автомати за цигари на јавни места во Германија функционираа со внесување на дебитна картичка, за да може да се провери возраста на купувачот. Во Турција, која е земја со најголем број на пушачи, возраста со која легално е дозволено купувањето на цигари изнесува 18 години. Друга занимливост е Јапонија, која исто така е една од земјите со најголем број на пушачи, во која купувачот мора да има над 20 години за легално да може да купи цигари ( правото на глас во Јапонија се стекнува со наполнување на 20 години). Во 2008 година, Јапонија го спроведе ограничувањето на возраста на лицата кои купуваат цигари од автоматите, со употреба на паметна картичка. Во други земји, како на пример Египет, купувањето и конзумирањето на тутунски производи е дозволено за сите, без разлика на возраста. Во Германија, возраста со која на лицата им е дозволено да купуваат цигари, од 16 години се промени во 18, на 1-ви септември 2007 година. Во САД, некои полициски станици, испраќаат тинејџери под дозволената возраст, во продавници во кои се продаваат цигари. Таму тинејџерите, со својата лична карта пробуваат да купат цигари. Доколку обидот им успее и продавачите им продадат цигари, продавниците добиваат парична казна. Слична практика применува и полицијата во Велика Британија и Република Ирска. == Потрошувачка == Почнувајќи од 2002 година, годишно се прозиведуваат околу 5.5 трилиони цигари, кои ги пушат над 1.1 билион луѓе, или повеќе од една седмина од светската популација. Додека бројот на пушачи се стабилизираше или опаѓаше кај развиените нации, тој продолжува да расте во развиените делови од светот. Бројот на пушачи во САД се намали за половина во периодот од 1965 до 2006 година, симнувајќи се од 42% на 20.8% од возрасните. Во земјите во развој, потрошувачката на цигари се зголемува за 3.4% годишно. == Здравствени проблеми == Никотинот, основната психоактивна хемикалија во цигарите, создава психолошка зависност. Кај бебињата на трудниците-пушачи се појавуваат вродени мани, како и психички и физички пречки во развојот. Во просек секоја испушена цигара го намалува животниот век на пушачот за 11 минути. Скоро една половина од пушачите умираат порано, од болести предизвикани од цигарите и во просек губат по 14 години од животот. Дел од минералниот апатит од Флорида, кој се користи за создавање на фосфат за американските тутунските култури, содржи [[ураниум]], [[радиум]], олово 210 и полониум 210, како и [[радон]]. Радиоактивниот дим од тутунот кој е одгледуван на тој начин, се задржува во белите дробови и ослободува зрачење, дури и ако пушачот престане да пуши. Комбинацијата на канцерогениот катран и зрачењето ја зголемува опасноста од рак во чувствителните органи како што се белите дробови. Доколку пушачот вдишува и азбестни влакна, кои се појавуваат во урбаните и индустриски средини, ризикот од рак е уште поголем. ===Здравствени ризици кај пасивните пушачи=== Чадот од цигарите е исто така познат и како еколошки тутунски чад или пасивен чад. Тој е мешавина од два вида на чад кои потекнуваат од запален тутун. Првиот вид е оној којшто доаѓа од врвот на запалена цигара, луле или пура, а другиот вид е оној којшто го издишува пушачот. Оваа мешавина содржи над 7000 хемикалии, вклучувајќи стотици кои се отровни и околу 70 кои предизвикуваат рак. Чадот кој го внесуваат пушачите во себе содржи поголем број на канцерогени материи отколку оној кој го издишуваат и содржи помали честички, кои полесно се апсорбираат во клетките на телото. Пасивниот чад може да предизвика рак на белите дробови и кај непушачите, како и болести на срцето кај возрсните. Кај деца кои се изложени на пасивен чад, може ненадејно да се појават инфекции на ушите, на дишните патишта, како и напади на астма. Научните докази покажаа дека секое изложување на пасивен чад е опасно. == Пораки за предупредување во кутиите за цигари == Во некои земји кутиите од цигарите содржат пораки за предупредување за здравјето. Најпрво започнала Америка, а потоа следеле и Канада, речиси цела Европа, Австралија, Индија, Хонгконг и Сингапур. Во декември, 2000 година, Канада прва употребила слики во предупредувањата на цигарите. На крајот на декември, истата година, нова регулатива од Отава била да се зголеми големината на предупредувањето и да покрива ¾ од кутијата. Почнувајќи од ноември, 2010 година, 39 земји усвоиле слични закони. Во февруари, 2011 година, канадската влада донела регулатива со која се наложувало кутиите од цигарите да содржат 12 слики, со кои ќе се покријат 75% од надворешноста на кутијата и 8 пораки за предупредување во боја, во внатрешноста на кутијата. Канада е единствената земја во светот во која се поставуваат пораки за предупредување и во внатрешната и на надворешната страна од кутијата. Во април, 2011 година, во Австралија, се донел најстрогиот закон за кутиите од цигарите. Нов Зеланд, Канада и Велика Британија размислувале да ја спроведат иста политика. Сите кутии од цигари морале да бидат со маслинесто зелена основа на предната страна, на која 75% се испишани со пораки за предупредување, а задната страна да е цела со графички предупредувања. Единствените нешта по кои се разликувале видовите цигари едни од други биле името на производителот напишано во стандардна боја, позиција, големина на буквите и стил. Тутунската компанија Филип Морис се заканила дека ќе ја тужи владата на Австралија доколку сè уште ја применува регулативата, затоа што Австралија треба да ги заштити странските инвеститори од дискриминаторен третман. Австралија е првата земја која вовела едноставни кутии за цигари на кои не се појавувало името на производителот. == Забрани за пушење == Владите на многу земји вовеле забрани за пушењето, особено на јавни места. Основната причина за воведувањето на овие забрани се негативните ефекти кои пасивниот чад ги има врз здравјето. Законите се разликуваат во различни земји и области. == Догорче == Вообичаеното име кое се користи за остатокот кој останува од цигарата, откако ќе се испуши, се нарекува догорче. Догорчињата се најчестите отпадоци во светот. Тие се насобираат околу зградите, паркинзите и улиците, од каде што преку канализацијата можат да се пренесат до потоците, реките или плажите. Ова може да претставува опасност за водните екосистеми, како и за животинскиот свет. == Отпадот од цигарите == Филтрите на цигарите се направени од целулозен ацетат и се биолошки разложливи, иако понекогаш, зависно од условите во природната средина, можат да бидат отпорни на разложување. Според тоа, процесот на разложување може да трае од 1 месец до 3 години, а може и да достигне времетраење од 10 до 15 години. Секоја година, 4.5 билиони отпушоци стануваат отпад. Меѓународните служби за чистење на крајбрежните делови, забележале дека отпушоците и цигарите зафаќаат 24.7 % од целиот број на собрани парчиња ѓубре, што изнесува двапати повеќе од која било друга категорија. Отпушоците ги содржат хемикалиите кои ги собираат од цигарите. Токсичноста на догорчињата зависи од марката на цигарите, затоа што различни производители употребуваат различни хемикалии во мешавините од тутун. Откако цигарата ќе се испуши, догорчето задржува некои од хемикалиите, а дел од нив се канцерогени. Некои студии покажаа дека хемикалиите од отпушоците кои се ослободуваат во слатките води, се смртоносни. Целулозниот ацетат и јаглеродните честички кои се вдишуваат низ филтерот од цигарата , можат да предизвикаат оштетување на белите дробови. Догорчињата кои не се добро изгасени, се причина за предизвикување голем број пожари во домовите и во природата, кои предизвикале огромни материјални штети и однеле голем број човечки животи. Владите на многу земји воведоа строги парични казни, за оној којшто ќе фрли отпушок од цигара. Во Вашингтон, казната изнесува 1025 долари. Догорчињата се најчестиот вид на одтпад кој може да се сретне на улиците. Постојат неколку начини со кои може да се намали влијанието кое отпушоците го имаат врз природната средина. Треба да се произведуваат филтри кои се разградуваат биолошки, да се зголемат паричните казни за фрлање на отпушоци, зголемување на достапноста на контејнерите за отпушоци, како и проширување на јавното образование. Дури можеби е можно целосно да се забрани продажбата на цигари со филтри, со оглед на тоа колкава штета предизвикуваат врз природната средина. == Електрични цигари == Електричните цигари се направи кои содржат никотин, но не испуштаат чад. Ефектот кој го имаат овие цигари врз здравјето сè уште сериозно се проучува. Во некои земји, како на пример [[Сингапур]], овие направи се нелегални. Во други земји, на пример [[Канада]] и [[Данска]], треба да се добие дозвола од владата пред да се продаваат овие направи. ==Цигарата како тема во уметноста и во популарната култура== * „Бурбанк со Бедекер: Блајстајн со пура“ (''Burbank with a Baedeker: Bleistein with a Cigar'') — песна на британскиот поет [[Т.С. Елиот]] од 1920 година.<ref>T. S. Eliot, ''Selected Poems''. Harmondsworth, Middlesex: Penguin Books in association with Faber and Faber, 1952, стр. 75-78.</ref> * „Записки по моите цигарени кутии“ — песна на [[Никола Јонков Вапцаров]] од 1930 година.<ref>Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 43.</ref> * „Сто седумдесет и една цигара“ — кус расказ на македонскиот писател [[Драган Георгиевски]] од 2013 година.<ref>Драган Георгиевски, ''Метаморфузија'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Отпушок“ — кус расказ на македонскиот писател [[Златко Ѓелески]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 140-153.</ref> * „Повели, цигара“ (англиски: ''Have a cigar'') — песна на британската [[Панк рок|панк]]-група ''Postmen'' од 1980 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=F-xCqkIy0rQ YouTube, Oi! The Album - FULL ALBUM (пристапено на 24.8.2017)]</ref> * „Уште цигари“ (англиски: ''More Cigarettes'') — песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група ''The Replacements'' од 1981 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=sXjmR60_VcM YouTube, The Replacements - Sorry Ma, Forgot To Take...1981 (Full Album 2002)US (пристапено на 12.6.2017)]</ref> * „Цигари и алкохол“ (англиски: ''Cigarettes & Alcohol'') — песна на британската рок-група ''Oasis'' од 1996 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=UJDK8X5K9mw YouTube, Oasis - Cigarettes & Alcohol (пристапено на 22.5.2017)]</ref> == Поврзано == * [[Список на канцерогени во чадот од цигарите]] * [[Список на земји според потрошувачката на цигари по глава на жител]] == Надворешни врски == {{Commons|Cigarette|Cigarette}} * [http://www.cdc.gov/tobacco/search/index.htm Центар за контрола на болести на САД] - Податоци за пушењето и здравјето * [http://www.globalink.org GLOBALink] * [http://www.srnt.org Друштво за истражување на никотинот и цигарите] * [http://www.library.ucsf.edu/tobacco/bibliography.html Библиографија за историјата на пушењето] * [http://www.la-cigarette.com Цигара] (Француски) == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Цигари]] n4qucu1px7cifq31yjg4rzbg3x9l8ha 4799847 4799846 2022-08-05T22:15:27Z ГП 23995 /* Пораки за предупредување во кутиите за цигари */ wikitext text/x-wiki [[Податотека:Zwei zigaretten.jpg|мини|десно|260п|Две цигари]] '''Цигарата''' претставува мала ролна од тенка хартија, во форма на цилиндaр, во која има завиткано прецизно исечени ливчиња [[тутун]]. Цигарата се пали на едниот крај и почнува да гори; димот се вдишува од другиот крај, кој се држи во или до устата, а понекогаш се користи и држач за цигари (чибук). Современите цигари содржат филтер и се направени од преработен тутун и други адитиви. Поимот цигара се употребува често и се однесува на цигара која содржи тутун, но понекогаш се употребува и за цигари кои содржат други билки, како на пример [[каранфилче]] и [[канабис]]. Цигарата се разликува од [[пура]]та по тоа што е помала, направена е од преработени ливчиња тутун и е завиткана во бела хартија (иако понекогаш хартијата може да е и во друга боја). Пурите најчесто се направени од цели ливчиња тутун. Откако првпат влегле во широка употреба во средината на 19-иот век, размерот на употреба на цигарите постојано варира и значително се менува во текот на историјата. Додека бројот на пушачи се стабилизирал или опаѓал во развиениот свет, тој продолжува да расте кај нациите во равој. == Краток преглед == [[Никотин]]от, основната психоактивна хемикалија во тутунот, според тоа и во цигарите, создава психолошка зависност, но не и физиолошка ( при прекин со консумирање на цигари, не доаѓа до соматски синдром на повлекување во себе, каков што предизвикуваат дрогата или алкохолот). Според статистиките, секоја испушена цигара го намалува животниот век на пушачот за 11 минути. Скоро една половина од пушачите умираат од болести предизвикани од цигарите и во просек губат по 14 години од животот. Кај бебињата на трудниците-пушачи се појавуваат вродени мани, како и психички и физички пречки во развојот. Докажано е дека димот од цигарите е штетен и за пасивните пушачи, па затоа е донесен Закон за забрана на пушење во работни простории и јавни места. Новите истражувања покажаа дека димот од трета рака, оној кој пасивните пушачи го пренесуваат на трето лице, ја зголемува веројатноста за појава на заболувања на белите дробови. Цигарите се најчестиот извор на пожари во приватните домови. Тоа ги натера [[Соединетите Американски Држави]] и [[Европската Унија]] да ја забранат употребата на цигари кои тешко се изгаснуват. == Историја == Најраната форма на цигари, не се разликувала од пурите. Во 9-иот век во [[Средна Америка]], цигарите се употребувале во форма на трски и цевки. [[Маите]], а потоа и [[Ацтеките]], пушеле тутун и разни психоактивни наркотични средства за време на религиозни ритуали, а на керамички гравури и на резби во храмовите се прикажани свештеници и богови кои исто така пушат. До скоро време, цигарите и пурите биле најчестите производи кои се пушеле во [[Мексико]], Средна и [[Јужна Америка]] и на [[Кариби]]те. Во Јужна и Средна Америка, за завиткување на цигарите се користеле разни растенија, во [[Шпанија]] се користела [[пченка]]та, а од 17-иот век, почнала да се употребува тенка хартија. Во 1830 година, цигарите се појавиле во Франција, каде и го добиле името (француски: ''cigarette'') и во 1945 година, францускиот тутунски монопол почнал да ги произведува. Во земјите од англиско говорно подрачје, употребата на тутунот станувала сè помасовна за време на [[Кримската војна]] и по нејзиниот завршеток, кога Британците почнале да ги имитираат своите пријатели Османлиите и руските непријатели, кои го виткале тутунот во парчиња од стари весници, затоа што немале соодветна хартија за цигари. Употребата на цигарите се зголемила и со појавата на соодветен тутун и со развојот на египетската индустрија за извоз на цигари. Во почетокот димот од цигарите не се вдишувал , исто како при пушењето на лулињата и пурите. Кога тутунот станал понежен и покисел, димот од цигарите почнал да се вдишува. Германскиот маршал Молтке (германски: ''Moltke''), забележал дека Отоманите, го вдишувале димот од нивните лулиња. Распространетото пушење на цигари во Западниот свет, претставува голем феномен во 20-иот век. Во почетокот на векот, во САД, годишниот просек изнесувал 54 цигари по човек (помалку од 5% од населението пушело по 100 цигари годишно). Потрошувачката во Америка го достигнала својот максимум во 1965 година, кога годишната потрошувачка изнесувала 4.259 цигари, по човек. Во тоа време околу 50% од машката и 33% од женската популација биле пушачи. До 2000 година, потрошувачката опаднала на 2,092 цигари по човек годишно, што значи дека 33% од мажите и 20% од жените пушеле повеќе од 100 цигари годишно. До 2006 година годишната потрошувачка се смалила на 1.691 цигари по човек, односно, 21% од населениото пушело повеќе од 100 цигари годишно. Германските доктори први ја откриле поврзаноста меѓу пушењето и ракот на белите дробови и тоа довело до основање на првото движење против пушењето во нацистичка [[Германија]]. За време на Првата и [[Втората светска војна]], на војниците им биле делени цигари, а за време на Виетнамската војна, цигарите им биле послужувани заедно со оброците. Во 1975 година, владата на САД престанала да ги дава цигарите како дел од војничките следувања. Во втората половина од 20-иот век, лошиот ефект кој го имаат цигарите врз здравјето бил широко познат, па на кутиите од цигарите биле пишувани предупредувања. Предупредувањата биле распространети, но не и популарни, најмногу поради политичкото влијание кое го имале одгледувачите на тутун. Соединетите Американски Држави, сè уште немаат воведено графички натписи за предупредување на цигарите, за кои се смета дека се поефикасен начин да ѝ се објасни на јавноста опасноста од цигарите. Во [[Канада]], [[Тајланд]], [[Малезија]], [[Индија]], [[Австралија]], [[Бразил]], [[Нов Зеланд]], [[Обединетото Кралство]], [[Франција]], [[Романија]], [[Сингапур]] и [[Турција]], се употребуваат и текстуални и графички предупредувања, визуелни слики со кои се покажува како цигарите го уништуваат човечкото тело. Цигарите значително се сменети од нивниот зачеток. На пример, тенките линии, кои патуваат попречно кон "оската на пушењето", се наизменични парчиња од тенка и дебела хартија, која овозможува побрзо горење на цигарата кога димот се вовлекува и нејзино побавно горење кога мирува. Синтетичките филтри отстрануваат мал дел од катранот, пред тој да стигне до пушачот. Не сите цигари се направени од хартија, некои се од пластика или од гума. == Производство == Модерно изработените цигари се навидум едноставни производи, кои се составени главно од мешавина на тутун, хартија, лепак, кој го поврзува надворешниот слој хартија и целулозен филтер. Цигарите се наместени праволиниски во кутијата. Големо внимание се посветува на создавањето на секоја посебна цигара, особено на мешавината на тутун, која може да содржи над 600 состојки, од кои повеќето му даваат вкус на тутунот. Главната состојка, со која цигарите предизвикуваат зависност, е преработениот тутун, кој содржи адитиви кои го прават никотинот лесно испарлив, кога цигарата е запалена. === Хартија === Хартијата во која се витка тутунот, може да се разликува во порозноста, со што се овозможува вентилација на жарта, или може да содржи материјали кои го контролираат степенот на горење на цигарата и постојаноста на создадената пепел. Хартијата која го обложува филтерот го заштитува од плунката и го контролира горењето на цигарата, како и пренесувањето на димот, со помош на една или две низи од мали, ласерски издупчени воздушни дупки. Според Сајмон Чепмен (англиски: ''Simon Chapman''), професор по здравство на Универзитетот во Сиднеј, потикнувачите на процесот на горење на цигарата, кои се наоѓаат во хартијата, се причина за голем број пожари и нивното отстранување би било едноставен и ефикасен начин да се намали запаливоста на цигарите. Уште во осумдесеттите години, истакнати производители на цигари како што се Филип Морис (англиски: ''Philip Morris'') и Р. Џ. Рејнолдс (англиски: ''R. J. Reynolds''), создале потешко запаливи цигари, но не ги пуштиле во продажба. Запаливоста на хартијата од цигарите се регулира преку додавањето на различни видови на микро кристална целулоза во неа. Хартијата од цигарите е специјално конструирана со создавање на групи со различна порозност, со цел да се добијат безбедни цигари. Овие цигари горат побавно кога не се пушат и со тоа се овозможува сами да се изгасат. Безбедната хартија се добива со механичко менување на поставувањето на смесата. Њујорк била првата држава од САД која наредила сите цигари кои се произведуваат и продаваат да го исполнуваат стандардот за безбедност. Истото го сторила и Канада. === Мешавина од тутун === Процесот на мешање му дава постојан вкус на крајниот производ, кој е збир од повеќе видови тутун кои се одгледувани во различни подрачја и може да го сменат својот вкус со текот на годините, поради различни услови во животната средина. Во модерните цигари, кои се произведени по педесеттите години и се состојат главно од исечени ливчиња тутун, се употребува значително големо количество на обработени нуспроизводи во мешавината. Секоја мешавина на тутун во цигарата, најчесто се состои од листови од светлолисен тутун исушен на пламеник, берлеј и ориентален тутун. Листовите се одбираат, обработуваат и одлежуваат, пред да се помешаат и наполнат во цигарата. При обработката на светлолисниот тутун и берлејот, се добиваат неколку нуспроизводи како на пример дршките од листовите, тутунов прав и парчиња од листовите на тутунот. За да се подобри економичноста при произведувањето на цигари, овие нуспроизводи одделно се преработуваат во облик во кој подоцна повторно ќе може да се додаде во мешавината од тутун, без да го променат квалитетот на цигарата. Во последниве години произведувачите сакаат да постигнат максимална заработка и во мешавината од тутун ги употребуваат не само листовите тутун, туку и рециклираниот отпад од тутунот и стеблата од растенијата. Стеблото се крши и се сече за да наликува на лист, пред да се измеша заедно со исечените листови. Според податоците на [[Светската здравствена организација]] (англиски: ''World Health Organization''), количината на тутун која се употребува за да се направат 1000 цигари во 1960 година изнесувала 1.03 килограми, а во 1999 година 0.41 килограми. Овој пад во количината на тутун е настанат како резултат на употребата на преработен тутун и адитиви. === Адитиви === Според рецептот, оформената комбинација од светлолисен тутун, берлеј и ориентален тутун се меша со навлажувачи, на пример пропилен гликол или глицерол, како и со производи со вкус и засилувачи, како состојки од какао, шеќерна репка, екстракт од тутун и различни видови на шеќери. Потоа, во мешавината од тутун се додава вкус или арома на парфем, кои ја подобруваат постојаноста на вкусот на цигарите кои се поврзуваат со одредена марка. Додадените ароми го заменуваат вкусот кој е изгубен за време на процесот на наводнување и сушење на тутунот. На крај, со оваа мешавина од тутун се полнат цигарите и се пакуваат. Пет големи американски компании за цигари, направиле список од 599 адитиви кои се додаваат во цигарите. Во април, 1994 година, овој список го одобрил Одделот за здравство и социјални услуги. Ниту еден од овие адитиви не се наведуваат во списокот на состојки, на кутијата од цигарите. Хемикалии се додаваат поради органолептични причини, а многу од нив ги зголемуваат својствата на цигарите кои предизвикуваат зависност, особено кога согоруваат. Една од хемикалиите на списокот е [[амонијак]]от. Тој овозможува врзаните молекули од никотин во цигарите да се претворат во слободни молекули од никотин. Овој процес го зголемува ефектот на никотинот врз пушачот. == Оданочување == Цигарите се важен извор на даночни приходи во многу земји. Овој факт претставувал пречка за здравствените групи кои барале начин да ги одвратат луѓето од пушењето, додека владите барале да се зголемат даночните приходи од продажбата на цигари. Некои земји ги претвориле цигарите во државни монополи, што имало силен ефект врз однесувањето на владините претставници кои работеле надвор од министерствата за здравство. Во САД цигарите со оданочуваат во голем дел, но државите сами ја одредуваат даночната стапка. Генерално, државите што се потпираат на производство на тутун како стратешки земјоделски производ, настојуваат да ги оданочуваат цигарите со помала стапка. Се покажало дека со зголемувањето на цената на цигарите, се намалува бројот на пушачите. Со зголемување на цената на цигарите за 10%, се намалува бројот на младите пушачи за 7% и вкупната потрошувачка на цигари за 4%. Така, зголемените даноци на цигари се предложени како средство за намалување на употребата на цигари. Заедно со федералниот данок на цигари, целосниот данок на цигари се движи од 1.18 долари од кутија во [[Мисури]], до 6.86 долари од кутија во [[Њујорк]]. Во [[Велика Британија]], поради зголемените даноци, нелегално се увезуваат цигари, или пак луѓето ги купуваат оние кои се нелегално узвезени. Во некои земји, една нелегално увезена кутија цигари чини двојно помалку од легално увезените цигари. Илегaлните увозници заработуваат многу со тоа што ги продаваат цигарите по значително пониска цена. Просечната цена на кутија која содржи 20 цигари изнесува меѓу 5 и 6 фунти, додека нелегално увезените цигари се продаваат за помалку од 3 фунти. == Продажба == === Рекламирање на цигарите === Пред Втората светска војна, голем број произведувачи, со секоја кутија цигари делеле колекционерски картички. Оваа практика се прекинала за време на војната, со цел да се заштеди хартија и никогаш повеќе не била воведена. Сепак, американската компанија за цигари ''Natural American Spirit'' до 2003 година продавала цигари во кои имало картички на кои имало нацртано загрозени видови животни. На 1 април 1970 година, американскиот претседател [[Ричард Никсон]] (англиски: ''Richard Nixon'') го потпишал Законот за пушење цигари и јавно здравје, забранувајќи рекламирање на цигари на телевизија во Соединетите Американски Држави, кој почнал да се применува на 2 јануари 1971 година. Сепак, некои тутунски компании се обиделе да ја избегнат забраната и рекламирале нови брендови на цигари, таканаречени "мали цигари". Едни од нив биле цигарите Тихуана Смолс (англсики: Тijuana smalls) , коишто се појавиле речиси веднаш откако забраната почнала да делува. Зимата 1973-1974 година, на пазарот се појавиле цигарите Беквудс (англиски: Backwoods). Слоганот за нивната реклама гласел: „Како може нешто што изгледа толку диво, да има толку нежен вкус.“ Голем број на слогани се користеле за потпомагање на производството на цигари. Ваквите слогани направиле пушењето на цигари да изгледа „кул“ и модерно и ја зголемиле потрошувачката на цигари. Во многу делови од светот рекламирањето и спонзорствата на цигари биле забранети. Забраната за рекламирање на цигарите во ЕУ во 2005 година, го натерало раководството на Формула 1 да бара трките да се возат во области во кои е дозволено тимовите спонзорирани од тутунски компании да се рекламираат на автомобилите. Од 2007 година, единствено Скудерија Ферари (''Scuderia Ferrari'') го задржала спонзорството од страна на тутунска компанија и ја продолжила својата соработка со Марлборо (англиски: ''Marlboro'' ) до 2011 година. Во САД, построгите забрани почнале да даваат ефект во 2010 година. Во рамките на некои јурисдикции, како на пример во канадските покраини [[Британска Колумбија]] (англиски: ''British Columbia''), [[Саскачеван]] (англиски: ''Saskatchewan'' ) и [[Алберта]] (англиски: Alberta ), изложувањето на цигари во продавниците на мало е забрането, доколку лица под дозволената возраст за консумирање на цигари имаат пристап до работните простории. Во [[Онтарио]] (англиски: ''Ontario'' ), Манитоба (англиски: ''Manitoba'' ), [[Њуфаундленд и Лабрадор]] (англиски: ''Newfoundland and Labrador''), [[Австралиска престолнинска територија]] (англиски:''Australian Capital Territory'') и [[Квебек]] (француски: ''Québec'' ), од 2010 година изложувањето на цигари е забрането, без разлика на возраста. Забраната исто така важи и за пури и лулиња со [[марихуана]]. === Ограничувања во купувањето === Од 1 април, 1998 година, продажбата на цигари и други тутунски прозиводи се забранила со закон за лица под дозволената возраст во сите земји од САД. Во [[Алабама]] (англиски: ''Alabama'' ), [[Алјаска]] (англиски: ''Alaska'' ), [[Њу Џерси]] (англиски: ''New Jersey''), [[Јута]] (англиски: ''Utah'' ), како и во њуоршките окрузи [[Насау]] (англиски: ''Nassau'' ), Сафолк (англиски: ''Suffolk'' ) и [[Онондага]] (англиски: ''Onondaga'' ), цигари можат да купат лица кои имаат над 19 години. Посакуваниот ефект е да се спречат повозрасните средношколци да им купуваат цигари на своите помлади врсници. Од 2004 законот бил ставен на гласање и во други земји. Во [[Масачусетс]] (англиски: ''Massachusetts'' ) на родителите и старателите им е дозволено да им даваат цигари на малолетни лица, но продажбата на цигари на малолетници е забранета. Слични закони постојат и во други земји. Во голем дел од покраините во Канада, лицата мора да имаат над 19 години доколку сакаат да купат цигари ( освен во Квебек , каде што дозволента возраст е над 18 години. Сепак, минималната возраст се однесува на купувањето на цигарите, а не на нивното консумирање. Во Алберта, важи закон со кој се забранува употреба и поседување на какви било тутунски прозиводи на лица под 18 години. Доколку се прекрши законот, казната изнесува 100 долари. Во сите делови на Австралија, Нов Зеланд, Полска и Пакистан, има забрана за продавање на тутунски производи на лица под 18 години. Од 1 октомври 2007 година, во три од четирите земји кои се дел од Обединетото Кралство ( Англија, Велс и Шкотска), на трговците на мало им било забрането да продаваат тутун во која било форма, на лица под 18 години. Исто така нелегално било да се продаваат запалки, хартија за завиткување тутун и секакви прозиводи кои се поврзани со тутун на лица под 18 години. За лицата под 18 години било легално купувањето и пушењето на цигари, исто како што претходно било за лицата под 16 години. Законот го прекршувал само оној којшто им ги продавал. Промената на возраста од 16 во 18 години, на лицата на кои им е дозволено да купат цигари, во [[Северна Ирска]] стапила во сила на 1 септември, 2008 година. Во Ирска, од 31 мај, 2007 година, почнала да важи забраната за продажба на слатки производи кои наликувале на цигари, во обид да се намали бројот на малолетни лица кои консумираат цигари. Одделот за здравство на Обединетото Кралство планира да го следи примерот на Ирска со забраната за продажбата на слатки производи слични на цигари. Во најголем број земји, возраста која лицата треба да ја имаат за легално да можат да купат цигари или какви било тутунски прозиводи, изнесува 18 години. Исклучоци се Австрија, Белгија, Данска, Португалија, Холандија и Гибралтар, каде што таа возраст изнесува 16 години. Од 1 јануари, 2007 година, сите автомати за цигари на јавни места во Германија функционираа со внесување на дебитна картичка, за да може да се провери возраста на купувачот. Во Турција, која е земја со најголем број на пушачи, возраста со која легално е дозволено купувањето на цигари изнесува 18 години. Друга занимливост е Јапонија, која исто така е една од земјите со најголем број на пушачи, во која купувачот мора да има над 20 години за легално да може да купи цигари ( правото на глас во Јапонија се стекнува со наполнување на 20 години). Во 2008 година, Јапонија го спроведе ограничувањето на возраста на лицата кои купуваат цигари од автоматите, со употреба на паметна картичка. Во други земји, како на пример Египет, купувањето и конзумирањето на тутунски производи е дозволено за сите, без разлика на возраста. Во Германија, возраста со која на лицата им е дозволено да купуваат цигари, од 16 години се промени во 18, на 1-ви септември 2007 година. Во САД, некои полициски станици, испраќаат тинејџери под дозволената возраст, во продавници во кои се продаваат цигари. Таму тинејџерите, со својата лична карта пробуваат да купат цигари. Доколку обидот им успее и продавачите им продадат цигари, продавниците добиваат парична казна. Слична практика применува и полицијата во Велика Британија и Република Ирска. == Потрошувачка == Почнувајќи од 2002 година, годишно се прозиведуваат околу 5.5 трилиони цигари, кои ги пушат над 1.1 билион луѓе, или повеќе од една седмина од светската популација. Додека бројот на пушачи се стабилизираше или опаѓаше кај развиените нации, тој продолжува да расте во развиените делови од светот. Бројот на пушачи во САД се намали за половина во периодот од 1965 до 2006 година, симнувајќи се од 42% на 20.8% од возрасните. Во земјите во развој, потрошувачката на цигари се зголемува за 3.4% годишно. == Здравствени проблеми == Никотинот, основната психоактивна хемикалија во цигарите, создава психолошка зависност. Кај бебињата на трудниците-пушачи се појавуваат вродени мани, како и психички и физички пречки во развојот. Во просек секоја испушена цигара го намалува животниот век на пушачот за 11 минути. Скоро една половина од пушачите умираат порано, од болести предизвикани од цигарите и во просек губат по 14 години од животот. Дел од минералниот апатит од Флорида, кој се користи за создавање на фосфат за американските тутунските култури, содржи [[ураниум]], [[радиум]], олово 210 и полониум 210, како и [[радон]]. Радиоактивниот дим од тутунот кој е одгледуван на тој начин, се задржува во белите дробови и ослободува зрачење, дури и ако пушачот престане да пуши. Комбинацијата на канцерогениот катран и зрачењето ја зголемува опасноста од рак во чувствителните органи како што се белите дробови. Доколку пушачот вдишува и азбестни влакна, кои се појавуваат во урбаните и индустриски средини, ризикот од рак е уште поголем. ===Здравствени ризици кај пасивните пушачи=== Чадот од цигарите е исто така познат и како еколошки тутунски чад или пасивен чад. Тој е мешавина од два вида на чад кои потекнуваат од запален тутун. Првиот вид е оној којшто доаѓа од врвот на запалена цигара, луле или пура, а другиот вид е оној којшто го издишува пушачот. Оваа мешавина содржи над 7000 хемикалии, вклучувајќи стотици кои се отровни и околу 70 кои предизвикуваат рак. Чадот кој го внесуваат пушачите во себе содржи поголем број на канцерогени материи отколку оној кој го издишуваат и содржи помали честички, кои полесно се апсорбираат во клетките на телото. Пасивниот чад може да предизвика рак на белите дробови и кај непушачите, како и болести на срцето кај возрсните. Кај деца кои се изложени на пасивен чад, може ненадејно да се појават инфекции на ушите, на дишните патишта, како и напади на астма. Научните докази покажаа дека секое изложување на пасивен чад е опасно. === Пораки за предупредување во кутиите за цигари === Во некои земји кутиите од цигарите содржат пораки за предупредување за здравјето. Најпрво започнале САД, а потоа следеле и Канада, речиси цела Европа, Австралија, Индија, Хонгконг и Сингапур. Во декември, 2000 година, Канада прва употребила слики во предупредувањата на цигарите, а подоцна донела регулатива да се зголеми големината на предупредувањето и да покрива ¾ од кутијата. Почнувајќи од ноември, 2010 година, 39 земји усвоиле слични закони. Во февруари, 2011 година, канадската влада донела регулатива со која се наложувало кутиите од цигарите да содржат 12 слики, со кои ќе се покријат 75% од надворешноста на кутијата и 8 пораки за предупредување во боја, во внатрешноста на кутијата. Канада е единствената земја во светот во која се поставуваат пораки за предупредување и во внатрешната и на надворешната страна од кутијата. Во април, 2011 година, во Австралија, се донел најстрогиот закон за кутиите од цигарите. Нов Зеланд, Канада и Велика Британија размислувале да ја спроведат иста политика. Сите кутии од цигари морале да бидат со маслинесто зелена основа на предната страна, на која 75% се испишани со пораки за предупредување, а задната страна да е цела со графички предупредувања. Единствените нешта по кои се разликувале видовите цигари едни од други биле името на производителот напишано во стандардна боја, позиција, големина на буквите и стил. Тутунската компанија [[Филип Морис]] се заканила дека ќе ја тужи владата на Австралија доколку сè уште ја применува регулативата, затоа што Австралија треба да ги заштити странските инвеститори од дискриминаторен третман. Австралија е првата земја која вовела едноставни кутии за цигари на кои не се појавувало името на производителот. == Забрани за пушење == Владите на многу земји вовеле забрани за пушењето, особено на јавни места. Основната причина за воведувањето на овие забрани се негативните ефекти кои пасивниот чад ги има врз здравјето. Законите се разликуваат во различни земји и области. == Догорче == Вообичаеното име кое се користи за остатокот кој останува од цигарата, откако ќе се испуши, се нарекува догорче. Догорчињата се најчестите отпадоци во светот. Тие се насобираат околу зградите, паркинзите и улиците, од каде што преку канализацијата можат да се пренесат до потоците, реките или плажите. Ова може да претставува опасност за водните екосистеми, како и за животинскиот свет. == Отпадот од цигарите == Филтрите на цигарите се направени од целулозен ацетат и се биолошки разложливи, иако понекогаш, зависно од условите во природната средина, можат да бидат отпорни на разложување. Според тоа, процесот на разложување може да трае од 1 месец до 3 години, а може и да достигне времетраење од 10 до 15 години. Секоја година, 4.5 билиони отпушоци стануваат отпад. Меѓународните служби за чистење на крајбрежните делови, забележале дека отпушоците и цигарите зафаќаат 24.7 % од целиот број на собрани парчиња ѓубре, што изнесува двапати повеќе од која било друга категорија. Отпушоците ги содржат хемикалиите кои ги собираат од цигарите. Токсичноста на догорчињата зависи од марката на цигарите, затоа што различни производители употребуваат различни хемикалии во мешавините од тутун. Откако цигарата ќе се испуши, догорчето задржува некои од хемикалиите, а дел од нив се канцерогени. Некои студии покажаа дека хемикалиите од отпушоците кои се ослободуваат во слатките води, се смртоносни. Целулозниот ацетат и јаглеродните честички кои се вдишуваат низ филтерот од цигарата , можат да предизвикаат оштетување на белите дробови. Догорчињата кои не се добро изгасени, се причина за предизвикување голем број пожари во домовите и во природата, кои предизвикале огромни материјални штети и однеле голем број човечки животи. Владите на многу земји воведоа строги парични казни, за оној којшто ќе фрли отпушок од цигара. Во Вашингтон, казната изнесува 1025 долари. Догорчињата се најчестиот вид на одтпад кој може да се сретне на улиците. Постојат неколку начини со кои може да се намали влијанието кое отпушоците го имаат врз природната средина. Треба да се произведуваат филтри кои се разградуваат биолошки, да се зголемат паричните казни за фрлање на отпушоци, зголемување на достапноста на контејнерите за отпушоци, како и проширување на јавното образование. Дури можеби е можно целосно да се забрани продажбата на цигари со филтри, со оглед на тоа колкава штета предизвикуваат врз природната средина. == Електрични цигари == Електричните цигари се направи кои содржат никотин, но не испуштаат чад. Ефектот кој го имаат овие цигари врз здравјето сè уште сериозно се проучува. Во некои земји, како на пример [[Сингапур]], овие направи се нелегални. Во други земји, на пример [[Канада]] и [[Данска]], треба да се добие дозвола од владата пред да се продаваат овие направи. ==Цигарата како тема во уметноста и во популарната култура== * „Бурбанк со Бедекер: Блајстајн со пура“ (''Burbank with a Baedeker: Bleistein with a Cigar'') — песна на британскиот поет [[Т.С. Елиот]] од 1920 година.<ref>T. S. Eliot, ''Selected Poems''. Harmondsworth, Middlesex: Penguin Books in association with Faber and Faber, 1952, стр. 75-78.</ref> * „Записки по моите цигарени кутии“ — песна на [[Никола Јонков Вапцаров]] од 1930 година.<ref>Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 43.</ref> * „Сто седумдесет и една цигара“ — кус расказ на македонскиот писател [[Драган Георгиевски]] од 2013 година.<ref>Драган Георгиевски, ''Метаморфузија'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Отпушок“ — кус расказ на македонскиот писател [[Златко Ѓелески]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 140-153.</ref> * „Повели, цигара“ (англиски: ''Have a cigar'') — песна на британската [[Панк рок|панк]]-група ''Postmen'' од 1980 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=F-xCqkIy0rQ YouTube, Oi! The Album - FULL ALBUM (пристапено на 24.8.2017)]</ref> * „Уште цигари“ (англиски: ''More Cigarettes'') — песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група ''The Replacements'' од 1981 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=sXjmR60_VcM YouTube, The Replacements - Sorry Ma, Forgot To Take...1981 (Full Album 2002)US (пристапено на 12.6.2017)]</ref> * „Цигари и алкохол“ (англиски: ''Cigarettes & Alcohol'') — песна на британската рок-група ''Oasis'' од 1996 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=UJDK8X5K9mw YouTube, Oasis - Cigarettes & Alcohol (пристапено на 22.5.2017)]</ref> == Поврзано == * [[Список на канцерогени во чадот од цигарите]] * [[Список на земји според потрошувачката на цигари по глава на жител]] == Надворешни врски == {{Commons|Cigarette|Cigarette}} * [http://www.cdc.gov/tobacco/search/index.htm Центар за контрола на болести на САД] - Податоци за пушењето и здравјето * [http://www.globalink.org GLOBALink] * [http://www.srnt.org Друштво за истражување на никотинот и цигарите] * [http://www.library.ucsf.edu/tobacco/bibliography.html Библиографија за историјата на пушењето] * [http://www.la-cigarette.com Цигара] (Француски) == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Цигари]] deogjgs6f1g1oyy1rcv2p3bdgrrg6ai 4799848 4799847 2022-08-05T22:15:55Z ГП 23995 /* Цигарата како тема во уметноста и во популарната култура */ wikitext text/x-wiki [[Податотека:Zwei zigaretten.jpg|мини|десно|260п|Две цигари]] '''Цигарата''' претставува мала ролна од тенка хартија, во форма на цилиндaр, во која има завиткано прецизно исечени ливчиња [[тутун]]. Цигарата се пали на едниот крај и почнува да гори; димот се вдишува од другиот крај, кој се држи во или до устата, а понекогаш се користи и држач за цигари (чибук). Современите цигари содржат филтер и се направени од преработен тутун и други адитиви. Поимот цигара се употребува често и се однесува на цигара која содржи тутун, но понекогаш се употребува и за цигари кои содржат други билки, како на пример [[каранфилче]] и [[канабис]]. Цигарата се разликува од [[пура]]та по тоа што е помала, направена е од преработени ливчиња тутун и е завиткана во бела хартија (иако понекогаш хартијата може да е и во друга боја). Пурите најчесто се направени од цели ливчиња тутун. Откако првпат влегле во широка употреба во средината на 19-иот век, размерот на употреба на цигарите постојано варира и значително се менува во текот на историјата. Додека бројот на пушачи се стабилизирал или опаѓал во развиениот свет, тој продолжува да расте кај нациите во равој. == Краток преглед == [[Никотин]]от, основната психоактивна хемикалија во тутунот, според тоа и во цигарите, создава психолошка зависност, но не и физиолошка ( при прекин со консумирање на цигари, не доаѓа до соматски синдром на повлекување во себе, каков што предизвикуваат дрогата или алкохолот). Според статистиките, секоја испушена цигара го намалува животниот век на пушачот за 11 минути. Скоро една половина од пушачите умираат од болести предизвикани од цигарите и во просек губат по 14 години од животот. Кај бебињата на трудниците-пушачи се појавуваат вродени мани, како и психички и физички пречки во развојот. Докажано е дека димот од цигарите е штетен и за пасивните пушачи, па затоа е донесен Закон за забрана на пушење во работни простории и јавни места. Новите истражувања покажаа дека димот од трета рака, оној кој пасивните пушачи го пренесуваат на трето лице, ја зголемува веројатноста за појава на заболувања на белите дробови. Цигарите се најчестиот извор на пожари во приватните домови. Тоа ги натера [[Соединетите Американски Држави]] и [[Европската Унија]] да ја забранат употребата на цигари кои тешко се изгаснуват. == Историја == Најраната форма на цигари, не се разликувала од пурите. Во 9-иот век во [[Средна Америка]], цигарите се употребувале во форма на трски и цевки. [[Маите]], а потоа и [[Ацтеките]], пушеле тутун и разни психоактивни наркотични средства за време на религиозни ритуали, а на керамички гравури и на резби во храмовите се прикажани свештеници и богови кои исто така пушат. До скоро време, цигарите и пурите биле најчестите производи кои се пушеле во [[Мексико]], Средна и [[Јужна Америка]] и на [[Кариби]]те. Во Јужна и Средна Америка, за завиткување на цигарите се користеле разни растенија, во [[Шпанија]] се користела [[пченка]]та, а од 17-иот век, почнала да се употребува тенка хартија. Во 1830 година, цигарите се појавиле во Франција, каде и го добиле името (француски: ''cigarette'') и во 1945 година, францускиот тутунски монопол почнал да ги произведува. Во земјите од англиско говорно подрачје, употребата на тутунот станувала сè помасовна за време на [[Кримската војна]] и по нејзиниот завршеток, кога Британците почнале да ги имитираат своите пријатели Османлиите и руските непријатели, кои го виткале тутунот во парчиња од стари весници, затоа што немале соодветна хартија за цигари. Употребата на цигарите се зголемила и со појавата на соодветен тутун и со развојот на египетската индустрија за извоз на цигари. Во почетокот димот од цигарите не се вдишувал , исто како при пушењето на лулињата и пурите. Кога тутунот станал понежен и покисел, димот од цигарите почнал да се вдишува. Германскиот маршал Молтке (германски: ''Moltke''), забележал дека Отоманите, го вдишувале димот од нивните лулиња. Распространетото пушење на цигари во Западниот свет, претставува голем феномен во 20-иот век. Во почетокот на векот, во САД, годишниот просек изнесувал 54 цигари по човек (помалку од 5% од населението пушело по 100 цигари годишно). Потрошувачката во Америка го достигнала својот максимум во 1965 година, кога годишната потрошувачка изнесувала 4.259 цигари, по човек. Во тоа време околу 50% од машката и 33% од женската популација биле пушачи. До 2000 година, потрошувачката опаднала на 2,092 цигари по човек годишно, што значи дека 33% од мажите и 20% од жените пушеле повеќе од 100 цигари годишно. До 2006 година годишната потрошувачка се смалила на 1.691 цигари по човек, односно, 21% од населениото пушело повеќе од 100 цигари годишно. Германските доктори први ја откриле поврзаноста меѓу пушењето и ракот на белите дробови и тоа довело до основање на првото движење против пушењето во нацистичка [[Германија]]. За време на Првата и [[Втората светска војна]], на војниците им биле делени цигари, а за време на Виетнамската војна, цигарите им биле послужувани заедно со оброците. Во 1975 година, владата на САД престанала да ги дава цигарите како дел од војничките следувања. Во втората половина од 20-иот век, лошиот ефект кој го имаат цигарите врз здравјето бил широко познат, па на кутиите од цигарите биле пишувани предупредувања. Предупредувањата биле распространети, но не и популарни, најмногу поради политичкото влијание кое го имале одгледувачите на тутун. Соединетите Американски Држави, сè уште немаат воведено графички натписи за предупредување на цигарите, за кои се смета дека се поефикасен начин да ѝ се објасни на јавноста опасноста од цигарите. Во [[Канада]], [[Тајланд]], [[Малезија]], [[Индија]], [[Австралија]], [[Бразил]], [[Нов Зеланд]], [[Обединетото Кралство]], [[Франција]], [[Романија]], [[Сингапур]] и [[Турција]], се употребуваат и текстуални и графички предупредувања, визуелни слики со кои се покажува како цигарите го уништуваат човечкото тело. Цигарите значително се сменети од нивниот зачеток. На пример, тенките линии, кои патуваат попречно кон "оската на пушењето", се наизменични парчиња од тенка и дебела хартија, која овозможува побрзо горење на цигарата кога димот се вовлекува и нејзино побавно горење кога мирува. Синтетичките филтри отстрануваат мал дел од катранот, пред тој да стигне до пушачот. Не сите цигари се направени од хартија, некои се од пластика или од гума. == Производство == Модерно изработените цигари се навидум едноставни производи, кои се составени главно од мешавина на тутун, хартија, лепак, кој го поврзува надворешниот слој хартија и целулозен филтер. Цигарите се наместени праволиниски во кутијата. Големо внимание се посветува на создавањето на секоја посебна цигара, особено на мешавината на тутун, која може да содржи над 600 состојки, од кои повеќето му даваат вкус на тутунот. Главната состојка, со која цигарите предизвикуваат зависност, е преработениот тутун, кој содржи адитиви кои го прават никотинот лесно испарлив, кога цигарата е запалена. === Хартија === Хартијата во која се витка тутунот, може да се разликува во порозноста, со што се овозможува вентилација на жарта, или може да содржи материјали кои го контролираат степенот на горење на цигарата и постојаноста на создадената пепел. Хартијата која го обложува филтерот го заштитува од плунката и го контролира горењето на цигарата, како и пренесувањето на димот, со помош на една или две низи од мали, ласерски издупчени воздушни дупки. Според Сајмон Чепмен (англиски: ''Simon Chapman''), професор по здравство на Универзитетот во Сиднеј, потикнувачите на процесот на горење на цигарата, кои се наоѓаат во хартијата, се причина за голем број пожари и нивното отстранување би било едноставен и ефикасен начин да се намали запаливоста на цигарите. Уште во осумдесеттите години, истакнати производители на цигари како што се Филип Морис (англиски: ''Philip Morris'') и Р. Џ. Рејнолдс (англиски: ''R. J. Reynolds''), создале потешко запаливи цигари, но не ги пуштиле во продажба. Запаливоста на хартијата од цигарите се регулира преку додавањето на различни видови на микро кристална целулоза во неа. Хартијата од цигарите е специјално конструирана со создавање на групи со различна порозност, со цел да се добијат безбедни цигари. Овие цигари горат побавно кога не се пушат и со тоа се овозможува сами да се изгасат. Безбедната хартија се добива со механичко менување на поставувањето на смесата. Њујорк била првата држава од САД која наредила сите цигари кои се произведуваат и продаваат да го исполнуваат стандардот за безбедност. Истото го сторила и Канада. === Мешавина од тутун === Процесот на мешање му дава постојан вкус на крајниот производ, кој е збир од повеќе видови тутун кои се одгледувани во различни подрачја и може да го сменат својот вкус со текот на годините, поради различни услови во животната средина. Во модерните цигари, кои се произведени по педесеттите години и се состојат главно од исечени ливчиња тутун, се употребува значително големо количество на обработени нуспроизводи во мешавината. Секоја мешавина на тутун во цигарата, најчесто се состои од листови од светлолисен тутун исушен на пламеник, берлеј и ориентален тутун. Листовите се одбираат, обработуваат и одлежуваат, пред да се помешаат и наполнат во цигарата. При обработката на светлолисниот тутун и берлејот, се добиваат неколку нуспроизводи како на пример дршките од листовите, тутунов прав и парчиња од листовите на тутунот. За да се подобри економичноста при произведувањето на цигари, овие нуспроизводи одделно се преработуваат во облик во кој подоцна повторно ќе може да се додаде во мешавината од тутун, без да го променат квалитетот на цигарата. Во последниве години произведувачите сакаат да постигнат максимална заработка и во мешавината од тутун ги употребуваат не само листовите тутун, туку и рециклираниот отпад од тутунот и стеблата од растенијата. Стеблото се крши и се сече за да наликува на лист, пред да се измеша заедно со исечените листови. Според податоците на [[Светската здравствена организација]] (англиски: ''World Health Organization''), количината на тутун која се употребува за да се направат 1000 цигари во 1960 година изнесувала 1.03 килограми, а во 1999 година 0.41 килограми. Овој пад во количината на тутун е настанат како резултат на употребата на преработен тутун и адитиви. === Адитиви === Според рецептот, оформената комбинација од светлолисен тутун, берлеј и ориентален тутун се меша со навлажувачи, на пример пропилен гликол или глицерол, како и со производи со вкус и засилувачи, како состојки од какао, шеќерна репка, екстракт од тутун и различни видови на шеќери. Потоа, во мешавината од тутун се додава вкус или арома на парфем, кои ја подобруваат постојаноста на вкусот на цигарите кои се поврзуваат со одредена марка. Додадените ароми го заменуваат вкусот кој е изгубен за време на процесот на наводнување и сушење на тутунот. На крај, со оваа мешавина од тутун се полнат цигарите и се пакуваат. Пет големи американски компании за цигари, направиле список од 599 адитиви кои се додаваат во цигарите. Во април, 1994 година, овој список го одобрил Одделот за здравство и социјални услуги. Ниту еден од овие адитиви не се наведуваат во списокот на состојки, на кутијата од цигарите. Хемикалии се додаваат поради органолептични причини, а многу од нив ги зголемуваат својствата на цигарите кои предизвикуваат зависност, особено кога согоруваат. Една од хемикалиите на списокот е [[амонијак]]от. Тој овозможува врзаните молекули од никотин во цигарите да се претворат во слободни молекули од никотин. Овој процес го зголемува ефектот на никотинот врз пушачот. == Оданочување == Цигарите се важен извор на даночни приходи во многу земји. Овој факт претставувал пречка за здравствените групи кои барале начин да ги одвратат луѓето од пушењето, додека владите барале да се зголемат даночните приходи од продажбата на цигари. Некои земји ги претвориле цигарите во државни монополи, што имало силен ефект врз однесувањето на владините претставници кои работеле надвор од министерствата за здравство. Во САД цигарите со оданочуваат во голем дел, но државите сами ја одредуваат даночната стапка. Генерално, државите што се потпираат на производство на тутун како стратешки земјоделски производ, настојуваат да ги оданочуваат цигарите со помала стапка. Се покажало дека со зголемувањето на цената на цигарите, се намалува бројот на пушачите. Со зголемување на цената на цигарите за 10%, се намалува бројот на младите пушачи за 7% и вкупната потрошувачка на цигари за 4%. Така, зголемените даноци на цигари се предложени како средство за намалување на употребата на цигари. Заедно со федералниот данок на цигари, целосниот данок на цигари се движи од 1.18 долари од кутија во [[Мисури]], до 6.86 долари од кутија во [[Њујорк]]. Во [[Велика Британија]], поради зголемените даноци, нелегално се увезуваат цигари, или пак луѓето ги купуваат оние кои се нелегално узвезени. Во некои земји, една нелегално увезена кутија цигари чини двојно помалку од легално увезените цигари. Илегaлните увозници заработуваат многу со тоа што ги продаваат цигарите по значително пониска цена. Просечната цена на кутија која содржи 20 цигари изнесува меѓу 5 и 6 фунти, додека нелегално увезените цигари се продаваат за помалку од 3 фунти. == Продажба == === Рекламирање на цигарите === Пред Втората светска војна, голем број произведувачи, со секоја кутија цигари делеле колекционерски картички. Оваа практика се прекинала за време на војната, со цел да се заштеди хартија и никогаш повеќе не била воведена. Сепак, американската компанија за цигари ''Natural American Spirit'' до 2003 година продавала цигари во кои имало картички на кои имало нацртано загрозени видови животни. На 1 април 1970 година, американскиот претседател [[Ричард Никсон]] (англиски: ''Richard Nixon'') го потпишал Законот за пушење цигари и јавно здравје, забранувајќи рекламирање на цигари на телевизија во Соединетите Американски Држави, кој почнал да се применува на 2 јануари 1971 година. Сепак, некои тутунски компании се обиделе да ја избегнат забраната и рекламирале нови брендови на цигари, таканаречени "мали цигари". Едни од нив биле цигарите Тихуана Смолс (англсики: Тijuana smalls) , коишто се појавиле речиси веднаш откако забраната почнала да делува. Зимата 1973-1974 година, на пазарот се појавиле цигарите Беквудс (англиски: Backwoods). Слоганот за нивната реклама гласел: „Како може нешто што изгледа толку диво, да има толку нежен вкус.“ Голем број на слогани се користеле за потпомагање на производството на цигари. Ваквите слогани направиле пушењето на цигари да изгледа „кул“ и модерно и ја зголемиле потрошувачката на цигари. Во многу делови од светот рекламирањето и спонзорствата на цигари биле забранети. Забраната за рекламирање на цигарите во ЕУ во 2005 година, го натерало раководството на Формула 1 да бара трките да се возат во области во кои е дозволено тимовите спонзорирани од тутунски компании да се рекламираат на автомобилите. Од 2007 година, единствено Скудерија Ферари (''Scuderia Ferrari'') го задржала спонзорството од страна на тутунска компанија и ја продолжила својата соработка со Марлборо (англиски: ''Marlboro'' ) до 2011 година. Во САД, построгите забрани почнале да даваат ефект во 2010 година. Во рамките на некои јурисдикции, како на пример во канадските покраини [[Британска Колумбија]] (англиски: ''British Columbia''), [[Саскачеван]] (англиски: ''Saskatchewan'' ) и [[Алберта]] (англиски: Alberta ), изложувањето на цигари во продавниците на мало е забрането, доколку лица под дозволената возраст за консумирање на цигари имаат пристап до работните простории. Во [[Онтарио]] (англиски: ''Ontario'' ), Манитоба (англиски: ''Manitoba'' ), [[Њуфаундленд и Лабрадор]] (англиски: ''Newfoundland and Labrador''), [[Австралиска престолнинска територија]] (англиски:''Australian Capital Territory'') и [[Квебек]] (француски: ''Québec'' ), од 2010 година изложувањето на цигари е забрането, без разлика на возраста. Забраната исто така важи и за пури и лулиња со [[марихуана]]. === Ограничувања во купувањето === Од 1 април, 1998 година, продажбата на цигари и други тутунски прозиводи се забранила со закон за лица под дозволената возраст во сите земји од САД. Во [[Алабама]] (англиски: ''Alabama'' ), [[Алјаска]] (англиски: ''Alaska'' ), [[Њу Џерси]] (англиски: ''New Jersey''), [[Јута]] (англиски: ''Utah'' ), како и во њуоршките окрузи [[Насау]] (англиски: ''Nassau'' ), Сафолк (англиски: ''Suffolk'' ) и [[Онондага]] (англиски: ''Onondaga'' ), цигари можат да купат лица кои имаат над 19 години. Посакуваниот ефект е да се спречат повозрасните средношколци да им купуваат цигари на своите помлади врсници. Од 2004 законот бил ставен на гласање и во други земји. Во [[Масачусетс]] (англиски: ''Massachusetts'' ) на родителите и старателите им е дозволено да им даваат цигари на малолетни лица, но продажбата на цигари на малолетници е забранета. Слични закони постојат и во други земји. Во голем дел од покраините во Канада, лицата мора да имаат над 19 години доколку сакаат да купат цигари ( освен во Квебек , каде што дозволента возраст е над 18 години. Сепак, минималната возраст се однесува на купувањето на цигарите, а не на нивното консумирање. Во Алберта, важи закон со кој се забранува употреба и поседување на какви било тутунски прозиводи на лица под 18 години. Доколку се прекрши законот, казната изнесува 100 долари. Во сите делови на Австралија, Нов Зеланд, Полска и Пакистан, има забрана за продавање на тутунски производи на лица под 18 години. Од 1 октомври 2007 година, во три од четирите земји кои се дел од Обединетото Кралство ( Англија, Велс и Шкотска), на трговците на мало им било забрането да продаваат тутун во која било форма, на лица под 18 години. Исто така нелегално било да се продаваат запалки, хартија за завиткување тутун и секакви прозиводи кои се поврзани со тутун на лица под 18 години. За лицата под 18 години било легално купувањето и пушењето на цигари, исто како што претходно било за лицата под 16 години. Законот го прекршувал само оној којшто им ги продавал. Промената на возраста од 16 во 18 години, на лицата на кои им е дозволено да купат цигари, во [[Северна Ирска]] стапила во сила на 1 септември, 2008 година. Во Ирска, од 31 мај, 2007 година, почнала да важи забраната за продажба на слатки производи кои наликувале на цигари, во обид да се намали бројот на малолетни лица кои консумираат цигари. Одделот за здравство на Обединетото Кралство планира да го следи примерот на Ирска со забраната за продажбата на слатки производи слични на цигари. Во најголем број земји, возраста која лицата треба да ја имаат за легално да можат да купат цигари или какви било тутунски прозиводи, изнесува 18 години. Исклучоци се Австрија, Белгија, Данска, Португалија, Холандија и Гибралтар, каде што таа возраст изнесува 16 години. Од 1 јануари, 2007 година, сите автомати за цигари на јавни места во Германија функционираа со внесување на дебитна картичка, за да може да се провери возраста на купувачот. Во Турција, која е земја со најголем број на пушачи, возраста со која легално е дозволено купувањето на цигари изнесува 18 години. Друга занимливост е Јапонија, која исто така е една од земјите со најголем број на пушачи, во која купувачот мора да има над 20 години за легално да може да купи цигари ( правото на глас во Јапонија се стекнува со наполнување на 20 години). Во 2008 година, Јапонија го спроведе ограничувањето на возраста на лицата кои купуваат цигари од автоматите, со употреба на паметна картичка. Во други земји, како на пример Египет, купувањето и конзумирањето на тутунски производи е дозволено за сите, без разлика на возраста. Во Германија, возраста со која на лицата им е дозволено да купуваат цигари, од 16 години се промени во 18, на 1-ви септември 2007 година. Во САД, некои полициски станици, испраќаат тинејџери под дозволената возраст, во продавници во кои се продаваат цигари. Таму тинејџерите, со својата лична карта пробуваат да купат цигари. Доколку обидот им успее и продавачите им продадат цигари, продавниците добиваат парична казна. Слична практика применува и полицијата во Велика Британија и Република Ирска. == Потрошувачка == Почнувајќи од 2002 година, годишно се прозиведуваат околу 5.5 трилиони цигари, кои ги пушат над 1.1 билион луѓе, или повеќе од една седмина од светската популација. Додека бројот на пушачи се стабилизираше или опаѓаше кај развиените нации, тој продолжува да расте во развиените делови од светот. Бројот на пушачи во САД се намали за половина во периодот од 1965 до 2006 година, симнувајќи се од 42% на 20.8% од возрасните. Во земјите во развој, потрошувачката на цигари се зголемува за 3.4% годишно. == Здравствени проблеми == Никотинот, основната психоактивна хемикалија во цигарите, создава психолошка зависност. Кај бебињата на трудниците-пушачи се појавуваат вродени мани, како и психички и физички пречки во развојот. Во просек секоја испушена цигара го намалува животниот век на пушачот за 11 минути. Скоро една половина од пушачите умираат порано, од болести предизвикани од цигарите и во просек губат по 14 години од животот. Дел од минералниот апатит од Флорида, кој се користи за создавање на фосфат за американските тутунските култури, содржи [[ураниум]], [[радиум]], олово 210 и полониум 210, како и [[радон]]. Радиоактивниот дим од тутунот кој е одгледуван на тој начин, се задржува во белите дробови и ослободува зрачење, дури и ако пушачот престане да пуши. Комбинацијата на канцерогениот катран и зрачењето ја зголемува опасноста од рак во чувствителните органи како што се белите дробови. Доколку пушачот вдишува и азбестни влакна, кои се појавуваат во урбаните и индустриски средини, ризикот од рак е уште поголем. ===Здравствени ризици кај пасивните пушачи=== Чадот од цигарите е исто така познат и како еколошки тутунски чад или пасивен чад. Тој е мешавина од два вида на чад кои потекнуваат од запален тутун. Првиот вид е оној којшто доаѓа од врвот на запалена цигара, луле или пура, а другиот вид е оној којшто го издишува пушачот. Оваа мешавина содржи над 7000 хемикалии, вклучувајќи стотици кои се отровни и околу 70 кои предизвикуваат рак. Чадот кој го внесуваат пушачите во себе содржи поголем број на канцерогени материи отколку оној кој го издишуваат и содржи помали честички, кои полесно се апсорбираат во клетките на телото. Пасивниот чад може да предизвика рак на белите дробови и кај непушачите, како и болести на срцето кај возрсните. Кај деца кои се изложени на пасивен чад, може ненадејно да се појават инфекции на ушите, на дишните патишта, како и напади на астма. Научните докази покажаа дека секое изложување на пасивен чад е опасно. === Пораки за предупредување во кутиите за цигари === Во некои земји кутиите од цигарите содржат пораки за предупредување за здравјето. Најпрво започнале САД, а потоа следеле и Канада, речиси цела Европа, Австралија, Индија, Хонгконг и Сингапур. Во декември, 2000 година, Канада прва употребила слики во предупредувањата на цигарите, а подоцна донела регулатива да се зголеми големината на предупредувањето и да покрива ¾ од кутијата. Почнувајќи од ноември, 2010 година, 39 земји усвоиле слични закони. Во февруари, 2011 година, канадската влада донела регулатива со која се наложувало кутиите од цигарите да содржат 12 слики, со кои ќе се покријат 75% од надворешноста на кутијата и 8 пораки за предупредување во боја, во внатрешноста на кутијата. Канада е единствената земја во светот во која се поставуваат пораки за предупредување и во внатрешната и на надворешната страна од кутијата. Во април, 2011 година, во Австралија, се донел најстрогиот закон за кутиите од цигарите. Нов Зеланд, Канада и Велика Британија размислувале да ја спроведат иста политика. Сите кутии од цигари морале да бидат со маслинесто зелена основа на предната страна, на која 75% се испишани со пораки за предупредување, а задната страна да е цела со графички предупредувања. Единствените нешта по кои се разликувале видовите цигари едни од други биле името на производителот напишано во стандардна боја, позиција, големина на буквите и стил. Тутунската компанија [[Филип Морис]] се заканила дека ќе ја тужи владата на Австралија доколку сè уште ја применува регулативата, затоа што Австралија треба да ги заштити странските инвеститори од дискриминаторен третман. Австралија е првата земја која вовела едноставни кутии за цигари на кои не се појавувало името на производителот. == Забрани за пушење == Владите на многу земји вовеле забрани за пушењето, особено на јавни места. Основната причина за воведувањето на овие забрани се негативните ефекти кои пасивниот чад ги има врз здравјето. Законите се разликуваат во различни земји и области. == Догорче == Вообичаеното име кое се користи за остатокот кој останува од цигарата, откако ќе се испуши, се нарекува догорче. Догорчињата се најчестите отпадоци во светот. Тие се насобираат околу зградите, паркинзите и улиците, од каде што преку канализацијата можат да се пренесат до потоците, реките или плажите. Ова може да претставува опасност за водните екосистеми, како и за животинскиот свет. == Отпадот од цигарите == Филтрите на цигарите се направени од целулозен ацетат и се биолошки разложливи, иако понекогаш, зависно од условите во природната средина, можат да бидат отпорни на разложување. Според тоа, процесот на разложување може да трае од 1 месец до 3 години, а може и да достигне времетраење од 10 до 15 години. Секоја година, 4.5 билиони отпушоци стануваат отпад. Меѓународните служби за чистење на крајбрежните делови, забележале дека отпушоците и цигарите зафаќаат 24.7 % од целиот број на собрани парчиња ѓубре, што изнесува двапати повеќе од која било друга категорија. Отпушоците ги содржат хемикалиите кои ги собираат од цигарите. Токсичноста на догорчињата зависи од марката на цигарите, затоа што различни производители употребуваат различни хемикалии во мешавините од тутун. Откако цигарата ќе се испуши, догорчето задржува некои од хемикалиите, а дел од нив се канцерогени. Некои студии покажаа дека хемикалиите од отпушоците кои се ослободуваат во слатките води, се смртоносни. Целулозниот ацетат и јаглеродните честички кои се вдишуваат низ филтерот од цигарата , можат да предизвикаат оштетување на белите дробови. Догорчињата кои не се добро изгасени, се причина за предизвикување голем број пожари во домовите и во природата, кои предизвикале огромни материјални штети и однеле голем број човечки животи. Владите на многу земји воведоа строги парични казни, за оној којшто ќе фрли отпушок од цигара. Во Вашингтон, казната изнесува 1025 долари. Догорчињата се најчестиот вид на одтпад кој може да се сретне на улиците. Постојат неколку начини со кои може да се намали влијанието кое отпушоците го имаат врз природната средина. Треба да се произведуваат филтри кои се разградуваат биолошки, да се зголемат паричните казни за фрлање на отпушоци, зголемување на достапноста на контејнерите за отпушоци, како и проширување на јавното образование. Дури можеби е можно целосно да се забрани продажбата на цигари со филтри, со оглед на тоа колкава штета предизвикуваат врз природната средина. == Електрични цигари == Електричните цигари се направи кои содржат никотин, но не испуштаат чад. Ефектот кој го имаат овие цигари врз здравјето сè уште сериозно се проучува. Во некои земји, како на пример [[Сингапур]], овие направи се нелегални. Во други земји, на пример [[Канада]] и [[Данска]], треба да се добие дозвола од владата пред да се продаваат овие направи. ==Цигарата како тема во уметноста и во популарната култура== * „Бурбанк со Бедекер: Блајстајн со пура“ (англиски: ''Burbank with a Baedeker: Bleistein with a Cigar'') — песна на британскиот поет [[Т.С. Елиот]] од 1920 година.<ref>T. S. Eliot, ''Selected Poems''. Harmondsworth, Middlesex: Penguin Books in association with Faber and Faber, 1952, стр. 75-78.</ref> * „Записки по моите цигарени кутии“ — песна на [[Никола Јонков Вапцаров]] од 1930 година.<ref>Никола Ј. Вапцаров, ''Песни''. Скопје: Македонска книга, Мисла и Култура, 1988, стр. 43.</ref> * „Сто седумдесет и една цигара“ — кус расказ на македонскиот писател [[Драган Георгиевски]] од 2013 година.<ref>Драган Георгиевски, ''Метаморфузија'', Темплум, Скопје, 2013.</ref> * „Отпушок“ — кус расказ на македонскиот писател [[Златко Ѓелески]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 140-153.</ref> * „Повели, цигара“ (англиски: ''Have a cigar'') — песна на британската [[Панк рок|панк]]-група ''Postmen'' од 1980 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=F-xCqkIy0rQ YouTube, Oi! The Album - FULL ALBUM (пристапено на 24.8.2017)]</ref> * „Уште цигари“ (англиски: ''More Cigarettes'') — песна на американската [[Рок-музика|рок]]-група ''The Replacements'' од 1981 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=sXjmR60_VcM YouTube, The Replacements - Sorry Ma, Forgot To Take...1981 (Full Album 2002)US (пристапено на 12.6.2017)]</ref> * „Цигари и алкохол“ (англиски: ''Cigarettes & Alcohol'') — песна на британската рок-група ''Oasis'' од 1996 година.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=UJDK8X5K9mw YouTube, Oasis - Cigarettes & Alcohol (пристапено на 22.5.2017)]</ref> == Поврзано == * [[Список на канцерогени во чадот од цигарите]] * [[Список на земји според потрошувачката на цигари по глава на жител]] == Надворешни врски == {{Commons|Cigarette|Cigarette}} * [http://www.cdc.gov/tobacco/search/index.htm Центар за контрола на болести на САД] - Податоци за пушењето и здравјето * [http://www.globalink.org GLOBALink] * [http://www.srnt.org Друштво за истражување на никотинот и цигарите] * [http://www.library.ucsf.edu/tobacco/bibliography.html Библиографија за историјата на пушењето] * [http://www.la-cigarette.com Цигара] (Француски) == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Цигари]] 4swm9igcda041t3d91omop5zr58bao5 0 1048072 4799886 4517599 2022-08-06T10:33:59Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Галаксија |соѕвездие=[[Вага (соѕвездие)|Вага]] |епоха=Ј2000.0 |ректасцензија=14 ч 42 м 55,8 с |деклинација=-18° 26' 39" |положбен агол=133 |вид на објект= [[елиптична галаксија]] |морфолошки вид=E-S0 |привиден сјај В=12,7 |привиден сјај Ч=13,7 |површински сјај=12,9 |привидни димензии=1,3' x 1' |црвено поместување= |оддалеченост= |откривач=[[Ормонд Стоун]] |датум на откривање= [[1886]] |алтернативни ознаки=ESO 580-12, MCG -3-37-6 |слика=NGC 5726 SDSS2.jpg}} '''NGC 5726''' — [[елиптична галаксија]] во соѕвездието [[Вага (соѕвездие)|Вага]], заведена во [[Нов општ каталог|Новиот општ каталог]] на објекти на длабокото небо. Објектот бил предмет и на други истражувања, па освен како NGC 5726 се споменува и како ESO 580-12, MCG -3-37-6. == Откривање == Објектот е откриен на [[1886]] година од страна на [[Ормонд Стоун]], со помош на [[рефрактор]], чијашто леќа имала пречник од 26&nbsp;см. == Податоци == === Податоци од набљудување === Според [[Хаблова низа|морфолошката класификација на галаксиите]], NGC 5726 е од видот E-S0.<ref>{{NASA link|број={{{n}}}}}</ref> Видливиот [[Привидна ѕвездена величина|сјај]] со голо око изнесува 12,7 ''m'', а оној во рамките на интервалот од минималната до максималната честота 13,7 ''m'', додека [[Површински сјај|површинскиот сјај]] изнесува 12,9 ''m''/лм².<ref name="SEDS">[http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?NGC{{{n}}} Students for the Exploration and Development of Space], поправени податоци за NGC {{{n}}}</ref> NGC 5726 има привидни димензии од 1,3' х 1'.<ref name="SEDS"/> === Астрономски податоци === Објектот е од [[Епоха (астрономија)|епохата]] Ј2000.0. Неговата [[ректасцензија]], односно аголот измерен меѓу [[еклиптика]]та и [[небесен екватор|небесниот екватор]] со теме во [[Пролетна точка|пролетната точка]], изнесува 14 ч 42 м 55,8 с, а неговата [[Деклинација (астрономија)|деклинација]], односно висината на лакот на тој агол, -18° 26' 39".<ref>[http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=NGC+{{{n}}} NGC {{{n}}}], ''[[SIMBAD]]'', [[Центар за астрономски податоци во Стразбур]]</ref> [[Положбен агол|Положбениот агол]] на објектот е во износ од 133°.<ref name="SEDS"/> == Други поделби == Проучување на NGC 5726 е вршено од повеќе истражувачи, па поради тоа е вклучен и во други познати збирки според различн критериуми на поделба. Така, во [[Каталог на најважните галаксии|Каталогот на најважните галаксии]] (PGC), објектот се среќава со ознаката 52563. Во рамките на атласот на длабокото небо, Уранометрија 2000.00, објектот припаѓа на групата означена со бројот 333; додека во [[Каталог на основни ѕвезди|Каталогот на основни ѕвезди]] (GSC) е групиран под бројот 6158. Објектот е забележан и во фотографското истражување спроведено од [[Паломарска опсерваторија|Паломарската опсерваторија]] во 1958 година, каде што се споменува во групата под број 1597. == Поврзано == {{portalpar|Астрономија}} * [[Список на NGC објекти (5501-6000)]]; * [[Нов општ каталог]]; * [[Вага (соѕвездие)]]. == Наводи == {{наводи}} == Користена литература == * Dreyer, J.L.E., ibid. Errata on pages 237, 281-283, and 366-378. (158,28) == Надворешни врски == * [http://www.messier45.com/cgi-bin/dsdb/dsb.pl?ss=116277112754765&str=NGC5726 Прегледувач на длабокото небо — NGC 5726] * [http://spider.seds.org/ngc/revngcic.cgi?NGC5726 Поправени информации за NGC 5726] * [http://vizier.u-strasbg.fr/viz-bin/VizieR-S?NGC%205726 NGC 5726] — VizieR. * [http://ned.ipac.caltech.edu/cgi-bin/nph-objsearch?objname=NGC%205726 NGC 5726] — [[Вонгалактичка база на податоци на НАСА]] [[Категорија:Објекти од Новиот општ каталог]] [[Категорија:Вага (соѕвездие)]] 61epopny17n4i6ebptff74jx33veny2 0 1069201 4799801 4052149 2022-08-05T18:40:09Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Bitola 019.JPG|мини|Плоштадот „Гоце Делчев“ пред Домот на културата]] [[Податотека:Manaki Spomenik BT.JPG|мини|Споменик на [[Милтон Манаки]] на плоштадот „Гоце Делчев“]] '''Плоштад „Гоце Делчев“''' — плоштад во [[Битола]], сместен во централниот дел на [[Широк Сокак]], битолскиот [[Дом на култура - Битола|Дом на култура]], поранешното кино Македонија и наспроти хотелот Епинал. Околу плоштадот има стари куќи од македонската архитектура и османската архитектура кои се под наем од неколку компании, фирми и кафе барови. Веднаш до плоштадот се наоѓа цветен парк како и статуа на [[Милтон Манаки]]. Плоштадот се користи за одржување на културни манифестации, политички митинзи, концерти, како и палење на традиционалниот Коледарски оган. [[Категорија:Згради и градби во Битола]] [[Категорија:Географија на Битола]] [[Категорија:Плоштади во Република Македонија]] [[Категорија:Згради и градби посветени на Гоце Делчев]] g35ze09bud8540y5fb2ff3xetrc2qpn 0 1077702 4799851 4640453 2022-08-05T22:50:05Z ГП 23995 ситна поправка, викификација wikitext text/x-wiki '''Временска низа''' е подредената низа на [[набљудување|набљудувања]]. Временската низа може да се дефинира како група на мерења, хронолошки подредени, за одредена големина која е предмет на интерес. Подредувањето се врши во однос на времето, и тоа најчесто во еднакви временски интервали. Така се добиваат годишни временски низи, квартални временски низи, месечни временски низи, неделни временски низи, дневни временски низи и слично. За временската низа е важен редоследот на набљудувања, за разлика од вкрстените податоци, кај кои не е важен редоследот на набљудувања.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3.</ref> === Видови временски низи === Во зависност од тоа како се бележат податоците, временските низи можат да бидат прекинати (дискретни) и непрекинати (континуирани). ''Прекинатите временски низи'' претставуваат низа на набљудувања кои се јавуваат во одредени моменти во текот на времето. ''Непрекинатите временски низи'' се оние чиишто податоци можат да се добијат во секој момент од времето. Сепак, оваа поделба е условна, затоа што од непрекинатата временска низа може да се создаде прекината со помош на еден од следните два метода: метод на систематски примерок и метод на временска агрегација: ''Методот на систематски примерок'' подразбира вредностите на непрекинатата временска низа да се бележат во одреден момент. На пример, нивото на цената на златото постои во секој момент, но месечните податоци се добиваат со бележење на цената секој петнаести во месецот. Слично, познато е дека на берзата цените на акциите се менуваат многупати во текот на денот. Доколку се бележи само цената при затворање на берзата се добива низа на дневни податоци. ''Методот на временска агрегација'' се состои од кумулирање на вредностите кои ги зема набљудуваната променлива во определен период. На пример, нема смисла да се зборува за вредноста на [[бруто-домашен производ]] во секој момент. Оваа променлива добива вредност за определен период, така што [[Бруто-домашен производ|БДП]] најчесто се набљудува квартално или годишно.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3-4.</ref> <br /> Според тоа како се искажуваат вредностите на временските низи, тие можат да бидат изворни и изведени. ''Изворна временска низа'' е онаа чии вредности се искажани во нејзините изворни мерни единици. Доколку се извршат математички операции (пр. логаритмирање) на вредностите на изворната временска низа се добиваат нови вредности кои припаѓаат на ''изведена временска низа''.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 5-6.</ref> <br /> [[Податотека:Stacionarna vremenska serija.JPG|мини|лево|Пример за стационарна временска низа]] [[Податотека:Nestacionarna vremenska serija.JPG|мини|Пример за нестационарна временска низа]] Во зависност од тоа дали статистичките својства на временската низа се менуваат со текот на времето или не, временските низи можат да бидат стационарни или нестационарни. Слободно кажано, временската низа е ''стационарна'' ако нејзините вредности осцилираат околу одредено константно ниво. Во спротивно временската низа е ''нестационарна''. Вообичаено изворните економски низи се нестационарни, додека нивните диференции од прв ред се стационарни.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 6-7.</ref> == Карактеристики на економските временски низи == Економските временски низи поседуваат барем една од следните четири карактеристики: постоење на [[Тренд (статистика)|тренд]], постоење на сезонска компонента, постоење на структурно прекршување, и постоење на нестабилна [[Варијанса|варијанса]]. === Тренд === Трендот го претставува долгорочното развојно движење на временската низа. Тој може да биде растечки или опаѓачки. Најголем број од економските временски низи имаат растечки тренд. Во зависност од тоа дали растот на серијата низ времето може да се предвиди или не, трендот може да биде детерминистички или стохастички. ''Детерминистичкиот тренд'' е предвидлив. Постоењето на детерминистички тренд може едноставно да се моделира преку линеарна [[Функција (математика)|функција]] на трендот: y_t=β₀+ β₁+e_t каде со y_t се означуваат вредностите на трендот, t го претставува времето, β₀ и β₁ се параметри кои треба да се оценат (во случај на растечки тренд β₁> 0), а e<sub>t</sub) ја претставува случајната грешка (стохастичка компонента). Освен линеарна, можат да се користат и функции на трендот од друг облик: квадратна, тригонометриска и слично. ''Стохастичкиот тренд'' не може да се предвиди врз основа на познавањето на податоците од минатото. Кај стохастичкиот тренд доминантна е улогата на стохастичката компонента, која од друга страна, има занемарлива улога кај детерминистичкиот тренд.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 7-8.</ref> === Сезонска компонента === [[Податотека:Vlijanie na sezonskite varijacii.JPG|мини|Пример за влијанието на сезонските варијации]] Кај многу економски низи кои се мерат квартално или месечно сезонските варијации претставуваат значаен дел на вкупните варијации. Овие низи се одликуваат со одредени правилности во своето движење кои имаат ''сезонски карактер''. Присуството на сезонската компонента влијае на тоа да постои повисок степен на корелација помеѓу набљудувањата на исти квартали во различни години отколку помеѓу соседни квартали на една иста година.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 8.</ref> === Структурно прекршување === ''Структурното прекршување'' претставува група на набљудувања кои значајно се разликуваат од дотогашното движење на временската низа. Структурното прекршување е резултат на интервенција. ''Интервенцијата'' е познат егзоген настан кои влијае на движењето на временската низа. На пример, почетокот на транзицијата со себе носи радикални промени во економската политика: девалвација на валутата, либерализација на цените и на трговската размена со странство, реформа на даночниот систем, приватизација и слично. Од своја страна, тие го менуваат движењето на следните временски низи: [[инфлација]], [[извоз]], [[увоз]], номинален и реален [[девизен курс]], [[невработеност]] и слично. Дејството на интервенцијата може да биде еднократно или трајно. Еднократното дејство на интервенцијата се одразува со појава на една нестандардно [[набљудување]]. Трајното дејство создава перманентна промена во движењето на временската низа.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 9-10.</ref> ===Нестабилна варијанса === Постоењето на нестабилна варијанса е честа карактеристика на [[Финансиски пазар|финансиските пазари]], пред сè на цените на [[Хартија од вредност|хартиите од вредност]]. Учесниците на берзата реагираат на секоја нова [[Информација|информација]] така што ги продаваат постојните или купуваат нови [[Акција (финансии)|акции]]. На тој начин доаѓа до промена на цените на акциите, а со тоа и до промена на нивните приноси. Деталното анализирање на новите информации може да влијае на смирување на [[Берза|берзата]], односно на намалување на обемот на трансакции. Поради тоа, доаѓањето на нови вести влијае на пораст на варијабилитетот на [[Цена (економија)|цените]] на акциите, кои потоа се намалува, а новите информации можат да предизвикаат повторен раст на варијабилитетот. Може да се каже дека стапките на принос на цените на акциите поминуваат низ фази на висок и низок варијабилитет. Ова е одлично кажано во насловот на трудот на Campbell and Hentschel од 1992 година: „Непостоењето на новости е добра вест: Асиметричен модел на променливата волатилноста на приносите на акции“ (англиски: No News is Good News: An Asymmetric Model Changing Volatility in Stock Returns). Емпириски е покажано дека степенот на варијабилитетот зависи од тоа дали новата вест инвеститорите ја сметаат за позитивна или негативна. Варијабилитетот е поголем во случај на негативна вест. Мора да се нагласи дека во моделите се користи т.н. условна варијанса, која се нарекува волатилност. Променливата волатилност низ времето во литературата се нарекува и условна [[Хетероскедастичност|хетероскедастичност]].<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 10-11.</ref> === Компоненти на временската низа === Стандардниот модел на однесувањето на временската низа ги идентификува различните компоненти на серијата. Традиционално, четири компоненти се барем делумно претставени во повеќето времески низи<ref>Paul Newbold, William L. Carlson, Betty M. Thorne (2007). ''Statistics for business and economics'' (6th ed.). Pearson Education, Inc., Upper Saddle River, New Jersey.</ref>: *[[Тренд компонента]] *[[Сезонска компонента]] *[[Циклична компонента]] *[[Случајна (ирегуларна) компонента]] Многу временски низи имаат тенденција да растат или опаѓаат мошне константно во текот на долги временски периоди, што укажува на '''тренд компонентата'''. На пример, мерките на национално богатство, како што е бруто-домашниот производ вообичаено растеле во текот на времето. Трендовите честопати се задржуваат во текот на времето и кога тоа го прават, тоа обезбедува важна компонента за развивање на прогнози. Друга важна компонента е ''сезонскиот образец на однесување''. Сезонското движење може да се повторува во текот на циклусот од четири квартали или дванаесет месеци кои ја претставуваат секоја година. Ако e потребно попрецизно предвидување тогаш сезонската компонента е неопходно да се вклучи во моделот. Ако предвидиме дека сезонските варијации ќе продолжат тогаш оценувањето на сезонската компонента мора да биде опфатено во нашиот модел на предвидување. За некои цели, сезонскиот карактер може да биде непријатност. Во многу примени аналитичарот бара оценување на вкупните движења во временската низа кои не се контаминирани од влијанието на сезонските фактори. При тоа потребно е да се примени времеска серија ослободена од сезноското влијание, за која се вели дека е сезонски приспособена. Сезонските обрасци на однесување во временсата серија претставуваат форма на стабилно осцилаторно однесување. Освен тоа, многу деловни и економски временски низи покажуваат ''осцилторни или циклични движења'' кои не се поврзани со сезонското однесување. На пример, многу економски низи имаат обрасци на однесување како деловни циклуси на порасти и опаѓања. Овој образец на однесување е вообичаена временска низа на [[деловен циклус]] и можеме да го опишеме историското однесување со циклични движења. Меѓутоа не e укажано дека постои доволна регуларност во таквите историски обрасци на однесување која би ни овозможила сигурно предвидување на идните врвови и амбиси. Навистина, расположливите докази укажуваат дека ова не е случајно. Ги разгледавме трите извори на варијабилност во временската низа. Кога би можеле да ја карактеризираме временската низа примарно со помош на тренд, сезонски и циклични компоненти, тогаш серијата би варирала рамномерно во текот на времето, и прогнозите би можеле да бидат направени со користење на овие компоненти. Меѓутоа фактичките податоци не се однесуваат на тој начин. Освен главните компоненти серијата ќе покажува ''случајни, ирегуларни компоненти'' предизвикани од мноштво фактори кои влијаат на однесувањето на некоја фактичка серија и покажуваат обрасци на движење кои се мошне непредвидливи врз основа на минатото искуство. На овие обрасци на движење може да се гледа слично како што се гледа на членот на случајната грешка во моделот на регресија.<br /> Временската низа може да биде прикажана со модели зановани на следниве компоненти: T_t Тренд компонента, S_t Сезонска компонента, C_t Циклична компонента, I_t Случајна (ирегуларна) компонента. Со користење на овие компоненти, можеме ја да дефинираме временската низа како збир од нејзините компоненти или како [[адитивен модел]]: Y_t=T_t+S_t+C_t+I_t За разлика од тоа, во други услови можеме да ја дефинираме временската низа како производ на најзините компоненти или како [[мултипликативен модел]], кој е често претставен како логаритамски адитивен модел: Y_t=T_tS_tC_tI_t Не треба да се ограничуваме на овие две структурни форми. На пример, во некои случаи би можеле да имаме комбинација од адитинвни и мултипликативни форми, како што е хибридниот. ==Анализа на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> === Цели на анализата на временски низи === Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> === Кратка историја на анализата на временски низи === [[Анализа на временските низи|Анализата на временските низи]] се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создадоа теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Временски низи| ]] [[Категорија:Видови статистички податоци]] [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] tvqiejypo4yz8rofal5a5aepidacm7z 4799852 4799851 2022-08-05T22:50:37Z ГП 23995 /* Тренд */ wikitext text/x-wiki '''Временска низа''' е подредената низа на [[набљудување|набљудувања]]. Временската низа може да се дефинира како група на мерења, хронолошки подредени, за одредена големина која е предмет на интерес. Подредувањето се врши во однос на времето, и тоа најчесто во еднакви временски интервали. Така се добиваат годишни временски низи, квартални временски низи, месечни временски низи, неделни временски низи, дневни временски низи и слично. За временската низа е важен редоследот на набљудувања, за разлика од вкрстените податоци, кај кои не е важен редоследот на набљудувања.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3.</ref> === Видови временски низи === Во зависност од тоа како се бележат податоците, временските низи можат да бидат прекинати (дискретни) и непрекинати (континуирани). ''Прекинатите временски низи'' претставуваат низа на набљудувања кои се јавуваат во одредени моменти во текот на времето. ''Непрекинатите временски низи'' се оние чиишто податоци можат да се добијат во секој момент од времето. Сепак, оваа поделба е условна, затоа што од непрекинатата временска низа може да се создаде прекината со помош на еден од следните два метода: метод на систематски примерок и метод на временска агрегација: ''Методот на систематски примерок'' подразбира вредностите на непрекинатата временска низа да се бележат во одреден момент. На пример, нивото на цената на златото постои во секој момент, но месечните податоци се добиваат со бележење на цената секој петнаести во месецот. Слично, познато е дека на берзата цените на акциите се менуваат многупати во текот на денот. Доколку се бележи само цената при затворање на берзата се добива низа на дневни податоци. ''Методот на временска агрегација'' се состои од кумулирање на вредностите кои ги зема набљудуваната променлива во определен период. На пример, нема смисла да се зборува за вредноста на [[бруто-домашен производ]] во секој момент. Оваа променлива добива вредност за определен период, така што [[Бруто-домашен производ|БДП]] најчесто се набљудува квартално или годишно.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3-4.</ref> <br /> Според тоа како се искажуваат вредностите на временските низи, тие можат да бидат изворни и изведени. ''Изворна временска низа'' е онаа чии вредности се искажани во нејзините изворни мерни единици. Доколку се извршат математички операции (пр. логаритмирање) на вредностите на изворната временска низа се добиваат нови вредности кои припаѓаат на ''изведена временска низа''.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 5-6.</ref> <br /> [[Податотека:Stacionarna vremenska serija.JPG|мини|лево|Пример за стационарна временска низа]] [[Податотека:Nestacionarna vremenska serija.JPG|мини|Пример за нестационарна временска низа]] Во зависност од тоа дали статистичките својства на временската низа се менуваат со текот на времето или не, временските низи можат да бидат стационарни или нестационарни. Слободно кажано, временската низа е ''стационарна'' ако нејзините вредности осцилираат околу одредено константно ниво. Во спротивно временската низа е ''нестационарна''. Вообичаено изворните економски низи се нестационарни, додека нивните диференции од прв ред се стационарни.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 6-7.</ref> == Карактеристики на економските временски низи == Економските временски низи поседуваат барем една од следните четири карактеристики: постоење на [[Тренд (статистика)|тренд]], постоење на сезонска компонента, постоење на структурно прекршување, и постоење на нестабилна [[Варијанса|варијанса]]. === Тренд === Трендот го претставува долгорочното развојно движење на временската низа. Тој може да биде растечки или опаѓачки. Најголем број од економските временски низи имаат растечки тренд. Во зависност од тоа дали растот на серијата низ времето може да се предвиди или не, трендот може да биде детерминистички или стохастички. ''Детерминистичкиот тренд'' е предвидлив. Постоењето на детерминистички тренд може едноставно да се моделира преку линеарна [[Функција (математика)|функција]] на трендот: y_t=β₀+ β₁+e_t каде со y_t се означуваат вредностите на трендот, t го претставува времето, β₀ и β₁ се параметри кои треба да се оценат (во случај на растечки тренд β₁> 0), а e<sub>t</sub) ја претставува случајната грешка (стохастичка компонента). Освен линеарна, можат да се користат и функции на трендот од друг облик: квадратна, тригонометриска и слично. ''Стохастичкиот тренд'' не може да се предвиди врз основа на познавањето на податоците од минатото. Кај стохастичкиот тренд доминантна е улогата на стохастичката компонента, која од друга страна, има занемарлива улога кај детерминистичкиот тренд.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 7-8.</ref> === Сезонска компонента === [[Податотека:Vlijanie na sezonskite varijacii.JPG|мини|Пример за влијанието на сезонските варијации]] Кај многу економски низи кои се мерат квартално или месечно сезонските варијации претставуваат значаен дел на вкупните варијации. Овие низи се одликуваат со одредени правилности во своето движење кои имаат ''сезонски карактер''. Присуството на сезонската компонента влијае на тоа да постои повисок степен на корелација помеѓу набљудувањата на исти квартали во различни години отколку помеѓу соседни квартали на една иста година.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 8.</ref> === Структурно прекршување === ''Структурното прекршување'' претставува група на набљудувања кои значајно се разликуваат од дотогашното движење на временската низа. Структурното прекршување е резултат на интервенција. ''Интервенцијата'' е познат егзоген настан кои влијае на движењето на временската низа. На пример, почетокот на транзицијата со себе носи радикални промени во економската политика: девалвација на валутата, либерализација на цените и на трговската размена со странство, реформа на даночниот систем, приватизација и слично. Од своја страна, тие го менуваат движењето на следните временски низи: [[инфлација]], [[извоз]], [[увоз]], номинален и реален [[девизен курс]], [[невработеност]] и слично. Дејството на интервенцијата може да биде еднократно или трајно. Еднократното дејство на интервенцијата се одразува со појава на една нестандардно [[набљудување]]. Трајното дејство создава перманентна промена во движењето на временската низа.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 9-10.</ref> ===Нестабилна варијанса === Постоењето на нестабилна варијанса е честа карактеристика на [[Финансиски пазар|финансиските пазари]], пред сè на цените на [[Хартија од вредност|хартиите од вредност]]. Учесниците на берзата реагираат на секоја нова [[Информација|информација]] така што ги продаваат постојните или купуваат нови [[Акција (финансии)|акции]]. На тој начин доаѓа до промена на цените на акциите, а со тоа и до промена на нивните приноси. Деталното анализирање на новите информации може да влијае на смирување на [[Берза|берзата]], односно на намалување на обемот на трансакции. Поради тоа, доаѓањето на нови вести влијае на пораст на варијабилитетот на [[Цена (економија)|цените]] на акциите, кои потоа се намалува, а новите информации можат да предизвикаат повторен раст на варијабилитетот. Може да се каже дека стапките на принос на цените на акциите поминуваат низ фази на висок и низок варијабилитет. Ова е одлично кажано во насловот на трудот на Campbell and Hentschel од 1992 година: „Непостоењето на новости е добра вест: Асиметричен модел на променливата волатилноста на приносите на акции“ (англиски: No News is Good News: An Asymmetric Model Changing Volatility in Stock Returns). Емпириски е покажано дека степенот на варијабилитетот зависи од тоа дали новата вест инвеститорите ја сметаат за позитивна или негативна. Варијабилитетот е поголем во случај на негативна вест. Мора да се нагласи дека во моделите се користи т.н. условна варијанса, која се нарекува волатилност. Променливата волатилност низ времето во литературата се нарекува и условна [[Хетероскедастичност|хетероскедастичност]].<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 10-11.</ref> === Компоненти на временската низа === Стандардниот модел на однесувањето на временската низа ги идентификува различните компоненти на серијата. Традиционално, четири компоненти се барем делумно претставени во повеќето времески низи<ref>Paul Newbold, William L. Carlson, Betty M. Thorne (2007). ''Statistics for business and economics'' (6th ed.). Pearson Education, Inc., Upper Saddle River, New Jersey.</ref>: *[[Тренд компонента]] *[[Сезонска компонента]] *[[Циклична компонента]] *[[Случајна (ирегуларна) компонента]] Многу временски низи имаат тенденција да растат или опаѓаат мошне константно во текот на долги временски периоди, што укажува на '''тренд компонентата'''. На пример, мерките на национално богатство, како што е бруто-домашниот производ вообичаено растеле во текот на времето. Трендовите честопати се задржуваат во текот на времето и кога тоа го прават, тоа обезбедува важна компонента за развивање на прогнози. Друга важна компонента е ''сезонскиот образец на однесување''. Сезонското движење може да се повторува во текот на циклусот од четири квартали или дванаесет месеци кои ја претставуваат секоја година. Ако e потребно попрецизно предвидување тогаш сезонската компонента е неопходно да се вклучи во моделот. Ако предвидиме дека сезонските варијации ќе продолжат тогаш оценувањето на сезонската компонента мора да биде опфатено во нашиот модел на предвидување. За некои цели, сезонскиот карактер може да биде непријатност. Во многу примени аналитичарот бара оценување на вкупните движења во временската низа кои не се контаминирани од влијанието на сезонските фактори. При тоа потребно е да се примени времеска серија ослободена од сезноското влијание, за која се вели дека е сезонски приспособена. Сезонските обрасци на однесување во временсата серија претставуваат форма на стабилно осцилаторно однесување. Освен тоа, многу деловни и економски временски низи покажуваат ''осцилторни или циклични движења'' кои не се поврзани со сезонското однесување. На пример, многу економски низи имаат обрасци на однесување како деловни циклуси на порасти и опаѓања. Овој образец на однесување е вообичаена временска низа на [[деловен циклус]] и можеме да го опишеме историското однесување со циклични движења. Меѓутоа не e укажано дека постои доволна регуларност во таквите историски обрасци на однесување која би ни овозможила сигурно предвидување на идните врвови и амбиси. Навистина, расположливите докази укажуваат дека ова не е случајно. Ги разгледавме трите извори на варијабилност во временската низа. Кога би можеле да ја карактеризираме временската низа примарно со помош на тренд, сезонски и циклични компоненти, тогаш серијата би варирала рамномерно во текот на времето, и прогнозите би можеле да бидат направени со користење на овие компоненти. Меѓутоа фактичките податоци не се однесуваат на тој начин. Освен главните компоненти серијата ќе покажува ''случајни, ирегуларни компоненти'' предизвикани од мноштво фактори кои влијаат на однесувањето на некоја фактичка серија и покажуваат обрасци на движење кои се мошне непредвидливи врз основа на минатото искуство. На овие обрасци на движење може да се гледа слично како што се гледа на членот на случајната грешка во моделот на регресија.<br /> Временската низа може да биде прикажана со модели зановани на следниве компоненти: T_t Тренд компонента, S_t Сезонска компонента, C_t Циклична компонента, I_t Случајна (ирегуларна) компонента. Со користење на овие компоненти, можеме ја да дефинираме временската низа како збир од нејзините компоненти или како [[адитивен модел]]: Y_t=T_t+S_t+C_t+I_t За разлика од тоа, во други услови можеме да ја дефинираме временската низа како производ на најзините компоненти или како [[мултипликативен модел]], кој е често претставен како логаритамски адитивен модел: Y_t=T_tS_tC_tI_t Не треба да се ограничуваме на овие две структурни форми. На пример, во некои случаи би можеле да имаме комбинација од адитинвни и мултипликативни форми, како што е хибридниот. ==Анализа на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> === Цели на анализата на временски низи === Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> === Кратка историја на анализата на временски низи === [[Анализа на временските низи|Анализата на временските низи]] се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создадоа теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Временски низи| ]] [[Категорија:Видови статистички податоци]] [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] 8oumiu3kjrt2npd870d491sv3idxksb 4799853 4799852 2022-08-05T22:51:05Z ГП 23995 /* Тренд */ wikitext text/x-wiki '''Временска низа''' е подредената низа на [[набљудување|набљудувања]]. Временската низа може да се дефинира како група на мерења, хронолошки подредени, за одредена големина која е предмет на интерес. Подредувањето се врши во однос на времето, и тоа најчесто во еднакви временски интервали. Така се добиваат годишни временски низи, квартални временски низи, месечни временски низи, неделни временски низи, дневни временски низи и слично. За временската низа е важен редоследот на набљудувања, за разлика од вкрстените податоци, кај кои не е важен редоследот на набљудувања.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3.</ref> === Видови временски низи === Во зависност од тоа како се бележат податоците, временските низи можат да бидат прекинати (дискретни) и непрекинати (континуирани). ''Прекинатите временски низи'' претставуваат низа на набљудувања кои се јавуваат во одредени моменти во текот на времето. ''Непрекинатите временски низи'' се оние чиишто податоци можат да се добијат во секој момент од времето. Сепак, оваа поделба е условна, затоа што од непрекинатата временска низа може да се создаде прекината со помош на еден од следните два метода: метод на систематски примерок и метод на временска агрегација: ''Методот на систематски примерок'' подразбира вредностите на непрекинатата временска низа да се бележат во одреден момент. На пример, нивото на цената на златото постои во секој момент, но месечните податоци се добиваат со бележење на цената секој петнаести во месецот. Слично, познато е дека на берзата цените на акциите се менуваат многупати во текот на денот. Доколку се бележи само цената при затворање на берзата се добива низа на дневни податоци. ''Методот на временска агрегација'' се состои од кумулирање на вредностите кои ги зема набљудуваната променлива во определен период. На пример, нема смисла да се зборува за вредноста на [[бруто-домашен производ]] во секој момент. Оваа променлива добива вредност за определен период, така што [[Бруто-домашен производ|БДП]] најчесто се набљудува квартално или годишно.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3-4.</ref> <br /> Според тоа како се искажуваат вредностите на временските низи, тие можат да бидат изворни и изведени. ''Изворна временска низа'' е онаа чии вредности се искажани во нејзините изворни мерни единици. Доколку се извршат математички операции (пр. логаритмирање) на вредностите на изворната временска низа се добиваат нови вредности кои припаѓаат на ''изведена временска низа''.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 5-6.</ref> <br /> [[Податотека:Stacionarna vremenska serija.JPG|мини|лево|Пример за стационарна временска низа]] [[Податотека:Nestacionarna vremenska serija.JPG|мини|Пример за нестационарна временска низа]] Во зависност од тоа дали статистичките својства на временската низа се менуваат со текот на времето или не, временските низи можат да бидат стационарни или нестационарни. Слободно кажано, временската низа е ''стационарна'' ако нејзините вредности осцилираат околу одредено константно ниво. Во спротивно временската низа е ''нестационарна''. Вообичаено изворните економски низи се нестационарни, додека нивните диференции од прв ред се стационарни.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 6-7.</ref> == Карактеристики на економските временски низи == Економските временски низи поседуваат барем една од следните четири карактеристики: постоење на [[Тренд (статистика)|тренд]], постоење на сезонска компонента, постоење на структурно прекршување, и постоење на нестабилна [[Варијанса|варијанса]]. === Тренд === Трендот го претставува долгорочното развојно движење на временската низа. Тој може да биде растечки или опаѓачки. Најголем број од економските временски низи имаат растечки тренд. Во зависност од тоа дали растот на серијата низ времето може да се предвиди или не, трендот може да биде детерминистички или стохастички. ''Детерминистичкиот тренд'' е предвидлив. Постоењето на детерминистички тренд може едноставно да се моделира преку линеарна [[Функција (математика)|функција]] на трендот: y_t=β₀+ β₁+e_t каде со y_t се означуваат вредностите на трендот, t го претставува времето, β₀ и β₁ се параметри кои треба да се оценат (во случај на растечки тренд β₁> 0), а e_t ја претставува случајната грешка (стохастичка компонента). Освен линеарна, можат да се користат и функции на трендот од друг облик: квадратна, тригонометриска и слично. ''Стохастичкиот тренд'' не може да се предвиди врз основа на познавањето на податоците од минатото. Кај стохастичкиот тренд доминантна е улогата на стохастичката компонента, која од друга страна, има занемарлива улога кај детерминистичкиот тренд.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 7-8.</ref> === Сезонска компонента === [[Податотека:Vlijanie na sezonskite varijacii.JPG|мини|Пример за влијанието на сезонските варијации]] Кај многу економски низи кои се мерат квартално или месечно сезонските варијации претставуваат значаен дел на вкупните варијации. Овие низи се одликуваат со одредени правилности во своето движење кои имаат ''сезонски карактер''. Присуството на сезонската компонента влијае на тоа да постои повисок степен на корелација помеѓу набљудувањата на исти квартали во различни години отколку помеѓу соседни квартали на една иста година.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 8.</ref> === Структурно прекршување === ''Структурното прекршување'' претставува група на набљудувања кои значајно се разликуваат од дотогашното движење на временската низа. Структурното прекршување е резултат на интервенција. ''Интервенцијата'' е познат егзоген настан кои влијае на движењето на временската низа. На пример, почетокот на транзицијата со себе носи радикални промени во економската политика: девалвација на валутата, либерализација на цените и на трговската размена со странство, реформа на даночниот систем, приватизација и слично. Од своја страна, тие го менуваат движењето на следните временски низи: [[инфлација]], [[извоз]], [[увоз]], номинален и реален [[девизен курс]], [[невработеност]] и слично. Дејството на интервенцијата може да биде еднократно или трајно. Еднократното дејство на интервенцијата се одразува со појава на една нестандардно [[набљудување]]. Трајното дејство создава перманентна промена во движењето на временската низа.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 9-10.</ref> ===Нестабилна варијанса === Постоењето на нестабилна варијанса е честа карактеристика на [[Финансиски пазар|финансиските пазари]], пред сè на цените на [[Хартија од вредност|хартиите од вредност]]. Учесниците на берзата реагираат на секоја нова [[Информација|информација]] така што ги продаваат постојните или купуваат нови [[Акција (финансии)|акции]]. На тој начин доаѓа до промена на цените на акциите, а со тоа и до промена на нивните приноси. Деталното анализирање на новите информации може да влијае на смирување на [[Берза|берзата]], односно на намалување на обемот на трансакции. Поради тоа, доаѓањето на нови вести влијае на пораст на варијабилитетот на [[Цена (економија)|цените]] на акциите, кои потоа се намалува, а новите информации можат да предизвикаат повторен раст на варијабилитетот. Може да се каже дека стапките на принос на цените на акциите поминуваат низ фази на висок и низок варијабилитет. Ова е одлично кажано во насловот на трудот на Campbell and Hentschel од 1992 година: „Непостоењето на новости е добра вест: Асиметричен модел на променливата волатилноста на приносите на акции“ (англиски: No News is Good News: An Asymmetric Model Changing Volatility in Stock Returns). Емпириски е покажано дека степенот на варијабилитетот зависи од тоа дали новата вест инвеститорите ја сметаат за позитивна или негативна. Варијабилитетот е поголем во случај на негативна вест. Мора да се нагласи дека во моделите се користи т.н. условна варијанса, која се нарекува волатилност. Променливата волатилност низ времето во литературата се нарекува и условна [[Хетероскедастичност|хетероскедастичност]].<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 10-11.</ref> === Компоненти на временската низа === Стандардниот модел на однесувањето на временската низа ги идентификува различните компоненти на серијата. Традиционално, четири компоненти се барем делумно претставени во повеќето времески низи<ref>Paul Newbold, William L. Carlson, Betty M. Thorne (2007). ''Statistics for business and economics'' (6th ed.). Pearson Education, Inc., Upper Saddle River, New Jersey.</ref>: *[[Тренд компонента]] *[[Сезонска компонента]] *[[Циклична компонента]] *[[Случајна (ирегуларна) компонента]] Многу временски низи имаат тенденција да растат или опаѓаат мошне константно во текот на долги временски периоди, што укажува на '''тренд компонентата'''. На пример, мерките на национално богатство, како што е бруто-домашниот производ вообичаено растеле во текот на времето. Трендовите честопати се задржуваат во текот на времето и кога тоа го прават, тоа обезбедува важна компонента за развивање на прогнози. Друга важна компонента е ''сезонскиот образец на однесување''. Сезонското движење може да се повторува во текот на циклусот од четири квартали или дванаесет месеци кои ја претставуваат секоја година. Ако e потребно попрецизно предвидување тогаш сезонската компонента е неопходно да се вклучи во моделот. Ако предвидиме дека сезонските варијации ќе продолжат тогаш оценувањето на сезонската компонента мора да биде опфатено во нашиот модел на предвидување. За некои цели, сезонскиот карактер може да биде непријатност. Во многу примени аналитичарот бара оценување на вкупните движења во временската низа кои не се контаминирани од влијанието на сезонските фактори. При тоа потребно е да се примени времеска серија ослободена од сезноското влијание, за која се вели дека е сезонски приспособена. Сезонските обрасци на однесување во временсата серија претставуваат форма на стабилно осцилаторно однесување. Освен тоа, многу деловни и економски временски низи покажуваат ''осцилторни или циклични движења'' кои не се поврзани со сезонското однесување. На пример, многу економски низи имаат обрасци на однесување како деловни циклуси на порасти и опаѓања. Овој образец на однесување е вообичаена временска низа на [[деловен циклус]] и можеме да го опишеме историското однесување со циклични движења. Меѓутоа не e укажано дека постои доволна регуларност во таквите историски обрасци на однесување која би ни овозможила сигурно предвидување на идните врвови и амбиси. Навистина, расположливите докази укажуваат дека ова не е случајно. Ги разгледавме трите извори на варијабилност во временската низа. Кога би можеле да ја карактеризираме временската низа примарно со помош на тренд, сезонски и циклични компоненти, тогаш серијата би варирала рамномерно во текот на времето, и прогнозите би можеле да бидат направени со користење на овие компоненти. Меѓутоа фактичките податоци не се однесуваат на тој начин. Освен главните компоненти серијата ќе покажува ''случајни, ирегуларни компоненти'' предизвикани од мноштво фактори кои влијаат на однесувањето на некоја фактичка серија и покажуваат обрасци на движење кои се мошне непредвидливи врз основа на минатото искуство. На овие обрасци на движење може да се гледа слично како што се гледа на членот на случајната грешка во моделот на регресија.<br /> Временската низа може да биде прикажана со модели зановани на следниве компоненти: T_t Тренд компонента, S_t Сезонска компонента, C_t Циклична компонента, I_t Случајна (ирегуларна) компонента. Со користење на овие компоненти, можеме ја да дефинираме временската низа како збир од нејзините компоненти или како [[адитивен модел]]: Y_t=T_t+S_t+C_t+I_t За разлика од тоа, во други услови можеме да ја дефинираме временската низа како производ на најзините компоненти или како [[мултипликативен модел]], кој е често претставен како логаритамски адитивен модел: Y_t=T_tS_tC_tI_t Не треба да се ограничуваме на овие две структурни форми. На пример, во некои случаи би можеле да имаме комбинација од адитинвни и мултипликативни форми, како што е хибридниот. ==Анализа на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> === Цели на анализата на временски низи === Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> === Кратка историја на анализата на временски низи === [[Анализа на временските низи|Анализата на временските низи]] се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создадоа теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Временски низи| ]] [[Категорија:Видови статистички податоци]] [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] khfgk6hetariuelxrxp13hlmqqwg7bw 4799854 4799853 2022-08-05T22:51:30Z ГП 23995 /* Компоненти на временската низа */ wikitext text/x-wiki '''Временска низа''' е подредената низа на [[набљудување|набљудувања]]. Временската низа може да се дефинира како група на мерења, хронолошки подредени, за одредена големина која е предмет на интерес. Подредувањето се врши во однос на времето, и тоа најчесто во еднакви временски интервали. Така се добиваат годишни временски низи, квартални временски низи, месечни временски низи, неделни временски низи, дневни временски низи и слично. За временската низа е важен редоследот на набљудувања, за разлика од вкрстените податоци, кај кои не е важен редоследот на набљудувања.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3.</ref> === Видови временски низи === Во зависност од тоа како се бележат податоците, временските низи можат да бидат прекинати (дискретни) и непрекинати (континуирани). ''Прекинатите временски низи'' претставуваат низа на набљудувања кои се јавуваат во одредени моменти во текот на времето. ''Непрекинатите временски низи'' се оние чиишто податоци можат да се добијат во секој момент од времето. Сепак, оваа поделба е условна, затоа што од непрекинатата временска низа може да се создаде прекината со помош на еден од следните два метода: метод на систематски примерок и метод на временска агрегација: ''Методот на систематски примерок'' подразбира вредностите на непрекинатата временска низа да се бележат во одреден момент. На пример, нивото на цената на златото постои во секој момент, но месечните податоци се добиваат со бележење на цената секој петнаести во месецот. Слично, познато е дека на берзата цените на акциите се менуваат многупати во текот на денот. Доколку се бележи само цената при затворање на берзата се добива низа на дневни податоци. ''Методот на временска агрегација'' се состои од кумулирање на вредностите кои ги зема набљудуваната променлива во определен период. На пример, нема смисла да се зборува за вредноста на [[бруто-домашен производ]] во секој момент. Оваа променлива добива вредност за определен период, така што [[Бруто-домашен производ|БДП]] најчесто се набљудува квартално или годишно.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3-4.</ref> <br /> Според тоа како се искажуваат вредностите на временските низи, тие можат да бидат изворни и изведени. ''Изворна временска низа'' е онаа чии вредности се искажани во нејзините изворни мерни единици. Доколку се извршат математички операции (пр. логаритмирање) на вредностите на изворната временска низа се добиваат нови вредности кои припаѓаат на ''изведена временска низа''.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 5-6.</ref> <br /> [[Податотека:Stacionarna vremenska serija.JPG|мини|лево|Пример за стационарна временска низа]] [[Податотека:Nestacionarna vremenska serija.JPG|мини|Пример за нестационарна временска низа]] Во зависност од тоа дали статистичките својства на временската низа се менуваат со текот на времето или не, временските низи можат да бидат стационарни или нестационарни. Слободно кажано, временската низа е ''стационарна'' ако нејзините вредности осцилираат околу одредено константно ниво. Во спротивно временската низа е ''нестационарна''. Вообичаено изворните економски низи се нестационарни, додека нивните диференции од прв ред се стационарни.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 6-7.</ref> == Карактеристики на економските временски низи == Економските временски низи поседуваат барем една од следните четири карактеристики: постоење на [[Тренд (статистика)|тренд]], постоење на сезонска компонента, постоење на структурно прекршување, и постоење на нестабилна [[Варијанса|варијанса]]. === Тренд === Трендот го претставува долгорочното развојно движење на временската низа. Тој може да биде растечки или опаѓачки. Најголем број од економските временски низи имаат растечки тренд. Во зависност од тоа дали растот на серијата низ времето може да се предвиди или не, трендот може да биде детерминистички или стохастички. ''Детерминистичкиот тренд'' е предвидлив. Постоењето на детерминистички тренд може едноставно да се моделира преку линеарна [[Функција (математика)|функција]] на трендот: y_t=β₀+ β₁+e_t каде со y_t се означуваат вредностите на трендот, t го претставува времето, β₀ и β₁ се параметри кои треба да се оценат (во случај на растечки тренд β₁> 0), а e_t ја претставува случајната грешка (стохастичка компонента). Освен линеарна, можат да се користат и функции на трендот од друг облик: квадратна, тригонометриска и слично. ''Стохастичкиот тренд'' не може да се предвиди врз основа на познавањето на податоците од минатото. Кај стохастичкиот тренд доминантна е улогата на стохастичката компонента, која од друга страна, има занемарлива улога кај детерминистичкиот тренд.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 7-8.</ref> === Сезонска компонента === [[Податотека:Vlijanie na sezonskite varijacii.JPG|мини|Пример за влијанието на сезонските варијации]] Кај многу економски низи кои се мерат квартално или месечно сезонските варијации претставуваат значаен дел на вкупните варијации. Овие низи се одликуваат со одредени правилности во своето движење кои имаат ''сезонски карактер''. Присуството на сезонската компонента влијае на тоа да постои повисок степен на корелација помеѓу набљудувањата на исти квартали во различни години отколку помеѓу соседни квартали на една иста година.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 8.</ref> === Структурно прекршување === ''Структурното прекршување'' претставува група на набљудувања кои значајно се разликуваат од дотогашното движење на временската низа. Структурното прекршување е резултат на интервенција. ''Интервенцијата'' е познат егзоген настан кои влијае на движењето на временската низа. На пример, почетокот на транзицијата со себе носи радикални промени во економската политика: девалвација на валутата, либерализација на цените и на трговската размена со странство, реформа на даночниот систем, приватизација и слично. Од своја страна, тие го менуваат движењето на следните временски низи: [[инфлација]], [[извоз]], [[увоз]], номинален и реален [[девизен курс]], [[невработеност]] и слично. Дејството на интервенцијата може да биде еднократно или трајно. Еднократното дејство на интервенцијата се одразува со појава на една нестандардно [[набљудување]]. Трајното дејство создава перманентна промена во движењето на временската низа.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 9-10.</ref> ===Нестабилна варијанса === Постоењето на нестабилна варијанса е честа карактеристика на [[Финансиски пазар|финансиските пазари]], пред сè на цените на [[Хартија од вредност|хартиите од вредност]]. Учесниците на берзата реагираат на секоја нова [[Информација|информација]] така што ги продаваат постојните или купуваат нови [[Акција (финансии)|акции]]. На тој начин доаѓа до промена на цените на акциите, а со тоа и до промена на нивните приноси. Деталното анализирање на новите информации може да влијае на смирување на [[Берза|берзата]], односно на намалување на обемот на трансакции. Поради тоа, доаѓањето на нови вести влијае на пораст на варијабилитетот на [[Цена (економија)|цените]] на акциите, кои потоа се намалува, а новите информации можат да предизвикаат повторен раст на варијабилитетот. Може да се каже дека стапките на принос на цените на акциите поминуваат низ фази на висок и низок варијабилитет. Ова е одлично кажано во насловот на трудот на Campbell and Hentschel од 1992 година: „Непостоењето на новости е добра вест: Асиметричен модел на променливата волатилноста на приносите на акции“ (англиски: No News is Good News: An Asymmetric Model Changing Volatility in Stock Returns). Емпириски е покажано дека степенот на варијабилитетот зависи од тоа дали новата вест инвеститорите ја сметаат за позитивна или негативна. Варијабилитетот е поголем во случај на негативна вест. Мора да се нагласи дека во моделите се користи т.н. условна варијанса, која се нарекува волатилност. Променливата волатилност низ времето во литературата се нарекува и условна [[Хетероскедастичност|хетероскедастичност]].<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 10-11.</ref> === Компоненти на временската низа === Стандардниот модел на однесувањето на временската низа ги идентификува различните компоненти на серијата. Традиционално, четири компоненти се барем делумно претставени во повеќето времески низи<ref>Paul Newbold, William L. Carlson, Betty M. Thorne (2007). ''Statistics for business and economics'' (6th ed.). Pearson Education, Inc., Upper Saddle River, New Jersey.</ref>: *[[Тренд компонента]] *[[Сезонска компонента]] *[[Циклична компонента]] *[[Случајна (ирегуларна) компонента]] Многу временски низи имаат тенденција да растат или опаѓаат мошне константно во текот на долги временски периоди, што укажува на ''тренд компонентата''. На пример, мерките на национално богатство, како што е бруто-домашниот производ вообичаено растеле во текот на времето. Трендовите честопати се задржуваат во текот на времето и кога тоа го прават, тоа обезбедува важна компонента за развивање на прогнози. Друга важна компонента е ''сезонскиот образец на однесување''. Сезонското движење може да се повторува во текот на циклусот од четири квартали или дванаесет месеци кои ја претставуваат секоја година. Ако e потребно попрецизно предвидување тогаш сезонската компонента е неопходно да се вклучи во моделот. Ако предвидиме дека сезонските варијации ќе продолжат тогаш оценувањето на сезонската компонента мора да биде опфатено во нашиот модел на предвидување. За некои цели, сезонскиот карактер може да биде непријатност. Во многу примени аналитичарот бара оценување на вкупните движења во временската низа кои не се контаминирани од влијанието на сезонските фактори. При тоа потребно е да се примени времеска серија ослободена од сезноското влијание, за која се вели дека е сезонски приспособена. Сезонските обрасци на однесување во временсата серија претставуваат форма на стабилно осцилаторно однесување. Освен тоа, многу деловни и економски временски низи покажуваат ''осцилторни или циклични движења'' кои не се поврзани со сезонското однесување. На пример, многу економски низи имаат обрасци на однесување како деловни циклуси на порасти и опаѓања. Овој образец на однесување е вообичаена временска низа на [[деловен циклус]] и можеме да го опишеме историското однесување со циклични движења. Меѓутоа не e укажано дека постои доволна регуларност во таквите историски обрасци на однесување која би ни овозможила сигурно предвидување на идните врвови и амбиси. Навистина, расположливите докази укажуваат дека ова не е случајно. Ги разгледавме трите извори на варијабилност во временската низа. Кога би можеле да ја карактеризираме временската низа примарно со помош на тренд, сезонски и циклични компоненти, тогаш серијата би варирала рамномерно во текот на времето, и прогнозите би можеле да бидат направени со користење на овие компоненти. Меѓутоа фактичките податоци не се однесуваат на тој начин. Освен главните компоненти серијата ќе покажува ''случајни, ирегуларни компоненти'' предизвикани од мноштво фактори кои влијаат на однесувањето на некоја фактичка серија и покажуваат обрасци на движење кои се мошне непредвидливи врз основа на минатото искуство. На овие обрасци на движење може да се гледа слично како што се гледа на членот на случајната грешка во моделот на регресија.<br /> Временската низа може да биде прикажана со модели зановани на следниве компоненти: T_t Тренд компонента, S_t Сезонска компонента, C_t Циклична компонента, I_t Случајна (ирегуларна) компонента. Со користење на овие компоненти, можеме ја да дефинираме временската низа како збир од нејзините компоненти или како [[адитивен модел]]: Y_t=T_t+S_t+C_t+I_t За разлика од тоа, во други услови можеме да ја дефинираме временската низа како производ на најзините компоненти или како [[мултипликативен модел]], кој е често претставен како логаритамски адитивен модел: Y_t=T_tS_tC_tI_t Не треба да се ограничуваме на овие две структурни форми. На пример, во некои случаи би можеле да имаме комбинација од адитинвни и мултипликативни форми, како што е хибридниот. ==Анализа на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> === Цели на анализата на временски низи === Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> === Кратка историја на анализата на временски низи === [[Анализа на временските низи|Анализата на временските низи]] се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создадоа теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Временски низи| ]] [[Категорија:Видови статистички податоци]] [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] dild5qhi9r7tibht9c5dnxrq0bb4akg 4799855 4799854 2022-08-05T22:53:42Z ГП 23995 /* Компоненти на временската низа */ ситна поправка wikitext text/x-wiki '''Временска низа''' е подредената низа на [[набљудување|набљудувања]]. Временската низа може да се дефинира како група на мерења, хронолошки подредени, за одредена големина која е предмет на интерес. Подредувањето се врши во однос на времето, и тоа најчесто во еднакви временски интервали. Така се добиваат годишни временски низи, квартални временски низи, месечни временски низи, неделни временски низи, дневни временски низи и слично. За временската низа е важен редоследот на набљудувања, за разлика од вкрстените податоци, кај кои не е важен редоследот на набљудувања.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3.</ref> === Видови временски низи === Во зависност од тоа како се бележат податоците, временските низи можат да бидат прекинати (дискретни) и непрекинати (континуирани). ''Прекинатите временски низи'' претставуваат низа на набљудувања кои се јавуваат во одредени моменти во текот на времето. ''Непрекинатите временски низи'' се оние чиишто податоци можат да се добијат во секој момент од времето. Сепак, оваа поделба е условна, затоа што од непрекинатата временска низа може да се создаде прекината со помош на еден од следните два метода: метод на систематски примерок и метод на временска агрегација: ''Методот на систематски примерок'' подразбира вредностите на непрекинатата временска низа да се бележат во одреден момент. На пример, нивото на цената на златото постои во секој момент, но месечните податоци се добиваат со бележење на цената секој петнаести во месецот. Слично, познато е дека на берзата цените на акциите се менуваат многупати во текот на денот. Доколку се бележи само цената при затворање на берзата се добива низа на дневни податоци. ''Методот на временска агрегација'' се состои од кумулирање на вредностите кои ги зема набљудуваната променлива во определен период. На пример, нема смисла да се зборува за вредноста на [[бруто-домашен производ]] во секој момент. Оваа променлива добива вредност за определен период, така што [[Бруто-домашен производ|БДП]] најчесто се набљудува квартално или годишно.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 3-4.</ref> <br /> Според тоа како се искажуваат вредностите на временските низи, тие можат да бидат изворни и изведени. ''Изворна временска низа'' е онаа чии вредности се искажани во нејзините изворни мерни единици. Доколку се извршат математички операции (пр. логаритмирање) на вредностите на изворната временска низа се добиваат нови вредности кои припаѓаат на ''изведена временска низа''.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 5-6.</ref> <br /> [[Податотека:Stacionarna vremenska serija.JPG|мини|лево|Пример за стационарна временска низа]] [[Податотека:Nestacionarna vremenska serija.JPG|мини|Пример за нестационарна временска низа]] Во зависност од тоа дали статистичките својства на временската низа се менуваат со текот на времето или не, временските низи можат да бидат стационарни или нестационарни. Слободно кажано, временската низа е ''стационарна'' ако нејзините вредности осцилираат околу одредено константно ниво. Во спротивно временската низа е ''нестационарна''. Вообичаено изворните економски низи се нестационарни, додека нивните диференции од прв ред се стационарни.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 6-7.</ref> == Карактеристики на економските временски низи == Економските временски низи поседуваат барем една од следните четири карактеристики: постоење на [[Тренд (статистика)|тренд]], постоење на сезонска компонента, постоење на структурно прекршување, и постоење на нестабилна [[Варијанса|варијанса]]. === Тренд === Трендот го претставува долгорочното развојно движење на временската низа. Тој може да биде растечки или опаѓачки. Најголем број од економските временски низи имаат растечки тренд. Во зависност од тоа дали растот на серијата низ времето може да се предвиди или не, трендот може да биде детерминистички или стохастички. ''Детерминистичкиот тренд'' е предвидлив. Постоењето на детерминистички тренд може едноставно да се моделира преку линеарна [[Функција (математика)|функција]] на трендот: y_t=β₀+ β₁+e_t каде со y_t се означуваат вредностите на трендот, t го претставува времето, β₀ и β₁ се параметри кои треба да се оценат (во случај на растечки тренд β₁> 0), а e_t ја претставува случајната грешка (стохастичка компонента). Освен линеарна, можат да се користат и функции на трендот од друг облик: квадратна, тригонометриска и слично. ''Стохастичкиот тренд'' не може да се предвиди врз основа на познавањето на податоците од минатото. Кај стохастичкиот тренд доминантна е улогата на стохастичката компонента, која од друга страна, има занемарлива улога кај детерминистичкиот тренд.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 7-8.</ref> === Сезонска компонента === [[Податотека:Vlijanie na sezonskite varijacii.JPG|мини|Пример за влијанието на сезонските варијации]] Кај многу економски низи кои се мерат квартално или месечно сезонските варијации претставуваат значаен дел на вкупните варијации. Овие низи се одликуваат со одредени правилности во своето движење кои имаат ''сезонски карактер''. Присуството на сезонската компонента влијае на тоа да постои повисок степен на корелација помеѓу набљудувањата на исти квартали во различни години отколку помеѓу соседни квартали на една иста година.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 8.</ref> === Структурно прекршување === ''Структурното прекршување'' претставува група на набљудувања кои значајно се разликуваат од дотогашното движење на временската низа. Структурното прекршување е резултат на интервенција. ''Интервенцијата'' е познат егзоген настан кои влијае на движењето на временската низа. На пример, почетокот на транзицијата со себе носи радикални промени во економската политика: девалвација на валутата, либерализација на цените и на трговската размена со странство, реформа на даночниот систем, приватизација и слично. Од своја страна, тие го менуваат движењето на следните временски низи: [[инфлација]], [[извоз]], [[увоз]], номинален и реален [[девизен курс]], [[невработеност]] и слично. Дејството на интервенцијата може да биде еднократно или трајно. Еднократното дејство на интервенцијата се одразува со појава на една нестандардно [[набљудување]]. Трајното дејство создава перманентна промена во движењето на временската низа.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 9-10.</ref> ===Нестабилна варијанса === Постоењето на нестабилна варијанса е честа карактеристика на [[Финансиски пазар|финансиските пазари]], пред сè на цените на [[Хартија од вредност|хартиите од вредност]]. Учесниците на берзата реагираат на секоја нова [[Информација|информација]] така што ги продаваат постојните или купуваат нови [[Акција (финансии)|акции]]. На тој начин доаѓа до промена на цените на акциите, а со тоа и до промена на нивните приноси. Деталното анализирање на новите информации може да влијае на смирување на [[Берза|берзата]], односно на намалување на обемот на трансакции. Поради тоа, доаѓањето на нови вести влијае на пораст на варијабилитетот на [[Цена (економија)|цените]] на акциите, кои потоа се намалува, а новите информации можат да предизвикаат повторен раст на варијабилитетот. Може да се каже дека стапките на принос на цените на акциите поминуваат низ фази на висок и низок варијабилитет. Ова е одлично кажано во насловот на трудот на Campbell and Hentschel од 1992 година: „Непостоењето на новости е добра вест: Асиметричен модел на променливата волатилноста на приносите на акции“ (англиски: No News is Good News: An Asymmetric Model Changing Volatility in Stock Returns). Емпириски е покажано дека степенот на варијабилитетот зависи од тоа дали новата вест инвеститорите ја сметаат за позитивна или негативна. Варијабилитетот е поголем во случај на негативна вест. Мора да се нагласи дека во моделите се користи т.н. условна варијанса, која се нарекува волатилност. Променливата волатилност низ времето во литературата се нарекува и условна [[Хетероскедастичност|хетероскедастичност]].<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 10-11.</ref> === Компоненти на временската низа === Стандардниот модел на однесувањето на временската низа ги идентификува различните компоненти на серијата. Традиционално, четири компоненти се барем делумно претставени во повеќето времески низи<ref>Paul Newbold, William L. Carlson, Betty M. Thorne (2007). ''Statistics for business and economics'' (6th ed.). Pearson Education, Inc., Upper Saddle River, New Jersey.</ref>: *[[Тренд компонента]] *[[Сезонска компонента]] *[[Циклична компонента]] *[[Случајна (ирегуларна) компонента]] Многу временски низи имаат тенденција да растат или опаѓаат мошне константно во текот на долги временски периоди, што укажува на ''тренд компонентата''. На пример, мерките на национално богатство, како што е бруто-домашниот производ вообичаено растеле во текот на времето. Трендовите честопати се задржуваат во текот на времето и кога тоа го прават, тоа обезбедува важна компонента за развивање на прогнози. Друга важна компонента е ''сезонскиот образец на однесување''. Сезонското движење може да се повторува во текот на циклусот од четири квартали или дванаесет месеци кои ја претставуваат секоја година. Ако e потребно попрецизно предвидување тогаш сезонската компонента е неопходно да се вклучи во моделот. Ако предвидиме дека сезонските варијации ќе продолжат тогаш оценувањето на сезонската компонента мора да биде опфатено во нашиот модел на предвидување. За некои цели, сезонскиот карактер може да биде непријатност. Во многу примени аналитичарот бара оценување на вкупните движења во временската низа кои не се контаминирани од влијанието на сезонските фактори. При тоа потребно е да се примени времеска серија ослободена од сезноското влијание, за која се вели дека е сезонски приспособена. Сезонските обрасци на однесување во временсата серија претставуваат форма на стабилно осцилаторно однесување. Освен тоа, многу деловни и економски временски низи покажуваат ''осцилторни или циклични движења'' кои не се поврзани со сезонското однесување. На пример, многу економски низи имаат обрасци на однесување како деловни циклуси на порасти и опаѓања. Овој образец на однесување е вообичаена временска низа на [[деловен циклус]] и можеме да го опишеме историското однесување со циклични движења. Меѓутоа не e укажано дека постои доволна регуларност во таквите историски обрасци на однесување која би ни овозможила сигурно предвидување на идните врвови и амбиси. Навистина, расположливите докази укажуваат дека ова не е случајно. Ги разгледавме трите извори на варијабилност во временската низа. Кога би можеле да ја карактеризираме временската низа примарно со помош на тренд, сезонски и циклични компоненти, тогаш серијата би варирала рамномерно во текот на времето, и прогнозите би можеле да бидат направени со користење на овие компоненти. Меѓутоа фактичките податоци не се однесуваат на тој начин. Освен главните компоненти серијата ќе покажува ''случајни, ирегуларни компоненти'' предизвикани од мноштво фактори кои влијаат на однесувањето на некоја фактичка серија и покажуваат обрасци на движење кои се мошне непредвидливи врз основа на минатото искуство. На овие обрасци на движење може да се гледа слично како што се гледа на членот на случајната грешка во моделот на регресија.<br /> Временската низа може да биде прикажана со модели зановани на следниве компоненти: тренд компонента (T_t), сезонска компонента (S_t), циклична компонента (C_t) и случајна компонента (I_t). Со користење на овие компоненти, можеме ја да дефинираме временската низа како збир од нејзините компоненти или како [[адитивен модел]]: Y_t=T_t+S_t+C_t+I_t За разлика од тоа, во други услови можеме да ја дефинираме временската низа како производ на најзините компоненти или како [[мултипликативен модел]], кој е често претставен како логаритамски адитивен модел: Y_t=T_tS_tC_tI_t Не треба да се ограничуваме на овие две структурни форми. На пример, во некои случаи би можеле да имаме комбинација од адитинвни и мултипликативни форми, како што е хибридниот. ==Анализа на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> === Цели на анализата на временски низи === Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> === Кратка историја на анализата на временски низи === [[Анализа на временските низи|Анализата на временските низи]] се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создадоа теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Временски низи| ]] [[Категорија:Видови статистички податоци]] [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] 0ku40y36mf994f7bljnbkdeia7nnli0 0 1107540 4799816 4772776 2022-08-05T19:48:12Z 188.117.212.92 wikitext text/x-wiki {{Italic title}} {{Инфокутија за филм | name = До балчак | image = To the hilt (2014) Poster.jpg | caption = Промотивен плакат за филмот До балчак | producer = [[Данчо Чевревски]]<br />[[Миливое Ѓорѓевиќ]] | director = [[Столе Попов]] | writer = [[Горан Стефановски]]<br />[[Столе Попов]] | starring = [[Ити Срај]]<br />[[Сашко Коцев]]<br />[[Мартин Јордановски]]<br />[[Тони Михајловски]]<br />[[Искра Ветерова]]<br />[[Сенко Велинов]]<br />[[Мики Манојловиќ]]<br />[[Владо Јовановски]]<br />[[Никола Ристановски]]<br />[[Драган Спасов - Дац]]<br />[[Гораст Цветковски]] | music = [[Дуке Бојаџиев]] | cinematography = [[Апостол Трпески]] | editing = [[Атанас Георгиев]]<br />[[Благоја Неделковски]] | distributor = | released = {{знамеикона|Macedonia}} [[14 септември]] [[2014]] | runtime = 165 минути | country = {{знамеикона|Macedonia}} [[Македонија]] | budget = | language = [[Македонски јазик|македонски]] | imdb_id = 2396459 |}} '''До балчак''' ({{lang-en|To the Hilt}}) — [[македонски филм]] од [[2014]] година во [[режија]] на [[Столе Попов]]. Филмот трае 165 [[Минута|минути]]. [[Сценарио]]то за филмот го напишал [[Горан Стефановски]], директор на [[фотографија]]та е [[Апостол Трпески]], сценограф е Миленко Јеремиќ, костимограф е Емилија И. Атанасовска, а шминкер е Светлана Гутиќ. Улогите во филмот ги толкуваат: Инти Шрај, [[Мартин Јорданоски]], [[Сашко Коцев]], [[Сенко Велинов]], [[Тони Михајловски]], [[Мики Манојловиќ]], [[Никола Којо]], [[Никола Ристановски]], [[Јовица Михајловски]], [[Искра Ветерова]], [[Јордан Симонов]], [[Драган Спасов]], [[Ана Костовска]], [[Гораст Цветковски]], [[Владо Јовановски]], [[Камка Тоциновски]], Билјана Јовановска, [[Ненад Нацев]], [[Горан Трифуновски]], Ѓорѓи Котев, Дениз Абдула, Береда Решит, [[Бојан Велевски]], [[Наташа Петровиќ]], Адем Карага, Горан Јовановски, Сенад Абдули, Хајрулах Рамизи, [[Салаетин Билал]] итн.<ref name="forum.kajgana.com">[http://forum.kajgana.com/threads/%D0%9D%D0%BE%D0%B2-%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8-%D1%84%D0%B8%D0%BB%D0%BC-%D0%94%D0%BE-%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%87%D0%B0%D0%BA-%D0%9F%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0-%D0%BE%D0%B4-%D0%B4%D0%B8%D0%B2%D0%B8%D0%BE%D1%82-%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BA.60396/ Форум Кајгана - Нов македонски филм: До балчак - приказна од дивиот исток (пристапено на 4.5.2014)]</ref> == Улоги == {| class="wikitable sortable" |- ! Глумец ! Улога |- | [[Инти Срај]] | Тереза |- | [[Сашко Коцев]] | Крсто |- | [[Тони Михајловски]] | Музафер |- | [[Мартин Јорданоски]] | Филип |- | [[Сенко Велинов]] | Боро |- | [[Владо Јовановски]] | Илјо |- | [[Никола Којо]] | Агентот |- | [[Драган Спасов - Дац]] | Шиле |- | [[Камка Тоциновски]] | Дара |- | [[Гораст Цветковски]] | Кавал |- | [[Благоја Спиркоски-Џумерко]] | Сотир |- | [[Гоце Тодоровски]] | Гостин |- | [[Јовица Михајловски]] | Непознатиот |- | [[Петар Арсовски]] | Перо |- | [[Искра Ветерова]] | Ана |- | [[Никола Ристановски]] | Цветко |- | [[Ана Костовска]] | Стамена |- | [[Снежана Стамеска]] | Селанката |- | [[Кети Дончевска Илиќ]] | Селанка |- | [[Салаетин Билал]] | Хотелџијата |- | [[Владо Дојчиновски]] | Комита |- | [[Најдо Тодески]] | Митре Војвода |- | [[Васил Михаил]] | Момокот |- | [[Бранко Бенинов]] | Берберот |- | [[Димче Мешковски]] | Селанец 1 |- | [[Гоце Влахов]] | Селанец 2 |- | [[Младен Крстевски]] |Орачот |- | [[Бранко Ѓорчев]] | Втор трговец |- | [[Александар Шехтански]] | Гостинот |- | [[Митко Апостоловски]] | Прв трговец |- | [[Мите Грозданов]] | Трговец |- | [[Трајче Иваноски]] | |- | [[Биљана Јовановска]] | Јана |- | [[Ненад Коцев]] | Пере |- | [[Бојан Велевски]] | Либе |- | [[Марија Спиркоска Илијеска]] | |- | [[Дениз Абдула]] | Ќосиот |- | [[Горан Трифуновски]] | Тоше |} == Продукција == Филмот е снимен во продукција на „Триангл филм“, а во копродукција со „Сектор филм“, „Fх3х“ и [[Македонска радио-телевизија|Македонската радио-телевизија]]. Главен продуцент на филмот е [[Данчо Чеврески]] од „Триангл филм“. Постпродукцијата е дело на продуцентската куќа „Fx3x“ од [[Скопје]], а крајниот микс бил извршен во студиото „Барандов“ во [[Прага]]. Снимањето на филмот започнало во мај [[2012]] година, а филмот е сниман на локации во [[Битола]], [[Скопје]], [[Демир Хисар]], [[Охрид]], [[Штип]] и [[Прилеп]]. Финансиска и логистичка поддршка на филмот обезбедиле: [[Влада на Македонија|Владата на Македонија]], неколку министерства, [[Филмски фонд на Македонија|Филмскиот фонд на Македонија]], [[Македонска православна црква - Охридска архиепископија|Македонската православна црква]], „[[Македонски железници]]“ итн., а како официјални спонзори се јавуваат „[[Алкалоид]]“ и „Лукоил Македонија“. Инаку, овој филм важи за најскапиот филм во македонската кинематографија, чиј буџет изнесува 3,6 милиони [[Евро|евра]], од кои 2,5 милиони ги обезбедила владата, а 500 илјади евра обезбедил Филмскиот фонд.<ref name="forum.kajgana.com"/><ref>"До балчак" ќе си ја бара среќата во Кан", ''Дневник'', година XVIII, број 5454, петок, 2 мај 2014, стр. 21.</ref><ref>[http://www.mkd.mk/30824/kultura/do-balcak-film-stole-popov МКД - Прва клапа на филмот „До балчак“ (пристапено на 4.5.2014)]</ref><ref>[http://maktel.mk/index.php?option=com_k2&view=item&id=16253:producentite-na-filmot-do-balchak-im-go-nachukale-na-hotelierite-vo-bitola-do-balchak&Itemid=660 Мактел (пристапено на 4.5.2014)]</ref><ref>Сребра Ѓорѓијевска, „„До балчак“ во завршна фаза, за публика - напролет“, ''Дневник'', среда, 16 октомври 2013, стр. 21.</ref> На почетокот, филмот бил сниман во продукција на продуцентската куќа „Триангл“, но таа западнала во големи долгови, така што, по снимањето на филмот, за промоција и дистрибуција на филмот била задолжена Агенцијата за филм.<ref>„„До балчак“ ќе си ја бара среќата во Кан“, ''Дневник'', година XVIII, број 5454, петок, 2 мај 2014, стр. 21.</ref> Подоцна, за време на снимањето на филмот се случил скандал кога умрел еден [[коњ]], кому му биле дадени премногу инјекции за заспивање. Овој настан предизвикал големи реакции од друштвата за заштита на животните.<ref>[http://www.mkd.mk/36455/makedonija/producentot-do-balcak-besramno-laze-konjot-e-ziv-stole-popov МКД - Продуцентот на „До балчак“ бесрамно излажа: коњот е жив! (пристапено на 4.5.2014)]</ref> Филмот започнал да се прикажува во кината на [[18 октомври]] [[2014]] година, со премиерата во киното „Милениум“ во [[Скопје]]. Филмот бил македонски кандидат за наградата „[[Оскар]]“ за најдобар странски филм.<ref>„Столе Попов: Посакувам Македонците да се идентификуваат со До балчак“, [[Дневник]], година XVIII, број 5595, сабота-недела, 18-19 октомври 2014, стр. 17.</ref> На [[13 февруари]] [[2016]] година, филмот бил прикажан во [[Шведска]], во рамките на „Balkan New Film Festival“, а во [[март]] учествувал на фестивалот „Febiofest“ во [[Прага]], а бил прикажан и во [[Минхен]], во рамките на 10. Денови на [[Балкан]]от.<ref>„Филмот „До балчак“ на фестивали во Скандинавија, Германија, Чешка...“, ''Дневник'', година XX, број 5995, понеделник, 22 февруари 2016, стр. 22.</ref> == Содржина == Дејствието на филмот се случува во [[1907]] во [[Отоманска Македонија]], неколку години по крваво задушеното [[Илинденско востание]], после кое Македонија се наоѓа во општ колапс и тотален пустош. Приказната ги следи случувањата на комплексен љубовен четириаголник помеѓу Крсто ([[Сашко Коцев]]), безкомпромисен и идеалистичен [[Комити|комита]], Музафер ([[Тони Михајловски]]), безмилосен турски офицер, Филип ([[Мартин Јорданоски]]), „татин син“ опортунист кој се враќа дома по завршени студии во [[Европа]], и Тереза ([[Инти Срај]]), луцидна и слободоумна Европејка во потрага по авантура, која ги залудува тројцата мажи и предизвикува серија на настани со далекусежни и несогледиви последици. Ликовите минуваат низ бурни судири, доживуваат катарзични искуства и стекнуваат длабоки нови самосознанија. Филмот е сурова, но романтична [[љубов]]на приказна во која вечната македонска кауза за сопствен идентитет и самостојност е видена од агол на строга индивидуалност, лишена од каква било [[Идеологија|идеологизација]]. Слободата, правдата, љубовта, среќата, жртвувањата и предавствата се доживеани низ катарзични емоции што допираат „до балчак”. Поточно, сè е во знакот на типичниот парадокс издигнат до ниво на проверената балканска [[Филозофија|филозофска]] максима: „Ебати животот, ако не си спремен да умреш за него”. Ова е филм за дијалектичката средба на митското со антимитското, филм во којшто се среќаваат [[Легенда|легендите]] и раскажувањата со реалната стварност на суровиот живот, низ [[Историја на македонскиот народ|македонската историја]], исполнет со историски апсурди. Антивестерн, пандан на традиционалниот „Аmerican Western“ или нешто што слободно би можеле да го наречеме „Macedonian Eastern“, ова е филм што излегува од просторот на кој од памтивек се среќаваат и судираат западната и источната цивилизација. == Контроверзии == === Предозирање на коњ === Една сцена од филмот прикажува мртов коњ, за која коњот требал да се успие со инјекција и да му се полее лажна крв. И покрај предупредувањата дека дозата е преголема и коњот може да умре од неа, екипата решила да ризикува и коњот пцовисал.<ref name="мкд.мк">[http://www.mkd.mk/36349/makedonija/konj-do-balcak-film-ubien-stole-popov Свесно е убиен коњ на снимањето на „До балчак“ (ВОЗНЕМИРУВАЧКИ ФОТОГРАФИИ)]</ref> === Побуна на битолските дуќанџии === На денот на премиерата на филмот дел од дуќанџиите од старата битолска чаршија се заканиле со протести и тужби, затоа што во 2012 година нивните дуќани биле затворени една недела, но и по две години подоцна не им биле исплатен предвидениот надомест.<ref name="фактор">[http://faktor.mk/archives/122786 Дуќанџии од Битола ќе протестираат на премиерата на „До Балчак“]</ref> == Поврзано == * [[Список на македонски филмови понудени за номинација за Оскар]] == Наводи == {{наводи|2}} == Надворешни врски == * [https://www.youtube.com/watch?v=ZxtE4G6f6jk YouTube - Трејлер за филмот До Балчак на Столе Попов] * [https://www.youtube.com/watch?v=7OrAJfgkKJQ YouTube - Музика од филмот До Балчак на Столе Попов] * {{IMDb title|2396459|До балчак - To the Hilt'}} {{Столе Попов}} [[Категорија:Македонски дела од 2014 година]] [[Категорија:Филмови на Столе Попов]] [[Категорија:Македонски филмови]] ekqiyaa33lgm43g91su4lab38458n50 0 1108350 4799902 4330090 2022-08-06T11:17:46Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Protestors with sign Venezuela 2014.jpg|мини|Демонстрантите со знакот Венецуела 2014 година]] '''Право на живот''' — елементарно право на човекот засновано на верувањето дека секој човек има право да живее. Концептот за правото на живот е централен во дебати поврзани со прашањата за [[евтаназија]], [[смртна казна]], [[абортус]] и самоодбрана. Во член 3 од [[Универзалната декларација за човековите права]] од 1948 година стои: {{cquote|Секој има право на живот, слобода и сигурност.}} Правото на живот е загарантирано и со [[Уставот на Република Македонија]], според членот 10:<ref>{{Наведена мрежна страница| url = http://www.sobranie.mk/ustav-na-rm.nspx| title = Устав на РМ | publisher = Собрание на Република Македонија}}</ref> {{cquote|Животот на човекот е неприкосновен. Во Република Македонија не може да се изрече смртна казна по ниту еден основ.}} == Наводи == {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Човекови права]] a6x4dq5so90vvf8o5i2hoxh99bii314 0 1111368 4799891 4571740 2022-08-06T11:02:14Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Graffiti Rosario - Jim Morrison.jpg|мини|Графити Росарио - Џим Морисон]] '''Дорс''' ([[англиски]]: ''The Doors'') е американски [[филм]], во [[режија]] на [[Оливер Стоун]]. Главните улоги ги играат: [[Вал Килмер]] и [[Мег Рајан]]. == Содржина == Филмот го прикажува животот на пејачот на легендарната група [[Дорс]] (''The Doors''), [[Џим Морисон]] (го глуми Вал Килмер), почнувајќи од студентските денови на Филмската [[академија]] во [[Лос Анџелес]] до неговата смрт во [[Париз]], во [[1971]] година.<ref>''Антена'', број 836, 4.7.2014, стр. 3.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Филмови со Вал Килмер]] [[Категорија:Филмови со Мег Рајан]] [[Категорија:Филмови со Кајл Меклахлан]] [[Категорија:Филмови на Оливер Стоун]] [[Категорија:Биографски филмови]] [[Категорија:Филмови за музичари]] [[Категорија:Филмови за пејачи]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] h3fkz9i742j1arc8zybscigpbonrvlv 0 1112267 4799909 4726403 2022-08-06T11:45:39Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Aston Martin Volante.jpg|мини|Aston Martin V8 со модификации како што се гледа во The Living Daylights, овде на конвенцијата за Џејмс Бонд во 1992 година]] '''Здивот на смртта''' ([[англиски]]: ''The Living Daylights'') — британски [[филм]] од [[1987]] година, во [[режија]] на Џон Глен. Филмот е дел од серијалот за тајниот агент [[Џејмс Бонд]]. Главните улоги ги толкуваат: [[Тимоти Далтон]], Керолајн Блис, Роберт Браун и Џон Тери. == Содржина == Додека елитната единица на британската разузнавачка единица “00” се наоѓа на редовна вежба на [[Гибралтар]], во нејзините редови се вовлекуваат непријателски агенти, кои започнуваат да ги убиваат разузнувачите. Џејмс Бонд е последниот на списокот за ликвидација, но тој успева да ги убие непријателските агенти, а потоа оди во [[Братислава]] за да ми помогне на [[СССР|советскиот]] [[генерал]] Георгиј Косков.<ref>''Антена'', број 839, 25.7.2014, стр. 14.</ref> <ref>''Антена'', број 869, 20.2.2015, стр. 27.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Филмови од 1987 година]] [[Категорија:Британски филмови]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија: Филмови за Џејмс Бонд]] [[Категорија: Филмови со Тимоти Далтон]] nv5cmiyvh247p4e9nuyxyje6uc1rqx4 0 1153678 4799849 4245865 2022-08-05T22:27:46Z Andrew012p 85224 wikitext text/x-wiki '''Циркус''' ([[англиски]]: ''The Circus'') — американски [[филм]] од [[1928]] година, во [[режија]] на [[Чарли Чаплин]], кој е автор и на [[сценарио]]то и ја игра главната улога, заедно со [[Мерна Кенеди]] (''Merna Kennedy''), [[Ал Ернест Гарсија]] (''Al Ernest Garcia''), [[Хенри Бергман]] (''Henry Bergman'') и Хари Крокер (''Harry Crocker'').<ref name="imdb.com">[http://www.imdb.com/title/tt0018773/?ref_=nv_sr_4 IMDb, The Circus (1928) (пристапено на 4.3.2016)]</ref> Во [[1929]] година, за овој филм, Чаплин добил почесна награда од Американската филмска академија (за севкупно остварување, иако тој бил номиниран во категоријата за најдобар глумец).<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0018773/awards?ref_=tt_awd IMDb, The Circus - Awards (1928) (пристапено на 4.3.2016)]</ref> [[Податотека:The Circus (1928) - Hap Hadley poster.jpg|мини|Постер за филмот „Циркус“]] ==Содржина== [[Податотека:The-circus-charlie-chaplin-1928-everett.jpg|мини|Постер за филмот „Циркус“]] Еден крадец му го краде [[пари]]чникот на еден човек и за да не биде откриен, го става во панталоните на едне скитник (го игра Чаплин). Подоцна, жртвата на кражбата го здогледува паричникот кај скитникот и го пријавува кај [[Полиција|полицаецот]]. Бегајќи, тие влегуваат во [[циркус]]от токму за време на претставата и сите гледачи се воодушевени од скитникот. Поради тоа, сопственикот на циркусот (го игра Гарсија) му нуди работа на скитникот, но утредента, за време на пробата, тој се покажува во лошо светло и не ја добива работата. Таму, скитникот ја запознава ќерката (ја игра Кенеди) на сопственикот на циркусот и се вљубува во неа. Меѓутоа, подоцна, кога работниците во циркусот даваат отказ, скитникот е ангажиран како физички работник. Кога случајно ќе упадне на среде претстава, публиката повторно е воодушевена од него и сопственикот на циркусот сфаќа дека тој е главната атракција. Така, скитникот работи тешки работи без да знае дека е главната ѕвезда сè додека еднаш ќерката на сопственикот не му ја каже тајната. Потоа, тој добива поголема [[плата]] и ужива повластен третман. Работите се менуваат кога во циркусот пристигнува одачот на јаже, згодниот Рекс (го игра Крокер) во кого се вљубува ќерката на сопственикот. Скитникот е разочаран и повеќе не е во состојба да ја засмејува публиката, поради што му се заканува отказ. Еднаш, кога Рекс не се појавува на претставата, скитникот го заменува на јажето. По претставата, тој се тепа со сопственикот и добива отказ, но следната вечер кај него доаѓа ќерката на сопственикот, која избегала од циркусот. Скитникот добива [[идеја]]: се враќа во циркусот и го наговорува Рекс да се ожени со девојката. По нивната венчавка, сите тројца се враќаат во циркусот којшто заминува во друг град, а скитникот, иако е поканет да работи во циркусот, сепак не им се придружува, останувајќи сам.<ref name="imdb.com"/> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Филмови од 1928 година]] [[Категорија:Црно-бели филмови]] [[Категорија:Неми филмови]] [[Категорија:Филмови на Чарли Чаплин]] [[Категорија:Филмови со Чарли Чаплин]] [[Категорија:Филмови со Мерна Кенеди]] [[Категорија:Филмови со Хенри Бергман]] [[Категорија:Филмови со Ал Ернест Гарсија]] [[Категорија:Филмови со Хари Крокер]] [[Категорија:Филмови со Џон Ранд]] [[Категорија:Филмски комедии]] kzqepy46mvkwed1fqj7u9339afqt38r 0 1153835 4799776 4679574 2022-08-05T16:46:52Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki {{викификација}} {{внимание}} [[Податотека:AWM 020073 2 48th Battalion Tobruk 1941.jpg|мини|{{centre|Војници на Австралискиот баталјон на положба кај Тобрук, 24 април 1941}}]] '''Пустинска војна''' ==Две кампањи== - Источноафриканска кампања јуни 1940 – ноември 1941 - Северноафриканска кампања 10.06.1940 – 13.05.1943 ==Источноафриканска кампања== - [[Мусолини]] поради одврзаните раце за контрола на [[Средоземно Море|Средоземното Море]] сака да ја намали британската моќ во истото. - Цел на [[Сили на Оската|Оската]] и Мусолини е затворање на патот на Британците од [[Индија]] до Средоземјето. - Остварување на планот ќе се случи кога ќе се затвори влезот во [[Црвено Море|Црвеното Море]] кај [[Аденски Залив|Аденскиот Залив]]. - Поради ова Италијанците преземаат офанзиви. Бројчено надмоќни ги тераат Британците да се повлечат во Битката кај Туг Арган, по што Британците се повлекуваат преку градот [[Бербера]]. - Италијанска Источна Африка сега се граничела со британска [[Кенија]] и [[Судан]]. - јануари 1941, од Аден (денешен Јемен) каде се повлекуваат, Британците преземаат контраофанзива, и преку [[Судан]] ја заземаат [[Еритреја]]. Во тоа време Италијанците се нападнати и од југ од домородна војска под раководство на Британците. - Британските две воени групи тргнуваат да се пресметаат со италијанска [[Сомалија]] и да го завршат походот во главниот град на [[Абисинија]] - [[Адис Абеба]]. На 16 мај Италијанците се предаваат. - Со ослободувањето на Абисинија, Британците го враќаат на власт и императорот [[Хајле Селасие]] кој со месното население ѝ помага на британската војска. ==Северна Африка - пустинската војна== - Италијанските сили во Северна Африка се значително поголеми во однос на британските. Ген. командир на Британците на [[Блиски Исток|Блискиот Исток]] и Северна и Источна Африка е Арчибалд Вејвел од јули 1939 за зајакнување на одбраната на [[Суец]]. Западната пустина на египетската граница ги делела двете страни на фронтот. - 13.9.1940 Италијанците напредуваат 80 киломентри во пустината и градат неефективен систем на фортификациони кампови поради нивната оддалеченост. Британците, иако бројчено послаби, ги напаѓаат и успеваат да направат голем пљачкашки напад. - Британците немаат доволно војници да го капитализираат целосното италијанско повлекување до 3 јануари 1941 кога се намалува опасноста од освојување на британските острови па северноафриканските сили се засилуваат и успеваат да ја скршат италијанската одбрана на Сиренајка во операцијата Компас. - Така се подготвил теренот за заземањето на [[Бенгази]], но на 3.02.1941 Италијанците се спремаат да го напуштат градот. Британците ги пресретнуваат и успеваат да им го одземат оружјето. - Со уништувањето на армијата на Грацијани, Bританците имаат пат до [[Триполи]]. Но, Черчил праќа дел од трупите да се спротистави на германскиот напад на [[Грција]]. Таа можност за брзо разрешување на северноафриканската ситуација е изгубена. Британците ќе се соочат со генерал [[Ервин Ромел]] кој добива наредба да земе една механизирана единица за помош на Италијанците. - Ромел со самото пристигнување во Триполитанија пробува офанзива со сите сили кои му се на располагање, да го зафати брегот кај Агхеила во што и успева и на 31 март продолжува со навлегување. - Непочитувајќи наредби да ја задржи позицијата до мај, Ромел продолжува на 2 април. Британците се во конфузија и го евакуираат Бенгази. Германците на 6 април 1941 успеваат да ги заробат двајцата британски генерали - командири на Западната пустинска војска. - Германците ја освојуваат Киренајка, освен гарнизонот во Тобрук кој ги одбива нападите. Ромел остава италијански гарнизон да ја држи опсадата на овој битен стратешки град кој ќе издржи и ќе ја намалува снабденоста на единиците на Оската. - Ромел го достигнал градот Солум на египетската граница. Германската команда, загрижена за брзината на неговото напредување без Тобрук го праќа генерал [[Фон Паулус]] да го смири Ромел. Тој ќе прати извештај за слабата позиција на Ромел кој Британија ќе го пресретне. Черчил ќе почне да го притиска Вавел да почне контраофанзива. - Германците добиваат засилувања од конвојот Тигар. Вејвел сакал да го заземе преминот Халфаја. Под команда на бригадниот генерал Гот акцијата „Храброст“ ќе доживее неуспех. Ромел мора да се вкопа со ПВО оружјето. Британците преминот Халфаја го нарекуваат Хелфаја (Hellfire, Пеколен оган). - Под притисок од Черчил започнала операцијата „Воена секира“, која резултира со тотален крах на Британците, по што Черчил го праќа Вејвел во Индија. - Со почетокот на [[Операција Барбароса|операцијата Барбароса]], силите на Ромел станале последен приоритет за германската логистика. Британците, опседнати да го убијат, праќаат во ноември 1941 година командоска единица зад линиите за да го ликвидира Ромел, кој не бил во својот генералштаб. - Следниот ден е лансирана операцијата „Крстосувач“, која дала некакви резултати, но Ромел организирал успешна одбрана. Сепак, по тешки борби, Ромел се повлекува. Оваа операција за Британците е чиста победа која не ја искористиле поради немање засилувања. - Во текот на декември, линиите за снабдување на нацистите се подобриле. На 26 декември одбиле еден британски напад, а месец дена подоцна направиле изненадувачка офанзива за Британците со која извојуваат значајна победа и стигаат до Газала на 4.2.1942 каде запираат два месеци. - Черчил притискал кај Аучинлек да почне нов напад, но Ромел го престигнал и на 26.5.1942 ја почнал операцијата Венеција. На 6 јуни покрај неуспесите Ромел успеал да ги спречи противнападите и на 11 јуни ја скршил британската линија, која сега се извлекувала кон египетската граница. На 15 јуни се свртел кон Тобрук, за на 21 да ја заземе тврдината со огромни залихи. Ова ќе има последици за Оската, бидејќи Черчил, кој е на состанок со [[Рузвелт]] ќе добие понуда за помош од него. - Ромел унапреден во фелдмаршал ги гони Британците, кои се засолниле во [[Ел Аламејн]]. Ромел го нападнал на 1 јули, но три недели неговата офанзива била во застој. - Черчил го поставил Александар на местото на Аушинлек, a на местото на Гот кој загинал, дошол непознатиот пор. генерал сер Бернард Л. Монтгомери. - 31.8.1942 Ромел го почнал, според него, последниот напад до Нил. Британците успеале да го задржат Ел Аламејн. Сега Монтгомери мирно спремал противнапад. Имал трипати повеќе војска од Ромел и голема воздушна поддршка. Битката за Ел Аламејн Монтгомери ја почнал на 23 октомври под името операција „Суперчарџ“ (Supercharge), а по првичните мали успеси направил уште една навала. - Африканскиот корпус почнал да се распаѓа. Следните три месеци пустинската лисица бега од Монтгомери. Ромел стигнува до Триполи, а потоа и до Туниската граница на крајот на јануари 1943. Додека стигнал таму, уште една Сојузничка сила веќе го чекала. Неговата одлука за повлекување не била само слабоста во воената сила туку и новата ситуација со инвазијата на Мароко и Алжир во ноември 1942. - Англо-американската инвазија се дискутирала уште од 1942. Под притисок на Сталин за трет фронт, Западните сојузници преговарале каде да се случи - напад на Европското копно од Британските острови или британскиот план за инвазија на Северна Африка (Гимнастичарот и Супер гимнастичарот). Американците го прифатиле британскиот избор само ако американски генерал ја предводи акцијата. Така е избран [[Двајт Ајзенхауер]] на чело на акцијата за амфибиски напад на плажите од Мароко до Тунизија. - На 8.10.1942, четири дена откако Ромел го почнал повлекувањето, со нападот на плажите на Американците настанува конфузија. Операцијата „Факел“, со помош на француската вишиевска влада имала за цел освојување на туниското пристаниште и воздухопловните бази околу градот Тунис. - Камpањата за Африка во овие моменти била логистичка битка. Оној кој насобрал најмногу сили ќе победи. За Германците, Тунис е клучен да се зачува војската на Ромел додека да стигнат засилувања со новите Панзер IV Тигар тенкови. - На 28.11 сојузниците стигнуваат блиску до Тунис, но со противнапад Ромел ги одбива. Германците ја добиваат првичната трка поради пократките линии за снабдување. Во јануари 1943 зимските дождови ги прекинуваат операциите и времето се користи за подготовки. Африканскиот корпус на 14.2.1943 преминува во последна офанзива. САД го претрпува првиот голем воен пораз a разделената Германска структура и засилувањата на сојузниците го запираат нападот. Потоа сојузниците ги преосвојуваат истите територии. - Сојузниците се прегрупираат-Ајзенхауер станува врховен командант. И кај Оската доаѓа до прегрупирање – Ромел е командир на вооружената африканска групација (Африканскиот корпус, Арнимовата панцир-армија и Италијанската прва армија). Веројатно не бил најдобриот избор. Фруструран поради долгата кампања, бил уморен за нови борби. Силите на Оската биле сè послаби. - Британците ги гледаат Американците како „нашите Италијанци“ поради слабата воена подготвеност. Затоа Монтгомери на 26.3 тргнува со напад и успева да се пробие низ противничките линии. Италијанскaта прва армија и Африканскиот корпус се повлекуваат. Сојузниците се спојуваат и ги ставаат силите на Оската во мали џепови. На 7.5 ослободен е Тунис од генерал Монтгомери. - Стратешки, во Северноафриканската кампања Сојузниците првпат одлучно ја победуваат Оската на копно, со што психолошкото значење на победата е големо. - САД влегуваат во војната и со Британија ги усовршуваат комбинираните командни структури, а француските партизани се организираат под команда на Западните сојузници. Но, тие сега се надвор од позиција, бидејќи нападот на Италија ќе треба да се прави со поморски напредувања. - Поразот е стратешко назадување за Германија и заканата за стратешките линии на Британија исчезнува. Силите кои Хитлер ќе ги изгуби во мај 1943 можеби би направиле разлика на другите фронтови, додека тактички и операционо победата мора да им се припише на сојузниците и покрај војничката храброст на Ромел и неговиот Африкански корпус. Во логистичкиот хаос повеќе се снашле Сојузниците и успеале да го добијат овој значаен фронт. {{Втора светска војна}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Втора светска војна]] 9y14ev7y0jta5z2yztu7jxt6cx9e3an 10 1156634 4799850 3919555 2022-08-05T22:44:49Z CommonsDelinker 746 Замена на [[Image:Wappen_Landkreis_Boeblingen.svg]] со [[Image:DEU_Landkreis_Böblingen_COA.svg]] (од страна на [[commons:User:CommonsDelinker|CommonsDelinker]] поради: [[:c:COM:Duplicate|Duplicate]]: Exact or scaled-down duplicate: [[:c::File:DEU Landkrei wikitext text/x-wiki {{Navbox |name=Градови во Беблинген (округ) |image=[[Податотека:DEU Landkreis Böblingen COA.svg|30px|Coat of arms]] |title=Градови и општини во округот [[Беблинген (округ)|Беблинген]] |state = {{{state|autocollapse}}} |listclass = hlist |liststyle=font-size:95%; |list1= * [[Ајдлинген]] * [[Алтдорф (Беблинген)|Алтдорф]] * [[Беблинген]] * [[Бондорф]] * [[Вајл во Шенбух]] * [[Вајл дер Штат]] * [[Вајсах]] * [[Валденбух]] * [[Гертринген]] * [[Гојфелден]] * [[Графенау (Виртемберг)|Графенау]] * [[Декенпфрон]] * [[Енинген (Беблинген)|Енинген]] * [[Зинделфинген]] * [[Јетинген]] * [[Леонберг]] * [[Магштат]] * [[Мецинген (Беблинген)|Мецинген]] * [[Нуфринген]] * [[Ренинген]] * [[Рутесхајм]] * [[Херенберг]] * [[Хилдрицхаузен]] * [[Холцгерлинген]] * [[Шенајх]] * [[Штајненброн]] }}<noinclude> {{расклоп}} [[Категорија:Предлошки за Баден-Виртемберг|Беблинген]] [[Категорија:Беблинген (округ)|Ψ]] </noinclude> c42356dywtc65gdvcjz0tdzig778qeg 0 1166942 4799898 4669729 2022-08-06T11:12:16Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Панорама на Ресава.jpg|мини|Панорама на Ресава]] '''Битката во Ресава''' - борба меѓу турскиот [[аскер]] и македонските револуционери на [[13 јуни]] [[1905]] година,<ref>[http://www.fakulteti.mk/news/18-01-21/vo_edno_selo_vo_makedonija_ima_kukja_izgradena_so_vino.aspx Весна Ивановска-Илиевска, „Во едно село во Македонија има куќа изградена со вино“]</ref> во тиквешкото село [[Ресава]]. ==Опис на битката== По [[Илинденското востание]], состојбата во [[Тиквеш]]ијата била многу тешка: турскиот аскер вршел насилство во селата за кои се сметало дека имале врски со револуционерните чети, како што биле: Ресава, [[Рожден]], [[Клиново]], [[Бунарче]] и [[Кошани]]. Во овие села, седуммина биле стрелани, а петмина умреле од последиците на тепањето. Со одлука на Централниот комитет на [[ТМОРО]] за околиски [[војвода]] во Тиквешијата бил назначен [[Добри Даскалов]]. На еден состанок во селото Ресава, војводата Даскалов разговарал со селаните за потребата од собирање [[пари]] за набавка на [[оружје]], потребно за продолжување на борбата. На собирот истапил касапот Ристо Толов, кој му се пожалил на војводата дека [[поп]]от Ристо Пејков му наплатил 30 [[грош]]а за крштевката на неговото дете, иако тарифата била само пет гроша. Народот пресудил попот да му ги врати парите на селанецот и да му плати отштета за казната што тој требало да му ја плати на кадијата затоа што неговото дете немало крштеница. Тогаш, комитата [[Лазо Ридов - Асијата]] се налутил и му ја искубал брадата на попот. Утредента, попот отишол во [[Кавадарци]] и му кажал на [[кајмакам]]от дека во селото се наоѓа четата на војводата Даскалов.<ref>Светлана Дарудова, „Злато течеше по ѕидот од запалената куќа на Дафче Кареов“, ''Публика'', неделен политички прилог, број 309, сабота, 26 ноември 2016, стр. 2-3.</ref> Потоа, селото било опколено со три кордони турски аскер. Командантот на војската побарал од кметот на селото да ги повика комитите да се предадат, ветувајќи дека ќе им ги поштеди животите, додека во спротивно ќе го запали селото. Тогаш, кајмакамот побарал кметот и попот да потпишат дека во селото нема комити, а војската започнала да врши претрес по куќите, но комитите биле скриени во подземните скривници по куќите. Во куќата на Ило Биков, малите девојчиња започнале да врескаат и да плачат од страв, а [[Лазо Ридов - Асијата]], кој не знаел што се случува надвор, мислејќи дека аскерот ги обесчестува девојчињата, го повикал војводата Даскалов да застанат во нивна одбрана. Така, војводата наредил комитите да излезат од скривницата, кои почнале да пукаат во турските војници. Поради силниот отпор, аскерот и [[башибозук]]от се повлекле, но подоцна повторно се вратиле со [[топ]] и започнале да го бомбардираат селото. За да ги натераат комитите да излезат од куќите, аскерот почнал систематски да ги пали сите куќи, [[амбар]]и и [[Плевна|плевни]] во Биковското Маало. Тогаш избувнал голем пожар во куќата на трговецот со [[вино]] и [[ракија]], Дафче Кареата (Кареов), а голем оган ја зафатил и куќата на Ило Биков. Сепак, неколкумина мажи успеале да избегаат од селото.<ref>Светлана Дарудова, „Злато течеше по ѕидот од запалената куќа на Дафче Кареов“, ''Публика'', неделен политички прилог, број 309, сабота, 26 ноември 2016, стр. 2-3.</ref> Во големата борба меѓу аскерот и комитите, која траела речиси 12 часа, биле ранети Даскалов и Асијата, но комитите се извлекле од селото и се скриле во Драгожелската [[шума]]. Асијата бил префрлен во [[Неготино]], каде бил лекуван од лекарот Димитри Михалаки. Поради зивлекувањето на комитите, кајмакамот бил бесен и решил да му се одмазди на селското население во Ресава, а апсењата продолжиле и во другите тиквешки села. Така, турските војници се изживувале, а потоа го убиле попот Захарис Кимов Чамов. Во опожарената куќа на Кареата настрадале петгодишниот внук на домаќинот и една старица на возраст од 90 години. Притоа, трговецот Дафче имал скриено во ѕидот две стомни со златни и сребрени пари, кои се истопиле од големата [[температура]], па [[злато]]то и [[сребро]]то почнале да течат по ѕидот. Неколку дена по борбата, турската власт уапсила околу 60 селани од Ресава, кои биле однесени во [[затвор]]от во Кавадарци. Дел од нив биле ослободени, некои добиле привремени затворски казни, а трети никогаш не се вратиле од затворот. Според сеќавањата на поп Шаќо ([[Јован Ѓелев]]), кој бил очевидец на борбата, во селото биле запалени и до темел изгореле 20 куќи и исто толку плевни и амбари, а при повлекувањето на аскерот биле убиени петмина селани. Подоцна, аскерот вовел полициски час, кој траел од 8 до 20 часот.<ref>Светлана Дарудова, „Злато течеше по ѕидот од запалената куќа на Дафче Кареов“, ''Публика'', неделен политички прилог, број 309, сабота, 26 ноември 2016, стр. 2-3.</ref> Набргу по завршувањето на борбата се дознало дека попот Ристо Пејков бил предавникот и било одлучено тој да се стрела за стореното дело. За извршител на убиството бил одреден синот на Ристо Пејков, попот Тодор, но тој одбил да го убие својто татко, по што било побарано убиството да го изврши жената на Тодор, Трајана, меѓутоа и таа одбила. Најпосле, било одлучено попот да го убие некој што не е од селото и за таа цел бил одреден селанец од [[Куманичево]]. Тој го повикал попот на божемен погреб на неговата мајка, а на патот до селото попот го пресретнале неколку луѓе, кои го убиле.<ref>Светлана Дарудова, „Злато течеше по ѕидот од запалената куќа на Дафче Кареов“, ''Публика'', неделен политички прилог, број 309, сабота, 26 ноември 2016, стр. 2-3.</ref> За борбата во селото Ресава пишувал и тогашниот печат. За неа пишувале списанијата „[[Славјани (списание)|Славјани]]“ и „[[Револуционерен лист]]“, кои известувале за измачувањата на цивилното население, а борбата била опеана и во песна.<ref>Светлана Дарудова, „Злато течеше по ѕидот од запалената куќа на Дафче Кареов“, ''Публика'', неделен политички прилог, број 309, сабота, 26 ноември 2016, стр. 2-3.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија: Македонска револуционерна организација]] [[Категорија: Битки]] [[Категорија: Македонија во 20 век]] pi29tm83a1995akphtu74d7pe12hdci 0 1175248 4799824 4633212 2022-08-05T20:29:17Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Canon1014XL-S.jpg|мини|Камера Super 8mm од брендот Canon, која се користи за телевизиски реклами.]] [[Податотека:Canon 310XL Super 8 camera.jpg|мини|Камера Super 8mm од брендот Canon]] '''Супер 8мм камера''' (или '''Супер 8 филмска камера''') — движечка [[камера]] која што е специјално произведена за да го користи [[Супер 8мм]] форматот на сликите во движење. Супер 8мм филм камерите за првпат се произведени во 1965 година од стана на [[Кодак]] за нивниот ново воведен аматерски филмски формат, кој го заменил [[Сатандардниот 8мм филм]] формат. Производството продолжува сè до популарноста на [[видео камерите]] во средината на 1970-тите. Во 2014 година првата нова Супер 8мм камера во последните 30 гидини беше воведена од страна на данската компанија Логмар Камера Солушнс. Сите други камери лесно достапни се од 1960-тите и 1980-тите. ==Супер 8мм камери== Првата форматирана камера за новиот филм беше Кодак М2. Во текот на 1960 година форматирањето на камерите постоеше само за филмови на 18[[рамки во секунда]], но со развојот на технологијата, брзините како што се 24 рамки/секунда (стандардна движечка- слика) и побрза брзина (за бавно- движечко снимање) се вградени во механиката на камерата. ==Супер 8мм филм== Супер 8мм филм камерите немаат целосна потреба да ги користат Супер 8мм филм произведен од Кодак, но другите [[филм формати]] произведени од компании како [[Фујифилм]] и независните (во форма на ре-спакуван филм) се компатибилни. Единствената разлика во филмовите е кертриџ кој се користи за да го вметнете во камерата. Сите должини на филмот се продаваат од 50 стапки (15 м) должина. Кодак произведуваат 200 стапки (61 м) и звучни касети. Повеќето формати се [[диапозитив филм]] (за едноставна проекција), но некои [[негативни]] формати биле произведени. Во 1965 година, оригиналната издадена емулзија од [[Кодак]] беше [[Кадахром]] II филм во боја. Сепак, во 2005 година, Кодак објави дека ќе го запре производството на Кодахром форматите. Прекинот се должи на [[К-14 чекорите]] за развој што биле употребени. Денес, Кодак Супер 8мм филм касетите се продаваат или како [[Ектахром]] негатив филмови во боја, Три-Х црна и бела боја негатив филм или [[Визија 3]] боја негативен филм (во 200 [[ISO]] и 500 ISO брзини). Фуџи Велвиа 50 и голем број на други формати се исто така достапни. ==Супер 8мм брендови== Многу компании произведуваат апарати и опрема за употреба на формат. Многу познати брендови како што се Кодак, [[Канон]] и [[Агфа]] прават камери, проектори и формати за употреба со камери. ==Список на произведители на камерата== Забелешка: Многу компании (како [[Кмарт]] фокусен опсег) користат ре-брендирани производи, тие не се вклучени во листата.<ref name="Ref_">{{citation | url = http://www.super8wiki.com/index.php/Category:Manufacturers | title = Super8wiki}}</ref> *[[3М]] *[[Агфа]] *[[Бауер]] *[[Бјулиу]] *[[Бел и Хауел]] *[[Болекс]] *[[Браун]] *[[Канон]] *[[Шинон]] *[[Копал]] *[[Косина]] *[[Елмо]] *[[Јумиг]] *[[Фуџифилм (фуџи)]] *[[ГАФ]] *[[Халина (Хакинг)]] *[[Кодак]] *[[Коника]] *[[ЛОМО]] *[[Логмар Камера Солушнс]] *[[Минолта]] *[[Никон]] *[[Пати]] *[[Рејнокс]] *[[Рико]] *[[Ролеи]] *[[Санкјо]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == *[http://www.kodak.com/US/en/motion/s8mm/tips.jhtml?id=0.1.4.14.8&lc=en Kodak Super 8mm Resources] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070512222418/http://www.kodak.com/US/en/motion/s8mm/tips.jhtml?id=0.1.4.14.8&lc=en |date=2007-05-12 }} *[http://www.kodak.com/US/en/motion/s8mm/product.jhtml?id=0.1.4.14.4&lc=en Kodak Super 8mm Film Stocks] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20071103084955/http://www.kodak.com/US/en/motion/s8mm/product.jhtml?id=0.1.4.14.4&lc=en |date=2007-11-03 }} *[http://home.pacbell.net/mnyberg/super8mm Super 8mm information and advice] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20140409000634/http://home.pacbell.net/mnyberg/super8mm |date=2014-04-09 }} *[http://www.njfilmfest.com/ United States Super 8mm Film & Digital Video Festival]. *[http://www.super-8mm.net/ Super-8 Filmmaking in the Digital Age] *[http://www.cinematography.com/forum2004/index.php?showforum=31 Cinematography.com Super 8mm Forum] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20081022152535/http://www.cinematography.com/forum2004/index.php?showforum=31 |date=2008-10-22 }} *[http://www.super8.nl/k40.pdf Technical data on Kodachrome 40 movie film ] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110724165910/http://www.super8.nl/k40.pdf |date=2011-07-24 }} *[http://www.super8camera.com/ Super 8 camera] - DIY processing, cameras and film stock] *[http://sappam.de Virtuelles Schmalfilm-Apparate-Museum] - a German Movie Camera Museum *[http://www.super8wiki.com/ The Super 8 mm wiki] - provides technical specifications on Super 8&nbsp;mm items and other format products. [[Категорија:Историја на фотоапарати]] [[Категорија:Камери]] [[Категорија:Кинопроизводство]] rito5dofeosnil4ogcktep926aki0jg 0 1177786 4799822 3742336 2022-08-05T20:21:44Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki {{Ислам}} '''Муфтија''' ({{lang-ar|مفتى}}‎) – претставник на верската власт и правосуден толкувач на [[шеријат]]от, [[ислам]]скиот закон, признат заради својата честитост, верското и правното знаење. Муфтијата може да изрече [[фатва]] кога треба да се реши некој непознат правен проблем. Позната е фатвата изречена над индискиот [[писател]] [[Салман Ружди]]. [[Податотека:Gérôme - Mufti Reading in His Prayer Stool.jpg|мини|лево|Муфтија чита во својата молитвена столица, од [[Жан-Леон ЖеромJean-Léon Gérôme]], околу 1900)]] Во некои земји, во кои политичкиот систем е официјално заснова на исламот, како на пример во [[Иран]], [[Саудиска Арабија]], или каде правниот систем се заснова на шеријатот, како во [[Египет]], муфтиите , а особено великиот муфтија, ги советува правните и судските органи. Меѓутоа, со оглед на децентрализацијата карактеристична за исламот, извршувањето на фатвата која ја издал муфтија не е задолжително за ниеден муслиман, освен за самиот муфтија и за оние кои доброволно се ставаат под негова заштита. Кај [[шиизам|шиитите]], функцијата на муфтиите ја извршуваат [[ајатолах|ајатоласи]]. == Поврзано == * [[Имам]] * [[Улема]] * [[Кадија]] * [[Калиф]] * [[Мула (ислам)|Мула]] * [[Шеик]] * [[Ајатолах]] ==Надворешни врски== * [http://www.at-tawhid.net/article-la-deontologie-du-mufti-ibn-muhammad-as-salim-99229284.html The ethics of Muftī by Imam Ibn Khaldûn]{{fr}} * {{Cite EB1911|wstitle=Muftī |short=x}} * {{Cite NIE|wstitle=Mufti |year=1905 |short=x}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Титули]] [[Категорија:Ислам]] [[Категорија:Верски звања]] [[Категорија:Арапски зборови]] [[Категорија:Турцизми]] ldj9qkyzkvjrb2e6n6kwqpa0kmbrb52 0 1183520 4799823 4623846 2022-08-05T20:27:21Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki {{Ислам}} '''Мула''' ({{lang-fa|ملا}}) - [[Персија|персиска]] верска титула која доаѓа од зборот „маула“ (учител) и ги означува најниските [[Шиити|шиитски]] верски претставници. [[Податотека:Mollah imamzadeh tabriz.jpg|мини|лево|Мула се моли во Имамзаде Хамза, Табриз, Иран]] Мулата има доволно [[теологија|теолошко]] знаење за да може да посредува во расправи, но не е школуван во долгогодишното образование (15 до 18 години), кое е значајно во шиитскиот Иран и ја отвора вратата во вишата хиерархија, хиерархија на муџехидите, кои се овластени како [[ајатолах|ајатоласите]], самостојно да одлучуваат во правно-верските расправи. Овластувањата на мулите се слични со овластувањата на [[сунити|сунитските]] [[улема|улеми]]. [[Иранска револуција|Иранската револуција]] од [[1979]] година делумно е последица на делувањето на мулите. == Поврзано == * [[Имам]] * [[Калиф]] * [[Улема]] * [[Кадија]] * [[Муфтија]] * [[Шеик]] * [[Ајатолах]] ==Надворешни врски== * {{Cite NIE|wstitle=Mollah |year=1905 |short=x}} * [http://www.globalimam.com International Imam Organization] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20190710173717/http://globalimam.com/ |date=2019-07-10 }} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Ислам]] [[Категорија:Титули]] [[Категорија:Верски звања]] [[Категорија:Арапски зборови]] [[Категорија:Турцизми]] [[Категорија:Зборови кои ги нема во ТРМЈ]] h0shuo2cd3yow1oljasfbmyzms7xdjt 4 1186878 4799830 4329457 2022-08-05T21:36:03Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Tolkien_1916.jpg|Tolkien_1916.jpg]]", беше избришана од [[commons:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] поради: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Tolkien 1916.jpg|]]. wikitext text/x-wiki {{Напатствија за избрана статија/2}} <div class="boilerplate metadata rfa" style="background-color: #f5fff5; margin: 2em 0 0 0; padding: 0 10px 0 10px; border: 1px solid #AAAAAA;"> ==[[Џ. Р. Р. Толкин]]== ===Информации=== <span style="border: 1px solid #aaa; background: #f9fcf9; margin-right: .5em; padding: 6px;">Статијата е предложена за дискусија во 14:26, 4 јануари 2018 (CET). </span> :Нова содржина и освежување за главната.--<big><font face="Monotype Corsiva">[[Корисник:MacedonianBoy|Никола]] ^{[[Разговор со корисник:MacedonianBoy|Стоіаноски]]}</font></big> 14:26, 4 јануари 2018 (CET) ===Извадок=== '''[[Џ. Р. Р. Толкин|Џон Роналд Руел Толкин]]''' (1892–1973) — [[Англичани|англиски]] [[Проза|писател]], [[Филологија|филолог]], [[поезија|поет]], [[Универзитет|универзитетски професор]] и [[Книжевна критика|книжевен критичар]]. Толкин е познат во светската книжевна јавност по неговите епски дела „[[Хобитот]]“, „[[Господарот на прстените]]“ и „[[Силмарилион]]“. Толкин предавал англосаксонски јазик на колеџот Сент Џон во [[Универзитет Оксфорд|Оксфорд]] и на колеџот Пемброук во Оксфорд од 1925 до 1945 година. Тој исто така предавал англиски јазик и книжевност на колеџот Мертон во Оксфорд од 1945 до 1959 година. Толкин своевремено бил близок пријател со К. С. Луис, со кој заедно членувале во книжевното друштво познато како „Инклингс“. На 28 март 1972 година Толкин бил одликуван со [[Ред на Британската Империја|Редот на британската империја]] од страна на кралицата [[Елизабета II]]. По смртта на Толкин, неговиот син Кристофер Толкин објавил серијал дела кои се всушност необјавени ракописи на самиот Толкин, меѓу кои и познатото дело „Силмарилион“. Овие, заедно со „Хобитот“ и „Господарот на прстените“, создаваат поврзано тело на раскази, поеми, измислени историски настани, измислени јазици и книжевни критики и есеи за измислениот свет наречен „[[Арда]]“ и „[[Средна земја]]“, раскази и настани кои се делумно засновани на норската митологија. Иако голем број писатели објавиле дека од сферата на фантастиката пред времето на Толкин, големиот успех на „Хобитот“ и „Господарот на прстените“ довеле до широко распространување и популарност на епската фантастика како жанр. Така, ова довело до општото јавно мислење и постоветување на Толкин како „татко на современата книжевна фантастика“— или поточно епската фантастика. Во 2008 година, весникот „''[[The Times]]''“ го рангирал Толкин на шестото место на списокот на „50 најголеми британски автори од 1945 година“. Од друагата страна пак. „''Forbes''“ го рангирал на 5 место од најпрофитабилни „починати познати личности“ во 2009. ''([[Џ. Р. Р. Толкин|Дознајте повеќе...]])'' == Дискусија == == Гласање == '''(8/0/0); Закажано да заврши во 14:26 ч. на [[11 јануари]] [[2018]] г. (CET)''' === За === #{{За}}--<big><font face="Monotype Corsiva">[[Корисник:MacedonianBoy|Никола]] ^{[[Разговор со корисник:MacedonianBoy|Стоіаноски]]}</font></big> 14:26, 4 јануари 2018 (CET) #{{За}}--[[User:Виолетова|Виолетова]] <small>([[User talk:Виолетова|разговор]])</small> 14:33, 4 јануари 2018 (CET) #{{За}}--[[User:Идеологист|Идеологист]] <small>([[User talk:Идеологист|разговор]])</small> 17:42, 4 јануари 2018 (CET) #{{За}}--[[User:Ehrlich91|Ehrlich91]] <small>([[User talk:Ehrlich91|разговор]])</small> 18:32, 4 јануари 2018 (CET) #{{За}} Одлична статија!--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 20:29, 4 јануари 2018 (CET) #{{За}}--[[User:Инокентиј|Инокентиј]] <small>([[User talk:Инокентиј|разговор]])</small> 20:35, 4 јануари 2018 (CET) #{{За}}--[[User:P.Nedelkovski|P.Nedelkovski]] <small>([[User talk:P.Nedelkovski|разговор]])</small> 22:17, 4 јануари 2018 (CET) #{{За}}--[[User:M4r51n|M4r51n]] <small>([[User talk:M4r51n|разговор]])</small> 13:49, 10 јануари 2018 (CET) <s>#{{За}}--[[User:GjorgjiP|GjorgjiP]] <small>([[User talk:GjorgjiP|разговор]])</small> 13:58, 10 јануари 2018 (CET)</s> {{икс}} Гласот е неважечки поради тоа што корисникот има [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special%3ACentralAuth&target=GjorgjiP помалку од 500 уредувања] на Википедија на македонски јазик, со што не исполнува еден од двата критериуми за право на глас наведени во воведниот дел на оваа страница.--[[User:Kiril Simeonovski|Kiril Simeonovski]] <small>([[User talk:Kiril Simeonovski|разговор]])</small> 23:43, 10 јануари 2018 (CET) === Против === === Воздржан === [[Категорија:Википедија:Успешни кандидатури за избрана статија|Џ. Р. Р. Толкин]] 6okawv39i44vl1qrrxpi4jft7s6eyn9 4 1187432 4799831 3664876 2022-08-05T21:36:23Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Tolkien_1916.jpg|Tolkien_1916.jpg]]", беше избришана од [[commons:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] поради: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Tolkien 1916.jpg|]]. wikitext text/x-wiki '''[[Џ. Р. Р. Толкин|Џон Роналд Руел Толкин]]''' ({{lang-en|John Ronald Reuel Tolkien}}; 3 јануари 1892 – 2 септември 1973) — [[Англичани|англиски]] [[Проза|писател]], [[Филологија|филолог]], [[поезија|поет]], [[Универзитет|универзитетски професор]] и [[Книжевна критика|книжевен критичар]]. Толкин е познат во светската книжевна јавност по неговите епски дела „[[Хобитот]]“, „[[Господарот на прстените]]“ и „[[Силмарилион]]“. Толкин предавал [[староанглиски јазик]] на колеџот Сент Џон во [[Оксфордски универзитет|Оксфорд]] и на колеџот Пемброук од 1925 до 1945 година. Тој исто така предавал англиски јазик и книжевност на колеџот Мертон во Оксфорд од 1945 до 1959 година. Толкин своевремено бил близок пријател со К. С. Луис, со кој заедно членувале во книжевното друштво познато како „Инклингс“. На 28 март 1972 година Толкин бил одликуван со [[Ред на Британската Империја|Редот на британската империја]] од страна на кралицата [[Елизабета II]]. По смртта на Толкин, неговиот син Кристофер Толкин објавил серијал дела кои се всушност необјавени ракописи на самиот Толкин, меѓу кои и познатото дело „Силмарилион“. Овие, заедно со „Хобитот“ и „Господарот на прстените“, создаваат поврзано тело на раскази, поеми, измислени историски настани, измислени јазици и книжевни критики и есеи за измислениот свет наречен „[[Арда]]“ и „[[Средна земја]]“, раскази и настани кои се делумно засновани на [[нордиска митологија|нордиската митологија]]. Иако голем број писатели објавиле дека од сферата на фантастиката пред времето на Толкин, големиот успех на „Хобитот“ и „Господарот на прстените“ довеле до широко распространување и популарност на епската фантастика како жанр. Така, ова довело до општото јавно мислење и постоветување на Толкин како „татко на современата книжевна фантастика“— или поточно епската фантастика. Во 2008 година, весникот „''[[The Times]]''“ го рангирал Толкин на шестото место на списокот на „50 најголеми британски автори од 1945 година“. Од друагата страна пак. „''Forbes''“ го рангирал на 5 место од најпрофитабилни „починати познати личности“ во 2009. ''([[Џ. Р. Р. Толкин|Дознајте повеќе...]])'' <noinclude>[[Категорија:Главна страница / избрана статија / 2018]]</noinclude> lkrydeupp1f08to9smboi5il1oqzylp 0 1222093 4799820 4658717 2022-08-05T19:58:16Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Coat of arms of the Ottoman Empire (1882–1922).svg|мини|Грб на Отоманската Империја (1882–1922).svg]] '''Сонот на Осман''' — митолошка приказна која се однесува на животот на [[Осман I]], основачот на [[Отоманското Царство]]. Приказната го опишува сонот што го доживеал Осман додека живеел во домот на религиозната личност [[Шеик Едебали]], во која тој гледа метафорична визија за предвидување на растот и просперитетот на едно царство што ќе владее со него и неговите потомци. Приказната се појавила во [[15 век]], повеќе од сто години по смртта на Осман, и се смета дека е создадена за да обезбеди основен мит за царството, како и да го разубави животот на Осман и да го објасни неговиот следен успех<ref>{{Наведена книга |last=Финкел|first=Каролин|title=Сонот на Осман: Приказна за Отоманското Царство, 1300-1923|page=2 |quote=Првпат објавен во оваа форма во подоцнежниот XV век, еден век и половина по смртта на Осман во околу 1323 година, овој сон стана еден од најголемите митови на империјата. |publisher=Basic Books |isbn=978-0-465-02396-7}} * {{Наведена книга |last=Кермели|first=Евгенија|editor-last=Агостон|editor-first=Габор|editor2=Брус Мастерс|title=Енциклопедија на Отоманското Царство|chapter=Осман I |date=2009 |page=445 |quote=Освен овие хроники, подоцна постојат и извори кои почнуваат да го воспоставуваат Осман како митска фигура. Од 16 век наваму, голем број династички митови се користат од страна на отоманските и западните автори, давајќи му на основачот на династијата повозвишено потекло. Меѓу нив се раскажува познатиот „сон на Осман“, кој се случил додека бил гостин во куќата на шеикот Едебали. [...] Меѓутоа, овој високо симболичен наратив треба да се сфати како пример за есхатолошка митологија што се бара со последователниот успех на отоманскиот емират да го опколи основачот на династијата со натприродна визија, провидениот успех и славната генеалогија. }}</ref>. Отоманските писатели придавале големо значење на овој претпоставен сон за основачот на нивното царство<ref>Edward Shepherd Creasy, Turkey, page 15</ref>. == Приказна== [[Осман I|Осман]], како млад принц, бил познат и пофален за својата верска побожност. Осман почнал да го посетува светиот човек, [[Шеик Едебали|шеикот Едебали]] (1206-1326), од почит кон неговата чистота и учење. Тие се состанале во Итбурну, село во [[Ескишехир]]. Откако една вечер случајно ја видел неговата убава ќерка, Мал Хатун, посетите на Осман станале почести, што довело до признание за љубов. Меѓутоа, Едебали сметал дека нееднаквоста на ставовите го прави бракот неразумен и одбил да даде согласност. Во наредните месеци, разочараниот Осман барал утеха во неговите пријателства. Со инспирација на љубовникот, тој толку елоквентно ја опишал убавината на [[Малхун Хатун|Мал Хатун]] што слушателите се вљубиле во неа. Младиот главатар на Ескишехир, исто така, отишол кај таткото на Мал Хатун и ја побарал раката на неговата ќерка, но Едебали го одбил. Сепак, Едебали стравувал од одмаздата на Ескишехир, па затоа ја преселил својата резиденција од соседството Ескишехир до онаа на [[Ертугрул]]. Главатарот на Ескишехир започнал да го мрази Осман и во него гледал голем соперник. Еден ден кога Осман и неговиот брат Гокалп биле во посета на замокот на својот сосед, вооружените сили пристапиле на портата, предводена од главатарот на Ескишехир и неговиот сојузник, [[Ќосе Михал]]. (Михал бил грчки господар на Киренкија, утврден град во подножјето на [[Фригија]].) Тие побарале Осман да се предаде, но господарот ги одбил. Додека непријателот беспомошно се задржал на ѕидините на замокот, Осман и неговиот брат започнале ненадеен напад, поразувајќи го главатарот на Ескишехир и заробувајќи го Михал. Сепак, заробеникот и киднаперите станале пријатели; подоцна, кога Осман владел како независен принц, Михал застанал со него против [[Грци]]те и оттогаш бил еден од најсилните поддржувачи на османлиската власт. Бидејќи на ѕидот на собата во која требало да ја преспие ноќта се наоѓал закачен еден текст од [[Куран]]от, тој не сакал да ги испружи нозете па седнат со собрани нозе ја преспал ноќта. Таа ноќ на сон видел како едниот крај на месечината излегувал од градите на Шеик Едебали и сè повеќе имал форма на [[млада месечина]]. Тоа влегло во неговите гради, и како фиданка на даб израснала помеѓу него и шеикот по кое се претворило во раскошно дрво на даб, чији гранки се рашириле врз три континенти прекривајќи со нивната сенка многу народи. Во тие земји се слушал мухаммедовиот езан, а славејчињата со нивниот прекрасен глас го пееле Куранот. Секоја видлива страна на небото се претворила во прекрасна градина на рози. Восхитувајќи и се на таа прекрасна глетка, на сон Осман забележал една срна и во тој момент кога ја нанишанил со својата стрела и кога срната се обидувала да избега на запад, тој одеднаш се разбудил. Легендата продолжува со раскажувањето на сонот на принцот Осман пред шеикот, кој на Осман му кажал: {{quote|Сине, невиденото само Аллах го знае! Но, во сонот што го виде има многу добрини и корист. Аллах ќе ви овозможи тебе и на твојата генерација да царувате. Светот ќе влезе под заштита на твоите синови. Ти ќе се ожениш со една од моите ќерки. Оние кои ќе се родат од овој брак ќе се постават на челото на една голема држава која ти ќе ја засноваш, и таа постојано ќе се зголемува. Оваа држава ќе се прошири кон Западот...}} == Интерпретација и критики == Најголем дел од преводот во овој текст се заснова на ''Историја на Отомански Турци'' (1878), која исто така била заснован на истражувањето на [[Јозеф фон Хамер-Пургштал]]. Текстот е модернизиран и има некои делови кои недостасуваат. Научниците се согласуваат дека приказната не била современа за Осман, туку била создадена во подоцнежен период со цел да се воспостави основна митологија за царството и да се објасни неговиот успех. Сепак, познато е дека Шеик Едебали бил навистина историска личност и дека Осман веројатно се оженил со неговата ќерка. == Наводи == {{наводи}} {{Отоманско Царство}} [[Категорија:Историја на Отоманското Царство]] [[Категорија:Епови]] [[Категорија:Османлиско Царство во 13 век]] 3pucp59djlyt51qkkxakftshkz5xofa 0 1233820 4799811 3897945 2022-08-05T19:36:48Z 188.117.212.92 /* Филмографија */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Ненад Нацев | портрет = | px = | опис = | родено-име = | роден-дата = | роден-место = | починал-дата = | починал-место = | починал-причина = | националност = [[Македонец]] | познат = по улогата во: <br>[[Врба (2019)|Врба ]]<br> | занимање = глумец | сопружник = | татко = | мајка = | родители = | роднини = | деца = }} '''Ненад Нацев''' — македонски глумец. ==Филмографија== {{Филмографија-домаћи|глумца=Ненад Нацев}}|- style="background: Lavender; text-align:center; " |- style="background: Lavender; text-align:center; " | colspan="4" |2000.-те[[#1|&#9650;]]<div id="2000"/> |- | 2005. || [[Контакт (филм)|Контакт ]] || / |- |- style="background: Lavender; text-align:center; " | colspan="4" |2010.-те[[#1|&#9650;]]<div id="2010"/> |- | 2013. || Between || Јоцо |- | 2014. || Аудиција|| Јури |- | 2014. || [[До балчак]]|| Пере |- | 2014. || [[Среќна нова 1903 (филм) |Среќна нова 1903]] ТВ-филм || Васил Чакаларов |- | 2015. || [[Последниот Македонец (филм)|Последниот Македонец]]|| Германос Каравангелис |- | 2015. || Карма|| Такси возачот |- | 2018. || [[Преспав (телевизиска серија)|Преспав]]|| Ристе |- | 2019. || [[Врба (2019)|Врба]] || Бранко |- |} == Надворешни врски == * {{IMDb name|2919997}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Нацев, Ненад }} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски филмски глумци]] pfb21krql1h19152vtgtel05l6k47fe 4799813 4799811 2022-08-05T19:39:34Z 188.117.212.92 /* Филмографија */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Ненад Нацев | портрет = | px = | опис = | родено-име = | роден-дата = | роден-место = | починал-дата = | починал-место = | починал-причина = | националност = [[Македонец]] | познат = по улогата во: <br>[[Врба (2019)|Врба ]]<br> | занимање = глумец | сопружник = | татко = | мајка = | родители = | роднини = | деца = }} '''Ненад Нацев''' — македонски глумец. ==Филмографија== {{Филмографија-домаћи|глумца=Ненад Нацев}}|- style="background: Lavender; text-align:center; " |- style="background: Lavender; text-align:center; " | colspan="4" |2000.-те[[#1|&#9650;]]<div id="2000"/> |- | 2005. || [[Контакт (филм)|Контакт ]] || / |- |- style="background: Lavender; text-align:center; " | colspan="4" |2010.-те[[#1|&#9650;]]<div id="2010"/> |- | 2013. || Between || Јоцо |- | 2014. || Аудиција|| Јури |- | 2014. || [[До балчак]]|| Пере |- | 2014. || [[Среќна Нова 1903 (филм) |Среќна Нова 1903]] ТВ-филм || Васил Чакаларов |- | 2015. || [[Последниот Македонец]]|| Германос Каравангелис |- | 2015. || Карма|| Такси возачот |- | 2018. || [[Преспав (телевизиска серија)|Преспав]]|| Ристе |- | 2019. || [[Врба (2019)|Врба]] || Бранко |- |} == Надворешни врски == * {{IMDb name|2919997}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Нацев, Ненад }} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Македонски филмски глумци]] 8s02m0qi40tpm0j2amec43fy65og0g4 0 1235079 4799901 3905718 2022-08-06T11:16:39Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:It's a Wonderful Life (1946 poster).jpeg|мини|'''Животот е прекрасен'''(1946 постер)]] '''Животот е прекрасен''' ([[англиски]]: ''It's a Wonderful Life'') - американски [[филм]] од 1946, во [[режија]] на [[Френк Капра]] по [[сценарио]]то на Френсис Гудрич и Алберт Хакет. Главните улоги ги играат: [[Џејмс Стјуарт]], [[Дона Рид]], Тод Карнс, Томас Мичел, Хенри Трејверс и [[Лајонел Баримор]]. Во 1947 година, филмот бил номиниран за наградата „[[Оскар]]“ во пет категории, но не победил во ниту една. Сепак, истата година, Капра ја освоил наградата „[[Златен глобус]]“. Во 1990 година, филмот бил сочуван во [[Национален филмски регистер|Националниот филмски регистер]] на [[САД]].<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0038650/awards?ref_=tt_awd IMDb, It's a Wonderful Life (1946) Awards (пристапено на 24.12.2019)]</ref> ==Синпосис== Група деца си играат на [[мраз]]от и едно од нив, Хери Бејли (го игра Карнс) пропаѓа во [[вода]]та и почнува да се дави, но го спасува неговиот постар брат Џорџ Бејли (го игра Стјуарт). Џорџ работи во [[аптека]] и еден ден, аптекарот, кој е вознемирен поради веста за [[смрт]]та на синот, го испраќа да однесе [[лек]] во домот на едно болно дете. Џорџ забележува дека аптекарот по грешка ставил [[отров]] во лекот и поради тоа не го доставува и така му го спасува животот на детето. По завршувањето на средното [[училиште]], Џорџ планира да патува низ светот, но наеднаш умира татко му и тој го презема раководството на [[Штедно-кредитна задруга|штедно-кредитната задруга]]. Џорџ добро ја води задругата и четири години подоцна, кога брат му Хери се враќа од колеџот, Џорџ повторни планира да отпатува, надевајќи се дека брат му ќе го преземе семејниот [[бизнис]]. Меѓутоа, Хери се оженил и прифатил да работи во [[фабрика]]та на таткото на својата сопруга. Така, Џорџ повторно е принуден да остане во родното место, Бедфорд Фолс. Наскоро, тој се жени со Мери Хеч (ја игра Рид), тие добиваат деца и живеат среќен семеен живот. Истовремено, Џорџ успешно раководи со штедно-кредитната задруга и им помага на многу сиромашни луѓе да дојдат до свој дом. Притоа, тој им се спротивставува на напорите на богатиот Потер (го игра Баримор) кој сака да ја преземе или да ја уништи штедно-кредитната задруга. Наеднаш, на [[Бадник]], настанува целосна промена во животот на Џорџ, зашто стрико му по грешка му ги дава на Потер сите [[пари]] од задругата, и тоа дента кога во задругата е пристигнат [[банка]]рскиот [[Супервизија|супервизор]]. Очаен, Џорџ се враќа дома нервозен и се однесува грубо кон децата и жената, а потоа оди да бара заем од Потер, но тој безмилосно го одбива. Соочен со обвинение за измама, Џорџ нема никаков излез и пијан оди на [[мост]]от со намера да се фрли во [[река]]та. Меѓутоа, сето тоа го гледа [[Свети Јосиф|св. Јосиф]] кој му се обраќа за помош на [[Господ]], а тој го испраќа [[ангел]]от Кларенс (го игра Трејверс) да му помогне на Џорџ. Кларенс се фрла во [[река]]та и Џорџ скока по него за да го спаси. Тогаш, ангелот му го соопштува својот идентитет, но Џорџ не му верува и посакува никогаш да не се родел. Ангелот му ја исполнува желбата, а Џорџ ги согледува страшните последици од таквиот живот: [[град]]от, кој сега се вика Потерсвил, е под целосна контрола на Потер; насекаде се отворени ноќни барови и други локали за забава; луѓето се злобни; неговиот дом не постои; братм му се удавил кога бил дете; а жена му е стара мома која никогаш не се омажила. Никој во градот не го познава Џорџ и тој мисли дека сите полуделе така што предизвикува нереди. [[Полиција]]та го гони, а тој се враќа на мостот, молејќи се да му се врати стариот живот. Кога се враќа дома, таму го чека обвинителот со налог за апсење, но тогаш во куќата влегуваат жена му и стрико му, носејќи кошница со пари. Потоа, во куќата пристигнуваат многу жители од градот, кои собрале [[пари]] за да го спасат Џорџ, како и брат му Хери кој добил орден за херојството за време на [[Втората светска војна]]. Во кошницата се наоѓа и една книга која му ја оставил Кларенс.<ref>[https://www.imdb.com/title/tt0038650/ IMDb, It's a Wonderful Life (1946) (пристапено на 24.12.2019)]</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија:Црно-бели филмови]] [[Категорија:Филмови од 1946 година]] [[Категорија:Филмови на Френк Капра]] [[Категорија:Филмови со Џејмс Стјуарт]] [[Категорија:Филмови со Дона Рид]] [[Категорија:Филмови со Томас Мичел]] [[Категорија:Филмови со Хенри Трејверс]] [[Категорија:Филмови со Лајонел Баримор]] [[Категорија:Филмови чие дејствие се одвива во САД]] 3nklwvx4f08ynkx4fnr44i3o4i1doqn 4 1238208 4799832 3932541 2022-08-05T21:36:43Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Tolkien_1916.jpg|Tolkien_1916.jpg]]", беше избришана од [[commons:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] поради: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Tolkien 1916.jpg|]]. wikitext text/x-wiki '''[[Џ. Р. Р. Толкин|Џон Роналд Руел Толкин]]''' ({{lang-en|John Ronald Reuel Tolkien}}; 3 јануари 1892 – 2 септември 1973) — [[Англичани|англиски]] [[Проза|писател]], [[Филологија|филолог]], [[поезија|поет]], [[Универзитет|универзитетски професор]] и [[Книжевна критика|книжевен критичар]]. Толкин е познат во светската книжевна јавност по неговите епски дела „[[Хобитот]]“, „[[Господарот на прстените]]“ и „[[Силмарилион]]“. Толкин предавал [[староанглиски јазик]] на колеџот Сент Џон во [[Оксфордски универзитет|Оксфорд]] и на колеџот Пемброук од 1925 до 1945 година. Тој исто така предавал англиски јазик и книжевност на колеџот Мертон во Оксфорд од 1945 до 1959 година. Толкин своевремено бил близок пријател со К. С. Луис, со кој заедно членувале во книжевното друштво познато како „Инклингс“. На 28 март 1972 година Толкин бил одликуван со [[Ред на Британската Империја|Редот на британската империја]] од страна на кралицата [[Елизабета II]]. По смртта на Толкин, неговиот син Кристофер Толкин објавил серијал дела кои се всушност необјавени ракописи на самиот Толкин, меѓу кои и познатото дело „Силмарилион“. Овие, заедно со „Хобитот“ и „Господарот на прстените“, создаваат поврзано тело на раскази, поеми, измислени историски настани, измислени јазици и книжевни критики и есеи за измислениот свет наречен „[[Арда]]“ и „[[Средна земја]]“, раскази и настани кои се делумно засновани на [[нордиска митологија|нордиската митологија]]. Иако голем број писатели објавиле дека од сферата на фантастиката пред времето на Толкин, големиот успех на „Хобитот“ и „Господарот на прстените“ довеле до широко распространување и популарност на епската фантастика како жанр. Така, ова довело до општото јавно мислење и постоветување на Толкин како „татко на современата книжевна фантастика“— или поточно епската фантастика. Во 2008 година, весникот „''[[The Times]]''“ го рангирал Толкин на шестото место на списокот на „50 најголеми британски автори од 1945 година“. Од друагата страна пак. „''Forbes''“ го рангирал на 5 место од најпрофитабилни „починати познати личности“ во 2009. ''([[Џ. Р. Р. Толкин|Дознајте повеќе...]])'' <noinclude>[[Категорија:Главна страница / избрана статија / 2020]]</noinclude> py1rm2lmnf89ead0zbg23h3bccm39en 0 1241351 4799805 4717904 2022-08-05T19:00:22Z 188.117.212.92 wikitext text/x-wiki {{Italic title}} {{Инфокутија за филм | name = Година на мајмунот | image = | image_size = 220п | caption = | director = [[Владимир Блажевски]] | producer = | writer = [[Владимир Блажевски]] | narrator = | starring = [[Игор Ангелов]]<br />[[Береда Решит]]<br />[[Марија Кон]]<br>[[Митко Апостоловски]]<br>[[Мите Грозданов]] | genre = комедија, драма | music = | cinematography = | editing = | scenography = | distributor = | released = [[2018]] | runtime = 112 мин. | country = {{МКД}} | language = [[Македонски јазик|македонски]] | budget = | gross = | preceded_by = | followed_by = | website = | amg_id = | imdb_id = 5924480 | MIFC = }} '''Година на мајмунот''' — македонска [[комедија]] и [[драма]] од 2018, трето дело на [[режисер]]от [[Владимир Блажевски]], кој е и сценарист на филмот. == Содржина == Филмот е топла приказна за пријателството меѓу Цобе и мајмунот Коко, кое наеднаш ќе биде прекинато и Коко ќе исчезне по што ќе настане целосен хаос во државата пропратена со аферата „Коко“. Филмот трае 112 минути. == Улоги == {| class="wikitable" |+Улогите ги толкуваат !Глумец !Улога |- |[[Игор Ангелов]] |Цобе |- |[[Береда Решит]] |Љатиф |- |[[Марија Кон]] |Вилма |- |[[Фаик Мефаилоски]] |Аце |- |[[Тања Кочовска]] |Директорката |- |[[Митко Апостоловски]] |Љупчо Лепи |- |[[Соња Каранџуловска]] |Келнерка |- |[[Мите Грозданов]] |Хорист |- |[[Борис Чоревски]] |Комшија 1 |- |[[Крсте Јовановски]] |Комшија 2 |- |[[Благица Трпковска]] |Новинарка |- |[[Горан Илиќ]] |Сопругор на Горде |- |[[Ратка Радмановиќ]] |Бабата од селото |- |[[Кирил Гравчев]] |Бездомник |- |[[Владимир Тулиев]] |Пијаница |- |[[Јасмина Билаловиќ]] |Горде |- |[[Слободан Степановски]] |Работник 1 |- |[[Миле Вратеовски]] |Работник 2 |- |[[Елена Трајковска]] |Ана Илиева |- |[[Ѓорѓи Нешкоски]] |Презентер |- |[[Диме Илиев]] |Политичар |- |[[Милорад Ангелов]] |Репортер |- |[[Дениз Абдула]] |Бегалец |- |[[Александар Степанулески]] |Возачот |} == Надворешни врски == * {{IMDb title|id=5924480|title=Година на мајмунот}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Македонски филмови]] [[Категорија:Филмови на Владимир Блажевски]] [[Категорија:Филмови со Игор Ангелов]] [[Категорија:Филмови со Марија Кон]] [[Категорија:Филмови со Береда Решит]] [[Категорија:Филмови со Фаик Мефаиловски]] [[Категорија:Филмови со Тања Кочовска]] [[Категорија:Филмови со Митко Апостоловски]] 8ndqd6tkjhgnmufga3mkic18xirpp1p 0 1248334 4799817 4331280 2022-08-05T19:49:24Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Kal Aragon 1944.jpg|300п|мини|Срушената синагога Арагон во Битола]] [[Податотека:Oltarot na evrejskata havra vo Bitola.jpg|300п|мини|Олтарот на синагогата Арагон во Битола, меѓу 1918 и 1941 година, браќа Манаки]] '''Синагога Арагон''' (ⅩⅤⅠ в.) – централен [[храм]] на [[арагонски]]те (шпански) [[Евреи]] во [[Битола]]. Во Тора арката постоел [[Тора свиток]] донесен од [[Арагон]] (ⅩⅤ в.). Во храмот служеле многу познати [[рабин]]и, како: [[Адижес Давид]] (1575), [[Аврахам Фалкон]] (1643), [[шмуел Чадок]] (крајот на ⅩⅤⅠⅠ в.), [[Бенјамин Медина]] (1730), [[Аврахам бен Јехуда де Бу-тон]] (1760), [[Давид де Бутон]] (1794), [[Меркадо Камхи]] (1838), [[Ариел-Бен Цион]] (1913), [[Шабтај Џаин]] (1924), [[Аврахам Мориц Романо]] – последниот битолски рабин (1931)<ref>[https://macedonism.org/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%95%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0/%D1%81%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0-%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD/ Синагога Арагон]</ref>. Во [[Втората светска војна]] бугарската војска синагогата ја претворила во кланица за свињи, а пред крајот на војната била запалена. Арагон Синагогата била една од најголемите на [[Балканот]]. == Литература == * Ѓорѓи Цолев Димовски, Битолските Евреи, Битола, 1993, 125; * Марк Цохен, Ласт Центурс оф а Сефардс Комунитатис. Јидисш - Монастир 1839–1943, * Њујорк, 2003; Еврејски извори за обштествено–икономическото развитие на Балканските земи през ⅩⅤⅠⅠ век, Ⅱ, София, 1960. Ј. Нам. == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Синагога Арагон}} [[Категорија:Синагоги во Македонија]] [[Категорија:Синагоги во Битола]] ke57wxdyrvbehap9ceubq1hc02u7osx 0 1250521 4799784 4677760 2022-08-05T17:25:36Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki {{Infobox military conflict | conflict = Битка за Берлин | image = [[Податотека:Bundesarchiv B 145 Bild-P054320, Berlin, Brandenburger Tor und Pariser Platz.jpg|290px]] | image_size = 280 | caption = [[Бранденбуршка капија|Бранденбуршката капија]] меѓу урнатините во Берлин, јуни 1945 | partof = [[Источен фрон (Втора светска војна)|Источниот фронт]] во [[Втора светска војна|Втората светска војна]] | place = [[Берлин]], [[Нацистичка Германија]] | coordinates = {{coord|52|31|07|N|13|22|34|E|region:DE-BE_type:event|display=inline,title}} | date = 16 април – 2 мај 1945<br />({{Age in years, months, weeks and days|month1=04|day1=16|year1=1945|month2=05|day2=02|year2=1945}}) | result = Победа на Советскиот Сојуз *[[Смрт на Адолф Хитлер|Самоубиство на Адолф Хитлер]] и други високорангирани нацистички личности *Безусловно предавање на Берлинскиот гарнизон на 2 мај *Капитулација на германските сили кои сè уште ја водат битката надвор од Берлин на 8/9 мај, до безусловното предавање на сите германски сили *[[Крај на Втората светска војна во Европа]] | territory = Советите го [[Советска окупациска зона|окупираат]] што ќе стане [[Источна Германија]] при [[Поделба на Германија|поделбата на Германија]] подоцна таа година. | combatant1 = {{unbulleted list | '''{{flag|Советски Сојуз|1936}}''' | {{flagdeco|Полска|1928}} [[Привремена влада на Република Полска|Полска]]}} | combatant2 = '''{{flagcountry|Нацистичка Германија|1935}}''' | commander1 = [[Прв белоруски фронт]]: *[[Георги Жуков]] [[Втор белоруски фронт]]: *{{nowrap|[[Константин Рокосовски]]}} [[Прв украински фронт]]: *[[Иван Конев]] | commander2 = [[Армиска група Вистула]]: *[[Готхард Хајнрици]] *{{nowrap|[[Курт фон Типелскирх]]{{Surrendered}}{{efn|name=StudentTippelskirch}}}} [[Армиска група Центар]]: *[[Фердинанд Шернер]] Берлинско одбранбено подрачје: *[[Хелмут Рејман]] *[[Хелмут Вајдлинг]]{{Surrendered}}{{efn|name=Weidling}} *[[Рудолф Сикениус]]{{KIA}} | strength1 = {{plainlist | *Вкупни снаги: **2.300.000 војници (155.900–200.000<br />{{nowrap|[[Полска народна армија]]}}){{sfn|Zaloga|1982|p=27}}{{sfn|Glantz|1998|p=261}} *6.250 оклопни возила {{sfn|Glantz|1998|p=261}} *7.500 авиони {{sfn|Glantz|1998|p=261}} *41.600 aртилериски орудија.{{sfn|Ziemke|1969|p=71}}{{sfn|Murray|Millett|2000|p=482}} *За напад во Берлинското одбранбено подрачје: околу 1.500.000 војници {{sfn|Beevor|2002|p=287}} }} | strength2 = {{plainlist | *Вкупни снаги: *36 дивизии{{sfn|Antill|2005|p=28}} *766.750 војници{{sfn|Glantz|1998|p=373}} *1.519 [[Armoured fighting vehicle|AFVs]]{{sfn|Wagner|1974|p=346}} *2.224 авиони {{sfn|Bergstrom|2007|p=117}} *9.303 артилериски орудија{{sfn|Glantz|1998|p=373}}{{efn|name=SovietEsts}} *Во Берлинското одбранбено подрачје: околу 45.000 војници, потпомогнати од полициски сили, [[Хитлерова младина|Хитлеровата младина]], и 40.000 ''[[Фолксштурм]]''{{sfn|Beevor|2002|p=287}}{{efn|name=GermanTroops}} }} | casualties1 = {{plainlist | *Архивски истражувања<br /> (вкупно оперативни) *81.116 погинати или исчезнати {{sfn|Krivosheev|1997|p=157}} *280.251 болни или ранети *1.997 уништени оклопни возила{{sfn|Krivosheev|1997|p=263}} *2.108 артилериски орудија *917 авиони {{sfn|Krivosheev|1997|p=263}} }} | casualties2 = {{plainlist | *220.000 погинати {{sfn|Müller|2008|p=673}}{{efn|name=GermanCasualties}} *480,000 заробени {{sfn|Glantz|2001|p=95}} *22.000 погинати цивили {{sfn|Antill|2005|p=85}} }} }} [[Податотека:Battle of Berlin 1945-a.png|десно|мини|Карта на Битката за Берлин, 16 до 25 април 1945]] [[Податотека:Battle of Berlin 1945-b.png|десно|мини|Карта на Битката за Берлин, германски обиди да ја разбијат блокадата, април - мај 1945]] '''Битка за Берлин''' — една од последните големи борби на територија на [[Европа]] во [[Втората светска војна]]. Битката се одвивала од последните денови на април до почетокот на мај [[1945]] година. Во битката учествувале околу 3.000.000 луѓе на двете страни. Силовитоста на Советската армија резултирала со капитулација на [[Германија]], како и со самоубиство на [[Адолф Хитлер]] и неговите блиски соработници. == Причини == На почеток на [[1945]] година состојбата на [[Источниот фронт]] од август [[1944]] година, била релативно мирна и стабилизирана. Германците ја имале загубено [[Будимпешта]] и најголемиот дел од [[Унгарија]], [[Романија]] и [[Бугарија]] биле присилени да се предадат и да ѝ објават војна на Германија, а [[Полска]] била потполно отворена за операциите на советската [[Црвена армија]]. По својата неактивност [[Варшавското востание]], советската војска ја зазела [[Варшава]] во јануари [[1945]] година. Во тек на три дена, на широкиот советски фронт, Црвената армија започнала офанзива преку реката [[Нарев]] и од правец на Варшава. По четири дена советската армија го пробила германскиот фронт и започнала да го преминува по 40 километри на ден,ослободувајќи ги на тој начин [[балтичките држави]], [[Гдањск]], [[Источна Прусија]], [[Познањ]],со што се поставила на позициите источно од [[Берлин]], по линијата на реката [[Одра]]. Германија организирала контранапад со [[Армиската група Висла]], под команда на [[Хајнрих Химлер]], кој пропаднал на [[24 февруари]] , а Русите навлегле во [[Померанија]] и го исчистиле десниот брег на реката [[Одра]]. Германскиот обид да се ослободи опколената Будимпешта и заповед на Хитлер повторно да се воспостави фронт по целата должина на реката [[Дунав]] бил потполно неуспешен. Обидот за контраофанзива траел до [[16 март]], по што Црвената армија извршила контранапад, а Советите на [[30 март]] влегле во [[Австрија]], освијувајќи ја [[Виена]] на [[13 април]] 1945 година. Овие воени операции имале огромен негативен учинок за [[Вермахт]]от кој останал со дванаесеттина од потребното гориво, со што било драстично намалено производството на авиони, тенкови и друго оружје. Германските трупи поттикнати од националната гордост, страв од последиците за предизвиканите злосторства, од сојузничкото инсистирање на [[безусловна капитулација]] и желбата да се добие во време за повлекување на запад, германските војници биле мотивирани на пружање силен отпор. На ова придонела и одлуката на Адолф Хитлер, кој одлучил да остане во Берлин. Западните сојузници имале делумни планови да извршат падобрански десант и да го заземат Белин, но поради нејасни услови и можни големи губитоци [[Двајт Ајзенхауер]] сметал дека нема логика да се учествува во заземање на градот кој ќе биде под советската [[сфера на влијание]] по завршување на војната. == Источногерманската офанзива == Офанзивата на советската [[Црвена армија]] во делот на Германија кој подоцна ќе биде дел од Советската сфера на влијание со поделба на Германија ќе ја создаде Источна Германија ([[Демократска Република Германија]]), всушност имала две цели: поради стравот дека западните сили нема да се држат до договорот за поделба на заземените територии и главната цел било заземање на Берлин како стратешка позиција, вклучувајќи и заземање на Хитлеровиот бункер. По заземањето на [[Калињинград|Кенигзберг]] на [[9 април]] [[1945]] година, маршалот [[Константин Рокосовски]] кој командувал со [[Вториот белоруски фронт]] продолжил да напредува на запад кон реката [[Одра]]. Во тек на првите две недели на април Русите извршоле прераспределба на фронтот: Маршалот [[Георгиј Жуков]] го концентрирал својот [[Прв белоруски фронт]] до Одра, од [[Франкфурт на Одра]] на југ, до Балтикот, пред [[Зеловски Висови|Зеловските Висови]] и се префрлил северно од Зеловските Висови. Во тоа распоредување [[Германската втора армија]], која била опкружена во близина на [[Гдањск]], успела да се префрли преку Одра. На југот, маршалот [[Иван Коњев]] го префрлил тежиштето на [[Првиот украински фронт]] од [[Горна Шлеска]] на северозапад на реката [[Ниса]]. Трите советски фронта имале армија од над 2,5 милиона љуѓе: 6.250 тенкови; 7.500 авиони; 41.600 [[артилерија|артилериски орудија]]; 3.255 [[каќуши]], (кои добиле прекар '[[Оргулите на Сталин]]'); и 95.383 возила. Одбранбените дејствија на германската војска му биле предадени на генералот [[Готхард Хајнрици]] кој на [[20 март]] го заменил Химлер и кого го сметале за врвен дефанзивен татктичар. Тој проценил дека главниот удар на советската војска ќе биде преку реката Одра, па таму, за да одбегне големи губитоци поставил лесна одбрана. Неговите инженерски единици ги поставил на Зеловските Висови кои ја надвисувале реката на местото каде што била премостена со автопат. По топење на снегот рамницата била претворена во мочуриште со помош на германската војска, а зад неа биле формирани три прстени на одбрана и досегале до периферијата на Берлин. Овие одбранбени прстени биле сочинети од противтенковски ровови, противтенковски гнезда и широка мрежа ровови и бункери. == Битка на Одра и Ниса == Битката започнала во раните утрински часови на [[16 април]] со страотно бомбардирање од илјадници артилериски оружја, а пред зора напад извршил и Првиот белоруски фронт со големи сили, но бил пречекан од концентрираната главница на германските единици. Германските сили го избегнале уништувањето на своите трупи. Но со светлина на 143 рефлектори ја заслепувале одбраната, но поради дифузија на светлината во раните утрински часови силуетите биле видливи и нападот бил забавен и со мочуришното земјиште поради што Црвената армија имала огромни загуби. Жуков во напад уфрлил резервна војска, до раната вечер советската војска напредувала речиси 6 километри, но германската одбрана не била пробиена. На југ нападот одел според планот. ==Наводи== {{наводи}} ==Белешки== {{efn |name=StudentTippelskirch |Heinrici was replaced by General [[Kurt Student]] on 28 April. General Kurt von Tippelskirch was named as Heinrici's interim replacement until Student could arrive and assume control. Student was captured by the British and never arrived {{harv|Dollinger|1967|p=228}}. }} {{efn |name=Weidling |Weidling replaced Oberstleutnant [[Ernst Kaether]] as commander of Berlin who only held the post for one day having taken command from Reymann. }} {{efn |name=SovietEsts |Initial Soviet estimates had placed the total strength at 1&nbsp;million men, but this was an overestimate {{harv|Glantz|1998|pp=258–259}}. }} {{efn |name=GermanTroops |A large number of the 45,000 were troops of the [[LVI Panzer Corps]] that were at the start of the battle part of the German IX Army on the [[Battle of the Seelow Heights|Seelow Heights]]. }} {{efn |name=GermanCasualties |German estimate (Müller) based on incomplete archival data: 92,000 for Seelow, Halbe and inside Berlin; 100,000 for the whole Berlin area. For information about the genesis of the "Das Deutsch Reich und der Zweite Weltkrieg" project under the Military History Research Office of the Bundeswehr, refer to {{harvnb|Ziemke|1983|pp=398–407}}. }} <references group="б"/> [[Категорија:Втора светска војна]] [[Категорија:Советскиот Сојуз во Втората светска војна]] gjf0o7idbg29sasdqvv1wmdybcraihx 0 1255149 4799785 4783494 2022-08-05T17:31:45Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Korolev_posle_aresta_1938.jpg|Korolev_posle_aresta_1938.jpg]]", беше избришана од [[commons:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[commons:User:Ellywa|Ellywa]] поради: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Korolev posle wikitext text/x-wiki {{Infobox |title= Гулаг |image=[[Податотека:Gulag Location Map.svg|350п]]<br><center>Разни затворски гулази помеѓу 1923 и 1961 г.{{Efn|Засновано на дата од [[Меморијал (општество)|Меморијал]], [[група за човекови права]].}}</center>[[Податотека:ГулагМонтажа.jpg|350п]] |caption= {{Collapsible list | title = </center> |<center>{{flatlist| * [[Волга Германци|Волга Германски]] затвореници, кои биле населени во Русија од XVIII век. * Затвореници во [[Далстрој]] зградата, дел од [[Р504 Колима Автопат|«Пат на Коски»]] од [[Мадаган]] до [[Јакутск]] * Полициска фотографија од 1929 г. на [[Варлам Шаламов]], про-[[Троцкизам|Троцкистички]] поет, по неговото прво затворање. * Група на затвореници заградени со [[бодликава жица]]. * Знакот во бараката на затворениците вели „''Трудот е ствар на гордоста, ствар на славата!''“ * Гробот на [[Николај Пунин]], уметнички научник и писател, кој умрел во логорот [[Абез]] во [[Република Коми|регионот Коми]]. * [[Матвеи Берман]], главата на Гулагот, опкружен од други шефови на логори во мај 1934 г. * Знакот на влезните порти на логорот го вели приближно истото мото од погоре. * Затвореници го градат [[Беломорско-балтички канал|Беломорско-балтичкиот канал]], 1932 г. }}</center>}} |datastyle=text-align:left |header1= Главна управа на логори<br>(1918–1960 г.)<ref name="memo">[[Меморијал (општество)|Меморијал]] http://www.memo.ru/history/NKVD/GULAG/r1/r1-4.htm</ref> |headerstyle=background:#e2e2ff; |data2= * 18.000.000 луѓе поминале низ Гулаг логори<ref name="Wheatcroft1999">{{наведено списание|author=Wheatcroft, Stephen G.|year=1999|title=Victims of Stalinism and the Soviet Secret Police: The Comparability and Reliability of the Archival Data. Not the Last Word|url=http://sovietinfo.tripod.com/WCR-Secret_Police.pdf|journal=[[Europe-Asia Studies]]|volume=51|issue=2|page=320|doi=10.1080/09668139999056}}</ref><ref name="Rosefielde76772"/> * 53 Гулаг-директорати (колоквијално едноставно се нарекуваат „логори“) и 423 работнички колонии во [[Советскиот Сојуз]] заклучно со март 1940 година.<ref name="GRZ">{{наведено списание|author1=Getty, Arch |author2=Rittersporn, Gábor |author3=Zemskov, Viktor |title=Victims of the Soviet penal system in the pre-war years: a first approach on the basis of archival evidence|journal=[[American Historical Review]]|date=October 1993 |volume=98 |issue=4 |pages=1017–1049 |doi=10.2307/2166597 |jstor=2166597 |url=http://sovietinfo.tripod.com/GTY-Penal_System.pdf}}</ref> * Обичниот консензус во современата советска историографија е околу 1.600.000{{Efn|Some disputed<ref name="Healey"/> estimates range from over 2.7<ref name= pohl>Pohl, ''The Stalinist Penal System'', p. 131.</ref> to 6<ref name=alexgula>{{наведена книга|title=Illness and Inhumanity in Stalin's Gulag|last=Alexopoulos|first=Golfo|publisher=Yale University Press|year=2017|isbn=978-0-300-17941-5}}</ref><ref name=":1"/><ref name=vadim>Erlikman, Vadim (2004). ''Poteri narodonaseleniia v XX veke: spravochnik''. Moscow 2004: Russkaia panorama. {{ISBN|5-93165-107-1}}.</ref> million<ref name="Healey"/>}} починалe поради притвор во логорите.<ref name="Wheatcroft1999"/><ref name="Rosefielde76772"/><ref name="Healey"/> }} {{Soviet Union sidebar}} '''Гулаг''' ({{lang-ru|'''Г'''лавное '''у'''правление '''лаг'''ерей|lit=|label=none}} „Главна управа на логорите“) била владина агенција задолжена за советската мрежа на работни логори, основана по налог на [[Владимир Илич Ленин|Владимир Ленин]], достигнувајќи го врвот за време на владеењето на [[Јосиф Сталин]] од 1930 до раните 1950. Зборот ''гулаг'' се користи како општ термин кој се однесува на сите логори каде имало принудна работа што постоеле во [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]], вклучувајќи ги и логорите што постоеле во ерата по Ленин.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.newyorker.com/magazine/2003/04/14/seasons-in-hell-4|title=Seasons in Hell|last=Remnick|first=David|date=April 14, 2003|work=The New Yorker|access-date=March 27, 2017}}</ref><ref>Other Soviet [[Penal labor|penal-labor systems]] not formally included in the GULag were: (a) camps for [[prisoners of war]] captured by the [[Soviet Union]], administered by [[GUPVI]]; (b) filtration camps set up during [[World War II]] for the temporary detention of Soviet [[Ostarbeiter]]s and prisoners of war while the security organs screened them in order to "filter out" the black sheep; (c) "special settlements" for [[Exile|internal exiles]] including "[[kulaks]]" and [[Population transfer in the Soviet Union|deported ethnic minorities]], such as [[Volga Germans]], Poles, Balts, [[Caucasian race|Caucasians]], [[Crimean Tatars|Crimean Tartars]], and others. During certain periods of Soviet history, each of these camp systems held millions of people. Many hundreds of thousands were also sentenced to forced labor without imprisonment at their normal places of work. (Applebaum, pp. 579–80).</ref> Гулаг е признат како главен инструмент на политичка репресија во Советскиот Сојуз. Во логорите биле сместени широк спектар на осудени лица, од ситни криминалци до политички затвореници, од кои голем број биле осудени по поедноставени постапки, како што биле тројки на [[NKVD troikas]] или со други инструменти за [[вонсудска казна]]. Во 1918–22 година, агенцијата ја администрирала Чека или ''Чрезвичајнаја комисија'', следена од ДПА [Државна политичка администрација (1922–23)], ЗДПД [Заедничка државна политичка дирекција (1923–34)], подоцна од НКВР [Народен комесаријат за внатрешни работи (1934–46)] и во последните години од Министерството за внатрешни работи (МВР). Затворскиот логор [[Соловки (затвор)|Соловки]], првиот поправен логор за труд изграден по револуцијата, бил основан во 1918 година и легализиран со декрет ''„За создавање логори за присилна работа''“ на 15 април 1919 година. Системот за [[интернирање]] рапидно растел, достигнувајќи население од 100.000 во 1920-тите. Според Никола Верт, годишната стапка на смртност во советските логори силно варирала, достигнувајќи 5% (1933) и 20% (1942–1943) додека значително опаднала во повоените години (околу 1 до 3% годишно почеток на 1950-тите).<ref>{{cite web|url=https://stanford.edu/dept/france-stanford/Conferences/Terror/Werth.pdf|title=STATE VIOLENCE IN STALIN's REGIME : OUTLINE FOR AN INVENTORY AND CLASSIFICATION|last1=Werth|first1=Nicolas|date=20 January 2009|publisher=[[Stanford University]]}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.loc.gov/exhibits/archives/gula.html|title=Letter To the Presidium of the Central Executive Committee of the All-Union Communist Party (Bolshevik)|author=G. Zheleznov, Vinogradov, F. Belinskii|date=December 14, 1926|accessdate=April 15, 2015}}</ref> Во 1956 година стапката на смртност паднала на 0,4%.<ref name="mortality2">{{наведена книга|url=http://www.alexanderyakovlev.org/fond/issues-doc/1009320|title=Документ № 103. Справка о смертности заключённых в системе ГУЛага за период 1930—1956 гг.|date=2000|publisher=Mezhdunarodnyi Fond "Demokratiia"|isbn=5-85646-046-4}}</ref> Итен консензус меѓу научниците кои користат официјални архивски податоци е оној од 18 милиони кои биле испратени во Гулаг од 1930 до 1953 година, приближно 1,5 до 1,7 милиони луѓе загинале таму или како резултат на нивното притворање.<ref name="Rosefielde76772">[[Steven Rosefielde|Rosefielde, Steven]]. 2009. ''[[Red Holocaust (2009 book)|Red Holocaust]].'' [[Routledge]]. {{ISBN|0-415-77757-7}}. p. 67 "...more complete archival data increases camp deaths by 19.4 percent to 1,258,537"; pg 77: "The best archivally-based estimate of Gulag excess deaths at present is 1.6 million from 1929 to 1953."</ref><ref name="Healey8">{{наведено списание|last1=Healey|first1=Dan|authorlink=Dan Healey|date=1 June 2018|title=GOLFO ALEXOPOULOS. Illness and Inhumanity in Stalin's Gulag|url=https://www.deepdyve.com/lp/ou_press/golfo-alexopoulos-illness-and-inhumanity-in-stalin-s-gulag-i363rKPYOp|journal=[[The American Historical Review]]|volume=123|issue=3|pages=1049–1051|doi=10.1093/ahr/123.3.1049|quote="New studies using declassified Gulag archives have provisionally established a consensus on mortality and "inhumanity." The tentative consensus says that once secret records of the Gulag administration in Moscow show a lower death toll than expected from memoir sources, generally between 1.5 and 1.7 million (out of 18 million who passed through) for the years from 1930 to 1953."}}</ref> Сепак, некои историчари се сомневаат во веродостојноста на ваквите податоци и наместо тоа, многу се потпираат на литературните извори што доаѓаат до поголеми проценки.<ref name="Healey8"/><ref name=":13">{{Cite web|url=https://www.bbc.com/russian/international/2009/10/091023_figes_int|title=Ученый: при Сталине погибло больше, чем в холокост|last=Figes|first=Orlando|date=2009|quote=Хотя даже по самым консервативным оценкам, от 20 до 25 млн человек стали жертвами репрессий, из которых, возможно, от пяти до шести миллионов погибли в результате пребывания в ГУЛАГе. Translation: The most conservative calculations speak of 20-25 million victims of repression, 5 to 6 million of whom died in the gulag|website=BBC News|access-date=}}</ref> Архивските истражувачи не откриле „никаков план за уништување“ на гулаг популацијата и никаква изјава за официјална намера да ги убијат, а ослободувањата на затворениците значително го надминал бројот на смртни случаи во Гулаг.<ref name="Healey8"/> Ова делумно може да се припише на вообичаената практика на ослободување на затвореници кои или страдале од неизлечиви болести или биле близу смрт.<ref name="Ellman_SRS5">Michael Ellman. [http://sovietinfo.tripod.com/ELM-Repression_Statistics.pdf Soviet Repression Statistics: Some Comments.] ''Europe-Asia Studies'', Vol. 54, No. 7 (Nov. 2002), pp. 1151–1172</ref><ref name="Applebaum5833">[[Anne Applebaum|Applebaum, Anne]] (2003) ''[[Gulag: A History]].'' [[Doubleday (publisher)|Doubleday]]. {{ISBN|0-7679-0056-1}} pg 583: "both archives and memoirs indicate that it was common practice in many camps to release prisoners who were on the point of dying, thereby lowering camp death statistics."</ref> Скоро веднаш по смртта на Сталин, советскиот естаблишмент презел чекори за демонтирање на Гулаг системот. Била прогласена општа амнестија непосредно по смртта на Сталин, иако била ограничена на неполитички затвореници и политички затвореници осудени на не повеќе од 5 години. Набргу потоа [[Никита Хрушчов]] бил избран за Генерален секретар на [[Комунистичка партија на Советскиот Сојуз|Комунистичката партија на Советскиот Сојуз]], иницирајќи ги процесите на десталинизација и [[Одмрзнување на Хрушчов|одмрзнувањето на Хрушчов]], предизвикувајќи масовно ослободување и рехабилитација на политичките затвореници. Системот Гулаг конечно завршил шест години подоцна на 25 јануари 1960 година, кога остатокот од администрацијата биле распуштени од Хрушчов. Правната практика на осудување на злосторниците на казнена работа, иако воздржана, не била целосно укината и продолжува до денес, иако со многу поограничен капацитет, во [[Русија|Руската Федерација]].<ref>{{Наведена книга|title=Система Исправительно-трудовьх лагерей в СССР|last=Смирнов|first=М.Б.|publisher=Звенья|year=1998|isbn=5-7870-0022-6|location=Moscow|pages=}}</ref><ref name=":0">{{Наведени вести|url=https://www.economist.com/news/europe/21588130-russias-prison-colonies-resemble-old-soviet-camps-slave-labour-and-criminal-cultures|title=Slave labour and criminal cultures|date=October 19, 2013|work=The Economist}}</ref> [[Александар Солженицин]], добитник на [[Нобелова награда за литература|Нобеловата награда за литература]], кој преживеал осум години во Гулаг затвор, му го дал терминот на меѓународниот углед со објавувањето на „''[[Архипелагот Гулаг]]''“ во 1973 година. Авторот ги споредил бројните логори со „ланец острови“ и како очевидец, тој го опишал Гулаг како систем каде што луѓето работеле до смрт.<ref name="Applebaum 20033">[[Anne Applebaum|Applebaum, Anne]] (2003) ''[[Gulag: A History]]''. [[Doubleday (publisher)|Doubleday]]. {{ISBN|0-7679-0056-1}}</ref> Во март 1940 година, во Советскиот Сојуз имало 53 дирекции на логорите Гулаг (колоквијално наречени „логори“) и 423 работнички колонии. Многу рударски и индустриски градови и градови во северна и источна Русија и во [[Казахстан]], како што се [[Карагандинска област|Караганда]], [[Норилск]], [[Воркута]] и [[Магадан]], првично биле блокови на логори изградени од затвореници, а потоа управувани од поранешни затвореници.<ref>{{cite web|url=http://www.arlindo-correia.org/041003.html|title=Gulag: a History of the Soviet Camps|date=|publisher=Arlindo-correia.org|accessdate=January 6, 2009}}</ref> == Преглед == [[Податотека:Yagoda_kanal_Moskva_Volga.jpg|лево|мини|[[Генрик Јагода]] (слика) контрола на изградбата на [[Московски канал|Москва-Волга канал]]. Зад десното рамо е младиот [[Никита Хрушчов]].]] Некои сугерираат дека 14 милиони луѓе биле затворени во Гулаг логорите од 1929 до 1953 година (проценките за периодот 1918–1929 се потешки за пресметување).<ref name="ConquestGRZ2">[[Robert Conquest|Conquest, Robert]]. 1997. "[http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf Victims of Stalinism: A Comment] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927152248/http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf|date=September 27, 2011}}." ''[[Europe-Asia Studies]]'' 49(7):1317–19. "We are all inclined to accept the Zemskov totals (even if not as complete) with their 14 million intake to Gulag 'camps' alone, to which must be added 4–5 million going to Gulag 'colonies', to say nothing of the 3.5 million already in, or sent to, 'labor settlements'. However taken, these are surely 'high' figures." There are reservations to be made. For example, we now learn that the Gulag reported totals were of capacity rather than actual counts,leading to an underestimate in 1946 of around 15%. Then as to the numbers 'freed': there is no reason to accept the category simply because the MVD so listed them, and, in fact, we are told of 1947 (when the anecdotal evidence is of almost no one released) that this category concealed deaths: 100000 in the first quarter of the year'"</ref> Другите пресметки, од историчарот [[Орландо Фигес]], се однесуваат на 25 милиони затвореници на Гулаг во 1928–1953 година. Други 6–7 милиони биле депортирани и прогонети во оддалечените области на [[Советски Сојуз|СССР]], а 4–5 милиони поминале низ работничките колонии, плус 3,5 милиони кои веќе биле таму или биле испратени во работни населби. Според некои проценки, вкупното население во логорите варирало од 510,307 во 1934 година до 1,727,970 во 1953 година. Според други проценки, на почетокот на 1953 година вкупниот број на затвореници во логорите бил повеќе од 2,4 милиони од кои повеќе од 465.000 политички затвореници.<ref>"Repressions". Publicist.n1.by. Retrieved January 6, 2009.</ref> === ГУЛАГ наспроти ГУПВИ === Институционалната анализа на Советскиот концентрационен систем е комплицирана од формалната разлика помеѓу ГУЛАГ и ГУПВИ. ГУПВИ (ГУПВИ) била главната управа за работи на воени заробеници и интернирани лица ([[Руски јазик|руски]]: ''Главное управление по делам военнопленных и интернированных'', „Главна дирекција за воени заробеници и притвореници“), оддел на НКВР (подоцнежен МВР) цивилни интернирани и воени заробеници (воени заробеници) во Советскиот Сојуз за време и по завршувањето на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] (1939–1953). На многу начини системот ГУПВИ бил сличен на Гулаг.<ref>{{cite web|url=http://www.h-net.org/reviews/showrev.cgi?path=9539851382536|title=H-Net Reviews|archive-url=https://web.archive.org/web/20070627065714/http://h-net.org/reviews/showrev.cgi?path=9539851382536|archive-date=June 27, 2007|access-date=December 27, 2014|url-status=dead}}</ref> Неговата главна функција била организација на странска принудна работа во Советскиот Сојуз. Највисокото раководство на ГУПВИ доаѓало од системот ГУЛАГ. Главната забележлива разлика од ГУЛАГ беше отсуството на осудени криминалци во логорите ГУПВИ. Инаку, условите во двата система на логори биле слични: тешка работа, лоша исхрана и услови за живот и висока стапка на смртност.<ref>[http://www.memo.ru/HISTORY/POLAcy/g_3.htm Репрессии против поляков и польских граждан] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141213064253/http://www.memo.ru/history/polacy/g_3.htm|date=December 13, 2014}}</ref> За Советските политички затвореници, како [[Александар Солженицин|Солженицин]], сите странски цивилни притворениците и странски воени заробеници биле затворени во ГУЛАГ; преживеаните странски цивили и странски воени заробеници се сметале себеси за затвореници во ГУЛАГ. Според проценките, вкупно, во текот на целиот период на постоењето на ГУПВИ, имало над 500 странски военозатворенички логори (во рамките на Советскиот Сојуз и во странство), кои се наоѓале во затвор со над 4.000.000 странски воени заробеници.<ref>MVD of Russia: An Encyclopedia ({{Јаз|ru|МВД России: энциклопедия}}), 2002, {{ISBN|5-224-03722-0}}, p.541</ref> Повеќето Гулаг затвореници не биле политички затвореници, иако значителен број на политички затвореници, можело да се најдат во логорите во било кое време.<ref name="gulag2">{{Наведена мрежна страница|url=http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_gulag2.html|title=Repressions|publisher=Publicist.n1.by|archive-url=https://web.archive.org/web/20080327005552/http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_gulag2.html|archive-date=March 27, 2008|accessdate=January 6, 2009}}</ref> Ситни злосторства и шеги на сметка на советската влада и службеници се казнувале со затвор.<ref>{{cite web|url=http://gulaghistory.org/nps/onlineexhibit/stalin/crimes.php|title=What Were Their Crimes?|date=|publisher=Gulaghistory.org|accessdate=January 6, 2009|archive-date=2011-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20110820194312/http://gulaghistory.org/nps/onlineexhibit/stalin/crimes.php|url-status=dead}}</ref><ref>Uschan, M. ''Political Leaders''. Lucent Books. 2002.</ref> Околу половина од политичките затвореници во логорите Гулаг биле затворени без судење; официјалните податоци сугерираат дека имало над 2,6 милиони затворски казни за случаи што ги истражувала тајната полиција во текот на 1921–53 година.<ref name="organy12">{{cite web|url=http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_organy1.html|title=Repressions|publisher=Publicist.n1.by|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080311080150/http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_organy1.html|archivedate=March 11, 2008|accessdate=January 6, 2009|url-status=dead}}</ref> ГУЛАГ биле намалени во големина по смртта на Сталин во 1953 година, во период познат како Одмрзнување на Хрушчов. Во 1960 година, боти (МВР) престанало да функционира како советска администрација на логорите во корист на одделните републички гранки на МВР. Централизираните простории за притвор привремено престанале да функционираат.<ref>[http://penpolit.ru/author-item+M5cd00dd4488.html]{{Dead link|date=December 2011}}</ref><ref>[http://www.nwtc.edu/Archives/LaborCamps05-30.htm News Release: Forced labor camp artifacts from Soviet era on display at NWTC] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828051139/http://www.nwtc.edu/Archives/LaborCamps05-30.htm|date=August 28, 2008}}</ref> == Современата употреба на зборот и користење на други терминологија == [[Податотека:The_fence_at_the_old_GULag_in_Perm-36.JPG|мини|Ограда на стар гулаг во [[Перм-36]], основан во 1943 година.|316x316пкс]] Иако терминот Гулаг првично се однесувал на државна агенција, на англиски и на многу други јазици, кратенката се здобила со квалитети на заедничка именка, означувајќи го Советскиот систем на затворен, неслободен труд.<ref name="anneapplebaum">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.anneapplebaum.com/gulag/intro.html|title=GULAG: a history|last=Anne Applebaum|archive-url=https://web.archive.org/web/20071013124127/http://anneapplebaum.com/gulag/intro.html|archive-date=October 13, 2007|accessdate=December 21, 2007}}</ref><blockquote>''Дури и пошироко, „Гулаг“ стана термин за самиот советски репресивен систем, збир на процедури што затворениците некогаш ги нарекувале „мелница за месо“: апсења, испрашувања, транспорт со ладни автомобили за добиток, присилна работа, уништување на семејства, години поминати во егзил, рани и непотребни смртни случаи.''</blockquote>Западните автори го користат терминот Гулаг за означување на сите затвори и логори за притвор во [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]]. Современата употреба на терминот на моменти не е директно поврзана со СССР, како што е изразот „Гулаг на Северна Кореја“<ref>{{cite web|url=http://www.hrnk.org/uploads/pdfs/HRNK_HiddenGulag2_Web_5-18.pdf|title=The Hidden Gulag – Exposing North Korea's Prison Camps|work=The Committee for Human Rights in North Korea|accessdate=September 20, 2012}}</ref> за логорите што се во функција денес.<ref name="guardianunlimitedkorea">{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/korea/article/0,2763,1136483,00.html#article_continue|title=Revealed: the gas chamber horror of North Korea's gulag|last=Antony Barnett|date=February 1, 2004|work=Guardian Unlimited|access-date=December 21, 2007|location=London}}</ref> Зборот ''Гулаг'' не бил често се користен во [[Руски јазик|рускиот]], официјално или колоквијално; доминантните термини биле „''логори“'' (лагеря, ''lagerya'') и ''„зоната“'' (зона), обично еднина, за системот на работни логори и за поединечните логори. Официјалниот термин „''поправен работен логор''“ бил предложен за официјална употреба од страна на [[политбиро]]то на [[Комунистичка партија на Советскиот Сојуз|Комунистичката партија на Советскиот Сојуз]] на сесијата на 27 јули 1929 година. == Историја == === Позадина === [[Царство Русија|Царот]] и [[Руска Империја|Руската Империја]] користеле присилно прогонство и принудна работа како форми на судска казна. [[Каторга]], категорија на казна резервирана за оние осудени за најтешки злосторства, имала многу од карактеристиките поврзани со затворот во работниот логор: затворање, поедноставени установи (наспроти затворите) и присилна работа, обично вклучувајќи тешка, неквалификувана или полу -квалификувана работа. Според историчарот [[Ен Еплбаум]], каторга не била вообичаена пресуда; приближно 6.000 осудени катарга издржуваа казни во 1906 година и 28,600 во 1916 година.<ref>Applebaum, Anne. ''Gulag: A History.'' Anchor, 2004, pp. xxxi</ref> Според царскиот руски казнен систем, осудените за помалку сериозни злосторства биле испраќани во поправните затвори и исто така биле принудени на работа. Присилното прогонство во [[Сибир]] се користело од XVII век за широк спектар на прекршоци и било вообичаена казна за политичките неистомисленици и револуционери. Во XIX век, членовите на неуспешниот [[Декемвриски револт]], [[Полјаци|полските]] благородници кои се спротивставиле на руското владеење, и членовите на различните социјалистички револуционерни групи, вклучувајќи ги и [[болшевици]]те како [[Григориј Орџоникиѕе]], [[Лав Троцки]] и [[Јосиф Сталин]], биле испратени во егзил.<ref>Applebaum, Anne. ''Gulag: A History.'' Anchor, 2004, pp. xxix-xxx</ref> Осудениците кои издржувале работни казни и прогонетите биле испратени во недоволно населените области на Сибир и [[Руски Далечен Исток|Рускиот Далечен Исток]] - региони кои имале малку градови или извори на храна и немале организирани системи за превоз. И покрај изолираните услови, имало затвореници кои успешно избегале во населените места. Самиот Сталин избегал три од четири пати кога бил испратен во егзил.<ref>Applebaum, Anne. ''Gulag: A History.'' Anchor, 2004, pp. xxxiii</ref> Од овие времиња, Сибир ја добила својата страшна конотација на казна, што уште повеќе го зајакнало советскиот систем на Гулаг. Сопствените искуства на болшевиците во егзил и присилната работа им дало модел врз кој понатаму го засновале нивниот систем, вклучувајќи ја и важноста на строгото спроведување.[[Податотека:V.M._Doroshevich-Sakhalin._Part_I._Prisoners_on_Steamship_of_Voluntary_Fleet.png|мини|Група затвореници на [[Сахалин]], далечински островски затвор, околу 1903 година.|315x315пкс]]Во текот на 1920–50 година, водачите на Комунистичката партија и Советската држава сметале дека репресијата била алатка што требала да се користи за обезбедување на нормално функционирање на Советскиот државен систем, како и за зачувување и зајакнување на позициите во нивната социјална база - работничката класа (кога болшевиците ја презеле власта, селаните претставувале 80% од населението). Среде руската граѓанска војна, [[Владимир Илич Ленин|Ленин]] и болшевиците воспоставиле „специјален“ систем на затворски логори, одделен од нивниот традиционален затворски систем и под контрола на „[[Чека]]“ (главна тајна руска полиција). Овие логори, како што ги замислувал Ленин, имале изразито политичка цел. Овие рани логори на системот ГУЛАГ биле воведени со цел да се изолираат и елиминираат странците, социјално опасните, нарушувачките, сомнителните и други нелојални елементи, чии дела и мисли не придонесувале за зајакнување на диктатурата на [[Работничка класа|пролетаријатот]]. Принудната работа како „метод на реедукација“ била применета во затворскиот логор [[Соловки]] уште во 1920-тите, врз основа на експериментите на [[Лав Троцки|Троцки]] со логори за присилна работа за чешки воени заробеници од 1918 година и неговите предлози за воведување на „задолжителна работна служба“ изразени во „''[[Тероризам и Комунизам]]''“. Биле дефинирани различни категории затвореници: ситни криминалци, воени заробеници од руската граѓанска војна, официјални лица обвинети за корупција, саботажа и проневера, политички непријатели, неистомисленици и други луѓе што се сметаат за опасни за државата. Во првата деценија на советското владеење, судскиот и казнениот систем не биле ниту унифицирани ниту координирани и постоела разлика помеѓу криминални затвореници и политички или „специјални“ затвореници. „Традиционалниот“ судски и затворски систем, кој се занимавал со криминални затвореници, најпрво бил надгледуван од Народниот комесаријат за правда до 1922 година, по што тие биле надгледувани од Народниот комесаријат за внатрешни работи, познат и како НКВР. Чека и нејзините наследнички организации, ДПД или Државниот политички директорат и ЗДПД (Заедничка државна политичка дирекција), ги надгледувале политичките затвореници и „специјалните“ логори во кои биле испратени. Во април 1929 година, судските разлики меѓу криминалните и политичките затвореници биле елиминирани, а контролата врз целиот советски казнен систем била предадена на ЗДПД. Во 1928 година имало интернирано 30.000 лица; властите биле против присилна работа. Во 1927 година службеникот одговорен за затворската администрација напишал: <blockquote>''Експлоатацијата на затворскиот труд, системот на истиснување на „златната пот“ од нив, организацијата на производство во затворските места, што иако е профитабилно од комерцијална гледна точка, во суштина нема никакво корективно значење - овие се целосно недопуштени во советските затворски места.''<ref>D.J. Dallin and B.I. Nicolayesky, ''Forced Labour in Soviet Russia'', London 1948, p. 153.</ref></blockquote>Правната основа и насоките за создавање на системот на „корективни работни логори“ (руски: ''исправи́тельно-трудовые лагеря'', ''Ispravitel'no-trudovye lagerya''), столбот на она што обично се нарекува „Гулаг“, бил таен декрет од [[Совет на народни комесари|Совнарком]] од 11 јули 1929 година, за употреба на казнена работа што го удвоила соодветниот додаток на записникот од состанокот на [[Политбиро]]то на 27 јуни 1929 година. Еден од основачите на Гулаг системот бил [[Нафталиј Френкел]]. Во 1923 година бил уапсен за нелегално преминување на границите и криумчарење. Тој бил осуден на 10 години тешка работа во [[Соловки]], што подоцна станал познат како „првиот Гулаг логор“. Додека ја служел казната, тој и напишал писмо на администрацијата на логорот во кое детално биле опишани предлозите за „подобрување на продуктивноста“, вклучувајќи го и озлогласениот систем на трудова експлоатација, додека рациите за храна на затворениците требало да бидат поврзани со нивната стапка на производство, предлог познат како скала на исхрана (''шкала питания''). Овој озлогласен јадеш-како-што-работиш систем често ги убивал послабите затвореници за неколку недели и предизвикувал безброј жртви. Писмото го привлекло вниманието на голем број високи комунистички претставници, вклучувајќи ги [[Генрих Јагода]] и Френкел наскоро од затвореник станал командант на логорот и важен функционер во Гулаг. Неговите предлози наскоро забележале широка распространетост и усвојување во системот Гулаг.<ref>Applebaum, Anne (2004). Gulag: a History of the Soviet Camps. London: Penguin Books., p. 52-53</ref> Откако се појавил како инструмент и место за изолирање на контрареволуционерни и криминални елементи, Гулаг, заради својот принцип на „исправка со присилна работа“, тој брзо станал независна гранка на националната економија обезбедена на евтина работна сила, претставена од затвореници. Оттука, тоа е проследено со уште една поважна причина за постојаноста на репресивната политика, имено, интересот на државата за непостојани стапки на примање евтина работна сила што била присилно користена, главно во екстремни услови на исток и север.<ref name="Земсков7">{{наведено списание|last=Земсков|first=Виктор|year=1991|title=ГУЛАГ (историко-социологический аспект)|url=http://scepsis.ru/library/id_937.html|journal=Социологические исследования|issue=№ 6,7|accessdate=August 14, 2011}}</ref> Гулаг имал казнени и економски функции.<ref name="Ellman">{{Наведено списание|last=Ellman|first=Michael|year=2002|title=Soviet Repression Statistics: Some Comments|url=http://sovietinfo.tripod.com/ELM-Repression_Statistics.pdf|journal=Europe-Asia Studies|volume=54|issue=2|pages=1151–1172|doi=10.1080/0966813022000017177|access-date=August 14, 2011}}</ref> === Формирање и проширување под Сталин === Гулаг официјално бил основан на 25 април 1930 година како УЛАГ од Заедничката државна политичка дирекција (ЗДПД) со налог 130/63 во согласност со наредбата Совнарком 22 стр. 248 од 7 април 1930 година. Во ноември истата година бил преименуван во ГУЛАГ. Хипотезата дека економските размислувања биле одговорни за масовните апсења за време на [[Сталинизам|сталинизмот]] била побиена врз основа на поранешните советски архиви, кои станале достапни од 90-тите години на минатиот век, иако некои архивски извори, исто така, имале тенденција да поддржуваат економска хипотеза.<ref name="Jakobson2">See, e.g. Jakobson, Michael. 1993. ''Origins of the GULag: The Soviet Prison Camp System 1917–34''. Lexington, KY: [[University Press of Kentucky]]. p. 88.</ref><ref name="Ivanova2">See, e.g. Ivanova, Galina M. 2000. ''Labor Camp Socialism: The Gulag in the Totalitarian System''. Armonk, NY: [[M. E. Sharpe]]. ch. 2.</ref> Во секој случај, развојот на системот на логори следел економски линии. Растот на системот на логори се совпаднал со врвот на советската кампања за индустријализација. Повеќето логори биле основани за да се сместат масите на затвореници кои доаѓале, им биле доделени различни економски задачи. Ова вклучувало експлоатација на природни ресурси и колонизација на оддалечени области, како и реализација на огромни инфраструктурни објекти и индустриски градежни проекти. Планот за постигнување на овие цели со „специјални населби“ наместо работни логори бил отфрлен по откривањето на аферата [[Назино афера|Назино]] во 1933 година; последователно, системот Гулаг се проширил. Архивите од 1931–32 година покажуваат дека Гулаг имал приближно 200.000 затвореници во логорите; додека во 1935 година, приближно 800.000 биле во логори и 300.000 во колонии (годишни просеци).<ref name="Kozlov">See, for example, Gulaga, Naselenie. 2004. " sobranie dokumentov v 7 tomakh." ''Istorija stalinskogo Gulaga: konec 1920-kh – pervaia polovina 1950-kh godov'', vol. 4, edited by V. P. Kozlov et al. Moskva: [[ROSSPEN]].</ref> Во раните 30-ти години на минатиот век, заострувањето на советската казнена политика предизвикало значителен пораст на населението во затворскиот логор. За време на [[Големата чистка]] од 1937–38 година, масовните апсења предизвикале уште едно зголемување на бројот на затвореници. Стотици илјади лица беа уапсени и осудени на долги затворски казни заради еден од повеќекратните пасуси на озлогласениот член 58 од Кривичниот законик на републиките на Унијата, кој дефинираl казна за разни форми на „контрареволуционерни активности“. Според наредбата на НКВР бр. 00447, десетици илјади затвореници во Гулаг биле погубени во 1937–38 година за „продолжување на контрареволуционерните активности“. Помеѓу 1934 и 1941 година, бројот на затвореници со високо образование се зголемил повеќе од осум пати, а бројот на затвореници со високо образование се зголемил за пет пати.<ref name="Земсков7"/> Тоа резултирало во нивно зголемено учество во вкупниот состав на затворениците во логорот.<ref name="Земсков7"/> Меѓу затворениците во логорот, бројот и уделот на интелигенцијата растел со најбрзо темпо.<ref name="Земсков7"/> Недовербата, непријателството, па дури и омразата кон интелигенцијата била вообичаена карактеристика на советските водачи.<ref name="Земсков7"/> Информациите во врска со затворските трендови и последиците врз интелигенцијата произлегувале од екстраполациите на [[Виктор Земсков]] од збирката на податоци за движењето на населението во затворскиот логор.<ref name="Земсков7"/><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://scepsis.net/library/misc/id-937_table3.html|title=Таблица 3. Движение лагерного населения ГУЛАГа}}</ref> === Раните години на Сталиновиот Гулаг (1929-31) === Гулаг бил административно тело што ги надгледувало логорите; на крајот, неговото име би се користело за овие логори ретроспективно. По смртта на [[Владимир Илич Ленин|Ленин]] во 1924 година, [[Јосиф Сталин|Сталин]] бил во можност да ја преземе контролата врз владата, и започнал да го формира системот гулаг. На 27 јуни 1929 година, [[Политбиро]]то создало систем на самохрани логори кои на крајот ќе ги заменеле постојните затвори низ земјата. Овие затвори требало да примат затвореници кои добиле затворска казна поголема од 3 години. Затворениците кои имале пократка затворска казна од три години требало да останат во затворскиот систем кој сè уште бил под надлежност на НКВР. Целта на овие нови логори беше да се колонизираат оддалечената и непријателска околина низ Советскиот Сојуз. Овие промени се случија во исто време кога Сталин започна да воспоставува колективизација и брз индустриски развој. Колективизацијата резултираше со голема чистка на селаните и таканаречените Кулаци. Кулаците биле наводно богати (компаративно со другите советски селани) и се сметале за капиталисти од страна на државата и од екстензивните непријатели на социјализмот. Терминот исто така ќе се поврзе со секој што се противи или дури изгледаше незадоволен од советската влада. ==== Експропријација ==== До крајот на 1929 година, [[Јосиф Сталин|Сталин]] започнал програма позната како ''„Раскулачивание“'' или [[Експропријација]]. Сталин побарал ''[[кулак]]'' класата да биде целосно избришана, што резултирало во затвор и погубување на советски селани. За само четири месеци, 60.000 луѓе биле испратени во логорите, а други 154.000 биле прогонети. Ова било само почеток на процесот на експропријација. Само во 1931 година биле протерани 1,803,392 луѓе.<ref>{{Наведена книга|title=The History of the Gulag|last=khlevniuk|first=Oleg|date=2004|publisher=Yale University Press|location=New Haven|page=11}}</ref> Иако овие масивни процеси за преместување биле успешни во добивање голема потенцијална бесплатна работна сила онаму каде што требала да биде. „Специјалните доселеници“, како што им се обраќала советската влада, сите живееле на минимални порции храна, а многу луѓе умирале од глад во логорите, а секој што бил доволно здрав да избега се обидел да го стори токму тоа. Ова резултирало во тоа што владата морала да дава оброци на група луѓе од кои едвај имала корист и само ја чинеле пари. Заедничката државна политичка дирекција (ЗДПД) брзо го сфатила проблемот и започнала да го реформира процесот на експропријација. За да го спречи масовното бегство, ЗДПД започнала да регрутира луѓе во колонијата за да ги спречи луѓето кои се обиделе да заминат и да постават заседи околу познатите популарни патишта за бегство. ЗДПД, исто така, се обидела да ги подигне условите за живот во овие логори со цел да ги намали активните обиди на луѓето да бегаат, а на кулаците им било ветено дека ќе ги поврателе своите права по 5 години. Дури и овие ревизии на крајот не успеале да го решат проблемот, а процесот на експропријација бил неуспех во обезбедувањето на владата со стабилна принудна работна сила. Овие затвореници имале и среќа да бидат во гулаг во раните триесетти години на минатиот век. Затворениците биле релативно добро во споредба со она што ќе требало да го поминат затворениците во последните години на гулагот. === За време на Втората светска војна === ==== Политичката улога ==== [[Податотека:Kolyma road00.jpg|мини|десно|Изградба на мостот преку Колима од страна на работниците од Далстрој (дел од „[[Патот на коските]]“ од Магадан до Јакутск)|315x315пкс]] Во пресрет на [[Втора светска војна|Втората светска војна]], советските архиви укажуваат 1,6 милиони луѓе во логорите и колониите, во 1939 година, според В.П. Козлов. [[Ен Еплбаум]] и [[Стивен Роузефилд]] проценувале дека 1,2 до 1,5 милиони луѓе биле во затворските логори и колонии во системот Гулаг кога започнала војната.<ref name="rosenf">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=L4s1H9v2yOwC&pg=PA95|title=The Russian economy: from Lenin to Putin|last=Rosefielde|first=Steven|date=2007-02-12|isbn=9781405113373}}</ref><ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=8fIfmxAs_T0C&pg=PA446|title=Gulag: a history|last=Applebaum|first=Anne|year=2003|isbn=9780767900560}}</ref> По [[Инвазија на Полска (1939)|германската инвазија на Полска]] што го означило почетокот на Втората светска војна во [[Европа]], [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] ги нападнал и окупирал источните делови на [[Втора Полска Република|Втората Полска Република]]. Во 1940 година Советскиот Сојуз ги окупирал [[Естонија]], [[Латвија]], [[Литванија]], [[Бесарабија]] (сега [[Молдавија|Република Молдавија]]) ​​и [[Буковина]]. Според некои проценки, стотици илјади полски граѓани и жители на другите припоени земји, без оглед на нивното етничко потекло, биле уапсени и испратени во Гулаг логорите. Сепак, според официјалните податоци, вкупниот број казни за политички и антидржавни (шпионажа, тероризам) злосторства во СССР во периодот 1939–41 година бил 211,106.<ref name="organy1">{{Наведена мрежна страница|url=http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_organy1.html|title=Repressions|publisher=Publicist.n1.by|archive-url=https://web.archive.org/web/20080311080150/http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_organy1.html|archive-date=March 11, 2008|accessdate=January 6, 2009}}</ref> Приближно 300 000 полски воени заробеници биле заробени од СССР за време и по „[[Полска одбранбена војна|Полската одбранбена војна]]“.<ref name="PWN_KW2">[[Internetowa encyklopedia PWN|Encyklopedia PWN]] [http://encyklopedia.pwn.pl/33490_1.html 'KAMPANIA WRZEŚNIOWA 1939'] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050927194547/http://encyklopedia.pwn.pl/33490_1.html|date=September 27, 2005}}, last retrieved on December 10, 2005, Polish language</ref> Скоро сите заробени офицери и голем број обични војници потоа биле убиени (види [[Катински масакр]]) или испратени во Гулаг.<ref name="Chodakiewicz2">{{наведена книга|url=|title=Between Nazis and Soviets: Occupation Politics in Poland, 1939–1947|publisher=Lexington Books|year=2004|isbn=978-0-7391-0484-2|editor=|location=|pages=|chapter=|author-link=Marek Jan Chodakiewicz|author=Marek Jan Chodakiewicz}}</ref> Од 10.000–12.000 [[Полјаци]] испратени во [[Колима (област)|Колима]] во 1940–41 година, повеќето воени заробеници, преживеале само 583 мажи, ослободени во 1942 година за да се приклучат на [[Полски вооружени сили на Исток|полските вооружени сили на Исток]].<ref>{{cite news|url=http://my.telegraph.co.uk/beanbean/beanbean/4054641/A_Polish_life_5_Starobielsk_and_the_transSiberian_railway/|title=A Polish life. 5: Starobielsk and the trans-Siberian railway|author=beanbean|date=May 2, 2008|work=[[My Telegraph]]|accessdate=May 8, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140531104804/http://my.telegraph.co.uk/beanbean/beanbean/4054641/A_Polish_life_5_Starobielsk_and_the_transSiberian_railway/|archivedate=May 31, 2014|location=London|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> Од 80.000 евакуирани на генерал Андерс од Советскиот Сојуз, собрани во [[Обединето Кралство|Велика Британија]], само 310 се пријавиле доброволно да се вратат во контролирана Полска од Советскиот Сојуз, во 1947 година.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.wajszczuk.v.pl/english/drzewo/czytelnia/michael_hope.htm|title=Polish deportees in the Soviet Union|last=Hope|first=Michael|publisher=Wajszczuk.v.pl|archive-url=https://web.archive.org/web/20090408081337/http://www.wajszczuk.v.pl/english/drzewo/czytelnia/michael_hope.htm|archive-date=April 8, 2009|accessdate=January 6, 2009}}</ref> За време на [[Голема патриотска војна|Големата патриотска војна]], населението во Гулаг нагло се намалило поради стрмниот пораст на смртноста во 1942–43 година. Зимото 1941 година четвртина од населението во Гулаг умрело од глад.<ref>[http://www.anneapplebaum.com/gulag-a-history/ GULAG: a History], Anne Applebaum</ref> 516,841 затвореник умреле во затворските логори во периодот 1941–43 година,<ref>Zemskov, ''Gulag'', Sociologičeskije issledovanija, 1991, No. 6, pp. 14–15.</ref><ref name="gulag12">{{cite web|url=http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_gulag1.html|title=Repressions|publisher=Publicist.n1.by|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090419222914/http://soviet-history.com/doc/prison/gulag_info1.php|archivedate=April 19, 2009|accessdate=January 6, 2009|url-status=dead}}</ref> од комбинација на нивните тешки работни услови и гладот ​​предизвикан од германската инвазија. Овој период претставува околу половина од смртните случаи на гулазите, според руската статистика. Во 1943 година, терминот ''[[каторга]]'' работи (каторжные работы) бил повторно воведен. Тие првично биле наменети за нацистички соработници, но потоа и други категории политички затвореници (на пример, припадници на депортирани народи кои избегале од егзил), исто така, биле осудени на „каторга работа“. Затворениците осудени на „каторга работа“ биле испраќани во гулазите со најсуровиот режим и многу од нив загинале.<ref name="gulag1">{{Наведена мрежна страница|url=http://publicist.n1.by/articles/repressions/repressions_gulag1.html|title=Repressions|publisher=Publicist.n1.by|archive-url=https://web.archive.org/web/20090419222914/http://soviet-history.com/doc/prison/gulag_info1.php|archive-date=April 19, 2009|accessdate=January 6, 2009}}</ref> ==== Економската улога ==== [[Податотека:Political prisoners at Intalag, USSR.jpg|мини|Политички затвореници ручаат во [[Инталаг]], [[Рударство|рудник]] за [[јаглен]].|318x318пкс]] [[Податотека:Central_shop_in_Norilsk_in_1957.jpg|мини|Централна продавница во [[Норилск]] изградена од затвореници на [[Норилаг]].|316x316пкс]] [[Податотека:Logging_at_Small_Ungut.jpeg|мини|[[Литванци|Литвански]] депортирани лица кои подготвуваат трупци за сплаварење на [[Мана (река)|реката Мана]].|316x316пкс]] До [[Втора светска војна|Втората светска војна]], Гулаг системот се прошири драматично за да се создаде Советското „логорско стопанство“. Непосредно пред војната, принудната работа обезбедила 46.5% од [[никел]]от на национално ниво, 76% од [[калај]]от, 40% [[кобалт]], 40.5% [[хром]]-[[Железо|железна]] руда, 60% од своето [[злато]], и 25.3% од своите [[Дрво (растение)|дрва]].<ref name="Ivanova: labor camps">{{Наведена книга|title=Labor Camp Socialism: The Gulag in the Soviet Totalitarian System|last=Ivanova|first=Galina Mikhailovna|publisher=Sharpe|year=2000|location=Armonk, NY|pages=69–126}}</ref> И во подготовка за војна, НКВР () изградил многу повеќе фабрики и градел автопати и железници. Гулаг брзо се префрлиле на производство на [[оружје]] и набавки за армијата откако започнале борбите. Најпрвин, превозот останал приоритет. Во 1940 година НКВР поголемиот дел од својата енергија ја насочил кон изградба на пруги.<ref name="khlev2">{{наведена книга|title=The History of the Gulag: From Collectivization to the Great Terror|last=Khevniuk|first=Oleg V.|publisher=Yale University Press|year=2004|pages=236–286}}</ref> Ова се покажало како исклучително важно кога германскиот напредок во [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] започнал во 1941 година. Покрај тоа, фабриките се преиначиле во производство на муниција, униформи и други материјали. Покрај тоа, НКВР собрал квалификувани работници и специјалисти од целиот Гулаг во 380 специјални колонии кои произведувале тенкови, авиони, вооружување и муниција.<ref name="Ivanova: labor camps"/> И покрај ниските капитални трошоци, економијата на логорот страдала од сериозни недостатоци. Како прво, реалната продуктивност скоро никогаш не одговарала на проценките: проценките се покажале премногу оптимистички. Покрај тоа, недостигот на машини и алатки ги мачел логорите, а алатките што ги правеле логорите брзо ги кршеле. Довербата на Источен Сибир во Главната управа на логори за изградба на автопати, уништила 94 камиони за само три години.<ref name="Ivanova: labor camps4">{{наведена книга|title=Labor Camp Socialism: The Gulag in the Soviet Totalitarian System|last=Ivanova|first=Galina Mikhailovna|publisher=Sharpe|year=2000|location=Armonk, NY|pages=69–126}}</ref> Но, најголемиот проблем бил едноставен - принудната работа била помалку ефикасна од слободната. Всушност, затворениците во Гулаг биле, во просек, половина продуктивни од слободните работници во СССР во тоа време,<ref name="Ivanova: labor camps4"/> што делумно можело да се објасни со неисхранетоста. За да се надополни оваа нееднаквост, НКВР работел на затвореници потешко од кога било. За да се задоволи зголемената побарувачка, затворениците работеле подолго и подолго со часови и на пониски оброци за храна од кога и да било порано. Администратор на еден логор рекол на состанок: „''Има случаи кога на еден затвореник му се даваат само четири или пет часа од дваесет и четири за одмор, што значително ја намалува неговата продуктивност''“. Според зборовите на поранешен затвореник во Гулаг: "''До пролетта 1942 година, логорот престана да функционира. Тешко беше да се најдат луѓе кои дури беа во можност да соберат огревно дрво или да ги закопаат мртвите''".<ref name="Ivanova: labor camps4"/> Недостатокот на храна делумно потекнувал од општото оптоварување на целиот Советски Сојуз, но и од недостатокот на централна помош за Гулаг за време на војната. Централната влада го насочила целото внимание на војската и ги оставила логорите да се снаоѓаат. Во 1942 година Гулаг ја основале Управата за снабдување, за да пронајдат своја храна и индустриска стока. За тоа време, не само што храната станала оскудна, туку НКВР ги ограничила оорциите во обид да ги мотивира затворениците да работат повеќе за повеќе храна, политика што траела до 1948 година.<ref name="ebacon3">{{наведена книга|title=The Gulag at War: Stalin's Forced Labor System in the Light of the Archives|last=Bacon|first=Edwin|publisher=New York University Press|year=1994|location=New York, NY|pages=42–63, 82–100, 123–144}}</ref> Покрај недостигот на храна, Гулаг страдале од недостиг на работна сила на почетокот на војната. [[Големата чистка|Големиот терор]] од 1936–1938 година обезбедил голем обем на бесплатна работна сила, но со почетокот на Втората светска војна чистките се забавиле. Со цел да ги завршат сите свои проекти, администраторите на логорите ги преместувале затворениците од проект на проект. За да се подобри ситуацијата, во средината на 1940 година биле спроведени закони кои дозволувале да се даваат кратки логорски казни (4 месеци или една година) на оние кои биле осудени за ситни кражби, хулиганство или кршење на работната дисциплина. До јануари 1941 година работната сила во Гулаг се зголемила за приближно 300.000 затвореници. Но, во 1942 година започнал сериозен недостиг на храна и популацијата во логорите повторно се намалила. Логорите изгубиле уште повеќе затвореници од воените напори. (Советскиот Сојуз влегол во тотална воена основа во јуни 1941 година.) Многу работници добиле предвремени ослободувања за да можат да бидат подготвени и испратени на фронтот.<ref name="ebacon">{{Наведена книга|title=The Gulag at War: Stalin's Forced Labor System in the Light of the Archives|last=Bacon|first=Edwin|publisher=New York University Press|year=1994|location=New York, NY|pages=42–63, 82–100, 123–144}}</ref> Дури и кога работниот фонд се намалувал, побарувачката за излез продолжувала рапидно да расте. Како резултат на тоа, советската влада го турнала Гулаг да „направи повеќе со помалку“. Со помалку работоспособни работници и малку материјали од надвор од системот на логори, администраторите на логорите морале да најдат начин да го одржат производството. Решението што го нашле било уште повеќе да ги подбутнат преостанатите затвореници. НКВР користел систем за поставување нереално високи производствени цели, затегнувајќи ги ресурсите во обид да поттикне поголема продуктивност. Бидејќи [[Сили на Оската|армиите на Оската]] се наметнувале на советска територија од јуни 1941 година, работните ресурси дополнително се затегнале, и многу од логорите морале да се евакуираат од Западна Русија. Од почетокот на војната до половина на 1944 година, биле поставени 40 логори, а 69 биле распуштени. За време на евакуацијата, машините добиле приоритет, оставајќи ги затворениците да стигнат до безбедноста пеш. Брзината на напредувањето на [[Операција Барбароса|операцијата „Барбароса“]] спречило евакуација на сите работници навремено, а НКВР масакрирал многумина за да спречи да паднат во германските раце. И покрај тоа што оваа практика им негирала на Германците извор на бесплатна работна сила, тоа исто така дополнително ги ограничило капацитетите на Гулаг за да бидат во чекор со барањата на [[Црвена армија|Црвената армија]]. Сепак, кога бранот на војната се свртел, и Советите започнале да ги туркаат натрапниците на Оската назад, нова серија работници ги надополниле логорите. Како што Црвената армија ги повратила териториите од Германците, прилив на поранешни советски воени заробеници во голема мера го зголемило населението во Гулаг.<ref name="ebacon3"/> === По Втората светска војна === [[Податотека:Transpolar_Railway_between_Salekhard_and_Nadym.jpg|мини|[[Трансполарна железница|Трансполарната железница]] била проект на системот Гулаг што се одвивал од 1947 до 1953 година.|287x287пкс]] По [[Втората светска војна]] бројот на затворениците во затворски логори и колонии, повторно, нагло се зголемил, достигнувајќи околу 2,5 милиони луѓе од раните 1950-тите (1,7 милиони од нив биле во логори). Кога војната во [[Европа]] завршила во мај 1945 година, дури 2 милиони поранешни руски граѓани биле насилно вратени во [[Советски Сојуз|СССР.]]<ref>Mark Elliott. "The United States and Forced Repatriation of Soviet Citizens, 1944–47," ''Political Science Quarterly'', Vol. 88, No. 2 (June 1973), pp. 253–275.</ref> На 11 февруари 1945 година, на крајот на [[Конференција во Јалта|Конференцијата во Јалта]], [[Соединети Американски Држави|Соединетите држави]] и [[Обединето Кралство|Велика Британија]] потпишале ''Договор за Репатријација'' со Советскиот Сојуз.<ref name="darkside2">{{cite web|url=http://www.fff.org/freedom/0895a.asp|title=Repatriation – The Dark Side of World War II|publisher=Fff.org|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120117182523/http://www.fff.org/freedom/0895a.asp|archivedate=January 17, 2012|accessdate=January 6, 2009|url-status=dead}}</ref> Едно толкување на овој договор резултирало со присилно враќање на сите Совети. Британските и американските цивилни власти им наредиле на нивните воени сили во Европа да депортираат во Советскиот Сојуз до 2 милиони поранешни жители на Советскиот Сојуз, вклучувајќи лица кои ја напуштиле [[Руска Империја|Руската Империја]] и воспоставиле различно државјанство години порано. Операциите за присилна репатријација се случиле од 1945–47 година.<ref name="forced2">{{cite web|url=http://www.hillsdale.edu/news/imprimis/archive/issue.asp?year=1988&month=12|title=Forced Repatriation to the Soviet Union: The Secret Betrayal|date=September 1, 1939|publisher=Hillsdale.edu|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120207142426/http://www.hillsdale.edu/news/imprimis/archive/issue.asp?year=1988&month=12|archivedate=February 7, 2012|accessdate=January 6, 2009|url-status=dead}}</ref> Повеќе извори наведуваат дека советските воени војници, по враќањето во Советскиот Сојуз, биле третирани како [[Велепредавство|предавници]] (види наредба бр. 270).<ref name="warlords">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.channel4.com/history/microsites/H/history/t-z/warlords1stalin.html|title=The warlords: Joseph Stalin|date=March 6, 1953|publisher=Channel4.com|accessdate=January 6, 2009}}</ref><ref name="remembrance">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.stsg.de/main/zeithain/geschichte/gedenken/index_en.php|title=Remembrance (Zeithain Memorial Grove)|date=August 16, 1941|publisher=Stsg.de|archive-url=https://web.archive.org/web/20080227000846/http://www.stsg.de/main/zeithain/geschichte/gedenken/index_en.php|archive-date=February 27, 2008|accessdate=January 6, 2009}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.historynet.com/wars_conflicts/world_war_2/3037296.html|title=Soviet Prisoners of War: Forgotten Nazi Victims of World War II|date=September 8, 1941|publisher=Historynet.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20080330210330/http://www.historynet.com/wars_conflicts/world_war_2/3037296.html|archive-date=March 30, 2008|accessdate=January 6, 2009}}</ref> Според некои извори, над 1,5 милиони преживеани војници на [[Црвена армија|Црвената армија]] затворени од Германците биле испратени во Гулаг.<ref name="sort">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.hoover.org/publications/digest/3063246.html|title=Sorting Pieces of the Russian Past|date=October 23, 2002|publisher=Hoover.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20090218232551/http://www.hoover.org/publications/digest/3063246.html|archive-date=February 18, 2009|accessdate=January 6, 2009}}</ref><ref name="brutality">{{Наведени вести|url=https://www.smh.com.au/news/opinion/patriots-ignore-greatest-brutality/2007/08/12/1186857342382.html?page=2|title=Patriots ignore greatest brutality|date=August 13, 2007|access-date=January 6, 2009|publisher=Smh.com.au}}</ref><ref name="moreorless">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.moreorless.au.com/killers/stalin.html|title=Joseph Stalin killer file|date=May 23, 2001|publisher=Moreorless.au.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20130803144222/http://www.moreorless.au.com/killers/stalin.html|archive-date=August 3, 2013|accessdate=January 6, 2009}}</ref> Сепак, тоа било конфузија со уште два типа на логори. За време и по Втората светска војна, ослободените воени заложници заминале во специјални логори за „филтрација“. Од нив, до 1944 година, повеќе од 90% биле расчистени, а околу 8% биле уапсени или осудени на казнени баталјони. Во 1944 година, тие биле испратени директно во резервни воени формации што требало да ги расчисти НКВР (Народен комесаријат за внатрешни работи). Понатаму, во 1945 година, биле поставени околу 100 филтрациони логори за вратените Остарбајтер, заробени лица и други раселени лица, кои преработувале повеќе од 4.000.000 луѓе. До 1946 година, најголемиот дел од населението во овие логори било расчистено од НКВР и/или било испратено дома или регрутирано (види табела за детали).<ref name="ZemscovRep">Земсков В.Н. К вопросу о репатриации советских граждан. 1944–1951 годы // История СССР. 1990. № 4 Zemskov V.N. On repatriation of Soviet citizens. Istoriya SSSR., 1990, No.4</ref> 226,127 од 1,539475 воени припадници биле пренесени во НКВР, односно во Гулаг.<ref>("Военно-исторический журнал" ("Military-Historical Magazine"), 1997, №5. page 32)</ref> {| class="wikitable" |+Резултати од проверки и филтрација на репатријатите (од 1 Март, 1946)'''<ref name="ZemscovRep"/>''' !Категорија !Вкупно !% !Цивилни !% !Воени Затвореници !% |- |Ослободен и испратен дома{{Efn|Including those who died in custody.}} |2,427,906 |57.81 |2,146,126 |80.68 |281,780 |18.31 |- |Регрутиран |801,152 |19.08 |141,962 |5.34 |659,190 |42.82 |- |Испратени до работните баталјони на Министерството за Одбрана |608,095 |14.48 |263,647 |9.91 |344,448 |22.37 |- |Испратен до НКВР како ''spetskontingent''{{Efn|''Special contingent''.}} (односно испратен на ГУЛАГ) |272,867 |6.50 |46,740 |1.76 |226,127 |14.69 |- |Бил на чекање за транспорт и работел за Советските воени единици во странство |89,468 |2.13 |61,538 |2.31 |27,930 |1.81 |- |'''Вкупно''' |'''4,199,488''' |'''100''' |'''2,660,013''' |'''100''' |'''1,539,475''' |'''100''' |} По поразот на [[Трет Рајх|нацистичка Германија]], десет „специјални логори“ под раководство на НКВР, подредени на Гулаг биле поставени во Советската зона на окупација на повоена Германија. Овие „специјални логори“ биле поранешни ''шталаг'', затвори или нацистички логори како што се [[Заксенхаузен (логор)|Заксенхаузен]] (специјален логор број 7) и [[Бухенвалд (логор)|Бухенвалд]] (специјален логор број 2). Според проценките на германската влада „''65.000 луѓе загинаа во тие логори управувани од Советскиот Сојуз или при транспорт до нив''“. Според германските истражувачи, Заксенхаузен, каде што биле откриени 12.500 жртви од советската ера, требало да се гледа како составен дел на Гулаг системот.<ref>[https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9A0CEFDA163EF934A25751C1A9679C8B63&sec=&spon=&pagewanted=1 Ex-Death Camp Tells Story Of Nazi and Soviet Horrors] New York Times, December 17, 2001</ref> [[Податотека:Magadan_seen_from_mountain.jpg|мини|За време на ерата на [[Јосиф Сталин|Сталин]], [[Магадан]] бил најголем транзитен центар за затвореници испратени во логорите на [[Колима (логор)|Колима]].|349x349пкс]] Сепак, главната причина за повоениот пораст на бројот на затвореници било заострување на законодавството за имотни деликти во летото 1947 година (во ова време имало [[голема глад]] во некои делови на Советскиот Сојуз, одземајќи околу 1 милион животи), што резултирало со стотици илјади осудувања до долги затворски казни, понекогаш врз основа на случаи на ситна кражба или проневера. На почетокот на 1953 година вкупниот број на затвореници во затворските логори бил повеќе од 2,4 милиони од кои повеќе од 465.000 биле политички затвореници.<ref name="gulag1"/> Државата продолжила да го одржува широкиот систем на логори некое време по смртта на Сталин во март 1953 година, иако периодот ослабнала власта на логорот и се случиле голем број конфликти и востанија (види „[[Војни на кучки|Војни на кучки“]]; „[[Востание на Кенгир]]“; „[[Востание на Воркута]]“). Амнестијата во март 1953 година била ограничена на неполитички затвореници и на политички затвореници осудени на не повеќе од 5 години, па затоа во главно биле ослободени осудените за мали злосторства. Ослободувањето на политичките затвореници започнало во 1954 година и станало широко распространето, а исто така заедно со масовните рехабилитации, по откажувањето на сталинизмот од страна на [[Никита Хрушчов]], во неговиот таен говор на 20-от конгрес на [[Комунистичка партија на Советскиот Сојуз|КПСС]] во февруари 1956 година. Институцијата Гулаг била затворена со наредбата МВРД бр. 020 од 25 јануари 1960 година, но колониите за присилна работа за политички и криминални затвореници продолжлеа да постојат. Политичките затвореници продолжлеа да се чуваат во еден од најпознатите логори [[Перм-36]] сè до 1987 година кога тој бил затворен. (Поврзано: [[Странска принудна работа во Советскиот Сојуз]].) Рускиот казнен систем, и покрај реформите и намалување на затворската популација, неформално или формално продолжува многу практиен ендемичен ''Гулаг'' систем, вклучувајќи и присилна работа, затворениците кои земале улога на полиција врз други затвореници, и заплашување на затвореници.<ref name=":0"/> Кон крајот на 2000-тите, некои активисти за човекови права ги обвиниле властите за постепено отстранување на споменот на Гулаг од места како што се Перм-36 и затворскиот логор [[Соловки (логор)|Соловки]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://59.ru/text/newsline/892938.html|title=Сюжеты о "Перми-36" на НТВ сочли "квазижурналистским пасквилем"|date=February 13, 2015|accessdate=August 31, 2015}}</ref> == Стапка на смртност == [[Податотека:Воркута,_Юршор_Памятник_погибшим_эстонцам.jpg|мини|Логорот [[Воркутлаг (логор)|Воркутлаг.]]|298x298пкс]] Пред распаѓањето на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]], проценките за жртвите на Гулаг се движеле од 2,3 до 17,6 милиони (видете историја на населението во Гулаг). Смртноста во гулазите во 1934–40 година била 4-6 пати поголема од просечната во Советскиот Сојуз. Истражувањата на историчарите по 1991 година, со пристап до архивски материјали, значително го намалило овој опсег.<ref>{{наведено списание|author1=Getty, J. A.|author2=Rittersporn, G. T.|author3=Zemskov, V. N.|year=1993|title=Victims of the Soviet Penal System in the Pre-war Years|url=http://www.etext.org/Politics/Staljin/Staljin/articles/AHR/AHR.html|journal=American Historical Review|volume=98|issue=4|pages=1017–1049|doi=10.2307/2166597|jstor=2166597|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080611064213/http://www.etext.org/Politics/Staljin/Staljin/articles/AHR/AHR.html|archivedate=11 June 2008|quote=The long-awaited archival evidence on repression in the period of the Great Purges shows that levels of arrests, political prisoners, executions, and general camp populations tend to confirm the orders of magnitude indicated by those labeled as "revisionists" and mocked by those proposing high estimates.|url-status=dead|df=dmy}}</ref><ref>{{наведено списание|author=Wheatcroft, Stephen G.|year=1999|title=Victims of Stalinism and the Soviet Secret Police: The Comparability and Reliability of the Archival Data. Not the Last Word|url=http://sovietinfo.tripod.com/WCR-Secret_Police.pdf|journal=[[Europe-Asia Studies]]|volume=51|issue=2|pages=340–342|doi=10.1080/09668139999056|quote=For decades, many historians counted Stalin' s victims in 'tens of millions', which was a figure supported by Solzhenitsyn. Since the collapse of the USSR, the lower estimates of the scale of the camps have been vindicated. The arguments about excess mortality are far more complex than normally believed. R. Conquest, The Great Terror: A Re-assessment (London, 1992) does not really get to grips with the new data and continues to present an exaggerated picture of the repression. The view of the `revisionists' has been largely substantiated (J. Arch Getty & R. T. Manning (eds), Stalinist Terror: New Perspectives (Cambridge, 1993)). The popular press, even TLS and The Independent, have contained erroneous journalistic articles that should not be cited in respectable academic articles.}}</ref> Според студијата за архивски советски податоци од 1993 година, вкупно 1,053,829 лица починале во Гулаг од 1934 до 1953 година. Сепак, имајќи го предвид фактот дека вообичаена практика било ослободување на затвореници кои или страдале од неизлечиви болести или биле близу смрт,<ref name="Ellman_SRS5"/><ref name="Applebaum5833"/> комбинирана статистика за смртност во логорите и смртност предизвикана од логорите давала веројатна бројка од околу 1,6 милиони.<ref name="Rosefielde76772">[[Steven Rosefielde|Rosefielde, Steven]]. 2009. ''[[Red Holocaust (2009 book)|Red Holocaust]].'' [[Routledge]]. {{ISBN|0-415-77757-7}}. p. 67 "...more complete archival data increases camp deaths by 19.4 percent to 1,258,537"; pg 77: "The best archivally-based estimate of Gulag excess deaths at present is 1.6 million from 1929 to 1953."</ref> Спротивно на тоа, [[Анатолиј Вишневски]] проценил дека вкупниот број на оние кои починале во затвор во периодот 1930–53 година бил најмалку 1,76 милиони, од кои околу половина се случиле меѓу 1941–43 година по германската инвазија.<ref>[http://demoscope.ru/weekly/2007/0313/tema06.php "Demographic Losses Due to Repressions"], by [[Anatoly Vishnevsky]], Director of the Centre for Human Demography and Ecology, [[Russian Academy of Sciences]], {{ru}}</ref><ref>[http://yalepress.yale.edu/yupbooks/book.asp?isbn=9780300092844 "The History of the GULAG"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100622052449/http://yalepress.yale.edu/yupbooks/book.asp?isbn=9780300092844|date=June 22, 2010}}, by [[Oleg V. Khlevniuk]]</ref> Ако се вклучат и смртни случаи на затвореници од работнички колонии и специјални населби, бројот на загинати според Ј.Ото Пол се искачува на 2,749,163, иако историчарот кој ја составил оваа проценка (Ото Пол) нагласувал дека е нецелосна и не ги опфаќа сите категории затвореници за секоја година.<ref name="pohl">Pohl, ''The Stalinist Penal System'', p. 131.</ref><ref name="Applebaum5833"/> Ана Еплбаум проценувала дека 3 милиони загинале поради логорите Гулаг. Во нејзината неодамнешна студија, Голфо Алексопулос се обидела да ја оспори оваа бројка за консензус опфаќајќи ги оние чиј живот бил скратен поради условите на ГУЛАГ.<ref name="Healey8"/> Алексопулос заклучила од своето истражување дека систематска практика на Гулаг била ослободување на болни затвореници на работ на смртта; и дека сите затвореници кои ја добиле здравствената класификација „невалиден“, „лесен физички труд“, „лесен индивидуализиран труд“ или „физички неисправен“, кои заедно според Алексопулос опфаќале најмалку една третина од сите затвореници што поминале низ Гулаг, умреле или им се скратил животот заради притворот во Гулаг во заробеништво или кратко време по ослободувањето.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=TwUgqHthjTs?t=50m25s|title=Medicine and Mortality in the Gulag|last1=Golfo Alexopoulos|first1=https://web.archive.org/web/20190429041657/https://www.youtube.com/watch?v=TwUgqHthjTs|publisher=NYUJordanCenter}}</ref> Вака проценетата смртност од ГУЛАГ дава бројка од 6 милиони смртни случаи.<ref name="alexgula">{{наведена книга|title=Illness and Inhumanity in Stalin's Gulag|last=Alexopoulos|first=Golfo|publisher=Yale University Press|year=2017|isbn=978-0-300-17941-5}}</ref> Историчарот Орландо Фигес и рускиот писател Вадим Ерликман се изјасниле слично.<ref name="vadim">Erlikman, Vadim (2004). ''Poteri narodonaseleniia v XX veke: spravochnik''. Moscow 2004: Russkaia panorama. {{ISBN|5-93165-107-1}}.</ref><ref name=":13"/> Проценката на Алексопулос, сепак; имала очигледни методолошки потешкотии<ref name="Healey8"/> и била поткрепена со погрешно протолкувани докази како претпоставка дека стотици илјади затвореници „насочени кон други места на притвор“ во 1948 година претставувале еуфемизам за ослободување на затвореници на работ на смрт во работнички колонии, кога навистина се однесувало на внатрешен транспорт во Гулаг наместо ослободување.<ref name="Hardjal">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cambridge.org/core/journals/slavic-review/article/illness-and-inhumanity-in-stalins-gulag-by-golfo-alexopoulos-new-haven-yale-university-press-2007-xi-308-pp-notes-index-maps-6500-hard-bound/130C12D73C6AE10333805FF0AD847790/core-reader|title=Slavic Review, Volume 77, Issue 1 Spring 2018 pp.269-270|last=Hardy|first=Jeffery|work=Cambridge Core|publisher=© Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190429033750/https://www.cambridge.org/core/journals/slavic-review/article/illness-and-inhumanity-in-stalins-gulag-by-golfo-alexopoulos-new-haven-yale-university-press-2007-xi-308-pp-notes-index-maps-6500-hard-bound/130C12D73C6AE10333805FF0AD847790/core-reader|archive-date=29 April 2019|accessdate=29 July 2019}}</ref> Обичниот историски консензус меѓу архивските истражувачи и историчари кои имале пристап до такви податоци е дека од 18 милиони луѓе што поминале низ гулагот од 1930 до 1953 година, е дека најмалку<ref name="Hardjal3">{{cite web|url=https://www.cambridge.org/core/journals/slavic-review/article/illness-and-inhumanity-in-stalins-gulag-by-golfo-alexopoulos-new-haven-yale-university-press-2007-xi-308-pp-notes-index-maps-6500-hard-bound/130C12D73C6AE10333805FF0AD847790/core-reader|title=Slavic Review, Volume 77, Issue 1 Spring 2018 pp.269-270|last1=Hardy|first1=Jeffery|publisher=© Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20190429033750/https://www.cambridge.org/core/journals/slavic-review/article/illness-and-inhumanity-in-stalins-gulag-by-golfo-alexopoulos-new-haven-yale-university-press-2007-xi-308-pp-notes-index-maps-6500-hard-bound/130C12D73C6AE10333805FF0AD847790/core-reader|archive-date=29 April 2019|accessdate=29 July 2019|url-status=dead|website=Cambridge Core}}</ref> 1,5 и 1,7 милиони луѓе загинале како резултат на нивното притворање,<ref name="Healey8"/> иако некои историчари верувале вистинскиот број на загинати бил „нешто поголем“. === Генерална стапка на смртност === Сертификати за смрт во Гулаг систем за периодот од 1930 до 1956 година.<ref name="mortality">{{Наведена книга|url=http://www.alexanderyakovlev.org/fond/issues-doc/1009320|title=Документ № 103. Справка о смертности заключённых в системе ГУЛага за период 1930—1956 гг.|date=2000|publisher=Mezhdunarodnyi Fond "Demokratiia"|isbn=5-85646-046-4}}</ref> {| class="wikitable" !Година !Смртни случаи !Стапката на смртност % |- |[[1930]] | align="right" |7,980 | align="right" |4.2 |- |[[1931]] | align="right" |7,283 | align="right" |2.9 |- |[[1932]] | align="right" |13,197 | align="right" |4.8 |- |[[1933]] | align="right" |67,297 | align="right" |15.3 |- |[[1934]] | align="right" |25,187 | align="right" |4.28 |- |[[1935]] | align="right" |31,636 | align="right" |2.75 |- |[[1936]] | align="right" |24,993 | align="right" |2.11 |- |[[1937]] | align="right" |31,056 | align="right" |2.42 |- |[[1938]] | align="right" |108,654 | align="right" |5.35 |- |[[1939]] | align="right" |44,750 | align="right" |3.1 |- |[[1940]] | align="right" |41,275 | align="right" |2.72 |- |[[1941]] | align="right" |115,484 | align="right" |6.1 |- |[[1942]] | align="right" |352,560 | align="right" |24.9 |- |[[1943]] | align="right" |267,826 | align="right" |22.4 |- |[[1944]] | align="right" |114,481 | align="right" |9.2 |- |[[1945]] | align="right" |81,917 | align="right" |5.95 |- |[[1946]] | align="right" |30,715 | align="right" |2.2 |- |[[1947]] | align="right" |66,830 | align="right" |3.59 |- |[[1948|Во 1948 година]] | align="right" |50,659 | align="right" |2.28 |- |[[1949|1949 година]] | align="right" |29,350 | align="right" |1.21 |- |[[1950]] | align="right" |24,511 | align="right" |0.95 |- |[[1951]] | align="right" |22,466 | align="right" |0.92 |- |[[1952]] | align="right" |20,643 | align="right" |0.84 |- |[[1953]] | align="right" |9,628 | align="right" |0.67 |- |[[1954]] | align="right" |8,358 | align="right" |0.69 |- |[[1955]] | align="right" |4,842 | align="right" |0.53 |- |[[1956]] | align="right" |3,164 | align="right" |0.4 |- !Вкупно |1,606,748 | align="right" |8.88 |} == Гулаг администратори == {| class="wikitable" !Име !Година<ref>[http://www.statearchive.ru/470 History of Gulag in 7 Volumes. Volume 2: Structure and Personnel] documents, ed. [[:en:Nikita Petrov|Petrov N. V.]] [[:en:State Archive of the Russian Federation|State Archive of the Russian Federation]], 2004 {{ru}}</ref><ref>[http://www.memo.ru/history/nkvd/kto/centr.htm The Heads of the Central Committee of NKVD] [[:en:Nikita Petrov|Petrov N. V.]], Sorokyn K. V. ''Who Headed NKVD 1934—1941'' Moscow: [[:en:Memorial (society)|Memorial]], 1999, 504 pages. {{ISBN|5-7870-0032-3}}</ref><ref>[http://istmat.info/node/38978 Lubyanka. VCheka — KGB. Documents 1917–1960] Moscow: International Democracy Fund, 1997. {{ISBN|5-89511-004-5}}</ref> |- |[[Фјодор (Теодорос) Иванович Ајхманс]] |25 април 1930 – 16 јуни 1930 |- |[[Лазар Коган|Лазар Јосифович Коган]] |16 јуни 1930 – 9 јуни 1932 |- |[[Матвеи Давидович Берман]] |9 јуни 1932 – 16 август 1937 |- |[[Израел Израелевич Плинер]] |16 август 1937 – 16 ноември 1938 |- |[[Глеб Василиевич Филатеров]] |16 ноември 1938 – 18 февруари 1939 |- |[[Васил Василевич Чернишев]] |18 февруари 1939 – 26 февруари 1941 |- |[[Викор Григоревич Наседкин]] |26 февруари 1941 – 2 септември 1947 |- |[[Грерогиј Прокопиевич Добинин]] |2 септември 1947 – 31 јануари 1951 |- |[[Иван Илич Долгич]] |31 јануари 1951 – 5 октомври 1954 |- |[[Сергеј Јегорович Јегоров]] |5 октомври 1954 – 4 април 1956 |} == Услови == Условите за живот и работа во логорите значително се разликувале низ времто, а и местото, меѓу другото, во зависност од влијанието на пошироките настани ([[Втора светска војна]], [[Голема глад]], бранови на терор, ненадеен прилив или ослободување на голем број затвореници). Меѓутоа, до еден или друг степен, најголемиот дел од затворениците во повеќето моменти се соочувале со ситни оброци на храна, несоодветна облека, пренатрупаност, слабо изолирано домување, лоша [[хигиена]] и несоодветна [[здравствена заштита]]. Повеќето затвореници биле принудени да вршат груб физички труд.<ref>[http://www.jamestown.org/getman_paintings.php?painting_id=29 The Gulag Collection: Paintings of Nikolai Getman] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071127121250/http://www.jamestown.org/getman_paintings.php?painting_id=29|date=November 27, 2007}}</ref> Во повеќето периоди и економски гранки, степенот на механизација на работните процеси бил значително помал отколку во цивилната индустрија: алатите често биле примитивни, а машините, доколку постоеле, биле недостижни. Официјално утврдените работни часови во повеќето периоди биле подолги, а слободните денови биле помалку отколку за цивилните работници. [[Андреј Вишински]], прокуратор на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]], му напишал меморандум на началникот на НКВР [[Николај Јежов]] во 1938 година кој вели:<ref>[[Jonathan Brent|Brent, Jonathan]]. 2008. "[https://web.archive.org/web/20090224230330/http://atlasandco.com/images/uploads/samples/pdf/InsideStalinArchives-web.pdf Introduction]." Pp. 1–18 in ''Inside the Stalin Archives: Discovering the New Russia.'' Atlas & Co. {{ISBN|0-9777433-3-0}}. Archived from the [http://atlasandco.com/images/uploads/samples/pdf/InsideStalinArchives-web.pdf original] on February 24, 2009. p. 12.</ref><blockquote>''Меѓу затворениците има такви толку парталави и полни со вошки, што претставуваат санитарна опасност за останатите. Овие затвореници се влошија до степен да изгубат каква било сличност со човечките суштества. Недостасува храна ... тие собираат ѓубре и, според некои затвореници, јадат стаорци и кучиња.''</blockquote>Општо земено, органите на централната администрација покажале видлив интерес за одржување на работната сила на затворениците, во состојба што овозможува исполнување на плановите за градба и производство предадени од горе. Покрај широкиот спектар на казни за затворениците кои одбивале да работат (кои, во пракса, понекогаш се применувале на затвореници кои биле премногу пати ослободени и не ја исполниле квотата на производство), тие воспоставиле бројни позитивни стимулации наменети за зголемување на продуктивноста. Овие вклучувале парични бонуси (од раните 30-ти години на минатиот век) и исплати на плати (од 1950 година наваму), кратење на поединечните казни, општи шеми за предвремено ослободување за исполнување на нормите и прекумерно исполнување (до 1939 година, повторно во избрани логори од 1946 година наваму), повластен третман, и привилегии за најпродуктивните работници ([[Ударен труд|шок-работници]]).<ref name="borodkin">[[Leonid Borodin|Borodkin, Leonid]], and Simon Ertz. 2005. "Forced Labor and the Need for Motivation: Wages and Bonuses in the Stalinist Camp System." ''Comparative Economic Studies'' 47(2):418–36.</ref> [[Податотека:Shack_from_Gulag_-_Museum_of_the_Occupation_of_Latvia.JPG|мини|Гулаг колиба – реконструкција во [[Музеј на Окупацијата на Латвија|Музејот на Окупацијата на Латвија]].|307x307пкс]] Карактеристична шема за поттикнување што вклучувала и принудни и мотивациски елементи и била применета универзално во сите логори, се состоела во стандардизирана „скалична исхрана“: големината на порциите на затворениците зависела од процентот на испорачаната квота. За воведувањето на оваа политика бил заслужен [[Нафталиј Френкел]]. Иако била ефикасна принудата за многу затвореници да работат понапорно, за многумина затвореници имало негативен ефект, забрзувајќи ја исцрпеноста и понекогаш предизвикувајќи смрт на лица кои не можеле да ја исполнат високата квота за производство. Веднаш по нападот на Германците врз Советскиот Сојуз во јуни 1941 година, условите во логорите драстично се влошиле: квотите биле зголемени, порциите на храна се намалиле, а медицинскиот материјал скоро и да го немало, а сето тоа доведе до нагло зголемување на смртноста. Ситуацијата полека се подобрила во последниот период и по завршувањето на војната. Имајќи ги предвид вкупните услови и нивното влијание врз затворениците, важно е да се разликуваат три главни слоеви на затворениците во Гулаг: * ''[[Кулак]]'', ''[[Осадник|доселеници]]'', ''[[Указник|указници]]'' (луѓе осудени за прекршување на различни декрети, на пр уредба за работа, дисциплина итн.), повремени прекршителите на [[кривично право]] . * Посветени криминалци: "[[Крадци во законот|крадци во право]] ". * Луѓе осудени од разни [[Политички затвореник|политички]] и религиозни причини. === Гулаг и Голема глад (1932-33) === [[Голема глад]] од 1931-1933 година зафатила многу различни региони во [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]]. За тоа време, се проценува дека околу 6-7.000.000 луѓе умреле од глад.<ref>{{наведена книга|title=The History of the Gulag|last1=Khlevniuk|first1=Oleg|date=2004|publisher=Yale University Press|location=New Haven|page=55}}</ref> На 7 август 1932 година, новиот декрет изготвен од [[Јосиф Сталин|Сталин]] навел минимална казна од 10 години или погубување за кражба од колективни фарми или на кооперативна сопственост. Во текот на следните неколку месеци, обвинителството се зголемило четирикратно. Голем дел од случаите што се гонеле според законот биле за кражба на мали количини жито вредни помалку од педесет рубли. Законот подоцна бил олабавен на 8 мај 1933 година.<ref>{{cite web|url=https://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/economics/staff/mharrison/archive/persa/010fulltext.pdf|title=Theft Under Stalin: A Property Rights Analysis|last=Gorlizki|first=Yoram|date=28 June 2001|accessdate=7 March 2017}}</ref> Генерално, во текот на првата половина на 1933 година, затворите забележале повеќе нови притворени затвореници отколку три претходни години заедно. Затворениците во логорите се соочувале со тешки услови за работа. Еден советски извештај наведува дека, на почетокот на 1933 година, месечно умирале до 15% од затворското население во [[Советски Узбекистан]]. За тоа време, затворениците добивале храна во вредност од околу 300 калории (1.300 kJ) на ден. Многу затвореници се обиделе да побегнат, предизвикувајќи наплив на присилни и насилни мерки. Логорите биле насочени „да не штедат куршуми“.<ref>{{наведена книга|title=The History of the Gulag|last1=Khlevniuk|first1=Oleg|date=2004|publisher=Yale University Press|location=New Haven|page=61}}</ref> Телата на затворениците кои се обиделе да избегаат обично биле изложени во дворовите на логорите, а администраторите како порака насилно ги придружувале затворениците околу мртвите тела. До 1934 година, недостатокот на храна и појавата на болести започнале да го дестабилизираат системот Гулаг. Дури кога завршил гладот, системот започнал да се стабилизира. === Социјални услови === Осудените во таквите логори биле активно вклучени во секаков вид труд, а еден од нив бил сеча (''lesopoval''). Работната територија на сеча претставувала сама по себе квадрат и била опкружена со расчистување на шумите. Така, сите обиди за излез или бегство од него биле добро забележани од четирите кули поставени на секој нејзин агол. Мештаните кои заробиле бегалец, добивале награди.<ref>"[http://www.jamestown.org/aboutus/getmanpaintings/getmancatalog/ Nikolai Getman: The Gulag Collection] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120513172402/http://www.jamestown.org/aboutus/getmanpaintings/getmancatalog/|date=May 13, 2012}}"</ref> Исто така, се вели дека логорите во постудените области биле помалку загрижени за наоѓање на избегани затвореници бидејќи тие би умреле во секој случај од силно студените зими. Во такви случаи, затворениците кои бегале без да бидат застрелани, честопати биле наоѓани мртви на неколку километри од логорот. == Географија == [[Податотека:Горький на Соловках.jpg|мини|десно|300п|[[Максим Горки]] за време на посетата на затворскиот логор на Соловецки островите (Акстберг, Секирка). [[Глеб Боки]] стои лево од Горки.]] Во раните денови на Гулаг, местата за логори биле бирани првенствено за вклучените изолирани услови. Особено далечните манастири честопати биле повторно користени како места за нови логори. Местото на [[Соловецки Острови|Соловецките острови]] во [[Бело Море (Русија)|Бело Море]] била една од најраните и исто така најзабележителни, која се вкоренила набргу по Револуцијата во 1918 година.<ref name="Applebaum 20033"/> Колоквијалното име на островите, „Соловки“, влегло на народен јазик како синоним за работниот логор генерално. На светот му бил презентиран како пример за новиот советски метод за „превоспитување на класните непријатели“ и нивно повторно интегрирање преку трудот во советското општество. Првично, затворениците, главно руска интелигенција, уживале релативна слобода (во природниот затвор на островите). Биле објавени локални весници и списанија, па дури биле извршени и некои научни истражувања (на пример, се одржувала локална ботаничка градина, но за жал подоцна целосно се изгубила). На крајот Соловки се претворил во обичен логор Гулаг; всушност, некои историчари тврдат дека станувало збор за пилот-логор од ваков тип. Во 1929 година [[Максим Горки]] го посетил логорот и објавил извинување за тоа. Извештајот за патувањето на Горки во Соловки бил вклучен во циклусот на впечатоци насловен „''По Сојузу Советов''“, Дел V, поднаслов „Соловки“. Во извештајот, Горки напишал дека „''логорите како Соловки се апсолутно неопходни''“.<ref name="Yedlin2">{{наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=Zxt5_vI_ozcC&pg=PA188|title=Maxim Gorky: A Political Biography|last=Yedlin|first=Tova|publisher=Greenwood Publishing Group|year=1999|isbn=978-0-275-96605-8|page=188}}</ref> Со новиот акцент на Гулаг како средство за концентрација на евтина работна сила, тогаш биле изградени нови логори низ целата советска сфера на влијание, каде и да била економската задача што го диктирала нивното постоење (или била дизајнирана специјално за да ги искористи, како што бил [[Беломорски Балтички Канал]] или магистралата [[Бајкал Амур]]), вклучувајќи објекти во големите градови - делови од познатото метро во [[Москва]] и новиот кампус на [[Московски државен универзитет|Московскиот државен универзитет]] биле изградени со присилна работа. Уште многу проекти за време на брзата индустријализација во 1930-тите, воените и повоените периоди биле исполнети на грбот на осудените лица. Активноста на логорите Гулаг опфаќала широк пресек на советската индустрија. Горки во 1933 година организирал патување на 120 писатели и уметници на Беломорскиот Балтички канал, 36 од нив напишале пропагандна книга за конструкцијата објавена во 1934 година и уништена во 1937 година. [[Податотека:1932 belomorkanal.png|мини|центар|1100п|Панорамски поглед на работата на Беломорскиот канал помеѓу езерото [[Ладога (езеро)|Ладога]] и [[Бело Море (Русија)|Белото море]] во [[Советскиот Сојуз]] (од 16 октомври 1931 година до 30 август 1933 година). Како што е прикажано, најголемиот дел од работата била вршена рачно со присилна работа.]] [[Податотека:Canal Mer Blanche.jpg|мини|десно|300п|Затвореници при изградба на Беломорскиот канал.]] [[Податотека:Talkessel_von_Werchojansk.JPG|мини|300п|[[Сибир]]ската [[тајга]] во речната долина во близина на [[Верхојанск|Вергојанск]]. Најниска регистрирана температура е -68°C (-90°F).]] Поголемиот дел од логорите Гулаг биле позиционирани во екстремно оддалечени области на североисток на Сибир (најпознати јата се [[Севостлаг]] (Североисточните логори) покрај реката [[Колима (река)|Колима]] и [[Норилаг]] близу [[Норилск]]) и во југоисточните делови на Советскиот Сојуз, главно во [[Степа|степите]] на Казахстан ([[Луглаг]], [[Степлаг]], [[Пешанлаг]]). Фондацијата Меморијал направила многу прецизна мапа. Овие биле огромни и ретко населени региони без патишта (всушност, самата изградба на патиштата им била доделена на затворениците на специјализираните железнички логори) или извори на храна, но богати со минерали и други природни ресурси (како дрва). Сепак, логорите генерално биле распространети низ целиот [[Советски Сојуз]], вклучително и во европските делови на [[Русија]], [[Белорусија]] и [[Украина]]. Имаше неколку логори надвор од Советскиот Сојуз, во [[Чехословачка]], [[Унгарија]], [[Полска]] и [[Монголија]], кои биле под директна контрола на Гулаг. Не биле утврдени сите логори; некои во Сибир биле обележани само со стража. Бегството било одвратено од грубите елементи, како и кучињата трагачи кои биле распоредени во секој логор. Додека во текот на дваесеттите и триесеттите години од минатиот век, родните племиња често им помагале на бегалците, многу од племињата биле жртви на избегани крадци. Изнервирани и поттикнати од големите награди, тие започнале да им помагаат на властите во апсењето на затворениците во Гулаг. На чуварите на логорот им бил даден строг поттик да ги држат своите затвореници во ред по секоја цена; ако некој затвореник избегал во смена на стражарот, честопати ќе бил лишен од униформа и самиот би станал затвореник во Гулаг. Понатаму, ако некој заробеник бил застрелан, чуварите би можеле да бидат казнети со износи што честопати биле еквивалентни на една или две недели плата. Во некои случаи, тимови на затвореници биле исфрлани на нова територија со ограничено снабдување со ресурси и оставени да постават нов логор или да умрат. Понекогаш биле потребни неколку бранови колонисти пред да преживее некоја група за да се основа логорот. Пределот покрај Индигирка реката бил познат како ''Гулаг во Гулаг''. Во 1926, [[Ојмјакон]] (Оймякон) село во овој регион, регистрирал температура од −71.2&nbsp;°C. [[Податотека:Ru200008020027.jpg|мини|лево|Дел од „Проектот 503“ за изградба на пруга од [[Салехард]] до [[Игарка]] кај [[Туруханск]] на [[Енисеј]].|303x303px]] Под надзор на [[Лаврентиј Берија|Лавренти Берија]], кој раководел и со програмата НКВР и советската [[атомска бомба]] до неговата смрт во 1953 година, илјадници ''зекс'' (затвореници во Гулаг) биле искористени за минирање на [[руда]] од [[ураниум]] и за подготовка на постројки за тестирање на [[Новаја Земја]], островот [[Вајгач]], [[Семипалатинск]], меѓу другите страници. Низ историјата на Советскиот Сојуз имало најмалку 476 одделни администрации во логорите.<ref>{{cite web|url=http://www.memo.ru/history/nkvd/gulag/gulag3.htm|title=Система исправительно-трудовых лагерей в СССР|date=|publisher=Memo.ru|accessdate=January 6, 2009}}</ref><ref name="Ivanova 20003">{{наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=q3y8D69IyG4C&pg=PA188|title=Labor Camp Socialism: The Gulag in the Soviet Totalitarian System|last1=Ivanova|first1=Galina|last2=Flath|first2=Carol|last3=Raleigh|first3=Donald|publisher=M.E. Sharpe|year=2000|isbn=978-0-7656-0426-2|location=London|page=188}}</ref> Руската истражувачка [[Галина Иванова]] изјавила дека,<ref name="Ivanova 20003"/><blockquote>''До денес, руски историчари откриле и опишале 476 логори што постоеле во различно време на територијата на СССР. Добро е познато дека практично секој од нив имаше неколку гранки, од кои многу беа доста големи. Покрај големиот број логори, имало и помалку од 2.000 колонии. Би било практично невозможно да се рефлектира целата маса на објектите во Гулаг на мапа, која исто така би ги сметала различните периоди од нивното постоење''.</blockquote>Бидејќи многу од нив постоеле само за кратки периоди, бројот на администрации во логорите во која било дадена точка бил помал. Врвот го достигнала во раните 1950-ти, кога имало повеќе од 100 администрации во логорите низ Советскиот Сојуз. Повеќето администрации на логорите надгледувале неколку единици на единечни логори, некои дури десетици, па дури и стотици.<ref name="Anne Applebaum — Inside the Gulag2">[http://www.anneapplebaum.com/communism/2000/06_15_nyrb_gulag.html Anne Applebaum — Inside the Gulag] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081015012139/http://www.anneapplebaum.com/communism/2000/06_15_nyrb_gulag.html|date=October 15, 2008}}</ref> Неславните комплекси биле оние во Колима, Норилск и Воркута, сите во арктичките или субарктичките региони. Сепак, смртноста на затворениците во Норилск во повеќето периоди била всушност пониска отколку во логорот како целина.<ref>{{cite web|url=http://media.hoover.org/documents/0817939423_75.pdf|title=Coercion versus Motivation: Forced Labor in Norilsk|date=|accessdate=January 6, 2009|archive-date=2008-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20081203230839/http://media.hoover.org/documents/0817939423_75.pdf|url-status=dead}}</ref> == Специјални институции == * Имало посебни логори или зони во рамките на логорите за малолетници (''малолетки''), инвалиди (во Спаск) и мајки (''мамки'') со бебиња. * Членовите на семејството на „''Предавниците на татковината''“ (ЧСИР, член семьи изменника Родины) биле ставени под посебна категорија на репресија. * Тајни лаборатории за истражување познати како [[Шарашка]] држеле уапсени и осудени научници, од кои некои биле истакнати, каде што тие анонимно развиле нови технологии и исто така спроведувале основи истражувања. == Историографија == === Потекло и функции на Гулаг === Според историчарот [[Стивен Барнс]], постојат четири главни начини на разгледување на потеклото и функциите на Гулаг:<ref>{{Наведена книга|title=Death and Redemption: The Gulag and the Shaping of Soviet Society|last=Barnes|first=Stephen A.|publisher=Princeton University Press|year=2011|isbn=978-0-691-15112-0|location=Princeton|pages=7–16|quote=}}</ref> * Првиот пристап го поддржува [[Александар Солженицин]]ин и е она што Барнс го означувал како '''морално објаснување'''. Според ова гледиште, советската идеологија ги елиминирала моралните проверки на потемната страна на човечката природа - обезбедувајќи погодни оправдувања за насилство и злосторства на сите нивоа: од политичко донесување одлуки до лични односи. * Друг пристап е '''политичкото образложение''', според кое Гулаг (заедно со погубувањата) бил првенствено средство за елиминирање на перцепираните политички непријатели на режимот (ова разбирање го поддржувал историчарот [[Роберт Конквест]], меѓу другите). * '''Економското објаснување''', за возврат, изнесено од историчарот [[Ен Еплбаум]], тврдела дека советскиот режим го инструментализирал Гулаг за неговите проекти за економски развој. Иако никогаш не бил економски профитабилен, се сметало како таков сè до смртта на [[Јосиф Сталин|Сталин]] во 1953 година. * Конечно, Барнс го унапредил сопственото, четврто објаснување, кое го сместува Гулаг во контекст на современите проекти за „'''чистење'''“ на општественото тело од непријателски елементи, преку просторна изолација и физичка елиминација на поединците дефинирани како штетни. [[Хана Арент]] тврдела дека како дел од тоталитарниот систем на управување, таборите на системот Гулаг биле експерименти во „целосна доминација“. Според нејзиното мислење, целта на тоталитарниот систем не било само воспоставување граници на слободата, туку напротив, укинување на слободата во целост во функција на нејзината идеологија. Таа тврдела дека системот Гулаг не бил само политичка репресија, затоа што системот преживеал и растел долго откако Сталин го избришал целиот сериозен политички отпор. Иако различните логори првично биле исполнети со криминалци и политички затвореници, на крајот тие биле исполнети со затвореници кои биле уапсени, без оглед на што било што се однесувало на нив како поединци, туку само врз основа на нивното членство во некоја некогаш менувачка категорија на замислени закани кон држава.:437–59.<ref name="ReferenceA">[[Hannah Arendt|Arendt, Hannah]]. 1985. ''[[The Origins of Totalitarianism]]''. [[Harcourt (publisher)|Harcourt]].</ref>{{Rp|437-59}} Таа исто така тврдела дека функцијата на системот Гулаг не била навистина економска. Иако советската влада ги сметала за логори за „принудна работа“, ова всушност истакнало дека работата во логорите била намерно бесмислена, бидејќи сите руски работници можеле да бидат предмет на присилна работа.<ref name="ReferenceA"/>{{Rp|444-5}} Единствената реална економска цел што тие обично ја имале било финансирање на трошоците за сопствен надзор. Инаку, извршената работа била генерално бескорисна, или по дизајн или направена на начин со исклучително лошо планирање и извршување; некои работници дури претпочитале потешка работа ако таа била навистина продуктивна. Таа направила разлика помеѓу „автентичните“ логори за присилна работа, логорите за концентрација и „логорите за уништување“. Во автентичните работни логори, затворениците работеле во „''релативна слобода и се осудени на ограничени периоди''“. Концентрационите логори имале исклучително високи стапки на смртност и сепак биле „''суштински организирани за работни цели''“. Логорите за уништување биле оние каде што затворениците биле „''систематски избришани преку глад и занемарување''“. Таа го критикувала заклучокот на другите коментатори дека целта на логорите била снабдување со евтина работна сила. Според неа, Советите биле во можност да го ликвидираат системот на логори без сериозни економски последици, покажувајќи дека логорите не биле важен извор на труд и биле генерално економски ирелевантни.{{Rp|444-5}} Арент тврдела дека заедно со систематизираната, произволна суровост во логорите, ова служело на целта на целосна доминација со елиминирање на идејата дека уапсените имале какви било политички или законски права. Моралот бил уништен со максимизирање на суровоста и со внатрешно организирање на логорите за да се направат соучесници затворениците и чуварите. Теророт што произлегол од операцијата на Гулаг системот ги натерало луѓето надвор од логорите да ги прекинат сите врски со секој што бил уапсен или прочистен и да избегнат формирање врски со други од страв да не бидат поврзани со некој што бил мета. Како резултат, логорите биле неопходни како јадро на системот што ја уништил поединечноста и ги распуштил сите социјални врски. Притоа, системот се обидел да го елиминира секој капацитет за отпор или самостојно дејствување кај поголема популација.<ref name="ReferenceA"/>{{Rp|437-59}} === Архивски документи === Статистичките извештаи направени од руската ''Заедничката државна политичка дирекција (ЗДПД), Народниот комесаријат за внатрешни работи (НКВР), Министерството за внатрешна безбедност (МВБ)'' и ''Министерството за внатрешни работи (МВР)'' помеѓу 30-тите и 50-тите години на минатиот век се чувале во ''Државниот архив на Руската Федерација'', порано наречен ''Централен државен архив на Октомвриската револуција''. Овие документи биле високо класифицирани и недостапни. Во услови на гласност и демократизација кон крајот на 80-тите години на минатиот век, [[Виктор Земсков]] и другите руски истражувачи успеале да добијат пристап до документите и ги објавиле високо класифицираните статистички податоци собрани од ЗДПД, НКВР, МНБ и МНР поврзани со бројот на затворениците Гулаг, специјални доселеници, итн. Во 1995 година, Земсков напишал дека странски научници започнале да се примаат во рестриктивните сегменти на овие документи во ''Државниот архив на Руската Федерација'' од 1992 година.<ref name="К вопросу3">{{наведено списание|last=Земсков|first=Виктор|year=1995|title=К вопросу о масштабах репрессий в СССР|url=http://scepsis.ru/library/id_957.html|journal=Социологические исследования|issue=№ 9|pages=118–127|accessdate=August 20, 2011}}</ref> Сепак, само еден историчар, имено Земсков, бил примен во архивите, а подоцна повторно биле „затворени“, според Леонид Лопатников.<ref name="Лопатников3">{{наведено списание|last=Лопатников|first=Леонид|year=2009|title=К дискуссиям о статистике "Большого террора"|url=http://magazines.russ.ru/vestnik/2009/26/ll28.html|journal=Вестник Европы|issue=№ 26–27|accessdate=August 20, 2011}}</ref> Додека се разгледува прашањето за веродостојноста на примарните податоци обезбедени од корективни трудови институции, потребно е да се земат предвид следниве две околности. Од една страна, нивната администрација не била заинтересирана да го потценува бројот на затвореници во своите извештаи, бидејќи тоа автоматски би довело до намалување на планот за снабдување со храна за логорите, затворите и корективните работнички колонии. Намалувањето на храната би било придружено со зголемување на смртноста што би довело до уништување на огромната програма за производство на Гулаг. Од друга страна, преголемата проценка на податоците за бројот на затвореници, исто така, не била во согласност со одделенските интереси, бидејќи била опремена со истото (т.е. невозможно) зголемување на производствените задачи поставени од телата за планирање. Во тие денови, луѓето биле многу одговорни за неисполнување на планот. Се чини дека резултат на овие објективни одделенски интереси бил доволен степен на веродостојност на извештаите.<ref name="Репрессии">{{Наведено списание|last=Земсков|first=Виктор|year=1994|title=Политические репрессии в СССР (1917–1990 гг.).|url=http://kob.rv.ua/doki-dai/dotu/other/zemskov/zemskov_politrepressii(1917-1990).pdf|journal=Россия XXI|issue=№ 1–2|pages=107–124|archive-url=https://web.archive.org/web/20120330205748/http://kob.rv.ua/doki-dai/dotu/other/zemskov/zemskov_politrepressii(1917-1990).pdf|archive-date=March 30, 2012|access-date=August 17, 2011}}</ref> Помеѓу 1990 и 1992 година, првите прецизни статистички податоци за Гулаг врз основа на Гулаг архивите биле објавени од Виктор Земсков.<ref name="Rousso, Golsan2">{{наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=CIt7fMp30sAC&pg=PA92|title=Stalinism and nazism: history and memory compared|last1=Rousso|first1=Henry|last2=Golsan|first2=Richard|publisher=U of Nebraska Press|year=2004|isbn=978-0-8032-9000-6|page=92|authorlink1=Henry Rousso}}</ref> Овие биле општо прифатени од водечките западни научници, и покрај фактот што во оваа статистика биле пронајдени голем број недоследности.<ref name="Vishnevsky3">Vishnevsky, Alantoly. Демографические потери от репрессий (The Demographic Loss of Repression), Demoscope Weekly, December 31, 2007, [http://demoscope.ru/weekly/2007/0313/tema06.php retrieved] April 13, 2011</ref> Исто така, потребно е да се напомене дека не се општо прифатени сите заклучоци извлечени од Земсков врз основа на неговите податоци. Така, [[Сергеј Максудов]] тврдел дека иако литературните извори, на пример, книгите на [[Лев Разгон]] или [[Александар Солженицин]], не го предвидувале многу добро вкупниот број на логори и значително ја преувеличувале нивната големина, од друга страна, Виктор Земсков, кој објавил многу документи од НКВР и [[КГБ]], бил далеку од разбирање на суштината на Гулаг и природата на општествено-политичките процеси во земјата. Тој додал дека без да се разликува степенот на точност и сигурност на одредени бројки, без да се направи критичка анализа на изворите, без да се споредат нови податоци со веќе познати информации, Земсков ги апсолутизирал објавените материјали, презентирајќи ги како крајна вистина. Како резултат, Максудов го обвинил Земсков во неговите обиди да даде генерализирани изјави со наводи од одреден документ, како правило, не држат вода.<ref name="Максудов">{{Наведено списание|last=Максудов|first=Сергей|year=1995|title=О публикациях в журнале "Социс"|url=http://scepsis.ru/library/id_956.html|journal=Социологические исследования|issue=№ 9|pages=114–118|access-date=August 17, 2011}}</ref> [[Податотека:Frenkel2.jpg|мини|Началници на ЗПДП (Заедничка државна политичка дирекција) одговорни за изградба на [[Беломорски Балтички канал|Беломорско-балтички канал]]: десно: Френкел; центар: Берман; лево: Афанасев (раководител на јужниот дел на каналот).|353x353пкс]] Како одговор, Земсков напишал дека обвинението што наводно не споредувал нови податоци со веќе познати информации, не можело да се нарече праведно. Според неговите зборови, проблемот со повеќето западни писатели бил што тие немале корист од ваквите споредби. Земсков додал дека кога се обидел да не го употреби прекумерното поставување на нови информации со „старите“, тоа било само заради чувството на деликатес, за уште еднаш психолошки да не ги трауматизирал истражувачите чии дела користеле неточни фигури, како што се покажало по објавување на статистичките податоци од страна на ЗДПД, НКВР, МНБ и МНР.<ref name="К вопросу">{{Наведено списание|last=Земсков|first=Виктор|year=1995|title=К вопросу о масштабах репрессий в СССР|url=http://scepsis.ru/library/id_957.html|journal=Социологические исследования|issue=№ 9|pages=118–127|access-date=August 20, 2011}}</ref> Според францускиот историчар [[Никола Верт]], планините од материјалите во архивите Гулаг, кои се чувале во фондовите на Државниот архив на Руската Федерација и биле постојано изложени во последните петнаесет години, претставувале само многу мал дел од бирократската проза со огромна големина оставена во текот на децениите на „креативност“ од „досадна и влекачка“ организација, која менаџирала со Гулаг. Во многу случаи, архивите на локалните логори, кои биле чувани во бараки или други згради што брзо се распаѓале, едноставно исчезнале на ист начин како и повеќето од зградите на логорите.<ref name="Werth2">{{наведено списание|last=Werth|first=Nicolas|date=June 2007|title=Der Gulag im Prisma der Archive. Zugänge, Erkenntnisse, Ergebnisse|url=http://dl.oe.dgo-online.org/issues/dl/0706de.pdf|journal=Osteuropa|volume=57|issue=6|pages=9–30|archive-url=https://web.archive.org/web/20140109222749/http://dl.oe.dgo-online.org/issues/dl/0706de.pdf|archive-date=2014-01-09|url-status=dead}}</ref> Во 2004 и 2005 година, некои архивски документи биле објавени во едицијата „''Историја на Сталинскиот Гулаг“'' од крајот на 1920 до првата половина на 1050 години''.'' Зборник на документи во 7 тома, каде што секој од неговите седум тома опфаќал одредено издание наведено во насловот на томот: # ''Масовните Репресии во СССР'' (''Massovye Repressii v SSSR'');<ref>{{Наведена книга|title=История сталинского Гулага. Конец 1920–х — первая половина 1950–х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 1. Массовые репрессии в СССР|publisher=Российская политическая энциклопедия|year=2004|isbn=978-5-8243-0605-7|location=Москва}}</ref> # ''Казнени Систем. Структура и Кадри'' (''Karatelnaya Sistema. Struktura i Kadry'');<ref>{{Наведена книга|title=История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 2. Карательная система. Структура и кадры|publisher=Российская политическая энциклопедия|year=2004|isbn=978-5-8243-0606-4|location=Москва}}</ref> # ''Економијата на Гулаг'' (''Ekonomika Gulaga'');<ref>{{Наведена книга|title=История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 3. Экономика Гулага|publisher=Российская политическая энциклопедия|year=2004|isbn=978-5-8243-0607-1|location=Москва}}</ref> # ''Населението на Гулаг. Бројот и Условите за ограничување на движењето'' (''Naselenie Gulaga. Chislennost i Usloviya Soderzhaniya'');<ref>{{Наведена книга|title=История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950–х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 4. Население Гулага. Численность и условия содержания|publisher=Российская политическая энциклопедия|year=2004|isbn=978-5-8243-0608-8|location=Москва}}</ref> # ''Специјалци во СССР'' (''Specpereselentsy v SSSR'');<ref>{{Наведена книга|title=История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 5. Спецпереселенцы в СССР|publisher=Российская политическая энциклопедия|year=2004|isbn=978-5-8243-0608-8|location=Москва}}</ref> # ''Востанија, Немири и Штрајкови на Затворениците'' (''Vosstaniya, Bunty јас Zabastovki Zaklyuchyonnykh'');<ref>{{Наведена книга|title=История сталинского Гулага. Конец 1920-х — первая половина 1950-х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 6. Восстания, бунты и забастовки заключенных|publisher=Российская политическая энциклопедия|year=2004|isbn=978-5-8243-0610-1|location=Москва}}</ref> и # ''Советската Репресивна и Казнена Политика. Коментиран индекс на случаи на СА РФ'' (''Советска Pepressivno-karatelnaya Политика јас Penitentsiarnaya Sistema. Annotirovanniy Ukazatel Del GA RF'').<ref>{{Наведена книга|title=История сталинского Гулага. Конец 1920–х — первая половина 1950–х годов. Собрание документов в 7 томах. Том 7. Советская репрессивно-карательная политика и пенитенциарная система. Аннотированный указатель дел ГА РФ|publisher=Российская политическая энциклопедия|year=2005|isbn=978-5-8243-0611-8|location=Москва}}</ref> Изданието содржи кратки воведи од страна на двајцата „''патријарси на науката Гулаг''“, [[Роберт Конквест]] и [[Александар Солженицин]] и 1431 документ, од кои огромно мнозинство биле добиени од средства на Државниот архив на Руската Федерација.<ref name="Полян">{{Наведено списание|last=Полян|first=Павел|year=2006|title=Новые карты архипелага ГУЛАГ|url=http://magazines.russ.ru/nz/2006/2/po32.html|journal=Неприкосновенный запас|issue=№2 (46)|pages=277–286|access-date=August 20, 2011}}</ref> === Историја на проценки на Гулаг населението === За време на децениите пред распаѓањето на [[СССР]], дебатите за големината на населението во ГУЛАГ не успеале да дојдат до општо прифатените бројки; понудени се широки проценки,<ref name="Bacon3">Edwin Bacon. Glasnost' and the Gulag: New Information on Soviet Forced Labor around World War II. ''Soviet Studies'', Vol. 44, No. 6 (1992), pp. 1069–1086</ref> а пристрасноста кон повисоката или долната страна понекогаш се припишувало на политичките ставови на конкретниот автор. Некои од претходните проценки (и високи и ниски) се прикажани во табелата подолу. {| class="wikitable" |+Историските проценки на ГУЛАГ големината на населението (во хронолошки редослед) |'''Гулаг население''' |'''Година проценката беше направена за''' |'''Извор''' |'''Методологија''' |- |15 милиони евра |1940-42 |Мора & Цвирнаг(1945 Г.)<ref>Cited in David Dallin and Boris Nicolaevsky, Forced Labor in Soviet Russia. (New Haven: Yale University Press, 1947), p. 59-62.</ref> |– |- |2.3 милиони |Декември 1937 година |Тимаршеф(1948)<ref>N. S. Timasheff. The Postwar Population of the Soviet Union. ''American Journal of Sociology'', Vol. 54, No. 2 (Sep. 1948), pp. 148–155</ref> |Пресметка на обесправено население |- |До 3,5 милиони евра |1941 |Јасни (1951)<ref>Naum Jasny. Labor and Output in Soviet Concentration Camps. ''Journal of Political Economy'', Vol. 59, No. 5 (Oct. 1951), pp. 405–419</ref> |Анализа на излезниот на Советскиот претпријатија водени од НКВР |- |50 милиони |вкупниот број на лица кои<br /><br /><br /><br />поминале низ ГУЛАГ |Солженицин (1975)<ref name="GARCH">Solzhenitsyn, A. ''The Gulag Archipelago Two'', Harper and Row, 1975. Estimate was through 1953.</ref> |Анализа на разни индиректни податоци,вклучувајќи сопствено искуство и сведочења на бројни сведоци |- |17.6 милиони евра |1942 |Антон Антонов-Овсенко (1999 Година)<ref>{{ru}} ''Beria'' Moscow, ACT, 1999, {{ISBN|5-237-03178-1}}, page 203.</ref> |НКВР документи<ref>According to [[Anton Antonov-Ovseenko]], "average number of prisoners [in Gulag] was 17.6 million in 1942, which many times exceeds the "declassified" official (forged) data frequently published in press"; the number was taken from an NKVD document dated January 18, 1945. The number of prisoners in 1943 was estimated as 13 million.</ref> |- |4-5 милиони евра |1939 |Виткрофт (1981 година)<ref>S. G. Wheatcroft. On Assessing the Size of Forced Concentration Camp Labour in the Soviet Union, 1929–56. ''Soviet Studies'', Vol. 33, No. 2 (Apr. 1981), pp. 265–295</ref> |Анализа на демографските податоци.{{Нав|ros_note|a}} |- |10.6 милиони |1941 |Розенфилд (1981 година)<ref>Steven Rosefielde. An Assessment of the Sources and Uses of Gulag Forced Labour 1929–56. ''Soviet Studies'', Vol. 33, No. 1 (Jan. 1981), pp. 51–87</ref> |Врз основа на податоците за Мора и Цвиернак и годишната смртност.{{Нав|ros_note|a}} |- |5.5–9.5 милиони |крајот на 1938 |Конквест (1991)<ref>Robert Conquest. Excess Deaths and Camp Numbers: Some Comments. ''Soviet Studies'', Vol. 43, No. 5 (1991), pp. 949–952</ref> |Бројки на пописот во 1937 година, апсења и смртни случаи проценки, разновидност на лични и литературни извори.{{Нав|ros_note|a}} |- |4-5 милиони евра |секоја година |Волкогонов (1990)<ref name="Rappaport">Rappaport, H. Joseph Stalin: A Biographical Companion. ABC-CLIO Greenwood. 1999.</ref> | |- | colspan="6" style="text-align: center;" |а.{{Белешка|ros_note}}''З Белешка: Подоцнежните броеви од Роузфиелде, Виткрофт и Конкушп биле ревидирани од самите автори.''<ref name="rosenf"/> |} [[Податотека:Захоронения_1953_года_на_ш._Юр-Шор.jpg|мини|[[Јуршор]], област [[Воркута (област)|Воркута]]|294x294пкс]] Политичките реформи „Гласност“ кон крајот на 1980-тите и последователното распаѓање на [[Советски Сојуз|СССР]] довеле до објавување на голема количина на претходно класифицирани архивски документи,<ref>Andrea Graziosi. The New Soviet Archival Sources. Hypotheses for a Critical Assessment. ''Cahiers du Monde russe'', Vol. 40, No. 1/2, Archives et nouvelles sources de l'histoiresoviétique, une réévaluation / Assessing the New Soviet Archival Sources (Jan. – Jun. 1999),pp. 13–63</ref> вклучително и нови демографски и податоци за НКВР.<ref name="Ellman_SRS5"/> Анализата на официјалната статистика на ГУЛАГ од западни научници веднаш покажала дека и покрај нивната недоследност, тие не поддржувале претходно објавени повисоки проценки.<ref name="Bacon3"/> Важно е дека објавените документи овозможиле појаснување на терминологијата што се користела за да се опишат различни категории на население во присилна работа, бидејќи употребата на термините „принудна работа“, „ГУЛАГ“, „логори“ наизменично од раните истражувачи довело до значителна конфузија и резултирало во значителна недоследности во претходните проценки.<ref name="Bacon3"/> Архивските студии откриле неколку компоненти на казнениот систем НКВР во сталинистичкиот СССР: затвори, работни логори, работнички колонии, како и разни „населби“ (егзил) и принудна работа без притвор. Иако повеќето од нив се вклопувале во дефиницијата за присилна работа, само работни логори и работнички колонии биле поврзани со казнена принудна работа во притвор. Логори за принудна работа („ГУЛАГ логори“) биле логори на тврдиот режим, чии затвореници служеле повеќе од тригодишни мандати. Како по правило, тие се наоѓале во оддалечените делови на СССР, а условите за работна сила биле крајно тешки таму. Тие формирале јадро на системот ГУЛАГ. Затворениците на „корективните работнички колонии“ служеле пократко; овие колонии се наоѓале во помалку оддалечените делови на СССР, и биле водени од локалната администрација на НКВР. Прелиминарната анализа на статистичките податоци за логорите и колониите ГУЛАГ (видете ја табелата десно) покажала дека населението достигнало максимум пред [[Втора светска војна|Втората светска војна]], а потоа нагло опаднало, делумно поради масовните ослободувања, делумно поради високата смртност во војната, а потоа било постепено се зголемува до крајот на ерата на [[Јосиф Сталин|Сталин]], достигнувајќи го глобалниот максимум во 1953 година, кога комбинираното население од ГУЛАГ логори и работнички колонии изнесувало 2.625.000.<ref name="Anatoly Vishnevsky2">[http://demoscope.ru/weekly/2007/0313/tema05.php "The Total Number of Repressed"], by [[Anatoly Vishnevsky]], Director of the Center for Human Demography and Ecology, [[Russian Academy of Sciences]], {{ru}}</ref> Резултатите од овие архивски студии убедиле многу научници, вклучително и [[Роберт Конквест]]<ref name="ConquestGRZ4">[[Robert Conquest|Conquest, Robert]]. 1997. "[http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf Victims of Stalinism: A Comment] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927152248/http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf|date=September 27, 2011}}." ''[[Europe-Asia Studies]]'' 49(7):1317–19. "We are all inclined to accept the Zemskov totals (even if not as complete) with their 14 million intake to Gulag 'camps' alone, to which must be added 4–5 million going to Gulag 'colonies', to say nothing of the 3.5 million already in, or sent to, 'labor settlements'. However taken, these are surely 'high' figures." There are reservations to be made. For example, we now learn that the Gulag reported totals were of capacity rather than actual counts,leading to an underestimate in 1946 of around 15%. Then as to the numbers 'freed': there is no reason to accept the category simply because the MVD so listed them, and, in fact, we are told of 1947 (when the anecdotal evidence is of almost no one released) that this category concealed deaths: 100000 in the first quarter of the year'"</ref> или [[Стивен Виткрофт]] да ги преиспитаат своите претходни проценки за големината на популацијата ГУЛАГ, иако „големиот број“ на уапсени и смртни случаи не бил радикално различен од претходните проценки.<ref name="ConquestGRZ3">[[Robert Conquest|Conquest, Robert]]. 1997. "[http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf Victims of Stalinism: A Comment] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927152248/http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf|date=September 27, 2011}}." ''[[Europe-Asia Studies]]'' 49(7):1317–19. "We are all inclined to accept the Zemskov totals (even if not as complete) with their 14 million intake to Gulag 'camps' alone, to which must be added 4–5 million going to Gulag 'colonies', to say nothing of the 3.5 million already in, or sent to, 'labor settlements'. However taken, these are surely 'high' figures." There are reservations to be made. For example, we now learn that the Gulag reported totals were of capacity rather than actual counts,leading to an underestimate in 1946 of around 15%. Then as to the numbers 'freed': there is no reason to accept the category simply because the MVD so listed them, and, in fact, we are told of 1947 (when the anecdotal evidence is of almost no one released) that this category concealed deaths: 100000 in the first quarter of the year'"</ref> Иако таквите научници како Роузефилд или Вишневски посочувале на неколку недоследности во архивските податоци со Роузфелд укажувајќи на архивската бројка од 1,196,369 за населението во Гулаг и работничките колонии комбинирани на 31 декември 1936 година била помалку од половина од 2,75 милиони популации на трудовиот логор дадени на пописниот одбор на НКВР за пописот во 1937 година,<ref name="Vishnevsky3"/><ref>http://www.paulbogdanor.com/left/soviet/rosefielde.pdf</ref> генерално се верувало дека овие податоци обезбедувале посигурни и детални информации што индиректните податоци и литературните извори ги имало на научниците за време на ерата на [[Студена војна|Студената војна]].<ref name="Ellman_SRS5"/> Иако Конквест го цитирал извештајот на Берија до [[Политбиро]]то за бројот на работничките логори на крајот од 1938 година во кој се наведува дека имало околу 7 милиони затвореници во работните логори, трипати повеќе од архивската бројка за 1938 година и официјален извештај до Сталин од страна на советскиот министер за Државната безбедност во 1952 година наведувајќи дека има 12 милиони затвореници во работните логори.<ref>{{Наведена мрежна страница |url=https://www.bu.edu/iscip/pubseries/PubSeries1conquest.pdf |title=архивска копија |accessdate=2020-11-29 |archive-date=2012-10-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121018091358/http://www.bu.edu/iscip/pubseries/PubSeries1conquest.pdf |url-status=dead }}</ref> Овие податоци им овозможилеа на научниците да заклучат дека во периодот од 1928–53 година, околу 14 милиони затвореници поминале низ системот на работни логори ГУЛАГ и 4–5 милиони минале низ работничките колонии.<ref name="ConquestGRZ5">[[Robert Conquest|Conquest, Robert]]. 1997. "[http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf Victims of Stalinism: A Comment] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927152248/http://sovietinfo.tripod.com/CNQ-Victims_Stalinism.pdf|date=September 27, 2011}}." ''[[Europe-Asia Studies]]'' 49(7):1317–19. "We are all inclined to accept the Zemskov totals (even if not as complete) with their 14 million intake to Gulag 'camps' alone, to which must be added 4–5 million going to Gulag 'colonies', to say nothing of the 3.5 million already in, or sent to, 'labor settlements'. However taken, these are surely 'high' figures." There are reservations to be made. For example, we now learn that the Gulag reported totals were of capacity rather than actual counts,leading to an underestimate in 1946 of around 15%. Then as to the numbers 'freed': there is no reason to accept the category simply because the MVD so listed them, and, in fact, we are told of 1947 (when the anecdotal evidence is of almost no one released) that this category concealed deaths: 100000 in the first quarter of the year'"</ref> Така, овие бројки го одразувлет бројот на осудени лица и не го земале предвид фактот дека значителен дел од затворениците во Гулаг биле осудувани повеќе од едаше, така што реалниот број на осудени биле донекаде преценет од овие статистички податоци.<ref name="Ellman_SRS5"/> Од друга страна, за време на некои периоди од историјата на Гулаг, официјалните податоци за населението во ГУЛАГ го одразувале капацитетот на логорите, а не реалниот број на затвореници, така што реалните бројки биле за 15% повисоки, на пр. 1946 година. == Влијание == === Култура === Гулаг траел скоро четири децении од историја на [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] и [[Источна Европа]] и погодил милиони лица. Неговото културно влијание било огромно. Гулаг станал големо влијание врз современото руско размислување и важен дел од современиот [[Руски фолклор|рускиот фолклор]]. Многу песни од автори-изведувачи познати како [[бард]]ови, пред се [[Владимир Висоцки]] и [[Александар Галич]], ниту еден од нив никогаш не служел време во логорите, го опишувале животот во Гулаг и го величале животот на „Зекс“. Зборовите и фразите кои потекнувале од работните логори станале дел од рускиот/советскиот народен јазик во 1960-тите и 1970-тите. Мемоарите на [[Александар Долгун]], [[Александар Солженицин]], [[Варлам Шаламов]] и [[Евгенија Гинзбург]], меѓу другите, станале симбол на пркос во советското општество. Овие списи остро го казниле советскиот народ за нивната толеранција и апатија во однос на Гулагот, но истовремено дале доказ за храброста и одлучноста на оние што биле затворени. Друг културен феномен во Советскиот Сојуз поврзан со Гулаг била присилната миграција на многу уметници и други луѓе од културата во [[Сибир]]. Ова резултирало со ренесанса на разни видови на места како [[Магадан]], каде што, на пример, квалитетот на театарската продукција бил споредлив со московскиот и [[Еди Роснер]] свиреле џез. ==== Литература ==== Биле објавени многу извештаи на очевидци на затворениците во Гулаг: * [[Варлам Шаламов]], ''„Колима приказни“'' е збирка раскази, цитирана од повеќето големи дела за Гулаг и широко се смета за една од главните советски извештаи. * [[Виктор Кравченко]] ја напишал „''Јас ја избрав слободата''“ откако пребегнал во[[Соединети Американски Држави|Соединетите Држави]] во 1944 година. Како водач на индустриски погони, тој се сретнал со логори за принудна работа низ [[Советски Сојуз|Советскиот Сојуз]] од 1935 до 1941 година. Тој опишувал посета на еден логор во Кемерово на реката Том во [[Сибир]]. Фабриките плаќале фиксна сума на [[КГБ]] за секој осуден вработен. * [[Анатоли Грановски]] ја напишал „''Јас бев агент на НКВР''“ откако пребегнал во[[Шведска]] во 1946 година и ги вклучил неговите искуства гледајќи ги затвореницитево гулаг како младо момче, како и неговите искуства како затвореник во 1939 година. Таткото на Грановски бил испратен во гулаг во 1937 година. * Книгата на [[Јулиус Марголин]] „''Патување до земјата Зе-Ка''“ била завршена во 1947 година, но било невозможно да се објави таква книга за Советскиот Сојуз во тоа време, веднаш по [[Втора светска војна|Втората светска војна]]. * [[Густав Херлинг-Груџиски]] ја напишал „''Еден свет подалеку''“, која ја превел на англиски јазик [[Анджеј Чиолкош]] и ја објавил со вовед од [[Бертранд Расел]] во 1951 година. ,Обезбедува длабинска, оригинална анализа на природата на советскиот комунистички систем. * Книгата на [[Виктор Херман]] „''Излегување од мразот: неочекуван живот''“. Херман искусил од прва рака многу места, затвори и искуства што [[Александар Солженицин]]и можел да ги осети само во минување или преку кратки извештаи од втора рака. * [[Александар Солженицин]] книгата „''Архипелагот Гулаг''“ не било првото книжевно дело за работните логори. Неговата претходна книга на оваа тема, „[[Еден ден на Иван Денисович|Еден ден во животот на Иван Денисович]]“, за типичен ден од животот на еден затвореник во Гулаг, првично била објавена во најпрестижниот советски месечник, „Нови Мир“ („Нов Свет“), во ноември 1962 година, но набргу бил забранет и повлечен од сите библиотеки. Тоа било првото дело што го демонстрирало Гулаг како инструмент на масовна владина репресија врз сопствените граѓани. „Првиот круг“, извештај од три дена во животот на затворениците во „шарашка“ или специјалниот затвор „Марфино“ или „специјалниот затвор“ било доставен за објавување до советските власти веднаш по „Еден ден во животот на Иван Денисович", но бил одбиен и подоцна објавен во странство во 1968 година. * Книга на [[Славомир Равич]] „''Долгата прошетка: Вистинската приказна за патот до слободата''“: Во 1941 година, авторот и уште шест други затвореници избегале од советскиот работен логор во Јакутск - логор каде издржувале секојдневни ужаси како глад, студ, рани без лекување, нелекувани болести и избегнување на секојдневни погубувања. * [[Јанос Рожас]], унгарски писател, честопати се нарекува унгарскиот Солженицин,<ref>{{Наведена книга|url=https://www.raptisrarebooks.com/product/one-day-in-the-life-of-ivan-denisovich-inscribed-first-edition-alexander-solzhenitsyn-signed/|title=One Day in the Life of Ivan Denisovich}}</ref> напишал многу книги и написи за прашањето за Гулаг. * [[Золтан Салкаи]], унгарски режисер на документарци, снимил неколку филмови за логорите гулаг. * [[Карло Штајнер]], хрватски комунист кој бил активен во поранешното[[Кралство Југославија]] и управител на издавачката куќа „Коминтерн“ во [[Москва]] 1932–39, бил уапсен една ноќ и однесен од неговиот дом во Москва откако бил обвинет на антиреволуционерни активности. Следните 20 години ги поминал во логори од Соловки до Норилск. По политичката нормализација на СССР - [[Југославија]] тој повторно бил суден и брзо бил прогласен за невин. Тој го напуштил Советскиот Сојуз со неговата сопруга, која го чекала 20 години, во 1956 година и го поминал остатокот од својот живот во[[Загреб]], [[Хрватска]]. Тој напишал импресивна книга со наслов „7.000 дена во Сибир“. * „''Танцувајќи под Црвена Ѕвезда''“ од [[Карл Тобиен]] ({{ISBN | 1-4000-7078-3}}) ја раскажува приказната за Маргарет Вернер, атлетска девојка која се сели во Русија непосредно пред почетокот на теророт на Сталин. Таа се соочува со многу тешкотии, бидејќи нејзиниот татко и е одземен и затворен. Вернер е единствената Американка која го преживеала Гулагот и раскажала за тоа. * '„''Приказната на Александар Долгун: Американец во Гулаг''“ ({{ISBN|0-394-49497-0}}), од член на американската амбасада и „''Јас бев роб во Русија''“ ({{ISBN|0-8159-5800-5}}), син на американски сопственик на фабрика, биле интернирани уште двајца американски државјани кои пишувале за нивната мака. Тие биле интернирани поради нивното американско државјанство околу осум години, 1946–55 г. * [[Евгенија Гинзбург]] напишала две познати книги за нејзините сеќавања, „[[Патување во виорот]]“ и „[[Во рамките на виорот]]“. * [[Савиќ Марковиќ Штедимлија]], про - [[Хрватска|хрватски]] црногорски идеолог. Фатен во [[Австрија]] од[[Црвена армија]] во 1945 година, тој бил испратен во СССР и поминал десет години во Гулаг. По ослободувањето, Марковиќ го напишал својот автобиографски извештај во два тома со наслов „''Десет години во Гулаг''“, „''Матица црногорска''“, [[Подгорица]], [[Црна Гора]], 2004 година. * Книгата на [[Аниша Нандриќ-Кудла]], „''20 години во Сибир [20 де ани на Сибир]''“ е извештај за сопствениот живот напишан од романска селанка од [[Буковина]] (село [[Махала (село)|Махала]] близу [[Чернчуши]]), која успеала да го преживее суровиот, присилен систем на работа заедно со нејзините три сина. Заедно со нејзиниот сопруг и нејзините три малолетни деца, таа била депортирана од селото Махала во Советскиот автономен округ [[Јамало-Ненецки автономен округ|Јамало-Ненец]], во Поларниот круг, без судење, па дури и соопштено обвинение. Истата ноќ од 12 до 13 јуни 1941 година (тоа е пред почетокот на Втората светска војна), вкупно 602 соселани биле уапсени и депортирани, без претходно известување. Нејзината мајка ја добила истата казна, но била поштедена од депортација откако властите го признале фактот дека таа била [[Параплегија|параплегичарка]]. Подоцна било откриено дека причината за нејзината депортација и присилна работа било лажното и бесмислено тврдење дека, наводно, нејзиниот сопруг бил градоначалник во романската администрација, политичар и богат селанец, од кои ништо не било точно. Одвоена од нејзиниот сопруг, таа ги воспитала трите момчиња, надминала[[тифус]], [[скорбут]],[[неисхранетост]], екстремен студ и тешки маки, за подоцна да се вратат во Буковина по рехабилитација. Нејзиниот ракопис бил напишан кон крајот на нејзиниот живот, на едноставен и директен јазик на селанец со тригодишно образование во државно училиште, и бил тајно донесен во [[Романија]] пред падот на романскиот комунизам, во 1982 година. Нејзиниот ракопис за прв пат бил објавен во 1991. Нејзината депортација била споделена главно со Романци од Буковина и [[Бесарабија]], фински и полски затвореници, како доказ дека ќе се докаже дека логорите во Гулаг биле користени и за разбивање/истребување на староседелците на новозафатените територии на Советскиот Сојуз. * [[Францишак Алјахнович]] – Соловки затвореник * [[Благој Симеонов Попов|Благој Попов]] , комунист обвинет во судењето во [[Лајпциг]] , заедно со [[Георги Димитров]] и [[Васил Танев]], бил уапсен во 1937 година за време на сталинистичките чистки и поминал седумнаесет години во [[Норилаг]]. Попов бил ослободен во 1954 година, по смртта на [[Јосиф Сталин|Сталин]], и отишол во[[Бугарија]].<ref>{{Наведена книга|title=От Лайпцигския процес в Сибирските лагери|last=Попов|first=Благой|publisher=Издателство "Изток-Запад"|year=2012|isbn=978-619-152-025-1|location=София|pages=37, 57}}</ref> Hеговиот автобиографски извештај го напишал во книгата ''„Од судењето во Лајпциг до логорите во Сибир''“ ({{ISBN|978-619-152-025-1}}). * [[Мкртич Армен]], ерменски писател кој беше затворен во 1937 година и рехабилитиран во 1945 година, објавил колекција од неговите спомени под наслов „''Тие наредија да ви дадат''“ во 1964 година. * [[Гурген Махари]], ерменски писател и поет, кој бил уапсен во 1936 година, ослободен во 1947 година, повторно уапсен во 1948 година и испратен во сибирски егзил како „неверодостоен тип“ до 1954 година, ја напишал „''Бодликави жици во цут''“, новела заснована главно на неговите лични искуства во советски гулаг. * „''Гулаг Шеф: Советски мемоари''“ е мемоар на [[Фјодор Василевич Мочулски]] (1918–1999) од 2011 година, советски инженер и евентуален шеф на бројни логори Гулаг во северниот руски регион Печорлаг, [[Печора]], од 1940 до 1946 година. === Колонизација === [[Податотека:Vorkuta_r.jpg|мини|Градот Воркута.|332x332пкс]] Советските државни документи покажуваат дека целите на гулаг вклучувале колонизација на ретко населени оддалечени области. За таа цел, бил воведен поимот „слободно порамнување“. Кога добро воспитаните лица би го отслужиле мнозинството од нивните мандати, тие би можеле да бидат ослободени за „бесплатно решавање“ (''вольное поселение'') надвор од затворот на логорот. Тие биле познати како „слободни доселеници“ (''вольнопоселенцы''; не треба да се меша со терминиот ''ссыльнопоселенцы'', „доселеници во егзил“). Покрај тоа, за лица кои одлежале цел мандат, но на кои им бил одбиен слободниот избор на место на живеење, се препорачувало да им се доделело „бесплатно населување“ и да им се дало земјиште во општата близина на местото на затворање. Овој пристап гулаг го наследил од системот [[каторга]]. Се проценува дека од 40.000 луѓе кои собирале државни пензии во [[Воркута]], 32.000 биле заробени поранешни затвореници на гулаг, или нивни потомци.<ref>Robert Conquest, Paul Hollander: Political violence: belief, behavior, and legitimation p.55, Palgrave Macmillan;(2008) {{ISBN|978-0-230-60646-3}}</ref> === Живот после ослужена казна === Лицата кои отслужувале мандат во логор или затвор биле ограничени да преземаат широк спектар на работни места. Прикривањето на претходната затворска казна беше дело за кое може да се верува. Лицата кои служеле како „политички“ лица биле мака за „Првите оддели“ (Первый Отдел, Первиј Отдел), места на тајната полиција во сите претпријатија и институции), затоа што поранешните „политичари“ морале да се следат На многу луѓе кои биле ослободени од логорите им било забрането да се населат во поголемите градови. == Евидентирање == === Гулаг меморијални споменици === И [[Москва]] и [[Санкт Петербург]] имаат спомен-обележја за жртвите на Гулаг направени од камења од логорот Соловки - првиот затворски логор во системот Гулаг. Спомен-обележјето на Москва е на плоштадот [[Лубјанка]], местото на седиштето на НКВР. Луѓето се собираат на овие споменици секоја година на Денот на жртвите од репресија (30 октомври). === Гулаг Музеј === Москва има Државен музеј Гулаг чиј прв директор бил [[Антон Антонов-Овсејенко]].<ref name="Гальперович">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.svobodanews.ru/content/transcript/2085640.html|title=Директор Государственного музея ГУЛАГа Антон Владимирович Антонов-Овсеенко|last=Гальперович|first=Данила|date=June 27, 2010|publisher=[[Radio Liberty]]|accessdate=August 19, 2011}}</ref><ref name="Banerji">{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=NqJS-H-odnYC&pg=PA271|title=Writing history in the Soviet Union: making the past work|last=Banerji|first=Arup|publisher=[[Berghahn Books]]|year=2008|isbn=978-81-87358-37-4|page=271}}</ref><ref name="Museum">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.gmig.ru/o-muzee|title=About State Gulag Museum|publisher=The State Gulag Museum|archive-url=https://web.archive.org/web/20180625124244/http://www.gmig.ru/o-muzee|archive-date=June 25, 2018|accessdate=August 19, 2011}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://thegulag.org|title=Gulag – Museum on Communism}}</ref> Во 2015 година бил отворен уште еден музеј посветен на Гулаг во Москва.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-34675413|title=New Russian Gulag museum recreates Soviet terror|date=October 30, 2015|work=BBC}}</ref> <gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="200" perrow="3" caption="СПОМЕНИЦИ"> Податотека:MoskwaLubianka1.jpg|Соловетскиот камен, споменик на жртвите од политичко потиснување, во позадина е зградата Лубијанка, канцеларија на бившата КГБ. Податотека:GulagMemorial.jpg|Споменик во [[Санкт Петербург]]. Податотека:Gulag_ALZHIR_in_Astana,_Kazakhstan,_Monument_to_the_victims_03.jpg|Споменик во [[Астана]], [[Казахстан]], посветен на жените затвореници од трудовиот логор ''Акмола''. </gallery> <gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="300" perrow="3" caption="ГУЛАГ МУЗЕЈ"> Податотека:GULag_2_Museum_Moscow_Russia.jpg|Гулаг Музеј во [[Москва]], основан во 2001 година од страна на историчарот Антон Антонов-Овсејенко. Податотека:State_Museum_of_Gulag_History_(2017-12-12)_-_59.jpg|Мапа на сталиновите гулази во Музеј на гулагот, [[Москва]]. </gallery> <gallery mode="packed" style="text-align: center;" heights="300" perrow="3" caption="УМЕТНИЧКИ СКУЛПТУРИ"> Податотека:Арка скорби в селе Акмол.jpg|Лак на тагата. Податотека:Маска Скорби.jpg|Маска на тагата (1). Податотека:«Маска Скорби».jpg|Маска на тагата (2). </gallery> == Поврзано == * [[Корективна колонија на трудот]] * [[Список на гулази]] * [[101виот километар]] * [[Федерален систем на затвори на Руската Федерација]] * [[Уапсените во Гулаг]] *[[Човекови права во Советскиот Сојуз]] *[[Масовни гробници во Советскиот Сојуз]] *[[Меморијално друштво]] * [[Прогонство на христијаните во Советскиот Сојуз]] *[[Политичка злоупотреба на психијатрија во Советскиот Сојуз]] *[[Политичка репресија во Советскиот Сојуз]] *[[Трансфер на население во Советскиот Сојуз]] *[[Шарашка]], форма на советското експериментално биро за дизајн (ЕБД) во системот на логори Гулаг *[[Антирелигиозна кампања на СССР (1917–1921]]) *[[Антирелигиозна кампања на СССР (1921–1928)]] *[[Антирелигиозна кампања на СССР (1928–1941)]] *[[Антирелигиозна кампања на СССР (1958–1964)]] *[[Антирелигиозна кампања на СССР (1970 - 1990)]] *[[Концентрациони логори во Независна држава Хрватска]] *[[Франкоистички логори]] - [[Франсоистичка Шпанија]] *[[Интерни логори во Шведска за време на Втората светска војна]] *[[Казнена работа во САД]] *[[Дунав – Црноморски канал]] *[[Остров на ѓаволот]] - [[Француска Гвајана]] *[[Голи Оток|Голи оток]] - [[Југославија]] *[[Каторга]] - систем на казнена работа што постоел и во [[Руската Империја]] и во Советскиот Сојуз *[[Превоспитни логори во Синѓанг]] - Синѓанг, Кина *[[Нацистички концентрациони логори]] *[[Квалисо]] - [[Северна Кореја]] *[[Лаогаи]] - [[Народна Република Кина|Кина]] *[[Воени единици за помош на производството]] - [[Куба]] *[[Затвор Пиштести]] - [[Социјалистичка Република Романија]] *[[Превоспитен логор (Виетнам)|Превоспитен логор]] - [[Виетнам]] *[[Преобразование преку труд - Кина|Преобразование преку труд]] - Кина *[[Затвор Спач]] - [[Народна Социјалистичка Република Албанија]] == Белешки == {{белешки}} == Наводи == {{Наводи}} == Понатамошно читање == ''See also: {{section link|Bibliography of Stalinism and the Soviet Union|Terror, famine and the Gulag}}'' * [[Anne Applebaum|Applebaum, Anne]]. 2003. ''[[Gulag: A History]]''. [[Broadway Books]]. hardcover, 720 pp., {{ISBN|0-7679-0056-1}}. * [[Walter Ciszek|Ciszek, Walter]]. 1997. ''[[With God in Russia]].'' [[Ignatius Press]]. 433 pp., {{ISBN|0-89870-574-6}}. * Ertz, Simon. 2006. ''Zwangsarbeit im stalinistischen Lagersystem: Eine Untersuchung der Methoden, Strategien und Ziele ihrer Ausnutzung am Beispiel Norilsk, 1935–1953''. Duncker & Humblot. 273 pp., {{ISBN|978-3-428-11863-2}}. *[[Orlando Figes|Figes, Orlando]]. 2007. ''The Whisperers: Private Life in Stalin's Russia''. [[Allen Lane]]. hardcover, 740 pp., {{ISBN|0-14-101351-6}}. * [[J. Arch Getty|Getty, J. Arch]], and [[Oleg Naumov|Oleg V. Naumov]]. 1999. ''The Road to Terror: Stalin and the Self-Destruction of the Bolsheviks, 1932–1939''. New Haven, CT: [[Yale University Press]]. 635 pp., {{ISBN|0-300-07772-6}}. * Gheith, Jehanne M., and Katherine R. Jolluck. 2010. ''Gulag Voices: Oral Histories of Soviet Detention and Exile'', (''Palgrave Studies in Oral History'')''.'' [[Palgrave Macmillan]]. {{ISBN|0-230-61063-3}} *[[Slawomir Rawicz|Rawicz, Slawomir]]. 1995. ''The Long Walk''. {{ISBN|1-55821-684-7}} * Gregory, Paul R., and Valery Lazarev, eds. 2003. ''[https://web.archive.org/web/20050306042638/http://www-hoover.stanford.edu/publications/books/gulag.html The Economics of Forced Labor: The Soviet Gulag]''. Stanford: [[Hoover Institution Press]]. {{ISBN|0-8179-3942-3}}. *[[Gustaw Herling-Grudziński|Herling-Grudzinski, Gustaw]]. 1996. ''A World Apart: Imprisonment in a Soviet Labor Camp During World War II''. [[Penguin Books|Penguin]]. 284 pp., {{ISBN|0-14-025184-7}}. * [[Adam Hochschild|Hochschild, Adam]]. 2003. ''The Unquiet Ghost: Russians Remember Stalin''. Boston: [[Houghton Mifflin Harcourt|Houghton Mifflin]]. 304 pp., paperback: {{ISBN|0-618-25747-0}}. * [[Oleg Khlevniuk|Khlevniuk, Oleg V.]] 2004. ''The History of the Gulag: From Collectivization to the Great Terror''. New Haven, CT: Yale University Press. hardcover, 464 pp., {{ISBN|0-300-09284-9}}. * Kizny, Tomasz. 2004. ''Gulag: Life and Death Inside the Soviet Concentration Camps 1917–1990''. Firefly Books Ltd. 496 pp., {{ISBN|1-55297-964-4}}. * Kozlov, V. P., ''et al''., eds. 2004-5. ''Istorija stalinskogo Gulaga: konec 1920-kh – pervaia polovina 1950-kh godov; sobranie dokumentov v 7 tomach'', 7 vols.. Moskva: [[ROSSPEN]]. {{ISBN|5-8243-0604-4}} *[[Jacques Rossi|Rossi, Jacques]]. 1989. ''The Gulag Handbook: An Encyclopedia Dictionary of Soviet Penitentiary Institutions and Terms Related to the Forced Labor Camps''. {{ISBN|1-55778-024-2}}. *[[Aleksandr Solzhenitsyn|Solzhenitsyn, Aleksandr]]. 1973. ''[[The Gulag Archipelago]]''. [[Harper (publisher)|Harper & Row]]. 660 pp., {{ISBN|0-06-080332-0}}. * —— ''The Gulag Archipelago: Two''. Harper & Row. 712 pp., {{ISBN|0-06-080345-2}}. * Tobien, Karl. 2006. ''Dancing Under the Red Star: The Extraordinary Story of Margaret Werner, the Only American Woman to Survive Stalin's Gulag.'' [[WaterBrook Press]]. {{ISBN|1-4000-7078-3}}. * Werth, Nicolas. 1999. "A State Against Its People: Violence, Repression, and Terror in the Soviet Union." Pp.&nbsp;33–260 in ''[[The Black Book of Communism|The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression]]'', edited by [[Stephane Courtois|S. Courtois]] et al. Harvard University Press. {{ISBN|0-674-07608-7}}. * —— 2007. ''Cannibal Island: Death in a Siberian Gulag (Human Rights and Crimes against Humanity)'' with an introduction by [[Jan T. Gross|J. T. Gross]]''.'' [[Princeton University Press]]. 248 pp., {{ISBN|0-691-13083-3}}. * "[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai134_folder/134_articles/134_index.html Remembering Stalin]." ''[[Azerbaijan International]]'' 13(4). 2005. * "[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_index.html The Literature of Stalin's Repressions]." ''Azerbaijan International'' 14(1). 2006. * {{наведена книга|author1=Петров Н. В. |author2=Кокурин А. И. |script-title=ru:ГУЛАГ: Главное управление лагерей. 1918–1960|trans-title=Gulag. Main camp administration. 1918–1960|location=Moscow|year=2000|isbn=978-5-85646-046-8|url=http://elib.npu.edu.ua/bscatalog/download/EigokdMFesAu|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151113180343/http://elib.npu.edu.ua/bscatalog/download/EigokdMFesAu|archivedate=November 13, 2015|url-status=live|format=PDF, immediate download}} === Написи === * Barenberg, Alan. 2015. "The Gulag in Vorkuta: Beyond Space and Time." ''Laboratorium: Russian Review of Social Research'' 7(1) * Barenberg, Alan, Wilson T. Bell, Sean Kinnear, Steven Maddox, and [[Lynne Viola]]. 2017. "[https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/00085006.2017.1384665?src=recsys&journalCode=rcsp20 New directions in Gulag studies: a roundtable discussion]." ''[[Canadian Slavonic Papers]]'' 59(3/4):376–95. {{Doi|10.1080/00085006.2017.1384665}} * Bell, Wilson T. 2013. "Was the Gulag an Archipelago? De‐Convoyed Prisoners and Porous Borders in the Camps of Western Siberia." ''[[The Russian Review]]'' 72(1). * Kravchuk, Pavel. 2013. ''[https://web.archive.org/web/20150227201132/http://pda.novayagazeta.ru/letters/181.html Gulag far and near. The story of the penitentiary system].'' * [[Lynne Viola|Viola, Lynne]]. 2018. "New sources on Soviet perpetrators of mass repression: a research note." ''Canadian Slavonic Papers'' 60(3/4):592–604. {{Doi|10.1080/00085006.2018.1497393}}. * Hardy, Jeffrey S. 2017. "[https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/00085006.2017.1396837 Of pelicans and prisoners: avian–human interactions in the Soviet Gulag]." ''Canadian Slavonic Papers'' 60(3/4):375–406. {{Doi|10.1080/00085006.2017.1396837}}. * Healey, Dan. 2015. "Lives in the Balance: Weak and Disabled Prisoners and the Biopolitics of the Gulag." ''[[Kritika (journal)|Kritika]]'' 16(3) === Мемоари === * Baghirov, Ayyub. [1999] 2006. "[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_kolyma.html Bitter Days of Kolyma]." ''[[Azerbaijan International]]'' 14(1):58–71. * [[Paul Hollander|Hollander, Paul]], ed. 2006. "[https://web.archive.org/web/20060527190257/http://www.isi.org/books/content/384intro.pdf Editor’s Introduction: The Distinctive Features of Repression in Communist States]." Pp. xv–lxxviii in ''From the Gulag to the Killing Fields: Personal Accounts of Political Violence and Repression in Communist States'', with a foreword by [[Anne Applebaum|A. Applebaum]]. [[Intercollegiate Studies Institute]]. {{ISBN|1-932236-78-3}}. (From the annotation: "more than forty dramatic personal memoirs of Communist violence and repression from political prisoners across the globe.") *[[Janusz Bardach|Bardach, Janusz]]. 1999. ''[[Man Is Wolf to Man|Man Is Wolf to Man: Surviving the Gulag]].'' [[University of California Press]]. {{ISBN|0-520-22152-4}} *[[Alexander Dolgun|Dolgun, Alexander]], and [[Patrick Watson (producer)|Patrick Watson]]. 1975. ''[[Alexander Dolgun's Story: An American in the Gulag]]''." New York: [[Alfred A. Knopf|Knopf]]. 370 pp., {{ISBN|978-0-394-49497-5}}. *[[Yevgenia Ginzburg|Ginzburg, Eugenia]]. [1967] 2002. ''[[Journey into the Whirlwind]]'', Harvest/HBJ Book. 432 pp., {{ISBN|0-15-602751-8}}. * —— 1982. ''Within the Whirlwind'', Harvest/HBJ Book, 448 pp., {{ISBN|0-15-697649-8}}. * Gliksman, Jerzy. 1948. ''Tell the West: An account of his experiences as a slave laborer in the Union of Soviet Socialist Republics''. Gresham Press. 358pp. ** Abridged edition: New York: [[National Committee for a Free Europe]], 95pp. c. 1948. *[[Julius Margolin|Margolin, Julius]]. 1952. [http://www.lib.ru/MEMUARY/MARGOLIN/Puteshestvie_v_stranu_ze-ka.txt ПУТЕШЕСТВИЕ В СТРАНУ ЗЭ-КА ''A Travel to the Land Ze-Ka'', full text, according to the original manuscript] (written in 1947) {{ru}} * Mochulsky, Fyodor V. ''Gulag Boss: A Soviet Memoir''. [[Oxford University Press]]. 272 pp., the first memoir from an NKVD employee translated into English * Petkevich, Tamara. 2010. ''Memoir of a Gulag Actress''. [[Northern Illinois University]]. *[[John H. Noble|Noble, John H.]] 1961. ''I Was a Slave in Russia'', Broadview, Illinois: Cicero Bible Press. * Sadigzade, Ummugulsum. [2005] 2006. "[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_prison_diary_ummugul.html Prison Diary: Tears Are My Only Companions]," translated by A. Mustafayeva, edited by B. Blair. ''Azerbaijan International'' 14(1):40–45. * Sadigzade, Ummugulsum, and her children. 2006. "[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_prison_letters.html Letters from Prison]." ''Azerbaijan International'' 14(1):48–53. (Children/family: Seyid Husein, Sayyara Sadigzade, Ogtay Sadigzade, Jighatay Sadigzade, Toghrul Sadigzade, and Gumral Sadigzade.) * Sadikhli, Murtuz. [1991] 2006. "[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_sadikhli_siberia.html Memory of Blood]." ''Azerbaijan International'' 14(1):18–19. *[[Varlam Shalamov|Shalamov, Varlam]]. 1995. ''[[The Kolyma Tales|Kolyma Tales]]''. [[Penguin Books]]. 528 pp., {{ISBN|0-14-018695-6}}. * [[Danylo Shumuk|Shumuk, Danylo]]. 1974. ''Za Chidnim Obriyam'' [''Beyond the Eastern Horizon'']. Paris: Smoloskyp. 447 pp. * —— 1984. ''Life sentence: Memoirs of a Ukrainian political prisoner''. [[Canadian Institute of Ukrainian Studies|Canadian Institute of Ukrainian Study]]. 401 pp., {{ISBN|978-0-920862-17-9}}. *[[Hava Volovich|Volovich, Hava]]. 1999. ''My Tale is Told: Women's Memoirs of Gulag'', by Simeon Vilensky. [[Indiana University Press]]. *[http://lib.ru/PROZA/SOLZHENICYN/ Solzhenitsyn's], [http://lib.ru/PROZA/SHALAMOW/ Shalamov's], [http://lib.ru/PROZA/GINZBURG_E/ Ginzburg's] works at Lib.ru (in original Russian) * Вернон Кресс (alias of Петр Зигмундович Демант) "Зекамерон XX века", autobiographical novel {{ru}} *Бирюков А.М. Колымские истории: очерки. Новосибирск, 2004 === Фикција === *[[Chabua Amirejibi|Amirejibi, Chabua]]. 2001. ''Gora Mborgali''. Tbilisi, Georgia: Chabua. 650 pp., {{ISBN|99940-734-1-9}}. * [[Martin Amis|Amis, Martin]]. 2006. ''[[House of Meetings]]''. New York: [[Vintage Books]]. 242 pp. {{ISBN|978-1-4000-9601-5}}. * [[Martin Booth|Booth, Martin]]. 1998. ''The Industry Of Souls''. United Kingdom: [[Dewi Lewis Publishing]]. 250 pp., {{ISBN|0-312-26753-3}}. * [[Mehdi Huseyn|Huseyn, Mehdi]]. [1964] 2006. "[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai141_folder/141_articles/141_mehdi_husein_rivers.html Underground Rivers Flow Into the Sea]." ''[[Azerbaijan International]]'' 14(1):96–99. (First Novel About Exile to the Gulag by an Azerbaijani Writer.) *[[Herta Müller|Müller, Herta]]. 2009. ''[[Everything I Possess I Carry With Me]].'' * [[Aleksandr Solzhenitsyn|Solzhenitsyn, Aleksandr]]. 1962. ''[[One Day in the Life of Ivan Denisovich]]''. [[Signet Classic]]. 158 pp., {{ISBN|0-451-52310-5}}. * —— 1968. [[The First Circle|''In the First Circle'']]. [[Northwestern University Press]]. 580 pp., {{ISBN|978-0-8101-1590-3}}. == Надворешни врски == {{Commons category|Gulag}} * [http://thegulag.org/ GULAG Online Exhibit, Global Museum on Communism, Victims of Communism Memorial Foundation] * [https://web.archive.org/web/20180430155402/http://gulaghistory.org/ GULAG: Many Days, Many Lives, Online Exhibit, Center for History and New Media, George Mason University] * [https://web.archive.org/web/20000817201529/http://www.osa.ceu.hu/gulag/ Gulag: Forced Labor Camps, Online Exhibition, Open Society Archives] * [http://www.gulagmuseum.org/start.do The website of the Virtual Gulag Museum] projected by the scientific information center Memorial * [https://gmig.ru/en/ GULAG History Museum] in Moscow * [https://web.archive.org/web/20111202070620/http://museum.gulagmemories.eu/en Sound Archives. European Memories of the Gulag] * [https://web.archive.org/web/20111008071148/http://digitalgallery.nypl.org/nypldigital/dgkeysearchresult.cfm?parent_id=288285&word= Gulag prisoners at work, 1936–1937] Photo album at NYPL Digital Gallery * [https://www.loc.gov/exhibits/archives/gula.html The GULAG], Revelations from the Russian Archives at [[Library of Congress]] <references /> [[Категорија:НКВД]] [[Категорија:Историја на Советскиот Сојуз]] [[Категорија:Советско право]] [[Категорија:Политичка репресија во СССР]] [[Категорија:Јосиф Сталин]] [[Категорија:Гулаг]] [[Категорија:Статии со микроформати hAudio]] rlpny0c4d9klec3tpgazut9ol4nx564 0 1259967 4799904 4781859 2022-08-06T11:19:48Z 2001:4451:110A:9200:75B8:2CDC:CD6C:2736 wikitext text/x-wiki '''„Маша и медо“''' е руска [[Анимација|анимирана серија]] создадена од студиото за анимација „Анимаккорд“, насочена кон пошироката публика. Шоуто започнало на 7 јануари 2009 година. Цртаниот филм е создаден со употреба на 3Д графика. Се емитува на ТВ каналите „Вртелешка“, „Мулт“, „Супер“ и други. Во 2011 година бил објавен првиот спин-оф насловен како „Приказни за Маша“, кој се состоел од 26 епизоди засновани на руски народни и други бајки. Во 2014 година бил објавен вториот спин-оф, наречен „Хорор приказни на Маша“. На 31 мај 2019 година,сезоната 4 започнала под името „Машина песна“. На 30 јули 2020 година,5-та сезона започнала со 4К. [[File:Sculpture of cartoon characters Masha and Bear in Yelan (Volgograd Oblast).JPG]] == Заплет == Девојчето Маша случајно се нашло во куќата на мечката, која живела недалеку од нејзината куќа и таму прави неред. Мечката, преплашена од нарушувањето и однесувањето на непоканетиот гостин, се обидува да се ослободи од неа, оставајќи ја во шумата. Со почетокот на ноќта, тој почнува да се грижи за Маша и оди во шумата да ја најде, но не наоѓајќи ја тој се враќа во својот дом и ја наоѓа таму. Оттогаш, Маша и мечката се неразделни пријатели. Маша често доаѓала да ја посети мечката и постојано играла била непослушна и правела хаос а мечката се обидувала да ја научи. Во третата сезона, Маша расте и станува поодговорна. Сега таа поретко ја посетува мечката, поминувајќи повеќе време дома. Овој пат, жителите на шумата, предводени од мечката, почнуваат да си играат непослушни и да влегуваат во разни неволји а Маша им помага да излезат од нив. Во четвртата сезона, Маша патува во различни земји и пее песни засновани на добро познатите национални мелодии на секоја земја. Трасата ќе помине низ Италија, Германија, Франција, Англија, Јапонија, Бразил и други земји. == Историја == Идејата за создавање на проектот за анимација заснован на тродимензионална графика му припаѓа на главниот акционер на „Анимаккорд“ [[Сергеј Кузмин]]. Тој го поканил аниматорот [[Олег Кузовков]] да го создаде проектот. Идејата за приказната за Маша и мечката ја смислил аниматорот Олег Кузовков во 1996 година, кога додека се релаксирал на плажата на Крим, видел палава девојка со однесување слично на Маша. Исто така, Кузовков бил инспириран од анимираната серија „[[Том и Џери]]“. Општата идеја за заплетот се заснова на истоимената руска народна приказна „Маша и медо“. Според продуцентот на „Анимаккорд“ [[Дмитриј Ловеико]], во бајката „Маша и медо“ креаторите биле привлечени од идејата за врската помеѓу возрасен и дете кои не се пријатели ниту непријатели едни на други, што отворило многу простор за креативност. Сцената на анимираната серија претпоставува шума во близина на селото Чикча (областа [[Тјумењска област|Тјумен]]), бидејќи индексот на ова конкретно село било означено во писмото напишано од ликот на пингвин до мечката. Авторите на анимираната серија изјавиле дека местото се наоѓа во регионот на [[Јужен Урал]]. Првата серија е создадена заеднички со „Asymmetric VFX Studio“, втората и третата серија - заедно со студиото Аероплан. Двете студија беа одговорни за моделирање, рендерирање и анимација. За да се создаде пилот серијата „Прва средба“ биле потребни осум месеци, додека сликите на Маша и медо траеле два часа. Сликите се создадени од Олег Кузовков уште во 1996 година. Стилот на анимираната серија е создаден од [[Иљја Трусов]], а остатокот од ликовите - од [[Марина Нефјодова]]. За прв пат, анимираната серија била прикажана во програмата „Добра ноќ,деца! "На каналот" Русија-1". Емисијата од првата сезона ја внела програмата во топ 10 најоценети програми на каналот. По завршувањето на втората сезона на 2 септември 2015 година, креаторите на анимираната серија објавија дека планираат да се подготват за создавање на третата сезона. Третата сезона започна на 28 ноември 2015 година со серија наречена „Круг и круг“. Во третата и четвртата сезона на Маша гласот го позајми Варвара Саранцева. Алина Кукушкина остана на проектот како инженер за звук и во третата сезона и помогна на Саранцева и други глумици за надсинхронизирање на некои странски јазици да влезат во сликата на Маша. Маша била гостин на 576-то издание на програмата „Вечерен Ургант“. Епизода 61 „Не се разделувај со твоите најмили“ е единствената каде што не се појавуваат Мечката и другите ликови, освен Маша. Во 78-та епизода „Кој да биде“, ликовите од анимираната серија ја гледаат епизодата 17 „Маша плус каша“. На 14 јули 2017 година, премиерата на 65-та епизода „Има контакт! "Се одржала на [[Меѓународна вселенска станица|МВС]]. На 22.08.2019 година, на каналот „Маша и мечката“ на Јутјуб, започнува музички и образовен проект за деца „TaDaBoom“, во кој, покрај песните од анимираната серија, специјално за проектот изведен од Маша, се издаваат и песни со образовна пристрасност засновани на познати детски мелодии. Во 2020 година, наспроти позадината на ширењето на [[Пандемија на коронавирус|пандемијата на коронавирусот]] во Русија, имало серии за самоизолација и хигиенски правила во контекст на ширење на [[SARS-CoV-2|коронавирус]]. На 30 јули 2020 година, 5-тата сезона на анимираната серија била објавена онлајн во киното „KinoPoisk HD“ во традиција на првите три сезони. Епизодите се објавуваат во 4К. Во 2021 година, [[Банка на Русија|банката на Русија]] објавила издавање на две комеморативни монети од руската (советска) серија. Анимација, посветена на анимираната серија Маша и медо. == Производство == Околу 90 луѓе работат на анимираната серија. Вкупно, персонал на „Анимаккорд“ е околу 100 лица. За моделирање, местење и анимација, се користат софтверскиот пакет Autodesk Maya, RenderMan и Presto. Рендерирањето се вршело во сопствената фирма за рендерирање на компанијата „Анимаккорд“, составена од 30 вработени. Во просек, создавањето на една серија траела од 6 до 8 месеци, додека 5-6 серии се во развој истовремено. Продукцијата на особено сложени серии може да трае цела година, толку многу траело производството, на пример, серијата „Не се разделувај со своите најблиски“. Создавањето нов карактер траел 1 месец. Трошоците за производство на 1 минута на „Маша и мечката“ се 50 илјади [[американски долар]]и. Поединечните епизоди чинат 6-7 милиони рубљи во просек. Цената на една серија првично била 250 илјади долари а потоа 350 илјади долари. Цената на една сезона од 26 епизоди е 6,5 милиони УСД. Движењата на мечките се имитираат со употреба на технологија за снимање движења од компанијата Викон, а волната се имитира со помош на приклучок „коса“ специјално напишана од програмерот [[Дмитриј Робустов]]. Марамчето и сарафанот на Маша се моделирани со помош на модулот „Моја динамика“. Редослед на производство на анимираната серија: се создава по сценарио, кое е прикажано на сценариото, потоа се пренесува на одделот за 2Д-анимати, во кој се одредува времето на епизодите, по што синхронизациите и аглите се поставуваат во рамките. Следно, 2Д објектите се моделираат во 3Д форми, кои се обоени и на кои се додаваат контроли за емоциите на ликовите, по што се изведува [[анимација]] а потоа се прикажува и компонира. === Слики === Авторот на сликата на Маша, Олег Кузовков, првично имал намера да ја направи помалку убава, но продуцентите инсистирале на спротивното од опортунистички причини. Сликата на Маша е инспирирана од ликот на жителите од истоимениот цртан филм во 2006 година, создаден од режисерот на Маша и медо, Олег Ужинов. Креаторите намерно не ја означуваат возраста на Маша, бидејќи во различни епизоди таа изгледа или постара или помлада. Сликата на волците е заснована на добро познатиот израз „Волците се редари на шумата“ - тие обезбедуваат медицинска нега и се хранат со инсекти. Анимираната серија е изградена главно на пантомима, која постојано е придружена со музика и динамика на настаните. Сите ликови комуницираат користејќи гестови и изрази на лицето. Говорот во анимираната серија е поредок, само Маша и нејзината сестра Даша, кои се појавуваат во некои епизоди,како и некои ликови што се појавуваат во епизоди, зборуваат меѓу ликовите. == Дистрибуција == „Анимаккорд“ започна да ја популаризира „Маша и медо“ со „вирална“ дистрибуција на Интернет, обезбедувајќи им пиратски страници со свои видеа бесплатно, што се разликува од другите руски филмски компании, напротив, борбата против видео-пиратите. Дистрибуцијата на анимираната серија ја води продуцентот [[Дмитриј Ловеико]]. Од ноември 2009 година до ноември 2018 година, анимираната серија беше објавена на [[Дигитален видеодиск|ДВД]] и [[Blu-ray диск|Блу-Реј]], вклучително и од април 2010 до мај 2013 година од компанијата „Мистерија на звукот“. Од 2012 година, тој е достапен на [[iTunes]] и [[Google Play]] преку компанијата Apps Ministry, како и на [[Amazon.com|Амазон]]. Од 2013 година, цртаниот филм е достапен на официјалното мрежно место за бесплатно гледање преку [[YouTube]] во партнерство со X-Media Digital и QuizGroup. Од 2015 година, таа е достапна на медиумската платформа Нетфликс, од 2016 година-во онлајн кино ТВзавр.ру, од 2019 година-на кинеската видео платформа Ксигуа Видео. На 8 ноември 2016 година, официјалниот саундтрак на анимираната серија беше објавен на [[iTunes]], а на 21 јануари 2017 година - на „Yandex. Музика “. Од 3 февруари 2017 година, анимираната серија е достапна на YouTube. Од 2019 година, првите три сезони на анимираната серија се достапни во Интернет-киното „Старт“. Покрај [[Русија]], анимираната серија се емитува на телевизиските канали во [[Обединето Кралство|Велика Британија]], [[Германија]], [[Франција]], [[Италија]], [[Шпанија]], [[Канада]], [[Латинска Америка]], [[Среден Исток|Средниот Исток]] и други. Од 2015 година, Маша и медо во формат на интерактивен анимиран филм со целосна должина, каде што ликовите комуницираат со гледачот, се прикажува во руските кина како дел од проектот „Мулт во кино“, како и во кино салите во Франција, Италија, Холандија, Шведска, Романија, Турција, Велика Британија, Ирска, Бразил и други земји. Во Русија,во рамките на „Цртан филм во кино“, приходите за секој дел од проектот се во просек од 5-10 милиони рубли. Во Италија, филмот отиде во 900 кина и заработи околу 4,5 милиони евра на билетарниците. Во Турција, за три дена дистрибуција од 21 до 23 април 2017 година, 125.833 луѓе го гледаа цртаниот филм, што беше рекорден за овој период. === Соработка === [[Податотека:Portrait_mode_Xiaomi_Poco_F1.jpg|десно|мини| Играчка со ликот на Маша]] Indigo Kids, PSV Studio и Novy Disk под лиценца на Masha and the Bear произведуваат образовни игри за мобилни платформи на [[IOS|Apple iOS]], [[Андроид (оперативен систем)|Android]] и Windows Phone. Компанијата соработува со разни светски производители на храна, како што се [[Бургер Кинг]], [[Фереро Спа|Фереро]], Данон, Витмарк, со издавачките куќи Хачет, Панини, Росман, со музичката компанија Sony Music Entertainment, со Тајм Ворнер, NBCUniversal, со онлајн продавницата [[Amazon.com|Амазон]]. Во која, во април 2019 година, беше отворена продавница за стоки под брендот Маша и медо, како и со најголемите производители на играчки, вклучувајќи ја и германската Симба Дики, која ја произведува куклата џебна Маша во различни варијации. Во октомври 2016 година, „Masha and the Bear“ станаа првиот руски бренд што се појави во играта Монопол. Во соработка со „Winning Moves“, ликовите се појавија во категоријата Монопол јуниор. Од мај 2018 година, тој соработуваше со „Yandex.Taxi“ во рамките на заеднички образовен проект. Од јуни 2018 година, за [[Светско првенство во фудбал 2018|Светскиот куп на ФИФА]] 2018 во Русија, заедно со [[Гугл]], лансирана е серија анимирани видеа посветени на [[фудбал]]от. Во 2020 година, во соработка со авиокомпанијата Русија, беше објавена серија анимирани видеа за авијација. Во 2015 година, словачката компанија „Comunique“ се стекна со лиценца за создавање на ледено шоу „Маша и медо на мразот“ ({{Lang-sk|Máša a medveď na ľade}}) заснован на заплетот на анимираната серија. Шоуто беше претставено за прв пат на 3 октомври 2015 година во [[Кошице]]. Исто така е прикажано во [[Чешка]], [[Словенија]], [[Хрватска]], [[Србија]], [[Обединети Арапски Емирати|Обединетите Арапски Емирати]] и [[Естонија]]. Уметниците на грузискиот театар „Светот на мулти-далечинскиот управувач“ со кукли во природна големина на хероите на „Маша и медо“ го обиколуваат светот под лиценца со претстави засновани на анимираната серија. Групата посети земји како Велика Британија, Германија, Србија, Хрватска,Босна и Херцеговина, Македонија, Малта, Израел, Ирска, Турција, ЗНД, балтичките земји и така натаму. Исто така, локалните претстави во различни земји се произведуваат под лиценца. Детското шоу „Авантурите на детективот Маша“, кое се одржуваше во Франција од декември 2018 до мај 2019 година, стана најпосетувано во земјата. == Ликови == [[Податотека:Sculpture_of_cartoon_characters_Masha_and_Bear_in_Yelan_(Volgograd_Oblast).JPG|мини|333x333пкс| Скулптура на Маша и мечка во Јелан]] === Маша === '''Маша''' е девојка со екстравертен карактер - љубезна, љубопитна, весела, непослушна, одговорна и директна. Сака лижавчиња и други слатки, игра со мечкините чаши и пехари, игра со топка, скока во кофа, гледа цртани филмови, поставува различни прашања, раскажува бајки, хорор приказни, пее песни. === Медо === '''Медо''' - во минатото познат циркуски уметник, за што има многу награди. Тој внимателно ги средува секоја чаша и медал, периодично полирајќи ги да сјаат. Живее во шума. Тој сака мир, тишина, удобност, риболов, мед и фудбал. Има приватна фарма-пчеларник, цветна и зеленчукова градина. Поседува многу човечки вештини. Тој се обидува да ја образова Маша, но постојано страда од нејзините трикови. Тој не зборува човечки јазик, но се разбира и комуницира со Маша користејќи гестови и 'ржење. === Ликови кои често се појавуваат === ==== Жители на шумата ==== * '''Свиња''' (Розета) - живее во дворот на Маша. Омилен објект за машински трикови. Сака да се сонча и да слуша музика. Креативно сестрана * '''Коза''' - живее во дворот на Маша. Сака да џвака нешто. Свири на хармоника. * '''Куче''' - живее во своја куќарка во дворот на Маша. Ја чува нејзината куќа. Сака да гриза коска. * '''Мечка''' - живее во шумата во соседството. Интелигентна и добродушна пријателка на Медо, во кого е заљубена. * '''Волци''' - тие живеат во шумата во автомобилот на брзата помош. Тие често страдаат од триковите на Маша. Пружаат медицинска помош. Секогаш се гладни. Се хранат со муви и пеперутки, кои самите ги фаќаат. * '''Зајак''' е пријател на Маша и мечката. Тој обожава да игра хокеј со Маша и често краде моркови од градината на мечката. * '''Верверички''' - живеат на дрвјата. Тие прават неволји со фрлање шишарки. * '''Ежеви''' - ретко учествуваат во лудориите на Маша. Тие сакаат јаболка и печурки. * '''Жаби''' - живеат на езерото, каде Медо често лови риби. * '''Хималајската мечка''' е соперник на Медо. Одлучен, физички развиен, вистински мачо. Сака да покажува мускули, дрзок, но кукавица. Тој е исто така вљубен во мечката. * '''Мачката''' е експерт фаќач на глувци, кого Медо ја повикала да го фати и избрка глушецот од неговата куќа. ==== Гости ==== * '''Панда''' е внук на Мечката, пријател на Маша, иако често се кара со неа. Живее во [[Народна Република Кина|Кина]]. Таа често доаѓа да ја посети мечката. Се појавува во сериите „Далечен роднина“, „Убав апетит“, „Учител за танц“, „Почитувана програма“, „Нестварни одмаздници“, „Запри“, „Игра над“, „Три мускетари“, „Мирно, само смирено“, „звезда од рајот“, „Целиот живот е театар“ и „Нова година повторно!“ “, Серијата„ Играј фер “(специјален проект„ Маша и мечката. Фудбалско издание “). * '''Тигар''' (пругаст мустаклија) е стариот придружник на Медо во циркусот. Го има во сериите „Мустатистички“, „Коњски потег“, „Игра над“, „Топки и коцки“ и „Чај со слон“. * '''Пингвинот''' е посвоен син на Медо. Го фрлиле кога бил во јајце, подоцна го воспитувале Маша и Медо, а потоа со авион го испратиле дома на [[Антарктик]]от. Се појавува во сериите „Фандлинг“, „Кога сите се дома“, „Игра над“, „Циркус и само“, „Што има внатре? „ „Првата ластовичка“, серијалот„ Фудбалско време“(специјален проект „Маша и мечка. Фудбалско издание“). * '''Даша''' е сестра на Маша <ref>В английской версии Даша является двоюродной сестрой Маши. В русской же степень родства не уточняется.</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://vk.com/wall-22277933_120280|title=Даша — родная или двоюродная сестра Маши?|last=Маша и Медведь|date=2017-03-11|work=VK.com|publisher=}}</ref>. Девојка со интровертен карактер. Мирна, чиста, понекогаш иритирана. Спротивно на Маша. Однадвор слична на неа. Се разликува само во сивата коса, која е врзана од задната страна во две плетенки, сини очи а Даша носи и очила. Од 3-та сезона, таа има зрел глас. Се појавува во сериите „Двајца за еден“, „До следниот пат! "," Круг и круг ","Тројцата мускетари", "Целиот живот е театар", "Некогаш порано на дивиот запад" и " Првата ластовичка". === Епизодни ликови === ==== Жители на шумата ==== * '''Кокошки и петел''' живеат во дворот на Маша и се кријат од неа насекаде. (серии „Прва средба“ и „Изненадување! Изненадување! ") * '''Пчели''' - живеат во коприва во пчеларникот на Медо (серии „Прва средба“, „Не буди се до пролет“, „Фото од 9 до 12“ и „Кога цветаат кактусите“) * '''Златната рипка''' е риба која живее на езерото, каде Мечката често риби. (серии „Фати, риба“, „Риболов“ и „Ориентални приказни“) * '''Молец''' - се сместил во куќата на Медо и ги јаде неговите работи. (серијал „Во торбата“) * '''Глушец''' - се сместил во куќата на Медо и ја јаде неговата храна. (серија „Мачки и глувци“, како и серијал „Гледај“ проект „TaDaBoom“) * '''Машуко''' е [[робот]] од [[Јапонија]] кој Панда и го подари на Маша за нејзиниот роденден од Кина. (серија „На ваша услуга! „И„ Тајната на Машуко “) * '''Робот мечка''' - робот што Медо го дизајнирал за да помогне во домашните работи. (серија „На ваша услуга! ") * '''Овци''' - се појавуваат во сонот на Маша и Медо. (серија „Спиј, моја радост, спиј! „Како и серијалот„ Фудбалско време “од специјалниот проект„ Маша и Медо. Фудбалско издание“). * '''Малата сирена''' - живее на дното на езерото во потонат брод. Надворешно изгледа како Маша, но со сини очи, долга коса и рибна опашка. (серијал „Риболов инцидент“) * '''Мајката на свињата''' е мајка на свињата која се обидува да ја спречи. (серија „Тешко е да се биде мал“) ==== Гости ==== * '''Дедо Мраз''' е малку стар човек, малку повисок од Маша. (серија „Еден, два, три! Блескајте елка! „И„ Само дома “) * '''Татко Мечка''' е татко на Медо, кој дојде да го посети. (серии „Само дома“ и „Квартет плус“, како и серии „Брод“ и „Тркала во автобус“ на проектот „TaDaBoom“) * '''Ескимската Маша''' - живее на [[Северен Пол|Северниот пол]]. Вистинска копија на Маша, само нејзината коса е црна. (серија „Хокус-покус“) * '''Пештерската мечка''' е далечен предок на Медо од камено доба. Сив, бушав. По природа - точно како Медо. Сака месо. Пријатели со пештерската Маша. (серијал „Пештерска мечка“) * '''Пештерската Маша''' е (наводно) далечниот предок на Маша. И по изглед и по карактер, таа е слична на Маша. Сака да лови плен. Таа е во пријателски односи со Пештерската мечка. (серијал „Пештерска мечка“) * '''Вонземјани''' се мали вонземски суштества кои случајно дошле на [[Земја (планета)|Земјата]] поради распаѓање на вселенското летало. (серија „Има контакт! ") * '''Витези''' се средновековни воини кои живеат во соседните замоци и се борат меѓу себе. Влеговме во иднината користејќи ја временската машина на Медо. Но, Маша ги научи како да ги решаваат споровите со помош на хокеј. (серија „Ова е таков хокеј!") * '''Мајмуни''' уметници номади со кои Маша избегала од Медо (серијалот „Вака се случува!"), мајката мајмунка и нејзините пет деца мајмуни. (серија „Пет мајмуни“, проект „TaDaBoom“) * '''Кралот Леон III''' е лав, стар пријател на Медо. Привремено ја назначил Маша на функцијата кралица. (серија „Не е кралска работа!") * '''Розита''' е јазовец, пријателка на Медо од [[Бразил]]. (серија „Време е за работа, а карневал еднаш годишно! ") * '''Белата овца''' е овца од [[Обединето Кралство|Англија]] изгубена во шумата. (серија „Од Англија со Љубов“) * '''Зајак-англичанец''' е зајак од Англија кој дошол за Белата овца. (серија „Од Англија со Љубов“) * '''Џин''' е девојка-џин која излегува од бокалот што го пронашол Медо и му служи. (серијал „Источни приказни“) == Спин-оф == === Приказни за Маша === Приказни за Маша е првиот спин-оф на анимираната серија. Во него, Маша раскажува две свои играчки - Кукла и Мечка - бајки на свој начин, најчесто мешајќи сцени од две или повеќе различни бајки. === Креатори === {| class="wikitable" |'''Режисер''' | Денис Червјацов |- | '''Режисер 2Д''' | Ринат Газизов |- | '''Сценаристи''' | Денис Червјацов, Вадим Жук, Нина Иманова |- | '''Сценограф''' | Иљја Трусов |- | '''2Д Сценограф''' | Елена Чернова |- | '''Композитор''' | Василиј Богатирев |- | '''Инженер за звук''' | Борис Кутневич, Василиј Богатирев |- | '''Аниматор''' | Ана Головина, Викторија Настањук, Марина Антонова, Екатерина Захарченко, Елена Захарченко, Петар Барков, Павел Барков, Александар Новиков, Антон Новиков |- | '''Производители''' | Дмитриј Ловеико, Олег Кузовков |} === Хорор приказни на Маша === '''„Хорор приказни на Маша“''' е втор спин-оф на анимираната серија. Во него, Маша и раскажува на публиката „застрашувачки“ приказни кои се покажале смешни и поучни. Исто така, ги учи гледачите да не се плашат од ништо. Овој спин-оф користи 3Д-графика (редовна) и [[аниме]] (помошна). === Креатори === {| class="wikitable" |+ | '''Режисер''' | Олег Кузовков, Денис Червјацов |- | '''Режисер 2Д''' | Ринат Газизов |- | '''Сценаристи''' | Иљја Трусов, Игор Шаров, Владимир Сергеев, Александар Филјирин, Денис Червјацов |- | '''Дизајнер на производство''' | Иљја Трусов |- | '''Посебна благодарност до''' | Едуард Чернов, Зарјана Грибанова |- | '''Супервизор за анимација''' | Леон Естрин, Александар Лебедев, Артјом Наумов |- | '''2Д дизајнер на производство''' | Ринат Газизов |- | '''Композитор''' | Ана Друбич |- | '''Инженер за звук''' | Борис Кутневич |- | '''Производители''' | Дмитриј Ловеико, Олег Кузовков |} === Маша и Медо. Фудбалско издание === '''„Маша и Медо.''' '''Фудбалско издание"''' - третиот спин-оф на анимираната серија. {| class="mw-collapsible mw-collapsed wikitable" !Бр. ! Наслов ! Година на прикажување |- | 01 | Време за фудбал | rowspan="5" | 2018 година |- | 02 | И девојките играат фудбал |- | 03 | Играјте фер |- | 04 | Врти како Маша |- | 05 | Тоа е бројката! |} === Маша и Медо. Песни за бебиња === '''Маша и Медо.''' '''Песни за бебиња''' - музички проект во кој Маша пее образовни песни за деца на познати детски мелодии. Првично бил наречен „TaDaBoom“ Песни за деца. {| class="mw-collapsible mw-collapsed wikitable" !Бр ! Наслов ! Датуми на прикажување |- | 01 | Азбука | 14 јуни 2019 година |- | 02 | Пет мајмуни | 22 август 2019 година |- | 03 | Брод | 25 септември 2019 година |- | 04 | Ѕвезда | 30 октомври 2019 година |- | 05 | Тркала во автобус | 5 декември 2019 година |- | 06 | Гледај | 25 март 2020 година |- | 07 | Виножито | 3 септември 2020 година |- | 08 | Ако сте весели | 24 септември 2020 година |- | 09 | Мишенка | 15 октомври 2020 година |- | 10 | Чуда | 5 ноември 2020 година |} == Исто така == Во истражувањето спроведено од Фондацијата за јавно мислење меѓу жителите на Русија на 8-9 февруари 2014 година, анимираната серија Маша и Медо се рангираше на второто место по популарност. Според истражувачката компанија „Синовате Комкон“, во 2014 година „Маша и Медо“ беше најпопуларниот проект за анимација кај деца 4-9 години во Русија. Во 2014 и 2016 година „Маша и Медо“ беше најпопуларниот проект за анимација за пребарувања на Yandex. Во 2016 година,анимираната серија стана лидер според прегледите во онлајн киното TVzavr.ru во сегментот платена содржина. Во 2020 година,на кинеското мрежно место за забавни содржини Douban, Masha and the Bear имаа оценка 9,6. [[Податотека:Masha_and_the_Bear_2019_stampsheet_of_Russia_2.jpg|мини|400x400пкс| Поштенски марки посветени на анимираната серија „Маша и Медо“]] ==== Име на бренд ==== Брендот Маша и Медо го освои второто место во Русија во 2016 година според продажбата на играчки со ликови од анимираната серија, додека Маша го освои првото место меѓу популарните ликови меѓу играчките. Според 2018 Promarca Lima Mekico, во Мексико, Masha and the Bear е најпопуларниот бренд кај девојчињата на возраст од три до шест години. Според податоците на BrandTrends од 2019 година, Маша е една од петте најпознати брендови во Европа (без Русија, марката е на 45-то место). Исто така, марката е една од петте најпопуларни во Латинска Америка. Според истражувањето спроведено од Кидз Глобал во пролетта 2020 година, брендот Маша и Медо влегоа во првите пет за девојчиња под 6 години во светот, како и во првите пет за момчиња и девојчиња на иста возраст во Латинска Америка и Европа. Од 2020 година, Masha and the Bear е една од петте најпопуларни брендови во Турција. ==== Бесмртност ==== Скулптури на Маша и Медо се достапни во голем број региони на Русија и други држави: во [[Стерлитамак]] ([[Башкортостан]]), Кемерово и Таштагол (Кемеровска област), во [[Волгоград]], Елан и Суровикин (област [[Волгоградска Област|Волгоград]]), Кузнецк (област [[Пензенска Област|Пенза]]), Еманжелинск (област [[Чељабинска област|Чељабинск]]), Вилејка (област [[Минска област|Минск]], [[Белорусија]]), Брјанск (област [[Брјанска област|Брјанск]]) === Резонантни настани === ==== Скандали ==== На 30 октомври 2016 година, бројни руски медиуми, повикувајќи се на напис на новинар од Твер на мрежното место на публикацијата Свапи, ширеа информации дека Маша и Медо биле признати од „руските психолози“ како најопасна анимирана серија за деца во евалуација на соодветните анимирани серии. Креаторите на анимираната серија ја изразија својата огорченост од оваа проценка, велејќи дека не биле цртаните филмови кои влијаат на психата на детето, туку однесувањето на родителите кои го заменуваат воспитувањето со компјутери и таблети. Тие особено апелираа до Здружението на детски психијатри и психолози во Русија, кое ја негираше штетноста на анимираната серија, сугерирајќи дека информацијата за штетата е намерно контрарекламирање на анимираната серија. Во август 2017 година, студентите на Факултетот за психологија на Државниот универзитет во Москва ја вклучија „Маша и Медо“ на списокот со цртани филмови што не треба да им се прикажуваат на децата. Анимираната серија беше единствената руска серија на списокот. На 13 август истата година, списокот беше отстранет од мрежното место на МСУ поради фактот дека „проектот е студентски и не претендира на толку суров заклучок“. ==== Жалби ==== Анимираната серија постојано се предлагаше да биде забранета во различни земји. Така, во февруари 2016 година, раководителот на одделот за експертиза, програмирање и анализа на Националниот совет за телевизија и радиодифузија на Азербејџан, Тавакул Дадашев, предложи локалните ТВ-канали да забранат емитување на „Маша и Медо“ заедно со други странски анимирани филмови, серии, осврнувајќи се на поплаките на родителите дека децата го имитираат дрското однесување на Маша, наведувајќи дека анимираната серија и штети на емоционалната состојба на помладата генерација. На 10 јули 2017 година, активисти на украинската јавна организација „Совет за јавна безбедност“ во Одеса побараа Државниот комитет за телевизија и радиодифузија на Украина и други државни услуги да забрани емитување на „Маша и Медо“ во Украина. Организацијата ја нарече анимираната серија „пропаганден медиумски производ на Русија“ и изјави дека „руските пропагандисти испраќаат јасна порака до децата: мечка, која традиционално се смета за симбол на Русија и е поврзана со оваа земја, се појавува како голем херој кој зема туѓ имот, куќа, земја. „Анимаккорд одговори дека само првите две сезони се емитуваат во Украина, а украинските гледачи ја гледаат анимираната серија на украинскиот канал Маша и Медо на Јутјуб, чиј пристап не може да биде забранет во Украина. На 19 ноември 2018 година, украинската писателка Лариса Ницои повика на забрана за Маша и Медо во Украина, заедно со други производи од руско производство. Таа ги обвини украинските власти за неодлучност во врска со ова прашање. Во ОАЕ, пред да се стекнат со правото за емитување, тие побараа од креаторите на Маша и Медо да ги отстранат сцените со прасето од религиозни причини, а производителите на стоки побараа да ја облечат Маша во долг црн фустан, но креаторите на анимираната серија, одбија. == Признанија и награди == * Диплома за „Креативен хумор и топлина“ на 7. Интернационален фестивал за анимација „Тиндириндис 2009“ во Вилнус (серија број 1 „'''Прва средба'''“ ([[2009|2009 г.]], режисер Денис Червјацов) <ref>[http://tindirindis.lt/engl/2009winners.html Фестиваль Tindirindis 2009]</ref> . * Награда надвор од конкуренција за најдобар анимиран филм на 14-от Меѓународен натпревар Шлингел за филмови за деца и млади во [[Кемниц]], Германија (серија број 1 „'''Прва средба'''“ ([[2009|2009 година]], режисер Денис Червјацов)) <ref>[http://kinote.info/articles/522-itogi-festivalya-v-khemnitse 14-й конкурсе Schlingel]</ref> . * Награда за „Најдобра телевизиска анимирана серија“ на 16-тиот фестивал во Брадфорд „БАФ 2009“, [[Брадфорд]], Велика Британија (серија # 1 „'''Прва средба'''“, [[2009]], режија Денис Червјацов) <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://nationalmediamuseum.org.uk/nmem/baf/winners.asp|title=16-й Бредфордский фестиваль|archive-url=https://web.archive.org/web/20101113080705/http://www.nationalmediamuseum.org.uk/nmem/baf/winners.asp|archive-date=2010-11-13|accessdate=2010-12-11}}</ref> . * Гран при и награда за публика на босанскиот фестивал НАФ во [[Неум]] (серија број 1 „'''Прва средба'''“, [[2009]], режија Денис Червјацов) Награда за најдобар 3Д филм на фестивалот НАФФ (серија # 3 „'''Еден, два, три! Божиќно дрво, изгори!'''“, 2009 година, режисер Олег Ужинов) . * Награда „За најдобра анимација“ на фестивалот за анимирани филмови „ Суздал -2009“ (серија број 3 „'''Една, две, три! Елка, изгори!'''“, [[2009|2009 година]], режисер Олег Ужинов). Награда „За најдобар филм за деца“ на фестивалот за анимирани филмови „Суздал- 2010“ (серија број 6 „'''Траги од невидени животни'''“, 2010 година, режисер Олег Ужинов) <ref>[http://suzdalfest.ru/index.php?p=show_news&nid=29 Фестиваль «Суздаль-2010»]</ref> . * Победа во номинацијата „Најдобар филм за деца“ на VII фестивал за мултивизија (серија број 3 „'''Еден, два, три! Елка, изгори!'''“, 2009 година, режисер Олег Ужинов) <ref>[http://multivision.ru/?pid=1&nid=76 VII фестиваль «Мультивидение»]</ref> . * Награда во номинацијата „Најдобар анимиран филм за деца“ на 15-от Меѓународен филмски фестивал „Златна риба“ (серија 6 „'''Траги од невидени ѕверови'''“, [[2010|2010 година]], режисер Олег Ужинов) <ref>[http://russkiymir.ru/russkiymir/ru/news/common/news12251.html 15-й кинофестиваль «Золотая рыбка»]</ref> . * Награди за деца во категорија „Најдобра анимација“ во категоријата „Програми“ од поткатегоријата „Креативна креативност“ (серија број 42 „'''Ден на филмот'''“), 2015 година <ref>[http://kidscreen.com/2015/02/24/announcing-the-2015-kidscreen-awards-winners/ Announcing the 2015 Kidscreen Awards winners!]</ref><ref>[http://rdt-info.ru/201503139414/masha-i-medved-pervyy-rossiyskiy-animatsionnyy-proekt-zavoevavshiy-premiyu-kidscreen-award.html «Маша и Медведь» — первый российский анимационный проект, завоевавший премию Kidscreen Award]</ref> . * Награда Икарус во категорија Сериски (2015) <ref>[http://www.rg.ru/2015/04/09/premia-site.html Состоялось вручение первой анимационной премии «Икар»]</ref>. Награда за најдобрите продуценти - Дмитриј Ловеико и Олег Кузовков (2019) <ref>[https://tass.ru/kultura/6309473 Мультфильм «Пять минут до моря» завоевал главную премию «Икар»]</ref> . * Награда Златен диск во категоријата Детски награди (златна награда за серии број 1 „'''Прва средба'''“ и број 2 „'''Не буди се до пролет!'''“ Во 2015 година, Платинска награда за серии број 1 „'''Прва средба'''“ и бр. 4 „'''Траги од невидени ѕверови''' “, трипати златна награда за серија број 2 „'''Не буди се до пролет!'''“ И златна награда за серија број 3 „'''Една, две, три! Елка, изгори!'''“ И број 6 „'''Ден на џемот'''“ во 2017 година) ([[Германија]]). * Американскиот магазин Animation Magazine ги вклучи Маша и Медо во светскиот рејтинг на анимирани серии наменети да станат класици <ref>[http://www.animationmagazine.net/events/the-animag-250-tv-shows-destined-to-be-classics/ The Animag 250: TV Shows Destined to Be Classics]</ref> . И во јуни 2016 година, списанието го препозна креаторот на анимираната серија, Олег Кузовков, иноватор во светот на анимацијата <ref>[http://www.vesti.ru/doc.html?id=2771445&cid=460 Создатель «Маши и Медведя» признан инноватором]</ref> . * Награда на Здружението на филмски и телевизиски продуценти во категоријата „Најдобра анимирана телевизиска серија“ во 2016 година <ref>[http://ria.ru/culture/20160329/1399601544.html В Москве вручили призы за лучшие телесериалы]</ref> и 2018 година <ref>[http://tass.ru/kultura/5035400 Фильм «Движение вверх» завоевал премию Ассоциации продюсеров кино и телевидения]</ref> . * Добитник на наградите Nickelodeon Kids 'Choice од Nickelodeon Русија во категоријата Омилен цртан филм на руски гледачи (2017) <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://indarnb.ru/lifestyle/news/?newsId=00A56AE1D938CC27&cityId=1|title=Победители Nickelodeon Kids' Choice Awards 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170319022205/http://indarnb.ru/lifestyle/news/?newsId=00A56AE1D938CC27&cityId=1|archive-date=2017-03-19|accessdate=2017-04-08}}</ref>. * Национални телевизиски награди во номинацијата „Омилен цртан филм“ (2017) <ref>[http://www.officemagazine.ru/news/10839/ Финал телевизионной премии «Дай Пять!»] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20170523165229/http://www.officemagazine.ru/news/10839/ |date=2017-05-23 }} 19 мая 2017</ref> . * Награда „Мултимир“ во номинациите: „Најдобра хероина на руски анимиран филм“ (Маша), „Најдобра песна од анимиран филм“ („Приспивна песна“ од серијата „Спиј, моја радост, спиј!“), „Најдобра 3Д“ графика на руски анимиран филм", "Најдобар глас на руски анимиран лик" (Варвара Саранцева). Победа во народното гласање во серијата „Спиј, моја радост, спиј!“ (2017) <ref>[http://award.multimir.tv Премия Мультимир 2017]</ref>. Награда „Мултимир“ во категоријата „Најдобра хероина на руски анимиран филм“ (Маша) (2019) <ref>[https://www.m24.ru/news/kultura/30052019/78134 Лучшие анимационные проекты года отметили премией «Мультимир-2019»]</ref>. * Во 2017 година, каналот на руски јазик Masha and the Bear на YouTube доби дијамантско копче од услугата за видео вдомување за надминување на границата од 10 милиони следбеници. Во 2019 година, англиските и шпанските канали го добија дијамантското копче за слично достигнување.<ref>[https://tass.ru/kultura/7398685 YouTube-каналы «Маши и Медведя» на иностранных языках добились 10-миллионной аудитории]</ref> * Серијата „Маша плус каша“ влезе [[Гинисови рекорди|во Гинисовата книга на рекорди]] како најгледано анимирано видео на [[YouTube]]. Епизодата за 2018 година беше една од петте најгледани содржини на страницата и имаше повеќе од 3,4 милијарди прегледи <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/481606-most-viewed-cartoon-animated-movie-video-on-youtube|title=Most viewed cartoon/animated movie video on YouTube|publisher=Guinness World Records|language=en|accessdate=2019-12-10}}</ref>. * Златна награда MUSE Creative Awards за рекламата "Преку Питер летаме каде што сакаме!" со учество на ликовите од цртаниот филм „Маша и Медо“ во номинацијата на анимирани рекламни видеа (2020 година) <ref>[https://www.aex.ru/news/2020/5/6/212263/ «Россия» стала «золотым» лауреатом международной премии MUSE Creative Awards]</ref> . == Компјутерски игри == * На 19 ноември 2010 година, детската видео игра „Маша и Медо. Фаќање“ <ref>[http://1c.ru/news/info.jsp?id=12715 Маша и медведь. Догонялки] // [[1С]]</ref> * Во декември 2010 година, детската образовна игра „Маша и Медо. Подготовки за училиште“ <ref>[http://www.1c.ru/news/info.jsp?id=12750 Маша и медведь. Подготовка к школе] // [[1С]]</ref> * Во 2011 година играта „Маша и Медо. Образовни задачи за деца" * На 7 декември 2012 година, беше објавена игра заснована на заплетот на цртаниот филм „Дојде пролетта“ - „Маша и Медо. Да бидеме пријатели“ <ref>[http://www.1csc.ru/games/pc/21641-masha-i-medved-davajte-druzhit Маша и Медведь: Давайте дружить]</ref> * На 7 февруари 2014 година беше објавена играта „Маша и Медо: Операција за спасување“ <ref>{{Наведена мрежна страница |url=http://www.animaccord.ru/news/masha-i-medved-operaciya-spasenie.html |title=Маша и Медведь: операция «Спасение» — бесплатно! |accessdate=2021-02-11 |archive-date=2018-08-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180814175150/http://www.animaccord.ru/news/masha-i-medved-operaciya-spasenie.html |url-status=dead }}</ref> * Во јуни 2015 година, беше објавена мобилната игра „Маша и Медо: игра за деца“ <ref>[https://play.google.com/store/apps/details?id=com.indigokids.mim Маша и Медведь: Игра для Детей]</ref> * На 18 јануари 2016 година беше објавена мобилната игра „Маша доктор“ <ref>[https://play.google.com/store/apps/details?id=com.indigokids.mimdoctor&hl=ru Маша Доктор]</ref> * На 28.09.2016 година беше објавена мобилната игра „Маша каша“ <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://play.google.com/store/apps/details?id=com.indigokids.mashakasha&hl=ru|title=Приложения на Google Play – Маша Каша: игры готовить Кухня|publisher=play.google.com|accessdate=2016-11-26}}</ref> * На 10 октомври 2016 година,<ref name="Маша и Медведь: День варенья">[https://play.google.com/store/apps/details?id=com.kbpro.JamDay&referrer=appmetrica_tracking_id%3D1033553686531434973%26ym_tracking_id%3D18397952406190966049%26appmetrica_deep_link Маша и Медведь: День варенья]</ref> мобилната игра „Маша и Медо: Ден на џемот“ <ref name="Маша и Медведь: День варенья"/> * Во август 2018 година, излезе мобилната игра загатка Маша и Медо: украдените чаши во 3Д * [[Три мечки|Маша и трите мечки]] == Наводи == {{Наводи|2}} == Врски == * [http://www.mashabear.ru/ Официјалното мрежно место на цртаниот филм] * [http://www.animaccord.ru/ Официјална страница на студиото „Анимаккорд“] [[Категорија:Руски цртани филмови]] 9shvi0dsqzxbr9wdhoy8nfklqhzjwir 0 1269851 4799911 4545779 2022-08-06T11:48:55Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија книга||name=Гриша|title_orig=Гриша|translator=|author=[[Антон Павлович Чехов|Антон Чехов]]|country=[[Руска Империја|Русија]]|language=[[Руски јазик|Руски]]|genre=|published_in= |publication_type=|publisher=|media_type=|pub_date=18 април 1886|english_pub_date=}} [[Податотека:AChekhov89.jpg|мини|Антон Павлович Чехов на 29 години]] '''''„Гриша“''''' ({{Lang-ru|Гриша}}) ― [[расказ]] на [[Антон Павлович Чехов|Антон Чехов]] од 1886 година.<ref name="commentaries">Polotskaya, E. A. Commentaries to Гриша. The Works by A.P. Chekhov in 12 volumes. Khudozhestvennaya Literatura. Moscow, 1960. Vol. 4, p. 540</ref> == Публикација == Идејата за приказната му била предложена на Чехов од Виктор Билибин, кој во писмо од 14 март 1886 година напишал: „[Што е со] психолошкиот цртеж на мало момче, старо 2, 3 или 4 години? Во расказ? “ Првпат бил објавен на 18 ([[Јулијански календар|јул.]]: 5) април во бројот 14 на списанието „''Осколки''“ во 1886 година. Во малку ревидирана верзија бил вклучен од Чехов во Том 1 од неговите собрани дела објавени во 1899–1901 година од Адолф Маркс.<ref name="commentaries">Polotskaya, E. A. Commentaries to Гриша. The Works by A.P. Chekhov in 12 volumes. Khudozhestvennaya Literatura. Moscow, 1960. Vol. 4, p. 540</ref> == Содржина == Момче од две години и осум месеци го прави својот прв напад во надворешниот свет во друштво на неговата донекаде непокорна дадилка и е доста презаситен, откако го добил дури и првиот вкус на алкохол. Второспоменатата навечер му прави помали здравствени проблеми кои неговата мајка ги поправа со доза рицинусово масло. == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == * [http://az.lib.ru/c/chehow_a_p/text_0050.shtml#13 Гриша], изворниот руски текст * [[wikisource:Grisha|Гриша]], англиски превод [[Категорија:Раскази од Антон Чехов]] [[Категорија:Раскази од 1886 година]] k9v2zldm0bhy6e4plqgaklo6y37tnte 0 1269891 4799836 4791190 2022-08-05T21:57:00Z ГП 23995 /* Животопис */ ситна поправка wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Златко Ѓелески | портрет = Fotografija za fff.jpg | px = 220п | опис = | родено-име = | роден-дата = {{роден на|9|февруари|1986}} | роден-место = {{роден во|Битола}}, денешна {{МКД}} | починал-дата = | починал-место = | починал-причина = | националност = [[Македонец]] | познат = | занимање = писател, критичар, режисер | сопружник = | татко = | мајка = | родители = | роднини = | деца = }} '''Златко Ѓелески''' ({{роден на|9|февруари|1986}}, {{роден во|Битола}}) – македонски [[писател]], филмски, музички и книжевен [[критичар]]. ==Животопис== Ѓелески завршил основно и средно училиште во [[Кичево]], а дипломирал на катедрата за општа и компаративна книжевност при [[Филолошки факултет „Блаже Конески“|факултетот „Блаже Конески“]] во [[Скопје]] во 2010 година. Од 2011 година, Ѓелески е водител на филмската [[Радио|радио]]-емисија „Danse Macabre“ на „[[Канал 103 (радио)|Канал 103]]“, а од 2020 година ја води специјализираната емисија за ТВ-серии „ТВ 103“. Освен тоа, тој е организатор на ревијата на [[Хорор (филм)|хорор-филмови]] „Мрак Фест“, а одговорен е и за музичките изданија на „Мрак“. Ѓелески бил член на жири-комисиите на филмските фестивали: „[[Синедејс]]“, „Филмај“, „Мобил фестивал“, „Филозофски филмски фестивал“ и „Флипбук филм фестивал“. Од 2017 и 2018 година е водител на емисиите „Видеологија“<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/channel/UCarjO7agPP73SvcRwc_1qNA|title=Zlatko Geleski - YouTube|work=www.youtube.com|accessdate=2021-06-11}}</ref> и „Ревизија“ (на [[YouTube]]), а исто така, организира и мултимедијални забави со „Доминион Евентс“. Покрај тоа, тој е член на Здружението за филм и филмска едукација „Крацери“, а во 2022 година бил селектор на Филмскиот фестивал на краток жанровски филм „Крацери“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://kraceri.mk/new-genre/|title=Нов жанр|last=v5byx1|work=Kraceri|language=en-US|accessdate=2022-07-15}}</ref> организиран од истоименото здружение. ==Творештво== Ѓелески има објавено три збирки раскази: „[[Морбидизам]]“ (2013)<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://koshmarmk.blogspot.com/2012/07/blog-post.html|title=Koshmar: Морбидизам на Златко Ѓелески|last=Koshmar|date=2012-07-23|work=Koshmar|accessdate=2021-06-11}}</ref> „[[Колекционерот на страв]]“ (2015) и „[[Понор]]“ (2019).<ref>{{Наведено списание|date=2020-05-24|title=Понор|url=https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D1%80&oldid=4064906|journal=Википедија|language=mk}}</ref> Неговите раскази се преведени и објавени на [[Српски јазик|српски јазик]], во неколку балкански антологии. Расказите му се наградени на неколку натпреварувачки конкурси и објавени во различни списанија и збирки, како што е расказор „Отпушок“, објавен во збирката „[[Очудувања 1-2]]“ (2018).<ref>''Очудувања 1-2'', Бегемот, Скопје, 2018, стр. 140-153.</ref> Од 2008 година, Ѓелески се занимава и со филмска критика, како уредник и издавач на списанието „Кошмар.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://koshmarmk.blogspot.com/|title=Koshmar|work=koshmarmk.blogspot.com|language=en|accessdate=2021-06-11}}</ref>“ Дигиталните филмски рецензии ги објавува на [[веб-страница]]та „Мувис.мк“, музичките на „Плагијат“, а неговите филмски рецензии објавени во печатена форма во неколку дневни весници и списанија, како: „Граѓански“, „Кинопис“, „Филм плус“, „Филмски печат“ итн. Во 2021 година била објавена неговата прва збирка на филмски есеи и рецензии „Видеологија (2019-2020)“. Исто така, тој е [[Режисер|режисер]] на краткометражните филмови „Од другата страна“ и „Мемоари“. ==Награди== Добитник е на наградата за најдобра филмска критика на 12-тото издание на филмскиот фестивал „Синедејс“ во 2013 година. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.mkd.mk/kultura/zlatnata-dzvezda-na-sinedejs-ja-dobi-filmot-vo-cut|title=Златната ѕвезда на Синедејс ја доби филмот Во цут|work=МКД.мк|language=mk|accessdate=2021-06-11}}</ref> ==Библиографија== * Морбидизам, (збирка раскази) 2013 година<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://koshmarmk.blogspot.com/2012/07/blog-post.html|title=Koshmar: Морбидизам на Златко Ѓелески|last=Koshmar|date=2012-07-23|work=Koshmar|accessdate=2021-06-11}}</ref> *Колекционерот на страв, (збирка раскази) 2015 година *[[Понор]], (збирка раскази) 2019 година *Видеологија (збирка филмски есеи и рецензии) 2021 година ==Наводи== {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Ѓелески, Златко}} [[Категорија:Македонски писатели]] [[Категорија:Македонски критичари]] c6dzi884quio6pptviz9oj29hl07868 0 1270048 4799857 4547351 2022-08-05T23:13:27Z 81.221.238.37 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Sousse_mosaic_Ganymede.JPG|мини|250x250пкс| Римски [[мозаик]] од Суза, Либија, приказ на митот за [[Зевс]] во форма на орел кој го киднапира момчето [[Ганимед (митологија)|Ганимед]]]] '''Хомосексуалноста во антички Рим''' честопати значително се разликува од современиот Запад. Во [[Латински јазик|латинскиот јазик]] нема зборови што прецизно би ги превеле современите термини „ [[Хомосексуалност|хомосексуалец]]“ и „ [[Хетеросексуалност|хетеросексуалец]]“. <ref>Craig Williams, ''Roman Homosexuality'' (Oxford University Press, 1999, 2010), p. 304, citing Saara Lilja, ''Homosexuality in Republican and Augustan Rome'' (Societas Scientiarum Fennica, 1983), p. 122.</ref> Примарната дихотомија на античката римска сексуалност била активна/доминантна/мажествена и пасивна/покорна/женствена. Римското општество било [[Патријархат|патријархално]], а слободниот машки граѓанин поседувал политичка слобода (''либертас'') и право да владее и со себе и со своето домаќинство (''фамилија''). "Доблеста" (''virtus'') се смета за активен особина преку која еден човек ''(Vir)'' се дефинира. Освојувачкиот менталитет и „култот на мажественост“ ги обликувале истополовите односи. Римските мажи можеле слободно да уживаат во сексот со други мажи без забележано губење на машкоста или социјалниот статус, сè додека тие ја преземале доминантната или пенетративната улога. Прифатливи машки партнери биле [[Ропството во Стариот Рим|робови]] и поранешни робови, проститутки и забавувачи, чиј животен стил ги сместувал во општествената категорија на ''[[Инфамија|неславност]]'', изземајќи ги од правната заштита која ја уживал римските граѓани. Се чини дека римските мажи претпочитале помлади мажи на возраст како сексуални партнери (меѓу 12 и 20 години), иако професионалните проститутки и забавувачи можеле да останат сексуално достапни и во зрелоста. <ref>Williams, ''Roman Homosexuality'', passim; Elizabeth Manwell, "Gender and Masculinity," in ''A Companion to Catullus'' (Blackwell, 2007), p. 118.</ref> Истополовите односи меѓу жените се далеку помалку документирани <ref>{{Наведена книга|title=Graffiti and the Literary Landscape in Roman Pompeii|last=Kristina Minor|publisher=Oxford University Press|year=2014|isbn=978-0199684618|page=212|quote=Despite the best efforts of scholars, we have essentially no direct evidence of female homoerotic love in Rome: the best we can do is a collection of hostile literary and technical treatments ranging from Phaedrus to Juvenal to the medical writers and Church fathers, all of which condemn sex between women as low-class, immoral, barbarous, and disgusting.}}</ref> и, ако им се верува на римските писатели, женскиот хомоеротизам можеби бил многу редок, до тој степен што [[Овидиј]], во ерата на Августин, го опишува како „нечуен“. <ref>Skinner, ''Sexuality in Greek and Roman Culture'', p. 69</ref> Ова во голема мера се должи и на патријархалниот став дека жената не е сексуално битие, туку само репродуктивно, па често низ историјата женската сексуалност е игнорирана. Сепак, постојат расфрлани докази - на пример, неколку магии во грчките волшебни папируси - што сведочат за постоење на одделни жени во провинциите под римско управување во подоцнежниот [[Римско Царство|империјален период,]] кои се вљубиле во припаднички на истиот пол. <ref>{{Наведена книга|title=Ancient Greek Love Magic|last=Christopher A. Faraone|publisher=Harvard University Press|year=2001|isbn=978-0674006966|page=148}}</ref> == Преглед == [[Податотека:024MAD_Antinous.jpg|мини| Статуа на Антинос (Делфи), полихромен паријански мермер со [[Антиној|лик на Антинон]], направен за време на владеењето на [[Адријан]] (р. 117–138 г. н.е.), неговиот љубовник]] За време на [[Римска Република|Републиката]], политичката слобода на римскиот граѓанин (''libertas'') била делумно дефинирана со правото да се зачува неговото тело од физичка присила, вклучително и физичко казнување и сексуално злоставување. <ref>Thomas A.J. McGinn, ''Prostitution, Sexuality and the Law in Ancient Rome'' (Oxford University Press, 1998), p. 326. See the statement preserved by [[Aulus Gellius]] 9.12. 1 that " it was an injustice to bring force to bear against the body of those who are free" (''vim in corpus liberum non aecum ... adferri'').</ref> Римското општество било [[Патријархат|патријархално]] (види ''патерфамилија''), а [[Мажественост|мажественоста]] се гледала како способност да се управува со себеси и другите со понизок статус. <ref>[[Eva Cantarella]], ''Bisexuality in the Ancient World'' (Yale University Press, 1992, 2002, originally published 1988 in Italian), p. xii.</ref> ''Виртус'', „храброст“ како она што човекот го прави најцелосно човек, била меѓу активните доблести. <ref>[[Elaine Fantham]], "The Ambiguity of ''Virtus'' in Lucan's ''Civil War'' and Statius' ''Thebiad''," ''Arachnion'' 3; Andrew J.E. Bell, "Cicero and the Spectacle of Power," ''Journal of Roman Studies'' 87 (1997), p. 9; Edwin S. Ramage, "Aspects of Propaganda in the ''De bello gallico'': Caesar’s Virtues and Attributes," ''Athenaeum'' 91 (2003) 331–372; Myles Anthony McDonnell, ''Roman manliness:'' virtus ''and the Roman Republic'' (Cambridge University Press, 2006) ''passim''; Rhiannon Evans, ''Utopia Antiqua: Readings of the Golden Age and Decline at Rome'' (Routledge, 2008), pp. 156–157.</ref> Сексуалното освојување било вообичаена метафора за [[Империјализам|империјализмот]] во римскиот дискурс <ref>Davina C. Lopez, "Before Your Very Eyes: Roman Imperial Ideology, Gender Constructs and Paul's Inter-Nationalism," in ''Mapping Gender in Ancient Religious Discourses'' (Brill, 2007), pp. 135–138.</ref> а „освојувачкиот менталитет “ бил дел од „култот на мажественост“ што особено ги обликувал римските хомосексуални практики. <ref>Cantarella, ''Bisexuality in the Ancient World'', p. xi; Marilyn B. Skinner, introduction to ''Roman Sexualities'' (Princeton University Press, 1997), p. 11.</ref> Според тоа, римските идеали на мажественост биле преземање на активна улога, што исто така било, како што забележа Крег А. Вилијамс, „главната директива за машкото сексуално однесување за Римјаните“. <ref>Craig A. Williams, ''Roman Homosexuality'' (Oxford University Press, 1999), p. 18.</ref> Кон крајот на 20-от и почетокот на 21-от век, научниците имаат тенденција да гледаат изрази на римска машка сексуалност во смисла на бинарен модел „пенетрираниот и пенетраторот“; односно, правилен начин за римско машко лице да побара сексуално задоволување било да го вметне неговиот пенис во партнер/ка. <ref>[[Rebecca Langlands]], ''Sexual Morality in Ancient Rome'' (Cambridge University Press, 2006), p. 13.</ref> Дозволувајќи си да биде пенетриран, ја загрозува својата слобода како слободен граѓанин, како и неговиот сексуален интегритет. <ref>For further discussion of how sexual activity defines the free, respectable citizen from the slave or "un-free" person, see [[Sexuality in ancient Rome#Master-slave relations|Master-slave relations in ancient Rome]].</ref> Било очекувано и општествено прифатливо за еден слободен Римјанин да сака секс и со женски и со машки партнери, сè додека тој ја презема пенетративната улога. <ref>Amy Richlin, ''The Garden of Priapus: Sexuality and Aggression in Roman Humor'' (Oxford University Press, 1983, 1992), p. 225.</ref> Моралот на однесувањето зависи од социјалната положба на партнерот, а не од родот ''сам по себе''. И жените и младите мажи се сметале за нормални предмети на посакување, но надвор од бракот, мажот требало да постапува според неговите желби само со робови, проститутки (кои често биле робови) и со ''неславните''. Родот не утврдувал дали сексуалниот партнер е прифатлив, сè додека уживањето на мажот не го нарушувал интегритетот на друг маж. Било неморално да се има сексуални односи со жена на друг слободен маж, со неговата ќерка во брак, со неговиот малолетен син или со самиот маж; сексуалната употреба на роб на друг човек била предмет на дозвола на сопственикот. Недостаток на самоконтрола, вклучително и во управувањето со својот сексуален живот, подразбирало дека мажот не е во состојба да управува со другите; премногу уживање во „ниското сензуално задоволство“ било закана за идентитетот на елитното машко лице како културна личност. <ref>Catharine Edwards, "Unspeakable Professions: Public Performance and Prostitution in Ancient Rome," in ''Roman Sexualities'', pp. 67–68.</ref> kr5f56tc44fa2n6ip21lb67ubnlcsw5 4799858 4799857 2022-08-05T23:16:14Z 81.221.238.37 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Sousse_mosaic_Ganymede.JPG|мини|250x250пкс| Римски [[мозаик]] од Суза, Либија, приказ на митот за [[Зевс]] во форма на орел кој го киднапира момчето [[Ганимед (митологија)|Ганимед]]]] '''Хомосексуалноста во антички Рим''' честопати значително се разликува од современиот Запад. Во [[Латински јазик|латинскиот јазик]] нема зборови што прецизно би ги превеле современите термини „ [[Хомосексуалност|хомосексуалец]]“ и „ [[Хетеросексуалност|хетеросексуалец]]“. <ref>Craig Williams, ''Roman Homosexuality'' (Oxford University Press, 1999, 2010), p. 304, citing Saara Lilja, ''Homosexuality in Republican and Augustan Rome'' (Societas Scientiarum Fennica, 1983), p. 122.</ref> Примарната дихотомија на античката римска сексуалност била активна/доминантна/мажествена и пасивна/покорна/женствена. Римското општество било [[Патријархат|патријархално]], а слободниот машки граѓанин поседувал политичка слобода (''либертас'') и право да владее со себе, како и со своето домаќинство (''фамилија''). "Доблеста" (''virtus'') се смета за активен особина преку која еден човек ''(Vir)'' се дефинира. Освојувачкиот менталитет и „култот на мажественост“ ги обликувале истополовите односи. Римските мажи можеле слободно да уживаат во секс со други мажи притоа не губејќи на машкоста или социјалниот статус, сè додека тие ја преземале доминантната или пенетративната улога. Прифатливи машки партнери биле [[Ропството во Стариот Рим|робови]] и поранешни робови, проститутки и забавувачи, чиј животен стил ги сместувал во општествената категорија на ''[[Инфамија|неславност]]'', изземајќи ги од правната заштита која ја уживале римските граѓани. Се чини дека римските мажи претпочитале помлади мажи на возраст како сексуални партнери (меѓу 12 и 20 години), иако професионалните проститутки и забавувачи можеле да останат сексуално достапни и во зрелоста. <ref>Williams, ''Roman Homosexuality'', passim; Elizabeth Manwell, "Gender and Masculinity," in ''A Companion to Catullus'' (Blackwell, 2007), p. 118.</ref> Истополовите односи меѓу жените се далеку помалку документирани <ref>{{Наведена книга|title=Graffiti and the Literary Landscape in Roman Pompeii|last=Kristina Minor|publisher=Oxford University Press|year=2014|isbn=978-0199684618|page=212|quote=Despite the best efforts of scholars, we have essentially no direct evidence of female homoerotic love in Rome: the best we can do is a collection of hostile literary and technical treatments ranging from Phaedrus to Juvenal to the medical writers and Church fathers, all of which condemn sex between women as low-class, immoral, barbarous, and disgusting.}}</ref> и, ако им се верува на римските писатели, женскиот хомоеротизам можеби бил многу редок, до тој степен што [[Овидиј]], во ерата на Августин, го опишува како „нечуен“. <ref>Skinner, ''Sexuality in Greek and Roman Culture'', p. 69</ref> Ова во голема мера се должи и на патријархалниот став дека жената не е сексуално битие, туку само репродуктивно, па често низ историјата женската сексуалност е игнорирана. Сепак, постојат расфрлани докази - на пример, неколку магии во грчките волшебни папируси - што сведочат за постоење на одделни жени во провинциите под римско управување во подоцнежниот [[Римско Царство|империјален период,]] кои се вљубиле во припаднички на истиот пол. <ref>{{Наведена книга|title=Ancient Greek Love Magic|last=Christopher A. Faraone|publisher=Harvard University Press|year=2001|isbn=978-0674006966|page=148}}</ref> == Преглед == [[Податотека:024MAD_Antinous.jpg|мини| Статуа на Антинос (Делфи), полихромен паријански мермер со [[Антиној|лик на Антинон]], направен за време на владеењето на [[Адријан]] (р. 117–138 г. н.е.), неговиот љубовник]] За време на [[Римска Република|Републиката]], политичката слобода на римскиот граѓанин (''libertas'') била делумно дефинирана со правото да се зачува неговото тело од физичка присила, вклучително и физичко казнување и сексуално злоставување. <ref>Thomas A.J. McGinn, ''Prostitution, Sexuality and the Law in Ancient Rome'' (Oxford University Press, 1998), p. 326. See the statement preserved by [[Aulus Gellius]] 9.12. 1 that " it was an injustice to bring force to bear against the body of those who are free" (''vim in corpus liberum non aecum ... adferri'').</ref> Римското општество било [[Патријархат|патријархално]] (види ''патерфамилија''), а [[Мажественост|мажественоста]] се гледала како способност да се управува со себеси и другите со понизок статус. <ref>[[Eva Cantarella]], ''Bisexuality in the Ancient World'' (Yale University Press, 1992, 2002, originally published 1988 in Italian), p. xii.</ref> ''Виртус'', „храброст“ како она што човекот го прави најцелосно човек, била меѓу активните доблести. <ref>[[Elaine Fantham]], "The Ambiguity of ''Virtus'' in Lucan's ''Civil War'' and Statius' ''Thebiad''," ''Arachnion'' 3; Andrew J.E. Bell, "Cicero and the Spectacle of Power," ''Journal of Roman Studies'' 87 (1997), p. 9; Edwin S. Ramage, "Aspects of Propaganda in the ''De bello gallico'': Caesar’s Virtues and Attributes," ''Athenaeum'' 91 (2003) 331–372; Myles Anthony McDonnell, ''Roman manliness:'' virtus ''and the Roman Republic'' (Cambridge University Press, 2006) ''passim''; Rhiannon Evans, ''Utopia Antiqua: Readings of the Golden Age and Decline at Rome'' (Routledge, 2008), pp. 156–157.</ref> Сексуалното освојување било вообичаена метафора за [[Империјализам|империјализмот]] во римскиот дискурс <ref>Davina C. Lopez, "Before Your Very Eyes: Roman Imperial Ideology, Gender Constructs and Paul's Inter-Nationalism," in ''Mapping Gender in Ancient Religious Discourses'' (Brill, 2007), pp. 135–138.</ref> а „освојувачкиот менталитет “ бил дел од „култот на мажественост“ што особено ги обликувал римските хомосексуални практики. <ref>Cantarella, ''Bisexuality in the Ancient World'', p. xi; Marilyn B. Skinner, introduction to ''Roman Sexualities'' (Princeton University Press, 1997), p. 11.</ref> Според тоа, римските идеали на мажественост биле преземање на активна улога, што исто така било, како што забележа Крег А. Вилијамс, „главната директива за машкото сексуално однесување за Римјаните“. <ref>Craig A. Williams, ''Roman Homosexuality'' (Oxford University Press, 1999), p. 18.</ref> Кон крајот на 20-от и почетокот на 21-от век, научниците имаат тенденција да гледаат изрази на римска машка сексуалност во смисла на бинарен модел „пенетрираниот и пенетраторот“; односно, правилен начин за римско машко лице да побара сексуално задоволување било да го вметне неговиот пенис во партнер/ка. <ref>[[Rebecca Langlands]], ''Sexual Morality in Ancient Rome'' (Cambridge University Press, 2006), p. 13.</ref> Дозволувајќи си да биде пенетриран, ја загрозува својата слобода како слободен граѓанин, како и неговиот сексуален интегритет. <ref>For further discussion of how sexual activity defines the free, respectable citizen from the slave or "un-free" person, see [[Sexuality in ancient Rome#Master-slave relations|Master-slave relations in ancient Rome]].</ref> Било очекувано и општествено прифатливо за еден слободен Римјанин да сака секс и со женски и со машки партнери, сè додека тој ја презема пенетративната улога. <ref>Amy Richlin, ''The Garden of Priapus: Sexuality and Aggression in Roman Humor'' (Oxford University Press, 1983, 1992), p. 225.</ref> Моралот на однесувањето зависи од социјалната положба на партнерот, а не од родот ''сам по себе''. И жените и младите мажи се сметале за нормални предмети на посакување, но надвор од бракот, мажот требало да постапува според неговите желби само со робови, проститутки (кои често биле робови) и со ''неславните''. Родот не утврдувал дали сексуалниот партнер е прифатлив, сè додека уживањето на мажот не го нарушувал интегритетот на друг маж. Било неморално да се има сексуални односи со жена на друг слободен маж, со неговата ќерка во брак, со неговиот малолетен син или со самиот маж; сексуалната употреба на роб на друг човек била предмет на дозвола на сопственикот. Недостаток на самоконтрола, вклучително и во управувањето со својот сексуален живот, подразбирало дека мажот не е во состојба да управува со другите; премногу уживање во „ниското сензуално задоволство“ било закана за идентитетот на елитното машко лице како културна личност. <ref>Catharine Edwards, "Unspeakable Professions: Public Performance and Prostitution in Ancient Rome," in ''Roman Sexualities'', pp. 67–68.</ref> 4kpereu13rs3zxx98up5jrqsd43me6g 0 1275063 4799812 4654349 2022-08-05T19:39:17Z P.Nedelkovski 47736 илустрирање wikitext text/x-wiki [[Податотека:Илинденски денови-1972.jpg|мини|десно|Стариот театар за време на [[Илинденски денови|Илинденските денови]] во1972 година]] '''Стар театар''' — [[зграда]] во [[Битола]] изградена од 1897 до 1905 година, а срушена во 1980 година која служела како [[театар]].<ref name=BI>{{нмс| title=Стариот театар во Битола | url=https://bitola.info/mk/star-teatar-bitola/ | work= | publisher=Bitola.info | date=23 јануари 2019 | accessdate=01 септември 2021}}</ref> ==Изградба== Зградата на Стариот театар била започната со градба во 1897 година, кога [[валија]] во Битола бил [[Абдул Керим–паша]] кој дошол во Битола во 1895 година. Во негово време биле преземени неколку клучни зафати, меѓу кои било решено да се изгради голема зграда во која требало да биде сместена тутунската режија и ѓумрукот за вино. Приходот кој би се добивал од овој објект би бил наменет за градската болница „Гураба Хаста Хане“ (Болница за сиромашни) изградена две години претходно.<ref name=BI/> На местото каде требало да се изгради објектот се наоѓале турски [[гробишта]], па на изградбата се противело турското население. Со наредба на валијата, во текот на една ноќ турската полиција ги довела сите затвореници со задача до утрото местото да биде рамно како „тепсија”.<ref name=BI/> Во 1905 година завршила изградбата и објектот бил наменет да служи како театар и за други настани и манифестации.<ref name=BI/> ==Историја== ===1905-1912=== Од 1905 година во театарот се одржувале претстави кои се разликувале од денешниот поим на театарски претстави и биле под силно влијание на театарот кабуки. Биле прикажувани едночинки со малку текст, но повеќе [[мимика]], [[ритам]] и движење. Првиот професионален театарски ансамбл во објектот работел од 1910 до 1912<ref name=BI/> или 1915 година<ref name=GradbiBT>{{наведена книга |title=[[Градби (Битола)|Градби Битола]] |last=Стерјовски |first=Александар |authorlink1=Александар Стерјовски |author= |year=2020 |publisher=Конзулат на Република Србија во Република Македонија |location=Битола |isbn=978-608-65122-8-6 |page= |pages=316-321 |url= |accessdate=1 септември 2021}}</ref>, кога зградата била уништена во пожар. ===1926-1944=== Театарот кој работел во Битола имал потреба од наменски објект, па се покренала идеја за негова изградба. Бил формиран Иницијативен одбор на чело со претседателот на градот Драгиќ Пауновиќ кој подоцна бил заменет од Буда Будисављевиќ, и првата седница била одржана на 20 мај 1924 година. Планот го изработил младиот архитект Ванѓел Самарџиќ, подоцнежен претседател на Битолската општина, станал и надзорен орган и го подигнал театарот. Средствата за обнова ги обезбедиле Битолската општина, упрарвата на Битолската самоуправна област, Министерството за просвета, но донирале и обични граѓани. Кралскиот пар ја донирал завесата насликана од Милош Васиќ, сликар декоратер во Народниот театар во Белград.<ref name=GradbiBT/> Така, на местото на стариот изгорен објект во 1926 година била функционална нова театарска зграда во која до 1929 година функционирал театарот како дел на Скопскиот театар, по што целосно згаснал. За време на [[Втора светска војна|Втората светска војна]] во зградата активно работел бугарскиот театар, прво како полупрофесионален, а од 1943 година како професионален.<ref name=BI/> ===1944-1980=== [[Податотека:Bitolski teatar, clenovi od 1944.jpg|мини|Членовите на Народниот театар - Битола во 1944 година]] На 14.11.1944 година во зградата на новоформираниот [[Народен театар (Битола)|Народен театар – Битола]] ја прикажал првата театарска претстава на македонски јазик по ослободувањето. Објектот бил реновиран во 1946 година и била доградена фасадата на објектот. Стариот театар бил срушен во 1980 година, по изградбата на Домот на културата во кој денес се сместени Центарот за култура и [[народен театар (Битола)|Народниот театар – Битола]].<ref name=BI/> ==Опис== Театарот се состоел од [[приземје]] и два [[кат]]а. Теоретичарите често го сместуваат во стилот на [[академизам|академизмот]]. По својата едноставност и избегнато натрупување, тој е еден од првите модернистички општествени објекти кои биле изградени на територијата на Република Македонија. Ентериерот на гледалиштето на големата сцена било организирано во партер, ложи и балкони. Естетиката пак била прочистена од тешки декоративни елементи, во изразена белина, црвено кадифе и темна столарија.<ref>{{нмс | last=Конески | first=Филип | author= | title=Стариот народен театар во Битола| url=https://marh.mk/стариот-народен-театар-во-битола/| date=16.11.2017 | work= | publisher=МАРХ | accessdate=1 септември 2021}}</ref> ==Наводи== {{наводи}} ==Надворешни врски== * [https://babambitola.mk/ложите-на-стариот-битолски-народен-те/ Ложите на Стариот битолски театар] * [https://www.youtube.com/watch?v=eswJJ0Emzq4 Стар народен театар Битола - 3Д реконструкција] * [https://www.youtube.com/watch?v=fdkXDSfCqOM Стариот Народен театар во Битола] [[Категорија:Згради и градби во Битола]] [[Категорија:Историја на Битола]] hm8t3e4vcpsth236k9pbr1uf93f1pdl 0 1276980 4799814 4719301 2022-08-05T19:41:40Z 188.117.212.92 /* Улоги */ wikitext text/x-wiki {{Italic title}} {{Инфокутија за филм | name = Среќна Нова 1903 | image = | caption = | producer = [[Јани Бојаџи]] | director = [[Никола Поповски (режисер)|Никола Поповски]]<br />[[Венцислав Ристов]] | writer = [[Јани Бојаџи]] | starring = [[Здравко Стојмиров]]<br/>[[Горан Јовановски]]<br/>[[Нино Леви]]<br/>[[Ванчо Крстевски]]<br/>[[Борче Начев]]<br/>[[Бранко Бенинов]] | music = [[Горан Трајковски]] | cinematography = [[Сашо Доковски]]<br />[[Дејан Богојевски]] | editing = [[Бобан Поповски]] | distributor = | released = {{знамеикона|Македонија}} | runtime = 94 минути | country = {{знамеикона|Македонија}} [[Македонија]] | budget = | language = [[Македонски јазик|македонски]] | imdb_id = |}} '''Среќна Нова 1903''' — македонски филм од 2014 година во режија на [[Никола Поповски (режисер)|Никола Поповски]] и [[Венцислав Ристов]], [[Јани Бојаџи]] е автор и на [[сценарио]]то. Филмот е снимен во продукција на [[Канал 5]]. ==Улоги== {| class="wikitable sortable" |- ! Глумец ! Улога |- | [[Здравко Стојмиров]] |Никола |- | [[Горан Јовановски]] |Даме |- | [[Стојан Велков]] |Питу |- | [[Нино Леви]] |Наку Влавот |- | [[Владо Денчов]] |Митре |- | [[Борче Начев]] |Србинот |- | [[Бранко Бенинов]] |Мандало |- | [[Ванчо Крстевски]] |Војводата |- | [[Мелита Софрониоска]] |Митрејца |- | [[Кирил Гравчев]] |Комита Пере |- | [[Илија Илиоски]] |Комита Димитрија |- | [[Владимир Тулиев]] |Комита Гоце |- | [[Елена Трајковска]] |Пејачка |- | [[Емилија Мицевска]] |Цвета |- | [[Наташа Наумоска]] |Сирма Војвода |- | [[Едмонд Сотир]] |Кајмакамот |- | [[Миле Вратеовски]] |Џељо Арнаут |- | [[Ефтим Трајчов Ѓаурски]] |Чернопеев |- | [[Кица Ивковска Велјановска]] |Американката |- | [[Миа Кантарџиева]] |Катерина |- | [[Ненад Нацев]] | Васил Чакаларов |- | [[Пеце Ристевски]] |Осман-бег |- |} ==Надворешни врски== [https://www.youtube.com/watch?v=vduTZsb4Vrk&t=156s Среќна Нова 1903] на Јутјуб [[Категорија:Македонски филмови]] 27jmlcgm1pr3jd2igzce8ynpbh1h6t4 0 1281528 4799892 4785130 2022-08-06T11:06:04Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Категорија:Статии со hCards]] [[Податотека:Caroline Giertz in August 2013.jpg|мини|Каролин Гирц во август 2013 година]] '''Елза Каролин Гирц''' (родена на 26 мај 1958 година) — шведска авторка и телевизиска водителка.<ref name="auto">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/noje/tv/caroline-giertz-tar-over-det-okanda/|title=Caroline Giertz tar över "Det okända"|work=Expressen|archive-url=https://web.archive.org/web/20181114060254/https://www.expressen.se/noje/tv/caroline-giertz-tar-over-det-okanda/|archive-date=14 November 2018|accessdate=2 November 2020}}</ref> Таа претставувала емисии како Måndagsklubben кои се емитуваат на Канал 5 . <ref name="auto" /> И, исто така, паранормалното шоу Det okända емитувано на ТВ4 и Сјуан помеѓу 2006 и 2019 година. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.allas.se/tv/caroline-giertz-fran-det-okanda-jag-tror-inte-pa-karma/148165|title=Caroline Giertz från Det okända: "Jag tror inte på karma"|date=23 October 2019|work=Allas|archive-url=https://web.archive.org/web/20200921161253/https://www.allas.se/tv/caroline-giertz-fran-det-okanda-jag-tror-inte-pa-karma/148165|archive-date=21 September 2020|accessdate=2 November 2020}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aftonbladet.se/a/BRn11l|title=Obehagliga anledningen till att Giertz slutade med "Det okända"|work=Aftonbladet|accessdate=2 November 2020}}</ref> Гирц е исто така автор и има објавено неколку книги од 1990-тите. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.svd.se/nyansloshet-forsvagar-existentiell-historia|title=Nyanslöshet försvagar existentiell historia|last=Sjöberg|first=Lina|date=27 December 2006|accessdate=2 November 2020}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://dagensbok.com/2007/03/01/caroline-giertz-ashimas-bok/|title=Bibeln i knallrosa &#124; dagensbok.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20191019094746/http://dagensbok.com/2007/03/01/caroline-giertz-ashimas-bok/|archive-date=19 October 2019|accessdate=2 November 2020}}</ref> Нејзината ќерка Симон Гирц е пронаоѓач и креатор на YouTube. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=TW5qLcitPro|title=Simone Giertz: "The Making of Sh*tty Robots" - Talks at Google|work=YouTube}}</ref> == Библиографија == * ''stor'' (1993) Нормални издавачи (џебен 2007) * ''Ашимас бок'' (2006) Нормални издавачи * ''24 тимар и октомври'' (2007) Нормални издавачи * ''Den sista dagen'' (2008) Нормални издавачи == Наводи == <references /> == Надворешни врски == * {{Commons category-inline|Caroline Giertz}} [[Категорија:Родени во 1958 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] krpqfhnp6a23zyzcx7er3rk8jgr68oh 4799893 4799892 2022-08-06T11:06:29Z Lili Arsova 86688 Lili Arsova ја премести страницата [[Каролин Јач]] на [[Елза Каролин Гирц]]: prevod na ime wikitext text/x-wiki [[Категорија:Статии со hCards]] [[Податотека:Caroline Giertz in August 2013.jpg|мини|Каролин Гирц во август 2013 година]] '''Елза Каролин Гирц''' (родена на 26 мај 1958 година) — шведска авторка и телевизиска водителка.<ref name="auto">{{Наведена мрежна страница|url=https://www.expressen.se/noje/tv/caroline-giertz-tar-over-det-okanda/|title=Caroline Giertz tar över "Det okända"|work=Expressen|archive-url=https://web.archive.org/web/20181114060254/https://www.expressen.se/noje/tv/caroline-giertz-tar-over-det-okanda/|archive-date=14 November 2018|accessdate=2 November 2020}}</ref> Таа претставувала емисии како Måndagsklubben кои се емитуваат на Канал 5 . <ref name="auto" /> И, исто така, паранормалното шоу Det okända емитувано на ТВ4 и Сјуан помеѓу 2006 и 2019 година. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.allas.se/tv/caroline-giertz-fran-det-okanda-jag-tror-inte-pa-karma/148165|title=Caroline Giertz från Det okända: "Jag tror inte på karma"|date=23 October 2019|work=Allas|archive-url=https://web.archive.org/web/20200921161253/https://www.allas.se/tv/caroline-giertz-fran-det-okanda-jag-tror-inte-pa-karma/148165|archive-date=21 September 2020|accessdate=2 November 2020}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.aftonbladet.se/a/BRn11l|title=Obehagliga anledningen till att Giertz slutade med "Det okända"|work=Aftonbladet|accessdate=2 November 2020}}</ref> Гирц е исто така автор и има објавено неколку книги од 1990-тите. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.svd.se/nyansloshet-forsvagar-existentiell-historia|title=Nyanslöshet försvagar existentiell historia|last=Sjöberg|first=Lina|date=27 December 2006|accessdate=2 November 2020}}</ref> <ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://dagensbok.com/2007/03/01/caroline-giertz-ashimas-bok/|title=Bibeln i knallrosa &#124; dagensbok.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20191019094746/http://dagensbok.com/2007/03/01/caroline-giertz-ashimas-bok/|archive-date=19 October 2019|accessdate=2 November 2020}}</ref> Нејзината ќерка Симон Гирц е пронаоѓач и креатор на YouTube. <ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.youtube.com/watch?v=TW5qLcitPro|title=Simone Giertz: "The Making of Sh*tty Robots" - Talks at Google|work=YouTube}}</ref> == Библиографија == * ''stor'' (1993) Нормални издавачи (џебен 2007) * ''Ашимас бок'' (2006) Нормални издавачи * ''24 тимар и октомври'' (2007) Нормални издавачи * ''Den sista dagen'' (2008) Нормални издавачи == Наводи == <references /> == Надворешни врски == * {{Commons category-inline|Caroline Giertz}} [[Категорија:Родени во 1958 година]] [[Категорија:Живи луѓе]] krpqfhnp6a23zyzcx7er3rk8jgr68oh 0 1285700 4799871 4708659 2022-08-06T05:51:36Z P.Nedelkovski 47736 изменета категоризација wikitext text/x-wiki {{закосен наслов}} {{Infobox film | name = Последниот Македонец | director = [[Илија Пиперкоски]] | producer = [[Илија Пиперкоски]] | starring = [[Митко Апостоловски]]<br>[[Крсте Јовановски]]<br>[[Трајче Иваноски]]<br>[[Игор Трпчески]]<br>[[Рубенс Муратовски]]<br>[[Филип Трајковиќ]] | country = [[Македонија]] }} '''Последниот Македонец''' — [[Македонија|македонски]] филм снимен во 2015 година. == Улоги == {| class="wikitable sortable" ! Глумец ! Улога |- | [[Митко Апостоловски]] | Дедото |- | [[Димитар Ѓорѓиевски]] | Димо Хаџи Димов |- | [[Љубен Најдовски]] | |- | [[Игор Трпчески]] | Владиката |- | [[Петар Горко]] | Митре Васков |- | [[Крсте Јовановски]] | Атаначковиќ |- | [[Рубенс Муратовски]] | Јане Сандански |- | [[Ѓорѓи Тодоровски]] | Тодор Паница |- | [[Александар Степанулески]] | Христо Чернопеев |- | [[Трајче Иваноски]] | Таткото |- | [[Зоран Љутков]] | Коте |- | [[Славиша Кајевски]] | Павел Кирев |- | [[Ненад Коцев]] | |- | [[Филип Трајковиќ]] | |- | [[Ратка Радмановиќ]] | Бабата |- | [[Сашко Коцев]] | Јован Бабунски |- | [[Илија Пиперкоски]] | |- | [[Благоја Спиркоски - Џумерко]] | |- | [[Јордан Витанов]] | Вангел Георгиев |- | [[Жарко Димоски]] | Пере Тошев |- | [[Ѓорѓи Јолевски]] | Ѓорче Петров |- |} ==Надворешни врски== * {{IMDb title|4895432|Последниот Македонец}} [[Категорија:Македонски филмови]] [[Категорија:Филмови од 2015 година]] [[Категорија:Филмови на Илија Пиперкоски]] [[Категорија:Филмови со Митко Апостоловски]] [[Категорија:Филмови со Димитар Ѓорѓиевски]] [[Категорија:Филмови со Петар Горко]] [[Категорија:Филмови со Благоја Спиркоски-Џумерко]] r1kl7ds1lc6h750ojzvtme89yzrjv0h 0 1286161 4799729 4705826 2022-08-05T12:22:16Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име = Свети Атанасиј |слика = Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (07).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Трета ресенска |координати = {{coord|41|6|39.3|N|20|58|18.7|E|display=inline,title|type:landmark_region:MK}} |место = Болно |општина = Ресен |држава = Македонија |патрон = [[Атанасиј Александриски]] |изградба = |завршено = 1846 |осветување = |живопис = |ктитор = |зограф = |рушење = |запалена = |водство = |мрежно место = |архитектонски тип = |архитектонски стил= преродбенички }} '''Св. Атанасиј''' или '''Св. Атанас'''<ref>{{МА40|42}}</ref> — [[црква (градба)|црква]] во [[ресенско]]то село [[Болно]], претставник на [[Македонска преродба|Македонската преродба]]. Му припаѓа на [[Ресенско архијерејско намесништво|Ресенското архијерејско намесништво]] во [[Преспанско-пелагониска епархија|Преспанско-пелагониската епархија]] на [[МПЦ - ОА]]. Храмот е старата гробишна црква на селото и е се наоѓа на северниот крај на Болно. Изграден е во [[1846]] година по почетокот на [[Танзимат]]от. Обновен е во периодот меѓу двете светски војни, и повторно во 1988 година.<ref name="НасПреспа">{{НасПреспа|страница=53}}</ref><ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="140px"> Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (01).jpg|Портата на црквата Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (02).jpg|Портата на црквата Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (03).jpg|Црквата гледана од југ Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (04).jpg|Црквата гледана од југ Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (05).jpg|Плочата посветена на дарителите кои ја обновиле црквата во 1988 година Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (06).jpg|Камбанеријата и црквата </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Атанасиј, Болно}} [[Категорија:Храмови посветени на Свети Атанасиј во Македонија|Болно]] 9acqnataes2ohihyw54yz8mhen7eby2 4799732 4799729 2022-08-05T12:32:18Z MariceskiIvanco 103213 /* Поврзано */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име = Свети Атанасиј |слика = Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (07).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Трета ресенска |координати = {{coord|41|6|39.3|N|20|58|18.7|E|display=inline,title|type:landmark_region:MK}} |место = Болно |општина = Ресен |држава = Македонија |патрон = [[Атанасиј Александриски]] |изградба = |завршено = 1846 |осветување = |живопис = |ктитор = |зограф = |рушење = |запалена = |водство = |мрежно место = |архитектонски тип = |архитектонски стил= преродбенички }} '''Св. Атанасиј''' или '''Св. Атанас'''<ref>{{МА40|42}}</ref> — [[црква (градба)|црква]] во [[ресенско]]то село [[Болно]], претставник на [[Македонска преродба|Македонската преродба]]. Му припаѓа на [[Ресенско архијерејско намесништво|Ресенското архијерејско намесништво]] во [[Преспанско-пелагониска епархија|Преспанско-пелагониската епархија]] на [[МПЦ - ОА]]. Храмот е старата гробишна црква на селото и е се наоѓа на северниот крај на Болно. Изграден е во [[1846]] година по почетокот на [[Танзимат]]от. Обновен е во периодот меѓу двете светски војни, и повторно во 1988 година.<ref name="НасПреспа">{{НасПреспа|страница=53}}</ref><ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="140px"> Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (01).jpg|Портата на црквата Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (02).jpg|Портата на црквата Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (03).jpg|Црквата гледана од југ Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (04).jpg|Црквата гледана од југ Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (05).jpg|Плочата посветена на дарителите кои ја обновиле црквата во 1988 година Црква „Св. Атанасиј“ - Болно (06).jpg|Камбанеријата и црквата </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] * [[Црква „Св. Наум Охридски“ - Болно|Црква „Св. Наум Охридски“]] == Наводи == {{наводи}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Атанасиј, Болно}} [[Категорија:Храмови посветени на Свети Атанасиј во Македонија|Болно]] fdwzp5f13c68iqsq3ysj2j47g7u4yhz 0 1286629 4799734 4798309 2022-08-05T13:20:32Z 188.117.212.92 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' (р. {{роден на|7|март|1955}} година во [[Битола]]) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1979. || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982. || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984. || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993. || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994. || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995. || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998. || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001. || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000. || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004. || [[Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005. || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006. || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007. || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008. || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011. || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011. || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012. || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013. || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014. || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014. || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015. || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015. || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015. || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016. || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2018. || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018. || [[Сведокот]] ТВ-филм || |} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] == Награди == * Награда за машка епизодна улога во претставата "Иванов" за улогата на "Шабељски" на МТФ "[[Војдан Чернодрински]]" ht7po0tzacu56b5xdy0dof4hlffprw7 4799740 4799734 2022-08-05T13:58:09Z 188.117.212.92 /* Филмографија */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' (р. {{роден на|7|март|1955}} година во [[Битола]]) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1979. || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982. || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984. || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993. || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994. || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995. || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998. || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001. || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000. || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004. || [[Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005. || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006. || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007. || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008. || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011. || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011. || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012. || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013. || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014. || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014. || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015. || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015. || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015. || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016. || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2018. || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018. || [[Сведокот]] ТВ-филм || |- | 2018. || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || |} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] == Награди == * Награда за машка епизодна улога во претставата "Иванов" за улогата на "Шабељски" на МТФ "[[Војдан Чернодрински]]" 7qkwnp6ne4ftbotudzvr7kcaxmj6kat 4799741 4799740 2022-08-05T14:01:41Z 188.117.212.92 /* Филмографија */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' (р. {{роден на|7|март|1955}} година во [[Битола]]) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1979. || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982. || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984. || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993. || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994. || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995. || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998. || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001. || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000. || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004. || [[Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005. || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006. || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007. || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008. || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011. || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011. || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012. || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013. || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014. || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014. || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015. || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015. || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015. || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016. || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2016. || [[Игра по прагот]] ТВ-филм || Јустиј |- | 2018. || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018. || [[Сведокот]] ТВ-филм || |- | 2018. || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || |} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] == Награди == * Награда за машка епизодна улога во претставата "Иванов" за улогата на "Шабељски" на МТФ "[[Војдан Чернодрински]]" 44nh2acml2tna8nshl8uy4gzau177xw 4799742 4799741 2022-08-05T14:02:30Z 188.117.212.92 /* Филмографија */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' (р. {{роден на|7|март|1955}} година во [[Битола]]) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1979. || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982. || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984. || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993. || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994. || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995. || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998. || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001. || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000. || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004. || [[Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005. || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006. || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007. || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008. || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011. || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011. || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012. || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013. || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014. || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014. || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015. || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015. || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015. || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016. || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2016. || [[Игра по прагот]] ТВ-филм || Јустин |- | 2018. || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018. || [[Сведокот]] ТВ-филм || |- | 2018. || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || |} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] == Награди == * Награда за машка епизодна улога во претставата "Иванов" за улогата на "Шабељски" на МТФ "[[Војдан Чернодрински]]" 4fllijy69muk6gjr34gwgxzf99ea9yx 4799743 4799742 2022-08-05T14:05:34Z 188.117.212.92 /* Филмографија */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' (р. {{роден на|7|март|1955}} година во [[Битола]]) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1979. || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982. || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984. || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993. || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994. || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995. || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998. || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001. || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000. || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004. || [[Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005. || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006. || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007. || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008. || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011. || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011. || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012. || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013. || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014. || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014. || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015. || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015. || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015. || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016. || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2016. || [[Дома]] ТВ-филм || Љупчо |- | 2016. || [[Игра по прагот]] ТВ-филм || Јустин |- | 2018. || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018. || [[Сведокот]] ТВ-филм || |- | 2018. || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || Приест |} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] == Награди == * Награда за машка епизодна улога во претставата "Иванов" за улогата на "Шабељски" на МТФ "[[Војдан Чернодрински]]" qsicck476hh10aap6smn7hoyiryfctf 4799744 4799743 2022-08-05T14:12:53Z 188.117.212.92 /* Филмографија */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' (р. {{роден на|7|март|1955}} година во [[Битола]]) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1977. || [[Морава 76]] ТВ-серија || |- | 1979. || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982. || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984. || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993. || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994. || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995. || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998. || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001. || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000. || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004. || [[Големата вода (филм) |Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005. || [[Остани исправен]] ТВ-филм || |- | 2005. || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006. || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007. || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008. || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011. || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011. || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012. || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013. || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014. || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014. || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015. || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015. || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015. || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016. || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2016. || [[Дома]] ТВ-филм || Љупчо |- | 2016. || [[Игра по прагот]] ТВ-филм || Јустин |- | 2018. || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018. || [[Сведокот]] ТВ-филм || |- | 2018. || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || Приест |} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] == Награди == * Награда за машка епизодна улога во претставата "Иванов" за улогата на "Шабељски" на МТФ "[[Војдан Чернодрински]]" ekyg1mzrtbj8q9z079cg66ubby0f50a 4799745 4799744 2022-08-05T14:27:29Z 188.117.212.92 /* Награди */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' (р. {{роден на|7|март|1955}} година во [[Битола]]) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1977. || [[Морава 76]] ТВ-серија || |- | 1979. || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982. || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984. || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993. || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994. || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995. || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998. || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001. || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000. || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004. || [[Големата вода (филм) |Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005. || [[Остани исправен]] ТВ-филм || |- | 2005. || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006. || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007. || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008. || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011. || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011. || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012. || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013. || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014. || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014. || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015. || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015. || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015. || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016. || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2016. || [[Дома]] ТВ-филм || Љупчо |- | 2016. || [[Игра по прагот]] ТВ-филм || Јустин |- | 2018. || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018. || [[Сведокот]] ТВ-филм || |- | 2018. || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || Приест |} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] == Награди == Добитник е на повеќе награди меѓу кои: * Награда за машка епизодна улога во претставата "Иванов" за улогата на "Шабељски" на МТФ "[[Војдан Чернодрински]]" * Награда "[[Ристо Шишков]]" за најдобро актерско остварување. lrenztywjlrbvccwv30r1py052rjte5 4799746 4799745 2022-08-05T14:28:19Z 188.117.212.92 /* Награди */ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' (р. {{роден на|7|март|1955}} година во [[Битола]]) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1977. || [[Морава 76]] ТВ-серија || |- | 1979. || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982. || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984. || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993. || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994. || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995. || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998. || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001. || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000. || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004. || [[Големата вода (филм) |Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005. || [[Остани исправен]] ТВ-филм || |- | 2005. || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006. || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007. || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008. || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011. || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011. || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012. || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013. || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014. || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014. || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015. || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015. || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015. || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016. || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2016. || [[Дома]] ТВ-филм || Љупчо |- | 2016. || [[Игра по прагот]] ТВ-филм || Јустин |- | 2018. || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018. || [[Сведокот]] ТВ-филм || |- | 2018. || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || Приест |} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] == Награди == Добитник е на повеќе награди и признанија меѓу кои: * Награда за машка епизодна улога во претставата "Иванов" за улогата на "Шабељски" на МТФ "[[Војдан Чернодрински]]" * Награда "[[Ристо Шишков]]" за најдобро актерско остварување. msryxxp97ynt1sehlvgvnttdc6foxo9 4799780 4799746 2022-08-05T17:04:48Z P.Nedelkovski 47736 поправки wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' ({{роден во|Битола}}, {{роден на|7|март|1955}} - {{починал во|Битола}}, {{починал на|5|август|2022}}) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1977 || [[Морава 76]] ТВ-серија || |- | 1979 || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982 || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984 || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993 || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994 || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995 || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998 || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001 || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000 || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004 || [[Големата вода (филм) |Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005 || [[Остани исправен]] ТВ-филм || |- | 2005 || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006 || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007 || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011 || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011 || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012 || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013 || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014 || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014 || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015 || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015 || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015 || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016 || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2016 || [[Дома]] ТВ-филм || Љупчо |- | 2016 || [[Игра по прагот]] ТВ-филм || Јустин |- | 2018 || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018 || [[Сведокот]] ТВ-филм || |- | 2018 || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || Приест |} == Награди == Добитник е на повеќе награди и признанија меѓу кои: * Награда за машка епизодна улога во претставата „Иванов“ за улогата на „Шабељски“ на [[МТФ „Војдан Чернодрински]]“ * [[Награда „Ристо Шишков]]“ за најдобро актерско остварување. {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] pn6wjroxtkxx0g0fn8uov9tajqp5s2d 4799879 4799780 2022-08-06T07:39:30Z Boris Cheshlarov 47849 Додадени врски wikitext text/x-wiki {{Инфокутија за личност | име = Митко Апостоловски | портрет = | опис = | рх = | роден-дата = {{роден на|7|март|1955}} | роден-место = {{роден во|Битола}} | починал-дата = {{починал на|5|август|2022}} (67) | починал-место = {{починал во |Битола}} | националност = [[Македонец]] | познат = по улогите во: <br>[[Македонски народни приказни]]<br>[[Година на мајмунот]]<br>[[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]]<br>[[Последниот Македонец]]<br>[[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]]<br>[[Трето полувреме]]<br>[[Големата вода (филм) |Големата вода]] | занимање = глумец }} '''Митко Апостоловски''' ({{роден во|Битола}}, {{роден на|7|март|1955}} - {{починал во|Битола}}, {{починал на|5|август|2022}}) — [[Македонија|македонски]] театарски, филмски и телевизиски глумец. == Филмографија == {| border=1 cellspacing=0 cellpadding=3 | '''Година''' | '''Филм''' | '''Улога''' |- | 1977 || [[Морава 76]] ТВ-серија || |- | 1979 || [[Наши години]] ТВ-серија || |- | 1982 || [[Илинден (телевизиска серија) |Илинден]] ТВ-серија || |- | 1984 || [[Белото циганче]] ТВ-серија || |- | 1993 || [[Бог да ги убие шпионите (филм) |Бог да ги убие шпионите]] ТВ-филм || |- | 1994 || [[Проколнати]] ТВ-серија || Илија |- | 1995 || [[Заборавени]] ТВ-филм || Офицер |- | 1998 || [[Денес утре]] ТВ-филм || |- | 1999-2001 || [[Во светот на бајките (телевизиска серија) |Во светот на бајките]] ТВ-серија || |- | 2000 || [[Што сонува кучето]] ТВ-филм || |- | 2004 || [[Големата вода (филм) |Големата вода]] ТВ-филм || Аритон |- | 2005 || [[Остани исправен]] ТВ-филм || |- | 2005 || [[Обични луѓе]] ТВ-серија || Менде |- | 2006 || [[Стрмоглави]] ТВ-филм || Газда на казино |- | 2007 || [[Јас сум од Титов Велес]] ТВ-филм || Бербер |- | 2007-2008 || [[Македонски народни приказни (телевизиска серија) |Македонски народни приказни]] ТВ-серија || |- | 2008-2011 || [[Народни Приказни]] ТВ-серија || |- | 2010-2011 || [[Од денес за утре]] ТВ-серија || Сајо |- | 2012 || [[Трето полувреме]] ТВ-филм || Димитрија |- | 2013 || [[Умри машки]] ТВ-филм || Попот |- | 2013-2014 || [[Тврдокорни (телевизиска серија) |Тврдокорни]] ТВ-серија || |- | 2014 || [[До балчак]] ТВ-филм || Ристо |- | 2015 || [[Медена ноќ]] ТВ-филм || Базо |- | 2015 || [[Последниот Македонец]] ТВ-филм || Дедото |- | 2015 || [[Лазар]] ТВ-филм || Приест |- | 2016 || [[Обожение]] ТВ-филм || Попот |- | 2016 || [[Дома]] ТВ-филм || Љупчо |- | 2016 || [[Игра по прагот]] ТВ-филм || Јустин |- | 2018 || [[Година на мајмунот]] ТВ-филм || Љупчо Лели |- | 2018 || [[Сведокот]] ТВ-филм || |- | 2018 || [[Ругање со Христос]] ТВ-филм || Приест |} == Награди == Добитник е на повеќе награди и признанија меѓу кои: * Награда за машка епизодна улога во претставата „Иванов“ за улогата на „Шабељски“ на [[МТФ „Војдан Чернодрински]]“ * [[Награда „Ристо Шишков]]“ за најдобро актерско остварување. {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Апостоловски, Митко}} [[Категорија:Македонски глумци]] 98lhyv3gf8weou1vj8t8s0vgpwxqaic 1 1286647 4799895 4708793 2022-08-06T11:06:29Z Lili Arsova 86688 Lili Arsova ја премести страницата [[Разговор:Каролин Јач]] на [[Разговор:Елза Каролин Гирц]]: prevod na ime wikitext text/x-wiki {{СЗР}} 111pu1atb524tq4kzd5jua5n9t24clx 0 1287123 4799808 4775136 2022-08-05T19:34:46Z P.Nedelkovski 47736 поправки wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име = Света Петка |слика = Royal Doors in Saint Petka Church in Gorno Orehovo 1642.jpg |големина на слика = 250п |опис = Царските двери од 1642&nbsp;г. |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Битолско |парохија = Буковска |координати = {{coord|41|58|58.9|N|21|18|42.1|E|display=inline,title|type:landmark_region:MK}} |место = Орехово |општина = Битола |држава = Македонија |патрон = [[Света Петка]] |изградба = |завршено = 1861 |осветување = |живопис = |ктитор = |зограф = |рушење = |запалена = |водство = |мрежно место = |архитектонски тип = трикорабен |архитектонски стил= преродбенички }} '''Св. Петка''' — [[црква (градба)|црква]] во [[битолско]]то село [[Орехово]], претставник на [[Македонска преродба|Македонската преродба]]. Му припаѓа на [[Битолско архијерејско намесништво|Битолското архијерејско намесништво]] во [[Преспанско-пелагониска епархија|Преспанско-пелагониската епархија]] на [[МПЦ - ОА]]. == Историја == Црквата е изградена во [[1861]] година, како што може да се прочита на ктиторскиот натпис.<ref name="Палигора 157">{{наведена книга |title= Неколку царски двери от ХVІ и ХVІІ век во регионите на Пелагониjа и Преспа, во: Прилози ХLІV 1-2, посветени на академик Цветан Грозданов по повод 50 години научноистражувачка деjност. Зборник на трудови од научниот собир одржан на 4 октомври 2012 година во Охрид |last=Палигора |first=Ристо |year=2013 |location=Скопje |pages=157 }}</ref> Храмот е обновен по Првата светска војна со средства на ореовци иселени во странство. Во 1926 г. е изградена [[камбанарија]]та северозападно од црквата. Храмот повторно е обновен во 2000 г.<ref name="Мој Роден Крај">{{нмс| url= http://www.mojrodenkraj.com.mk/village.php?id=154 | title= Горно Орехово |access-date = 29 јули 2018 |publisher= Мој роден крај}}</ref> == Архитектура == Храмот претставува [[трикорабна]] градба со седумстрана [[апсида]] на исток и приграден [[трем]] од север. Влезот во [[наос]]от е од северната страна, а од истата страна има и влез во [[припрата]]та. Од јужната страна има врата низ која верниците оделе на гробиштата. Внатрешноста на црквата е поделена на три [[кораб (архитектура)|кораба]] со два реда од по пет столба. Целата внатрешност на наосот е насликана со добар [[живопис]]. Над северниот влез од внатрешната страна има долг зографски натпис на кој се споменува [[Константин Зограф]] од [[населичко]]то село [[Селица]] и годината 1861. Овие негови [[фреска|фрески]] се меѓу најдобрите во Битолско и пошироката околина од средината на XIX век. Богатата програма е исполнета врз ѕидовите со големо внимание и врз основа на добри [[богословие|богословски]] познавања. Во првото подрачје са одделни светци претставени во полн раст или допојасно. Во погорните подрачја се сцените од [[Стар завет|Стариот]] и [[Нов завет|Новиот завет]], животот, чудата и страданијата на [[Исус Христос]] и фрески вдахновени од [[Акатист|Богородичниот Акатист]].<ref name="Палигора 36">{{наведена книга |title= Студија за поврзување и промоција на манастирскиот туризам на Баба Планина |last= Палигора |first= Ристо |year= декември 2011 |publisher= Центар за развој на Пелагонискиот плански регион |location= Битола |pages= 36 |url= http://www.resen.gov.mk/content/Студија%20за%20манастирски%20туризам%20на%20Баба%20Планина.pdf }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131228073625/http://www.resen.gov.mk/content/%D0%A1%D1%82%D1%83%D0%B4%D0%B8%D1%98%D0%B0%20%D0%B7%D0%B0%20%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%20%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D0%BC%20%D0%BD%D0%B0%20%D0%91%D0%B0%D0%B1%D0%B0%20%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B0.pdf |date=2013-12-28 }}</ref> Во храмот, освен иконите од средината на XIX век, има и мала но вредна збирка [[икона|икони]] од втората четвртина на [[XVII век]]. Исклучително вредни се и [[царски двери|царските двери]]. На нивното северно крило има црковнословенски натпис кој точно ги датира во 1642 г. ова крило подоцна е пренесено во црквата „[[Црква „Св. Димитриј“ - Битола|Св. Димитриј]]“ во Битола. Во 2011 г. во западниот на [[иконостас]]от [[Ристо Палигора]] го открил и јужното крило.<ref name="Палигора 157"/> Ова јужно крило се чува во црквата.<ref name="Палигора 158">{{наведена книга |title= Неколку царски двери от ХVІ и ХVІІ век во регионите на Пелагониjа и Преспа, во: Прилози ХLІV 1-2, посветени на академик Цветан Грозданов по повод 50 години научноистражувачка деjност. Зборник на трудови од научниот собир одржан на 4 октомври 2012 година во Охрид |last=Палигора |first=Ристо |year=2013 |location=Скопje |pages=158 }}</ref> Натписот гласи: {{цитатник|Помені Г[оспод]и ереіа попу Петк[о] и настоінико, и Ангел и в[с]е сесабору ΖΡΗ<ref name="Палигора 158"/>}} Иконите од XVII век и [[царски двери|царските двери]] веројатно се дело на мајстори од [[Линотопска школа|Линотопската школа]].<ref>{{наведена книга |title= Неколку царски двери от ХVІ и ХVІІ век во регионите на Пелагониjа и Преспа, во: Прилози ХLІV 1-2, посветени на академик Цветан Грозданов по повод 50 години научноистражувачка деjност. Зборник на трудови од научниот собир одржан на 4 октомври 2012 година во Охрид |last=Палигора |first=Ристо |year=2013 |location=Скопje |pages=163 - 164 }}</ref> == Слики == <gallery class="center"> Κτητορική επιγραφή στην Αγία Παρασκευή Ορεχόβου.jpg|Ктиторскиот натпис Saint Mary with Christ Icon from Saint Petka Church in Gorno Orehovo, 1644.jpg|Икона на Богородица со Христос, 1644&nbsp;г. Royal Doors in Saint Petka Church in Gorno Orehovo 1642 Detail.jpg|Детаљ од царските двери </gallery> == Поврзано == * [[Буковска парохија]] * [[Битолско архијерејско намесништво]] == Наводи == {{наводи}} == Надворешни врски == {{рвр|St. Petka Church (Orehovo)}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Петка, Орехово}} [[Категорија:Храмови посветени на Света Петка во Македонија|Орехово]] [[Категорија:Дела на Линотопската школа]] 5i14qtgzn9w98ej7axc1eio9khwwpvd 0 1298944 4799899 4761064 2022-08-06T11:13:17Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 22em;" ! colspan="3" style="text-align:center; background-color:#ccc;" |Освоени медали |- | colspan="3" style="padding:0" | {| style="margin:0; width:100%;" ! scope="col" style="background-color:#CCCCCC; text-align:center;" |Конкуренција ! scope="col" style="background-color:#FFD700; text-align:center;" |<span data-sort-value="01 !"></span></img> ! scope="col" style="background-color:#C0C0C0; text-align:center;" |<span data-sort-value="2 !"></span></img> ! scope="col" style="background-color:#CC9966; text-align:center;" |<span data-sort-value="03 !"></span></img> |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" | [[Пливање на Летњим олимпијским играма|Олимпијада]] | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" | 0 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" | 0 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" | 1 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" | [[Светско првенство у воденим спортовима|Светско првенство (50м)]] | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" | 0 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" | 1 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" | 0 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" | [[Светско првенство у пливању у малим базенима|Светско првенство (25м)]] | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" | 0 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" | 1 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" | 3 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" | [[Игре Комонвелта|Игри на Комонвелтот]] | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" | 0 | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" | 1 | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" | 0 |- ! scope="row" style="font-weight:normal; text-align:left;" | '''Вкупно''' <small>(25.9.2019)</small> | style="background-color:#FEEC80; text-align:center;" | '''0''' | style="background-color:#E5E5E5; text-align:center;" | '''3''' | style="background-color:#FFCC99; text-align:center;" | '''4''' |} |} [[Податотека:Budapest2017 fina world championships 200butterfly David Morgan Australia.jpg|мини|Дејвид Морган]] '''Дејвид Морган,''' роден во [[Кардиф]], на [[1 јануари]] [[1994|1994 година]]. Тој е [[Австралија|австралиски]] [[Пливање (спорт)|пливач]] чија специјалност биле трките во стилот на делфин на 100 и 200 метри. Тој е и австралиски олимпиец со бронзен медал од [[Летни олимписки игри 2016|LOI 2016 година.]] == Спортска кариера == Морган е присутен на меѓународната пливачка сцена од декември 2014 година и Светското првенство во мали базени, кое таа година се одржало во [[Доха]], Катар. Учествуваше на светските првенства во Казан во 2015 година, Будимпешта во 2017 година и во Квангжу во 2019 година, а најдобриот резултат го постигнал на шампионатот во Казан, каде освоил сребрен медал во мешана трка како член на австралиската 4×100 метра. Тој го постигнал најголемиот успех во својата кариера на [[Летни олимписки игри 2016|ЛОИ 2016 година]] во [[Рио де Жанеиро|Рио]], Бразил, каде што освоил бронзен олимписки медал како член на [[Пливање на Летните олимписки игри 2016|мешаната штафета 4 × 100]] метри (заедно со Мич Ларкин, Џејк Пакард и Кајл Чалмерс). == Надворешни врски == * Дејвид Морган </img> на сајтот ФИНА * [https://www.the-sports.org/david-morgan-swimming-spf352926.html Спортска биографија на страницата] * [https://www.eurosport.com/swimming/david-morgan_prs413290/person.shtml Профил на веб-страницата на Еуроспорт] * [https://www.collegeswimming.com/swimmer/419987/ Профил на страницата] [[Категорија:Олимписки бронзени медалисти за Австралија]] [[Категорија:Австралиски пливачи]] [[Категорија:Родени во 1994 година]] e2xlc8orn4iffy6qru6s7ooqh5geve6 4 1301665 4799833 4773845 2022-08-05T21:37:04Z CommonsDelinker 746 Бришење на "[[Слика:Tolkien_1916.jpg|Tolkien_1916.jpg]]", беше избришана од [[commons:Главна страница|Заедничката ризница]] од страна на [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] поради: per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Tolkien 1916.jpg|]]. wikitext text/x-wiki '''[[Џ. Р. Р. Толкин|Џон Роналд Руел Толкин]]''' (1892 – 1973) — [[Англичани|англиски]] [[Проза|писател]], [[Филологија|филолог]], [[поезија|поет]], [[Универзитет|универзитетски професор]] и [[Книжевна критика|книжевен критичар]]. Толкин е познат во светската книжевна јавност по неговите епски дела „[[Хобитот]]“, „[[Господарот на прстените]]“ и „[[Силмарилион]]“. Толкин предавал [[староанглиски јазик]] на колеџот Сент Џон во [[Оксфордски универзитет|Оксфорд]] и на колеџот Пемброук од 1925 до 1945 година. Тој исто така предавал англиски јазик и книжевност на колеџот Мертон во Оксфорд од 1945 до 1959 година. Толкин своевремено бил близок пријател со К. С. Луис, со кој заедно членувале во книжевното друштво познато како „Инклингс“. На 28 март 1972 година Толкин бил одликуван со [[Ред на Британската Империја|Редот на британската империја]] од страна на кралицата [[Елизабета II]]. По смртта на Толкин, неговиот син Кристофер Толкин објавил серијал дела кои се всушност необјавени ракописи на самиот Толкин, меѓу кои и познатото дело „Силмарилион“. Овие, заедно со „Хобитот“ и „Господарот на прстените“, создаваат поврзано тело на раскази, поеми, измислени историски настани, измислени јазици и книжевни критики и есеи за измислениот свет наречен „[[Арда]]“ и „[[Средна земја]]“, раскази и настани кои се делумно засновани на [[нордиска митологија|нордиската митологија]]. Иако голем број писатели објавиле дека од сферата на фантастиката пред времето на Толкин, големиот успех на „Хобитот“ и „Господарот на прстените“ довеле до широко распространување и популарност на епската фантастика како жанр. Така, ова довело до општото јавно мислење и постоветување на Толкин како „татко на современата книжевна фантастика“— или поточно епската фантастика. Во 2008 година, весникот „''[[The Times]]''“ го рангирал Толкин на шестото место на списокот на „50 најголеми британски автори од 1945 година“. Од друагата страна пак. „''Forbes''“ го рангирал на 5 место од најпрофитабилни „починати познати личности“ во 2009. (''[[Џ. Р. Р. Толкин|Дознајте повеќе...]]'') <noinclude>[[Категорија:Главна страница / избрана статија / 2022]]</noinclude> 9zjzt3e2bn0rdh9n5b6z5l7wwbw2gn9 0 1304219 4799834 4799556 2022-08-05T21:40:30Z ГП 23995 /* Трета книга */ дополнување wikitext text/x-wiki '''„Американска трагедија“''' ([[Англиски јазик|англиски]]: ''An American Tragedy'') — [[Роман|роман]] на американскиот писател [[Теодор Драјзер]] од 1925 година. ==Содржина== Романот се состои од три книги. ===Прва книга=== * Глава 1 — 3: Во [[Канзас Сити (Мисури)|Канзас Сити]] живее семејството Грифитс кое го сочинуваат сопругот Аса, сопругата Елвира и нивните четири деца. Родителите во својата куќа и по улиците одржуваат верски проповеди. Семејството е многу сиромашно, а децата се без редовно образование. Најстариот син Клајд е незадоволен и мечтае за подобар живот, но не знае што да преземе. Еден ден, неговата постара сестра Естер го напушта домот. Клајд почнува повремено да работи, а пресвртот во неговиот живот настапува кога се вработува во најотмениот [[хотел]] во градот. На тоа работно место, тој стекнува претстава за животот на богатите луѓе и остварува заработувачка која му овозможува малку поудобен живот.<ref>Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. 3-24.</ref> * Глава 4 — 14: Клајд почнува привремено да работи, а потоа се вработува во најлуксузниот [[хотел]] во градот. Таму, тој се запознава со светот на богатите, а самиот заработува доволно за да си дозволи поудобен живот. Исто така, тој оди на забави со колегите, а посетува и една [[Бордел|јавна куќа]] каде што го има своето прво [[Полов однос|сексуално]] искуство. Во домот на еден свој колега, Клајд ја запознава убавата девојка Хортенс Бригс и веднаш се вљубува во неа, а таа го искористува, барајќи да ѝ купува ситни поклони. Во градот се враќа сестра му Естер, [[Бременост|бремена]] и напуштена од своето момче. Мајка ѝ скришно изнајмува стан за Естер, но на своето семејство не му кажува ништо за тоа. Сепак, Клајд случајно ја открива тајната.<ref>Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. 24-107.</ref> * Глава 15 — 19: Хортенс има желба да купи скапа бунда и, злоупотребувајќи ја љубовта на Клајд, го наговара да ја плати бундата. Тој се согласува, а истовремено одбива да ѝ даде пари на мајка си за потребите на претстојното породување на Естер. Во една прилика, Клајд ја кани Хортенс на излет во околината на градот каде заминуваат со [[автомобил]] што го украло неко момче. На излетот се присутни уште неколку колеги на Клајд и неколку девојки, а Хортенс постојано флертува со возачот на автомобилот поради што доаѓа до кавга меѓу неа и Клајд. На враќање, возачот прегазува едно девојче и бега од местото на несреќата, но потоа се превртува автомобилот, патниците се здобиваат со полесни повреди, но успеваат навремено да побегнат пред да дојде [[полиција]]та.<ref>Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. 107-147.</ref> ===Втора книга=== * Глава 1 — 4: Семјуел Грифитс, е сопственик на [[Фабрика|фабрика]] за вратоврски во малото место Ликург, во државата [[Њујорк (сојузна држава)|Њујорк]]. Тој е еден од најугледните жители на градот и татко на три деца: ќерките Мира и Бела и синот Гилберт, кој работи во фабриката. Семјуел му е брат на Аса Грифитс, а во Ликург дошол пред околу 25 години по што ја отворил фабриката и постигнал голем финансиски успех. Тој само што пристигнал од [[Чикаго]], каде престојувал на важна конференција на фабрикантите и на членовите на своето семејство им соопштува важна вест: таму се запознал со внукот Клајд Грифитс кому му понудил работа во фабриката. Сето тоа се случува три години по бегството на Клајд од Канзас Сити. Тој има 20 години, а по напуштањето на Канзас Сити, престојувал во неколку градови, работејќи разни привремени работи, а потоа доаѓа во Чикаго, каде работи како хотелски курир. Тој е многу сиромашен, но веќе е прилично зрел и решен да успее во животот. Неговото семејство се преселило во [[Денвер]], каде се бави со мисионерска дејност и сè уште живее во голема беда. Еден ден, сосема случајно, Клајд дознава дека стрико му Семјуел Грифитс се наоѓа во хотелот во којшто работи и тој се запознава со него. Бидејќи му остава поволен впечаток, Семјуел Грифитс му нуди работа во својата фабрика и Клајд се сели во Ликург.<ref>Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. 148-180.</ref> * Глава 5 — 12: Веднаш по пристигнувањето, Клајд ја посетува фабриката каде го запознава братучедот Гилберт, кој не гледа со симпатија кон него, иако Клајд неверојатно личи на него. Клајд започнува да работи на непријатно и слабо платено работно место, а живее бедно во една изнајмена соба, сонувајќи дека стрико му ќе му даде можност да успее во животот. Клајд ја запознава девојката Рита со која има краткотрајна врска, но откако еднаш оди на гости кај стрико му, тој веднаш се повлекува од врската со Рита, плашејќи се дека со тоа ќе го наруши угледот на семејството Грифитс. По одредено време, Клајд е унапреден во работата и станува надзорник на многу девојки од кои неколку го привлекуваат, но тој е воздржан кон нив, свесен за обврската да го чува угледот на стрико му.<ref>Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. 180-248.</ref> * Глава 13 — 22: Во одделението со кое раководи Клајд се вработува нова девојка, Роберта Алден, која му се допаѓа на прв поглед, а и таа покажува симпатија кон него. Сепак, двајцата се однесуваат воздржано еден кон друг. Придржувајќи се кон забраната да се меша со сиромашните луѓе, Клајд е многу осамен и несреќен. За време на еден излет крај блиското езеро, тој случајно ја среќава Роберта и не можејќи да ги совлада своите чувства кон неа, ја кани на прошетка со чамец. Подоцна, Клајд ѝ закажува состанок и така започнува нивната тајна љубовна врска која двајцата ја кријат од околината поради разликата во нивната општествена положба. Меѓутоа, нивната врска набргу е откриена и Роберта е принудена да се пресели во друг стан. Тогаш, Клајд ја наговара да му дозволи да ја посетува, но Роберта одбива и тоа предизвикува краткотрајна кавга меѓу нив. Најпосле, Роберта попушта и целосно му се предава. Во тој период, Клајд конечно ги остварува своите љубовни стремежи, но истовремено нема никаква намера да се ожени со неа, зашто сонува да стане дел од високото општество.<ref>Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. 249-309.</ref> * Глава 23 — 33: Клајд сосема случајно ја среќава убавата и богата девојка Сондра Финчли, која уште при првата средба во домот на Семјуел Грифитс му оставила голем впечаток. Сондра покажува интерес кон Клајд, а за да му се одмазди на Гилберт Грифитс, со кого е во лоши односи, таа го воведува Клајд во друштвото на децата на богатите семејства од Ликург. Оттогаш се разгорува неговата страст кон Сондра и набргу по започнувањето на љубовната врска со Роберта и тој ја запоставува, редовно одејќи на забавите што ги организираат пријателите на Сондра. Дружејќи се со Клајд, таа постепено почнува да покажува интерес кон него. Клајд не сака да ги прослави [[Божиќ|божиќните]] празници со Роберта, која заминува во родниот дом, потиштена од сомнежот дека Клајд повеќе не ја сака. И Семјуел Грифитс дознава дека Клајд станал дел од високото општество и го кани на божиќен ручек. Во меѓувреме, Клајд сè повеќе се зближува со Сондра и станува целосно рамнодушен кон Роберта. Така, таа конечно сфаќа дека Клајд повеќе не ја сака и размислува да го напушти Ликург, но тогаш дознава дека е [[Бременост|бремена]].<ref>Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. 310-383.</ref> * Глава 34 — 47: Клајд е потресен од веста за бременоста на Роберта, зашто тој настан претставува опасност за сите негови планови. Затоа, тој набавува лек за прекинување на бременоста, но лекот не дава никакви резултати. Оттука, тој наоѓа лекар за кого се надева дека би извршил таен [[Абортус|абортус]], но тој одбива да ѝ помогне на очајната Роберта. Клајд е потполно збунет и исплашен, нема намера да се ожени со Роберта, но нема никаква идеја како би го решил проблемот. Во меѓувреме, тој продолжува да се гледа со Сондра, која целосно се вљубува во него. За да добие повеќе време за размислување, Клајд ја убедува Роберта да замине дома. За време на нејсиното отсуство, Клајд случајно чита во месниот весник за еден пар кој се удавил во некое од блиските езера. Тоа му дава идеја како би можел да се ослободи од Роберта и потоа постојано се бори со помислата да изврши [[убиство]] кое ќе му овозможи да ја освои СОндра и да стане дел од високото општество. Летото, тој ја посетува Сондра во блиското езерско летувалиште при што ѝ предлага да побегнат и тајно да се венчаат. Сондра, иако е вљубена во него, бара да почека до есента, кога ќе стане полнолетна. Во една прилика, со своето друштво, Клајд посетува едно подалечно осамено езеро кое му делува како идеално место за да се ослободи од Роберта. Откако Роберта се заканува дека ќе дојде во Ликург и ќе ја обелодени нивната тајна врска, Клајд ја убедува да се сретнат во соседнито град, а потоа да заминат некаде за да се венчаат. Притоа, цело време тој размислува за својот план и презема мерки на внимателност така што тој и Роберта патуваат одделно. Најпрвин, тие посетуваат едно езеро, но таму има многу посетители, па заминуваат кон подалечното езеро. Таму, патуваат по езерото со чамец, а Клајд ненамерно ја удира Роберта и го превртува чамецот, така што таа се дави. Ноќта, Клајд ја минува шумата пеш, движејќи се кон југ.<ref>Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. 383-506.</ref> ===Трета книга=== * Глава 1 — 8: Вработените во одморалиштето на езерото ја известуваат [[полиција]]та во блиското место за исчезнувањето на младиот пар. Истрагата ја води јавниот обвинител Орвил Месон, кој зема искази од сведоците кои ги пронашле чамецот и трупот на удавената девојка. Од повеќе сведоци, обвинителот дознава за придружникот на девојката — непознато младо, угледно момче. Притоа, како сведоците така и обвинителот веднаш помислуваат дека станува збор за убиство, а не за несреќен случај. Месон го известува семејството на Роберта, дознава за нејзината врска со Клајд и веднаш оди во Ликург, каде врши претрес во неговиот стан. Таму, Месон пронаоѓа бројни докази кои ги потврдуваат љубовната врска меѓу Клајд и Роберта и нејзината бременост така што тој организира потера по Клајд кој е осомничен за убиството. По случката на езерото, Клајд бега ноќе низ шумата, но налетува на тројца луѓе. Потоа, тој пристига во едно излетничко место, а оттаму патувањето го продолжуав со брод до местото каде се сместени Сондра и нејзиното друштво. Сондра е среќна поради повторната средба со него, но Клајд е нервозен и исплашен поради смртта на Роберта и можните последици. Тој заминува со друштвото на излет до едно езеро, но во меѓувреме полицијата тргнува во потера по него, набргу го пронаоѓа и го апси.<ref>Теодор Драјзер, ''Америчка трагедија''. Београд: Просвета, 1955, стр. 507-568.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Дела на Теодор Драјзер]] [[Категорија:Американски романи]] [[Категорија:Книги од 1925 година]] 23esdnq02zq9w6yzx04z6qzssecqucl 0 1304297 4799835 4793213 2022-08-05T21:41:19Z ГП 23995 /* Содржина */ wikitext text/x-wiki '''„Очудувања 1-2“''' — збирка куси [[Расказ|раскази]] од повеќе македонски автори, објавена во 2018 година од издавачката куќа „[[Бегемот (издавачка куќа)|Бегемот]]“ во рамките на едицијата „Наше маало“. ==Содржина== ===Очудувања 1=== Првиот дел од збирката содржи 14 раскази:<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018.</ref> * [[Виолета Бојковска]], „Корангал“ * [[Ѓорѓи Крстевски (писател)|Ѓорѓи Крстевски]], „Не ме терај да се повторувам“ * Ѓорѓи Крстевски, „Неверојатна приказна“ * Ѓорѓи Крстевски, „Невидливиот самоубиец“ * [[Сања Михајловиќ-Костадиновска]], „Уште еден ангажирна расказ, Јеби га“ * [[Тихо Диковски]], „Свесте тесе!“ * [[Мануела Златкова]], „Психијатар“ * [[Зоран Василевски]], „Нема време“ * [[Исток Улчар]], „Писмо до родителите“ * [[Филип Љ. Трајковски]], „Одлука (новела)“ * [[Стефан Марковски]], „Неконвенционална промоција на книга * [[Хактан Исмаил]], „Ебру“ * [[Тони Димитров]], „Писмо“ * [[Грација Атанасовска]], „Патувања“ ===Очудувања 2=== Вториот дел од збирката содржи 17 раскази:<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018.</ref> * [[Мира Смаќоска-Танеска]], „Неба“ * Мира Смаќоска-Танеска, „Man in the Moon“ * Мира Смаќоска-Танеска, „Слепило“ * Мира Смаќоска-Танеска, „Комплименти“ * Сања Михајловиќ-Костадиновска, „Булки без саксија“ * Филип Љ. Трајковски, „Атараксија или сцена од (блазираниот) блажениот живот“ * [[Иван Лазаров]], „Гласови“ * [[Живко Гроздановски]], „Ненадејно“ * Виолета Бојковска, „Сонце“ * Ѓорѓи Крстевски, „Никој“ * [[Билјана Ѓонеска]], „Повторливата смрт на превртливата јагула“ * [[Калиа Димитрова]], „Отсуство * [[Наташа Сарџоска]], „Мокра до гола кожа“ * [[Драгана Евтимова]], „(За)мислени градови“ * [[Мања Величковска]], „Аристотел, ебиветер си“ * Стефан Марковски, „Сепак сме светлина“ * [[Златко Ѓелески]], „Отпушок“ ==За книгата== Во збирката се вклучени расказите избрани на првиот конкурс на издавачката куќа „Бегемот“ со наслов „Очудувања“ чија цел е да им се даде поддршка на поголем број квалитетни македонски писатели кои ѝ се опираат на зачмаеноста, но и да се откријат нови автори. Иако во збирката преовладуваат кратките раскази, сепак во неа има и прозни изрази кои се наоѓаат на границата со соседните, па и со туѓи дискурзивни регистри. Некои од авторите застапени во збирката се веќе етаблирани имиња на македонската книжевна сцена, а другите се нови автори кои го привлекуваат вниманието со свежината и необичноста на својата творечка постапка.<ref>Андреј Јованчевски, „Предговор“, во: ''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 9-11.</ref> ==Технички карактеристики== Збирката, со обем од 155 страници и димензии од 19 сантиметри, е испечатена во 2018 година, во [[Печатница|печатницата]] „Графоден“ во Скопје. Таа е каталогизирана во [[Национална и универзитетска библиотека „Св. Климент Охридски“|НУБ „Св. Климент Охридски“]], Скопје и ја носи меѓународната ознака [[ISBN]] 978-608-4718-84-0.<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 73.</ref> Графичкото уредување е дело на Наталија Лукомска, јазичната редакција ја извршил Андреј Јованчевски, а лектурата ја направила Ирена Ралева. Објавувањето на книгата било финансиски помогнато од [[Министерство за култура на Македонија|Министерството за култура на Македонија]].<ref>''Очудувања 1-2''. Скопје: Бегемот, 2018, стр. 2.</ref> == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Изданија на Бегемот]] [[Категорија:Македонски раскази]] [[Категорија:Појавено во 2018 година во Македонија]] [[Категорија:Македонски дела од 2018 година]] [[Категорија:Книги од 2018 година]] po80onoi5ztz3pygraym2mz2wkm279f 0 1304749 4799807 4799485 2022-08-05T19:34:46Z EmausBot 18240 Робот: Исправка на двојни пренасочувања → [[Професорство по математика „Раус Бол“]] wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Професорство по математика „Раус Бол“]] loh2g2bje4efut6r99xp2g8r3utcmow 1 1304750 4799809 4799487 2022-08-05T19:34:56Z EmausBot 18240 Робот: Исправка на двојни пренасочувања → [[Разговор:Професорство по математика „Раус Бол“]] wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:Професорство по математика „Раус Бол“]] 8uk3bg474bzu5gq1xbtrmspnyzx38s5 0 1304766 4799733 2022-08-05T12:39:30Z MariceskiIvanco 103213 Создадена страница со: {{Инфокутија Македонска црква |име = Свети Наум Охридски |слика = Црква „Св. Наум Охридски“ - Болно (01).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Трета р... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име = Свети Наум Охридски |слика = Црква „Св. Наум Охридски“ - Болно (01).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Трета ресенска |координати = {{coord|41|05|22.8|N|20|59|17.5|E|display=inline,title|type:landmark_region:MK}} |место = Болно |општина = Ресен |држава = Македонија |патрон = [[Наум Охридски]] |изградба = |завршено = 1965 |осветување = |живопис = |ктитор = |зограф = |рушење = |запалена = |водство = |мрежно место = |архитектонски тип = |архитектонски стил= }} '''Црква „Св. Наум Охридски“''' - [[манастир]]ска [[Црква (градба)|црква]] во селото [[Болно]], [[Општина Ресен]]. Таа била изградена во 1965 година.<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="140px"> Црква „Св. Наум Охридски“ - Болно (02).jpg|Црквата гледана од југ Црква „Св. Наум Охридски“ - Болно (03).jpg|Црквата гледана од запад Црква „Св. Наум Охридски“ - Болно (04).jpg|Црквата гледана од запад </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] * [[Црква „Св. Атанасиј“ - Болно|Црква „Св. Атанасиј“]] == Наводи == {{наводи}} fw47g32xjjr72nrkxwiezfw9qts597b 0 1304767 4799768 2022-08-05T16:14:10Z P.Nedelkovski 47736 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:sr:Special:Redirect/revision/24339549|Скије]]“ wikitext text/x-wiki '''Скии''' или '''смучки''' - пар пократки или подолги рамни штици кои се прикачени на различни начини за нозете на лице кое сака да ги користи за лизгање на мазна површина, обично покриена со [[снег]]. Скиите се користат за секаков вид [[скијање]] на снег или вода, иако истиот поим се користи за секоја друга примена на скии, кои можат да се користат на возила, авиони итн. == Видови скии == Најпознати се скиите за [[Алпско скијање|алпски скијачки дисциплини]]. Овие скии во должина се движат од 1 до 2 [[Метар|метри]], во зависност од дисциплината, возраста на скијачот, висината на скијачот итн. Ширината на скиите варира помеѓу 7-10 сантиметри, а вообичаено е врвовите и опашките да бидат малку пошироки од струкот на скијата. Скиите се дебели околу 1-2 сантиметри. Материјалот за производство традиционално бил дрво, но со развојот на технологијата, денес се користат разни поцврсти материјали како [[Полимер појачан со јаглеродни влакна|карбон]], [[кевлар]] и разни други композитни материјали. Рабовите на скиите од долната страна обично се изработени од тврд [[метал]] за подобро прилепување на подлогата во кривини, а самата подлога е покриена со материјал на база на восок за помало триење со снежната површина. На горната страна на скијата има [[скијачки везови]] кои ја прицврстуваат ногата на скијачот за скијата. Скијачот користи специјални обувки кои имаат соодветно испакнување од двете страни на кои е прикачен везот. На алпските скии, ногата на скијачот е цврсто прицврстена за скијата по целата должина. Во [[Нордиско скијање|нордиското скијање]] се користат скии кои се значително потесни и подолги од алпските скии. Разликата е и во скијачкиот вез, кој кај овие скии не ја прицврстува ногата на скијачот со целото стапало цврсто за скијата, туку можно е да се подигне петицата додека прстите постојано се во контакт со скијата. Скијачите кои се занимаваат со [[скијачки скокови]] користат многу долги (редовно над два и пол метри) и малку пошироки скии, а везот на нив овозможува и подигнување на петицата. При [[скијање на вода]], се користат прилично широки, но кратки скии. Тие скии најчесто ги користи скијачот бос, така што везот е приспособен за голо стапало и затоа е дизајниран значително поинаку од везовите за дисциплини на снег. [[Категорија:Спортска опрема]] [[Категорија:Скијање]] j5noeie7qmd95dzkl8v24bo8b0ki4ol 4799770 4799768 2022-08-05T16:22:13Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Skis carving race cross slalom 02.jpg||мини|Три различни видови [[слалом]]ски скии]] '''Скии'''<ref>{{ДРМЈ|скии}}</ref><ref>{{ДРМЈ|скија}}</ref> или '''смучки'''<ref>{{ДРМЈ|смучки}}</ref> — пар пократки или подолги рамни штици кои се прикачени на различни начини за нозете на лице кое сака да ги користи за лизгање на мазна површина, обично покриена со [[снег]]. Скиите се користат за секаков вид [[скијање]] на снег или вода, иако истиот поим се користи за секоја друга примена на скии, кои можат да се користат на возила, авиони итн. == Видови скии == Најпознати се скиите за [[Алпско скијање|алпски скијачки дисциплини]]. Овие скии во должина се движат од 1 до 2 [[Метар|метри]], во зависност од дисциплината, возраста на скијачот, висината на скијачот итн. Ширината на скиите варира помеѓу 7-10 сантиметри, а вообичаено е врвовите и опашките да бидат малку пошироки од струкот на скијата. Скиите се дебели околу 1-2 сантиметри. Материјалот за производство традиционално бил дрво, но со развојот на технологијата, денес се користат разни поцврсти материјали како [[Полимер појачан со јаглеродни влакна|карбон]], [[кевлар]] и разни други композитни материјали. Рабовите на скиите од долната страна обично се изработени од тврд [[метал]] за подобро прилепување на подлогата во кривини, а самата подлога е покриена со материјал на база на восок за помало триење со снежната површина. На горната страна на скијата има [[скијачки везови]] кои ја прицврстуваат ногата на скијачот за скијата. Скијачот користи специјални обувки кои имаат соодветно испакнување од двете страни на кои е прикачен везот. На алпските скии, ногата на скијачот е цврсто прицврстена за скијата по целата должина. Во [[Нордиско скијање|нордиското скијање]] се користат скии кои се значително потесни и подолги од алпските скии. Разликата е и во скијачкиот вез, кој кај овие скии не ја прицврстува ногата на скијачот со целото стапало цврсто за скијата, туку можно е да се подигне петицата додека прстите постојано се во контакт со скијата. Скијачите кои се занимаваат со [[скијачки скокови]] користат многу долги (редовно над два и пол метри) и малку пошироки скии, а везот на нив овозможува и подигнување на петицата. При [[скијање на вода]], се користат прилично широки, но кратки скии. Тие скии најчесто ги користи скијачот бос, така што везот е приспособен за голо стапало и затоа е дизајниран значително поинаку од везовите за дисциплини на снег. ==Наводи== {{наводи}} [[Категорија:Спортска опрема]] [[Категорија:Скијање]] e1oat4tq8qssbf4tutztkrn8y4jwnli 4799773 4799770 2022-08-05T16:33:28Z P.Nedelkovski 47736 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Skis carving race cross slalom 02.jpg||мини|Три различни видови [[слалом]]ски скии]] '''Скии'''<ref>{{ДРМЈ|скија}}</ref><ref>{{ДРМЈ|скија}}</ref> или '''смучки'''<ref>{{ДРМЈ|смучки}}</ref> — пар пократки или подолги рамни штици кои се прикачени на различни начини за нозете на лице кое сака да ги користи за лизгање на мазна површина, обично покриена со [[снег]]. Скиите се користат за секаков вид [[скијање]] на снег или вода, иако истиот поим се користи за секоја друга примена на скии, кои можат да се користат на возила, авиони итн. == Видови скии == Најпознати се скиите за [[Алпско скијање|алпски скијачки дисциплини]]. Овие скии во должина се движат од 1 до 2 [[Метар|метри]], во зависност од дисциплината, возраста на скијачот, висината на скијачот итн. Ширината на скиите варира помеѓу 7-10 сантиметри, а вообичаено е врвовите и опашките да бидат малку пошироки од струкот на скијата. Скиите се дебели околу 1-2 сантиметри. Материјалот за производство традиционално бил дрво, но со развојот на технологијата, денес се користат разни поцврсти материјали како [[Полимер појачан со јаглеродни влакна|карбон]], [[кевлар]] и разни други композитни материјали. Рабовите на скиите од долната страна обично се изработени од тврд [[метал]] за подобро прилепување на подлогата во кривини, а самата подлога е покриена со материјал на база на восок за помало триење со снежната површина. На горната страна на скијата има [[скијачки везови]] кои ја прицврстуваат ногата на скијачот за скијата. Скијачот користи специјални обувки кои имаат соодветно испакнување од двете страни на кои е прикачен везот. На алпските скии, ногата на скијачот е цврсто прицврстена за скијата по целата должина. Во [[Нордиско скијање|нордиското скијање]] се користат скии кои се значително потесни и подолги од алпските скии. Разликата е и во скијачкиот вез, кој кај овие скии не ја прицврстува ногата на скијачот со целото стапало цврсто за скијата, туку можно е да се подигне петицата додека прстите постојано се во контакт со скијата. Скијачите кои се занимаваат со [[скијачки скокови]] користат многу долги (редовно над два и пол метри) и малку пошироки скии, а везот на нив овозможува и подигнување на петицата. При [[скијање на вода]], се користат прилично широки, но кратки скии. Тие скии најчесто ги користи скијачот бос, така што везот е приспособен за голо стапало и затоа е дизајниран значително поинаку од везовите за дисциплини на снег. ==Наводи== {{наводи}} [[Категорија:Спортска опрема]] [[Категорија:Скијање]] 13fqdnhshsbpl038vc0lq5a21zztnqm 0 1304768 4799771 2022-08-05T16:30:18Z MariceskiIvanco 103213 Создадена страница со: {{Инфокутија Македонска црква |име = Свети Теодор Тирон |слика = Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (01).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Тр... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име = Свети Теодор Тирон |слика = Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (01).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Трета ресенска |координати = {{coord|41|05|22.8|N|20|59|17.5|E|display=inline,title|type:landmark_region:MK}} |место = Горно Дупени |општина = Ресен |држава = Македонија |патрон = [[Теодор Тирон]] |изградба = |завршено = |осветување = |живопис = |ктитор = |зограф = |рушење = |запалена = |водство = |мрежно место = |архитектонски тип = |архитектонски стил= }} '''Црква „Св. Теодор Тирон“''' - [[Гробишта|гробјанска]] [[Црква (градба)|црква]] во селото [[Горно Дупени]], [[Општина Ресен]].<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="140px"> Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (02).jpg|[[Апсида]]та и трпезаријата на црквата Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (04).jpg|Црквата гледана од север Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (06).jpg|Црквата гледана од југ „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (05).jpg|Црквата гледана од запад Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (03).jpg|Гробиштата кои се североисточно од црквата </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] * [[Црква „Св. Атанасиј“ - Горно Дупени|Црква „Св. Атанасиј“]] == Наводи == {{наводи}} 6s5cwl41nxo8up6h2x8gfu4jgsgnvry 4799772 4799771 2022-08-05T16:32:54Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име = Свети Теодор Тирон |слика = Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (01).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Трета ресенска |координати = {{coord|41|05|22.8|N|20|59|17.5|E|display=inline,title|type:landmark_region:MK}} |место = Горно Дупени |општина = Ресен |држава = Македонија |патрон = [[Теодор Тирон]] |изградба = |завршено = |осветување = |живопис = |ктитор = |зограф = |рушење = |запалена = |водство = |мрежно место = |архитектонски тип = |архитектонски стил= }} '''Црква „Св. Теодор Тирон“''', позната и како '''Света Тодорија''' - [[Гробишта|гробјанска]] [[Црква (градба)|црква]] во селото [[Горно Дупени]], [[Општина Ресен]].<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="140px"> Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (02).jpg|[[Апсида]]та и трпезаријата на црквата Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (04).jpg|Црквата гледана од север Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (06).jpg|Црквата гледана од југ „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (05).jpg|Црквата гледана од запад Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (03).jpg|Гробиштата кои се североисточно од црквата </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] * [[Црква „Св. Атанасиј“ - Горно Дупени|Црква „Св. Атанасиј“]] == Наводи == {{наводи}} ccshol0rkeg6ioy51hn19a44g84a01l 4799774 4799772 2022-08-05T16:38:54Z MariceskiIvanco 103213 wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име = Свети Теодор Тирон |слика = Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (01).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Трета ресенска |координати = {{coord|43|03|49.8|N|20|58|30.8|E|display=inline,title|type:landmark_region:MK}} |место = Горно Дупени |општина = Ресен |држава = Македонија |патрон = [[Теодор Тирон]] |изградба = |завршено = |осветување = |живопис = |ктитор = |зограф = |рушење = |запалена = |водство = |мрежно место = |архитектонски тип = |архитектонски стил= }} '''Црква „Св. Теодор Тирон“''', позната и како '''Света Тодорија''' - [[Гробишта|гробјанска]] [[Црква (градба)|црква]] во селото [[Горно Дупени]], [[Општина Ресен]].<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="140px"> Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (02).jpg|[[Апсида]]та и трпезаријата на црквата Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (04).jpg|Црквата гледана од север Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (06).jpg|Црквата гледана од југ „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (05).jpg|Црквата гледана од запад Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (03).jpg|Гробиштата кои се североисточно од црквата </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] * [[Црква „Св. Атанасиј“ - Горно Дупени|Црква „Св. Атанасиј“]] == Наводи == {{наводи}} ts6tfx4m0tt16bo0ttr5bdmek65f7o6 4799777 4799774 2022-08-05T17:00:01Z CAPTAIN RAJU 67203 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:„Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (05).jpg]] → [[File:Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (05).jpg]] [[c:COM:FR#FR1|Criterion 1]] (original uploader’s request) · Initial word missing wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име = Свети Теодор Тирон |слика = Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (01).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Трета ресенска |координати = {{coord|43|03|49.8|N|20|58|30.8|E|display=inline,title|type:landmark_region:MK}} |место = Горно Дупени |општина = Ресен |држава = Македонија |патрон = [[Теодор Тирон]] |изградба = |завршено = |осветување = |живопис = |ктитор = |зограф = |рушење = |запалена = |водство = |мрежно место = |архитектонски тип = |архитектонски стил= }} '''Црква „Св. Теодор Тирон“''', позната и како '''Света Тодорија''' - [[Гробишта|гробјанска]] [[Црква (градба)|црква]] во селото [[Горно Дупени]], [[Општина Ресен]].<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="140px"> Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (02).jpg|[[Апсида]]та и трпезаријата на црквата Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (04).jpg|Црквата гледана од север Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (06).jpg|Црквата гледана од југ Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (05).jpg|Црквата гледана од запад Црква „Св. Теодор Тирон“ - Горно Дупени (03).jpg|Гробиштата кои се североисточно од црквата </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] * [[Црква „Св. Атанасиј“ - Горно Дупени|Црква „Св. Атанасиј“]] == Наводи == {{наводи}} k6qnf49eg9eev7h1q4ii81cl4h6t2ob 0 1304769 4799775 2022-08-05T16:44:56Z BvckShot 103535 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:bs:Special:Redirect/revision/3427123|Radost Satane]]“ wikitext text/x-wiki [[Податотека:Sigil_of_Baphomet_(Cuneiform).gif|врска=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Sigil_of_Baphomet_%28Cuneiform%29.gif/220px-Sigil_of_Baphomet_%28Cuneiform%29.gif|мини| Еден од најчестите симболи на „Радоста на сатаната“]] '''Радоста''' '''на сатаната (JoS)''' <ref>{{Наведена книга|title=Between Darwin and the Devil: Modern Satanism as Discourse, Milieu, and Self|last=Petersen|first=Jasper|publisher=Norwegian University of Science and Technology|year=2011|pages=218—219, 144—146}}</ref> е веб-страница и западна езотерична окултна организација основана во 2002 година од [[Максин Дитрих]] (Андреа Максин-Дитрих). <ref>{{Наведена книга|title=Contemporary Esotericism|last=Asprem, Granhom|first=Egil, Kennet|publisher=Routledge|year=142, 144—146|isbn=978-1908049322}}</ref> Радоста на Сатаната се залага за „духовен сатанизам“ или „теистички сатанизам“, идеологија која претставува уникатна синтеза на теистички сатанизам, [[Националсоцијализам|нацизам]], гностички [[паганизам]], западен езотеризам, теории на заговор за [[НЛО]] и верувања слични на оние популаризирани од Захарија Сичин и Дејвид Ајк<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.joyofsatan.org/|title=Joy of Satan}}</ref> == Верувања == Членовите веруваат дека Сатаната е „вистинскиот татко и творец Бог на човештвото“, чија желба била неговите креации и човештвото да се воздигнат преку знаење и разбирање. <ref>{{Наведена книга|title=The Divine Province: Birthing New Earth.|last=McBride|first=Jaemes|year=2013|pages=84}}</ref> Тие веруваат дека јудео-христијанскиот бог, а исто така и исламскиот, е всушност злиот непријател на човештвото што соработува со [[Евреи|Евреите]] . == Активност == На територијата на поранешна Југославија, Радоста на Сатаната со години дејствуваше под различни имиња, како „Храм на гордоста“ <ref>{{Наведени вести|url=https://m-blog.vecernji.hr/danijel-tatic/sotonisticka-svecenica-u-sotonizmu-je-sve-besplatno-znanje-savjet-pomoc-740|title=Sotonistička svećenica: u sotonizmu je sve besplatno – znanje, savjet, pomoć…}}</ref> и „Црни пламен“. <ref>{{Наведени вести|url=https://www.telegraf.rs/vesti/1775934-satanisticka-sekta-aktivna-u-srbiji-hriscani-zavetujte-se-satani-video|title=SATANISTIČKA SEKTA AKTIVNA U SRBIJI: "Hrišćani, zavetujte se SATANI"! (VIDEO)}}</ref> <references /> [[Категорија:Антисемитизам]] [[Категорија:Неонацизам]] gof7p6u6t0x71k586hqjaan90uemohd 0 1304770 4799778 2022-08-05T17:02:29Z ГП 23995 нова страница wikitext text/x-wiki '''„Богови и чудовишта“''' (англиски: ''Gods and Monsters'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Бил Кондон]] (Bill Condon) од 1998 година, а Кондон е и автор на [[сценарио]]то, засновано врз романот „[[Таткото на Франкенштајн]]“ (англиски: ''Father of Frankenstein'') на [[Кристофер Брем]] (Christophera Brama). Главните улоги ги играат: Ијан Мекелен (Ian McKellen), Брендан Фрејзер (Brendan Fraser), Лин Редгрејв (Lynn Redgrave), [[Лолита Давидович]] (Lolita Davidovich), Дејвид Дјукс (David Dukes), Марк Кили (Mark Kiely), Џек Плотник (Jack Plotnick), Џек Бејтс (Jack Betts) итн. Филмот бил номиниран за наградата „[[Филмска награда на академијата на САД|Оскар]]“ во три категории, а победил само во категоријата за најдобро адаптирано сценарио. Исто така, филмот ја освоил и наградата „[[Награди Златен глобус|Златен глобус]]“ за најдобра споредна женска улога (Редгрејв). Филмот ги прикажува последните денови на режисерот [[Џејмс Вејл]], а Кондон успеал да создаде сугестивно и стилизирано дело со извонредна атмосфера и со одлични актерски креации. <ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=4&datum=2022-05-07 Bogovi i čudovišta, američko-britanski film (пристапено на 7.5.2022)]</ref> ==Синопсис== Во 1957 година, познатиот режисер на [[Хорор (филм)|хорор]]-филмови од 1930-тите и 1940-тите, Џејмс Вејл (го игра Мекелен), живее на раскошен имот за кој се грижи слугинката Хана (ја игра Редгрејв). Вејл е циничен човек со остар јазик, а пред речиси две децении се повлекол од филмот. Хана е незадоволна поради тоа што Вејл често во својата вила прима посети на млади мажи. Неодамна, тој преживеал [[Мозочен удар|мозочен удар]], а како последица на тоа има чести несвестици и [[Халуцинација|халуцинации]], поради што е свесен дека наскоро би можел да умре. Еден ден, на неговиот имот се вработува нов градинар, поранешниот маринец, згодниот Клејтон Бун (го игра Фрејзер), а Вејл ведаш го забележува, иако Клејтон не знае ништо за неговата [[Полов однос|сексуална]] ориентација. Кога режисерот му предлага да му позира како сликарски модел, Клејтон почнува да се сомнева, но сфаќа дека Вејл го интригира, па дури и го воодушевува на посебен начин, така што сепак прифаќа да му позира... ==Наводи== [[Категорија:Американски филмови]] [Категорија:Британски филмови]] [[Категорија:Биографски филмови]] [[Категорија:Филмови од 1998 година]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија:Филмови засновани на романи]] [[Категорија:Филмови на Бил Кондон]] [[Категорија:Филмови со Ијан Мекелен]] [[Категорија:Филмови со Џек Плотник]] [[Категорија:Филмови со Марк Кили]] [[Категорија:Филмови со Џек Бејтс]] [[Категорија:Филмови со Дејвид Дјукс]] [[Категорија:Филмови со Лолита Давидович]] [[Категорија:Филмови со Брендан Фрејзер]] [[Категорија:Филмови со Лин Редгрејв]] j2qu83zjly4vu104ucuylhhkt6yi74v 4799779 4799778 2022-08-05T17:02:44Z ГП 23995 wikitext text/x-wiki '''„Богови и чудовишта“''' (англиски: ''Gods and Monsters'') – [[филм]] на [[режисер]]от [[Бил Кондон]] (Bill Condon) од 1998 година, а Кондон е и автор на [[сценарио]]то, засновано врз романот „[[Таткото на Франкенштајн]]“ (англиски: ''Father of Frankenstein'') на [[Кристофер Брем]] (Christophera Brama). Главните улоги ги играат: Ијан Мекелен (Ian McKellen), Брендан Фрејзер (Brendan Fraser), Лин Редгрејв (Lynn Redgrave), [[Лолита Давидович]] (Lolita Davidovich), Дејвид Дјукс (David Dukes), Марк Кили (Mark Kiely), Џек Плотник (Jack Plotnick), Џек Бејтс (Jack Betts) итн. Филмот бил номиниран за наградата „[[Филмска награда на академијата на САД|Оскар]]“ во три категории, а победил само во категоријата за најдобро адаптирано сценарио. Исто така, филмот ја освоил и наградата „[[Награди Златен глобус|Златен глобус]]“ за најдобра споредна женска улога (Редгрејв). Филмот ги прикажува последните денови на режисерот [[Џејмс Вејл]], а Кондон успеал да создаде сугестивно и стилизирано дело со извонредна атмосфера и со одлични актерски креации. <ref>[https://raspored.hrt.hr/?mreza=4&datum=2022-05-07 Bogovi i čudovišta, američko-britanski film (пристапено на 7.5.2022)]</ref> ==Синопсис== Во 1957 година, познатиот режисер на [[Хорор (филм)|хорор]]-филмови од 1930-тите и 1940-тите, Џејмс Вејл (го игра Мекелен), живее на раскошен имот за кој се грижи слугинката Хана (ја игра Редгрејв). Вејл е циничен човек со остар јазик, а пред речиси две децении се повлекол од филмот. Хана е незадоволна поради тоа што Вејл често во својата вила прима посети на млади мажи. Неодамна, тој преживеал [[Мозочен удар|мозочен удар]], а како последица на тоа има чести несвестици и [[Халуцинација|халуцинации]], поради што е свесен дека наскоро би можел да умре. Еден ден, на неговиот имот се вработува нов градинар, поранешниот маринец, згодниот Клејтон Бун (го игра Фрејзер), а Вејл ведаш го забележува, иако Клејтон не знае ништо за неговата [[Полов однос|сексуална]] ориентација. Кога режисерот му предлага да му позира како сликарски модел, Клејтон почнува да се сомнева, но сфаќа дека Вејл го интригира, па дури и го воодушевува на посебен начин, така што сепак прифаќа да му позира... ==Наводи== [[Категорија:Американски филмови]] [[Категорија:Британски филмови]] [[Категорија:Биографски филмови]] [[Категорија:Филмови од 1998 година]] [[Категорија:Филмови на англиски јазик]] [[Категорија:Филмови засновани на романи]] [[Категорија:Филмови на Бил Кондон]] [[Категорија:Филмови со Ијан Мекелен]] [[Категорија:Филмови со Џек Плотник]] [[Категорија:Филмови со Марк Кили]] [[Категорија:Филмови со Џек Бејтс]] [[Категорија:Филмови со Дејвид Дјукс]] [[Категорија:Филмови со Лолита Давидович]] [[Категорија:Филмови со Брендан Фрејзер]] [[Категорија:Филмови со Лин Редгрејв]] 5ekir131vzulxe9hhw6kjwrqwmsesok 0 1304771 4799783 2022-08-05T17:24:51Z MariceskiIvanco 103213 Создадена страница со: {{Инфокутија Македонска црква |име = Вознесение Христово |слика = Црква „Вознесение Христово“ - Горно Крушје (02).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име = Вознесение Христово |слика = Црква „Вознесение Христово“ - Горно Крушје (02).jpg |големина на слика = 250п |опис = |епархија = Преспанско-пелагониска |намесништво = Ресенско |парохија = Трета ресенска |координати = {{coord|49|09|44.5|N|20|58|35|E|display=inline,title|type:landmark_region:MK}} |место = Горно Крушје (Ресенско){{!}}Горно Крушје |општина = Ресен |држава = Македонија |патрон = [[Исус Христос]] |изградба = |завршено = |осветување = |живопис = |ктитор = |зограф = |рушење = |запалена = |водство = |мрежно место = |архитектонски тип = |архитектонски стил= }} '''Црква „Вознесение Христово“''' - [[Гробишта|гробјанска]] [[Црква (градба)|црква]] во селото [[Горно Крушје (Ресенско)|Горно Крушје]], [[Општина Ресен]]. == Галерија == <gallery mode="packed" heights="140px"> Црква „Вознесение Христово“ - Горно Крушје (01).jpg|Црквата гледана од север Црква „Вознесение Христово“ - Горно Крушје (03).jpg|Тремот на црквата </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] == Наводи == {{наводи}} cc6beb14prfzggbgygmpshqo4cvurfd 0 1304772 4799787 2022-08-05T18:04:17Z Lili Arsova 86688 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:en:Special:Redirect/revision/1030707596|Lawrence W. Ledvina]]“ wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Функционер|name=Лоренс В. Ледвин|image=Lawrence W. Ledvina.png|alt=|caption=|birth_name=|birth_date={{Датум на раѓање|1880|09|28}}|birth_place=|death_date={{Датум на смрт и возраст|1932|09|26|1880|09|28}}|death_place=[[Манитовок, Висконсин|Манитовок]], Висконсин|resting_place=|occupation=Адвокат, учител, политичар|spouse=|children=|awards=|education=|party=[[Републиканска партија (Соединети Американски Држави)|Републиканска]]|office=Член на [[Собранието на државата Висконсин]]|constituency=[[Округот Манитовок, Висконсин|Округот Манитовок]] Втора област|term_start=1904|term_end=1912}} '''Лоренс В. Ледвин''' (28 септември 1880 &#x2013; 26 септември 1932) бил американски политичар и адвокат. Роден во Келнерсвил, Висконсин, во градот Френклин, округот Манитовок, Висконсин, Ледвин предавал на училиште во округот Манитовок. Во 1906 година, Ледвин дипломирал на Правниот факултет на Универзитетот во Висконсин, а потоа практикувал право во Манитовок и во Две Реки, Висконсин . Ледвин потоа служешл во Државното собрание на Висконсин од 1905 до 1911 година и бил [[Републиканска партија (САД)|републиканец]].<ref>{{Наведена книга|title=Blue Book of the State of Wisconsin|publisher=[[Wisconsin|State of Wisconsin]]|year=1909|page=1125|chapter=Biographical Sketches|access-date=2020-06-25|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AEwNAAAAIAAJ&pg=PA1125|via=Google Books}}</ref> Потоа служел во [[Воена морнарица на САД|морнарицата на Соединетите држави за]] време на [[Прва светска војна|Првата светска војна]]. Ледвин помогнал да се организира Државната банка на Манитовок. Ледвин починал од емболија во болница во Манитовок, Висконсин на 26 септември 1932 година.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.newspapers.com/clip/54149587/lawrence-ledvina-manitowoc-dead/|title=Lawrence Ledvina, Manitowoc, Dead|date=1932-09-26|work=[[The Capital Times]]|access-date=2020-06-25|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Починати во 1932 година]] [[Категорија:Родени во 1880 година]] jdrrw3porrkql8p23jtibmr14x6ra10 4799788 4799787 2022-08-05T18:05:47Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Функционер|name=Лоренс В. Ледвин|image=Lawrence W. Ledvina.png|alt=|caption=|birth_name=|birth_date={{Датум на раѓање|1880|09|28}}|birth_place=|death_date={{Датум на смрт и возраст|1932|09|26|1880|09|28}}|death_place=[[Манитовок, Висконсин|Манитовок]], Висконсин|resting_place=|occupation=Адвокат, учител, политичар|spouse=|children=|awards=|education=|party=[[Републиканска партија (Соединети Американски Држави)|Републиканска]]|office=Член на [[Собранието на државата Висконсин]]|constituency=[[Округот Манитовок, Висконсин|Округот Манитовок]] Втора област|term_start=1904|term_end=1912}} '''Лоренс В. Ледвин''' (28 септември 1880 &#x2013; 26 септември 1932) бил американски политичар и адвокат. Роден во Келнерсвил, Висконсин, во градот Френклин, округот Манитовок, Висконсин, Ледвин предавал на училиште во округот Манитовок. Во 1906 година, Ледвин дипломирал на Правниот факултет на Универзитетот во Висконсин, а потоа практикувал право во Манитовок и во Две Реки, Висконсин. Ледвин потоа служешл во Државното собрание на Висконсин од 1905 до 1911 година и бил [[Републиканска партија (САД)|републиканец]].<ref>{{Наведена книга|title=Blue Book of the State of Wisconsin|publisher=[[Wisconsin|State of Wisconsin]]|year=1909|page=1125|chapter=Biographical Sketches|access-date=2020-06-25|chapter-url=https://books.google.com/books?id=AEwNAAAAIAAJ&pg=PA1125|via=Google Books}}</ref> Потоа служел во [[Воена морнарица на САД|морнарицата на Соединетите држави за]] време на [[Прва светска војна|Првата светска војна]]. Ледвин помогнал да се организира Државната банка на Манитовок. Ледвин починал од емболија во болница во Манитовок, Висконсин на 26 септември 1932 година.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.newspapers.com/clip/54149587/lawrence-ledvina-manitowoc-dead/|title=Lawrence Ledvina, Manitowoc, Dead|date=1932-09-26|work=[[The Capital Times]]|access-date=2020-06-25|page=1|via=Newspapers.com}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} [[Категорија:Починати во 1932 година]] [[Категорија:Родени во 1880 година]] t07z1l6w91yhcydculcr0kv1o0kmvr9 0 1304773 4799789 2022-08-05T18:08:38Z Lili Arsova 86688 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:en:Special:Redirect/revision/1102197734|Paradmete cryptomara]]“ wikitext text/x-wiki [[Податотека:Paradmete crymochara (MNHN-IM-2000-30191).jpeg|мини|Paradmete crymochara (MNHN-IM-2000-30191)]] '''''Paradmete cryptomara''''' е [[Вид (биологија)|вид]] на морски полжав, морски [[Полжави|гастроподен]] [[Мекотели|мекотел]] од [[Семејство (биологија)|фамилијата]] Volutomitridae.<ref name="WoRMS">{{WRMS species|450674|''Paradmete cryptomara'' (Rochebrune & Mabille, 1885)||25 April 2010}}</ref> == Опис == Должината на школката достигнува 16,3 мм. == Распространетост == Овој морски вид е пронајден во близина на [[’Рт Хорн|Кејп Хорн]]. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [https://www.biodiversitylibrary.org/page/31945694 Rochebrune AT de & Mabille J. (1885).] [https://www.biodiversitylibrary.org/page/31945694 Diagnoses de mollusques nouveaux, recueillis par les membres de la mission du Cap Horn et M. Lebrun, Préparateur au Muséum, Chargé d'une mission à Santa-Cruz de Patagonie.] [https://www.biodiversitylibrary.org/page/31945694 Билтен де ла Сосиете Филоматика на Париз. (7) 9 (3): 100-111] * [[doi:10.11646/zootaxa.4544.1.2|Ди Лука, Ј. и Зелаја, ГД (2019).]] [[doi:10.11646/zootaxa.4544.1.2|Гастроподи од брегот Бурдвуд (југозападен Атлантик): преглед на разновидноста на видовите.]] [[doi:10.11646/zootaxa.4544.1.2|Зоотакса. 4544 (1): 41-78]] [[Категорија:Школки]] i3h3ftehd2bt0aqget37nve7r7fsyv9 4799790 4799789 2022-08-05T18:09:43Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Paradmete crymochara (MNHN-IM-2000-30191).jpeg|мини|Paradmete crymochara (MNHN-IM-2000-30191)]] '''''Paradmete cryptomara''''' е [[Вид (биологија)|вид]] на морски полжав, морски [[Полжави|гастроподен]] [[Мекотели|мекотел]] од [[Семејство (биологија)|фамилијата]] Volutomitridae.<ref name="WoRMS">{{WRMS species|450674|''Paradmete cryptomara'' (Rochebrune & Mabille, 1885)||25 April 2010}}</ref> == Опис == Должината на школката достигнува до 16,3 мм. == Распространетост == Овој морски вид е пронајден во близина на [[’Рт Хорн|Кејп Хорн]]. == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == * [https://www.biodiversitylibrary.org/page/31945694 Rochebrune AT de & Mabille J. (1885).] [https://www.biodiversitylibrary.org/page/31945694 Diagnoses de mollusques nouveaux, recueillis par les membres de la mission du Cap Horn et M. Lebrun, Préparateur au Muséum, Chargé d'une mission à Santa-Cruz de Patagonie.] [https://www.biodiversitylibrary.org/page/31945694 Билтен де ла Сосиете Филоматика на Париз. (7) 9 (3): 100-111] * [[doi:10.11646/zootaxa.4544.1.2|Ди Лука, Ј. и Зелаја, ГД (2019).]] [[doi:10.11646/zootaxa.4544.1.2|Гастроподи од брегот Бурдвуд (југозападен Атлантик): преглед на разновидноста на видовите.]] [[doi:10.11646/zootaxa.4544.1.2|Зоотакса. 4544 (1): 41-78]] [[Категорија:Школки]] olh40fda1w6z8qa4ej5k1yf3nkx9vwf 0 1304774 4799791 2022-08-05T18:11:52Z P.Nedelkovski 47736 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:sl:Special:Redirect/revision/5381564|Turno smučanje]]“ wikitext text/x-wiki '''Турно-смучање''' или '''турно-скијање''' - [[скијање]] во природа на необележани и ненадгледувани подрачја. Се скија вон уредените [[Скијачка патека|скијачки патеки]] и може да се оди на тура подолго од еден ден. Слично е на скијањето во [[скијачко трчање]]. Турно-скијањето содржи елементи на нордиско и [[алпско скијање]] и исто така вклучува елементи на телемарк. Особина на турно-скијањето е тоа што петицата на скијачот е „слободна“, не е прицврстена за скиите, со цел да се овозможи природно лизгачко движење при преминување и искачување на терен, кој може да биде рамен или екстремно стрмен. Турно-скијањето почнале да го користат скијачите и [[Планинарство|планинарите]] кои сакале да скијаат на новопаднатиот свеж снег и да ги избегнат скапите трошоци за скијање на уредени скијачки патеки.<ref name="volken">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/backcountryskiin00volk/page/12|title=Backcountry Skiing: Skills for Ski Touring and Ski Mountaineering|last=Volken|first=Martin|last2=Schnell|first2=Scott|last3=Wheeler|first3=Margaret|date=2007|publisher=Mountaineers Books|isbn=978-1594850387|page=[https://archive.org/details/backcountryskiin00volk/page/12 12]}}</ref> Турата бара самостојни, навигациски вештини и може да вклучи пронаоѓање на маршрутата низ лавински терен. Се споредува со планинарење и ранец. Скијачкото планинарење е облик на турно-скијање, кои здружува телемарк, алпско скијање, крос-кантри скијање и планинарење. == Историја == Меѓу пионерите на турно-скијањето е Џон Сноушу, веројатно првиот модерен ски-планинар и патник кој ги користел своите скии за доставување пошта двапати месечно, низ стрмните источни делови на [[Сиера Невада]] до оддалечените рударски кампови во [[Калифорнија]]. Започнал во 1855 година и го правел тоа најмалку 20 години.<ref>{{Наведено списание|last=|first=|date=January 1970|title=Ski touring: "Something Quite Special"|url=|journal=Skiing|volume=22|pages=134-135|via=}}</ref> Неговата рута била долга 140 километри, биле потребни 3 дена и уште 48 часа враќање. Поштата тежела повеќе од 45 килограми. Сесил Слингсби бил еден од првите кој на скии го поминал 1.550 метри високиот Кајзеров Превој во [[Норвешка]] во 1880 година. Други пионери се Адолфо Кинд, Арнолд Лун, Оторино Мезалама, Патрик Валенкант и Килијан Џорнет Бургада. == Терминологија == Се појавиле различни поими, кои се однесуваат на начинот на кој се пристапува до теренот:<ref name="branigan">{{Наведена книга|title=A Complete Guide to Alpine Ski Touring Ski Mountaineering and Nordic Ski Touring Including Useful Information for Off Piste Skiers and Snow Boarders|date=2014|publisher=Authorhouse|isbn=978-1491888087|page=xvii}}</ref> * Фронткантри се однесува на терен што е надвор од патеката, но во границите на [[Ски-центар|ски-центарот]] каде што [[Влечница|влечниците]] и службите за итни случаи се на дофат. * Слеккантри се однесува на терен кој е надвор од обележаните граници на скијачко подрачје и до кој може да се пристапи со влечници. Ова обично вклучува терен со пристап назад до влечницата. Слеккантри турно-скијањето исто така вклучува тури каде што луѓето користат автомобил како превоз. * Сајдкантри се однесува на терен кој е надвор од границите на ски-центар, но сè уште е достапен со влечница. * Беккантри се однесува на терен во оддалечените области што е надвор од границите на ски-центар и не може да се пристапи со влечница. == Опрема == '''Опрема за алпско скијање''' Опремата за алпско скијање може да се користи за турно скијање со додавање на отстранлив сврзувачки додаток кој овозможува слободно замавнување на петицата при искачувања. '''Нордиско скијање''' Нордиското скијање е скијање со [[Скијачки везови|везови]] кои ги оставаат петиците слободни цело време. На овој начин, нордиските скијачи не мора да се префрлаат напред-назад помеѓу режимите нагоре и надолу, што може да биде корисно на одредени видови терени. Нордиските скии можат да бидат тесни и без раб за уредени патеки или идеални снежни услови, а се користат со чизми кои наликуваат на меки или ниски чизми. '''Телемарк''' Опремата е наменета за стрмен терен или скијачки патеки. '''Турно-скијање''' Посебни алпски везови, инаку многу слични на везовите за [[спуст]], овозможува подигнување на петицата за полесно искачување, а врзувачката брава дава совршена поддршка при скијање на удолнина. == Области за турно-скијање == Турно-скијањето може да се одвива насекаде каде што има соодветен снег и терен, како и соодветни методи за пристап до патеките, на пр. по пат со возила, со трактор или со авион. === Исланд === Центар на активност на полуостровот Трол на северот на [[Исланд]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bergmenn.com/en/trips/ski-touring|title=Ski Touring|accessdate=12 July 2014}}</ref> === Норвешка === Скијањето во Норвешка има долга традиција и првично било единственото зимско превозно средство. Турно-скијањето било основа на поларните експедиции на норвешките истражувачи како [[Фритјоф Нансен|Фридтјоф Нансен]] и [[Роалд Амундсен]]. Во Норвешка има илјадници километри обележани ски-патеки во шумски и планински области. Рутите ги одржуваат организации како што се ''Скифоренинген'' во областа Осломарка и Норвешката асоцијација за трекинг на национално ниво, вклучувајќи ги Хардангервида, Рондане и Јотунхајмен. Норвешката асоцијација за трекинг (норвешки: ''Den norske turistforening'' ; DNT) одржува планински патеки и кабини во Норвешка и има повеќе од 200.000 членови. === Европски Алпи === Високата рута и Тирол се популарни области за турно-скијање.<ref>https://www.blog.tirol/en/2017/03/a-beginners-guide-to-ski-touring-and-three-great-places-to-give-it-a-go/</ref> === Македонија и Албанија === Во Македонија и Албанија се организира турно-скијање на [[Шар Планина]]. Турите се од 5 до 10 дена и се специфични бидејќи се одвиваат надвор од скијачките центри и нудат недопрен поглед.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://bnadventure.com/ski-tracking-in-kosovo-and-albania/|title=Balkans Natural Adventure|last=Adventure|first=Balkans Natural|accessdate=2020-02-18}}</ref> За вљубениците во турно-скијањето исто така има погодни терени на [[Пелистер]] и [[Маврово]]. == Наводи == [[Категорија:Скијање]] [[Категорија:Зимски спортови]] 6m70hc1ulnimhpg1lphypxrgtrz1xfa 4799792 4799791 2022-08-05T18:14:39Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Турно Скијање 2015.jpg|мини|Турно-скијање на [[Пелистер]]]] '''Турно-смучање''' или '''турно-скијање''' — [[скијање]] во природа на необележани и ненадгледувани подрачја. Се скија вон уредените [[Скијачка патека|скијачки патеки]] и може да се оди на тура подолго од еден ден. Слично е на скијањето во [[скијачко трчање]]. Турно-скијањето содржи елементи на нордиско и [[алпско скијање]] и исто така вклучува елементи на телемарк. Особина на турно-скијањето е тоа што петицата на скијачот е „слободна“, не е прицврстена за скиите, со цел да се овозможи природно лизгачко движење при преминување и искачување на терен, кој може да биде рамен или екстремно стрмен. Турно-скијањето почнале да го користат скијачите и [[Планинарство|планинарите]] кои сакале да скијаат на новопаднатиот свеж снег и да ги избегнат скапите трошоци за скијање на уредени скијачки патеки.<ref name="volken">{{Наведена книга|url=https://archive.org/details/backcountryskiin00volk/page/12|title=Backcountry Skiing: Skills for Ski Touring and Ski Mountaineering|last=Volken|first=Martin|last2=Schnell|first2=Scott|last3=Wheeler|first3=Margaret|date=2007|publisher=Mountaineers Books|isbn=978-1594850387|page=[https://archive.org/details/backcountryskiin00volk/page/12 12]}}</ref> Турата бара самостојни, навигациски вештини и може да вклучи пронаоѓање на маршрутата низ лавински терен. Се споредува со планинарење и ранец. Скијачкото планинарење е облик на турно-скијање, кои здружува телемарк, алпско скијање, крос-кантри скијање и планинарење. == Историја == Меѓу пионерите на турно-скијањето е Џон Сноушу, веројатно првиот модерен ски-планинар и патник кој ги користел своите скии за доставување пошта двапати месечно, низ стрмните источни делови на [[Сиера Невада]] до оддалечените рударски кампови во [[Калифорнија]]. Започнал во 1855 година и го правел тоа најмалку 20 години.<ref>{{Наведено списание|last=|first=|date=January 1970|title=Ski touring: "Something Quite Special"|url=|journal=Skiing|volume=22|pages=134-135|via=}}</ref> Неговата рута била долга 140 километри, биле потребни 3 дена и уште 48 часа враќање. Поштата тежела повеќе од 45 килограми. Сесил Слингсби бил еден од првите кој на скии го поминал 1.550 метри високиот Кајзеров Превој во [[Норвешка]] во 1880 година. Други пионери се Адолфо Кинд, Арнолд Лун, Оторино Мезалама, Патрик Валенкант и Килијан Џорнет Бургада. == Терминологија == Се појавиле различни поими, кои се однесуваат на начинот на кој се пристапува до теренот:<ref name="branigan">{{Наведена книга|title=A Complete Guide to Alpine Ski Touring Ski Mountaineering and Nordic Ski Touring Including Useful Information for Off Piste Skiers and Snow Boarders|date=2014|publisher=Authorhouse|isbn=978-1491888087|page=xvii}}</ref> * Фронткантри се однесува на терен што е надвор од патеката, но во границите на [[Ски-центар|ски-центарот]] каде што [[Влечница|влечниците]] и службите за итни случаи се на дофат. * Слеккантри се однесува на терен кој е надвор од обележаните граници на скијачко подрачје и до кој може да се пристапи со влечници. Ова обично вклучува терен со пристап назад до влечницата. Слеккантри турно-скијањето исто така вклучува тури каде што луѓето користат автомобил како превоз. * Сајдкантри се однесува на терен кој е надвор од границите на ски-центар, но сè уште е достапен со влечница. * Беккантри се однесува на терен во оддалечените области што е надвор од границите на ски-центар и не може да се пристапи со влечница. == Опрема == '''Опрема за алпско скијање''' Опремата за алпско скијање може да се користи за турно скијање со додавање на отстранлив сврзувачки додаток кој овозможува слободно замавнување на петицата при искачувања. '''Нордиско скијање''' Нордиското скијање е скијање со [[Скијачки везови|везови]] кои ги оставаат петиците слободни цело време. На овој начин, нордиските скијачи не мора да се префрлаат напред-назад помеѓу режимите нагоре и надолу, што може да биде корисно на одредени видови терени. Нордиските скии можат да бидат тесни и без раб за уредени патеки или идеални снежни услови, а се користат со чизми кои наликуваат на меки или ниски чизми. '''Телемарк''' Опремата е наменета за стрмен терен или скијачки патеки. '''Турно-скијање''' Посебни алпски везови, инаку многу слични на везовите за [[спуст]], овозможува подигнување на петицата за полесно искачување, а врзувачката брава дава совршена поддршка при скијање на удолнина. == Области за турно-скијање == Турно-скијањето може да се одвива насекаде каде што има соодветен снег и терен, како и соодветни методи за пристап до патеките, на пр. по пат со возила, со трактор или со авион. === Исланд === Центар на активност на полуостровот Трол на северот на [[Исланд]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.bergmenn.com/en/trips/ski-touring|title=Ski Touring|accessdate=12 July 2014}}</ref> === Норвешка === Скијањето во Норвешка има долга традиција и првично било единственото зимско превозно средство. Турно-скијањето било основа на поларните експедиции на норвешките истражувачи како [[Фритјоф Нансен|Фридтјоф Нансен]] и [[Роалд Амундсен]]. Во Норвешка има илјадници километри обележани ски-патеки во шумски и планински области. Рутите ги одржуваат организации како што се ''Скифоренинген'' во областа Осломарка и Норвешката асоцијација за трекинг на национално ниво, вклучувајќи ги Хардангервида, Рондане и Јотунхајмен. Норвешката асоцијација за трекинг (норвешки: ''Den norske turistforening'' ; DNT) одржува планински патеки и кабини во Норвешка и има повеќе од 200.000 членови. === Европски Алпи === Високата рута и Тирол се популарни области за турно-скијање.<ref>https://www.blog.tirol/en/2017/03/a-beginners-guide-to-ski-touring-and-three-great-places-to-give-it-a-go/</ref> === Македонија и Албанија === Во Македонија и Албанија се организира турно-скијање на [[Шар Планина]]. Турите се од 5 до 10 дена и се специфични бидејќи се одвиваат надвор од скијачките центри и нудат недопрен поглед.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://bnadventure.com/ski-tracking-in-kosovo-and-albania/|title=Balkans Natural Adventure|last=Adventure|first=Balkans Natural|accessdate=2020-02-18}}</ref> За вљубениците во турно-скијањето исто така има погодни терени на [[Пелистер]] и [[Маврово]]. == Наводи == {{наводи}} [[Категорија:Скијање]] [[Категорија:Зимски спортови]] frzxvutk2358gnh9cx2oh0ofldxzvf7 0 1304775 4799793 2022-08-05T18:15:09Z P.Nedelkovski 47736 Пренасочување кон [[Турно-скијање]] wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Турно-скијање]] 46epznr0drz2niio33hsw2zr05jf8ge 0 1304776 4799794 2022-08-05T18:15:17Z Lili Arsova 86688 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:en:Special:Redirect/revision/1030757066|Adela Ringuelet]]“ wikitext text/x-wiki [[Податотека:Adela_Ringuelet_en_coro_2005_01_(cropped).jpg|врска=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/77/Adela_Ringuelet_en_coro_2005_01_%28cropped%29.jpg|мини| Адела Рингелет во ноември 2005 година.]] '''Адела Е. Рингелет''' (родена на 27 март 1930 година) е аргентинска [[Астрофизика|астрофизичарка]] и [[астроном]] во опсерваторијата Феликс Агилар во [[Аргентина]].<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-3-540-29925-7_1976|title=(1975) Pikelner|publisher=Springer Berlin Heidelberg|location=Berlin, Heidelberg|pages=159–159}}</ref> Таа е ко-основач на ''аргентинската астрономска асоцијација'' ( {{Lang-es|Asociación Argentina de Astronomía}} ) и активен член на [[Меѓународен астрономски сојуз|Меѓународната астрономска унија]] (ИАУ), каде што била поврзана со неколку нејзини комисии. Од 2017 година, таа е член на Одделот Г на IAU, „Ѕвезди и Ѕвездена физика“. Нејзиното истражување вклучува повеќе од 100 публикации од областа на ѕвездената [[спектроскопија]]. <ref>{{Наведено списание|last=Cruzado|first=Alicia|last2=Ringuelet|first2=Adela E.|date=2000|title=On the Fe II Dielectronic Recombination in Stellar Envelopes|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0252921100056335|journal=International Astronomical Union Colloquium|volume=175|pages=492–493|doi=10.1017/s0252921100056335|issn=0252-9211}}</ref> Родена во Ла Плата, Аргентина, студирала астрономија на ''Escuela Superior de Astronomía y Geofísica'' со нејзините соученички Нора Шрајбер и Елза Гутиерез. Во 1958 година, таа започнала да работи во опсерваторијата Феликс Агилар. Таа била мажена{{Се бара извор|date=March 2017}} со истакнатиот аргентински астрофизичар Хорхе Сахаде (1915–2012), директор на опсерваториите Ла Плата и Кордоба и поранешен претседател на IAU, со кого објавила за ѕвездената спектроскопија.<ref>{{Наведена книга|url=http://link.springer.com/10.1007/978-3-540-29925-7_2606|title=(2605) Sahade|date=2007|publisher=Springer Berlin Heidelberg|isbn=978-3-540-00238-3|location=Berlin, Heidelberg|pages=213–213|language=en|doi=10.1007/978-3-540-29925-7_2606}}</ref> Астероидот од [[Астероиден појас|главниот појас]] 5793 Рингуелет, откриен од персоналот на опсерваторијата Феликс Агилар во Ел Леонсито во 1975 година, бил именуван во нејзина чест. Наводот за именување бил објавен на 26 септември 2007 година ( {{Мали|[[Minor Planet Circulars|M.P.C.]] 60727}} ).<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-3-319-03952-7_89|title=Minor Planet CenterMinor Planet Center (MPC)|last=Williams|first=Gareth V.|last2=Spahr|first2=Timothy B.|date=2015|publisher=Springer International Publishing|location=Cham|pages=719–730}}</ref> == Поврзано == * 2605 Сахаде, астероид од главниот појас именуван по Хорхе Сахаде == Наводи == {{Наводи|refs=<ref name="MPC-Ringuelet">{{cite web |title = 5793 Ringuelet (1975 TK6) |work = Minor Planet Center |url = http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=5793 |accessdate = 7 March 2017}}</ref> <ref name="IAU-active-member">{{cite web |title = Adela E. Ringuelet |work = IAU – International Astronomical Union |url = http://www.iau.org/administration/membership/individual/2235/ |accessdate = 7 March 2017}}</ref> <ref name="springer-Sahade">{{cite book |title = Dictionary of Minor Planet Names – (2605) Sahade |last = Schmadel | first = Lutz D. |publisher = [[Springer Berlin Heidelberg]] |page = 213 |date = 2007 |isbn = 978-3-540-00238-3 |doi = 10.1007/978-3-540-29925-7_2606 |chapter = (2605) Sahade }}</ref> <ref name="Ringuelet-1984">{{Cite journal |first1 = A. E. |last1 = Ringuelet |first2 = J. |last2 = Sahade |date = June 1984 |title = CA II in HD 190073 Revisited |journal = The Messenger |volume = 36 |issue = 36 |pages = 23 |bibcode = 1984Msngr..36...23R }}</ref> <ref name="MPC-Circulars-Archive">{{cite web |title = MPC/MPO/MPS Archive |work = Minor Planet Center |url = http://www.minorplanetcenter.net/iau/ECS/MPCArchive/MPCArchive_TBL.html |accessdate = 7 March 2017}}</ref>}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1930 година]] tix7dpok0txpzb2wmeskqg9ltholgpn 4799795 4799794 2022-08-05T18:16:01Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki [[Податотека:Adela_Ringuelet_en_coro_2005_01_(cropped).jpg|врска=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/77/Adela_Ringuelet_en_coro_2005_01_%28cropped%29.jpg|мини| Адела Рингелет во ноември 2005 година.]] '''Адела Е. Рингелет''' (родена на 27 март 1930 година) е аргентинска [[Астрофизика|астрофизичарка]] и [[астроном]] во опсерваторијата Феликс Агилар во [[Аргентина]].<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-3-540-29925-7_1976|title=(1975) Pikelner|publisher=Springer Berlin Heidelberg|location=Berlin, Heidelberg|pages=159–159}}</ref> Таа е ко-основач на ''аргентинската астрономска асоцијација'' ( {{Lang-es|Asociación Argentina de Astronomía}} ) и активен член на [[Меѓународен астрономски сојуз|Меѓународната астрономска унија]] (ИАУ), каде што била поврзана со неколку нејзини комисии. Од 2017 година, таа е член на Одделот Г на IAU, „Ѕвезди и Ѕвездена физика“. Нејзиното истражување вклучува повеќе од 100 публикации од областа на ѕвездената [[спектроскопија]].<ref>{{Наведено списание|last=Cruzado|first=Alicia|last2=Ringuelet|first2=Adela E.|date=2000|title=On the Fe II Dielectronic Recombination in Stellar Envelopes|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0252921100056335|journal=International Astronomical Union Colloquium|volume=175|pages=492–493|doi=10.1017/s0252921100056335|issn=0252-9211}}</ref> Родена во Ла Плата, Аргентина, студирала астрономија на ''Escuela Superior de Astronomía y Geofísica'' со нејзините соученички Нора Шрајбер и Елза Гутиерез. Во 1958 година, таа започнала да работи во опсерваторијата Феликс Агилар. Таа била мажена{{Се бара извор|date=March 2017}} со истакнатиот аргентински астрофизичар Хорхе Сахаде (1915–2012), директор на опсерваториите Ла Плата и Кордоба и поранешен претседател на IAU, со кого објавила за ѕвездената спектроскопија.<ref>{{Наведена книга|url=http://link.springer.com/10.1007/978-3-540-29925-7_2606|title=(2605) Sahade|date=2007|publisher=Springer Berlin Heidelberg|isbn=978-3-540-00238-3|location=Berlin, Heidelberg|pages=213–213|language=en|doi=10.1007/978-3-540-29925-7_2606}}</ref> Астероидот од [[Астероиден појас|главниот појас]] 5793 Рингуелет, откриен од персоналот на опсерваторијата Феликс Агилар во Ел Леонсито во 1975 година, бил именуван во нејзина чест. Наводот за именување бил објавен на 26 септември 2007 година ( {{Мали|[[Minor Planet Circulars|M.P.C.]] 60727}} ).<ref>{{Наведена книга|url=http://dx.doi.org/10.1007/978-3-319-03952-7_89|title=Minor Planet CenterMinor Planet Center (MPC)|last=Williams|first=Gareth V.|last2=Spahr|first2=Timothy B.|date=2015|publisher=Springer International Publishing|location=Cham|pages=719–730}}</ref> == Поврзано == * 2605 Сахаде, астероид од главниот појас именуван по Хорхе Сахаде == Наводи == {{Наводи|refs=<ref name="MPC-Ringuelet">{{cite web |title = 5793 Ringuelet (1975 TK6) |work = Minor Planet Center |url = http://www.minorplanetcenter.net/db_search/show_object?object_id=5793 |accessdate = 7 March 2017}}</ref> <ref name="IAU-active-member">{{cite web |title = Adela E. Ringuelet |work = IAU – International Astronomical Union |url = http://www.iau.org/administration/membership/individual/2235/ |accessdate = 7 March 2017}}</ref> <ref name="springer-Sahade">{{cite book |title = Dictionary of Minor Planet Names – (2605) Sahade |last = Schmadel | first = Lutz D. |publisher = [[Springer Berlin Heidelberg]] |page = 213 |date = 2007 |isbn = 978-3-540-00238-3 |doi = 10.1007/978-3-540-29925-7_2606 |chapter = (2605) Sahade }}</ref> <ref name="Ringuelet-1984">{{Cite journal |first1 = A. E. |last1 = Ringuelet |first2 = J. |last2 = Sahade |date = June 1984 |title = CA II in HD 190073 Revisited |journal = The Messenger |volume = 36 |issue = 36 |pages = 23 |bibcode = 1984Msngr..36...23R }}</ref> <ref name="MPC-Circulars-Archive">{{cite web |title = MPC/MPO/MPS Archive |work = Minor Planet Center |url = http://www.minorplanetcenter.net/iau/ECS/MPCArchive/MPCArchive_TBL.html |accessdate = 7 March 2017}}</ref>}} [[Категорија:Живи луѓе]] [[Категорија:Родени во 1930 година]] 7g1kfaufhlkp9gnkrnfje7xuq4n644q 0 1304777 4799797 2022-08-05T18:18:38Z Lili Arsova 86688 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:sr:Special:Redirect/revision/24208927|Јагорчевина]]“ wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|name=Јаглика|image=Prolećno cveće 3.JPG|genus=Primula|species=vulgaris|authority=[[Карл фон Лине|-{L.}-]]}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Јаглика |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[Датотека:Prolećno_cveće_3.JPG|безрамка]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Таксономија|Научна класификација]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[Датотека:Red_Pencil_Icon.png|врска=Шаблон:Taxonomy/Primula| edit ]]</span> |- |Царство: |[[Биљке|Plantae]] |- |''Кладус'': |[[Васкуларне биљке|Tracheophytes]] |- |''Кладус'': |[[Скривеносеменице|Angiospermae]] |- |''Кладус'': |[[Еудикотиледоне|Eudicotidae]] |- |''Кладус'': |[[Asteridi|Asterids]] |- |Ред: |[[Ericales]] |- |Породица: |[[Primulaceae]] |- |Род: |''[[Primula]]'' |- |Врста: |<div class="врста" style="display:inline">'''''P.&nbsp;vulgaris'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Биномна номенклатура|Биномно име]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Primula vulgaris''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;"></div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |} [[Категорија:Articles with 'species' microformats]] '''Јаглика''' ( {{Lang-la|Primula vulgaris}}) е загрозен растителен вид. Луѓето го собираат поради прекрасните [[Цвет|цвеќиња]] . Постојат бројни [[Хортикултура|хортикултурни]] форми кои се користат за украсни цели. Тоа е меѓу најраните пролетни цветови, како што е името на - {{Lang-la|primus}}значи првиот, додека {{Lang-la|vulgaris}}значи обичен, секојдневен. Распространета е и во Македонија, Западна и [[Јужна Европа]] (од [[Фарски Острови|Фарските Острови]] и [[Норвешка]] на север, преку [[Португалија]] на југ, до [[Украина]] и [[Балкански Полуостров|Балканскиот Полуостров]] на исток), како и во областа на северозападна Африка ( [[Алжир]] ) и [[Југозападна Азија]] ( [[Турција]] и [[Иран]] ). <ref name="flora">''Flora Europaea'': [http://rbg-web2.rbge.org.uk/cgi-bin/nph-readbtree.pl/feout?FAMILY_XREF=&GENUS_XREF=Primula+&SPECIES_XREF=vulgaris&TAXON_NAME_XREF=&RANK= ''Primula vulgaris'']</ref> <ref name="grin">Germplasm Resources Information Network: [http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?29712 ''Primula vulgaris''] {{Wayback|url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?29712}}</ref> [[Датотека:Jagorcevina.jpg|десно|мини|220x220пкс| Јаглика]] == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == [[Категорија:Лековити растенија]] [[Категорија:Јаглики]] [[Категорија:Билки]] [[Категорија:Растенија во Македонија]] 759q5r1lp8l3qnwcvsrf9nuwj9p9yg8 4799798 4799797 2022-08-05T18:21:59Z Lili Arsova 86688 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:sr:Special:Redirect/revision/24208927|Јагорчевина]]“ wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|name=Јаглика|image=Prolećno cveće 3.JPG|genus=Primula|species=vulgaris|authority=[[Карл фон Лине|-{L.}-]]}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Јаглика |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[Датотека:Prolećno_cveće_3.JPG|безрамка]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Таксономија|Научна класификација]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[Датотека:Red_Pencil_Icon.png|врска=Шаблон:Taxonomy/Primula| edit ]]</span> |- |Царство: |[[Биљке|Plantae]] |- |''Нерангирано'': |[[Васкуларне биљке|Tracheophytes]] |- |''Нерангирано'': |[[Скривеносеменице|Angiospermae]] |- |''Нерангирано'': |[[Еудикотиледоне|Eudicotidae]] |- |''Нерангирано'': |[[Asteridi|Asterids]] |- |Ред: |[[Ericales]] |- |Семејство: |[[Primulaceae]] |- |Род: |''[[Primula]]'' |- |Видови: |<div class="врста" style="display:inline">'''''P.vulgaris'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Биномна номенклатура|Биномно име]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Primula vulgaris''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;"></div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |} [[Категорија:Articles with 'species' microformats]] '''Јаглика''' ( {{Lang-la|Primula vulgaris}}) е загрозен растителен вид. Луѓето го собираат поради прекрасните [[Цвет|цвеќиња]] . Постојат бројни [[Хортикултура|хортикултурни]] форми кои се користат за украсни цели. Тоа е меѓу најраните пролетни цветови, како што е името на - {{Lang-la|primus}}значи првиот, додека {{Lang-la|vulgaris}}значи обичен, секојдневен. Распространета е и во Македонија, Западна и [[Јужна Европа]] (од [[Фарски Острови|Фарските Острови]] и [[Норвешка]] на север, преку [[Португалија]] на југ, до [[Украина]] и [[Балкански Полуостров|Балканскиот Полуостров]] на исток), како и во областа на северозападна Африка ( [[Алжир]] ) и [[Југозападна Азија]] ( [[Турција]] и [[Иран]] ). <ref name="flora">''Flora Europaea'': [http://rbg-web2.rbge.org.uk/cgi-bin/nph-readbtree.pl/feout?FAMILY_XREF=&GENUS_XREF=Primula+&SPECIES_XREF=vulgaris&TAXON_NAME_XREF=&RANK= ''Primula vulgaris'']</ref> <ref name="grin">Germplasm Resources Information Network: [http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?29712 ''Primula vulgaris''] {{Wayback|url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?29712}}</ref> [[Датотека:Jagorcevina.jpg|десно|мини|220x220пкс| Јаглика]] == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == [[Категорија:Лековити растенија]] [[Категорија:Јаглики]] [[Категорија:Билки]] [[Категорија:Растенија во Македонија]] pjiggpwepo5zlqk93h6uz4je10u8i7y 4799799 4799798 2022-08-05T18:22:46Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Speciesbox|name=Јаглика|image=Prolećno cveće 3.JPG|genus=Primula|species=vulgaris|authority=[[Карл фон Лине|-{L.}-]]}} {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |Јаглика |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[Датотека:Prolećno_cveće_3.JPG|безрамка]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Таксономија|Научна класификација]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[Датотека:Red_Pencil_Icon.png|врска=Шаблон:Taxonomy/Primula| edit ]]</span> |- |Царство: |[[Биљке|Plantae]] |- |''Нерангирано'': |[[Васкуларне биљке|Tracheophytes]] |- |''Нерангирано'': |[[Скривеносеменице|Angiospermae]] |- |''Нерангирано'': |[[Еудикотиледоне|Eudicotidae]] |- |''Нерангирано'': |[[Asteridi|Asterids]] |- |Ред: |[[Ericales]] |- |Семејство: |[[Primulaceae]] |- |Род: |''[[Primula]]'' |- |Видови: |<div class="врста" style="display:inline">'''''P.vulgaris'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Биномна номенклатура|Биномно име]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Primula vulgaris''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;"></div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |} [[Категорија:Articles with 'species' microformats]] '''Јаглика''' ( {{Lang-la|Primula vulgaris}}) е загрозен растителен вид. Луѓето го собираат поради прекрасните [[Цвет|цвеќиња]] . Постојат бројни [[Хортикултура|хортикултурни]] форми кои се користат за украсни цели. Тоа е меѓу најраните пролетни цветови, како што е името на - {{Lang-la|primus}}<nowiki/>значи првиот, додека {{Lang-la|vulgaris}}<nowiki/>значи обичен, секојдневен. Распространета е и во Македонија, Западна и [[Јужна Европа]] (од [[Фарски Острови|Фарските Острови]] и [[Норвешка]] на север, преку [[Португалија]] на југ, до [[Украина]] и [[Балкански Полуостров|Балканскиот Полуостров]] на исток), како и во областа на северозападна Африка ( [[Алжир]] ) и [[Југозападна Азија]] ( [[Турција]] и [[Иран]] ).<ref name="flora">''Flora Europaea'': [http://rbg-web2.rbge.org.uk/cgi-bin/nph-readbtree.pl/feout?FAMILY_XREF=&GENUS_XREF=Primula+&SPECIES_XREF=vulgaris&TAXON_NAME_XREF=&RANK= ''Primula vulgaris'']</ref> <ref name="grin">Germplasm Resources Information Network: [http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?29712 ''Primula vulgaris''] {{Wayback|url=http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/taxon.pl?29712}}</ref> == Наводи == {{Наводи}} == Надворешни врски == [[Категорија:Лековити растенија]] [[Категорија:Јаглики]] [[Категорија:Билки]] [[Категорија:Растенија во Македонија]] ceqvc635md21x5vd0f2w6ksqo4ccoxb 0 1304778 4799802 2022-08-05T18:40:24Z Lili Arsova 86688 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:sr:Special:Redirect/revision/23806769|Форт Мохави (Аризона)]]“ wikitext text/x-wiki {{Град у САД|thumb||назив=Форт Мохави|изворни_назив=''-{Fort Mohave}-''|слика=Colorado River Avi.JPG|опис_слике=|слика_мапа=|ширина_мапе=|опис_мапе=|локатор_мапе=Arizona|слика_мапа1=|ширина_мапе1=|опис_мапе1=|локатор_мапе1=|градска_застава=|грб=|држава=|савезна_држава={{застава|Аризона}}|округ=[[Округ Мохаве (Аризона)|Мохаве]]|оснивање=[[1935]].|град_од=|становништво=14.364|година_становништво=2010|густина=|агломерација=|година_агломерација=|површина=|површина_копно=|површина_вода=|гшир=35.000396|гдуж=-114.574850|надморска_висина=|дан_града=|временска_зона=[[UTC-7]]|ЗИП_код=86426|позивни_број=[[Pozivni broj SAD 928|928]]|ФИПС_код=24895|ГНИС_код=|веб-страна=|градоначелник=}} [[Податотека:Colorado River Avi.JPG|мини|Реката Колорадо Ави]] '''Форт Мохави''' {{Lang-en|Fort Mohave}}) е населено место без административен статус во [[Соединети Американски Држави|американската]] сојузна држава [[Аризона]]. <ref name="census">{{Наведена мрежна страница|url=http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|title=Arizona Trend Report 1: State and Counties|date=|work=|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320185104/http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|archive-date=20. 03. 2012|accessdate=30. 6. 2013.}}</ref> == Демографија == Според пописот од [[2010]] г. бројот на жители е 14.364. <ref name="census">{{Наведена мрежна страница|url=http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|title=Arizona Trend Report 1: State and Counties|date=|work=|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320185104/http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|archive-date=20. 03. 2012|accessdate=30. 6. 2013.}}</ref> {| class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 100;" | style="background:#ddffdd;" |<nowiki><b id="mwFw">Група</b></nowiki> | colspan="1" align="center" style="background:#ddffdd;" | <nowiki><b id="mwGg">2000 година</b></nowiki> | colspan="1" align="center" style="background:#ddffdd;" | <nowiki><b id="mwHQ">во 2010 година</b></nowiki> |- | style="background:#f3fff3;" | бели луѓе | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 11.429 (79,6%) |- | style="background:#f3fff3;" | [[Афроамериканци]] | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 128 (0,9%) |- | style="background:#f3fff3;" | Азијци | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 210 (1,5%) |- | style="background:#f3fff3;" | Хиспаноамериканци | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 2.243 (15,6%) |- | style="background:#f3fff3;" | Во целост | align="right" | 0 | align="right" | 14.364 |} == Поврзано == * [[Список на градови во Соединетите Американски Држави по население|Список на градови во САД по население]] * [[Најголеми градови во САД по население по децении|Најголемите градови во САД по деценија]] == Наводи == {{Наводи}} == Литература ==   == Надворешни врски == {{Портал|САД}} [[Категорија:Градови во САД]] akf1pewkw8j1o5lh0u36jh2v8mfubl4 4799803 4799802 2022-08-05T18:40:45Z Lili Arsova 86688 #WPWPMK #WPWP wikitext text/x-wiki {{Град у САД|thumb||назив=Форт Мохави|изворни_назив=''-{Fort Mohave}-''|слика=Colorado River Avi.JPG|опис_слике=|слика_мапа=|ширина_мапе=|опис_мапе=|локатор_мапе=Arizona|слика_мапа1=|ширина_мапе1=|опис_мапе1=|локатор_мапе1=|градска_застава=|грб=|држава=|савезна_држава={{застава|Аризона}}|округ=[[Округ Мохаве (Аризона)|Мохаве]]|оснивање=[[1935]].|град_од=|становништво=14.364|година_становништво=2010|густина=|агломерација=|година_агломерација=|површина=|површина_копно=|површина_вода=|гшир=35.000396|гдуж=-114.574850|надморска_висина=|дан_града=|временска_зона=[[UTC-7]]|ЗИП_код=86426|позивни_број=[[Pozivni broj SAD 928|928]]|ФИПС_код=24895|ГНИС_код=|веб-страна=|градоначелник=}} [[Податотека:Colorado River Avi.JPG|мини|Реката Колорадо Ави]] '''Форт Мохави''' {{Lang-en|Fort Mohave}}) е населено место без административен статус во [[Соединети Американски Држави|американската]] сојузна држава [[Аризона]].<ref name="census">{{Наведена мрежна страница|url=http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|title=Arizona Trend Report 1: State and Counties|date=|work=|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320185104/http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|archive-date=20. 03. 2012|accessdate=30. 6. 2013.}}</ref> == Демографија == Според пописот од [[2010]] г. бројот на жители е 14.364. <ref name="census">{{Наведена мрежна страница|url=http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|title=Arizona Trend Report 1: State and Counties|date=|work=|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320185104/http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|archive-date=20. 03. 2012|accessdate=30. 6. 2013.}}</ref> {| class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 100;" | style="background:#ddffdd;" |<nowiki><b id="mwFw">Група</b></nowiki> | colspan="1" align="center" style="background:#ddffdd;" | <nowiki><b id="mwGg">2000 година</b></nowiki> | colspan="1" align="center" style="background:#ddffdd;" | <nowiki><b id="mwHQ">во 2010 година</b></nowiki> |- | style="background:#f3fff3;" | бели луѓе | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 11.429 (79,6%) |- | style="background:#f3fff3;" | [[Афроамериканци]] | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 128 (0,9%) |- | style="background:#f3fff3;" | Азијци | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 210 (1,5%) |- | style="background:#f3fff3;" | Хиспаноамериканци | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 2.243 (15,6%) |- | style="background:#f3fff3;" | Во целост | align="right" | 0 | align="right" | 14.364 |} == Поврзано == * [[Список на градови во Соединетите Американски Држави по население|Список на градови во САД по население]] * [[Најголеми градови во САД по население по децении|Најголемите градови во САД по деценија]] == Наводи == {{Наводи}} == Литература ==   == Надворешни врски == {{Портал|САД}} [[Категорија:Градови во САД]] 846d7nwe4jmtgp2tq4le6ukpmlpi7iu 4799804 4799803 2022-08-05T18:41:03Z Lili Arsova 86688 wikitext text/x-wiki [[Податотека:Colorado River Avi.JPG|мини|Реката Колорадо Ави]] '''Форт Мохави''' {{Lang-en|Fort Mohave}}) е населено место без административен статус во [[Соединети Американски Држави|американската]] сојузна држава [[Аризона]].<ref name="census">{{Наведена мрежна страница|url=http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|title=Arizona Trend Report 1: State and Counties|date=|work=|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320185104/http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|archive-date=20. 03. 2012|accessdate=30. 6. 2013.}}</ref> == Демографија == Според пописот од [[2010]] г. бројот на жители е 14.364. <ref name="census">{{Наведена мрежна страница|url=http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|title=Arizona Trend Report 1: State and Counties|date=|work=|publisher=|archive-url=https://web.archive.org/web/20120320185104/http://mcdc.missouri.edu/webrepts/pl94trends/Arizona_stcntyplace3.html|archive-date=20. 03. 2012|accessdate=30. 6. 2013.}}</ref> {| class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="align: left; margin: 0.5em 0 0 0; border-style: solid; border: 1px solid #999; border-right-width: 2px; border-bottom-width: 2px; border-collapse: collapse; font-size: 100;" | style="background:#ddffdd;" |<nowiki><b id="mwFw">Група</b></nowiki> | colspan="1" align="center" style="background:#ddffdd;" | <nowiki><b id="mwGg">2000 година</b></nowiki> | colspan="1" align="center" style="background:#ddffdd;" | <nowiki><b id="mwHQ">во 2010 година</b></nowiki> |- | style="background:#f3fff3;" | бели луѓе | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 11.429 (79,6%) |- | style="background:#f3fff3;" | [[Афроамериканци]] | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 128 (0,9%) |- | style="background:#f3fff3;" | Азијци | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 210 (1,5%) |- | style="background:#f3fff3;" | Хиспаноамериканци | align="right" | 0 (0,0%) | align="right" | 2.243 (15,6%) |- | style="background:#f3fff3;" | Во целост | align="right" | 0 | align="right" | 14.364 |} == Поврзано == * [[Список на градови во Соединетите Американски Држави по население|Список на градови во САД по население]] * [[Најголеми градови во САД по население по децении|Најголемите градови во САД по деценија]] == Наводи == {{Наводи}} == Литература ==   == Надворешни врски == {{Портал|САД}} [[Категорија:Градови во САД]] tv33nssstndrorbevc0h873bghl03vd 0 1304779 4799819 2022-08-05T19:57:49Z MariceskiIvanco 103213 Создадена страница со: {{Инфокутија Македонска црква |име=Воведение на Пресвета Богородица |слика=Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Евла (04).jpg |големина на слика= |опис= |епархија=Преспанско-пелагониска |намесништво=Ресенско |парохија=Трета ресенска |парохија-та... wikitext text/x-wiki {{Инфокутија Македонска црква |име=Воведение на Пресвета Богородица |слика=Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Евла (04).jpg |големина на слика= |опис= |епархија=Преспанско-пелагониска |намесништво=Ресенско |парохија=Трета ресенска |парохија-та= |место=Евла (Ресенско){{!}}Евла |општина=Ресен |држава=Македонија |патрон=[[Богородица]] |изградба= |завршено=1848 |осветување= |живопис= |ктитор= |зограф= |рушење= |запалена= |водство= |мрежно место= |архитектонски тип= |архитектонски стил= |површина= }} '''Црква „Воведение на Пресвета Богородица“''' - [[Црква (градба)|црква]] во селото [[Евла (Ресенско)|Евла]], [[Општина Ресен]].<ref name="мс">{{нмс |first=Славе |last=Катин |author= |authorlink= |title=Во печалбарскиот крај од Болно до Стипона |url=http://makedonskosonce.com/23682/ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190512151404/http://makedonskosonce.com/23682/ |work= |publisher=[[Македонско сонце]] |location= |page= |pages= |language= |format= |doi= |date= |month= |year= |archivedate=12 мај 2019 |accessdate=5 август 2022 |quote= }}</ref> Црквата датира од 1848 година на чија западна страна е вградена мермерна плоча на која се прикажани три ликови. Во близината на селото се наоѓа и топонимот „Калуѓерска Краста“ кој укажува дека ова место има историско минато. Во книгата „Преспа“ на Георги Трајчев, објавена во 1923 година, е опишано местото „Влашки колиби“ кое било живеалиште на [[Каракачани]]те кои на падините над селото се занимавале со [[овчарство]].<ref>Александар Матески, Евла, ''Економија и бизнис'', година 22, број 265, септември 2020, стр. 116-117.</ref> == Галерија == <gallery mode="packed" heights="140px"> Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Евла (02).jpg|Црквата и камбанеријата гледана од југоисток Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Евла (03).jpg|Црквата гледана од југ Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Евла (05).jpg|Ѕидни украси над источниот влез на црквата Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Евла (06).jpg|Камбанеријата Црква „Воведение на Пресвета Богородица“ - Евла (01).jpg|Врвовите на црквата и камбанеријата </gallery> == Поврзано == * [[Трета ресенска парохија]] * [[Ресенско архијерејско намесништво]] * [[Црква „Вознесение Христово“ - Евла|Црква „Вознесение Христово“]] * [[Црква „Св. Никола“ - Евла|Црква „Св. Никола“]] == Наводи == {{наводи}} rdjg4zj4zmm3ai0eoqgusyyes4pqyme 0 1304780 4799826 2022-08-05T20:39:46Z Bojan9Spasovski 91316 нова статија wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=Волче|elevation_m=198|image_skyline=Volče.jpg|native_name=Volče|population_total=548|population_as_of=2020|area_total_km2=14,6|pushpin_map_caption=Местоположба во Словенија.|subdivision_name3=[[Општина Толмин|Толмин]]|subdivision_name2=[[Горички статистички регион|Горички ]]|timezone=[[Средноевропско време|UTC+1]]|subdivision_type2=[[Статистички региони во Словенија|Статистички регион]]|subdivision_type1=Традиционален регион|subdivision_name={{SLO}}|subdivision_type=Држава|coordinates_region=SI|subdivision_name1=[[Приморска]]|longd=13|population_density_km2=auto|postal_code=5220|subdivision_type3=[[Општини во Словенија|Општина]]|pushpin_label_position=left|coordinates_type=region:SI_type:adm1st|longEW=E|longs=43.1|longm=42|lats=27.3|pushpin_map=Словенија|latNS=N|latm=10|latd=46|postal_code_type=Пошт. бр.|imagesize=250px}}'''Волче''' ([[Словенечки јазик|словенечки]]: ''Volče'') — населба во [[Општина Толмин]] во западна [[Словенија]]. Областа е дел од историскиот регион [[Приморска]]. Населбата сега е вклучена во [[Горички статистички регион|Горичкиот статистички регион]].{{Толмин}} [[Категорија:Општина Толмин]] 9ya92qwqbwnuqlbntrx3idpaw2euh5a 0 1304781 4799860 2022-08-05T23:28:58Z ГП 23995 нова страница wikitext text/x-wiki '''Анализа на временските низи''' е гранка на [[статистика]]та и [[економетрија]]та која ги проучува [[Временска низа|временските низи]]. ==Методи на анализата на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> === Цели на анализата на временски низи === Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> === Кратка историја на анализата на временски низи === [[Анализа на временските низи|Анализата на временските низи]] се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создадоа теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> Првите испитувања на временските низи ги направил математичарот [[Пјер Симон Лаплас|Лаплас]] во 1823 година, кој ги анализирал ефектите на [[Месечина|лунарните]] фази врз [[Плима и осека|плимата]] и осеката и врз движењето на воздухот. При истражувањето на врската меѓу лунарните фази и [[Атмосферски притисок|воздушниот притисок]], тој користел временска низа со должина од осум години. По откривањето на [[Метод на најмали квадрати|методот на најмали квадрати]] од страна на [[Карл Фридрих Гаус|Гаус]] биле направени обиди за моделирање на астрономските податоци со помош на [[Синусоидна функција|синусоидни функции]]. Во тие рамки, важен е придонесот на британскиот физичар [[Артур Шустер]], кој во 1898 година го открил [[Периодограм|периодограмот]]. Подоцна, анализата на временските серии била збогатена со концептите на [[Регресија|регресијата]] и коефициентот на шшкорелација]], надополнети со коефициентот на повеќекратната корелација и коефициентот на парцијалната корелација, кој ги открил Јул. Во 1927 година, тој го поставил [[Авторегресивен процес|авторегресивниот модел]] при објаснувањето на сончевите дамки. Истата година, рускиот статистичар Слатски ги искористил подвижните средини за претставување на [[Бизнис циклус|економските циклуси]]. Анализата на стационарните стохастички процеси е дело на рускиот математичар Колмогоров, кој се надоврзал на работата на рускиот математичар Марков. Комогоров и Винер го дале првото општо решение на интерполацијата и предвидувањето на стационарните процеси, а шведскиот математичар Крамер ја воопштил [[Жозеф Фурје|Фурјевата]] анализа на подрачјето на стационарните стохастички процеси. Неговиот студент Волд го претставил општиот стационарен процес како процес на подвижни средини од бесконечен ред. Во 1923 година, британскиот статистичар [[Роналд Фишер]] започнал да ја развива теоријата на динамичките врски меѓу временските низи. По Втората светска војна, британскиот статистичар [[Морис Бартлет]] ги открил својствата на автокорелацијата на стационарните процеси, а заедно со американскиот статистичар Туки, тој ја поставил и основата на модерната спектрална анализа. По појавата на [[Сметач|сметачите]], американците [[Чарлс Холт]] и Винтерс ги развиле методите на [[Експоненцијално порамнување|експоненцијалното порамнување]], а нивното спојување со стохастичките процеси е дело на [[Џон Мјут]] и британските статистичари [[Џорџ Бокс]] и Џенкинс, кои дале голем придонес во предвидувањето на индустриските временски низи. Книгата на Бокс и Џенкинс „Анализа на временските серии: предвидување и контрола“ (англиски: ''Time Series Analysis: Forecasting and Control'') од 1976 година ја претставува основата на анализата на временските низи. Паралелно со нивната работа, во 1962 година, Калман го развил методот за оценување на состојбата и предвидување на идните вредности на линеарните системи (денес познат како [[Калманов филтер]]). Во 1980-тите и во 1990-тите била развиена теоријата на интегрираните стохастички процеси за што се заслужни Дики и Фулер, а во 1987 година, [[Клајв Гренџер]] и [[Роберт Енгл]] ја поставиле теоријата на [[Коинтеграција|коинтеграција]]. Енгл го создал и т.н. ARCH модел. Исто така, во 1980-тите и во 1990-тите почнале да се развиваат и нелинарните модели. <ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 13-15.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] 3vjamymx8hcp4pi265jx63l3so6t6qf 4799861 4799860 2022-08-05T23:30:03Z ГП 23995 /* Кратка историја на анализата на временски низи */ wikitext text/x-wiki '''Анализа на временските низи''' е гранка на [[статистика]]та и [[економетрија]]та која ги проучува [[Временска низа|временските низи]]. ==Методи на анализата на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> === Цели на анализата на временски низи === Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> === Кратка историја на анализата на временски низи === Анализа на временските низи|Анализата на временските низи се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создале теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> Првите испитувања на временските низи ги направил математичарот [[Пјер Симон Лаплас|Лаплас]] во 1823 година, кој ги анализирал ефектите на [[Месечина|лунарните]] фази врз [[Плима и осека|плимата]] и осеката и врз движењето на воздухот. При истражувањето на врската меѓу лунарните фази и [[Атмосферски притисок|воздушниот притисок]], тој користел временска низа со должина од осум години. По откривањето на [[Метод на најмали квадрати|методот на најмали квадрати]] од страна на [[Карл Фридрих Гаус|Гаус]] биле направени обиди за моделирање на астрономските податоци со помош на [[Синусоидна функција|синусоидни функции]]. Во тие рамки, важен е придонесот на британскиот физичар [[Артур Шустер]], кој во 1898 година го открил [[Периодограм|периодограмот]]. Подоцна, анализата на временските серии била збогатена со концептите на [[Регресија|регресијата]] и коефициентот на шшкорелација]], надополнети со коефициентот на повеќекратната корелација и коефициентот на парцијалната корелација, кој ги открил Јул. Во 1927 година, тој го поставил [[Авторегресивен процес|авторегресивниот модел]] при објаснувањето на сончевите дамки. Истата година, рускиот статистичар Слатски ги искористил подвижните средини за претставување на [[Бизнис циклус|економските циклуси]]. Анализата на стационарните стохастички процеси е дело на рускиот математичар Колмогоров, кој се надоврзал на работата на рускиот математичар Марков. Комогоров и Винер го дале првото општо решение на интерполацијата и предвидувањето на стационарните процеси, а шведскиот математичар Крамер ја воопштил [[Жозеф Фурје|Фурјевата]] анализа на подрачјето на стационарните стохастички процеси. Неговиот студент Волд го претставил општиот стационарен процес како процес на подвижни средини од бесконечен ред. Во 1923 година, британскиот статистичар [[Роналд Фишер]] започнал да ја развива теоријата на динамичките врски меѓу временските низи. По Втората светска војна, британскиот статистичар [[Морис Бартлет]] ги открил својствата на автокорелацијата на стационарните процеси, а заедно со американскиот статистичар Туки, тој ја поставил и основата на модерната спектрална анализа. По појавата на [[Сметач|сметачите]], американците [[Чарлс Холт]] и Винтерс ги развиле методите на [[Експоненцијално порамнување|експоненцијалното порамнување]], а нивното спојување со стохастичките процеси е дело на [[Џон Мјут]] и британските статистичари [[Џорџ Бокс]] и Џенкинс, кои дале голем придонес во предвидувањето на индустриските временски низи. Книгата на Бокс и Џенкинс „Анализа на временските серии: предвидување и контрола“ (англиски: ''Time Series Analysis: Forecasting and Control'') од 1976 година ја претставува основата на анализата на временските низи. Паралелно со нивната работа, во 1962 година, Калман го развил методот за оценување на состојбата и предвидување на идните вредности на линеарните системи (денес познат како [[Калманов филтер]]). Во 1980-тите и во 1990-тите била развиена теоријата на интегрираните стохастички процеси за што се заслужни Дики и Фулер, а во 1987 година, [[Клајв Гренџер]] и [[Роберт Енгл]] ја поставиле теоријата на [[Коинтеграција|коинтеграција]]. Енгл го создал и т.н. ARCH модел. Исто така, во 1980-тите и во 1990-тите почнале да се развиваат и нелинарните модели. <ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 13-15.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] q6o34it70ezgydlndekhoksdeoa2j29 4799862 4799861 2022-08-05T23:30:24Z ГП 23995 /* Цели на анализата на временски низи */ wikitext text/x-wiki '''Анализа на временските низи''' е гранка на [[статистика]]та и [[економетрија]]та која ги проучува [[Временска низа|временските низи]]. ==Методи на анализата на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> == Цели на анализата на временски низи == Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> === Кратка историја на анализата на временски низи === Анализа на временските низи|Анализата на временските низи се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создале теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> Првите испитувања на временските низи ги направил математичарот [[Пјер Симон Лаплас|Лаплас]] во 1823 година, кој ги анализирал ефектите на [[Месечина|лунарните]] фази врз [[Плима и осека|плимата]] и осеката и врз движењето на воздухот. При истражувањето на врската меѓу лунарните фази и [[Атмосферски притисок|воздушниот притисок]], тој користел временска низа со должина од осум години. По откривањето на [[Метод на најмали квадрати|методот на најмали квадрати]] од страна на [[Карл Фридрих Гаус|Гаус]] биле направени обиди за моделирање на астрономските податоци со помош на [[Синусоидна функција|синусоидни функции]]. Во тие рамки, важен е придонесот на британскиот физичар [[Артур Шустер]], кој во 1898 година го открил [[Периодограм|периодограмот]]. Подоцна, анализата на временските серии била збогатена со концептите на [[Регресија|регресијата]] и коефициентот на шшкорелација]], надополнети со коефициентот на повеќекратната корелација и коефициентот на парцијалната корелација, кој ги открил Јул. Во 1927 година, тој го поставил [[Авторегресивен процес|авторегресивниот модел]] при објаснувањето на сончевите дамки. Истата година, рускиот статистичар Слатски ги искористил подвижните средини за претставување на [[Бизнис циклус|економските циклуси]]. Анализата на стационарните стохастички процеси е дело на рускиот математичар Колмогоров, кој се надоврзал на работата на рускиот математичар Марков. Комогоров и Винер го дале првото општо решение на интерполацијата и предвидувањето на стационарните процеси, а шведскиот математичар Крамер ја воопштил [[Жозеф Фурје|Фурјевата]] анализа на подрачјето на стационарните стохастички процеси. Неговиот студент Волд го претставил општиот стационарен процес како процес на подвижни средини од бесконечен ред. Во 1923 година, британскиот статистичар [[Роналд Фишер]] започнал да ја развива теоријата на динамичките врски меѓу временските низи. По Втората светска војна, британскиот статистичар [[Морис Бартлет]] ги открил својствата на автокорелацијата на стационарните процеси, а заедно со американскиот статистичар Туки, тој ја поставил и основата на модерната спектрална анализа. По појавата на [[Сметач|сметачите]], американците [[Чарлс Холт]] и Винтерс ги развиле методите на [[Експоненцијално порамнување|експоненцијалното порамнување]], а нивното спојување со стохастичките процеси е дело на [[Џон Мјут]] и британските статистичари [[Џорџ Бокс]] и Џенкинс, кои дале голем придонес во предвидувањето на индустриските временски низи. Книгата на Бокс и Џенкинс „Анализа на временските серии: предвидување и контрола“ (англиски: ''Time Series Analysis: Forecasting and Control'') од 1976 година ја претставува основата на анализата на временските низи. Паралелно со нивната работа, во 1962 година, Калман го развил методот за оценување на состојбата и предвидување на идните вредности на линеарните системи (денес познат како [[Калманов филтер]]). Во 1980-тите и во 1990-тите била развиена теоријата на интегрираните стохастички процеси за што се заслужни Дики и Фулер, а во 1987 година, [[Клајв Гренџер]] и [[Роберт Енгл]] ја поставиле теоријата на [[Коинтеграција|коинтеграција]]. Енгл го создал и т.н. ARCH модел. Исто така, во 1980-тите и во 1990-тите почнале да се развиваат и нелинарните модели. <ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 13-15.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] 5j1l7scccbz2195af0quzc7zusncdfp 4799863 4799862 2022-08-05T23:30:36Z ГП 23995 /* Кратка историја на анализата на временски низи */ wikitext text/x-wiki '''Анализа на временските низи''' е гранка на [[статистика]]та и [[економетрија]]та која ги проучува [[Временска низа|временските низи]]. ==Методи на анализата на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> == Цели на анализата на временски низи == Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] mhkkuvtbs0abfesyz7nti4qiurl639k 4799864 4799863 2022-08-05T23:30:56Z ГП 23995 /* Методи на анализата на временските низи */ ситна поправка wikitext text/x-wiki '''Анализа на временските низи''' е гранка на [[статистика]]та и [[економетрија]]та која ги проучува [[Временска низа|временските низи]]. === Кратка историја на анализата на временски низи === Анализа на временските низи|Анализата на временските низи се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создале теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> Првите испитувања на временските низи ги направил математичарот [[Пјер Симон Лаплас|Лаплас]] во 1823 година, кој ги анализирал ефектите на [[Месечина|лунарните]] фази врз [[Плима и осека|плимата]] и осеката и врз движењето на воздухот. При истражувањето на врската меѓу лунарните фази и [[Атмосферски притисок|воздушниот притисок]], тој користел временска низа со должина од осум години. По откривањето на [[Метод на најмали квадрати|методот на најмали квадрати]] од страна на [[Карл Фридрих Гаус|Гаус]] биле направени обиди за моделирање на астрономските податоци со помош на [[Синусоидна функција|синусоидни функции]]. Во тие рамки, важен е придонесот на британскиот физичар [[Артур Шустер]], кој во 1898 година го открил [[Периодограм|периодограмот]]. Подоцна, анализата на временските серии била збогатена со концептите на [[Регресија|регресијата]] и коефициентот на шшкорелација]], надополнети со коефициентот на повеќекратната корелација и коефициентот на парцијалната корелација, кој ги открил Јул. Во 1927 година, тој го поставил [[Авторегресивен процес|авторегресивниот модел]] при објаснувањето на сончевите дамки. Истата година, рускиот статистичар Слатски ги искористил подвижните средини за претставување на [[Бизнис циклус|економските циклуси]]. Анализата на стационарните стохастички процеси е дело на рускиот математичар Колмогоров, кој се надоврзал на работата на рускиот математичар Марков. Комогоров и Винер го дале првото општо решение на интерполацијата и предвидувањето на стационарните процеси, а шведскиот математичар Крамер ја воопштил [[Жозеф Фурје|Фурјевата]] анализа на подрачјето на стационарните стохастички процеси. Неговиот студент Волд го претставил општиот стационарен процес како процес на подвижни средини од бесконечен ред. Во 1923 година, британскиот статистичар [[Роналд Фишер]] започнал да ја развива теоријата на динамичките врски меѓу временските низи. По Втората светска војна, британскиот статистичар [[Морис Бартлет]] ги открил својствата на автокорелацијата на стационарните процеси, а заедно со американскиот статистичар Туки, тој ја поставил и основата на модерната спектрална анализа. По појавата на [[Сметач|сметачите]], американците [[Чарлс Холт]] и Винтерс ги развиле методите на [[Експоненцијално порамнување|експоненцијалното порамнување]], а нивното спојување со стохастичките процеси е дело на [[Џон Мјут]] и британските статистичари [[Џорџ Бокс]] и Џенкинс, кои дале голем придонес во предвидувањето на индустриските временски низи. Книгата на Бокс и Џенкинс „Анализа на временските серии: предвидување и контрола“ (англиски: ''Time Series Analysis: Forecasting and Control'') од 1976 година ја претставува основата на анализата на временските низи. Паралелно со нивната работа, во 1962 година, Калман го развил методот за оценување на состојбата и предвидување на идните вредности на линеарните системи (денес познат како [[Калманов филтер]]). Во 1980-тите и во 1990-тите била развиена теоријата на интегрираните стохастички процеси за што се заслужни Дики и Фулер, а во 1987 година, [[Клајв Гренџер]] и [[Роберт Енгл]] ја поставиле теоријата на [[Коинтеграција|коинтеграција]]. Енгл го создал и т.н. ARCH модел. Исто така, во 1980-тите и во 1990-тите почнале да се развиваат и нелинарните модели. <ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 13-15.</ref> ==Методи на анализата на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> == Цели на анализата на временски низи == Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] dh3bqwex84f0p62z5f4x93w745lh25i 4799865 4799864 2022-08-05T23:31:08Z ГП 23995 /* Кратка историја на анализата на временски низи */ wikitext text/x-wiki '''Анализа на временските низи''' е гранка на [[статистика]]та и [[економетрија]]та која ги проучува [[Временска низа|временските низи]]. == Кратка историја на анализата на временски низи == Анализа на временските низи|Анализата на временските низи се темели на развојот на пет различни научни области. Корените на првата област се во изучувањето на [[Астрономија|астрономските]] и [[Метеорологија|метеролошките]] временски низи. Тие ја создале теоријата на стационарните стохастички процеси. Развиена е од [[Математика|математичарите]] [[Андреј Колмогоров|Колмогоров]], [[Норберт Винер]] и Крамер (Cramer) во првата половина на [[XX век]]. Втората област ја претставуваат методите за израмнување (англ. Smoothing methods). Овие методи ги користат сметачките можности на првите [[Сметач|компјутери]]. Развиени сè со цел да се подобри предвидувањето на производството и продажбите во 1960-тите. Третата област е теоријата за предвидување и контрола на линеарните системи. Развиена е за потребите на [[Инженерство|инженерството]] за автоматска контрола во 1970-тите. Четвртата област е теоријата на нестационарните и нелинеарните процеси. Развиена е од страна на статистичари и [[Економетрија|економетричари]] во последните дваесет години на [[20 век]]. Последната, петта област се мултиваријационите модели и методи за намалување на димензиите на динамичките системи. Оваа област сè уште се развива. Затоа, може да се каже дека методите кои денес ги користи анализата на временски низи се резултат на развојот на истражувањата во математиката, статистиката, инженерството, [[Физика|физиката]] и економијата во текот на 20 век.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 12-13.</ref> Првите испитувања на временските низи ги направил математичарот [[Пјер Симон Лаплас|Лаплас]] во 1823 година, кој ги анализирал ефектите на [[Месечина|лунарните]] фази врз [[Плима и осека|плимата]] и осеката и врз движењето на воздухот. При истражувањето на врската меѓу лунарните фази и [[Атмосферски притисок|воздушниот притисок]], тој користел временска низа со должина од осум години. По откривањето на [[Метод на најмали квадрати|методот на најмали квадрати]] од страна на [[Карл Фридрих Гаус|Гаус]] биле направени обиди за моделирање на астрономските податоци со помош на [[Синусоидна функција|синусоидни функции]]. Во тие рамки, важен е придонесот на британскиот физичар [[Артур Шустер]], кој во 1898 година го открил [[Периодограм|периодограмот]]. Подоцна, анализата на временските серии била збогатена со концептите на [[Регресија|регресијата]] и коефициентот на шшкорелација]], надополнети со коефициентот на повеќекратната корелација и коефициентот на парцијалната корелација, кој ги открил Јул. Во 1927 година, тој го поставил [[Авторегресивен процес|авторегресивниот модел]] при објаснувањето на сончевите дамки. Истата година, рускиот статистичар Слатски ги искористил подвижните средини за претставување на [[Бизнис циклус|економските циклуси]]. Анализата на стационарните стохастички процеси е дело на рускиот математичар Колмогоров, кој се надоврзал на работата на рускиот математичар Марков. Комогоров и Винер го дале првото општо решение на интерполацијата и предвидувањето на стационарните процеси, а шведскиот математичар Крамер ја воопштил [[Жозеф Фурје|Фурјевата]] анализа на подрачјето на стационарните стохастички процеси. Неговиот студент Волд го претставил општиот стационарен процес како процес на подвижни средини од бесконечен ред. Во 1923 година, британскиот статистичар [[Роналд Фишер]] започнал да ја развива теоријата на динамичките врски меѓу временските низи. По Втората светска војна, британскиот статистичар [[Морис Бартлет]] ги открил својствата на автокорелацијата на стационарните процеси, а заедно со американскиот статистичар Туки, тој ја поставил и основата на модерната спектрална анализа. По појавата на [[Сметач|сметачите]], американците [[Чарлс Холт]] и Винтерс ги развиле методите на [[Експоненцијално порамнување|експоненцијалното порамнување]], а нивното спојување со стохастичките процеси е дело на [[Џон Мјут]] и британските статистичари [[Џорџ Бокс]] и Џенкинс, кои дале голем придонес во предвидувањето на индустриските временски низи. Книгата на Бокс и Џенкинс „Анализа на временските серии: предвидување и контрола“ (англиски: ''Time Series Analysis: Forecasting and Control'') од 1976 година ја претставува основата на анализата на временските низи. Паралелно со нивната работа, во 1962 година, Калман го развил методот за оценување на состојбата и предвидување на идните вредности на линеарните системи (денес познат како [[Калманов филтер]]). Во 1980-тите и во 1990-тите била развиена теоријата на интегрираните стохастички процеси за што се заслужни Дики и Фулер, а во 1987 година, [[Клајв Гренџер]] и [[Роберт Енгл]] ја поставиле теоријата на [[Коинтеграција|коинтеграција]]. Енгл го создал и т.н. ARCH модел. Исто така, во 1980-тите и во 1990-тите почнале да се развиваат и нелинарните модели. <ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 13-15.</ref> ==Методи на анализата на временските низи== Статистичката анализа на временските низи подразбира нивно изучување со помош на [[Статистика|статистички]] методи, со цел да се утврдат законитостите на развојот во набљудуваниот и предвидување во идниот период. Статистичката анализа на промените на набљудуваните појави во текот на времето се сведува на квантитативната анализа на варирањата на временските низи и нивните меѓусебни врски. Тие варијации, изразени во апсолутни или релативни износи, се јавуваат како резултат на сложеноста и променливото влијание на бројни фактори. Поради тоа, при анализата мора да се води сметка за тоа, ако сакаме што е можно повеќе да прибереме информации за една временска низа. Постојат бројни методи за анализа на временските низи. Едната група ја сочинуваат методите кои на анализата на временските низи и приоѓаат од аспект на времето (во функција на времето), а во втората оние кои приоѓаат од аспект на фрекфенциите (во функција на фрекфенциите). Разгледувањето на временските низи во доменот на фрекфенциите е предмет на хармониската и [[Спектрална анализа|спектралната анализа]]. Истражувањето на моделите на развојните тенденции на појавите, како и меѓусебните односи на временските низи и нивно предвидување нашле мошне широка примена, а во статистичката теорија и методологија мошне голем простор.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган (2010), ''Статистика за бизнис и економија'' (четврто издание), „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје.</ref> == Цели на анализата на временски низи == Основни цели на анализата на временски низи се: (1) опишување (дескипција) на временската низа, (2) објаснување на временската низа и (3) предвидување на временската низа. На почетокот на анализата се врши ''опишување на временската низа''. Целта е да се обезбедат информации за основните карактеристики на временската низа. Се испитува: дали временската низа е стационарна или не, дали постојат специфичности во движењето на временската низа, дали временската низа е нормално распоредена, дали е потребно да се трансформира временската низа и слично. Одговорите на овие прашања претставуваат појдовна основа за реализација на втората цел на анализата. Целта на ''објаснувањето на временската низа'' е да изврши избор и оценување на математички модел кои на задоволителен начин го претставува движењето на временската низа. Моделите на временски низи се разликуваат по тоа дали анализата на временските низи е едно димензионална или повеќе димензионална. Во едно димензионалната анализа временската низа се моделира само врз основа на сопствената динамика. Повеќе димензионалната анализа користи временски низи на повеќе објаснувачки променливи. Врз основа на избраниот и оценет модел се врши ''предвидување на идното движење на временската низа''. Предвидувањето е од особена важност за многу организации, бидејќи добиените резултати од предвидувањето се користат при донесување на важни одлуки.<ref>Ристески Славе, Тевдовски Драган и Марија Трпкова (2012). ''Вовед во анализата на временските серии''. „Универзитет Св. Кирил и Методиј“, Скопје, стр. 11-12.</ref> ==Наводи== {{наводи}} {{Нормативна контрола}} [[Категорија:Математички методи во економијата]] [[Категорија:Машинско учење]] [[Категорија:Статистика]] [[Категорија:Економетрија]] 9mmmdcjnnaeeq06ayc0tyettvzxvc4u 0 1304782 4799868 2022-08-06T04:50:39Z P.Nedelkovski 47736 Создадено преведувајќи ја страницата „[[:sr:Special:Redirect/revision/22698127|Морис Сарај]]“ wikitext text/x-wiki {{Биографија|име={{PAGENAME}}|презиме=|слика=Maurice Sarrail.jpg|ширина_слике=250п|опис_слике=|пуно_име=|дан_рођења=6.|месец_рођења=април|година_рођења=1856.|место_рођења=[[Каркасон]]|држава_рођења=|дан_смрти=23.|месец_смрти=март|година_смрти=1929.|место_смрти=[[Париз]]|држава_смрти=}} '''Морис-Пол-Емануел Сарај''' ({{Lang-fr|Maurice-Paul-Emmanuel Sarrail}}; 6 април 1856 - 23 март 1929 година) - француски генерал од [[Прва светска војна|Првата светска војна]].<ref name="obit">{{Наведени вести|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F20D12FF3455167A93C6AB1788D85F4D8285F9|title=Gen. Sarrail Dies. Held Verdun Forts|last=|date=24. 3. 1929|work=[[New York Times]]|access-date=11. 1. 2014|quote=Former High Commissioner in Syria Did Not Know His Chief, Foch, Died Before Him. Storm Centre In Politics. His Radical Beliefs and Actions Against the Druse Brought Censure From Chamber. One of War's Great Leaders. A Political Storm Centre. Relieved of Command at Front. France today lost another of her great military geniuses by the death of General Maurice Sarrail, whose name stands forever famous for his determined and perhaps decisive defense of Verdun at the outbreak of the war in 1914. ...}}</ref> Отворените социјалистички политички врски на Сарај го прават редок меѓу [[католиците]], [[Конзервативизам|конзервативците]] и [[Монархизам|монархистите]], кои доминирале во офицерскиот кор на француската армија во рамките на [[Трета Француска Република|Третата република]] и пред војната, и биле главната причина зошто тој беше назначен во командата во Солун.<ref>{{Harvnb|Haythornthwaite|1994}}</ref> <ref>[http://www.firstworldwar.com/bio/sarrail.htm Firstworldwar.com]</ref> [[Кралството СХС]] го одликувало со [[Кралски орден на ѕвездата од Караѓорѓе|Кралскиот орден Караѓорѓева ѕвезда]] и на [[Кралскиот ред на белиот орел|Кралскиот орден Бел орел]].<ref>{{Наведена книга|title=Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima|last=Acović|first=Dragomir|publisher=Službeni Glasnik|year=2012|location=Belgrade|pages=641|ref=harv}}</ref> == Наводи == == Литература == * {{Наведена книга|title=The World War One Sourcebook|last=Haythornthwaite|first=Philip|publisher=Arms and Armour Press|year=1994|isbn=978-1-85409-102-4|location=London|pages=|ref=harv}} [[Категорија:Историја на Сирија]] [[Категорија:Француски генерали]] [[Категорија:Починати во 1929 година]] [[Категорија:Родени во 1856 година]] 07wgpdvm1b2fqsnixtk8jtbz3c9btm0 4799869 4799868 2022-08-06T04:55:29Z P.Nedelkovski 47736 #WPWPMK, #WPWP wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder |name = Морис Сарај |order1 = [[Висок комесар на Франција во Левант]] |term_start1 = 1924 |term_end1 = 1925 |predecessor1 = [[Максим Веган]] |successor1 = [[Анри де Жувенел]] |birth_name = Морис Пол Емануел Сарај |birth_date =6 април 1856 |death_date = {{Death date and age|df=yes|1929|3|23|1856|4|6}} |birth_place = [[Каркасон]], Франција |death_place = Париз, Франција |image = Maurice Sarrail.jpg |caption = |nickname = |allegiance = {{flagcountry|Трета Француска Република}} |branch = [[француска армија]] |serviceyears = 1877–1925 |rank = [[Дивизиски генерал]] |unit = |commands = [[Трета армија (Франција)|Трета армија]] |battles = [[Прва светска војна]]<br />[[Сириско востание (1925)|Сириско востание]] |awards = [[Национален орден на Легија на честа|Голем крст на Легија на честа]]<br />[[Воен медал (Франција)|Воен медал]]<br />[[Воен крст 1914–1918 (Франција)|Воен крст 1914–1918]] |laterwork = |signature = Maurice Sarrail signature.svg }} '''Морис-Пол-Емануел Сарај''' ({{Lang-fr|Maurice-Paul-Emmanuel Sarrail}}); ({{роден во|Каркаксон}}, {{роден на|6|април|1856}} - {{починат во|Париз}}, {{починат на|23|март|1929}}) — француски генерал од [[Прва светска војна|Првата светска војна]].<ref name="obit">{{Наведени вести|url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F20D12FF3455167A93C6AB1788D85F4D8285F9|title=Gen. Sarrail Dies. Held Verdun Forts|last=|date=24. 3. 1929|work=[[New York Times]]|access-date=11. 1. 2014|quote=Former High Commissioner in Syria Did Not Know His Chief, Foch, Died Before Him. Storm Centre In Politics. His Radical Beliefs and Actions Against the Druse Brought Censure From Chamber. One of War's Great Leaders. A Political Storm Centre. Relieved of Command at Front. France today lost another of her great military geniuses by the death of General Maurice Sarrail, whose name stands forever famous for his determined and perhaps decisive defense of Verdun at the outbreak of the war in 1914. ...}}</ref> Отворените социјалистички политички врски на Сарај го прават редок меѓу [[католиците]], [[Конзервативизам|конзервативците]] и [[Монархизам|монархистите]], кои доминирале во офицерскиот кор на француската армија во рамките на [[Трета Француска Република|Третата република]] и пред војната, и биле главната причина зошто тој беше назначен во командата во Солун.<ref>{{Harvnb|Haythornthwaite|1994}}</ref> <ref>[http://www.firstworldwar.com/bio/sarrail.htm Firstworldwar.com]</ref> [[Кралството СХС]] го одликувало со [[Кралски орден на ѕвездата од Караѓорѓе|Кралскиот орден Караѓорѓева ѕвезда]] и на [[Кралскиот ред на белиот орел|Кралскиот орден Бел орел]].<ref>{{Наведена книга|title=Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima|last=Acović|first=Dragomir|publisher=Službeni Glasnik|year=2012|location=Belgrade|pages=641|ref=harv}}</ref> == Наводи == {{наводи}} == Литература == * {{Наведена книга|title=The World War One Sourcebook|last=Haythornthwaite|first=Philip|publisher=Arms and Armour Press|year=1994|isbn=978-1-85409-102-4|location=London|pages=|ref=harv}} {{ОСНОВНОПОДРЕДУВАЊЕ:Сарај, Морис}} [[Категорија:Историја на Сирија]] [[Категорија:Француски генерали]] 43bywmh4mul27uihjfwxls3rvxo3d96 0 1304783 4799882 2022-08-06T09:02:02Z P.Nedelkovski 47736 Пренасочување кон [[Светиклиментово училиште]] wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Светиклиментово училиште]] 088iry3jobia5bp7tehv2lbkg0u9e9h 0 1304784 4799885 2022-08-06T10:26:11Z Daneiliev 99710 Создадена страница со: Митко Апостоловски 7 март 1955 - 5 август 2022 бил македонски актер. Роден е во Битола на 7 март 1955год. Починал на 5 август 2022 wikitext text/x-wiki Митко Апостоловски 7 март 1955 - 5 август 2022 бил македонски актер. Роден е во Битола на 7 март 1955год. Починал на 5 август 2022 lsh5clg9bb6kgsqnf3uxoqzcr6xgbwy 0 1304785 4799894 2022-08-06T11:06:29Z Lili Arsova 86688 Lili Arsova ја премести страницата [[Каролин Јач]] на [[Елза Каролин Гирц]]: prevod na ime wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Елза Каролин Гирц]] qjfhcpnr8rcxgz60cr69ct15h2ddr25 1 1304786 4799896 2022-08-06T11:06:29Z Lili Arsova 86688 Lili Arsova ја премести страницата [[Разговор:Каролин Јач]] на [[Разговор:Елза Каролин Гирц]]: prevod na ime wikitext text/x-wiki #пренасочување [[Разговор:Елза Каролин Гирц]] nil0gzq2cggsbh8nma749on88s6olnh