വിക്കിപീഡിയ mlwiki https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A7%E0%B4%BE%E0%B4%A8_%E0%B4%A4%E0%B4%BE%E0%B5%BE MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter മീഡിയ പ്രത്യേകം സംവാദം ഉപയോക്താവ് ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം വിക്കിപീഡിയ വിക്കിപീഡിയ സംവാദം പ്രമാണം പ്രമാണത്തിന്റെ സംവാദം മീഡിയവിക്കി മീഡിയവിക്കി സംവാദം ഫലകം ഫലകത്തിന്റെ സംവാദം സഹായം സഹായത്തിന്റെ സംവാദം വർഗ്ഗം വർഗ്ഗത്തിന്റെ സംവാദം കവാടം കവാടത്തിന്റെ സംവാദം TimedText TimedText talk ഘടകം ഘടകത്തിന്റെ സംവാദം Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk ഓണം 0 21 3765716 3724545 2022-08-17T16:08:28Z 202.170.207.83 /* ഓണക്കാഴ്ച */ wikitext text/x-wiki {{featured}}{{prettyurl|Onam}} {{for|തിരുവോണം എന്ന നക്ഷത്രത്തെക്കുറിച്ചറിയാൻ|തിരുവോണം (നക്ഷത്രം)}} {{Infobox holiday | image = Onapookkalam.jpg | caption = '''ഓണപ്പൂക്കളം''' | holiday_name = ഓണം, തിരുവോണം<ref name=gok2017>[https://www.kerala.gov.in/documents/10180/598db490-1f6f-40e6-8de2-519ac7d81a6c Government of Kerala], Official Holidays 2017</ref><br> | observedby = [[മലയാളികൾ]] | date = ''ചിങ്ങം'' (ഓഗസ്റ്റ്/സെപ്റ്റംബർ) | observances = [[സദ്യ]], [[തിരുവാതിരകളി]], [[പുലിക്കളി]], [[പൂക്കളം]], [[ഓണത്തല്ല്]], [[തൃക്കാക്കരയപ്പൻ]], [[ഓണത്തപ്പൻ]], [[വടംവലി]], [[തുമ്പി തുള്ളൽ]], [[ഓണവില്ല്]], [[കാഴ്ചക്കുല]], [[അത്തച്ചമയം]], [[വള്ളംകളി]], [[ഓണംകളി]] | type = | significance = [[കൊയ്ത്തുത്സവം]]<ref>{{cite book|author=Ann Morrill|title=Thanksgiving and Other Harvest Festivals|url=https://books.google.com/books?id=3Xde_E7-r50C |year=2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-1-4381-2797-2|pages=46, 49–50}}</ref><ref name="Chopra 1988 285">{{Cite book|title=Encyclopaedia of India|first=Prabha|last=Chopra|year=1988|page=285|url=https://books.google.com/books?id=yAgMAAAAIAAJ|quote=''Onam — Most important festival of Kerala; held in Chingam (August–September)''}}</ref> | date2017 = Sun 3 Sep to Wed 6 Sep | date2018 = Fri 24 Aug to Mon 27 Aug | date2019 = Tue 10 Sep to Fri 13 Sep | duration = 10 days | frequency = പ്രതിവർഷം }} [[മലയാളി|മലയാളികളുടെ]] ദേശീയോൽസവമാണ് '''ഓണം.''' <ref>{{Cite web|url=http://malayalam.webdunia.com/article/keralapiravi-2008/ഓണം-മലയാളിയുടെ-ദേശീയോത്സവം-108103100078_1.htm|title=ഓണം മലയാളിയുടെ ദേശീയോത്സവം|access-date=2021-08-18|last=WEBDUNIA|language=ml}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.malayalamexpress.in/archives/1863011/|title=അത്തപ്പൂക്കളം|access-date=2021-08-18}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=613999&u=onam-and-muharram-consumer-fed-markets-2021-aug-p-k-krishnadas|title=മുഹറം മുസ്ലിം ജനതയ്ക്ക് ആഘോഷമല്ല ദുരന്ത സ്മരണയുടെ നാളാണ്, ഓണത്തിനൊപ്പം മുഹറം കൂടി ചേർത്ത് പറയുന്നത് ആരെ പ്രീണിപ്പിക്കാനാണെന്ന് പി കെ കൃഷ്ണദാസ്|access-date=2021-08-18|last=Daily|first=Keralakaumudi|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.janmabhumi.in/news/samskriti/onam-harvest-festival-thiruvonam39151|title=ഓണം... തിരുവോണം|access-date=2021-08-18|language=en}}</ref> ഈ വാർഷിക <ref name="britonam">{{cite book|author=Editors of Encyclopaedia Britannica|title=The New Encyclopaedia Britannica |url=https://books.google.com/books?id=H4YVAQAAMAAJ |year=1974|publisher=Encyclopaedia Britannica|isbn=978-0-85229-290-7|page=534}}, Quote: "Onam, Hindu festival in Kerala State, India."</ref><ref name=grace312>{{cite book|author1=Elaine Chase|author2=Grace Bantebya-Kyomuhendo|title=Poverty and Shame: Global Experiences|url=https://books.google.com/books?id=3tySBQAAQBAJ&pg=PA312 |year=2015|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-968672-8|page=312}}, Quote: "Onam (Hindu festival)"</ref><ref name=osella174>{{cite book|author1=Caroline Osella|author2=Filippo Osella|title=Men and Masculinities in South India|url=https://books.google.com/books?id=yGLrI8-io_AC&pg=PA174|year=2006|publisher=Anthem Press|isbn=978-1-84331-232-1|page=174}}, Quote: "The 2000 Onam (Hindu festival) special edition of..."</ref> ഗ്രിഗോറിയൻ കലണ്ടറിൽ ഓഗസ്റ്റ് - സെപ്റ്റംബർ മാസങ്ങളിലും മലയാളം കലണ്ടറിൽ ചിങ്ങ മാസത്തിലുമാണ് വരുന്നത്.<ref>[http://www.onamfestival.org Onam Festival], The Society for Confluence of Festivals of India (2015)</ref> ഓണാഘോഷത്തിന്റെ സമയത്ത് കേരളം മഹാബലിയുടെ ഓർമ്മയ്ക്കായാണ് ഈ ആഘോഷം കൊണ്ടാടുന്നത് എന്ന് കരുതിപ്പോരുന്നു.<ref name="Melton2011p659">{{cite book|author=J. Gordon Melton|title=Religious Celebrations: An Encyclopedia of Holidays, Festivals, Solemn Observances, and Spiritual Commemorations|url= https://books.google.com/books?id=lD_2J7W_2hQC&pg=PA659 |year= 2011|publisher =ABC-CLIO|isbn=978-1-59884-206-7|page=659}}</ref><ref name=cush574>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=kzPgCgAAQBAJ&pg=PA574 |title=Encyclopedia of Hinduism|last=Cush| first=Denise|last2= Robinson|first2= Catherine|last3= York|first3=Michael| publisher=Routledge|year= 2012|isbn=9781135189792|location=| pages= 573–574|language=en|quote="Despite its Hindu associations, Onam is celebrated by all communities."}}</ref> ലോകത്തിന്റെ നാനാഭാഗത്തുമുള്ള മലയാളികൾ ജാതിമത ഭേദമന്യേ ഈ ഉത്സവം ആഘോഷിക്കുന്നു. ഓണം സംബന്ധിച്ച് പല [[ഐതിഹ്യം|ഐതിഹ്യങ്ങളും]] [[ചരിത്രം|ചരിത്രരേഖകളും]] നിലവിലുണ്ടെങ്കിലും ഓണം ആത്യന്തികമായി ഒരു വിളവെടുപ്പു അഥവാ വ്യാപാരോത്സവമാണെന്ന് കരുതിപ്പോരുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://malayalam.indiatoday.in/art-culture/photo/onam-2021-onam-words-and-onam-related-phrases-291989-2021-08-17|title=ഓണം 2021 {{!}} ഓണച്ചൊല്ലുകളും ഓണപ്പദങ്ങളും|access-date=2021-08-21|language=ml}}</ref> [[കേരളം|കേരളത്തിൽ]] ഓണം തമിഴ്‌നാട്ടിൽ നിന്നും സംക്രമിച്ചതാണെന്നാണ് വിദഗ്ദ്ധമതംഏ.ഡി. 8 വരെ ദ്രാവിഡ ദേശം പലനിലയിൽ സമാനവും ആയിരുന്നു. ഒരു സ്മരണയുടെ പ്രതീകമായിട്ടാണ് ഈ ഉത്സവം തുടക്കം കുറിച്ചത്. മഹാബലി സ്മരണയാണ് അത്.വാമനവിജയത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കി അത് ക്ഷേത്രോത്സവമായിട്ടായിരുന്നു തുടങ്ങിയതെങ്കിലും പിന്നീട് അത് ഗാർഹികോത്സവമായി മാറി. കർക്കടക സംക്രാന്തിയിലെ (മിഥുനാന്ത്യം) കലിയനുവെക്കൽ മുതൽ കന്നിയിലെ ആയില്യമകംവഴി ഇരുപത്തെട്ടാമോണംവരെ അതു നീളുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://www.mathrubhumi.com/spirituality/specials/onam-2021/traditional-rituals-related-with-onam-1.5903669|title=കലിയനുവെക്കൽ മുതൽ ഇരുപത്തെട്ടാമോണം വരെ...|access-date=2021-08-21|last=രവീന്ദ്രനാഥ്|first=എഴുമാവിൽ|language=en}}</ref> [[ചിങ്ങം|ചിങ്ങമാസത്തിലെ]] [[അത്തം]] നക്ഷത്രം മുതൽ തുടങ്ങുന്ന ഓണാഘോഷം [[തിരുവോണം]] നാളിൽ പ്രാധാന്യത്തോടെ ആഘോഷിക്കുകയും [[ചതയം]] നാൾ വരെ നീണ്ടു നിൽക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. [[തൃക്കാക്കര|തൃക്കാക്കരയാണ്‌]] [[ഓണത്തപ്പൻ|ഓണത്തപ്പന്റെ]] ആസ്ഥാനം. എന്നാൽ അവിടെ മഹാബലിക്കു പകരം വാമനനെയാണ് ആരാധിക്കുന്നത്. ഒരു പക്ഷെ വാമനൻ മഹാബലിക്കുമേൽ വിജയം നേടിയത് തൃക്കാക്കരയിൽ വച്ചാവാം. മഹാബലിയെ വാമനൻ പാതാളത്തിലേയ്ക്ക് ചവിട്ടിത്താഴ്ത്തിതി എന്ന ഒരുകഥക്ക്പ്രചാരമുണ്ട്. പക്ഷെ ചവിട്ടി താഴ്ത്തിയ ഒരു കഥ എവിടെയും പറയുന്നില്ല. ഭാഗവത പുരാണത്തിലാണ് ബലിയുടെ കഥയുള്ളത്.അതിൽ സുതലത്തിലേക്ക് പറഞ്ഞയക്കുകയും, മഹാവിഷ്ണു അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ദ്വാരപാലകനായി നിന്നു എന്നുമാണ് കഥ. കേരളീയരാണ് ഓണാഘോഷം നടത്തിയത് എന്നാണ്‌ ഐതിഹ്യമെങ്കിലും അതിനേക്കാൾ വളരെ മുൻപേ തന്നെ[[തമിഴ് നാട്|കേരളത്തിലും മധുര ഉൾപ്പെട്ട തമിഴ് നാട്ടിലും]] മറ്റും ഓണാഘോഷം നടന്നിട്ടുള്ളതായി സംഘ കൃതികൾ വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. സംഘകാലകൃതിയായ 'മധുരൈകാഞ്ചി 'യിലാണ്‌ ഓണത്തെക്കുറിച്ചുളള ആദ്യപരാമർശങ്ങൾ കാണുന്നത്‌. തിരുമാൾ (മഹാവിഷ്ണു)വിന്റെ ജന്മദിനമായിട്ടാണ് ഓണം ആഘോഷിക്കുന്നതെന്ന് മധുരൈകാഞ്ചി 590 മുതലുള്ള അടികളിൽ പറയുന്നു.<ref name="maduraikanchi">{{cite news |title=പത്തുപ്പാട്ട്– മധുരൈക്കാഞ്ചി |url=https://learnsangamtamil.com/maduraikanchi/ |accessdate=29 ഓഗസ്റ്റ് 2020 |work=മധുരൈക്കാഞ്ചി |date=8 ഡിസംബർ 2010 |language=en|quote=On Ōnam day, the birthday of Thirumal adorned with a gold garland who destroyed groups of Avunars, in the settlement of brave warriors adorned with bee-swarming flowers..}}</ref> പിന്നീട് കാർഷികവും വാണിജ്യവുമായി അതു മാറി. കർക്കടകമാസത്തിന് ശേഷം മാനം തെളിയുന്ന ഈ കാലത്താണ് വിദേശകപ്പലുകൾ പണ്ട് സുഗന്ധദ്രവ്യ വ്യാപാരത്തിനായി കേരളത്തിൽ കൂടുതലായി അടുത്തിരുന്നത്. അങ്ങനെ സ്വർണ്ണം കൊണ്ടുവരുന്ന ഈ മാസത്തെ പൊന്നിൻ ചിങ്ങമാസമെന്നും ഓണത്തെ പൊന്നോണമെന്നും വിളിക്കാനുള്ള കാരണമതാണ്. കേരളത്തിൽ വിളവെടുപ്പിനേക്കാൾ അതിന്റെ വ്യാപാരത്തിനായിരുന്നു പ്രാധാന്യം. == പേരിനു പിന്നിൽ == [[സംഘകാലം|സംഘകാലത്ത്]] കേരളത്തിലും തമിഴ്‌നാട്ടിലുമെല്ലാം മഴക്കാലത്ത് ഭജനമിരിക്കലും പഠനവും ഒക്കെയായി ജനങ്ങൾ കഴിഞ്ഞിരുന്നു. ആറു മാസം മഴ ദീർഘമായി പെയ്തിതിരുന്നു. കാറും പടലും തീർന്ന് മഴമാറി വാണിജ്യം പുനരാരംഭിക്കുന്നത് ശ്രാവണ മാസത്തിലെ തിരുവോണ നാളിൽ ആണ്‌. ശ്രാവണത്തിന്റെ പാലി സമാന്തരമാണ്‌ ''സാവണം''. അത് ആദിരൂപം ലോപിച്ച് പാലിയുടെ തന്നെ നയമനുസരിച്ച് ''ആവണം'' എന്നും പിന്നീട് ''ഓണം'' എന്നും ഉള്ള രൂപം സ്വീകരിച്ചു <ref name="savanam">{{cite book|title=ബുദ്ധന്റെ കാല്പാടുകൾ-പഠനം|last=പി.ഒ.|first=പുരുഷോത്തമൻ|publisher=പ്രൊഫ. വി. ലൈല|year=2006|isbn=81-240-1640-2|location=കേരളം|authorlink=പി.ഒ. പുരുഷോത്തമൻ|coauthors=}} </ref> <ref>{{Cite journal|url=http://www.languageinindia.com/june2016/prasanthmalayalamwords.pdf|title=ലോസ്റ്റ് വോഡ് ഇസ് ലോസ്റ്റ് വേൾഡ് - എ സ്റ്റഡി ഒഫ് മലയാളം|last=ഡോ. ആർ. ഐ.|first=പ്രശാന്ത്|date=6 June 2016|journal=Language in India|accessdate=2001 മാർച്ച് 3|doi=|issn=1930-2940}}</ref><ref>S N Sadasivan : A social history of India</ref> <ref> {{cite book |last=പി.എം. |first=ജോസഫ്|authorlink= ഡോ.പി.എം.ജോസഫ്|coauthors= |title= മലയാളത്തിലെ പരകീയ പദങ്ങൾ|year=1995 |publisher=കേരള ഭാഷാ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് |location=തിരുവനന്തപുരം |isbn=}} </ref>വാണിജ്യത്തിന്റെ ആദ്യനാൾ മുതൽ അന്നു വരെ ദൂരെ നങ്കൂരമിട്ടു കിടന്നിരുന്ന [[കപ്പൽ|കപ്പലുകൾ]] [[സ്വർണ്ണം|സ്വർണ്ണവുമായി]] എത്തുകയായി. അതാണ്‌ പൊന്നിൻ [[ചിങ്ങം|ചിങ്ങമാസം]], പൊന്നോണം എന്നീ പേരുകൾക്കും പിന്നിൽ. == ഐതിഹ്യങ്ങൾ == === മഹാബലി === [[പ്രമാണം:033-vamana.jpg|thumb|right| വാമനനും മഹാബലിയും, ഒരു എണ്ണച്ഛായ ചിത്രം]] {{main|മഹാബലി}} ഒന്നിലധികം ഐതിഹ്യങ്ങളുള്ള ആഘോഷമാണ്‌ ഓണം. പ്രധാന ഐതിഹ്യം മഹാബലിയുടെത്‌ തന്നെ. ഭാഗവതത്തിൽ അഷ്ടമസ്കന്ധത്തിൽ പതിനെട്ടു മുതൽ ഇരുപത്തിമൂന്ന് വരെയുള്ള അദ്ധ്യായങ്ങളിലായി ഭഗവാൻ വിഷ്ണുവിന്റെ വാമനാവതാരത്തെയും മഹാബലി ചക്രവർത്തിയെയും പറ്റി പറയുന്നുണ്ട് <ref>{{cite web | url=https://sreyas.in/54 | title=ഓണവും ഭാഗവതത്തിലെ മഹാബലിയും വാമനനും}}</ref>. [[അസുരൻ|അസുരരാജാവും]] വിഷ്ണുഭക്‌തനുമായിരുന്ന [[പ്രഹ്ലാദൻ|പ്രഹ്ലാദന്റെ]] പേരക്കുട്ടി ആയിരുന്നു മഹാബലി. മഹാബലി എന്ന വാക്കിനർത്ഥം 'വലിയ ത്യാഗം' ചെയ്‌തവൻ എന്നാണ്‌. [[ദേവൻ|ദേവൻമാരെപ്പോലും]] അസൂയപ്പെടുത്തുന്നതായിരുന്നു മഹാബലിയുടെ(മാവേലിയുടെ) ഭരണകാലം. അക്കാലത്ത്‌ മനുഷ്യരെല്ലാവരും ഒരുപോലെയായിരുന്നു. കള്ളവും ചതിയും പൊളിവചനങ്ങളും ഇല്ലായിരുന്നു. എങ്ങും എല്ലാവർക്കും സമൃദ്ധിയായിരുന്നു. മഹാബലിയുടെ ഐശ്വര്യത്തിൽ അസൂയാലുക്കളായ ദേവൻമാർ [[വിഷ്ണു|മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ]] സഹായം തേടി മഹാബലി 'വിശ്വജിത്ത്‌' എന്ന യാഗം ചെയ്യവേ [[വാമനൻ|വാമനനായി]] അവതാരമെടുത്ത [[വിഷ്ണു|മഹാവിഷ്ണു]] ഭിക്ഷയായി മൂന്നടി മണ്ണ്‌ ആവശ്യപ്പെട്ടു. ചതി മനസ്സിലാക്കിയ അസുരഗുരു [[ശുക്രാചാര്യൻ|ശുക്രാചാര്യരുടെ]] വിലക്കു വക വയ്ക്കാതെ മഹാബലി മൂന്നടി മണ്ണ്‌ അളന്നെടുക്കാൻ വാമനന്‌ അനുവാദം നൽകി. ആകാശംമുട്ടെ വളർന്ന വാമനൻ തന്റെ കാൽപ്പാദം അളവുകോലാക്കി. ആദ്യത്തെ രണ്ടടിക്കു തന്നെ [[സ്വർഗ്ഗം|സ്വർഗ്ഗവും]] [[ഭൂമി|ഭൂമിയും]] [[പാതാളം|പാതാളവും]] അളന്നെടുത്തു. മൂന്നാമത്തെ അടിക്കായി സ്ഥലമില്ലാതെവന്നപ്പോൾ മഹാബലി തന്റെ ശിരസ്സ്‌ കാണിച്ചുകൊടുത്തു. വാമനൻ തന്റെ പാദ സ്പർശത്താൽ മഹാബലിയെ അഹങ്കാരത്തിൽ നിന്ന് മോചിതനാക്കി സുതലിത്തിലേക്ക് ഉയർത്തി. ആണ്ടിലൊരിക്കൽ അതായത്‌ ചിങ്ങമാസത്തിലെ തിരുവോണനാളിൽ തന്റെ പ്രജകളെ സന്ദർശിക്കുന്നതിന്‌ അനുവാദവും വാമനൻ മഹാബലിക്കു നൽകി. അങ്ങനെ ഓരോ വർഷവും തിരുവോണ നാളിൽ മഹാബലി തന്റെ പ്രജകളെ [[അദൃശ്യൻ|അദൃശ്യനായി]] സന്ദർശിക്കാൻ വരുന്നു എന്നാണ് ജനങ്ങളുടെ ഇടയിൽ ഉള്ള വിശ്വാസം. എന്നാൽ മറ്റൊരു ഭാഷ്യവും ഉണ്ട്. മഹാബലിയുടെ ദുരഭിമാനം തീർക്കാനായാണു വാമനൻ അവതാരമെടുത്തത് എന്നാണ്‌. മഹാബലി പിന്നീട് വാമനൻ ആരാണെന്ന് മനസ്സിലാക്കുകയും തന്റെ പാപ പരിഹാരാർത്ഥം മൂന്നാമത്തെ അടി വക്കാനായി സ്വന്തം തല കാണിച്ചു കൊടുക്കുകയും ചെയ്തു. വിഷ്ണു മഹാബലിയെ മോക്ഷ പ്രാപ്തനാക്കുകയും ജനിമൃതിയുടെ കരങ്ങളിൽ നിന്ന് മോചിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നുമുള്ള ഈ ഐതിഹ്യത്തിനു പക്ഷേ, അത്ര പ്രചാരമില്ല<ref> {{cite web | url =http://hinduism.about.com/library/weekly/extra/bl-onam.htm | title =The Story Behind Onam}} </ref> === പരശുരാമൻ === {{main|പരശുരാമൻ}} [[പരശുരാമൻ|പരശുരാമകഥയുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട മറ്റൊരു ഐതിഹ്യവും ഓണത്തെ സംബന്ധിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. [[വരുണൻ|വരുണനിൽനിന്ന്‌]] കേരളക്ഷേത്രത്തെ മോചിപ്പിച്ച്‌ [[ബ്രാഹ്മണൻ‍|ബ്രാഹ്മണർക്ക്‌]] ദാനം നൽകിയ പരശുരാമൻ അവരുമായി പിണങ്ങിപ്പിരിയുന്നു. മാപ്പപേക്ഷിച്ച ബ്രാഹ്മണരുടെ അഭ്യർത്ഥനയെ തുടർന്ന്‌ വർഷത്തിലൊരിക്കൽ തൃക്കാക്കരയിൽ അവതരിക്കുമെന്ന്‌ വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. ഈ ദിവസം ഓണമെന്നും സങ്കൽപ്പമുണ്ട്‌. ഇതും കെട്ടുകഥയാണെന്നു തന്നെയാണ്‌ നിഗമനങ്ങൾ.പരശുരാമനെക്കുറിച്ചുള്ള കഥകൾ വിവരിക്കുന്ന കൃതികൾ പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനു ശേഷം രചിക്കപ്പെട്ടവയാണ്. എന്നാൽ അതിന് എത്രയോ മുമ്പുതന്നെ കേരളം ദേശമായി രൂപപ്പെട്ടു കഴിഞ്ഞിരുന്നു. <ref name= praman> {{cite book |last=വാലത്ത്|first=വി.വി.കെ.|authorlink=വി.വി.കെ. വാലത്ത്|coauthors= |title=കേരളത്തിലെ സ്ഥലനാമചരിത്രങ്ങൾ എറണാകുളം ജില്ല |year=1991|publisher=കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി|location= തൃശ്ശൂർ|isbn= 81-7690-105-9 }} </ref> === ശ്രീബുദ്ധൻ === {{Main|ശ്രീബുദ്ധൻ}} മാവേലിപുരാണം പോലെ സ്വാധീനമില്ലെങ്കിലും [[ബുദ്ധൻ|ശ്രീബുദ്ധനുമായി]] ബന്ധപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ടുള്ള കഥകളും ഉണ്ട്‌. സിദ്ധാർത്ഥ രാജകുമാരൻ ബോധോദയത്തിന്‌ ശേഷം ശ്രവണപദത്തിലേക്ക്‌ പ്രവേശിച്ചത്‌ ശ്രാവണമാസത്തിലെ തിരുവോണനാളിലായിരുന്നുവെന്ന്‌ ബുദ്ധമതാനുയായികൾ വിശ്വസിക്കുന്നു. [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതത്തിന്‌]] ആധിപത്യമുണ്ടായിരുന്ന അന്നത്തെ കേരളം ഈ ശ്രാവണപദ സ്വീകാരം ആഘോഷപൂർവ്വം അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്നതാണ്‌ ഓണമെന്ന്‌ അവർ സമർത്ഥിക്കുന്നു. ശ്രാവണം ലോപിച്ച് ഓണം ആയത് ഇതിന്‌ ശക്തമായ തെളിവാണ്‌. <ref name= savanam/> [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമത]] വിശ്വാസിയും, പ്രജാസുഖത്തെ ലക്ഷ്യമായി ഏറ്റവും കാര്യക്ഷമമായി ഭരണം നടത്തിയിരുന്നതുമായ ഒരു കേരളചക്രവർത്തിയെ ബ്രാഹ്മണരുടേയും, ക്ഷത്രിയരുടേയും ഉപജാപവും, കൈയ്യൂക്കുംകൊണ്ട് അദ്ദേഹം ബൗദ്ധനാണെന്ന ഒറ്റക്കാരണത്താൽ ബഹിഷ്ക്കരിച്ച് ബ്രാഹ്മണമതം പുനഃസ്ഥാപിച്ചതിന്റെ ഓർമ്മ, കേരളത്തിലെ വിളയെടുപ്പുത്സവത്തോടൊപ്പം ആഘോഷിക്കുന്നതാണ് ഓണം. "ഓണം, തിരുവോണം" എന്നീ പദങ്ങൾ ശ്രാവണത്തിന്റെ തദ്ഭവങ്ങളാണ്. ശ്രാവണം എന്ന സംജ്ഞ ബൗദ്ധമാണ്. ബുദ്ധശിഷ്യൻമാർ ശ്രമണന്മാർ എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. [[ബുദ്ധൻ|ബുദ്ധനെത്തന്നെയും]] ശ്രമണൻ എന്നു പറഞ്ഞുവന്നിരുന്നു. വിനോദത്തിനും, വിശ്രമത്തിനും ഉള്ള മാസമാണ് ശ്രാവണം. ഓണത്തിന് മഞ്ഞ നിറം പ്രധാനമാണ്. ഭഗവാൻ ബുദ്ധൻ ശ്രമണപദത്തിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചവർക്ക് മഞ്ഞവസ്ത്രം നൽകിയതിനെയാണ് ഓണക്കോടിയായി നൽകുന്ന മഞ്ഞമുണ്ടും, മഞ്ഞപ്പൂകളും മറ്റും സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. ഓണപ്പൂവ്വ് എന്നു പറയുന്ന മഞ്ഞപ്പൂവിന് അഞ്ച് ദളങ്ങളാണുള്ളത് അത് ബുദ്ധധ‌‌ർമ്മത്തിലെ പഞ്ചശീലങ്ങളുടെ പ്രതീകമായി കരുതി വരുന്നു. ബുദ്ധമതം കേരളത്തിൽ ഇല്ലാതാക്കാൻ അക്രമങ്ങളും, ഹിംസകളും നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. അവയുടെ സ്മരണ ഉണർത്തുന്നതാണ് ഓണത്തല്ലും, ചേരിപ്പോരും, വേലകളിയും, പടേനിയും മറ്റും. ബുദ്ധമതത്തെ ആട്ടിപ്പുറത്താക്കാൻ നമ്പൂതിരിമാർ ആയുധമെടുത്തിരുന്നു എന്ന് സംഘകളിയുടെ ചടങ്ങികളിൽ തെളിയുന്നുണ്ട്. ബൗദ്ധസംസ്ക്കാരം വളർച്ചപ്രാപിച്ചിരുന്ന തമിഴകത്ത് മുഴുവനും, പാണ്ഡ്യരാജധാനിയായിരുന്ന മധുരയിൽ പ്രത്യേകിച്ചും ഓണം മഹോത്സവമായി കൊണ്ടാടിയിരുന്നു. 'മധുരൈ കാഞ്ചി' എന്ന കൃതിയിൽ ഓണത്തെപ്പറ്റി പരാമർശങ്ങളുണ്ട്. <ref name= savanam11> {{cite book |last=പണിക്കശ്ശേരി |first=വേലായുധൻ |authorlink=വേലായുധൻ പണിക്കശ്ശേരി |coauthors= |title=അന്വേഷണം, ആസ്വാദനം -ലേഖനങ്ങൾ |year=2005 |publisher=കറന്റ് ബുക്‌‌സ് |location= കേരളം |isbn= 81-240-1504-X }} </ref> === ചേരമാൻ പെരുമാൾ === {{പ്രധാന ലേഖനം|ചേരമാൻ പെരുമാൾ}} [[മലബാർ മാനുവൽ|മലബാർ മാന്വലിന്റെ]] കർത്താവായ [[വില്ല്യം ലോഗൻ|ലോഗൻ]] ഓണാഘോഷത്തെ [[ചേരമാൻ പെരുമാൾ|ചേരമാൻപെരുമാളുമായി]] ബന്ധപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. പെരുമാൾ [[ഇസ്ലാം|ഇസ്ലാംമതം]] സ്വീകരിച്ച്‌ [[മക്ക|മക്കത്തുപോയത്‌]][[ചിങ്ങം|ചിങ്ങമാസത്തിലെ]] തിരുവോണത്തിൻ നാളിലായിരുന്നുവെന്നും ഈ തിർത്ഥാടനത്തെ ആഘോഷപൂർവ്വം അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്നതാണ്‌ ഓണാഘോഷത്തിന്‌ നിമിത്തമായതെന്നും [[വില്ല്യം ലോഗൻ|ലോഗൻ]] ഓണത്തെപ്പറ്റി എഴുതിയിട്ടുണ്ട്‌. ചേരമാൻ പെരുമാൾ ഇസ്ലാം മതം സ്വീകരിച്ചു തിരിച്ചു വരുന്ന വഴിയിൽ മരണപെടുകയും ചെയ്തു. തൃക്കാക്കര വാണിരുന്ന [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതക്കാരനായിരുന്ന]] [[ചേരമാൻ പെരുമാൾ|ചേരമാൻ പെരുമാളിനെ]] ചതിയിൽ ബ്രഹ്മഹത്യ ആരോപിച്ച് ജാതിഭൃഷ്ടനാക്കിയതും നാടുകടത്തി എന്നും എന്നാൽ അദ്ദേഹത്തെ അത്യന്തം സ്നേഹിച്ചിരുന്ന ജനങ്ങളുടെ എതിർപ്പിനെ തണുപ്പിക്കാൻ എല്ലാ വർഷവും തിരുവിഴാ നാളിൽ മാത്രം നാട്ടിൽ പ്രവേശിക്കാനുമുള്ള അനുമതി നൽകപ്പെട്ടെന്നും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആശ്രിതർക്കായി നൽകി രാജ്യം വിട്ടുവെന്നും ചില ചരിത്രകാരന്മാർ സമർത്ഥിക്കുന്നു. ആ ഓർമ്മക്കായിരിക്കണം [[#തൃക്കാക്കരയപ്പൻ|തൃക്കാക്കരയപ്പൻ]] എന്ന പേരിൽ ബുദ്ധസ്ഥൂപങ്ങളുടെ ആകൃതിയിൽ ഇന്നും ഓണത്തപ്പനെ പ്രതിഷ്ഠിക്കുന്നത്.<ref name= savanam/>{{Verify source|date=August 2020}} === സമുദ്രഗുപതൻ-മന്ഥരാജാവ് === ക്രി.വ. നാലാം ശതകത്തിൽ കേരളരാജ്യത്തിന്റെ തലസ്ഥാനം [[തൃക്കാക്കര]]യായിരുന്നു.{{Original research inline|date=August 2020}} ഓണം നടപ്പാക്കിയത് അന്ന് ഇവിടം ഭരിച്ചിരുന്ന മന്ന രാജാവ് ആണ്‌ എന്ന് [[അലഹബാദ്]] ലിഖിതങ്ങളിൽ നിന്ന് മനസ്സിലാക്കാനുള്ള തെളിവുകൾ ഉള്ളതിനാൽ ഇത് ഒരു ചരിത്ര വസ്തുതയാകാമെന്ന് ചിലർ കരുതുന്നു. അതിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്ന മന്ഥാതാവ് പ്രസിദ്ധനായിരുന്ന കേരള രാജാവായിരുന്നു. [[സമുദ്രഗുപ്തൻ]] ദക്ഷിണേന്ത്യ ആക്രമിച്ച കൂട്ടത്തിൽ [[തൃക്കാക്കര]] ആക്രമിക്കുകയും എന്നാൽ മന്ഥരാജാവ് നടത്തിയ പ്രതിരോധത്തിലും സാമർത്ഥ്യത്തിലും ആകൃഷ്ടനായ സമുദ്രഗുപ്തൻ സന്ധിക്കപേക്ഷിക്കുകയും തുടർന്ന് കേരളത്തിനഭിമാനാർഹമായ യുദ്ധപരിസമാപ്തിയിൽ ആ യുദ്ധവിജയത്തിന്റെ സ്മരണക്കായി രാഷ്ട്രീയോത്സവമായി ഓണം ആഘോഷിക്കാൻ രാജാവ് വിളംബരം പുറപ്പെടുവിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നും ലിഖിതങ്ങളിൽ{{which}} പറയുന്നു. ഈ രാജാവ് മഹാബലിയുടെ അവതാരമാണെന്നും ഈ അഭിപ്രായത്തിന്റെ വക്താക്കൾ പറയുന്നു. <ref> കെ.എൻ. ഗോപാലപിള്ള: കേരള മഹാചരിത്രം ഒന്നാം ഭാഗാം, 1948 തിരുവനന്തപുരം </ref> എന്നാൽ സമുദ്രമാർഗ്ഗം തൃക്കാക്കര ആക്രമിക്കാൻ സാധ്യമല്ല എന്നതിനാൽ ഈ രാജാവ് അക്കാലത്തെ ചേര തലസ്ഥാനമായിരിന്ന കുട്ടനാട്/മാവേലി ആയിരുന്നിരിക്കാമെന്ന് മറ്റു ചിലർ വാദിക്കുന്നത്. മാവേലിക്കര (ഓടനാട്) യിലെ സുപ്രധാനമായ കോട്ട (വേലി) ഉള്ളതു കൊണ്ടാണ് മാവേലി എന്ന പേരു വന്നതും മാവേലിക്കരയായിരുന്നു ചേര തലസ്ഥാനമെന്നുമാണ് ഈ നിഗമനത്തിനു പിന്നിൽ === ധാന്യദേവൻ === വാമനൻ പാതാളത്തിലേക്കു ചവിട്ടിത്താഴ്‌ത്തിയ മാവേലി ഓണക്കാലത്ത് ഭൂമിയിൽ വന്നു പോകുന്നത്, ഭൂമിയിൽ ആഴ്‌ന്ന് കിടന്ന് വർഷത്തിലൊരിക്കൽ മുളയ്ക്കുന്ന വിത്തിന്റെ ദേവതാരൂപത്തിലുള്ള സാമാന്യവത്കരണമാണെന്ന് പി. രഞ്ജിത് അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. <ref> രഞ്ജിത് പി. പ്രാചീന കേരളത്തിന്റെ കാർഷിക സംസ്കാരം- ഒരു മുഖവുര, പൂർണോദയ സാംസ്കാരിക പത്രിക കൊച്ചി. </ref> കൃഷി സ്ഥലത്തു നിന്നു തന്നെ എടുക്കുന്ന ചുടാത്ത മണ്ണിലാണ് ചതുഷ്കോൺ ആകൃതിയിൽ തീർക്കുന്ന തൃക്കാക്കരയപ്പന്റെ രൂപം എന്നത് പലയിടങ്ങളിലും കോൺ ആകൃതിയിൽ കാണപ്പെടുന്ന സസ്യദേവതാരാധനയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടാണത്രെ. == ചരിത്രം == {{Main|കേരളചരിത്രം}} [[സംഘകാലം|സംഘകാല]] കൃതികളെ (ക്രി മു. 300 മുതൽ) വ്യക്തമായി അപഗ്രഥിച്ചതിൽ നിന്ന് ഓണത്തെപ്പറ്റിയുള്ള പ്രാചീന പരാമർശങ്ങൾ ലഭിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഇന്ദ്രവിഴാ എന്നാണ് അന്ന് ഓണത്തിനെ പറഞ്ഞിരുന്നത്. ചരിത്രമനുസരിച്ചു നോക്കുമ്പോൾ ഇന്ദ്രന്റെ വിജയമാണ് ഇതിൽ നിന്നും വ്യക്തമാകുന്നത്. അസുരനും -ദ്രാവിഡനും -തദ്ദേശിയനും -ബൗദ്ധനും ആയ ഭരണാധികാരിക്ക മേൽ ഇന്ദ്രൻ അഥവാ ചാതുർവർണ്യം നേടിയ വിജയം എന്നാണ് ഇതിൽ നിന്നും കാണാൻ കഴിയുക. മാവേലി നാടു വാണിടും കാലം മാനുഷർ എല്ലാരും ഒന്നുപോലെ എന്നു പാടി വന്നിരുന്നതിനു കാരണം ,ചാതുർ വർണ്യം മനുഷ്യരെ പലതാക്കിത്തിരിച്ചിരുന്നു എന്നാണ്. ചരിത്ര സത്യമാകാൻ ഉള്ള സാധ്യത അതിനാണ്. കേരളത്തിൽ പണ്ടു മുതൽക്കേ [[ഇടവം|ഇടവമാസം]]‍ മുതൽ [[കർക്കടകം|കർക്കടകമാസം]] അവസാനിക്കുന്നതു വരെ മഴക്കാലമാണ്. ഈ കാലത്ത് വ്യാപാരങ്ങൾ നടക്കുമായിരുന്നില്ല. ഈർപ്പം മൂലം [[കുരുമുളക്]] നശിച്ചു പോകുമെന്നതും കപ്പലുകൾക്ക് സഞ്ചാരം ദുഷ്കരമാവുമെന്നതുമാണ് പ്രധാന കാരണങ്ങൾ. കപ്പലോട്ടവും വിദേശ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുമുള്ള ഇടപെടലുകൾ എല്ലാം നിർത്തിവയ്ക്കും. കപ്പലുകൾ എല്ലാം മഴക്കാലം മാറാനായി മറ്റു രാജ്യങ്ങളിൽ കാത്തിരിക്കും എന്നാൽ പിന്നീട് വ്യാപാരം പുനരാരംഭിക്കുന്നത് ചിങ്ങമാസാരംഭത്തോട് കൂടിയാണ്. സാഹസികരായ നാവികർ വിദേശത്തു നിന്ന് പൊന്ന് കൊണ്ട് വരുന്നതിനെ സൂചിപ്പിക്കാനായി പൊന്നിൻ ചിങ്ങമാസം എന്ന് പറയുന്നത്. ഈ മാസം മുഴുവനും സമൃദ്ധിയുടെ നാളുകൾ ആയി ആഘോഷിച്ചു. ചിങ്ങ മാസത്തിലെ [[പൗർണ്ണമി|പൗർണ്ണമിനാളിൽ]] കപ്പലുകൾ കടലിൽ ഇറക്കുന്നതും അതിൽ അഭിമാനം കൊള്ളുന്ന കേരളീയർ [[നാളികേരം|നാളികേരവും]] പഴങ്ങളും കടലിൽ എറിഞ്ഞ് ആഹ്ളാദം പങ്കുവയ്ക്കുന്നതും വിദേശ വ്യാപാരികളെ സ്വീകരിക്കുന്നതും മറ്റുമുള്ള പ്രസ്താവനകൾ അകനാനൂറ് എന്ന കൃതിയിൽ ധാരാളം ഉണ്ട്. ഒരു പക്ഷേ കേരളീയരുടെ വംശനാഥനായ മാവേലി ജനിച്ചതും തിരുവോണ നാളിലായിരുന്നിരിക്കാം അതു കൊണ്ട് പൊന്നും പൊരുളും കൊണ്ടുതരുന്ന ആ ആഘോഷനാളുകൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിറന്ന നാളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി ആഘോഷിച്ചിരുന്നിരിക്കാം. <ref name=soman> {{cite book |last=ഇലവും‍മൂട് |first= സോമൻ |authorlink=സോമൻ ഇലവും‍മൂട് |coauthors= |editor= |others= |title=പ്രാചീന കേരളചരിത്ര സം‍ഗ്രഹം |origdate= |origyear= |origmonth= |url= |format= |accessdate= 27 ഏപ്രിൽ 2007|edition=രണ്ടാം എഡിഷൻ |series= |year=2000|month=April|publisher=ധന്യാ ബുക്സ് |location= പുതുപ്പള്ളി|language= |isbn= |oclc= |doi= |id= |pages= |chapter= |chapterurl= |quote= }} </ref>എന്ന് ചരിത്രകാരനായ സോമൻ ഇലവംമൂട് സമർത്ഥിക്കുന്നു. മാവേലിക്കര ആസ്ഥാനമായി കേരളം ഭരിച്ച പെരുമാക്കന്മാരിൽ മാവേലി എന്നു വിളിക്കുന്നത് പള്ളിബാണപ്പെരുമാളിനെ ആണെന്നും അദ്ദേഹത്തിന്റെ മറ്റൊരു പേരാണ് ഒഡൻ എന്നും അനുമാനിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ഓടനാട് എന്നാണ് മാവേലിക്കരയുടെ മറ്റൊരു പേര്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓർമ്മനാളിനെ ഓഡൻ നാൾ അതായത് ഓണമായി ആചരിച്ചിരുന്നതെന്നും വിശ്വസിക്കുന്നു. <ref>{{Cite book | title = A Social History of India | last = എസ്. എൻ | first = സദാശിവൻ | publisher = എ.പി. എച്ച്. പബ്ലിക്കേഷൻസ് | year = | isbn = | location = | pages = }}</ref> ഓണം കേരളീയമോ ഭാരതീയമോ ആയ ആചാരമല്ല എന്നാണ് എൻ.വി. കൃഷ്ണവാരിയർ പറഞ്ഞു വച്ചിട്ടുള്ളത്. പുരാതന ഇറാഖിലെ അസിറിയയിൽ നിന്നാണത്രെ ഓണാചാരങ്ങൾ തുടങ്ങുന്നത്. അവിടത്തെ സിഗുറായി എന്നറിയപ്പെടുന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളോട് ബന്ധപ്പെട്ടായിരുന്നു ഈ ആചാരം. അസിറിയക്കാർ ക്രിസ്തുവിന് ഏതാണ്ട് 2000 വർഷം മുമ്പ് ഭാരതത്തിലെത്തി തെക്കേ ഇന്ത്യയിൽ സ്ഥാനമുറപ്പിച്ചതോടെയാണ് ഓണാചാരങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലേക്ക് സംക്രമിച്ചതെന്നും സിഗുറായി ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ മാതൃകയിലാണ് നാം തൃക്കാക്കരയപ്പനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതെന്നും എൻ.വി. തെളിവായി സൂചിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്. <ref> {{cite web | url = http://malayalam.webdunia.com/miscellaneous/special07/onam/0708/20/1070820079_1.htm| title = ഓണം മലയാളിയുടെ സ്വന്തമോ?| author =ടി. ശശീമോഹൻ| last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | year = | month = | format = | work = | publisher = | pages = | language = | archiveurl = | archivedate = | quote = അസുരന്മാരായ അസറിയക്കാരാണ് ദ്രാവിഡന്മാരായി മാറിയത്. ചരിത്രത്തിലെ ആര്യ- ദ്രാവിഡ സംഘർഷം ആണ് പുരാണത്തിലേയും ഐതിഹ്യങ്ങളിലേയും ദേവാസുര യുദ്ധമായി ചിത്രീകരിച്ചത് എന്നു വേണം അനുമാനിക്കാൻ. ഓണക്കഥയിലും അങ്ങനെതന്നെ. ആര്യന്മാർ ദ്രാവിഡരെ ആക്രമിച്ച് കീഴ്പ്പെടുത്തിയതാണ് ഓണാഘോഷവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കഥയായി പുരാണങ്ങളിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടത്. അസിറിയയിൽ നിന്ന് ഇന്ത്യയിലെത്തിയവർ മധ്യ ഇന്ത്യ യും- ഭൂമിയും , പിന്നീട് ഉത്തരേന്ത്യയും - സ്വർഗവും- , തെക്കേ ഇന്ത്യയും -പാതാളവും - ആക്രമിച്ച് കീഴടക്കി ഭരിച്ചു. ഇന്ത്യ അവരുടെ നാടായി മാറി. ആദിമദ്രാവിഡർ വന്നുകയറിയ ആര്യൻമാർക്കെതിരെ യുദ്ധം ചെയ്തത് സ്വാഭാവികം. പക്ഷേ ക്രമേണ ആര്യന്മാർ ശക്തന്മാരായി. ദ്രാവിഡ രാജാവിനെ തോൽപ്പിച്ച് തെക്കോട്ട് ഓടിച്ചു വിട്ടു. മൂന്നടി കൊണ്ട് സ്വർഗവും ഭൂമിയും പാതാളവും വാമനൻ സ്വന്തമാക്കിയത് ആര്യന്മാരുടെ അധിനിവേശത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ദ്രാവിഡ രാജാവ് (അസുര രാജാവ്) അഭയം പ്രാപിച്ച പാതാളം കേരളമാണെന്ന് ചിലർ കരുതുന്നു. വാമനൻ വിഷ്ണുവിന്റെ അഞ്ചാമത്തെ അവതാരമാണ്. ഇന്നു കാണുന്ന കേരളം എന്നൊരു പ്രദേശം അന്നു ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കില്ല. കാരണം, ആറാമത്തെ അവതാരമായ പരശുരാമനാണല്ലോ കേരളം മഴുവെറിഞ്ഞ് കടലിൽ നിന്ന് വീണ്ടെടുത്തത്. വാമനനായ ആര്യ നായകൻ, ദ്രാവിഡ രാജ-ാവായ ബലിയെ തോൽപിച്ച്, ഇന്ന് കേരളം ഉള്ളയിടത്ത് അന്നുണ്ടായിരുന്ന പാതാളക്കടലിലേക്ക് താഴ്ത്തിയിരിക്കണം}} </ref> ഇന്ത്യയിൽ ആന്ധ്ര, കർണ്ണാടകം എന്നീ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ പൊതുവായും തമിഴ്നാട്ടിൽ പ്രത്യേകമായും ഓണാഘോഷം നിലവിലിരുന്നു. തിരുപ്പതിയിലേയും തൃക്കാക്കരയിലേയും പേരിന്റെ സാദൃശ്യം മധുരയിലെ ഓണാഘോഷത്തിനിടക്കുള്ള ഓണത്തല്ലിനെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്ന ചേരൊപ്പോര്, അത്തച്ചമയത്തേയും ഓണക്കോടിയെയും അനുസ്മരിക്കുന്ന മറ്റു ചടങ്ങുകളും അദ്ദേഹം ചൂണ്ടിക്കാണിക്കുന്നു. ഈ നിഗമനം വച്ച് നോക്കുമ്പോൾ ആര്യദ്രാവിഡ സംഘട്ടനങ്ങളാണ് ദേവാസുര യുദ്ധങ്ങളായി പുരാണങ്ങളിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടതെന്ന് അനുമാനിയ്ക്കാം. [[സംഘസാഹിത്യം|സംഘസാഹിത്യത്തിലെ]]തന്നെ പത്തുപാട്ടുകളിലുൾപ്പെടുന്ന 'മധുരൈ കാഞ്ചി'യിലും ഓണത്തെക്കുറിച്ച്‌ പരാമർശമുണ്ട്.<ref name= praman> {{cite book |last=വാലത്ത്|first=വി.വി.കെ.|authorlink=വി.വി.കെ. വാലത്ത്|coauthors= |title=കേരളത്തിലെ സ്ഥലനാമചരിത്രങ്ങൾ എറണാകുളം ജില്ല |year=1991|publisher=കേരള സാഹിത്യ അക്കാദമി|location= തൃശ്ശൂർ|isbn= 81-7690-105-9 }} </ref> ബി.സി. രണ്ടാം ശതകത്തിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന 'മാങ്കുടി മരുതനാർ' എന്ന പാണ്ഡ്യരാജാവിന്റെ തലസ്ഥാന നഗരിയായിരുന്ന [[മധുര|മധുരയിൽ]] ഓണം ആഘോഷിച്ചിരുന്നതായി അതിൽ വർണ്ണനയുണ്ട്‌. ശ്രാവണ പൗർണ്ണമിനാളിലായിരുന്നു മധുരയിലെ ഓണാഘോഷം. മഹാബലിയെ ജയിച്ച വാമനന്റെ സ്മരണയിലായിരുന്ന മധുരയിലെ ഓണാഘോഷത്തിൽ 'ഓണസദ്യയും' പ്രധാനമായിരുന്നു. ഒമ്പതാം ശതകത്തിന്റെ ആദ്യഘട്ടത്തിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന പെരിയാഴ്വരുടെ 'തിരുമൊഴി' എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിലും ഓണത്തെക്കുറിച്ച്‌ പരാമർശമുണ്ട്‌. ചേരന്മാരിൽ നിന്ന് കടം എടുത്ത അല്ലെങ്കിൽ അനുകരിച്ചായിരിക്കാം ഈ ഓണാഘോഷം അവരും നടത്തിയിരുന്നത്. എന്നാൽ അത് [[കൃഷി|കൃഷിയുടെ]] വിളവെടുപ്പുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയാണ് നടത്തിയത്. മരുതം തിണയിൽ അതായത് തമിഴ് നാട്ടിൽ ആണ് കൂടുതൽ കൃഷി പണ്ടും എന്നതിന് ഇത് തെളിവാണ്. <ref name=soman/> [[മലബാർ മാന്വൽ|മലബാർ മാന്വലിന്റെ]] കർത്താവ് [[വില്ല്യം ലോഗൻ|ലോഗൻ സായ്പിന്റെ]] അഭിപ്രായത്തിൽ എ.ഡി. 825 മുതലാണ്‌ ഓണം ആഘോഷിച്ചു തുടങ്ങിയത്‌. മഹാബലിയുടെ ഓർമ്മക്കായി [[ഭാസ്കര രവിവർമ്മ]]യാണിത്‌ ആരംഭിച്ചതെന്നും ലോഗൻ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. കേരള ചരിത്ര കർത്താവ്‌ കൃഷ്ണപിഷാരടി, എ.ഡി. 620നും 670നും ഇടയിൽ ഓണം ആഘോഷിക്കാൻ തുടങ്ങിയതായി പറയുന്നു. പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ കേരളം സന്ദർശിച്ച അറബിസഞ്ചാരി [[അൽബി റൂണി]]യും 1154ൽ വന്ന [[ഈജിപ്റ്റ്|ഈജിപ്ഷ്യൻ]] സഞ്ചാരി അൽ ഇദ്രീസിയും 1159ൽ ഫ്രഞ്ച്‌ സഞ്ചാരി ബഞ്ചമിനുമെല്ലാം മലയാളിയുടെ ഓണത്തെക്കുറിച്ചും ആഘോഷങ്ങളെക്കുറിച്ചും കളികളെക്കുറിച്ചും വിവരിക്കുന്നുണ്ട്‌. ഓണാഘോഷത്തെപ്പറ്റിയുള്ള ശിലാലിഖിതങ്ങളും കണ്ടുകിട്ടിയിട്ടുണ്ട്‌. 10ാ‍ം നൂറ്റാണ്ടിൽ എഴുതപ്പെട്ട ഇവ ഇങ്ങനെ പറയുന്നു. "ആണ്ടുതോറും നടന്നുവരുന്ന ഓണാഘോഷങ്ങൾ ഇവിടുത്തെ ജനങ്ങൾക്കിടയിൽ സമാധാനവും ശാന്തിയും നിലനിർത്താനും സഹായിക്കുന്നുണ്ട്‌". പത്താം നൂറ്റാണ്ടിൽത്തന്നെ സ്ഥാണു രവികുലശേഖരൻ എന്ന രാജാവിന്റെ തിരുവാറ്റ്‌ ലിഖിതത്തിലും ഓണത്തെ പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്‌. വിദേശനിർമ്മിത വസ്‌തുക്കൾ ഓണക്കാഴ്ച നൽകി പന്ത്രണ്ടുവർഷത്തെ ദേശീയോത്സവത്തിന്റെ മേൽനോട്ടം ഏറ്റുവാങ്ങിയിരുന്നു. കേരളത്തിലെ രാജാക്കൻമാരെല്ലാം ആ പള്ളി ഓണത്തിൽ പങ്കുചേരാൻ [[തൃക്കാക്കര]] എത്തിച്ചേരുക പതിവായിരുന്നു എന്നാണ്‌ ഐതിഹ്യം. കാലക്രമത്തിൽ ഇത് കനകക്കുന്ന് കൊട്ടാരത്തിൽ നടത്തിവരുകയും പിന്നീട് കേരളസർക്കാർ ഇത് ഏറ്റെടുക്കുകയും ചെയ്തു. {{Ref|statemanual}} പതിനാലാം നൂറ്റാണ്ടിൽ രചിക്കപ്പെട്ട [[ഉണ്ണുനൂലി സന്ദേശം|'ഉണ്ണുനൂലി സന്ദേശ'ത്തിലും]] അഞ്ചാം ശതകത്തിലെഴുതിയ [[ഉദ്ദണ്ഡശാസ്ത്രികൾ|ഉദുണ്ഡശാസ്‌ത്രികളുടെ]] കൃതിയിലും ഓണത്തെപ്പറ്റി പരാമർശമുണ്ട്‌. 1286ൽ മതപ്രചാരണാർത്ഥം എത്തിയ [[ഫ്രയർ ഒഡോറിക്|ഫ്രയർ ഒഡോറിക്കും]] 1347ൽ [[കോഴിക്കോട്‌]] താമസിച്ചിരുന്ന റീഗ്‌ നെല്ലിയും മഹാബലിയുടെ തിരിച്ചുവരവിനെപ്പറ്റി ഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ പറയുന്നുണ്ട്‌. എ.ഡി. 1200ൽ കേരളം സന്ദർശിച്ച അസീറിയക്കാരൻ 'പിനോർ ജോൺ' തന്റെ കൃതിയായ 'ഓർമ്മകളിൽ' ഇപ്രകാരം എഴുതുന്നു. {{Fact}} "ഇവിടെ സവിശേഷമായ ഒരു ഉത്സവം നടക്കുന്നുണ്ട്‌. നല്ലവനായ ഒരു ഭരണാധികാരിയുടെ സ്മരണയാണ്‌ അതിൽ നിറഞ്ഞു നിൽക്കുന്നത്‌. ജനങ്ങൾ വളരെ സന്തോഷത്തോടെയാണ്‌ ഈ നാളുകളിൽ കഴിയുന്നത്‌. പല കളികളും കാണിച്ച്‌ അവർ ആഹ്ലാദം പങ്കിടുന്നു." ഉദ്ദണ്ഡശാസ്ത്രി എന്ന ഒരു സംസ്‌കൃത കവി 'ശ്രാവണ'മെന്ന ഒരു ഉത്സാവത്തെ കുറിച്ചെഴുതിയിട്ടുണ്ട്. ഇത് ഓണമാണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite journal|url=https://journals.akademicka.pl/cis/article/view/1509/1359|title=A Scholar Poet from the Neighbouring Land: Uddaṇḍa Śāstrin's Perceptions of Kerala|last=രാജേന്ദ്രൻ|first=ചെട്ടിയാർത്തൊടി|date=}}</ref> [[മഹാബലി|മഹാബലിയുടെ]] പാരമ്പര്യം അവകാശപ്പെട്ടിരുന്ന [[w: Bana Kingdom|ബാണർ]] എന്ന [[ആന്ധ്രാപ്രദേശ്‌|ആന്ധ്രയിലെ]] പ്രാചീനഗോത്രവംശജരായിരുന്ന നായകന്മാരായിരുന്നു ഒൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിൽ [[ചോളസാമ്രാജ്യം|ചോളഭരണ]] കാലത്ത് [[തമിഴ്‌നാട്|തമിഴ്നാട്ടിലെ]] പല നാടുകളും ഭരിച്ചിരുന്നത്. പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ [[തമിഴ്‌നാട്|തമിഴ്നാട്ടിലെ]] സാഹചര്യങ്ങൾ പ്രതികൂലമായപ്പോൾ അവരിൽ ചിലർ [[കേരളം|കേരളത്തിലേക്ക്]] വരികയുണ്ടായി. ഇവരുടെ ഇടയിൽനിന്ന് പ്രബലനും [[തൃപ്പൂണിത്തുറ|തൃപ്പൂണിത്തുറയും]], [[തൃക്കാക്കര| തൃക്കാക്കരയും]] ഭരിച്ചിരുന്നതുമായ 'മാവേലി' എന്നു പേരായ ഒരു രാജാവ്, [[ഒറീസ|ഒറീസയിലും]], [[കർണാടക|കർണാടകയിലും]] [[മഹാബലി|മഹാബലിയുടെ]] [[ഐതിഹ്യം|ഐതിഹ്യവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തിയിരുന്ന ആഘോഷത്തെ [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] കൊയ്ത്തുത്സവവുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി ഓണാഘോഷം രൂപപ്പെടുത്തി. എന്നാണ് ചരിത്രപണ്ഡിതനായിരുന്ന [[കെ.ബാലകൃഷ്ണ കുറുപ്പ്|കെ.ബാലകൃഷ്ണ കുറുപ്പിന്റെ]] നിഗമനം. <ref> {{cite book |last=ബാലകൃഷ്ണ കുറുപ്പ് |first= കെ. |authorlink=കെ.ബാലകൃഷ്ണ കുറുപ്പ് |coauthors= |editor= |others= |title=[[വിശ്വാസത്തിന്റെ കാണാപ്പുറങ്ങൾ]] |script-title= |origdate= |origyear= 1998 |year= 2000 |origmonth= |url= |format= |accessdate= |edition=രണ്ടാം |series= |date= |month= |publisher=[[മാതൃഭൂമി ദിനപത്രം|മാതൃഭൂമി പബ്ലിഷിംഗ് കമ്പനി]] |location= കോഴിക്കോട് |language= [[മലയാളം]] |isbn= |oclc= |doi= |id= |page=13 |chapter= |chapterurl= |quote= ഒമ്പതാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ചോളഭരണകാലത്ത് തമിഴ്നാട്ടിലെ പല നാടുകളും ഭരിച്ചത് ബാണവംശജരായ നായകന്മാരായിരുന്നു. മഹാബലിയുടെ പിന്മുറക്കാരാണ് തങ്ങളെന്ന് ബാണവംശക്കാർ അവകാശപ്പെട്ടു. വാസ്തവത്തിൽ ബാണന്മാർ ആന്ധ്രയിലെ ഒരു പ്രാചീന ഗോത്രം മാത്രമാണ്. പത്താം നൂറ്റാണ്ടിൽ പല്ലവരുടെ കീഴിൽ അവർ ശക്തരായി തീരുകയുണ്ടായി. പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പാണ്ഡ്യരാജ്യശക്തി ക്ഷയിച്ചപ്പോൾ അവരിൽ ചിലർ കേരളത്തിലേക്ക് കടന്നു. അങ്ങനെ പ്രബലനായി തൃപ്പൂണിത്തുറയും തൃക്കാക്കരയും മറ്റും ഭരിച്ച ഒരു മാവേലി മന്നൻ, ഒറീസയിലും കർണാടകത്തിലും നടപ്പുള്ളതും മഹാബലിയുടെ ഐതിഹ്യവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതും ആയ ആഘോഷത്തെ കേരളത്തിലും കൊണ്ടാടാമെന്ന് വെച്ചു. അങ്ങനെ അദ്ദേഹം തന്റെ കുടുംബമാഹാത്മ്യത്തെ കേരളത്തിലെ കൊയ്ത്തുത്സവവുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി ഓണാഘോഷമാക്കി ഉയർത്തി.}}</ref> == ഓണാഘോഷങ്ങൾ == === കലിയനു വെക്കൽ === കർക്കിടമാസത്തിൽ ആചരിക്കുന്ന ഒരൂ ചടങ്ങാണിത്. ഇതോടെയാണ് ഓണച്ചടങ്ങുകൾ ആരംഭിക്കുന്നത്. കർക്കടകത്തിന്റെ അധിപനാണ് കലിയനെന്നാണ് വിശ്വാസം. കലിയൻ കോപിച്ചാൽ കർക്കിടകം കലങ്ങുമെന്നും പ്രീതിപ്പെട്ടാൽ സർവ്വൈശ്വര്യങ്ങളും വരൗമ് എന്നും കരുതിപ്പോരുന്നു. പ്രിയപ്പെട്ടറ്റെന്നു തോന്നും ആഹാരം കലിയനെ സ്മരിച്ച് ഒരു ചിരട്ടയിൽ മാ പ്‌ളാവില, കൂവയില, പച്ചയീർക്കിൽ, വാഴത്തട എന്നിവകൊണ്ട് കാള,  നുകം, കലപ്പ, കൈക്കോട്ട്, പാളത്തൊപ്പി എന്നിവയുണ്ടാക്കി ആഹാരത്തോടൊപ്പം ത്രിസന്ധ്യയിൽ കലിയനു സമർപ്പിക്കുമ്പോൾ ആർപ്പും കുരവയും വാദ്യാഘോഷങ്ങളും മുഴങ്ങും.  'കലിയനോ കലിയൻ... കനിയണേ ഭഗവൻ' എന്നിങ്ങനെ ഉച്ചത്തിൽ വിളിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=https://www.mathrubhumi.com/spirituality/specials/onam-2021/traditional-rituals-related-with-onam-1.5903669|title=കലിയനുവെക്കൽ മുതൽ ഇരുപത്തെട്ടാമോണം വരെ...|access-date=2021-08-21|last=രവീന്ദ്രനാഥ്|first=എഴുമാവിൽ|language=en}}</ref> === അത്തപ്പൂക്കളം === {{Main|ഓണക്കളം}} [[File:ഒത്തൊരുമപൂക്കളം.jpg|thumb|2011ലെ ഓണാഘോഷത്തോടനുബന്ധിച്ച് സപ്തംബർ 11ന്, കേരളത്തിലെ കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ (ഇന്ത്യ) ടൌൺ സ്ക്വയറിൽ നിർമ്മിച്ച ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ പൂക്കളം. വലിപ്പത്തിൽ [[ഗിന്നസ് വേൾഡ് റെക്കോർഡുകൾ|ഗിന്നസ് വേൾഡ് റെക്കാർഡിലും]] [[ലിംക ബുക്ക് ഓഫ് റെക്കോർഡ്സ്|ലിംക ബുക്ക് ഓഫ് റെക്കാർഡിലും]] പൂക്കളം സ്ഥാനം പിടിച്ചു]] ഓണത്തിലെ ഒരു പ്രധാന ആഘോഷത്തിൽപ്പെട്ടതാണ് ഓണപ്പൂക്കളം. തിരുവോണദിവസം വരുന്ന മാവേലിത്തമ്പുരാനെ സ്വീകരിക്കുന്നതിന്‌ [[അത്തം]] മുതൽ ഒരുക്കങ്ങളാരംഭിക്കുകയാണ്‌. 'അത്തം പത്തോണം' എന്ന്‌ ചൊല്ല്‌. മുറ്റത്ത്‌ തറയുണ്ടാക്കി [[ചാണകം]] മെഴുകി [[അത്തപ്പൂവ്|പൂക്കളമൊരുക്കുന്നു]]. ചിങ്ങത്തിലെ അത്തംനാൾ മുതലാ‍ണ് പൂക്കളം ഒരുക്കാൻ തുടങ്ങുന്നത്. ആദ്യത്തെ ദിവസമായ അത്തംനാളിൽ ഒരു നിര പൂ മാത്രമേ പാടുള്ളൂ. ചുവന്ന പൂവിടാനും പാടില്ല. രണ്ടാം ദിവസം രണ്ടിനം പൂവുകൾ മൂന്നാം ദിവസം മൂന്നിനം പൂവുകൾ എന്നിങ്ങനെ ഓരോ ദിവസവും കളത്തിന്റെ വലിപ്പം കൂടി വരുന്നു. [[ചോതി|ചോതിനാൾ]] മുതൽ മാത്രമേ [[ചെമ്പരത്തിപ്പൂവ്|ചെമ്പരത്തിപ്പൂവിന്‌]] പൂക്കളത്തിൽ സ്ഥാനമുള്ളൂ. [[ഉത്രാടം|ഉത്രാടത്തിൻനാളിലാണ്‌‍]] പൂക്കളം പരമാവധി വലിപ്പത്തിൽ ഒരുക്കുന്നത്‌. മൂലം നാളിൽ ചതുരാകൃതിയിലാണ് പൂക്കളം ഒരുക്കേണ്ടത്. === തിരുവോണനാളിലെ ചടങ്ങുകൾ === [[File:Onam Design With Arimavu.JPG|thumb|250px| അരിമാവ് കൊണ്ട് കോലമിടുന്നത് ഓണത്തിൻ്റെ ഒരു ആചാരമാണ്]] പ്രാദേശികമായ വ്യത്യാസങ്ങൾ ഉള്ള ചടങ്ങുകളാണ് ഓണത്തിന്. സാധാരണയായി തിരുവോണപുലരിയിൽ കുളിച്ചു കോടിവസ്‌ത്രമണിഞ്ഞ്‌ ഓണപ്പൂക്കളത്തിന്‌ മുൻപിൽ ആവണിപ്പലകയിലിരിക്കുന്നു. ഓണത്തപ്പന്റെ സങ്കൽപരൂപത്തിന്‌ മുന്നിൽ [[മാവ്‌]] ഒഴിച്ച്‌, പൂക്കുല നിരത്തി പൂവട നിവേദിക്കുന്നു. ഓണനാളിൽ ഒഴിച്ചുകൂടാനാവാത്ത ചടങ്ങാണിത്‌. [[കളിമണ്ണ്|കളിമണ്ണിലാണ്‌]] രൂപങ്ങൾ മെനഞ്ഞെടുക്കുന്നത്‌. രണ്ടുദിവസം വെയിലത്താണിവ ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കുന്നത്‌. മറ്റു പൂജകൾ പോലെതന്നെ തൂശനിലയിൽ [[ദർഭപുല്ല്]] വിരിച്ച് തൃക്കാക്കരയപ്പനെ സങ്കല്പിച്ച് ഇരുത്തുകയും അദ്ദേഹത്തിന്‌ [[അട]] നിവേദിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. തിരുവോണച്ചടങ്ങുകളിൽ വളരെ പ്രാധാന്യമുള്ളതാണ്‌ തൃക്കാക്കരക്ഷേത്രത്തിൽ മഹാബലി ചക്രവർത്തിയെ വരവേൽക്കുന്നത്‌. വാമനന്റെ കാൽപാദം പതിഞ്ഞ [[ഭൂമി|ഭൂമിയെന്ന]] അർത്ഥത്തിലാണ്‌ 'തൃക്കാൽക്കര' ഉണ്ടായതെന്ന്‌ ഐതിഹ്യം. പുരാതന കേരളത്തിന്റെ ആസ്ഥാന മണ്ണിൽ വാമനപ്രതിഷ്ഠയുള്ള ഏക ക്ഷേത്രം തൃക്കാക്കരയാണ്‌. വാമനനെയാണ് ഇവിടെ പൂജിക്കുന്നത്. കുട്ടികൾക്കും മുതിർന്നവർക്കും ഓണത്തോടനുബന്ധിച്ച് പുതുവസ്ത്രങ്ങൾ (കോടിവസ്ത്രം) വാങ്ങി നൽകുന്ന ചടങ്ങ് കേരളത്തിലങ്ങോളമിങ്ങോളം കാണപ്പെടുന്നു. കുട്ടികൾക്ക് ധരിക്കാനായി വാങ്ങുന്ന ചെറിയമുണ്ടിനെ [[ഓണ മുണ്ട്]] എന്ന് വിളിക്കുന്നു. സാധാരണയായി കൈത്തറിയിൽ കസവുകരയോടുകൂടിയ ഒറ്റമുണ്ടായിരിക്കും ഇത്. ==== തൃക്കാക്കരയപ്പൻ ==== [[File:Onam thrikkakkarappan kerala.jpg|thumb|250px| മണ്ണ് കോണ്ട് നിർമ്മിച്ച തൃക്കാക്കരയപ്പന്മാർ]] [[തൃശൂർ|തൃശൂർജില്ലയിലെ]] തെക്കൻ ഭാഗങ്ങളിൽ തിരുവോണദിവസം തൃക്കാക്കരയപ്പനെ ഒരുക്കുന്ന പതിവുണ്ട്. പാലക്കാട് പ്രദേശങ്ങളിൽ ഉത്രാടം നാളിലെ ഈ പരിപാടി തുടങ്ങുന്നു. ഓണത്തിനു ദിവസങ്ങൾക്കു മുൻപു തന്നെ മണ്ണുകൊണ്ട് തൃക്കാക്കരയപ്പനെ ഉണ്ടാക്കും. ഓണത്തലേന്ന്, അതായത് ഉത്രാടദിവസം സന്ധ്യയ്ക്കു മുൻപ് ഈ തൃക്കാക്കരയപ്പനെ പൂമുഖത്തു വയ്ക്കും. മഹാബലിയെ വരവേൽക്കുന്നതിനായാണ്‌ വീട്ടുമുറ്റത്തോ ഇറയത്തോ ആണ്‌ തൃക്കാക്കരയപ്പനെ ഒരുക്കുന്നത്. അരിമാവുകൊണ്ട് കോലം വരച്ച് അതിനു മുകളിൽ കളിമണ്ണുകൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ തൃക്കാക്കരയപ്പനെ പ്രതിഷ്ഠിക്കുന്നു. ഇതിനെ '''ഓണം കൊള്ളുക''' എന്നും പറയുന്നു. (ഇന്ന് മരം കൊണ്ടും തൃക്കാക്കരയപ്പനെ ഉണ്ടാക്കുന്നുണ്ട്) തൃക്കാക്കരയപ്പനെ ചെറിയ പീഠത്തിൽ ഇരുത്തി [[തുമ്പ|തുമ്പക്കുടം]], പുഷ്പങ്ങൾ എന്നിവകൊണ്ട് ഇതിനെ അലങ്കരിക്കുന്നു. കത്തിച്ച [[നിലവിളക്ക്]], [[ചന്ദനത്തിരി]], [[അട|വേവിച്ച അട]], മുറിച്ച [[തേങ്ങ|നാളികേരം]], [[അവിൽ]], [[മലർ]] തുടങ്ങിയവയും ഇതിനോടപ്പം വക്കുന്നു. പിന്നെ മൂന്നു ദിവസം ഈ തൃക്കാക്കരയപ്പനെ ഗൃഹനാഥൻ തന്നെ രാവിലെയും വൈകുന്നേരവും പൂജിക്കും. തൃക്കാക്കരയപ്പൻ ബുദ്ധസ്തൂപങ്ങളുടെ പ്രതീകമാണ്‌ എന്നും വിശ്വസിക്കുന്നവരുണ്ട്. തൃക്കാക്കരയപ്പനു നേദിച്ച ഭക്ഷണം മാത്രമേ നാം കഴിക്കാവു എന്നൊരു കീഴ്വഴക്കവും ചിലയിടങ്ങളിൽ ഉണ്ട്. {{Cquote| തൃക്കാരപ്പോ പടിക്കേലും വായോ <br /> ഞാനിട്ട പൂക്കളം കാണാനും വയോ (<small>മൂന്നൂ പ്രാവശ്യം ആവർത്തിച്ച്</small>) <br /> ആർപ്പേ.... റ്വോ റ്വോ റ്വോ }} എന്ന് ആർപ്പ് വിളിച്ച് അടയുടെ ഒരു കഷണം [[ഗണപതി|ഗണപതിക്കും]] മഹാബലിക്കുമായി നിവേദിക്കുന്നു. ഇത് ഓണത്തപ്പനെ വരവേൽക്കുന്ന ചടങ്ങാണ്‌. തുടർന്ന് അരിമാവുകൊണ്ടുള്ള [[കോലം]] വീടിലെ മറ്റു സ്ഥലങ്ങളിലും അണിയുന്നു. ഐശ്വര്യത്തിന്റെ പ്രതീകമായി ഇതിനെ കാണുന്നു. ഓണസദ്യയാണ്‌ തിരുവോണനാളിലെ പ്രധാന ഇനം. ഓണനാളിൽ വീട്ടിലെ മൃഗങ്ങൾക്കും [[ഉറുമ്പ്|ഉറുമ്പുകൾക്കും]] സദ്യ കൊടുക്കണമെന്ന് ഒരു വിശ്വാസമുണ്ട്. ഉറുമ്പുകൾക്കും മറ്റുമായി അരിമാവ് പഞ്ചസാരയിട്ട് കുറുക്കി ചെറിയ കലങ്ങളിൽ അവിടവിടെയായി വക്കാറുണ്ട്. ഇതിനുശേഷം ഓണക്കളികളും. ഓണം കഴിഞ്ഞാൽ, മണ്ണു കൊണ്ടുള്ള ഈ തൃക്കാക്കരയപ്പന്റെ രൂപം ജലാശയത്തിൽ നിമജ്ജനം ചെയ്യുന്ന രീതിയാണു പലയിടങ്ങളിലും ഉണ്ടായിരുന്നത്. <ref>{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/astrology/astro-news/2021/08/19/rituals-in-onam.html|title=ആചാരപ്പെരുമയിൽ ഓണം , അറിയണം ഇക്കാര്യങ്ങൾ|access-date=2021-08-21|language=ml}}</ref> === ഓണക്കാഴ്ച === [[File:Kazchakkula.JPG|thumb|250px| കാഴ്ചക്കുലകൾ]] [[ജന്മി|ജന്മിയുമായുള്ള]] ഉടമ്പടി പ്രകാരം പാട്ടക്കാരനായ കുടിയാൻ നൽകേണ്ടിയിരുന്ന നിർബന്ധപ്പിരിവായിരുന്നു ഓണക്കാഴ്ച സമർപ്പണം. പണ്ടുമുതൽക്കേ [[വാഴ|വാഴക്കുലയായിരുന്നു]] പ്രധാന കാഴ്ച. കൂട്ടത്തിലേറ്റവും നല്ല കുലയായിരുന്നു കാഴ്ചക്കുലയായി നൽകിയിരുന്നത്‌. കാഴ്ചയർപ്പിക്കുന്ന കുടിയാന്മാർക്ക് ഓണക്കോടിയും പുടവകളും സദ്യയും ജന്മിമാർ നൽകിയിരുന്നു. ഇത് കുടിയാൻ-ജന്മി ബന്ധത്തിന്റെ അടിമാവസ്ഥയെക്കാണിക്കുന്നു. കാണം ഭൂമി വിറ്റ് ജന്മിമാർ ഓണം ഉണ്ടപ്പോൾ കോരന് കുമ്പിളിൽ കഞ്ഞി എന്ന ബഹിഷ്കൃത ദയനീയ അവസ്ഥയായിരുന്നു കേരളത്തിൽ ഉണ്ടായിരുന്നത്. അത് ഇന്നും പുതിയ രീതിയിൽ തുടരുന്നു. പക്ഷേ ഇന്ന്‌ കാഴ്ചയർപ്പിക്കുന്നത്‌ കുടിയാൻ ജൻമിക്കല്ലെന്ന്‌ മാത്രം. ക്ഷേത്രങ്ങളിലേക്കാണ്‌ ഇന്ന് കാഴ്ചക്കുലകൾ സമർപ്പിക്കപ്പെടുന്നത്. ഗുരുവായൂർ അമ്പലത്തിലെ കാഴ്ച കുല സമർപ്പണം പ്രസിദ്ധമാണ്. ആയിരക്കണക്കിന് കാഴ്ചകുലകളാണ് ഭക്തർ ഉത്രാടദിവസം ഗുരുവായൂരപ്പനു സമർപ്പിക്കപെടുന്നത്. തൃശൂർ ജില്ലയിലെ ചെങ്ങഴിനാട് ([[ചൂണ്ടൽ]], [[പുത്തൂർ]]‍, [[പേതമംഗലം|പേരാമംഗലം]],വേലൂര്, [[എരുമപ്പെട്ടി]], [[പഴുന്നാന]]) തുടങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളിൽ കാഴ്ചക്കുലകൃഷി നടത്തുന്നുണ്ട്. [[കല്യാണം]] കഴിഞ്ഞ ആദ്യവർഷത്തിലെ ഓണത്തിന്‌ പെൺവീട്ടുകാർ ആൺവീട്ടിലേക്ക്‌ കാഴ്ചക്കുല കൊണ്ടുചെല്ലണം എന്നതും ഒരു ചടങ്ങാണ്‌. സ്വർണനിറമുള്ള ഇത്തരം കുലകൾ പക്ഷേ ആൺവീട്ടുകാർക്കുമാത്രമുള്ളതല്ല. അയൽക്കാർക്കും വേലക്കാർക്കുമെല്ലാം അതിൽ അവകാശമുണ്ട്‌. ഇത്‌ [[ക്രിസ്ത്യൻ|ക്രിസ്‌ത്യാനികളുടെയും]] [[ഹിന്ദു|ഹിന്ദുക്കളുടെയും]] കാരന്ദ. [[മുസ്ലീം]] സമുദായത്തിന്‌ ഒരു വ്യത്യാസമുണ്ട്‌. ഇവിടെ ആൺവീട്ടുകാർ പെൺവീട്ടുകാർക്കാണ്‌ കാഴ്ചക്കുല നൽകി വരുന്നത്‌. ഇന്ന്‌ തൃശൂരും സമീപപ്രദേശങ്ങളിലും ആയിരങ്ങൾ മുടക്കി ആവേശപൂർവ്വം ചെയ്യുന്ന കച്ചവടമാണ്‌ കാഴ്ചക്കുലകളുടേത്. === ഉത്രാടപ്പാച്ചിൽ=== ഓണാഘോഷത്തിന്റെ അവസാന വട്ട ഒരുക്കത്തിനായി ഉത്രാടദിവസം (തിരുവോണത്തിനു തലേദിവസം) പിറ്റേ ദിവസത്തെ ഓണാഘോഷത്തിനു ആവശ്യമായ സാധനങ്ങൾ വാങ്ങിക്കുവാൻ മലയാളികൾ നടത്തുന്ന യാത്രയ്ക്കാണു ഉത്രാടപ്പാച്ചിൽ എന്നു പറയുന്നത്. മലയാളികൾ ഓണത്തിനുവേണ്ടതെല്ലാം വാങ്ങിക്കൂട്ടുന്ന ദിവസം ആണു ഉത്രാട ദിവസം. അടുക്കളയിലേക്കും മറ്റും ഓണത്തിനു വേണ്ടതെല്ലാം കൈയ്യെത്തും ദൂരത്ത് എത്തിക്കുക എന്നതാണു ഉത്രാടപ്പാച്ചിലിന്റെ ഉദ്ദേശം. === ഓണസദ്യ === [[പ്രമാണം:Indianfoodleaf.jpg|thumb|250px|right|ഓണ സദ്യയിലെ വിഭവങ്ങൾ ]] {{main|സദ്യ}} ഓണത്തിന്റെ പ്രധാനാകർഷണം ഓണസദ്യയാണ്‌. 'ഉണ്ടറിയണം ഓണം' എന്നാണ്‌ വയ്പ്‌. ഓണത്തിന് വീട്ടിലുളളവർക്കും വിരുന്നുകാർക്കും അവകാശക്കാർക്കും വളർത്തുമൃഗങ്ങൾക്കും എല്ലാം ഓണസദ്യ നൽകണം. പശുക്കളെ കുളിപ്പിച്ച് ചന്ദനവും സിന്ദൂരവും തൊടീച്ച് ഒരുക്കിയാണ് ഭക്ഷണം കൊടുക്കുന്നത്. അവരുടെ ഭക്ഷണത്തിനു പുറമേ ഓണസദ്യയുടെ പങ്ക് വായിൽ വച്ച് കൊടുക്കും. <ref>{{Cite web|url=https://malayalam.indianexpress.com/news/features/avitta-katta-avitta-pazhayath-ona-kaadi-kaadi-onam/|title=Onam, Avitta Katta: അവിട്ടക്കട്ട അഥവാ ഒരു ഓണക്കറി രൂപം കൊളളുന്നത് ഇങ്ങനെ|access-date=2021-08-21|language=ml-IN}}</ref> ഉപ്പേരി, പഴം, പപ്പടം, പായസം തുടങ്ങി 12 ലധികം ( 26 ലധികം ) വിഭവങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ്. ഓണസദ്യ. ചോറ് (കുത്തരിച്ചോർ), [[ഓലൻ|ഓലൻ,]] [[രസം (കറി)|രസം,]] [[ഇഞ്ചിപ്പുളി|ഇഞ്ചിപ്പുളി,]] [[പച്ചടി]], [[സാമ്പാർ|സാമ്പാർ,]] [[അവിയൽ|അവിയൽ,]] [[പരിപ്പുകറി|പരിപ്പുകറി,]] [[എരിശ്ശേരി]], [[കാളൻ]], [[കിച്ചടി]], [[തോരൻ]], [[പായസം|പായസം.]] എന്നിവ പ്രധാനമാണ്. <ref>{{Cite web|url=https://malayalam.indianexpress.com/onam/onam-2020-onam-sadya-traditional-feast-recipes-how-to-serve-onam-sadya-410348/|title=Onam 2020: ഓണസദ്യ, അറിയേണ്ടതെല്ലാം|access-date=2021-08-21|language=ml-IN}}</ref> ആണ്ടിലൊരിക്കൽ [[പപ്പടം|പപ്പടവും]] [[ഉപ്പേരി|ഉപ്പേരിയും]] കൂട്ടാനുള്ള അവസരമായിരുന്നു പണ്ടൊക്കെ സാധാരണക്കാരന്‌ ഓണം. [[കാളൻ]], [[ഓലൻ]], [[എരിശ്ശേരി]] എന്നിവയാണ്‌ ഓണസദ്യയിൽ പ്രധാന വിഭവങ്ങൾ. [[അവിയൽ|അവിയലും]] [[സാമ്പാർ|സാമ്പാറും]] പിന്നീട്‌ വന്നതാണ്‌. നാലുകൂട്ടം ഉപ്പിലിട്ടതാണ്‌ കണക്ക്‌- [[കടുമാങ്ങ]], [[നാരങ്ങ]], [[ഇഞ്ചിപ്പുളി]], [[ഇഞ്ചിതൈര്‌]]. [[പപ്പടം]] ഇടത്തരം ആയിരിക്കും. 10 പലക്കാരൻ, 12 പലക്കാരൻ എന്നിങ്ങനെ പപ്പടക്കണക്ക്‌. ഉപ്പേരി നാലുവിധം- [[ചേന]], [[പയർ]]‌, [[വഴുതനങ്ങ]], [[പാവൽ|പാവക്ക]], ശർക്കരപുരട്ടിക്ക്‌ പുറമേ [[പഴം|പഴനുറുക്കും]] പഴവും [[പാലട|പാലടയും]] [[പ്രഥമൻ|പ്രഥമനും]]. വിളമ്പുന്നതിനും പ്രത്യേകതയുണ്ട്‌. നാക്കില തന്നെ വേണം ഓണസദ്യക്ക്‌. നാക്കിടത്തുവശം വരുന്ന രീതിയിൽ [[ഇല]] വയ്ക്കണം.<ref>{{Cite web|url=https://azhimukham.com/offbeat/how-to-serve-onam-sadya-onam-2020-833255/cid3344222.htm|title=എന്താണ് ഓണസദ്യ, എങ്ങനെ വിളമ്പണം|access-date=2021-08-21|date=2020-08-29}}</ref> ഇടതുമുകളിൽ ഉപ്പേരി, വലതുതാഴെ [[ശർക്കര]] ഉപ്പേരി, ഇടത്ത്‌ പപ്പടം, വലത്ത്‌ കാളൻ, ഓലൻ, എരിശ്ശേരി, നടുക്ക്‌ [[ചോറ്‌]], നിരന്ന്‌ ഉപ്പിലിട്ടത്‌.<ref>{{Cite web|url=https://malayalam.oneindia.com/feature/importance-and-specialities-of-onam-sadhya-208416.html|title=ഇരുപത്തിയാറിലധികം വിഭവങ്ങൾ ചേരുന്ന ഓണസദ്യ... എങ്ങനെ വിളമ്പണം എങ്ങനെ കഴിക്കണം ഓണസദ്യ?? ഇതാ കാണൂ...|access-date=2021-08-21|last=Desk|date=2018-08-23|language=ml}}</ref> മദ്ധ്യതിരുവതാംകൂറിൽ ആദ്യം [[പരിപ്പ്|പരിപ്പുകറിയാണ്‌]] വിളമ്പാറ്‌. സാമ്പാറും പ്രഥമനും കാളനും പുറമേ [[പച്ചമോര്‌]] നിർബന്ധം. ഇവിടെ ഓണത്തിന്‌ [[മരച്ചീനി|മരച്ചീനിയും]] വറക്കാറുണ്ട്‌. [[എള്ള്|എള്ളുണ്ടയും]] [[അരി|അരിയുണ്ടയുമാണ്‌]] മറ്റ്‌ വിഭവങ്ങൾ. സാമ്പാർ സാധാരണയായി ചോറിനു നടുവിലാണ് ഒഴിയ്ക്കുന്നത്. ആദ്യം നെയ്യും പരിപ്പും കൂട്ടി വേണം, കഴിയ്ക്കാൻ. ഇതിനൊപ്പം പപ്പടവും കൂട്ടാം. പിന്നീട് സാമ്പാർ കൂട്ടി കഴിയ്ക്കാം. പിന്നീട് പുളിശേരി. ചിലയിടത്ത് പുളിശേരി കൂട്ടി മൂന്നാമതുണ്ടാകില്ല. പിന്നീട് പായസം, ഇതിനു ശേഷം പായസത്തിന്റെ മധുരം കളയാൻ മോര്, രസം എന്നിവ ചേർത്ത് ഊണ് എന്നതാണ് പതിവ്. പിന്നീട് അവസാനം പഴം കഴിയ്ക്കാം. ഊണു കഴിഞ്ഞ് ഇല മടക്കുന്നതിനും രീതിയുണ്ട്. സദ്യ ഇഷ്ടപ്പെട്ടാൽ മുകളിൽ നിന്നും താഴേയ്ക്കായി ഇല മടക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=https://malayalam.samayam.com/onam/onam-special/order-to-serve-onam-sadhya/articleshow/77677275.cms|title=ഓണസദ്യ ഇലയിൽ ഇങ്ങനെ വിളമ്പണം|access-date=2021-08-21|language=ml}}</ref> [[കുട്ടനാട്|കുട്ടനാട്ട്]]‌ പണ്ട്‌ ഉത്രാടം മുതൽ ഏഴു ദിവസം ഓണമുണ്ണുമായിരുന്നു. [[പുളിശ്ശേരി|പുളിശ്ശേരിയും]] [[മോര്‌|മോരും]] [[തോരൻ|തോരനും]] സാമ്പാറുമായിരുന്നു പ്രത്യേക വിഭവങ്ങൾ. ഡോ. രാജൻ ഗുരുക്കളെപ്പോലുള്ള ചരിത്രകാരന്മാർ പറയുന്നത് ശുദ്രാദി തദ്ദേശിയർക്ക് ഇത്രയും വിഭവ സമൃദ്ധമായി കഴിക്കാൻ കഴിഞ്ഞിരുന്നില്ല എന്നാണ്. സർവ്വാണിസദ്യയായിരുന്നു ശൂദ്രർക്ക് അനുവദിച്ചിരുന്നത്. നമ്പൂതിരിമാരുടെ എച്ചിലായിരുന്നു ഇത്. 18-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ നവോത്ഥാനത്തിനും രാജ്യത്തിന്റെ സ്വാതത്രത്തിനും ശേഷം മാത്രമാണ് ശൂദ്രാദികൾക്ക് മനുഷ്യ പരിഗണന ലഭിച്ചത്. {{തെളിവ്}} === ഓണപ്പാട്ടുകൾ === {{ചൊല്ലുകൾ|ഓണപ്പാട്ടുകൾ}} ഒരുപാടു പൂപ്പാട്ടുകളും കളിപ്പാട്ടുകളും മലയാളത്തിന്‌ സമ്മാനിച്ചതാണ്‌ ഓണം. കാലാകാലങ്ങളായി പാടിപ്പതിഞ്ഞ ഇവ വാമൊഴിയായി തലമുറകൾ പങ്കിട്ടെടുക്കുകയാണ്‌. ഓണത്തിന്റെ ഐതിഹ്യം വിളിച്ചോതുന്ന ഒരു ഓണപ്പാട്ട്. {{Cquote|മാവേലി നാട് വാണീടും കാലം <br /> മാനുഷരെല്ലാരുമൊന്നുപോലെ<br /> ആമോദത്തോടെ വസിക്കും കാലം<br /> ആപത്തങ്ങാർക്കുമൊട്ടില്ല താനും<br /> ആധികൾ വ്യാധികളൊന്നുമില്ല<br /> ബാലമരണങ്ങൾ കേൾക്കാനില്ല.<br /> കള്ളവുമില്ല ചതിയുമില്ല<br /> എള്ളോളമില്ല പൊളി വചനം<br /> കള്ളപ്പറയും ചെറു നാഴിയും, <br /> കള്ളത്തരങ്ങൾ മറ്റൊന്നുമില്ല.</br>}} ===ഓണച്ചൊല്ലുകൾ=== ഓണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് അനവധി ചൊല്ലുകൾ കേരളത്തിലുടനീളം നിലനിൽക്കുന്നു. "കാണം വിറ്റും ഓണം ഉണ്ണണം", " ഉള്ളതുകൊണ്ട് ഓണം പോലെ" എന്നിങ്ങനെയുള്ള, മലയാളിയുടെ നിത്യജീവിതത്തിന്റെ ഭാഗമായ ഈ ചൊല്ലുകൾ ഓണത്തിന്റെ പ്രാധാന്യത്തിന്റെ സൂചകങ്ങളുമാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://www.eastcoastdaily.com/2020/08/25/onam-2020-special-know-the-important-ona-chollukal.html|title=ഓണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് കേരളത്തിലുടനീളം അനവധി ചൊല്ലുകൾ : അവ ഏതൊക്കെയെന്നറിയാം{{!}}Onam 2020{{!}}Onam Culture 2020|access-date=2021-08-21|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.asianetnews.com/onam-festival-stories/onam-proverbs-qeu5vb|title=ഓർത്തെടുക്കാം ഓണച്ചൊല്ലുകൾ...|access-date=2021-08-21|last=manu.varghese|language=ml}}</ref> *'''അത്തം പത്തിന് പൊന്നോണം.''' *'''അത്തം പിറന്ന് പത്താം ദിനമാണ് തിരുവോണമെന്ന് ധ്വനിപ്പിക്കുന്നു.''' *'''അത്തം പത്തോണം.''' [ചിങ്ങമാസത്തിലെ അത്തം നക്ഷത്രം മുതൽ പത്തു നാൾ ഓണം എന്നും അത്തംതൊട്ട് പത്താം നാൾ തിരുവോണം എന്നും സൂചിപ്പിക്കുന്നു.] *'''അത്തം വെളുത്താൽ ഓണം കറുക്കും.''' *'''അത്തപ്പത്തോണം വന്നടുത്തെടോ നായരേ, ചോതി പുഴുങ്ങാനും നെല്ലു തായോ.''' *'''അവിട്ടക്കട്ട ചവിട്ടി പൊട്ടിക്കണം.''' *'''ഉണ്ടെങ്കിലോണം പോലെ അല്ലെങ്കിലേകാദശി.''' *'''ഉത്രാടമുച്ച കഴിഞ്ഞാൽ അച്ചിമാർക്കൊക്കെയും വെപ്രാളം.''' [ഉത്രാടം ഉച്ചകഴുയുന്നതോടെ പിറ്റേന്നത്തെ തിരുവോണത്തിനുള്ള ബഹളം തുടങ്ങും. ഇതിൽ വീട്ടിലെ സ്ത്രീജനങ്ങളാണ് കഷ്ടപ്പെടുന്നതെന്ന് ധ്വനിപ്പിക്കുന്നു.] *'''ഉള്ളതുകൊണ്ട് ഓണം പോലെ.''' [ഉള്ളവ കൊണ്ട് പരമാവധി നല്ലതായി കഴിയുക / കാര്യം സാധിക്കുക.] *'''ഉറുമ്പു ഓണം കരുതും പോലെ.''' *'''ഒന്നാമോണം നല്ലോണം, രണ്ടാമോണം കണ്ടോണം, മൂന്നാമോണം മുക്കീം മൂളിം, നാലാമോണം നക്കീം തുടച്ചും, അഞ്ചാമോണം പിഞ്ചോണം, ആറാമോണം അരിവാളും വള്ളിയും.''' *'''ഓണം കഴിഞ്ഞാൽ ഓലപ്പുര ഓട്ടപ്പുര.''' *'''ഓണം കേറാമൂല.''' പരിഷ്കാരങ്ങൾ എത്തിനോക്കാത്ത സ്ഥലം. *'''ഓണം പോലെയാണോ തിരുവാതിര?''' *'''ഓണം മുഴക്കോലുപോലെ.''' *'''ഓണം വന്നാലും ഉണ്ണി പിറന്നാലും കോരനു കുമ്പിളിൽ തന്നെ കഞ്ഞി.''' *'''ഓണം വരാനൊരു മൂലം വേണം.''' *'''ഓണത്തപ്പാ കുടവയറാ എന്നു തീരും തിരുവോണം.''' *'''ഓണത്തിനടയ്ക്കാണോ പുട്ടു കച്ചോടം?''' *'''ഓണത്തിനല്ലയൊ ഓണപ്പുടവ.''' *'''ഉണ്ടെങ്കിലോണം പോലെ അല്ലെങ്കിലേകാദശി.'''<ref>{{Cite web|url=https://www.eastcoastdaily.com/2019/08/28/onam-special-mus-know-these-onachollukal.html|title=അറിഞ്ഞിരിക്കാം ഈ ഓണച്ചൊല്ലുകൾ{{!}}Onam news 2019|access-date=2021-08-21|language=en-US}}</ref> *'''ഓണത്തേക്കാൾ വലിയ വാവില്ല.''' *'''ഓണമുണ്ട വയറേ ചൂള പാടുകയുള്ളൂ.''' *'''കാണം വിറ്റും ഓണമുണ്ണണം.''' [ഓണത്തിന് പ്രജകളെ കാണാൻ മഹാബലിയെത്തുമ്പോൾ മനോദുഃഖമുളവാക്കുന്നതൊന്നും അദ്ദേഹം ദർശിക്കരുതെന്ന് മലയാളികൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. എല്ലാ ദുരിതങ്ങൾക്കുമവധി കൊടുത്ത്, മലയാളികൾ ഓണമാഘോഷിക്കുന്നതിന് കാരണവും അതാണ്. കാണം വിറ്റും ഓണമുണ്ണണം എന്ന പ്രയോഗത്തിന്റെ അടിസ്ഥാന വികാരവുമിതാണ്. കെട്ടുതാലി വിറ്റായാ‍ലും ഓണത്തിന് സമൃദ്ധിയായി ഭക്ഷണം കഴിക്കണം.] *'''തിരുവോണം തിരുതകൃതി.''' *'''തിരുവോണത്തിനില്ലാത്തത് തിരുവാതിരയ്ക്ക്.''' <ref> {{cite web | url = http://ml.wikiquote.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B4%B4%E0%B4%9E%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B5%8A%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%BE#.E0.B4.93.E0.B4.A3.E0.B4.9A.E0.B5.8D.E0.B4.9A.E0.B5.8A.E0.B4.B2.E0.B5.8D.E0.B4.B2.E0.B5.81.E0.B4.95.E0.B5.BE|title = വിക്കി ചൊല്ലുകൾ}} </ref> === പ്രാദേശിക ആഘോഷങ്ങൾ === ==== അത്തച്ചമയം ==== {{പ്രധാന ലേഖനം|അത്തച്ചമയം}} [[File:1st day procession with costumed Shiva with Trishul at the Hindu festival Onam in Kerala.jpg|thumb|250px| അത്തച്ചമയം]] [[എറണാകുളം|എറണാകുളം ജില്ലയിലെ]] [[തൃപ്പൂണിത്തുറ|തൃപ്പൂണിത്തുറയിൽ]] ഓണത്തോടനുബന്ധിച്ച് അത്തം നാളിൽ നടത്തുന്ന ആഘോഷമാണ്‌ അത്തച്ചമയം. 1947 വരെ [[കൊച്ചി]] മഹാരാജാക്കൻമാരുടെ ആസ്ഥാനമായിരുന്ന [[തൃപ്പൂണിത്തുറ|തൃപ്പുണിത്തുറയിൽ]] രാജവാഴ്ചയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചടങ്ങായിത്തന്നെ അത്തച്ചമയം ആഘോഷിച്ചുപോന്നു. 1949ൽ തിരുവിതാംകൂർ-കൊച്ചി സംയോജനത്തോടെ മഹാരാജാവു പങ്കെടുത്തുകൊണ്ടുള്ള രാജകീയമായ അത്തച്ചമയം നിർത്തലാക്കി. ഇത്‌ പിന്നീട്‌ 1961ൽ കേരളാ ഗവൺമെന്റ്‌ ഓണം ദേശീയോത്സവമാക്കിയതോടെ ജനകീയ പങ്കാളിത്തമുള്ള ബഹുജനാഘോഷമായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടു. == അനുഷ്ഠാന കലകൾ == ഓണക്കാലത്തെ അനുഷ്ഠാനകലകളിൽ പ്രധാനികളാണ്‌ ഓണത്തെയ്യവും ഓണേശ്വരനും ഓണത്തുള്ളലുമെല്ലാം. ഈ രൂപങ്ങൾക്ക്‌ നമ്മുടെ സംസ്കൃതിയുമായി അലിഞ്ഞുചേർന്നിട്ടുള്ളവയാണ്‌. നഗരങ്ങളിലേക്കാളേറെ നാട്ടിൻപുറങ്ങളിലാണ്‌ ഇവയ്ക്ക്‌ പ്രചാരം കൂടുതലുള്ളത്‌. അതുകൊണ്ടുതന്നെ പ്രാദേശികവത്കരിക്കപ്പെട്ട ഇവയ്ക്ക്‌ ബന്ധപ്പെട്ട നാട്ടുകാരിൽ ഗൃഹാതുരത്വത്തിന്റെ അസ്തിത്വമാണുള്ളത്‌. === ഓണത്തെയ്യം === [[തെയ്യം|തെയ്യങ്ങളുടെ]] നാടായ ഉത്തരകേരളത്തിൽ ഓണത്തിന്‌ മാത്രമുള്ള തെയ്യമാണ്‌ ഓണത്തെയ്യം. . മഹാബലി സങ്കൽപ്പത്തിലുള്ള ഈ [[ദൈവം|നാട്ടുദൈവത്തിന്‌]] 'ഓണത്താർ' എന്നാണ്‌ പേര്‌. [[വണ്ണാൻ|വണ്ണാൻമാരാണ്‌]] ഓണത്തെയ്യം കെട്ടിയാടുന്നത്‌. ചിങ്ങത്തിലെ ഉത്രാടം, തിരുവോണം എന്നീ നാളുകളിൽ ചെറിയ ആൺകുട്ടികളാണ്‌ ഓണത്താർ തെയ്യം കെട്ടുക. മുഖത്ത്‌ തേപ്പും ചെറിയ മുടിയും വലതുകൈയ്യിൽ [[മണി|മണിയും]] ഇടതുകൈയ്യിൽ ഓണവില്ലുമായി തെയ്യം വീടുതോറും കൊട്ടിപ്പാടി ആടിക്കുന്നു. ഒപ്പം വണ്ണാൻമാർ [[ചെണ്ട|ചെണ്ടകൊട്ടുകയും]] പാടുകയും ചെയ്യുന്നു. അസുര ചക്രവർത്തിയായ മഹാബലിയുടെ ചരിത്രമാണ്‌ ഓണത്താർ പാട്ടിന്റെ ഉള്ളടക്കം. [[കണ്ണൂർ|കണ്ണൂർ ജില്ലകളിലാണ്‌]] ഈ തെയ്യം ഏറ്റവും പ്രചാരത്തിലുള്ളത്‌. === വേലൻ തുള്ളൽ === ‘ഓണം തുള്ളൽ‘ എന്നു കൂടി പേരുള്ള ഈ [[കല]] [[വേലൻ|വേല]] സമുദായത്തിൽപ്പെട്ടവരാണ്‌‍ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. ഓണക്കാലത്തു മാത്രമാണ്‌‍ ഇത് നടത്താറുള്ളത്. ഉത്രാടനാളിലാണ്‌‍ ആദ്യം കളി തുടങ്ങുന്നത്, കളിസംഘം വീടുകൾതോറും കയറിയിറങ്ങി കലാപ്രകടനം നടത്തുന്നു. ദേശത്തെ പ്രധാനപ്പെട്ട ഏതെങ്കിലും [[ക്ഷേത്രം|ക്ഷേത്രത്തിനു]] മുമ്പിൽ വച്ചാണ്‌‍ ആദ്യപ്രകടനം. തുടർന്ന് നാട്ടിലെ പ്രമാണിമാരുടെ ഭവനങ്ങളിലും. വേലൻ, വേലത്തി, പത്ത് വയസ്സിൽ താഴെയുള്ള ഒരു പെൺകുട്ടി, കുടുംബത്തിൽ പെട്ട ഏതെങ്കിലും ഒരു പുരുഷൻ ഇവരാണ്‌‍ സാധാരണയായി സംഘത്തിൽ ഉണ്ടാവുക. ഓട്ട് [[കിണ്ണം|കിണ്ണത്തിൽ]] പേനാക്കത്തിപോലുള്ള സാധനം കൊണ്ട് കൂടെയുള്ള പുരുഷൻ കൊട്ടുമ്പോൾ വേലത്തി കൈത്താളമിടുന്നു.പെൺകുട്ടി കുരുത്തോല കൊണ്ട് നിർമിച്ച [[ചാമരം]] വീശിക്കൊണ്ട് നൃത്തം ചെയ്യുന്നു. [[ഗണപതി]], [[സരസ്വതി]] എന്നിവരെ വന്ദിച്ച് കൊണ്ടുള്ള പാട്ട് കഴിഞ്ഞാൽ മാവേലിയുടെ വരവിനെ പ്രകീർത്തിച്ചു കൊണ്ട് പാട്ടുകൾ പാടുന്നു. തുടർന്ന് സന്താനഗോപാലം പാനയിലെ വൈകുണ്ഠദർശനം മുഴുവനും പാടൂന്നു. പിന്നീട് [[അമ്മാനമാട്ടം]], [[പാറാവളയം]], [[കുടനിവർത്തൽ]], [[അറവുകാരൻ]] എന്നീ കലാപ്രകടനങ്ങൾ വേലത്തി നടത്തുന്നു. നാടിനും നാട്ടാർക്കും തമ്പുരാനും ക്ഷേമൈശ്വര്യങ്ങൾ നേർന്ന് വേലൻ തുള്ളൽ അവസാനിക്കുമ്പോൾ നാട്ട് പ്രമാണി വേലനും കുടുംബത്തിനും സമൃദ്ധമായി കഴിയാൻ വേണ്ട വക സമ്മാനിക്കുന്നു. ഈ കല [[കോട്ടയം|കോട്ടയം ജില്ലയിൽ]] അപൂർവം ചില സ്ഥലങ്ങളിൽ മാത്രമാണ് ഇപ്പോൾ പ്രചാരത്തിലുള്ളത് === ഓണേശ്വരൻ (ഓണപ്പൊട്ടൻ) === {{main|ഓണപ്പൊട്ടൻ}} [[പ്രമാണം:Onapottan - A Traditional Kerala Art Form.jpg|thumb|200px| ഓണപ്പൊട്ടൻ]] ഓണത്തെയ്യത്തിൽത്തന്നെ സംസാരിക്കാത്ത തെയ്യമാണ്‌ ഓണേശ്വരൻ. വായ് തുറക്കാതെ തന്നെ തെയ്യം കാണിക്കുന്നതിനാൽ ഓണപ്പൊട്ടൻ എന്ന പേരിലും അറിയപ്പെടുന്നു. [[കോഴിക്കോട്]] , [[കണ്ണൂർ]]‍ ജില്ലകളിലെ ഉൾപ്രദേശങ്ങളിലാണ്‌ ഇത്‌ കൂടുതലായും കണ്ടുവരുന്നത്‌. [[മലയൻ|മലയസമുദായക്കാർക്ക്‌]] രാജാക്കൻമാർ നൽകിയതാണ്‌ വേഷം കെട്ടാനുള്ള അവകാശം. ഓണത്തെയ്യത്തെപ്പോലെ ചിങ്ങത്തിലെ ഉത്രാടത്തിനും തിരുവോണത്തിനുമാണ്‌ ഓണേശ്വരൻ വീടുതോറും കയറിയിറങ്ങുന്നത്‌. മുഖത്ത്‌ ചായവും കുരുത്തോലക്കുടയും [[കൈത|കൈതനാരുകൊണ്ട്‌]] [[തലമുടി|തലമുടിയും]] [[കിരീടം]], [[കൈവള]], പ്രത്യേകരീതിയിലുള്ള [[ഉടുപ്പ്]]‌ എന്നീ ആടയാഭരണങ്ങളുമാണ്‌ ഓണപ്പൊട്ടന്റെ വേഷവിധാനം. ഓണപ്പൊട്ടൻ ഒരിക്കലും കാൽ നിലത്തുറപ്പിക്കില്ല. താളം ചവിട്ടുകയും ഓടുകയും ചെയ്‌തുകൊണ്ടേയിരിക്കും. ദക്ഷിണയായി [[അരി|അരിയും]] [[പണം|പണവുമാണ്‌]] ലഭിക്കാറ്‌. === ഓണവില്ല് === [[File:ഓണവില്ല് പദ്മനാഭസ്വാമിക്ഷേത്രം.jpg|thumb|250px| ഓണവില്ല്, ശ്രീപത്മനാഭസ്വാമിക്ഷേത്രത്തിൽ]] {{Main|ഓണവില്ല്}} ഓണക്കാല വിനോദങ്ങളിൽ വളരെ പ്രധാനമായ ഒന്നായിരുന്നു ഓണവില്ല് എന്ന സംഗീത ഉപകരണം. മധ്യകേരളത്തിൽ ഏറെ പ്രചാരമുണ്ടായിരുന്ന ഇത് ഇന്ന് തീരെ അപ്രത്യക്ഷമായിരിക്കുന്നു. ഓണക്കാലത്ത് മാത്രമേ വില്ലു കൊട്ടുക ഉണ്ടാകുകയുള്ളൂ. [[പന|പനയുടെ]] പാത്തി, [[കവുങ്ങ്]], [[മുള]] എന്നിവ കൊണ്ടാണ്‌ ഓണവില്ല് ഉണ്ടാക്കുക. ഞാണുണ്ടാക്കുവാൻ മുള മാത്രമേ ഉപയോഗിക്കൂ. നല്ല വശമുള്ളവർ കൊട്ടിയാൽ ശ്രവണമധുരമായ ശബ്ദം പുറപ്പെടുവിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന [[വയലിൻ]] പോലെയുള്ള ഉപകരണമാണ്‌. പണ്ട് കാലങ്ങളിൽ ഓണക്കാലമായൽ ഓണവില്ലിന്റെ പാട്ട് കേൾക്കാത്ത വീടുകൾ ഉണ്ടാവാറില്ല എന്ന് പറയാറുണ്ട്. ഈ വില്ലിന്മേൽ [[തായമ്പക]], [[മേളം]] എന്നിവ കൊട്ടാറുണ്ട്. ഒരു കൈകൊണ്ട് മാത്രമേ ഇത് കൊട്ടാൻ പറ്റൂ എന്നതിനാൽ അഭ്യസിക്കാൻ ഏറെ വിഷമമുള്ള വാദ്യോപകരണമാണ്‌ ഇത്. == ഓണക്കളികൾ == <!--[[പ്രമാണം:പുലിക്കളി-ഓണം.jpg||200px|right|thumb|തൃശൂരിലെ പുലിക്കളി]]--> === ആട്ടക്കളം കുത്തൽ === {{Main|ആട്ടക്കളം കുത്തൽ}} പഴയകാലത്തെ പ്രധാന ഓണക്കളികളിലൊന്നാണിത്. ഒരു ചെറിയ യുദ്ധത്തിന്റെ പ്രതീതി ജനിപ്പിക്കുന്നതാണിത്. മുറ്റത്ത് കോലുകൊണ്ട് അഞ്ചെട്ടടി വ്യാസത്തിൽ ഒരു [[വൃത്തം]] വരക്കുന്നു. കുട്ടികളെല്ലാം അതിനുള്ളിൽ നിൽക്കും. വൃത്തത്തിനു പുറത്തും ഒന്നോ രണ്ടോ ആളുകളും മദ്ധ്യസ്ഥനായി ഒരു നായകനും ഉണ്ടാവും. പുറത്തു നിൽക്കുന്നവർ അകത്ത് നിൽക്കുന്നവരെ പിടിച്ച് വലിച്ച് പുറത്ത് കൊണ്ടുവരികയാണ്‌ കളി. എന്നാൽ വൃത്തത്തിന്റെ വരയിൽ തൊടുകയോ ആളെ തൊടുകയോ ചെയ്താൽ അകത്ത് നിന്നയാല്ക്ക് പുറത്തു നിന്നയാളെ അടിക്കാം. അങ്ങോട്ട് തല്ലാൻ പാടില്ലതാനും. ഒരാളേ പുറത്ത് കടത്തിയാൽ പിന്നെ അയാളും മറ്റുള്ളവരെ പുറത്ത് കടത്താൻ കൂടണം. എല്ലാവരേയും പുറത്താക്കിയാൽ കളി കഴിഞ്ഞു. ഇതിനു വേറേയും നിയമങ്ങൾ ഉണ്ട്. === കൈകൊട്ടിക്കളി === [[File:Onam Celebration at RSET.jpg|thumb|250px| തിരുവാതിരക്കളി ചെറിയ വ്യത്യാസത്തോടേ കൈകൊട്ടിക്കളി എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നു]] [[സ്ത്രീ|സ്‌ത്രീകളുടെ]] ഓണവിനോദങ്ങളിൽ പ്രഥമസ്ഥാനമാണ്‌ കൈകൊട്ടിക്കളിക്കുള്ളത്‌. പൊതുവെ എല്ലാ ജില്ലകളിലും കണ്ടുവരുന്ന ഒന്നാണിത്‌. വീടുകളുടെ അകത്തളങ്ങളുടെ സ്വകാര്യതകളിൽ നടത്തിപ്പോന്നിരുന്ന ഇത് പിൽകാലത്ത് മുറ്റത്ത പൂക്കളത്തിനു വലംവച്ചുകൊണ്ടും നടത്തിവരുന്നു. ഒരാൾ പാടുകയും മറ്റുള്ളവർ ഏറ്റുപാടുകയും ഒപ്പം വട്ടത്തിൽ നിന്ന്‌ ചുവടുവച്ച്‌ കൈകൊട്ടിക്കളിക്കുകയുമാണ്‌ പതിവ്‌. വൃത്തത്തിൽ നിന്നുള്ള ഈ കളി [[ചന്ദ്രൻ|ചന്ദ്രന്റെ]] വൃദ്ധിക്ഷയങ്ങളെയാണ്‌ സൂചിപ്പിക്കുന്നതെന്നു കരുതുന്നവരുണ്ട്. എന്നാൽ വൃത്താകൃതി [[ശ്രീബുദ്ധൻ|ശ്രീബുദ്ധന്റെ]] ധർമ്മചക്രത്തെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നതെന്ന് ചില ചരിത്രകാരന്മാർ പറയുന്നു. കൂട്ടായ്മയുടെയും സാർവലൌകികത്തിന്റെയും ഈ നൃത്തത്തിൽ [[കേരളം|കേരളത്തിലെ]] പ്രാചീന ഗോത്രനൃത്തങ്ങളുടെ സ്വാധീനം പ്രകടമായുണ്ട്. ചിലയിടങ്ങളിൽ ഇത് വട്ടക്കളി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു === പുലിക്കളി === {{പ്രധാന ലേഖനം|പുലികളി}} [[File:Pulikkali by Animesh Xavier.JPG|250px|right|thumb|തൃശൂരിലെ പുലിക്കളി]] അരനൂറ്റാണ്ടിലേറെ പഴക്കമുള്ളതാണ്‌ [[തൃശൂർ|തൃശൂരിന്റെ]] [[പുലി|പുലികളി]]. കൊല്ലവും തിരുവനന്തപുരവുമാണ്‌ പുലിക്കളിയുടെ മറ്റ്‌ രണ്ട്‌ സ്ഥലങ്ങൾ. തലമുറകളായി തുടർന്നുപോരുന്ന ഇതിന്‌ [[പൂരം|പൂരത്തിനും]] ഏറെത്താഴയല്ലാത്ത സ്ഥാനമുണ്ട്‌. നാലാമോണം വൈകിട്ടാണ്‌ [[പുലി|പുലികളി]]. വേഷം കെട്ടൽ തലേന്ന്‌ രാത്രിതന്നെ തുടങ്ങാറുണ്ട്‌. ശരീരമാകെ വടിച്ച്‌ [[മഞ്ഞ|മഞ്ഞയും]] [[കറുപ്പ്|കറപ്പും]] ചായം പൂശി [[വാഹനം|വാഹനങ്ങളിൽ]] കൃത്രിമമായി നിർമ്മിച്ച [[വനം|വനത്തിൽ]] നിന്ന്‌ ചാടിയിറങ്ങുന്ന നൂറുകണക്കിന്‌ പുലികൾ നടുവിലാർ [[ഗണപതി|ഗണപതിക്ക്‌]] മുമ്പിൽ നാളികേരമുടച്ചാണ്‌ കളി തുടങ്ങുന്നത്‌. [[പ്രമാണം:Pulikkali chamayam2.JPG|250px|right|thumb|പുലിക്കളി ചമയങ്ങൾ]] മെയ്‌വഴക്കവും കായികശേഷിയും പുലികളിക്കാർക്കുണ്ടായിരിക്കേണ്ട നിർബന്ധ സവിശേഷതകളാണ്‌. വന്യതാളവും താളത്തിനും വഴങ്ങാത്ത ചുവടുകളും [[കോമാളി]] വേഷങ്ങളും ആക്ഷേപഹാസ്യ ദൃശ്യങ്ങളുമെല്ലാം പുലിക്കളിയുടെ പ്രത്യേകതകളാണ്‌. പുലിക്കു പകരം [[കടുവ|കടുവാ]] വേഷങ്ങളും കണ്ടുവരുന്നു. ഇരയായ [[ആട്|ആടിനെ]] വേട്ടയാടുന്ന കടുവയും കടുവയെ വേട്ടയാടുന്ന വേട്ടക്കാരനും (സായ്പ്‌) ഇതിലെ പ്രധാന വേഷങ്ങളാണ്‌. [[ഉടുക്ക്|ഉടുക്കും]] [[തകിൽ|തകിലും]] അകമ്പടി വാദ്യങ്ങളായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. തൃശ്ശൂരിലെ പുലിക്കളികൾക്ക് മറ്റൂ സ്ഥലങ്ങളിൽ കാണുന്നതിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തത ഉണ്ട്. ഇവിടെ പുലികളുടെ മേൽ ഉപയോഗിക്കുന്ന ചായം ഇനാമൽ പെയിന്റ് ആണ്. ഇവ [[മണ്ണെണ്ണ|മണ്ണെണ്ണയിൽ]] നന്നായി കൂട്ടിച്ചേർത്താണ് ഉപയോഗിക്കുന്നത്. കാലത്തിന്റെ മാറ്റം പുലികളിലെ വേഷങ്ങളിലും മാറിയിട്ടുണ്ട്. ചിലർ ശരീരത്തിൽ ചിത്രങ്ങൾ വരക്കാറുണ്ട് . വിവിധനിറത്തിലാണ് പുലികൾ. പച്ച, മഞ്ഞ്, കറുപ്പ്, വെള്ളി, ചുവപ്പ്, നീല, പിങ്ക് , വയലറ്റ് എന്നുവേണ്ട മിക്ക നിറത്തിലും കാണാം. കുടവയറുള്ള പുലിക്കളിക്കാരെയാണ് ഇവിടെ മിക്കവാറും പ്രധാനിയായി കണക്കാക്കുന്നത്. ഇവർ അരമണി ധരിക്കാറുണ്ട്. ഇത് കുലുക്കിയാണ് മിക്കവാറും [[നൃത്തം]] ചെയ്യാറ്. പരിപാടി കഴിഞ്ഞാൽ ചായം കഴുകി കളയുന്നത് മണ്ണെണ്ണയുടെ സഹായത്തോടെ ആണ്. === ഓണക്കുമ്മാട്ടി (കുമ്മാട്ടിക്കളി)‌ === [[പ്രമാണം:Kummattikali.JPG|250px|right|thumb|തൃശൂരിലെ കുമ്മാട്ടിക്കളി]] {{main|കുമ്മാട്ടി}} [[തൃശൂർ]],[[പാലക്കാട്]], [[വയനാട്]] തുടങ്ങിയ ജില്ലകളിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ള ഒരു നാടൻ കലാരൂപമാണ് കുമ്മാട്ടി. തൃശൂർ പട്ടണത്തിൽ നെല്ലങ്കര, കിഴക്കുമ്പാട്ടുകര ദേശക്കാരർ ഓണത്തോടനുബന്ധിച്ച് അഘോഷിക്കുന്നു. നെല്ലങ്കരയിൽ തിരുവോണത്തിനാണ് കുമ്മാട്ടി ആഘോഷം. പാലക്കാട്, വയനാട് ജില്ലകളുടെ ചില ഭാഗങ്ങളിൽ കുമ്മാട്ടി ദേവപ്രീതിക്കായും വിളവെടുപ്പിനോട് അനുബന്ധിച്ചും ആഘോഷിക്കുന്നു. ഈ ഭാഗങ്ങളിൽ [[ഓണത്തപ്പൻ|ഓണത്തപ്പനെ]] വരവേൽക്കാനായും കുമ്മാട്ടി ആഘോഷിക്കുന്നുണ്ട്. ===ഓണത്തല്ല് === [[File:Thumbi thullal.jpg|thumb|250px|തുമ്പി തുള്ളൽ]] [[File:Uriyadi Competition Onam 1.jpg|thumb|250px| ഉറിയടി മത്സരം]] {{Main|ഓണത്തല്ല്}} ഓണക്കാല വിനോദങ്ങളിൽ ഏറ്റവും പഴക്കമേറിയ ഇനമാണ്‌ ഓണത്തല്ല്‌. [[ഓണപ്പട]], കൈയ്യാങ്കളി എന്നും ഇതിന്‌ പേരുണ്ട്‌. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://tatwamayi.tv/articles/onakalikal/|title=ഓണക്കാലം ….നാടൻ കളികളുടെ ആഘോഷക്കാലം|access-date=2021-08-21|date=2019-09-12|language=en-US}}</ref> എ.ഡി. രണ്ടാമാണ്ടിൽ [[മാങ്കുടി മരുതനാർ]] രചിച്ച 'മധുരൈ കാഞ്ചി'യിൽ ഓണത്തല്ലിനെപ്പറ്റി പ്രതിപാദിക്കുന്നുണ്ട്‌. ഇന്ദ്രവിഴ അഥവാ ഇന്ദ്രന്റെ വിജയം ആണ് ഇത് എന്നാണ് സങ്കല്പം. ബൗദ്ധരെ ആയുധമെടുത്തു പരാജയപ്പെടുത്തിയതിന്റെ സൂചനയാണ് ഇത്. കാലം മാറിയപ്പോൾ വിജയത്തിന്റെ ഓർമ ഒരു കലയാക്കി മാറ്റി. പിൽക്കാലത്ത്‌ നാട്ടിൻപുറങ്ങളിൽ സാധാരണക്കാരും ഇതഭ്യസിച്ചു തുടങ്ങി. തല്ല്‌ പരിശീലിപ്പിക്കുന്ന [[കളരി|കളരികളും]] ഉത്ഭവിച്ചു തുടങ്ങി. [[മൈസൂർ]] ആക്രമണകാലം വരെ [[മലബാർ|മലബാറിലും]] ബ്രിട്ടീഷ്‌ ഗവൺമെന്റിന്റെ ആയുധനിയമം വരുംവരെ തിരുവിതാംകൂറിലും കൊച്ചിയിലും ഓണത്തല്ല്‌ ആചരിച്ചുപോന്നിരുന്നു. <ref> {{cite book |last= ശങ്കരൻ നമ്പൂതിരിപ്പാട് |first=കാണിപ്പയ്യൂർ |authorlink=കാണിപ്പയ്യൂർ ശങ്കരൻ നമ്പൂതിരിപ്പാട് |coauthors= |editor= |others= |title= എന്റെ സ്മരണകൾ (രണ്ടാം ഭാഗം) |origdate= |origyear=1957 |edition= |series= |date= |year= |month= |publisher=പഞ്ചാംഗം പ്രസ്സ് |location= കുന്നംകുളം|language= |isbn= |oclc= |doi= |id= |pages= |chapter= |chapterurl= |quote= }} </ref> ഈയടുത്ത കാലം വരെ മുടങ്ങാതെ ഓണത്തല്ല്‌ നടത്തിയത്‌ തൃശൂരിനടുത്ത്‌ [[കുന്നംകുളം|കുന്നംകുളത്തുമാത്രം]]. കൈ പരത്തിയുള്ള അടിയും തടവും മാത്രമേ ഓണത്തല്ലിൽ പാടുള്ളൂ. മുഷ്ടിചുരുട്ടി ഇടിക്കയോ ചവിട്ടുകയോ അരുത്‌. വ്യവസ്ഥതെറ്റുമ്പോൾ തല്ലുകാരെ പിടിച്ചുമാറ്റുവാൻ റഫറി (ചായികാരൻമാർ അല്ലെങ്കിൽ ചാതിക്കാരൻമാർ) ഉണ്ട്‌. നിരന്നു നിൽക്കുന്ന രണ്ടു ചേരിക്കാർക്കും നടുവിൽ 14 മീറ്റർ വ്യാസത്തിൽ ചാണകം മെഴുകിയ കളത്തിലാണ്‌ തല്ലു നടക്കുക. ഇതിന്‌ ആട്ടക്കളം എന്നു പറയുന്നു. തല്ലു തുടങ്ങും മുൻപ്‌ പരസ്പരം ഉപചാരം ചെയ്യുകയും ഗുരുക്കൻമാരെ വണങ്ങുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇതിന്‌ 'ചേരികുമ്പിടുക' എന്ന്‌ പറയുന്നു. ഏതെങ്കിലും ഒരു ചേരിയിൽ നിന്ന്‌ പോർവിളി മുഴക്കി ഒരാൾ ആട്ടക്കളത്തിലിറങ്ങുന്നു. തുല്യശക്‌തിയുള്ള ഒരാൾ എതിർചേരിയിൽ നിന്നും ഇറങ്ങും. തറ്റുടുത്ത്‌ ചേല മുറുക്കി 'ഹയ്യത്തടാ' എന്നൊരാർപ്പോടെ നിലം വിട്ടുയർന്ന്‌ കളംതൊട്ട്‌ വന്ദിച്ച്‌ ഒറ്റക്കുതിപ്പിൽ രണ്ടുതല്ലുകാരും മുഖത്തോടു മുഖം നോക്കി നിന്ന്‌ ഇരുകൈകളും കോർക്കും. പിന്നെ കൈകൾ രണ്ടും ആകാവുന്നത്ര ബലത്തിൽ കോർത്ത്‌ മുകളിലേക്കുയർത്തി താഴേക്ക്‌ ശക്‌തിയായി വലിച്ചു വിടുവിക്കും. അതോടെ തല്ലു തുടങ്ങുകയായി. ഒപ്പം ആർപ്പുവിളികളും. തല്ലു തുടങ്ങിയാൽ ഏതെങ്കിലും ഒരു പക്ഷത്തിന്‌ വിജയം കിട്ടാതെ കളം വിട്ടു പോകരുതെന്ന്‌ നിയമമുണ്ട്‌. ഓണത്തല്ലുകാർക്കിടയിൽ ഒരു വീരനായകനുണ്ട്‌. കാവശ്ശേരി ഗോപാലൻ നായർ. സ്വന്തം ദേഹത്ത്‌ എതിരാളിയുടെ കൈ ഒരിക്കൽപോലും വീഴിക്കാതെ നാൽപതുകൊല്ലം തല്ലി ജയിച്ചയാളാണ്‌ ഇദ്ദേഹം. കടമ്പൂർ അച്ചുമൂത്താനും പ്രസിദ്ധനാണ്‌. ഇയാൾ ആദ്യമായി പരാജയമറിഞ്ഞത്‌ അമ്പത്തഞ്ചാമത്തെ വയസ്സിൽ കാമശ്ശേരി ഗോപാലൻ നായരോടാണ്‌. ഇരുവരും ആ കളിയോടെ എന്നെന്നേക്കുമായി കളം വിട്ടു. വരവൂർ സെയ്‌താലി, എടപ്പാൾ ഗോപാലൻ, പാത്തുക്കുടി ഉടൂപ്പ്‌ തുടങ്ങിയവരും പേരുകേട്ട ഓണത്തല്ലുകാരാണ്‌. === ഓണംകളി === [[തൃശൂർ ജില്ല|തൃശൂർ ജില്ലയിൽ]] പൊതുവേ ഓണത്തോടനുബന്ധിച്ച് നടന്നു വരുന്ന ഒരു ഗാന-നൃത്തകലയാണിത്. [[രാമായണം|രാമായണത്തേയും]] മറ്റു ഹിന്ദുമതപുരാണങ്ങളേയും ആസ്പദമാക്കി [[നാടൻ‌പാട്ട്|നാടൻപാട്ടിന്റെ]] ശീലിൽ തയ്യാറാക്കിയ പാട്ടിനനുസരിച്ച് ചുവടുകൾ വച്ചാണ്‌ ഈ നൃത്തം നടത്തുന്നത്.<ref name=":0" /> പത്തോ പതിനഞ്ചോ പുരുഷന്മാർ ചേർന്നാണ്‌ ഓണം കളി അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. കളത്തിനു നടുവിൽ ഒരു തൂണ്‌ നാട്ടി അതിൽ നാട്ടിയിരിക്കുന്ന ഉച്ചഭാഷിണിയിലേക്ക് പാട്ടുകാരൻ പാടുന്നു. മറ്റു സംഘാങ്ങൾ ഈ തൂണിനു ചുറ്റും വൃത്താകൃതിയിൽ നിരന്ന് ചുവടുവക്കുന്നതോടൊപ്പം പാട്ടുകാരന്റെ പാട്ടിന്റെ പല്ലവി ഏറ്റുപാടുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒരു പാട്ട് ഏകദേശം 10 മുതൽ 15 മിനിറ്റ് വരെ നീണ്ടു നിൽക്കും. താരതമ്യേന അയഞ്ഞ താളത്തിൽ തുടങ്ങുന്ന പാട്ട് അന്ത്യത്തോടടുക്കുമ്പോൾ മുറുകി ദ്രുതതാളത്തിൽ അവസാനിക്കുന്നു. ഒന്നിലധികം സംഘങ്ങളെ‍ പരസ്പരം മൽസരിപ്പിച്ച് നടത്തുന്ന ഓണംകളി മൽസരങ്ങളും നടന്നു വരാറുണ്ട്. === കമ്പിത്തായം കളി === ഓണക്കാലത്ത് മലബാർ മേഖലയിലെ ഗ്രാമപ്രദേശങ്ങളിൽ കണ്ടുവരുന്ന ഒരു കളിയാണ് 'കമ്പിത്തായം കളി'. <ref>{{Cite web|url=http://www.kaumudiplus.com/specialstories/onam-special-play-kambithayam--2017-08-14.php|title=ഓണത്തിന് 'കമ്പിത്തായം കളി'|access-date=2021-08-21|language=en}}</ref>[[ചതുരം|ചതുരാകൃതിയിലുള്ള]] ഒരു [[ഓട്]] നിലത്ത് ഉരുട്ടി കളിക്കുന്ന കളിയാണ്‌ ഇത്. [[ചുക്കിണി]] എന്നാണീ ഓടിന്റെ പേര്‌. ഈ ഓടിന്‌ ആറ് വശങ്ങൾ ഉണ്ടായിരിക്കും അതിൽ [[ചൂത്]] കളിക്കുന്ന [[കവടി]] പോലെ വശങ്ങളിൽ ദ്വാരങ്ങൾ അടയാളപ്പെടുത്തിയിരിക്കും. രണ്ടു എതിർ വശങ്ങൾ ചേർത്താൽ ഏഴ് എന്ന അക്കം വരത്തക്കരീതിയിലാണ്‌ ദ്വാരങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കുക. രണ്ട് ചുക്കിണികൾ ഉണ്ടായിരിക്കും. ഒരോരുത്തരായി രണ്ട് പ്രാവശ്യം വീതം ചുക്കിണികൾ ഉരുട്ടി വിടുന്നു.രണ്ടിലും ഒരേ തുക വന്നാൽ അതിന്‌ പെരിപ്പം എന്ന് പറയും. പെരിപ്പം കിട്ടീയാൽ ഒരിക്കൽ കൂടി ചുക്കിണി എറിയാനുള്ള അവസരം ലഭിക്കും. നടുവിൽ കളം വരച്ചിരിക്കും. ഈ കളത്തിനു വശങ്ങളിൽ നിന്ന് കരുക്കൾ നീക്കിത്തുടങ്ങാം. ലഭിക്കുന്ന തുകക്കനുസരിച്ചാണ്‌ കരുക്കൾ നീക്കേണ്ടത്. ആദ്യം കളത്തിന്റെ മദ്ധ്യഭാഗത്തെത്തുന്ന കരുവിന്റെ ഉടമ വിജയിക്കുന്നു. <ref name=":0" /> === ഭാരക്കളി === കമ്പിത്തയം കളി പോലെ തന്നെയുള്ള ഒരു വിനോദമാണിത്. എന്നാൽ നിയമങ്ങൾക്ക് അല്പം വ്യത്യാസമുണ്ടെന്നു മാത്രം. സ്ത്രീകളായിരുന്നു ഇത് അധികവും കളിച്ചിരുന്നത്. <ref name=":0" /> === നായയും പുലിയും വെയ്ക്കൽ === പതിനഞ്ചു നായയും പുലിയും വെയ്ക്കുക എന്നൊരു വിനോദം പണ്ട് നടന്നിരുന്നു. മൂന്ന് പുലിയും 15 നായ്ക്കളുമായിരുന്നു അതിലെ കരുക്കൾ. രണ്ട് പേർ കൂടി കളിക്കുന്ന കളിയാണ്‌. നായ്ക്കളെ ഉപയോഗിച്ച് പുലികളെ കുടുക്കുകയും പുലികളെ ഉപയോഗിച്ച് നായ്ക്കളെ വെട്ടുകയും ചെയ്യുന്ന ചതുരംഗം പോലെയുള്ള കളം ഇതിനുണ്ട്. <ref name=":0" /> === ആറന്മുള വള്ളംകളി === <!--[[ചിത്രം:162659388 48758eca94 o.jpg|thumb|250px|right| ചുരുളൻ വള്ളങ്ങൾ]]--> ചിങ്ങമാസത്തിലെ [[ഉത്രട്ടാതി]] നാളിലാണ്‌ [[ആറൻമുള]] [[വള്ളംകളി]] നടക്കുന്നത്‌. ഇതിന്റെ ഐതിഹ്യം ആറന്മുള ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. പണ്ട്‌ ആറന്മുള ക്ഷേത്രത്തിനടുത്ത്‌ ഒരു കൃഷ്ണഭക്‌തനുണ്ടായിരുന്നു. ദിവസേന ഒരു തീർത്ഥാടകന്‌ തന്റെ വീട്ടിൽ ഭക്ഷണം നൽകുക അദ്ദേഹത്തിന്റെ പതിവായിരുന്നു. ഒരു ദിവസം തീർത്ഥാടകരാരും വന്നു കണ്ടില്ല. അവസാനം ഒരാൾ വരികയും ഭക്ഷണത്തിനു ശേഷം വീണ്ടും വരണമെന്ന്‌ പറഞ്ഞപ്പോൾ അതു സാദ്ധ്യമല്ലെന്ന്‌ അയാൾ പറയുകയും ചെയ്തു. പോകാൻനേരം ആറന്മുള ക്ഷേത്രത്തിൽ തന്നെ കാണാമെന്ന്‌ പറഞ്ഞ്‌ അയാൾ മറഞ്ഞു. അപ്പോഴാണ്‌ തീർത്ഥാടകൻ മറ്റാരുമല്ല സാക്ഷാൽ ശ്രീകൃഷ്ണനാണെന്ന്‌ ഭക്‌തന്‌ മനസ്സിലായത്‌. അതിന്‌ ശേഷം എല്ലാ തിരുവോണനാളിലും അയാൾ അരിയും മറ്റ്‌ സാധനങ്ങളും സദ്യക്കായി വള്ളത്തിൽ കൊണ്ടുവന്നിരുന്നു. ഒരിക്കൽ ഈ വള്ളത്തിനു നേർക്ക്‌ ഒരാക്രമണമുണ്ടാവുകയും പിന്നീട്‌ ഇത്തരത്തിലുള്ള സംഭവങ്ങൾ തടയാൻ [[ചുണ്ടൻവള്ളം|ചുണ്ടൻവള്ളങ്ങളെ]] അകമ്പടിയായി കൊണ്ടുവരുകയും ചെയ്‌തു. ഇതാണ്‌ പിന്നീട്‌ വള്ളംകളിയായി മാറിയത്‌. രണ്ടു ദിവസം നീണ്ടുനിൽക്കുന്ന ആഘോഷങ്ങൾക്ക്‌ തുടക്കമിട്ടത്‌ ചുണ്ടൻവള്ളങ്ങളുടെ മത്സരമാണ്‌. മുപ്പതടിയോളം നീളമുള്ള ചുണ്ടൻവള്ളങ്ങളിൽ നാല്‌ [[അമരം|അമരക്കാരും]] നൂറോളം തുഴക്കാരും ഇരുപത്തഞ്ചോളം പാട്ടുകാരും ഉണ്ടാകും. ആറന്മുളയിൽ മാത്രമല്ല, [[പായിപ്പാട്]], [[കരുവാറ്റ]] എന്നിവിടങ്ങളിലും വള്ളംകളി നടക്കാറുണ്ട്. <ref> {{cite web | url = http://hinduism.about.com/od/festivalsholidays/a/onam.htm| title = Onam: Carnival of Kerala| author = Subhamoy Das| last = | first = | authorlink = | coauthors = | date = | year = | month = | format = | work = | publisher = എബൗട്ട്.കോം| pages = | language =ഇംഗ്ലീഷ് | archiveurl = | archivedate = | quote = }} </ref> === തലപന്തു കളി === ഓണക്കാലത്ത് കുട്ടികളും യുവാക്കളും പങ്കെടുക്കുന്ന മറ്റൊരു വിനോദമാണ് തലപന്തു കളി. മൈതാനത്തും വീട്ട്മുറ്റത്തും കളിക്കാവുന്ന ഈ വിനോദത്തിൽ [[ക്രിക്കറ്റ്|ക്രിക്കറ്റ്കളിപോലെ]] ആകയുള്ളവർ രണ്ട് സംഘങ്ങളായി പിരിഞ്ഞ് ഒരു കൂട്ടർ കളിക്കുകയും മറ്റേ കൂട്ടർ കാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഏകദേശം 150 സെ.മീ നീളമുള്ള ഒരു കമ്പ് നാട്ടി ആ കമ്പിൽ നിന്ന് കുറച്ചകലത്തിൽ നിന്നുകൊണ്ട് ഓലകൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ പന്ത് ഒരു കൈകൊണ്ട് മുകളിലേക്കെറിഞ്ഞ് മറ്റേ കൈകൊണ്ട് പന്ത് പുറകോട്ട് തട്ടിതെറിപ്പിച്ച് കളി തുടരുന്നു. പൊങ്ങി വരുന്ന പന്ത് നിലം തൊടുന്നതിനു മുമ്പായി കാക്കുന്നവർ കൈപ്പിടിയിൽ ഒതുക്കിയാലും പന്ത് വീണിടത്ത് നിന്നെറിഞ്ഞ് നാട്ടിയിരിക്കുന്ന കോൽ തട്ടിത്തെറിപ്പിക്കാനും കഴിഞ്ഞാൽ പന്ത് തട്ടിയ ആൾ കളിക്ക് പുറത്താകും. തലപന്ത്, ഒറ്റ, പെട്ട, പിടിച്ചാൻ, താളം, കാലിങ്കീഴ്, ഇണ്ടൻ, ചക്കരകൈ എന്നിങ്ങനെ വ്യത്യസ്തങ്ങളായ എട്ടിനങ്ങൾ ഈ വിനോദത്തിലുണ്ട്. === കിളിത്തട്ടുകളി === {{main|കിളിത്തട്ട്}} ഗ്രാമീണരുടെ കായികവിനോദമായ ഈ കളി ഓണക്കാലത്തും മറ്റ് വിശേഷാവസരങ്ങളിലും കൂടുതലായി നടത്തിവരുന്നു. === സുന്ദരിക്ക് പൊട്ട്കുത്ത് === ഓണക്കാലത്ത് നടത്തുന്ന മറ്റൊരു കളിയാണ്‌ [[സുന്ദരിക്ക് പൊട്ട്കുത്ത്]]. കണ്ണ് കെട്ടി സുന്ദരിയുടെ ചിത്രത്തില്(നെറ്റി)പൊട്ട് തൊടുന്നു. ===വടംവലി=== [[File:VadamVali-Onam.jpg|thumb|250px| വടം വലി മത്സരങ്ങൾ ഓണത്തിൻ്റെ ഭാഗമായി സംഘടിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു]] [[വടംവലി]] (tug of war) പേര് അന്വർത്ഥമാക്കുന്ന പോലെ കട്ടിയുള്ള ഒരു കയർ അല്ലെങ്കിൽ വടം, മത്സരാർത്ഥികൾ രണ്ടു ഭാഗത്തു നിന്നും വലിച്ചു ഒരു ബലപരീക്ഷണം നടത്തലാണ്. ഓണക്കാലം വരുന്നതിന് മുന്നേതന്നെ കേരളത്തിലെ പല നാട്ടിൽപുറങ്ങളിലും വടംവലി പരിശീലനം ക്ലബ്‌ അടിസ്ഥാനത്തിലും കൂട്ടായ്മകളുടെ കൂടെയും എല്ലാം കാണാം. == ഓണപ്പഞ്ചാംഗം== * 2010 - ഓഗസ്റ്റ്‌ 23, തിങ്കളാഴ്ച * 2011 - സെപ്തംബർ 9, വെള്ളിയാഴ്ച * 2012 - ഓഗസ്റ്റ്‌ 29, ബുധനാഴ്ച * 2013 - സെപ്തംബർ 16, തിങ്കളാഴ്ച *2021- ഓഗസ്റ്റ് 21 ശനിയാഴ്ച ==ഓണപ്പദങ്ങൾ == [[File:Rhyothemis variegata female at Kadavoor.jpg|thumb|250px | ഓണത്തുമ്പി]] [[File:Onam kit given to public free of cost by pinarayi Govt 2020 covid1.jpg|thumb|250px| കേരള സർക്കാരിൻ്റെ സൗജന്യ ഓണക്കിറ്റ്]]ചില ഓണപ്പദങ്ങൾ താഴെ കൊടുത്തിരിക്കുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://www.eastcoastdaily.com/2020/08/31/onam-2020-special-onam-words.html|title=ചില ഓണപ്പദങ്ങൾ പരിചയപ്പെടാം{{!}}Onam 2020|access-date=2021-08-21|language=en-US}}</ref> * '''അത്തമത്തൻ''' - അത്തം നാളിൽ ഒരുക്കുന്ന പൂക്കളത്തിൽ മത്തങ്ങയുടെ പൂവ് പ്രധാനമാണ്. *'''[[പിള്ളേരോണം]]''' - കർക്കിടകമാസത്തിലെ തിരുവോണദിവസം കൊണ്ടാടി വന്നിരുന്ന ഒരു ആഘോഷമാണ് പിള്ളേരോണം. * '''അഞ്ചാമോണം''' - ഉത്രട്ടാതി നാൾ. ഓണത്തിൻറെ അഞ്ചാം ദിവസം * '''[[അത്തച്ചമയം]]''' - കൊച്ചി, കോഴിക്കോട്ട് രാജാക്കന്മാർ ചിങ്ങമാസത്തിലെ അത്തം നാളിനോടനുബന്ധിച്ച് നടത്തിയിരുന്ന ആഘോഷം * '''അമ്മായിയോണം''' - രണ്ടാമോണം. മരുമക്കത്തായ തറവാടുകളിൽ പ്രധാനം *'''കാക്കപ്പൂരാടം''' - തിരുവോണത്തിന് ഒരുനാൾ മുമ്പുള്ള പൂരാടത്തെ കരിംപൂരാടമെന്നാണ് വിളിക്കുക. പൂരാടത്തിൽ ഒരുക്കുന്ന ആകർഷകമല്ലാത്ത കാക്കപ്പൂവാണ് ഇതിനു കാരണം *'''മൂലക്കളം -''' മൂലം നാളിൽ ഉണ്ടാക്കുന്ന പൂക്കളം മൂല ആകൃതിയിലുള്ളതായിരിക്കണം. *'''അവിട്ടക്കട്ട''' - ഓണക്കാലത്തെ ഒരു കറിയാണ് അവിട്ടകട്ട. ഓണക്കാടി, കാടിയോണം, പഴംകൂട്ടാൻ എന്നൊക്കെ പേരുകൾ ഉണ്ട് ഇതിന്. <ref>{{Cite web|url=https://malayalam.indianexpress.com/onam/onam-2019-onasadya-left-over-food-avitta-katta-avitta-pazhayath-ona-kaadi-kaadi-onam-296598/|title=Onam 2019: തിരുവോണസദ്യ ‘അവിട്ടക്കട്ട’യാകുമ്പോൾ|access-date=2021-08-21|language=ml-IN}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://malayalam.indiatoday.in/art-culture/photo/onam-celebration-avittom-day-292627-2021-08-21|title=ഓണം 2021 {{!}} പഴംകൂട്ടാന്റെ മാധുര്യവുമായി അവിട്ടം ദിനം|access-date=2021-08-21|language=ml}}</ref> തിരുവോണനാളിലെ സദ്യയിൽ മിച്ചംവന്നവ അവിട്ടംനാൾ രാവിലെ ഭക്ഷണമാകുന്നു. വെള്ളത്തിലിട്ട ചോർ (പഴങ്കഞ്ഞി) കട്ടപിടിച്ചിരിക്കും. ഇതാണ് അവിട്ടക്കട്ട. *'''അവിട്ടത്തല്ല്''' - ഓണത്തല്ലിലെ തുടർച്ചയായി അവിട്ടം നാളിൽ നടത്തുന്ന ഒരു വിനോദം. * '''ആറാമോണം''' - കാടിയോണം എന്നും പറയും. ഓണത്തിൻറെ ആറാം ദിവസം. *'''അമ്മായിയോണം'''- ഓണ ഒരുക്കങ്ങൾക്ക് ചുക്കാൻപിടിച്ച് തറവാട്ടിൽ വിലസിയ അമ്മായിയെ സ്‌നേഹാദരങ്ങളോടെ അവരുടെ വീട്ടിലേക്കു കൊണ്ടുപോകുന്നത് അവിട്ടം നാളിലാണ്. അന്നുച്ചയ്കുള്ള ഓണമാൺ` അമ്മായിയോണം. * '''ഇരുപത്തെട്ടാമോണം''' - കന്നിമാസത്തിലെ തിരുവോണനാൾ. 28 ദിവസത്തിനുശേഷമുള്ളത്. * '''ഉത്രട്ടാതി വള്ളം കളി''' - ആറന്മുളയിലെ വള്ളം കളി. * '''ഉത്രാടപ്പാച്ചിൽ''' - ഓണസ്സദ്യക്കുവേണ്ടിയുള്ള നെട്ടോട്ടവും തിരക്കും. * '''ഉത്രാടച്ചന്ത''' - ഓണത്തിനു മുന്നുള്ള ചന്ത. * '''ഉത്രാടവിളക്ക്''' -ഓണത്തലേന്ന് വീടുകളിൽ കൊളുത്തിവക്കേണ്ട വിളക്ക്. * '''ഉത്രാടക്കാഴ്ച''' - ഗുരുവായൂർ അമ്പലത്തിൽ ഓണത്തലേന്ന് ഒരുക്കുന്ന കാഴ്ചക്കുലകൾ. *'''അത്തപ്പത്ത്-''' അത്തം മുതലുള്ള പത്താം ദിവസം തിരുവോണനാൾ. * '''ഉപ്പേരി''' - ഓണവിഭവങ്ങളിലൊന്ന്. കായ കോണ്ടുണ്ടാക്കുന്നത്. ഉപ്പും മധുരവും ഉള്ള വ്യത്യസ്ത്മായാവ. * '''ഓണക്കവിതകൾ -''' ഓണത്തിനെക്കു റിച്ചുള്ള പ്രത്യേക കവിതകൾ. * '''ഓണക്കഥകൾ -''' ഓണത്തെക്കുരിച്ചുള്ള കഥകൾ. * [[ഓറിയോൾ|'''ഓണക്കിളി''']] - ഓണക്കാലത്തു കൂടുതലായി കാണപ്പെടുന്ന ഓറിയോൾ എന്ന പക്ഷി * '''[[ഓണത്തുമ്പി]]''' - ഓണക്കാലത്ത് പെട്ടെന്ന് പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നതിനാൽ ഇവയെ ഓണത്തുമ്പി എന്നു വിളിക്കുന്നു. <ref name="Deshabhimani">{{cite news|last1=വെബ് ഡെസ്‌ക്‌|title=നാട്ടറിവിന്റെ, നന്മയുടെ പൂക്കളം|url=http://www.deshabhimani.com/special/latest-news/493425|accessdate=2 ഡിസംബർ 2018|publisher=Deshabhimani Publications|date=2015-08-20}}</ref><ref name="olam">{{cite web|url=https://olam.in/DictionaryML/ml/%E0%B4%93%E0%B4%A3%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BF|title=ഓണത്തുമ്പി|accessdate=2 ഡിസംബർ 2018|last1=നാഥ്|first1=കൈലാഷ്|website=ഓളം ഇംഗ്ലീഷ്-മലയാളം നിഘണ്ടു|publisher=olam}}</ref> * '''ഓണക്കോടി -''' ഓണത്തിനു വീട്ടിലെല്ലാവർക്കും നൽകുന്ന പുതിയ വസ്ത്രം * '''ഓണത്താർ''' - ഓണത്തിന്‌ മാത്രമുള്ള തെയ്യമാണ്‌ ഓണത്തെയ്യം. മഹാബലി സങ്കൽപ്പത്തിലുള്ള ഈ നാട്ടുദൈവത്തിന്‌ 'ഓണത്താർ' എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഉത്തര മലബാറിലാണ് ഓണത്താർ ആട്ടം. <ref>{{Cite web|url=https://malayalam.samayam.com/spirituality/onam-special-ritual-forms/articleshow/60329605.cms|title=ഒാണത്താറും ഒാണപ്പൊട്ടനും ഒാടി വരുന്നേ..!|access-date=2021-08-21|language=ml}}</ref> *'''ഓണക്കൂട്ടം''' - ഓണക്കാലത്ത് കൂടിച്ചേരുന്ന പഞ്ചായത്ത്. ഓണാഘോഷങ്ങളെക്കു റിച്ച് ചർച്ചചെയ്യാനാണീ യോഗം കൂടുന്നത്. <ref>{{Cite web|url=https://kanjirappallyreporters.com/%e0%b4%93%e0%b4%a3%e0%b4%95%e0%b5%8d%e0%b4%95%e0%b5%82%e0%b4%9f%e0%b5%8d%e0%b4%9f%e0%b4%82-%e0%b4%86%e0%b4%98%e0%b5%8b%e0%b4%b7%e0%b4%bf%e0%b4%9a%e0%b5%8d%e0%b4%9a%e0%b5%81/|title=ഓണക്കൂട്ടം ആഘോഷിച്ചു – Kanjirappally Reporters|access-date=2021-08-21|last=kanjirappallyreporters|language=en-US}}</ref> * '''ഓണനക്ഷത്രം''' - തിരുവോണ നക്ഷത്രം * '''ഓണപ്പാട്ട്''' - ഓണക്കാലത്ത് പാടുന്ന പാട്ടുകൾ, കാലാ കാലങ്ങളായി പാടിപ്പതിഞ്ഞവ. * '''[[ഓണപ്പൂവ്]]''' - [[കേരളം|കേരളത്തിൽ]] ജൂലൈ ആഗസ്റ്റ് മാസങ്ങളിൽ പൂക്കുന്ന ഒരു ചെടിയാണ് ''ഇൻപേഷ്യൻസ് ബ്ലാസ്റ്റിഡെ'' എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഓണപ്പൂവ്. == ചിത്രസഞ്ചയം == === പൂക്കളം === <gallery> പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 10.jpg പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 07.jpg പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 09.jpg പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 08.jpg പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 05.jpg പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 04.jpg പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 06.jpg പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 03.jpg പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 01.jpg പ്രമാണം:Pookkalam vijayanrajapuram 02.jpg പ്രമാണം:Onam Pookkalam at Kerala State Institute of Children's Literature Closeup 06.jpg പ്രമാണം:Thiruvonam23.JPG പ്രമാണം:Onam pukolam.jpg പ്രമാണം:Pookalam Onam.jpg പ്രമാണം:HappyOnam2007.JPG|തൃക്കാക്കരയപ്പൻ പ്രമാണം:Aarpoove.....!!!.jpg പ്രമാണം:Happy Onam.....jpg|തൃക്കാക്കരയപ്പൻ പ്രമാണം:Onapookalam.JPG|നാടൻ പൂക്കൾ കൊണ്ടുള്ള പൂക്കളം പ്രമാണം:Pookalam2.JPG പ്രമാണം:Pookalam3.JPG പ്രമാണം:Pookalam4.JPG പ്രമാണം:ഓണപ്പൂക്കളം.jpg പ്രമാണം:Pookalam5.JPG പ്രമാണം:Flower carpet onam . irvin 03.jpg പ്രമാണം:Flower carpet onam . irvin 02.jpg പ്രമാണം:Flower carpet onam . irvin 01.jpg പ്രമാണം:Onam Flower Design.jpg|പൂക്കളം വീട്ടുമുറ്റത്തുനിന്ന് </gallery> === ഓണക്കളികൾ === <gallery> Image:Drawingthetail.JPG|കണ്ണുകെട്ടീ വാലുവരക്കൽ Image:Sackrace.JPG|ചാക്കോട്ടം ചിത്രം:Pulikkali chamayam.JPG|പുലിക്കളിയുടെ ചമയങ്ങളുടെ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ഓണാഘോഷങ്ങൾക്കിടയിലുള്ള ഒരു ദൃശ്യം. ചിത്രം:Pulikkali1.jpg|പുലിക്കളി </gallery> ==പുറമേയ്ക്കുള്ള കണ്ണികൾ== * [https://www.youtube.com/watch?v=2itukK7X7TM ഓണംകളി പാട്ടുകൾ] == അവലംബം == {{Reflist}} == കുറിപ്പുകൾ == <div class="references-small" style="-moz-column-count:2; column-count:2;"> </div> * {{Note|statemanual}} :On that day the raja goes out in State in a procession escorted by his chieftains and officers of the state" - Translation of Record-Grantha vari in the state archives, Ernakulam, 1917 {{ഫലകം:Famous Festivals in Kerala}} {{Hindu festivals |state=autocollapse}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ഉത്സവങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഓണം| ]] [[വർഗ്ഗം:കാർഷിക ആഘോഷങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവ വിശേഷദിനങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ഹിന്ദു ആഘോഷങ്ങൾ]] l4cydxleekyw1dxp6j6vtck6eu94u8g പ്രേംനസീർ 0 1894 3765812 3751185 2022-08-18T08:52:31Z 103.38.12.3 /* കുടുംബം */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Prem Nazir}} {{Infobox person | name = പ്രേംനസീർ | image = Prem Nazir in Perumbavoor cropped.jpg | caption = 2013 ലെ ഇന്ത്യയുടെ സ്റ്റാമ്പിൽ പ്രേം നസീർ | birth_name = അബ്ദുൾ ഖാദർ | birth_date = 7 ഏപ്രിൽ 1926 | birth_place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], [[തിരുവനന്തപുരം]], | death_date = {{Death date and age|df=yes|1989|01|16|1926|04|07}} | death_place = [[ചെന്നൈ]], {{Ind}} | alma_mater = [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി]] | awards = [[പത്മഭൂഷൺ]] (1983) | children = [[Shanavas (actor)|ഷാനവാസ്‍]] ഉൾപ്പെടെ 4 | known_for = നടൻ | nationality = ഇന്ത്യൻ | other_names = ''നിത്യഹരിതനായകൻ '' <br>(എവർഗ്രീൻ ഹീറോ) | occupation = Actor | disappeared_date = <!-- {{Disappeared date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (disappeared date then birth date) --> | disappeared_place = | disappeared_status = | honorific_prefix = [[Padma Bhushan|PB]] | image_size = 250px | native_name = | relatives = [[പ്രേം നവാസ്]] (brother) [[ഷാനവാസ്]] | years_active = 1951–1989 | resting place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], | spouse = ഹബീബ ബീവി }} [[മലയാളചലച്ചിത്രം|മലയാളചലച്ചിത്രരംഗത്തെ]] നിത്യഹരിത നായകൻ (''Evertime Evergreen Hero'') എന്നു വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു ഇന്ത്യൻ ചലച്ചിത്ര നടനായിരുന്നു '''പ്രേം നസീർ''' (ജീവിതകാലം: 7 ഏപ്രിൽ 1926 - 16 ജനുവരി 1989)<ref name="m3db">[https://www.m3db.com/artists/20844 പ്രേംനസീർ / നിത്യഹരിത നായകൻ]</ref>. മലയാള സിനിമയിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ തലമുറയിലെ പ്രമുഖരിൽ ഒരാളായി പ്രേംനസീർ അറിയപ്പെടുന്നു. അബ്ദുൾ ഖാദർ എന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ പേര്. [[ഇന്ത്യൻ സിനിമ|ഇന്ത്യൻ സിനിമയിലെ]] തന്നെ ആദ്യത്തെ സൂപ്പർ താരം ആയിരുന്നു പ്രേംനസീർ<ref name="janmabhumidaily">[https://www.janmabhumidaily.com/news701677 ചിറയിൻകീഴിൽനിന്നൊരു താരോദയം!]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ഒരു നാടക നടനായി ഔദ്യോഗിക ജീവിതം ആരംഭിച്ച നസീർ 1951 ൽ ത്യാഗസീമ എന്ന സിനിമയിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്ര രംഗത്ത് അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ചത്. സത്യന്റെയും നസീറിന്റെയും അരങ്ങേറ്റ ചിത്രംകൂടിയായിരുന്ന ത്യാഗസീമ പക്ഷേ റിലീസ് ആയില്ല. പിന്നീട് 1952 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ബിഗ് സ്‌ക്രീനിൽ വന്നത്. [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) എന്ന തന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രത്തിന്റെ സെറ്റുകളിൽവച്ച് അദ്ദേഹം നസീർ എന്ന നാമം സ്വീകരിച്ചു. പിന്നീട് [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] എന്ന സിനിമയിൽ നസീർ എന്ന പേരിനൊപ്പം പ്രേം എന്ന് കൂടെ കുഞ്ചാക്കോ ചേർത്തു. 1950 കളിൽ ഒരു താരമായി ഉയർന്നുവന്ന അദ്ദേഹം 1950 മുതൽ 1989 ൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണം വരെയുള്ള കാലത്ത് മലയാള സിനിമയിലെ പകരം വെക്കാനില്ലാത്ത സൂപ്പർതാരങ്ങളിലൊരാളായിത്തീർന്നിരുന്നു. ഒരു റൊമാന്റിക് നായകനെന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം ഏറെ പ്രശസ്തനാണ്. 1985 ന് ശേഷം, മറ്റ് കലാകാരന്മാരെപ്പോലെ എല്ലാത്തരം കഥാപാത്രങ്ങളും ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിച്ചതിനാൽ നായക വേഷങ്ങളിൽ നിന്ന് മറ്റു കഥാപാത്രങ്ങളിലേക്ക് അദ്ദേഹം മനപൂർവ്വം വഴിമാറി സഞ്ചരിച്ചു. [[മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965), [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1967), [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969), [[നദി (ചലച്ചിത്രം)|നദി]] (1969), [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971), [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973), [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] (1981) ), [[പടയോട്ടം]] (1982), [[ധ്വനി (ചലച്ചിത്രം)|ധ്വനി]] (1988)<ref name="greatestactor">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> തുടങ്ങിയ സിനിമകളിലെ ശ്രദ്ധേയമായ അഭിനയത്തിലൂടെ അദ്ദേഹം നിരൂപക പ്രശംസ നേടിയിരുന്നു. [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] എന്ന സിനിമയിലെ മാധവൻ കുട്ടിയെ അവതരിപ്പിച്ചതിന്റെ പേരിൽ അദ്ദേഹം [[കേരളസംസ്ഥാന ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരം|കേരള സംസ്ഥാന ചലച്ചിത്ര അവാർഡ്]] (പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ്) നേടിയിരുന്നു. കലയ്ക്ക് നൽകിയ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് യഥാക്രമം മൂന്നാമത്തെയും നാലാമത്തെയും സിവിലിയൻ ബഹുമതികളായ [[പത്മഭൂഷൺ|പത്മഭൂഷൻ]], [[പത്മശ്രീ]] എന്നിവ നൽകി അദ്ദേഹത്തെ ആദരിച്ചിരുന്നു. 1989 ജനുവരി 16 ന് 62 ആമത്തെ വയസ്സിൽ [[അഞ്ചാംപനി]] ബാധിച്ച് അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. 542 മലയാളം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനിയച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|title=Kisan World|publisher=Sakthi Sugars, Limited|year=1989}}</ref><ref>[http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm "Magic of Sophia Loren"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031130011344/http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm |date=2003-11-30 }}. The Hindu (2 November 2003). Retrieved 3 December 2011.</ref>130 സിനിമകളിൽ ഒരേ നായികയ്ക്കൊപ്പം (ഷീല) അഭിനയിച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HasxAQAAIAAJ&q=prem+nazir+guinness+world+record&dq=prem+nazir+guinness+world+record&hl=en&sa=X&ei=TkZIU-3rNoquiAfg04GgAw&ved=0CE8Q6AEwBw|title=Guinness World Records 2001|publisher=[[Guinness World Records]]|isbn=0553583751|page=91}}</ref><ref>[http://www.hinduonnet.com/thehindu/thscrip/print.pl?file=2004010500340200.htm&date=2004/01/05/&prd=mp& Sheela's comeback]. The Hindu. 5 January 2004. Retrieved 3 December 2011.</ref> രണ്ട് [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ് വേൾഡ്]] റിക്കാർഡുകൾ അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിരുന്നു. എൺപത് നായികമാർക്കൊപ്പം അഭിനയിച്ചതിനും ഒരേ വർഷം (1973,77) 30 സിനിമകളിൽ പ്രധാന വേഷങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും മറ്റ് രണ്ട് അഭിനയ റെക്കോർഡുകളും അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്.<ref name="greatestactor2">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> 1968 ൽ [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്|റസ്റ്റ് ഹൌസ്]] എന്ന സിനിമയ്ക്കായി അദ്ദേഹം പാടുകയും ചെയ്തു. [[1989]] [[ജനുവരി 16]]-ന് 62-ആം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. == ജീവിതരേഖ == [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിലെ]] [[ചിറയൻകീഴ് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ചിറയൻകീഴിൽ]] അക്കോട് ഷാഹുൽ ഹമീദിന്റെയും അസുമ ബീവിയുടെയും മൂത്ത മകനായി [[1929|1926]] [[ഏപ്രിൽ 7|ഏപ്രിൽ 7]]-ന് ജനിച്ചു. [[പ്രേം നവാസ്]], അഷ്‌റഫ് എന്നീ രണ്ട് സഹോദരന്മാരും സുലേഖ, ആരിഫ, അനീസ, ഉമൈബ, സുനൈസ, സുഹാറ എന്നീ ആറ് സഹോദരിമാരുമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നത്. വളരെ ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാവ് അന്തരിച്ചു. പിതാവ് അതേ പേരിലുള്ള ഒരു സ്ത്രീയെ പിന്നീട് പുനർവിവാഹം ചെയ്തിരുന്നു. [[കഠിനംകുളം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|കഠിനംകുളം]] ലോവർ പ്രൈമറി സ്കൂൾ, ശ്രീ ചിത്തിരവിലാസം സ്കൂൾ, എസ്.ഡി. കോളേജ് ([[ആലപ്പുഴ]]), [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി|സെയിന്റ് ബെർക്കുമാൻസ് കോളേജ്]] ([[ചങ്ങനാശ്ശേരി]]) എന്നിവിടങ്ങളിലായി അദ്ദേഹം തന്റെ വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കി. അപ്പോഴേക്കും അദ്ദേഹം ഒരു പരിചയസമ്പന്നനായ നാടകകലാകാരനായിത്തീർന്നിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി|വിശപ്പിന്റെ വിളിയുടെ]] ചിത്രീകരണത്തിനിടെയാണ് [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ]] അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്നായി പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് സൂപ്പർ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു. === '''കുടുംബം''' === പ്രേം നസീർ തൻ്റെ മുറപ്പെണ്ണായ ഹബീബ ബീവിയെയാണ് വിവാഹം കഴിച്ചത്. അവർക്ക് മൂന്ന് പെൺമക്കളുണ്ട്. ലൈല ([[തിരുവനന്തപുരം]] സ്വദേശിയും എഞ്ചിനീയറുമായ റഷീദിനെ വിവാഹം കഴിച്ച് [[കോഴിക്കോട്]] സ്ഥിരതാമസമാക്കിയിരിക്കുന്നു), റസിയ ([[കണ്ണൂർ|കണ്ണൂരിൽ]] നിന്നുള്ള വ്യവസായി ഹാഷിമിനെ വിവാഹം കഴിക്കുകയും [[ചെന്നൈ|ചെന്നൈയിൽ]] സ്ഥിരതാമസമാക്കുകയും ചെയ്തു). ഇരുവരും പുത്രൻ [[ഷാനവാസ്|ഷാനവാസിനേക്കാൾ]] മൂത്തവരാണ്. ഇളയമകൾ റീത്ത [[പുനലൂർ]] സ്വദേശി ഡോക്ടർ ഷറഫുദ്ദീനെ വിവാഹം കഴിച്ച് മസ്കത്തിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കി. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂത്ത സഹോദരി സുലൈഖ ബീവിയുടെ മകളാണ് ഷാനവാസിന്റെ പത്നിയായ ആയിഷാ ബീവി. പ്രേം നസീറിന്റെ പുത്രൻ ഷാനവാസ് ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചെങ്കിലും പിതാവിനെപ്പോലെ അഭിനയരംഗത്ത് ശോഭിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂന്നാം തലമുറയായി ഷാനവാസിന്റെ പുത്രൻ ഷമീർ ഖാൻ മലയാള ചിത്രമായ ഉപ്പുകണ്ടം ബ്രദേഴ്‌സ് ബാക്ക് ഇൻ ആക്ഷനിൽ അഭിനയിച്ചിരുന്നു. പ്രേം നസീറിന്റെ ഇളയ സഹോദരനായിരുന്ന [[പ്രേം നവാസ്|പ്രേം നവാസും]] (അബ്ദുൽ വഹാബ്) ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചു. സിനിമയിൽ അഭിനയിക്കാൻ തുടങ്ങിയ കുടുംബത്തിലെ ആദ്യത്തെയാളായിരുന്നെങ്കിലും അദ്ദേഹം പിന്നീട് ഒരു നിർമ്മാതാവായി മാറുകയും [[അഗ്നിപുത്രി]], [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]], [[പൂജക്ക് എടുക്കാത്ത പൂക്കൾ]], നീതി, [[കെണി (ചലച്ചിത്രം)|കെണി]] എന്നീ ചിത്രങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്തു. പ്രേം നവാസിന്റെ ഏക മകൻ പ്രേം കിഷോറും വെക്കേഷൻ, തസ്കരപുത്രൻ എന്നീ രണ്ട് മലയാള ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ച് സിനിമാ വ്യവസായവുമായി അടുത്ത ബന്ധം പുലർത്തിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളത്തിൽ ആദ്യമായി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ബഹുവർണ്ണ &nbsp;ചിത്രമായിരുന്ന [[കണ്ടംബെച്ച കോട്ട്|കണ്ടം ബച്ച കോട്ടിൽ]] അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും പ്രേം നവാസ് ശ്രദ്ധേയനാണ്.<ref>Shameer Khan</ref> ===പേരുമാറ്റം=== അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]]<nowiki/>യുടെ ചിത്രീകരണത്തിനിടെ [[കുഞ്ചാക്കോ|കുഞ്ചാക്കോയും]] കെ.വി. കോശിയും [[തിക്കുറിശ്ശി|തിക്കുറിശ്ശിയെ]] സമീപിച്ചാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് ജനകീയ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു.പിന്നീട് സംവിധായകനായി മാറിയ [[ജെ. ശശികുമാർ|ജെ. ശശികുമാറിന്റെയും]] നടന്മാരായ [[ബഹദൂർ|ബഹദൂറിന്റെയും]] [[കെ.പി. ഉമ്മർ|ഉമ്മറിന്റെയും]] പേരുകളും [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ|തിക്കുറിശ്ശി]] മാറ്റുകയുണ്ടായി. എന്നാൽ ഉമ്മറിനായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട സ്നേഹജാൻ എന്ന നാമം അദ്ദേഹം ഈ ഒരു ചിത്രത്തിൽ മാത്രമാണ് ഉപയോഗിച്ചത്<ref ബേബി ജോസഫിനെ ജോസ് പ്രകാശാക്കിയതും തിക്കുറുശി തന്നെname="test1">{{Cite web |url=http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/mmonline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |title=മനോരമ / ബ്ലാക്ക് ആന്റ് വൈറ്റ് സത്യങ്ങൾ |access-date=2011-11-27 |archive-date=2012-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120215102926/http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |url-status=dead }}</ref>. == ചലച്ചിത്രരംഗത്ത് == എക്സെൽ കമ്പനിക്കുവേണ്ടി ആയിരുന്നു അദ്ദേഹം ചലച്ചിത്രത്തിൽ അഭിനയിച്ചു തുടങ്ങിയത്. 1951 ഡിസംബർ 26 നു ക്യാമറക്കു മുന്നിൽ വന്നു. 1952ൽ [[മരുമകൾ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്രരംഗത്തേക്ക് കടന്നുവന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മിക്കവാറും ചിത്രങ്ങളുടെ നിർമ്മാതാക്കൾ [[ഉദയാ സ്റ്റുഡിയോ|ഉദയ]], [[മേരിലാൻഡ്]] സ്റ്റുഡിയോകൾ ആയിരുന്നു. മലയാളികളുടെ മനസ്സിലെ പുരുഷ സങ്കൽപ്പങ്ങളുടെ സാക്ഷാത്കാരമായിരുന്നു പ്രേം നസീറിന്റെ ചലച്ചിത്ര കഥാപാത്രങ്ങൾ. 542 മലയാളചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതോടൊപ്പം പ്രേംനസീർ 56 തമിഴ് ചിത്രങ്ങളിലും 21 തെലുങ്ക് ചിത്രങ്ങളിലും 32 കന്ന‍ഡ ചിത്രത്തിലും അഭിനയിച്ചിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹം [[ഷീല|ഷീലയുമൊത്ത്]] 130 ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ പ്രണയ ജോഡികളായി അഭിനയിച്ചു. ഇത് ഒരു സർവ്വകാല റെക്കോഡാണ്. ജയഭാരതിയോടൊത്ത് 92 സിനിമകളിൽ ഒന്നിച്ചഭിനയിച്ചത് മറ്റൊരു റെക്കോർഡ് കൂടിയാണ്. 1978-ൽ 41സിനിമകളിലും 1979-ൽ 39സിനിമകളിലും നായകവേഷം അവതരിപ്പിച്ചു. 781 ചിത്രങ്ങളിൽ 93 വിവിധ നായികമാരുമായി അദ്ദേഹം നായകനായി അഭിനയിച്ചു. ഏറ്റവുമധികം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനയിച്ചതിന്റെ ഗിന്നസ് റെക്കോർഡ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിലാനുള്ളത്. 1980-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ തന്റെ 500 മത്തെ ചിത്രമായ [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ|കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങളിലെ]] അഭിനയത്തിന് ഔട്ട്സ്റ്റാൻഡിംഗ് പെർമോർമൻസ് അവാർഡ് ലഭിച്ചു. ആ സമയത്തു രണ്ടുപേർ ഒരുപോലെ മികച്ച നടൻറെ പട്ടികയിൽ വന്നപ്പോൾ ആണ് പ്രേം നസീറിന് പ്രഥമ Outstanding Performance അവാർഡ് ലഭിച്ചത്. പടയോട്ടം, ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ് എന്നീ സിനിമകളിലെ അഭിനയത്തിന് കപ്പിന്റെയും ചുണ്ടിന്റെയും അകലത്തിലാണ് അദ്ദേഹത്തിന്ദേ ശീയ അവാർഡ് നഷ്ട്ടമായതു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായി പ്രേം നസീർ പുരസ്കാരം 1992-ൽ സ്ഥാപിച്ചു. മലയാള സിനിമയ്ക്കും ഇന്ത്യൻ സിനിമയ്ക്കുമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് രാഷ്ട്രപതിയുടെ [[പത്മഭൂഷൺ]] പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിനു നൽകി. സർവ്വകാല സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് കേരളസംസ്ഥാന പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ് അദ്ദേഹത്തിന് 1981-ൽ നൽകി. പ്രേം നസീറും [[യേശുദാസ്|യേശുദാസും]] ഒരു ഉത്തമ നടൻ-ഗാ‍യക ജോഡിയായിരുന്നു. ഇവർ ഒരുമിച്ചുള്ള സംഗീതങ്ങൾ മലയാള സിനിമാചരിത്രത്തിൽ അനശ്വരമായി നിലകൊള്ളുന്നു. അവസാനമായി അഭിനയിച്ച ചിത്രം ധ്വനിയും 1990-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] എന്ന ചിത്രമാണ്‌ നസീറിന്റെതായി പുറത്തിറങ്ങിയ അവസാനത്തെ ചിത്രം. നിരവധി ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ച (അന്തരിച്ച) [[പ്രേം നവാസ്]] സഹോദരനാണ്<ref>{{cite news|title = കവർസ്റ്റോറി|url = http://www.madhyamam.com/weekly/1288|publisher = [[മാധ്യമം ആഴ്ചപ്പതിപ്പ്]] ലക്കം 741|date = 2012 മെയ് 07|accessdate = 2013 മെയ് 07|language = മലയാളം}}</ref>. == മരണം == അവസാനകാലത്ത് കടുത്ത [[പ്രമേഹം|പ്രമേഹരോഗം]] കൊണ്ട് ബുദ്ധിമുട്ടിയ നസീർ, പക്ഷേ ചലച്ചിത്രലോകത്തും സാമൂഹികലോകത്തും നിറസാന്നിദ്ധ്യമായി തുടർന്നുവന്നു. അൾസർ ബാധിച്ചതിനെ തുടർന്ന്‌ ചെന്നൈയിലെ ആശുപത്രിയിലായി.അൾസർ മാറിയെങ്കിലും അഞ്ചാംപനി ബാധിച്ച് മരിച്ചു == ബഹുമതികൾ == * [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ്]] ലോക റിക്കാർഡ് മൂന്ന് വിഭാഗങ്ങളിലായി നേടിയിട്ടുണ്ട് <ref>{{Cite web |url=http://www.stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2011-03-08 |archive-date=2011-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110411135924/http://stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |url-status=dead }}</ref> * 1983-ൽ ചലച്ചിത്രത്തിലെ സമഗ്ര സംഭാവനയ്ക്കായി [[പത്മഭൂഷൺ]]പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു. * 2013-ൽ ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വാർഷികത്തോടനുബന്ധിച്ച് പുറത്തിറക്കിയ ഇന്ത്യൻ സിനിമാ മേഖലയിലെ 50 പേരുടെ [[തപാൽ മുദ്ര|സ്റ്റാമ്പുകളിൽ]] പ്രേംനസീറിന്റെ ചിത്രവും ആലേഖനം ചെയ്തിരുന്നു. ഇതിൽ മലയാളത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് നസീറിന്റെ ചിത്രം മാത്രമാണ് ഇടം നേടിയത്<ref name="reporterlive">[http://www.reporterlive.com/2013/05/23/18880.html ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വർഷം: തപാൽ സ്റ്റാമ്പിൽ ഇടംനേടിയത് പ്രേംനസീർ]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അഭിനയിച്ച ചിത്രങ്ങൾ ലഭ്യമായവ == {{Div col begin|5}} # [[ത്യാഗസീമ]] 1951-ൽ റിലീസ് ആയില്ല. # [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)]] (1952) # [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) # [[അച്ഛൻ (1952-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അച്ഛൻ]] (1952) # [[പൊൻകതിർ]] (1953) # [[മനസാക്ഷി (ചലച്ചിത്രം)]] (1954) # [[കിടപ്പാടം]] (1954) # [[ബാല്യസഖി]] (1954) # [[അവൻ വരുന്നു]] (1954) # [[അവകാശി]] (1954) # [[സി.ഐ.ഡി. (മലയാളചലച്ചിത്രം)|സി.ഐ.ഡി]] (1955) # [[അനിയത്തി (ചലച്ചിത്രം)|അനിയത്തി]] (1955) # [[മന്ത്രവാദി (ചലച്ചിത്രം)|മന്ത്രവാദി]] (1956) # [[അവർ ഉണരുന്നു]] (1956) # [[ആത്മാർപ്പണം]] (1956) # [[പാടാത്ത പൈങ്കിളി (ചലച്ചിത്രം)|പാടാത്ത പൈങ്കിളി]] (1957) # [[ജയിൽ പുള്ളി (ചലച്ചിത്രം)]] (1957) # [[ദേവസുന്ദരി]] (1957) # [[മറിയക്കുട്ടി]] (1958) # [[ലില്ലി (ചലച്ചിത്രം)|ലില്ലി]] (1958) # [[ചതുരംഗം (1959-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ചതുരംഗം]] (1958) # [[സഹോദരി]] (1959) # [[തിലകം(ചലച്ചിത്രം)]] (1960) # [[സീത (ചലച്ചിത്രം)|സീത]] (1960) # [[ഉണ്ണിയാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|ഉണ്ണിയാർച്ച]] (1961) # [[കൃഷ്ണകുചേല]] (1961) # [[ജ്ഞാനസുന്ദരി]] (1961) # [[ശ്രീരാമ പട്ടാഭിഷേകം]] (1962) # [[ലൈല മജ്നു]] (1962) # [[കാൽപ്പാടുകൾ]] (1962) # [[സ്നാപക യോഹന്നാൻ (ചലച്ചിത്രം)|സ്നാപക യോഹന്നാൻ]] (1963) # [[സത്യഭാമ (ചലച്ചിത്രം)|സത്യഭാമ]] (1963) # [[നിണമണിഞ്ഞ കാൽപ്പാടുകൾ]] (1963) # [[കലയും കാമിനിയും]] (1963) # [[കാട്ടുമൈന (ചലച്ചിത്രം)|കാട്ടുമൈന]] (1963) # [[ചിലമ്പൊലി]] (1963) # [[സ്കൂൾ മാസ്റ്റർ]] (1964) # [[പഴശ്ശിരാജാ (1964-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പഴശ്ശിരാജാ]] (1964) # [[ഒരാൾകൂടി കള്ളനായി]] (1964) # [[കുട്ടിക്കുപ്പായം]] (1964) # [[കുടുംബിനി]] (1964) # [[കറുത്ത കൈ]] (1964) # [[ദേവാലയം (ചലച്ചിത്രം)|ദേവാലയം]] (1964) # [[ഭാർഗ്ഗവീനിലയം|ഭാർഗ്ഗവീ നിലയം]] (1964) # [[ആയിഷ (ചലച്ചിത്രം)|ആയിഷ]] (1964) # [[അൾത്താര]] (1964) # [[തങ്കക്കുടം]] (1965) # [[ശകുന്തള (ചലച്ചിത്രം)|ശകുന്തള]] (1965) # [[റോസി (ചലച്ചിത്രം)|റോസി]] (1965) # [[രാജമല്ലി (ചലച്ചിത്രം)|രാജമല്ലി]] (1965) # [[പോർട്ടർ കുഞ്ഞാലി]] (1965) # [[ഓടയിൽ നിന്ന് (ചലച്ചിത്രം)|ഓടയിൽ നിന്ന്]] (1965) # [[മുതലാളി (ചലച്ചിത്രം)|മുതലാളി]] (1965) # [[മുറപ്പെണ്ണ് (ചലച്ചിത്രം)|മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965) # [[മായാവി (1965-ലെ ചലച്ചിത്രം)|മായാവി]] (1965) # [[കുപ്പിവള (ചലച്ചിത്രം)|കുപ്പിവള]] (1965) # [[കൊച്ചുമോൻ]] (1965) # [[കാവ്യമേള]] (1965) # [[കാത്തിരുന്ന നിക്കാഹ്]] (1965) # [[കളിയോടം]] (1965) # [[ജീവിതയാത്ര]] (1965) # [[ഇണപ്രാവുകൾ]] (1965) # [[ദേവത (ചലച്ചിത്രം)]] (1965) # [[ചേട്ടത്തി]] (1965) # [[ഭൂമിയിലെ മാലാഖ]] (1965) # [[തിലോത്തമ (ചലച്ചിത്രം)|തിലോത്തമ]] (1966) # [[സ്ഥാനാർത്ഥി സാറാമ്മ]] (1966) # [[സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ]] (1966) # [[പ്രിയതമ]] (1966) # [[പൂച്ചക്കണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|പൂച്ചക്കണ്ണി]] (1966) # [[പിഞ്ചുഹൃദയം]] (1966) # [[പെൺമക്കൾ]] (1966) # [[കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ (ചലച്ചിത്രം)|കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ]] (1966) # [[കൂട്ടുകാർ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|കൂട്ടുകാർ]] (1966) # [[കണ്മണികൾ]] (1966) # [[കനകച്ചിലങ്ക]] (1966) # [[കല്യാണരാത്രിയിൽ]] (1966) # [[കളിത്തോഴൻ]] (1966) # [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1966) # [[അനാർക്കലി (ചലച്ചിത്രം)|അനാർക്കലി]] (1966) # [[ഉദ്യോഗസ്ഥ]] (1967) # [[സ്വപ്നഭൂമി]] (1967) # [[രമണൻ (ചലച്ചിത്രം)|രമണൻ]] (1967) # [[പൂജ (ചലച്ചിത്രം)|പൂജ]] (1967) # [[പരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|പരീക്ഷ]] (1967) # [[പാതിരാപ്പാട്ട്]] (1967) # [[ഒള്ളതുമതി]] (1967) # [[എൻ.ജി.ഒ. (ചലച്ചിത്രം)|എൻ.ജി.ഒ]] (1967) # [[നഗരമേ നന്ദി]] (1967) # [[നാടൻ പെണ്ണ്|നാടൻപെണ്ണ്]] (1967) # [[കുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)|കുടുംബം]] (1967) # [[കോട്ടയം കൊലക്കേസ്]] (1967) # [[കസവുതട്ടം]] (1967) # [[കാണാത്ത വേഷങ്ങൾ]] (1967) # [[ജീവിക്കാനനുവദിക്കൂ]] (1967) # [[കളക്ടർ മാലതി]] (1967) # [[കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്|കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്‌]] (1967) # [[ചിത്രമേള]] (1967) # [[ഭാഗ്യമുദ്ര]] (1967) # [[ബാല്യകാലസഖി (ചലച്ചിത്രം)|ബാല്യകാലസഖി]] (1967) # [[അശ്വമേധം (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വമേധം]] (1967) # [[അഗ്നിപുത്രി]] (1967) # [[വിദ്യാർത്ഥി (ചലച്ചിത്രം)|വിദ്യാർത്ഥി]] (1968) # [[വെളുത്ത കത്രീന]] (1968) # [[തുലാഭാരം (ചലച്ചിത്രം)|തുലാഭാരം]] (1968) # [[തോക്കുകൾ കഥ പറയുന്നു]] (1968) # [[തിരിച്ചടി]] (1968) # [[പുന്നപ്ര വയലാർ (ചലച്ചിത്രം)|പുന്നപ്രവയലാർ]] (1968) # [[പാടുന്ന പുഴ]] (1968) # [[ലവ് ഇൻ കേരള]] (1968) # [[ലക്ഷപ്രഭു]] (1968) # [[കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മ]] (1968) # [[കായൽകരയിൽ]] (1968) # [[ഇൻസ്പെക്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|ഇൻസ്പെക്റ്റർ]] (1968) # [[ഡയൽ 2244]] (1968) # [[ഭാര്യമാർ സൂക്ഷിക്കുക]] (1968) # [[അസുരവിത്ത് (1968-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അസുരവിത്ത്]] (1968) # [[അഞ്ചു സുന്ദരികൾ]] (1968) # [[അഗ്നിപരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|അഗ്നിപരീക്ഷ]] (1968) # [[വിരുന്നുകാരി]] (1969) # [[വില കുറഞ്ഞ മനുഷ്യൻ]] (1969) #[[വിലക്കപ്പെട്ട ബന്ധങ്ങൾ]] (1969) # [[സൂസി]] (1969) # [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്]] (1969) # [[രഹസ്യം]] (1969) # [[പൂജാപുഷ്പം]] (1969) # [[പഠിച്ച കള്ളൻ]] (1969) # [[നദി]] (1969) # [[മിസ്റ്റർ കേരള]] (1969) # [[മൂലധനം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കൂട്ടുകുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കണ്ണൂർ ഡീലക്സ്]] (1969) # [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969) # [[കടൽപ്പാലം (ചലച്ചിത്രം)|കടൽപ്പാലം]] (1969) # [[ജ്വാല]] (1969) # [[ഡേയ്ഞ്ചർ ബിസ്കറ്റ്]] (1969) # [[ബല്ലാത്ത പഹയൻ]] (1969) # [[അനാച്ഛാദനം]] (1969) # [[അടിമകൾ]] (1969) # [[ആൽമരം]] (1969) # [[വിവാഹിത]] (1970) # [[വിവാഹം സ്വർഗ്ഗത്തിൽ]] (1970) # [[ത്രിവേണി]] (1970) # [[തുറക്കാത്ത വാതിൽ]] (1970) # [[താര]] (1970) # [[സരസ്വതി]] (1970) # [[രക്തപുഷ്പം]] (1970) # [[പേൾവ്യൂ]] (1970) # [[പളുങ്കുപാത്രം]] (1970) # [[ഒതേനന്റെ മകൻ]] (1970) # [[നിഴലാട്ടം]] (1970) # [[നിങ്ങളെന്നെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റാക്കി]] (1970) # [[നാഴികക്കല്ല്]] (1970) # [[മൂടൽമഞ്ഞ്]] (1970) # [[മിണ്ടാപ്പെണ്ണ്]] (1970) # [[ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ് (1970-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ്]](1970) # [[കുരുക്ഷേത്രം]] (1970) # [[കല്പന]] (1970) # [[കാക്കത്തമ്പുരാട്ടി]] (1970) # [[എഴുതാത്ത കഥ]] (1970) # [[ദത്തുപുത്രൻ]] (1970) # [[അരനാഴികനേരം]] (1970) # [[അനാഥ]] (1970) # [[അമ്മയെന്ന സ്ത്രീ]] (1970) # [[അമ്പലപ്രാവ്]] (1970) # [[ആ ചിത്രശലഭം പറന്നോട്ടെ]] (1970) # [[വിലയ്ക്കുവാങ്ങിയ വീണ]] (1971) # [[ഉമ്മാച്ചു]] (1971) # [[സുമംഗലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[ശിക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[പുത്തൻ വീട് ]](1971) # [[നീതി (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[മുത്തശ്ശി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[മൂന്നു പൂക്കൾ]] (1971) # [[മറുനാട്ടിൽ ഒരു മലയാളി]] (1971) # [[ലങ്കാദഹനം]] (1971) # [[കളിത്തോഴി]] (1971) # [[എറണാകുളം ജങ്ക്ഷൻ (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[സി.ഐ.ഡി. നസീർ]] (1971) # [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971) # [[ടാക്സികാർ]] (1972) # [[സംഭവാമി യുഗേ യുഗേ]] (1972) # [[പുഷ്പാഞ്ജലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പുനർജന്മം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പോസ്റ്റ്മാനെ കാണാനില്ല]] (1972) # [[ഒരു സുന്ദരിയുടെ കഥ]] (1972) # [[ഓമന (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[നൃത്തശാല]] (1972) # [[മിസ്സ് മേരി]] (1972) # [[മയിലാടും കുന്ന്]](1972) # [[മായ (ചലച്ചിത്രം)]](1972) # [[മറവിൽ തിരിവ് സൂക്ഷിക്കുക]] (1972) # [[മരം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[മനുഷ്യബന്ധങ്ങൾ]] (1972) # [[മന്ത്രകോടി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ഗന്ധർവ്വക്ഷേത്രം]] (1972) # [[ദേവി]] (1972) # [[ബ്രഹ്മചാരി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ആരോമലുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[അന്വേഷണം]] (1972) # [[ആറടിമണ്ണിന്റെ ജന്മി]](1972) # [[ആദ്യത്തെ കഥ]] (1972) # [[വീണ്ടും പ്രഭാതം]] (1973) # [[ഉർവ്വശി ഭാരതി]] (1973) # [[തൊട്ടാവാടി (ചലച്ചിത്രം)|തൊട്ടാവാടി]] (1973) # [[തിരുവാഭരണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവാഭരണം]] (1973) # [[തേനരുവി]] (1973) # [[തനിനിറം]] (1973) # [[ശാസ്ത്രം ജയിച്ചു മനുഷ്യൻ തോറ്റു]] (1973) # [[പൊയ്മുഖങ്ങൾ]] (1973) # [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] (1973) # [[പോലീസ് അറിയരുത്]] (1973) # [[പാവങ്ങൾ പെണ്ണുങ്ങൾ]] (1973) # [[പണിതീരാത്ത വീട്]] (1973) # [[പഞ്ചവടി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചവടി]] (1973) # [[പത്മവ്യൂഹം(ചലച്ചിത്രം)]] (1973) # [[പച്ചനോട്ടുകൾ]] (1973) # [[മനസ്സ് (ചലച്ചിത്രം)|മനസ്സ്]] (1973) # [[ലേഡീസ് ഹോസ്റ്റൽ]] (1973) # [[കാലചക്രം]] (1973) # [[ഇന്റർവ്യൂ (ചലച്ചിത്രം)|ഇന്റർവ്യൂ]] (1973) # [[ഫുട്ബോൾ ചാമ്പ്യൻ]] (1973) # [[ധർമ്മയുദ്ധം]] (1973) # [[ദർശനം (ചലച്ചിത്രം)|ദർശനം]] (1973) # [[ചുക്ക് (ചലച്ചിത്രം)|ചുക്ക്]] (1973) # [[ഭദ്രദീപം]] (1973) # [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973) # [[അങ്കത്തട്ട് (ചലച്ചിത്രം)|അങ്കത്തട്ട്]] (1973) # [[അജ്ഞാതവാസം (ചലച്ചിത്രം)|അജ്ഞാതവാസം]] (1973) # [[അച്ചാണി]] (1973) # [[തുമ്പോലാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|തുമ്പോലാർച്ച]] (1974) # [[തച്ചോളിമരുമകൻ ചന്തു]] (1974) # [[സുപ്രഭാതം (ചലച്ചിത്രം)|സുപ്രഭാതം]] (1974) # [[സേതുബന്ധനം (ചലച്ചിത്രം)|സേതുബന്ധനം]] (1974) # [[സപ്തസ്വരങ്ങൾ (ചലച്ചിത്രം)|സപ്തസ്വരങ്ങൾ]] (1974) # [[രഹസ്യരാത്രി]] (1974) # [[രാജഹംസം (ചലച്ചിത്രം)|രാജഹംസം]] (1974) # [[പട്ടാഭിഷേകം (1974-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പട്ടാഭിഷേകം]] (1974) # [[പഞ്ചതന്ത്രം (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചതന്ത്രം]] (1974) # [[പാതിരാവും പകൽവെളിച്ചവും]] (1974) # [[നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി(ചലച്ചിത്രം)|നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി]] (1974) # [[അജയനും വിജയനും]] (1974) # [[നെല്ല് (ചലച്ചിത്രം)|നെല്ല്]] (1974) # [[നീലക്കണ്ണുകൾ]] (1974) # [[ഹണിമൂൺ (ചലച്ചിത്രം)|ഹണിമൂൺ]] (1974) # [[ദുർഗ്ഗ (ചലച്ചിത്രം)|ദൂർഗ്ഗ]] (1974) # [[കോളേജ് ഗേൾ]] (1974) # [[ചന്ദ്രകാന്തം (ചലച്ചിത്രം)|ചന്ദ്രകാന്തം]] (1974) # [[ചഞ്ചല]] (1974) # [[ചക്രവാകം (ചലച്ചിത്രം)|ചക്രവാകം]] (1974) # [[ഭൂമീദേവി പുഷ്പിണിയായി|ഭൂമിദേവി പുഷ്പിണിയായി]] (1974) # [[അയലത്തെ സുന്ദരി]] (1974) # [[അശ്വതി (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വതി]] (1974) # [[അരക്കള്ളൻ മുക്കാൽക്കള്ളൻ]] (1974) # [[ടൂറിസ്റ്റ് ബംഗ്ലാവ്]] (1975) # [[താമരത്തോണി]] (1975) # [[തിരുവോണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവോണം]] (1975) # [[സൂര്യവംശം (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[സിന്ധു (ചലച്ചിത്രം)|സിന്ധു]] (1975) # [[സമ്മാനം (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|സമ്മാനം]] (1975) # [[രാസലീല (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|രാസലീല]] (1975) # [[പുലിവാല്|പുലിവാല്‌]] (1975) # [[പ്രിയമുള്ള സോഫിയ]] (1975) # [[പ്രവാഹം]] (1975) # [[പിക്നിക്]] (1975) # [[പാലാഴിമഥനം]] (1975) # [[പത്മരാഗം|പദ്മരാഗം]] (1975) # [[നീലപ്പൊന്മാൻ (ചലച്ചിത്രം)|നീലപ്പൊന്മാൻ]] (1975) # [[മാ നിഷാദ|മാനിഷാദ]] (1975) # [[ലവ് മാരേജ് (ചലച്ചിത്രം)|ലൗ മാര്യേജ്]] (1975) # [[കൊട്ടാരം വിൽക്കാനുണ്ട്]] (1975) # [[ഹലോ ഡാർലിംങ്ങ്|ഹലോ ഡാർളിംഗ്]] (1975) # [[ധർമ്മക്ഷേത്രേ കുരുക്ഷേത്രേ]] (1975) # [[ചുമടുതാങ്ങി (ചലച്ചിത്രം)|ചുമടുതാങ്ങി]] (1975) # [[ചീഫ് ഗസ്റ്റ്]] (1975) # [[ചീനവല (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[ചട്ടമ്പിക്കല്ല്യാണി|ചട്ടമ്പിക്കല്യാണി]] (1975) # [[ബാബുമോൻ]] (1975) # [[അയോദ്ധ്യ (ചലച്ചിത്രം)|അയോദ്ധ്യ]] (1975) # [[അഷ്ടമിരോഹിണി (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമിരോഹിണി]] (1975) # [[ആലിബാബയും 41 കള്ളന്മാരും]] (1975) # [[അഭിമാനം]] (1975) # [[ആരണ്യകാണ്ഡം (ചലച്ചിത്രം)|ആരണ്യകാണ്ഡം]] (1975) # [[വഴിവിളക്ക്]] (1976) # [[വനദേവത (ചലച്ചിത്രം)|വനദേവത]] (1976) # [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]](1976) # [[തെമ്മാടി വേലപ്പൻ]] (1976) # [[സീമന്ത പുത്രൻ]] (1976) # [[രാജയോഗം]] (1976) # [[പുഷ്പശരം]] (1976) # [[പ്രസാദം (ചലച്ചിത്രം)|പ്രസാദം]] (1976) # [[പിക്‌ പോക്കറ്റ്‌]] (1976) # [[പഞ്ചമി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചമി]] (1976) # [[പാരിജാതം]] (1976) # [[ഒഴുക്കിനെതിരെ]] (1976) # [[മല്ലനും മാതേവനും]] (1976) # [[ലൈറ്റ് ഹൗസ് (മലയാളചലച്ചിത്രം)|ലൈറ്റ് ഹൗസ്]] (1976) # [[കായംകുളം കൊച്ചുണ്ണിയുടെ മകൻ]] (1976) # [[കന്യാദാനം]] (1976) # [[കാമധേനു (ചലച്ചിത്രം)|കാമധേനു]] (1976) # [[ചോറ്റാനിക്കര അമ്മ]] (1976) # [[ചിരിക്കുടുക്ക]] (1976) # [[ചെന്നായ് വളർത്തിയ കുട്ടി]] (1976) # [[അമൃതവാഹിനി]] (1976) # [[അമ്മിണി അമ്മാവൻ]] (1976) # [[അജയനും വിജയനും]] (1976) # [[അഗ്നിപുഷ്പം]] (1976) # [[ആയിരം ജന്മങ്ങൾ]] (1976) # [[വിഷുക്കണി]] (1977) # [[വീട് ഒരു സ്വർഗ്ഗം]] (1977) # [[വരദക്ഷിണ]] (1977) # [[തുറുപ്പുഗുലാൻ]] (1977) # [[തോൽക്കാൻ എനിക്കു മനസ്സില്ല]] (1977) # [[സുജാത (ചലച്ചിത്രം)|സുജാത]] (1977) # [[സൂര്യകാന്തി]] (1977) # [[സമുദ്രം (ചലച്ചിത്രം)|സമുദ്രം]] (1977) # [[സഖാക്കളേ മുന്നോട്ട്]] (1977) # [[രതിമന്മഥൻ]] (1977) # [[രണ്ട് ലോകം|രണ്ടു ലോകം]] (1977) # [[പരിവർത്തനം (ചലച്ചിത്രം)|പരിവർത്തനം]] (1977) # [[പഞ്ചാമൃതം(ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചാമൃതം]] (1977) # [[മുറ്റത്തെ മുല്ല]] (1977) # [[മോഹവും മുക്തിയും]] (1977) # [[മിനിമോൾ]] (1977) # [[ലക്ഷ്മി (ചലച്ചിത്രം)|ലക്ഷ്മി]] (1977) # [[കണ്ണപ്പനുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|കണ്ണപ്പനുണ്ണി]] (1977) # [[കാഞ്ചനസീത|കാഞ്ചന സീത]] (1977) # [[കടുവായെ പിടിച്ച കിടുവ|കടുവയെ പിടിച്ച കിടുവ]] (1977) # [[ഇവനെന്റെ പ്രിയപുത്രൻ]] (1977) # [[ഇന്നലെ ഇന്ന്(ചലച്ചിത്രം)|ഇന്നലെ ഇന്ന്]] (1977) # [[ഹൃദയമേ സാക്ഷി]] (1977) # [[ചതുർവ്വേദം (ചലച്ചിത്രം)|ചതുർവ്വേദം]] (1977) # [[അവൾ ഒരു ദേവാലയം]] (1977) # [[അപരാധി (ചലച്ചിത്രം)|അപരാധി]] (1977) # [[അപരാജിത (ചലച്ചിത്രം)|അപരാജിത]] (1977) # [[അനുഗ്രഹം(ചലച്ചിത്രം)|അനുഗ്രഹം]] (1977) # [[അഞ്ജലി(ചലച്ചിത്രം)|അഞ്ജലി]] (1977) # [[അക്ഷയപാത്രം (ചലച്ചിത്രം)|അക്ഷയപാത്രം]] (1977) # [[അച്ചാരം അമ്മിണി ഓശാരം ഓമന]] (1977) # [[യാഗാശ്വം (ചലച്ചിത്രം)|യാഗാശ്വം]] (1978) # [[വിളക്കും വെളിച്ചവും]] (1978) # [[തരൂ ഒരു ജന്മം കൂടി]] (1978) # [[തച്ചോളി അമ്പു (ചല‍ച്ചിത്രം)|തച്ചോളി അമ്പു]] (1978) # [[സുന്ദരിമാരുടെ സ്വപ്‌നങ്ങൾ]] (1978) # [[സ്നേഹത്തിന്റെ മുഖങ്ങൾ]] (1978) # [[ശത്രുസംഹാരം]] (1978) # [[രാജു റഹിം]] (1978) # [[പ്രാർത്ഥന (ചലച്ചിത്രം)|പ്രാർത്ഥന]] (1978) # [[പാദസരം (ചലച്ചിത്രം)|പാദസരം]] (1978) # [[നിവേദ്യം (ചലച്ചിത്രം)|നൈവേദ്യം]] (1978) # [[നിനക്കു ഞാനും എനിക്കു നീയും]] (1978) # [[മുദ്രമോതിരം]] (1978) # [[ലിസ]] (1978) # [[കുടുംബം നമുക്കു ശ്രീകോവിൽ]] (1978) # [[കനൽക്കട്ടകൾ]] (1978) # [[കല്പവൃക്ഷം (ചലച്ചിത്രം)|കൽപ്പവൃക്ഷം]] (1978) # [[കടത്തനാട്ട് മാക്കം (ചലച്ചിത്രം)|കടത്തനാട്ടു മാക്കം]] (1978) # [[ജയിക്കാനായ് ജനിച്ചവൻ(ചലച്ചിത്രം)|ജയിക്കാനായി ജനിച്ചവൻ]] (1978) # [[ഗാന്ധർവം (ചലച്ചിത്രം)|ഗാന്ധർവ്വം]] (1978) # [[ഈ ഗാനം മറക്കുമോ]] (1978) # [[ഭാര്യയും കാമുകിയും]] (1978) # [[അഷ്ടമുടിക്കായൽ (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമുടിക്കായൽ]] (1978) # [[അമർഷം (ചലച്ചിത്രം)|അമർഷം]] (1978) # [[ആനപ്പാച്ചൻ]] (1978) # [[വാർഡ് നമ്പർ 7]] (1979) # [[വിജയനും വീരനും]] (1979) # [[വെള്ളായണി പരമു]] (1979) # [[വാളെടുത്തവൻ വാളാൽ]] (1979) # [[തിരയും തീരവും]] (1979) # [[തരംഗം]] (1979) # [[സർപ്പം]] (1979) # [[പ്രഭു]] (1979) # [[പിച്ചാത്തിക്കുട്ടപ്പൻ]] (1979) # [[പമ്പരം]] (1979) # [[ഓർമ്മയിൽ നീ മാത്രം]] (1979) # [[മാനവധർമ്മം]] (1979) # [[മാമാങ്കം]] (1979) # [[കതിർമണ്ഡപം]] (1979) # [[കാലം കാത്തു നിന്നില്ല]] (1979) # [[ഇരുമ്പഴികൾ]] (1979) # [[ഇനിയും കാണാം]] (1979) # [[ഇന്ദ്രധനുസ്സ്]] (1979) # [[തീരം തേടുന്നവർ]] (1980) # [[തീക്കടൽ]] (1980) # [[പ്രളയം]] (1980) # [[പാലാട്ടു കുഞ്ഞിക്കണ്ണൻ]] (1980) # [[നായാട്ട്]] (1980) # [[മിസ്റ്റർ മൈക്കിൾ]] (1980) # [[ലാവ]] (1980) # [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ]] 500th Movie (1980) # ഇത്തിക്കരപ്പക്കി (1980) # [[ദിഗ്‌വിജയം]] (1980) # [[ചന്ദ്രഹാസം]] (1980) # [[അന്തഃപുരം]] (1980) # [[എയർ ഹോസ്റ്റസ്]] (1980) # അഗ്നിക്ഷേത്രം (1980) # [[ലൗ ഇൻ സിംഗപ്പൂർ]] (1980) # [[വിട പറയും മുമ്പേ]] (1981) # [[തേനും വയമ്പും]] (1981) # [[തീക്കളി]] (1981) # തകിലു കൊട്ടാമ്പുറം (1981) # താളം മനസ്സിന്റെ താളം (1981) # [[സംഘർഷം]] (1981) # [[സഞ്ചാരി]] (1981) # [[രക്തം]] (1981) # പാർവ്വതി (1981) # [[പാതിരാസൂര്യൻ]] (1981) # [[കൊടുമുടികൾ]] (1981) # [[കിലുങ്ങാത്ത ചങ്ങലകൾ]] (1981) # [[കടത്ത്]] (1981) # [[കാട്ടുകള്ളൻ]] (1981) # [[കാഹളം]] (1981) # [[ഇതിഹാസം]] (1981) # [[ഇതാ ഒരു ധിക്കാരി]] (1981) # [[ഇരട്ടിമധുരം]] (1981) # [[എല്ലാം നിനക്കു വേണ്ടി]] (1981) # [[ധ്രുവസംഗമം]] (1981) # [[ചൂതാട്ടം]] (1981) # [[ചാരം]] (1981) # [[അട്ടിമറി]] (1981) # [[അറിയപ്പെടാത്ത രഹസ്യം]] (1981) # [[അടിമച്ചങ്ങല]] (1981) # [[ശ്രീ അയ്യപ്പനും വാവരും]] (1982) # രക്ഷസാക്ഷി (1982) # [[പോസ്റ്റ് മോർട്ടം]] (1982) # [[പൊന്മുടി]] (1982) # [[പടയോട്ടം]] (1982) # [[പാഞ്ചജന്യം]] (1982) # [[ഒരു തിര പിന്നെയും തിര]] (1982) # [[നാഗമഠത്തു തമ്പുരാട്ടി]] (1982) # [[മഴനിലാവ്]] (1982) # [[മൈലാഞ്ചി]] (1982) # മരുപ്പച്ച (1982) # [[കെണി]] (1982) # [[ജംബുലിംഗം]] (1982) # ഇവൻ ഒരു സിംഹം (1982) # [[ഇടിയും മിന്നലും]] (1982) # [[ദ്രോഹി (ചലച്ചിത്രം)|ദ്രോഹി]] (1982) # [[ചമ്പൽക്കാട് (ചലച്ചിത്രം)|ചമ്പൽക്കാട്]] (1982) # [[അങ്കുരം]] (1982) # [[അങ്കച്ചമയം]] (1982) # [[ആരംഭം (ചലച്ചിത്രം)|ആരംഭം]] (1982) # [[ആക്രോശ് (1980ലെ ചിത്രം)|ആക്രോശം]] (1982) # [[ആദർശം (ചലച്ചിത്രം)|ആദർശം]] (1982) # [[യുദ്ധം (ചലച്ചിത്രം)|യുദ്ധം]] (1983) # [[തീരം തേടുന്ന തിര]] (1983) # [[പ്രതിജ്ഞ (ചലച്ചിത്രം)|പ്രതിജ്ഞ]] (1983) # [[പ്രശ്നം ഗുരുതരം]] (1983) # [[പാസ്പോർട്ട് (ചലച്കിത്രം)|പാസ്പോർട്ട്]] (1983) # [[ഒരു മാടപ്രാവിന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഒന്നു ചിരിക്കൂ]] (1983) # [[മോർച്ചറി (ചലച്ചിത്രം)|മോർച്ചറി]] (1983) # [[മറക്കില്ലൊരിക്കലും]] (1983) # [[മഹാബലി (ചലച്ചിത്രം)|മഹാബലി]] (1983) # [[കൊടുങ്കാറ്റ് (ചലച്ചിത്രം)|കൊടുങ്കാറ്റ്]] (1983) # [[കാര്യം നിസ്സാരം]] (1983) # [[ജസ്റ്റിസ് രാജ]] (1983) # [[ഹിമം (ചലച്ചിത്രം)|ഹിമം]] (1983) # [[എന്റെ കഥ (ചലച്ചിത്രം)|എന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഈ യുഗം]] (1983) # [[ദീപാരാധന (ചലച്ചിത്രം)|ദീപാരാധന]] (1983) # [[ചക്രവാളം ചുവന്നപ്പോൾ]] (1983) # [[ഭൂകമ്പം (ചലച്ചിത്രം)|ഭൂകമ്പം]] (1983) # [[ബന്ധം (ചലച്ചിത്രം)|ബന്ധം]] (1983) # [[ആട്ടക്കലാശം]] (1983) # [[അങ്കം]] (1983) # [[ആദ്യത്തെ അനുരാഗം]] (1983) # [[ആധിപത്യം]] (1983) # [[ആശ്രയം]] (1983) # [[പ്രേംനസീറിനെ കാണ്മാനില്ല]] (1983) # [[വികടകവി]] (1984) # [[വെള്ളം]] (1984) # [[വനിതാപോലീസ്]] (1984) # പുമഠത്തെ പെണ്ണ് (1984) # [[പിരിയില്ല നാം]] (1984) # [[ഒരു തെറ്റിന്റെ കഥ]] (1984) # [[നിങ്ങളിൽ ഒരു സ്ത്രീ]] (1984) # [[മണിത്താലി]] (1984) # [[മനസ്സേ നിനക്കു മംഗളം]] (1984) # മകളേ മാപ്പു തരൂ (1984) # [[കുരിശുയുദ്ധം]] (1984) # കൃഷ്ണാ ഗുരുവായൂരപ്പാ (1984) # [[കടമറ്റത്തച്ചൻ]] (1984) # [[ഇണക്കിളി]] (1984) # [[എന്റെ നന്ദിനിക്കുട്ടി]] (1984) # അമ്മേ നാരായണ (1984) # [[അലകടലിനക്കരെ]] (1984) # [[വെള്ളരിക്കാപ്പട്ടണം]] (1985) # [[ഉയിർത്തെഴുന്നേൽപ്പ്]] (1985) # സ്നേഹിച്ച കുറ്റത്തിന് (1985) # [[ശത്രു]] (1985) # സന്നാഹം (1985) # [[ഒഴിവുകാലം]] (1985) # [[ഒരു നാൾ ഇന്നൊരു നാൾ]] (1985) # [[ഒരിക്കൽ ഒരിടത്ത്]] (1985) # [[നേരറിയും നേരത്ത്]] (1985) # [[മുഖ്യമന്ത്രി]] (1985) # [[മധുവിധു തീരും മുമ്പേ]] (1985) # [[ദൈവത്തെയോർത്ത്]] (1985) # [[ഒരു സന്ദേശം കൂടി]] (1985) # [[മാന്യമഹാജനങ്ങളേ]] (1985) # [[അയൽവാസി ഒരു ദരിദ്രവാസി]] (1986) # [[ധ്വനി]] (1988) # [[ലാൽ അമേരിക്കയിൽ]] (1989) # [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] (1990) {{Div col end}} == അവലംബങ്ങൾ == {{reflist|2}} [[വർഗ്ഗം:1929-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:1989-ൽ മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ഡിസംബർ 16-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജനുവരി 16-ന് മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളചലച്ചിത്രനടന്മാർ]] mtkkb3lasp4epdkqft0b5oww2hpktf4 3765813 3765812 2022-08-18T08:59:59Z 103.38.12.3 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Prem Nazir}} {{Infobox person | name = പ്രേംനസീർ | image = Prem Nazir in Perumbavoor cropped.jpg | caption = 2013 ലെ ഇന്ത്യയുടെ സ്റ്റാമ്പിൽ പ്രേം നസീർ | birth_name = അബ്ദുൾ ഖാദർ | birth_date = 7 ഏപ്രിൽ 1926 | birth_place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], [[തിരുവനന്തപുരം]], | death_date = {{Death date and age|df=yes|1989|01|16|1926|04|07}} | death_place = [[ചെന്നൈ]], {{Ind}} | alma_mater = [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി]] | awards = [[പത്മഭൂഷൺ]] (1983) | children = [[Shanavas (actor)|ഷാനവാസ്‍]] ഉൾപ്പെടെ 4 | known_for = നടൻ | nationality = ഇന്ത്യൻ | other_names = ''നിത്യഹരിതനായകൻ '' <br>(എവർഗ്രീൻ ഹീറോ) | occupation = Actor | disappeared_date = <!-- {{Disappeared date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (disappeared date then birth date) --> | disappeared_place = | disappeared_status = | honorific_prefix = [[Padma Bhushan|PB]] | image_size = 250px | native_name = | relatives = [[പ്രേം നവാസ്]] (brother) [[ഷാനവാസ്]] | years_active = 1951–1989 | resting place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], | spouse = ഹബീബ ബീവി }} [[മലയാളചലച്ചിത്രം|മലയാളചലച്ചിത്രരംഗത്തെ]] നിത്യഹരിത നായകൻ (''Evertime Evergreen Hero'') എന്നു വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു ഇന്ത്യൻ ചലച്ചിത്ര നടനായിരുന്നു '''പ്രേം നസീർ''' (ജീവിതകാലം: 7 ഏപ്രിൽ 1926 - 16 ജനുവരി 1989)<ref name="m3db">[https://www.m3db.com/artists/20844 പ്രേംനസീർ / നിത്യഹരിത നായകൻ]</ref>. മലയാള സിനിമയിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ തലമുറയിലെ പ്രമുഖരിൽ ഒരാളായി പ്രേംനസീർ അറിയപ്പെടുന്നു. അബ്ദുൾ ഖാദർ എന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ പേര്. [[ഇന്ത്യൻ സിനിമ|ഇന്ത്യൻ സിനിമയിലെ]] തന്നെ ആദ്യത്തെ സൂപ്പർ താരം ആയിരുന്നു പ്രേംനസീർ<ref name="janmabhumidaily">[https://www.janmabhumidaily.com/news701677 ചിറയിൻകീഴിൽനിന്നൊരു താരോദയം!]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ഒരു നാടക നടനായി ഔദ്യോഗിക ജീവിതം ആരംഭിച്ച നസീർ 1951 ൽ ത്യാഗസീമ എന്ന സിനിമയിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്ര രംഗത്ത് അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ചത്. സത്യന്റെയും നസീറിന്റെയും അരങ്ങേറ്റ ചിത്രംകൂടിയായിരുന്ന ത്യാഗസീമ പക്ഷേ റിലീസ് ആയില്ല. പിന്നീട് 1952 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ബിഗ് സ്‌ക്രീനിൽ വന്നത്. [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) എന്ന തന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രത്തിന്റെ സെറ്റുകളിൽവച്ച് അദ്ദേഹം നസീർ എന്ന നാമം സ്വീകരിച്ചു. പിന്നീട് [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] എന്ന സിനിമയിൽ നസീർ എന്ന പേരിനൊപ്പം പ്രേം എന്ന് കൂടെ കുഞ്ചാക്കോ ചേർത്തു. 1950 കളിൽ ഒരു താരമായി ഉയർന്നുവന്ന അദ്ദേഹം 1950 മുതൽ 1989 ൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണം വരെയുള്ള കാലത്ത് മലയാള സിനിമയിലെ പകരം വെക്കാനില്ലാത്ത സൂപ്പർതാരങ്ങളിലൊരാളായിത്തീർന്നിരുന്നു. ഒരു റൊമാന്റിക് നായകനെന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം ഏറെ പ്രശസ്തനാണ്. 1985 ന് ശേഷം, മറ്റ് കലാകാരന്മാരെപ്പോലെ എല്ലാത്തരം കഥാപാത്രങ്ങളും ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിച്ചതിനാൽ നായക വേഷങ്ങളിൽ നിന്ന് മറ്റു കഥാപാത്രങ്ങളിലേക്ക് അദ്ദേഹം മനപൂർവ്വം വഴിമാറി സഞ്ചരിച്ചു. [[മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965), [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1967), [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969), [[നദി (ചലച്ചിത്രം)|നദി]] (1969), [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971), [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973), [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] (1981) ), [[പടയോട്ടം]] (1982), [[ധ്വനി (ചലച്ചിത്രം)|ധ്വനി]] (1988)<ref name="greatestactor">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> തുടങ്ങിയ സിനിമകളിലെ ശ്രദ്ധേയമായ അഭിനയത്തിലൂടെ അദ്ദേഹം നിരൂപക പ്രശംസ നേടിയിരുന്നു. [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] എന്ന സിനിമയിലെ മാധവൻ കുട്ടിയെ അവതരിപ്പിച്ചതിന്റെ പേരിൽ അദ്ദേഹം [[കേരളസംസ്ഥാന ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരം|കേരള സംസ്ഥാന ചലച്ചിത്ര അവാർഡ്]] (പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ്) നേടിയിരുന്നു. കലയ്ക്ക് നൽകിയ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് യഥാക്രമം മൂന്നാമത്തെയും നാലാമത്തെയും സിവിലിയൻ ബഹുമതികളായ [[പത്മഭൂഷൺ|പത്മഭൂഷൻ]], [[പത്മശ്രീ]] എന്നിവ നൽകി അദ്ദേഹത്തെ ആദരിച്ചിരുന്നു. 1989 ജനുവരി 16 ന് 62 ആമത്തെ വയസ്സിൽ [[അഞ്ചാംപനി]] ബാധിച്ച് അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. 542 മലയാളം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനിയച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|title=Kisan World|publisher=Sakthi Sugars, Limited|year=1989}}</ref><ref>[http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm "Magic of Sophia Loren"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031130011344/http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm |date=2003-11-30 }}. The Hindu (2 November 2003). Retrieved 3 December 2011.</ref>130 സിനിമകളിൽ ഒരേ നായികയ്ക്കൊപ്പം (ഷീല) അഭിനയിച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HasxAQAAIAAJ&q=prem+nazir+guinness+world+record&dq=prem+nazir+guinness+world+record&hl=en&sa=X&ei=TkZIU-3rNoquiAfg04GgAw&ved=0CE8Q6AEwBw|title=Guinness World Records 2001|publisher=[[Guinness World Records]]|isbn=0553583751|page=91}}</ref><ref>[http://www.hinduonnet.com/thehindu/thscrip/print.pl?file=2004010500340200.htm&date=2004/01/05/&prd=mp& Sheela's comeback]. The Hindu. 5 January 2004. Retrieved 3 December 2011.</ref> രണ്ട് [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ് വേൾഡ്]] റിക്കാർഡുകൾ അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിരുന്നു. എൺപത് നായികമാർക്കൊപ്പം അഭിനയിച്ചതിനും ഒരേ വർഷം (1973,77) 30 സിനിമകളിൽ പ്രധാന വേഷങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും മറ്റ് രണ്ട് അഭിനയ റെക്കോർഡുകളും അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്.<ref name="greatestactor2">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> 1968 ൽ [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്|റസ്റ്റ് ഹൌസ്]] എന്ന സിനിമയ്ക്കായി അദ്ദേഹം പാടുകയും ചെയ്തു. [[1989]] [[ജനുവരി 16]]-ന് 62-ആം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. == ജീവിതരേഖ == [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിലെ]] [[ചിറയൻകീഴ് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ചിറയൻകീഴിൽ]] അക്കോട് ഷാഹുൽ ഹമീദിന്റെയും അസുമ ബീവിയുടെയും മൂത്ത മകനായി [[1929|1926]] [[ഏപ്രിൽ 7|ഏപ്രിൽ 7]]-ന് ജനിച്ചു. [[പ്രേം നവാസ്]], അഷ്‌റഫ് എന്നീ രണ്ട് സഹോദരന്മാരും സുലേഖ, ആരിഫ, അനീസ, ഉമൈബ, സുനൈസ, സുഹാറ എന്നീ ആറ് സഹോദരിമാരുമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നത്. വളരെ ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാവ് അന്തരിച്ചു. പിതാവ് അതേ പേരിലുള്ള ഒരു സ്ത്രീയെ പിന്നീട് പുനർവിവാഹം ചെയ്തിരുന്നു. [[കഠിനംകുളം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|കഠിനംകുളം]] ലോവർ പ്രൈമറി സ്കൂൾ, ശ്രീ ചിത്തിരവിലാസം സ്കൂൾ, എസ്.ഡി. കോളേജ് ([[ആലപ്പുഴ]]), [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി|സെയിന്റ് ബെർക്കുമാൻസ് കോളേജ്]] ([[ചങ്ങനാശ്ശേരി]]) എന്നിവിടങ്ങളിലായി അദ്ദേഹം തന്റെ വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കി. അപ്പോഴേക്കും അദ്ദേഹം ഒരു പരിചയസമ്പന്നനായ നാടകകലാകാരനായിത്തീർന്നിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി|വിശപ്പിന്റെ വിളിയുടെ]] ചിത്രീകരണത്തിനിടെയാണ് [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ]] അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്നായി പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് സൂപ്പർ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു. === '''കുടുംബം''' === പ്രേം നസീർ തൻ്റെ മുറപ്പെണ്ണായ ഹബീബ ബീവിയെയാണ് വിവാഹം കഴിച്ചത്. അവർക്ക് മൂന്ന് പെൺമക്കളുണ്ട്. ലൈല ([[തിരുവനന്തപുരം]] സ്വദേശിയും എഞ്ചിനീയറുമായ റഷീദിനെ വിവാഹം കഴിച്ച് [[കോഴിക്കോട്]] സ്ഥിരതാമസമാക്കിയിരിക്കുന്നു), റസിയ ([[കണ്ണൂർ|കണ്ണൂരിൽ]] നിന്നുള്ള വ്യവസായി ഹാഷിമിനെ വിവാഹം കഴിക്കുകയും [[ചെന്നൈ|ചെന്നൈയിൽ]] സ്ഥിരതാമസമാക്കുകയും ചെയ്തു). ഇരുവരും പുത്രൻ [[ഷാനവാസ്|ഷാനവാസിനേക്കാൾ]] മൂത്തവരാണ്. ഇളയമകൾ റീത്ത [[പുനലൂർ]] സ്വദേശി ഡോക്ടർ ഷറഫുദ്ദീനെ വിവാഹം കഴിച്ച് മസ്കത്തിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കി. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂത്ത സഹോദരി സുലൈഖ ബീവിയുടെ മകളാണ് ഷാനവാസിന്റെ പത്നിയായ ആയിഷാ ബീവി. പ്രേം നസീറിന്റെ പുത്രൻ ഷാനവാസ് ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചെങ്കിലും പിതാവിനെപ്പോലെ അഭിനയരംഗത്ത് ശോഭിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂന്നാം തലമുറയായി ഷാനവാസിന്റെ പുത്രൻ ഷമീർ ഖാൻ മലയാള ചിത്രമായ ഉപ്പുകണ്ടം ബ്രദേഴ്‌സ് ബാക്ക് ഇൻ ആക്ഷനിൽ അഭിനയിച്ചിരുന്നു. പ്രേം നസീറിന്റെ ഇളയ സഹോദരനായിരുന്ന [[പ്രേം നവാസ്|പ്രേം നവാസും]] (അബ്ദുൽ വഹാബ്) ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചു. സിനിമയിൽ അഭിനയിക്കാൻ തുടങ്ങിയ കുടുംബത്തിലെ ആദ്യത്തെയാളായിരുന്നെങ്കിലും അദ്ദേഹം പിന്നീട് ഒരു നിർമ്മാതാവായി മാറുകയും [[അഗ്നിപുത്രി]], [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]], [[പൂജക്ക് എടുക്കാത്ത പൂക്കൾ]], നീതി, [[കെണി (ചലച്ചിത്രം)|കെണി]] എന്നീ ചിത്രങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്തു. പ്രേം നവാസിന്റെ ഏക മകൻ പ്രേം കിഷോറും വെക്കേഷൻ, തസ്കരപുത്രൻ എന്നീ രണ്ട് മലയാള ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ച് സിനിമാ വ്യവസായവുമായി അടുത്ത ബന്ധം പുലർത്തിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളത്തിൽ ആദ്യമായി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ബഹുവർണ്ണ &nbsp;ചിത്രമായിരുന്ന [[കണ്ടംബെച്ച കോട്ട്|കണ്ടം ബച്ച കോട്ടിൽ]] അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും പ്രേം നവാസ് ശ്രദ്ധേയനാണ്.<ref>Shameer Khan</ref> ===പേരുമാറ്റം=== അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]]<nowiki/>യുടെ ചിത്രീകരണത്തിനിടെ [[കുഞ്ചാക്കോ|കുഞ്ചാക്കോയും]] കെ.വി. കോശിയും [[തിക്കുറിശ്ശി|തിക്കുറിശ്ശിയെ]] സമീപിച്ചാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് ജനകീയ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു.പിന്നീട് സംവിധായകനായി മാറിയ [[ജെ. ശശികുമാർ|ജെ. ശശികുമാറിന്റെയും]] നടന്മാരായ [[ബഹദൂർ|ബഹദൂറിന്റെയും]] [[കെ.പി. ഉമ്മർ|ഉമ്മറിന്റെയും]] പേരുകളും [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ|തിക്കുറിശ്ശി]] മാറ്റുകയുണ്ടായി. എന്നാൽ ഉമ്മറിനായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട സ്നേഹജാൻ എന്ന നാമം അദ്ദേഹം ഈ ഒരു ചിത്രത്തിൽ മാത്രമാണ് ഉപയോഗിച്ചത്<ref ബേബി ജോസഫിനെ ജോസ് പ്രകാശാക്കിയതും തിക്കുറുശി തന്നെname="test1">{{Cite web |url=http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/mmonline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |title=മനോരമ / ബ്ലാക്ക് ആന്റ് വൈറ്റ് സത്യങ്ങൾ |access-date=2011-11-27 |archive-date=2012-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120215102926/http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |url-status=dead }}</ref>. == ചലച്ചിത്രരംഗത്ത് == എക്സെൽ കമ്പനിക്കുവേണ്ടി ആയിരുന്നു അദ്ദേഹം ചലച്ചിത്രത്തിൽ അഭിനയിച്ചു തുടങ്ങിയത്. 1951 ഡിസംബർ 26 നു ക്യാമറക്കു മുന്നിൽ വന്നു. 1952ൽ [[മരുമകൾ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്രരംഗത്തേക്ക് കടന്നുവന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മിക്കവാറും ചിത്രങ്ങളുടെ നിർമ്മാതാക്കൾ [[ഉദയാ സ്റ്റുഡിയോ|ഉദയ]], [[മേരിലാൻഡ്]] സ്റ്റുഡിയോകൾ ആയിരുന്നു. മലയാളികളുടെ മനസ്സിലെ പുരുഷ സങ്കൽപ്പങ്ങളുടെ സാക്ഷാത്കാരമായിരുന്നു പ്രേം നസീറിന്റെ ചലച്ചിത്ര കഥാപാത്രങ്ങൾ. 542 മലയാളചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതോടൊപ്പം പ്രേംനസീർ 56 തമിഴ് ചിത്രങ്ങളിലും 21 തെലുങ്ക് ചിത്രങ്ങളിലും 32 കന്ന‍ഡ ചിത്രത്തിലും അഭിനയിച്ചിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹം [[ഷീല|ഷീലയുമൊത്ത്]] 130 ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ പ്രണയ ജോഡികളായി അഭിനയിച്ചു. ഇത് ഒരു സർവ്വകാല റെക്കോഡാണ്. ജയഭാരതിയോടൊത്ത് 92 സിനിമകളിൽ ഒന്നിച്ചഭിനയിച്ചത് മറ്റൊരു റെക്കോർഡ് കൂടിയാണ്. 1978-ൽ 41സിനിമകളിലും 1979-ൽ 39സിനിമകളിലും നായകവേഷം അവതരിപ്പിച്ചു. 781 ചിത്രങ്ങളിൽ 93 വിവിധ നായികമാരുമായി അദ്ദേഹം നായകനായി അഭിനയിച്ചു. ഏറ്റവുമധികം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനയിച്ചതിന്റെ ഗിന്നസ് റെക്കോർഡ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിലാനുള്ളത്. 1980-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ തന്റെ 500 മത്തെ ചിത്രമായ [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ|കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങളിലെ]] അഭിനയത്തിന് ഔട്ട്സ്റ്റാൻഡിംഗ് പെർമോർമൻസ് അവാർഡ് ലഭിച്ചു. ആ സമയത്തു രണ്ടുപേർ ഒരുപോലെ മികച്ച നടൻറെ പട്ടികയിൽ വന്നപ്പോൾ ആണ് പ്രേം നസീറിന് പ്രഥമ Outstanding Performance അവാർഡ് ലഭിച്ചത്. പടയോട്ടം, ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ് എന്നീ സിനിമകളിലെ അഭിനയത്തിന് കപ്പിന്റെയും ചുണ്ടിന്റെയും അകലത്തിലാണ് അദ്ദേഹത്തിന്ദേ ശീയ അവാർഡ് നഷ്ട്ടമായതു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായി പ്രേം നസീർ പുരസ്കാരം 1992-ൽ സ്ഥാപിച്ചു. മലയാള സിനിമയ്ക്കും ഇന്ത്യൻ സിനിമയ്ക്കുമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് രാഷ്ട്രപതിയുടെ [[പത്മഭൂഷൺ]] പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിനു നൽകി. സർവ്വകാല സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് കേരളസംസ്ഥാന പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ് അദ്ദേഹത്തിന് 1981-ൽ നൽകി. പ്രേം നസീറും [[യേശുദാസ്|യേശുദാസും]] ഒരു ഉത്തമ നടൻ-ഗാ‍യക ജോഡിയായിരുന്നു. ഇവർ ഒരുമിച്ചുള്ള സംഗീതങ്ങൾ മലയാള സിനിമാചരിത്രത്തിൽ അനശ്വരമായി നിലകൊള്ളുന്നു. അവസാനമായി അഭിനയിച്ച ചിത്രം ധ്വനിയും 1990-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] എന്ന ചിത്രമാണ്‌ നസീറിന്റെതായി പുറത്തിറങ്ങിയ അവസാനത്തെ ചിത്രം. നിരവധി ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ച (അന്തരിച്ച) [[പ്രേം നവാസ്]] സഹോദരനാണ്<ref>{{cite news|title = കവർസ്റ്റോറി|url = http://www.madhyamam.com/weekly/1288|publisher = [[മാധ്യമം ആഴ്ചപ്പതിപ്പ്]] ലക്കം 741|date = 2012 മെയ് 07|accessdate = 2013 മെയ് 07|language = മലയാളം}}</ref>. ഗാനരംഗങ്ങളിൽ ഇത്രയും മനോഹരമായി അഭിനയിക്കുന്ന മറ്റൊരു നടനും ഇന്ത്യയിലില്ല.ദേവരാജൻ്റെയും ബാബുരാജിൻ്റെയും ഗാനങ്ങൾ അദ്ദേഹം ജനപ്രിയമാക്കി.യേശുദാസിൻ്റെ ശബ്വുമായി ഏറ്റവും പൊരുത്തപ്പെടുന്ന നടനും നസീറാണ്. ഏത് ആംഗിളിൽ നിന്നു നോക്കിയാലും ഒരു പോലെ തിരിച്ചറിയാവുന്ന ഭംഗികുറയാത്ത മുഖം തിരശീലയിൽ ഒരു തരം ത്രിമാന അനുഭൂതി കാഴ്ചക്കാരിൽ സൃഷ്ടിക്കുമായിരുന്നു. == മരണം == അവസാനകാലത്ത് കടുത്ത [[പ്രമേഹം|പ്രമേഹരോഗം]] കൊണ്ട് ബുദ്ധിമുട്ടിയ നസീർ, പക്ഷേ ചലച്ചിത്രലോകത്തും സാമൂഹികലോകത്തും നിറസാന്നിദ്ധ്യമായി തുടർന്നുവന്നു. അൾസർ ബാധിച്ചതിനെ തുടർന്ന്‌ ചെന്നൈയിലെ ആശുപത്രിയിലായി.അൾസർ മാറിയെങ്കിലും അഞ്ചാംപനി ബാധിച്ച് മരിച്ചു == ബഹുമതികൾ == * [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ്]] ലോക റിക്കാർഡ് മൂന്ന് വിഭാഗങ്ങളിലായി നേടിയിട്ടുണ്ട് <ref>{{Cite web |url=http://www.stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2011-03-08 |archive-date=2011-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110411135924/http://stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |url-status=dead }}</ref> * 1983-ൽ ചലച്ചിത്രത്തിലെ സമഗ്ര സംഭാവനയ്ക്കായി [[പത്മഭൂഷൺ]]പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു. * 2013-ൽ ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വാർഷികത്തോടനുബന്ധിച്ച് പുറത്തിറക്കിയ ഇന്ത്യൻ സിനിമാ മേഖലയിലെ 50 പേരുടെ [[തപാൽ മുദ്ര|സ്റ്റാമ്പുകളിൽ]] പ്രേംനസീറിന്റെ ചിത്രവും ആലേഖനം ചെയ്തിരുന്നു. ഇതിൽ മലയാളത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് നസീറിന്റെ ചിത്രം മാത്രമാണ് ഇടം നേടിയത്<ref name="reporterlive">[http://www.reporterlive.com/2013/05/23/18880.html ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വർഷം: തപാൽ സ്റ്റാമ്പിൽ ഇടംനേടിയത് പ്രേംനസീർ]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അഭിനയിച്ച ചിത്രങ്ങൾ ലഭ്യമായവ == {{Div col begin|5}} # [[ത്യാഗസീമ]] 1951-ൽ റിലീസ് ആയില്ല. # [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)]] (1952) # [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) # [[അച്ഛൻ (1952-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അച്ഛൻ]] (1952) # [[പൊൻകതിർ]] (1953) # [[മനസാക്ഷി (ചലച്ചിത്രം)]] (1954) # [[കിടപ്പാടം]] (1954) # [[ബാല്യസഖി]] (1954) # [[അവൻ വരുന്നു]] (1954) # [[അവകാശി]] (1954) # [[സി.ഐ.ഡി. (മലയാളചലച്ചിത്രം)|സി.ഐ.ഡി]] (1955) # [[അനിയത്തി (ചലച്ചിത്രം)|അനിയത്തി]] (1955) # [[മന്ത്രവാദി (ചലച്ചിത്രം)|മന്ത്രവാദി]] (1956) # [[അവർ ഉണരുന്നു]] (1956) # [[ആത്മാർപ്പണം]] (1956) # [[പാടാത്ത പൈങ്കിളി (ചലച്ചിത്രം)|പാടാത്ത പൈങ്കിളി]] (1957) # [[ജയിൽ പുള്ളി (ചലച്ചിത്രം)]] (1957) # [[ദേവസുന്ദരി]] (1957) # [[മറിയക്കുട്ടി]] (1958) # [[ലില്ലി (ചലച്ചിത്രം)|ലില്ലി]] (1958) # [[ചതുരംഗം (1959-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ചതുരംഗം]] (1958) # [[സഹോദരി]] (1959) # [[തിലകം(ചലച്ചിത്രം)]] (1960) # [[സീത (ചലച്ചിത്രം)|സീത]] (1960) # [[ഉണ്ണിയാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|ഉണ്ണിയാർച്ച]] (1961) # [[കൃഷ്ണകുചേല]] (1961) # [[ജ്ഞാനസുന്ദരി]] (1961) # [[ശ്രീരാമ പട്ടാഭിഷേകം]] (1962) # [[ലൈല മജ്നു]] (1962) # [[കാൽപ്പാടുകൾ]] (1962) # [[സ്നാപക യോഹന്നാൻ (ചലച്ചിത്രം)|സ്നാപക യോഹന്നാൻ]] (1963) # [[സത്യഭാമ (ചലച്ചിത്രം)|സത്യഭാമ]] (1963) # [[നിണമണിഞ്ഞ കാൽപ്പാടുകൾ]] (1963) # [[കലയും കാമിനിയും]] (1963) # [[കാട്ടുമൈന (ചലച്ചിത്രം)|കാട്ടുമൈന]] (1963) # [[ചിലമ്പൊലി]] (1963) # [[സ്കൂൾ മാസ്റ്റർ]] (1964) # [[പഴശ്ശിരാജാ (1964-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പഴശ്ശിരാജാ]] (1964) # [[ഒരാൾകൂടി കള്ളനായി]] (1964) # [[കുട്ടിക്കുപ്പായം]] (1964) # [[കുടുംബിനി]] (1964) # [[കറുത്ത കൈ]] (1964) # [[ദേവാലയം (ചലച്ചിത്രം)|ദേവാലയം]] (1964) # [[ഭാർഗ്ഗവീനിലയം|ഭാർഗ്ഗവീ നിലയം]] (1964) # [[ആയിഷ (ചലച്ചിത്രം)|ആയിഷ]] (1964) # [[അൾത്താര]] (1964) # [[തങ്കക്കുടം]] (1965) # [[ശകുന്തള (ചലച്ചിത്രം)|ശകുന്തള]] (1965) # [[റോസി (ചലച്ചിത്രം)|റോസി]] (1965) # [[രാജമല്ലി (ചലച്ചിത്രം)|രാജമല്ലി]] (1965) # [[പോർട്ടർ കുഞ്ഞാലി]] (1965) # [[ഓടയിൽ നിന്ന് (ചലച്ചിത്രം)|ഓടയിൽ നിന്ന്]] (1965) # [[മുതലാളി (ചലച്ചിത്രം)|മുതലാളി]] (1965) # [[മുറപ്പെണ്ണ് (ചലച്ചിത്രം)|മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965) # [[മായാവി (1965-ലെ ചലച്ചിത്രം)|മായാവി]] (1965) # [[കുപ്പിവള (ചലച്ചിത്രം)|കുപ്പിവള]] (1965) # [[കൊച്ചുമോൻ]] (1965) # [[കാവ്യമേള]] (1965) # [[കാത്തിരുന്ന നിക്കാഹ്]] (1965) # [[കളിയോടം]] (1965) # [[ജീവിതയാത്ര]] (1965) # [[ഇണപ്രാവുകൾ]] (1965) # [[ദേവത (ചലച്ചിത്രം)]] (1965) # [[ചേട്ടത്തി]] (1965) # [[ഭൂമിയിലെ മാലാഖ]] (1965) # [[തിലോത്തമ (ചലച്ചിത്രം)|തിലോത്തമ]] (1966) # [[സ്ഥാനാർത്ഥി സാറാമ്മ]] (1966) # [[സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ]] (1966) # [[പ്രിയതമ]] (1966) # [[പൂച്ചക്കണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|പൂച്ചക്കണ്ണി]] (1966) # [[പിഞ്ചുഹൃദയം]] (1966) # [[പെൺമക്കൾ]] (1966) # [[കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ (ചലച്ചിത്രം)|കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ]] (1966) # [[കൂട്ടുകാർ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|കൂട്ടുകാർ]] (1966) # [[കണ്മണികൾ]] (1966) # [[കനകച്ചിലങ്ക]] (1966) # [[കല്യാണരാത്രിയിൽ]] (1966) # [[കളിത്തോഴൻ]] (1966) # [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1966) # [[അനാർക്കലി (ചലച്ചിത്രം)|അനാർക്കലി]] (1966) # [[ഉദ്യോഗസ്ഥ]] (1967) # [[സ്വപ്നഭൂമി]] (1967) # [[രമണൻ (ചലച്ചിത്രം)|രമണൻ]] (1967) # [[പൂജ (ചലച്ചിത്രം)|പൂജ]] (1967) # [[പരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|പരീക്ഷ]] (1967) # [[പാതിരാപ്പാട്ട്]] (1967) # [[ഒള്ളതുമതി]] (1967) # [[എൻ.ജി.ഒ. (ചലച്ചിത്രം)|എൻ.ജി.ഒ]] (1967) # [[നഗരമേ നന്ദി]] (1967) # [[നാടൻ പെണ്ണ്|നാടൻപെണ്ണ്]] (1967) # [[കുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)|കുടുംബം]] (1967) # [[കോട്ടയം കൊലക്കേസ്]] (1967) # [[കസവുതട്ടം]] (1967) # [[കാണാത്ത വേഷങ്ങൾ]] (1967) # [[ജീവിക്കാനനുവദിക്കൂ]] (1967) # [[കളക്ടർ മാലതി]] (1967) # [[കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്|കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്‌]] (1967) # [[ചിത്രമേള]] (1967) # [[ഭാഗ്യമുദ്ര]] (1967) # [[ബാല്യകാലസഖി (ചലച്ചിത്രം)|ബാല്യകാലസഖി]] (1967) # [[അശ്വമേധം (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വമേധം]] (1967) # [[അഗ്നിപുത്രി]] (1967) # [[വിദ്യാർത്ഥി (ചലച്ചിത്രം)|വിദ്യാർത്ഥി]] (1968) # [[വെളുത്ത കത്രീന]] (1968) # [[തുലാഭാരം (ചലച്ചിത്രം)|തുലാഭാരം]] (1968) # [[തോക്കുകൾ കഥ പറയുന്നു]] (1968) # [[തിരിച്ചടി]] (1968) # [[പുന്നപ്ര വയലാർ (ചലച്ചിത്രം)|പുന്നപ്രവയലാർ]] (1968) # [[പാടുന്ന പുഴ]] (1968) # [[ലവ് ഇൻ കേരള]] (1968) # [[ലക്ഷപ്രഭു]] (1968) # [[കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മ]] (1968) # [[കായൽകരയിൽ]] (1968) # [[ഇൻസ്പെക്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|ഇൻസ്പെക്റ്റർ]] (1968) # [[ഡയൽ 2244]] (1968) # [[ഭാര്യമാർ സൂക്ഷിക്കുക]] (1968) # [[അസുരവിത്ത് (1968-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അസുരവിത്ത്]] (1968) # [[അഞ്ചു സുന്ദരികൾ]] (1968) # [[അഗ്നിപരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|അഗ്നിപരീക്ഷ]] (1968) # [[വിരുന്നുകാരി]] (1969) # [[വില കുറഞ്ഞ മനുഷ്യൻ]] (1969) #[[വിലക്കപ്പെട്ട ബന്ധങ്ങൾ]] (1969) # [[സൂസി]] (1969) # [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്]] (1969) # [[രഹസ്യം]] (1969) # [[പൂജാപുഷ്പം]] (1969) # [[പഠിച്ച കള്ളൻ]] (1969) # [[നദി]] (1969) # [[മിസ്റ്റർ കേരള]] (1969) # [[മൂലധനം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കൂട്ടുകുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കണ്ണൂർ ഡീലക്സ്]] (1969) # [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969) # [[കടൽപ്പാലം (ചലച്ചിത്രം)|കടൽപ്പാലം]] (1969) # [[ജ്വാല]] (1969) # [[ഡേയ്ഞ്ചർ ബിസ്കറ്റ്]] (1969) # [[ബല്ലാത്ത പഹയൻ]] (1969) # [[അനാച്ഛാദനം]] (1969) # [[അടിമകൾ]] (1969) # [[ആൽമരം]] (1969) # [[വിവാഹിത]] (1970) # [[വിവാഹം സ്വർഗ്ഗത്തിൽ]] (1970) # [[ത്രിവേണി]] (1970) # [[തുറക്കാത്ത വാതിൽ]] (1970) # [[താര]] (1970) # [[സരസ്വതി]] (1970) # [[രക്തപുഷ്പം]] (1970) # [[പേൾവ്യൂ]] (1970) # [[പളുങ്കുപാത്രം]] (1970) # [[ഒതേനന്റെ മകൻ]] (1970) # [[നിഴലാട്ടം]] (1970) # [[നിങ്ങളെന്നെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റാക്കി]] (1970) # [[നാഴികക്കല്ല്]] (1970) # [[മൂടൽമഞ്ഞ്]] (1970) # [[മിണ്ടാപ്പെണ്ണ്]] (1970) # [[ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ് (1970-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ്]](1970) # [[കുരുക്ഷേത്രം]] (1970) # [[കല്പന]] (1970) # [[കാക്കത്തമ്പുരാട്ടി]] (1970) # [[എഴുതാത്ത കഥ]] (1970) # [[ദത്തുപുത്രൻ]] (1970) # [[അരനാഴികനേരം]] (1970) # [[അനാഥ]] (1970) # [[അമ്മയെന്ന സ്ത്രീ]] (1970) # [[അമ്പലപ്രാവ്]] (1970) # [[ആ ചിത്രശലഭം പറന്നോട്ടെ]] (1970) # [[വിലയ്ക്കുവാങ്ങിയ വീണ]] (1971) # [[ഉമ്മാച്ചു]] (1971) # [[സുമംഗലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[ശിക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[പുത്തൻ വീട് ]](1971) # [[നീതി (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[മുത്തശ്ശി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[മൂന്നു പൂക്കൾ]] (1971) # [[മറുനാട്ടിൽ ഒരു മലയാളി]] (1971) # [[ലങ്കാദഹനം]] (1971) # [[കളിത്തോഴി]] (1971) # [[എറണാകുളം ജങ്ക്ഷൻ (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[സി.ഐ.ഡി. നസീർ]] (1971) # [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971) # [[ടാക്സികാർ]] (1972) # [[സംഭവാമി യുഗേ യുഗേ]] (1972) # [[പുഷ്പാഞ്ജലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പുനർജന്മം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പോസ്റ്റ്മാനെ കാണാനില്ല]] (1972) # [[ഒരു സുന്ദരിയുടെ കഥ]] (1972) # [[ഓമന (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[നൃത്തശാല]] (1972) # [[മിസ്സ് മേരി]] (1972) # [[മയിലാടും കുന്ന്]](1972) # [[മായ (ചലച്ചിത്രം)]](1972) # [[മറവിൽ തിരിവ് സൂക്ഷിക്കുക]] (1972) # [[മരം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[മനുഷ്യബന്ധങ്ങൾ]] (1972) # [[മന്ത്രകോടി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ഗന്ധർവ്വക്ഷേത്രം]] (1972) # [[ദേവി]] (1972) # [[ബ്രഹ്മചാരി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ആരോമലുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[അന്വേഷണം]] (1972) # [[ആറടിമണ്ണിന്റെ ജന്മി]](1972) # [[ആദ്യത്തെ കഥ]] (1972) # [[വീണ്ടും പ്രഭാതം]] (1973) # [[ഉർവ്വശി ഭാരതി]] (1973) # [[തൊട്ടാവാടി (ചലച്ചിത്രം)|തൊട്ടാവാടി]] (1973) # [[തിരുവാഭരണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവാഭരണം]] (1973) # [[തേനരുവി]] (1973) # [[തനിനിറം]] (1973) # [[ശാസ്ത്രം ജയിച്ചു മനുഷ്യൻ തോറ്റു]] (1973) # [[പൊയ്മുഖങ്ങൾ]] (1973) # [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] (1973) # [[പോലീസ് അറിയരുത്]] (1973) # [[പാവങ്ങൾ പെണ്ണുങ്ങൾ]] (1973) # [[പണിതീരാത്ത വീട്]] (1973) # [[പഞ്ചവടി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചവടി]] (1973) # [[പത്മവ്യൂഹം(ചലച്ചിത്രം)]] (1973) # [[പച്ചനോട്ടുകൾ]] (1973) # [[മനസ്സ് (ചലച്ചിത്രം)|മനസ്സ്]] (1973) # [[ലേഡീസ് ഹോസ്റ്റൽ]] (1973) # [[കാലചക്രം]] (1973) # [[ഇന്റർവ്യൂ (ചലച്ചിത്രം)|ഇന്റർവ്യൂ]] (1973) # [[ഫുട്ബോൾ ചാമ്പ്യൻ]] (1973) # [[ധർമ്മയുദ്ധം]] (1973) # [[ദർശനം (ചലച്ചിത്രം)|ദർശനം]] (1973) # [[ചുക്ക് (ചലച്ചിത്രം)|ചുക്ക്]] (1973) # [[ഭദ്രദീപം]] (1973) # [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973) # [[അങ്കത്തട്ട് (ചലച്ചിത്രം)|അങ്കത്തട്ട്]] (1973) # [[അജ്ഞാതവാസം (ചലച്ചിത്രം)|അജ്ഞാതവാസം]] (1973) # [[അച്ചാണി]] (1973) # [[തുമ്പോലാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|തുമ്പോലാർച്ച]] (1974) # [[തച്ചോളിമരുമകൻ ചന്തു]] (1974) # [[സുപ്രഭാതം (ചലച്ചിത്രം)|സുപ്രഭാതം]] (1974) # [[സേതുബന്ധനം (ചലച്ചിത്രം)|സേതുബന്ധനം]] (1974) # [[സപ്തസ്വരങ്ങൾ (ചലച്ചിത്രം)|സപ്തസ്വരങ്ങൾ]] (1974) # [[രഹസ്യരാത്രി]] (1974) # [[രാജഹംസം (ചലച്ചിത്രം)|രാജഹംസം]] (1974) # [[പട്ടാഭിഷേകം (1974-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പട്ടാഭിഷേകം]] (1974) # [[പഞ്ചതന്ത്രം (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചതന്ത്രം]] (1974) # [[പാതിരാവും പകൽവെളിച്ചവും]] (1974) # [[നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി(ചലച്ചിത്രം)|നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി]] (1974) # [[അജയനും വിജയനും]] (1974) # [[നെല്ല് (ചലച്ചിത്രം)|നെല്ല്]] (1974) # [[നീലക്കണ്ണുകൾ]] (1974) # [[ഹണിമൂൺ (ചലച്ചിത്രം)|ഹണിമൂൺ]] (1974) # [[ദുർഗ്ഗ (ചലച്ചിത്രം)|ദൂർഗ്ഗ]] (1974) # [[കോളേജ് ഗേൾ]] (1974) # [[ചന്ദ്രകാന്തം (ചലച്ചിത്രം)|ചന്ദ്രകാന്തം]] (1974) # [[ചഞ്ചല]] (1974) # [[ചക്രവാകം (ചലച്ചിത്രം)|ചക്രവാകം]] (1974) # [[ഭൂമീദേവി പുഷ്പിണിയായി|ഭൂമിദേവി പുഷ്പിണിയായി]] (1974) # [[അയലത്തെ സുന്ദരി]] (1974) # [[അശ്വതി (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വതി]] (1974) # [[അരക്കള്ളൻ മുക്കാൽക്കള്ളൻ]] (1974) # [[ടൂറിസ്റ്റ് ബംഗ്ലാവ്]] (1975) # [[താമരത്തോണി]] (1975) # [[തിരുവോണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവോണം]] (1975) # [[സൂര്യവംശം (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[സിന്ധു (ചലച്ചിത്രം)|സിന്ധു]] (1975) # [[സമ്മാനം (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|സമ്മാനം]] (1975) # [[രാസലീല (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|രാസലീല]] (1975) # [[പുലിവാല്|പുലിവാല്‌]] (1975) # [[പ്രിയമുള്ള സോഫിയ]] (1975) # [[പ്രവാഹം]] (1975) # [[പിക്നിക്]] (1975) # [[പാലാഴിമഥനം]] (1975) # [[പത്മരാഗം|പദ്മരാഗം]] (1975) # [[നീലപ്പൊന്മാൻ (ചലച്ചിത്രം)|നീലപ്പൊന്മാൻ]] (1975) # [[മാ നിഷാദ|മാനിഷാദ]] (1975) # [[ലവ് മാരേജ് (ചലച്ചിത്രം)|ലൗ മാര്യേജ്]] (1975) # [[കൊട്ടാരം വിൽക്കാനുണ്ട്]] (1975) # [[ഹലോ ഡാർലിംങ്ങ്|ഹലോ ഡാർളിംഗ്]] (1975) # [[ധർമ്മക്ഷേത്രേ കുരുക്ഷേത്രേ]] (1975) # [[ചുമടുതാങ്ങി (ചലച്ചിത്രം)|ചുമടുതാങ്ങി]] (1975) # [[ചീഫ് ഗസ്റ്റ്]] (1975) # [[ചീനവല (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[ചട്ടമ്പിക്കല്ല്യാണി|ചട്ടമ്പിക്കല്യാണി]] (1975) # [[ബാബുമോൻ]] (1975) # [[അയോദ്ധ്യ (ചലച്ചിത്രം)|അയോദ്ധ്യ]] (1975) # [[അഷ്ടമിരോഹിണി (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമിരോഹിണി]] (1975) # [[ആലിബാബയും 41 കള്ളന്മാരും]] (1975) # [[അഭിമാനം]] (1975) # [[ആരണ്യകാണ്ഡം (ചലച്ചിത്രം)|ആരണ്യകാണ്ഡം]] (1975) # [[വഴിവിളക്ക്]] (1976) # [[വനദേവത (ചലച്ചിത്രം)|വനദേവത]] (1976) # [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]](1976) # [[തെമ്മാടി വേലപ്പൻ]] (1976) # [[സീമന്ത പുത്രൻ]] (1976) # [[രാജയോഗം]] (1976) # [[പുഷ്പശരം]] (1976) # [[പ്രസാദം (ചലച്ചിത്രം)|പ്രസാദം]] (1976) # [[പിക്‌ പോക്കറ്റ്‌]] (1976) # [[പഞ്ചമി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചമി]] (1976) # [[പാരിജാതം]] (1976) # [[ഒഴുക്കിനെതിരെ]] (1976) # [[മല്ലനും മാതേവനും]] (1976) # [[ലൈറ്റ് ഹൗസ് (മലയാളചലച്ചിത്രം)|ലൈറ്റ് ഹൗസ്]] (1976) # [[കായംകുളം കൊച്ചുണ്ണിയുടെ മകൻ]] (1976) # [[കന്യാദാനം]] (1976) # [[കാമധേനു (ചലച്ചിത്രം)|കാമധേനു]] (1976) # [[ചോറ്റാനിക്കര അമ്മ]] (1976) # [[ചിരിക്കുടുക്ക]] (1976) # [[ചെന്നായ് വളർത്തിയ കുട്ടി]] (1976) # [[അമൃതവാഹിനി]] (1976) # [[അമ്മിണി അമ്മാവൻ]] (1976) # [[അജയനും വിജയനും]] (1976) # [[അഗ്നിപുഷ്പം]] (1976) # [[ആയിരം ജന്മങ്ങൾ]] (1976) # [[വിഷുക്കണി]] (1977) # [[വീട് ഒരു സ്വർഗ്ഗം]] (1977) # [[വരദക്ഷിണ]] (1977) # [[തുറുപ്പുഗുലാൻ]] (1977) # [[തോൽക്കാൻ എനിക്കു മനസ്സില്ല]] (1977) # [[സുജാത (ചലച്ചിത്രം)|സുജാത]] (1977) # [[സൂര്യകാന്തി]] (1977) # [[സമുദ്രം (ചലച്ചിത്രം)|സമുദ്രം]] (1977) # [[സഖാക്കളേ മുന്നോട്ട്]] (1977) # [[രതിമന്മഥൻ]] (1977) # [[രണ്ട് ലോകം|രണ്ടു ലോകം]] (1977) # [[പരിവർത്തനം (ചലച്ചിത്രം)|പരിവർത്തനം]] (1977) # [[പഞ്ചാമൃതം(ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചാമൃതം]] (1977) # [[മുറ്റത്തെ മുല്ല]] (1977) # [[മോഹവും മുക്തിയും]] (1977) # [[മിനിമോൾ]] (1977) # [[ലക്ഷ്മി (ചലച്ചിത്രം)|ലക്ഷ്മി]] (1977) # [[കണ്ണപ്പനുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|കണ്ണപ്പനുണ്ണി]] (1977) # [[കാഞ്ചനസീത|കാഞ്ചന സീത]] (1977) # [[കടുവായെ പിടിച്ച കിടുവ|കടുവയെ പിടിച്ച കിടുവ]] (1977) # [[ഇവനെന്റെ പ്രിയപുത്രൻ]] (1977) # [[ഇന്നലെ ഇന്ന്(ചലച്ചിത്രം)|ഇന്നലെ ഇന്ന്]] (1977) # [[ഹൃദയമേ സാക്ഷി]] (1977) # [[ചതുർവ്വേദം (ചലച്ചിത്രം)|ചതുർവ്വേദം]] (1977) # [[അവൾ ഒരു ദേവാലയം]] (1977) # [[അപരാധി (ചലച്ചിത്രം)|അപരാധി]] (1977) # [[അപരാജിത (ചലച്ചിത്രം)|അപരാജിത]] (1977) # [[അനുഗ്രഹം(ചലച്ചിത്രം)|അനുഗ്രഹം]] (1977) # [[അഞ്ജലി(ചലച്ചിത്രം)|അഞ്ജലി]] (1977) # [[അക്ഷയപാത്രം (ചലച്ചിത്രം)|അക്ഷയപാത്രം]] (1977) # [[അച്ചാരം അമ്മിണി ഓശാരം ഓമന]] (1977) # [[യാഗാശ്വം (ചലച്ചിത്രം)|യാഗാശ്വം]] (1978) # [[വിളക്കും വെളിച്ചവും]] (1978) # [[തരൂ ഒരു ജന്മം കൂടി]] (1978) # [[തച്ചോളി അമ്പു (ചല‍ച്ചിത്രം)|തച്ചോളി അമ്പു]] (1978) # [[സുന്ദരിമാരുടെ സ്വപ്‌നങ്ങൾ]] (1978) # [[സ്നേഹത്തിന്റെ മുഖങ്ങൾ]] (1978) # [[ശത്രുസംഹാരം]] (1978) # [[രാജു റഹിം]] (1978) # [[പ്രാർത്ഥന (ചലച്ചിത്രം)|പ്രാർത്ഥന]] (1978) # [[പാദസരം (ചലച്ചിത്രം)|പാദസരം]] (1978) # [[നിവേദ്യം (ചലച്ചിത്രം)|നൈവേദ്യം]] (1978) # [[നിനക്കു ഞാനും എനിക്കു നീയും]] (1978) # [[മുദ്രമോതിരം]] (1978) # [[ലിസ]] (1978) # [[കുടുംബം നമുക്കു ശ്രീകോവിൽ]] (1978) # [[കനൽക്കട്ടകൾ]] (1978) # [[കല്പവൃക്ഷം (ചലച്ചിത്രം)|കൽപ്പവൃക്ഷം]] (1978) # [[കടത്തനാട്ട് മാക്കം (ചലച്ചിത്രം)|കടത്തനാട്ടു മാക്കം]] (1978) # [[ജയിക്കാനായ് ജനിച്ചവൻ(ചലച്ചിത്രം)|ജയിക്കാനായി ജനിച്ചവൻ]] (1978) # [[ഗാന്ധർവം (ചലച്ചിത്രം)|ഗാന്ധർവ്വം]] (1978) # [[ഈ ഗാനം മറക്കുമോ]] (1978) # [[ഭാര്യയും കാമുകിയും]] (1978) # [[അഷ്ടമുടിക്കായൽ (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമുടിക്കായൽ]] (1978) # [[അമർഷം (ചലച്ചിത്രം)|അമർഷം]] (1978) # [[ആനപ്പാച്ചൻ]] (1978) # [[വാർഡ് നമ്പർ 7]] (1979) # [[വിജയനും വീരനും]] (1979) # [[വെള്ളായണി പരമു]] (1979) # [[വാളെടുത്തവൻ വാളാൽ]] (1979) # [[തിരയും തീരവും]] (1979) # [[തരംഗം]] (1979) # [[സർപ്പം]] (1979) # [[പ്രഭു]] (1979) # [[പിച്ചാത്തിക്കുട്ടപ്പൻ]] (1979) # [[പമ്പരം]] (1979) # [[ഓർമ്മയിൽ നീ മാത്രം]] (1979) # [[മാനവധർമ്മം]] (1979) # [[മാമാങ്കം]] (1979) # [[കതിർമണ്ഡപം]] (1979) # [[കാലം കാത്തു നിന്നില്ല]] (1979) # [[ഇരുമ്പഴികൾ]] (1979) # [[ഇനിയും കാണാം]] (1979) # [[ഇന്ദ്രധനുസ്സ്]] (1979) # [[തീരം തേടുന്നവർ]] (1980) # [[തീക്കടൽ]] (1980) # [[പ്രളയം]] (1980) # [[പാലാട്ടു കുഞ്ഞിക്കണ്ണൻ]] (1980) # [[നായാട്ട്]] (1980) # [[മിസ്റ്റർ മൈക്കിൾ]] (1980) # [[ലാവ]] (1980) # [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ]] 500th Movie (1980) # ഇത്തിക്കരപ്പക്കി (1980) # [[ദിഗ്‌വിജയം]] (1980) # [[ചന്ദ്രഹാസം]] (1980) # [[അന്തഃപുരം]] (1980) # [[എയർ ഹോസ്റ്റസ്]] (1980) # അഗ്നിക്ഷേത്രം (1980) # [[ലൗ ഇൻ സിംഗപ്പൂർ]] (1980) # [[വിട പറയും മുമ്പേ]] (1981) # [[തേനും വയമ്പും]] (1981) # [[തീക്കളി]] (1981) # തകിലു കൊട്ടാമ്പുറം (1981) # താളം മനസ്സിന്റെ താളം (1981) # [[സംഘർഷം]] (1981) # [[സഞ്ചാരി]] (1981) # [[രക്തം]] (1981) # പാർവ്വതി (1981) # [[പാതിരാസൂര്യൻ]] (1981) # [[കൊടുമുടികൾ]] (1981) # [[കിലുങ്ങാത്ത ചങ്ങലകൾ]] (1981) # [[കടത്ത്]] (1981) # [[കാട്ടുകള്ളൻ]] (1981) # [[കാഹളം]] (1981) # [[ഇതിഹാസം]] (1981) # [[ഇതാ ഒരു ധിക്കാരി]] (1981) # [[ഇരട്ടിമധുരം]] (1981) # [[എല്ലാം നിനക്കു വേണ്ടി]] (1981) # [[ധ്രുവസംഗമം]] (1981) # [[ചൂതാട്ടം]] (1981) # [[ചാരം]] (1981) # [[അട്ടിമറി]] (1981) # [[അറിയപ്പെടാത്ത രഹസ്യം]] (1981) # [[അടിമച്ചങ്ങല]] (1981) # [[ശ്രീ അയ്യപ്പനും വാവരും]] (1982) # രക്ഷസാക്ഷി (1982) # [[പോസ്റ്റ് മോർട്ടം]] (1982) # [[പൊന്മുടി]] (1982) # [[പടയോട്ടം]] (1982) # [[പാഞ്ചജന്യം]] (1982) # [[ഒരു തിര പിന്നെയും തിര]] (1982) # [[നാഗമഠത്തു തമ്പുരാട്ടി]] (1982) # [[മഴനിലാവ്]] (1982) # [[മൈലാഞ്ചി]] (1982) # മരുപ്പച്ച (1982) # [[കെണി]] (1982) # [[ജംബുലിംഗം]] (1982) # ഇവൻ ഒരു സിംഹം (1982) # [[ഇടിയും മിന്നലും]] (1982) # [[ദ്രോഹി (ചലച്ചിത്രം)|ദ്രോഹി]] (1982) # [[ചമ്പൽക്കാട് (ചലച്ചിത്രം)|ചമ്പൽക്കാട്]] (1982) # [[അങ്കുരം]] (1982) # [[അങ്കച്ചമയം]] (1982) # [[ആരംഭം (ചലച്ചിത്രം)|ആരംഭം]] (1982) # [[ആക്രോശ് (1980ലെ ചിത്രം)|ആക്രോശം]] (1982) # [[ആദർശം (ചലച്ചിത്രം)|ആദർശം]] (1982) # [[യുദ്ധം (ചലച്ചിത്രം)|യുദ്ധം]] (1983) # [[തീരം തേടുന്ന തിര]] (1983) # [[പ്രതിജ്ഞ (ചലച്ചിത്രം)|പ്രതിജ്ഞ]] (1983) # [[പ്രശ്നം ഗുരുതരം]] (1983) # [[പാസ്പോർട്ട് (ചലച്കിത്രം)|പാസ്പോർട്ട്]] (1983) # [[ഒരു മാടപ്രാവിന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഒന്നു ചിരിക്കൂ]] (1983) # [[മോർച്ചറി (ചലച്ചിത്രം)|മോർച്ചറി]] (1983) # [[മറക്കില്ലൊരിക്കലും]] (1983) # [[മഹാബലി (ചലച്ചിത്രം)|മഹാബലി]] (1983) # [[കൊടുങ്കാറ്റ് (ചലച്ചിത്രം)|കൊടുങ്കാറ്റ്]] (1983) # [[കാര്യം നിസ്സാരം]] (1983) # [[ജസ്റ്റിസ് രാജ]] (1983) # [[ഹിമം (ചലച്ചിത്രം)|ഹിമം]] (1983) # [[എന്റെ കഥ (ചലച്ചിത്രം)|എന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഈ യുഗം]] (1983) # [[ദീപാരാധന (ചലച്ചിത്രം)|ദീപാരാധന]] (1983) # [[ചക്രവാളം ചുവന്നപ്പോൾ]] (1983) # [[ഭൂകമ്പം (ചലച്ചിത്രം)|ഭൂകമ്പം]] (1983) # [[ബന്ധം (ചലച്ചിത്രം)|ബന്ധം]] (1983) # [[ആട്ടക്കലാശം]] (1983) # [[അങ്കം]] (1983) # [[ആദ്യത്തെ അനുരാഗം]] (1983) # [[ആധിപത്യം]] (1983) # [[ആശ്രയം]] (1983) # [[പ്രേംനസീറിനെ കാണ്മാനില്ല]] (1983) # [[വികടകവി]] (1984) # [[വെള്ളം]] (1984) # [[വനിതാപോലീസ്]] (1984) # പുമഠത്തെ പെണ്ണ് (1984) # [[പിരിയില്ല നാം]] (1984) # [[ഒരു തെറ്റിന്റെ കഥ]] (1984) # [[നിങ്ങളിൽ ഒരു സ്ത്രീ]] (1984) # [[മണിത്താലി]] (1984) # [[മനസ്സേ നിനക്കു മംഗളം]] (1984) # മകളേ മാപ്പു തരൂ (1984) # [[കുരിശുയുദ്ധം]] (1984) # കൃഷ്ണാ ഗുരുവായൂരപ്പാ (1984) # [[കടമറ്റത്തച്ചൻ]] (1984) # [[ഇണക്കിളി]] (1984) # [[എന്റെ നന്ദിനിക്കുട്ടി]] (1984) # അമ്മേ നാരായണ (1984) # [[അലകടലിനക്കരെ]] (1984) # [[വെള്ളരിക്കാപ്പട്ടണം]] (1985) # [[ഉയിർത്തെഴുന്നേൽപ്പ്]] (1985) # സ്നേഹിച്ച കുറ്റത്തിന് (1985) # [[ശത്രു]] (1985) # സന്നാഹം (1985) # [[ഒഴിവുകാലം]] (1985) # [[ഒരു നാൾ ഇന്നൊരു നാൾ]] (1985) # [[ഒരിക്കൽ ഒരിടത്ത്]] (1985) # [[നേരറിയും നേരത്ത്]] (1985) # [[മുഖ്യമന്ത്രി]] (1985) # [[മധുവിധു തീരും മുമ്പേ]] (1985) # [[ദൈവത്തെയോർത്ത്]] (1985) # [[ഒരു സന്ദേശം കൂടി]] (1985) # [[മാന്യമഹാജനങ്ങളേ]] (1985) # [[അയൽവാസി ഒരു ദരിദ്രവാസി]] (1986) # [[ധ്വനി]] (1988) # [[ലാൽ അമേരിക്കയിൽ]] (1989) # [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] (1990) {{Div col end}} == അവലംബങ്ങൾ == {{reflist|2}} [[വർഗ്ഗം:1929-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:1989-ൽ മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ഡിസംബർ 16-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജനുവരി 16-ന് മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളചലച്ചിത്രനടന്മാർ]] sf42s09zhv05fjj7fw4o6zdjqt354k3 3765814 3765813 2022-08-18T09:01:47Z 103.38.12.3 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Prem Nazir}} {{Infobox person | name = പ്രേംനസീർ | image = Prem Nazir in Perumbavoor cropped.jpg | caption = 2013 ലെ ഇന്ത്യയുടെ സ്റ്റാമ്പിൽ പ്രേം നസീർ | birth_name = അബ്ദുൾ ഖാദർ | birth_date = 7 ഏപ്രിൽ 1926 | birth_place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], [[തിരുവനന്തപുരം]], | death_date = {{Death date and age|df=yes|1989|01|16|1926|04|07}} | death_place = [[ചെന്നൈ]], {{Ind}} | alma_mater = [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി]] | awards = [[പത്മഭൂഷൺ]] (1983) | children = [[Shanavas (actor)|ഷാനവാസ്‍]] ഉൾപ്പെടെ 4 | known_for = നടൻ | nationality = ഇന്ത്യൻ | other_names = ''നിത്യഹരിതനായകൻ '' <br>(എവർഗ്രീൻ ഹീറോ) | occupation = Actor | disappeared_date = <!-- {{Disappeared date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (disappeared date then birth date) --> | disappeared_place = | disappeared_status = | honorific_prefix = [[Padma Bhushan|PB]] | image_size = 250px | native_name = | relatives = [[പ്രേം നവാസ്]] (brother) [[ഷാനവാസ്]] | years_active = 1951–1989 | resting place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], | spouse = ഹബീബ ബീവി }} [[മലയാളചലച്ചിത്രം|മലയാളചലച്ചിത്രരംഗത്തെ]] നിത്യഹരിത നായകൻ (''Evertime Evergreen Hero'') എന്നു വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു ഇന്ത്യൻ ചലച്ചിത്ര നടനായിരുന്നു '''പ്രേം നസീർ''' (ജീവിതകാലം: 7 ഏപ്രിൽ 1926 - 16 ജനുവരി 1989)<ref name="m3db">[https://www.m3db.com/artists/20844 പ്രേംനസീർ / നിത്യഹരിത നായകൻ]</ref>. മലയാള സിനിമയിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ തലമുറയിലെ പ്രമുഖരിൽ ഒരാളായി പ്രേംനസീർ അറിയപ്പെടുന്നു. അബ്ദുൾ ഖാദർ എന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ പേര്. [[ഇന്ത്യൻ സിനിമ|ഇന്ത്യൻ സിനിമയിലെ]] തന്നെ ആദ്യത്തെ സൂപ്പർ താരം ആയിരുന്നു പ്രേംനസീർ<ref name="janmabhumidaily">[https://www.janmabhumidaily.com/news701677 ചിറയിൻകീഴിൽനിന്നൊരു താരോദയം!]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ഒരു നാടക നടനായി ഔദ്യോഗിക ജീവിതം ആരംഭിച്ച നസീർ 1951 ൽ ത്യാഗസീമ എന്ന സിനിമയിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്ര രംഗത്ത് അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ചത്. സത്യന്റെയും നസീറിന്റെയും അരങ്ങേറ്റ ചിത്രംകൂടിയായിരുന്ന ത്യാഗസീമ പക്ഷേ റിലീസ് ആയില്ല. പിന്നീട് 1952 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ബിഗ് സ്‌ക്രീനിൽ വന്നത്. [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) എന്ന തന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രത്തിന്റെ സെറ്റുകളിൽവച്ച് അദ്ദേഹം നസീർ എന്ന നാമം സ്വീകരിച്ചു. പിന്നീട് [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] എന്ന സിനിമയിൽ നസീർ എന്ന പേരിനൊപ്പം പ്രേം എന്ന് കൂടെ കുഞ്ചാക്കോ ചേർത്തു. 1950 കളിൽ ഒരു താരമായി ഉയർന്നുവന്ന അദ്ദേഹം 1950 മുതൽ 1989 ൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണം വരെയുള്ള കാലത്ത് മലയാള സിനിമയിലെ പകരം വെക്കാനില്ലാത്ത സൂപ്പർതാരങ്ങളിലൊരാളായിത്തീർന്നിരുന്നു. ഒരു റൊമാന്റിക് നായകനെന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം ഏറെ പ്രശസ്തനാണ്. 1985 ന് ശേഷം, മറ്റ് കലാകാരന്മാരെപ്പോലെ എല്ലാത്തരം കഥാപാത്രങ്ങളും ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിച്ചതിനാൽ നായക വേഷങ്ങളിൽ നിന്ന് മറ്റു കഥാപാത്രങ്ങളിലേക്ക് അദ്ദേഹം മനപൂർവ്വം വഴിമാറി സഞ്ചരിച്ചു. [[മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965), [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1967), [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969), [[നദി (ചലച്ചിത്രം)|നദി]] (1969), [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971), [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973), [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] (1981) ), [[പടയോട്ടം]] (1982), [[ധ്വനി (ചലച്ചിത്രം)|ധ്വനി]] (1988)<ref name="greatestactor">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> തുടങ്ങിയ സിനിമകളിലെ ശ്രദ്ധേയമായ അഭിനയത്തിലൂടെ അദ്ദേഹം നിരൂപക പ്രശംസ നേടിയിരുന്നു. [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] എന്ന സിനിമയിലെ മാധവൻ കുട്ടിയെ അവതരിപ്പിച്ചതിന്റെ പേരിൽ അദ്ദേഹം [[കേരളസംസ്ഥാന ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരം|കേരള സംസ്ഥാന ചലച്ചിത്ര അവാർഡ്]] (പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ്) നേടിയിരുന്നു. കലയ്ക്ക് നൽകിയ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് യഥാക്രമം മൂന്നാമത്തെയും നാലാമത്തെയും സിവിലിയൻ ബഹുമതികളായ [[പത്മഭൂഷൺ|പത്മഭൂഷൻ]], [[പത്മശ്രീ]] എന്നിവ നൽകി അദ്ദേഹത്തെ ആദരിച്ചിരുന്നു. 1989 ജനുവരി 16 ന് 62 ആമത്തെ വയസ്സിൽ [[അഞ്ചാംപനി]] ബാധിച്ച് അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. 542 മലയാളം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനിയച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|title=Kisan World|publisher=Sakthi Sugars, Limited|year=1989}}</ref><ref>[http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm "Magic of Sophia Loren"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031130011344/http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm |date=2003-11-30 }}. The Hindu (2 November 2003). Retrieved 3 December 2011.</ref>130 സിനിമകളിൽ ഒരേ നായികയ്ക്കൊപ്പം (ഷീല) അഭിനയിച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HasxAQAAIAAJ&q=prem+nazir+guinness+world+record&dq=prem+nazir+guinness+world+record&hl=en&sa=X&ei=TkZIU-3rNoquiAfg04GgAw&ved=0CE8Q6AEwBw|title=Guinness World Records 2001|publisher=[[Guinness World Records]]|isbn=0553583751|page=91}}</ref><ref>[http://www.hinduonnet.com/thehindu/thscrip/print.pl?file=2004010500340200.htm&date=2004/01/05/&prd=mp& Sheela's comeback]. The Hindu. 5 January 2004. Retrieved 3 December 2011.</ref> രണ്ട് [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ് വേൾഡ്]] റിക്കാർഡുകൾ അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിരുന്നു. എൺപത് നായികമാർക്കൊപ്പം അഭിനയിച്ചതിനും ഒരേ വർഷം (1973,77) 30 സിനിമകളിൽ പ്രധാന വേഷങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും മറ്റ് രണ്ട് അഭിനയ റെക്കോർഡുകളും അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്.<ref name="greatestactor2">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> 1968 ൽ [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്|റസ്റ്റ് ഹൌസ്]] എന്ന സിനിമയ്ക്കായി അദ്ദേഹം പാടുകയും ചെയ്തു. [[1989]] [[ജനുവരി 16]]-ന് 62-ആം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. == ജീവിതരേഖ == [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിലെ]] [[ചിറയൻകീഴ് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ചിറയൻകീഴിൽ]] അക്കോട് ഷാഹുൽ ഹമീദിന്റെയും അസുമ ബീവിയുടെയും മൂത്ത മകനായി [[1929|1926]] [[ഏപ്രിൽ 7|ഏപ്രിൽ 7]]-ന് ജനിച്ചു. [[പ്രേം നവാസ്]], അഷ്‌റഫ് എന്നീ രണ്ട് സഹോദരന്മാരും സുലേഖ, ആരിഫ, അനീസ, ഉമൈബ, സുനൈസ, സുഹാറ എന്നീ ആറ് സഹോദരിമാരുമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നത്. വളരെ ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാവ് അന്തരിച്ചു. പിതാവ് അതേ പേരിലുള്ള ഒരു സ്ത്രീയെ പിന്നീട് പുനർവിവാഹം ചെയ്തിരുന്നു. [[കഠിനംകുളം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|കഠിനംകുളം]] ലോവർ പ്രൈമറി സ്കൂൾ, ശ്രീ ചിത്തിരവിലാസം സ്കൂൾ, എസ്.ഡി. കോളേജ് ([[ആലപ്പുഴ]]), [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി|സെയിന്റ് ബെർക്കുമാൻസ് കോളേജ്]] ([[ചങ്ങനാശ്ശേരി]]) എന്നിവിടങ്ങളിലായി അദ്ദേഹം തന്റെ വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കി. അപ്പോഴേക്കും അദ്ദേഹം ഒരു പരിചയസമ്പന്നനായ നാടകകലാകാരനായിത്തീർന്നിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി|വിശപ്പിന്റെ വിളിയുടെ]] ചിത്രീകരണത്തിനിടെയാണ് [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ]] അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്നായി പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് സൂപ്പർ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു. === '''കുടുംബം''' === പ്രേം നസീർ തൻ്റെ മുറപ്പെണ്ണായ ഹബീബ ബീവിയെയാണ് വിവാഹം കഴിച്ചത്. അവർക്ക് മൂന്ന് പെൺമക്കളുണ്ട്. ലൈല ([[തിരുവനന്തപുരം]] സ്വദേശിയും എഞ്ചിനീയറുമായ റഷീദിനെ വിവാഹം കഴിച്ച് [[കോഴിക്കോട്]] സ്ഥിരതാമസമാക്കിയിരിക്കുന്നു), റസിയ ([[കണ്ണൂർ|കണ്ണൂരിൽ]] നിന്നുള്ള വ്യവസായി ഹാഷിമിനെ വിവാഹം കഴിക്കുകയും [[ചെന്നൈ|ചെന്നൈയിൽ]] സ്ഥിരതാമസമാക്കുകയും ചെയ്തു). ഇരുവരും പുത്രൻ [[ഷാനവാസ്|ഷാനവാസിനേക്കാൾ]] മൂത്തവരാണ്. ഇളയമകൾ റീത്ത [[പുനലൂർ]] സ്വദേശി ഡോക്ടർ ഷറഫുദ്ദീനെ വിവാഹം കഴിച്ച് മസ്കത്തിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കി. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂത്ത സഹോദരി സുലൈഖ ബീവിയുടെ മകളാണ് ഷാനവാസിന്റെ പത്നിയായ ആയിഷാ ബീവി. പ്രേം നസീറിന്റെ പുത്രൻ ഷാനവാസ് ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചെങ്കിലും പിതാവിനെപ്പോലെ അഭിനയരംഗത്ത് ശോഭിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂന്നാം തലമുറയായി ഷാനവാസിന്റെ പുത്രൻ ഷമീർ ഖാൻ മലയാള ചിത്രമായ ഉപ്പുകണ്ടം ബ്രദേഴ്‌സ് ബാക്ക് ഇൻ ആക്ഷനിൽ അഭിനയിച്ചിരുന്നു. പ്രേം നസീറിന്റെ ഇളയ സഹോദരനായിരുന്ന [[പ്രേം നവാസ്|പ്രേം നവാസും]] (അബ്ദുൽ വഹാബ്) ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചു. സിനിമയിൽ അഭിനയിക്കാൻ തുടങ്ങിയ കുടുംബത്തിലെ ആദ്യത്തെയാളായിരുന്നെങ്കിലും അദ്ദേഹം പിന്നീട് ഒരു നിർമ്മാതാവായി മാറുകയും [[അഗ്നിപുത്രി]], [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]], [[പൂജക്ക് എടുക്കാത്ത പൂക്കൾ]], നീതി, [[കെണി (ചലച്ചിത്രം)|കെണി]] എന്നീ ചിത്രങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്തു. പ്രേം നവാസിന്റെ ഏക മകൻ പ്രേം കിഷോറും വെക്കേഷൻ, തസ്കരപുത്രൻ എന്നീ രണ്ട് മലയാള ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ച് സിനിമാ വ്യവസായവുമായി അടുത്ത ബന്ധം പുലർത്തിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളത്തിൽ ആദ്യമായി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ബഹുവർണ്ണ &nbsp;ചിത്രമായിരുന്ന [[കണ്ടംബെച്ച കോട്ട്|കണ്ടം ബച്ച കോട്ടിൽ]] അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും പ്രേം നവാസ് ശ്രദ്ധേയനാണ്.<ref>Shameer Khan</ref> ===പേരുമാറ്റം=== അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]]<nowiki/>യുടെ ചിത്രീകരണത്തിനിടെ [[കുഞ്ചാക്കോ|കുഞ്ചാക്കോയും]] കെ.വി. കോശിയും [[തിക്കുറിശ്ശി|തിക്കുറിശ്ശിയെ]] സമീപിച്ചാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് ജനകീയ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു.പിന്നീട് സംവിധായകനായി മാറിയ [[ജെ. ശശികുമാർ|ജെ. ശശികുമാറിന്റെയും]] നടന്മാരായ [[ബഹദൂർ|ബഹദൂറിന്റെയും]] [[കെ.പി. ഉമ്മർ|ഉമ്മറിന്റെയും]] പേരുകളും [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ|തിക്കുറിശ്ശി]] മാറ്റുകയുണ്ടായി. എന്നാൽ ഉമ്മറിനായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട സ്നേഹജാൻ എന്ന നാമം അദ്ദേഹം ഈ ഒരു ചിത്രത്തിൽ മാത്രമാണ് ഉപയോഗിച്ചത്<ref ബേബി ജോസഫിനെ ജോസ് പ്രകാശാക്കിയതും തിക്കുറുശി തന്നെname="test1">{{Cite web |url=http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/mmonline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |title=മനോരമ / ബ്ലാക്ക് ആന്റ് വൈറ്റ് സത്യങ്ങൾ |access-date=2011-11-27 |archive-date=2012-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120215102926/http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |url-status=dead }}</ref>. == ചലച്ചിത്രരംഗത്ത് == എക്സെൽ കമ്പനിക്കുവേണ്ടി ആയിരുന്നു അദ്ദേഹം ചലച്ചിത്രത്തിൽ അഭിനയിച്ചു തുടങ്ങിയത്. 1951 ഡിസംബർ 26 നു ക്യാമറക്കു മുന്നിൽ വന്നു. 1952ൽ [[മരുമകൾ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്രരംഗത്തേക്ക് കടന്നുവന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മിക്കവാറും ചിത്രങ്ങളുടെ നിർമ്മാതാക്കൾ [[ഉദയാ സ്റ്റുഡിയോ|ഉദയ]], [[മേരിലാൻഡ്]] സ്റ്റുഡിയോകൾ ആയിരുന്നു. മലയാളികളുടെ മനസ്സിലെ പുരുഷ സങ്കൽപ്പങ്ങളുടെ സാക്ഷാത്കാരമായിരുന്നു പ്രേം നസീറിന്റെ ചലച്ചിത്ര കഥാപാത്രങ്ങൾ. 542 മലയാളചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതോടൊപ്പം പ്രേംനസീർ 56 തമിഴ് ചിത്രങ്ങളിലും 21 തെലുങ്ക് ചിത്രങ്ങളിലും 32 കന്ന‍ഡ ചിത്രത്തിലും അഭിനയിച്ചിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹം [[ഷീല|ഷീലയുമൊത്ത്]] 130 ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ പ്രണയ ജോഡികളായി അഭിനയിച്ചു. ഇത് ഒരു സർവ്വകാല റെക്കോഡാണ്. ജയഭാരതിയോടൊത്ത് 92 സിനിമകളിൽ ഒന്നിച്ചഭിനയിച്ചത് മറ്റൊരു റെക്കോർഡ് കൂടിയാണ്. 1978-ൽ 41സിനിമകളിലും 1979-ൽ 39സിനിമകളിലും നായകവേഷം അവതരിപ്പിച്ചു. 781 ചിത്രങ്ങളിൽ 93 വിവിധ നായികമാരുമായി അദ്ദേഹം നായകനായി അഭിനയിച്ചു. ഏറ്റവുമധികം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനയിച്ചതിന്റെ ഗിന്നസ് റെക്കോർഡ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിലാനുള്ളത്. 1980-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ തന്റെ 500 മത്തെ ചിത്രമായ [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ|കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങളിലെ]] അഭിനയത്തിന് ഔട്ട്സ്റ്റാൻഡിംഗ് പെർമോർമൻസ് അവാർഡ് ലഭിച്ചു. ആ സമയത്തു രണ്ടുപേർ ഒരുപോലെ മികച്ച നടൻറെ പട്ടികയിൽ വന്നപ്പോൾ ആണ് പ്രേം നസീറിന് പ്രഥമ Outstanding Performance അവാർഡ് ലഭിച്ചത്. പടയോട്ടം, ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ് എന്നീ സിനിമകളിലെ അഭിനയത്തിന് കപ്പിന്റെയും ചുണ്ടിന്റെയും അകലത്തിലാണ് അദ്ദേഹത്തിന്ദേ ശീയ അവാർഡ് നഷ്ട്ടമായതു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായി പ്രേം നസീർ പുരസ്കാരം 1992-ൽ സ്ഥാപിച്ചു. മലയാള സിനിമയ്ക്കും ഇന്ത്യൻ സിനിമയ്ക്കുമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് രാഷ്ട്രപതിയുടെ [[പത്മഭൂഷൺ]] പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിനു നൽകി. സർവ്വകാല സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് കേരളസംസ്ഥാന പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ് അദ്ദേഹത്തിന് 1981-ൽ നൽകി. പ്രേം നസീറും [[യേശുദാസ്|യേശുദാസും]] ഒരു ഉത്തമ നടൻ-ഗാ‍യക ജോഡിയായിരുന്നു. ഇവർ ഒരുമിച്ചുള്ള സംഗീതങ്ങൾ മലയാള സിനിമാചരിത്രത്തിൽ അനശ്വരമായി നിലകൊള്ളുന്നു. അവസാനമായി അഭിനയിച്ച ചിത്രം ധ്വനിയും 1990-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] എന്ന ചിത്രമാണ്‌ നസീറിന്റെതായി പുറത്തിറങ്ങിയ അവസാനത്തെ ചിത്രം. നിരവധി ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ച (അന്തരിച്ച) [[പ്രേം നവാസ്]] സഹോദരനാണ്<ref>{{cite news|title = കവർസ്റ്റോറി|url = http://www.madhyamam.com/weekly/1288|publisher = [[മാധ്യമം ആഴ്ചപ്പതിപ്പ്]] ലക്കം 741|date = 2012 മെയ് 07|accessdate = 2013 മെയ് 07|language = മലയാളം}}</ref>. ഗാനരംഗങ്ങളിൽ ഇത്രയും മനോഹരമായി അഭിനയിക്കുന്ന മറ്റൊരു നടനും ഇന്ത്യയിലില്ല.ദേവരാജൻ്റെയും ബാബുരാജിൻ്റെയും ഗാനങ്ങൾ അദ്ദേഹം ജനപ്രിയമാക്കി.യേശുദാസിൻ്റെ ശബ്വുമായി ഏറ്റവും പൊരുത്തപ്പെടുന്ന നടനും നസീറാണ്. ഏത് ആംഗിളിൽ നിന്നു നോക്കിയാലും ഒരു പോലെ തിരിച്ചറിയാവുന്ന ഭംഗികുറയാത്ത മുഖം തിരശീലയിൽ ഒരു തരം ത്രിമാന അനുഭൂതി കാഴ്ചക്കാരിൽ സൃഷ്ടിക്കുമായിരുന്നു. == മരണം == അവസാനകാലത്ത് കടുത്ത [[പ്രമേഹം|പ്രമേഹരോഗം]] കൊണ്ട് ബുദ്ധിമുട്ടിയ നസീർ, പക്ഷേ ചലച്ചിത്രലോകത്തും സാമൂഹികലോകത്തും നിറസാന്നിദ്ധ്യമായി തുടർന്നുവന്നു. അൾസർ ബാധിച്ചതിനെ തുടർന്ന്‌ ചെന്നൈയിലെ ആശുപത്രിയിലായി.അൾസർ മാറിയെങ്കിലും അഞ്ചാംപനി ബാധിച്ച് മരിച്ചു == ബഹുമതികൾ == അർഹിക്കുന്ന ബഹുമതികൾ അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചിട്ടില്ല എന്നത് നിർഭാഗ്യകരമായ വസ്തുതയാണ്. * [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ്]] ലോക റിക്കാർഡ് മൂന്ന് വിഭാഗങ്ങളിലായി നേടിയിട്ടുണ്ട് <ref>{{Cite web |url=http://www.stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2011-03-08 |archive-date=2011-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110411135924/http://stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |url-status=dead }}</ref> * 1983-ൽ ചലച്ചിത്രത്തിലെ സമഗ്ര സംഭാവനയ്ക്കായി [[പത്മഭൂഷൺ]]പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു. * 2013-ൽ ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വാർഷികത്തോടനുബന്ധിച്ച് പുറത്തിറക്കിയ ഇന്ത്യൻ സിനിമാ മേഖലയിലെ 50 പേരുടെ [[തപാൽ മുദ്ര|സ്റ്റാമ്പുകളിൽ]] പ്രേംനസീറിന്റെ ചിത്രവും ആലേഖനം ചെയ്തിരുന്നു. ഇതിൽ മലയാളത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് നസീറിന്റെ ചിത്രം മാത്രമാണ് ഇടം നേടിയത്<ref name="reporterlive">[http://www.reporterlive.com/2013/05/23/18880.html ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വർഷം: തപാൽ സ്റ്റാമ്പിൽ ഇടംനേടിയത് പ്രേംനസീർ]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അഭിനയിച്ച ചിത്രങ്ങൾ ലഭ്യമായവ == {{Div col begin|5}} # [[ത്യാഗസീമ]] 1951-ൽ റിലീസ് ആയില്ല. # [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)]] (1952) # [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) # [[അച്ഛൻ (1952-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അച്ഛൻ]] (1952) # [[പൊൻകതിർ]] (1953) # [[മനസാക്ഷി (ചലച്ചിത്രം)]] (1954) # [[കിടപ്പാടം]] (1954) # [[ബാല്യസഖി]] (1954) # [[അവൻ വരുന്നു]] (1954) # [[അവകാശി]] (1954) # [[സി.ഐ.ഡി. (മലയാളചലച്ചിത്രം)|സി.ഐ.ഡി]] (1955) # [[അനിയത്തി (ചലച്ചിത്രം)|അനിയത്തി]] (1955) # [[മന്ത്രവാദി (ചലച്ചിത്രം)|മന്ത്രവാദി]] (1956) # [[അവർ ഉണരുന്നു]] (1956) # [[ആത്മാർപ്പണം]] (1956) # [[പാടാത്ത പൈങ്കിളി (ചലച്ചിത്രം)|പാടാത്ത പൈങ്കിളി]] (1957) # [[ജയിൽ പുള്ളി (ചലച്ചിത്രം)]] (1957) # [[ദേവസുന്ദരി]] (1957) # [[മറിയക്കുട്ടി]] (1958) # [[ലില്ലി (ചലച്ചിത്രം)|ലില്ലി]] (1958) # [[ചതുരംഗം (1959-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ചതുരംഗം]] (1958) # [[സഹോദരി]] (1959) # [[തിലകം(ചലച്ചിത്രം)]] (1960) # [[സീത (ചലച്ചിത്രം)|സീത]] (1960) # [[ഉണ്ണിയാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|ഉണ്ണിയാർച്ച]] (1961) # [[കൃഷ്ണകുചേല]] (1961) # [[ജ്ഞാനസുന്ദരി]] (1961) # [[ശ്രീരാമ പട്ടാഭിഷേകം]] (1962) # [[ലൈല മജ്നു]] (1962) # [[കാൽപ്പാടുകൾ]] (1962) # [[സ്നാപക യോഹന്നാൻ (ചലച്ചിത്രം)|സ്നാപക യോഹന്നാൻ]] (1963) # [[സത്യഭാമ (ചലച്ചിത്രം)|സത്യഭാമ]] (1963) # [[നിണമണിഞ്ഞ കാൽപ്പാടുകൾ]] (1963) # [[കലയും കാമിനിയും]] (1963) # [[കാട്ടുമൈന (ചലച്ചിത്രം)|കാട്ടുമൈന]] (1963) # [[ചിലമ്പൊലി]] (1963) # [[സ്കൂൾ മാസ്റ്റർ]] (1964) # [[പഴശ്ശിരാജാ (1964-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പഴശ്ശിരാജാ]] (1964) # [[ഒരാൾകൂടി കള്ളനായി]] (1964) # [[കുട്ടിക്കുപ്പായം]] (1964) # [[കുടുംബിനി]] (1964) # [[കറുത്ത കൈ]] (1964) # [[ദേവാലയം (ചലച്ചിത്രം)|ദേവാലയം]] (1964) # [[ഭാർഗ്ഗവീനിലയം|ഭാർഗ്ഗവീ നിലയം]] (1964) # [[ആയിഷ (ചലച്ചിത്രം)|ആയിഷ]] (1964) # [[അൾത്താര]] (1964) # [[തങ്കക്കുടം]] (1965) # [[ശകുന്തള (ചലച്ചിത്രം)|ശകുന്തള]] (1965) # [[റോസി (ചലച്ചിത്രം)|റോസി]] (1965) # [[രാജമല്ലി (ചലച്ചിത്രം)|രാജമല്ലി]] (1965) # [[പോർട്ടർ കുഞ്ഞാലി]] (1965) # [[ഓടയിൽ നിന്ന് (ചലച്ചിത്രം)|ഓടയിൽ നിന്ന്]] (1965) # [[മുതലാളി (ചലച്ചിത്രം)|മുതലാളി]] (1965) # [[മുറപ്പെണ്ണ് (ചലച്ചിത്രം)|മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965) # [[മായാവി (1965-ലെ ചലച്ചിത്രം)|മായാവി]] (1965) # [[കുപ്പിവള (ചലച്ചിത്രം)|കുപ്പിവള]] (1965) # [[കൊച്ചുമോൻ]] (1965) # [[കാവ്യമേള]] (1965) # [[കാത്തിരുന്ന നിക്കാഹ്]] (1965) # [[കളിയോടം]] (1965) # [[ജീവിതയാത്ര]] (1965) # [[ഇണപ്രാവുകൾ]] (1965) # [[ദേവത (ചലച്ചിത്രം)]] (1965) # [[ചേട്ടത്തി]] (1965) # [[ഭൂമിയിലെ മാലാഖ]] (1965) # [[തിലോത്തമ (ചലച്ചിത്രം)|തിലോത്തമ]] (1966) # [[സ്ഥാനാർത്ഥി സാറാമ്മ]] (1966) # [[സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ]] (1966) # [[പ്രിയതമ]] (1966) # [[പൂച്ചക്കണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|പൂച്ചക്കണ്ണി]] (1966) # [[പിഞ്ചുഹൃദയം]] (1966) # [[പെൺമക്കൾ]] (1966) # [[കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ (ചലച്ചിത്രം)|കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ]] (1966) # [[കൂട്ടുകാർ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|കൂട്ടുകാർ]] (1966) # [[കണ്മണികൾ]] (1966) # [[കനകച്ചിലങ്ക]] (1966) # [[കല്യാണരാത്രിയിൽ]] (1966) # [[കളിത്തോഴൻ]] (1966) # [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1966) # [[അനാർക്കലി (ചലച്ചിത്രം)|അനാർക്കലി]] (1966) # [[ഉദ്യോഗസ്ഥ]] (1967) # [[സ്വപ്നഭൂമി]] (1967) # [[രമണൻ (ചലച്ചിത്രം)|രമണൻ]] (1967) # [[പൂജ (ചലച്ചിത്രം)|പൂജ]] (1967) # [[പരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|പരീക്ഷ]] (1967) # [[പാതിരാപ്പാട്ട്]] (1967) # [[ഒള്ളതുമതി]] (1967) # [[എൻ.ജി.ഒ. (ചലച്ചിത്രം)|എൻ.ജി.ഒ]] (1967) # [[നഗരമേ നന്ദി]] (1967) # [[നാടൻ പെണ്ണ്|നാടൻപെണ്ണ്]] (1967) # [[കുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)|കുടുംബം]] (1967) # [[കോട്ടയം കൊലക്കേസ്]] (1967) # [[കസവുതട്ടം]] (1967) # [[കാണാത്ത വേഷങ്ങൾ]] (1967) # [[ജീവിക്കാനനുവദിക്കൂ]] (1967) # [[കളക്ടർ മാലതി]] (1967) # [[കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്|കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്‌]] (1967) # [[ചിത്രമേള]] (1967) # [[ഭാഗ്യമുദ്ര]] (1967) # [[ബാല്യകാലസഖി (ചലച്ചിത്രം)|ബാല്യകാലസഖി]] (1967) # [[അശ്വമേധം (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വമേധം]] (1967) # [[അഗ്നിപുത്രി]] (1967) # [[വിദ്യാർത്ഥി (ചലച്ചിത്രം)|വിദ്യാർത്ഥി]] (1968) # [[വെളുത്ത കത്രീന]] (1968) # [[തുലാഭാരം (ചലച്ചിത്രം)|തുലാഭാരം]] (1968) # [[തോക്കുകൾ കഥ പറയുന്നു]] (1968) # [[തിരിച്ചടി]] (1968) # [[പുന്നപ്ര വയലാർ (ചലച്ചിത്രം)|പുന്നപ്രവയലാർ]] (1968) # [[പാടുന്ന പുഴ]] (1968) # [[ലവ് ഇൻ കേരള]] (1968) # [[ലക്ഷപ്രഭു]] (1968) # [[കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മ]] (1968) # [[കായൽകരയിൽ]] (1968) # [[ഇൻസ്പെക്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|ഇൻസ്പെക്റ്റർ]] (1968) # [[ഡയൽ 2244]] (1968) # [[ഭാര്യമാർ സൂക്ഷിക്കുക]] (1968) # [[അസുരവിത്ത് (1968-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അസുരവിത്ത്]] (1968) # [[അഞ്ചു സുന്ദരികൾ]] (1968) # [[അഗ്നിപരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|അഗ്നിപരീക്ഷ]] (1968) # [[വിരുന്നുകാരി]] (1969) # [[വില കുറഞ്ഞ മനുഷ്യൻ]] (1969) #[[വിലക്കപ്പെട്ട ബന്ധങ്ങൾ]] (1969) # [[സൂസി]] (1969) # [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്]] (1969) # [[രഹസ്യം]] (1969) # [[പൂജാപുഷ്പം]] (1969) # [[പഠിച്ച കള്ളൻ]] (1969) # [[നദി]] (1969) # [[മിസ്റ്റർ കേരള]] (1969) # [[മൂലധനം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കൂട്ടുകുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കണ്ണൂർ ഡീലക്സ്]] (1969) # [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969) # [[കടൽപ്പാലം (ചലച്ചിത്രം)|കടൽപ്പാലം]] (1969) # [[ജ്വാല]] (1969) # [[ഡേയ്ഞ്ചർ ബിസ്കറ്റ്]] (1969) # [[ബല്ലാത്ത പഹയൻ]] (1969) # [[അനാച്ഛാദനം]] (1969) # [[അടിമകൾ]] (1969) # [[ആൽമരം]] (1969) # [[വിവാഹിത]] (1970) # [[വിവാഹം സ്വർഗ്ഗത്തിൽ]] (1970) # [[ത്രിവേണി]] (1970) # [[തുറക്കാത്ത വാതിൽ]] (1970) # [[താര]] (1970) # [[സരസ്വതി]] (1970) # [[രക്തപുഷ്പം]] (1970) # [[പേൾവ്യൂ]] (1970) # [[പളുങ്കുപാത്രം]] (1970) # [[ഒതേനന്റെ മകൻ]] (1970) # [[നിഴലാട്ടം]] (1970) # [[നിങ്ങളെന്നെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റാക്കി]] (1970) # [[നാഴികക്കല്ല്]] (1970) # [[മൂടൽമഞ്ഞ്]] (1970) # [[മിണ്ടാപ്പെണ്ണ്]] (1970) # [[ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ് (1970-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ്]](1970) # [[കുരുക്ഷേത്രം]] (1970) # [[കല്പന]] (1970) # [[കാക്കത്തമ്പുരാട്ടി]] (1970) # [[എഴുതാത്ത കഥ]] (1970) # [[ദത്തുപുത്രൻ]] (1970) # [[അരനാഴികനേരം]] (1970) # [[അനാഥ]] (1970) # [[അമ്മയെന്ന സ്ത്രീ]] (1970) # [[അമ്പലപ്രാവ്]] (1970) # [[ആ ചിത്രശലഭം പറന്നോട്ടെ]] (1970) # [[വിലയ്ക്കുവാങ്ങിയ വീണ]] (1971) # [[ഉമ്മാച്ചു]] (1971) # [[സുമംഗലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[ശിക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[പുത്തൻ വീട് ]](1971) # [[നീതി (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[മുത്തശ്ശി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[മൂന്നു പൂക്കൾ]] (1971) # [[മറുനാട്ടിൽ ഒരു മലയാളി]] (1971) # [[ലങ്കാദഹനം]] (1971) # [[കളിത്തോഴി]] (1971) # [[എറണാകുളം ജങ്ക്ഷൻ (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[സി.ഐ.ഡി. നസീർ]] (1971) # [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971) # [[ടാക്സികാർ]] (1972) # [[സംഭവാമി യുഗേ യുഗേ]] (1972) # [[പുഷ്പാഞ്ജലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പുനർജന്മം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പോസ്റ്റ്മാനെ കാണാനില്ല]] (1972) # [[ഒരു സുന്ദരിയുടെ കഥ]] (1972) # [[ഓമന (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[നൃത്തശാല]] (1972) # [[മിസ്സ് മേരി]] (1972) # [[മയിലാടും കുന്ന്]](1972) # [[മായ (ചലച്ചിത്രം)]](1972) # [[മറവിൽ തിരിവ് സൂക്ഷിക്കുക]] (1972) # [[മരം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[മനുഷ്യബന്ധങ്ങൾ]] (1972) # [[മന്ത്രകോടി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ഗന്ധർവ്വക്ഷേത്രം]] (1972) # [[ദേവി]] (1972) # [[ബ്രഹ്മചാരി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ആരോമലുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[അന്വേഷണം]] (1972) # [[ആറടിമണ്ണിന്റെ ജന്മി]](1972) # [[ആദ്യത്തെ കഥ]] (1972) # [[വീണ്ടും പ്രഭാതം]] (1973) # [[ഉർവ്വശി ഭാരതി]] (1973) # [[തൊട്ടാവാടി (ചലച്ചിത്രം)|തൊട്ടാവാടി]] (1973) # [[തിരുവാഭരണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവാഭരണം]] (1973) # [[തേനരുവി]] (1973) # [[തനിനിറം]] (1973) # [[ശാസ്ത്രം ജയിച്ചു മനുഷ്യൻ തോറ്റു]] (1973) # [[പൊയ്മുഖങ്ങൾ]] (1973) # [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] (1973) # [[പോലീസ് അറിയരുത്]] (1973) # [[പാവങ്ങൾ പെണ്ണുങ്ങൾ]] (1973) # [[പണിതീരാത്ത വീട്]] (1973) # [[പഞ്ചവടി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചവടി]] (1973) # [[പത്മവ്യൂഹം(ചലച്ചിത്രം)]] (1973) # [[പച്ചനോട്ടുകൾ]] (1973) # [[മനസ്സ് (ചലച്ചിത്രം)|മനസ്സ്]] (1973) # [[ലേഡീസ് ഹോസ്റ്റൽ]] (1973) # [[കാലചക്രം]] (1973) # [[ഇന്റർവ്യൂ (ചലച്ചിത്രം)|ഇന്റർവ്യൂ]] (1973) # [[ഫുട്ബോൾ ചാമ്പ്യൻ]] (1973) # [[ധർമ്മയുദ്ധം]] (1973) # [[ദർശനം (ചലച്ചിത്രം)|ദർശനം]] (1973) # [[ചുക്ക് (ചലച്ചിത്രം)|ചുക്ക്]] (1973) # [[ഭദ്രദീപം]] (1973) # [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973) # [[അങ്കത്തട്ട് (ചലച്ചിത്രം)|അങ്കത്തട്ട്]] (1973) # [[അജ്ഞാതവാസം (ചലച്ചിത്രം)|അജ്ഞാതവാസം]] (1973) # [[അച്ചാണി]] (1973) # [[തുമ്പോലാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|തുമ്പോലാർച്ച]] (1974) # [[തച്ചോളിമരുമകൻ ചന്തു]] (1974) # [[സുപ്രഭാതം (ചലച്ചിത്രം)|സുപ്രഭാതം]] (1974) # [[സേതുബന്ധനം (ചലച്ചിത്രം)|സേതുബന്ധനം]] (1974) # [[സപ്തസ്വരങ്ങൾ (ചലച്ചിത്രം)|സപ്തസ്വരങ്ങൾ]] (1974) # [[രഹസ്യരാത്രി]] (1974) # [[രാജഹംസം (ചലച്ചിത്രം)|രാജഹംസം]] (1974) # [[പട്ടാഭിഷേകം (1974-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പട്ടാഭിഷേകം]] (1974) # [[പഞ്ചതന്ത്രം (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചതന്ത്രം]] (1974) # [[പാതിരാവും പകൽവെളിച്ചവും]] (1974) # [[നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി(ചലച്ചിത്രം)|നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി]] (1974) # [[അജയനും വിജയനും]] (1974) # [[നെല്ല് (ചലച്ചിത്രം)|നെല്ല്]] (1974) # [[നീലക്കണ്ണുകൾ]] (1974) # [[ഹണിമൂൺ (ചലച്ചിത്രം)|ഹണിമൂൺ]] (1974) # [[ദുർഗ്ഗ (ചലച്ചിത്രം)|ദൂർഗ്ഗ]] (1974) # [[കോളേജ് ഗേൾ]] (1974) # [[ചന്ദ്രകാന്തം (ചലച്ചിത്രം)|ചന്ദ്രകാന്തം]] (1974) # [[ചഞ്ചല]] (1974) # [[ചക്രവാകം (ചലച്ചിത്രം)|ചക്രവാകം]] (1974) # [[ഭൂമീദേവി പുഷ്പിണിയായി|ഭൂമിദേവി പുഷ്പിണിയായി]] (1974) # [[അയലത്തെ സുന്ദരി]] (1974) # [[അശ്വതി (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വതി]] (1974) # [[അരക്കള്ളൻ മുക്കാൽക്കള്ളൻ]] (1974) # [[ടൂറിസ്റ്റ് ബംഗ്ലാവ്]] (1975) # [[താമരത്തോണി]] (1975) # [[തിരുവോണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവോണം]] (1975) # [[സൂര്യവംശം (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[സിന്ധു (ചലച്ചിത്രം)|സിന്ധു]] (1975) # [[സമ്മാനം (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|സമ്മാനം]] (1975) # [[രാസലീല (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|രാസലീല]] (1975) # [[പുലിവാല്|പുലിവാല്‌]] (1975) # [[പ്രിയമുള്ള സോഫിയ]] (1975) # [[പ്രവാഹം]] (1975) # [[പിക്നിക്]] (1975) # [[പാലാഴിമഥനം]] (1975) # [[പത്മരാഗം|പദ്മരാഗം]] (1975) # [[നീലപ്പൊന്മാൻ (ചലച്ചിത്രം)|നീലപ്പൊന്മാൻ]] (1975) # [[മാ നിഷാദ|മാനിഷാദ]] (1975) # [[ലവ് മാരേജ് (ചലച്ചിത്രം)|ലൗ മാര്യേജ്]] (1975) # [[കൊട്ടാരം വിൽക്കാനുണ്ട്]] (1975) # [[ഹലോ ഡാർലിംങ്ങ്|ഹലോ ഡാർളിംഗ്]] (1975) # [[ധർമ്മക്ഷേത്രേ കുരുക്ഷേത്രേ]] (1975) # [[ചുമടുതാങ്ങി (ചലച്ചിത്രം)|ചുമടുതാങ്ങി]] (1975) # [[ചീഫ് ഗസ്റ്റ്]] (1975) # [[ചീനവല (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[ചട്ടമ്പിക്കല്ല്യാണി|ചട്ടമ്പിക്കല്യാണി]] (1975) # [[ബാബുമോൻ]] (1975) # [[അയോദ്ധ്യ (ചലച്ചിത്രം)|അയോദ്ധ്യ]] (1975) # [[അഷ്ടമിരോഹിണി (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമിരോഹിണി]] (1975) # [[ആലിബാബയും 41 കള്ളന്മാരും]] (1975) # [[അഭിമാനം]] (1975) # [[ആരണ്യകാണ്ഡം (ചലച്ചിത്രം)|ആരണ്യകാണ്ഡം]] (1975) # [[വഴിവിളക്ക്]] (1976) # [[വനദേവത (ചലച്ചിത്രം)|വനദേവത]] (1976) # [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]](1976) # [[തെമ്മാടി വേലപ്പൻ]] (1976) # [[സീമന്ത പുത്രൻ]] (1976) # [[രാജയോഗം]] (1976) # [[പുഷ്പശരം]] (1976) # [[പ്രസാദം (ചലച്ചിത്രം)|പ്രസാദം]] (1976) # [[പിക്‌ പോക്കറ്റ്‌]] (1976) # [[പഞ്ചമി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചമി]] (1976) # [[പാരിജാതം]] (1976) # [[ഒഴുക്കിനെതിരെ]] (1976) # [[മല്ലനും മാതേവനും]] (1976) # [[ലൈറ്റ് ഹൗസ് (മലയാളചലച്ചിത്രം)|ലൈറ്റ് ഹൗസ്]] (1976) # [[കായംകുളം കൊച്ചുണ്ണിയുടെ മകൻ]] (1976) # [[കന്യാദാനം]] (1976) # [[കാമധേനു (ചലച്ചിത്രം)|കാമധേനു]] (1976) # [[ചോറ്റാനിക്കര അമ്മ]] (1976) # [[ചിരിക്കുടുക്ക]] (1976) # [[ചെന്നായ് വളർത്തിയ കുട്ടി]] (1976) # [[അമൃതവാഹിനി]] (1976) # [[അമ്മിണി അമ്മാവൻ]] (1976) # [[അജയനും വിജയനും]] (1976) # [[അഗ്നിപുഷ്പം]] (1976) # [[ആയിരം ജന്മങ്ങൾ]] (1976) # [[വിഷുക്കണി]] (1977) # [[വീട് ഒരു സ്വർഗ്ഗം]] (1977) # [[വരദക്ഷിണ]] (1977) # [[തുറുപ്പുഗുലാൻ]] (1977) # [[തോൽക്കാൻ എനിക്കു മനസ്സില്ല]] (1977) # [[സുജാത (ചലച്ചിത്രം)|സുജാത]] (1977) # [[സൂര്യകാന്തി]] (1977) # [[സമുദ്രം (ചലച്ചിത്രം)|സമുദ്രം]] (1977) # [[സഖാക്കളേ മുന്നോട്ട്]] (1977) # [[രതിമന്മഥൻ]] (1977) # [[രണ്ട് ലോകം|രണ്ടു ലോകം]] (1977) # [[പരിവർത്തനം (ചലച്ചിത്രം)|പരിവർത്തനം]] (1977) # [[പഞ്ചാമൃതം(ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചാമൃതം]] (1977) # [[മുറ്റത്തെ മുല്ല]] (1977) # [[മോഹവും മുക്തിയും]] (1977) # [[മിനിമോൾ]] (1977) # [[ലക്ഷ്മി (ചലച്ചിത്രം)|ലക്ഷ്മി]] (1977) # [[കണ്ണപ്പനുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|കണ്ണപ്പനുണ്ണി]] (1977) # [[കാഞ്ചനസീത|കാഞ്ചന സീത]] (1977) # [[കടുവായെ പിടിച്ച കിടുവ|കടുവയെ പിടിച്ച കിടുവ]] (1977) # [[ഇവനെന്റെ പ്രിയപുത്രൻ]] (1977) # [[ഇന്നലെ ഇന്ന്(ചലച്ചിത്രം)|ഇന്നലെ ഇന്ന്]] (1977) # [[ഹൃദയമേ സാക്ഷി]] (1977) # [[ചതുർവ്വേദം (ചലച്ചിത്രം)|ചതുർവ്വേദം]] (1977) # [[അവൾ ഒരു ദേവാലയം]] (1977) # [[അപരാധി (ചലച്ചിത്രം)|അപരാധി]] (1977) # [[അപരാജിത (ചലച്ചിത്രം)|അപരാജിത]] (1977) # [[അനുഗ്രഹം(ചലച്ചിത്രം)|അനുഗ്രഹം]] (1977) # [[അഞ്ജലി(ചലച്ചിത്രം)|അഞ്ജലി]] (1977) # [[അക്ഷയപാത്രം (ചലച്ചിത്രം)|അക്ഷയപാത്രം]] (1977) # [[അച്ചാരം അമ്മിണി ഓശാരം ഓമന]] (1977) # [[യാഗാശ്വം (ചലച്ചിത്രം)|യാഗാശ്വം]] (1978) # [[വിളക്കും വെളിച്ചവും]] (1978) # [[തരൂ ഒരു ജന്മം കൂടി]] (1978) # [[തച്ചോളി അമ്പു (ചല‍ച്ചിത്രം)|തച്ചോളി അമ്പു]] (1978) # [[സുന്ദരിമാരുടെ സ്വപ്‌നങ്ങൾ]] (1978) # [[സ്നേഹത്തിന്റെ മുഖങ്ങൾ]] (1978) # [[ശത്രുസംഹാരം]] (1978) # [[രാജു റഹിം]] (1978) # [[പ്രാർത്ഥന (ചലച്ചിത്രം)|പ്രാർത്ഥന]] (1978) # [[പാദസരം (ചലച്ചിത്രം)|പാദസരം]] (1978) # [[നിവേദ്യം (ചലച്ചിത്രം)|നൈവേദ്യം]] (1978) # [[നിനക്കു ഞാനും എനിക്കു നീയും]] (1978) # [[മുദ്രമോതിരം]] (1978) # [[ലിസ]] (1978) # [[കുടുംബം നമുക്കു ശ്രീകോവിൽ]] (1978) # [[കനൽക്കട്ടകൾ]] (1978) # [[കല്പവൃക്ഷം (ചലച്ചിത്രം)|കൽപ്പവൃക്ഷം]] (1978) # [[കടത്തനാട്ട് മാക്കം (ചലച്ചിത്രം)|കടത്തനാട്ടു മാക്കം]] (1978) # [[ജയിക്കാനായ് ജനിച്ചവൻ(ചലച്ചിത്രം)|ജയിക്കാനായി ജനിച്ചവൻ]] (1978) # [[ഗാന്ധർവം (ചലച്ചിത്രം)|ഗാന്ധർവ്വം]] (1978) # [[ഈ ഗാനം മറക്കുമോ]] (1978) # [[ഭാര്യയും കാമുകിയും]] (1978) # [[അഷ്ടമുടിക്കായൽ (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമുടിക്കായൽ]] (1978) # [[അമർഷം (ചലച്ചിത്രം)|അമർഷം]] (1978) # [[ആനപ്പാച്ചൻ]] (1978) # [[വാർഡ് നമ്പർ 7]] (1979) # [[വിജയനും വീരനും]] (1979) # [[വെള്ളായണി പരമു]] (1979) # [[വാളെടുത്തവൻ വാളാൽ]] (1979) # [[തിരയും തീരവും]] (1979) # [[തരംഗം]] (1979) # [[സർപ്പം]] (1979) # [[പ്രഭു]] (1979) # [[പിച്ചാത്തിക്കുട്ടപ്പൻ]] (1979) # [[പമ്പരം]] (1979) # [[ഓർമ്മയിൽ നീ മാത്രം]] (1979) # [[മാനവധർമ്മം]] (1979) # [[മാമാങ്കം]] (1979) # [[കതിർമണ്ഡപം]] (1979) # [[കാലം കാത്തു നിന്നില്ല]] (1979) # [[ഇരുമ്പഴികൾ]] (1979) # [[ഇനിയും കാണാം]] (1979) # [[ഇന്ദ്രധനുസ്സ്]] (1979) # [[തീരം തേടുന്നവർ]] (1980) # [[തീക്കടൽ]] (1980) # [[പ്രളയം]] (1980) # [[പാലാട്ടു കുഞ്ഞിക്കണ്ണൻ]] (1980) # [[നായാട്ട്]] (1980) # [[മിസ്റ്റർ മൈക്കിൾ]] (1980) # [[ലാവ]] (1980) # [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ]] 500th Movie (1980) # ഇത്തിക്കരപ്പക്കി (1980) # [[ദിഗ്‌വിജയം]] (1980) # [[ചന്ദ്രഹാസം]] (1980) # [[അന്തഃപുരം]] (1980) # [[എയർ ഹോസ്റ്റസ്]] (1980) # അഗ്നിക്ഷേത്രം (1980) # [[ലൗ ഇൻ സിംഗപ്പൂർ]] (1980) # [[വിട പറയും മുമ്പേ]] (1981) # [[തേനും വയമ്പും]] (1981) # [[തീക്കളി]] (1981) # തകിലു കൊട്ടാമ്പുറം (1981) # താളം മനസ്സിന്റെ താളം (1981) # [[സംഘർഷം]] (1981) # [[സഞ്ചാരി]] (1981) # [[രക്തം]] (1981) # പാർവ്വതി (1981) # [[പാതിരാസൂര്യൻ]] (1981) # [[കൊടുമുടികൾ]] (1981) # [[കിലുങ്ങാത്ത ചങ്ങലകൾ]] (1981) # [[കടത്ത്]] (1981) # [[കാട്ടുകള്ളൻ]] (1981) # [[കാഹളം]] (1981) # [[ഇതിഹാസം]] (1981) # [[ഇതാ ഒരു ധിക്കാരി]] (1981) # [[ഇരട്ടിമധുരം]] (1981) # [[എല്ലാം നിനക്കു വേണ്ടി]] (1981) # [[ധ്രുവസംഗമം]] (1981) # [[ചൂതാട്ടം]] (1981) # [[ചാരം]] (1981) # [[അട്ടിമറി]] (1981) # [[അറിയപ്പെടാത്ത രഹസ്യം]] (1981) # [[അടിമച്ചങ്ങല]] (1981) # [[ശ്രീ അയ്യപ്പനും വാവരും]] (1982) # രക്ഷസാക്ഷി (1982) # [[പോസ്റ്റ് മോർട്ടം]] (1982) # [[പൊന്മുടി]] (1982) # [[പടയോട്ടം]] (1982) # [[പാഞ്ചജന്യം]] (1982) # [[ഒരു തിര പിന്നെയും തിര]] (1982) # [[നാഗമഠത്തു തമ്പുരാട്ടി]] (1982) # [[മഴനിലാവ്]] (1982) # [[മൈലാഞ്ചി]] (1982) # മരുപ്പച്ച (1982) # [[കെണി]] (1982) # [[ജംബുലിംഗം]] (1982) # ഇവൻ ഒരു സിംഹം (1982) # [[ഇടിയും മിന്നലും]] (1982) # [[ദ്രോഹി (ചലച്ചിത്രം)|ദ്രോഹി]] (1982) # [[ചമ്പൽക്കാട് (ചലച്ചിത്രം)|ചമ്പൽക്കാട്]] (1982) # [[അങ്കുരം]] (1982) # [[അങ്കച്ചമയം]] (1982) # [[ആരംഭം (ചലച്ചിത്രം)|ആരംഭം]] (1982) # [[ആക്രോശ് (1980ലെ ചിത്രം)|ആക്രോശം]] (1982) # [[ആദർശം (ചലച്ചിത്രം)|ആദർശം]] (1982) # [[യുദ്ധം (ചലച്ചിത്രം)|യുദ്ധം]] (1983) # [[തീരം തേടുന്ന തിര]] (1983) # [[പ്രതിജ്ഞ (ചലച്ചിത്രം)|പ്രതിജ്ഞ]] (1983) # [[പ്രശ്നം ഗുരുതരം]] (1983) # [[പാസ്പോർട്ട് (ചലച്കിത്രം)|പാസ്പോർട്ട്]] (1983) # [[ഒരു മാടപ്രാവിന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഒന്നു ചിരിക്കൂ]] (1983) # [[മോർച്ചറി (ചലച്ചിത്രം)|മോർച്ചറി]] (1983) # [[മറക്കില്ലൊരിക്കലും]] (1983) # [[മഹാബലി (ചലച്ചിത്രം)|മഹാബലി]] (1983) # [[കൊടുങ്കാറ്റ് (ചലച്ചിത്രം)|കൊടുങ്കാറ്റ്]] (1983) # [[കാര്യം നിസ്സാരം]] (1983) # [[ജസ്റ്റിസ് രാജ]] (1983) # [[ഹിമം (ചലച്ചിത്രം)|ഹിമം]] (1983) # [[എന്റെ കഥ (ചലച്ചിത്രം)|എന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഈ യുഗം]] (1983) # [[ദീപാരാധന (ചലച്ചിത്രം)|ദീപാരാധന]] (1983) # [[ചക്രവാളം ചുവന്നപ്പോൾ]] (1983) # [[ഭൂകമ്പം (ചലച്ചിത്രം)|ഭൂകമ്പം]] (1983) # [[ബന്ധം (ചലച്ചിത്രം)|ബന്ധം]] (1983) # [[ആട്ടക്കലാശം]] (1983) # [[അങ്കം]] (1983) # [[ആദ്യത്തെ അനുരാഗം]] (1983) # [[ആധിപത്യം]] (1983) # [[ആശ്രയം]] (1983) # [[പ്രേംനസീറിനെ കാണ്മാനില്ല]] (1983) # [[വികടകവി]] (1984) # [[വെള്ളം]] (1984) # [[വനിതാപോലീസ്]] (1984) # പുമഠത്തെ പെണ്ണ് (1984) # [[പിരിയില്ല നാം]] (1984) # [[ഒരു തെറ്റിന്റെ കഥ]] (1984) # [[നിങ്ങളിൽ ഒരു സ്ത്രീ]] (1984) # [[മണിത്താലി]] (1984) # [[മനസ്സേ നിനക്കു മംഗളം]] (1984) # മകളേ മാപ്പു തരൂ (1984) # [[കുരിശുയുദ്ധം]] (1984) # കൃഷ്ണാ ഗുരുവായൂരപ്പാ (1984) # [[കടമറ്റത്തച്ചൻ]] (1984) # [[ഇണക്കിളി]] (1984) # [[എന്റെ നന്ദിനിക്കുട്ടി]] (1984) # അമ്മേ നാരായണ (1984) # [[അലകടലിനക്കരെ]] (1984) # [[വെള്ളരിക്കാപ്പട്ടണം]] (1985) # [[ഉയിർത്തെഴുന്നേൽപ്പ്]] (1985) # സ്നേഹിച്ച കുറ്റത്തിന് (1985) # [[ശത്രു]] (1985) # സന്നാഹം (1985) # [[ഒഴിവുകാലം]] (1985) # [[ഒരു നാൾ ഇന്നൊരു നാൾ]] (1985) # [[ഒരിക്കൽ ഒരിടത്ത്]] (1985) # [[നേരറിയും നേരത്ത്]] (1985) # [[മുഖ്യമന്ത്രി]] (1985) # [[മധുവിധു തീരും മുമ്പേ]] (1985) # [[ദൈവത്തെയോർത്ത്]] (1985) # [[ഒരു സന്ദേശം കൂടി]] (1985) # [[മാന്യമഹാജനങ്ങളേ]] (1985) # [[അയൽവാസി ഒരു ദരിദ്രവാസി]] (1986) # [[ധ്വനി]] (1988) # [[ലാൽ അമേരിക്കയിൽ]] (1989) # [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] (1990) {{Div col end}} == അവലംബങ്ങൾ == {{reflist|2}} [[വർഗ്ഗം:1929-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:1989-ൽ മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ഡിസംബർ 16-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജനുവരി 16-ന് മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളചലച്ചിത്രനടന്മാർ]] 5bxqx5zr0z5jh0ghr03x4nxri7l2z1i 3765815 3765814 2022-08-18T09:03:50Z 103.38.12.3 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Prem Nazir}} {{Infobox person | name = പ്രേംനസീർ | image = Prem Nazir in Perumbavoor cropped.jpg | caption = 2013 ലെ ഇന്ത്യയുടെ സ്റ്റാമ്പിൽ പ്രേം നസീർ | birth_name = അബ്ദുൾ ഖാദർ | birth_date = 7 ഏപ്രിൽ 1926 | birth_place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], [[തിരുവനന്തപുരം]], | death_date = {{Death date and age|df=yes|1989|01|16|1926|04|07}} | death_place = [[ചെന്നൈ]], {{Ind}} | alma_mater = [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി]] | awards = [[പത്മഭൂഷൺ]] (1983) | children = [[Shanavas (actor)|ഷാനവാസ്‍]] ഉൾപ്പെടെ 4 | known_for = നടൻ | nationality = ഇന്ത്യൻ | other_names = ''നിത്യഹരിതനായകൻ '' <br>(എവർഗ്രീൻ ഹീറോ) | occupation = Actor | disappeared_date = <!-- {{Disappeared date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (disappeared date then birth date) --> | disappeared_place = | disappeared_status = | honorific_prefix = [[Padma Bhushan|PB]] | image_size = 250px | native_name = | relatives = [[പ്രേം നവാസ്]] (brother) [[ഷാനവാസ്]] | years_active = 1951–1989 | resting place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], | spouse = ഹബീബ ബീവി }} [[മലയാളചലച്ചിത്രം|മലയാളചലച്ചിത്രരംഗത്തെ]] നിത്യഹരിത നായകൻ (''Evertime Evergreen Hero'') എന്നു വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു ഇന്ത്യൻ ചലച്ചിത്ര നടനായിരുന്നു '''പ്രേം നസീർ''' (ജീവിതകാലം: 7 ഏപ്രിൽ 1926 - 16 ജനുവരി 1989)<ref name="m3db">[https://www.m3db.com/artists/20844 പ്രേംനസീർ / നിത്യഹരിത നായകൻ]</ref>. മലയാള സിനിമയിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ തലമുറയിലെ പ്രമുഖരിൽ ഒരാളായി പ്രേംനസീർ അറിയപ്പെടുന്നു. അബ്ദുൾ ഖാദർ എന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ പേര്. [[ഇന്ത്യൻ സിനിമ|ഇന്ത്യൻ സിനിമയിലെ]] തന്നെ ആദ്യത്തെ സൂപ്പർ താരം ആയിരുന്നു പ്രേംനസീർ<ref name="janmabhumidaily">[https://www.janmabhumidaily.com/news701677 ചിറയിൻകീഴിൽനിന്നൊരു താരോദയം!]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ഒരു നാടക നടനായി ഔദ്യോഗിക ജീവിതം ആരംഭിച്ച നസീർ 1951 ൽ ത്യാഗസീമ എന്ന സിനിമയിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്ര രംഗത്ത് അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ചത്. സത്യന്റെയും നസീറിന്റെയും അരങ്ങേറ്റ ചിത്രംകൂടിയായിരുന്ന ത്യാഗസീമ പക്ഷേ റിലീസ് ആയില്ല. പിന്നീട് 1952 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ബിഗ് സ്‌ക്രീനിൽ വന്നത്. [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) എന്ന തന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രത്തിന്റെ സെറ്റുകളിൽവച്ച് അദ്ദേഹം നസീർ എന്ന നാമം സ്വീകരിച്ചു. പിന്നീട് [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] എന്ന സിനിമയിൽ നസീർ എന്ന പേരിനൊപ്പം പ്രേം എന്ന് കൂടെ കുഞ്ചാക്കോ ചേർത്തു. 1950 കളിൽ ഒരു താരമായി ഉയർന്നുവന്ന അദ്ദേഹം 1950 മുതൽ 1989 ൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണം വരെയുള്ള കാലത്ത് മലയാള സിനിമയിലെ പകരം വെക്കാനില്ലാത്ത സൂപ്പർതാരങ്ങളിലൊരാളായിത്തീർന്നിരുന്നു. ഒരു റൊമാന്റിക് നായകനെന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം ഏറെ പ്രശസ്തനാണ്. 1985 ന് ശേഷം, മറ്റ് കലാകാരന്മാരെപ്പോലെ എല്ലാത്തരം കഥാപാത്രങ്ങളും ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിച്ചതിനാൽ നായക വേഷങ്ങളിൽ നിന്ന് മറ്റു കഥാപാത്രങ്ങളിലേക്ക് അദ്ദേഹം മനപൂർവ്വം വഴിമാറി സഞ്ചരിച്ചു. [[മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965), [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1967), [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969), [[നദി (ചലച്ചിത്രം)|നദി]] (1969), [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971), [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973), [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] (1981) ), [[പടയോട്ടം]] (1982), [[ധ്വനി (ചലച്ചിത്രം)|ധ്വനി]] (1988)<ref name="greatestactor">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> തുടങ്ങിയ സിനിമകളിലെ ശ്രദ്ധേയമായ അഭിനയത്തിലൂടെ അദ്ദേഹം നിരൂപക പ്രശംസ നേടിയിരുന്നു. [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] എന്ന സിനിമയിലെ മാധവൻ കുട്ടിയെ അവതരിപ്പിച്ചതിന്റെ പേരിൽ അദ്ദേഹം [[കേരളസംസ്ഥാന ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരം|കേരള സംസ്ഥാന ചലച്ചിത്ര അവാർഡ്]] (പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ്) നേടിയിരുന്നു. കലയ്ക്ക് നൽകിയ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് യഥാക്രമം മൂന്നാമത്തെയും നാലാമത്തെയും സിവിലിയൻ ബഹുമതികളായ [[പത്മഭൂഷൺ|പത്മഭൂഷൻ]], [[പത്മശ്രീ]] എന്നിവ നൽകി അദ്ദേഹത്തെ ആദരിച്ചിരുന്നു. 1989 ജനുവരി 16 ന് 62 ആമത്തെ വയസ്സിൽ [[അഞ്ചാംപനി]] ബാധിച്ച് അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. 542 മലയാളം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനിയച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|title=Kisan World|publisher=Sakthi Sugars, Limited|year=1989}}</ref><ref>[http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm "Magic of Sophia Loren"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031130011344/http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm |date=2003-11-30 }}. The Hindu (2 November 2003). Retrieved 3 December 2011.</ref>130 സിനിമകളിൽ ഒരേ നായികയ്ക്കൊപ്പം (ഷീല) അഭിനയിച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HasxAQAAIAAJ&q=prem+nazir+guinness+world+record&dq=prem+nazir+guinness+world+record&hl=en&sa=X&ei=TkZIU-3rNoquiAfg04GgAw&ved=0CE8Q6AEwBw|title=Guinness World Records 2001|publisher=[[Guinness World Records]]|isbn=0553583751|page=91}}</ref><ref>[http://www.hinduonnet.com/thehindu/thscrip/print.pl?file=2004010500340200.htm&date=2004/01/05/&prd=mp& Sheela's comeback]. The Hindu. 5 January 2004. Retrieved 3 December 2011.</ref> രണ്ട് [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ് വേൾഡ്]] റിക്കാർഡുകൾ അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിരുന്നു. എൺപത് നായികമാർക്കൊപ്പം അഭിനയിച്ചതിനും ഒരേ വർഷം (1973,77) 30 സിനിമകളിൽ പ്രധാന വേഷങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും മറ്റ് രണ്ട് അഭിനയ റെക്കോർഡുകളും അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്.<ref name="greatestactor2">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> 1968 ൽ [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്|റസ്റ്റ് ഹൌസ്]] എന്ന സിനിമയ്ക്കായി അദ്ദേഹം പാടുകയും ചെയ്തു. [[1989]] [[ജനുവരി 16]]-ന് 62-ആം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. == ജീവിതരേഖ == [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിലെ]] [[ചിറയൻകീഴ് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ചിറയൻകീഴിൽ]] അക്കോട് ഷാഹുൽ ഹമീദിന്റെയും അസുമ ബീവിയുടെയും മൂത്ത മകനായി [[1929|1926]] [[ഏപ്രിൽ 7|ഏപ്രിൽ 7]]-ന് ജനിച്ചു. [[പ്രേം നവാസ്]], അഷ്‌റഫ് എന്നീ രണ്ട് സഹോദരന്മാരും സുലേഖ, ആരിഫ, അനീസ, ഉമൈബ, സുനൈസ, സുഹാറ എന്നീ ആറ് സഹോദരിമാരുമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നത്. വളരെ ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാവ് അന്തരിച്ചു. പിതാവ് അതേ പേരിലുള്ള ഒരു സ്ത്രീയെ പിന്നീട് പുനർവിവാഹം ചെയ്തിരുന്നു. [[കഠിനംകുളം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|കഠിനംകുളം]] ലോവർ പ്രൈമറി സ്കൂൾ, ശ്രീ ചിത്തിരവിലാസം സ്കൂൾ, എസ്.ഡി. കോളേജ് ([[ആലപ്പുഴ]]), [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി|സെയിന്റ് ബെർക്കുമാൻസ് കോളേജ്]] ([[ചങ്ങനാശ്ശേരി]]) എന്നിവിടങ്ങളിലായി അദ്ദേഹം തന്റെ വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കി. അപ്പോഴേക്കും അദ്ദേഹം ഒരു പരിചയസമ്പന്നനായ നാടകകലാകാരനായിത്തീർന്നിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി|വിശപ്പിന്റെ വിളിയുടെ]] ചിത്രീകരണത്തിനിടെയാണ് [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ]] അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്നായി പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് സൂപ്പർ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു. === '''കുടുംബം''' === പ്രേം നസീർ തൻ്റെ മുറപ്പെണ്ണായ ഹബീബ ബീവിയെയാണ് വിവാഹം കഴിച്ചത്. അവർക്ക് മൂന്ന് പെൺമക്കളുണ്ട്. ലൈല ([[തിരുവനന്തപുരം]] സ്വദേശിയും എഞ്ചിനീയറുമായ റഷീദിനെ വിവാഹം കഴിച്ച് [[കോഴിക്കോട്]] സ്ഥിരതാമസമാക്കിയിരിക്കുന്നു), റസിയ ([[കണ്ണൂർ|കണ്ണൂരിൽ]] നിന്നുള്ള വ്യവസായി ഹാഷിമിനെ വിവാഹം കഴിക്കുകയും [[ചെന്നൈ|ചെന്നൈയിൽ]] സ്ഥിരതാമസമാക്കുകയും ചെയ്തു). ഇരുവരും പുത്രൻ [[ഷാനവാസ്|ഷാനവാസിനേക്കാൾ]] മൂത്തവരാണ്. ഇളയമകൾ റീത്ത [[പുനലൂർ]] സ്വദേശി ഡോക്ടർ ഷറഫുദ്ദീനെ വിവാഹം കഴിച്ച് മസ്കത്തിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കി. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂത്ത സഹോദരി സുലൈഖ ബീവിയുടെ മകളാണ് ഷാനവാസിന്റെ പത്നിയായ ആയിഷാ ബീവി. പ്രേം നസീറിന്റെ പുത്രൻ ഷാനവാസ് ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചെങ്കിലും പിതാവിനെപ്പോലെ അഭിനയരംഗത്ത് ശോഭിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂന്നാം തലമുറയായി ഷാനവാസിന്റെ പുത്രൻ ഷമീർ ഖാൻ മലയാള ചിത്രമായ ഉപ്പുകണ്ടം ബ്രദേഴ്‌സ് ബാക്ക് ഇൻ ആക്ഷനിൽ അഭിനയിച്ചിരുന്നു. പ്രേം നസീറിന്റെ ഇളയ സഹോദരനായിരുന്ന [[പ്രേം നവാസ്|പ്രേം നവാസും]] (അബ്ദുൽ വഹാബ്) ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചു. സിനിമയിൽ അഭിനയിക്കാൻ തുടങ്ങിയ കുടുംബത്തിലെ ആദ്യത്തെയാളായിരുന്നെങ്കിലും അദ്ദേഹം പിന്നീട് ഒരു നിർമ്മാതാവായി മാറുകയും [[അഗ്നിപുത്രി]], [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]], [[പൂജക്ക് എടുക്കാത്ത പൂക്കൾ]], നീതി, [[കെണി (ചലച്ചിത്രം)|കെണി]] എന്നീ ചിത്രങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്തു. പ്രേം നവാസിന്റെ ഏക മകൻ പ്രേം കിഷോറും വെക്കേഷൻ, തസ്കരപുത്രൻ എന്നീ രണ്ട് മലയാള ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ച് സിനിമാ വ്യവസായവുമായി അടുത്ത ബന്ധം പുലർത്തിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളത്തിൽ ആദ്യമായി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ബഹുവർണ്ണ &nbsp;ചിത്രമായിരുന്ന [[കണ്ടംബെച്ച കോട്ട്|കണ്ടം ബച്ച കോട്ടിൽ]] അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും പ്രേം നവാസ് ശ്രദ്ധേയനാണ്.<ref>Shameer Khan</ref> ===പേരുമാറ്റം=== അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]]<nowiki/>യുടെ ചിത്രീകരണത്തിനിടെ [[കുഞ്ചാക്കോ|കുഞ്ചാക്കോയും]] കെ.വി. കോശിയും [[തിക്കുറിശ്ശി|തിക്കുറിശ്ശിയെ]] സമീപിച്ചാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് ജനകീയ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു.പിന്നീട് സംവിധായകനായി മാറിയ [[ജെ. ശശികുമാർ|ജെ. ശശികുമാറിന്റെയും]] നടന്മാരായ [[ബഹദൂർ|ബഹദൂറിന്റെയും]] [[കെ.പി. ഉമ്മർ|ഉമ്മറിന്റെയും]] പേരുകളും [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ|തിക്കുറിശ്ശി]] മാറ്റുകയുണ്ടായി. എന്നാൽ ഉമ്മറിനായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട സ്നേഹജാൻ എന്ന നാമം അദ്ദേഹം ഈ ഒരു ചിത്രത്തിൽ മാത്രമാണ് ഉപയോഗിച്ചത്<ref ബേബി ജോസഫിനെ ജോസ് പ്രകാശാക്കിയതും തിക്കുറുശി തന്നെname="test1">{{Cite web |url=http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/mmonline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |title=മനോരമ / ബ്ലാക്ക് ആന്റ് വൈറ്റ് സത്യങ്ങൾ |access-date=2011-11-27 |archive-date=2012-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120215102926/http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |url-status=dead }}</ref>. == ചലച്ചിത്രരംഗത്ത് == എക്സെൽ കമ്പനിക്കുവേണ്ടി ആയിരുന്നു അദ്ദേഹം ചലച്ചിത്രത്തിൽ അഭിനയിച്ചു തുടങ്ങിയത്. 1951 ഡിസംബർ 26 നു ക്യാമറക്കു മുന്നിൽ വന്നു. 1952ൽ [[മരുമകൾ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്രരംഗത്തേക്ക് കടന്നുവന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മിക്കവാറും ചിത്രങ്ങളുടെ നിർമ്മാതാക്കൾ [[ഉദയാ സ്റ്റുഡിയോ|ഉദയ]], [[മേരിലാൻഡ്]] സ്റ്റുഡിയോകൾ ആയിരുന്നു. മലയാളികളുടെ മനസ്സിലെ പുരുഷ സങ്കൽപ്പങ്ങളുടെ സാക്ഷാത്കാരമായിരുന്നു പ്രേം നസീറിന്റെ ചലച്ചിത്ര കഥാപാത്രങ്ങൾ. 542 മലയാളചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതോടൊപ്പം പ്രേംനസീർ 56 തമിഴ് ചിത്രങ്ങളിലും 21 തെലുങ്ക് ചിത്രങ്ങളിലും 32 കന്ന‍ഡ ചിത്രത്തിലും അഭിനയിച്ചിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹം [[ഷീല|ഷീലയുമൊത്ത്]] 130 ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ പ്രണയ ജോഡികളായി അഭിനയിച്ചു. ഇത് ഒരു സർവ്വകാല റെക്കോഡാണ്. ജയഭാരതിയോടൊത്ത് 92 സിനിമകളിൽ ഒന്നിച്ചഭിനയിച്ചത് മറ്റൊരു റെക്കോർഡ് കൂടിയാണ്. 1978-ൽ 41സിനിമകളിലും 1979-ൽ 39സിനിമകളിലും നായകവേഷം അവതരിപ്പിച്ചു. 781 ചിത്രങ്ങളിൽ 93 വിവിധ നായികമാരുമായി അദ്ദേഹം നായകനായി അഭിനയിച്ചു. ഏറ്റവുമധികം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനയിച്ചതിന്റെ ഗിന്നസ് റെക്കോർഡ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിലാനുള്ളത്. 1980-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ തന്റെ 500 മത്തെ ചിത്രമായ [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ|കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങളിലെ]] അഭിനയത്തിന് ഔട്ട്സ്റ്റാൻഡിംഗ് പെർമോർമൻസ് അവാർഡ് ലഭിച്ചു. ആ സമയത്തു രണ്ടുപേർ ഒരുപോലെ മികച്ച നടൻറെ പട്ടികയിൽ വന്നപ്പോൾ ആണ് പ്രേം നസീറിന് പ്രഥമ Outstanding Performance അവാർഡ് ലഭിച്ചത്. പടയോട്ടം, ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ് എന്നീ സിനിമകളിലെ അഭിനയത്തിന് കപ്പിന്റെയും ചുണ്ടിന്റെയും അകലത്തിലാണ് അദ്ദേഹത്തിന്ദേ ശീയ അവാർഡ് നഷ്ട്ടമായതു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായി പ്രേം നസീർ പുരസ്കാരം 1992-ൽ സ്ഥാപിച്ചു. മലയാള സിനിമയ്ക്കും ഇന്ത്യൻ സിനിമയ്ക്കുമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് രാഷ്ട്രപതിയുടെ [[പത്മഭൂഷൺ]] പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിനു നൽകി. സർവ്വകാല സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് കേരളസംസ്ഥാന പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ് അദ്ദേഹത്തിന് 1981-ൽ നൽകി. പ്രേം നസീറും [[യേശുദാസ്|യേശുദാസും]] ഒരു ഉത്തമ നടൻ-ഗാ‍യക ജോഡിയായിരുന്നു. ഇവർ ഒരുമിച്ചുള്ള സംഗീതങ്ങൾ മലയാള സിനിമാചരിത്രത്തിൽ അനശ്വരമായി നിലകൊള്ളുന്നു. അവസാനമായി അഭിനയിച്ച ചിത്രം ധ്വനിയും 1990-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] എന്ന ചിത്രമാണ്‌ നസീറിന്റെതായി പുറത്തിറങ്ങിയ അവസാനത്തെ ചിത്രം. നിരവധി ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ച (അന്തരിച്ച) [[പ്രേം നവാസ്]] സഹോദരനാണ്<ref>{{cite news|title = കവർസ്റ്റോറി|url = http://www.madhyamam.com/weekly/1288|publisher = [[മാധ്യമം ആഴ്ചപ്പതിപ്പ്]] ലക്കം 741|date = 2012 മെയ് 07|accessdate = 2013 മെയ് 07|language = മലയാളം}}</ref>. ഗാനരംഗങ്ങളിൽ ഇത്രയും മനോഹരമായി അഭിനയിക്കുന്ന മറ്റൊരു നടനും ഇന്ത്യയിലില്ല.ദേവരാജൻ്റെയും ബാബുരാജിൻ്റെയും ഗാനങ്ങൾ അദ്ദേഹം ജനപ്രിയമാക്കി.യേശുദാസിൻ്റെ ശബ്വുമായി ഏറ്റവും പൊരുത്തപ്പെടുന്ന നടനും നസീറാണ്. ക്യാമറയിലൂടെ ഏത് ആംഗിളിൽ നിന്നു നോക്കിയാലും ഒരു പോലെ തിരിച്ചറിയാവുന്ന ഭംഗികുറയാത്ത മുഖം തിരശീലയിൽ കാണുമ്പോൾ ഒരു തരം ത്രിമാന അനുഭൂതി (3D Effect)കാഴ്ചക്കാരിൽ സൃഷ്ടിക്കുമായിരുന്നു. സ്വന്തമായ മനോഹമായ ശബ്ദവും അദ്ദേഹത്തിനുണ്ട്. == മരണം == അവസാനകാലത്ത് കടുത്ത [[പ്രമേഹം|പ്രമേഹരോഗം]] കൊണ്ട് ബുദ്ധിമുട്ടിയ നസീർ, പക്ഷേ ചലച്ചിത്രലോകത്തും സാമൂഹികലോകത്തും നിറസാന്നിദ്ധ്യമായി തുടർന്നുവന്നു. അൾസർ ബാധിച്ചതിനെ തുടർന്ന്‌ ചെന്നൈയിലെ ആശുപത്രിയിലായി.അൾസർ മാറിയെങ്കിലും അഞ്ചാംപനി ബാധിച്ച് മരിച്ചു == ബഹുമതികൾ == അർഹിക്കുന്ന ബഹുമതികൾ അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചിട്ടില്ല എന്നത് നിർഭാഗ്യകരമായ വസ്തുതയാണ്. * [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ്]] ലോക റിക്കാർഡ് മൂന്ന് വിഭാഗങ്ങളിലായി നേടിയിട്ടുണ്ട് <ref>{{Cite web |url=http://www.stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2011-03-08 |archive-date=2011-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110411135924/http://stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |url-status=dead }}</ref> * 1983-ൽ ചലച്ചിത്രത്തിലെ സമഗ്ര സംഭാവനയ്ക്കായി [[പത്മഭൂഷൺ]]പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു. * 2013-ൽ ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വാർഷികത്തോടനുബന്ധിച്ച് പുറത്തിറക്കിയ ഇന്ത്യൻ സിനിമാ മേഖലയിലെ 50 പേരുടെ [[തപാൽ മുദ്ര|സ്റ്റാമ്പുകളിൽ]] പ്രേംനസീറിന്റെ ചിത്രവും ആലേഖനം ചെയ്തിരുന്നു. ഇതിൽ മലയാളത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് നസീറിന്റെ ചിത്രം മാത്രമാണ് ഇടം നേടിയത്<ref name="reporterlive">[http://www.reporterlive.com/2013/05/23/18880.html ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വർഷം: തപാൽ സ്റ്റാമ്പിൽ ഇടംനേടിയത് പ്രേംനസീർ]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അഭിനയിച്ച ചിത്രങ്ങൾ ലഭ്യമായവ == {{Div col begin|5}} # [[ത്യാഗസീമ]] 1951-ൽ റിലീസ് ആയില്ല. # [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)]] (1952) # [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) # [[അച്ഛൻ (1952-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അച്ഛൻ]] (1952) # [[പൊൻകതിർ]] (1953) # [[മനസാക്ഷി (ചലച്ചിത്രം)]] (1954) # [[കിടപ്പാടം]] (1954) # [[ബാല്യസഖി]] (1954) # [[അവൻ വരുന്നു]] (1954) # [[അവകാശി]] (1954) # [[സി.ഐ.ഡി. (മലയാളചലച്ചിത്രം)|സി.ഐ.ഡി]] (1955) # [[അനിയത്തി (ചലച്ചിത്രം)|അനിയത്തി]] (1955) # [[മന്ത്രവാദി (ചലച്ചിത്രം)|മന്ത്രവാദി]] (1956) # [[അവർ ഉണരുന്നു]] (1956) # [[ആത്മാർപ്പണം]] (1956) # [[പാടാത്ത പൈങ്കിളി (ചലച്ചിത്രം)|പാടാത്ത പൈങ്കിളി]] (1957) # [[ജയിൽ പുള്ളി (ചലച്ചിത്രം)]] (1957) # [[ദേവസുന്ദരി]] (1957) # [[മറിയക്കുട്ടി]] (1958) # [[ലില്ലി (ചലച്ചിത്രം)|ലില്ലി]] (1958) # [[ചതുരംഗം (1959-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ചതുരംഗം]] (1958) # [[സഹോദരി]] (1959) # [[തിലകം(ചലച്ചിത്രം)]] (1960) # [[സീത (ചലച്ചിത്രം)|സീത]] (1960) # [[ഉണ്ണിയാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|ഉണ്ണിയാർച്ച]] (1961) # [[കൃഷ്ണകുചേല]] (1961) # [[ജ്ഞാനസുന്ദരി]] (1961) # [[ശ്രീരാമ പട്ടാഭിഷേകം]] (1962) # [[ലൈല മജ്നു]] (1962) # [[കാൽപ്പാടുകൾ]] (1962) # [[സ്നാപക യോഹന്നാൻ (ചലച്ചിത്രം)|സ്നാപക യോഹന്നാൻ]] (1963) # [[സത്യഭാമ (ചലച്ചിത്രം)|സത്യഭാമ]] (1963) # [[നിണമണിഞ്ഞ കാൽപ്പാടുകൾ]] (1963) # [[കലയും കാമിനിയും]] (1963) # [[കാട്ടുമൈന (ചലച്ചിത്രം)|കാട്ടുമൈന]] (1963) # [[ചിലമ്പൊലി]] (1963) # [[സ്കൂൾ മാസ്റ്റർ]] (1964) # [[പഴശ്ശിരാജാ (1964-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പഴശ്ശിരാജാ]] (1964) # [[ഒരാൾകൂടി കള്ളനായി]] (1964) # [[കുട്ടിക്കുപ്പായം]] (1964) # [[കുടുംബിനി]] (1964) # [[കറുത്ത കൈ]] (1964) # [[ദേവാലയം (ചലച്ചിത്രം)|ദേവാലയം]] (1964) # [[ഭാർഗ്ഗവീനിലയം|ഭാർഗ്ഗവീ നിലയം]] (1964) # [[ആയിഷ (ചലച്ചിത്രം)|ആയിഷ]] (1964) # [[അൾത്താര]] (1964) # [[തങ്കക്കുടം]] (1965) # [[ശകുന്തള (ചലച്ചിത്രം)|ശകുന്തള]] (1965) # [[റോസി (ചലച്ചിത്രം)|റോസി]] (1965) # [[രാജമല്ലി (ചലച്ചിത്രം)|രാജമല്ലി]] (1965) # [[പോർട്ടർ കുഞ്ഞാലി]] (1965) # [[ഓടയിൽ നിന്ന് (ചലച്ചിത്രം)|ഓടയിൽ നിന്ന്]] (1965) # [[മുതലാളി (ചലച്ചിത്രം)|മുതലാളി]] (1965) # [[മുറപ്പെണ്ണ് (ചലച്ചിത്രം)|മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965) # [[മായാവി (1965-ലെ ചലച്ചിത്രം)|മായാവി]] (1965) # [[കുപ്പിവള (ചലച്ചിത്രം)|കുപ്പിവള]] (1965) # [[കൊച്ചുമോൻ]] (1965) # [[കാവ്യമേള]] (1965) # [[കാത്തിരുന്ന നിക്കാഹ്]] (1965) # [[കളിയോടം]] (1965) # [[ജീവിതയാത്ര]] (1965) # [[ഇണപ്രാവുകൾ]] (1965) # [[ദേവത (ചലച്ചിത്രം)]] (1965) # [[ചേട്ടത്തി]] (1965) # [[ഭൂമിയിലെ മാലാഖ]] (1965) # [[തിലോത്തമ (ചലച്ചിത്രം)|തിലോത്തമ]] (1966) # [[സ്ഥാനാർത്ഥി സാറാമ്മ]] (1966) # [[സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ]] (1966) # [[പ്രിയതമ]] (1966) # [[പൂച്ചക്കണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|പൂച്ചക്കണ്ണി]] (1966) # [[പിഞ്ചുഹൃദയം]] (1966) # [[പെൺമക്കൾ]] (1966) # [[കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ (ചലച്ചിത്രം)|കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ]] (1966) # [[കൂട്ടുകാർ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|കൂട്ടുകാർ]] (1966) # [[കണ്മണികൾ]] (1966) # [[കനകച്ചിലങ്ക]] (1966) # [[കല്യാണരാത്രിയിൽ]] (1966) # [[കളിത്തോഴൻ]] (1966) # [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1966) # [[അനാർക്കലി (ചലച്ചിത്രം)|അനാർക്കലി]] (1966) # [[ഉദ്യോഗസ്ഥ]] (1967) # [[സ്വപ്നഭൂമി]] (1967) # [[രമണൻ (ചലച്ചിത്രം)|രമണൻ]] (1967) # [[പൂജ (ചലച്ചിത്രം)|പൂജ]] (1967) # [[പരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|പരീക്ഷ]] (1967) # [[പാതിരാപ്പാട്ട്]] (1967) # [[ഒള്ളതുമതി]] (1967) # [[എൻ.ജി.ഒ. (ചലച്ചിത്രം)|എൻ.ജി.ഒ]] (1967) # [[നഗരമേ നന്ദി]] (1967) # [[നാടൻ പെണ്ണ്|നാടൻപെണ്ണ്]] (1967) # [[കുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)|കുടുംബം]] (1967) # [[കോട്ടയം കൊലക്കേസ്]] (1967) # [[കസവുതട്ടം]] (1967) # [[കാണാത്ത വേഷങ്ങൾ]] (1967) # [[ജീവിക്കാനനുവദിക്കൂ]] (1967) # [[കളക്ടർ മാലതി]] (1967) # [[കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്|കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്‌]] (1967) # [[ചിത്രമേള]] (1967) # [[ഭാഗ്യമുദ്ര]] (1967) # [[ബാല്യകാലസഖി (ചലച്ചിത്രം)|ബാല്യകാലസഖി]] (1967) # [[അശ്വമേധം (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വമേധം]] (1967) # [[അഗ്നിപുത്രി]] (1967) # [[വിദ്യാർത്ഥി (ചലച്ചിത്രം)|വിദ്യാർത്ഥി]] (1968) # [[വെളുത്ത കത്രീന]] (1968) # [[തുലാഭാരം (ചലച്ചിത്രം)|തുലാഭാരം]] (1968) # [[തോക്കുകൾ കഥ പറയുന്നു]] (1968) # [[തിരിച്ചടി]] (1968) # [[പുന്നപ്ര വയലാർ (ചലച്ചിത്രം)|പുന്നപ്രവയലാർ]] (1968) # [[പാടുന്ന പുഴ]] (1968) # [[ലവ് ഇൻ കേരള]] (1968) # [[ലക്ഷപ്രഭു]] (1968) # [[കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മ]] (1968) # [[കായൽകരയിൽ]] (1968) # [[ഇൻസ്പെക്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|ഇൻസ്പെക്റ്റർ]] (1968) # [[ഡയൽ 2244]] (1968) # [[ഭാര്യമാർ സൂക്ഷിക്കുക]] (1968) # [[അസുരവിത്ത് (1968-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അസുരവിത്ത്]] (1968) # [[അഞ്ചു സുന്ദരികൾ]] (1968) # [[അഗ്നിപരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|അഗ്നിപരീക്ഷ]] (1968) # [[വിരുന്നുകാരി]] (1969) # [[വില കുറഞ്ഞ മനുഷ്യൻ]] (1969) #[[വിലക്കപ്പെട്ട ബന്ധങ്ങൾ]] (1969) # [[സൂസി]] (1969) # [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്]] (1969) # [[രഹസ്യം]] (1969) # [[പൂജാപുഷ്പം]] (1969) # [[പഠിച്ച കള്ളൻ]] (1969) # [[നദി]] (1969) # [[മിസ്റ്റർ കേരള]] (1969) # [[മൂലധനം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കൂട്ടുകുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കണ്ണൂർ ഡീലക്സ്]] (1969) # [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969) # [[കടൽപ്പാലം (ചലച്ചിത്രം)|കടൽപ്പാലം]] (1969) # [[ജ്വാല]] (1969) # [[ഡേയ്ഞ്ചർ ബിസ്കറ്റ്]] (1969) # [[ബല്ലാത്ത പഹയൻ]] (1969) # [[അനാച്ഛാദനം]] (1969) # [[അടിമകൾ]] (1969) # [[ആൽമരം]] (1969) # [[വിവാഹിത]] (1970) # [[വിവാഹം സ്വർഗ്ഗത്തിൽ]] (1970) # [[ത്രിവേണി]] (1970) # [[തുറക്കാത്ത വാതിൽ]] (1970) # [[താര]] (1970) # [[സരസ്വതി]] (1970) # [[രക്തപുഷ്പം]] (1970) # [[പേൾവ്യൂ]] (1970) # [[പളുങ്കുപാത്രം]] (1970) # [[ഒതേനന്റെ മകൻ]] (1970) # [[നിഴലാട്ടം]] (1970) # [[നിങ്ങളെന്നെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റാക്കി]] (1970) # [[നാഴികക്കല്ല്]] (1970) # [[മൂടൽമഞ്ഞ്]] (1970) # [[മിണ്ടാപ്പെണ്ണ്]] (1970) # [[ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ് (1970-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ്]](1970) # [[കുരുക്ഷേത്രം]] (1970) # [[കല്പന]] (1970) # [[കാക്കത്തമ്പുരാട്ടി]] (1970) # [[എഴുതാത്ത കഥ]] (1970) # [[ദത്തുപുത്രൻ]] (1970) # [[അരനാഴികനേരം]] (1970) # [[അനാഥ]] (1970) # [[അമ്മയെന്ന സ്ത്രീ]] (1970) # [[അമ്പലപ്രാവ്]] (1970) # [[ആ ചിത്രശലഭം പറന്നോട്ടെ]] (1970) # [[വിലയ്ക്കുവാങ്ങിയ വീണ]] (1971) # [[ഉമ്മാച്ചു]] (1971) # [[സുമംഗലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[ശിക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[പുത്തൻ വീട് ]](1971) # [[നീതി (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[മുത്തശ്ശി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[മൂന്നു പൂക്കൾ]] (1971) # [[മറുനാട്ടിൽ ഒരു മലയാളി]] (1971) # [[ലങ്കാദഹനം]] (1971) # [[കളിത്തോഴി]] (1971) # [[എറണാകുളം ജങ്ക്ഷൻ (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[സി.ഐ.ഡി. നസീർ]] (1971) # [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971) # [[ടാക്സികാർ]] (1972) # [[സംഭവാമി യുഗേ യുഗേ]] (1972) # [[പുഷ്പാഞ്ജലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പുനർജന്മം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പോസ്റ്റ്മാനെ കാണാനില്ല]] (1972) # [[ഒരു സുന്ദരിയുടെ കഥ]] (1972) # [[ഓമന (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[നൃത്തശാല]] (1972) # [[മിസ്സ് മേരി]] (1972) # [[മയിലാടും കുന്ന്]](1972) # [[മായ (ചലച്ചിത്രം)]](1972) # [[മറവിൽ തിരിവ് സൂക്ഷിക്കുക]] (1972) # [[മരം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[മനുഷ്യബന്ധങ്ങൾ]] (1972) # [[മന്ത്രകോടി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ഗന്ധർവ്വക്ഷേത്രം]] (1972) # [[ദേവി]] (1972) # [[ബ്രഹ്മചാരി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ആരോമലുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[അന്വേഷണം]] (1972) # [[ആറടിമണ്ണിന്റെ ജന്മി]](1972) # [[ആദ്യത്തെ കഥ]] (1972) # [[വീണ്ടും പ്രഭാതം]] (1973) # [[ഉർവ്വശി ഭാരതി]] (1973) # [[തൊട്ടാവാടി (ചലച്ചിത്രം)|തൊട്ടാവാടി]] (1973) # [[തിരുവാഭരണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവാഭരണം]] (1973) # [[തേനരുവി]] (1973) # [[തനിനിറം]] (1973) # [[ശാസ്ത്രം ജയിച്ചു മനുഷ്യൻ തോറ്റു]] (1973) # [[പൊയ്മുഖങ്ങൾ]] (1973) # [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] (1973) # [[പോലീസ് അറിയരുത്]] (1973) # [[പാവങ്ങൾ പെണ്ണുങ്ങൾ]] (1973) # [[പണിതീരാത്ത വീട്]] (1973) # [[പഞ്ചവടി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചവടി]] (1973) # [[പത്മവ്യൂഹം(ചലച്ചിത്രം)]] (1973) # [[പച്ചനോട്ടുകൾ]] (1973) # [[മനസ്സ് (ചലച്ചിത്രം)|മനസ്സ്]] (1973) # [[ലേഡീസ് ഹോസ്റ്റൽ]] (1973) # [[കാലചക്രം]] (1973) # [[ഇന്റർവ്യൂ (ചലച്ചിത്രം)|ഇന്റർവ്യൂ]] (1973) # [[ഫുട്ബോൾ ചാമ്പ്യൻ]] (1973) # [[ധർമ്മയുദ്ധം]] (1973) # [[ദർശനം (ചലച്ചിത്രം)|ദർശനം]] (1973) # [[ചുക്ക് (ചലച്ചിത്രം)|ചുക്ക്]] (1973) # [[ഭദ്രദീപം]] (1973) # [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973) # [[അങ്കത്തട്ട് (ചലച്ചിത്രം)|അങ്കത്തട്ട്]] (1973) # [[അജ്ഞാതവാസം (ചലച്ചിത്രം)|അജ്ഞാതവാസം]] (1973) # [[അച്ചാണി]] (1973) # [[തുമ്പോലാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|തുമ്പോലാർച്ച]] (1974) # [[തച്ചോളിമരുമകൻ ചന്തു]] (1974) # [[സുപ്രഭാതം (ചലച്ചിത്രം)|സുപ്രഭാതം]] (1974) # [[സേതുബന്ധനം (ചലച്ചിത്രം)|സേതുബന്ധനം]] (1974) # [[സപ്തസ്വരങ്ങൾ (ചലച്ചിത്രം)|സപ്തസ്വരങ്ങൾ]] (1974) # [[രഹസ്യരാത്രി]] (1974) # [[രാജഹംസം (ചലച്ചിത്രം)|രാജഹംസം]] (1974) # [[പട്ടാഭിഷേകം (1974-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പട്ടാഭിഷേകം]] (1974) # [[പഞ്ചതന്ത്രം (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചതന്ത്രം]] (1974) # [[പാതിരാവും പകൽവെളിച്ചവും]] (1974) # [[നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി(ചലച്ചിത്രം)|നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി]] (1974) # [[അജയനും വിജയനും]] (1974) # [[നെല്ല് (ചലച്ചിത്രം)|നെല്ല്]] (1974) # [[നീലക്കണ്ണുകൾ]] (1974) # [[ഹണിമൂൺ (ചലച്ചിത്രം)|ഹണിമൂൺ]] (1974) # [[ദുർഗ്ഗ (ചലച്ചിത്രം)|ദൂർഗ്ഗ]] (1974) # [[കോളേജ് ഗേൾ]] (1974) # [[ചന്ദ്രകാന്തം (ചലച്ചിത്രം)|ചന്ദ്രകാന്തം]] (1974) # [[ചഞ്ചല]] (1974) # [[ചക്രവാകം (ചലച്ചിത്രം)|ചക്രവാകം]] (1974) # [[ഭൂമീദേവി പുഷ്പിണിയായി|ഭൂമിദേവി പുഷ്പിണിയായി]] (1974) # [[അയലത്തെ സുന്ദരി]] (1974) # [[അശ്വതി (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വതി]] (1974) # [[അരക്കള്ളൻ മുക്കാൽക്കള്ളൻ]] (1974) # [[ടൂറിസ്റ്റ് ബംഗ്ലാവ്]] (1975) # [[താമരത്തോണി]] (1975) # [[തിരുവോണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവോണം]] (1975) # [[സൂര്യവംശം (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[സിന്ധു (ചലച്ചിത്രം)|സിന്ധു]] (1975) # [[സമ്മാനം (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|സമ്മാനം]] (1975) # [[രാസലീല (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|രാസലീല]] (1975) # [[പുലിവാല്|പുലിവാല്‌]] (1975) # [[പ്രിയമുള്ള സോഫിയ]] (1975) # [[പ്രവാഹം]] (1975) # [[പിക്നിക്]] (1975) # [[പാലാഴിമഥനം]] (1975) # [[പത്മരാഗം|പദ്മരാഗം]] (1975) # [[നീലപ്പൊന്മാൻ (ചലച്ചിത്രം)|നീലപ്പൊന്മാൻ]] (1975) # [[മാ നിഷാദ|മാനിഷാദ]] (1975) # [[ലവ് മാരേജ് (ചലച്ചിത്രം)|ലൗ മാര്യേജ്]] (1975) # [[കൊട്ടാരം വിൽക്കാനുണ്ട്]] (1975) # [[ഹലോ ഡാർലിംങ്ങ്|ഹലോ ഡാർളിംഗ്]] (1975) # [[ധർമ്മക്ഷേത്രേ കുരുക്ഷേത്രേ]] (1975) # [[ചുമടുതാങ്ങി (ചലച്ചിത്രം)|ചുമടുതാങ്ങി]] (1975) # [[ചീഫ് ഗസ്റ്റ്]] (1975) # [[ചീനവല (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[ചട്ടമ്പിക്കല്ല്യാണി|ചട്ടമ്പിക്കല്യാണി]] (1975) # [[ബാബുമോൻ]] (1975) # [[അയോദ്ധ്യ (ചലച്ചിത്രം)|അയോദ്ധ്യ]] (1975) # [[അഷ്ടമിരോഹിണി (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമിരോഹിണി]] (1975) # [[ആലിബാബയും 41 കള്ളന്മാരും]] (1975) # [[അഭിമാനം]] (1975) # [[ആരണ്യകാണ്ഡം (ചലച്ചിത്രം)|ആരണ്യകാണ്ഡം]] (1975) # [[വഴിവിളക്ക്]] (1976) # [[വനദേവത (ചലച്ചിത്രം)|വനദേവത]] (1976) # [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]](1976) # [[തെമ്മാടി വേലപ്പൻ]] (1976) # [[സീമന്ത പുത്രൻ]] (1976) # [[രാജയോഗം]] (1976) # [[പുഷ്പശരം]] (1976) # [[പ്രസാദം (ചലച്ചിത്രം)|പ്രസാദം]] (1976) # [[പിക്‌ പോക്കറ്റ്‌]] (1976) # [[പഞ്ചമി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചമി]] (1976) # [[പാരിജാതം]] (1976) # [[ഒഴുക്കിനെതിരെ]] (1976) # [[മല്ലനും മാതേവനും]] (1976) # [[ലൈറ്റ് ഹൗസ് (മലയാളചലച്ചിത്രം)|ലൈറ്റ് ഹൗസ്]] (1976) # [[കായംകുളം കൊച്ചുണ്ണിയുടെ മകൻ]] (1976) # [[കന്യാദാനം]] (1976) # [[കാമധേനു (ചലച്ചിത്രം)|കാമധേനു]] (1976) # [[ചോറ്റാനിക്കര അമ്മ]] (1976) # [[ചിരിക്കുടുക്ക]] (1976) # [[ചെന്നായ് വളർത്തിയ കുട്ടി]] (1976) # [[അമൃതവാഹിനി]] (1976) # [[അമ്മിണി അമ്മാവൻ]] (1976) # [[അജയനും വിജയനും]] (1976) # [[അഗ്നിപുഷ്പം]] (1976) # [[ആയിരം ജന്മങ്ങൾ]] (1976) # [[വിഷുക്കണി]] (1977) # [[വീട് ഒരു സ്വർഗ്ഗം]] (1977) # [[വരദക്ഷിണ]] (1977) # [[തുറുപ്പുഗുലാൻ]] (1977) # [[തോൽക്കാൻ എനിക്കു മനസ്സില്ല]] (1977) # [[സുജാത (ചലച്ചിത്രം)|സുജാത]] (1977) # [[സൂര്യകാന്തി]] (1977) # [[സമുദ്രം (ചലച്ചിത്രം)|സമുദ്രം]] (1977) # [[സഖാക്കളേ മുന്നോട്ട്]] (1977) # [[രതിമന്മഥൻ]] (1977) # [[രണ്ട് ലോകം|രണ്ടു ലോകം]] (1977) # [[പരിവർത്തനം (ചലച്ചിത്രം)|പരിവർത്തനം]] (1977) # [[പഞ്ചാമൃതം(ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചാമൃതം]] (1977) # [[മുറ്റത്തെ മുല്ല]] (1977) # [[മോഹവും മുക്തിയും]] (1977) # [[മിനിമോൾ]] (1977) # [[ലക്ഷ്മി (ചലച്ചിത്രം)|ലക്ഷ്മി]] (1977) # [[കണ്ണപ്പനുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|കണ്ണപ്പനുണ്ണി]] (1977) # [[കാഞ്ചനസീത|കാഞ്ചന സീത]] (1977) # [[കടുവായെ പിടിച്ച കിടുവ|കടുവയെ പിടിച്ച കിടുവ]] (1977) # [[ഇവനെന്റെ പ്രിയപുത്രൻ]] (1977) # [[ഇന്നലെ ഇന്ന്(ചലച്ചിത്രം)|ഇന്നലെ ഇന്ന്]] (1977) # [[ഹൃദയമേ സാക്ഷി]] (1977) # [[ചതുർവ്വേദം (ചലച്ചിത്രം)|ചതുർവ്വേദം]] (1977) # [[അവൾ ഒരു ദേവാലയം]] (1977) # [[അപരാധി (ചലച്ചിത്രം)|അപരാധി]] (1977) # [[അപരാജിത (ചലച്ചിത്രം)|അപരാജിത]] (1977) # [[അനുഗ്രഹം(ചലച്ചിത്രം)|അനുഗ്രഹം]] (1977) # [[അഞ്ജലി(ചലച്ചിത്രം)|അഞ്ജലി]] (1977) # [[അക്ഷയപാത്രം (ചലച്ചിത്രം)|അക്ഷയപാത്രം]] (1977) # [[അച്ചാരം അമ്മിണി ഓശാരം ഓമന]] (1977) # [[യാഗാശ്വം (ചലച്ചിത്രം)|യാഗാശ്വം]] (1978) # [[വിളക്കും വെളിച്ചവും]] (1978) # [[തരൂ ഒരു ജന്മം കൂടി]] (1978) # [[തച്ചോളി അമ്പു (ചല‍ച്ചിത്രം)|തച്ചോളി അമ്പു]] (1978) # [[സുന്ദരിമാരുടെ സ്വപ്‌നങ്ങൾ]] (1978) # [[സ്നേഹത്തിന്റെ മുഖങ്ങൾ]] (1978) # [[ശത്രുസംഹാരം]] (1978) # [[രാജു റഹിം]] (1978) # [[പ്രാർത്ഥന (ചലച്ചിത്രം)|പ്രാർത്ഥന]] (1978) # [[പാദസരം (ചലച്ചിത്രം)|പാദസരം]] (1978) # [[നിവേദ്യം (ചലച്ചിത്രം)|നൈവേദ്യം]] (1978) # [[നിനക്കു ഞാനും എനിക്കു നീയും]] (1978) # [[മുദ്രമോതിരം]] (1978) # [[ലിസ]] (1978) # [[കുടുംബം നമുക്കു ശ്രീകോവിൽ]] (1978) # [[കനൽക്കട്ടകൾ]] (1978) # [[കല്പവൃക്ഷം (ചലച്ചിത്രം)|കൽപ്പവൃക്ഷം]] (1978) # [[കടത്തനാട്ട് മാക്കം (ചലച്ചിത്രം)|കടത്തനാട്ടു മാക്കം]] (1978) # [[ജയിക്കാനായ് ജനിച്ചവൻ(ചലച്ചിത്രം)|ജയിക്കാനായി ജനിച്ചവൻ]] (1978) # [[ഗാന്ധർവം (ചലച്ചിത്രം)|ഗാന്ധർവ്വം]] (1978) # [[ഈ ഗാനം മറക്കുമോ]] (1978) # [[ഭാര്യയും കാമുകിയും]] (1978) # [[അഷ്ടമുടിക്കായൽ (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമുടിക്കായൽ]] (1978) # [[അമർഷം (ചലച്ചിത്രം)|അമർഷം]] (1978) # [[ആനപ്പാച്ചൻ]] (1978) # [[വാർഡ് നമ്പർ 7]] (1979) # [[വിജയനും വീരനും]] (1979) # [[വെള്ളായണി പരമു]] (1979) # [[വാളെടുത്തവൻ വാളാൽ]] (1979) # [[തിരയും തീരവും]] (1979) # [[തരംഗം]] (1979) # [[സർപ്പം]] (1979) # [[പ്രഭു]] (1979) # [[പിച്ചാത്തിക്കുട്ടപ്പൻ]] (1979) # [[പമ്പരം]] (1979) # [[ഓർമ്മയിൽ നീ മാത്രം]] (1979) # [[മാനവധർമ്മം]] (1979) # [[മാമാങ്കം]] (1979) # [[കതിർമണ്ഡപം]] (1979) # [[കാലം കാത്തു നിന്നില്ല]] (1979) # [[ഇരുമ്പഴികൾ]] (1979) # [[ഇനിയും കാണാം]] (1979) # [[ഇന്ദ്രധനുസ്സ്]] (1979) # [[തീരം തേടുന്നവർ]] (1980) # [[തീക്കടൽ]] (1980) # [[പ്രളയം]] (1980) # [[പാലാട്ടു കുഞ്ഞിക്കണ്ണൻ]] (1980) # [[നായാട്ട്]] (1980) # [[മിസ്റ്റർ മൈക്കിൾ]] (1980) # [[ലാവ]] (1980) # [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ]] 500th Movie (1980) # ഇത്തിക്കരപ്പക്കി (1980) # [[ദിഗ്‌വിജയം]] (1980) # [[ചന്ദ്രഹാസം]] (1980) # [[അന്തഃപുരം]] (1980) # [[എയർ ഹോസ്റ്റസ്]] (1980) # അഗ്നിക്ഷേത്രം (1980) # [[ലൗ ഇൻ സിംഗപ്പൂർ]] (1980) # [[വിട പറയും മുമ്പേ]] (1981) # [[തേനും വയമ്പും]] (1981) # [[തീക്കളി]] (1981) # തകിലു കൊട്ടാമ്പുറം (1981) # താളം മനസ്സിന്റെ താളം (1981) # [[സംഘർഷം]] (1981) # [[സഞ്ചാരി]] (1981) # [[രക്തം]] (1981) # പാർവ്വതി (1981) # [[പാതിരാസൂര്യൻ]] (1981) # [[കൊടുമുടികൾ]] (1981) # [[കിലുങ്ങാത്ത ചങ്ങലകൾ]] (1981) # [[കടത്ത്]] (1981) # [[കാട്ടുകള്ളൻ]] (1981) # [[കാഹളം]] (1981) # [[ഇതിഹാസം]] (1981) # [[ഇതാ ഒരു ധിക്കാരി]] (1981) # [[ഇരട്ടിമധുരം]] (1981) # [[എല്ലാം നിനക്കു വേണ്ടി]] (1981) # [[ധ്രുവസംഗമം]] (1981) # [[ചൂതാട്ടം]] (1981) # [[ചാരം]] (1981) # [[അട്ടിമറി]] (1981) # [[അറിയപ്പെടാത്ത രഹസ്യം]] (1981) # [[അടിമച്ചങ്ങല]] (1981) # [[ശ്രീ അയ്യപ്പനും വാവരും]] (1982) # രക്ഷസാക്ഷി (1982) # [[പോസ്റ്റ് മോർട്ടം]] (1982) # [[പൊന്മുടി]] (1982) # [[പടയോട്ടം]] (1982) # [[പാഞ്ചജന്യം]] (1982) # [[ഒരു തിര പിന്നെയും തിര]] (1982) # [[നാഗമഠത്തു തമ്പുരാട്ടി]] (1982) # [[മഴനിലാവ്]] (1982) # [[മൈലാഞ്ചി]] (1982) # മരുപ്പച്ച (1982) # [[കെണി]] (1982) # [[ജംബുലിംഗം]] (1982) # ഇവൻ ഒരു സിംഹം (1982) # [[ഇടിയും മിന്നലും]] (1982) # [[ദ്രോഹി (ചലച്ചിത്രം)|ദ്രോഹി]] (1982) # [[ചമ്പൽക്കാട് (ചലച്ചിത്രം)|ചമ്പൽക്കാട്]] (1982) # [[അങ്കുരം]] (1982) # [[അങ്കച്ചമയം]] (1982) # [[ആരംഭം (ചലച്ചിത്രം)|ആരംഭം]] (1982) # [[ആക്രോശ് (1980ലെ ചിത്രം)|ആക്രോശം]] (1982) # [[ആദർശം (ചലച്ചിത്രം)|ആദർശം]] (1982) # [[യുദ്ധം (ചലച്ചിത്രം)|യുദ്ധം]] (1983) # [[തീരം തേടുന്ന തിര]] (1983) # [[പ്രതിജ്ഞ (ചലച്ചിത്രം)|പ്രതിജ്ഞ]] (1983) # [[പ്രശ്നം ഗുരുതരം]] (1983) # [[പാസ്പോർട്ട് (ചലച്കിത്രം)|പാസ്പോർട്ട്]] (1983) # [[ഒരു മാടപ്രാവിന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഒന്നു ചിരിക്കൂ]] (1983) # [[മോർച്ചറി (ചലച്ചിത്രം)|മോർച്ചറി]] (1983) # [[മറക്കില്ലൊരിക്കലും]] (1983) # [[മഹാബലി (ചലച്ചിത്രം)|മഹാബലി]] (1983) # [[കൊടുങ്കാറ്റ് (ചലച്ചിത്രം)|കൊടുങ്കാറ്റ്]] (1983) # [[കാര്യം നിസ്സാരം]] (1983) # [[ജസ്റ്റിസ് രാജ]] (1983) # [[ഹിമം (ചലച്ചിത്രം)|ഹിമം]] (1983) # [[എന്റെ കഥ (ചലച്ചിത്രം)|എന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഈ യുഗം]] (1983) # [[ദീപാരാധന (ചലച്ചിത്രം)|ദീപാരാധന]] (1983) # [[ചക്രവാളം ചുവന്നപ്പോൾ]] (1983) # [[ഭൂകമ്പം (ചലച്ചിത്രം)|ഭൂകമ്പം]] (1983) # [[ബന്ധം (ചലച്ചിത്രം)|ബന്ധം]] (1983) # [[ആട്ടക്കലാശം]] (1983) # [[അങ്കം]] (1983) # [[ആദ്യത്തെ അനുരാഗം]] (1983) # [[ആധിപത്യം]] (1983) # [[ആശ്രയം]] (1983) # [[പ്രേംനസീറിനെ കാണ്മാനില്ല]] (1983) # [[വികടകവി]] (1984) # [[വെള്ളം]] (1984) # [[വനിതാപോലീസ്]] (1984) # പുമഠത്തെ പെണ്ണ് (1984) # [[പിരിയില്ല നാം]] (1984) # [[ഒരു തെറ്റിന്റെ കഥ]] (1984) # [[നിങ്ങളിൽ ഒരു സ്ത്രീ]] (1984) # [[മണിത്താലി]] (1984) # [[മനസ്സേ നിനക്കു മംഗളം]] (1984) # മകളേ മാപ്പു തരൂ (1984) # [[കുരിശുയുദ്ധം]] (1984) # കൃഷ്ണാ ഗുരുവായൂരപ്പാ (1984) # [[കടമറ്റത്തച്ചൻ]] (1984) # [[ഇണക്കിളി]] (1984) # [[എന്റെ നന്ദിനിക്കുട്ടി]] (1984) # അമ്മേ നാരായണ (1984) # [[അലകടലിനക്കരെ]] (1984) # [[വെള്ളരിക്കാപ്പട്ടണം]] (1985) # [[ഉയിർത്തെഴുന്നേൽപ്പ്]] (1985) # സ്നേഹിച്ച കുറ്റത്തിന് (1985) # [[ശത്രു]] (1985) # സന്നാഹം (1985) # [[ഒഴിവുകാലം]] (1985) # [[ഒരു നാൾ ഇന്നൊരു നാൾ]] (1985) # [[ഒരിക്കൽ ഒരിടത്ത്]] (1985) # [[നേരറിയും നേരത്ത്]] (1985) # [[മുഖ്യമന്ത്രി]] (1985) # [[മധുവിധു തീരും മുമ്പേ]] (1985) # [[ദൈവത്തെയോർത്ത്]] (1985) # [[ഒരു സന്ദേശം കൂടി]] (1985) # [[മാന്യമഹാജനങ്ങളേ]] (1985) # [[അയൽവാസി ഒരു ദരിദ്രവാസി]] (1986) # [[ധ്വനി]] (1988) # [[ലാൽ അമേരിക്കയിൽ]] (1989) # [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] (1990) {{Div col end}} == അവലംബങ്ങൾ == {{reflist|2}} [[വർഗ്ഗം:1929-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:1989-ൽ മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ഡിസംബർ 16-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജനുവരി 16-ന് മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളചലച്ചിത്രനടന്മാർ]] rk2w20dyhr6821g7p7xo7aqszczlwyv 3765816 3765815 2022-08-18T09:04:52Z 103.38.12.3 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Prem Nazir}} {{Infobox person | name = പ്രേംനസീർ | image = Prem Nazir in Perumbavoor cropped.jpg | caption = 2013 ലെ ഇന്ത്യയുടെ സ്റ്റാമ്പിൽ പ്രേം നസീർ | birth_name = അബ്ദുൾ ഖാദർ | birth_date = 7 ഏപ്രിൽ 1926 | birth_place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], [[തിരുവനന്തപുരം]], | death_date = {{Death date and age|df=yes|1989|01|16|1926|04|07}} | death_place = [[ചെന്നൈ]], {{Ind}} | alma_mater = [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി]] | awards = [[പത്മഭൂഷൺ]] (1983) | children = [[Shanavas (actor)|ഷാനവാസ്‍]] ഉൾപ്പെടെ 4 | known_for = നടൻ | nationality = ഇന്ത്യൻ | other_names = ''നിത്യഹരിതനായകൻ '' <br>(എവർഗ്രീൻ ഹീറോ) | occupation = Actor | disappeared_date = <!-- {{Disappeared date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} (disappeared date then birth date) --> | disappeared_place = | disappeared_status = | honorific_prefix = [[Padma Bhushan|PB]] | image_size = 250px | native_name = | relatives = [[പ്രേം നവാസ്]] (brother) [[ഷാനവാസ്]] | years_active = 1951–1989 | resting place = [[ചിറയിൻകീഴ്]], | spouse = ഹബീബ ബീവി }} [[മലയാളചലച്ചിത്രം|മലയാളചലച്ചിത്രരംഗത്തെ]] നിത്യഹരിത നായകൻ (''Evertime Evergreen Hero'') എന്നു വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു ഇന്ത്യൻ ചലച്ചിത്ര നടനായിരുന്നു '''പ്രേം നസീർ''' (ജീവിതകാലം: 7 ഏപ്രിൽ 1926 - 16 ജനുവരി 1989)<ref name="m3db">[https://www.m3db.com/artists/20844 പ്രേംനസീർ / നിത്യഹരിത നായകൻ]</ref>. മലയാള സിനിമയിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ തലമുറയിലെ പ്രമുഖരിൽ ഒരാളായി പ്രേംനസീർ അറിയപ്പെടുന്നു. അബ്ദുൾ ഖാദർ എന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ യഥാർത്ഥ പേര്. [[ഇന്ത്യൻ സിനിമ|ഇന്ത്യൻ സിനിമയിലെ]] തന്നെ ആദ്യത്തെ സൂപ്പർ താരം ആയിരുന്നു പ്രേംനസീർ<ref name="janmabhumidaily">[https://www.janmabhumidaily.com/news701677 ചിറയിൻകീഴിൽനിന്നൊരു താരോദയം!]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ഒരു നാടക നടനായി ഔദ്യോഗിക ജീവിതം ആരംഭിച്ച നസീർ 1951 ൽ ത്യാഗസീമ എന്ന സിനിമയിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്ര രംഗത്ത് അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ചത്. സത്യന്റെയും നസീറിന്റെയും അരങ്ങേറ്റ ചിത്രംകൂടിയായിരുന്ന ത്യാഗസീമ പക്ഷേ റിലീസ് ആയില്ല. പിന്നീട് 1952 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ബിഗ് സ്‌ക്രീനിൽ വന്നത്. [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) എന്ന തന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രത്തിന്റെ സെറ്റുകളിൽവച്ച് അദ്ദേഹം നസീർ എന്ന നാമം സ്വീകരിച്ചു. പിന്നീട് [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] എന്ന സിനിമയിൽ നസീർ എന്ന പേരിനൊപ്പം പ്രേം എന്ന് കൂടെ കുഞ്ചാക്കോ ചേർത്തു. 1950 കളിൽ ഒരു താരമായി ഉയർന്നുവന്ന അദ്ദേഹം 1950 മുതൽ 1989 ൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മരണം വരെയുള്ള കാലത്ത് മലയാള സിനിമയിലെ പകരം വെക്കാനില്ലാത്ത സൂപ്പർതാരങ്ങളിലൊരാളായിത്തീർന്നിരുന്നു. ഒരു റൊമാന്റിക് നായകനെന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം ഏറെ പ്രശസ്തനാണ്. 1985 ന് ശേഷം, മറ്റ് കലാകാരന്മാരെപ്പോലെ എല്ലാത്തരം കഥാപാത്രങ്ങളും ചെയ്യാൻ ആഗ്രഹിച്ചതിനാൽ നായക വേഷങ്ങളിൽ നിന്ന് മറ്റു കഥാപാത്രങ്ങളിലേക്ക് അദ്ദേഹം മനപൂർവ്വം വഴിമാറി സഞ്ചരിച്ചു. [[മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965), [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1967), [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969), [[നദി (ചലച്ചിത്രം)|നദി]] (1969), [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971), [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973), [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] (1981) ), [[പടയോട്ടം]] (1982), [[ധ്വനി (ചലച്ചിത്രം)|ധ്വനി]] (1988)<ref name="greatestactor">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> തുടങ്ങിയ സിനിമകളിലെ ശ്രദ്ധേയമായ അഭിനയത്തിലൂടെ അദ്ദേഹം നിരൂപക പ്രശംസ നേടിയിരുന്നു. [[വിട പറയും മുൻപെ|വിട പറയും മുൻപേ]] എന്ന സിനിമയിലെ മാധവൻ കുട്ടിയെ അവതരിപ്പിച്ചതിന്റെ പേരിൽ അദ്ദേഹം [[കേരളസംസ്ഥാന ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരം|കേരള സംസ്ഥാന ചലച്ചിത്ര അവാർഡ്]] (പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ്) നേടിയിരുന്നു. കലയ്ക്ക് നൽകിയ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് ഇന്ത്യാ ഗവൺമെന്റ് യഥാക്രമം മൂന്നാമത്തെയും നാലാമത്തെയും സിവിലിയൻ ബഹുമതികളായ [[പത്മഭൂഷൺ|പത്മഭൂഷൻ]], [[പത്മശ്രീ]] എന്നിവ നൽകി അദ്ദേഹത്തെ ആദരിച്ചിരുന്നു. 1989 ജനുവരി 16 ന് 62 ആമത്തെ വയസ്സിൽ [[അഞ്ചാംപനി]] ബാധിച്ച് അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. 542 മലയാളം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനിയച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|title=Kisan World|publisher=Sakthi Sugars, Limited|year=1989}}</ref><ref>[http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm "Magic of Sophia Loren"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20031130011344/http://www.hindu.com/mag/2003/11/02/stories/2003110200250500.htm |date=2003-11-30 }}. The Hindu (2 November 2003). Retrieved 3 December 2011.</ref>130 സിനിമകളിൽ ഒരേ നായികയ്ക്കൊപ്പം (ഷീല) അഭിനയിച്ചിതിന്റെ പേരിലും<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=HasxAQAAIAAJ&q=prem+nazir+guinness+world+record&dq=prem+nazir+guinness+world+record&hl=en&sa=X&ei=TkZIU-3rNoquiAfg04GgAw&ved=0CE8Q6AEwBw|title=Guinness World Records 2001|publisher=[[Guinness World Records]]|isbn=0553583751|page=91}}</ref><ref>[http://www.hinduonnet.com/thehindu/thscrip/print.pl?file=2004010500340200.htm&date=2004/01/05/&prd=mp& Sheela's comeback]. The Hindu. 5 January 2004. Retrieved 3 December 2011.</ref> രണ്ട് [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ് വേൾഡ്]] റിക്കാർഡുകൾ അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിരുന്നു. എൺപത് നായികമാർക്കൊപ്പം അഭിനയിച്ചതിനും ഒരേ വർഷം (1973,77) 30 സിനിമകളിൽ പ്രധാന വേഷങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും മറ്റ് രണ്ട് അഭിനയ റെക്കോർഡുകളും അദ്ദേഹം സ്വന്തമാക്കിയിട്ടുണ്ട്.<ref name="greatestactor2">{{cite news|url=http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|title=The evergreen hero|work=The Hindu|accessdate=11 March 2011|location=Chennai, India|date=16 January 2009|archive-date=2009-04-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090411071841/http://www.hindu.com/fr/2009/01/16/stories/2009011650650100.htm|url-status=dead}}</ref> 1968 ൽ [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്|റസ്റ്റ് ഹൌസ്]] എന്ന സിനിമയ്ക്കായി അദ്ദേഹം പാടുകയും ചെയ്തു. [[1989]] [[ജനുവരി 16]]-ന് 62-ആം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം അന്തരിച്ചു. == ജീവിതരേഖ == [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിലെ]] [[ചിറയൻകീഴ് നിയമസഭാമണ്ഡലം|ചിറയൻകീഴിൽ]] അക്കോട് ഷാഹുൽ ഹമീദിന്റെയും അസുമ ബീവിയുടെയും മൂത്ത മകനായി [[1929|1926]] [[ഏപ്രിൽ 7|ഏപ്രിൽ 7]]-ന് ജനിച്ചു. [[പ്രേം നവാസ്]], അഷ്‌റഫ് എന്നീ രണ്ട് സഹോദരന്മാരും സുലേഖ, ആരിഫ, അനീസ, ഉമൈബ, സുനൈസ, സുഹാറ എന്നീ ആറ് സഹോദരിമാരുമായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നത്. വളരെ ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മാതാവ് അന്തരിച്ചു. പിതാവ് അതേ പേരിലുള്ള ഒരു സ്ത്രീയെ പിന്നീട് പുനർവിവാഹം ചെയ്തിരുന്നു. [[കഠിനംകുളം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|കഠിനംകുളം]] ലോവർ പ്രൈമറി സ്കൂൾ, ശ്രീ ചിത്തിരവിലാസം സ്കൂൾ, എസ്.ഡി. കോളേജ് ([[ആലപ്പുഴ]]), [[എസ്.ബി കോളേജ്, ചങ്ങനാശ്ശേരി|സെയിന്റ് ബെർക്കുമാൻസ് കോളേജ്]] ([[ചങ്ങനാശ്ശേരി]]) എന്നിവിടങ്ങളിലായി അദ്ദേഹം തന്റെ വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കി. അപ്പോഴേക്കും അദ്ദേഹം ഒരു പരിചയസമ്പന്നനായ നാടകകലാകാരനായിത്തീർന്നിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി|വിശപ്പിന്റെ വിളിയുടെ]] ചിത്രീകരണത്തിനിടെയാണ് [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ]] അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്നായി പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് സൂപ്പർ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു. === '''കുടുംബം''' === പ്രേം നസീർ തൻ്റെ മുറപ്പെണ്ണായ ഹബീബ ബീവിയെയാണ് വിവാഹം കഴിച്ചത്. അവർക്ക് മൂന്ന് പെൺമക്കളുണ്ട്. ലൈല ([[തിരുവനന്തപുരം]] സ്വദേശിയും എഞ്ചിനീയറുമായ റഷീദിനെ വിവാഹം കഴിച്ച് [[കോഴിക്കോട്]] സ്ഥിരതാമസമാക്കിയിരിക്കുന്നു), റസിയ ([[കണ്ണൂർ|കണ്ണൂരിൽ]] നിന്നുള്ള വ്യവസായി ഹാഷിമിനെ വിവാഹം കഴിക്കുകയും [[ചെന്നൈ|ചെന്നൈയിൽ]] സ്ഥിരതാമസമാക്കുകയും ചെയ്തു). ഇരുവരും പുത്രൻ [[ഷാനവാസ്|ഷാനവാസിനേക്കാൾ]] മൂത്തവരാണ്. ഇളയമകൾ റീത്ത [[പുനലൂർ]] സ്വദേശി ഡോക്ടർ ഷറഫുദ്ദീനെ വിവാഹം കഴിച്ച് മസ്കത്തിൽ സ്ഥിരതാമസമാക്കി. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂത്ത സഹോദരി സുലൈഖ ബീവിയുടെ മകളാണ് ഷാനവാസിന്റെ പത്നിയായ ആയിഷാ ബീവി. പ്രേം നസീറിന്റെ പുത്രൻ ഷാനവാസ് ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചെങ്കിലും പിതാവിനെപ്പോലെ അഭിനയരംഗത്ത് ശോഭിക്കാൻ കഴിഞ്ഞില്ല. പ്രേം നസീറിന്റെ മൂന്നാം തലമുറയായി ഷാനവാസിന്റെ പുത്രൻ ഷമീർ ഖാൻ മലയാള ചിത്രമായ ഉപ്പുകണ്ടം ബ്രദേഴ്‌സ് ബാക്ക് ഇൻ ആക്ഷനിൽ അഭിനയിച്ചിരുന്നു. പ്രേം നസീറിന്റെ ഇളയ സഹോദരനായിരുന്ന [[പ്രേം നവാസ്|പ്രേം നവാസും]] (അബ്ദുൽ വഹാബ്) ഏതാനും ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചു. സിനിമയിൽ അഭിനയിക്കാൻ തുടങ്ങിയ കുടുംബത്തിലെ ആദ്യത്തെയാളായിരുന്നെങ്കിലും അദ്ദേഹം പിന്നീട് ഒരു നിർമ്മാതാവായി മാറുകയും [[അഗ്നിപുത്രി]], [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]], [[പൂജക്ക് എടുക്കാത്ത പൂക്കൾ]], നീതി, [[കെണി (ചലച്ചിത്രം)|കെണി]] എന്നീ ചിത്രങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുകയും ചെയ്തു. പ്രേം നവാസിന്റെ ഏക മകൻ പ്രേം കിഷോറും വെക്കേഷൻ, തസ്കരപുത്രൻ എന്നീ രണ്ട് മലയാള ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ച് സിനിമാ വ്യവസായവുമായി അടുത്ത ബന്ധം പുലർത്തിയിട്ടുണ്ട്. മലയാളത്തിൽ ആദ്യമായി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ട ബഹുവർണ്ണ &nbsp;ചിത്രമായിരുന്ന [[കണ്ടംബെച്ച കോട്ട്|കണ്ടം ബച്ച കോട്ടിൽ]] അഭിനയിച്ചതിന്റെ പേരിലും പ്രേം നവാസ് ശ്രദ്ധേയനാണ്.<ref>Shameer Khan</ref> ===പേരുമാറ്റം=== അദ്ദേഹത്തിന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]]<nowiki/>യുടെ ചിത്രീകരണത്തിനിടെ [[കുഞ്ചാക്കോ|കുഞ്ചാക്കോയും]] കെ.വി. കോശിയും [[തിക്കുറിശ്ശി|തിക്കുറിശ്ശിയെ]] സമീപിച്ചാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേര് നസീർ എന്ന് പുനർനാമകരണം ചെയ്തത്. പിന്നീട് ജനകീയ നായകനിലേക്കുള്ള വളർച്ച വളരെ പെട്ടെന്നായിരുന്നു.പിന്നീട് സംവിധായകനായി മാറിയ [[ജെ. ശശികുമാർ|ജെ. ശശികുമാറിന്റെയും]] നടന്മാരായ [[ബഹദൂർ|ബഹദൂറിന്റെയും]] [[കെ.പി. ഉമ്മർ|ഉമ്മറിന്റെയും]] പേരുകളും [[തിക്കുറിശ്ശി സുകുമാരൻ നായർ|തിക്കുറിശ്ശി]] മാറ്റുകയുണ്ടായി. എന്നാൽ ഉമ്മറിനായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ട സ്നേഹജാൻ എന്ന നാമം അദ്ദേഹം ഈ ഒരു ചിത്രത്തിൽ മാത്രമാണ് ഉപയോഗിച്ചത്<ref ബേബി ജോസഫിനെ ജോസ് പ്രകാശാക്കിയതും തിക്കുറുശി തന്നെname="test1">{{Cite web |url=http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/mmonline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |title=മനോരമ / ബ്ലാക്ക് ആന്റ് വൈറ്റ് സത്യങ്ങൾ |access-date=2011-11-27 |archive-date=2012-02-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120215102926/http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?contentId=10508496&programId=1073753770&channelId=-1073751706&BV_ID=@@@&tabId=11 |url-status=dead }}</ref>. == ചലച്ചിത്രരംഗത്ത് == എക്സെൽ കമ്പനിക്കുവേണ്ടി ആയിരുന്നു അദ്ദേഹം ചലച്ചിത്രത്തിൽ അഭിനയിച്ചു തുടങ്ങിയത്. 1951 ഡിസംബർ 26 നു ക്യാമറക്കു മുന്നിൽ വന്നു. 1952ൽ [[മരുമകൾ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|മരുമകൾ]] എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെയാണ് ചലച്ചിത്രരംഗത്തേക്ക് കടന്നുവന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മിക്കവാറും ചിത്രങ്ങളുടെ നിർമ്മാതാക്കൾ [[ഉദയാ സ്റ്റുഡിയോ|ഉദയ]], [[മേരിലാൻഡ്]] സ്റ്റുഡിയോകൾ ആയിരുന്നു. മലയാളികളുടെ മനസ്സിലെ പുരുഷ സങ്കൽപ്പങ്ങളുടെ സാക്ഷാത്കാരമായിരുന്നു പ്രേം നസീറിന്റെ ചലച്ചിത്ര കഥാപാത്രങ്ങൾ. 542 മലയാളചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചതോടൊപ്പം പ്രേംനസീർ 56 തമിഴ് ചിത്രങ്ങളിലും 21 തെലുങ്ക് ചിത്രങ്ങളിലും 32 കന്ന‍ഡ ചിത്രത്തിലും അഭിനയിച്ചിട്ടുണ്ട്. അദ്ദേഹം [[ഷീല|ഷീലയുമൊത്ത്]] 130 ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ പ്രണയ ജോഡികളായി അഭിനയിച്ചു. ഇത് ഒരു സർവ്വകാല റെക്കോഡാണ്. ജയഭാരതിയോടൊത്ത് 92 സിനിമകളിൽ ഒന്നിച്ചഭിനയിച്ചത് മറ്റൊരു റെക്കോർഡ് കൂടിയാണ്. 1978-ൽ 41സിനിമകളിലും 1979-ൽ 39സിനിമകളിലും നായകവേഷം അവതരിപ്പിച്ചു. 781 ചിത്രങ്ങളിൽ 93 വിവിധ നായികമാരുമായി അദ്ദേഹം നായകനായി അഭിനയിച്ചു. ഏറ്റവുമധികം സിനിമകളിൽ നായകനായി അഭിനയിച്ചതിന്റെ ഗിന്നസ് റെക്കോർഡ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ പേരിലാനുള്ളത്. 1980-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ തന്റെ 500 മത്തെ ചിത്രമായ [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ|കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങളിലെ]] അഭിനയത്തിന് ഔട്ട്സ്റ്റാൻഡിംഗ് പെർമോർമൻസ് അവാർഡ് ലഭിച്ചു. ആ സമയത്തു രണ്ടുപേർ ഒരുപോലെ മികച്ച നടൻറെ പട്ടികയിൽ വന്നപ്പോൾ ആണ് പ്രേം നസീറിന് പ്രഥമ Outstanding Performance അവാർഡ് ലഭിച്ചത്. പടയോട്ടം, ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ് എന്നീ സിനിമകളിലെ അഭിനയത്തിന് കപ്പിന്റെയും ചുണ്ടിന്റെയും അകലത്തിലാണ് അദ്ദേഹത്തിന്ദേ ശീയ അവാർഡ് നഷ്ട്ടമായതു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഓർമ്മയ്ക്കായി പ്രേം നസീർ പുരസ്കാരം 1992-ൽ സ്ഥാപിച്ചു. മലയാള സിനിമയ്ക്കും ഇന്ത്യൻ സിനിമയ്ക്കുമുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്റെ സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് രാഷ്ട്രപതിയുടെ [[പത്മഭൂഷൺ]] പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിനു നൽകി. സർവ്വകാല സംഭാവനകളെ മാനിച്ച് കേരളസംസ്ഥാന പ്രത്യേക ജൂറി അവാർഡ് അദ്ദേഹത്തിന് 1981-ൽ നൽകി. പ്രേം നസീറും [[യേശുദാസ്|യേശുദാസും]] ഒരു ഉത്തമ നടൻ-ഗാ‍യക ജോഡിയായിരുന്നു. ഇവർ ഒരുമിച്ചുള്ള സംഗീതങ്ങൾ മലയാള സിനിമാചരിത്രത്തിൽ അനശ്വരമായി നിലകൊള്ളുന്നു. അവസാനമായി അഭിനയിച്ച ചിത്രം ധ്വനിയും 1990-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] എന്ന ചിത്രമാണ്‌ നസീറിന്റെതായി പുറത്തിറങ്ങിയ അവസാനത്തെ ചിത്രം. <ref>{{cite news|title = കവർസ്റ്റോറി|url = http://www.madhyamam.com/weekly/1288|publisher = [[മാധ്യമം ആഴ്ചപ്പതിപ്പ്]] ലക്കം 741|date = 2012 മെയ് 07|accessdate = 2013 മെയ് 07|language = മലയാളം}}</ref>. ഗാനരംഗങ്ങളിൽ ഇത്രയും മനോഹരമായി അഭിനയിക്കുന്ന മറ്റൊരു നടനും ഇന്ത്യയിലില്ല.ദേവരാജൻ്റെയും ബാബുരാജിൻ്റെയും ഗാനങ്ങൾ അദ്ദേഹം ജനപ്രിയമാക്കി.യേശുദാസിൻ്റെ ശബ്വുമായി ഏറ്റവും പൊരുത്തപ്പെടുന്ന നടനും നസീറാണ്. ക്യാമറയിലൂടെ ഏത് ആംഗിളിൽ നിന്നു നോക്കിയാലും ഒരു പോലെ തിരിച്ചറിയാവുന്ന ഭംഗികുറയാത്ത മുഖം തിരശീലയിൽ കാണുമ്പോൾ ഒരു തരം ത്രിമാന അനുഭൂതി (3D Effect)കാഴ്ചക്കാരിൽ സൃഷ്ടിക്കുമായിരുന്നു. സ്വന്തമായ മനോഹമായ ശബ്ദവും അദ്ദേഹത്തിനുണ്ട്. == മരണം == അവസാനകാലത്ത് കടുത്ത [[പ്രമേഹം|പ്രമേഹരോഗം]] കൊണ്ട് ബുദ്ധിമുട്ടിയ നസീർ, പക്ഷേ ചലച്ചിത്രലോകത്തും സാമൂഹികലോകത്തും നിറസാന്നിദ്ധ്യമായി തുടർന്നുവന്നു. അൾസർ ബാധിച്ചതിനെ തുടർന്ന്‌ ചെന്നൈയിലെ ആശുപത്രിയിലായി.അൾസർ മാറിയെങ്കിലും അഞ്ചാംപനി ബാധിച്ച് മരിച്ചു == ബഹുമതികൾ == അർഹിക്കുന്ന ബഹുമതികൾ അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചിട്ടില്ല എന്നത് നിർഭാഗ്യകരമായ വസ്തുതയാണ്. * [[ഗിന്നസ് പുസ്തകം|ഗിന്നസ്]] ലോക റിക്കാർഡ് മൂന്ന് വിഭാഗങ്ങളിലായി നേടിയിട്ടുണ്ട് <ref>{{Cite web |url=http://www.stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2011-03-08 |archive-date=2011-04-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110411135924/http://stateofkerala.in/actors/prem_nazir_malayalam-actor.php |url-status=dead }}</ref> * 1983-ൽ ചലച്ചിത്രത്തിലെ സമഗ്ര സംഭാവനയ്ക്കായി [[പത്മഭൂഷൺ]]പുരസ്കാരം അദ്ദേഹത്തിന് ലഭിച്ചു. * 2013-ൽ ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വാർഷികത്തോടനുബന്ധിച്ച് പുറത്തിറക്കിയ ഇന്ത്യൻ സിനിമാ മേഖലയിലെ 50 പേരുടെ [[തപാൽ മുദ്ര|സ്റ്റാമ്പുകളിൽ]] പ്രേംനസീറിന്റെ ചിത്രവും ആലേഖനം ചെയ്തിരുന്നു. ഇതിൽ മലയാളത്തെ പ്രതിനിധീകരിച്ച് നസീറിന്റെ ചിത്രം മാത്രമാണ് ഇടം നേടിയത്<ref name="reporterlive">[http://www.reporterlive.com/2013/05/23/18880.html ഇന്ത്യൻ സിനിമയുടെ നൂറാം വർഷം: തപാൽ സ്റ്റാമ്പിൽ ഇടംനേടിയത് പ്രേംനസീർ]{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. == അഭിനയിച്ച ചിത്രങ്ങൾ ലഭ്യമായവ == {{Div col begin|5}} # [[ത്യാഗസീമ]] 1951-ൽ റിലീസ് ആയില്ല. # [[മരുമകൾ (ചലച്ചിത്രം)]] (1952) # [[വിശപ്പിന്റെ വിളി]] (1952) # [[അച്ഛൻ (1952-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അച്ഛൻ]] (1952) # [[പൊൻകതിർ]] (1953) # [[മനസാക്ഷി (ചലച്ചിത്രം)]] (1954) # [[കിടപ്പാടം]] (1954) # [[ബാല്യസഖി]] (1954) # [[അവൻ വരുന്നു]] (1954) # [[അവകാശി]] (1954) # [[സി.ഐ.ഡി. (മലയാളചലച്ചിത്രം)|സി.ഐ.ഡി]] (1955) # [[അനിയത്തി (ചലച്ചിത്രം)|അനിയത്തി]] (1955) # [[മന്ത്രവാദി (ചലച്ചിത്രം)|മന്ത്രവാദി]] (1956) # [[അവർ ഉണരുന്നു]] (1956) # [[ആത്മാർപ്പണം]] (1956) # [[പാടാത്ത പൈങ്കിളി (ചലച്ചിത്രം)|പാടാത്ത പൈങ്കിളി]] (1957) # [[ജയിൽ പുള്ളി (ചലച്ചിത്രം)]] (1957) # [[ദേവസുന്ദരി]] (1957) # [[മറിയക്കുട്ടി]] (1958) # [[ലില്ലി (ചലച്ചിത്രം)|ലില്ലി]] (1958) # [[ചതുരംഗം (1959-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ചതുരംഗം]] (1958) # [[സഹോദരി]] (1959) # [[തിലകം(ചലച്ചിത്രം)]] (1960) # [[സീത (ചലച്ചിത്രം)|സീത]] (1960) # [[ഉണ്ണിയാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|ഉണ്ണിയാർച്ച]] (1961) # [[കൃഷ്ണകുചേല]] (1961) # [[ജ്ഞാനസുന്ദരി]] (1961) # [[ശ്രീരാമ പട്ടാഭിഷേകം]] (1962) # [[ലൈല മജ്നു]] (1962) # [[കാൽപ്പാടുകൾ]] (1962) # [[സ്നാപക യോഹന്നാൻ (ചലച്ചിത്രം)|സ്നാപക യോഹന്നാൻ]] (1963) # [[സത്യഭാമ (ചലച്ചിത്രം)|സത്യഭാമ]] (1963) # [[നിണമണിഞ്ഞ കാൽപ്പാടുകൾ]] (1963) # [[കലയും കാമിനിയും]] (1963) # [[കാട്ടുമൈന (ചലച്ചിത്രം)|കാട്ടുമൈന]] (1963) # [[ചിലമ്പൊലി]] (1963) # [[സ്കൂൾ മാസ്റ്റർ]] (1964) # [[പഴശ്ശിരാജാ (1964-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പഴശ്ശിരാജാ]] (1964) # [[ഒരാൾകൂടി കള്ളനായി]] (1964) # [[കുട്ടിക്കുപ്പായം]] (1964) # [[കുടുംബിനി]] (1964) # [[കറുത്ത കൈ]] (1964) # [[ദേവാലയം (ചലച്ചിത്രം)|ദേവാലയം]] (1964) # [[ഭാർഗ്ഗവീനിലയം|ഭാർഗ്ഗവീ നിലയം]] (1964) # [[ആയിഷ (ചലച്ചിത്രം)|ആയിഷ]] (1964) # [[അൾത്താര]] (1964) # [[തങ്കക്കുടം]] (1965) # [[ശകുന്തള (ചലച്ചിത്രം)|ശകുന്തള]] (1965) # [[റോസി (ചലച്ചിത്രം)|റോസി]] (1965) # [[രാജമല്ലി (ചലച്ചിത്രം)|രാജമല്ലി]] (1965) # [[പോർട്ടർ കുഞ്ഞാലി]] (1965) # [[ഓടയിൽ നിന്ന് (ചലച്ചിത്രം)|ഓടയിൽ നിന്ന്]] (1965) # [[മുതലാളി (ചലച്ചിത്രം)|മുതലാളി]] (1965) # [[മുറപ്പെണ്ണ് (ചലച്ചിത്രം)|മുറപ്പെണ്ണ്]] (1965) # [[മായാവി (1965-ലെ ചലച്ചിത്രം)|മായാവി]] (1965) # [[കുപ്പിവള (ചലച്ചിത്രം)|കുപ്പിവള]] (1965) # [[കൊച്ചുമോൻ]] (1965) # [[കാവ്യമേള]] (1965) # [[കാത്തിരുന്ന നിക്കാഹ്]] (1965) # [[കളിയോടം]] (1965) # [[ജീവിതയാത്ര]] (1965) # [[ഇണപ്രാവുകൾ]] (1965) # [[ദേവത (ചലച്ചിത്രം)]] (1965) # [[ചേട്ടത്തി]] (1965) # [[ഭൂമിയിലെ മാലാഖ]] (1965) # [[തിലോത്തമ (ചലച്ചിത്രം)|തിലോത്തമ]] (1966) # [[സ്ഥാനാർത്ഥി സാറാമ്മ]] (1966) # [[സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|സ്റ്റേഷൻ മാസ്റ്റർ]] (1966) # [[പ്രിയതമ]] (1966) # [[പൂച്ചക്കണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|പൂച്ചക്കണ്ണി]] (1966) # [[പിഞ്ചുഹൃദയം]] (1966) # [[പെൺമക്കൾ]] (1966) # [[കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ (ചലച്ചിത്രം)|കുഞ്ഞാലിമരയ്ക്കാർ]] (1966) # [[കൂട്ടുകാർ (മലയാളചലച്ചിത്രം)|കൂട്ടുകാർ]] (1966) # [[കണ്മണികൾ]] (1966) # [[കനകച്ചിലങ്ക]] (1966) # [[കല്യാണരാത്രിയിൽ]] (1966) # [[കളിത്തോഴൻ]] (1966) # [[ഇരുട്ടിന്റെ ആത്മാവ്]] (1966) # [[അനാർക്കലി (ചലച്ചിത്രം)|അനാർക്കലി]] (1966) # [[ഉദ്യോഗസ്ഥ]] (1967) # [[സ്വപ്നഭൂമി]] (1967) # [[രമണൻ (ചലച്ചിത്രം)|രമണൻ]] (1967) # [[പൂജ (ചലച്ചിത്രം)|പൂജ]] (1967) # [[പരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|പരീക്ഷ]] (1967) # [[പാതിരാപ്പാട്ട്]] (1967) # [[ഒള്ളതുമതി]] (1967) # [[എൻ.ജി.ഒ. (ചലച്ചിത്രം)|എൻ.ജി.ഒ]] (1967) # [[നഗരമേ നന്ദി]] (1967) # [[നാടൻ പെണ്ണ്|നാടൻപെണ്ണ്]] (1967) # [[കുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)|കുടുംബം]] (1967) # [[കോട്ടയം കൊലക്കേസ്]] (1967) # [[കസവുതട്ടം]] (1967) # [[കാണാത്ത വേഷങ്ങൾ]] (1967) # [[ജീവിക്കാനനുവദിക്കൂ]] (1967) # [[കളക്ടർ മാലതി]] (1967) # [[കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്|കൊച്ചിൻ എക്സ്പ്രസ്സ്‌]] (1967) # [[ചിത്രമേള]] (1967) # [[ഭാഗ്യമുദ്ര]] (1967) # [[ബാല്യകാലസഖി (ചലച്ചിത്രം)|ബാല്യകാലസഖി]] (1967) # [[അശ്വമേധം (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വമേധം]] (1967) # [[അഗ്നിപുത്രി]] (1967) # [[വിദ്യാർത്ഥി (ചലച്ചിത്രം)|വിദ്യാർത്ഥി]] (1968) # [[വെളുത്ത കത്രീന]] (1968) # [[തുലാഭാരം (ചലച്ചിത്രം)|തുലാഭാരം]] (1968) # [[തോക്കുകൾ കഥ പറയുന്നു]] (1968) # [[തിരിച്ചടി]] (1968) # [[പുന്നപ്ര വയലാർ (ചലച്ചിത്രം)|പുന്നപ്രവയലാർ]] (1968) # [[പാടുന്ന പുഴ]] (1968) # [[ലവ് ഇൻ കേരള]] (1968) # [[ലക്ഷപ്രഭു]] (1968) # [[കൊടുങ്ങല്ലൂരമ്മ]] (1968) # [[കായൽകരയിൽ]] (1968) # [[ഇൻസ്പെക്റ്റർ (ചലച്ചിത്രം)|ഇൻസ്പെക്റ്റർ]] (1968) # [[ഡയൽ 2244]] (1968) # [[ഭാര്യമാർ സൂക്ഷിക്കുക]] (1968) # [[അസുരവിത്ത് (1968-ലെ ചലച്ചിത്രം)|അസുരവിത്ത്]] (1968) # [[അഞ്ചു സുന്ദരികൾ]] (1968) # [[അഗ്നിപരീക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)|അഗ്നിപരീക്ഷ]] (1968) # [[വിരുന്നുകാരി]] (1969) # [[വില കുറഞ്ഞ മനുഷ്യൻ]] (1969) #[[വിലക്കപ്പെട്ട ബന്ധങ്ങൾ]] (1969) # [[സൂസി]] (1969) # [[റസ്റ്റ് ഹൗസ്]] (1969) # [[രഹസ്യം]] (1969) # [[പൂജാപുഷ്പം]] (1969) # [[പഠിച്ച കള്ളൻ]] (1969) # [[നദി]] (1969) # [[മിസ്റ്റർ കേരള]] (1969) # [[മൂലധനം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കൂട്ടുകുടുംബം (ചലച്ചിത്രം)]] (1969) # [[കണ്ണൂർ ഡീലക്സ്]] (1969) # [[കള്ളിച്ചെല്ലമ്മ]] (1969) # [[കടൽപ്പാലം (ചലച്ചിത്രം)|കടൽപ്പാലം]] (1969) # [[ജ്വാല]] (1969) # [[ഡേയ്ഞ്ചർ ബിസ്കറ്റ്]] (1969) # [[ബല്ലാത്ത പഹയൻ]] (1969) # [[അനാച്ഛാദനം]] (1969) # [[അടിമകൾ]] (1969) # [[ആൽമരം]] (1969) # [[വിവാഹിത]] (1970) # [[വിവാഹം സ്വർഗ്ഗത്തിൽ]] (1970) # [[ത്രിവേണി]] (1970) # [[തുറക്കാത്ത വാതിൽ]] (1970) # [[താര]] (1970) # [[സരസ്വതി]] (1970) # [[രക്തപുഷ്പം]] (1970) # [[പേൾവ്യൂ]] (1970) # [[പളുങ്കുപാത്രം]] (1970) # [[ഒതേനന്റെ മകൻ]] (1970) # [[നിഴലാട്ടം]] (1970) # [[നിങ്ങളെന്നെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റാക്കി]] (1970) # [[നാഴികക്കല്ല്]] (1970) # [[മൂടൽമഞ്ഞ്]] (1970) # [[മിണ്ടാപ്പെണ്ണ്]] (1970) # [[ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ് (1970-ലെ ചലച്ചിത്രം)|ലോട്ടറി ടിക്കറ്റ്]](1970) # [[കുരുക്ഷേത്രം]] (1970) # [[കല്പന]] (1970) # [[കാക്കത്തമ്പുരാട്ടി]] (1970) # [[എഴുതാത്ത കഥ]] (1970) # [[ദത്തുപുത്രൻ]] (1970) # [[അരനാഴികനേരം]] (1970) # [[അനാഥ]] (1970) # [[അമ്മയെന്ന സ്ത്രീ]] (1970) # [[അമ്പലപ്രാവ്]] (1970) # [[ആ ചിത്രശലഭം പറന്നോട്ടെ]] (1970) # [[വിലയ്ക്കുവാങ്ങിയ വീണ]] (1971) # [[ഉമ്മാച്ചു]] (1971) # [[സുമംഗലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[ശിക്ഷ (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[പുത്തൻ വീട് ]](1971) # [[നീതി (ചലച്ചിത്രം)]](1971) # [[മുത്തശ്ശി (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[മൂന്നു പൂക്കൾ]] (1971) # [[മറുനാട്ടിൽ ഒരു മലയാളി]] (1971) # [[ലങ്കാദഹനം]] (1971) # [[കളിത്തോഴി]] (1971) # [[എറണാകുളം ജങ്ക്ഷൻ (ചലച്ചിത്രം)]] (1971) # [[സി.ഐ.ഡി. നസീർ]] (1971) # [[അനുഭവങ്ങൾ പാളിച്ചകൾ]] (1971) # [[ടാക്സികാർ]] (1972) # [[സംഭവാമി യുഗേ യുഗേ]] (1972) # [[പുഷ്പാഞ്ജലി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പുനർജന്മം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[പോസ്റ്റ്മാനെ കാണാനില്ല]] (1972) # [[ഒരു സുന്ദരിയുടെ കഥ]] (1972) # [[ഓമന (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[നൃത്തശാല]] (1972) # [[മിസ്സ് മേരി]] (1972) # [[മയിലാടും കുന്ന്]](1972) # [[മായ (ചലച്ചിത്രം)]](1972) # [[മറവിൽ തിരിവ് സൂക്ഷിക്കുക]] (1972) # [[മരം (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[മനുഷ്യബന്ധങ്ങൾ]] (1972) # [[മന്ത്രകോടി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ഗന്ധർവ്വക്ഷേത്രം]] (1972) # [[ദേവി]] (1972) # [[ബ്രഹ്മചാരി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[ആരോമലുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)]] (1972) # [[അന്വേഷണം]] (1972) # [[ആറടിമണ്ണിന്റെ ജന്മി]](1972) # [[ആദ്യത്തെ കഥ]] (1972) # [[വീണ്ടും പ്രഭാതം]] (1973) # [[ഉർവ്വശി ഭാരതി]] (1973) # [[തൊട്ടാവാടി (ചലച്ചിത്രം)|തൊട്ടാവാടി]] (1973) # [[തിരുവാഭരണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവാഭരണം]] (1973) # [[തേനരുവി]] (1973) # [[തനിനിറം]] (1973) # [[ശാസ്ത്രം ജയിച്ചു മനുഷ്യൻ തോറ്റു]] (1973) # [[പൊയ്മുഖങ്ങൾ]] (1973) # [[പൊന്നാപുരം കോട്ട]] (1973) # [[പോലീസ് അറിയരുത്]] (1973) # [[പാവങ്ങൾ പെണ്ണുങ്ങൾ]] (1973) # [[പണിതീരാത്ത വീട്]] (1973) # [[പഞ്ചവടി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചവടി]] (1973) # [[പത്മവ്യൂഹം(ചലച്ചിത്രം)]] (1973) # [[പച്ചനോട്ടുകൾ]] (1973) # [[മനസ്സ് (ചലച്ചിത്രം)|മനസ്സ്]] (1973) # [[ലേഡീസ് ഹോസ്റ്റൽ]] (1973) # [[കാലചക്രം]] (1973) # [[ഇന്റർവ്യൂ (ചലച്ചിത്രം)|ഇന്റർവ്യൂ]] (1973) # [[ഫുട്ബോൾ ചാമ്പ്യൻ]] (1973) # [[ധർമ്മയുദ്ധം]] (1973) # [[ദർശനം (ചലച്ചിത്രം)|ദർശനം]] (1973) # [[ചുക്ക് (ചലച്ചിത്രം)|ചുക്ക്]] (1973) # [[ഭദ്രദീപം]] (1973) # [[അഴകുള്ള സെലീന]] (1973) # [[അങ്കത്തട്ട് (ചലച്ചിത്രം)|അങ്കത്തട്ട്]] (1973) # [[അജ്ഞാതവാസം (ചലച്ചിത്രം)|അജ്ഞാതവാസം]] (1973) # [[അച്ചാണി]] (1973) # [[തുമ്പോലാർച്ച (ചലച്ചിത്രം)|തുമ്പോലാർച്ച]] (1974) # [[തച്ചോളിമരുമകൻ ചന്തു]] (1974) # [[സുപ്രഭാതം (ചലച്ചിത്രം)|സുപ്രഭാതം]] (1974) # [[സേതുബന്ധനം (ചലച്ചിത്രം)|സേതുബന്ധനം]] (1974) # [[സപ്തസ്വരങ്ങൾ (ചലച്ചിത്രം)|സപ്തസ്വരങ്ങൾ]] (1974) # [[രഹസ്യരാത്രി]] (1974) # [[രാജഹംസം (ചലച്ചിത്രം)|രാജഹംസം]] (1974) # [[പട്ടാഭിഷേകം (1974-ലെ ചലച്ചിത്രം)|പട്ടാഭിഷേകം]] (1974) # [[പഞ്ചതന്ത്രം (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചതന്ത്രം]] (1974) # [[പാതിരാവും പകൽവെളിച്ചവും]] (1974) # [[നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി(ചലച്ചിത്രം)|നൈറ്റ് ഡ്യൂട്ടി]] (1974) # [[അജയനും വിജയനും]] (1974) # [[നെല്ല് (ചലച്ചിത്രം)|നെല്ല്]] (1974) # [[നീലക്കണ്ണുകൾ]] (1974) # [[ഹണിമൂൺ (ചലച്ചിത്രം)|ഹണിമൂൺ]] (1974) # [[ദുർഗ്ഗ (ചലച്ചിത്രം)|ദൂർഗ്ഗ]] (1974) # [[കോളേജ് ഗേൾ]] (1974) # [[ചന്ദ്രകാന്തം (ചലച്ചിത്രം)|ചന്ദ്രകാന്തം]] (1974) # [[ചഞ്ചല]] (1974) # [[ചക്രവാകം (ചലച്ചിത്രം)|ചക്രവാകം]] (1974) # [[ഭൂമീദേവി പുഷ്പിണിയായി|ഭൂമിദേവി പുഷ്പിണിയായി]] (1974) # [[അയലത്തെ സുന്ദരി]] (1974) # [[അശ്വതി (ചലച്ചിത്രം)|അശ്വതി]] (1974) # [[അരക്കള്ളൻ മുക്കാൽക്കള്ളൻ]] (1974) # [[ടൂറിസ്റ്റ് ബംഗ്ലാവ്]] (1975) # [[താമരത്തോണി]] (1975) # [[തിരുവോണം (ചലച്ചിത്രം)|തിരുവോണം]] (1975) # [[സൂര്യവംശം (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[സിന്ധു (ചലച്ചിത്രം)|സിന്ധു]] (1975) # [[സമ്മാനം (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|സമ്മാനം]] (1975) # [[രാസലീല (1975-ലെ ചലച്ചിത്രം)|രാസലീല]] (1975) # [[പുലിവാല്|പുലിവാല്‌]] (1975) # [[പ്രിയമുള്ള സോഫിയ]] (1975) # [[പ്രവാഹം]] (1975) # [[പിക്നിക്]] (1975) # [[പാലാഴിമഥനം]] (1975) # [[പത്മരാഗം|പദ്മരാഗം]] (1975) # [[നീലപ്പൊന്മാൻ (ചലച്ചിത്രം)|നീലപ്പൊന്മാൻ]] (1975) # [[മാ നിഷാദ|മാനിഷാദ]] (1975) # [[ലവ് മാരേജ് (ചലച്ചിത്രം)|ലൗ മാര്യേജ്]] (1975) # [[കൊട്ടാരം വിൽക്കാനുണ്ട്]] (1975) # [[ഹലോ ഡാർലിംങ്ങ്|ഹലോ ഡാർളിംഗ്]] (1975) # [[ധർമ്മക്ഷേത്രേ കുരുക്ഷേത്രേ]] (1975) # [[ചുമടുതാങ്ങി (ചലച്ചിത്രം)|ചുമടുതാങ്ങി]] (1975) # [[ചീഫ് ഗസ്റ്റ്]] (1975) # [[ചീനവല (ചലച്ചിത്രം)]] (1975) # [[ചട്ടമ്പിക്കല്ല്യാണി|ചട്ടമ്പിക്കല്യാണി]] (1975) # [[ബാബുമോൻ]] (1975) # [[അയോദ്ധ്യ (ചലച്ചിത്രം)|അയോദ്ധ്യ]] (1975) # [[അഷ്ടമിരോഹിണി (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമിരോഹിണി]] (1975) # [[ആലിബാബയും 41 കള്ളന്മാരും]] (1975) # [[അഭിമാനം]] (1975) # [[ആരണ്യകാണ്ഡം (ചലച്ചിത്രം)|ആരണ്യകാണ്ഡം]] (1975) # [[വഴിവിളക്ക്]] (1976) # [[വനദേവത (ചലച്ചിത്രം)|വനദേവത]] (1976) # [[തുലാവർഷം (1976 ചലച്ചിത്രം)|തുലാവർഷം]](1976) # [[തെമ്മാടി വേലപ്പൻ]] (1976) # [[സീമന്ത പുത്രൻ]] (1976) # [[രാജയോഗം]] (1976) # [[പുഷ്പശരം]] (1976) # [[പ്രസാദം (ചലച്ചിത്രം)|പ്രസാദം]] (1976) # [[പിക്‌ പോക്കറ്റ്‌]] (1976) # [[പഞ്ചമി (ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചമി]] (1976) # [[പാരിജാതം]] (1976) # [[ഒഴുക്കിനെതിരെ]] (1976) # [[മല്ലനും മാതേവനും]] (1976) # [[ലൈറ്റ് ഹൗസ് (മലയാളചലച്ചിത്രം)|ലൈറ്റ് ഹൗസ്]] (1976) # [[കായംകുളം കൊച്ചുണ്ണിയുടെ മകൻ]] (1976) # [[കന്യാദാനം]] (1976) # [[കാമധേനു (ചലച്ചിത്രം)|കാമധേനു]] (1976) # [[ചോറ്റാനിക്കര അമ്മ]] (1976) # [[ചിരിക്കുടുക്ക]] (1976) # [[ചെന്നായ് വളർത്തിയ കുട്ടി]] (1976) # [[അമൃതവാഹിനി]] (1976) # [[അമ്മിണി അമ്മാവൻ]] (1976) # [[അജയനും വിജയനും]] (1976) # [[അഗ്നിപുഷ്പം]] (1976) # [[ആയിരം ജന്മങ്ങൾ]] (1976) # [[വിഷുക്കണി]] (1977) # [[വീട് ഒരു സ്വർഗ്ഗം]] (1977) # [[വരദക്ഷിണ]] (1977) # [[തുറുപ്പുഗുലാൻ]] (1977) # [[തോൽക്കാൻ എനിക്കു മനസ്സില്ല]] (1977) # [[സുജാത (ചലച്ചിത്രം)|സുജാത]] (1977) # [[സൂര്യകാന്തി]] (1977) # [[സമുദ്രം (ചലച്ചിത്രം)|സമുദ്രം]] (1977) # [[സഖാക്കളേ മുന്നോട്ട്]] (1977) # [[രതിമന്മഥൻ]] (1977) # [[രണ്ട് ലോകം|രണ്ടു ലോകം]] (1977) # [[പരിവർത്തനം (ചലച്ചിത്രം)|പരിവർത്തനം]] (1977) # [[പഞ്ചാമൃതം(ചലച്ചിത്രം)|പഞ്ചാമൃതം]] (1977) # [[മുറ്റത്തെ മുല്ല]] (1977) # [[മോഹവും മുക്തിയും]] (1977) # [[മിനിമോൾ]] (1977) # [[ലക്ഷ്മി (ചലച്ചിത്രം)|ലക്ഷ്മി]] (1977) # [[കണ്ണപ്പനുണ്ണി (ചലച്ചിത്രം)|കണ്ണപ്പനുണ്ണി]] (1977) # [[കാഞ്ചനസീത|കാഞ്ചന സീത]] (1977) # [[കടുവായെ പിടിച്ച കിടുവ|കടുവയെ പിടിച്ച കിടുവ]] (1977) # [[ഇവനെന്റെ പ്രിയപുത്രൻ]] (1977) # [[ഇന്നലെ ഇന്ന്(ചലച്ചിത്രം)|ഇന്നലെ ഇന്ന്]] (1977) # [[ഹൃദയമേ സാക്ഷി]] (1977) # [[ചതുർവ്വേദം (ചലച്ചിത്രം)|ചതുർവ്വേദം]] (1977) # [[അവൾ ഒരു ദേവാലയം]] (1977) # [[അപരാധി (ചലച്ചിത്രം)|അപരാധി]] (1977) # [[അപരാജിത (ചലച്ചിത്രം)|അപരാജിത]] (1977) # [[അനുഗ്രഹം(ചലച്ചിത്രം)|അനുഗ്രഹം]] (1977) # [[അഞ്ജലി(ചലച്ചിത്രം)|അഞ്ജലി]] (1977) # [[അക്ഷയപാത്രം (ചലച്ചിത്രം)|അക്ഷയപാത്രം]] (1977) # [[അച്ചാരം അമ്മിണി ഓശാരം ഓമന]] (1977) # [[യാഗാശ്വം (ചലച്ചിത്രം)|യാഗാശ്വം]] (1978) # [[വിളക്കും വെളിച്ചവും]] (1978) # [[തരൂ ഒരു ജന്മം കൂടി]] (1978) # [[തച്ചോളി അമ്പു (ചല‍ച്ചിത്രം)|തച്ചോളി അമ്പു]] (1978) # [[സുന്ദരിമാരുടെ സ്വപ്‌നങ്ങൾ]] (1978) # [[സ്നേഹത്തിന്റെ മുഖങ്ങൾ]] (1978) # [[ശത്രുസംഹാരം]] (1978) # [[രാജു റഹിം]] (1978) # [[പ്രാർത്ഥന (ചലച്ചിത്രം)|പ്രാർത്ഥന]] (1978) # [[പാദസരം (ചലച്ചിത്രം)|പാദസരം]] (1978) # [[നിവേദ്യം (ചലച്ചിത്രം)|നൈവേദ്യം]] (1978) # [[നിനക്കു ഞാനും എനിക്കു നീയും]] (1978) # [[മുദ്രമോതിരം]] (1978) # [[ലിസ]] (1978) # [[കുടുംബം നമുക്കു ശ്രീകോവിൽ]] (1978) # [[കനൽക്കട്ടകൾ]] (1978) # [[കല്പവൃക്ഷം (ചലച്ചിത്രം)|കൽപ്പവൃക്ഷം]] (1978) # [[കടത്തനാട്ട് മാക്കം (ചലച്ചിത്രം)|കടത്തനാട്ടു മാക്കം]] (1978) # [[ജയിക്കാനായ് ജനിച്ചവൻ(ചലച്ചിത്രം)|ജയിക്കാനായി ജനിച്ചവൻ]] (1978) # [[ഗാന്ധർവം (ചലച്ചിത്രം)|ഗാന്ധർവ്വം]] (1978) # [[ഈ ഗാനം മറക്കുമോ]] (1978) # [[ഭാര്യയും കാമുകിയും]] (1978) # [[അഷ്ടമുടിക്കായൽ (ചലച്ചിത്രം)|അഷ്ടമുടിക്കായൽ]] (1978) # [[അമർഷം (ചലച്ചിത്രം)|അമർഷം]] (1978) # [[ആനപ്പാച്ചൻ]] (1978) # [[വാർഡ് നമ്പർ 7]] (1979) # [[വിജയനും വീരനും]] (1979) # [[വെള്ളായണി പരമു]] (1979) # [[വാളെടുത്തവൻ വാളാൽ]] (1979) # [[തിരയും തീരവും]] (1979) # [[തരംഗം]] (1979) # [[സർപ്പം]] (1979) # [[പ്രഭു]] (1979) # [[പിച്ചാത്തിക്കുട്ടപ്പൻ]] (1979) # [[പമ്പരം]] (1979) # [[ഓർമ്മയിൽ നീ മാത്രം]] (1979) # [[മാനവധർമ്മം]] (1979) # [[മാമാങ്കം]] (1979) # [[കതിർമണ്ഡപം]] (1979) # [[കാലം കാത്തു നിന്നില്ല]] (1979) # [[ഇരുമ്പഴികൾ]] (1979) # [[ഇനിയും കാണാം]] (1979) # [[ഇന്ദ്രധനുസ്സ്]] (1979) # [[തീരം തേടുന്നവർ]] (1980) # [[തീക്കടൽ]] (1980) # [[പ്രളയം]] (1980) # [[പാലാട്ടു കുഞ്ഞിക്കണ്ണൻ]] (1980) # [[നായാട്ട്]] (1980) # [[മിസ്റ്റർ മൈക്കിൾ]] (1980) # [[ലാവ]] (1980) # [[കരിപുരണ്ട ജീവിതങ്ങൾ]] 500th Movie (1980) # ഇത്തിക്കരപ്പക്കി (1980) # [[ദിഗ്‌വിജയം]] (1980) # [[ചന്ദ്രഹാസം]] (1980) # [[അന്തഃപുരം]] (1980) # [[എയർ ഹോസ്റ്റസ്]] (1980) # അഗ്നിക്ഷേത്രം (1980) # [[ലൗ ഇൻ സിംഗപ്പൂർ]] (1980) # [[വിട പറയും മുമ്പേ]] (1981) # [[തേനും വയമ്പും]] (1981) # [[തീക്കളി]] (1981) # തകിലു കൊട്ടാമ്പുറം (1981) # താളം മനസ്സിന്റെ താളം (1981) # [[സംഘർഷം]] (1981) # [[സഞ്ചാരി]] (1981) # [[രക്തം]] (1981) # പാർവ്വതി (1981) # [[പാതിരാസൂര്യൻ]] (1981) # [[കൊടുമുടികൾ]] (1981) # [[കിലുങ്ങാത്ത ചങ്ങലകൾ]] (1981) # [[കടത്ത്]] (1981) # [[കാട്ടുകള്ളൻ]] (1981) # [[കാഹളം]] (1981) # [[ഇതിഹാസം]] (1981) # [[ഇതാ ഒരു ധിക്കാരി]] (1981) # [[ഇരട്ടിമധുരം]] (1981) # [[എല്ലാം നിനക്കു വേണ്ടി]] (1981) # [[ധ്രുവസംഗമം]] (1981) # [[ചൂതാട്ടം]] (1981) # [[ചാരം]] (1981) # [[അട്ടിമറി]] (1981) # [[അറിയപ്പെടാത്ത രഹസ്യം]] (1981) # [[അടിമച്ചങ്ങല]] (1981) # [[ശ്രീ അയ്യപ്പനും വാവരും]] (1982) # രക്ഷസാക്ഷി (1982) # [[പോസ്റ്റ് മോർട്ടം]] (1982) # [[പൊന്മുടി]] (1982) # [[പടയോട്ടം]] (1982) # [[പാഞ്ചജന്യം]] (1982) # [[ഒരു തിര പിന്നെയും തിര]] (1982) # [[നാഗമഠത്തു തമ്പുരാട്ടി]] (1982) # [[മഴനിലാവ്]] (1982) # [[മൈലാഞ്ചി]] (1982) # മരുപ്പച്ച (1982) # [[കെണി]] (1982) # [[ജംബുലിംഗം]] (1982) # ഇവൻ ഒരു സിംഹം (1982) # [[ഇടിയും മിന്നലും]] (1982) # [[ദ്രോഹി (ചലച്ചിത്രം)|ദ്രോഹി]] (1982) # [[ചമ്പൽക്കാട് (ചലച്ചിത്രം)|ചമ്പൽക്കാട്]] (1982) # [[അങ്കുരം]] (1982) # [[അങ്കച്ചമയം]] (1982) # [[ആരംഭം (ചലച്ചിത്രം)|ആരംഭം]] (1982) # [[ആക്രോശ് (1980ലെ ചിത്രം)|ആക്രോശം]] (1982) # [[ആദർശം (ചലച്ചിത്രം)|ആദർശം]] (1982) # [[യുദ്ധം (ചലച്ചിത്രം)|യുദ്ധം]] (1983) # [[തീരം തേടുന്ന തിര]] (1983) # [[പ്രതിജ്ഞ (ചലച്ചിത്രം)|പ്രതിജ്ഞ]] (1983) # [[പ്രശ്നം ഗുരുതരം]] (1983) # [[പാസ്പോർട്ട് (ചലച്കിത്രം)|പാസ്പോർട്ട്]] (1983) # [[ഒരു മാടപ്രാവിന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഒന്നു ചിരിക്കൂ]] (1983) # [[മോർച്ചറി (ചലച്ചിത്രം)|മോർച്ചറി]] (1983) # [[മറക്കില്ലൊരിക്കലും]] (1983) # [[മഹാബലി (ചലച്ചിത്രം)|മഹാബലി]] (1983) # [[കൊടുങ്കാറ്റ് (ചലച്ചിത്രം)|കൊടുങ്കാറ്റ്]] (1983) # [[കാര്യം നിസ്സാരം]] (1983) # [[ജസ്റ്റിസ് രാജ]] (1983) # [[ഹിമം (ചലച്ചിത്രം)|ഹിമം]] (1983) # [[എന്റെ കഥ (ചലച്ചിത്രം)|എന്റെ കഥ]] (1983) # [[ഈ യുഗം]] (1983) # [[ദീപാരാധന (ചലച്ചിത്രം)|ദീപാരാധന]] (1983) # [[ചക്രവാളം ചുവന്നപ്പോൾ]] (1983) # [[ഭൂകമ്പം (ചലച്ചിത്രം)|ഭൂകമ്പം]] (1983) # [[ബന്ധം (ചലച്ചിത്രം)|ബന്ധം]] (1983) # [[ആട്ടക്കലാശം]] (1983) # [[അങ്കം]] (1983) # [[ആദ്യത്തെ അനുരാഗം]] (1983) # [[ആധിപത്യം]] (1983) # [[ആശ്രയം]] (1983) # [[പ്രേംനസീറിനെ കാണ്മാനില്ല]] (1983) # [[വികടകവി]] (1984) # [[വെള്ളം]] (1984) # [[വനിതാപോലീസ്]] (1984) # പുമഠത്തെ പെണ്ണ് (1984) # [[പിരിയില്ല നാം]] (1984) # [[ഒരു തെറ്റിന്റെ കഥ]] (1984) # [[നിങ്ങളിൽ ഒരു സ്ത്രീ]] (1984) # [[മണിത്താലി]] (1984) # [[മനസ്സേ നിനക്കു മംഗളം]] (1984) # മകളേ മാപ്പു തരൂ (1984) # [[കുരിശുയുദ്ധം]] (1984) # കൃഷ്ണാ ഗുരുവായൂരപ്പാ (1984) # [[കടമറ്റത്തച്ചൻ]] (1984) # [[ഇണക്കിളി]] (1984) # [[എന്റെ നന്ദിനിക്കുട്ടി]] (1984) # അമ്മേ നാരായണ (1984) # [[അലകടലിനക്കരെ]] (1984) # [[വെള്ളരിക്കാപ്പട്ടണം]] (1985) # [[ഉയിർത്തെഴുന്നേൽപ്പ്]] (1985) # സ്നേഹിച്ച കുറ്റത്തിന് (1985) # [[ശത്രു]] (1985) # സന്നാഹം (1985) # [[ഒഴിവുകാലം]] (1985) # [[ഒരു നാൾ ഇന്നൊരു നാൾ]] (1985) # [[ഒരിക്കൽ ഒരിടത്ത്]] (1985) # [[നേരറിയും നേരത്ത്]] (1985) # [[മുഖ്യമന്ത്രി]] (1985) # [[മധുവിധു തീരും മുമ്പേ]] (1985) # [[ദൈവത്തെയോർത്ത്]] (1985) # [[ഒരു സന്ദേശം കൂടി]] (1985) # [[മാന്യമഹാജനങ്ങളേ]] (1985) # [[അയൽവാസി ഒരു ദരിദ്രവാസി]] (1986) # [[ധ്വനി]] (1988) # [[ലാൽ അമേരിക്കയിൽ]] (1989) # [[കടത്തനാടൻ അമ്പാടി]] (1990) {{Div col end}} == അവലംബങ്ങൾ == {{reflist|2}} [[വർഗ്ഗം:1929-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:1989-ൽ മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ഡിസംബർ 16-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജനുവരി 16-ന് മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളചലച്ചിത്രനടന്മാർ]] 4vfgd7yh2x97fklene592wy7xbpdz2d വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ 4 2122 3765797 3765002 2022-08-18T06:34:09Z Vijayanrajapuram 21314 [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പാൻഡമിക് ഡയറി]] ചേർക്കുന്നു. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki [[Category:വിക്കിപീഡിയ പരിപാലനം]] {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/തലക്കെട്ട്}} {{മായ്ക്കൽപത്തായം}} __TOC__ __NEWSECTIONLINK__ =ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങളുടെ പട്ടിക= <!-- ഇതിനു താഴെ ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങളുടെ വിവരം ചേർക്കുക . ഉദാഹരണമായി നിങ്ങൾ നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യാനുദ്ദേശിക്കുന്ന ലേഖനത്തിന്റെ തലക്കെട്ട് കേരളം എന്നാണെങ്കിൽ എന്നു ഏറ്റവും മുകളിൽ ചേർത്ത് താൾ സേവ് ചെയ്യുക. --> <!-- താഴത്തെ വരി മാറ്റാതിരിക്കുക! ഇത് ട്വിങ്കിൾ ഗാഡ്ജറ്റിന് ആവശ്യമുണ്ട് --> <!-- നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന ലേഖനങ്ങൾ ഇതിനു തൊട്ടു താഴെ നൽകുക --> {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പാൻഡമിക് ഡയറി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഉത്തിഷ്ഠത ജാഗ്രത}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/രണ്ടു നക്ഷത്രങ്ങൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മോസില്ല കേരള}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മരക്കല ദേവതകൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ആര്യപ്പൂങ്കന്നി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പഴുന്നാന മഖാം}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/എം.വൈ. അബ്ദുല്ലാ മുസ്‌ലിയാർ പാണാവള്ളി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഹിന്ദു വിരുദ്ധത}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കുഞ്ഞായിൻ മുസ്ലിയാർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പാരി സാലൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അയ്യപ്പപ്പണിക്കർ കൃതികൾ (കവിത)}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കൊൽക്കത്ത ജില്ല}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഫോർമർ മുസ്ലിംസ് യുണൈറ്റഡ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വിക്കിപീഡിയ:Requests for page protection}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/റഈസുൽ ഉലമാ M ഷിഹാബുദ്ദീൻ മൗലവി ഉസ്താദ് (ന.മ)}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ടി.പി. പദ്മനാഭൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മാധവാനന്ദവിലാസം ഹയർ സെക്കന്ററി സ്കൂൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സൂര്യ ടിവി പ്രക്ഷേപണം ചെയ്യുന്ന പരിപാടികൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അനുരാധ ദിനകരൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പുലിചാമുണ്ഡി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/അദ്വൈത് എസ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കാഫിർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/Bharathan S Puthan (Novel writer)}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നെഞ്ചുരുക്കങ്ങൾ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കാഥികൻ ആലുവ മോഹൻരാജ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പൂന്തേൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കപ്പഡോക്കിയൻ മലനിരകളിലൂടെ ഒരു ആകാശ യാത്ര}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മലപ്പുറം ബിരിയാണി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മലയാളം റാപ്പ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സി.എസ്. ഗോപാലപ്പണിക്കർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കടമ്മനിട്ട പ്രസന്നകുമാർ,}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വി.കെ. ശ്രീധരൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/നൈനാ ഫെബിൻ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/സതീഷ് കെ. കുന്നത്ത്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വിഷ്ണു എസ്. വാര്യർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/വസീറലി കൂടല്ലൂർ}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ഭാരതീയ പൈറേറ്റ് പാർട്ടി}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/മിസ്റ്റർ ബീസ്റ്റ്}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/കെ.എ. ഷാജി (പത്രപ്രവർത്തകൻ)}} {{വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/ബൗദ്ധിക മൂലധനം}} <!-- നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യുന്ന ലേഖനങ്ങൾ ഇതിനു മുകളിൽ ഏറ്റവും ആദ്യം നൽകുക --> s3rew1upqgxqwtz3ewufzvgnzx7h323 ഫലകം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന് 10 2573 3765774 3765554 2022-08-18T04:02:43Z Pradeep717 21687 /* ഉള്ളടക്കം */ wikitext text/x-wiki <noinclude> [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപദ്ധതി/പ്രധാന താൾ പരിപാലനം|> വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപദ്ധതി/പ്രധാന താൾ പരിപാലനം]] == ശ്രദ്ധിക്കുക == ഇവിടെ ലേഖനങ്ങൾ ചേർക്കുന്നവർ ചെയ്യേണ്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ താഴെ പറയും‌വിധമാണ്‌. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക് [[ഫലകം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്/സഹായം|സഹായം താൾ]] കാണുക. #പുതുതായി ചേർക്കപ്പെടുന്ന ലേഖനത്തിൽ ഇൻ്റർവിക്കി,ആവശ്യവിവരങ്ങൾ, [[വിക്കിപീഡിയ:റോന്തു ചുറ്റുന്നവർ|റോന്തു ചുറ്റുക]](റോന്തുചുറ്റുവാൻ അവകാശമുള്ളവർ മാത്രം) തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാന വിവരങ്ങൾ ചേർത്തിട്ടുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പ് വരുത്തുക. #ഇതൊരു ക്രമമായ രീതിയിൽ ചെയ്യുന്നതിനായി [[special:newpages|പുതിയ ലേഖനങ്ങൾ]] എന്ന താളിൽ നിന്നു ലഭിക്കുന്ന ലേഖനത്തിൽ അത് സൃഷ്ടിച്ച തീയ്യതിയുടെ ക്രമത്തിലാണ്‌ ഇവിടെ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. <s>ഏതു ലേഖനമാണ്‌ അവസാനമായി ഉൾപ്പെടുത്തിയത് എന്നറിയുവാൻ [[ഫലകത്തിന്റെ സംവാദം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്/ഇതുവരെ]] എന്ന താൾ കാണുക.</s> #ഇവിടെ പത്ത് ലേഖനങ്ങൾ മാത്രം കാണാവുന്ന വിധത്തിൽ ക്രമീകരിക്കുക. #5 ലേഖനങ്ങൾ കഴിഞ്ഞതിനു ശേഷം {{tl|വിഭജിക്കുക}} എന്ന ഫലകം ചേർക്കുക. #പുതുതായി എഴുതപ്പെടുന്ന ലേഖനങ്ങൾ അപ്പോൾ തന്നെ ഇവിടെ ചേർക്കുന്നത് ഉചിതമല്ല. #ഇവിടെ പുതിയ ലേഖനങ്ങൾ നേരിട്ട് ചേർക്കുന്നതിന്‌ പകരം [[ഫലകം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്/വിത്തുപുര|വിത്തുപുരയിൽ]] ചേർത്ത് പരീക്ഷിച്ച്, അഞ്ചോ പത്തോ വീതമുള്ള കൂട്ടമാക്കി ഇവിടേക്കു മാറ്റുക. #ഈ ഫലകം ദിവസങ്ങളോളം പുതുക്കപ്പെടുന്നില്ലെങ്കിൽ [[ഫലകം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്/വിത്തുപുര|വിത്തുപുരയിൽ]] അടുത്ത ലക്കങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടെങ്കിൽ അത് പകർത്തി ഇവിടേക്ക് മാറ്റി പുതുക്കാവുന്നതാണ്‌. == ഉള്ളടക്കം == <center>'''ഇതിനു താഴെയുള്ള ഭാഗങ്ങൾ പ്രധാന താളിൽ പ്രദർശിപ്പിക്കപ്പെടും. ആയതിനാൽ ശ്രദ്ധയോടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുക'''</center> </noinclude> <div style="font-size: 90%"> [[File:Ellen Burstyn at the 2009 Tribeca Film Festival.jpg|right|50px|എലൻ ബർസ്റ്റിൻ]] *'''എലൻ ബർസ്റ്റിൻ''' (ജനനം, എഡ്ന റേ ഗില്ലൂലി; ഡിസംബർ 7, 1932) ഒരു അമേരിക്കൻ അഭിനേത്രിയാണ്. [[എലൻ ബർസ്റ്റിൻ|>>>]] *ഗൂഗിൾ വികസിപ്പിച്ച ഒരു ഇമേജ് റെക്കഗ്നിഷൻ മൊബൈൽ ആപ്പായിരുന്നു '''ഗൂഗിൾ ഗോഗിൾസ്'''. [[ഗൂഗിൾ ഗോഗിൾസ്|>>>]] *തല, കഴുത്ത്, കൈകാലുകൾ, വാൽ, മറ്റ് അനുബന്ധങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന മൃഗങ്ങളുടെ ( മനുഷ്യരുൾപ്പെടെ ) ശരീരത്തിന്റെ മധ്യഭാഗത്തിന്റെ ശരീരഘടനാപരമായ പദമാണ് '''ടോർസോ''' അല്ലെങ്കിൽ '''ട്രങ്ക്'''. [[ഉടൽ|>>>]] *ഒരു '''കൊളോബോമ''' എന്നത് ഐറിസ്, റെറ്റിന, കൊറോയിഡ് അല്ലെങ്കിൽ ഒപ്റ്റിക് ഡിസ്ക് പോലുള്ള കണ്ണിന്റെ ഘടനകളിലൊന്നിൽ സംഭവിക്കുന്ന ദ്വാരമാണ്. [[കൊളബോമ|>>>]] [[File:Coloboma of the iris.JPG|right|50px|കൊളോബോമ]] *'''യാമ്പ നദി''' അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ കൊളറാഡോയിലൂടെ ഏകദേശം 250 മൈൽ (400 കിലോമീറ്റർ) ദൂരത്തിൽ ഒഴുകുന്ന ഒരു നദിയാണ്. [[യാമ്പ നദി|>>>]] </div> {{വിഭജിക്കുക}} <div style="font-size: 90%"> *പ്രധാനമായും ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളായ ഹിമാചൽ പ്രദേശ്, ജമ്മു കാശ്മീർ എന്നിവിടങ്ങളിൽ താമസിക്കുന്ന ഒരു അർദ്ധ-ഇന്തോ-ആര്യൻ വംശീയ-ഭാഷാപരമായ ഗോത്രമാണ് '''ഗഡ്ഡി'''. [[ഗഡ്ഡി ഗോത്രം|>>>]] [[File:Spirangle 7angle 8turn.jpg|right|50px|സ്പൈറാംഗിൾ]] *ജ്യാമിതിയിൽ, ഒരു സർപ്പിളവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു രൂപമാണ് ഒരു '''സ്പൈറാംഗിൾ'''. [[സ്പൈറാംഗിൾ|>>>]] *ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ ഒരു ആദിവാസി മൂപ്പൻ ആയിരുന്നു '''ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ''' എന്ന കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. [[ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ|>>>]] *തമിഴ്‌നാട്ടിലെ തേനി ജില്ലയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമാണ് '''ടോപ്പ് സ്റ്റേഷൻ''' [[ടോപ്പ് സ്റ്റേഷൻ|>>>]] [[File:Topstationmunnar.jpg|right|50px|[[ടോപ്പ് സ്റ്റേഷൻ]]]] * സൂര്യപ്രകാശത്തിലെ ഹാനികരമായ രശ്മികളിൽ നിന്നും കണ്ണുകളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനായി രൂപകൽപ്പന ചെയ്തിട്ടുള്ള ഒരു സംരക്ഷിത കണ്ണടയാണ് '''സൺഗ്ലാസ്''' [[സൺഗ്ലാസ്|>>>]] </div><noinclude> == പാദം == </noinclude> {{കൂടുതൽ പുതിയ ലേഖനങ്ങൾക്ക്}} <span class="plainlinks" style="float:right; font-size:75%; font-weight: normal; ">[[ഫലകം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്|തിരുത്തുക]]</span > jd5xm6zke166e72pfdxns7uvljytssj 3765776 3765774 2022-08-18T04:19:37Z Pradeep717 21687 /* ഉള്ളടക്കം */ wikitext text/x-wiki <noinclude> [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപദ്ധതി/പ്രധാന താൾ പരിപാലനം|> വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപദ്ധതി/പ്രധാന താൾ പരിപാലനം]] == ശ്രദ്ധിക്കുക == ഇവിടെ ലേഖനങ്ങൾ ചേർക്കുന്നവർ ചെയ്യേണ്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ താഴെ പറയും‌വിധമാണ്‌. കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക് [[ഫലകം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്/സഹായം|സഹായം താൾ]] കാണുക. #പുതുതായി ചേർക്കപ്പെടുന്ന ലേഖനത്തിൽ ഇൻ്റർവിക്കി,ആവശ്യവിവരങ്ങൾ, [[വിക്കിപീഡിയ:റോന്തു ചുറ്റുന്നവർ|റോന്തു ചുറ്റുക]](റോന്തുചുറ്റുവാൻ അവകാശമുള്ളവർ മാത്രം) തുടങ്ങിയ അടിസ്ഥാന വിവരങ്ങൾ ചേർത്തിട്ടുണ്ടെന്ന് ഉറപ്പ് വരുത്തുക. #ഇതൊരു ക്രമമായ രീതിയിൽ ചെയ്യുന്നതിനായി [[special:newpages|പുതിയ ലേഖനങ്ങൾ]] എന്ന താളിൽ നിന്നു ലഭിക്കുന്ന ലേഖനത്തിൽ അത് സൃഷ്ടിച്ച തീയ്യതിയുടെ ക്രമത്തിലാണ്‌ ഇവിടെ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. <s>ഏതു ലേഖനമാണ്‌ അവസാനമായി ഉൾപ്പെടുത്തിയത് എന്നറിയുവാൻ [[ഫലകത്തിന്റെ സംവാദം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്/ഇതുവരെ]] എന്ന താൾ കാണുക.</s> #ഇവിടെ പത്ത് ലേഖനങ്ങൾ മാത്രം കാണാവുന്ന വിധത്തിൽ ക്രമീകരിക്കുക. #5 ലേഖനങ്ങൾ കഴിഞ്ഞതിനു ശേഷം {{tl|വിഭജിക്കുക}} എന്ന ഫലകം ചേർക്കുക. #പുതുതായി എഴുതപ്പെടുന്ന ലേഖനങ്ങൾ അപ്പോൾ തന്നെ ഇവിടെ ചേർക്കുന്നത് ഉചിതമല്ല. #ഇവിടെ പുതിയ ലേഖനങ്ങൾ നേരിട്ട് ചേർക്കുന്നതിന്‌ പകരം [[ഫലകം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്/വിത്തുപുര|വിത്തുപുരയിൽ]] ചേർത്ത് പരീക്ഷിച്ച്, അഞ്ചോ പത്തോ വീതമുള്ള കൂട്ടമാക്കി ഇവിടേക്കു മാറ്റുക. #ഈ ഫലകം ദിവസങ്ങളോളം പുതുക്കപ്പെടുന്നില്ലെങ്കിൽ [[ഫലകം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്/വിത്തുപുര|വിത്തുപുരയിൽ]] അടുത്ത ലക്കങ്ങൾ നിലവിലുണ്ടെങ്കിൽ അത് പകർത്തി ഇവിടേക്ക് മാറ്റി പുതുക്കാവുന്നതാണ്‌. == ഉള്ളടക്കം == <center>'''ഇതിനു താഴെയുള്ള ഭാഗങ്ങൾ പ്രധാന താളിൽ പ്രദർശിപ്പിക്കപ്പെടും. ആയതിനാൽ ശ്രദ്ധയോടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുക'''</center> </noinclude> <div style="font-size: 90%"> [[File:Ellen Burstyn at the 2009 Tribeca Film Festival.jpg|right|50px|എലൻ ബർസ്റ്റിൻ]] *'''എലൻ ബർസ്റ്റിൻ''' (ജനനം, എഡ്ന റേ ഗില്ലൂലി; ഡിസംബർ 7, 1932) ഒരു അമേരിക്കൻ അഭിനേത്രിയാണ്. [[എലൻ ബർസ്റ്റിൻ|>>>]] *ഗൂഗിൾ വികസിപ്പിച്ച ഒരു ഇമേജ് റെക്കഗ്നിഷൻ മൊബൈൽ ആപ്പായിരുന്നു '''ഗൂഗിൾ ഗോഗിൾസ്'''. [[ഗൂഗിൾ ഗോഗിൾസ്|>>>]] *തല, കഴുത്ത്, കൈകാലുകൾ, വാൽ, മറ്റ് അനുബന്ധങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന മൃഗങ്ങളുടെ ( മനുഷ്യരുൾപ്പെടെ ) ശരീരത്തിന്റെ മധ്യഭാഗത്തിന്റെ ശരീരഘടനാപരമായ പദമാണ് '''ടോർസോ''' അല്ലെങ്കിൽ '''ട്രങ്ക്'''. [[ഉടൽ|>>>]] *ഒരു '''കൊളോബോമ''' എന്നത് ഐറിസ്, റെറ്റിന, കൊറോയിഡ് അല്ലെങ്കിൽ ഒപ്റ്റിക് ഡിസ്ക് പോലുള്ള കണ്ണിന്റെ ഘടനകളിലൊന്നിൽ സംഭവിക്കുന്ന ദ്വാരമാണ്. [[കൊളബോമ|>>>]] [[File:Coloboma of the iris.JPG|right|50px|കൊളോബോമ]] *'''യാമ്പ നദി''' അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ കൊളറാഡോയിലൂടെ ഏകദേശം 250 മൈൽ (400 കിലോമീറ്റർ) ദൂരത്തിൽ ഒഴുകുന്ന ഒരു നദിയാണ്. [[യാമ്പ നദി|>>>]] </div> {{വിഭജിക്കുക}} <div style="font-size: 90%"> *പ്രധാനമായും ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളായ ഹിമാചൽ പ്രദേശ്, ജമ്മു കാശ്മീർ എന്നിവിടങ്ങളിൽ താമസിക്കുന്ന ഒരു അർദ്ധ-ഇന്തോ-ആര്യൻ വംശീയ-ഭാഷാപരമായ ഗോത്രമാണ് '''ഗഡ്ഡി'''. [[ഗഡ്ഡി ഗോത്രം|>>>]] [[File:Spirangle 7angle 8turn.jpg|right|50px|സ്പൈറാംഗിൾ]] *ജ്യാമിതിയിൽ, ഒരു സർപ്പിളവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഒരു രൂപമാണ് ഒരു '''സ്പൈറാംഗിൾ'''. [[സ്പൈറാംഗിൾ|>>>]] *ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ ഒരു ആദിവാസി മൂപ്പൻ ആയിരുന്നു '''ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ''' എന്ന കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. [[ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ|>>>]] *മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു ജില്ലയാണ് '''രത്നഗിരി ജില്ല'''. രത്നഗിരി നഗരമാണ് ഈ ജില്ലയുടെ ആസ്ഥാനം. [[രത്നഗിരി ജില്ല|>>>]] * സൂര്യപ്രകാശത്തിലെ ഹാനികരമായ രശ്മികളിൽ നിന്നും കണ്ണുകളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനായി രൂപകൽപ്പന ചെയ്തിട്ടുള്ള ഒരു സംരക്ഷിത കണ്ണടയാണ് '''സൺഗ്ലാസ്''' [[സൺഗ്ലാസ്|>>>]] </div><noinclude> == പാദം == </noinclude> {{കൂടുതൽ പുതിയ ലേഖനങ്ങൾക്ക്}} <span class="plainlinks" style="float:right; font-size:75%; font-weight: normal; ">[[ഫലകം:പുതിയ ലേഖനങ്ങളിൽ നിന്ന്|തിരുത്തുക]]</span > d28deg0xx041irmkoupz2kl5cfrkmaw അരിസോണ 0 3338 3765833 3623593 2022-08-18T10:28:12Z Malikaveedu 16584 /* നഗരങ്ങളും പട്ടണങ്ങളും */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Arizona}} {{Infobox U.S. state |Name = അരിസോണ |Fullname = സ്റ്റേറ്റ് ഓഫ് അരിസോണ |Flag = Flag of Arizona.svg |Flaglink = [[Flag of Arizona|Flag]] |Seal = Arizona-StateSeal.svg |Map =Arizona in United States.svg |Nickname = ദി [[Grand Canyon|ഗ്രാൻഡ് കാന്യോൺ]] സ്റ്റേറ്റ്;<br />ദി കോപ്പർ സ്റ്റേറ്റ് |Motto = [[Ditat Deus|ഡിറ്ററ്റ് ഡെയൂസ്]] |MottoEnglish = ദൈവം സമൃദ്ധമാക്കുന്നു |Demonym = [[Adjectivals and demonyms for U.S. states|അരിസോണൻ]]<ref>{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/arizona |title=Arizona – Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary |publisher=Merriam-webster.com |date=2007-04-25 |accessdate=2010-07-25 |accessdate=2011-12-28}}</ref> |Capital = [[Phoenix, Arizona|ഫീനിക്സ്]] |OfficialLang = ഇംഗ്ലീഷ് |Languages = ഇംഗ്ലീഷ് 72.58%<ref name="mla2005">2005 American Community Survey. Retrieved from [http://www.mla.org/map_data the data of the MLA], 2010-07-13</ref><br /> സ്പാനിഷ് 21.57%<ref name="mla2005"/><br /> [[Navajo language|നവാഹൊ]] 1.54%<ref name="mla2005"/> |LargestMetro = [[Phoenix Metropolitan Area|ഫീനിക്സ് മെട്രൊപ്പൊളിറ്റൻ പ്രദേശം]] |LargestCounty = [[Coconino County|കൊക്കോനീനോ കൗണ്ടി]] |LargestCity = തലസ്ഥാനം |Governor = [[Jan Brewer|ജാൻ ബ്രൂവർ]] (റി) |Lieutenant Governor = [[Ken Bennett|കെൻ ബെന്നെറ്റ്]] (റി) |Lieutenant Governor_alt = സെക്രട്ടറി ഓഫ് സ്റ്റേറ്റ് |Legislature = [[Arizona Legislature|അരിസോണ ലെജിസ്ലേച്ചർ]] |Upperhouse = [[Arizona Senate|സെനറ്റ്]] |Lowerhouse = [[Arizona House of Representatives|പ്രധിനിധിസഭ]] |Senators = [[John McCain|ജോൺ മക്കെയ്ൻ]] (റി) <br /> [[Jon Kyl|ജോൺ കൈൽ]] (റി) |Representative = അഞ്ച് റിപ്പബ്ലിക്കന്മാരും മൂന്നു ഡെമോക്രാറ്റുകളും |TradAbbreviation = Ariz. |PostalAbbreviation = AZ |AreaRank = 6ആം |TotalArea = 295,234 |TotalAreaUS = 113,990<ref>[http://www.census.gov/geo/www/2010census/statearea_intpt.html "2010 Census State Area Measurements and Internal Point Coordinates"]. [[U.S. Census Bureau]]. Retrieved February 14, 2012.</ref> |LandArea = 294,207 |LandAreaUS = 113,594 |WaterArea = 1,026 |WaterAreaUS = 396 |PCWater = 0.35 |PopRank = 16th |2000Pop = 6,482,505 (2011 ഉദ്ദേശം)<ref name=PopEstUS/> |DensityRank = 33ആം |2000Density = 22 |2000DensityUS = 57 |AdmittanceOrder = 48ആം |AdmittanceDate = ഫെബ്രുവരി 14, 1912 |TimeZone = [[Mountain Time Zone|മൗണ്ടൻ]]: [[Coordinated Universal Time|UTC]][[UTC-07:00|-7]] (no [[Daylight saving time|DST]]) |TZ1Where = സംസ്ഥാനക്ക് മിക്കവാറും |TimeZone2 = [[Mountain Time Zone|മൗണ്ടൻ]]: [[Coordinated Universal Time|UTC]][[Mountain Standard Time|-7]]/[[UTC-06:00|-6]] |TZ2Where = [[Navajo Nation|നവാഹോ നേഷൻ]] |Latitude = 31°  20′ വടക്ക് മുതൽ 37° വടക്ക് വരെ |Longitude = 109°  03′ പടിഞ്ഞാറ് മുതൽ 114°  49′ പടിഞ്ഞാറ് വരെ |Width = 500 |WidthUS = 310 |Length = 645 |LengthUS = 400 |HighestPoint = [[Humphreys Peak|ഹമ്ഫ്രീസ് കൊടുമുടി]]<ref>{{cite ngs|id=FQ0624|designation=Frisco|accessdate=October 20, 2011}}</ref><ref name=USGS>{{cite web|url=http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html|title=Elevations and Distances in the United States|publisher=[[United States Geological Survey]]|year=2001|accessdate=2011-12-28|archive-date=2011-10-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20111015012701/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html|url-status=dead}}</ref><ref name=NAVD88>Elevation adjusted to [[North American Vertical Datum of 1988]].</ref> |HighestElev = 3852 |HighestElevUS = 12,637 |MeanElev = 1250 |MeanElevUS = 4,100 |LowestPoint = [[Colorado River]] at the {{nobreak|[[Sonora]] border}}<ref name=USGS/><ref name=NAVD88/> |LowestElev = 22 |LowestElevUS = 72 |ISOCode = US-AZ |ElectoralVotes = 10 |Website = www.az.gov }} {{Infobox U.S. state symbols |Flag = Flag of Arizona.svg |Name = അരിസോണ |Amphibian = [[Hyla eximia|Arizona Tree Frog]] |Bird = [[Cactus Wren]] |Butterfly = [[Two-tailed Swallowtail]] |Fish = [[Apache trout]] |Flower = [[Saguaro|Saguaro Cactus blossom]] |Insect = |Mammal = [[Ring-tailed Cat]] |Reptile = [[Arizona Ridge-Nosed Rattlesnake]] |Tree = [[Parkinsonia|Palo verde]] |Colors = Blue, [[Old Gold]] |Firearm = [[Colt Single Action Army|Colt Single Action Army revolver]] |Fossil = [[Petrified wood]] |Gemstone = [[Turquoise]] |Mineral = [[Fire Agate]] |StateRock = [[Petrified wood]] |Ships = [[USS Arizona|USS ''Arizona'']] |Slogan = ''The [[Grand Canyon]] State'' |Soil = [[Casa Grande (soil)|Casa Grande]] |Song = "[[State songs of Arizona#State Anthem|Arizona March Song]]"<br />"[[State songs of Arizona#Alternate State Anthem|Arizona]]" (alternate) |Route Marker = Arizona 48.svg |Quarter = 2008 AZ Proof.png |QuarterReleaseDate = 2008 }} [[File:Carnegiea_gigantea_(3).jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Carnegiea_gigantea_(3).jpg|ലഘുചിത്രം|ഈർപ്പമുള്ള ശീതകാലം കഴിഞ്ഞ സമയത്തെ [സഗ്വാരോ] കള്ളിച്ചെടിയുടെപൂക്കളും മുകുളങ്ങളും. ഇത് അരിസോണയിലെ ഔദ്യോഗിക സംസ്ഥാന പുഷ്പമാണ്.]][[File:North_Rim_of_Grand_Canyon,_Arizona_2005.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:North_Rim_of_Grand_Canyon,_Arizona_2005.jpg|ലഘുചിത്രം|ഗ്രാന്റ് കന്യോണിന്റെ വടക്കൻ റിം.]][[File:Apache_chieff_Geronimo_(right)_and_his_warriors_in_1886.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Apache_chieff_Geronimo_(right)_and_his_warriors_in_1886.jpg|ലഘുചിത്രം|[[ജെറോനിമോ]]യും (വലത്ത് അങ്ങേയറ്റത്ത്) അദ്ദേഹത്തിന്റെ അപ്പാച്ചെ പടയാളികളും മെക്സിക്കോയിലേയും അമേരിക്കയലേയും കുടിയേറ്റക്കാർക്കെതിരെ പൊരുതി.]] [[File:DorotheaLangeMigrantWorkersChildren.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:DorotheaLangeMigrantWorkersChildren.jpg|ലഘുചിത്രം|ഡിപ്രെഷൻ കാലഘട്ടത്തിലെ കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികളുടെ കുട്ടികൾ (പിനൽ കൌണ്ടി, 1937)]] [[File:Eleanor_Roosevelt_at_Gila_River,_Arizona_at_Japanese-American_Internment_Center_-_NARA_-_197094.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Eleanor_Roosevelt_at_Gila_River,_Arizona_at_Japanese-American_Internment_Center_-_NARA_-_197094.jpg|ലഘുചിത്രം|[[എലീനർ റൂസ്‌വെൽറ്റ്|എലീനർ റൂസ്‍വെൽറ്റ്]], ഗില നദി പുനർസ്ഥാനീകരണ കേന്ദ്രത്തിൽ (ഏപ്രിൽ 23, 1943)]] [[File:Arizona_Köppen.svg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arizona_K%C3%B6ppen.svg|ലഘുചിത്രം|[[:en:Köppen_climate_classification|Köppen climate types]] of Arizona]] [[File:Grand_Canyon_Horseshoe_Bend_(crop_2).jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Grand_Canyon_Horseshoe_Bend_(crop_2).jpg|ലഘുചിത്രം|[[കൊളറാഡോ നദി]]യുടെ ഹോർ‍സ് ഷൂ ബെന്റ്]] [[File:Monument_Valley_01.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monument_Valley_01.jpg|ലഘുചിത്രം|West Mitten at [[:en:Monument_Valley|Monument Valley]]]] [[File:Blue_Mesa_Painted_Desert.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Blue_Mesa_Painted_Desert.jpg|ലഘുചിത്രം|പെട്രിഫൈഡ് ഫോറസ്റ്റ് ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ ബ്ലൂ മെസ.]] [[File:USA_09847_Grand_Canyon_Luca_Galuzzi_2007.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:USA_09847_Grand_Canyon_Luca_Galuzzi_2007.jpg|ലഘുചിത്രം|ഗ്രാന്റ് കാനിയോൺ]] [[File:Bellemont_Arizona_View.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bellemont_Arizona_View.jpg|ലഘുചിത്രം|ബെല്ലെമോണ്ടിൽ നിന്നുള്ള സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോ കൊടുമുടികളുടെ ദൃശ്യം.]] [[File:Saguaro_National_Park_-_Flickr_-_Joe_Parks.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Saguaro_National_Park_-_Flickr_-_Joe_Parks.jpg|ലഘുചിത്രം|സൊനോറൻ മരുഭൂമി [[സഗ്വാറോ ദേശീയദ്യാനം|സഗ്വാറോ ദേശീയദ്യാന]] പ്രദേശത്ത്.]] [[File:Cathedral_Rock_Water-27527-1.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cathedral_Rock_Water-27527-1.jpg|ലഘുചിത്രം|സെഡോണയിലെ റെഡ് റോക്ക് ക്രോസിംഗിനു സമീപമുള്ള കത്തീഡ്രൽ റോക്ക്.]] [[File:Arizona_population_map.png|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arizona_population_map.png|ലഘുചിത്രം|അരിസോണയിലെ ഒരു ജനസാന്ദ്രതാ മാപ്പ്]] {{US Census population|1860=6482|1870=9658|1880=40440|1890=88243|1900=122931|1910=204354|1920=334162|1930=435573|1940=499261|1950=749587|1960=1302161|1970=1745944|1980=2718215|1990=3665228|2000=5130632|2010=6392017|estimate=7016270|estyear=2017|align-fn=center|footnote=Sources: 1910–2010<ref>[http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php Resident Population Data – 2010 Census<!-- Bot generated title -->] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131019160532/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |date=October 19, 2013 }}</ref><br/>2015 estimate<ref name="PopEstUS-2017">{{cite web |url=https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml |title=American FactFinder |publisher=[[U.S. Census Bureau]] |accessdate=March 30, 2018 |archive-date=2015-01-08 |archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20150108070337/http://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/index.xhtml |url-status=dead }}</ref><br/>''Note that early censuses<br/>may not include<br/>Native Americans in Arizona''}} [[File:Extension_spanish_arizona.png|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Extension_spanish_arizona.png|ലഘുചിത്രം|Extent of the Spanish language in the state of Arizona]] [[File:Scottsdale_cityscape4.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Scottsdale_cityscape4.jpg|വലത്ത്‌|ലഘുചിത്രം|View of suburban development in [[:en:Scottsdale,_Arizona|Scottsdale]], 2006]] [[File:Cochise_County_Courthouse_Bisbee_Arizona_ArtDecoDoors.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cochise_County_Courthouse_Bisbee_Arizona_ArtDecoDoors.jpg|ലഘുചിത്രം|[[:en:Art_Deco|Art Deco]] doors of the [[:en:Cochise_County|Cochise County]] Courthouse in Bisbee]] [[പ്രമാണം:Barringer Meteor Crater, Arizona.jpg | thumb | 300px | അരിസോണയിലെ ഉൽക്കാ ഗർത്തം|പകരം=]]'''അരിസോണ''' [[യു.എസ്.എ.|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളുടെ]] തെക്കു പടിഞ്ഞാറൻ മേഖലയിലുള്ള ഒരു സംസ്ഥാനമാണ്. 1912-ൽ നാല്പത്തെട്ടാമത്തെ [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|യു.എസ്.]] സംസ്ഥാനമായാണ് അരിസോണ നിലവിൽ വന്നത്. മരുഭൂമികളുടെ നാടാണിത്. വടക്കൻ മേഖലകളിൽ ഉയർന്ന പ്രദേശങ്ങളും സാധാരണ കാലാവസ്ഥയുമാണെങ്കിൽ തെക്ക് കനത്ത ചൂടും മരുഭൂപ്രദേശങ്ങളുമാണ്. വലിപ്പത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ ആറാമതാണ് അരിസോണയുടെ സ്ഥാനം. ജനസാന്ദ്രതയിൽ 50 യു.എസ്. സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഇതിന് 14 ആം സ്ഥാനമാണ്.  [[ന്യൂ മെക്സിക്കോ]], [[യൂറ്റാ]], [[നെവാഡ]], [[കാലിഫോർണിയ]], [[കൊളറാഡോ]] എന്നിവയാണ് അയൽ സംസ്ഥാനങ്ങൾ. [[സൊനോറ]], [[ബജ കാലിഫോർണിയ|ബാജ കാലിഫോർണിയ]] തുടങ്ങിയ മെക്സിക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ വടക്കൻ അതിർത്തിയിൽ അരിസോണയ്ക്ക് [[മെക്സിക്കോ|മെക്സിക്കോയുമായി]] 389 മൈൽ ( 626 കിലോമീറ്റർ) രാജ്യാന്തര അതിർത്തിയുമുണ്ട്. സംസ്ഥാന തലസ്ഥാനവും ഏറ്റവും വലിയ നഗരവും [[ഫീനിക്സ്]] ആണ്. പ്രധാന നഗരവും ഇതു തന്നെ. ‘[[ഫോർ കോർണേർസ്]]’ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് അരിസോണ. ലോകപ്രശസ്തമായ [[അരിസോണ ഗർത്തം|അരിസോണ ക്രേറ്റർ]] മുഖ്യ ആകർഷണമാണ്. [[ഉൽക്ക]] വീണ് രൂപപ്പെട്ടു എന്നു കരുതുന്ന ഒരു ഗർത്തമാണിത്. 1.2 കിലോമീറ്റർ വ്യാസം വരുന്ന ഈ ഗർത്തം ഇത്തരത്തിലുള്ള ഗർത്തങ്ങളിൽ ഏറ്റവും വലുതാണ്. [[ഗ്രാന്റ് കാനിയോൺ]] എന്നു വിളിക്കുന്ന ഭൂപ്രദേശവും നിരവധി സഞ്ചാരികളെ ആകർഷിക്കുന്നു. ന്യൂ സ്പെയിനിലെ [[അൾട്ട കാലിഫോർണിയ|അൽട്ടാ കാലിഫോർണിയ]] പ്രദേശത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്ന ഇത് 1821 ൽ സ്വതന്ത്ര മെക്സിക്കോയുടെ ഭാഗമായി. [[മെക്സിക്കൻ-അമേരിക്കൻ യുദ്ധം|മെക്സിക്കൻ-അമേരിക്കൻ യുദ്ധത്തിൽ]] പരാജയപ്പെട്ടതിനെത്തുടർന്ന് [[മെക്സിക്കോ]] 1848 ൽ ഈ ഭൂപ്രദേശത്തിരൻറെ ഭൂരിഭാഗവും അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾക്ക് കൈമാറി. 1853 ൽ [[ഗാഡ്സ്ഡെൻ പർച്ചേസ്]] വഴി സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ഏറ്റവും തെക്കുള്ള ഭാഗം ഏറ്റെടുത്തു. തെക്കൻ അരിസോണ മരുഭൂ കാലാവസ്ഥയ്ക്ക് പ്രശസ്തമാണ്. ഇവിടെ വളരെ ചൂടേറിയ വേനൽക്കാലവും മിതമായ ശീതകാലവും അനുഭവപ്പെടുന്നു. വടക്കൻ അരിസോണ [[പൈൻ]], [[ഡഗ്ലസ് ഫിർ]], [[സ്പ്രൂസ്]] തുടങ്ങിയ വൃക്ഷങ്ങളടങ്ങിയ വനങ്ങൾ, [[കൊളാറഡോ പീഠഭൂമി]], സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോ മലനിരകൾ പോലയുള്ള പർവ്വതനിരകൾ, കൂടുതൽ മിതമായ വേനൽക്കാല താപനിലയും ശൈത്യകാലത്ത് കാര്യമായ മഞ്ഞുവീഴ്ചയുമുള്ള ആഴമുള്ള മലയിടുക്കുകൾ എന്നിവയടങ്ങിയതാണ്. [[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റഫ്]], ആൽപൈൻ, [[ടക്സൺ]] തുടങ്ങിയ പ്രദേശങ്ങളിൽ [[സ്കീയിംഗ് റിസോർട്ടുകൾ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. [[ഗ്രാൻഡ് കാന്യൻ ദേശീയോദ്യാനം|ഗ്രാൻറ് കാന്യൻ ദേശീയോദ്യാനത്തിനു]] പുറമേ, നിരവധി ദേശീയ വനങ്ങൾ, ദേശീയ ഉദ്യാനങ്ങൾ, ദേശീയ സ്മാരകങ്ങൾ എന്നിവയുണ്ട്.  സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ഏകദേശം നാലിൽ ഒരു ഭാഗം ഇന്ത്യൻ സംവരണ പ്രദേശങ്ങളാണ്. ഇവിടെ ഫെഡറൽ അംഗീകാരം സിദ്ധിച്ച 27 [[അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ (നേറ്റീവ് ഇന്ത്യൻ) വർഗ്ഗക്കാരുടെ പട്ടിക|തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ വർഗ്ഗക്കാരുടെ]] വാസസ്ഥാനമാണ്. ഇതിൽ സംസ്ഥാനത്തെയും ഐക്യനാടുകളിലേയും ഏറ്റവും വലുതായ ഏകദേശം 300,000 പൌരനമാരുള്ള [[നവാജോ നേഷൻ|നവാജോ നേഷനും]] ഉൾപ്പെടുന്നു. ഫെഡറൽ നിയമം എല്ലാ തദ്ദേശ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ പൌരന്മാർക്കും 1924 ൽ വോട്ടുചെയ്യാനുള്ള അവകാശം നൽകിയിരുന്നുവെങ്കിലും, 1948 ൽ അമേരിക്കൻ സുപ്രീംകോടതിയുടെ വിധി വരുന്നതുവരെ വോട്ട് ചെയ്യുന്നതിൽ നിന്നും അരിസോണ റിസർവ്വേഷനുള്ളിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന ഇന്ത്യൻ വർഗ്ഗക്കാരെ ഒഴിവാക്കിയിരുന്നു. == പദോത്‌പത്തി == സംസ്ഥാനത്തിൻറെ പേരിന്റെ ഉത്ഭവം, ‘ചെറിയ അരുവി’ എന്നർത്ഥം വരുന്ന ഓധാം പദമായ alĭ ṣonak എന്ന പദത്തിൽനിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞ ഒരു പഴയകാല സ്പാനിഷ് നാമമായ അരിസോണാക് എന്ന വാക്കിൽനിന്നാണെന്നു വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഈ പേര് പ്രാഥമികമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടത്.  [[സൊനോമ കൗണ്ടി|സൊനോറയിലെ]] പ്ലാഞ്ചാസ് ഡി പ്ലാറ്റയെന്ന വെള്ളി ഖനന ക്യാമ്പിനു സമീപത്തുള്ള പ്രദേശങ്ങൾക്കു മാത്രമായിരുന്നു. യൂറോപ്യൻ കുടിയേറ്റക്കാർക്ക്, അവരുടെ ഉച്ചാരണം " Arissona " പോലെയായിരുന്നു. ഒധാം ഭാഷയിൽ ഈ പ്രദേശം ഇക്കാലത്തും ''alĭ ṣonak'' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. മറ്റൊരു സാധ്യത ബാസ്ക്ക് പദമായ ഹാരിറ്റ്സ് ഓണ ("നല്ല ഓക്ക്") ആണ്, കാരണം ഈ പ്രദേശത്ത് ധാരാളം ബാസ്ക് ആട്ടിടയന്മാർ ഉണ്ടായിരുന്നു. [[സ്പാനിഷ്‌ ഭാഷ|സ്പാനിഷ്]] പദമായ ''Árida Zona'' ("അരിഡ് സോണ") ൽ നിന്നാണ് ഈ പേര് ഉദ്ഭവിച്ചതെന്ന ഒരു തെറ്റിദ്ധാരണ നിലവിലുണ്ട്. == ചരിത്രം == ആധുനിക കാലഘട്ടത്തിന് ആയിരക്കണക്കിനു വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപുതന്നെ അരിസോണയിൽ അനേകം തദ്ദേശീയ ഇന്ത്യൻ ഗോത്രങ്ങൾ നിലനിന്നിരുന്നു. [[ഹോഹോകാം]], [[മോഗോളോൺ]], [[ആൻസെസ്ട്രൽ]] [[പ്യൂബ്ലോൺ]] സംസ്കാരങ്ങൾ എന്നിവ മറ്റ് അനേകം സംസ്കാരങ്ങളോടൊപ്പം സംസ്ഥാനത്തെമ്പാടും സമൃദ്ധിയോടെ നിലനിന്നിരുന്നു. പ്യൂബ്ലോസുകളുടെ മലഞ്ചെരുവുകളിലെ വാസസ്ഥാനങ്ങളും റോക്ക് പെയിന്റിങ്ങുകളും കാലത്തെ അതിജീവിച്ച മറ്റ് ചരിത്രാതീതകാല സമ്പത്തുകളും ഇന്നും വർഷാവർഷങ്ങളിൽ ആയിരക്കണക്കിന് സഞ്ചാരികളെ ആകർഷിക്കുന്നതാണ്. തദ്ദേശീയ ഇന്ത്യൻ ജനതയുമായി ആദ്യ സമ്പർക്കം നടത്തിയ യൂറോപ്പുകാരൻ 1539 ൽ ഒരു സ്പാനിഷ് ഫ്രാൻസിസ്കൻ മിഷണറിയായിരുന്ന മാർകോസ് ഡി നിസ ആയിരുന്നു. ഇപ്പോഴത്തെ അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങളിൽ അദ്ദേഹം പര്യവേക്ഷണം നടത്തുകയും സൊബൈപുരി ഗോത്രമെന്നു കരുതപ്പെടുന്ന തദ്ദേശീയ ജനതയുമായി  സമ്പർക്കം സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു.   സ്പാനിഷ് പര്യവേഷകനായ കൊറോണാഡോയുടെ പര്യവേക്ഷണ സംഘം  1540-1542 കാലഘട്ടത്തിൽ സിബോള എന്ന സ്ഥലം തിരഞ്ഞ് ഈ പ്രദേശത്ത് എത്തി. ചില സ്പാനിഷ് കുടിയേറ്റക്കാർ ഇക്കാലത്ത് അരിസോണയിലേക്കു കുടിയേറ്റം നടത്തി. അരിസോണയിലെ ആദ്യ കുടിയേറ്റക്കാരിലൊരാൾ ജോസ് റോമോ ഡി വിവാർ ആയിരുന്നു. അടുത്തതായി ഇവിടെയെത്തിയ യൂറോപ്പുകാരൻ ഒരു പാതിരിയായ ഫാദർ കിനോ ആയിരുന്നു. സൊസൈറ്റി ഓഫ് ജീസസ് (ജസ്യൂട്ട്) എന്ന മിഷണറി സംഘത്തിലെ അംഗമായിരുന്ന ഫാദർ കിനോ ഈ മേഖലയിൽ മിഷൻ ദൌത്യസംഘങ്ങളുടെ ഒരു ശ്രേണി തന്നെ തീർത്തുകൊണ്ട് വികസനങ്ങൾക്കു നേതൃത്വം നൽകി. 1690കൾ മുതൽ 18 ആം നറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽവരെ അദ്ദേഹം പിമേറിയ അൾട്ട മേഖലയിലെ (ഇന്നത്തെ തെക്കൻ അരിസോണയും വടക്കൻ സൊനോറയും) അനേകം ഇന്ത്യൻ വംശജരെ ക്രിസ്തുമതത്തിലേയ്ക്കു പരിവർത്തനം നടത്തി. [[സ്പെയിൻ]] 1752 ൽ ടുബാക്കിലും 1885 ൽ ടുക്സണിലും പ്രെസിഡിയോസ് (കോട്ടകെട്ടി സുരക്ഷിതമാക്കപ്പെട്ട പട്ടണം) സ്ഥാപിച്ചു. 1821-ൽ [[മെക്സിക്കോ]], [[സ്പെയിൻ|സ്പെയിനിൽ]] നിന്നും അതിന്റെ സ്പാനിഷ് സാമ്രാജ്യത്തിൽ നിന്നും സ്വാതന്ത്ര്യം നേടിയപ്പോൾ ഇന്ന് അരിസോണ എന്നറിയപ്പെടുന്ന പ്രദേശം അവരുടെ ന്യൂയേവ കാലിഫോർണിയയുടെ (ന്യൂ കാലിഫോർണിയ) ഭാഗമായിത്തീർന്നു. അൾട്ട കാലിഫോർണിയ (അപ്പർ കാലിഫോർ‌ണിയ) എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. കൊളോണിയൽ കാലഘട്ടത്തിലെ സ്പാനിഷ് വംശജരുടേയും മെസ്റ്റീസോകളുടേയും (സ്പാനിഷ്-അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ കലർപ്പുവർഗ്ഗം) പിന്മുറക്കാർ ഐക്യനാടുകളിൽനിന്നു പിൽക്കാലത്ത് എത്തിയ യൂറോപ്യൻ-അമേരിക്കൻ കുടിയേറ്റക്കാരുടെ വരവിനു ശേഷമുള്ള കാലഘട്ടത്തിലും  ഈ പ്രദേശത്തു വസിച്ചുവന്നിരുന്നു. [[മെക്സിക്കൻ-അമേരിക്കൻ യുദ്ധം|മെക്സിക്കൻ-അമേരിക്കൻ യുദ്ധകാലത്ത്]] (1847-1848) അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളുടെ സൈന്യം മെക്സിക്കോയുടെ ദേശീയ തലസ്ഥാനം പിടിച്ചടക്കുകയും പിന്നീട് 1863 ൽ അരിസോണ ടെറിറ്ററിയായും 1912ൽ അരിസോണ സംസ്ഥാനവുമായി മാറിയ പ്രദേശം ഉൾപ്പെടെയുള്ള വടക്കൻ മെക്സിക്കോയുടെ സിംഹഭാഗങ്ങളുടേയും മേൽ അവകാശമുന്നയിക്കുകയും ചെയ്തു. [[ഗ്വാഡലൂപ്പി ഹിഡാൽഗോ കരാർ]] (1848) പ്രകാരം മുൻ മെക്സികോ പൗരന്മാരുടെ നിലവിലുള്ള ഭാഷാ, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനു പുറമേ നഷ്ടപരിഹാരമായി റിപ്പബ്ലിക്ക് ഓഫ് മെക്സിക്കോയ്ക്ക് 15 മില്ല്യൺ യു.എസ്. ഡോളർ നഷ്ടപരിഹാരം (2017 ലെ 424,269,230.77 ഡോളർ തുല്യമായ തുക) നൽകുന്നതിനും വ്യവസ്ഥ ചെയ്യപ്പെട്ടു. 1853 ൽ അമേരിക്ക, ഗാഡ്സ്ഡെൻ പർച്ചേസ് പ്രകാരം ഗിലാ നദിയ്ക്കു താഴെയുള്ള തെക്കൻ അതിർത്തി പ്രദേശങ്ങൾ മെക്സിക്കോയിൽ നിന്നും കരസ്ഥമാക്കുകയും ഭാവിയിലെ ട്രാൻസ്-കോണ്ടിനെന്റൽ റെയിൽവേയുടെ തെക്കൻറൂട്ടിനായി ഉൾപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. ഇപ്പോൾ അരിസോണ സംസ്ഥാനമായി അറിയപ്പെടുന്ന പ്രദേശം, ടെറിറ്ററി ഓഫ് അരിസോണ രൂപീകരിക്കുകയെന്ന ലക്ഷ്യത്തിനായി ആ പ്രദേശത്തിന്റെ തെക്കൻ ഭാഗങ്ങൾ യൂണിയനിൽ നിന്ന് വേർപെടുത്തുന്നതുവരെ പ്രാഥമികമായി യു.എസ്. ഭരണം നടത്തിയിരുന്നു. പ്രസിഡന്റ് ജാഫേർസൺ ഡേവിസ്,  അരിസോണ ടെറിട്ടറി സംഘടിപ്പിക്കാനുള്ള ഒരു ആക്ട് അംഗീകരിക്കുകയും ഒപ്പുവയക്കുകയും ചെയ്തതിനുശേഷം ഈ പുതുതായി സ്ഥാപിതമായ പ്രദേശം 1862 ജനുവരി 18 ലെ ശനിയാഴ്ച്ച കോൺഫെഡറേറ്റ് സ്റ്റേറ്റ് ഗവൺമെൻറ് ഔദ്യോഗികമായി സംഘടിപ്പിക്കുകയും "അരിസോണ ടെറിട്ടറി" എന്ന പേര് ആദ്യം ഔദ്യോഗികമായി ഉപയോഗത്തിൽ വരുകയും ചെയ്തു. ഈ തെക്കൻ പ്രദേശം കോൺഫെഡറേറ്റഡ് സർക്കാരിന് മനുഷ്യശക്തി, കുതിരകൾ, ഉപകരണങ്ങൾ എന്നിവ വിതരണം ചെയ്തു. 1862 ൽ രൂപീകരിക്കപ്പെട്ട അരിണോണ സ്കൌട്ട് കമ്പനികൾ ആഭ്യന്തരയുദ്ധകാലത്ത് കോൺഫെഡറേറ്റ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ആർമിയിൽ ചേർന്നു പ്രവർത്തിച്ചു. ആഭ്യന്തര യുദ്ധസമയത്തെ പിക്കാച്ചോ പാസ് യുദ്ധത്തിലെ ഏറ്റവും പടിഞ്ഞാറായുള്ള സൈനിക കൂട്ടിമുട്ടലുകൾ അരിസോണയിലായിരുന്നു. 1863 ഫിബ്രവരി 24 ന് [[വാഷിങ്ടൺ, ഡി.സി.|വാഷിങ്ടൺ ഡി.സി.യിൽ]] വച്ച് മുൻകാല ന്യൂ മെക്സിക്കോ പ്രദേശങ്ങളുടെ പടിഞ്ഞാറൻ പകുതി അടങ്ങിയ ഒരു പുതിയ യു.എസ്. അരിസോണ പ്രദേശം ഫെഡറൽ സർക്കാർ പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഈ പുതിയ അതിർത്തികൾ പിന്നീട് അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ അടിത്തറയായി മാറി. മദ്ധ്യ അരിസോണയിലേക്കുള്ള ഒരു സ്വർണവേട്ടയോടനുബന്ധമായി ആദ്യ പ്രവിശ്യാതലസ്ഥാനമായ പ്രെസ്കോട്ട് 1864 ൽ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. ഈ പുതിയ പ്രവിശ്യക്കായി ഗാഡ്സോണിയ, പിമേറിയ, മോണ്ടെസുമാ, അരിസുമാ എന്നീ പേരുകൾ പരിഗണിച്ചിരുന്നെങ്കിലും ഐക്യനാടുകളുടെ 16 ആമത്തെ പ്രസിഡന്റായിരുന്ന ഏബ്രഹാം ലിങ്കൺ അവസാനത്തെ ബിൽ ഒപ്പുവച്ചപ്പോൾ അരിസോണ എന്നു വായിക്കുകയും അന്തിമമായി ഈ പേരു സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. (മോണ്ടെസുമാ എന്ന നാമം ആസ്ടെക് ചക്രവർത്തിയിൽനിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞതല്ല എന്നിരുന്നാലും അത് ഗില നദീതടത്തിലെ പിമാ ജനങ്ങളുടെ ദിവ്യനായകനിൽനിന്നാണ്). പേര് അരിസോണ എന്ന പേരിലേയ്ക്കു മാറ്റുന്നതിനു മുമ്പായി മോണ്ടെസുമാ എന്ന പേര് അതിന്റെ വൈകാരിക മൂല്ല്യം കണക്കാക്കി മിക്കവാറും പരിഗണിക്കപ്പെടുകയും തള്ളപ്പെടുകയും ചെയ്തു. യൂട്ടാ സംസ്ഥാനത്തെ [[സാൾട്ട് ലേക്ക് സിറ്റി, യൂട്ടാ|സാൾട്ട് ലേക് സിറ്റി]]യിലെ ദ ചർച്ച് ഓഫ ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ-ഡേ സെയിന്റ്സിന്റെ പാട്രിയാർക്കൽ ആചാര്യനായിരുന്ന ബ്രിഗാം യങ് പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മദ്ധ്യകാലം മുതൽ 19 ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അന്ത്യപാദം വരെ മോർമോണുകളെ അരിസോണയിലേക്ക് അയച്ചു. അവർ മെസ, [[സ്നോഫ്ലേക്ക്]], [[ഹെബർ]], [[സാഫ്ഫോർഡ്]] എന്നിവയും മറ്റ് പട്ടണങ്ങളും സ്ഥാപിച്ചു. അവർ [[ഫീനിക്സ് താഴ്വര|ഫീനിക്സ് താഴ്വരയിലും]] ("സൂര്യന്റെ താഴ്വര"), [[ടെമ്പി]], [[പ്രെസ്കോട്ട്]] എന്നിവിടങ്ങളിലും മറ്റു പ്രദേശങ്ങളിലും താമസിച്ചു. വടക്കൻ അരിസോണ, വടക്കൻ ന്യൂ മെക്സിക്കോ എന്നിവയായി മാറിയ മേഖലകളിലാണ് മോർമൊൻസ് വസിച്ചിരുന്നത്. അക്കാലത്ത് ഈ മേഖലകൾ മുൻകാല ന്യൂ മെക്സിക്കോ ടെറിട്ടറിയിലായിരുന്നു നിലനിന്നിരുന്നത്. == 20 ആം നൂറ്റാണ്ടുമുതൽ ഇതുവരെ == 1910 മുതൽ 1920 വരെ മെക്സിക്കൻ വിപ്ലവസമയത്ത് അരിസോണ കുടിയേറ്റത്തിന്റെ അതിർത്തിക്കടുത്തുള്ള മെക്സിക്കൻ പട്ടണങ്ങളിൽ നിരവധി യുദ്ധങ്ങൾ നടന്നു. വിപ്ലവകാലത്ത്, നിരവധി അരിസോണക്കാർ മെക്സിക്കോയിൽ യുദ്ധം ചെയ്യുന്ന നിരവധി സൈന്യങ്ങളിൽ ഒന്നായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. യുഎസ്, മെക്സിക്കൻ ശക്തികൾ തമ്മിൽ യു.എസ്. മണ്ണിൽ രണ്ട് പ്രധാനപ്പെട്ട ഇടപെടലുകളാണുണ്ടായത്. ന്യൂ മെക്സിക്കോയിലെ പാങ്കോ വില്ലയിലെ 1916 ലെ കൊളംബസ് റെയ്ഡ്, 1918 ൽ അരിസോണിയൽ നടന്ന ബാറ്റിൽ ഓഫ് അംബോസ് നോഗാലസ് യുദ്ധം എന്നിവയാണവ.  രണ്ടാമത്തേതിൽ അമേരിക്കക്കാർ വിജയിച്ചു. മെക്സിക്കൻ ഫെഡറൽ സൈന്യം അമേരിക്കൻ പട്ടാളക്കാരുടേ മേൽ വെടിയുതിർത്തിനുശേഷം അമേരിക്കൻ പട്ടാളം മെക്സിക്കോയിലെ നോഗാലിൽ ആക്രമണം നടത്തുകയുണ്ടായി. ഒടുവിൽ രണ്ടു യുദ്ധമുഖങ്ങളിലും കനത്ത നാശമുണ്ടാകുകയും മെക്സിക്കൻ സൈന്യം കീഴടങ്ങുകയും ചെയ്തു. ഏതാനും മാസം മുൻപായി, അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ യുദ്ധങ്ങളിലെ അവസാനത്തേതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതും 1775 മുതൽ 1918 വരെ നിലനിന്നിരുന്നതുമായ ഒരു ഇന്ത്യൻ യുദ്ധം ആരംഭിച്ചിരുന്നു. മെക്സിക്കോക്ക് എതിരെയുള്ള യുദ്ധങ്ങളുടെ ഭാഗമായി സമീപത്തെ മെക്സിക്കൻ കുടിയേറ്റമേഖലകളിൽ മിന്നലാക്രമണം നടത്തുവാൻ യാക്വി ഇന്ത്യക്കാർ അരിസോണ ഒരു താവളമായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നതിനാൽ അമേരിക്കൻ സൈന്യം അതിർത്തിയിൽ തമ്പടിച്ച് യാക്വി ഇൻഡ്യക്കാരെ നേരിട്ടിരുന്നു. 1912 ഫെബ്രവരി 14 ന് അരിസോണ അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ 48 ആമത്തെയും തൊട്ടുചേർന്നു വരുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒടുവിലത്തേതുമായ സംസ്ഥാനമായിത്തീർന്നു. [[ഗ്രേറ്റ് ഡിപ്രഷൻ]] കാലത്ത് അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട രണ്ടു സംസ്ഥാനവ്യവസായങ്ങളായ [[പരുത്തി|പരുത്തിക്കൃഷി]], ചെമ്പ് ഖനനം എന്നിവ വലിയ തോതിൽ ശോഷിച്ചു. എന്നാൽ 1920 കളിലും 1930 കളിലും വിനോദസഞ്ചാരം ഒരു പ്രധാന അരിസോണൻ വ്യവസായമായി വളരാനാരംഭിക്കുകയും ഇക്കാലത്തും അതു നിലനിൽക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. വിക്കെൻബർഗിലെ കെ എൽ ബാർ,  റെമുഢ തുടങ്ങിയ ആഡംബര റാഞ്ചുകളോടൊപ്പം ടക്സണിലെ ഫ്ലയിങ് വി, ടാൻക്വ വെർഡെ എന്നിവയും "ഓൾഡ് വെസ്റ്റ്" ന്റെ അഭിരുചികളിലും പ്രവർത്തനങ്ങളിലും പങ്കെടുക്കാൻ ടൂറിസ്റ്റുകൾക്ക് അവസരം നൽകി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ നിരവധി ഉന്നത ഹോട്ടലുകളും റിസോർട്ടുകളും ഇവിടെ തുറന്നിട്ടുണ്ട്. അവയിൽ ചിലത് ഇപ്പോഴും വിനോദ സഞ്ചാരികളെ വശീകരിക്കുന്നവയാണ്. മദ്ധ്യ ഫീനിക്സിലെ അരിസോണ ബിൾട്ട്മോർ ഹോട്ടൽ (ആരംഭിച്ചത് 1929) ഫീനിക്സ് ഏരിയയുടെ പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്തുള്ള വിഗ്വാം റിസോർട്ട് (ആരംഭിച്ചത് 1936) എന്നിവ ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധം|രണ്ടാം ലോകാമഹായുദ്ധകാലത്ത്]] ജർമ്മൻ POW (യുദ്ധക്കുറ്റവാളികൾ)കളടുടെ ക്യാമ്പായും ജപ്പാനീസ്-അമേരിക്കൻ തടങ്കൽപാളയങ്ങളായും അരിസോണയിലെ പ്രദേശങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. യുദ്ധകാലത്ത് പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തെ ജപ്പാനീസ് അധിനിവേശം ഭയന്ന് പടിഞ്ഞാറൻ വാഷിങ്ടൺ, പടിഞ്ഞാറൻ ഓറിഗോൺ, കാലിഫോർണിയ മുഴുവൻ, പടിഞ്ഞാറൻ അരിസോണ എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള എല്ലാ ജാപ്പനീസ്-അമേരിക്കൻ നിവാസികളേയും നീക്കം ചെയ്യുന്നതിന് ഗവൺമെന്റ് അധികാരപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. 1942 മുതൽ 1945 വരെ, രാജ്യത്തിന്റെ അന്തർഭാഗത്ത് നിർമ്മിച്ച കരുതൽ തടങ്കൽ ക്യാമ്പുകളിൽ താമസിക്കാൻ അവർ നിർബന്ധിതരായി.  ഈ പ്രക്രിയയിൽ പലരുടേയും വീടുകളും കച്ചവടസ്ഥാപനങ്ങളും നഷ്ടപ്പെട്ടു. രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിനു ശേഷം ഈ ക്യാമ്പുകൾ റദ്ദാക്കപ്പെട്ടു. യുദ്ധത്തിനു ശേഷം ഫിനിക്സ് പ്രദേശത്തെ ജർമ്മൻ POW  സൈറ്റ് മെയ്താഗ് കുടുംബം (പ്രസിദ്ധ വീട്ടുപകരണ നിർമ്മാതാക്കൾ) വിലക്കു വാങ്ങുകയുണ്ടായി. ഫിനക് മൃഗശാലയുടെ സൈറ്റായി ഇത് വികസിച്ചു. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തെക്കുകിഴക്കൻ നഗരമായ ടക്സൺ നഗരത്തിനു തൊട്ട് പുറത്ത് മൌണ്ട് ലെമ്മോണിൽ ഒരു ജപ്പാനീസ്-അമേരിക്കൻ തടങ്കൽപ്പാളയം നിലനിന്നിരുന്നു. മറ്റൊരു POW ക്യാമ്പ് ഗില നദിയ്ക്കു സമീപം കിഴക്കൻ യുമ കൌണ്ടിയിലും നിലനിന്നിരുന്നു. തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ കുട്ടികളെ യൂറോപ്യൻ-അമേരിക്കൻ സംസ്കാരത്തിന്റെ മുഖ്യധാരയിലേയ്ക്കു പരിവർത്തനം ചെയ്യുവാനായി രൂപീകരിക്കപ്പെട്ടെ നിരവധി ഫെഡറൽ ഇന്ത്യൻ ബോർഡിംഗ് സ്കൂളുകളിലൊന്നായ ഫിനിക്സ് ഇന്ത്യൻ സ്കൂൾ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നതും അരിസോണയിലാണ്. കുട്ടകളെ അവരുടെ മാതാപിതാക്കളുടേയും കുടുംബത്തിന്റേയും താത്പര്യങ്ങൾക്കു വിരുദ്ധമായി ഈ സ്കൂളുകളിൽ ചേർക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. കുട്ടികളുടെ തദ്ദേശീയ അനന്യത വേരോടെ പിഴുതുമാറ്റുവാനായുള്ള അടച്ചമർത്തൽ ശ്രമങ്ങളിൽ ബലമായി മുടി മുറിക്കുക, പ്രാദേശിക പേരുകൾക്കു ബദലായി ഇംഗ്ലീഷ് പേരുകൾ ഉപയോഗിക്കുക, ഇംഗ്ലീഷ് മാത്രം സംസാരിക്കുവാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുക, തദ്ദേശീയ ഇന്ത്യൻ മതങ്ങൾക്കു പകരമായി ക്രിസ്തുമതം പിന്തുടരുവാൻ നിർബന്ധിക്കുക തുടങ്ങയ പ്രവർത്തികൾ ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നു. അരിസോണയിൽ നിന്നുള്ള അനേകം അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യക്കാർ അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾക്കുവേണ്ടി രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധകാലത്ത് യുദ്ധം ചെയ്തിരുന്നു. അവരുടെ യുദ്ധാനുഭവങ്ങൾ സംസ്ഥാനത്തിനു തിരിച്ചെത്തിയതിന് ശേഷം അവർക്ക് മികച്ച പെരുമാറ്റവും പൗരാവകാശങ്ങളും നേടിയെടുക്കുന്നതിന് യുദ്ധാനന്തര വർഷങ്ങളിൽ കാരണമായി. മാരികോപ്പ കൌണ്ടി അവരെ വോട്ടവകാശം രജിസ്റ്റർ ചെയ്യാൻ വിസമ്മതിച്ചതിനേത്തുടർന്ന് ഈ ഒഴിവാക്കലിനെതിരെ 1948 ൽ മൊജാവെ-അപ്പാച്ചെ ട്രൈബിലെ ആചാര്യൻ ഫ്രാങ്ക് ഹാരിസൺ, ഹാരി ഓസ്റ്റിൻ ഫോർട്ട് മക്ഡൊവൽ എന്നിവർ ചേർന്ന് ‘ഹാരസൺ ആന്റ് ആസ്റ്റിൻ v ലവീൻ’ എന്ന പേരിൽ ഒരു വ്യവഹാരം ഫയൽ ചെയ്തു നിയമത്തിന് മുന്നിൽ കൊണ്ടുവന്നു. അരിസോണ സുപ്രീംകോടതി അവരുടെ അപ്പീലിന് അനുകൂലമായി വിധി പറഞ്ഞു. രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിനു ശേഷം ഗാർഹിക, വ്യാപാര മേഖലയിലെ അഭിവൃദ്ധിയോടൊപ്പം  അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യയിൽ വലിയതോതിലുള്ള വർദ്ധനവ് ഉണ്ടായി. എയർ കണ്ടീഷനിംഗ് വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടത് ഇവിടുത്തെ അത്യധികമായ ചൂടിനെ കൂടുതൽ സുഖപ്രദമായ അവസ്ഥയിലെത്തിക്കുവാൻ സഹായകമായി. അരിസോണ ബ്ലൂ ബുക്കിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയതു പ്രകാരം (അരിസോണ സ്റ്റേറ്റ് സെക്രട്ടറിയുടെ ഓഫീസ് ഓരോ വർഷവും പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്), 1910 ലെ സംസ്ഥാനത്തെ ജനസംഖ്യ 294,353 ആയിരുന്നു. 1970 ൽ അത് 1,752,122 ആയിരുന്നു. മുൻകാലത്ത് ഓരോ ദശാബ്ദത്തിലേയും വളർച്ചാ ശതമാനം ശരാശരി 20 ശതമാനമായിരുന്നു, അതിനുശേഷമുള്ള ഓരോ ദശാബ്ദത്തിലും 60 ശതമാനമായിരുന്നു ജനസംഖ്യയിലെ വർദ്ധന. 1960 കളിൽ, റിട്ടയർമെന്റ് സമുദായങ്ങളുടെ കൂട്ടങ്ങൾ ഇവിടെ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. മുതിർന്ന പൗരന്മാരുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി പ്രത്യേകമായി പ്രായപരിധി നിർണ്ണയിക്കുന്ന ഉപവിഭാഗങ്ങളായിരുന്നു ഇവ. മദ്ധ്യ പടിഞ്ഞാറൻ പ്രദേശങ്ങൾ, വടക്കുകിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ കടുത്ത തണുപ്പിൽ നിന്നും രക്ഷനേടാൻ ആഗ്രഹിച്ച പല വിരമിച്ചവരും ഇവിടേയ്ക്ക്  ആകർഷിക്കപ്പെട്ടു. ഡെൽ വെബ്ബ് എന്നയാൾ വികസിപ്പിച്ചതും 1960 ൽ തുറന്നതുമായ സൺ സിറ്റി അത്തരത്തിലൊരു കമ്മ്യൂണിറ്റിയായിരുന്നു.  ടക്സൺ നഗരത്തിനു തെക്കായുള്ള ഗ്രീൻ വാലി, അരിസോണയിലെ അദ്ധ്യാപകരുടെ വിരമിക്കൽ ഉപവിഭാഗമായി രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത ഇത്തരം മറ്റൊരു സമൂഹമായിരുന്നു. ഐക്യനാടുകളുടെ മറുവശത്തുനിന്നും കാനഡയിൽനിന്നുമായി നഗരങ്ങളിലെ മുതിർന്ന പൗരന്മാർ ഓരോ ശൈത്യകാലത്തും അരിസോണയിൽ താമസത്തിനായി എത്തുന്നു. മഞ്ഞുകാലങ്ങളിൽ മാത്രമായി ഇവിടെ താമസത്തിനെത്തുന്ന അവർ സ്നോബേർ‌ഡ്സ് എന്നറിയപ്പെടുന്നു. 2000 മാർച്ച് മാസത്തിൽ, പൊതുജനങ്ങൾക്ക് ഒരു സ്ഥാനാർത്ഥിയെ നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യാൻ ഇന്റർനെറ്റിലൂടെ ആദ്യമായി നിയമപരമായി തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടന്ന സ്ഥലം അരിസോണയാണ്. 2000 ൽ അരിസോണ ഡെമോക്രാറ്റിക് പ്രൈമറിയിൽ, അൽ ഗോർ ബിൽ ബ്രാഡ്ലിയെ തോൽപ്പിച്ചത്. ലോകമെമ്പാടും ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ടു. യുഎസ്എസ് അരിസോണ എന്ന പേരിൽ മൂന്ന് കപ്പലുകൾ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ബഹുമാനാർത്ഥം ജ്ഞാനസ്നാനം ചെയ്യപ്പെട്ടുവെങ്കിലും യഥാർത്ഥത്തിൽ യുഎസ്എസ് അരിസോണയ്ക്കു (ബിബി 39) മാത്രമാണ് സംസ്ഥാമെന്ന പദവി ലഭിച്ചതിനുശേഷം ഈ പേരു നൽകിയിട്ടുള്ളത്. == ഭൂമിശാസ്ത്രം == ‘[[ഫോർ കോർണേർസ്]]’ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒന്നായി തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഐക്യനാടുകളിലാണ് അരിസോണ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. [[ന്യൂ മെക്സിക്കോ|ന്യൂ മെക്സിക്കോയ്ക്ക്]] ശേഷവും [[നെവാഡ|നെവാഡയ്ക്ക്]] മുൻപുമായി അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ ഏറ്റവും വലിയ ആറാമത്തെ സംസ്ഥാനമാണ് അരിസോണ. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ 113,998 ചതുരശ്ര മൈൽ (295,000 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ) ഭൂപ്രദേശത്തിൻറെ ഏകദേശം 15% സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ളതാണ്. ബാക്കി പ്രദേശങ്ങൾ പൊതു വനങ്ങൾ, ഉദ്യാന പ്രദേശങ്ങൾ, സ്റ്റേറ്റ് ട്രസ്റ്റ് ലാൻഡുകൾ, തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ റിസർവ്വേഷനുകൾ എന്നിവയാണ്. അരിസോണ അതിൻറെ മരുഭൂതടത്തിൻറേയും സംസ്ഥാനത്തിൻറെ തെക്കൻ മേഖലയുടെ വൈവിധ്യത്താലും ഏറെ അറിയപ്പെടുന്നു.  കാക്റ്റസ് പോലുള്ള ക്സെറോഫൈറ്റ് സസ്യങ്ങൾ സമൃദ്ധിയായി ഈ ഭൂപ്രകൃതിയിൽ കണ്ടുവരുന്നു. ചരിത്രാതീതകാലത്തുണ്ടായ അഗ്നിപർവ്വതപ്രവർത്തനങ്ങളുടെയും തുടർന്നുണ്ടായ തണുക്കൽ പ്രക്രിയയുടേയും ഫലമായി ഉരുത്തിരിഞ്ഞാണ് ഈ പ്രദേശത്തിൻറെ ഭൂപ്രകൃതി രൂപപ്പെടുന്നത്. വേനൽക്കാലത്ത് കടുത്ത ചൂടും മിതമായ തണുപ്പുകാലവുമാണ് ഇവിടെ സാധാരണയായി അനുഭവപ്പെടുന്നത്. [[കൊളറാഡോ പീഠഭൂമി|കൊളറാഡോ പീഠഭൂമിയുടെ]] വടക്കൻ-മദ്ധ്യഭാഗത്തെ ഉയർന്ന പ്രദേശങ്ങളിൽ പൈൻ മരങ്ങളാൽ ആവൃതമായ പ്രദേശങ്ങളുണ്ട് (അരിസോണ മൌണ്ടൻ വനങ്ങൾ) തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഐക്യനാടുകളിലെ മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളെപ്പോലെ, അരിസോണയിലും സമൃദ്ധമായ പർവ്വതങ്ങളും പീഠഭൂമികളുമുണ്ട്. സംസ്ഥാനത്തിൻറെ പൊതുവേയുള്ള ഭൂപ്രകൃതി വരണ്ടെതാണെങ്കിലും ഇവിടെ 27 ശതമാനം വനപ്രദേശമുണ്ട്.അരിസോണയിലാണ് ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ [[പോണ്ടെറോസ പൈൻ]] മരങ്ങൾ നിലനിൽക്കുന്നത്. 1,998 അടി (609 മീറ്റർ) നീളത്തിലുള്ള [[മൊഗോലോൺ റിം]] എന്ന എസ്കാർപ്പ്മെൻറ് (ചെങ്കുത്തായ ചരിവ്, കിഴുക്കാംതൂക്കായ മലഞ്ചെരിവുകൾ എന്നിവ) സംസ്ഥാനത്തിന്റെ മധ്യഭാഗം മുറിച്ചുകടന്ന് കൊളറാഡോ പീഠഭൂമിയുടെ തെക്കുപടിഞ്ഞാറേ അറ്റത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു. 2002 ൽ [[റോഡിയോ-ചേഡിസ്കി ഫയർ]] എന്ന പേരിലുള്ള സംസ്ഥാനചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും മോശമായ തീപ്പിടുത്തമുണ്ടായ പ്രദേശം ഇതായിരുന്നു. [[കൊളറാഡോ നദി]]യാൽ  കൊത്തിയെടുക്കപ്പെട്ട വർണ്ണാഭമായതും, അത്യധികമായ ആഴമുള്ളതും, ചെങ്കുത്തായതുമായ ഗ്രാൻറ് കന്യോൺ ഗിരികന്ദരം വടക്കൻ അരിസോണയിലാണു സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ലോകത്തിലെ ഏഴ് പ്രകൃതിദത്ത അത്ഭുതങ്ങളിൽ ഒന്നായ ഗ്രാൻ കന്യോണിന്റെ സിംഹഭാഗവും അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ ആദ്യ ദേശീയോദ്യാനങ്ങളിലൊന്നായ ഗ്രാൻഡ് കന്യോൺ ദേശീയോദ്യാനത്തിലാണു സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഗ്രാൻഡ് കന്യോൺ പ്രദേശത്തെ ഒരു ദേശീയോദ്യാനമാക്കുന്നതിനുള്ള നിർദ്ദേശത്തെ പ്രധാനമായി പിന്തുണച്ചത്  പ്രസിഡന്റ് തിയോഡോർ റൂസ്വെൽറ്റ് ആയിരുന്നു. അദ്ദേഹം [[പൂമ|കൊഗ്വാറുകളെ]] വേട്ടയാടുന്നതിനും പ്രദേശത്തിന്റെ സൌന്ദര്യം നുകരുന്നതിനുമായി പലപ്പോളും ഈ പ്രദേശം സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. [[കൊളറാഡോ നദി|കൊളറാഡോ നദിയുടെ]] ഒഴുക്കിനാൽ ദശലക്ഷം വർഷങ്ങൾക്കൊണ്ടു സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട ഈ ഗിരികന്ദരം 227 മൈലുകൾ (446 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ളതും, 4 മുതൽ 18 മൈൽ വരെ (6 മുതൽ 29 കിലോ മീറ്റർ വരെ) വീതിയുള്ളതും 1 മൈലിൽ കൂടുതൽ (1.6 കി.മീ) ആഴമുള്ളതുമാണ്. കൊളറാഡോ നദിയും അതിന്റെ പോഷകനദികളും മുകളിലെ എക്കൽപ്പാളികൾ അടുക്കടുക്കായി മുറിച്ചുമാറ്റി [[കൊളറാഡോ പീഠഭൂമി]] ഇത്തരത്തിൽ ഉയർത്തപ്പെട്ടത് ഭൂമിയുടെ ചരിത്രത്തിലെ ഏകദേശം രണ്ടു ബില്യൻ വർഷങ്ങൾ അനാവരണം ചെയ്യപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന കൃത്യമാണ്. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും നന്നായി സൂക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള [[ഉൽക്ക|ഉൽക്കാശിലാ]] പതന സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നാണ് അരിസോണ. 50,000 വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട [[ബാരിൻഗർ ഉൽക്കാശിലാ ഗർത്തം]] ("മെറ്റെർ ഗർത്തം" എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നു) കൊളറാഡോ സമതലത്തിന്റ ഉയർന്ന സമതലത്തിനു മദ്ധ്യത്തിലായി [[വിൻസ്ലോ]]യ്ക്ക് ഏകദേശം 25 മൈൽ (40 കിലോമീറ്റർ) പടിഞ്ഞാറായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന  ഒരു ഭീമാകാരമായ ദ്വാരമാണ്. തകർന്നതും താറുമാറായതുമായ ഉരുളൻ പാറകൾ, അവയിൽ ചിലതിന് ചെറിയ വീടുകളുടെ വലിപ്പമുള്ളത്, ചുറ്റുമുള്ള സമതലങ്ങളിൽനിന്നു 150 അടി (46 മീറ്റർ) ഉയരത്തിൽവരെ ചിതറിക്കിടക്കുന്നു. ഈ ഗർത്തത്തിനു തന്നെ ഏകദേശം ഒരു മൈൽ (1.6 കി.മീ) വിസ്തൃതിയും 570 അടി (170 മീറ്റർ) ആഴവുമുണ്ട്. == കാലാവസ്ഥ == ഈ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ വിശാലതയും ഉയരത്തിലെ വ്യതിയാനങ്ങളും കാരണമായി സംസ്ഥാനത്ത് വിവിധങ്ങളായ പ്രാദേശിക കാലാവസ്ഥകൾ പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു. താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിൽ പ്രധാനമായും മരുഭൂ കാലാവസ്ഥയും തണുപ്പുകാലം മിതമായുള്ളതും കടുത്ത ചൂടുള്ള വേനൽക്കാലവുമാണ്. സവിശേഷമായി, ശരത്കാലം മുതൽ വസന്തത്തിന്റെ ആരംഭം വരെ, കാലാവസ്ഥ മിതമായുതും കുറഞ്ഞത് 60 ° F (16 ° C) ആയിരിക്കുന്നതുമാണ്. നവംബർ മുതൽ ഫെബ്രുവരി വരെയുള്ള മാസങ്ങളാണ് ഏറ്റവും തണുപ്പുള്ളത്. ഇക്കാലത്ത് സാധാരണയായി താപനില വല്ലപ്പോഴുമുള്ള തണുത്തുറയലോടെ 40 മുതൽ 75 °F (4 മുതൽ 24 °C) വരെയായിരിക്കുന്നതാണ്. ഫെബ്രുവരി മധ്യത്തോടെ, ഊഷ്മള ദിനങ്ങളോടെയും തണുത്തതും മന്ദമാരുതനുള്ള രാത്രികളോടെ താപനില ഉയരുവാൻ തുടങ്ങുന്നു. ജൂൺ മുതൽ സെപ്തംബർ വരെയുള്ള വേനൽക്കാലങ്ങളിൽ  90 മുതൽ 120 °F (32 മുതൽ 49 °C) വരെയുള്ള വരണ്ട ചൂട് ഉണ്ടാവാറുണ്ട്. മരുഭൂ പ്രദേശങ്ങളിലെ നിരീക്ഷണത്തിൽ ഇത് ഇടയ്ക്കിടെ ഉയർന്ന താപനിലയായ 125 °F (52 °C) ൽ കൂടുതലായിരിക്കും. അരിസോണയിൽ ഇതുവരെ രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ട ഏറ്റവും ഉയർന്ന താപനില ലേക്ക് ഹവാസു പട്ടണത്തിൽ 1994 ജൂൺ 29 നും 2007 ജൂലൈ 5 നും രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ട 128 ° F (53 ° C) ആണ്. അതുപോലെതന്നെ എക്കാലത്തേയും കുറഞ്ഞ താപനിലയായ −40 °F (−40 °C)  രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ടത് 1971 ന് ജനുവരി 7 ന് ഹാവ്ലി ലേക്ക് പട്ടണത്തിലായിരുന്നു. പ്രാഥമികമായി വരണ്ട കാലാവസ്ഥയുള്ള അരിസോണയിൽ വികസനം കുറവായ മരുഭൂമിയിലെ  2,500 അടി (760 മീ.) ഉയരത്തിലുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ പകൽ സമയത്തുമാത്രം വലിയ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനങ്ങൾ സംഭവിക്കാറുണ്ട്. താപനിലയുടെ ചാഞ്ചാട്ടം വേനൽ മാസങ്ങളിൽ 83 °F (46 °C) വരെ വലുതായിരിക്കും. അരിസോണയിൽ വർഷത്തിൽ ശരാശരി 12.7 ഇഞ്ച് (323 മില്ലീമീറ്റർ) മഴ രണ്ടു മഴക്കാലങ്ങളിലായി ലഭിക്കുന്നു. പസഫിക് സമുദ്രത്തിൽനിന്നു തണുത്ത കാറ്റിന്റെ അകമ്പടിയോടെ ശൈത്യാകാലത്തും വേനൽക്കാലത്തുമായിട്ടാണ് രണ്ടു പ്രാവശ്യമായ ഇതു ലഭിക്കുന്നത്.  വേനൽക്കാലം അവസാനിക്കുന്നതോടെയാണ് മഴക്കാലം ആരംഭിക്കുന്നത്. ജൂലൈയിലോ ആഗസ്റ്റിലോ, ഈറൻകണങ്ങൾ ഒരു ഹ്രസ്വകാലത്തേക്ക് നാടകീയമായി ഉയർന്നുവരുന്നു. ഈ കാലയളവിൽ അന്തരീക്ഷത്തിൽ വലിയ അളവിലുള്ള നീരാവി ഉണ്ടാകുന്നു. അരിസോണയിലെ ഫീനിക്സിൽ മൺസൂൺ സീസണിൽ 81 °F (27 °C) വരെ ഉയർന്ന അളവിലുള്ള ഡ്യൂപോയിന്റ്   രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഈ ചൂടുള്ള ഈർപ്പം മിന്നൽ, അശനിവർഷം, കാറ്റ്,  ചുഴലിക്കാറ്റ്, പേമാരി തുടങ്ങിയവയെ കൊണ്ടുവരുകയും അതിവർഷമായി താഴേയ്ക്കു പെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ അതിവർഷം മിക്കപ്പോഴും മാരകമായ പെട്ടെന്നുള്ള വെള്ളപ്പൊക്കത്തിനു കാരണമാകാറുണ്ട്. ഡ്രൈവർമാർ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിനിടെ അരുവികൾ മുറിച്ചു കടക്കുന്നതു തടയുന്നതിനായി അരിസോണ നിയമനിർമ്മാണ സഭ സ്റ്റുപ്പിഡ് മോട്ടറിസ്റ്റ് ലോ എന്നപേരിൽ ഒരു നിയമം അവതരിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. അരിസോണയിൽ [[ടൊർണേഡോ|ടൊർണാടോ]], [[ചുഴലിക്കാറ്റ്]] എന്നിവ അപൂർവ്വമാണ്. അരിസോണയുടെ വടക്കൻ മൂന്നാം ഖണ്ഡം താഴ്ന്ന മരുഭൂമിയെ അപേക്ഷിച്ച് സാരമായി ഔന്നത്യമുള്ള ഒരു പീഠഭൂമിയും എടുത്തു പറയത്തക്കതായ തണുത്ത കാലാവസ്ഥയുമുള്ളതാണ്. ഇവിടെ തണുത്ത ശിശിരകാലവും മിതമായ വേനൽക്കാലവും ആണ് അനുഭവപ്പെടാറുള്ളത്. എന്നാലും വർഷത്തിൽ കുറച്ചു മഴ കിട്ടുന്ന അവസ്ഥയും ഊഷരമായ ഭൂമിയുമാണ്. കടുത്ത തണുപ്പ് ഇവിടെ അജ്ഞാതമാണ്.  വടക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽനിന്നും [[കാനഡ|കാനഡയിൽനിന്നുമൊക്കെ]] തണുത്ത കാറ്റ് വല്ലപ്പോഴുമൊക്കെ അടിക്കാറുള്ള സമയത്ത് താപനില 0 ° F (-18 ° C) ക്കു താഴെയുള്ള താപനില കൊണ്ടുവരുകയും ചെയ്യുന്നു. മെട്രോപോളിറ്റൻ മേഖലകളി‍ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ദിവസങ്ങൾ താപനില 100 °F (38 °C) നു മേൽ ആയിരിക്കുന്നതും ([[ഫീനിക്സ് (അരിസോണ)|ഫിനിക്സിൽ]]) 48 സംസ്ഥാനങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് മെട്രോപോളിറ്റൻ മേഖലകളിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ദിവസങ്ങൾ തണുത്തുറഞ്ഞ താപനിലയായിരിക്കുന്നതുമായ ([[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫ്]]) പ്രദേശങ്ങൾ അരിസോണയിലാണുള്ളത്. {| class="wikitable sortable" style="margin:auto;" ! colspan="5" |Average daily maximum and minimum temperatures for selected cities in Arizona<ref name="Arizona climate averages">{{cite web|url=http://www.weatherbase.com/weather/city.php3?c=US&s=AZ&statename=Arizona-United-States-of-America|title=Arizona climate averages|accessdate=November 11, 2015|publisher=Weatherbase}}</ref> |- !Location !July (°F) !July (°C) !December (°F) !December (°C) |- |[[ഫീനിക്സ് (അരിസോണ)|ഫിനിക്സ്]] |106/83 |41/28 |66/45 |19/7 |- |[[ടക്സൺ, അരിസോണ|ടക്സൺ]] |100/74 |38/23 |65/39 |18/4 |- |[[യുമ]] |107/82 |42/28 |68/46 |20/8 |- |[[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫ്]] |81/51 |27/11 |42/17 |6/–8 |- |[[പ്രെസ്കോട്ട്]] |89/60 |32/16 |51/23 |11/–5 |- |[[കിംഗ്മാൻ]] |98/66 |37/19 |56/32 |13/0 |} == ഭൂകമ്പങ്ങൾ == തെക്കൻ കാലിഫോർണിയയുമായി അടുത്തുകിടക്കുന്നതിന്റെ ഫലമായി ലഘുവായ [[ഭൂകമ്പം|ഭൂകമ്പ]] സാദ്ധ്യതയുള്ള തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗമൊഴിച്ചുനിർത്തിയാൽ അരിസോണ പൊതുവേ കുറഞ്ഞ ഭൂകമ്പ സാദ്ധ്യതയുള്ള പ്രദേശമാണെന്നു പറയാം. നേരേമറിച്ച്, മേഖലയിലെ നിരവധി ഫോൾട്ടുകൾ കാരണമായി വടക്കൻ അരിസോണ ലഘു ഭൂകമ്പ സാദ്ധ്യതയുള്ള പ്രദേശമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഫിനിക്സിനു സമീപത്തും പടിഞ്ഞാറുമായി നിലനിൽക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങളിലാണ് ഏറ്റവും കുറവു സാദ്ധ്യത. അരിസോണയിലെ രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ട ആദ്യ ഭൂകമ്പം കൊളറാഡോ നദിയുടെ കാലിഫോർണിയൻ വശത്തുള്ള ഫോർട്ട് യുമയിലായിരുന്നു. ഇമ്പീരിയൽ താഴ്‍വരയ്ക്കു സമീപമോ അല്ലെങ്കിൽ മെക്സിക്കോയോ കേന്ദ്രമായി 1800 കളിലാണ് അതു സംഭവിച്ചത്.  ഡഗ്ലാസ് നിവാസികൾക്ക് അവിടെനിന്ന് 40 മൈൽ തെക്കുമാറി മെക്സിക്കൻ സംസ്ഥാനമായ സൊനോറ പ്രഭവ കേന്ദ്രമായി 1887 ലെ സൊനോറ ഭകമ്പം അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. അരിസോണയിലെ അറിയപ്പെടുന്നതിൽ നാശനഷ്ടമുണ്ടാക്കിയ ആദ്യ ഭൂകമ്പം 1906 ജനുവരി 25 ന് അരിസോണ കേന്ദ്രമായുണ്ടായതാണ്. ന്യൂ മെക്സിക്കോയിലെ സോക്കോറോ കേന്ദ്രമായി പരമ്പരയായി മറ്റു ഭൂകമ്പങ്ങളുമുണ്ടായി. ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫിൽ കുലുക്കം ഭീകരമായി അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. 1910 സെപ്തംബറിൽ, അൻപത്തി രണ്ട് തുടർ ഭൂകമ്പങ്ങൾ ഉണ്ടായതോടെ [[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫ്|ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫിനു]] സമീപമുള്ള നിർമ്മാണത്തൊഴിലാളികളുടെ ഒരു സംഘം സ്ഥലംവിട്ടു പോകാൻ കാരണമായി. 1912-ൽ അരിസോണയ്ക്കു സംസ്ഥാന പദവി ലഭിച്ച് ഒരു വർഷമായപ്പോൾ ഓഗസ്റ്റ് 18-നുണ്ടായ ഒരു ഭൂകമ്പം സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോ റേഞ്ചിൽ 50 മൈൽ നീളത്തിൽ വിള്ളലുണ്ടാക്കി. 1935 ജനുവരി ആദ്യം യുമ പ്രദേശത്തും ഗ്രാൻഡ് കാന്യണിന് സമീപവുമായി ഭൂകമ്പങ്ങളുടെ ഒരു പരമ്പര അനുഭവപ്പെട്ടു. 1959 ലാണ് അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഭൂചലനം അനുഭവപ്പെട്ടത്. ഈ ഭൂകമ്പം റിക്ടർ സ്കെയിലിൽ 5.6 രേഖപ്പെടുത്തി. യൂട്ടാ അതിർത്തിയോട് ചേർന്ന് സംസ്ഥാനത്തിന്റെ വടക്കുഭപടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗത്തുള്ള ഫ്രെഡോണിയയ്ക്ക് സമീപം ആയിരുന്നു പ്രഭവകേന്ദ്രം. നെവാഡ, യൂട്ടാ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ഇതിന്റെ പ്രകമ്പനം അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. == ജനസംഖ്യാ കണക്കുകൾ == അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ സെൻസസ് ബ്യൂറോയുടെ കണക്കുകൾ പ്രകാരം 2017 ജൂലൈ 1 ന് അരിസോണയിലെ ജനജനസംഖ്യ 7,016,270 ആണ്. 2010 ലെ യു.എസ് സെൻസസ് മുതൽ ഒരു  9.8 ശതമാനം വർധന ജനസംഖ്യയിലുണ്ടായതായി കണക്കാക്കുന്നു. പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യ കുറഞ്ഞ നിലയിലായിരുന്നു. 1860 ലെ സെൻസസ് രേഖകൾ പ്രകാരം “അരിസോണ കൗണ്ടി”യിലെ ജനസംഖ്യ 6,482 ആയിരുന്നു. ഇതിൽ 4,040 പേർ "ഇന്ത്യക്കാരും", 21 പേർ "യാതൊരു വർണ്ണത്തിലുൾപ്പെടാത്തവരും", 2,421 "വെളുത്ത" വർഗ്ഗക്കാരുമായിരുന്നു. അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യാ വളർച്ച സംസ്ഥാനത്തെ ജല വിതരണത്തിൽ വലിയൊരു സമ്മർദ്ദം സൃഷ്ടിച്ചിരുന്നു. 2011 ലെ കണക്കനുസരിച്ച്, അരിസോണയിലെ ഒരു വയസിനു താഴെയുള്ള കുട്ടികളിൽ  61.3 ശതമാനം പേർ ന്യൂനപക്ഷ ഗ്രൂപ്പുകളിൽപ്പെട്ടവരായിരുന്നു. 1991 മുതൽ 2001 വരെ മെട്രോപോളിറ്റൻ ഫീനിക്സിലെ ജനസംഖ്യ 45.3 ശതമാനം വർദ്ധിച്ചു. ഇത്  1990 കളിൽ അരിസോണയെ യു.എസിലെ അതിവേഗം വളരുന്ന രണ്ടാമത്തെ സംസ്ഥാനമെന്ന സ്ഥാനത്തെത്തിച്ചു. അതിവേഗം വളർന്നിരുന്ന ഒന്നാമത്തെ സംസ്ഥാനം നെവാഡയായിരുന്നു.  1990-കളിൽ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും വേഗത്തിൽ വളരുന്ന അരിസോണയെ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും വേഗത്തിൽ വളരുന്ന അരിസോണ ആസ്ഥാനമാക്കി. 2017 ജൂലായിൽ ഫീനിക്സ് പ്രദേശത്തെ ജനസംഖ്യ 4.7 ദശലക്ഷം ആയി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. 2010 ലെ അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ സെൻസസ് പ്രകാരം, അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യ 6,392,017 ആയിരുന്നു. 2010-ൽ അനധികൃത കുടിയേറ്റക്കാർ ജനസംഖ്യയിൽ 7.9 ശതമാനമായിരുന്നുവെന്നു കണക്കാക്കപ്പെട്ടു. യു എസ്സിലെ ഏത് സംസ്ഥാനത്തേക്കാളും രണ്ടാമത്തെ കൂടിയ ശതമാനമായിരുന്നു ഇത്. മെട്രോപോളിറ്റൻ ഫീനിക്സ് (4.7 ദശലക്ഷം), ടക്സൺ (1 ദശലക്ഷം) എന്നിവ അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യയിൽ ആറിൽ അഞ്ച് ഭാഗം അധിവസിച്ചിരുന്ന പ്രദേശങ്ങളായിരുന്നു (2010 ലെ സെൻസസ് അനുസരിച്ച്). മെട്രോ ഫീനിക്സിൽ മാത്രം സംസ്ഥാന ജനസംഖ്യയുടെ മൂന്നിൽ രണ്ടു ഭാഗം ഉൾക്കൊണ്ടിരുന്നു. === വംശം, ഗോത്രം എന്നിവ === 1980-ൽ സെൻസസ് ബ്യൂറോയുടെ കണക്കുകൾ‍ പ്രകാരം അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യയിൽ 16.2% ഹിസ്പാനിക്, 5.6% തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യക്കാർ, 74.5% ഹിസ്പാനിക്കുകളല്ലാത്ത ഇതര വെളുത്തവർ എന്നിങ്ങനെയായിരുന്നു. 2010-ൽ സംസ്ഥാനത്തെ വർഗ്ഗം തിരിച്ചുള്ള ഇങ്ങനെയാണ് : * 73.0% വെളുത്തവർ * 4.6% തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യാക്കാരും അലാസ്ക സ്വദേശികളും. * 4.1% കറുത്തവർ അല്ലെങ്കിൽ ആഫ്രിക്കൻ അമേരിക്കക്കാർ * 2.8% ഏഷ്യക്കാർ * 0.2% തദ്ദേശീയ ഹവായിയനും മറ്റു പസഫിക് ദ്വീപുനിവാസികളും * 11.9% മറ്റുള്ള വർഗ്ഗം * 3.4% രണ്ടോ മൂന്നോ ഗോത്രങ്ങളിലുള്ളവർ. ഏതെങ്കിലും വംശത്തിൽപ്പെട്ട ഹിസ്പാനിക് അഥവാ ലാറ്റിനോകൾ ജനസംഖ്യയിൽ 29.6 ശതമാനമാണ്. ഹിസ്പാനിക് അല്ലാത്ത വെള്ളക്കാർ ആകെ ജനസംഖ്യയുടെ 57.8 ശതമാനമാണ്.<ref>[http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_PL_QTPL&prodType=table American FactFinder – Results] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110520164400/http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_PL_QTPL&prodType=table|date=May 20, 2011}}</ref> {| class="wikitable sortable collapsible" style="font-size: 90%;" |+ Arizona racial breakdown of population !Racial composition !1970<ref name="census">[https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html Historical Census Statistics on Population Totals By Race, 1790 to 1990, and By Hispanic Origin, 1970 to 1990, For The United States, Regions, Divisions, and States] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141224151538/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html|date=December 24, 2014}}"[http://mapmaker.rutgers.edu/REFERENCE/Hist_Pop_stats.pdf Table 17. Arizona – Race and Hispanic Origin: 1860 to 1990]". (PDF)</ref> !1990<ref name="census" /> !2000<ref>{{cite web|url=http://censusviewer.com/state/AZ|title=Population of Arizona – Census 2010 and 2000 Interactive Map, Demographics, Statistics, Quick Facts – CensusViewer|website=censusviewer.com}}</ref> !2010<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/2010census/data/|title=2010 Census Data|publisher=}}</ref> |- |[[:en:White_American|വെള്ളക്കാർ]] |90.6% |80.8% |75.5% |73.0% |- |[[:en:Native_Americans_in_the_United_States|തദ്ദേശീയർ]] |5.4% |5.5% |5.0% |4.6% |- |[[:en:African_American|കറുത്തവർഗ്ഗം]] |3.0% |3.0% |3.1% |4.1% |- |[[:en:Asian_American|ഏഷ്യക്കാർ]] |0.5% |1.5% |1.8% |2.8% |- |[[:en:Native_Hawaiian|തദ്ദേസീയ ഹവായിയൻ]] and [[:en:Pacific_Islander|മറ്റു പസഫിക ദ്വീപുവാസികൾ]] |– |– |0.1% |0.2% |- |[[:en:Race_and_ethnicity_in_the_United_States_Census|മറ്റു വർഗ്ഗം]] |0.5% |9.1% |11.6% |11.9% |- |[[:en:Multiracial_American|രണ്ടോ മൂന്നോ വംശം]] |– |– |2.9% |3.4% |} 2009 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ അഞ്ച് വംശീയ ഗ്രൂപ്പുകളായിരുന്നു:<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-context=adp&-qr_name=ACS_2009_3YR_G00_DP3YR2&-ds_name=&-gc_url=null&-tree_id=3309&-redoLog=false&-geo_id=04000US04&-format=&-_lang=en|title=Arizona – Selected Social Characteristics in the United States: 2007–2009|accessdate=December 28, 2011|date=|publisher=Factfinder.census.gov|author=American FactFinder, United States Census Bureau|archive-date=2012-02-04|archive-url=https://www.webcitation.org/65BoyCBtP?url=http://factfinder2.census.gov/legacy/aff_sunset.html?_bm=y|url-status=dead}}</ref> # [[:en:Mexican_American|മെക്സിക്കൻ]] (27.4%); # [[:en:German_American|ജർമൻ]] (16.0%); # [[:en:Irish_American|ഐറിഷ്]] (10.8%); # [[:en:English_Americans|ഇംഗ്ലീഷ്]] (10.1%); # [[:en:Italian_American|ഇറ്റാലിയൻ]] (4.6%). === ഭാഷകൾ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left:1em; float:center" |+'''അരിസോണയിൽ കൂടുതലായി സംസാരിക്കപ്പെടുന്ന 10 ഇതരഭാഷകൾ''' !ഭാഷ !Percentage of population {{small|(as of 2010)}}<ref name="MLA Data">{{cite web|url=http://www.mla.org/map_data|title=Arizona|accessdate=October 15, 2013|publisher=[[Modern Language Association]]}}</ref> |- |[[:en:Spanish_language|സ്പാനിഷ്]] |20.80% |- |[[:en:Navajo_language|നവാജോ]] |1.48% |- |[[:en:German_language|ജർമൻ]] |0.39% |- |[[:en:Chinese_language|ചൈനീസ്]] (മൻഡാരിൻ ഉൾപ്പെടെ) |0.39% |- |[[:en:Tagalog_language|തഗലോഗ്]] |0.33% |- |[[:en:Vietnamese_language|വിയറ്റ്നാമീസ്]] |0.30% |- |[[:en:Indigenous_languages_of_North_America|മറ്റ് വടക്കേ അമേരിക്കൻ തദ്ദേശീയ ഭാഷകൾ]] (പ്രത്യേകമായി [[:en:Indigenous_languages_of_Arizona|അരിസോണിയലെ തദ്ദേശീയ ഭാഷകൾ]]) |0.27% |- |[[:en:French_language|ഫ്രഞ്ച്]] |0.26% |- |[[:en:Arabic_language|അറബിക്]] |0.24% |- |[[:en:Apache_language|അപ്പാച്ചെ]] |0.18% |- |[[:en:Korean_language|കൊറിയൻ]] |0.17% |} 2010 ലെ കണക്കുകൾപ്രകാരം അരിസോണയിലെ താമസക്കാരായ 5 നും അതിനുമുകളിലും പ്രായമുളള 72.90 ശതമാനം ആളുകൾ (4,215,749) വീട്ടിൽ പ്രാഥമിക ഭാഷയായി ഇംഗ്ലീഷ് സംസാരിക്കുന്നവരാണ്. 20.80% (1,202,638)  ആളുകൾ സ്പാനിഷ് സംസാരിക്കുന്നു, 1.48% (85,602) പേർ നവാജൊ, 0.39% (22,592) ജർമൻ, 0.39 ശതമാനം (22,426) മൻഡാരിൻ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ചൈനീസ്, 0.33 ശതമാനം (19,015) തഗലോഗ് 0.30 ശതമാനം (17,603) വിയറ്റ്നാമീസ്, 0.27% (15,707) മറ്റ് വടക്കേ അമേരിക്കൻ തദ്ദേശീയ ഭാഷകൾ (പ്രത്യേകിച്ച് അരിസോണയിലെ തദ്ദേശീയ ഭാഷകൾ), 0.26 ശതമാനം ആളുകൾ (15,062) 5 വയസ്സിനു മുകളിലുള്ളവർ ഫ്രഞ്ച് ഒരു പ്രധാന ഭാഷയായി  സംസാരിക്കുന്നു. ആകെ അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യയുടെ 5 വയസിനും അതിനു മുകളിലുമുളളവരിലെ 27.10 ശതമാനം (1,567,548) ഇംഗ്ലീഷല്ലാതെയുള്ള ഒരു മാതൃഭാഷയാണ് സംസാരിക്കുന്നത്. തുടർച്ചയായി കിടക്കുന്ന 48 സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ ഭാഷകളുടെ ഏറ്റവും വലിയ സംസാരകർ അരിസോണയിലാണുള്ളത്. 85,000 പേർ നവാജോ ഭാഷ സംസാരിക്കുന്നതായും 2005 ൽ വീട്ടിലെ സംസാര ഭാഷയായി അപ്പാച്ചെ ഉപയോഗിക്കുന്നവർ 10,403 പേരുമാണെന്നു റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടിരുന്നു. അരിസോണയിലെ അപ്പാച്ചെ കൗണ്ടിയിലാണ് അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിൽ തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ ഭാഷകൾ സംസാരിക്കുന്നവർ കേന്ദ്രീകരിച്ചിട്ടുള്ളത്. === നഗരങ്ങളും പട്ടണങ്ങളും === [[മാരികോപ്പ കൗണ്ടി, അരിസോണ|മാരികോപ്പ കൌണ്ടിയിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന [[ഫീനിക്സ് (അരിസോണ)|ഫിനിക്സ്]] ആണ് അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തലസ്ഥാനവും ഇവിടുത്തെ ഏറ്റവും വലിയ നഗരവും. ഫിനിക്സ് മെട്രോ മേഖലയിൽ ഉൾപ്പെടുന്ന മറ്റു പ്രധാന നഗരങ്ങളിൽ [[അരിസോണ|അരിസോണയിലെ]] മൂന്നാമത്തെ വലിയ നഗരമായ [[മെസ]], നാലാമത്തെ വലിയ നഗരമായ [[ചാന്റ്‍ലർ]], [[ഗ്ലെൻഡെയിൽ|ഗ്ലെൻഡെയിൽ]], [[പിയോറിയ]], [[ബക്ക‍്എൈ]], [[സൺ സിറ്റി]], [[സൺ സിറ്റി വെസ്റ്റ്]], [[ഫൌണ്ടൻ ഹിൽസ്]], [[സർപ്രൈസ്]], [[ഗിൽബർട്ട്]], [[എൽ മിറാജ്]], [[അവോൺഡെയിൽ]], [[ടെമ്പെ]], [[ടോളെസൺ]], [[സ്കോട്ട്‍ഡെയിൽ]] എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. 4.3 ദശലക്ഷമാണ് ആകെ മെട്രോപോളിറ്റൻ ജനസംഖ്യ. ജൂലൈ മാസത്തെ ശരാശരി കൂടിയ താപനില 106 ° F (41 ° C) ആണ്, അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ മറ്റേതൊരു  മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശങ്ങളിലേതിനേക്കാളും ഉയർന്ന താപനിലയാണിത്. ഒരു ദശലക്ഷം മെട്രോ ജനസംഖ്യയോടെ ടക്സൺ നഗരം സംസ്ഥാനത്തെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ നഗരമെന്ന പദവി അലങ്കരിക്കുന്നു. ഇതു സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത് [[പിമാ കൌണ്ടി]]യിൽ ഫിനിക്സ് നഗരത്തിന് ഏകദേശം 110 മൈൽ (180 കിലോമീറ്റർ) തെക്കുകിഴക്കായാണ്. 1877 ൽ ഏകീകരിക്കപ്പെട്ട ടക്സൺ നഗരം അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തെ ഏകീകരിക്കപ്പെട്ട ഏറ്റവും പഴയ നഗരമാണ്. യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഓഫ് അരിസോണ ഇവിടെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ടക്സണിലെ ഏകീകരിക്കപ്പെട്ട പ്രധാന നഗരപ്രാന്തങ്ങളിൽ ഒറോ വാലി, നഗരത്തിനു വടക്കുപടിഞ്ഞാറുള്ള മറാനാ, നഗരത്തിനു തെക്കുള്ള സുഹ്വാരിറ്റ, നഗരകേന്ദ്രത്തിനു തെക്കായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന അടച്ചു കെട്ടപ്പെട്ട പ്രദേശമായ സൌത്ത് ടക്സൺ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഇവിടെ ജൂലൈ മാസത്തിലെ  ശരാശരി താപനില 100 °F (38 °C) ആയിരിക്കുന്നതും ശിശിരകാലത്തെ  ശരാശരി താപനില 65 °F (18 °C) ആയിരിക്കുന്നതുമാണ്. നഗരത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറ് ടക്സൺ മലനിരകളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന സഗ്വാറോ ദേശീയോദ്യാനത്തിൽ തദ്ദേശീയ സഗ്വാറോ കള്ളിമുൾച്ചെടികളുടെ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശേഖരം കാണപ്പെടുന്നു. പ്രെസ്കോട്ട് മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശത്തിൽ [[പ്രെസ്കോട്ട്]], [[കോട്ടൺ വുഡ്]], [[ക്യാമ്പ് വെർഡെ]], [[യവപായി കൗണ്ടി]] മേഖലയിലെ 8,123 ചതുരശ്ര മൈൽ (21,000 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ) പ്രദേശത്തായി ചിതറിക്കിടക്കുന്ന നിരവധി പട്ടണങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. 212,635 ജനങ്ങൾ അധിവസിക്കുന്ന ഈ നഗരങ്ങളുടെ കൂട്ടം സംസ്ഥാനത്തെ മൂന്നാമത്തെ വലിയ മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശം രൂപപ്പെടുത്തുന്നു. പ്രെസ്കോട്ട് നഗരം (ജനസംഖ്യ 41,528) ഫീനിക്സ് മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശത്തിന് 100 മൈൽ (160 കിലോമീറ്റർ) വടക്കുപടിഞ്ഞാറായി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. ഏകദേശം 5,500 അടി (1,700 മീറ്റർ) ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പൈൻ വൃക്ഷ വനങ്ങളാൽ നിബിഢമായ പ്രെസ്കോട്ട് നഗരം ഫീനിക്സ് നഗരത്തേക്കാൾ വളരെ തണുത്ത കാലാവസ്ഥ പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു. ശരാശരി വേനൽക്കാലത്ത് 88 ° F (31 ° C) ഉം ശീതകാലത്ത് ശരാശരി താപനില 50 ° F (10 ° C) ഉം ആണ്. അരിസോണയിലെ നാലാമത്തെ വലിയ മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശത്തിന്റെ കേന്ദ്രമാണ് യുമ. യുമ കൗണ്ടിയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ നഗരത്തിന് കാലിഫോർണിയ, മെക്സിക്കോ എന്നിവ അതിർത്തി ചമയ്ക്കുന്നു. അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും ചൂടുകൂടിയ നഗരങ്ങളിലൊന്നായ ഇവിടെ ജൂലൈ മാസത്തിലെ താപനില ശരാശരി 107 °F (42 °C) ആയിരിക്കുന്നതാണ്.  (ഇതേ മാസത്തിൽ ഡെത്ത് വാലിയിലെ ശരാശരി താപനില 115 °F (46 °C) ആണ്. വർഷത്തിൽ 90 ശതമാനം ദിവസങ്ങളിലും ഇവിടെ സൂര്യപ്രകാശം പതിക്കുന്നു. യുമ മെട്രോപ്പൊളിറ്റൻ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്കൽ ഏരിയയിലാകമാനമായി 160,000 ജനസംഖ്യയുണ്ട്. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ എല്ലാ പ്രദേശത്തുനിന്നുമുള്ള ശൈത്യകാല സന്ദർശകരെ യുമ ആകർഷിക്കുന്നു. സമുദ്രനിരപ്പിൽനിന്ന് ഏകദേശം 7,000 അടി (2,100 മീറ്റർ) ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന കോക്കോനിനോ കൌണ്ടിയിലെ ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫാണ് വടക്കൻ അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ നഗരം. ഇവിടുത്തെ ബൃഹത്തായ പോണ്ടെറോസ വനങ്ങളും മഞ്ഞണിഞ്ഞ ശരത്കാലവും നയനമനോഹരങ്ങളായ മലനിരകളും അരിസോണയിൽ മാത്രം കാണപ്പെടുന്നതും മറ്റു മരുഭൂ പ്രദേശങ്ങളിൽനിന്നു തികച്ചു വ്യത്യസ്തമായതുമാണ്. 12,633 അടി (3,851 മീറ്റർ) ഉയരത്തോടെ അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന പോയിന്റായ ഹംഫ്രീസ് കൊടുമുടി ഉൾപ്പെടുന്നതും അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ പർവത നിരയുമായ സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോ കൊടുമുടികളുടെ അടിവാരത്തിലാണ് ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. [[ഗ്രാൻഡ് കാന്യൻ ദേശീയോദ്യാനം|ഗ്രാൻഡ് കാന്യൺ ദേശീയോദ്യാനം]], [[സെഡോണ]], [[ഓക്ക് ക്രീക്ക് കാന്യൺ]] എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളുടെ സാന്നിദ്ധ്യത്താൽ [[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫ്|ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫിന്]] ശക്തമായ ടൂറിസം മേഖലയുണ്ട്. നഗരത്തിലെ പ്രധാന കിഴക്കു-പടിഞ്ഞാറൻ പാത [[യു.എസ്. റൂട്ട് 66]] എന്ന ചരിത്ര പാതയാണ്. 134,421 താമസക്കാരുള്ള ഫ്ളാഗ്സ്റ്റാഫ് മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശത്ത് നോർത്തേൺ അരിസോണ സർവകലാശാലയുടെ പ്രധാന കാമ്പസും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. “അരിസോണാസ് പ്ലേഗ്രൌണ്ട്” എന്ന അപരനാമത്തിലറിയപ്പെടുന്നതും [[മൊഹാവേ കൌണ്ടി]]യിലുൾപ്പെട്ടതുമായ [[ലേക്ക് ഹവാസു സിറ്റി]] [[കൊളറാഡോ നദി|കൊളറാഡോ നദീ]]തീരത്ത് വികസിച്ച ഒരു നഗരമാണ്. [[ഹവാസു തടാകം|ഹവാസു തടാകമാണ്]] നഗരത്തിന്റെ പേരിന് ആധാരം. ലേക്ക് ഹവാസു സിറ്റിയിൽ 53,000 ജനങ്ങൾ അധിവസിക്കുന്നു. വലിയ സ്പ്രിംഗ് ബ്രേക്ക് പാർട്ടികൾ, സൂര്യാസ്തമനങ്ങൾ, ലണ്ടൻ ബ്രിഡ്ജ് എന്നിവയ്ക്ക് പ്രസിദ്ധമാണിവിടം. 1963 ൽ റിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് വികസിതാവായിരുന്ന റോബർട്ട് പി മക്കുള്ളോച്ച് ആണ് ലേക്ക് ഹവസു സിറ്റി സ്ഥാപിച്ചത്. ലേക്ക് ഹവാസു സിറ്റിയിൽ മോഹാവേ കമ്യൂണിറ്റി കോളേജ്, എ.എസ്.യു. കോളേജ് എന്നിങ്ങനെ രണ്ടു കോളജുകളുണ്ട്. {{Largest cities|name=Largest cities|country=Arizona|stat_ref=Source:<ref>{{cite web|url=http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_SF1_GCTPH1.ST13&prodType=table|title=Population, Housing Units, Area, and Density: 2010 – State – Place, 2010 Census Summary File 1|accessdate=May 2, 2012|publisher=United States Census Bureau}}</ref>|list_by_pop=|class=nav|div_name=|div_link=Counties of Arizona{{!}}County|city_1=ഫിനിക്സ്, അരിസോണ{{!}}ഫിനിക്സ്|div_1=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_1=1,445,632|img_1=Phoenix_skyline_Arizona_USA.jpg|city_2=Tucson, Arizona{{!}}Tucson|div_2=Pima County, Arizona{{!}}Pima|pop_2=520,116|img_2=Tucson_skyline.JPG|city_3=Mesa, Arizona{{!}}Mesa|div_3=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_3=439,041|img_3=Downtown_മെസ_Arizona.jpg|city_4=Chandler, Arizona{{!}}Chandler|div_4=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_4=236,123|img_4=Chandler_Arizona_High_School_1921.jpg|city_5=Glendale, Arizona{{!}}Glendale|div_5=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_5=226,721|img_5=|city_6=Scottsdale, Arizona{{!}}Scottsdale|div_6=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_6=217,385|img_6=|city_7=Gilbert, Arizona{{!}}Gilbert|div_7=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_7=208,453|img_7=|city_8=Tempe, Arizona{{!}}Tempe|div_8=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_8=161,719|img_8=|city_9=Peoria, Arizona{{!}}Peoria|div_9=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_9=154,065|img_9=|city_10=Surprise, Arizona{{!}}Surprise|div_10=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_10=117,517|img_10=}} == മതം == 2010-ൽ അസോസിയേഷൻ ഓഫ് റിലീജൻ ഡാറ്റ ആർക്കൈവ്സ് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തതു പ്രകാരം അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ മൂന്നു സാമുദായിക വിഭാഗങ്ങൾ കാത്തലിക് ചർച്ച്, ദി ചർച്ച് ഓഫ് ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ-ഡേ സെയ്ന്റ്സ്, നോൺ-ഡിനോമിനേഷണൽ ഇവാഞ്ചലിക്കൽ പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്സ് എന്നിവയാണ്. കത്തോലിക്കാ സഭയ്ക്കാണ് അരിസോണയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ അനുയായികളുള്ളത് (930,001). തൊട്ടുപിന്നിൽ 410,263 അനുയായികളുമായി  ചർച്ച് ഓഫ് ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ-ഡേ സെയ്ന്റ്സും  അതിനുശേഷം 281,105  അനുയായികളുള്ള നോൺ ഡിനോമിനേഷണൽ ഇവാഞ്ചലിക്കൽ പ്രോട്ടോസ്റ്റന്റുകളുമാണ്.  ഏറ്റവും കൂടുതൽ സഭകളുള്ള മതസംഘടന (836 സഭകൾ) ചർച്ച് ഓഫ് ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ-ഡേ സെയ്ന്റ്സ് ഉം തുടർന്ന് സതേൺ ബാപ്റ്റിസ്റ്റ് കൺവെൻഷനുമാണ് (323 സഭകൾ). അസോസിയേഷൻ ഓഫ് റിലീജിയസ് ഡാറ്റ ആർക്കൈവ്സ് പ്രകാരം 2010 ലും 2000 ലും അനുയായികളുടെ എണ്ണത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള 15 വലിയ മത വിഭാഗങ്ങൾ ഇവയാണ്:<ref name="ARDA1">{{cite web|url=http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/04/rcms2010_04_state_adh_2010.asp|title=Arizona – Religious Traditions, 2010|accessdate=August 2, 2017|publisher=Association of Religion Data Archives|archiveurl=https://www.webcitation.org/6sPuL9Qm4?url=http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/04/rcms2010_04_state_adh_2010.asp|archivedate=August 2, 2017|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/04_2000_Adherents.asp|title=Arizona – Religious Traditions, 2010|accessdate=August 2, 2017|publisher=Association of Religion Data Archives|archiveurl=https://www.webcitation.org/6sPuZRMxx?url=http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/04_2000_Adherents.asp|archivedate=August 2, 2017|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> {| class="wikitable" !മതം !2010 ലെ സംഖ്യ !2000 ലെ സംഖ്യ |- |[[:en:Roman_Catholic_Church|കാത്തലിക് ചർച്ച്]] |930,001 |974,884 |- |[[:en:The_Church_of_Jesus_Christ_of_Latter-day_Saints|ദ ചർച്ച് ഓഫ് ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ ഡേ-സെയിൻസ്]] |410,263 |251,974 |- |Non-denominational Christian |281,105 |63,885{{refn|In 2000, this designation was broken into two groups: Independent, Non-Charismatic Churches (34,130 adherents) and Independent, Charismatic Churches (29,755 adherents)|group=nb}} |- |[[:en:Southern_Baptist_Convention|Southern Baptist Convention]] |126,830 |138,516 |- |[[:en:Assemblies_of_God|Assemblies of God]] |123,713 |82,802 |- |[[:en:United_Methodist_Church|United Methodist Church]] |54,977 |53,232 |- |[[:en:Christian_Churches_and_Churches_of_Christ|Christian Churches and Churches of Christ]] |48,386 |33,162 |- |[[:en:Evangelical_Lutheran_Church_in_America|Evangelical Lutheran Church in America]] |42,944 |69,393 |- |[[:en:Lutheran_Church–Missouri_Synod|Lutheran Church–Missouri Synod]] |26,322 |24,977 |- |[[:en:Presbyterian_Church_(U.S.A.)|പ്രെസ്ബിറ്റേറിയൻ ചർച്ച് (U.S.A.)]] |26,078 |33,554 |- |[[:en:Episcopal_Church_(United_States)|Episcopal Church (United States)]] |24,853 |31,104 |- |[[:en:Seventh-day_Adventist_Church|Seventh-day Adventist Church]] |20,924 |11,513 |- |[[:en:Church_of_the_Nazarene|Church of the Nazarene]] |16,991 |18,143 |- |[[:en:Lutheran_Congregations_in_Mission_for_Christ|Lutheran Congregations in Mission for Christ]] |14,350 |0 |- |[[:en:Churches_of_Christ|ചർച്ചസ് ഓഫ് ക്രൈസ്റ്റ്]] |14,151 |14,471 |} == സമ്പദ്‍വ്യവസ്ഥ == 2011 ലെ മൊത്തം സംസ്ഥാന ആഭ്യന്തരോല്പാദനം 259 ബില്യൺ ഡോളർ ആയിരുന്നു. ഈ തുക വ്യക്തമാക്കുന്നത് [[അയർലന്റ്]], [[ഫിൻലാന്റ്|ഫിൻലാൻഡ്]], [[ന്യൂസീലൻഡ്|ന്യൂസിലാന്റ്]] തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളെക്കാൾ മികച്ച ഒരു സാമ്പത്തിക വ്യവസ്ഥയാണ് അരിസോണയുടേതെന്നാണ്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ സമ്പദ്ഘടനയുടെ സങ്കലനം അൽപ്പം വ്യത്യസ്തമാണ്; എന്നിരുന്നാലും ആരോഗ്യ പരിരക്ഷ, ഗതാഗതം എന്നിവ ഏറ്റവും വലിയ മേഖലകളാണ്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ പ്രതിശീർഷവരുമാനം 40,828 ഡോളർ ആണ്. ഇത് അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിൽ ഈ സംസ്ഥാനത്തെ 39 ആം സ്ഥാനത്തെത്തിക്കുന്നു. സംസ്ഥാനത്തെ ശരാശരി കുടുംബ വരുമാനം 50,448 ഡോളറായിരുന്നു, അത് രാജ്യത്തെ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ 22 സ്ഥാനത്തെത്തിക്കുന്നതോടൊപ്പം യു.എസ് ദേശീയ ശരാശരിയേക്കാൾ കുറവാണ്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ആദ്യകാല ചരിത്രത്തിൽ അരിസോണയിലെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥ ഇംഗ്ലീഷിലെ "അഞ്ച് സി" കളെ ആശ്രയിച്ചായിരുന്നു: ചെമ്പ് (അരിസോണയിലെ ചെമ്പ് ഖനനം കാണുക), പരുത്തി, കന്നുകാലികൾ, സിട്രസ്, കാലാവസ്ഥ (ടൂറിസം) എന്നിവയാണവ. തുറസായ വിശാലമായ പ്രദേശങ്ങളിൽനിന്നും ഭൂഗർഭ ഖനികളിൽനിന്നും ചെമ്പ് ഇപ്പോഴും വിപുലമായി ഖനനം ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഇത് രാജ്യത്തിന്റെ ഉത്പാദനത്തിന്റെ മൂന്നിൽ രണ്ടു ഭാഗം വരുമെന്നു കണക്കാക്കിയിരിക്കുന്നു. == തൊഴിൽ == സംസ്ഥാന സർക്കാരാണ് അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ തൊഴിൽദാതാവ്. അതേസമയം ബാന്നെർ ഹെൽത്ത് ഏറ്റവും വലിയ സ്വകാര്യ തൊഴിലുടമയാണ്. 2016 ലെ കണക്കുകൾ പ്രകാരം അവർക്ക് ഏകദേശം 39,000 ൽ അധികം ജീവനക്കാരുണ്ടായിരുന്നു. 2016 മാർച്ചിൽ സംസ്ഥാനത്തെ തൊഴിലില്ലായ്മാ നിരക്ക് 5.4 ശതമാനമായിരുന്നു. == അവലംബം == <references /> {{sisterlinks|Arizona}} {{United States}} {{succession |preceded = [[ന്യൂ മെക്സിക്കോ]] |office = [[യു.എസ്. സംസ്ഥാനങ്ങൾ സംസ്ഥാനപദവി ലഭിച്ച ക്രമത്തിൽ]] |years = 1912 ഫെബ്രുവരി 14ന് പ്രവേശനം നൽകി (48ആം) |succeeded = [[അലാസ്ക]] }} {{America-geo-stub}} [[വർഗ്ഗം:അമേരിക്കയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:അരിസോണ]] cfutg0m1d0kuv2kb5kbsou7p9qb8r8t 3765834 3765833 2022-08-18T10:29:25Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Arizona}} {{Infobox U.S. state |Name = അരിസോണ |Fullname = സ്റ്റേറ്റ് ഓഫ് അരിസോണ |Flag = Flag of Arizona.svg |Flaglink = [[Flag of Arizona|Flag]] |Seal = Arizona-StateSeal.svg |Map =Arizona in United States.svg |Nickname = ദി [[Grand Canyon|ഗ്രാൻഡ് കാന്യോൺ]] സ്റ്റേറ്റ്;<br />ദി കോപ്പർ സ്റ്റേറ്റ് |Motto = [[Ditat Deus|ഡിറ്ററ്റ് ഡെയൂസ്]] |MottoEnglish = ദൈവം സമൃദ്ധമാക്കുന്നു |Demonym = [[Adjectivals and demonyms for U.S. states|അരിസോണൻ]]<ref>{{cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/arizona |title=Arizona – Definition and More from the Free Merriam-Webster Dictionary |publisher=Merriam-webster.com |date=2007-04-25 |accessdate=2010-07-25 |accessdate=2011-12-28}}</ref> |Capital = [[Phoenix, Arizona|ഫീനിക്സ്]] |OfficialLang = ഇംഗ്ലീഷ് |Languages = ഇംഗ്ലീഷ് 72.58%<ref name="mla2005">2005 American Community Survey. Retrieved from [http://www.mla.org/map_data the data of the MLA], 2010-07-13</ref><br /> സ്പാനിഷ് 21.57%<ref name="mla2005"/><br /> [[Navajo language|നവാഹൊ]] 1.54%<ref name="mla2005"/> |LargestMetro = [[Phoenix Metropolitan Area|ഫീനിക്സ് മെട്രൊപ്പൊളിറ്റൻ പ്രദേശം]] |LargestCounty = [[Coconino County|കൊക്കോനീനോ കൗണ്ടി]] |LargestCity = തലസ്ഥാനം |Governor = [[Jan Brewer|ജാൻ ബ്രൂവർ]] (റി) |Lieutenant Governor = [[Ken Bennett|കെൻ ബെന്നെറ്റ്]] (റി) |Lieutenant Governor_alt = സെക്രട്ടറി ഓഫ് സ്റ്റേറ്റ് |Legislature = [[Arizona Legislature|അരിസോണ ലെജിസ്ലേച്ചർ]] |Upperhouse = [[Arizona Senate|സെനറ്റ്]] |Lowerhouse = [[Arizona House of Representatives|പ്രധിനിധിസഭ]] |Senators = [[John McCain|ജോൺ മക്കെയ്ൻ]] (റി) <br /> [[Jon Kyl|ജോൺ കൈൽ]] (റി) |Representative = അഞ്ച് റിപ്പബ്ലിക്കന്മാരും മൂന്നു ഡെമോക്രാറ്റുകളും |TradAbbreviation = Ariz. |PostalAbbreviation = AZ |AreaRank = 6ആം |TotalArea = 295,234 |TotalAreaUS = 113,990<ref>[http://www.census.gov/geo/www/2010census/statearea_intpt.html "2010 Census State Area Measurements and Internal Point Coordinates"]. [[U.S. Census Bureau]]. Retrieved February 14, 2012.</ref> |LandArea = 294,207 |LandAreaUS = 113,594 |WaterArea = 1,026 |WaterAreaUS = 396 |PCWater = 0.35 |PopRank = 16th |2000Pop = 6,482,505 (2011 ഉദ്ദേശം)<ref name=PopEstUS/> |DensityRank = 33ആം |2000Density = 22 |2000DensityUS = 57 |AdmittanceOrder = 48ആം |AdmittanceDate = ഫെബ്രുവരി 14, 1912 |TimeZone = [[Mountain Time Zone|മൗണ്ടൻ]]: [[Coordinated Universal Time|UTC]][[UTC-07:00|-7]] (no [[Daylight saving time|DST]]) |TZ1Where = സംസ്ഥാനക്ക് മിക്കവാറും |TimeZone2 = [[Mountain Time Zone|മൗണ്ടൻ]]: [[Coordinated Universal Time|UTC]][[Mountain Standard Time|-7]]/[[UTC-06:00|-6]] |TZ2Where = [[Navajo Nation|നവാഹോ നേഷൻ]] |Latitude = 31°  20′ വടക്ക് മുതൽ 37° വടക്ക് വരെ |Longitude = 109°  03′ പടിഞ്ഞാറ് മുതൽ 114°  49′ പടിഞ്ഞാറ് വരെ |Width = 500 |WidthUS = 310 |Length = 645 |LengthUS = 400 |HighestPoint = [[Humphreys Peak|ഹമ്ഫ്രീസ് കൊടുമുടി]]<ref>{{cite ngs|id=FQ0624|designation=Frisco|accessdate=October 20, 2011}}</ref><ref name=USGS>{{cite web|url=http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html|title=Elevations and Distances in the United States|publisher=[[United States Geological Survey]]|year=2001|accessdate=2011-12-28|archive-date=2011-10-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20111015012701/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html|url-status=dead}}</ref><ref name=NAVD88>Elevation adjusted to [[North American Vertical Datum of 1988]].</ref> |HighestElev = 3852 |HighestElevUS = 12,637 |MeanElev = 1250 |MeanElevUS = 4,100 |LowestPoint = [[Colorado River]] at the {{nobreak|[[Sonora]] border}}<ref name=USGS/><ref name=NAVD88/> |LowestElev = 22 |LowestElevUS = 72 |ISOCode = US-AZ |ElectoralVotes = 10 |Website = www.az.gov }} {{Infobox U.S. state symbols |Flag = Flag of Arizona.svg |Name = അരിസോണ |Amphibian = [[Hyla eximia|Arizona Tree Frog]] |Bird = [[Cactus Wren]] |Butterfly = [[Two-tailed Swallowtail]] |Fish = [[Apache trout]] |Flower = [[Saguaro|Saguaro Cactus blossom]] |Insect = |Mammal = [[Ring-tailed Cat]] |Reptile = [[Arizona Ridge-Nosed Rattlesnake]] |Tree = [[Parkinsonia|Palo verde]] |Colors = Blue, [[Old Gold]] |Firearm = [[Colt Single Action Army|Colt Single Action Army revolver]] |Fossil = [[Petrified wood]] |Gemstone = [[Turquoise]] |Mineral = [[Fire Agate]] |StateRock = [[Petrified wood]] |Ships = [[USS Arizona|USS ''Arizona'']] |Slogan = ''The [[Grand Canyon]] State'' |Soil = [[Casa Grande (soil)|Casa Grande]] |Song = "[[State songs of Arizona#State Anthem|Arizona March Song]]"<br />"[[State songs of Arizona#Alternate State Anthem|Arizona]]" (alternate) |Route Marker = Arizona 48.svg |Quarter = 2008 AZ Proof.png |QuarterReleaseDate = 2008 }} [[File:Carnegiea_gigantea_(3).jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Carnegiea_gigantea_(3).jpg|ലഘുചിത്രം|ഈർപ്പമുള്ള ശീതകാലം കഴിഞ്ഞ സമയത്തെ [സഗ്വാരോ] കള്ളിച്ചെടിയുടെപൂക്കളും മുകുളങ്ങളും. ഇത് അരിസോണയിലെ ഔദ്യോഗിക സംസ്ഥാന പുഷ്പമാണ്.]][[File:North_Rim_of_Grand_Canyon,_Arizona_2005.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:North_Rim_of_Grand_Canyon,_Arizona_2005.jpg|ലഘുചിത്രം|ഗ്രാന്റ് കന്യോണിന്റെ വടക്കൻ റിം.]][[File:Apache_chieff_Geronimo_(right)_and_his_warriors_in_1886.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Apache_chieff_Geronimo_(right)_and_his_warriors_in_1886.jpg|ലഘുചിത്രം|[[ജെറോനിമോ]]യും (വലത്ത് അങ്ങേയറ്റത്ത്) അദ്ദേഹത്തിന്റെ അപ്പാച്ചെ പടയാളികളും മെക്സിക്കോയിലേയും അമേരിക്കയലേയും കുടിയേറ്റക്കാർക്കെതിരെ പൊരുതി.]] [[File:DorotheaLangeMigrantWorkersChildren.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:DorotheaLangeMigrantWorkersChildren.jpg|ലഘുചിത്രം|ഡിപ്രെഷൻ കാലഘട്ടത്തിലെ കുടിയേറ്റ തൊഴിലാളികളുടെ കുട്ടികൾ (പിനൽ കൌണ്ടി, 1937)]] [[File:Eleanor_Roosevelt_at_Gila_River,_Arizona_at_Japanese-American_Internment_Center_-_NARA_-_197094.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Eleanor_Roosevelt_at_Gila_River,_Arizona_at_Japanese-American_Internment_Center_-_NARA_-_197094.jpg|ലഘുചിത്രം|[[എലീനർ റൂസ്‌വെൽറ്റ്|എലീനർ റൂസ്‍വെൽറ്റ്]], ഗില നദി പുനർസ്ഥാനീകരണ കേന്ദ്രത്തിൽ (ഏപ്രിൽ 23, 1943)]] [[File:Arizona_Köppen.svg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arizona_K%C3%B6ppen.svg|ലഘുചിത്രം|[[:en:Köppen_climate_classification|Köppen climate types]] of Arizona]] [[File:Grand_Canyon_Horseshoe_Bend_(crop_2).jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Grand_Canyon_Horseshoe_Bend_(crop_2).jpg|ലഘുചിത്രം|[[കൊളറാഡോ നദി]]യുടെ ഹോർ‍സ് ഷൂ ബെന്റ്]] [[File:Monument_Valley_01.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monument_Valley_01.jpg|ലഘുചിത്രം|West Mitten at [[:en:Monument_Valley|Monument Valley]]]] [[File:Blue_Mesa_Painted_Desert.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Blue_Mesa_Painted_Desert.jpg|ലഘുചിത്രം|പെട്രിഫൈഡ് ഫോറസ്റ്റ് ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ ബ്ലൂ മെസ.]] [[File:USA_09847_Grand_Canyon_Luca_Galuzzi_2007.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:USA_09847_Grand_Canyon_Luca_Galuzzi_2007.jpg|ലഘുചിത്രം|ഗ്രാന്റ് കാനിയോൺ]] [[File:Bellemont_Arizona_View.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bellemont_Arizona_View.jpg|ലഘുചിത്രം|ബെല്ലെമോണ്ടിൽ നിന്നുള്ള സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോ കൊടുമുടികളുടെ ദൃശ്യം.]] [[File:Saguaro_National_Park_-_Flickr_-_Joe_Parks.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Saguaro_National_Park_-_Flickr_-_Joe_Parks.jpg|ലഘുചിത്രം|സൊനോറൻ മരുഭൂമി [[സഗ്വാറോ ദേശീയദ്യാനം|സഗ്വാറോ ദേശീയദ്യാന]] പ്രദേശത്ത്.]] [[File:Cathedral_Rock_Water-27527-1.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cathedral_Rock_Water-27527-1.jpg|ലഘുചിത്രം|സെഡോണയിലെ റെഡ് റോക്ക് ക്രോസിംഗിനു സമീപമുള്ള കത്തീഡ്രൽ റോക്ക്.]] [[File:Arizona_population_map.png|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Arizona_population_map.png|ലഘുചിത്രം|അരിസോണയിലെ ഒരു ജനസാന്ദ്രതാ മാപ്പ്]] {{US Census population|1860=6482|1870=9658|1880=40440|1890=88243|1900=122931|1910=204354|1920=334162|1930=435573|1940=499261|1950=749587|1960=1302161|1970=1745944|1980=2718215|1990=3665228|2000=5130632|2010=6392017|estimate=7016270|estyear=2017|align-fn=center|footnote=Sources: 1910–2010<ref>[http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php Resident Population Data – 2010 Census<!-- Bot generated title -->] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131019160532/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |date=October 19, 2013 }}</ref><br/>2015 estimate<ref name="PopEstUS-2017">{{cite web |url=https://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/community_facts.xhtml |title=American FactFinder |publisher=[[U.S. Census Bureau]] |accessdate=March 30, 2018 |archive-date=2015-01-08 |archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20150108070337/http://factfinder.census.gov/faces/nav/jsf/pages/index.xhtml |url-status=dead }}</ref><br/>''Note that early censuses<br/>may not include<br/>Native Americans in Arizona''}} [[File:Extension_spanish_arizona.png|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Extension_spanish_arizona.png|ലഘുചിത്രം|Extent of the Spanish language in the state of Arizona]] [[File:Scottsdale_cityscape4.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Scottsdale_cityscape4.jpg|വലത്ത്‌|ലഘുചിത്രം|View of suburban development in [[:en:Scottsdale,_Arizona|Scottsdale]], 2006]] [[File:Cochise_County_Courthouse_Bisbee_Arizona_ArtDecoDoors.jpg|കണ്ണി=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cochise_County_Courthouse_Bisbee_Arizona_ArtDecoDoors.jpg|ലഘുചിത്രം|[[:en:Art_Deco|Art Deco]] doors of the [[:en:Cochise_County|Cochise County]] Courthouse in Bisbee]] [[പ്രമാണം:Barringer Meteor Crater, Arizona.jpg | thumb | 300px | അരിസോണയിലെ ഉൽക്കാ ഗർത്തം|പകരം=]]'''അരിസോണ''' [[യു.എസ്.എ.|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളുടെ]] തെക്കു പടിഞ്ഞാറൻ മേഖലയിലുള്ള ഒരു സംസ്ഥാനമാണ്. 1912-ൽ നാല്പത്തെട്ടാമത്തെ [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|യു.എസ്.]] സംസ്ഥാനമായാണ് അരിസോണ നിലവിൽ വന്നത്. മരുഭൂമികളുടെ നാടാണിത്. വടക്കൻ മേഖലകളിൽ ഉയർന്ന പ്രദേശങ്ങളും സാധാരണ കാലാവസ്ഥയുമാണെങ്കിൽ തെക്ക് കനത്ത ചൂടും മരുഭൂപ്രദേശങ്ങളുമാണ്. വലിപ്പത്തിന്റെ കാര്യത്തിൽ ആറാമതാണ് അരിസോണയുടെ സ്ഥാനം. ജനസാന്ദ്രതയിൽ 50 യു.എസ്. സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഇതിന് 14 ആം സ്ഥാനമാണ്.  [[ന്യൂ മെക്സിക്കോ]], [[യൂറ്റാ]], [[നെവാഡ]], [[കാലിഫോർണിയ]], [[കൊളറാഡോ]] എന്നിവയാണ് അയൽ സംസ്ഥാനങ്ങൾ. [[സൊനോറ]], [[ബജ കാലിഫോർണിയ|ബാജ കാലിഫോർണിയ]] തുടങ്ങിയ മെക്സിക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളുടെ വടക്കൻ അതിർത്തിയിൽ അരിസോണയ്ക്ക് [[മെക്സിക്കോ|മെക്സിക്കോയുമായി]] 389 മൈൽ ( 626 കിലോമീറ്റർ) രാജ്യാന്തര അതിർത്തിയുമുണ്ട്. സംസ്ഥാന തലസ്ഥാനവും ഏറ്റവും വലിയ നഗരവും [[ഫീനിക്സ്]] ആണ്. പ്രധാന നഗരവും ഇതു തന്നെ. ‘[[ഫോർ കോർണേർസ്]]’ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് അരിസോണ. ലോകപ്രശസ്തമായ [[അരിസോണ ഗർത്തം|അരിസോണ ക്രേറ്റർ]] മുഖ്യ ആകർഷണമാണ്. [[ഉൽക്ക]] വീണ് രൂപപ്പെട്ടു എന്നു കരുതുന്ന ഒരു ഗർത്തമാണിത്. 1.2 കിലോമീറ്റർ വ്യാസം വരുന്ന ഈ ഗർത്തം ഇത്തരത്തിലുള്ള ഗർത്തങ്ങളിൽ ഏറ്റവും വലുതാണ്. [[ഗ്രാന്റ് കാനിയോൺ]] എന്നു വിളിക്കുന്ന ഭൂപ്രദേശവും നിരവധി സഞ്ചാരികളെ ആകർഷിക്കുന്നു. ന്യൂ സ്പെയിനിലെ [[അൾട്ട കാലിഫോർണിയ|അൽട്ടാ കാലിഫോർണിയ]] പ്രദേശത്തിന്റെ ഭാഗമായിരുന്ന ഇത് 1821 ൽ സ്വതന്ത്ര മെക്സിക്കോയുടെ ഭാഗമായി. [[മെക്സിക്കൻ-അമേരിക്കൻ യുദ്ധം|മെക്സിക്കൻ-അമേരിക്കൻ യുദ്ധത്തിൽ]] പരാജയപ്പെട്ടതിനെത്തുടർന്ന് [[മെക്സിക്കോ]] 1848 ൽ ഈ ഭൂപ്രദേശത്തിരൻറെ ഭൂരിഭാഗവും അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾക്ക് കൈമാറി. 1853 ൽ [[ഗാഡ്സ്ഡെൻ പർച്ചേസ്]] വഴി സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ഏറ്റവും തെക്കുള്ള ഭാഗം ഏറ്റെടുത്തു. തെക്കൻ അരിസോണ മരുഭൂ കാലാവസ്ഥയ്ക്ക് പ്രശസ്തമാണ്. ഇവിടെ വളരെ ചൂടേറിയ വേനൽക്കാലവും മിതമായ ശീതകാലവും അനുഭവപ്പെടുന്നു. വടക്കൻ അരിസോണ [[പൈൻ]], [[ഡഗ്ലസ് ഫിർ]], [[സ്പ്രൂസ്]] തുടങ്ങിയ വൃക്ഷങ്ങളടങ്ങിയ വനങ്ങൾ, [[കൊളാറഡോ പീഠഭൂമി]], സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോ മലനിരകൾ പോലയുള്ള പർവ്വതനിരകൾ, കൂടുതൽ മിതമായ വേനൽക്കാല താപനിലയും ശൈത്യകാലത്ത് കാര്യമായ മഞ്ഞുവീഴ്ചയുമുള്ള ആഴമുള്ള മലയിടുക്കുകൾ എന്നിവയടങ്ങിയതാണ്. [[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫ്|ഫ്ലാഗ്സ്റ്റഫ്]], ആൽപൈൻ, [[ടക്സൺ]] തുടങ്ങിയ പ്രദേശങ്ങളിൽ [[സ്കീയിംഗ് റിസോർട്ടുകൾ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. [[ഗ്രാൻഡ് കാന്യൻ ദേശീയോദ്യാനം|ഗ്രാൻറ് കാന്യൻ ദേശീയോദ്യാനത്തിനു]] പുറമേ, നിരവധി ദേശീയ വനങ്ങൾ, ദേശീയ ഉദ്യാനങ്ങൾ, ദേശീയ സ്മാരകങ്ങൾ എന്നിവയുണ്ട്.  സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ഏകദേശം നാലിൽ ഒരു ഭാഗം ഇന്ത്യൻ സംവരണ പ്രദേശങ്ങളാണ്. ഇവിടെ ഫെഡറൽ അംഗീകാരം സിദ്ധിച്ച 27 [[അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ (നേറ്റീവ് ഇന്ത്യൻ) വർഗ്ഗക്കാരുടെ പട്ടിക|തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ വർഗ്ഗക്കാരുടെ]] വാസസ്ഥാനമാണ്. ഇതിൽ സംസ്ഥാനത്തെയും ഐക്യനാടുകളിലേയും ഏറ്റവും വലുതായ ഏകദേശം 300,000 പൌരനമാരുള്ള [[നവാജോ നേഷൻ|നവാജോ നേഷനും]] ഉൾപ്പെടുന്നു. ഫെഡറൽ നിയമം എല്ലാ തദ്ദേശ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ പൌരന്മാർക്കും 1924 ൽ വോട്ടുചെയ്യാനുള്ള അവകാശം നൽകിയിരുന്നുവെങ്കിലും, 1948 ൽ അമേരിക്കൻ സുപ്രീംകോടതിയുടെ വിധി വരുന്നതുവരെ വോട്ട് ചെയ്യുന്നതിൽ നിന്നും അരിസോണ റിസർവ്വേഷനുള്ളിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന ഇന്ത്യൻ വർഗ്ഗക്കാരെ ഒഴിവാക്കിയിരുന്നു. == പദോത്‌പത്തി == സംസ്ഥാനത്തിൻറെ പേരിന്റെ ഉത്ഭവം, ‘ചെറിയ അരുവി’ എന്നർത്ഥം വരുന്ന ഓധാം പദമായ alĭ ṣonak എന്ന പദത്തിൽനിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞ ഒരു പഴയകാല സ്പാനിഷ് നാമമായ അരിസോണാക് എന്ന വാക്കിൽനിന്നാണെന്നു വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ഈ പേര് പ്രാഥമികമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടത്.  [[സൊനോമ കൗണ്ടി|സൊനോറയിലെ]] പ്ലാഞ്ചാസ് ഡി പ്ലാറ്റയെന്ന വെള്ളി ഖനന ക്യാമ്പിനു സമീപത്തുള്ള പ്രദേശങ്ങൾക്കു മാത്രമായിരുന്നു. യൂറോപ്യൻ കുടിയേറ്റക്കാർക്ക്, അവരുടെ ഉച്ചാരണം " Arissona " പോലെയായിരുന്നു. ഒധാം ഭാഷയിൽ ഈ പ്രദേശം ഇക്കാലത്തും ''alĭ ṣonak'' എന്നറിയപ്പെടുന്നു. മറ്റൊരു സാധ്യത ബാസ്ക്ക് പദമായ ഹാരിറ്റ്സ് ഓണ ("നല്ല ഓക്ക്") ആണ്, കാരണം ഈ പ്രദേശത്ത് ധാരാളം ബാസ്ക് ആട്ടിടയന്മാർ ഉണ്ടായിരുന്നു. [[സ്പാനിഷ്‌ ഭാഷ|സ്പാനിഷ്]] പദമായ ''Árida Zona'' ("അരിഡ് സോണ") ൽ നിന്നാണ് ഈ പേര് ഉദ്ഭവിച്ചതെന്ന ഒരു തെറ്റിദ്ധാരണ നിലവിലുണ്ട്. == ചരിത്രം == ആധുനിക കാലഘട്ടത്തിന് ആയിരക്കണക്കിനു വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപുതന്നെ അരിസോണയിൽ അനേകം തദ്ദേശീയ ഇന്ത്യൻ ഗോത്രങ്ങൾ നിലനിന്നിരുന്നു. [[ഹോഹോകാം]], [[മോഗോളോൺ]], [[ആൻസെസ്ട്രൽ]] [[പ്യൂബ്ലോൺ]] സംസ്കാരങ്ങൾ എന്നിവ മറ്റ് അനേകം സംസ്കാരങ്ങളോടൊപ്പം സംസ്ഥാനത്തെമ്പാടും സമൃദ്ധിയോടെ നിലനിന്നിരുന്നു. പ്യൂബ്ലോസുകളുടെ മലഞ്ചെരുവുകളിലെ വാസസ്ഥാനങ്ങളും റോക്ക് പെയിന്റിങ്ങുകളും കാലത്തെ അതിജീവിച്ച മറ്റ് ചരിത്രാതീതകാല സമ്പത്തുകളും ഇന്നും വർഷാവർഷങ്ങളിൽ ആയിരക്കണക്കിന് സഞ്ചാരികളെ ആകർഷിക്കുന്നതാണ്. തദ്ദേശീയ ഇന്ത്യൻ ജനതയുമായി ആദ്യ സമ്പർക്കം നടത്തിയ യൂറോപ്പുകാരൻ 1539 ൽ ഒരു സ്പാനിഷ് ഫ്രാൻസിസ്കൻ മിഷണറിയായിരുന്ന മാർകോസ് ഡി നിസ ആയിരുന്നു. ഇപ്പോഴത്തെ അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങളിൽ അദ്ദേഹം പര്യവേക്ഷണം നടത്തുകയും സൊബൈപുരി ഗോത്രമെന്നു കരുതപ്പെടുന്ന തദ്ദേശീയ ജനതയുമായി  സമ്പർക്കം സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു.   സ്പാനിഷ് പര്യവേഷകനായ കൊറോണാഡോയുടെ പര്യവേക്ഷണ സംഘം  1540-1542 കാലഘട്ടത്തിൽ സിബോള എന്ന സ്ഥലം തിരഞ്ഞ് ഈ പ്രദേശത്ത് എത്തി. ചില സ്പാനിഷ് കുടിയേറ്റക്കാർ ഇക്കാലത്ത് അരിസോണയിലേക്കു കുടിയേറ്റം നടത്തി. അരിസോണയിലെ ആദ്യ കുടിയേറ്റക്കാരിലൊരാൾ ജോസ് റോമോ ഡി വിവാർ ആയിരുന്നു. അടുത്തതായി ഇവിടെയെത്തിയ യൂറോപ്പുകാരൻ ഒരു പാതിരിയായ ഫാദർ കിനോ ആയിരുന്നു. സൊസൈറ്റി ഓഫ് ജീസസ് (ജസ്യൂട്ട്) എന്ന മിഷണറി സംഘത്തിലെ അംഗമായിരുന്ന ഫാദർ കിനോ ഈ മേഖലയിൽ മിഷൻ ദൌത്യസംഘങ്ങളുടെ ഒരു ശ്രേണി തന്നെ തീർത്തുകൊണ്ട് വികസനങ്ങൾക്കു നേതൃത്വം നൽകി. 1690കൾ മുതൽ 18 ആം നറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽവരെ അദ്ദേഹം പിമേറിയ അൾട്ട മേഖലയിലെ (ഇന്നത്തെ തെക്കൻ അരിസോണയും വടക്കൻ സൊനോറയും) അനേകം ഇന്ത്യൻ വംശജരെ ക്രിസ്തുമതത്തിലേയ്ക്കു പരിവർത്തനം നടത്തി. [[സ്പെയിൻ]] 1752 ൽ ടുബാക്കിലും 1885 ൽ ടുക്സണിലും പ്രെസിഡിയോസ് (കോട്ടകെട്ടി സുരക്ഷിതമാക്കപ്പെട്ട പട്ടണം) സ്ഥാപിച്ചു. 1821-ൽ [[മെക്സിക്കോ]], [[സ്പെയിൻ|സ്പെയിനിൽ]] നിന്നും അതിന്റെ സ്പാനിഷ് സാമ്രാജ്യത്തിൽ നിന്നും സ്വാതന്ത്ര്യം നേടിയപ്പോൾ ഇന്ന് അരിസോണ എന്നറിയപ്പെടുന്ന പ്രദേശം അവരുടെ ന്യൂയേവ കാലിഫോർണിയയുടെ (ന്യൂ കാലിഫോർണിയ) ഭാഗമായിത്തീർന്നു. അൾട്ട കാലിഫോർണിയ (അപ്പർ കാലിഫോർ‌ണിയ) എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. കൊളോണിയൽ കാലഘട്ടത്തിലെ സ്പാനിഷ് വംശജരുടേയും മെസ്റ്റീസോകളുടേയും (സ്പാനിഷ്-അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ കലർപ്പുവർഗ്ഗം) പിന്മുറക്കാർ ഐക്യനാടുകളിൽനിന്നു പിൽക്കാലത്ത് എത്തിയ യൂറോപ്യൻ-അമേരിക്കൻ കുടിയേറ്റക്കാരുടെ വരവിനു ശേഷമുള്ള കാലഘട്ടത്തിലും  ഈ പ്രദേശത്തു വസിച്ചുവന്നിരുന്നു. [[മെക്സിക്കൻ-അമേരിക്കൻ യുദ്ധം|മെക്സിക്കൻ-അമേരിക്കൻ യുദ്ധകാലത്ത്]] (1847-1848) അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളുടെ സൈന്യം മെക്സിക്കോയുടെ ദേശീയ തലസ്ഥാനം പിടിച്ചടക്കുകയും പിന്നീട് 1863 ൽ അരിസോണ ടെറിറ്ററിയായും 1912ൽ അരിസോണ സംസ്ഥാനവുമായി മാറിയ പ്രദേശം ഉൾപ്പെടെയുള്ള വടക്കൻ മെക്സിക്കോയുടെ സിംഹഭാഗങ്ങളുടേയും മേൽ അവകാശമുന്നയിക്കുകയും ചെയ്തു. [[ഗ്വാഡലൂപ്പി ഹിഡാൽഗോ കരാർ]] (1848) പ്രകാരം മുൻ മെക്സികോ പൗരന്മാരുടെ നിലവിലുള്ള ഭാഷാ, സാംസ്കാരിക അവകാശങ്ങൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനു പുറമേ നഷ്ടപരിഹാരമായി റിപ്പബ്ലിക്ക് ഓഫ് മെക്സിക്കോയ്ക്ക് 15 മില്ല്യൺ യു.എസ്. ഡോളർ നഷ്ടപരിഹാരം (2017 ലെ 424,269,230.77 ഡോളർ തുല്യമായ തുക) നൽകുന്നതിനും വ്യവസ്ഥ ചെയ്യപ്പെട്ടു. 1853 ൽ അമേരിക്ക, ഗാഡ്സ്ഡെൻ പർച്ചേസ് പ്രകാരം ഗിലാ നദിയ്ക്കു താഴെയുള്ള തെക്കൻ അതിർത്തി പ്രദേശങ്ങൾ മെക്സിക്കോയിൽ നിന്നും കരസ്ഥമാക്കുകയും ഭാവിയിലെ ട്രാൻസ്-കോണ്ടിനെന്റൽ റെയിൽവേയുടെ തെക്കൻറൂട്ടിനായി ഉൾപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. ഇപ്പോൾ അരിസോണ സംസ്ഥാനമായി അറിയപ്പെടുന്ന പ്രദേശം, ടെറിറ്ററി ഓഫ് അരിസോണ രൂപീകരിക്കുകയെന്ന ലക്ഷ്യത്തിനായി ആ പ്രദേശത്തിന്റെ തെക്കൻ ഭാഗങ്ങൾ യൂണിയനിൽ നിന്ന് വേർപെടുത്തുന്നതുവരെ പ്രാഥമികമായി യു.എസ്. ഭരണം നടത്തിയിരുന്നു. പ്രസിഡന്റ് ജാഫേർസൺ ഡേവിസ്,  അരിസോണ ടെറിട്ടറി സംഘടിപ്പിക്കാനുള്ള ഒരു ആക്ട് അംഗീകരിക്കുകയും ഒപ്പുവയക്കുകയും ചെയ്തതിനുശേഷം ഈ പുതുതായി സ്ഥാപിതമായ പ്രദേശം 1862 ജനുവരി 18 ലെ ശനിയാഴ്ച്ച കോൺഫെഡറേറ്റ് സ്റ്റേറ്റ് ഗവൺമെൻറ് ഔദ്യോഗികമായി സംഘടിപ്പിക്കുകയും "അരിസോണ ടെറിട്ടറി" എന്ന പേര് ആദ്യം ഔദ്യോഗികമായി ഉപയോഗത്തിൽ വരുകയും ചെയ്തു. ഈ തെക്കൻ പ്രദേശം കോൺഫെഡറേറ്റഡ് സർക്കാരിന് മനുഷ്യശക്തി, കുതിരകൾ, ഉപകരണങ്ങൾ എന്നിവ വിതരണം ചെയ്തു. 1862 ൽ രൂപീകരിക്കപ്പെട്ട അരിണോണ സ്കൌട്ട് കമ്പനികൾ ആഭ്യന്തരയുദ്ധകാലത്ത് കോൺഫെഡറേറ്റ് സ്റ്റേറ്റ്സ് ആർമിയിൽ ചേർന്നു പ്രവർത്തിച്ചു. ആഭ്യന്തര യുദ്ധസമയത്തെ പിക്കാച്ചോ പാസ് യുദ്ധത്തിലെ ഏറ്റവും പടിഞ്ഞാറായുള്ള സൈനിക കൂട്ടിമുട്ടലുകൾ അരിസോണയിലായിരുന്നു. 1863 ഫിബ്രവരി 24 ന് [[വാഷിങ്ടൺ, ഡി.സി.|വാഷിങ്ടൺ ഡി.സി.യിൽ]] വച്ച് മുൻകാല ന്യൂ മെക്സിക്കോ പ്രദേശങ്ങളുടെ പടിഞ്ഞാറൻ പകുതി അടങ്ങിയ ഒരു പുതിയ യു.എസ്. അരിസോണ പ്രദേശം ഫെഡറൽ സർക്കാർ പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഈ പുതിയ അതിർത്തികൾ പിന്നീട് അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ അടിത്തറയായി മാറി. മദ്ധ്യ അരിസോണയിലേക്കുള്ള ഒരു സ്വർണവേട്ടയോടനുബന്ധമായി ആദ്യ പ്രവിശ്യാതലസ്ഥാനമായ പ്രെസ്കോട്ട് 1864 ൽ സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. ഈ പുതിയ പ്രവിശ്യക്കായി ഗാഡ്സോണിയ, പിമേറിയ, മോണ്ടെസുമാ, അരിസുമാ എന്നീ പേരുകൾ പരിഗണിച്ചിരുന്നെങ്കിലും ഐക്യനാടുകളുടെ 16 ആമത്തെ പ്രസിഡന്റായിരുന്ന ഏബ്രഹാം ലിങ്കൺ അവസാനത്തെ ബിൽ ഒപ്പുവച്ചപ്പോൾ അരിസോണ എന്നു വായിക്കുകയും അന്തിമമായി ഈ പേരു സ്വീകരിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. (മോണ്ടെസുമാ എന്ന നാമം ആസ്ടെക് ചക്രവർത്തിയിൽനിന്ന് ഉരുത്തിരിഞ്ഞതല്ല എന്നിരുന്നാലും അത് ഗില നദീതടത്തിലെ പിമാ ജനങ്ങളുടെ ദിവ്യനായകനിൽനിന്നാണ്). പേര് അരിസോണ എന്ന പേരിലേയ്ക്കു മാറ്റുന്നതിനു മുമ്പായി മോണ്ടെസുമാ എന്ന പേര് അതിന്റെ വൈകാരിക മൂല്ല്യം കണക്കാക്കി മിക്കവാറും പരിഗണിക്കപ്പെടുകയും തള്ളപ്പെടുകയും ചെയ്തു. യൂട്ടാ സംസ്ഥാനത്തെ [[സാൾട്ട് ലേക്ക് സിറ്റി, യൂട്ടാ|സാൾട്ട് ലേക് സിറ്റി]]യിലെ ദ ചർച്ച് ഓഫ ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ-ഡേ സെയിന്റ്സിന്റെ പാട്രിയാർക്കൽ ആചാര്യനായിരുന്ന ബ്രിഗാം യങ് പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മദ്ധ്യകാലം മുതൽ 19 ആം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ അന്ത്യപാദം വരെ മോർമോണുകളെ അരിസോണയിലേക്ക് അയച്ചു. അവർ മെസ, [[സ്നോഫ്ലേക്ക്]], [[ഹെബർ]], [[സാഫ്ഫോർഡ്]] എന്നിവയും മറ്റ് പട്ടണങ്ങളും സ്ഥാപിച്ചു. അവർ [[ഫീനിക്സ് താഴ്വര|ഫീനിക്സ് താഴ്വരയിലും]] ("സൂര്യന്റെ താഴ്വര"), [[ടെമ്പി]], [[പ്രെസ്കോട്ട്]] എന്നിവിടങ്ങളിലും മറ്റു പ്രദേശങ്ങളിലും താമസിച്ചു. വടക്കൻ അരിസോണ, വടക്കൻ ന്യൂ മെക്സിക്കോ എന്നിവയായി മാറിയ മേഖലകളിലാണ് മോർമൊൻസ് വസിച്ചിരുന്നത്. അക്കാലത്ത് ഈ മേഖലകൾ മുൻകാല ന്യൂ മെക്സിക്കോ ടെറിട്ടറിയിലായിരുന്നു നിലനിന്നിരുന്നത്. == 20 ആം നൂറ്റാണ്ടുമുതൽ ഇതുവരെ == 1910 മുതൽ 1920 വരെ മെക്സിക്കൻ വിപ്ലവസമയത്ത് അരിസോണ കുടിയേറ്റത്തിന്റെ അതിർത്തിക്കടുത്തുള്ള മെക്സിക്കൻ പട്ടണങ്ങളിൽ നിരവധി യുദ്ധങ്ങൾ നടന്നു. വിപ്ലവകാലത്ത്, നിരവധി അരിസോണക്കാർ മെക്സിക്കോയിൽ യുദ്ധം ചെയ്യുന്ന നിരവധി സൈന്യങ്ങളിൽ ഒന്നായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. യുഎസ്, മെക്സിക്കൻ ശക്തികൾ തമ്മിൽ യു.എസ്. മണ്ണിൽ രണ്ട് പ്രധാനപ്പെട്ട ഇടപെടലുകളാണുണ്ടായത്. ന്യൂ മെക്സിക്കോയിലെ പാങ്കോ വില്ലയിലെ 1916 ലെ കൊളംബസ് റെയ്ഡ്, 1918 ൽ അരിസോണിയൽ നടന്ന ബാറ്റിൽ ഓഫ് അംബോസ് നോഗാലസ് യുദ്ധം എന്നിവയാണവ.  രണ്ടാമത്തേതിൽ അമേരിക്കക്കാർ വിജയിച്ചു. മെക്സിക്കൻ ഫെഡറൽ സൈന്യം അമേരിക്കൻ പട്ടാളക്കാരുടേ മേൽ വെടിയുതിർത്തിനുശേഷം അമേരിക്കൻ പട്ടാളം മെക്സിക്കോയിലെ നോഗാലിൽ ആക്രമണം നടത്തുകയുണ്ടായി. ഒടുവിൽ രണ്ടു യുദ്ധമുഖങ്ങളിലും കനത്ത നാശമുണ്ടാകുകയും മെക്സിക്കൻ സൈന്യം കീഴടങ്ങുകയും ചെയ്തു. ഏതാനും മാസം മുൻപായി, അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ യുദ്ധങ്ങളിലെ അവസാനത്തേതായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതും 1775 മുതൽ 1918 വരെ നിലനിന്നിരുന്നതുമായ ഒരു ഇന്ത്യൻ യുദ്ധം ആരംഭിച്ചിരുന്നു. മെക്സിക്കോക്ക് എതിരെയുള്ള യുദ്ധങ്ങളുടെ ഭാഗമായി സമീപത്തെ മെക്സിക്കൻ കുടിയേറ്റമേഖലകളിൽ മിന്നലാക്രമണം നടത്തുവാൻ യാക്വി ഇന്ത്യക്കാർ അരിസോണ ഒരു താവളമായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നതിനാൽ അമേരിക്കൻ സൈന്യം അതിർത്തിയിൽ തമ്പടിച്ച് യാക്വി ഇൻഡ്യക്കാരെ നേരിട്ടിരുന്നു. 1912 ഫെബ്രവരി 14 ന് അരിസോണ അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ 48 ആമത്തെയും തൊട്ടുചേർന്നു വരുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒടുവിലത്തേതുമായ സംസ്ഥാനമായിത്തീർന്നു. [[ഗ്രേറ്റ് ഡിപ്രഷൻ]] കാലത്ത് അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട രണ്ടു സംസ്ഥാനവ്യവസായങ്ങളായ [[പരുത്തി|പരുത്തിക്കൃഷി]], ചെമ്പ് ഖനനം എന്നിവ വലിയ തോതിൽ ശോഷിച്ചു. എന്നാൽ 1920 കളിലും 1930 കളിലും വിനോദസഞ്ചാരം ഒരു പ്രധാന അരിസോണൻ വ്യവസായമായി വളരാനാരംഭിക്കുകയും ഇക്കാലത്തും അതു നിലനിൽക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. വിക്കെൻബർഗിലെ കെ എൽ ബാർ,  റെമുഢ തുടങ്ങിയ ആഡംബര റാഞ്ചുകളോടൊപ്പം ടക്സണിലെ ഫ്ലയിങ് വി, ടാൻക്വ വെർഡെ എന്നിവയും "ഓൾഡ് വെസ്റ്റ്" ന്റെ അഭിരുചികളിലും പ്രവർത്തനങ്ങളിലും പങ്കെടുക്കാൻ ടൂറിസ്റ്റുകൾക്ക് അവസരം നൽകി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ നിരവധി ഉന്നത ഹോട്ടലുകളും റിസോർട്ടുകളും ഇവിടെ തുറന്നിട്ടുണ്ട്. അവയിൽ ചിലത് ഇപ്പോഴും വിനോദ സഞ്ചാരികളെ വശീകരിക്കുന്നവയാണ്. മദ്ധ്യ ഫീനിക്സിലെ അരിസോണ ബിൾട്ട്മോർ ഹോട്ടൽ (ആരംഭിച്ചത് 1929) ഫീനിക്സ് ഏരിയയുടെ പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്തുള്ള വിഗ്വാം റിസോർട്ട് (ആരംഭിച്ചത് 1936) എന്നിവ ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. [[രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധം|രണ്ടാം ലോകാമഹായുദ്ധകാലത്ത്]] ജർമ്മൻ POW (യുദ്ധക്കുറ്റവാളികൾ)കളടുടെ ക്യാമ്പായും ജപ്പാനീസ്-അമേരിക്കൻ തടങ്കൽപാളയങ്ങളായും അരിസോണയിലെ പ്രദേശങ്ങൾ ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. യുദ്ധകാലത്ത് പടിഞ്ഞാറൻ തീരത്തെ ജപ്പാനീസ് അധിനിവേശം ഭയന്ന് പടിഞ്ഞാറൻ വാഷിങ്ടൺ, പടിഞ്ഞാറൻ ഓറിഗോൺ, കാലിഫോർണിയ മുഴുവൻ, പടിഞ്ഞാറൻ അരിസോണ എന്നിവിടങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള എല്ലാ ജാപ്പനീസ്-അമേരിക്കൻ നിവാസികളേയും നീക്കം ചെയ്യുന്നതിന് ഗവൺമെന്റ് അധികാരപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. 1942 മുതൽ 1945 വരെ, രാജ്യത്തിന്റെ അന്തർഭാഗത്ത് നിർമ്മിച്ച കരുതൽ തടങ്കൽ ക്യാമ്പുകളിൽ താമസിക്കാൻ അവർ നിർബന്ധിതരായി.  ഈ പ്രക്രിയയിൽ പലരുടേയും വീടുകളും കച്ചവടസ്ഥാപനങ്ങളും നഷ്ടപ്പെട്ടു. രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിനു ശേഷം ഈ ക്യാമ്പുകൾ റദ്ദാക്കപ്പെട്ടു. യുദ്ധത്തിനു ശേഷം ഫിനിക്സ് പ്രദേശത്തെ ജർമ്മൻ POW  സൈറ്റ് മെയ്താഗ് കുടുംബം (പ്രസിദ്ധ വീട്ടുപകരണ നിർമ്മാതാക്കൾ) വിലക്കു വാങ്ങുകയുണ്ടായി. ഫിനക് മൃഗശാലയുടെ സൈറ്റായി ഇത് വികസിച്ചു. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തെക്കുകിഴക്കൻ നഗരമായ ടക്സൺ നഗരത്തിനു തൊട്ട് പുറത്ത് മൌണ്ട് ലെമ്മോണിൽ ഒരു ജപ്പാനീസ്-അമേരിക്കൻ തടങ്കൽപ്പാളയം നിലനിന്നിരുന്നു. മറ്റൊരു POW ക്യാമ്പ് ഗില നദിയ്ക്കു സമീപം കിഴക്കൻ യുമ കൌണ്ടിയിലും നിലനിന്നിരുന്നു. തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ കുട്ടികളെ യൂറോപ്യൻ-അമേരിക്കൻ സംസ്കാരത്തിന്റെ മുഖ്യധാരയിലേയ്ക്കു പരിവർത്തനം ചെയ്യുവാനായി രൂപീകരിക്കപ്പെട്ടെ നിരവധി ഫെഡറൽ ഇന്ത്യൻ ബോർഡിംഗ് സ്കൂളുകളിലൊന്നായ ഫിനിക്സ് ഇന്ത്യൻ സ്കൂൾ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നതും അരിസോണയിലാണ്. കുട്ടകളെ അവരുടെ മാതാപിതാക്കളുടേയും കുടുംബത്തിന്റേയും താത്പര്യങ്ങൾക്കു വിരുദ്ധമായി ഈ സ്കൂളുകളിൽ ചേർക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. കുട്ടികളുടെ തദ്ദേശീയ അനന്യത വേരോടെ പിഴുതുമാറ്റുവാനായുള്ള അടച്ചമർത്തൽ ശ്രമങ്ങളിൽ ബലമായി മുടി മുറിക്കുക, പ്രാദേശിക പേരുകൾക്കു ബദലായി ഇംഗ്ലീഷ് പേരുകൾ ഉപയോഗിക്കുക, ഇംഗ്ലീഷ് മാത്രം സംസാരിക്കുവാൻ പ്രേരിപ്പിക്കുക, തദ്ദേശീയ ഇന്ത്യൻ മതങ്ങൾക്കു പകരമായി ക്രിസ്തുമതം പിന്തുടരുവാൻ നിർബന്ധിക്കുക തുടങ്ങയ പ്രവർത്തികൾ ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നു. അരിസോണയിൽ നിന്നുള്ള അനേകം അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യക്കാർ അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾക്കുവേണ്ടി രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധകാലത്ത് യുദ്ധം ചെയ്തിരുന്നു. അവരുടെ യുദ്ധാനുഭവങ്ങൾ സംസ്ഥാനത്തിനു തിരിച്ചെത്തിയതിന് ശേഷം അവർക്ക് മികച്ച പെരുമാറ്റവും പൗരാവകാശങ്ങളും നേടിയെടുക്കുന്നതിന് യുദ്ധാനന്തര വർഷങ്ങളിൽ കാരണമായി. മാരികോപ്പ കൌണ്ടി അവരെ വോട്ടവകാശം രജിസ്റ്റർ ചെയ്യാൻ വിസമ്മതിച്ചതിനേത്തുടർന്ന് ഈ ഒഴിവാക്കലിനെതിരെ 1948 ൽ മൊജാവെ-അപ്പാച്ചെ ട്രൈബിലെ ആചാര്യൻ ഫ്രാങ്ക് ഹാരിസൺ, ഹാരി ഓസ്റ്റിൻ ഫോർട്ട് മക്ഡൊവൽ എന്നിവർ ചേർന്ന് ‘ഹാരസൺ ആന്റ് ആസ്റ്റിൻ v ലവീൻ’ എന്ന പേരിൽ ഒരു വ്യവഹാരം ഫയൽ ചെയ്തു നിയമത്തിന് മുന്നിൽ കൊണ്ടുവന്നു. അരിസോണ സുപ്രീംകോടതി അവരുടെ അപ്പീലിന് അനുകൂലമായി വിധി പറഞ്ഞു. രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധത്തിനു ശേഷം ഗാർഹിക, വ്യാപാര മേഖലയിലെ അഭിവൃദ്ധിയോടൊപ്പം  അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യയിൽ വലിയതോതിലുള്ള വർദ്ധനവ് ഉണ്ടായി. എയർ കണ്ടീഷനിംഗ് വ്യാപകമായി ഉപയോഗിക്കപ്പെട്ടത് ഇവിടുത്തെ അത്യധികമായ ചൂടിനെ കൂടുതൽ സുഖപ്രദമായ അവസ്ഥയിലെത്തിക്കുവാൻ സഹായകമായി. അരിസോണ ബ്ലൂ ബുക്കിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയതു പ്രകാരം (അരിസോണ സ്റ്റേറ്റ് സെക്രട്ടറിയുടെ ഓഫീസ് ഓരോ വർഷവും പ്രസിദ്ധീകരിച്ചത്), 1910 ലെ സംസ്ഥാനത്തെ ജനസംഖ്യ 294,353 ആയിരുന്നു. 1970 ൽ അത് 1,752,122 ആയിരുന്നു. മുൻകാലത്ത് ഓരോ ദശാബ്ദത്തിലേയും വളർച്ചാ ശതമാനം ശരാശരി 20 ശതമാനമായിരുന്നു, അതിനുശേഷമുള്ള ഓരോ ദശാബ്ദത്തിലും 60 ശതമാനമായിരുന്നു ജനസംഖ്യയിലെ വർദ്ധന. 1960 കളിൽ, റിട്ടയർമെന്റ് സമുദായങ്ങളുടെ കൂട്ടങ്ങൾ ഇവിടെ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു. മുതിർന്ന പൗരന്മാരുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി പ്രത്യേകമായി പ്രായപരിധി നിർണ്ണയിക്കുന്ന ഉപവിഭാഗങ്ങളായിരുന്നു ഇവ. മദ്ധ്യ പടിഞ്ഞാറൻ പ്രദേശങ്ങൾ, വടക്കുകിഴക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ കടുത്ത തണുപ്പിൽ നിന്നും രക്ഷനേടാൻ ആഗ്രഹിച്ച പല വിരമിച്ചവരും ഇവിടേയ്ക്ക്  ആകർഷിക്കപ്പെട്ടു. ഡെൽ വെബ്ബ് എന്നയാൾ വികസിപ്പിച്ചതും 1960 ൽ തുറന്നതുമായ സൺ സിറ്റി അത്തരത്തിലൊരു കമ്മ്യൂണിറ്റിയായിരുന്നു.  ടക്സൺ നഗരത്തിനു തെക്കായുള്ള ഗ്രീൻ വാലി, അരിസോണയിലെ അദ്ധ്യാപകരുടെ വിരമിക്കൽ ഉപവിഭാഗമായി രൂപകൽപ്പന ചെയ്ത ഇത്തരം മറ്റൊരു സമൂഹമായിരുന്നു. ഐക്യനാടുകളുടെ മറുവശത്തുനിന്നും കാനഡയിൽനിന്നുമായി നഗരങ്ങളിലെ മുതിർന്ന പൗരന്മാർ ഓരോ ശൈത്യകാലത്തും അരിസോണയിൽ താമസത്തിനായി എത്തുന്നു. മഞ്ഞുകാലങ്ങളിൽ മാത്രമായി ഇവിടെ താമസത്തിനെത്തുന്ന അവർ സ്നോബേർ‌ഡ്സ് എന്നറിയപ്പെടുന്നു. 2000 മാർച്ച് മാസത്തിൽ, പൊതുജനങ്ങൾക്ക് ഒരു സ്ഥാനാർത്ഥിയെ നാമനിർദ്ദേശം ചെയ്യാൻ ഇന്റർനെറ്റിലൂടെ ആദ്യമായി നിയമപരമായി തിരഞ്ഞെടുപ്പ് നടന്ന സ്ഥലം അരിസോണയാണ്. 2000 ൽ അരിസോണ ഡെമോക്രാറ്റിക് പ്രൈമറിയിൽ, അൽ ഗോർ ബിൽ ബ്രാഡ്ലിയെ തോൽപ്പിച്ചത്. ലോകമെമ്പാടും ശ്രദ്ധിക്കപ്പെട്ടു. യുഎസ്എസ് അരിസോണ എന്ന പേരിൽ മൂന്ന് കപ്പലുകൾ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ബഹുമാനാർത്ഥം ജ്ഞാനസ്നാനം ചെയ്യപ്പെട്ടുവെങ്കിലും യഥാർത്ഥത്തിൽ യുഎസ്എസ് അരിസോണയ്ക്കു (ബിബി 39) മാത്രമാണ് സംസ്ഥാമെന്ന പദവി ലഭിച്ചതിനുശേഷം ഈ പേരു നൽകിയിട്ടുള്ളത്. == ഭൂമിശാസ്ത്രം == ‘[[ഫോർ കോർണേർസ്]]’ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ ഒന്നായി തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഐക്യനാടുകളിലാണ് അരിസോണ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. [[ന്യൂ മെക്സിക്കോ|ന്യൂ മെക്സിക്കോയ്ക്ക്]] ശേഷവും [[നെവാഡ|നെവാഡയ്ക്ക്]] മുൻപുമായി അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ ഏറ്റവും വലിയ ആറാമത്തെ സംസ്ഥാനമാണ് അരിസോണ. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ 113,998 ചതുരശ്ര മൈൽ (295,000 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ) ഭൂപ്രദേശത്തിൻറെ ഏകദേശം 15% സ്വകാര്യ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ളതാണ്. ബാക്കി പ്രദേശങ്ങൾ പൊതു വനങ്ങൾ, ഉദ്യാന പ്രദേശങ്ങൾ, സ്റ്റേറ്റ് ട്രസ്റ്റ് ലാൻഡുകൾ, തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ റിസർവ്വേഷനുകൾ എന്നിവയാണ്. അരിസോണ അതിൻറെ മരുഭൂതടത്തിൻറേയും സംസ്ഥാനത്തിൻറെ തെക്കൻ മേഖലയുടെ വൈവിധ്യത്താലും ഏറെ അറിയപ്പെടുന്നു.  കാക്റ്റസ് പോലുള്ള ക്സെറോഫൈറ്റ് സസ്യങ്ങൾ സമൃദ്ധിയായി ഈ ഭൂപ്രകൃതിയിൽ കണ്ടുവരുന്നു. ചരിത്രാതീതകാലത്തുണ്ടായ അഗ്നിപർവ്വതപ്രവർത്തനങ്ങളുടെയും തുടർന്നുണ്ടായ തണുക്കൽ പ്രക്രിയയുടേയും ഫലമായി ഉരുത്തിരിഞ്ഞാണ് ഈ പ്രദേശത്തിൻറെ ഭൂപ്രകൃതി രൂപപ്പെടുന്നത്. വേനൽക്കാലത്ത് കടുത്ത ചൂടും മിതമായ തണുപ്പുകാലവുമാണ് ഇവിടെ സാധാരണയായി അനുഭവപ്പെടുന്നത്. [[കൊളറാഡോ പീഠഭൂമി|കൊളറാഡോ പീഠഭൂമിയുടെ]] വടക്കൻ-മദ്ധ്യഭാഗത്തെ ഉയർന്ന പ്രദേശങ്ങളിൽ പൈൻ മരങ്ങളാൽ ആവൃതമായ പ്രദേശങ്ങളുണ്ട് (അരിസോണ മൌണ്ടൻ വനങ്ങൾ) തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഐക്യനാടുകളിലെ മറ്റ് സംസ്ഥാനങ്ങളെപ്പോലെ, അരിസോണയിലും സമൃദ്ധമായ പർവ്വതങ്ങളും പീഠഭൂമികളുമുണ്ട്. സംസ്ഥാനത്തിൻറെ പൊതുവേയുള്ള ഭൂപ്രകൃതി വരണ്ടെതാണെങ്കിലും ഇവിടെ 27 ശതമാനം വനപ്രദേശമുണ്ട്.അരിസോണയിലാണ് ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ [[പോണ്ടെറോസ പൈൻ]] മരങ്ങൾ നിലനിൽക്കുന്നത്. 1,998 അടി (609 മീറ്റർ) നീളത്തിലുള്ള [[മൊഗോലോൺ റിം]] എന്ന എസ്കാർപ്പ്മെൻറ് (ചെങ്കുത്തായ ചരിവ്, കിഴുക്കാംതൂക്കായ മലഞ്ചെരിവുകൾ എന്നിവ) സംസ്ഥാനത്തിന്റെ മധ്യഭാഗം മുറിച്ചുകടന്ന് കൊളറാഡോ പീഠഭൂമിയുടെ തെക്കുപടിഞ്ഞാറേ അറ്റത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു. 2002 ൽ [[റോഡിയോ-ചേഡിസ്കി ഫയർ]] എന്ന പേരിലുള്ള സംസ്ഥാനചരിത്രത്തിലെ ഏറ്റവും മോശമായ തീപ്പിടുത്തമുണ്ടായ പ്രദേശം ഇതായിരുന്നു. [[കൊളറാഡോ നദി]]യാൽ  കൊത്തിയെടുക്കപ്പെട്ട വർണ്ണാഭമായതും, അത്യധികമായ ആഴമുള്ളതും, ചെങ്കുത്തായതുമായ ഗ്രാൻറ് കന്യോൺ ഗിരികന്ദരം വടക്കൻ അരിസോണയിലാണു സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ലോകത്തിലെ ഏഴ് പ്രകൃതിദത്ത അത്ഭുതങ്ങളിൽ ഒന്നായ ഗ്രാൻ കന്യോണിന്റെ സിംഹഭാഗവും അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ ആദ്യ ദേശീയോദ്യാനങ്ങളിലൊന്നായ ഗ്രാൻഡ് കന്യോൺ ദേശീയോദ്യാനത്തിലാണു സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ഗ്രാൻഡ് കന്യോൺ പ്രദേശത്തെ ഒരു ദേശീയോദ്യാനമാക്കുന്നതിനുള്ള നിർദ്ദേശത്തെ പ്രധാനമായി പിന്തുണച്ചത്  പ്രസിഡന്റ് തിയോഡോർ റൂസ്വെൽറ്റ് ആയിരുന്നു. അദ്ദേഹം [[പൂമ|കൊഗ്വാറുകളെ]] വേട്ടയാടുന്നതിനും പ്രദേശത്തിന്റെ സൌന്ദര്യം നുകരുന്നതിനുമായി പലപ്പോളും ഈ പ്രദേശം സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. [[കൊളറാഡോ നദി|കൊളറാഡോ നദിയുടെ]] ഒഴുക്കിനാൽ ദശലക്ഷം വർഷങ്ങൾക്കൊണ്ടു സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട ഈ ഗിരികന്ദരം 227 മൈലുകൾ (446 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ളതും, 4 മുതൽ 18 മൈൽ വരെ (6 മുതൽ 29 കിലോ മീറ്റർ വരെ) വീതിയുള്ളതും 1 മൈലിൽ കൂടുതൽ (1.6 കി.മീ) ആഴമുള്ളതുമാണ്. കൊളറാഡോ നദിയും അതിന്റെ പോഷകനദികളും മുകളിലെ എക്കൽപ്പാളികൾ അടുക്കടുക്കായി മുറിച്ചുമാറ്റി [[കൊളറാഡോ പീഠഭൂമി]] ഇത്തരത്തിൽ ഉയർത്തപ്പെട്ടത് ഭൂമിയുടെ ചരിത്രത്തിലെ ഏകദേശം രണ്ടു ബില്യൻ വർഷങ്ങൾ അനാവരണം ചെയ്യപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന കൃത്യമാണ്. ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും നന്നായി സൂക്ഷിക്കപ്പെട്ടിട്ടുള്ള [[ഉൽക്ക|ഉൽക്കാശിലാ]] പതന സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നാണ് അരിസോണ. 50,000 വർഷങ്ങൾക്ക് മുൻപ് സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ട [[ബാരിൻഗർ ഉൽക്കാശിലാ ഗർത്തം]] ("മെറ്റെർ ഗർത്തം" എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നു) കൊളറാഡോ സമതലത്തിന്റ ഉയർന്ന സമതലത്തിനു മദ്ധ്യത്തിലായി [[വിൻസ്ലോ]]യ്ക്ക് ഏകദേശം 25 മൈൽ (40 കിലോമീറ്റർ) പടിഞ്ഞാറായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന  ഒരു ഭീമാകാരമായ ദ്വാരമാണ്. തകർന്നതും താറുമാറായതുമായ ഉരുളൻ പാറകൾ, അവയിൽ ചിലതിന് ചെറിയ വീടുകളുടെ വലിപ്പമുള്ളത്, ചുറ്റുമുള്ള സമതലങ്ങളിൽനിന്നു 150 അടി (46 മീറ്റർ) ഉയരത്തിൽവരെ ചിതറിക്കിടക്കുന്നു. ഈ ഗർത്തത്തിനു തന്നെ ഏകദേശം ഒരു മൈൽ (1.6 കി.മീ) വിസ്തൃതിയും 570 അടി (170 മീറ്റർ) ആഴവുമുണ്ട്. == കാലാവസ്ഥ == ഈ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ വിശാലതയും ഉയരത്തിലെ വ്യതിയാനങ്ങളും കാരണമായി സംസ്ഥാനത്ത് വിവിധങ്ങളായ പ്രാദേശിക കാലാവസ്ഥകൾ പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു. താഴ്ന്ന പ്രദേശങ്ങളിൽ പ്രധാനമായും മരുഭൂ കാലാവസ്ഥയും തണുപ്പുകാലം മിതമായുള്ളതും കടുത്ത ചൂടുള്ള വേനൽക്കാലവുമാണ്. സവിശേഷമായി, ശരത്കാലം മുതൽ വസന്തത്തിന്റെ ആരംഭം വരെ, കാലാവസ്ഥ മിതമായുതും കുറഞ്ഞത് 60 ° F (16 ° C) ആയിരിക്കുന്നതുമാണ്. നവംബർ മുതൽ ഫെബ്രുവരി വരെയുള്ള മാസങ്ങളാണ് ഏറ്റവും തണുപ്പുള്ളത്. ഇക്കാലത്ത് സാധാരണയായി താപനില വല്ലപ്പോഴുമുള്ള തണുത്തുറയലോടെ 40 മുതൽ 75 °F (4 മുതൽ 24 °C) വരെയായിരിക്കുന്നതാണ്. ഫെബ്രുവരി മധ്യത്തോടെ, ഊഷ്മള ദിനങ്ങളോടെയും തണുത്തതും മന്ദമാരുതനുള്ള രാത്രികളോടെ താപനില ഉയരുവാൻ തുടങ്ങുന്നു. ജൂൺ മുതൽ സെപ്തംബർ വരെയുള്ള വേനൽക്കാലങ്ങളിൽ  90 മുതൽ 120 °F (32 മുതൽ 49 °C) വരെയുള്ള വരണ്ട ചൂട് ഉണ്ടാവാറുണ്ട്. മരുഭൂ പ്രദേശങ്ങളിലെ നിരീക്ഷണത്തിൽ ഇത് ഇടയ്ക്കിടെ ഉയർന്ന താപനിലയായ 125 °F (52 °C) ൽ കൂടുതലായിരിക്കും. അരിസോണയിൽ ഇതുവരെ രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ട ഏറ്റവും ഉയർന്ന താപനില ലേക്ക് ഹവാസു പട്ടണത്തിൽ 1994 ജൂൺ 29 നും 2007 ജൂലൈ 5 നും രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ട 128 ° F (53 ° C) ആണ്. അതുപോലെതന്നെ എക്കാലത്തേയും കുറഞ്ഞ താപനിലയായ −40 °F (−40 °C)  രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ടത് 1971 ന് ജനുവരി 7 ന് ഹാവ്ലി ലേക്ക് പട്ടണത്തിലായിരുന്നു. പ്രാഥമികമായി വരണ്ട കാലാവസ്ഥയുള്ള അരിസോണയിൽ വികസനം കുറവായ മരുഭൂമിയിലെ  2,500 അടി (760 മീ.) ഉയരത്തിലുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ പകൽ സമയത്തുമാത്രം വലിയ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനങ്ങൾ സംഭവിക്കാറുണ്ട്. താപനിലയുടെ ചാഞ്ചാട്ടം വേനൽ മാസങ്ങളിൽ 83 °F (46 °C) വരെ വലുതായിരിക്കും. അരിസോണയിൽ വർഷത്തിൽ ശരാശരി 12.7 ഇഞ്ച് (323 മില്ലീമീറ്റർ) മഴ രണ്ടു മഴക്കാലങ്ങളിലായി ലഭിക്കുന്നു. പസഫിക് സമുദ്രത്തിൽനിന്നു തണുത്ത കാറ്റിന്റെ അകമ്പടിയോടെ ശൈത്യാകാലത്തും വേനൽക്കാലത്തുമായിട്ടാണ് രണ്ടു പ്രാവശ്യമായ ഇതു ലഭിക്കുന്നത്.  വേനൽക്കാലം അവസാനിക്കുന്നതോടെയാണ് മഴക്കാലം ആരംഭിക്കുന്നത്. ജൂലൈയിലോ ആഗസ്റ്റിലോ, ഈറൻകണങ്ങൾ ഒരു ഹ്രസ്വകാലത്തേക്ക് നാടകീയമായി ഉയർന്നുവരുന്നു. ഈ കാലയളവിൽ അന്തരീക്ഷത്തിൽ വലിയ അളവിലുള്ള നീരാവി ഉണ്ടാകുന്നു. അരിസോണയിലെ ഫീനിക്സിൽ മൺസൂൺ സീസണിൽ 81 °F (27 °C) വരെ ഉയർന്ന അളവിലുള്ള ഡ്യൂപോയിന്റ്   രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. ഈ ചൂടുള്ള ഈർപ്പം മിന്നൽ, അശനിവർഷം, കാറ്റ്,  ചുഴലിക്കാറ്റ്, പേമാരി തുടങ്ങിയവയെ കൊണ്ടുവരുകയും അതിവർഷമായി താഴേയ്ക്കു പെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ അതിവർഷം മിക്കപ്പോഴും മാരകമായ പെട്ടെന്നുള്ള വെള്ളപ്പൊക്കത്തിനു കാരണമാകാറുണ്ട്. ഡ്രൈവർമാർ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിനിടെ അരുവികൾ മുറിച്ചു കടക്കുന്നതു തടയുന്നതിനായി അരിസോണ നിയമനിർമ്മാണ സഭ സ്റ്റുപ്പിഡ് മോട്ടറിസ്റ്റ് ലോ എന്നപേരിൽ ഒരു നിയമം അവതരിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. അരിസോണയിൽ [[ടൊർണേഡോ|ടൊർണാടോ]], [[ചുഴലിക്കാറ്റ്]] എന്നിവ അപൂർവ്വമാണ്. അരിസോണയുടെ വടക്കൻ മൂന്നാം ഖണ്ഡം താഴ്ന്ന മരുഭൂമിയെ അപേക്ഷിച്ച് സാരമായി ഔന്നത്യമുള്ള ഒരു പീഠഭൂമിയും എടുത്തു പറയത്തക്കതായ തണുത്ത കാലാവസ്ഥയുമുള്ളതാണ്. ഇവിടെ തണുത്ത ശിശിരകാലവും മിതമായ വേനൽക്കാലവും ആണ് അനുഭവപ്പെടാറുള്ളത്. എന്നാലും വർഷത്തിൽ കുറച്ചു മഴ കിട്ടുന്ന അവസ്ഥയും ഊഷരമായ ഭൂമിയുമാണ്. കടുത്ത തണുപ്പ് ഇവിടെ അജ്ഞാതമാണ്.  വടക്കൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽനിന്നും [[കാനഡ|കാനഡയിൽനിന്നുമൊക്കെ]] തണുത്ത കാറ്റ് വല്ലപ്പോഴുമൊക്കെ അടിക്കാറുള്ള സമയത്ത് താപനില 0 ° F (-18 ° C) ക്കു താഴെയുള്ള താപനില കൊണ്ടുവരുകയും ചെയ്യുന്നു. മെട്രോപോളിറ്റൻ മേഖലകളി‍ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ദിവസങ്ങൾ താപനില 100 °F (38 °C) നു മേൽ ആയിരിക്കുന്നതും ([[ഫീനിക്സ് (അരിസോണ)|ഫിനിക്സിൽ]]) 48 സംസ്ഥാനങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് മെട്രോപോളിറ്റൻ മേഖലകളിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ദിവസങ്ങൾ തണുത്തുറഞ്ഞ താപനിലയായിരിക്കുന്നതുമായ ([[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫ്]]) പ്രദേശങ്ങൾ അരിസോണയിലാണുള്ളത്. {| class="wikitable sortable" style="margin:auto;" ! colspan="5" |Average daily maximum and minimum temperatures for selected cities in Arizona<ref name="Arizona climate averages">{{cite web|url=http://www.weatherbase.com/weather/city.php3?c=US&s=AZ&statename=Arizona-United-States-of-America|title=Arizona climate averages|accessdate=November 11, 2015|publisher=Weatherbase}}</ref> |- !Location !July (°F) !July (°C) !December (°F) !December (°C) |- |[[ഫീനിക്സ് (അരിസോണ)|ഫിനിക്സ്]] |106/83 |41/28 |66/45 |19/7 |- |[[ടക്സൺ, അരിസോണ|ടക്സൺ]] |100/74 |38/23 |65/39 |18/4 |- |[[യുമ]] |107/82 |42/28 |68/46 |20/8 |- |[[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫ്]] |81/51 |27/11 |42/17 |6/–8 |- |[[പ്രെസ്കോട്ട്]] |89/60 |32/16 |51/23 |11/–5 |- |[[കിംഗ്മാൻ]] |98/66 |37/19 |56/32 |13/0 |} == ഭൂകമ്പങ്ങൾ == തെക്കൻ കാലിഫോർണിയയുമായി അടുത്തുകിടക്കുന്നതിന്റെ ഫലമായി ലഘുവായ [[ഭൂകമ്പം|ഭൂകമ്പ]] സാദ്ധ്യതയുള്ള തെക്കുപടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗമൊഴിച്ചുനിർത്തിയാൽ അരിസോണ പൊതുവേ കുറഞ്ഞ ഭൂകമ്പ സാദ്ധ്യതയുള്ള പ്രദേശമാണെന്നു പറയാം. നേരേമറിച്ച്, മേഖലയിലെ നിരവധി ഫോൾട്ടുകൾ കാരണമായി വടക്കൻ അരിസോണ ലഘു ഭൂകമ്പ സാദ്ധ്യതയുള്ള പ്രദേശമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. ഫിനിക്സിനു സമീപത്തും പടിഞ്ഞാറുമായി നിലനിൽക്കുന്ന പ്രദേശങ്ങളിലാണ് ഏറ്റവും കുറവു സാദ്ധ്യത. അരിസോണയിലെ രേഖപ്പെടുത്തപ്പെട്ട ആദ്യ ഭൂകമ്പം കൊളറാഡോ നദിയുടെ കാലിഫോർണിയൻ വശത്തുള്ള ഫോർട്ട് യുമയിലായിരുന്നു. ഇമ്പീരിയൽ താഴ്‍വരയ്ക്കു സമീപമോ അല്ലെങ്കിൽ മെക്സിക്കോയോ കേന്ദ്രമായി 1800 കളിലാണ് അതു സംഭവിച്ചത്.  ഡഗ്ലാസ് നിവാസികൾക്ക് അവിടെനിന്ന് 40 മൈൽ തെക്കുമാറി മെക്സിക്കൻ സംസ്ഥാനമായ സൊനോറ പ്രഭവ കേന്ദ്രമായി 1887 ലെ സൊനോറ ഭകമ്പം അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. അരിസോണയിലെ അറിയപ്പെടുന്നതിൽ നാശനഷ്ടമുണ്ടാക്കിയ ആദ്യ ഭൂകമ്പം 1906 ജനുവരി 25 ന് അരിസോണ കേന്ദ്രമായുണ്ടായതാണ്. ന്യൂ മെക്സിക്കോയിലെ സോക്കോറോ കേന്ദ്രമായി പരമ്പരയായി മറ്റു ഭൂകമ്പങ്ങളുമുണ്ടായി. ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫിൽ കുലുക്കം ഭീകരമായി അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. 1910 സെപ്തംബറിൽ, അൻപത്തി രണ്ട് തുടർ ഭൂകമ്പങ്ങൾ ഉണ്ടായതോടെ [[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫ്|ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫിനു]] സമീപമുള്ള നിർമ്മാണത്തൊഴിലാളികളുടെ ഒരു സംഘം സ്ഥലംവിട്ടു പോകാൻ കാരണമായി. 1912-ൽ അരിസോണയ്ക്കു സംസ്ഥാന പദവി ലഭിച്ച് ഒരു വർഷമായപ്പോൾ ഓഗസ്റ്റ് 18-നുണ്ടായ ഒരു ഭൂകമ്പം സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോ റേഞ്ചിൽ 50 മൈൽ നീളത്തിൽ വിള്ളലുണ്ടാക്കി. 1935 ജനുവരി ആദ്യം യുമ പ്രദേശത്തും ഗ്രാൻഡ് കാന്യണിന് സമീപവുമായി ഭൂകമ്പങ്ങളുടെ ഒരു പരമ്പര അനുഭവപ്പെട്ടു. 1959 ലാണ് അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ ഭൂചലനം അനുഭവപ്പെട്ടത്. ഈ ഭൂകമ്പം റിക്ടർ സ്കെയിലിൽ 5.6 രേഖപ്പെടുത്തി. യൂട്ടാ അതിർത്തിയോട് ചേർന്ന് സംസ്ഥാനത്തിന്റെ വടക്കുഭപടിഞ്ഞാറൻ ഭാഗത്തുള്ള ഫ്രെഡോണിയയ്ക്ക് സമീപം ആയിരുന്നു പ്രഭവകേന്ദ്രം. നെവാഡ, യൂട്ടാ എന്നിവിടങ്ങളിൽ ഇതിന്റെ പ്രകമ്പനം അനുഭവപ്പെട്ടിരുന്നു. == ജനസംഖ്യാ കണക്കുകൾ == അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ സെൻസസ് ബ്യൂറോയുടെ കണക്കുകൾ പ്രകാരം 2017 ജൂലൈ 1 ന് അരിസോണയിലെ ജനജനസംഖ്യ 7,016,270 ആണ്. 2010 ലെ യു.എസ് സെൻസസ് മുതൽ ഒരു  9.8 ശതമാനം വർധന ജനസംഖ്യയിലുണ്ടായതായി കണക്കാക്കുന്നു. പത്തൊൻപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ ഭൂരിഭാഗവും അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യ കുറഞ്ഞ നിലയിലായിരുന്നു. 1860 ലെ സെൻസസ് രേഖകൾ പ്രകാരം “അരിസോണ കൗണ്ടി”യിലെ ജനസംഖ്യ 6,482 ആയിരുന്നു. ഇതിൽ 4,040 പേർ "ഇന്ത്യക്കാരും", 21 പേർ "യാതൊരു വർണ്ണത്തിലുൾപ്പെടാത്തവരും", 2,421 "വെളുത്ത" വർഗ്ഗക്കാരുമായിരുന്നു. അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യാ വളർച്ച സംസ്ഥാനത്തെ ജല വിതരണത്തിൽ വലിയൊരു സമ്മർദ്ദം സൃഷ്ടിച്ചിരുന്നു. 2011 ലെ കണക്കനുസരിച്ച്, അരിസോണയിലെ ഒരു വയസിനു താഴെയുള്ള കുട്ടികളിൽ  61.3 ശതമാനം പേർ ന്യൂനപക്ഷ ഗ്രൂപ്പുകളിൽപ്പെട്ടവരായിരുന്നു. 1991 മുതൽ 2001 വരെ മെട്രോപോളിറ്റൻ ഫീനിക്സിലെ ജനസംഖ്യ 45.3 ശതമാനം വർദ്ധിച്ചു. ഇത്  1990 കളിൽ അരിസോണയെ യു.എസിലെ അതിവേഗം വളരുന്ന രണ്ടാമത്തെ സംസ്ഥാനമെന്ന സ്ഥാനത്തെത്തിച്ചു. അതിവേഗം വളർന്നിരുന്ന ഒന്നാമത്തെ സംസ്ഥാനം നെവാഡയായിരുന്നു.  1990-കളിൽ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും വേഗത്തിൽ വളരുന്ന അരിസോണയെ അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും വേഗത്തിൽ വളരുന്ന അരിസോണ ആസ്ഥാനമാക്കി. 2017 ജൂലായിൽ ഫീനിക്സ് പ്രദേശത്തെ ജനസംഖ്യ 4.7 ദശലക്ഷം ആയി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. 2010 ലെ അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ സെൻസസ് പ്രകാരം, അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യ 6,392,017 ആയിരുന്നു. 2010-ൽ അനധികൃത കുടിയേറ്റക്കാർ ജനസംഖ്യയിൽ 7.9 ശതമാനമായിരുന്നുവെന്നു കണക്കാക്കപ്പെട്ടു. യു എസ്സിലെ ഏത് സംസ്ഥാനത്തേക്കാളും രണ്ടാമത്തെ കൂടിയ ശതമാനമായിരുന്നു ഇത്. മെട്രോപോളിറ്റൻ ഫീനിക്സ് (4.7 ദശലക്ഷം), ടക്സൺ (1 ദശലക്ഷം) എന്നിവ അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യയിൽ ആറിൽ അഞ്ച് ഭാഗം അധിവസിച്ചിരുന്ന പ്രദേശങ്ങളായിരുന്നു (2010 ലെ സെൻസസ് അനുസരിച്ച്). മെട്രോ ഫീനിക്സിൽ മാത്രം സംസ്ഥാന ജനസംഖ്യയുടെ മൂന്നിൽ രണ്ടു ഭാഗം ഉൾക്കൊണ്ടിരുന്നു. === വംശം, ഗോത്രം എന്നിവ === 1980-ൽ സെൻസസ് ബ്യൂറോയുടെ കണക്കുകൾ‍ പ്രകാരം അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യയിൽ 16.2% ഹിസ്പാനിക്, 5.6% തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യക്കാർ, 74.5% ഹിസ്പാനിക്കുകളല്ലാത്ത ഇതര വെളുത്തവർ എന്നിങ്ങനെയായിരുന്നു. 2010-ൽ സംസ്ഥാനത്തെ വർഗ്ഗം തിരിച്ചുള്ള ഇങ്ങനെയാണ് : * 73.0% വെളുത്തവർ * 4.6% തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യാക്കാരും അലാസ്ക സ്വദേശികളും. * 4.1% കറുത്തവർ അല്ലെങ്കിൽ ആഫ്രിക്കൻ അമേരിക്കക്കാർ * 2.8% ഏഷ്യക്കാർ * 0.2% തദ്ദേശീയ ഹവായിയനും മറ്റു പസഫിക് ദ്വീപുനിവാസികളും * 11.9% മറ്റുള്ള വർഗ്ഗം * 3.4% രണ്ടോ മൂന്നോ ഗോത്രങ്ങളിലുള്ളവർ. ഏതെങ്കിലും വംശത്തിൽപ്പെട്ട ഹിസ്പാനിക് അഥവാ ലാറ്റിനോകൾ ജനസംഖ്യയിൽ 29.6 ശതമാനമാണ്. ഹിസ്പാനിക് അല്ലാത്ത വെള്ളക്കാർ ആകെ ജനസംഖ്യയുടെ 57.8 ശതമാനമാണ്.<ref>[http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_PL_QTPL&prodType=table American FactFinder – Results] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110520164400/http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_PL_QTPL&prodType=table|date=May 20, 2011}}</ref> {| class="wikitable sortable collapsible" style="font-size: 90%;" |+ Arizona racial breakdown of population !Racial composition !1970<ref name="census">[https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html Historical Census Statistics on Population Totals By Race, 1790 to 1990, and By Hispanic Origin, 1970 to 1990, For The United States, Regions, Divisions, and States] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141224151538/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html|date=December 24, 2014}}"[http://mapmaker.rutgers.edu/REFERENCE/Hist_Pop_stats.pdf Table 17. Arizona – Race and Hispanic Origin: 1860 to 1990]". (PDF)</ref> !1990<ref name="census" /> !2000<ref>{{cite web|url=http://censusviewer.com/state/AZ|title=Population of Arizona – Census 2010 and 2000 Interactive Map, Demographics, Statistics, Quick Facts – CensusViewer|website=censusviewer.com}}</ref> !2010<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/2010census/data/|title=2010 Census Data|publisher=}}</ref> |- |[[:en:White_American|വെള്ളക്കാർ]] |90.6% |80.8% |75.5% |73.0% |- |[[:en:Native_Americans_in_the_United_States|തദ്ദേശീയർ]] |5.4% |5.5% |5.0% |4.6% |- |[[:en:African_American|കറുത്തവർഗ്ഗം]] |3.0% |3.0% |3.1% |4.1% |- |[[:en:Asian_American|ഏഷ്യക്കാർ]] |0.5% |1.5% |1.8% |2.8% |- |[[:en:Native_Hawaiian|തദ്ദേസീയ ഹവായിയൻ]] and [[:en:Pacific_Islander|മറ്റു പസഫിക ദ്വീപുവാസികൾ]] |– |– |0.1% |0.2% |- |[[:en:Race_and_ethnicity_in_the_United_States_Census|മറ്റു വർഗ്ഗം]] |0.5% |9.1% |11.6% |11.9% |- |[[:en:Multiracial_American|രണ്ടോ മൂന്നോ വംശം]] |– |– |2.9% |3.4% |} 2009 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ അഞ്ച് വംശീയ ഗ്രൂപ്പുകളായിരുന്നു:<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-context=adp&-qr_name=ACS_2009_3YR_G00_DP3YR2&-ds_name=&-gc_url=null&-tree_id=3309&-redoLog=false&-geo_id=04000US04&-format=&-_lang=en|title=Arizona – Selected Social Characteristics in the United States: 2007–2009|accessdate=December 28, 2011|date=|publisher=Factfinder.census.gov|author=American FactFinder, United States Census Bureau|archive-date=2012-02-04|archive-url=https://www.webcitation.org/65BoyCBtP?url=http://factfinder2.census.gov/legacy/aff_sunset.html?_bm=y|url-status=dead}}</ref> # [[:en:Mexican_American|മെക്സിക്കൻ]] (27.4%); # [[:en:German_American|ജർമൻ]] (16.0%); # [[:en:Irish_American|ഐറിഷ്]] (10.8%); # [[:en:English_Americans|ഇംഗ്ലീഷ്]] (10.1%); # [[:en:Italian_American|ഇറ്റാലിയൻ]] (4.6%). === ഭാഷകൾ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left:1em; float:center" |+'''അരിസോണയിൽ കൂടുതലായി സംസാരിക്കപ്പെടുന്ന 10 ഇതരഭാഷകൾ''' !ഭാഷ !Percentage of population {{small|(as of 2010)}}<ref name="MLA Data">{{cite web|url=http://www.mla.org/map_data|title=Arizona|accessdate=October 15, 2013|publisher=[[Modern Language Association]]}}</ref> |- |[[:en:Spanish_language|സ്പാനിഷ്]] |20.80% |- |[[:en:Navajo_language|നവാജോ]] |1.48% |- |[[:en:German_language|ജർമൻ]] |0.39% |- |[[:en:Chinese_language|ചൈനീസ്]] (മൻഡാരിൻ ഉൾപ്പെടെ) |0.39% |- |[[:en:Tagalog_language|തഗലോഗ്]] |0.33% |- |[[:en:Vietnamese_language|വിയറ്റ്നാമീസ്]] |0.30% |- |[[:en:Indigenous_languages_of_North_America|മറ്റ് വടക്കേ അമേരിക്കൻ തദ്ദേശീയ ഭാഷകൾ]] (പ്രത്യേകമായി [[:en:Indigenous_languages_of_Arizona|അരിസോണിയലെ തദ്ദേശീയ ഭാഷകൾ]]) |0.27% |- |[[:en:French_language|ഫ്രഞ്ച്]] |0.26% |- |[[:en:Arabic_language|അറബിക്]] |0.24% |- |[[:en:Apache_language|അപ്പാച്ചെ]] |0.18% |- |[[:en:Korean_language|കൊറിയൻ]] |0.17% |} 2010 ലെ കണക്കുകൾപ്രകാരം അരിസോണയിലെ താമസക്കാരായ 5 നും അതിനുമുകളിലും പ്രായമുളള 72.90 ശതമാനം ആളുകൾ (4,215,749) വീട്ടിൽ പ്രാഥമിക ഭാഷയായി ഇംഗ്ലീഷ് സംസാരിക്കുന്നവരാണ്. 20.80% (1,202,638)  ആളുകൾ സ്പാനിഷ് സംസാരിക്കുന്നു, 1.48% (85,602) പേർ നവാജൊ, 0.39% (22,592) ജർമൻ, 0.39 ശതമാനം (22,426) മൻഡാരിൻ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ചൈനീസ്, 0.33 ശതമാനം (19,015) തഗലോഗ് 0.30 ശതമാനം (17,603) വിയറ്റ്നാമീസ്, 0.27% (15,707) മറ്റ് വടക്കേ അമേരിക്കൻ തദ്ദേശീയ ഭാഷകൾ (പ്രത്യേകിച്ച് അരിസോണയിലെ തദ്ദേശീയ ഭാഷകൾ), 0.26 ശതമാനം ആളുകൾ (15,062) 5 വയസ്സിനു മുകളിലുള്ളവർ ഫ്രഞ്ച് ഒരു പ്രധാന ഭാഷയായി  സംസാരിക്കുന്നു. ആകെ അരിസോണയിലെ ജനസംഖ്യയുടെ 5 വയസിനും അതിനു മുകളിലുമുളളവരിലെ 27.10 ശതമാനം (1,567,548) ഇംഗ്ലീഷല്ലാതെയുള്ള ഒരു മാതൃഭാഷയാണ് സംസാരിക്കുന്നത്. തുടർച്ചയായി കിടക്കുന്ന 48 സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ ഭാഷകളുടെ ഏറ്റവും വലിയ സംസാരകർ അരിസോണയിലാണുള്ളത്. 85,000 പേർ നവാജോ ഭാഷ സംസാരിക്കുന്നതായും 2005 ൽ വീട്ടിലെ സംസാര ഭാഷയായി അപ്പാച്ചെ ഉപയോഗിക്കുന്നവർ 10,403 പേരുമാണെന്നു റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യപ്പെട്ടിരുന്നു. അരിസോണയിലെ അപ്പാച്ചെ കൗണ്ടിയിലാണ് അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിൽ തദ്ദേശീയ അമേരിക്കൻ ഇന്ത്യൻ ഭാഷകൾ സംസാരിക്കുന്നവർ കേന്ദ്രീകരിച്ചിട്ടുള്ളത്. === നഗരങ്ങളും പട്ടണങ്ങളും === [[മാരികോപ്പ കൗണ്ടി, അരിസോണ|മാരികോപ്പ കൌണ്ടിയിൽ]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന [[ഫീനിക്സ് (അരിസോണ)|ഫിനിക്സ്]] ആണ് അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തലസ്ഥാനവും ഇവിടുത്തെ ഏറ്റവും വലിയ നഗരവും. ഫിനിക്സ് മെട്രോ മേഖലയിൽ ഉൾപ്പെടുന്ന മറ്റു പ്രധാന നഗരങ്ങളിൽ [[അരിസോണ|അരിസോണയിലെ]] മൂന്നാമത്തെ വലിയ നഗരമായ [[മെസ]], നാലാമത്തെ വലിയ നഗരമായ [[ചാന്റ്‍ലർ]], [[ഗ്ലെൻഡെയിൽ|ഗ്ലെൻഡെയിൽ]], [[പിയോറിയ]], [[ബക്ക‍്എൈ]], [[സൺ സിറ്റി]], [[സൺ സിറ്റി വെസ്റ്റ്]], [[ഫൌണ്ടൻ ഹിൽസ്]], [[സർപ്രൈസ്]], [[ഗിൽബർട്ട്]], [[എൽ മിറാജ്]], [[അവോൺഡെയിൽ]], [[ടെമ്പെ]], [[ടോളെസൺ]], [[സ്കോട്ട്‍ഡെയിൽ]] എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. 4.3 ദശലക്ഷമാണ് ആകെ മെട്രോപോളിറ്റൻ ജനസംഖ്യ. ജൂലൈ മാസത്തെ ശരാശരി കൂടിയ താപനില 106 ° F (41 ° C) ആണ്, അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ മറ്റേതൊരു  മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശങ്ങളിലേതിനേക്കാളും ഉയർന്ന താപനിലയാണിത്. ഒരു ദശലക്ഷം മെട്രോ ജനസംഖ്യയോടെ ടക്സൺ നഗരം സംസ്ഥാനത്തെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ നഗരമെന്ന പദവി അലങ്കരിക്കുന്നു. ഇതു സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത് [[പിമാ കൌണ്ടി]]യിൽ ഫിനിക്സ് നഗരത്തിന് ഏകദേശം 110 മൈൽ (180 കിലോമീറ്റർ) തെക്കുകിഴക്കായാണ്. 1877 ൽ ഏകീകരിക്കപ്പെട്ട ടക്സൺ നഗരം അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തെ ഏകീകരിക്കപ്പെട്ട ഏറ്റവും പഴയ നഗരമാണ്. യൂണിവേഴ്സിറ്റി ഓഫ് അരിസോണ ഇവിടെ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. ടക്സണിലെ ഏകീകരിക്കപ്പെട്ട പ്രധാന നഗരപ്രാന്തങ്ങളിൽ ഒറോ വാലി, നഗരത്തിനു വടക്കുപടിഞ്ഞാറുള്ള മറാനാ, നഗരത്തിനു തെക്കുള്ള സുഹ്വാരിറ്റ, നഗരകേന്ദ്രത്തിനു തെക്കായി സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന അടച്ചു കെട്ടപ്പെട്ട പ്രദേശമായ സൌത്ത് ടക്സൺ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഇവിടെ ജൂലൈ മാസത്തിലെ  ശരാശരി താപനില 100 °F (38 °C) ആയിരിക്കുന്നതും ശിശിരകാലത്തെ  ശരാശരി താപനില 65 °F (18 °C) ആയിരിക്കുന്നതുമാണ്. നഗരത്തിന്റെ പടിഞ്ഞാറ് ടക്സൺ മലനിരകളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന സഗ്വാറോ ദേശീയോദ്യാനത്തിൽ തദ്ദേശീയ സഗ്വാറോ കള്ളിമുൾച്ചെടികളുടെ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ശേഖരം കാണപ്പെടുന്നു. പ്രെസ്കോട്ട് മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശത്തിൽ [[പ്രെസ്കോട്ട്]], [[കോട്ടൺ വുഡ്]], [[ക്യാമ്പ് വെർഡെ]], [[യവപായി കൗണ്ടി]] മേഖലയിലെ 8,123 ചതുരശ്ര മൈൽ (21,000 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ) പ്രദേശത്തായി ചിതറിക്കിടക്കുന്ന നിരവധി പട്ടണങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. 212,635 ജനങ്ങൾ അധിവസിക്കുന്ന ഈ നഗരങ്ങളുടെ കൂട്ടം സംസ്ഥാനത്തെ മൂന്നാമത്തെ വലിയ മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശം രൂപപ്പെടുത്തുന്നു. പ്രെസ്കോട്ട് നഗരം (ജനസംഖ്യ 41,528) ഫീനിക്സ് മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശത്തിന് 100 മൈൽ (160 കിലോമീറ്റർ) വടക്കുപടിഞ്ഞാറായി സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. ഏകദേശം 5,500 അടി (1,700 മീറ്റർ) ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന പൈൻ വൃക്ഷ വനങ്ങളാൽ നിബിഢമായ പ്രെസ്കോട്ട് നഗരം ഫീനിക്സ് നഗരത്തേക്കാൾ വളരെ തണുത്ത കാലാവസ്ഥ പ്രദാനം ചെയ്യുന്നു. ശരാശരി വേനൽക്കാലത്ത് 88 ° F (31 ° C) ഉം ശീതകാലത്ത് ശരാശരി താപനില 50 ° F (10 ° C) ഉം ആണ്. അരിസോണയിലെ നാലാമത്തെ വലിയ മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശത്തിന്റെ കേന്ദ്രമാണ് യുമ. യുമ കൗണ്ടിയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ നഗരത്തിന് കാലിഫോർണിയ, മെക്സിക്കോ എന്നിവ അതിർത്തി ചമയ്ക്കുന്നു. അമേരിക്കയിലെ ഏറ്റവും ചൂടുകൂടിയ നഗരങ്ങളിലൊന്നായ ഇവിടെ ജൂലൈ മാസത്തിലെ താപനില ശരാശരി 107 °F (42 °C) ആയിരിക്കുന്നതാണ്.  (ഇതേ മാസത്തിൽ ഡെത്ത് വാലിയിലെ ശരാശരി താപനില 115 °F (46 °C) ആണ്. വർഷത്തിൽ 90 ശതമാനം ദിവസങ്ങളിലും ഇവിടെ സൂര്യപ്രകാശം പതിക്കുന്നു. യുമ മെട്രോപ്പൊളിറ്റൻ സ്റ്റാറ്റിസ്റ്റിക്കൽ ഏരിയയിലാകമാനമായി 160,000 ജനസംഖ്യയുണ്ട്. അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ എല്ലാ പ്രദേശത്തുനിന്നുമുള്ള ശൈത്യകാല സന്ദർശകരെ യുമ ആകർഷിക്കുന്നു. സമുദ്രനിരപ്പിൽനിന്ന് ഏകദേശം 7,000 അടി (2,100 മീറ്റർ) ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന കോക്കോനിനോ കൌണ്ടിയിലെ ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫാണ് വടക്കൻ അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ നഗരം. ഇവിടുത്തെ ബൃഹത്തായ പോണ്ടെറോസ വനങ്ങളും മഞ്ഞണിഞ്ഞ ശരത്കാലവും നയനമനോഹരങ്ങളായ മലനിരകളും അരിസോണയിൽ മാത്രം കാണപ്പെടുന്നതും മറ്റു മരുഭൂ പ്രദേശങ്ങളിൽനിന്നു തികച്ചു വ്യത്യസ്തമായതുമാണ്. 12,633 അടി (3,851 മീറ്റർ) ഉയരത്തോടെ അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന പോയിന്റായ ഹംഫ്രീസ് കൊടുമുടി ഉൾപ്പെടുന്നതും അരിസോണ സംസ്ഥാനത്തെ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ പർവത നിരയുമായ സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോ കൊടുമുടികളുടെ അടിവാരത്തിലാണ് ഇത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. [[ഗ്രാൻഡ് കാന്യൻ ദേശീയോദ്യാനം|ഗ്രാൻഡ് കാന്യൺ ദേശീയോദ്യാനം]], [[സെഡോണ]], [[ഓക്ക് ക്രീക്ക് കാന്യൺ]] എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള നിരവധി വിനോദസഞ്ചാര ആകർഷണങ്ങളുടെ സാന്നിദ്ധ്യത്താൽ [[ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫ്|ഫ്ലാഗ്സ്റ്റാഫിന്]] ശക്തമായ ടൂറിസം മേഖലയുണ്ട്. നഗരത്തിലെ പ്രധാന കിഴക്കു-പടിഞ്ഞാറൻ പാത [[യു.എസ്. റൂട്ട് 66]] എന്ന ചരിത്ര പാതയാണ്. 134,421 താമസക്കാരുള്ള ഫ്ളാഗ്സ്റ്റാഫ് മെട്രോപ്പോളിറ്റൻ പ്രദേശത്ത് നോർത്തേൺ അരിസോണ സർവകലാശാലയുടെ പ്രധാന കാമ്പസും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. “അരിസോണാസ് പ്ലേഗ്രൌണ്ട്” എന്ന അപരനാമത്തിലറിയപ്പെടുന്നതും [[മൊഹാവേ കൌണ്ടി]]യിലുൾപ്പെട്ടതുമായ [[ലേക്ക് ഹവാസു സിറ്റി]] [[കൊളറാഡോ നദി|കൊളറാഡോ നദീ]]തീരത്ത് വികസിച്ച ഒരു നഗരമാണ്. [[ഹവാസു തടാകം|ഹവാസു തടാകമാണ്]] നഗരത്തിന്റെ പേരിന് ആധാരം. ലേക്ക് ഹവാസു സിറ്റിയിൽ 53,000 ജനങ്ങൾ അധിവസിക്കുന്നു. വലിയ സ്പ്രിംഗ് ബ്രേക്ക് പാർട്ടികൾ, സൂര്യാസ്തമനങ്ങൾ, ലണ്ടൻ ബ്രിഡ്ജ് എന്നിവയ്ക്ക് പ്രസിദ്ധമാണിവിടം. 1963 ൽ റിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് വികസിതാവായിരുന്ന റോബർട്ട് പി മക്കുള്ളോച്ച് ആണ് ലേക്ക് ഹവസു സിറ്റി സ്ഥാപിച്ചത്. ലേക്ക് ഹവാസു സിറ്റിയിൽ മോഹാവേ കമ്യൂണിറ്റി കോളേജ്, എ.എസ്.യു. കോളേജ് എന്നിങ്ങനെ രണ്ടു കോളജുകളുണ്ട്. {{Largest cities|name=Largest cities|country=Arizona|stat_ref=Source:<ref>{{cite web|url=http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_SF1_GCTPH1.ST13&prodType=table|title=Population, Housing Units, Area, and Density: 2010 – State – Place, 2010 Census Summary File 1|accessdate=May 2, 2012|publisher=United States Census Bureau}}</ref>|list_by_pop=|class=nav|div_name=|div_link=Counties of Arizona{{!}}County|city_1=ഫിനിക്സ്, അരിസോണ{{!}}ഫിനിക്സ്|div_1=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_1=1,445,632|img_1=Phoenix_skyline_Arizona_USA.jpg|city_2=Tucson, Arizona{{!}}Tucson|div_2=Pima County, Arizona{{!}}Pima|pop_2=520,116|img_2=Tucson_skyline.JPG|city_3=Mesa, Arizona{{!}}Mesa|div_3=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_3=439,041|img_3=Downtown_മെസ_Arizona.jpg|city_4=Chandler, Arizona{{!}}Chandler|div_4=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_4=236,123|img_4=Chandler_Arizona_High_School_1921.jpg|city_5=Glendale, Arizona{{!}}Glendale|div_5=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_5=226,721|img_5=|city_6=Scottsdale, Arizona{{!}}Scottsdale|div_6=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_6=217,385|img_6=|city_7=Gilbert, Arizona{{!}}Gilbert|div_7=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_7=208,453|img_7=|city_8=Tempe, Arizona{{!}}Tempe|div_8=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_8=161,719|img_8=|city_9=Peoria, Arizona{{!}}Peoria|div_9=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_9=154,065|img_9=|city_10=Surprise, Arizona{{!}}Surprise|div_10=Maricopa County, Arizona{{!}}Maricopa|pop_10=117,517|img_10=}} == മതം == 2010-ൽ അസോസിയേഷൻ ഓഫ് റിലീജൻ ഡാറ്റ ആർക്കൈവ്സ് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തതു പ്രകാരം അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ മൂന്നു സാമുദായിക വിഭാഗങ്ങൾ കാത്തലിക് ചർച്ച്, ദി ചർച്ച് ഓഫ് ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ-ഡേ സെയ്ന്റ്സ്, നോൺ-ഡിനോമിനേഷണൽ ഇവാഞ്ചലിക്കൽ പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്സ് എന്നിവയാണ്. കത്തോലിക്കാ സഭയ്ക്കാണ് അരിസോണയിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ അനുയായികളുള്ളത് (930,001). തൊട്ടുപിന്നിൽ 410,263 അനുയായികളുമായി  ചർച്ച് ഓഫ് ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ-ഡേ സെയ്ന്റ്സും  അതിനുശേഷം 281,105  അനുയായികളുള്ള നോൺ ഡിനോമിനേഷണൽ ഇവാഞ്ചലിക്കൽ പ്രോട്ടോസ്റ്റന്റുകളുമാണ്.  ഏറ്റവും കൂടുതൽ സഭകളുള്ള മതസംഘടന (836 സഭകൾ) ചർച്ച് ഓഫ് ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ-ഡേ സെയ്ന്റ്സ് ഉം തുടർന്ന് സതേൺ ബാപ്റ്റിസ്റ്റ് കൺവെൻഷനുമാണ് (323 സഭകൾ). അസോസിയേഷൻ ഓഫ് റിലീജിയസ് ഡാറ്റ ആർക്കൈവ്സ് പ്രകാരം 2010 ലും 2000 ലും അനുയായികളുടെ എണ്ണത്തെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള 15 വലിയ മത വിഭാഗങ്ങൾ ഇവയാണ്:<ref name="ARDA1">{{cite web|url=http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/04/rcms2010_04_state_adh_2010.asp|title=Arizona – Religious Traditions, 2010|accessdate=August 2, 2017|publisher=Association of Religion Data Archives|archiveurl=https://www.webcitation.org/6sPuL9Qm4?url=http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/04/rcms2010_04_state_adh_2010.asp|archivedate=August 2, 2017|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/04_2000_Adherents.asp|title=Arizona – Religious Traditions, 2010|accessdate=August 2, 2017|publisher=Association of Religion Data Archives|archiveurl=https://www.webcitation.org/6sPuZRMxx?url=http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/04_2000_Adherents.asp|archivedate=August 2, 2017|url-status=dead|df=mdy-all}}</ref> {| class="wikitable" !മതം !2010 ലെ സംഖ്യ !2000 ലെ സംഖ്യ |- |[[:en:Roman_Catholic_Church|കാത്തലിക് ചർച്ച്]] |930,001 |974,884 |- |[[:en:The_Church_of_Jesus_Christ_of_Latter-day_Saints|ദ ചർച്ച് ഓഫ് ജീസസ് ക്രൈസ്റ്റ് ഓഫ് ലാറ്റർ ഡേ-സെയിൻസ്]] |410,263 |251,974 |- |Non-denominational Christian |281,105 |63,885{{refn|In 2000, this designation was broken into two groups: Independent, Non-Charismatic Churches (34,130 adherents) and Independent, Charismatic Churches (29,755 adherents)|group=nb}} |- |[[:en:Southern_Baptist_Convention|Southern Baptist Convention]] |126,830 |138,516 |- |[[:en:Assemblies_of_God|Assemblies of God]] |123,713 |82,802 |- |[[:en:United_Methodist_Church|United Methodist Church]] |54,977 |53,232 |- |[[:en:Christian_Churches_and_Churches_of_Christ|Christian Churches and Churches of Christ]] |48,386 |33,162 |- |[[:en:Evangelical_Lutheran_Church_in_America|Evangelical Lutheran Church in America]] |42,944 |69,393 |- |[[:en:Lutheran_Church–Missouri_Synod|Lutheran Church–Missouri Synod]] |26,322 |24,977 |- |[[:en:Presbyterian_Church_(U.S.A.)|പ്രെസ്ബിറ്റേറിയൻ ചർച്ച് (U.S.A.)]] |26,078 |33,554 |- |[[:en:Episcopal_Church_(United_States)|Episcopal Church (United States)]] |24,853 |31,104 |- |[[:en:Seventh-day_Adventist_Church|Seventh-day Adventist Church]] |20,924 |11,513 |- |[[:en:Church_of_the_Nazarene|Church of the Nazarene]] |16,991 |18,143 |- |[[:en:Lutheran_Congregations_in_Mission_for_Christ|Lutheran Congregations in Mission for Christ]] |14,350 |0 |- |[[:en:Churches_of_Christ|ചർച്ചസ് ഓഫ് ക്രൈസ്റ്റ്]] |14,151 |14,471 |} == സമ്പദ്‍വ്യവസ്ഥ == 2011 ലെ മൊത്തം സംസ്ഥാന ആഭ്യന്തരോല്പാദനം 259 ബില്യൺ ഡോളർ ആയിരുന്നു. ഈ തുക വ്യക്തമാക്കുന്നത് [[അയർലന്റ്]], [[ഫിൻലാന്റ്|ഫിൻലാൻഡ്]], [[ന്യൂസീലൻഡ്|ന്യൂസിലാന്റ്]] തുടങ്ങിയ രാജ്യങ്ങളെക്കാൾ മികച്ച ഒരു സാമ്പത്തിക വ്യവസ്ഥയാണ് അരിസോണയുടേതെന്നാണ്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ സമ്പദ്ഘടനയുടെ സങ്കലനം അൽപ്പം വ്യത്യസ്തമാണ്; എന്നിരുന്നാലും ആരോഗ്യ പരിരക്ഷ, ഗതാഗതം എന്നിവ ഏറ്റവും വലിയ മേഖലകളാണ്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ പ്രതിശീർഷവരുമാനം 40,828 ഡോളർ ആണ്. ഇത് അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിൽ ഈ സംസ്ഥാനത്തെ 39 ആം സ്ഥാനത്തെത്തിക്കുന്നു. സംസ്ഥാനത്തെ ശരാശരി കുടുംബ വരുമാനം 50,448 ഡോളറായിരുന്നു, അത് രാജ്യത്തെ സംസ്ഥാനങ്ങളിൽ 22 സ്ഥാനത്തെത്തിക്കുന്നതോടൊപ്പം യു.എസ് ദേശീയ ശരാശരിയേക്കാൾ കുറവാണ്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ ആദ്യകാല ചരിത്രത്തിൽ അരിസോണയിലെ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥ ഇംഗ്ലീഷിലെ "അഞ്ച് സി" കളെ ആശ്രയിച്ചായിരുന്നു: ചെമ്പ് (അരിസോണയിലെ ചെമ്പ് ഖനനം കാണുക), പരുത്തി, കന്നുകാലികൾ, സിട്രസ്, കാലാവസ്ഥ (ടൂറിസം) എന്നിവയാണവ. തുറസായ വിശാലമായ പ്രദേശങ്ങളിൽനിന്നും ഭൂഗർഭ ഖനികളിൽനിന്നും ചെമ്പ് ഇപ്പോഴും വിപുലമായി ഖനനം ചെയ്യുന്നുണ്ട്. ഇത് രാജ്യത്തിന്റെ ഉത്പാദനത്തിന്റെ മൂന്നിൽ രണ്ടു ഭാഗം വരുമെന്നു കണക്കാക്കിയിരിക്കുന്നു. == തൊഴിൽ == സംസ്ഥാന സർക്കാരാണ് അരിസോണയിലെ ഏറ്റവും വലിയ തൊഴിൽദാതാവ്. അതേസമയം ബാന്നെർ ഹെൽത്ത് ഏറ്റവും വലിയ സ്വകാര്യ തൊഴിലുടമയാണ്. 2016 ലെ കണക്കുകൾ പ്രകാരം അവർക്ക് ഏകദേശം 39,000 ൽ അധികം ജീവനക്കാരുണ്ടായിരുന്നു. 2016 മാർച്ചിൽ സംസ്ഥാനത്തെ തൊഴിലില്ലായ്മാ നിരക്ക് 5.4 ശതമാനമായിരുന്നു. == അവലംബം == <references /> {{sisterlinks|Arizona}} {{United States}} {{succession |preceded = [[ന്യൂ മെക്സിക്കോ]] |office = [[യു.എസ്. സംസ്ഥാനങ്ങൾ സംസ്ഥാനപദവി ലഭിച്ച ക്രമത്തിൽ]] |years = 1912 ഫെബ്രുവരി 14ന് പ്രവേശനം നൽകി (48ആം) |succeeded = [[അലാസ്ക]] }} {{America-geo-stub}} [[വർഗ്ഗം:അമേരിക്കയിലെ സംസ്ഥാനങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:അരിസോണ]] 4hicr4ovqzg7y2ox544957berbj1sui വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് 4 6692 3765709 3765013 2022-08-17T15:22:52Z MediaWiki message delivery 53155 /* CIS-A2K Newsletter July 2022 */ പുതിയ ഉപവിഭാഗം wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Wikipedia:Panchayath}} <div style="text-align: center;">'''<big>വിക്കിപീഡിയ പഞ്ചായത്തിലേക്കു സ്വാഗതം</big>'''<br /> വിക്കിപീഡിയയുടെ പ്രവർത്തനങ്ങളെക്കുറിച്ചും നയങ്ങളെക്കുറിച്ചും സാങ്കേതിക കാര്യങ്ങളെക്കുറിച്ചും ചർച്ച ചെയ്യാനുള്ള വേദിയാണ് വിക്കിപീഡിയ പഞ്ചായത്ത്. കൂടുതൽ സൗകര്യാർത്ഥം പഞ്ചായത്തിനെ '''ആറു ഗ്രാമസഭകളായി''' തിരിച്ചിട്ടുണ്ട്. താങ്കളുടെ സംശയങ്ങളും അഭിപ്രായങ്ങളും ഏതു വിഭാഗത്തിൽപെടുന്നുവെന്നു പരിശോധിച്ച് താഴെക്കാണുന്ന പട്ടികയിൽ നിന്നും അനുയോജ്യമായ സഭ തിരഞ്ഞെടുക്കുക. ഗ്രാമസഭകളിലെ ചർച്ചകളിൽ ഒപ്പുവയ്ക്കാൻ മറക്കരുത്.</div> [[Image:WikiPanchayath.png|center|250px]] {| border="1" width="100%" ! colspan="6" align="center" | '''വിക്കിപീഡിയ പഞ്ചായത്തിലെ സഭകൾ''' |- | align="center" width="15%" valign="top"|'''[[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (വാർത്തകൾ)|വാർത്തകൾ]]'''<br> <small><span class="plainlinks">[{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (വാർത്തകൾ)|action=edit&section=new}} {{h:title|പുതിയ വാർത്തകളെ പറ്റിയുള്ള ഒരു ചർച്ചതുടങ്ങുവാൻ|ചർച്ച തുടങ്ങുക}}] | [{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (വാർത്തകൾ)|action=watch}} {{h:title|വാർത്തകളുടെ സഭയിലെ ചർച്ചയിൽ വരുന്ന മാറ്റങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കുവാൻ|ശ്രദ്ധിക്കുക}}] | [http://www.google.com/custom?domains=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(വാർത്തകൾ)&sitesearch=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(വാർത്തകൾ) {{h:title|വാർത്തകളുടെ സഭയിൽ തിരയുവാൻ|തിരയുക}}]</span> വിക്കിപീഡിയയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട വിശേഷങ്ങൾ പങ്കുവയ്ക്കാനുള്ള സഭ</small> | align="center" width="15%" valign="top"|'''[[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)|നയരൂപീകരണം]]'''<br> <small><span class="plainlinks">[{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)|action=edit&section=new}} {{h:title|നയരൂപീകരണത്തെ പറ്റി പുതിയ ഒരു ചർച്ച തുടങ്ങുവാൻ|ചർച്ച തുടങ്ങുക}}] | [{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നയരൂപീകരണം)|action=watch}} {{h:title|നയരൂപീകരണ സഭയിലെ ചർച്ചയിൽ വരുന്ന മാറ്റങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കുവാൻ|ശ്രദ്ധിക്കുക}}] | [http://www.google.com/custom?domains=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(നയരൂപീകരണം)&sitesearch=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(നയരൂപീകരണം) {{h:title|നയരൂപീകരണ സഭയിൽ തിരയുവാൻ|തിരയുക}}]</span> നിലവിലുള്ള നയങ്ങളും കീഴ്‌വഴക്കങ്ങളും ഈ മേഖലയിൽ വേണ്ട പരിഷ്കാരങ്ങളും ചർച്ച ചെയ്യുന്ന സഭ</small> | align="center" width="15%" valign="top"|'''[[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (സാങ്കേതികം)|സാങ്കേതികം]]'''<br> <small><span class="plainlinks">[{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (സാങ്കേതികം)|action=edit&section=new}} {{h:title|സാങ്കേതിക കാര്യങ്ങളെ പറ്റി പുതിയ ഒരു ചർച്ച തുടങ്ങുവാൻ|ചർച്ച തുടങ്ങുക}}] | [{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (സാങ്കേതികം)|action=watch}} {{h:title|സാങ്കേതിക സഭയിലെ ചർച്ചയിൽ വരുന്ന മാറ്റങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കുവാൻ|ശ്രദ്ധിക്കുക}}] | [http://www.google.com/custom?domains=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(സാങ്കേതികം)&sitesearch=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(സാങ്കേതികം) {{h:title|സാങ്കേതിക സഭയിൽ തിരയുവാൻ|തിരയുക}}]</span> സാങ്കേതിക വിഷയങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്യുന്ന സഭ</small> | align="center" width="15%" valign="top"|'''[[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നിർദ്ദേശങ്ങൾ)|നിർദ്ദേശങ്ങൾ]]'''<br> <small><span class="plainlinks">[{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നിർദ്ദേശങ്ങൾ)|action=edit&section=new}} {{h:title|പുതിയ ഒരു നിർദ്ദേശത്തെ പറ്റി ചർച്ച തുടങ്ങുവാൻ|ചർച്ച തുടങ്ങുക}}] | [{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (നിർദ്ദേശങ്ങൾ)|action=watch}} {{h:title|നിർദ്ദേശങ്ങളുടെ സഭയിലെ ചർച്ചയിൽ വരുന്ന മാറ്റങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കുവാൻ|ശ്രദ്ധിക്കുക}}] | [http://www.google.com/custom?domains=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(നിർദ്ദേശങ്ങൾ)&sitesearch=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(നിർദ്ദേശങ്ങൾ) {{h:title|നിർദ്ദേശങ്ങളുടെ സഭയിൽ തിരയുവാൻ|തിരയുക}}]</span> പുതിയ പദ്ധതികളും ആശയങ്ങളും പങ്കുവയ്ക്കാനുള്ള സഭ.</small> | align="center" width="15%" valign="top"|'''[[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (സഹായം)|സഹായം]]'''<br> <small><span class="plainlinks">[{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (സഹായം)|action=edit&section=new}} {{h:title|വിക്കി സംബന്ധമായ സഹായം ആവശ്യപ്പെടാൻ|ചർച്ച തുടങ്ങുക}}] | [{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (സഹായം)|action=watch}} {{h:title|സഹായ സഭയിലെ ചർച്ചയിൽ വരുന്ന മാറ്റങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കുവാൻ|ശ്രദ്ധിക്കുക}}] | [http://www.google.com/custom?domains=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(സഹായം)&sitesearch=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(സഹായം) {{h:title|സഹായ സഭയിൽ തിരയുവാൻ|തിരയുക}}]</span> വിക്കി എഡിറ്റിങ്ങിനും മറ്റുമുള്ള സഹായങ്ങൾ അഭ്യർത്ഥിക്കാനുള്ള സ്ഥലം</small> | align="center" width="15%" valign="top"|'''[[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (പലവക)|പലവക]]''' <br> <small><span class="plainlinks">[{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (പലവക)|action=edit&section=new}} {{h:title|മറ്റ് അഞ്ച് സഭകളിലും പെടാത്ത ഒരു ചർച്ച തുടങ്ങുവാൻ‍|ചർച്ച തുടങ്ങുക}}] | [{{fullurl:വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (പലവക)|action=watch}} {{h:title|പലവക സഭയിലെ ചർച്ചയിൽ വരുന്ന മാറ്റങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കുവാൻ|ശ്രദ്ധിക്കുക}}] | [http://www.google.com/custom?domains=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(പലവക)&sitesearch=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(പലവക) {{h:title|പലവക സഭയിൽ തിരയുവാൻ|തിരയുക}}]</span> ഇതര വിഷയങ്ങൾ ചർച്ച ചെയ്യാനുള്ള സഭ</small> |} {{-}} {| border="1" width="100%" ! colspan="3" align="center" | '''കൂടുതൽ''' |- | align="left" colspan="2" | എല്ലാ സഭകളും ഒരുമിച്ച് കാണുവാൻ | align="center" colspan="1" | [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത് (എല്ലാ സഭകളും)|എല്ലാ സഭകളും]] |- | align="left" colspan="2" | പഞ്ചായത്ത് മുഴുവൻ തിരയുവാൻ | align="center" colspan="1" | <span class="plainlinks">[http://www.google.com/custom?domains=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_(&sitesearch=ml.wikipedia.org/wiki/വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്_( തിരച്ചിൽ]</span> |- | align="left" colspan="2" | [[വിക്കിപീഡിയ|വിക്കിപീഡിയയെ]] പറ്റിയുള്ള സ്ഥിരം ചോദ്യങ്ങളും അവയുടെ ഉത്തരങ്ങളും | align="center" colspan="1" | [[വിക്കിപീഡിയ:സ്ഥിരം ചോദ്യങ്ങൾ|സ്ഥിരം ചോദ്യങ്ങൾ]] |- | align="left" colspan="2" | വിക്കിപീഡിയ ഉപയോഗിക്കുന്നതിന് ആവശ്യമായ [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായത്തിന്]] | align="center" colspan="1" | [[വിക്കിപീഡിയ:സഹായമേശ|സഹായമേശ]] |- | align="left" colspan="2" | [[വിക്കിപീഡിയ:ചിത്രങ്ങളുടെ_കാര്യത്തിലുള്ള_നയങ്ങൾ|ചിത്രങ്ങളുടെ പകർപ്പവകാശത്തെ]] പറ്റിയുള്ള സംശയനിവാരണത്തിന് | align="center" colspan="1" | [[വിക്കിപീഡിയ:പകർപ്പവകാശത്തെ പറ്റിയുള്ള ചോദ്യങ്ങൾ|പകർപ്പവകാശത്തെ പറ്റിയുള്ള ചോദ്യങ്ങൾ]] |- | align="left" colspan="2" | [[വിക്കിപീഡിയ:പ്രത്യേക_അവകാശങ്ങളുള്ള_ഉപയോക്താക്കൾ_(തത്സമയവിവരം)| പ്രത്യേക അവകാശങ്ങളുള്ള ഉപയോക്താക്കളുടെ പട്ടിക (തത്സമയവിവരം)]] | align="center" colspan="1" | |- | align="left" colspan="2" | മറ്റു വിക്കിപീഡിയരുമായി [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|തത്സമയസംവാദം]] നടത്തുവാൻ | align="center" colspan="1" | irc://irc.freenode.net/wikipedia-ml |- | align="left" colspan="2" | [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയുടെ]] [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിന്റെ] വിലാസം | align="center" colspan="1" | [mailto:wikiml-l@lists.wikimedia.org wikiml-l@lists.wikimedia.org] |} == Project tiger contest == Dear all, apologies for writing in English. Please feel free to translate to Malayalam. Project tiger contest winners who did not fill this [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScVVqVK3-0C_1-AF0lEYkBTwG2gAhtoF7xIGUYzJW377Fcv4A/viewform?usp=sf_link form] yet, please fill it by 15th June 2018. After that, we are not able to send the prize. Whoever already filled, need not fill it once again. Thank you. --[[ഉപയോക്താവ്:Gopala Krishna A|Gopala Krishna A]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Gopala Krishna A|സംവാദം]]) 05:26, 8 ജൂൺ 2018 (UTC) :Pinging Winners. മാർച്ച് ഏപ്രിൽ മാസങ്ങളിൽ വിജയിച്ചവർ. @[[ഉപയോക്താവ്:Meenakshi nandhini|Meenakshi nandhini]], @[[:ml:ഉപയോക്താവ്:Sai K shanmugam|Sai k shanmugam]], @[[:ml:ഉപയോക്താവ്:Arunsunilkollam|Arun sunil kollam]], @[[:ml:ഉപയോക്താവ്:Ukri82|Unni Krishnan Rajan]] --[[ഉപയോക്താവ്:Jinoytommanjaly|ജിനോയ്‌ ടോം ജേക്കബ്]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jinoytommanjaly|സംവാദം]]) 09:55, 8 ജൂൺ 2018 (UTC) == Wikigraphists Bootcamp (2018 India): Applications are open == Wikigraphists Bootcamp (2018 India) to be tentatively held in the last weekend of September 2018. This is going to be a three-day training workshop to equip the participants with the skills to create illustrations and digital drawings in SVG format, using software like Inkscape. Minimum eligibility criteria to participate is as below: *Active Wikimedians from India contributing to any Indic language Wikimedia projects. *At least 1,500 global edits till 30 May 2018. *At least 500 edits to home-Wikipedia (excluding User-space). Please apply at the following link before 16th June 2018: '''[[:m:Wikigraphists Bootcamp (2018 India)/Participation|Wikigraphists Bootcamp (2018 India) Scholarships]]'''. [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 11:12, 12 ജൂൺ 2018 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikimedia_India/Community_notification_targets&oldid=18119632 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Krishna Chaitanya Velaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == South India copyright and free licenses workshop 2018 == :''Apologies for writing in English, please consider translating this message to the project language'' Hello,<br/> A workshop on Wikimedia copyright-related topics will take place on 19 October afternoon to 21 October in Bangalore or slightly around. Pre-event session is on 19 October later afternoon/early evening. Any Wikimedian from South Indian states (who is currently staying in) Andhra Pradesh, Karnataka, Kerala, Tamil Nadu, Telangana, who are actively working, may apply to participate in the workshop. The primary trainer of the workshop will be [[:c:User:Yann|Yann]] Some of the topics to be discussed during the workshop are (more topics may be added) * Different Creative Commons licenses (CC licences) and terminologies such as CC, SA, BY, ND, NC, 2.0, 3.0, 4.0 * Public domain in general and Public domain in India * Copyright of photos of different things such as painting, sculpture, monument, coins, banknotes, book covers, etc. * Freedom of Panorama * Personality rights * Uruguay Round Agreements Act (URAA, specially impact on Indian works) * Government Open Data License India (GODL) * topic may be added based on needs-assessment of the participants '''Please see the event page [[:m:CIS-A2K/Events/Copyright workshop: South India|here]]'''. Partial participation is not allowed. '''In order to bridge gendergap, female Wikimedians are encouraged to apply.''' -- [[User:Titodutta|Tito]], sent using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 18:40, 26 സെപ്റ്റംബർ 2018 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/South_India&oldid=18418493 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == TWL Con (2019 India) == Please help translate to your language Dear all, I am happy to announce that the applications for '''[[metawiki:TWLCon_(2019_India)|TWL Con (2019 India)]]''', a mini-conference around [[metawiki:The_Wikipedia_Library|The Wikipedia Library (TWL)]] and library outreach for Wikimedia projects in India are now open. The application form is available [[metawiki:TWLCon_(2019_India)#Application|here]]. Last date is 25 November 2018. The event is to be held in January 2019. The eligibility guidelines are applicable as mentioned [[metawiki:TWLCon_(2019_India)#Eligibility_and_guidelines|here]]. -- [[ഉപയോക്താവ്:Shypoetess|Shypoetess]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Shypoetess|സംവാദം]]) 18:40, 19 നവംബർ 2018 (UTC) == Reminder TWL Con (2019 India) == Please help translate to your language Dear all, It is to remind you that the applications for '''[[metawiki:TWLCon_(2019_India)|TWL Con (2019 India)]]''', a mini-conference around [[metawiki:The_Wikipedia_Library|The Wikipedia Library (TWL)]] and library outreach for Wikimedia projects in India are open only till tomorrow i.e. 25 November 2018. The application form is available [[metawiki:TWLCon_(2019_India)#Application|here]]. The event is to be held in January 2019. The eligibility guidelines are applicable as mentioned [[metawiki:TWLCon_(2019_India)#Eligibility_and_guidelines|here]]. Kindly fill out the form as soon as possible -- [[ഉപയോക്താവ്:Shypoetess|Shypoetess]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Shypoetess|സംവാദം]]) 18:22, 24 നവംബർ 2018 (UTC) == Call for bids to host Train-the-Trainer 2019 == ''Apologies for writing in English, please consider translating the message'' Hello everyone, This year CIS-A2K is seeking expressions of interest from interested communities in India for hosting the Train-the-Trainer 2019. Train-the-Trainer or TTT is a residential training program which attempts to groom leadership skills among the Indian Wikimedia community (including English) members. Earlier TTT has been conducted in 2013, 2015, 2016, 2017 and 2018. If you're interested in hosting the program, Following are the per-requests to propose a bid: * Active local community which is willing to support conducting the event ** At least 4 Community members should come together and propose the city. Women Wikimedians in organizing team is highly recommended. * The city should have at least an International airport. * Venue and accommodations should be available for the event dates. ** Participants size of TTT is generally between 20-25. ** Venue should have good Internet connectivity and conference space for the above-mentioned size of participants. * Discussion in the local community. Please learn more about the [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program|Train-the-Trainer program]] and to submit your proposal please visit [[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2019/Bids|this page]]. Feel free to [[m:Special:EmailUser/Pavan Santhosh (CIS-A2K)|reach]] to me for more information or email tito{{@}}cis-india.org Best! [[User:Pavan Santhosh (CIS-A2K)|Pavan Santhosh]] ( [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 05:52, 6 ജനുവരി 2019 (UTC) ) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=17298203 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Saileshpat@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> # Hello, I am interested to participate in TTT2019 [[ഉപയോക്താവ്:Sidheeq|Sidheeq&#124;സിദ്ധീഖ് &#124; सिधीक&#124;صدّيق]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Sidheeq|സംവാദം]]) 05:02, 27 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) == Alleged official flag == [[File:Syro Malabar Church Unofficial Flag.jpg| thumb|Alleged official flag of the Syro-Malabar Church]] I am sorry I don't speak or write Malayalam. I suppose that Malayalam-speakers are able to judge whether the image that a single user has pasted on many Wikipedias with a claim that it represents the official flag of the Syro-Malabar Catholic Church ([[സിറോ മലബാർ സഭ]]) is genuine or not. What grounds are there for saying that the Church in question, unlike other Churches, has adopted an official flag? Is it possible that someone has spammed over the Wikipedia family an image that is merely that person's own invention? Should it at least be marked with a "citation needed" template? [[ഉപയോക്താവ്:Theodoxa|Theodoxa]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Theodoxa|സംവാദം]]) 15:59, 23 ഫെബ്രുവരി 2019 (UTC) :{{Ping|Theodoxa}} There is no official confirmation about this flag as their official one. But they are used it on most places. A Citation is a must to confirm this. You can put the notice. --[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:13px;">രൺജിത്ത് സിജി </span>{Ranjithsiji}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ranjithsiji|<span style="color:green;font-size:20px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 15:33, 24 ഫെബ്രുവരി 2019 (UTC) ::-[[ഉപയോക്താവ്:Ranjithsiji]], thank you. I have tried to edit the page, so as to insert a query on the lines of "Alleged flag [അവലംബം ആവശ്യമാണ്] -- Cf. [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചായത്ത്#Alleged official flag]]". But I have not succeeded. I haven't found how to save an edit. Perhaps because, even apart from my ignorance of Malayalam, I am accustomed to use only "Edit source". [[ഉപയോക്താവ്:Theodoxa|Theodoxa]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Theodoxa|സംവാദം]]) 20:49, 24 ഫെബ്രുവരി 2019 (UTC) :::[[ഉപയോക്താവ്:Theodoxa|Theodoxa]], if you get stuck in the visual mode, you can switch to wikitext. There's a pencil icon on the far edge of the toolbar that will let you choose between visual and wikitext modes. :::You can also set the language for the user interface in [[Special:Preferences]] (first screen, section section) or in [[Special:GlobalPreferences]] if you'd like it to apply to all sites. Then you'll actually see "Edit" and/or "Edit source" as options, in English. [[ഉപയോക്താവ്:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Whatamidoing (WMF)|സംവാദം]]) 04:17, 1 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) ::::Thank you, [[ഉപയോക്താവ്:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]]. I have tried to append to the image of the flag in [[ചങ്ങനാശ്ശേരി അതിരൂപത]] the Malayalam template corresponding to <nowiki>{{citation needed}}</nowiki>, which I perhaps wrongly believe is <nowiki>[അവലംബം ആവശ്യമാണ്]</nowiki>. Preview showed no difference that I could discern (the very reason why I thought visual editing did not work), but I went ahead and saved my edit. ::::Since what I (again, perhaps wrongly) believe to be a baseless insertion into Wikipedia by a Malayalam speaker, I think it is up to the Malayalam Wikipedia to solve the problem. The author used the name Syromalabar52 to insert it in [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Syro Malabar Church Unofficial Flag.jpg Wikimedia Commons] and then inserted it in the Wikipedias of many languages. Someone (not me, even under another name) has recently removed all the many insertions into the English Wikipedia. I myself have removed it from several other Wikipedias, especially after being informed here that "there is no official confirmation about this flag as their official one". But from now on, I leave dealing with the question to others. ::::Syromalabar52 also posted in Wikipedia Commons two images of Syromalabar prelates into which he had pasted his flag. Then, using the IP 223.237.149.227 belonging to Bharti Tele Ventures Ltd in Bangalore, he inserted the first into [[ജോർജ് ആലഞ്ചേരി]] and the second into [[:en:Lawrence Mukkuzhy]]. A different Indian IP was used to insert the flag into various other Wikipedias. [[ഉപയോക്താവ്:Theodoxa|Theodoxa]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Theodoxa|സംവാദം]]) 13:46, 2 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) :::::I don't know what editing tools [[ഉപയോക്താവ്:Theodoxa|you're]] using. You used Preview, and you said it was visual editing, but there is no Preview in the visual editor. [[ഉപയോക്താവ്:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Whatamidoing (WMF)|സംവാദം]]) 17:29, 11 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) ::::::You are right and I was wrong. ::::::I still see no effect of my (ignorant) attempts to attach a "citation needed" tag to the image of the supposed official flag in [[ചങ്ങനാശ്ശേരി അതിരൂപത]], [[മാർ തോമാശ്ലീഹാ പള്ളി, തുലാപ്പള്ളി]], [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി രൂപത]], [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി രൂപത]]. And there has been no consideration by the Malayalam-Wikipedia community of the genuineness or falsity of the claim about the image. [[ഉപയോക്താവ്:Theodoxa|Theodoxa]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Theodoxa|സംവാദം]]) 06:52, 12 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) ::::::I believe that [[ഉപയോക്താവ്:Theodoxa|you]] would just edit the page in any wikitext editor, find the image's caption, and paste this at the end of it: <code><nowiki>{{തെളിവ്}}</nowiki></code> Then save the page. [[ഉപയോക്താവ്:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Whatamidoing (WMF)|സംവാദം]]) 22:34, 12 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) :::::::I thank you warmly for your kind practical help. [[ഉപയോക്താവ്:Theodoxa|Theodoxa]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Theodoxa|സംവാദം]]) 06:47, 13 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) == Section editing in the visual editor, on the mobile site == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} The Editing team has been working on two things for people who use the visual editor on the mobile site: * [[mw:VisualEditor on mobile/Section editing]]: It should make it easy to make small changes to long articles. * a [[mw:VisualEditor on mobile#Current progress|loading overlay]]: to tell people that the editor is still loading. (Sometimes, if the editor is slow to start, then people think it crashed.) Some editors here can see these changes now. Others will see them later. If you find problems, please leave a note [[User talk:Whatamidoing (WMF)|on my talk page]], so I can help you contact the team. Thank you, and happy editing! [[ഉപയോക്താവ്:Whatamidoing (WMF)|Whatamidoing (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Whatamidoing (WMF)|സംവാദം]]) 04:11, 1 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) </div> == Train-the-Trainer 2019 Application open == ''Apologies for writing in English, please consider translating''<br> Hello,<br> It gives us great pleasure to inform that the Train-the-Trainer (TTT) 2019 programme organised by CIS-A2K is going to be held from 31 May, 1 & 2 June 2019. '''What is TTT?'''<br> Train the Trainer or TTT is a residential training program. The program attempts to groom leadership skills among the Indian Wikimedia community members. Earlier TTT has been conducted in 2013, 2015, 2016, 2017 and 2018. '''Who should apply?'''<br> * Any active Wikimedian contributing to any Indic language Wikimedia project (including English) is eligible to apply. * An editor must have 600+ edits on Zero-namespace till 31 March 2019. * Anyone who has the interest to conduct offline/real-life Wiki events. * Note: anyone who has already participated in an earlier iteration of TTT, cannot apply. Please '''[[:m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2019|learn more]]''' about this program and apply to participate or encourage the deserving candidates from your community to do so. Regards. -- [[User:Tito (CIS-A2K)|Tito (CIS-A2K)]], sent using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 05:07, 26 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=17298203 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> ==Request== Sorry to post in English. Please translate for the community. I would like to grant bot [[user:DiBabelYurikBot|DiBabelYurikBot]] written by [[user:Yurik|Yurik]] a bot flag. The bot makes it possible for many wikis to share templates and modules, and helps with the translations. See [[mw:WP:TNT|project page]]. [[ഉപയോക്താവ്:Capankajsmilyo|Capankajsmilyo]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Capankajsmilyo|സംവാദം]]) 17:25, 26 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) ==Hangout invitation== I have created a hangout to improve collaboration and coordination among editors of various wiki projects. I would like to invite you as well. Please share your email to pankajjainmr@gmail.com to join. Thanks [[ഉപയോക്താവ്:Capankajsmilyo|Capankajsmilyo]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Capankajsmilyo|സംവാദം]]) 16:37, 29 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) == Request for translation and continued maintenance of a Meta page: Wikimedia Community User Group Hong Kong == Hello, guys, I am WhisperToMe, a strategy coordinator for [[:meta:Wikimedia Community User Group Hong Kong]]. In an effort to increase participation from Hong Kong's ethnic minority South Asian community, I am looking for Wikimedians interested in maintaining translations of the user group's pages in South Asian languages. If there are speakers of Malayalam interested in not only creating a translation of the page, but also continually maintaining it as changes are made, please give me a ping. I think this would be very useful for the city's South Asian community. Happy editing, [[ഉപയോക്താവ്:WhisperToMe|WhisperToMe]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:WhisperToMe|സംവാദം]]) 09:28, 1 മേയ് 2019 (UTC) == Wikimedia Education SAARC conference application is now open == ''Apologies for writing in English, please consider translating''<br/> Greetings from CIS-A2K,<br/> The Wikimedia Education SAARC conference will take place on 20-22 June 2019. Wikimedians from Indian, Sri Lanka, Bhutan, Nepal, Bangladesh and Afghanistan can apply for the scholarship. This event will take place at [https://goo.gl/maps/EkNfU7FTqAz5Hf977 Christ University], Bangalore. '''Who should apply?'''<br> *Any active contributor to a Wikimedia project, or Wikimedia volunteer in any other capacity, from the South Asian subcontinent is eligible to apply * An editor must have 1000+ edits before 1 May 2019. * Anyone who has the interest to conduct offline/real-life Wikimedia Education events. *Activity within the Wikimedia movement will be the main criteria for evaluation. Participation in non-Wikimedia free knowledge, free software, collaborative or educational initiatives, working with institutions is a plus. Please '''[[:m:Wikimedia_Education_SAARC_conference/Registration|know more]]''' about this program and apply to participate or encourage the deserving candidates from your community to do so. Regards.[[User:Ananth (CIS-A2K)|Ananth (CIS-A2K)]] using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 13:54, 11 മേയ് 2019 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/Indic_VPs&oldid=19091276 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Saileshpat@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == CIS-A2K: 3 Work positions open == Hello,<br>Greetings for CIS-A2K. We want to inform you that 3 new positions are open at this moment. * Communication officer: (staff position) The person will work on CIS-A2K's blogs, reports, newsletters, social media activities, and over-all CIS-A2K general communication. The last date of application is 4 June 2019. * Wikidata consultant: (consultant position), The person will work on CIS-A2K's Wikidata plan, and will support and strengthen Wikidata community in India. The last date of application is 31 May 2019 * Project Tiger co-ordinatorː (consultant position) The person will support Project tiger related communication, documentation and coordination, Chromebook disbursal, internet support etc. The last date of application is 7 June 2019. '''For details about these opportunities please see [[:m:CIS-A2K/Team/Join|here]]'''. <small>-- [[User:Tito (CIS-A2K)|Tito (CIS-A2K)]], sent using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 10:02, 22 മേയ് 2019 (UTC)</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Indic Wikimedia Campaigns/Contests Survey == Hello fellow Wikimedians, Apologies for writing in English. Please help me in translating this message to your language. I am delighted to share a survey that will help us in the building a comprehensive list of campaigns and contests organized by the Indic communities on various Wikimedia projects like Wikimedia Commons, Wikisource, Wikipedia, Wikidata etc. We also want to learn what's working in them and what are the areas that needs more support. If you have organized or participated in any campaign or contest (such as Wiki Loves Monuments type Commons contest, Wikisource Proofreading Contest, Wikidata labelathons, 1lib1ref campaigns etc.), we would like to hear from you. You can read the Privacy Policy for the Survey [https://foundation.wikimedia.org/wiki/Indic_Wikimedia_Campaigns_and_Contests_Survey_Privacy_Statement here] Please find the link to the Survey at: '''https://forms.gle/eDWQN5UxTBC9TYB1A''' P.S. If you have been involved in multiple campaigns/contests, feel free to submit the form multiple times. Looking forward to hearing and learning from you. <small>-- [[User:SGill (WMF)|SGill (WMF)]] sent using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 06:09, 25 ജൂൺ 2019 (UTC)</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGill_(WMF)/MassMessage_List&oldid=19169935 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:SGill (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> ==ഇന്ത്യയിലെ കമ്മ്യൂണിറ്റികൾക്കുള്ള പിന്തുണ== എല്ലാവർക്കും അഭിവാദ്യങ്ങൾ, വിക്കിമീഡിയ പ്രോജക്റ്റുകളെ നിങ്ങൾ പിന്തുണയ്ക്കുന്നു - ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ഉദാരമായ വ്യക്തിഗത സന്നദ്ധപ്രവർത്തകരുടെയും ഗ്രൂപ്പുകളുടെയും ഓർഗനൈസേഷനുകളുടെയും ഒരു ശൃംഖല. നിങ്ങൾ ഒരുമിച്ച്, വിക്കിമീഡിയ പ്രോജക്റ്റുകളും സ്വതന്ത്ര വിജ്ഞാന ദൗത്യവും സഹകരിച്ച് വളരുക, വളർത്തുക. വിക്കിമീഡിയ ഇന്ത്യയുടെ അംഗീകാരം റദ്ദാക്കാൻ ശുപാർശ ചെയ്യുന്നതിനുള്ള അഫിലിയേഷൻ കമ്മിറ്റിയുടെ തീരുമാനത്തെക്കുറിച്ച് നിങ്ങൾ ഇതിനോടക്കം കേട്ടിരിക്കും. ഇന്ത്യയിലെ വിക്കിമീഡിയ കമ്മ്യൂണിറ്റികളുടെ ഭാവിക്ക് ഇത് എന്താണ് അർത്ഥമാക്കുന്നതെന്ന് ചില കമ്മ്യൂണിറ്റി അംഗങ്ങൾ ചോദിച്ചു. അഫ്കോം തീരുമാനത്തെക്കുറിച്ച് കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ പങ്കിടാനും ഇന്ത്യയിലുടനീളമുള്ള ഞങ്ങളുടെ നിരവധി കമ്മ്യൂണിറ്റികളോടുള്ള ഞങ്ങളുടെ പ്രതിജ്ഞാബദ്ധതയും പിന്തുണയും സ്ഥിരീകരിക്കാനും ഞങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയ അഫിലിയേഷനുകളെ പിന്തുണക്കുകയും പ്രതിനിധീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന സന്നദ്ധ പ്രവർത്തകർ നടത്തുന്ന ഒരു കമ്മ്യൂണിറ്റിയാണ് അഫിലിയേഷൻ കമ്മിറ്റി. ചാപ്റ്ററിന്റെ നിബന്ധനകൾ അനുസരിച്ച് വിക്കിമീഡിയ ഇന്ത്യയുമായി നിരവധി വർഷങ്ങൾ പ്രവർത്തിച്ചു ([[:m:Wikimedia_chapters/Requirements]]). ശേഷം, 2019 ജൂണിൽ വിക്കിമീഡിയ ഇന്ത്യയുടെ കരാർ പുതുക്കി നൽകേണ്ടതില്ലെന്നാണ് അഫിലിയേഷൻ കമ്മിറ്റി വിക്കിമീഡിയ ഫൗണ്ടേഷന് ശുപാർശ ചെയ്തത്. 2011ലാണ് വിക്കിമീഡിയ ഇന്ത്യ ആദ്യമായി ഒരു ചാപ്റ്ററായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടത്. 2015 ൽ, ചാപ്റ്റർ കരാർ ബാധ്യതകൾ നിറവേറ്റുന്നതിൽ ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ നേരിട്ടു. അഫിലിയേഷൻ കമ്മിറ്റിയുമായും ഫൗണ്ടേഷനുമായും ചേർന്ന്, ഈ ചാപ്റ്റർ ഒരു പ്രവർത്തന പദ്ധതി വികസിപ്പിക്കുകയും 2017 ഓടെ നല്ല നിലയിലേക്ക് മടങ്ങുകയും ചെയ്തു. എന്നിരുന്നാലും, 2017 നും 2019 നും ഇടയിൽ ഒരു വിശ്വസ്ത സംഘടനയായി പ്രവർത്തിക്കാനുള്ള ലൈസൻസ് നേടാൻ ചാപ്റ്ററിന് കഴിഞ്ഞില്ല, നിലവിൽ, നിയമപരമായി ഫൗണ്ടേഷന്റെ ധനസഹായം സ്വീകരിക്കുന്നതിനായി ഇന്ത്യയിൽ ഒരു ചാരിറ്റിയായി രജിസ്റ്റർ ചെയ്യാൻ ചാപ്റ്ററിനായില്ല. ഈ ലൈസൻസിംഗും രജിസ്‌ട്രേഷനും സുരക്ഷിതമാക്കുമെന്നും അംഗീകാരത്തിന് യോഗ്യത നേടുന്നതിന് ആവശ്യമായ എല്ലാ നടപടികളും ചാപ്റ്റർ സ്വീകരിക്കുമെന്നും ഫൗണ്ടേഷനും അഫിലിയേഷൻ കമ്മിറ്റിയും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. മികച്ച നേതൃ പാടവം കാണിക്കുകയും നമ്മുടെ ആഗോള പ്രസ്ഥാനത്തിൽ കാര്യമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തുകയും ചെയ്ത ഇന്ത്യയിലെ ഊർജ്ജസ്വലരായ, വളരുന്ന സമൂഹത്തോട് ഞങ്ങൾ നന്ദിയുള്ളവരാണ്. ഫൗണ്ടേഷൻ നിലവിൽ എട്ട് ഇൻഡിക് ലാംഗ്വേജ് കമ്മ്യൂണിറ്റി യൂസർ ഗ്രൂപ്പുകളെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നു, വരും ആഴ്ചകളിൽ രണ്ട് എണ്ണം കൂടി അഫ്‌കോം (അഫിലിയേഷൻ കമ്മിറ്റി) പ്രഖ്യാപിക്കുമെന്ന് ഞങ്ങൾ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ വായനക്കാരിൽ നിന്നും പ്രതിമാസം 700 ദശലക്ഷത്തിലധികം പേജ് കാഴ്ചകൾ ഞങ്ങൾക്ക് ലഭിക്കുന്നു, കൂടാതെ ഇൻഡിക് കമ്മ്യൂണിറ്റിയുടെ വളർച്ച വിക്കിപീഡിയയുടെയും വിക്കിമീഡിയ പ്രോജക്റ്റുകളുടെയും ഭാവിക്ക് മുൻഗണന നൽകുന്നു. വിക്കിമീഡിയ പ്രസ്ഥാനത്തിൽ റിപ്പബ്ലിക് ഓഫ് ഇന്ത്യയ്ക്ക് വലിയ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. ഇന്ത്യയിലുടനീളമുള്ള സന്നദ്ധ പ്രവർത്തകർ, എഴുത്തുകാർ, വായനക്കാർ, ദാതാക്കൾ എന്നിവരെ പിന്തുണയ്ക്കാൻ വിക്കിമീഡിയ ഫൗണ്ടേഷൻ പ്രതിജ്ഞാബദ്ധമാണ്. വിക്കിമീഡിയ പ്രോജക്റ്റുകളെയും ഞങ്ങളുടെ സൗജന്യ വിജ്ഞാന ദൗത്യത്തെയും പിന്തുണയ്ക്കുന്നതിനുള്ള നിങ്ങളുടെ തുടർച്ചയായതും വളരുന്നതുമായ എല്ലാ ശ്രമങ്ങൾക്കും ഞങ്ങൾ നന്ദിയുള്ളവരാണ്. നിങ്ങളുമായി ഒരുമിച്ച് ഞങ്ങളുടെ ജോലി തുടരാൻ ഞങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയ ഫൗണ്ടേഷനുവേണ്ടി, വലേറീ ഡികോസ്റ്റ</br> മേധാവി, കമ്മ്യൂണിറ്റി പ്രവർത്തനം</br> വിക്കിമീഡിയ ഫൗണ്ടേഷൻ *[[:m:User:CKoerner_(WMF)/Support_for_our_communities_across_India/ml|Translation source]] - [https://space.wmflabs.org/2019/07/16/support-for-our-communities-across-india/ Announcement on the Wikimedia Space] - [[:m:Talk:Wikimedia_India#Support_for_our_communities_across_India|Discussion on Meta]]. <small>Posted on behalf by --[[ഉപയോക്താവ്:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Elitre (WMF)|സംവാദം]]) 18:34, 19 ജൂലൈ 2019 (UTC). </small> {{clear}} == Project Tiger 2.0 == ''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translating it'' <div style="align:center; width:90%%;float:left;font-size:1.2em;margin:0 .2em 0 0;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|2}}||background:#EFEFEF;|}}border:0.5em solid #000000; padding:1em;"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:PT2.0 PromoMotion.webm|right|320px]] Hello, We are glad to inform you that [[m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)|'''Project Tiger 2.0/GLOW''']] is going to start very soon. You know about Project Tiger first iteration where we saw exciting and encouraging participation from different Indian Wikimedia communities. To know about Project Tiger 1.0 please [[m:Supporting Indian Language Wikipedias Program|'''see this page''']] Like project Tiger 1.0, This iteration will have 2 components * Infrastructure support - Supporting Wikimedians from India with internet support for 6 months and providing Chrome books. * Article writing contest - A 3-month article writing contest will be conducted for Indian Wikimedians communities. Following community feedback, we noted some community members wanted the process of article list generation to be improved. In this iteration, there will be at least two lists of articles :# Google-generated list, :#Community suggested a list. Google generated list will be given to the community members before finalising the final list. On the other hand, the community may create a list by discussing among the community over Village pump, Mailing list and similar discussion channels. Thanks for your attention,<br/> {{user:Ananth (CIS-A2K)}}<br/> Message sent by [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 13:42, 20 ഓഗസ്റ്റ് 2019 (UTC) </div> </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/Indic_VPs&oldid=19312574 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tulsi Bhagat@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> {{clear}} ==മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലെ പരിഭാഷാ പിന്തുണ മെച്ചപ്പെടുത്തൽ== നിരവധി വിക്കിപീഡിയ സമൂഹങ്ങളിൽ വിവർ‌ത്തന പ്രക്രിയയെ സഹായിക്കുന്നതിൽ [[:mw:Content_translation|ഉള്ളടക്ക പരിഭാഷാ ഉപകരണം]] വിജയിച്ചിട്ടുണ്ട്, ഒപ്പം നിങ്ങളുടെ പ്രത്യേക ആവശ്യങ്ങളെ അടിസ്ഥാനമാക്കി മലയാളം വിക്കിപീഡിയ ലേഖകരുമായി ചേർന്ന്, ഈ ഉപകരണം മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിന് [[:mw:Content translation/Boost|ഒരു പുതിയ തുടക്കത്തിന്]] ഞങ്ങൾ ആഗ്രഹിക്കുന്നു. മറ്റ് ഭാഷകളിൽ നിന്നുള്ള ഉള്ളടക്കം വിവർത്തനം ചെയ്തുകൊണ്ട് വിക്കിപീഡിയയിൽ ലേഖനങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കാൻ ഉള്ളടക്ക പരിഭാഷ വഴി സാധിക്കുന്നു. ഇത് ഉപയോഗിച്ച് അഞ്ച് ലക്ഷത്തിലധികം ലേഖനങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചു കഴിഞ്ഞു. കൂടാതെ, ഈ ഉപകരണം [[:mw:Help:Content_translation/Translating/Translation_quality|നല്ല നിലവാരമുള്ള ഉള്ളടക്കം സൃഷ്ടിക്കുന്നതിനെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള സംവിധാനങ്ങൾ]] നൽകുന്നു. ഇത് ഗൗരവത്തോടെയല്ലാതെ സൃഷ്ടിക്കുന്ന യാന്ത്രിക വിവർത്തനങ്ങളുടെ പ്രസിദ്ധീകരണം തടയുന്നുമുണ്ട്. പൊതുവേ, ഞങ്ങളുടെ വിശകലനം കാണിക്കുന്നത് പരിഭാഷകൾ [[:mw:Content_translation/Deletion_statistics_comparison|ആദ്യം മുതൽ ആരംഭിച്ച ലേഖനങ്ങളേക്കാൾ മായ്ക്കപ്പെടാൻ സാധ്യത കുറവാണ്]] എന്നാണ്. മലയാളം വിക്കിപീഡിയ ലേഖകർ, 3,799 ലേഖനങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കാനായി ഉള്ളടക്ക പരിഭാഷ ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്. ലേഖകസമൂഹത്തിന്റെ വലിപ്പം വെച്ച് നോക്കിയാൽ, പരിഭാഷ വഴി കൂടുതൽ ലേഖനങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കാനും, നിലവിലുള്ളവ വികസിപ്പിക്കാനും ഉള്ള ശേഷി ഇനിയും അവശേഷിക്കുന്നുണ്ട്, ഒപ്പം പുതിയ ലേഖകരെ സൃഷ്ടിപരമായ തിരുത്തുകൾ എങ്ങനെയാണ് ഉണ്ടാവുന്നതെന്ന് പഠിപ്പിക്കാനും കഴിയും. പരിഭാഷ വഴി സുസ്ഥിരമായ വിധത്തിൽ മറ്റ് ഭാഷകളുമായുള്ള അന്തരം കുറയ്ക്കുവാനും ലേഖകരുടെ എണ്ണം കൂട്ടുവാനും സമൂഹത്തെ സഹായിക്കാൻ കഴിയും. ഈ ലക്ഷ്യം കൈവരിക്കുന്നതിനായി, ഇനി പറയുന്നവയിൽ താങ്കളുമായി ചേർന്ന് പ്രവർത്തിക്കാൻ ഞങ്ങളാഗ്രഹിക്കുന്നു: * '''മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിൽ ഉള്ളടക്ക പരിഭാഷ കൂടുതൽ ദൃശ്യമാക്കൽ.''' ഇതിൽ ഉപകരണം സ്വതേ ലഭ്യമായിരിക്കുന്ന വിധത്തിൽ ആക്കലും, പ്രസക്തമായ സ്ഥാനങ്ങളിൽ ഉപകരണം പെട്ടന്ന് കണ്ണിൽ പെടുന്ന വിധത്തിൽ സ്ഥാപിക്കലും, ഉള്ളടക്കരാഹിത്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽ പ്രസക്തമായ വിധത്തിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെടുത്തലും, സമൂഹത്തിന്റെ ആവശ്യത്തിനനുസൃതമായ വിധത്തിൽ ക്രമീകരിക്കലും ഉൾപ്പെടുന്നു. ഇതുവഴി, കൂടുതൽ ലേഖകർക്ക് പരിഭാഷയ്ക്ക് അനുയോജ്യമായ ഉള്ളടക്കം കണ്ടെത്താനും കഴിയുന്നതാണ്. * '''നിലവിലുള്ള ലേഖനങ്ങളിലെ ഉള്ളടക്കത്തിന്റെ വ്യാപ്തി വർദ്ധിപ്പിക്കൽ.''' നിലവിലുള്ള ലേഖനങ്ങളിൽ പുതിയ ഉപവിഭാഗങ്ങൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തുന്നതു വഴിയുള്ള വിപുലീകരണത്തിനുള്ള ആശയങ്ങൾ കാണുക. നിലവിലുള്ള ലേഖനങ്ങൾ, പുതിയ വീക്ഷണങ്ങൾ ചേർത്തും വിഷയത്തെ വിശദമായി ഉൾപ്പെടുത്തിയും വികസിപ്പിക്കാൻ ഇതുവഴി ഉപയോക്താക്കൾക്ക് സാധിക്കുന്നതാണ്. * '''കൂടുതൽ ഉപകരണങ്ങളിൽ നിന്നും പരിഭാഷ ചെയ്യൽ പിന്തുണയ്ക്കൽ.''' മൊബൈൽ ഉപകരണങ്ങളിൽ നിന്നുള്ള പരിഭാഷയെ പിന്തുണക്കുന്നതു വഴി ഏതൊരു ഉപകരണത്തിൽ നിന്നും സംഭാവനകൾ ചെയ്യാൻ കൂടുതൽ അവസരങ്ങൾ ലഭ്യമാക്കാനും അങ്ങനെ പുതിയ ലേഖകർക്ക് ഭാഗഭാക്കാകാനും കഴിയുന്നതാണ്. ഞങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യങ്ങൾ ആദ്യം തന്നെ സമൂഹവുമായി ഞങ്ങൾക്ക് പങ്ക് വെയ്ക്കണം. അടുത്ത ചുവടുകളുടെ വിശദാംശങ്ങൾ സമൂഹവുമായുള്ള സഹകരണത്തിലൂടെയായിരിക്കും നിർവ്വചിക്കപ്പെടുക, ഒപ്പം ഓരോ സമൂഹത്തിനും വേണ്ട ആവശ്യങ്ങൾ മനസ്സിലാക്കാൻ ഒരു [https://phabricator.wikimedia.org/T225498 ഗവേഷണ പ്രക്രിയയും] ഞങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിടുന്നുണ്ട്. പ്രാഥമിക ചുവെടന്ന നിലയിൽ, ഇനി പറയുന്നവയെ കുറിച്ചുള്ള താങ്കളുടെ അഭിപ്രായങ്ങൾ അറിയാൻ ഞങ്ങളാഗ്രഹിക്കുന്നു: * <mark>മുകളിൽ കൊടുത്തിരിക്കുന്ന വിധത്തിൽ പരിഭാഷ പിന്തുണ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള ആശയം, മലയാളം വിക്കിപീഡിയയുടെ സുസ്ഥിര വളർച്ചയ്ക്ക് സഹായകരമായ മാർഗ്ഗമാണെന്ന് താങ്കൾ കരുതുന്നുണ്ടോ? </mark> * <mark>ഞങ്ങൾ പരിഗണിക്കേണ്ട എന്തെങ്കിലും ആശങ്കകൾ താങ്കൾ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നുണ്ടോ?</mark> നിർദ്ദിഷ്ട സംരംഭത്തെക്കുറിച്ചുള്ള താങ്കളുടെ അഭിപ്രായവും മറ്റെന്തെങ്കിലും കുറിപ്പുകളും ഈ സംഭാഷണ ചരടിൽ ഇടാൻ മടിക്കേണ്ടതില്ല. --[[ഉപയോക്താവ്:Elitre (WMF)|Elitre (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Elitre (WMF)|സംവാദം]]) 10:15, 28 ഓഗസ്റ്റ് 2019 (UTC) (ഭാഷാ ടീമിനെ പ്രതിനിധീകരിച്ച്) പരിഭാഷ ചെയ്യാനുള്ള സൗകര്യം മലയാളം വിക്കിയുടെ വളർച്ചയ്ക്ക് അത്യാവശ്യമാണ്. അല്പം പോലും മെഷീൻ ട്രാൻസിലേഷൻ ഉപയോഗച്ചില്ലെങ്കിൽപോലും സ്പ്ലിറ്റ് വ്യൂ ആയി ഇംഗ്ലീഷും മലയാളവും കാണുന്നത് തന്നെ വളരെ സൗകര്യമാണ്. അതുകൊണ്ട് ഈ തീരുമാനത്തെ പിന്തുണയ്ക്കുന്നു. നിലവിലുള്ള ലേഖനങ്ങളിലെ ഉള്ളടക്കത്തിന്റെ വ്യാപ്തി വർദ്ധിപ്പിക്കൽവളരെ അത്യാവശ്യമാണ്. നിലവിൽ ഒരു പുരിഭാഷ ചെയ്യണമെങ്കിൽ പൂർണമായതിനു ശേഷമേ പബ്ലിഷ് ചെയ്യാനാകൂ. എന്നാൽ കുറച്ച് പാരഗ്രാഫുകൾ മാത്രം പരിഭാഷ ചെയ്ത് പേജ് പബ്ലിഷ് ചെയ്യാൻ സാധിക്കുകയും. തുടർന്ന് മറ്റ് ഭാഷകളിൽകൂടുതലുള്ള പാരഗ്രാഫുകൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്താനായി ലഭ്യമാവുകയും ചെയ്യുന്നത് വളരെ നന്നായിരിക്കും. --[[ഉപയോക്താവ്:Mujeebcpy|Mujeebcpy]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Mujeebcpy|സംവാദം]]) 20:34, 23 സെപ്റ്റംബർ 2019 (UTC) :Hello everyone. :Apologies if this message isn't in your language; please feel free to translate it. Last month we announced [https://www.mediawiki.org/wiki/Content_translation/Boost the Boost initiative] to help wikis grow with translation. As a first step, we have enabled [[പ്രത്യേകം:ലേഖനപരിഭാഷ|Content translation]] by default on Malayalam Wikipedia this week. :Now it is easy for users to discover the tool [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Starting through several entry points]. However, users not interested in translation can disable it [https://ml.wikipedia.org/wiki/പ്രത്യേകം:ക്രമീകരണങ്ങൾ#mw-prefsection-rendering from their preferences]. :We expect this will help translators to create more content of good quality in Malayalam. We’ll be monitoring [[പ്രത്യേകം:ContentTranslationStats|the statistics for Malayalam]] as well as [https://ml.wikipedia.org/w/index.php?title=പ്രത്യേകം:സമീപകാലമാറ്റങ്ങൾ&hidepageedits=1&hidecategorization=1&hideWikibase=1&hidelog=1&namespace=0&tagfilter=contenttranslation&limit=500&days=30&urlversion=2 the list of articles created] with the tool. Content translation provides [https://www.mediawiki.org/wiki/Help:Content_translation/Translating/Translation_quality quality control mechanisms] to prevent the abuse of machine translation and the limits can be adjusted based on the needs of each community. Please, feel free to share your impressions about the content created and how the tool works for the community. This feedback is essential to improve the tool to better support your needs. :Thanks! --[[ഉപയോക്താവ്:Pginer-WMF|Pginer-WMF]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Pginer-WMF|സംവാദം]]) 12:33, 21 ഒക്ടോബർ 2019 (UTC) == Project Tiger important 2.0 updates == <div style="align:center; width:44%;float:left;font-size:1.2em;height:22em;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|2}}||background:#EFEFEF;|}}border:0.5em solid #000000; padding:1em;"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div style="color:Red;font-size:1.5em;text-align:center;"> '''Infrastructure support'''</div> [[File:Project Tiger Community Based Applications.png|280px|upright|right]] Did you know that applications for Chromebooks and Internet stipends under [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)|Project Tiger 2.0]] are open since 25th August 2019?<br/> We have already received 35 applications as of now from 12 communities. If you are interested to apply, please visit the [[:m:Growing_Local_Language_Content_on_Wikipedia_(Project_Tiger_2.0)/Support| '''support page''']] and apply on or before 14 September 2019. </div> </div> <div style="align:center; width:44%;float:left;font-size:1.2em;height:22em;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|2}}||background:#EFEFEF;|}}border:0.5em solid #000000; padding:1em;"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> <div style="color:Red;font-size:1.5em;text-align:center;"> '''Article writing contest'''</div> [[File:Project Tiger Media post Black.png|280px|upright|right]] As part of the article writing contest of Project Tiger 2.0, we request each community to create their own list by discussing on the village pump and put it on respective [[:m:Growing_Local_Language_Content_on_Wikipedia_(Project_Tiger_2.0)/Writing_Contest#Topics|'''topic list''']]. We also request you to create a pan India article list which needs to be part of writing contest by voting under each topic [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Writing Contest/Topics/Proposal for additional items with pan-national interests|'''here''']] </div> </div> {{clear}} For any query, feel free to contact us on the [[:m:Talk:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)|'''talk page''']] 😊<br/> Thanks for your attention<br/> [[User:Ananth (CIS-A2K)|Ananth (CIS-A2K)]] using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 13:20, 29 ഓഗസ്റ്റ് 2019 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/Indic_VPs&oldid=19312574 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Ananth (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia movement strategy recommendations India salon == ''Please translate this message to your language if possible.'' [[File:Talk-icon-Tamil-yesNO.svg|right|120px]] Greetings,<br/> You know Strategy Working Groups have published draft recommendations at the beginning of August. On 14-15 September we are organising a strategy salon/conference at Bangalore/Delhi (exact venue to be decided) It'll be a 2 days' residential conference and the event aims to provide a discussion platform for experienced Wikimedians in India to learn, discuss and comment about the draft recommendations. Feedback and discussions will be documented. If you are a Wikipedian from India, and want to discuss the draft recommendations, or learn more about them, you may apply to participate in the event. Please have a look at the '''[[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia movement strategy recommendations India salon|event page for more details]]''' The last date of application is 7 September 2019. It would be great if you share this information who needs this. For questions, please write on the event talk page, or email me at tito+indiasalon@cis-india.org Thanks for your attention<br/> [[User:Ananth (CIS-A2K)|Ananth (CIS-A2K)]] sent through [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 09:15, 2 സെപ്റ്റംബർ 2019 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/Indic_VPs/1&oldid=19346824 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Ananth (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Project Tiger Article writing contest Update == {{clear}} ''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translating it'' <div style="align:center; width:90%;float:left;font-size:1.2em;height:20em;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|2}}||background:#F9ED94;|}}border:0.5em solid #000000; padding:1em;"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello all, We would like to give some of the important updates about Project Tiger 2.0. [[File:Emoji u1f42f.svg|frameless|right|100px]] * It was informed about the community-generated list for the Article writing contest. The deadline for this has been extended till '''30 September 2019''' since few communities are working on it.   * We are expecting the Project Tiger 2.0 article writing contest to begin from 10 October 2019 and also there is a need for creating the [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Writing Contest|writing contest page]] in the local Wiki's if you are interested to help please contact [[User talk:Nitesh (CIS-A2K)]] & [[User talk:SuswethaK(CIS-A2K)]].  Looking forward to exciting participation this year! Please let us know if you have any doubts. Thanks for your attention<br/> [[User:Ananth (CIS-A2K)|Ananth (CIS-A2K)]]<br/>sent by [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 09:40, 27 സെപ്റ്റംബർ 2019 (UTC) </div> </div> {{clear}} <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/lists/Indic_VPs&oldid=19346827 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Ananth (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> {{clear}} == GLOW edit-a-thon starts on 10 October 2019 == <div style="border:8px black ridge; background:#f2df94;"> :''Excuse us for writing in English, kindly translate the message if possible'' Hello everyone,<br> [[File:Emoji_u1f42f.svg|right|100px|tiger face]] Hope this message finds you well. Here are some important updates about [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)|Project Tiger 2.0/GLOW edit-a-thon]]. * The participating communities are requested to create an '''[[:m:Growing_Local_Language_Content_on_Wikipedia_(Project_Tiger_2.0)/Writing_Contest|event page on their Wikipedia]]''' (which has been already updated with template link in the last post). Please prepare this local event page before 10 October (i.e. Edit-a-thon starting date) * All articles will be submitted here under Project Tiger 2.0. Please copy-paste the fountain tool link in the section of submitted articles. Please see the links '''[[:m:Growing_Local_Language_Content_on_Wikipedia_(Project_Tiger_2.0)/Writing_Contest#Statistics|here on this page]]'''. Regards. -- [[User:Nitesh (CIS-A2K)]] and [[User:SuswethaK(CIS-A2K)]] (on benhalf of Project Tiger team) <small>using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 19:41, 4 ഒക്ടോബർ 2019 (UTC)</small> </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Project Tiger 2.0: Article contest jury information == :''Excuse us for writing in English, kindly translate the message if possible'' Hello everyone,<br> [[File:Emoji_u1f42f.svg|right|100px|tiger face]]We want to inform you that Project Tiger 2.0 is going to begin on 10 October. It's crucial to select jury for the writing contest as soon as possible. Jury members will assess the articles. Please start discussing on your respective village pump and '''[[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Writing Contest/Jury|add your name here]]''' as a jury for writing contest if you are interested. Thank you. --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 17:06, 8 ഒക്ടോബർ 2019 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Project Tiger Article writing contest Jury Update == Hello all, [[File:Emoji u1f42f.svg|frameless|right|100px]] There are some issues that need to be addressed regarding the Juries of the Project Tiger 2.0 article writing contest. Some of the User has [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Writing Contest/Jury|shown interest]] to be a jury and evaluate the articles created as the part of the writing contest. But they don't meet the [[:m:Growing Local Language Content on Wikipedia (Project Tiger 2.0)/Writing Contest/Jury|eligibility criteria]]. Please discuss this aspect with the community, if the community feel that they have the potential to be a jury then we can go ahead. If not please make a decision on who can be the jury members from your community within two days. The community members can change the juries members in the later stage of the writing contest if the work done is not satisfactory or the jury member is inactive with the proper discussion over the village pump. Regards, <br> Project Tiger team at [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] <br> Sent through--[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 10:51, 17 ഒക്ടോബർ 2019 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/lists/Indic_VPs&oldid=19426666 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Ananth (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Project Tiger update: Let's walk together with Wikipedia Asian Month and WWWW == <div style="border:8px red ridge;padding:6px;> [[File:Emoji_u1f42f.svg|thumb|140px|The Tiger says "Happy Dipavali" to you]] ::''Apologies for writing in English, Kindly translate this message if possible.'' Greetings! First of all "Happy Dipavali/Festive season". On behalf of the Project Tiger 2.0 team we have exciting news for all. Thanks for your enthusiastic participation in Project Tiger 2.0. You also know that there is a couple of interesting edit-a-thons around. We are happy to inform that the '''Project Tiger article list just got bigger.''' We'll collaborate on Project Tiger article writing contest with [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2019|Wikipedia Asian Month 2019]] (WAM2019) and [[:m:Wiki_Women_for_Women_Wellbeing_2019|Wiki Women for Women Wellbeing 2019 (WWWW-2019)]]. Most communities took part in these events in the previous iterations. Fortunately this year, all three contests are happening at the same time. Wikipedia Asian Month agenda is to increase Asian content on Wikipedias. There is no requirement for selecting an article from the list provided. Any topic related to Asia can be chosen to write an article in WAM. This contest runs 1 November till 30 November. For more rules and guidelines, you can follow the event page on Meta or local Wikis. WWWW focus is on increase content related to women's health issues on Indic language Wikipedias. WWWW 2019 will start from 1 November 2019 and will continue till 10 January 2020. A common list of articles will be provided to write on. '''<span style="background:yellow;">In brief: The articles you are submitting for Wikipedia Asian Month or WWWW, you may submit the same articles for Project Tiger also. '''</span> Articles created under any of these events can be submitted to fountain tool of Project Tiger 2.0. Article creation rule will remain the same for every community. -- sent using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 12:44, 29 ഒക്ടോബർ 2019 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikipedia Asian Month 2019 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:WAM logo without text.svg|right|frameless]] '''Wikipedia Asian Month''' is back! We wish you all the best of luck for the contest. The basic guidelines of the contest can be found on your local page of Wikipedia Asian Month. For more information, refer [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|to our Meta page]] for organizers. Looking forward to meet the next ambassadors for Wikipedia Asian Month 2019! For additional support for organizing offline event, contact our international team [[:m:Talk:Wikipedia Asian Month 2019|on wiki]] or on email. We would appreciate the translation of this message in the local language by volunteer translators. Thank you! [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team.]] [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 16:57, 31 ഒക്ടോബർ 2019 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/WAM&oldid=19499019 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tiven2240@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Project Tiger 2.0 - Hardware support recipients list == <div style="border:6px black ridge; background:#f2df94;"> :''Excuse us for writing in English, kindly translate the message if possible'' Hello everyone,<br> [[File:Emoji_u1f42f.svg|right|100px|tiger face]] Thank you all for actively participating and contributing to the writing contest of Project Tiger 2.0. We are very happy to announce the much-awaited results of the hardware support applications. You can see the names of recipients for laptop [[:m:Growing_Local_Language_Content_on_Wikipedia_(Project_Tiger_2.0)/Support/Laptops|here]] and for laptop see [[:m:Growing_Local_Language_Content_on_Wikipedia_(Project_Tiger_2.0)/Support/Internet|here]]. 78 Wikimedians will be provided with internet stipends and 50 Wikimedians will be provided with laptop support. Laptops will be delivered to all selected recipients and we will email you in person to collect details. Thank you once again. Regards. <small>-- [[User:Nitesh (CIS-A2K)]] and [[User:SuswethaK(CIS-A2K)]] (on benhalf of Project Tiger team) <br> using --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 07:15, 8 നവംബർ 2019 (UTC)</small> </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/lists/Indic_VPs&oldid=19426666 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Ananth (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Research Study on Indic-Language Wikipedia Editions (Participation Applications are Open)== '''ASK:''' I would really appreciate it if any community member could help translate this content to the local language। Thank you! ===Research Study=== Although cultural and linguistic diversity on the Internet has exploded, English content remains dominant. Surprisingly, this appears to be true even on Wikipedia which is driven by increasingly linguistically diverse groups of participants. Although Wikipedia exists in almost three hundred language versions, participation and content creation is not distributed proportional to readership—or even proportional to editors’ mother tongues. A widely discussed puzzle within studies of online communities is that some small language communities thrive while other similar communities fail. I hope to study this dynamic in Indic-language Wikipedia communities. There are dozens of Wikipedias in Indian language versions. I hope to study the experiences of several Indic-language Wikipedia communities with different levels of success in building communities of online participants but with similar numbers of Internet-connected native speakers, that face similar technical and linguistic challenges, that have similar socio-economic and political conditions, and so on. The results of this study will help provide design recommendations to help facilitate the growth of Indian Language communities. -- [https://meta.wikimedia.org/wiki/User:Sek2016 Sejal Khatri] ([https://meta.wikimedia.org/wiki/User_talk:Sek2016 talk]) ===Participate=== We are looking for people interested in participating in this study! In exchange for your participation, you will receive a ''' ₹1430 gift card.''' To join the study, you must be at least 18 years of age and must be an active member of your native Indic language Wikipedia. You should also feel comfortable having an interview discussion in Hindi or English. ''[https://wiki.communitydata.science/Knowledge_Gaps#Participate_.28Click_Here.29'''Fill the form in this Link''']'' ===Community Support and Feedback=== I look forward to community's feedback and support! == Extension of Wikipedia Asian Month contest == In consideration of a week-long internet block in Iran, [[:m:Wikipedia Asian Month 2019|Wikipedia Asian Month 2019]] contest has been extended for a week past November. The articles submitted till 7th December 2019, 23:59 UTC will be accepted by the fountain tools of the participating wikis. Please help us translate and spread this message in your local language. [[:m:Wikipedia Asian Month 2019/International Team|Wikipedia Asian Month International Team]] --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 14:16, 27 നവംബർ 2019 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/WAM&oldid=19592127 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tiven2240@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == [WikiConference India 2020] Invitation to participate in the Community Engagement Survey == This is an invitation to participate in the Community Engagement Survey, which is one of the key requirements for drafting the Conference & Event Grant application for WikiConference India 2020 to the Wikimedia Foundation. The survey will have questions regarding a few demographic details, your experience with Wikimedia, challenges and needs, and your expectations for WCI 2020. The responses will help us to form an initial idea of what is expected out of WCI 2020, and draft the grant application accordingly. Please note that this will not directly influence the specificities of the program, there will be a detailed survey to assess the program needs post-funding decision. *Please fill the survey at; https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd7_hpoIKHxGW31RepX_y4QxVqoodsCFOKatMTzxsJ2Vbkd-Q/viewform *The survey will be open until 23:59 hrs of 22 December 2019. [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 09:05, 18 ഡിസംബർ 2019 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Project Tiger updates - quality of articles == :''Excuse us for writing in English, kindly translate the message if possible'' Hello everyone,<br> [[File:Emoji_u1f42f.svg|right|100px|tiger face]] It has been around 70 days since Project Tiger 2.0 started and we are amazed by the enthusiasm and active participation being shown by all the communities. As much as we celebrate the numbers and statistics, we would like to reinstate that the quality of articles is what matters the most. Project Tiger does not encourage articles that do not have encyclopedic value. Hence we request participants to take care of the quality of the articles submitted. Because [[:en:Wikipedia:Wikipedia_is_not_about_winning|Wikipedia is not about winning]], it is about users collectively building a reliable encyclopedia. Many thanks and we hope to see the energy going! <small>(on behalf of Project Tiger team) <br> sent using --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 16:21, 19 ഡിസംബർ 2019 (UTC)</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/lists/Indic_VPs&oldid=19426666 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Ananth (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia Movement Strategy: 2020 Community Conversations == Dear Wikimedians, <br> Greetings! Wishing you a very happy new year! <br> We have an update for the next steps of the [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20| Movement Strategy]]! We're preparing for a final round of community conversations with Wikimedia affiliates and online communities around a synthesized set of draft recommendations to start around late/mid January. In the meantime, recommendations’ writers and strategy team has been working on integrating community ideas and feedback into these recommendations. Thank you, for all of your contributions!<br> ===What's New?=== The recommendations writers have been working to consolidate the 89 recommendations produced by the working groups. They met in Berlin a few weeks back for an in-person session to produce a synthesized recommendations document which will be shared for public comment around late/mid January. A number of common areas for change were reflected in the recommendations, and the writers assessed and clustered them around these areas. The goal was to outline the overall direction of the change and present one set that is clearly understood, implementable and demonstrates the reasoning behind each.<br> ===What's Next?=== We will be reaching out to you to help engage your affiliate in discussing this new synthesized version. Your input in helping us refine and advance key ideas will be invaluable, and we are looking forward to engaging with you for a period of thirty days from late/mid January. Our final consultation round is to give communities a chance to "review and discuss" the draft recommendations, highlighting areas of support and concern as well as indicating how your community would be affected. <br> Please share ideas on how you would like to meet and discuss the final draft recommendations when they are released near Mid January whether through your strategy salons, joining us at global and regional events, joining online conversations, or sending in notes from affiliate discussions. We couldn't do this without you, and hope that you will enjoy seeing your input reflected in the next draft and final recommendations. This will be an opportunity for the movement to review and respond to the recommendations before they are finalized. <br> If possible, we'd love if you could feature a discussion of the draft recommendations at the next in-person meeting of your affiliate, ideally between the last week of January and the first week of February. If not, please let us know how we can help support you with online conversations and discussing how the draft recommendations fit with the ideas shared at your strategy salon (when applicable).<br> The input communities have shared so far has been carefully documented, analyzed, and folded into the synthesized draft recommendations. Communities will be able to see footnotes referencing community ideas. What they share again in January/February will be given the same care, seriousness, and transparency. <br> This final round of community feedback will be presented to the Board of Trustees alongside the final recommendations that will be shared at the Wikimedia Summit.<br> Warmly -- [[User:RSharma (WMF)|User:RSharma (WMF)]] 15:58, 4 ജനുവരി 2020 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:RSharma_(WMF)/Mass_Message&oldid=19681129 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RSharma (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Project Tiger 2.0 - last date of the contest == {{clear}} <div style="border:6px black ridge; background:#f2df94;"> :''Excuse us for writing in English, kindly translate the message if possible'' Greetings from CIS-A2K! [[File:Emoji_u1f42f.svg|right|100px|tiger face]] It has been 86 days since Project Tiger 2.0 article writing contest started and all [[m:Growing_Local_Language_Content_on_Wikipedia_(Project_Tiger_2.0)/Writing_Contest#Fountain_tool|15 communities]] have been performing [https://tools.wmflabs.org/neechal/tigerarticle.html extremely well], beyond the expectations. <br> The 3-month contest will come to an end on 11 January 2020 at 11.59 PM IST. We thank all the Wikipedians who have been contributing tirelessly since the last 2 months and wish you continue the same in these last 5 days!<br> Thanks for your attention <br> using --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 13:35, 6 ജനുവരി 2020 (UTC) </div> {{clear}} <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/lists/Indic_VPs&oldid=19426666 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Ananth (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wiki Loves Folklore == [[File:WLL Subtitled Logo (transparent).svg|100px|right|frameless]] '''Hello Folks,''' Wiki Loves Love is back again in 2020 iteration as '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Wiki Loves Folklore]]''' from 1 February, 2020 - 29 February, 2020. Join us to celebrate the local cultural heritage of your region with the theme of folklore in the international photography contest at [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wllove Wikimedia Commons]. Images, videos and audios representing different forms of folk cultures and new forms of heritage that haven’t otherwise been documented so far are welcome submissions in Wiki Loves Folklore. Learn more about the contest at [[m:Wiki Loves Folklore|Meta-Wiki]] and [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore|Commons]]. '''Kind regards,'''<br/> [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore/International Team|'''Wiki Loves Folklore International Team''']]<br/> <small>&mdash;&nbsp;[[User:Tulsi Bhagat|<font color="black">'''Tulsi Bhagat'''</font>]] <small>([[Special:Contributions/Tulsi Bhagat|<font color="black">contribs</font>]] &#124; [[User talk:Tulsi Bhagat|<font color="black">talk</font>]])</small><br/> sent using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 06:14, 18 ജനുവരി 2020 (UTC)</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&oldid=19716850 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tulsi Bhagat@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wiki Loves Women South Asia 2020 == [[File:Wiki Loves Women South Asia 2020.svg|right|frameless]] '''Wiki Loves Women''' is back with the 2020 edition. Join us to celebrate women and queer community in '''Folklore theme''' and enrich Wikipedia with the local culture of your region. Happening from 1 February-31 March, [[:m:Wiki Loves Women South Asia 2020|Wiki Loves Women South Asia]] welcomes the articles created on folk culture and gender. The theme of the contest includes, but is not limited to, women and queer personalities in folklore, folk culture (folk artists, folk dancers, folk singers, folk musicians, folk game athletes, women in mythology, women warriors in folklores, witches and witch hunting, fairytales and more). You can learn more about the scope and the prizes at the [[:m:Wiki Loves Women South Asia 2020|project page]]. Best wishes, [[:m:Wiki Loves Women South Asia 2020|Wiki Loves Women Team]] --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 09:52, 19 ജനുവരി 2020 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlw&oldid=19720650 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tiven2240@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia 2030: Movement Strategy Community conversations are here! == Dear Affiliate Representatives and community members, <br> The launch of our final round of community conversation is finally here! We are excited to have the opportunity to invite you to take part. <br> The recommendations have been published! Please take time over the next five weeks to review and help us understand how your organization and community would be impacted.<br> '''What Does This Mean?'''<br> The [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations|core recommendations document]] has now been published on Meta in Arabic, English, French, German, Hindi, Portuguese, and Spanish. This is the result of more than a year of dedicated work by our working groups, and we are pleased to share the evolution of their work for your final consideration. <br> In addition to the recommendations text, you can read through key documents such as [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Principles|Principles]], [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Process|Process]], and [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Writers' Reflections|the Writer’s Reflections]], which lend important context to this work and highlight the ways that the recommendations are conceptually interlinked.<br> We also have a [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Cover note|brief Narrative of Change]] [5] which offers a summary introduction to the recommendations material. <br> '''How Is My Input Reflected In This Work?'''<br> Community input played an important role in the drafting of these recommendations. The core recommendations document reflects this and cites community input throughout in footnotes. I also encourage you to take a look at our [[:m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Recommendations/Community input|community input summaries]]. These texts show a further analysis of how all of the ideas you shared last year through online conversations, affiliate meetings, and strategy salons connect to recommendations. Many of the community notes and reports not footnoted in the core recommendations document are referenced here as evidence of the incredible convergence of ideas that have brought us this far.  <br> '''What Happens Now?'''<br> Affiliates, online communities, and other stakeholders have the next five weeks to discuss and share feedback on these recommendations. In particular, we’re hoping to better understand how you think they would impact our movement - what benefits and opportunities do you foresee for your affiliate, and why? What challenges or barriers would they pose for you? Your input at this stage is vital, and we’d like to warmly invite you to participate in this final discussion period.<br> We encourage volunteer discussion co-ordinators for facilitating these discussions in your local language community on-wiki, on social media, informal or formal meet ups, on-hangouts, IRC or the village pump of your project. Please collect a report from these channels or conversations and connect with me directly so that I can be sure your input is collected and used. Alternatively, you can also post the feedback on the meta talk pages of the respective recommendations. After this five week period, the Core Team will publish a summary report of input from across affiliates, online communities, and other stakeholders for public review before the recommendations are finalized. You can view our updated [https://meta.wikimedia.org/wiki/Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Frequently_asked_questions#/media/File:Community_Conversations_Timeline,_January_to_March_2020.png timeline] here as well as an updated [https://meta.wikimedia.org/wiki/Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Frequently_asked_questions#Movement_Strategy_Community_Conversations_in_Early_2020 FAQ section] that addresses topics like the goal of this current period, the various components of the draft recommendations, and what’s next in more detail. <br> Thank you again for taking the time to join us in community conversations, and we look forward to receiving your input. (Please help us by translating this message into your local language). Happy reading! [[User:RSharma (WMF)|RSharma (WMF)]] [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 21:31, 20 ജനുവരി 2020 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:RSharma_(WMF)/southasian_Mass_Message&oldid=19732371 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RSharma (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Train-the-Trainer 2020 Application open == ''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translating it'' <div style="align:center; width:90%%;float:left;font-size:1.0em;margin:0 .2em 0 0;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|2}}||background:#EFEFEF;|}}border:0.5em solid #000000; padding:1em;"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> Hello, CIS-A2K is glad to announce Train the Trainer programme 2020 (TTT 2020) from 28 February - 1 March 2020. This is the 7th iteration of this programme. We are grateful to all the community members, resource persons for their consistent enthusiasm to participate and support. We expect this to continue as before. '''What is TTT?'''<br> Train the Trainer or TTT is a residential training program. The program attempts to groom leadership skills among the Indian Wikimedia community members. Earlier TTT has been conducted in 2013, 2015, 2016, 2017, 2018 and 2019. '''Who should apply?'''<br> * Any active Wikimedian from India, contributing to any Indic language Wikimedia project (including English) is eligible to apply. * An editor with at least 800 edits on zero-namespace before 31 December 2019. * Anyone who has the interest to conduct offline/real-life Wiki events and to train others. * Anyone who has already participated in an earlier iteration of TTT, cannot apply. Please [[m:CIS-A2K/Events/Train the Trainer Program/2020|learn more]] about this program and apply to participate or encourage the deserving candidates from your community to do so. Thanks for your attention, --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 15:46, 21 ജനുവരി 2020 (UTC) </div> </div> {{clear}} <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/lists/Indic_VPs&oldid=19426666 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Ananth (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Indic Wikisource Proofreadthon == {{clear}} ''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translating it'' <div style="align:center; width:90%;float:left;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|2}}||background:#F9ED94;|}}border:0.5em solid #000000; padding:1em;"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikisource-logo-with-text.svg|frameless|right|100px]] Hello all, As '''[[:m:COVID-19|COVID-19]]''' has forced the Wikimedia communities to stay at home and like many other affiliates, CIS-A2K has decided to suspend all offline activities till 15th September 2020 (or till further notice). I present to you for an online training session for future coming months. The CIS-A2K have conducted a [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon|Online Indic Wikisource Proofreadthon]] to enrich our Indian classic literature in digital format. '''WHAT DO YOU NEED''' * '''Booklist:''' a collection of books to be proofread. Kindly help us to find some classical literature your language. The book should not be available in any third party website with Unicode formatted text. Please collect the books and add our [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon/Book list|event page book list]]. *'''Participants:''' Kindly sign your name at [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon/Participants|Participants]] section if you wish to participant this event. *'''Reviewer:''' Kindly promote yourself as administrator/reviewer of this proofreadthon and add your proposal [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon/Participants#Administrator/Reviewer|here]]. The administrator/reviewers could participate in this Proofreadthon. * '''Some social media coverage:''' I would request to all Indic Wikisource community member, please spread the news to all social media channel, we always try to convince it your Wikipedia/Wikisource to use their SiteNotice. Of course, you must also use your own Wikisource site notice. * '''Some awards:''' There may be some award/prize given by CIS-A2K. * '''A way to count validated and proofread pages''':[https://wscontest.toolforge.org/ Wikisource Contest Tools] * '''Time ''': Proofreadthon will run: from 01 May 2020 00.01 to 10 May 2020 23.59 * '''Rules and guidelines:''' The basic rules and guideline have described [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon/Rules|here]] * '''Scoring''': The details scoring method have described [[:m:Indic_Wikisource_Proofreadthon/Rules#Scoring_system|here]] I really hope many Indic Wikisources will be present this year at-home lockdown. Thanks for your attention<br/> [[User:Jayanta (CIS-A2K)|Jayanta (CIS-A2K)]]<br/> Wikisource Advisor, CIS-A2K </div> </div> {{clear}} <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Indic_Wikisource_Helpdesk/VP_Wikipedia&oldid=19989954 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Jayantanth@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> ==Bot approval request== Hello everyone, [[mw:Multilingual Templates and Modules]] was started by User:Yurik to help in centralisation of templates and modules. There's a Yurikbot for the same which was approved on mrwiki some time back. Is it possible to get the approval for same in mlwiki as well? [[ഉപയോക്താവ്:Capankajsmilyo|Capankajsmilyo]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Capankajsmilyo|സംവാദം]]) 02:53, 19 ഏപ്രിൽ 2020 (UTC) == The 2030 movement strategy recommendations are here! == Greetings! We are pleased to inform that the [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations|2030 movement strategy recommendations]] have been published on Meta-wiki. Over the last two years, our movement has worked tirelessly to produce these ideas to change our shared future. Many of you participated in the online conversations, hosted strategy salons, attended regional events, and connected with us in-person at Wikimania. These contributions were invaluable, and will help make our movement stronger for years to come. <br> The finished set of 10 recommendations emphasizes many of our core values, such as equity, innovation, safety, and coordination, while tasking us jointly to turn this vision into a reality. These recommendations clarify and refine the previous version, which was published in January this year. They are at a high strategic level so that the ideas are flexible enough to be adapted to different global and local settings and will allow us to navigate future challenges. Along with the recommendations, we have outlined 10 underlying [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations/Movement_Strategy_Principles|principles]], [[:m:Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations/Summary|a narrative of change]], and a [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations/Glossary|glossary]] of key terms for better context.<br> The recommendations are available in numerous languages, including Arabic, German, Hindi, English, French, Portuguese, and Spanish for you to read and share widely. We encourage you to read the recommendations in your own time and at your own pace, either [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations|online]] or in a [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wikimedia_2030_Movement_Strategy_Recommendations_in_English.pdf PDF]. There are a couple of other formats for you to take a deeper dive if you wish, such as a one-page summary, slides, and office hours, all collected on Meta. If you would like to comment, you are welcome to do so on the Meta talk pages. However, please note that these are the final version of the recommendations. No further edits will be made. This final version of the recommendations embodies an aspiration for how the Wikimedia movement should continue to change in order to advance that direction and meet the Wikimedia vision in a changing world. <br> In terms of next steps, our focus now shifts toward implementation. In light of the cancellation of the Wikimedia Summit, the Wikimedia Foundation is determining the best steps for moving forward through a series of virtual events over the coming months. We will also be hosting live [[:m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations#Join_the_movement_strategy_office_hours|office hours]] in the next coming few days, where you can join us to celebrate the Strategy and ask questions! Please stay tuned, and thank you once again for helping to drive our movement forward, together. [[User:RSharma (WMF)|RSharma (WMF)]] <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:RSharma_(WMF)/southasian_Mass_Message&oldid=20082498 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RSharma (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == [Small wiki toolkits – Indic workshop series 2020] Register now! == Greetings, hope this message finds you all in the best of your health, and you are staying safe amid the ongoing crisis. Firstly, to give you context, [[m:Small wiki toolkits|Small wiki toolkits]] (SWT) is an initiative to support [[m:Small_and_large_wikis#Small_wikis|small wiki]] communities, to learn and share technical and semi-technical skills to support, maintain, and grow. We are happy to inform you that the SWT group has planned a series of [[m:SWT Indic Workshop Series 2020/Overview|four online workshops for Indic Wikimedia community members]] during June & July 2020. These workshops have been specifically designed and curated for Indic communities, based on a [[:c:File:Community Engagement Survey report, WikiConference India 2020.pdf|survey conducted]] early this year. The four workshops planned in this regard are; *'''Understanding the technical challenges of Indic language wikis (by [[m:User:BMueller (WMF)|Birgit]]):''' Brainstorming about technical challenges faced by contributors to Indic language Wikimedia projects. *'''Writing user scripts & gadgets (by [[m:User:Jayprakash12345|Jayprakash12345]]):''' Basics to intermediate-level training on writing [[mw:Manual:Interface/JavaScript#Personal_scripts|user scripts]] (Javascript and jQuery fundamentals are prerequisites). *'''Using project management & bug reporting tool Phabricator (by [[m:User:AKlapper (WMF)|Andre]]):''' Introduction to [[mw:Phabricator|Phabricator]], a tool used for project management and software bug reporting. *'''Writing Wikidata queries (by [[m:User:Mahir256|Mahir256]]): '''Introduction to the Wikidata Query Service, from writing simple queries to constructing complex visualizations of structured data. :''You can read more about these workshops at: [[m:SWT Indic Workshop Series 2020/Workshops|SWT Indic Workshop Series 2020/Workshops]]'' -- exact dates and timings will be informed later to selected participants. Registration is open until 24 May 2020, and you can register yourself by visiting [[m:SWT Indic Workshop Series 2020/Registration|this page]]! These workshops will be quite helpful for Indic communities to expand their technical bandwidth, and further iterations will be conducted based on the response to the current series. Looking forward to your participation! If you have any questions, please contact us on the [[m:Talk:SWT Indic Workshop Series 2020/Overview|talk page here]]. [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 17:38, 16 മേയ് 2020 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == GENTLE REMINDER: Project Tiger 2.0 - Feedback from writing contest editors and Hardware support recipients == <div style="border:8px red ridge;padding:6px;> [[File:Emoji_u1f42f.svg|right|100px|tiger face]] Dear Wikimedians, We hope this message finds you well. We sincerely thank you for your participation in Project Tiger 2.0 and we want to inform you that almost all the processes such as prize distribution etc related to the contest have been completed now. As we indicated earlier, because of the ongoing pandemic, we were unsure and currently cannot conduct the on-ground community Project Tiger workshop. We are at the last phase of this Project Tiger 2.0 and as a part of the online community consultation, we request you to spend some time to share your valuable feedback on the Project Tiger 2.0 writing contest feedback. Please '''fill this [https://docs.google.com/forms/d/1ztyYBQc0UvmGDBhCx88QLS3F_Fmal2d7MuJsiMscluY/viewform form]''' to share your feedback, suggestions or concerns so that we can improve the program further. <mark>''' The process of the writing contest will be ended on 20 July 2020.'''</mark> '''Note: If you want to answer any of the descriptive questions in your native language, please feel free to do so.''' <mark>''' The Writing Contest Jury Feedback [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfqbEIBNYHGksJIZ19n13ks0JPOrAnkCRBgMBW1G5phmCODFg/viewform form] is going to close on 10 July 2020.'''</mark> Thank you. [[User:Nitesh Gill|Nitesh Gill]] ([[User talk:Nitesh Gill|talk]]) 15:57, 10 June 2020 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_Gill/list/Indic_VP_(PT2.0)&oldid=20159299 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh Gill@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == വിക്കിപീഡിയ ഓൺലൈൻ സംഗമം == പ്രിയപ്പെട്ടവരേ.. വിക്കിപീഡിയയിലെ താങ്കളുടെ സംഭാവനകൾക്ക് നന്ദി പറഞ്ഞുകൊള്ളുന്നു. വിക്കിമീഡിയ സംരഭങ്ങൾ ജനകീയമാക്കുന്നതിൻറെയും ഈ രംഗത്തെ നവീന സാങ്കേതിക വിദ്യകൾ കൂടുതൽ പരിചയപ്പെടുത്തുന്നതിൻറെയും ഭാഗമായി 2020 ഓഗസ്റ്റ് മാസത്തിൽ വിക്കിപീഡിയ പരിശീലന പരിപാടി സംഘടിപ്പിക്കുന്നതിനെ കുറിച്ച് ഇതിനകം അറിഞ്ഞിരിക്കുമല്ലോ. പ്രസ്തുത പരിപാടിയുടെ ഭാഗമായി മലയാളം വിക്കിപീഡിയ പ്രവർത്തകരുടെ ഒരു ഓൺലൈൻ സംഗമം ഇന്ന് (ശനിയാഴ്ച -ഓഗസ്റ്റ് 1) ഇന്ത്യൻ സമയം രാത്രി എട്ടു മുതൽ പത്ത് മണിവരെ സംഘടിപ്പിക്കുകയാണ്. '''പരിപാടിയുടെ ക്രമം''' • മലയാളം വിക്കിപീഡിയ-വർത്തമാനം,ഭാവി. • വിക്കിഡാറ്റ ലഘു വിവരണം • മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലെ സാങ്കേതിക പ്രശ്നങ്ങൾ • ഓൺപരിശീലന പരിപാടി വിശദീകരണം • ചർച്ച ഈ സംഗമത്തിൻറെ ഭാഗമാകുവാനും, താങ്കളുടെ അനുഭവങ്ങൾ പങ്കുവെക്കുവാനും മലയാളം വിക്കിസമൂഹത്തെ ശക്തിപ്പെടുത്തുവാനും വിക്കിസമൂഹത്തിന്റെ പേരിൽ ഹാർദ്ദമായി സ്വാഗതം ചെയ്യുന്നു. യോഗത്തിൽ പങ്കു ചേരുവാൻ താഴെകൊടുത്തിരിക്കുന്ന ലിങ്കിൽ ക്ലിക്ക് ചെയ്യുക. Google Meet : https://meet.google.com/pyk-rccq-jbi NB: പ്രസ്തുത പരിപാടിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട എല്ലാ അറിയിപ്പുകൾക്കും കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്കും ഈ പേജ് സന്ദർശിക്കുക. പ്രത്യേകിച്ച് എന്തെങ്കിലും സാങ്കേതിക കാരണവശാൽ ലിങ്ക് മാറ്റേണ്ടിവരികയോ മറ്റെന്തെങ്കിലും വ്യത്യാസം വരികയോ ചെയ്താൽ താഴെ കാണുന്ന പേജിൽ വിവരം നൽകുന്നതായിരിക്കും. https://w.wiki/YFp സ്നേഹത്തോടെ, [[ഉപയോക്താവ്:Adithyak1997|Adithyak1997]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Adithyak1997|സംവാദം]]) 10:58, 1 ഓഗസ്റ്റ് 2020 (UTC) == വിക്കിഡാറ്റ ഓണം ലേബൽ-എ-തോൺ == പ്രിയപ്പെട്ടവരേ, വിക്കിമീഡിയ സംരംഭങ്ങൾ ജനകീയമാക്കുന്നതിൻറെയും, നവീന സാങ്കേതിക വിദ്യകൾ കൂടുതൽ പരിചയപ്പെടുത്തുന്നതിൻറെയും ഭാഗമായി 2020 ഓഗസ്റ്റ് മാസത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ വിക്കിമീഡിയ പരിശീലന പരിപാടി ആരംഭിച്ചിരുന്നു. അതിന്റെ ഭാഗമായി ഈ വരുന്ന സെപ്തംബർ 1 മുതൽ 2 വരെയുള്ള തീയതികളിൽ വിക്കിഡാറ്റയിൽ 48 മണിക്കൂർ "ഓണം ലേബൽ-എ-തോൺ" എന്ന പേരിൽ ഓൺലൈൻ തിരുത്തൽ യജ്ഞം സംഘടിപ്പിക്കുന്നു. മലയാളം ഭാഷയിൽ കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ വിക്കിഡാറ്റയിലേക്ക് സംഭാവന ചെയ്യുവാനാണ് ഓണവധി ദിവസങ്ങളിൽ ഈ ഓൺലൈൻ പരിപാടി സംഘടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത്. കേരളവും മലയാളവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ഇനങ്ങളിൽ മലയാള ഭാഷയിലുള്ള പേരുകൾ (ലേബലുകൾ) ചേർക്കുകയും മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്യുക എന്നതാണ് ഈ "ലേബൽ-എ-തോണിന്റെ" പ്രാഥമിക ലക്ഷ്യം. നിലവിൽ വിക്കിഡാറ്റയിൽ 379,419 ഇനങ്ങളിൽ മാത്രമാണ് മലയാളത്തിൽ ലേബലുകൾ ലഭ്യമായിട്ടുള്ളു. അതായത് നിലവിൽ വിക്കിഡാറ്റയിലുള്ള ഇനങ്ങളുടെ 0.42 ശതമാനം മാത്രമാണ് ഇത്.[[wikidata:User:Mr._Ibrahem/Language_statistics_for_items|[1]]] ഈ തിരുത്തൽ യജ്ഞത്തിൽ പങ്കെടുക്കാനായി താങ്കളെ ക്ഷണിക്കുന്നു. കൂടുതൽ വിവരങ്ങളും നിയമാവലിയും അറിയാനായി പരിപാടിയുടെ വിക്കിഡാറ്റ താൾ[[wikidata:Wikidata:WikiProject_Kerala/Events/ONAM_2020|[2]]] സന്ദർശിക്കുകയും പങ്കെടുക്കുന്നവരുടെ വിഭാഗത്തിൽ താങ്കളുടെ പേര് ചേർത്ത് ഇതിൽ പങ്കാളിയാവുകയും ചെയ്യുക. ഈ പദ്ധതി വിജയകരമാക്കിത്തീർക്കുവാൻ താങ്കളുടെ സഹകരണം പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. * തീയതി: 01/09/2020 - 02/09/2020 * സമയം: 48 മണിക്കൂർ സ്നേഹത്തോടെ - [[User:Gnoeee|<span style="color:#990000">❙❚❚</span><span style="color:#339966">❙❙</span><span style="color:#000"> ജിനോയ് </span><span style="color:#006699">❚❙❚</span><span style="color:#339966">❙❙</span>]] [[User talk:Gnoeee|✉]] 10:27, 31 ഓഗസ്റ്റ് 2020 (UTC) == Indic Wikisource Proofreadthon II and Central Notice == {{clear}} ''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translating it'' <div style="align:center; width:90%;float:left;{{#ifeq:{{#titleparts:{{FULLPAGENAME}}|2}}||background:#F9ED94;|}}border:0.5em solid #000000; padding:1em;"> <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> [[File:Wikisource-logo-with-text.svg|frameless|right|100px]] Hello Proofreader, After successful first [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon|Online Indic Wikisource Proofreadthon]] hosted and organised by CIS-A2K in May 2020, again we are planning to conduct one more [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon 2020|Indic Wikisource Proofreadthon II]].I would request to you, please submit your opinion about the dates of contest and help us to fix the dates. Please vote for your choice below. {{Clickable button 2|Click here to Submit Your Vote|class=mw-ui-progressive|url=https://strawpoll.com/jf8p2sf79}} '''Last date of submit of your vote on 24th September 2020, 11:59 PM''' I really hope many Indic Wikisource proofreader will be present this time. Please comment on [[:m:CentralNotice/Request/Indic Wikisource Proofreadthon 2020|CentralNotice banner]] proposal for [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon 2020|Indic Wikisource Proofreadthon 2020]] for the Indic Wikisource contest. (1 Oct2020 - 15 Oct, all IPs from India, Bangladesh, Srilanka, all project). Thank you. Thanks for your attention<br/> [[User:Jayanta (CIS-A2K)|Jayanta (CIS-A2K)]]<br/> Wikisource Advisor, CIS-A2K <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Indic_Wikisource_Helpdesk/VP_Wikipedia&oldid=20461525 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Jayantanth@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> </div> </div> {{clear}} == Mahatma Gandhi edit-a-thon on 2 and 3 October 2020 == <div style=" border-top:8px #d43d4f ridge; padding:8px;>[[File:Mahatma-Gandhi, studio, 1931.jpg|right|100px]] ''Please feel free to translate the message.''<br> Hello,<br> Hope this message finds you well. We want to inform you that CIS-A2K is going to organise a mini edit-a-thon for two days on 2 and 3 October 2020 during Mahatma Gandhi's birth anniversary. This is not related to a particular project rather participants can contribute to any Wikimedia project (such as Wikipedia, Wikidata, Wikimedia Commons, Wikiquote). The topic of the edit-a-thon is: Mahatma Gandhi and his works and contribution. Please participate in this event. For more information and details please visit the '''[[:m:Mahatma Gandhi 2020 edit-a-thon |event page here]]'''. Thank you. — [[User:Nitesh (CIS-A2K)]] <small>Sent using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 11:24, 28 സെപ്റ്റംബർ 2020 (UTC)</small> </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Regional Call for South Asia - Oct. 30 == Hi everyone. The time has come to put Movement Strategy into work and we need your help. We are inviting South Asian communities, Indian Wikimedians, and anyone else interested to join a region-focused conversation on Movement Strategy and implementation. Please join us on '''Friday Oct. 30 at 19.30 / 7:30 pm IST''' ([http://meet.google.com/qpn-xjrm-irj Google Meet]). The purpose of the meeting is to get prepared for global conversations, to identify priorities for implementation in 2021, and to plan the following steps. There are [[m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Recommendations | 10 recommendations]] and they propose multiple [[m:Strategy/Wikimedia movement/2018-20/Transition/List of Initiatives | 45 initiatives]] written over two years by many Wikimedians. It is now up to communities to decide which ones we should work on together in 2021, starting with [[m:Strategy/Wikimedia_movement/2018-20/Transition/Prioritization_events | local and regional conversations]]. Global meetings will take place later in November when we will discuss global coordination and resources. More information about the global events will be shared soon. * What is work you’re already doing that is aligned with Movement Strategy? * What are priorities for you in 2021? * What are things we should all work on globally? We would not be able to grow and diversify as a movement if communities from South Asia are not meaningfully involved in implementing the recommendations. Join the conversation with your questions and ideas, or just come to say hi. See you on Friday October 30. ''A translatable version of this message [[m:User:CKoerner (WMF)/Regional Call for South Asia - Oct. 30|can be found on Meta]]''. [[m:User:MPourzaki (WMF)|MPourzaki (WMF)]] ([[m:User talk:MPourzaki (WMF)|talk]]) 17:24, 19 ഒക്ടോബർ 2020 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:RSharma_(WMF)/southasian_Mass_Message&oldid=20551394 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:CKoerner (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia Wikimeet India 2021 == ''Please consider translating the message.'' [[File:MeterCat image needed.jpg|thumb|This event does not have a logo yet, you may help to [[:m:Talk:Wikimedia_Wikimeet_India_2021#Logo_proposal|create one]].]] <div style="border-left:8px ridge gold;padding:5px;"> Hello, Hope this email finds you well. We want to inform you about Wikimedia Wikimeet India 2021, an online wiki-event by A2K which is to be conducted from 19 – 21 February 2021 during the occasion of International Mother Language Day. Please see '''[[:m:Wikimedia_Wikimeet_India_2021|the event page here]]'''. also Please subscribe to the '''[[:m:Wikimedia_Wikimeet_India_2021/Newsletter|event-specific newsletter]]''' to get regular news and updates. '''Get involved''' # Please help in creating a [[:m:Talk:Wikimedia_Wikimeet_India_2021#Logo_proposal|logo for the event]]. # This event has a "Request for Comments" portal, where we are seeking your opinion on different topics. Please consider [[:m:Wikimedia_Wikimeet_India_2021/Request_for_Comments|sharing your expertise]]. # We need help to translate a few messages to different Indian languages. [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Get involved/Translation|Could you help]]? Happy Diwali. --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 12:46, 14 നവംബർ 2020 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Global bot policy proposal: invitation to a Meta discussion == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:hello}}! I apologize for sending a message in English. {{int:please-translate}}. According to [[:m:Bot_policy/Implementation#Where_it_is_policy|the list]], your wiki project currently is opted in to the [[:m:Bot_policy#Global_bots|global bot policy]]. Under this policy, bots that fix double redirects or maintain interwiki links are allowed to operate under a global bot flag that is assigned directly by the stewards. As the Wikimedia projects developed, the need for the current global bot policy decreased, and in the past years, no bots were appointed via that policy. That is mainly given Wikidata were estabilished in 2013, and it is no longer necessary to have dozens of bots that maintain interwiki links. A [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|proposal]] was made at Meta-Wiki, which proposes that the stewards will be authorized to determine whether an uncontroversial task may be assigned a global bot flag. The stewards already assign permissions that are more impactful on many wikis, namely, [[:m:GS|global sysops]] and [[:m:GR|global renamers]], and I do not think that trust should be an issue. The stewards will assign the permission only to time-proven bots that are already approved at a number of projects, like [[:m:User:ListeriaBot|ListeriaBot]]. By this message, I would like to invite you to comment [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|in the global RFC]], to voice your opinion about this matter. Thank you for your time. Best regards,<br /> [[User:Martin Urbanec|Martin Urbanec]] ([[:m:User talk:Martin Urbanec|{{int:Talkpagelinktext}}]]) 11:49, 24 നവംബർ 2020 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Martin_Urbanec/sand&oldid=20709229 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Martin Urbanec@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == WMWM 2021 Newsletter #1 == Namaskar, You are receiving this notification as you are one of the subscriber of [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Newsletter|Wikimedia Wikimeet India 2021 Newsletter]]. We are sharing with you the first newsletter featuring news, updates and plans related to the event. You can find our first issue '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Newsletter/2020-12-01|here]]'''. If you do not want to receive this kind of notification further, you can remove yourself from [[:m:Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2021|here]]. Sent through [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 17:57, 1 ഡിസംബർ 2020 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikimedia_Wikimeet_India_2021&oldid=20717190 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Bodhisattwa@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Festive Season 2020 edit-a-thon on 5-6 December 2020 == <div style="border-top:10px ridge red; padding-left:5px;padding-top:5px;"> [[File:Rangoli on Diwali 2020 at Moga, Punjab, India.jpg|thumb|200px|[[:m:Festive_Season_2020_edit-a-thon|Festive Season 2020 edit-a-thon]] is on 5 – 6 December 2020]] Namaskara/Hello, Hope you are doing well. On 5–6 December, A2K will conduct a mini edit-a-thon on the theme Festivals of India. This edit-a-thon is not restricted to a particular project and editors can contribute to any Wikimedia project on the theme. Please have a look at the '''[[:m:Festive_Season_2020_edit-a-thon|event page, and please participate]]'''. Some tasks have been suggested, please feel free to expand the list. Regards. Sent using [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 11:29, 2 ഡിസംബർ 2020 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia Wikimeet India 2021 Newsletter #2 == <div style="border:4px red ridge; background:#fcf8de; padding:8px;> Hello,<br> The second edition of Wikimedia Wikimeet India 2021 newsletter has been published. We have started a logistics assessment. The objective of the survey is to collect relevant information about the logistics of the Indian Wikimedia community members who are willing to participate in the event. Please spend a few minutes to fill [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdkSwR3UHRZnD_XYIsJhgGK2d6tJpb8dMC4UgJKAxyjZKA2IA/viewform this form]. There are other stories. Please read the '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Newsletter/2020-12-16|full newsletter here]]'''. To subscribe or unsubscribe the newsletter, please visit [[:m:Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2021|this page]]. --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 01:40, 17 ഡിസംബർ 2020 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikimedia_Wikimeet_India_2021&oldid=20756436 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Titodutta@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Submission Open for Wikimedia Wikimeet India 2021 == ''Sorry for writing this message in English - feel free to help us translating it'' Hello, We are excited to announce that submission for session proposals has been opened for Wikimedia Wikimeet India 2021, the upcoming online wiki-event which is to be conducted from 19 – 21 February 2021 during the occasion of International Mother Language Day. The submission will remain open until 24 January 2021. '''You can submit your session proposals here -'''<br/> https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Wikimeet_India_2021/Submissions<br/> {{Clickable button 2|Click here to Submit Your session proposals|class=mw-ui-progressive|url=https://meta.wikimedia.org/wiki/Wikimedia_Wikimeet_India_2021/Submissions}} A program team has been formed recently from highly experienced Wikimedia volunteers within and outside India. It is currently under the process of expansion to include more diversity in the team. The team will evaluate the submissions, accept, modify or reject them, design and finalise the program schedule by the end of January 2021. Details about the team will come soon. We are sure that you will share some of your most inspiring stories and conduct some really exciting sessions during the event. Best of luck for your submissions! Regards,<br/> Jayanta<br/> On behalf of WMWM India 2021 <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikimedia_Wikimeet_India_2021&oldid=20756436 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Jayantanth@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia Wikimeet India 2021 Newsletter #3 == <div style="border:4px red ridge; background:#fcf8de; padding:8px;> Hello,<br> Happy New Year! The third edition of Wikimedia Wikimeet India 2021 newsletter has been published. We have opened proposals for session submissions. If you want to conduct a session during the event, you can propose it [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Submissions|here]] before 24 Jamuary 2021. There are other stories. Please read the '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Newsletter/2021-01-01|full newsletter here]]'''. To subscribe or unsubscribe the newsletter, please visit [[:m:Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2021|this page]]. -- [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 08:56, 1 ജനുവരി 2021 (UTC) </div> <!-- Message sent by User:Titodutta@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikimedia_Wikimeet_India_2021&oldid=20756436 --> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikimedia_Wikimeet_India_2021&oldid=20915971 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Bodhisattwa@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikipedia 20th anniversary celebration edit-a-thon == <div style=" border-left:12px red ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:WP20Symbols CAKE1.svg|thumb|80px|right]] Dear all, We hope you are doing well. As you know, CIS-A2K is running a series of mini edit-a-thons. Two mini edit-a-thons has been completed successfully with your participation. On 15 January 2021, Wikipedia has its 20th birthday and we are celebrating this occasion by creating or developing articles regarding encyclopedias including Wikipedia. It has started today (9 January 2021) and will run till tomorrow (10 January 2021). We are requesting you to take part in it and provide some of your time. For more information, you can visit [[:m: Wikipedia 20th anniversary celebration edit-a-thon|here]]. Happy editing. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 07:54, 9 January 2021 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Wikipedia/VPs&oldid=20942767 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia Wikimeet India 2021 Newsletter #4 == <div style="border:1px #808080 ridge; background:Azure; padding:8px;> Hello,<br> Happy New Year! The fourth edition of Wikimedia Wikimeet India 2021 newsletter has been published. We have opened the registration for participation for this event. If you want to participate in the event, you can register yourself [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Registration|here]] before 16 February 2021. There are other stories. Please read the '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Newsletter/2021-16-01|full newsletter here]]'''. To subscribe or unsubscribe the newsletter, please visit [[:m:Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2021|this page]].[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 16:12, 17 ജനുവരി 2021 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikimedia_Wikimeet_India_2021&oldid=20977965 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Jayantanth@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == [Small wiki toolkits] Understanding the technical challenges == Greetings, hope this message finds you all in the best of your health, and you are staying safe amid the ongoing crisis. Firstly, to give you context, [[m:Small wiki toolkits|Small wiki toolkits]] (SWT) is an initiative to support [[m:Small_and_large_wikis#Small_wikis|small wiki]] communities, to learn and share technical and semi-technical skills to support, maintain, and grow. In India, a [[m:SWT Indic Workshop Series 2020/Overview|series of workshops]] were conducted last year, and they received good response. They are being continued this year, and the first session is: '''Understanding the technical challenges of wikis''' (by [[m:User:BMueller (WMF)|Birgit]]): Brainstorming about technical challenges faced by contributors contributing to language projects related to South Asia. The session is on 24 January 2021, at 18:00 to 19:30 (India time), 18:15 to 19:45 (Nepal time), and 18:30 to 20:00 pm (Bangladesh time). You can '''register yourself''' by visiting [[m:SWT South Asia/Registration|'''this page''']]! This discussion will be crucial to decide topics for future workshops. Community members are also welcome to suggest topics for future workshops anytime at https://w.wiki/t8Q. If you have any questions, please contact us on the [[m:Talk:SWT South Asia/Overview/Overview|talk page here]]. [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 16:39, 19 ജനുവരി 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Indic_Village_Pumps&oldid=20957862 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == [Small wiki toolkits] Upcoming bots workshops: Understanding community needs == Greetings, as you may be aware that as part of [[:m:SWT_South_Asia|Small wiki toolkits - South Asia]], we conduct a workshop every month on technical topics to help small wikis. In February, we are planning on organizing a workshop on the topic of bots. Bots are automated tools that carry out repetitive, tedious and mundane tasks. To help us structure the workshop, we would like understand the needs of the community in this regard. Please let us know any of * a) repetitive/mundane tasks that you generally do, especially for maintenance *b) tasks you think can be automated on your wiki. Please let us your inputs on [[:m:Talk:SWT_South_Asia/Workshops#Upcoming_bots_workshops%3A_Understanding_community_needs|'''workshops talk page''']], before 7 February 2021. You can also let me know your inputs by [[Special:EmailUser/KCVelaga|emailing me]] or pinging me here in this section. Please note that you do not need to have any programming knowledge for this workshop or to give input. Regards, [[User:KCVelaga|KCVelaga]] 13:45, 28 ജനുവരി 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Call for feedback: WMF Community Board seats & Office hours tomorrow == ''(sorry for posting in English)'' Dear Wikimedians, The [[:m:Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees|Wikimedia Foundation Board of Trustees]] is organizing a [[:m:Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees/Call_for_feedback:_Community_Board_seats|'''call for feedback''']] about community selection processes between February 1 and March 14. Below you will find the problem statement and various ideas from the Board to address it. We are offering multiple channels for questions and feedback. With the help of a team of community facilitators, we are organizing multiple conversations with multiple groups in multiple languages. During this call for feedback we publish weekly reports and we draft the final report that will be delivered to the Board. With the help of this report, the Board will approve the next steps to organize the selection of six community seats in the upcoming months. Three of these seats are due for renewal and three are new, recently approved. '''Participate in this call for feedback and help us form a more diverse and better performing Board of Trustees!''' <u>'''Problems:'''</u> While the Wikimedia Foundation and the movement have grown about five times in the past ten years, the Board’s structure and processes have remained basically the same. As the Board is designed today, we have a problem of capacity, performance, and lack of representation of the movement’s diversity. This problem was identified in the Board’s 2019 governance review, along with recommendations for how to address it. To solve the problem of capacity, we have agreed to increase the Board size to a maximum of 16 trustees (it was 10). Regarding performance and diversity, we have approved criteria to evaluate new Board candidates. What is missing is a process to promote community candidates that represent the diversity of our movement and have the skills and experience to perform well on the Board of a complex global organization. Our current processes to select individual volunteer and affiliate seats have some limitations. Direct elections tend to favor candidates from the leading language communities, regardless of how relevant their skills and experience might be in serving as a Board member, or contributing to the ability of the Board to perform its specific responsibilities. It is also a fact that the current processes have favored volunteers from North America and Western Europe. Meanwhile, our movement has grown larger and more complex, our technical and strategic needs have increased, and we have new and more difficult policy challenges around the globe. As well, our Movement Strategy recommendations urge us to increase our diversity and promote perspectives from other regions and other social backgrounds. In the upcoming months, we need to renew three community seats and appoint three more community members in the new seats. What process can we all design to promote and choose candidates that represent our movement and are prepared with the experience, skills, and insight to perform as trustees? <u>'''Ideas:'''</u> The Board has discussed several ideas to overcome the problems mentioned above. Some of these ideas could be taken and combined, and some discarded. Other ideas coming from the call for feedback could be considered as well. The ideas are: *<u>Ranked voting system.</u> Complete the move to a single transferable vote system, already used to appoint affiliate-selected seats, which is designed to best capture voters’ preferences. *<u>Quotas.</u> Explore the possibility of introducing quotas to ensure certain types of diversity in the Board (details about these quotas to be discussed in this call for feedback). *<u>Call for types of skills and experiences.</u> When the Board makes a new call for candidates, they would specify types of skills and experiences especially sought. *<u>Vetting of candidates.</u> Potential candidates would be assessed using the Trustee Evaluation Form and would be confirmed or not as eligible candidates. *<u>Board-delegated selection committee.</u> The community would nominate candidates that this committee would assess and rank using the Trustee Evaluation Form. This committee would have community elected members and Board appointed members. *<u>Community-elected selection committee.</u> The community would directly elect the committee members. The committee would assess and rank candidates using the Trustee Evaluation Form. *<u>Election of confirmed candidates.</u> The community would vote for community nominated candidates that have been assessed and ranked using the Trustee Evaluation Form. The Board would appoint the most voted candidates. *<u>Direct appointment of confirmed candidates.</u> After the selection committee produces a ranked list of community nominated candidates, the Board would appoint the top-ranked candidates directly. <u>'''Call for feedback:'''</u> The [[:m:Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees/Call_for_feedback:_Community_Board_seats|call for feedback]] runs from February 1 until the end of March 14. We are looking for a broad representation of opinions. We are interested in the reasoning and the feelings behind your opinions. In a conversation like this one, details are important. We want to support good conversations where everyone can share and learn from others. We want to hear from those who understand Wikimedia governance well and are already active in movement conversations. We also want to hear from people who do not usually contribute to discussions. Especially those who are active in their own roles, topics, languages or regions, but usually not in, say, a call for feedback on Meta. You can participate by joining the [[:m:Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees/Call_for_feedback:_Community_Board_seats#How_to_participate|Telegram chat group]], and giving feedback on any of the talk pages on Meta-Wiki. We are welcoming the organisation of conversations in any language and in any channel. If you want us to organize a conversation or a meeting for your wiki project or your affiliate, please write to me. I will also reach out to communities and affiliates to soon have focused group discussions. An [[:m:Wikimedia_Foundation_Board_of_Trustees/Call_for_feedback:_Community_Board_seats/Conversations/2021-02-02_-_First_Office_Hour|'''office hour''']] is also happening '''tomorrow at 12 pm (UTC)''' to discuss this topic. Access link will be available 15 minutes before the scheduled time (please watch the office hour page for the link, and I will also share on mailing lists). In case you are not able to make it, please don't worry, there will be more discussions and meetings in the next few weeks. Regards, [[User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]] 16:30, 1 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Research Needs Assessment for Indian Language Wikimedia (ILW) Projects == Dear All, The [[:m:CIS-A2K|Access to Knowledge (A2K)]] team at CIS has been engaged with work on research on Indian language Wikimedia projects as part of the APG since 2019. This year, following up on our learnings from work so far, we are undertaking a needs assessment exercise to understand a) the awareness about research within Indian language Wikimedia communities, and identify existing projects if any, and b) to gather community inputs on knowledge gaps and priority areas of focus, and the role of research in addressing the same. We would therefore request interested community members to respond to the needs assessment questionnaire here:<br> {{Clickable button 2|Click here to respond|url=https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSd9_RMEX8ZAH5bG0qPt_UhLakChs1Qmw35fPbFvkrsWPvwuLw/viewform|class=mw-ui-progressive}} Please respond in any Indian language as suitable. The deadline for this exercise is '''February 20, 2021'''. For any queries do write to us on the CIS-A2K research [[:m:Talk:CIS-A2K/Research|talk page here]] [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 17:08, 3 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Indic_Wikisource_Helpdesk/VP_Wikipedia&oldid=20461525 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Jayantanth@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia Wikimeet India 2021 Newsletter #5 == <div style="border:1px #808080 ridge; background:Azure; padding:8px;> Hello,<br> Greetings!! The fifth edition of Wikimedia Wikimeet India 2021 newsletter has been published. We have opened the registration for participation for this event. If you want to participate in the event, you can register yourself [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Registration|here]] before '''16 February 2021'''. There are other stories. Please read the '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Newsletter/2021-02-01|full newsletter here]]'''. To subscribe or unsubscribe the newsletter, please visit [[:m:Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2021|this page]].<br>[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 17:49, 3 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikimedia_Wikimeet_India_2021&oldid=21052845 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Jayantanth@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia Wikimeet India 2021 Newsletter #5 == <div style="border:1px #808080 ridge; background:Azure; padding:8px;> Hello,<br> Greetings!! The fifth edition of Wikimedia Wikimeet India 2021 newsletter has been published. We have opened the registration for participation for this event. If you want to participate in the event, you can register yourself [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Registration|here]] before '''16 February 2021'''. There are other stories. Please read the '''[[:m:Wikimedia Wikimeet India 2021/Newsletter/2021-02-01|full newsletter here]]'''. To subscribe or unsubscribe the newsletter, please visit [[:m:Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2021|this page]].<br>[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 17:53, 3 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikimedia_Wikimeet_India_2021&oldid=21052845 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Jayantanth@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wiki Loves Folklore 2021 is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2021|Wiki Loves Folklore 2021]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the 1st till the 28th of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2021 submitting] them in this commons contest. Please support us in translating the [[:c:Commons: Wiki Loves Folklore 2021|project page]] and a [https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:Translate?group=Centralnotice-tgroup-wikiloveslove2020&language=en&filter=%21translated&action=translate|one-line banner message] to help us spread the word in your native language. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 13:25, 6 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wll&oldid=21073884 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tiven2240@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == [Small wiki toolkits] Bot workshop: 27 February == As part of the Small wiki toolkits (South Asia) initiative, we are happy to announce the second workshop of this year. The workshop will be on "[[:en:Wikipedia:Bots|bots]]", and we will be learning how to perform tasks on wiki by running automated scripts, about Pywikibot and how it can be used to help with repetitive processes and editing, and the Pywikibot community, learning resources and community venues. Please note that you do not need any technical experience to attend the workshop, only some experience contributing to Wikimedia projects is enough. Details of the workshop are as follows: *Date: 27 February *Timings: 15:30 to 17:00 (IST), 15:45 to 17:15 (NPT), 16:00 to 17:30 (BDT) *Meeting link: https://meet.google.com/vri-zvfv-rci | ''[https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=MGxwZWtkdDdhdDk0c2Vwcjd1ZGYybzJraWcgY29udGFjdEBpbmRpY21lZGlhd2lraWRldi5vcmc&tmsrc=contact%40indicmediawikidev.org click to add your Google Calendar].'' *Trainer: [[:m:User:JHernandez_(WMF)|Joaquin Oltra Hernandez]] Please sign-up on the registration page at https://w.wiki/yYg. Note: We are providing modest internet stipends to attend the workshops, for those who need and wouldn't otherwise be able to attend. More information on this can be found on the registration page. Regards, [[:m:Small_wiki_toolkits/South_Asia/Organization|Small wiki toolkits - South Asia organizers]], 10:11, 18 ഫെബ്രുവരി 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == CIS-A2K Newsletter February 2021 == <div style="border:6px black ridge; background:#EFE6E4;width:60%;"> [[File:Envelope alt font awesome.svg|100px|right|link=:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe]] Hello,<br /> [[:m:CIS-A2K|CIS-A2K]] has published their newsletter for the month of February 2021. The edition includes details about these topics: {{Div col|colwidth=30em}} *Wikimedia Wikimeet India 2021 *Online Meeting with Punjabi Wikimedians *Marathi Language Day *Wikisource Audiobooks workshop *2021-22 Proposal Needs Assessment *CIS-A2K Team changes *Research Needs Assessment *Gender gap case study *International Mother Language Day {{Div col end|}} Please read the complete newsletter '''[[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2021|here]]'''.<br /> <small>If you want to subscribe/unsubscribe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]</small>. </div> [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 17:24, 8 മാർച്ച് 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Ananth_(CIS-A2K)/lists/Indic_VPs&oldid=19426666 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == WMF Community Board seats: Upcoming panel discussions == As a result of the first three weeks of the [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats|call for feedback on WMF Community Board seats]], three topics turned out to be the focus of the discussion. Additionally, a new idea has been introduced by a community member recently: Candidates resources. We would like to pursue these focus topics and the new idea appropriately, discussing them in depth and collecting new ideas and fresh approaches by running four panels in the next week. Every panel includes four members from the movement covering many regions, backgrounds and experiences, along with a trustee of the Board. Every panel will last 45 minutes, followed by a 45-minute open mic discussion, where everyone’s free to ask questions or to contribute to the further development of the panel's topics. *[[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats/Conversations/Topic panels/Topic panel: Skills for board work|Skills for Board work]] - [https://zonestamp.toolforge.org/1615572040 Friday, March 12, 18:00 UTC] *[[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats/Conversations/Topic panels/Topic panel: Support for candidates|Support for candidates]] - [https://zonestamp.toolforge.org/1615642250 Saturday, March 13, 13:30 UTC] *[[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats/Conversations/Topic panels/Topic panel: Board - Global Council - Hubs|Board - Global Council - Hubs]] - [https://zonestamp.toolforge.org/1615651214 Saturday, March 13, 16:00 UTC] *[[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats/Conversations/Topic panels/Topic panel: Regional diversity|Regional diversity]] - [https://zonestamp.toolforge.org/1615726800 Sunday, March 14, 13:00 UTC] To counter spamming, the meeting link will be updated on the Meta-Wiki pages and also on the [https://t.me/wmboardgovernanceannounce Telegram announcements channel], 15 minutes before the official start. Let me know if you have any questions, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 08:36, 10 മാർച്ച് 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == [Small wiki toolkits] Workshop on "Debugging/fixing template errors" - 27 March == As part of the Small wiki toolkits (South Asia) initiative, we are happy to announce the third workshop of this year. The workshop will be on "Debugging/fixing template errors", and we will learn how to address the common template errors on wikis (related but not limited to importing templates, translating them, Lua, etc.). <div class="plainlinks"> Details of the workshop are as follows: *Date: 27 March *Timings: 3:30 pm to 5:00 pm (IST), 15:45 to 17:15 (NPT), 16:00 to 17:30 (BST) *Meeting link: https://meet.google.com/cyo-mnrd-ryj | [https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=MjgzaXExcm9ha3RpbTBiaTNkajBmM3U2MG8gY29udGFjdEBpbmRpY21lZGlhd2lraWRldi5vcmc&tmsrc=contact%40indicmediawikidev.org ''click here to add this to your Google Calendar'']. *Trainer: [[:m:User:Jayprakash12345|Jay Prakash]] Please sign-up on the registration page at https://w.wiki/36Sg. prepare for the workshop in advance, we would like to gather all kinds of template errors (related but not limited to importing templates, translating them, Lua, etc.) that you face while working with templates on your wiki. If you plan to attend the workshop and would like your common issues related to dealing with templates addressed, share your issues using [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSfO4YRvqMaPzH8QeLeR6h5NdJ2B-yljeo74mDmAZC5rq4Obgw/viewform?usp=sf_link this Google Form], or [[:m:Talk:Small_wiki_toolkits/South_Asia/Workshops#Upcoming_workshop_on_%22Debugging_template_errors%22|under this section on the workshop's talk page]]. You can see examples of such errors at [[:c:Category:Lua script errors screenshots|this category]]. </div> Note: We are providing modest internet stipends to attend the workshops, for those who need and wouldn't otherwise be able to attend. More information on this can be found on the registration page. Regards, [[:m:Small_wiki_toolkits/South_Asia/Organization|Small wiki toolkits - South Asia organizers]], 07:01, 16 മാർച്ച് 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikidata Lexographical event is ongoing == [[:Wikidata:Wikidata:Events/30 lexic-o-days 2021]] is ongoing till April 15. See also: [[Wikidata:Lexicographical data/Focus languages/Form/Malayalam]]. [[ഉപയോക്താവ്:Vis M|Vis M]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vis M|സംവാദം]] 10:20, 1 ഏപ്രിൽ 2021 (UTC) == Global bot policy changes == <div class="plainlinks mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr"> {{int:hello}}! I apologize for sending a message in English. {{int:please-translate}}. According to [[:m:Bot_policy/Implementation#Where_it_is_policy|the list]], your wiki project is currently opted in to the [[:m:Bot_policy#Global_bots|global bot policy]]. As such, I want to let you know about some changes that were made after the [[:m:Requests for comment/Refine global bot policy|global RfC]] was closed. *Global bots are now subject to a 2 week discussion, and it'll be publicized via a MassMessage list, available at [[:m:Bot policy/New global bot discussion|Bot policy/New global bot discussion]] on Meta. Please subscribe yourself or your wiki if you are interested in new global bots proposals. *For a bot to be considered for approval, it must demonstrate it is welcomed in multiple projects, and a good way to do that is to have the bot flag on at least 5 wikis for a single task. *The bot operator should make sure to adhere to the wiki's preference as related to the use of the bot flag (i.e., if a wiki doesn't want a bot to use the flag as it edits, that should be followed). Thank you for your time. Best regards,<br /> —'''''<span style="font-family:Candara">[[User:Tks4Fish|<span style="color:black">Thanks for the fish!</span>]] <sup>[[User Talk:Tks4Fish|<span style="color:blue">talk</span>]]•[[Special:Contribs/Tks4Fish|contribs]]</sup></span>''''' 18:48, 6 ഏപ്രിൽ 2021 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tks4Fish/temp&oldid=21306363 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tks4Fish@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == [Small wiki toolkits] Workshop on "Designing responsive main pages" - 30 April (Friday) == As part of the Small wiki toolkits (South Asia) initiative, we would like to announce the third workshop of this year on “Designing responsive main pages”. The workshop will take place on 30 April (Friday). During this workshop, we will learn to design main pages of a wiki to be responsive. This will allow the pages to be mobile-friendly, by adjusting the width and the height according to various screen sizes. Participants are expected to have a good understanding of Wikitext/markup and optionally basic CSS. Details of the workshop are as follows: *Date: 30 April (Friday) *Timings: [https://zonestamp.toolforge.org/1619785853 18:00 to 19:30 (India / Sri Lanka), 18:15 to 19:45 (Nepal), 18:30 to 20:00 (Bangladesh)] *Meeting link: https://meet.google.com/zfs-qfvj-hts | to add this to your Google Calendar, please use [https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=NmR2ZHE1bWF1cWQyam4yN2YwZGJzYWNzbjMgY29udGFjdEBpbmRpY21lZGlhd2lraWRldi5vcmc&tmsrc=contact%40indicmediawikidev.org click here]. If you are interested, please sign-up on the registration page at https://w.wiki/3CGv. Note: We are providing modest internet stipends to attend the workshops, for those who need and wouldn't otherwise be able to attend. More information on this can be found on the registration page. Regards, [[:m:Small wiki toolkits/South Asia/Organization|Small wiki toolkits - South Asia organizers]], 15:51, 19 ഏപ്രിൽ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Invitation for Wikipedia Pages Wanting Photos 2021 == Hello there, We are inviting you to participate in '''[[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2021|Wikipedia Pages Wanting Photos 2021]]''', a global contest scheduled to run from July through August 2021. Participants will choose among Wikipedia pages without photo images, then add a suitable file from among the many thousands of photos in the Wikimedia Commons, especially those uploaded from thematic contests (Wiki Loves Africa, Wiki Loves Earth, Wiki Loves Folklore, etc.) over the years. In its first year (2020), 36 Wikimedia communities in 27 countries joined the campaign. Events relating to the campaign included training organized by at least 18 Wikimedia communities in 14 countries. The campaign resulted in the addition of media files (photos, audios and videos) to more than 90,000 Wikipedia articles in 272 languages. Wikipedia Pages Wanting Photos (WPWP) offers an ideal task for recruiting and guiding new editors through the steps of adding content to existing pages. Besides individual participation, the WPWP campaign can be used by user groups and chapters to organize editing workshops and edit-a-thons. The organizing team is looking for a contact person to coordinate WPWP participation at the Wikimedia user group or chapter level (geographically or thematically) or for a language WP. We’d be glad for you to reply to this message, or sign up directly at [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2021/Participating Communities#Wikimedia affiliate communities|WPWP Participating Communities]]. Please feel free to contact [[:m:Wikipedia Pages Wanting Photos 2021/Organizing Team|Organizing Team]] if you have any query. Kind regards,<br/> [[User:Tulsi Bhagat|Tulsi Bhagat]]<br/> Communication Manager<br/> Wikipedia Pages Wanting Photos Campaign<br/> <small>Message delivered by [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 03:54, 5 മേയ് 2021 (UTC)</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Wikipedia_Pages_Wanting_Photos_2021/Call_for_participation_letter/Targets&oldid=21423535 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tulsi Bhagat@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Call for Election Volunteers: 2021 WMF Board elections == Hello all, Based on an [[:m:Wikimedia Foundation Board of Trustees/Call for feedback: Community Board seats/Main report|extensive call for feedback]] earlier this year, the Board of Trustees of the Wikimedia Foundation Board of Trustees [[:m:Wikimedia_Foundation_Board_noticeboard/2021-04-15_Resolution_about_the_upcoming_Board_elections|announced the plan for the 2021 Board elections]]. Apart from improving the technicalities of the process, the Board is also keen on improving active participation from communities in the election process. During the last elections, Voter turnout in prior elections was about 10% globally. It was better in communities with volunteer election support. Some of those communities reached over 20% voter turnout. We know we can get more voters to help assess and promote the best candidates, but to do that, we need your help. We are looking for volunteers to serve as Election Volunteers. Election Volunteers should have a good understanding of their communities. The facilitation team sees Election Volunteers as doing the following: *Promote the election and related calls to action in community channels. *With the support from facilitators, organize discussions about the election in their communities. *Translate “a few” messages for their communities [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Election Volunteers|Check out more details about Election Volunteers]] and add your name next to the community you will support [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Election_Volunteers|'''in this table''']]. We aim to have at least one Election Volunteer, even better if there are two or more sharing the work. If you have any queries, please ping me under this message or [[Special:EmailUser/KCVelaga (WMF)|email me]]. Regards, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]] 05:21, 12 മേയ് 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Candidates from South Asia for 2021 Wikimedia Foundation Board Elections == Dear Wikimedians, As you may be aware, the Wikimedia Foundation has started [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021|elections for community seats]] on the Board of Trustees. While previously there were three community seats on the Board, with the expansion of the Board to sixteen seats last year, community seats have been increased to eight, four of which are up for election this year. In the last fifteen years of the Board's history, there were only a few candidates from the South Asian region who participated in the elections, and hardly anyone from the community had a chance to serve on the Board. While there are several reasons for this, this time, the Board and WMF are very keen on encouraging and providing support to potential candidates from historically underrepresented regions. This is a good chance to change the historical problem of representation from the South Asian region in high-level governance structures. Ten days after the call for candidates began, there aren't any [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|candidates from South Asia]] yet, there are still 10 days left! I would like to ask community members to encourage other community members, whom you think would be potential candidates for the Board. While the final decision is completely up to the person, it can be helpful to make sure that they are aware of the election and the call for candidates. Let me know if you need any information or support. Thank you, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]] 10:03, 19 ജൂൺ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Internet Support for Wikimedians in India 2021 == <div style=" border-left:12px blue ridge; padding-left:18px;box-shadow: 10px 10px;box-radius:40px;>[[File:Internet support for Indian Wikimedians.svg|thumb|110px|right]] Dear Wikimedians, A2K has started an internet support program for the Wikimedians in India from 1 June 2021. This will continue till 31 August 2021. It is a part of Project Tiger, this time we started with the internet support, writing contest and other things that will follow afterwards. Currently, in this first phase applications for the Internet are being accepted. For applying for the support, please visit the [[:m:Internet support for Wikimedians in India|link]]. After the committee's response, support will be provided. For more information please visit the event page (linked above). Before applying please read the criteria and the application procedure carefully. Stay safe, stay connected. [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 14:09, 22 June 2021 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Nitesh_(CIS-A2K)/Wikipedia/VPs&oldid=20942767 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wiki Loves Women South Asia 2021 == [[File:Wikiloveswomen logo.svg|right|frameless]] '''Wiki Loves Women South Asia''' is back with the 2021 edition. Join us to minify gender gaps and enrich Wikipedia with more diversity. Happening from 1 September - 30 September, [[:m:Wiki Loves Women South Asia 2021|Wiki Loves Women South Asia]] welcomes the articles created on gender gap theme. This year we will focus on women's empowerment and gender discrimination related topics. We warmly invite you to help organize or participate in the competition in your community. You can learn more about the scope and the prizes at the [[:m:Wiki Loves Women South Asia 2021|project page]]. Best wishes,<br> [[:m:Wiki Loves Women South Asia 2021|Wiki Loves Women Team]]<br>17:46, 11 ജൂലൈ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:MdsShakil/sandbox/2&oldid=21717413 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:MdsShakil@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == [Wikimedia Foundation elections 2021] Candidates meet with South Asia + ESEAP communities == Dear Wikimedians, As you may already know, the 2021 Board of Trustees elections are from 4 August 2021 to 17 August 2021. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Template:WMF_elections_candidate/2021/candidates_gallery|20 candidates for the 2021 election]]. This event is for community members of South Asian and ESEAP communities to know the candidates and interact with them. * The '''event will be on 31 July 2021 (Saturday)''', and the timings are: :* India & Sri Lanka: 6:00 pm to 8:30 pm :* Bangladesh: 6:30 pm to 9:00 pm :* Nepal: 6:15 pm to 8:45 pm :* Afghanistan: 5:00 pm to 7:30 pm :* Pakistan & Maldives: 5:30 pm to 8:00 pm * '''For registration and other details, please visit the event page at [[:m: Wikimedia Foundation elections/2021/Meetings/South Asia + ESEAP]]''' [[User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 10:00, 19 ജൂലൈ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> ==ഇൻഡിക് വിക്കിഗ്രന്ഥശാല തെറ്റുതിരുത്തൽ യജ്ഞം ആഗസ്ത് 2021== [[File:Wikisource-logo-with-text.svg|frameless|right|100px]] കഴിഞ്ഞ വർഷത്തെ പരിപാടികൾക്ക് താങ്കൾ നൽകിയ പിന്തുണയ്ക്കും പങ്കാളിത്തത്തിനും നന്ദി അറിയിക്കട്ടേ. നമ്മുടെ ഇന്ത്യൻ ക്ലാസിക് സാഹിത്യത്തെ ഡിജിറ്റൽ ഫോർമാറ്റിൽ സമ്പുഷ്ടമാക്കുന്നതിൻറെ ഭാഗമായി സിഐഎസ്-എ 2 കെയുടെ ആഭിമുഖ്യത്തിൽ ഈ വർഷവും ഓൺലൈൻ ഇൻഡിക് വിക്കിഗ്രന്ഥശാല തെറ്റുതിരുത്തൽ യജ്ഞം 2021 ഓഗസ്റ്റ് മാസത്തിൽ നടത്തുന്നു. '''ഇതിനെന്തൊക്കെ വേണം''' * '''ബുക്ക്‌ലിസ്റ്റ്:''' പ്രൂഫ് റീഡ് ചെയ്യേണ്ട പുസ്തകങ്ങളുടെ ഒരു ശേഖരം. നിങ്ങളുടെ ഭാഷയിൽ നിന്ന് കുറച്ച് പുസ്തകം കണ്ടെത്താൻ ദയവായി ഞങ്ങളെ സഹായിക്കുക. യൂണിക്കോഡ് ഫോർമാറ്റ് ചെയ്ത വാചകം ഉള്ള ഏതെങ്കിലും മൂന്നാം കക്ഷി വെബ്‌സൈറ്റിലെ പുസ്തകമാവരുത്.. ദയവായി പുസ്തകങ്ങൾ ശേഖരിച്ച് ഞങ്ങളുടെ ഇവന്റ് പേജിൽ പുസ്തക പട്ടിക ചേർക്കുമല്ലോ. ഇവിടെ വിവരിച്ചിരിക്കുന്ന പകർപ്പവകാശ മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശം പാലിക്കാൻ പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധിക്കുമല്ലോ. പുസ്തകം കണ്ടെത്തിയ ശേഷം, പുസ്തകത്തിന്റെ പേജുകൾ [[<pagelist/>]] എന്ന രീതിയിൽ പരിശോധിച്ച് സൃഷ്ടിക്കേണ്ടതാണ്. *'''പങ്കെടുക്കുന്നവർ:''' ഈ പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കാൻ പങ്കെടുക്കുന്നവരുടെ വിഭാഗത്തിൽ ദയവായി നിങ്ങളുടെ പേര് [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon August 2021/Participants|Participants]] ചേർക്കുക. *'''നിരൂപകൻ:''' ദയവായി ഈ തെറ്റ്തിരുത്തൽ യജ്ഞത്തിൻറെ അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ/റിവ്യൂവർ എന്ന നിലയിൽ സ്വയം ഉത്തരവാദിത്തമേറ്റെടുത്ത് നിങ്ങളുടെ നിർദ്ദേശം [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon August 2021/Participants#Administrator/Reviewer|ഇവിടെ]] ചേർക്കുക. അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റർ / അവലോകകർ എന്നിവർക്കും ഈ തെറ്റ്തിരുത്ത യജ്ഞത്തിൽ പങ്കെടുക്കാം. *'''സമൂഹ മാധ്യമങ്ങളിലെ പ്രചാരണം:''' ദയവായി എല്ലാ സോഷ്യൽ മീഡിയ ചാനലുകളിലേക്കും ഈ പരിപാടിയെ സംബന്ധിച്ച വാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിക്കാൻ എല്ലാ ഇന്ത്യൻ വിക്കിഗ്രന്ഥശാല കമ്മ്യൂണിറ്റി അംഗങ്ങളോടും ഞാൻ വിനീതമായി അഭ്യർത്ഥിക്കുന്നു, കൂടാതെ നിങ്ങളുടെ സ്വന്തം ഗ്രന്ഥശാല സൈറ്റ് അറിയിപ്പും ഉപയോഗിക്കുമല്ലോ. *'''അവാർഡുകൾ:''' ഈ പരിപാടിയുടെ ഭാഗമായി ചില സമ്മാനങ്ങൾ നൽകാനും CIS-A2K ആലോചിക്കുന്നു. *'''സാധൂകരിച്ചതും തെറ്റുതിരുത്തിയ പേജുകളും എണ്ണാനുള്ള ഒരു മാർഗ്ഗം:''' ഇൻഡിക് വിക്കിസോഴ്‌സ് മത്സര ഉപകരണങ്ങൾ [https://indic-wscontest.toolforge.org/ Indic Wikisource Contest Tools] *'''സമയം:''' 2021ഓഗസ്റ്റ് 15 മുതൽ 2021 ഓഗസ്റ്റ് 31 വരെ 23.59 (IST) *'''നിയമങ്ങളും മാർ‌ഗ്ഗനിർ‌ദ്ദേശങ്ങളും:''' അടിസ്ഥാന നിയമങ്ങളും മാർ‌ഗ്ഗരേഖകളും [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon August 2021/Rules|ഇവിടെ]] വിവരിച്ചിരിക്കുന്നു. *'''സ്കോറിംഗ്:''' വിശദാംശങ്ങൾ സ്കോറിംഗ് രീതി [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon August 2021/Rules#Scoring_system|ഇവിടെ ]] വിവരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഈ വർഷം നിരവധി ഇൻഡിക് വിക്കിസ്രോതസ്സുകൾ വീട്ടിൽ ലോക്ക്ഡൗൺ ആയിരിക്കുമെന്ന് ഞാൻ ശരിക്കും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. ഈ വർഷം വിക്കിഗ്രന്ഥശാല ഉള്ളടക്കം കൂടുതൽ സമ്പുഷ്ടമാകുമെന്ന പ്രതീക്ഷയോടെ,<br/> [[User:Jayanta (CIS-A2K)|Jayanta (CIS-A2K)]]<br/> വിക്കിഗ്രന്ഥശാല പ്രോഗ്രാം ഓഫീസർ, CIS-A2K == 2021 WMF Board election postponed until August 18th == Hello all, We are reaching out to you today regarding the [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees election]]. This election was due to open on August 4th. Due to some technical issues with SecurePoll, the election must be delayed by two weeks. This means we plan to launch the election on August 18th, which is the day after Wikimania concludes. For information on the technical issues, you can see the [https://phabricator.wikimedia.org/T287859 Phabricator ticket]. We are truly sorry for this delay and hope that we will get back on schedule on August 18th. We are in touch with the Elections Committee and the candidates to coordinate the next steps. We will update the [[:m:https://meta.wikimedia.org/wiki/Talk:Wikimedia_Foundation_elections/2021|Board election Talk page]] and [https://t.me/wmboardgovernancechat Telegram channel] as we know more. Thanks for your patience, [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 03:49, 3 ഓഗസ്റ്റ് 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=20999902 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Grants Strategy Relaunch 2020–2021 India call == Namaskara, A [[:m:Grants Strategy Relaunch 2020–2021 India call|Grants Strategy Relaunch 2020–2021 India call]] will take place on '''Sunday, 8 August 2021 at 7 pm IST''' with an objective to narrate and discuss the changes in the Wikimedia Grants relaunch strategy process. Tanveer Hasan will be the primary speaker in the call discussing the grants strategy and answering questions related to that. You are invited to attend the call. '''Why you may consider joining''' Let's start with answering "why"? You may find this call helpful and may consider joining if— * You are a Wikimedia grant recipient (rapid grant, project grant, conference grant etc.) * You are thinking of applying for any of the mentioned grants. * You are a community/affiliate leader/contact person, and your community needs information about the proposed grants programs. * You are interested to know about the program for any other reason or you have questions. In brief, As grants are very important part of our program and activities, as an individual or a community/user group member/leader you may consider joining to know more— * about the proposed programs, * the changes and how are they going to affect individuals/communities * or to ask your questions. '''Event page''':[[:m:Grants Strategy Relaunch 2020–2021 India call|Grants Strategy Relaunch 2020–2021 India call]] We request you to add your name in the participants list [[:m:Grants_Strategy_Relaunch_2020–2021_India_call#Participants|here]]. If you find this interesting, please inform your community/user group so that interested Wikimedians can join the call. Thank you, Tito Dutta Access to Knowledge,CIS-A2K <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Indic_Wikisource_Helpdesk/VP_Wikipedia&oldid=21830811 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Jayantanth@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == The Wikimedia Foundation Board of Trustees Election is open: 18 - 31 August 2021 == Voting for the [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|2021 Board of Trustees election]] is now open. Candidates from the community were asked to submit their candidacy. After a three-week-long Call for Candidates, there are [[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|19 candidates for the 2021 election]]. The Wikimedia movement has the opportunity to vote for the selection of community and affiliate trustees. By voting, you will help to identify those people who have the qualities to best serve the needs of the movement for the next several years. The Board is expected to select the four most voted candidates to serve as trustees. Voting closes 31 August 2021. *[[:m:Wikimedia_Foundation_elections/2021/Candidates#Candidate_Table|Learn more about candidates]]. *[[:c:File:Wikimedia Foundation Board of Trustees.webm|Learn about the Board of Trustees]]. *[[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|'''Vote''']] Read the [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/2021-08-18/2021 Voting Opens|full announcement and see translations on Meta-Wiki]]. Please let me know if you have any questions regarding voting. [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 06:11, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=21829177 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Universal Code of Conduct - Enforcement draft guidelines review == The [[:m:Universal_Code_of_Conduct/Drafting_committee#Phase_2|Universal Code of Conduct Phase 2 drafting committee]] would like comments about the enforcement draft guidelines for the [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC). This review period is planned for 17 August 2021 through 17 October 2021. These guidelines are not final but you can help move the progress forward. The committee will revise the guidelines based upon community input. Comments can be shared in any language on the [[m:Talk:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|draft review talk page]] and [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Discussions|multiple other venues]]. Community members are encouraged to organize conversations in their communities. There are planned live discussions about the UCoC enforcement draft guidelines: *[[wmania:2021:Submissions/Universal_Code_of_Conduct_Roundtable|Wikimania 2021 session]] (recorded 16 August) *[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions#Conversation hours|Conversation hours]] - 24 August, 31 August, 7 September @ 03:00 UTC & 14:00 UTC *[[m:Special:MyLanguage/Universal_Code_of_Conduct/2021_consultations/Roundtable_discussions|Roundtable calls]] - 18 September @ 03:00 UTC & 15:00 UTC Summaries of discussions will be posted every two weeks [[m:Special:MyLanguage/Universal Code of Conduct/Drafting committee/Digest|here]]. Please let me know if you have any questions. [[User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 06:24, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=21829177 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == [Reminder] Wikimedia Foundation elections 2021: 3 days left to vote == Dear Wikimedians, As you may already know, Wikimedia Foundation elections started on 18 August and will continue until 31 August, 23:59 UTC i.e. ~ 3 days left. Members of the Wikimedia community have the opportunity to elect four candidates to a three-year term. Here are the links that might be useful for voting. *[[:m:Wikimedia Foundation elections/2021|Elections main page]] *[[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Candidates|Candidates for the election]] *[[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Candidates/CandidateQ&A|Q&A from candidates]] *👉 [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Voting|'''Voting''']] 👈 We have also published stats regarding voter turnout so far, you can check how many eligible voters from your wiki has voted on [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/Stats|this page]]. Please let me know if you have any questions. [[:m:User:KCVelaga (WMF)|KCVelaga (WMF)]], 05:40, 29 ഓഗസ്റ്റ് 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=21829177 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Results of 2021 Wikimedia Foundation elections == Thank you to everyone who participated in the 2021 Board election. The Elections Committee has reviewed the votes of the 2021 Wikimedia Foundation Board of Trustees election, organized to select four new trustees. A record 6,873 people from across 214 projects cast their valid votes. The following four candidates received the most support: *Rosie Stephenson-Goodknight *Victoria Doronina *Dariusz Jemielniak *Lorenzo Losa While these candidates have been ranked through the community vote, they are not yet appointed to the Board of Trustees. They still need to pass a successful background check and meet the qualifications outlined in the Bylaws. The Board has set a tentative date to appoint new trustees at the end of this month. Read the [[:m:Wikimedia Foundation elections/2021/2021-09-07/2021 Election Results|full announcement here]]. [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 02:56, 8 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=21829177 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Universal Code of Conduct EDGR conversation hour for South Asia == Dear Wikimedians, As you may already know, the [[:m:Universal Code of Conduct|Universal Code of Conduct]] (UCoC) provides a baseline of behaviour for collaboration on Wikimedia projects worldwide. Communities may add to this to develop policies that take account of local and cultural context while maintaining the criteria listed here as a minimum standard. The Wikimedia Foundation Board has ratified the policy in December 2020. The [[:m:Universal Code of Conduct/Enforcement draft guidelines review|current round of conversations]] is around how the Universal Code of Conduct should be enforced across different Wikimedia platforms and spaces. This will include training of community members to address harassment, development of technical tools to report harassment, and different levels of handling UCoC violations, among other key areas. The conversation hour is an opportunity for community members from South Asia to discuss and provide their feedback, which will be passed on to the drafting committee. The details of the conversation hour are as follows: *Date: 16 September *Time: Bangladesh: 5:30 pm to 7 pm, India & Sri Lanka: 5 pm to 6:30 pm, Nepal: 5:15 pm to 5:45 pm *Meeting link: https://meet.google.com/dnd-qyuq-vnd | [https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=NmVzbnVzbDA2Y3BwbHU4bG8xbnVybDFpOGgga2N2ZWxhZ2EtY3RyQHdpa2ltZWRpYS5vcmc&tmsrc=kcvelaga-ctr%40wikimedia.org add to your calendar] You can also attend the global round table sessions hosted on 18 September - more details can be found on [[:m:Universal Code of Conduct/2021 consultations/Roundtable discussions/Sep18Announcement|this page]]. [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 10:47, 10 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=21829177 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Movement Charter Drafting Committee - Community Elections to take place October 11 - 24 == This is a short message with an update from the Movement Charter process. The call for candidates for the Drafting Committee closed September 14, and we got a diverse range of candidates. The committee will consist of 15 members, and those will be (s)elected via three different ways. The 15 member committee will be selected with a [[m:Special:MyLanguage/Movement Charter/Drafting Committee/Set Up Process|3-step process]]: * Election process for project communities to elect 7 members of the committee. * Selection process for affiliates to select 6 members of the committee. * Wikimedia Foundation process to appoint 2 members of the committee. The community elections will take place between October 11 and October 24. The other process will take place in parallel, so that all processes will be concluded by November 1. For the full context of the Movement Charter, its role, as well the process for its creation, please [[:m:Special:MyLanguage/Movement Charter|have a look at Meta]]. You can also contact us at any time on Telegram or via email (wikimedia2030@wikimedia.org). Best, [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 02:46, 22 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=21829177 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:RamzyM (WMF)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary == [[File:Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon poster 2nd.pdf|thumb|90px|right|Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon]] Dear Wikimedians, Hope you are doing well. Glad to inform you that A2K is going to conduct a mini edit-a-thon to celebrate Mahatma Gandhi's birth anniversary. It is the second iteration of Mahatma Gandhi mini edit-a-thon. The edit-a-thon will be on the same dates 2nd and 3rd October (Weekend). During the last iteration, we had created or developed or uploaded content related to Mahatma Gandhi. This time, we will create or develop content about Mahatma Gandhi and any article directly related to the Indian Independence movement. The list of articles is given on the [[:m: Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon|event page]]. Feel free to add more relevant articles to the list. The event is not restricted to any single Wikimedia project. For more information, you can visit the event page and if you have any questions or doubts email me at nitesh{{at}}cis-india{{dot}}org. Thank you [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 10:19, 24 സെപ്റ്റംബർ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Maryana’s Listening Tour ― South Asia == Hello everyone, As a part of the Wikimedia Foundation Chief Executive Officer Maryana’s Listening Tour, a meeting is scheduled for conversation with communities in South Asia. Maryana Iskander will be the guest of the session and she will interact with South Asian communities or Wikimedians. For more information please visit the event page [[:m: Maryana’s Listening Tour ― South Asia|here]]. The meet will be on Friday 26 November 2021 - 1:30 pm UTC [7:00 pm IST]. We invite you to join the meet. The session will be hosted on Zoom and will be recorded. Please fill this short form, if you are interested to attend the meet. Registration form link is [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLScp_Hv7t2eE5UvvYXD9ajmCfgB2TNlZeDQzjurl8v6ILkQCEg/viewform here]. <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=19112563 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Festive Season 2021 edit-a-thon == Dear Wikimedians, CIS-A2K started a series of mini edit-a-thons in 2020. This year, we had conducted Mahatma Gandhi 2021 edit-a-thon so far. Now, we are going to be conducting a [[:m: Festive Season 2021 edit-a-thon|Festive Season 2021 edit-a-thon]] which will be its second iteration. During this event, we encourage you to create, develop, update or edit data, upload files on Wikimedia Commons or Wikipedia articles etc. This event will take place on 11 and 12 December 2021. Be ready to participate and develop content on your local Wikimedia projects. Thank you. on behalf of the organising committee [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 07:46, 10 ഡിസംബർ 2021 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433389 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Jayantanth@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == First Newsletter: Wikimedia Wikimeet India 2022 == Dear Wikimedians, We are glad to inform you that the [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022|second iteration of Wikimedia Wikimeet India]] is going to be organised in February. This is an upcoming online wiki event that is to be conducted from 18 to 20 February 2022 to celebrate International Mother Language Day. The planning of the event has already started and there are many opportunities for Wikimedians to volunteer in order to help make it a successful event. The major announcement is that [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Submissions|submissions for sessions]] has opened from today until a month (until 23 January 2022). You can propose your session [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Submissions|here]]. For more updates and how you can get involved in the same, please read the [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Newsletter/2021-12-23|first newsletter]] If you want regular updates regarding the event on your talk page, please add your username [[:m: Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2022|here]]. You will get the next newsletter after 15 days. Please get involved in the event discussions, open tasks and so on. [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 14:58, 23 ഡിസംബർ 2021 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Second Newsletter: Wikimedia Wikimeet India 2022 == Good morning Wikimedians, Happy New Year! Hope you are doing well and safe. It's time to update you regarding [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022|Wikimedia Wikimeet India 2022]], the second iteration of Wikimedia Wikimeet India which is going to be conducted in February. Please note the dates of the event, 18 to 20 February 2022. The [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Submissions|submissions]] has opened from 23 December until 23 January 2022. You can propose your session [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Submissions|here]]. We want a few proposals from Indian communities or Wikimedians. For more updates and how you can get involved in the same, please read the [[:m: Wikimedia Wikimeet India 2022/Newsletter/2022-01-07|second newsletter]] If you want regular updates regarding the event on your talk page, please add your username [[:m: Global message delivery/Targets/Wikimedia Wikimeet India 2022|here]]. You will get the next newsletter after 15 days. Please get involved in the event discussions, open tasks and so on. [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 05:39, 8 ജനുവരി 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wiki Loves Folklore is back! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {{int:please-translate}} [[File:Wiki Loves Folklore Logo.svg|right|150px|frameless]] You are humbly invited to participate in the '''[[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022|Wiki Loves Folklore 2022]]''' an international photography contest organized on Wikimedia Commons to document folklore and intangible cultural heritage from different regions, including, folk creative activities and many more. It is held every year from the '''1st till the 28th''' of February. You can help in enriching the folklore documentation on Commons from your region by taking photos, audios, videos, and [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:UploadWizard&campaign=wlf_2022 submitting] them in this commons contest. You can also [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Organize|organize a local contest]] in your country and support us in translating the [[:c:Commons:Wiki Loves Folklore 2022/Translations|project pages]] to help us spread the word in your native language. Feel free to contact us on our [[:c:Commons talk:Wiki Loves Folklore 2022|project Talk page]] if you need any assistance. '''Kind regards,''' '''Wiki loves Folklore International Team''' --[[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 13:15, 9 ജനുവരി 2022 (UTC) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Tiven2240/wlf&oldid=22560402 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Tiven2240@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Subscribe to the This Month in Education newsletter - learn from others and share your stories == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear community members, Greetings from the EWOC Newsletter team and the education team at Wikimedia Foundation. We are very excited to share that we on tenth years of Education Newsletter ([[m:Education/News|This Month in Education]]) invite you to join us by [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|subscribing to the newsletter on your talk page]] or by [[m:Education/News/Newsroom|sharing your activities in the upcoming newsletters]]. The Wikimedia Education newsletter is a monthly newsletter that collects articles written by community members using Wikimedia projects in education around the world, and it is published by the EWOC Newsletter team in collaboration with the Education team. These stories can bring you new ideas to try, valuable insights about the success and challenges of our community members in running education programs in their context. If your affiliate/language project is developing its own education initiatives, please remember to take advantage of this newsletter to publish your stories with the wider movement that shares your passion for education. You can submit newsletter articles in your own language or submit bilingual articles for the education newsletter. For the month of January the deadline to submit articles is on the 20th January. We look forward to reading your stories. Older versions of this newsletter can be found in the [[outreach:Education/Newsletter/Archives|complete archive]]. More information about the newsletter can be found at [[m:Education/News/Publication Guidelines|Education/Newsletter/About]]. For more information, please contact spatnaik{{@}}wikimedia.org. ------ <div style="text-align: center;"><div style="margin-top:10px; font-size:90%; padding-left:5px; font-family:Georgia, Palatino, Palatino Linotype, Times, Times New Roman, serif;">[[m:Education/Newsletter/About|About ''This Month in Education'']] · [[m:Global message delivery/Targets/This Month in Education|Subscribe/Unsubscribe]] · [[m:MassMessage|Global message delivery]] · For the team: [[User:ZI Jony|<span style="color:#8B0000">'''ZI Jony'''</span>]] [[User talk:ZI Jony|<sup><span style="color:Green"><i>(Talk)</i></span></sup>]], {{<includeonly>subst:</includeonly>#time:l G:i, d F Y|}} (UTC)</div></div> </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:ZI_Jony/MassMessage/Awareness_of_Education_Newsletter/List_of_Village_Pumps&oldid=21244129 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:ZI Jony@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Wikimedia Wikimeet India 2022 Postponed == Dear Wikimedians, We want to give you an update related to Wikimedia Wikimeet India 2022. [[:m:Wikimedia Wikimeet India 2022|Wikimedia Wikimeet India 2022]] (or WMWM2022) was to be conducted from 18 to 20 February 2022 and is postponed now. Currently, we are seeing a new wave of the pandemic that is affecting many people around. Although WMWM is an online event, it has multiple preparation components such as submission, registration, RFC etc which require community involvement. We feel this may not be the best time for extensive community engagement. We have also received similar requests from Wikimedians around us. Following this observation, please note that we are postponing the event, and the new dates will be informed on the mailing list and on the event page. Although the main WMWM is postponed, we may conduct a couple of brief calls/meets (similar to the [[:m:Stay safe, stay connected|Stay safe, stay connected]] call) on the mentioned date, if things go well. We'll also get back to you about updates related to WMWM once the situation is better. Thank you [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 07:27, 27 ജനുവരി 2022 (UTC) <small> Nitesh Gill on behalf of WMWM Centre for Internet and Society </small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == CIS - A2K Newsletter January 2022 == Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As a continuation of the CIS-A2K Newsletter, here is the newsletter for the month of January 2022. This is the first edition of 2022 year. In this edition, you can read about: * Launching of WikiProject Rivers with Tarun Bharat Sangh * Launching of WikiProject Sangli Biodiversity with Birdsong * Progress report Please find the newsletter [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/January 2022|here]]. Thank you [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 08:17, 4 ഫെബ്രുവരി 2022 (UTC) <small> Nitesh Gill (CIS-A2K) </small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=18069678 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == International Mother Language Day 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedians, CIS-A2K announced [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon|International Mother Language Day]] mini edit-a-thon which is going to take place on 19 & 20 February 2022. The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate International Mother Language Day. This time we will celebrate the day by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some language-related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about languages or related to languages. Anyone can participate in this event and users can add their names to the given link. Thank you [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 13:08, 15 ഫെബ്രുവരി 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == CIS-A2K Newsletter February 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about February 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, ongoing events and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Launching of WikiProject Rivers with Tarun Bharat Sangh|Wikimedia session with WikiProject Rivers team]] * [[:m:Indic Wikisource Community/Online meetup 19 February 2022|Indic Wikisource online meetup]] * [[:m:International Mother Language Day 2022 edit-a-thon]] * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] ; Ongoing events * [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon March 2022|Indic Wikisource Proofreadthon March 2022]] - You can still participate in this event which will run till tomorrow. ;Upcoming Events * [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon|International Women's Month 2022 edit-a-thon]] - The event is 19-20 March and you can add your name for the participation. * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Pune Nadi Darshan 2022]] - The event is going to start by tomorrow. * Annual proposal - CIS-A2K is currently working to prepare our next annual plan for the period 1 July 2022 – 30 June 2023 Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/February 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 08:58, 14 March 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Pune Nadi Darshan 2022: A campaign cum photography contest == Dear Wikimedians, Greetings for the Holi festival! CIS-A2K is glad to announce a campaign cum photography contest, Pune Nadi Darshan 2022, organised jointly by Rotary Water Olympiad and CIS-A2K on the occasion of ‘World Water Week’. This is a pilot campaign to document the rivers in the Pune district on Wikimedia Commons. The campaign period is from 16 March to 16 April 2022. Under this campaign, participants are expected to click and upload the photos of rivers in the Pune district on the following topics - * Beauty of rivers in Pune district * Flora & fauna of rivers in Pune district * Religious & cultural places around rivers in Pune district * Human activities at rivers in Pune district * Constructions on rivers in Pune district * River Pollution in Pune district Please visit the [[:c:commons:Pune Nadi Darshan 2022|event page]] for more details. We welcome your participation in this campaign. Thank you [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 07:19, 15 മാർച്ച് 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Announcing Indic Hackathon 2022 and Scholarship Applications == Dear Wikimedians, we are happy to announce that the Indic MediaWiki Developers User Group will be organizing [[m:Indic Hackathon 2022|Indic Hackathon 2022]], a regional event as part of the main [[mw:Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] taking place in a hybrid mode during 20-22 May 2022. The event will take place in Hyderabad. The regional event will be in-person with support for virtual participation. As it is with any hackathon, the event’s program will be semi-structured i.e. while we will have some sessions in sync with the main hackathon event, the rest of the time will be upto participants’ interest on what issues they are interested to work on. The event page can be seen on [[m:Indic Hackathon 2022|this page]]. In this regard, we would like to invite community members who would like to attend in-person to fill out a [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc1lhp8IdXNxL55sgPmgOKzfWxknWzN870MvliqJZHhIijY5A/viewform?usp=sf_link form for scholarship application] by 17 April, which is available on the event page. Please note that the hackathon won’t be focusing on training of new skills, and it is expected that applications have some experience/knowledge contributing to technical areas of the Wikimedia movement. Please post on the event talk page if you have any queries. [[ഉപയോക്താവ്:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:MediaWiki message delivery|സംവാദം]]) 18:31, 7 ഏപ്രിൽ 2022 (UTC) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/South_Asia_Village_Pumps&oldid=23115331 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:KCVelaga@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == CIS-A2K Newsletter March 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about March 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events and ongoing events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia session in Rajiv Gandhi University, Arunachal Pradesh|Wikimedia session in Rajiv Gandhi University, Arunachal Pradesh]] * [[c:Commons:RIWATCH|Launching of the GLAM project with RIWATCH, Roing, Arunachal Pradesh]] * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] * [[:m:International Women's Month 2022 edit-a-thon]] * [[:m:Indic Wikisource Proofreadthon March 2022]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Relicensing & digitisation of books, audios, PPTs and images in March 2022|Relicensing & digitisation of books, audios, PPTs and images in March 2022]] * [https://msuglobaldh.org/abstracts/ Presentation on A2K Research in a session on 'Building Multilingual Internets'] ; Ongoing events * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] * Two days of edit-a-thon by local communities [Punjabi & Santali] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/March 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 09:33, 16 April 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Extension of Pune Nadi Darshan 2022: A campaign cum photography contest == Dear Wikimedians, As you already know, [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Pune Nadi Darshan]] is a campaign cum photography contest on Wikimedia Commons organised jointly by Rotary Water Olympiad and CIS-A2K. The contest started on 16 March on the occasion of World Water Week and received a good response from citizens as well as organisations working on river issues. Taking into consideration the feedback from the volunteers and organisations about extending the deadline of 16 April, the organisers have decided to extend the contest till 16 May 2022. Some leading organisations have also shown interest in donating their archive and need a sufficient time period for the process. We are still mainly using these topics which are mentioned below. * Beauty of rivers in Pune district * Flora & fauna of rivers in Pune district * Religious & cultural places around rivers in Pune district * Human activities at rivers in Pune district * Constructions on rivers in Pune district * River Pollution in Pune district Anyone can participate still now, so, we appeal to all Wikimedians to contribute to this campaign to enrich river-related content on Wikimedia Commons. For more information, you can visit the [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|event page]]. Regards [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 04:58, 17 April 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Join the South Asia / ESEAP Annual Plan Meeting with Maryana Iskander == Dear community members, In continuation of [[m:User:MIskander-WMF|Maryana Iskander]]'s [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Chief Executive Officer/Maryana’s Listening Tour| listening tour]], the [[m:Special:MyLanguage/Movement Communications|Movement Communications]] and [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance|Movement Strategy and Governance]] teams invite you to discuss the '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation Annual Plan/2022-2023/draft|2022-23 Wikimedia Foundation Annual Plan]]'''. The conversations are about these questions: * The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia 2030|2030 Wikimedia Movement Strategy]] sets a direction toward "knowledge as a service" and "knowledge equity". The Wikimedia Foundation wants to plan according to these two goals. How do you think the Wikimedia Foundation should apply them to our work? * The Wikimedia Foundation continues to explore better ways of working at a regional level. We have increased our regional focus in areas like grants, new features, and community conversations. How can we improve? * Anyone can contribute to the Movement Strategy process. We want to know about your activities, ideas, requests, and lessons learned. How can the Wikimedia Foundation better support the volunteers and affiliates working in Movement Strategy activities? <b>Date and Time</b> The meeting will happen via [https://wikimedia.zoom.us/j/84673607574?pwd=dXo0Ykpxa0xkdWVZaUZPNnZta0k1UT09 Zoom] on 24 April (Sunday) at 07:00 UTC ([https://zonestamp.toolforge.org/1650783659 local time]). Kindly [https://calendar.google.com/event?action=TEMPLATE&tmeid=MmtjZnJibXVjYXYyZzVwcGtiZHVjNW1lY3YgY19vbWxxdXBsMTRqbnNhaHQ2N2Y5M2RoNDJnMEBn&tmsrc=c_omlqupl14jnsaht67f93dh42g0%40group.calendar.google.com add the event to your calendar]. Live interpretation will be available for some languages. Regards, [[ഉപയോക്താവ്:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:CSinha (WMF)|സംവാദം]]) 10:13, 17 ഏപ്രിൽ 2022 (UTC) == Call for Candidates: 2022 Board of Trustees Election == Dear community members, The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees elections]] process has begun. The [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Call_for_Candidates|Call for Candidates]] has been announced. The Board of Trustees oversees the operations of the Wikimedia Foundation. Community-and-affiliate selected trustees and Board-appointed trustees make up the Board of Trustees. Each trustee serves a three year term. The Wikimedia community has the opportunity to vote for community-and-affiliate selected trustees. The Wikimedia community will vote to elect two seats on the Board of Trustees in 2022. This is an opportunity to improve the representation, diversity, and expertise of the Board of Trustees. Kindly [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Apply to be a Candidate|submit your candidacy]] to join the Board of Trustees. [[ഉപയോക്താവ്:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:CSinha (WMF)|സംവാദം]]) 08:52, 29 ഏപ്രിൽ 2022 (UTC) == CIS-A2K Newsletter April 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, I hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about April 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events, ongoing events and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:Grants talk:Programs/Wikimedia Community Fund/Annual plan of the Centre for Internet and Society Access to Knowledge|Annual Proposal Submission]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Digitisation session with Dakshin Bharat Jain Sabha|Digitisation session with Dakshin Bharat Jain Sabha]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Wikimedia Commons sessions of organisations working on river issues|Training sessions of organisations working on river issues]] * Two days edit-a-thon by local communities * [[:m:CIS-A2K/Events/Digitisation review and partnerships in Goa|Digitisation review and partnerships in Goa]] * [https://www.youtube.com/watch?v=3WHE_PiFOtU&ab_channel=JessicaStephenson Let's Connect: Learning Clinic on Qualitative Evaluation Methods] ; Ongoing events * [[c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] ; Upcoming event * [[:m:CIS-A2K/Events/Indic Wikisource Plan 2022-23|Indic Wikisource Work-plan 2022-2023]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/April 2022|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 15:47, 11 May 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == <section begin="announcement-header" />Wikimedia Foundation Board of Trustees election 2022 - Call for Election Volunteers<section end="announcement-header" /> == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/2022/Call for Election Volunteers}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' The Movement Strategy and Governance team is looking for community members to serve as election volunteers in the upcoming Board of Trustees election. The idea of the Election Volunteer Program came up during the 2021 Wikimedia Board of Trustees Election. This program turned out to be successful. With the help of Election Volunteers we were able to increase outreach and participation in the election by 1,753 voters over 2017. Overall turnout was 10.13%, 1.1 percentage points more, and 214 wikis were represented in the election. There were a total of 74 wikis that did not participate in 2017 that produced voters in the 2021 election. Can you help increase the participation even more? Election volunteers will help in the following areas: * Translate short messages and announce the ongoing election process in community channels * Optional: Monitor community channels for community comments and questions Volunteers should: * Maintain the friendly space policy during conversations and events * Present the guidelines and voting information to the community in a neutral manner Do you want to be an election volunteer and ensure your community is represented in the vote? Sign up [[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|here]] to receive updates. You can use the [[m:Special:MyLanguage/Talk:Movement Strategy and Governance/Election Volunteers/About|talk page]] for questions about translation.<br /><section end="announcement-content" /> [[ഉപയോക്താവ്:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:CSinha (WMF)|സംവാദം]]) 10:17, 12 മേയ് 2022 (UTC) ==ഗുണമേന്മാനിർണ്ണയം== താളുകളുടെ ഗുണമേന്മാനിർണ്ണയസംബന്ധമായി ചില നിർദ്ദേശങ്ങൾ [[വിക്കിപീഡിയ സംവാദം:തിരഞ്ഞെടുക്കാവുന്ന ലേഖനങ്ങൾ#കുറച്ചു കൂടി]] എന്നതിൽ കുറിച്ചിട്ടുണ്ട്, ശ്രക്കുമല്ലോ ? :{{ping|Jacob.jose}}, {{ping|Razimantv}}, {{ping|Kiran Gopi}}, {{ping|Sreejithk2000}}, {{ping|Sreejithk2000}}, {{ping|Fotokannan}}, {{ping|Irvin calicut}}, {{ping|Meenakshi nandhini}}, {{ping|Vijayanrajapuram}} ::<span style="color:#5cbe49">(<span style="color:#37279a;font-size:11px">[[ഉപയോക്താവ്:ഹരിത്|ഹരിത്]]</span><span style="color:#FE279a;font-size:13px"> &middot; </span><span style="color:#37279a;font-size:9px">[[User talk:ഹരിത്|സംവാദം]]</span>)</span> 16:22, 30 മേയ് 2022 (UTC) == CIS-A2K Newsletter May 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, I hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about May 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned our conducted events and ongoing and upcoming events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Punjabi Wikisource Community skill-building workshop|Punjabi Wikisource Community skill-building workshop]] * [[:c:Commons:Pune_Nadi_Darshan_2022|Wikimedia Commons workshop for Rotary Water Olympiad team]] ; Ongoing events * [[:m:CIS-A2K/Events/Assamese Wikisource Community skill-building workshop|Assamese Wikisource Community skill-building workshop]] ; Upcoming event * [[:m:User:Nitesh (CIS-A2K)/June Month Celebration 2022 edit-a-thon|June Month Celebration 2022 edit-a-thon]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/May 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:23, 14 June 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=18069678 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == June Month Celebration 2022 edit-a-thon == Dear Wikimedians, CIS-A2K announced June month mini edit-a-thon which is going to take place on 25 & 26 June 2022 (on this weekend). The motive of conducting this edit-a-thon is to celebrate June Month which is also known as pride month. This time we will celebrate the month, which is full of notable days, by creating & developing articles on local Wikimedia projects, such as proofreading the content on Wikisource if there are any, items that need to be created on Wikidata [edit Labels & Descriptions], some June month related content must be uploaded on Wikimedia Commons and so on. It will be a two-days long edit-a-thon to increase content about the month of June or related to its days, directly or indirectly. Anyone can participate in this event and the link you can find [[:m: June Month Celebration 2022 edit-a-thon|here]]. Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:46, 21 June 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Propose statements for the 2022 Election Compass == : ''[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' : ''<div class="plainlinks">[[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members are invited to ''' [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass]]''' for the [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/neutral/disagree). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Regards, Movement Strategy & Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' [[ഉപയോക്താവ്:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:CSinha (WMF)|സംവാദം]]) 08:13, 12 ജൂലൈ 2022 (UTC) == CIS-A2K Newsletter June 2022 == [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope you are doing well. As you know CIS-A2K updated the communities every month about their previous work through the Newsletter. This message is about June 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Assamese Wikisource Community skill-building workshop|Assamese Wikisource Community skill-building workshop]] * [[:m:June Month Celebration 2022 edit-a-thon|June Month Celebration 2022 edit-a-thon]] * [https://pudhari.news/maharashtra/pune/228918/%E0%A4%B8%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE-%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A4%AC%E0%A4%B3%E0%A4%BE%E0%A4%B5%E0%A4%B0%E0%A4%9A-%E0%A4%AE%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AD%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A5%87%E0%A4%B8%E0%A4%BE%E0%A4%A0%E0%A5%80-%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%AF%E0%A4%A4%E0%A5%8D%E0%A4%A8-%E0%A4%A1%E0%A5%89-%E0%A4%85%E0%A4%B6%E0%A5%8B%E0%A4%95-%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%AE%E0%A4%A4-%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%82%E0%A4%9A%E0%A5%87-%E0%A4%AE%E0%A4%A4/ar Presentation in Marathi Literature conference] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/June 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 12:23, 19 July 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Titodutta/lists/Indic_VPs&oldid=22433435 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> == Board of Trustees - Affiliate Voting Results == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear community members, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The shortlisted 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[User:Mike Peel|Mike Peel]]) See more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this election. Please take a moment to appreciate the Affiliate representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. Thank you for your participation. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' View the election timeline [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline| here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with, in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Regards, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' [[ഉപയോക്താവ്:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:CSinha (WMF)|സംവാദം]]) 08:55, 20 ജൂലൈ 2022 (UTC) == Movement Strategy and Governance News – Issue 7 == <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance newsletter! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> [[ഉപയോക്താവ്:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:CSinha (WMF)|സംവാദം]]) 12:57, 24 ജൂലൈ 2022 (UTC) == Vote for Election Compass Statements == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Dear community members, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to '''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]'''. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/neutral/disagree). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Regards, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' [[ഉപയോക്താവ്:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:CSinha (WMF)|സംവാദം]]) 07:00, 26 ജൂലൈ 2022 (UTC) == Delay of Board of Trustees Election == Dear community members, I am reaching out to you today with an update about the timing of the voting for the Board of Trustees election. As many of you are already aware, this year we are offering an [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|Election Compass]] to help voters identify the alignment of candidates on some key topics. Several candidates requested an extension of the character limitation on their responses expanding on their positions, and the Elections Committee felt their reasoning was consistent with the goals of a fair and equitable election process. To ensure that the longer statements can be translated in time for the election, the Elections Committee and Board Selection Task Force decided to delay the opening of the Board of Trustees election by one week - a time proposed as ideal by staff working to support the election. Although it is not expected that everyone will want to use the Election Compass to inform their voting decision, the Elections Committee felt it was more appropriate to open the voting period with essential translations for community members across languages to use if they wish to make this important decision. '''The voting will open on August 23 at 00:00 UTC and close on September 6 at 23:59 UTC.''' Best regards, Matanya, on behalf of the Elections Committee [[ഉപയോക്താവ്:CSinha (WMF)|CSinha (WMF)]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:CSinha (WMF)|സംവാദം]]) 07:41, 15 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) == CIS-A2K Newsletter July 2022 == <br /><small>Really sorry for sending it in English, feel free to translate it into your language.</small> [[File:Centre for Internet And Society logo.svg|180px|right|link=]] Dear Wikimedians, Hope everything is fine. As CIS-A2K update the communities every month about their previous work via the Newsletter. Through this message, A2K shares its July 2022 Newsletter. In this newsletter, we have mentioned A2K's conducted events. ; Conducted events * [[:m:CIS-A2K/Events/Partnerships with Marathi literary institutions in Hyderabad|Partnerships with Marathi literary institutions in Hyderabad]] * [[:m:CIS-A2K/Events/O Bharat Digitisation project in Goa Central library|O Bharat Digitisation project in Goa Central Library]] * [[:m:CIS-A2K/Events/Partnerships with organisations in Meghalaya|Partnerships with organisations in Meghalaya]] ; Ongoing events * Partnerships with Goa University, authors and language organisations ; Upcoming events * [[:m:CIS-A2K/Events/Gujarati Wikisource Community skill-building workshop|Gujarati Wikisource Community skill-building workshop]] Please find the Newsletter link [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/July 2022|here]]. <br /><small>If you want to subscribe/unsubscibe this newsletter, click [[:m:CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe|here]]. </small> Thank you [[User:Nitesh (CIS-A2K)|Nitesh (CIS-A2K)]] ([[User talk:Nitesh (CIS-A2K)|talk]]) 15:10, 17 August 2022 (UTC) <small>On behalf of [[User:Nitesh (CIS-A2K)]]</small> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=CIS-A2K/Reports/Newsletter/Subscribe/VP&oldid=18069678 എന്ന പട്ടിക ഉപയോഗിച്ച് ഉപയോക്താവ്:Nitesh (CIS-A2K)@metawiki അയച്ച സന്ദേശം --> q1m8wlcwweyccdavrdpy8ks8rzj1mtq ഉണ്ണിയാർച്ച 0 6893 3765802 3756458 2022-08-18T07:37:17Z 42.105.230.10 wikitext text/x-wiki [[വടക്കൻ പാട്ട്|വടക്കൻ പാട്ടുകളിൽ]] പരാമർശിക്കുന്ന ഒരു ധീര വനിതയാണ് '''ഉണ്ണിയാർച്ച''' (''പുത്തൂരം വീട്ടിൽ ഉണ്ണിയാർച്ച, ആറ്റുമണമേൽ ഉണ്ണിയാർച്ച'') തുടങ്ങിയ പേരുകളിലും അറിയപ്പെടുന്നു. ഇന്നത്തെ [[വടകര|വടകരപ്രദേശത്തെ]], [[കടത്തനാട്|പഴയ കോലത്ത്നാട്ടിലെ കടത്തനാട്]] നാട്ടുരാജ്യത്തെ അധിപ്രശസ്ത ധനിക തറവാട് എന്നു പ്രശസ്തിയാര്ജിച്ച [[പുത്തൂരം വീട്]] എന്ന കുടുംബത്തിലാണ് ഉണ്ണിയാർച്ച ജനിച്ചത്. 16-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ വടക്കേ മലബാറിലാണ് ഉണ്ണിയാർച്ച ജീവിച്ചിരുന്നതെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web |url=http://malayalamresourcecentre.org/Mrc/literature/folk.html |title=History of Malayalam Literature: Folk literature |access-date=2013-08-09 |archive-url=https://archive.is/20120712115051/http://malayalamresourcecentre.org/Mrc/literature/folk.html |archive-date=2012-07-12 |url-status=dead |df= }}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.thenewsminute.com/article/meet-padma-shri-meenakshi-gurukkal-grand-old-dame-kalaripayattu-56274|title=Meet Padma Shri Meenakshi Gurukkal, the grand old dame of Kalaripayattu - The 75-year-old Padma winner is perhaps the oldest Kalaripayattu exponent in the country|last=|first=|date=|website=|access-date=}}</ref> വടക്കേ മലബാറിലെ [[തീയർ| തീയ്യർ]] ജാതിയിലെ ചേകവന്മാരുടെ<ref name="gg"/><ref name="23ff">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=My8DEAAAQBAJ&q=Chekavan&pg=PT42|title = Jumbos and Jumping Devils: A Social History of Indian Circus|isbn = 9780190992071|last1 = Nisha|first1 = P. R.|date = 12 June 2020}}</ref><ref name="mm2nn">{{Cite book|last=Menon|first=A. Sreedhara|url=https://books.google.com/books?id=wnAjqjhc1VcC&q=Aromal+chekavar|title=Kerala History and its Makers|publisher=D C Books|date=4 March 2011|isbn=978-81-264-3782-5|pages=82–86|language=en|access-date=10 October 2021}}</ref><ref name="123ff">{{cite book|last=കാവാലം നാരായണ പണിക്കർ|year=1991|title=floklore of kerala-India|url=https://books.google.co.in/books?id=xH6BAAAAMAAJ&dq=tiyya+martial+arts&focus=searchwithinvolume&q=tiyya+|access-date=2008-10-8|publisher=National books,kollam|page=108|ISBN=9788123725932}}</ref> വീര കഥകൾ വാഴ്ത്തപെട്ടതാണ് പുത്തൂരം പാട്ടുകൾ {{ഉദ്ധരണി|<poem> പുത്തൂരം വീട്ടിൽ ജനിച്ചോരെല്ലാം.. പൂപോലഴകുള്ളൊരായിരുന്നു.. ആണുങ്ങളായി വളർന്നോരെല്ലാം.. അങ്കം ജയിച്ചവരായിരുന്നു..<ref name="leek"/> </poem>}} ഉണ്ണിയാർച്ചയുടെ ആയോധന കഴിവുകളും, ശാരീരിക-മുഖ സൗന്ദര്യത്തെയും വളരെ വ്യക്തമായി വടക്കൻ പാട്ടുകളിൽ പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്. പുത്തൂരം വീട്ടിൽ ഉണ്ണിയാർച്ചയെ കൂടാതെ മറ്റൊരു ധീര വനിതയായ '''മികവിൽ മികച്ചേരി വീട്ടിൽ തുമ്പോലാർച്ച''' കൂടെ കഥയിൽ വരുന്നുണ്ട്. ==ചരിത്രം== കടത്തനാട് നാട്ടുരാജ്യത്തെ പുത്തൂരം തറവാട്ടിൽ കണ്ണപ്പചേകവരുടെ മകളായി 1549 തിലാണ് ഉണ്ണിയാർച്ച ജനിച്ചത്. വളരെ ചെറുപ്പം തൊട്ടേ ആയോധന കഴിവിലും ആയുധ അഭ്യാസത്തിലും സ്ത്രീ സൗന്ദര്യത്തിലും ഉണ്ണിയാർച്ച മറ്റു സ്ത്രീകളെക്കാൾ മുന്നിലായിരുന്നു. കളരിയഭ്യാസമുറകളിൽ ധീരയോദ്ധാവായ [[ആരോമൽ ചേകവർ| ആരോമൽചേകവരെ]] ക്കൂടാതെ ഉണ്ണിയാർച്ചയ്ക്ക് ഉണ്ണിക്കണ്ണൻ എന്ന ഒരു സഹോദരൻ കൂടിയുണ്ട്. സഹോദരനായ ആരോമൽചേകവർക്കും, മുറച്ചെറുക്കനായ [[ചന്തു ചേകവർ|ചന്തു ചേകവർക്കും]], ആറ്റുംമണമ്മേൽ കുഞ്ഞിരാമനുമൊപ്പം അച്ഛന്റെ ശിഷ്യണത്തിൽ കളരി പരിശീലിക്കുകയും - കരവാളിലും ഉറുമിയിലും വൈദഗ്ധ്യം നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ചെറുപ്പത്തിലേ പറഞ്ഞുറപ്പിച്ചതാണെങ്കിലും മുറച്ചെറുക്കനായ ചന്തുവിനെക്കൊണ്ട് ഉണ്ണിയാർച്ചയെ കെട്ടിക്കാൻ ആരോമൽച്ചേകവർ തയ്യാറാവുന്നില്ലെന്ന് മാത്രമല്ല ... ആറ്റുംമണമേലെ കുഞ്ഞിരാമനെക്കൊണ്ട് ആർച്ചയെ വിവാഹം കഴിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. പിന്നീട് ഉണ്ണിയാർച്ച ആറ്റുമണമേൽ ഉണ്ണിയാർച്ച എന്നാണ് അറിയപ്പെട്ടത്. കുഞ്ഞിരാമൻ വിവാഹം ചെയ്തതിന് ശേഷം, ചന്തുവിന് ആരോമൽച്ചേകവരോട് പ്രതികാര ചിന്ത ഉടലെടുക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്. പാട്ടിലെ ഒരു ഭാഗം. {{ഉദ്ധരണി|<poem>ചന്ദനക്കല്ലിന്റെയരികേ ചെന്നു ചന്ദനമുരസിക്കുറി വരച്ചു; കണ്ണാടിനോക്കിത്തിലകം തൊട്ടു; പീലിത്തിരുമുടി കെട്ടിവച്ചു; അഞ്ജനംകൊണ്ടവൾ കണ്ണെഴുതി; കുങ്കുമം കൊണ്ടവൾ പൊട്ടുകുത്തി. കസ്തൂരി കളഭങ്ങൾ പൂശുന്നുണ്ടേ; മെയ്യാഭരണപ്പെട്ടി തുറന്നുവച്ചേ; ഏഴു കടലോടി വന്ന പട്ടു, പച്ചോലപ്പട്ടു ചുളിയും തീർത്തേ പൂക്കുല ഞെറിവച്ചുടുക്കുന്നുണ്ടേ; പൊൻതോടയെടുത്തു ചമയുന്നുണ്ടേ; കോട്ടമ്പടിവച്ച പൊന്നരഞ്ഞാൾ മീതേ അഴകിനു പൂട്ടുന്നുണ്ടേ. ഏഴു ചുറ്റുള്ളോരു പൊന്മാലയും– മുത്തുപതിച്ചുള്ള മാലയല്ലോ– കഴുത്തിലതന്നെയും ചേർത്തണിഞ്ഞു; രാമായണം കൊത്തിച്ച രണ്ടു വള എല്ലാമെടുത്തിട്ടണിയുന്നുണ്ടേ; പൊൻമുടിതന്നെയും ചൂടുന്നുണ്ടേ; ചമയങ്ങളൊക്കെച്ചമഞ്ഞൊരുങ്ങി കൈവിരല്ക്കാറിലും പൊന്മോതിരം ചേർച്ചയോടങ്ങു അണിയുന്നുണ്ടേ; ഉറുമിയെടുത്തു അരയിൽപ്പൂട്ടി..<ref name="leek"/></poem>}} ==അല്ലിമലർക്കവിൽ കൂത്ത് കാണാൻ പോയ ചരിത്രം== ഒരിക്കൽ [[അല്ലിമലർക്കാവ്|അല്ലിമലർകാവിൽ]] കൂത്തുകാണാൻ പോയിരുന്ന ഉണ്ണിയാർച്ചയെ [[നാദാപുരം|നാദാപുരത്തെ]] മാപ്പിളമാർ തടഞ്ഞു . അവരെ ധീരവനിത പൊരുതിതോൽപ്പിച്ചുവെന്നാണ് [[വടക്കൻ പാട്ട്|വടക്കൻപാട്ടുകളിലെ]] കഥ.<ref name="gg">{{cite book | last = Ayyappapanicker | first = K. | title = Medieval Indian Literature: An Anthology | url = https://books.google.com/books?id=KYLpvaKJIMEC&q=Tiya&pg=PA316|title = Medieval Indian Literature: Surveys and selections | publisher = [[സാഹിത്യ അക്കാദമി]] | year = 2000 | isbn = 81-260-0365-0 | pages = 316 }}</ref> അല്ലിമലർകാവിലും , അയ്യപ്പൻകാവിലും ഉത്സവമുണ്ടെന്നറിഞ്ഞ് ആർച്ച അവിടെപ്പോകാൻ താൽപ്പര്യം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. സ്ത്രീകളെ ഉപദ്രവിക്കുകയും, പിടിച്ചു കൊണ്ടുപോകുകയും ചെയ്യുന്ന നാദാപുരത്തങ്ങാടിയിലെ ജോനകത്തെരുവിൽ അക്രമികളായ മാപ്പിളമാർ ഉണ്ടെന്ന് അറിയുന്ന ഉണ്ണിയാർച്ച എങ്കിൽ തീർച്ചയായും അവർ തമ്പടിച്ച വഴിക്കു തന്നെ പോകണമെന്നും, അത്തരക്കാരെ ഒന്ന് നേരിൽ കാണണമെന്നും ഉറപ്പിക്കുന്നു.<ref name="leek"/> അങ്ങനെ ഭർത്താവ് കുഞ്ഞിരാമനുമൊത്ത് ഉണ്ണിയാർച്ച അല്ലിമലർക്കാവിലേക്ക് യാത്ര തിരിക്കുകയും നാദാപുരത്തെത്തിയപ്പോൾ തങ്ങളുടെ മൂപ്പന് സമർപ്പിക്കാനായി ജോനകത്തെരുവിലെ മാപ്പിളമാർ അവരെ കടന്നു പിടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു . ഈ സമയം ഭയചകിതനായി മാറി നിൽക്കുന്ന ഭർത്താവ് കുഞ്ഞിരാമനെ നോക്കിക്കൊണ്ട് -- ; പാട്ടിന്റെ ഒരു ഭാഗം {{ഉദ്ധരണി|<poem>പെണ്ണായ ഞാനോ വിറയ്ക്കുന്നില്ല ആണായ നിങ്ങൾ വിറയ്ക്കുന്നതെന്തേ? ആയിരം വന്നാലും കാര്യമില്ല പുത്തൂരം വീട്ടിലെ പെണ്ണുങ്ങളും ആണുങ്ങളെ കൊല്ലിച്ച കേട്ടിട്ടുണ്ടോ?"<ref name="leek"/> </poem>}} ഇവരോടെതിർക്കാതെ താൻ പിന്മാറില്ലെന്നും; താൻ ആരോമൽച്ചേകവരുടെ പെങ്ങളാണെന്നും പറഞ്ഞ് തന്റെ കൈവശം കരുതിയിരുന്ന 'ഉറുമി' എടുത്ത് വീശിക്കൊണ്ട് അക്രമിളെ ഉണ്ണിയാർച്ച ധീരമായി നേരിടുന്നു. ഇത് കണ്ട് ഭയന്ന മാപ്പിളമാർ അവരുടെ മൂപ്പനെ വിവരമറിയിക്കുകയും മൂപ്പൻ നേരിട്ടെത്തി ആളറിയാതെ ചെയ്തത് ആണെന്ന് മാപ്പപേക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇനിമേൽ നാദാപുരത്തങ്ങാടിയിലൂടെ പോകുന്ന സ്ത്രീകളെ ഉപദ്രവിക്കില്ലെന്ന് സത്യം ചെയ്യിച്ചിട്ടേ ഉണ്ണിയാർച്ച അവിടെ നിന്നും യാത്ര തുടർന്നുള്ളൂ.<ref name="leek"/> ഈ സംഭവങ്ങൾക്കെല്ലാം ശേഷമാണ് മേലൂരിടത്തിലെ ഉണ്ണിക്കോനാരും, കീഴൂരി ടത്തിലെ ഉണ്ണിച്ചന്ത്രാരും തമ്മിൽ മൂപ്പിളമ തർക്കമുണ്ടാവുകയും, വയറ്റാട്ടിയുടെയും സാക്ഷിമൊഴിയുടെയും ഒത്തുതീർപ്പ് ശ്രമങ്ങളെല്ലാം പരാജയപ്പെട്ടപ്പോൾ പരസ്പരം അങ്കപ്പോര് നടത്തി പ്രശ്നം പരിഹരിക്കണം എന്ന് തീരുമാനിച്ചതിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ. ഉണ്ണിക്കോനാർ ആരോമൽച്ചേകവരെ അങ്കത്തിന് ക്ഷണിക്കാൻ പുത്തൂരം വീട്ടിലെത്തുന്നു. കളരിമുറകളെല്ലാം പഠിച്ചു കഴിഞ്ഞെങ്കിലും ആരോമൽചേകവരെ അങ്കത്തിനയക്കാൻ അച്ഛൻ കണ്ണപ്പചേകവരടക്കമുള്ളവർ വിസമ്മതം പറയുന്നു. പക്ഷേ ഒരു ഭീരുവായിരിക്കാൻ കഴിയില്ലെന്ന് പറഞ്ഞ് ആരോമൽ അങ്കത്തിന് സമ്മതമാണെന്നറിയിക്കുകയും. സഹായിയായി മച്ചുനനായ ചന്തുവിനെ കൂടികൂട്ടാൻ കണ്ണപ്പ ചേകവർ നിർദ്ദേശിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അങ്കത്തിൽ തന്റെ എതിരാളിയായി ഉണ്ണിച്ചന്ത്രാർ ആശ്രയിച്ചത് അരിങ്ങോടർ ചേകവരെയായിരുന്നു. അങ്കവിദ്യയിലെന്ന പോലെ ചതിപ്രയോഗങ്ങളിലും അങ്കത്തിൽ തന്റെ എതിരാളിയായി ഉണ്ണിച്ചന്ത്രാർ ആശ്രയിച്ചത് അരിങ്ങോടർ ചേകവരെയായിരുന്നു. അങ്കവിദ്യയിലെന്ന പോലെ ചതിപ്രയോഗങ്ങളിലും സമർത്ഥനായിരുന്നു അരിങ്ങോടർ. അങ്കത്തട്ട് പണിയുന്ന തച്ചനെയും ആരോമലിന്റെ സഹായി ചന്തുവിനെയും അയാൾ സ്വാധീനിക്കുന്നു. ചന്തുവിന്റെ ചതി മൂലം അങ്ക മധ്യത്തിൽവെച്ച് ആരോമലിന്റെ ചുരിക മുറിയുകയും. അരിങ്ങോടരിൽനിന്ന് ആരോമലിന്റെ നാഭിയിൽ മുറിവേൽക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ടെങ്കിലും തന്റെ മുറിച്ചുരികകൊണ്ട് ആരോമൽ അരിങ്ങോടരുടെ തല കൊയ്ത് വീഴ്ത്തുന്നു. അങ്കത്തിൽ നാഭിയിൽ മുറിവേറ്റ് രക്തം വാർന്ന് തളർന്ന ആരോമൽ ചന്തുവിന്റെ മടിയിൽ തലവെച്ച് കിടക്കുന്നു.<ref name="leek"/> ഈ തക്കം നോക്കി ആരോമലിനോട് മുൻവൈരാഗ്യമുണ്ടായിരുന്ന ചന്തു അരികത്തണ്ടായിരുന്ന കുത്തുവിളക്കെടുത്ത് ആ മുറിവിൽ കുത്തിയിറക്കുന്നു.<ref name="leek">{{cite book|last=ഉള്ളൂർ പരമേശ്വര അയ്യർ|year=1953|title=കേരള സാഹിത്യ ചരിത്രം, വാല്യം 1|publisher=കേരള ബുക്ക്‌സ്|page=211}}</ref> അത് കാരണം ആരോമൽ മരിക്കുന്നു. പിന്നീട് തന്റെ സഹോദരൻ ആരോമൽചേകവരെ ചതിച്ച് കൊന്ന ചന്തു ചേകവരെ, വധിക്കാനായി തന്റെ മകൻ ആരോമുണ്ണിയെയും, സഹോദരപുത്രനായ കണ്ണപ്പനുണ്ണിയെയും ഉണ്ണിയാർച്ച പറഞ്ഞയയ്ക്കുന്നു. ചന്തുവിന്റെ തല വെട്ടിയെടുത്ത് എന്റെ കാൽക്കൽ കാഴ്ചവെക്കണമെന്നും ഇത് ഞാൻ കാത്തിരിക്കുന്ന എന്റെ ഒരു ജീവിതാഭിലാഷമാണെന്നും. ആർച്ചയുടെ ഈ ജീവിതാഭിലാഷം ഒടുവിൽ നിറവേറ്റപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്. പിന്നീട് 1620 ൽ വാർദ്ധക്യസഹജമായി അസുഖങ്ങളാൽ ഉണ്ണിയാർച്ച മരിച്ചു.<ref>{{cite book | last = Gangadharan| | first = Dr. Thikkurissi | title = Puthariyankam | publisher = [[ഡി.സി. ബുക്സ്]] | year = 1984 | pages = 148}}</ref><ref>{{cite book| last = sreedhara | first = Menon | title = Kerala History and It's Makers | url = https://books.google.com/books/about/Kerala_History_and_its_Makers.html?id=wnAjqjhc1VcC | publisher = Dc books , Google books | ISBN = 8126437820 | page = 85}}</ref> ==സിനിമ== *ഉണ്ണിയാർച്ച(1961), *ഒരു വടക്കൻ വീരഗാഥ (1989) *പുത്തൂരം പുത്രി ഉണ്ണിയാർച്ച (2002) എന്നീ സിനിമകളും ''ഉണ്ണിയാർച്ച'' എന്ന പേരിലുള്ള ഏഷ്യാനെറ്റിലെ ഒരു സീരിയലും ഉണ്ണിയാർച്ചയുടെ കഥ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടതാണ്. *2016 ലെ '''വീരം''' എന്ന ചിത്രത്തിലും ഉണ്ണിയാർച്ചയുടെ കഥാപാത്രത്തെ ഉൾക്കൊള്ളിച്ചിട്ടുണ്ട്. ==അവലംബങ്ങൾ== <references/> {{അപൂർണ്ണ ജീവചരിത്രം}} [[വർഗ്ഗം:വടക്കൻ പാട്ടിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിന്റെ ലിംഗസമത്വചരിത്രം]] 825fzmyc6t5967yfr4mfkze7edja3vc 3765804 3765802 2022-08-18T07:39:04Z 42.105.230.10 wikitext text/x-wiki [[വടക്കൻ പാട്ട്|വടക്കൻ പാട്ടുകളിൽ]] പരാമർശിക്കുന്ന ഒരു ധീര വനിതയാണ് '''ഉണ്ണിയാർച്ച''' (''പുത്തൂരം വീട്ടിൽ ഉണ്ണിയാർച്ച, ആറ്റുമണമേൽ ഉണ്ണിയാർച്ച'') തുടങ്ങിയ പേരുകളിലും അറിയപ്പെടുന്നു. ഇന്നത്തെ [[വടകര|വടകരപ്രദേശത്തെ]], [[കടത്തനാട്|പഴയ കോലത്ത്നാട്ടിലെ കടത്തനാട്]] നാട്ടുരാജ്യത്തെ അധിപ്രശസ്ത ധനിക തറവാട് എന്നു പ്രശസ്തിയാര്ജിച്ച [[പുത്തൂരം വീട്]] എന്ന കുടുംബത്തിലാണ് ഉണ്ണിയാർച്ച ജനിച്ചത്. 16-ാം നൂറ്റാണ്ടിൽ വടക്കേ മലബാറിലാണ് ഉണ്ണിയാർച്ച ജീവിച്ചിരുന്നതെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web |url=http://malayalamresourcecentre.org/Mrc/literature/folk.html |title=History of Malayalam Literature: Folk literature |access-date=2013-08-09 |archive-url=https://archive.is/20120712115051/http://malayalamresourcecentre.org/Mrc/literature/folk.html |archive-date=2012-07-12 |url-status=dead |df= }}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.thenewsminute.com/article/meet-padma-shri-meenakshi-gurukkal-grand-old-dame-kalaripayattu-56274|title=Meet Padma Shri Meenakshi Gurukkal, the grand old dame of Kalaripayattu - The 75-year-old Padma winner is perhaps the oldest Kalaripayattu exponent in the country|last=|first=|date=|website=|access-date=}}</ref> വടക്കേ മലബാറിലെ [[തീയർ| തീയ്യർ]] ജാതിയിലെ ചേകവന്മാരുടെ<ref name="gg"/><ref name="23ff">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=My8DEAAAQBAJ&q=Chekavan&pg=PT42|title = Jumbos and Jumping Devils: A Social History of Indian Circus|isbn = 9780190992071|last1 = Nisha|first1 = P. R.|date = 12 June 2020}}</ref><ref name="mm2nn">{{Cite book|last=Menon|first=A. Sreedhara|url=https://books.google.com/books?id=wnAjqjhc1VcC&q=Aromal+chekavar|title=Kerala History and its Makers|publisher=D C Books|date=4 March 2011|isbn=978-81-264-3782-5|pages=81|language=en|access-date=10 October 2021}}</ref><ref name="123ff">{{cite book|last=കാവാലം നാരായണ പണിക്കർ|year=1991|title=floklore of kerala-India|url=https://books.google.co.in/books?id=xH6BAAAAMAAJ&dq=tiyya+martial+arts&focus=searchwithinvolume&q=tiyya+|access-date=2008-10-8|publisher=National books,kollam|page=108|ISBN=9788123725932}}</ref> വീര കഥകൾ വാഴ്ത്തപെട്ടതാണ് പുത്തൂരം പാട്ടുകൾ {{ഉദ്ധരണി|<poem> പുത്തൂരം വീട്ടിൽ ജനിച്ചോരെല്ലാം.. പൂപോലഴകുള്ളൊരായിരുന്നു.. ആണുങ്ങളായി വളർന്നോരെല്ലാം.. അങ്കം ജയിച്ചവരായിരുന്നു..<ref name="leek"/> </poem>}} ഉണ്ണിയാർച്ചയുടെ ആയോധന കഴിവുകളും, ശാരീരിക-മുഖ സൗന്ദര്യത്തെയും വളരെ വ്യക്തമായി വടക്കൻ പാട്ടുകളിൽ പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്. പുത്തൂരം വീട്ടിൽ ഉണ്ണിയാർച്ചയെ കൂടാതെ മറ്റൊരു ധീര വനിതയായ '''മികവിൽ മികച്ചേരി വീട്ടിൽ തുമ്പോലാർച്ച''' കൂടെ കഥയിൽ വരുന്നുണ്ട്. ==ചരിത്രം== കടത്തനാട് നാട്ടുരാജ്യത്തെ പുത്തൂരം തറവാട്ടിൽ കണ്ണപ്പചേകവരുടെ മകളായി 1549 തിലാണ് ഉണ്ണിയാർച്ച ജനിച്ചത്. വളരെ ചെറുപ്പം തൊട്ടേ ആയോധന കഴിവിലും ആയുധ അഭ്യാസത്തിലും സ്ത്രീ സൗന്ദര്യത്തിലും ഉണ്ണിയാർച്ച മറ്റു സ്ത്രീകളെക്കാൾ മുന്നിലായിരുന്നു. കളരിയഭ്യാസമുറകളിൽ ധീരയോദ്ധാവായ [[ആരോമൽ ചേകവർ| ആരോമൽചേകവരെ]] ക്കൂടാതെ ഉണ്ണിയാർച്ചയ്ക്ക് ഉണ്ണിക്കണ്ണൻ എന്ന ഒരു സഹോദരൻ കൂടിയുണ്ട്. സഹോദരനായ ആരോമൽചേകവർക്കും, മുറച്ചെറുക്കനായ [[ചന്തു ചേകവർ|ചന്തു ചേകവർക്കും]], ആറ്റുംമണമ്മേൽ കുഞ്ഞിരാമനുമൊപ്പം അച്ഛന്റെ ശിഷ്യണത്തിൽ കളരി പരിശീലിക്കുകയും - കരവാളിലും ഉറുമിയിലും വൈദഗ്ധ്യം നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്. ചെറുപ്പത്തിലേ പറഞ്ഞുറപ്പിച്ചതാണെങ്കിലും മുറച്ചെറുക്കനായ ചന്തുവിനെക്കൊണ്ട് ഉണ്ണിയാർച്ചയെ കെട്ടിക്കാൻ ആരോമൽച്ചേകവർ തയ്യാറാവുന്നില്ലെന്ന് മാത്രമല്ല ... ആറ്റുംമണമേലെ കുഞ്ഞിരാമനെക്കൊണ്ട് ആർച്ചയെ വിവാഹം കഴിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. പിന്നീട് ഉണ്ണിയാർച്ച ആറ്റുമണമേൽ ഉണ്ണിയാർച്ച എന്നാണ് അറിയപ്പെട്ടത്. കുഞ്ഞിരാമൻ വിവാഹം ചെയ്തതിന് ശേഷം, ചന്തുവിന് ആരോമൽച്ചേകവരോട് പ്രതികാര ചിന്ത ഉടലെടുക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്. പാട്ടിലെ ഒരു ഭാഗം. {{ഉദ്ധരണി|<poem>ചന്ദനക്കല്ലിന്റെയരികേ ചെന്നു ചന്ദനമുരസിക്കുറി വരച്ചു; കണ്ണാടിനോക്കിത്തിലകം തൊട്ടു; പീലിത്തിരുമുടി കെട്ടിവച്ചു; അഞ്ജനംകൊണ്ടവൾ കണ്ണെഴുതി; കുങ്കുമം കൊണ്ടവൾ പൊട്ടുകുത്തി. കസ്തൂരി കളഭങ്ങൾ പൂശുന്നുണ്ടേ; മെയ്യാഭരണപ്പെട്ടി തുറന്നുവച്ചേ; ഏഴു കടലോടി വന്ന പട്ടു, പച്ചോലപ്പട്ടു ചുളിയും തീർത്തേ പൂക്കുല ഞെറിവച്ചുടുക്കുന്നുണ്ടേ; പൊൻതോടയെടുത്തു ചമയുന്നുണ്ടേ; കോട്ടമ്പടിവച്ച പൊന്നരഞ്ഞാൾ മീതേ അഴകിനു പൂട്ടുന്നുണ്ടേ. ഏഴു ചുറ്റുള്ളോരു പൊന്മാലയും– മുത്തുപതിച്ചുള്ള മാലയല്ലോ– കഴുത്തിലതന്നെയും ചേർത്തണിഞ്ഞു; രാമായണം കൊത്തിച്ച രണ്ടു വള എല്ലാമെടുത്തിട്ടണിയുന്നുണ്ടേ; പൊൻമുടിതന്നെയും ചൂടുന്നുണ്ടേ; ചമയങ്ങളൊക്കെച്ചമഞ്ഞൊരുങ്ങി കൈവിരല്ക്കാറിലും പൊന്മോതിരം ചേർച്ചയോടങ്ങു അണിയുന്നുണ്ടേ; ഉറുമിയെടുത്തു അരയിൽപ്പൂട്ടി..<ref name="leek"/></poem>}} ==അല്ലിമലർക്കവിൽ കൂത്ത് കാണാൻ പോയ ചരിത്രം== ഒരിക്കൽ [[അല്ലിമലർക്കാവ്|അല്ലിമലർകാവിൽ]] കൂത്തുകാണാൻ പോയിരുന്ന ഉണ്ണിയാർച്ചയെ [[നാദാപുരം|നാദാപുരത്തെ]] മാപ്പിളമാർ തടഞ്ഞു . അവരെ ധീരവനിത പൊരുതിതോൽപ്പിച്ചുവെന്നാണ് [[വടക്കൻ പാട്ട്|വടക്കൻപാട്ടുകളിലെ]] കഥ.<ref name="gg">{{cite book | last = Ayyappapanicker | first = K. | title = Medieval Indian Literature: An Anthology | url = https://books.google.com/books?id=KYLpvaKJIMEC&q=Tiya&pg=PA316|title = Medieval Indian Literature: Surveys and selections | publisher = [[സാഹിത്യ അക്കാദമി]] | year = 2000 | isbn = 81-260-0365-0 | pages = 316 }}</ref> അല്ലിമലർകാവിലും , അയ്യപ്പൻകാവിലും ഉത്സവമുണ്ടെന്നറിഞ്ഞ് ആർച്ച അവിടെപ്പോകാൻ താൽപ്പര്യം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നു. സ്ത്രീകളെ ഉപദ്രവിക്കുകയും, പിടിച്ചു കൊണ്ടുപോകുകയും ചെയ്യുന്ന നാദാപുരത്തങ്ങാടിയിലെ ജോനകത്തെരുവിൽ അക്രമികളായ മാപ്പിളമാർ ഉണ്ടെന്ന് അറിയുന്ന ഉണ്ണിയാർച്ച എങ്കിൽ തീർച്ചയായും അവർ തമ്പടിച്ച വഴിക്കു തന്നെ പോകണമെന്നും, അത്തരക്കാരെ ഒന്ന് നേരിൽ കാണണമെന്നും ഉറപ്പിക്കുന്നു.<ref name="leek"/> അങ്ങനെ ഭർത്താവ് കുഞ്ഞിരാമനുമൊത്ത് ഉണ്ണിയാർച്ച അല്ലിമലർക്കാവിലേക്ക് യാത്ര തിരിക്കുകയും നാദാപുരത്തെത്തിയപ്പോൾ തങ്ങളുടെ മൂപ്പന് സമർപ്പിക്കാനായി ജോനകത്തെരുവിലെ മാപ്പിളമാർ അവരെ കടന്നു പിടിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു . ഈ സമയം ഭയചകിതനായി മാറി നിൽക്കുന്ന ഭർത്താവ് കുഞ്ഞിരാമനെ നോക്കിക്കൊണ്ട് -- ; പാട്ടിന്റെ ഒരു ഭാഗം {{ഉദ്ധരണി|<poem>പെണ്ണായ ഞാനോ വിറയ്ക്കുന്നില്ല ആണായ നിങ്ങൾ വിറയ്ക്കുന്നതെന്തേ? ആയിരം വന്നാലും കാര്യമില്ല പുത്തൂരം വീട്ടിലെ പെണ്ണുങ്ങളും ആണുങ്ങളെ കൊല്ലിച്ച കേട്ടിട്ടുണ്ടോ?"<ref name="leek"/> </poem>}} ഇവരോടെതിർക്കാതെ താൻ പിന്മാറില്ലെന്നും; താൻ ആരോമൽച്ചേകവരുടെ പെങ്ങളാണെന്നും പറഞ്ഞ് തന്റെ കൈവശം കരുതിയിരുന്ന 'ഉറുമി' എടുത്ത് വീശിക്കൊണ്ട് അക്രമിളെ ഉണ്ണിയാർച്ച ധീരമായി നേരിടുന്നു. ഇത് കണ്ട് ഭയന്ന മാപ്പിളമാർ അവരുടെ മൂപ്പനെ വിവരമറിയിക്കുകയും മൂപ്പൻ നേരിട്ടെത്തി ആളറിയാതെ ചെയ്തത് ആണെന്ന് മാപ്പപേക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇനിമേൽ നാദാപുരത്തങ്ങാടിയിലൂടെ പോകുന്ന സ്ത്രീകളെ ഉപദ്രവിക്കില്ലെന്ന് സത്യം ചെയ്യിച്ചിട്ടേ ഉണ്ണിയാർച്ച അവിടെ നിന്നും യാത്ര തുടർന്നുള്ളൂ.<ref name="leek"/> ഈ സംഭവങ്ങൾക്കെല്ലാം ശേഷമാണ് മേലൂരിടത്തിലെ ഉണ്ണിക്കോനാരും, കീഴൂരി ടത്തിലെ ഉണ്ണിച്ചന്ത്രാരും തമ്മിൽ മൂപ്പിളമ തർക്കമുണ്ടാവുകയും, വയറ്റാട്ടിയുടെയും സാക്ഷിമൊഴിയുടെയും ഒത്തുതീർപ്പ് ശ്രമങ്ങളെല്ലാം പരാജയപ്പെട്ടപ്പോൾ പരസ്പരം അങ്കപ്പോര് നടത്തി പ്രശ്നം പരിഹരിക്കണം എന്ന് തീരുമാനിച്ചതിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ. ഉണ്ണിക്കോനാർ ആരോമൽച്ചേകവരെ അങ്കത്തിന് ക്ഷണിക്കാൻ പുത്തൂരം വീട്ടിലെത്തുന്നു. കളരിമുറകളെല്ലാം പഠിച്ചു കഴിഞ്ഞെങ്കിലും ആരോമൽചേകവരെ അങ്കത്തിനയക്കാൻ അച്ഛൻ കണ്ണപ്പചേകവരടക്കമുള്ളവർ വിസമ്മതം പറയുന്നു. പക്ഷേ ഒരു ഭീരുവായിരിക്കാൻ കഴിയില്ലെന്ന് പറഞ്ഞ് ആരോമൽ അങ്കത്തിന് സമ്മതമാണെന്നറിയിക്കുകയും. സഹായിയായി മച്ചുനനായ ചന്തുവിനെ കൂടികൂട്ടാൻ കണ്ണപ്പ ചേകവർ നിർദ്ദേശിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അങ്കത്തിൽ തന്റെ എതിരാളിയായി ഉണ്ണിച്ചന്ത്രാർ ആശ്രയിച്ചത് അരിങ്ങോടർ ചേകവരെയായിരുന്നു. അങ്കവിദ്യയിലെന്ന പോലെ ചതിപ്രയോഗങ്ങളിലും അങ്കത്തിൽ തന്റെ എതിരാളിയായി ഉണ്ണിച്ചന്ത്രാർ ആശ്രയിച്ചത് അരിങ്ങോടർ ചേകവരെയായിരുന്നു. അങ്കവിദ്യയിലെന്ന പോലെ ചതിപ്രയോഗങ്ങളിലും സമർത്ഥനായിരുന്നു അരിങ്ങോടർ. അങ്കത്തട്ട് പണിയുന്ന തച്ചനെയും ആരോമലിന്റെ സഹായി ചന്തുവിനെയും അയാൾ സ്വാധീനിക്കുന്നു. ചന്തുവിന്റെ ചതി മൂലം അങ്ക മധ്യത്തിൽവെച്ച് ആരോമലിന്റെ ചുരിക മുറിയുകയും. അരിങ്ങോടരിൽനിന്ന് ആരോമലിന്റെ നാഭിയിൽ മുറിവേൽക്കുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ടെങ്കിലും തന്റെ മുറിച്ചുരികകൊണ്ട് ആരോമൽ അരിങ്ങോടരുടെ തല കൊയ്ത് വീഴ്ത്തുന്നു. അങ്കത്തിൽ നാഭിയിൽ മുറിവേറ്റ് രക്തം വാർന്ന് തളർന്ന ആരോമൽ ചന്തുവിന്റെ മടിയിൽ തലവെച്ച് കിടക്കുന്നു.<ref name="leek"/> ഈ തക്കം നോക്കി ആരോമലിനോട് മുൻവൈരാഗ്യമുണ്ടായിരുന്ന ചന്തു അരികത്തണ്ടായിരുന്ന കുത്തുവിളക്കെടുത്ത് ആ മുറിവിൽ കുത്തിയിറക്കുന്നു.<ref name="leek">{{cite book|last=ഉള്ളൂർ പരമേശ്വര അയ്യർ|year=1953|title=കേരള സാഹിത്യ ചരിത്രം, വാല്യം 1|publisher=കേരള ബുക്ക്‌സ്|page=211}}</ref> അത് കാരണം ആരോമൽ മരിക്കുന്നു. പിന്നീട് തന്റെ സഹോദരൻ ആരോമൽചേകവരെ ചതിച്ച് കൊന്ന ചന്തു ചേകവരെ, വധിക്കാനായി തന്റെ മകൻ ആരോമുണ്ണിയെയും, സഹോദരപുത്രനായ കണ്ണപ്പനുണ്ണിയെയും ഉണ്ണിയാർച്ച പറഞ്ഞയയ്ക്കുന്നു. ചന്തുവിന്റെ തല വെട്ടിയെടുത്ത് എന്റെ കാൽക്കൽ കാഴ്ചവെക്കണമെന്നും ഇത് ഞാൻ കാത്തിരിക്കുന്ന എന്റെ ഒരു ജീവിതാഭിലാഷമാണെന്നും. ആർച്ചയുടെ ഈ ജീവിതാഭിലാഷം ഒടുവിൽ നിറവേറ്റപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നുണ്ട്. പിന്നീട് 1620 ൽ വാർദ്ധക്യസഹജമായി അസുഖങ്ങളാൽ ഉണ്ണിയാർച്ച മരിച്ചു.<ref>{{cite book | last = Gangadharan| | first = Dr. Thikkurissi | title = Puthariyankam | publisher = [[ഡി.സി. ബുക്സ്]] | year = 1984 | pages = 148}}</ref><ref>{{cite book| last = sreedhara | first = Menon | title = Kerala History and It's Makers | url = https://books.google.com/books/about/Kerala_History_and_its_Makers.html?id=wnAjqjhc1VcC | publisher = Dc books , Google books | ISBN = 8126437820 | page = 85}}</ref> ==സിനിമ== *ഉണ്ണിയാർച്ച(1961), *ഒരു വടക്കൻ വീരഗാഥ (1989) *പുത്തൂരം പുത്രി ഉണ്ണിയാർച്ച (2002) എന്നീ സിനിമകളും ''ഉണ്ണിയാർച്ച'' എന്ന പേരിലുള്ള ഏഷ്യാനെറ്റിലെ ഒരു സീരിയലും ഉണ്ണിയാർച്ചയുടെ കഥ അടിസ്ഥാനപ്പെടുത്തി നിർമ്മിക്കപ്പെട്ടതാണ്. *2016 ലെ '''വീരം''' എന്ന ചിത്രത്തിലും ഉണ്ണിയാർച്ചയുടെ കഥാപാത്രത്തെ ഉൾക്കൊള്ളിച്ചിട്ടുണ്ട്. ==അവലംബങ്ങൾ== <references/> {{അപൂർണ്ണ ജീവചരിത്രം}} [[വർഗ്ഗം:വടക്കൻ പാട്ടിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിന്റെ ലിംഗസമത്വചരിത്രം]] bhvbt7txddvtrlfiea1nbmtw7ioq39a ശക്തൻ തമ്പുരാൻ 0 7500 3765717 3684487 2022-08-17T16:09:14Z 2402:3A80:19F9:251D:7D21:595E:581F:94B6 /* സിംഹാസനത്തിൽ */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Sakthan Thampuran}} {{Infobox royalty | name = Shakthan Thampuran | title = [[Maharaja of Cochin|Maharaja]] | image = ശക്തൻ തമ്പുരാൻ.gif | caption = ശക്തൻ തമ്പുരാൻ |succession = [[Maharaja of Cochin|King of Cochin]] | reign = 1790 - 1805 | coronation = 1791 | investiture = | full name = Raja Rama Varma Kunhjipilla Thampuran | native_lang1 = [[Malayalam]] | native_lang1_name1 = രാജാ രാമ വർമ്മ | native_lang2 = | native_lang2_name1 = | othertitles = '''Sakthan Thampuran''' | baptism = | birth_date = {{birth date|1751|08|26}} | birth_place = Vellarapally Palace, Puthiyedam, [[Kaladi]] | death_date = {{Death date and age|1805|09|26|1751|08|26}} | death_place = [[Thrissur]] City | burial_date = | burial_place = [[Thrissur]] City | predecessor = [[Rama Varma VIII]] | suc-type = | heir = | successor = [[Rama Varma X]] | spouse = Chummukutty Nethyar Amma | offspring = | house = [[കൊച്ചി രാജവംശം]] | രാജകൊട്ടാരം = [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കൊട്ടാരം]] | dynasty = | royal anthem = | royal motto = ''Honour is our Family Treasure'' | father = Chennose Anujan Namboodiripad | mother = Ambika Thampuratti | children = | religion = [[ഹിന്ദു]] | signature = }} [[കൊച്ചി രാജ്യം|കൊച്ചി രാജ്യത്തിന്റെ]] തമ്പുരാക്കന്മാരുടെ നീണ്ട ശൃംഖലയിലെ ഏറ്റവും തിളക്കമേറിയ രാജാവായിരുന്നു '''ശക്തൻ തമ്പുരാൻ'''.(1790-1805) ശരിയായ പേര് '''രാജാ രാമവർമ്മ''' എന്നാണ്.(ജനനം - [[1751]], മരണം - [[1805]]). കേരളത്തിന്റെ സാംസ്കാരിക തലസ്ഥാനമായ തൃശ്ശൂരിന്റെ ശില്പി എന്ന് അദ്ദേഹത്തെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു. കഴിവുറ്റ ഭരണാധികാരി, തന്ത്ര ശാലിയായും ദൂരവീക്ഷണമുള്ള രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞൻ എന്നീ നിലകളിൽ പ്രശസ്തനായ അദ്ദേഹമാണ് [[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] തുടങ്ങിയത്. കൊച്ചി രാജ്യ ചരിത്രത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്ഥാനം തിരുവിതാംകൂർ രാജ്യത്ത് [[മാർത്താണ്ഡ വർമ്മ]] എന്ന പോലെയാണ്. കള്ളന്മാരെയും അക്രമികളെയും അദ്ദേഹം ദയയില്ലാതെ അമർച്ച ചെയ്തു. നീതിനടപ്പാക്കുന്നതിൽ അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു വിട്ടുവീഴ്ചയും ഇല്ലായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് ജനങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തെ ശക്തൻ തമ്പുരാൻ എന്നു വിളിച്ചു. സത്യസന്ധത അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണത്തിന്റെ മുഖമുദ്രയായിരുന്നു തൃശ്ശൂർ പട്ടണത്തിന്റെ ഹൃദയഭാഗത്തായാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കൊട്ടാരം|കൊട്ടാരം]]. നന്നായി സൂക്ഷിച്ച പല രാജകീയ പുരാവസ്തുക്കളും ഗാലറികളും ഇവിടെ ഉണ്ട്. [[വടക്കേക്കര കൊട്ടാരം]] എന്നാണ് ഈ കൊട്ടാരം അറിയപ്പെടുന്നത്. കേരള-[[ഹോളണ്ട്|ഡച്ച്]] വാസ്തുവിദ്യാശൈലിയിൽ ഈ കൊട്ടാരം [[1795]]-ൽ പുനർനിർമ്മിച്ചിരുന്നു. <!--[[ചിത്രം:SakthPalace.jpg|thumb|right|200px|ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ കൊട്ടാരം]] --> ==ജീവിത രേഖ== *1751 ജനനം *1754 അമ്മയുടെ മരണം *1761 നാലാംകൂർ സ്ഥാനം *1776 മൂന്നാംകൂർ *1782 ആദ്യവിവാഹം *1790 രാജാവായി *1791 ഇംഗ്ലീഷുകാരുമായി സന്ധി *1805 മരണം == ബാല്യം == {{HistoryofKerala}} [[ചിത്രം:Madras Prov South 1909.jpg|thumb|right|200px| 1700കളിൽ കൊച്ചി തിരുവിതാംകൂർ. മൈസൂർ എന്നീ രാജ്യങ്ങളുടെ അതിർത്തികൾ കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]1751-ല് [[വെള്ളാരപ്പിള്ളി]] എന്ന സ്ഥലത്താണ് അദ്ദേഹം ജനിച്ചത്. ജനനം‌ പൂയ്യം നക്ഷത്രത്തിലെ അമാവാസി നാളിലായിരുന്നു. പിറന്ന നാൾ ജ്യോതിഷപ്രകാരം ശുഭപ്രദമല്ലാതാകയാൽ ചെറുപ്പത്തിലേ വളരെ ശ്രദ്ധയോടെയാണ്‌ അദ്ദേഹത്തെ വളർത്തിയത്‌. അദ്ദേഹത്തിന്‌ മൂന്നു വയസുള്ളപ്പോൾ അമ്മത്തമ്പുരാട്ടി മരണമടഞ്ഞു. അതിനുശേഷം അദ്ദേഹത്തെ വളർത്തിയത്‌ ഇളയമ്മയുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ചിറ്റമ്മയെ സ്വന്തം അമ്മയെപ്പോലെയാണ്‌ കരുതിയിരുന്നത്‌. ചെറുപ്പത്തിലേ വിദ്യാഭ്യാസം ആരംഭിച്ചിരുന്നു. കോവിലകത്തുള്ളവർ താമസം തൃപ്പൂണിത്തുറയിലേക്ക്‌ മാറിയതിനാൽ പിന്നീടുള്ള വിദ്യാഭ്യാസം അവിടെ വച്ചായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്‌ പത്ത്‌ വയസുള്ളപ്പോൾ നാലാം കൂർ സ്ഥാനം ലഭിച്ചു. അപ്പോൾ മുതലേ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ധീരതയും കൂസലില്ലായ്മയും വെളിപ്പട്ടു തുടങ്ങുകയും അദ്ദേഹത്തിന്‌ പത്ത്‌ വയസുള്ളപ്പോൾ 'ശക്തൻ' എന്ന് നാമധേയം ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു. <ref> {{cite book |last=കൊട്ടാരത്തിൽ |first=ശങ്കുണ്ണി |authorlink=കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി |coauthors= |editor= |others= |title=ഐതിഹ്യമാല |origdate= |origyear=1909-1934|origmonth= |url= |format= |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= 6th|series=1-8 |date= |year=1994 |month=ഏപ്രിൽ |publisher= കറന്റ് ബുക്സ് |location= |language= |isbn= 81-240-00107|oclc= |doi= |id= |pages= |chapter= |chapterurl= |quote= }} </ref> കുറ്റകൃത്യങ്ങൾക്ക്‌ ശിക്ഷ നടപ്പിലാക്കുന്നതിലുള്ള കടുത്ത രീതികൊണ്ടാണ്‌ ആ പേര്‌ വന്നതെന്ന് കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി വിവരിക്കുന്നു. 29 വയസ്സായപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്‌ വീരകേരളസ്ഥാനം ലഭിച്ചു (മൂന്നാം കൂർ) ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ ഭരണകാര്യങ്ങളിൽ വലിയ തല്പരനായിരുന്നു അദ്ദേഹം. [[മാർത്താണ്ഡ വർമ്മ]] യുടെ ഭരണത്തിൽ ആകൃഷ്ടനായ അദ്ദേഹം അതേ മാതിരിയുള്ള കാഴ്ചപ്പാടാണ് വളർത്തിയെടുത്തത്. ധർമ്മരാജാവ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന തിരുവിതാംകൂറിലെ കാത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മ മഹാരാജാവ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമകാലികനും സുഹൃത്തുമായിരുന്നു. പതിനെട്ടു വയസ്സാകുന്നതിനു മുന്നേ തന്നെ ഭരണകാര്യങ്ങളിൽ രാജാവിനെ സഹായിക്കാൻ തുടങ്ങിയ അദ്ദേഹം 1769-നു ശേഷം ഭരണപരമായ എല്ലാ തീരുമാനങ്ങളും വഹിക്കാൻ തുടങ്ങി. ഇംഗ്ലീഷുകാരോടും മൈസൂർ, തിരുവിതാംകൂർ, കോഴിക്കോട് എന്നീ അയൽ രാജ്യങ്ങളോടും ഉള്ള നയതന്ത്ര ബന്ധം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന വിദേശകാര്യ മന്ത്രിയും ഫലത്തിൽ അദ്ദേഹമായിരുന്നു. <ref> കെ. എം പണിക്കരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ “''കൊച്ചീ രാജ്യം സംഭാവന ചെയ്ത ദീർഘവീക്ഷണത്തോട് കൂടിയ ഒരു രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞനായിരുന്നു അദ്ദേഹം.. കൊടുങ്കാറ്റിനു കീഴടങ്ങാൻ മടി കാണിച്ചില്ല പക്ഷേ, കിട്ടിയ സന്ദർഭങ്ങളിലെല്ലാം തല ഉയർത്തിപ്പിടിക്കാനും ആ സന്ദർഭങ്ങളെ ശരിക്കു മുതലെടുക്കുവാനും തക്ക വണ്ണമുള്ള സാമർത്ഥ്യം പ്രകടിപ്പിച്ചു. ബുദ്ധിമാനായ ഒരു നയതന്ത്രജ്ഞൻ, ശക്തനായ ഒരു ഭരണാധികാരി, സാമ്പത്തികനയത്തിൽ കാലത്തിനപ്പുറത്തേക്കു കാണാൻ കഴിഞ്ഞ വ്യക്തി, നിരവധി നിലകളിൽ ശോഭിച്ചു. നൂറ്റാണ്ടുകൾ നീണ്ടു നിന്ന വൈദേശികാധിപത്യം മൂലം രാജ്യത്തിന്റെ അധികാരം ചുരുങ്ങിച്ചുരുങ്ങി ശൂന്യതയുടെ വക്കു വരെ എത്തിയപ്പോൾ ആ വ്യവസ്ഥയിൽ നിന്ന് ചിട്ടയോടു കൂടിയ ഒരു ഭരണക്രമം അദ്ദേഹം രൂപം നൽകി''“ . പ്രതിപാദിച്ചിരിക്കുന്നത് കേരളചരിത്രശില്പികൾ.എ. ശ്രീധരമേനോൻ നാഷണൽ ബുക്ക് സ്റ്റാൾ കോട്ടയം 1988. </ref> മുപ്പതാം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം തൃശ്ശൂരിൽ നിന്നും വിവാഹം കഴിച്ചു . അതിൽ ഒരു പെൺ കുഞ്ഞ്‌ ജനിക്കുയും ചെയ്തു. എന്നാൽ അദ്ദേഹവും ഭാര്യയും തമ്മിൽ ചേർച്ചപ്പെടാതെ വരികയാൽ തമ്പുരാട്ടിയെ വേറെ താമസിക്കാൻ ഏർപ്പാടാക്കുകയായിരുന്നു. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം തൃശ്ശൂരിലെ തന്നെ കരിമ്പേറ്റ്‌ ചുമ്മുക്കുട്ടിയമ്മയെ വിവാഹം കഴിച്ചു. ഇത്‌ അദ്ദേഹം രാജാവായതിനു ശേഷമായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുപ്പത്തിയൊൻപതാം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം സിംഹാരോഹണാഭിഷക്തനായി. വലിയ തമ്പുരാൻ മരണമടയുന്നതിനുമുന്നേ ഇളമുറത്തമ്പുരാനും മരിക്കയാൽ ശക്തനായിരുന്നു അടുത്ത മൂത്ത രാജകുമാരൻ. == സിംഹാസനത്തിൽ == അദ്ദേഹം ആദ്യമായി ചെയ്തത്‌ തൃശ്ശിവപേരൂരും തൃപ്പൂണിത്തുറയും ഒരോ കോട്ടയും കിടങ്ങും ഉണ്ടാക്കുകയായിരുന്നു. തൃശ്ശൂരിലെ കോട്ടക്ക്‌ നടുവിൽ ഒരു കോവിലകവും പണിയിച്ചു. കോവിലകത്തിനു തൊട്ടായി മറ്റൊരു കോട്ടയും ഉണ്ടാക്കി.അദ്ദേഹത്തിന്റെ വേനൽക്കാല വസതി [[ചാലക്കുടി|ചാലക്കുടിക്കടുത്ത]] [[പരിയാരം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|പരിയാരം]] ഗ്രാമത്തിലെ കാഞ്ഞിരപ്പിള്ളി കൊട്ടാരമായിരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാൻ്റെ സേനയിൽ അക്കാലത്ത് കാവൽ ഭടൻമാർ ഉൾപ്പെടെ ഒരു പാട് [[തീയർ|തീയ്യർ]] സമുദായത്തിലെ പടയാളികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു.<ref>{{cite news|https://www.google.co.in/books/edition/Tales_Once_Told/xdcvCgAAQBAJ?hl=en<ref> മാത്രവുമല്ല അടുത്തുള്ള നായർ വീടുകളിൽ നിന്നെല്ലാം ഒരാളെങ്കിലും സൈന്യത്തിൽ ചേരണമെന്ന വ്യവസ്ഥയിൽ പതിനായിരത്തോളം ഭടന്മാർ സൈന്യത്തിൽ ചേർത്തിരുന്നു. അവരുടെ മേധാവിയായി പണിക്കരു വലിയ കപ്പിത്താൻ എന്നൊരാളെയും നിയമിച്ചു. അദ്ദേഹം കൊല്ലുന്ന രാജാവിന്‌ തിന്നുന്ന മന്ത്രി എന്ന കണക്കിന്‌ വീരശൂരപരാക്രമിയായിരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാൻ ഗതാഗത സൗകര്യം, ശുചീകരണം, മുതലായ വിഷയങ്ങളിൽ പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധ വച്ചിരുന്നു. നാടുനീളെ വഴികൾ വെട്ടുകയും വഴികൾക്കിരുവശവും തണലിനായി മരങ്ങൾ വച്ചു പിടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. വീഥികൾക്ക്‌ ചേർന്ന് താമസിക്കുന്നവർ ദിവസവും അവരുടെ മുന്നിലുള്ള വഴികളും കൂടി വൃത്തിയാക്കണം എന്ന കൽപനയും പുറപ്പെടുവിച്ചു. തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിനു മുന്നിലുണ്ടായിരുന്ന തേക്കിൻ കാട്‌ വെട്ടിത്തെളിച്ച്‌ മൈതാനമാക്കിയതും അത്‌ നാട്ടുകാർക്ക്‌ സുഗമമായി സഞ്ചരിക്കാൻ യോഗ്യമാക്കിയതും ശക്തന്റെ കാലത്താണ്‌. <ref>{{cite news|title = പ്രദക്ഷിണവഴിയിൽ തേക്കിൻ കാട് മൈതാനം|url = http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?programId=1073753695&contentId=732077&contentType=EDITORIAL&articleType=Malayalam%20News&BV_ID=@@@|publisher = [[മലയാള മനോരമ]]|date = 2007-04-22|accessdate = 2007-04-2൩|language = മലയാളം|archive-date = 2007-12-14|archive-url = https://web.archive.org/web/20071214151025/http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?programId=1073753695&contentId=732077&contentType=EDITORIAL&articleType=Malayalam%20News&BV_ID=@@@|url-status = dead}}</ref> അദ്ദേഹം കൊട്ടാരം വകയായി വളരെയധികം ഭൂമി പിടിച്ചെടുക്കുകയും അവിടെയെല്ലാം കണ്ടു കൃഷി ചെയ്യിക്കുകയും ചെയ്തു. പിടിച്ചെടുത്ത ഭൂമി പാവപ്പെട്ടവരുടേതാണെങ്കിൽ അതിനു നഷ്ടപരിഹാരം കൊടുത്തിരുന്നു, എന്നാൽ ജന്മിമാരുടേതിന്‌ യാതൊന്നും നഷ്ടപരിഹാരം കൊടുത്തതുമില്ല. രാജ്യത്ത് അക്രമങ്ങൾ അറിയുന്നതിനായി രാത്രി കാലങ്ങളിൽ ഗൂഡമായി നാടുചുറ്റിയിരുന്നു. ശക്തമായ ഒരു ചാരശൃംഖലയും അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നു. വേഷപ്രച്ഛന്നനായി അദ്ദേഹം തിരുവനന്തപുരം വരെയും കൂട്ടിനാൾ പോലുമില്ലാതെ പോയി മുറജപവും മറ്റും കണ്ടതായി പറയുന്നു. == ജന്മിത്തത്തിന്റെ അവസാനം == ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ ഭരണകാലം കൊച്ചിരാജ്യ ചരിത്രത്തിലെ ജന്മിമാരുടെ ആധിപത്യത്തിന്റെ അവസാനത്തേയും ആധുനിക യുഗത്തിന്റെ ആരംഭത്തേയും കുറിക്കുന്നു. ശക്തരായ പ്രഭുക്കന്മാരുടേയും തൃശ്ശൂർ വടക്കും നാഥ ക്ഷേത്രത്തിലേയും പെരുമനം ക്ഷേത്രത്തിലേയും ഊരാണ്മക്കാരായ പോറ്റിമാരുടേയും ഭീഷണി രാജ്യാധികരത്തിനു ഗൗരവതരമായ ഭീഷണി ഉയർത്തിയിരുന്നു. ഇതിനെതിരായി അവരുടെ ശക്തിയെ അടിച്ചമർത്താനും തന്റെ അധീശത്വം ഉറപ്പിക്കാനും അദ്ദേഹം കർക്കശമായ നടപടികൾ സ്വീകരിച്ചു. ഓരോ സ്ഥലത്തും നമ്പൂതിരി യോഗങ്ങൾ, യോഗാതിരിപ്പാടുമാരെ തിർഞ്ഞെടുക്കുമായിരുന്നു. ഇവരാണ്‌ പുരോഹിത വർഗ്ഗം.ഇവരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ തൃസ്സൂരിലേയും പെരുമനത്തേയും നമ്പൂതിരികുടുംബങ്ങൾ കൊച്ചിയും കോഴിക്കോടും തമ്മിലുണ്ടായ യുദ്ധത്തിൽ അഭ്യന്തര കലാപം സൃഷ്ടിക്കുകയായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ഈ യോഗാതിരിപ്പാടുമാരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക്‌ വിരാമമിട്ടു. പ്രഭുക്കന്മാരുടെ വസ്തുവകകൾ പണ്ടാരവകയിലേയ്ക്ക്‌ ചേർത്ത്‌ അവരെ തരം താഴ്തി അവരുടേയും മറ്റു പ്രമാണിമാരുടേയും അധികാരങ്ങൾ അദ്ദേഹം നേരിട്ട്‌ നിയമിക്കുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥർക്ക്‌ നൽകി. ദേവസ്വം ഭരണം സർക്കാർ നേരിട്ടു നടത്താൻ തുടങ്ങി. അതോടെ നമ്പൂതിരി യോഗങ്ങൾക്ക്‌ പഴയ ശക്തിയും സ്വാധീനവും നഷ്ടപ്പെട്ടു തുടങ്ങി. == ഭരണ സംവിധാനം == മാടമ്പിമാരുടെ സ്വാധീനം അറുത്തുമാറ്റുന്നതിനോടൊപ്പം രാജാധികാരം ശക്തമാക്കാനുള്ള ഭരണ പരിഷ്കാരം നടത്തുകയും ചെയ്തു. ഗ്രാമമായിരുന്നു ഏറ്റവും ചെറിയ ഘടകം. ഇത്‌ പർവതീകാരർ എന്നു പറയുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥരുടേ മേൽനോട്ടത്തിലാക്കി. അവർക്കായിരുന്നു നികുതികൾ പിരിക്കാനുള്ള അവകാശം. മുൻപ്‌ ഇത്‌ നാട്ടിലെ പ്രഭുക്കന്മാരാണ്‌ കൈകാര്യം ചെയ്തിരുന്നത്‌. ചെറിയ കുറ്റങ്ങൾക്ക്‌ വിധി നടപ്പിലാക്കിയിരുന്നതും അവരായിരുന്നു. നിരവധി ഗ്രാമങ്ങൾ ചേർന്ന് താലൂക്കുകളായി മാറ്റി. ഇതിനെ കോവിലകത്തുംവാതിക്കൽ എന്നാണ്‌ വിളിച്ചിരുന്നത്‌. രണ്ട്‌ താലൂക്കുകൾ ചേർന്ന് ഒരു സൂബ എന്ന സംവിധാനം ഉണ്ടാക്കി. സൂബകൾക്ക്‌ പ്രത്യേക അധികാരമുണ്ടായിരുന്നു. അതിനു പ്രത്യേകം ഉദ്യോഗസ്ഥരും. വ്യവഹാരങ്ങൾക്ക്‌ കച്ചേരികൾ നിർമ്മിച്ചു. കൈക്കൂലി, അഴിമതി തുടങ്ങി കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ നടക്കുന്നുണ്ടോ എന്ന് ഈ ഉദ്യോഗസ്ഥർ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. കുറ്റം കണ്ടുപിടിച്ച തെളിയിച്ചു കഴിഞ്ഞാൽ ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കു പോലും കടുത്ത ദണ്ഡനകൾ കൊടുത്തിരുന്നു. സ്വത്തുക്കൾ കണ്ടുകെട്ടുക, ചാട്ടവാറടി, തടവ്‌ എന്നിങ്ങനെ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ സാന്മാർഗ്ഗികത്‌ നിലനിർത്താൻ വേണ്ട ചട്ടങ്ങൾ കൊണ്ടുവന്നു. രാജാവ്‌ തന്നെ വ്യാപാരം കൈയാളി. അങ്ങനെ രാജ ഭണ്ഡാരം നിറഞ്ഞു. == മറ്റു ജാതിക്കാരോടുള്ള സമീപനം == [[കൊങ്കണി|കൊങ്ങിണികളും]] ക്രിസ്ത്യാനികളുമായിരുന്നു അന്ന് വ്യാപാരരംഗത്ത്‌ കുത്തക കൈയ്യാളിയിരുന്നത്‌. അവർക്ക്‌ ഡച്ചുകാരുമായ നല്ല ബന്ധങ്ങൾ കെട്ടിപ്പടുക്കാൻ സാധിച്ചു. അങ്ങനെ അവർ സമൂഹത്തിലെ ധനികന്മാരായിത്തീർന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാൻ ഇവരിൽ നിന്ന് കൂടുതൽ നികുതി ആവശ്യപ്പെട്ടു. എന്നാൽ അവർ ഡച്ചു സ്വാധീനമുപയോഗിക്കാനും വരവുകളിൽ കൃത്രിമം കാണിക്കാനും തുടങ്ങി. ഇതിൽ കുപിതനായ രാജാവ്‌ അവരുടെ പ്രധാന ക്ഷേത്രമായ തിരുമല ദേവസ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ അവർ സൂക്ഷിച്ചിരുന്ന നിധിയിൽ നിന്ന് ഒരു ഭാഗം പിടിച്ചെടുക്കാനായി ഉദ്യോഗസ്ഥരെ അയച്ചു. എന്നാൽ ദേവരേശകിണി എന്ന പ്രമാണിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ അവർ വിലപിടിപ്പുള്ള സാധങ്ങൾ ആലപ്പുഴയിലേയ്ക്ക്‌ മാറ്റാൻ ശ്രമിച്ചു. ഇത്‌ പരാജയപ്പെടുത്തിയ ശക്തൻ ദേവരേശകിണിയടക്കം മൂന്നു പേരെ വധിക്കുകയും വിധി പണ്ടാരവക വെയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ലത്തീൻ ക്രിസ്ത്യാനികളായിരുന്നു ശക്തന്റെ കറുത്ത മുഖം കാണേണ്ടി വന്ന മറ്റൊരു വിഭാഗം. പോർത്തുഗീസുകാർ ഉണ്ടായിരുന്ന സമയത്ത്‌ അന്നത്തെ കൊച്ചീ രാജാക്കന്മാർ മത പരിവർത്തനത്തിന്‌ സഹായകരമായ നിലപാടെടുത്തിരുന്നു. ഇതിനായി ക്രിസ്തുമതം സ്വീകരിക്കുന്നവർക്ക്‌ പലതരം നികുതിയിളവുകൾ നൽകി. ഇത്‌ മുതലെടുക്കാനായി നിരവധി പേർ മത പരിവർത്തനം നടത്തി. എന്നാൽ പോർട്ടൂഗീസുകാർകു ശേഷം അത്രയും പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഡച്ചുകാരും ഇംഗ്ലീഷുകാരും നടത്തിയില്ല, അതിനായി തമ്പുരാന്റെ പ്രത്യേക സഹായം ആവശ്യമായിരുന്നില്ല. മാത്രവുമല്ല അന്ന് തമ്പുരാൻ യൂറോപ്പിലും മറ്റും നടക്കുന്ന സംഭവങ്ങൾ അറിയുന്നുണ്ടായിരുന്നു. മറ്റ്‌ ഒരു സ്ഥലത്തും ഇല്ലാത്ത ആനുകൂല്യങ്ങൾ അവർ അനുഭവിക്കുന്നു എന്ന് അദ്ദേഹം അറിയിക്കുകയും അതിന്‌ അറുതി വരുത്താൻ ഉത്തരവ്‌ ഇറക്കുകയും ചെയ്തു. 1763-ൽ അദ്ദേഹം പൊതുവായ ഒരു ഭൂമിക്കരം ഏർപ്പെടുത്തുകയും 1776-ൽ കരം പുതുക്കി നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ ലത്തീൻ ക്രിസ്ത്യാനികൾ നികുതി നൽകാൻ വിസമ്മതിക്കുകയും ആഭ്യന്തര കലാപങ്ങൾ പൂഴ്‌ത്തി വയ്പ്‌ എന്നിവ ആരംഭിച്ചു. കുറേ കാലം ക്ഷമിച്ചു കഴിഞ്ഞ തമ്പുരാൻ ക്ഷമകെട്ട്‌ മർദ്ദനമുറകൾ ആരംഭിച്ചു. നിരവധി ക്രിസ്ത്യാനികൾക്ക്‌ ഭൂമി നഷ്ടപ്പെട്ടു. പലരേയും നാടു കടത്തി. സുറിയാനി ക്രിസ്ത്യാനികൾ വ്യാപാരം നടത്തുന്നവരും പണ്ടു മുതലേ ക്രിസ്തീയമതം സ്വീകരിച്ചവരുമായിരുന്നു. ഇവർ വ്യക്തമായ നികുതി ഒടുക്കിയിരുന്നവരും പ്രത്യേകം നികുതിയിളവുകൾ ഇല്ലാത്തവരും ആയിരുന്നു. മാത്രമല്ല അതിൽ കൂടുതൽ പേരും അഭ്യസ്തവിദ്യരുമായിരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാന്‌ ഇവരോട്‌ പ്രത്യേക സ്നേഹവും ആദരവും ഉണ്ടായിരുന്നു. അവർക്ക്‌ ഭൂമി ഉദാരമായ വ്യവസ്ഥകളിൽ നൽകുകയും വ്യാപാര പോഷണത്തിനായി നിരവധി സുറിയാനി കുടുംബങ്ങളെ അങ്കമാലിയിൽ നിന്നും മറ്റും [[ചാലക്കുടി]], തൃശ്ശൂർ, തൃപ്പൂണിത്തുറ എന്നിവിടങ്ങളിൽ കുടിയിരുത്തുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജന്മ ദേശമായ വെള്ളാരപ്പള്ളിയിലെ [[കാഞ്ഞൂർ പള്ളി|കാഞ്ഞൂർ പള്ളിയിൽ]] അദ്ദേഹം സംഭാവന ചെയ്ത വെങ്കലത്തിൽ പണിതീർത്ത ആനവിളക്ക്‌ അദ്ദേഹവും ഈ സമൂഹവുമായുണ്ടായിരുന്ന സൗഹൃദത്തിന്‌ സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നു. == സാംസ്കാരിക സംഭാവനകൾ == കൊച്ചിരാജാവായിരുന്ന ശക്തൻ തമ്പുരാൻ തുടക്കം കുറിച്ച തൃശൂർ പൂരത്തിനു് എകദേശം 200 വർഷത്തെ ചരിത്രം പറയുവാനുണ്ട്.*{{Ref|pooram}} സാംസ്കാരിക കേരളത്തിന്റെ ഉത്സവകാലങ്ങളുടെ മുഖമുദ്രയെന്നോണം തൃശിവപേരൂരിലെ പൂരം കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും ജനശ്രദ്ധയാകർഷിക്കുന്ന ഉത്സവമായി തുടരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ കാലത്തു് ദക്ഷിണ കേരളത്തിൽ ആറാട്ടുപുഴ പൂരമായിരുന്നു ഏറെ പ്രശസ്തം. അന്ന് പൂരങ്ങളുടെ പൂരമായി കരുതിയിരുന്ന ആറാട്ടുപുഴ പൂരത്തിനു പല ദേശങ്ങളിൽ നിന്നും ദേവകളെത്തുമായിരുന്നു. ലോകത്തെ എല്ലാ ദേവീദേവൻമാരും ആറാട്ടുപുഴ പൂരത്തിൽ പങ്കെടുക്കാൻ എത്തുമെന്നായിരുന്നു വിശ്വാസം. ഒരു തവണയിലെ പൂരത്തിനു ശക്തമായ കാറ്റും പേമാരിയും നിമിത്തം പാറമ്മേക്കാവ്, തിരുവമ്പാടി, ചെമ്പൂക്കാവ്, കാരമുക്ക്, ലാലൂർ, അയ്യന്തോൾ, ചൂരക്കാട്ട്കാവ് , നെയ്തലക്കാവ്, കണിമംഗലം ശാസ്താവ് എന്നീ പൂരങ്ങൾക്ക് ആറാട്ടുപുഴയിലെത്താൻ സാധിച്ചില്ലത്രെ. പൂരത്തിനെത്താതിരുന്നതുകൊണ്ട് ഈ പൂരങ്ങൾക്ക് ഭ്രഷ്ട് കൽപ്പിച്ചെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. അന്ന് ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ ഭരണമായിരുന്നു. സംഭവമറിഞ്ഞ് കോപിഷ്ടനായ തമ്പുരാൻ വടക്കുന്നാഥൻ ആസ്ഥാനമാക്കി അടുത്ത പൂരം നാളിൽ ( 977 മേടം) സാംസ്കാരികകേരളത്തിന്റെ തിലകക്കുറിയായി മാറിയ തൃശ്ശൂർ പൂരം ആരംഭിച്ചു. == അവസാനകാലം == ==അവലംബം== {{reflist}} == കുറിപ്പുകൾ == *{{Note|pooram}} "ഇവിടെ ആണ്ടുതോറും മേടമാസത്തിൽ പൂരം ഒരാഘോഷദിവസമായി കൊണ്ടാടണം; അതിനു നാട്ടുകാർ തിരുവമ്പാടി, പാറമേക്കാവ്‌ ഇങ്ങനെ രണ്ടു ഭാഗമായി പിരിഞ്ഞ്‌ സംഘം ചേർന്ന് അത്‌ നടത്തണം. അന്നു സമീപത്തുള്ള ഭഗവതിമാരെയും ശാസ്താവു മുതലായ ദേവന്മാരെയും എഴുന്നള്ളിച്ച്‌ വടക്കുന്നാഥ സന്നിധിയിൽ കൊണ്ടു വരണം. അവയിൽ തിരുവമ്പാടിയിൽ നിന്നും പാറമേക്കാവിൽ നിന്നുമുള്ള എഴുന്നള്ളിപ്പുകൾ പ്രധാനമായിരിക്കണം. ഈ വകയ്ക്കു വേണ്ടുന്ന പണം ജനങ്ങൾ തന്നെ വീതിച്ചെടുത്തു ചെലവു ചെയ്യിക്കണം. പിന്നെ വേണ്ടുന്ന സഹായങ്ങൾ എല്ലാം നാം ചെയ്തു തരികയും ചെയ്യാം' എന്നാണ്‌ ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കലപന പുറപ്പെടുവിച്ചത്‌. എഴുന്നള്ളത്തു സംബന്ധിച്ചും മറ്റും വേണ്ടുന്ന മുറകളും ചടങ്ങുകളുമെല്ലാം അദ്ദേഹം തന്നെ പ്രത്യേകം കൽപിക്കുകയും ചെയ്തു. പൂരം തുടങ്ങിയ കാലം മുതൽ അദ്ദേഹം ജീവിച്ചിരുന്നതു വരെയുള്ള കാലമത്രയും അദ്ദേഹം പൂരത്തിനും എഴുന്നള്ളിയിരുന്നു. ഇന്ന് കാണുന്ന ചടങ്ങുകൾ അത്രയും അദ്ദേഹം വിഭാവനം ചെയ്തവ തന്നെയാണ്‌ . എന്നാണ്‌ കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി തന്റെ ഐതിഹ്യമാല എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ പരാമർശിച്ചിട്ടുള്ളത്. == ചിത്രശാല == <gallery> Shakthan Thamparan statue.jpg|[[തൃശ്ശൂർ|തൃശ്ശൂർ]] നഗരത്തിലെ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ നഗർ|ശക്തൻ തമ്പുരാൻ നഗറിൽ]] സ്ഥാപിച്ചിട്ടുള്ള ശക്തൻ തമ്പുരാൻ പ്രതിമ. </gallery> == ഇതും കാണുക == *[[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] *[[തൃശ്ശൂർ]] *[[പെരുമ്പടപ്പു സ്വരൂപം]] *[[കൊച്ചി രാജ്യം]] == പുറത്തുനിന്നുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|Sakthan Thampuran}} {{വിക്കിഗ്രന്ഥശാല|ഐതിഹ്യമാല/കൊച്ചി ശക്തൻതമ്പുരാൻ തിരുമനസ്സുകൊണ്ട്}} *[http://www.wikimapia.org/#y=10531181&x=76216259&z=18&l=0&m=a ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കൊട്ടാരത്തിന്റെ ഉപഗ്രഹ ചിത്രം] *[http://thrissur.nic.in/History.htm ശക്തൻ തമ്പുരാൻ] *[http://www.keralatourism.org കേരള ടൂറിസം] *[http://www.gosree.org കൊച്ചി‍ രാജകുടുംബം വെബ് വിലാസം] {{Topics related to Thrissur}} [[വർഗ്ഗം:കൊച്ചിയുടെ ഭരണാധികാരികൾ‎]] qjkao5tsbjus1j9wlwevgv85quow33b 3765719 3765717 2022-08-17T16:13:52Z 2402:3A80:19F9:251D:7D21:595E:581F:94B6 /* സിംഹാസനത്തിൽ */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Sakthan Thampuran}} {{Infobox royalty | name = Shakthan Thampuran | title = [[Maharaja of Cochin|Maharaja]] | image = ശക്തൻ തമ്പുരാൻ.gif | caption = ശക്തൻ തമ്പുരാൻ |succession = [[Maharaja of Cochin|King of Cochin]] | reign = 1790 - 1805 | coronation = 1791 | investiture = | full name = Raja Rama Varma Kunhjipilla Thampuran | native_lang1 = [[Malayalam]] | native_lang1_name1 = രാജാ രാമ വർമ്മ | native_lang2 = | native_lang2_name1 = | othertitles = '''Sakthan Thampuran''' | baptism = | birth_date = {{birth date|1751|08|26}} | birth_place = Vellarapally Palace, Puthiyedam, [[Kaladi]] | death_date = {{Death date and age|1805|09|26|1751|08|26}} | death_place = [[Thrissur]] City | burial_date = | burial_place = [[Thrissur]] City | predecessor = [[Rama Varma VIII]] | suc-type = | heir = | successor = [[Rama Varma X]] | spouse = Chummukutty Nethyar Amma | offspring = | house = [[കൊച്ചി രാജവംശം]] | രാജകൊട്ടാരം = [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കൊട്ടാരം]] | dynasty = | royal anthem = | royal motto = ''Honour is our Family Treasure'' | father = Chennose Anujan Namboodiripad | mother = Ambika Thampuratti | children = | religion = [[ഹിന്ദു]] | signature = }} [[കൊച്ചി രാജ്യം|കൊച്ചി രാജ്യത്തിന്റെ]] തമ്പുരാക്കന്മാരുടെ നീണ്ട ശൃംഖലയിലെ ഏറ്റവും തിളക്കമേറിയ രാജാവായിരുന്നു '''ശക്തൻ തമ്പുരാൻ'''.(1790-1805) ശരിയായ പേര് '''രാജാ രാമവർമ്മ''' എന്നാണ്.(ജനനം - [[1751]], മരണം - [[1805]]). കേരളത്തിന്റെ സാംസ്കാരിക തലസ്ഥാനമായ തൃശ്ശൂരിന്റെ ശില്പി എന്ന് അദ്ദേഹത്തെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു. കഴിവുറ്റ ഭരണാധികാരി, തന്ത്ര ശാലിയായും ദൂരവീക്ഷണമുള്ള രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞൻ എന്നീ നിലകളിൽ പ്രശസ്തനായ അദ്ദേഹമാണ് [[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] തുടങ്ങിയത്. കൊച്ചി രാജ്യ ചരിത്രത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്ഥാനം തിരുവിതാംകൂർ രാജ്യത്ത് [[മാർത്താണ്ഡ വർമ്മ]] എന്ന പോലെയാണ്. കള്ളന്മാരെയും അക്രമികളെയും അദ്ദേഹം ദയയില്ലാതെ അമർച്ച ചെയ്തു. നീതിനടപ്പാക്കുന്നതിൽ അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു വിട്ടുവീഴ്ചയും ഇല്ലായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് ജനങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തെ ശക്തൻ തമ്പുരാൻ എന്നു വിളിച്ചു. സത്യസന്ധത അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണത്തിന്റെ മുഖമുദ്രയായിരുന്നു തൃശ്ശൂർ പട്ടണത്തിന്റെ ഹൃദയഭാഗത്തായാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കൊട്ടാരം|കൊട്ടാരം]]. നന്നായി സൂക്ഷിച്ച പല രാജകീയ പുരാവസ്തുക്കളും ഗാലറികളും ഇവിടെ ഉണ്ട്. [[വടക്കേക്കര കൊട്ടാരം]] എന്നാണ് ഈ കൊട്ടാരം അറിയപ്പെടുന്നത്. കേരള-[[ഹോളണ്ട്|ഡച്ച്]] വാസ്തുവിദ്യാശൈലിയിൽ ഈ കൊട്ടാരം [[1795]]-ൽ പുനർനിർമ്മിച്ചിരുന്നു. <!--[[ചിത്രം:SakthPalace.jpg|thumb|right|200px|ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ കൊട്ടാരം]] --> ==ജീവിത രേഖ== *1751 ജനനം *1754 അമ്മയുടെ മരണം *1761 നാലാംകൂർ സ്ഥാനം *1776 മൂന്നാംകൂർ *1782 ആദ്യവിവാഹം *1790 രാജാവായി *1791 ഇംഗ്ലീഷുകാരുമായി സന്ധി *1805 മരണം == ബാല്യം == {{HistoryofKerala}} [[ചിത്രം:Madras Prov South 1909.jpg|thumb|right|200px| 1700കളിൽ കൊച്ചി തിരുവിതാംകൂർ. മൈസൂർ എന്നീ രാജ്യങ്ങളുടെ അതിർത്തികൾ കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]1751-ല് [[വെള്ളാരപ്പിള്ളി]] എന്ന സ്ഥലത്താണ് അദ്ദേഹം ജനിച്ചത്. ജനനം‌ പൂയ്യം നക്ഷത്രത്തിലെ അമാവാസി നാളിലായിരുന്നു. പിറന്ന നാൾ ജ്യോതിഷപ്രകാരം ശുഭപ്രദമല്ലാതാകയാൽ ചെറുപ്പത്തിലേ വളരെ ശ്രദ്ധയോടെയാണ്‌ അദ്ദേഹത്തെ വളർത്തിയത്‌. അദ്ദേഹത്തിന്‌ മൂന്നു വയസുള്ളപ്പോൾ അമ്മത്തമ്പുരാട്ടി മരണമടഞ്ഞു. അതിനുശേഷം അദ്ദേഹത്തെ വളർത്തിയത്‌ ഇളയമ്മയുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ചിറ്റമ്മയെ സ്വന്തം അമ്മയെപ്പോലെയാണ്‌ കരുതിയിരുന്നത്‌. ചെറുപ്പത്തിലേ വിദ്യാഭ്യാസം ആരംഭിച്ചിരുന്നു. കോവിലകത്തുള്ളവർ താമസം തൃപ്പൂണിത്തുറയിലേക്ക്‌ മാറിയതിനാൽ പിന്നീടുള്ള വിദ്യാഭ്യാസം അവിടെ വച്ചായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്‌ പത്ത്‌ വയസുള്ളപ്പോൾ നാലാം കൂർ സ്ഥാനം ലഭിച്ചു. അപ്പോൾ മുതലേ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ധീരതയും കൂസലില്ലായ്മയും വെളിപ്പട്ടു തുടങ്ങുകയും അദ്ദേഹത്തിന്‌ പത്ത്‌ വയസുള്ളപ്പോൾ 'ശക്തൻ' എന്ന് നാമധേയം ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു. <ref> {{cite book |last=കൊട്ടാരത്തിൽ |first=ശങ്കുണ്ണി |authorlink=കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി |coauthors= |editor= |others= |title=ഐതിഹ്യമാല |origdate= |origyear=1909-1934|origmonth= |url= |format= |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= 6th|series=1-8 |date= |year=1994 |month=ഏപ്രിൽ |publisher= കറന്റ് ബുക്സ് |location= |language= |isbn= 81-240-00107|oclc= |doi= |id= |pages= |chapter= |chapterurl= |quote= }} </ref> കുറ്റകൃത്യങ്ങൾക്ക്‌ ശിക്ഷ നടപ്പിലാക്കുന്നതിലുള്ള കടുത്ത രീതികൊണ്ടാണ്‌ ആ പേര്‌ വന്നതെന്ന് കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി വിവരിക്കുന്നു. 29 വയസ്സായപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്‌ വീരകേരളസ്ഥാനം ലഭിച്ചു (മൂന്നാം കൂർ) ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ ഭരണകാര്യങ്ങളിൽ വലിയ തല്പരനായിരുന്നു അദ്ദേഹം. [[മാർത്താണ്ഡ വർമ്മ]] യുടെ ഭരണത്തിൽ ആകൃഷ്ടനായ അദ്ദേഹം അതേ മാതിരിയുള്ള കാഴ്ചപ്പാടാണ് വളർത്തിയെടുത്തത്. ധർമ്മരാജാവ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന തിരുവിതാംകൂറിലെ കാത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മ മഹാരാജാവ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമകാലികനും സുഹൃത്തുമായിരുന്നു. പതിനെട്ടു വയസ്സാകുന്നതിനു മുന്നേ തന്നെ ഭരണകാര്യങ്ങളിൽ രാജാവിനെ സഹായിക്കാൻ തുടങ്ങിയ അദ്ദേഹം 1769-നു ശേഷം ഭരണപരമായ എല്ലാ തീരുമാനങ്ങളും വഹിക്കാൻ തുടങ്ങി. ഇംഗ്ലീഷുകാരോടും മൈസൂർ, തിരുവിതാംകൂർ, കോഴിക്കോട് എന്നീ അയൽ രാജ്യങ്ങളോടും ഉള്ള നയതന്ത്ര ബന്ധം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന വിദേശകാര്യ മന്ത്രിയും ഫലത്തിൽ അദ്ദേഹമായിരുന്നു. <ref> കെ. എം പണിക്കരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ “''കൊച്ചീ രാജ്യം സംഭാവന ചെയ്ത ദീർഘവീക്ഷണത്തോട് കൂടിയ ഒരു രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞനായിരുന്നു അദ്ദേഹം.. കൊടുങ്കാറ്റിനു കീഴടങ്ങാൻ മടി കാണിച്ചില്ല പക്ഷേ, കിട്ടിയ സന്ദർഭങ്ങളിലെല്ലാം തല ഉയർത്തിപ്പിടിക്കാനും ആ സന്ദർഭങ്ങളെ ശരിക്കു മുതലെടുക്കുവാനും തക്ക വണ്ണമുള്ള സാമർത്ഥ്യം പ്രകടിപ്പിച്ചു. ബുദ്ധിമാനായ ഒരു നയതന്ത്രജ്ഞൻ, ശക്തനായ ഒരു ഭരണാധികാരി, സാമ്പത്തികനയത്തിൽ കാലത്തിനപ്പുറത്തേക്കു കാണാൻ കഴിഞ്ഞ വ്യക്തി, നിരവധി നിലകളിൽ ശോഭിച്ചു. നൂറ്റാണ്ടുകൾ നീണ്ടു നിന്ന വൈദേശികാധിപത്യം മൂലം രാജ്യത്തിന്റെ അധികാരം ചുരുങ്ങിച്ചുരുങ്ങി ശൂന്യതയുടെ വക്കു വരെ എത്തിയപ്പോൾ ആ വ്യവസ്ഥയിൽ നിന്ന് ചിട്ടയോടു കൂടിയ ഒരു ഭരണക്രമം അദ്ദേഹം രൂപം നൽകി''“ . പ്രതിപാദിച്ചിരിക്കുന്നത് കേരളചരിത്രശില്പികൾ.എ. ശ്രീധരമേനോൻ നാഷണൽ ബുക്ക് സ്റ്റാൾ കോട്ടയം 1988. </ref> മുപ്പതാം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം തൃശ്ശൂരിൽ നിന്നും വിവാഹം കഴിച്ചു . അതിൽ ഒരു പെൺ കുഞ്ഞ്‌ ജനിക്കുയും ചെയ്തു. എന്നാൽ അദ്ദേഹവും ഭാര്യയും തമ്മിൽ ചേർച്ചപ്പെടാതെ വരികയാൽ തമ്പുരാട്ടിയെ വേറെ താമസിക്കാൻ ഏർപ്പാടാക്കുകയായിരുന്നു. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം തൃശ്ശൂരിലെ തന്നെ കരിമ്പേറ്റ്‌ ചുമ്മുക്കുട്ടിയമ്മയെ വിവാഹം കഴിച്ചു. ഇത്‌ അദ്ദേഹം രാജാവായതിനു ശേഷമായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുപ്പത്തിയൊൻപതാം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം സിംഹാരോഹണാഭിഷക്തനായി. വലിയ തമ്പുരാൻ മരണമടയുന്നതിനുമുന്നേ ഇളമുറത്തമ്പുരാനും മരിക്കയാൽ ശക്തനായിരുന്നു അടുത്ത മൂത്ത രാജകുമാരൻ. == സിംഹാസനത്തിൽ == അദ്ദേഹം ആദ്യമായി ചെയ്തത്‌ തൃശ്ശിവപേരൂരും തൃപ്പൂണിത്തുറയും ഒരോ കോട്ടയും കിടങ്ങും ഉണ്ടാക്കുകയായിരുന്നു. തൃശ്ശൂരിലെ കോട്ടക്ക്‌ നടുവിൽ ഒരു കോവിലകവും പണിയിച്ചു. കോവിലകത്തിനു തൊട്ടായി മറ്റൊരു കോട്ടയും ഉണ്ടാക്കി.അദ്ദേഹത്തിന്റെ വേനൽക്കാല വസതി [[ചാലക്കുടി|ചാലക്കുടിക്കടുത്ത]] [[പരിയാരം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|പരിയാരം]] ഗ്രാമത്തിലെ കാഞ്ഞിരപ്പിള്ളി കൊട്ടാരമായിരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാൻ്റെ സേനയിൽ അക്കാലത്ത് കാവൽ ഭടൻമാർ ഉൾപ്പെടെ ഒരു പാട് [[തീയർ|തീയ്യർ]] സമുദായത്തിലെ പടയാളികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു.<ref>{{cite book|last= Abraham Eraly|year=2006|title=Tales Once Told Legends of Kerala|url=https://www.google.co.in/books/edition/Tales_Once_Told/xdcvCgAAQBAJ?hl=en|publisher=puengin books limited Google books|isbn=9789352141012}}</ref> മാത്രവുമല്ല അടുത്തുള്ള നായർ വീടുകളിൽ നിന്നെല്ലാം ഒരാളെങ്കിലും സൈന്യത്തിൽ ചേരണമെന്ന വ്യവസ്ഥയിൽ പതിനായിരത്തോളം ഭടന്മാർ സൈന്യത്തിൽ ചേർത്തിരുന്നു. അവരുടെ മേധാവിയായി പണിക്കരു വലിയ കപ്പിത്താൻ എന്നൊരാളെയും നിയമിച്ചു. അദ്ദേഹം കൊല്ലുന്ന രാജാവിന്‌ തിന്നുന്ന മന്ത്രി എന്ന കണക്കിന്‌ വീരശൂരപരാക്രമിയായിരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാൻ ഗതാഗത സൗകര്യം, ശുചീകരണം, മുതലായ വിഷയങ്ങളിൽ പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധ വച്ചിരുന്നു. നാടുനീളെ വഴികൾ വെട്ടുകയും വഴികൾക്കിരുവശവും തണലിനായി മരങ്ങൾ വച്ചു പിടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. വീഥികൾക്ക്‌ ചേർന്ന് താമസിക്കുന്നവർ ദിവസവും അവരുടെ മുന്നിലുള്ള വഴികളും കൂടി വൃത്തിയാക്കണം എന്ന കൽപനയും പുറപ്പെടുവിച്ചു. തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിനു മുന്നിലുണ്ടായിരുന്ന തേക്കിൻ കാട്‌ വെട്ടിത്തെളിച്ച്‌ മൈതാനമാക്കിയതും അത്‌ നാട്ടുകാർക്ക്‌ സുഗമമായി സഞ്ചരിക്കാൻ യോഗ്യമാക്കിയതും ശക്തന്റെ കാലത്താണ്‌. <ref>{{cite news|title = പ്രദക്ഷിണവഴിയിൽ തേക്കിൻ കാട് മൈതാനം|url = http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?programId=1073753695&contentId=732077&contentType=EDITORIAL&articleType=Malayalam%20News&BV_ID=@@@|publisher = [[മലയാള മനോരമ]]|date = 2007-04-22|accessdate = 2007-04-2൩|language = മലയാളം|archive-date = 2007-12-14|archive-url = https://web.archive.org/web/20071214151025/http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?programId=1073753695&contentId=732077&contentType=EDITORIAL&articleType=Malayalam%20News&BV_ID=@@@|url-status = dead}}</ref> അദ്ദേഹം കൊട്ടാരം വകയായി വളരെയധികം ഭൂമി പിടിച്ചെടുക്കുകയും അവിടെയെല്ലാം കണ്ടു കൃഷി ചെയ്യിക്കുകയും ചെയ്തു. പിടിച്ചെടുത്ത ഭൂമി പാവപ്പെട്ടവരുടേതാണെങ്കിൽ അതിനു നഷ്ടപരിഹാരം കൊടുത്തിരുന്നു, എന്നാൽ ജന്മിമാരുടേതിന്‌ യാതൊന്നും നഷ്ടപരിഹാരം കൊടുത്തതുമില്ല. രാജ്യത്ത് അക്രമങ്ങൾ അറിയുന്നതിനായി രാത്രി കാലങ്ങളിൽ ഗൂഡമായി നാടുചുറ്റിയിരുന്നു. ശക്തമായ ഒരു ചാരശൃംഖലയും അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നു. വേഷപ്രച്ഛന്നനായി അദ്ദേഹം തിരുവനന്തപുരം വരെയും കൂട്ടിനാൾ പോലുമില്ലാതെ പോയി മുറജപവും മറ്റും കണ്ടതായി പറയുന്നു. == ജന്മിത്തത്തിന്റെ അവസാനം == ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ ഭരണകാലം കൊച്ചിരാജ്യ ചരിത്രത്തിലെ ജന്മിമാരുടെ ആധിപത്യത്തിന്റെ അവസാനത്തേയും ആധുനിക യുഗത്തിന്റെ ആരംഭത്തേയും കുറിക്കുന്നു. ശക്തരായ പ്രഭുക്കന്മാരുടേയും തൃശ്ശൂർ വടക്കും നാഥ ക്ഷേത്രത്തിലേയും പെരുമനം ക്ഷേത്രത്തിലേയും ഊരാണ്മക്കാരായ പോറ്റിമാരുടേയും ഭീഷണി രാജ്യാധികരത്തിനു ഗൗരവതരമായ ഭീഷണി ഉയർത്തിയിരുന്നു. ഇതിനെതിരായി അവരുടെ ശക്തിയെ അടിച്ചമർത്താനും തന്റെ അധീശത്വം ഉറപ്പിക്കാനും അദ്ദേഹം കർക്കശമായ നടപടികൾ സ്വീകരിച്ചു. ഓരോ സ്ഥലത്തും നമ്പൂതിരി യോഗങ്ങൾ, യോഗാതിരിപ്പാടുമാരെ തിർഞ്ഞെടുക്കുമായിരുന്നു. ഇവരാണ്‌ പുരോഹിത വർഗ്ഗം.ഇവരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ തൃസ്സൂരിലേയും പെരുമനത്തേയും നമ്പൂതിരികുടുംബങ്ങൾ കൊച്ചിയും കോഴിക്കോടും തമ്മിലുണ്ടായ യുദ്ധത്തിൽ അഭ്യന്തര കലാപം സൃഷ്ടിക്കുകയായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ഈ യോഗാതിരിപ്പാടുമാരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക്‌ വിരാമമിട്ടു. പ്രഭുക്കന്മാരുടെ വസ്തുവകകൾ പണ്ടാരവകയിലേയ്ക്ക്‌ ചേർത്ത്‌ അവരെ തരം താഴ്തി അവരുടേയും മറ്റു പ്രമാണിമാരുടേയും അധികാരങ്ങൾ അദ്ദേഹം നേരിട്ട്‌ നിയമിക്കുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥർക്ക്‌ നൽകി. ദേവസ്വം ഭരണം സർക്കാർ നേരിട്ടു നടത്താൻ തുടങ്ങി. അതോടെ നമ്പൂതിരി യോഗങ്ങൾക്ക്‌ പഴയ ശക്തിയും സ്വാധീനവും നഷ്ടപ്പെട്ടു തുടങ്ങി. == ഭരണ സംവിധാനം == മാടമ്പിമാരുടെ സ്വാധീനം അറുത്തുമാറ്റുന്നതിനോടൊപ്പം രാജാധികാരം ശക്തമാക്കാനുള്ള ഭരണ പരിഷ്കാരം നടത്തുകയും ചെയ്തു. ഗ്രാമമായിരുന്നു ഏറ്റവും ചെറിയ ഘടകം. ഇത്‌ പർവതീകാരർ എന്നു പറയുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥരുടേ മേൽനോട്ടത്തിലാക്കി. അവർക്കായിരുന്നു നികുതികൾ പിരിക്കാനുള്ള അവകാശം. മുൻപ്‌ ഇത്‌ നാട്ടിലെ പ്രഭുക്കന്മാരാണ്‌ കൈകാര്യം ചെയ്തിരുന്നത്‌. ചെറിയ കുറ്റങ്ങൾക്ക്‌ വിധി നടപ്പിലാക്കിയിരുന്നതും അവരായിരുന്നു. നിരവധി ഗ്രാമങ്ങൾ ചേർന്ന് താലൂക്കുകളായി മാറ്റി. ഇതിനെ കോവിലകത്തുംവാതിക്കൽ എന്നാണ്‌ വിളിച്ചിരുന്നത്‌. രണ്ട്‌ താലൂക്കുകൾ ചേർന്ന് ഒരു സൂബ എന്ന സംവിധാനം ഉണ്ടാക്കി. സൂബകൾക്ക്‌ പ്രത്യേക അധികാരമുണ്ടായിരുന്നു. അതിനു പ്രത്യേകം ഉദ്യോഗസ്ഥരും. വ്യവഹാരങ്ങൾക്ക്‌ കച്ചേരികൾ നിർമ്മിച്ചു. കൈക്കൂലി, അഴിമതി തുടങ്ങി കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ നടക്കുന്നുണ്ടോ എന്ന് ഈ ഉദ്യോഗസ്ഥർ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. കുറ്റം കണ്ടുപിടിച്ച തെളിയിച്ചു കഴിഞ്ഞാൽ ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കു പോലും കടുത്ത ദണ്ഡനകൾ കൊടുത്തിരുന്നു. സ്വത്തുക്കൾ കണ്ടുകെട്ടുക, ചാട്ടവാറടി, തടവ്‌ എന്നിങ്ങനെ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ സാന്മാർഗ്ഗികത്‌ നിലനിർത്താൻ വേണ്ട ചട്ടങ്ങൾ കൊണ്ടുവന്നു. രാജാവ്‌ തന്നെ വ്യാപാരം കൈയാളി. അങ്ങനെ രാജ ഭണ്ഡാരം നിറഞ്ഞു. == മറ്റു ജാതിക്കാരോടുള്ള സമീപനം == [[കൊങ്കണി|കൊങ്ങിണികളും]] ക്രിസ്ത്യാനികളുമായിരുന്നു അന്ന് വ്യാപാരരംഗത്ത്‌ കുത്തക കൈയ്യാളിയിരുന്നത്‌. അവർക്ക്‌ ഡച്ചുകാരുമായ നല്ല ബന്ധങ്ങൾ കെട്ടിപ്പടുക്കാൻ സാധിച്ചു. അങ്ങനെ അവർ സമൂഹത്തിലെ ധനികന്മാരായിത്തീർന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാൻ ഇവരിൽ നിന്ന് കൂടുതൽ നികുതി ആവശ്യപ്പെട്ടു. എന്നാൽ അവർ ഡച്ചു സ്വാധീനമുപയോഗിക്കാനും വരവുകളിൽ കൃത്രിമം കാണിക്കാനും തുടങ്ങി. ഇതിൽ കുപിതനായ രാജാവ്‌ അവരുടെ പ്രധാന ക്ഷേത്രമായ തിരുമല ദേവസ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ അവർ സൂക്ഷിച്ചിരുന്ന നിധിയിൽ നിന്ന് ഒരു ഭാഗം പിടിച്ചെടുക്കാനായി ഉദ്യോഗസ്ഥരെ അയച്ചു. എന്നാൽ ദേവരേശകിണി എന്ന പ്രമാണിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ അവർ വിലപിടിപ്പുള്ള സാധങ്ങൾ ആലപ്പുഴയിലേയ്ക്ക്‌ മാറ്റാൻ ശ്രമിച്ചു. ഇത്‌ പരാജയപ്പെടുത്തിയ ശക്തൻ ദേവരേശകിണിയടക്കം മൂന്നു പേരെ വധിക്കുകയും വിധി പണ്ടാരവക വെയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ലത്തീൻ ക്രിസ്ത്യാനികളായിരുന്നു ശക്തന്റെ കറുത്ത മുഖം കാണേണ്ടി വന്ന മറ്റൊരു വിഭാഗം. പോർത്തുഗീസുകാർ ഉണ്ടായിരുന്ന സമയത്ത്‌ അന്നത്തെ കൊച്ചീ രാജാക്കന്മാർ മത പരിവർത്തനത്തിന്‌ സഹായകരമായ നിലപാടെടുത്തിരുന്നു. ഇതിനായി ക്രിസ്തുമതം സ്വീകരിക്കുന്നവർക്ക്‌ പലതരം നികുതിയിളവുകൾ നൽകി. ഇത്‌ മുതലെടുക്കാനായി നിരവധി പേർ മത പരിവർത്തനം നടത്തി. എന്നാൽ പോർട്ടൂഗീസുകാർകു ശേഷം അത്രയും പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഡച്ചുകാരും ഇംഗ്ലീഷുകാരും നടത്തിയില്ല, അതിനായി തമ്പുരാന്റെ പ്രത്യേക സഹായം ആവശ്യമായിരുന്നില്ല. മാത്രവുമല്ല അന്ന് തമ്പുരാൻ യൂറോപ്പിലും മറ്റും നടക്കുന്ന സംഭവങ്ങൾ അറിയുന്നുണ്ടായിരുന്നു. മറ്റ്‌ ഒരു സ്ഥലത്തും ഇല്ലാത്ത ആനുകൂല്യങ്ങൾ അവർ അനുഭവിക്കുന്നു എന്ന് അദ്ദേഹം അറിയിക്കുകയും അതിന്‌ അറുതി വരുത്താൻ ഉത്തരവ്‌ ഇറക്കുകയും ചെയ്തു. 1763-ൽ അദ്ദേഹം പൊതുവായ ഒരു ഭൂമിക്കരം ഏർപ്പെടുത്തുകയും 1776-ൽ കരം പുതുക്കി നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ ലത്തീൻ ക്രിസ്ത്യാനികൾ നികുതി നൽകാൻ വിസമ്മതിക്കുകയും ആഭ്യന്തര കലാപങ്ങൾ പൂഴ്‌ത്തി വയ്പ്‌ എന്നിവ ആരംഭിച്ചു. കുറേ കാലം ക്ഷമിച്ചു കഴിഞ്ഞ തമ്പുരാൻ ക്ഷമകെട്ട്‌ മർദ്ദനമുറകൾ ആരംഭിച്ചു. നിരവധി ക്രിസ്ത്യാനികൾക്ക്‌ ഭൂമി നഷ്ടപ്പെട്ടു. പലരേയും നാടു കടത്തി. സുറിയാനി ക്രിസ്ത്യാനികൾ വ്യാപാരം നടത്തുന്നവരും പണ്ടു മുതലേ ക്രിസ്തീയമതം സ്വീകരിച്ചവരുമായിരുന്നു. ഇവർ വ്യക്തമായ നികുതി ഒടുക്കിയിരുന്നവരും പ്രത്യേകം നികുതിയിളവുകൾ ഇല്ലാത്തവരും ആയിരുന്നു. മാത്രമല്ല അതിൽ കൂടുതൽ പേരും അഭ്യസ്തവിദ്യരുമായിരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാന്‌ ഇവരോട്‌ പ്രത്യേക സ്നേഹവും ആദരവും ഉണ്ടായിരുന്നു. അവർക്ക്‌ ഭൂമി ഉദാരമായ വ്യവസ്ഥകളിൽ നൽകുകയും വ്യാപാര പോഷണത്തിനായി നിരവധി സുറിയാനി കുടുംബങ്ങളെ അങ്കമാലിയിൽ നിന്നും മറ്റും [[ചാലക്കുടി]], തൃശ്ശൂർ, തൃപ്പൂണിത്തുറ എന്നിവിടങ്ങളിൽ കുടിയിരുത്തുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജന്മ ദേശമായ വെള്ളാരപ്പള്ളിയിലെ [[കാഞ്ഞൂർ പള്ളി|കാഞ്ഞൂർ പള്ളിയിൽ]] അദ്ദേഹം സംഭാവന ചെയ്ത വെങ്കലത്തിൽ പണിതീർത്ത ആനവിളക്ക്‌ അദ്ദേഹവും ഈ സമൂഹവുമായുണ്ടായിരുന്ന സൗഹൃദത്തിന്‌ സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നു. == സാംസ്കാരിക സംഭാവനകൾ == കൊച്ചിരാജാവായിരുന്ന ശക്തൻ തമ്പുരാൻ തുടക്കം കുറിച്ച തൃശൂർ പൂരത്തിനു് എകദേശം 200 വർഷത്തെ ചരിത്രം പറയുവാനുണ്ട്.*{{Ref|pooram}} സാംസ്കാരിക കേരളത്തിന്റെ ഉത്സവകാലങ്ങളുടെ മുഖമുദ്രയെന്നോണം തൃശിവപേരൂരിലെ പൂരം കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും ജനശ്രദ്ധയാകർഷിക്കുന്ന ഉത്സവമായി തുടരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ കാലത്തു് ദക്ഷിണ കേരളത്തിൽ ആറാട്ടുപുഴ പൂരമായിരുന്നു ഏറെ പ്രശസ്തം. അന്ന് പൂരങ്ങളുടെ പൂരമായി കരുതിയിരുന്ന ആറാട്ടുപുഴ പൂരത്തിനു പല ദേശങ്ങളിൽ നിന്നും ദേവകളെത്തുമായിരുന്നു. ലോകത്തെ എല്ലാ ദേവീദേവൻമാരും ആറാട്ടുപുഴ പൂരത്തിൽ പങ്കെടുക്കാൻ എത്തുമെന്നായിരുന്നു വിശ്വാസം. ഒരു തവണയിലെ പൂരത്തിനു ശക്തമായ കാറ്റും പേമാരിയും നിമിത്തം പാറമ്മേക്കാവ്, തിരുവമ്പാടി, ചെമ്പൂക്കാവ്, കാരമുക്ക്, ലാലൂർ, അയ്യന്തോൾ, ചൂരക്കാട്ട്കാവ് , നെയ്തലക്കാവ്, കണിമംഗലം ശാസ്താവ് എന്നീ പൂരങ്ങൾക്ക് ആറാട്ടുപുഴയിലെത്താൻ സാധിച്ചില്ലത്രെ. പൂരത്തിനെത്താതിരുന്നതുകൊണ്ട് ഈ പൂരങ്ങൾക്ക് ഭ്രഷ്ട് കൽപ്പിച്ചെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. അന്ന് ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ ഭരണമായിരുന്നു. സംഭവമറിഞ്ഞ് കോപിഷ്ടനായ തമ്പുരാൻ വടക്കുന്നാഥൻ ആസ്ഥാനമാക്കി അടുത്ത പൂരം നാളിൽ ( 977 മേടം) സാംസ്കാരികകേരളത്തിന്റെ തിലകക്കുറിയായി മാറിയ തൃശ്ശൂർ പൂരം ആരംഭിച്ചു. == അവസാനകാലം == ==അവലംബം== {{reflist}} == കുറിപ്പുകൾ == *{{Note|pooram}} "ഇവിടെ ആണ്ടുതോറും മേടമാസത്തിൽ പൂരം ഒരാഘോഷദിവസമായി കൊണ്ടാടണം; അതിനു നാട്ടുകാർ തിരുവമ്പാടി, പാറമേക്കാവ്‌ ഇങ്ങനെ രണ്ടു ഭാഗമായി പിരിഞ്ഞ്‌ സംഘം ചേർന്ന് അത്‌ നടത്തണം. അന്നു സമീപത്തുള്ള ഭഗവതിമാരെയും ശാസ്താവു മുതലായ ദേവന്മാരെയും എഴുന്നള്ളിച്ച്‌ വടക്കുന്നാഥ സന്നിധിയിൽ കൊണ്ടു വരണം. അവയിൽ തിരുവമ്പാടിയിൽ നിന്നും പാറമേക്കാവിൽ നിന്നുമുള്ള എഴുന്നള്ളിപ്പുകൾ പ്രധാനമായിരിക്കണം. ഈ വകയ്ക്കു വേണ്ടുന്ന പണം ജനങ്ങൾ തന്നെ വീതിച്ചെടുത്തു ചെലവു ചെയ്യിക്കണം. പിന്നെ വേണ്ടുന്ന സഹായങ്ങൾ എല്ലാം നാം ചെയ്തു തരികയും ചെയ്യാം' എന്നാണ്‌ ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കലപന പുറപ്പെടുവിച്ചത്‌. എഴുന്നള്ളത്തു സംബന്ധിച്ചും മറ്റും വേണ്ടുന്ന മുറകളും ചടങ്ങുകളുമെല്ലാം അദ്ദേഹം തന്നെ പ്രത്യേകം കൽപിക്കുകയും ചെയ്തു. പൂരം തുടങ്ങിയ കാലം മുതൽ അദ്ദേഹം ജീവിച്ചിരുന്നതു വരെയുള്ള കാലമത്രയും അദ്ദേഹം പൂരത്തിനും എഴുന്നള്ളിയിരുന്നു. ഇന്ന് കാണുന്ന ചടങ്ങുകൾ അത്രയും അദ്ദേഹം വിഭാവനം ചെയ്തവ തന്നെയാണ്‌ . എന്നാണ്‌ കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി തന്റെ ഐതിഹ്യമാല എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ പരാമർശിച്ചിട്ടുള്ളത്. == ചിത്രശാല == <gallery> Shakthan Thamparan statue.jpg|[[തൃശ്ശൂർ|തൃശ്ശൂർ]] നഗരത്തിലെ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ നഗർ|ശക്തൻ തമ്പുരാൻ നഗറിൽ]] സ്ഥാപിച്ചിട്ടുള്ള ശക്തൻ തമ്പുരാൻ പ്രതിമ. </gallery> == ഇതും കാണുക == *[[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] *[[തൃശ്ശൂർ]] *[[പെരുമ്പടപ്പു സ്വരൂപം]] *[[കൊച്ചി രാജ്യം]] == പുറത്തുനിന്നുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|Sakthan Thampuran}} {{വിക്കിഗ്രന്ഥശാല|ഐതിഹ്യമാല/കൊച്ചി ശക്തൻതമ്പുരാൻ തിരുമനസ്സുകൊണ്ട്}} *[http://www.wikimapia.org/#y=10531181&x=76216259&z=18&l=0&m=a ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കൊട്ടാരത്തിന്റെ ഉപഗ്രഹ ചിത്രം] *[http://thrissur.nic.in/History.htm ശക്തൻ തമ്പുരാൻ] *[http://www.keralatourism.org കേരള ടൂറിസം] *[http://www.gosree.org കൊച്ചി‍ രാജകുടുംബം വെബ് വിലാസം] {{Topics related to Thrissur}} [[വർഗ്ഗം:കൊച്ചിയുടെ ഭരണാധികാരികൾ‎]] e0z7xl17ut72s8mbknbcu4cmlez79lp 3765720 3765719 2022-08-17T16:22:41Z 2402:3A80:19F9:251D:7D21:595E:581F:94B6 /* സിംഹാസനത്തിൽ */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Sakthan Thampuran}} {{Infobox royalty | name = Shakthan Thampuran | title = [[Maharaja of Cochin|Maharaja]] | image = ശക്തൻ തമ്പുരാൻ.gif | caption = ശക്തൻ തമ്പുരാൻ |succession = [[Maharaja of Cochin|King of Cochin]] | reign = 1790 - 1805 | coronation = 1791 | investiture = | full name = Raja Rama Varma Kunhjipilla Thampuran | native_lang1 = [[Malayalam]] | native_lang1_name1 = രാജാ രാമ വർമ്മ | native_lang2 = | native_lang2_name1 = | othertitles = '''Sakthan Thampuran''' | baptism = | birth_date = {{birth date|1751|08|26}} | birth_place = Vellarapally Palace, Puthiyedam, [[Kaladi]] | death_date = {{Death date and age|1805|09|26|1751|08|26}} | death_place = [[Thrissur]] City | burial_date = | burial_place = [[Thrissur]] City | predecessor = [[Rama Varma VIII]] | suc-type = | heir = | successor = [[Rama Varma X]] | spouse = Chummukutty Nethyar Amma | offspring = | house = [[കൊച്ചി രാജവംശം]] | രാജകൊട്ടാരം = [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കൊട്ടാരം]] | dynasty = | royal anthem = | royal motto = ''Honour is our Family Treasure'' | father = Chennose Anujan Namboodiripad | mother = Ambika Thampuratti | children = | religion = [[ഹിന്ദു]] | signature = }} [[കൊച്ചി രാജ്യം|കൊച്ചി രാജ്യത്തിന്റെ]] തമ്പുരാക്കന്മാരുടെ നീണ്ട ശൃംഖലയിലെ ഏറ്റവും തിളക്കമേറിയ രാജാവായിരുന്നു '''ശക്തൻ തമ്പുരാൻ'''.(1790-1805) ശരിയായ പേര് '''രാജാ രാമവർമ്മ''' എന്നാണ്.(ജനനം - [[1751]], മരണം - [[1805]]). കേരളത്തിന്റെ സാംസ്കാരിക തലസ്ഥാനമായ തൃശ്ശൂരിന്റെ ശില്പി എന്ന് അദ്ദേഹത്തെ വിശേഷിപ്പിക്കുന്നു. കഴിവുറ്റ ഭരണാധികാരി, തന്ത്ര ശാലിയായും ദൂരവീക്ഷണമുള്ള രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞൻ എന്നീ നിലകളിൽ പ്രശസ്തനായ അദ്ദേഹമാണ് [[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] തുടങ്ങിയത്. കൊച്ചി രാജ്യ ചരിത്രത്തിൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ സ്ഥാനം തിരുവിതാംകൂർ രാജ്യത്ത് [[മാർത്താണ്ഡ വർമ്മ]] എന്ന പോലെയാണ്. കള്ളന്മാരെയും അക്രമികളെയും അദ്ദേഹം ദയയില്ലാതെ അമർച്ച ചെയ്തു. നീതിനടപ്പാക്കുന്നതിൽ അദ്ദേഹത്തിന് ഒരു വിട്ടുവീഴ്ചയും ഇല്ലായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് ജനങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തെ ശക്തൻ തമ്പുരാൻ എന്നു വിളിച്ചു. സത്യസന്ധത അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണത്തിന്റെ മുഖമുദ്രയായിരുന്നു തൃശ്ശൂർ പട്ടണത്തിന്റെ ഹൃദയഭാഗത്തായാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കൊട്ടാരം|കൊട്ടാരം]]. നന്നായി സൂക്ഷിച്ച പല രാജകീയ പുരാവസ്തുക്കളും ഗാലറികളും ഇവിടെ ഉണ്ട്. [[വടക്കേക്കര കൊട്ടാരം]] എന്നാണ് ഈ കൊട്ടാരം അറിയപ്പെടുന്നത്. കേരള-[[ഹോളണ്ട്|ഡച്ച്]] വാസ്തുവിദ്യാശൈലിയിൽ ഈ കൊട്ടാരം [[1795]]-ൽ പുനർനിർമ്മിച്ചിരുന്നു. <!--[[ചിത്രം:SakthPalace.jpg|thumb|right|200px|ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ കൊട്ടാരം]] --> ==ജീവിത രേഖ== *1751 ജനനം *1754 അമ്മയുടെ മരണം *1761 നാലാംകൂർ സ്ഥാനം *1776 മൂന്നാംകൂർ *1782 ആദ്യവിവാഹം *1790 രാജാവായി *1791 ഇംഗ്ലീഷുകാരുമായി സന്ധി *1805 മരണം == ബാല്യം == {{HistoryofKerala}} [[ചിത്രം:Madras Prov South 1909.jpg|thumb|right|200px| 1700കളിൽ കൊച്ചി തിരുവിതാംകൂർ. മൈസൂർ എന്നീ രാജ്യങ്ങളുടെ അതിർത്തികൾ കാണിക്കുന്ന ഭൂപടം]]1751-ല് [[വെള്ളാരപ്പിള്ളി]] എന്ന സ്ഥലത്താണ് അദ്ദേഹം ജനിച്ചത്. ജനനം‌ പൂയ്യം നക്ഷത്രത്തിലെ അമാവാസി നാളിലായിരുന്നു. പിറന്ന നാൾ ജ്യോതിഷപ്രകാരം ശുഭപ്രദമല്ലാതാകയാൽ ചെറുപ്പത്തിലേ വളരെ ശ്രദ്ധയോടെയാണ്‌ അദ്ദേഹത്തെ വളർത്തിയത്‌. അദ്ദേഹത്തിന്‌ മൂന്നു വയസുള്ളപ്പോൾ അമ്മത്തമ്പുരാട്ടി മരണമടഞ്ഞു. അതിനുശേഷം അദ്ദേഹത്തെ വളർത്തിയത്‌ ഇളയമ്മയുമായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ചിറ്റമ്മയെ സ്വന്തം അമ്മയെപ്പോലെയാണ്‌ കരുതിയിരുന്നത്‌. ചെറുപ്പത്തിലേ വിദ്യാഭ്യാസം ആരംഭിച്ചിരുന്നു. കോവിലകത്തുള്ളവർ താമസം തൃപ്പൂണിത്തുറയിലേക്ക്‌ മാറിയതിനാൽ പിന്നീടുള്ള വിദ്യാഭ്യാസം അവിടെ വച്ചായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്‌ പത്ത്‌ വയസുള്ളപ്പോൾ നാലാം കൂർ സ്ഥാനം ലഭിച്ചു. അപ്പോൾ മുതലേ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ധീരതയും കൂസലില്ലായ്മയും വെളിപ്പട്ടു തുടങ്ങുകയും അദ്ദേഹത്തിന്‌ പത്ത്‌ വയസുള്ളപ്പോൾ 'ശക്തൻ' എന്ന് നാമധേയം ലഭിക്കുകയും ചെയ്തു. <ref> {{cite book |last=കൊട്ടാരത്തിൽ |first=ശങ്കുണ്ണി |authorlink=കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി |coauthors= |editor= |others= |title=ഐതിഹ്യമാല |origdate= |origyear=1909-1934|origmonth= |url= |format= |accessdate= |accessyear= |accessmonth= |edition= 6th|series=1-8 |date= |year=1994 |month=ഏപ്രിൽ |publisher= കറന്റ് ബുക്സ് |location= |language= |isbn= 81-240-00107|oclc= |doi= |id= |pages= |chapter= |chapterurl= |quote= }} </ref> കുറ്റകൃത്യങ്ങൾക്ക്‌ ശിക്ഷ നടപ്പിലാക്കുന്നതിലുള്ള കടുത്ത രീതികൊണ്ടാണ്‌ ആ പേര്‌ വന്നതെന്ന് കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി വിവരിക്കുന്നു. 29 വയസ്സായപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിന്‌ വീരകേരളസ്ഥാനം ലഭിച്ചു (മൂന്നാം കൂർ) ചെറുപ്പത്തിൽ തന്നെ ഭരണകാര്യങ്ങളിൽ വലിയ തല്പരനായിരുന്നു അദ്ദേഹം. [[മാർത്താണ്ഡ വർമ്മ]] യുടെ ഭരണത്തിൽ ആകൃഷ്ടനായ അദ്ദേഹം അതേ മാതിരിയുള്ള കാഴ്ചപ്പാടാണ് വളർത്തിയെടുത്തത്. ധർമ്മരാജാവ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന തിരുവിതാംകൂറിലെ കാത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മ മഹാരാജാവ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സമകാലികനും സുഹൃത്തുമായിരുന്നു. പതിനെട്ടു വയസ്സാകുന്നതിനു മുന്നേ തന്നെ ഭരണകാര്യങ്ങളിൽ രാജാവിനെ സഹായിക്കാൻ തുടങ്ങിയ അദ്ദേഹം 1769-നു ശേഷം ഭരണപരമായ എല്ലാ തീരുമാനങ്ങളും വഹിക്കാൻ തുടങ്ങി. ഇംഗ്ലീഷുകാരോടും മൈസൂർ, തിരുവിതാംകൂർ, കോഴിക്കോട് എന്നീ അയൽ രാജ്യങ്ങളോടും ഉള്ള നയതന്ത്ര ബന്ധം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്ന വിദേശകാര്യ മന്ത്രിയും ഫലത്തിൽ അദ്ദേഹമായിരുന്നു. <ref> കെ. എം പണിക്കരുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ “''കൊച്ചീ രാജ്യം സംഭാവന ചെയ്ത ദീർഘവീക്ഷണത്തോട് കൂടിയ ഒരു രാഷ്ട്രതന്ത്രജ്ഞനായിരുന്നു അദ്ദേഹം.. കൊടുങ്കാറ്റിനു കീഴടങ്ങാൻ മടി കാണിച്ചില്ല പക്ഷേ, കിട്ടിയ സന്ദർഭങ്ങളിലെല്ലാം തല ഉയർത്തിപ്പിടിക്കാനും ആ സന്ദർഭങ്ങളെ ശരിക്കു മുതലെടുക്കുവാനും തക്ക വണ്ണമുള്ള സാമർത്ഥ്യം പ്രകടിപ്പിച്ചു. ബുദ്ധിമാനായ ഒരു നയതന്ത്രജ്ഞൻ, ശക്തനായ ഒരു ഭരണാധികാരി, സാമ്പത്തികനയത്തിൽ കാലത്തിനപ്പുറത്തേക്കു കാണാൻ കഴിഞ്ഞ വ്യക്തി, നിരവധി നിലകളിൽ ശോഭിച്ചു. നൂറ്റാണ്ടുകൾ നീണ്ടു നിന്ന വൈദേശികാധിപത്യം മൂലം രാജ്യത്തിന്റെ അധികാരം ചുരുങ്ങിച്ചുരുങ്ങി ശൂന്യതയുടെ വക്കു വരെ എത്തിയപ്പോൾ ആ വ്യവസ്ഥയിൽ നിന്ന് ചിട്ടയോടു കൂടിയ ഒരു ഭരണക്രമം അദ്ദേഹം രൂപം നൽകി''“ . പ്രതിപാദിച്ചിരിക്കുന്നത് കേരളചരിത്രശില്പികൾ.എ. ശ്രീധരമേനോൻ നാഷണൽ ബുക്ക് സ്റ്റാൾ കോട്ടയം 1988. </ref> മുപ്പതാം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം തൃശ്ശൂരിൽ നിന്നും വിവാഹം കഴിച്ചു . അതിൽ ഒരു പെൺ കുഞ്ഞ്‌ ജനിക്കുയും ചെയ്തു. എന്നാൽ അദ്ദേഹവും ഭാര്യയും തമ്മിൽ ചേർച്ചപ്പെടാതെ വരികയാൽ തമ്പുരാട്ടിയെ വേറെ താമസിക്കാൻ ഏർപ്പാടാക്കുകയായിരുന്നു. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം തൃശ്ശൂരിലെ തന്നെ കരിമ്പേറ്റ്‌ ചുമ്മുക്കുട്ടിയമ്മയെ വിവാഹം കഴിച്ചു. ഇത്‌ അദ്ദേഹം രാജാവായതിനു ശേഷമായിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുപ്പത്തിയൊൻപതാം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം സിംഹാരോഹണാഭിഷക്തനായി. വലിയ തമ്പുരാൻ മരണമടയുന്നതിനുമുന്നേ ഇളമുറത്തമ്പുരാനും മരിക്കയാൽ ശക്തനായിരുന്നു അടുത്ത മൂത്ത രാജകുമാരൻ. == സിംഹാസനത്തിൽ == അദ്ദേഹം ആദ്യമായി ചെയ്തത്‌ തൃശ്ശിവപേരൂരും തൃപ്പൂണിത്തുറയും ഒരോ കോട്ടയും കിടങ്ങും ഉണ്ടാക്കുകയായിരുന്നു. തൃശ്ശൂരിലെ കോട്ടക്ക്‌ നടുവിൽ ഒരു കോവിലകവും പണിയിച്ചു. കോവിലകത്തിനു തൊട്ടായി മറ്റൊരു കോട്ടയും ഉണ്ടാക്കി.അദ്ദേഹത്തിന്റെ വേനൽക്കാല വസതി [[ചാലക്കുടി|ചാലക്കുടിക്കടുത്ത]] [[പരിയാരം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|പരിയാരം]] ഗ്രാമത്തിലെ കാഞ്ഞിരപ്പിള്ളി കൊട്ടാരമായിരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാൻ്റെ സേനയിൽ അക്കാലത്ത് കാവൽ ഭടൻമാർ ഉൾപ്പെടെ ഒരു പാട് [[തീയർ|തീയ്യർ]] സമുദായത്തിലെ പടയാളികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു.<ref>{{cite book|last= Abraham Eraly|year=2006|title=Tales Once Told Legends of Kerala|url=https://books.google.co.in/books?id=xdcvCgAAQBAJ&pg=PT133&dq=thandan+caste&hl=en&newbks=1&newbks_redir=0&source=gb_mobile_search&sa=X&ved=2ahUKEwjFzdPEos75AhUOCrcAHQXvCpw4FBDoAXoECAoQAw#v=onepage&q=thandan%20caste&f=false|publisher=puengin books limited Google books|isbn=9789352141012}}</ref><ref name="കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി">[[കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി]], [[ഐതിഹ്യമാല]], [https://ml.m.wikisource.org/wiki/%E0%B4%90%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%B9%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%AE%E0%B4%BE%E0%B4%B2/%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E0%B4%9A%E0%B4%BF_%E0%B4%B6%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%BB%E0%B4%A4%E0%B4%AE%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%AE%E0%B4%A8%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%B8%E0%B5%81%E0%B4%95%E0%B5%8A%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D കൊച്ചി ശക്തൻതമ്പുരാൻ തിരുമനസ്സുകൊണ്ട്]</ref> മാത്രവുമല്ല അടുത്തുള്ള നായർ വീടുകളിൽ നിന്നെല്ലാം ഒരാളെങ്കിലും സൈന്യത്തിൽ ചേരണമെന്ന വ്യവസ്ഥയിൽ പതിനായിരത്തോളം ഭടന്മാർ സൈന്യത്തിൽ ചേർത്തിരുന്നു. അവരുടെ മേധാവിയായി പണിക്കരു വലിയ കപ്പിത്താൻ എന്നൊരാളെയും നിയമിച്ചു. അദ്ദേഹം കൊല്ലുന്ന രാജാവിന്‌ തിന്നുന്ന മന്ത്രി എന്ന കണക്കിന്‌ വീരശൂരപരാക്രമിയായിരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാൻ ഗതാഗത സൗകര്യം, ശുചീകരണം, മുതലായ വിഷയങ്ങളിൽ പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധ വച്ചിരുന്നു. നാടുനീളെ വഴികൾ വെട്ടുകയും വഴികൾക്കിരുവശവും തണലിനായി മരങ്ങൾ വച്ചു പിടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. വീഥികൾക്ക്‌ ചേർന്ന് താമസിക്കുന്നവർ ദിവസവും അവരുടെ മുന്നിലുള്ള വഴികളും കൂടി വൃത്തിയാക്കണം എന്ന കൽപനയും പുറപ്പെടുവിച്ചു. തൃശ്ശൂർ വടക്കുംനാഥക്ഷേത്രത്തിനു മുന്നിലുണ്ടായിരുന്ന തേക്കിൻ കാട്‌ വെട്ടിത്തെളിച്ച്‌ മൈതാനമാക്കിയതും അത്‌ നാട്ടുകാർക്ക്‌ സുഗമമായി സഞ്ചരിക്കാൻ യോഗ്യമാക്കിയതും ശക്തന്റെ കാലത്താണ്‌. <ref>{{cite news|title = പ്രദക്ഷിണവഴിയിൽ തേക്കിൻ കാട് മൈതാനം|url = http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?programId=1073753695&contentId=732077&contentType=EDITORIAL&articleType=Malayalam%20News&BV_ID=@@@|publisher = [[മലയാള മനോരമ]]|date = 2007-04-22|accessdate = 2007-04-2൩|language = മലയാളം|archive-date = 2007-12-14|archive-url = https://web.archive.org/web/20071214151025/http://www.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/malayalamContentView.do?programId=1073753695&contentId=732077&contentType=EDITORIAL&articleType=Malayalam%20News&BV_ID=@@@|url-status = dead}}</ref> അദ്ദേഹം കൊട്ടാരം വകയായി വളരെയധികം ഭൂമി പിടിച്ചെടുക്കുകയും അവിടെയെല്ലാം കണ്ടു കൃഷി ചെയ്യിക്കുകയും ചെയ്തു. പിടിച്ചെടുത്ത ഭൂമി പാവപ്പെട്ടവരുടേതാണെങ്കിൽ അതിനു നഷ്ടപരിഹാരം കൊടുത്തിരുന്നു, എന്നാൽ ജന്മിമാരുടേതിന്‌ യാതൊന്നും നഷ്ടപരിഹാരം കൊടുത്തതുമില്ല. രാജ്യത്ത് അക്രമങ്ങൾ അറിയുന്നതിനായി രാത്രി കാലങ്ങളിൽ ഗൂഡമായി നാടുചുറ്റിയിരുന്നു. ശക്തമായ ഒരു ചാരശൃംഖലയും അദ്ദേഹത്തിനുണ്ടായിരുന്നു. വേഷപ്രച്ഛന്നനായി അദ്ദേഹം തിരുവനന്തപുരം വരെയും കൂട്ടിനാൾ പോലുമില്ലാതെ പോയി മുറജപവും മറ്റും കണ്ടതായി പറയുന്നു. == ജന്മിത്തത്തിന്റെ അവസാനം == ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ ഭരണകാലം കൊച്ചിരാജ്യ ചരിത്രത്തിലെ ജന്മിമാരുടെ ആധിപത്യത്തിന്റെ അവസാനത്തേയും ആധുനിക യുഗത്തിന്റെ ആരംഭത്തേയും കുറിക്കുന്നു. ശക്തരായ പ്രഭുക്കന്മാരുടേയും തൃശ്ശൂർ വടക്കും നാഥ ക്ഷേത്രത്തിലേയും പെരുമനം ക്ഷേത്രത്തിലേയും ഊരാണ്മക്കാരായ പോറ്റിമാരുടേയും ഭീഷണി രാജ്യാധികരത്തിനു ഗൗരവതരമായ ഭീഷണി ഉയർത്തിയിരുന്നു. ഇതിനെതിരായി അവരുടെ ശക്തിയെ അടിച്ചമർത്താനും തന്റെ അധീശത്വം ഉറപ്പിക്കാനും അദ്ദേഹം കർക്കശമായ നടപടികൾ സ്വീകരിച്ചു. ഓരോ സ്ഥലത്തും നമ്പൂതിരി യോഗങ്ങൾ, യോഗാതിരിപ്പാടുമാരെ തിർഞ്ഞെടുക്കുമായിരുന്നു. ഇവരാണ്‌ പുരോഹിത വർഗ്ഗം.ഇവരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ തൃസ്സൂരിലേയും പെരുമനത്തേയും നമ്പൂതിരികുടുംബങ്ങൾ കൊച്ചിയും കോഴിക്കോടും തമ്മിലുണ്ടായ യുദ്ധത്തിൽ അഭ്യന്തര കലാപം സൃഷ്ടിക്കുകയായിരുന്നു. അദ്ദേഹം ഈ യോഗാതിരിപ്പാടുമാരുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക്‌ വിരാമമിട്ടു. പ്രഭുക്കന്മാരുടെ വസ്തുവകകൾ പണ്ടാരവകയിലേയ്ക്ക്‌ ചേർത്ത്‌ അവരെ തരം താഴ്തി അവരുടേയും മറ്റു പ്രമാണിമാരുടേയും അധികാരങ്ങൾ അദ്ദേഹം നേരിട്ട്‌ നിയമിക്കുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥർക്ക്‌ നൽകി. ദേവസ്വം ഭരണം സർക്കാർ നേരിട്ടു നടത്താൻ തുടങ്ങി. അതോടെ നമ്പൂതിരി യോഗങ്ങൾക്ക്‌ പഴയ ശക്തിയും സ്വാധീനവും നഷ്ടപ്പെട്ടു തുടങ്ങി. == ഭരണ സംവിധാനം == മാടമ്പിമാരുടെ സ്വാധീനം അറുത്തുമാറ്റുന്നതിനോടൊപ്പം രാജാധികാരം ശക്തമാക്കാനുള്ള ഭരണ പരിഷ്കാരം നടത്തുകയും ചെയ്തു. ഗ്രാമമായിരുന്നു ഏറ്റവും ചെറിയ ഘടകം. ഇത്‌ പർവതീകാരർ എന്നു പറയുന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥരുടേ മേൽനോട്ടത്തിലാക്കി. അവർക്കായിരുന്നു നികുതികൾ പിരിക്കാനുള്ള അവകാശം. മുൻപ്‌ ഇത്‌ നാട്ടിലെ പ്രഭുക്കന്മാരാണ്‌ കൈകാര്യം ചെയ്തിരുന്നത്‌. ചെറിയ കുറ്റങ്ങൾക്ക്‌ വിധി നടപ്പിലാക്കിയിരുന്നതും അവരായിരുന്നു. നിരവധി ഗ്രാമങ്ങൾ ചേർന്ന് താലൂക്കുകളായി മാറ്റി. ഇതിനെ കോവിലകത്തുംവാതിക്കൽ എന്നാണ്‌ വിളിച്ചിരുന്നത്‌. രണ്ട്‌ താലൂക്കുകൾ ചേർന്ന് ഒരു സൂബ എന്ന സംവിധാനം ഉണ്ടാക്കി. സൂബകൾക്ക്‌ പ്രത്യേക അധികാരമുണ്ടായിരുന്നു. അതിനു പ്രത്യേകം ഉദ്യോഗസ്ഥരും. വ്യവഹാരങ്ങൾക്ക്‌ കച്ചേരികൾ നിർമ്മിച്ചു. കൈക്കൂലി, അഴിമതി തുടങ്ങി കുറ്റകൃത്യങ്ങൾ നടക്കുന്നുണ്ടോ എന്ന് ഈ ഉദ്യോഗസ്ഥർ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. കുറ്റം കണ്ടുപിടിച്ച തെളിയിച്ചു കഴിഞ്ഞാൽ ഉദ്യോഗസ്ഥർക്കു പോലും കടുത്ത ദണ്ഡനകൾ കൊടുത്തിരുന്നു. സ്വത്തുക്കൾ കണ്ടുകെട്ടുക, ചാട്ടവാറടി, തടവ്‌ എന്നിങ്ങനെ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെ സാന്മാർഗ്ഗികത്‌ നിലനിർത്താൻ വേണ്ട ചട്ടങ്ങൾ കൊണ്ടുവന്നു. രാജാവ്‌ തന്നെ വ്യാപാരം കൈയാളി. അങ്ങനെ രാജ ഭണ്ഡാരം നിറഞ്ഞു. == മറ്റു ജാതിക്കാരോടുള്ള സമീപനം == [[കൊങ്കണി|കൊങ്ങിണികളും]] ക്രിസ്ത്യാനികളുമായിരുന്നു അന്ന് വ്യാപാരരംഗത്ത്‌ കുത്തക കൈയ്യാളിയിരുന്നത്‌. അവർക്ക്‌ ഡച്ചുകാരുമായ നല്ല ബന്ധങ്ങൾ കെട്ടിപ്പടുക്കാൻ സാധിച്ചു. അങ്ങനെ അവർ സമൂഹത്തിലെ ധനികന്മാരായിത്തീർന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാൻ ഇവരിൽ നിന്ന് കൂടുതൽ നികുതി ആവശ്യപ്പെട്ടു. എന്നാൽ അവർ ഡച്ചു സ്വാധീനമുപയോഗിക്കാനും വരവുകളിൽ കൃത്രിമം കാണിക്കാനും തുടങ്ങി. ഇതിൽ കുപിതനായ രാജാവ്‌ അവരുടെ പ്രധാന ക്ഷേത്രമായ തിരുമല ദേവസ്വം ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ അവർ സൂക്ഷിച്ചിരുന്ന നിധിയിൽ നിന്ന് ഒരു ഭാഗം പിടിച്ചെടുക്കാനായി ഉദ്യോഗസ്ഥരെ അയച്ചു. എന്നാൽ ദേവരേശകിണി എന്ന പ്രമാണിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ അവർ വിലപിടിപ്പുള്ള സാധങ്ങൾ ആലപ്പുഴയിലേയ്ക്ക്‌ മാറ്റാൻ ശ്രമിച്ചു. ഇത്‌ പരാജയപ്പെടുത്തിയ ശക്തൻ ദേവരേശകിണിയടക്കം മൂന്നു പേരെ വധിക്കുകയും വിധി പണ്ടാരവക വെയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. ലത്തീൻ ക്രിസ്ത്യാനികളായിരുന്നു ശക്തന്റെ കറുത്ത മുഖം കാണേണ്ടി വന്ന മറ്റൊരു വിഭാഗം. പോർത്തുഗീസുകാർ ഉണ്ടായിരുന്ന സമയത്ത്‌ അന്നത്തെ കൊച്ചീ രാജാക്കന്മാർ മത പരിവർത്തനത്തിന്‌ സഹായകരമായ നിലപാടെടുത്തിരുന്നു. ഇതിനായി ക്രിസ്തുമതം സ്വീകരിക്കുന്നവർക്ക്‌ പലതരം നികുതിയിളവുകൾ നൽകി. ഇത്‌ മുതലെടുക്കാനായി നിരവധി പേർ മത പരിവർത്തനം നടത്തി. എന്നാൽ പോർട്ടൂഗീസുകാർകു ശേഷം അത്രയും പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഡച്ചുകാരും ഇംഗ്ലീഷുകാരും നടത്തിയില്ല, അതിനായി തമ്പുരാന്റെ പ്രത്യേക സഹായം ആവശ്യമായിരുന്നില്ല. മാത്രവുമല്ല അന്ന് തമ്പുരാൻ യൂറോപ്പിലും മറ്റും നടക്കുന്ന സംഭവങ്ങൾ അറിയുന്നുണ്ടായിരുന്നു. മറ്റ്‌ ഒരു സ്ഥലത്തും ഇല്ലാത്ത ആനുകൂല്യങ്ങൾ അവർ അനുഭവിക്കുന്നു എന്ന് അദ്ദേഹം അറിയിക്കുകയും അതിന്‌ അറുതി വരുത്താൻ ഉത്തരവ്‌ ഇറക്കുകയും ചെയ്തു. 1763-ൽ അദ്ദേഹം പൊതുവായ ഒരു ഭൂമിക്കരം ഏർപ്പെടുത്തുകയും 1776-ൽ കരം പുതുക്കി നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ ലത്തീൻ ക്രിസ്ത്യാനികൾ നികുതി നൽകാൻ വിസമ്മതിക്കുകയും ആഭ്യന്തര കലാപങ്ങൾ പൂഴ്‌ത്തി വയ്പ്‌ എന്നിവ ആരംഭിച്ചു. കുറേ കാലം ക്ഷമിച്ചു കഴിഞ്ഞ തമ്പുരാൻ ക്ഷമകെട്ട്‌ മർദ്ദനമുറകൾ ആരംഭിച്ചു. നിരവധി ക്രിസ്ത്യാനികൾക്ക്‌ ഭൂമി നഷ്ടപ്പെട്ടു. പലരേയും നാടു കടത്തി. സുറിയാനി ക്രിസ്ത്യാനികൾ വ്യാപാരം നടത്തുന്നവരും പണ്ടു മുതലേ ക്രിസ്തീയമതം സ്വീകരിച്ചവരുമായിരുന്നു. ഇവർ വ്യക്തമായ നികുതി ഒടുക്കിയിരുന്നവരും പ്രത്യേകം നികുതിയിളവുകൾ ഇല്ലാത്തവരും ആയിരുന്നു. മാത്രമല്ല അതിൽ കൂടുതൽ പേരും അഭ്യസ്തവിദ്യരുമായിരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാന്‌ ഇവരോട്‌ പ്രത്യേക സ്നേഹവും ആദരവും ഉണ്ടായിരുന്നു. അവർക്ക്‌ ഭൂമി ഉദാരമായ വ്യവസ്ഥകളിൽ നൽകുകയും വ്യാപാര പോഷണത്തിനായി നിരവധി സുറിയാനി കുടുംബങ്ങളെ അങ്കമാലിയിൽ നിന്നും മറ്റും [[ചാലക്കുടി]], തൃശ്ശൂർ, തൃപ്പൂണിത്തുറ എന്നിവിടങ്ങളിൽ കുടിയിരുത്തുകയും ചെയ്തു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജന്മ ദേശമായ വെള്ളാരപ്പള്ളിയിലെ [[കാഞ്ഞൂർ പള്ളി|കാഞ്ഞൂർ പള്ളിയിൽ]] അദ്ദേഹം സംഭാവന ചെയ്ത വെങ്കലത്തിൽ പണിതീർത്ത ആനവിളക്ക്‌ അദ്ദേഹവും ഈ സമൂഹവുമായുണ്ടായിരുന്ന സൗഹൃദത്തിന്‌ സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നു. == സാംസ്കാരിക സംഭാവനകൾ == കൊച്ചിരാജാവായിരുന്ന ശക്തൻ തമ്പുരാൻ തുടക്കം കുറിച്ച തൃശൂർ പൂരത്തിനു് എകദേശം 200 വർഷത്തെ ചരിത്രം പറയുവാനുണ്ട്.*{{Ref|pooram}} സാംസ്കാരിക കേരളത്തിന്റെ ഉത്സവകാലങ്ങളുടെ മുഖമുദ്രയെന്നോണം തൃശിവപേരൂരിലെ പൂരം കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും ജനശ്രദ്ധയാകർഷിക്കുന്ന ഉത്സവമായി തുടരുന്നു. ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ കാലത്തു് ദക്ഷിണ കേരളത്തിൽ ആറാട്ടുപുഴ പൂരമായിരുന്നു ഏറെ പ്രശസ്തം. അന്ന് പൂരങ്ങളുടെ പൂരമായി കരുതിയിരുന്ന ആറാട്ടുപുഴ പൂരത്തിനു പല ദേശങ്ങളിൽ നിന്നും ദേവകളെത്തുമായിരുന്നു. ലോകത്തെ എല്ലാ ദേവീദേവൻമാരും ആറാട്ടുപുഴ പൂരത്തിൽ പങ്കെടുക്കാൻ എത്തുമെന്നായിരുന്നു വിശ്വാസം. ഒരു തവണയിലെ പൂരത്തിനു ശക്തമായ കാറ്റും പേമാരിയും നിമിത്തം പാറമ്മേക്കാവ്, തിരുവമ്പാടി, ചെമ്പൂക്കാവ്, കാരമുക്ക്, ലാലൂർ, അയ്യന്തോൾ, ചൂരക്കാട്ട്കാവ് , നെയ്തലക്കാവ്, കണിമംഗലം ശാസ്താവ് എന്നീ പൂരങ്ങൾക്ക് ആറാട്ടുപുഴയിലെത്താൻ സാധിച്ചില്ലത്രെ. പൂരത്തിനെത്താതിരുന്നതുകൊണ്ട് ഈ പൂരങ്ങൾക്ക് ഭ്രഷ്ട് കൽപ്പിച്ചെന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. അന്ന് ശക്തൻ തമ്പുരാന്റെ ഭരണമായിരുന്നു. സംഭവമറിഞ്ഞ് കോപിഷ്ടനായ തമ്പുരാൻ വടക്കുന്നാഥൻ ആസ്ഥാനമാക്കി അടുത്ത പൂരം നാളിൽ ( 977 മേടം) സാംസ്കാരികകേരളത്തിന്റെ തിലകക്കുറിയായി മാറിയ തൃശ്ശൂർ പൂരം ആരംഭിച്ചു. == അവസാനകാലം == ==അവലംബം== {{reflist}} == കുറിപ്പുകൾ == *{{Note|pooram}} "ഇവിടെ ആണ്ടുതോറും മേടമാസത്തിൽ പൂരം ഒരാഘോഷദിവസമായി കൊണ്ടാടണം; അതിനു നാട്ടുകാർ തിരുവമ്പാടി, പാറമേക്കാവ്‌ ഇങ്ങനെ രണ്ടു ഭാഗമായി പിരിഞ്ഞ്‌ സംഘം ചേർന്ന് അത്‌ നടത്തണം. അന്നു സമീപത്തുള്ള ഭഗവതിമാരെയും ശാസ്താവു മുതലായ ദേവന്മാരെയും എഴുന്നള്ളിച്ച്‌ വടക്കുന്നാഥ സന്നിധിയിൽ കൊണ്ടു വരണം. അവയിൽ തിരുവമ്പാടിയിൽ നിന്നും പാറമേക്കാവിൽ നിന്നുമുള്ള എഴുന്നള്ളിപ്പുകൾ പ്രധാനമായിരിക്കണം. ഈ വകയ്ക്കു വേണ്ടുന്ന പണം ജനങ്ങൾ തന്നെ വീതിച്ചെടുത്തു ചെലവു ചെയ്യിക്കണം. പിന്നെ വേണ്ടുന്ന സഹായങ്ങൾ എല്ലാം നാം ചെയ്തു തരികയും ചെയ്യാം' എന്നാണ്‌ ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കലപന പുറപ്പെടുവിച്ചത്‌. എഴുന്നള്ളത്തു സംബന്ധിച്ചും മറ്റും വേണ്ടുന്ന മുറകളും ചടങ്ങുകളുമെല്ലാം അദ്ദേഹം തന്നെ പ്രത്യേകം കൽപിക്കുകയും ചെയ്തു. പൂരം തുടങ്ങിയ കാലം മുതൽ അദ്ദേഹം ജീവിച്ചിരുന്നതു വരെയുള്ള കാലമത്രയും അദ്ദേഹം പൂരത്തിനും എഴുന്നള്ളിയിരുന്നു. ഇന്ന് കാണുന്ന ചടങ്ങുകൾ അത്രയും അദ്ദേഹം വിഭാവനം ചെയ്തവ തന്നെയാണ്‌ . എന്നാണ്‌ കൊട്ടാരത്തിൽ ശങ്കുണ്ണി തന്റെ ഐതിഹ്യമാല എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ പരാമർശിച്ചിട്ടുള്ളത്. == ചിത്രശാല == <gallery> Shakthan Thamparan statue.jpg|[[തൃശ്ശൂർ|തൃശ്ശൂർ]] നഗരത്തിലെ [[ശക്തൻ തമ്പുരാൻ നഗർ|ശക്തൻ തമ്പുരാൻ നഗറിൽ]] സ്ഥാപിച്ചിട്ടുള്ള ശക്തൻ തമ്പുരാൻ പ്രതിമ. </gallery> == ഇതും കാണുക == *[[തൃശ്ശൂർ പൂരം]] *[[തൃശ്ശൂർ]] *[[പെരുമ്പടപ്പു സ്വരൂപം]] *[[കൊച്ചി രാജ്യം]] == പുറത്തുനിന്നുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|Sakthan Thampuran}} {{വിക്കിഗ്രന്ഥശാല|ഐതിഹ്യമാല/കൊച്ചി ശക്തൻതമ്പുരാൻ തിരുമനസ്സുകൊണ്ട്}} *[http://www.wikimapia.org/#y=10531181&x=76216259&z=18&l=0&m=a ശക്തൻ തമ്പുരാൻ കൊട്ടാരത്തിന്റെ ഉപഗ്രഹ ചിത്രം] *[http://thrissur.nic.in/History.htm ശക്തൻ തമ്പുരാൻ] *[http://www.keralatourism.org കേരള ടൂറിസം] *[http://www.gosree.org കൊച്ചി‍ രാജകുടുംബം വെബ് വിലാസം] {{Topics related to Thrissur}} [[വർഗ്ഗം:കൊച്ചിയുടെ ഭരണാധികാരികൾ‎]] r4p81p45ov3jyfihynm4y7faerr6cdm ചിത്തിര തിരുനാൾ ബാലരാമവർമ്മ 0 7940 3765711 3691298 2022-08-17T15:44:47Z 117.215.214.10 wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Chithira Thirunal}} {{വിവക്ഷ|ബാലരാമവർമ്മ|വ്യക്തി}} {{Infobox royalty | name = '''ശ്രീചിത്തിര തിരുനാൾ ബാലരാമവർമ്മ''' | title = [[തിരുവിതാംകൂർ]] മഹാരാജാവ് & [[തിരു-കൊച്ചി]] രാജപ്രമുഖൻ | image = Maharajah Sree Chithira Thirunal Kulasekharaperumal.png | image_size = 420x400px | caption = '''ശ്രീചിത്തിര തിരുനാൾ ബാലരാമവർമ്മ(പൊന്നുതമ്പുരാൻ)''' | succession = | reign = 1924 - 1991 (1971-1991 റ്റൈറ്റുലാർ) | coronation = ആഗസ്ത് 7, 1924 | predecessor =ശ്രീ [[മൂലം തിരുനാൾ രാമവർമ്മ]] | regent =[[സേതു ലക്ഷ്മി ബായി]] തമ്പുരാട്ടി (1924-1931) | successor1 = [[ഉത്രാടം തിരുനാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ]] | suc-type = | spouse = ഇല്ല | issue = ഇല്ല | full name =''' ശ്രീ പത്മനാഭദാസ ശ്രീചിത്തിര വഞ്ചിപാല ബാലരാമവർമ്മ കുലശേഖരപെരുമാൾ''' | regnal name = ''മേജർ ജനറൽ ഹിസ്‌ ഹൈനെസ്സ് ശ്രീ പത്മനാഭദാസ വഞ്ചിപാല സർ ബാലരാമവർമ്മ കുലശേഖര കിരീടപതി മന്നേ സുൽത്താൻ മഹാരാജ രാജരാജ ബഹദൂർ ഷം ഷേർ ജംഗ് GCSI, GCIE'' | house = വേണാട് സ്വരൂപം | house-type = കുലശേഖര വംശം | father = [[കിളിമാനൂർ]] കോവിലകത്ത് ശ്രീ പൂരം നാൾ രവിവർമ്മ കൊച്ചു കോയി തമ്പുരാൻ | mother = അമ്മ മഹാറാണി ആറ്റിങ്ങൽ ഇളയ റാണി മൂലം തിരുനാൾ സേതു പാർവ്വതി ബായി | birth_date = {{birth date|1912|11|07}} | birth_place = [[തിരുവനന്തപുരം]] | death_date = {{Death date and age|1991|07|20|1912|11|07}} | death_place = തിരുവനന്തപുരം | relatives = [[സേതു ലക്ഷ്മി ബായി]] | occupation = [[തിരുവിതാംകൂർ]] മഹാരാജാവ്, പത്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രത്തിന്റെ പരമ്പരാഗത രക്ഷാധികാരി, [[തിരു-കൊച്ചി]] രാജ്പ്രമുഖ്, അസ്പിൻവാൾ കമ്പനിയുടെ ഉടമസ്ഥൻ | signature_type = | signature = | religion = [[ഹിന്ദു]] }} {{ഫലകം:Travancore}} '''ശ്രീ പത്മനാഭദാസ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ബാലരാമവർമ്മ''' (നവംബർ 7, 1912 – ജൂലൈ 19, 1991) [[തിരുവിതാംകൂർ]] ചേരവംശത്തിലെ അമ്പത്തിനാലാമത്തെ<ref>{{cite web|last=മലയാളി കൌൺസിൽ|first=ട്രാവൻകൂർ|title=ജീനിയിലൊജിക്കൽ റ്റ്രീ ഓഫ് ട്രാവൻകൂർ റോയൽ ഫാമിലി|url=http://www.tmcgulf.com/Geneology.html|publisher=ഡയസ് ഇടിക്കുള|accessdate=7 ഡിസംബർ 2014|archive-date=2016-04-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20160416225556/http://www.tmcgulf.com/Geneology.html|url-status=dead}}</ref> രാജാവും [[തിരുവിതാംകൂർ|തിരുവിതാംകൂറിന്റെ]] അവസാനത്തെ ഭരണാധികാരിയുമായിരുന്ന ഇദ്ദേഹമാണ് 1949 വരെ തിരുവിതാംകൂറിനെ ഭരിച്ചത്. തിരുവിതാംകൂറിന്റെ ഇളയ മഹാറാണി സേതു പാർവ്വതി ബായിയുടേയും ശ്രീ പൂരം നാൾ രവിവർമ്മ കൊച്ചു കോയി തമ്പുരാന്റെയും മൂത്ത മകനായി ജനിച്ചു. മഹാറാണി [[കാർത്തിക തിരുനാൾ ലക്ഷ്മിഭായി]] ശ്രീ പത്മനാഭദാസ [[ഉത്രാടം തിരുനാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ]] എന്നിവർ ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ സഹോദരങ്ങളായിരുന്നു. തിരുവിതാംകൂർ മഹാരാജാക്കന്മാർ ശ്രീ പത്മനാഭദാസന്മാരാണ്, കുലദൈവമായ ശ്രീപത്മനാഭനു വേണ്ടി രാജ്യഭാരം നടത്തുന്നു എന്നാണ് സങ്കല്പം. കവടിയാർ കൊട്ടാരമായിരുന്നു ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ ഔദ്യോഗിക വസതി. '''മേജർ ജനറൽ ഹിസ്‌ ഹൈനെസ്സ് ശ്രീ പത്മനാഭദാസ വഞ്ചിപാല സർ ബാലരാമവർമ്മ കുലശേഖര കിരീടപതി മന്നേ സുൽത്താൻ മഹാരാജ രാജരാജ ബഹദൂർ ഷം ഷേർ ജംഗ്, തിരുവിതാകൂർ മഹാരാജ [[GCSI]], [[GCIE]]''' എന്നായിരുന്നു അദ്ദേഹത്തിന്റെ പുർണ്ണനാമം. <ref>{{cite web|last=etrivandrum|first=.com|title=ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ബാല രാമ വർമ്മ മഹാരാജ ട്രാവ്വാൻകൂർ ഹിസ്റ്ററി|url=http://www.etrivandrum.com/2011/12/sree-chithira-thirunal-balarama-varma.html|publisher=etrivandrum.com|accessdate=27 ഏപ്രിൽ 2014}}</ref> 1924 ൽ [[ശ്രീമൂലം തിരുനാൾ]] മഹാരാജാവിന്റെ നിര്യാണത്തിനു ശേഷം തിരുവിതാംകൂറിന്റെ മഹാരാജാവായി 12 വയസ്സു മാത്രമുണ്ടായിരുന്ന ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ അവരോധിക്കപ്പെട്ടു. പ്രായക്കുറവു കാരണം ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന് 18 വയസ്സ് തികയുന്നതു വരെ അമ്മയുടെ ജ്യേഷ്ഠസഹോദരി സേതുലക്ഷ്മിബായി ''രാജപ്രതിനിധി''(റീജെന്റ്) ആയി രാജ്യം ഭരിച്ചു. 1931 നവംബർ 6നു സ്വന്തം നിലയിൽ തിരുവിതാംകൂരിന്റെ ഭരണം ആരംഭിച്ചു, അതോടെ ''റീജെൻസി'' അവസാനിച്ചു. ഇദ്ദേഹം ബ്രിട്ടീഷ്‌ ഇന്ത്യൻ ആർമിയിൽ ''ഓണററി മേജർ ജനറലും'' തിരുവിതാംകൂർ സൈന്യത്തിന്റെ ''സർവ്വസൈന്യാധിപനും കേണൽ-ഇൻ-ചീഫും'' ആയിരുന്നു. സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തരം തിരുവിതാകൂർ സൈന്യത്തെ ഇന്ത്യൻ കരസെനയിൽ (മദ്രാസ് റെജിമെന്റിൽ) ലയിപ്പിച്ചതൊടെ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന് ഇന്ത്യൻ കരസേന ''ഓണററി കേണൽ'' പദവി നൽകി ആദരിച്ചു. ഇന്ന് മദ്രാസ് റെജിമെന്റിന്റെ ഒൻപതും പതിനാറും ബറ്റാലിയനുകൾ എന്നറിയപ്പെടുന്നത് മുമ്പത്തെ തിരുവിതാംകൂരിന്റെ ഒന്നും രണ്ടും ബറ്റാലിയനുകൾ ആണ്.<ref>{{cite news|last=സ്പെഷ്യൽ|first=കറാസ്‌പോൻടെന്റ്റ്|title=ആർമി സെലിബ്രയ്ട്സ് ആനിവേർസറി ഓഫ് കൊളച്ചിൽ ബാറ്റിൽ|url=http://www.hindu.com/2010/08/01/stories/2010080161660200.htm|accessdate=27 ഏപ്രിൽ 2014|newspaper=ദ ഹിന്ദു (ഇംഗ്ലീഷ്)|archive-date=2010-10-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20101021113114/http://www.hindu.com/2010/08/01/stories/2010080161660200.htm|url-status=dead}}</ref> ഭാരതത്തിനു സ്വാതന്ത്ര്യം ലഭിച്ചപ്പോൾ തിരുവിതാംകൂറിൽ ബ്രിട്ടീഷ് അധീശാധികാരം (Suzerainty) ഇല്ലാതായി, അതു കൊണ്ട് ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ സ്വന്തം രാജ്യത്തെ സ്വതന്ത്രമാക്കി നിർത്തുവാൻ തീരുമാനിച്ചു. ഇത് ഇന്ത്യൻ യൂണിയനു സ്വീകാര്യമല്ലാതിരുന്നതിനാൽ 1947 ൽ വി.പി. മേനോന്റെ നേതൃത്വതിൽ ഇന്ത്യൻ യൂണിയനും ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളും തമ്മിൽ ചർച്ച തുടങ്ങുകയും അതിന്റെ ഫലമായി 1949 ൽ തിരുവിതാംകൂറിനെ ഇന്ത്യൻ യൂനിയനിൽ ലയിപ്പിക്കാൻ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ തീരുമാനിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിനു ശേഷം തിരു-കൊച്ചി സംസ്ഥാനത്തിന്റെ രാജപ്രമുഖനായി 7 വർഷം അദ്ദേഹം സേവനം അനുഷ്ടിച്ചു. 1956 ൽ കേരള സംസ്ഥാനം നിലവിൽ വന്നപ്പോൾ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ''രാജപ്രമുഖന്റെ'' സ്ഥാനത്ത് നിന്ന് വിരമിക്കുകയും പകരം കേരള ഗവർണർ രാജപ്രമുഖന്റെ പദവിയിൽ വരുകയും ചെയ്തു.<ref>{{cite book|last=വി പി|first=മേനോൻ|title=ദ സ്റ്റോറി ഓഫ് ദി ഇന്റെഗ്രേഷൻ ഓഫ് ദി ഇന്ത്യൻ സ്റ്റെറ്റ്സ്|pages=188-189}}</ref> 1971 ൽ ഇന്ത്യൻ സർക്കാർ പ്രിവിപേഴ്സ് നിർത്തലാക്കുകയും അതോടെ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിനു ഭരണാധികാരി എന്ന നിലയിൽ ഉള്ള അധികാരങ്ങൾ നഷ്ടപ്പെടുകയും ചെയ്തു. എന്നാൽ അദ്ദേഹം ഒപ്പ് വച്ച ഉടമ്പടികൾക്കോ സ്ഥാനപ്പേരിനോ മാറ്റം വന്നില്ല. അങ്ങനെ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ തിരുവിതാംകൂരിന്റെ ''ടൈറ്റുലാർ മഹാരാജാവായി'' അറിയപ്പെട്ടു. <ref>.indiatimes.com http://timesofindia.indiatimes.com/city/kochi/His-Highness-isnt-unconstitutional-Kerala-high-court/articleshow/27492597.cms "Though by the 26th amendment to the Constitution, Article 363 was repealed whereby the rights and privileges of the rulers of Indian states were taken away, still the name and title of the rulers remained as such and unaffected in so far as names and titles were not contemplated as rights or privileges under the repealed Articles 291 and 362 of the Constitution''</ref> ചരിത്രപ്രാധാന്യമുള്ള സാമൂഹിക പരിഷ്കാരങ്ങളും സാമ്പത്തിക പുരോഗതിയും ഊർജ്ജസ്വലമായ ഭരണപ്രക്രിയയും അദ്ദേഹതിന്റെ ഭരണത്തിന്റെ സവിശേഷതയായിരുന്നു. ''തിരുവിതാംകൂർ വ്യവസായവൽകരണത്തിന്റെ പിതാവ്'' എന്ന ഖ്യാതിയും ഇദ്ദേഹത്തിനു ലഭിച്ചു.<ref> THE STORY OF THE INTEGRATION OF THE INDIAN STATES by V. P. Menon, Page189 : ''The State forged ahead in industrialization and had several industries—cement, fertilizers, chemicals, ceramics, paper, etc.'' </ref> തിരുവിതാംകൂർ സർവ്വകലാശാല (ഇപ്പോഴത്തെ കേരള സർവ്വകലാശാല) സ്ഥാപിച്ചതും ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബരം നടത്തിയതും ഇദ്ദേഹമാണ്. ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ ഭരണകാലത്ത് രാജ്യത്തെ ഖജനാവിന്റെ 40 ശതമാനവും വിദ്യാഭ്യാസത്തിനു വേണ്ടി ആണ് ചെലവഴിച്ചിരുന്നതെന്ന് ''സംയുക്ത '' എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് ആനുകാലിക പ്രസിദ്ധീകരണം സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു.<ref>{{cite journal|title=റോയൽ കൊന്റ്രിബ്യൂഷൻ റ്റു എട്ജുജ്യുക്കേഷൻ ഇൻ ട്രാവങ്കൂർ|journal=സംയുക്ത എ ജേണൽ ഹോർ വിമൻ സ്ടുടീസ്}}</ref> [[ഇന്ത്യ]]യുടെ പത്താമത്തെ [[രാഷ്ട്രപതി]] [[കെ.ആർ. നാരായണൻ|ഡോ. കെ. ആർ. നാരായണന്റെ]] ഉപരി വിദ്യാഭ്യാസ ചെലവ് വഹിചതും ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ആയിരുന്നു. <ref>{{cite web|last=celebritiesinfos|first=.com|title=President K R Narayanan|url=http://celebritiesinfos.com/president-k-r-narayanan.html|accessdate=14 ജൂൺ 2014|archive-date=2013-09-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20130916182846/http://celebritiesinfos.com/president-k-r-narayanan.html|url-status=dead}}</ref> <ref>"The kingdom paid for the education of a poor Dalit [untouchable] boy called KR Narayanan and funded his scholarship to London School of Economics. Mr Narayanan became the first Dalit president of India in 1997." BBC News SOUTH ASIA</ref> <ref>{{cite news|last=bbc.co|first=.uk|title=The feisty Indian kings and their temple treasure|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-south-asia-14063061|accessdate=14 ജൂൺ 2014|newspaper=BBC News SOUTH ASIA}}</ref> എന്നാൽ 1946 ലെ പുന്നപ്ര വയലാർ പ്രക്ഷോഭത്തെ തുടർന്ന് നടന്ന വെടിവൈപ്പും, 1947 ലെ ''സ്വതന്ത്ര തിരുവിതാംകൂർ'' പ്രഖ്യാപനവും, [[സി.പി. രാമസ്വാമി അയ്യർ|സർ സി.പി. രാമസ്വാമി അയ്യർക്ക്]] ദീവാൻ എന്ന നിലയിൽ അമിത സ്വാതന്ത്ര്യം നൽകി എന്നതുമാണ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണത്തിന്റെ പ്രധാന ന്യൂനതകളായി ചരിത്രകാരന്മാർ ചുണ്ടികാണിക്കുന്നത്. <ref>{{cite book|last=മനോരമ|first=ഇയർ ബുക്ക്|title=മനോരമ ഇയർ ബുക്ക്|date=2011|isbn=0970-9096}}</ref><ref>{{cite web|last=etrivandrum|first=.com|title=ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ബാലരാമ വർമ്മ മഹാരാജ ട്രാവ്വാൻകൂർ ഹിസ്റ്ററി|url=http://www.etrivandrum.com/2011/12/sree-chithira-thirunal-balarama-varma.html|publisher=etrivandrum.com|accessdate=27 ഏപ്രിൽ 2014}}</ref> == ആദ്യ കാലം == [[പ്രമാണം:Sreechitrathirunal.jpg|ലഘുചിത്രം|left|250px|1924-ൽ 12-കാരനായ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ''തിരുവിതാംകൂർ മഹാരാജാവായതിനു'' ശേഷം]] മാവേലിക്കര ഉത്സവമഠം കൊട്ടാരത്തിലെ തിരുവാതിര നാൾ കൊച്ചുകുഞ്ഞി തമ്പുരാട്ടിയുടെ മകളാണ് [[മൂലം തിരുനാൾ സേതു പാർവ്വതിഭായി]].ചിത്രമെഴുത്തുതമ്പുരാൻ രാജ രവിവർമ്മയുടെ മകളുടെ മകളാണ് സേതു പാർവതി ബായി തമ്പുരാട്ടി.[[മൂലം തിരുനാൾ|ശ്രീമൂലം തിരുനാളിനു]] ശേഷം തിരുവിതാംകൂർ രാജവംശത്തിൽ അനന്തരാവകാശികളില്ലാതിരുന്നതിനാൽ മാവേലിക്കരയിലെ ഉത്സവമഠം കൊട്ടാരത്തിൽ നിന്നും [[സേതു ലക്ഷ്മിഭായി]]യെയും [[സേതു പാർവ്വതിഭായി]]യെയും ദത്തെടുത്തു. [[കിളിമാനൂർ കൊട്ടാരം|കിളിമാനൂർ കോവിലകത്തെ]] സംസ്കൃത പണ്ഡിതനായിരുന്ന പൂരം നാൾ രവിവർമ്മ കോയിത്തമ്പുരാനാണ് മൂലം തിരുനാൾ [[സേതു പാർവ്വതിഭായി]]യെ വിവാഹം കഴിച്ചത്. സേതു പാർവ്വതിഭായി - രവിവർമ്മ കോയിതമ്പുരാൻ ദമ്പതിമാരുടെ മൂത്ത മകനായി ശ്രീ ചിത്തിരതിരുനാൾ ബാലരാമവർമ്മ 1912 [[നവംബർ 7]]-നു ജനിച്ചു. അദ്ദേഹം ജനിച്ചത്‌ ഒരു [[ദീപാവലി]] നാളിൽ ആയിരുന്നു. ജനിച്ച അപ്പോൾ തന്നെ അമ്മാവൻ ശ്രീ [[മൂലം തിരുനാൾ രാമവർമ്മ]] മഹാരാജാവിന്റെ അടുത്ത അനന്തരാവകാശിയായി അദ്ദേഹത്തെ പ്രഖ്യാപിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അപ്പോഴത്തെ പൂർണ്ണ നാമം ''ശ്രീ പദ്മനാഭദാസ മഹാരാജ്കുമാർ ശ്രീ ബാലരാമവർമ്മ [[തിരുവിതാംകൂർ]] ഇളയരാജ'' എന്നായിരിന്നു. അദ്ദേഹത്തിന് 1916 ൽ ഒരു സഹോദരിയും([[കാർത്തിക തിരുനാൾ ലക്ഷ്മിഭായി]]) 1922 ൽ ഒരു സഹോദരനും([[ഉത്രാടം തിരുനാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ]]) ജനിച്ചു. മൂത്ത റാണി സേതു ലക്ഷ്മി ഭായിക്ക് മക്കൾ (രണ്ടു പെണ്മക്കൾ) ഉണ്ടായത് വളരെ വൈകി 1923 ൽ ആയിരുന്നു. അത് കൊണ്ട് തന്നെ രാജസ്ഥാനം എല്ലാം സേതു പാർവ്വതിയുടെ മക്കൾ ആയ ശ്രീ ചിത്തിരതിരുനാൾ, [[കാർത്തിക തിരുനാൾ ലക്ഷ്മിഭായി]], [[ഉത്രാടം തിരുനാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ]] എന്നിവർക്കാണ് ലഭിച്ചത്. ഇത് തിരുവിതാംകൂർ രാജകുടുംബത്തിന്റെ രണ്ടു വിഭാഗങ്ങളും തമ്മിൽ അകലാൻ ഉള്ള ഒരു കാരണമായിരുന്നു. <ref>{{cite book|last=രഘുനന്ദൻ|first=ലക്ഷ്മി|title=അറ്റ്‌ ദ ടേൺ ഓഫ് ദ റ്റൈഡു്}}</ref> ===വിദ്യാഭ്യാസം=== ആറാമത്തെ വയസ്സിൽ ശ്രീ മൂലം തിരുനാൾ മഹാരാജാവ് തിരഞ്ഞെടുത്ത ട്യുടർമാരുടെ കീഴിൽ വിദ്യാരംഭം കുറിച്ചു. [[മലയാളം]], [[സംസ്കൃതം]], [[തമിഴ്‌]], [[ഇംഗ്ലിഷ്]], [[ചരിത്രം]], കല, [[സാഹിത്യം]], സംസ്കാരം, [[ഗണിത ശാസ്ത്രം]] മറ്റു ശാസ്ത്രവിഭാഗങ്ങൾ തുടങ്ങിയ വിഷയങ്ങളിൽ പഠനം ആരംഭിച്ചു. ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിനെ മലയാളവും സംസ്കൃതവും പഠിപ്പിച്ചത് അന്നത്തെ ബഹുഭാഷാ പണ്ഡിതനായിരുന്ന ആറ്റുർ കൃഷ്ണൻ പിഷാരടി ആയിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇംഗ്ലിഷ് പഠനം രാമൻ നംബീശന്റെയും ബ്രിട്ടീഷ്‌ സിവിൽ സർവീസ് ഉദ്യോഗസ്ഥൻ ഡോവേൽ എന്നിവരുടെ കീഴിൽ ആയിരുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന് 12 വയസ്സ് മാത്രം പ്രായമുള്ളപ്പോൾ മഹാരാജാവായിരുന്ന ശ്രീ മൂലം തിരുനാൾ അന്തരിച്ചു. ഇതേ തുടർന്ന് കിരിടവകാശി ആയിരുന്ന ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിനെ തിരുവിതാംകൂർ മഹാരാജാവായി അവരോധിച്ചു. പ്രായകുറവ് കാരണം അമ്മയുടെ ജ്യേഷ്ഠത്തി സേതു ലക്ഷ്മിഭായി അദ്ദേഹത്തിനു വേണ്ടി ഒരു 'റീജന്റായി' രാജ്യം ഭരിച്ചു. ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ, തന്റെ പതിനാറാമത്തെ വയസ്സിൽ [[ബാംഗ്ലൂർ|ബംഗളുരുവിൽ]] രണ്ടു വർഷത്തെ ഭരണതന്ത്ര(State Craft)പഠനവും അട്മിനിസ്ട്രീടിവ് ട്രെയിനിങ്ങും പഠിക്കുന്നതിനായി പോയി. മൈസൂർ മഹാരാജാവായിരുന്ന കൃഷ്ണരാജ വോഡയാർ നാലാമന്റെ കീഴിൽ പതിനഞ്ചു മാസത്തെ പ്രായോഗിക ഭരണം അഭ്യസിക്കുകയും ചെയ്തു. പതിനെട്ടാമത്തെ വയസ്സിൽ തന്റെ പഠനം പുർത്തിയാക്കിയ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ തിരുവിതാംകുറിലേക്ക് മടങ്ങിയെത്തി. <ref>"At the turn of the tide : the life and times of Maharani Setu Lakshmi Bayi, the last queen of Travancore " by Lakshmi Raghunandan , pages 513-515 </ref> == തിരുവിതാംകൂർ മഹാരാജാവ് == ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന് പതിനെട്ടു വയസ്സ് തികഞ്ഞതിനു ശേഷവും അദ്ദേഹത്തെ ഭരണം ഏറ്റെടുക്കാൻ ബ്രിട്ടീഷ്‌ ഇന്ത്യ സർക്കാർ അനുവദിച്ചില്ല. അന്ന് [[തിരുവിതാംകൂറിർ|തിരുവിതാംകൂറിൽ]] അദ്ദേഹത്തിനു ഭരണം ലഭിക്കാതിരിക്കാൻ ചില കിംവദന്തികൾ പരത്തുകയുണ്ടായി. അദ്ദേഹത്തിന് മാനസിക രോഗമുണ്ടെന്നും ഭരണം നടത്താനുള്ള കഴിവ് ഇല്ല എന്നുമൊക്കെ കിംവദന്തികൾ പടർന്നു. അതു കൊണ്ട് തന്നെ റീജെൻസി ഒരു വർഷം കുടി നിട്ടാൻ തിരുമാനിച്ചു. തന്റെ ഭാര്യയുടെ ഭരണം നീട്ടി കൊണ്ട് പോകാൻ വേണ്ടി റീജെന്റ്റ് റാണി സേതു ലക്ഷ്മിഭായിയുടെ ഭർത്താവ് രാമവർമ്മ വലിയകോയിത്തമ്പുരാനാണ് ഇത്തരം വാർത്തകൾ പ്രചരിപ്പിച്ചത് എന്ന് വിശ്വസിക്കപെടുന്നു. അന്നത്തെ തിരുവിതാംകൂറിൽ, പ്രത്യേകിച്ച് സേതു ലക്ഷ്മിഭായി 'റീജെന്റ്' ആയി ഭരിക്കുന്ന കാലത്തെ, ഒരു കുപ്രസിദ്ധനായ വ്യക്തിത്വമായി അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ആളായിരുന്നു റീജെന്റ് മഹാറാണിയുടെ ഭർത്താവ് രാമവർമ്മ വലിയകോയി തമ്പുരാൻ. ഇദ്ദേഹം തന്റെ ഭാര്യയുടെ ഭരണകാലത്ത് ഭരണകാര്യങ്ങളിൽ അനധികൃതമായി കൈകടത്തലുകൾ നടത്തുകയും അതിനാൽ ജനങ്ങളുടെ രോഷത്തിനു പാത്രമാവുകയും ചെയ്തിരുന്നു. <ref>{{cite book|last1=സുന്ദരരാജൻ|first1=സരോജ|title=സർ സി പി രാമസ്വാമി അയ്യർ : എ ബയോഗ്രഫി|publisher=അല്ലൈടെ പബ്ലിഷേർസ്|location=യൂനിവെർസിട്ടി ഓഫ് മിഷിഗൺ|accessdate=18 ഫെബ്രുവരി 2015|archivedate=18 ഫെബ്രുവരി 2015|language=ഇംഗ്ലീഷ്}}</ref> <ref>At the Turn of the Tide'' by Lakshmi Raghunanadan, pages:234-242 : " The Government of India, long before the passing of the Press Act, gave notice of the measure to follow. In Travancore, on the other hand, the measure was hatched in secret and hurled at the public with the sole object or saving the Valia Koil Tampuran from newspaper attacks and not to serve any public purpose. The interference of the valia Koil Tampuran in Government affairs was well known." </ref> തിരുവിതാംകുറിന്റെ "ദിവാനെ" തിരുമാനിക്കുക പോലുള്ള പല സുപ്രധാന തിരുമാനങ്ങളും ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ ഇഷ്ട്ടത്തിനാണ് ചെയ്തതെന്ന് ചൂണ്ടി കാണിക്കപെടുന്നു.<ref>At The Turn Of The Tide by Lakshmi Raghunandan, Page-163 :"The Valia Koil Tampuran's stand: It needed strength of purpose and a deep conviction in the principles on which this selection was made to appoint Mr. Watts as Dewan in the face of such seemingly implacable opposition. It was in such instances that the softer nature of Her Highness yielded to the unwavering decision of the Valia Koil Tampuran. The nomination was forwarded to the Government of India for confinnation and while waiting for a reply, the Valia Koil Tampuran drafted a letter to Mr. Cotton for Her Highness to sign."</ref> രാമവർമ്മ വലിയകോയി തമ്പുരാനെ മാധ്യമങ്ങളുടെ കുറ്റപെടുത്തലുകളിൽ നിന്നും രക്ഷിക്കാനായിട്ടാണ് 1926 ലെ കുപ്രസിദ്ധാമായ ''ട്രാവൻകൂർ പ്രസ്സ് റെഗുലേഷൻ'' എന്ന നിയമം രിജെന്റ്റ് മഹാറാണി നടപ്പിലാക്കിയത് എന്നും ചരിത്രകാരന്മാർ വിലയിരിത്തുന്നു. <ref>{{cite journal|last=പബ്ലിക് റിലേഷൻ ഡിപാർട്ട്‌മെന്റ്|first=ഇൻഫോർമേഷൻ|title=ഹിസ്റ്റൊരി ഓഫ് പ്രസ്‌ ഇൻ കേരള|journal=I&PRD KERALA|accessdate=13 ജൂൺ 2014}}</ref> ഇതെല്ലം തന്നെ സേതു ലക്ഷ്മിഭായിയുടെയും സഹോദരി സേതു പാർവ്വതിഭായിയുടെയും കുടുംബങ്ങൾ തമ്മിലുള്ള ബന്ധം വഷളാക്കാൻ കാരണമായി. <ref>{{cite book|last=രഘുനന്ദൻ|first=ലക്ഷ്മി|title=അറ്റ്‌ ദ ടേൺ ഓഫ് ദ റൈഡ്|pages=234-242}}</ref> തന്റെ മകൻ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന് ഭരണം നഷ്ടപ്പെടും എന്ന് മനസ്സിലാക്കിയ സേതു പാർവ്വതിഭായി കുടുംബ സുഹൃത്തായിരുന്ന [[സി.പി. രാമസ്വാമി അയ്യർ|സർ സി.പി.യോട്]] സഹായം അഭ്യർഥിച്ചു. സർ സി. പി. അന്നത്തെ ഇന്ത്യ വൈസ്രോയ് വെല്ലിംഗ്ടൻ പ്രഭുവുമായി സംസാരിക്കുകയും സത്യം മനസ്സിലാക്കിക്കുവാൻ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിന്റെ ഫലമായി വെല്ലിംഗ്ടൻ പ്രഭു ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളുമായി ഒരു കൂടികാഴ്ച്ച നടത്തി. ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ കഴിവിലും സ്വഭാവത്തിലും വെല്ലിംഗ്ടൻ പ്രഭുവിന് വിശ്വാസം വരുകയും അദ്ദേഹത്തിന് ഭരണം ഏല്ക്കുന്നതിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന തടസ്സങ്ങൾ നീക്കുകയും ചെയ്തു. മഹാരാജാവ് വളരെ ചെറുപ്പമായിരുന്നതിനാലും അദ്ദേഹത്തെ കുറിച്ച് ഒരുപാട് കിംവദന്തികൾ പരന്നതിനാലും, വെല്ലിംഗ്ടൻ പ്രഭു സർ സി പിയോട് ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ ഉപദേശകൻ ആയി ചുമതല ഏൽക്കാൻ പറഞ്ഞു. അങ്ങനെ 1931 നവംബർ ആറിനു റീജെൻസി അവസാനിക്കുകയും ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ തിരുവിതാംകുറിന്റെ ഭരണ സാരഥ്യം ഏറ്റെടുക്കുകയും ചെയ്തു. അതോടൊപ്പം തന്നെ സർ സി പി തിരുവിതാംകുർ രാഷ്ട്രീയത്തിലെക്ക് ആദ്യ ചുവടുവയ്പ്പ് നടത്തി. തിരുവിതാംകൂർ മഹാരാജക്കന്മാർ സാധാരണയായി നടത്തി വരുന്ന ചടങ്ങുകൾ ആണ് ഹിരണ്യഗർഭവും തുലാപുരുഷദാനവും. ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ അമ്മാവനായിരുന്ന ശ്രീ മൂലം തിരുനാൾ മഹാരാജാവ് വരെയുള്ള എല്ലാ മഹാരാജാക്കന്മാരും ഈ ചടങ്ങുകൾ നടത്തിയിരുന്നു. എന്നാൽ തനിക്കുവേണ്ടി ഇത്രയും തുക ചെലവാക്കാൻ തിരുവിതാംകൂർ സർക്കാരിനോട് അവശ്യപ്പെടില്ല എന്ന ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ തിരുമാനിക്കുകയായിരുന്നു എന്ന് ''മാതൃഭൂമി പത്രം'' സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു.<ref name="mathrubhumi-ക">{{cite news|title=ഹിരണ്യഗർഭച്ചടങ്ങിന് ഡച്ചുകാരോട് ചോദിച്ചത് 10,000 കഴിഞ്ച് സ്വർണം|url=http://www.mathrubhumi.com/paramparyam/story.php?id=230343|accessdate=19 ജൂൺ 2014|newspaper=മാതൃഭൂമി|language=മലയാളം|format=മാതൃഭൂമി പാരമ്പര്യം - ലേഖനം|quote=''രാജാവ് നേരെ പോകുന്നത് ശ്രീപദ്മനാഭസ്വാമിയുടെ വിഗ്രഹത്തിന് മുന്നിലേക്കാണ്. അവിടെ അദ്ദേഹം സാഷ്ടാംഗ പ്രണാമം നടത്തിക്കഴിയുമ്പോൾ പൂജാരിമാർ കിരീടം എടുത്ത് രാജാവിന്റെ തലയിൽവെച്ചശേഷം 'കുലശേഖര പെരുമാൾ' എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഇതോടെയാണ് രാജാവ് 'പൊന്നുതമ്പുരാൻ' ആകുന്നത്. ഹിരണ്യഗർഭത്തിനുശേഷം സ്വർണപാത്രം കഷ്ണങ്ങളായി മുറിച്ച് ബ്രാഹ്മണർക്ക് ദാനം ചെയ്യുന്നു. ആദ്യത്തെ ഹിരണ്യഗർഭത്തിന് 8873ാ കഴിഞ്ച് സ്വർണം വേണ്ടിവന്നുവെന്ന് കണക്കാക്കുന്നു. ചടങ്ങിനുശേഷം രാജാവ് തലയിൽ വയ്ക്കുന്ന കിരീടത്തിനെ 'കുലശേഖര പെരുമാൾ കിരീടം' എന്നാണ് പറഞ്ഞിരുന്നത്. ഇത് കിരീടധാരണസമയത്ത് മാത്രമേ തലയിൽ ഉണ്ടാകൂ. കാരണം രാജ്യം ശ്രീപദ്മനാഭനായതിനാൽ തിരുവിതാംകൂർ രാജാക്കന്മാർ കിരീടം ധരിക്കാറില്ല. ശ്രീമൂലംതിരുനാൾ വരെയുള്ള രാജാക്കന്മാർ ഹിരണ്യഗർഭം നടത്തിയിട്ടുണ്ടെന്നാണ് അറിയുന്നത്. ഭാരിച്ച ചെലവ് കണക്കിലെടുത്ത് ശ്രീചിത്തിരതിരുനാൾ ബാലരാമവർമ്മ മഹാരാജാവ് ഈ ചടങ്ങ് നടത്തിയില്ല."|last=മാതൃഭൂമി ഇനിഷിയെറ്റിവ്|first=പാരമ്പര്യം|archivedate=2014-06-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140619121443/http://www.mathrubhumi.com/paramparyam/story.php?id=230343|date=2013|url-status=dead}}</ref> ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ മഹാരാജാവിന്റെ പുർന്ന അധികാരങ്ങളും ഏറ്റ ശേഷം അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുഴുവൻ നാമം ''ഹിസ്‌ ഹൈനെസ്സ് ശ്രീ പദ്മനാഭദാസ വഞ്ചിപാല സർ ബാലരാമവർമ്മ കുലശേഖര കിരീടപതി മന്നേ സുൽത്താൻ മഹാരാജ രാജരാജ ബഹദൂർ ഷം ഷേർ ജംഗ്, തിരുവിതാകൂർ മഹാരാജ'' എന്നായിരുന്നു. സർ [[സി.പി. രാമസ്വാമി അയ്യർ]] 1931-36 ഉപദേശകൻ ആയും 1936-48 വരെ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ [[പ്രധാന മന്ത്രി]] (ദീവാൻ) ആയും പ്രവർത്തിച്ചു. തിരുവിതാംകൂറിലെ അവസാനത്തെ മഹാരാജാവും തിരു-കൊച്ചിയിലെ ആദ്യത്തെയും അവസാനത്തെയും ''രാജപ്രമുഖനും'' ആയിരുന്നു ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ. മഹാരാജാവിന് 18 വയസായപ്പോൾ സ്വയം അധികാരം ഏറ്റെടുത്തു. 1936ൽ ''ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബരം'' നടത്തി, 1937ൽ തിരുവിതാംകൂർ സർവകലാശാല സ്ഥാപിച്ചു. പുരോഗമനപരവും വിപ്ലവാത്മകവുമായ പല ഭരണ പരിഷ്കാരങ്ങളും ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ നടപ്പിൽ വരുത്തി. എന്നാൽ 1946ലെ പുന്നപ്ര-വയലാർ സമരത്തെ തുടർന്ന് നടന്ന വെടിവയ്പ്പും 1947ലെ സ്വതന്ത്ര തിരുവിതാംകൂർ പ്രഖ്യാപനവും അദേഹത്തിന്റെ ഭരണത്തിന്റെ പ്രധാന ന്യൂനതകളായി കണക്കാക്കപെടുന്നു. <ref>{{cite book|last=രഘുനന്ദൻ|first=ലക്ഷ്മി|title=അറ്റ്‌ ദ ടേൺ ഓഫ് ദ റ്റൈഡു്}}</ref> <ref>{{cite book|title=സർ സി. പി. റിമെംബേഡ്|page=83}}</ref> ===ദ്വിമണ്ഡല നിയമനിർമ്മാണ സഭ=== 1932 ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ സുപ്രധാനമായ ചില ഭരണ പരിഷ്കാരങ്ങൾ നടപ്പിലാക്കി. അതിന്റെ ഫലമായി സ്വന്തം അധികാരങ്ങൾ കുറയ്ക്കുകയും ചെയ്തു. മുൻപുണ്ടായിരുന്ന ശ്രീമൂലം സ്റ്റേറ്റ് അസംബ്ലി, ''ശ്രീ മൂലം പ്രജാസഭ'', ''ശ്രീ ചിത്രാ സ്റ്റേറ്റ് അസംബ്ലി'' എന്നിങ്ങനെ ഇരുതലങ്ങളുള്ള നിയമസഭയാക്കി വികസിപ്പിച്ചു. ട്രാവൻകൂർ ലെജിസ്ലെറ്റിവ് കൌൺസിൽ റദ്ദാക്കുകയും ശ്രീ മൂലം പ്രജാസഭ (അധോസഭ)പുനസംഘടിപപിക്കുകയും ചെയ്തു. അതോടൊപ്പം ശ്രീ ചിത്ര സ്റ്റേറ്റ് കൌൺസിൽ (ഉപരിസഭ) സംഘടിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. പുതിയ സഭയിലെ 55% പേർ തിരെഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടവർ ആയിരിക്കണം, അതിൽ മൂന്നിൽ രണ്ടു പേർ ഉദ്യോഗസ്ഥർ ആയിരിക്കണമെന്നും നിബന്ധന കൊണ്ട് വന്നു. ശ്രീ ചിത്ര കൌൺസിലിൽ നിന്നും ആകെ 37 പേർ ആയിരുന്നു ഉണ്ടായിരുന്നത്. സഭയുടെ ആകെ അംഗ സംഘ്യ 72 ആയിരുന്നു. രണ്ടു ഹൌസ്കളുടെയും അധ്യക്ഷൻ തിരുവിതാംകൂർ [[പ്രധാനമന്ത്രി]] (ദീവാൻ) ആയിരുന്നു. 1933 ൽ പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ച സഭ 1947 വരെ നിലവിൽ നിന്നിരുന്നു. എന്നാൽ പുതിയ സഭയിൽ തങ്ങളുടെ പ്രാതിനിധ്യം കുറയും എന്ന് ഭയന്ന് ഈഴവരും ക്രിസ്ത്യാനികളും മുസ്ലിംകളും നിവർത്തന പ്രക്ഷോഭം ആരംഭിച്ചു. സമരത്തിന്റെ ഫലമായി തിരുവിതാംകൂർ സർക്കാർ ഇവരുടെ ആവശ്യങ്ങൾ അംഗികരിക്കുകയും സഭയിൽ ഇവർക്കായി പ്രത്യേകം സംവരണം ഏർപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. <ref>{{cite web|last=ഔദ്യോഗിക വെബ്‌ പോർട്ടൽ|first=കേരള സർക്കാർ|title=ഹിസ്റ്റൊരി ഓഫ് കേരള ലെജിസ്ലാചെർ|url=http://kerala.gov.in/index.php?option=com_content&view=article&id=3776:history-of-kerala-legislature|accessdate=14 ജൂൺ 2014}}</ref> ===പ്രധാന നിയമനിർമ്മാണങ്ങൾ === 1932 ൽ പാസ്സാക്കിയ രണ്ടു പ്രധാന നിയമങ്ങൾ ആയിരുന്നു ''ട്രാവൻകൂർ ക്ഷത്രിയ റെഗുലേഷനും'' ''ട്രാവൻകൂർ മുസ്ലിം സക്സെഷൻ രേഗുലേഷനും''. അതെ വർഷം തന്നെ പാസ്സാക്കിയ മറ്റൊരു പ്രധാന നിയമമായിരുന്നു ''ട്രാവൻകൂർ ജെന്മി-കുടിയാൻ റെഗുലേഷൻ''. ഈ നിയമമനുസരിച്ച് കുടിയാന് പാട്ടത്തിനു എടുത്ത സ്ഥലത്ത് ജെന്മിക്ക് ഇടപെടാൻ ഉള്ള അവകാശം ഇല്ലാതാക്കുകയും അതോടൊപ്പം തന്നെ കുടിയാന് പാട്ടസ്ഥലം സ്വന്തം ഇഷ്ടപ്രകാരം ഉപയോഗിക്കുവാനും അധികാരം നൽകി. ജെന്മികളാൽ അടിയാന്മാരുടെ ചൂഷണം തടയുവാനായി ജന്മികരം പിരിക്കുന്നത് സർക്കാർ ഏറ്റെടുത്തു ജെന്മികൾക്ക് കൈമാറാനും തിരുമാനിച്ചു. ഭൂപരിഷ്കരണാം പോലുള്ള നിയമങ്ങൾ വരുന്നതിനും വർഷങ്ങൾക്കു മുമ്പ് വന്ന ഈ നിയമം കുടിയാന്മാർക്ക് മുമ്പെങ്ങും ഇല്ലാതിരുന്ന സ്വാതന്ത്ര്യം അനുവദിക്കുന്നതുനും ചൂഷണം തടയുന്നതിനും സഹായകമായി എന്ന് ചരിത്രകാരന്മാർ വിലയിരിത്തുന്നു. ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ഉന്നമനത്തിനായി പല നിയമങ്ങളും നടപ്പിലാക്കി. ''ട്രാവൻകൂർ ഹിന്ദു വിഡോ റീമാരിയെജ് റെഗുലേഷൻ, ട്രാവൻകൂർ ചൈൽഡ് മാരിയെജ് റെസ്ട്രിന്റ് ആക്ട്‌, ട്രാവൻകൂർ സപ്രെഷൻ ഓഫ് ഇമ്മോറൽ ട്രാഫിക്കിംഗ് ആക്ട്‌, ട്രാവൻകൂർ മറ്റേണിറ്റി ബെനെഫിറ്റ് ആക്ട്‌'' എന്നിവ സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും ഉന്നമനത്തിനു സഹായകമായതായി കണക്കാക്കുന്നു. തിരുവിതാംകുറിൽ മരുമക്കത്തായമായിരുന്നതിനാൽ സ്ത്രീകൾക്ക് പൊതുവെ സമുഹത്തിൽ നല്ല സ്ഥാനം ഉണ്ടായിരുന്നു എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ തമിഴ് ബ്രാഹ്മണർ, പോറ്റിമാർ, നമ്പൂതിരിമാർ എന്നിവരുടെ സ്ത്രികൾ വളരെ അധികം ബുദ്ധിമുട്ടുകൾ സഹിക്കെണ്ടാതായി വന്നു. പോറ്റിമാർ ശൈശവ വിവാഹത്തെയും തമിഴ് ബ്രാഹ്മണർ നമ്പൂതിരിമാർ തുദങ്ങിയ വിഭാഗങ്ങൾ വിധവ വിവാഹത്തെയും എതിർത്തിരുന്നു. എന്നാൽ ഈ നിയമ നിർമ്മാണഗലൊടെ ഈ പ്രശ്നങ്ങൾ മറികിടക്കാനായി എന്ന് വിശ്വസിക്കപെടുന്നു. അതുപോലെ മറ്റെണിറ്റി ബെനെഫിറ്റ് ആക്ട്‌ നടപ്പിലാക്കിയ വഴി ജോലി ചെയ്തിരുന്ന സ്ത്രീകൾക്ക് പ്രസവ ശേഷം ആനുകുല്യങ്ങൾ ലഭിക്കാനും വഴിവച്ചു. ഈ ആക്ടുകൾ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ ദൂരദർശിത്വത്തിന്റെ ഉദാഹരണാമായി ഗവേഷകർ ചുണ്ടി കാണിക്കുന്നു. <ref>{{cite book|last=പി സുരേഷ്|first=കുമാർ|title=ഹിസ്റ്റൊരി ഓഫ് സോഷ്യൽ ലെജിസ്ലെഷനാസ് ഇൻ ട്രാവൻകൂർ സ്റ്റേറ്റ്}}</ref> ===വിദ്യാഭ്യാസ നവികരണം=== ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ ഭരണകാലത്ത് രാജ്യത്തെ ഖജനാവിന്റെ 40% വിദ്യാഭ്യാസത്തിനു വേണ്ടി ആണ് ചെലവഴിച്ചിരുന്നതെന്ന് "സംയുക്ത" എന്ന ഇംഗ്ലീഷ് ആനുകാലിക പ്രസിദ്ധീകരണം സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു.<ref>{{cite journal|last=സംയുക്ത|first=എ ജേണൽ ഹോർ വിമൻ സ്ടുടീസ്|title="റോയൽ കൊന്റ്രിബ്യൂഷൻ റ്റു എട്ജുജ്യുക്കേഷൻ ഇൻ ട്രാവങ്കൂർ"|journal=സംയുക്ത - എ ജേണൽ ഹോർ വിമൻ സ്ടുടീസ്|accessdate=14 ജൂൺ 2014}}</ref> തിരുവിതാംകൂർ ജനത ഉപരി പഠനത്തിനായി മദ്രാസ് സർവ്വകലാശാലയിൽ ആണ് പോകാറുണ്ടായിരുന്നത്, തിരുവിതാംകുറിനു സ്വന്തമായി ഒരു സർവ്വകലാശാല എന്നത് ജനങളുടെ ഒരു ചിരകാല സ്വപ്നം ആയിരുന്നു. 1919ൽ ശ്രീ [[മൂലം തിരുനാൾ രാമവർമ്മ]]യും 1924 ൽ രിജെന്റ്റ് മഹാറാണി [[സേതു ലക്ഷ്മി ഭായി]]യും തിരുവിതാംകുറിനു സ്വന്തമായി ഒരു സർവ്വകലാശാല സ്ഥാപിക്കുന്നതിനെ കുറിച്ച് പഠിക്കുവാൻ സമതികളെ നിയോഗിച്ചിരുന്നു. എന്നാൽ അതെ കുറിച്ച് കാര്യമായ തിരുമാനങ്ങൾ ഒന്നും തന്നെ കൈകൊണ്ടിരുന്നില്ല. 1937 ൽ മുമ്പത്തെ രണ്ടു സമതികളുടെയും വിലയിരുത്തലുകളെ കണക്കിലെടുക്കുകയും സർവ്വകലാശാല സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു. '''യുനിവെർസിറ്റി ഓഫ് ട്രാവൻകൂർ''' (ഇപ്പോഴത്തെ കേരള സർവ്വകലാശാല) 1937 ലെ ''യൂനിവെർസിറ്റി ആക്ട്‌നു'' കീഴിൽ നിലവിൽ വന്നു. തിരുവിതാംകുറിലെ എല്ലാ പൊതു സ്വകാര്യ കലാലയങ്ങളും ഈ സർവ്വകലാശാലയുടെ അധികാരപരിധിയിൽ വന്നു. [[കോളേജ് ഓഫ് എഞ്ചിനീയറിംഗ്, തിരുവനന്തപുരം]], ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് റ്റെക്സ്റ്റൈൽ ടെക്നോളജി, സെൻട്രൽ റിസേർച് ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യുറ്റ് ഇൻ പ്യുർ ആൻഡ്‌ അപ്പ്ലൈട് സൈൻസെസ്, ഡിപാർട്ട്‌മെന്റ് ഓഫ് മാരീൻ ബയോളോജി എന്നിവ തുടങ്ങി. ലേബർ കോർപ്സ് എന്ന പേരിൽ ഒരു സർവ്വകലാശാല കോർപ്സ് തുടങ്ങി, ഇത് എൻ സി സി യുടെ മുൻഗാമിയായി കണക്കാക്കിയിട്ടുള്ളത്. ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ സഹോദരീഭർത്താവ് ശ്രീ കേണൽ [[ഗോദവർമ്മ രാജ]]യ്ക്കായിരുന്നു ഇതിന്റെ ചുമതല. കേരള കായിക പിതാവ് എന്ന പേരിലാണ് അദ്ദേഹം അറിയപെടുന്നത്.''ട്രാവൻകൂർ പ്രൈമറി എജ്യുകേഷൻ ആക്ട്‌'' ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ നടപ്പിലാക്കി. അതിന്റെ ഫലമായി എല്ലാവർക്കും '''സൌജന്യ നിർബന്ധിത വിദ്യാഭ്യാസം''' കർശനമാക്കാൻ തിരുമാനിച്ചു. ഈ നിയമം മൂലം ബാലവേല തിരുവിതാംകുറിൽ കർശനമായി നിരോധിക്കപ്പെട്ടു. <ref>{{cite book|last=പി സുരേഷ്|first=കുമാർ|title=ഹിസ്റ്റൊരി ഓഫ് സോഷ്യൽ ലെജിസ്ലെഷനാസ് ഇൻ ട്രാവൻകൂർ സ്റ്റേറ്റ്}}</ref> ആദ്യമായി ഇന്ത്യയിൽ "സൌജന്യ നിർബന്ധിത വിദ്യാഭ്യാസം" എന്ന നിയമം നടപ്പിലാക്കുന്നത് 2009 ൽ മാത്രമാണ്, അത് പോലെ "ഫാക്ടറി ആക്ട്‌" എന്ന പേരിൽ 1948 ൽ 15 വയസ്സിൽ താഴെ ഉള്ള കുട്ടികൾ ഫാക്ടറികളിൽ ജോലി ചെയ്യുന്നത് ഇന്ത്യ സർക്കാർ നിരോധിച്ചു.{{തെളിവ്}} മേൽപ്പറഞ്ഞ നിയമ നിർമ്മാണങ്ങളിലൂടെ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ തന്റെ ദീർഘദർശിത്വം പ്രകടമാക്കി എന്ന് ഗവേഷകർ കണക്കാക്കുന്നു. മാത്രമല്ല ഈ നിയമങ്ങളുടെ പ്രാധാന്യം കണ്ടെത്താൻ ഇതേ നിയമങ്ങൾ സ്വന്തന്ത്ര ഇന്ത്യയിൽ എപ്പോൾ നടിപ്പിലാക്കി എന്ന് പരിശോധിക്കുമ്പോൾ മനസ്സിലാകുന്നതാണ്. <ref>{{cite book|last=പി സുരേഷ്|first=കുമാർ|title=ഹിസ്റ്റൊരി ഓഫ് സോഷ്യൽ ലെജിസ്ലെഷനാസ് ഇൻ ട്രാവൻകൂർ സ്റ്റേറ്റ്}}</ref> ===അടിസ്ഥാനസൗകര്യ വികസനവും വ്യവസായവത്കരണവും=== [[തിരുവനന്തപുരം വിമാനത്താവളം]] പണി കഴിപ്പിച്ച് ബോംബെയ്ക്ക് വിമാന സർവ്വീസ് ആരംഭിചത് ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ആണ്. ഈ ആശയം ആദ്യം മുൻപോട്ടു വയ്ച്ചത് അദ്ദേഹത്തിന്റെ സഹൊദരീഭർത്താവ് കേണൽ [[ഗോദവർമ്മ രാജ]]യാണ്. കേണൽ രാജ ഒരു വൈമാനികനും കു‌ടി ആയിരുന്നു, അത് കൊണ്ട് തന്നെ തിരുവിതാംകുറിനു ഒരു വിമാനത്താവളം ആവശ്യമാണെന്ന് അദ്ദേഹത്തിന് തോന്നി. അങ്ങനെ 1932 ൽ ''റോയൽ ഫ്ലയിംഗ് ക്ലബ്'' എന്ന പേരിൽ തിരുവിതാംകൂരിലെ (പിന്നിട് കേരളത്തിലെയും) ആദ്യ വിമാനത്താവളം സ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടു. <ref>{{cite web|last=എയർപോർട്ട്‌-റ്റെക്നൊലൊജി|first=.കോം|title=ട്രിവാൻട്രും ഇന്റെർനഷ്നൽ എയർപോർട്ട്|url=http://www.airport-technology.com/projects/trivandrum-int/|publisher=Kable Intelligence Limited.|accessdate=14 ജൂൺ 2014}}</ref> ബ്രിട്ടീഷ്‌ ഇന്ത്യയിൽ വിമാനത്താവളം ഉണ്ടായിരുന്ന വളരെ ചുരുക്കം നാട്ടുരാജ്യങ്ങളുടെ പട്ടികയിൽ അങ്ങനെ തിരുവിതാംകൂറം ഇടം നേടി. <ref>{{cite news|last=PTI|first=PTI|title=കേരള സെലിബ്രറ്റെസ് സെവെന്റി ഫിഫ്ത് അന്നിവെർസരി ഓഫ് സിവിൽ ഏവിയേഷൻ|url=http://www.thehindu.com/news/national/kerala/article856960.ece|accessdate=14 ജൂൺ 2014|newspaper=ദ ഹിന്ദു|date=October 29, 2010}}</ref> ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ 1940-ൽ രൂപീകരിച്ച തിരുവനന്തപുരം സിറ്റി മുനിസിപ്പൽ ആക്റ്റിലെ നാലാം വകുപ്പ് പ്രകാരം തിരുവനന്തപുരം മുനിസിപലിറ്റിയെ [[കോർപ്പറേഷൻ]] ആക്കി മാറ്റി. തിരുവനന്തപുരം കോർപ്പറേഷനാണ് [[കേരള]] സംസ്ഥാനത്തെ കോർപ്പറേഷനുകളിൽ ഏറ്റവും പഴയത്. <ref>{{cite news|last=മാതൃഭൂമി|first=.കോം|title=കോഴിക്കോട് കോർപ്പറേഷന് 50|url=http://www.mathrubhumi.com/kozhikode/news/1871315-local_news-Kozhikode-%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%B4%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D%E2%80%8C.html|accessdate=14 ജൂൺ 2014|newspaper=മാതൃഭൂമി|date=09 Oct 2012}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> മാധ്യമം പത്രം തിരുവിതാംകൂരിലെ ഗതാഗത വിഭാഗത്തെ കുറിച്ച് "പൊതുഗതാഗത രംഗത്ത് ലോകത്തിൽ ആദ്യമായി സർക്കാർ ഇടപെട്ട രാജ്യമാണ് തിരുവിതാംകൂർ. 1938 ഫെബ്രുവരി 20-ന് തിരുവനന്തപുരം സെൻട്രൽ ബസ്‌സ്‌റ്റേഷനിൽനിന്ന് കവടിയാറിലേക്ക് ഓടിച്ച ബസ്സായിരുന്നു സർക്കാർ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള ആദ്യ പൊതു ബസ്‌സർവീസ്. രാജഭരണം അവസാനിക്കുമ്പോൾ 661 സർവീസുകളും 901 ബസുകളുമാണ് തിരുവിതാംകൂറിലുണ്ടായിരുന്നത്" എന്ന് പ്രസ്താവിക്കുന്നു. <ref>{{cite news|last=വടക്കൻ|first=ജെയിംസ്|title=പൊതുഗതാഗതത്തിൽ സ്വകാര്യ മേഖലയുടെ അധിനിവേശം|url=http://www.madhyamam.com/weekly/372|accessdate=14 ജൂൺ 2014|newspaper=മാധ്യമം|date=2011}}</ref> ''തിരുവിതാംകൂർ മോട്ടോർ സർവ്വീസ്'' ശ്രീ ചിത്തിര തിരുന്നാൾ 1938, ഫെബ്രുവരി 20-ന് ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു. മഹാരാജാവും ബന്ധുജനങ്ങളുമായിരുന്നു ഉദ്ഘാടനയാത്രയിലെ യാത്രക്കാർ. ലണ്ടൻ പാസഞ്ജർ ട്രാൻസ്പോർട്ട് ബോർഡിന്റെ അസിസ്റ്റന്റ് ഓപറേറ്റിങ്ങ് സൂപറിന്റെൻഡെന്റ് ആയിരുന്ന, ഇ.ജി. സാൾട്ടർ, തന്നെയായിരുന്നു ആദ്യയാത്രയിലെ ഡ്രൈവർ. ''തിരുവിതാംകൂർ സ്റ്റേറ്റ് ട്രാൻസ്പോർട്ട് ഡിപാർട്ട്മെന്റ്'' എന്ന പേരിൽ ആണ് അന്ന് തിരുവിതാംകൂർ സർക്കാർ ഇപ്പോഴത്തെ [[കെ.എസ്.ആർ.ടി.സി.]] സ്ഥാപിച്ചത്. തിരുവിതാംകൂർ രാജ്യത്തിന്റെ ഗതാഗത ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റുക ആയിരുന്നു സ്ഥാപിത ലക്ഷ്യം. <ref>{{cite web|last=വിക്കിപീഡിയ|first=വിക്കിപീഡിയ|title=കേരള സ്റ്റേറ്റ് റോഡ് ട്രാൻസ്പോർട്ട് കോർപ്പറേഷൻ -ചരിത്രം|url=https://ml.wikipedia.org/wiki/KSRTC|publisher=വിക്കിപീഡിയ|accessdate=14 ജൂൺ 2014}}</ref> പള്ളിവാസൽ ജല വൈദ്യുത പദ്ധതി, ടെലിഫോൺ സർവീസുകൾ, [[തേക്കടി വന്യ മൃഗ സം‌രക്ഷണ കേന്ദ്രം]] തുടങ്ങിയവയും ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ തുടങ്ങിയവയാണ്. തിരുവിതാംകൂറിൽ വ്യവസായവൽക്കരണം നടത്തിയത് ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ആയിരുന്നു എന്ന് പ്രൊഫ്‌. എ. ശ്രീധര മേനോൻ സാക്ഷ്യപെടുത്തുന്നു. ''ട്രാവൻ‌കൂർ ടൈറ്റാനിയം പ്രോഡക്ട്സ് (Travancore Titanium Products), എഫ്. എ. സി. ടി. (FACT)'' തുടങ്ങിയ വ്യവസായശാലകൾ ആരംഭിചത് അദ്ദേഹമാണ്. ഭൂപണയ ബാങ്ക് സ്ഥാപിച്ചതും തിരുവനന്തപുരം റേഡിയോ സ്റ്റേഷൻ ആരംഭിച്ചുതും അദ്ദേഹം ആണ്. സർക്കാർ ആഫീസുകളിലെ നിയമനത്തിനായി നോക്സ് കമ്മീഷണറായി ''പബ്ലിക് സർവ്വീസ് കമ്മീഷൻ'' രൂപീകരിച്ചു. നിയമസഭകളിലേക്കുള്ള തെരഞ്ഞെടുപ്പ് നീതിപൂർവ്വകമാക്കാൻ ഇ.സുബ്രഹ്മണ്യയ്യർ കമ്മീഷണറായി ഫ്രാഞ്ചസ് കമ്മീഷനെ നിയമിച്ചു. ''സ്വാതി തിരുനാൾ സംഗീത കോളേജ്'' സ്ഥാപിച്ചു. സ്വാതി തിരുനാൾ കൃതികൾ പ്രസിദ്ധീകരിക്കുവാനും ശ്രീ സ്വാതി തിരുനാൾ സംഗീതസഭ രൂപീകരിക്കുന്നതിനും അതിന് ആസ്ഥാനം ഉണ്ടാക്കുന്നതിനും വേണ്ട സൌകര്യം ചെയ്തു കൊടുത്തു. ബോംബെയിൽ ''കേരള എംപോറിയം'' സർക്കാർ ചുമതലയിൽ ആരംഭിച്ചു. ''ശ്രീചിത്രാ ആർട്ട് ഗ്യാലറി'' സ്ഥാപിച്ച്, രാജാരവി വർമ്മ, കെ.സി.എസ്.പണിക്കർ തുടങ്ങി പ്രസിദ്ധ ചിത്രകാരൻമാരുടെ ചിത്രങ്ങൾ പ്രദർശിപ്പിക്കുന്നതിന് സൗകര്യം ഒരുക്കി. അക്വേറിയം സ്ഥാപിച്ച് ശാസ്ത്രീയ പഠനത്തിന് വഴിയൊരുക്കി. ആൾ ഇന്ത്യൻ വിമൻസ് കോൺഫറൻസ് 1935-ൽ തിരുവനന്തപുരത്ത് സംഘടിപ്പിക്കുന്നതിന് വേണ്ട പിന്തുണ നൽകി, സ്ത്രീകളുടെയും കുട്ടികളുടെയും സംരക്ഷണ വിഷയത്തിലുളള പ്രത്യേക താല്പര്യം പ്രദർശിപ്പിച്ചു. സ്പോർട്സ് വിഷയത്തിൽ തിരുവിതാംകൂറിനുണ്ടായ പുരോഗതിയിൽ സഹോദരിഭർത്താവ് ലെഫ്റെനെന്റ്റ് കേണൽ [[ഗോദവർമ്മ രാജ]] നൽകിയ മികച്ച സംഭാവനകൾക്ക് പിന്തുണയേകി. 1934-ൽ ''ലൈഫ് ഇൻഷുറൻസ് ഡിപ്പാർട്ട്മെന്റ്'' സമാരംഭിച്ചു, തിരുവനന്തപുരത്തെ ''പബ്ലിക് ഹെൽത്ത് ലബോറട്ടറി'' പ്രവർത്തനമാരംഭിച്ചു. നൃത്താദികലകൾക്കു വേണ്ടി പൂജപ്പുരയിൽ ഗുരു ഗോപിനാഥിന്റെ മേൽനോട്ടത്തിൽ ''ശ്രീ ചിത്രാ നർത്തകാലയം'' തുടങ്ങി. ഏഷ്യയിൽ തന്നെ ആദ്യമായി വധശിക്ഷ അവസാനിപ്പിച്ചു. തൊഴിലിനു പ്രാധാന്യം നൽകിക്കൊണ്ടു ''ലേബർ കോർട്ട്'' സ്ഥാപിച്ചു. പ്രായപൂർത്തി വോട്ടവകാശത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ ''ഭരണ ഘടനാ നിർമ്മാണ സമിതി'' ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി രൂപീകരിച്ചു. നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന നായർ ബ്രിഗേഡിൽ എല്ലാ പ്രജകൾക്കും പ്രവേശനവകാശം നൽകി വിപുലമായ ''തിരുവിതാംകൂർ സ്റ്റേറ്റ് ഫോഴ്സ്'' രൂപീകരിച്ചു. ''ശ്രീ ചിത്രാ ഹോം എന്ന അഗതി മന്ദിരം'' സ്ഥാപിച്ചു, ''വഞ്ചി പുവർ ഫണ്ടും'' രൂപീകരിച്ചു. ''തിരുവനന്തപുരം മെഡിക്കൽ കോളേജ്, എഞ്ചിനീയറിംഗ് കോളേജ്, ആയുർവ്വേദ കോളേജ്, ഹോമിയോപ്പതി കോളേജ്'' തുടങ്ങിയ സ്ഥാപനങ്ങൾ ആരംഭിച്ചു. മാതൃ-ശിശു രോഗചികിത്സക്കായി ''ശ്രീ അവിട്ടം തിരുനാൾ ആശുപത്രി'' സ്ഥാപിച്ചു.<ref>A. Sreedhara Menon - "A Survey Of Kerala History Pages 272-273</ref><ref>അശ്വതി തിരുനാൾ ഗൌരി ലക്ഷ്മി ബായി - ശ്രീ പദ്മനാഭാസ്വമി ക്ഷേത്രം 242-243 താളുകൾ </ref> ===ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബരം=== ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ടതും വിപ്ലവകരവുമായ നേട്ടം [[1936]]-ലെ [[ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബരം|ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബരമാണ്]]. ദളിതർക്ക് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രവേശനം അനുവദിച്ചുകൊണ്ടുള്ള ഈ വിളംബരം ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ യശസ്സ് ഇന്ത്യയൊട്ടാകെ പരത്തി. 1932-ൽ ക്ഷേത്രപ്രവേശനത്തെ സംബന്ധിച്ച് അന്വേഷണം നടത്തി റിപോർട്ട് സമർപ്പിക്കുന്നതിന് അന്നത്തെ ദിവാനായ [[വി.എസ്. സുബ്രഹ്മണ്യ അയ്യർ]] അധ്യക്ഷനായുള്ള എട്ടംഗ സമിതിയെ മഹാരാജാവു നിയോഗിച്ചിരുന്നു. സമിതി രണ്ടുവർഷത്തിനുശേഷം സമർപ്പിച്ച റിപ്പോർട്ടിൽ പക്ഷേ ക്ഷേത്രപ്രവേശനത്തിനനുകൂലമായ പരാമർശങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അവർണ്ണരെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രവേശിപ്പിക്കാതിരിക്കാൻ സവർണ്ണർക്ക് പരമ്പരാഗതമായുള്ള അവകാശത്തെ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന കോടതിയുത്തരവുകളായിരുന്നു സമിതി പ്രധാനമായും ആശ്രയിച്ചത്. ക്ഷേത്രപ്രവേശനം എന്ന കാതലായ വിഷയം മാറ്റിവച്ച് തീണ്ടൽ അവസാനിപ്പിക്കാനുള്ള ചില നടപടികൾ സമിതി ശുപാർശചെയ്തു. സർക്കാർ ഖജനാവിൽ നിന്നു പണം ചെലവഴിച്ചു നിർമ്മിച്ച റോഡുകളും പൊതുകുളങ്ങളും എല്ലാവിഭാഗം ജനങ്ങൾക്കുമായി തുറന്നുകൊടുക്കണമെന്നായിരുന്നു സമിതിയുടെ ശുപാർശ. ഇതു 1936 മേയ് മാസത്തിൽ നടപ്പിലാക്കി. ഈ കമ്മിറ്റിയുടെ റിപ്പോർട്ട് ക്ഷേത്രപ്രവേശനത്തിനെ വളരെ ശക്തമായി എതിർക്കുന്നതായിരുന്നു. എന്നാൽ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ഈ റിപ്പോർട്ട് അവഗണിച്ച് ക്ഷേത്രപ്രവേശനവുമായി മുന്നോട്ടുപോയി. "മഹാരാജാവിന്റെ ഉറച്ച തീരുമാനം ഒന്ന് കൊണ്ട് മാത്രമാണ് 1930കളിൽ തന്നെ തിരുവിതാംകുറിൽ ക്ഷേത്രപ്രവേശനം സാധ്യമായെതെന്നും അല്ലാതെ പലരും പറയുന്നത് പോലെ പ്രക്ഷോഭങ്ങളുടെ ഭലമായിട്ടല്ല എന്നത് മഹാരാജാവിന്റെ തീരുമാനത്തിന്റെ മഹത്ത്വം കുറിക്കുന്നു" എന്ന് അന്നത്തെ ദീവാൻ സർ സിപി രാമസ്വാമി അയ്യർ 1936 ൽ പറയുകയുണ്ടായി. യാഥാസ്ഥികരിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാമായിരുന്ന എതിർപ്പിനെ നേരിടാൻ ഉള്ള ചുമതല സർ സിപിക്കായിരുന്നു; അദ്ദേഹം ഇതിനുവേണ്ടി എല്ലാവിധ മുൻകരുതലുകളും എടിത്തിരുന്നു എന്ന് ചരിത്രകാരന്മാർ ചുണ്ടികാട്ടുന്നു. 'ശോധ്ഗംഗ' എന്ന വെബ്സൈറ്റ് ഉദാഹരണ സഹിതം സമർഥിക്കുന്നതു, ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബരത്തോട് ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന് പുർണ്ണ യോജിപ്പായിരിന്നു എന്നാണ്. <ref>{{cite web|last=ശോധ്ഗംഗ|first=.നെറ്റ്|title=ടെമ്പിൾ എന്ട്രി ഫ്രിടെം ഇൻ കേരള|url=http://shodhganga.inflibnet.ac.in:8080/jspui/bitstream/10603/317/12/12_chapter%206.pdf|publisher=Mahatma Gandhi University Kottayam|accessdate=14 ജൂൺ 2014}}</ref> 1992 ൽ അന്നത്തെ ഉപരാഷ്ട്രപതി [[കെ. ആർ. നാരായണൻ]] തന്റെ പ്രസ്നാഗത്തിൽ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന് ക്ഷേത്ര പ്രവേശനം നടത്തുന്നതിനോട് അനുകൂല നിലപാടായിരിന്നു എന്ന് സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നുണ്ട്. <ref>{{cite web|last=K. R. Narayanan|first=His Excellency|title='INCARNATION OF MODESTY'- First Sree Chithira Thirunal Memorial Speech delivered at Kanakakunnu Palace, Trivandrum on 25-10-1992|url=http://www.tmcgulf.com/Lectures.2.html|accessdate=14 June 2014|archive-date=2012-05-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20120520012345/http://www.tmcgulf.com/Lectures.2.html|url-status=dead}}</ref> {{Quotation|[[പ്രമാണം:രാജപ്രമുഖൻ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനൽ .jpg|ലഘുചിത്രം|250px|വലത്ത്|ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ബാലരാമവർമ്മ]]'''''1936 നവംബർ 12നു പുറത്തിറങ്ങിയ ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബരത്തിന്റെ പൂർണ്ണരൂപം''''' {{ഉദ്ധരണി|ശ്രീപദ്മനാഭദാസ വഞ്ചിപാലസർ രാമവർമകുലശേഖര കിരീടപതിമന്നേ സുൽത്താൻ മഹാരാജ രാമരാജ ബഹദൂർ ഷംഷെർ ജംഗ്,നൈറ്റ് ഗ്രാൻ‌ഡ് കമാൻഡർ ഓഫ് ദ് ഇന്ത്യൻ എം‌പയർ, തിരുവതാംകൂർ മഹാരാജാവു തിരുമനസ്സുകൊണ്ട് 1936-നു 12-നുക്കു ശരിയായ 1112 തുലാം 12-ന് പ്രസിദ്ധപ്പെടുത്തുന്ന വിളംബരം: "നമ്മുടെ മതത്തിന്റെ പരമാർത്ഥതയും സുപ്രമാണതയും ഗാഢമായി ബോദ്ധ്യപ്പെട്ടും ആയതു ദൈവികമായ അനുശാസനത്തിലും സർവവ്യാപകമായ സഹിഷ്ണുതയിലുമാണ് അടിയുറച്ചിരിക്കുന്നതെന്നു വിശ്വസിച്ചും, അതിന്റെ പ്രവർത്തനത്തിൽ അതു ശതവർഷങ്ങളായി കാലപരിവർത്തനത്തിന് അനുയോജിച്ചു പോന്നുവെന്നു ധരിച്ചും, നമ്മുടെ ഹിന്ദുപ്രജകളിൽ ആർക്കുംതന്നെ അവരുടെ ജനനമോ ജാതിയോ സമുദായമോ കാരണം ഹിന്ദുമതവിശ്വാസത്തിന്റെ ശാന്തിയും സാന്ത്വനവും നിഷേധിക്കപ്പെടാൻ പാടില്ലെന്നുള്ള ഉത്കണ്ഠയാലും നാം തീരുമാനിക്കുകയും ഇതിനാൽ പ്രഖ്യാപനം ചെയ്യുകയും നിയോഗിക്കുകയും ആജ്ഞാപിക്കുകയും ചെയ്യുന്നതെന്തെന്നാൽ, സമുചിതമായ പരിതഃസ്ഥിതികൾ പരിരക്ഷിക്കുന്നതിനും ക്രിയാപദ്ധതികളും ആചാരങ്ങളും വച്ചുനടത്തുന്നതിനും നാം നിശ്ചിയിക്കുകയും ചുമത്തുകയും ചെയ്യാവുന്ന നിയമങ്ങൾക്കും നിബന്ധനകൾക്കും വിധേയമായി, ജനനാലോ മതവിശ്വാസത്താലോ ഹിന്ദുവായ യാതൊരാൾക്കും നമ്മുടെയും ഗവൺ‌മെന്റിന്റെയും നിയന്ത്രണത്തിലുള്ള ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രവേശിക്കുന്നതിനോ ആരാധന നടത്തുന്നതിനോ ഇനിമേൽ യാതൊരു നിരോധനവും ഉണ്ടായിരിക്കാൻ പാടില്ലെന്നാകുന്നു."}}}} == തിരുകൊച്ചി രാജപ്രമുഖൻ == [[പ്രമാണം:MAHARAJAH SREE CHITHIRA THIRUNAL WITH COCHIN MAHARAJAH.png|350x400px|ലഘുചിത്രം|ഇടത്ത്‌|തിരുവിതാകൂർ മഹാരാജാവ് ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളും കൊച്ചി മഹാരാജാവും തിരു-കൊച്ചി സംയോജനവേളയിൽ]] 1949ൽ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ തിരുവിതംകൂറിനെ ഇന്ത്യൻ യൂനിയനിൽ ചേർന്നു, തുടർന്ന് ജൂലായ് 1ന് തിരുവിതാംകൂർ-കൊച്ചി രാജ്യങ്ങളെ സംയോജിപ്പിച്ച് ഒരു പുതിയ സംസ്ഥാനം നിലവിൽ വന്നു. തുടർന്നു തിരുവിതാംകൂർ-കൊച്ചി സംസ്ഥാനത്തിലെ രാജപ്രമുഖൻ എന്ന പദവിയിൽ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ 7 വർഷം (1949-1956) സേവനമനുഷ്ടിച്ചു. പുതിയ സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തലസ്ഥാനം തിരുവനന്തപുരത്തും ഹൈക്കോടതി എറണാകുളത്തും ആയി തീരുമാനിക്കപ്പെട്ടു. സംസ്ഥാനത്തിലെ ആദ്യ ജനകീയമന്ത്രിസഭ റ്റി. .കെ.നാരായണപിള്ളയുടെ നേതൃത്വത്തിലായിരുന്നു. തുടർന്ന് പല മന്ത്രിസഭകളും രൂപം കൊള്ളുകയും അവസാനിക്കുകയും ചെയ്തു. പനമ്പിള്ളി ഗോവിന്ദമേനോന്റെ മന്ത്രിസഭ 1956-ൽ നിലംപതിച്ചതോടെ സംസ്ഥാനത്ത് ആദ്യമായി പ്രസിഡന്റ് ഭരണം നടപ്പിലായി. 1956 നവംബർ 1 ന് ഐക്യ കേരളം യാഥാർത്ഥ്യമായി. അതോടെ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ രാജപ്രമുഖ സ്ഥാനമൊഴിഞ്ഞു. [[തിരു-കൊച്ചി]] സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തലവനായിരുന്ന രാജപ്രമുഖൻ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ സ്ഥാനത്ത് ഗവർണർ വന്നു. == അധികാരത്യാഗത്തിന് ശേഷം == 1956 ൽ ''രാജ്പ്രമുഖ്'' സ്ഥാനം രാജിവച്ചശേഷം ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ സ്വന്തമായി വ്യവസായ സംരംഭങ്ങൾ ആരംഭിക്കുന്നതിലേക്ക് ശ്രദ്ധതിരിച്ചു. അതേ വർഷം തന്നെ സുഗന്ധവ്യഞ്ജന വ്യാവസായികസ്ഥാപനമായ ''അസ്പിൻവാളിന്റെ'' ഷെയറുകൾ വാങ്ങിച്ചു. ഏഴുപതുകളിൽ ഈ സ്ഥാപനത്തിന്റെ വിദേശ ഉടമകൾ കമ്പനിയുടെ ഷെയറുകൾ വിറ്റപ്പോൾ അത് വാങ്ങിയത് ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ആയിരുന്നു. ഇന്ന് ഈ കമ്പനിയുടെ ഉടമസ്ഥൻ ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ അനതരവകാശി ആയ ശ്രീ [[മൂലം തിരുനാൾ രാമവർമ്മ രണ്ടാമൻ]] ആണ്. [[തിരു-കൊച്ചി]] സംയോജന ഉടമ്പടി പ്രകാരം ശ്രീ പദ്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഭാരവാഹിത്വവും ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ നിലനിർത്തി. 1971-ൽ പ്രിവിപേഴ്സ് നിർത്തലാക്കിയതിനു ശേഷവും ശ്രീ പദ്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രം തന്റെ സ്വകാര്യ സ്വത്തുപയോഗിച്ചു പരിപാലിച്ചു. ശ്രീ പദ്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രത്തിൽ ലക്ഷദീപത്തിന് വെളിച്ചെണ്ണയുടെ ദൗർലഭ്യം കാരണം ആദ്യമായി വൈദ്യതിവിളക്കുകൾ ഉപയോഗിക്കാൻ തീരുമാനിച്ചതും ക്ഷേത്രത്തിൽ ഭൂരിഭാഗവും വൈദ്യുതീകരിച്ചത്തും ശ്രീചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ തീരുമാനപ്രകാരമായിരുന്നു. ശ്രീ പദ്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്ര ജീവനക്കാർക്കു പെൻഷൻ പദ്ധതി നടപ്പിലാക്കിയതും ഇദ്ദെഹമായിരുന്നു. ''ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് സയൻസ് ആൻഡ്‌ റ്റെക്നൊളജി''({{lang-en|Sree Chithira Thirunal Institute Of Sciences And Technology}})യുടെ നിർമ്മാണത്തിന് ആവശ്യമായ കെട്ടിടങ്ങളും സ്ഥലവും നൽകി <ref>Sree Chitra Tirunal Institute for Medical Sciences and Technology - History : "The origin of the Institute dates back to 1973 when the Royal Family of Travancore gifted a multistoried building for the people and Government of Kerala. Sri. P. N. Haskar, the then Deputy Chairman, Planning Commission, inaugurated the Sree Chitra Tirunal Medical Center in 1976, when patient services including inpatient treatment got underway. At the Satelmond Palace, Poojapura, nearly 11 km away from this Hospital Wing, the Biomedical Technology Wing followed soon, again a gift by the Royal Family."</ref><ref>{{cite web|title=Sree Chitra Tirunal Institute for Medical Sciences and Technology - History|url=http://www.sctimst.ac.in/About%20SCTIMST/History/|publisher=Developed & Maintained by Computer Division(SCTIMST).|accessdate=16 ഏപ്രിൽ 2014}}</ref>, കുടാതെ മറ്റനേകം ചാരിറ്റബിൽ ട്രസ്റ്റുകളും അദേഹത്തിന്റെ സ്വകാര്യ സമ്പത്തുപയോഗിച്ചു സ്ഥാപിച്ചവയാണ്.<ref>"ശ്രീ പദ്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രം" by അശ്വതി തിരുനാൾ ഗൌരി ലക്ഷ്മി ബായി, refer 242-244 താളുകൾ</ref> ===സ്വകാര്യ ജീവിതം=== ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാളിന് കുലദൈവമായ ശ്രീപദ്മനാഭനോടുണ്ടായിരുന്ന ഭക്തി പ്രശസ്തമാണ്. പലരും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭക്തിയെ ''ആധുനിക തിരുവിതാംകൂറിന്റെ ശില്പി'' എന്നറിയപ്പെടുന്ന മഹാരാജ ശ്രീ [[അനിഴം തിരുനാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ]]യുടേതുമായി ഉപമിക്കാറുണ്ട്. <ref>ദ ഹിന്ദു , 'എ കിങ്ങ്ഡം ആൻഡ്‌ എ ടെമ്പിൾ' by എ. ശ്രീവത്സൻ - "Maharaja Chithira Thirunal Rama Varma, your elder brother, was the last ruler of Travancore. He is compared to Anizhom Thirunal in terms of devotion to the temple." </ref> <ref>{{cite news|last=എ.|first=ശ്രീവത്സൻ|title=എ കിങ്ങ്ഡം ആൻഡ്‌ എ ടെമ്പിൾ|url=http://www.thehindu.com/opinion/interview/a-kingdom-and-a-temple/article2277295.ece|accessdate=5 ജൂലൈ 2014|newspaper=ദ ഹിന്ദു|date=ജൂലൈ 12, 2011}}</ref> വി.പി. മേനോന്റെ ''ദി സ്റ്റൊരി ഓഫ് ദി ഇന്റെഗ്രേഷൻ ഓഫ് ദി ഇന്ത്യൻ സ്റ്റൈറ്റെസ്''({{lang-en|THE STORY OF THE INTEGRATION OF THE INDIAN STATES}})-ൽ മഹാരാജാവിന്റെ ഭക്തിയെ ''മതഭ്രാന്ത്'' എന്നാണ് വിശേഷിപ്പിച്ചിരുന്നത്. ശ്രീ ചിത്തിര തിരുനാൾ രാജപ്രമുഖൻ സ്ഥാനമൊഴിഞ്ഞ ശേഷം ശിഷ്ടജീവിതം ''ശ്രീ പദ്മനാഭദാസനായി'' ആർഭാടരഹിതനായി ജീവിച്ചു എന്ന് അദ്ദേഹത്തിന്റെ അനന്തരാവകാശികൾ സാക്ഷ്യപ്പെടുത്തുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന് ചിത്രകല, രാഷ്ട്രീയം, ചരിത്രം, പുരാണഇതിഹാസങ്ങൾ എന്നിവയിൽ അഗാധ താല്പര്യം ഉണ്ടായിരുന്നതായി അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാഗിനേയി പൂയം തിരുനാൾ ഗൌരി പാർവ്വതീഭായി ഒരു പത്രലേഖനത്തിൽ പറയുകയുണ്ടായി. <ref>{{cite news|last=ഗൌരി പാർവ്വതീഭായി|first=പൂയം തിരുനാൾ|title=ഐ റിമെംബർ......|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-features/tp-metroplus/i-remember/article4083462.ece|accessdate=5 ജൂലൈ 2014|newspaper=ദ ഹിന്ദു|date=നവംബർ 10, 2012}}</ref> == മരണം == സ്വതന്ത്ര ഇന്ത്യയിൽ ''ടൈറ്റുലാർ മഹാരാജാവായിരുന്ന'' ശ്രീചിത്തിര തിരുനാൾ 1991 ജൂലായ് 12-ന് മസ്തിഷ്കാഘാതത്തെ തുടർന്ന് സ്വന്തം പേരിലുള്ള ''ശ്രീ ചിത്രാ മെഡിക്കൽ സെന്ററിൽ'' പ്രവേശിപ്പിക്കപ്പെട്ടു, തുടർന്ന് അവിടെവച്ച് ജൂലായ് 20-ന് പുലർച്ചെ 12:10-ന് തന്റെ 79-ആം വയസ്സിൽ അദ്ദേഹം നാടുനീങ്ങി. പൊതുജനങ്ങൾ ആദരാഞ്ജലികൾ അർപ്പിച്ച ശേഷം പൂർണ്ണ സൈനിക-സർക്കാർ ബഹുമതികളോടും കു‌ടി കവടിയാർ കൊട്ടാരത്തിൽ വച്ച് ക്ഷത്രിയാചാരപ്രകാരം അദ്ദേഹത്തിന്റെ മൃതദേഹം സംസ്കരിച്ചു. ശ്രീചിത്തിര തിരുനാൾ മഹാരാജാവ് ആജീവനാന്തം അവിവാഹിതനായിരുന്നു. അതിനാൽ അദ്ദേഹത്തിന്റെ അന്ത്യകർമങ്ങൾ നിർവഹിച്ചത് അദേഹത്തിന്റെ അനന്തരവനും ഇപ്പോഴത്തെ കുടുംബ കാരണവരായ ശ്രീമൂലം തിരുനാൾ രാമവർമ്മ രണ്ടാമനാണ്. ചിത്തിര തിരുനാളിന്റെ മരണാനന്തരം ഇന്ത്യാഗവണ്മെന്റ് അദ്ദേഹത്തോടുള്ള ആദരസൂചകമായി 1991 നവംബർ 6-ന് ഒരു സ്റ്റാമ്പ് പുറത്തിറക്കി ബഹുമാനിച്ചു.<ref>{{cite book|last=ലക്ഷ്മീഭായി|first=അശ്വതി തിരുനാൾ ഗൗരി|title=ശ്രീപദ്മനാഭസ്വാമി ക്ഷേത്രം|date=ജൂലൈ 1998|publisher=കേരള ഭാഷാ ഇൻസ്റ്റിറ്റൂട്ട്|location=തിരുവനന്തപുരം|pages=251, 277-277 - 281}}</ref> == അവലംബങ്ങൾ == {{Reflist|2}} == പുറം കണ്ണികൾ == {{commonscat|Chithira Thirunal}} *[https://www.youtube.com/watch?v=2PtsCRuzJqs The Prince and the King Youtube.com] *[https://www.youtube.com/watch?v=FpzSOFgFRFI The Prince and the King (Part two) Youtube.com] *[http://malayalam.yahoo.com/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D-%E0%B4%B1%E0%B5%86-%E0%B4%95%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B5%80%E0%B4%B0%E0%B5%8D-%E0%B4%A4%E0%B5%8B%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2-062125143.html രാജകുടുംബത്തിൻറെ കണ്ണീർ തോരുന്നില്ല! മനോരമഓൺലൈൻ – 2012 ജനു 28, ശനി] {{Webarchive|url=https://archive.is/20140316161547/http://malayalam.yahoo.com/%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B4%95%E0%B5%81%E0%B4%9F%E0%B5%81%E0%B4%82%E0%B4%AC%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D-%E0%B4%B1%E0%B5%86-%E0%B4%95%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%A3%E0%B5%80%E0%B4%B0%E0%B5%8D-%E0%B4%A4%E0%B5%8B%E0%B4%B0%E0%B5%81%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B5%8D%E0%B4%B2-062125143.html |date=2014-03-16 }} [[Category:തിരുവിതാംകൂറിന്റെ രാജാക്കന്മാർ]] [[വർഗ്ഗം:1912-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:1991-ൽ മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ജൂലൈ 20-ന് മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:നവംബർ 7-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:തിരു-കൊച്ചി നിയമസഭാംഗങ്ങൾ]] 5ibmt8afwddpzufivg6u44thj5gzbpy കുഞ്ചാക്കോ ബോബൻ 0 9255 3765808 3694919 2022-08-18T08:22:46Z Vivtv888 164822 പുതിയ സിനിമ wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Kunchacko Boban}} {{Infobox person | name = കുഞ്ചാക്കോ ബോബൻ | image = Kunchacko Boban 2008.jpg | caption = 2008-ലെ [[അമ്മ (താരസംഘടന)|അമ്മയുടെ]] ജനറൽ ബോഡി മീറ്റിംഗിൽ കുഞ്ചാക്കോ ബോബൻ. | birth_name = കുഞ്ചാക്കോ ബോബൻ | birth_date = {{Birth date and age|1976|11|02}} | birth_place = [[പുളിങ്കുന്ന് ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|പുളിങ്കുന്ന്]], [[ആലപ്പുഴ ജില്ല|ആലപ്പുഴ]], [[കേരളം]] | residence = [[കൊച്ചി]], [[കേരളം]] | other_names = ചാക്കോച്ചൻ | occupation = ചലച്ചിത്രനടൻ | yearsactive = 1981, 1997– | spouse = പ്രിയ ആൻ സാമുവേൽ (2005–) | parents = {{Plainlist| * [[ബോബൻ കുഞ്ചാക്കോ]] * മോളി }} | relatives = {{Plainlist| * [[കുഞ്ചാക്കോ]] * [[നവോദയ അപ്പച്ചൻ]] * [[ജിജോ പുന്നൂസ്]] }} | awards = {{Plainlist| * '''[[കേരളസംസ്ഥാന ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരം]]''': * പ്രത്യേക ജൂറി പുരസ്കാരം – ''[[ഈ സ്നേഹതീരത്ത്]]'' (2004) }} }} [[മലയാളചലച്ചിത്രം|മലയാളചലച്ചിത്ര]] രംഗത്ത് ഒന്നര പതിറ്റാണ്ടുകളായി സജീവമായി നില്കുന്ന നടനാണ് '''കുഞ്ചാക്കോ ബോബൻ''' (ജനനം: 1976 നവംബർ 2). 1997-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ''[[അനിയത്തിപ്രാവ്]]'' എന്ന ചിത്രത്തിലൂടെ നായകനായി അരങ്ങേറിയ ഇദ്ദേഹം അൻപതിൽപരം മലയാളചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചിട്ടുണ്ട്. == ചലച്ചിത്രജീവിതം == 1981-ൽ പിതാവായ [[ബോബൻ കുഞ്ചാക്കോ]] നിർമ്മിച്ച് [[ഫാസിൽ]] സംവിധാനം ചെയ്ത ''[[ധന്യ (ചലച്ചിത്രം)|ധന്യ]]'' എന്ന ചിത്രത്തിൽ ബാലതാരമായി അഭിനയിച്ചു. ഫാസിൽ തന്നെ സംവിധാനം ചെയ്ത് 1997-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ''[[അനിയത്തിപ്രാവ്]]'' ആയിരുന്നു നായകനായി അഭിനയിച്ച ആദ്യ ചിത്രം. ബാലതാരമായി മലയാള സിനിമകളിൽ അഭിനയിച്ചിരുന്ന [[ശാലിനി (നടി)|ശാലിനി]] നായികയായി അരങ്ങേറ്റം കുറിച്ച ചിത്രം കൂടിയായിരുന്നു അത്‌. ആ ചിത്രത്തിലെ സുധി എന്ന കഥാപാത്രത്തെയാണ് കുഞ്ചാക്കോ ബോബൻ അവതരിപ്പിച്ചത്. രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ ''[[നക്ഷത്രതാരാട്ട്]]'' കാര്യമായ വിജയം നേടിയില്ലെങ്കിലും കുഞ്ചാക്കോയുടെ താരമൂല്യം കുറഞ്ഞില്ല. [[കമൽ]] സംവിധാനം ചെയ്ത ''[[നിറം (ചലച്ചിത്രം)|നിറം]]'' വാണിജ്യവിജയം കൈവരിച്ചു. പിന്നീട് പുറത്തിറങ്ങിയ അദ്ദേഹത്തിന്റെ പല ചിത്രങ്ങളും കാര്യമായ നേട്ടം കൊയ്തില്ല. ''[[ദോസ്ത്]]'', ''[[നരേന്ദ്രൻ മകൻ ജയകാന്തൻ വക]]'', ''[[കസ്തൂരിമാൻ (ചലച്ചിത്രം)|കസ്തൂരിമാൻ]]'', ''[[സ്വപ്നക്കൂട്]]'' എന്നിവയായിരുന്നു ഈ കാലഘട്ടത്തിലെ കുഞ്ചാക്കോ ബോബന്റെ വിജയചിത്രങ്ങൾ. 2004-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ''[[ഈ സ്നേഹതീരത്ത്]]'' എന്ന ചിത്രത്തിലെ ഉണ്ണി എന്ന കഥാപാത്രം കുഞ്ചാക്കോ ബോബന് ആ വർഷത്തെ [[കേരളസംസ്ഥാന ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരം|സംസ്ഥാന ചലച്ചിത്ര അവാർഡുകളിൽ]] പ്രത്യേക ജൂറി പുരസ്കാരം നേടിക്കൊടുത്തു. 2005-ൽ വിവാഹിതനായ അദ്ദേഹം റിയൽ എസ്റ്റേറ്റ് രംഗത്ത് ശ്രദ്ധ കേന്ദ്രീകരിച്ചു. 2006-ൽ കിലുക്കം കിലു കിലുക്കം എന്ന ചിത്രത്തിൽ മാത്രം അഭിനയിച്ച അദ്ദേഹം 2007-ൽ ചലച്ചിത്രരംഗത്ത് നിന്ന് പൂർണ്ണമായി വിട്ടുനിന്നു. 2008-ൽ ''[[ലോലിപോപ്പ്]]'' എന്ന ഷാഫി ചിത്രത്തിലൂടെ അഭിനയരംഗത്തേക്ക് തിരിച്ചുവന്ന അദ്ദേഹം 2010-ഓടെ ചലച്ചിത്രരംഗത്ത് വീണ്ടും സജീവമായി. 2010-ൽ [[ലാൽ ജോസ്]] സംവിധാനം ചെയ്ത് പുറത്തിറങ്ങിയ ''[[എൽസമ്മ എന്ന ആൺകുട്ടി]]'' എന്ന ചിത്രത്തിലെ പാലുണ്ണി എന്ന കഥാപാത്രം വളരെയധികം പ്രേക്ഷകപ്രശംസ നേടി. 2011 ഇനു ശേഷം കുഞ്ചാക്കോ ബോബനെ സംബന്ധിച്ച് മികച്ച കാലഘട്ടമാണ്. അദ്ദേഹം പ്രധാനവേഷങ്ങൾ അവതരിപ്പിച്ച ''[[ട്രാഫിക് (ചലച്ചിത്രം)|ട്രാഫിക്]]'', ''[[സീനിയേഴ്സ്]]'', ''[[ത്രീ കിംഗ്സ്]]'', ''[[സെവൻസ്]]'', ''[[ഡോക്ടർ ലൗ]]'' എന്നീ ചിത്രങ്ങൾ സാമ്പത്തിക വിജയം നേടി. 2012-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ''[[ഓർഡിനറി]]''<ref>http://www.evartha.in/2012/03/17/ordinary-2.html</ref>, ''[[മല്ലൂസിംഗ്]]'' എന്നീ ചിത്രങ്ങളും മികച്ച വിജയം നേടി.2013 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ''[[റോമൻസ്]]'' എന്ന ചലച്ചിത്രം വൻ പ്രേക്ഷക ശ്രദ്ധ പിടിച്ചു പറ്റിയിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/fasttrack/features/2019/02/07/celebrity-car-kunchacko-boban.html|title=കൈനറ്റിക് ഹോണ്ടയും ചുവപ്പ് ഹെൽമെറ്റും! അള്ള് വയ്ക്കാത്ത പാവം രാമേന്ദ്രന്റെ വണ്ടിക്കഥകൾ ഇങ്ങനെ|access-date=|last=|first=|date=|website=|publisher=}}</ref>.11 ആഗസ്റ്റ് 2022 ൽ റിലീസ് ചെയ്ത കുഞ്ചാക്കോ ബോബന്റെ ഏറ്റവും പുതിയ ചിത്രമായ ന്നാ താൻ കേസ് കൊട് ന് ബോക്സ് ഓഫീസിൽ നല്ല പ്രതികരണമാണ് ലഭിക്കുന്നത്. == സ്വകാര്യജീവിതം == [[കുട്ടനാട്|കുട്ടനാട്ടിലെ]] [[പുളിങ്കുന്ന് ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|പുളിങ്കുന്നിൽ]] നിന്ന് [[ആലപ്പുഴ|ആലപ്പുഴയിലേക്ക്]] കുടിയേറി [[ഉദയാ സ്റ്റുഡിയോ]] സ്ഥാപിച്ച്, ഒരു കാലത്ത് മലയാള സിനിമയിൽ നിറഞ്ഞു നിന്ന [[കുഞ്ചാക്കോ|മാളിയംപുരക്കൽ കുഞ്ചാക്കോയുടെ]] ചെറുമകനാണ് കുഞ്ചാക്കോ ബോബൻ. നടനും സംവിധായകനും നിർമ്മാതാവും വിതരണക്കാരനുമൊക്കെയായി സിനിമയിൽ സജീവ സാന്നിധ്യമറിയിച്ച [[ബോബൻ കുഞ്ചാക്കോ|ബോബൻ കുഞ്ചാക്കോയുടെ]]യും മോളിയുടെയും മകൻ. രണ്ട് സഹോദരിമാർ അദ്ദേഹത്തിനുണ്ട്. 2005 ഏപ്രിൽ 2-ന് തന്റെ കാമുകിയായ പ്രിയ ആൻ സാമുവേലിനെ അദ്ദേഹം വിവാഹം ചെയ്തു. പതിനാലുവർഷത്തെ കാത്തിരിപ്പിനൊടുവിൽ 2019 ഏപ്രിൽ 17-ന് ഇവർക്ക് ഒരു മകൻ ജനിച്ചു. ഇസ്ഹാക്ക് എന്നാണ് മകന്റെ പേര്. == ചലച്ചിത്രങ്ങൾ == {| class="wikitable sortable" |- ! width="5%" | നം. ! width="5%" class="unsortable" | വർഷം ! width="25%" | ചലച്ചിത്രം ! width="15%" | കഥാപാത്രം ! width="15%" | സംവിധാനം ! width="35%" class="unsortable" | അഭിനേതാക്കൾ |- | 1 || 1981 || [[ധന്യ (ചലച്ചിത്രം)|ധന്യ]] || ബാലതാരം || [[ഫാസിൽ]] || [[ശരത് ബാബു]], [[ശ്രീവിദ്യ]], [[മോഹൻലാൽ]] |- | 2 || 1997 || [[അനിയത്തിപ്രാവ്]] || സുധീഷ് കുമാർ || [[ഫാസിൽ]] || [[ശാലിനി]], [[തിലകൻ]] |- | 3 || 1998 || [[നക്ഷത്രതാരാട്ട്]] || സുനിൽ || കെ. ശങ്കർ || [[ശാലിനി]], [[തിലകൻ]] |- | 4 || 1998 || [[മയിൽപ്പീലിക്കാവ്]] || കൃഷ്ണനുണ്ണി, മനു|| [[അനിൽ ബാബു]] || [[ജോമോൾ]], [[തിലകൻ]] |- | 5 || 1998 || [[ഹരികൃഷ്ണൻസ്]] || സുദർശനൻ || [[ഫാസിൽ]] || [[മോഹൻലാൽ]], [[മമ്മൂട്ടി]], [[ജൂഹി ചാവ്‌ല]] |- | 6 || 1999 || [[ചന്ദാമാമ]] || ഉണ്ണി || മുരളി കൃഷ്ണൻ || സുലേഖ, [[ജഗതി ശ്രീകുമാർ]], [[സുധീഷ്]] |- | 7 || 1999 || [[മഴവില്ല് (ചലച്ചിത്രം)|മഴവില്ല്]] || മഹേഷ് മേനോൻ || ദിനേശ് ബാബു || [[പ്രീതി ഝംഗിയാനി]], [[വിനീത്]] |- | 8 || 1999 || [[പ്രേം പൂജാരി]] || പ്രേം ജേക്കബ് || [[ഹരിഹരൻ (സം‌വിധായകൻ)|ഹരിഹരൻ]] || [[ശാലിനി]], [[വിനീത്]] |- | 9 || 1999 || [[നിറം (മലയാളചലച്ചിത്രം)|നിറം]] || എബി || [[കമൽ]] || [[ശാലിനി]], [[ജോമോൾ]] |- | 10 || 2000 || [[പ്രിയം]] || ബെന്നി || സനൽ || ദീപ നായർ, [[ജഗതി ശ്രീകുമാർ]] |- | 11 || 2000 || [[ഇങ്ങനെ ഒരു നിലാപക്ഷി]] || ചാർളി || [[അനിൽ ബാബു]] || [[സ്നേഹ]], സുജിത, [[ശ്രീവിദ്യ]] |- | 12 || 2000 || [[സത്യം ശിവം സുന്ദരം (മലയാളചലച്ചിത്രം)|സത്യം ശിവം സുന്ദരം]] || ചന്ദ്രഹാസൻ || [[റാഫി മെക്കാർട്ടിൻ]] || അശ്വതി, [[ജഗദീഷ്]], [[ബാലചന്ദ്രമേനോൻ]] |- | 13 || 2000 || [[സഹയാത്രികയ്ക്ക് സ്നേഹപൂർവ്വം]] || സജി || എം. ശങ്കർ || [[കാവ്യ മാധവൻ]], [[ജഗദീഷ്]] |- | 14 || 2001 || [[ദോസ്ത്]] || വിജയ് || [[തുളസീദാസ് (ചലച്ചിത്രസംവിധായകൻ)|തുളസീദാസ്]] || [[ദിലീപ്]], [[കാവ്യ മാധവൻ]] |- | 15 || 2001 || [[നരേന്ദ്രൻ മകൻ ജയകാന്തൻ വക]] || ജയകാന്തൻ || [[സത്യൻ അന്തിക്കാട്]] || [[സംയുക്ത വർമ്മ]], [[അസിൻ]], [[ശ്രീനിവാസൻ]] |- | 16 || 2002 || [[സ്നേഹിതൻ]] || ജോജി || [[ജോസ് തോമസ്]] || പ്രീത വിജയകുമാർ, നന്ദന, കൃഷ്ണ |- | 17 || 2002 || [[തില്ലാന തില്ലാന]] || അതിഥി വേഷം || ടി.എസ്. സജി || കൃഷ്ണ, [[ജോമോൾ]], [[കാവേരി (ചലച്ചിത്രതാരം)|കാവേരി]] |- | 18 || 2002 || [[പുത്തൂരംപുത്രി ഉണ്ണിയാർച്ച]] || ആരോമലുണ്ണി || [[പി.ജി. വിശ്വംഭരൻ]] || [[വാണി വിശ്വനാഥ്]], [[ജോമോൾ]] |- | 19 || 2003 || [[കല്ല്യാണരാമൻ]] || ഉണ്ണി || [[ഷാഫി]] || [[ദിലീപ്]], [[നവ്യ നായർ]] |- | 20 || 2003 || മായാമോഹിതചന്ദ്രൻ || ചന്ദ്രൻ || ഷിബു പ്രഭാകർ || [[രേണുക മേനോൻ]], [[പൃഥ്വിരാജ്]] |- | 21 || 2003 || [[മുല്ലവള്ളിയും തേന്മാവും]] || ഷെല്ലി || [[വി.കെ. പ്രകാശ്]] || ഛായ സിംഗ്, [[ഇന്ദ്രജിത്ത് (നടൻ)|ഇന്ദ്രജിത്ത്]] |- | 22 || 2003 || [[കസ്തൂരിമാൻ (ചലച്ചിത്രം)|കസ്തൂരിമാൻ]]|| സാജൻ ജോസഫ് ആലൂക്ക || [[എ.കെ. ലോഹിതദാസ്]] || [[മീര ജാസ്മിൻ]] |- | 23 || 2003|| [[സ്വപ്നം കൊണ്ട് തുലാഭാരം]] || അനിയൻകുട്ടൻ || [[രാജസേനൻ]] || [[സുരേഷ് ഗോപി]], ശ്രുതിക, നന്ദന |- | 24 || 2003 || [[സ്വപ്നക്കൂട്]] || ദീപു നാരായൺ || [[കമൽ]] || [[പൃഥ്വിരാജ്]], [[ജയസൂര്യ]], [[മീര ജാസ്മിൻ]], [[ഭാവന]] |- | 25 || 2004 || [[ജലോത്സവം (ചലച്ചിത്രം)|ജലോത്സവം]] || ആലക്കൽ ചന്ദ്രൻ || [[സിബി മലയിൽ]] || [[നവ്യ നായർ]], [[നെടുമുടി വേണു]] |- | 26 || 2004 || [[ഈ സ്നേഹതീരത്ത്]] || ഉണ്ണി || പ്രൊഫ. ശിവപ്രസാദ് || ഉമാശങ്കരി, [[ജയപ്രദ]], [[ലാൽ]], [[നെടുമുടി വേണു]] |- | 27 || 2005 || [[ഇരുവട്ടം മണവാട്ടി]] || ഗൗതം || സനൽ || [[കാവ്യ മാധവൻ]] |- | 28 || 2005 || [[ജൂനിയർ സീനിയർ]] || കിച്ചു || ജി. ശ്രീകണ്ഠൻ || മീനാക്ഷി, [[മുകേഷ് (നടൻ)|മുകേഷ്]], [[ഹരിശ്രീ അശോകൻ]] |- | 29 || 2005 || [[ഫൈവ് ഫിംഗേഴ്സ്]] || മനു || സജീവ് രാജ് || കാർത്തിക, [[സുധീഷ്]] |- | 30 || 2005 || [[ഹൃദയത്തിൽ സൂക്ഷിക്കാൻ]] || ശ്രീനാഥ് || [[രാജേഷ് പിള്ള]] || [[ഭാവന]], [[ഹരിശ്രീ അശോകൻ]] |- | 31 || 2006 || [[കിലുക്കം കിലുകിലുക്കം]] || റോയ് || [[സന്ധ്യാമോഹൻ]] || [[മോഹൻലാൽ]], [[ജയസൂര്യ]], [[കാവ്യ മാധവൻ]] |- | 32 || 2008 || [[ട്വന്റി20 (ചലച്ചിത്രം)|ട്വന്റി20]] || സാബു || [[ജോഷി]] || [[മമ്മൂട്ടി]], [[മോഹൻലാൽ]], [[ദിലീപ്]], [[സുരേഷ് ഗോപി]], [[ജയറാം]] |- | 33 || 2008 || [[ലോലിപോപ്പ്]] || എബി || [[ഷാഫി]] || [[പൃഥ്വിരാജ്]], [[ജയസൂര്യ]], [[റോമ അസ്രാണി|റോമ]], [[ഭാവന]] |- | 34 || 2009 || [[ഗുലുമാൽ - ദി എസ്കേപ്]] || രവി വർമ്മ || [[വി.കെ. പ്രകാശ്]] || [[ജയസൂര്യ]], [[മിത്ര കുര്യൻ]] |- | 35 || 2010 || [[മമ്മി ആന്റ് മീ]] || രാഹുൽ || ജിത്തു ജോസഫ് || [[അർച്ചന കവി]], [[ഉർവശി (നടി)|ഉർവ്വശി]], [[മുകേഷ് (നടൻ)|മുകേഷ്]] |- | 36 || 2010 || [[സകുടുംബം ശ്യാമള]] || ആകാശ് || രാധാകൃഷ്ണൻ മംഗലത്ത് || [[ഉർവ്വശി (നടി)|ഉർവ്വശി]], [[ഭാമ]], [[സുരാജ് വെഞ്ഞാറമൂട്]] |- | 37 || 2010 || [[എൽസമ്മ എന്ന ആൺകുട്ടി]] || ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ (പാലുണ്ണി) || [[ലാൽ ജോസ്]] || [[ആൻ അഗസ്റ്റിൻ]], [[ഇന്ദ്രജിത്ത്]], [[മണിക്കുട്ടൻ]] |- | 38 || 2010 || [[ഒരിടത്തൊരു പോസ്റ്റ്മാൻ]] || രഘുനന്ദൻ || ഷാജി അസീസ് || [[ഇന്നസെന്റ്]], [[ശരത് കുമാർ]], [[മീര നന്ദൻ]] |- | 39 || 2010 || [[ഫോർ ഫ്രണ്ട്സ്]] || സൂര്യ || [[സജി സുരേന്ദ്രൻ]] || [[ജയറാം]], [[ജയസൂര്യ]], [[മീര ജാസ്മിൻ]], സരയു |- | 40 || 2011 || [[ട്രാഫിക് (മലയാളചലച്ചിത്രം)|ട്രാഫിക്]] || ഡോ. ഏബൽ തരിയൻ || [[രാജേഷ് പിള്ള]] || [[ശ്രീനിവാസൻ]], [[റഹ്‌മാൻ (നടൻ)|റഹ്‌മാൻ]], [[ആസിഫ് അലി]], [[രമ്യ നമ്പീശൻ]] |- | 41 || 2011 || [[മേക്കപ്പ്മാൻ]] || അതിഥി വേഷം || [[ഷാഫി]] || [[ജയറാം]], ഷീല |- | 42 || 2011 || [[റേസ് (മലയാളചലച്ചിത്രം)|റേസ്]] || ഡോ. എബി ജോൺ || കുക്കു സുരേന്ദ്രൻ || [[ഇന്ദ്രജിത്ത്]], [[മംത മോഹൻദാസ്]], ഗൗരി മുഞ്ജൾ |- | 43 || 2011 || [[സീനിയേഴ്സ്]] || റെക്സ് മാനുവേൽ || [[വൈശാഖ്]] || [[ജയറാം]], [[മനോജ് കെ. ജയൻ]], [[ബിജു മേനോൻ]], [[മീര നന്ദൻ]] |- | 44 || 2011 || [[ത്രീ കിംഗ്സ്]] || രാമനുണ്ണി രാജ (റാം) || [[വി.കെ. പ്രകാശ്]] || [[ഇന്ദ്രജിത്ത്]], [[ജയസൂര്യ]], [[ആൻ അഗസ്റ്റിൻ]] |- | 45 || 2011 || [[സെവൻസ്]] || ശ്യാം || [[ജോഷി]] || [[ആസിഫ് അലി]], [[നദിയ മൊയ്തു]], [[ഭാമ]] |- | 46 || 2011 || [[ഡോക്ടർ ലൗ]] || വിനയചന്ദ്രൻ || കെ. ബിജു || [[ഭാവന]], [[അനന്യ]] |- | 47 || 2011 || [[സാൻവിച്ച് (മലയാളചലച്ചിത്രം)|സാൻവിച്ച്]] || സായി || എം.എസ്. മനു || [[റിച്ച പനായ്]] [[അനന്യ]], [[സുരാജ് വെഞ്ഞാറമ്മൂട്]] |- | 48 || 2012 || [[സ്പാനിഷ് മസാല]] || രാഹുൽ || [[ലാൽ ജോസ്]] || [[ദിലീപ്]], ഡാനിയേല സാക്കേൾ |- | 49 || 2012 || [[ഓർഡിനറി]] || ഇരവിക്കുട്ടൻ പിള്ള || [[സുഗീത്]] || [[ബിജു മേനോൻ]], [[ശ്രിത ശിവദാസ്]], [[ആസിഫ് അലി]] |- | 50 || 2012 || [[മല്ലൂസിംഗ്]] || അനി || [[വൈശാഖ്]] || [[ഉണ്ണി മുകുന്ദൻ]], [[രൂപ മഞ്ജരി]], [[സംവൃത സുനിൽ]] |- | 51 || 2012 || [[101 വെഡ്ഡിംഗ്സ്]] || കൃഷ്ണൻകുട്ടി (കൃഷ്) || [[ഷാഫി]] || [[ജയസൂര്യ]], [[ബിജു മേനോൻ]], [[സംവൃത സുനിൽ]] |- | 52 || 2012 || [[പോപ്പിൻസ്]] || ഉണ്ണി || [[വി.കെ. പ്രകാശ്]] || [[നിത്യ മേനോൻ]] |- | 53 || 2013 || [[റോമൻസ്]] || ആകാശ് / ഫാദർ പോൾ || [[ബോബൻ സാമുവൽ]] || [[ബിജു മേനോൻ]], [[നിവേദ തോമസ്]] |- | 54 || 2013 || [[ത്രീ ഡോട്ട്സ്]] || വിഷ്ണു || [[സുഗീത്]] || [[ജനനി അയ്യർ]], [[ബിജു മേനോൻ]], [[പ്രതാപ് പോത്തൻ]], [[റഹ്‌മാൻ (നടൻ)|റഹ്‌മാൻ]] |- | 55 || 2013 || [[ഗോഡ് ഫോർ സെയിൽ]] || പ്രസന്നൻ നായ‌ർ / സ്വാമി പൂർണ്ണാനന്ദ || [[ബാബു ജനാർദ്ദനൻ]] || അനുമോൾ, ജ്യോതി കൃഷ്ണ, [[സുരാജ് വെഞ്ഞാറമൂട്]] |- | 56 || 2013 || [[പുള്ളിപ്പുലികളും ആട്ടിൻകുട്ടിയും]] || ഗോപൻ || [[ലാൽ ജോസ്]] || [[നമിത പ്രമോദ്]] |- | 57 || 2013 || [[കഥവീട്]] || രാജ് കാർത്തി || [[സോഹൻലാൽ]] || [[ഭാമ]], [[റിതുപർണ്ണ സെൻ‌ഗുപ്ത]], [[മല്ലിക (നടി)|മല്ലിക]] |- | 58 || 2013 || [[വിശുദ്ധൻ (ചലച്ചിത്രം)|വിശുദ്ധൻ]] || സണ്ണി || [[വൈശാഖ്]] || [[മിയ ജോർജ്ജ്]] |- | 59 || 2014 || [[കൊന്തയും പൂണൂലും]] || കൃഷ്ണൻ || ജിജോ ആന്റണി || [[ഭാമ]], ഷൈൻ ടോം ചാക്കോ |- | 60 || 2014 || [[പോളിടെൿനിക്]] || പോളി || [[എം. പത്മകുമാർ]] || [[ഭാവന]], [[അജു വർഗ്ഗീസ്]] |- | 61 || 2014 || [[ലോ പോയിന്റ്]] || സത്യ || ലിജിൻ ജോസ് || [[നമിത പ്രമോദ്]] |- | 62 || 2014 || [[ഹൗ ഓൾഡ് ആർ യൂ]] || രാജീവ്|| [[റോഷൻ ആൻഡ്രൂസ്]] || [[മഞ്ജു വാര്യർ]] | 63 || 2014 ||; കുറിപ്പ് {| class="wikitable" |- | style="width:15%; background:peachpuff; text-align:center;"| • | പുറത്തിറങ്ങാനിരിക്കുന്ന ചിത്രം |} [[Image:Kunchacko boban.JPG|thumb|right|200px|കുഞ്ചാക്കോ ബോബൻ]] == പുരസ്കാരങ്ങൾ == ; '''[[കേരളസംസ്ഥാന ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരം]]''' * 2004 – പ്രത്യേക ജൂറി പുരസ്കാരം – ''[[ഈ സ്നേഹതീരത്ത്]]'' ; മറ്റ് പുരസ്കാരങ്ങൾ * 2010 – ഏഷ്യാനെറ്റ് ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരങ്ങൾ – മികച്ച താരജോഡി ([[അർച്ചന കവി]]) – ''[[മമ്മി ആന്റ് മീ]]''<ref>{{Cite web |url=http://www.keralatv.in/2011/01/13th-ujala-asianet-film-award-winners/ |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2012-07-02 |archive-date=2016-10-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161021111704/http://www.keralatv.in/2011/01/13th-ujala-asianet-film-award-winners/ |url-status=dead }}</ref> * 2010 – വനിത ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരങ്ങൾ – മികച്ച താരജോഡി ([[അർച്ചന കവി]]) – ''[[മമ്മി ആന്റ് മീ]]''<ref>[http://english.manoramaonline.com/cgi-bin/MMOnline.dll/portal/ep/contentView.do?programId=1080132927&contentId=8789715 "Mammootty, Mamtha win Vanitha Film award".] Manorama Online. February 10, 2011.</ref> * 2010 – മാതൃഭൂമി ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരങ്ങൾ – മികച്ച താരജോഡി ([[ഭാമ]]) – ''[[സകുടുംബം ശ്യാമള]]'' * 2011 – ഏഷ്യാനെറ്റ് ചലച്ചിത്രപുരസ്കാരങ്ങൾ – യൂത്ത് ഐക്കൺ ഓഫ് ദ ഇയർ * 2011 – അമൃത-ഫെഫ്ക പുരസ്കാരങ്ങൾ – യുവകീർത്തി പുരസ്കാരം<ref>{{cite news|url=http://www.bestmediainfo.com/2011/06/amrita-fefka-film-awards-announced/|title=Amrita FEFKA Film Awards Announced|date=2011 June 2|publisher=Best Media Info|accessdate=2011 June 2}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.indiaglitz.com/channels/malayalam/article/67286.html|title=Amritha awards for Mammootty, Kavya and T D Dasan|date=2011 June 2|publisher=Indiaglitz|accessdate=2011 June 2}}</ref> * 2011 – എസ്.ഐ.ഐ.എം.എ. പുരസ്കാരങ്ങൾ – മികച്ച വില്ലൻ (മലയാളം) – ''[[സീനിയേഴ്സ്]]'' == അവലംബം == {{Reflist}} == പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == {{Commons category|Kunchacko Boban}} * {{IMDb name|id=0090283|title=കുഞ്ചാക്കോ ബോബൻ}} [[വർഗ്ഗം:1976-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:നവംബർ 2-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളചലച്ചിത്രനടന്മാർ]] [[വർഗ്ഗം:ആലപ്പുഴ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:അഭിനയത്തിനുള്ള കേരളസംസ്ഥാനസർക്കാർ പ്രത്യേകപുരസ്കാരം ലഭിച്ചവർ]] |} 96b1l0owdf82ymaaf6djycxpbim6nbq കാളി 0 10119 3765657 3764748 2022-08-17T12:32:27Z 92.20.169.13 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Kali}} {{വൃത്തിയാക്കേണ്ടവ}} {{Hdeity infobox| <!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology--> | Image = Kaliposter1940s.jpg | Image_size = 200px | Caption = ഭദ്രകാളി | Name = ഭദ്രകാളി അഥവാ മഹാകാളി | Devanagari = काली | Sanskrit_Transliteration = Kālī | Pali_Transliteration = | Tamil_script = | Affiliation = ദേവി ആദിപരാശക്തി, ദുർഗ്ഗ, ചണ്ഡിക | God_of = സംഹാരം, ശക്തി, ആരോഗ്യം | Abode = ശ്മശാനം, രണഭൂമി | Weapon = വാൾ, ത്രിശൂലം | Mount = വേതാളി | Planet = ചൊവ്വ, പക്ഷബലമില്ലാത്ത ചന്ദ്രൻ, കേതു }} ആദിമകാലങ്ങളിൽ [[ദ്രാവിഡർ|ദ്രാവിഡരുടേയും]] പിന്നീട് ശാക്തേയരുടെയും കാലക്രമേണ [[ഹിന്ദു|ഹൈന്ദവരുടേയും]] ആരാധനാ മൂർത്തിയായിത്തീർന്ന ഭഗവതിയാണ്‌ '''കാളി (കാലി), അഥവാ ഭദ്രകാളി''' {{തെളിവ്|7-ഫെബ്രവരി-2008}}. ശക്തിയുടെ പ്രതീകമാണ് കാളി. വിശ്വാസികൾ ആദിപരാശക്തിയുടെ  മൂർത്ത രൂപമായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ശ്രീഭദ്ര, ഭദ്രാഭഗവതി ചുരുക്കത്തിൽ ഭഗവതി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഭദ്രകാളി പല ഭാവങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നു. ബാലഭദ്ര, സുമുഖികാളി, മഹാകാളി, ചാമുണ്ഡി തുടങ്ങിയവയാണത്. ഭദ്രകാളി സാത്വിക, രാജസിക, താമസിക ഭാഗങ്ങളിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. ബംഗാളിലും കേരളത്തിലും കർണാടകയിലുമാണ് കാളി ആരാധന ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാണപ്പെടുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യ ഒട്ടാകെ വിവിധ പ്രദേശങ്ങളിൽ പല പ്രാദേശികമായ പേരുകളിൽ കാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ശ്രീ കുരുംമ്പ, കരിനീലി അമ്മ, കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ഡി എന്നെല്ലാം അറിയപ്പെടുന്നതും കാളി തന്നെ. തമിഴ്നാട്ടിൽ മുത്തുമാരി അമ്മൻ എന്ന പേരിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നതും കാളിയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ പല ഭാഗങ്ങളിൽ ആദിപരാശക്തിയുടെ സ്വരൂപമായ മഹാകാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നു. ഇത് ശിവപത്നിയായ ഭഗവതിയാണ്. അതിനാൽ പാർവതി തന്നെയാണ് കാളി എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ആദികാലങ്ങളിൽ ദ്രാവിഡർ കാളിയെ പ്രകൃതിയായി, ഊർവ്വരതയായി, മണ്ണിന്റെ ഫലഭൂയിഷ്ടതയായി, കർഷകരുടെ ദൈവമായി സങ്കൽപ്പിച്ചിരുന്നു. സൃഷ്ടിയുടെ അടിസ്ഥാനം ശക്തിയുടെ പ്രതീകമായ സ്ത്രീയാണ് എന്ന കാഴ്ചപ്പാടിൽ നിന്നാണ് ശാക്തേയർ കാളിയെ ആരാധിച്ചു തുടങ്ങിയത്. ശാക്തേയ സമ്പ്രദായത്തിൽ സ്ത്രീക്ക് നൽകുന്ന പ്രാധാന്യം ഇതിന്‌ തെളിവായി ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നു. ശൈവ വിശ്വാസപ്രകാരം ഇത് ശ്രീ പാർവതിയുടെ കറുത്ത ഭാവമായി തീരുകയായിരുന്നു. പൊതുവേ അവർണ്ണ വിഭാഗങ്ങളും പിന്നോക്ക സമുദായക്കാരുമാണ് ഭദ്രകാളിയെ കൂടുതലായി ആരാധിച്ചു കണ്ടിരുന്നത്. അയോധനകലകളുടെ ദൈവമായും കാളി അറിയപ്പെടുന്നു. കേരളത്തിലെ കളരികളിലും കാളീപൂജ പതിവായിരുന്നു. അതിനാൽ കളരി ദൈവമായും കാളിയെ സങ്കൽപ്പിച്ചു വരുന്നു. ബ്രാഹ്മണേതരർ പൂജ നടത്തുന്ന പല ഭദ്രകാളീക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും ഇന്നും കേരളത്തിൽ വീടുകളിൽ മച്ചകത്തു പരദേവതയായി ഭഗവതിയെ കാണാം. തറവാട്ടിലെ അംഗങ്ങൾ തന്നെ നേരിട്ട് ദേവിയെ പൂജിച്ചിരുന്നതായും പറയപ്പെടുന്നു.[1] === വിശ്വാസം === ഹൈന്ദവ വിശ്വാസപ്രകാരം ശക്തിസ്വരൂപിണിയായ കാളി യുദ്ധത്തിന്റെയും സംഹാരത്തിന്റെയും ഭഗവതിയായാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ശ്മശാനത്തിലും രണഭൂമിയിലും വസിക്കുന്ന ഭഗവതി ആരോഗ്യത്തിന്റെ ദൈവം കൂടിയാണ്. ഭദ്രകാളിക്ക് കറുത്ത നിറമാണ്. ക്ഷിപ്രപ്രസാദിയും ഇഷ്ട വരദായിനിയുമായ ഭദ്രകാളി ഭയം, ശത്രുദോഷം, രോഗപീഡ, ദാരിദ്ര്യം, പ്രകൃതിദുരന്തം പോലെയുള്ള ആപത്തുകളിൽ നിന്നും ഭക്തരെ രക്ഷിക്കാൻ ശക്തയാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. ദേവീഭാഗവതത്തിൽ ആദിശക്തിയുടെ മൂന്ന് ഭാവങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് മഹാകാളി. വേദങ്ങളിൽ പഞ്ചഭൂതങ്ങളിൽ പെട്ട അഗ്നിയോടാണ് കാളിയെ ഉപമിച്ചിരിക്കുന്നത്. പ്രകൃതിയെ കാളികയായി ഉപാസകർ സങ്കൽപ്പിക്കുന്നു. ദശമഹാവിദ്യകൾ, സപ്‌തമാതാക്കൾ, നവദുർഗ്ഗ എന്നിവരിൽ പ്രധാനിയായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ദേവീമാഹാത്മ്യത്തിൽ "ജ്വാലാകരാളമത്യുഗ്രമശേഷാ സുരസൂദനം ത്രിശൂലം പാതു നോ ഭീതേർ ഭദ്രകാളി നമോസ്തുതേ” എന്ന ശ്ലോകത്തിൽ ദുർഗ്ഗയുടെ രൗദ്രഭാവമായി ഭദ്രകാളിയെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. കാളീ സഹസ്രനാമത്തിൽ ഭഗവതിയെ കാലഭൈരവന്റെ (ശിവന്റെ) ഭാര്യയായി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിനാൽ പാർവതിക്കും കാളിയിൽ നിന്നും അഭേദം കൽപ്പിക്കുന്നു. മഹിഷജിത്ത്, ദാരികജിത്ത്, രുരുജിത്ത് തുടങ്ങിയ ഭാവങ്ങളിലും ഭഗവതി പൂജിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിയുടെ വിവിധ അവതാരങ്ങളിൽ ഐശ്വര്യവും അറിവും നൽകുന്ന രാജസ, സാത്വിക ഭാവങ്ങളിലും ഭദ്രകാളി ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം ദിവസത്തിൽ ദേവിയെ കാലരാത്രി മാതാവായി ഹൈന്ദവർ ആരാധിക്കുന്നു. മഹാമാരിയുടെ പ്രതീകമായ കഴുതയാണ് കാലരാത്രിയുടെ വാഹനമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. കാളി എന്നാൽ "കാളുന്നവൾ, കറുത്തവൾ, രാത്രി" എന്നൊക്കെയാണ് അർത്ഥം. അജ്ഞാനത്തിന്റെ അന്ധകാരം ഇല്ലാതാക്കി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം പരത്തുന്നവൾ എന്ന് താന്ത്രികർ വിശ്വസിക്കുന്നു. കാലത്തിന്റെ (സമയത്തിന്റെ) ഭഗവതിയാണ് കാലി എന്ന് സങ്കൽപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. "ഭദ്രമായ കാലത്തെ നല്കുന്നവൾ" എന്നതാണ് ഭദ്രകാലി എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം. ജീവജാലങ്ങളെ പോറ്റി വളർത്തുന്നവളും അവയെ സംഹരിക്കുന്നവളുമായ പ്രകൃതിയാണ് കാളിയെന്ന് ഉപാസകർ കരുതുന്നു. ശ്രീകുരുംബക്കാവ്‌, പനയന്നാർക്കാവ്‌, മാടായിക്കാവ്‌, വള്ളിക്കാവ്‌ എന്നിവിടങ്ങളിലൊക്കെ കാവുകളിൽനിന്നാണ്‌ ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളുണ്ടായത്‌ എന്ന്‌ കരുതപ്പെടുന്നു. കാളിയും സരസ്വതിയും ഒന്നുതന്നെ എന്നു കരുതുന്നവരുണ്ട്‌. മഹാകാളന്റെ (ശിവൻ) ശക്തിയായ മഹാകാളി, ദാരികനെ വധിച്ച ശിവപുത്രിയായ ഭദ്രകാളി, അഥർവാണ ഭദ്രകാളി, ഐശ്വര്യദായിനിയായ സുമുഖീകാളി, ചാമുണ്ഡാദേവി എന്നിവ കാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങൾ ആണ്. കേരളത്തിലെ ആദ്യ കാളീക്ഷേത്രവും ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രവും ആയിട്ടാണ് തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിലെ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബ ഭഗവതീ ക്ഷേത്രത്തെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. ഇവിടെനിന്ന് ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ചു കൊണ്ടുപോയി മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതായി പറയപ്പെടുന്നു. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ പൊങ്കാലക്ക് ഭഗവതി കൊടുങ്ങല്ലൂരിൽ നിന്ന് വരുന്നുവെന്നാണ് സങ്കൽപ്പം. ഇതുപോലെ കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ മാടായിക്കാവിൽ നിന്നും ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ച് കൊണ്ടുപോയി ഇരുത്തിയ അനേകം ക്ഷേത്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്. തമിഴ് ഇതിഹാസകാവ്യമായ [[ചിലപ്പതികാരം|ചിലപ്പതികാരത്തിലെ]] വീരനായിക [[കണ്ണകി|കണ്ണകിയെ]] (ഭാര്യാദൈവം) കാളിയോട് ഉപമിച്ചു കാണാറുണ്ട്. ഭഗവതീപൂജക്ക്‌ ജാതിവർണ്ണങ്ങൾ ബാധകമല്ലാത്തതിനാൽ പൊതുവേ എല്ലാ ഹൈന്ദവവിഭാഗങ്ങളും ഭദ്രകാളിയെ ആരാധിക്കാറുണ്ട്. കുടുംബദൈവമായും, ദേശദേവിയായും ഉപാസനാമൂർത്തിയായും ഒക്കെ ശ്രീഭദ്ര ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിദാസൻ, ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ തുടങ്ങിയവർ അറിയപ്പെടുന്ന കാളി ഉപാസകർ ആയിരുന്നു. കേരളത്തിൽ മീനഭരണി, കുംഭഭരണി, മകരഭരണി, മകരച്ചൊവ്വ, പത്താമുദയം, നവരാത്രി എന്നിവ കാളിക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള ദിവസങ്ങൾ ആണ്. ദേവീഭാഗവതം, ദേവീമാഹാത്മ്യം, കാളികാപുരാണം തുടങ്ങിയവ കാളീകഥകളും സ്തുതികളും ഉൾപ്പെടുന്ന പൗരാണിക ഗ്രന്ഥങ്ങൾ ആകുന്നു. == പുരാണം, ഐതിഹ്യം == ദേവി ആദിപരാശക്തിയുടെ ഉഗ്രരൂപമാണ് ഭദ്രകാളി അഥവാ കാലരാത്രി. ദേവീമാഹാത്മ്യപ്രകാരം ആദിയിൽ മഹാലക്ഷ്മിയിൽ നിന്നാണ് മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ദേവി പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരവും കാളികാപുരാണത്തിലും കാളി ബ്രഹ്മതത്വമായ, സർവരക്ഷകയായ, മോക്ഷദായകിയായ, പരമേശ്വരിയായ സാക്ഷാൽ ജഗദംബ തന്നെ ആകുന്നു. വിവിധ ഹൈന്ദവ പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരമുള്ള കാളിയുടെ അവതാരകഥകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. ഭാഗവതത്തിൽ മഹാവിഷ്ണുവിനെ മുൻനിർത്തി മധുകൈടഭന്മാരെ വധിക്കുവാൻ വേണ്ടിയാണ് ആദ്യമായി മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ദേവി മാഹാത്മ്യത്തിൽ ശുംഭനിശുംഭ യുദ്ധവേളയിൽ ചണ്ഡികാദേവിക്ക് തുണയേകുവാൻ പരാശക്തി എടുത്ത രൗദ്രഭാവമാണ് മഹാകാളി. ചണ്ഡികയുടെ പുരികക്കൊടിയിൽ നിന്നുമാണ് അവതാരം. ഈ കാളി ചണ്ടമുണ്ടന്മാരെ വധിച്ചതിനാൽ ചാമുണ്ഡി എന്നറിയപ്പെട്ടു. പിന്നീട് [[രക്തബീജൻ|രക്തബീജനെ]] വധിക്കാൻ ചണ്ഡികയെ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിനാൽ രക്തചാമുണ്ഡി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. കർണാടകയിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന കാളി ചാമുണ്ഡേശ്വരിയാണ്. ശിവപുരാണപ്രകാരം ശിവപത്നി ശ്രീപാർവതിയുടെ രൗദ്രരൂപമാണ് കാളി. [[ദക്ഷൻ|ദക്ഷന്റെ]] യാഗത്തിൽ അപമാനം കൊണ്ട് സതി ദേഹത്യാഗം വരിച്ചപ്പോൾ കോപിഷ്ടനായ പരമശിവന്റെ താണ്ഡവത്തിനിടയിൽ അദ്ദേഹം തൻറെ ജട പിഴുതു തറയിൽ അടിയ്ക്കുകയും അതിൽ നിന്നും വീരഭദ്രനോടൊപ്പം ഭദ്രകാളി അവതരിച്ചു. ദക്ഷവധത്തിന് വീരഭദ്രനെ സഹായിച്ച ഭദ്രകാളി ദക്ഷന്റെ യജ്ഞശാല തകർത്തു. മാർക്കണ്ഡേയ പുരാണത്തിലെ ഭദ്രോൽപ്പത്തി പ്രകരണത്തിൽ ശിവപുത്രി എന്നൊരു [[ഭദ്രകാളി]] സങ്കല്പം ഉണ്ട്. ഇത് ശിവന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി അവതരിച്ച ഭഗവതിയാണ്. ദാരികനെ വധിക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് അവതാരം. വേതാളവാഹനയാണ് ഭഗവതി. ഇതാണ് കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പൊതുവെ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന ഭദ്രകാളി അഥവാ ഭദ്രാഭഗവതി. ഇത് സപ്തമാതാക്കളിൽ പെടുന്ന ഭഗവതിയാണ്. ഭരണിനാളിൽ ഭദ്ര ദാരികനെ നിഗ്രഹിച്ചു എന്നാണ് കഥ. സഹസ്രമുഖരാവണനെ വധിക്കാൻ സീതയും കാളിയായി മാറുന്നുണ്ട്. ഈ കാളിയാണ് പരമശിവന്റെ നെഞ്ചിൽ നടനമാടിയവൾ. ശിവനർത്തകി എന്നൊരു പേരിലും ഭഗവതി അറിയപ്പെടുന്നുണ്ട്. നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ കോപത്തെ തടുത്ത് അദ്ദേഹത്തെ ശാന്തനാക്കാൻ കാലഭൈരവന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി സിംഹമുഖത്തോടെ കാളി അവതരിച്ചു. ഇതാണ് അഥർവാണ ഭദ്രകാളി അഥവാ പ്രത്യംഗിരിദേവി (നരസിംഹി). കടുത്ത ദോഷങ്ങളെയും ഈ ഭഗവതി തടയുമെന്നും ഭക്തരെ നേർ വഴിയിലേക്ക് തിരിച്ചു വിടുമെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. അതീവ ശക്തിയേറിയ ഈ ഭഗവതി ശക്തി ഉപാസകന്മാരുടെ ഒരു പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തിയാണ്. സപ്തമാതാക്കളിലും ചിലപ്പോൾ ഈ ഭഗവതിയെ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ദശമഹാവിദ്യമാരിലെ താര, ചിന്നമസ്ത, ബഗ്ളാമുഖി തുടങ്ങിയവ കാളിയുടെ പല രൂപങ്ങൾ ആയി കണക്കാക്കുന്നു. താരയുടെ നാമം സ്മരിക്കുന്നവരെ പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങൾ ദോഷകരമായി ബാധിക്കില്ലെന്ന് വിശ്വാസം. ജ്വരൻ എന്ന കഴുതയെ വാഹനമാക്കിയ കാലരാത്രി, ഭക്തരെ മഹാമാരികളിൽ നിന്നും ദുരിതങ്ങളിൽ നിന്നും സംരക്ഷിക്കുന്നവൾ ആണെന്നാണ് വിശ്വാസം. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം നാൾ കാലരാത്രിക്കാണ് പ്രാധാന്യം. അതിനാൽ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഈ ദിവസം വിശേഷമാണ്. ചിലയിടങ്ങളിൽ രോഗനാശകരമായ അമൃതകലശവും വേപ്പിലമാലയും മഞ്ഞൾപ്പൊടിയും ധരിച്ച കാളീരൂപങ്ങൾ കാണാം. ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രമായ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ഭഗവതിക്ഷേത്രത്തിൽ ഭക്തർ മഞ്ഞളും കുരുമുളകും തവിടും അഭിഷേകം നടത്തുന്നത് രോഗനാശം ഉദ്ദേശിച്ചാണത്രെ. ഭക്തർക്ക് ഐശ്വര്യങ്ങൾ പ്രദാനം ചെയ്യാൻ ഭഗവതി സ്വീകരിച്ച സൗമ്യസുന്ദരമായ രൂപമാണ് സുമുഖീകാളി. മഹാലക്ഷ്മിക്ക് സമമാണ് ഈ ഭഗവതി. കുട്ടികളോട് ഏറെ വാത്സല്യമുള്ള കാളിയെ ബാലഭദ്ര എന്നും അറിയപ്പെട്ടു. ഇത് ഒരു കൊച്ചു പെൺകുട്ടിയുടെ രൂപത്തിൽ ഉള്ള സാത്വികയായ ഭഗവതിയാണ്. ബാലാരിഷ്ടതകൾ മാറുവാനാണ് ബലഭദ്രയെ ആരാധിക്കുന്നതെന്നു ഐതീഹ്യം. ദാരിക വധത്തിന് ശേഷം അങ്കക്കലിയടങ്ങാതെ കൈലാസത്തിലേക്ക് പുറപ്പെട്ട ഭദ്രകാളിയെ ശാന്തയാക്കാൻ ശിവന്റെ ഉപദേശപ്രകാരം ഗണപതിയും നന്ദികേശനും രണ്ടു കൊച്ചു കുട്ടികളുടെ രൂപത്തിൽ വഴിയിൽ കിടന്നു. കുട്ടികളെ കണ്ട കാളി ശാന്ത ആകുകയും അവരെ എടുത്തു ലാളിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് പുരാണകഥ. കൈലാസത്തിലെത്തിയ ഭദ്രകാളിയോട് മനുഷ്യരുടെ നന്മക്കായി ഭൂലോകത്തിൽ വസിക്കണമെന്ന് മഹാദേവൻ അപേക്ഷിച്ചു. എന്റെ നാമം ജപിക്കുന്നിടത്ത് എന്റെ സാന്നിധ്യം ഉണ്ടായിരിക്കുമെന്നും കലിയുഗത്തിൽ മനുഷ്യരുടെ ആധിവ്യാധികൾ പരിഹരിക്കുമെന്നും ഭഗവതി അരുളിചെയ്തു ഭൂമിയിലേക്ക് പുറപ്പെട്ടു എന്നാണ് ഐതീഹ്യം. കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ടാദേവി, തമിഴ്നാട്ടിൽ മാരിയമ്മൻ, മലയാള ഭഗവതി, മലബാറിൽ ശ്രീകുരുംബ, ബംഗാളിൽ ഭവതാരിണി, ദക്ഷിണകാളി, അസാമിൽ കാമാഖ്യ, ഭൈരവി, രക്തേശ്വരി, രുധിരമാല, ചൊവ്വാ ഭഗവതി, കുണ്ഡലിനീശക്തി, ഇച്ഛാശക്തി, പ്രകൃതി, കൊറ്റവൈ, ഊർവ്വരത, ഭുവനേശ്വരി, ശീതളാദേവി, കരിനീലി, നീലകേശി തുടങ്ങിയവ ഭദ്രകാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങളോ പേരുകളോ ആണ്. കടുംപായസം , രക്തപുഷ്പ്പാഞ്ജലി, പൂവൻകോഴിയെ പറത്തൽ, കോഴി നടക്ക് വെക്കൽ, മഞ്ഞൾ കുരുമുളക് ചെമ്പട്ട് എന്നിവ സമർപ്പിക്കൽ, തവിട് അഭിഷേകം, ചെമ്പരത്തിമാല, തെച്ചിപ്പൂമാല, വേപ്പിലമാല, വാളും ചിലമ്പും സമർപ്പിക്കൽ, ഗുരുസിപൂജ, പൊങ്കാല എന്നിവയൊക്കെ ഈ ഭഗവതിയുടെ ഇഷ്ട വഴിപാടുകളാണ്. മുടിയേറ്റ്, പറണേറ്റ്, കെട്ടുകാഴ്ച, കളമെഴുത്തും പാട്ടും, തോറ്റം പാട്ട്, മാലപ്പുറം പാട്ട്, തെയ്യം തുടങ്ങിയ കേരളീയ അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ ഭദ്രകാളിയുടെ അവതാരകഥകളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി കാണാറുണ്ട്. ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ കാളിയെ ജഗദംബയായി ആണ്‌ ആരാധിച്ചിരുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന് ഭഗവതിയുമായി സംസാരിക്കാൻ സാധിച്ചിരുന്നു എന്ന് ഐതീഹ്യമുണ്ട്. സംസാര സാഗരത്തെ തരണം ചെയ്യിക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന കാളി ഭവതാരിണി എന്നറിയപ്പെട്ടു. വിഡ്ഢിയായ ഒരുവനെ മഹാകവിയായ കാളിദാസൻ ആക്കിത്തീർത്തതും കാളീദേവിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. വികട കവിയായ തെന്നാലി രാമനും ആ കഴിവ് സിദ്ധിക്കപ്പെട്ടതു ഭദ്രകാളിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണത്രേ. അതുകൊണ്ട് വാഗീശ്വരിയായ സരസ്വതിക്ക് തുല്യയായി ശ്രീഭദ്രയെ സങ്കൽപ്പിക്കാറുണ്ട്. വിക്രമാദിത്യ കഥകളിലും ഭദ്രകാളീ സാന്നിധ്യം കാണാം. == പ്രധാനപ്പെട്ട കാളി ക്ഷേത്രങ്ങൾ == കേരളത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബക്കാവ്, മാടായിക്കാവ്, പരുമല പനയന്നാർകാവ്, വള്ളിക്കാവ് എന്നി നാല് കാവുകളിലാണ് ആദ്യമായി കാളി ആരാധന ആരംഭിച്ചത്. ഇതിൽതന്നെ ആദ്യമായി കാളിയെ ആരാധിച്ചത് കൊടുങ്ങല്ലൂർ ക്ഷേത്രത്തിലാണ്. ഐതീഹ്യമാലയിലും മറ്റും ഇവയിൽ പലതും എടുത്തു പറയുന്നതായി കാണാം. മലപ്പുറം ജില്ലയിലെ തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലാണ് ആണ് കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കാളി പ്രതിഷ്ഠ ഉള്ളത്. കൂടാതെ എറണാകുളം ജില്ലയിലെ ആലുവ ദേശം ശ്രീ പള്ളിപ്പാട്ടുകാവ് ഭഗവതി ക്ഷേത്രത്തിലെ ഭദ്രകാളീ പ്രതിഷ്ഠയും വലിയതാണ്. വർഷത്തിൽ മുന്നൂറോളം ദിവസങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി മുടങ്ങാതെ കളമെഴുത്തും പാട്ടും നടക്കുന്ന ഏക ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രം ആണ് ഇത്. പ്രസിദ്ധമായ ചോറ്റാനിക്കര ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, കൊല്ലൂർ മൂകാംബിക എന്നിവിടങ്ങളിലും കാളീ സങ്കൽപ്പത്തിന് അതീവ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. മലബാറിലെ കാളിയുടെ കാവുകളിൽ മുണ്ടയാംപറമ്പ് ഭഗവതിക്കാവും, മട്ടന്നൂർ വള്ളിയോട്ട്ചാൽ കലശസ്ഥാനവും അറിയപ്പെടുന്നവയാണ്. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ ക്ഷേത്രം, കുംഭമാസത്തിലെ ഭരണി ഉത്സവം കൊണ്ട് പേരുകേട്ട ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ക്ഷേത്രം, പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ മലയാലപ്പുഴ ക്ഷേത്രം, മലമേക്കര മുള്ളുതറ ദേവി ക്ഷേത്രം അടൂർ,കടമ്മനിട്ട ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരത്തെ കരിക്കകം ശ്രീ ചാമുണ്ഡി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിലെ പാറമേക്കാവ്, ഉത്രാളിക്കാവ് രുധിര മഹാകാളിക്ഷേത്രം, കോട്ടയത്തെ മണർകാട് ക്ഷേത്രം എന്നിവ കേരളത്തിലെ പ്രസിദ്ധമായ കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. കൂടാതെ കേരളത്തിലെ മിക്ക പ്രദേശങ്ങളിലും ചെറുതും വലുതുമായ ധാരാളം ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും കളരികളും കാണാൻ സാധിക്കും. കൽക്കട്ടയിലെ കാളിഘട്ട്, ദക്ഷിണേശ്വർ ഭവതാരിണി ക്ഷേത്രം, ഉജ്ജയിനി മഹാകാളിക്ഷേത്രം, ആസാമിലെ കാമാഖ്യദേവി ക്ഷേത്രം, തമിഴ്നാട്ടിലെ മണ്ടക്കാട്, സമയപുരം, മൈസൂർ ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രം എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. == ചരിത്രം == ഇന്ന് മേർഘഡ് സംസ്കാരം എന്നു വിളിക്കുന്ന പുരാതനമായ നാഗരികതയുടെ കാലത്ത് അമ്മദൈവങ്ങളെയാണ് ആരാധിച്ചിരുന്നത്. മേർഘഡിന്റെ ഭാഗമായ കുള്ളി എന്ന സ്ഥലത്ത് 6000 വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ് ഉണ്ടായിരുന്ന കാർഷികഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി സ്ത്രീ ദൈവങ്ങളെ ആരാധിച്ചിരുന്നതായി തെളിവുകൾ ലഭിക്കുന്നത്. <ref>ബഷാം; ദ വണ്ടർ ദാറ്റ് വാസ് ഇന്ത്യ. സുർജീത്ത് പബ്ലിക്കേഷൻസ്, ഇംഗ്ലീഷ്; ന്യൂഡെൽഹി ഇന്ത്യ </ref> [[സംഘകാലം|സംഘകാലത്ത്]] മറവരുടെ ദൈവമായിരുന്നു [[കൊറ്റവൈ]] (പാർവതി). [[ചേരരാജാക്കന്മാർ]] യുദ്ധത്തിനു പുറപ്പെടുന്നതിനു മുൻപ് കൊറ്റവൈക്ക് ബലി അർപ്പിക്കുകയും കള്ള് നിവേദിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. കൊറ്റവൈയാണ് പിന്നീട് കാളിയായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടത് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു <ref>പി.കെ.ഗോപാലകൃഷ്ണൻ രചിച്ച “കേരളത്തിൻറെ സാംസ്കാരികചരിത്രം” </ref>. [[ജൈനമതം|ജൈനരുടെ]] ദേവതകളായ [[മംഗളാ ദേവി|മംഗളാദേവിയും]] അംബികയും പലയിടങ്ങളിൽ കാളിയായും [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗയായും]] രൂപാന്തരപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ദ്രാവിഡരുടെ പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തി അമ്മദൈവമായിരുന്നു. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന അവർക്ക് പിതാവിനേക്കാൾ മാതാവിനോട് കൂടുതൽ ബഹുമാനം ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കണം. എന്നാൽ ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ പിതാവ് ([[ശിവൻ]]‍) മാതാവ് ([[കാളി]],[[പാർവ്വതി]],[[ദുർഗ്ഗ]]) പുത്രൻ ([[മുരുകൻ]]‍) എന്നിങ്ങനെ ഒരു കുടുംബത്തെ ആരാധിച്ചിരുന്നു. വൈദികകാലത്തെ ([[ഋഗ്വേദം]]) ആര്യന്മാർക്ക് അമ്മ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അമ്മ ദൈവങ്ങളെ അവർ ആരാധിച്ചിരുന്നുമില്ല. [[ദസ്യു|ദസ്യുക്കളുടെ]] ഉഷാരാധനയെ [[ഇന്ദ്രൻ]] തകർക്കുന്നതായും മറ്റും ഋഗ്വേദത്തിലുള്ള പരാമർശങ്ങൾ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. നേരേ മറിച്ച് ആര്യർക്കും മുൻപ് താമസിച്ചിരുന്ന ജനവിഭാഗങ്ങൾ [[ഉർവരാരാധ|ഉർവരതയേയും]] [[സൂര്യദേവൻ|സൂര്യനേയും]] മറ്റും അമ്മയുടെ രൂപത്തിൽ ആരാധിച്ചിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഇതര പ്രദേശങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കേരളത്തിലും ബംഗാളിലുമാണ് ദേവിക്ഷേത്രങ്ങൾ കൂടുതലായി കാണുന്നത്. ദ്രാവിഡരുടേയും, ഇന്തോ-ആര്യന്മാരുടേയും, വടക്കു കിഴക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ മംഗളോയിഡ് വംശജരുടേയും മുന്നേറ്റമുണ്ടായപ്പോൾ പ്രോട്ടോ ആസ്റ്റ്രലോയ്ഡ് വംശജർക്ക് പ്രാബല്യം നിലനിന്ന പ്രദേശങ്ങൾ കേരളവും ബംഗാളുമായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ ആദിമസംസ്കാരം കൂടുതൽ പ്രകടമായത് ഈ രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളിലാണ്. ദേവിക്ക് നൽകി വന്ന സർവ്വപ്രധാനമായ സ്ഥാനം അവയിൽ ഒന്നുമാത്രം. ഋഗ്വേദത്തിൽ ദേവിമാർ പൊതുവിൽ ദേവന്മാരേക്കാൾ വളരെ പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞവരാണ്‌. [[മനുസ്മൃതി|മനുസ്മൃതിയിൽ]] മരണമടഞ്ഞ പിതാക്കന്മാർക്കായി ബലിയർപ്പിക്കേണ്ടതിനെപ്പറ്റി പറയുന്നു. <ref>മനുസ്മൃതി 3.81-92</ref>നിത്യേനയുള്ള വൈശ്വദേവ ഭക്ഷണ തർപ്പണത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നതിൽ ഒരുരുള പിതൃബലിയായി പ്രത്യേകം നൽകണം. അവസനത്തെ ഉരുള മുജ്ജന്മ പാപത്താൽ മാറാരോഗം ബാധിച്ചവർക്കും മതഭ്രഷ്ടരായവർക്കും പട്ടികൾക്കും വേണ്ടി വെറും തറയിലാണ് വെക്കേണ്ടത്. എന്നാൽ ഇതിലെങ്ങും പിതൃക്കൾക്കൊപ്പം സഞ്ചരിക്കേണ്ട അമ്മമാരെപ്പറ്റി പരാമർശമില്ല. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന ദ്രാവിഡരിൽ നിന്ന് പിതൃദായ സമ്പ്രദായത്തിലേക്കുള്ള വ്യത്യാസം ഇവിടെ പ്രതിഫലിക്കുന്നു. അമ്മമാർ വെറും ഭാര്യമാരാവാനായി നുഴഞ്ഞുകയറിയവർ മാത്രമായിത്തീരുന്നു. അഷ്ടകങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന വാർഷികമായ ശ്രാദ്ധമൂട്ടിലും അമ്മമാർക്കവകാശമില്ല. വേദസമ്പ്രദായം അനുവദിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും പിന്നീട് ബ്രാഹ്മണമതം ദേവിമാരെന്ന നിലയിൽ അമ്മമാർക്ക് വേണ്ടിയുള്ള ബലി തർപ്പണങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെ അനാര്യൻ അംശങ്ങളിൽ നിന്നും കടം കൊള്ളുന്നു. ഇത്തരത്തിൽ മുൻതലമുറയിലെ അമ്മമാരല്ലാത്ത മറ്റേതോ ദേവിമാർക്കായി (പൊതുവായ മാതൃത്വം-ത്രയംബക-മൂന്നുപേർ) വഴിയരികിൽ ശ്രാദ്ധമൂട്ടുന്ന രീതി പഴയകാലത്തെ ഇന്ത്യൻ സാഹിത്യകൃതികളിൽ കാണുന്നുണ്ട്. <ref>[[ശൂദ്രകൻ]]‍-[[മൃച്ഛകടികം]]</ref> [[മഹാഭാരതം|മഹാഭാരതത്തിൽ]] ഗംഗയെ ദേവിയായി ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ഗംഗ സ്വർഗ്ഗലോകത്തിലെ നദിയാണെന്നും [[പ്രദീപൻ]] എന്ന രാജാവിനെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ മനുഷ്യരൂപം പൂണ്ടതാണെന്നും പറയുന്നു. എന്നാൽ പ്രദീപന്റെ മകനായ [[ശാന്തനു|ശാന്തനുവിനെ]] വിവാഹം കഴിക്കേണ്ടിവരുന്ന ഗംഗ അവളുടെ ആദ്യത്തെ ഏഴുപുത്രന്മാരേയും നദിയിൽ ഒഴുക്കിക്കൊല്ലുന്നു. <ref>മഹാഭാരതം 1.93.44</ref>ഇത് അമ്മ ദൈവങ്ങൾക്ക് അർപ്പിക്കേണ്ടിയിരുന്ന ബലിയെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നതെന്ന് ഡി.സി.കൊസാംബി കരുതുന്നു. ആദ്യകാലത്തെ അമ്മ ദൈവാരാധന ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു എന്നാൺ ഇത് കാണിക്കുന്നത്. ഗംഗയുടെ എട്ടാമത്തെ പുത്രനായ ഭീഷ്മർ സഹോദരനുവേണ്ടി അപഹരിച്ചുകൊണ്ടുവരുന്ന അംബ, അംബിക, അംബാലിക എന്നീ രാജകുമാരിമാരും ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു (അംബു, അംബുസ്, ആംഫി - അമ്മ എന്നാണ് ഈ വാക്കുകളുടെ അർത്ഥവും). ‍ [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതത്തിന്റെ]] തകർച്ചയ്ക്കു ശേഷം ഏറ്റവും അധികം പ്രാധാന്യം നൽകപ്പെട്ടിരുന്നത് അമ്മദൈവങ്ങൾക്കാണ്. ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയ സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ഭഗവതിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ക്ഷേത്രങ്ങൾ കാണാം. ഭരണിക്കാവ്, കാവുമുടി, കിളിവൂരെന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയിട്ടുള്ളത് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽനിന്നോ അവയുടെ സമീപ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നോ ആണ്. അവിടെയെല്ലാം പൂജിക്കപ്പെടുന്ന ദൈവം ഭഗവതിയാണുതാനും.<ref>[[കെ. ദാമോദരൻ]] രചിച്ച “പ്രാചീന കേരളം”,അദ്ധ്യായം പന്ത്രണ്ട്</ref>അമ്മദൈവത്തിന് കാളി, ഭഗവതി, ദുർഗ, കരിനീലി എന്നിങ്ങനെ പല പേരുകളുമുണ്ട്. == കാളീരൂപ സങ്കല്പം ==<!-- പുരുഷദൈവങ്ങളേക്കാളധികം സ്ത്രീദൈവങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള നാടാണ് കേരളം. കുടുംബത്തിന്റെ നായികയും കൃഷിയുടെ സംരക്ഷകയുമായ സ്ത്രീ ഗോത്രത്തിന്റെ നാഥയെന്ന നിലയ്ക്കു സമുദായത്തിൽ മാന്യത നേടിയ കാലത്താണ് അമ്മ ദൈവങ്ങളും ആരാധിക്കപ്പെട്ടത്. നമ്പൂതിരിയും നായരും ഈഴവരും ചില പ്രധാനപ്പെട്ട ഗോത്രസമുദായക്കാരും ഒരു രൂപത്തിൽ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു രൂപത്തിൽ കാളിയെ പൂജിക്കുന്നവരാണ്. മിക്ക വീടുകളിലും കുലദേവതയായ ഭഗവതിയെ കുടിയിരുത്തിയിട്ടുണ്ടാവും.കൊല്ലത്തിൽ ഒരിക്കൽ ഭഗവതിസേവയോ ഗുരുതിയോ കോഴിവെട്ടോ പൊലെയുള്ള ചടങ്ങുകളും ഉണ്ടാവും.മുള്ളുതറയിൽ ശ്രീ ഭദ്രാ കരിം കാളി മൂർത്തീദേവി ക്ഷേത്രം ,മലമേക്കര,അടൂർ ,പത്തനംതിട്ട. --> <br /> കാർമേഘം പോലെ കറുത്തവളാണ് കാളിയെന്ന് പല കൃതികളിലും കാണാം. കാളിയ്ക്ക് പല രൂപങ്ങളുമുണ്ട്. ഭഗവതി രൗദ്രമൂർത്തി മാത്രമാണ് എന്ന പൊതുധാരണ ശരിയല്ല. ബാലഭദ്ര, സുമുഖീകാളി എന്നിവ സൗമ്യസുന്ദരഭാവങ്ങൾ. കണ്ടങ്കാളിയും കരിങ്കാളിയുമാണ് കൂടുതൽ ശക്തിയുള്ളത്. സംഹാരമൂർത്തിയായ രുധിര മഹാകാളിയാണ് ഏറ്റവും ശക്തി കൂടിയത്, ഭക്തനു പോലും നേരിട്ട് ദർശനം പാടില്ല എന്നതാണ് പ്രത്യേകത. അങ്ങനെ സംഭവിച്ചാൽ ആപത്താണ് എന്നാണ് വിശ്വാസം. [[വസൂരി]] മുതലായ വ്യാധികളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളെ രക്ഷിയ്ക്കാൻ കാളിക്ക് സാധിക്കുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. ആദിശക്തി, മഹാകാളി, ഭദ്രകാളി, ചാമുണ്ഡി, പ്രകൃതി, പരമാത്മാവ് , ബാലത്രിപുര, കാളരാത്രി, പ്രത്യംഗിര എന്നിവ ഈ ദേവിയുടെ അവതാരങ്ങൾ തന്നെ. ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ രൗദ്രഭാവമായാണ് ഭദ്രകാളിയെ സങ്കല്പിച്ചിട്ടുള്ളത്‌. അസുരനെ നിഗ്രഹിക്കാനായി അവതരിച്ച ഘോരരൂപം. അജ്ഞാനത്തെ നശിപ്പിച്ച് ജ്ഞാനം നൽകി ലോകത്തെ സംരക്ഷിക്കുക എന്നതാണ് ദുർഗ്ഗയുടെ കറുത്ത ഭാവമായ ‘കാളി’ യുടെ ധർമ്മം. വേദങ്ങളിൽ അഗ്നിയുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയാണ് കാളിയെ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്‌. അഗ്നിയുടെ ദേവതക്ക് ഏഴ് തിളങ്ങുന്ന നാവുകളാണുള്ളത്. ‘കാളി’ അതിൽ കറുത്ത നാവിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. രുദ്രന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയിൽ നിന്നുമാണ് കാളിയെ സൃഷ്ടിച്ചത് എന്നു പറയുമ്പോൾ പ്രപഞ്ചസൃഷ്ടിയുടെ മാതാവായ ശക്തിയെതന്നെ മകളായും കഥകളിലൂടെ വ്യഖ്യാനിക്കുന്നു. ശക്തിസ്വരുപിണിയായ ഈ ദേവിയെ പലരൂപത്തിലും ആരാധിക്കുന്നുണ്ട്. താന്ത്രികർ മുപ്പതിലധികം ഭാവങ്ങളിൽ ഓരോ ആഗ്രഹങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വിവിധ രൂപത്തിൽ ആരാധിക്കുന്നു എന്ന് പറയുന്നുണ്ട്. കാളി എന്ന വാക്ക് ‘കല’ എന്ന പദത്തിൽ നിന്നും ഉണ്ടായതാണ്. കല സമയത്തെ കുറിക്കുന്നു. കാളി സമയത്തിന്റെ ദേവികൂടിയാണ്. ദുർഗ്ഗയുടെ മറ്റു ഭാവങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കാളിയുടെ രൂപം ഭയാനകമാണ്. പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയ നാവ്‌, ഒരു കയ്യിൽ ശരീരം വേർപെട്ട തല, വാർന്നൊലിക്കുന്ന രക്തം. അരക്കെട്ടിൽ മുറിച്ചെടുത്ത കൈകൾ തൂക്കിയിട്ടിരിക്കുന്നു. ഭയാനകമായ ഈ രൂപത്തെ പൂജിക്കുന്നതിനു പിന്നിലും ഒരു രഹസ്യമുണ്ട്. നമ്മെ ഭയപ്പെടുത്തുന്ന രൂപത്തെ ആദരിക്കുമ്പോൾ ഭയം അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു എന്ന തത്ത്വം. കാളിയെ ഇത്രയും ഭീകരിയാക്കിയ ചിത്രകാരൻ ഓരോ അംഗങ്ങൾക്കും പ്രതീകാത്മകമായി കൊടുത്തിരിക്കുന്ന വ്യാഖ്യാനം അറിയാൻ ശ്രമിക്കാതെ കാളിയെ അധഃകൃതരുടെ മൂർത്തിയാണെന്നും; അതുമല്ല, സവർണ്ണരായ പരിവാരങ്ങളുടെ ഇഷ്ടമൂർത്തിയെന്നും വാദമുണ്ട്. കാളിയുടെ പുറത്തേക്ക് നീണ്ടു കിടക്കുന്ന നാവ് മൗനത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. (നാവ് പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയാൽ സംസാരിക്കാൻ കഴിയില്ല.) കണ്ണിലെ കൃഷ്ണമണിയുടെ കറുപ്പാണ് കാളിയ്ക്ക്. ഈ കറുത്തമണി ഇല്ലായിരുന്നെങ്കില് കാഴ്ചയില്ല, ജ്ഞാനമില്ല. കാളി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്, പ്രകാശം നൽകുന്നവളാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം മൌനത്തിലാണ്. ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും കാരണമായ അഹങ്കാരത്തിന്റെ ഉറവിടമാണ് തല. നിങ്ങൾക്ക് ഒരാളോട് വെറുപ്പു തോന്നുന്നുവെങ്കില്, അത് ആ വ്യക്തിയുടെ ശരീരത്തോടല്ല; ദുഷ്ചിന്തകളുള്ള ശിരസ്സിനോടായിരിയ്ക്കും. ഒരുവന് പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ കിട്ടുന്ന അറിവ് പരിമിതമാണ്. ലോകം പരിമിതമായ അറിവിൽ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുന്നു. ശാസ്ത്രവും ഈ പരിമിതമായ അറിവാണ് നൽകുന്നത്. പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങൾക്കപ്പുറമുള്ള അറിവ് - ആന്തരികമായ ജ്ഞാനം - പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ നേടാൻ സാധ്യമല്ല. ‘തല മുറിക്കപ്പടുക’ എന്നതിന്റെ അർത്ഥം അഹങ്കാരത്തെ ഇല്ലാതാക്കി ഉള്ളിലേക്ക് ഇറങ്ങിച്ചെല്ലുക, ധ്യാനാവസ്ഥയിൽ എത്തിച്ചേരുക എന്നാണ്. ആ ജ്ഞാനത്തിലൂടെയാണ് ലോകത്തെ അറിയേണ്ടത്. ദേവിയുടെ ഒരു കയ്യിൽ ‘അഭയ മുദ്രയും, മറുകയ്യിൽ ‘വരദ’ മുദ്രയുമാണ്. ജീവജാലങ്ങൾക്ക് ഭയത്തെ അകറ്റി ക്ഷേമകരമായിട്ടുള്ളതിനെ ചോദിക്കാതെതന്നെ കൊടുക്കുവാൻ തക്കവണ്ണം സർവ്വജ്ഞയാണ് ദേവി. മുറിച്ച കൈകൾ അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്നു. കയ്യ് കർമ്മത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ഫലം അനുഭവിക്കുന്നു. ഈ ഫലം കൂലിയാണ്. ഫലേച്ഛയില്ലാതെ കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ലഭിക്കുന്ന കൃപ സമ്മാനമാണ്. ശാശ്വതമായിട്ടുള്ള കൃപ ജ്ഞാനമാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്ന കയ്യ്. {{Hinduism-stub}} {{ഹിന്ദു ദൈവങ്ങൾ}}{{Shaktism}}{{Hindu deities and texts}} [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവദൈവങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ദേവിഭാഗവതത്തിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:മഹാവിദ്യ]] tq082ytpounvo3pph18ypeqwnou80gm 3765658 3765657 2022-08-17T12:38:52Z 92.20.169.13 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Kali}} {{വൃത്തിയാക്കേണ്ടവ}} {{Hdeity infobox| <!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology--> | Image = Kaliposter1940s.jpg | Image_size = 200px | Caption = ഭദ്രകാളി | Name = ഭദ്രകാളി അഥവാ മഹാകാളി | Devanagari = काली | Sanskrit_Transliteration = Kālī | Pali_Transliteration = | Tamil_script = | Affiliation = ദേവി ആദിപരാശക്തി, ദുർഗ്ഗ, ചണ്ഡിക | God_of = സംഹാരം, ശക്തി, ആരോഗ്യം | Abode = ശ്മശാനം, രണഭൂമി | Weapon = വാൾ, ത്രിശൂലം | Mount = വേതാളി | Planet = ചൊവ്വ, പക്ഷബലമില്ലാത്ത ചന്ദ്രൻ, കേതു }} ആദിമകാലങ്ങളിൽ [[ദ്രാവിഡർ|ദ്രാവിഡരുടേയും]] പിന്നീട് ശാക്തേയരുടെയും കാലക്രമേണ [[ഹിന്ദു|ഹൈന്ദവരുടേയും]] ആരാധനാ മൂർത്തിയായിത്തീർന്ന ഭഗവതിയാണ്‌ '''കാളി (കാലി), അഥവാ ഭദ്രകാളി''' {{തെളിവ്|7-ഫെബ്രവരി-2008}}. ശക്തിയുടെ പ്രതീകമാണ് കാളി. വിശ്വാസികൾ ആദിപരാശക്തിയുടെ  മൂർത്ത രൂപമായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ശ്രീഭദ്ര, ഭദ്രാഭഗവതി ചുരുക്കത്തിൽ ഭഗവതി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഭദ്രകാളി പല ഭാവങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നു. ബാലഭദ്ര, സുമുഖികാളി, മഹാകാളി, ചാമുണ്ഡി തുടങ്ങിയവയാണത്. ഭദ്രകാളി സാത്വിക, രാജസിക, താമസിക ഭാഗങ്ങളിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. ബംഗാളിലും കേരളത്തിലും കർണാടകയിലുമാണ് കാളി ആരാധന ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാണപ്പെടുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യ ഒട്ടാകെ വിവിധ പ്രദേശങ്ങളിൽ പല പ്രാദേശികമായ പേരുകളിൽ കാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ശ്രീ കുരുംമ്പ, കരിനീലി അമ്മ, കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ഡി എന്നെല്ലാം അറിയപ്പെടുന്നതും കാളി തന്നെ. തമിഴ്നാട്ടിൽ മുത്തുമാരി അമ്മൻ എന്ന പേരിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നതും കാളിയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ പല ഭാഗങ്ങളിൽ ആദിപരാശക്തിയുടെ സ്വരൂപമായ മഹാകാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നു. ഇത് ശിവപത്നിയായ ഭഗവതിയാണ്. അതിനാൽ പാർവതി തന്നെയാണ് കാളി എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ആദികാലങ്ങളിൽ ദ്രാവിഡർ കാളിയെ പ്രകൃതിയായി, ഊർവ്വരതയായി, മണ്ണിന്റെ ഫലഭൂയിഷ്ടതയായി, കർഷകരുടെ ദൈവമായി സങ്കൽപ്പിച്ചിരുന്നു. സൃഷ്ടിയുടെ അടിസ്ഥാനം ശക്തിയുടെ പ്രതീകമായ സ്ത്രീയാണ് എന്ന കാഴ്ചപ്പാടിൽ നിന്നാണ് ശാക്തേയർ കാളിയെ ആരാധിച്ചു തുടങ്ങിയത്. ശാക്തേയ സമ്പ്രദായത്തിൽ സ്ത്രീക്ക് നൽകുന്ന പ്രാധാന്യം ഇതിന്‌ തെളിവായി ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നു. ശൈവ വിശ്വാസപ്രകാരം ഇത് ശ്രീ പാർവതിയുടെ കറുത്ത ഭാവമായി തീരുകയായിരുന്നു. പൊതുവേ അവർണ്ണ വിഭാഗങ്ങളും പിന്നോക്ക സമുദായക്കാരുമാണ് ഭദ്രകാളിയെ കൂടുതലായി ആരാധിച്ചു കണ്ടിരുന്നത്. അയോധനകലകളുടെ ദൈവമായും കാളി അറിയപ്പെടുന്നു. കേരളത്തിലെ കളരികളിലും കാളീപൂജ പതിവായിരുന്നു. അതിനാൽ കളരി ദൈവമായും കാളിയെ സങ്കൽപ്പിച്ചു വരുന്നു. ബ്രാഹ്മണേതരർ പൂജ നടത്തുന്ന പല ഭദ്രകാളീക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും ഇന്നും കേരളത്തിൽ വീടുകളിൽ മച്ചകത്തു പരദേവതയായി ഭഗവതിയെ കാണാം. തറവാട്ടിലെ അംഗങ്ങൾ തന്നെ നേരിട്ട് ദേവിയെ പൂജിച്ചിരുന്നതായും പറയപ്പെടുന്നു.[1] === വിശ്വാസം === ഹൈന്ദവ വിശ്വാസപ്രകാരം ആദിപരാശക്തിയായ കാളി ശക്തിയുടെയും സംഹാരത്തിന്റെയും ഭഗവതിയായാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ശ്മശാനത്തിലും യുദ്ധഭൂമിയിലും വസിക്കുന്ന ഭഗവതി ആരോഗ്യത്തിന്റെ ദൈവം കൂടിയാണ്. ഭദ്രകാളിക്ക് കറുത്ത നിറമാണ്. അതിനാൽ കരിംകാളി എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ക്ഷിപ്രപ്രസാദിയും ഇഷ്ട വരദായിനിയുമായ ഭദ്രകാളി ഭയം, ശത്രുദോഷം, രോഗപീഡ, ദാരിദ്ര്യം, പ്രകൃതിദുരന്തം പോലെയുള്ള ആപത്തുകളിൽ നിന്നും ഭക്തരെ രക്ഷിക്കാൻ ശക്തയാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. ദേവീഭാഗവതത്തിൽ ആദിശക്തിയുടെ മൂന്ന് ഭാവങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് മഹാകാളി. വേദങ്ങളിൽ പഞ്ചഭൂതങ്ങളിൽ പെട്ട അഗ്നിയോടാണ് കാളിയെ ഉപമിച്ചിരിക്കുന്നത്. പ്രകൃതിയെ കാളികയായി ഉപാസകർ സങ്കൽപ്പിക്കുന്നു. ദശമഹാവിദ്യകൾ, സപ്‌തമാതാക്കൾ, നവദുർഗ്ഗ എന്നിവരിൽ പ്രധാനിയായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ദേവീമാഹാത്മ്യത്തിൽ "ജ്വാലാകരാളമത്യുഗ്രമശേഷാ സുരസൂദനം ത്രിശൂലം പാതു നോ ഭീതേർ ഭദ്രകാളി നമോസ്തുതേ” എന്ന ശ്ലോകത്തിൽ ദുർഗ്ഗയുടെ രൗദ്രഭാവമായി ഭദ്രകാളിയെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. കാളീ സഹസ്രനാമത്തിൽ ഭഗവതിയെ കാലഭൈരവന്റെ (ശിവന്റെ) ഭാര്യയായി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിനാൽ പാർവതിക്കും കാളിയിൽ നിന്നും അഭേദം കൽപ്പിക്കുന്നു. മഹിഷജിത്ത്, ദാരികജിത്ത്, രുരുജിത്ത് തുടങ്ങിയ ഭാവങ്ങളിലും ഭഗവതി പൂജിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിയുടെ വിവിധ അവതാരങ്ങളിൽ ഐശ്വര്യവും അറിവും നൽകുന്ന രാജസ, സാത്വിക ഭാവങ്ങളിലും ഭദ്രകാളി ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം ദിവസത്തിൽ ദേവിയെ കാലരാത്രി മാതാവായി ആരാധിക്കുന്നു. മഹാമാരിയുടെ പ്രതീകമായ കഴുതയാണ് കാലരാത്രിയുടെ വാഹനമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. കാളി എന്നാൽ "കാളുന്നവൾ, കറുത്തവൾ, രാത്രി" എന്നൊക്കെയാണ് അർത്ഥം. അജ്ഞാനത്തിന്റെ അന്ധകാരം ഇല്ലാതാക്കി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം പരത്തുന്നവൾ എന്ന് താന്ത്രികർ വിശ്വസിക്കുന്നു. കാലത്തിന്റെ (സമയത്തിന്റെ) ഭഗവതിയാണ് കാലി എന്ന് സങ്കൽപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. "ഭദ്രമായ കാലത്തെ നല്കുന്നവൾ" എന്നതാണ് ഭദ്രകാലി എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം. ജീവജാലങ്ങളെ പോറ്റി വളർത്തുന്നവളും അവയെ സംഹരിക്കുന്നവളുമായ പ്രകൃതിയാണ് കാളിയെന്ന് ഉപാസകർ കരുതുന്നു. ശ്രീകുരുംബക്കാവ്‌, പനയന്നാർക്കാവ്‌, മാടായിക്കാവ്‌, വള്ളിക്കാവ്‌ എന്നിവിടങ്ങളിലൊക്കെ കാവുകളിൽനിന്നാണ്‌ ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളുണ്ടായത്‌ എന്ന്‌ കരുതപ്പെടുന്നു. കാളിയും സരസ്വതിയും ഒന്നുതന്നെ എന്നു കരുതുന്നവരുണ്ട്‌. മഹാകാളന്റെ (ശിവൻ) ശക്തിയായ മഹാകാളി, ദാരികനെ വധിച്ച ഭദ്രകാളി, അഥർവാണ ഭദ്രകാളി, ഐശ്വര്യദായിനിയായ സുമുഖീകാളി, ചാമുണ്ഡാദേവി എന്നിവ കാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങൾ ആണ്. കേരളത്തിലെ ആദ്യ കാളീക്ഷേത്രവും ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രവും ആയിട്ടാണ് തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിലെ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബ ഭഗവതീ ക്ഷേത്രത്തെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. ഇവിടെനിന്ന് ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ചു കൊണ്ടുപോയി മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതായി പറയപ്പെടുന്നു. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ പൊങ്കാലക്ക് ഭഗവതി കൊടുങ്ങല്ലൂരിൽ നിന്ന് വരുന്നുവെന്നാണ് സങ്കൽപ്പം. ഇതുപോലെ കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ മാടായിക്കാവിൽ നിന്നും ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ച് കൊണ്ടുപോയി ഇരുത്തിയ അനേകം ക്ഷേത്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്. തമിഴ് ഇതിഹാസകാവ്യമായ [[ചിലപ്പതികാരം|ചിലപ്പതികാരത്തിലെ]] വീരനായിക [[കണ്ണകി|കണ്ണകിയെ]] (ഭാര്യാദൈവം) കാളിയോട് ഉപമിച്ചു കാണാറുണ്ട്. ഭഗവതീപൂജക്ക്‌ ജാതിവർണ്ണങ്ങൾ ബാധകമല്ലാത്തതിനാൽ പൊതുവേ എല്ലാ ഹൈന്ദവവിഭാഗങ്ങളും ഭദ്രകാളിയെ ആരാധിക്കാറുണ്ട്. കുടുംബദൈവമായും, ദേശദേവിയായും ഉപാസനാമൂർത്തിയായും ഒക്കെ ശ്രീഭദ്ര ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിദാസൻ, ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ തുടങ്ങിയവർ അറിയപ്പെടുന്ന കാളി ഉപാസകർ ആയിരുന്നു. കേരളത്തിൽ മീനഭരണി, കുംഭഭരണി, മകരഭരണി, മകരച്ചൊവ്വ, പത്താമുദയം, നവരാത്രി എന്നിവ കാളിക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള ദിവസങ്ങൾ ആണ്. ദേവീഭാഗവതം, ദേവീമാഹാത്മ്യം, കാളികാപുരാണം തുടങ്ങിയവ കാളീകഥകളും സ്തുതികളും ഉൾപ്പെടുന്ന പൗരാണിക ഗ്രന്ഥങ്ങൾ ആകുന്നു. == പുരാണം, ഐതിഹ്യം == ദേവി ആദിപരാശക്തിയുടെ ഉഗ്രരൂപമാണ് ഭദ്രകാളി അഥവാ കാലരാത്രി. ദേവീമാഹാത്മ്യപ്രകാരം ആദിയിൽ മഹാലക്ഷ്മിയിൽ നിന്നാണ് മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ദേവി പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരവും കാളികാപുരാണത്തിലും കാളി ബ്രഹ്മതത്വമായ, സർവരക്ഷകയായ, മോക്ഷദായകിയായ, പരമേശ്വരിയായ സാക്ഷാൽ ജഗദംബ തന്നെ ആകുന്നു. വിവിധ ഹൈന്ദവ പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരമുള്ള കാളിയുടെ അവതാരകഥകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. ഭാഗവതത്തിൽ മഹാവിഷ്ണുവിനെ മുൻനിർത്തി മധുകൈടഭന്മാരെ വധിക്കുവാൻ വേണ്ടിയാണ് ആദ്യമായി മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ദേവി മാഹാത്മ്യത്തിൽ ശുംഭനിശുംഭ യുദ്ധവേളയിൽ ചണ്ഡികാദേവിക്ക് തുണയേകുവാൻ പരാശക്തി എടുത്ത രൗദ്രഭാവമാണ് മഹാകാളി. ചണ്ഡികയുടെ പുരികക്കൊടിയിൽ നിന്നുമാണ് അവതാരം. ഈ കാളി ചണ്ടമുണ്ടന്മാരെ വധിച്ചതിനാൽ ചാമുണ്ഡി എന്നറിയപ്പെട്ടു. പിന്നീട് [[രക്തബീജൻ|രക്തബീജനെ]] വധിക്കാൻ ചണ്ഡികയെ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിനാൽ രക്തചാമുണ്ഡി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. കർണാടകയിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന കാളി ചാമുണ്ഡേശ്വരിയാണ്. ശിവപുരാണപ്രകാരം ശിവപത്നി ശ്രീപാർവതിയുടെ രൗദ്രരൂപമാണ് കാളി. [[ദക്ഷൻ|ദക്ഷന്റെ]] യാഗത്തിൽ അപമാനം കൊണ്ട് സതി ദേഹത്യാഗം വരിച്ചപ്പോൾ കോപിഷ്ടനായ പരമശിവന്റെ താണ്ഡവത്തിനിടയിൽ അദ്ദേഹം തൻറെ ജട പിഴുതു തറയിൽ അടിയ്ക്കുകയും അതിൽ നിന്നും വീരഭദ്രനോടൊപ്പം ഭദ്രകാളി അവതരിച്ചു. ദക്ഷവധത്തിന് വീരഭദ്രനെ സഹായിച്ച ഭദ്രകാളി ദക്ഷന്റെ യജ്ഞശാല തകർത്തു. മാർക്കണ്ഡേയ പുരാണത്തിലെ ഭദ്രോൽപ്പത്തി പ്രകരണത്തിൽ ശിവപുത്രി എന്നൊരു [[ഭദ്രകാളി]] സങ്കല്പം ഉണ്ട്. ഇത് ശിവന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി അവതരിച്ച ഭഗവതിയാണ്. ദാരികനെ വധിക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് അവതാരം. വേതാളവാഹനയാണ് ഭഗവതി. ഇതാണ് കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പൊതുവെ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന ഭദ്രകാളി അഥവാ ഭദ്രാഭഗവതി. ഇത് സപ്തമാതാക്കളിൽ പെടുന്ന ഭഗവതിയാണ്. ഭരണിനാളിൽ ഭദ്ര ദാരികനെ നിഗ്രഹിച്ചു എന്നാണ് കഥ. സഹസ്രമുഖരാവണനെ വധിക്കാൻ സീതയും കാളിയായി മാറുന്നുണ്ട്. ഈ കാളിയാണ് പരമശിവന്റെ നെഞ്ചിൽ നടനമാടിയവൾ. ശിവനർത്തകി എന്നൊരു പേരിലും ഭഗവതി അറിയപ്പെടുന്നുണ്ട്. നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ കോപത്തെ തടുത്ത് അദ്ദേഹത്തെ ശാന്തനാക്കാൻ കാലഭൈരവന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി സിംഹമുഖത്തോടെ കാളി അവതരിച്ചു. ഇതാണ് അഥർവാണ ഭദ്രകാളി അഥവാ പ്രത്യംഗിരിദേവി (നരസിംഹി). കടുത്ത ദോഷങ്ങളെയും ഈ ഭഗവതി തടയുമെന്നും ഭക്തരെ നേർ വഴിയിലേക്ക് തിരിച്ചു വിടുമെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. അതീവ ശക്തിയേറിയ ഈ ഭഗവതി ശക്തി ഉപാസകന്മാരുടെ ഒരു പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തിയാണ്. സപ്തമാതാക്കളിലും ചിലപ്പോൾ ഈ ഭഗവതിയെ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ദശമഹാവിദ്യമാരിലെ താര, ചിന്നമസ്ത, ബഗ്ളാമുഖി തുടങ്ങിയവ കാളിയുടെ പല രൂപങ്ങൾ ആയി കണക്കാക്കുന്നു. താരയുടെ നാമം സ്മരിക്കുന്നവരെ പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങൾ ദോഷകരമായി ബാധിക്കില്ലെന്ന് വിശ്വാസം. ജ്വരൻ എന്ന കഴുതയെ വാഹനമാക്കിയ കാലരാത്രി, ഭക്തരെ മഹാമാരികളിൽ നിന്നും ദുരിതങ്ങളിൽ നിന്നും സംരക്ഷിക്കുന്നവൾ ആണെന്നാണ് വിശ്വാസം. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം നാൾ കാലരാത്രിക്കാണ് പ്രാധാന്യം. അതിനാൽ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഈ ദിവസം വിശേഷമാണ്. ചിലയിടങ്ങളിൽ രോഗനാശകരമായ അമൃതകലശവും വേപ്പിലമാലയും മഞ്ഞൾപ്പൊടിയും ധരിച്ച കാളീരൂപങ്ങൾ കാണാം. ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രമായ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ഭഗവതിക്ഷേത്രത്തിൽ ഭക്തർ മഞ്ഞളും കുരുമുളകും തവിടും അഭിഷേകം നടത്തുന്നത് രോഗനാശം ഉദ്ദേശിച്ചാണത്രെ. ഭക്തർക്ക് ഐശ്വര്യങ്ങൾ പ്രദാനം ചെയ്യാൻ ഭഗവതി സ്വീകരിച്ച സൗമ്യസുന്ദരമായ രൂപമാണ് സുമുഖീകാളി. മഹാലക്ഷ്മിക്ക് സമമാണ് ഈ ഭഗവതി. കുട്ടികളോട് ഏറെ വാത്സല്യമുള്ള കാളിയെ ബാലഭദ്ര എന്നും അറിയപ്പെട്ടു. ഇത് ഒരു കൊച്ചു പെൺകുട്ടിയുടെ രൂപത്തിൽ ഉള്ള സാത്വികയായ ഭഗവതിയാണ്. ബാലാരിഷ്ടതകൾ മാറുവാനാണ് ബലഭദ്രയെ ആരാധിക്കുന്നതെന്നു ഐതീഹ്യം. ദാരിക വധത്തിന് ശേഷം അങ്കക്കലിയടങ്ങാതെ കൈലാസത്തിലേക്ക് പുറപ്പെട്ട ഭദ്രകാളിയെ ശാന്തയാക്കാൻ ശിവന്റെ ഉപദേശപ്രകാരം ഗണപതിയും നന്ദികേശനും രണ്ടു കൊച്ചു കുട്ടികളുടെ രൂപത്തിൽ വഴിയിൽ കിടന്നു. കുട്ടികളെ കണ്ട കാളി ശാന്ത ആകുകയും അവരെ എടുത്തു ലാളിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് പുരാണകഥ. കൈലാസത്തിലെത്തിയ ഭദ്രകാളിയോട് മനുഷ്യരുടെ നന്മക്കായി ഭൂലോകത്തിൽ വസിക്കണമെന്ന് മഹാദേവൻ അപേക്ഷിച്ചു. എന്റെ നാമം ജപിക്കുന്നിടത്ത് എന്റെ സാന്നിധ്യം ഉണ്ടായിരിക്കുമെന്നും കലിയുഗത്തിൽ മനുഷ്യരുടെ ആധിവ്യാധികൾ പരിഹരിക്കുമെന്നും ഭഗവതി അരുളിചെയ്തു ഭൂമിയിലേക്ക് പുറപ്പെട്ടു എന്നാണ് ഐതീഹ്യം. കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ടാദേവി, തമിഴ്നാട്ടിൽ മാരിയമ്മൻ, മലയാള ഭഗവതി, മലബാറിൽ ശ്രീകുരുംബ, ബംഗാളിൽ ഭവതാരിണി, ദക്ഷിണകാളി, അസാമിൽ കാമാഖ്യ, ഭൈരവി, രക്തേശ്വരി, രുധിരമാല, ചൊവ്വാ ഭഗവതി, കുണ്ഡലിനീശക്തി, ഇച്ഛാശക്തി, പ്രകൃതി, കൊറ്റവൈ, ഊർവ്വരത, ഭുവനേശ്വരി, ശീതളാദേവി, കരിനീലി, നീലകേശി തുടങ്ങിയവ ഭദ്രകാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങളോ പേരുകളോ ആണ്. കടുംപായസം , രക്തപുഷ്പ്പാഞ്ജലി, പൂവൻകോഴിയെ പറത്തൽ, കോഴി നടക്ക് വെക്കൽ, മഞ്ഞൾ കുരുമുളക് ചെമ്പട്ട് എന്നിവ സമർപ്പിക്കൽ, തവിട് അഭിഷേകം, ചെമ്പരത്തിമാല, തെച്ചിപ്പൂമാല, വേപ്പിലമാല, വാളും ചിലമ്പും സമർപ്പിക്കൽ, ഗുരുസിപൂജ, പൊങ്കാല എന്നിവയൊക്കെ ഈ ഭഗവതിയുടെ ഇഷ്ട വഴിപാടുകളാണ്. മുടിയേറ്റ്, പറണേറ്റ്, കെട്ടുകാഴ്ച, കളമെഴുത്തും പാട്ടും, തോറ്റം പാട്ട്, മാലപ്പുറം പാട്ട്, തെയ്യം തുടങ്ങിയ കേരളീയ അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ ഭദ്രകാളിയുടെ അവതാരകഥകളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി കാണാറുണ്ട്. ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ കാളിയെ ജഗദംബയായി ആണ്‌ ആരാധിച്ചിരുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന് ഭഗവതിയുമായി സംസാരിക്കാൻ സാധിച്ചിരുന്നു എന്ന് ഐതീഹ്യമുണ്ട്. സംസാര സാഗരത്തെ തരണം ചെയ്യിക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന കാളി ഭവതാരിണി എന്നറിയപ്പെട്ടു. വിഡ്ഢിയായ ഒരുവനെ മഹാകവിയായ കാളിദാസൻ ആക്കിത്തീർത്തതും കാളീദേവിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. വികട കവിയായ തെന്നാലി രാമനും ആ കഴിവ് സിദ്ധിക്കപ്പെട്ടതു ഭദ്രകാളിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണത്രേ. അതുകൊണ്ട് വാഗീശ്വരിയായ സരസ്വതിക്ക് തുല്യയായി ശ്രീഭദ്രയെ സങ്കൽപ്പിക്കാറുണ്ട്. വിക്രമാദിത്യ കഥകളിലും ഭദ്രകാളീ സാന്നിധ്യം കാണാം. == പ്രധാനപ്പെട്ട കാളി ക്ഷേത്രങ്ങൾ == കേരളത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബക്കാവ്, മാടായിക്കാവ്, പരുമല പനയന്നാർകാവ്, വള്ളിക്കാവ് എന്നി നാല് കാവുകളിലാണ് ആദ്യമായി കാളി ആരാധന ആരംഭിച്ചത്. ഇതിൽതന്നെ ആദ്യമായി കാളിയെ ആരാധിച്ചത് കൊടുങ്ങല്ലൂർ ക്ഷേത്രത്തിലാണ്. ഐതീഹ്യമാലയിലും മറ്റും ഇവയിൽ പലതും എടുത്തു പറയുന്നതായി കാണാം. മലപ്പുറം ജില്ലയിലെ തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലാണ് ആണ് കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കാളി പ്രതിഷ്ഠ ഉള്ളത്. കൂടാതെ എറണാകുളം ജില്ലയിലെ ആലുവ ദേശം ശ്രീ പള്ളിപ്പാട്ടുകാവ് ഭഗവതി ക്ഷേത്രത്തിലെ ഭദ്രകാളീ പ്രതിഷ്ഠയും വലിയതാണ്. വർഷത്തിൽ മുന്നൂറോളം ദിവസങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി മുടങ്ങാതെ കളമെഴുത്തും പാട്ടും നടക്കുന്ന ഏക ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രം ആണ് ഇത്. പ്രസിദ്ധമായ ചോറ്റാനിക്കര ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, കൊല്ലൂർ മൂകാംബിക എന്നിവിടങ്ങളിലും കാളീ സങ്കൽപ്പത്തിന് അതീവ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. മലബാറിലെ കാളിയുടെ കാവുകളിൽ മുണ്ടയാംപറമ്പ് ഭഗവതിക്കാവും, മട്ടന്നൂർ വള്ളിയോട്ട്ചാൽ കലശസ്ഥാനവും അറിയപ്പെടുന്നവയാണ്. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ ക്ഷേത്രം, കുംഭമാസത്തിലെ ഭരണി ഉത്സവം കൊണ്ട് പേരുകേട്ട ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ക്ഷേത്രം, പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ മലയാലപ്പുഴ ക്ഷേത്രം, മലമേക്കര മുള്ളുതറ ദേവി ക്ഷേത്രം അടൂർ,കടമ്മനിട്ട ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരത്തെ കരിക്കകം ശ്രീ ചാമുണ്ഡി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിലെ പാറമേക്കാവ്, ഉത്രാളിക്കാവ് രുധിര മഹാകാളിക്ഷേത്രം, കോട്ടയത്തെ മണർകാട് ക്ഷേത്രം എന്നിവ കേരളത്തിലെ പ്രസിദ്ധമായ കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. കൂടാതെ കേരളത്തിലെ മിക്ക പ്രദേശങ്ങളിലും ചെറുതും വലുതുമായ ധാരാളം ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും കളരികളും കാണാൻ സാധിക്കും. കൽക്കട്ടയിലെ കാളിഘട്ട്, ദക്ഷിണേശ്വർ ഭവതാരിണി ക്ഷേത്രം, ഉജ്ജയിനി മഹാകാളിക്ഷേത്രം, ആസാമിലെ കാമാഖ്യദേവി ക്ഷേത്രം, തമിഴ്നാട്ടിലെ മണ്ടക്കാട്, സമയപുരം, മൈസൂർ ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രം എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. == ചരിത്രം == ഇന്ന് മേർഘഡ് സംസ്കാരം എന്നു വിളിക്കുന്ന പുരാതനമായ നാഗരികതയുടെ കാലത്ത് അമ്മദൈവങ്ങളെയാണ് ആരാധിച്ചിരുന്നത്. മേർഘഡിന്റെ ഭാഗമായ കുള്ളി എന്ന സ്ഥലത്ത് 6000 വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ് ഉണ്ടായിരുന്ന കാർഷികഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി സ്ത്രീ ദൈവങ്ങളെ ആരാധിച്ചിരുന്നതായി തെളിവുകൾ ലഭിക്കുന്നത്. <ref>ബഷാം; ദ വണ്ടർ ദാറ്റ് വാസ് ഇന്ത്യ. സുർജീത്ത് പബ്ലിക്കേഷൻസ്, ഇംഗ്ലീഷ്; ന്യൂഡെൽഹി ഇന്ത്യ </ref> [[സംഘകാലം|സംഘകാലത്ത്]] മറവരുടെ ദൈവമായിരുന്നു [[കൊറ്റവൈ]] (പാർവതി). [[ചേരരാജാക്കന്മാർ]] യുദ്ധത്തിനു പുറപ്പെടുന്നതിനു മുൻപ് കൊറ്റവൈക്ക് ബലി അർപ്പിക്കുകയും കള്ള് നിവേദിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. കൊറ്റവൈയാണ് പിന്നീട് കാളിയായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടത് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു <ref>പി.കെ.ഗോപാലകൃഷ്ണൻ രചിച്ച “കേരളത്തിൻറെ സാംസ്കാരികചരിത്രം” </ref>. [[ജൈനമതം|ജൈനരുടെ]] ദേവതകളായ [[മംഗളാ ദേവി|മംഗളാദേവിയും]] അംബികയും പലയിടങ്ങളിൽ കാളിയായും [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗയായും]] രൂപാന്തരപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ദ്രാവിഡരുടെ പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തി അമ്മദൈവമായിരുന്നു. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന അവർക്ക് പിതാവിനേക്കാൾ മാതാവിനോട് കൂടുതൽ ബഹുമാനം ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കണം. എന്നാൽ ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ പിതാവ് ([[ശിവൻ]]‍) മാതാവ് ([[കാളി]],[[പാർവ്വതി]],[[ദുർഗ്ഗ]]) പുത്രൻ ([[മുരുകൻ]]‍) എന്നിങ്ങനെ ഒരു കുടുംബത്തെ ആരാധിച്ചിരുന്നു. വൈദികകാലത്തെ ([[ഋഗ്വേദം]]) ആര്യന്മാർക്ക് അമ്മ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അമ്മ ദൈവങ്ങളെ അവർ ആരാധിച്ചിരുന്നുമില്ല. [[ദസ്യു|ദസ്യുക്കളുടെ]] ഉഷാരാധനയെ [[ഇന്ദ്രൻ]] തകർക്കുന്നതായും മറ്റും ഋഗ്വേദത്തിലുള്ള പരാമർശങ്ങൾ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. നേരേ മറിച്ച് ആര്യർക്കും മുൻപ് താമസിച്ചിരുന്ന ജനവിഭാഗങ്ങൾ [[ഉർവരാരാധ|ഉർവരതയേയും]] [[സൂര്യദേവൻ|സൂര്യനേയും]] മറ്റും അമ്മയുടെ രൂപത്തിൽ ആരാധിച്ചിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഇതര പ്രദേശങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കേരളത്തിലും ബംഗാളിലുമാണ് ദേവിക്ഷേത്രങ്ങൾ കൂടുതലായി കാണുന്നത്. ദ്രാവിഡരുടേയും, ഇന്തോ-ആര്യന്മാരുടേയും, വടക്കു കിഴക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ മംഗളോയിഡ് വംശജരുടേയും മുന്നേറ്റമുണ്ടായപ്പോൾ പ്രോട്ടോ ആസ്റ്റ്രലോയ്ഡ് വംശജർക്ക് പ്രാബല്യം നിലനിന്ന പ്രദേശങ്ങൾ കേരളവും ബംഗാളുമായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ ആദിമസംസ്കാരം കൂടുതൽ പ്രകടമായത് ഈ രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളിലാണ്. ദേവിക്ക് നൽകി വന്ന സർവ്വപ്രധാനമായ സ്ഥാനം അവയിൽ ഒന്നുമാത്രം. ഋഗ്വേദത്തിൽ ദേവിമാർ പൊതുവിൽ ദേവന്മാരേക്കാൾ വളരെ പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞവരാണ്‌. [[മനുസ്മൃതി|മനുസ്മൃതിയിൽ]] മരണമടഞ്ഞ പിതാക്കന്മാർക്കായി ബലിയർപ്പിക്കേണ്ടതിനെപ്പറ്റി പറയുന്നു. <ref>മനുസ്മൃതി 3.81-92</ref>നിത്യേനയുള്ള വൈശ്വദേവ ഭക്ഷണ തർപ്പണത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നതിൽ ഒരുരുള പിതൃബലിയായി പ്രത്യേകം നൽകണം. അവസനത്തെ ഉരുള മുജ്ജന്മ പാപത്താൽ മാറാരോഗം ബാധിച്ചവർക്കും മതഭ്രഷ്ടരായവർക്കും പട്ടികൾക്കും വേണ്ടി വെറും തറയിലാണ് വെക്കേണ്ടത്. എന്നാൽ ഇതിലെങ്ങും പിതൃക്കൾക്കൊപ്പം സഞ്ചരിക്കേണ്ട അമ്മമാരെപ്പറ്റി പരാമർശമില്ല. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന ദ്രാവിഡരിൽ നിന്ന് പിതൃദായ സമ്പ്രദായത്തിലേക്കുള്ള വ്യത്യാസം ഇവിടെ പ്രതിഫലിക്കുന്നു. അമ്മമാർ വെറും ഭാര്യമാരാവാനായി നുഴഞ്ഞുകയറിയവർ മാത്രമായിത്തീരുന്നു. അഷ്ടകങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന വാർഷികമായ ശ്രാദ്ധമൂട്ടിലും അമ്മമാർക്കവകാശമില്ല. വേദസമ്പ്രദായം അനുവദിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും പിന്നീട് ബ്രാഹ്മണമതം ദേവിമാരെന്ന നിലയിൽ അമ്മമാർക്ക് വേണ്ടിയുള്ള ബലി തർപ്പണങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെ അനാര്യൻ അംശങ്ങളിൽ നിന്നും കടം കൊള്ളുന്നു. ഇത്തരത്തിൽ മുൻതലമുറയിലെ അമ്മമാരല്ലാത്ത മറ്റേതോ ദേവിമാർക്കായി (പൊതുവായ മാതൃത്വം-ത്രയംബക-മൂന്നുപേർ) വഴിയരികിൽ ശ്രാദ്ധമൂട്ടുന്ന രീതി പഴയകാലത്തെ ഇന്ത്യൻ സാഹിത്യകൃതികളിൽ കാണുന്നുണ്ട്. <ref>[[ശൂദ്രകൻ]]‍-[[മൃച്ഛകടികം]]</ref> [[മഹാഭാരതം|മഹാഭാരതത്തിൽ]] ഗംഗയെ ദേവിയായി ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ഗംഗ സ്വർഗ്ഗലോകത്തിലെ നദിയാണെന്നും [[പ്രദീപൻ]] എന്ന രാജാവിനെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ മനുഷ്യരൂപം പൂണ്ടതാണെന്നും പറയുന്നു. എന്നാൽ പ്രദീപന്റെ മകനായ [[ശാന്തനു|ശാന്തനുവിനെ]] വിവാഹം കഴിക്കേണ്ടിവരുന്ന ഗംഗ അവളുടെ ആദ്യത്തെ ഏഴുപുത്രന്മാരേയും നദിയിൽ ഒഴുക്കിക്കൊല്ലുന്നു. <ref>മഹാഭാരതം 1.93.44</ref>ഇത് അമ്മ ദൈവങ്ങൾക്ക് അർപ്പിക്കേണ്ടിയിരുന്ന ബലിയെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നതെന്ന് ഡി.സി.കൊസാംബി കരുതുന്നു. ആദ്യകാലത്തെ അമ്മ ദൈവാരാധന ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു എന്നാൺ ഇത് കാണിക്കുന്നത്. ഗംഗയുടെ എട്ടാമത്തെ പുത്രനായ ഭീഷ്മർ സഹോദരനുവേണ്ടി അപഹരിച്ചുകൊണ്ടുവരുന്ന അംബ, അംബിക, അംബാലിക എന്നീ രാജകുമാരിമാരും ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു (അംബു, അംബുസ്, ആംഫി - അമ്മ എന്നാണ് ഈ വാക്കുകളുടെ അർത്ഥവും). ‍ [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതത്തിന്റെ]] തകർച്ചയ്ക്കു ശേഷം ഏറ്റവും അധികം പ്രാധാന്യം നൽകപ്പെട്ടിരുന്നത് അമ്മദൈവങ്ങൾക്കാണ്. ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയ സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ഭഗവതിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ക്ഷേത്രങ്ങൾ കാണാം. ഭരണിക്കാവ്, കാവുമുടി, കിളിവൂരെന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയിട്ടുള്ളത് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽനിന്നോ അവയുടെ സമീപ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നോ ആണ്. അവിടെയെല്ലാം പൂജിക്കപ്പെടുന്ന ദൈവം ഭഗവതിയാണുതാനും.<ref>[[കെ. ദാമോദരൻ]] രചിച്ച “പ്രാചീന കേരളം”,അദ്ധ്യായം പന്ത്രണ്ട്</ref>അമ്മദൈവത്തിന് കാളി, ഭഗവതി, ദുർഗ, കരിനീലി എന്നിങ്ങനെ പല പേരുകളുമുണ്ട്. == കാളീരൂപ സങ്കല്പം ==<!-- പുരുഷദൈവങ്ങളേക്കാളധികം സ്ത്രീദൈവങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള നാടാണ് കേരളം. കുടുംബത്തിന്റെ നായികയും കൃഷിയുടെ സംരക്ഷകയുമായ സ്ത്രീ ഗോത്രത്തിന്റെ നാഥയെന്ന നിലയ്ക്കു സമുദായത്തിൽ മാന്യത നേടിയ കാലത്താണ് അമ്മ ദൈവങ്ങളും ആരാധിക്കപ്പെട്ടത്. നമ്പൂതിരിയും നായരും ഈഴവരും ചില പ്രധാനപ്പെട്ട ഗോത്രസമുദായക്കാരും ഒരു രൂപത്തിൽ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു രൂപത്തിൽ കാളിയെ പൂജിക്കുന്നവരാണ്. മിക്ക വീടുകളിലും കുലദേവതയായ ഭഗവതിയെ കുടിയിരുത്തിയിട്ടുണ്ടാവും.കൊല്ലത്തിൽ ഒരിക്കൽ ഭഗവതിസേവയോ ഗുരുതിയോ കോഴിവെട്ടോ പൊലെയുള്ള ചടങ്ങുകളും ഉണ്ടാവും.മുള്ളുതറയിൽ ശ്രീ ഭദ്രാ കരിം കാളി മൂർത്തീദേവി ക്ഷേത്രം ,മലമേക്കര,അടൂർ ,പത്തനംതിട്ട. --> <br /> കാർമേഘം പോലെ കറുത്തവളാണ് കാളിയെന്ന് പല കൃതികളിലും കാണാം. കാളിയ്ക്ക് പല രൂപങ്ങളുമുണ്ട്. ഭഗവതി രൗദ്രമൂർത്തി മാത്രമാണ് എന്ന പൊതുധാരണ ശരിയല്ല. ബാലഭദ്ര, സുമുഖീകാളി എന്നിവ സൗമ്യസുന്ദരഭാവങ്ങൾ. കണ്ടങ്കാളിയും കരിങ്കാളിയുമാണ് കൂടുതൽ ശക്തിയുള്ളത്. സംഹാരമൂർത്തിയായ രുധിര മഹാകാളിയാണ് ഏറ്റവും ശക്തി കൂടിയത്, ഭക്തനു പോലും നേരിട്ട് ദർശനം പാടില്ല എന്നതാണ് പ്രത്യേകത. അങ്ങനെ സംഭവിച്ചാൽ ആപത്താണ് എന്നാണ് വിശ്വാസം. [[വസൂരി]] മുതലായ വ്യാധികളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളെ രക്ഷിയ്ക്കാൻ കാളിക്ക് സാധിക്കുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. ആദിശക്തി, മഹാകാളി, ഭദ്രകാളി, ചാമുണ്ഡി, പ്രകൃതി, പരമാത്മാവ് , ബാലത്രിപുര, കാളരാത്രി, പ്രത്യംഗിര എന്നിവ ഈ ദേവിയുടെ അവതാരങ്ങൾ തന്നെ. ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ രൗദ്രഭാവമായാണ് ഭദ്രകാളിയെ സങ്കല്പിച്ചിട്ടുള്ളത്‌. അസുരനെ നിഗ്രഹിക്കാനായി അവതരിച്ച ഘോരരൂപം. അജ്ഞാനത്തെ നശിപ്പിച്ച് ജ്ഞാനം നൽകി ലോകത്തെ സംരക്ഷിക്കുക എന്നതാണ് ദുർഗ്ഗയുടെ കറുത്ത ഭാവമായ ‘കാളി’ യുടെ ധർമ്മം. വേദങ്ങളിൽ അഗ്നിയുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയാണ് കാളിയെ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്‌. അഗ്നിയുടെ ദേവതക്ക് ഏഴ് തിളങ്ങുന്ന നാവുകളാണുള്ളത്. ‘കാളി’ അതിൽ കറുത്ത നാവിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. രുദ്രന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയിൽ നിന്നുമാണ് കാളിയെ സൃഷ്ടിച്ചത് എന്നു പറയുമ്പോൾ പ്രപഞ്ചസൃഷ്ടിയുടെ മാതാവായ ശക്തിയെതന്നെ മകളായും കഥകളിലൂടെ വ്യഖ്യാനിക്കുന്നു. ശക്തിസ്വരുപിണിയായ ഈ ദേവിയെ പലരൂപത്തിലും ആരാധിക്കുന്നുണ്ട്. താന്ത്രികർ മുപ്പതിലധികം ഭാവങ്ങളിൽ ഓരോ ആഗ്രഹങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വിവിധ രൂപത്തിൽ ആരാധിക്കുന്നു എന്ന് പറയുന്നുണ്ട്. കാളി എന്ന വാക്ക് ‘കല’ എന്ന പദത്തിൽ നിന്നും ഉണ്ടായതാണ്. കല സമയത്തെ കുറിക്കുന്നു. കാളി സമയത്തിന്റെ ദേവികൂടിയാണ്. ദുർഗ്ഗയുടെ മറ്റു ഭാവങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കാളിയുടെ രൂപം ഭയാനകമാണ്. പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയ നാവ്‌, ഒരു കയ്യിൽ ശരീരം വേർപെട്ട തല, വാർന്നൊലിക്കുന്ന രക്തം. അരക്കെട്ടിൽ മുറിച്ചെടുത്ത കൈകൾ തൂക്കിയിട്ടിരിക്കുന്നു. ഭയാനകമായ ഈ രൂപത്തെ പൂജിക്കുന്നതിനു പിന്നിലും ഒരു രഹസ്യമുണ്ട്. നമ്മെ ഭയപ്പെടുത്തുന്ന രൂപത്തെ ആദരിക്കുമ്പോൾ ഭയം അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു എന്ന തത്ത്വം. കാളിയെ ഇത്രയും ഭീകരിയാക്കിയ ചിത്രകാരൻ ഓരോ അംഗങ്ങൾക്കും പ്രതീകാത്മകമായി കൊടുത്തിരിക്കുന്ന വ്യാഖ്യാനം അറിയാൻ ശ്രമിക്കാതെ കാളിയെ അധഃകൃതരുടെ മൂർത്തിയാണെന്നും; അതുമല്ല, സവർണ്ണരായ പരിവാരങ്ങളുടെ ഇഷ്ടമൂർത്തിയെന്നും വാദമുണ്ട്. കാളിയുടെ പുറത്തേക്ക് നീണ്ടു കിടക്കുന്ന നാവ് മൗനത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. (നാവ് പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയാൽ സംസാരിക്കാൻ കഴിയില്ല.) കണ്ണിലെ കൃഷ്ണമണിയുടെ കറുപ്പാണ് കാളിയ്ക്ക്. ഈ കറുത്തമണി ഇല്ലായിരുന്നെങ്കില് കാഴ്ചയില്ല, ജ്ഞാനമില്ല. കാളി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്, പ്രകാശം നൽകുന്നവളാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം മൌനത്തിലാണ്. ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും കാരണമായ അഹങ്കാരത്തിന്റെ ഉറവിടമാണ് തല. നിങ്ങൾക്ക് ഒരാളോട് വെറുപ്പു തോന്നുന്നുവെങ്കില്, അത് ആ വ്യക്തിയുടെ ശരീരത്തോടല്ല; ദുഷ്ചിന്തകളുള്ള ശിരസ്സിനോടായിരിയ്ക്കും. ഒരുവന് പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ കിട്ടുന്ന അറിവ് പരിമിതമാണ്. ലോകം പരിമിതമായ അറിവിൽ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുന്നു. ശാസ്ത്രവും ഈ പരിമിതമായ അറിവാണ് നൽകുന്നത്. പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങൾക്കപ്പുറമുള്ള അറിവ് - ആന്തരികമായ ജ്ഞാനം - പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ നേടാൻ സാധ്യമല്ല. ‘തല മുറിക്കപ്പടുക’ എന്നതിന്റെ അർത്ഥം അഹങ്കാരത്തെ ഇല്ലാതാക്കി ഉള്ളിലേക്ക് ഇറങ്ങിച്ചെല്ലുക, ധ്യാനാവസ്ഥയിൽ എത്തിച്ചേരുക എന്നാണ്. ആ ജ്ഞാനത്തിലൂടെയാണ് ലോകത്തെ അറിയേണ്ടത്. ദേവിയുടെ ഒരു കയ്യിൽ ‘അഭയ മുദ്രയും, മറുകയ്യിൽ ‘വരദ’ മുദ്രയുമാണ്. ജീവജാലങ്ങൾക്ക് ഭയത്തെ അകറ്റി ക്ഷേമകരമായിട്ടുള്ളതിനെ ചോദിക്കാതെതന്നെ കൊടുക്കുവാൻ തക്കവണ്ണം സർവ്വജ്ഞയാണ് ദേവി. മുറിച്ച കൈകൾ അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്നു. കയ്യ് കർമ്മത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ഫലം അനുഭവിക്കുന്നു. ഈ ഫലം കൂലിയാണ്. ഫലേച്ഛയില്ലാതെ കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ലഭിക്കുന്ന കൃപ സമ്മാനമാണ്. ശാശ്വതമായിട്ടുള്ള കൃപ ജ്ഞാനമാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്ന കയ്യ്. {{Hinduism-stub}} {{ഹിന്ദു ദൈവങ്ങൾ}}{{Shaktism}}{{Hindu deities and texts}} [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവദൈവങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ദേവിഭാഗവതത്തിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:മഹാവിദ്യ]] lnrky003e9gm3fj13cde1c63s8uop89 3765659 3765658 2022-08-17T12:39:37Z 92.20.169.13 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Kali}} {{വൃത്തിയാക്കേണ്ടവ}} {{Hdeity infobox| <!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology--> | Image = Kaliposter1940s.jpg | Image_size = 200px | Caption = ഭദ്രകാളി | Name = ഭദ്രകാളി അഥവാ മഹാകാളി | Devanagari = काली | Sanskrit_Transliteration = Kālī | Pali_Transliteration = | Tamil_script = | Affiliation = ദേവി ആദിപരാശക്തി, ദുർഗ്ഗ, ചണ്ഡിക | God_of = സംഹാരം, ശക്തി, ആരോഗ്യം | Abode = ശ്മശാനം, രണഭൂമി | Weapon = വാൾ, ത്രിശൂലം | Mount = വേതാളി | Planet = ചൊവ്വ, പക്ഷബലമില്ലാത്ത ചന്ദ്രൻ, കേതു }} ആദിമകാലങ്ങളിൽ [[ദ്രാവിഡർ|ദ്രാവിഡരുടേയും]] പിന്നീട് ശാക്തേയരുടെയും കാലക്രമേണ [[ഹിന്ദു|ഹൈന്ദവരുടേയും]] ആരാധനാ മൂർത്തിയായിത്തീർന്ന ഭഗവതിയാണ്‌ '''കാളി (കാലി), അഥവാ ഭദ്രകാളി''' {{തെളിവ്|7-ഫെബ്രവരി-2008}}. ശക്തിയുടെ പ്രതീകമാണ് കാളി. വിശ്വാസികൾ ആദിപരാശക്തിയുടെ  മൂർത്ത രൂപമായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ശ്രീഭദ്ര, ഭദ്രാഭഗവതി ചുരുക്കത്തിൽ ഭഗവതി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഭദ്രകാളി പല ഭാവങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നു. ബാലഭദ്ര, സുമുഖികാളി, മഹാകാളി, ചാമുണ്ഡി തുടങ്ങിയവയാണത്. ഭദ്രകാളി സാത്വിക, രാജസിക, താമസിക ഭാഗങ്ങളിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. ബംഗാളിലും കേരളത്തിലും കർണാടകയിലുമാണ് കാളി ആരാധന ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാണപ്പെടുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യ ഒട്ടാകെ വിവിധ പ്രദേശങ്ങളിൽ പല പ്രാദേശികമായ പേരുകളിൽ കാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ശ്രീ കുരുംമ്പ, കരിനീലി അമ്മ, കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ഡി എന്നെല്ലാം അറിയപ്പെടുന്നതും കാളി തന്നെ. തമിഴ്നാട്ടിൽ മുത്തുമാരി അമ്മൻ എന്ന പേരിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നതും കാളിയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ പല ഭാഗങ്ങളിൽ ആദിപരാശക്തിയുടെ സ്വരൂപമായ മഹാകാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നു. ഇത് ശിവപത്നിയായ ഭഗവതിയാണ്. അതിനാൽ പാർവതി തന്നെയാണ് കാളി എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ആദികാലങ്ങളിൽ ദ്രാവിഡർ കാളിയെ പ്രകൃതിയായി, ഊർവ്വരതയായി, മണ്ണിന്റെ ഫലഭൂയിഷ്ടതയായി, കർഷകരുടെ ദൈവമായി സങ്കൽപ്പിച്ചിരുന്നു. സൃഷ്ടിയുടെ അടിസ്ഥാനം ശക്തിയുടെ പ്രതീകമായ സ്ത്രീയാണ് എന്ന കാഴ്ചപ്പാടിൽ നിന്നാണ് ശാക്തേയർ കാളിയെ ആരാധിച്ചു തുടങ്ങിയത്. ശാക്തേയ സമ്പ്രദായത്തിൽ സ്ത്രീക്ക് നൽകുന്ന പ്രാധാന്യം ഇതിന്‌ തെളിവായി ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നു. ശൈവ വിശ്വാസപ്രകാരം ഇത് ശ്രീ പാർവതിയുടെ കറുത്ത ഭാവമായി തീരുകയായിരുന്നു. പൊതുവേ അവർണ്ണ വിഭാഗങ്ങളും പിന്നോക്ക സമുദായക്കാരുമാണ് ഭദ്രകാളിയെ കൂടുതലായി ആരാധിച്ചു കണ്ടിരുന്നത്. അയോധനകലകളുടെ ദൈവമായും കാളി അറിയപ്പെടുന്നു. കേരളത്തിലെ കളരികളിലും കാളീപൂജ പതിവായിരുന്നു. അതിനാൽ കളരി ദൈവമായും കാളിയെ സങ്കൽപ്പിച്ചു വരുന്നു. ബ്രാഹ്മണേതരർ പൂജ നടത്തുന്ന പല ഭദ്രകാളീക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും ഇന്നും കേരളത്തിൽ വീടുകളിൽ മച്ചകത്തു പരദേവതയായി ഭഗവതിയെ കാണാം. തറവാട്ടിലെ അംഗങ്ങൾ തന്നെ നേരിട്ട് ദേവിയെ പൂജിച്ചിരുന്നതായും പറയപ്പെടുന്നു.[1] === വിശ്വാസം === ഹൈന്ദവ വിശ്വാസപ്രകാരം ആദിപരാശക്തിയായ കാളി ശക്തിയുടെയും സംഹാരത്തിന്റെയും ഭഗവതിയായാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ശ്മശാനത്തിലും യുദ്ധഭൂമിയിലും വസിക്കുന്ന ഭഗവതി ആരോഗ്യത്തിന്റെ ദൈവം കൂടിയാണ്. ഭദ്രകാളിക്ക് കറുത്ത നിറമാണ്. അതിനാൽ കരിംകാളി എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ക്ഷിപ്രപ്രസാദിയും ഇഷ്ട വരദായിനിയുമായ ഭദ്രകാളി ഭയം, ശത്രുദോഷം, രോഗപീഡ, ദാരിദ്ര്യം, പ്രകൃതിദുരന്തം പോലെയുള്ള ആപത്തുകളിൽ നിന്നും ഭക്തരെ രക്ഷിക്കാൻ ശക്തയാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. ദേവീഭാഗവതത്തിൽ ആദിശക്തിയുടെ മൂന്ന് ഭാവങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് മഹാകാളി. വേദങ്ങളിൽ പഞ്ചഭൂതങ്ങളിൽ പെട്ട അഗ്നിയോടാണ് കാളിയെ ഉപമിച്ചിരിക്കുന്നത്. പ്രകൃതിയെ കാളികയായി ഉപാസകർ സങ്കൽപ്പിക്കുന്നു. ദശമഹാവിദ്യകൾ, സപ്‌തമാതാക്കൾ, നവദുർഗ്ഗ എന്നിവരിൽ പ്രധാനിയായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ദേവീമാഹാത്മ്യത്തിൽ "ജ്വാലാകരാളമത്യുഗ്രമശേഷാ സുരസൂദനം ത്രിശൂലം പാതു നോ ഭീതേർ ഭദ്രകാളി നമോസ്തുതേ” എന്ന ശ്ലോകത്തിൽ ദുർഗ്ഗയുടെ രൗദ്രഭാവമായി ഭദ്രകാളിയെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. കാളീ സഹസ്രനാമത്തിൽ ഭഗവതിയെ കാലഭൈരവന്റെ (ശിവന്റെ) ഭാര്യയായി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിനാൽ പാർവതിക്കും കാളിയിൽ നിന്നും അഭേദം കൽപ്പിക്കുന്നു. മഹിഷജിത്ത്, ദാരികജിത്ത്, രുരുജിത്ത് തുടങ്ങിയ ഭാവങ്ങളിലും ഭഗവതി പൂജിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിയുടെ വിവിധ അവതാരങ്ങളിൽ ഐശ്വര്യവും അറിവും നൽകുന്ന രാജസ, സാത്വിക ഭാവങ്ങളിലും ഭദ്രകാളി ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം ദിവസത്തിൽ ദേവിയെ കാലരാത്രി മാതാവായി ആരാധിക്കുന്നു. മഹാമാരിയുടെ പ്രതീകമായ കഴുതയാണ് കാലരാത്രിയുടെ വാഹനമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. കാളി എന്നാൽ "കാളുന്നവൾ, കറുത്തവൾ, രാത്രി" എന്നൊക്കെയാണ് അർത്ഥം. അജ്ഞാനത്തിന്റെ അന്ധകാരം ഇല്ലാതാക്കി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം പരത്തുന്നവൾ എന്ന് താന്ത്രികർ വിശ്വസിക്കുന്നു. കാലത്തിന്റെ (സമയത്തിന്റെ) ഭഗവതിയാണ് കാലി എന്ന് സങ്കൽപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. "ഭദ്രമായ കാലത്തെ നല്കുന്നവൾ" എന്നതാണ് ഭദ്രകാലി എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം. ജീവജാലങ്ങളെ പോറ്റി വളർത്തുന്നവളും അവയെ സംഹരിക്കുന്നവളുമായ പ്രകൃതിയാണ് കാളിയെന്ന് ഉപാസകർ കരുതുന്നു. ശ്രീകുരുംബക്കാവ്‌, പനയന്നാർക്കാവ്‌, മാടായിക്കാവ്‌, വള്ളിക്കാവ്‌ എന്നിവിടങ്ങളിലൊക്കെ കാവുകളിൽനിന്നാണ്‌ ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളുണ്ടായത്‌ എന്ന്‌ കരുതപ്പെടുന്നു. കാളിയും ലക്ഷ്മിയും സരസ്വതിയും ഒന്നുതന്നെ എന്നു കരുതുന്നവരുണ്ട്‌. മഹാകാളന്റെ (ശിവൻ) ശക്തിയായ മഹാകാളി, ദാരികനെ വധിച്ച ഭദ്രകാളി, അഥർവാണ ഭദ്രകാളി, ഐശ്വര്യദായിനിയായ സുമുഖീകാളി, ചാമുണ്ഡാദേവി എന്നിവ കാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങൾ ആണ്. കേരളത്തിലെ ആദ്യ കാളീക്ഷേത്രവും ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രവും ആയിട്ടാണ് തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിലെ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബ ഭഗവതീ ക്ഷേത്രത്തെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. ഇവിടെനിന്ന് ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ചു കൊണ്ടുപോയി മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതായി പറയപ്പെടുന്നു. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ പൊങ്കാലക്ക് ഭഗവതി കൊടുങ്ങല്ലൂരിൽ നിന്ന് വരുന്നുവെന്നാണ് സങ്കൽപ്പം. ഇതുപോലെ കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ മാടായിക്കാവിൽ നിന്നും ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ച് കൊണ്ടുപോയി ഇരുത്തിയ അനേകം ക്ഷേത്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്. തമിഴ് ഇതിഹാസകാവ്യമായ [[ചിലപ്പതികാരം|ചിലപ്പതികാരത്തിലെ]] വീരനായിക [[കണ്ണകി|കണ്ണകിയെ]] (ഭാര്യാദൈവം) കാളിയോട് ഉപമിച്ചു കാണാറുണ്ട്. ഭഗവതീപൂജക്ക്‌ ജാതിവർണ്ണങ്ങൾ ബാധകമല്ലാത്തതിനാൽ പൊതുവേ എല്ലാ ഹൈന്ദവവിഭാഗങ്ങളും ഭദ്രകാളിയെ ആരാധിക്കാറുണ്ട്. കുടുംബദൈവമായും, ദേശദേവിയായും ഉപാസനാമൂർത്തിയായും ഒക്കെ ശ്രീഭദ്ര ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിദാസൻ, ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ തുടങ്ങിയവർ അറിയപ്പെടുന്ന കാളി ഉപാസകർ ആയിരുന്നു. കേരളത്തിൽ മീനഭരണി, കുംഭഭരണി, മകരഭരണി, മകരച്ചൊവ്വ, പത്താമുദയം, നവരാത്രി എന്നിവ കാളിക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള ദിവസങ്ങൾ ആണ്. ദേവീഭാഗവതം, ദേവീമാഹാത്മ്യം, കാളികാപുരാണം തുടങ്ങിയവ കാളീകഥകളും സ്തുതികളും ഉൾപ്പെടുന്ന പൗരാണിക ഗ്രന്ഥങ്ങൾ ആകുന്നു. == പുരാണം, ഐതിഹ്യം == ദേവി ആദിപരാശക്തിയുടെ ഉഗ്രരൂപമാണ് ഭദ്രകാളി അഥവാ കാലരാത്രി. ദേവീമാഹാത്മ്യപ്രകാരം ആദിയിൽ മഹാലക്ഷ്മിയിൽ നിന്നാണ് മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ദേവി പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരവും കാളികാപുരാണത്തിലും കാളി ബ്രഹ്മതത്വമായ, സർവരക്ഷകയായ, മോക്ഷദായകിയായ, പരമേശ്വരിയായ സാക്ഷാൽ ജഗദംബ തന്നെ ആകുന്നു. വിവിധ ഹൈന്ദവ പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരമുള്ള കാളിയുടെ അവതാരകഥകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. ഭാഗവതത്തിൽ മഹാവിഷ്ണുവിനെ മുൻനിർത്തി മധുകൈടഭന്മാരെ വധിക്കുവാൻ വേണ്ടിയാണ് ആദ്യമായി മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ദേവി മാഹാത്മ്യത്തിൽ ശുംഭനിശുംഭ യുദ്ധവേളയിൽ ചണ്ഡികാദേവിക്ക് തുണയേകുവാൻ പരാശക്തി എടുത്ത രൗദ്രഭാവമാണ് മഹാകാളി. ചണ്ഡികയുടെ പുരികക്കൊടിയിൽ നിന്നുമാണ് അവതാരം. ഈ കാളി ചണ്ടമുണ്ടന്മാരെ വധിച്ചതിനാൽ ചാമുണ്ഡി എന്നറിയപ്പെട്ടു. പിന്നീട് [[രക്തബീജൻ|രക്തബീജനെ]] വധിക്കാൻ ചണ്ഡികയെ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിനാൽ രക്തചാമുണ്ഡി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. കർണാടകയിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന കാളി ചാമുണ്ഡേശ്വരിയാണ്. ശിവപുരാണപ്രകാരം ശിവപത്നി ശ്രീപാർവതിയുടെ രൗദ്രരൂപമാണ് കാളി. [[ദക്ഷൻ|ദക്ഷന്റെ]] യാഗത്തിൽ അപമാനം കൊണ്ട് സതി ദേഹത്യാഗം വരിച്ചപ്പോൾ കോപിഷ്ടനായ പരമശിവന്റെ താണ്ഡവത്തിനിടയിൽ അദ്ദേഹം തൻറെ ജട പിഴുതു തറയിൽ അടിയ്ക്കുകയും അതിൽ നിന്നും വീരഭദ്രനോടൊപ്പം ഭദ്രകാളി അവതരിച്ചു. ദക്ഷവധത്തിന് വീരഭദ്രനെ സഹായിച്ച ഭദ്രകാളി ദക്ഷന്റെ യജ്ഞശാല തകർത്തു. മാർക്കണ്ഡേയ പുരാണത്തിലെ ഭദ്രോൽപ്പത്തി പ്രകരണത്തിൽ ശിവപുത്രി എന്നൊരു [[ഭദ്രകാളി]] സങ്കല്പം ഉണ്ട്. ഇത് ശിവന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി അവതരിച്ച ഭഗവതിയാണ്. ദാരികനെ വധിക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് അവതാരം. വേതാളവാഹനയാണ് ഭഗവതി. ഇതാണ് കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പൊതുവെ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന ഭദ്രകാളി അഥവാ ഭദ്രാഭഗവതി. ഇത് സപ്തമാതാക്കളിൽ പെടുന്ന ഭഗവതിയാണ്. ഭരണിനാളിൽ ഭദ്ര ദാരികനെ നിഗ്രഹിച്ചു എന്നാണ് കഥ. സഹസ്രമുഖരാവണനെ വധിക്കാൻ സീതയും കാളിയായി മാറുന്നുണ്ട്. ഈ കാളിയാണ് പരമശിവന്റെ നെഞ്ചിൽ നടനമാടിയവൾ. ശിവനർത്തകി എന്നൊരു പേരിലും ഭഗവതി അറിയപ്പെടുന്നുണ്ട്. നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ കോപത്തെ തടുത്ത് അദ്ദേഹത്തെ ശാന്തനാക്കാൻ കാലഭൈരവന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി സിംഹമുഖത്തോടെ കാളി അവതരിച്ചു. ഇതാണ് അഥർവാണ ഭദ്രകാളി അഥവാ പ്രത്യംഗിരിദേവി (നരസിംഹി). കടുത്ത ദോഷങ്ങളെയും ഈ ഭഗവതി തടയുമെന്നും ഭക്തരെ നേർ വഴിയിലേക്ക് തിരിച്ചു വിടുമെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. അതീവ ശക്തിയേറിയ ഈ ഭഗവതി ശക്തി ഉപാസകന്മാരുടെ ഒരു പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തിയാണ്. സപ്തമാതാക്കളിലും ചിലപ്പോൾ ഈ ഭഗവതിയെ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ദശമഹാവിദ്യമാരിലെ താര, ചിന്നമസ്ത, ബഗ്ളാമുഖി തുടങ്ങിയവ കാളിയുടെ പല രൂപങ്ങൾ ആയി കണക്കാക്കുന്നു. താരയുടെ നാമം സ്മരിക്കുന്നവരെ പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങൾ ദോഷകരമായി ബാധിക്കില്ലെന്ന് വിശ്വാസം. ജ്വരൻ എന്ന കഴുതയെ വാഹനമാക്കിയ കാലരാത്രി, ഭക്തരെ മഹാമാരികളിൽ നിന്നും ദുരിതങ്ങളിൽ നിന്നും സംരക്ഷിക്കുന്നവൾ ആണെന്നാണ് വിശ്വാസം. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം നാൾ കാലരാത്രിക്കാണ് പ്രാധാന്യം. അതിനാൽ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഈ ദിവസം വിശേഷമാണ്. ചിലയിടങ്ങളിൽ രോഗനാശകരമായ അമൃതകലശവും വേപ്പിലമാലയും മഞ്ഞൾപ്പൊടിയും ധരിച്ച കാളീരൂപങ്ങൾ കാണാം. ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രമായ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ഭഗവതിക്ഷേത്രത്തിൽ ഭക്തർ മഞ്ഞളും കുരുമുളകും തവിടും അഭിഷേകം നടത്തുന്നത് രോഗനാശം ഉദ്ദേശിച്ചാണത്രെ. ഭക്തർക്ക് ഐശ്വര്യങ്ങൾ പ്രദാനം ചെയ്യാൻ ഭഗവതി സ്വീകരിച്ച സൗമ്യസുന്ദരമായ രൂപമാണ് സുമുഖീകാളി. മഹാലക്ഷ്മിക്ക് സമമാണ് ഈ ഭഗവതി. കുട്ടികളോട് ഏറെ വാത്സല്യമുള്ള കാളിയെ ബാലഭദ്ര എന്നും അറിയപ്പെട്ടു. ഇത് ഒരു കൊച്ചു പെൺകുട്ടിയുടെ രൂപത്തിൽ ഉള്ള സാത്വികയായ ഭഗവതിയാണ്. ബാലാരിഷ്ടതകൾ മാറുവാനാണ് ബലഭദ്രയെ ആരാധിക്കുന്നതെന്നു ഐതീഹ്യം. ദാരിക വധത്തിന് ശേഷം അങ്കക്കലിയടങ്ങാതെ കൈലാസത്തിലേക്ക് പുറപ്പെട്ട ഭദ്രകാളിയെ ശാന്തയാക്കാൻ ശിവന്റെ ഉപദേശപ്രകാരം ഗണപതിയും നന്ദികേശനും രണ്ടു കൊച്ചു കുട്ടികളുടെ രൂപത്തിൽ വഴിയിൽ കിടന്നു. കുട്ടികളെ കണ്ട കാളി ശാന്ത ആകുകയും അവരെ എടുത്തു ലാളിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് പുരാണകഥ. കൈലാസത്തിലെത്തിയ ഭദ്രകാളിയോട് മനുഷ്യരുടെ നന്മക്കായി ഭൂലോകത്തിൽ വസിക്കണമെന്ന് മഹാദേവൻ അപേക്ഷിച്ചു. എന്റെ നാമം ജപിക്കുന്നിടത്ത് എന്റെ സാന്നിധ്യം ഉണ്ടായിരിക്കുമെന്നും കലിയുഗത്തിൽ മനുഷ്യരുടെ ആധിവ്യാധികൾ പരിഹരിക്കുമെന്നും ഭഗവതി അരുളിചെയ്തു ഭൂമിയിലേക്ക് പുറപ്പെട്ടു എന്നാണ് ഐതീഹ്യം. കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ടാദേവി, തമിഴ്നാട്ടിൽ മാരിയമ്മൻ, മലയാള ഭഗവതി, മലബാറിൽ ശ്രീകുരുംബ, ബംഗാളിൽ ഭവതാരിണി, ദക്ഷിണകാളി, അസാമിൽ കാമാഖ്യ, ഭൈരവി, രക്തേശ്വരി, രുധിരമാല, ചൊവ്വാ ഭഗവതി, കുണ്ഡലിനീശക്തി, ഇച്ഛാശക്തി, പ്രകൃതി, കൊറ്റവൈ, ഊർവ്വരത, ഭുവനേശ്വരി, ശീതളാദേവി, കരിനീലി, നീലകേശി തുടങ്ങിയവ ഭദ്രകാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങളോ പേരുകളോ ആണ്. കടുംപായസം , രക്തപുഷ്പ്പാഞ്ജലി, പൂവൻകോഴിയെ പറത്തൽ, കോഴി നടക്ക് വെക്കൽ, മഞ്ഞൾ കുരുമുളക് ചെമ്പട്ട് എന്നിവ സമർപ്പിക്കൽ, തവിട് അഭിഷേകം, ചെമ്പരത്തിമാല, തെച്ചിപ്പൂമാല, വേപ്പിലമാല, വാളും ചിലമ്പും സമർപ്പിക്കൽ, ഗുരുസിപൂജ, പൊങ്കാല എന്നിവയൊക്കെ ഈ ഭഗവതിയുടെ ഇഷ്ട വഴിപാടുകളാണ്. മുടിയേറ്റ്, പറണേറ്റ്, കെട്ടുകാഴ്ച, കളമെഴുത്തും പാട്ടും, തോറ്റം പാട്ട്, മാലപ്പുറം പാട്ട്, തെയ്യം തുടങ്ങിയ കേരളീയ അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ ഭദ്രകാളിയുടെ അവതാരകഥകളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി കാണാറുണ്ട്. ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ കാളിയെ ജഗദംബയായി ആണ്‌ ആരാധിച്ചിരുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന് ഭഗവതിയുമായി സംസാരിക്കാൻ സാധിച്ചിരുന്നു എന്ന് ഐതീഹ്യമുണ്ട്. സംസാര സാഗരത്തെ തരണം ചെയ്യിക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന കാളി ഭവതാരിണി എന്നറിയപ്പെട്ടു. വിഡ്ഢിയായ ഒരുവനെ മഹാകവിയായ കാളിദാസൻ ആക്കിത്തീർത്തതും കാളീദേവിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. വികട കവിയായ തെന്നാലി രാമനും ആ കഴിവ് സിദ്ധിക്കപ്പെട്ടതു ഭദ്രകാളിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണത്രേ. അതുകൊണ്ട് വാഗീശ്വരിയായ സരസ്വതിക്ക് തുല്യയായി ശ്രീഭദ്രയെ സങ്കൽപ്പിക്കാറുണ്ട്. വിക്രമാദിത്യ കഥകളിലും ഭദ്രകാളീ സാന്നിധ്യം കാണാം. == പ്രധാനപ്പെട്ട കാളി ക്ഷേത്രങ്ങൾ == കേരളത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബക്കാവ്, മാടായിക്കാവ്, പരുമല പനയന്നാർകാവ്, വള്ളിക്കാവ് എന്നി നാല് കാവുകളിലാണ് ആദ്യമായി കാളി ആരാധന ആരംഭിച്ചത്. ഇതിൽതന്നെ ആദ്യമായി കാളിയെ ആരാധിച്ചത് കൊടുങ്ങല്ലൂർ ക്ഷേത്രത്തിലാണ്. ഐതീഹ്യമാലയിലും മറ്റും ഇവയിൽ പലതും എടുത്തു പറയുന്നതായി കാണാം. മലപ്പുറം ജില്ലയിലെ തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലാണ് ആണ് കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കാളി പ്രതിഷ്ഠ ഉള്ളത്. കൂടാതെ എറണാകുളം ജില്ലയിലെ ആലുവ ദേശം ശ്രീ പള്ളിപ്പാട്ടുകാവ് ഭഗവതി ക്ഷേത്രത്തിലെ ഭദ്രകാളീ പ്രതിഷ്ഠയും വലിയതാണ്. വർഷത്തിൽ മുന്നൂറോളം ദിവസങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി മുടങ്ങാതെ കളമെഴുത്തും പാട്ടും നടക്കുന്ന ഏക ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രം ആണ് ഇത്. പ്രസിദ്ധമായ ചോറ്റാനിക്കര ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, കൊല്ലൂർ മൂകാംബിക എന്നിവിടങ്ങളിലും കാളീ സങ്കൽപ്പത്തിന് അതീവ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. മലബാറിലെ കാളിയുടെ കാവുകളിൽ മുണ്ടയാംപറമ്പ് ഭഗവതിക്കാവും, മട്ടന്നൂർ വള്ളിയോട്ട്ചാൽ കലശസ്ഥാനവും അറിയപ്പെടുന്നവയാണ്. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ ക്ഷേത്രം, കുംഭമാസത്തിലെ ഭരണി ഉത്സവം കൊണ്ട് പേരുകേട്ട ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ക്ഷേത്രം, പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ മലയാലപ്പുഴ ക്ഷേത്രം, മലമേക്കര മുള്ളുതറ ദേവി ക്ഷേത്രം അടൂർ,കടമ്മനിട്ട ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരത്തെ കരിക്കകം ശ്രീ ചാമുണ്ഡി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിലെ പാറമേക്കാവ്, ഉത്രാളിക്കാവ് രുധിര മഹാകാളിക്ഷേത്രം, കോട്ടയത്തെ മണർകാട് ക്ഷേത്രം എന്നിവ കേരളത്തിലെ പ്രസിദ്ധമായ കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. കൂടാതെ കേരളത്തിലെ മിക്ക പ്രദേശങ്ങളിലും ചെറുതും വലുതുമായ ധാരാളം ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും കളരികളും കാണാൻ സാധിക്കും. കൽക്കട്ടയിലെ കാളിഘട്ട്, ദക്ഷിണേശ്വർ ഭവതാരിണി ക്ഷേത്രം, ഉജ്ജയിനി മഹാകാളിക്ഷേത്രം, ആസാമിലെ കാമാഖ്യദേവി ക്ഷേത്രം, തമിഴ്നാട്ടിലെ മണ്ടക്കാട്, സമയപുരം, മൈസൂർ ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രം എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. == ചരിത്രം == ഇന്ന് മേർഘഡ് സംസ്കാരം എന്നു വിളിക്കുന്ന പുരാതനമായ നാഗരികതയുടെ കാലത്ത് അമ്മദൈവങ്ങളെയാണ് ആരാധിച്ചിരുന്നത്. മേർഘഡിന്റെ ഭാഗമായ കുള്ളി എന്ന സ്ഥലത്ത് 6000 വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ് ഉണ്ടായിരുന്ന കാർഷികഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി സ്ത്രീ ദൈവങ്ങളെ ആരാധിച്ചിരുന്നതായി തെളിവുകൾ ലഭിക്കുന്നത്. <ref>ബഷാം; ദ വണ്ടർ ദാറ്റ് വാസ് ഇന്ത്യ. സുർജീത്ത് പബ്ലിക്കേഷൻസ്, ഇംഗ്ലീഷ്; ന്യൂഡെൽഹി ഇന്ത്യ </ref> [[സംഘകാലം|സംഘകാലത്ത്]] മറവരുടെ ദൈവമായിരുന്നു [[കൊറ്റവൈ]] (പാർവതി). [[ചേരരാജാക്കന്മാർ]] യുദ്ധത്തിനു പുറപ്പെടുന്നതിനു മുൻപ് കൊറ്റവൈക്ക് ബലി അർപ്പിക്കുകയും കള്ള് നിവേദിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. കൊറ്റവൈയാണ് പിന്നീട് കാളിയായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടത് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു <ref>പി.കെ.ഗോപാലകൃഷ്ണൻ രചിച്ച “കേരളത്തിൻറെ സാംസ്കാരികചരിത്രം” </ref>. [[ജൈനമതം|ജൈനരുടെ]] ദേവതകളായ [[മംഗളാ ദേവി|മംഗളാദേവിയും]] അംബികയും പലയിടങ്ങളിൽ കാളിയായും [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗയായും]] രൂപാന്തരപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ദ്രാവിഡരുടെ പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തി അമ്മദൈവമായിരുന്നു. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന അവർക്ക് പിതാവിനേക്കാൾ മാതാവിനോട് കൂടുതൽ ബഹുമാനം ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കണം. എന്നാൽ ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ പിതാവ് ([[ശിവൻ]]‍) മാതാവ് ([[കാളി]],[[പാർവ്വതി]],[[ദുർഗ്ഗ]]) പുത്രൻ ([[മുരുകൻ]]‍) എന്നിങ്ങനെ ഒരു കുടുംബത്തെ ആരാധിച്ചിരുന്നു. വൈദികകാലത്തെ ([[ഋഗ്വേദം]]) ആര്യന്മാർക്ക് അമ്മ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അമ്മ ദൈവങ്ങളെ അവർ ആരാധിച്ചിരുന്നുമില്ല. [[ദസ്യു|ദസ്യുക്കളുടെ]] ഉഷാരാധനയെ [[ഇന്ദ്രൻ]] തകർക്കുന്നതായും മറ്റും ഋഗ്വേദത്തിലുള്ള പരാമർശങ്ങൾ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. നേരേ മറിച്ച് ആര്യർക്കും മുൻപ് താമസിച്ചിരുന്ന ജനവിഭാഗങ്ങൾ [[ഉർവരാരാധ|ഉർവരതയേയും]] [[സൂര്യദേവൻ|സൂര്യനേയും]] മറ്റും അമ്മയുടെ രൂപത്തിൽ ആരാധിച്ചിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഇതര പ്രദേശങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കേരളത്തിലും ബംഗാളിലുമാണ് ദേവിക്ഷേത്രങ്ങൾ കൂടുതലായി കാണുന്നത്. ദ്രാവിഡരുടേയും, ഇന്തോ-ആര്യന്മാരുടേയും, വടക്കു കിഴക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ മംഗളോയിഡ് വംശജരുടേയും മുന്നേറ്റമുണ്ടായപ്പോൾ പ്രോട്ടോ ആസ്റ്റ്രലോയ്ഡ് വംശജർക്ക് പ്രാബല്യം നിലനിന്ന പ്രദേശങ്ങൾ കേരളവും ബംഗാളുമായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ ആദിമസംസ്കാരം കൂടുതൽ പ്രകടമായത് ഈ രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളിലാണ്. ദേവിക്ക് നൽകി വന്ന സർവ്വപ്രധാനമായ സ്ഥാനം അവയിൽ ഒന്നുമാത്രം. ഋഗ്വേദത്തിൽ ദേവിമാർ പൊതുവിൽ ദേവന്മാരേക്കാൾ വളരെ പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞവരാണ്‌. [[മനുസ്മൃതി|മനുസ്മൃതിയിൽ]] മരണമടഞ്ഞ പിതാക്കന്മാർക്കായി ബലിയർപ്പിക്കേണ്ടതിനെപ്പറ്റി പറയുന്നു. <ref>മനുസ്മൃതി 3.81-92</ref>നിത്യേനയുള്ള വൈശ്വദേവ ഭക്ഷണ തർപ്പണത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നതിൽ ഒരുരുള പിതൃബലിയായി പ്രത്യേകം നൽകണം. അവസനത്തെ ഉരുള മുജ്ജന്മ പാപത്താൽ മാറാരോഗം ബാധിച്ചവർക്കും മതഭ്രഷ്ടരായവർക്കും പട്ടികൾക്കും വേണ്ടി വെറും തറയിലാണ് വെക്കേണ്ടത്. എന്നാൽ ഇതിലെങ്ങും പിതൃക്കൾക്കൊപ്പം സഞ്ചരിക്കേണ്ട അമ്മമാരെപ്പറ്റി പരാമർശമില്ല. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന ദ്രാവിഡരിൽ നിന്ന് പിതൃദായ സമ്പ്രദായത്തിലേക്കുള്ള വ്യത്യാസം ഇവിടെ പ്രതിഫലിക്കുന്നു. അമ്മമാർ വെറും ഭാര്യമാരാവാനായി നുഴഞ്ഞുകയറിയവർ മാത്രമായിത്തീരുന്നു. അഷ്ടകങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന വാർഷികമായ ശ്രാദ്ധമൂട്ടിലും അമ്മമാർക്കവകാശമില്ല. വേദസമ്പ്രദായം അനുവദിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും പിന്നീട് ബ്രാഹ്മണമതം ദേവിമാരെന്ന നിലയിൽ അമ്മമാർക്ക് വേണ്ടിയുള്ള ബലി തർപ്പണങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെ അനാര്യൻ അംശങ്ങളിൽ നിന്നും കടം കൊള്ളുന്നു. ഇത്തരത്തിൽ മുൻതലമുറയിലെ അമ്മമാരല്ലാത്ത മറ്റേതോ ദേവിമാർക്കായി (പൊതുവായ മാതൃത്വം-ത്രയംബക-മൂന്നുപേർ) വഴിയരികിൽ ശ്രാദ്ധമൂട്ടുന്ന രീതി പഴയകാലത്തെ ഇന്ത്യൻ സാഹിത്യകൃതികളിൽ കാണുന്നുണ്ട്. <ref>[[ശൂദ്രകൻ]]‍-[[മൃച്ഛകടികം]]</ref> [[മഹാഭാരതം|മഹാഭാരതത്തിൽ]] ഗംഗയെ ദേവിയായി ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ഗംഗ സ്വർഗ്ഗലോകത്തിലെ നദിയാണെന്നും [[പ്രദീപൻ]] എന്ന രാജാവിനെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ മനുഷ്യരൂപം പൂണ്ടതാണെന്നും പറയുന്നു. എന്നാൽ പ്രദീപന്റെ മകനായ [[ശാന്തനു|ശാന്തനുവിനെ]] വിവാഹം കഴിക്കേണ്ടിവരുന്ന ഗംഗ അവളുടെ ആദ്യത്തെ ഏഴുപുത്രന്മാരേയും നദിയിൽ ഒഴുക്കിക്കൊല്ലുന്നു. <ref>മഹാഭാരതം 1.93.44</ref>ഇത് അമ്മ ദൈവങ്ങൾക്ക് അർപ്പിക്കേണ്ടിയിരുന്ന ബലിയെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നതെന്ന് ഡി.സി.കൊസാംബി കരുതുന്നു. ആദ്യകാലത്തെ അമ്മ ദൈവാരാധന ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു എന്നാൺ ഇത് കാണിക്കുന്നത്. ഗംഗയുടെ എട്ടാമത്തെ പുത്രനായ ഭീഷ്മർ സഹോദരനുവേണ്ടി അപഹരിച്ചുകൊണ്ടുവരുന്ന അംബ, അംബിക, അംബാലിക എന്നീ രാജകുമാരിമാരും ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു (അംബു, അംബുസ്, ആംഫി - അമ്മ എന്നാണ് ഈ വാക്കുകളുടെ അർത്ഥവും). ‍ [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതത്തിന്റെ]] തകർച്ചയ്ക്കു ശേഷം ഏറ്റവും അധികം പ്രാധാന്യം നൽകപ്പെട്ടിരുന്നത് അമ്മദൈവങ്ങൾക്കാണ്. ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയ സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ഭഗവതിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ക്ഷേത്രങ്ങൾ കാണാം. ഭരണിക്കാവ്, കാവുമുടി, കിളിവൂരെന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയിട്ടുള്ളത് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽനിന്നോ അവയുടെ സമീപ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നോ ആണ്. അവിടെയെല്ലാം പൂജിക്കപ്പെടുന്ന ദൈവം ഭഗവതിയാണുതാനും.<ref>[[കെ. ദാമോദരൻ]] രചിച്ച “പ്രാചീന കേരളം”,അദ്ധ്യായം പന്ത്രണ്ട്</ref>അമ്മദൈവത്തിന് കാളി, ഭഗവതി, ദുർഗ, കരിനീലി എന്നിങ്ങനെ പല പേരുകളുമുണ്ട്. == കാളീരൂപ സങ്കല്പം ==<!-- പുരുഷദൈവങ്ങളേക്കാളധികം സ്ത്രീദൈവങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള നാടാണ് കേരളം. കുടുംബത്തിന്റെ നായികയും കൃഷിയുടെ സംരക്ഷകയുമായ സ്ത്രീ ഗോത്രത്തിന്റെ നാഥയെന്ന നിലയ്ക്കു സമുദായത്തിൽ മാന്യത നേടിയ കാലത്താണ് അമ്മ ദൈവങ്ങളും ആരാധിക്കപ്പെട്ടത്. നമ്പൂതിരിയും നായരും ഈഴവരും ചില പ്രധാനപ്പെട്ട ഗോത്രസമുദായക്കാരും ഒരു രൂപത്തിൽ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു രൂപത്തിൽ കാളിയെ പൂജിക്കുന്നവരാണ്. മിക്ക വീടുകളിലും കുലദേവതയായ ഭഗവതിയെ കുടിയിരുത്തിയിട്ടുണ്ടാവും.കൊല്ലത്തിൽ ഒരിക്കൽ ഭഗവതിസേവയോ ഗുരുതിയോ കോഴിവെട്ടോ പൊലെയുള്ള ചടങ്ങുകളും ഉണ്ടാവും.മുള്ളുതറയിൽ ശ്രീ ഭദ്രാ കരിം കാളി മൂർത്തീദേവി ക്ഷേത്രം ,മലമേക്കര,അടൂർ ,പത്തനംതിട്ട. --> <br /> കാർമേഘം പോലെ കറുത്തവളാണ് കാളിയെന്ന് പല കൃതികളിലും കാണാം. കാളിയ്ക്ക് പല രൂപങ്ങളുമുണ്ട്. ഭഗവതി രൗദ്രമൂർത്തി മാത്രമാണ് എന്ന പൊതുധാരണ ശരിയല്ല. ബാലഭദ്ര, സുമുഖീകാളി എന്നിവ സൗമ്യസുന്ദരഭാവങ്ങൾ. കണ്ടങ്കാളിയും കരിങ്കാളിയുമാണ് കൂടുതൽ ശക്തിയുള്ളത്. സംഹാരമൂർത്തിയായ രുധിര മഹാകാളിയാണ് ഏറ്റവും ശക്തി കൂടിയത്, ഭക്തനു പോലും നേരിട്ട് ദർശനം പാടില്ല എന്നതാണ് പ്രത്യേകത. അങ്ങനെ സംഭവിച്ചാൽ ആപത്താണ് എന്നാണ് വിശ്വാസം. [[വസൂരി]] മുതലായ വ്യാധികളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളെ രക്ഷിയ്ക്കാൻ കാളിക്ക് സാധിക്കുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. ആദിശക്തി, മഹാകാളി, ഭദ്രകാളി, ചാമുണ്ഡി, പ്രകൃതി, പരമാത്മാവ് , ബാലത്രിപുര, കാളരാത്രി, പ്രത്യംഗിര എന്നിവ ഈ ദേവിയുടെ അവതാരങ്ങൾ തന്നെ. ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ രൗദ്രഭാവമായാണ് ഭദ്രകാളിയെ സങ്കല്പിച്ചിട്ടുള്ളത്‌. അസുരനെ നിഗ്രഹിക്കാനായി അവതരിച്ച ഘോരരൂപം. അജ്ഞാനത്തെ നശിപ്പിച്ച് ജ്ഞാനം നൽകി ലോകത്തെ സംരക്ഷിക്കുക എന്നതാണ് ദുർഗ്ഗയുടെ കറുത്ത ഭാവമായ ‘കാളി’ യുടെ ധർമ്മം. വേദങ്ങളിൽ അഗ്നിയുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയാണ് കാളിയെ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്‌. അഗ്നിയുടെ ദേവതക്ക് ഏഴ് തിളങ്ങുന്ന നാവുകളാണുള്ളത്. ‘കാളി’ അതിൽ കറുത്ത നാവിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. രുദ്രന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയിൽ നിന്നുമാണ് കാളിയെ സൃഷ്ടിച്ചത് എന്നു പറയുമ്പോൾ പ്രപഞ്ചസൃഷ്ടിയുടെ മാതാവായ ശക്തിയെതന്നെ മകളായും കഥകളിലൂടെ വ്യഖ്യാനിക്കുന്നു. ശക്തിസ്വരുപിണിയായ ഈ ദേവിയെ പലരൂപത്തിലും ആരാധിക്കുന്നുണ്ട്. താന്ത്രികർ മുപ്പതിലധികം ഭാവങ്ങളിൽ ഓരോ ആഗ്രഹങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വിവിധ രൂപത്തിൽ ആരാധിക്കുന്നു എന്ന് പറയുന്നുണ്ട്. കാളി എന്ന വാക്ക് ‘കല’ എന്ന പദത്തിൽ നിന്നും ഉണ്ടായതാണ്. കല സമയത്തെ കുറിക്കുന്നു. കാളി സമയത്തിന്റെ ദേവികൂടിയാണ്. ദുർഗ്ഗയുടെ മറ്റു ഭാവങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കാളിയുടെ രൂപം ഭയാനകമാണ്. പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയ നാവ്‌, ഒരു കയ്യിൽ ശരീരം വേർപെട്ട തല, വാർന്നൊലിക്കുന്ന രക്തം. അരക്കെട്ടിൽ മുറിച്ചെടുത്ത കൈകൾ തൂക്കിയിട്ടിരിക്കുന്നു. ഭയാനകമായ ഈ രൂപത്തെ പൂജിക്കുന്നതിനു പിന്നിലും ഒരു രഹസ്യമുണ്ട്. നമ്മെ ഭയപ്പെടുത്തുന്ന രൂപത്തെ ആദരിക്കുമ്പോൾ ഭയം അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു എന്ന തത്ത്വം. കാളിയെ ഇത്രയും ഭീകരിയാക്കിയ ചിത്രകാരൻ ഓരോ അംഗങ്ങൾക്കും പ്രതീകാത്മകമായി കൊടുത്തിരിക്കുന്ന വ്യാഖ്യാനം അറിയാൻ ശ്രമിക്കാതെ കാളിയെ അധഃകൃതരുടെ മൂർത്തിയാണെന്നും; അതുമല്ല, സവർണ്ണരായ പരിവാരങ്ങളുടെ ഇഷ്ടമൂർത്തിയെന്നും വാദമുണ്ട്. കാളിയുടെ പുറത്തേക്ക് നീണ്ടു കിടക്കുന്ന നാവ് മൗനത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. (നാവ് പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയാൽ സംസാരിക്കാൻ കഴിയില്ല.) കണ്ണിലെ കൃഷ്ണമണിയുടെ കറുപ്പാണ് കാളിയ്ക്ക്. ഈ കറുത്തമണി ഇല്ലായിരുന്നെങ്കില് കാഴ്ചയില്ല, ജ്ഞാനമില്ല. കാളി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്, പ്രകാശം നൽകുന്നവളാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം മൌനത്തിലാണ്. ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും കാരണമായ അഹങ്കാരത്തിന്റെ ഉറവിടമാണ് തല. നിങ്ങൾക്ക് ഒരാളോട് വെറുപ്പു തോന്നുന്നുവെങ്കില്, അത് ആ വ്യക്തിയുടെ ശരീരത്തോടല്ല; ദുഷ്ചിന്തകളുള്ള ശിരസ്സിനോടായിരിയ്ക്കും. ഒരുവന് പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ കിട്ടുന്ന അറിവ് പരിമിതമാണ്. ലോകം പരിമിതമായ അറിവിൽ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുന്നു. ശാസ്ത്രവും ഈ പരിമിതമായ അറിവാണ് നൽകുന്നത്. പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങൾക്കപ്പുറമുള്ള അറിവ് - ആന്തരികമായ ജ്ഞാനം - പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ നേടാൻ സാധ്യമല്ല. ‘തല മുറിക്കപ്പടുക’ എന്നതിന്റെ അർത്ഥം അഹങ്കാരത്തെ ഇല്ലാതാക്കി ഉള്ളിലേക്ക് ഇറങ്ങിച്ചെല്ലുക, ധ്യാനാവസ്ഥയിൽ എത്തിച്ചേരുക എന്നാണ്. ആ ജ്ഞാനത്തിലൂടെയാണ് ലോകത്തെ അറിയേണ്ടത്. ദേവിയുടെ ഒരു കയ്യിൽ ‘അഭയ മുദ്രയും, മറുകയ്യിൽ ‘വരദ’ മുദ്രയുമാണ്. ജീവജാലങ്ങൾക്ക് ഭയത്തെ അകറ്റി ക്ഷേമകരമായിട്ടുള്ളതിനെ ചോദിക്കാതെതന്നെ കൊടുക്കുവാൻ തക്കവണ്ണം സർവ്വജ്ഞയാണ് ദേവി. മുറിച്ച കൈകൾ അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്നു. കയ്യ് കർമ്മത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ഫലം അനുഭവിക്കുന്നു. ഈ ഫലം കൂലിയാണ്. ഫലേച്ഛയില്ലാതെ കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ലഭിക്കുന്ന കൃപ സമ്മാനമാണ്. ശാശ്വതമായിട്ടുള്ള കൃപ ജ്ഞാനമാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്ന കയ്യ്. {{Hinduism-stub}} {{ഹിന്ദു ദൈവങ്ങൾ}}{{Shaktism}}{{Hindu deities and texts}} [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവദൈവങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ദേവിഭാഗവതത്തിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:മഹാവിദ്യ]] e2bslgpdvbvwmt9t3uwa5x05l7euht2 3765661 3765659 2022-08-17T12:55:13Z 92.20.169.13 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Kali}} {{വൃത്തിയാക്കേണ്ടവ}} {{Hdeity infobox| <!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology--> | Image = Kaliposter1940s.jpg | Image_size = 200px | Caption = ഭദ്രകാളി | Name = ഭദ്രകാളി അഥവാ മഹാകാളി | Devanagari = काली | Sanskrit_Transliteration = Kālī | Pali_Transliteration = | Tamil_script = | Affiliation = ദേവി ആദിപരാശക്തി, ദുർഗ്ഗ, ചണ്ഡിക | God_of = സംഹാരം, ശക്തി, ആരോഗ്യം | Abode = ശ്മശാനം, രണഭൂമി | Weapon = വാൾ, ത്രിശൂലം | Mount = വേതാളി | Planet = ചൊവ്വ, പക്ഷബലമില്ലാത്ത ചന്ദ്രൻ, കേതു }} ആദിമകാലങ്ങളിൽ [[ദ്രാവിഡർ|ദ്രാവിഡരുടേയും]] പിന്നീട് ശാക്തേയരുടെയും കാലക്രമേണ [[ഹിന്ദു|ഹൈന്ദവരുടേയും]] ആരാധനാ മൂർത്തിയായിത്തീർന്ന ഭഗവതിയാണ്‌ '''കാളി (കാലി), അഥവാ ഭദ്രകാളി''' {{തെളിവ്|7-ഫെബ്രവരി-2008}}. ശക്തിയുടെ പ്രതീകമാണ് കാളി. വിശ്വാസികൾ ആദിപരാശക്തിയുടെ  മൂർത്ത രൂപമായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ശ്രീഭദ്ര, ഭദ്രാഭഗവതി ചുരുക്കത്തിൽ ഭഗവതി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഭദ്രകാളി പല ഭാവങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നു. ബാലഭദ്ര, സുമുഖികാളി, മഹാകാളി, ചാമുണ്ഡി തുടങ്ങിയവയാണത്. ഭദ്രകാളി സാത്വിക, രാജസിക, താമസിക ഭാഗങ്ങളിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. ബംഗാളിലും കേരളത്തിലും കർണാടകയിലുമാണ് കാളി ആരാധന ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാണപ്പെടുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യ ഒട്ടാകെ വിവിധ പ്രദേശങ്ങളിൽ പല പ്രാദേശികമായ പേരുകളിൽ കാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ശ്രീ കുരുംമ്പ, കരിനീലി അമ്മ, കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ഡി എന്നെല്ലാം അറിയപ്പെടുന്നതും കാളി തന്നെ. തമിഴ്നാട്ടിൽ മുത്തുമാരി അമ്മൻ എന്ന പേരിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നതും കാളിയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ പല ഭാഗങ്ങളിൽ ആദിപരാശക്തിയുടെ സ്വരൂപമായ മഹാകാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നു. ഇത് ശിവപത്നിയായ ഭഗവതിയാണ്. അതിനാൽ പാർവതി തന്നെയാണ് കാളി എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ആദികാലങ്ങളിൽ ദ്രാവിഡർ കാളിയെ പ്രകൃതിയായി, ഊർവ്വരതയായി, മണ്ണിന്റെ ഫലഭൂയിഷ്ടതയായി, കർഷകരുടെ ദൈവമായി സങ്കൽപ്പിച്ചിരുന്നു. സൃഷ്ടിയുടെ അടിസ്ഥാനം ശക്തിയുടെ പ്രതീകമായ സ്ത്രീയാണ് എന്ന കാഴ്ചപ്പാടിൽ നിന്നാണ് ശാക്തേയർ കാളിയെ ആരാധിച്ചു തുടങ്ങിയത്. ശാക്തേയ സമ്പ്രദായത്തിൽ സ്ത്രീക്ക് നൽകുന്ന പ്രാധാന്യം ഇതിന്‌ തെളിവായി ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നു. ശൈവ വിശ്വാസപ്രകാരം ഇത് ശ്രീ പാർവതിയുടെ കറുത്ത ഭാവമായി തീരുകയായിരുന്നു. പൊതുവേ അവർണ്ണ വിഭാഗങ്ങളും പിന്നോക്ക സമുദായക്കാരുമാണ് ഭദ്രകാളിയെ കൂടുതലായി ആരാധിച്ചു കണ്ടിരുന്നത്. അയോധനകലകളുടെ ദൈവമായും കാളി അറിയപ്പെടുന്നു. കേരളത്തിലെ കളരികളിലും കാളീപൂജ പതിവായിരുന്നു. അതിനാൽ കളരി ദൈവമായും കാളിയെ സങ്കൽപ്പിച്ചു വരുന്നു. ബ്രാഹ്മണേതരർ പൂജ നടത്തുന്ന പല ഭദ്രകാളീക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും ഇന്നും കേരളത്തിൽ വീടുകളിൽ മച്ചകത്തു പരദേവതയായി ഭഗവതിയെ കാണാം. തറവാട്ടിലെ അംഗങ്ങൾ തന്നെ നേരിട്ട് ദേവിയെ പൂജിച്ചിരുന്നതായും പറയപ്പെടുന്നു.[1] === വിശ്വാസം === ഹൈന്ദവ വിശ്വാസപ്രകാരം ആദിപരാശക്തിയായ കാളി ശക്തിയുടെയും സംഹാരത്തിന്റെയും ഭഗവതിയായാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ശ്മശാനത്തിലും യുദ്ധഭൂമിയിലും വസിക്കുന്ന ഭഗവതി ആരോഗ്യത്തിന്റെ ദൈവം കൂടിയാണ്. ഭദ്രകാളിക്ക് കറുത്ത നിറമാണ്. അതിനാൽ കരിംകാളി എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ക്ഷിപ്രപ്രസാദിയും ഇഷ്ട വരദായിനിയുമായ ഭദ്രകാളി ഭയം, ശത്രുദോഷം, രോഗപീഡ, ദാരിദ്ര്യം, പ്രകൃതിദുരന്തം പോലെയുള്ള ആപത്തുകളിൽ നിന്നും ഭക്തരെ രക്ഷിക്കാൻ ശക്തയാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. ദേവീഭാഗവതത്തിൽ ആദിശക്തിയുടെ മൂന്ന് ഭാവങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് മഹാകാളി. വേദങ്ങളിൽ പഞ്ചഭൂതങ്ങളിൽ പെട്ട അഗ്നിയോടാണ് കാളിയെ ഉപമിച്ചിരിക്കുന്നത്. പ്രകൃതിയെ കാളികയായി ഉപാസകർ സങ്കൽപ്പിക്കുന്നു. ദശമഹാവിദ്യകൾ, സപ്‌തമാതാക്കൾ, നവദുർഗ്ഗ എന്നിവരിൽ പ്രധാനിയായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ദേവീമാഹാത്മ്യത്തിൽ "ജ്വാലാകരാളമത്യുഗ്രമശേഷാ സുരസൂദനം ത്രിശൂലം പാതു നോ ഭീതേർ ഭദ്രകാളി നമോസ്തുതേ” എന്ന ശ്ലോകത്തിൽ ദുർഗ്ഗയുടെ രൗദ്രഭാവമായി ഭദ്രകാളിയെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. കാളീ സഹസ്രനാമത്തിൽ ഭഗവതിയെ കാലഭൈരവന്റെ (ശിവന്റെ) ഭാര്യയായി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിനാൽ പാർവതിക്കും കാളിയിൽ നിന്നും അഭേദം കൽപ്പിക്കുന്നു. മഹിഷജിത്ത്, ദാരികജിത്ത്, രുരുജിത്ത് തുടങ്ങിയ ഭാവങ്ങളിലും ഭഗവതി പൂജിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിയുടെ വിവിധ അവതാരങ്ങളിൽ ഐശ്വര്യവും അറിവും നൽകുന്ന രാജസ, സാത്വിക ഭാവങ്ങളിലും ഭദ്രകാളി ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം ദിവസത്തിൽ ദേവിയെ കാലരാത്രി മാതാവായി ആരാധിക്കുന്നു. മഹാമാരിയുടെ പ്രതീകമായ കഴുതയാണ് കാലരാത്രിയുടെ വാഹനമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. കാളി എന്നാൽ "കാളുന്നവൾ, കറുത്തവൾ, രാത്രി" എന്നൊക്കെയാണ് അർത്ഥം. അജ്ഞാനത്തിന്റെ അന്ധകാരം ഇല്ലാതാക്കി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം പരത്തുന്നവൾ എന്ന് താന്ത്രികർ വിശ്വസിക്കുന്നു. കാലത്തിന്റെ (സമയത്തിന്റെ) ഭഗവതിയാണ് കാലി എന്ന് സങ്കൽപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. "ഭദ്രമായ കാലത്തെ നല്കുന്നവൾ" എന്നതാണ് ഭദ്രകാലി എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം. ജീവജാലങ്ങളെ പോറ്റി വളർത്തുന്നവളും അവയെ സംഹരിക്കുന്നവളുമായ പ്രകൃതിയാണ് കാളിയെന്ന് ഉപാസകർ കരുതുന്നു. ശ്രീകുരുംബക്കാവ്‌, പനയന്നാർക്കാവ്‌, മാടായിക്കാവ്‌, വള്ളിക്കാവ്‌ എന്നിവിടങ്ങളിലൊക്കെ കാവുകളിൽനിന്നാണ്‌ ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളുണ്ടായത്‌ എന്ന്‌ കരുതപ്പെടുന്നു. കാളിയും ലക്ഷ്മിയും സരസ്വതിയും ഒന്നുതന്നെ എന്നു കരുതുന്നവരുണ്ട്‌. മഹാകാളന്റെ (ശിവൻ) ശക്തിയായ മഹാകാളി, ദാരികനെ വധിച്ച ഭദ്രകാളി, അഥർവാണ ഭദ്രകാളി, ഐശ്വര്യദായിനിയായ സുമുഖീകാളി, ചാമുണ്ഡാദേവി എന്നിവ കാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങൾ ആണ്. കേരളത്തിലെ ആദ്യ കാളീക്ഷേത്രവും ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രവും ആയിട്ടാണ് തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിലെ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബ ഭഗവതീ ക്ഷേത്രത്തെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. ഇവിടെനിന്ന് ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ചു കൊണ്ടുപോയി മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതായി പറയപ്പെടുന്നു. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ പൊങ്കാലക്ക് ഭഗവതി കൊടുങ്ങല്ലൂരിൽ നിന്ന് വരുന്നുവെന്നാണ് സങ്കൽപ്പം. ഇതുപോലെ കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ മാടായിക്കാവിൽ നിന്നും ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ച് കൊണ്ടുപോയി ഇരുത്തിയ അനേകം ക്ഷേത്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്. തമിഴ് ഇതിഹാസകാവ്യമായ [[ചിലപ്പതികാരം|ചിലപ്പതികാരത്തിലെ]] വീരനായിക [[കണ്ണകി|കണ്ണകിയെ]] (ഭാര്യാദൈവം) കാളിയോട് ഉപമിച്ചു കാണാറുണ്ട്. ഭഗവതീപൂജക്ക്‌ ജാതിവർണ്ണങ്ങൾ ബാധകമല്ലാത്തതിനാൽ പൊതുവേ എല്ലാ ഹൈന്ദവവിഭാഗങ്ങളും ഭദ്രകാളിയെ ആരാധിക്കാറുണ്ട്. കുടുംബദൈവമായും, ദേശദേവിയായും ഉപാസനാമൂർത്തിയായും ഒക്കെ ശ്രീഭദ്ര ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിദാസൻ, ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ തുടങ്ങിയവർ അറിയപ്പെടുന്ന കാളി ഉപാസകർ ആയിരുന്നു. കേരളത്തിൽ മീനഭരണി, കുംഭഭരണി, മകരഭരണി, മകരച്ചൊവ്വ, പത്താമുദയം, നവരാത്രി എന്നിവ കാളിക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള ദിവസങ്ങൾ ആണ്. ദേവീഭാഗവതം, ദേവീമാഹാത്മ്യം, കാളികാപുരാണം തുടങ്ങിയവ കാളീകഥകളും സ്തുതികളും ഉൾപ്പെടുന്ന പൗരാണിക ഗ്രന്ഥങ്ങൾ ആകുന്നു. == പുരാണം, ഐതിഹ്യം == ദേവി ആദിപരാശക്തിയുടെ ഉഗ്രരൂപമാണ് ഭദ്രകാളി അഥവാ കാലരാത്രി. ദേവീമാഹാത്മ്യപ്രകാരം ആദിയിൽ മഹാലക്ഷ്മിയിൽ നിന്നാണ് മനോഹരമായ കറുത്ത നിറത്തോടുകൂടിയ മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ദേവി പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരവും കാളികാപുരാണത്തിലും കാളി ബ്രഹ്മതത്വമായ, സർവരക്ഷകയായ, മോക്ഷദായിനിയായ, കരുണാമയിയായ, സാത്വികയായ ജഗദീശ്വരി തന്നെ ആകുന്നു. വിവിധ ഹൈന്ദവ പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരമുള്ള കാളിയുടെ അവതാരകഥകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. ഭാഗവതത്തിൽ മഹാവിഷ്ണുവിനെ മുൻനിർത്തി മധുകൈടഭന്മാരെ വധിക്കുവാൻ വേണ്ടിയാണ് ആദ്യമായി മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ബ്രഹ്‌മാവിന്റെ പ്രാർഥനപ്രകാരമാണ് പരാശക്തി ഇപ്രകാരം അവതരിച്ചത്. ദേവി മാഹാത്മ്യത്തിൽ ശുംഭനിശുംഭ യുദ്ധവേളയിൽ ചണ്ഡികാദേവിക്ക് തുണയേകുവാൻ പരാശക്തി എടുത്ത രൗദ്രഭാവമാണ് കാളി. ചണ്ഡികയുടെ പുരികക്കൊടിയിൽ നിന്നുമാണ് അവതാരം. ഈ കാളി ചണ്ടമുണ്ടന്മാരെ വധിച്ചതിനാൽ ചാമുണ്ഡി എന്നറിയപ്പെട്ടു. പിന്നീട് [[രക്തബീജൻ|രക്തബീജനെ]] വധിക്കാൻ ചണ്ഡികയെ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിനാൽ രക്തചാമുണ്ഡി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. കർണാടകയിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന കാളി ചാമുണ്ഡേശ്വരിയാണ്. ശിവപുരാണപ്രകാരം ശിവപത്നി ശ്രീപാർവതിയുടെ രൗദ്രരൂപമാണ് കാളി. [[ദക്ഷൻ|ദക്ഷന്റെ]] യാഗത്തിൽ അപമാനം കൊണ്ട് സതി ദേഹത്യാഗം വരിച്ചപ്പോൾ കോപിഷ്ടനായ പരമശിവന്റെ താണ്ഡവത്തിനിടയിൽ അദ്ദേഹം തൻറെ ജട പിഴുതു തറയിൽ അടിയ്ക്കുകയും അതിൽ നിന്നും വീരഭദ്രനോടൊപ്പം ഭദ്രകാളി അവതരിച്ചു. ദക്ഷവധത്തിന് വീരഭദ്രനെ സഹായിച്ച ഭദ്രകാളി ദക്ഷന്റെ യജ്ഞശാല തകർത്തു. മാർക്കണ്ഡേയ പുരാണത്തിലെ ഭദ്രോൽപ്പത്തി പ്രകരണത്തിൽ മറ്റൊരു [[ഭദ്രകാളി]] സങ്കല്പം ഉണ്ട്. ഇത് ശിവന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി അവതരിച്ച ഭഗവതിയാണ്. ദാരികനെ വധിക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് അവതാരം. സ്ത്രീയാൽ മാത്രമേ വധിക്കപ്പെടൂ എന്നു എന്നായിരുന്നു ദാരികൻ നേടിയ വരം. വേതാളവാഹനയാണ് ഭഗവതി. ഇതാണ് കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പൊതുവെ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന ഭദ്രകാളി അഥവാ ഭദ്രാഭഗവതി. ഇത് സപ്തമാതാക്കളിൽ പെടുന്ന ഭഗവതിയാണ്. ഭരണിനാളിൽ ഭഗവതി ദാരികനെ നിഗ്രഹിച്ചു എന്നാണ് കഥ. സഹസ്രമുഖരാവണനെ വധിക്കാൻ സീതയും കാളിയായി മാറുന്നുണ്ട്. ഈ കാളിയാണ് പരമശിവന്റെ നെഞ്ചിൽ നടനമാടിയവൾ. ശിവനർത്തകി എന്ന പേരിലും ഭഗവതി അറിയപ്പെടുന്നുണ്ട്. നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ കോപത്തെ തടുത്ത് അദ്ദേഹത്തെ ശാന്തനാക്കാൻ കാലഭൈരവന്റെ (ശിവന്റെ) തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി സിംഹമുഖത്തോടെ കാളി അവതരിച്ചു. ഇതാണ് അഥർവാണ ഭദ്രകാളി അഥവാ പ്രത്യംഗിരിദേവി (നരസിംഹി). കടുത്ത ദുരിതങ്ങളെയും ഈ ഭഗവതി തടയുമെന്നും ഭക്തരെ നേർ വഴിയിലേക്ക് തിരിച്ചു വിടുമെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. അതീവ ശക്തിയേറിയ ഈ ഭഗവതി ശക്തി ഉപാസകന്മാരുടെ ഒരു പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തിയാണ്. സപ്തമാതാക്കളിലും ചിലപ്പോൾ ഈ ഭഗവതിയെ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ദശമഹാവിദ്യമാരിലെ താര, ചിന്നമസ്ത, ബഗ്ളാമുഖി തുടങ്ങിയവ കാളിയുടെ പല രൂപങ്ങൾ ആയി കണക്കാക്കുന്നു. താരയുടെ നാമം സ്മരിക്കുന്നവരെ പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങൾ ദോഷകരമായി ബാധിക്കില്ലെന്ന് വിശ്വാസം. ജ്വരൻ എന്ന കഴുതയെ വാഹനമാക്കിയ കാലരാത്രി, ഭക്തരെ മഹാമാരികളിൽ നിന്നും ദുരിതങ്ങളിൽ നിന്നും സംരക്ഷിക്കുന്നവൾ ആണെന്നാണ് വിശ്വാസം. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം നാൾ കാലരാത്രിക്കാണ് പ്രാധാന്യം. അതിനാൽ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഈ ദിവസം വിശേഷമാണ്. ചിലയിടങ്ങളിൽ രോഗനാശകരമായ അമൃതകലശവും വേപ്പിലമാലയും മഞ്ഞൾപ്പൊടിയും ധരിച്ച കാളീരൂപങ്ങൾ കാണാം. ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രമായ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ഭഗവതിക്ഷേത്രത്തിൽ ഭക്തർ മഞ്ഞളും കുരുമുളകും തവിടും അഭിഷേകം നടത്തുന്നത് രോഗനാശം ഉദ്ദേശിച്ചാണത്രെ. ഭക്തർക്ക് ഐശ്വര്യങ്ങൾ പ്രദാനം ചെയ്യാൻ ഭഗവതി സ്വീകരിച്ച സൗമ്യസുന്ദരമായ രൂപമാണ് സുമുഖീകാളി. മഹാലക്ഷ്മിക്ക് സമമാണ് ഈ ഭഗവതി. കുട്ടികളോട് ഏറെ വാത്സല്യമുള്ള കാളിയെ ബാലഭദ്ര എന്നും അറിയപ്പെട്ടു. ഇത് ഒരു കൊച്ചു പെൺകുട്ടിയുടെ രൂപത്തിൽ ഉള്ള സാത്വികയായ ഭഗവതിയാണ്. ബാലാരിഷ്ടതകൾ മാറുവാനാണ് ബലഭദ്രയെ ആരാധിക്കുന്നതെന്നു ഐതീഹ്യം. ദാരിക വധത്തിന് ശേഷം അങ്കക്കലിയടങ്ങാതെ കൈലാസത്തിലേക്ക് പുറപ്പെട്ട ഭദ്രകാളിയെ ശാന്തയാക്കാൻ ശിവന്റെ ഉപദേശപ്രകാരം ഗണപതിയും നന്ദികേശനും രണ്ടു കൊച്ചു കുട്ടികളുടെ രൂപത്തിൽ വഴിയിൽ കിടന്നു. കുട്ടികളെ കണ്ട കാളി ശാന്ത ആകുകയും അവരെ എടുത്തു ലാളിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് പുരാണകഥ. കൈലാസത്തിലെത്തിയ ഭദ്രകാളിയോട് മനുഷ്യരുടെ നന്മക്കായി ഭൂലോകത്തിൽ വസിക്കണമെന്ന് മഹാദേവൻ അപേക്ഷിച്ചു. എന്റെ നാമം ജപിക്കുന്നിടത്ത് എന്റെ സാന്നിധ്യം ഉണ്ടായിരിക്കുമെന്നും കലിയുഗത്തിൽ മനുഷ്യരുടെ ആധിവ്യാധികൾ പരിഹരിക്കുമെന്നും ഭഗവതി അരുളിചെയ്തു ഭൂമിയിലേക്ക് പുറപ്പെട്ടു എന്നാണ് ഐതീഹ്യം. കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ടാദേവി, തമിഴ്നാട്ടിൽ മാരിയമ്മൻ, മലയാള ഭഗവതി, മലബാറിൽ ശ്രീകുരുംബ, ബംഗാളിൽ ഭവതാരിണി, ദക്ഷിണകാളി, അസാമിൽ കാമാഖ്യ, ഭൈരവി, രക്തേശ്വരി, രുധിരമാല, ചൊവ്വാ ഭഗവതി, കുണ്ഡലിനീശക്തി, ഇച്ഛാശക്തി, പ്രകൃതി, കൊറ്റവൈ, ഊർവ്വരത, ഭുവനേശ്വരി, ശീതളാദേവി, കരിനീലി, നീലകേശി തുടങ്ങിയവ ഭദ്രകാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങളോ പേരുകളോ ആണ്. കടുംപായസം , രക്തപുഷ്പ്പാഞ്ജലി, പൂവൻകോഴിയെ പറത്തൽ, കോഴി നടക്ക് വെക്കൽ, മഞ്ഞൾ കുരുമുളക് ചെമ്പട്ട് എന്നിവ സമർപ്പിക്കൽ, തവിട് അഭിഷേകം, ചെമ്പരത്തിമാല, തെച്ചിപ്പൂമാല, വേപ്പിലമാല, വാളും ചിലമ്പും സമർപ്പിക്കൽ, ഗുരുസിപൂജ, പൊങ്കാല എന്നിവയൊക്കെ ഈ ഭഗവതിയുടെ ഇഷ്ട വഴിപാടുകളാണ്. മുടിയേറ്റ്, പറണേറ്റ്, കെട്ടുകാഴ്ച, കളമെഴുത്തും പാട്ടും, തോറ്റം പാട്ട്, മാലപ്പുറം പാട്ട്, തെയ്യം തുടങ്ങിയ കേരളീയ അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ ഭദ്രകാളിയുടെ അവതാരകഥകളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി കാണാറുണ്ട്. ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ കാളിയെ ജഗദംബയായി ആണ്‌ ആരാധിച്ചിരുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന് ഭഗവതിയുമായി സംസാരിക്കാൻ സാധിച്ചിരുന്നു എന്ന് ഐതീഹ്യമുണ്ട്. സംസാര സാഗരത്തെ തരണം ചെയ്യിക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന കാളി ഭവതാരിണി എന്നറിയപ്പെട്ടു. വിഡ്ഢിയായ ഒരുവനെ മഹാകവിയായ കാളിദാസൻ ആക്കിത്തീർത്തതും കാളീദേവിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. വികട കവിയായ തെന്നാലി രാമനും ആ കഴിവ് സിദ്ധിക്കപ്പെട്ടതു ഭദ്രകാളിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണത്രേ. അതുകൊണ്ട് വാഗീശ്വരിയായ സരസ്വതിക്ക് തുല്യയായി ശ്രീഭദ്രയെ സങ്കൽപ്പിക്കാറുണ്ട്. വിക്രമാദിത്യ കഥകളിലും ഭദ്രകാളീ സാന്നിധ്യം കാണാം. == പ്രധാനപ്പെട്ട കാളി ക്ഷേത്രങ്ങൾ == കേരളത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബക്കാവ്, മാടായിക്കാവ്, പരുമല പനയന്നാർകാവ്, വള്ളിക്കാവ് എന്നി നാല് കാവുകളിലാണ് ആദ്യമായി കാളി ആരാധന ആരംഭിച്ചത്. ഇതിൽതന്നെ ആദ്യമായി കാളിയെ ആരാധിച്ചത് കൊടുങ്ങല്ലൂർ ക്ഷേത്രത്തിലാണ്. ഐതീഹ്യമാലയിലും മറ്റും ഇവയിൽ പലതും എടുത്തു പറയുന്നതായി കാണാം. മലപ്പുറം ജില്ലയിലെ തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലാണ് ആണ് കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കാളി പ്രതിഷ്ഠ ഉള്ളത്. കൂടാതെ എറണാകുളം ജില്ലയിലെ ആലുവ ദേശം ശ്രീ പള്ളിപ്പാട്ടുകാവ് ഭഗവതി ക്ഷേത്രത്തിലെ ഭദ്രകാളീ പ്രതിഷ്ഠയും വലിയതാണ്. വർഷത്തിൽ മുന്നൂറോളം ദിവസങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി മുടങ്ങാതെ കളമെഴുത്തും പാട്ടും നടക്കുന്ന ഏക ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രം ആണ് ഇത്. പ്രസിദ്ധമായ ചോറ്റാനിക്കര ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, കൊല്ലൂർ മൂകാംബിക എന്നിവിടങ്ങളിലും കാളീ സങ്കൽപ്പത്തിന് അതീവ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. മലബാറിലെ കാളിയുടെ കാവുകളിൽ മുണ്ടയാംപറമ്പ് ഭഗവതിക്കാവും, മട്ടന്നൂർ വള്ളിയോട്ട്ചാൽ കലശസ്ഥാനവും അറിയപ്പെടുന്നവയാണ്. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ ക്ഷേത്രം, കുംഭമാസത്തിലെ ഭരണി ഉത്സവം കൊണ്ട് പേരുകേട്ട ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ക്ഷേത്രം, പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ മലയാലപ്പുഴ ക്ഷേത്രം, മലമേക്കര മുള്ളുതറ ദേവി ക്ഷേത്രം അടൂർ,കടമ്മനിട്ട ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരത്തെ കരിക്കകം ശ്രീ ചാമുണ്ഡി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിലെ പാറമേക്കാവ്, ഉത്രാളിക്കാവ് രുധിര മഹാകാളിക്ഷേത്രം, കോട്ടയത്തെ മണർകാട് ക്ഷേത്രം എന്നിവ കേരളത്തിലെ പ്രസിദ്ധമായ കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. കൂടാതെ കേരളത്തിലെ മിക്ക പ്രദേശങ്ങളിലും ചെറുതും വലുതുമായ ധാരാളം ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും കളരികളും കാണാൻ സാധിക്കും. കൽക്കട്ടയിലെ കാളിഘട്ട്, ദക്ഷിണേശ്വർ ഭവതാരിണി ക്ഷേത്രം, ഉജ്ജയിനി മഹാകാളിക്ഷേത്രം, ആസാമിലെ കാമാഖ്യദേവി ക്ഷേത്രം, തമിഴ്നാട്ടിലെ മണ്ടക്കാട്, സമയപുരം, മൈസൂർ ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രം എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. == ചരിത്രം == ഇന്ന് മേർഘഡ് സംസ്കാരം എന്നു വിളിക്കുന്ന പുരാതനമായ നാഗരികതയുടെ കാലത്ത് അമ്മദൈവങ്ങളെയാണ് ആരാധിച്ചിരുന്നത്. മേർഘഡിന്റെ ഭാഗമായ കുള്ളി എന്ന സ്ഥലത്ത് 6000 വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ് ഉണ്ടായിരുന്ന കാർഷികഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി സ്ത്രീ ദൈവങ്ങളെ ആരാധിച്ചിരുന്നതായി തെളിവുകൾ ലഭിക്കുന്നത്. <ref>ബഷാം; ദ വണ്ടർ ദാറ്റ് വാസ് ഇന്ത്യ. സുർജീത്ത് പബ്ലിക്കേഷൻസ്, ഇംഗ്ലീഷ്; ന്യൂഡെൽഹി ഇന്ത്യ </ref> [[സംഘകാലം|സംഘകാലത്ത്]] മറവരുടെ ദൈവമായിരുന്നു [[കൊറ്റവൈ]] (പാർവതി). [[ചേരരാജാക്കന്മാർ]] യുദ്ധത്തിനു പുറപ്പെടുന്നതിനു മുൻപ് കൊറ്റവൈക്ക് ബലി അർപ്പിക്കുകയും കള്ള് നിവേദിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. കൊറ്റവൈയാണ് പിന്നീട് കാളിയായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടത് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു <ref>പി.കെ.ഗോപാലകൃഷ്ണൻ രചിച്ച “കേരളത്തിൻറെ സാംസ്കാരികചരിത്രം” </ref>. [[ജൈനമതം|ജൈനരുടെ]] ദേവതകളായ [[മംഗളാ ദേവി|മംഗളാദേവിയും]] അംബികയും പലയിടങ്ങളിൽ കാളിയായും [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗയായും]] രൂപാന്തരപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ദ്രാവിഡരുടെ പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തി അമ്മദൈവമായിരുന്നു. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന അവർക്ക് പിതാവിനേക്കാൾ മാതാവിനോട് കൂടുതൽ ബഹുമാനം ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കണം. എന്നാൽ ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ പിതാവ് ([[ശിവൻ]]‍) മാതാവ് ([[കാളി]],[[പാർവ്വതി]],[[ദുർഗ്ഗ]]) പുത്രൻ ([[മുരുകൻ]]‍) എന്നിങ്ങനെ ഒരു കുടുംബത്തെ ആരാധിച്ചിരുന്നു. വൈദികകാലത്തെ ([[ഋഗ്വേദം]]) ആര്യന്മാർക്ക് അമ്മ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അമ്മ ദൈവങ്ങളെ അവർ ആരാധിച്ചിരുന്നുമില്ല. [[ദസ്യു|ദസ്യുക്കളുടെ]] ഉഷാരാധനയെ [[ഇന്ദ്രൻ]] തകർക്കുന്നതായും മറ്റും ഋഗ്വേദത്തിലുള്ള പരാമർശങ്ങൾ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. നേരേ മറിച്ച് ആര്യർക്കും മുൻപ് താമസിച്ചിരുന്ന ജനവിഭാഗങ്ങൾ [[ഉർവരാരാധ|ഉർവരതയേയും]] [[സൂര്യദേവൻ|സൂര്യനേയും]] മറ്റും അമ്മയുടെ രൂപത്തിൽ ആരാധിച്ചിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഇതര പ്രദേശങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കേരളത്തിലും ബംഗാളിലുമാണ് ദേവിക്ഷേത്രങ്ങൾ കൂടുതലായി കാണുന്നത്. ദ്രാവിഡരുടേയും, ഇന്തോ-ആര്യന്മാരുടേയും, വടക്കു കിഴക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ മംഗളോയിഡ് വംശജരുടേയും മുന്നേറ്റമുണ്ടായപ്പോൾ പ്രോട്ടോ ആസ്റ്റ്രലോയ്ഡ് വംശജർക്ക് പ്രാബല്യം നിലനിന്ന പ്രദേശങ്ങൾ കേരളവും ബംഗാളുമായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ ആദിമസംസ്കാരം കൂടുതൽ പ്രകടമായത് ഈ രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളിലാണ്. ദേവിക്ക് നൽകി വന്ന സർവ്വപ്രധാനമായ സ്ഥാനം അവയിൽ ഒന്നുമാത്രം. ഋഗ്വേദത്തിൽ ദേവിമാർ പൊതുവിൽ ദേവന്മാരേക്കാൾ വളരെ പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞവരാണ്‌. [[മനുസ്മൃതി|മനുസ്മൃതിയിൽ]] മരണമടഞ്ഞ പിതാക്കന്മാർക്കായി ബലിയർപ്പിക്കേണ്ടതിനെപ്പറ്റി പറയുന്നു. <ref>മനുസ്മൃതി 3.81-92</ref>നിത്യേനയുള്ള വൈശ്വദേവ ഭക്ഷണ തർപ്പണത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നതിൽ ഒരുരുള പിതൃബലിയായി പ്രത്യേകം നൽകണം. അവസനത്തെ ഉരുള മുജ്ജന്മ പാപത്താൽ മാറാരോഗം ബാധിച്ചവർക്കും മതഭ്രഷ്ടരായവർക്കും പട്ടികൾക്കും വേണ്ടി വെറും തറയിലാണ് വെക്കേണ്ടത്. എന്നാൽ ഇതിലെങ്ങും പിതൃക്കൾക്കൊപ്പം സഞ്ചരിക്കേണ്ട അമ്മമാരെപ്പറ്റി പരാമർശമില്ല. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന ദ്രാവിഡരിൽ നിന്ന് പിതൃദായ സമ്പ്രദായത്തിലേക്കുള്ള വ്യത്യാസം ഇവിടെ പ്രതിഫലിക്കുന്നു. അമ്മമാർ വെറും ഭാര്യമാരാവാനായി നുഴഞ്ഞുകയറിയവർ മാത്രമായിത്തീരുന്നു. അഷ്ടകങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന വാർഷികമായ ശ്രാദ്ധമൂട്ടിലും അമ്മമാർക്കവകാശമില്ല. വേദസമ്പ്രദായം അനുവദിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും പിന്നീട് ബ്രാഹ്മണമതം ദേവിമാരെന്ന നിലയിൽ അമ്മമാർക്ക് വേണ്ടിയുള്ള ബലി തർപ്പണങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെ അനാര്യൻ അംശങ്ങളിൽ നിന്നും കടം കൊള്ളുന്നു. ഇത്തരത്തിൽ മുൻതലമുറയിലെ അമ്മമാരല്ലാത്ത മറ്റേതോ ദേവിമാർക്കായി (പൊതുവായ മാതൃത്വം-ത്രയംബക-മൂന്നുപേർ) വഴിയരികിൽ ശ്രാദ്ധമൂട്ടുന്ന രീതി പഴയകാലത്തെ ഇന്ത്യൻ സാഹിത്യകൃതികളിൽ കാണുന്നുണ്ട്. <ref>[[ശൂദ്രകൻ]]‍-[[മൃച്ഛകടികം]]</ref> [[മഹാഭാരതം|മഹാഭാരതത്തിൽ]] ഗംഗയെ ദേവിയായി ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ഗംഗ സ്വർഗ്ഗലോകത്തിലെ നദിയാണെന്നും [[പ്രദീപൻ]] എന്ന രാജാവിനെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ മനുഷ്യരൂപം പൂണ്ടതാണെന്നും പറയുന്നു. എന്നാൽ പ്രദീപന്റെ മകനായ [[ശാന്തനു|ശാന്തനുവിനെ]] വിവാഹം കഴിക്കേണ്ടിവരുന്ന ഗംഗ അവളുടെ ആദ്യത്തെ ഏഴുപുത്രന്മാരേയും നദിയിൽ ഒഴുക്കിക്കൊല്ലുന്നു. <ref>മഹാഭാരതം 1.93.44</ref>ഇത് അമ്മ ദൈവങ്ങൾക്ക് അർപ്പിക്കേണ്ടിയിരുന്ന ബലിയെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നതെന്ന് ഡി.സി.കൊസാംബി കരുതുന്നു. ആദ്യകാലത്തെ അമ്മ ദൈവാരാധന ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു എന്നാൺ ഇത് കാണിക്കുന്നത്. ഗംഗയുടെ എട്ടാമത്തെ പുത്രനായ ഭീഷ്മർ സഹോദരനുവേണ്ടി അപഹരിച്ചുകൊണ്ടുവരുന്ന അംബ, അംബിക, അംബാലിക എന്നീ രാജകുമാരിമാരും ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു (അംബു, അംബുസ്, ആംഫി - അമ്മ എന്നാണ് ഈ വാക്കുകളുടെ അർത്ഥവും). ‍ [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതത്തിന്റെ]] തകർച്ചയ്ക്കു ശേഷം ഏറ്റവും അധികം പ്രാധാന്യം നൽകപ്പെട്ടിരുന്നത് അമ്മദൈവങ്ങൾക്കാണ്. ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയ സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ഭഗവതിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ക്ഷേത്രങ്ങൾ കാണാം. ഭരണിക്കാവ്, കാവുമുടി, കിളിവൂരെന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയിട്ടുള്ളത് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽനിന്നോ അവയുടെ സമീപ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നോ ആണ്. അവിടെയെല്ലാം പൂജിക്കപ്പെടുന്ന ദൈവം ഭഗവതിയാണുതാനും.<ref>[[കെ. ദാമോദരൻ]] രചിച്ച “പ്രാചീന കേരളം”,അദ്ധ്യായം പന്ത്രണ്ട്</ref>അമ്മദൈവത്തിന് കാളി, ഭഗവതി, ദുർഗ, കരിനീലി എന്നിങ്ങനെ പല പേരുകളുമുണ്ട്. == കാളീരൂപ സങ്കല്പം ==<!-- പുരുഷദൈവങ്ങളേക്കാളധികം സ്ത്രീദൈവങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള നാടാണ് കേരളം. കുടുംബത്തിന്റെ നായികയും കൃഷിയുടെ സംരക്ഷകയുമായ സ്ത്രീ ഗോത്രത്തിന്റെ നാഥയെന്ന നിലയ്ക്കു സമുദായത്തിൽ മാന്യത നേടിയ കാലത്താണ് അമ്മ ദൈവങ്ങളും ആരാധിക്കപ്പെട്ടത്. നമ്പൂതിരിയും നായരും ഈഴവരും ചില പ്രധാനപ്പെട്ട ഗോത്രസമുദായക്കാരും ഒരു രൂപത്തിൽ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു രൂപത്തിൽ കാളിയെ പൂജിക്കുന്നവരാണ്. മിക്ക വീടുകളിലും കുലദേവതയായ ഭഗവതിയെ കുടിയിരുത്തിയിട്ടുണ്ടാവും.കൊല്ലത്തിൽ ഒരിക്കൽ ഭഗവതിസേവയോ ഗുരുതിയോ കോഴിവെട്ടോ പൊലെയുള്ള ചടങ്ങുകളും ഉണ്ടാവും.മുള്ളുതറയിൽ ശ്രീ ഭദ്രാ കരിം കാളി മൂർത്തീദേവി ക്ഷേത്രം ,മലമേക്കര,അടൂർ ,പത്തനംതിട്ട. --> <br /> കാർമേഘം പോലെ കറുത്തവളാണ് കാളിയെന്ന് പല കൃതികളിലും കാണാം. കാളിയ്ക്ക് പല രൂപങ്ങളുമുണ്ട്. ഭഗവതി രൗദ്രമൂർത്തി മാത്രമാണ് എന്ന പൊതുധാരണ ശരിയല്ല. ബാലഭദ്ര, സുമുഖീകാളി എന്നിവ സൗമ്യസുന്ദരഭാവങ്ങൾ. കണ്ടങ്കാളിയും കരിങ്കാളിയുമാണ് കൂടുതൽ ശക്തിയുള്ളത്. സംഹാരമൂർത്തിയായ രുധിര മഹാകാളിയാണ് ഏറ്റവും ശക്തി കൂടിയത്, ഭക്തനു പോലും നേരിട്ട് ദർശനം പാടില്ല എന്നതാണ് പ്രത്യേകത. അങ്ങനെ സംഭവിച്ചാൽ ആപത്താണ് എന്നാണ് വിശ്വാസം. [[വസൂരി]] മുതലായ വ്യാധികളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളെ രക്ഷിയ്ക്കാൻ കാളിക്ക് സാധിക്കുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. ആദിശക്തി, മഹാകാളി, ഭദ്രകാളി, ചാമുണ്ഡി, പ്രകൃതി, പരമാത്മാവ് , ബാലത്രിപുര, കാളരാത്രി, പ്രത്യംഗിര എന്നിവ ഈ ദേവിയുടെ അവതാരങ്ങൾ തന്നെ. ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ രൗദ്രഭാവമായാണ് ഭദ്രകാളിയെ സങ്കല്പിച്ചിട്ടുള്ളത്‌. അസുരനെ നിഗ്രഹിക്കാനായി അവതരിച്ച ഘോരരൂപം. അജ്ഞാനത്തെ നശിപ്പിച്ച് ജ്ഞാനം നൽകി ലോകത്തെ സംരക്ഷിക്കുക എന്നതാണ് ദുർഗ്ഗയുടെ കറുത്ത ഭാവമായ ‘കാളി’ യുടെ ധർമ്മം. വേദങ്ങളിൽ അഗ്നിയുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയാണ് കാളിയെ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്‌. അഗ്നിയുടെ ദേവതക്ക് ഏഴ് തിളങ്ങുന്ന നാവുകളാണുള്ളത്. ‘കാളി’ അതിൽ കറുത്ത നാവിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. രുദ്രന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയിൽ നിന്നുമാണ് കാളിയെ സൃഷ്ടിച്ചത് എന്നു പറയുമ്പോൾ പ്രപഞ്ചസൃഷ്ടിയുടെ മാതാവായ ശക്തിയെതന്നെ മകളായും കഥകളിലൂടെ വ്യഖ്യാനിക്കുന്നു. ശക്തിസ്വരുപിണിയായ ഈ ദേവിയെ പലരൂപത്തിലും ആരാധിക്കുന്നുണ്ട്. താന്ത്രികർ മുപ്പതിലധികം ഭാവങ്ങളിൽ ഓരോ ആഗ്രഹങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വിവിധ രൂപത്തിൽ ആരാധിക്കുന്നു എന്ന് പറയുന്നുണ്ട്. കാളി എന്ന വാക്ക് ‘കല’ എന്ന പദത്തിൽ നിന്നും ഉണ്ടായതാണ്. കല സമയത്തെ കുറിക്കുന്നു. കാളി സമയത്തിന്റെ ദേവികൂടിയാണ്. ദുർഗ്ഗയുടെ മറ്റു ഭാവങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കാളിയുടെ രൂപം ഭയാനകമാണ്. പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയ നാവ്‌, ഒരു കയ്യിൽ ശരീരം വേർപെട്ട തല, വാർന്നൊലിക്കുന്ന രക്തം. അരക്കെട്ടിൽ മുറിച്ചെടുത്ത കൈകൾ തൂക്കിയിട്ടിരിക്കുന്നു. ഭയാനകമായ ഈ രൂപത്തെ പൂജിക്കുന്നതിനു പിന്നിലും ഒരു രഹസ്യമുണ്ട്. നമ്മെ ഭയപ്പെടുത്തുന്ന രൂപത്തെ ആദരിക്കുമ്പോൾ ഭയം അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു എന്ന തത്ത്വം. കാളിയെ ഇത്രയും ഭീകരിയാക്കിയ ചിത്രകാരൻ ഓരോ അംഗങ്ങൾക്കും പ്രതീകാത്മകമായി കൊടുത്തിരിക്കുന്ന വ്യാഖ്യാനം അറിയാൻ ശ്രമിക്കാതെ കാളിയെ അധഃകൃതരുടെ മൂർത്തിയാണെന്നും; അതുമല്ല, സവർണ്ണരായ പരിവാരങ്ങളുടെ ഇഷ്ടമൂർത്തിയെന്നും വാദമുണ്ട്. കാളിയുടെ പുറത്തേക്ക് നീണ്ടു കിടക്കുന്ന നാവ് മൗനത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. (നാവ് പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയാൽ സംസാരിക്കാൻ കഴിയില്ല.) കണ്ണിലെ കൃഷ്ണമണിയുടെ കറുപ്പാണ് കാളിയ്ക്ക്. ഈ കറുത്തമണി ഇല്ലായിരുന്നെങ്കില് കാഴ്ചയില്ല, ജ്ഞാനമില്ല. കാളി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്, പ്രകാശം നൽകുന്നവളാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം മൌനത്തിലാണ്. ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും കാരണമായ അഹങ്കാരത്തിന്റെ ഉറവിടമാണ് തല. നിങ്ങൾക്ക് ഒരാളോട് വെറുപ്പു തോന്നുന്നുവെങ്കില്, അത് ആ വ്യക്തിയുടെ ശരീരത്തോടല്ല; ദുഷ്ചിന്തകളുള്ള ശിരസ്സിനോടായിരിയ്ക്കും. ഒരുവന് പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ കിട്ടുന്ന അറിവ് പരിമിതമാണ്. ലോകം പരിമിതമായ അറിവിൽ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുന്നു. ശാസ്ത്രവും ഈ പരിമിതമായ അറിവാണ് നൽകുന്നത്. പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങൾക്കപ്പുറമുള്ള അറിവ് - ആന്തരികമായ ജ്ഞാനം - പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ നേടാൻ സാധ്യമല്ല. ‘തല മുറിക്കപ്പടുക’ എന്നതിന്റെ അർത്ഥം അഹങ്കാരത്തെ ഇല്ലാതാക്കി ഉള്ളിലേക്ക് ഇറങ്ങിച്ചെല്ലുക, ധ്യാനാവസ്ഥയിൽ എത്തിച്ചേരുക എന്നാണ്. ആ ജ്ഞാനത്തിലൂടെയാണ് ലോകത്തെ അറിയേണ്ടത്. ദേവിയുടെ ഒരു കയ്യിൽ ‘അഭയ മുദ്രയും, മറുകയ്യിൽ ‘വരദ’ മുദ്രയുമാണ്. ജീവജാലങ്ങൾക്ക് ഭയത്തെ അകറ്റി ക്ഷേമകരമായിട്ടുള്ളതിനെ ചോദിക്കാതെതന്നെ കൊടുക്കുവാൻ തക്കവണ്ണം സർവ്വജ്ഞയാണ് ദേവി. മുറിച്ച കൈകൾ അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്നു. കയ്യ് കർമ്മത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ഫലം അനുഭവിക്കുന്നു. ഈ ഫലം കൂലിയാണ്. ഫലേച്ഛയില്ലാതെ കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ലഭിക്കുന്ന കൃപ സമ്മാനമാണ്. ശാശ്വതമായിട്ടുള്ള കൃപ ജ്ഞാനമാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്ന കയ്യ്. {{Hinduism-stub}} {{ഹിന്ദു ദൈവങ്ങൾ}}{{Shaktism}}{{Hindu deities and texts}} [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവദൈവങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ദേവിഭാഗവതത്തിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:മഹാവിദ്യ]] dnu8s4wkb9ui39rw1fva3pbxkw13dz8 3765662 3765661 2022-08-17T12:56:26Z 92.20.169.13 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Kali}} {{വൃത്തിയാക്കേണ്ടവ}} {{Hdeity infobox| <!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology--> | Image = Kaliposter1940s.jpg | Image_size = 200px | Caption = ഭദ്രകാളി | Name = ഭദ്രകാളി അഥവാ മഹാകാളി | Devanagari = काली | Sanskrit_Transliteration = Kālī | Pali_Transliteration = | Tamil_script = | Affiliation = ദേവി ആദിപരാശക്തി, ദുർഗ്ഗ, ചണ്ഡിക | God_of = സംഹാരം, ശക്തി, ആരോഗ്യം | Abode = ശ്മശാനം, രണഭൂമി | Weapon = വാൾ, ത്രിശൂലം | Mount = വേതാളി | Planet = ചൊവ്വ, പക്ഷബലമില്ലാത്ത ചന്ദ്രൻ, കേതു }} ആദിമകാലങ്ങളിൽ [[ദ്രാവിഡർ|ദ്രാവിഡരുടേയും]] പിന്നീട് ശാക്തേയരുടെയും കാലക്രമേണ [[ഹിന്ദു|ഹൈന്ദവരുടേയും]] ആരാധനാ മൂർത്തിയായിത്തീർന്ന ഭഗവതിയാണ്‌ '''കാളി (കാലി), അഥവാ ഭദ്രകാളി''' {{തെളിവ്|7-ഫെബ്രവരി-2008}}. ശക്തിയുടെ പ്രതീകമാണ് കാളി. വിശ്വാസികൾ ആദിപരാശക്തിയുടെ  മൂർത്ത രൂപമായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ശ്രീഭദ്ര, ഭദ്രാഭഗവതി ചുരുക്കത്തിൽ ഭഗവതി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഭദ്രകാളി പല ഭാവങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നു. ബാലഭദ്ര, സുമുഖികാളി, മഹാകാളി, ചാമുണ്ഡി തുടങ്ങിയവയാണത്. ഭദ്രകാളി സാത്വിക, രാജസിക, താമസിക ഭാഗങ്ങളിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. ബംഗാളിലും കേരളത്തിലും കർണാടകയിലുമാണ് കാളി ആരാധന ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാണപ്പെടുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യ ഒട്ടാകെ വിവിധ പ്രദേശങ്ങളിൽ പല പ്രാദേശികമായ പേരുകളിൽ കാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ശ്രീ കുരുംമ്പ, കരിനീലി അമ്മ, കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ഡി എന്നെല്ലാം അറിയപ്പെടുന്നതും കാളി തന്നെ. തമിഴ്നാട്ടിൽ മുത്തുമാരി അമ്മൻ എന്ന പേരിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നതും കാളിയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ പല ഭാഗങ്ങളിൽ ആദിപരാശക്തിയുടെ സ്വരൂപമായ മഹാകാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നു. ഇത് ശിവപത്നിയായ ഭഗവതിയാണ്. അതിനാൽ പാർവതി തന്നെയാണ് കാളി എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ആദികാലങ്ങളിൽ ദ്രാവിഡർ കാളിയെ പ്രകൃതിയായി, ഊർവ്വരതയായി, മണ്ണിന്റെ ഫലഭൂയിഷ്ടതയായി, കർഷകരുടെ ദൈവമായി സങ്കൽപ്പിച്ചിരുന്നു. സൃഷ്ടിയുടെ അടിസ്ഥാനം ശക്തിയുടെ പ്രതീകമായ സ്ത്രീയാണ് എന്ന കാഴ്ചപ്പാടിൽ നിന്നാണ് ശാക്തേയർ കാളിയെ ആരാധിച്ചു തുടങ്ങിയത്. ശാക്തേയ സമ്പ്രദായത്തിൽ സ്ത്രീക്ക് നൽകുന്ന പ്രാധാന്യം ഇതിന്‌ തെളിവായി ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നു. ശൈവ വിശ്വാസപ്രകാരം ഇത് ശ്രീ പാർവതിയുടെ കറുത്ത ഭാവമായി തീരുകയായിരുന്നു. പൊതുവേ അവർണ്ണ വിഭാഗങ്ങളും പിന്നോക്ക സമുദായക്കാരുമാണ് ഭദ്രകാളിയെ കൂടുതലായി ആരാധിച്ചു കണ്ടിരുന്നത്. അയോധനകലകളുടെ ദൈവമായും കാളി അറിയപ്പെടുന്നു. കേരളത്തിലെ കളരികളിലും കാളീപൂജ പതിവായിരുന്നു. അതിനാൽ കളരി ദൈവമായും കാളിയെ സങ്കൽപ്പിച്ചു വരുന്നു. ബ്രാഹ്മണേതരർ പൂജ നടത്തുന്ന പല ഭദ്രകാളീക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും ഇന്നും കേരളത്തിൽ വീടുകളിൽ മച്ചകത്തു പരദേവതയായി ഭഗവതിയെ കാണാം. തറവാട്ടിലെ അംഗങ്ങൾ തന്നെ നേരിട്ട് ദേവിയെ പൂജിച്ചിരുന്നതായും പറയപ്പെടുന്നു.[1] === വിശ്വാസം === ഹൈന്ദവ വിശ്വാസപ്രകാരം ആദിപരാശക്തിയായ കാളി ശക്തിയുടെയും സംഹാരത്തിന്റെയും ദൈവമായാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ശ്മശാനത്തിലും യുദ്ധഭൂമിയിലും വസിക്കുന്ന ഭഗവതി ആരോഗ്യത്തിന്റെ ദൈവം കൂടിയാണ്. ഭദ്രകാളിക്ക് കറുത്ത നിറമാണ്. അതിനാൽ കരിംകാളി എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ക്ഷിപ്രപ്രസാദിയും ഇഷ്ട വരദായിനിയുമായ ഭദ്രകാളി ഭയം, ശത്രുദോഷം, രോഗപീഡ, ദാരിദ്ര്യം, പ്രകൃതിദുരന്തം പോലെയുള്ള ആപത്തുകളിൽ നിന്നും ഭക്തരെ രക്ഷിക്കാൻ ശക്തയാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. ദേവീഭാഗവതത്തിൽ ആദിശക്തിയുടെ മൂന്ന് ഭാവങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് മഹാകാളി. വേദങ്ങളിൽ പഞ്ചഭൂതങ്ങളിൽ പെട്ട അഗ്നിയോടാണ് കാളിയെ ഉപമിച്ചിരിക്കുന്നത്. പ്രകൃതിയെ കാളികയായി ഉപാസകർ സങ്കൽപ്പിക്കുന്നു. ദശമഹാവിദ്യകൾ, സപ്‌തമാതാക്കൾ, നവദുർഗ്ഗ എന്നിവരിൽ പ്രധാനിയായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ദേവീമാഹാത്മ്യത്തിൽ "ജ്വാലാകരാളമത്യുഗ്രമശേഷാ സുരസൂദനം ത്രിശൂലം പാതു നോ ഭീതേർ ഭദ്രകാളി നമോസ്തുതേ” എന്ന ശ്ലോകത്തിൽ ദുർഗ്ഗയുടെ രൗദ്രഭാവമായി ഭദ്രകാളിയെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. കാളീ സഹസ്രനാമത്തിൽ ഭഗവതിയെ കാലഭൈരവന്റെ (ശിവന്റെ) ഭാര്യയായി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിനാൽ പാർവതിക്കും കാളിയിൽ നിന്നും അഭേദം കൽപ്പിക്കുന്നു. മഹിഷജിത്ത്, ദാരികജിത്ത്, രുരുജിത്ത് തുടങ്ങിയ ഭാവങ്ങളിലും ഭഗവതി പൂജിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിയുടെ വിവിധ അവതാരങ്ങളിൽ ഐശ്വര്യവും അറിവും നൽകുന്ന രാജസ, സാത്വിക ഭാവങ്ങളിലും ഭദ്രകാളി ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം ദിവസത്തിൽ ദേവിയെ കാലരാത്രി മാതാവായി ആരാധിക്കുന്നു. മഹാമാരിയുടെ പ്രതീകമായ കഴുതയാണ് കാലരാത്രിയുടെ വാഹനമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. കാളി എന്നാൽ "കാളുന്നവൾ, കറുത്തവൾ, രാത്രി" എന്നൊക്കെയാണ് അർത്ഥം. അജ്ഞാനത്തിന്റെ അന്ധകാരം ഇല്ലാതാക്കി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം പരത്തുന്നവൾ എന്ന് താന്ത്രികർ വിശ്വസിക്കുന്നു. കാലത്തിന്റെ (സമയത്തിന്റെ) ഭഗവതിയാണ് കാലി എന്ന് സങ്കൽപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. "ഭദ്രമായ കാലത്തെ നല്കുന്നവൾ" എന്നതാണ് ഭദ്രകാലി എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം. ജീവജാലങ്ങളെ പോറ്റി വളർത്തുന്നവളും അവയെ സംഹരിക്കുന്നവളുമായ പ്രകൃതിയാണ് കാളിയെന്ന് ഉപാസകർ കരുതുന്നു. ശ്രീകുരുംബക്കാവ്‌, പനയന്നാർക്കാവ്‌, മാടായിക്കാവ്‌, വള്ളിക്കാവ്‌ എന്നിവിടങ്ങളിലൊക്കെ കാവുകളിൽനിന്നാണ്‌ ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളുണ്ടായത്‌ എന്ന്‌ കരുതപ്പെടുന്നു. കാളിയും ലക്ഷ്മിയും സരസ്വതിയും ഒന്നുതന്നെ എന്നു കരുതുന്നവരുണ്ട്‌. മഹാകാളന്റെ (ശിവൻ) ശക്തിയായ മഹാകാളി, ദാരികനെ വധിച്ച ഭദ്രകാളി, അഥർവാണ ഭദ്രകാളി, ഐശ്വര്യദായിനിയായ സുമുഖീകാളി, ചാമുണ്ഡാദേവി എന്നിവ കാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങൾ ആണ്. കേരളത്തിലെ ആദ്യ കാളീക്ഷേത്രവും ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രവും ആയിട്ടാണ് തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിലെ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബ ഭഗവതീ ക്ഷേത്രത്തെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. ഇവിടെനിന്ന് ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ചു കൊണ്ടുപോയി മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതായി പറയപ്പെടുന്നു. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ പൊങ്കാലക്ക് ഭഗവതി കൊടുങ്ങല്ലൂരിൽ നിന്ന് വരുന്നുവെന്നാണ് സങ്കൽപ്പം. ഇതുപോലെ കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ മാടായിക്കാവിൽ നിന്നും ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ച് കൊണ്ടുപോയി ഇരുത്തിയ അനേകം ക്ഷേത്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്. തമിഴ് ഇതിഹാസകാവ്യമായ [[ചിലപ്പതികാരം|ചിലപ്പതികാരത്തിലെ]] വീരനായിക [[കണ്ണകി|കണ്ണകിയെ]] (ഭാര്യാദൈവം) കാളിയോട് ഉപമിച്ചു കാണാറുണ്ട്. ഭഗവതീപൂജക്ക്‌ ജാതിവർണ്ണങ്ങൾ ബാധകമല്ലാത്തതിനാൽ പൊതുവേ എല്ലാ ഹൈന്ദവവിഭാഗങ്ങളും ഭദ്രകാളിയെ ആരാധിക്കാറുണ്ട്. കുടുംബദൈവമായും, ദേശദേവിയായും ഉപാസനാമൂർത്തിയായും ഒക്കെ ശ്രീഭദ്ര ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിദാസൻ, ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ തുടങ്ങിയവർ അറിയപ്പെടുന്ന കാളി ഉപാസകർ ആയിരുന്നു. കേരളത്തിൽ മീനഭരണി, കുംഭഭരണി, മകരഭരണി, മകരച്ചൊവ്വ, പത്താമുദയം, നവരാത്രി എന്നിവ കാളിക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള ദിവസങ്ങൾ ആണ്. ദേവീഭാഗവതം, ദേവീമാഹാത്മ്യം, കാളികാപുരാണം തുടങ്ങിയവ കാളീകഥകളും സ്തുതികളും ഉൾപ്പെടുന്ന പൗരാണിക ഗ്രന്ഥങ്ങൾ ആകുന്നു. == പുരാണം, ഐതിഹ്യം == ദേവി ആദിപരാശക്തിയുടെ ഉഗ്രരൂപമാണ് ഭദ്രകാളി അഥവാ കാലരാത്രി. ദേവീമാഹാത്മ്യപ്രകാരം ആദിയിൽ മഹാലക്ഷ്മിയിൽ നിന്നാണ് മനോഹരമായ കറുത്ത നിറത്തോടുകൂടിയ മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ദേവി പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരവും കാളികാപുരാണത്തിലും കാളി ബ്രഹ്മതത്വമായ, സർവരക്ഷകയായ, മോക്ഷദായിനിയായ, കരുണാമയിയായ, സാത്വികയായ ജഗദീശ്വരി തന്നെ ആകുന്നു. വിവിധ ഹൈന്ദവ പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരമുള്ള കാളിയുടെ അവതാരകഥകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. ഭാഗവതത്തിൽ മഹാവിഷ്ണുവിനെ മുൻനിർത്തി മധുകൈടഭന്മാരെ വധിക്കുവാൻ വേണ്ടിയാണ് ആദ്യമായി മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ബ്രഹ്‌മാവിന്റെ പ്രാർഥനപ്രകാരമാണ് പരാശക്തി ഇപ്രകാരം അവതരിച്ചത്. ദേവി മാഹാത്മ്യത്തിൽ ശുംഭനിശുംഭ യുദ്ധവേളയിൽ ചണ്ഡികാദേവിക്ക് തുണയേകുവാൻ പരാശക്തി എടുത്ത രൗദ്രഭാവമാണ് കാളി. ചണ്ഡികയുടെ പുരികക്കൊടിയിൽ നിന്നുമാണ് അവതാരം. ഈ കാളി ചണ്ടമുണ്ടന്മാരെ വധിച്ചതിനാൽ ചാമുണ്ഡി എന്നറിയപ്പെട്ടു. പിന്നീട് [[രക്തബീജൻ|രക്തബീജനെ]] വധിക്കാൻ ചണ്ഡികയെ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിനാൽ രക്തചാമുണ്ഡി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. കർണാടകയിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന കാളി ചാമുണ്ഡേശ്വരിയാണ്. ശിവപുരാണപ്രകാരം ശിവപത്നി ശ്രീപാർവതിയുടെ രൗദ്രരൂപമാണ് കാളി. [[ദക്ഷൻ|ദക്ഷന്റെ]] യാഗത്തിൽ അപമാനം കൊണ്ട് സതി ദേഹത്യാഗം വരിച്ചപ്പോൾ കോപിഷ്ടനായ പരമശിവന്റെ താണ്ഡവത്തിനിടയിൽ അദ്ദേഹം തൻറെ ജട പിഴുതു തറയിൽ അടിയ്ക്കുകയും അതിൽ നിന്നും വീരഭദ്രനോടൊപ്പം ഭദ്രകാളി അവതരിച്ചു. ദക്ഷവധത്തിന് വീരഭദ്രനെ സഹായിച്ച ഭദ്രകാളി ദക്ഷന്റെ യജ്ഞശാല തകർത്തു. മാർക്കണ്ഡേയ പുരാണത്തിലെ ഭദ്രോൽപ്പത്തി പ്രകരണത്തിൽ മറ്റൊരു [[ഭദ്രകാളി]] സങ്കല്പം ഉണ്ട്. ഇത് ശിവന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി അവതരിച്ച ഭഗവതിയാണ്. ദാരികനെ വധിക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് അവതാരം. സ്ത്രീയാൽ മാത്രമേ വധിക്കപ്പെടൂ എന്നു എന്നായിരുന്നു ദാരികൻ നേടിയ വരം. വേതാളവാഹനയാണ് ഭഗവതി. ഇതാണ് കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പൊതുവെ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന ഭദ്രകാളി അഥവാ ഭദ്രാഭഗവതി. ഇത് സപ്തമാതാക്കളിൽ പെടുന്ന ഭഗവതിയാണ്. ഭരണിനാളിൽ ഭഗവതി ദാരികനെ നിഗ്രഹിച്ചു എന്നാണ് കഥ. സഹസ്രമുഖരാവണനെ വധിക്കാൻ സീതയും കാളിയായി മാറുന്നുണ്ട്. ഈ കാളിയാണ് പരമശിവന്റെ നെഞ്ചിൽ നടനമാടിയവൾ. ശിവനർത്തകി എന്ന പേരിലും ഭഗവതി അറിയപ്പെടുന്നുണ്ട്. നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ കോപത്തെ തടുത്ത് അദ്ദേഹത്തെ ശാന്തനാക്കാൻ കാലഭൈരവന്റെ (ശിവന്റെ) തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി സിംഹമുഖത്തോടെ കാളി അവതരിച്ചു. ഇതാണ് അഥർവാണ ഭദ്രകാളി അഥവാ പ്രത്യംഗിരിദേവി (നരസിംഹി). കടുത്ത ദുരിതങ്ങളെയും ഈ ഭഗവതി തടയുമെന്നും ഭക്തരെ നേർ വഴിയിലേക്ക് തിരിച്ചു വിടുമെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. അതീവ ശക്തിയേറിയ ഈ ഭഗവതി ശക്തി ഉപാസകന്മാരുടെ ഒരു പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തിയാണ്. സപ്തമാതാക്കളിലും ചിലപ്പോൾ ഈ ഭഗവതിയെ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ദശമഹാവിദ്യമാരിലെ താര, ചിന്നമസ്ത, ബഗ്ളാമുഖി തുടങ്ങിയവ കാളിയുടെ പല രൂപങ്ങൾ ആയി കണക്കാക്കുന്നു. താരയുടെ നാമം സ്മരിക്കുന്നവരെ പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങൾ ദോഷകരമായി ബാധിക്കില്ലെന്ന് വിശ്വാസം. ജ്വരൻ എന്ന കഴുതയെ വാഹനമാക്കിയ കാലരാത്രി, ഭക്തരെ മഹാമാരികളിൽ നിന്നും ദുരിതങ്ങളിൽ നിന്നും സംരക്ഷിക്കുന്നവൾ ആണെന്നാണ് വിശ്വാസം. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം നാൾ കാലരാത്രിക്കാണ് പ്രാധാന്യം. അതിനാൽ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഈ ദിവസം വിശേഷമാണ്. ചിലയിടങ്ങളിൽ രോഗനാശകരമായ അമൃതകലശവും വേപ്പിലമാലയും മഞ്ഞൾപ്പൊടിയും ധരിച്ച കാളീരൂപങ്ങൾ കാണാം. ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രമായ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ഭഗവതിക്ഷേത്രത്തിൽ ഭക്തർ മഞ്ഞളും കുരുമുളകും തവിടും അഭിഷേകം നടത്തുന്നത് രോഗനാശം ഉദ്ദേശിച്ചാണത്രെ. ഭക്തർക്ക് ഐശ്വര്യങ്ങൾ പ്രദാനം ചെയ്യാൻ ഭഗവതി സ്വീകരിച്ച സൗമ്യസുന്ദരമായ രൂപമാണ് സുമുഖീകാളി. മഹാലക്ഷ്മിക്ക് സമമാണ് ഈ ഭഗവതി. കുട്ടികളോട് ഏറെ വാത്സല്യമുള്ള കാളിയെ ബാലഭദ്ര എന്നും അറിയപ്പെട്ടു. ഇത് ഒരു കൊച്ചു പെൺകുട്ടിയുടെ രൂപത്തിൽ ഉള്ള സാത്വികയായ ഭഗവതിയാണ്. ബാലാരിഷ്ടതകൾ മാറുവാനാണ് ബലഭദ്രയെ ആരാധിക്കുന്നതെന്നു ഐതീഹ്യം. ദാരിക വധത്തിന് ശേഷം അങ്കക്കലിയടങ്ങാതെ കൈലാസത്തിലേക്ക് പുറപ്പെട്ട ഭദ്രകാളിയെ ശാന്തയാക്കാൻ ശിവന്റെ ഉപദേശപ്രകാരം ഗണപതിയും നന്ദികേശനും രണ്ടു കൊച്ചു കുട്ടികളുടെ രൂപത്തിൽ വഴിയിൽ കിടന്നു. കുട്ടികളെ കണ്ട കാളി ശാന്ത ആകുകയും അവരെ എടുത്തു ലാളിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് പുരാണകഥ. കൈലാസത്തിലെത്തിയ ഭദ്രകാളിയോട് മനുഷ്യരുടെ നന്മക്കായി ഭൂലോകത്തിൽ വസിക്കണമെന്ന് മഹാദേവൻ അപേക്ഷിച്ചു. എന്റെ നാമം ജപിക്കുന്നിടത്ത് എന്റെ സാന്നിധ്യം ഉണ്ടായിരിക്കുമെന്നും കലിയുഗത്തിൽ മനുഷ്യരുടെ ആധിവ്യാധികൾ പരിഹരിക്കുമെന്നും ഭഗവതി അരുളിചെയ്തു ഭൂമിയിലേക്ക് പുറപ്പെട്ടു എന്നാണ് ഐതീഹ്യം. കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ടാദേവി, തമിഴ്നാട്ടിൽ മാരിയമ്മൻ, മലയാള ഭഗവതി, മലബാറിൽ ശ്രീകുരുംബ, ബംഗാളിൽ ഭവതാരിണി, ദക്ഷിണകാളി, അസാമിൽ കാമാഖ്യ, ഭൈരവി, രക്തേശ്വരി, രുധിരമാല, ചൊവ്വാ ഭഗവതി, കുണ്ഡലിനീശക്തി, ഇച്ഛാശക്തി, പ്രകൃതി, കൊറ്റവൈ, ഊർവ്വരത, ഭുവനേശ്വരി, ശീതളാദേവി, കരിനീലി, നീലകേശി തുടങ്ങിയവ ഭദ്രകാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങളോ പേരുകളോ ആണ്. കടുംപായസം , രക്തപുഷ്പ്പാഞ്ജലി, പൂവൻകോഴിയെ പറത്തൽ, കോഴി നടക്ക് വെക്കൽ, മഞ്ഞൾ കുരുമുളക് ചെമ്പട്ട് എന്നിവ സമർപ്പിക്കൽ, തവിട് അഭിഷേകം, ചെമ്പരത്തിമാല, തെച്ചിപ്പൂമാല, വേപ്പിലമാല, വാളും ചിലമ്പും സമർപ്പിക്കൽ, ഗുരുസിപൂജ, പൊങ്കാല എന്നിവയൊക്കെ ഈ ഭഗവതിയുടെ ഇഷ്ട വഴിപാടുകളാണ്. മുടിയേറ്റ്, പറണേറ്റ്, കെട്ടുകാഴ്ച, കളമെഴുത്തും പാട്ടും, തോറ്റം പാട്ട്, മാലപ്പുറം പാട്ട്, തെയ്യം തുടങ്ങിയ കേരളീയ അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ ഭദ്രകാളിയുടെ അവതാരകഥകളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി കാണാറുണ്ട്. ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ കാളിയെ ജഗദംബയായി ആണ്‌ ആരാധിച്ചിരുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന് ഭഗവതിയുമായി സംസാരിക്കാൻ സാധിച്ചിരുന്നു എന്ന് ഐതീഹ്യമുണ്ട്. സംസാര സാഗരത്തെ തരണം ചെയ്യിക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന കാളി ഭവതാരിണി എന്നറിയപ്പെട്ടു. വിഡ്ഢിയായ ഒരുവനെ മഹാകവിയായ കാളിദാസൻ ആക്കിത്തീർത്തതും കാളീദേവിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. വികട കവിയായ തെന്നാലി രാമനും ആ കഴിവ് സിദ്ധിക്കപ്പെട്ടതു ഭദ്രകാളിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണത്രേ. അതുകൊണ്ട് വാഗീശ്വരിയായ സരസ്വതിക്ക് തുല്യയായി ശ്രീഭദ്രയെ സങ്കൽപ്പിക്കാറുണ്ട്. വിക്രമാദിത്യ കഥകളിലും ഭദ്രകാളീ സാന്നിധ്യം കാണാം. == പ്രധാനപ്പെട്ട കാളി ക്ഷേത്രങ്ങൾ == കേരളത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബക്കാവ്, മാടായിക്കാവ്, പരുമല പനയന്നാർകാവ്, വള്ളിക്കാവ് എന്നി നാല് കാവുകളിലാണ് ആദ്യമായി കാളി ആരാധന ആരംഭിച്ചത്. ഇതിൽതന്നെ ആദ്യമായി കാളിയെ ആരാധിച്ചത് കൊടുങ്ങല്ലൂർ ക്ഷേത്രത്തിലാണ്. ഐതീഹ്യമാലയിലും മറ്റും ഇവയിൽ പലതും എടുത്തു പറയുന്നതായി കാണാം. മലപ്പുറം ജില്ലയിലെ തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലാണ് ആണ് കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കാളി പ്രതിഷ്ഠ ഉള്ളത്. കൂടാതെ എറണാകുളം ജില്ലയിലെ ആലുവ ദേശം ശ്രീ പള്ളിപ്പാട്ടുകാവ് ഭഗവതി ക്ഷേത്രത്തിലെ ഭദ്രകാളീ പ്രതിഷ്ഠയും വലിയതാണ്. വർഷത്തിൽ മുന്നൂറോളം ദിവസങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി മുടങ്ങാതെ കളമെഴുത്തും പാട്ടും നടക്കുന്ന ഏക ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രം ആണ് ഇത്. പ്രസിദ്ധമായ ചോറ്റാനിക്കര ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, കൊല്ലൂർ മൂകാംബിക എന്നിവിടങ്ങളിലും കാളീ സങ്കൽപ്പത്തിന് അതീവ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. മലബാറിലെ കാളിയുടെ കാവുകളിൽ മുണ്ടയാംപറമ്പ് ഭഗവതിക്കാവും, മട്ടന്നൂർ വള്ളിയോട്ട്ചാൽ കലശസ്ഥാനവും അറിയപ്പെടുന്നവയാണ്. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ ക്ഷേത്രം, കുംഭമാസത്തിലെ ഭരണി ഉത്സവം കൊണ്ട് പേരുകേട്ട ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ക്ഷേത്രം, പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ മലയാലപ്പുഴ ക്ഷേത്രം, മലമേക്കര മുള്ളുതറ ദേവി ക്ഷേത്രം അടൂർ,കടമ്മനിട്ട ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരത്തെ കരിക്കകം ശ്രീ ചാമുണ്ഡി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിലെ പാറമേക്കാവ്, ഉത്രാളിക്കാവ് രുധിര മഹാകാളിക്ഷേത്രം, കോട്ടയത്തെ മണർകാട് ക്ഷേത്രം എന്നിവ കേരളത്തിലെ പ്രസിദ്ധമായ കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. കൂടാതെ കേരളത്തിലെ മിക്ക പ്രദേശങ്ങളിലും ചെറുതും വലുതുമായ ധാരാളം ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും കളരികളും കാണാൻ സാധിക്കും. കൽക്കട്ടയിലെ കാളിഘട്ട്, ദക്ഷിണേശ്വർ ഭവതാരിണി ക്ഷേത്രം, ഉജ്ജയിനി മഹാകാളിക്ഷേത്രം, ആസാമിലെ കാമാഖ്യദേവി ക്ഷേത്രം, തമിഴ്നാട്ടിലെ മണ്ടക്കാട്, സമയപുരം, മൈസൂർ ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രം എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. == ചരിത്രം == ഇന്ന് മേർഘഡ് സംസ്കാരം എന്നു വിളിക്കുന്ന പുരാതനമായ നാഗരികതയുടെ കാലത്ത് അമ്മദൈവങ്ങളെയാണ് ആരാധിച്ചിരുന്നത്. മേർഘഡിന്റെ ഭാഗമായ കുള്ളി എന്ന സ്ഥലത്ത് 6000 വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ് ഉണ്ടായിരുന്ന കാർഷികഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി സ്ത്രീ ദൈവങ്ങളെ ആരാധിച്ചിരുന്നതായി തെളിവുകൾ ലഭിക്കുന്നത്. <ref>ബഷാം; ദ വണ്ടർ ദാറ്റ് വാസ് ഇന്ത്യ. സുർജീത്ത് പബ്ലിക്കേഷൻസ്, ഇംഗ്ലീഷ്; ന്യൂഡെൽഹി ഇന്ത്യ </ref> [[സംഘകാലം|സംഘകാലത്ത്]] മറവരുടെ ദൈവമായിരുന്നു [[കൊറ്റവൈ]] (പാർവതി). [[ചേരരാജാക്കന്മാർ]] യുദ്ധത്തിനു പുറപ്പെടുന്നതിനു മുൻപ് കൊറ്റവൈക്ക് ബലി അർപ്പിക്കുകയും കള്ള് നിവേദിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. കൊറ്റവൈയാണ് പിന്നീട് കാളിയായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടത് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു <ref>പി.കെ.ഗോപാലകൃഷ്ണൻ രചിച്ച “കേരളത്തിൻറെ സാംസ്കാരികചരിത്രം” </ref>. [[ജൈനമതം|ജൈനരുടെ]] ദേവതകളായ [[മംഗളാ ദേവി|മംഗളാദേവിയും]] അംബികയും പലയിടങ്ങളിൽ കാളിയായും [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗയായും]] രൂപാന്തരപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ദ്രാവിഡരുടെ പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തി അമ്മദൈവമായിരുന്നു. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന അവർക്ക് പിതാവിനേക്കാൾ മാതാവിനോട് കൂടുതൽ ബഹുമാനം ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കണം. എന്നാൽ ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ പിതാവ് ([[ശിവൻ]]‍) മാതാവ് ([[കാളി]],[[പാർവ്വതി]],[[ദുർഗ്ഗ]]) പുത്രൻ ([[മുരുകൻ]]‍) എന്നിങ്ങനെ ഒരു കുടുംബത്തെ ആരാധിച്ചിരുന്നു. വൈദികകാലത്തെ ([[ഋഗ്വേദം]]) ആര്യന്മാർക്ക് അമ്മ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അമ്മ ദൈവങ്ങളെ അവർ ആരാധിച്ചിരുന്നുമില്ല. [[ദസ്യു|ദസ്യുക്കളുടെ]] ഉഷാരാധനയെ [[ഇന്ദ്രൻ]] തകർക്കുന്നതായും മറ്റും ഋഗ്വേദത്തിലുള്ള പരാമർശങ്ങൾ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. നേരേ മറിച്ച് ആര്യർക്കും മുൻപ് താമസിച്ചിരുന്ന ജനവിഭാഗങ്ങൾ [[ഉർവരാരാധ|ഉർവരതയേയും]] [[സൂര്യദേവൻ|സൂര്യനേയും]] മറ്റും അമ്മയുടെ രൂപത്തിൽ ആരാധിച്ചിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഇതര പ്രദേശങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കേരളത്തിലും ബംഗാളിലുമാണ് ദേവിക്ഷേത്രങ്ങൾ കൂടുതലായി കാണുന്നത്. ദ്രാവിഡരുടേയും, ഇന്തോ-ആര്യന്മാരുടേയും, വടക്കു കിഴക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ മംഗളോയിഡ് വംശജരുടേയും മുന്നേറ്റമുണ്ടായപ്പോൾ പ്രോട്ടോ ആസ്റ്റ്രലോയ്ഡ് വംശജർക്ക് പ്രാബല്യം നിലനിന്ന പ്രദേശങ്ങൾ കേരളവും ബംഗാളുമായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ ആദിമസംസ്കാരം കൂടുതൽ പ്രകടമായത് ഈ രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളിലാണ്. ദേവിക്ക് നൽകി വന്ന സർവ്വപ്രധാനമായ സ്ഥാനം അവയിൽ ഒന്നുമാത്രം. ഋഗ്വേദത്തിൽ ദേവിമാർ പൊതുവിൽ ദേവന്മാരേക്കാൾ വളരെ പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞവരാണ്‌. [[മനുസ്മൃതി|മനുസ്മൃതിയിൽ]] മരണമടഞ്ഞ പിതാക്കന്മാർക്കായി ബലിയർപ്പിക്കേണ്ടതിനെപ്പറ്റി പറയുന്നു. <ref>മനുസ്മൃതി 3.81-92</ref>നിത്യേനയുള്ള വൈശ്വദേവ ഭക്ഷണ തർപ്പണത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നതിൽ ഒരുരുള പിതൃബലിയായി പ്രത്യേകം നൽകണം. അവസനത്തെ ഉരുള മുജ്ജന്മ പാപത്താൽ മാറാരോഗം ബാധിച്ചവർക്കും മതഭ്രഷ്ടരായവർക്കും പട്ടികൾക്കും വേണ്ടി വെറും തറയിലാണ് വെക്കേണ്ടത്. എന്നാൽ ഇതിലെങ്ങും പിതൃക്കൾക്കൊപ്പം സഞ്ചരിക്കേണ്ട അമ്മമാരെപ്പറ്റി പരാമർശമില്ല. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന ദ്രാവിഡരിൽ നിന്ന് പിതൃദായ സമ്പ്രദായത്തിലേക്കുള്ള വ്യത്യാസം ഇവിടെ പ്രതിഫലിക്കുന്നു. അമ്മമാർ വെറും ഭാര്യമാരാവാനായി നുഴഞ്ഞുകയറിയവർ മാത്രമായിത്തീരുന്നു. അഷ്ടകങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന വാർഷികമായ ശ്രാദ്ധമൂട്ടിലും അമ്മമാർക്കവകാശമില്ല. വേദസമ്പ്രദായം അനുവദിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും പിന്നീട് ബ്രാഹ്മണമതം ദേവിമാരെന്ന നിലയിൽ അമ്മമാർക്ക് വേണ്ടിയുള്ള ബലി തർപ്പണങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെ അനാര്യൻ അംശങ്ങളിൽ നിന്നും കടം കൊള്ളുന്നു. ഇത്തരത്തിൽ മുൻതലമുറയിലെ അമ്മമാരല്ലാത്ത മറ്റേതോ ദേവിമാർക്കായി (പൊതുവായ മാതൃത്വം-ത്രയംബക-മൂന്നുപേർ) വഴിയരികിൽ ശ്രാദ്ധമൂട്ടുന്ന രീതി പഴയകാലത്തെ ഇന്ത്യൻ സാഹിത്യകൃതികളിൽ കാണുന്നുണ്ട്. <ref>[[ശൂദ്രകൻ]]‍-[[മൃച്ഛകടികം]]</ref> [[മഹാഭാരതം|മഹാഭാരതത്തിൽ]] ഗംഗയെ ദേവിയായി ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ഗംഗ സ്വർഗ്ഗലോകത്തിലെ നദിയാണെന്നും [[പ്രദീപൻ]] എന്ന രാജാവിനെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ മനുഷ്യരൂപം പൂണ്ടതാണെന്നും പറയുന്നു. എന്നാൽ പ്രദീപന്റെ മകനായ [[ശാന്തനു|ശാന്തനുവിനെ]] വിവാഹം കഴിക്കേണ്ടിവരുന്ന ഗംഗ അവളുടെ ആദ്യത്തെ ഏഴുപുത്രന്മാരേയും നദിയിൽ ഒഴുക്കിക്കൊല്ലുന്നു. <ref>മഹാഭാരതം 1.93.44</ref>ഇത് അമ്മ ദൈവങ്ങൾക്ക് അർപ്പിക്കേണ്ടിയിരുന്ന ബലിയെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നതെന്ന് ഡി.സി.കൊസാംബി കരുതുന്നു. ആദ്യകാലത്തെ അമ്മ ദൈവാരാധന ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു എന്നാൺ ഇത് കാണിക്കുന്നത്. ഗംഗയുടെ എട്ടാമത്തെ പുത്രനായ ഭീഷ്മർ സഹോദരനുവേണ്ടി അപഹരിച്ചുകൊണ്ടുവരുന്ന അംബ, അംബിക, അംബാലിക എന്നീ രാജകുമാരിമാരും ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു (അംബു, അംബുസ്, ആംഫി - അമ്മ എന്നാണ് ഈ വാക്കുകളുടെ അർത്ഥവും). ‍ [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതത്തിന്റെ]] തകർച്ചയ്ക്കു ശേഷം ഏറ്റവും അധികം പ്രാധാന്യം നൽകപ്പെട്ടിരുന്നത് അമ്മദൈവങ്ങൾക്കാണ്. ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയ സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ഭഗവതിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ക്ഷേത്രങ്ങൾ കാണാം. ഭരണിക്കാവ്, കാവുമുടി, കിളിവൂരെന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയിട്ടുള്ളത് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽനിന്നോ അവയുടെ സമീപ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നോ ആണ്. അവിടെയെല്ലാം പൂജിക്കപ്പെടുന്ന ദൈവം ഭഗവതിയാണുതാനും.<ref>[[കെ. ദാമോദരൻ]] രചിച്ച “പ്രാചീന കേരളം”,അദ്ധ്യായം പന്ത്രണ്ട്</ref>അമ്മദൈവത്തിന് കാളി, ഭഗവതി, ദുർഗ, കരിനീലി എന്നിങ്ങനെ പല പേരുകളുമുണ്ട്. == കാളീരൂപ സങ്കല്പം ==<!-- പുരുഷദൈവങ്ങളേക്കാളധികം സ്ത്രീദൈവങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള നാടാണ് കേരളം. കുടുംബത്തിന്റെ നായികയും കൃഷിയുടെ സംരക്ഷകയുമായ സ്ത്രീ ഗോത്രത്തിന്റെ നാഥയെന്ന നിലയ്ക്കു സമുദായത്തിൽ മാന്യത നേടിയ കാലത്താണ് അമ്മ ദൈവങ്ങളും ആരാധിക്കപ്പെട്ടത്. നമ്പൂതിരിയും നായരും ഈഴവരും ചില പ്രധാനപ്പെട്ട ഗോത്രസമുദായക്കാരും ഒരു രൂപത്തിൽ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു രൂപത്തിൽ കാളിയെ പൂജിക്കുന്നവരാണ്. മിക്ക വീടുകളിലും കുലദേവതയായ ഭഗവതിയെ കുടിയിരുത്തിയിട്ടുണ്ടാവും.കൊല്ലത്തിൽ ഒരിക്കൽ ഭഗവതിസേവയോ ഗുരുതിയോ കോഴിവെട്ടോ പൊലെയുള്ള ചടങ്ങുകളും ഉണ്ടാവും.മുള്ളുതറയിൽ ശ്രീ ഭദ്രാ കരിം കാളി മൂർത്തീദേവി ക്ഷേത്രം ,മലമേക്കര,അടൂർ ,പത്തനംതിട്ട. --> <br /> കാർമേഘം പോലെ കറുത്തവളാണ് കാളിയെന്ന് പല കൃതികളിലും കാണാം. കാളിയ്ക്ക് പല രൂപങ്ങളുമുണ്ട്. ഭഗവതി രൗദ്രമൂർത്തി മാത്രമാണ് എന്ന പൊതുധാരണ ശരിയല്ല. ബാലഭദ്ര, സുമുഖീകാളി എന്നിവ സൗമ്യസുന്ദരഭാവങ്ങൾ. കണ്ടങ്കാളിയും കരിങ്കാളിയുമാണ് കൂടുതൽ ശക്തിയുള്ളത്. സംഹാരമൂർത്തിയായ രുധിര മഹാകാളിയാണ് ഏറ്റവും ശക്തി കൂടിയത്, ഭക്തനു പോലും നേരിട്ട് ദർശനം പാടില്ല എന്നതാണ് പ്രത്യേകത. അങ്ങനെ സംഭവിച്ചാൽ ആപത്താണ് എന്നാണ് വിശ്വാസം. [[വസൂരി]] മുതലായ വ്യാധികളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളെ രക്ഷിയ്ക്കാൻ കാളിക്ക് സാധിക്കുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. ആദിശക്തി, മഹാകാളി, ഭദ്രകാളി, ചാമുണ്ഡി, പ്രകൃതി, പരമാത്മാവ് , ബാലത്രിപുര, കാളരാത്രി, പ്രത്യംഗിര എന്നിവ ഈ ദേവിയുടെ അവതാരങ്ങൾ തന്നെ. ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ രൗദ്രഭാവമായാണ് ഭദ്രകാളിയെ സങ്കല്പിച്ചിട്ടുള്ളത്‌. അസുരനെ നിഗ്രഹിക്കാനായി അവതരിച്ച ഘോരരൂപം. അജ്ഞാനത്തെ നശിപ്പിച്ച് ജ്ഞാനം നൽകി ലോകത്തെ സംരക്ഷിക്കുക എന്നതാണ് ദുർഗ്ഗയുടെ കറുത്ത ഭാവമായ ‘കാളി’ യുടെ ധർമ്മം. വേദങ്ങളിൽ അഗ്നിയുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയാണ് കാളിയെ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്‌. അഗ്നിയുടെ ദേവതക്ക് ഏഴ് തിളങ്ങുന്ന നാവുകളാണുള്ളത്. ‘കാളി’ അതിൽ കറുത്ത നാവിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. രുദ്രന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയിൽ നിന്നുമാണ് കാളിയെ സൃഷ്ടിച്ചത് എന്നു പറയുമ്പോൾ പ്രപഞ്ചസൃഷ്ടിയുടെ മാതാവായ ശക്തിയെതന്നെ മകളായും കഥകളിലൂടെ വ്യഖ്യാനിക്കുന്നു. ശക്തിസ്വരുപിണിയായ ഈ ദേവിയെ പലരൂപത്തിലും ആരാധിക്കുന്നുണ്ട്. താന്ത്രികർ മുപ്പതിലധികം ഭാവങ്ങളിൽ ഓരോ ആഗ്രഹങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വിവിധ രൂപത്തിൽ ആരാധിക്കുന്നു എന്ന് പറയുന്നുണ്ട്. കാളി എന്ന വാക്ക് ‘കല’ എന്ന പദത്തിൽ നിന്നും ഉണ്ടായതാണ്. കല സമയത്തെ കുറിക്കുന്നു. കാളി സമയത്തിന്റെ ദേവികൂടിയാണ്. ദുർഗ്ഗയുടെ മറ്റു ഭാവങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കാളിയുടെ രൂപം ഭയാനകമാണ്. പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയ നാവ്‌, ഒരു കയ്യിൽ ശരീരം വേർപെട്ട തല, വാർന്നൊലിക്കുന്ന രക്തം. അരക്കെട്ടിൽ മുറിച്ചെടുത്ത കൈകൾ തൂക്കിയിട്ടിരിക്കുന്നു. ഭയാനകമായ ഈ രൂപത്തെ പൂജിക്കുന്നതിനു പിന്നിലും ഒരു രഹസ്യമുണ്ട്. നമ്മെ ഭയപ്പെടുത്തുന്ന രൂപത്തെ ആദരിക്കുമ്പോൾ ഭയം അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു എന്ന തത്ത്വം. കാളിയെ ഇത്രയും ഭീകരിയാക്കിയ ചിത്രകാരൻ ഓരോ അംഗങ്ങൾക്കും പ്രതീകാത്മകമായി കൊടുത്തിരിക്കുന്ന വ്യാഖ്യാനം അറിയാൻ ശ്രമിക്കാതെ കാളിയെ അധഃകൃതരുടെ മൂർത്തിയാണെന്നും; അതുമല്ല, സവർണ്ണരായ പരിവാരങ്ങളുടെ ഇഷ്ടമൂർത്തിയെന്നും വാദമുണ്ട്. കാളിയുടെ പുറത്തേക്ക് നീണ്ടു കിടക്കുന്ന നാവ് മൗനത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. (നാവ് പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയാൽ സംസാരിക്കാൻ കഴിയില്ല.) കണ്ണിലെ കൃഷ്ണമണിയുടെ കറുപ്പാണ് കാളിയ്ക്ക്. ഈ കറുത്തമണി ഇല്ലായിരുന്നെങ്കില് കാഴ്ചയില്ല, ജ്ഞാനമില്ല. കാളി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്, പ്രകാശം നൽകുന്നവളാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം മൌനത്തിലാണ്. ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും കാരണമായ അഹങ്കാരത്തിന്റെ ഉറവിടമാണ് തല. നിങ്ങൾക്ക് ഒരാളോട് വെറുപ്പു തോന്നുന്നുവെങ്കില്, അത് ആ വ്യക്തിയുടെ ശരീരത്തോടല്ല; ദുഷ്ചിന്തകളുള്ള ശിരസ്സിനോടായിരിയ്ക്കും. ഒരുവന് പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ കിട്ടുന്ന അറിവ് പരിമിതമാണ്. ലോകം പരിമിതമായ അറിവിൽ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുന്നു. ശാസ്ത്രവും ഈ പരിമിതമായ അറിവാണ് നൽകുന്നത്. പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങൾക്കപ്പുറമുള്ള അറിവ് - ആന്തരികമായ ജ്ഞാനം - പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ നേടാൻ സാധ്യമല്ല. ‘തല മുറിക്കപ്പടുക’ എന്നതിന്റെ അർത്ഥം അഹങ്കാരത്തെ ഇല്ലാതാക്കി ഉള്ളിലേക്ക് ഇറങ്ങിച്ചെല്ലുക, ധ്യാനാവസ്ഥയിൽ എത്തിച്ചേരുക എന്നാണ്. ആ ജ്ഞാനത്തിലൂടെയാണ് ലോകത്തെ അറിയേണ്ടത്. ദേവിയുടെ ഒരു കയ്യിൽ ‘അഭയ മുദ്രയും, മറുകയ്യിൽ ‘വരദ’ മുദ്രയുമാണ്. ജീവജാലങ്ങൾക്ക് ഭയത്തെ അകറ്റി ക്ഷേമകരമായിട്ടുള്ളതിനെ ചോദിക്കാതെതന്നെ കൊടുക്കുവാൻ തക്കവണ്ണം സർവ്വജ്ഞയാണ് ദേവി. മുറിച്ച കൈകൾ അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്നു. കയ്യ് കർമ്മത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ഫലം അനുഭവിക്കുന്നു. ഈ ഫലം കൂലിയാണ്. ഫലേച്ഛയില്ലാതെ കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ലഭിക്കുന്ന കൃപ സമ്മാനമാണ്. ശാശ്വതമായിട്ടുള്ള കൃപ ജ്ഞാനമാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്ന കയ്യ്. {{Hinduism-stub}} {{ഹിന്ദു ദൈവങ്ങൾ}}{{Shaktism}}{{Hindu deities and texts}} [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവദൈവങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ദേവിഭാഗവതത്തിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:മഹാവിദ്യ]] cnfd8afurghuyp7tfmdb882z53aziae 3765665 3765662 2022-08-17T13:11:43Z 92.20.169.13 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Kali}} {{വൃത്തിയാക്കേണ്ടവ}} {{Hdeity infobox| <!--Wikipedia:WikiProject Hindu mythology--> | Image = Kaliposter1940s.jpg | Image_size = 200px | Caption = ഭദ്രകാളി | Name = ഭദ്രകാളി അഥവാ മഹാകാളി | Devanagari = काली | Sanskrit_Transliteration = Kālī | Pali_Transliteration = | Tamil_script = | Affiliation = ദേവി ആദിപരാശക്തി, ദുർഗ്ഗ, ചണ്ഡിക | God_of = സംഹാരം, ശക്തി, ആരോഗ്യം | Abode = ശ്മശാനം, രണഭൂമി | Weapon = വാൾ, ത്രിശൂലം | Mount = വേതാളി | Planet = ചൊവ്വ, പക്ഷബലമില്ലാത്ത ചന്ദ്രൻ, കേതു }} ആദിമകാലങ്ങളിൽ [[ദ്രാവിഡർ|ദ്രാവിഡരുടേയും]] പിന്നീട് ശാക്തേയരുടെയും കാലക്രമേണ [[ഹിന്ദു|ഹൈന്ദവരുടേയും]] ആരാധനാ മൂർത്തിയായിത്തീർന്ന ഭഗവതിയാണ്‌ '''കാളി (കാലി), അഥവാ ഭദ്രകാളി''' {{തെളിവ്|7-ഫെബ്രവരി-2008}}. ശക്തിയുടെ പ്രതീകമാണ് കാളി. വിശ്വാസികൾ ആദിപരാശക്തിയുടെ  മൂർത്ത രൂപമായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ശ്രീഭദ്ര, ഭദ്രാഭഗവതി ചുരുക്കത്തിൽ ഭഗവതി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഭദ്രകാളി പല ഭാവങ്ങളിൽ കാണപ്പെടുന്നു. ബാലഭദ്ര, സുമുഖികാളി, മഹാകാളി, ചാമുണ്ഡി തുടങ്ങിയവയാണത്. ഭദ്രകാളി സാത്വിക, രാജസിക, താമസിക ഭാഗങ്ങളിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. ബംഗാളിലും കേരളത്തിലും കർണാടകയിലുമാണ് കാളി ആരാധന ഏറ്റവും കൂടുതൽ കാണപ്പെടുന്നത്. എന്നിരുന്നാലും ഇന്ത്യ ഒട്ടാകെ വിവിധ പ്രദേശങ്ങളിൽ പല പ്രാദേശികമായ പേരുകളിൽ കാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നുണ്ട്. കേരളത്തിൽ ശ്രീ കുരുംമ്പ, കരിനീലി അമ്മ, കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ഡി എന്നെല്ലാം അറിയപ്പെടുന്നതും കാളി തന്നെ. തമിഴ്നാട്ടിൽ മുത്തുമാരി അമ്മൻ എന്ന പേരിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്നതും കാളിയാണ്. ഇന്ത്യയുടെ പല ഭാഗങ്ങളിൽ ആദിപരാശക്തിയുടെ സ്വരൂപമായ മഹാകാളിയെ ആരാധിച്ചു വരുന്നു. ഇത് ശിവപത്നിയായ ഭഗവതിയാണ്. അതിനാൽ പാർവതി തന്നെയാണ് കാളി എന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. ആദികാലങ്ങളിൽ ദ്രാവിഡർ കാളിയെ പ്രകൃതിയായി, ഊർവ്വരതയായി, മണ്ണിന്റെ ഫലഭൂയിഷ്ടതയായി, കർഷകരുടെ ദൈവമായി സങ്കൽപ്പിച്ചിരുന്നു. സൃഷ്ടിയുടെ അടിസ്ഥാനം ശക്തിയുടെ പ്രതീകമായ സ്ത്രീയാണ് എന്ന കാഴ്ചപ്പാടിൽ നിന്നാണ് ശാക്തേയർ കാളിയെ ആരാധിച്ചു തുടങ്ങിയത്. ശാക്തേയ സമ്പ്രദായത്തിൽ സ്ത്രീക്ക് നൽകുന്ന പ്രാധാന്യം ഇതിന്‌ തെളിവായി ചൂണ്ടിക്കാണിക്കപ്പെടുന്നു. ശൈവ വിശ്വാസപ്രകാരം ഇത് ശ്രീ പാർവതിയുടെ കറുത്ത ഭാവമായി തീരുകയായിരുന്നു. പൊതുവേ അവർണ്ണ വിഭാഗങ്ങളും പിന്നോക്ക സമുദായക്കാരുമാണ് ഭദ്രകാളിയെ കൂടുതലായി ആരാധിച്ചു കണ്ടിരുന്നത്. അയോധനകലകളുടെ ദൈവമായും കാളി അറിയപ്പെടുന്നു. കേരളത്തിലെ കളരികളിലും കാളീപൂജ പതിവായിരുന്നു. അതിനാൽ കളരി ദൈവമായും കാളിയെ സങ്കൽപ്പിച്ചു വരുന്നു. ബ്രാഹ്മണേതരർ പൂജ നടത്തുന്ന പല ഭദ്രകാളീക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും ഇന്നും കേരളത്തിൽ വീടുകളിൽ മച്ചകത്തു പരദേവതയായി ഭഗവതിയെ കാണാം. തറവാട്ടിലെ അംഗങ്ങൾ തന്നെ നേരിട്ട് ദേവിയെ പൂജിച്ചിരുന്നതായും പറയപ്പെടുന്നു.[1] === വിശ്വാസം === ഹൈന്ദവ വിശ്വാസപ്രകാരം ആദിപരാശക്തിയായ കാളി ശക്തിയുടെയും സംഹാരത്തിന്റെയും ദൈവമായാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ശ്മശാനത്തിലും യുദ്ധഭൂമിയിലും വസിക്കുന്ന ഭഗവതി ആരോഗ്യത്തിന്റെ ദൈവം കൂടിയാണ്. ഭദ്രകാളിക്ക് കറുത്ത നിറമാണ്. അതിനാൽ കരിംകാളി എന്നറിയപ്പെടുന്നു. ക്ഷിപ്രപ്രസാദിയും ഇഷ്ട വരദായിനിയുമായ ഭദ്രകാളി ഭയം, ശത്രുദോഷം, രോഗപീഡ, ദാരിദ്ര്യം, പ്രകൃതിദുരന്തം പോലെയുള്ള ആപത്തുകളിൽ നിന്നും ഭക്തരെ രക്ഷിക്കാൻ ശക്തയാണെന്നാണ് വിശ്വാസം. ദേവീഭാഗവതത്തിൽ ആദിശക്തിയുടെ മൂന്ന് ഭാവങ്ങളിൽ ഒന്നാണ് മഹാകാളി. വേദങ്ങളിൽ പഞ്ചഭൂതങ്ങളിൽ പെട്ട അഗ്നിയോടാണ് കാളിയെ ഉപമിച്ചിരിക്കുന്നത്. പ്രകൃതിയെ കാളികയായി ഉപാസകർ സങ്കൽപ്പിക്കുന്നു. ദശമഹാവിദ്യകൾ, സപ്‌തമാതാക്കൾ, നവദുർഗ്ഗ എന്നിവരിൽ പ്രധാനിയായി കാളിയെ കണക്കാക്കുന്നു. ദേവീമാഹാത്മ്യത്തിൽ "ജ്വാലാകരാളമത്യുഗ്രമശേഷാ സുരസൂദനം ത്രിശൂലം പാതു നോ ഭീതേർ ഭദ്രകാളി നമോസ്തുതേ” എന്ന ശ്ലോകത്തിൽ ദുർഗ്ഗയുടെ രൗദ്രഭാവമായി ഭദ്രകാളിയെ ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. കാളീ സഹസ്രനാമത്തിൽ ഭഗവതിയെ കാലഭൈരവന്റെ (ശിവന്റെ) ഭാര്യയായി അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിനാൽ പാർവതിക്കും കാളിയിൽ നിന്നും അഭേദം കൽപ്പിക്കുന്നു. മഹിഷജിത്ത്, ദാരികജിത്ത്, രുരുജിത്ത് തുടങ്ങിയ ഭാവങ്ങളിലും ഭഗവതി പൂജിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിയുടെ വിവിധ അവതാരങ്ങളിൽ ഐശ്വര്യവും അറിവും നൽകുന്ന രാജസ, സാത്വിക ഭാവങ്ങളിലും ഭദ്രകാളി ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം ദിവസത്തിൽ ദേവിയെ കാലരാത്രി മാതാവായി ആരാധിക്കുന്നു. മഹാമാരിയുടെ പ്രതീകമായ കഴുതയാണ് കാലരാത്രിയുടെ വാഹനമെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. കാളി എന്നാൽ "കാളുന്നവൾ, കറുത്തവൾ, രാത്രി" എന്നൊക്കെയാണ് അർത്ഥം. അജ്ഞാനത്തിന്റെ അന്ധകാരം ഇല്ലാതാക്കി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം പരത്തുന്നവൾ എന്ന് താന്ത്രികർ വിശ്വസിക്കുന്നു. കാലത്തിന്റെ (സമയത്തിന്റെ) ഭഗവതിയാണ് കാലി എന്ന് സങ്കൽപ്പിക്കപ്പെടുന്നു. "ഭദ്രമായ കാലത്തെ നല്കുന്നവൾ" എന്നതാണ് ഭദ്രകാലി എന്ന വാക്കിന്റെ അർത്ഥം. ജീവജാലങ്ങളെ പോറ്റി വളർത്തുന്നവളും അവയെ സംഹരിക്കുന്നവളുമായ പ്രകൃതിയാണ് കാളിയെന്ന് ഉപാസകർ കരുതുന്നു. ശ്രീകുരുംബക്കാവ്‌, പനയന്നാർക്കാവ്‌, മാടായിക്കാവ്‌, വള്ളിക്കാവ്‌ എന്നിവിടങ്ങളിലൊക്കെ കാവുകളിൽനിന്നാണ്‌ ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളുണ്ടായത്‌ എന്ന്‌ കരുതപ്പെടുന്നു. കാളിയും ലക്ഷ്മിയും സരസ്വതിയും ഒന്നുതന്നെ എന്നു കരുതുന്നവരുണ്ട്‌. മഹാകാളന്റെ (ശിവൻ) ശക്തിയായ മഹാകാളി, ദാരികനെ വധിച്ച ഭദ്രകാളി, അഥർവാണ ഭദ്രകാളി, ഐശ്വര്യദായിനിയായ സുമുഖീകാളി, ചാമുണ്ഡാദേവി എന്നിവ കാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങൾ ആണ്. കേരളത്തിലെ ആദ്യ കാളീക്ഷേത്രവും ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രവും ആയിട്ടാണ് തൃശ്ശൂർ ജില്ലയിലെ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബ ഭഗവതീ ക്ഷേത്രത്തെ കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. ഇവിടെനിന്ന് ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ചു കൊണ്ടുപോയി മറ്റു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പ്രതിഷ്ഠിച്ചതായി പറയപ്പെടുന്നു. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ പൊങ്കാലക്ക് ഭഗവതി കൊടുങ്ങല്ലൂരിൽ നിന്ന് വരുന്നുവെന്നാണ് സങ്കൽപ്പം. ഇതുപോലെ കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ മാടായിക്കാവിൽ നിന്നും ഭഗവതിയെ ആവാഹിച്ച് കൊണ്ടുപോയി ഇരുത്തിയ അനേകം ക്ഷേത്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്. തമിഴ് ഇതിഹാസകാവ്യമായ [[ചിലപ്പതികാരം|ചിലപ്പതികാരത്തിലെ]] വീരനായിക [[കണ്ണകി|കണ്ണകിയെ]] (ഭാര്യാദൈവം) കാളിയോട് ഉപമിച്ചു കാണാറുണ്ട്. ഭഗവതീപൂജക്ക്‌ ജാതിവർണ്ണങ്ങൾ ബാധകമല്ലാത്തതിനാൽ പൊതുവേ എല്ലാ ഹൈന്ദവവിഭാഗങ്ങളും ഭദ്രകാളിയെ ആരാധിക്കാറുണ്ട്. കുടുംബദൈവമായും, ദേശദേവിയായും ഉപാസനാമൂർത്തിയായും ഒക്കെ ശ്രീഭദ്ര ആരാധിക്കപ്പെടുന്നു. കാളിദാസൻ, ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ തുടങ്ങിയവർ അറിയപ്പെടുന്ന കാളി ഉപാസകർ ആയിരുന്നു. കേരളത്തിൽ മീനഭരണി, കുംഭഭരണി, മകരഭരണി, മകരച്ചൊവ്വ, പത്താമുദയം, നവരാത്രി എന്നിവ കാളിക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള ദിവസങ്ങൾ ആണ്. ദേവീഭാഗവതം, ദേവീമാഹാത്മ്യം, കാളികാപുരാണം തുടങ്ങിയവ കാളീകഥകളും സ്തുതികളും ഉൾപ്പെടുന്ന പൗരാണിക ഗ്രന്ഥങ്ങൾ ആകുന്നു. == പുരാണം, ഐതിഹ്യം == ദേവി ആദിപരാശക്തിയുടെ ഉഗ്രരൂപമാണ് ഭദ്രകാളി അഥവാ കാലരാത്രി. ദേവീമാഹാത്മ്യപ്രകാരം ആദിയിൽ മഹാലക്ഷ്മിയിൽ നിന്നാണ് മനോഹരമായ കറുത്ത വർണ്ണത്തോടുകൂടിയ മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ദേവി പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരവും കാളികാപുരാണത്തിലും കാളി ബ്രഹ്മതത്വമായ, സർവരക്ഷകയായ, മോക്ഷദായിനിയായ, കരുണാമയിയായ, സാത്വികയായ ജഗദീശ്വരി തന്നെ ആകുന്നു. വിവിധ ഹൈന്ദവ പുരാണങ്ങൾ പ്രകാരമുള്ള കാളിയുടെ അവതാരകഥകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. ഭാഗവതത്തിൽ മഹാവിഷ്ണുവിനെ മുൻനിർത്തി മധുകൈടഭന്മാരെ വധിക്കുവാൻ വേണ്ടിയാണ് ആദ്യമായി മഹാകാളി അവതരിക്കുന്നത്. ബ്രഹ്‌മാവിന്റെ പ്രാർഥനപ്രകാരമാണ് പരാശക്തി ഇപ്രകാരം അവതരിച്ചത്. ദേവി മാഹാത്മ്യത്തിൽ ശുംഭനിശുംഭ യുദ്ധവേളയിൽ ചണ്ഡികാദേവിക്ക് തുണയേകുവാൻ പരാശക്തി എടുത്ത രൗദ്രഭാവമാണ് കാളി. ചണ്ഡികയുടെ പുരികക്കൊടിയിൽ നിന്നുമാണ് അവതാരം. ഈ കാളി ചണ്ടമുണ്ടന്മാരെ വധിച്ചതിനാൽ ചാമുണ്ഡി എന്നറിയപ്പെട്ടു. പിന്നീട് [[രക്തബീജൻ|രക്തബീജനെ]] വധിക്കാൻ ചണ്ഡികയെ സഹായിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിനാൽ രക്തചാമുണ്ഡി എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. കർണാടകയിൽ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന കാളി ചാമുണ്ഡേശ്വരിയാണ്. ശിവപുരാണപ്രകാരം ശിവപത്നി ശ്രീപാർവതിയുടെ രൗദ്രരൂപമാണ് കാളി. [[ദക്ഷൻ|ദക്ഷന്റെ]] യാഗത്തിൽ അപമാനം കൊണ്ട് സതി ദേഹത്യാഗം വരിച്ചപ്പോൾ കോപിഷ്ടനായ പരമശിവന്റെ താണ്ഡവത്തിനിടയിൽ അദ്ദേഹം തൻറെ ജട പിഴുതു തറയിൽ അടിയ്ക്കുകയും അതിൽ നിന്നും വീരഭദ്രനോടൊപ്പം ഭദ്രകാളി അവതരിച്ചു. ദക്ഷവധത്തിന് വീരഭദ്രനെ സഹായിച്ച ഭദ്രകാളി ദക്ഷന്റെ യജ്ഞശാല തകർത്തു. മാർക്കണ്ഡേയ പുരാണത്തിലെ ഭദ്രോൽപ്പത്തി പ്രകരണത്തിൽ മറ്റൊരു [[ഭദ്രകാളി]] സങ്കല്പം ഉണ്ട്. ഇത് ശിവന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി അവതരിച്ച ഭഗവതിയാണ്. ദാരികനെ വധിക്കാൻ വേണ്ടിയാണ് അവതാരം. സ്ത്രീയാൽ മാത്രമേ വധിക്കപ്പെടൂ എന്നു എന്നായിരുന്നു ദാരികൻ നേടിയ വരം. വേതാളവാഹനയാണ് ഭഗവതി. ഇതാണ് കേരളത്തിലെ ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ പൊതുവെ ആരാധിക്കപ്പെടുന്ന ഭദ്രകാളി അഥവാ ഭദ്രാഭഗവതി. ഇത് സപ്തമാതാക്കളിൽ പെടുന്ന ഭഗവതിയാണ്. ഭരണിനാളിൽ ഭഗവതി ദാരികനെ നിഗ്രഹിച്ചു എന്നാണ് കഥ. സഹസ്രമുഖരാവണനെ വധിക്കാൻ സീതയും കാളിയായി മാറുന്നുണ്ട്. ഈ കാളിയാണ് പരമശിവന്റെ നെഞ്ചിൽ നടനമാടിയവൾ. ശിവനർത്തകി എന്ന പേരിലും ഭഗവതി അറിയപ്പെടുന്നുണ്ട്. നരസിംഹമൂർത്തിയുടെ കോപത്തെ തടുത്ത് അദ്ദേഹത്തെ ശാന്തനാക്കാൻ കാലഭൈരവന്റെ (ശിവന്റെ) തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയായി സിംഹമുഖത്തോടെ കാളി അവതരിച്ചു. ഇതാണ് അഥർവാണ ഭദ്രകാളി അഥവാ പ്രത്യംഗിരിദേവി (നരസിംഹി). കടുത്ത ദുരിതങ്ങളെയും ഈ ഭഗവതി തടയുമെന്നും ഭക്തരെ നേർ വഴിയിലേക്ക് തിരിച്ചു വിടുമെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. അതീവ ശക്തിയേറിയ ഈ ഭഗവതി ശക്തി ഉപാസകന്മാരുടെ ഒരു പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തിയാണ്. സപ്തമാതാക്കളിലും ചിലപ്പോൾ ഈ ഭഗവതിയെ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ദശമഹാവിദ്യമാരിലെ താര, ചിന്നമസ്ത, ബഗ്ളാമുഖി തുടങ്ങിയവ കാളിയുടെ പല രൂപങ്ങൾ ആയി കണക്കാക്കുന്നു. താരയുടെ നാമം സ്മരിക്കുന്നവരെ പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങൾ ദോഷകരമായി ബാധിക്കില്ലെന്ന് വിശ്വാസം. ജ്വരൻ എന്ന കഴുതയെ വാഹനമാക്കിയ കാലരാത്രി, ഭക്തരെ മഹാമാരികളിൽ നിന്നും ദുരിതങ്ങളിൽ നിന്നും സംരക്ഷിക്കുന്നവൾ ആണെന്നാണ് വിശ്വാസം. നവരാത്രിയുടെ ഏഴാം നാൾ കാലരാത്രിക്കാണ് പ്രാധാന്യം. അതിനാൽ ഭദ്രകാളി ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഈ ദിവസം വിശേഷമാണ്. ചിലയിടങ്ങളിൽ രോഗനാശകരമായ അമൃതകലശവും വേപ്പിലമാലയും മഞ്ഞൾപ്പൊടിയും ധരിച്ച കാളീരൂപങ്ങൾ കാണാം. ഭദ്രകാളിയുടെ മൂലകേന്ദ്രമായ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ഭഗവതിക്ഷേത്രത്തിൽ ഭക്തർ മഞ്ഞളും കുരുമുളകും തവിടും അഭിഷേകം നടത്തുന്നത് രോഗനാശം ഉദ്ദേശിച്ചാണത്രെ. ഭക്തർക്ക് ഐശ്വര്യങ്ങൾ പ്രദാനം ചെയ്യാൻ ഭഗവതി സ്വീകരിച്ച സൗമ്യസുന്ദരമായ രൂപമാണ് സുമുഖീകാളി. മഹാലക്ഷ്മിക്ക് സമമാണ് ഈ ഭഗവതി. കുട്ടികളോട് ഏറെ വാത്സല്യമുള്ള കാളിയെ ബാലഭദ്ര എന്നും അറിയപ്പെട്ടു. ഇത് ഒരു കൊച്ചു പെൺകുട്ടിയുടെ രൂപത്തിൽ ഉള്ള സാത്വികയായ ഭഗവതിയാണ്. ബാലാരിഷ്ടതകൾ മാറുവാനാണ് ബലഭദ്രയെ ആരാധിക്കുന്നതെന്നു ഐതീഹ്യം. ദാരിക വധത്തിന് ശേഷം അങ്കക്കലിയടങ്ങാതെ കൈലാസത്തിലേക്ക് പുറപ്പെട്ട ഭദ്രകാളിയെ ശാന്തയാക്കാൻ ശിവന്റെ ഉപദേശപ്രകാരം ഗണപതിയും നന്ദികേശനും രണ്ടു കൊച്ചു കുട്ടികളുടെ രൂപത്തിൽ വഴിയിൽ കിടന്നു. കുട്ടികളെ കണ്ട കാളി ശാന്ത ആകുകയും അവരെ എടുത്തു ലാളിക്കുകയും ചെയ്തു എന്നാണ് പുരാണകഥ. കൈലാസത്തിലെത്തിയ ഭദ്രകാളിയോട് മനുഷ്യരുടെ നന്മക്കായി ഭൂലോകത്തിൽ വസിക്കണമെന്ന് മഹാദേവൻ അപേക്ഷിച്ചു. എന്റെ നാമം ജപിക്കുന്നിടത്ത് എന്റെ സാന്നിധ്യം ഉണ്ടായിരിക്കുമെന്നും കലിയുഗത്തിൽ മനുഷ്യരുടെ ആധിവ്യാധികൾ പരിഹരിക്കുമെന്നും ഭഗവതി അരുളിചെയ്തു ഭൂമിയിലേക്ക് പുറപ്പെട്ടു എന്നാണ് ഐതീഹ്യം. കർണാടകയിൽ ചാമുണ്ടാദേവി, തമിഴ്നാട്ടിൽ മാരിയമ്മൻ, മലയാള ഭഗവതി, മലബാറിൽ ശ്രീകുരുംബ, ബംഗാളിൽ ഭവതാരിണി, ദക്ഷിണകാളി, അസാമിൽ കാമാഖ്യ, ഭൈരവി, രക്തേശ്വരി, രുധിരമാല, ചൊവ്വാ ഭഗവതി, കുണ്ഡലിനീശക്തി, ഇച്ഛാശക്തി, പ്രകൃതി, കൊറ്റവൈ, ഊർവ്വരത, ഭുവനേശ്വരി, ശീതളാദേവി, കരിനീലി, നീലകേശി തുടങ്ങിയവ ഭദ്രകാളിയുടെ വിവിധ ഭാവങ്ങളോ പേരുകളോ ആണ്. കടുംപായസം , രക്തപുഷ്പ്പാഞ്ജലി, പൂവൻകോഴിയെ പറത്തൽ, കോഴി നടക്ക് വെക്കൽ, മഞ്ഞൾ കുരുമുളക് ചെമ്പട്ട് എന്നിവ സമർപ്പിക്കൽ, തവിട് അഭിഷേകം, ചെമ്പരത്തിമാല, തെച്ചിപ്പൂമാല, വേപ്പിലമാല, വാളും ചിലമ്പും സമർപ്പിക്കൽ, ഗുരുസിപൂജ, പൊങ്കാല എന്നിവയൊക്കെ ഈ ഭഗവതിയുടെ ഇഷ്ട വഴിപാടുകളാണ്. മുടിയേറ്റ്, പറണേറ്റ്, കെട്ടുകാഴ്ച, കളമെഴുത്തും പാട്ടും, തോറ്റം പാട്ട്, മാലപ്പുറം പാട്ട്, തെയ്യം തുടങ്ങിയ കേരളീയ അനുഷ്ഠാനങ്ങൾ ഭദ്രകാളിയുടെ അവതാരകഥകളുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തി കാണാറുണ്ട്. ശ്രീരാമകൃഷ്ണ പരമഹംസർ കാളിയെ ജഗദംബയായി ആണ്‌ ആരാധിച്ചിരുന്നത്. അദ്ദേഹത്തിന് ഭഗവതിയുമായി സംസാരിക്കാൻ സാധിച്ചിരുന്നു എന്ന് ഐതീഹ്യമുണ്ട്. സംസാര സാഗരത്തെ തരണം ചെയ്യിക്കാൻ സഹായിക്കുന്ന കാളി ഭവതാരിണി എന്നറിയപ്പെട്ടു. വിഡ്ഢിയായ ഒരുവനെ മഹാകവിയായ കാളിദാസൻ ആക്കിത്തീർത്തതും കാളീദേവിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണെന്നും വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. വികട കവിയായ തെന്നാലി രാമനും ആ കഴിവ് സിദ്ധിക്കപ്പെട്ടതു ഭദ്രകാളിയുടെ അനുഗ്രഹം കൊണ്ടാണത്രേ. അതുകൊണ്ട് വാഗീശ്വരിയായ സരസ്വതിക്ക് തുല്യയായി ശ്രീഭദ്രയെ സങ്കൽപ്പിക്കാറുണ്ട്. വിക്രമാദിത്യ കഥകളിലും ഭദ്രകാളീ സാന്നിധ്യം കാണാം. == പ്രധാനപ്പെട്ട കാളി ക്ഷേത്രങ്ങൾ == കേരളത്തിൽ കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീകുരുംബക്കാവ്, മാടായിക്കാവ്, പരുമല പനയന്നാർകാവ്, വള്ളിക്കാവ് എന്നി നാല് കാവുകളിലാണ് ആദ്യമായി കാളി ആരാധന ആരംഭിച്ചത്. ഇതിൽതന്നെ ആദ്യമായി കാളിയെ ആരാധിച്ചത് കൊടുങ്ങല്ലൂർ ക്ഷേത്രത്തിലാണ്. ഐതീഹ്യമാലയിലും മറ്റും ഇവയിൽ പലതും എടുത്തു പറയുന്നതായി കാണാം. മലപ്പുറം ജില്ലയിലെ തിരുമാന്ധാംകുന്ന് ക്ഷേത്രത്തിലാണ് ആണ് കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കാളി പ്രതിഷ്ഠ ഉള്ളത്. കൂടാതെ എറണാകുളം ജില്ലയിലെ ആലുവ ദേശം ശ്രീ പള്ളിപ്പാട്ടുകാവ് ഭഗവതി ക്ഷേത്രത്തിലെ ഭദ്രകാളീ പ്രതിഷ്ഠയും വലിയതാണ്. വർഷത്തിൽ മുന്നൂറോളം ദിവസങ്ങളിൽ തുടർച്ചയായി മുടങ്ങാതെ കളമെഴുത്തും പാട്ടും നടക്കുന്ന ഏക ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രം ആണ് ഇത്. പ്രസിദ്ധമായ ചോറ്റാനിക്കര ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, കൊല്ലൂർ മൂകാംബിക എന്നിവിടങ്ങളിലും കാളീ സങ്കൽപ്പത്തിന് അതീവ പ്രാധാന്യമുണ്ട്. മലബാറിലെ കാളിയുടെ കാവുകളിൽ മുണ്ടയാംപറമ്പ് ഭഗവതിക്കാവും, മട്ടന്നൂർ വള്ളിയോട്ട്ചാൽ കലശസ്ഥാനവും അറിയപ്പെടുന്നവയാണ്. പ്രസിദ്ധമായ ആറ്റുകാൽ ക്ഷേത്രം, കുംഭമാസത്തിലെ ഭരണി ഉത്സവം കൊണ്ട് പേരുകേട്ട ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ ചെട്ടിക്കുളങ്ങര ക്ഷേത്രം, പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ മലയാലപ്പുഴ ക്ഷേത്രം, മലമേക്കര മുള്ളുതറ ദേവി ക്ഷേത്രം അടൂർ,കടമ്മനിട്ട ഭഗവതി ക്ഷേത്രം, തിരുവനന്തപുരത്തെ കരിക്കകം ശ്രീ ചാമുണ്ഡി ക്ഷേത്രം, തൃശ്ശൂരിലെ പാറമേക്കാവ്, ഉത്രാളിക്കാവ് രുധിര മഹാകാളിക്ഷേത്രം, കോട്ടയത്തെ മണർകാട് ക്ഷേത്രം എന്നിവ കേരളത്തിലെ പ്രസിദ്ധമായ കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. കൂടാതെ കേരളത്തിലെ മിക്ക പ്രദേശങ്ങളിലും ചെറുതും വലുതുമായ ധാരാളം ഭദ്രകാളീ ക്ഷേത്രങ്ങളും കുടുംബക്കാവുകളും കളരികളും കാണാൻ സാധിക്കും. കൽക്കട്ടയിലെ കാളിഘട്ട്, ദക്ഷിണേശ്വർ ഭവതാരിണി ക്ഷേത്രം, ഉജ്ജയിനി മഹാകാളിക്ഷേത്രം, ആസാമിലെ കാമാഖ്യദേവി ക്ഷേത്രം, തമിഴ്നാട്ടിലെ മണ്ടക്കാട്, സമയപുരം, മൈസൂർ ചാമുണ്ഡേശ്വരി ക്ഷേത്രം എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന കാളീ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. == ചരിത്രം == ഇന്ന് മേർഘഡ് സംസ്കാരം എന്നു വിളിക്കുന്ന പുരാതനമായ നാഗരികതയുടെ കാലത്ത് അമ്മദൈവങ്ങളെയാണ് ആരാധിച്ചിരുന്നത്. മേർഘഡിന്റെ ഭാഗമായ കുള്ളി എന്ന സ്ഥലത്ത് 6000 വർഷങ്ങൾക്കു മുൻപ് ഉണ്ടായിരുന്ന കാർഷികഗ്രാമങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി സ്ത്രീ ദൈവങ്ങളെ ആരാധിച്ചിരുന്നതായി തെളിവുകൾ ലഭിക്കുന്നത്. <ref>ബഷാം; ദ വണ്ടർ ദാറ്റ് വാസ് ഇന്ത്യ. സുർജീത്ത് പബ്ലിക്കേഷൻസ്, ഇംഗ്ലീഷ്; ന്യൂഡെൽഹി ഇന്ത്യ </ref> [[സംഘകാലം|സംഘകാലത്ത്]] മറവരുടെ ദൈവമായിരുന്നു [[കൊറ്റവൈ]] (പാർവതി). [[ചേരരാജാക്കന്മാർ]] യുദ്ധത്തിനു പുറപ്പെടുന്നതിനു മുൻപ് കൊറ്റവൈക്ക് ബലി അർപ്പിക്കുകയും കള്ള് നിവേദിക്കുകയും ചെയ്തിരുന്നു. കൊറ്റവൈയാണ് പിന്നീട് കാളിയായി രൂപാന്തരപ്പെട്ടത് എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു <ref>പി.കെ.ഗോപാലകൃഷ്ണൻ രചിച്ച “കേരളത്തിൻറെ സാംസ്കാരികചരിത്രം” </ref>. [[ജൈനമതം|ജൈനരുടെ]] ദേവതകളായ [[മംഗളാ ദേവി|മംഗളാദേവിയും]] അംബികയും പലയിടങ്ങളിൽ കാളിയായും [[ദുർഗ്ഗ|ദുർഗ്ഗയായും]] രൂപാന്തരപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ദ്രാവിഡരുടെ പ്രധാന ആരാധനാ മൂർത്തി അമ്മദൈവമായിരുന്നു. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന അവർക്ക് പിതാവിനേക്കാൾ മാതാവിനോട് കൂടുതൽ ബഹുമാനം ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കണം. എന്നാൽ ദക്ഷിണേന്ത്യയിൽ പിതാവ് ([[ശിവൻ]]‍) മാതാവ് ([[കാളി]],[[പാർവ്വതി]],[[ദുർഗ്ഗ]]) പുത്രൻ ([[മുരുകൻ]]‍) എന്നിങ്ങനെ ഒരു കുടുംബത്തെ ആരാധിച്ചിരുന്നു. വൈദികകാലത്തെ ([[ഋഗ്വേദം]]) ആര്യന്മാർക്ക് അമ്മ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. അമ്മ ദൈവങ്ങളെ അവർ ആരാധിച്ചിരുന്നുമില്ല. [[ദസ്യു|ദസ്യുക്കളുടെ]] ഉഷാരാധനയെ [[ഇന്ദ്രൻ]] തകർക്കുന്നതായും മറ്റും ഋഗ്വേദത്തിലുള്ള പരാമർശങ്ങൾ ഇത് സൂചിപ്പിക്കുന്നു. നേരേ മറിച്ച് ആര്യർക്കും മുൻപ് താമസിച്ചിരുന്ന ജനവിഭാഗങ്ങൾ [[ഉർവരാരാധ|ഉർവരതയേയും]] [[സൂര്യദേവൻ|സൂര്യനേയും]] മറ്റും അമ്മയുടെ രൂപത്തിൽ ആരാധിച്ചിരുന്നു. ഇന്ത്യയിലെ ഇതര പ്രദേശങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കേരളത്തിലും ബംഗാളിലുമാണ് ദേവിക്ഷേത്രങ്ങൾ കൂടുതലായി കാണുന്നത്. ദ്രാവിഡരുടേയും, ഇന്തോ-ആര്യന്മാരുടേയും, വടക്കു കിഴക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ മംഗളോയിഡ് വംശജരുടേയും മുന്നേറ്റമുണ്ടായപ്പോൾ പ്രോട്ടോ ആസ്റ്റ്രലോയ്ഡ് വംശജർക്ക് പ്രാബല്യം നിലനിന്ന പ്രദേശങ്ങൾ കേരളവും ബംഗാളുമായിരുന്നു. അതുകൊണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ ആദിമസംസ്കാരം കൂടുതൽ പ്രകടമായത് ഈ രണ്ട് സംസ്ഥാനങ്ങളിലാണ്. ദേവിക്ക് നൽകി വന്ന സർവ്വപ്രധാനമായ സ്ഥാനം അവയിൽ ഒന്നുമാത്രം. ഋഗ്വേദത്തിൽ ദേവിമാർ പൊതുവിൽ ദേവന്മാരേക്കാൾ വളരെ പ്രാധാന്യം കുറഞ്ഞവരാണ്‌. [[മനുസ്മൃതി|മനുസ്മൃതിയിൽ]] മരണമടഞ്ഞ പിതാക്കന്മാർക്കായി ബലിയർപ്പിക്കേണ്ടതിനെപ്പറ്റി പറയുന്നു. <ref>മനുസ്മൃതി 3.81-92</ref>നിത്യേനയുള്ള വൈശ്വദേവ ഭക്ഷണ തർപ്പണത്തെക്കുറിച്ച് പരാമർശിക്കുന്നതിൽ ഒരുരുള പിതൃബലിയായി പ്രത്യേകം നൽകണം. അവസനത്തെ ഉരുള മുജ്ജന്മ പാപത്താൽ മാറാരോഗം ബാധിച്ചവർക്കും മതഭ്രഷ്ടരായവർക്കും പട്ടികൾക്കും വേണ്ടി വെറും തറയിലാണ് വെക്കേണ്ടത്. എന്നാൽ ഇതിലെങ്ങും പിതൃക്കൾക്കൊപ്പം സഞ്ചരിക്കേണ്ട അമ്മമാരെപ്പറ്റി പരാമർശമില്ല. മാതൃദായകക്കാരായിരുന്ന ദ്രാവിഡരിൽ നിന്ന് പിതൃദായ സമ്പ്രദായത്തിലേക്കുള്ള വ്യത്യാസം ഇവിടെ പ്രതിഫലിക്കുന്നു. അമ്മമാർ വെറും ഭാര്യമാരാവാനായി നുഴഞ്ഞുകയറിയവർ മാത്രമായിത്തീരുന്നു. അഷ്ടകങ്ങൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന വാർഷികമായ ശ്രാദ്ധമൂട്ടിലും അമ്മമാർക്കവകാശമില്ല. വേദസമ്പ്രദായം അനുവദിക്കുന്നില്ലെങ്കിലും പിന്നീട് ബ്രാഹ്മണമതം ദേവിമാരെന്ന നിലയിൽ അമ്മമാർക്ക് വേണ്ടിയുള്ള ബലി തർപ്പണങ്ങൾ ഇന്ത്യയിലെ അനാര്യൻ അംശങ്ങളിൽ നിന്നും കടം കൊള്ളുന്നു. ഇത്തരത്തിൽ മുൻതലമുറയിലെ അമ്മമാരല്ലാത്ത മറ്റേതോ ദേവിമാർക്കായി (പൊതുവായ മാതൃത്വം-ത്രയംബക-മൂന്നുപേർ) വഴിയരികിൽ ശ്രാദ്ധമൂട്ടുന്ന രീതി പഴയകാലത്തെ ഇന്ത്യൻ സാഹിത്യകൃതികളിൽ കാണുന്നുണ്ട്. <ref>[[ശൂദ്രകൻ]]‍-[[മൃച്ഛകടികം]]</ref> [[മഹാഭാരതം|മഹാഭാരതത്തിൽ]] ഗംഗയെ ദേവിയായി ചിത്രീകരിച്ചിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ഗംഗ സ്വർഗ്ഗലോകത്തിലെ നദിയാണെന്നും [[പ്രദീപൻ]] എന്ന രാജാവിനെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ മനുഷ്യരൂപം പൂണ്ടതാണെന്നും പറയുന്നു. എന്നാൽ പ്രദീപന്റെ മകനായ [[ശാന്തനു|ശാന്തനുവിനെ]] വിവാഹം കഴിക്കേണ്ടിവരുന്ന ഗംഗ അവളുടെ ആദ്യത്തെ ഏഴുപുത്രന്മാരേയും നദിയിൽ ഒഴുക്കിക്കൊല്ലുന്നു. <ref>മഹാഭാരതം 1.93.44</ref>ഇത് അമ്മ ദൈവങ്ങൾക്ക് അർപ്പിക്കേണ്ടിയിരുന്ന ബലിയെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നതെന്ന് ഡി.സി.കൊസാംബി കരുതുന്നു. ആദ്യകാലത്തെ അമ്മ ദൈവാരാധന ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരുന്നു എന്നാൺ ഇത് കാണിക്കുന്നത്. ഗംഗയുടെ എട്ടാമത്തെ പുത്രനായ ഭീഷ്മർ സഹോദരനുവേണ്ടി അപഹരിച്ചുകൊണ്ടുവരുന്ന അംബ, അംബിക, അംബാലിക എന്നീ രാജകുമാരിമാരും ജലവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു (അംബു, അംബുസ്, ആംഫി - അമ്മ എന്നാണ് ഈ വാക്കുകളുടെ അർത്ഥവും). ‍ [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതത്തിന്റെ]] തകർച്ചയ്ക്കു ശേഷം ഏറ്റവും അധികം പ്രാധാന്യം നൽകപ്പെട്ടിരുന്നത് അമ്മദൈവങ്ങൾക്കാണ്. ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയ സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ഭഗവതിയെ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ക്ഷേത്രങ്ങൾ കാണാം. ഭരണിക്കാവ്, കാവുമുടി, കിളിവൂരെന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലെല്ലാം ബുദ്ധബിംബങ്ങൾ കണ്ടുകിട്ടിയിട്ടുള്ളത് ക്ഷേത്രങ്ങളിൽനിന്നോ അവയുടെ സമീപ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിന്നോ ആണ്. അവിടെയെല്ലാം പൂജിക്കപ്പെടുന്ന ദൈവം ഭഗവതിയാണുതാനും.<ref>[[കെ. ദാമോദരൻ]] രചിച്ച “പ്രാചീന കേരളം”,അദ്ധ്യായം പന്ത്രണ്ട്</ref>അമ്മദൈവത്തിന് കാളി, ഭഗവതി, ദുർഗ, കരിനീലി എന്നിങ്ങനെ പല പേരുകളുമുണ്ട്. == കാളീരൂപ സങ്കല്പം ==<!-- പുരുഷദൈവങ്ങളേക്കാളധികം സ്ത്രീദൈവങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യമുള്ള നാടാണ് കേരളം. കുടുംബത്തിന്റെ നായികയും കൃഷിയുടെ സംരക്ഷകയുമായ സ്ത്രീ ഗോത്രത്തിന്റെ നാഥയെന്ന നിലയ്ക്കു സമുദായത്തിൽ മാന്യത നേടിയ കാലത്താണ് അമ്മ ദൈവങ്ങളും ആരാധിക്കപ്പെട്ടത്. നമ്പൂതിരിയും നായരും ഈഴവരും ചില പ്രധാനപ്പെട്ട ഗോത്രസമുദായക്കാരും ഒരു രൂപത്തിൽ അല്ലെങ്കിൽ മറ്റൊരു രൂപത്തിൽ കാളിയെ പൂജിക്കുന്നവരാണ്. മിക്ക വീടുകളിലും കുലദേവതയായ ഭഗവതിയെ കുടിയിരുത്തിയിട്ടുണ്ടാവും.കൊല്ലത്തിൽ ഒരിക്കൽ ഭഗവതിസേവയോ ഗുരുതിയോ കോഴിവെട്ടോ പൊലെയുള്ള ചടങ്ങുകളും ഉണ്ടാവും.മുള്ളുതറയിൽ ശ്രീ ഭദ്രാ കരിം കാളി മൂർത്തീദേവി ക്ഷേത്രം ,മലമേക്കര,അടൂർ ,പത്തനംതിട്ട. --> <br /> കാർമേഘം പോലെ കറുത്തവളാണ് കാളിയെന്ന് പല കൃതികളിലും കാണാം. കാളിയ്ക്ക് പല രൂപങ്ങളുമുണ്ട്. ഭഗവതി രൗദ്രമൂർത്തി മാത്രമാണ് എന്ന പൊതുധാരണ ശരിയല്ല. ബാലഭദ്ര, സുമുഖീകാളി എന്നിവ സൗമ്യസുന്ദരഭാവങ്ങൾ. കണ്ടങ്കാളിയും കരിങ്കാളിയുമാണ് കൂടുതൽ ശക്തിയുള്ളത്. സംഹാരമൂർത്തിയായ രുധിര മഹാകാളിയാണ് ഏറ്റവും ശക്തി കൂടിയത്, ഭക്തനു പോലും നേരിട്ട് ദർശനം പാടില്ല എന്നതാണ് പ്രത്യേകത. അങ്ങനെ സംഭവിച്ചാൽ ആപത്താണ് എന്നാണ് വിശ്വാസം. [[വസൂരി]] മുതലായ വ്യാധികളിൽ നിന്ന് ജനങ്ങളെ രക്ഷിയ്ക്കാൻ കാളിക്ക് സാധിക്കുമെന്നാണ് വിശ്വാസം. ആദിശക്തി, മഹാകാളി, ഭദ്രകാളി, ചാമുണ്ഡി, പ്രകൃതി, പരമാത്മാവ് , ബാലത്രിപുര, കാളരാത്രി, പ്രത്യംഗിര എന്നിവ ഈ ദേവിയുടെ അവതാരങ്ങൾ തന്നെ. ദുർഗ്ഗാദേവിയുടെ രൗദ്രഭാവമായാണ് ഭദ്രകാളിയെ സങ്കല്പിച്ചിട്ടുള്ളത്‌. അസുരനെ നിഗ്രഹിക്കാനായി അവതരിച്ച ഘോരരൂപം. അജ്ഞാനത്തെ നശിപ്പിച്ച് ജ്ഞാനം നൽകി ലോകത്തെ സംരക്ഷിക്കുക എന്നതാണ് ദുർഗ്ഗയുടെ കറുത്ത ഭാവമായ ‘കാളി’ യുടെ ധർമ്മം. വേദങ്ങളിൽ അഗ്നിയുമായി ബന്ധപ്പെടുത്തിയാണ് കാളിയെ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്‌. അഗ്നിയുടെ ദേവതക്ക് ഏഴ് തിളങ്ങുന്ന നാവുകളാണുള്ളത്. ‘കാളി’ അതിൽ കറുത്ത നാവിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നു. രുദ്രന്റെ തൃക്കണ്ണിലെ അഗ്നിയിൽ നിന്നുമാണ് കാളിയെ സൃഷ്ടിച്ചത് എന്നു പറയുമ്പോൾ പ്രപഞ്ചസൃഷ്ടിയുടെ മാതാവായ ശക്തിയെതന്നെ മകളായും കഥകളിലൂടെ വ്യഖ്യാനിക്കുന്നു. ശക്തിസ്വരുപിണിയായ ഈ ദേവിയെ പലരൂപത്തിലും ആരാധിക്കുന്നുണ്ട്. താന്ത്രികർ മുപ്പതിലധികം ഭാവങ്ങളിൽ ഓരോ ആഗ്രഹങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് വിവിധ രൂപത്തിൽ ആരാധിക്കുന്നു എന്ന് പറയുന്നുണ്ട്. കാളി എന്ന വാക്ക് ‘കല’ എന്ന പദത്തിൽ നിന്നും ഉണ്ടായതാണ്. കല സമയത്തെ കുറിക്കുന്നു. കാളി സമയത്തിന്റെ ദേവികൂടിയാണ്. ദുർഗ്ഗയുടെ മറ്റു ഭാവങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് കാളിയുടെ രൂപം ഭയാനകമാണ്. പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയ നാവ്‌, ഒരു കയ്യിൽ ശരീരം വേർപെട്ട തല, വാർന്നൊലിക്കുന്ന രക്തം. അരക്കെട്ടിൽ മുറിച്ചെടുത്ത കൈകൾ തൂക്കിയിട്ടിരിക്കുന്നു. ഭയാനകമായ ഈ രൂപത്തെ പൂജിക്കുന്നതിനു പിന്നിലും ഒരു രഹസ്യമുണ്ട്. നമ്മെ ഭയപ്പെടുത്തുന്ന രൂപത്തെ ആദരിക്കുമ്പോൾ ഭയം അപ്രത്യക്ഷമാകുന്നു എന്ന തത്ത്വം. കാളിയെ ഇത്രയും ഭീകരിയാക്കിയ ചിത്രകാരൻ ഓരോ അംഗങ്ങൾക്കും പ്രതീകാത്മകമായി കൊടുത്തിരിക്കുന്ന വ്യാഖ്യാനം അറിയാൻ ശ്രമിക്കാതെ കാളിയെ അധഃകൃതരുടെ മൂർത്തിയാണെന്നും; അതുമല്ല, സവർണ്ണരായ പരിവാരങ്ങളുടെ ഇഷ്ടമൂർത്തിയെന്നും വാദമുണ്ട്. കാളിയുടെ പുറത്തേക്ക് നീണ്ടു കിടക്കുന്ന നാവ് മൗനത്തെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. (നാവ് പുറത്തേക്ക് നീട്ടിയാൽ സംസാരിക്കാൻ കഴിയില്ല.) കണ്ണിലെ കൃഷ്ണമണിയുടെ കറുപ്പാണ് കാളിയ്ക്ക്. ഈ കറുത്തമണി ഇല്ലായിരുന്നെങ്കില് കാഴ്ചയില്ല, ജ്ഞാനമില്ല. കാളി ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ്, പ്രകാശം നൽകുന്നവളാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രകാശം മൌനത്തിലാണ്. ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും കാരണമായ അഹങ്കാരത്തിന്റെ ഉറവിടമാണ് തല. നിങ്ങൾക്ക് ഒരാളോട് വെറുപ്പു തോന്നുന്നുവെങ്കില്, അത് ആ വ്യക്തിയുടെ ശരീരത്തോടല്ല; ദുഷ്ചിന്തകളുള്ള ശിരസ്സിനോടായിരിയ്ക്കും. ഒരുവന് പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ കിട്ടുന്ന അറിവ് പരിമിതമാണ്. ലോകം പരിമിതമായ അറിവിൽ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുന്നു. ശാസ്ത്രവും ഈ പരിമിതമായ അറിവാണ് നൽകുന്നത്. പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങൾക്കപ്പുറമുള്ള അറിവ് - ആന്തരികമായ ജ്ഞാനം - പഞ്ചേന്ദ്രിയങ്ങളിലൂടെ നേടാൻ സാധ്യമല്ല. ‘തല മുറിക്കപ്പടുക’ എന്നതിന്റെ അർത്ഥം അഹങ്കാരത്തെ ഇല്ലാതാക്കി ഉള്ളിലേക്ക് ഇറങ്ങിച്ചെല്ലുക, ധ്യാനാവസ്ഥയിൽ എത്തിച്ചേരുക എന്നാണ്. ആ ജ്ഞാനത്തിലൂടെയാണ് ലോകത്തെ അറിയേണ്ടത്. ദേവിയുടെ ഒരു കയ്യിൽ ‘അഭയ മുദ്രയും, മറുകയ്യിൽ ‘വരദ’ മുദ്രയുമാണ്. ജീവജാലങ്ങൾക്ക് ഭയത്തെ അകറ്റി ക്ഷേമകരമായിട്ടുള്ളതിനെ ചോദിക്കാതെതന്നെ കൊടുക്കുവാൻ തക്കവണ്ണം സർവ്വജ്ഞയാണ് ദേവി. മുറിച്ച കൈകൾ അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്നു. കയ്യ് കർമ്മത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ഫലം അനുഭവിക്കുന്നു. ഈ ഫലം കൂലിയാണ്. ഫലേച്ഛയില്ലാതെ കർമ്മം ചെയ്യുമ്പോൾ ലഭിക്കുന്ന കൃപ സമ്മാനമാണ്. ശാശ്വതമായിട്ടുള്ള കൃപ ജ്ഞാനമാണ്. ജ്ഞാനത്തിന്റെ പ്രതീകമാണ് അരക്കെട്ടിൽ ചുറ്റിയിരിക്കുന്ന കയ്യ്. {{Hinduism-stub}} {{ഹിന്ദു ദൈവങ്ങൾ}}{{Shaktism}}{{Hindu deities and texts}} [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവദൈവങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ദേവിഭാഗവതത്തിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:മഹാവിദ്യ]] pehjj73wm8gqa8fl04bynraa8gjl6k5 ഇടുക്കി അണക്കെട്ട് 0 10234 3765773 3764610 2022-08-18T04:00:47Z Pradeep717 21687 /* നിർമ്മാണവും വികസനവും */ കൊലുമ്പൻ കണ്ണി ചേർത്തു wikitext text/x-wiki {{Infobox dam | name = ഇടുക്കി ആർച്ച് ഡാം | name_official = | image = File:Idukki009.jpg | image_caption = ഇടുക്കി ആർച്ച് ഡാം ഒരു വിദൂരദൃശ്യം | image_alt = | image_size = | location_map = India#India Kerala | location_map_size = | location_map_caption = | coordinates = {{coord|9|50|35|N|76|58|35|E|type:landmark}} | country = | location = [[പൈനാവ് ]],[[ഇടുക്കി ജില്ല]], [[കേരളം]],[[ഇന്ത്യ]] [[ചിത്രം:Flag of India.svg|20px]] | purpose = '''വൈദ്യുതി നിർമ്മാണം''' | status = O | construction_began = 30 April 1969 | opening = February 1973 | demolished = | cost = | owner = [[KSEB]],[[കേരള സർക്കാർ|കേരളസർക്കാർ]] | dam_type = Concrete, double curvature parabolic, thin arch. | dam_crosses = [[പെരിയാർ]] | dam_height_foundation = | dam_height_thalweg = | dam_length = {{Convert|365.85|m|ft|0|abbr=on}} | dam_elevation_crest = | dam_width_crest = | dam_width_base = | dam_volume = {{convert|450000|m3|abbr=on}} | spillway_count = Nil | spillway_type = | spillway_capacity = | res_name = ഇടുക്കി റിസെർവോയർ | res_capacity_total = {{Convert|1996300000| m³}} | res_capacity_active = {{Convert|1460|e6m3|acre.ft|0|abbr=on}} | res_capacity_inactive = {{Convert|536|e6m3|acre.ft|0|abbr=on}} | res_catchment = {{Convert|649.3|km2|mi2|0|abbr=on}} | res_surface = {{Convert|60|km2|mi2|0|abbr=on}} | res_max_length = | res_max_width = | res_max_depth = | res_elevation = {{Convert|732.62|m|ft|0|abbr=on}} | res_tidal_range = | plant_operator = | plant_commission = 1975 | plant_decommission = | plant_type = | plant_turbines = 6 x 130 Megawatt (Pelton-type) | plant_capacity = 780 MW | plant_annual_gen = 2398 MU | website = | extra = [[മൂലമറ്റം പവർ ഹൗസ്]] | dam_height = {{Convert|168.91|m|ft|0|abbr=on}} }} [[പ്രമാണം:ചെറുതോണി ഡാം (Cheruthoni dam).jpg|ലഘുചിത്രം|ചെറുതോണി അണക്കെട്ടിന്റെ അഞ്ച് സ്പിൽവേയിലൂടെയും ഇടുക്കി ജലാശയത്തിലെ വെള്ളം പുറത്തേക്കൊഴുകുന്ന ദൃശ്യം.  ]] [[കേരളം|കേരള]]ത്തിലെ ഏറ്റവുംവലിയ ജലസംഭരണിയായ ഈ റിസർവോയർ [[ഇടുക്കി ജില്ല|ഇടുക്കി ജില്ലയിൽ]] [[പെരിയാർ നദി]]യിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. [[വാഴത്തോപ്പ് ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|വാഴത്തോപ്പ് ഗ്രാമപഞ്ചായത്തിലെ]] [[പൈനാവ്|പൈനാവിലാണ്]] [[അണക്കെട്ട്]] സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്.<ref>{{Cite web|url= http://59.179.19.250/wrpinfo/index.php?title=Idukki(Eb)/Idukki_Arch_Dam_D03331|title= Idukki(Eb)/Idukki Arch Dam D03331-|website= www.indiawris.gov.in}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> [[കേരള സ്റ്റേറ്റ് ഇലക്ട്രിസിറ്റി ബോർഡ്|കേരളസ്റ്റേറ്റ് ഇലക്ട്രിസിറ്റി ബോർഡിനാണ്]] വൈദ്യുതോല്പാദനത്തിനായി നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്ന ഈ അണക്കെട്ടിന്റെ ഉടമസ്ഥാവകാശം. [[ഏഷ്യ|ഏഷ്യയിലെ]] ആദ്യത്തെ [[കമാന അണക്കെട്ട്|കമാനഅണക്കെട്ടാണിത്]]. 1976 ഫെബ്രുവരി 12 ന്‌ അന്നത്തെ ഇന്ത്യൻപ്രധാനമന്ത്രി [[ഇന്ദിരാഗാന്ധി]] [[ഇടുക്കി ജലവൈദ്യുതപദ്ധതി]] <ref>{{Cite web|url = http://59.179.19.250/wrpinfo/index.php?title=Idukki_Hydroelectric_Project_JH01235|title = Idukki Hydroelectric Project JH01235 -|website = www.indiawris.gov.in}}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Cite web |url = http://59.179.19.250/wrpinfo/index.php?title=Idukki_Power_House_PH01242 |title = Idukki Power House PH01242 - |website = www.indiawris.gov.in }}{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citeweb|url= http://www.kseb.in/index.php?option=com_content&view=article&id=69&Itemid=714&lang=en |title= IDUKKI HYDRO ELECTRIC PROJECT-|website= www.kseb.in }}</ref> ഉദ്ഘാടനംചെയ്തു. 839 മീറ്റർ ഉയരമുള്ള കുറവൻമലയെയും, 925 മീറ്റർ ഉയരമുള്ള കുറത്തിമലയെയും കൂട്ടിയിണക്കി 555 [[അടി (അളവ്)|അടി]]<ref>{{cite web | url = http://idukki.nic.in/dam-hist.htm | title = Idukki District - Hydro electric projects | accessdate = 2 ഏപ്രിൽ 2010 | publisher = [[നാഷണൽ ഇൻഫർമാറ്റിക്സ് സെന്റർ]] | language = [[ഇംഗ്ലീഷ്]] | archive-date = 2015-08-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150819084557/http://idukki.nic.in/dam-hist.htm | url-status = dead }}</ref> ഉയരത്തിൽ, പെരിയാറിനു കുറുകെയാണ് അണക്കെട്ടു നിർമ്മിച്ചിരിക്കുന്നത്. 60 ചതുരശ്രകിലോമീറ്റർ വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന ജലസംഭരണിയാണു ഡാമിനുള്ളത്. പരമാവധി സംഭരണശേഷി 74.5 ദശലക്ഷം ഘനയടിയാണെങ്കിലും 70.5 ടിഎംസിവരെയാണ് സംഭരിക്കാറുള്ളത്. 780 [[മെഗാവാട്ട്‌]] ഉല്‌പാദനശേഷിയുള്ള പദ്ധതിയുടെ ഊർജ്ജോല്‌പാദനകേന്ദ്രം [[മൂലമറ്റം|മൂലമറ്റത്താണ്‌]]. [[നാടുകാണി മല|നാടുകാണി മലയുടെ]] മുകളിൽനിന്ന്‌ 750 മീറ്റർ അടിയിലുള്ള [[മൂലമറ്റം പവർ ഹൗസ്]] (ഭൂഗർഭവൈദ്യുതനിലയം) [[ഇന്ത്യ|ഇന്ത്യയിലെ]] ഏറ്റവും വലുതുമാണ്‌. ഈ ഡാമിനോടനുബന്ധിച്ചുള്ള മേഖല [[ഇടുക്കി വന്യജീവി സംരക്ഷണ കേന്ദ്രം|ഇടുക്കി വന്യജീവിസംരക്ഷണകേന്ദ്രം]] എന്നറിയപ്പെടുന്നു<ref>{{Citeweb|url= http://www.forest.kerala.gov.in/index.php/wildlife/2015-03-16-09-50-24/2015-06-26-09-04-29/idukki-wildlife-sanctuary|title = Idukki Wildlife Sanctuary -|website=www.forest.kerala.gov.in }}</ref><ref>{{Citeweb|url =https://www.keralatourism.org/destination/idukki-wildlife-santuary/188|title= Idukki Wildlife Sanctuary -|website= www.keralatourism.org }}</ref>. [[File:IdukkiDamConcaveSide.jpg|thumb|right|250px|ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്]] [[പ്രമാണം:Cheruthony Dam.JPG|right|250px|thumb|ചെറുതോണി അണക്കെട്ട്]] === പ്രത്യേകത === ഇടുക്കി, [[ചെറുതോണി അണക്കെട്ട്|ചെറുതോണി]], [[കുളമാവ് അണക്കെട്ട്|കുളമാവ്]] എന്നീ 3 അണക്കെട്ടുകൾ നിർമ്മിച്ചാണ് വൈദ്യുതി ഉല്പാദിപ്പിക്കുന്നതിനാവശ്യമായ ജലം സംഭരിച്ചു നിർത്തിയിരിക്കുന്നത്. == നിർമ്മാണവും വികസനവും == <mapframe text="Idukki Dam" width=350 height=350 zoom=13 latitude=9.842778 longitude=76.976111 align=center> { "type": "Feature", "geometry": { "type": "Point", "coordinates": [76.976111,9.842778 ] }, "properties": { "title": "[[ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്]]", "description": "[[File:IdukkiDamConcaveSide.jpg|200px]]", "marker-symbol": "dam", "marker-size": "large", "marker-color": "0050d0" } } </mapframe> [[പ്രമാണം:Kolumpan.JPG|right|thumb|250px|ഇടുക്കി അണക്കെട്ടിന്റെ മാർഗ്ഗദ്ദർശിയായ കൊലുമ്പൻ എന്ന ആദിവാസിയുടെ പ്രതിമ]] ആദ്യഘട്ടത്തിൽ 15,000 തൊഴിലാളികൾ ജോലിചെയ്‌ത പദ്ധതി നിർമ്മാണത്തിനിടയിൽ 85 പേർ അപകടത്തിലുംമറ്റുംപെട്ടു മരണമടഞ്ഞു. 1932 ൽ മലങ്കര എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോൺ ഇടുക്കിയിലെ ഘോരവനങ്ങളിൽ നായാട്ടിന്‌ എത്തിയതോടെയാണ്‌ ഇടുക്കിയെക്കണ്ടെത്തുന്നത്‌. നായാട്ടിനിടയിൽ [[ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ|കൊലുമ്പൻ]] എന്ന ആദിവാസിയെ കണ്ടുമുട്ടി. തുടർന്നുള്ള യാത്രയ്ക്കു വഴികാട്ടിയായി കൊലുമ്പനെക്കൂട്ടി. കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കു കാണിച്ചുകൊടുത്തു. മലകൾക്കിടയിലൂടെ ഒഴുകിയ [[പെരിയാർ]] ജോണിനെ ആകർഷിച്ചു. ഇവിടെ അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും ജലസേചനത്തിനും പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോണിനുതോന്നി. പിന്നീട്‌ ജോൺ എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌, തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു. 1937ൽ ഇറ്റലിക്കാരായ അഞ്ജമോ ഒമേദയോ, ക്‌ളാന്തയോ മാസലെ എന്നീ എൻജിനിയർമാർ അണക്കെട്ട്‌ പണിയുന്നതിനനുകൂലമായി പഠനറിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചെങ്കിലും സർക്കാർ തയ്യാറായില്ല. പെരിയാറിനെയും, ചെറുതോണിയെയും ബന്ധിപ്പിച്ച്‌, അണക്കെട്ടു നിർമ്മിക്കാൻ വിവിധ പഠനറിപ്പോർട്ടുകളിൽ ശുപാർശകളുണ്ടായി. കേന്ദ്രജലവൈദ്യുതക്കമ്മിഷനുവേണ്ടിയും സമഗ്രമായ പഠനങ്ങൾനടത്തിയിരുന്നു. 1961-ലാണ്‌ അണക്കെട്ടിനായി രൂപകല്‌പന തയ്യാറാക്കിയത്‌. 1963ൽ പദ്ധതിക്ക്‌, കേന്ദ്ര ആസൂത്രണക്കമ്മിഷന്റെ അംഗീകാരം കിട്ടി. നിർമ്മാണച്ചുമതല സംസ്ഥാന വൈദ്യുതി ബോർഡ്‌ ഏറ്റെടുത്തു. പദ്ധതിയുടെ പ്രധാന അണക്കെട്ട്‌, കുറവൻമലയേയും കുറത്തിമലയേയും ബന്ധിപ്പിക്കുന്നു. ഇതുമൂലം പെരിയാറിൽ സംഭരിക്കുന്ന വെള്ളം, ചെറുതോണിപ്പുഴയിലൂടെയൊഴുകിപ്പോകാതിരിക്കാൻ, ചെറുതോണിയിലും ഇതിനടുത്തുള്ള കിളിവള്ളിത്തോട്ടിലൂടെ വെള്ളം നഷ്‌ടപ്പെടാതിരിക്കാൻ കുളമാവിലും അണക്കെട്ടുകൾ നിർമ്മിച്ചു. പാറയിടുക്കിന്റെ സാന്നിദ്ധ്യവും മർദ്ദവും ശക്തിയുമെല്ലാം താങ്ങാൻകഴിയുന്നവിധത്തിൽ, കമാനാകൃതിയിൽ നിർമ്മിച്ച ഇടുക്കി ഡാം ഇന്നും വിസ്‌മയമാണ്‌. കോൺക്രീറ്റുകൊണ്ടു പണിത ഈ ആർച്ച്‌ ഡാമിന്, 168.9 മീറ്റർ ഉയരമുണ്ട്‌. മുകളിൽ 365.85 മീറ്റർ നീളവും 7.62 മീറ്റർ വീതിയും. അടിയിലെ വീതി 19.81 മീറ്ററാണ്‌. ഇടുക്കി അണക്കെട്ടിനു ഷട്ടറുകളില്ല എന്നതാണൊരു പ്രത്യേകത. IS 456-2000 അനുസരിച്ചുള്ള എം40 കോൺക്രീറ്റ് മിശ്രിതമാണ് ഇടുക്കി ആർച്ച് ഡാം നിർമ്മാണത്തിനുപയോഗിച്ചിരിക്കുന്നത്. കോൺക്രീറ്റ് മിശ്രിതം തയ്യാറാക്കുമ്പോഴത്തെ താപനില കുറയ്ക്കുന്നതിനായി ഐസ് ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. രാജ്യത്തെ ഏറ്റവുംശക്തമായ അണക്കെട്ടുകളിലൊന്നായ ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്, ഭൂകമ്പത്തെ പ്രതിരോധിക്കത്തക്കവിധത്തിൽ പ്രത്യേകഡിസൈനോടെയാണു പണികഴിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളത്<ref>{{cite news|title=മലയാള മനോരമ ദിനപത്രം 7 ഡിസംബർ 2011 |accessdate 8 ഡിസംബർ 2011}}</ref>. == വൈദ്യുതോത്പാദനം== [[ഇടുക്കി ജലവൈദ്യുതപദ്ധതി|ഇടുക്കി ജലവൈദ്യുത പദ്ധതി]]<nowiki/>യിൽ 130 മെഗാവാട്ടിന്റെ 6 ടർബൈനുകളുപയോഗിച്ച്, 780 മെഗാവാട്ട് വൈദ്യുതിയുത്പാദിപ്പിക്കുന്നു .വാർഷികോൽപ്പാദനം 2398 MU ആണ്. 1976ൽ മൂന്നു ടർബൈനുകളും 1986ൽ മൂന്നു ടർബൈനുകളും കമ്മീഷൻചെയ്തു. == ചിത്രങ്ങൾ == <gallery> File:Idukki_Dam,_ഇടുക്കി_അണക്കെട്ട്.JPG|അണക്കെട്ടിന്റെ ദൃശ്യം File:Idukki013.jpg|ഇടുക്കി ജലസംഭരണി, ഇടുക്കി ചെറുതോണി അണക്കെട്ടുകൾ കാണാവുന്നതാണ്. image:Idukki dam.JPG|ഇടുക്കി അണക്കെട്ടിന്റെ വിദൂരദൃശ്യവും ജലാശയവും Image:Idukkidam catchment.jpg|അണക്കെട്ടിന്റെ വൃഷ്ടിപ്രദേശം ചിത്രം:Anjuruli 01.jpg|ഇരട്ടയാറിൽ നിന്നും ഇടുക്കി ഡാമിലേക്കു അഞ്ചുരുളി ടണൽ വഴി വെള്ളമൊഴുകുന്ന ഭാഗം പ്രമാണം:Cheruthony Dam 01.JPG|ഇടുക്കി അണക്കെട്ടിന്റെ അനുബന്ധമായ ചെറുതോണി അണക്കെട്ടിൽ ജലം നിറഞ്ഞുകിടക്കുന്നു. File:Idukki reservoir 1.jpg|ഇടുക്കി ജലാശയം </gallery> ==കൂടുതൽ കാണുക == *[[കേരളത്തിലെ അണക്കെട്ടുകളുടെ പട്ടിക]] *[[കേരളത്തിലെ ജലവൈദ്യുതപദ്ധതികളുടെ പട്ടിക]] == കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾക്ക് == *[http://idukki.nic.in/dam-hist.htm ഇടുക്കി ഡാമിന്റെ ചരിത്രം] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150819084557/http://idukki.nic.in/dam-hist.htm |date=2015-08-19 }} *[http://en.structurae.de/structures/data/index.cfm?ID=s0004966 സ്ട്രക്ചറൽ ഡാറ്റാബേസ്] {{dam-stub|Idukki Dam}} ==അവലംബം== {{reflist|}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== {{Commonscat|Idukki Dam|ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്}} {{Dams in Kerala}} {{Hydro Electric Projects in Kerala}} [[വിഭാഗം:പെരിയാറിലെ അണക്കെട്ടുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ജലവൈദ്യുതപദ്ധതികൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ജലവൈദ്യുതനിലയങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ അണക്കെട്ടുകൾ]] 0jmlryx67tzu50pvacak2aevlijho33 വാസുകി 0 12989 3765677 3704045 2022-08-17T13:36:34Z 83.110.17.206 ഏറ്റവും മുതിർന്ന നാഗരാജാവ് അനന്തനാണെങ്കിലും അനന്തൻ വിഷ്‌ണു സഹായി ആയിപ്പോയപ്പോൾ അനുജനായ വാസുകിയെ നാഗരാജാവാക്കി wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vasuki}} [[ചിത്രം:Kurma,_the_tortoise_incarnation_of_Vishnu.jpg|250px|right|thumb|വാസുകിയെ കയറായി [[പാലാഴിമഥനം|പാലാഴി മഥനം]] നടത്തുന്നു]] ഭാരതീയ പുരാണപ്രകാരം [[പാതാളം|പാതാളത്തിൽ]] വസിക്കുന്ന നാഗ ദൈവങ്ങളുടെ രാജാക്കളിൽ ഒന്നാണ് '''വാസുകി'''. വാസുകി [[കശ്യപൻ|കശ്യപമുനിയുടേയും]] [[കദ്രു]]വിന്റെയും പുത്രനാണ്. വാസുകി [[ശിവൻ|ശിവന്റെ]] ഹാരവുമായിട്ടാണ് കഴിയുന്നത്. ഏറ്റവും മുതിർന്ന നാഗരാജാവ് അനന്തനാണെങ്കിലും അനന്തൻ വിഷ്‌ണു സഹായി ആയിപ്പോയപ്പോൾ അനുജനായ വാസുകിയെ നാഗരാജാവാക്കി. വാസുകി ഒരു ശിവഭക്തനായിരുന്നതിനാൽ എപ്പോഴും ശിവനെ സ്‌തുതിക്കുന്നതിനായി കൈലാസത്തിലായിരുന്നു വാസം. ത്രിമൂർത്തിമാരുടെ അനുഗ്രഹാശിസ്സുകളോടെ [[ദേവൻ|ദേവന്മാർ]] [[അസുരൻ|അസുരന്മാരെയും]] പാലാഴിമഥനത്തിനു ക്ഷണിച്ചു. (ദേവന്മാർക്ക് തനിച്ചു സാധിക്കാഞ്ഞതിനാലാവാം അസുര സഹായം ആവശ്യപ്പെട്ടത്). കടക്കോലായി മന്ദരപർവ്വതത്തേയും കയറായി [[വാസുകി]] എന്ന നാഗശ്രേഷ്ഠനേയും നിശ്ചയിച്ചു. ഗരുഡൻ കൈലാസത്തിലെത്തി വാസുകിയോട് പാലാഴിയിലെത്താൻ അപേക്ഷിച്ചു. പാലാഴി കടയുന്നത് തന്റെ ആവശ്യത്തിനായല്ലെന്നും ആവശ്യക്കാർ തന്നെ പാലാഴി തീരത്ത് എത്തിക്കണമെന്നുമായി വാസുകി. ഗരുഡൻ വാസുകിയെ കൊത്തിയെടുത്തു പറക്കാൻ ശ്രമിച്ചു വാസുകിയുടെ തലഭാഗം അസുരന്മാരും, വാൽഭാഗം ദേവന്മാരും പിടിച്ചു വലിക്കാൻ തുടങ്ങി. വലിയുടെ ശക്തിയിൽ മന്ദരപർവ്വതം തഴ്ന്നുപോയി. താഴ്ന്നുപോയ പർവ്വതത്തെ ഉയർത്താൻ [[വിഷ്ണു]] തന്റെ രണ്ടാമത്തെ അവതാരം [[കൂർമ്മം]] ആയി അവതരിച്ചു. കൂർമ്മാവതാരം മന്ദരപർവ്വതത്തെ യഥാസ്ഥാനത്തേക്ക് ഉയർത്തി കൊണ്ടുവന്നു. വീണ്ടും പാലാഴിമഥനം തുടർന്നു, കുറച്ചു നേരത്തെ പാലാഴി കടയലിൽ വാസുകി അസ്ഥാരസ്യം വന്നു ഛർദ്ദിക്കുകയും, കാളകൂടം എന്ന മാരകവിഷം പുറത്തുവരികയും ചെയ്തു. ലോകനാശകാരകമായ ആ വിഷം പരമശിവൻ പാനം ചെയ്തു. വിഷം അകത്തു പോകാതിരിക്കാൻ പാർവതി ശിവന്റെ കഴുത്തും പുറത്തേക്കു പോകാതിരിക്കാൻ വിഷ്ണു വായയും അടച്ചുപിടിച്ചു. മറ്റു ദേവന്മാർ പരമശിവനു വേണ്ടി പ്രാർത്ഥിച്ചു. അങ്ങനെ വിഷം പരമശിവന്റെ കണ്ഠത്തിൽ അടിഞ്ഞുകൂടി നീലനിറമായി. അതിലൂടെയാണ് ശിവന് നീലകണ്ഠൻ എന്ന പേര് ലഭിക്കുകയും ചെയ്തത്. == ബുദ്ധമതത്തിൽ == [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതത്തിലും]] വാസുകിക്ക് ഒരു പ്രധാന സ്ഥാനമുണ്ട്. വാസുകി തലയിൽ നാഗമാണിക്യം വഹിക്കുന്നു. വാസുകിയുടെ സഹോദരിയാണ് മാനസ. ചൈനീസ്, ജാപ്പനീസ് ഐതിഹ്യങ്ങളിൽ വാസുകി എട്ട് മഹാനാഗങ്ങളിൽ ഒരാളാണ്. മറ്റുള്ളവർ നന്ദ (നാഗരാജ), ഉപനന്ദ, സാഗര (ശങ്കര), തക്ഷകൻ, ബലവാൻ, അനവതപ്ത, ഉത്പല എന്നിവരാണ്. == പ്രമാണങ്ങൾ == {{Commonscat|Vasuki}} *[[Dictionary of Hindu Lore and Legend]] (ISBN 0-500-51088-1) by Anna L. Dallapiccola *[http://members.cox.net/apamnapat/entities/Vasuki.html Indian Mythology, by ApamNapat] *[http://www.khandro.net/mysterious_naga.htm Nagas] *[http://www.indiadivine.org/ramayana-kumbhakarna-ravana1.htm Stories from the Ramayana] *[http://www.onmarkproductions.com/html/hachi-bushu.shtml Hachi Bushu - The Eight Legions, Buddhist Protectors] *[[Dragon in China and Japan]] (ISBN 0-7661-5839-X) by M.W. De Visser {{HinduMythology}} {{Hindu-myth-stub}} [[വർഗ്ഗം:അഷ്ടനാഗങ്ങൾ]] saw0pv7b8q6wuurw9kwbomzj5h43ddr 3765679 3765677 2022-08-17T13:37:31Z Eldarado 103357 Undid edits by [[Special:Contribs/83.110.17.206|83.110.17.206]] ([[User talk:83.110.17.206|talk]]) to last version by Santhosh.thottingal wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Vasuki}} [[ചിത്രം:Kurma,_the_tortoise_incarnation_of_Vishnu.jpg|250px|right|thumb|വാസുകിയെ കയറായി [[പാലാഴിമഥനം|പാലാഴി മഥനം]] നടത്തുന്നു]] ഭാരതീയ പുരാണപ്രകാരം [[പാതാളം|പാതാളത്തിൽ]] വസിക്കുന്ന നാഗ ദൈവങ്ങളുടെ രാജാക്കളിൽ ഒന്നാണ് '''വാസുകി'''. വാസുകി [[കശ്യപൻ|കശ്യപമുനിയുടേയും]] [[കദ്രു]]വിന്റെയും പുത്രനാണ്. വാസുകി [[ശിവൻ|ശിവന്റെ]] ഹാരവുമായിട്ടാണ് കഴിയുന്നത്. == ബുദ്ധമതത്തിൽ == [[ബുദ്ധമതം|ബുദ്ധമതത്തിലും]] വാസുകിക്ക് ഒരു പ്രധാന സ്ഥാനമുണ്ട്. വാസുകി തലയിൽ നാഗമാണിക്യം വഹിക്കുന്നു. വാസുകിയുടെ സഹോദരിയാണ് മാനസ. ചൈനീസ്, ജാപ്പനീസ് ഐതിഹ്യങ്ങളിൽ വാസുകി എട്ട് മഹാനാഗങ്ങളിൽ ഒരാളാണ്. മറ്റുള്ളവർ നന്ദ (നാഗരാജ), ഉപനന്ദ, സാഗര (ശങ്കര), തക്ഷകൻ, ബലവാൻ, അനവതപ്ത, ഉത്പല എന്നിവരാണ്. == പ്രമാണങ്ങൾ == {{Commonscat|Vasuki}} *[[Dictionary of Hindu Lore and Legend]] (ISBN 0-500-51088-1) by Anna L. Dallapiccola *[http://members.cox.net/apamnapat/entities/Vasuki.html Indian Mythology, by ApamNapat] *[http://www.khandro.net/mysterious_naga.htm Nagas] *[http://www.indiadivine.org/ramayana-kumbhakarna-ravana1.htm Stories from the Ramayana] *[http://www.onmarkproductions.com/html/hachi-bushu.shtml Hachi Bushu - The Eight Legions, Buddhist Protectors] *[[Dragon in China and Japan]] (ISBN 0-7661-5839-X) by M.W. De Visser {{HinduMythology}} {{Hindu-myth-stub}} [[വർഗ്ഗം:അഷ്ടനാഗങ്ങൾ]] gxeo8p4wvbxsk5rbri3h0snq66i5eoc സോമരസം 0 15858 3765821 3221638 2022-08-18T09:53:08Z 2409:4073:4E16:1B3A:CD7F:D6C5:E884:EFDD wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Soma}}ആര്ഷ ഭാരത സംസ്കാരത്തില് സത്വഗുണം, രജോഗുണം തമോഗണം എന്നിവയെ കുറിച്ച് പഠിക്കേണ്ടത് അത്യന്താപേക്ഷിതമാണ്. ചിന്തകളും ആലോചനകളും ശരീര പരവേശങ്ങളുമെല്ലാം നിലച്ച് സുഖ സുഷുപ്തി ലഭിക്കാന് പ്രചോദനം വര്ഷിക്കുന്നത് ഇതില് തമോഗുണത്തില് നിന്നാണ്. അതിലാല് സോമരസം ഒരു തരം ലഹരി പദാര്ത്ഥമെന്നും പറയപെടുന്നു. കഠിനാദ്ധ്വാനം ചെയ്യാനുള്ള പ്രചോദനം വര്ഷിക്കുന്നത് രജോഗുണത്തില് നിന്നാണ്. സൂക്ഷ്മ ബുദ്ധി വിവേകം എന്നിവയുടെ നിലക്കാത്ത നീരുറവയാണ് സത്വഗുണം. അതി പുരാതന കാലത്ത് ഈ ഗുണങ്ങള് മനുഷ്യ ശരീരത്തിലേക്ക് ലഭിക്കുന്ന ഉറവിടങ്ങളെ കുറിച്ച് മഹാത്മാക്കള് അന്വേഷണം ആരംഭിച്ചത് കണ്ടെത്തി സംരക്ഷിക്കാന് അനേകം മാര്ഗ്ഗങ്ങള് നിര്ദ്ദേശിച്ചു. അതില് പ്രധാനമാണ് അന്നം അഥവാ ഭക്ഷണം. ഇവിടെ നമ്മുട വായ് കൊണ്ട് കഴിക്കുന്നത് മാത്രമല്ല അന്നം എന്ന പദാര്ർത്ഥം. കാത് ഭുജിക്കുന്ന അന്നമാണ് ശബ്ദ തരംഗങ്ങള്, നാക്ക് ഭുജിക്കുന്നത് രുചികൂട്ടുകള് , എന്ന ക്രമത്തില് ശബ്ദ സ്പര്ശ രസ രൂപ ഗന്ധമെല്ലാം അന്നമാണ്. അതി മൃതുലമായ ശബ്ദങ്ങള് സത്വഗുണ പ്രധാനമെന്നാല് അതി ഘോ ര ശബ്ദങ്ങള് രചോഗുണ പ്രധാനമാണ്. വികാര വിചാരങ്ങളെ ഉണര്ത്തുന്ന ശബ്ദങ്ങളാകട്ടെ തമോഗുണ പ്രധാനമായി മാറുന്നതാണ്. ഭക്ഷണത്തില് എരുവ് പുളി ഉപ്പ് മുതലായ കൂടുതലെങ്കിലത് രജോഗുണ പ്രധാനമാണ്, പാകമെങ്കില് സത്വഗുണ പ്രധാനമാണ്. കൂടുതല് പഴക്കം ചെന്നാല് ഇവയെല്ലാം തമോഗുണ പ്രധാനമായി മാറുന്നതാണ്. {{Hinduism small}} സോമലത എന്ന സസ്യത്തിൽ നിന്നും പ്രത്യേക ക്രിയകളിലുടെ അതിന്റെ നീരുറ്റിയെടുത്ത് നിർമ്മിക്കുന്ന പാനീയമാണ്‌ '''സോമം''' അഥവാ '''സോമരസം'''<ref name=afghans4/> (ഇംഗ്ലീഷ്: Soma, സംസ്കൃതം: सोमः, അവെസ്തൻ ഭാഷയിൽ ഹോമം അഥവാ ഹവോമ). [[യാഗം|യാഗങ്ങളിലും]] മറ്റും സമർപ്പിക്കപ്പെടുന്ന യാഗദ്രവ്യമാണിത്‌. ആദ്യകാല ഇന്തോ-ഇറാനിയന്മാർക്കും ([[ആര്യൻ]]), വൈദികകാല ജനങ്ങൾക്കും [[സൊറോസ്ട്രിയൻ മതം|സൊറോസ്ട്രിയന്മാരുക്കും]] പിന്നീട് ഉണ്ടായ മഹത്തായ ഇറാനിയൻ ജനങ്ങൾക്കും വളരെ വിശിഷ്ടമായ ഒരു പദാർത്ഥമായിരുന്നു. സോമം. [[വേദം|വേദങ്ങളിലും‍]] [[അവെസ്ത|അവെസ്തയിലും]] സോമരസത്തെക്കുറിച്ച് നിരവധി പരാമർശങ്ങളുണ്ട്. [[ഇന്തോ ആര്യന്മാർ]] ഇന്ത്യയിലെത്തിയ ആദ്യകാലങ്ങളിൽത്തന്നെ, മുൻകാലങ്ങളിലുപയോഗിച്ചതിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി മറ്റേതോ ചെടിയുപയോഗിച്ച് ഇതിന്റെ നിർമ്മാണം വ്യത്യാസപ്പെടുത്തിയിരിക്കണം. ഇറാനിലെ [[സൊറോസ്ട്രിയർ]] [[എഫെഡ്ര]] എന്ന ചെടിയാണ്‌ സോമം നിർമ്മിക്കുന്നതിനുപയോഗിക്കുന്നത്. പല ഇറാനിയൻ ഭാഷകളിലും എഫെഡ്രയെ, '''ഹും''' എന്നാണ്‌ വിളിക്കുന്നത്<ref name=afghans4>{{cite book |last=Voglesang|first= Willem|authorlink= |coauthors= |title=The Afghans|year=2002 |publisher=Willey-Blackwell, John Willey & SOns, Ltd, UK.|location=LONDON|isbn=978-1-4051-8243-0|chapter= 4 - Advent of the Indo Iranian Speaking Peoples|pages=64-65|url=}}</ref>‌. ഇന്നത്തെ തുർക്മെനിസ്താനിലെ [[മാർഗിയാന]] എന്ന പുരാവസ്തുകേന്ദ്രത്തിൽ നിന്നും എഫേഡ്രയുടെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ അടങ്ങിയ പുരാതന മൺപാത്രങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്<ref name=afghans5>{{cite book |last=Voglesang|first= Willem|authorlink= |coauthors= |title=The Afghans|year=2002 |publisher=Willey-Blackwell, John Willey & SOns, Ltd, UK.|location=LONDON|isbn=978-1-4051-8243-0|chapter= 5 - Archeology and the Indo Iranians|pages=69|url=}}</ref> == വേദങ്ങളിലെ സോമത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം == സോമരസം ഇന്ദ്രനും അംഗിരസ്സിനൂം സമർപ്പിച്ചാണ് മിക്ക യാഗങ്ങളൂം നടക്കുന്നത്. ഈ സോമരസം നുകർന്ന് ഉന്മേഷവാനായി ഇന്ദ്രൻ, വായു <ref> ഋഗ്വേദം 1:2 </ref>എന്നിവർ ഹീനന്മാർ അപഹരിച്ച തങ്ങളുടെ ഗോക്കളെ തിരിച്ചു തരണേ അഥമാ സമ്പദ് സമൃദ്ധി വരുത്തണേ എന്നാണ് [[ഋഗ്വേദം|ഋഗ്വേദത്തിൽ]] പറയുന്നത്. <ref> {{cite book |last=ഉണ്ണിത്തിരി |first=ഡോ: എൻ.വി.പി. |authorlink= ഡോ: എൻ.വി.പി. ഉണ്ണിത്തിരി|coauthors= |title=പ്രാചീന ഭാരതീയ ദർശനം |year= 1993|publisher= ചിന്ത പബ്ലീഷേഴ്സ്|location= തിരുവനന്തപുരം |isbn= }} </ref>ഋക്‌വേദ പ്രകാരം യാഗങ്ങൾ നടത്തുന്നത് അതിനാണ്. <ref> {{cite book |last= ശങ്കരൻ നമ്പൂതിരിപ്പാട് |first=കാണിപ്പയ്യൂർ |authorlink=കാണിപ്പയ്യൂർ ശങ്കരൻ നമ്പൂതിരിപ്പാട് |coauthors= |editor= |others= |title= എന്റെ സ്മരണകൾ (രൺടാം ഭാഗം) |origdate= |origyear=1957 |origmonth= |url= |format= |accessdate= മേയ്|accessyear= |accessmonth= |edition= |series= |date= |year= |month= |publisher=പഞ്ചാംഗം പ്രസ്സ് |location= കുന്നംകുളം|language= |isbn= |oclc= |doi= |id= |pages= |chapter= |chapterurl= |quote= }} </ref> സോമരസം കലർന്നാൽ വെള്ളം മധു പോലെ മത്തുളവാക്കും എന്ന് പറയുന്നു. [[സോമലത]] (Harmal) എന്ന അപൂർവ്വ സസ്യം പുഴയിലെ പാറക്കല്ലു കൊണ്ട് ഇടിച്ചു പിഴിഞ്ഞാണ് സോമരസം എടുക്കുന്നത് എന്ന് ചിലർ വിശ്വസിക്കുന്നു. ചന്ദ്രന്റെ വൃദ്ധിക്ഷയങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് ഇലകൾ വിരിയുകയും പൊഴിയുകയും ചെയ്യുന്ന അപൂർവ്വ സസ്യം. എന്നാൽ വിവിധയിനം ചെടികളുടേയും കൂണുകളുടേയും (Amanita muscaria) കുറ്റിച്ചെടികളുടേയും (Ephedra distachya) മറ്റും കലർപ്പാണ് ഇത് എന്ന് സിദ്ധാന്തിക്കുന്നവരുണ്ട്. സോമരസം അഗ്നിയിൽ അർപ്പിക്കാൻ താമസിച്ചാൽ കുപിതരായി ദേവന്മാർ യാഗത്തിന്റെ യജമാനനെ ഉപദ്രവിക്കും എന്നണ് വിശ്വസം. സോമരസം അർപ്പിക്കൽ സോമയാഗത്തിന്റെ നാലാം ദിവസമാണ്. യാഗശാലയിലെ രാജാവാണ് സോമലത. == അവലംബം == <references/> {{Rigveda}} {{Hinduism-stub}} [[വർഗ്ഗം:ലഹരിപദാർത്ഥങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവം]] [[വർഗ്ഗം:പുരാണങ്ങളിലെ വിശിഷ്ട വസ്തുക്കൾ]] 9p7uaurdkgxv8nktk3alf8b20l9bgjd 3765828 3765821 2022-08-18T10:15:37Z Ajeeshkumar4u 108239 [[Special:Contributions/2409:4073:4E16:1B3A:CD7F:D6C5:E884:EFDD|2409:4073:4E16:1B3A:CD7F:D6C5:E884:EFDD]] ([[User talk:2409:4073:4E16:1B3A:CD7F:D6C5:E884:EFDD|സംവാദം]]) നടത്തിയ തിരുത്തലുകൾ നീക്കം ചെയ്തിരിക്കുന്നു; നിലവിലുള്ള പതിപ്പ് [[User:Meenakshi nandhini|Meenakshi nandhini]] സൃഷ്ടിച്ചതാണ് wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Soma}} {{Hinduism small}} സോമലത എന്ന സസ്യത്തിൽ നിന്നും പ്രത്യേക ക്രിയകളിലുടെ അതിന്റെ നീരുറ്റിയെടുത്ത് നിർമ്മിക്കുന്ന പാനീയമാണ്‌ '''സോമം''' അഥവാ '''സോമരസം'''<ref name=afghans4/> (ഇംഗ്ലീഷ്: Soma, സംസ്കൃതം: सोमः, അവെസ്തൻ ഭാഷയിൽ ഹോമം അഥവാ ഹവോമ). [[യാഗം|യാഗങ്ങളിലും]] മറ്റും സമർപ്പിക്കപ്പെടുന്ന യാഗദ്രവ്യമാണിത്‌. ആദ്യകാല ഇന്തോ-ഇറാനിയന്മാർക്കും ([[ആര്യൻ]]), വൈദികകാല ജനങ്ങൾക്കും [[സൊറോസ്ട്രിയൻ മതം|സൊറോസ്ട്രിയന്മാരുക്കും]] പിന്നീട് ഉണ്ടായ മഹത്തായ ഇറാനിയൻ ജനങ്ങൾക്കും വളരെ വിശിഷ്ടമായ ഒരു പദാർത്ഥമായിരുന്നു. സോമം. [[വേദം|വേദങ്ങളിലും‍]] [[അവെസ്ത|അവെസ്തയിലും]] സോമരസത്തെക്കുറിച്ച് നിരവധി പരാമർശങ്ങളുണ്ട്. [[ഇന്തോ ആര്യന്മാർ]] ഇന്ത്യയിലെത്തിയ ആദ്യകാലങ്ങളിൽത്തന്നെ, മുൻകാലങ്ങളിലുപയോഗിച്ചതിൽ നിന്നും വ്യത്യസ്തമായി മറ്റേതോ ചെടിയുപയോഗിച്ച് ഇതിന്റെ നിർമ്മാണം വ്യത്യാസപ്പെടുത്തിയിരിക്കണം. ഇറാനിലെ [[സൊറോസ്ട്രിയർ]] [[എഫെഡ്ര]] എന്ന ചെടിയാണ്‌ സോമം നിർമ്മിക്കുന്നതിനുപയോഗിക്കുന്നത്. പല ഇറാനിയൻ ഭാഷകളിലും എഫെഡ്രയെ, '''ഹും''' എന്നാണ്‌ വിളിക്കുന്നത്<ref name=afghans4>{{cite book |last=Voglesang|first= Willem|authorlink= |coauthors= |title=The Afghans|year=2002 |publisher=Willey-Blackwell, John Willey & SOns, Ltd, UK.|location=LONDON|isbn=978-1-4051-8243-0|chapter= 4 - Advent of the Indo Iranian Speaking Peoples|pages=64-65|url=}}</ref>‌. ഇന്നത്തെ തുർക്മെനിസ്താനിലെ [[മാർഗിയാന]] എന്ന പുരാവസ്തുകേന്ദ്രത്തിൽ നിന്നും എഫേഡ്രയുടെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ അടങ്ങിയ പുരാതന മൺപാത്രങ്ങൾ കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്<ref name=afghans5>{{cite book |last=Voglesang|first= Willem|authorlink= |coauthors= |title=The Afghans|year=2002 |publisher=Willey-Blackwell, John Willey & SOns, Ltd, UK.|location=LONDON|isbn=978-1-4051-8243-0|chapter= 5 - Archeology and the Indo Iranians|pages=69|url=}}</ref> == വേദങ്ങളിലെ സോമത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം == സോമരസം ഇന്ദ്രനും അംഗിരസ്സിനൂം സമർപ്പിച്ചാണ് മിക്ക യാഗങ്ങളൂം നടക്കുന്നത്. ഈ സോമരസം നുകർന്ന് ഉന്മേഷവാനായി ഇന്ദ്രൻ, വായു <ref> ഋഗ്വേദം 1:2 </ref>എന്നിവർ ഹീനന്മാർ അപഹരിച്ച തങ്ങളുടെ ഗോക്കളെ തിരിച്ചു തരണേ അഥമാ സമ്പദ് സമൃദ്ധി വരുത്തണേ എന്നാണ് [[ഋഗ്വേദം|ഋഗ്വേദത്തിൽ]] പറയുന്നത്. <ref> {{cite book |last=ഉണ്ണിത്തിരി |first=ഡോ: എൻ.വി.പി. |authorlink= ഡോ: എൻ.വി.പി. ഉണ്ണിത്തിരി|coauthors= |title=പ്രാചീന ഭാരതീയ ദർശനം |year= 1993|publisher= ചിന്ത പബ്ലീഷേഴ്സ്|location= തിരുവനന്തപുരം |isbn= }} </ref>ഋക്‌വേദ പ്രകാരം യാഗങ്ങൾ നടത്തുന്നത് അതിനാണ്. <ref> {{cite book |last= ശങ്കരൻ നമ്പൂതിരിപ്പാട് |first=കാണിപ്പയ്യൂർ |authorlink=കാണിപ്പയ്യൂർ ശങ്കരൻ നമ്പൂതിരിപ്പാട് |coauthors= |editor= |others= |title= എന്റെ സ്മരണകൾ (രൺടാം ഭാഗം) |origdate= |origyear=1957 |origmonth= |url= |format= |accessdate= മേയ്|accessyear= |accessmonth= |edition= |series= |date= |year= |month= |publisher=പഞ്ചാംഗം പ്രസ്സ് |location= കുന്നംകുളം|language= |isbn= |oclc= |doi= |id= |pages= |chapter= |chapterurl= |quote= }} </ref> സോമരസം കലർന്നാൽ വെള്ളം മധു പോലെ മത്തുളവാക്കും എന്ന് പറയുന്നു. [[സോമലത]] (Harmal) എന്ന അപൂർവ്വ സസ്യം പുഴയിലെ പാറക്കല്ലു കൊണ്ട് ഇടിച്ചു പിഴിഞ്ഞാണ് സോമരസം എടുക്കുന്നത് എന്ന് ചിലർ വിശ്വസിക്കുന്നു. ചന്ദ്രന്റെ വൃദ്ധിക്ഷയങ്ങൾക്കനുസരിച്ച് ഇലകൾ വിരിയുകയും പൊഴിയുകയും ചെയ്യുന്ന അപൂർവ്വ സസ്യം. എന്നാൽ വിവിധയിനം ചെടികളുടേയും കൂണുകളുടേയും (Amanita muscaria) കുറ്റിച്ചെടികളുടേയും (Ephedra distachya) മറ്റും കലർപ്പാണ് ഇത് എന്ന് സിദ്ധാന്തിക്കുന്നവരുണ്ട്. സോമരസം അഗ്നിയിൽ അർപ്പിക്കാൻ താമസിച്ചാൽ കുപിതരായി ദേവന്മാർ യാഗത്തിന്റെ യജമാനനെ ഉപദ്രവിക്കും എന്നണ് വിശ്വസം. സോമരസം അർപ്പിക്കൽ സോമയാഗത്തിന്റെ നാലാം ദിവസമാണ്. യാഗശാലയിലെ രാജാവാണ് സോമലത. == അവലംബം == <references/> {{Rigveda}} {{Hinduism-stub}} [[വർഗ്ഗം:ലഹരിപദാർത്ഥങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവം]] [[വർഗ്ഗം:പുരാണങ്ങളിലെ വിശിഷ്ട വസ്തുക്കൾ]] 1fjdegq5mbddlxrbbolyyjjay1jrp1u മനോരമ ന്യൂസ് 0 22564 3765765 3752473 2022-08-18T03:02:33Z Manutraju6 164813 രാഷ്ടീയ ആരോപണങ്ങൾ തിരുത്തി wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Manorama News}} {{Infobox Network| network_name = മലയാള മനോരമ ടെലിവിഷൻ| network_logo = [[ചിത്രം:Manorama News.jpg]] | branding = ''Indian National Congress''' അല്ലെങ്കിൽ '''മനോരമ ന്യൂസ്'''| headquarters = [[Indira Bhavan]],[[ഇന്ത്യ]]| country = {{flagicon|India}} [[ഇന്ത്യ]]| network_type = [[ഉപഗ്രഹചാനൽ]] [[ടെലിവിഷൻ നെറ്റ്വർക്ക്]]| slogan = | available = [[ഇന്ത്യൻ ഉപഭൂഖണ്ഡം]], [[ശ്രീലങ്ക]], [[തെക്ക് കിഴക്ക് ഏഷ്യ]], [[മിഡിൽ ഈസ്റ്റ്]],[[അമേരിക്ക]] | owner = | launch_date = | Politics = | Indian National Congress key_people = | website = [http://www.manoramanews.com മനോരമ ന്യൂസ്] }} 24 മണിക്കൂറും പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഒരു [[മലയാളം|മലയാള]] ടെലിവിഷൻ ചാനൽ ആണ്‌ '''മനോരമ ന്യൂസ്''' അഥവാ '''എം.എം. ടി.വി'''. മലയാളത്തിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ കാണുന്ന വാർത്ത ചാനലാണ് മനോരമ ന്യൂസ്. കേരളത്തിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ശമ്പളം നൽകുന്നതും മാധ്യമ പ്രവർത്തകർക്ക് നിരവധി ആനുകൂല്യങ്ങൾ നൽകുന്ന ചാനലും മനോരമയാണ് . [[മലയാള മനോരമ]] കുടുംബത്തിലെ ഒരംഗമാണ്‌ ഈ ചാനൽ. മലയാള മനോരമയുടെ ആദ്യ മുഴുവൻ സമയ ടെലിവിഷൻ സം‌രംഭം കൂടിയാണ്‌ ഇത്. [[2006]] [[ഓഗസ്റ്റ് 17]]-ന്‌ മലയാള വർഷാരം‌ഭ ദിനത്തിലാണ്‌ തുടക്കം. മീഡിയഗുരു കൺസൾട്ടന്റ് പ്രൈവറ്റ് ലിമിററ്റഡ് എന്ന കമ്പനിയുടെ സഹകരണത്തോടെയാണ്‌ ഈ ചാനൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. [[ജോണി ലൂക്കോസ്|ജോണി ലൂക്കോസ]]<nowiki/>ൻ, [[ഷാനി പ്രഭാകരൻ]] എന്നിവരാണ് ചാനലിന്റെ മുൻ‌നിര മാധ്യമ പ്രവർത്തകർ. നേരെ ചൊവ്വേ, പ്രൈം ടൈം ന്യൂസല, പുത്തൻ പടം, വനിത എന്നിവയാണ് മുഖ്യ ഇനങ്ങൾ == ആസ്ഥാനം == ആലപ്പുഴ ജില്ലയിലെ അരൂരിലാണ് ചാനലിന്റെ അഡ്മിനിസ്ട്രേറ്റീവ് ഓഫീസ് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. == സാരഥികൾ == == പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == *[http://www.manoramanews.com മനോരമ ന്യൂസ്] {{bcast-stub}} {{മലയാള മാദ്ധ്യമങ്ങൾ}} [[വർഗ്ഗം:മലയാളം ദൃശ്യമാദ്ധ്യമങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാള മനോരമ ഗ്രൂപ്പ്]] [[വർഗ്ഗം:കൊച്ചി ആസ്ഥാനമായുള്ള കമ്പനികൾ]] hluldm4cvsv4hibxm4821yqa98eiizw വദനസുരതം 0 28710 3765762 3761977 2022-08-18T01:57:26Z 92.20.169.13 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Fellatio}} {{censor}} [[File:Wiki-fellatio.svg|thumb]] പങ്കാളിയുടെ ലൈംഗികാവയവങ്ങളെ അഥവാ ഉത്തേജനം നൽകുന്ന വിവിധ ശരീരഭാഗങ്ങളെ ചുണ്ടോ, നാവോ ഉപയോഗിച്ച് ഉത്തേജിപ്പിക്കുന്ന ലൈംഗിക പ്രക്രിയയെയാണ് '''വദനസുരതം''' എന്നു വിളിക്കുന്നത്. ഓറൽ സെക്സ് (Oral sex) എന്ന് ഇംഗ്ലീഷിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. ധാരാളം ആളുകൾ ഫോർപ്ലേയുടെ ഭാഗമായി ഇത് ഉപയോഗപ്പെടുത്താറുണ്ട്. എന്നാൽ ഇത് എല്ലാവരും നിർബന്ധമായും ചെയ്യേണ്ട ഒന്നല്ല. താല്പര്യമുള്ളവർ മാത്രം ആസ്വദിക്കേണ്ടുന്ന ഒരു രീതിയാണ് ഇത് . വളരെയധികം സുഖകരമാണ് ഇതെന്ന് ആളുകൾ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. പല ആളുകൾക്കും ലൈംഗികസംതൃപ്തിക്ക് ഒഴിച്ചുകൂടാനാകാത്ത ഒരു മാർഗം കൂടിയാണ് വദനസുരതം. ചില പുരുഷന്മാർ ഇക്കാര്യത്തിൽ വളരെയധികം താല്പര്യം പ്രകടിപ്പിച്ചു കാണാറുണ്ട്. <ref name="BBC">{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/radio1/advice/factfile_az/oral_sex|title=Oral Sex|publisher=[[BBC]]|work=BBC Advice|archiveurl=https://www.webcitation.org/5stIr6Zvw?url=http://www.bbc.co.uk/radio1/advice/factfile_az/oral_sex|archivedate=2010-09-20|access-date=2013-01-19|url-status=live}}</ref> സ്‍ത്രീപുരുഷബന്ധങ്ങളിലും സ്വവർഗരതിയിലും ലൈംഗികസുഖം നേടുന്നതിനായി ഈ രീതി ഉപയോഗപ്പെടുത്തുന്നു. പ്രധാനമായും ഇത് രണ്ടു രീതിയിൽ കാണപ്പെടുന്നു. സ്‍ത്രീയോനിയിൽ നടത്തുന്ന വദനസുരതത്തെ [[യോനീപാനം|യോനീപാനമെന്നും]] (cunnilingus) പുരുഷലിംഗത്തിൽ നടത്തുന്ന വദനസുരതത്തെ [[ലിംഗപാനം|ലിംഗപാനമെന്നും]] (fellatio)വിളിക്കുന്നു. ചെവി, കഴുത്ത്, മാറിടം, പുക്കിൾ, തുടകൾ തുടങ്ങി കാൽവിരലുകൾ വരെയുള്ള എല്ലാ ഭാഗങ്ങളെയും ഇത്തരത്തിൽ ചുണ്ടും നാവും കൊണ്ട് ഉത്തേജിപ്പിക്കാം. സ്ത്രീകൾക്ക് മാത്രമല്ല പുരുഷന്മാർക്കും ഇത്തരം ശാരീരിക ഉത്തേജനം അതീവ സുഖകരമാണ്. [[സംഭോഗപൂർവലീല|ആമുഖലീല]]യുടെ ഭാഗമായോ, ലൈംഗികബന്ധത്തിന്റെ ഇടയിലോ, അതിനുശേഷമോ അല്ലെങ്കിൽ അതിനായിത്തന്നെയോ ഇണകൾ വദനസുരതത്തിൽ ഏർ‍പ്പെടാറുണ്ട്.<ref name="NHS">{{cite web|url=http://www.nhs.uk/chq/Pages/1685.aspx?CategoryID=118&SubCategoryID=119|title=What is oral sex?|date=2009-01-15|publisher=[[National Health Service (England)|NHS]]|work=[[NHS Choices]]|archiveurl=http://www.webcitation.org/5stJKU5zL|archivedate=2010-09-20}}</ref> ഗർഭധാരണം ഒഴിവാക്കിക്കൊണ്ട് രതിമൂർച്ഛ ആസ്വദിക്കാന്നതിനാൽ ലിംഗ-യോനീബന്ധത്തിനു പകരമായുള്ള ഒരു മികച്ച രീതിയായി വദനസുരതം പരിഗണിക്കപ്പെടുന്നു. സ്ത്രീയിൽ ഏറെ സംവേദനക്ഷമമായ നാഡീതന്തുക്കളുള്ള ഭഗശിശ്നിക അഥവാ കൃസരി (clitoris) ഇത്തരത്തിൽ നാവും ചുണ്ടും കൊണ്ട് നേരിട്ട് ഉത്തേജിപ്പിക്കുന്നത് ലിംഗയോനി സമ്പർക്കത്തെക്കാൾ എളുപ്പത്തിൽ രതിമൂർച്ഛ ലഭിക്കാൻ സഹായകരമാകുമെന്ന് പഠനങ്ങൾ തെളിയിക്കുന്നു. മാത്രമല്ല, പല സ്ത്രീകൾക്കും യോനിയിൽ ശരിയായ നനവ് അഥവാ ലൂബ്രിക്കേഷൻ ലഭിക്കാനും ഇത് സഹായിക്കുന്നു. അതുവഴി വേദനരഹിതവും സുഖകരവുമായ ലൈംഗികബന്ധം സാധ്യമാകുന്നു. സമാനമായി പുരുഷന്മാരിലും ലിംഗമുകുളത്തെ ഉത്തേജിപ്പിക്കുന്നത് ശുക്ല സ്കലനത്തിന് കാരണമാകാറുണ്ട്. ചെറിയതോതിൽ ലിംഗ ഉദ്ധാരണക്കുറവുള്ള പല പുരുഷന്മാർക്കും ഓറൽ സെക്സ് മെച്ചപ്പെട്ട ദൃഢതയ്ക്കും ശരിയായ ഉദ്ധാരണത്തിനും സഹായിക്കാറുണ്ട്. മൃദുവായി പങ്കാളിക്ക് ബുദ്ധിമുട്ട് ഉണ്ടാകാതെ ആസ്വാദ്യകരമായ രീതിയിൽ വേണം ഇവ മുന്നോട്ടു കൊണ്ട് പോകേണ്ടത്. ലൈംഗികവായവങ്ങൾ വൃത്തിയായി സൂക്ഷിക്കേണ്ടത് ഇതിന് അനിവാര്യമാണ്. വദനസുരതത്തിന് ഇടയിൽ പല്ലുകൊള്ളുക, വേദനിപ്പിക്കുന്ന രീതിയിൽ കടിക്കുക എന്നിവ ഇതിന്റെ ആസ്വാദ്യത ഇല്ലാതാക്കും, മാത്രമല്ല ലൈംഗിക താല്പര്യക്കുറവിനും അങ്ങനെ ചെയ്യുന്ന പങ്കാളിയോട് വിരോധത്തിനും അത്‌ കാരണമായേക്കും. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗങ്ങൾ തടയാൻ വദനസുരതത്തിൽ സാധിക്കില്ല. അതിനാൽ സുരക്ഷിത മാർഗങ്ങളായ ഗർഭനിരോധന ഉറകൾ അഥവാ കോണ്ടം (condom), റബ്ബർ ദന്തമൂടികൾ തുടങ്ങിയവ ഉപയോഗിക്കുന്നത് ഇത്തരം രോഗാണുബാധകളെ തടയുവാൻ സഹായിക്കുന്നു. ഭക്ഷ്യ വസ്തുക്കളുടെ രുചിയും മണവുമുള്ള ഗർഭനിരോധന ഉറകൾ അഥവാ കോണ്ടം വദനസുരതം ഇഷ്ടപ്പെടുന്ന ആളുകളെ ഉദ്ദേശിച്ചുള്ളവയാണ്. ബനാനാ, ചോക്ലേറ്റ്, സ്ട്രൗബെറി, വാനിലാ, ഹണി തുടങ്ങിയ പലതരം രുചിയോട് കൂടിയ ഉറകൾ ഇന്ന് ലഭ്യമാണ്. ഇവ ശുക്ലവും മറ്റ് സ്നേഹദ്രവവും പങ്കാളിയുടെ ഉള്ളിലേക്ക് എത്തുന്നത് തടയുന്നു എന്നാൽ ലൈംഗിക ആസ്വാദനം മറ്റൊരു തലത്തിൽ മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നു. അതിനാൽ ചില ആളുകൾക്ക് വദനസുരതത്തിന് ഇത്തരം ഉറ നിര്ബന്ധമാണ്. പങ്കാളിയുടെ വൃത്തിക്കുറവ്, ശരീര ഭാഗങ്ങളിലെ ദുർഗന്ധം, വായനാറ്റം, മദ്യം സിഗരറ്റ് എന്നിവയുടെ ഗന്ധം, പുരുഷലിംഗം വിസർജന അവയവമാണെന്ന കാഴ്ചപ്പാട് തുടങ്ങിയവ ഇതിനോട് അകൽച്ച ഉണ്ടാകാൻ ഒരു പ്രധാന കാരണമാണ്. വദനസുരതത്തിന് മുൻപ് ശരീരഭാഗങ്ങൾ വീര്യം കുറഞ്ഞ സോപ്പും വെള്ളവും ഉപയോഗിച്ച് കഴുകി വൃത്തിയാക്കുന്നത് നന്നായിരിക്കും. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുമ്പോൾ ആരോഗ്യ പ്രശ്നങ്ങൾ കണക്കിലെടുത്തു ജനനേന്ദ്രിയ ഭാഗങ്ങളിൽ വീര്യം കൂടിയ സോപ്പോ മറ്റ് ലായനികളോ ഉപയോഗിക്കാതിരിക്കാൻ പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ചില വ്യക്തികൾക്ക് വദനസുരതത്തോട് തീരെ താല്പര്യമുണ്ടാവില്ല; അത്തരം ആളുകളെ ഇതിൽ പങ്കാളിയാകാൻ നിർബന്ധിക്കുന്നത് വിരക്തിക്കും ബന്ധം വഷളാകാനും കാരണമാകാം. മറ്റേതൊരു ലൈംഗികപ്രവൃത്തിയും പോലെ പങ്കാളിയുടെ സമ്മതം (consent) ഇവിടെയും പരമ പ്രധാനമാണ്. ഇക്കാര്യം ഇണകൾ തുറന്നു സംസാരിച്ചു തീരുമാനിക്കേണ്ടതാണ്.<ref>{{Cite web |url=http://www.uhs.uga.edu/sexualhealth/oral_sex.html#safe |title=University Health Center {{!}} Sexual Health {{!}} Oral Sex |access-date=2013-01-19 |archive-date=2007-10-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071010145522/http://www.uhs.uga.edu/sexualhealth/oral_sex.html#safe |url-status=dead }}</ref> == വിവിധ നിലകൾ == [[File:Wiki-dthroat02.png|thumb]] ലൈംഗികബന്ധത്തിലെന്നതുപോലെ വദനസുരതത്തിലും വ്യത്യസ്തതയ്ക്കായി വിവിധ നിലകൾ ഉപയോഗപ്പെടുത്താറുണ്ട്. [[അറുപത്തിയൊമ്പത് (69)]] എന്നത് പരക്കെ അറിയപ്പെടുന്ന ഒരു നിലയാണ‍്. കാകിലം എന്നും ഈ നിലയ്ക്ക് പേരുണ്ട്{{fact}}. ഈ നിലയിൽ രണ്ടുപങ്കാളുകൾക്കും ഒരേ സമയം തന്നെ ലൈംഗിക ഉത്തേജനം നല്കുവാനും നേടുവാനും സാധിക്കും. കൂടാതെ പങ്കാളിയുടെ മുഖത്തോട് ചേര്ന്നിരുന്ന് ലൈംഗികാവയവങ്ങളെ വായോടടുപ്പിച്ചും (Facesitting) തൊണ്ടയിലേയ്ക്കു കടത്തിവയ്‍ച്ചും (Deep throat) വദനസുരതത്തിലേർ‍പ്പെടാറുണ്ട്. ഇതിന് മുൻപും ശേഷവും ലൈംഗികാവയവങ്ങൾ ശുദ്ധജലത്താൽ കഴുകുന്നത് ശുചിത്വം പാലിക്കുന്നതിന് ആവശ്യമാണ്.<ref name="Grandma's Sex Handbook 161">{{cite book | url=http://books.google.com/books?id=ZxVCHdCqOKYC&pg=PA161&dq=%22Deep-throating%22&hl=en&ei=YSMpTcHIKIfOrQffiJWtDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=2&ved=0CCwQ6AEwAQ#v=onepage&q=%22Deep-throating%22&f=false | title=Grandma's Sex Handbook | publisher=Intimate Press, USA | accessdate=January 7, 2012 | author=Wright, Anne | year=2009 | pages=161 | isbn=978-0-578-02075-4}}</ref><ref>{{cite book | url=http://books.google.com/books?id=X3QJAAAAIAAJ&dq=minette%20OR%20fellatio%20inauthor%3Afreud&pg=PA39#v=onepage&q&f=false | title=Leonardo da Vinci: A PSYCHOSEXUAL STUDY OF AN INFANTILE REMINISCENCE | publisher=MOFFAT YARD & COMPANY | author=Freud, Sigmund | year=1916 | location=New York | pages=39 | quote=The situation contained in the phantasy, that a vulture opened the mouth of the child and forcefully belabored it with its tail, corresponds to the idea of fellatio, a sexual act in which the member is placed into the mouth of the other person. | accessdate=January 7, 2012}}</ref> == അവലംബം == {{reflist}} {{sex-stub}} [[വർഗ്ഗം:ലൈംഗികത]] [[tr:Oral seks#Fellatio]] 8abk8vku5h4yoo0vzg8vqhapkozns31 ആറന്മുള ശ്രീ പാർത്ഥസാരഥിക്ഷേത്രം 0 31874 3765741 3755649 2022-08-17T17:19:18Z 2409:4073:4E8F:AD34:E8E8:CCD5:DF8A:450B /* ഉത്സവം */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Mandir |image =Aranmula Temple.JPG |creator = |proper_name = ആറന്മുള ശ്രീ പാർത്ഥസാരഥി ക്ഷേത്രം |date_built = |primary_deity = [[മഹാവിഷ്‌ണു|ആദിനാരായണൻ]](മഹാവിഷ്‌ണു)/[[ശ്രീകൃഷ്‌ണൻ|ശ്രീകൃഷ്‌‌ണൻ]] |architecture = [[ക്ഷേത്രം]] |location = [[ആറന്മുള]] }} {{prettyurl|Aranmula Parthasarathy Temple}} കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പഴക്കം ചെന്ന ക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണ് [[ആറന്മുള]] '''ശ്രീ പാർത്ഥസാരഥി ക്ഷേത്രം'''. [[പത്തനംതിട്ട]] ജില്ലയിലെ [[ആറന്മുള|ആറന്മുളയിൽ]] പുണ്യനദിയായ [[പമ്പാനദി|പമ്പാനദിയുടെ]] തീരത്താണ് ഈ ക്ഷേത്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. ചതുർബാഹുവും പരബ്രഹ്മനായ സാക്ഷാൽ [[മഹാവിഷ്‌ണു|മഹാവിഷ്ണുവിന്റെ]] രൂപത്തിൽ കുടികൊള്ളുന്ന [[ശ്രീകൃഷ്ണൻ|ശ്രീകൃഷ്ണപരമാത്മാവാണ്]] മുഖ്യപ്രതിഷ്ഠ. കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും പേരുകേട്ട അഞ്ച് ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നാണിത്. ആറടിയിലധികം ഉയരം വരുന്ന വിഗ്രഹം, തന്റെ ഭക്തനായ [[അർജ്ജുനൻ|അർജ്ജുനന്]] വിശ്വരൂപം കാണിച്ചുകൊടുക്കുന്ന സങ്കല്പത്തിലാണ് പ്രതിഷ്ഠിയ്ക്കപ്പെട്ടിരിയ്ക്കുന്നത്. കേരളത്തിലെ ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഏറ്റവും വലിയ വിഗ്രഹമുള്ളത് ആറന്മുളയിലാണ്. ക്ഷേത്രം ആറന്മുള പഞ്ചായത്തിലും ക്ഷേത്ര മുൻഭാഗം മല്ലപ്പുഴശ്ശേരി പഞ്ചായത്തിലുമാണ്.<ref>http://www.eastcoastdaily.com/2016/02/20/aranmula-parthasarathi-kshethram/</ref> ആഗ്രഹസാഫല്യത്തിനായി നടത്തുന്ന [[ആറന്മുള]] [[വള്ളസദ്യ]] ഇവിടത്തെ പ്രധാന വഴിപാടാണ്. തിരുവോണത്തോണിയും, അഷ്ടമിരോഹിണി വള്ളസദ്യയും ഉത്രട്ടാതി വള്ളംകളിയും ഇവിടത്തെ പ്രധാന പരിപാടികളാണ്. [[ആറന്മുള കണ്ണാടി]] പ്രശസ്തമാണ്. എല്ലാ വർഷവും [[ശബരിമല|ശബരിമലയിലെ]] അയ്യപ്പവിഗ്രഹത്തിൽ ചാർത്താനുള്ള തങ്ക അങ്കിയും വഹിച്ചുകൊണ്ടുള്ള ഘോഷയാത്ര ആരംഭിക്കുന്നത് ഈ ക്ഷേത്രത്തിൽ നിന്നാണ്. ഓണാഘോഷത്തോടനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രശസ്തമായ [[ആറന്മുള ഉതൃട്ടാതി വള്ളംകളി|ആറന്മുള വള്ളംകളി]] നടക്കുന്നത് ഇവിടെയാണ്. പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിലെ ചിത്രകാരൻമാർ വരച്ച നിരവധി ചുമർചിത്രങ്ങളും ക്ഷേത്രത്തിൽ കാണാം. [[തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡ്|തിരുവിതാംകൂർ ദേവസ്വം ബോർഡിന്റെ]] കീഴിലാണ് ഈ മഹാക്ഷേത്രം. == ഐതിഹ്യം == ചതുർബാഹുവായ മഹാവിഷ്ണുവിന്റേതാണ് ആറന്മുള വിഗ്രഹം എന്നാണു വിശ്വാസം. ഭാരതയുദ്ധത്തിൽ ഭീഷ്മർ അർജ്ജുനനെ നിഗ്രഹിച്ചേക്കുമെന്ന് പേടിച്ച് ശ്രീകൃഷ്ണൻ അവലംബിച്ച വിശ്വരൂപത്തിന്റെ നിലയിലാണെന്നാണ് മറ്റൊരു വിശ്വാസം. കുരുക്ഷേത്രയുദ്ധത്തിൽ വച്ച് ഗീതോപദേശം ചെയ്ത ശേഷം അർജ്ജുനനു കാണിച്ചുകൊടുത്ത് വിശ്വരൂപത്തിന്റെ നിലയിലാണെന്നു വിഗ്രഹമെന്നാണ് വിശ്വാസം. ഈ വിഗ്രഹം ആദ്യം പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരുന്നത് [[നിലയ്ക്കൽ]] എന്ന സ്ഥലത്തായിരുന്നു എന്നും ഈ സ്ഥലത്തേക്ക് എത്തിച്ചേരുന്ന ഭക്തർക്കും ക്രിസ്ത്യാനികൾ ഉൾപ്പെട്ട നാട്ടുകാരുമടക്കം കാട്ടുജീവികളുടെ ഭീഷണി മുൻ നിർത്തി നിലക്കൽ ഉപേക്ഷിച്ച് കാഞ്ഞിരപ്പള്ളിയിലും കടമ്പനാട്ടും വാസമുറപ്പിച്ചു. ഇതോടൊപ്പം ആരാധനാമൂർത്തിയേയും ഭക്തർ കൊണ്ടുപോന്നു. ചാക്കന്മാർ ആറുമുളകൾ കെട്ടിയ ചങ്ങാടത്തിൽ വിഗ്രഹം കൊണ്ട് പോരുന്ന വഴിയിൽ ഇന്ന് ക്ഷേത്രം ഇരിക്കുന്ന സ്ഥലത്തു നിന്നും അല്പം പടിഞ്ഞാറായി തെക്കേക്കരയിൽ ഒരു മാടത്തിൽ വിളക്കു കണ്ട് ചങ്ങാടം അടുപ്പിച്ചു, വിഗ്രഹം അവിടെക്കൊണ്ടു വച്ചു. വിളക്ക് കണ്ട സ്ഥലത്തിന് ഇന്ന് വിളക്കുമാടം എന്നാണ് പേര്. വിഗ്രഹം ആറു മുളന്തണ്ടുകളിൽ കൊണ്ടു വന്നതിനാൽ സ്ഥലത്തെ ആറന്മുള എന്നും വിളിക്കുന്നതായാണ് ഐതിഹ്യം. എന്നാൽ പാർത്ഥസാരഥി ക്ഷേത്രപ്പറ്റി വിവരണമുള്ള പുരാതന കാവ്യമായ [[തിരുനിഴൽമാല]]<nowiki/>യിൽ ഈ ഐതിഹ്യത്തെപറ്റിയോ വിഗ്രഹപ്രതിഷ്ഠയെപ്പറ്റിയോ ഉള്ള യാതൊരു സൂചനയും ഇല്ല. ആറന്മുള ആശാൻ എന്നറിയപ്പെടുന്ന [[നെടുമ്പയിൽ കൊച്ചുകൃഷ്ണനാശാൻ|ചെറുകോൽ നെടുമ്പയിൽ കൊച്ചുകൃഷ്ണനാശാൻ]] രചിച്ച [[ആറന്മുളവിലാസം ഹംസപ്പാട്ട്|ആറന്മുളവിലാസം ഹംസപ്പാട്ടിൽ]] ബ്രഹ്മചാരി രൂപമെടുത്ത്, നദിക്കരയിൽ നിന്ന കൃഷ്ണഭഗവാനെ ചാക്കന്മാർ മുളകൾ കെട്ടിയ ചങ്ങാടത്തിൽ കയറ്റി വിളക്കുമാടത്തിൽ എത്തിച്ചു എന്നു വിവരിക്കുന്നു. <ref>ഭാസ്കരമാരാർ 1966 :23</ref> വിളക്കുമാടത്തിനടുത്ത് കീഴ് തൃക്കോവിലിനു തെക്കുഭാഗത്ത് മണ്ണിട്ട് ഉയർത്തിയ സ്ഥലത്ത് ആറന്മുള ക്ഷേത്രം സ്ഥാപിച്ചു എന്നും ആശാൻ വിവരിക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് മണ്ണെടുത്തു എന്നു കരുതി വന്നിരുന്ന ഒരു കുഴി അടുത്തകാലം വരെ അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നതായും രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. കൊട്ടകൾ തല്ലി മണ്ണുകളഞ്ഞ സ്ഥലം കൊട്ടതട്ടിമാലി എന്നറിയപ്പെട്ടു എന്നും അദ്ദേഹം അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. പാണ്ഡവരിൽ ഒരാളായ അർജുനനാണ് ഈ ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചതെന്നാണ് വിശ്വാസം. പാർത്ഥസാരഥിയായ [[ശ്രീ കൃഷ്ണൻ|കൃഷ്ണനാണ്]] ഇവിടത്തെ പ്രതിഷ്ഠ. യുദ്ധക്കളത്തിൽ നിരായുധനായ [[കർണ്ണൻ|കർണ്ണനെ]] കൊന്നതിലുള്ള പാപഭാരം തീർക്കാനാണ് അർജുനൻ ഈ ക്ഷേത്രം നിർമ്മിച്ചത് എന്നാണ് ഐതിഹ്യം. എന്നാൽ മറ്റൊരു ഐതിഹ്യം ക്ഷേത്രം ആദ്യം പണിതത് ശബരിമലയ്ക്കടുത്ത നിലയ്ക്കലിലായിരുന്നു എന്നാണ്. അവിടെ നിന്ന് പിന്നീട് വിഗ്രഹം ആറ് മുളക്കഷ്ണങ്ങൾ കൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച ഒരു ചങ്ങാടത്തിൽ ഇവിടേക്ക് കൊണ്ടുവരികയായിരുന്നു. അങ്ങനെയാണത്രെ ആറ് മുളക്കഷ്ണങ്ങൾ എന്ന അർത്ഥത്തിൽ ഈ സ്ഥലത്തിന് ആറന്മുള എന്ന പേര് വന്നത്. == ചരിത്രം == ക്ഷേത്രത്തെ കുറിച്ചുള്ള ആദ്യ വിവരണം ലഭിക്കുന്നത് പ്രാചീന കൃതിയായ [[നമ്മാഴ്വാർ|നമ്മാഴ്വാരുടെ]] [[തിരുവായ്മൊഴി|തിരുവായ്മൊഴിയിൽ]] നിന്നാണ്. ദ്രാവിഡവേദമെന്നാണ് ഈ കൃതി അറിയപ്പെടുന്നത്. എഴാം ശതകത്തിനും എട്ടാം ശതകത്തിനും ഇടക്കാണ് നമ്മാഴ്വാർ ജീവിച്ചിരുന്നതെന്നു കരുതുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിനു അതിനേക്കാൾ ഏറെ പഴക്കവുമുണ്ടെന്ന് ഇകാരണത്താൽ ഊഹിക്കാവുന്നതാണ്. [[ആറന്മുള വിലാസം ഹംസപ്പാട്ട്|ആറന്മുള വിലാസം ഹംസപ്പാട്ടിൽ]] കൊല്ലവർഷം 926 ൽ (ക്രി.വ. 1751) ആറന്മുള ഉൾപ്പെട്ട പ്രദേശം [[മാർത്താണ്ഡ വർമ്മ]] മഹാരാജാവ് പിടിച്ചടക്കിയതായും. തിരുവിതാംകൂർ രാജാക്കന്മാർക്ക് ക്ഷേത്രകാര്യങ്ങളിൽ പ്രത്യേക ശ്രദ്ധയുണ്ടായിരുന്നു. 1751 ൽ മാർത്താണ്ഡവർമ്മയാണ് ക്ഷേത്രത്തിനു ചുറ്റുമതിൽ സ്ഥാപിച്ചത്. [[അനിഴം തിരുനാൾ മാർത്താണ്ഡവർമ്മ]]<nowiki/>യുടെ കാലത്ത് പന്ത്രണ്ട് കളഭം ആരംഭിച്ചു. വൃശ്ചികം ഒന്നു മുതൽ ഒരോ ദിവസവും ഓരോ അവതാര രൂപത്തിൽ കളഭചാർത്ത് നടത്തുന്നത് ഇന്നും മുടക്കം വരാതെ നടത്തിവരുന്നു. <ref>ആർ. ഭാസ്കരമാരാർ. 1966:32</ref>1812അതിനുശേഷം [[കാർത്തിക തിരുനാൾ രാമവർമ്മ]] മഹാരാജാവിന്റെ കാലത്ത് ഇന്നു കാണുന്ന മണ്ഡപം പണികഴിപ്പിച്ചു. [[കേണൽ മൺറോ]]<nowiki/>യുടെ വിളംബരം അനുസരിച്ച് മറ്റ് ക്ഷേത്രങ്ങളോടൊപ്പം ഈ ക്ഷേത്രവും സർക്കാരിനധീനമായി. അതിമനോഹരങ്ങളായ ചിത്രപ്പണികൾ ഈ മണ്ഡപത്തിലുണ്ട്. 1895 ൽ [[മൂലം തിരുനാൾ രാമവർമ്മ]] മഹാരാജാവിന്റെ കാലത്ത് ചെമ്പ് കൊടിമരം മാറ്റി തൽസ്ഥാനത്ത് സ്വർണം പൂശിയ കൊടിമരം സ്ഥാപിച്ചു. == വാസ്തുശില്പരീതി == [[പ്രമാണം:Aranmula Parthasarathy Temple.jpg|ലഘുചിത്രം|ആറന്മുള ക്ഷേത്ര ഗോപുരം ]] കേരളീയ വാസ്തുവിദ്യയിൽ നിർമ്മിച്ച കെട്ടിടങ്ങൾക്ക് ഒരു നല്ല ഉദാഹരണമാണ് ആറന്മുള പാർത്ഥസാരഥി ക്ഷേത്രം. ഇവിടത്തെ പാർത്ഥസാരഥി വിഗ്രഹത്തിന് ആറടി പൊക്കമുണ്ട്. കിഴക്കോട്ടാണ് ദർശനം. കുരുക്ഷേത്രയുദ്ധത്തിനിടയിൽ അർജുനന് വിശ്വരൂപം കാട്ടിക്കൊടുക്കുന്ന ഭാവത്തിലുള്ള പ്രതിഷ്ഠയാണ്. അതിനാൽ, ഉഗ്രഭാവത്തിലുള്ള ഭഗവാനായാണ് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നത്. കേരളത്തിലെ ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഏറ്റവും ഉയരം കൂടിയ വിഗ്രഹം ഇവിടെയാണ്.{{തെളിവ്}} [[പ്രമാണം:Aranmula gopuram.JPG|ലഘുചിത്രം|തെക്കേ ഗോപുരം]] === ഗോപുരങ്ങൾ === കേരളീയ വാസ്തുശില്പകലയുടെ നിദർശനമാണ് ആറന്മുള ക്ഷേത്രം. നാലു ഗോപുരങ്ങളും നാലു മാതൃക പിന്തുടർന്നിരിക്കുന്നു. കിഴക്കേ ഗോപുരം കലാസൗന്ദര്യം പ്രകടമാക്കുന്ന തരത്തിൽ ദാരുശില്പങ്ങൾ നിറഞ്ഞതാണ്. കരിങ്കൽ തൂണുകളിലും കൊത്തുപണികൾ ഉണ്ട്. ബലിക്കൽ പുരയിൽ കരിങ്കല്ലിൽ കൊത്തിവച്ചിരിക്കുന്നത് വ്യാളികളുടെ പ്രതിമയാണ്. കേരളീയ ശില്പകലാവൈഭവം പ്രതിഫലിക്കുന്നതാണിവ. ക്ഷേത്രത്തിൻറെ ചുമരുകളെല്ലാം പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ വരച്ച മനോഹരമായ ചിത്രങ്ങളാൽ അലങ്കൃതമാണ്.. കിഴക്കൻ ഗോപുരത്തിലേക്ക് പതിനെട്ട് പടികളാണുള്ളത്. ചുറ്റുപാടും നിന്നുള്ള മണ്ണുകൊണ്ട് ഉയർത്തിയെടുത്ത പ്രതലത്തിലാണ് ക്ഷേത്രം. [[പമ്പാനദി]]<nowiki/>യിൽ മഴവെള്ളം നിരയുമ്പോൾ ക്ഷേത്രത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കാതിരിക്കാനായാണ് അടിത്തറ ഉയർത്തിയിരിക്കുന്നത്. എന്നാൽ, [[കേരളത്തിലെ വെള്ളപ്പൊക്കം (2018)|2018 ഓഗസ്റ്റിൽ കേരളത്തിലുണ്ടായ വെള്ളപ്പൊക്കത്തിൽ]] ക്ഷേത്രമതിലകം വരെ വെള്ളം കയറിയിരുന്നു. വിശാലമായ ക്ഷേത്രപരിസരത്തിലേക്ക് പ്രവേശിക്കുന്നതിൻ നാലുവശത്തും നാലു കവാടങ്ങളുണ്ട്. നാലു ഗോപുരങ്ങളിൽ നാലു മലദൈവങ്ങൾ കാവൽ നിൽകുന്നു എന്നാണ് വിശ്വാസം. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിന് [[പുന്നന്തോട്ട് ഭഗവതി]]<nowiki/>യും ഇടപ്പാറമലയും പടിഞ്ഞാറേ ഗോപുരത്തിന് ചെറുപുഴക്കാട്ട് ഭഗവതിയും പുലിക്കുന്നു മലയും വടക്കേ ഗോപുരത്തിന് പൂതിക്കുന്ന് ദേവിയും കടപ്രമലയും തെക്കേ ഗോപുരത്തിന് പള്ളിമുക്കത്ത് ഭഗവതിയും കാനക്കൊഴമലയും അരിങ്ങോട്ടുമലയും കാവൽ നിൽകുന്നു എന്ന് സങ്കല്പം. ആനയ്ക്ക് ചവിട്ടിക്കയറുവാൻ സാധിക്കുന്നതരത്തിൽ വീതിയുള്ള പതിനെട്ട് വലിയ പടികൾ കിഴക്കേ ഗോപുരത്തിൽ സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്നു. വടക്കേ ഗോപുരത്തിൽ നിന്ന് പമ്പയിലേക്കിറങ്ങാൻ 57 പടികളാണ് ഉള്ളത്. എട്ട് ആനകൾക്ക് നിരന്നു നിൽകാനുള്ള സൗകര്യം ആനക്കൊട്ടിലിനുണ്ട്. === കൊടിമരം === ആനക്കൊട്ടിലിനരികെ സ്വർണ്ണം പൂശിയ കൊടിമരം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. 160 അടി ഉയരം വരുന്ന ഈ കൊടിമരം കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ കൊടിമരങ്ങളിൽ പെടുന്നു. തേക്കിന്തടിയിൽ തീർത്ത് സ്വർണ്ണം പൂശിയ ഈ കൊടിമരത്തിൽ ഏഴ് സ്വർണ്ണപ്പറകൾ കാണാം. അടിയിൽ അഷ് ഇതിനു മുന്നിലായി പ്രധാന ബലിക്കല്ല് ഉണ്ട്. === ശ്രീകോവിൽ === ചതുരാകൃതിയിലാണ് ചുറ്റമ്പലമെങ്കിലും ശ്രീകോവിൽ വൃത്താകൃതിയിലാണ്. ഇത് ചെമ്പു മേഞ്ഞിരിക്കുന്നു. ശ്രീകോവിലിന്റെ വെളിയിലുള്ള ചുവരും നമസ്കാരമണ്ഡപവും ചിത്രപ്പണികളാല് അലങ്കൃതമാണ്. ശ്രീകോവിലിനും രണ്ടു ചുവരുകൾ ഉണ്ട്. അവക്കുള്ളിൽ ഗർഭഗൃഹവും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. === വിഗ്രഹം === കരിങ്കല്ലിൽ തീർത്ത പ്രധാന വിഗ്രഹംത്തിന് അഞ്ചടിയിലധികം ഉയരം കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു. എന്നാൽ വിഗ്രഹം [[നീലാഞ്ജനം|നീലാഞ്ജനത്താൽ]] ഉണ്ടാക്കിയതെന്നു ചിലർ അഭിപ്രയപ്പെടുപ്പോൾ [[കടുശർക്കരയോഗം]] കൊണ്ടാണുണ്ടാക്കിയിരിക്കുന്നതെന്ന് മറ്റു ചിലർ അഭിപ്രായപ്പെടുന്നു. സങ്കല്പം പാർത്ഥസാരഥിയുടേതാനെങ്കിലും വിഗ്രഹത്തിൽ നാലു കൈകൾ ഉണ്ട്. മുകളിലേക്ക് ഉയർത്തിപ്പിടിച്ചിരിക്കുന്ന വലംകയ്യിൽ സുദർശനചക്രവും ഇടംകയ്യിൽ ശംഖും താഴെ ഇടംകയ്യിൽ ഗദയും വലംകയ്യിൽ താമരപ്പൂവമാണ് ഉള്ളത്. പാർശ്വത്തിൽ [[ലക്ഷ്മി]]<nowiki/>യും ഭൂമിദേവിയും (ശ്രീദേവി) ഭഗവാനെ പരിസേവിക്കുന്ന തരത്തിൽ നിലകൊള്ളുന്നു. തന്ത്രസമുച്ചയഗ്രന്ഥത്തിൽ പറയപ്പെടുന്ന സർവ്വലക്ഷണങ്ങളും തികഞ്ഞതാണീ വിഗ്രഹം എന്ന് പലരും കരുതുന്നു. എന്നാൽ വിഗ്രഹത്തിനു കാലത്തിന്റേതായ വൈകല്യങ്ങൾ വന്നു ചേർന്നിട്ടുണ്ടെന്ന് പഴയ തന്ത്രിമാരിൽ ചിലർ രേഖപ്പെടുത്തുന്നു. <ref>ശങ്കരൻപോറ്റി,(70) ചെമ്പകശ്ശേരി ഇല്ലം ചെറുകോൽ</ref> പീഠത്തിന് അഞ്ചടി ഉയരവും അതിൽ നിന്ന് വിഗ്രത്തിനു നാലരയടിയോളവും ഉയരം കാണുമത്രെ. പുറത്തു നിന്ന് നോക്കിയാൽ അതുകൊണ്ട് അഞ്ചടിയുടെ ഉയരം തോന്നിക്കുന്നു. == ഉപക്ഷേത്രങ്ങൾ == 1919 നവമ്പർ 14 ലെ തിരിവിതാകോട്ട് സർക്കാർ ഉത്തരവിന്റെ പ്രകാരം ആറന്മുള ക്ഷേത്രത്തിൽ നാല് ഉപക്ഷേത്രങ്ങളും പതിനേഴ് കീഴിടുകളും ചേർന്നിരിക്കുന്നു. കീഴ് ക്ഷേത്രങ്ങൾ 1) കീഴ് തൃക്കോവിൽ 2) ശാസ്താവ് 3) മായയക്ഷി 4) ഏറങ്കാവിൽ ഭഗവതി എന്നിവരാണ്. ഇവയെല്ലാം ക്ഷേത്രമതിൽക്കകത്തു തന്നെയാണ്. പതിനേഴ് കീഴിടമ്പലങ്ങൾ #തോട്ടമൺ #മാടമൺ #കുമരമ്പേരൂർ പിറയാറ് #അയിരൂർ സുബ്രമണ്യസ്വാമിക്ഷേത്രം #നാറണത്തമ്പലം #നാരങ്ങറത്ത് #മേൽക്കൊഴൂർ #കാട്ടൂർമഠം #കണ്ണങ്ങാട്ടുമഠം #കയംതാങ്ങി ഭഗവതി #കൈപ്പുഴ ദേവൻ #കുർമുളക്കാവു #മാതളവേലി #മാരാമൺ ഇടച്ചിറമല #പാലക്കാട്ടുമഠം #അയിരൂർ പുതിയകാവ് #പുന്നന്തോട്ടം == ഉപദേവതകൾ == ഗണപതി, അയ്യപ്പൻ, ശിവൻ, ഭഗവതി, നാഗങ്ങൾ എന്നിവരാണ് ഉപപ്രതിഷ്ഠകൾ. ശ്രീകോവിലിന്റെ തെക്കുഭാഗത്ത് തെക്കോട്ട് ദർശനമായി ഗണപതിയുടെ ഒരു രൂപം കൊത്തിവച്ചിട്ടുണ്ട്. വായുകോണിൽ ബലഭദ്രസ്വാമിയും ഈശാന കോണിൽ നാഗദേവതമാരും പ്രതിഷ്ഠയാണ്. തെക്കുപടിഞ്ഞാറേ മൂലയിൽ കിഴക്കോട്ട് ദർശനമായി ശാസ്താവിനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നു. അതിനു സമീപം കിഴക്ക് ദർശനമായി യക്ഷിയേയും വടക്കുപടിഞ്ഞാറേ മൂലയിൽ ശ്രീഭഗവതിയേയും പ്രതിഷ്ഠിച്ചിരിക്കുന്നു. ക്ഷേത്രത്തിന്റെ വടക്കുവശത്തുള്ള കീഴ്‌തൃക്കോവിൽ ക്ഷേത്രനിരപ്പിൽ നിന്നും 18 അടി താഴെയാണ്. ബലരാമനും പരമശിവനും ഗണപതിയുമാണ് ഇവിടത്തെ പ്രതിഷ്ഠകൾ. പുരാതനമായ ബലരാമക്ഷേത്രം സ്വതന്ത്രക്ഷേത്രമായിരുന്നു എന്നും അതിനെ കേന്ദ്രീകരിച്ചാണ് ഇന്നത്തെ ക്ഷേത്ര സമുച്ചയം ഉയർന്നു വന്നത് എന്നും വിശ്വാസമുണ്ട്. വടക്കുകിഴക്കേ മൂലസ്ഥനത്ത് നാഗരാജാവിന്റേയും നാഗയക്ഷിയുടേയും പ്രതിഷ്ഠ കാണാം. === ഉച്ചപൂജ === ക്ഷേത്രത്തിൽ നിത്യേന അഞ്ചുപൂജകളുണ്ടെങ്കിലും ഉച്ചപൂജക്കാണ് അവയിൽ പ്രാധാന്യം. അർജ്ജുനൻ ഉച്ചപൂജ ചെയ്യറുണ്ടായിരുന്നുവെന്നും ആ സമയത്ത് ദേവചൈതന്യം കൂടുതൽ ഉണ്ടാവുമെന്നുമാണ് വിശ്വാസം. ഉച്ചപൂജ സമത്ത് ക്ഷേത്രപരിസരത്ത് എവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നാലും അതിന്റെ ഫലസിദ്ധി ഉണ്ടാവും എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. ഉപ്പുമാങ്ങയും വഴുതനങ്ങ മെഴുക്കുപുരട്ടിയും നിവേദ്യമുണ്ട്. == ഊരാണ്മക്കാർ == ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ കൂടുതലും ഊരാൺമാ ക്ഷേത്രങ്ങൾ ആണ്. ഈ സ്ഥാനങ്ങൾ ആറില്ലം എട്ടില്ലം പത്തില്ലം എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥാനക്കാരാണ്. ആറന്മുളയുടെ ഊരാണ്മക്കാർ പത്തില്ലത്തിൽ പോറ്റിമാരായിരുന്നു. ഇതിൽ പ്രമുഖമായ ഒരില്ലം ചെറുകരയില്ലമാണ് എന്ന് തിരുനിഴൽമാല വിവരിക്കുന്നു. ചെറുകര, ആലക്കോന്തിട്ട, ചെമ്പകമംഗലം, നകരൂർ, ചെമ്പകപ്പറമ്പിൽ മുല്ലമംഗലം എന്നിങ്ങനെ ആറു ഊരാളഭവനങ്ങളാണെന്ന് തിരുനിഴൽമാല രചയിതാവ് സൂചിപ്പിക്കുന്നു.ഊരാളന്മാർ മാടമ്പിമാരും അഭ്യാസികളും ആയിരുന്നുവെന്ന് ഈ കൃതിയിൽ നിന്ന് തെളിവ് കിട്ടുന്നു. ഊരാള സഭയിൽ തമ്മിൽ തല്ല് ഉണ്ടായിരുന്നതായും തെളിവുകൾ ഉണ്ട്. ഹംസപ്പാട്ടിൽ ഊരാണ്മക്കാരുടെ സങ്കുചിതചിന്താഗതികളെപ്പറ്റി വിവരിക്കുന്നു. ആറന്മുള ക്ഷേത്തിലെ നിത്യാവശ്യങ്ങൾക്കായി മൂന്ന് ഇല്ലക്കാരെ ദത്തെടുക്കുന്നുണ്ട്. തെക്കേടത്ത് ഇല്ലം, വടക്കേടത്ത് ഇല്ലം, പുത്തേഴത്ത് ഇല്ലം എന്നിവയാണവ. ഇവരാണ് ഇവിടത്തെ കൈക്കാർ. മൂസ്സത് എന്ന് ഇവർ അറിയപ്പെടുന്നു. ശീവേലിക്കെഴുന്നള്ളിക്കുക, ഗരുഡവാഹനം എഴുന്നള്ളിക്കുക, മാലകൾ, ഭക്ഷണം എന്നിവയാണിവർക്കുള്ള അവകാശം. ശ്രീകോവിലിനകത്ത് കയറാനിവർക്ക് അവകാശമില്ല. ആറന്മുള ക്ഷേത്രം സർക്കാർ എറ്റെടുത്തതിനു ശേഷം അവശേഷിക്കുന്ന രണ്ട് ഊരാണ്മക്കാരായ ചെറുകരയില്ലവും ചെങ്ങഴശ്ശേരി ഇല്ലവും ആചാരാനുഷ്ഠാനങ്ങൾക്കായി മാത്രം ക്ഷേത്രത്തിൽ വരാറുണ്ട്. എന്നാൽ കൈക്കാരായ മൂസ്സതുമാർ ഇപ്പോഴും ഉണ്ട്. പില്കാലത്ത് ക്ഷേത്രത്തിന്റെ നടത്തിപ്പ് നായന്മാരിൽ വന്ന് ചേർന്ന ശേഷം ക്ഷത്രിയരും വാര്യരും ക്ഷേത്രത്തിന്റെ ഭരണകാര്യങ്ങളിൽ ഇടപെടുന്നുണ്ട്. == താന്ത്രികാവകാശം == ആറന്മുള ക്ഷേത്രത്തിലെ തന്ത്രവിദ്യ പാരമ്പര്യമായി നടത്തിപോരുന്നത് തുകശ്ശേരി പറമ്പൂർ, തറയിൽ കുഴിക്കാട്ട്, തെക്കേടത്ത് കുഴിക്കാട്ട് എന്നീ ഇല്ലങ്ങൾക്കാണ്. == മലയരയരുമായുള്ള ബന്ധം == മലയരയർ എന്ന ഗോത്രസമൂഹത്തിണ് അഭേദ്യമായുള്ള ബന്ധമാണ് ആറന്മുള ക്ഷേത്രവുമായുള്ളത്. മലബാറിൽ മലയർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ള പാട്ടുകളിൽ ആറന്മുളയപ്പനെ പരാമർശിക്കുന്നുണ്ട്. ഇത് [[മലയർ]] ആറന്മുളക്കാവിൽ നടത്തിവന്നിരുന്ന ബലിയെപ്പറ്റി പ്രതിപാദിക്കുന്നതാണ്. തിരുവാറന്മുളയപ്പന്റെ പിണിയൊഴിപ്പിക്കൻ നടത്തുന്ന അനുഷ്ഠാന ചടങ്ങുകൾ [[കണ്ണേറ്|കണ്ണേറു മന്ത്രവാദം]] എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഇത് ഇടക്കാലത്ത് മുടങ്ങിയെങ്കിലും 2009 മുതൽ പുനഃരാരംഭിച്ചു. == ക്രിസ്തീയ ബന്ധം == [[സാധു കൊച്ചുകുഞ്ഞ് ഉപദേശി]] എന്ന [[ഇലന്തൂർ]] നിവാസിയായ ചെകോട്ട് ആശാൻ ആണ് ആറന്മുളയപ്പനെകുറിച്ചുള്ള ഏറ്റവും പ്രശസ്തമായ കീർത്തനം രചിച്ചത്. ക്ഷേത്രവിഗ്രഹം നേരിട്ടു കണ്ടിട്ടില്ലാത്തതുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം വിഗ്രഹത്തെ അനന്തശായിയായാണ് ചിത്രീകരിക്കുന്നത്. ഇരുപത്തെട്ടുകരകളിലും ഭാഗവതപാരായണത്തിനും മറ്റും ഹിന്ദുക്കൾ തുടക്കം കുറിക്കുന്നത് ഈ കീർത്തനം ആലപിച്ചുകൊണ്ടാണ്. == ഉത്സവം == ചിങ്ങമാസത്തിലാണിവിടുത്തെ ഉത്സവം. അത്തം നാളിൽ കൊടിയേറി തിരുവോണം നാളിൽ സമാപിക്കുന്ന ഉത്സവം പത്തുനാൾ നീണ്ട് നിൽക്കുന്നു. പ്രധാന ചടങ്ങ് അഞ്ചാം ഉത്സവനാളിൽ നടത്തുന്ന ഗരുഡവാഹനം എഴുന്നള്ളിപ്പാണ്. ഇത് അഞ്ചാം പുറപ്പാട് എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു. ഇത് സ്ഥലവാസികൾക്കും ഉത്സവമാൺ്. ഭക്തർ വാഹനദർശനത്തിനു എല്ലാ കരകളിലും നിന്നും വന്നു ചേരുന്നു. ഗരുഡവാഹനത്തിൽ വിഗ്രഹ തിടമ്പ് എഴുന്നള്ളത്ത് നടത്തുന്നു. അഞ്ചാം ഉത്സവത്തിനു പഞ്ചപാണ്ഡവർ എല്ലാവരും ചേർന്ന് ഭഗവാനെ അഭിമുഖം ചെയ്യുന്ന ആചാരമുണ്ട്. == മറ്റ് അനുഷ്ഠാനങ്ങളും ആചാരങ്ങളും == === ഗരുഡവാഹനമെഴുന്നള്ളിപ്പ് === എല്ലാ മലയാളമാസത്തിലേയും ഉത്തൃട്ടാതി നാളിലും വെളുത്തപക്ഷ ഏകാദശിനാളിലും ഈ എഴുന്നള്ളിപ്പ് നടത്താറുണ്ട്. ഗരുഡവാഹത്തിന്റെ ശില്പ ഭംഗി പ്രത്യേകം പരാമർശമർഹിക്കുന്നു. മുന്നോട്ടു നീട്ടിയ കൈകളും വശങ്ങളിൽ ചിറകുകളും ദംഷ്ട്രകളോടു കൂടിയ വായും ഗാംഭീര്യം തുടിക്കുന്ന മുഖവും കൊത്തുപണികളോടു കൂടിയ കിരീടവും അടങ്ങുന്നതാണ് ഗരുഡവാഹനം മുകളിൽ പത്തുകിലോ വരുന്ന സ്വർണ്ണ അങ്കി ഉറപ്പിക്കുന്നതിനുള്ള സ്വർണ്ണപ്രഭ, നവരത്നങ്ങൾ പതിച്ച മാലകൾ, താമരപതക്കം, സ്വർണ്ണത്തിലും വെള്ളിയിലും ഉള്ള പൂക്കൾ അലങ്കാരത്തിനുണ്ട്. === ദശാവതാരച്ചാർത്ത് === വൃശ്ചികം ഒന്നുമുതൽ പന്ത്രണ്ടു ദിവസം ക്ഷേത്രത്തിൽ ദശാവതാരച്ചാർത്ത് നടത്തിവരുന്നു. ഇത് പന്ത്രണ്ടുകളഭം എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെടുന്നുന്നു. ബ്രഹ്മഹത്യാപാപം പരിഹരിക്കുന്നതിനായി മാർത്താണ്ഡവർമ്മ അനിഴം തിരുനാൾ രാമവർമ്മയാണ് ഇത് ഏർപ്പെടുത്തിയത്. === ധനുമാസക്കമ്പം === ആറന്മുള ദേശത്തുള്ള കുട്ടികൾ വർഷം തോറും ധനുമാസം ആദ്യം മുതൽ അവസാനം വരെ തണുങ്ങുകൾ പെറുക്കി സൂക്ഷിക്കുന്നു. കരസംക്രമത്തിന്റെ തലേന്ന് ബാലന്മാർ ഒത്തു ചെർന്ന് വെട്ടിക്കൊണ്ടു വന്ന കമുകിൻ തണുങ്ങുകൾ നാട്ടുന്നു. ഇത് വെച്ചുകെട്ടി ഒരു വനത്തിന്റെ പ്രതീതി സൃഷ്ടിക്കുന്നു. രാത്രി രണ്ടുമണിയോടെ വാദ്യങ്ങളുടെ അകമ്പടിയോടെ ശ്രീകോവിലിൽ നിന്ന് പൂജാരി തീയ് ഒരുക്കിക്കൊടൂക്കുന്നു. ഈ ദീപവുമായി ബാലന്മാർ വഞ്ചിപ്പാട്ട് പാടി കവുങ്ങുകൾക്ക് സമീപത്തെത്തി ആചാരങ്ങൾ ചെയ്തശേഷം വനത്തിനും തീകൊളുത്തുന്നു. ഇത് ധനുമാസക്കമ്പം എന്നറിയപ്പെടുത്തുന്നു. === ആറന്മുള ഊട്ട് === [[പ്രമാണം:Aranmula-boat race- Kerala-India-1.jpg|ലഘുചിത്രം|ആറന്മുള ഉത്രട്ടാതി വള്ളം കളി]] ആറന്മുളയപ്പന്റെ പ്രീതിക്കുവേണ്ടി നടത്തുന്ന വഴിപാടാണിത്. കൊച്ച് കുട്ടികൾക്ക് തേച്ചു കുളിയും വിഭവസമൃദ്ധമായ സദ്യയും നൽകലാണ് ഈ വഴിപാട്. നടത്തേണ്ട വ്യക്തിയുടെ ആണ്ടുപിറന്നാൾ അല്ലെങ്കിൽ പക്കപ്പിറന്നാൾ ദിനത്തിലോ ആണിത് നടത്തുന്നത്. ഊട്ട് നടത്തുന്ന വീട്ടുകാർ തലേന്ന് തന്നെ കുട്ടികളെ അവരുടെ വീടുകളിൽ ചെന്ന് ക്ഷണിക്കുന്നു. 3 മുതൽ 10 വയസ്സുവരെയുള്ള കുട്ടികളെയാണ് ക്ഷണിക്കുക, ഇതിൽ ജാതി നോക്കാറില്ല. പിറ്റേന്ന് കുട്ടികൾ എത്തുമ്പോൾ അവർക്ക് പാൽകഞ്ഞിയും പപ്പടവും നൽകുന്നു. ക്ഷേത്രക്കുളത്തിൽ കുളി കഴിഞ്ഞുവരുന്ന കുട്ടികൾക്ക് ഉടുക്കാൻ കോടിവസ്ത്രവും നൽകി ഭസ്മവും ചന്ദനവും തൊടുവിക്കുന്നു. അതിനുശേഷം പന്തലിൽ ഊണിനിരുത്തുന്നു. പന്തിയിൽ ഒരു വിളക്ക് കത്തിച്ചശേഷമേ ഭക്ഷണം വിളമ്പുകയുള്ളൂ. ഇതിനു മുമ്പ് സ്ത്രീകൾ കുരവയിടുകയും പുരുഷന്മാർ ആർപ്പ് വിളിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. == ഉത്രട്ടാതി വള്ളംകളി == [[പ്രമാണം:Valla Sadya.JPG|ലഘുചിത്രം|വള്ളസദ്യയുടെ വിഭവങ്ങൾ]] ആറന്മുളക്കുചുറ്റുമുള്ള 28 കരകളുടേയും പ്രധാന ക്ഷേത്രം പാർത്ഥസാരഥീക്ഷേത്രമാണ്. ഈ കരകളുടെ ഏകോപനത്തിനായി അടിസ്ഥാനമായി നിൽകുന്നത് ക്ഷേത്രവും അതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അനുഷ്ഠാനങ്ങളുമാണ്. സാംസ്കാരികമായ ഒരു കൂട്ടായ്മ അത് ഉണ്ടാക്കിയെടുക്കുന്നു. ഇതിൽ പ്രധാനം ഉത്തൃട്ടാതി വള്ളം കളിയാണ്. ജാതി മത വ്യത്യാസമില്ലാതെ ആറന്മുളക്കാർ ക്ഷേത്രത്തോട് ബന്ധം പുലർത്തുന്നു.ഈ വള്ളം കളിയിൽ മുക്കുവരും ക്രിസ്ത്യാനികളും തച്ചന്മാരും ഈഴവരും പുലയരും ചാക്കന്മാരും എല്ലാം പങ്കെടുക്കുന്നു. === വള്ളസദ്യ === അഷ്ടമരോഹിണി നാളിൽ സമൂഹസദ്യയൊരുക്കുന്നു. 52 പള്ളിയോടങ്ങൾക്കും അതോടൊപ്പം വരുന്ന ഭക്തജനങ്ങൾക്കും സമൂഹസദ്യയിൽ പങ്കുകൊള്ളാൻ സാധിക്കുന്നു.. അഷ്ടമിരോഹിണി വള്ളസദ്യ (സമൂഹസദ്യ)-യ്ക്ക്  സാധാരണ വള്ളസദ്യക്ക് വിളമ്പുന്നതിനേക്കാൾ വിഭവങ്ങൾ കുറവായിരിക്കും.എല്ലാവർഷവും ജൂലായ്  പകുതിയോടെ (15 -ന്) തുടങ്ങുന്ന വള്ളസദ്യ അവസാനിക്കുന്നത് ഒക്ടോബർ 2- ന്  ആണ്. 51- വിഭവങ്ങൾ ചെർന്ന വിഭവസമൃദ്ധിയാർന്ന സദ്യയാണിത്. ഉപ്പേരികൾ തന്നെ നിരവധി തരമുണ്ടാകും. വിവിധതരം പായസങ്ങൾ, പാളത്തൈർ എന്നിവ പ്രത്യേക ശ്രദ്ധയർഹിക്കുന്നു. ഏതു വിഭവം എപ്പോൾ ചോദിച്ചാലും വിളമ്പുന്ന സദ്യയാണ് വള്ള സദ്യ എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. വള്ളക്കാർ വിഭവങ്ങൾ ചോദിക്കുന്നതും പാടിതന്നെയാണ്.. ഉദാ : ചോറ് വിളക്കത്തു വിളമ്പിക്കഴിഞ്ഞ ശേഷം വള്ളക്കാർക്കു വിളമ്പാൻ താമസിച്ചാൽ ഇങ്ങനെ പാടും....... {{cquote|""വിശക്കുന്നു നമുക്കതു<br/> തെയ് തെയ് തക തെയ് തെയ് തോം<br/>  വിശക്കുന്നു നമുക്കതു  <br/> (തിത്തിത്താ  തിത്തെയ് തെയ് )<br/> വിശക്കുന്നു നമുക്കതു സഹിച്ചുകൂടാ തെയ്  (2)<br/> ഓ  തെയ് തെയ് തകതോ  തെയ് തെയ് തകതോ,<br/>  തക തെയ്ത തിത്തോ  തിത്തോ  തികിതോ """}} [[ചോറ്]], പരിപ്പ്, [[പപ്പടം]], [[പപ്പടവട]], [[നെയ്യ്]], [[അവിയൽ]], [[സാമ്പാർ]], [[തോരൻ]], [[പച്ചടി]], [[കിച്ചടി]], [[നാരങ്ങാ കറി]], [[ഇഞ്ചിപ്പുളി]], [[ഉപ്പുമാങ്ങ]], [[എരിശ്ശേരി]], [[കാളൻ]], [[ഓലൻ]], [[രസം (കറി)]], [[തൈര്|പാളതൈര്]], [[മോര്]], [[അടപ്രഥമൻ]], [[പഴം പ്രഥമൻ]], [[കടലപ്രഥമൻ]], [[പാൽപ്പായസം]], [[ഉപ്പേരി]] (നാലുകൂട്ടം), [[കദളി വാഴ]]<nowiki/>പ്പഴം, [[എള്ളുണ്ട]], [[ഉഴുന്നുവട]], [[ഉണ്ണിയപ്പം]], [[കൽക്കണ്ടം]], [[ശർക്കര]], [[നെല്ലിക്കാ അച്ചാർ]], [[തേൻ]], [[പഴം നുറുക്ക്]], [[മുന്തിരിങ്ങ]], [[കരിമ്പ്]], [[മെഴുക്കുപുരട്ടി]], [[ചമ്മന്തിപ്പൊടി]], [[തകരയിലക്കറി]], [[മാങ്ങാപ്പഴക്കറി]], [[ചേമ്പില തോരൻ]], [[ചുക്ക്]]<nowiki/>വെള്ളം എന്നിവയാണ് പ്രധാന വിഭവങങ്ങൾ വള്ളസദ്യ ക്ഷേത്രങ്കണത്തിൽ വെച്ചാണ് നടത്തുന്നത്. പമ്പാനദിയിലുള്ള വള്ളം കളിക്ക് ശേഷം അഷ്ടമംഗല്യവും നിറപറയും നിലവിളക്കും വെച്ച് വഴിപാടുകാർ വള്ളക്കാരെ സ്വീകരിച്ചാനയിക്കുന്നു. വള്ളക്കാർ തുഴ ഉയർത്തിപ്പിടിച്ച് വള്ളപ്പാട്ട് പാടിക്കൊണ്ട് ക്ഷേത്രത്തിൽ പ്രദക്ഷിണം വയ്ക്കുന്നു. അതിനുശേഷമാണ് സദ്യയിൽ പങ്കുകൊള്ളുന്നത്. സന്താനലാഭത്തിനും രോഗശമനത്തിനും ശത്രുദോഷത്തിനുമായാണ് കരക്കാർ ഇത് വഴിപാടായി നടത്തുന്നത്. സദ്യ കഴിഞ്ഞ് വിശ്രമത്തിനുശേഷം കരക്കാർ യാത്രയാകുമ്പോൾ കളഭം, പനിനീർ എന്നിവ കൊടുത്തും വെറ്റില പുകയില എന്നിവ ചവക്കാൻ നൽകിയും യാത്രയയക്കുന്നു. വള്ളസദ്യയുണ്ണാൻ വരുന്നവർക്കൊപ്പം ഭഗവാനും ഉണ്ടായിരിക്കും എന്ന വിശ്വാസത്തിൽ എല്ലാവരേയും നല്ല പോലെ സൽകരിക്കുന്നു. == സദ്യപ്പാട്ടുകൾ == വള്ളസദ്യക്കെത്തുന്ന വള്ളക്കാർ സദ്യപ്പാട്ടുകൾ അഥവാ കറിശ്ലോകങ്ങൾ ചൊല്ലുന്നു. അവർക്കാവശ്യമുള്ള വിഭവങ്ങൾ പാട്ടിലൂടെ വർണ്ണിക്കുന്ന പതിവാണിത്. ഒരു വള്ളപ്പാട്ട് താഴെ കൊടുത്തിരിക്കുന്നു. {{Cquote| പത്രം നിരത്തി വടിവോടിഹ പന്തിതോറും <br> പത്രം നിരത്തി വടിവോടിഹ പന്തിതോറും<br> ചിത്തം കുളുർക്കേ വിഭവം പലതും വിളമ്പി <br> വൻപാർന്നിടന്ന പശിയെൻപൊടു പോക്കുവാനായി <br> നല്ലൊരു തുമ്പ മലരിൻ നിറമാർന്ന ചോറേ <br/>}} === വഴിപാടുകൾ === * കൊടിമരച്ചുവട്ടിൽ മഞ്ചാടി നിക്ഷേപിക്കുക * ആറ്റുകടവിലുള്ള മത്സ്യങ്ങൾക്ക് അരിയും തേങ്ങാപ്പൂളും നൽകുക * വള്ളക്കാർക്ക് അവല്പൊതിയും മുറുക്കാനും കൊടുക്കുക * പെരുവങ്കുളത്തിനു വെഌഅം കുടി നടത്തുക === മുക്കുവരുടെ വരവ് === വർഷം തോറൂം ഉത്സകാലത്ത് [[മത്സ്യബന്ധനത്തൊഴിലാളി|മുക്കുവർ]] നേർച്ചകളുമായി വരുന്ന ചടങ്ങുണ്ട്. അവരെ ക്ഷേത്രാധികാരികൾഅവരെ യഥാരീതിയിൽ സ്വീകരിക്കയും അവർ സ്വർണ്ണത്തിലും വെള്ളിയിലും ഉണ്ടാക്കിയ വല, നയമ്പ്, വള്ളം എന്നു സമർപ്പിക്കുന്നു. സമുദ്രത്തിലെ അപകടങ്ങളിൽ നിന്ന് തങ്ങലെ കരകയറ്റുന്നതിനുള്ള പ്രതിവിധിയാണ് ഇതിനെ കാണുന്നത്. [[File:Pampa river at Aranmula.jpg|thumb|Pampa river at Aranmula]] ==അവലംബങ്ങൾ== {{Reflist}} == പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == {{commonscat|Aranmula Parthasarathy Temple}} *http://www.keralatourism.org/event/festival/utsavam-at-aranmula-parthasarathy-temple.-1977996225.php {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091210001831/http://www.keralatourism.org/event/festival/utsavam-at-aranmula-parthasarathy-temple.-1977996225.php |date=2009-12-10 }} *http://www.templesinkerala.com/temples/aranmula.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090429220610/http://www.templesinkerala.com/temples/aranmula.htm |date=2009-04-29 }} {{ഫലകം:Famous Hindu temples in Kerala}} [[വർഗ്ഗം:പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ഗ്രാമക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ദിവ്യദേശങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ ശ്രീകൃഷ്ണക്ഷേത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ആരാധനാലയങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഹൈന്ദവം]] [[വർഗ്ഗം:ക്ഷേത്രങ്ങൾ]] luyiionmrertxetythduft3xfl18m85 ഈജിപ്ഷ്യൻ സംസ്കാരം 0 46945 3765767 3759559 2022-08-18T03:34:46Z ചെങ്കുട്ടുവൻ 115303 ന്യൂ കിങ്ങ്ഡം wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Ancient Egypt}} [[പ്രമാണം:Ancient_Egypt_map-en.svg|thumb|200px|Map of ancient Egypt]] [[ആഫ്രിക്ക|ആഫ്രിക്കൻ ഭൂഖണ്ഡത്തിന്റെ]] വടക്കുഭാഗത്ത്, [[നൈൽ നദി|നൈൽനദിയുടെ]] കരയിൽ നിലനിന്നിരുന്ന [[നദീതടസംസ്കാരം|സംസ്കാരമാണ്‌]] '''ഈജിപ്ഷ്യൻ സംസ്കാരം'''. നൈൽനദിയുടെ എക്കൽ നിക്ഷേപഫലമായി രൂപപ്പെട്ട കറുത്ത ഫലഭൂയിഷ്ടമായ മണ്ണ്‌, കൃഷിയെ ആശ്രയിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന [[നവീനശിലായുഗം|നവീനശിലായുഗമനുഷ്യരെ]] [[ഈജിപ്റ്റ്|ഈജിപ്റ്റിലേക്ക്]] ആകർഷിക്കുകയും, കാർഷികാഭിവൃദ്ധിയും ജലലഭ്യതയും അവരെ സമ്പന്നമായ ജനസമൂഹമാക്കി ഉയർത്തുകയും ചെയ്തുവെന്നാണ്‌ അനുമാനം. വടക്ക് [[മെഡിറ്ററേനിയൻ കടൽ|മെഡിറ്ററേനിയൻ കടലും]] കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറും മരുഭൂമികളും തെക്ക് കൂറ്റൻ വെള്ളച്ചാട്ടങ്ങളും അതിനപ്പുറം മഹാവനങ്ങളും വിദേശാക്രമണങ്ങളിൽ നിന്ന് ഈജിപ്റ്റിന്‌ സം‌രക്ഷണം നൽകി. അത് അവിടെ തനതായ സംസ്കാരം ഉടലെടുക്കാൻ സഹായകമായി. 3100 ബി.സി.ഇ യോടു കൂടി [[മെനെസ്|മെനെസിന്റെ]] ([[നാർമർ]] ആണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു) കീഴിൽ അപ്പർ ഈജിപ്റ്റിന്റേയും ലോവർ ഈജിപ്റ്റിന്റേയും രാഷ്ട്രീയേകീകരണത്തോടുകൂടിയാണ് ഈജിപ്ഷ്യൻ സംസ്കാരം രൂപം കൊണ്ടത്.{{sfnp|Dodson|Hilton|2004|p=46}} പ്രാചീന ഈജിപ്റ്റിന്റെ ചരിത്രം പ്രധാനമായും ഓൾഡ് കിങ്ങ്ഡം, മിഡിൽ കിങ്ങ്ഡം, ന്യൂ കിങ്ങ്ഡം എന്നിങ്ങനെ വിളിക്കപ്പെടുന്ന സ്ഥിരതയാർന്ന ഭരണം അനുഭവപ്പെട്ട രാജവംശങ്ങളായും അവയ്ക്കിടയിലെ അസ്ഥിരമായ കാലഘട്ടങ്ങളായ ആദ്യ ഇടക്കാല കാലഘട്ടവും (ഫസ്റ്റ് ഇന്റർമീഡിയറ്റ് പിരീഡ്) രണ്ടാമത്തെ ഇടക്കാല കാലഘട്ടവും (സെക്കന്റ് ഇന്റർമീഡിയറ്റ് പിരീഡ്) ആയി തിരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഓൾഡ് കിങ്ങ്ഡം തുടക്ക [[വെങ്കലയുഗം|വെങ്കലയുഗത്തിലും]] മിഡിൽ കിങ്ങ്ഡം മദ്ധ്യവെങ്കലയുഗത്തിലും ന്യൂ കിങ്ങ്ഡം അന്ത്യവെങ്കലയുഗത്തിലുമാണ് നിലനിന്നിരുന്നത്. ന്യൂ കിങ്ങ്ഡത്തിന്റെ സമയത്ത് [[നൂബിയ|നൂബിയയുടെ]] ഭൂരിഭാഗവും മദ്ധ്യപൂർവേഷ്യയുടെ ചില പ്രദേശങ്ങളും അധീനത്തിലാക്കി ഈജിപ്റ്റ് അതിന്റെ അധികാരത്തിന്റെ പാരമ്യത്തിലെത്തി. ഈജിപ്ത് അതിന്റെ ചരിത്രത്തിനിടയിൽ [[ഹിക്സോസ്]], ലിബിയക്കാർ, നൂബിയന്മാർ, [[അസീറിയ|അസീറിയക്കാർ]], [[ഹഖാമനി സാമ്രാജ്യം|അഖാമിനീഡ് പേർഷ്യക്കാർ]], [[അലക്സാണ്ടർ ചക്രവർത്തി|അലക്സാണ്ടറിന്റെ]] നേതൃത്വത്തിൽ മാസിഡോണിയക്കാർ എന്നിവരുടെ അധിനിവേശനത്തിനടിമപ്പെട്ടിരുന്നു. അലക്സാണ്ടറിന്റെ മരണശേഷം രൂപപ്പെട്ട ഗ്രീക്ക് പാരമ്പര്യമുള്ള ടോളമി രാജവംശം 30 ബി.സി.ഇ വരെ ഈജിപ്റ്റ് ഭരിച്ചു. 30 ബി.സി.ഇ യിൽ [[ക്ലിയോപാട്ര|ക്ലിയോപാട്രയുടെ]] ഭരണത്തിനു കീഴിൽ ഈജിപ്റ്റ് [[റോമാ സാമ്രാജ്യം|റോമാ സാമ്രാജ്യത്തോട്]] യുദ്ധത്തിൽ പരാജയപ്പെടുകയും റോമാ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഒരു പ്രവിശ്യയായി മാറുകയും ചെയ്യപ്പെട്ടു.{{sfnp|James|2005|p=84}} നൈൽനദിയുടെ കൃഷിക്കനുയോജ്യമായ അനുകൂലനങ്ങളാണ് പ്രാചീന ഈജിപ്ഷ്യൻ സംസ്ക്കാരത്തിന്റെ വിജയത്തിനൊരു കാരണമായി പറയപ്പെടുന്നത്. ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ നൈൽതാഴ്വരയിലെ വർഷാവർഷങ്ങളിലുള്ള വെള്ളപ്പൊക്കവും നിയന്ത്രിതജലസേചനവും മിച്ചോൽപ്പാദനത്തിലേക്കു നയിക്കുകയും ഇത് ഉയർന്ന ജനസാന്ദ്രതക്കും സാമൂഹ്യവും സാംസ്കാരികവുമായ ഉന്നതിക്കും കാരണമായി മാറി. മിച്ചോൽപ്പാദനം നൈൽനദീതടത്തിലേയും ചുറ്റുമുള്ള മരുഭൂമിയിലേയും ധാതുക്കളുടെ ചൂഷണത്തിനും, സ്വതന്ത്രമായ ഒരു ലിപിയുടെ ആവിഷ്ക്കാരത്തിനും, കൃഷിയുടെ പദ്ധതികളുടെ നടത്തിപ്പിനും, ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശങ്ങളുമായുള്ള വാണിജ്യത്തിനും, ഈജിപ്റ്റിന്റെ അധികാരം ഉയർപ്പിടിക്കാനായുള്ള സൈന്യത്തിന്റെ വളർച്ചക്കും വഴിയൊരുക്കി. ഈ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകാൻ ഫറവോയുടെ അധികാരത്തിന്നു കീഴിൽ ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാരുടേയും പുരോഹിതന്മാരുടേയും പകർപ്പെഴുത്തുകാരുടേയും കൂടിയുള്ള ഒരു ഭരണസംവിധാനം നിലനിന്നിരുന്നു. ഈ ഭരണസംവിധാനം വിപുലമായ ആചാരക്രമങ്ങളോടുകൂടിയ മതത്തിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കി ഈജിപ്ഷ്യൻ ജനതയുടെ ഐക്യവും സഹകരണവും ഉറപ്പിച്ചു.{{sfnmp|1a1=James|1y=2005|1p=8|2a1=Manuelian|2y=1998|2pp=6–7}} പുരാതന ഈജിപ്തുകാരുടെ സംഭാവനകളിൽ ഖനനത്തിനുള്ള സാങ്കേതികവിദ്യകൾ, [[സർവ്വേ|സർവ്വേരീതികൾ]], പിരമിഡുകളും ക്ഷേത്രങ്ങളും സ്തംഭങ്ങളും നിർമ്മിക്കാൻ സഹായിച്ച സാങ്കേതികവിദ്യകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. കൂടാതെ ഗണിതശാസ്ത്രരീതികൾ, ഫലപ്രദവുമായ വൈദ്യശാസ്ത്രരീതികൾ, ജലസേചനസമ്പ്രദായങ്ങൾ, കാർഷികോൽ‌പാദനത്തിനുള്ള സാങ്കേതികവിദ്യകൾ, അറിയപ്പെടുന്ന ആദ്യത്തെ പലക അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള വഞ്ചികൾ,{{sfnp|Ward|2001}} ഈജിപ്ഷ്യൻ ഫെയ്‌ൻസ് (പ്രത്യേകതരം സെറാമിക് നിർമ്മാണം) ഗ്ലാസുണ്ടാക്കാനുള്ള സാങ്കേതികവിദ്യ, സാഹിത്യത്തിന്റെ വ്യത്യസ്തരൂപങ്ങൾ, മനുഷ്യചരിത്രത്തിലെ അറിയപ്പെടുന്ന ആദ്യത്തെ സമാധാന ഉടമ്പടി (ഹിറ്റൈറ്റുകളുമായുള്ളത്) ഇവയും പുരാതന ഈജിപ്റ്റിന്റെ സംഭാവനകളിൽപ്പെടുന്നു. {{sfnp|Clayton|1994|p=153}} പുരാതന ഈജിപ്റ്റ് ലോകചരിത്രത്തിൽ വലിയ സ്വാധീനം ചെലുത്തി. അവരുടെ കലയും വാസ്തുവിദ്യയും പല സംസ്കാരങ്ങളും പകർത്തുകയും അവരുടെ പുരാവസ്തുക്കൾ ലോകത്തിന്റെ എല്ലാ കോണുകളിലേക്കും കടത്തപ്പെടുകയും ചെയ്യപ്പെട്ടു. പുരാതന ഈജിപ്റ്റിന്റെ സ്മാരകങ്ങളുടെ അവശിഷ്ടങ്ങൾ സഹസ്രാബ്ദങ്ങളായി സഞ്ചാരികളുടെയും എഴുത്തുകാരുടെയും ഭാവനകൾക്ക് പ്രചോദനമായി മാറി. ആധുനിക കാലഘട്ടത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ യൂറോപ്യന്മാരും ഈജിപ്തുകാരും നടത്തിയ പുരാതനവസ്തുഖനനങ്ങൾ ഈജിപ്ഷ്യൻ നാഗരികതയെക്കുറിച്ചുള്ള ശാസ്ത്രീയാന്വേഷണത്തിനും അതിന്റെ സാംസ്കാരിക പാരമ്പര്യത്തെ വിലമതിക്കുന്നതിനും കാരണമായി.{{sfnp|James|2005|p=84}} == ജനങ്ങൾ == വടക്കു പടിഞ്ഞാറു നിന്ന് ലിബിയന്മാരും, വടക്കു കിഴക്കു നിന്ന് [[സെമിറ്റിക്|സെമറ്റിക് വർഗ്ഗക്കാരും]] തെക്കു നിന്ന് നീഗ്രോകളും നദീതടങ്ങളിലേയ്ക്ക് പ്രവേശിച്ച് പരസ്പരം കൂടിക്കലർന്നാണ്‌ ഈജിപ്റ്റുകാരുടെ ഉത്ഭവമെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. ==ചരിത്രം== ''നൈൽ നദിയുടെ പുത്രി''യായാണ്‌ ഈജിപ്റ്റ് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഗ്രീക്ക് സഞ്ചാരികൾ ഈജിപ്തിനെ ''നൈലിൻറെ വരദാനം'' എന്നു വിളിച്ചു. നൈൽ നദിയിലുണ്ടാകുന്ന ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ വെള്ളപ്പൊക്കം മനുഷ്യർക്ക് സ്ഥിരതയുള്ള കാർഷിക സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയും സങ്കീർണ്ണവും കേന്ദ്രീകൃതവുമായ ഒരു സമൂഹവ്യവസ്ഥ വികസിപ്പിക്കാനുള്ള അവസരവും ഒരുക്കി. {{sfnp|Shaw|2003|pp=17, 67–69}} {{sfnp|Shaw|2003|p=17}}ഈ സങ്കീർണ്ണമായ സമൂഹവ്യവസ്ഥ മനുഷ്യ നാഗരികതയുടെ ചരിത്രത്തിലെ പ്രധാനസവിശേഷതകളിലൊന്നായിരുന്നു. ഏകദേശം 120000 വർഷങ്ങൾക്കു മുമ്പ് [[പ്ലീസ്റ്റോസീൻ കാലഘട്ടം|മധ്യപ്ലീസ്റ്റോസീൻ കാലഘട്ടത്തിന്റെ]] അവസാനത്തോടുകൂടി നൈൽ നദീതടത്തിൽ നാടോടികളായ [[ഹോമോ സാപ്പിയൻസ്|ആധുനിക മനുഷ്യർ]] [[ഹണ്ടർ ഗാതറർ|വേട്ടയാ ടിയും ഭക്ഷണം ശേഖരിച്ചും]] ജീവിച്ചിരുന്നു. [[പ്രാചീന ശിലായുഗം|പ്രാചീന ശിലായുഗത്തിന്റെ]] അവസാനത്തോടുകൂടി വടക്കൻ ആഫ്രിക്കയിലെ വരണ്ട കാലാവസ്ഥ കൂടുതൽ വരണ്ടതും ചൂടേറിയതുമായി മാറുകയും ഇതു ജനവിഭാഗങ്ങളെ നൈൽ നദീതീരത്തോടടുത്തു ജീവിക്കാൻ നിർബന്ധിതരാക്കുകയും ചെയ്തു. പുരാതന ഈജിപ്റ്റ് ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായി ഉപരി ഈജിപ്റ്റ് (Upper Egypt), നിമ്‌ന ഈജിപ്റ്റ് (Lower Egypt) എന്നു വിഭജിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു. നൈൽ നദിയുടെ ഉത്ഭവസ്ഥാനം ഉൾക്കൊള്ളുന്ന ഈജിപ്റ്റിന്റെ തെക്കൻ പ്രദേശങ്ങൾ ഉപരി ഈജിപ്റ്റും നദീതടപ്രദേശങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വടക്കു ഭാഗം നിമ്‌ന ഈജിപ്റ്റുമായിരുന്നു. ===രാജവംശാതീതകാലഘട്ടം=== [[File:Vase with gazelles-E 28023- Egypte louvre 316.jpg|thumb|നഖാഡ II കാലഘട്ടത്തിൽനിന്നുള്ള ഒരു ഭരണി]] ബി.സി.5500-നും 3000നും ഇടയിലുള്ള കാലഘട്ടം രാജവംശാതീതകാലമാണ്‌. ഈ കാലഘട്ടത്തിലും ആദ്യകാലരാജവംശങ്ങളുടെ കാലഘട്ടത്തിലും ഈജിപ്ഷ്യൻ കാലാവസ്ഥ ഇന്നത്തേതു പോലെ വരണ്ടതായിരുന്നില്ല. ഈജിപ്റ്റിലെ ധാരാളം പ്രദേശങ്ങൾ പുൽമേടുകളാൽ നിറഞ്ഞിരുന്നു. ഈ പുൽമേടുകളിൽ വ്യത്യസ്ത [[അംഗുലേറ്റ|അംഗുലേറ്റകൾ]] മേഞ്ഞിരുന്നു. സസ്യജന്തുജാലങ്ങൾ ധാരാളമായി എല്ലാ ചുറ്റുപാടുകളിലും കാണപ്പെട്ടിരുന്നു. നൈൽനദീതടം വിവിധ പക്ഷികളുടെ ആവാസവ്യവസ്ഥയായിരുന്നു. അന്നത്തെ ജനവിഭാഗങ്ങളുടെ ഇടയിൽ വേട്ടയാടൽ സാധാരണമായിരുന്നു. മനുഷ്യർ പല മൃഗങ്ങളേയും [[ഇണക്കി വളർത്തൽ|ഇണക്കിയെടുത്തത്]] ഈ കാലഘട്ടത്തിലാണ്. {{sfnp|Ikram|1992|p=5}} 5500 ബി.സി.ഇ യോടു കൂടി നൈൽ നദീതടത്തിൽ വസിച്ചിരുന്ന ചെറിയ ഗോത്രങ്ങൾ കൃഷിയിലും മൃഗസംരക്ഷണത്തിലും വൈദഗ്ദ്യം നേടുകയും വ്യത്യസ്തസംസ്കാരങ്ങളായി പരിണമിക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ വ്യത്യസ്തസംസ്കാരങ്ങളെ അവരുടെ മൺപാത്രങ്ങളാലും വ്യക്തികൾ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന ചീപ്പുകൾ, വളകൾ, മുത്തുകൾ എന്നിവ വഴി തിരിച്ചറിയാം. ഈ ആദ്യകാലസംസ്കാരങ്ങളിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടത് ''ബദേരിയൻ'' സംസ്കാരമായിരുന്നു. ഈജിപ്റ്റിന്റെ പടിഞ്ഞാറൻ മരുഭൂമിയിൽ ഉൽഭവിച്ചെന്ന് കരുതപ്പെടുന്ന ഈ സംസ്കാരം ചെമ്പിന്റെ ഉപയോഗത്തിനും കല്ലുകൊണ്ടുള്ള ഉപകരണങ്ങൾക്കും ഉയർന്ന ഗുണമേന്മയുള്ള സെറാമിക്കുകൾക്കും അറിയപ്പെട്ടിരുന്നതായിരുന്നു. {{sfnp|Hayes|1964|p=220}} '''നഖാഡ I''', '''നഖാഡ II''', '''നഖാഡ III''' സംസ്കാരങ്ങൾ ബദേരിയൻ സംസ്കാരത്തെ പിന്തുടർന്നു. മധ്യപൂർവേഷ്യയായും പ്രത്യേകിച്ചു [[കാനാൻ]], [[ബിബ്ലസ്|ബിബ്ലസ് തീരപ്രദേശമായും]] നഖാഡ II കാലഘട്ടത്തിൽ ഈജിപ്തിലെ ജനങ്ങൾ സമ്പർക്കം പുലർത്തിയിരുന്നു. {{sfnp|Patai|1998}}ഒരായിരം വർഷത്തെ ഇടവേളക്കുള്ളിൽ നഖാഡ സംസ്കാരം കൃഷിക്കാരുടെ ചെറിയ സമൂഹത്തിൽനിന്ന് നൈൽനദീതടത്തിലെ ജനതയെയും പ്രകൃതിവിഭവങ്ങളെയും നിയന്ത്രിച്ച തലവന്മാരുള്ള ശക്തമായ ഒരു നാഗരികതയായി മാറി. <ref>{{cite web|url=http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/naqadan/chronology.html#naqadaI|title=Chronology of the Naqada Period|date=2001|website=Digital Egypt for Universities |publisher=University College London|archive-url= https://web.archive.org/web/20080328182409/http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/naqadan/chronology.html |archive-date=28 March 2008 |url-status=live}}</ref>'''നഖാഡ III''' സംസ്കാരത്തിലെ തലവന്മാർ നെഖെനിലും (ഹൈറകോൺപോളിസ്) [[അബിഡോസ്|അബിഡോസിലും]] ശക്തികേന്ദ്രങ്ങൾ സ്ഥാപിച്ച് നൈൽ നദിയുടെ വടക്കോട്ട് അവരുടെ ആധിപത്യം ഉറപ്പിച്ചു. {{sfnp|Shaw|2003|p=61}}തെക്ക് നൂബിയയുമായും പടിഞ്ഞാറൻ മരുഭൂമിയിലുള്ള മരുപ്പച്ചകളിലുള്ള ജനങ്ങളുമായും കിഴക്ക് മെഡിറ്ററേനിയുമായും മധ്യപൂർവ്വേഷ്യയുമായും അവർ വാണിജ്യബന്ധത്തിലേർപ്പെട്ടു.{{sfnmp|1a1=Shaw|1y=2003|1p=61|2a1=Hartwig|2y=2014|2pp=424–425}} നഖാഡ സംസ്കാരം വൈവിധ്യമാർന്ന ഭൗതിക വസ്തുക്കളും ചീപ്പ്, പ്രതിമകൾ, ചായം പൂശിയ മൺപാത്രങ്ങൾ, ഉയർന്ന നിലവാരമുള്ള അലങ്കാരശിലാ പാത്രങ്ങൾ, പാലേറ്റുകൾ, സ്വർണം, ലാപിസ്, ആനക്കൊമ്പ് എന്നിവകൊണ്ട് നിർമ്മിച്ച ആഭരണങ്ങൾ എന്നിവ നിർമ്മിച്ചിരുന്നു. ഇത് ആ സമൂഹത്തിലെ വരേണ്യവർഗത്തിന്റെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ശക്തിയുടെയും സമ്പത്തിന്റെയും പ്രതിഫലനമായി കണക്കാക്കുന്നു. റോമൻ കാലഘട്ടം വരെ കപ്പുകൾ, മന്ത്രത്തകിടുകൾ, പ്രതിമകൾ എന്നിവ അലങ്കരിക്കാൻ ഉപയോഗിച്ചിരുന്ന ഫെയ്‌ൻസ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഒരു സെറാമിക് പാളിയും അവർ വികസിപ്പിച്ചു. <ref>{{cite web|url=http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/faience/periods.html|title=Faience in different Periods|date=2000|website=Digital Egypt for Universities |publisher=University College London| archive-url= https://web.archive.org/web/20080330041500/http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/faience/periods.html| archive-date= 30 March 2008 |url-status=live}}</ref>നഖാഡ സംസ്കാരത്തിന്റെ അവസാനത്തെ ഘട്ടമായപ്പോഴേക്കും അവർ രേഖാമൂലമുള്ള ചിഹ്നങ്ങൾ ഉപയോഗിക്കാൻ തുടങ്ങി, ഈ ചിഹ്നങ്ങളാണ് ഒടുവിൽ പുരാതന ഈജിപ്ഷ്യൻ ഭാഷ എഴുതുന്നതിനായി ഉപയോഗിച്ച [[ഈജിപ്ഷ്യൻ ഹൈറോഗ്ലിഫ്|ഹൈറോഗ്ലിഫുകളായി]] വികസിച്ചത്.{{sfnp|Allen|2000|p=1}} ===ആദ്യകാലരാജവംശകാലഘട്ടം=== [[File:Narmer Palette.jpg|thumb|ഈജിപ്തിന്റെ ഏകീകരണം ചിത്രീകരിക്കുന്ന നാർമർ പലേറ്റ്]] ഈജിപ്തിലെ ആദ്യകാലരാജവംശകാലഘട്ടം [[മെസപ്പൊട്ടേമിയ|മെസൊപ്പൊട്ടേമിയയിലെ]] ആദ്യകാല [[സുമേറിയൻ സംസ്കാരം|സുമേറിയൻ]]-[[അക്കേദിയൻ]] നാഗരികതയുടെയും പുരാതന [[ഈലം|ഈലത്തിന്റെയും]] സമകാലീനമായിരുന്നു. ബി.സി.ഇ മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ജീവിച്ചിരുന്ന ഈജിപ്ഷ്യൻ പുരോഹിതൻ മനിതോ മെനസിന്റെ കാലം മുതൽ തന്റെ കാലം വരെയുള്ള രാജാക്കന്മാരെ 30 രാജവംശങ്ങളായി തിരിച്ചിട്ടുണ്ട്. ഈ സമ്പ്രദായം ഇന്നും ഉപയോഗിക്കുന്നു. മനിതോയുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ അപ്പർ ഈജിപ്ത്, ലോവർ ഈജിപ്ത് എന്നീ രണ്ട് രാജ്യങ്ങളെ ഒന്നിപ്പിച്ചതായി വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്ന "മെനി" (അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീക്കിൽ മെനെസ്) എന്ന രാജാവോടുകൂടിയാണ് ഈജിപ്തിന്റെ ഔദ്യോഗികചരിത്രം ആരംഭിക്കുന്നത്. {{sfnp|Clayton|1994|p=6}} ഏകീകൃത രാജ്യത്തിലേക്കുള്ള മാറ്റം പുരാതന ഈജിപ്ഷ്യൻ എഴുത്തുകാർ അവതരിപ്പിച്ചതിനേക്കാൾ ക്രമേണ സംഭവിച്ചതായിരുന്നു. മാത്രമല്ല, മെനെസിനെക്കുറിച്ച് സമകാലിക രേഖകളൊന്നുമില്ല. എന്നാലും ചില പണ്ഡിതന്മാർ വിശ്വസിക്കുന്നത്, ഐതിഹാസികമായ ഏകീകരണത്തിന്റെ പ്രതീകമായി, ആചാരപരമായ രാജകീയ ചിഹ്നങ്ങൾ ധരിച്ച് ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്ന [[നാർമർ|നാർമറായിരിക്കാം]] പുരാണത്തിലുള്ള മെനെസ് എന്നാണ്.{{sfnp|Clayton|1994|pp=12–13}} ബി.സി.ഇ 3000-ത്തോടുകൂടി അധികാരത്തിലെത്തിയ ആദ്യകാല രാജവംശത്തിലെ രാജവംശത്തിലെ രാജാക്കന്മാർ മെംഫിസിൽ തലസ്ഥാനം സ്ഥാപിച്ച് ലോവർ ഈജിപ്തിനു മേൽ നിയന്ത്രണം ഉറപ്പിച്ചു. ഈ നിയന്ത്രണം മൂലം ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ നൈൽഡെൽറ്റയിലെ തൊഴിലാളികളെയും കാർഷിക മേഖലയും നിയന്ത്രിക്കാൻ അവർക്ക് കഴിഞ്ഞു. അതോടൊപ്പം [[ലവാന്റ്|ലവാന്റിലേക്കുള്ള]] ലാഭകരമായ വ്യാപാരമാർഗ്ഗങ്ങൾ നിയന്ത്രണത്തിലാക്കാനും ഇതു മൂലം സാധിച്ചു. ആദ്യകാല രാജവംശത്തിന്റെ കാലഘട്ടത്തിൽ രാജാക്കന്മാരുടെ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന ശക്തിയും സമ്പത്തും അവരുടെ വിശാലമായ മസ്തബ ശവകുടീരങ്ങളിലും അബിഡോസിലെ മരണശേഷം രാജാവിനെ ഓർക്കാനും ആഘോഷിക്കാനുമുള്ള ആരാധനരീതികളിലും പ്രതിഫലിച്ചു കാണുന്നു.{{sfnp|Shaw|2003|p=70}} പുരാതന ഈജിപ്തിലെ രാജഭരണമെന്ന ശക്തമായ സ്ഥാപനം ഈജിപ്ഷ്യൻ നാഗരികതയുടെ നിലനിൽപ്പിനും വളർച്ചയ്ക്കും ആവശ്യമായ ഭൂമി, തൊഴിൽ, വിഭവങ്ങൾ എന്നിവയിൽ ഭരണകൂട നിയന്ത്രണം നിയമാനുസൃതമാക്കാൻ വഴിയൊരുക്കി.<ref>{{cite web|url=http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/archaicegypt/info.html|title=Early Dynastic Egypt|date=2001 |website=Digital Egypt for Universities |publisher=University College London| archive-url=https://web.archive.org/web/20080304143847/http://www.digitalegypt.ucl.ac.uk/archaicegypt/info.html |archive-date= 4 March 2008 |url-status=live}}</ref> ===ഓൾഡ് കിങ്ങ്ഡം=== [[File:Khafre statue.jpg|thumb|ഓൾഡ് കിങ്ങ്ഡത്തിന്റെ ഭാഗമായ നാലാം രാജവംശത്തിലെ ഫറവോയായിരുന്ന കാഫ്റെ]] ഓൾഡ് കിങ്ങ്ഡത്തിന്റെ കാലഘട്ടത്തിൽ വർദ്ധിച്ച കാർഷിക ഉൽപാദനക്ഷമതയും അതിന്റെ ഫലമായുണ്ടാകുന്ന ജനസംഖ്യയും വികാസം പ്രാപിച്ച കേന്ദ്രഭരണകൂടവും വാസ്തുവിദ്യ, കല, സാങ്കേതികവിദ്യ എന്നിവയിൽ വലിയ പുരോഗതികൾ സാധ്യമാക്കി. {{sfnp|James|2005|p=40}}പുരാതന ഈജിപ്തിന്റെ പ്രധാനപ്പെട്ട നേട്ടങ്ങളായ [[ഗിസയിലെ പിരമിഡുകൾ|ഗിസയിലെ പിരമിഡുകളും]] [[ഗിസയിലെ ബൃഹത് സ്ഫിങ്ക്സ്|ഗ്രേറ്റ് സ്ഫിങ്ക്സും]] ഓൾഡ് കിങ്ങ്ഡത്തിന്റെ കാലത്താണ് നിർമ്മിച്ചത്. വിസിയറിന്റെ (ഏറ്റവും ഉയർന്ന ഉദ്യോഗസ്ഥൻ) നിർദ്ദേശപ്രകാരം, രാജ്യത്തിലെ ഉദ്യോഗസ്ഥന്മാർ നികുതികൾ ശേഖരിക്കുകയും വിളവ് മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ജലസേചന പദ്ധതികൾ ഏകോപിപ്പിക്കുകയും, നിർമ്മാണ പദ്ധതികളിൽ പ്രവർത്തിക്കാൻ കർഷകരെ ജോലിക്കെടുക്കുകയും, നീതിയും സമാധാനവും നിലനിർത്താൻ നീതിന്യായസംവിധാനം സ്ഥാപിക്കുകയും ചെയ്തു.{{sfnp|Shaw|2003|p=102}} ഈജിപ്തിൽ കേന്ദ്രീകൃതഭരണസമ്പ്രദായത്തിന്റെ പ്രാധാന്യം വർദ്ധിച്ചതോടെ ഒരു പുതിയ വിഭാഗമായി വിദ്യാസമ്പന്നരായ ഗുമസ്തന്മാരും ഉദ്യോഗസ്ഥരും ഉയർന്നു വന്നു. അവരുടെ സേവനങ്ങൾക്കുള്ള വേതനമായി രാജാവ് ഭൂസ്വത്തുക്കൾ അനുവദിച്ചു. രാജാവിന്റെ മരണശേഷം രാജാവിനെ ആരാധിക്കാൻവേണ്ടി നിർമ്മിക്കപ്പെടുന്ന ആരാധനാലയങ്ങൾക്കും മറ്റു പ്രാദേശികക്ഷേത്രങ്ങൾക്കും വരുമാനം ഉറപ്പുവരുത്താൻ രാജാക്കന്മാർ ഭൂസ്വത്തുക്കൾ ദാനം ചെയ്തു. ഈജിപ്റ്റോളജിസ്റ്റുകളുടെ അഭിപ്രായത്തിൽ അഞ്ചു നൂറ്റാണ്ടോളം നീണ്ടു നിന്ന ഈ ആചാരങ്ങൾ ഈജിപ്തിന്റെ സാമ്പത്തിക ഊർജ്ജസ്വലതയെ സാവധാനം ഇല്ലാതാക്കുക്കയും ഒരു വലിയ കേന്ദ്രീകൃത ഭരണകൂടത്തെ പിന്തുണയ്ക്കാൻ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയ്ക്ക് കഴിയാതിരിക്കുകയും ചെയ്തു.{{sfnp|Shaw|2003|pp=116–117}} രാജാക്കന്മാരുടെ അധികാരം കുറഞ്ഞപ്പോൾ, നൊമാർച്ചുകൾ എന്ന് വിളിക്കപ്പെട്ടിരുന്ന പ്രാദേശിക ഭരണാധികാരികൾ രാജാവിന്റെ മേധാവിത്വത്തെ വെല്ലുവിളിക്കാൻ തുടങ്ങി. ഈ അധികാരകിടമത്സരങ്ങളും ബി.സി.ഇ 2200 നും 2150 നും ഇടയിലുണ്ടായ കടുത്ത വരൾച്ചയും <ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/history/ancient/egyptians/apocalypse_egypt_01.shtml |title=The Fall of the Old Kingdom |first=Fekri |last=Hassan|publisher=[[BBC]]|date=17 February 2011}}</ref>രാജ്യത്തെ 140 വർഷത്തോളം നീണ്ടു നിന്ന ''ആദ്യ ഇടക്കാല കാലഘട്ടം'' എന്നറിയപ്പെട്ട പട്ടിണിയുടെയും കലഹത്തിന്റെയും സമയത്തിനു കാരണമായതായി കരുതപ്പെടുന്നു.{{sfnp|Clayton|1994|p=69}} ===ആദ്യ ഇടക്കാല കാലഘട്ടം=== ഓൾഡ് കിങ്ങ്ഡത്തിന്റെ അവസാനഘട്ടത്തിൽ ഈജിപ്തിലെ കേന്ദ്രീകൃതഭരണകൂടം തകർന്നതിനുശേഷം, ഭരണകൂടത്തിന് രാജ്യത്തിന്റെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ പിന്തുണയ്ക്കാനോ സ്ഥിരപ്പെടുത്താനോ കഴിഞ്ഞില്ല. പ്രതിസന്ധി ഘട്ടങ്ങളിൽ പ്രാദേശിക ഗവർണർമാർക്ക് രാജാവിനെ ആശ്രയിക്കാനായില്ല. ഇതിനെ തുടർന്നുള്ള ഭക്ഷ്യക്ഷാമവും രാഷ്ട്രീയതർക്കങ്ങളും പട്ടിണി മരണങ്ങളിലേക്കും ആഭ്യന്തര യുദ്ധങ്ങളിലേക്കും വളർന്നു. പ്രശ്നങ്ങൾക്കിടയിലും പ്രാദേശിക നേതാക്കന്മാർ അവർക്ക് പുതുതായി ലഭിച്ച സ്വാതന്ത്ര്യം മുതലാക്കി പ്രവിശ്യകളെ അഭിവൃദ്ധിപ്പെടുത്തി. സ്വന്തം വിഭവങ്ങളുടെ നിയന്ത്രണം ഏറ്റെടുക്കാൻ കഴിഞ്ഞതോടെ പ്രവിശ്യകൾ സമ്പന്നമായിത്തീർന്നു. പ്രവിശ്യകളിലെ വ്യത്യസ്ത സാമൂഹികവിഭാഗങ്ങളുടെ ശവസംസ്കാരങ്ങളിലെ മാറ്റങ്ങളിൽനിന്ന് ഇത് പ്രകടമാണ്. {{sfnp|Shaw|2003|p=120}}പ്രവിശ്യകളിലെ കലാകാരന്മാർ ഓൾഡ് കിങ്ങ്ഡത്തിൽ രാജാക്കന്മാർക്ക് മാത്രമായി പരിമിതപ്പെടുത്തിയിരുന്ന സാംസ്കാരിക ചിഹ്നങ്ങളെ ഉപയോഗിക്കുകയും അവ തങ്ങൾക്കനുരൂപമാക്കുകയും ചെയ്തു. എഴുത്തുകാർ ആ കാലഘട്ടത്തിലെ മൗലികവും ശുഭാപ്തിവിശ്വാസം പ്രകടിപ്പിക്കുന്നതുമായ സാഹിത്യശൈലികൾ വികസിപ്പിച്ചെടുത്തു.{{sfnp|Shaw|2003|p=146}} രാജാവിൽ നിന്ന് സ്വതന്ത്രരാവാൻ തുടങ്ങിയ പ്രാദേശിക ഭരണാധികാരികൾ പ്രാദേശിക നിയന്ത്രണത്തിനും രാഷ്ട്രീയ അധികാരത്തിനും വേണ്ടി പരസ്പരം പോരാടാൻ തുടങ്ങി. ബി.സി.ഇ 2160-ഓടെ, ഹെരാക്ലിയോപോളിസിലെ ഭരണാധികാരികൾ ലോവർ ഈജിപ്ത് നിയന്ത്രിച്ചു, അതേസമയം തീബ്സ് ആസ്ഥാനമായുള്ള ഇന്റഫ് കുടുംബം, അപ്പർ ഈജിപ്തിന്റെ നിയന്ത്രണം ഏറ്റെടുത്തു. ഇന്റഫുകളുടെ അധികാരശക്തി വളരുകയും വടക്കോട്ട് അവരുടെ നിയന്ത്രണം വ്യാപിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തപ്പോൾ, രണ്ട് രാജവംശങ്ങളും തമ്മിലുള്ള ഏറ്റുമുട്ടൽ അനിവാര്യമായി. ബി.സി.ഇ 2055-ഓടുകൂടി, നെബെപെട്രെ മെന്റുഹോട്ടെപ് രണ്ടാമന്റെ കീഴിലുള്ള വടക്കൻ തീബൻ സൈന്യം ഹെരാക്ലിയോപൊളിറ്റൻ ഭരണാധികാരികളെ പരാജയപ്പെടുത്തി, രണ്ട് ദേശങ്ങളെ വീണ്ടും ഒന്നിപ്പിച്ചു. ഇത് മിഡിൽ കിംഗ്ഡം എന്നറിയപ്പെടുന്ന സാമ്പത്തിക സാംസ്കാരിക നവോത്ഥാന കാലഘട്ടത്തിന്റെ ആരംഭമായിരുന്നു.{{sfnp|Clayton|1994|p=29}} ===മിഡിൽ കിങ്ങ്ഡം (2134 - 1690 ബി.സി.ഇ)=== [[File:Ägyptisches Museum Leipzig 104.jpg|thumb|മിഡിൽ കിങ്ങ്ഡം കാലഘട്ടത്തിലെ ഭരണാധികാരികളിലൊരാളായിരുന്ന സെനുസ്റെറ്റ് ഒന്നാമൻ]] മിഡിൽ കിങ്ങ്ഡത്തിലെ രാജാക്കന്മാർ രാജ്യത്തിന്റെ സ്ഥിരതയും സമൃദ്ധിയും പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയും അതുവഴി കലയുടേയും സാഹിത്യത്തിന്റേയും, സ്മാരകനിർമ്മാണ പദ്ധതികളുടേയും പുനരുജ്ജീവനത്തിന് ഉത്തേജനം നൽകുകയും ചെയ്തു. {{sfnp|Shaw|2003|p=148}}പതിനൊന്നാം രാജവംശത്തിലെ മെന്റുഹോട്ടെപ് രണ്ടാമനും അദ്ദേഹത്തിന്റെ പിൻഗാമികളും [[തീബ്സ്]] ആസ്ഥാനമാക്കി ഭരിച്ചു. എന്നാൽ പന്ത്രണ്ടാം രാജവംശത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ 1985 ബി.സി. ഇ യിൽ അമെനെംഹാട്ട് ഒന്നാമൻ, രാജ്യത്തിന്റെ തലസ്ഥാനം ഫയൂമിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഇറ്റ്ജ്താവി നഗരത്തിലേക്ക് മാറ്റി. {{sfnp|Clayton|1994|p=79}}പന്ത്രണ്ടാം രാജവംശത്തിലെ രാജാക്കന്മാർ പ്രദേശത്തെ കാർഷികോൽപ്പാദനം വർദ്ധിപ്പിക്കുന്നതിനായി ദീർഘവീക്ഷണത്തോടെയുള്ള ഭൂമി നികത്തലും ജലസേചന പദ്ധതിയും പൂർത്തിയാക്കി. കൂടാതെ സ്വർണ്ണ ഖനികൾ കൊണ്ട് സമ്പന്നമായ നുബിയയിലെ പ്രദേശം ഈജിപ്ഷ്യൻ സേന തിരിച്ചുപിടിച്ചു. അതേസമയം തൊഴിലാളികൾ കിഴക്കൻ ഡെൽറ്റയിൽ വിദേശ ആക്രമണങ്ങളെ പ്രതിരോധിക്കാൻ "ഭരണാധികാരിയുടെ മതിലുകൾ" എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ഒരു പ്രതിരോധമതിൽ നിർമ്മിച്ചു.{{sfnp|Shaw|2003|p=158}} രാജ്യം സൈനികമായും രാഷ്ട്രീയമായും സുരക്ഷിതമായതോടെ, ജനസംഖ്യ വർദ്ധിക്കുകയും കലകളും മതവും അഭിവൃദ്ധിപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ഓൾഡ് കിങ്ങ്ഡത്തിലെ മനോഭാവത്തിൽ നിന്ന് വ്യത്യസ്തമായി, മിഡിൽ കിങ്ങ്ഡത്തിൽ വ്യക്തിപരമായ ഭക്തിയുടെ ആവിഷ്കാരങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യസ്തത പ്രകടമായി. {{sfnp|Shaw|2003|pp=179–182}}മിഡിൽ കിങ്ങ്ഡം കാലഘട്ടത്തിലെ സാഹിത്യത്തിൽ സങ്കീർണ്ണമായ പ്രമേയങ്ങളേയും കഥാപാത്രങ്ങളേയും വാചാലമായ ശൈലിയിൽ ആവിഷ്കരിച്ചിരുന്നു. {{sfnp|Shaw|2003|p=146}}ആ കാലഘട്ടത്തിലെ ശിൽപകല സൂക്ഷ്മവും വ്യക്തിഗതവുമായ വിശദാംശങ്ങൾ പ്രകടമാക്കുക വഴി സാങ്കേതിക സങ്കീർണ്ണതയുടെ പുതിയ ഉയരങ്ങളിൽ എത്തി. {{sfnp|Robins|2008|p=90}} മിഡിൽ കിങ്ങ്ഡത്തിലെ അവസാനത്തെ പ്രമുഖഭരണാധികാരിയായിരുന്ന അമെനെംഹാട്ട് മൂന്നാമൻ ഖനനത്തിനും നിർമ്മാണ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കും ആവശ്യമുള്ള തൊഴിലാളികളെ കിട്ടാനായി കിഴക്ക് നിന്ന് ഡെൽറ്റ പ്രദേശത്തേക്ക് സെമിറ്റിക് സംസാരിക്കുന്ന കാനാൻ കുടിയേറ്റക്കാരെ അനുവദിച്ചു. എന്നാൽ ഈ കെട്ടിട-ഖനന പ്രവർത്തനങ്ങൾ അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണത്തിൽ പിന്നീട് ഉണ്ടായ നൈൽ വെള്ളപ്പൊക്കവുമായി കൂടിച്ചേർന്ന് സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയെ മാന്ദ്യത്തിലാക്കുകയും പിന്നീട് പതിമൂന്ന് പതിന്നാല് രാജവംശങ്ങളിൽ മന്ദഗതിയിലുള്ള പതനത്തിന് കാരണമാവുകയും ചെയ്തു. ഈ തകർച്ചയുടെ സമയത്ത് കാനാൻ കുടിയേറ്റക്കാർ ഡെൽറ്റ പ്രദേശത്തിന്റെ കൂടുതൽ നിയന്ത്രണം ഏറ്റെടുക്കാൻ തുടങ്ങുകയും ഹൈക്സോസ് എന്ന പേരിൽ ഈജിപ്തിന്റെ അധികാരം ഏറ്റെടുക്കുയും ചെയ്തു.{{sfnp|Shaw|2003|p=188}} ===രണ്ടാം ഇടക്കാലകാലഘട്ടം=== ബി.സി.ഇ 1785-ഓടുകൂടി മിഡിൽ കിങ്ങ്ഡത്തിലെ രാജാക്കന്മാരുടെ ശക്തി ക്ഷയിച്ചപ്പോൾ നൈൽ ഡെൽറ്റയിൽ ഇതിനകം സ്ഥിരതാമസമാക്കിയിരുന്ന ഹൈക്സോസ് ("വിദേശഭരണാധികാരികൾ")എന്ന് വിളിക്കപ്പെട്ട [[പശ്ചിമേഷ്യ|പശ്ചിമേഷ്യൻ]] ജനത ഈജിപ്തിന്റെ നിയന്ത്രണം പിടിച്ചെടുത്തു. അവർ തലസ്ഥാനം അവാരിസിൽ സ്ഥാപിക്കുകയും ഈജിപ്ഷ്യൻ ഭരണത്തെ [[തീബ്സ്|തീബ്സിലേക്ക്]] തുരത്തുകയും ചെയ്തു.{{sfnp|Ryholt|1997|p=310}} ഹൈക്സോസ് ഈജിപ്ഷ്യൻ ഭരണ മാതൃകകൾ നിലനിർത്തുകയും സ്വയം ഈജിപ്ഷ്യൻ രാജാക്കന്മാരായി അവരോധിക്കുകയും ഈജിപ്ഷ്യൻ ഘടകങ്ങളെ അവരുടെ സംസ്കാരത്തിലേക്ക് സമന്വയിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. അവരും മറ്റ് ആക്രമണകാരികളും ഈജിപ്തിലേക്ക് പുതിയ യുദ്ധോപകരണങ്ങൾ അവതരിപ്പിച്ചു. തേരും കോംപോസിറ്റ് വില്ലും ഇതിൽപ്പെടുന്നു.{{sfnp|Shaw|2003|p=189}} തെക്കോട്ട് പിൻവാങ്ങിയെങ്കിലും തദ്ദേശീയരായ തീബൻ രാജാക്കന്മാർ വടക്ക് ഭരിച്ചിരുന്ന ഹൈക്സോസിനും തെക്ക് ഹൈക്സോസിന്റെ സഖ്യകക്ഷികളായ നൂബിയൻ വംശജരായ കുഷൈറ്റുകൾക്കും ഇടയിലകപ്പെടുകയും വർഷങ്ങളോളം ഹൈക്സോസിനു സാമന്തരായി തുടരുകയും ചെയ്തു.{{sfnp|Ryholt|1997|p=310}} സെക്കനെൻരെ താവോ II, കമോസ് എന്നീ രാജാക്കന്മാർക്ക് നൂബിയക്കാരെ കീഴ്‌പെടുത്താൻ കഴിഞ്ഞെങ്കിലും ഹൈക്സോസിനെ തോല്പിക്കാൻ അവർക്ക് സാധിച്ചില്ല. കമോസിന്റെ പിൻഗാമിയായ അഹ്മോസ് ഒന്നാമൻ വളരെക്കാലം നീണ്ടുനിന്ന സംഘർഷത്തിൽ ബി.സി.ഇ 1555-ഓടു കൂടി ഹൈക്സോസിനെ തുരത്തി. അഹ്മോസ് ഒന്നാമൻ ഒരു പുതിയ രാജവംശം സ്ഥാപിക്കുകയും അതിനെ പിൻതുടർന്ന ന്യൂ കിങ്ങ്ഡം ഈജിപ്തിന്റെ അതിർത്തികൾ വികസിപ്പിക്കാൻ ശ്രമിക്കുകയും പശ്ചിമേഷ്യയിൽ ആധിപത്യം നേടാൻ ശ്രമിക്കുകയും ചെയ്തു.{{sfnp|Shaw|2003|p=224}} ===ന്യൂ കിങ്ങ്ഡം=== മിട്ടാനി സാമ്രാജ്യം, [[അസീറിയ]], കാനാൻ എന്നിവയുൾപ്പെടെയുള്ള തങ്ങളുടെ അതിർത്തികൾ സുരക്ഷിതമാക്കുകയും അയൽരാജ്യങ്ങളുമായി നയതന്ത്രബന്ധം ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തുകൊണ്ട് ന്യു കിംങ്ങ്ഡം ഫറവോമാർ അഭിവൃദ്ധിയുടെ ഒരു കാലഘട്ടം സ്ഥാപിച്ചു. [[തുട്‌മസ് ഒന്നാമൻ|തുത്ത്‌മോസിസ് ഒന്നാമന്റെയും]] അദ്ദേഹത്തിന്റെ ചെറുമകൻ തുത്ത്‌മോസിസ് മൂന്നാമന്റെയും കീഴിൽ നടത്തിയ സൈനിക പ്രചാരണങ്ങൾ ഈജിപ്ത് കണ്ട ഏറ്റവും വലിയ സാമ്രാജ്യത്തിലേക്ക് നയിച്ചു. മെർനെപ്ത മുതൽ ഈജിപ്തിലെ ഭരണാധികാരികൾ ഫറവോ എന്ന പദവി സ്വീകരിച്ചു. ഫറവോ ആയി സ്വയം പ്രഖ്യാപിച്ച ഒരു രാജ്ഞിയായിരുന്ന [[ഹാഷെപ്സുറ്റ്|ഹാറ്റ്ഷെപ്സുട്ട്]] ഹൈക്സോസ് കേടുപാടുകൾ വരുത്തിയ ക്ഷേത്രങ്ങളുടെ പുനരുദ്ധാരണം ഉൾപ്പെടെ നിരവധി നിർമ്മാണ പദ്ധതികൾ ആരംഭിച്ചു. അവർ [[പുന്ത്|പുന്തിലേക്കും]] സിനായിയിലേക്കും വ്യാപാരപരിവേഷണങ്ങൾ അയച്ചു.{{sfnp|Clayton|1994|pp=104–107}} ബി.സി.ഇ 1425-ൽ തുത്മോസിസ് മൂന്നാമൻ മരിച്ചപ്പോൾ, ഈജിപ്ത് വടക്കുപടിഞ്ഞാറൻ [[സിറിയ|സിറിയയിലെ]] നിയ മുതൽ നൂബിയയിലെ നൈൽ നദിയുടെ നാലാം കാറ്ററാക്റ്റ് വരെ വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന സാമ്രാജ്യമായിരുന്നു.{{sfnp|James|2005|p=48}} ന്യൂ കിങ്ങ്ഡത്തിലെ ഫറവോമാർ അവരുടെ പ്രധാനപ്പെട്ട ദൈവങ്ങളിലൊന്നായ [[അമുൻ|അമുനുവേണ്ടി]] വലിയ തോതിലുള്ള നിർമ്മാണങ്ങൾ നടത്തി. അവരുടെ ആരാധനാ [[കർണ്ണാക്]] കേന്ദ്രീകരിച്ചായിരുന്നു. യഥാർത്ഥവും സാങ്കൽപ്പികവുമായ സ്വന്തം നേട്ടങ്ങളെ ഘോഷിക്കുന്നതിനായി അവർ ധാരാളം സ്മാരകങ്ങൾ നിർമ്മിച്ചു. ഈജിപ്ത് ഇതുവരെ നിർമ്മിച്ചതിൽ വച്ച് ഏറ്റവും വലിയ ക്ഷേത്രമാണ് കർണ്ണാക് ക്ഷേത്രം.{{sfnp|Bleiberg|2005|}} '''ജീവിത രീതി''' പുരാതന ഈജിപ്റ്റിലെ ജനങ്ങൾ പ്രധാനമായും കൃഷി ചെയ്തിരുന്നതായി കണ്ടെത്തിയിട്ടുണ്ട്.കൂടാതെ നൂൽനൂൽക്കലും സ്ഫടിക പാത്ര നിർമ്മാണവുമായിരുന്നു മറ്റ് തൊഴിലുകൾ. ഇവർ ജ്യോതിശാസ്ത്രത്തിലും ഗണിത ശാസ്തത്തിലും പ്രാവീണ്യമുള്ളവരായിരുന്നു. സമയമറിയാൻ അവർ സൗര ഘടികാരവും ജലഘടികാരവും ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു.കൂടാതെ പിരമിഡ് നിർമ്മാണത്തിലെ ദീർല ചതുരവിസ്തൃതിയും ത്രികോണ വിസ്തൃതിയും കണക്കിലാക്കിയതിലൂടെ അവർക്ക് ഗണിത ശാസ്ത്രത്തിലുള്ള കഴിവ് വെളിവാക്കുന്നു. ദൈവീകമായ കാര്യങ്ങൾ അറിയിക്കുന്നതിനായി അവർ ഹൈറോ ഗ്ലിഫിക്സ് (Hiero glyphics) എന്ന ലിപി ഉപയോഗിച്ചി രുന്നതായി ഷാപോലിയൻ (cham pollian)എന്ന ഫ്രഞ്ച് ഗവേഷകൻ 1798 ൽ കണ്ടെത്തിയതായി ചരിത്രം പറയുുന്നു. ശില്പ നിർമ്മാാണത്തിലും അവർക്ക് അതീവ വൈദഗ്ദ്ധ്യം ഉണ്ടാായിരുന്നതായി തെളിയിക്കപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. == ഭാഷ == {{പ്രധാന ലേഖനം|ഈജിപ്ഷ്യൻ ഭാഷ}} ആഫ്രോ-ഏഷ്യാറ്റിക് ഭാഷയാണ് ഈജിപ്ഷ്യൻ ഭാഷ. ബാർബർ, സെമിറ്റിക് ഭാഷകളുമായി വളരെയധികം ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു<ref>Loprieno (1995b) p. 2137</ref>. == ലിപി == {{പ്രധാന ലേഖനം|ഹിറോഗ്ലിഫ്}} ഈജിപ്റ്റിൽ നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന ലിപിയാണ് [[ഹിറോഗ്ലിഫ്|ഹൈറോഗ്ലിഫിക്സ്]]. വലതുനിന്ന് ഇടത്തോട്ടാണ് ഇത് വായിക്കേണ്ടത്. ഹൈറോഗ്ലിഫിക്സ് എന്ന വാക്കിനർത്ഥം ''വിശുദ്ധമായ എഴുത്ത്'' എന്നാണ്. == അവലംബം == {{Reflist}} ==പുസ്തകസൂചിക== {{Refbegin}} * {{Cite book|last=James|first=T.G.H.|author-link=T. G. H. James|title=The British Museum Concise Introduction to Ancient Egypt|publisher=University of Michigan Press|year=2005|isbn=978-0-472-03137-5|url=https://archive.org/details/britishmuseumcon00jame}} * {{cite book|last1=Dodson|first1=Aidan|last2=Hilton|first2=Dyan|title=The Complete Royal Families of Ancient Egypt|url=https://books.google.com/books?id=P7CpQgAACAAJ&pg=PP1|year=2004|publisher=Thames & Hudson|isbn=978-0-500-05128-3}} * {{cite book|last=Loprieno|first=Antonio|chapter=Ancient Egyptian and other Afroasiatic Languages|editor=Jack M. Sasson|title=Civilizations of the ancient Near East|chapter-url=https://books.google.com/books?id=3OYpAQAAMAAJ&pg=PA2137|volume=Vol. 4|date=1995b|publisher=Scribner|isbn=978-0-684-19723-4|pages=2137–2150}} * {{Cite book|last=Manuelian |first=Peter Der|editor1=Regine Schulz|editor2=Matthias Seidel|title=Egypt: The World of the Pharaohs|year=1998|location=Cologne, Germany|publisher=Könemann|isbn=978-3-89508-913-8}} * {{Cite book|last=Clayton |first=Peter A. |title=Chronicle of the Pharaohs |publisher=Thames and Hudson |location=London |year=1994 |isbn=978-0-500-05074-3 |url=https://archive.org/details/chronicleofphara00clay}} * {{cite journal |last=Ward |first=Cheryl |url=http://www.archaeology.org/0105/abstracts/abydos3.html |title=World's Oldest Planked Boats |journal=[[Archaeology (magazine)|Archaeology]] |volume=54|issue=3 |date=May 2001}} * {{Cite book|editor-last=Shaw|editor-first=Ian|title=The Oxford History of Ancient Egypt|publisher=Oxford University Press|year=2003|location=Oxford|isbn=978-0-19-280458-7|url=https://archive.org/details/oxfordhistoryofa00shaw}} * {{Cite book|last1=Ikram|first1=Salima|author-link1=Salima Ikram|title=Choice Cuts: Meat Production in Ancient Egypt|publisher=University of Cambridge|year=1992|isbn=978-90-6831-745-9|page=5 |url=https://books.google.com/books?id=1Am88Yc8gRkC&pg=PA5}} * {{Cite journal |last=Hayes |first= William C. |author-link=William C. Hayes |title=Most Ancient Egypt: Chapter III. The Neolithic and Chalcolithic Communities of Northern Egypt |journal=[[Journal of Near Eastern Studies]] |date=October 1964 |pages=217–272 |volume=23|issue=4 |doi=10.1086/371778|s2cid= 161307683 }} * {{cite book|last=Patai|first=Raphael|title=The Children of Noah: Jewish Seafaring in Ancient Times|url=https://books.google.com/books?id=kX7YXtI4POkC&pg=PP1|year=1998|publisher=Princeton University Press|isbn=0-691-00968-6}} * {{cite book |last1=Hartwig |first1=Melinda K. |title=A Companion to Ancient Egyptian Art |date=2014 |publisher=John Wiley & Sons |isbn=978-1-4443-3350-3 |pages=424–425 |url=https://books.google.com/books?id=z0NwDwAAQBAJ&pg=PA424}} * {{cite book|last=Allen|first=James P.|title=Middle Egyptian: An Introduction to the Language and Culture of Hieroglyphs|url=https://books.google.com/books?id=gMxfheT1XQIC&pg=PP1|year=2000|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-77483-3}} * {{cite book|last=Robins|first=Gay|title=The Art of Ancient Egypt|url=https://books.google.com/books?id=YD-z8hmdUMIC&pg=PP1|edition=revised|year=2008|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-03065-7}} * {{cite book|last=Ryholt|first=K.S.B.|author-link=Kim Ryholt|title=The Political Situation in Egypt During the Second Intermediate Period, C. 1800-1550 B.C.|url=https://books.google.com/books?id=ANRi7cM5ZwsC&pg=PP1|year=1997|publisher=Museum Tusculanum Press|isbn=978-87-7289-421-8}} {{Refend}} * {{cite book|last=Bleiberg|first=Edward|author-link=Edward Bleiberg|title=Arts and Humanities Through the Eras: Ancient Egypt 2675-332 B.C.E.|chapter-url=https://books.google.com/books?id=QGpYAAAAYAAJ&pg=PP1|volume=1|year=2005|publisher=Thomson/Gale|isbn=978-0-7876-5698-0|chapter=Architecture And Design}} {{culture-stub|Ancient Egypt}} [[വർഗ്ഗം:ചരിത്രം]] [[വർഗ്ഗം:ലോകചരിത്രം]] [[വർഗ്ഗം:സാംസ്കാരികം]] r577ac0nma5klb8sh9d3zb4tmm6zz3z ആഞ്ഞിലി 0 73985 3765851 3624148 2022-08-18T11:10:58Z Shijan Kaakkara 33421 /* ചിത്രങ്ങൾ */ wikitext text/x-wiki {{pu|Artocarpus hirsutus}} {{taxobox |image = Artocarpus Hirsuta Bark.JPG |image_caption =ആഞ്ഞിലി<br> The bark of ''A.hirsutus'' |regnum = [[Plant]]ae |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Rosales]] |familia = [[Moraceae]] |tribus = [[Artocarpeae]] |genus = ''[[Artocarpus]]'' |species = '''''A. hirsutus''''' |binomial = ''Artocarpus hirsutus'' |binomial_authority = [[Jean-Baptiste Lamarck|Lam.]]<ref name=ipni>''Encycl.'' 3(1): 211. 1789 [19 Oct 1789] {{ cite web |url=http://www.ipni.org:80/ipni/idPlantNameSearch.do;jsessionid=45631827186F1AD0B2793D98FEEC87C9?id=850390-1 |title=Plant Name Details for ''Artocarpus hirsutus'' |work=[[International Plant Names Index|IPNI]] |accessdate=January 27, 2010}}</ref> |synonyms = * Artocarpus pubescens Willd. |}} [[പ്രമാണം:ആഞ്ഞിലി.jpg|ലഘു|ആഞ്ഞിലി മരം]] കൊടും തണുപ്പും വരൾച്ചയും സഹിക്കാൻ കഴിവുള്ള വൃക്ഷമാണ് '''ആഞ്ഞിലി''', '''അയണി''', '''അയിണി''' അഥവാ '''അയിനിപ്പിലാവ്''' (ശാസ്ത്രീയ നാമം: Artocarpus hirsutus Lam).ഭക്ഷ്യയോഗ്യവും [[ചക്ക]], [[കടച്ചക്ക]], എന്നിവയോട് സാദൃശ്യമുള്ളതുമായ ഫലം കായ്ക്കുന്ന ഒരു [[വൃക്ഷം|വൃക്ഷമാണിത്]]. ഇതിന്റെ ഫലം ആഞ്ഞിലിച്ചക്ക, ആഞ്ഞിലിപ്പഴം, മറിയപ്പഴം, ഐനിച്ചക്ക, ആനിക്കാവിള, അയണിച്ചക്ക, അയിനിപ്പഴം തുടങ്ങിയ പേരുകളിൽ അറിയപ്പെടുന്നു.<ref>{{cite web |title=The Wild Jack Fruit of Kerala |url=https://www.thejoyoffarming.com/artocarpus-hirsutus-anjili-chakka-ayanichakka-the-wild-jack-fruit-of-kerala/ |website=The Joy of Farming |accessdate=2 ഫെബ്രുവരി 2020 |archive-date=2020-02-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200202160431/https://www.thejoyoffarming.com/artocarpus-hirsutus-anjili-chakka-ayanichakka-the-wild-jack-fruit-of-kerala/ |url-status=dead }}</ref> പഴുത്തു കഴിയുമ്പോൾ ഇതിന്റെ മുള്ളു കലർന്ന തൊലി കളഞ്ഞാൽ മഞ്ഞ കലർന്ന ഓറഞ്ചു നിറത്തിൽ ചുളകൾ കാണാം. ഫലം കൂടാതെ അല്ലക്കുരു, അയനിക്കുരു, എന്നീ പേരുകളിൽ അറിയപ്പെടുന്ന ഇതിന്റെ വിത്തും വറുത്തു ഭക്ഷിക്കാറുണ്ട്. ചക്കയാവും മുൻപെ കൊഴിയുന്ന, പൂവും കായുമല്ലാത്ത അവസ്ഥയിലുള്ള ഫലത്തെ അയിനിത്തിരി, ഐനിത്തിരി, ആഞ്ഞിലിത്തിരി എന്നീ പേരുകളിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. ഇവ കൂടുതലും കേരളത്തിൽ കാണപ്പെടുന്നു <ref> http://www.keralaforest.org/html/flora/groves.htm</ref>. ജനുവരി മുതൽ മാർച്ച് മാസം വരെയാണ് ഈ മരം പൂക്കുന്നത്. മേയ്, ജൂൺ, ജൂലൈ മാസങ്ങളാണ് ആഞ്ഞിലിയുടെ വിളവെടുപ്പുകാലം.<ref>{{cite news |title=ആഞ്ഞിലിച്ചക്കയ്ക്ക് ഡിമാൻഡ് കൂടി, വിപണിയിൽ വില 150 മുതൽ 200 വരെ |url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=71115&u=special |accessdate=2 ഫെബ്രുവരി 2020 |agency=കേരള കൗമുദി |date=19 ഏപ്രിൽ 2019}}</ref> നാല്പതു മീറ്ററോളം പൊക്കവും രണ്ടരമീറ്റർ വരെ വണ്ണവും ഇവയ്ക്കുണ്ടാകാറുണ്ട്. നല്ല ഈർപ്പമുള്ള മണ്ണാണ് ആഞ്ഞിലിക്ക് യോജിച്ചത്. ആദ്യത്തെ എട്ടുപത്തുവർഷം വളർച്ച സാവധാനത്തിലാണ്. ഇലകൾക്ക് ശരാശരി 15 സെന്റിമീറ്റർ നീളവും 8 സെന്റിമീറ്റർ വീതിയുമുണ്ട്. ആഞ്ഞിലിയുടെ ഇലകളിലും തണ്ടിലും ചെറിയ നാരുകളുണ്ട്. വെളുത്ത കറയുള്ള ഈ മരം നല്ല ഉറപ്പും ബലവുമുള്ളതാണ്. ആഞ്ഞിലിയുടെ തടിയ്ക്ക് ഭാരം കുറവായതിനാൽ അറക്കാനും പണിയാനും എളുപ്പമാണ്. ആഞ്ഞിലിത്തടി വളരെ നീളത്തിൽ വളവില്ലാതെ വളരുന്നതിനാൽ [[മരപ്പണി|മരപ്പണിക്കും]] പ്രത്യേകിച്ച് വിവിധതരം [[വള്ളം|വള്ളങ്ങളുടെ]] നിർമ്മാണത്തിന് ഇവ ഉപയോഗിക്കുന്നു. വെള്ളത്തിൽ കിടന്നാൽ കേടുവരില്ല. ചിതൽ എളുപ്പം തിന്നുകയുമില്ല. ==രോഗങ്ങൾ == കേരളത്തിനു തെക്ക് ഭാഗത്ത് പ്രത്യകിച്ചും തിരുവനന്തപുരം ജില്ലയിൽ ആഞ്ഞിലി മരങ്ങൾ കരിഞ്ഞുണങ്ങുന്നതായി റിപ്പോർട്ടു ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്. ഫംഗസ് ബാധമൂലമോ "പിങ്ക്മീലീബെക്" എന്നൊരു തരം പ്രാണി മൂലമോ ആകാം എന്നാണു പ്രാഥമിക നിഗമനം.<ref>{{Cite web |url=http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=373721 |title=മാതൃഭൂമി പത്രവാർത്ത |access-date=2013-07-05 |archive-date=2013-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130706191342/http://www.mathrubhumi.com/story.php?id=373721 |url-status=dead }}</ref> ==ഉപയോഗങ്ങൾ== മുൻ‌കാലങ്ങളിൽ കേരളത്തിൽ ഭക്ഷ്യ ദൗർലഭ്യം രൂക്ഷമായിരുന്ന കാലത്ത് ആഞ്ഞിലിച്ചക്ക ഒരു പ്രധാനപ്പെട്ട ഭക്ഷണ പദാർത്ഥമായി ഉപയോഗിച്ചിരുന്നു. പഴുക്കാത്ത ഐനിക്കാ ഉപയോഗിച്ച് തയ്യാറാക്കുന്ന പുഴുക്കും തോരനും കേരളീയരുടെ വർഷകാല ഭക്ഷണത്തിലെ പ്രധാന ഇനങ്ങൾ ആയിരുന്നു. മറിയപ്പഴത്തിന് വർഷകാലരോഗങ്ങളെ പ്രതിരോധിക്കാനുളള ഔഷധഗുണങ്ങൾ ഉള്ളതായി ആയുർവേദ വിദഗ്ദ്ധരും അഭിപ്രായപ്പെട്ടിട്ടുണ്ട്.<ref>{{cite news |title=മധുരത്തിന്റെ തേൻകനി; ആഞ്ഞിലി ചക്കയ്ക്ക് പ്രിയമേറുന്നു |url=http://suprabhaatham.com/%E0%B4%AE%E0%B4%A7%E0%B5%81%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%86-%E0%B4%A4%E0%B5%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E2%80%8D%E0%B4%95%E0%B4%A8%E0%B4%BF-%E0%B4%86/ |accessdate=2 ഫെബ്രുവരി 2020 |agency=സുപ്രഭാതം |date=5 ജൂൺ 2016}}</ref> ==ചിത്രങ്ങൾ== <gallery> പ്രമാണം:Artocarpus hirsutus, wild jackfruit, ആഞ്ഞിലി. Fruit .jpg|ആഞ്ഞിലിച്ചക്ക അഥവാ മറിയപ്പഴം പ്രമാണം:രണ്ട് ഐനിച്ചക്കകൾ.jpg|രണ്ട് ഐനിച്ചക്കകൾ പ്രമാണം:ഐനിച്ചക്ക.jpg|ഐനിച്ചക്ക പ്രമാണം:ആഞ്ഞിലിപ്പഴം.jpg|മറിയപ്പഴത്തിന്റെ പാകമായ ചുളകൾ പ്രമാണം:ആഞ്ഞിലി ചക്ക അഥവാ ഐനി ചക്ക.jpg|ആഞ്ഞിലി ചക്ക അഥവാ ഐനിച്ചക്ക പ്രമാണം:Artocarpus hirsutus, wild jack - ആഞ്ഞിലിച്ചക്ക, ഐനിച്ചക്ക 01.jpg </gallery> ==പ്രമാണങ്ങൾ== <references/> ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == * http://www.biotik.org/india/species/a/artohirs/artohirs_en.html * http://indiabiodiversity.org/species/show/8066 {{WS|Artocarpus hirsutus}} {{CC|Artocarpus hirsutus}} {{Plant-stub}} {{കേരളത്തിലെ മരങ്ങൾ}} [[വർഗ്ഗം:വൃക്ഷങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഔഷധസസ്യങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:പഴങ്ങൾ]] [[വിഭാഗം: ഫലവൃക്ഷങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഭക്ഷ്യയോഗ്യമായ കായ്കൾ ഉള്ള സസ്യങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:പുഷ്പിക്കുന്ന സസ്യങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:പശ്ചിമഘട്ടതദ്ദേശവാസിയായ സസ്യങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ അപൂർവ്വവും വംശനാശഭീഷണിയുള്ളതുമായ സസ്യങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ആർട്ടോകാർപ്പസ്]] [[വർഗ്ഗം:മൊറേസി]] nav2485ngp5zmllbz1q9sinh5tolzlr ഭാഗ്യക്കുറി 0 133722 3765820 3119872 2022-08-18T09:38:23Z 2409:4073:4E16:1B3A:CD7F:D6C5:E884:EFDD wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Lottery}} {{Category confusion}} [[File:Texas Lottery drawing.jpg|thumb|A lottery drawing being conducted at the television studio at [[Texas Lottery]] Commission headquarters]] പണം നിക്ഷേപിക്കാനും ഇത്രയും സുഗമമായി കൈകാര്യം ചെയ്യാനും കഴിയാത്ത കാലത്ത് ഉദ്ദേശം ഒന്ന് രണ്ട് തലമുറ മുന്പും കുറിക്കല്ല്യാണം എന്ന നാട്ടാചാരം നില നിന്നിരുന്നു. ഈ നാട്ടാചാരമാണ് ഇന്നത്തെ ഭാഗ്യക്കുറി കൊള്ളയായി മാറിയത്. മക്കളുടെ വിവാഹം, വിട് വെക്കല് വീട് റിപ്പയര്, മുതലായ എന്തെങ്കിലും പണചിലവ് കൂടുതല് ആവശ്യം വരുന്ന സന്ദര്ർഭങ്ങളില് ആര്ക്ക് വേണമെങ്കിലും കുറിക്കല്യാണം നടത്താമായിരുന്നു. അതിനായി ആദ്യം ഒരു ദിവസം തീരുമാനിച്ച് അതില് ആവശ്യം കാണിച്ച് ചെറിയ നോട്ടിസ് അടിച്ച് ബന്ധു മിത്രാദികള്ർക്കും സുഹൃത്തുക്കള്ർക്കും കൈമാറും. അന്നേ ദിവസം അവര് തീരുമാനിച്ച് അറിയിച്ച സ്ഥലത്ത് ചെറുതായി തേയില സല്ക്കാരവും ഉണ്ടായിരിക്കും. കുറിക്കല്യാണത്തില് പങ്കെടുക്കുന്നവര് അവരാലാകുന്ന പണം ഇദ്ദേഹത്തിന് കൈമാറുകയും അതൊരു ചെറിയ പുസ്തകത്തില്ർ രേഖപെടുത്തി വെക്കുകയും ചെയ്യും. ഇ സംരംഭം കാലക്രമേണം നാട്ടിലെ ഒരു പരസ്പര സഹായ സഹകരണ സംഖമായി വളര്ർന്നു. ഒരിക്കല് ഇപ്രകാരം പണം സ്വീകരിച്ചവര്ർ മറ്റൊരു കുറി കല്യാണത്തില് പങ്കെടുക്കുന്പോള്ർ അവരില്ർ നിന്ന് സ്വീകരിച്ച പണത്തില് എന്തെങ്കിലും കൂടുതല് വെക്കണം എന്നതൊരു കീഴ് വഴക്കമായിരുന്നു. അതിനാലാകണം ഈ സംരംഭങ്ങള് നാട്ടില് പെട്ടെന്ന് വേരുറച്ചതും. നാട്ടില് എല്ലാവര്ർക്കും അത്യാവശ്യ കാര്യങ്ങള് സുഗമമായ കൈകാര്യം ചെയ്യാന് പര്യാപ്തമായി കുറിക്കല്യാണം നില നില് ക്കാന് തുടങ്ങിയതും. പണത്തിനോ സമ്മാനങ്ങൾക്കോ വേണ്ടിയുള്ള ഒരിനം ചൂതുകളിയാണ് '''ഭാഗ്യക്കുറി'''. ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി ഭാഗ്യക്കുറി ആരംഭിച്ച സംസ്ഥാനം കേരളമാണ്. ശ്രീ [[പി.കെ.കുഞ്ഞ്]] ധനമന്ത്രിയായിരിക്കുമ്പോഴാണ് ലോട്ടറി ആരംഭിക്കുന്നത്<ref name="മാധ്യമം">{{cite news|title = കവർസ്റ്റോറി|url = http://www.madhyamam.com/weekly/507|publisher = [[മാധ്യമം ആഴ്ചപ്പതിപ്പ്]] ലക്കം 694|date = 13 June 2011|accessdate = 18 March 2013|language = മലയാളം}}</ref>. ആദ്യമായി വിൽപ്പന ആരംഭിച്ചത് 1967 നവംബർ1 നാണ്. ആദ്യത്തെ നറക്കെടുപ്പ് നടന്നത് 1968 ജനുവരി 26 നാണ്. പരമ പവിത്രമായി നില നിന്ന കുറിക്കല്യാണം എന്ന നാട്ടാചാരം സംസ്ഥാന ഭാഗ്യക്കുറി ആയതോടെ ആ സംരഭത്തിന്ർറെ പവിത്രന കീഴമേല് മറിഞ്ഞു. പണം ആവശ്യക്കാരന് കിട്ടാതായി. കിട്ടിയവനത് എങ്ങിനെ ഉപയോഗിക്കണം എന്നറിയാതെ ധൂര്ത്ത് അടിക്കാനാരംഭിച്ചു. കാലാനുസൃതമായി ലോട്ടറിയും മദ്യശാലകളും സര്ക്കാറിന്ർറെ കുത്തക വരുമാന മാര്ഗ്ഗമായിന്ന് നിലനില്ക്കുന്നു. == അവലംബം == {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:ഭാഗ്യക്കുറികൾ]] 840bt8mcegtatxwe5tfdo9g1zcigbsk 3765829 3765820 2022-08-18T10:16:22Z Ajeeshkumar4u 108239 [[Special:Contributions/2409:4073:4E16:1B3A:CD7F:D6C5:E884:EFDD|2409:4073:4E16:1B3A:CD7F:D6C5:E884:EFDD]] ([[User talk:2409:4073:4E16:1B3A:CD7F:D6C5:E884:EFDD|സംവാദം]]) നടത്തിയ തിരുത്തലുകൾ നീക്കം ചെയ്തിരിക്കുന്നു; നിലവിലുള്ള പതിപ്പ് [[User:Meenakshi nandhini|Meenakshi nandhini]] സൃഷ്ടിച്ചതാണ് wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Lottery}} {{Category confusion}} [[File:Texas Lottery drawing.jpg|thumb|A lottery drawing being conducted at the television studio at [[Texas Lottery]] Commission headquarters]] പണത്തിനോ സമ്മാനങ്ങൾക്കോ വേണ്ടിയുള്ള ഒരിനം ചൂതുകളിയാണ് '''ഭാഗ്യക്കുറി'''. ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി ഭാഗ്യക്കുറി ആരംഭിച്ച സംസ്ഥാനം കേരളമാണ്. ശ്രീ [[പി.കെ.കുഞ്ഞ്]] ധനമന്ത്രിയായിരിക്കുമ്പോഴാണ് ലോട്ടറി ആരംഭിക്കുന്നത്<ref name="മാധ്യമം">{{cite news|title = കവർസ്റ്റോറി|url = http://www.madhyamam.com/weekly/507|publisher = [[മാധ്യമം ആഴ്ചപ്പതിപ്പ്]] ലക്കം 694|date = 13 June 2011|accessdate = 18 March 2013|language = മലയാളം}}</ref>. ആദ്യമായി വിൽപ്പന ആരംഭിച്ചത് 1967 നവംബർ1 നാണ്. ആദ്യത്തെ നറക്കെടുപ്പ് നടന്നത് 1968 ജനുവരി 26 നാണ്. == അവലംബം == {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:ഭാഗ്യക്കുറികൾ]] tggaf4msae4c3aova27yh32jnh2ynll ഫലകം:Infobox country 10 139155 3765714 3765510 2022-08-17T15:55:58Z 2402:3A80:1E72:FA69:0:0:0:2 wikitext text/x-wiki {{infobox | bodyclass = geography vcard | bodystyle = font-size:88%; | headerstyle= text-align:left; | aboveclass = adr | abovestyle = padding:0.25em 0.33em 0.33em;line-height:1.2em;font-size:1.25em; | above = {{#if:{{{conventional_long_name|}}}{{{native_name|}}}{{{name|}}} | {{#if:{{{conventional_long_name|}}} |<div style="display:inline" class=" fn org country-name">{{{conventional_long_name|}}}</div><br/> }}{{#if:{{{native_name|}}}{{{name|}}} |<div style="padding-top:0.25em; font-weight:normal;"><!-- -->{{br separated entries |{{{native_name|}}} |{{#if:{{{name|}}} |<div style="display:inline" class="fn org country-name">{{{name|}}}</div> }}}}</div> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes |<div style="display:inline" class=" fn org">[[Micronation]]</div> }} }} | subheader = {{#if:{{{life_span|}}} | {{{life_span}}} | {{#if:{{{year_start|}}}|{{{year_start}}}{{#if:{{{year_end}}}|–{{{year_end}}} }} }} }} | imagestyle = text-align:center;padding:0.5em 0; | image1 = {{#if:{{{image_coat|}}}{{{image_symbol|}}}{{{image_flag|}}}{{{image_flag2|}}} |{{infobox country/imagetable |image1a = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|suppressplaceholder={{main other||no}}|image={{{image_flag|}}}|sizedefault=125px|size={{{flag_width|{{{flag_size|}}}}}}|maxsize=250|border={{yesno |{{{flag_border|}}}|yes=yes|blank=yes}}|alt={{{alt_flag|{{{flag_alt|}}}}}}|title=Flag of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}}} |image1b = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|suppressplaceholder={{main other||no}}|image={{{image_flag2|}}}|sizedefault=125px|size={{{flag_width|}}}|maxsize=250|border={{yesno |{{{flag2_border|}}}|yes=yes|blank=yes}}|alt={{{alt_flag2|{{{flag_alt2|}}}}}}}} |caption1= {{#ifexist:{{if empty |{{{flag_type_article|}}} |{{{flag|}}} | {{if empty |{{{flag_type|}}} |Flag}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }} |[[{{if empty |{{{flag_type_article|}}} |{{{flag|}}} |{{if empty |{{{flag_type|}}} |Flag}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }}|{{if empty |{{{flag_caption|}}} |{{{flag_type|}}} |Flag}}]] |{{if empty |{{{flag_caption|}}} |{{{flag_type|}}} |Flag}} }} |image2 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|suppressplaceholder={{main other||no}}|image={{if empty|{{{image_coat|}}}|{{{image_symbol|}}}}} |size={{{symbol_width|{{{coa_size|}}}}}}|sizedefault=85px|alt={{#if:{{{image_coat|}}}|{{{alt_coat|{{{coat_alt|}}}}}}|{{{alt_symbol|}}}}}|title={{{symbol_type|Coat of arms}}} of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}}} |caption2= {{#ifexist:{{if empty |{{{symbol_type_article|}}} |{{{symbol|}}} |{{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }} |[[{{if empty |{{{symbol_type_article|}}} |{{{symbol|}}} |{{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }} | {{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}}]] |{{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}} }} }} }} | data1 = {{#if:{{{national_motto|}}}{{{motto|}}} |<div style="line-height:1.2em;">'''ദേശീയ മുദ്രാവാക്യം:&nbsp;'''{{if empty|{{{motto|}}}|{{{national_motto|}}}}}<!-- -->{{#if:{{{englishmotto|}}}|<br/><div style="display:inline"">{{{englishmotto}}}</div> }}</div> }} | class2 = anthem | data2 = {{#if:{{{national_anthem|}}}{{{anthem|}}} |<div style="line-height:1.2em;">'''ദേശീയ ഗാനം:&nbsp;'''{{if empty|{{{national_anthem|}}}|{{{anthem|}}}}}</div> }}{{#if:{{{anthems|}}} | <div style="line-height:1.2em;">'''ദേശീയ ഗാനം:&nbsp;'''{{{anthems}}}</div> }}{{#if:{{{royal_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''[[Royal anthem]]:&nbsp;'''{{{royal_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{flag_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''[[Flag anthem]]:&nbsp;'''{{{flag_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{national_march|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''National march:&nbsp;'''{{{national_march}}}</div> }}{{#if:{{{territorial_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''Territorial anthem:&nbsp;'''{{{territorial_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{regional_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''Regional anthem:&nbsp;'''{{{regional_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{state_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''State anthem:&nbsp;'''{{{state_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{march|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''March:&nbsp;'''{{{march}}}</div> }} | data3 = {{#if:{{{other_symbol|}}}{{{text_symbol|}}} |<div style="line-height:1.2em;">{{#if:{{{other_symbol_type|}}}{{{text_symbol_type|}}} | '''{{if empty|{{{other_symbol_type|}}}|{{{text_symbol_type|}}}}}'''<br/>}}<!-- -->{{if empty|{{{other_symbol|}}}|{{{text_symbol|}}}}}</div> }} | data4 = {{#if:{{{image_map|}}} |{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_map|}}}|size={{{map_width|{{{image_map_size|}}}}}}|upright=1.15|alt={{{alt_map|{{{image_map_alt|}}}}}}|title={{{map_caption|{{{image_map_caption|Location of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}} }}} }}} }}} }}} }}} }}<!-- -->{{#if:{{{map_caption|{{{image_map_caption|}}}}}}|<div style="position:relative;top:0.3em;">{{{map_caption|{{{image_map_caption|}}}}}}</div>}} }} | data5 = {{#if:{{{image_map2|}}} |{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_map2|}}}|size={{{map2_width|{{{image_map2_size|}}}}}}|upright=1.15|alt={{{alt_map2|{{{image_map2_alt|}}}}}}|title={{{map_caption2|{{{image_map2_caption|Location of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}} }}} }}} }}} }}} }}} }}<!-- -->{{#if:{{{map_caption2|{{{image_map2_caption|}}}}}}|<div style="position:relative;top:0.3em;">{{{map_caption2|{{{image_map2_caption|}}}}}}</div>}} }} | label6 = സ്ഥിതി | data6 = {{#if:{{{status|}}}|{{Infobox country/status text|status={{{status|}}}|status_text={{{status_text|}}}|empire={{{empire|}}}|year_end={{{year_end|}}}|year_exile_start={{{year_exile_start|}}}|year_exile_end={{{year_exile_end|}}} }} }} | label7 = സ്ഥാനം | data7 = {{{loctext|}}} | label8 = {{#if:{{{capital_type|}}} | {{{capital_type}}} | തലസ്ഥാനം }}{{#ifeq: {{#ifeq:{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}|capital |capital<!-- -->|{{#switch:{{{capital}}} | [[{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}]] = capital | {{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}} = capital | not capital }}<!-- -->}}|capital <!-- (#ifeq:)-->|<!------------------------------------------ capital is largest_city/_settlement: ------------------------------------------- --><br/><div style="display:inline" style="font-weight:normal">and {{{largest_settlement_type|largest city}}}</div> }} | data8 = {{#if:{{{capital|}}}|{{{capital}}}{{#if:{{{coordinates|}}}|<br/>{{#invoke:Coordinates|coordinsert|{{{coordinates}}}|type:city}}}} }} | rowclass9 = {{#if:{{{capital|}}}|mergedrow}} | label9 = Capital-in-exile | data9 = {{#ifexist:{{{capital_exile|}}}|[[{{{capital_exile|}}}]]|{{{capital_exile|}}}}} | rowclass10 = {{#if:{{{capital|}}}|mergedrow}} | label10 = {{#if:{{{admin_center_type|}}}| {{{admin_center_type}}} | Administrative&nbsp;center }} | data10 = {{#switch:{{{admin_center|}}} |capital | = |[[{{{capital|}}}]] = |{{{capital|}}} = |#default = {{{admin_center}}}{{#if:{{{capital|}}}||{{#if:{{{coordinates|}}}|<br/>{{#invoke:Coordinates|coordinsert|{{{coordinates}}}|type:city}}}} }} }} | rowclass11 = {{#if:{{{capital|}}}{{{admin_center|}}}|mergedbottomrow}} | label11 = വലിയ {{{largest_settlement_type|നഗരം}}} | data11 = {{#ifeq: {{#ifeq:{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}|capital |capital<!-- -->|{{#switch:{{{capital}}} | [[{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}]] = capital | {{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}} = capital | not capital }}<!-- -->}}|capital <!-- (#ifeq:)-->|<!-- nothing already appears above --> | {{if empty| {{{largest_city|}}} | {{{largest_settlement|}}} }} }} | rowclass12 = mergedtoprow | label12 = ഔദ്യോഗിക&nbsp;ഭാഷ | data12 = {{{official_languages|}}} | rowclass13 = mergedrow | label13 = <span style="font-weight:normal;">{{#if:{{{recognized_languages|}}}|Recognized|Recognised}}&nbsp;languages</span> | data13 = {{if empty| {{{recognized_languages|}}} | {{{recognised_languages|}}} }} | rowclass14 = mergedrow | label14 = <span style="font-weight:normal;">{{#if:{{{recognized_national_languages|}}}|Recognized|Recognised}} ദേശീയ&nbsp;ഭാഷകൾ</span> | data14 = {{if empty| {{{recognized_national_languages|}}} | {{{recognised_national_languages|}}} | {{{national_languages|}}} }} | rowclass15 = mergedrow | label15 = <span style="font-weight:normal;">{{#if:{{{recognized_regional_languages|}}}|Recognized|Recognised}} പ്രാദേശിക&nbsp;ഭാഷകൾ</span> | data15 = {{if empty| {{{recognized_regional_languages|}}} | {{{recognised_regional_languages|}}} | {{{regional_languages|}}} }} | label16 =സാധാരണ&nbsp;ഭാഷകൾ | data16 = {{{common_languages|}}} | rowclass17 = {{#ifeq:{{{languages2_sub|}}}|yes |{{#ifeq:{{{languages_sub|}}}|yes |mergedrow}} |{{#ifeq:{{{languages_sub|}}}|yes |mergedbottomrow}} }} | label17 ={{#ifeq:{{{languages_sub|}}}|yes |<div style="display:inline" style="font-weight:normal;">{{if empty| {{{languages_type|}}} | Other&nbsp;languages }}</div> |{{if empty| {{{languages_type|}}} | Other&nbsp;languages }} }} | data17 = {{{languages|}}} | rowclass18 = {{#ifeq:{{{languages2_sub|}}}|yes |mergedbottomrow}} | label18 = {{#ifeq:{{{languages2_sub|}}}|yes |<div style="display:inline" style="font-weight:normal;">{{if empty|{{{languages2_type|}}} | Other&nbsp;languages }}</div> |{{if empty|{{{languages2_type|}}} | Other&nbsp;languages }} }} | data18 = {{{languages2|}}} | label19 = [[Ethnic group|Ethnic&nbsp;groups]] <!-- -->{{#if:{{{ethnic_groups_year|}}} |<div style="font-weight:normal;display:inline;"> ({{{ethnic_groups_year}}}){{{ethnic_groups_ref|}}}</div>|<div style="font-weight:normal;display:inline;">{{{ethnic_groups_ref|}}}</div>}} | data19 = {{{ethnic_groups|}}} | label20 = മതം <!-- -->{{#if:{{{religion_year|}}} |<div style="font-weight:normal;display:inline;"> ({{{religion_year}}}){{{religion_ref|}}}</div>|<div style="font-weight:normal;display:inline;">{{{religion_ref|}}}</div>}} | data20 = {{{religion|}}} | label21 = [[Demonym|നിവാസികളുടെ പേര്]] | data21 = {{#if:{{{demonym|}}} |{{#ifexist:{{{demonym}}} people | [[{{{demonym}}} people|{{{demonym}}}]] | {{{demonym}}} }} }} | label22 =തരം | data22 = {{{org_type|}}} | label23 = {{if empty|{{{membership_type|}}} | മെമ്പർഷിപ്പ്}} | data23 = {{{membership|}}} | label24 = {{#if:{{{government_type|}}} | {{#if:{{{politics_link|}}} | [[{{{politics_link}}}|{{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Organizational structure|ഭരണകൂടം}}]]<!-- -->| {{#ifexist:Politics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}ഭരണകൂടം | [[Politics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}ഭരണകൂടം|{{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Organizational structure|ഭരണകൂടം}}]]<!-- -->| {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Organizational structure|ഭരണകൂടം}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}} | data24 = {{{government_type|}}} | header25 = {{#if:{{{government_type|}}} || {{#if:{{{leader_title1|}}}{{{leader_name1|}}} | {{#if:{{{name|}}}{{{membership|}}} | <!--template being used for geopolitical org:-->നേതാക്കൾ | <!--template being used for country/territory: -->ഭരണകൂടം }} }} }} | rowclass26 = mergedrow | data26 = {{#if:{{{leader_name1|}}}|{{Infobox country/multirow|{{{leader_title1|}}} |{{{leader_name1|}}} |{{{leader_title2|}}} |{{{leader_name2|}}} |{{{leader_title3|}}} |{{{leader_name3|}}} |{{{leader_title4|}}} |{{{leader_name4|}}} |{{{leader_title5|}}} |{{{leader_name5|}}} |{{{leader_title6|}}} |{{{leader_name6|}}} |{{{leader_title7|}}} |{{{leader_name7|}}} |{{{leader_title8|}}} |{{{leader_name8|}}} |{{{leader_title9|}}} |{{{leader_name9|}}} |{{{leader_title10|}}} |{{{leader_name10|}}} |{{{leader_title11|}}} |{{{leader_name11|}}} |{{{leader_title12|}}} |{{{leader_name12|}}} |{{{leader_title13|}}} |{{{leader_name13|}}} |{{{leader_title14|}}} |{{{leader_name14|}}} |{{{leader_title15|}}} |{{{leader_name15|}}} }} }} | rowclass27 = mergedrow | label27 = {{#if:{{{title_leader|}}}| {{{title_leader}}} }} | data27 = {{#if:{{{title_leader|}}}|&nbsp;}} | rowclass28 = mergedrow | data28 = {{#if:{{{year_leader1|}}} | {{Infobox country/multirow|{{{year_leader1|}}} |{{{leader1|}}} |{{{year_leader2|}}} |{{{leader2|}}} |{{{year_leader3|}}} |{{{leader3|}}} |{{{year_leader4|}}} |{{{leader4|}}} |{{{year_leader5|}}} |{{{leader5|}}} |{{{year_leader6|}}} |{{{leader6|}}} |{{{year_leader7|}}} |{{{leader7|}}} |{{{year_leader8|}}} |{{{leader8|}}} |{{{year_leader9|}}} |{{{leader9|}}} |{{{year_leader10|}}} |{{{leader10|}}} |{{{year_leader11|}}} |{{{leader11|}}}|{{{year_leader12|}}} |{{{leader12|}}}|{{{year_leader13|}}} |{{{leader13|}}}|{{{year_leader14|}}} |{{{leader14|}}}|{{{year_leader15|}}} |{{{leader15|}}} }} }} | rowclass29 = mergedrow | label29 = {{#if:{{{title_representative|}}}| {{{title_representative}}} }} | data29 = {{#if:{{{title_representative|}}}|&nbsp;}} | rowclass30 = mergedrow | data30 = {{#if:{{{year_representative1|}}}|{{Infobox country/multirow|{{{year_representative1|}}} |{{{representative1|}}} |{{{year_representative2|}}} |{{{representative2|}}} |{{{year_representative3|}}} |{{{representative3|}}} |{{{year_representative4|}}} |{{{representative4|}}} |{{{year_representative5|}}} |{{{representative5|}}} }} }} | rowclass31 = mergedrow | label31 = {{#if:{{{title_deputy|}}}|{{{title_deputy}}} }} | data31 = {{#if:{{{title_deputy|}}}|&nbsp;}} | rowclass32 = mergedrow | data32 = {{#if:{{{year_deputy1|}}}|{{Infobox country/multirow|{{{year_deputy1|}}} |{{{deputy1|}}} |{{{year_deputy2|}}} |{{{deputy2|}}} |{{{year_deputy3|}}} |{{{deputy3|}}} |{{{year_deputy4|}}} |{{{deputy4|}}} |{{{year_deputy5|}}} |{{{deputy5|}}} |{{{year_deputy6|}}} |{{{deputy6|}}}|{{{year_deputy7|}}} |{{{deputy7|}}}|{{{year_deputy8|}}} |{{{deputy8|}}}|{{{year_deputy9|}}} |{{{deputy9|}}}|{{{year_deputy10|}}} |{{{deputy10|}}}|{{{year_deputy11|}}} |{{{deputy11|}}}|{{{year_deputy12|}}} |{{{deputy12|}}}|{{{year_deputy13|}}} |{{{deputy13|}}}|{{{year_deputy14|}}} |{{{deputy14|}}}|{{{year_deputy15|}}} |{{{deputy15|}}} }} }} | label40 = പാർലമെന്റ്‌ | data40 = {{{legislature|}}} | rowclass41 = mergedrow | label41 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{type_house1|}}}|{{{type_house1}}}|[[Upper house]]}}</div> | data41 = {{{upper_house|{{{house1|}}}}}} | rowclass42 = mergedbottomrow | label42 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{type_house2|}}}|{{{type_house2}}}|[[Lower house]]}}</div> | data42 = {{{lower_house|{{{house2|}}}}}} | rowclass43 = {{#if:{{{established_event1|}}} |mergedtoprow}} | header43 = {{#if:{{{established_event1|}}}{{{sovereignty_type|}}} |{{#if:{{{sovereignty_type|}}} | {{{sovereignty_type}}}<!-- -->{{#if:{{{sovereignty_note|}}} |&nbsp;<div style="font-weight:normal;display:inline;">{{{sovereignty_note}}}</div>}} | {{#if:{{{established|}}}| | Establishment }} }} }} | label44 = Establishment | data44 = {{#if:{{{sovereignty_type|}}} | |{{{established|}}} }} | label45 = {{#if:{{{era|}}}|Historical era|History}} | data45 = {{#if:{{{era|}}} |{{#ifexist:{{{era|}}}|[[{{{era}}}]]|{{{era}}}}} | {{#if:{{{date_start|}}}{{{year_start|}}}|&nbsp;}}}} | rowclass46 = {{#if:{{{established_event2|}}} |mergedrow |mergedbottomrow}} | data46 = {{#if:{{{established_date1|}}}|{{Infobox country/multirow |{{{established_event1|}}} |{{{established_date1||}}} |{{{established_event2|}}} |{{{established_date2||}}} |{{{established_event3|}}} |{{{established_date3|}}} |{{{established_event4|}}} |{{{established_date4|}}} |{{{established_event5|}}} |{{{established_date5|}}} |{{{established_event6|}}} |{{{established_date6|}}} |{{{established_event7|}}} |{{{established_date7|}}} |{{{established_event8|}}} |{{{established_date8|}}} |{{{established_event9|}}} |{{{established_date9|}}} |{{{established_event10|}}} |{{{established_date10|}}} |{{{established_event11|}}} |{{{established_date11|}}} |{{{established_event12|}}} |{{{established_date12|}}} |{{{established_event13|}}} |{{{established_date13|}}} |{{{established_event14|}}} |{{{established_date14|}}} |{{{established_event15|}}} |{{{established_date15|}}} |{{{established_event16|}}} |{{{established_date16|}}} |{{{established_event17|}}} |{{{established_date17|}}} |{{{established_event18|}}} |{{{established_date18|}}} |{{{established_event19|}}} |{{{established_date19|}}} |{{{established_event20|}}} |{{{established_date20|}}} }} }} | rowclass47 = {{#if:{{{date_start|}}}{{{year_start|}}} |mergedrow |mergedbottomrow}} | data47 = {{#if:{{{date_start|}}}{{{year_start|}}}|{{Infobox country/multirow |{{{event_pre|}}} |{{{date_pre|}}} |{{if empty|{{{event_start|}}}|Established}} |{{{date_start|}}} {{{year_start|}}} |{{{event1|}}} |{{{date_event1|}}} |{{{event2|}}} |{{{date_event2|}}} |{{{event3|}}} |{{{date_event3|}}} |{{{event4|}}} |{{{date_event4|}}} |{{{event5|}}} |{{{date_event5|}}} |{{{event6|}}} |{{{date_event6|}}}|{{{event7|}}} |{{{date_event7|}}}|{{{event8|}}} |{{{date_event8|}}}|{{{event9|}}} |{{{date_event9|}}}|{{{event10|}}} |{{{date_event10|}}} |{{if empty|{{{event_end|}}}|Disestablished}} |{{{date_end|}}} {{{year_end|}}} |{{{event_post|}}} |{{{date_post|}}} }} }} | rowclass60 = mergedtoprow | header60 = {{#if:{{{area_km2|}}}{{{area_ha|}}}{{{area_sq_mi|}}}{{{area_acre|}}}{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_sq_mi|}}}{{{area_land_acre|}}}{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}} | {{#if:{{{area_link|}}} | [[{{{area_link}}}|Area {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|claimed|}}]] | {{#ifexist:Geography of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}} | [[Geography of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|Area {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|claimed|}}]] | Area {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|claimed|}}<!-- -->}}<!-- -->}} }} | rowclass61 = {{#if:{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_sq_mi|}}}{{{area_land_acre|}}}{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}}{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{percent_water|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label61 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{area_label|Total}}}{{{FR_foot4|}}}</div> | data61 = {{#if:{{{area_km2|}}}{{{area_ha|}}}{{{area_sq_mi|}}}{{{area_acre|}}} |{{#if:{{{area_km2|}}}{{{area_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{area_km2|}}}|km2|{{{area_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}} |{{#if:{{{area_ha|}}}{{{area_acre|}}} |{{convinfobox|{{{area_ha|}}}|ha|{{{area_acre|}}}|acre|abbr=on}} }} }}{{{area_footnote|}}}{{#if:{{{area_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by area|{{{area_rank}}}]]) }} }} | rowclass62 = {{#if:{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}}{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{percent_water|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label62 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Land</div> | data62 = {{#if:{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_sq_mi|}}}{{{area_land_acre|}}} |{{#if:{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{area_land_km2|}}}|km2|{{{area_land_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}} |{{#if:{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_acre|}}} |{{convinfobox|{{{area_land_ha|}}}|ha|{{{area_land_acre|}}}|acre|abbr=on}} }} }}{{{area_land_footnote|}}} }} | rowclass63 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{percent_water|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label63 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Water</div> | data63 = {{#if:{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}} |{{#if:{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{area_water_km2|}}}|km2|{{{area_water_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}} |{{#if:{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_acre|}}} |{{convinfobox|{{{area_water_ha|}}}|ha|{{{area_water_acre|}}}|acre|abbr=on}} }} }}{{{area_water_footnote|}}} }} | rowclass64 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label64 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Water&nbsp;(%)</div> | data64 = {{{percent_water|}}} | rowclass65 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{area_label3|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label65 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{area_label2|}}}</div> | data65 = {{#if:{{{area_label2|}}}| {{{area_data2|}}} }} | rowclass66 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label66 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{area_label3|}}}</div> | data66 = {{#if:{{{area_label3|}}}| {{{area_data3|}}} }} | rowclass67 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label67 = {{{stat_year1|}}}{{{ref_area1|}}} | data67 = {{#if: {{{stat_area1|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area1|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass68 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label68 = {{{stat_year2|}}}{{{ref_area2|}}} | data68 = {{#if: {{{stat_area2|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area2|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass69 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label69 = {{{stat_year3|}}}{{{ref_area3|}}} | data69 = {{#if: {{{stat_area3|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area3|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass70 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label70 = {{{stat_year4|}}}{{{ref_area4|}}} | data70 = {{#if: {{{stat_area4|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area4|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass71 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label71 = {{{stat_year5|}}}{{{ref_area5|}}} | data71 = {{#if: {{{stat_area5|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area5|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass72 = mergedrow | label72 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{FR_metropole}}}</div> | data72 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}| <nowiki /> }} | rowclass73 = mergedrow | label73 = <div style="text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal;">•&nbsp;[[Institut Géographique National|IGN]]{{{FR_foot2|}}}</div> | data73 = {{#if:{{{FR_metropole|}}} |{{#if:{{{FR_IGN_area_km2|}}}{{{FR_IGN_area_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{FR_IGN_area_km2|}}}|km2|{{{FR_IGN_area_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}}{{#if:{{{FR_IGN_area_rank|}}}|&#32;([[List of countries and dependencies by area|{{{FR_IGN_area_rank|}}}]])}} }} }} | rowclass89 = mergedbottomrow | label89 = <div style="text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal;">•&nbsp;[[Cadastre]]{{{FR_foot3|}}}</div> | data89 = {{#if:{{{FR_metropole|}}} |{{#if:{{{FR_cadastre_area_km2|}}}{{{FR_cadastre_area_sq_mi|}}} | {{convinfobox|{{{FR_cadastre_area_km2|}}}|km2|{{{FR_cadastre_area_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}}{{#if:{{{FR_cadastre_area_rank|}}}|&#32;([[List of countries and dependencies by area|{{{FR_cadastre_area_rank|}}}]])}} }} }} | rowclass90 = mergedtoprow | header90 = {{#if:{{{population_estimate|}}}{{{population_census|}}}{{{FR_metropole_population|}}}{{{stat_pop1|}}}{{{stat_pop2|}}}{{{stat_pop3|}}}{{{stat_pop4|}}}{{{stat_pop5|}}} |{{#if:{{{population_link|}}} | {{#ifeq:{{{population_link}}}|no|Population|[[{{{population_link}}}|Population]]}}<!-- -->| {{#ifexist:Demographics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}} | [[Demographics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|Population]]<!-- -->| Population<!-- -->}}<!-- -->}} }} | rowclass91 = mergedrow | label91 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{population_estimate_year|}}} |{{{population_estimate_year}}} estimate|Estimate}}</div> | data91 = {{#if:{{{population_estimate|}}} |{{{population_estimate}}}<!-- -->{{#if:{{{population_estimate_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by population|{{{population_estimate_rank}}}]])}} }} | rowclass92 = mergedrow | label92= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{population_label2|}}}</div> | data92= {{#if:{{{population_label2|}}}|{{{population_data2|}}}}} | rowclass93= mergedrow | label93= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{population_label3|}}}</div> | data93= {{#if:{{{population_label3|}}}|{{{population_data3|}}}}} | rowclass94= mergedrow | data94= {{#if:{{{stat_pop1|}}}{{{stat_pop2|}}}{{{stat_pop3|}}}{{{stat_pop4|}}}{{{stat_pop5|}}}|{{infobox country/multirow|{{{stat_year1|}}}{{{ref_pop1|}}} |{{{stat_pop1|}}}|{{{stat_year2|}}}{{{ref_pop2|}}} |{{{stat_pop2|}}}|{{{stat_year3|}}}{{{ref_pop3|}}} |{{{stat_pop3|}}}|{{{stat_year4|}}}{{{ref_pop4|}}} |{{{stat_pop4|}}}|{{{stat_year5|}}}{{{ref_pop5|}}} |{{{stat_pop5|}}} }} }} | rowclass95= mergedrow | label95= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{population_census_year|}}} |{{{population_census_year}}}&nbsp;census|Census}}</div> | data95= {{#if:{{{population_census|}}} |{{{population_census}}}<!-- -->{{#if:{{{population_census_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by population|{{{population_census_rank}}}]])}} }} | rowclass96= mergedrow | label96 = {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{#if:{{{FR_total_population_estimate_year|}}}|<span style="font-weight:normal">&nbsp;({{{FR_total_population_estimate_year}}})</span>}}}} | data96 = {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{#if:{{{FR_total_population_estimate_year|}}}|<nowiki />}}}} | rowclass97 = mergedrow | label97= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Total{{{FR_foot|}}}</div> | data97= {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{#if:{{{FR_total_population_estimate|}}} |{{{FR_total_population_estimate}}}{{#if:{{{FR_total_population_estimate_rank|}}}|&#32;([[List of countries by population in 2005|{{{FR_total_population_estimate_rank}}}]])}} }} }} | rowclass98 = mergedrow | label98= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{FR_metropole}}}</div> | data98= {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{{FR_metropole_population}}}{{#if:{{{FR_metropole_population_estimate_rank|}}} |&#32;([[List of countries by population in 2005|{{{FR_metropole_population_estimate_rank}}}]])}} }} | rowclass99 = mergedbottomrow | label99= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;സാന്ദ്രത{{{FR_foot5|}}}</div> | data99= {{#if:{{{population_density_km2|}}}{{{population_density_sq_mi|}}} | {{convinfobox|{{{population_density_km2|}}}|/km2|{{{population_density_sq_mi|}}}|/sqmi|1|abbr=on}}{{{pop_den_footnote|}}}<!-- -->{{#if:{{{population_density_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by population density|{{{population_density_rank}}}]])}} }} | rowclass100 = {{#if:{{{population_estimate|}}}{{{population_census|}}}{{{FR_metropole_population|}}}|mergedbottomrow|mergedtoprow}} | label100 = മെമ്പർഷിപ്പ് | data100= {{{nummembers|}}} | rowclass101= mergedtoprow | label101= {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Claimed|}} [[Gross domestic product|ജിഡിപി]]&nbsp;<span style="font-weight:normal;">([[Purchasing power parity|PPP]])</span> | data101= {{#if:{{{GDP_PPP|}}}{{{GDP_PPP_per_capita|}}} |{{#if:{{{GDP_PPP_year|}}} |{{{GDP_PPP_year}}}&nbsp;}}estimate }} | rowclass102= mergedrow | label102= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Total</div> | data102= {{#if:{{{GDP_PPP|}}} |{{{GDP_PPP}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_PPP_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (PPP)|{{{GDP_PPP_rank}}}]])}} }} | rowclass103= mergedbottomrow | label103= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Per capita</div> | data103= {{#if:{{{GDP_PPP_per_capita|}}} |{{{GDP_PPP_per_capita}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_PPP_per_capita_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (PPP) per capita|{{{GDP_PPP_per_capita_rank}}}]])}} }} | rowclass104= mergedtoprow | label104= {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Claimed|}} [[Gross domestic product|GDP]]&nbsp;<span style="font-weight:normal;">(nominal)</span> | data104= {{#if:{{{GDP_nominal|}}}{{{GDP_nominal_per_capita|}}} |{{#if:{{{GDP_nominal_year|}}} |{{{GDP_nominal_year}}}&nbsp;}}estimate }} | rowclass105= mergedrow | label105= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Total</div> | data105= {{#if:{{{GDP_nominal|}}} |{{{GDP_nominal}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_nominal_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (nominal)|{{{GDP_nominal_rank}}}]])}} }} | rowclass106= mergedbottomrow | label106= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Per capita</div> | data106= {{#if:{{{GDP_nominal_per_capita|}}} | {{{GDP_nominal_per_capita}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_nominal_per_capita_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (nominal) per capita|{{{GDP_nominal_per_capita_rank}}}]])}} }} | label107= [[Gini_coefficient|Gini]]{{#if:{{{Gini_year|}}} |&nbsp;<span style="font-weight:normal;">({{{Gini_year}}})</span>}} | data107= {{#if:{{{Gini|}}} | {{#switch:{{{Gini_change|}}} |increase = {{increaseNegative}}&nbsp;<!-- -->|decrease = {{decreasePositive}}&nbsp;<!-- -->|steady = {{steady}}&nbsp;<!-- -->}}{{{Gini}}}{{{Gini_ref|}}}<br/><!-- ---------Evaluate and add Gini category:---------- --><span style="white-space:nowrap;"><!-- -->{{#iferror:<!-- -->{{#ifexpr:{{{Gini}}}>100 <!-- -->| {{error|Error: Gini value above 100}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=60 |{{color|red|very high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=46 <!-- -->| {{color|darkred|high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=30 <!-- -->| {{color|orange|medium}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=0 <!-- -->| {{color|forestgreen|low}}<!-- -->| {{error|Error:Gini value below 0}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->| {{error|Error: Invalid Gini value}}{{#ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} | [[Category:Country articles requiring maintenance]] }}<!-- -->}}<!-- --></span><!-- -----------Add Gini_rank (if supplied):---------- -->{{#if:{{{Gini_rank|}}} |&nbsp;·&nbsp;[[List of countries by income equality|{{{Gini_rank}}}]]<!-- -->}}<!-- -->}} | label108= [[Human Development Index|HDI]]{{#if:{{{HDI_year|}}} |&nbsp;<span style="font-weight:normal;">({{{HDI_year}}})</span>}} | data108= {{#if:{{{HDI|}}} | {{#switch:{{{HDI_change|}}} |increase = {{increase}}&nbsp;<!-- -->|decrease = {{decrease}}&nbsp;<!-- -->|steady = {{steady}}&nbsp;<!-- -->}}{{{HDI}}}{{{HDI_ref|}}}<br/><!-- ---------Evaluate and add HDI category:--------- --><span style="white-space:nowrap;"><!-- -->{{#iferror:<!-- -->{{#ifexpr:{{{HDI}}}>1 <!-- -->| {{error|Error: HDI value greater than 1}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>0.799 <!-- -->| {{color|darkgreen|very high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>0.699 <!-- -->| {{color|forestgreen|high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>0.549 <!-- -->| {{color|orange|medium}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>=0.000<!-- -->| {{color|red|low}}<!-- -->| {{error|Error: HDI value less than 0}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->| {{error|Error: Invalid HDI value}}{{#ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} | [[Category:Country articles requiring maintenance]] }}<!-- -->}}<!-- --></span><!-- ----------Add HDI_rank (if supplied):----------- -->{{#if:{{{HDI_rank|}}} |&nbsp;·&nbsp;[[List of countries by Human Development Index|{{{HDI_rank}}}]]<!-- -->}}<!-- -->}} | label109= {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Purported currency|Currency}} | data109= {{#if:{{{currency|}}} | {{{currency}}} {{#if:{{{currency_code|}}} |([[ISO 4217|{{{currency_code}}}]])}} }} | rowclass119= {{#if:{{{utc_offset_DST|}}}{{{DST_note|}}} |mergedtoprow}} | label119= സമയമേഖല | data119= {{#if:{{{utc_offset|}}} |{{nowrap|[[Coordinated Universal Time|UTC]]{{{utc_offset}}}}} {{#if:{{{time_zone|}}}|({{{time_zone}}})}} |{{{time_zone|}}} }} | rowclass120= {{#if:{{{DST_note|}}} |mergedrow |mergedbottomrow}} | label120= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Summer&nbsp;([[Daylight saving time|DST]])</div> | data120= {{#if:{{{utc_offset_DST|}}} |{{nowrap|[[Coordinated Universal Time|UTC]]{{{utc_offset_DST}}}}} {{#if:{{{time_zone_DST|}}}|({{{time_zone_DST}}})|{{#if:{{{DST|}}}|({{{DST}}})}}}} |{{#if:{{{time_zone_DST|}}}|{{{time_zone_DST}}}|{{{DST|}}}}} }} | rowclass121= mergedbottomrow | label121= <nowiki /> | data121= {{{DST_note|}}} | label122 = [[Antipodes]] | data122= {{{antipodes|}}} | label123 = Date format | data123= {{{date_format|}}} | label124= [[Mains electricity]] | data124= {{{electricity|}}} | label125= [[Left- and right-hand traffic|ഡ്രൈവിങ് രീതി]] | data125= {{#if:{{{drives_on|}}} | {{lcfirst:{{{drives_on}}}}} }} | label126= {{#if:{{{calling_code|}}} |{{#ifexist:Telephone numbers in {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}} | [[Telephone numbers in {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|ടെലിഫോൺ കോഡ്]] | Calling code }} }} | data126= {{{calling_code|}}} | label127= [[ISO 3166|ISO 3166 code]] | data127= {{#switch:{{{iso3166code|}}} |omit = <!--(do nothing)--> | = <!--if iso3166code is not supplied: -->{{#if:{{{common_name|}}} | {{#if:{{ISO 3166 code|{{{common_name}}}|nocat=true}} | [[ISO 3166-2:{{ISO 3166 code|{{{common_name}}}}}|{{ISO 3166 code|{{{common_name}}}}}]] }} }} |#default = [[ISO 3166-2:{{uc:{{{iso3166code}}}}}|{{uc:{{{iso3166code}}}}}]] }} | label128= [[Country code top-level domain|Internet TLD]] | data128= {{{cctld|}}} | data129 = {{#if:{{{official_website|}}} |<div style="line-height:11pt">'''Website'''<br/>{{{official_website}}}</div> }} | data130= {{#if:{{{image_map3|{{{location_map|}}}}}} | {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_map3|{{{location_map|}}}}}}|size={{{map3_width|}}}|upright=1.15|alt={{{alt_map3|}}}|title=Location of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}} }}} }}} }}} }}<!-- -->{{#if:{{{map_caption3|}}}|<div style="position:relative;top:0.3em;">{{{map_caption3|}}}</div>}} }} | data134 = {{#if:{{{p1|}}}{{{s1|}}} |{{Infobox country/formernext|flag_p1={{{flag_p1|}}}|image_p1={{{image_p1|}}}|p1={{{p1|}}}|border_p1={{{border_p1|}}}|flag_p2={{{flag_p2|}}}|image_p2={{{image_p2|}}}|p2={{{p2|}}}|border_p2={{{border_p2|}}}|flag_p3={{{flag_p3|}}}|image_p3={{{image_p3|}}}|p3={{{p3|}}}|border_p3={{{border_p3|}}}|flag_p4={{{flag_p4|}}}|image_p4={{{image_p4|}}}|p4={{{p4|}}}|border_p4={{{border_p4|}}}|flag_p5={{{flag_p5|}}}|image_p5={{{image_p5|}}}|p5={{{p5|}}}|border_p5={{{border_p5|}}}|flag_p6={{{flag_p6|}}}|image_p6={{{image_p6|}}}|p6={{{p6|}}}|border_p6={{{border_p6|}}}|flag_p7={{{flag_p7|}}}|image_p7={{{image_p7|}}}|p7={{{p7|}}}|border_p7={{{border_p7|}}}|flag_p8={{{flag_p8|}}}|image_p8={{{image_p8|}}}|p8={{{p8|}}}|border_p8={{{border_p8|}}}|flag_p9={{{flag_p9|}}}|image_p9={{{image_p9|}}}|p9={{{p9|}}}|border_p9={{{border_p9|}}}|flag_p10={{{flag_p10|}}}|image_p10={{{image_p10|}}}|p10={{{p10|}}}|border_p10={{{border_p10|}}}|flag_p11={{{flag_p11|}}}|image_p11={{{image_p11|}}}|p11={{{p11|}}}|border_p11={{{border_p11|}}}|flag_p12={{{flag_p12|}}}|image_p12={{{image_p12|}}}|p12={{{p12|}}}|border_p12={{{border_p12|}}}|flag_p13={{{flag_p13|}}}|image_p13={{{image_p13|}}}|p13={{{p13|}}}|border_p13={{{border_p13|}}}|flag_p14={{{flag_p14|}}}|image_p14={{{image_p14|}}}|p14={{{p14|}}}|border_p14={{{border_p14|}}}|flag_p15={{{flag_p15|}}}|image_p15={{{image_p15|}}}|p15={{{p15|}}}|border_p15={{{border_p15|}}}|flag_p16={{{flag_p16|}}}|image_p16={{{image_p16|}}}|p16={{{p16|}}}|border_p16={{{border_p16|}}}|flag_p17={{{flag_p17|}}}|image_p17={{{image_p17|}}}|p17={{{p17|}}}|border_p17={{{border_p17|}}}|flag_p18={{{flag_p18|}}}|image_p18={{{image_p18|}}}|p18={{{p18|}}}|border_p18={{{border_p18|}}}|flag_p19={{{flag_p19|}}}|image_p19={{{image_p19|}}}|p19={{{p19|}}}|border_p19={{{border_p19|}}}|flag_p20={{{flag_p20|}}}|image_p20={{{image_p20|}}}|p20={{{p20|}}}|border_p20={{{border_p20|}}}|flag_p21={{{flag_p21|}}}|image_p21={{{image_p21|}}}|p21={{{p21|}}}|border_p21={{{border_p21|}}}|flag_s1={{{flag_s1|}}}|image_s1={{{image_s1|}}}|s1={{{s1|}}}|border_s1={{{border_s1|}}}|flag_s2={{{flag_s2|}}}|image_s2={{{image_s2|}}}|s2={{{s2|}}}|border_s2={{{border_s2|}}}|flag_s3={{{flag_s3|}}}|image_s3={{{image_s3|}}}|s3={{{s3|}}}|border_s3={{{border_s3|}}}|flag_s4={{{flag_s4|}}}|image_s4={{{image_s4|}}}|s4={{{s4|}}}|border_s4={{{border_s4|}}}|flag_s5={{{flag_s5|}}}|image_s5={{{image_s5|}}}|s5={{{s5|}}}|border_s5={{{border_s5|}}}|flag_s6={{{flag_s6|}}}|image_s6={{{image_s6|}}}|s6={{{s6|}}}|border_s6={{{border_s6|}}}|flag_s7={{{flag_s7|}}}|image_s7={{{image_s7|}}}|s7={{{s7|}}}|border_s7={{{border_s7|}}}|flag_s8={{{flag_s8|}}}|image_s8={{{image_s8|}}}|s8={{{s8|}}}|border_s8={{{border_s8|}}}|flag_s9={{{flag_s9|}}}|image_s9={{{image_s9|}}}|s9={{{s9|}}}|border_s9={{{border_s9|}}}|flag_s10={{{flag_s10|}}}|image_s10={{{image_s10|}}}|s10={{{s10|}}}|border_s10={{{border_s10|}}}|flag_s11={{{flag_s11|}}}|image_s11={{{image_s11|}}}|s11={{{s11|}}}|border_s11={{{border_s11|}}}|flag_s12={{{flag_s12|}}}|image_s12={{{image_s12|}}}|s12={{{s12|}}}|border_s12={{{border_s12|}}}|flag_s13={{{flag_s13|}}}|image_s13={{{image_s13|}}}|s13={{{s13|}}}|border_s13={{{border_s13|}}}|flag_s14={{{flag_s14|}}}|image_s14={{{image_s14|}}}|s14={{{s14|}}}|border_s14={{{border_s14|}}}|flag_s15={{{flag_s15|}}}|image_s15={{{image_s15|}}}|s15={{{s15|}}}|border_s15={{{border_s15|}}}|flag_s16={{{flag_s16|}}}|image_s16={{{image_s16|}}}|s16={{{s16|}}}|border_s16={{{border_s16|}}}|flag_s17={{{flag_s17|}}}|image_s17={{{image_s17|}}}|s17={{{s17|}}}|border_s17={{{border_s17|}}}|flag_s18={{{flag_s18|}}}|image_s18={{{image_s18|}}}|s18={{{s18|}}}|border_s18={{{border_s18|}}}|flag_s19={{{flag_s19|}}}|image_s19={{{image_s19|}}}|s19={{{s19|}}}|border_s19={{{border_s19|}}}|flag_s20={{{flag_s20|}}}|image_s20={{{image_s20|}}}|s20={{{s20|}}}|border_s20={{{border_s20|}}}|flag_s21={{{flag_s21|}}}|image_s21={{{image_s21|}}}|s21={{{s21|}}}|border_s21={{{border_s21|}}}}} }} | label135 = Today part of | data135 = {{{today|}}} | data136 = {{#if:{{{footnote_a|}}}{{{footnote_b|}}}{{{footnote_c|}}}{{{footnote_d|}}}{{{footnote_e|}}}{{{footnote_f|}}}{{{footnote_g|}}}{{{footnote_h|}}} |<div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;"><ol style="list-style-type: lower-alpha; margin-left: 1em;"> {{#if:{{{footnote_a|}}}|<li value=1>{{{footnote_a|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_b|}}}|<li value=2>{{{footnote_b|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_c|}}}|<li value=3>{{{footnote_c|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_d|}}}|<li value=4>{{{footnote_d|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_e|}}}|<li value=5>{{{footnote_e|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_f|}}}|<li value=6>{{{footnote_f|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_g|}}}|<li value=7>{{{footnote_g|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_h|}}}|<li value=8>{{{footnote_h|}}}</li>}} </ol></div>}} | data137 = {{#if:{{{footnote1|}}}{{{footnote2|}}}{{{footnote3|}}}{{{footnote4|}}}{{{footnote5|}}}{{{footnote6|}}}{{{footnote7|}}}{{{footnote8|}}} |<div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;"><ol style="margin-left:1em;"> {{#if:{{{footnote1|}}}|<li value=1>{{{footnote1|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote2|}}}|<li value=2>{{{footnote2|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote3|}}}|<li value=3>{{{footnote3|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote4|}}}|<li value=4>{{{footnote4|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote5|}}}|<li value=5>{{{footnote5|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote6|}}}|<li value=6>{{{footnote6|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote7|}}}|<li value=7>{{{footnote7|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote8|}}}|<li value=8>{{{footnote8|}}}</li>}} </ol></div>}} | rowstyle138 = | data138 = {{#if:{{{footnotes|}}}|<div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;">{{{footnotes}}}{{#if:{{{footnotes2|}}}|<br>{{{footnotes2}}}}}</div>}} | belowclass = mergedtoprow noprint | below = {{#if:{{{navbar|}}}| {{navbar|{{{navbar|}}}}} }} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox country with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox country]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| admin_center_type | admin_center | alt_coat | alt_flag | alt_flag2 | alt_map | alt_map2 | alt_map3 | alt_symbol | anthem | anthems | antipodes | area_acre | area_data2 | area_data3 | area_footnote | area_ha | area_km2 | area_label | area_label2 | area_label3 | area_land_acre | area_land_footnote | area_land_ha | area_land_km2 | area_land_sq_mi | area_link | area_rank | area_sq_mi | area_water_acre | area_water_footnote | area_water_ha | area_water_km2 | area_water_sq_mi | border_p1 | border_p2 | border_p3 | border_p4 | border_p5 | border_p6 | border_p7 | border_p8 | border_p9 | border_p10 | border_p11 | border_p12 | border_p13 | border_p14 | border_p15 | border_p16 | border_p17 | border_p18 | border_p19 | border_p20| border_p21 | border_s1 | border_s2 | border_s3 | border_s4 | border_s5 | border_s6 | border_s7 | border_s8 | border_s9 | border_s10 | border_s11 | border_s12 | border_s13 | border_s14 | border_s15 | border_s16 | border_s17 | border_s18 | border_s19 | border_s20 | border_s21 | calling_code | capital_exile | capital_type | capital | cctld | coa_size | coat_alt | common_languages | common_name | conventional_long_name | coordinates | currency_code | currency | date_end | date_event1 | date_event2 | date_event3 | date_event4 | date_event5 | date_event6 | date_event7 | date_event8 | date_event9 | date_event10 | date_format | date_post | date_pre | date_start | demonym | deputy1 | deputy2 | deputy3 | deputy4 | deputy5 | deputy6 | deputy7 | deputy8 | deputy9 | deputy10 | deputy11 | deputy12 | deputy13 | deputy14 | deputy15 | drives_on | DST_note | DST | electricity | empire | englishmotto | era | established_date1 | established_date2 | established_date3 | established_date4 | established_date5 | established_date6 | established_date7 | established_date8 | established_date9 | established_date10 | established_date11 | established_date12 | established_date13 | established_date14 | established_date15 | established_date16 | established_date17 | established_date18 | established_date19 | established_date20 | established_event1 | established_event2 | established_event3 | established_event4 | established_event5 | established_event6 | established_event7 | established_event8 | established_event9 | established_event10 | established_event11 | established_event12 | established_event13 | established_event14 | established_event15 | established_event16 | established_event17 | established_event18 | established_event19 | established_event20 | established | ethnic_groups_ref | ethnic_groups_year | ethnic_groups | event_end | event_post | event_pre | event_start | event1 | event2 | event3 | event4 | event5 | event6 | event7 | event8 | event9 | event10 | flag| flag_alt | flag_alt2 | flag_border | flag_caption | flag_caption | flag_p1 | flag_p2 | flag_p3 | flag_p4 | flag_p5 | flag_p6 | flag_p7 | flag_p8 | flag_p9 | flag_p10 | flag_p11 | flag_p12 | flag_p13 | flag_p14 | flag_p15 | flag_p16 | flag_p17 | flag_p18 | flag_p19 | flag_p20 | flag_p21 | flag_s1 | flag_s2 | flag_s3 | flag_s4 | flag_s5 | flag_s6 | flag_s7 | flag_s8 | flag_s9 | flag_s10 | flag_s11 | flag_s12 | flag_s13 | flag_s14 | flag_s15 | flag_s16 | flag_s17 | flag_s18 | flag_s19 | flag_s20 | flag_s21 | flag_size | flag_type | flag_type_article | flag_width | flag2_border | footnote_a | footnote_a | footnote_b | footnote_b | footnote_c | footnote_c | footnote_d | footnote_d | footnote_e | footnote_e | footnote_f | footnote_f | footnote_g | footnote_g | footnote_h | footnote_h | footnote1 | footnote1 | footnote2 | footnote2 | footnote3 | footnote3 | footnote4 | footnote4 | footnote5 | footnote5 | footnote6 | footnote6 | footnote7 | footnote7 | footnote8 | footnote8 | footnotes | footnotes2 | FR_cadastre_area_km2 | FR_cadastre_area_rank | FR_cadastre_area_sq_mi | FR_foot | FR_foot2 | FR_foot3 | FR_foot4 | FR_foot5 | FR_IGN_area_km2 | FR_IGN_area_rank | FR_IGN_area_sq_mi | FR_metropole_population_estimate_rank | FR_metropole_population | FR_metropole | FR_total_population_estimate_rank | FR_total_population_estimate_year | FR_total_population_estimate | GDP_nominal_per_capita_rank | GDP_nominal_per_capita | GDP_nominal_rank | GDP_nominal_year | GDP_nominal | GDP_PPP_per_capita_rank | GDP_PPP_per_capita | GDP_PPP_rank | GDP_PPP_year | GDP_PPP | Gini_change | Gini_rank | Gini_ref | Gini_year | Gini | government_type | HDI_change | HDI_rank | HDI_ref | HDI_year | HDI | house1 | house2 | image_coat | image_flag | image_flag2 | image_map_alt | image_map_caption | image_map_size | image_map | image_map2_alt | image_map2_caption | image_map2_size | image_map2 | image_map3 | image_p1 | image_p2 | image_p3 | image_p4 | image_p5 | image_p6 | image_p7 | image_p8 | image_p9 | image_p10 | image_p11 | image_p12 | image_p13 | image_p14 | image_p15 | image_p16 | image_p17 | image_p18 | image_p19 | image_p20 | image_p21 | image_s1 | image_s2 | image_s3 | image_s4 | image_s5 | image_s6 | image_s7 | image_s8 | image_s9 | image_s10 | image_s11 | image_s12 | image_s13 | image_s14 | image_s15 | image_s16 | image_s17 | image_s18 | image_s19 | image_s20 | image_s21 | image_symbol | iso3166code | languages_sub | languages_type | languages | languages2_sub | languages2_type | languages2 | largest_city | largest_settlement_type | largest_settlement | leader_name1 | leader_name2 | leader_name3 | leader_name4 | leader_name5 | leader_name6 | leader_name7 | leader_name8 | leader_name9 | leader_name10 | leader_name11 | leader_name12 | leader_name13 | leader_name14 | leader_name15 | leader_title1 | leader_title2 | leader_title3 | leader_title4 | leader_title5 | leader_title6 | leader_title7 | leader_title8 | leader_title9 | leader_title10 | leader_title11 | leader_title12 | leader_title13 | leader_title14 | leader_title15 | leader1 | leader2 | leader3 | leader4 | leader5 | leader6 | leader7 | leader8 | leader9 | leader10 | leader11 | leader12 | leader13 | leader14 | leader15 | legislature | life_span | linking_name | location_map | loctext | lower_house | map_caption | map_caption2 | map_caption3 | map_width | map2_width | map3_width | membership_type | membership | micronation | motto | name | national_anthem | national_languages | national_motto | native_name | navbar | nummembers | official_languages | official_website | org_type | other_symbol_type | other_symbol | p1 | p2 | p3 | p4 | p5 | p6 | p7 | p8 | p9 | p10 | p11 | p12 | p13 | p14 | p15 | p16 | p17 | p18 | p19 | p20 | p21 | patron_saint | patron_saints | percent_water | politics_link | pop_den_footnote | population_census_rank | population_census_year | population_census | population_data2 | population_data3 | population_density_km2 | population_density_rank | population_density_sq_mi | population_estimate_rank | population_estimate_year | population_estimate | population_label2 | population_label3 | population_link | recognised_languages | recognised_national_languages | recognised_regional_languages | recognized_languages | recognized_national_languages | ref_area1 | ref_area2 | ref_area3 | ref_area4 | ref_area5 | ref_pop1 | ref_pop2 | ref_pop3 | ref_pop4 | ref_pop5 | regional_languages | recognized_regional_languages | religion_ref | religion_year | religion | representative1 | representative2 | representative3 | representative4 | representative5 | royal_anthem | flag_anthem | march | national_march | regional_anthem | territorial_anthem | state_anthem | s1 | s2 | s3 | s4 | s5 | s6 | s7 | s8 | s9 | s10 | s11 | s12 | s13 | s14 | s15 | s16 | s17 | s18 | s19 | s20 | s21 | sovereignty_note | sovereignty_type | stat_area1 | stat_area2 | stat_area3 | stat_area4 | stat_area5 | stat_pop1 | stat_pop2 | stat_pop3 | stat_pop4 | stat_pop5 | stat_year1 | stat_year2 | stat_year3 | stat_year4 | stat_year5 | status_text | status | symbol| symbol_type_article | symbol_type | symbol_width | text_symbol_type | text_symbol | time_zone_DST | time_zone | title_deputy | title_leader | title_representative | today | type_house1 | type_house2 | upper_house | utc_offset_DST | utc_offset | year_deputy1 | year_deputy2 | year_deputy3 | year_deputy4 | year_deputy5 | year_deputy6 | year_deputy7 | year_deputy8 | year_deputy9 | year_deputy10 | year_deputy11 | year_deputy12 | year_deputy13 | year_deputy14 | year_deputy15 | year_end | year_exile_end | year_exile_start | year_leader1 | year_leader2 | year_leader3 | year_leader4 | year_leader5 | year_leader6 | year_leader7 | year_leader8 | year_leader9 | year_leader10 | year_leader11 | year_leader12 | year_leader13 | year_leader14 | year_leader15 | year_representative1 | year_representative2 | year_representative3 | year_representative4 | year_representative5 | year_start}}{{main other| {{#if:{{both|{{{image_coat|}}}|{{{image_symbol|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|A]] }}{{#if:{{both|{{{alt_coat|}}}|{{{alt_symbol|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|B]] }}{{#if:{{both|{{{motto|}}}|{{{national_motto|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|C]] }}{{#if:{{both|{{{national_anthem|}}}|{{{anthem|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|D]] }}{{#if:{{both|{{{other_symbol|}}}|{{{text_symbol|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|E]] }}{{#if:{{both|{{{other_symbol_type|}}}|{{{text_symbol_type|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|F]] }}{{#if:{{both|{{{largest_city|}}}|{{{largest_settlement|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|G]] }}{{#if:{{both|{{{recognized_languages|}}}|{{{recognised_languages|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|H]] }}{{#if:{{both|{{{recognized_national_languages|}}}|{{{recognised_national_languages|}}}}}{{both|{{{recognized_regional_languages|}}}|{{{recognised_regional_languages|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|I]] }}{{#if:{{{official_languages|}}}||{{#if:{{{recognized_languages|}}}{{{recognised_languages|}}}{{{recognized_national_languages|}}}{{{recognised_national_languages|}}}{{{recognized_regional_languages|}}}{{{recognised_regional_languages|}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|J]]}} }}{{#if:{{both|{{{area_km2|}}}|{{{area_ha|}}}}}{{both|{{{area_land_km2|}}}|{{{area_land_ha|}}}}}{{both|{{{area_water_km2|}}}|{{{area_water_ha|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|K]] }}{{#if:{{both|{{{DST|}}}|{{{time_zone_DST|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|L]] }}{{#if:{{{time_zone|}}}{{{utc_offset|}}}||{{#if:{{{time_zone_DST|}}}{{{utc_offset_DST|}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|M]]}} }}{{#if:{{both|{{{sovereignty_type|}}}|{{{established|}}} }}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|O]] }}{{#if:{{{languages|}}}|{{#if:{{{languages_type|}}}||[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|P]]}} }}{{#if:{{{languages2|}}}|{{#if:{{{languages2_type|}}}||[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|P]]}} }}{{#if:{{{flag_type|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters|T{{PAGENAME}}]] }}{{#if:{{{flag_caption|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters|C{{PAGENAME}}]] }}{{#if:{{{symbol_type|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters|T{{PAGENAME}}]] }}{{#if:{{{symbol_caption|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters|C{{PAGENAME}}]] }}}}<!-- Tracking categories from merge with {{infobox former country}}. After all cats are empty/have been checked, these can be removed. -->{{#if:{{{status_text|}}}|{{#ifeq:{{ucfirst:{{{status|}}}}}|Colony|{{main other|[[Category:Former country articles using status text with Colony or Exile]]}}|{{#ifeq:{{ucfirst:{{{status|}}}}}|Exile|{{main other|[[Category:Former country articles using status text with Colony or Exile]]}}}}}} }}<!--End of former country tracking cats--><noinclude> {{documentation}} </noinclude> l8esqjworpoy70vpkhjtvgjq9x7r0qs 3765715 3765714 2022-08-17T16:05:37Z 2402:3A80:1E72:FA69:0:0:0:2 wikitext text/x-wiki {{infobox | bodyclass = geography vcard | bodystyle = font-size:88%; | headerstyle= text-align:left; | aboveclass = adr | abovestyle = padding:0.25em 0.33em 0.33em;line-height:1.2em;font-size:1.25em; | above = {{#if:{{{conventional_long_name|}}}{{{native_name|}}}{{{name|}}} | {{#if:{{{conventional_long_name|}}} |<div style="display:inline" class=" fn org country-name">{{{conventional_long_name|}}}</div><br/> }}{{#if:{{{native_name|}}}{{{name|}}} |<div style="padding-top:0.25em; font-weight:normal;"><!-- -->{{br separated entries |{{{native_name|}}} |{{#if:{{{name|}}} |<div style="display:inline" class="fn org country-name">{{{name|}}}</div> }}}}</div> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes |<div style="display:inline" class=" fn org">[[Micronation]]</div> }} }} | subheader = {{#if:{{{life_span|}}} | {{{life_span}}} | {{#if:{{{year_start|}}}|{{{year_start}}}{{#if:{{{year_end}}}|–{{{year_end}}} }} }} }} | imagestyle = text-align:center;padding:0.5em 0; | image1 = {{#if:{{{image_coat|}}}{{{image_symbol|}}}{{{image_flag|}}}{{{image_flag2|}}} |{{infobox country/imagetable |image1a = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|suppressplaceholder={{main other||no}}|image={{{image_flag|}}}|sizedefault=125px|size={{{flag_width|{{{flag_size|}}}}}}|maxsize=250|border={{yesno |{{{flag_border|}}}|yes=yes|blank=yes}}|alt={{{alt_flag|{{{flag_alt|}}}}}}|title=Flag of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}}} |image1b = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|suppressplaceholder={{main other||no}}|image={{{image_flag2|}}}|sizedefault=125px|size={{{flag_width|}}}|maxsize=250|border={{yesno |{{{flag2_border|}}}|yes=yes|blank=yes}}|alt={{{alt_flag2|{{{flag_alt2|}}}}}}}} |caption1= {{#ifexist:{{if empty |{{{flag_type_article|}}} |{{{flag|}}} | {{if empty |{{{flag_type|}}} |Flag}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }} |[[{{if empty |{{{flag_type_article|}}} |{{{flag|}}} |{{if empty |{{{flag_type|}}} |Flag}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }}|{{if empty |{{{flag_caption|}}} |{{{flag_type|}}} |Flag}}]] |{{if empty |{{{flag_caption|}}} |{{{flag_type|}}} |Flag}} }} |image2 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|suppressplaceholder={{main other||no}}|image={{if empty|{{{image_coat|}}}|{{{image_symbol|}}}}} |size={{{symbol_width|{{{coa_size|}}}}}}|sizedefault=85px|alt={{#if:{{{image_coat|}}}|{{{alt_coat|{{{coat_alt|}}}}}}|{{{alt_symbol|}}}}}|title={{{symbol_type|Coat of arms}}} of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}}} |caption2= {{#ifexist:{{if empty |{{{symbol_type_article|}}} |{{{symbol|}}} |{{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }} |[[{{if empty |{{{symbol_type_article|}}} |{{{symbol|}}} |{{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }} | {{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}}]] |{{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}} }} }} }} | data1 = {{#if:{{{national_motto|}}}{{{motto|}}} |<div style="line-height:1.2em;">'''ദേശീയ മുദ്രാവാക്യം:&nbsp;'''{{if empty|{{{motto|}}}|{{{national_motto|}}}}}<!-- -->{{#if:{{{englishmotto|}}}|<br/><div style="display:inline"">{{{englishmotto}}}</div> }}</div> }} | class2 = anthem | data2 = {{#if:{{{national_anthem|}}}{{{anthem|}}} |<div style="line-height:1.2em;">'''ദേശീയ ഗാനം:&nbsp;'''{{if empty|{{{national_anthem|}}}|{{{anthem|}}}}}</div> }}{{#if:{{{anthems|}}} | <div style="line-height:1.2em;">'''ദേശീയ ഗാനം:&nbsp;'''{{{anthems}}}</div> }}{{#if:{{{royal_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''[[Royal anthem]]:&nbsp;'''{{{royal_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{flag_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''[[Flag anthem]]:&nbsp;'''{{{flag_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{national_march|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''National march:&nbsp;'''{{{national_march}}}</div> }}{{#if:{{{territorial_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''Territorial anthem:&nbsp;'''{{{territorial_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{regional_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''Regional anthem:&nbsp;'''{{{regional_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{state_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''State anthem:&nbsp;'''{{{state_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{march|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''March:&nbsp;'''{{{march}}}</div> }} | data3 = {{#if:{{{other_symbol|}}}{{{text_symbol|}}} |<div style="line-height:1.2em;">{{#if:{{{other_symbol_type|}}}{{{text_symbol_type|}}} | '''{{if empty|{{{other_symbol_type|}}}|{{{text_symbol_type|}}}}}'''<br/>}}<!-- -->{{if empty|{{{other_symbol|}}}|{{{text_symbol|}}}}}</div> }} | data4 = {{#if:{{{image_map|}}} |{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_map|}}}|size={{{map_width|{{{image_map_size|}}}}}}|upright=1.15|alt={{{alt_map|{{{image_map_alt|}}}}}}|title={{{map_caption|{{{image_map_caption|Location of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}} }}} }}} }}} }}} }}} }}<!-- -->{{#if:{{{map_caption|{{{image_map_caption|}}}}}}|<div style="position:relative;top:0.3em;">{{{map_caption|{{{image_map_caption|}}}}}}</div>}} }} | data5 = {{#if:{{{image_map2|}}} |{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_map2|}}}|size={{{map2_width|{{{image_map2_size|}}}}}}|upright=1.15|alt={{{alt_map2|{{{image_map2_alt|}}}}}}|title={{{map_caption2|{{{image_map2_caption|Location of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}} }}} }}} }}} }}} }}} }}<!-- -->{{#if:{{{map_caption2|{{{image_map2_caption|}}}}}}|<div style="position:relative;top:0.3em;">{{{map_caption2|{{{image_map2_caption|}}}}}}</div>}} }} | label6 = സ്ഥിതി | data6 = {{#if:{{{status|}}}|{{Infobox country/status text|status={{{status|}}}|status_text={{{status_text|}}}|empire={{{empire|}}}|year_end={{{year_end|}}}|year_exile_start={{{year_exile_start|}}}|year_exile_end={{{year_exile_end|}}} }} }} | label7 = സ്ഥാനം | data7 = {{{loctext|}}} | label8 = {{#if:{{{capital_type|}}} | {{{capital_type}}} | തലസ്ഥാനം }}{{#ifeq: {{#ifeq:{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}|capital |capital<!-- -->|{{#switch:{{{capital}}} | [[{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}]] = capital | {{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}} = capital | not capital }}<!-- -->}}|capital <!-- (#ifeq:)-->|<!------------------------------------------ capital is largest_city/_settlement: ------------------------------------------- --><br/><div style="display:inline" style="font-weight:normal">and {{{largest_settlement_type|largest city}}}</div> }} | data8 = {{#if:{{{capital|}}}|{{{capital}}}{{#if:{{{coordinates|}}}|<br/>{{#invoke:Coordinates|coordinsert|{{{coordinates}}}|type:city}}}} }} | rowclass9 = {{#if:{{{capital|}}}|mergedrow}} | label9 = Capital-in-exile | data9 = {{#ifexist:{{{capital_exile|}}}|[[{{{capital_exile|}}}]]|{{{capital_exile|}}}}} | rowclass10 = {{#if:{{{capital|}}}|mergedrow}} | label10 = {{#if:{{{admin_center_type|}}}| {{{admin_center_type}}} | Administrative&nbsp;center }} | data10 = {{#switch:{{{admin_center|}}} |capital | = |[[{{{capital|}}}]] = |{{{capital|}}} = |#default = {{{admin_center}}}{{#if:{{{capital|}}}||{{#if:{{{coordinates|}}}|<br/>{{#invoke:Coordinates|coordinsert|{{{coordinates}}}|type:city}}}} }} }} | rowclass11 = {{#if:{{{capital|}}}{{{admin_center|}}}|mergedbottomrow}} | label11 = വലിയ {{{largest_settlement_type|നഗരം}}} | data11 = {{#ifeq: {{#ifeq:{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}|capital |capital<!-- -->|{{#switch:{{{capital}}} | [[{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}]] = capital | {{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}} = capital | not capital }}<!-- -->}}|capital <!-- (#ifeq:)-->|<!-- nothing already appears above --> | {{if empty| {{{largest_city|}}} | {{{largest_settlement|}}} }} }} | rowclass12 = mergedtoprow | label12 = ഔദ്യോഗിക&nbsp;ഭാഷ | data12 = {{{official_languages|}}} | rowclass13 = mergedrow | label13 = <span style="font-weight:normal;">{{#if:{{{recognized_languages|}}}|Recognized|Recognised}}&nbsp;languages</span> | data13 = {{if empty| {{{recognized_languages|}}} | {{{recognised_languages|}}} }} | rowclass14 = mergedrow | label14 = <span style="font-weight:normal;">{{#if:{{{recognized_national_languages|}}}|Recognized|Recognised}} ദേശീയ&nbsp;ഭാഷകൾ</span> | data14 = {{if empty| {{{recognized_national_languages|}}} | {{{recognised_national_languages|}}} | {{{national_languages|}}} }} | rowclass15 = mergedrow | label15 = <span style="font-weight:normal;">{{#if:{{{recognized_regional_languages|}}}|Recognized|Recognised}} പ്രാദേശിക&nbsp;ഭാഷകൾ</span> | data15 = {{if empty| {{{recognized_regional_languages|}}} | {{{recognised_regional_languages|}}} | {{{regional_languages|}}} }} | label16 =സാധാരണ&nbsp;ഭാഷകൾ | data16 = {{{common_languages|}}} | rowclass17 = {{#ifeq:{{{languages2_sub|}}}|yes |{{#ifeq:{{{languages_sub|}}}|yes |mergedrow}} |{{#ifeq:{{{languages_sub|}}}|yes |mergedbottomrow}} }} | label17 ={{#ifeq:{{{languages_sub|}}}|yes |<div style="display:inline" style="font-weight:normal;">{{if empty| {{{languages_type|}}} | Other&nbsp;languages }}</div> |{{if empty| {{{languages_type|}}} | Other&nbsp;languages }} }} | data17 = {{{languages|}}} | rowclass18 = {{#ifeq:{{{languages2_sub|}}}|yes |mergedbottomrow}} | label18 = {{#ifeq:{{{languages2_sub|}}}|yes |<div style="display:inline" style="font-weight:normal;">{{if empty|{{{languages2_type|}}} | Other&nbsp;languages }}</div> |{{if empty|{{{languages2_type|}}} | Other&nbsp;languages }} }} | data18 = {{{languages2|}}} | label19 = [[Ethnic group|Ethnic&nbsp;groups]] <!-- -->{{#if:{{{ethnic_groups_year|}}} |<div style="font-weight:normal;display:inline;"> ({{{ethnic_groups_year}}}){{{ethnic_groups_ref|}}}</div>|<div style="font-weight:normal;display:inline;">{{{ethnic_groups_ref|}}}</div>}} | data19 = {{{ethnic_groups|}}} | label20 = മതം <!-- -->{{#if:{{{religion_year|}}} |<div style="font-weight:normal;display:inline;"> ({{{religion_year}}}){{{religion_ref|}}}</div>|<div style="font-weight:normal;display:inline;">{{{religion_ref|}}}</div>}} | data20 = {{{religion|}}} | label21 = [[Demonym|നിവാസികളുടെ പേര്]] | data21 = {{#if:{{{demonym|}}} |{{#ifexist:{{{demonym}}} people | [[{{{demonym}}} people|{{{demonym}}}]] | {{{demonym}}} }} }} | label22 =തരം | data22 = {{{org_type|}}} | label23 = {{if empty|{{{membership_type|}}} | മെമ്പർഷിപ്പ്}} | data23 = {{{membership|}}} | label24 = {{#if:{{{government_type|}}} | {{#if:{{{politics_link|}}} | [[{{{politics_link}}}|{{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Organizational structure|ഭരണസമ്പ്രദായം}}]]<!-- -->| {{#ifexist:Politics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}ഭരണസമ്പ്രദായം | [[Politics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}ഭരണസമ്പ്രദായം|{{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Organizational structure|ഭരണസമ്പ്രദായം}}]]<!-- -->| {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Organizational structure|ഭരണസമ്പ്രദായം}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}} | data24 = {{{government_type|}}} | header25 = {{#if:{{{government_type|}}} || {{#if:{{{leader_title1|}}}{{{leader_name1|}}} | {{#if:{{{name|}}}{{{membership|}}} | <!--template being used for geopolitical org:-->നേതാക്കൾ | <!--template being used for country/territory: --ഭരണസമ്പ്രദായം }} }} }} | rowclass26 = mergedrow | data26 = {{#if:{{{leader_name1|}}}|{{Infobox country/multirow|{{{leader_title1|}}} |{{{leader_name1|}}} |{{{leader_title2|}}} |{{{leader_name2|}}} |{{{leader_title3|}}} |{{{leader_name3|}}} |{{{leader_title4|}}} |{{{leader_name4|}}} |{{{leader_title5|}}} |{{{leader_name5|}}} |{{{leader_title6|}}} |{{{leader_name6|}}} |{{{leader_title7|}}} |{{{leader_name7|}}} |{{{leader_title8|}}} |{{{leader_name8|}}} |{{{leader_title9|}}} |{{{leader_name9|}}} |{{{leader_title10|}}} |{{{leader_name10|}}} |{{{leader_title11|}}} |{{{leader_name11|}}} |{{{leader_title12|}}} |{{{leader_name12|}}} |{{{leader_title13|}}} |{{{leader_name13|}}} |{{{leader_title14|}}} |{{{leader_name14|}}} |{{{leader_title15|}}} |{{{leader_name15|}}} }} }} | rowclass27 = mergedrow | label27 = {{#if:{{{title_leader|}}}| {{{title_leader}}} }} | data27 = {{#if:{{{title_leader|}}}|&nbsp;}} | rowclass28 = mergedrow | data28 = {{#if:{{{year_leader1|}}} | {{Infobox country/multirow|{{{year_leader1|}}} |{{{leader1|}}} |{{{year_leader2|}}} |{{{leader2|}}} |{{{year_leader3|}}} |{{{leader3|}}} |{{{year_leader4|}}} |{{{leader4|}}} |{{{year_leader5|}}} |{{{leader5|}}} |{{{year_leader6|}}} |{{{leader6|}}} |{{{year_leader7|}}} |{{{leader7|}}} |{{{year_leader8|}}} |{{{leader8|}}} |{{{year_leader9|}}} |{{{leader9|}}} |{{{year_leader10|}}} |{{{leader10|}}} |{{{year_leader11|}}} |{{{leader11|}}}|{{{year_leader12|}}} |{{{leader12|}}}|{{{year_leader13|}}} |{{{leader13|}}}|{{{year_leader14|}}} |{{{leader14|}}}|{{{year_leader15|}}} |{{{leader15|}}} }} }} | rowclass29 = mergedrow | label29 = {{#if:{{{title_representative|}}}| {{{title_representative}}} }} | data29 = {{#if:{{{title_representative|}}}|&nbsp;}} | rowclass30 = mergedrow | data30 = {{#if:{{{year_representative1|}}}|{{Infobox country/multirow|{{{year_representative1|}}} |{{{representative1|}}} |{{{year_representative2|}}} |{{{representative2|}}} |{{{year_representative3|}}} |{{{representative3|}}} |{{{year_representative4|}}} |{{{representative4|}}} |{{{year_representative5|}}} |{{{representative5|}}} }} }} | rowclass31 = mergedrow | label31 = {{#if:{{{title_deputy|}}}|{{{title_deputy}}} }} | data31 = {{#if:{{{title_deputy|}}}|&nbsp;}} | rowclass32 = mergedrow | data32 = {{#if:{{{year_deputy1|}}}|{{Infobox country/multirow|{{{year_deputy1|}}} |{{{deputy1|}}} |{{{year_deputy2|}}} |{{{deputy2|}}} |{{{year_deputy3|}}} |{{{deputy3|}}} |{{{year_deputy4|}}} |{{{deputy4|}}} |{{{year_deputy5|}}} |{{{deputy5|}}} |{{{year_deputy6|}}} |{{{deputy6|}}}|{{{year_deputy7|}}} |{{{deputy7|}}}|{{{year_deputy8|}}} |{{{deputy8|}}}|{{{year_deputy9|}}} |{{{deputy9|}}}|{{{year_deputy10|}}} |{{{deputy10|}}}|{{{year_deputy11|}}} |{{{deputy11|}}}|{{{year_deputy12|}}} |{{{deputy12|}}}|{{{year_deputy13|}}} |{{{deputy13|}}}|{{{year_deputy14|}}} |{{{deputy14|}}}|{{{year_deputy15|}}} |{{{deputy15|}}} }} }} | label40 = പാർലമെന്റ്‌ | data40 = {{{legislature|}}} | rowclass41 = mergedrow | label41 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{type_house1|}}}|{{{type_house1}}}|[[Upper house]]}}</div> | data41 = {{{upper_house|{{{house1|}}}}}} | rowclass42 = mergedbottomrow | label42 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{type_house2|}}}|{{{type_house2}}}|[[Lower house]]}}</div> | data42 = {{{lower_house|{{{house2|}}}}}} | rowclass43 = {{#if:{{{established_event1|}}} |mergedtoprow}} | header43 = {{#if:{{{established_event1|}}}{{{sovereignty_type|}}} |{{#if:{{{sovereignty_type|}}} | {{{sovereignty_type}}}<!-- -->{{#if:{{{sovereignty_note|}}} |&nbsp;<div style="font-weight:normal;display:inline;">{{{sovereignty_note}}}</div>}} | {{#if:{{{established|}}}| | Establishment }} }} }} | label44 = Establishment | data44 = {{#if:{{{sovereignty_type|}}} | |{{{established|}}} }} | label45 = {{#if:{{{era|}}}|Historical era|History}} | data45 = {{#if:{{{era|}}} |{{#ifexist:{{{era|}}}|[[{{{era}}}]]|{{{era}}}}} | {{#if:{{{date_start|}}}{{{year_start|}}}|&nbsp;}}}} | rowclass46 = {{#if:{{{established_event2|}}} |mergedrow |mergedbottomrow}} | data46 = {{#if:{{{established_date1|}}}|{{Infobox country/multirow |{{{established_event1|}}} |{{{established_date1||}}} |{{{established_event2|}}} |{{{established_date2||}}} |{{{established_event3|}}} |{{{established_date3|}}} |{{{established_event4|}}} |{{{established_date4|}}} |{{{established_event5|}}} |{{{established_date5|}}} |{{{established_event6|}}} |{{{established_date6|}}} |{{{established_event7|}}} |{{{established_date7|}}} |{{{established_event8|}}} |{{{established_date8|}}} |{{{established_event9|}}} |{{{established_date9|}}} |{{{established_event10|}}} |{{{established_date10|}}} |{{{established_event11|}}} |{{{established_date11|}}} |{{{established_event12|}}} |{{{established_date12|}}} |{{{established_event13|}}} |{{{established_date13|}}} |{{{established_event14|}}} |{{{established_date14|}}} |{{{established_event15|}}} |{{{established_date15|}}} |{{{established_event16|}}} |{{{established_date16|}}} |{{{established_event17|}}} |{{{established_date17|}}} |{{{established_event18|}}} |{{{established_date18|}}} |{{{established_event19|}}} |{{{established_date19|}}} |{{{established_event20|}}} |{{{established_date20|}}} }} }} | rowclass47 = {{#if:{{{date_start|}}}{{{year_start|}}} |mergedrow |mergedbottomrow}} | data47 = {{#if:{{{date_start|}}}{{{year_start|}}}|{{Infobox country/multirow |{{{event_pre|}}} |{{{date_pre|}}} |{{if empty|{{{event_start|}}}|Established}} |{{{date_start|}}} {{{year_start|}}} |{{{event1|}}} |{{{date_event1|}}} |{{{event2|}}} |{{{date_event2|}}} |{{{event3|}}} |{{{date_event3|}}} |{{{event4|}}} |{{{date_event4|}}} |{{{event5|}}} |{{{date_event5|}}} |{{{event6|}}} |{{{date_event6|}}}|{{{event7|}}} |{{{date_event7|}}}|{{{event8|}}} |{{{date_event8|}}}|{{{event9|}}} |{{{date_event9|}}}|{{{event10|}}} |{{{date_event10|}}} |{{if empty|{{{event_end|}}}|Disestablished}} |{{{date_end|}}} {{{year_end|}}} |{{{event_post|}}} |{{{date_post|}}} }} }} | rowclass60 = mergedtoprow | header60 = {{#if:{{{area_km2|}}}{{{area_ha|}}}{{{area_sq_mi|}}}{{{area_acre|}}}{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_sq_mi|}}}{{{area_land_acre|}}}{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}} | {{#if:{{{area_link|}}} | [[{{{area_link}}}|Area {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|claimed|}}]] | {{#ifexist:Geography of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}} | [[Geography of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|Area {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|claimed|}}]] | Area {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|claimed|}}<!-- -->}}<!-- -->}} }} | rowclass61 = {{#if:{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_sq_mi|}}}{{{area_land_acre|}}}{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}}{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{percent_water|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label61 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{area_label|Total}}}{{{FR_foot4|}}}</div> | data61 = {{#if:{{{area_km2|}}}{{{area_ha|}}}{{{area_sq_mi|}}}{{{area_acre|}}} |{{#if:{{{area_km2|}}}{{{area_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{area_km2|}}}|km2|{{{area_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}} |{{#if:{{{area_ha|}}}{{{area_acre|}}} |{{convinfobox|{{{area_ha|}}}|ha|{{{area_acre|}}}|acre|abbr=on}} }} }}{{{area_footnote|}}}{{#if:{{{area_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by area|{{{area_rank}}}]]) }} }} | rowclass62 = {{#if:{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}}{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{percent_water|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label62 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Land</div> | data62 = {{#if:{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_sq_mi|}}}{{{area_land_acre|}}} |{{#if:{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{area_land_km2|}}}|km2|{{{area_land_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}} |{{#if:{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_acre|}}} |{{convinfobox|{{{area_land_ha|}}}|ha|{{{area_land_acre|}}}|acre|abbr=on}} }} }}{{{area_land_footnote|}}} }} | rowclass63 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{percent_water|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label63 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Water</div> | data63 = {{#if:{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}} |{{#if:{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{area_water_km2|}}}|km2|{{{area_water_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}} |{{#if:{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_acre|}}} |{{convinfobox|{{{area_water_ha|}}}|ha|{{{area_water_acre|}}}|acre|abbr=on}} }} }}{{{area_water_footnote|}}} }} | rowclass64 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label64 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Water&nbsp;(%)</div> | data64 = {{{percent_water|}}} | rowclass65 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{area_label3|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label65 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{area_label2|}}}</div> | data65 = {{#if:{{{area_label2|}}}| {{{area_data2|}}} }} | rowclass66 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label66 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{area_label3|}}}</div> | data66 = {{#if:{{{area_label3|}}}| {{{area_data3|}}} }} | rowclass67 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label67 = {{{stat_year1|}}}{{{ref_area1|}}} | data67 = {{#if: {{{stat_area1|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area1|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass68 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label68 = {{{stat_year2|}}}{{{ref_area2|}}} | data68 = {{#if: {{{stat_area2|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area2|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass69 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label69 = {{{stat_year3|}}}{{{ref_area3|}}} | data69 = {{#if: {{{stat_area3|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area3|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass70 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label70 = {{{stat_year4|}}}{{{ref_area4|}}} | data70 = {{#if: {{{stat_area4|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area4|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass71 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label71 = {{{stat_year5|}}}{{{ref_area5|}}} | data71 = {{#if: {{{stat_area5|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area5|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass72 = mergedrow | label72 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{FR_metropole}}}</div> | data72 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}| <nowiki /> }} | rowclass73 = mergedrow | label73 = <div style="text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal;">•&nbsp;[[Institut Géographique National|IGN]]{{{FR_foot2|}}}</div> | data73 = {{#if:{{{FR_metropole|}}} |{{#if:{{{FR_IGN_area_km2|}}}{{{FR_IGN_area_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{FR_IGN_area_km2|}}}|km2|{{{FR_IGN_area_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}}{{#if:{{{FR_IGN_area_rank|}}}|&#32;([[List of countries and dependencies by area|{{{FR_IGN_area_rank|}}}]])}} }} }} | rowclass89 = mergedbottomrow | label89 = <div style="text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal;">•&nbsp;[[Cadastre]]{{{FR_foot3|}}}</div> | data89 = {{#if:{{{FR_metropole|}}} |{{#if:{{{FR_cadastre_area_km2|}}}{{{FR_cadastre_area_sq_mi|}}} | {{convinfobox|{{{FR_cadastre_area_km2|}}}|km2|{{{FR_cadastre_area_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}}{{#if:{{{FR_cadastre_area_rank|}}}|&#32;([[List of countries and dependencies by area|{{{FR_cadastre_area_rank|}}}]])}} }} }} | rowclass90 = mergedtoprow | header90 = {{#if:{{{population_estimate|}}}{{{population_census|}}}{{{FR_metropole_population|}}}{{{stat_pop1|}}}{{{stat_pop2|}}}{{{stat_pop3|}}}{{{stat_pop4|}}}{{{stat_pop5|}}} |{{#if:{{{population_link|}}} | {{#ifeq:{{{population_link}}}|no|Population|[[{{{population_link}}}|Population]]}}<!-- -->| {{#ifexist:Demographics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}} | [[Demographics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|Population]]<!-- -->| Population<!-- -->}}<!-- -->}} }} | rowclass91 = mergedrow | label91 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{population_estimate_year|}}} |{{{population_estimate_year}}} estimate|Estimate}}</div> | data91 = {{#if:{{{population_estimate|}}} |{{{population_estimate}}}<!-- -->{{#if:{{{population_estimate_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by population|{{{population_estimate_rank}}}]])}} }} | rowclass92 = mergedrow | label92= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{population_label2|}}}</div> | data92= {{#if:{{{population_label2|}}}|{{{population_data2|}}}}} | rowclass93= mergedrow | label93= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{population_label3|}}}</div> | data93= {{#if:{{{population_label3|}}}|{{{population_data3|}}}}} | rowclass94= mergedrow | data94= {{#if:{{{stat_pop1|}}}{{{stat_pop2|}}}{{{stat_pop3|}}}{{{stat_pop4|}}}{{{stat_pop5|}}}|{{infobox country/multirow|{{{stat_year1|}}}{{{ref_pop1|}}} |{{{stat_pop1|}}}|{{{stat_year2|}}}{{{ref_pop2|}}} |{{{stat_pop2|}}}|{{{stat_year3|}}}{{{ref_pop3|}}} |{{{stat_pop3|}}}|{{{stat_year4|}}}{{{ref_pop4|}}} |{{{stat_pop4|}}}|{{{stat_year5|}}}{{{ref_pop5|}}} |{{{stat_pop5|}}} }} }} | rowclass95= mergedrow | label95= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{population_census_year|}}} |{{{population_census_year}}}&nbsp;census|Census}}</div> | data95= {{#if:{{{population_census|}}} |{{{population_census}}}<!-- -->{{#if:{{{population_census_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by population|{{{population_census_rank}}}]])}} }} | rowclass96= mergedrow | label96 = {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{#if:{{{FR_total_population_estimate_year|}}}|<span style="font-weight:normal">&nbsp;({{{FR_total_population_estimate_year}}})</span>}}}} | data96 = {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{#if:{{{FR_total_population_estimate_year|}}}|<nowiki />}}}} | rowclass97 = mergedrow | label97= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Total{{{FR_foot|}}}</div> | data97= {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{#if:{{{FR_total_population_estimate|}}} |{{{FR_total_population_estimate}}}{{#if:{{{FR_total_population_estimate_rank|}}}|&#32;([[List of countries by population in 2005|{{{FR_total_population_estimate_rank}}}]])}} }} }} | rowclass98 = mergedrow | label98= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{FR_metropole}}}</div> | data98= {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{{FR_metropole_population}}}{{#if:{{{FR_metropole_population_estimate_rank|}}} |&#32;([[List of countries by population in 2005|{{{FR_metropole_population_estimate_rank}}}]])}} }} | rowclass99 = mergedbottomrow | label99= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;സാന്ദ്രത{{{FR_foot5|}}}</div> | data99= {{#if:{{{population_density_km2|}}}{{{population_density_sq_mi|}}} | {{convinfobox|{{{population_density_km2|}}}|/km2|{{{population_density_sq_mi|}}}|/sqmi|1|abbr=on}}{{{pop_den_footnote|}}}<!-- -->{{#if:{{{population_density_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by population density|{{{population_density_rank}}}]])}} }} | rowclass100 = {{#if:{{{population_estimate|}}}{{{population_census|}}}{{{FR_metropole_population|}}}|mergedbottomrow|mergedtoprow}} | label100 = മെമ്പർഷിപ്പ് | data100= {{{nummembers|}}} | rowclass101= mergedtoprow | label101= {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Claimed|}} [[Gross domestic product|ജിഡിപി]]&nbsp;<span style="font-weight:normal;">([[Purchasing power parity|PPP]])</span> | data101= {{#if:{{{GDP_PPP|}}}{{{GDP_PPP_per_capita|}}} |{{#if:{{{GDP_PPP_year|}}} |{{{GDP_PPP_year}}}&nbsp;}}estimate }} | rowclass102= mergedrow | label102= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Total</div> | data102= {{#if:{{{GDP_PPP|}}} |{{{GDP_PPP}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_PPP_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (PPP)|{{{GDP_PPP_rank}}}]])}} }} | rowclass103= mergedbottomrow | label103= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Per capita</div> | data103= {{#if:{{{GDP_PPP_per_capita|}}} |{{{GDP_PPP_per_capita}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_PPP_per_capita_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (PPP) per capita|{{{GDP_PPP_per_capita_rank}}}]])}} }} | rowclass104= mergedtoprow | label104= {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Claimed|}} [[Gross domestic product|GDP]]&nbsp;<span style="font-weight:normal;">(nominal)</span> | data104= {{#if:{{{GDP_nominal|}}}{{{GDP_nominal_per_capita|}}} |{{#if:{{{GDP_nominal_year|}}} |{{{GDP_nominal_year}}}&nbsp;}}estimate }} | rowclass105= mergedrow | label105= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Total</div> | data105= {{#if:{{{GDP_nominal|}}} |{{{GDP_nominal}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_nominal_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (nominal)|{{{GDP_nominal_rank}}}]])}} }} | rowclass106= mergedbottomrow | label106= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Per capita</div> | data106= {{#if:{{{GDP_nominal_per_capita|}}} | {{{GDP_nominal_per_capita}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_nominal_per_capita_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (nominal) per capita|{{{GDP_nominal_per_capita_rank}}}]])}} }} | label107= [[Gini_coefficient|Gini]]{{#if:{{{Gini_year|}}} |&nbsp;<span style="font-weight:normal;">({{{Gini_year}}})</span>}} | data107= {{#if:{{{Gini|}}} | {{#switch:{{{Gini_change|}}} |increase = {{increaseNegative}}&nbsp;<!-- -->|decrease = {{decreasePositive}}&nbsp;<!-- -->|steady = {{steady}}&nbsp;<!-- -->}}{{{Gini}}}{{{Gini_ref|}}}<br/><!-- ---------Evaluate and add Gini category:---------- --><span style="white-space:nowrap;"><!-- -->{{#iferror:<!-- -->{{#ifexpr:{{{Gini}}}>100 <!-- -->| {{error|Error: Gini value above 100}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=60 |{{color|red|very high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=46 <!-- -->| {{color|darkred|high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=30 <!-- -->| {{color|orange|medium}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=0 <!-- -->| {{color|forestgreen|low}}<!-- -->| {{error|Error:Gini value below 0}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->| {{error|Error: Invalid Gini value}}{{#ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} | [[Category:Country articles requiring maintenance]] }}<!-- -->}}<!-- --></span><!-- -----------Add Gini_rank (if supplied):---------- -->{{#if:{{{Gini_rank|}}} |&nbsp;·&nbsp;[[List of countries by income equality|{{{Gini_rank}}}]]<!-- -->}}<!-- -->}} | label108= [[Human Development Index|HDI]]{{#if:{{{HDI_year|}}} |&nbsp;<span style="font-weight:normal;">({{{HDI_year}}})</span>}} | data108= {{#if:{{{HDI|}}} | {{#switch:{{{HDI_change|}}} |increase = {{increase}}&nbsp;<!-- -->|decrease = {{decrease}}&nbsp;<!-- -->|steady = {{steady}}&nbsp;<!-- -->}}{{{HDI}}}{{{HDI_ref|}}}<br/><!-- ---------Evaluate and add HDI category:--------- --><span style="white-space:nowrap;"><!-- -->{{#iferror:<!-- -->{{#ifexpr:{{{HDI}}}>1 <!-- -->| {{error|Error: HDI value greater than 1}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>0.799 <!-- -->| {{color|darkgreen|very high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>0.699 <!-- -->| {{color|forestgreen|high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>0.549 <!-- -->| {{color|orange|medium}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>=0.000<!-- -->| {{color|red|low}}<!-- -->| {{error|Error: HDI value less than 0}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->| {{error|Error: Invalid HDI value}}{{#ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} | [[Category:Country articles requiring maintenance]] }}<!-- -->}}<!-- --></span><!-- ----------Add HDI_rank (if supplied):----------- -->{{#if:{{{HDI_rank|}}} |&nbsp;·&nbsp;[[List of countries by Human Development Index|{{{HDI_rank}}}]]<!-- -->}}<!-- -->}} | label109= {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Purported currency|Currency}} | data109= {{#if:{{{currency|}}} | {{{currency}}} {{#if:{{{currency_code|}}} |([[ISO 4217|{{{currency_code}}}]])}} }} | rowclass119= {{#if:{{{utc_offset_DST|}}}{{{DST_note|}}} |mergedtoprow}} | label119= സമയമേഖല | data119= {{#if:{{{utc_offset|}}} |{{nowrap|[[Coordinated Universal Time|UTC]]{{{utc_offset}}}}} {{#if:{{{time_zone|}}}|({{{time_zone}}})}} |{{{time_zone|}}} }} | rowclass120= {{#if:{{{DST_note|}}} |mergedrow |mergedbottomrow}} | label120= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Summer&nbsp;([[Daylight saving time|DST]])</div> | data120= {{#if:{{{utc_offset_DST|}}} |{{nowrap|[[Coordinated Universal Time|UTC]]{{{utc_offset_DST}}}}} {{#if:{{{time_zone_DST|}}}|({{{time_zone_DST}}})|{{#if:{{{DST|}}}|({{{DST}}})}}}} |{{#if:{{{time_zone_DST|}}}|{{{time_zone_DST}}}|{{{DST|}}}}} }} | rowclass121= mergedbottomrow | label121= <nowiki /> | data121= {{{DST_note|}}} | label122 = [[Antipodes]] | data122= {{{antipodes|}}} | label123 = Date format | data123= {{{date_format|}}} | label124= [[Mains electricity]] | data124= {{{electricity|}}} | label125= [[Left- and right-hand traffic|ഡ്രൈവിങ് രീതി]] | data125= {{#if:{{{drives_on|}}} | {{lcfirst:{{{drives_on}}}}} }} | label126= {{#if:{{{calling_code|}}} |{{#ifexist:Telephone numbers in {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}} | [[Telephone numbers in {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|ടെലിഫോൺ കോഡ്]] | Calling code }} }} | data126= {{{calling_code|}}} | label127= [[ISO 3166|ISO 3166 code]] | data127= {{#switch:{{{iso3166code|}}} |omit = <!--(do nothing)--> | = <!--if iso3166code is not supplied: -->{{#if:{{{common_name|}}} | {{#if:{{ISO 3166 code|{{{common_name}}}|nocat=true}} | [[ISO 3166-2:{{ISO 3166 code|{{{common_name}}}}}|{{ISO 3166 code|{{{common_name}}}}}]] }} }} |#default = [[ISO 3166-2:{{uc:{{{iso3166code}}}}}|{{uc:{{{iso3166code}}}}}]] }} | label128= [[Country code top-level domain|Internet TLD]] | data128= {{{cctld|}}} | data129 = {{#if:{{{official_website|}}} |<div style="line-height:11pt">'''Website'''<br/>{{{official_website}}}</div> }} | data130= {{#if:{{{image_map3|{{{location_map|}}}}}} | {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_map3|{{{location_map|}}}}}}|size={{{map3_width|}}}|upright=1.15|alt={{{alt_map3|}}}|title=Location of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}} }}} }}} }}} }}<!-- -->{{#if:{{{map_caption3|}}}|<div style="position:relative;top:0.3em;">{{{map_caption3|}}}</div>}} }} | data134 = {{#if:{{{p1|}}}{{{s1|}}} |{{Infobox country/formernext|flag_p1={{{flag_p1|}}}|image_p1={{{image_p1|}}}|p1={{{p1|}}}|border_p1={{{border_p1|}}}|flag_p2={{{flag_p2|}}}|image_p2={{{image_p2|}}}|p2={{{p2|}}}|border_p2={{{border_p2|}}}|flag_p3={{{flag_p3|}}}|image_p3={{{image_p3|}}}|p3={{{p3|}}}|border_p3={{{border_p3|}}}|flag_p4={{{flag_p4|}}}|image_p4={{{image_p4|}}}|p4={{{p4|}}}|border_p4={{{border_p4|}}}|flag_p5={{{flag_p5|}}}|image_p5={{{image_p5|}}}|p5={{{p5|}}}|border_p5={{{border_p5|}}}|flag_p6={{{flag_p6|}}}|image_p6={{{image_p6|}}}|p6={{{p6|}}}|border_p6={{{border_p6|}}}|flag_p7={{{flag_p7|}}}|image_p7={{{image_p7|}}}|p7={{{p7|}}}|border_p7={{{border_p7|}}}|flag_p8={{{flag_p8|}}}|image_p8={{{image_p8|}}}|p8={{{p8|}}}|border_p8={{{border_p8|}}}|flag_p9={{{flag_p9|}}}|image_p9={{{image_p9|}}}|p9={{{p9|}}}|border_p9={{{border_p9|}}}|flag_p10={{{flag_p10|}}}|image_p10={{{image_p10|}}}|p10={{{p10|}}}|border_p10={{{border_p10|}}}|flag_p11={{{flag_p11|}}}|image_p11={{{image_p11|}}}|p11={{{p11|}}}|border_p11={{{border_p11|}}}|flag_p12={{{flag_p12|}}}|image_p12={{{image_p12|}}}|p12={{{p12|}}}|border_p12={{{border_p12|}}}|flag_p13={{{flag_p13|}}}|image_p13={{{image_p13|}}}|p13={{{p13|}}}|border_p13={{{border_p13|}}}|flag_p14={{{flag_p14|}}}|image_p14={{{image_p14|}}}|p14={{{p14|}}}|border_p14={{{border_p14|}}}|flag_p15={{{flag_p15|}}}|image_p15={{{image_p15|}}}|p15={{{p15|}}}|border_p15={{{border_p15|}}}|flag_p16={{{flag_p16|}}}|image_p16={{{image_p16|}}}|p16={{{p16|}}}|border_p16={{{border_p16|}}}|flag_p17={{{flag_p17|}}}|image_p17={{{image_p17|}}}|p17={{{p17|}}}|border_p17={{{border_p17|}}}|flag_p18={{{flag_p18|}}}|image_p18={{{image_p18|}}}|p18={{{p18|}}}|border_p18={{{border_p18|}}}|flag_p19={{{flag_p19|}}}|image_p19={{{image_p19|}}}|p19={{{p19|}}}|border_p19={{{border_p19|}}}|flag_p20={{{flag_p20|}}}|image_p20={{{image_p20|}}}|p20={{{p20|}}}|border_p20={{{border_p20|}}}|flag_p21={{{flag_p21|}}}|image_p21={{{image_p21|}}}|p21={{{p21|}}}|border_p21={{{border_p21|}}}|flag_s1={{{flag_s1|}}}|image_s1={{{image_s1|}}}|s1={{{s1|}}}|border_s1={{{border_s1|}}}|flag_s2={{{flag_s2|}}}|image_s2={{{image_s2|}}}|s2={{{s2|}}}|border_s2={{{border_s2|}}}|flag_s3={{{flag_s3|}}}|image_s3={{{image_s3|}}}|s3={{{s3|}}}|border_s3={{{border_s3|}}}|flag_s4={{{flag_s4|}}}|image_s4={{{image_s4|}}}|s4={{{s4|}}}|border_s4={{{border_s4|}}}|flag_s5={{{flag_s5|}}}|image_s5={{{image_s5|}}}|s5={{{s5|}}}|border_s5={{{border_s5|}}}|flag_s6={{{flag_s6|}}}|image_s6={{{image_s6|}}}|s6={{{s6|}}}|border_s6={{{border_s6|}}}|flag_s7={{{flag_s7|}}}|image_s7={{{image_s7|}}}|s7={{{s7|}}}|border_s7={{{border_s7|}}}|flag_s8={{{flag_s8|}}}|image_s8={{{image_s8|}}}|s8={{{s8|}}}|border_s8={{{border_s8|}}}|flag_s9={{{flag_s9|}}}|image_s9={{{image_s9|}}}|s9={{{s9|}}}|border_s9={{{border_s9|}}}|flag_s10={{{flag_s10|}}}|image_s10={{{image_s10|}}}|s10={{{s10|}}}|border_s10={{{border_s10|}}}|flag_s11={{{flag_s11|}}}|image_s11={{{image_s11|}}}|s11={{{s11|}}}|border_s11={{{border_s11|}}}|flag_s12={{{flag_s12|}}}|image_s12={{{image_s12|}}}|s12={{{s12|}}}|border_s12={{{border_s12|}}}|flag_s13={{{flag_s13|}}}|image_s13={{{image_s13|}}}|s13={{{s13|}}}|border_s13={{{border_s13|}}}|flag_s14={{{flag_s14|}}}|image_s14={{{image_s14|}}}|s14={{{s14|}}}|border_s14={{{border_s14|}}}|flag_s15={{{flag_s15|}}}|image_s15={{{image_s15|}}}|s15={{{s15|}}}|border_s15={{{border_s15|}}}|flag_s16={{{flag_s16|}}}|image_s16={{{image_s16|}}}|s16={{{s16|}}}|border_s16={{{border_s16|}}}|flag_s17={{{flag_s17|}}}|image_s17={{{image_s17|}}}|s17={{{s17|}}}|border_s17={{{border_s17|}}}|flag_s18={{{flag_s18|}}}|image_s18={{{image_s18|}}}|s18={{{s18|}}}|border_s18={{{border_s18|}}}|flag_s19={{{flag_s19|}}}|image_s19={{{image_s19|}}}|s19={{{s19|}}}|border_s19={{{border_s19|}}}|flag_s20={{{flag_s20|}}}|image_s20={{{image_s20|}}}|s20={{{s20|}}}|border_s20={{{border_s20|}}}|flag_s21={{{flag_s21|}}}|image_s21={{{image_s21|}}}|s21={{{s21|}}}|border_s21={{{border_s21|}}}}} }} | label135 = Today part of | data135 = {{{today|}}} | data136 = {{#if:{{{footnote_a|}}}{{{footnote_b|}}}{{{footnote_c|}}}{{{footnote_d|}}}{{{footnote_e|}}}{{{footnote_f|}}}{{{footnote_g|}}}{{{footnote_h|}}} |<div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;"><ol style="list-style-type: lower-alpha; margin-left: 1em;"> {{#if:{{{footnote_a|}}}|<li value=1>{{{footnote_a|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_b|}}}|<li value=2>{{{footnote_b|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_c|}}}|<li value=3>{{{footnote_c|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_d|}}}|<li value=4>{{{footnote_d|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_e|}}}|<li value=5>{{{footnote_e|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_f|}}}|<li value=6>{{{footnote_f|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_g|}}}|<li value=7>{{{footnote_g|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_h|}}}|<li value=8>{{{footnote_h|}}}</li>}} </ol></div>}} | data137 = {{#if:{{{footnote1|}}}{{{footnote2|}}}{{{footnote3|}}}{{{footnote4|}}}{{{footnote5|}}}{{{footnote6|}}}{{{footnote7|}}}{{{footnote8|}}} |<div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;"><ol style="margin-left:1em;"> {{#if:{{{footnote1|}}}|<li value=1>{{{footnote1|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote2|}}}|<li value=2>{{{footnote2|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote3|}}}|<li value=3>{{{footnote3|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote4|}}}|<li value=4>{{{footnote4|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote5|}}}|<li value=5>{{{footnote5|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote6|}}}|<li value=6>{{{footnote6|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote7|}}}|<li value=7>{{{footnote7|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote8|}}}|<li value=8>{{{footnote8|}}}</li>}} </ol></div>}} | rowstyle138 = | data138 = {{#if:{{{footnotes|}}}|<div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;">{{{footnotes}}}{{#if:{{{footnotes2|}}}|<br>{{{footnotes2}}}}}</div>}} | belowclass = mergedtoprow noprint | below = {{#if:{{{navbar|}}}| {{navbar|{{{navbar|}}}}} }} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox country with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox country]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| admin_center_type | admin_center | alt_coat | alt_flag | alt_flag2 | alt_map | alt_map2 | alt_map3 | alt_symbol | anthem | anthems | antipodes | area_acre | area_data2 | area_data3 | area_footnote | area_ha | area_km2 | area_label | area_label2 | area_label3 | area_land_acre | area_land_footnote | area_land_ha | area_land_km2 | area_land_sq_mi | area_link | area_rank | area_sq_mi | area_water_acre | area_water_footnote | area_water_ha | area_water_km2 | area_water_sq_mi | border_p1 | border_p2 | border_p3 | border_p4 | border_p5 | border_p6 | border_p7 | border_p8 | border_p9 | border_p10 | border_p11 | border_p12 | border_p13 | border_p14 | border_p15 | border_p16 | border_p17 | border_p18 | border_p19 | border_p20| border_p21 | border_s1 | border_s2 | border_s3 | border_s4 | border_s5 | border_s6 | border_s7 | border_s8 | border_s9 | border_s10 | border_s11 | border_s12 | border_s13 | border_s14 | border_s15 | border_s16 | border_s17 | border_s18 | border_s19 | border_s20 | border_s21 | calling_code | capital_exile | capital_type | capital | cctld | coa_size | coat_alt | common_languages | common_name | conventional_long_name | coordinates | currency_code | currency | date_end | date_event1 | date_event2 | date_event3 | date_event4 | date_event5 | date_event6 | date_event7 | date_event8 | date_event9 | date_event10 | date_format | date_post | date_pre | date_start | demonym | deputy1 | deputy2 | deputy3 | deputy4 | deputy5 | deputy6 | deputy7 | deputy8 | deputy9 | deputy10 | deputy11 | deputy12 | deputy13 | deputy14 | deputy15 | drives_on | DST_note | DST | electricity | empire | englishmotto | era | established_date1 | established_date2 | established_date3 | established_date4 | established_date5 | established_date6 | established_date7 | established_date8 | established_date9 | established_date10 | established_date11 | established_date12 | established_date13 | established_date14 | established_date15 | established_date16 | established_date17 | established_date18 | established_date19 | established_date20 | established_event1 | established_event2 | established_event3 | established_event4 | established_event5 | established_event6 | established_event7 | established_event8 | established_event9 | established_event10 | established_event11 | established_event12 | established_event13 | established_event14 | established_event15 | established_event16 | established_event17 | established_event18 | established_event19 | established_event20 | established | ethnic_groups_ref | ethnic_groups_year | ethnic_groups | event_end | event_post | event_pre | event_start | event1 | event2 | event3 | event4 | event5 | event6 | event7 | event8 | event9 | event10 | flag| flag_alt | flag_alt2 | flag_border | flag_caption | flag_caption | flag_p1 | flag_p2 | flag_p3 | flag_p4 | flag_p5 | flag_p6 | flag_p7 | flag_p8 | flag_p9 | flag_p10 | flag_p11 | flag_p12 | flag_p13 | flag_p14 | flag_p15 | flag_p16 | flag_p17 | flag_p18 | flag_p19 | flag_p20 | flag_p21 | flag_s1 | flag_s2 | flag_s3 | flag_s4 | flag_s5 | flag_s6 | flag_s7 | flag_s8 | flag_s9 | flag_s10 | flag_s11 | flag_s12 | flag_s13 | flag_s14 | flag_s15 | flag_s16 | flag_s17 | flag_s18 | flag_s19 | flag_s20 | flag_s21 | flag_size | flag_type | flag_type_article | flag_width | flag2_border | footnote_a | footnote_a | footnote_b | footnote_b | footnote_c | footnote_c | footnote_d | footnote_d | footnote_e | footnote_e | footnote_f | footnote_f | footnote_g | footnote_g | footnote_h | footnote_h | footnote1 | footnote1 | footnote2 | footnote2 | footnote3 | footnote3 | footnote4 | footnote4 | footnote5 | footnote5 | footnote6 | footnote6 | footnote7 | footnote7 | footnote8 | footnote8 | footnotes | footnotes2 | FR_cadastre_area_km2 | FR_cadastre_area_rank | FR_cadastre_area_sq_mi | FR_foot | FR_foot2 | FR_foot3 | FR_foot4 | FR_foot5 | FR_IGN_area_km2 | FR_IGN_area_rank | FR_IGN_area_sq_mi | FR_metropole_population_estimate_rank | FR_metropole_population | FR_metropole | FR_total_population_estimate_rank | FR_total_population_estimate_year | FR_total_population_estimate | GDP_nominal_per_capita_rank | GDP_nominal_per_capita | GDP_nominal_rank | GDP_nominal_year | GDP_nominal | GDP_PPP_per_capita_rank | GDP_PPP_per_capita | GDP_PPP_rank | GDP_PPP_year | GDP_PPP | Gini_change | Gini_rank | Gini_ref | Gini_year | Gini | government_type | HDI_change | HDI_rank | HDI_ref | HDI_year | HDI | house1 | house2 | image_coat | image_flag | image_flag2 | image_map_alt | image_map_caption | image_map_size | image_map | image_map2_alt | image_map2_caption | image_map2_size | image_map2 | image_map3 | image_p1 | image_p2 | image_p3 | image_p4 | image_p5 | image_p6 | image_p7 | image_p8 | image_p9 | image_p10 | image_p11 | image_p12 | image_p13 | image_p14 | image_p15 | image_p16 | image_p17 | image_p18 | image_p19 | image_p20 | image_p21 | image_s1 | image_s2 | image_s3 | image_s4 | image_s5 | image_s6 | image_s7 | image_s8 | image_s9 | image_s10 | image_s11 | image_s12 | image_s13 | image_s14 | image_s15 | image_s16 | image_s17 | image_s18 | image_s19 | image_s20 | image_s21 | image_symbol | iso3166code | languages_sub | languages_type | languages | languages2_sub | languages2_type | languages2 | largest_city | largest_settlement_type | largest_settlement | leader_name1 | leader_name2 | leader_name3 | leader_name4 | leader_name5 | leader_name6 | leader_name7 | leader_name8 | leader_name9 | leader_name10 | leader_name11 | leader_name12 | leader_name13 | leader_name14 | leader_name15 | leader_title1 | leader_title2 | leader_title3 | leader_title4 | leader_title5 | leader_title6 | leader_title7 | leader_title8 | leader_title9 | leader_title10 | leader_title11 | leader_title12 | leader_title13 | leader_title14 | leader_title15 | leader1 | leader2 | leader3 | leader4 | leader5 | leader6 | leader7 | leader8 | leader9 | leader10 | leader11 | leader12 | leader13 | leader14 | leader15 | legislature | life_span | linking_name | location_map | loctext | lower_house | map_caption | map_caption2 | map_caption3 | map_width | map2_width | map3_width | membership_type | membership | micronation | motto | name | national_anthem | national_languages | national_motto | native_name | navbar | nummembers | official_languages | official_website | org_type | other_symbol_type | other_symbol | p1 | p2 | p3 | p4 | p5 | p6 | p7 | p8 | p9 | p10 | p11 | p12 | p13 | p14 | p15 | p16 | p17 | p18 | p19 | p20 | p21 | patron_saint | patron_saints | percent_water | politics_link | pop_den_footnote | population_census_rank | population_census_year | population_census | population_data2 | population_data3 | population_density_km2 | population_density_rank | population_density_sq_mi | population_estimate_rank | population_estimate_year | population_estimate | population_label2 | population_label3 | population_link | recognised_languages | recognised_national_languages | recognised_regional_languages | recognized_languages | recognized_national_languages | ref_area1 | ref_area2 | ref_area3 | ref_area4 | ref_area5 | ref_pop1 | ref_pop2 | ref_pop3 | ref_pop4 | ref_pop5 | regional_languages | recognized_regional_languages | religion_ref | religion_year | religion | representative1 | representative2 | representative3 | representative4 | representative5 | royal_anthem | flag_anthem | march | national_march | regional_anthem | territorial_anthem | state_anthem | s1 | s2 | s3 | s4 | s5 | s6 | s7 | s8 | s9 | s10 | s11 | s12 | s13 | s14 | s15 | s16 | s17 | s18 | s19 | s20 | s21 | sovereignty_note | sovereignty_type | stat_area1 | stat_area2 | stat_area3 | stat_area4 | stat_area5 | stat_pop1 | stat_pop2 | stat_pop3 | stat_pop4 | stat_pop5 | stat_year1 | stat_year2 | stat_year3 | stat_year4 | stat_year5 | status_text | status | symbol| symbol_type_article | symbol_type | symbol_width | text_symbol_type | text_symbol | time_zone_DST | time_zone | title_deputy | title_leader | title_representative | today | type_house1 | type_house2 | upper_house | utc_offset_DST | utc_offset | year_deputy1 | year_deputy2 | year_deputy3 | year_deputy4 | year_deputy5 | year_deputy6 | year_deputy7 | year_deputy8 | year_deputy9 | year_deputy10 | year_deputy11 | year_deputy12 | year_deputy13 | year_deputy14 | year_deputy15 | year_end | year_exile_end | year_exile_start | year_leader1 | year_leader2 | year_leader3 | year_leader4 | year_leader5 | year_leader6 | year_leader7 | year_leader8 | year_leader9 | year_leader10 | year_leader11 | year_leader12 | year_leader13 | year_leader14 | year_leader15 | year_representative1 | year_representative2 | year_representative3 | year_representative4 | year_representative5 | year_start}}{{main other| {{#if:{{both|{{{image_coat|}}}|{{{image_symbol|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|A]] }}{{#if:{{both|{{{alt_coat|}}}|{{{alt_symbol|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|B]] }}{{#if:{{both|{{{motto|}}}|{{{national_motto|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|C]] }}{{#if:{{both|{{{national_anthem|}}}|{{{anthem|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|D]] }}{{#if:{{both|{{{other_symbol|}}}|{{{text_symbol|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|E]] }}{{#if:{{both|{{{other_symbol_type|}}}|{{{text_symbol_type|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|F]] }}{{#if:{{both|{{{largest_city|}}}|{{{largest_settlement|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|G]] }}{{#if:{{both|{{{recognized_languages|}}}|{{{recognised_languages|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|H]] }}{{#if:{{both|{{{recognized_national_languages|}}}|{{{recognised_national_languages|}}}}}{{both|{{{recognized_regional_languages|}}}|{{{recognised_regional_languages|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|I]] }}{{#if:{{{official_languages|}}}||{{#if:{{{recognized_languages|}}}{{{recognised_languages|}}}{{{recognized_national_languages|}}}{{{recognised_national_languages|}}}{{{recognized_regional_languages|}}}{{{recognised_regional_languages|}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|J]]}} }}{{#if:{{both|{{{area_km2|}}}|{{{area_ha|}}}}}{{both|{{{area_land_km2|}}}|{{{area_land_ha|}}}}}{{both|{{{area_water_km2|}}}|{{{area_water_ha|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|K]] }}{{#if:{{both|{{{DST|}}}|{{{time_zone_DST|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|L]] }}{{#if:{{{time_zone|}}}{{{utc_offset|}}}||{{#if:{{{time_zone_DST|}}}{{{utc_offset_DST|}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|M]]}} }}{{#if:{{both|{{{sovereignty_type|}}}|{{{established|}}} }}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|O]] }}{{#if:{{{languages|}}}|{{#if:{{{languages_type|}}}||[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|P]]}} }}{{#if:{{{languages2|}}}|{{#if:{{{languages2_type|}}}||[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|P]]}} }}{{#if:{{{flag_type|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters|T{{PAGENAME}}]] }}{{#if:{{{flag_caption|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters|C{{PAGENAME}}]] }}{{#if:{{{symbol_type|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters|T{{PAGENAME}}]] }}{{#if:{{{symbol_caption|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters|C{{PAGENAME}}]] }}}}<!-- Tracking categories from merge with {{infobox former country}}. After all cats are empty/have been checked, these can be removed. -->{{#if:{{{status_text|}}}|{{#ifeq:{{ucfirst:{{{status|}}}}}|Colony|{{main other|[[Category:Former country articles using status text with Colony or Exile]]}}|{{#ifeq:{{ucfirst:{{{status|}}}}}|Exile|{{main other|[[Category:Former country articles using status text with Colony or Exile]]}}}}}} }}<!--End of former country tracking cats--><noinclude> {{documentation}} </noinclude> olrtrb1u81p4d8r409deqcatsjp6qzr 3765718 3765715 2022-08-17T16:12:02Z Nihal Neerrad S 121984 wikitext text/x-wiki {{infobox | bodyclass = geography vcard | bodystyle = font-size:88%; | headerstyle= text-align:left; | aboveclass = adr | abovestyle = padding:0.25em 0.33em 0.33em;line-height:1.2em;font-size:1.25em; | above = {{#if:{{{conventional_long_name|}}}{{{native_name|}}}{{{name|}}} | {{#if:{{{conventional_long_name|}}} |<div style="display:inline" class=" fn org country-name">{{{conventional_long_name|}}}</div><br/> }}{{#if:{{{native_name|}}}{{{name|}}} |<div style="padding-top:0.25em; font-weight:normal;"><!-- -->{{br separated entries |{{{native_name|}}} |{{#if:{{{name|}}} |<div style="display:inline" class="fn org country-name">{{{name|}}}</div> }}}}</div> }}<!-- -->{{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes |<div style="display:inline" class=" fn org">[[Micronation]]</div> }} }} | subheader = {{#if:{{{life_span|}}} | {{{life_span}}} | {{#if:{{{year_start|}}}|{{{year_start}}}{{#if:{{{year_end}}}|–{{{year_end}}} }} }} }} | imagestyle = text-align:center;padding:0.5em 0; | image1 = {{#if:{{{image_coat|}}}{{{image_symbol|}}}{{{image_flag|}}}{{{image_flag2|}}} |{{infobox country/imagetable |image1a = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|suppressplaceholder={{main other||no}}|image={{{image_flag|}}}|sizedefault=125px|size={{{flag_width|{{{flag_size|}}}}}}|maxsize=250|border={{yesno |{{{flag_border|}}}|yes=yes|blank=yes}}|alt={{{alt_flag|{{{flag_alt|}}}}}}|title=Flag of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}}} |image1b = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|suppressplaceholder={{main other||no}}|image={{{image_flag2|}}}|sizedefault=125px|size={{{flag_width|}}}|maxsize=250|border={{yesno |{{{flag2_border|}}}|yes=yes|blank=yes}}|alt={{{alt_flag2|{{{flag_alt2|}}}}}}}} |caption1= {{#ifexist:{{if empty |{{{flag_type_article|}}} |{{{flag|}}} | {{if empty |{{{flag_type|}}} |Flag}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }} |[[{{if empty |{{{flag_type_article|}}} |{{{flag|}}} |{{if empty |{{{flag_type|}}} |Flag}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }}|{{if empty |{{{flag_caption|}}} |{{{flag_type|}}} |Flag}}]] |{{if empty |{{{flag_caption|}}} |{{{flag_type|}}} |Flag}} }} |image2 = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|suppressplaceholder={{main other||no}}|image={{if empty|{{{image_coat|}}}|{{{image_symbol|}}}}} |size={{{symbol_width|{{{coa_size|}}}}}}|sizedefault=85px|alt={{#if:{{{image_coat|}}}|{{{alt_coat|{{{coat_alt|}}}}}}|{{{alt_symbol|}}}}}|title={{{symbol_type|Coat of arms}}} of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}}} |caption2= {{#ifexist:{{if empty |{{{symbol_type_article|}}} |{{{symbol|}}} |{{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }} |[[{{if empty |{{{symbol_type_article|}}} |{{{symbol|}}} |{{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}} of {{if empty |{{{linking_name|}}} |{{{common_name|}}} |{{{name|}}} |{{PAGENAME}} }} }} | {{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}}]] |{{if empty |{{{symbol_type|}}} |Coat of arms}} }} }} }} | data1 = {{#if:{{{national_motto|}}}{{{motto|}}} |<div style="line-height:1.2em;">'''ദേശീയ മുദ്രാവാക്യം:&nbsp;'''{{if empty|{{{motto|}}}|{{{national_motto|}}}}}<!-- -->{{#if:{{{englishmotto|}}}|<br/><div style="display:inline"">{{{englishmotto}}}</div> }}</div> }} | class2 = anthem | data2 = {{#if:{{{national_anthem|}}}{{{anthem|}}} |<div style="line-height:1.2em;">'''ദേശീയ ഗാനം:&nbsp;'''{{if empty|{{{national_anthem|}}}|{{{anthem|}}}}}</div> }}{{#if:{{{anthems|}}} | <div style="line-height:1.2em;">'''ദേശീയ ഗാനം:&nbsp;'''{{{anthems}}}</div> }}{{#if:{{{royal_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''[[Royal anthem]]:&nbsp;'''{{{royal_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{flag_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''[[Flag anthem]]:&nbsp;'''{{{flag_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{national_march|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''National march:&nbsp;'''{{{national_march}}}</div> }}{{#if:{{{territorial_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''Territorial anthem:&nbsp;'''{{{territorial_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{regional_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''Regional anthem:&nbsp;'''{{{regional_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{state_anthem|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''State anthem:&nbsp;'''{{{state_anthem}}}</div> }}{{#if:{{{march|}}} | <hr/> <div style="line-height:1.2em;">'''March:&nbsp;'''{{{march}}}</div> }} | data3 = {{#if:{{{other_symbol|}}}{{{text_symbol|}}} |<div style="line-height:1.2em;">{{#if:{{{other_symbol_type|}}}{{{text_symbol_type|}}} | '''{{if empty|{{{other_symbol_type|}}}|{{{text_symbol_type|}}}}}'''<br/>}}<!-- -->{{if empty|{{{other_symbol|}}}|{{{text_symbol|}}}}}</div> }} | data4 = {{#if:{{{image_map|}}} |{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_map|}}}|size={{{map_width|{{{image_map_size|}}}}}}|upright=1.15|alt={{{alt_map|{{{image_map_alt|}}}}}}|title={{{map_caption|{{{image_map_caption|Location of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}} }}} }}} }}} }}} }}} }}<!-- -->{{#if:{{{map_caption|{{{image_map_caption|}}}}}}|<div style="position:relative;top:0.3em;">{{{map_caption|{{{image_map_caption|}}}}}}</div>}} }} | data5 = {{#if:{{{image_map2|}}} |{{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_map2|}}}|size={{{map2_width|{{{image_map2_size|}}}}}}|upright=1.15|alt={{{alt_map2|{{{image_map2_alt|}}}}}}|title={{{map_caption2|{{{image_map2_caption|Location of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}} }}} }}} }}} }}} }}} }}<!-- -->{{#if:{{{map_caption2|{{{image_map2_caption|}}}}}}|<div style="position:relative;top:0.3em;">{{{map_caption2|{{{image_map2_caption|}}}}}}</div>}} }} | label6 = സ്ഥിതി | data6 = {{#if:{{{status|}}}|{{Infobox country/status text|status={{{status|}}}|status_text={{{status_text|}}}|empire={{{empire|}}}|year_end={{{year_end|}}}|year_exile_start={{{year_exile_start|}}}|year_exile_end={{{year_exile_end|}}} }} }} | label7 = സ്ഥാനം | data7 = {{{loctext|}}} | label8 = {{#if:{{{capital_type|}}} | {{{capital_type}}} | തലസ്ഥാനം }}{{#ifeq: {{#ifeq:{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}|capital |capital<!-- -->|{{#switch:{{{capital}}} | [[{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}]] = capital | {{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}} = capital | not capital }}<!-- -->}}|capital <!-- (#ifeq:)-->|<!------------------------------------------ capital is largest_city/_settlement: ------------------------------------------- --><br/><div style="display:inline" style="font-weight:normal">and {{{largest_settlement_type|largest city}}}</div> }} | data8 = {{#if:{{{capital|}}}|{{{capital}}}{{#if:{{{coordinates|}}}|<br/>{{#invoke:Coordinates|coordinsert|{{{coordinates}}}|type:city}}}} }} | rowclass9 = {{#if:{{{capital|}}}|mergedrow}} | label9 = Capital-in-exile | data9 = {{#ifexist:{{{capital_exile|}}}|[[{{{capital_exile|}}}]]|{{{capital_exile|}}}}} | rowclass10 = {{#if:{{{capital|}}}|mergedrow}} | label10 = {{#if:{{{admin_center_type|}}}| {{{admin_center_type}}} | Administrative&nbsp;center }} | data10 = {{#switch:{{{admin_center|}}} |capital | = |[[{{{capital|}}}]] = |{{{capital|}}} = |#default = {{{admin_center}}}{{#if:{{{capital|}}}||{{#if:{{{coordinates|}}}|<br/>{{#invoke:Coordinates|coordinsert|{{{coordinates}}}|type:city}}}} }} }} | rowclass11 = {{#if:{{{capital|}}}{{{admin_center|}}}|mergedbottomrow}} | label11 = വലിയ {{{largest_settlement_type|നഗരം}}} | data11 = {{#ifeq: {{#ifeq:{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}|capital |capital<!-- -->|{{#switch:{{{capital}}} | [[{{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}}]] = capital | {{{largest_city|}}}{{{largest_settlement|}}} = capital | not capital }}<!-- -->}}|capital <!-- (#ifeq:)-->|<!-- nothing already appears above --> | {{if empty| {{{largest_city|}}} | {{{largest_settlement|}}} }} }} | rowclass12 = mergedtoprow | label12 = ഔദ്യോഗിക&nbsp;ഭാഷ | data12 = {{{official_languages|}}} | rowclass13 = mergedrow | label13 = <span style="font-weight:normal;">{{#if:{{{recognized_languages|}}}|Recognized|Recognised}}&nbsp;languages</span> | data13 = {{if empty| {{{recognized_languages|}}} | {{{recognised_languages|}}} }} | rowclass14 = mergedrow | label14 = <span style="font-weight:normal;">{{#if:{{{recognized_national_languages|}}}|Recognized|Recognised}} ദേശീയ&nbsp;ഭാഷകൾ</span> | data14 = {{if empty| {{{recognized_national_languages|}}} | {{{recognised_national_languages|}}} | {{{national_languages|}}} }} | rowclass15 = mergedrow | label15 = <span style="font-weight:normal;">{{#if:{{{recognized_regional_languages|}}}|Recognized|Recognised}} പ്രാദേശിക&nbsp;ഭാഷകൾ</span> | data15 = {{if empty| {{{recognized_regional_languages|}}} | {{{recognised_regional_languages|}}} | {{{regional_languages|}}} }} | label16 =സാധാരണ&nbsp;ഭാഷകൾ | data16 = {{{common_languages|}}} | rowclass17 = {{#ifeq:{{{languages2_sub|}}}|yes |{{#ifeq:{{{languages_sub|}}}|yes |mergedrow}} |{{#ifeq:{{{languages_sub|}}}|yes |mergedbottomrow}} }} | label17 ={{#ifeq:{{{languages_sub|}}}|yes |<div style="display:inline" style="font-weight:normal;">{{if empty| {{{languages_type|}}} | Other&nbsp;languages }}</div> |{{if empty| {{{languages_type|}}} | Other&nbsp;languages }} }} | data17 = {{{languages|}}} | rowclass18 = {{#ifeq:{{{languages2_sub|}}}|yes |mergedbottomrow}} | label18 = {{#ifeq:{{{languages2_sub|}}}|yes |<div style="display:inline" style="font-weight:normal;">{{if empty|{{{languages2_type|}}} | Other&nbsp;languages }}</div> |{{if empty|{{{languages2_type|}}} | Other&nbsp;languages }} }} | data18 = {{{languages2|}}} | label19 = [[Ethnic group|Ethnic&nbsp;groups]] <!-- -->{{#if:{{{ethnic_groups_year|}}} |<div style="font-weight:normal;display:inline;"> ({{{ethnic_groups_year}}}){{{ethnic_groups_ref|}}}</div>|<div style="font-weight:normal;display:inline;">{{{ethnic_groups_ref|}}}</div>}} | data19 = {{{ethnic_groups|}}} | label20 = മതം <!-- -->{{#if:{{{religion_year|}}} |<div style="font-weight:normal;display:inline;"> ({{{religion_year}}}){{{religion_ref|}}}</div>|<div style="font-weight:normal;display:inline;">{{{religion_ref|}}}</div>}} | data20 = {{{religion|}}} | label21 = [[Demonym|നിവാസികളുടെ പേര്]] | data21 = {{#if:{{{demonym|}}} |{{#ifexist:{{{demonym}}} people | [[{{{demonym}}} people|{{{demonym}}}]] | {{{demonym}}} }} }} | label22 =തരം | data22 = {{{org_type|}}} | label23 = {{if empty|{{{membership_type|}}} | മെമ്പർഷിപ്പ്}} | data23 = {{{membership|}}} | label24 = {{#if:{{{government_type|}}} | {{#if:{{{politics_link|}}} | [[{{{politics_link}}}|{{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Organizational structure|ഭരണസമ്പ്രദായം}}]]<!-- -->| {{#ifexist:Politics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}ഭരണസമ്പ്രദായം | [[Politics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}ഭരണസമ്പ്രദായം|{{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Organizational structure|ഭരണസമ്പ്രദായം}}]]<!-- -->| {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Organizational structure|ഭരണസമ്പ്രദായം}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}} | data24 = {{{government_type|}}} | header25 = {{#if:{{{government_type|}}} || {{#if:{{{leader_title1|}}}{{{leader_name1|}}} | {{#if:{{{name|}}}{{{membership|}}} | <!--template being used for geopolitical org:-->നേതാക്കൾ | <!--template being used for country/territory: -->ഭരണസമ്പ്രദായം }} }} }} | rowclass26 = mergedrow | data26 = {{#if:{{{leader_name1|}}}|{{Infobox country/multirow|{{{leader_title1|}}} |{{{leader_name1|}}} |{{{leader_title2|}}} |{{{leader_name2|}}} |{{{leader_title3|}}} |{{{leader_name3|}}} |{{{leader_title4|}}} |{{{leader_name4|}}} |{{{leader_title5|}}} |{{{leader_name5|}}} |{{{leader_title6|}}} |{{{leader_name6|}}} |{{{leader_title7|}}} |{{{leader_name7|}}} |{{{leader_title8|}}} |{{{leader_name8|}}} |{{{leader_title9|}}} |{{{leader_name9|}}} |{{{leader_title10|}}} |{{{leader_name10|}}} |{{{leader_title11|}}} |{{{leader_name11|}}} |{{{leader_title12|}}} |{{{leader_name12|}}} |{{{leader_title13|}}} |{{{leader_name13|}}} |{{{leader_title14|}}} |{{{leader_name14|}}} |{{{leader_title15|}}} |{{{leader_name15|}}} }} }} | rowclass27 = mergedrow | label27 = {{#if:{{{title_leader|}}}| {{{title_leader}}} }} | data27 = {{#if:{{{title_leader|}}}|&nbsp;}} | rowclass28 = mergedrow | data28 = {{#if:{{{year_leader1|}}} | {{Infobox country/multirow|{{{year_leader1|}}} |{{{leader1|}}} |{{{year_leader2|}}} |{{{leader2|}}} |{{{year_leader3|}}} |{{{leader3|}}} |{{{year_leader4|}}} |{{{leader4|}}} |{{{year_leader5|}}} |{{{leader5|}}} |{{{year_leader6|}}} |{{{leader6|}}} |{{{year_leader7|}}} |{{{leader7|}}} |{{{year_leader8|}}} |{{{leader8|}}} |{{{year_leader9|}}} |{{{leader9|}}} |{{{year_leader10|}}} |{{{leader10|}}} |{{{year_leader11|}}} |{{{leader11|}}}|{{{year_leader12|}}} |{{{leader12|}}}|{{{year_leader13|}}} |{{{leader13|}}}|{{{year_leader14|}}} |{{{leader14|}}}|{{{year_leader15|}}} |{{{leader15|}}} }} }} | rowclass29 = mergedrow | label29 = {{#if:{{{title_representative|}}}| {{{title_representative}}} }} | data29 = {{#if:{{{title_representative|}}}|&nbsp;}} | rowclass30 = mergedrow | data30 = {{#if:{{{year_representative1|}}}|{{Infobox country/multirow|{{{year_representative1|}}} |{{{representative1|}}} |{{{year_representative2|}}} |{{{representative2|}}} |{{{year_representative3|}}} |{{{representative3|}}} |{{{year_representative4|}}} |{{{representative4|}}} |{{{year_representative5|}}} |{{{representative5|}}} }} }} | rowclass31 = mergedrow | label31 = {{#if:{{{title_deputy|}}}|{{{title_deputy}}} }} | data31 = {{#if:{{{title_deputy|}}}|&nbsp;}} | rowclass32 = mergedrow | data32 = {{#if:{{{year_deputy1|}}}|{{Infobox country/multirow|{{{year_deputy1|}}} |{{{deputy1|}}} |{{{year_deputy2|}}} |{{{deputy2|}}} |{{{year_deputy3|}}} |{{{deputy3|}}} |{{{year_deputy4|}}} |{{{deputy4|}}} |{{{year_deputy5|}}} |{{{deputy5|}}} |{{{year_deputy6|}}} |{{{deputy6|}}}|{{{year_deputy7|}}} |{{{deputy7|}}}|{{{year_deputy8|}}} |{{{deputy8|}}}|{{{year_deputy9|}}} |{{{deputy9|}}}|{{{year_deputy10|}}} |{{{deputy10|}}}|{{{year_deputy11|}}} |{{{deputy11|}}}|{{{year_deputy12|}}} |{{{deputy12|}}}|{{{year_deputy13|}}} |{{{deputy13|}}}|{{{year_deputy14|}}} |{{{deputy14|}}}|{{{year_deputy15|}}} |{{{deputy15|}}} }} }} | label40 = പാർലമെന്റ്‌ | data40 = {{{legislature|}}} | rowclass41 = mergedrow | label41 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{type_house1|}}}|{{{type_house1}}}|[[Upper house]]}}</div> | data41 = {{{upper_house|{{{house1|}}}}}} | rowclass42 = mergedbottomrow | label42 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{type_house2|}}}|{{{type_house2}}}|[[Lower house]]}}</div> | data42 = {{{lower_house|{{{house2|}}}}}} | rowclass43 = {{#if:{{{established_event1|}}} |mergedtoprow}} | header43 = {{#if:{{{established_event1|}}}{{{sovereignty_type|}}} |{{#if:{{{sovereignty_type|}}} | {{{sovereignty_type}}}<!-- -->{{#if:{{{sovereignty_note|}}} |&nbsp;<div style="font-weight:normal;display:inline;">{{{sovereignty_note}}}</div>}} | {{#if:{{{established|}}}| | Establishment }} }} }} | label44 = Establishment | data44 = {{#if:{{{sovereignty_type|}}} | |{{{established|}}} }} | label45 = {{#if:{{{era|}}}|Historical era|History}} | data45 = {{#if:{{{era|}}} |{{#ifexist:{{{era|}}}|[[{{{era}}}]]|{{{era}}}}} | {{#if:{{{date_start|}}}{{{year_start|}}}|&nbsp;}}}} | rowclass46 = {{#if:{{{established_event2|}}} |mergedrow |mergedbottomrow}} | data46 = {{#if:{{{established_date1|}}}|{{Infobox country/multirow |{{{established_event1|}}} |{{{established_date1||}}} |{{{established_event2|}}} |{{{established_date2||}}} |{{{established_event3|}}} |{{{established_date3|}}} |{{{established_event4|}}} |{{{established_date4|}}} |{{{established_event5|}}} |{{{established_date5|}}} |{{{established_event6|}}} |{{{established_date6|}}} |{{{established_event7|}}} |{{{established_date7|}}} |{{{established_event8|}}} |{{{established_date8|}}} |{{{established_event9|}}} |{{{established_date9|}}} |{{{established_event10|}}} |{{{established_date10|}}} |{{{established_event11|}}} |{{{established_date11|}}} |{{{established_event12|}}} |{{{established_date12|}}} |{{{established_event13|}}} |{{{established_date13|}}} |{{{established_event14|}}} |{{{established_date14|}}} |{{{established_event15|}}} |{{{established_date15|}}} |{{{established_event16|}}} |{{{established_date16|}}} |{{{established_event17|}}} |{{{established_date17|}}} |{{{established_event18|}}} |{{{established_date18|}}} |{{{established_event19|}}} |{{{established_date19|}}} |{{{established_event20|}}} |{{{established_date20|}}} }} }} | rowclass47 = {{#if:{{{date_start|}}}{{{year_start|}}} |mergedrow |mergedbottomrow}} | data47 = {{#if:{{{date_start|}}}{{{year_start|}}}|{{Infobox country/multirow |{{{event_pre|}}} |{{{date_pre|}}} |{{if empty|{{{event_start|}}}|Established}} |{{{date_start|}}} {{{year_start|}}} |{{{event1|}}} |{{{date_event1|}}} |{{{event2|}}} |{{{date_event2|}}} |{{{event3|}}} |{{{date_event3|}}} |{{{event4|}}} |{{{date_event4|}}} |{{{event5|}}} |{{{date_event5|}}} |{{{event6|}}} |{{{date_event6|}}}|{{{event7|}}} |{{{date_event7|}}}|{{{event8|}}} |{{{date_event8|}}}|{{{event9|}}} |{{{date_event9|}}}|{{{event10|}}} |{{{date_event10|}}} |{{if empty|{{{event_end|}}}|Disestablished}} |{{{date_end|}}} {{{year_end|}}} |{{{event_post|}}} |{{{date_post|}}} }} }} | rowclass60 = mergedtoprow | header60 = {{#if:{{{area_km2|}}}{{{area_ha|}}}{{{area_sq_mi|}}}{{{area_acre|}}}{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_sq_mi|}}}{{{area_land_acre|}}}{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}} | {{#if:{{{area_link|}}} | [[{{{area_link}}}|Area {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|claimed|}}]] | {{#ifexist:Geography of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}} | [[Geography of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|Area {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|claimed|}}]] | Area {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|claimed|}}<!-- -->}}<!-- -->}} }} | rowclass61 = {{#if:{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_sq_mi|}}}{{{area_land_acre|}}}{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}}{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{percent_water|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label61 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{area_label|Total}}}{{{FR_foot4|}}}</div> | data61 = {{#if:{{{area_km2|}}}{{{area_ha|}}}{{{area_sq_mi|}}}{{{area_acre|}}} |{{#if:{{{area_km2|}}}{{{area_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{area_km2|}}}|km2|{{{area_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}} |{{#if:{{{area_ha|}}}{{{area_acre|}}} |{{convinfobox|{{{area_ha|}}}|ha|{{{area_acre|}}}|acre|abbr=on}} }} }}{{{area_footnote|}}}{{#if:{{{area_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by area|{{{area_rank}}}]]) }} }} | rowclass62 = {{#if:{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}}{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{percent_water|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label62 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Land</div> | data62 = {{#if:{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_sq_mi|}}}{{{area_land_acre|}}} |{{#if:{{{area_land_km2|}}}{{{area_land_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{area_land_km2|}}}|km2|{{{area_land_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}} |{{#if:{{{area_land_ha|}}}{{{area_land_acre|}}} |{{convinfobox|{{{area_land_ha|}}}|ha|{{{area_land_acre|}}}|acre|abbr=on}} }} }}{{{area_land_footnote|}}} }} | rowclass63 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{percent_water|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label63 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Water</div> | data63 = {{#if:{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_sq_mi|}}}{{{area_water_acre|}}} |{{#if:{{{area_water_km2|}}}{{{area_water_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{area_water_km2|}}}|km2|{{{area_water_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}} |{{#if:{{{area_water_ha|}}}{{{area_water_acre|}}} |{{convinfobox|{{{area_water_ha|}}}|ha|{{{area_water_acre|}}}|acre|abbr=on}} }} }}{{{area_water_footnote|}}} }} | rowclass64 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{area_label2|}}}{{{area_label3|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label64 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Water&nbsp;(%)</div> | data64 = {{{percent_water|}}} | rowclass65 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{area_label3|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label65 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{area_label2|}}}</div> | data65 = {{#if:{{{area_label2|}}}| {{{area_data2|}}} }} | rowclass66 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area1|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label66 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{area_label3|}}}</div> | data66 = {{#if:{{{area_label3|}}}| {{{area_data3|}}} }} | rowclass67 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area2|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label67 = {{{stat_year1|}}}{{{ref_area1|}}} | data67 = {{#if: {{{stat_area1|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area1|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass68 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area3|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label68 = {{{stat_year2|}}}{{{ref_area2|}}} | data68 = {{#if: {{{stat_area2|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area2|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass69 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area4|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label69 = {{{stat_year3|}}}{{{ref_area3|}}} | data69 = {{#if: {{{stat_area3|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area3|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass70 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}{{{stat_area5|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label70 = {{{stat_year4|}}}{{{ref_area4|}}} | data70 = {{#if: {{{stat_area4|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area4|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass71 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}|mergedrow|mergedbottomrow}} | label71 = {{{stat_year5|}}}{{{ref_area5|}}} | data71 = {{#if: {{{stat_area5|}}} | {{convinfobox|{{{stat_area5|}}}|km2||sqmi}} }} | rowclass72 = mergedrow | label72 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{FR_metropole}}}</div> | data72 = {{#if:{{{FR_metropole|}}}| <nowiki /> }} | rowclass73 = mergedrow | label73 = <div style="text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal;">•&nbsp;[[Institut Géographique National|IGN]]{{{FR_foot2|}}}</div> | data73 = {{#if:{{{FR_metropole|}}} |{{#if:{{{FR_IGN_area_km2|}}}{{{FR_IGN_area_sq_mi|}}} |{{convinfobox|{{{FR_IGN_area_km2|}}}|km2|{{{FR_IGN_area_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}}{{#if:{{{FR_IGN_area_rank|}}}|&#32;([[List of countries and dependencies by area|{{{FR_IGN_area_rank|}}}]])}} }} }} | rowclass89 = mergedbottomrow | label89 = <div style="text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal;">•&nbsp;[[Cadastre]]{{{FR_foot3|}}}</div> | data89 = {{#if:{{{FR_metropole|}}} |{{#if:{{{FR_cadastre_area_km2|}}}{{{FR_cadastre_area_sq_mi|}}} | {{convinfobox|{{{FR_cadastre_area_km2|}}}|km2|{{{FR_cadastre_area_sq_mi|}}}|sqmi|abbr=on}}{{#if:{{{FR_cadastre_area_rank|}}}|&#32;([[List of countries and dependencies by area|{{{FR_cadastre_area_rank|}}}]])}} }} }} | rowclass90 = mergedtoprow | header90 = {{#if:{{{population_estimate|}}}{{{population_census|}}}{{{FR_metropole_population|}}}{{{stat_pop1|}}}{{{stat_pop2|}}}{{{stat_pop3|}}}{{{stat_pop4|}}}{{{stat_pop5|}}} |{{#if:{{{population_link|}}} | {{#ifeq:{{{population_link}}}|no|Population|[[{{{population_link}}}|Population]]}}<!-- -->| {{#ifexist:Demographics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}} | [[Demographics of {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|Population]]<!-- -->| Population<!-- -->}}<!-- -->}} }} | rowclass91 = mergedrow | label91 = <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{population_estimate_year|}}} |{{{population_estimate_year}}} estimate|Estimate}}</div> | data91 = {{#if:{{{population_estimate|}}} |{{{population_estimate}}}<!-- -->{{#if:{{{population_estimate_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by population|{{{population_estimate_rank}}}]])}} }} | rowclass92 = mergedrow | label92= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{population_label2|}}}</div> | data92= {{#if:{{{population_label2|}}}|{{{population_data2|}}}}} | rowclass93= mergedrow | label93= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{population_label3|}}}</div> | data93= {{#if:{{{population_label3|}}}|{{{population_data3|}}}}} | rowclass94= mergedrow | data94= {{#if:{{{stat_pop1|}}}{{{stat_pop2|}}}{{{stat_pop3|}}}{{{stat_pop4|}}}{{{stat_pop5|}}}|{{infobox country/multirow|{{{stat_year1|}}}{{{ref_pop1|}}} |{{{stat_pop1|}}}|{{{stat_year2|}}}{{{ref_pop2|}}} |{{{stat_pop2|}}}|{{{stat_year3|}}}{{{ref_pop3|}}} |{{{stat_pop3|}}}|{{{stat_year4|}}}{{{ref_pop4|}}} |{{{stat_pop4|}}}|{{{stat_year5|}}}{{{ref_pop5|}}} |{{{stat_pop5|}}} }} }} | rowclass95= mergedrow | label95= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{#if:{{{population_census_year|}}} |{{{population_census_year}}}&nbsp;census|Census}}</div> | data95= {{#if:{{{population_census|}}} |{{{population_census}}}<!-- -->{{#if:{{{population_census_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by population|{{{population_census_rank}}}]])}} }} | rowclass96= mergedrow | label96 = {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{#if:{{{FR_total_population_estimate_year|}}}|<span style="font-weight:normal">&nbsp;({{{FR_total_population_estimate_year}}})</span>}}}} | data96 = {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{#if:{{{FR_total_population_estimate_year|}}}|<nowiki />}}}} | rowclass97 = mergedrow | label97= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Total{{{FR_foot|}}}</div> | data97= {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{#if:{{{FR_total_population_estimate|}}} |{{{FR_total_population_estimate}}}{{#if:{{{FR_total_population_estimate_rank|}}}|&#32;([[List of countries by population in 2005|{{{FR_total_population_estimate_rank}}}]])}} }} }} | rowclass98 = mergedrow | label98= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;{{{FR_metropole}}}</div> | data98= {{#if:{{{FR_metropole_population|}}}|{{{FR_metropole_population}}}{{#if:{{{FR_metropole_population_estimate_rank|}}} |&#32;([[List of countries by population in 2005|{{{FR_metropole_population_estimate_rank}}}]])}} }} | rowclass99 = mergedbottomrow | label99= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;സാന്ദ്രത{{{FR_foot5|}}}</div> | data99= {{#if:{{{population_density_km2|}}}{{{population_density_sq_mi|}}} | {{convinfobox|{{{population_density_km2|}}}|/km2|{{{population_density_sq_mi|}}}|/sqmi|1|abbr=on}}{{{pop_den_footnote|}}}<!-- -->{{#if:{{{population_density_rank|}}} |&#32;([[List of countries and dependencies by population density|{{{population_density_rank}}}]])}} }} | rowclass100 = {{#if:{{{population_estimate|}}}{{{population_census|}}}{{{FR_metropole_population|}}}|mergedbottomrow|mergedtoprow}} | label100 = മെമ്പർഷിപ്പ് | data100= {{{nummembers|}}} | rowclass101= mergedtoprow | label101= {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Claimed|}} [[Gross domestic product|ജിഡിപി]]&nbsp;<span style="font-weight:normal;">([[Purchasing power parity|PPP]])</span> | data101= {{#if:{{{GDP_PPP|}}}{{{GDP_PPP_per_capita|}}} |{{#if:{{{GDP_PPP_year|}}} |{{{GDP_PPP_year}}}&nbsp;}}estimate }} | rowclass102= mergedrow | label102= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Total</div> | data102= {{#if:{{{GDP_PPP|}}} |{{{GDP_PPP}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_PPP_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (PPP)|{{{GDP_PPP_rank}}}]])}} }} | rowclass103= mergedbottomrow | label103= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Per capita</div> | data103= {{#if:{{{GDP_PPP_per_capita|}}} |{{{GDP_PPP_per_capita}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_PPP_per_capita_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (PPP) per capita|{{{GDP_PPP_per_capita_rank}}}]])}} }} | rowclass104= mergedtoprow | label104= {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Claimed|}} [[Gross domestic product|GDP]]&nbsp;<span style="font-weight:normal;">(nominal)</span> | data104= {{#if:{{{GDP_nominal|}}}{{{GDP_nominal_per_capita|}}} |{{#if:{{{GDP_nominal_year|}}} |{{{GDP_nominal_year}}}&nbsp;}}estimate }} | rowclass105= mergedrow | label105= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Total</div> | data105= {{#if:{{{GDP_nominal|}}} |{{{GDP_nominal}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_nominal_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (nominal)|{{{GDP_nominal_rank}}}]])}} }} | rowclass106= mergedbottomrow | label106= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Per capita</div> | data106= {{#if:{{{GDP_nominal_per_capita|}}} | {{{GDP_nominal_per_capita}}}<!-- -->{{#if:{{{GDP_nominal_per_capita_rank|}}} |&#32;([[List of countries by GDP (nominal) per capita|{{{GDP_nominal_per_capita_rank}}}]])}} }} | label107= [[Gini_coefficient|Gini]]{{#if:{{{Gini_year|}}} |&nbsp;<span style="font-weight:normal;">({{{Gini_year}}})</span>}} | data107= {{#if:{{{Gini|}}} | {{#switch:{{{Gini_change|}}} |increase = {{increaseNegative}}&nbsp;<!-- -->|decrease = {{decreasePositive}}&nbsp;<!-- -->|steady = {{steady}}&nbsp;<!-- -->}}{{{Gini}}}{{{Gini_ref|}}}<br/><!-- ---------Evaluate and add Gini category:---------- --><span style="white-space:nowrap;"><!-- -->{{#iferror:<!-- -->{{#ifexpr:{{{Gini}}}>100 <!-- -->| {{error|Error: Gini value above 100}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=60 |{{color|red|very high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=46 <!-- -->| {{color|darkred|high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=30 <!-- -->| {{color|orange|medium}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{Gini}}}>=0 <!-- -->| {{color|forestgreen|low}}<!-- -->| {{error|Error:Gini value below 0}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->| {{error|Error: Invalid Gini value}}{{#ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} | [[Category:Country articles requiring maintenance]] }}<!-- -->}}<!-- --></span><!-- -----------Add Gini_rank (if supplied):---------- -->{{#if:{{{Gini_rank|}}} |&nbsp;·&nbsp;[[List of countries by income equality|{{{Gini_rank}}}]]<!-- -->}}<!-- -->}} | label108= [[Human Development Index|HDI]]{{#if:{{{HDI_year|}}} |&nbsp;<span style="font-weight:normal;">({{{HDI_year}}})</span>}} | data108= {{#if:{{{HDI|}}} | {{#switch:{{{HDI_change|}}} |increase = {{increase}}&nbsp;<!-- -->|decrease = {{decrease}}&nbsp;<!-- -->|steady = {{steady}}&nbsp;<!-- -->}}{{{HDI}}}{{{HDI_ref|}}}<br/><!-- ---------Evaluate and add HDI category:--------- --><span style="white-space:nowrap;"><!-- -->{{#iferror:<!-- -->{{#ifexpr:{{{HDI}}}>1 <!-- -->| {{error|Error: HDI value greater than 1}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>0.799 <!-- -->| {{color|darkgreen|very high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>0.699 <!-- -->| {{color|forestgreen|high}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>0.549 <!-- -->| {{color|orange|medium}}<!-- -->| {{#ifexpr:{{{HDI}}}>=0.000<!-- -->| {{color|red|low}}<!-- -->| {{error|Error: HDI value less than 0}}<!--Handled by outer #iferror, not visible to users--><!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->}}<!-- -->| {{error|Error: Invalid HDI value}}{{#ifeq: {{NAMESPACE}} | {{ns:0}} | [[Category:Country articles requiring maintenance]] }}<!-- -->}}<!-- --></span><!-- ----------Add HDI_rank (if supplied):----------- -->{{#if:{{{HDI_rank|}}} |&nbsp;·&nbsp;[[List of countries by Human Development Index|{{{HDI_rank}}}]]<!-- -->}}<!-- -->}} | label109= {{#ifeq:{{{micronation|}}}|yes|Purported currency|Currency}} | data109= {{#if:{{{currency|}}} | {{{currency}}} {{#if:{{{currency_code|}}} |([[ISO 4217|{{{currency_code}}}]])}} }} | rowclass119= {{#if:{{{utc_offset_DST|}}}{{{DST_note|}}} |mergedtoprow}} | label119= സമയമേഖല | data119= {{#if:{{{utc_offset|}}} |{{nowrap|[[Coordinated Universal Time|UTC]]{{{utc_offset}}}}} {{#if:{{{time_zone|}}}|({{{time_zone}}})}} |{{{time_zone|}}} }} | rowclass120= {{#if:{{{DST_note|}}} |mergedrow |mergedbottomrow}} | label120= <div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">•&nbsp;Summer&nbsp;([[Daylight saving time|DST]])</div> | data120= {{#if:{{{utc_offset_DST|}}} |{{nowrap|[[Coordinated Universal Time|UTC]]{{{utc_offset_DST}}}}} {{#if:{{{time_zone_DST|}}}|({{{time_zone_DST}}})|{{#if:{{{DST|}}}|({{{DST}}})}}}} |{{#if:{{{time_zone_DST|}}}|{{{time_zone_DST}}}|{{{DST|}}}}} }} | rowclass121= mergedbottomrow | label121= <nowiki /> | data121= {{{DST_note|}}} | label122 = [[Antipodes]] | data122= {{{antipodes|}}} | label123 = Date format | data123= {{{date_format|}}} | label124= [[Mains electricity]] | data124= {{{electricity|}}} | label125= [[Left- and right-hand traffic|ഡ്രൈവിങ് രീതി]] | data125= {{#if:{{{drives_on|}}} | {{lcfirst:{{{drives_on}}}}} }} | label126= {{#if:{{{calling_code|}}} |{{#ifexist:Telephone numbers in {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}} | [[Telephone numbers in {{{linking_name|{{{common_name|{{{name|{{PAGENAME}}}}}}}}}}}|ടെലിഫോൺ കോഡ്]] | Calling code }} }} | data126= {{{calling_code|}}} | label127= [[ISO 3166|ISO 3166 code]] | data127= {{#switch:{{{iso3166code|}}} |omit = <!--(do nothing)--> | = <!--if iso3166code is not supplied: -->{{#if:{{{common_name|}}} | {{#if:{{ISO 3166 code|{{{common_name}}}|nocat=true}} | [[ISO 3166-2:{{ISO 3166 code|{{{common_name}}}}}|{{ISO 3166 code|{{{common_name}}}}}]] }} }} |#default = [[ISO 3166-2:{{uc:{{{iso3166code}}}}}|{{uc:{{{iso3166code}}}}}]] }} | label128= [[Country code top-level domain|Internet TLD]] | data128= {{{cctld|}}} | data129 = {{#if:{{{official_website|}}} |<div style="line-height:11pt">'''Website'''<br/>{{{official_website}}}</div> }} | data130= {{#if:{{{image_map3|{{{location_map|}}}}}} | {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image_map3|{{{location_map|}}}}}}|size={{{map3_width|}}}|upright=1.15|alt={{{alt_map3|}}}|title=Location of {{{common_name|{{{name|{{{linking_name|{{PAGENAME}} }}} }}} }}} }}<!-- -->{{#if:{{{map_caption3|}}}|<div style="position:relative;top:0.3em;">{{{map_caption3|}}}</div>}} }} | data134 = {{#if:{{{p1|}}}{{{s1|}}} |{{Infobox country/formernext|flag_p1={{{flag_p1|}}}|image_p1={{{image_p1|}}}|p1={{{p1|}}}|border_p1={{{border_p1|}}}|flag_p2={{{flag_p2|}}}|image_p2={{{image_p2|}}}|p2={{{p2|}}}|border_p2={{{border_p2|}}}|flag_p3={{{flag_p3|}}}|image_p3={{{image_p3|}}}|p3={{{p3|}}}|border_p3={{{border_p3|}}}|flag_p4={{{flag_p4|}}}|image_p4={{{image_p4|}}}|p4={{{p4|}}}|border_p4={{{border_p4|}}}|flag_p5={{{flag_p5|}}}|image_p5={{{image_p5|}}}|p5={{{p5|}}}|border_p5={{{border_p5|}}}|flag_p6={{{flag_p6|}}}|image_p6={{{image_p6|}}}|p6={{{p6|}}}|border_p6={{{border_p6|}}}|flag_p7={{{flag_p7|}}}|image_p7={{{image_p7|}}}|p7={{{p7|}}}|border_p7={{{border_p7|}}}|flag_p8={{{flag_p8|}}}|image_p8={{{image_p8|}}}|p8={{{p8|}}}|border_p8={{{border_p8|}}}|flag_p9={{{flag_p9|}}}|image_p9={{{image_p9|}}}|p9={{{p9|}}}|border_p9={{{border_p9|}}}|flag_p10={{{flag_p10|}}}|image_p10={{{image_p10|}}}|p10={{{p10|}}}|border_p10={{{border_p10|}}}|flag_p11={{{flag_p11|}}}|image_p11={{{image_p11|}}}|p11={{{p11|}}}|border_p11={{{border_p11|}}}|flag_p12={{{flag_p12|}}}|image_p12={{{image_p12|}}}|p12={{{p12|}}}|border_p12={{{border_p12|}}}|flag_p13={{{flag_p13|}}}|image_p13={{{image_p13|}}}|p13={{{p13|}}}|border_p13={{{border_p13|}}}|flag_p14={{{flag_p14|}}}|image_p14={{{image_p14|}}}|p14={{{p14|}}}|border_p14={{{border_p14|}}}|flag_p15={{{flag_p15|}}}|image_p15={{{image_p15|}}}|p15={{{p15|}}}|border_p15={{{border_p15|}}}|flag_p16={{{flag_p16|}}}|image_p16={{{image_p16|}}}|p16={{{p16|}}}|border_p16={{{border_p16|}}}|flag_p17={{{flag_p17|}}}|image_p17={{{image_p17|}}}|p17={{{p17|}}}|border_p17={{{border_p17|}}}|flag_p18={{{flag_p18|}}}|image_p18={{{image_p18|}}}|p18={{{p18|}}}|border_p18={{{border_p18|}}}|flag_p19={{{flag_p19|}}}|image_p19={{{image_p19|}}}|p19={{{p19|}}}|border_p19={{{border_p19|}}}|flag_p20={{{flag_p20|}}}|image_p20={{{image_p20|}}}|p20={{{p20|}}}|border_p20={{{border_p20|}}}|flag_p21={{{flag_p21|}}}|image_p21={{{image_p21|}}}|p21={{{p21|}}}|border_p21={{{border_p21|}}}|flag_s1={{{flag_s1|}}}|image_s1={{{image_s1|}}}|s1={{{s1|}}}|border_s1={{{border_s1|}}}|flag_s2={{{flag_s2|}}}|image_s2={{{image_s2|}}}|s2={{{s2|}}}|border_s2={{{border_s2|}}}|flag_s3={{{flag_s3|}}}|image_s3={{{image_s3|}}}|s3={{{s3|}}}|border_s3={{{border_s3|}}}|flag_s4={{{flag_s4|}}}|image_s4={{{image_s4|}}}|s4={{{s4|}}}|border_s4={{{border_s4|}}}|flag_s5={{{flag_s5|}}}|image_s5={{{image_s5|}}}|s5={{{s5|}}}|border_s5={{{border_s5|}}}|flag_s6={{{flag_s6|}}}|image_s6={{{image_s6|}}}|s6={{{s6|}}}|border_s6={{{border_s6|}}}|flag_s7={{{flag_s7|}}}|image_s7={{{image_s7|}}}|s7={{{s7|}}}|border_s7={{{border_s7|}}}|flag_s8={{{flag_s8|}}}|image_s8={{{image_s8|}}}|s8={{{s8|}}}|border_s8={{{border_s8|}}}|flag_s9={{{flag_s9|}}}|image_s9={{{image_s9|}}}|s9={{{s9|}}}|border_s9={{{border_s9|}}}|flag_s10={{{flag_s10|}}}|image_s10={{{image_s10|}}}|s10={{{s10|}}}|border_s10={{{border_s10|}}}|flag_s11={{{flag_s11|}}}|image_s11={{{image_s11|}}}|s11={{{s11|}}}|border_s11={{{border_s11|}}}|flag_s12={{{flag_s12|}}}|image_s12={{{image_s12|}}}|s12={{{s12|}}}|border_s12={{{border_s12|}}}|flag_s13={{{flag_s13|}}}|image_s13={{{image_s13|}}}|s13={{{s13|}}}|border_s13={{{border_s13|}}}|flag_s14={{{flag_s14|}}}|image_s14={{{image_s14|}}}|s14={{{s14|}}}|border_s14={{{border_s14|}}}|flag_s15={{{flag_s15|}}}|image_s15={{{image_s15|}}}|s15={{{s15|}}}|border_s15={{{border_s15|}}}|flag_s16={{{flag_s16|}}}|image_s16={{{image_s16|}}}|s16={{{s16|}}}|border_s16={{{border_s16|}}}|flag_s17={{{flag_s17|}}}|image_s17={{{image_s17|}}}|s17={{{s17|}}}|border_s17={{{border_s17|}}}|flag_s18={{{flag_s18|}}}|image_s18={{{image_s18|}}}|s18={{{s18|}}}|border_s18={{{border_s18|}}}|flag_s19={{{flag_s19|}}}|image_s19={{{image_s19|}}}|s19={{{s19|}}}|border_s19={{{border_s19|}}}|flag_s20={{{flag_s20|}}}|image_s20={{{image_s20|}}}|s20={{{s20|}}}|border_s20={{{border_s20|}}}|flag_s21={{{flag_s21|}}}|image_s21={{{image_s21|}}}|s21={{{s21|}}}|border_s21={{{border_s21|}}}}} }} | label135 = Today part of | data135 = {{{today|}}} | data136 = {{#if:{{{footnote_a|}}}{{{footnote_b|}}}{{{footnote_c|}}}{{{footnote_d|}}}{{{footnote_e|}}}{{{footnote_f|}}}{{{footnote_g|}}}{{{footnote_h|}}} |<div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;"><ol style="list-style-type: lower-alpha; margin-left: 1em;"> {{#if:{{{footnote_a|}}}|<li value=1>{{{footnote_a|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_b|}}}|<li value=2>{{{footnote_b|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_c|}}}|<li value=3>{{{footnote_c|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_d|}}}|<li value=4>{{{footnote_d|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_e|}}}|<li value=5>{{{footnote_e|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_f|}}}|<li value=6>{{{footnote_f|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_g|}}}|<li value=7>{{{footnote_g|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote_h|}}}|<li value=8>{{{footnote_h|}}}</li>}} </ol></div>}} | data137 = {{#if:{{{footnote1|}}}{{{footnote2|}}}{{{footnote3|}}}{{{footnote4|}}}{{{footnote5|}}}{{{footnote6|}}}{{{footnote7|}}}{{{footnote8|}}} |<div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;"><ol style="margin-left:1em;"> {{#if:{{{footnote1|}}}|<li value=1>{{{footnote1|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote2|}}}|<li value=2>{{{footnote2|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote3|}}}|<li value=3>{{{footnote3|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote4|}}}|<li value=4>{{{footnote4|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote5|}}}|<li value=5>{{{footnote5|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote6|}}}|<li value=6>{{{footnote6|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote7|}}}|<li value=7>{{{footnote7|}}}</li> }}{{#if:{{{footnote8|}}}|<li value=8>{{{footnote8|}}}</li>}} </ol></div>}} | rowstyle138 = | data138 = {{#if:{{{footnotes|}}}|<div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;">{{{footnotes}}}{{#if:{{{footnotes2|}}}|<br>{{{footnotes2}}}}}</div>}} | belowclass = mergedtoprow noprint | below = {{#if:{{{navbar|}}}| {{navbar|{{{navbar|}}}}} }} }}{{#invoke:Check for unknown parameters|check|unknown={{main other|[[Category:Pages using infobox country with unknown parameters|_VALUE_{{PAGENAME}}]]}}|preview=Page using [[Template:Infobox country]] with unknown parameter "_VALUE_"|ignoreblank=y| admin_center_type | admin_center | alt_coat | alt_flag | alt_flag2 | alt_map | alt_map2 | alt_map3 | alt_symbol | anthem | anthems | antipodes | area_acre | area_data2 | area_data3 | area_footnote | area_ha | area_km2 | area_label | area_label2 | area_label3 | area_land_acre | area_land_footnote | area_land_ha | area_land_km2 | area_land_sq_mi | area_link | area_rank | area_sq_mi | area_water_acre | area_water_footnote | area_water_ha | area_water_km2 | area_water_sq_mi | border_p1 | border_p2 | border_p3 | border_p4 | border_p5 | border_p6 | border_p7 | border_p8 | border_p9 | border_p10 | border_p11 | border_p12 | border_p13 | border_p14 | border_p15 | border_p16 | border_p17 | border_p18 | border_p19 | border_p20| border_p21 | border_s1 | border_s2 | border_s3 | border_s4 | border_s5 | border_s6 | border_s7 | border_s8 | border_s9 | border_s10 | border_s11 | border_s12 | border_s13 | border_s14 | border_s15 | border_s16 | border_s17 | border_s18 | border_s19 | border_s20 | border_s21 | calling_code | capital_exile | capital_type | capital | cctld | coa_size | coat_alt | common_languages | common_name | conventional_long_name | coordinates | currency_code | currency | date_end | date_event1 | date_event2 | date_event3 | date_event4 | date_event5 | date_event6 | date_event7 | date_event8 | date_event9 | date_event10 | date_format | date_post | date_pre | date_start | demonym | deputy1 | deputy2 | deputy3 | deputy4 | deputy5 | deputy6 | deputy7 | deputy8 | deputy9 | deputy10 | deputy11 | deputy12 | deputy13 | deputy14 | deputy15 | drives_on | DST_note | DST | electricity | empire | englishmotto | era | established_date1 | established_date2 | established_date3 | established_date4 | established_date5 | established_date6 | established_date7 | established_date8 | established_date9 | established_date10 | established_date11 | established_date12 | established_date13 | established_date14 | established_date15 | established_date16 | established_date17 | established_date18 | established_date19 | established_date20 | established_event1 | established_event2 | established_event3 | established_event4 | established_event5 | established_event6 | established_event7 | established_event8 | established_event9 | established_event10 | established_event11 | established_event12 | established_event13 | established_event14 | established_event15 | established_event16 | established_event17 | established_event18 | established_event19 | established_event20 | established | ethnic_groups_ref | ethnic_groups_year | ethnic_groups | event_end | event_post | event_pre | event_start | event1 | event2 | event3 | event4 | event5 | event6 | event7 | event8 | event9 | event10 | flag| flag_alt | flag_alt2 | flag_border | flag_caption | flag_caption | flag_p1 | flag_p2 | flag_p3 | flag_p4 | flag_p5 | flag_p6 | flag_p7 | flag_p8 | flag_p9 | flag_p10 | flag_p11 | flag_p12 | flag_p13 | flag_p14 | flag_p15 | flag_p16 | flag_p17 | flag_p18 | flag_p19 | flag_p20 | flag_p21 | flag_s1 | flag_s2 | flag_s3 | flag_s4 | flag_s5 | flag_s6 | flag_s7 | flag_s8 | flag_s9 | flag_s10 | flag_s11 | flag_s12 | flag_s13 | flag_s14 | flag_s15 | flag_s16 | flag_s17 | flag_s18 | flag_s19 | flag_s20 | flag_s21 | flag_size | flag_type | flag_type_article | flag_width | flag2_border | footnote_a | footnote_a | footnote_b | footnote_b | footnote_c | footnote_c | footnote_d | footnote_d | footnote_e | footnote_e | footnote_f | footnote_f | footnote_g | footnote_g | footnote_h | footnote_h | footnote1 | footnote1 | footnote2 | footnote2 | footnote3 | footnote3 | footnote4 | footnote4 | footnote5 | footnote5 | footnote6 | footnote6 | footnote7 | footnote7 | footnote8 | footnote8 | footnotes | footnotes2 | FR_cadastre_area_km2 | FR_cadastre_area_rank | FR_cadastre_area_sq_mi | FR_foot | FR_foot2 | FR_foot3 | FR_foot4 | FR_foot5 | FR_IGN_area_km2 | FR_IGN_area_rank | FR_IGN_area_sq_mi | FR_metropole_population_estimate_rank | FR_metropole_population | FR_metropole | FR_total_population_estimate_rank | FR_total_population_estimate_year | FR_total_population_estimate | GDP_nominal_per_capita_rank | GDP_nominal_per_capita | GDP_nominal_rank | GDP_nominal_year | GDP_nominal | GDP_PPP_per_capita_rank | GDP_PPP_per_capita | GDP_PPP_rank | GDP_PPP_year | GDP_PPP | Gini_change | Gini_rank | Gini_ref | Gini_year | Gini | government_type | HDI_change | HDI_rank | HDI_ref | HDI_year | HDI | house1 | house2 | image_coat | image_flag | image_flag2 | image_map_alt | image_map_caption | image_map_size | image_map | image_map2_alt | image_map2_caption | image_map2_size | image_map2 | image_map3 | image_p1 | image_p2 | image_p3 | image_p4 | image_p5 | image_p6 | image_p7 | image_p8 | image_p9 | image_p10 | image_p11 | image_p12 | image_p13 | image_p14 | image_p15 | image_p16 | image_p17 | image_p18 | image_p19 | image_p20 | image_p21 | image_s1 | image_s2 | image_s3 | image_s4 | image_s5 | image_s6 | image_s7 | image_s8 | image_s9 | image_s10 | image_s11 | image_s12 | image_s13 | image_s14 | image_s15 | image_s16 | image_s17 | image_s18 | image_s19 | image_s20 | image_s21 | image_symbol | iso3166code | languages_sub | languages_type | languages | languages2_sub | languages2_type | languages2 | largest_city | largest_settlement_type | largest_settlement | leader_name1 | leader_name2 | leader_name3 | leader_name4 | leader_name5 | leader_name6 | leader_name7 | leader_name8 | leader_name9 | leader_name10 | leader_name11 | leader_name12 | leader_name13 | leader_name14 | leader_name15 | leader_title1 | leader_title2 | leader_title3 | leader_title4 | leader_title5 | leader_title6 | leader_title7 | leader_title8 | leader_title9 | leader_title10 | leader_title11 | leader_title12 | leader_title13 | leader_title14 | leader_title15 | leader1 | leader2 | leader3 | leader4 | leader5 | leader6 | leader7 | leader8 | leader9 | leader10 | leader11 | leader12 | leader13 | leader14 | leader15 | legislature | life_span | linking_name | location_map | loctext | lower_house | map_caption | map_caption2 | map_caption3 | map_width | map2_width | map3_width | membership_type | membership | micronation | motto | name | national_anthem | national_languages | national_motto | native_name | navbar | nummembers | official_languages | official_website | org_type | other_symbol_type | other_symbol | p1 | p2 | p3 | p4 | p5 | p6 | p7 | p8 | p9 | p10 | p11 | p12 | p13 | p14 | p15 | p16 | p17 | p18 | p19 | p20 | p21 | patron_saint | patron_saints | percent_water | politics_link | pop_den_footnote | population_census_rank | population_census_year | population_census | population_data2 | population_data3 | population_density_km2 | population_density_rank | population_density_sq_mi | population_estimate_rank | population_estimate_year | population_estimate | population_label2 | population_label3 | population_link | recognised_languages | recognised_national_languages | recognised_regional_languages | recognized_languages | recognized_national_languages | ref_area1 | ref_area2 | ref_area3 | ref_area4 | ref_area5 | ref_pop1 | ref_pop2 | ref_pop3 | ref_pop4 | ref_pop5 | regional_languages | recognized_regional_languages | religion_ref | religion_year | religion | representative1 | representative2 | representative3 | representative4 | representative5 | royal_anthem | flag_anthem | march | national_march | regional_anthem | territorial_anthem | state_anthem | s1 | s2 | s3 | s4 | s5 | s6 | s7 | s8 | s9 | s10 | s11 | s12 | s13 | s14 | s15 | s16 | s17 | s18 | s19 | s20 | s21 | sovereignty_note | sovereignty_type | stat_area1 | stat_area2 | stat_area3 | stat_area4 | stat_area5 | stat_pop1 | stat_pop2 | stat_pop3 | stat_pop4 | stat_pop5 | stat_year1 | stat_year2 | stat_year3 | stat_year4 | stat_year5 | status_text | status | symbol| symbol_type_article | symbol_type | symbol_width | text_symbol_type | text_symbol | time_zone_DST | time_zone | title_deputy | title_leader | title_representative | today | type_house1 | type_house2 | upper_house | utc_offset_DST | utc_offset | year_deputy1 | year_deputy2 | year_deputy3 | year_deputy4 | year_deputy5 | year_deputy6 | year_deputy7 | year_deputy8 | year_deputy9 | year_deputy10 | year_deputy11 | year_deputy12 | year_deputy13 | year_deputy14 | year_deputy15 | year_end | year_exile_end | year_exile_start | year_leader1 | year_leader2 | year_leader3 | year_leader4 | year_leader5 | year_leader6 | year_leader7 | year_leader8 | year_leader9 | year_leader10 | year_leader11 | year_leader12 | year_leader13 | year_leader14 | year_leader15 | year_representative1 | year_representative2 | year_representative3 | year_representative4 | year_representative5 | year_start}}{{main other| {{#if:{{both|{{{image_coat|}}}|{{{image_symbol|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|A]] }}{{#if:{{both|{{{alt_coat|}}}|{{{alt_symbol|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|B]] }}{{#if:{{both|{{{motto|}}}|{{{national_motto|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|C]] }}{{#if:{{both|{{{national_anthem|}}}|{{{anthem|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|D]] }}{{#if:{{both|{{{other_symbol|}}}|{{{text_symbol|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|E]] }}{{#if:{{both|{{{other_symbol_type|}}}|{{{text_symbol_type|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|F]] }}{{#if:{{both|{{{largest_city|}}}|{{{largest_settlement|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|G]] }}{{#if:{{both|{{{recognized_languages|}}}|{{{recognised_languages|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|H]] }}{{#if:{{both|{{{recognized_national_languages|}}}|{{{recognised_national_languages|}}}}}{{both|{{{recognized_regional_languages|}}}|{{{recognised_regional_languages|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|I]] }}{{#if:{{{official_languages|}}}||{{#if:{{{recognized_languages|}}}{{{recognised_languages|}}}{{{recognized_national_languages|}}}{{{recognised_national_languages|}}}{{{recognized_regional_languages|}}}{{{recognised_regional_languages|}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|J]]}} }}{{#if:{{both|{{{area_km2|}}}|{{{area_ha|}}}}}{{both|{{{area_land_km2|}}}|{{{area_land_ha|}}}}}{{both|{{{area_water_km2|}}}|{{{area_water_ha|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|K]] }}{{#if:{{both|{{{DST|}}}|{{{time_zone_DST|}}}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|L]] }}{{#if:{{{time_zone|}}}{{{utc_offset|}}}||{{#if:{{{time_zone_DST|}}}{{{utc_offset_DST|}}}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|M]]}} }}{{#if:{{both|{{{sovereignty_type|}}}|{{{established|}}} }}|[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|O]] }}{{#if:{{{languages|}}}|{{#if:{{{languages_type|}}}||[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|P]]}} }}{{#if:{{{languages2|}}}|{{#if:{{{languages2_type|}}}||[[Category:Pages using infobox country with syntax problems|P]]}} }}{{#if:{{{flag_type|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters|T{{PAGENAME}}]] }}{{#if:{{{flag_caption|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the flag caption or type parameters|C{{PAGENAME}}]] }}{{#if:{{{symbol_type|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters|T{{PAGENAME}}]] }}{{#if:{{{symbol_caption|}}}|[[Category:Pages using infobox country or infobox former country with the symbol caption or type parameters|C{{PAGENAME}}]] }}}}<!-- Tracking categories from merge with {{infobox former country}}. After all cats are empty/have been checked, these can be removed. -->{{#if:{{{status_text|}}}|{{#ifeq:{{ucfirst:{{{status|}}}}}|Colony|{{main other|[[Category:Former country articles using status text with Colony or Exile]]}}|{{#ifeq:{{ucfirst:{{{status|}}}}}|Exile|{{main other|[[Category:Former country articles using status text with Colony or Exile]]}}}}}} }}<!--End of former country tracking cats--><noinclude> {{documentation}} </noinclude> taetl9q4c7ty6iojowzudn5a89meyqh കനകമഴമരം 0 141361 3765680 1695212 2022-08-17T13:39:10Z Archaeodontosaurus 15039 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Golden Rain Tree}} {{taxobox |name = ''Koelreuteria paniculata'' |image = (MHNT) Koelreuteria paniculata -Leaves and inflorescences - Palais Niel.jpg |image_caption = Foliage and flowers of var. ''apiculata'' |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperms]] |unranked_classis = [[Eudicots]] |unranked_ordo = [[Rosids]] |ordo = [[Sapindales]] |familia = [[Sapindaceae]] |genus = ''[[Koelreuteria]]'' |species = '''''K. paniculata''''' |binomial = ''Koelreuteria paniculata'' |binomial_authority = [[Erich Laxmann|Laxm.]] |}} [[Image:Leafage of Koelreuteria paniculata.JPG|thumb|Leaf of var. ''paniculata'']] സ്വർണ്ണ നിറത്തിലുള്ള ചെറിയ പൂക്കളും ഫലങ്ങളും ധാരാളമായി കാണപ്പെടുന്ന ഒരു വൃക്ഷമാണ് '''കനകമഴമരം''', '''വാർണിഷ് മരം''' അഥവാ '''ചൈനാമരം'''(Golden Rain Tree). ഉഴിഞ്ഞ, സോപ്പിൻ കായ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന ''സാപ്പിൻഡേസി'' (Sapindaceae), കുടുംബത്തിൽ പെടുന്ന ''കോയിൽ റൂട്ടീറിയ പാനിക്കുലേറ്റ'' (Koelreuteria) ഇനത്തിലെ ''അപ്പിക്കുലേറ്റ''(apiculata) എന്നയിനമാണ് ഈ വൃക്ഷം. [[ചൈന|ചൈനയാണ്]] ഇതിന്റെ സ്വദേശം. 15 മീറ്റർ വരെ ഈ വൃക്ഷം ഉയരം വെയ്ക്കുന്നു. തണുപ്പിനെയും ചൂടിനെയും ഒരുപോലെ അതിജീവിക്കുവാനുള്ള ശേഷി ഇവയുടെ പ്രത്യേകതയാണ്. കേരളത്തിലെ കാലാവസ്ഥയ്ക്കനുസരിച്ച് ഒക്ടോബർ, നവംബർ മാസങ്ങളിലാണ് ഇവ പുഷ്പിക്കുക. [[വർഗ്ഗം:വൃക്ഷങ്ങൾ]] 9989n1x0pm9b74lz5rnzb3cgjmnc6fo നിരണം 0 146520 3765669 3727587 2022-08-17T13:20:39Z Kuriakose Niranam 107049 അക്ഷര പിശക് തിരുത്തി wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Niranam}} {{Infobox Indian Jurisdiction |type = ഗ്രാമം |native_name = നിരണം |other_name = |district = [[Pathanamthitta district|Pathanamthitta]] |state_name = Kerala |nearest_city = |parliament_const = |assembly_cons = |civic_agency = |skyline = |skyline_caption = |latd = 9.351163|latm = |lats = |longd= 76.516353|longm= |longs= |locator_position = right |area_total = |area_magnitude = |altitude = |population_total = |population_as_of = |population_density = |sex_ratio = |literacy = |area_telephone = 91 - 469 |postal_code = 689621 |climate= |website= }} [[പത്തനംതിട്ട ജില്ല|പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ]] തിരുവല്ല താലൂക്കിൽ തെക്ക് പമ്പ ആറിനും വടക്ക് അരീത്തോടിനും മദ്ധ്യേയുള്ള ഒരു സമതലപ്രദേശമാണ് '''നിരണം''' . പ്രാചീനതയിലും സാംസ്കാരികമഹിമയിലും മുൻപന്തിയിൽ നിൽക്കുന്ന കേരളഗ്രാമങ്ങളിലൊന്നാണ് നിരണം. നൂറ്റെട്ട് ശിവക്ഷേത്രങ്ങളിലൊന്നായ നിരണം തൃക്കപാലീശ്വരം മഹാദേവക്ഷേത്രവും AD 52ൽ സെന്റ് തോമസ് സ്ഥാപിച്ച നിരണം സെന്റ് മേരിസ് വലിയ പള്ളിയും ഇസ്ളാം മത പ്രചാരകനായ മാലിക്ക് ദിനാർ നിർമ്മിച്ച മാലിക് ദിനാർ മോസ്കും നിരണത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. നിരണം കവികൾ എന്നറിയപ്പെടുന്ന കണ്ണശ്ശന്മാരുടെ ജന്മസ്ഥലം എന്ന നിലയിലും നിരണം പ്രശസ്തമാണ്. പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ ഏക കുട്ടനാടൻ ചുണ്ടൻ വള്ളമാണ് നിരണം ചുണ്ടൻ. ==ചരിത്രം== ക്രിസ്തുവർഷാരംഭത്തിൽ ഇപ്പോഴത്തെ കുട്ടനാടൻ പ്രദേശങ്ങൾ അറബിക്കടലിൽ മുങ്ങിക്കിടന്നിരുന്നു. കടൽ പിൻവാങ്ങിയ ശേഷം തീരപ്രദേശം ദൃശ്യമായിവന്നപ്പോൾ ആദ്യം രൂപംകൊണ്ട ജനപഥങ്ങളിലൊന്നാണ് നിരണം.<ref name=lsgkerala>{{Cite web |url=http://lsgkerala.in/niranampanchayat/niranam/ |title=നിരണം ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത് വെബ്സൈറ്റ് |access-date=2011-03-26 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304205102/http://lsgkerala.in/niranampanchayat/niranam/ |url-status=dead }}</ref> പ്രാചീനഭാരതത്തിലെ അതിപ്രധാനമായ രണ്ടു അന്തർദ്ദേശീയ വ്യാപാരകേന്ദ്രങ്ങളായിരുന്നു ''മുസ്സരീസ്സ്'' എന്ന കൊടുങ്ങല്ലൂരും ''നെൽക്കണ്ടി'' അഥവാ ''നെൽക്കിണ്ട'' എന്ന നിരണവും.നിരണത്തെ നിയാസണ്ടി എന്ന് പ്ളീനിയും, മേൽക്കണ്ടി എന്ന് [[ടോളമി|ടോളമിയും]] തങ്ങളുടെ സഞ്ചാരരേഖകളിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു. സമ്പൽസമൃദ്ധമായ വാണിജ്യകേന്ദ്രമായിട്ടാണ് ഈ പ്രദേശത്തെ ടോളമിയും,പ്ളീനിയും, പെരിക്ലിപ്പസും വിശേഷിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നത് . നിരണം പ്രദേശത്തെ കോട്ടച്ചാൽ,കുതിരച്ചാൽ മുതലായ പ്രമുഖ തോടുകൾ കപ്പൽ ചാലുകളായിരുന്നു എന്നും പുറംരാജ്യങ്ങളിലേക്കുള്ള ചരക്കുകൾ കൊണ്ടുപോയിക്കൊണ്ടിരുന്ന പായ്ക്കപ്പലുകൾ ഈ ചാലുകളിലൂടെ പ്രയാണം ചെയ്തിരുന്നു എന്നും കരുതപ്പെടുന്നു. നിരണത്തു നിന്നും കണ്ടെടുത്തിട്ടുള്ള അഗസ്റ്റസ് സീസറുടെ കാലത്തെ നാണയങ്ങൾ ഈ വിദേശബന്ധത്തിന് തെളിവാണ്. ക്രി.വ 52-ൽ കൊടുങ്ങല്ലൂരെത്തിയ തോമാശ്ലീഹ നിരണത്തും എത്തിച്ചേർന്നതായും ക്രി.വ 54-ൽ ദേവാലയം സ്ഥാപിച്ചതായും വിശ്വസിക്കുന്നു.ഇസ്ളാം ഫക്കീറായിരുന്ന മാലിക് ദിനാറും കപ്പൽമാർഗ്ഗം നിരണത്തെത്തിച്ചേർന്നുവെന്നും നിരണം ചാലയുടെ അൽപം വടക്കായുള്ള മുസ്ളീംപള്ളി ഇദ്ദേഹം സ്ഥാപിച്ചതായും കരുതപ്പെടുന്നു . ആദ്യനൂറ്റാണ്ടുകളിൽ തന്നെ നിരണം ഒരു ഹൈന്ദവ, ക്രൈസ്തവ,ഇസ്ലാമിക സാംസ്കാരികകേന്ദ്രമായിരുന്നു എന്നും തുറുമുഖപട്ടണമെന്ന നിലയിൽ സമ്പൽസമൃദ്ധവുമായിരുന്നു എന്നതിന് ധാരാളം തെളിവുകളുണ്ട്.ക്രി.വ 400 വരെ ബുദ്ധമതത്തിന്റെ സാന്നിധ്യവും ഇവിടെ നിലനിന്നിരുന്നു. കൊല്ലവർഷം 550-ന് മുൻപ് രചിക്കപ്പെട്ട [[ഉണ്ണുനീലിസന്ദേശം|ഉണ്ണുനീലിസന്ദേശത്തിൽ]] നിരണത്തെക്കുറിച്ച് പ്രതിപാദിക്കുന്നുണ്ട്. "വെൺമാടങ്ങൾ കൊണ്ട് ചന്ദ്രക്കലയെ ധരിച്ച് പരമശിവനാകാൻ ശ്രമിക്കുന്നതായ മണിമന്ദിരങ്ങൾ" ഉള്ള ദേശമായിട്ടാണ് ഈ കൃതിയിൽ നിരണത്തെ വർണ്ണിച്ചിരിക്കുന്നത്. ==പേരിന് പിന്നിൽ== ഈ പ്രദേശത്തിന്റെ ആദ്യകാലനാമം ''നീർമ്മണ്ണ്'' എന്നായിരുന്നു എന്നാണ് പല ചരിത്രകാരന്മാരുടെയും അഭിപ്രായം.<ref name=niranam_church>{{Cite web |url=http://niranamchurch.com/History.htm |title=നിരണം പള്ളിയുടെ വെബ്സൈറ്റ് |access-date=2011-03-26 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304001233/http://niranamchurch.com/History.htm |url-status=dead }}</ref> നീരുറവകൾ ധാരാളമായുള്ള ഫലഭൂയിഷ്ടമായ പ്രദേശമായതിനാലാണ് ആ പേർ വന്നതെന്നും ''നീർമ്മണ്ണ്'' കാലാന്തരത്തിൽ ''നിരണം'' ആയിത്തീരുകയായിരുന്നു എന്നും അവർ അവകാശപ്പെടുന്നു. ''രണം'' (യുദ്ധം) ഇല്ലാതെ, പരസ്പരം മൈത്രിയോടെ കഴിയുന്ന ശാന്തഭൂമി എന്ന അർത്ഥത്തിലാണ് ഈ പ്രദേശത്തിന്ന് ''നിരണം'' എന്ന പേരുണ്ടായത്<ref name=lsgkerala/> എന്നൊരു അഭിപ്രായവുമുണ്ട്. ആയിരത്തിലേറെ വർഷങ്ങളായി ഇവിടെ നിലനിന്നു പോരുന്ന മതസൗഹാർദ്ദം വിദേശിയരെപ്പോലും ആശ്ചര്യപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ടെന്നത് ഈ വാദത്തിന് ഒരു കാരണമാവാം. "നിരണം പള്ളി ഒരു ഹൈന്ദവക്ഷേത്രത്തിന് വളരെ സമീപത്തായി നിർബ്ബാധമായ ഒരു പ്രാചീന സിറിയൻ പള്ളിയാണെന്നുള്ളത് സഹിഷ്ണുതയോടെ വീക്ഷിക്കേണ്ടതാണ്." എന്ന് ലെഫ്റ്റനന്റ് കോർണർ എഴുതിയ 'സർവെ ഓഫ് ദി ട്രാവൻകൂർ കൊച്ചിൻ സ്റ്റേറ്റ്സ്' എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു.<ref name=pc_mathew>അഡ്വ.പി.സി മാത്യു , നിരണം പള്ളി ചരിത്രം, ഇലഞ്ഞിക്കൽ പബ്ലീഷേർസ് ,2006 ഫെബ്രുവരി </ref> == ചിത്രശാ‍ല == <gallery widths="100px" heights="80px" perrow="4" align="center"> Image:DuckFarm Niranam.JPG|താറാവ് വളർത്തൽ കേന്ദ്രം - നിരണം </gallery> ==അവലംബം== <references/> {{commons category|Niranam}} {{പത്തനംതിട്ട ജില്ല}} [[വർഗ്ഗം:പത്തനംതിട്ട ജില്ലയിലെ ഗ്രാമങ്ങൾ]] s1rbck3i77l4gxhg6payudkcf5hf793 ബർലിൻ കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ 0 155879 3765768 3764256 2022-08-18T03:34:47Z Altocar 2020 144384 wikitext text/x-wiki {{recent death}} {{Infobox politician | name = ബർലിൻ കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ |image = | birth_name = പി.കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ | birth_date = {{Birth date|1926|11|26}} | birth_place = [[ചെറുകുന്ന്]], [[കണ്ണൂർ]] | death_date = {{Death date and age|2022|08|08|1926|11|26}} | death_place = [[നാറാത്ത്]], [[കണ്ണൂർ ജില്ല|കണ്ണൂർ]] | party = [[സി.പി.എം]](2015-2022,1964-2005) [[കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടി]](1942-1964) [[ആർ.എം.പി]](2012-2014) | spouse = സരസ്വതി | children = ഉഷ | occupation = പത്രപ്രവർത്തകൻ | year = 2022 | date = 8 ഓഗസ്റ്റ് | source = https://www.manoramaonline.com/news/latest-news/2022/08/08/berlin-kunjananthan-nair-passed-away.amp.html മലയാള മനോരമ }} ആദ്യകാല കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പ്രവർത്തകനും [[പത്രപ്രവർത്തകർ|പത്രപ്രവർത്തകനുമായിരുന്ന]] മാർക്സിസ്റ്റ് ചിന്തകനായിരുന്നു '' പി.കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ '' എന്നറിയപ്പെടുന്ന '''ബർലിൻ കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ. (1926-2022)'''<ref>"വിപ്ലവ ബോധ്യം വിട്ടുകളയാത്ത ലോക കമ്യൂണിസ്റ്റ് | Berlin Kunjananthan Nair | Manorama News" https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2022/08/09/berlin-kunjananthan-nair.html</ref> ''ഒളിക്യാമറകൾ പറയാത്തത്'', ''പൊളിച്ചെഴുത്ത്'' തുടങ്ങിയവയാണ് അദ്ദേഹം രചിച്ച പ്രധാന പുസ്തകങ്ങൾ. വാർദ്ധക്യസഹജമായ അസുഖങ്ങളെ തുടർന്ന് വിശ്രമജീവിതത്തിലിരിക്കെ 2022 ഓഗസ്റ്റ് 8ന് വൈകിട്ട് 6 മണിക്ക് അന്തരിച്ചു.<ref>{{cite news |title=ബർലിൻ കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ അന്തരിച്ചു |url=https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/berlin-kunjananthan-nair-passed-away-1.7768134 |accessdate=8 ഓഗസ്റ്റ് 2022 |date=8 ഓഗസ്റ്റ് 2022 |archiveurl=https://archive.is/BN4Vw |archivedate=8 ഓഗസ്റ്റ് 2022}}</ref><ref>"നേതാക്കളെ സോവിയറ്റ് മുങ്ങിക്കപ്പലിൽ യാത്രയയക്കാൻപോയ കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ, അനുഭവങ്ങളുടെ കടൽ, Berlin Kunjananthan Nair, Berlin Kunjananthan Nair Death, Communist Party Of India" https://www.mathrubhumi.com/news/kerala/berlin-kunjananthan-nair-communist-party-of-india-1.7768140</ref><ref>"പിണറായിയെ കാണണമെന്ന അവസാന ആഗ്രഹം ബാക്കിയാക്കി ബർലിൻ കുഞ്ഞനന്തൻ മടങ്ങി..., CPM theorists, Berlin Kunjananthan Nair, CPM Party Congress 2022" https://www.mathrubhumi.com/videos/originals/cpm-theorist-berlin-kunjananthan-nair-expresses-his-wish-to-take-part-in-cpm-party-congress-2022-1.7407413</ref><ref>"തെറ്റുപറ്റി, പിണറായി വിജയനെ കണ്ട് ക്ഷമപറയണം : ബർലിൻ കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ, Berlin Kunjananthan Nair, Pinarayi Vijayan, CPIM Kerala" https://www.mathrubhumi.com/videos/news-in-videos/berlin-kunjananthan-nair-pinarayi-vijayan-cpim-kerala-1.5365226</ref> == ജീവിതരേഖ == [[കണ്ണൂർ ജില്ല|കണ്ണൂർ ജില്ലയിലെ]] [[തളിപ്പറമ്പ്‌ താലൂക്ക്‌|തളിപ്പറമ്പ് താലൂക്കിലെ]] [[ചെറുകുന്ന്|ചെറുകുന്നിൽ]] കോളങ്കട പുതിയ വീട്ടിൽ അനന്തൻ നായരുടേയും ശ്രീദേവിയുടേയും മകനായി 1926 നവംബർ 26ന് ജനിച്ചു. പി.കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ എന്നതാണ് ശരിയായ പേര്. നാറാത്ത് ഈസ്റ്റ് എൽ.പി. സ്കൂളിലായിരുന്നു പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം. എട്ടാം ക്ലാസ് വരെ കണ്ണാടിപറമ്പ് ഹയർ എലമെൻററി സ്കൂളിലും തേഡ് ഫോറത്തിൽ കണ്ണൂർ ടൗൺ മിഡിൽ സ്കൂളിലും ഫോർത്ത് ഫോറം മുതൽ പത്താം ക്ലാസ് വരെ ചിറക്കൽ രാജാസ് സ്കൂളിലുമായി വിദ്യാഭ്യാസം പൂർത്തിയാക്കി. രാജാസ് സ്കൂളിൽ പഠിക്കുമ്പോഴെ രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തനം തുടങ്ങിയിരുന്നു. കോൺഗ്രസ് പാർട്ടിയിലൂടെ രാഷ്ട്രീയത്തിലെത്തിയ കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ പിന്നീട് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ അംഗമായി. 1943 മെയ് മാസത്തിൽ [[മുംബൈ|ബോംബെയിൽ]] വച്ച് നടന്ന കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുടെ ഒന്നാം പാർട്ടി കോൺഗ്രസിൽ പങ്കെടുക്കുമ്പോൾ പ്രായം പതിനേഴ് വയസ്. പി.കൃഷ്ണപിള്ളയാണ് അദ്ദേഹത്തിൻറെ രാഷ്ട്രീയ ഗുരു. സ്കൂൾ വിദ്യാർത്ഥിയായിരിക്കെ കൃഷ്ണപിള്ളയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ രൂപീകരിച്ച ബാലസംഘത്തിൻ്റെ നേതൃസ്ഥാനത്തേക്ക് ബർലിനാണ് തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടത്. പതിമൂന്നാം വയസ് മുതൽ ബാലസംഘത്തിലും പിന്നീട് അവിഭക്ത കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിലും പിളർപ്പോടെ മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിലും ചേർന്നു. 1942-ൽ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ അംഗമായ ബർലിൻ പാർട്ടി നിരോധിച്ചതിനെ തുടർന്ന് 1945-1946 വർഷങ്ങളിൽ ബോംബെ കേന്ദ്രീകരിച്ചും 1948-ൽ [[കൊൽക്കത്ത|കൊൽക്കത്തയിലും]] രഹസ്യ പാർട്ടി പ്രവർത്തനം നടത്തി. 1953 മുതൽ 1958 വരെ ഡൽഹിയിൽ അവിഭക്ത കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുടെ കേന്ദ്രക്കമ്മറ്റി ഓഫീസിൽ പ്രവർത്തിച്ചു. 1957-ൽ [[ഇ.എം.എസ്. നമ്പൂതിരിപ്പാട്|ഇ.എം.എസ്]] മുഖ്യമന്ത്രിയായപ്പോൾ അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പ്രൈവറ്റ് സെക്രട്ടറിയായിരുന്നു. 1958-ൽ [[റഷ്യ|റഷ്യയിൽ]] നിന്ന് മാർക്സിസം-ലെനിനിസത്തിലും പൊളിറ്റിക്കൽ സയൻസിലും ബിരുദം നേടിയ ബർലിൻ 1959-ൽ സോവിയറ്റ് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുടെ കോൺഗ്രസിൽ പങ്കെടുത്തു. 1961-ൽ എ.കെ.ജിയുടെ സെക്രട്ടറിയായും പ്രവർത്തിച്ചു. 1962 മുതൽ 1992 വരെയുള്ള മുപ്പത് വർഷക്കാലം കറഞ്ചിയയുടെ പത്രാധിപത്യത്തിലുള്ള ബ്ലിറ്റ്സ് വാരികയുടേയും ഇടത് ആഭിമുഖ്യം പുലർത്തുന്ന പത്രങ്ങളായ ന്യൂഎജ്, നവയുഗം, നവജീവൻ, ദേശാഭിമാനി, ജനയുഗം ഉൾപ്പെടെയുള്ള കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പത്രങ്ങളുടെ യൂറോപ്യൻ ലേഖകനായി ജർമ്മനിയിലെ ബർലിനിൽ പ്രവർത്തിച്ചു. 1989 നവംബർ 9ന് ബർലിൻ മതിൽ പൊളിഞ്ഞ് ജർമ്മനികൾ ഒന്നാവുകയും 1990-കളുടെ തുടക്കത്തിലെ സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ്റെ തകർച്ചയും മൂലം യൂറോപ്യൻ കമ്മ്യൂണിസം വെറും ചരിത്ര ഗ്രന്ഥങ്ങളിലേക്ക് ഒതുങ്ങുകയും ചെയ്തതോടെ 1992-ൽ കേരളത്തിലേക്ക് തിരിച്ചെത്തി. ഇതോടെ പേരിൻ്റെ കൂടെ ബർലിൻ എന്ന് കൂട്ടിച്ചേർത്തു. ബർലിൻ കുഞ്ഞനന്തൻ നായരായി മാറി. നാട്ടിലെത്തിയ ശേഷം മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുടെ പ്രാദേശിക ഘടകത്തിലെ സജീവ പ്രവർത്തകനായി പാർട്ടി ജീവിതമാരംഭിച്ച കുഞ്ഞനന്തൻ 2002-ലെ കണ്ണൂർ സംസ്ഥാന സമ്മേളനത്തോടെ മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ വി.എസ്, പിണറായി വിഭാഗങ്ങൾ വന്നതോടെ വി.എസ് പക്ഷത്തോടൊപ്പം ചേർന്നു. നാലാം ലോക വിവാദത്തോടെ പാർട്ടി പുത്തൻ ആശയങ്ങളിലേയ്ക്ക് വഴിതിരിഞ്ഞതും നിലവിലെ ആശയങ്ങളിലെ വ്യതിചലനങ്ങളും ബർലിനെ പ്രകോപിപ്പിച്ചു. ഇതിനെ തുടർന്ന് മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിക്കെതിരെയും അന്ന് സെക്രട്ടറിയായിരുന്ന പിണറായി വിജയനെതിരെയും മറ്റ് മാർക്സിസ്റ്റ് നേതാക്കന്മാർക്കെതിരെയും നിരന്തരം വിമർശനം ഉന്നയിച്ച് പത്ര-മാധ്യമങ്ങളിൽ ലേഖനമെഴുതി. പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ലേഖനങ്ങളിൽ പാർട്ടി നിലപാടിലെ ഇരട്ടത്താപ്പിനെ ചൂണ്ടിക്കാട്ടി. എന്നാൽ ബൂർഷ്വാ മാധ്യമങ്ങളെ ഉപയോഗിച്ച് മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിയെ അപകീർത്തിപ്പെടുത്താൻ ശ്രമിച്ചെന്ന് ആരോപിച്ച് 2005 മാർച്ച് മൂന്നിന് ബർലിനെ മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പുറത്താക്കി. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ പാർട്ടി ഘടകമായ നാറാത്ത് ബ്രാഞ്ച് കമ്മറ്റിയിലെ മുഴുവൻ അംഗങ്ങളുടേയും എതിർപ്പിനെ വകവെയ്ക്കാതെ മേൽക്കമ്മിറ്റി തീരുമാനപ്രകാരമാണ് ബർലിനെ പാർട്ടിയുടെ പ്രാഥമിക അംഗത്വത്തിൽ നിന്നും പുറത്താക്കിയത്. മുതലാളിത്തത്തിൻ്റെ ദത്തുപുത്രൻ എന്നാണ് അന്ന് മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടി സെക്രട്ടറിയായിരുന്ന പിണറായിയെ ബർലിൻ വിശേഷിപ്പിച്ചത്. അദ്ദേഹത്തിൻ്റെ ഒളിക്യാമറകൾ പറയാത്തത് എന്ന പുസ്തകം പിണറായി വിജയനെ അതിരൂക്ഷമായി വിമർശിക്കുന്നതായിരുന്നു. പിണറായി വിജയൻ തൊഴിലാളി വർഗ്ഗത്തിൻ്റെ ദത്തുപുത്രനാണെങ്കിൽ വി.എസ്. അച്യുതാനന്ദൻ തനത് പുത്രനാണെന്ന ബർലിൻ്റെ നിരീക്ഷണം പാർട്ടിയിൽ കോളിളക്കം സൃഷ്ടിച്ചു. പാർട്ടിക്കകത്തെ പ്രശ്നങ്ങൾ ചർച്ചയാക്കും വിധം അദ്ദേഹമെഴുതിയ പൊളിച്ചെഴുത്ത് എന്ന പുസ്തകം ഏറെ വിവാദമായിരുന്നു. മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിൽ വിഭാഗീയത കത്തിക്കാളിയ 2002 മുതൽ 2013 വരെ വി.എസിനൊപ്പമായിരുന്നു ബർലിൻ കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ. പാർട്ടിയിൽ നിന്ന് പുറത്തായ കുഞ്ഞനന്തൻ നായരെ കാണാൻ വി.എസ്. അച്യുതാനന്ദൻ വീട്ടിൽ പോയതും ഭക്ഷണം കഴിക്കാൻ വിലക്കുള്ളതിനാൽ വെള്ളം കുടിച്ച് മടങ്ങിയെന്നും ബർലിൻ പറഞ്ഞത് വലിയ വിവാദം സൃഷ്ടിച്ചു. എം.എൻ.വിജയനെപ്പോലെ ഒരു കാലത്ത് പാർട്ടിയുടെ ആശയമുഖമായി ജീവിക്കുകയും പിന്നീട് പാർട്ടിയ്ക്ക് അനഭിമതനാവുകയും ചെയ്ത ആളായിരുന്നു ബർലിൻ. പാർട്ടിയുമായി യാതൊരു ബന്ധവുമില്ലാത്ത ആൾ എന്നായിരുന്നു ചില മുതിർന്ന മാർക്സിസ്റ്റ് നേതാക്കൾ ഒരു ഘട്ടത്തിൽ ബർലിനെ വിശേഷിപ്പിച്ചത്. 2012-ലെ ടി.പി.ചന്ദ്രശേഖരൻ വധത്തിന് ശേഷം ആർ.എം.പിയുടെ വേദികളിൽ സ്ഥിര സാന്നിധ്യമായിരുന്ന കുഞ്ഞനന്തൻ നായർ ആർ.എം.പിയുമായി മാനസികമായി അകന്നു. എന്നാൽ 2014 മുതൽ വീണ്ടും പാർട്ടി അനുകൂല നിലപാടുകൾ പ്രകടിപ്പിച്ച് രംഗത്തെത്തി. പിണറായി വിജയനെ അതിനിശിതമായി വിമർശിച്ചിരുന്ന ബർലിൻ പിന്നീട് വി.എസ്. അച്യുതാനന്ദനുമായി അകന്നു. വി.എസിൻ്റെ നടപടികൾ തെറ്റായിരുന്നു എന്നും പിണറായി വിജയൻ്റെ നേതൃത്വത്തിലുള്ള ഔദ്യോഗിക പക്ഷമായിരുന്നു ശരിയെന്നും പിന്നീട് ബർലിൻ തിരുത്തി. മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിയുമായി അടുക്കുകയും ചെയ്തു. ഒരു കാലത്ത് വി.എസിനൊപ്പം നിലകൊണ്ടിരുന്ന ബർലിൻ പിന്നീട് വി.എസിനെ തള്ളിപ്പറഞ്ഞു. മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടിയിലേയ്ക്ക് തിരിച്ചെത്താനുള്ള ആഗ്രഹം നേതൃത്വത്തെ അറിയിച്ചതിനെ തുടർന്ന് 2015-ൽ കുഞ്ഞനന്തനെ മാർക്സിസ്റ്റ് പാർട്ടി തിരിച്ചെടുത്തു.<ref>"വിഎസുമായി എക്കാലവും ആത്മബന്ധം; കണ്ണൂരിലെ പാർട്ടി ഗെസ്റ്റ് ഹൗസായ നാറാത്തെ ശ്രീദേവിപുരം വീട്" https://www.manoramaonline.com/district-news/kannur/2022/08/09/kannur-berlin-kunjananthan-nair-passes-away.amp.html</ref> == സ്വകാര്യ ജീവിതം == * ഭാര്യ : സരസ്വതിയമ്മ * മകൾ : ഉഷ (ബർലിൻ) * മരുമകൻ : ബർണർ റിസ്റ്റർ == മരണം == വാർദ്ധക്യ സഹജമായ അസുഖങ്ങളെ തുടർന്ന് 2022 ഓഗസ്റ്റ് 8ന് വൈകിട്ട് 6 മണിയോടെ അന്തരിച്ചു. സംസ്കാരം ഓഗസ്റ്റ് 9ന് വൈകിട്ട് മൂന്നു മണിയ്ക്ക് വീട്ടുവളപ്പിൽ നടന്നു.<ref>"വിവാദങ്ങൾക്കെല്ലാം വിട; ഒടുവിൽ പാർട്ടിക്കാരനായി ബർലിൻ മടങ്ങി | Berlin Kunjananthan Nair | Manorama News" https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2022/08/09/berlin-kunjananthan-nair-demise.html</ref>കടുത്ത പ്രമേഹം മൂലം കാഴ്ച നഷ്ടപ്പെട്ടതിനെ തുടർന്ന് നാറാത്തെ വീട്ടിൽ ഏറെക്കാലമായി വിശ്രമജീവിതത്തിൽ തുടരവെയായിരുന്നു അന്ത്യം.<ref>"berlin kunjananthan nair funeral, ബർലിൻ ജ്വലിക്കുന്ന ചരിത്രമായി; ചെങ്കൊടി പുതച്ച് മടക്കയാത്ര - report on veteran communist berlin kunjananthan nair funeral - Samayam Malayalam" https://malayalam.samayam.com/local-news/kannur/report-on-veteran-communist-berlin-kunjananthan-nair-funeral/amp_articleshow/93458000.cms</ref> == കൃതികൾ == * ഏകാധിപതികൾ അർഹിക്കുന്നത് * ഒളിക്യാമറകൾ പറയാത്തത് * പൊളിച്ചെഴുത്ത് (ആത്മകഥ) <ref name=polichezhuth1>{{cite book|title=പൊളിച്ചെഴുത്ത്|last=ബർലിൻ|first=കുഞ്ഞനന്തൻനായർ|url=http://archive.is/X0Ql1|publisher=മാതൃഭൂമി ബുക്സ്|isbn=978-81-8265-170-8|year=2012}}</ref> == അവലംബം == *{{cite book|title=പൊളിച്ചെഴുത്ത്|last=ബർലിൻ|first=കുഞ്ഞനന്തൻനായർ|url=http://archive.is/X0Ql1|publisher=മാതൃഭൂമി ബുക്സ്|isbn=978-81-8265-170-8|year=2012|ref=p12}} {{reflist|2}} [[വർഗ്ഗം:പത്രപ്രവർത്തകർ]] [[വർഗ്ഗം:കണ്ണൂർ ജില്ലയിൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:സി.പി.എം സഹയാത്രികർ]] [[വർഗ്ഗം:1926-ൽ ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:നവംബർ 26-ന് ജനിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:2022-ൽ മരിച്ചവർ]] [[വർഗ്ഗം:ഓഗസ്റ്റ് 8-ന് മരിച്ചവർ]] 3sebbp5cn5mizr0mek3x0p55pi87991 കേരള സംസ്ഥാന ഭാഗ്യക്കുറി 0 159926 3765827 3629314 2022-08-18T10:14:24Z Razimantiv 164826 ലോകത്തിലെ പ്രമുഖ ഓൺലൈൻ ലോട്ടറി, വാതുവെപ്പ് സൈറ്റുകളിൽ ഇന്ന് ചേരൂ wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Kerala State Lottery}} {{വൃത്തിയാക്കേണ്ടവ}} {{Infobox company |name = കേരള സംസ്ഥാന ഭാഗ്യക്കുറി |logo = |type = നികുതി വകുപ്പ് [[Government of Kerala|കേരള സർക്കാർ]] |foundation = 1967 |location_city = [[തിരുവനന്തപുരം]], [[കേരളം]] |location_country = [[ഇന്ത്യ]] |location = |locations = <!--# of locations--> |key_people = |area_served = [[കേരളം]] |industry = [[ഭാഗ്യക്കുറി]] |products = 7 പ്രതിവാര ഭാഗ്യക്കുറികളും 6 bumper ഭാഗ്യക്കുറികളും |services = |revenue = Rs. 2778.80 crores (2012-13) |operating_income = |net_income = |num_employees = |divisions = |subsid = |caption = |homepage = [http://www.keralalotteries.com/ www.keralalotteries.com] |dissolved = |footnotes = |intl = Yes }} ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി ഭാഗ്യക്കുറി ആരംഭിച്ച സംസ്ഥാനം കേരളമാണ്. [[പി.കെ. കുഞ്ഞ്]] ധനമന്ത്രിയായീരിക്കുമ്പോഴാണ് ലോട്ടറി ആരംഭിക്കുന്നത്. ആദ്യമായി വിൽപ്പന ആരംഭിച്ചത് 1967 നവംബർ 1 നാണ്. ആദ്യത്തെ നറക്കെടുപ്പ് നടന്നത് 1968 ജനുവരി 26 നാണ്. മാവേലി, കൈരളി, പെരിയാർ എന്നീ പേരുകളിൽ ആയിരുന്നു ആദ്യം ഭാഗ്യകുറികൾ. പി.കെ.സെയ്തുമുഹമ്മദായിരുന്നു സ്ഥാപക ഡയറക്ടർ. == ഇപ്പോൾ നിലവിലുള്ള ഭാഗ്യകുറികൾ == === പൗർണ്ണമി === ഞായറാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 30 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 70 ലക്ഷം രൂപയും ആണ് * 2011 ഒക്ടോബർ 3 നു ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില്പന ആരംഭിക്കുമ്പോൾ ടിക്കറ്റ്‌ വില 20 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 51 ലക്ഷം രൂപയും ആയിരുന്നു.. === പ്രതീക്ഷ === തിങ്കളാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 40 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 75 ലക്ഷം രൂപയും ആയിരുന്നു. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ തിങ്കളാഴ്ചകളിൽ നറക്കെടുക്കുന്ന ഭാഗ്യകുറി വിൻ-വിൻ ആണ്.ടിക്കറ്റ്‌ വില 30 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 65 ലക്ഷം രൂപയും ആണ്. === ധനശ്രീ === ചൊവ്വാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 30രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 70ലക്ഷം രൂപയും എന്നാൽ ഇപ്പോൾ സ്ത്രീശക്തി എന്ന ഭാഗ്യക്കുറി ആണ് വിൽപ്പന നടത്തുന്നത്.ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 30 രുപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 70 ലക്ഷം രൂപയും ആണ്. === വിൻവിൻ === ബുധനാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 20 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 40 ലക്ഷം രൂപയും 50 പവൻ സ്വർണവും ആണ് === അക്ഷയ === വ്യാഴാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 20 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 20 ലക്ഷം രൂപയും ആണ് === ഭാഗ്യനിധി === വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 20 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 40 ലക്ഷം രൂപയും ഇന്നോവ കാറും ആണ് === കാരുണ്യ === മാരക രോഗങ്ങളാൽ ദുരിതം അനുഭവിക്കുന്ന രോഗികൾക്ക് സാമ്പത്തിക സഹായം നൽകുന്നതിന് സർക്കാർ പ്രഖ്യാപിച്ച ഭാഗ്യക്കുറി ആണ് കാരുണ്യ. ശനിയാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ ഒന്നാം സമ്മാനം 1 കോടി രൂപയാണ്. ടിക്കറ്റ് വില 50 രൂപയും. 2011 പ്രത്യേക നറുക്കെടുപ്പുകൾ ഓണം ബംബർ ഒന്നാം സമ്മാനം - 5 കോടി രൂപ ടിക്കറ്റ്‌ വില - 200 രൂപ നറുക്കെടുപ്പ് - 17 സെപ്റ്റംബർ 2011 2019 പ്രത്യേക നറുക്കെടുപ്പുകൾ. ഓണം ബംബർ ഒന്നാം സമ്മാനം - 12 കോടി രൂപ ടിക്കറ്റ്‌ വില - 300 രൂപ നറുക്കെടുപ്പ് - 19 സെപ്റ്റംബർ 2019 കേരളചരിത്രത്തിൽ ആദ്യമായിട്ടാണ് ഇത്രയും വലിയ തുക ഒന്നാം സമ്മാനമായി പ്രഖ്യാപിക്കുന്നത്. ==അവലംബം== {{Reflist}} ==Kerala Lottery Result പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== {{commons category|Kerala State Lotteries}} * [http://keralalotteries.com/ ഔദ്യോഗിക വെബ്സൈറ്റ്] * [https://www.mykeralalottery.com/ ദൈനംദിന കേരള ലോട്ടറി റിസൾട്ട് പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്ന വെബ് സൈറ്റ്] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180806180243/https://www.mykeralalottery.com/ |date=2018-08-06 }} * [http://keralalotteryresult-co.in കേരള ലോട്ടറി ഫലം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച വെബ്സൈറ്റ്] *https://keralalottery.live/kerala-lottery-results/ *[https://www.w88malayu.info/ ലോട്ടറിയും ഓൺലൈൻ വാതുവെപ്പും കളിക്കുക] [[വർഗ്ഗം:ഭാഗ്യക്കുറികൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളം]] nk791okljve0t8f0cxxp65cs9b3r2vl 3765830 3765827 2022-08-18T10:17:04Z Ajeeshkumar4u 108239 [[Special:Contributions/Razimantiv|Razimantiv]] ([[User talk:Razimantiv|സംവാദം]]) നടത്തിയ തിരുത്തലുകൾ നീക്കം ചെയ്തിരിക്കുന്നു; നിലവിലുള്ള പതിപ്പ് [[User:InternetArchiveBot|InternetArchiveBot]] സൃഷ്ടിച്ചതാണ് wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Kerala State Lottery}} {{വൃത്തിയാക്കേണ്ടവ}} {{Infobox company |name = കേരള സംസ്ഥാന ഭാഗ്യക്കുറി |logo = |type = നികുതി വകുപ്പ് [[Government of Kerala|കേരള സർക്കാർ]] |foundation = 1967 |location_city = [[തിരുവനന്തപുരം]], [[കേരളം]] |location_country = [[ഇന്ത്യ]] |location = |locations = <!--# of locations--> |key_people = |area_served = [[കേരളം]] |industry = [[ഭാഗ്യക്കുറി]] |products = 7 പ്രതിവാര ഭാഗ്യക്കുറികളും 6 bumper ഭാഗ്യക്കുറികളും |services = |revenue = Rs. 2778.80 crores (2012-13) |operating_income = |net_income = |num_employees = |divisions = |subsid = |caption = |homepage = [http://www.keralalotteries.com/ www.keralalotteries.com] |dissolved = |footnotes = |intl = Yes }} ഇന്ത്യയിൽ ആദ്യമായി ഭാഗ്യക്കുറി ആരംഭിച്ച സംസ്ഥാനം കേരളമാണ്. [[പി.കെ. കുഞ്ഞ്]] ധനമന്ത്രിയായീരിക്കുമ്പോഴാണ് ലോട്ടറി ആരംഭിക്കുന്നത്. ആദ്യമായി വിൽപ്പന ആരംഭിച്ചത് 1967 നവംബർ 1 നാണ്. ആദ്യത്തെ നറക്കെടുപ്പ് നടന്നത് 1968 ജനുവരി 26 നാണ്. മാവേലി, കൈരളി, പെരിയാർ എന്നീ പേരുകളിൽ ആയിരുന്നു ആദ്യം ഭാഗ്യകുറികൾ. പി.കെ.സെയ്തുമുഹമ്മദായിരുന്നു സ്ഥാപക ഡയറക്ടർ. == ഇപ്പോൾ നിലവിലുള്ള ഭാഗ്യകുറികൾ == === പൗർണ്ണമി === ഞായറാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 30 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 70 ലക്ഷം രൂപയും ആണ് * 2011 ഒക്ടോബർ 3 നു ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില്പന ആരംഭിക്കുമ്പോൾ ടിക്കറ്റ്‌ വില 20 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 51 ലക്ഷം രൂപയും ആയിരുന്നു.. === പ്രതീക്ഷ === തിങ്കളാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 40 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 75 ലക്ഷം രൂപയും ആയിരുന്നു. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ തിങ്കളാഴ്ചകളിൽ നറക്കെടുക്കുന്ന ഭാഗ്യകുറി വിൻ-വിൻ ആണ്.ടിക്കറ്റ്‌ വില 30 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 65 ലക്ഷം രൂപയും ആണ്. === ധനശ്രീ === ചൊവ്വാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 30രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 70ലക്ഷം രൂപയും എന്നാൽ ഇപ്പോൾ സ്ത്രീശക്തി എന്ന ഭാഗ്യക്കുറി ആണ് വിൽപ്പന നടത്തുന്നത്.ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 30 രുപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 70 ലക്ഷം രൂപയും ആണ്. === വിൻവിൻ === ബുധനാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 20 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 40 ലക്ഷം രൂപയും 50 പവൻ സ്വർണവും ആണ് === അക്ഷയ === വ്യാഴാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 20 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 20 ലക്ഷം രൂപയും ആണ് === ഭാഗ്യനിധി === വെള്ളിയാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ വില 20 രൂപയും ഒന്നാം സമ്മാനം 40 ലക്ഷം രൂപയും ഇന്നോവ കാറും ആണ് === കാരുണ്യ === മാരക രോഗങ്ങളാൽ ദുരിതം അനുഭവിക്കുന്ന രോഗികൾക്ക് സാമ്പത്തിക സഹായം നൽകുന്നതിന് സർക്കാർ പ്രഖ്യാപിച്ച ഭാഗ്യക്കുറി ആണ് കാരുണ്യ. ശനിയാഴ്ചകളിൽ നറുക്കെടുക്കുന്ന ഈ ഭാഗ്യക്കുറിയുടെ ഒന്നാം സമ്മാനം 1 കോടി രൂപയാണ്. ടിക്കറ്റ് വില 50 രൂപയും. 2011 പ്രത്യേക നറുക്കെടുപ്പുകൾ ഓണം ബംബർ ഒന്നാം സമ്മാനം - 5 കോടി രൂപ ടിക്കറ്റ്‌ വില - 200 രൂപ നറുക്കെടുപ്പ് - 17 സെപ്റ്റംബർ 2011 2019 പ്രത്യേക നറുക്കെടുപ്പുകൾ. ഓണം ബംബർ ഒന്നാം സമ്മാനം - 12 കോടി രൂപ ടിക്കറ്റ്‌ വില - 300 രൂപ നറുക്കെടുപ്പ് - 19 സെപ്റ്റംബർ 2019 കേരളചരിത്രത്തിൽ ആദ്യമായിട്ടാണ് ഇത്രയും വലിയ തുക ഒന്നാം സമ്മാനമായി പ്രഖ്യാപിക്കുന്നത്. ==അവലംബം== {{Reflist}} ==Kerala Lottery Result പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== {{commons category|Kerala State Lotteries}} * [http://keralalotteries.com/ ഔദ്യോഗിക വെബ്സൈറ്റ്] * [https://www.mykeralalottery.com/ ദൈനംദിന കേരള ലോട്ടറി റിസൾട്ട് പ്രസിദ്ധീകരിക്കുന്ന വെബ് സൈറ്റ്] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180806180243/https://www.mykeralalottery.com/ |date=2018-08-06 }} * [http://keralalotteryresult-co.in കേരള ലോട്ടറി ഫലം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച വെബ്സൈറ്റ്] *https://keralalottery.live/kerala-lottery-results/ [[വർഗ്ഗം:ഭാഗ്യക്കുറികൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളം]] 3wcu3iw5lv1cfwgcbn5a9zlu5enswbx സൺറൈസേഴ്സ് ഹൈദരാബാദ് 0 222620 3765822 3657964 2022-08-18T09:53:25Z 103.205.69.14 /* നിലവിലെ ടീം അംഗങ്ങൾ */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Sunrisers Hyderabad}} {{Infobox cricket team |county = സൺറൈസേഴ്സ് ഹൈദരാബാദ് |image = [[File:SunRisers_Hyderabad.png|200px]] |founded = 2012 |dissolved = |Previous name=[[Deccan Chargers|ഡെക്കാൻ ചാർജേഴ്സ്]] |current = |ground =[[Rajiv Gandhi International Cricket Stadium|രാജീവ് ഗാന്ധി ഇന്റർനാഷണൽ സ്റ്റേഡിയം]] <br> (Capacity: 40,000) |title1 = [[Indian Premier League|ഐപിഎൽ]] |title1wins = 1 |title2 = [[Champions League Twenty20|സിഎൽറ്റി20]] |title2wins = 0 |city = [[Hyderabad, India|ഹൈദരാബാദ്]], [[Andhra Pradesh|ആന്ധ്രാപ്രദേശ്]] |colors = |coach = [[Tom Moody|ടോം മൂഡി]] |owner = [[Kalanidhi Maran|കലാനിധി മാരൻ]], (ചെയർമാൻ & എംഡി - [[Sun Network|സൺ നെറ്റ്വർക്ക്]]) |captain= |website= {{URL|sunrisershyderabad.in}} }} ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗിലെ [[ഹൈദരാബാദ്|ഹൈദരാബാദിൽ]] നിന്നുള്ള ഒരു ക്രിക്കറ്റ് ഫ്രാഞ്ചസിയാണ് '''സൺറൈസേഴ്സ് ഹൈദരാബാദ്'''. 2012 ഒക്ടോബർ 25നാണ് ഈ ടീം രൂപം കൊണ്ടത്. മുൻപ് ഐപിഎല്ലിൽ ഉണ്ടായിരുന്ന [[ഡെക്കാൻ ചാർജേഴ്സ്|ഡെക്കാൻ ചാർജേഴ്സിനെ]] പുറത്താക്കിയതിനെ തുടർന്ന് നടന്ന പുനർലേലത്തിൽ ടീമിനെ കലാനിധി മാരൻറെ ഉടമസ്ഥതയിലുള്ള സൺ ടിവി ഗ്രൂപ്പ് സ്വന്തമാക്കി. 850 കോടി രൂപയ്ക്കാണ് (പ്രതിവർഷം 85.05 കോടി രൂപ) സൺ ഗ്രൂപ്പ് ടീമിനെ സ്വന്തമാക്കിയത്.<ref>{{Cite web |url=http://www.asianetnews.tv/sports/crickets/618-sun-tv-buys-hyderabad-ipl-franchise-for-rs-85-05-cr-per-year |title=ഡെക്കാൻ ഇനി സൺ ടിവിക്ക് സ്വന്തം |access-date=2012-12-22 |archive-date=2012-12-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121222125842/http://www.asianetnews.tv/sports/crickets/618-sun-tv-buys-hyderabad-ipl-franchise-for-rs-85-05-cr-per-year |url-status=dead }}</ref> 2012 ഡിസംബർ 20ന് സൺറൈസേഴ്സ് ഹൈദരാബാദിന്റെ ലോഗോ പുറത്തിറക്കി. ടീമിന്റെ പരിശീലകനായി മുൻ ഓസ്ട്രേലിയൻ താരം ടോം മൂഡിയേയും ഉപദേഷ്ടാക്കളായി വിവിഎസ് ലക്ഷ്മണിനേയും കൃഷ്ണമാചാരി ശ്രീകാന്തിനേയും നിയമിച്ചു.<ref>{{cite web | url=com/cricket-news/sunrisers-unveil-logo-rope-vvs-srikkanth-moody/41051 | title= Sunrisers unveil logo, rope in VVS, Srikkanth, Moody| publisher=Wisden India | accessdate=December 20, 2012}}</ref> ==സീസണുകൾ== ;സൂചകം * DNQ = യോഗ്യത നേടിയില്ല. * TBD = പിന്നീട് തീരുമാനിക്കും. {| class="wikitable" style="text-align:center;" ! വർഷം ! [[ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്]] ! [[ചാമ്പ്യൻസ് ലീഗ് ട്വന്റി20]] |- |[[2013 ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്|2013]] ! style="background: orange;"|പ്ലേ ഓഫ് (4ാം സ്ഥാനം) !style="background:#eef;"|ഗ്രൂപ്പ് ഘട്ടം |- |[[2014 ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്|2014]] !style="background:#eef;"|ലീഗ് ഘട്ടം (6-ാം സ്ഥാനം) |''DNQ'' |- |[[2015 ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്|2015]] !style="background:#eef;"|ലീഗ് ഘട്ടം (6-ാം സ്ഥാനം) |style="background:#fcc;"|''Tournament defunct'' |- ! വർഷം ! colspan="2" |'''[[‌ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്]]''' |- |[[2016 ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്|2016]] ! style="background: gold;" colspan="2"|ചാമ്പ്യൻമാർ |- |[[2017 ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്|2017]] ! style="background:orange;" colspan="2"|പ്ലേ ഓഫുകൾ (4-ാം സ്ഥാനം) |- |[[2018 ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ്|2018]] ! style="background:silver;" colspan="2"|റണ്ണറപ്പ് |} ==നിലവിലെ ടീം അംഗങ്ങൾ== * അന്താരാഷ്ട്ര തലത്തിലെ കളിക്കാരെ '''കടുപ്പിച്ച്''' കാണിച്ചിരിക്കുന്നു. * {{Color box|#EEE8AA|<nowiki>*</nowiki>|border=darkgray}} denotes a player who is currently unavailable for selection. * {{Color box|#FFCCCC|<nowiki>*</nowiki>|border=darkgray}} denotes a player who is unavailable for rest of the season. {| class="wikitable" style="font-size:85%; width:95%;" |- !style="background: #FF5500; color: black; text-align:center;"| നം. !style="background: #FF5500; color: black; text-align:center;"| പേര് !style="background: #FF5500; color: black; text-align:center;"| ദേശീയത !style="background: #FF5500; color: black; text-align:center;"| ജന്മദിനം !style="background: #FF5500; color: black; text-align:center;"| ബാറ്റിങ് ശൈലി !style="background: #FF5500; color: black; text-align:center;"| ബൗളിങ് ശൈലി !style="background: #FF5500; color: black; text-align:center;"| കരാറൊപ്പിട്ട വർഷം !style="background: #FF5500; color: black; text-align:center;"| പ്രതിഫലം !style="background: #FF5500; color: black; text-align:center;"| കുറിപ്പുകൾ |- ! colspan="9" style="background: #DCDCDC; text-align:center;"| ബാറ്റ്സ്മാൻമാർ |- |2|| '''[[അലക്സ് ഹെയിൽസ്]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|ENG}} || {{birth date and age|1989|1|3|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[Fast bowling|മീഡിയം]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|1|c|-3}} || ഓവർസീസ് |- |10|| '''[[മനീഷ് പാണ്ഡെ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1989|9|10|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[ഓഫ് ബ്രേക്ക്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|11|c|1}} || |- |11|| [[തന്മയ് അഗർവാൾ]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1995|5|3|df=y}} || ഇടംകൈ || വലംകൈ [[ലെഗ് ബ്രേക്ക്]] [[ഗൂഗ്ലി]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|20|l|}} || |- |18|| [[സച്ചിൻ ബേബി]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1988|12|18|df=y}} || ഇടംകൈ || വലംകൈ [[ഓഫ് ബ്രേക്ക്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|20|l|-3}} || |- |22|| '''[[കെയ്‌ൻ വില്യംസൺ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|NZ}} || {{birth date and age|1990|08|08|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[ഓഫ് ബ്രേക്ക്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|3|c|-3}} || ഓവർസീസ്/[[Captain (cricket)|ക്യാപ്റ്റൻ]] |- |25|| '''[[ശിഖർ ധവാൻ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1985|12|5|df=y}} || ഇടംകൈ || വലംകൈ [[ഓഫ് ബ്രേക്ക്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|5.2|c|-3}} || |- style="background: #fcc" |{{NA}}|| '''[[ഡേവിഡ് വാർണർ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|AUS}} || {{birth date and age|1986|10|27|df=y}} || ഇടംകൈ || വലംകൈ [[ലെഗ് ബ്രേക്ക്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|12|c|1}} || ഓവർസീസ് |- |{{NA}}|| [[റിക്കി ഭൂയി]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1996|11|29|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[ലെഗ് ബ്രേക്ക്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|20|l|-3}} || |- ! colspan="9" style="background: #DCDCDC; text-align:center;"| ഓൾ റൗണ്ടർമാർ |- |4|| [[Mehdi Hasan (cricketer, born 1990)|മെഹ്‌ദി ഹസൻ]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1990|2|3|df=y}} || ഇടംകൈ || [[ഇടംകൈ ഓർത്തഡോക്സ്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|20|l|-3}} || |- |5|| [[ദീപക് ഹൂഡ]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1995|4|19|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[ഓഫ് ബ്രേക്ക്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|3.6|c|-3}} || |- |7|| '''[[മൊഹമ്മദ് നബി]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|AFG}} || {{birth date and age|1985|1|1|df=y}} ||വലംകൈ || വലംകൈ [[ഓഫ് ബ്രേക്ക്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|1|c|}} || ഓവർസീസ് |- |17|| '''[[യൂസുഫ് പഠാൻ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1982|11|17|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[ഓഫ് ബ്രേക്ക്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|1.9|c|-3}} || |- |26|| '''[[കാർലോസ് ബ്രാത്ത്‌വെയ്റ്റ്]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|BAR}} || {{birth date and age|1988|7|18|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[Fast bowling|ഫാസ്റ്റ് മീഡിയം]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|2|c|-3}} || ഓവർസീസ് |- |28|| [[ബിപുൽ ശർമ്മ]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1983|9|28|df=y}} || ഇടംകൈ || [[ഇടംകൈ ഓർത്തഡോക്സ്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|20|l|-3}} || |- |34|| '''[[ക്രിസ് ജോർദാൻ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|ENG}} || {{birth date and age|1988|10|4|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[Fast bowling|ഫാസ്റ്റ് മീഡിയം]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|1|c|}} || ഓവർസീസ് |- |75|| '''[[ഷക്കിബ് അൽ ഹസൻ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|BAN}} || {{birth date and age|1987|3|24|df=y}} || ഇടംകൈ || [[ഇടംകൈ ഓർത്തഡോക്സ്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|2|c|-3}} || ഓവർസീസ് |- ! colspan="9" style="background: #DCDCDC; text-align:center;"| വിക്കറ്റ് കീപ്പർമാർ |- |3|| [[ശ്രീവത്സ് ഗോസ്വാമി]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1989|5|18|df=y}} || ഇടംകൈ |||| style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|1|c|}} || |- |6|| '''[[വൃദ്ധിമാൻ സാഹ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1984|10|24|df=y}} || വലംകൈ || || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|5|c|-3}}|| |- ! colspan="9" style="background: #DCDCDC; text-align:center;"| ബൗളർമാർ |- |9|| [[സിദ്ധാർത്ഥ് കൗൾ]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1990|5|19|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[ഫാസ്റ്റ് മീഡിയം]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|3.8|c|-3}} || |- |13|| [[സെയ്ദ് ഖലീൽ അഹമ്മദ്]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1997|12|5|df=y}} || വലംകൈ || ഇടംകൈ [[Fast bowling|മീഡിയം ഫാസ്റ്റ്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|3|c|-3}} || |- |15|| '''[[ഭുവനേശ്വർ കുമാർ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1990|2|5|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[Fast bowling|മീഡിയം ഫാസ്റ്റ്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|8.5|c|1}} ||[[Captain (cricket)|വൈസ് ക്യാപ്റ്റൻ]] |- |19|| '''[[റാഷിദ് ഖാൻ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|AFG}} || {{birth date and age|1998|09|20|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[ലെഗ് ബ്രേക്ക്]] [[ഗൂഗ്ലി]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|9|c|1}} || ഓവർസീസ് |- |30|| [[ബേസിൽ തമ്പി]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1993|9|11|df=y}} || വലംകൈ || വലംകൈ [[Fast bowling|ഫാസ്റ്റ് മീഡിയം]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|95|l|-3}} || |- style="background: #fcc" |37|| '''[[ബില്ലി സ്റ്റാൻലേക്ക്]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|AUS}} || {{birth date and age|1994|11|4|df=y}} || ഇടംകൈ || വലംകൈ [[Fast bowling|ഫാസ്റ്റ്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|50|l|-3}} || ഓവർസീസ് |- |44|| [[ടി. നടരാജൻ]] || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1991|5|27|df=y}} || ഇടംകൈ || ഇടംകൈ [[Fast bowling|ഫാസ്റ്റ് മീഡിയം]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|40|l|-3}} || |- |66|| '''[[സന്ദീപ് ശർമ്മ]]''' || style="text-align:center"|{{flagicon|IND}} || {{birth date and age|1992|5|18|df=y}} ||വലംകൈ || വലംകൈ [[മീഡിയം ഫാസ്റ്റ്]] || style="text-align:center;"| 2018 || style="text-align:right;"| {{INRConvert|3|c|}} || |} == ടീം അംഗങ്ങളുടെ പ്രതിഫലം == {| class="wikitable sortable" style="font-size:95%" |- ! രാജ്യം ! കളിക്കാരൻ ! കരാർ ഒപ്പിട്ട<br>/ പുതുക്കിയ വർഷം ! പ്രതിഫലം |- |- | {{sort|South Africa|{{flagicon|South Africa}}}} | [[Dale Steyn|ഡെയ്ൽ സ്റ്റെയ്ൻ]] | 2011 |- $0 | {{sort|Australia|{{flagicon|Australia}}}} | [[Cameron White|കാമറൂൺ വൈറ്റ്]] | 2011 | $ 1,100,000 |- | {{sort|Sri Lanka|{{flagicon|Sri Lanka}}}} | [[Kumar Sangakkara|കുമാർ സംങ്കക്കാര]] | 2011 | $ 700,000 |- | {{sort|India|{{flagicon|India}}}} | [[Parthiv Patel|പാർഥീവ് പട്ടേൽ]] | 2012 | $ 650,000 |- | {{sort|India|{{flagicon|India}}}} | [[Ishant Sharma|ഇശാന്ത് ശർമ]] | 2011 | $ 450,000 |- | {{sort|South Africa|{{flagicon|South Africa}}}} | [[JP Duminy|ജെപി ഡുമിനി]] | 2011 | $ 300,000 |- | {{sort|India|{{flagicon|India}}}} | [[Shikhar Dhawan|ശിഖർ ധവാൻ]] | 2011 | $ 300,000 |- | {{sort|India|{{flagicon|India}}}} | [[Amit Mishra|അമിത് മിശ്ര]] | 2011 | $ 300,000 |- | {{sort|South Africa|{{flagicon|South Africa}}}} | [[Juan Theron|ജുവാൻ തിയോൺ]] | 2011 | $ 85,000 |- | {{sort|Australia|{{flagicon|Australia}}}} | [[Chris Lynn|ക്രിസ് ലിൻ]] | 2011 | $ 20,000 |} ==ഐ.പി.എൽ. 2013== *നാലാം സ്ഥാനം 2013 സീസണിൽ നടന്ന മത്സരങ്ങളിൽ 20 പോയന്റോടെ നാലാം സ്ഥാനക്കാരായി. ==ഐ.പി.എൽ. 2014== *ആറാം സ്ഥാനം 2014 സീസണിൽ നടന്ന മത്സരങ്ങളിൽ 12 പോയന്റോടെ ആറാം സ്ഥാനക്കാരായി.<ref>http://www.rediff.com/cricket/report/points-table-indian-premier-league-2014-ipl-7-standings/20140416.htm</ref> == അവലംബം == {{reflist}} {{സൺ നെറ്റ്‌വർക്ക്}} [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യൻ പ്രീമിയർ ലീഗ് ടീമുകൾ]] 6pva9k4lk110dffael9kew8471j2b7z നീരേറ്റുപുറം പമ്പാ ജലോത്സവം 0 251434 3765724 1975654 2022-08-17T16:49:14Z Kuriakose Niranam 107049 ഉള്ളടക്കം ചേർത്തു. wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:Pamba boat race1.jpg|thumb|നീരേറ്റുപുറം പമ്പാ ജലോത്സവം|thumb|250px|നീരേറ്റുപുറം പമ്പാ ജലോത്സവം ]] [[നീരേറ്റുപുറം]] [[പമ്പാനദി|പമ്പാ]] ജലോത്സവം [[ആലപ്പുഴ ജില്ല]]യിലെ നീരേറ്റുപുറം ആറ്റിൽ നടക്കുന്ന ജലോത്സവമാണ് '''നീരേറ്റുപുറം പമ്പാ ജലോത്സവം'''. [[നെഹ്‌റു ട്രോഫി വള്ളം കളിക്ക്]] ശേഷം നടക്കുന്ന പ്രസിദ്ധമായ [[വള്ളംകളി]]യാണിത്. ഉത്രാടം നാളിലാണ് ജലോത്സവം നടക്കുന്നത് . പമ്പ എന്ന പേരിലാണ് വള്ളംകളി നടക്കുന്നതെങ്കിലും വള്ളംകളി നടക്കുന്നത് മണിമലയാറിലാണ്. == കേരളത്തിലെ മറ്റ് പ്രശസ്തമായ [[വള്ളംകളി]]കൾ == * [[നെഹ്‌റു ട്രോഫി വള്ളംകളി]] * [[കൊല്ലം ജലോത്സവം]] * [[ഇന്ദിരാ‍ഗാന്ധി വള്ളംകളി]] * [[ആറന്മുള ഉതൃട്ടാതി വള്ളംകളി]] * [[രാജീവ്ഗാന്ധി വള്ളംകളി]] * [[പായിപ്പാട് ജലോത്സവം]] * [[ചങ്ങനാശ്ശേരി ജലോത്സവം]] == ഇതും കാണുക == * [[വള്ളംകളി]] {{Kerala-stub}} {{festival-stub}} [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ വള്ളംകളി മത്സരങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] qnxrnsmethuhef4qwh2wb8zfo7g178b ചാമ്പ 0 274602 3765666 3685008 2022-08-17T13:17:44Z Shijan Kaakkara 33421 /* ചിത്രശാല */ wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Syzygium aqueum}} {{ToDisambig|ചാമ്പ}} {{taxobox | status = | status_system = |image=Syzygium aqueum2.jpg | image_caption = ചാമ്പങ്ങ |regnum = [[Plantae]] |unranked_divisio = [[Angiosperm]]s |unranked_classis = [[Eudicot]]s |unranked_ordo = [[Rosid]]s |ordo = [[Myrtales]] |familia = [[Myrtaceae]] |genus = ''[[Syzygium]]'' |species = '''''S. aqueum''''' |binomial = ''Syzygium aqueum'' |binomial_authority = [[Arthur Hugh Garfit Alston|Alston]] |synonyms = {{hidden begin}} * ''Cerocarpus aqueus'' (Burm.f.) Hassk. * ''Eugenia alba'' Roxb. * ''Eugenia aquea'' Burm.f. * ''Eugenia callophylla'' (Miq.) Reinw. ex de Vriese * ''Eugenia malaccensis'' Lour. nom. illeg. * ''Eugenia mindanaensis'' C.B.Rob. * ''Eugenia nodiflora'' Aubl. * ''Eugenia obversa'' Miq. * ''Eugenia stipularis'' (Blume) Miq. * ''Gelpkea stipularis'' Blume * ''Jambosa alba'' (Roxb.) G.Don * ''Jambosa ambigua'' Blume * ''Jambosa aquea'' (Burm.f.) DC. * ''Jambosa calophylla'' Miq. * ''Jambosa madagascariensis'' Blume * ''Jambosa obtusissima'' (Blume) DC. * ''Jambosa subsessilis'' Miq. * ''Jambosa timorensis'' Blume * ''Malidra aquea'' (Burm.f.) Raf. * ''Myrtus obtusissima'' Blume * ''Myrtus timorensis'' Zipp. ex Span. * ''Syzygium obversum'' (Miq.) Masam. {{Hidden end}} പര്യായങ്ങൾ [http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-199227 theplantlist.org - ൽ നിന്നും] |}} കേരളത്തിൽ അങ്ങോളമിങ്ങോളം വീടുകളിൽ നട്ടുവളർത്തിവരുന്ന ഒരു ചെറിയ വൃക്ഷമാണ് '''ചാമ്പ'''.{{ശാനാ|Syzygium aqueum}}. ഇതിന്റെ കായ ചാമ്പങ്ങ, ചാമ്പക്ക, ജാമ്പക്ക, ഉള്ളിചാമ്പങ്ങ മുതലായ പേരുകളിൽ അറിയപ്പെടുന്നു. മണിയുടെ രൂപത്തിൽ റോസ്, ചുവപ്പ് നിറങ്ങളിൽ മരങ്ങളിൽ തൂങ്ങിക്കിടക്കുന്ന ചാമ്പങ്ങ കാണുവാനും നല്ല ഭംഗിയുള്ളതാണ്. നല്ല ജലാംശമുള്ള കായകൾ വീടുകളിലെ [[refrigerator|ഫ്രിഡ്‌ജിൽ]] ഏറെക്കാലം കേടുകൂടാതെ സൂക്ഷിക്കാനാകും. വിത്തുവഴിയാണ് വംശവർദ്ധന.<ref>http://www.tradewindsfruit.com/content/water-apple.htm</ref> കാര്യമായ പരിചരണമൊന്നും വേണ്ടാത്ത മരമാണ് ചാമ്പ.<ref>http://www.worldagroforestry.org/sea/Products/AFDbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID=18097{{പ്രവർത്തിക്കാത്ത കണ്ണി|date=ഓഗസ്റ്റ് 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ഉപ്പുവെള്ളമുള്ള സ്ഥലങ്ങളിൽ പോലും നന്നായി വളരാറുണ്ട്.<ref>{{Cite web |url=http://www.skyfieldtropical.com/encyclopedia/water-apple--water-cherry/ |title=ആർക്കൈവ് പകർപ്പ് |access-date=2014-03-06 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304214028/http://www.skyfieldtropical.com/encyclopedia/water-apple--water-cherry/ |url-status=dead }}</ref> == ചിത്രശാല == <gallery> പ്രമാണം:Bell Fruit - ചാമ്പ 02.JPG|ചാമ്പ പ്രമാണം:Bell Fruit - ചാമ്പ 05.JPG|ചാമ്പയ്ക്ക ഛേദിച്ചത് പ്രമാണം:Bell Fruit - ചാമ്പ 03.JPG|ചാമ്പയ്ക്ക കുല പ്രമാണം:Bell Fruit - ചാമ്പ 01.JPG|ഇല പ്രമാണം:ചാമ്പ പൂവ്‌.JPG|ചാമ്പ പൂവ്‌ പ്രമാണം:Syzygium aqueum kerala india.jpg|നന്നായി പഴുത്ത ചാമ്പക്ക പ്രമാണം:Syzygium aqueum - watery rose apple, water apple and bell fruit - ചാമ്പക്ക.jpg </gallery> ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == * [http://indiabiodiversity.org/species/show/264958 കൂടുതൽ വിവരവും കാണുന്ന ഇടങ്ങളും] * [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/water_apple.html കൂടുതൽ വിവരങ്ങൾ] {{WS|Syzygium aqueum}} {{CC|Syzygium aqueum}} {{കേരളത്തിലെ മരങ്ങൾ}} [[വർഗ്ഗം:വൃക്ഷങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:പഴങ്ങൾ]] [[വിഭാഗം: ഫലവൃക്ഷങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഭക്ഷ്യയോഗ്യമായ കായ്കൾ ഉള്ള സസ്യങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:അലങ്കാരസസ്യങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:പുഷ്പിക്കുന്ന സസ്യങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഔഷധസസ്യങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:മിർട്ടേസി]] hsm1rzhu932l4bwlc5m5tgrupyh8i2n പ്രശസ്തമായ ചുണ്ടൻ വള്ളങ്ങൾ 0 316508 3765721 2202484 2022-08-17T16:30:07Z Kuriakose Niranam 107049 ഉള്ളടക്കം ചേർത്തു. wikitext text/x-wiki കേരളത്തിലെ പ്രധാന [[വള്ളംകളി|ജലോത്സവ]]ങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കുന്ന ചുണ്ടൻ വള്ളങ്ങളുടെ പേരു വിവരം താഴെ ചേർക്കുന്നു.പഴയ ചുണ്ടൻ വള്ളങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്ത് പുതിയതായി പണികഴിപ്പിച്ച് നീറ്റിൽ ഇറക്കിയ ചില വള്ളങ്ങളും ഇതിൽപ്പെടൂം. ഏറ്റവും പുതിയതായി നീറ്റിലിറക്കിയ ചുണ്ടൻ വളളമാണ് നിരണം ചുണ്ടൻ ===ചുണ്ടൻ വള്ളങ്ങൾ=== ==ആനാരി പുത്തൻ ചുണ്ടൻ== 2010 ൽ നീറ്റിലിറക്കിയ വള്ളമാണിത്.പഴയ വള്ളത്തിനു പകരം പുതുതായി നിർമ്മിച്ചതാണിത്. 83 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ ഇതിലുണ്ട്. ==കരുവാറ്റ പുത്തൻ ചുണ്ടൻ== 1977 ൽ 18000 രൂപയ്ക്കു വാങ്ങിയ പച്ച ചുണ്ടനാണിത്, നീളം അൻപത്തിയൊന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 81 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട് ==കാരിച്ചാൽ== 1970 ൽ നീറ്റിലിറക്കി.നീളം അൻപത്തിയൊന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 81 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. നെഹ്രുട്രോഫി 13 തവണ നേടിയതിന്റെ റെക്കാഡ്.`1974 മുതൽ 1976 വരെ ഹാട്രിക്. ==പായിപ്പാടൻ== പഴയ ചുണ്ടനു ശേഷം 2002 ൽ പണികഴിപ്പിച്ച് നീറ്റിലിറക്കിയ വള്ളമാണിത്.നീളം അൻപത്തിമൂന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 81 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. നെഹ്രു ട്രോഫി 2005,2006,2007 ൽ നേടി. ==ശ്രീ ഗണേശൻ== പഴയ പായിപ്പാടൻ ചുണ്ടൻ പുതുക്കിപ്പണിതതാണ് ശ്രീ ഗണേശൻ. നീളം അൻപത്തിയൊന്നുമൂന്നേകാൽ കോൽ. 81 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. ==വെള്ളം കുളങ്ങര== നീളം അൻപത്തിരണ്ടേകാൽ കോൽ. 88 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. ==സെന്റ് പയസ് ടെൻത്== 2014 മുതൽ മത്സര രംഗത്തുണ്ട്.നീളം അൻപത്തിരണ്ടേകാൽ കോൽ. 87 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. ==ചെറുതന== 1986 ൽ നീറ്റിലിറക്കി.നീളം അൻപത്തിമൂന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 89തുഴക്കാർ, പതിനൊന്നു നിലക്കാർ, 5 അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. നെഹ്രുട്രോഫി 2004 ൽ നേടി. ==ജവഹർ തായങ്കരി== 1977 ൽ നീറ്റിലിറക്കി.നീളം അൻപത്തിയൊന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 81 തുഴക്കാർ, 7 നിലക്കാർ, 5 അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. നെഹ്രുട്രോഫി 1977 ൽ കന്നിയങ്കത്തിൽ തന്നെ നേടി. 1978,1985,2010 വർഷങ്ങളിലും വിജയം ആവർത്തിച്ചു. [[വർഗ്ഗം:വള്ളംകളി മത്സരങ്ങൾ]] tn6j4o8ftjv0spv5a9ugpr3wteckoft 3765722 3765721 2022-08-17T16:31:06Z Kuriakose Niranam 107049 /* ചുണ്ടൻ വള്ളങ്ങൾ */ഉള്ളടക്കം ചേർത്തു. wikitext text/x-wiki കേരളത്തിലെ പ്രധാന [[വള്ളംകളി|ജലോത്സവ]]ങ്ങളിൽ പങ്കെടുക്കുന്ന ചുണ്ടൻ വള്ളങ്ങളുടെ പേരു വിവരം താഴെ ചേർക്കുന്നു.പഴയ ചുണ്ടൻ വള്ളങ്ങൾ നീക്കം ചെയ്ത് പുതിയതായി പണികഴിപ്പിച്ച് നീറ്റിൽ ഇറക്കിയ ചില വള്ളങ്ങളും ഇതിൽപ്പെടൂം. ഏറ്റവും പുതിയതായി നീറ്റിലിറക്കിയ ചുണ്ടൻ വളളമാണ് നിരണം ചുണ്ടൻ ===ചുണ്ടൻ വള്ളങ്ങൾ=== നിരണം ചുണ്ടൻ ==ആനാരി പുത്തൻ ചുണ്ടൻ== 2010 ൽ നീറ്റിലിറക്കിയ വള്ളമാണിത്.പഴയ വള്ളത്തിനു പകരം പുതുതായി നിർമ്മിച്ചതാണിത്. 83 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ ഇതിലുണ്ട്. ==കരുവാറ്റ പുത്തൻ ചുണ്ടൻ== 1977 ൽ 18000 രൂപയ്ക്കു വാങ്ങിയ പച്ച ചുണ്ടനാണിത്, നീളം അൻപത്തിയൊന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 81 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട് ==കാരിച്ചാൽ== 1970 ൽ നീറ്റിലിറക്കി.നീളം അൻപത്തിയൊന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 81 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. നെഹ്രുട്രോഫി 13 തവണ നേടിയതിന്റെ റെക്കാഡ്.`1974 മുതൽ 1976 വരെ ഹാട്രിക്. ==പായിപ്പാടൻ== പഴയ ചുണ്ടനു ശേഷം 2002 ൽ പണികഴിപ്പിച്ച് നീറ്റിലിറക്കിയ വള്ളമാണിത്.നീളം അൻപത്തിമൂന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 81 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. നെഹ്രു ട്രോഫി 2005,2006,2007 ൽ നേടി. ==ശ്രീ ഗണേശൻ== പഴയ പായിപ്പാടൻ ചുണ്ടൻ പുതുക്കിപ്പണിതതാണ് ശ്രീ ഗണേശൻ. നീളം അൻപത്തിയൊന്നുമൂന്നേകാൽ കോൽ. 81 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. ==വെള്ളം കുളങ്ങര== നീളം അൻപത്തിരണ്ടേകാൽ കോൽ. 88 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. ==സെന്റ് പയസ് ടെൻത്== 2014 മുതൽ മത്സര രംഗത്തുണ്ട്.നീളം അൻപത്തിരണ്ടേകാൽ കോൽ. 87 തുഴക്കാർ, ഒൻപതു നിലക്കാർ, അഞ്ച് അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. ==ചെറുതന== 1986 ൽ നീറ്റിലിറക്കി.നീളം അൻപത്തിമൂന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 89തുഴക്കാർ, പതിനൊന്നു നിലക്കാർ, 5 അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. നെഹ്രുട്രോഫി 2004 ൽ നേടി. ==ജവഹർ തായങ്കരി== 1977 ൽ നീറ്റിലിറക്കി.നീളം അൻപത്തിയൊന്നേകാൽ കോൽ. നാലുതവണ പുതുക്കിപണിത ഇതിനു 81 തുഴക്കാർ, 7 നിലക്കാർ, 5 അമരക്കാർ എന്നിവർ ഉണ്ട്. നെഹ്രുട്രോഫി 1977 ൽ കന്നിയങ്കത്തിൽ തന്നെ നേടി. 1978,1985,2010 വർഷങ്ങളിലും വിജയം ആവർത്തിച്ചു. [[വർഗ്ഗം:വള്ളംകളി മത്സരങ്ങൾ]] imxzhsl0sji504x3sdfq8mnli8qmzhi കസ്തൂരി 0 328620 3765769 3347944 2022-08-18T03:35:03Z 103.168.201.130 അകർഷിക്കാൻ വേണ്ടി wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Musk}} [[File:Mammals 02995 Thibetian Musk (22899919524).jpg|thumb|262x262px|Musk Deer of Tibet in old illustration ]] ഒരു സുഗന്ധദ്രവ്യമാണ് '''കസ്തൂരി'''<ref>https://www.merriam-webster.com/dictionary/musk</ref>. ആൺകസ്തൂരിമാനുകളിലെ വയറിന്റെ ഭാഗത്തുള്ള ഗ്രന്ധികളിൽ നിന്നും ശേഖരിക്കുന്ന ശ്രവത്തെയാണ് പ്രാഥമികമായി കസ്തൂരിയെന്ന് പറയാറുള്ളതെങ്കിലും വേറെയും ചില ജന്തുക്കളും വിവിധ സസ്യങ്ങളും ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന ഇതേ ഗന്ധമുള്ള, ചിലപ്പോൾ വ്യത്യസ്ത രാസഘടനയുള്ള വസ്തുക്കളെയും കസ്തൂരിയായി ഉൾപ്പെടുത്തിവരുന്നു. ആൺ മാനുകൾ ഇണയെ ആകർഷിക്കാൻ വേണ്ടി പുറപ്പെടുവിക്കുന്ന സുഗന്ധവസ്തുവാണ് കസ്തൂരി. കറുപ്പോ ചുവപ്പു കലർന്ന ഇളം തവിട്ടു നിറത്തിലോ ഇവ കാണപ്പെടുന്നു. പുരാതനകാലം മുതൽക്ക് തന്നെ സുഗന്ധവസ്തു നിർമ്മാണത്തിലെ അസംസ്കൃതവസ്തുവായി ഇതിനെ ഉപയോഗപ്പെടുത്തിയിരുന്നു. ലോകത്തിൽ വച്ച് മൃഗങ്ങളുടെ ശരീരത്തിൽ നിന്നും ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന ഏറ്റവും വിലപിടിപ്പുള്ള വസ്തുവാണിത്. കസ്തൂരിമാനിന്റെ ഗ്രന്ഥിയെ [[വൃഷണഗ്രന്ഥി]]യുമായി സാമ്യമുണ്ടെന്നാണ് ചിന്തിച്ചിരുന്നത്. വിവിധതരത്തിലുള്ള സസ്യങ്ങളും മൃഗങ്ങളും ഇതു പോലുള്ള ഗന്ധം പുറപ്പെടുവിക്കുന്നുണ്ട്. (ഉദാ: മസ്ക്ഓക്സ് ,1744) ഒരേ പോലെ ഗന്ധമുള്ള വിവിധതരത്തിലുള്ള സുഗന്ധവസ്തുക്കൾ വ്യാപിച്ചുവരുന്നുണ്ട്. എന്നാലും അവ ഓരോന്നും രാസഘടനകളിൽ വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref> Chantraine, Pierre (1990). Dictionnaire étymologique de la langue grecque. Klincksieck. p. 715. ISBN 2-252-03277-4.</ref> [[File:Primary Form of Musk.jpg|thumb|A musk pod, obtained from the male [[musk deer]]]] {{Gallery |File:Moschustier.jpg|''Moschus moschiferus'', [[Siberian musk deer]] |File:Musk 1616.jpg|"Musk-cat", woodcut from ''Hortus Sanitatis'', 1491 }} ==അവലംബം== [[വർഗ്ഗം:സുഗന്ധലേപനങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഗന്ധം]] rk4y34q6x44n661sc3lb0bbiwe4lymx പ്രതിമാ ദേവി 0 348385 3765792 3610584 2022-08-18T06:11:44Z Meenakshi nandhini 99060 wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Prathima Devi}} {{Infobox person | name = Prathima Devi | image = Pratima Devi.jpeg | birth_name = Mohini | birth_place = [[Kalladka]], [[Madras Presidency]], [[British India]] (today in [[Karnataka]], India) | birth_date = {{birth date|df=yes|1933|4|9}} | death_date = {{death date and age|2021|4|6|1933|4|9|df=y}} | death_place = [[Mysore]], Karnataka, India | occupation = Actress | yearsactive = 1947–2005 | spouse = [[D. Shankar Singh]] | children = 4, including [[Rajendra Singh Babu]], [[Vijayalakshmi Singh]] }} [[കന്നട]]സിനിമകളിലെ ഒരു അഭിനേത്രിയാണ് '''പ്രതിമാ ദേവി (Prathima Devi)'''(9 April 1933 – 6 April 2021)<ref>{{cite news |title=Veteran Actress Prathima Devi Expired |url=https://www.chitraloka.com/flash-back/23868-prathima-devi-expired.html |access-date=11 April 2021 |work=chitraloka.com}}</ref>. 1974ൽ കൃഷ്ണലീല എന്ന ചിത്രമായിരുന്നു ആദ്യത്തെ സിനിമ. 1951ൽ ജഗന്മോഹിനി എന്ന ചിത്രത്തിൽ പ്രധാന വേഷത്തിൽ അഭിനയിച്ചു. ആ ചിത്രമായിരുന്നു നൂറു ദിവസം തികച്ച ആദ്യ കന്നട ചിത്രം. സംവിധായകനായ ശങ്കർ സിംഗാണ് ഭർത്താവ്. അവരുടെ മകനായ രാജേന്ദ്രബാബുവും ഒരു സംവിധായകനാണ്. അഭിനേത്രിയും നിർമ്മാതാവുമായ വിജയലക്ഷ്മി സിംഗ് മകളാണ്. പ്രതിമാ ദേവി അറുപതിലധികം ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചു. ==സിനിമകൾ== * 1947 - കൃഷ്ണലീല * 1950 - ശിവ പാർവ്വതി * 1951 - ജഗന്മോഹിനി * 1952 - ശ്രീ ശ്രീനിവാസ കല്യാണ * 1953 - ചഞ്ചല കുമാരി * 1954 - മുട്ടിദെല്ലാ ചിന്ന * 1954 - മാടിദ്ദുണ്ണു മഹാരായ * 1955 - ശിവശരണേ നംബിയാക്കാ * 1957 - പ്രഭുലിംഗ ലീലെ * 1959 - മംഗള സൂത്ര * 1960 - ശിവലിംഗ സാക്ഷി * 1961 - രാജ സത്യവ്രത * 1963 - പാലിഗെ ബന്തദ്ദെ പഞ്ചാമൃത * 1965 - പാതാള മോഹിനി * 1975 - നാഗകന്യെ * 1983 - ധരണി മണ്ഡല മദ്ധ്യദൊളഗെ * ധർമ്മസ്ഥല മാഹാത്മെ * ലോ ആൻഡ് ഓർഡർ ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == *http://chiloka.com/celebrity/prathimadevi *"An evening with Jaganmohini". The Hindu. 11 June 2011. Retrieved 14 September 2015. [[വർഗ്ഗം:കന്നഡ ചലച്ചിത്രലോകം]] [[വർഗ്ഗം:1932-ൽ ജനിച്ചവർ]] 55e8kt0mr2c29blznx8wswfp483tz72 3765793 3765792 2022-08-18T06:12:08Z Meenakshi nandhini 99060 wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Prathima Devi}} {{Infobox person | name = Prathima Devi | image = Pratima Devi.jpeg | birth_name = Mohini | birth_place = [[Kalladka]], [[Madras Presidency]], [[British India]] (today in [[Karnataka]], India) | birth_date = {{birth date|df=yes|1933|4|9}} | death_date = {{death date and age|2021|4|6|1933|4|9|df=y}} | death_place = [[Mysore]], Karnataka, India | occupation = Actress | yearsactive = 1947–2005 | spouse = [[D. Shankar Singh]] | children = 4, including [[Rajendra Singh Babu]], [[Vijayalakshmi Singh]] }} [[കന്നട]]സിനിമകളിലെ ഒരു അഭിനേത്രിയാണ് '''പ്രതിമാ ദേവി (Prathima Devi)'''(9 April 1933 – 6 April 2021)<ref>{{cite news |title=Veteran Actress Prathima Devi Expired |url=https://www.chitraloka.com/flash-back/23868-prathima-devi-expired.html |access-date=11 April 2021 |work=chitraloka.com}}</ref>. 1974ൽ കൃഷ്ണലീല എന്ന ചിത്രമായിരുന്നു ആദ്യത്തെ സിനിമ. 1951ൽ ജഗന്മോഹിനി എന്ന ചിത്രത്തിൽ പ്രധാന വേഷത്തിൽ അഭിനയിച്ചു. ആ ചിത്രമായിരുന്നു നൂറു ദിവസം തികച്ച ആദ്യ കന്നട ചിത്രം. സംവിധായകനായ ശങ്കർ സിംഗാണ് ഭർത്താവ്. അവരുടെ മകനായ രാജേന്ദ്രബാബുവും ഒരു സംവിധായകനാണ്. അഭിനേത്രിയും നിർമ്മാതാവുമായ വിജയലക്ഷ്മി സിംഗ് മകളാണ്. പ്രതിമാ ദേവി അറുപതിലധികം ചിത്രങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചു. <ref name="Jaganmohini">{{cite news|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/tp-karnataka/an-evening-with-jaganmohini/article2095027.ece|title=An evening with Jaganmohini|work=[[The Hindu]]|date=11 June 2011|accessdate=14 September 2015}}</ref> ==സിനിമകൾ== * 1947 - കൃഷ്ണലീല * 1950 - ശിവ പാർവ്വതി * 1951 - ജഗന്മോഹിനി * 1952 - ശ്രീ ശ്രീനിവാസ കല്യാണ * 1953 - ചഞ്ചല കുമാരി * 1954 - മുട്ടിദെല്ലാ ചിന്ന * 1954 - മാടിദ്ദുണ്ണു മഹാരായ * 1955 - ശിവശരണേ നംബിയാക്കാ * 1957 - പ്രഭുലിംഗ ലീലെ * 1959 - മംഗള സൂത്ര * 1960 - ശിവലിംഗ സാക്ഷി * 1961 - രാജ സത്യവ്രത * 1963 - പാലിഗെ ബന്തദ്ദെ പഞ്ചാമൃത * 1965 - പാതാള മോഹിനി * 1975 - നാഗകന്യെ * 1983 - ധരണി മണ്ഡല മദ്ധ്യദൊളഗെ * ധർമ്മസ്ഥല മാഹാത്മെ * ലോ ആൻഡ് ഓർഡർ ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ == *http://chiloka.com/celebrity/prathimadevi *"An evening with Jaganmohini". The Hindu. 11 June 2011. Retrieved 14 September 2015. [[വർഗ്ഗം:കന്നഡ ചലച്ചിത്രലോകം]] [[വർഗ്ഗം:1932-ൽ ജനിച്ചവർ]] a5xce92mlf6ajz2dw1r5eyj227r8nhu ചേനപ്പാടി 0 359984 3765838 3307410 2022-08-18T10:31:21Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|Chenappady}} {{Infobox settlement | name = ചേനപ്പാടി | official_name = Chenappady | native_name = | native_name_lang = മലയാളം | other_name = | nickname = | settlement_type = ഗ്രാമം | image_skyline = | image_alt = | image_caption = | pushpin_map = India Kerala | pushpin_label_position = right | pushpin_map_alt = | pushpin_map_caption = കേരളത്തിൽ ചേനപ്പാടി | coordinates = {{coord|9.506866|76.796595}} | subdivision_type = രാജ്യം | subdivision_name = {{flag|India}} | subdivision_type1 = [[States and territories of India|സംസ്ഥാനം]] | subdivision_name1 = [[കേരളം]] | subdivision_type2 = [[List of districts of India|ജില്ല]] | subdivision_name2 = [[Kottayam district|കോട്ടയം]] | established_title = <!-- Established --> | established_date = | founder = | named_for = | government_type = | governing_body = | unit_pref = Metric | area_footnotes = | area_rank = | area_total_km2 = | elevation_footnotes = | elevation_m = | population_total = | population_as_of = | population_rank = | population_density_km2 = auto | population_demonym = | population_footnotes = | demographics_type1 = ഭാഷകൾ | demographics1_title1 = ഔദ്യോഗികം | demographics1_info1 = [[Malayalam language|മലയാളം]], [[English language|ഇംഗ്ലീഷ്]] | timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] | utc_offset1 = +5:30 | postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] | postal_code = 686520 | area_code_type = | area_code = | registration_plate = KL-34 | unemployment_rate = | blank1_name_sec1 = അടുത്ത പട്ടണം | blank1_info_sec1 = [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], [[പൊൻകുന്നം]], [[എരുമേലി]] | website = | footnotes = }} [[കോട്ടയം ജില്ല|കോട്ടയം ജില്ലയിലെ]] [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി താലൂക്ക്|കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി താലൂക്കിൽ]] [[എരുമേലി തെക്ക്]] വില്ലേജിലെ ഗ്രാമമാണ് '''ചേനപ്പാടി'''. [[മണിമലയാർ]] അതിരിടുന്ന ചേനപ്പാടി ഗ്രാമത്തിന് സമീപമാണ് നിർദ്ദിഷ്ട [[ശബരിഗിരി അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളം]] വിഭാവനം ചെയ്യ്തിരിക്കുന്നത്. [[കാഞ്ഞിരപ്പള്ളി]], [[പൊൻ‌കുന്നം|പൊൻകുന്നം]], [[ചിറക്കടവ് ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|ചിറക്കടവ്]], [[മണിമല ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|മണിമല]], [[എരുമേലി]] എന്നിവയാണ് സമീപ സ്ഥലങ്ങൾ. [[റബ്ബർ മരം|റബ്ബർ]], [[വാഴ]], [[കുരുമുളക്]], [[കാപ്പി]], [[മരച്ചീനി]] എന്നിവയാണ് പ്രധാന കൃഷി. == ആരാധനാലയങ്ങൾ == [[കിഴക്കേക്കര ദേവീ ക്ഷേത്രം]], [[ഇടയാറ്റ്കാവ് ദേവീ ക്ഷേത്രം]], [[കണ്ണമ്പള്ളി ഭഗവതീ ക്ഷേത്രം]], പൂതക്കുഴി ശ്രീകൃഷ്ണസ്വാമി ക്ഷേത്രം എന്നിവയാണ് ഗ്രാമത്തിലെ ഹൈന്ദവ ആരാധനാലയങ്ങൾ. തരകനാട്ടുകുന്ന് സെന്റ്. ആന്റണീസ് ചർച്ച്, സി.എസ്.ഐ ചർച്ച് എന്നിവയാണ് പ്രധാന ക്രൈസ്തവ അരാധനാലയങ്ങൾ. ഗ്രാമത്തിൽ രണ്ട് ജുമാ മസ്ജിദുകളുമുണ്ട്. == വിദ്യാഭ്യാസ സ്ഥാപനങ്ങൾ == രണ്ട് ലോവർ പ്രൈമറി വിദ്യാലയങ്ങളും ഒരു അപ്പർ പ്രൈമറി വിദ്യാലയവും ഗ്രാമത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചുവരുന്നു. സെന്റ്. ആന്റണീസ് എൽ.പി.എസ്, ഗവ. എൽ.പി.എസ്, എൻ.എസ്.എസ് യു പി സ്കൂൾ എന്നിവയാണവ. ഇവയെ കൂടാതെ ഒരു സ്വകാര്യ ഫാർമസി കോളേജും ഗ്രാമത്തിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്നു. വിവേകാനന്ദ എഡ്യുക്കേഷണൽ ട്രസ്റ്റിന് കീഴിലുള്ള ഈ സ്ഥാപനം ഹിന്ദുസ്ഥാൻ കോളേജ് ഓഫ് ഫാർമസി എന്നറിയപ്പെടുന്നു. [[കേരള ആരോഗ്യ സർവ്വകലാശാല|കേരള ആരോഗ്യ സർവ്വകലാശാലയുമായി]] അഫിലിയേറ്റ് ചെയ്യ്തിതിരിക്കുന്ന കോളേജിന് [[ആൾ ഇന്ത്യ കൗൺസിൽ ഫോർ ടെക്നിക്കൽ എജ്യൂക്കേഷൻ|AICTE]] യുടെയും ഫാർമസി കൗൺസിൽ ഓഫ് ഇന്ത്യയുടേയും അംഗീകാരമുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=http://hindustancp.com/|title=Hindustan College of Pharmacy (A Unit of Vivekananda Educational Trust)|access-date=|last=|first=|date=|website=|publisher=Hindustan College of Pharmacy.}}</ref> == പാളതൈര് സമർപ്പണം == ചേനപ്പാടി ഗ്രാമവും [[വള്ളസദ്യ|ആറന്മുള വള്ളസദ്യയുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നിൽക്കുന്ന ഒരു ആചാരമാണ് പാളതൈര് സമർപ്പണം. നൂറ്റാണ്ടുകളായി ആറന്മുള വള്ളസദ്യയിൽ വിളമ്പുന്ന പാളതൈര് എത്തിച്ചു നൽകിയിരുന്നത് ചേനപ്പാടി ഗ്രാമത്തിൽ നിന്നുമായിരുന്നു. '''ചേനപ്പാടി കേളുച്ചാരുടെ പാളത്തൈര് കൊണ്ടുവാ, കൊണ്ടുവാ...''' '''ചേനപ്പാടി ചേകവൻറ പാളത്തൈര് കൊണ്ടുവന്ന്, പാരിലേഴും ഭഗവാന് കൊണ്ടുവിളമ്പ്..... ''' എന്നിങ്ങനെ [[വള്ളപ്പാട്ട്|വള്ളപ്പാട്ടിലൂടെ]] പാടിയാണ് സദ്യ സമയത്ത് ഭക്തർ തൈര് ചോദിച്ചിരുന്നത്. പണ്ട് കാലങ്ങളിൽ ചേനപ്പാടിയിൽനിന്നും മണിമലയാറ്റിലൂടെ തിരുവല്ല-പുളിക്കീഴ് വഴി [[പമ്പാനദി|പമ്പയാറ്റിലെത്തിയാണ്]] [[ആറന്മുള ശ്രീ പാർത്ഥസാരഥിക്ഷേത്രം|ആറന്മുള പാർത്ഥസാരഥി ക്ഷേത്രത്തിൽ]] പാളതൈര് സമർപ്പണം നടത്തിയിരുന്നത്. കാലക്രമേണ മുടങ്ങിപ്പോയ ആചാരം 2008 ലാണ് പുനരാരംഭിച്ചത്. ഇന്നും ആറന്മുളയിൽ ജന്മാഷ്ടമി ദിനത്തിലെ സദ്യയിൽ വിളമ്പുന്നത് ചേനപ്പാടിയിൽ നിന്ന് എത്തിച്ചു നൽകുന്ന തൈരാണ്.<ref>{{Cite web|url=https://www.mathrubhumi.com/mobile/pathanamthitta/malayalam-news/ponkunnam-1.1297255|title=ചേനപ്പാടി പാളത്തൈര് സമർപ്പണം|access-date=|last=|first=|date=|website=Mathrubhumi.com|publisher=Mathrubhumi}}</ref> == വ്യവസായം == അനേകം റബ്ബർ അധിഷ്ടിത വ്യവസായങ്ങൾ ഗ്രാമത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ചുവരുന്നു. ഇതിൽ പ്രധാനം [[കേരള സ്റ്റേറ്റ് കോ-ഓപ്പറേറ്റീവ് റബ്ബർ മാർക്കറ്റിംഗ് ഫെഡറേഷൻ ലിമിറ്റഡ്| കേരള സ്റ്റേറ്റ് കോ-ഓപ്പറേറ്റീവ് റബ്ബർ മാർക്കറ്റിംഗ് ഫെഡറേഷനു(റബ്ബർമാർക്ക്) ]] കീഴിലുള്ള ക്രംബ് ഫാക്ടറിയാണ്. ദിവസവും 20 മെട്രിക്ക് ടൺ ക്രംബ് ഉദ്പാദിക്കാൻ ശേഷിയുള്ള ഈ സ്ഥാപനം 1989-ലാണ് ആരംഭിച്ചത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.rubbermark.com/products|title=CRUMB RUBBER FACTORY|access-date=|last=|first=|date=|website=KERALA STATE CO-OPERATIVE RUBBER MARKETING FEDERATION LIMITED|publisher=KERALA STATE CO-OPERATIVE RUBBER MARKETING FEDERATION LIMITED}}</ref> == അവലംബം == [[വർഗ്ഗം:കോട്ടയം ജില്ലയിലെ ഗ്രാമങ്ങൾ]] {{കോട്ടയം ജില്ല}} 84zwem429zd0qx25r8ja1wpbrfvnb9p ഗിറ്റ്ഹബ്ബ് 0 375631 3765689 3630533 2022-08-17T14:44:09Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{PU|GitHub}} {{Infobox website | name = ഗിറ്റ്ഹബ്ബ്, ഇങ്ക്. | logo = [[File:Font Awesome 5 brands github.svg|x64px]] [[File:Octicons-logo-github.svg|x64px]] | company_type = [[Subsidiary]] | founded = {{start date and age|2008|2|8}} (as Logical Awesome LLC) | location = San Francisco, California, United States | area_served = Worldwide | founder = {{plainlist| * [[Tom Preston-Werner]] * [[Chris Wanstrath]] * [[P. J. Hyett]] * Scott Chacon}} | CEO = [[Nat Friedman]] | key_people = {{plainlist| * Mike Taylor (CFO) }} | industry = Collaborative [[version control]] (GitHub) <br/> [[Web hosting service|Blog host]] (GitHub Pages) <br/> [[Package repository]] (NPM) | international = Yes | employees = 1677<ref>{{cite web|title=GitHub Diversity|url=https://github.com/about/diversity/report|website=GitHub}}</ref> | url = {{official url}} | programming_language = [[Ruby (programming language)|Ruby]] <br/> [[ECMAScript]] <br/> [[Go (programming language)|Go]] <br/> [[C (programming language)|C]] <ref>{{Cite web|title=GitHub|url=https://github.com/github|access-date=2020-09-06|website=GitHub|language=en}}</ref> | website_type = Collaborative [[version control]] | registration = Optional <small>(required for creating and joining repositories)</small> | users = 56 million (Sep 2020) | language = English | launched = {{start date and age|2008|4|10}} | current_status = Active | parent = [[Microsoft]] | logo_caption = GitHub's current logo }} [[ഗിറ്റ്]] ഉപയോഗിച്ചുള്ള വെബ് അധിഷ്ഠിതമായ [[പതിപ്പ് നിയന്ത്രണം|പതിപ്പ് നിയന്ത്രണത്തിനുള്ള]] വെബ്സൈറ്റും [[ഇന്റർനെറ്റ്]] ഹോസ്റ്റിംഗ് സേവനവുമാണ് '''ഗിറ്റ്ഹബ്'''. ജിറ്റിന്റെ ഡിസ്ട്രിബ്യൂട്ടഡ് പതിപ്പ് നിയന്ത്രണവും സോഴ്‌സ് കോഡ് മാനേജുമെന്റും (എസ്‌സി‌എം) പ്രവർത്തനവും അതിന്റേതായ സവിശേഷതകളും ഇത് വാഗ്ദാനം ചെയ്യുന്നു. ഇത് ആക്സസ് നിയന്ത്രണവും ബഗ് ട്രാക്കിംഗ്, സവിശേഷത അഭ്യർത്ഥനകൾ, ടാസ്‌ക് മാനേജുമെന്റ്, കൺടിന്യൂവസ് ഇന്റഗ്രേഷൻ, ഓരോ പ്രോജക്റ്റിനുമുള്ള വിക്കികൾ എന്നിവ പോലുള്ള നിരവധി സഹകരണ സവിശേഷതകളും നൽകുന്നു.<ref name="hugeinvestment">{{cite news |url = https://techcrunch.com/2012/07/09/github-pours-energies-into-enterprise-raises-100-million-from-power-vc-andreesen-horowitz/ |title = GitHub Pours Energies into Enterprise – Raises $100 Million From Power VC Andreessen Horowitz |date = July 9, 2012 |first1 = Alex |last1 = Williams |work = TechCrunch |quote = Andreessen Horowitz is investing an eye-popping $100&nbsp;million into GitHub }}</ref> കാലിഫോർണിയ ആസ്ഥാനമായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന ഇത് 2018 മുതൽ മൈക്രോസോഫ്റ്റിന്റെ അനുബന്ധ സ്ഥാപനമാണ്.<ref name="techcrunch">{{cite web|url=https://techcrunch.com/2018/06/04/microsoft-has-acquired-github-for-7-5b-in-microsoft-stock/|title=Microsoft has acquired GitHub for $7.5B in stock|website=TechCrunch|language=en-US|access-date=June 4, 2018}}</ref> ഒരു അംഗത്വത്തിൽതന്നെ സ്വകാര്യവും പൊതുവുമായ വിവിധ [[റെപോസിറ്ററി(പതിപ്പ് നിയന്ത്രണം)|റെപ്പോസിറ്ററികൾ]] ഗിറ്റ്ഹബ് ലഭ്യമാക്കുന്നു. ഇവ സാധാരണയായി [[ഓപ്പൺ സോഴ്സ് സോഫ്റ്റ്‌വെയർ|ഓപ്പൺ സോഴ്സ് സോഫ്റ്റ്‍വെയർ]] പദ്ധതികൾ ഹോസ്റ്റുചെയ്യുന്നതിനാണ് സാധാരണയായി ഉപയോഗിക്കുന്നത്<ref>{{Cite web|url=https://www.wired.com/2015/06/problem-putting-worlds-code-github/|title=The Problem With Putting All the World's Code in GitHub|access-date=29 June 2015|date=29 June 2015|website=[[Wired (website)|Wired]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20150629152927/http://www.wired.com/2015/06/problem-putting-worlds-code-github/|archive-date=29 June 2015|url-status=live}}</ref>.2020 ഏപ്രിൽ 15 മുതൽ സൗജന്യ പ്ലാൻ പരിധിയില്ലാതെ സഹകാരികളെ അനുവദിക്കുന്നു, പക്ഷേ സ്വകാര്യ റിപ്പോസിറ്ററികളെ പ്രതിമാസം 2,000 മിനിറ്റ് ഗിറ്റ്ഹബ്ബ് പ്രവർത്തനങ്ങൾ <ref>{{Cite web|title=GitHub Actions Documentation - GitHub Docs|url=https://docs.github.com/en/free-pro-team@latest/actions|access-date=2020-11-05|website=docs.github.com}}</ref> ആയി പരിമിതപ്പെടുത്തുന്നു.<ref name="techcrunch-2020-04-14">{{cite web |title=GitHub is now free for all teams |url=https://techcrunch.com/2020/04/14/github-is-now-free-for-all-teams/ |publisher=techcrunch.com |access-date=2020-05-30 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200501214928/https://techcrunch.com/2020/04/14/github-is-now-free-for-all-teams/ |archive-date=2020-05-01}}</ref> 2020 ജനുവരിയിലെ കണക്കനുസരിച്ച്, 40 ദശലക്ഷത്തിലധികം ഉപയോക്താക്കളും <ref>{{cite web|url=https://github.com/search?q=type:user&type=Users|title=User search|website=GitHub|language=en|access-date=Jan 29, 2019|quote=Showing 40,206,691 available users}}</ref> 190 ദശലക്ഷത്തിലധികം റിപ്പോസിറ്ററികളും <ref>{{cite web |title=Github Number of Repositories |url=https://github.com/search |website=GitHub |access-date=5 October 2020|language=en}}</ref> (കുറഞ്ഞത് 28 ദശലക്ഷത്തിലധികം പബ്ലിക് റിപ്പോസിറ്ററികൾ ഉൾപ്പെടെ) ഉള്ളതായി ഗിറ്റഹബ്ബ് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു,<ref>{{cite web|url=https://github.com/search?q=is:public|title=Repository search for public repositories|website=GitHub|language=en|access-date=June 5, 2018|quote=Showing 28,177,992 available repository results}}</ref> ഇത് ലോകത്തിൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഹോസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെടുന്ന സോഴ്‌സ് കോഡ് പ്ലാറ്റ്ഫോമാണിത്.<ref>{{cite journal |first1 = Georgios |last1 = Gousios |first2 = Bogdan |last2 = Vasilescu |first3 = Alexander |last3 = Serebrenik |first4 = Andy |last4 = Zaidman |title = Lean GHTorrent: GitHub Data on Demand |page = 1 |url = https://www.win.tue.nl/~aserebre/msr14georgios.pdf |access-date = July 9, 2014 |publisher = Delft University of Technology & †Eindhoven University of Technology |location = The Netherlands |quote = During recent years, GITHUB (2008) has become the largest code host in the world. }}</ref> ഗിറ്റ്ഹബ്ബിന്റെ ഔദ്യോഗിക ചിഹ്നമാണ് ഒക്ടോക്യാറ്റ്. അഞ്ച് സ്‌പർശനികളും മനുഷ്യന്റെ മുഖവുമുള്ള പൂച്ചയാണിത്.<ref name="Octodex FAQ">{{Cite web|url=https://octodex.github.com/faq.html|title=GitHub Octodex FAQ|access-date=21 September 2015|website=github.com|archive-date=2016-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20161114181006/https://octodex.github.com/faq.html|url-status=dead}}</ref><ref name="Jaramillo">{{Cite web|url=https://github.com/blog/1929-from-sticker-to-sculpture-the-making-of-the-octocat-figurine|title=From Sticker to Sculpture: The making of the Octocat figurine|access-date=2017-04-19|last=Jaramillo|first=Tony|date=24 November 2014|website=The GitHub Blog|publisher=GitHub}}</ref> ==ചരിത്രം== [[File:GithubAWSTorontoSummit.jpg|thumb|എഡബ്യൂഎസ്(AWS) ഉച്ചകോടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്ന ഗിറ്റ്ഹബ്ബ്]] [[റൂബി ഓൺ റെയിൽസ്]] ഉപയോഗിച്ച് ക്രിസ് വാൻസ്ട്രാത്ത്, പി. ജെ. ഹെയ്റ്റ്, ടോം പ്രെസ്റ്റൺ-വെർണർ, സ്കോട്ട് ചാക്കോൺ എന്നിവരാണ് ഗിറ്റ്ഹബ്ബ് സേവനം വികസിപ്പിച്ചെടുത്തത്, 2008 ഫെബ്രുവരിയിൽ ആരംഭിച്ചു. 2007 മുതൽ നിലവിലുണ്ടായിരുന്ന കമ്പനിയുടെ ആസ്ഥാനം സാൻ ഫ്രാൻസിസ്കോയിലാണ്.<ref>{{cite web|url=https://www.heise.de/developer/meldung/GitHub-populaerer-als-SourceForge-und-Google-Code-1255416.html|title=GitHub populärer als SourceForge und Google Code|first=Alexander|last=Neumann|website=heise Developer}}</ref> [[File:Mapping collaborative software on GitHub.png|thumb|മാപ്പിന്റെ ഷേഡിംഗ് ഓരോ രാജ്യത്തിന്റെയും ഇന്റർനെറ്റ് പോപ്പുലേഷന് ആനുപാതികമായി ഉപയോക്താക്കളുടെ എണ്ണത്തെ വ്യക്തമാക്കുന്നു. രണ്ട് അർദ്ധഗോളങ്ങളെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയുള്ള വൃത്താകൃതിയിലുള്ള ചാർട്ടുകളിൽ മൊത്തം ഗിറ്റ്ഹബ്ബ് ഉപയോക്താക്കളുടെ എണ്ണം (ഇടത്) ഒപ്പം ഓരോ രാജ്യവും കമ്മിറ്റ് ചെയ്യുന്നു.(വലത്)]] 2009 ഫെബ്രുവരി 24 ന്, ഓൺ‌ലൈനായിരുന്ന ആദ്യ വർഷത്തിനുള്ളിൽ 46,000 പൊതു ശേഖരണങ്ങൾ ശേഖരിച്ചുവെന്ന് ഗിറ്റ്ഹബ്ബ് പ്രഖ്യാപിച്ചു, അതിൽ 17,000 എണ്ണം കഴിഞ്ഞ മാസത്തിൽ രൂപീകരിച്ചു. അക്കാലത്ത് 6,200 റിപ്പോസിറ്ററികൾ ഒരു തവണയെങ്കിലും ഫോർക്ക് ചെയ്യുകയും 4,600 എണ്ണം ലയിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. അതേ വർഷം തന്നെ ഒരു ലക്ഷത്തിലധികം ഉപയോക്താക്കൾ സൈറ്റ് ഉപയോഗപ്പെടുത്തിയെന്നും 90,000 യുണീക് പബ്ലിക് റിപ്പോസിറ്ററികൾ ഹോസ്റ്റുചെയ്യുന്നതായും, മൊത്തം 135,000 റിപ്പോസിറ്ററികളിൽ നിന്ന് 12,000 പേർ ഒരു തവണയെങ്കിലും ഫോർക്ക് ചെയ്യുകയും ചെയ്തു.<ref>{{cite web|url=https://wiki.dandascalescu.com/essays/pita-threshold|title=The PITA Threshold: GitHub vs. CPAN|last=Dascalescu|first=Dan|date=November 3, 2009|work=Dan Dascalescu's Wiki}}</ref> == അവലംബങ്ങൾ == {{reflist|30em}} 1j5mm3ix8xif9xvw7s3j919h7zi2wq1 ടാസാ ദേശീയോദ്യാനം 0 381126 3765780 2943976 2022-08-18T05:13:54Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox protected area|name=ടാസാ ദേശീയോദ്യാനം|iucn_category=II|photo=|photo_caption=|map=Algeria|relief=1|location=[[Jijel Province]], [[Algeria]]|nearest_city=[[Taza, Algeria|Taza]]|coordinates={{coord|36|36|N|5|30|E|format=dms|display=inline,title}}|area=3,807 km²|established=1923|visitation_num=|visitation_year=|governing_body=|website=http://www.pntaza.dz}}'''ടാസാ ദേശീയോദ്യാനം''' ([[Arabic]]:الحظيرة الوطنية تازة) [[അൾജീറിയ|അൾജീരിയയിലെ]] ചെറിയ ദേശീയോദ്യാനങ്ങളിലൊന്നാണ്. [[ടെൽ അറ്റ്ലസ് മലനിരകൾ|ടെൽ അറ്റ്ലസ് മലനിരകളിലെ]] ജിജേൽ പ്രവിശ്യയിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ഈ ഉദ്യാനത്തിൻറെ നാമകരണം ഇതിനടുത്തുള്ള ടാസ എന്ന പട്ടണത്തിൻറെ പേരിനെ ആസ്പദമാക്കിയാണ്. ഈ ദേശീയോദ്യാനത്തിൻറെ ആകെയുള്ള വിസ്തൃതി 3,807 ഹെക്ടർ (9,410 ഏക്കർ) ആണ്. ഇതിൽ ഗ്വെറോച്ച് മാസിഫിലെ വനപ്രദേശത്തിന്റെ ഭാഗങ്ങളും ഉൾപ്പെടുന്നു. ദേശീയോദ്യാനത്തിൻറെ താഴ്ന്ന ഭാഗങ്ങളിൽ വിരളമായി ശൈത്യം അനുഭവപ്പെടുന്നുണ്ടെങ്കിലും താരതമ്യേന ഇളംചൂടുള്ളതും വരണ്ടതുമായ കാലാവസ്ഥയാണ്. ശൈത്യകാലത്ത് കൊടുമുടികൾ മഞ്ഞ് മൂടിയ നിലയിലായിരിക്കും. ദേശീയോദ്യാനത്തിലെ വർഷപാതം 1,000 to 1,400 മില്ലീമീറ്റരായി (39 to 55 ഇഞ്ച്) വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർഷത്തെ ശരാശരി താപനില 18 ° C (64 ° F) ആണ്.<ref name="Harrap2010">{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=2M8UE327UswC&pg=PA137 | title = Tits, Nuthatches and Treecreepers | publisher = Bloomsbury Publishing | year = 2010 | isbn = 978-1-4081-3458-0 | page = 137 | author = Harrap, Simon }}</ref><ref>[http://www.birdlife.org/datazone/sites/index.html?action=SitHTMDetails.asp&sid=6177&m=0 Taza National Park on Birdlife.org]</ref> == അവലംബം == . [[വർഗ്ഗം:അൾജീറിയയിലെ ദേശീയോദ്യാനങ്ങൾ]] e5t9sl9x3i9pq7cz5e3vxoes95nskmd മനുഷ്യമൃഗം 0 390918 3765835 3763988 2022-08-18T10:29:35Z Abhijith21 127957 wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=November 2015}} {{Use Indian English|date=November 2015}} {{Infobox film | name = മനുഷ്യമൃഗം | image = Manushyamrugam.jpg | caption = സിനിമ പോസ്റ്റർ | alt = | director = [[ബാബുരാജ്]] | producer = [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] | writer = ബാബുരാജ് | starring = [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]]<br />[[ബാബുരാജ്]]<br />[[കിരൺ റാത്തോഡ്]]<br />[[ഓവിയ]] | music = സയൻ അൻവർ | cinematography = കെ.വി. സുരേഷ് | editing = [[ഡോൺ മാക്‌സ്]] | studio = വിബി ക്രീയേഷൻ സ് | distributor = | released = {{Film date|df=yes|2011|7|15}} | runtime = | country = ഇന്ത്യ | language = മലയാളം }} [[ബാബുരാജ്]], [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] എന്നിവർ എഴുതി സംവിധാനം ചെയ്ത് അഭിനയിച്ച 2011-ലെ ഇന്ത്യൻ [[മലയാളം]] മിസ്റ്ററി ചിത്രമാണ് '''''മനുഷ്യ മൃഗം''''' . അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്|വാണി വിശ്വനാഥാണ്]] ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. [[കിരൺ റാത്തോഡ്|കിരൺ റാത്തോഡും]] [[ഓവിയ|ഓവിയയുമാണ് ചിത്രത്തിൽ സഹതാരങ്ങൾ]] . പെൺകുട്ടികളെ ലൈംഗികമായി ചൂഷണം ചെയ്യുന്നതാണ് കഥ. 2011 ജൂലൈ 15 നാണ് ചിത്രം റിലീസ് ചെയ്തത്. ഇത് [[തമിഴ്‌ചലച്ചിത്രം|തമിഴിൽ]] പോലീസ് രാജ്യം (2017) എന്ന പേരിലും [[ബോളിവുഡ്|ഹിന്ദിയിൽ]] പോലീസ് രാജ് (2020) എന്ന പേരിലും മൊഴിമാറ്റി പുറത്തിറങ്ങി. <ref>{{Cite web|url=https://www.rediff.com/movies/report/south-review-manushya-mrugam/20110718.htm|title=Review: Manushya Mrugam is juvenile}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/3216/review.htm|title=Manushya Mrugam Review &#124; Manushya Mrugam Malayalam Movie Review by Veeyen|date=19 July 2011}}</ref> == പ്ലോട്ട് == ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായ ജോണി (ബാബുരാജ്) തന്റെ ഭാര്യ ലിസി (കിരൺ റാത്തോഡ്) മകൾ ജീന (അനുശ്രീ) അകന്ന ബന്ധുക്കളായ സോഫി (ഓവിയ ഹെലൻ) ത്രേസ്യാമ്മ (കുളപ്പുള്ളി ലീല) എന്നിവർക്കൊപ്പം തലപ്പിള്ളി എന്ന ഗ്രാമത്തിലേക്ക് എത്തുന്നു. സ്ഥലത്തെ ഇടവകയിലെ വികാരി ഫാ.ഐസക് (ജഗതി ശ്രീകുമാർ) ജോണിക്കും താമസിക്കാനായി പള്ളിവക സ്ഥലത്തെ ഒരു ചെറിയ വീട് ജോണിക്കും കുടുംബത്തിനും നൽകുന്നു. പള്ളിയിലെ കപ്യാര് ജാക്‌സൺ(ഇന്ദ്രൻസ്) മുഖേന സ്ഥലത്തെ പ്രമാണിയായ ആൻഡ്രൂസിന്റെ (കലാശാല ബാബു) ക്വാറിയിൽ ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായി ജോലിക്ക് കയറുന്നു ഒപ്പം ഭാര്യ ലിസിക്ക് മണല് പണിയും തരപ്പെടുന്നു. സ്ത്രീകളെ പുഴക്കടവിലും മറ്റും ഒളിഞ്ഞു നോക്കിയും കള്ള് ഷാപ്പ് കാരി ചാരായം മേരിയുമായുള്ള (ഐശ്വര്യ) ബന്ധങ്ങളും മൂലം ജോണി സ്ത്രീലമ്പടനായി നാട്ടിൽ പേരെടുക്കുന്നു. ജോണിക്ക് സോഫിക്ക് മേലെ കണ്ണുണ്ടായിരുന്നു സോഫിയെ കല്യാണം കഴിച്ച് ഒരുമിച്ച് ജീവിക്കാനായിരുന്നു ആഗ്രഹം. ജോണി പല തവണ സോഫിയുമായി അടുക്കാൻ ശ്രെമിച്ചപ്പോഴെല്ലാം ലിസി ജോണിയെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും ശകാ രിച്ച് വിടുകയും ചെയ്തു ഇതിന്റെ പേരില് ജോണി വീട്ടിൽ മദ്യപിച്ച് എത്തി ലിസിയെ മർദ്ദിക്കുകയും ബഹളം ഉണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അങ്ങനെയിരിക്കെ ജോണി സോഫിയുടെ വല്യച്ഛനെ വിളിച്ചു വരുത്തി സോഫിയുമായുള്ള വിവാഹം ഉറപ്പിക്കുന്നു. ഇത് ഇഷ്ട്ടമാകാതെ സോഫി കരയുകയും ലിസി അശ്വസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒരു ദിവസം ലിസി വീട്ടൽ ഇല്ലാത്ത തക്കം നോക്കി ജോണി വീട്ടിലേക്ക് വരുകയും സോഫിയെ കടന്ന് പിടിക്കുന്നു എതിർത്ത സോഫി ജോണി വാക്കത്തി കൊണ്ട് വെട്ടി പരിക്കേല്പിക്കുന്നു ഇതിൽ കോപിഷ്ട്ടനായ ജോണി സോഫിയെയും പിടിച്ച് മാറ്റാൻ വന്ന മകൾ ജീനയെയും ചേർത്ത് ബാലസംഘം ചെയ്ത് കൊല്ലുന്നു മടങ്ങിയെത്തിയ ലിസി ഇതെല്ലാം കണ്ട് സങ്കടവും ദേഷ്യവും സഹിക്കാതെ ജോണിയെ കൊല്ലാനായി ശ്രെമിച്ചെങ്കിലും ജോണി നിരവധി തവണ ലിസിയെ കത്തി കൊണ്ട് കുത്തികൊല്ലുന്നു. ശേഷം ജോണി പൊലീസിൽ കീഴടങ്ങി സബ് ജയിലിൽ റിമാന്റിൽ കഴിയുന്നു. സ്വന്തം ഭാര്യയോടും മകളോടും കാണിച്ച ക്രൂര കൃത്യം മൂലം ജോണിക്ക് നാട്ടുകാരുടെയും പോലീസുകാരുടെയും സഹ തടവുകരുടെയും ദയനീയമായ മർദ്ദനങ്ങൾ ഏറ്റുവാങ്ങേണ്ടി വരുന്നു പിന്നീട് ക്രൈം ബ്രാഞ്ച് ഓഫീസർ ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ( [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] ) കേസ് വീണ്ടും അന്വേഷിക്കുകയും കുറ്റകൃത്യത്തിനിടെ ജോണി മറ്റൊരാളെ കൊന്നതായി കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഡേവിഡും ജോണിയെ ചോദ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ, താൻ കൊന്ന നാലാമത്തെ വ്യക്തി [[ബെംഗളൂരു|ബാംഗ്ലൂർ]] സ്വദേശിയായ കമൽ പാഷ ( ആദിത്യ മേനോൻ ) ആണെന്ന് ജോണി പറയുന്നു. തന്റെ കുടുംബത്തെ കൊന്നത് താനല്ലെന്നും അവരെ കൊന്നത് പാഷയാണെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷ ലിസിയുമായി പ്രണയത്തിലായിരുന്നുവെന്നും എന്നാൽ അവൾ അത് അംഗീകരിച്ചില്ലെന്നും അവളെ പ്രണയിച്ചതിന് അവളുടെ അച്ഛൻ കൊച്ചുപൗലോസ് ( [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] ) കള്ളക്കേസിന്റെ പേരിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെടുകയായിരുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷയെ ജോണി കൊല്ലുന്നത് ഇഷ്ടപ്പെടാത്തതിനാലും ജോണിക്കും ജീനയ്‌ക്കുമൊപ്പം ജീവിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നതിനാലും ലിസി ജോണിയോട് പാഷയെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞില്ല. അവർ തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണം ജോണി കേൾക്കുന്നു. ലിസി ഗർഭിണിയായിരുന്നത് പാഷയുടെ കുട്ടിയാണെന്നും ജോണി കേൾക്കുന്നു. ജീന തന്റെ മകളാണെന്ന് പാഷ ലിസിയോട് പറഞ്ഞു പക്ഷേ ലിസി ജീന തന്റെ ഭർത്താവ് ജോണിയുടെ മകളാണെന്ന് പറഞ്ഞു കൂടെ കൊണ്ടുപോകാൻ പാഷ ആഗ്രഹിച്ചെങ്കിലും അവൾ നിരസിച്ചു. ദേഷ്യത്തോടെ, പാഷ അവരുടെ വീട്ടിലേക്ക് പോയി സോഫിയെയും ജീനയെയും കൊല്ലുന്നു. ലിസി ഇത് കണ്ടപ്പോൾ, അവൾ അവന്റെ കൈയിൽ കത്തികൊണ്ട് വെട്ടുന്നു, ദേഷ്യത്തിൽ, പാഷ ലിസിയെ കൊല്ലുന്നു. പ്രതികാരമായി, ജോണി പാഷയെ കൊന്ന് മൃതദേഹം നദിയിലേക്ക് എറിയുന്നു. സോഫിയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടതിനും പുതിയ ജീവിതം ആസൂത്രണം ചെയ്ത ലിസിക്കുമുള്ള ശിക്ഷയായി കണക്കാക്കിയാണ് കുടുംബത്തെ കൊലപ്പെടുത്തിയതെന്ന് അദ്ദേഹം പോലീസിനോട് പറയുന്നു. അവൻ ഡേവിഡിനോട് സത്യം ആരോടും പറയരുതെന്ന് പറയുന്നു. സോഫിയെ ജോണിയിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ ലിസി പാഷയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടപ്പോൾ ജോണി പാഷയെയും കുടുംബത്തെയും കൊലപ്പെടുത്തിയെന്ന് ഡേവിഡും കൂട്ടരും മാധ്യമങ്ങളോട് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഒരിക്കൽ അവർ പാഷയുടെ മൃതദേഹം കണ്ടെത്തുമ്പോൾ സത്യം വെളിപ്പെടുത്താൻ അദ്ദേഹം പദ്ധതിയിടുന്നു. == കാസ്റ്റ് == * [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] -ക്രൈംബ്രാഞ്ച് എസ്പി ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ഐപിഎസ് * [[ബാബുരാജ്]] - ജോണി (ടിപ്പർ ജോണി) * [[കിരൺ റാത്തോഡ്]] - ലിസി (ജോണിയുടെ ഭാര്യ) * [[ഓവിയ]] - സോഫി * [[കലാഭവൻ മണി]] - സിഐ രാജീവ് * [[ജഗതി ശ്രീകുമാർ]] - ഫാ. ഐസക് ചാക്കോ * ഐശ്വര്യ - ചാരായം മേരി * ആദിത്യ മേനോൻ - കമാൽ പാഷ * വിജയ രംഗരാജു - പാറ വാസു * [[ഇന്ദ്രൻസ്]] - കപ്യാര് ജാക്‌സൺ * [[അബു സലിം|അബു]] സലിം - തടവുകാരൻ * [[ഭീമൻ രഘു|ഭീമൻ രഘു]] - (ഗാനരൂപത്തിൽ മാത്രം) * [[കൊല്ലം തുളസി]] - ജയിൽ സൂപ്രണ്ട് റഷീദ്‌ * [[ഹരിശ്രീ അശോകൻ]] - അഡ്വക്കേറ്റ് ഷംസുദ്ദീൻ വലിയവീട്ടിൽ * [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] - ഓലിക്കൽ കൊച്ചുപൗലോസ് (ലിസിയുടെ അച്ഛൻ) * [[സ്ഫടികം ജോർജ്ജ്|സ്ഫടികം ജോർജ്]] - ഡിവൈഎസ്പി ജോർജ് ജേക്കബ് * [[മാമുക്കോയ]] - ആന്റണി (ചായക്കടക്കാരൻ) * മജീദ് - മജിസ്‌ട്രേറ്റ് * ചാലി പാല - പ്രോസിക്യൂഷൻ വക്കീൽ * [[കലാശാല ബാബു]] - ആൻഡ്രൂസ് (ക്വാറി മുതലാളി) * [[സീമ]] - പാറമട ജാനു (പാറ വാസുവിന്റെ ഭാര്യ) * [[പൊന്നമ്മ ബാബു]] - ലിസിയുടെ അമ്മ * [[കുളപ്പുള്ളി ലീല]] - ത്രേസ്യാമ്മ * ബേബി അനുശ്രീ - ജീന(ജോണിയുടെയും ലിസിയുടെയും മകൾ) == ഉത്പാദനം == നടൻ ബാബുരാജ് തിരക്കഥയെഴുതി ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] നിർമ്മിച്ച രണ്ടാമത്തെ ''സംവിധാനമാണ് മനുഷ്യ മൃഗം'' . 1980 [[മനുഷ്യമൃഗം|-ൽ ഇതേ പേരിലുള്ള]] മലയാള സിനിമയുമായി ഈ സിനിമയ്ക്ക് ബന്ധമില്ല. [[വയലാർ ശരത്ചന്ദ്രവർമ്മ|വയലാർ ശരത് ചന്ദ്ര വർമ്മയുടെ]] വരികൾക്ക് സയൻ അൻവർ സംഗീതം നൽകിയിരിക്കുന്നു. <ref>{{Cite web|url=http://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/index.htm|title=Manushya Mrugam (2011) - Malayalam Movie Manushya PkMrugam|access-date=30 May 2018|date=2011|publisher=Nowrunning.com}}</ref> == ശബ്ദട്രാക്ക് == 1. അശ്വരോദനയ - ജാസി സമ്മാനം 2. ആലിൻ കൊമ്പിൽ - [[മഞ്ജരി (ഗായിക)|മഞ്ജരി]] 3. നേരിനു വെറുല്ല - [[ബെന്നി ദയാൽ]] == റഫറൻസുകൾ == <references group="" responsive="1"></references> == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == [[വർഗ്ഗം:2011-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ചലച്ചിത്രങ്ങൾ]] svrjt2ovrkg42dmeh7j6ix2nriyd3l9 3765837 3765835 2022-08-18T10:30:56Z Abhijith21 127957 /* അഭിനേതാക്കൾ */ wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=November 2015}} {{Use Indian English|date=November 2015}} {{Infobox film | name = മനുഷ്യമൃഗം | image = Manushyamrugam.jpg | caption = സിനിമ പോസ്റ്റർ | alt = | director = [[ബാബുരാജ്]] | producer = [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] | writer = ബാബുരാജ് | starring = [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]]<br />[[ബാബുരാജ്]]<br />[[കിരൺ റാത്തോഡ്]]<br />[[ഓവിയ]] | music = സയൻ അൻവർ | cinematography = കെ.വി. സുരേഷ് | editing = [[ഡോൺ മാക്‌സ്]] | studio = വിബി ക്രീയേഷൻ സ് | distributor = | released = {{Film date|df=yes|2011|7|15}} | runtime = | country = ഇന്ത്യ | language = മലയാളം }} [[ബാബുരാജ്]], [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] എന്നിവർ എഴുതി സംവിധാനം ചെയ്ത് അഭിനയിച്ച 2011-ലെ ഇന്ത്യൻ [[മലയാളം]] മിസ്റ്ററി ചിത്രമാണ് '''''മനുഷ്യ മൃഗം''''' . അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്|വാണി വിശ്വനാഥാണ്]] ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. [[കിരൺ റാത്തോഡ്|കിരൺ റാത്തോഡും]] [[ഓവിയ|ഓവിയയുമാണ് ചിത്രത്തിൽ സഹതാരങ്ങൾ]] . പെൺകുട്ടികളെ ലൈംഗികമായി ചൂഷണം ചെയ്യുന്നതാണ് കഥ. 2011 ജൂലൈ 15 നാണ് ചിത്രം റിലീസ് ചെയ്തത്. ഇത് [[തമിഴ്‌ചലച്ചിത്രം|തമിഴിൽ]] പോലീസ് രാജ്യം (2017) എന്ന പേരിലും [[ബോളിവുഡ്|ഹിന്ദിയിൽ]] പോലീസ് രാജ് (2020) എന്ന പേരിലും മൊഴിമാറ്റി പുറത്തിറങ്ങി. <ref>{{Cite web|url=https://www.rediff.com/movies/report/south-review-manushya-mrugam/20110718.htm|title=Review: Manushya Mrugam is juvenile}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/3216/review.htm|title=Manushya Mrugam Review &#124; Manushya Mrugam Malayalam Movie Review by Veeyen|date=19 July 2011}}</ref> == പ്ലോട്ട് == ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായ ജോണി (ബാബുരാജ്) തന്റെ ഭാര്യ ലിസി (കിരൺ റാത്തോഡ്) മകൾ ജീന (അനുശ്രീ) അകന്ന ബന്ധുക്കളായ സോഫി (ഓവിയ ഹെലൻ) ത്രേസ്യാമ്മ (കുളപ്പുള്ളി ലീല) എന്നിവർക്കൊപ്പം തലപ്പിള്ളി എന്ന ഗ്രാമത്തിലേക്ക് എത്തുന്നു. സ്ഥലത്തെ ഇടവകയിലെ വികാരി ഫാ.ഐസക് (ജഗതി ശ്രീകുമാർ) ജോണിക്കും താമസിക്കാനായി പള്ളിവക സ്ഥലത്തെ ഒരു ചെറിയ വീട് ജോണിക്കും കുടുംബത്തിനും നൽകുന്നു. പള്ളിയിലെ കപ്യാര് ജാക്‌സൺ(ഇന്ദ്രൻസ്) മുഖേന സ്ഥലത്തെ പ്രമാണിയായ ആൻഡ്രൂസിന്റെ (കലാശാല ബാബു) ക്വാറിയിൽ ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായി ജോലിക്ക് കയറുന്നു ഒപ്പം ഭാര്യ ലിസിക്ക് മണല് പണിയും തരപ്പെടുന്നു. സ്ത്രീകളെ പുഴക്കടവിലും മറ്റും ഒളിഞ്ഞു നോക്കിയും കള്ള് ഷാപ്പ് കാരി ചാരായം മേരിയുമായുള്ള (ഐശ്വര്യ) ബന്ധങ്ങളും മൂലം ജോണി സ്ത്രീലമ്പടനായി നാട്ടിൽ പേരെടുക്കുന്നു. ജോണിക്ക് സോഫിക്ക് മേലെ കണ്ണുണ്ടായിരുന്നു സോഫിയെ കല്യാണം കഴിച്ച് ഒരുമിച്ച് ജീവിക്കാനായിരുന്നു ആഗ്രഹം. ജോണി പല തവണ സോഫിയുമായി അടുക്കാൻ ശ്രെമിച്ചപ്പോഴെല്ലാം ലിസി ജോണിയെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും ശകാ രിച്ച് വിടുകയും ചെയ്തു ഇതിന്റെ പേരില് ജോണി വീട്ടിൽ മദ്യപിച്ച് എത്തി ലിസിയെ മർദ്ദിക്കുകയും ബഹളം ഉണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അങ്ങനെയിരിക്കെ ജോണി സോഫിയുടെ വല്യച്ഛനെ വിളിച്ചു വരുത്തി സോഫിയുമായുള്ള വിവാഹം ഉറപ്പിക്കുന്നു. ഇത് ഇഷ്ട്ടമാകാതെ സോഫി കരയുകയും ലിസി അശ്വസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒരു ദിവസം ലിസി വീട്ടൽ ഇല്ലാത്ത തക്കം നോക്കി ജോണി വീട്ടിലേക്ക് വരുകയും സോഫിയെ കടന്ന് പിടിക്കുന്നു എതിർത്ത സോഫി ജോണി വാക്കത്തി കൊണ്ട് വെട്ടി പരിക്കേല്പിക്കുന്നു ഇതിൽ കോപിഷ്ട്ടനായ ജോണി സോഫിയെയും പിടിച്ച് മാറ്റാൻ വന്ന മകൾ ജീനയെയും ചേർത്ത് ബാലസംഘം ചെയ്ത് കൊല്ലുന്നു മടങ്ങിയെത്തിയ ലിസി ഇതെല്ലാം കണ്ട് സങ്കടവും ദേഷ്യവും സഹിക്കാതെ ജോണിയെ കൊല്ലാനായി ശ്രെമിച്ചെങ്കിലും ജോണി നിരവധി തവണ ലിസിയെ കത്തി കൊണ്ട് കുത്തികൊല്ലുന്നു. ശേഷം ജോണി പൊലീസിൽ കീഴടങ്ങി സബ് ജയിലിൽ റിമാന്റിൽ കഴിയുന്നു. സ്വന്തം ഭാര്യയോടും മകളോടും കാണിച്ച ക്രൂര കൃത്യം മൂലം ജോണിക്ക് നാട്ടുകാരുടെയും പോലീസുകാരുടെയും സഹ തടവുകരുടെയും ദയനീയമായ മർദ്ദനങ്ങൾ ഏറ്റുവാങ്ങേണ്ടി വരുന്നു പിന്നീട് ക്രൈം ബ്രാഞ്ച് ഓഫീസർ ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ( [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] ) കേസ് വീണ്ടും അന്വേഷിക്കുകയും കുറ്റകൃത്യത്തിനിടെ ജോണി മറ്റൊരാളെ കൊന്നതായി കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഡേവിഡും ജോണിയെ ചോദ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ, താൻ കൊന്ന നാലാമത്തെ വ്യക്തി [[ബെംഗളൂരു|ബാംഗ്ലൂർ]] സ്വദേശിയായ കമൽ പാഷ ( ആദിത്യ മേനോൻ ) ആണെന്ന് ജോണി പറയുന്നു. തന്റെ കുടുംബത്തെ കൊന്നത് താനല്ലെന്നും അവരെ കൊന്നത് പാഷയാണെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷ ലിസിയുമായി പ്രണയത്തിലായിരുന്നുവെന്നും എന്നാൽ അവൾ അത് അംഗീകരിച്ചില്ലെന്നും അവളെ പ്രണയിച്ചതിന് അവളുടെ അച്ഛൻ കൊച്ചുപൗലോസ് ( [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] ) കള്ളക്കേസിന്റെ പേരിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെടുകയായിരുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷയെ ജോണി കൊല്ലുന്നത് ഇഷ്ടപ്പെടാത്തതിനാലും ജോണിക്കും ജീനയ്‌ക്കുമൊപ്പം ജീവിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നതിനാലും ലിസി ജോണിയോട് പാഷയെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞില്ല. അവർ തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണം ജോണി കേൾക്കുന്നു. ലിസി ഗർഭിണിയായിരുന്നത് പാഷയുടെ കുട്ടിയാണെന്നും ജോണി കേൾക്കുന്നു. ജീന തന്റെ മകളാണെന്ന് പാഷ ലിസിയോട് പറഞ്ഞു പക്ഷേ ലിസി ജീന തന്റെ ഭർത്താവ് ജോണിയുടെ മകളാണെന്ന് പറഞ്ഞു കൂടെ കൊണ്ടുപോകാൻ പാഷ ആഗ്രഹിച്ചെങ്കിലും അവൾ നിരസിച്ചു. ദേഷ്യത്തോടെ, പാഷ അവരുടെ വീട്ടിലേക്ക് പോയി സോഫിയെയും ജീനയെയും കൊല്ലുന്നു. ലിസി ഇത് കണ്ടപ്പോൾ, അവൾ അവന്റെ കൈയിൽ കത്തികൊണ്ട് വെട്ടുന്നു, ദേഷ്യത്തിൽ, പാഷ ലിസിയെ കൊല്ലുന്നു. പ്രതികാരമായി, ജോണി പാഷയെ കൊന്ന് മൃതദേഹം നദിയിലേക്ക് എറിയുന്നു. സോഫിയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടതിനും പുതിയ ജീവിതം ആസൂത്രണം ചെയ്ത ലിസിക്കുമുള്ള ശിക്ഷയായി കണക്കാക്കിയാണ് കുടുംബത്തെ കൊലപ്പെടുത്തിയതെന്ന് അദ്ദേഹം പോലീസിനോട് പറയുന്നു. അവൻ ഡേവിഡിനോട് സത്യം ആരോടും പറയരുതെന്ന് പറയുന്നു. സോഫിയെ ജോണിയിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ ലിസി പാഷയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടപ്പോൾ ജോണി പാഷയെയും കുടുംബത്തെയും കൊലപ്പെടുത്തിയെന്ന് ഡേവിഡും കൂട്ടരും മാധ്യമങ്ങളോട് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഒരിക്കൽ അവർ പാഷയുടെ മൃതദേഹം കണ്ടെത്തുമ്പോൾ സത്യം വെളിപ്പെടുത്താൻ അദ്ദേഹം പദ്ധതിയിടുന്നു. == അഭിനേതാക്കൾ == * [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] -ക്രൈംബ്രാഞ്ച് എസ്പി ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ഐപിഎസ് * [[ബാബുരാജ്]] - ജോണി (ടിപ്പർ ജോണി) * [[കിരൺ റാത്തോഡ്]] - ലിസി (ജോണിയുടെ ഭാര്യ) * [[ഓവിയ]] - സോഫി * [[കലാഭവൻ മണി]] - സിഐ രാജീവ് * [[ജഗതി ശ്രീകുമാർ]] - ഫാ. ഐസക് ചാക്കോ * ഐശ്വര്യ - ചാരായം മേരി * ആദിത്യ മേനോൻ - കമാൽ പാഷ * വിജയ രംഗരാജു - പാറ വാസു * [[ഇന്ദ്രൻസ്]] - കപ്യാര് ജാക്‌സൺ * [[അബു സലിം|അബു]] സലിം - തടവുകാരൻ * [[ഭീമൻ രഘു|ഭീമൻ രഘു]] - (ഗാനരൂപത്തിൽ മാത്രം) * [[കൊല്ലം തുളസി]] - ജയിൽ സൂപ്രണ്ട് റഷീദ്‌ * [[ഹരിശ്രീ അശോകൻ]] - അഡ്വക്കേറ്റ് ഷംസുദ്ദീൻ വലിയവീട്ടിൽ * [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] - ഓലിക്കൽ കൊച്ചുപൗലോസ് (ലിസിയുടെ അച്ഛൻ) * [[സ്ഫടികം ജോർജ്ജ്|സ്ഫടികം ജോർജ്]] - ഡിവൈഎസ്പി ജോർജ് ജേക്കബ് * [[മാമുക്കോയ]] - ആന്റണി (ചായക്കടക്കാരൻ) * മജീദ് - മജിസ്‌ട്രേറ്റ് * ചാലി പാല - പ്രോസിക്യൂഷൻ വക്കീൽ * [[കലാശാല ബാബു]] - ആൻഡ്രൂസ് (ക്വാറി മുതലാളി) * [[സീമ]] - പാറമട ജാനു (പാറ വാസുവിന്റെ ഭാര്യ) * [[പൊന്നമ്മ ബാബു]] - ലിസിയുടെ അമ്മ * [[കുളപ്പുള്ളി ലീല]] - ത്രേസ്യാമ്മ * ബേബി അനുശ്രീ - ജീന(ജോണിയുടെയും ലിസിയുടെയും മകൾ) == ഉത്പാദനം == നടൻ ബാബുരാജ് തിരക്കഥയെഴുതി ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] നിർമ്മിച്ച രണ്ടാമത്തെ ''സംവിധാനമാണ് മനുഷ്യ മൃഗം'' . 1980 [[മനുഷ്യമൃഗം|-ൽ ഇതേ പേരിലുള്ള]] മലയാള സിനിമയുമായി ഈ സിനിമയ്ക്ക് ബന്ധമില്ല. [[വയലാർ ശരത്ചന്ദ്രവർമ്മ|വയലാർ ശരത് ചന്ദ്ര വർമ്മയുടെ]] വരികൾക്ക് സയൻ അൻവർ സംഗീതം നൽകിയിരിക്കുന്നു. <ref>{{Cite web|url=http://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/index.htm|title=Manushya Mrugam (2011) - Malayalam Movie Manushya PkMrugam|access-date=30 May 2018|date=2011|publisher=Nowrunning.com}}</ref> == ശബ്ദട്രാക്ക് == 1. അശ്വരോദനയ - ജാസി സമ്മാനം 2. ആലിൻ കൊമ്പിൽ - [[മഞ്ജരി (ഗായിക)|മഞ്ജരി]] 3. നേരിനു വെറുല്ല - [[ബെന്നി ദയാൽ]] == റഫറൻസുകൾ == <references group="" responsive="1"></references> == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == [[വർഗ്ഗം:2011-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ചലച്ചിത്രങ്ങൾ]] gz0zhhw7wulx2kvke9z78oiih3f45du 3765839 3765837 2022-08-18T10:39:12Z Abhijith21 127957 wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=November 2015}} {{Use Indian English|date=November 2015}} {{Infobox film | name = മനുഷ്യമൃഗം | image = Manushyamrugam.jpg | caption = സിനിമ പോസ്റ്റർ | alt = | director = [[ബാബുരാജ്]] | producer = [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] | writer = ബാബുരാജ് | starring = [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]]<br />[[ബാബുരാജ്]]<br />[[കിരൺ റാത്തോഡ്]]<br />[[ഓവിയ]] | music = സയൻ അൻവർ | cinematography = കെ.വി. സുരേഷ് | editing = [[ഡോൺ മാക്‌സ്]] | studio = വിബി ക്രീയേഷൻ സ് | distributor = | released = {{Film date|df=yes|2011|7|15}} | runtime = | country = ഇന്ത്യ | language = മലയാളം }} [[ബാബുരാജ്]] തിരക്കഥ എഴുതി സംവിധാനം ചെയ്ത് അഭിനയിച്ച 2011-ലെ ഇന്ത്യൻ [[മലയാളം]] മിസ്റ്ററി ചിത്രമാണ് '''''മനുഷ്യ മൃഗം''''' . അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്|വാണി വിശ്വനാഥാണ്]] ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. മറ്റൊരു പ്രധാന വേഷത്തിൽ [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ|പൃഥ്വിരാജും]] എത്തുന്നു [[കിരൺ റാത്തോഡ്|കിരൺ റാത്തോഡും]] [[ഓവിയ|ഓവിയയുമാണ് ചിത്രത്തിൽ നായികമാര്]] . പെൺകുട്ടികളെ ലൈംഗികമായി ചൂഷണം ചെയ്യുന്നതാണ് കഥ. 2011 ജൂലൈ 15 നാണ് ചിത്രം റിലീസ് ചെയ്തത്. ഇത് [[തമിഴ്‌ചലച്ചിത്രം|തമിഴിൽ]] പോലീസ് രാജ്യം (2017) എന്ന പേരിലും [[ബോളിവുഡ്|ഹിന്ദിയിൽ]] പോലീസ് രാജ് (2020) എന്ന പേരിലും മൊഴിമാറ്റി പുറത്തിറങ്ങി. <ref>{{Cite web|url=https://www.rediff.com/movies/report/south-review-manushya-mrugam/20110718.htm|title=Review: Manushya Mrugam is juvenile}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/3216/review.htm|title=Manushya Mrugam Review &#124; Manushya Mrugam Malayalam Movie Review by Veeyen|date=19 July 2011}}</ref> == പ്ലോട്ട് == ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായ ജോണി (ബാബുരാജ്) തന്റെ ഭാര്യ ലിസി (കിരൺ റാത്തോഡ്) മകൾ ജീന (അനുശ്രീ) അകന്ന ബന്ധുക്കളായ സോഫി (ഓവിയ ഹെലൻ) ത്രേസ്യാമ്മ (കുളപ്പുള്ളി ലീല) എന്നിവർക്കൊപ്പം തലപ്പിള്ളി എന്ന ഗ്രാമത്തിലേക്ക് എത്തുന്നു. സ്ഥലത്തെ ഇടവകയിലെ വികാരി ഫാ.ഐസക് (ജഗതി ശ്രീകുമാർ) ജോണിക്കും താമസിക്കാനായി പള്ളിവക സ്ഥലത്തെ ഒരു ചെറിയ വീട് ജോണിക്കും കുടുംബത്തിനും നൽകുന്നു. പള്ളിയിലെ കപ്യാര് ജാക്‌സൺ(ഇന്ദ്രൻസ്) മുഖേന സ്ഥലത്തെ പ്രമാണിയായ ആൻഡ്രൂസിന്റെ (കലാശാല ബാബു) ക്വാറിയിൽ ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായി ജോലിക്ക് കയറുന്നു ഒപ്പം ഭാര്യ ലിസിക്ക് മണല് പണിയും തരപ്പെടുന്നു. സ്ത്രീകളെ പുഴക്കടവിലും മറ്റും ഒളിഞ്ഞു നോക്കിയും കള്ള് ഷാപ്പ് കാരി ചാരായം മേരിയുമായുള്ള (ഐശ്വര്യ) ബന്ധങ്ങളും മൂലം ജോണി സ്ത്രീലമ്പടനായി നാട്ടിൽ പേരെടുക്കുന്നു. ജോണിക്ക് സോഫിക്ക് മേലെ കണ്ണുണ്ടായിരുന്നു സോഫിയെ കല്യാണം കഴിച്ച് ഒരുമിച്ച് ജീവിക്കാനായിരുന്നു ആഗ്രഹം. ജോണി പല തവണ സോഫിയുമായി അടുക്കാൻ ശ്രെമിച്ചപ്പോഴെല്ലാം ലിസി ജോണിയെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും ശകാ രിച്ച് വിടുകയും ചെയ്തു ഇതിന്റെ പേരില് ജോണി വീട്ടിൽ മദ്യപിച്ച് എത്തി ലിസിയെ മർദ്ദിക്കുകയും ബഹളം ഉണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അങ്ങനെയിരിക്കെ ജോണി സോഫിയുടെ വല്യച്ഛനെ വിളിച്ചു വരുത്തി സോഫിയുമായുള്ള വിവാഹം ഉറപ്പിക്കുന്നു. ഇത് ഇഷ്ട്ടമാകാതെ സോഫി കരയുകയും ലിസി അശ്വസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒരു ദിവസം ലിസി വീട്ടൽ ഇല്ലാത്ത തക്കം നോക്കി ജോണി വീട്ടിലേക്ക് വരുകയും സോഫിയെ കടന്ന് പിടിക്കുന്നു എതിർത്ത സോഫി ജോണി വാക്കത്തി കൊണ്ട് വെട്ടി പരിക്കേല്പിക്കുന്നു ഇതിൽ കോപിഷ്ട്ടനായ ജോണി സോഫിയെയും പിടിച്ച് മാറ്റാൻ വന്ന മകൾ ജീനയെയും ചേർത്ത് ബാലസംഘം ചെയ്ത് കൊല്ലുന്നു മടങ്ങിയെത്തിയ ലിസി ഇതെല്ലാം കണ്ട് സങ്കടവും ദേഷ്യവും സഹിക്കാതെ ജോണിയെ കൊല്ലാനായി ശ്രെമിച്ചെങ്കിലും ജോണി നിരവധി തവണ ലിസിയെ കത്തി കൊണ്ട് കുത്തികൊല്ലുന്നു. ശേഷം ജോണി പൊലീസിൽ കീഴടങ്ങി സബ് ജയിലിൽ റിമാന്റിൽ കഴിയുന്നു. സ്വന്തം ഭാര്യയോടും മകളോടും കാണിച്ച ക്രൂര കൃത്യം മൂലം ജോണിക്ക് നാട്ടുകാരുടെയും പോലീസുകാരുടെയും സഹ തടവുകരുടെയും ദയനീയമായ മർദ്ദനങ്ങൾ ഏറ്റുവാങ്ങേണ്ടി വരുന്നു പിന്നീട് ക്രൈം ബ്രാഞ്ച് ഓഫീസർ ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ( [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] ) കേസ് വീണ്ടും അന്വേഷിക്കുകയും കുറ്റകൃത്യത്തിനിടെ ജോണി മറ്റൊരാളെ കൊന്നതായി കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഡേവിഡും ജോണിയെ ചോദ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ, താൻ കൊന്ന നാലാമത്തെ വ്യക്തി [[ബെംഗളൂരു|ബാംഗ്ലൂർ]] സ്വദേശിയായ കമൽ പാഷ ( ആദിത്യ മേനോൻ ) ആണെന്ന് ജോണി പറയുന്നു. തന്റെ കുടുംബത്തെ കൊന്നത് താനല്ലെന്നും അവരെ കൊന്നത് പാഷയാണെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷ ലിസിയുമായി പ്രണയത്തിലായിരുന്നുവെന്നും എന്നാൽ അവൾ അത് അംഗീകരിച്ചില്ലെന്നും അവളെ പ്രണയിച്ചതിന് അവളുടെ അച്ഛൻ കൊച്ചുപൗലോസ് ( [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] ) കള്ളക്കേസിന്റെ പേരിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെടുകയായിരുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷയെ ജോണി കൊല്ലുന്നത് ഇഷ്ടപ്പെടാത്തതിനാലും ജോണിക്കും ജീനയ്‌ക്കുമൊപ്പം ജീവിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നതിനാലും ലിസി ജോണിയോട് പാഷയെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞില്ല. അവർ തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണം ജോണി കേൾക്കുന്നു. ലിസി ഗർഭിണിയായിരുന്നത് പാഷയുടെ കുട്ടിയാണെന്നും ജോണി കേൾക്കുന്നു. ജീന തന്റെ മകളാണെന്ന് പാഷ ലിസിയോട് പറഞ്ഞു പക്ഷേ ലിസി ജീന തന്റെ ഭർത്താവ് ജോണിയുടെ മകളാണെന്ന് പറഞ്ഞു കൂടെ കൊണ്ടുപോകാൻ പാഷ ആഗ്രഹിച്ചെങ്കിലും അവൾ നിരസിച്ചു. ദേഷ്യത്തോടെ, പാഷ അവരുടെ വീട്ടിലേക്ക് പോയി സോഫിയെയും ജീനയെയും കൊല്ലുന്നു. ലിസി ഇത് കണ്ടപ്പോൾ, അവൾ അവന്റെ കൈയിൽ കത്തികൊണ്ട് വെട്ടുന്നു, ദേഷ്യത്തിൽ, പാഷ ലിസിയെ കൊല്ലുന്നു. പ്രതികാരമായി, ജോണി പാഷയെ കൊന്ന് മൃതദേഹം നദിയിലേക്ക് എറിയുന്നു. സോഫിയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടതിനും പുതിയ ജീവിതം ആസൂത്രണം ചെയ്ത ലിസിക്കുമുള്ള ശിക്ഷയായി കണക്കാക്കിയാണ് കുടുംബത്തെ കൊലപ്പെടുത്തിയതെന്ന് അദ്ദേഹം പോലീസിനോട് പറയുന്നു. അവൻ ഡേവിഡിനോട് സത്യം ആരോടും പറയരുതെന്ന് പറയുന്നു. സോഫിയെ ജോണിയിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ ലിസി പാഷയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടപ്പോൾ ജോണി പാഷയെയും കുടുംബത്തെയും കൊലപ്പെടുത്തിയെന്ന് ഡേവിഡും കൂട്ടരും മാധ്യമങ്ങളോട് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഒരിക്കൽ അവർ പാഷയുടെ മൃതദേഹം കണ്ടെത്തുമ്പോൾ സത്യം വെളിപ്പെടുത്താൻ അദ്ദേഹം പദ്ധതിയിടുന്നു. == അഭിനേതാക്കൾ == * [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] -ക്രൈംബ്രാഞ്ച് എസ്പി ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ഐപിഎസ് * [[ബാബുരാജ്]] - ജോണി (ടിപ്പർ ജോണി) * [[കിരൺ റാത്തോഡ്]] - ലിസി (ജോണിയുടെ ഭാര്യ) * [[ഓവിയ]] - സോഫി * [[കലാഭവൻ മണി]] - സിഐ രാജീവ് * [[ജഗതി ശ്രീകുമാർ]] - ഫാ. ഐസക് ചാക്കോ * ഐശ്വര്യ - ചാരായം മേരി * ആദിത്യ മേനോൻ - കമാൽ പാഷ * വിജയ രംഗരാജു - പാറ വാസു * [[ഇന്ദ്രൻസ്]] - കപ്യാര് ജാക്‌സൺ * [[അബു സലിം|അബു]] സലിം - തടവുകാരൻ * [[ഭീമൻ രഘു|ഭീമൻ രഘു]] - (ഗാനരൂപത്തിൽ മാത്രം) * [[കൊല്ലം തുളസി]] - ജയിൽ സൂപ്രണ്ട് റഷീദ്‌ * [[ഹരിശ്രീ അശോകൻ]] - അഡ്വക്കേറ്റ് ഷംസുദ്ദീൻ വലിയവീട്ടിൽ * [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] - ഓലിക്കൽ കൊച്ചുപൗലോസ് (ലിസിയുടെ അച്ഛൻ) * [[സ്ഫടികം ജോർജ്ജ്|സ്ഫടികം ജോർജ്]] - ഡിവൈഎസ്പി ജോർജ് ജേക്കബ് * [[മാമുക്കോയ]] - ആന്റണി (ചായക്കടക്കാരൻ) * മജീദ് - മജിസ്‌ട്രേറ്റ് * ചാലി പാല - പ്രോസിക്യൂഷൻ വക്കീൽ * [[കലാശാല ബാബു]] - ആൻഡ്രൂസ് (ക്വാറി മുതലാളി) * [[സീമ]] - പാറമട ജാനു (പാറ വാസുവിന്റെ ഭാര്യ) * [[പൊന്നമ്മ ബാബു]] - ലിസിയുടെ അമ്മ * [[കുളപ്പുള്ളി ലീല]] - ത്രേസ്യാമ്മ * ബേബി അനുശ്രീ - ജീന(ജോണിയുടെയും ലിസിയുടെയും മകൾ) == ഉത്പാദനം == നടൻ ബാബുരാജ് തിരക്കഥയെഴുതി ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] നിർമ്മിച്ച രണ്ടാമത്തെ ''സംവിധാനമാണ് മനുഷ്യ മൃഗം'' . 1980 [[മനുഷ്യമൃഗം|-ൽ ഇതേ പേരിലുള്ള]] മലയാള സിനിമയുമായി ഈ സിനിമയ്ക്ക് ബന്ധമില്ല. [[വയലാർ ശരത്ചന്ദ്രവർമ്മ|വയലാർ ശരത് ചന്ദ്ര വർമ്മയുടെ]] വരികൾക്ക് സയൻ അൻവർ സംഗീതം നൽകിയിരിക്കുന്നു. <ref>{{Cite web|url=http://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/index.htm|title=Manushya Mrugam (2011) - Malayalam Movie Manushya PkMrugam|access-date=30 May 2018|date=2011|publisher=Nowrunning.com}}</ref> == ശബ്ദട്രാക്ക് == 1. അശ്വരോദനയ - ജാസി സമ്മാനം 2. ആലിൻ കൊമ്പിൽ - [[മഞ്ജരി (ഗായിക)|മഞ്ജരി]] 3. നേരിനു വെറുല്ല - [[ബെന്നി ദയാൽ]] == റഫറൻസുകൾ == <references group="" responsive="1"></references> == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == [[വർഗ്ഗം:2011-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ചലച്ചിത്രങ്ങൾ]] drt05leieh4xqz0ss9afvlckhxtk372 3765840 3765839 2022-08-18T10:39:44Z Abhijith21 127957 /* ശബ്ദട്രാക്ക് */ wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=November 2015}} {{Use Indian English|date=November 2015}} {{Infobox film | name = മനുഷ്യമൃഗം | image = Manushyamrugam.jpg | caption = സിനിമ പോസ്റ്റർ | alt = | director = [[ബാബുരാജ്]] | producer = [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] | writer = ബാബുരാജ് | starring = [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]]<br />[[ബാബുരാജ്]]<br />[[കിരൺ റാത്തോഡ്]]<br />[[ഓവിയ]] | music = സയൻ അൻവർ | cinematography = കെ.വി. സുരേഷ് | editing = [[ഡോൺ മാക്‌സ്]] | studio = വിബി ക്രീയേഷൻ സ് | distributor = | released = {{Film date|df=yes|2011|7|15}} | runtime = | country = ഇന്ത്യ | language = മലയാളം }} [[ബാബുരാജ്]] തിരക്കഥ എഴുതി സംവിധാനം ചെയ്ത് അഭിനയിച്ച 2011-ലെ ഇന്ത്യൻ [[മലയാളം]] മിസ്റ്ററി ചിത്രമാണ് '''''മനുഷ്യ മൃഗം''''' . അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്|വാണി വിശ്വനാഥാണ്]] ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. മറ്റൊരു പ്രധാന വേഷത്തിൽ [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ|പൃഥ്വിരാജും]] എത്തുന്നു [[കിരൺ റാത്തോഡ്|കിരൺ റാത്തോഡും]] [[ഓവിയ|ഓവിയയുമാണ് ചിത്രത്തിൽ നായികമാര്]] . പെൺകുട്ടികളെ ലൈംഗികമായി ചൂഷണം ചെയ്യുന്നതാണ് കഥ. 2011 ജൂലൈ 15 നാണ് ചിത്രം റിലീസ് ചെയ്തത്. ഇത് [[തമിഴ്‌ചലച്ചിത്രം|തമിഴിൽ]] പോലീസ് രാജ്യം (2017) എന്ന പേരിലും [[ബോളിവുഡ്|ഹിന്ദിയിൽ]] പോലീസ് രാജ് (2020) എന്ന പേരിലും മൊഴിമാറ്റി പുറത്തിറങ്ങി. <ref>{{Cite web|url=https://www.rediff.com/movies/report/south-review-manushya-mrugam/20110718.htm|title=Review: Manushya Mrugam is juvenile}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/3216/review.htm|title=Manushya Mrugam Review &#124; Manushya Mrugam Malayalam Movie Review by Veeyen|date=19 July 2011}}</ref> == പ്ലോട്ട് == ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായ ജോണി (ബാബുരാജ്) തന്റെ ഭാര്യ ലിസി (കിരൺ റാത്തോഡ്) മകൾ ജീന (അനുശ്രീ) അകന്ന ബന്ധുക്കളായ സോഫി (ഓവിയ ഹെലൻ) ത്രേസ്യാമ്മ (കുളപ്പുള്ളി ലീല) എന്നിവർക്കൊപ്പം തലപ്പിള്ളി എന്ന ഗ്രാമത്തിലേക്ക് എത്തുന്നു. സ്ഥലത്തെ ഇടവകയിലെ വികാരി ഫാ.ഐസക് (ജഗതി ശ്രീകുമാർ) ജോണിക്കും താമസിക്കാനായി പള്ളിവക സ്ഥലത്തെ ഒരു ചെറിയ വീട് ജോണിക്കും കുടുംബത്തിനും നൽകുന്നു. പള്ളിയിലെ കപ്യാര് ജാക്‌സൺ(ഇന്ദ്രൻസ്) മുഖേന സ്ഥലത്തെ പ്രമാണിയായ ആൻഡ്രൂസിന്റെ (കലാശാല ബാബു) ക്വാറിയിൽ ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായി ജോലിക്ക് കയറുന്നു ഒപ്പം ഭാര്യ ലിസിക്ക് മണല് പണിയും തരപ്പെടുന്നു. സ്ത്രീകളെ പുഴക്കടവിലും മറ്റും ഒളിഞ്ഞു നോക്കിയും കള്ള് ഷാപ്പ് കാരി ചാരായം മേരിയുമായുള്ള (ഐശ്വര്യ) ബന്ധങ്ങളും മൂലം ജോണി സ്ത്രീലമ്പടനായി നാട്ടിൽ പേരെടുക്കുന്നു. ജോണിക്ക് സോഫിക്ക് മേലെ കണ്ണുണ്ടായിരുന്നു സോഫിയെ കല്യാണം കഴിച്ച് ഒരുമിച്ച് ജീവിക്കാനായിരുന്നു ആഗ്രഹം. ജോണി പല തവണ സോഫിയുമായി അടുക്കാൻ ശ്രെമിച്ചപ്പോഴെല്ലാം ലിസി ജോണിയെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും ശകാ രിച്ച് വിടുകയും ചെയ്തു ഇതിന്റെ പേരില് ജോണി വീട്ടിൽ മദ്യപിച്ച് എത്തി ലിസിയെ മർദ്ദിക്കുകയും ബഹളം ഉണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അങ്ങനെയിരിക്കെ ജോണി സോഫിയുടെ വല്യച്ഛനെ വിളിച്ചു വരുത്തി സോഫിയുമായുള്ള വിവാഹം ഉറപ്പിക്കുന്നു. ഇത് ഇഷ്ട്ടമാകാതെ സോഫി കരയുകയും ലിസി അശ്വസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒരു ദിവസം ലിസി വീട്ടൽ ഇല്ലാത്ത തക്കം നോക്കി ജോണി വീട്ടിലേക്ക് വരുകയും സോഫിയെ കടന്ന് പിടിക്കുന്നു എതിർത്ത സോഫി ജോണി വാക്കത്തി കൊണ്ട് വെട്ടി പരിക്കേല്പിക്കുന്നു ഇതിൽ കോപിഷ്ട്ടനായ ജോണി സോഫിയെയും പിടിച്ച് മാറ്റാൻ വന്ന മകൾ ജീനയെയും ചേർത്ത് ബാലസംഘം ചെയ്ത് കൊല്ലുന്നു മടങ്ങിയെത്തിയ ലിസി ഇതെല്ലാം കണ്ട് സങ്കടവും ദേഷ്യവും സഹിക്കാതെ ജോണിയെ കൊല്ലാനായി ശ്രെമിച്ചെങ്കിലും ജോണി നിരവധി തവണ ലിസിയെ കത്തി കൊണ്ട് കുത്തികൊല്ലുന്നു. ശേഷം ജോണി പൊലീസിൽ കീഴടങ്ങി സബ് ജയിലിൽ റിമാന്റിൽ കഴിയുന്നു. സ്വന്തം ഭാര്യയോടും മകളോടും കാണിച്ച ക്രൂര കൃത്യം മൂലം ജോണിക്ക് നാട്ടുകാരുടെയും പോലീസുകാരുടെയും സഹ തടവുകരുടെയും ദയനീയമായ മർദ്ദനങ്ങൾ ഏറ്റുവാങ്ങേണ്ടി വരുന്നു പിന്നീട് ക്രൈം ബ്രാഞ്ച് ഓഫീസർ ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ( [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] ) കേസ് വീണ്ടും അന്വേഷിക്കുകയും കുറ്റകൃത്യത്തിനിടെ ജോണി മറ്റൊരാളെ കൊന്നതായി കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഡേവിഡും ജോണിയെ ചോദ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ, താൻ കൊന്ന നാലാമത്തെ വ്യക്തി [[ബെംഗളൂരു|ബാംഗ്ലൂർ]] സ്വദേശിയായ കമൽ പാഷ ( ആദിത്യ മേനോൻ ) ആണെന്ന് ജോണി പറയുന്നു. തന്റെ കുടുംബത്തെ കൊന്നത് താനല്ലെന്നും അവരെ കൊന്നത് പാഷയാണെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷ ലിസിയുമായി പ്രണയത്തിലായിരുന്നുവെന്നും എന്നാൽ അവൾ അത് അംഗീകരിച്ചില്ലെന്നും അവളെ പ്രണയിച്ചതിന് അവളുടെ അച്ഛൻ കൊച്ചുപൗലോസ് ( [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] ) കള്ളക്കേസിന്റെ പേരിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെടുകയായിരുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷയെ ജോണി കൊല്ലുന്നത് ഇഷ്ടപ്പെടാത്തതിനാലും ജോണിക്കും ജീനയ്‌ക്കുമൊപ്പം ജീവിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നതിനാലും ലിസി ജോണിയോട് പാഷയെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞില്ല. അവർ തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണം ജോണി കേൾക്കുന്നു. ലിസി ഗർഭിണിയായിരുന്നത് പാഷയുടെ കുട്ടിയാണെന്നും ജോണി കേൾക്കുന്നു. ജീന തന്റെ മകളാണെന്ന് പാഷ ലിസിയോട് പറഞ്ഞു പക്ഷേ ലിസി ജീന തന്റെ ഭർത്താവ് ജോണിയുടെ മകളാണെന്ന് പറഞ്ഞു കൂടെ കൊണ്ടുപോകാൻ പാഷ ആഗ്രഹിച്ചെങ്കിലും അവൾ നിരസിച്ചു. ദേഷ്യത്തോടെ, പാഷ അവരുടെ വീട്ടിലേക്ക് പോയി സോഫിയെയും ജീനയെയും കൊല്ലുന്നു. ലിസി ഇത് കണ്ടപ്പോൾ, അവൾ അവന്റെ കൈയിൽ കത്തികൊണ്ട് വെട്ടുന്നു, ദേഷ്യത്തിൽ, പാഷ ലിസിയെ കൊല്ലുന്നു. പ്രതികാരമായി, ജോണി പാഷയെ കൊന്ന് മൃതദേഹം നദിയിലേക്ക് എറിയുന്നു. സോഫിയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടതിനും പുതിയ ജീവിതം ആസൂത്രണം ചെയ്ത ലിസിക്കുമുള്ള ശിക്ഷയായി കണക്കാക്കിയാണ് കുടുംബത്തെ കൊലപ്പെടുത്തിയതെന്ന് അദ്ദേഹം പോലീസിനോട് പറയുന്നു. അവൻ ഡേവിഡിനോട് സത്യം ആരോടും പറയരുതെന്ന് പറയുന്നു. സോഫിയെ ജോണിയിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ ലിസി പാഷയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടപ്പോൾ ജോണി പാഷയെയും കുടുംബത്തെയും കൊലപ്പെടുത്തിയെന്ന് ഡേവിഡും കൂട്ടരും മാധ്യമങ്ങളോട് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഒരിക്കൽ അവർ പാഷയുടെ മൃതദേഹം കണ്ടെത്തുമ്പോൾ സത്യം വെളിപ്പെടുത്താൻ അദ്ദേഹം പദ്ധതിയിടുന്നു. == അഭിനേതാക്കൾ == * [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] -ക്രൈംബ്രാഞ്ച് എസ്പി ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ഐപിഎസ് * [[ബാബുരാജ്]] - ജോണി (ടിപ്പർ ജോണി) * [[കിരൺ റാത്തോഡ്]] - ലിസി (ജോണിയുടെ ഭാര്യ) * [[ഓവിയ]] - സോഫി * [[കലാഭവൻ മണി]] - സിഐ രാജീവ് * [[ജഗതി ശ്രീകുമാർ]] - ഫാ. ഐസക് ചാക്കോ * ഐശ്വര്യ - ചാരായം മേരി * ആദിത്യ മേനോൻ - കമാൽ പാഷ * വിജയ രംഗരാജു - പാറ വാസു * [[ഇന്ദ്രൻസ്]] - കപ്യാര് ജാക്‌സൺ * [[അബു സലിം|അബു]] സലിം - തടവുകാരൻ * [[ഭീമൻ രഘു|ഭീമൻ രഘു]] - (ഗാനരൂപത്തിൽ മാത്രം) * [[കൊല്ലം തുളസി]] - ജയിൽ സൂപ്രണ്ട് റഷീദ്‌ * [[ഹരിശ്രീ അശോകൻ]] - അഡ്വക്കേറ്റ് ഷംസുദ്ദീൻ വലിയവീട്ടിൽ * [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] - ഓലിക്കൽ കൊച്ചുപൗലോസ് (ലിസിയുടെ അച്ഛൻ) * [[സ്ഫടികം ജോർജ്ജ്|സ്ഫടികം ജോർജ്]] - ഡിവൈഎസ്പി ജോർജ് ജേക്കബ് * [[മാമുക്കോയ]] - ആന്റണി (ചായക്കടക്കാരൻ) * മജീദ് - മജിസ്‌ട്രേറ്റ് * ചാലി പാല - പ്രോസിക്യൂഷൻ വക്കീൽ * [[കലാശാല ബാബു]] - ആൻഡ്രൂസ് (ക്വാറി മുതലാളി) * [[സീമ]] - പാറമട ജാനു (പാറ വാസുവിന്റെ ഭാര്യ) * [[പൊന്നമ്മ ബാബു]] - ലിസിയുടെ അമ്മ * [[കുളപ്പുള്ളി ലീല]] - ത്രേസ്യാമ്മ * ബേബി അനുശ്രീ - ജീന(ജോണിയുടെയും ലിസിയുടെയും മകൾ) == ഉത്പാദനം == നടൻ ബാബുരാജ് തിരക്കഥയെഴുതി ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] നിർമ്മിച്ച രണ്ടാമത്തെ ''സംവിധാനമാണ് മനുഷ്യ മൃഗം'' . 1980 [[മനുഷ്യമൃഗം|-ൽ ഇതേ പേരിലുള്ള]] മലയാള സിനിമയുമായി ഈ സിനിമയ്ക്ക് ബന്ധമില്ല. [[വയലാർ ശരത്ചന്ദ്രവർമ്മ|വയലാർ ശരത് ചന്ദ്ര വർമ്മയുടെ]] വരികൾക്ക് സയൻ അൻവർ സംഗീതം നൽകിയിരിക്കുന്നു. <ref>{{Cite web|url=http://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/index.htm|title=Manushya Mrugam (2011) - Malayalam Movie Manushya PkMrugam|access-date=30 May 2018|date=2011|publisher=Nowrunning.com}}</ref> == ശബ്ദട്രാക്ക് == 1. അശ്വരോദനയ - ജാസി ഗിഫ്റ്റ് 2. ആലിൻ കൊമ്പിൽ - [[മഞ്ജരി (ഗായിക)|മഞ്ജരി]] 3. നേരിനു വെറുല്ല - [[ബെന്നി ദയാൽ]] == റഫറൻസുകൾ == <references group="" responsive="1"></references> == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == [[വർഗ്ഗം:2011-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ചലച്ചിത്രങ്ങൾ]] nwpn81qhfy436fxj2pn698r98poqpmm 3765843 3765840 2022-08-18T10:42:30Z Abhijith21 127957 /* കഥാഗതി */ wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=November 2015}} {{Use Indian English|date=November 2015}} {{Infobox film | name = മനുഷ്യമൃഗം | image = Manushyamrugam.jpg | caption = സിനിമ പോസ്റ്റർ | alt = | director = [[ബാബുരാജ്]] | producer = [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] | writer = ബാബുരാജ് | starring = [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]]<br />[[ബാബുരാജ്]]<br />[[കിരൺ റാത്തോഡ്]]<br />[[ഓവിയ]] | music = സയൻ അൻവർ | cinematography = കെ.വി. സുരേഷ് | editing = [[ഡോൺ മാക്‌സ്]] | studio = വിബി ക്രീയേഷൻ സ് | distributor = | released = {{Film date|df=yes|2011|7|15}} | runtime = | country = ഇന്ത്യ | language = മലയാളം }} [[ബാബുരാജ്]] തിരക്കഥ എഴുതി സംവിധാനം ചെയ്ത് അഭിനയിച്ച 2011-ലെ ഇന്ത്യൻ [[മലയാളം]] മിസ്റ്ററി ചിത്രമാണ് '''''മനുഷ്യ മൃഗം''''' . അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്|വാണി വിശ്വനാഥാണ്]] ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. മറ്റൊരു പ്രധാന വേഷത്തിൽ [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ|പൃഥ്വിരാജും]] എത്തുന്നു [[കിരൺ റാത്തോഡ്|കിരൺ റാത്തോഡും]] [[ഓവിയ|ഓവിയയുമാണ് ചിത്രത്തിൽ നായികമാര്]] . പെൺകുട്ടികളെ ലൈംഗികമായി ചൂഷണം ചെയ്യുന്നതാണ് കഥ. 2011 ജൂലൈ 15 നാണ് ചിത്രം റിലീസ് ചെയ്തത്. ഇത് [[തമിഴ്‌ചലച്ചിത്രം|തമിഴിൽ]] പോലീസ് രാജ്യം (2017) എന്ന പേരിലും [[ബോളിവുഡ്|ഹിന്ദിയിൽ]] പോലീസ് രാജ് (2020) എന്ന പേരിലും മൊഴിമാറ്റി പുറത്തിറങ്ങി. <ref>{{Cite web|url=https://www.rediff.com/movies/report/south-review-manushya-mrugam/20110718.htm|title=Review: Manushya Mrugam is juvenile}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/3216/review.htm|title=Manushya Mrugam Review &#124; Manushya Mrugam Malayalam Movie Review by Veeyen|date=19 July 2011}}</ref> == കഥാഗതി == ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായ ജോണി (ബാബുരാജ്) തന്റെ ഭാര്യ ലിസി (കിരൺ റാത്തോഡ്) മകൾ ജീന (അനുശ്രീ) അകന്ന ബന്ധുക്കളായ സോഫി (ഓവിയ ഹെലൻ) ത്രേസ്യാമ്മ (കുളപ്പുള്ളി ലീല) എന്നിവർക്കൊപ്പം തലപ്പിള്ളി എന്ന ഗ്രാമത്തിലേക്ക് എത്തുന്നു. സ്ഥലത്തെ ഇടവകയിലെ വികാരി ഫാ.ഐസക് (ജഗതി ശ്രീകുമാർ) ജോണിക്കും താമസിക്കാനായി പള്ളിവക സ്ഥലത്തെ ഒരു ചെറിയ വീട് ജോണിക്കും കുടുംബത്തിനും നൽകുന്നു. പള്ളിയിലെ കപ്യാര് ജാക്‌സൺ(ഇന്ദ്രൻസ്) മുഖേന സ്ഥലത്തെ പ്രമാണിയായ ആൻഡ്രൂസിന്റെ (കലാശാല ബാബു) ക്വാറിയിൽ ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായി ജോലിക്ക് കയറുന്നു ഒപ്പം ഭാര്യ ലിസിക്ക് മണല് പണിയും തരപ്പെടുന്നു. സ്ത്രീകളെ പുഴക്കടവിലും മറ്റും ഒളിഞ്ഞു നോക്കിയും കള്ള് ഷാപ്പ് കാരി ചാരായം മേരിയുമായുള്ള (ഐശ്വര്യ) ബന്ധങ്ങളും മൂലം ജോണി സ്ത്രീലമ്പടനായി നാട്ടിൽ പേരെടുക്കുന്നു. ജോണിക്ക് സോഫിക്ക് മേലെ കണ്ണുണ്ടായിരുന്നു സോഫിയെ കല്യാണം കഴിച്ച് ഒരുമിച്ച് ജീവിക്കാനായിരുന്നു ആഗ്രഹം. ജോണി പല തവണ സോഫിയുമായി അടുക്കാൻ ശ്രെമിച്ചപ്പോഴെല്ലാം ലിസി ജോണിയെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും ശകാ രിച്ച് വിടുകയും ചെയ്തു ഇതിന്റെ പേരില് ജോണി വീട്ടിൽ മദ്യപിച്ച് എത്തി ലിസിയെ മർദ്ദിക്കുകയും ബഹളം ഉണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അങ്ങനെയിരിക്കെ ജോണി സോഫിയുടെ വല്യച്ഛനെ വിളിച്ചു വരുത്തി സോഫിയുമായുള്ള വിവാഹം ഉറപ്പിക്കുന്നു. ഇത് ഇഷ്ട്ടമാകാതെ സോഫി കരയുകയും ലിസി അശ്വസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒരു ദിവസം ലിസി വീട്ടൽ ഇല്ലാത്ത തക്കം നോക്കി ജോണി വീട്ടിലേക്ക് വരുകയും സോഫിയെ കടന്ന് പിടിക്കുന്നു എതിർത്ത സോഫി ജോണി വാക്കത്തി കൊണ്ട് വെട്ടി പരിക്കേല്പിക്കുന്നു ഇതിൽ കോപിഷ്ട്ടനായ ജോണി സോഫിയെയും പിടിച്ച് മാറ്റാൻ വന്ന മകൾ ജീനയെയും ചേർത്ത് ബാലസംഘം ചെയ്ത് കൊല്ലുന്നു മടങ്ങിയെത്തിയ ലിസി ഇതെല്ലാം കണ്ട് സങ്കടവും ദേഷ്യവും സഹിക്കാതെ ജോണിയെ കൊല്ലാനായി ശ്രെമിച്ചെങ്കിലും ജോണി നിരവധി തവണ ലിസിയെ കത്തി കൊണ്ട് കുത്തികൊല്ലുന്നു. ശേഷം ജോണി പൊലീസിൽ കീഴടങ്ങി സബ് ജയിലിൽ റിമാന്റിൽ കഴിയുന്നു. സ്വന്തം ഭാര്യയോടും മകളോടും കാണിച്ച ക്രൂര കൃത്യം മൂലം ജോണിക്ക് നാട്ടുകാരുടെയും പോലീസുകാരുടെയും സഹ തടവുകരുടെയും ദയനീയമായ മർദ്ദനങ്ങൾ ഏറ്റുവാങ്ങേണ്ടി വരുന്നു പിന്നീട് ക്രൈം ബ്രാഞ്ച് ഓഫീസർ ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ( [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] ) കേസ് വീണ്ടും അന്വേഷിക്കുകയും കുറ്റകൃത്യത്തിനിടെ ജോണി മറ്റൊരാളെ കൊന്നതായി കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഡേവിഡും ജോണിയെ ചോദ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ, താൻ കൊന്ന നാലാമത്തെ വ്യക്തി [[ബെംഗളൂരു|ബാംഗ്ലൂർ]] സ്വദേശിയായ കമൽ പാഷ ( ആദിത്യ മേനോൻ ) ആണെന്ന് ജോണി പറയുന്നു. തന്റെ കുടുംബത്തെ കൊന്നത് താനല്ലെന്നും അവരെ കൊന്നത് പാഷയാണെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷ ലിസിയുമായി പ്രണയത്തിലായിരുന്നുവെന്നും എന്നാൽ അവൾ അത് അംഗീകരിച്ചില്ലെന്നും അവളെ പ്രണയിച്ചതിന് അവളുടെ അച്ഛൻ കൊച്ചുപൗലോസ് ( [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] ) കള്ളക്കേസിന്റെ പേരിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെടുകയായിരുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷയെ ജോണി കൊല്ലുന്നത് ഇഷ്ടപ്പെടാത്തതിനാലും ജോണിക്കും ജീനയ്‌ക്കുമൊപ്പം ജീവിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നതിനാലും ലിസി ജോണിയോട് പാഷയെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞില്ല. അവർ തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണം ജോണി കേൾക്കുന്നു. ലിസി ഗർഭിണിയായിരുന്നത് പാഷയുടെ കുട്ടിയാണെന്നും ജോണി കേൾക്കുന്നു. ജീന തന്റെ മകളാണെന്ന് പാഷ ലിസിയോട് പറഞ്ഞു പക്ഷേ ലിസി ജീന തന്റെ ഭർത്താവ് ജോണിയുടെ മകളാണെന്ന് പറഞ്ഞു കൂടെ കൊണ്ടുപോകാൻ പാഷ ആഗ്രഹിച്ചെങ്കിലും അവൾ നിരസിച്ചു. ദേഷ്യത്തോടെ, പാഷ അവരുടെ വീട്ടിലേക്ക് പോയി സോഫിയെയും ജീനയെയും കൊല്ലുന്നു. ലിസി ഇത് കണ്ടപ്പോൾ, അവൾ അവന്റെ കൈയിൽ കത്തികൊണ്ട് വെട്ടുന്നു, ദേഷ്യത്തിൽ, പാഷ ലിസിയെ കൊല്ലുന്നു. പ്രതികാരമായി, ജോണി പാഷയെ കൊന്ന് മൃതദേഹം നദിയിലേക്ക് എറിയുന്നു. സോഫിയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടതിനും പുതിയ ജീവിതം ആസൂത്രണം ചെയ്ത ലിസിക്കുമുള്ള ശിക്ഷയായി കണക്കാക്കിയാണ് കുടുംബത്തെ കൊലപ്പെടുത്തിയതെന്ന് അദ്ദേഹം പോലീസിനോട് പറയുന്നു. അവൻ ഡേവിഡിനോട് സത്യം ആരോടും പറയരുതെന്ന് പറയുന്നു. സോഫിയെ ജോണിയിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ ലിസി പാഷയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടപ്പോൾ ജോണി പാഷയെയും കുടുംബത്തെയും കൊലപ്പെടുത്തിയെന്ന് ഡേവിഡും കൂട്ടരും മാധ്യമങ്ങളോട് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഒരിക്കൽ അവർ പാഷയുടെ മൃതദേഹം കണ്ടെത്തുമ്പോൾ സത്യം വെളിപ്പെടുത്താൻ അദ്ദേഹം പദ്ധതിയിടുന്നു. == അഭിനേതാക്കൾ == * [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] -ക്രൈംബ്രാഞ്ച് എസ്പി ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ഐപിഎസ് * [[ബാബുരാജ്]] - ജോണി (ടിപ്പർ ജോണി) * [[കിരൺ റാത്തോഡ്]] - ലിസി (ജോണിയുടെ ഭാര്യ) * [[ഓവിയ]] - സോഫി * [[കലാഭവൻ മണി]] - സിഐ രാജീവ് * [[ജഗതി ശ്രീകുമാർ]] - ഫാ. ഐസക് ചാക്കോ * ഐശ്വര്യ - ചാരായം മേരി * ആദിത്യ മേനോൻ - കമാൽ പാഷ * വിജയ രംഗരാജു - പാറ വാസു * [[ഇന്ദ്രൻസ്]] - കപ്യാര് ജാക്‌സൺ * [[അബു സലിം|അബു]] സലിം - തടവുകാരൻ * [[ഭീമൻ രഘു|ഭീമൻ രഘു]] - (ഗാനരൂപത്തിൽ മാത്രം) * [[കൊല്ലം തുളസി]] - ജയിൽ സൂപ്രണ്ട് റഷീദ്‌ * [[ഹരിശ്രീ അശോകൻ]] - അഡ്വക്കേറ്റ് ഷംസുദ്ദീൻ വലിയവീട്ടിൽ * [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] - ഓലിക്കൽ കൊച്ചുപൗലോസ് (ലിസിയുടെ അച്ഛൻ) * [[സ്ഫടികം ജോർജ്ജ്|സ്ഫടികം ജോർജ്]] - ഡിവൈഎസ്പി ജോർജ് ജേക്കബ് * [[മാമുക്കോയ]] - ആന്റണി (ചായക്കടക്കാരൻ) * മജീദ് - മജിസ്‌ട്രേറ്റ് * ചാലി പാല - പ്രോസിക്യൂഷൻ വക്കീൽ * [[കലാശാല ബാബു]] - ആൻഡ്രൂസ് (ക്വാറി മുതലാളി) * [[സീമ]] - പാറമട ജാനു (പാറ വാസുവിന്റെ ഭാര്യ) * [[പൊന്നമ്മ ബാബു]] - ലിസിയുടെ അമ്മ * [[കുളപ്പുള്ളി ലീല]] - ത്രേസ്യാമ്മ * ബേബി അനുശ്രീ - ജീന(ജോണിയുടെയും ലിസിയുടെയും മകൾ) == ഉത്പാദനം == നടൻ ബാബുരാജ് തിരക്കഥയെഴുതി ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] നിർമ്മിച്ച രണ്ടാമത്തെ ''സംവിധാനമാണ് മനുഷ്യ മൃഗം'' . 1980 [[മനുഷ്യമൃഗം|-ൽ ഇതേ പേരിലുള്ള]] മലയാള സിനിമയുമായി ഈ സിനിമയ്ക്ക് ബന്ധമില്ല. [[വയലാർ ശരത്ചന്ദ്രവർമ്മ|വയലാർ ശരത് ചന്ദ്ര വർമ്മയുടെ]] വരികൾക്ക് സയൻ അൻവർ സംഗീതം നൽകിയിരിക്കുന്നു. <ref>{{Cite web|url=http://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/index.htm|title=Manushya Mrugam (2011) - Malayalam Movie Manushya PkMrugam|access-date=30 May 2018|date=2011|publisher=Nowrunning.com}}</ref> == ശബ്ദട്രാക്ക് == 1. അശ്വരോദനയ - ജാസി ഗിഫ്റ്റ് 2. ആലിൻ കൊമ്പിൽ - [[മഞ്ജരി (ഗായിക)|മഞ്ജരി]] 3. നേരിനു വെറുല്ല - [[ബെന്നി ദയാൽ]] == റഫറൻസുകൾ == <references group="" responsive="1"></references> == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == [[വർഗ്ഗം:2011-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ചലച്ചിത്രങ്ങൾ]] ah15cy5z9qn20ebfpmaaxhj1rq6z685 3765844 3765843 2022-08-18T10:47:38Z 2401:4900:22D0:F6F4:9490:5974:9F16:D9A6 wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=November 2015}} {{Use Indian English|date=November 2015}} {{Infobox film | name = മനുഷ്യമൃഗം | image = Manushyamrugam.jpg | caption = സിനിമ പോസ്റ്റർ | alt = | director = [[ബാബുരാജ്]] | producer = [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] | writer = ബാബുരാജ് | starring = [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]]<br />[[ബാബുരാജ്]]<br />[[കിരൺ റാത്തോഡ്]]<br />[[ഓവിയ]] | music = സയൻ അൻവർ | cinematography = കെ.വി. സുരേഷ് | editing = [[ഡോൺ മാക്‌സ്]] | studio = വിബി ക്രീയേഷൻ സ് | distributor = | released = {{Film date|df=yes|2011|7|15}} | runtime = | country = ഇന്ത്യ | language = മലയാളം }} [[ബാബുരാജ്]] തിരക്കഥ എഴുതി സംവിധാനം ചെയ്ത് അഭിനയിച്ച 2011-ലെ ഇന്ത്യൻ [[മലയാളം]] മിസ്റ്ററി ചലചിത്രമാണ് '''''മനുഷ്യമൃഗം''''' . അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്|വാണി വിശ്വനാഥാണ്]] ഇത് നിർമ്മിച്ചത്. മറ്റൊരു പ്രധാന വേഷത്തിൽ [[പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ|പൃഥ്വിരാജും]] എത്തുന്നു [[കിരൺ റാത്തോഡ്|കിരൺ റാത്തോഡും]] [[ഓവിയ|ഓവിയയുമാണ് ചിത്രത്തിൽ നായികമാര്]] . പെൺകുട്ടികളെ ലൈംഗികമായി ചൂഷണം ചെയ്യുന്നതാണ് കഥ. 2011 ജൂലൈ 15 നാണ് ചിത്രം റിലീസ് ചെയ്തത്. ഇത് [[തമിഴ്‌ചലച്ചിത്രം|തമിഴിൽ]] പോലീസ് രാജ്യം (2017) എന്ന പേരിലും [[ബോളിവുഡ്|ഹിന്ദിയിൽ]] പോലീസ് രാജ് (2020) എന്ന പേരിലും മൊഴിമാറ്റി പുറത്തിറങ്ങി. <ref>{{Cite web|url=https://www.rediff.com/movies/report/south-review-manushya-mrugam/20110718.htm|title=Review: Manushya Mrugam is juvenile}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/3216/review.htm|title=Manushya Mrugam Review &#124; Manushya Mrugam Malayalam Movie Review by Veeyen|date=19 July 2011}}</ref> == കഥാഗതി == ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായ ജോണി (ബാബുരാജ്) തന്റെ ഭാര്യ ലിസി (കിരൺ റാത്തോഡ്) മകൾ ജീന (അനുശ്രീ) അകന്ന ബന്ധുക്കളായ സോഫി (ഓവിയ ഹെലൻ) ത്രേസ്യാമ്മ (കുളപ്പുള്ളി ലീല) എന്നിവർക്കൊപ്പം തലപ്പിള്ളി എന്ന ഗ്രാമത്തിലേക്ക് എത്തുന്നു. സ്ഥലത്തെ ഇടവകയിലെ വികാരി ഫാ.ഐസക് (ജഗതി ശ്രീകുമാർ) ജോണിക്കും താമസിക്കാനായി പള്ളിവക സ്ഥലത്തെ ഒരു ചെറിയ വീട് ജോണിക്കും കുടുംബത്തിനും നൽകുന്നു. പള്ളിയിലെ കപ്യാര് ജാക്‌സൺ(ഇന്ദ്രൻസ്) മുഖേന സ്ഥലത്തെ പ്രമാണിയായ ആൻഡ്രൂസിന്റെ (കലാശാല ബാബു) ക്വാറിയിൽ ടിപ്പർ ഡ്രൈവറായി ജോലിക്ക് കയറുന്നു ഒപ്പം ഭാര്യ ലിസിക്ക് മണല് പണിയും തരപ്പെടുന്നു. സ്ത്രീകളെ പുഴക്കടവിലും മറ്റും ഒളിഞ്ഞു നോക്കിയും കള്ള് ഷാപ്പ് കാരി ചാരായം മേരിയുമായുള്ള (ഐശ്വര്യ) ബന്ധങ്ങളും മൂലം ജോണി സ്ത്രീലമ്പടനായി നാട്ടിൽ പേരെടുക്കുന്നു. ജോണിക്ക് സോഫിക്ക് മേലെ കണ്ണുണ്ടായിരുന്നു സോഫിയെ കല്യാണം കഴിച്ച് ഒരുമിച്ച് ജീവിക്കാനായിരുന്നു ആഗ്രഹം. ജോണി പല തവണ സോഫിയുമായി അടുക്കാൻ ശ്രെമിച്ചപ്പോഴെല്ലാം ലിസി ജോണിയെ തടസ്സപ്പെടുത്തുകയും ശകാ രിച്ച് വിടുകയും ചെയ്തു ഇതിന്റെ പേരില് ജോണി വീട്ടിൽ മദ്യപിച്ച് എത്തി ലിസിയെ മർദ്ദിക്കുകയും ബഹളം ഉണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. അങ്ങനെയിരിക്കെ ജോണി സോഫിയുടെ വല്യച്ഛനെ വിളിച്ചു വരുത്തി സോഫിയുമായുള്ള വിവാഹം ഉറപ്പിക്കുന്നു. ഇത് ഇഷ്ട്ടമാകാതെ സോഫി കരയുകയും ലിസി അശ്വസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഒരു ദിവസം ലിസി വീട്ടൽ ഇല്ലാത്ത തക്കം നോക്കി ജോണി വീട്ടിലേക്ക് വരുകയും സോഫിയെ കടന്ന് പിടിക്കുന്നു എതിർത്ത സോഫി ജോണി വാക്കത്തി കൊണ്ട് വെട്ടി പരിക്കേല്പിക്കുന്നു ഇതിൽ കോപിഷ്ട്ടനായ ജോണി സോഫിയെയും പിടിച്ച് മാറ്റാൻ വന്ന മകൾ ജീനയെയും ചേർത്ത് ബാലസംഘം ചെയ്ത് കൊല്ലുന്നു മടങ്ങിയെത്തിയ ലിസി ഇതെല്ലാം കണ്ട് സങ്കടവും ദേഷ്യവും സഹിക്കാതെ ജോണിയെ കൊല്ലാനായി ശ്രെമിച്ചെങ്കിലും ജോണി നിരവധി തവണ ലിസിയെ കത്തി കൊണ്ട് കുത്തികൊല്ലുന്നു. ശേഷം ജോണി പൊലീസിൽ കീഴടങ്ങി സബ് ജയിലിൽ റിമാന്റിൽ കഴിയുന്നു. സ്വന്തം ഭാര്യയോടും മകളോടും കാണിച്ച ക്രൂര കൃത്യം മൂലം ജോണിക്ക് നാട്ടുകാരുടെയും പോലീസുകാരുടെയും സഹ തടവുകരുടെയും ദയനീയമായ മർദ്ദനങ്ങൾ ഏറ്റുവാങ്ങേണ്ടി വരുന്നു പിന്നീട് ക്രൈം ബ്രാഞ്ച് ഓഫീസർ ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ( [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] ) കേസ് വീണ്ടും അന്വേഷിക്കുകയും കുറ്റകൃത്യത്തിനിടെ ജോണി മറ്റൊരാളെ കൊന്നതായി കണ്ടെത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ഡേവിഡും ജോണിയെ ചോദ്യം ചെയ്യുമ്പോൾ, താൻ കൊന്ന നാലാമത്തെ വ്യക്തി [[ബെംഗളൂരു|ബാംഗ്ലൂർ]] സ്വദേശിയായ കമൽ പാഷ ( ആദിത്യ മേനോൻ ) ആണെന്ന് ജോണി പറയുന്നു. തന്റെ കുടുംബത്തെ കൊന്നത് താനല്ലെന്നും അവരെ കൊന്നത് പാഷയാണെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷ ലിസിയുമായി പ്രണയത്തിലായിരുന്നുവെന്നും എന്നാൽ അവൾ അത് അംഗീകരിച്ചില്ലെന്നും അവളെ പ്രണയിച്ചതിന് അവളുടെ അച്ഛൻ കൊച്ചുപൗലോസ് ( [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] ) കള്ളക്കേസിന്റെ പേരിൽ അറസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെടുകയായിരുന്നുവെന്നും അദ്ദേഹം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു. പാഷയെ ജോണി കൊല്ലുന്നത് ഇഷ്ടപ്പെടാത്തതിനാലും ജോണിക്കും ജീനയ്‌ക്കുമൊപ്പം ജീവിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നതിനാലും ലിസി ജോണിയോട് പാഷയെക്കുറിച്ച് പറഞ്ഞില്ല. അവർ തമ്മിലുള്ള സംഭാഷണം ജോണി കേൾക്കുന്നു. ലിസി ഗർഭിണിയായിരുന്നത് പാഷയുടെ കുട്ടിയാണെന്നും ജോണി കേൾക്കുന്നു. ജീന തന്റെ മകളാണെന്ന് പാഷ ലിസിയോട് പറഞ്ഞു പക്ഷേ ലിസി ജീന തന്റെ ഭർത്താവ് ജോണിയുടെ മകളാണെന്ന് പറഞ്ഞു കൂടെ കൊണ്ടുപോകാൻ പാഷ ആഗ്രഹിച്ചെങ്കിലും അവൾ നിരസിച്ചു. ദേഷ്യത്തോടെ, പാഷ അവരുടെ വീട്ടിലേക്ക് പോയി സോഫിയെയും ജീനയെയും കൊല്ലുന്നു. ലിസി ഇത് കണ്ടപ്പോൾ, അവൾ അവന്റെ കൈയിൽ കത്തികൊണ്ട് വെട്ടുന്നു, ദേഷ്യത്തിൽ, പാഷ ലിസിയെ കൊല്ലുന്നു. പ്രതികാരമായി, ജോണി പാഷയെ കൊന്ന് മൃതദേഹം നദിയിലേക്ക് എറിയുന്നു. സോഫിയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടതിനും പുതിയ ജീവിതം ആസൂത്രണം ചെയ്ത ലിസിക്കുമുള്ള ശിക്ഷയായി കണക്കാക്കിയാണ് കുടുംബത്തെ കൊലപ്പെടുത്തിയതെന്ന് അദ്ദേഹം പോലീസിനോട് പറയുന്നു. അവൻ ഡേവിഡിനോട് സത്യം ആരോടും പറയരുതെന്ന് പറയുന്നു. സോഫിയെ ജോണിയിൽ നിന്ന് രക്ഷിക്കാൻ ലിസി പാഷയെ വിവാഹം കഴിക്കാൻ പദ്ധതിയിട്ടപ്പോൾ ജോണി പാഷയെയും കുടുംബത്തെയും കൊലപ്പെടുത്തിയെന്ന് ഡേവിഡും കൂട്ടരും മാധ്യമങ്ങളോട് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു. ഒരിക്കൽ അവർ പാഷയുടെ മൃതദേഹം കണ്ടെത്തുമ്പോൾ സത്യം വെളിപ്പെടുത്താൻ അദ്ദേഹം പദ്ധതിയിടുന്നു. == അഭിനേതാക്കൾ == * [[പൃഥ്വിരാജ്|പൃഥ്വിരാജ് സുകുമാരൻ]] -ക്രൈംബ്രാഞ്ച് എസ്പി ഡേവിഡ് ജെ മാത്യു ഐപിഎസ് * [[ബാബുരാജ്]] - ജോണി (ടിപ്പർ ജോണി) * [[കിരൺ റാത്തോഡ്]] - ലിസി (ജോണിയുടെ ഭാര്യ) * [[ഓവിയ]] - സോഫി * [[കലാഭവൻ മണി]] - സിഐ രാജീവ് * [[ജഗതി ശ്രീകുമാർ]] - ഫാ. ഐസക് ചാക്കോ * ഐശ്വര്യ - ചാരായം മേരി * ആദിത്യ മേനോൻ - കമാൽ പാഷ * വിജയ രംഗരാജു - പാറ വാസു * [[ഇന്ദ്രൻസ്]] - കപ്യാര് ജാക്‌സൺ * [[അബു സലിം|അബു]] സലിം - തടവുകാരൻ * [[ഭീമൻ രഘു|ഭീമൻ രഘു]] - (ഗാനരൂപത്തിൽ മാത്രം) * [[കൊല്ലം തുളസി]] - ജയിൽ സൂപ്രണ്ട് റഷീദ്‌ * [[ഹരിശ്രീ അശോകൻ]] - അഡ്വക്കേറ്റ് ഷംസുദ്ദീൻ വലിയവീട്ടിൽ * [[ദേവൻ (നടൻ)|ദേവൻ]] - ഓലിക്കൽ കൊച്ചുപൗലോസ് (ലിസിയുടെ അച്ഛൻ) * [[സ്ഫടികം ജോർജ്ജ്|സ്ഫടികം ജോർജ്]] - ഡിവൈഎസ്പി ജോർജ് ജേക്കബ് * [[മാമുക്കോയ]] - ആന്റണി (ചായക്കടക്കാരൻ) * മജീദ് - മജിസ്‌ട്രേറ്റ് * ചാലി പാല - പ്രോസിക്യൂഷൻ വക്കീൽ * [[കലാശാല ബാബു]] - ആൻഡ്രൂസ് (ക്വാറി മുതലാളി) * [[സീമ]] - പാറമട ജാനു (പാറ വാസുവിന്റെ ഭാര്യ) * [[പൊന്നമ്മ ബാബു]] - ലിസിയുടെ അമ്മ * [[കുളപ്പുള്ളി ലീല]] - ത്രേസ്യാമ്മ * ബേബി അനുശ്രീ - ജീന(ജോണിയുടെയും ലിസിയുടെയും മകൾ) == ഉത്പാദനം == നടൻ ബാബുരാജ് തിരക്കഥയെഴുതി ഭാര്യ [[വാണി വിശ്വനാഥ്]] നിർമ്മിച്ച രണ്ടാമത്തെ ''സംവിധാനമാണ് മനുഷ്യ മൃഗം'' . 1980 [[മനുഷ്യമൃഗം|-ൽ ഇതേ പേരിലുള്ള]] മലയാള സിനിമയുമായി ഈ സിനിമയ്ക്ക് ബന്ധമില്ല. [[വയലാർ ശരത്ചന്ദ്രവർമ്മ|വയലാർ ശരത് ചന്ദ്ര വർമ്മയുടെ]] വരികൾക്ക് സയൻ അൻവർ സംഗീതം നൽകിയിരിക്കുന്നു. <ref>{{Cite web|url=http://www.nowrunning.com/movie/7795/malayalam/manushya-mrugam/index.htm|title=Manushya Mrugam (2011) - Malayalam Movie Manushya PkMrugam|access-date=30 May 2018|date=2011|publisher=Nowrunning.com}}</ref> == ശബ്ദട്രാക്ക് == 1. അശ്വരോദനയ - ജാസി ഗിഫ്റ്റ് 2. ആലിൻ കൊമ്പിൽ - [[മഞ്ജരി (ഗായിക)|മഞ്ജരി]] 3. നേരിനു വെറുല്ല - [[ബെന്നി ദയാൽ]] == റഫറൻസുകൾ == <references group="" responsive="1"></references> == ബാഹ്യ ലിങ്കുകൾ == [[വർഗ്ഗം:2011-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ചലച്ചിത്രങ്ങൾ]] d1wizma6g1xgy1bsr8581v75mtofy7l ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:തങ്കച്ചൻ നെല്ലിക്കുന്നേൽ 3 471257 3765777 3423967 2022-08-18T05:07:24Z Ajeeshkumar4u 108239 /* ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ ലേഖനത്തിലെ അവലംബങ്ങൾ */ പുതിയ ഉപവിഭാഗം wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: തങ്കച്ചൻ നെല്ലിക്കുന്നേൽ | തങ്കച്ചൻ നെല്ലിക്കുന്നേൽ | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 05:38, 14 ഏപ്രിൽ 2019 (UTC) == [[:എലനോർ ഇസബെൽ മേ]] എന്ന ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യാനുള്ള നാമനിർദ്ദേശം == <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[File:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div> '''[[:എലനോർ ഇസബെൽ മേ]]''' എന്ന ലേഖനം വിക്കിപീഡിയയുടെ മാനദണ്ഡങ്ങൾക്കും നയരേഖകൾക്കും അനുസൃതമായി നിലനിർത്താവുന്നതാണോ അതോ [[Wikipedia:Deletion policy|നീക്കം ചെയ്യേണ്ടതാണോ]] എന്ന വിഷയത്തെക്കുറിച്ച് [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/എലനോർ ഇസബെൽ മേ]] എന്ന താളിൽ ഒരു ചർച്ച ആരംഭിച്ചിരിക്കുന്നു. തൃപ്തികരമായ ഒരു സമവായത്തിലെത്തുന്നതുവരെ ഈ ചർച്ച തുടരുന്നതായിരിക്കും. ലേഖനം വിക്കിപീഡിയയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ തക്ക വിധത്തിലുള്ള ശ്രദ്ധേയത, നിഷ്പക്ഷത, സ്വീകാര്യത എന്നിവയെ ലക്ഷ്യമാക്കിയുള്ള ശക്തമായ അവലംബങ്ങളും വാദഗതികളുമാണു് ഈ ചർച്ചയിൽ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നതു്. ഈ ചർച്ച നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾത്തന്നെ കൂടുതൽ വിവരങ്ങളും അവലംബങ്ങളും മറ്റും ചേർത്ത് പ്രസ്തുതലേഖനം പുഷ്ടിപ്പെടുത്താവുന്നതാണു്. എന്നാൽ, കാര്യനിർവ്വാഹകരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂട്ടായി ഒരു അന്തിമതീരുമാനം ഉണ്ടാവുന്നതുവരെ, ലേഖനത്തിന്റെ മുകളിൽ ചേർത്തിട്ടുള്ള, ലേഖനം മായ്ക്കാൻ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട അറിയിപ്പ് നീക്കം ചെയ്തുകൂടാ.- [[ഉപയോക്താവ്:Rojypala|റോജി പാലാ]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rojypala|സംവാദം]]) 13:27, 28 ഓഗസ്റ്റ് 2020 (UTC) == ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ ലേഖനത്തിലെ അവലംബങ്ങൾ == [[ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ]] എന്ന ലേഖനം തുടങ്ങി വെച്ചതിന് നന്ദി. ലേഖനത്തിൽ അവലംബം ചേർക്കുമ്പോൾ അവലംബം എന്നതിന് താഴെ നമ്പറിട്ട് വാർത്തകളുടെയും മറ്റും കണ്ണിനൽകുന്നതിന് പകരം ലേഖനത്തിൽ എഴുതിയതിൻ്റെ തെളിവ് എന്ന രീതിയിൽ പ്രധാനപ്പെട്ട വിവരങ്ങൾ ഉള്ള വാക്യത്തിന് അവസാനം അവലംബം നൽകുക. എങ്ങനെയാണ് അത് ചെയ്യുന്നത് എന്നറിയാൻ ആ ലേഖനത്തിൽ ഞാൻ നടത്തിയ [https://ml.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B5%87%E0%B4%95%E0%B4%82:%E0%B4%AE%E0%B5%8A%E0%B4%AC%E0%B5%88%E0%B5%BD%E0%B4%B5%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B4%82/3765758 ഈ] തിരുത്ത് കാണുക. ബുദ്ധിമുട്ട് അനുഭവപെട്ടാൽ ചോദിക്കാൻ മടിക്കരുത്. മലയാളം വിക്കി മെച്ചപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള സംഭാവനകൾക്ക് നന്ദി. [[ഉപയോക്താവ്:Ajeeshkumar4u|Ajeeshkumar4u]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ajeeshkumar4u|സംവാദം]]) 05:07, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) n31hzn3bvqac50pmxxphdfpk6svte1o ധരിക്കാവുന്ന കമ്പ്യൂട്ടർ 0 475471 3765757 3712657 2022-08-18T00:40:33Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Wearable computer}} [[File:Apple Watch-.jpg|thumb|230x230px|2015 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ആപ്പിൾ വാച്ച്]] [[File:Galaxy Watch.jpg|thumb|230x230px|2021 ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ സാംസങ് ഗാലക്സി വാച്ച്]] '''ധരിക്കാവുന്ന കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ''', ധരിക്കാവുന്നവ അല്ലെങ്കിൽ ശരീരത്തിൽ നിന്നുള്ള കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ എന്നും അറിയപ്പെടുന്നു, <ref>{{Cite web|url=https://www.interaction-design.org/literature/book/the-encyclopedia-of-human-computer-interaction-2nd-ed/wearable-computing|title=Wearable Computing|website=The Interaction Design Foundation|language=en|access-date=2018-03-23}}</ref><ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/?id=QxUqCgAAQBAJ&pg=PP1&dq=fundamentals+of+wearable+computers+and+augmented+reality#v=onepage&q=fundamentals%20of%20wearable%20computers%20and%20augmented%20reality&f=false|title=Fundamentals of Wearable Computers and Augmented Reality, Second Edition|last=Barfield|first=Woodrow|date=2015-07-29|publisher=CRC Press|isbn=9781482243512|location=|pages=4|language=en}}</ref>ചെറിയ കമ്പ്യൂട്ടിംഗ് ഉപകരണങ്ങളാണ് ഇവ, (ഇപ്പോൾ സാധാരണയായി [[ഇലക്ട്രോണിക്സ്|ഇലക്ട്രോണിക്]]) [[വസ്ത്രധാരണം|വസ്ത്രത്തിന്]] കീഴിലോ മുകളിലോ ധരിക്കുന്നു.<ref name=Interaction-Design>[http://www.interaction-design.org/encyclopedia/wearable_computing.html Mann, Steve (2012): Wearable Computing. In: Soegaard, Mads and Dam, Rikke Friis (eds.). "Encyclopedia of Human-Computer Interaction". Aarhus, Denmark: The Interaction-Design.org Foundation.]</ref> 'ധരിക്കാവുന്ന കമ്പ്യൂട്ടർ' എന്നതിന്റെ നിർവചനം ഇടുങ്ങിയതോ വിശാലമോ ആകാം, [[സ്മാർട്ട് ഫോൺ|സ്മാർട്ട്‌ഫോണുകളിലേക്കോ]] സാധാരണ [[വാച്ച്|റിസ്റ്റ് വാച്ചുകളിലേക്കോ]] വ്യാപിക്കുന്നു. ഈ ലേഖനം വിശാലമായ നിർവചനം ഉപയോഗിക്കുന്നു.<ref name=":0">{{Cite journal|url = http://www.cc.gatech.edu/~thad/p/magazine/2002-1-no-longer-science-fiction.pdf|title = Wearable Computer: No Longer Science Fiction|last = Starner|first = Thad|date = January 2002|journal = Pervasive Computing|doi = |pmid = |access-date = }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.topgizmo.com/evolution-of-smartwatches-infographic/|title=Evolution Of Smartwatches With Time: A Infographic Timeline {{!}} TopGizmo|website=TopGizmo|language=en-US|access-date=2016-03-14|archive-date=2016-03-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20160314162832/https://www.topgizmo.com/evolution-of-smartwatches-infographic/|url-status=dead}}</ref> ധരിക്കാവുന്നവ പൊതുവായ ഉപയോഗത്തിനുള്ളതാകാം, ഈ സാഹചര്യത്തിൽ അവ [[മൊബൈൽ കമ്പ്യൂട്ടിംഗ്|മൊബൈൽ കമ്പ്യൂട്ടിംഗിന്റെ]] ഒരു ചെറിയ ഉദാഹരണം മാത്രമാണ്. പകരമായി അവ [[ആക്റ്റിവിറ്റി ട്രാക്കർ|ഫിറ്റ്നസ് ട്രാക്കറുകൾ]] പോലുള്ള പ്രത്യേക ആവശ്യങ്ങൾക്കായിരിക്കാം. ആക്‌സിലറോമീറ്ററുകൾ, തെർമോമീറ്റർ, ഹൃദയമിടിപ്പ് മോണിറ്ററുകൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രത്യേക സെൻസറുകൾ അല്ലെങ്കിൽ ആംഗ്യങ്ങളാൽ നിയന്ത്രിക്കപ്പെടുന്ന [[ഒപ്റ്റിക്കൽ ഹെഡ്-മൗണ്ട്ഡ് ഡിസ്പ്ലേ|ഒപ്റ്റിക്കൽ ഹെഡ്-മൗണ്ട്ഡ് ഡിസ്‌പ്ലേയായ]] [[ഗൂഗിൾ ഗ്ലാസ്]] പോലുള്ള പുതിയ ഉപയോക്തൃ ഇന്റർഫേസുകൾ അവയെ സംയോജിപ്പിച്ചേക്കാം. ധരിക്കാവുന്നവ സാധാരണയായി കൈത്തണ്ടയിൽ (ഉദാ. ഫിറ്റ്നസ് ട്രാക്കറുകൾ) കഴുത്തിൽ തൂക്കിയിടും (മാല പോലെ), കൈയിലോ കാലിലോ കെട്ടിയിരിക്കും (വ്യായാമം ചെയ്യുമ്പോൾ സ്മാർട്ട്ഫോണുകൾ), തലയിലോ (കണ്ണടയോ ഹെൽമറ്റോ) ചിലരെങ്കിലും ധരിക്കാറുണ്ട്. അല്ലെങ്കിൽ മറ്റെവിടെയെങ്കിലും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു (ഉദാ. ഒരു വിരലിൽ അല്ലെങ്കിൽ ഒരു ഷൂവിൽ). പോക്കറ്റിലോ ബാഗിലോ കൊണ്ടുപോകുന്ന ഉപകരണങ്ങൾ - സ്‌മാർട്ട്‌ഫോണുകൾ, അവയ്‌ക്ക് മുമ്പുള്ള പോക്കറ്റ് കാൽക്കുലേറ്ററുകൾ, പിഡിഎകൾ എന്നിവ പോലുള്ളവ, 'ധരിച്ചതായി' കണക്കാക്കാം അല്ലെങ്കിൽ കണക്കാക്കാതിരിക്കാം. ബാറ്ററികൾ, താപ വിസർജ്ജനം, സോഫ്‌റ്റ്‌വെയർ ആർക്കിടെക്‌ചറുകൾ, വയർലെസ്, പേഴ്‌സണൽ ഏരിയ നെറ്റ്‌വർക്കുകൾ, ഡാറ്റാ മാനേജ്‌മെന്റ് എന്നിങ്ങനെയുള്ള മറ്റ് മൊബൈൽ കമ്പ്യൂട്ടിംഗിൽ ഉള്ളതുപോലെ പൊതുവായുള്ള വിവിധ സാങ്കേതിക പ്രശ്‌നങ്ങൾ ധരിക്കാവുന്ന കമ്പ്യൂട്ടറുകൾക്ക് ഉണ്ട്.<ref>{{cite journal|doi=10.1145/2378016.2378021|title=Data Management within mHealth Environments: Patient Sensors, Mobile Devices, and Databases|journal=Journal of Data and Information Quality|volume=4|pages=1–20|year=2012|last1=O'Donoghue|first1=John|last2=Herbert|first2=John|s2cid=2318649}}</ref> ധരിക്കാവുന്ന നിരവധി കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ എല്ലായ്‌പ്പോഴും സജീവമാണ്, ഉദാ. തുടർച്ചയായി ഡാറ്റ പ്രോസസ്സ് ചെയ്യുക അല്ലെങ്കിൽ റെക്കോർഡ് ചെയ്യുക മുതലയാവ. ==അവലംബം== [[വർഗ്ഗം:സ്മാർട്ട് വാച്ചുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:ലാപ്‌ടോപ്പ്]] [[വർഗ്ഗം:മൊബൈൽ കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:ധരിക്കാവുന്ന കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഫാഷൻ സാധനങ്ങൾ]] qo2cpfoar28wbe8qmlmhl3d9ol84o3v ഫ്ലട്ടർ (സോഫ്റ്റ്‌വെയർ) 0 476033 3765686 3754200 2022-08-17T14:40:54Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{Infobox software | name = ഫ്ലട്ടർ | logo = Google-flutter-logo.svg | logo size = 120px | author = Google | developer = [[Google]] and community | released = Alpha (v0.0.6) / {{Start date and age|2017|5}}<ref>{{cite web |url=https://github.com/flutter/flutter/releases/tag/v0.0.6 |title=Release v0.0.6: Rev alpha branch version to 0.0.6, flutter 0.0.26 (#10010) · flutter/flutter |author=Chris Bracken |date= |website=[[GitHub]] |publisher= |access-date=2018-08-08 |quote=}}</ref> | latest release version = 1.5.4 | latest release date = {{Start date and age|2019|05|7}}<ref>https://github.com/flutter/flutter/releases</ref> | latest preview version = 1.6.0 | latest preview date = {{Start date and age|2019|05|15}}<ref>https://github.com/flutter/flutter/releases/tag/v1.6.0</ref><ref>https://github.com/flutter/flutter/wiki/Changelog</ref> | programming language = [[C (programming language)| C]], [[C++]], [[Dart (programming language)|Dart]] and [[Skia Graphics Engine]]<ref>{{cite web |url=https://flutter.io/faq/ |title=FAQ - Flutter |author=<!--Not stated--> |date= |website= |publisher= |access-date=2018-08-08 |quote=}}</ref> | platform = Development: [[Windows]], [[MacOS]] and [[Linux]], Target: [[Android (operating system)|Android]], [[iOS]], [[Google Fuchsia]], [[Web platform]] and [[Desktop computer|Desktop]] | genre = [[Application framework]] | license = [[New BSD License]] | website = {{URL|flutter.dev}} }} [[ഗൂഗിൾ]] സൃഷ്ടിച്ച ഒരു [[ഓപ്പൺ സോഴ്സ് സോഫ്റ്റ്‌വെയർ|ഓപ്പൺ സോഴ്‌സ്]] യു.ഐ ടൂൾ കിറ്റ് ക്കാണ് '''ഫ്ലട്ടർ''' . [[ആൻഡ്രോയ്ഡ്]], [[ഐ.ഒ.എസ്.]] എന്നിവയ്‌ക്കായുള്ള അപ്ലിക്കേഷനുകൾ വികസിപ്പിക്കുന്നതിനും ഫ്യൂഷിയ ഫ്യൂഷിയ്ക്കായി അപ്ലിക്കേഷനുകൾ സൃഷ്‌ടിക്കുന്നതിനുള്ള പ്രാഥമിക മാർഗ്ഗമായും ഇത് ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/05/googles-fuchsia-smartphone-os-dumps-linux-has-a-wild-new-ui/|title=Google's "Fuchsia" smartphone OS dumps Linux, has a wild new UI|publisher=Ars Technica}}</ref><ref>{{Cite web|last=Amadeo|first=Ron|date=2018-02-27|title=Google starts a push for cross-platform app development with Flutter SDK|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/02/google-starts-a-push-for-cross-platform-app-development-with-flutter-sdk/|url-status=live|access-date=2021-06-11|website=[[Ars Technica]]|language=en-us}}</ref> 2015-ൽ ആദ്യമായി അതേക്കുറിച്ച് വിവരണം നൽകി,<ref>{{Cite web |title=With Flutter, Google Aims Dart to Mobile App Cross-Development |url=https://www.infoq.com/news/2015/12/flutter-dart-cross-platform/ |access-date=2022-03-17 |website=InfoQ |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2018-12-05 |title=Google announces Flutter 1.0, the first stable release of its cross-platform mobile development toolkit |url=https://www.androidpolice.com/2018/12/05/google-announces-flutter-1-0-the-first-stable-release-of-its-cross-platform-mobile-development-toolkit/ |access-date=2022-03-17 |website=Android Police |language=en-US}}</ref> ഫ്ലട്ടർ 2017 മെയ് മാസത്തിൽ പുറത്തിറങ്ങി. ==ചരിത്രം== ഫ്ലട്ടറിന്റെ ആദ്യ പതിപ്പ് "സ്കൈ" എന്നറിയപ്പെടുന്നു, അത് ആൻഡ്രോയിഡ് ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റത്തിലാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. 2015-ലെ ഡാർട്ട് ഡെവലപ്പർ ഉച്ചകോടിയിൽ<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=PnIWl33YMwA|title=Sky: An Experiment Writing Dart for Mobile (Dart Developer Summit 2015)|website=[[YouTube]]}}</ref> ഇത് ഒരു സെക്കൻഡിൽ 120 ഫ്രെയിമുകളിൽ സ്ഥിരതയോടെ റെൻഡർ ചെയ്യാൻ കഴിയുമെന്ന ധാരണയിൽ അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ടു.<ref name=":1">{{cite web|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/05/googles-dart-language-on-android-aims-for-java-free-120-fps-apps/|title=Google's Dart language on Android aims for Java-free, 120 FPS apps|first=Ron|last=Amadeo|date=1 May 2015|publisher=Ars Technica}}</ref> 2018 സെപ്റ്റംബറിൽ ഷാങ്ഹായിൽ നടന്ന ഗൂഗിൾ ഡെവലപ്പർ ഡേയ്‌സിന്റെ മുഖ്യ പ്രഭാഷണത്തിനിടെ, ഫ്ലട്ടർ 1.0-ന് മുമ്പുള്ള അവസാനത്തെ പ്രധാന പതിപ്പായ ഫ്ലട്ടർ റിലീസ് പ്രിവ്യൂ 2 ഗൂഗിൾ പ്രഖ്യാപിച്ചു. ആ വർഷം ഡിസംബർ 4-ന്, ഫ്ലട്ടർ ലൈവ് ഇവന്റിൽ ഫ്ലട്ടർ 1.0 പുറത്തിറക്കി, ഇത് ഫ്രെയിംവർക്കിന്റെ ആദ്യ സ്ഥിരതയുള്ള പതിപ്പിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. 2019 ഡിസംബർ 11-ന്, ഫ്ലട്ടർ ഇന്ററാക്ടീവ് ഇവന്റിൽ ഫ്ലട്ടർ 1.12 പുറത്തിറങ്ങി.<ref>{{cite web|url=https://developers.googleblog.com/2019/12/flutter-ui-ambient-computing.html|title=Flutter: the first UI platform designed for ambient computing|language=en|access-date=2019-12-11|publisher=Flutter blog}}</ref> == അവലംബം == {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:ഗൂഗിൾ]] [[വർഗ്ഗം:സോഫ്റ്റ്‌വെയറുകൾ - അപൂർണ്ണലേഖനങ്ങൾ]] 009noimpxakl77vqxgz6axmft372cxb 3765756 3765686 2022-08-18T00:33:11Z Sachin12345633 102494 /* ചരിത്രം */ wikitext text/x-wiki {{Infobox software | name = ഫ്ലട്ടർ | logo = Google-flutter-logo.svg | logo size = 120px | author = Google | developer = [[Google]] and community | released = Alpha (v0.0.6) / {{Start date and age|2017|5}}<ref>{{cite web |url=https://github.com/flutter/flutter/releases/tag/v0.0.6 |title=Release v0.0.6: Rev alpha branch version to 0.0.6, flutter 0.0.26 (#10010) · flutter/flutter |author=Chris Bracken |date= |website=[[GitHub]] |publisher= |access-date=2018-08-08 |quote=}}</ref> | latest release version = 1.5.4 | latest release date = {{Start date and age|2019|05|7}}<ref>https://github.com/flutter/flutter/releases</ref> | latest preview version = 1.6.0 | latest preview date = {{Start date and age|2019|05|15}}<ref>https://github.com/flutter/flutter/releases/tag/v1.6.0</ref><ref>https://github.com/flutter/flutter/wiki/Changelog</ref> | programming language = [[C (programming language)| C]], [[C++]], [[Dart (programming language)|Dart]] and [[Skia Graphics Engine]]<ref>{{cite web |url=https://flutter.io/faq/ |title=FAQ - Flutter |author=<!--Not stated--> |date= |website= |publisher= |access-date=2018-08-08 |quote=}}</ref> | platform = Development: [[Windows]], [[MacOS]] and [[Linux]], Target: [[Android (operating system)|Android]], [[iOS]], [[Google Fuchsia]], [[Web platform]] and [[Desktop computer|Desktop]] | genre = [[Application framework]] | license = [[New BSD License]] | website = {{URL|flutter.dev}} }} [[ഗൂഗിൾ]] സൃഷ്ടിച്ച ഒരു [[ഓപ്പൺ സോഴ്സ് സോഫ്റ്റ്‌വെയർ|ഓപ്പൺ സോഴ്‌സ്]] യു.ഐ ടൂൾ കിറ്റ് ക്കാണ് '''ഫ്ലട്ടർ''' . [[ആൻഡ്രോയ്ഡ്]], [[ഐ.ഒ.എസ്.]] എന്നിവയ്‌ക്കായുള്ള അപ്ലിക്കേഷനുകൾ വികസിപ്പിക്കുന്നതിനും ഫ്യൂഷിയ ഫ്യൂഷിയ്ക്കായി അപ്ലിക്കേഷനുകൾ സൃഷ്‌ടിക്കുന്നതിനുള്ള പ്രാഥമിക മാർഗ്ഗമായും ഇത് ഉപയോഗിക്കുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://arstechnica.com/gadgets/2017/05/googles-fuchsia-smartphone-os-dumps-linux-has-a-wild-new-ui/|title=Google's "Fuchsia" smartphone OS dumps Linux, has a wild new UI|publisher=Ars Technica}}</ref><ref>{{Cite web|last=Amadeo|first=Ron|date=2018-02-27|title=Google starts a push for cross-platform app development with Flutter SDK|url=https://arstechnica.com/gadgets/2018/02/google-starts-a-push-for-cross-platform-app-development-with-flutter-sdk/|url-status=live|access-date=2021-06-11|website=[[Ars Technica]]|language=en-us}}</ref> 2015-ൽ ആദ്യമായി അതേക്കുറിച്ച് വിവരണം നൽകി,<ref>{{Cite web |title=With Flutter, Google Aims Dart to Mobile App Cross-Development |url=https://www.infoq.com/news/2015/12/flutter-dart-cross-platform/ |access-date=2022-03-17 |website=InfoQ |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2018-12-05 |title=Google announces Flutter 1.0, the first stable release of its cross-platform mobile development toolkit |url=https://www.androidpolice.com/2018/12/05/google-announces-flutter-1-0-the-first-stable-release-of-its-cross-platform-mobile-development-toolkit/ |access-date=2022-03-17 |website=Android Police |language=en-US}}</ref> ഫ്ലട്ടർ 2017 മെയ് മാസത്തിൽ പുറത്തിറങ്ങി. ==ചരിത്രം== ഫ്ലട്ടറിന്റെ ആദ്യ പതിപ്പ് "സ്കൈ" എന്നറിയപ്പെടുന്നു, അത് ആൻഡ്രോയിഡ് ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റത്തിലാണ് പ്രവർത്തിക്കുന്നത്. 2015-ലെ ഡാർട്ട് ഡെവലപ്പർ ഉച്ചകോടിയിൽ<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=PnIWl33YMwA|title=Sky: An Experiment Writing Dart for Mobile (Dart Developer Summit 2015)|website=[[YouTube]]}}</ref> ഇത് ഒരു സെക്കൻഡിൽ 120 ഫ്രെയിമുകളിൽ സ്ഥിരതയോടെ റെൻഡർ ചെയ്യാൻ കഴിയുമെന്ന ധാരണയിൽ അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ടു.<ref name=":1">{{cite web|url=https://arstechnica.com/gadgets/2015/05/googles-dart-language-on-android-aims-for-java-free-120-fps-apps/|title=Google's Dart language on Android aims for Java-free, 120 FPS apps|first=Ron|last=Amadeo|date=1 May 2015|publisher=Ars Technica}}</ref> 2018 സെപ്റ്റംബറിൽ ഷാങ്ഹായിൽ നടന്ന ഗൂഗിൾ ഡെവലപ്പർ ഡേയ്‌സിന്റെ മുഖ്യ പ്രഭാഷണത്തിനിടെ, ഫ്ലട്ടർ 1.0-ന് മുമ്പുള്ള അവസാനത്തെ പ്രധാന പതിപ്പായ ഫ്ലട്ടർ റിലീസ് പ്രിവ്യൂ 2 ഗൂഗിൾ പ്രഖ്യാപിച്ചു. ആ വർഷം ഡിസംബർ 4-ന്, ഫ്ലട്ടർ ലൈവ് ഇവന്റിൽ ഫ്ലട്ടർ 1.0 പുറത്തിറക്കി, ഇത് ഫ്രെയിംവർക്കിന്റെ ആദ്യ സ്ഥിരതയുള്ള പതിപ്പിനെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. 2019 ഡിസംബർ 11-ന്, ഫ്ലട്ടർ ഇന്ററാക്ടീവ് ഇവന്റിൽ ഫ്ലട്ടർ 1.12 പുറത്തിറങ്ങി.<ref>{{cite web|url=https://developers.googleblog.com/2019/12/flutter-ui-ambient-computing.html|title=Flutter: the first UI platform designed for ambient computing|language=en|access-date=2019-12-11|publisher=Flutter blog}}</ref> 2020 മെയ് 6-ന്, ഡാർട്ട് സോഫ്‌റ്റ്‌വെയർ ഡെവലപ്‌മെന്റ് കിറ്റ് (SDK) പതിപ്പ് 2.8, ഫ്ലട്ടർ 1.17.0 എന്നിവ പുറത്തിറക്കി, ഐഒഎസ് ഉപകരണങ്ങളിലെ പ്രകടനം ഏകദേശം 50% മെച്ചപ്പെടുത്തുന്ന മെറ്റൽ [[API|എപിഐ]](API)-യ്‌ക്കുള്ള പിന്തുണയും പുതിയ മെറ്റീരിയൽ വിജറ്റുകളും നെറ്റ്‌വർക്ക് ട്രാക്കിംഗ് വികസിപ്പിക്കുന്ന ഉപകരണങ്ങളും ചേർക്കുന്നു. 2021 മാർച്ച് 3-ന്, ഒരു ഓൺലൈൻ ഫ്ലട്ടർ എൻഗേജ് ഇവന്റിനിടെ ഗൂഗിൾ ഫ്ലട്ടർ 2 പുറത്തിറക്കി. പുതിയ കാൻവാസ് കിറ്റ്(CanvasKit) റെൻഡററും വെബ് നിർദ്ദിഷ്ട വിജറ്റുകളും, [[വിൻഡോസ്]](Windows), [[macOS|മാക്ഒഎസ്]](macOS), [[ലിനക്സ്]](Linux) എന്നിവയ്‌ക്കുള്ള ഡെസ്‌ക്‌ടോപ്പ് ആപ്ലിക്കേഷൻ പിന്തുണയും മെച്ചപ്പെടുത്തിയ ആഡ്-ടു-ആപ്പ് എപിഐകളും ഉള്ള വെബ് അധിഷ്‌ഠിത ആപ്ലിക്കേഷനുകൾക്ക് ഈ പ്രധാന അപ്‌ഡേറ്റ് ഔദ്യോഗിക പിന്തുണ നൽകി.<ref>{{Cite web|title=Version 2 of Google's Flutter toolkit adds support for desktop and web apps|url=https://social.techcrunch.com/2021/03/03/version-2-of-googles-flutter-toolkit-adds-support-for-desktop-and-web-apps/|access-date=2021-03-06|website=TechCrunch|language=en-US}}</ref> ഈ പതിപ്പ് ഡാർട്ട് 2.0 ഉപയോഗിച്ചു, അത് സൗണ്ട് നൾ-സേഫ്റ്റി ഫീച്ചർ ചേർത്തു, ഇത് നിരവധി ബ്രേക്കിംഗ് മാറ്റങ്ങൾക്കും നിരവധി ബാഹ്യ പാക്കേജുകളിൽ പ്രശ്നങ്ങൾക്കും കാരണമായി; എന്നിരുന്നാലും, ഈ പ്രശ്നങ്ങൾ ലഘൂകരിക്കുന്നതിനുള്ള നിർദ്ദേശങ്ങളും ഉപകരണങ്ങളും ഫ്ലട്ടർ ടീം ഉൾപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|title=Migrating to null safety|url=https://dart.dev/null-safety/migration-guide.html|access-date=2022-02-04|website=dart.dev}}</ref> == അവലംബം == {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:ഗൂഗിൾ]] [[വർഗ്ഗം:സോഫ്റ്റ്‌വെയറുകൾ - അപൂർണ്ണലേഖനങ്ങൾ]] izrnyl6dobium3s8blhv6pqo4tez0zb ഗൂഗിൾ ഫ്യൂഷിയ 0 516727 3765687 3659748 2022-08-17T14:41:45Z Sachin12345633 102494 wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Google Fuchsia}} {{Infobox OS | name = ഫ്യൂഷിയ | logo = Google Fuchsia Logo.svg | logo size = 125px | logo alt = The logo of the Fuchsia operating system, a fuchsia-colored, tilted, two loop infinity symbol. The left loop is larger and higher. The right loop is smaller and lower. | screenshot = | screenshot_alt = | caption = Screenshot of the Ermine developer shell, part of Fuchsia | version of = <!-- For articles about releases of operating systems ONLY --> | developer = [[Google]] | programmed in = [[C (programming language)|C]], [[C++]], [[Dart (programming language)|Dart]], [[Go (programming language)|Go]], [[Rust (programming language)|Rust]], [[Python (programming language)|Python]]<ref>{{Cite web|url=https://fuchsia.dev/fuchsia-src/development/languages|title=Language usage in Fuchsia|website=Fuchsia}}</ref> | family = Zircon<!-- "QNX type" or "Pistachio" --> | working state = Current | source model = [[Open-source software|Open source]] | released = {{Start date and age|2016|08|15|df=no}} | discontinued = <!-- DON'T use this for articles about releases of operating systems --> | RTM date = <!-- {{Start date and age|2017|MM|DD|df=no}} ONLY for articles about OS releases --> | GA date = <!-- {{Start date and age|2017|MM|DD|df=no}} ONLY for articles about OS releases --> | latest release version = | latest release date = <!-- {{Start date and age|2017|MM|DD|df=no}} --> | latest preview version = | latest preview date = <!-- {{Start date and age|YYYY|MM|DD|df=no}} --> | repo = {{URL|https://fuchsia.googlesource.com}} | marketing target = | language = English<!-- Supported human languages --> | update model = <!-- APT, Windows Update, etc. --> | package manager = <!-- dpkg, rpm, Windows installer, etc. --> | supported platforms = [[ARM architecture#64/32-bit architecture|ARM64]], [[x86-64]] | userland = | ui = Ermine | license = [[BSD licenses#3-clause|BSD]], [[MIT License|MIT]], [[Apache License 2.0]] | preceded by = | succeeded by = | website = {{URL|https://fuchsia.dev}} | support status = <!-- For articles about releases of operating systems ONLY --> | other articles = }} നിലവിൽ [[ഗൂഗിൾ]] വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഒരു [[ഓപ്പൺ സോഴ്‌സ്]] അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റമാണ്]] ഫ്യൂഷിയ. ഔദ്യോഗിക അറിയിപ്പുകളൊന്നുമില്ലാതെ 2016 ഓഗസ്റ്റിൽ സ്വയം ഹോസ്റ്റുചെയ്‌ത [[ഗിറ്റ്|ജിറ്റിൽ]] ഈ പ്രോജക്റ്റ് പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടപ്പോഴാണ് ഇത് ആദ്യമായി പൊതുജനങ്ങൾക്കിടയിൽ അറിയപ്പെട്ടത്. സോഴ്സ് ഡോക്യുമെന്റേഷൻ പേരിന് പിന്നിലുള്ള യുക്തിയെ "പിങ്ക് + പർപ്പിൾ == ഫ്യൂഷിയ (ഒരു പുതിയ ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം)"<ref>{{Cite web|url=https://fuchsia.dev/fuchsia-src/getting_started|title=Fuchsia|website=Fuchsia}}</ref> എന്ന് വിവരിക്കുന്നു, ഇത് പിങ്കിനെ പരാമർശിക്കുന്നു ([[object oriented|ഒബ്ജക്റ്റ്-ഓറിയന്റഡ്]], [[microkernel|മൈക്രോകെർണൽ]] അധിഷ്ഠിത ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റത്തിൽ [[Apple Inc.|ആപ്പിളിന്റെ]] ആദ്യ ശ്രമം) , പർപ്പിൾ (യഥാർത്ഥ [[iPhone|ഐഫോണിന്റെ]] രഹസ്യനാമം)<ref name="Mysterious Fuchsia">{{cite web | publisher=[[IEEE]] | work=IEEE Spectrum | title=Open-Source Clues to Google's Mysterious Fuchsia OS | date=April 10, 2017 | first=Daniel | last=Matte | url=https://spectrum.ieee.org/tech-talk/computing/software/a-modern-os-from-google | accessdate=March 4, 2019}}</ref>. [[ലിനക്സ്]] കേർണലിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ഗൂഗിൾ വികസിപ്പിച്ച ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങളായ [[ഗൂഗിൾ ക്രോം ഒ.എസ്.|ക്രോംഒഎസ്(Chrome OS)]], [[Android|ആൻഡ്രോയിഡ്]](Android) എന്നിവയ്ക്ക് വിപരീതമായി, ഫ്യൂഷിയ ധാതുക്കളുടെ പേരിലുള്ള സിർക്കോൺ എന്ന പുതിയ കേർണലിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്. [[Embedded system|ഉൾച്ചേർത്ത സിസ്റ്റങ്ങൾ]] മുതൽ [[smartphone|സ്മാർട്ട്‌ഫോണുകൾ]], [[tablet|ടാബ്‌ലെറ്റുകൾ]], [[personal computer|പേഴ്‌സണൽ കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ]] വരെ നിരവധി പ്ലാറ്റ്ഫോമുകളിൽ ഫ്യൂഷിയയ്ക്ക് പ്രവർത്തിക്കാൻ കഴിയുമെന്ന് [[GitHub|ജിറ്റ്ഹബ്]] പ്രോജക്റ്റ് നിർദ്ദേശിക്കുന്നു. 2017 മെയ് മാസത്തിൽ, ഫ്യൂഷിയ ഒരു ഉപയോക്തൃ ഇന്റർഫേസ് ഉപയോഗിച്ച് അപ്‌ഡേറ്റുചെയ്‌തു, ഈ പ്രോജക്റ്റ് "ഒരു നിർജ്ജീവ വസ്തുവിന്റെ ഡംപിംഗ് ഗ്രൗണ്ട്" അല്ലെന്ന് ഒരു [[software developer|ഡെവലപ്പർ]] എഴുതി, ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റവുമായുള്ള ഗൂഗിളിന്റെ ഉദ്ദേശ്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് മാധ്യമങ്ങളിൽ ഊഹപോഹങ്ങൾ പ്രചരിക്കുന്നു, ഇത് [[Android|ആൻഡ്രോയിഡ്]] ഉൾപ്പെടെ മാറ്റിസ്ഥാപിക്കാനുള്ള സാധ്യത ഉണ്ട്. പുതുതായി പ്രഖ്യാപിച്ച ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റത്തിനായി സോഴ്‌സ് കോഡും ഡോക്യുമെന്റേഷനും നൽകുന്ന fuchsia.dev എന്ന പ്രോജക്റ്റിന്റെ ഹോംപേജ് 2019 ജൂലൈ 1 ന് ഗൂഗിൾ പ്രഖ്യാപിച്ചു.<ref name="forbes-2019-06">{{cite news |last1=Altavilla |first1=Dave |title=Google's Mysterious Fuchsia OS Developer Site Debuts With New Fascinating Details |url=https://www.forbes.com/sites/davealtavilla/2019/06/30/googles-mysterious-fuchsia-os-developer-site-debuts-with-new-fascinating-details |accessdate=29 August 2019 |work=Forbes |date=30 June 2019 |language=en}}</ref> ==ചരിത്രം== 2016 ഓഗസ്റ്റിൽ, [[GitHub|ഗിറ്റ്ഹബിൽ]] പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു നിഗൂഡ കോഡ്ബേസ് പോസ്റ്റ് മാധ്യമങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു, ഗൂഗിൾ "ഫ്യൂഷിയ" എന്ന പുതിയ ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണെന്ന് വെളിപ്പെടുത്തി. ഔദ്യോഗിക പ്രഖ്യാപനമൊന്നും നടത്തിയിട്ടില്ലെങ്കിലും, കോഡിന്റെ പരിശോധനയിൽ "കാറുകൾക്കായുള്ള ഡാഷ് ഇൻഫോടെയ്ൻമെന്റ് സിസ്റ്റങ്ങൾ, ട്രാഫിക് ലൈറ്റുകൾ, ഡിജിറ്റൽ വാച്ചുകൾ എന്നിവ ഉൾച്ചേർത്ത ഉപകരണങ്ങൾ മുതൽ സ്മാർട്ട്‌ഫോണുകൾ, ടാബ്‌ലെറ്റുകൾ, പിസികൾ വരെ" ഉൾപ്പെടെയുള്ള സാർവത്രിക ഉപകരണങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിക്കാനുള്ള കഴിവ് ഉണ്ട്. ലിനക്സ് കേർണലിനേക്കാൾ സിർക്കോൺ കേർണലിനെ (മുമ്പ് മജന്ത എന്ന് വിളിച്ചിരുന്നു)<ref>{{cite web|last1=McGrath|first1=Roland|title=[zx] Magenta -> Zircon|url=https://fuchsia.googlesource.com/zircon/+/f3e2126c8a8b2ff64ca6cb7818f0606ceb5f889a|website=zircon - Git at Google|accessdate=19 September 2017|date=12 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711190811/https://fuchsia.googlesource.com/zircon/+/f3e2126c8a8b2ff64ca6cb7818f0606ceb5f889a|archive-date=July 11, 2018|url-status=dead}}</ref>അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതിനാൽ കോഡ് ആൻഡ്രോയിഡ്, ക്രോം ഒ.എസിൽ നിന്ന് വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite web |first=Darrell |last=Etherington |title=Google’s mysterious new Fuchsia operating system could run on almost anything |url=https://techcrunch.com/2016/08/15/googles-mysterious-new-fuchsia-operating-system-could-run-on-almost-anything/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=August 15, 2016 |accessdate=October 5, 2016}}</ref><ref>{{cite web |first=Jon |last=Fingas |title=Google's Fuchsia operating system runs on virtually anything |url=https://www.engadget.com/2016/08/13/google-fuchsia-operating-system/ |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |date=August 13, 2016 |accessdate=October 5, 2016}}</ref><ref>{{cite web |first=Attila |last=Szász |title=Dive into Magenta – fuzzing Google’s new kernel |url=https://www.youtube.com/watch?v=aYZCiLI-LZM|website=[[YouTube]] |publisher=[[Hacktivity]] |date=November 8, 2017 }}</ref> മെയ് 2017 ൽ, ആർസ് ടെക്നിക്ക ഫ്യൂഷിയയുടെ പുതിയ യൂസർ ഇന്റർഫേസിനെക്കുറിച്ച് എഴുതി, ഓഗസ്റ്റിൽ അതിന്റെ ആദ്യ വെളിപ്പെടുത്തലിൽ അതിന്റെ കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസിൽ നിന്നുള്ള ഒരു നവീകരണം, ഒപ്പം ഡവലപ്പർ എഴുതിയതിനൊപ്പം ഫ്യൂഷിയ "ഒരു കളിപ്പാട്ടമല്ല, ഇത് 20% മാത്രം പൂർത്തിയാക്കിയ പ്രോജക്റ്റ് അല്ല, ഇത് ഞങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കാത്ത ഒരു ചത്ത വസ്തുവിന്റെ മാലിന്യക്കൂമ്പാരമല്ല ". പദ്ധതിയുമായി ആൻഡ്രോയിഡുമായുള്ള അടുത്ത ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച് ഒന്നിലധികം മാധ്യമങ്ങൾ എഴുതി, ചിലത് ഫ്യൂഷിയ "വീണ്ടും ചെയ്യാനുള്ള" അല്ലെങ്കിൽ ആൻഡ്രോയിഡ് മാറ്റിസ്ഥാപിക്കാനുള്ള ശ്രമമായിരിക്കുമെന്ന് ചിലർ അനുമാനിക്കുന്നു. 2017 നവംബറിൽ, [[Swift (programming language)|സ്വിഫ്റ്റ്]] പ്രോഗ്രാമിംഗ് ഭാഷയ്ക്കുള്ള പ്രാരംഭ പിന്തുണ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ടു (പക്ഷേ ഒടുവിൽ നിരസിച്ചു).<ref>{{cite web|url=https://github.com/apple/swift/pull/12955|title=Add Fuchsia OS support|work=GitHub PR for Swift|date=2017-11-15}}</ref> 2018 ജനുവരിയിൽ, പിൿസൽബുക്കുകളിൽ ഫ്യൂഷിയ എങ്ങനെ പ്രവർത്തിപ്പിക്കാം എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ഗൈഡ് ഗൂഗിൾ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. <ref>{{Cite news|url=https://chromeunboxed.com/news/fuchsia-pixelbook-install-google-developer|title=Yes, Google Is Running Fuchsia On The Pixelbook: Calm Down|date=2018-01-01|work=Chrome Unboxed - The Latest Chrome OS News|access-date=2018-01-03|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|title=GitHub - docs|date=2018-01-03|url=https://github.com/fuchsia-mirror/docs|publisher=Fuchsia|accessdate=2018-01-03|archive-date=2018-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20180105192340/https://github.com/fuchsia-mirror/docs|url-status=dead}}</ref> ആർസ് ടെക്നിക്കയാണ് ഇത് വിജയകരമായി നടത്തിയത്. [17] ആൻഡ്രോയിഡ് ഓപ്പൺ സോഴ്‌സ് പ്രോജക്റ്റ് (AOSP) വഴി 2019 ജനുവരിയിൽ ഒരു ഫ്യൂഷിയ "ഉപകരണം" ആൻഡ്രോയിഡ് ഇക്കോസിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ചേർത്തു. <ref>{{Cite web|url=https://android-review.googlesource.com/c/device/google/fuchsia/+/859930|title=Add initial fuchsia target|date=2019-01-22}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://9to5google.com/2019/01/02/android-runtime-app-support-fuchsia/|title=Google’s Fuchsia OS confirmed to have Android app support via Android Runtime|last=Bradshaw|first=Kyle|date=2019-01-03|website=9to5Google|language=en-US|access-date=2019-01-04}}</ref> ഗൂഗിൾ ഐ / ഒ 2019 ൽ ഫ്യൂഷിയയെക്കുറിച്ച് ഗൂഗിൾ സംസാരിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=https://9to5google.com/2019/05/09/what-is-google-fuchsia/|title=Fuchsia is Google's investment in trying new OS concepts|first=Abner|last=Li|date=May 9, 2019}}</ref> ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾക്കായുള്ള പുതിയ ആശയങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഗൂഗിളിന്റെ പരീക്ഷണങ്ങളിലൊന്നാണ് ക്രോം, ആൻഡ്രോയിഡ് സീനിയർ വൈസ് പ്രസിഡന്റ് ഹിരോഷി ലോക്ക്ഹൈമർ വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റത്തിനായി [[source code|സോഴ്‌സ് കോഡും]] ഡോക്യുമെന്റേഷനും നൽകുന്ന വികസന പദ്ധതിയുടെ ഔദ്യോഗിക വെബ്സൈറ്റ് 2019 ജൂലൈ 1 ന് ഗൂഗിൾ പ്രഖ്യാപിച്ചു. ==അവലംബം== lsl982m58d0bit8lzkz7snya53ictr7 3765688 3765687 2022-08-17T14:42:35Z Sachin12345633 102494 /* ചരിത്രം */ wikitext text/x-wiki {{prettyurl|Google Fuchsia}} {{Infobox OS | name = ഫ്യൂഷിയ | logo = Google Fuchsia Logo.svg | logo size = 125px | logo alt = The logo of the Fuchsia operating system, a fuchsia-colored, tilted, two loop infinity symbol. The left loop is larger and higher. The right loop is smaller and lower. | screenshot = | screenshot_alt = | caption = Screenshot of the Ermine developer shell, part of Fuchsia | version of = <!-- For articles about releases of operating systems ONLY --> | developer = [[Google]] | programmed in = [[C (programming language)|C]], [[C++]], [[Dart (programming language)|Dart]], [[Go (programming language)|Go]], [[Rust (programming language)|Rust]], [[Python (programming language)|Python]]<ref>{{Cite web|url=https://fuchsia.dev/fuchsia-src/development/languages|title=Language usage in Fuchsia|website=Fuchsia}}</ref> | family = Zircon<!-- "QNX type" or "Pistachio" --> | working state = Current | source model = [[Open-source software|Open source]] | released = {{Start date and age|2016|08|15|df=no}} | discontinued = <!-- DON'T use this for articles about releases of operating systems --> | RTM date = <!-- {{Start date and age|2017|MM|DD|df=no}} ONLY for articles about OS releases --> | GA date = <!-- {{Start date and age|2017|MM|DD|df=no}} ONLY for articles about OS releases --> | latest release version = | latest release date = <!-- {{Start date and age|2017|MM|DD|df=no}} --> | latest preview version = | latest preview date = <!-- {{Start date and age|YYYY|MM|DD|df=no}} --> | repo = {{URL|https://fuchsia.googlesource.com}} | marketing target = | language = English<!-- Supported human languages --> | update model = <!-- APT, Windows Update, etc. --> | package manager = <!-- dpkg, rpm, Windows installer, etc. --> | supported platforms = [[ARM architecture#64/32-bit architecture|ARM64]], [[x86-64]] | userland = | ui = Ermine | license = [[BSD licenses#3-clause|BSD]], [[MIT License|MIT]], [[Apache License 2.0]] | preceded by = | succeeded by = | website = {{URL|https://fuchsia.dev}} | support status = <!-- For articles about releases of operating systems ONLY --> | other articles = }} നിലവിൽ [[ഗൂഗിൾ]] വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്ന ഒരു [[ഓപ്പൺ സോഴ്‌സ്]] അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള [[operating system|ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റമാണ്]] ഫ്യൂഷിയ. ഔദ്യോഗിക അറിയിപ്പുകളൊന്നുമില്ലാതെ 2016 ഓഗസ്റ്റിൽ സ്വയം ഹോസ്റ്റുചെയ്‌ത [[ഗിറ്റ്|ജിറ്റിൽ]] ഈ പ്രോജക്റ്റ് പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടപ്പോഴാണ് ഇത് ആദ്യമായി പൊതുജനങ്ങൾക്കിടയിൽ അറിയപ്പെട്ടത്. സോഴ്സ് ഡോക്യുമെന്റേഷൻ പേരിന് പിന്നിലുള്ള യുക്തിയെ "പിങ്ക് + പർപ്പിൾ == ഫ്യൂഷിയ (ഒരു പുതിയ ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം)"<ref>{{Cite web|url=https://fuchsia.dev/fuchsia-src/getting_started|title=Fuchsia|website=Fuchsia}}</ref> എന്ന് വിവരിക്കുന്നു, ഇത് പിങ്കിനെ പരാമർശിക്കുന്നു ([[object oriented|ഒബ്ജക്റ്റ്-ഓറിയന്റഡ്]], [[microkernel|മൈക്രോകെർണൽ]] അധിഷ്ഠിത ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റത്തിൽ [[Apple Inc.|ആപ്പിളിന്റെ]] ആദ്യ ശ്രമം) , പർപ്പിൾ (യഥാർത്ഥ [[iPhone|ഐഫോണിന്റെ]] രഹസ്യനാമം)<ref name="Mysterious Fuchsia">{{cite web | publisher=[[IEEE]] | work=IEEE Spectrum | title=Open-Source Clues to Google's Mysterious Fuchsia OS | date=April 10, 2017 | first=Daniel | last=Matte | url=https://spectrum.ieee.org/tech-talk/computing/software/a-modern-os-from-google | accessdate=March 4, 2019}}</ref>. [[ലിനക്സ്]] കേർണലിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ഗൂഗിൾ വികസിപ്പിച്ച ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങളായ [[ഗൂഗിൾ ക്രോം ഒ.എസ്.|ക്രോംഒഎസ്(Chrome OS)]], [[Android|ആൻഡ്രോയിഡ്]](Android) എന്നിവയ്ക്ക് വിപരീതമായി, ഫ്യൂഷിയ ധാതുക്കളുടെ പേരിലുള്ള സിർക്കോൺ എന്ന പുതിയ കേർണലിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതാണ്. [[Embedded system|ഉൾച്ചേർത്ത സിസ്റ്റങ്ങൾ]] മുതൽ [[smartphone|സ്മാർട്ട്‌ഫോണുകൾ]], [[tablet|ടാബ്‌ലെറ്റുകൾ]], [[personal computer|പേഴ്‌സണൽ കമ്പ്യൂട്ടറുകൾ]] വരെ നിരവധി പ്ലാറ്റ്ഫോമുകളിൽ ഫ്യൂഷിയയ്ക്ക് പ്രവർത്തിക്കാൻ കഴിയുമെന്ന് [[GitHub|ജിറ്റ്ഹബ്]] പ്രോജക്റ്റ് നിർദ്ദേശിക്കുന്നു. 2017 മെയ് മാസത്തിൽ, ഫ്യൂഷിയ ഒരു ഉപയോക്തൃ ഇന്റർഫേസ് ഉപയോഗിച്ച് അപ്‌ഡേറ്റുചെയ്‌തു, ഈ പ്രോജക്റ്റ് "ഒരു നിർജ്ജീവ വസ്തുവിന്റെ ഡംപിംഗ് ഗ്രൗണ്ട്" അല്ലെന്ന് ഒരു [[software developer|ഡെവലപ്പർ]] എഴുതി, ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റവുമായുള്ള ഗൂഗിളിന്റെ ഉദ്ദേശ്യങ്ങളെക്കുറിച്ച് മാധ്യമങ്ങളിൽ ഊഹപോഹങ്ങൾ പ്രചരിക്കുന്നു, ഇത് [[Android|ആൻഡ്രോയിഡ്]] ഉൾപ്പെടെ മാറ്റിസ്ഥാപിക്കാനുള്ള സാധ്യത ഉണ്ട്. പുതുതായി പ്രഖ്യാപിച്ച ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റത്തിനായി സോഴ്‌സ് കോഡും ഡോക്യുമെന്റേഷനും നൽകുന്ന fuchsia.dev എന്ന പ്രോജക്റ്റിന്റെ ഹോംപേജ് 2019 ജൂലൈ 1 ന് ഗൂഗിൾ പ്രഖ്യാപിച്ചു.<ref name="forbes-2019-06">{{cite news |last1=Altavilla |first1=Dave |title=Google's Mysterious Fuchsia OS Developer Site Debuts With New Fascinating Details |url=https://www.forbes.com/sites/davealtavilla/2019/06/30/googles-mysterious-fuchsia-os-developer-site-debuts-with-new-fascinating-details |accessdate=29 August 2019 |work=Forbes |date=30 June 2019 |language=en}}</ref> ==ചരിത്രം== 2016 ഓഗസ്റ്റിൽ, [[GitHub|ഗിറ്റ്ഹബിൽ]] പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ഒരു നിഗൂഡ കോഡ്ബേസ് പോസ്റ്റ് മാധ്യമങ്ങൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തു, ഗൂഗിൾ "ഫ്യൂഷിയ" എന്ന പുതിയ ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റം വികസിപ്പിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുകയാണെന്ന് വെളിപ്പെടുത്തി. ഔദ്യോഗിക പ്രഖ്യാപനമൊന്നും നടത്തിയിട്ടില്ലെങ്കിലും, കോഡിന്റെ പരിശോധനയിൽ "കാറുകൾക്കായുള്ള ഡാഷ് ഇൻഫോടെയ്ൻമെന്റ് സിസ്റ്റങ്ങൾ, ട്രാഫിക് ലൈറ്റുകൾ, ഡിജിറ്റൽ വാച്ചുകൾ എന്നിവ ഉൾച്ചേർത്ത ഉപകരണങ്ങൾ മുതൽ സ്മാർട്ട്‌ഫോണുകൾ, ടാബ്‌ലെറ്റുകൾ, പിസികൾ വരെ" ഉൾപ്പെടെയുള്ള സാർവത്രിക ഉപകരണങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിക്കാനുള്ള കഴിവ് ഉണ്ട്. ലിനക്സ് കേർണലിനേക്കാൾ സിർക്കോൺ കേർണലിനെ (മുമ്പ് മജന്ത എന്ന് വിളിച്ചിരുന്നു)<ref>{{cite web|last1=McGrath|first1=Roland|title=[zx] Magenta -> Zircon|url=https://fuchsia.googlesource.com/zircon/+/f3e2126c8a8b2ff64ca6cb7818f0606ceb5f889a|website=zircon - Git at Google|accessdate=19 September 2017|date=12 September 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20180711190811/https://fuchsia.googlesource.com/zircon/+/f3e2126c8a8b2ff64ca6cb7818f0606ceb5f889a|archive-date=July 11, 2018|url-status=dead}}</ref>അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ളതിനാൽ കോഡ് ആൻഡ്രോയിഡ്, ക്രോം ഒ.എസിൽ നിന്ന് വ്യത്യാസപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite web |first=Darrell |last=Etherington |title=Google’s mysterious new Fuchsia operating system could run on almost anything |url=https://techcrunch.com/2016/08/15/googles-mysterious-new-fuchsia-operating-system-could-run-on-almost-anything/ |website=[[TechCrunch]] |publisher=[[AOL]] |date=August 15, 2016 |accessdate=October 5, 2016}}</ref><ref>{{cite web |first=Jon |last=Fingas |title=Google's Fuchsia operating system runs on virtually anything |url=https://www.engadget.com/2016/08/13/google-fuchsia-operating-system/ |website=[[Engadget]] |publisher=[[AOL]] |date=August 13, 2016 |accessdate=October 5, 2016}}</ref><ref>{{cite web |first=Attila |last=Szász |title=Dive into Magenta – fuzzing Google’s new kernel |url=https://www.youtube.com/watch?v=aYZCiLI-LZM|website=[[YouTube]] |publisher=[[Hacktivity]] |date=November 8, 2017 }}</ref> മെയ് 2017 ൽ, ആർസ് ടെക്നിക്ക ഫ്യൂഷിയയുടെ പുതിയ യൂസർ ഇന്റർഫേസിനെക്കുറിച്ച് എഴുതി, ഓഗസ്റ്റിൽ അതിന്റെ ആദ്യ വെളിപ്പെടുത്തലിൽ അതിന്റെ കമാൻഡ്-ലൈൻ ഇന്റർഫേസിൽ നിന്നുള്ള ഒരു നവീകരണം, ഒപ്പം ഡവലപ്പർ എഴുതിയതിനൊപ്പം ഫ്യൂഷിയ "ഒരു കളിപ്പാട്ടമല്ല, ഇത് 20% മാത്രം പൂർത്തിയാക്കിയ പ്രോജക്റ്റ് അല്ല, ഇത് ഞങ്ങൾ ശ്രദ്ധിക്കാത്ത ഒരു ചത്ത വസ്തുവിന്റെ മാലിന്യക്കൂമ്പാരമല്ല ". പദ്ധതിയുമായി ആൻഡ്രോയിഡുമായുള്ള അടുത്ത ബന്ധത്തെക്കുറിച്ച് ഒന്നിലധികം മാധ്യമങ്ങൾ എഴുതി, ചിലത് ഫ്യൂഷിയ "വീണ്ടും ചെയ്യാനുള്ള" അല്ലെങ്കിൽ ആൻഡ്രോയിഡ് മാറ്റിസ്ഥാപിക്കാനുള്ള ശ്രമമായിരിക്കുമെന്ന് ചിലർ അനുമാനിക്കുന്നു. 2017 നവംബറിൽ, [[Swift (programming language)|സ്വിഫ്റ്റ്]] പ്രോഗ്രാമിംഗ് ഭാഷയ്ക്കുള്ള പ്രാരംഭ പിന്തുണ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ടു (പക്ഷേ ഒടുവിൽ നിരസിച്ചു).<ref>{{cite web|url=https://github.com/apple/swift/pull/12955|title=Add Fuchsia OS support|work=GitHub PR for Swift|date=2017-11-15}}</ref> 2018 ജനുവരിയിൽ, പിൿസൽബുക്കുകളിൽ ഫ്യൂഷിയ എങ്ങനെ പ്രവർത്തിപ്പിക്കാം എന്നതിനെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു ഗൈഡ് ഗൂഗിൾ പ്രസിദ്ധീകരിച്ചു. <ref>{{Cite news|url=https://chromeunboxed.com/news/fuchsia-pixelbook-install-google-developer|title=Yes, Google Is Running Fuchsia On The Pixelbook: Calm Down|date=2018-01-01|work=Chrome Unboxed - The Latest Chrome OS News|access-date=2018-01-03|language=en-US}}</ref><ref>{{Citation|title=GitHub - docs|date=2018-01-03|url=https://github.com/fuchsia-mirror/docs|publisher=Fuchsia|accessdate=2018-01-03|archive-date=2018-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20180105192340/https://github.com/fuchsia-mirror/docs|url-status=dead}}</ref> ആർസ് ടെക്നിക്കയാണ് ഇത് വിജയകരമായി നടത്തിയത്. ആൻഡ്രോയിഡ് ഓപ്പൺ സോഴ്‌സ് പ്രോജക്റ്റ് (AOSP) വഴി 2019 ജനുവരിയിൽ ഒരു ഫ്യൂഷിയ "ഉപകരണം" ആൻഡ്രോയിഡ് ഇക്കോസിസ്റ്റത്തിലേക്ക് ചേർത്തു. <ref>{{Cite web|url=https://android-review.googlesource.com/c/device/google/fuchsia/+/859930|title=Add initial fuchsia target|date=2019-01-22}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://9to5google.com/2019/01/02/android-runtime-app-support-fuchsia/|title=Google’s Fuchsia OS confirmed to have Android app support via Android Runtime|last=Bradshaw|first=Kyle|date=2019-01-03|website=9to5Google|language=en-US|access-date=2019-01-04}}</ref> ഗൂഗിൾ ഐ / ഒ 2019 ൽ ഫ്യൂഷിയയെക്കുറിച്ച് ഗൂഗിൾ സംസാരിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=https://9to5google.com/2019/05/09/what-is-google-fuchsia/|title=Fuchsia is Google's investment in trying new OS concepts|first=Abner|last=Li|date=May 9, 2019}}</ref> ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റങ്ങൾക്കായുള്ള പുതിയ ആശയങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഗൂഗിളിന്റെ പരീക്ഷണങ്ങളിലൊന്നാണ് ക്രോം, ആൻഡ്രോയിഡ് സീനിയർ വൈസ് പ്രസിഡന്റ് ഹിരോഷി ലോക്ക്ഹൈമർ വിശേഷിപ്പിച്ചത്. ഓപ്പറേറ്റിംഗ് സിസ്റ്റത്തിനായി [[source code|സോഴ്‌സ് കോഡും]] ഡോക്യുമെന്റേഷനും നൽകുന്ന വികസന പദ്ധതിയുടെ ഔദ്യോഗിക വെബ്സൈറ്റ് 2019 ജൂലൈ 1 ന് ഗൂഗിൾ പ്രഖ്യാപിച്ചു. ==അവലംബം== rczi9aa7fnppumyoy3c4oz7mneuqh9q വിനോദസഞ്ചാരം 0 528951 3765667 3742047 2022-08-17T13:19:59Z 2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0 wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] appo sheri nokkandaa kittula വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{GBR}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|Netherlands}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{GBR}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{GBR}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] sqvnadjwu39itvosgts3azxs5fe10kc 3765668 3765667 2022-08-17T13:20:17Z Eldarado 103357 Undid edits by [[Special:Contribs/2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0|2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0]] ([[User talk:2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0|talk]]) to last version by Malikaveedu wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{GBR}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|Netherlands}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{GBR}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{GBR}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] pqu7x6cfvjejjwj190ez8ma9v6fkceh 3765670 3765668 2022-08-17T13:21:12Z 2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0 wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] Edii nokkanda kittula😂 == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation|title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF|date=16 ഡിസംബർ 2020|website=www.ibef.org}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{GBR}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|Netherlands}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{GBR}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{GBR}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html|title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online|date=15 ഡിസംബർ 2020|website=www.manoramaonline.com}}</ref> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] 4gkw58yv8gx2qbne07fhr59ppywjlnv 3765671 3765670 2022-08-17T13:21:20Z Eldarado 103357 Undid edits by [[Special:Contribs/2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0|2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0]] ([[User talk:2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0|talk]]) to last version by Eldarado wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{GBR}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|Netherlands}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{GBR}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{GBR}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] pqu7x6cfvjejjwj190ez8ma9v6fkceh 3765674 3765671 2022-08-17T13:26:43Z 2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0 Nokkajda wikitext text/x-wiki '''nokkanda kittula😁''' == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation|title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF|date=16 ഡിസംബർ 2020|website=www.ibef.org}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{GBR}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|Netherlands}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{GBR}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{GBR}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ">{{cite web|url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html|title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online|date=15 ഡിസംബർ 2020|website=www.manoramaonline.com}}</ref> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] q5ib7md3c43vp5em764yk56cxq4b6ba 3765675 3765674 2022-08-17T13:26:58Z Eldarado 103357 Undid edits by [[Special:Contribs/2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0|2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0]] ([[User talk:2409:4073:4E0B:74A6:F766:4343:7E7:74C0|talk]]) to last version by Eldarado wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{GBR}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|Netherlands}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{GBR}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{GBR}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] pqu7x6cfvjejjwj190ez8ma9v6fkceh 3765726 3765675 2022-08-17T16:55:20Z Ajeeshkumar4u 108239 /* ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ */ wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{GBR}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|നെതർലന്റ്സ്}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{GBR}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{GBR}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] lznf29ixhctoa3cmoflg9dmmswn2adg 3765728 3765726 2022-08-17T16:56:33Z Ajeeshkumar4u 108239 /* അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം */ wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{GBR}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|നെതർലന്റ്സ്}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{GBR}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] 1v9y1tfkoazdfdenu4o6n1984ca9zv7 3765729 3765728 2022-08-17T16:57:29Z Ajeeshkumar4u 108239 wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|നെതർലന്റ്സ്}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{GBR}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] cmoa4kk6wl1yh0ljd8hxr2uogr2y9w1 3765730 3765729 2022-08-17T16:59:05Z Ajeeshkumar4u 108239 wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|നെതർലന്റ്സ്}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{DEU}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] exklhjbzss322cm3uvcq4b9lhh6axk0 3765731 3765730 2022-08-17T17:00:32Z Ajeeshkumar4u 108239 /* അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് */ wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|നെതർലന്റ്സ്}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{flag|ജർമ്മനി}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] ske92368vjxuk3m2w391nz5thz0xx4q 3765732 3765731 2022-08-17T17:01:22Z Ajeeshkumar4u 108239 /* അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം */ wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |മെക്സിക്കോ | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|നെതർലന്റ്സ്}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |[[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{flag|ജർമ്മനി}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" | [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്ക]] | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{flag|ജർമ്മനി}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |അമേരിക്ക | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ|മ്യാൻമർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ|സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പ്]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ|കിർഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ|അസർബൈജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ|കസാക്കിസ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ|മോൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക|കോസ്റ്റാറിക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക|ശ്രീ ലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്|തായ്ലൻഡ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] drphcxjvoqrjpobo1uvlk9olr2rrvxi 3765735 3765732 2022-08-17T17:06:54Z Ajeeshkumar4u 108239 wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |{{flag|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ}} | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{DEU}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |{{flag|മെക്സിക്കോ}} | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|നെതർലന്റ്സ്}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{flag|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ}} | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{flag|ജർമ്മനി}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{flag|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ}} | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{flag|ജർമ്മനി}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |{{flag|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ}} | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] mf29iqzc6ysdzv900wbap5lepf7d3wq 3765737 3765735 2022-08-17T17:10:38Z Ajeeshkumar4u 108239 wikitext text/x-wiki {{PU|Tourism}} [[File:Aks The Reflection Taj Mahal.jpg|thumb|ഇന്ത്യയിലെ പ്രധാന വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രമായ [[താജ് മഹൽ]], [[ആഗ്ര]]]] പ്രധാനമായും വിനോദത്തിനും ആനന്ദത്തിനുമായി സ്വന്തം നാട് വിട്ട് നടത്തുന്ന [[യാത്ര]]കളാണ് '''വിനോദസഞ്ചാരം''' അല്ലെങ്കിൽ '''ടൂറിസം''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇത് കൂടാതെ വാണിജ്യാവശ്യത്തിനും മെഡിക്കൽ ആവശ്യത്തിനും സുഖചികിത്സയ്ക്കും ഒക്കെയായി നടത്തുന്ന ദൂരയാത്രകളും സാധാരണയായി വിനോദസഞ്ചാരത്തിന്റെ പരിധിയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താറുണ്ട്. ടൂറിസം, ആഭ്യന്തരമോ (യാത്രക്കാരന്റെ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ) അല്ലെങ്കിൽ അന്തർദ്ദേശീയമോ ആകാം. വേൾഡ് ഇക്കണോമിക് ഫോറം പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ട്രാവൽ & ടൂറിസം കോമ്പറ്റീറ്റീവ്നെസ് റിപ്പോർട്ടിൽ [[ഇന്ത്യ]] നിലവിൽ 34-ാം സ്ഥാനത്താണ്.<ref name="ഇന്ത്യ">{{cite web |title=Indian Tourism And Hospitality Industry Analysis Presentation {{!}} IBEF |url=https://web.archive.org/web/20201216040409/https://www.ibef.org/industry/indian-tourism-and-hospitality-industry-analysis-presentation |website=www.ibef.org |date=16 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയിരുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖലയിൽ അറിയപ്പെടുന്ന [[കേരളം|കേരളത്തിന്റെ]] ഒരു പ്രധാന വരുമാന മാർഗ്ഗമാണ് ടൂറിസം. 2018 ലെ കണക്കനുസരിച്ച് ആഭ്യന്തര-വിദേശ വിനോദസഞ്ചാരത്തിൽ നിന്ന് കേരളം പ്രതിവർഷം നേടുന്നത് 30,000 കോടിയിലേറെ രൂപയാണ്.<ref name="മനോ">{{cite web |title=മെഡിക്കൽ ടൂറിസം: കേരളത്തിന് ഇനിയും സാധ്യതകൾ {{!}} Medical Tourism {{!}} Tourism {{!}} Medical Tourism in Kerala {{!}} Business News {{!}} Malayalam News {{!}} Manorama Online |url=https://web.archive.org/web/20201215074415/https://www.manoramaonline.com/news/business/2018/04/22/kerala-medical-tourism-scopes.html |website=www.manoramaonline.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> 2019 ൽ ആകെ 1.96 കോടി ആഭ്യന്തര വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികൾ കേരളത്തിൽ എത്തിയിരുന്നു, 2018 ൽ ഇത് 1.67 കോടിയായിരുന്നു.<ref name="ie">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210203122014/https://malayalam.indianexpress.com/kerala-news/kerala-bounces-back-after-floods-records-highest-tourist-footfall-in-24-years-350006/|title=പ്രളയം തളർത്താത്ത കുതിപ്പ്; വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ റെക്കോർഡ്-Kerala bounces back after floods, records highest tourist footfall in 24 years|access-date=2021-02-03|date=2021-02-03}}</ref> 2019 ലെ ആകെ വിനോദ സഞ്ചാരികളിൽ 1.83 കോടി ആഭ്യന്തര വിനോദസഞ്ചാരികൾ ആയിരുന്നു, ബാക്കി 11.89 ലക്ഷം പേർ വിദേശികൾ ആയിരുന്നു.<ref name="ie" /> ടൂറിസത്തിൽ നിന്നുള്ള വരുമാനം 2019 ൽ 45010.69 കോടിയായി ഉയർന്നു.<ref name="ie" /> == നിർവചനങ്ങൾ == 1936 ൽ [[സർവ്വരാജ്യസഖ്യം|ലീഗ് ഓഫ് നേഷൻസ്]] ഒരു ''വിദേശ ടൂറിസ്റ്റിനെ'' "കുറഞ്ഞത് ഇരുപത്തിനാലു മണിക്കൂറെങ്കിലും വിദേശത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന ഒരാൾ" ആയി നിർവചിച്ചു. അതിന്റെ പിൻഗാമിയായ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] 1945 ൽ, പരമാവധി ആറുമാസം താമസം എന്നു ചേർത്ത് ഈ നിർവചനം ഭേദഗതി ചെയ്തു.<ref name="theobald">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=9dvK2ajv7zIC&q=league+of+nations+tourism+1936&pg=PA6|title=Global Tourism|last=Theobald|first=William F.|publisher=[[Butterworth–Heinemann]]|year=1998|isbn=978-0-7506-4022-0|edition=2nd|location=Oxford [England]|pages=6–7|oclc=40330075}}</ref> ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകൾ സംബന്ധിച്ച ശുപാർശകളിൽ (''Recommendations on Tourism Statistics)'' 1994-ൽ [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]] മൂന്ന് തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തെ നിർവചിച്ചു:<ref>{{Cite journal|year=1994|title=Recommendations on Tourism Statistics|url=https://unstats.un.org/unsd/newsletter/unsd_workshops/tourism/st_esa_stat_ser_M_83.pdf|series=M|issue=83|page=5|journal=Statistical Papers|accessdate=12 July 2010}}</ref> * [[ആഭ്യന്തര ടൂറിസം]]: ഇതിൽ സ്വന്തം രാജ്യത്തിനുള്ളിൽ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകൾ ഉൾപ്പെടുന്നു (ഉദാ: കേരളം സന്ദർശിക്കുന്ന ഗുജറാത്തികൾ) * ഇൻ‌ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് ഒരു രാജ്യത്തേക്ക് മറ്റ് രാജ്യത്തെ പൗരൻമാർ നടത്തുന്ന സന്ദർശനമാണ് (ഉദാ: ഇന്ത്യ സന്ദർശിക്കുന്ന അമേരിക്കക്കാർ) * ഔട്ട് ബൌണ്ട് ടൂറിസം: ഇത് സ്വന്തം നാട്ടിലെ പൗരൻമാർ മറ്റൊരു രാജ്യം സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് (ഉദാ: യൂറോപ്പ് സന്ദർശിക്കാൻ പോകുന്ന ഇന്ത്യക്കാർ) മേലേ സൂചിപ്പിച്ചതിൽ നിന്നും ഉരുത്തിരിഞ്ഞ മറ്റ് ഗ്രൂപ്പിംഗുകൾ:<ref>{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20201030023647/https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Glossary:Tourism|title=Glossary:Tourism - Statistics Explained|access-date=2020-12-16|date=2020-10-30}}</ref> * നാഷണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * റീജിയണൽ ടൂറിസം: ഇത് ആഭ്യന്തര, ഇൻ‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് * [[ഇൻ്റർനാഷണൽ ടൂറിസം]]: ഇത് ഇൻ‌ബൗണ്ട്, ഔട്ട്‌ബൗണ്ട് ടൂറിസങ്ങൾ ചേരുന്നതാണ് ''വിനോദസഞ്ചാരം'', ''യാത്ര'' എന്നീ പദങ്ങൾ ചിലപ്പോൾ പരസ്പരം മാറി ഉപയോഗിക്കാറുണ്ട്. ഈ സാഹചര്യത്തിൽ, യാത്രയ്ക്ക് ടൂറിസത്തിന് സമാനമായ നിർവചനമുണ്ടെങ്കിലും, വിനോദസഞ്ചാരം കൂടുതൽ ലക്ഷ്യബോധമുള്ള യാത്രയെ സൂചിപ്പിക്കുന്നു. ==ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ== ഒരു പ്രത്യേക ലക്ഷ്യസ്ഥാനത്തോട് അനുബന്ധിച്ചുള്ള പ്രകൃതി, സാംസ്കാരിക, മനുഷ്യനിർമിത വിഭവങ്ങൾ, ആകർഷണങ്ങൾ, സൗകര്യങ്ങൾ, സേവനങ്ങൾ, പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിങ്ങനെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ ഘടകങ്ങളെല്ലാം ടൂറിസം ഉൽപ്പന്നത്തിന്റെ പരിധിയിൽ വരുമെന്ന് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ നിർവ്വചിക്കുന്നു.<ref name="WTO">{{cite web |title=Product Development {{!}} UNWTO |url=https://web.archive.org/web/20201121130216/https://www.unwto.org/tourism-development-products |website=www.unwto.org |date=21 November 2020}}</ref> അവരുടെ നിർവചന പ്രകാരം ഒരു ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം വില നിശ്ചയിക്കപ്പെടുകയും, അത് ഒരു വിതരണ ചാനലിലൂടെ വിതരണം ചെയ്യപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു.<ref name="WTO"/> ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നം എന്ന് പറയുന്നവയിൽ താഴെപ്പറയുന്നവ‌യെല്ലാം ഉൾ‌പ്പെടുന്നു:<ref>{{cite web |title=Introduction to tourism {{!}} VisitBritain |url=https://web.archive.org/web/20200411175351/https://www.visitbritain.org/introduction-tourism |website=www.visitbritain.org |date=11 April 2020}}</ref> * കുറഞ്ഞ നിരക്കിൽ ഹോംസ്റ്റേകളിൽ തുടങ്ങി പഞ്ചനക്ഷത്ര ഹോട്ടലുകളിൽ വരെയുള്ള താമസ സേവനങ്ങൾ. * ഭക്ഷണ പാനീയങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഹോസ്പിറ്റാലിറ്റി സേവനങ്ങൾ. * മസാജ് പാർലർ, [[ആയുർവേദം|ആയുർവേദ]] ചികിൽസാ കേന്ദ്രങ്ങൾ പോലുള്ള ആരോഗ്യ പരിരക്ഷാ സേവനങ്ങൾ. * റോഡ്, റെയിൽ, ജല, വായു മാർഗ്ഗങ്ങൾ ഉൾപ്പടെ എല്ലാ തരത്തിലുമുള്ള ഗതാഗത രീതികളും, അതിന്റെ ബുക്കിംഗും വാടകയും. * ട്രാവൽ ഏജൻസികൾ, ഗൈഡഡ് ടൂറുകൾ, ടൂറിസ്റ്റ് ഗൈഡുകൾ മുതലായവ. * ക്ഷേത്രങ്ങൾ, മ്യൂസിയങ്ങൾ, ചരിത്ര സ്ഥലങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സാംസ്കാരിക സേവനങ്ങൾ. * പ്രാദേശിക വിഭവങ്ങളുടെ ഉൾപ്പടെയുള്ള ഷോപ്പിംഗ്. ==ഇന്ത്യയുടെ വിനോദസഞ്ചാര മേഖല== ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയിൽ യാത്രാ, ടൂറിസം മേഖലയുടെ മൊത്തം സംഭാവന 2017 ൽ 15.24 ലക്ഷം കോടി രൂപയിൽ (234.03 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) നിന്ന് 2028 ൽ 32.05 ലക്ഷം കോടി (492.21 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളർ) ആയി വർദ്ധിക്കുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> ഇന്ത്യയിലെ ഈ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള മൊത്തം വരുമാനം 2022 ഓടെ 50 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറിലെത്താൻ ലക്ഷ്യമിടുന്നു.<ref name="ഇന്ത്യ"/> 2019 ൽ ഇന്ത്യയിലെ വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 10.89 ദശലക്ഷമായിരുന്നു, അതേവർഷം വിദേശ വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ 3.20% വളർച്ചാ നിരക്ക് നേടുകയും ചെയ്തിട്ടുണ്ട്.<ref name="ഇന്ത്യ"/> == ലോക ടൂറിസം സ്ഥിതിവിവരക്കണക്കുകളും റാങ്കിംഗുകളും == === അതിർത്തി കടന്നുള്ള വിനോദ സഞ്ചാര യാത്രയുടെ ആകെ എണ്ണം === അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 2012 ൽ 1.035 ബില്യണിലെത്തി (2011 ൽ ഇത് 996 ദശലക്ഷവും, 2010 ൽ 952 ദശലക്ഷവുമായിരുന്നു).<ref name="Barom2012">{{Cite journal|url=http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|title=UNWTO World Tourism Barometer|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2013|volume=11|issue=1|accessdate=9 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130228162347/http://dtxtq4w60xqpw.cloudfront.net/sites/all/files/pdf/unwto_barom13_01_jan_excerpt_0.pdf|archivedate=28 February 2013}}</ref> 2011 ലും 2012 ലും വിനോദസഞ്ചാര മേഖല 2000 ത്തിന്റെ അവസാനത്തിൽ ഉണ്ടായ സാമ്പത്തിക മാന്ദ്യത്തിന്റെ ഫലമായുണ്ടായ നഷ്ടത്തിൽ നിന്ന് കരകയറുകയാണ് ഉണ്ടായത്. 2008 രണ്ടാം പകുതി മുതൽ 2009 അവസാനം വരെ ടൂറിസത്തിന് ശക്തമായ മാന്ദ്യം നേരിട്ടു. 2007 ൽ 7% വർദ്ധനവിനെ അപേക്ഷിച്ച് 2008 ന്റെ ആദ്യ പകുതിയിലെ 5% വർദ്ധനവിന് ശേഷം, 2008 ന്റെ രണ്ടാം പകുതിയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ് നെഗറ്റീവ് ആയി 2% ൽ ആണ് അവസാനിച്ചത്.<ref name="Barom2009">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017212434/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom09_1_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=International tourism challenged by deteriorating global economy|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=January 2009|volume=7|issue=1|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2009 ൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത രൂക്ഷമായി, [[പന്നിപ്പനിബാധ (2009)|എച്ച് 1 എൻ 1 ഇൻഫ്ലുവൻസ വൈറസ് പടർന്നുപിടിച്ചതിനാൽ]] ചില രാജ്യങ്ങളിൽ നെഗറ്റീവ് പ്രവണത വർദ്ധിച്ചു. 2009 ൽ വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം ലോകവ്യാപകമായി 4.2 ശതമാനം ഇടിഞ്ഞ് അന്താരാഷ്ട്ര വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണം 880 ദശലക്ഷം ആവുകയും അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനത്തിൽ 5.7 ശതമാനവും കുറവ് രേഖപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു.<ref name="WTOaugust10">{{Cite journal|url=http://www.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131017203915/http://www2.unwto.org/facts/eng/pdf/barometer/UNWTO_Barom10_update_august_en.pdf|archivedate=17 October 2013|title=UNWTO World Tourism Barometer Interim Update|journal=UNWTO World Tourism Barometer|date=August 2010|accessdate=17 November 2011}}</ref> 2020 ൽ [[കോവിഡ്-19 പകർച്ച വ്യാധി|കോവിഡ്-19 പാൻഡെമിക്]] ലോക്ക്- ഡൌൺ, യാത്രാ നിരോധനം, വിമാന-കപ്പൽ യാത്രയിലെ നിയന്ത്രണങ്ങൾ എന്നിവ മൂലം വിനോദ സഞ്ചാരികളുടെ എണ്ണത്തിൽ ഗണ്യമായ കുറവുണ്ടായിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/travel/2020/10/27/international-tourism-rebound-late-2021-un-panel-covid-19/3748489001/|title=International tourism won't come back until late 2021, UN panel predicts|access-date=2020-11-24|last=Tate|first=Curtis|website=USA TODAY|language=en-US}}</ref> === ലോകത്തെ മികച്ച ടൂറിസം ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ === അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രക്കാരുടെ എണ്ണത്തിൽ 2019 ൽ ഏറ്റവുമധികം ആളുകൾ സന്ദർശിച്ചതായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] പറയുന്ന ഇരുപത് രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്.<ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസ്റ്റ്<br />ആഗമനങ്ങൾ<br />(2019) <ref name="UNWTO2019"/> |- align="center" | 1 | align="left" |{{FRA}} | 90.2 ദശലക്ഷം |- align="center" |2 | align="left" |{{ESP}} | 83.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" |{{flag|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ}} | 78.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" |{{CHN}} | 67.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" |{{EGY}} | 52.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 46.5 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" |{{TUR}} | 39.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" |{{flag|ജർമ്മനി}} | 39.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 36.9 ദശലക്ഷം |- align="center" | 11 | align="left" |{{JPN}} | 32.1 ദശലക്ഷം |- align="center" | 12 | align="left" |{{flag|മെക്സിക്കോ}} | 31.7 ദശലക്ഷം |- align="center" | 13 | align="left" |{{GRC}} | 31.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 14 | align="left" |{{THA}} | 26.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 15 | align="left" |{{RUS}} | 24.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 16 | align="left" |{{PRT}} | 24.3 ദശലക്ഷം |- align="center" | 17 | align="left" |{{HKG}} | 23.8 ദശലക്ഷം |- align="center" | 18 | align="left" |{{CAN}} | 22.2 ദശലക്ഷം |- align="center" | 19 | align="left" |{{POL}} | 21.4 ദശലക്ഷം |- align="center" | 20 | align="left" |{{Flag|നെതർലന്റ്സ്}} | 20.2 ദശലക്ഷം |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം വരുമാനം 2018 ൽ 1.7 ട്രില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായിരുന്നുവെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു, ഇത് 2017 നെ അപേക്ഷിച്ച് 4% വർദ്ധനവാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> 2018 ലെ മികച്ച പത്ത് ടൂറിസം വരുമാന രാജ്യങ്ങൾ: {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം / പ്രദേശം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br />ടൂറിസം വരുമാനം<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{flag|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ}} | 214 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{ESP}} | 74 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{FRA}} | 67 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{THA}} | 63 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 52 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{ITA}} | 49 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{EGY}} | 45 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{flag|ജർമ്മനി}} | 43 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{JPN}} | 41 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{CHN}} | 40 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം ചെലവ് === 2018 ൽ അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസത്തിനായി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ചെലവഴിച്ച പത്ത് രാജ്യങ്ങളായി [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്ന രാജ്യങ്ങൾ ഇവയാണ്. <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> ടൂറിസം<br />ചെലവ്<br /> (2018) <ref name="UNWTO2019">{{Cite book|title=International Tourism Highlights|publisher=UNWTO|year=2020|isbn=9789284421152|doi=10.18111/9789284421152}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" |{{CHN}} | 277 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 2 | align="left" |{{flag|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ}} | 144 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 3 | align="left" |{{flag|ജർമ്മനി}} | 94 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 4 | align="left" |{{flag|യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം}} | 76 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 5 | align="left" |{{FRA}} | 48 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 6 | align="left" |{{AUS}} | 37 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 7 | align="left" |{{RUS}} | 35 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 8 | align="left" |{{CAN}} | 33 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 9 | align="left" |{{KOR}} | 32 ബില്യൺ ഡോളർ |- align="center" | 10 | align="left" |{{ITA}} | 30 ബില്ല്യൺ ഡോളർ |- align="center" |} === യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ ടോപ്പ് സിറ്റി ഡെസ്റ്റിനേഷൻ റാങ്കിംഗ് === 2017 ൽ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ആളുകൾ സന്ദർശിച്ച നഗരങ്ങൾ, യൂറോമോണിറ്റർ ഇന്റർനാഷണൽ റേറ്റുചെയ്ത പ്രകാരം:<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/travel/article/most-visited-cities-euromonitor-2018/index.html|title=World's most visited cities|date=3 December 2018|publisher=[[CNN]]}}</ref> {| class="wikitable sortable" style="margin:1em auto 1em auto;" !റാങ്ക് ! നഗരം ! രാജ്യം ! അന്താരാഷ്ട്ര<br /> വിനോദസഞ്ചാരികളുടെ വരവ്<ref>{{Cite web|url=https://blog.euromonitor.com/top-100-city-destinations-2019-highlights|title=Top 100 City Destinations Ranking|date=27 December 2018|publisher=Euromonitor International}}</ref> |- align="center" | 1 | align="left" | [[ഹോങ്കോങ്|ഹോങ്കോംഗ്]] | align="left" |{{CHN}} | 27.88 ദശലക്ഷം |- align="center" | 2 | align="left" | [[ബാങ്കോക്ക്]] | align="left" |{{THA}} | 22.45 ദശലക്ഷം |- align="center" | 3 | align="left" | [[ലണ്ടൻ]] | align="left" |{{GBR}} | 19.82 ദശലക്ഷം |- align="center" | 4 | align="left" | [[സിംഗപ്പൂർ]] | align="left" |{{SGP}} | 17.61 ദശലക്ഷം |- align="center" | 5 | align="left" | [[കെയ്റോ|കെയ്‌റോ]] | align="left" |{{EGY}} | 17.33 ദശലക്ഷം |- align="center" | 6 | align="left" | [[പാരിസ്|പാരീസ്]] | align="left" |{{FRA}} | 15.83 ദശലക്ഷം |- align="center" | 7 | align="left" | [[ദുബായ്]] | align="left" |{{ARE}} | 15.79 ദശലക്ഷം |- align="center" | 8 | align="left" | [[ന്യൂയോർക്ക് നഗരം|ന്യൂ യോർക്ക് നഗരം]] | align="left" |{{flag|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ}} | 13.10 ദശലക്ഷം |- align="center" | 9 | align="left" | [[മകൗ|മക്കാവു]] | align="left" |{{MAC}} | 12.84 ദശലക്ഷം |- align="center" | 10 | align="left" | [[കോലാലമ്പൂർ|ക്വാലലംപൂര്]] | align="left" | മലേഷ്യ | 12.47 ദശലക്ഷം |- align="center" |- |} === വേൾഡ് ട്രാവൽ ആൻഡ് ടൂറിസം കൗൺസിൽ === {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2010 നും 2016 നും ഇടയിൽ ശക്തമായ അന്താരാഷ്ട്ര യാത്രയും ടൂറിസം വളർച്ചയും കാണിക്കുന്ന രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Countries Showing Strong International Travel and Tourism Growth}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[മ്യാൻമാർ]] | 73.5% |- | 2 | [[സുഡാൻ]] | 49.8% |- | 3 | [[അസർബെയ്ജാൻ]] | 36.4% |- | 4 | [[ഖത്തർ]] | 34.1% |- | 5 | [[സാവോ ടോം ആൻഡ് പ്രിൻസിപ്പെ]] | 30.1% |- | 6 | [[ശ്രീലങ്ക]] | 26.4% |- | 7 | [[കാമറൂൺ]] | 25.5% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 22.7% |- | 9 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.0% |- | 10 | [[കിർഗ്ഗിസ്ഥാൻ]] | 19.5% |} {| class="wikitable sortable" style="margin-left: auto; margin-right: auto; border: none;" |+2016 ൽ അതിവേഗം വളരുന്ന ടൂറിസം, യാത്രാ വ്യവസായത്തിൽ മികച്ച പ്രകടനം കാഴ്ചവച്ച രാജ്യങ്ങൾ <ref>{{Cite web|url=https://www.wttc.org/-/media/files/reports/economic-impact-research/2017-documents/global-economic-impact-and-issues-2017.pdf|title=Which Countries Performed Best In 2016?|page=7}}</ref> !റാങ്ക് ! രാജ്യം ! ശതമാനം |- | 1 | [[അസർബെയ്ജാൻ]] | 46.1% |- | 2 | [[മംഗോളിയ]] | 24.4% |- | 3 | [[ഐസ്‌ലാന്റ്]] | 20.1% |- | 4 | [[സൈപ്രസ്]] | 15.4% |- | 5 | [[കസാഖ്സ്ഥാൻ]] | 15.2% |- | 6 | [[മൊൾഡോവ]] | 14.2% |- | 7 | [[കോസ്റ്റ റീക്ക]] | 12.1% |- | 8 | [[ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)|ജോർജിയ]] | 11.2% |- | 9 | [[ശ്രീലങ്ക]] | 10.7% |- | 10 | [[തായ്‌ലാന്റ്]] | 10.7% |} == ചരിത്രം == === പുരാതനകാലം === [[പ്രമാണം:View_from_Vittoria_Lighthouse.jpg|ലഘുചിത്രം| ബർകോള, പുരാതന കാലം തൊട്ടുള്ള ഒരു ഹോളിഡെ റിസോർട്ട്]] പുരാതനകാലത്ത് വിനോദത്തിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ പ്രദേശത്തിന് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകൾ പ്രധാനമായും സമ്പന്ന വർഗ്ഗത്തിൽ മാത്രമായി ഒതുങ്ങിയിരുന്നു. സാമ്പത്തികമായി ഉയർന്ന നിലയിലുള്ളവർ ചിലപ്പോൾ ലോകത്തിന്റെ വിദൂര പ്രദേശങ്ങളിലേക്ക് പോയി, മികച്ച കെട്ടിടങ്ങളും കലാസൃഷ്ടികളും കാണാനും, പുതിയ ഭാഷകൾ പഠിക്കാനും, പുതിയ സംസ്കാരങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനും, പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ ആസ്വദിക്കാനും, വ്യത്യസ്ത രുചികൾ ആസ്വദിക്കാനും ഒക്കെ ശ്രമിച്ചിരുന്നു. സുമേറിയൻ രാജാവ് ഷുൽഗിയുടെ തുടക്ക കാലഘട്ടത്തിൽ, റോഡുകൾ സംരക്ഷിക്കുന്നതിലും യാത്രക്കാർക്ക് വേ സ്റ്റേഷനുകൾ നിർമ്മിക്കുന്നതിലും ഒക്കെ ശ്രദ്ധിച്ചിരുന്നു. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=HFWjoeVCLk0C|title=Introduction To Tourism|last=Jayapalan|first=N.|publisher=Atlantic Publishers & Dist|year=2001|isbn=978-81-7156-977-9|language=en}}</ref> ബിസി 1500 മുതൽ [[ഈജിപ്റ്റ്‌|ഈജിപ്തിൽ]] ആനന്ദത്തിനായുള്ള യാത്രകൾ കാണാൻ കഴിയും.<ref>{{Cite book|title=Travel in the Ancient World|last=Casson|first=Lionel|date=1994|publisher=Johns Hopkins University Press|location=Baltimore|page=32}}</ref> [[റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്ക്|റോമൻ റിപ്പബ്ലിക്കിൽ]], സ്പാകളും ബയേ പോലുള്ള തീരദേശ റിസോർട്ടുകളും സമ്പന്നർക്കിടയിൽ പ്രചാരത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. റോമൻ സവർണ്ണർ തങ്ങളുടെ ഒഴിവു സമയം കരയിലോ കടലിലോ ചെലവഴിക്കുകയും അവരുടെ വില്ല ഉർബാനയിലേക്കോ വില്ല മാരിടിമയിലേക്കോ പോകുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. എ.ഡി രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ടിൽ പൌസാനിയാസ് ''ഡിസ്ക്രിപ്ഷൻ ഓഫ് ഗ്രീസ്'' എഴുതി. [[ചൈനയുടെ ചരിത്രം|പുരാതന ചൈനയിൽ]], പ്രഭുക്കന്മാർ ചിലപ്പോൾ [[തായ് പർവ്വതം|തായ് പർവതവും]], ചില അവസരങ്ങളിൽ അഞ്ച് പവിത്ര പർവതങ്ങൾ മുഴുവനായും ഒക്കെ സന്ദർശിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. === മദ്ധ്യ കാലം === [[മദ്ധ്യകാലം|മധ്യകാലഘട്ടം]] മുതൽക്കു തന്നെ ക്രിസ്തുമതത്തിനും ബുദ്ധമതത്തിനും [[ഉംറ|ഇസ്ലാമിനും]] [[തീർത്ഥാടനം|തീർത്ഥാടന]] പാരമ്പര്യമുണ്ടായിരുന്നു. [[ജെഫ്രി ചോസർ|ചോസറുടെ]] [[കാന്റർബറി കഥകൾ|കാന്റർബറി കഥകളും]], വു ചെങ്‍എൻ‍ന്റെ ''ജേർണി ടു വെസ്റ്റ്'' എന്നിവയും ഇംഗ്ലീഷ് [[ചൈനീസ് സാഹിത്യം|ചൈനീസ് സാഹിത്യങ്ങളിലെ]] ക്ലാസിക്കുകളാണ്. [[പ്രമാണം:"A_Tour_Guide_to_the_Famous_Places_of_the_Capital"_from_Akizato_Rito's_Miyako_meisho_zue_(1787).jpg|ലഘുചിത്രം|ഒരു ജാപ്പനീസ് ടൂറിസ്റ്റ് ഒരു ടൂർ ഗൈഡും ഒരു ഗൈഡ് പുസ്തകവും പരിശോധിക്കുന്നു. അക്കിസാറ്റോ റിറ്റെയുടെ ''മിയാക്കോ'' മെയ്‌ഷോ സ്യൂ (1787) ൽ നിന്നുള്ള ചിത്രം.]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിനും പതിമൂന്നാം നൂറ്റാണ്ടിനും ഇടയിലുള്ള [[സോങ് രാജവംശം|സോങ് രാജവംശത്തിൽ]] മതേതര [[സഞ്ചാരസാഹിത്യം|സഞ്ചാരസാഹിത്യകാരന്മാരായ]] സു ഷി (പതിനൊന്നാം നൂറ്റാണ്ട്), ഫാൻ ചെങ്‌ഡ (പന്ത്രണ്ടാം നൂറ്റാണ്ട്) എന്നിവർ [[ചൈന|ചൈനയിൽ]] നിന്ന് മറ്റ് രാജ്യങ്ങൾ സഞ്ചരിച്ചു. [[മിങ് രാജവംശം|മിങ്ങിനു]] കീഴിൽ, സൂ സിയാക്ക് യാത്രകൾ തുടർന്നു.<ref>{{Cite journal|last=Hargett|first=James|year=1985|title=Some Preliminary Remarks on the Travel Records of the Song Dynasty (960-1279)|jstor=495194|journal=Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews|volume=7|issue=1/2|pages=67–93|doi=10.2307/495194}}</ref> മധ്യകാല ഇറ്റലിയിൽ, [[പെട്രാർക്ക്|ഫ്രാൻസെസ്കോ പെട്രാർക്ക്]] തന്റെ 1336 മൌണ്ട് വെന്റൌക്സ് കയറ്റത്തെക്കുറിച്ച് ഒരു സാങ്കൽപ്പിക വിവരണം എഴുതി, ഇതിൽ യാത്രയെ പ്രശംസിക്കുകയും ''ഫ്രിജിഡ ഇൻകുരിയോസിറ്റാസിനെ'' വിമർശിക്കുകയും ചെയ്തു. ബർഗുണ്ടിയൻ കവി മൈക്കോൾട്ട് ടെയിൽ‌വെൻറ് ({{Illm|Michault Taillevent|fr}}) പിന്നീട് ജൂറ പർവതനിരകളിലൂടെയുള്ള 1430 യാത്രയുടെ ഭയാനകമായ ഓർമ്മകൾ രചിച്ചു.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=7yqsIYSNmLMC&pg=PA32|title=Un poète bourguignon du XVe siècle, Michault Taillevent: édition et étude|last=Deschaux, Robert|last2=Taillevent, Michault|publisher=Librairie Droz|year=1975|isbn=978-2-600-02831-8|pages=31–32}}</ref> === ഗ്രാൻഡ് ടൂർ === [[പ്രമാണം:Willem_van_Haecht_Władysław_Vasa.JPG|ലഘുചിത്രം| പോളണ്ടിലെ പ്രിൻസ് ലാഡിസ്ലാവ് സിജിസ്മണ്ട് 1624 ൽ [[ബ്രസൽസ്|ബ്രസ്സൽസിലെ]] ഗാലറി ഓഫ് കോർനെലിസ് വാൻ ഡെർ ഗീസ്റ്റ് സന്ദർശിക്കുന്നു]] ആധുനിക ടൂറിസത്തിന്റെ തുടക്കം ഗ്രാൻഡ് ടൂർ എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ജർമ്മനി]], [[ഇറ്റലി]]) ഒരു പരമ്പരാഗത യാത്രയായിരുന്നു. യാത്രികർ പ്രധാനമായും ഉയർന്ന ക്ലാസ് യൂറോപ്യൻ ചെറുപ്പക്കാർ, പ്രധാനമായും പടിഞ്ഞാറൻ, വടക്കൻ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിൽ നിന്നുള്ളവർ ആയിരുന്നു. 1624-ൽ [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] യുവ രാജകുമാരൻ സിഡിസ്മണ്ട് മൂന്നാമന്റെ മൂത്തമകനായ ലാഡിസ്ലാവ് സിഗിസ്മണ്ട് വാസ യൂറോപ്പിലുടനീളം യാത്ര ചെയ്തു. ഇത്തരം യാത്രകൾ പോളിഷ് പ്രഭുക്കന്മാർക്കിടയിൽ പതിവായിരുന്നു.<ref name="wladcy12b">[[Tomasz Bohun]], ''Podróże po Europie'', ''Władysław IV Wasa'', Władcy Polski, p. 12</ref> ഇന്നത്തെ ജർമ്മനി, ബെൽജിയം, നെതർലാന്റ്സ് എന്നീ പ്രദേശങ്ങളിലൂടെ അദ്ദേഹം സഞ്ചരിച്ചു. ഇതൊരു വിദ്യാഭ്യാസ യാത്രയായിരുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.wilanow-palac.art.pl/dyplomacja_i_turystyka_krolewicz_wladyslaw_waza_w_posiadlosciach_hiszpanskich_1624_1625.html|title=Dyplomacja i turystyka&nbsp;– królewicz Władysław Waza w posiadłościach hiszpańskich (1624–1625)|access-date=7 June 2017|last=Adam Kucharski|website=Silva Rerum}}</ref> പോളിഷ്-ലിത്വാനിയൻ കോമൺ‌വെൽത്തിൽ ഇറ്റാലിയൻ ഓപ്പറ അവതരിപ്പിച്ചതാണ് ഈ യാത്രയുടെ ഒരു ഫലം.<ref>''The Oxford Illustrated History of Opera'', ed. Roger Parker (1994): a chapter on Central and Eastern European opera by John Warrack, p. 240; ''The Viking Opera Guide'', ed. Amanda Holden (1993): articles on Polish composers, p. 174</ref> 1660 മുതൽ ഈ സമ്പ്രദായം അഭിവൃദ്ധി പ്രാപിക്കുകയും,1840 കളിൽ വലിയ തോതിലുള്ള [[റെയിൽ‌ ഗതാഗതം]] വരുന്നതുവരെ സാധാരണ യാത്രാമാർഗ്ഗം പിന്തുടരുകയും ചെയ്തു. ആദ്യകാലങ്ങളിൽ ബ്രിട്ടീഷ് പ്രഭുക്കന്മാരും സമ്പന്നരായ ലാൻഡഡ് ജെന്റിയുമാണ് പ്രധാന യാത്രികർ. എന്നിരുന്നാലും, ഭൂഖണ്ഡത്തിലെ [[പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്‌ സഭകൾ|പ്രൊട്ടസ്റ്റന്റ്]] നോർത്തേൺ യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങളിലെ സമ്പന്നരായ ചെറുപ്പക്കാരും, പതിനെട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ രണ്ടാം പകുതി മുതൽ ചില തെക്കേ അമേരിക്കൻ, യുഎസ്, മറ്റ് വിദേശ യുവാക്കൾ എന്നിവരും സമാനമായ യാത്രകൾ നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. റെയിൽ, സ്റ്റീംഷിപ്പ് യാത്രകൾ യാത്ര സുഗമമാക്കിയതിനുശേഷം കൂടുതൽ മധ്യവർഗത്തെ ഉൾപ്പെടുത്തുന്നതിനായി ഈ പാരമ്പര്യം വിപുലീകരിച്ചു. 18, 19 നൂറ്റാണ്ടുകളിൽ ഗ്രാൻഡ് ടൂർ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികളുടെ സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി മാറി. ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ, ക്ലാസിക് സംസ്കാരത്തിന്റെ മേധാവിത്വത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ജോഹാൻ ജോക്കിം വിൻകെൽമാന്റെ സിദ്ധാന്തങ്ങൾ യൂറോപ്യൻ അക്കാദമിക് ലോകത്ത് വളരെ പ്രചാരത്തിലായി. ഇറ്റലി, ഫ്രാൻസ്, ഗ്രീസ് എന്നിവ ക്ലാസിക് കലയുടെ മികച്ച ഉദാഹരണങ്ങൾ നൽകുന്നരാജ്യങ്ങളായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടതിനാൽ, ഗ്രാൻഡ് ടൂറിന്റെ പ്രധാന ലക്ഷ്യസ്ഥാനങ്ങൾ ആ കേന്ദ്രങ്ങളിലായിരുന്നു. അവിടെ ഉയർന്ന ക്ലാസ് വിദ്യാർത്ഥികൾക്ക് ക്ലാസിക് കലയുടെയും ചരിത്രത്തിന്റെയും അപൂർവ ഉദാഹരണങ്ങൾ കണ്ടെത്താൻ കഴിയുമായിരുന്നു. === ഒഴിവുസമയ യാത്രയുടെ ആവിർഭാവം === [[പ്രമാണം:Carl_Spitzweg_047.jpg|ലഘുചിത്രം| ''ഇംഗ്ലീഷ്‍മാൻ ഇൻ ദ ചംപഗ്ന.'' കാൾ സ്പിത്ജ്വെഗ് (സി. 1845)]] ഒഴിവു സമയ വിനോദയാത്രകൾ [[യുണൈറ്റഡ് കിങ്ഡം|യുണൈറ്റഡ് കിംഗ്ഡത്തിലെ]] [[വ്യവസായവിപ്ലവം|വ്യാവസായിക വിപ്ലവവുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന വ്യാവസായിക ജനസംഖ്യയിൽ ഒഴിവുസമയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച ആദ്യത്തെ യൂറോപ്യൻ രാജ്യം യുകെ ആണ്.<ref name="singh">{{Cite book|title=Fundamental of Tourism and Travel|last=Singh|first=L.K.|publisher=Isha Books|year=2008|isbn=978-81-8205-478-3|location=Delhi|page=189|chapter=Issues in Tourism Industry|chapter-url=https://books.google.com/books?id=mWf4PtzRmwUC&q=the%20first%20European%20country%20to%20promote%20leisure%20time%20to%20the%20increasing%20industrial%20population&pg=PA189}}</ref> തുടക്കത്തിൽ, ഇത് ഉൽപാദന യന്ത്രങ്ങളുടെ ഉടമകൾ, സാമ്പത്തിക പ്രഭുവർഗ്ഗം, ഫാക്ടറി ഉടമകൾ, വ്യാപാരികൾ എന്നിവർക്ക് ബാധകമായിരുന്നു. 1758 ൽ രൂപീകരിച്ച ആദ്യത്തെ ഔദ്യോഗിക യാത്രാ കമ്പനിയാണ് കോക്സ് & കിംഗ്സ്.<ref>{{Cite web|url=http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|title=History: Centuries of Experience|access-date=23 December 2011|publisher=[[Cox & Kings]]|archive-date=2011-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20110525050010/http://www.coxandkings.co.uk/aboutus-history.aspx|url-status=dead}}</ref> == ടൂറിസം, സാംസ്കാരിക പൈതൃകം, യുനെസ്കോ == സാംസ്കാരികവും പ്രകൃതിദത്തവുമായ പൈതൃകം പലയിടത്തും ലോകമെമ്പാടുമുള്ള ടൂറിസത്തിന്റെ പരമമായ അടിസ്ഥാനമാണ്. [[സാംസ്കാരിക വിനോദസഞ്ചാരം]] നിലവിലെ മെഗാട്രെൻഡുകളിൽ ഒന്നാണ്. വിനോദസഞ്ചാരത്തിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകം ആവശ്യമാണ് എങ്കിലും അത് പൈതൃകത്തെ അപകടത്തിലാക്കുകയും ചെയ്യുന്നു എന്ന് അഭിപ്രായങ്ങളുണ്ട്. 1999 മുതൽ "ഐക്കോമോസ് - ഇന്റർനാഷണൽ കൾച്ചറൽ ടൂറിസം ചാർട്ടർ" ഈ പ്രശ്നങ്ങളെല്ലാം കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നു. പ്രാദേശിക ജനതയ്ക്ക് ഭാവിയിൽ ഈ സുപ്രധാന സാമ്പത്തിക അടിത്തറ നിലനിർത്തുന്നതിന് സാംസ്കാരിക പൈതൃകത്തിന്റെ സംരക്ഷണം ഉറപ്പാക്കുക എന്നതാണ് യുദ്ധമേഖലകളിൽ യുനെസ്കോയുടെ ശ്രദ്ധ. [[യുനെസ്കോ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ]], [[ഐക്യരാഷ്ട്രസഭ സമാധാന സേന|ഐക്യരാഷ്ട്രസഭയുടെ സമാധാന സേന]], ബ്ലൂ ഷീൽഡ് ഇന്റർനാഷണൽ എന്നിവ തമ്മിൽ ശക്തമായ സഹകരണമുണ്ട്. ടൂറിസത്തിന്റെ അപകട ഫലങ്ങളിൽ നിന്നും യുദ്ധത്തിൽ നിന്നും ഒക്കെ സാംസ്കാരിക സ്വത്തുക്കളെ സംരക്ഷിക്കുന്നതിനുള്ള വിപുലമായ അന്താരാഷ്ട്ര, ദേശീയ പരിഗണനകളും പഠനങ്ങളും പരിപാടികളും ഉണ്ട്.<ref>Rick Szostak: ''The Causes of Economic Growth: Interdisciplinary Perspectives.'' Springer Science & Business Media, 2009, {{ISBN|9783540922827}}; Markus Tauschek "Kulturerbe" (2013), p 166; Laurajane Smith "Uses of Heritage" (2006).</ref><ref>{{Cite web|url=http://portal.unesco.org/en/ev.php-URL_ID=15207&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html|title=UNESCO Legal Instruments: Second Protocol to the Hague Convention of 1954 for the Protection of Cultural Property in the Event of Armed Conflict 1999}}; Roger O’Keefe, Camille Péron, Tofig Musayev, Gianluca Ferrari "Protection of Cultural Property. Military Manual." UNESCO, 2016, p 73; [https://peacekeeping.un.org/en/action-plan-to-preserve-heritage-sites-during-conflict Action plan to preserve heritage sites during conflict - UNITED NATIONS, 12 Apr 2019]</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.krone.at/1911689|title=Austrian Armed Forces Mission in Lebanon|language=de}}; Jyot Hosagrahar: ''Culture: at the heart of SDGs.'' UNESCO-Kurier, April-Juni 2017.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/world/shortcuts/2016/sep/27/dont-look-now-venice-tourists-locals-sick-of-you-cruise-liners|title=Don't look now, Venice tourists – the locals are sick of you|access-date=2018-05-10|last=Simon Osborne|date=2016-09-27|website=The Guardian|language=EN}}</ref> == ആധുനിക ടൂറിസം തരങ്ങൾ == ===കാർഷിക ടൂറിസം=== {{main|കാർഷിക ടൂറിസം}} കൃഷിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവർത്തനങ്ങൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[കാർഷിക ടൂറിസം]], അഗ്രിടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ അഗ്രൊടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഇന്ത്യൻ ജനസംഖ്യയുടെ 85 ശതമാനവും നേരിട്ടോ അല്ലാതെയോ കാർഷിക മേഖലയെയും അനുബന്ധ പ്രവർത്തനങ്ങളെയും ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നവരാണ്.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://web.archive.org/web/20210112045426/https://madridge.org/journal-of-agriculture-and-environmental-sciences/mjaes-1000104.php|title=The Evolution of Agri-Tourism practices in India: Some Success Stories {{!}} Madridge Publishers|access-date=2021-01-12|date=2021-01-12}}</ref> അതുപോലെ ഇന്ത്യയുടെ ജിഡിപിയുടെ 26 ശതമാനവും കാർഷിക മേഖലയിൽ നിന്നാണ്.<ref name=":0" /> അതിനാൽ തന്നെ ഇന്ത്യൻ സാമ്പത്തിക മേഖലയിൽ നിർണ്ണായക സ്വാധീനം ചെലുത്താൻ കഴിയുന്ന ഒരു വിനോദസഞ്ചാരമേഖലയാണ് കാർഷിക ടൂറിസം. ===സാംസ്കാരിക ടൂറിസം=== {{main|സാംസ്കാരിക ടൂറിസം}} [[File:Bekal fort12.jpg|thumb|[[ആർക്കിയോളജിക്കൽ സർവ്വേ ഓഫ് ഇന്ത്യ]]യുടെ സംരക്ഷണയിലുള്ള, [[ബേക്കൽ കോട്ട|ബേക്കൽ കോട്ടയ്ക്കുള്ളിലെ]] സന്ദർശകർ.]] ഒരു സ്ഥലത്തെ ദൃശ്യവും അദൃശ്യവുമായ സാംസ്കാരിക ആകർഷണങ്ങൾ ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന വിനോദസഞ്ചാരമാണ് [[സാംസ്കാരിക ടൂറിസം]]. സാംസ്കാരിക ടൂറിസം അനുഭവങ്ങളിൽ [[കല]], [[വാസ്തുവിദ്യ]], [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കൾ]], [[ഭക്ഷണം]], [[ഉത്സവം|ഉത്സവങ്ങൾ]], ചരിത്രപരമോ പൈതൃകമോ ആയ ഇടങ്ങൾ, സ്മാരകങ്ങൾ, [[മ്യൂസിയം|മ്യൂസിയങ്ങൾ]], ദേശീയ പാർക്കുകൾ, വന്യജീവി സങ്കേതങ്ങൾ, ആരാധനാലയങ്ങൾ എന്നിവയെല്ലാം ഉൾപ്പെടുന്നു. ====പുരാവസ്തു ടൂറിസം==== {{main|പുരാവസ്തു ടൂറിസം}} [[പുരാവസ്തുശാസ്ത്രം|പുരാവസ്തുക്കളിൽ]] പൊതുതാൽപര്യവും ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവും ലക്ഷ്യമിടുന്ന സാംസ്കാരിക ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് പുരാവസ്തു ടൂറിസം. ====കുളിനറി ടൂറിസം==== {{main|കുളിനറി ടൂറിസം}} അടുത്തും അകലെയുമുള്ള അതുല്യവും അവിസ്മരണീയവുമായ ഭക്ഷണപാനീയങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയാണ് [[കുളിനറി ടൂറിസം]] അല്ലെങ്കിൽ ഫുഡ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.worldfoodtravel.org|title=World Food Travel Association|access-date=October 8, 2017|publisher=World Food Travel Association|language=en-US}}</ref> ഇതിന്റെ ഒരു ഉപ വിഭാഗമാണ് [[വീഞ്ഞ്]] ആസ്വദിക്കാനുള്ള യാത്രയായ [[വൈൻ ടൂറിസം]]. [[കാലാവസ്ഥ]], താമസം, [[ദൃശ്യം|പ്രകൃതിദൃശ്യങ്ങൾ]] എന്നിവയ്‌ക്കൊപ്പം വിനോദസഞ്ചാര അനുഭവത്തിന്റെ സുപ്രധാന ഘടകമായി ഭക്ഷണവും കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.<ref name="McKercher">{{Cite journal|last=McKercher, Bob|last2=Okumus, Fevzi|last3=Okumus, Bendegul|date=2008|title=Food Tourism as a Viable Market Segment: It's All How You Cook the Numbers!|journal=Journal of Travel & Tourism Marketing|volume=25|issue=2|pages=137–148|doi=10.1080/10548400802402404}}</ref> === വിന്റർ ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Hollywood_Wax_Museum_-_Pigeon_Forge,_TN.jpg|ലഘുചിത്രം| ടെന്നസിയിലെ പീജിയൺ ഫോർജിലെ ഒരു വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രത്തിന്റെ ഉദാഹരണം]] 1860 കളിൽ [[സ്വിറ്റ്സർലാന്റ്|സ്വിറ്റ്‌സർലൻഡിലെ]] സെന്റ് മോറിറ്റ്‌സ് ശൈത്യകാല ടൂറിസത്തിന്റെ തൊട്ടിലായി മാറി. ഹോട്ടൽ മാനേജർ ജോഹന്നാസ് ബദ്രത് ഇംഗ്ലണ്ടിൽ നിന്നുള്ള ചില വേനൽക്കാല അതിഥികളെ മഞ്ഞുകാലത്തെ കാഴ്ചകൾ ക്ഷണിക്കുക വഴി ഒരു ജനപ്രിയ പ്രവണതയ്ക്ക്തുടക്കം കുറിച്ചു.<ref>{{Cite web|url=http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|title=Birthplace of winter tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20131017122131/http://www.stmoritz.ch/en/winter/village/spirit-history/birthplace-of-winter-tourism.html|archive-date=17 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|title=Early Winter Tourism|access-date=23 December 2011|website=Tradition & History|publisher=Kulm Hotel|location=[[St. Moritz]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20111219230025/http://www.kulmhotel-stmoritz.ch/en/portrait/tradition-history/early-winter-tourism.html|archive-date=19 December 2011}}</ref> === സുസ്ഥിര ടൂറിസം === സംസ്കാരം, പരിസ്ഥിതി, [[ജൈവവൈവിധ്യം|ജൈവ വൈവിധ്യങ്ങൾ]], ജീവിത പിന്തുണാ സംവിധാനങ്ങൾ എന്നിവ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ടുതന്നെ സാമ്പത്തിക, സാമൂഹിക, സൗന്ദര്യാത്മക ആവശ്യങ്ങൾ നിറവേറ്റാൻ കഴിയുന്ന തരത്തിൽ എല്ലാ വിഭവങ്ങളും കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതിലേക്ക് നയിക്കുന്ന ഒന്നായി സുസ്ഥിര ടൂറിസത്തെ വിഭാവനം ചെയ്യുന്നു. ആഗോള ഹരിതഗൃഹ-വാതക ഉദ്‌വമനത്തിന്റെ 8% വിനോദ സഞ്ചാരത്തിൽ നിന്നാണ്, ഇതിൽ തന്നെ ഭൂരിഭാഗവും വിമാനയാത്രയിൽ നിന്നാണ്.<ref>{{cite journal|last1=Lenzen|first1=Manfred|last2=Sun|first2=Ya-Yen|last3=Faturay|first3=Futu|last4=Ting|first4=Yuan-Peng|last5=Geschke|first5=Arne|last6=Malik|first6=Arunima|date=7 May 2018|title=The carbon footprint of global tourism|journal=Nature Climate Change|publisher=Springer Nature Limited|volume=8|issue=6|pages=522–528|doi=10.1038/s41558-018-0141-x|issn=1758-6798|quote=[...] between 2009 and 2013, tourism's global carbon footprint has increased from 3.9 to 4.5 GtCO2e, four times more than previously estimated, accounting for about 8% of global greenhouse gas emissions. Transport, shopping and food are significant contributors. The majority of this footprint is exerted by and in high-income countries.|s2cid=90810502}}</ref> അതുപോലെ തന്നെ പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങൾക്കും അവരുടെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയ്ക്കും എല്ലായ്പ്പോഴും പ്രയോജനകരമല്ലാത്ത മറ്റ് പാരിസ്ഥിതികവും സാമൂഹികവുമായ പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ എന്നിവയും ടൂറിസത്തിൽ നിന്ന് ഉണ്ടാകാം. ഇത്തരം പ്രശ്നങ്ങളുള്ളതിനാൽ ടൂറിസം വികസനം സുസ്ഥിരമായിരിക്കണമെന്ന് ഇപ്പോൾ പൊതുവായ അഭിപ്രായമുണ്ട്.<ref>Peeters P., Gössling S., Ceron J.P., Dubois G., Patterson T., Richardson R.B., Studies E. (2004). [http://www.mif.uni-freiburg.de/isb/ws2/report/peetersetal.pdf The Eco-efficiency of Tourism.]</ref> === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം === ടെക്സ്റ്റൈൽ ടൂറിസം എന്നത് തുണിത്തരങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാൻ യാത്ര ചെയ്യുന്ന ആളുകളെയാണ് സൂചിപ്പിക്കുന്നത്. വ്യത്യസ്ത തുണിത്തരങ്ങൾ, നെയ്ത് പ്രക്രിയ, നെയ്ത്ത് പരിശീലനം, കൈത്തറി, ഗ്രാമീണ കരകൌശലം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന സാങ്കേതികതകളെക്കുറിച്ച് അറിവ് നൽകുന്നതോടൊപ്പം, [[ജയ്‌പൂർ|ജയ്പൂർ]], [[മൈസൂരു|മൈസൂർ]], [[വാരാണസി|വാരണാസി]], [[കാഞ്ചീപുരം]] പോലെയുള്ള നെയ്തുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ചരിത്രപരമായ സ്ഥലങ്ങൾ അനുഭവിക്കാനുള്ള യാത്രയും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>Tourism Review International, Volume 8, Number 4, 2005, pp. 323-338(16)</ref><ref>telegraphindia.com/india/textile-circuit-on-tourist-map/cid/1473289</ref><ref>{{Cite journal|doi=10.1088/1755-1315/213/1/012012|title=Textile Tourism Image as an Identity of Cigondewah in Bandung City|year=2018|last=Wijaya|first=Karto|last2=Permana|first2=Asep Yudi|journal=Iop Conference Series: Earth and Environmental Science|volume=213|issue=1|page=012012|bibcode=2018E&ES..213a2012W}}</ref> === എക്കോടൂറിസം === {{main|എക്കോടൂറിസം}} പരിസ്ഥിതി സൌഹൃദ ടൂറിസം എന്നറിയപ്പെടുന്ന ഇക്കോടൂറിസം ദുർബലവും, സ്വാഭാവികവും, സാധാരണയായി സംരക്ഷിതവുമായ പ്രദേശങ്ങളിലേക്കുള്ള ഉത്തരവാദിത്വത്തോടു കൂടിയ യാത്രകളാണ്. ഇത് യാത്രക്കാരനെ ബോധവൽക്കരിക്കുന്നതിനോടൊപ്പം, പരിസ്ഥിതി സംരക്ഷണത്തിനായി ഫണ്ട് നൽകുകയും, പ്രാദേശിക സമൂഹങ്ങളുടെ സാമ്പത്തിക വികസനത്തിനും രാഷ്ട്രീയ ശാക്തീകരണത്തിനും നേരിട്ട് പ്രയോജനം ചെയ്യുകയും ചെയ്യുന്നു. സംരക്ഷിത പ്രദേശങ്ങളിൽ വളരെ സാധാരണമായ ഒരു മുദ്രാവാക്യമാണ് ''Take only memories and leave only footprints'' (''ഓർമ്മകൾ മാത്രം കൊണ്ടുപോവുക, കാൽപ്പാടുകൾ മാത്രം ഉപേക്ഷിക്കുക)'' എന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://pinterest.com/marymo393/take-only-memories-leave-only-footprints-chief-sea/|title=Morgan Gamble|access-date=9 June 2015|website=Pinterest}}</ref> ഇന്ത്യയിലെ തന്നെ ആദ്യത്തെ ആസൂത്രിത പരിസ്ഥിതി സൗഹൃദ വിനോദ സഞ്ചാര പദ്ധതിയാണ് കേരളത്തിലെ [[തെന്മല ഇക്കോ ടൂറിസം പദ്ധതി]].<ref>{{cite web |title=തെന്മല|url=https://web.archive.org/web/20201215082047/https://www.keralatourism.org/malayalam/destination/thenmala-ecotourism/41 |website=www.keralatourism.org |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> ഇതുകൂടാതെ അറുപതിൽ അധികം ഇക്കോടൂറിസം കേന്ദ്രങ്ങൾ കേരളത്തിലുണ്ട്.<ref>{{cite web |title=നിങ്ങളുടെ കാടുകയറ്റം നിയമപരമാണോ? സഞ്ചാരികൾ അറിഞ്ഞിരിക്കേണ്ട കാര്യങ്ങൾ {{!}} Responsible Tourism{{!}} legal trekking{{!}} Monsoon Trekking{{!}} Travel Tips |url=https://web.archive.org/web/20201215082729/https://www.mathrubhumi.com/travel/travel-info/kerala/kerala-eco-tourism-destinations-1.2357162 |website=www.mathrubhumi.com |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === ഫിലിം ടൂറിസം === {{main|ഫിലിം ടൂറിസം}} [[File:Ramoji Film City, Hyderabad - views from Ramoji Film City (5).JPG|thumb|റാമോജി ഫിലിം സിറ്റിയിലെ സന്ദർശകർ]] ഫിലിം, ടെലിവിഷൻ ലൊക്കേഷനുകൾ സന്ദർശിക്കുന്ന ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു രൂപമാണ് ഫിലിം ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ മൂവി ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. ഫിലിം ടൂറിസത്തിന് പ്രാധാന്യം നൽകുന്ന ഇന്ത്യയിലെ ഒരു പ്രധാന സ്ഥാപനമാണ് ഹൈദരാബാദിലെ [[റാമോജി ഫിലിം സിറ്റി]]. വിജയ ചിത്രമായ [[ബാഹുബലി 2: ദ കൺക്ലൂഷൻ|ബാഹുബലി]]യുടെ സെറ്റ് പൊളിച്ചുമാറ്റാതെ നിലനിർത്തി വിനോദസഞ്ചാരികൾക്കായി തുറന്ന് കൊടുത്തത് ഒരു ഉദാഹരണമാണ്.<ref>{{cite web |title=Baahubali Sets Retained By Ramoji Film City For Tourist Attraction |url=https://web.archive.org/web/20201215073257/https://www.ndtv.com/entertainment/baahubali-sets-retained-by-ramoji-film-city-for-tourist-attraction-1770617 |website=www.ndtv.com |publisher=NDTV |date=15 ഡിസംബർ 2020}}</ref> === മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം === {{main|മെഡിക്കൽ ടൂറിസം|വെൽനസ് ടൂറിസം}} ഒരു പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമത്തിനായി രാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ കാര്യമായ വില വ്യത്യാസമുണ്ടാകുമ്പോൾ, (പ്രത്യേകിച്ചും [[തെക്കുകിഴക്കേ ഏഷ്യ|തെക്കുകിഴക്കൻ ഏഷ്യ]], [[ഇന്ത്യ]], [[കിഴക്കൻ യൂറോപ്പ്]], [[ക്യൂബ]] , [[കാനഡ]]<ref>{{Cite web|url=http://www2.deloitte.com/ca/en/pages/life-sciences-and-healthcare/articles/evolving-medical-tourism-in-canada.html|title=Evolving medical tourism in Canada {{!}} Deloitte Canada|access-date=12 September 2016|website=Deloitte Canada}}</ref> എന്നീ രാജ്യങ്ങളിൽ) പ്രത്യേക മെഡിക്കൽ നടപടിക്രമങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് (ഉദാ. [[ദന്തവൈദ്യം|ദന്തചികിത്സ]]), വില അല്ലെങ്കിൽ നിയന്ത്രണങ്ങളിലുള്ള വ്യത്യാസങ്ങൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തുന്നതിനുള്ള യാത്രയെ പലപ്പോഴും "മെഡിക്കൽ ടൂറിസം" എന്ന് വിളിക്കുന്നു. മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തോടൊപ്പം ചേർത്ത് പറയുന്ന മറ്റൊന്നാണ് [[വെൽനസ് ടൂറിസം]]. രോഗത്തിനുള്ള ചികിൽസ എന്നതിന് പകരം ശാരീരികവും മാനസികവുമായ [[ആരോഗ്യം|ആരോഗ്യവും]] സൌഖ്യവും ലക്ഷ്യമിട്ട് നടത്തുന്ന യാത്രയാണ് ''വെൽനസ് ടൂറിസം'' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{Cite web|url=http://www.travelmarketreport.com/articles/Wellness-Travel-10-Trends-for-2014-and-Beyond|title=Wellness Travel: 10 Trends for 2014 and Beyond|access-date=2013-12-01|last=Dimon|first=Anne|date=2013-10-24|publisher=Travelmarketreport.com}}</ref> ഇന്ത്യയിൽ മെഡിക്കൽ ടൂറിസം, വെൽനസ് ടൂറിസം, യോഗ, ആയുർവേദ ടൂറിസം, ഇന്ത്യൻ മെഡിസിൻ എന്നിവയുടെ ഉന്നമനത്തിനായി പ്രവർത്തിക്കുന്ന സർക്കാർ സ്ഥാപനമാണ് നാഷണൽ മെഡിക്കൽ ആൻഡ് വെൽനസ് ടൂറിസം ബോർഡ്.<ref>{{cite web |title=Medical & Wellness Tourism Board for India {{!}} IMTJ |url=https://web.archive.org/web/20210123080006/https://www.imtj.com/news/medical-wellness-tourism-board-india/ |website=www.imtj.com |date=23 ജനുവരി 2021}}</ref> മെഡിക്കൽ ടൂറിസം രംഗത്ത് നിന്നും കാര്യമായ വരുമാനം നേടുന്ന സംസ്ഥാനമാണ് കേരളം. 2018 ൽ, കേരളത്തിന്റെ ആകെടൂറിസം വരുമാനത്തിന്റെ 30%, ഏകദേശം 9000 കോടി രൂപയാണ് മെഡിക്കൽ ടൂറിസത്തിലൂടെ നേടിയത്.<ref name="മനോ"/> === പഠനയാത്രകൾ === {{main|പഠനയാത്ര}} അറിവ് നേടുന്നതിനായി ക്ലാസ് റൂം പരിതസ്ഥിതിക്ക് പുറത്തേക്കുള്ള യാത്രകളാണ് പഠനയാത്രകൾ. മറ്റൊരു രാജ്യം അല്ലെങ്കിൽ പ്രദേശം സന്ദർശിച്ച് സംസ്കാരത്തെക്കുറിച്ച് മനസിലാക്കുക, അല്ലെങ്കിൽ ക്ലാസ് റൂമിനുള്ളിൽ പഠിച്ച കഴിവുകൾ ഇന്റർനാഷണൽ പ്രാക്ടിക്കം ട്രെയിനിംഗ് പ്രോഗ്രാം പോലുള്ള മറ്റൊരു പരിതസ്ഥിതിയിൽ പ്രവർത്തിക്കുകയും പ്രയോഗിക്കുകയും ചെയ്യുക എന്നിവയെല്ലാം പഠന യാത്രകളുടെ ഭാഗമാണ്. === ഇവന്റ് ടൂറിസം === ഒരു പ്രദേശത്തെ ഒരു പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതിന് ആയി സംഘടിപ്പിക്കുന്ന ടൂറിസം ആണ് ഈവന്റ് ടൂറിസം. ഈവ്ന്റ് ടൂറിസത്തിന്റെ ഒരു മികച്ച ഉദഹരണമാണ് [[ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവൽ|ദുബായ് ഷോപ്പിങ് ഫെസ്റ്റിവലുമായി]] ബന്ധപ്പെട്ട് നടത്തുന്ന ടൂർ പാക്കേജുകൾ. അന്താരാഷ്ട്ര സമകാലീന കലാ മേളയായ [[കൊച്ചി-മുസിരിസ് ബിനാലെ]]യുമായി ബന്ധപ്പെട്ടും ഇത്തരം ടൂർ പാക്കേജുകൾ നിലവിലുണ്ട്. === ഡാർക്ക് ടൂറിസം === {{main|ഡാർക്ക് ടൂറിസം}} [[പ്രമാണം:Poland_-_Czermna_-_Chapel_of_Skulls_-_interior_06.jpg|ലഘുചിത്രം| [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം|ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ]] ഒരു ഉദാഹരണമാണ് [[പോളണ്ട്|പോളണ്ടിലെ]] സ്കൾ ചാപ്പൽ . ഇതിന്റെ ആന്തരിക മതിലുകളും സീലിംഗും അടിത്തറയും മനുഷ്യ അസ്ഥികളും തലയോട്ടികളും കൊണ്ട് അലങ്കരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഇത്തരത്തിലുള്ള [[യൂറോപ്പ്|യൂറോപ്പിലെ]] ആറിൽ ഒന്നും, പോളണ്ടിലെ ഒരേയൊരു സ്മാരകവും ഇതാണ്.]] പ്രത്യേക താൽപ്പര്യമുള്ള ഒരു മേഖലയെന്ന് ലെന്നൻ ആൻഡ് ഫോളി (2000)<ref>{{Cite web|url=http://www.worldwidewords.org/turnsofphrase/tp-dar2.htm|title=Dark Tourism|access-date=9 April 2010|last=Quinion|first=Michael|date=26 November 2005|website=World Wide Words}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Dark Tourism|last=Lennon|first=J. John|last2=Foley|first2=Malcolm|publisher=Continuum|year=2000|isbn=978-0-8264-5063-0|location=London|oclc=44603703}}</ref> വിശേഷിപ്പിച്ച ഒന്നാണ് [[ഡാർക്ക് ടൂറിസം]]. മരണത്തോടും ദുരന്തത്തോടും ചരിത്രപരമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ സന്ദർശിക്കുന്നതാണ് ഡാർക്ക് ടൂറിസം അല്ലെങ്കിൽ ഗ്രീഫ് ടൂറിസം എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref name="times">{{cite web |title=Dark tourism in India, list of dark tourism sites {{!}} Times of India Travel |url=https://web.archive.org/web/20200212163408/https://timesofindia.indiatimes.com/travel/destinations/dark-tourism-in-indiawalking-through-the-alleys-of-indias-dark-past/as66107504.cms |website=timesofindia.indiatimes.com |date=12 ഫെബ്രുവരി 2020}}</ref> മനുഷ്യരുടെ കഷ്ടപ്പാടുകളും രക്തച്ചൊരിച്ചിലുകളും ഓർമ്മപ്പെടുത്തുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഡാർക്ക് ടൂറിസത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങളാണ്. യുദ്ധക്കളങ്ങൾ, ഭയാനകമായ കുറ്റകൃത്യങ്ങളുടെ ഇടങ്ങൾ അല്ലെങ്കിൽ [[വംശഹത്യ|വംശഹത്യകൾ]] നടന്ന സ്ഥലങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള "ഇരുണ്ട" സൈറ്റുകളിലേക്കുള്ള സന്ദർശനങ്ങൾ ഈ തരത്തിലുള്ള ടൂറിസത്തിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite book|title=Tourism: Principles and Practice|last=Cooper|first=Chris|publisher=[[Pearson Education]]|year=2005|isbn=978-0-273-68406-0|edition=3rd|location=Harlow|oclc=466952897|display-authors=etal}}</ref> [[ഉത്തരാഖണ്ഡ്|ഉത്തരാഖണ്ഡിലെ]] [[രൂപ്കുണ്ഡ് തടാകം]], [[ഡൽഹി]]യിലെ [[ഗാന്ധി സ്മൃതി]] മണ്ഡപം, [[ഗുജറാത്ത്|ഗുജറാത്തിലെ]] ഭുജ്, [[ആന്തമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകൾ|ആന്ഡമാൻ നിക്കോബാർ ദ്വീപുകളിലെ]] [[സെല്ലുലാർ ജയിൽ]], [[ജാലിയൻവാല ബാഗ്]] എന്നിവ ഇന്ത്യയിലെ ഡാർക്ക് ടൂറിസം സൈറ്റുകളാണ്.<ref name="times"/> === ഡൂം ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Perito_Moreno_Glacier_Patagonia_Argentina_Luca_Galuzzi_2005.JPG|ലഘുചിത്രം| പെരിറ്റോ മൊറേനോ ഗ്ലേസിയർ, പാറ്റഗോണിയ, [[അർജന്റീന]]]] "ടൂറിസം ഓഫ് ഡൂം" അല്ലെങ്കിൽ "ലാസ്റ്റ് ചാൻസ് ടൂറിസം" എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന ഈ പ്രവണതയിൽ, പാരിസ്ഥിതികമോ മറ്റ് ഭീഷണികളോ ഉള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള (ഉദാ: [[കിളിമഞ്ചാരോ കൊടുമുടി|കിളിമഞ്ചാരോ പർവതത്തിന്റെ]] ഹിമപാതങ്ങൾ, പാറ്റഗോണിയയിലെ ഉരുകുന്ന ഹിമാനികൾ അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]] ) യാത്ര ഉൾപ്പെടുന്നു.ആഗോളതാപനം, അമിത ജനസംഖ്യ അല്ലെങ്കിൽ കാലാവസ്ഥാ വ്യതിയാനം പോലുള്ള പാരിസ്ഥിതിക ഘടകങ്ങളാൽ ഈ വിനോദസഞ്ചാര കേന്ദ്രങ്ങളിൽ പലതും ഭീഷണിയാണെന്ന് കണക്കാക്കപ്പെടുന്നതിനാൽ സുസ്ഥിര ടൂറിസവുമായോ ഇക്കോടൂറിസവുമായോ ബന്ധപ്പെട്ട പ്രവണതയാണ് ഇതിനെ ചിലർ കാണുന്നത്. ഭീഷണി നേരിടുന്ന പല സ്ഥലങ്ങളിലേക്കുള്ള യാത്ര ഒരു വ്യക്തിയുടെ [[കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റ്|കാർബൺ ഫൂട്ട്പ്രിന്റുകൾ]] വർദ്ധിപ്പിക്കുമെന്നും ഭീഷണി നേരിടുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ ഇതിനകം നേരിടുന്ന പ്രശ്‌നങ്ങൾ വേഗത്തിലാക്കുന്നുവെന്നും മറ്റുള്ളവർ ആശങ്കപ്പെടുന്നു.<ref>Lemelin, H., Dawson, J., & Stewart, E.J. (Eds.). (2013). Last chance tourism: adapting tourism opportunities in a changing world. Routledge.</ref><ref>Frew, E. (2008). Climate change and doom tourism: Advertising destinations 'before they disappear'. In J. Fountain & K. Moore (Chair), Symposium conducted at the meeting of the New Zealand Tourism & Hospitality Research Conference.</ref><ref>Tsiokos, C. (2007). Doom tourism: While supplies last. Population Statistics.</ref><ref>Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13(5), 401–17.</ref> <ref>Olsen, D.H., Koster, R.L., & Youroukos, N. (2013). 8 Last chance tourism?. Last Chance Tourism: Adapting Tourism Opportunities in a Changing World, 105.</ref> ===വാർ ടൂറിസം=== കാണാൻ മാത്രമായൊ ചരിത്രപഠനങ്ങൾക്കു വേണ്ടിയോ ആയി സജീവമായതോ അല്ലാത്തതോ ആയ യുദ്ധമേഖലകളിലേക്കുള്ള വിനോദ യാത്രയാണ് വാർ ടൂറിസം.<ref name="വാർ">{{cite web |title=War Tourism |url=https://web.archive.org/web/20170417123855/https://www.outlookindia.com/website/story/war-tourism/291827 |website=www.outlookindia.com |date=17 ഏപ്രിൽ 2017}}</ref> [[ഇറാഖ്]], [[സൊമാലിയ]], [[സിറിയ]], [[ഇസ്രായേൽ]] എന്നിങ്ങനെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിലെ യുദ്ധമേഖലകൾ, ബോർഡറുകൾ, സംഘട്ടന മേഖലകൾ എന്നിങ്ങനെയുള്ള സ്ഥലങ്ങളിലേക്ക് പ്രത്യേക യാത്രാ പാക്കേജുകൾ നൽകുന്ന യഥാർത്ഥ യാത്രാ കമ്പനികൾ പോലുമുണ്ട്.<ref name="വാർ"/> === റിലീജ്യസ് ടൂറിസം === [[പ്രമാണം:Saint_Peter's_Basilica_facade,_Rome,_Italy.jpg|ലഘുചിത്രം| ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ മത ടൂറിസം സൈറ്റുകളിൽ ഒന്നായ [[സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസലിക്ക|സെന്റ് പീറ്റേഴ്സ് ബസിലിക്ക]], [[വത്തിക്കാൻ നഗരം|വത്തിക്കാൻ സിറ്റി]], റോം,]] മതപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി നടത്തുന്ന യാത്രകൾ [[തീർത്ഥാടനം]] എന്ന പേരിലാണ് അറിയപ്പെടുന്നത്. മതപരമായ ആവശ്യത്തിന് മാത്രം പോകുന്ന തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും, മതപരമായും വിനോദ സഞ്ചാരപരമായും ഒരു പോലെ പ്രാധാന്യമുള്ള തീർഥാടന കേന്ദ്രങ്ങളും ഉണ്ട്. [[ശബരിമല ധർമ്മശാസ്താക്ഷേത്രം|ശബരിമല]], കാശി, തിരുപ്പതി, മൂകാംബിക, [[ഹജ്ജ്|ഹജ്]], വേളാങ്കണ്ണി, ജെറുസലേം തീർഥാടനവുമെല്ലാം പൊതുവേ മതപരമായി മാത്രം പ്രാധാന്യമുള്ള സ്ഥലങ്ങളാണ്, അതേസമയം ജൈനക്ഷേത്രമായ [[ഗോൾഡൻ ടെമ്പിൾ]], സിഖ് ആരാധനാലയമായ [[സുവർണ്ണക്ഷേത്രം|സുവർണ്ണ ക്ഷേത്രം]] എന്നിവിടങ്ങളിൽ വിനോദസഞ്ചാരത്തിനായും ആളുകൾ പോകാറുണ്ട്. === ബഹിരാകാശ ടൂറിസം === ഉയർന്നുവരുന്ന ഒരു ടൂറിസം മേഖലയാണ് ബഹിരാകാശ ടൂറിസം. ബഹിരാകാശ ടൂറിസത്തെക്കുറിച്ചുള്ള 2010 ലെ ഒരു റിപ്പോർട്ട് 2030 ഓടെ ഇത് ഒരു ബില്യൺ ഡോളർ വിപണിയായി മാറുമെന്ന് പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.faa.gov/news/updates/media/Economic%20Impact%20Study%20September%202010_20101026_PS.pdf|title=The Economic Impact of Commercial Space Transportation on the U. S Economy in 2009|access-date=5 May 2012|date=September 2010|publisher=Federal Aviation Administration|page=11}}</ref> === സ്പോർട്സ് ടൂറിസം === 1980 കളുടെ അവസാനം മുതൽ സ്പോർട്സ് ടൂറിസം കൂടുതൽ പ്രചാരത്തിലായി. റഗ്ബി, [[ഒളിമ്പിക്സ്]], [[കോമൺവെൽത്ത് ഗെയിംസ്|കോമൺ‌വെൽത്ത് ഗെയിംസ്]], [[ലോകകപ്പ്‌ ഫുട്ബോൾ|ഫിഫ ലോകകപ്പ് എന്നിവ]] പോലുള്ള ഇവന്റുകൾ സ്പെഷ്യലിസ്റ്റ് ട്രാവൽ കമ്പനികൾക്ക് ഔദ്യോഗിക ടിക്കറ്റ് വിഹിതം നേടാനും തുടർന്ന് വിമാനങ്ങൾ, ഹോട്ടലുകൾ, ഉല്ലാസയാത്രകൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പാക്കേജുകളിൽ വിൽക്കാനും പ്രാപ്തമാക്കി. === ഡിഎൻ‌എ ടൂറിസം === ഡി‌എൻ‌എ ടെസ്റ്റിംഗിനെ അടിസ്ഥാനമാക്കിയുള്ള ടൂറിസമാണ് ഡി‌എൻ‌എ ടൂറിസം. ഈ ടൂറിസ്റ്റുകൾ അവരുടെ വിദൂര ബന്ധുക്കളെയോ അവരുടെ പൂർവ്വികർ വന്ന സ്ഥലങ്ങളോ ബന്ധുക്കൾ താമസിക്കുന്ന സ്ഥലങ്ങളൊക്കെ സന്ദർശിക്കുന്നു. ഡിഎൻ‌എ പരിശോധന 2019 ൽ വർദ്ധിച്ചുവരുന്ന പ്രവണതയായി മാറിയിട്ടുണ്ട്.<ref>{{Cite web|url=https://www.nbcnews.com/better/pop-culture/why-dna-travel-may-be-big-travel-trend-2019-ncna942161|title=Why DNA tourism may be the big travel trend of 2019|access-date=7 October 2019|website=NBC News|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.vox.com/the-highlight/2019/9/18/20862468/heritage-african-american-ancestry-23-and-me-dna-testing|title="Heritage travel" is surging in the era of DNA testing. It has a special significance for black Americans.|access-date=7 October 2019|last=Okona|first=Nneka M.|date=18 September 2019|website=Vox|language=en}}</ref> ===ബർത്ത് ടൂറിസം=== പ്രസവത്തിനായി മറ്റൊരു രാജ്യത്തേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയാണ് ബർത്ത് ടൂറിസം. ബർത്ത്‍റൈറ്റ് സിറ്റിസൺഷിപ്പ് ഉള്ള രാജ്യത്ത് ജനിക്കുകവഴി ആ രാജ്യത്ത് കുട്ടിക്ക് പൗരത്വം നേടുക എന്നതാണ് ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ ലക്ഷ്യം. ബർത്ത് ടൂറിസത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, പൊതുവിദ്യാലയത്തിലേക്കുള്ള പ്രവേശനം, ആരോഗ്യ സംരക്ഷണം, ഭാവിയിൽ മാതാപിതാക്കൾക്കുള്ള സ്പോൺസർഷിപ്പ്,<ref>{{Cite journal |journal=Virginia Journal of Social Policy & the Law |url=http://vjspl.org/wp-content/uploads/2019/02/4-Made-in-America-ET-2.9.pdf |title=MADE IN AMERICA: MEDICAL TOURISM AND BIRTH TOURISM LEADING TO A LARGER BASE OF TRANSIENT CITIZENSHIP |volume=22.1 |language=en|access-date=2020-11-24 |first=Tyler |last=Grant }}</ref> അല്ലെങ്കിൽ ചൈന പോലെയുള്ള രാജ്യങ്ങളിൽ നിലവിലുള്ള ടൂ-ചൈൾഡ് പോളിസിയുടെ ലംഘനം എന്നിവയാണ്. === സെക്സ് ടൂറിസം === പണത്തിന് പകരമായി ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങളിലോ ബന്ധങ്ങളിലോ ഏർപ്പെടുക എന്ന ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ വിദേശ രാജ്യങ്ങളിലേക്ക്, പലപ്പോഴും മറ്റൊരു ഭൂഖണ്ഡത്തിലേക്ക് യാത്ര ചെയ്യുന്ന രീതിയെ സെക്‌സ് ടൂറിസം എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ദശലക്ഷക്കണക്കിന് തൊഴിലാളികളെ ആഗോളതലത്തിൽ പിന്തുണയ്ക്കുന്ന,<ref>{{cite journal |last1 = Hannum |first1 = Ann Barger |year = 2002 |title = Sex Tourism in Latin America |journal = ReVista: Harvard Review of Latin America |issue = Winter |access-date = 6 October 2011 |url = http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |url-status = dead |archive-url = https://archive.today/20140904034255/http://dev.drclas.harvard.edu/revista/articles/view/53 |archive-date = 4 September 2014 |df = dmy-all }}</ref> എയർലൈൻ, ടാക്‌സി, റസ്റ്റോറന്റ്, ഹോട്ടൽ വ്യവസായങ്ങൾ തുടങ്ങിയ സേവന വ്യവസായങ്ങൾക്ക് നേരിട്ട് പ്രയോജനം നൽകുന്ന ഒരു മൾട്ടി-ബില്യൺ ഡോളർ വ്യവസായമായാണ് സെക്‌സ് ടൂറിസം അറിയപ്പെടുന്നത്.<ref>{{cite web |url = http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |title = La explotación sexual de menores en Kenia alcanza una dimensión horrible |date = 17 January 2007 |publisher = Unicef España |location = Spain |language = fr |trans-title=The sexual exploitation of children in Kenya reaches a horrible dimension |access-date = 6 October 2011 |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20100324040911/http://www.unicef.es/contenidos/582/Kenia_Tourism_exploitation.pdf |archive-date = 24 March 2010 |df = dmy-all }}</ref> ബ്രസീൽ,<ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/brazil.doc |title=Brazil |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url =https://web.archive.org/web/20070928072006/http://www.protectionproject.org/brazil.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=Brazil is a major sex tourism destination. Foreigners come from Germany, Italy, the Netherlands, Spain, Latin America, and North America ...}}</ref><ref>{{cite news|first=Carmen J.|last=Gentile | title = Brazil cracks down on child prostitution | url = http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=/c/a/2005/02/05/MNG0TB6KQV1.DTL | work = San Francisco Chronicle | publisher = Chronicle foreign service | date = 2 February 2006 | quote = ... young prostitutes strut in front of middle-aged American and European tourists ...}}</ref> കോസ്റ്റാറിക്ക,<ref>{{cite news|first=Serge F.|last=Kovaleski | title = Child Sex Trade Rises in Central America | url = http://www.latinamericanstudies.org/costarica/prostitution.htm | newspaper = [[The Washington Post]] foreign service | publisher = Washington Post foreign service | date = 2 January 2000 | access-date = 20 December 2006 | quote = ... "an accelerated increase in child prostitution" in the country ... blamed largely on the unofficial promotion of sex tourism in Costa Rica over the Internet.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.protectionproject.org/wp-content/uploads/2010/09/Costa-Rica.pdf |title=Costa Rica |access-date=20 December 2006 |publisher=The Protection Project}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010423170117/http://awigp.com/default.asp?numcat=sextour2 |url-status=dead |archive-date=23 April 2001 |title=Cuba: The Thailand of the Caribbean |access-date=20 December 2006 |last=Zúñiga |first=Jesús |website=The New West Indian }}</ref> ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്,<ref>{{cite web |url=http://www.drnights.com/latest-news-updates/162-sex-tourism-elaynee2-puj |title=Dominican Republic |access-date=20 December 2006 |website=The Protection Project |archive-url=https://web.archive.org/web/20070928072009/http://www.protectionproject.org/dominican.doc |archive-date=28 September 2007 |quote=The Dominican Republic is one of the most popular sex tourism destinations in the world, and it is advertised on the Internet as a "single man's paradise." |url-status=dead }}</ref> [[നെതർലാൻഡ്‌സ്]] (പ്രത്യേകിച്ച് [[ആംസ്റ്റർഡാം]]),<ref name="Menon">{{cite web|url=http://www.mensxp.com/sexuality/sexual/11941-top-5-sex-tourism-destinations-p4.html |title=MensXP, Top 5 Sex Tourism Destinations |access-date=8 December 2013 |last=Menon |first=Mandovi |website=MensXP|date=13 November 2012 }}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://www.wired.com/news/ebiz/0,1272,44888,00.html |title=The Web, Where 'Pimps' Roam Free |access-date=20 December 2006 |last=Scheeres |first=Julia |date=7 July 2001 |magazine=Wired |publisher=CondéNet}}</ref> കെനിയ,<ref>{{cite web|url=https://abcnews.go.com/Travel/Story?id=5935427 |title=Sun, Safaris and Sex Tourism in Kenya | access-date = 25 October 2008 | last = Hughes | first = Dana | website = Travel | publisher = ABC News | quote = Tourists Gone Wild: 'They Come Here They Think "I Can Be Whatever I Want to Be" and That's How They Behave'}}</ref> [[കൊളംബിയ]], [[തായ്‌ലൻഡ്]],<ref>{{cite web | url = http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | title = Thailand's Sex Industry | access-date = 20 December 2006 | last = Cruey | first = Greg | website = About: Asia For Visitors | publisher = About (the New York Times Co.) | quote = Nowhere else is it so open and prevalent. Individual cities or regions have acquired a reputation as sex tourist destinations. Many of these have notable red-light districts, including de Wallen in Amsterdam, the Netherlands, Zona Norte in Tijuana, Mexico, Boy's Town in Nuevo Laredo, Mexico, Fortaleza and Rio de Janeiro in Brazil, Bangkok, Pattaya and Phuket in Thailand | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061225004505/http://goasia.about.com/cs/thailand/a/thailandsex.htm | archive-date = 25 December 2006 | df = dmy-all }}</ref> കംബോഡിയ, ക്യൂബ,<ref>{{cite web|url=http://media.elnuevoherald.com/smedia/2013/03/08/18/11/65hAf.So.84.pdf |title=Child Prostitution and Sex Tourism CUBA | date = September 1995 | last = Taylor | first = Jacqueline | website = Department of Sociology, University of Leicester, UK | publisher = ECPAT International | quote = In Cuba, the link between tourism and prostitution is perhaps more direct than in any other country which hosts sex tourists}}</ref> [[ഇന്തോനേഷ്യ]] (പ്രത്യേകിച്ച് ബാലി)<ref>{{cite web|url=http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|title=Bali News: Sex and Drug Parties in Bali?|website=balidiscovery.com|access-date=25 June 2016|archive-date=15 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131215154957/http://www.balidiscovery.com/messages/message.asp?Id=10100|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://world.time.com/2013/10/15/ignorance-and-a-thriving-sex-industry-fuel-aids-explosion-on-bali/ |title=Bali's 'Gigolos,' Carefree Sex Industry Lead to HIV Crisis|magazine=Time|first=Charlie|last=Campbell|date=15 October 2013|access-date=25 June 2016|via=world.time.com}}</ref> [[ഫിലിപ്പീൻസ്]] (പ്രധാനമായും [[മനില]], ബൊറാകേ, ഒലൊംഗാപ്പോ സിറ്റി, എയ്ഞ്ചൽസ് സിറ്റി എന്നിവ), [[കെനിയ]]<ref name="OlderWhite">{{cite news | url = https://www.reuters.com/article/newsOne/idUSN2638979720071126 | title = Older white women join Kenya's sex tourists | access-date = 30 November 2007 | last = Clarke | first = Jeremy | date = 25 November 2007 | work = Reuters }}</ref> [[ബ്രസീൽ]], [[ഡൊമിനിക്കൻ റിപ്പബ്ലിക്]], [[കംബോഡിയ]], [[മലേഷ്യ]] ([[പെനാങ്ക് ദ്വീപ്|പെനാങ്ക്]], [[ക്വാല ലമ്പുർ]], ഇപോഹ് തുടങ്ങിയവ), [[കൊളംബിയ]], [[ജർമനി]] ഉൾപ്പെടെ നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ സെക്‌സ് ടൂറിസത്തിന്റെ ജനപ്രിയ കേന്ദ്രങ്ങളായി മാറിയിരിക്കുന്നു.<ref>{{cite news |title='മറ്റേ' ഉദേശത്തോടെ ആൾക്കാർ പോകുന്ന സ്ഥലങ്ങൾ |url=https://malayalam.samayam.com/travel/destinations/places-which-are-renowned-for-sex-tourism-and-are-also-well-known-destinations/articleshow/74132783.cms?story=10 |work=Samayam Malayalam |language=ml}}</ref> ലൈസൻസ് ഉള്ള ലൈംഗികത്തൊഴിലാളികൾ പലസ്ഥലത്തും കാണപ്പെടുന്നു. ലൈംഗികബന്ധത്തിലൂടെ പകരുന്ന രോഗാണുബാധകൾ തടയാൻ ഗർഭനിരോധന ഉറ പോലെയുള്ള സുരക്ഷാമാർഗങ്ങളും ഇവിടങ്ങളിൽ സർക്കാർ നൽകി വരുന്നുണ്ട്. ലൈംഗികത്തൊഴിൽ നിയമപരമാക്കിയ രാജ്യങ്ങളിൽ ലൈംഗികദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്ന സമൂഹങ്ങളിൽ നിന്ന് ധാരാളം വിനോദ സഞ്ചാരികൾ എത്താറുണ്ട്. == ആഘാതം == === പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങൾ === ടൂറിസം പ്രവർത്തനങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പാരിസ്ഥിതിക പ്രത്യാഘാതങ്ങളിൽ വാഹന, വിമാന യാത്രയിൽ നിന്നുള്ള ഹരിതഗൃഹ വാതക ഉദ്‌വമനം, ജനപ്രിയ സ്ഥലങ്ങളിലെ മാലിന്യങ്ങൾ എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. <ref>{{Cite web|url=https://newrepublic.com/article/156307/tourism-dieand-wont|title=Why Tourism Should Die—and Why It Won't|website=Chuck Thompson|publisher=The New Republic}}</ref> === നിയമവിരുദ്ധ പ്രവർത്തനങ്ങൾ === [[വംശനാശ ഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവികൾ|വംശനാശഭീഷണി നേരിടുന്ന ജീവജാലങ്ങൾ]] അല്ലെങ്കിൽ ചില സാംസ്കാരിക കരകൌശല വസ്തുക്കൾ എന്നിവയുടെ വ്യാപാരം, നിയമവിരുദ്ധമായ ലൈംഗിക പ്രവർത്തനങ്ങൾ എന്നിവ പോലുള്ള പ്രവർത്തികൾ ചിലപ്പോൾ ടൂറിസവുമായും ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. <ref>Biagi, Bianca, and Claudio Detotto. "Crime as tourism externality." Regional Studies 48.4 (2014): 693-709.</ref> == വളർച്ച == അന്താരാഷ്ട്ര ടൂറിസം മേഖല ശരാശരി 4% വാർഷിക നിരക്കിൽ വളർച്ച കൈവരിക്കുമെന്ന് [[യുണൈറ്റഡ് നേഷൻസ് വേൾഡ് ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ|ലോക ടൂറിസം ഓർഗനൈസേഷൻ]] (യുഎൻ‌ഡബ്ല്യുടിഒ) പ്രവചിക്കുന്നു. <ref name="predict">{{Cite web|url=http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|title=Long-term Prospects: Tourism 2020 Vision|year=2004|publisher=World Tourism|archive-url=https://web.archive.org/web/20040619001112/http://www.world-tourism.org/market_research/facts/market_trends.htm|archive-date=19 June 2004}}</ref> [[ഇകൊമേഴ്സ്|ഇ-കൊമേഴ്‌സിന്റെ]] വരവോടെ ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങൾ‌ ഇൻറർ‌നെറ്റിലെ പ്രധാന ട്രേഡഡ് ഇനങ്ങളായി മാറിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/topics/2704/online-travel-market/|title=Online travel market - Statistics & Facts|last=Lock|first=S.|date=3 July 2018|website=Statista}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.statista.com/statistics/499694/forecast-of-online-travel-sales-worldwide/|title=Digital travel sales worldwide from 2014 to 2020|last=Statista Research Department|date=23 July 2019|website=Statista}}</ref> ചെറുകിട ഓപ്പറേറ്റർമാർ ഉൾപ്പെടെയുള്ള ടൂറിസം ദാതാക്കൾക്ക് (ഹോട്ടലുകൾ, എയർലൈൻസ് മുതലായവ) അവരുടെ സേവനങ്ങൾ നേരിട്ട് ലഭ്യമാക്കാൻ കഴിയുമെങ്കിലും, ടൂറിസം ഉൽ‌പ്പന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും ഇടനിലക്കാർ വഴിയും ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. <ref>{{Cite journal|last=Lu|first=Jie|last2=Lu|first2=Zi|date=1 July 2004|title=Development, Distribution and Evaluation of Online Tourism Services in China|journal=Electronic Commerce Research|language=en|volume=4|issue=3|pages=221–39|doi=10.1023/B:ELEC.0000027981.81945.2a|issn=1389-5753}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Karanasios|first=Stan|last2=Burgess|first2=Stephen|date=1 March 2008|title=Tourism and internet adoption: a developing world perspective|journal=International Journal of Tourism Research|language=en|volume=10|issue=2|pages=169–82|doi=10.1002/jtr.649|issn=1522-1970}}</ref> ==ഇതും കാണുക== * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[കേരളത്തിലെ വിനോദസഞ്ചാരം]] * [[ഇന്ത്യയിലെ വിനോദസഞ്ചാരകേന്ദ്രങ്ങളുടെ പട്ടിക]] == അവലംബം == {{Reflist}} {{Tourism|state=collapsed}} [[വർഗ്ഗം:വിനോദസഞ്ചാരം]] 1fi22ok3jpqprurqdha2su0n3irbsx5 മങ്ങിയ കാഴ്ച 0 545122 3765819 3572827 2022-08-18T09:35:20Z Ajeeshkumar4u 108239 wikitext text/x-wiki {{PU|Blurred vision}} {{Infobox medical condition (new) | name = {{PAGENAME}} | types = | frequency = | prognosis = | medication = | treatment = | prevention = | differential = | diagnosis = | risks = | causes = [[അപവർത്തന ദോഷം]] | duration = | synonyms = | onset = | complications = | symptoms = | specialty = [[നേത്രവിജ്ഞാനം]], [[ഒപ്റ്റോമെട്രി]] | pronounce = | caption = കാഴ്ച മങ്ങലിന്റെ ഒരു ഉദാഹരണം | alt = | width = | image = Pesto ingredients - blurred.jpg | deaths = }} [[കാഴ്ച]]യുടെ കൃത്യത കുറയുകയും ദൂരെയോ അടുത്തോ ഉള്ള മികച്ച വിശദാംശങ്ങൾ തിരിച്ചറിയാൻ കൂടുതൽ പ്രയാസമുണ്ടാക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു നേത്ര ആരോഗ്യ സംബന്ധിയായ ലക്ഷണമാണ് '''കാഴ്ചയുടെ മങ്ങൽ''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്നത്. [[പ്രമാണം:Pesto_ingredients.jpg|ലഘുചിത്രം|300x300ബിന്ദു| ചേരുവകളുടെ പട്ടികയിലെ ചെറിയ പ്രിന്റ് ആരോഗ്യമുള്ള കണ്ണുകൾക്ക് വ്യക്തമാണ്]] == കാരണങ്ങൾ == കാഴ്ച മങ്ങുന്നതിന് നിരവധി കാരണങ്ങളുണ്ട്: * [[അപവർത്തന ദോഷം|അപവർത്തന ദോഷങ്ങൾ]]: [[ഹ്രസ്വദൃഷ്ടി]], [[ദീർഘദൃഷ്ടി]], [[അസ്റ്റിഗ്മാറ്റിസം]] പോലുള്ള അപവർത്തന ദോഷങ്ങൾ ദൂര കാഴ്ച മങ്ങുന്നതിന് കാരണമാകും. <ref name="Khurana-Opt1">{{Cite book|title=Theory and practice of optics and refraction|last=Khurana|first=AK|date=September 2008|publisher=Elsevier|isbn=978-81-312-1132-8|edition=2nd|chapter=Errors of refraction and binocular optical defects}}</ref> ലോകമെമ്പാടുമുള്ള [[കാഴ്ച വൈകല്യം|കാഴ്ചവൈകല്യത്തിന്റെ]] പ്രധാന കാരണമാണിത്. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.who.int/bulletin/volumes/86/1/07-041210/en/|title=WHO {{!}} Global magnitude of visual impairment caused by uncorrected refractive errors in 2004|access-date=2020-09-02|website=WHO}}</ref> ബന്ധപ്പെട്ട [[ആംബ്ലിയോപ്പിയ|ആംബ്ലിയോപിയ]] ഇല്ലെങ്കിൽ, അപവർത്തന ദോഷങ്ങൾ മൂലമുണ്താകുന്ന കാഴ്ച മങ്ങൽ [[തിരുത്തൽ ലെൻസ്|തിരുത്തൽ ലെൻസുകളോ]] [[റിഫ്രാക്റ്റീവ് സർജറി|റിഫ്രാക്റ്റീവ് ശസ്ത്രക്രിയകളോ]] ഉപയോഗിച്ച് സാധാരണ നിലയിലേക്ക് കൊണ്ടുവരാനാകും. * [[അക്കൊമഡേഷൻ (കണ്ണ്)|അക്കൊമഡേഷൻ്റെ]] ഫിസിയോളജിക്കൽ അപര്യാപ്തത മൂലം ഉണ്ടാകുന്ന വെെള്ളെഴുത്ത് (വയസ്സ് കൂടുന്നതിന് അനുസരിച്ച് അക്കൊമഡേഷൻ കുറയുന്നു) ആണ് പ്രായമായവരിൽ സമീപ കാഴ്ചയിൽ മങ്ങൽ ഉണ്ടാകാനുള്ള പ്രധാന കാരണം. <ref name="Khurana-Opt2">{{Cite book|title=Theory and practice of optics and refraction|last=Khurana|first=AK|date=September 2008|publisher=Elsevier|isbn=978-81-312-1132-8|edition=2nd|chapter=Asthenopia, anomalies of accommodation and convergence}}</ref> സമീപ കാഴ്ചയുടെ വൈകല്യത്തിന്റെ മറ്റ് കാരണങ്ങൾ, [[അക്കൊമൊഡേറ്റീവ് ഇൻസഫിഷ്യൻസി|അക്കൊമഡേഷൻ അപര്യാപ്തത]], അക്കൊമഡേഷൻ പരാലിസിസ് മുതലായവയാണ്. * അക്കൊമഡേഷൻ എക്സസ്, അക്കൊമഡേറ്റീവ് സ്പാസം മുതലായ അക്കൊമഡേഷൻ പ്രശ്നങ്ങൾ മൂലമുണ്ടാകുന്ന സ്യൂഡോമയോപ്പിയ ദൂരക്കാഴ്ച മങ്ങുന്നതിന് കാരണംആകും. * മദ്യത്തിന്റെ ലഹരി കാഴ്ച മങ്ങുന്നതിന് കാരണമാകും. * [[അട്രൊപിൻ|അട്രോപിൻ]] <ref name="Rang147">{{Cite book|title=Pharmacology|last=Rang|first=H.P.|publisher=Churchill Livingstone|year=2003|isbn=0443071454|location=Edinburgh|page=147}}</ref> അല്ലെങ്കിൽ മറ്റ് ആന്റികോളിനെർജിക്സ് പോലുള്ള സൈക്ലോപ്ലെജിക് മരുന്നുകളുടെ ഉപയോഗം അക്കൊമഡേഷൻ പരാലിസിസ് ഉണ്ടാക്കുന്നത് മൂലം കാഴ്ച മങ്ങുന്നതിന് കാരണമാകുന്നു. * [[തിമിരം]]: കണ്ണിന്റെ [[ലെൻസ്|ലെൻസിന്റെ]] അതാര്യത കാഴ്ച മങ്ങുന്നതിന് കാരണമാകുന്നു. <ref name="Kanski">{{Cite book|title=Kanski's clinical ophthalmology : a systematic approach|last=John F.|first=Salmon|publisher=Elsevier|year=2020|isbn=978-0-7020-7713-5|edition=9th|location=Edinburgh|chapter=Lens|oclc=1131846767}}</ref> ലോകമെമ്പാടുമുള്ള അന്ധതയുടെ പ്രധാന കാരണം കൂടിയാണിത്. * [[ഗ്ലോക്കോമ]]: വർദ്ധിച്ച [[ഇൻട്രാഒകുലർ പ്രഷർ|ഇൻട്രാഒക്യുലർ മർദ്ദം]] (കണ്ണിലെ മർദ്ദം) പ്രോഗ്രസ്സീവ് ഒപ്റ്റിക് ന്യൂറോപ്പതിക്ക് കാരണമാകുന്നു, ഇത് [[ഒപ്റ്റിക് നാഡി]] ക്ഷതം, [[ദൃശ്യമണ്ഡലം|ദൃശ്യ മണ്ഡലത്തിലെ]] വൈകല്യങ്ങൾ, അന്ധത എന്നിവയിലേക്ക് നയിക്കുന്നു. <ref name="Kanski2">{{Cite book|title=Kanski's clinical ophthalmology : a systematic approach|last=John F.|first=Salmon|publisher=Elsevier|year=2020|isbn=978-0-7020-7713-5|edition=9th|location=Edinburgh|chapter=Glaucoma|oclc=1131846767}}</ref> ചിലപ്പോൾ ഇൻട്രാഒക്യുലർ മർദ്ദം ഇല്ലാതെയും ഗ്ലോക്കോമ ഉണ്ടാകാറുണ്ട്. ചില ഗ്ലോക്കോമകൾ (ഉദാ. ഓപ്പൺ ആംഗിൾ ഗ്ലോക്കോമ) പതിയെ ക്രമേണ കാഴ്ച നഷ്ടപ്പെടുന്നതിനും മറ്റുചിലത് (ഉദാ. ആംഗിൾ ക്ലോഷർ ഗ്ലോക്കോമ) പെട്ടെന്ന് കാഴ്ച നഷ്ടപ്പെടുന്നതിനും കാരണമാകുന്നു. ലോകമെമ്പാടുമുള്ള അന്ധതയുടെ പ്രധാന കാരണങ്ങളിലൊന്നാണ് ഇത്. * [[പ്രമേഹം]]: രക്തത്തിലെ പഞ്ചസാര അളവ് ഉയർന്നിരിക്കുന്നത് കണ്ണിന്റെ ലെൻസിന്റെ താൽക്കാലിക വീക്കത്തിന് കാരണമാകുകയും കാഴ്ച മങ്ങുകയും ചെയ്യും. രക്തത്തിലെ പഞ്ചസാര നിയന്ത്രണം പുനഃസ്ഥാപിക്കുകയാണെങ്കിൽ മങ്ങിയ കാഴ്ച തിരിച്ചു കിട്ടും എങ്കിലും, ആവർത്തിച്ചുള്ള സംഭവങ്ങൾ തിമിരത്തിന്റെ രൂപവത്കരണത്തെ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു (അവ താൽക്കാലികമല്ല). <ref> [http://www.emedicinehealth.com/diabetic_eye_disease/page2_em.htm Diabetic Eye Disease]</ref> * റെറ്റിനോപ്പതി: ചികിത്സിച്ചില്ലെങ്കിൽ, ഏതൊരു തരത്തിലുള്ള റെറ്റിനോപ്പതി ([[ഡയബറ്റിക് റെറ്റിനോപ്പതി]], [[ഹൈപ്പർടെൻസിവ് റെറ്റിനോപ്പതി]], സിക്കിൾ സെൽ റെറ്റിനോപ്പതി മുതലായവ ഉൾപ്പെടെ) റെറ്റിനയെ തകരാറിലാക്കുകയും [[വിഷ്വൽ ഫീൽഡ്]] വൈകല്യങ്ങൾക്കും അന്ധതയ്ക്കും കാരണമാവുകയും ചെയ്യും. <ref name="Kanski3">{{Cite book|title=Kanski's clinical ophthalmology : a systematic approach|last=John F.|first=Salmon|publisher=Elsevier|year=2020|isbn=978-0-7020-7713-5|edition=9th|location=Edinburgh|chapter=Retinal vascular disease|oclc=1131846767}}</ref> * ഹൈപ്പർ‌വിറ്റമിനോസിസ് എ: വിറ്റാമിൻ എ അമിതമായി കഴിക്കുന്നത് കാഴ്ച മങ്ങുന്നതിന് കാരണമാകും. <ref>[[Hypervitaminosis A]]</ref> * [[മാക്യുലാർ ഡീജനറേഷൻ|മാക്യുലർ ഡീജനറേഷൻ]]: മാക്യുലർ ഡീജനറേഷൻ കേന്ദ്ര കാഴ്ച നഷ്ടപ്പെടാൻ കാരണമാകുന്നു, മങ്ങിയ കാഴ്ച (പ്രത്യേകിച്ച് വായിക്കുമ്പോൾ), മെറ്റമോർഫോപ്സിയ (നേർരേഖകൾ തരംഗമായി കാണുന്നത്), നിറങ്ങൾ മങ്ങുന്നു എന്നിവ ഇതിന്റെ ലക്ഷണങ്ങളാണ്. <ref name="Kanski4">{{Cite book|title=Kanski's clinical ophthalmology : a systematic approach|last=John F.|first=Salmon|publisher=Elsevier|year=2020|isbn=978-0-7020-7713-5|edition=9th|location=Edinburgh|chapter=Acquired macular diseases|oclc=1131846767}}</ref> ലോകമെമ്പാടുമുള്ള അന്ധതയുടെ മൂന്നാമത്തെ പ്രധാന കാരണം മാക്യുലർ ഡീജനറേഷനാണ്, വ്യാവസായിക രാജ്യങ്ങളിലെ അന്ധതയുടെ പ്രധാന കാരണമാണിത്. <ref>{{Cite web|url=https://www.who.int/blindness/causes/priority/en/|title=WHO {{!}} Priority eye diseases|access-date=2020-09-02|website=WHO}}</ref> * നേത്ര അണുബാധ, [[കോശജ്വലനം|വീക്കം]] അല്ലെങ്കിൽ [[കണ്ണിന്റെ പരിക്ക്|പരിക്ക്]]. * ലാക്രിമൽ ഗ്രന്ഥി ഉൾപ്പെടെയുള്ള ഈർപ്പം ഉൽപാദിപ്പിക്കുന്ന ഗ്രന്ഥികളെ നശിപ്പിക്കുകയും വരണ്ട കണ്ണ്, കാഴ്ച മങ്ങൽ എന്നിവയിലേക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു ഓട്ടോ ഇമ്മ്യൂൺ കോശജ്വലന രോഗമാണ് ജോറൻ സിൻഡ്രോം. <ref>{{Cite journal|last=Coursey|first=Terry G|last2=de Paiva|first2=Cintia S|date=2014-08-04|title=Managing Sjögren's Syndrome and non-Sjögren Syndrome dry eye with anti-inflammatory therapy|journal=Clinical Ophthalmology (Auckland, N.Z.)|volume=8|pages=1447–1458|doi=10.2147/OPTH.S35685|issn=1177-5467|pmc=4128848|pmid=25120351}}</ref> * [[ഫ്ലോട്ടർ|ഫ്ലോട്ടറുകൾ]] : ചെറിയ കഷണങ്ങൾ കണ്ണിനു കുറുകെ ഒഴുകുന്നതു പോലെ തോന്നുന്ന അവസ്ഥ. പലപ്പോഴും ഹ്രസ്വവും നിരുപദ്രവകരവുമാണെങ്കിലും, അവ റെറ്റിന ഡിറ്റാച്ച്മെന്റിന്റെ അടയാളമായിരിക്കാം. * റെറ്റിന ഡിറ്റാച്ച്മെന്റ്: ഫ്ലോട്ടറുകൾ, ദൃശ്യ മണ്ഡലത്തിൽ പ്രകാശത്തിന്റെ മിന്നലുകൾ, അല്ലെങ്കിൽ ദൃശ്യമണ്ഡലത്തിൽ നിഴലുകൾ എന്നിവ ഇതിന്റെ ലക്ഷണങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു. * ഒപ്റ്റിക് ന്യൂറൈറ്റിസ്: അണുബാധയിൽ നിന്നോ മൾട്ടിപ്പിൾ സ്ക്ലിറോസിസിൽ നിന്നോ ഉള്ള ഒപ്റ്റിക് നാഡി വീക്കം കാഴ്ച മങ്ങുന്നതിന് കാരണമായേക്കാം. <ref name="Kanski5">{{Cite book|title=Kanski's clinical ophthalmology : a systematic approach|last=John F.|first=Salmon|publisher=Elsevier|year=2020|isbn=978-0-7020-7713-5|edition=9th|location=Edinburgh|chapter=Neuro-ophthalmology|oclc=1131846767}}</ref> കണ്ണ് നീക്കുമ്പോൾ അല്ലെങ്കിൽ [[കൺപോള|കൺപോളയിലൂടെ]] കണ്ണിൽ സ്പർശിക്കുമ്പോൾ വേദന ഉണ്ടാകാം. * [[മസ്തിഷ്കാഘാതം|സ്ട്രോക്ക്]] അല്ലെങ്കിൽ [[ക്ഷണിക ഇസ്കീമിക ആഘാതം|ക്ഷണിക ഇസ്കെമിക് ആക്രമണം]] * മസ്തിഷ്ക ട്യൂമർ * ടോക്സോകാര: കാഴ്ച മങ്ങുന്നതിന് കാരണമാകുന്ന ഒരു പരാന്നഭോജിയായ വട്ടപ്പുഴു. <ref>{{Cite web|url=https://www.reviewofophthalmology.com/article/detection-and-treatment-of-ocular-toxocariasis|title=Detection and Treatment Of Ocular Toxocariasis|website=www.reviewofophthalmology.com}}</ref> * കണ്ണിലേക്കുള്ള രക്തസ്രാവം * ജയന്റ് സെൽ ആർട്ടറൈറ്റിസ്: ഒപ്റ്റിക് നാഡിയിലേക്ക് രക്തം നൽകുന്ന തലച്ചോറിലെ ധമനിയുടെ വീക്കം. * [[ചെന്നിക്കുത്ത്|മൈഗ്രെയ്ൻ തലവേദന]]: തലവേദന ആരംഭിക്കുന്നതിന് മുമ്പുള്ള സാധാരണ ലക്ഷണങ്ങളാണ് ലൈറ്റ്, ഹാലോസ് അല്ലെങ്കിൽ സിഗ്സാഗ് പാറ്റേണുകൾ എന്നിവ. തലവേദനയില്ലാതെ ദൃശ്യ ലക്ഷണങ്ങൾ മാത്രം ഉണ്ടാകുന്നതാണ് റെറ്റിന മൈഗ്രെയ്ൻ. * കാർബൺ മോണോക്സൈഡ് വിഷബാധ: ഓക്സിജൻ വിതരണം കുറയുന്നത് കാഴ്ച ഉൾപ്പെടെ ശരീരത്തിന്റെ പല മേഖലകളെയും ബാധിക്കും. <ref>{{Cite web|url=http://healthvermont.gov/enviro/indoor_air/co.aspx|title=Carbon Monoxide - Vermont Department of Health|access-date=2015-09-18|website=healthvermont.gov}}</ref> [[കാർബൺ മോണോക്സൈഡ്]] മൂലമുണ്ടാകുന്ന വിഷബാധയുടെ മറ്റ് ലക്ഷണങ്ങളിൽ [[തലചുറ്റൽ|വെർട്ടിഗോ]], ഭ്രമാത്മകത, [[ഫോട്ടോഫോബിയ|പ്രകാശത്തോടുള്ള സംവേദനക്ഷമത]] എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്നു. == അവലംബം == {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:കണ്ണിലെ പേശികൾ, നേത്ര ചലനം, റിഫ്രാക്ഷൻ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അസുഖങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഒപ്റ്റോമെട്രി]] [[വർഗ്ഗം:കാഴ്ച പ്രശ്നങ്ങളും അന്ധതയും]] [[വർഗ്ഗം:നേത്രവിജ്ഞാനം]] p1ins92nz5eq73i3jzv9wes1l1akaac സൂസൻ പീറ്റേഴ്‌സ് 0 569789 3765770 3736668 2022-08-18T03:44:55Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = സൂസൻ പീറ്റേഴ്‌സ് | image = Susan Peters in Keep Your Powder Dry.jpg | alt = <!-- descriptive text for use by speech synthesis (text-to-speech) software --> | caption = സൂസൻ പീറ്റേർസ് 1944ൽ (before paralyzed) | birth_name = സൂസൻ കാർനഹാൻ | birth_date = {{Birth date|1921|7|3|mf=y}} | birth_place = [[സ്പോക്കെയ്ൻ]], [[വാഷിംഗ്ടൺ]], യു.എസ്. | death_date = {{Death date and age|1952|10|23|1921|7|3|mf=y}} | death_place = [[വിസാലിയ]], [[കാലിഫോർണിയ]], യു.എസ്. | death_cause = [[Pyelonephritis]] and [[pneumonia]] induced by starvation{{efn|A 1952 article on Peters's death notes that her chronic kidney infection and pneumonia was complicated by [[dehydration]] and [[starvation]], as she had "lost the will to live" in the final weeks of her life, and thus refused to eat.<ref name=ferrero/> Articles published in 2008 and 2014 by ''[[LA Weekly]]'' and ''[[The Hollywood Reporter]]'', respectively, both class her death as a [[suicide]] induced by her self-starvation.<ref name=hr/><ref name=easy>{{cite web|url=http://www.laweekly.com/film/richard-quine-dying-is-easy-2154740|work=[[LA Weekly]]|title=Richard Quine: Dying Is Easy|date=August 6, 2008|access-date=August 5, 2017|author=Garnier, Philippe}}</ref>}} | resting_place = [[Forest Lawn Memorial Park, Glendale]], California, U.S. | occupation = നടി | years_active = 1940&ndash;1952 | spouse = {{marriage|[[Richard Quine]]<br/>|1943|1948|reason=divorced}} | children = 1 }} '''സൂസൻ പീറ്റേഴ്‌സ്''' (ജനനം: സൂസൻ കാർനഹാൻ; ജൂലൈ 3, 1921 - ഒക്ടോബർ 23, 1952) ഒരു ദശാബ്ദക്കാലത്തോളം നീണ്ട തന്റെ അഭിനയജീവിതത്തിൽ ഇരുപതിലധികം ചലച്ചിത്രങ്ങളിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട ഒരു [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ]] നടിയായിരുന്നു. അംഗീകാരമില്ലാത്ത വേഷങ്ങളിലൂടെ, ഒരു നിഷ്കളങ്കയായ നാടൻ പെൺകുട്ടിയെന്ന പ്രതിഛായ സൃഷ്ടിച്ചുകൊണ്ടാണ് സൂസൻ പീറ്റേർസ് തന്റെ അഭിനയ ജീവിതത്തിന് തുടക്കം കുറിച്ചതെങ്കിലും, 1940-കളുടെ മധ്യത്തിൽ ഗൗരവതരമായ വേഷങ്ങളിലൂടെ ഒരു ഇരുത്തംവന്ന നടിയായി അവർ സ്വയം പ്രഖ്യാപിച്ചു. [[വാഷിങ്ടൺ (യു.എസ്. സംസ്ഥാനം)|വാഷിംഗ്ടണിലെ]] [[സ്‌പോക്കെയ്‌ൻ|സ്‌പോക്കെയ്‌നിൽ]] ജനിച്ച സൂസൻ പീറ്റേഴ്‌സ് [[ഒറിഗൺ|ഒറിഗണിലെ]] [[പോർട്ട്‌ലാൻഡ്|പോർട്ട്‌ലാൻഡിലും]] പിന്നീട് [[ലോസ് ആഞ്ചെലെസ്|ലോസ് ഏഞ്ചൽസിലും]] വിധവയായ മാതാവിൻറെ സംരക്ഷണയിൽ വളർന്നു. ഹൈസ്കൂൾ ബിരുദം നേടിയ ശേഷം, [[ഓസ്ട്രിയ|ഓസ്ട്രിയൻ]] നാടക സംവിധായകൻ [[മാക്സ് റെയ്ൻഹാർഡ്|മാക്സ് റെയ്ൻഹാർഡിൽനിന്ന്]] അഭിനയ കല പരിശീലിക്കുകയും [[വാർണർ ബ്രോസ്.|വാർണർ ബ്രദേഴ്സ്]] പിക്ചേഴ്സുമായി കരാർ ഒപ്പിടുകയും ചെയ്തു. ''സാന്റാ ഫേ ട്രെയിലിൽ'' (1940) ഒരു ചെറിയ സഹകഥാപാത്രത്തിൻറെ വേഷം നേടുന്നതിന് മുമ്പ് അവർ നിരവധി ബിറ്റ് വേഷങ്ങളിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടിരുന്നു. 1942-ൽ [[വാർണർ ബ്രോസ്.|വാർണർ ബ്രദേഴ്‌സ്]] നിർമ്മിച്ച് [[ഹംഫ്രി ബോഗാർട്ട്|ഹംഫ്രി ബൊഗാർട്ടിനും]] [[റിച്ചാർഡ് ട്രാവിസ്|റിച്ചാർഡ് ട്രാവിസിനും]] ഒപ്പം അഭിനയിച്ച ''ദി ബിഗ് ഷോട്ട്'' എന്ന അവസാന ചിത്രത്തിൻറെ റിലീസിന് ശേഷം, വാർണർ സൂസൻ പീറ്റേർസുമായുള്ള കരാർ പുതുക്കേണ്ടതില്ലെന്ന് തീരുമാനിക്കുകയും ചെയ്തു. 1942-ൽ, പീറ്റേഴ്സ് ''ടിഷ്'' എന്ന ചിത്രത്തിൽ ഒരു സഹകഥാപാത്രമായി പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടത് മെട്രോ-ഗോൾഡ്വിൻ-മേയറുമായി (MGM) ഒരു കരാർ ഒപ്പിടുന്നതിന് കാരണമായി. അതേ വർഷം, മെർവിൻ ലെറോയ് സംവിധാനം ചെയ്ത ''റാൻഡം ഹാർവെസ്റ്റ്'' എന്ന നാടകീയ ചിത്രത്തിലെ പ്രധാന വേഷം അവർക്ക് മികച്ച സഹനടിക്കുള്ള [[അക്കാദമി അവാർഡ്]] നാമനിർദ്ദേശം നേടിക്കൊടുക്കുകയും ഗൗരവ പ്രധാനമായ വേഷങ്ങൾ അവതരിപ്പിക്കുന്ന ഒരു നടിയായി മാറുകയും ചെയ്തു. ''യംഗ് ഐഡിയാസ്'' (1943) എന്ന റൊമാന്റിക് കോമഡി, ''അസൈൻമെന്റ് ഇൻ ബ്രിട്ടാനി'' (1943), ''സോംഗ് ഓഫ് റഷ്യ'' (1944), ''കീപ് യുവർ പൗഡർ ഡ്രൈ'' (1945) തുടങ്ങിയ നിരവധി യുദ്ധ ചിത്രങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെ എം‌ജി‌എമ്മിനായി പീറ്റേഴ്‌സ് നിരവധി സിനിമകളിൽ നായികയായി പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു. 1945 ലെ പുതുവത്സര ദിനത്തിൽ, ആകസ്മികമായി വെടിയേറ്റ പീറ്റേഴ്‌സിന്റെ [[സുഷുമ്നാ നാഡി|സുഷുമ്‌നാ നാഡിക്ക്]] തകരാറുകൾ സംഭവിക്കുകയും ഇത് അവരെ സ്ഥിരമായി പക്ഷാഘാതത്തിലേയ്ക്ക് നയിക്കുകയും ചെയ്തു. ''ദി സൈൻ ഓഫ് ദ റാം'' (1948) എന്ന സിനിമയിൽ വീൽചെയർ ഉപയോഗിക്കുന്ന ഒരു കഥാപാത്രത്തെ അവതരിപ്പിച്ചുകൊണ്ട് അവർ സിനിമയിലേക്ക് മടങ്ങിയെത്തി. പീറ്റേഴ്‌സ് പിന്നീട് നാടകാഭിനയത്തിലേയ്ക്ക് തിരിയുകയും, 1949-ൽ [[ടെന്നസി വില്യംസ്|ടെന്നസി വില്യംസിന്റെ]] ''ദി ഗ്ലാസ് മെനഗറി'' എന്ന നിരൂപക പ്രശംസ നേടിയ ഒരു നാടകത്തിൽ ലോറ വിംഗ്‌ഫീൽഡ് എന്ന കഥാപാത്രമായി അഭിനയിക്കുകയും ചെയ്തു. ഈ നാടകത്തിൽ വീൽചെയർ ഉപയോഗിക്കുന്ന കഥാപാത്രമായി അഭിനയിക്കാൻ ഈ കഥാപാത്രത്തിന് ചെറിയ മാറ്റം വരുത്തിയിരുന്നു. ഇതിനെ തുടർന്ന് ''ദി ബാരറ്റ്‌സ് ഓഫ് വിംപോൾ സ്ട്രീറ്റ്'' എന്ന നാടകത്തിൽ ശാരീരിക വൈകല്യമുള്ള കവയിത്രി [[എലിസബത്ത് ബാരറ്റ് ബ്രൗണിങ്|എലിസബത്ത് ബാരറ്റ് ബ്രൗണിങ്ങിനെ]] അവതരിപ്പിച്ചു.എന്നിരുന്നാലും, വിവാഹബന്ധം വേർപെടുത്തിയതും പരിമിതമായ തൊഴിൽ സാഹചര്യങ്ങലും കാരണം പീറ്റേഴ്‌സ് വർഷങ്ങളായി ക്ലിനിക്കൽ ഡിപ്രഷൻ അനുഭവിച്ചിരുന്നു. 1952-ന്റെ അവസാനത്തിൽ, അവർ സ്വയം പട്ടിണി കിടക്കാൻ തുടങ്ങിയതോടെ പക്ഷാഘാതത്തോടൊപ്പം വിട്ടുമാറാത്ത വൃക്കയിലെ അണുബാധകൾക്കും ന്യുമോണിയയ്ക്കും കാരണമായി. ആ വർഷം 31-ാം വയസ്സിൽ ആരോഗ്യ സംബന്ധമായ പ്രശ്നങ്ങളെത്തുടർന്ന് അവൾ അന്തരിച്ചു. == ജീവിതരേഖ == === 1921–1939: ആദ്യകാല ജീവിതം === 1921 ജൂലൈ 3-ന് [[വാഷിങ്ടൺ (യു.എസ്. സംസ്ഥാനം)|വാഷിംഗ്ടണിലെ]] [[സ്പോക്കെയ്ൻ|സ്‌പോക്കെയ്ൻ]] നഗരത്തിൽ റോബർട്ട്, ആബി കാർനഹാൻ ദമ്പതികളുടെ രണ്ട് മക്കളിൽ മൂത്തവളായി സുസെയ്ൻ കാർനഹാൻ എന്ന പേരിൽ പീറ്റേർസ് ജനിച്ചു. പിതാവ് ഐറിഷ് വംശജനായ ഒരു സിവിൽ എഞ്ചിനീയറും മാതാവ് ഫ്രഞ്ച് വംശജയും റോബർട്ട് ഇ. ലീയുടെ പരമ്പരയിലെ മരുമകളുമായിരുന്നു. പീറ്റേഴ്‌സിന് 1923-ൽ ജനിച്ച റോബർട്ട് ജൂനിയർ എന്ന ഒരു ഇളയ സഹോദരനുംകൂടിയുണ്ടായിരുന്നു. പീറ്റേഴ്സിൻറെ ജനനത്തിനു തൊട്ടുപിന്നാലെ, കാർനഹാൻ കുടുംബം [[ഒറിഗൺ|ഒറിഗണിലെ]] പോർട്ട്‌ലാൻഡിലേക്ക് താമസം മാറി. 1928-ൽ, പിതാവ് പോർട്ട്‌ലാൻഡിൽവച്ചു നടന്ന ഒരു വാഹനാപകടത്തിൽ കൊല്ലപ്പെട്ടതിനുശേഷം വാഷിംഗ്ടണിലെ [[സിയാറ്റിൽ|സിയാറ്റിലിലേക്കും]] പിന്നീട് [[ലോസ് ആഞ്ചെലെസ്|ലോസ് ഏഞ്ചൽസിലേക്കും]] താമസം മാറിയ കുടുംബം പീറ്റേഴ്‌സിന്റെ [[ഫ്രാൻസ്|ഫ്രാൻസിൽ]] ജനിച്ച് മാതൃ മുത്തശ്ശിയും ഡെർമറ്റോളജിസ്റ്റുമായ മരിയ പാറ്റേനോഡിനൊപ്പം താമസിച്ചു. ലെയർഡ് ഹാൾ വനിതാ വിദ്യാലയം, [[കാലിഫോർണിയ|കാലിഫോർണിയയിലെ]] അസൂസയിലെ ലാറ്യൂ സ്കൂൾ, [[ലോസ് ആഞ്ചെലെസ്|ലോസ് ആഞ്ചെലെസിലെ]] ഫ്ലിൻട്രിഡ്ജ് സേക്രഡ് ഹാർട്ട് അക്കാദമി എന്നിവിടങ്ങളിലാണ് പീറ്റേഴ്സ് പഠനം നടത്തിയത്. ഹൈസ്കൂൾ വർഷങ്ങളിൽ, മാതാവിനേയും  സഹോദരനെയും സഹായിക്കുകയെന്ന ലക്ഷ്യത്തോടെ അവൾ ലോസ് ആഞ്ചെലസിലെ ഒരു ഡിപ്പാർട്ട്മെന്റ് സ്റ്റോറിൽ സ്കൂൾ സമയത്തിനുശേഷമുള്ള സമയം ജോലി ചെയ്തുകൊണ്ട് പണം സമ്പാദിച്ചു. ഒരു ജവുളിക്കടയിൽ ജോലി ചെയ്തും ഒരു അപ്പാർട്ട്മെന്റ് കെട്ടിടം കൈകാര്യം ചെയ്തും പീറ്റേഴ്സിന്റെ മാതാവും  രണ്ട് മക്കളും നിത്യവൃത്തി കഴിച്ചുവന്നു. "ഞങ്ങൾ ദരിദ്രരായിരുന്നു, പക്ഷേ ഞങ്ങൾ മോശമല്ലാത്ത രീതിയിൽ ജീവിക്കുകയും ഒപ്പം ജീവിതം ആസ്വദിക്കുകയു ചെയ്തു, എന്ന് പീറ്റേഴ്സ് അവളുടെ ബാല്യകാല ശിക്ഷണത്തെക്കുറിച്ച് അനുസ്മരിച്ചു. ഒരു നീന്തൽ താരവും ടെന്നീസ് കളിക്കാരിയുമായിരുന്നതൊടൊപ്പം കുതിര സവാരിയും ചെയ്തു വളർന്ന അവൾ; ഒരു കുതിരസവാരിക്കാരി എന്ന നിലയിലുള്ള തൻറെ  കഴിവ് ഉപയോഗിച്ച് മറ്റുള്ളവരുടെ കുതിരകളെ മത്സരങ്ങളിൽ തോൽപ്പിക്കുകയും കുടുംബത്തിനായി അധിക വരുമാനം നേടുകയും ചെയ്തു. ഉന്നത പഠനകാലത്ത് ഹോളിവുഡ് ഹൈസ്‌കൂളിലേക്ക് മാറിയ അവൾ നാടക ക്ലാസുകളിൽ പങ്കെടുക്കാൻ തുടങ്ങുകയും, പാചക കോഴ്‌സുകൾക്ക് പകരം നാടക കോഴ്സിന് എൻറോൾ ചെയ്യാൻ തീരുമാനിക്കുകയും ചെയ്തു. "കുക്കിംഗ് കോഴ്‌സിന് പകരം ഞാൻ ഒരു നാടക കോഴ്‌സ് തെരഞ്ഞെടുത്തു, കാരണം ഇത് എളുപ്പമാണെന്ന് ഞാൻ കരുതി," പീറ്റേഴ്‌സ് പറഞ്ഞു. "അഭിനയം എന്നാൽ പണമാണ്, എന്റെ കുടുംബത്തിന് പണം ആവശ്യമായിരുന്നു." ഹൈസ്കൂൾ പഠനകാലത്ത് അവൾ ഒരു ടാലന്റ് ഏജന്റുമായി കരാർ ഒപ്പുവച്ചിരുന്നു. [[ജേസൺ റോബാർഡ്‌സ്]], [[ഷീല റയാൻ]], [[ഡൊറോത്തി മോറിസ്]] എന്നിവർക്കൊപ്പം 1939 ജൂണിൽ ഹോളിവുഡ് ഹൈസ്‌കൂളിൽ നിന്ന് അവൾ ബിരുദം നേടി. അഭിനയത്തോടുള്ള ഒരു പുതിയ താൽപ്പര്യം മാക്‌സ് റെയ്‌ൻഹാർഡ് സ്‌കൂൾ ഓഫ് ഡ്രമാറ്റിക് ആർട്‌സിൽ നിന്ന് സ്‌കോളർഷിപ്പ് നേടാൻ പീറ്റേഴ്സിനെ സഹായിച്ചു. റെയ്ൻഹാർഡ് സ്കൂളിൽ ഫിലിപ്പ് ബാരിയുടെ ഹോളിഡേയുടെ ഒരു ഷോകേസ് പ്രൊഡക്ഷനിൽ പ്രകടനം നടത്തവേ, മെട്രോ-ഗോൾഡ്വിൻ-മേയറിന്റെ (എംജിഎം) ഒരു ടാലന്റ് സ്കൗട്ട്, പീറ്റേഴ്സിൻറെ കഴിവുകൾ കണ്ടെത്തുകയും ജോർജ്ജ് കുക്കോറിന്റെ ''[[സൂസൻ ആൻഡ് ഗോഡ്]]'' (1940) എന്ന സിനിമയിൽ അവൾക്ക് ഒരു ചെറിയ റോൾ നൽകുകയും ചെയ്തു. ഷൂട്ടിംഗിനിടെ, വളരെ പരിഭ്രാന്തയായ പീറ്റേഴ്സിന് ക്യാമറയ്ക്ക് മുന്നിൽ മോഹാലസ്യമുണ്ടായി. സെറ്റിൽ ഭയാശങ്കയാകുന്ന പീറ്റേഴ്‌സിന്  കുക്കോർ ഒരു രക്ഷാധികാരിയായിത്തീരുകയും നാടക പരിശീലകനായ ഗെർട്രൂഡ് വോഗ്‌ലറിൽനിന്ന് സ്വകാര്യ അഭിനയ പാഠങ്ങൾ പഠിക്കാൻ അദ്ദേഹം ചുമതലപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. പീറ്റേഴ്സിന് ഒരു താരമാകാനുള്ള സാധ്യതയുണ്ടെന്ന് കുക്കോർ വിശ്വസിച്ചു. യുവതിയായ [[കാതറീൻ ഹെപ്ബേൺ|കാതറിൻ ഹെപ്‌ബേണിനെ]] അവൾ ഓർമ്മിപ്പിച്ചതായി അദ്ദേഹം പിന്നീട് അനുസ്മരിച്ചു. === 1940–1941: വാർണർ ബ്രദേഴ്സുമായുള്ള കരാർ. === 1940-ന്റെ പ്രാരംഭത്തിൽ, [[വാർണർ ബ്രോസ്.|വാർണർ ബ്രോസ്]] പിക്‌ചേഴ്‌സിനായി സൂസൻ പീറ്റേഴ്‌സ് സ്‌ക്രീൻ ടെസ്റ്റ് നടത്തിയതോടെ, പിന്നീട് അവർക്ക് ഒരു കരാർ വാഗ്ദാനം ചെയ്യപ്പെട്ടു. പിന്നീട് ജന്മനാമമായ സുസെയ്ൻ കാർനഹാൻ എന്ന പേരിൽ ക്രെഡിറ്റ് ചെയ്യപ്പെട്ട പീറ്റേഴ്‌സ്, ''റിവേഴ്‌സ് എൻഡ്'', ''ദ മാൻ ഹു ടോക്ക്ഡ് ടൂ മച്ച്'', ''മണി ആൻഡ് ദി വുമൺ'', ''ഓൾവേസ് എ ബ്രൈഡ്'' (എല്ലാം 1940-ൽ പുറത്തിറങ്ങി) എന്നിവ പോലെയുള്ള വാർണർ ബ്രോസ് സിനിമകളിൽ വിവിധങ്ങളായ ചെറു വേഷങ്ങളിൽ അഭിനയിച്ചു. അവയിൽ പലതും അംഗീകാരമില്ലാത്ത ബിറ്റ് ഭാഗങ്ങളോ മിന്നിമറയുന്ന വേഷങ്ങളോ ആയിരുന്നു. ബിഗ്-ബജറ്റ് പടിഞ്ഞാറൻ ചിത്രമായ സാന്താ ഫെ ട്രെയിലിൽ (1940) [[എറോൾ ഫ്‌ലിൻ]], ഒലിവിയ ഡി ഹാവില്ലാൻഡ് എന്നിവർക്കൊപ്പം  അവൾക്ക് ആദ്യമായി ഒരു ഒരു അംഗീകാരമുള്ള വേഷം ലഭിച്ചു. [[കാൻസസ്|കാൻസസിലെ]] സൈനിക ഉദ്യോഗസ്ഥനുമായി പ്രണയത്തിലായ [[ബോസ്റ്റൺ (മാസച്ച്യൂസെറ്റ്സ്)|ബോസ്റ്റണിൽ]] നിന്നുള്ള ഒരു യുവതിയെ ഈ ചിത്രത്തിൽ പീറ്റേഴ്സ് അവതരിപ്പിച്ചു. ''സാന്താ ഫെ ട്രെയിൽ'' എന്ന ചിത്രത്തിന് ശേഷം, പീറ്റേഴ്‌സിന് ''ദി സ്ട്രോബെറി ബ്ലോണ്ട്'', ''മീറ്റ് ജോൺ ഡോ'', ''ഹിയർ കംസ് ഹാപ്പിനസ്'' (1941), ''സ്കാറ്റർഗുഡ് പുൾസ് ദ സ്ട്രിംഗ്സ് (''എല്ലാം 1941) എന്നീ ചിത്രങ്ങളിലെ ചെറു വേഷങ്ങളിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു. അവയിൽ അവസാനത്തേത് അവർക്ക് അനുകൂലമായ അവലോകനങ്ങൾ നേടിക്കൊടുത്തു. തുടർന്ന് ''ത്രീ സൺസ് ഓ ഗൺസ്'' (1941) എന്ന ഹാസ്യചിത്രത്തിലെ പ്രധാന വേഷം ചെയ്തതിനേത്തുടർന്ന് റിച്ചാർഡ് ട്രാവിസ്, ഹംഫ്രി ബൊഗാർട്ട് എന്നിവർക്കൊപ്പം ''ദി ബിഗ് ഷോട്ട്'' (1942) എന്ന ചിത്രത്തിലെ കുറ്റവാളിയുടെ കാമുകിയായി ഒരു നാടകീയമായ ഒരു വേഷം അവതരിപ്പിച്ചു. ''യംഗ് അമേരിക്ക ഫ്ലൈസ്'' (1940), ''സോക്കറോ'' (1941) തുടങ്ങിയ ചിത്രങ്ങളിലും അവർക്ക് ഹ്രസ്വ വേഷങ്ങൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. സ്റ്റുഡിയോയുടെ നിർബന്ധത്തിനു വഴങ്ങി (ആദ്യം പേര് ഷാരോൺ ഒകീഫ് എന്ന് മാറ്റാൻ സ്റ്റുഡിയോ നിർദ്ദേശിച്ചു), തന്റെ ജന്മനാമം ഉപേക്ഷിച്ച അവർ സൂസൻ പീറ്റേഴ്സ് എന്ന അരങ്ങിലെ പേര് സ്വീകരിച്ചു. എന്നിരുന്നാലും, 1942-ഓടെ, [[വാർണർ ബ്രോസ്.|വാർണർ ബ്രോസ്]] അവളുമായുള്ള കരാർ പുതുക്കേണ്ടതില്ലെന്ന് തീരുമാനിച്ചു. === 1942-1944: എംജിഎം. കരാറും നിർണായക വിജയങ്ങളും === [[വാർണർ ബ്രോസ്.|വാർണർ ബ്രദേഴ്‌സിൽനിന്ന്]] പുറത്തായി ഏതാനും മാസങ്ങൾക്ക് ശേഷം, [[മേരി റോബർട്ട്‌സ് റൈൻഹാർട്ട്|മേരി റോബർട്ട്‌സ് റൈൻഹാർട്ടിന്റെ]] മിശ്രിത കഥകളിൽനിന്നുള്ള അവലംബമായ ''ടിഷ്'' (1942) എന്ന സിനിമയിലെ ഒരു സഹകഥാപാത്രത്തെ പരീക്ഷിക്കാൻ എംജിഎം സ്റ്റുഡിയോ പീറ്റേഴ്‌സുമായി ബന്ധപ്പെട്ടു. ആ വേഷത്തിനുവേണ്ടി തെരഞ്ഞെുക്കപ്പെട്ട അവർ സ്റ്റുഡിയോയുമായി ഒരു കരാറിലേർപ്പെടുന്നതിൽ വിജയിച്ചു. അക്കാലത്ത്, [[ഹോളിവുഡ് സിനിമ|ഹോളിവുഡിലെ]] ഏറ്റവും കൂടുതൽ സ്‌ക്രീൻ ടെസ്റ്റ് ചെയ്യപ്പെട്ട നടിമാരിൽ ഒരാളായിരുന്നു പീറ്റേഴ്‌സ്. ടിഷിന്റെ ചിത്രീകരണ വേളയിൽ, പീറ്റേഴ്‌സ് തൻറെ ഭാവി ഭർത്താവും നടനുമായ റിച്ചാർഡ് ക്വിനെ കണ്ടുമുട്ടി. എംജിഎമ്മിലെ തന്റെ രണ്ടാമത്തെ ചിത്രമായ ''ഡോ. ഗില്ലസ്പീസ് ന്യൂ അസിസ്റ്റന്റിൽ'' (1942) അദ്ദേഹത്തോടൊപ്പവും [[വാൻ ജോൺസൺ|വാൻ ജോൺസണൊപ്പവും]] അവർ അഭിനയിച്ചു. 1943 നവംബർ 7-ന് പടിഞ്ഞാറൻ  ലോസ് ആഞ്ചലസിലെ വെസ്റ്റ്വുഡ് കമ്മ്യൂണിറ്റി ചർച്ചിൽ വെച്ച് ക്വീനും പീറ്റേഴ്സും വിവാഹിതരായി. [[മിക്കി റൂണി|മിക്കി റൂണിക്കൊപ്പം]] അവസാന രംഗത്ത് വളരെച്ചെറിയ ഒര വേഷത്തിൽ പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ട ''ആൻഡി ഹാർഡീസ് ഡബിൾ ലൈഫ്'' (1942) എന്ന ചിത്രത്തിന്റെ പൂർത്തീകരണത്തിന് ശേഷം, പീറ്റേർസിനെ [[മെർവിൻ ലെറോയ്]], ''റാൻഡം ഹാർവെസ്റ്റ്'' (1942) എന്ന ചിത്രത്തിനുവേണ്ടി കരാർ  ചെയ്തു. ഈ ചിത്രത്തിൽ പ്രണയിനിയായ യുവതിയെ അവൾ അവതരിപ്പിച്ചു. ആ വർഷം ഏറ്റവും കൂടുതൽ വരുമാനം നേടിയ 25 ചിത്രങ്ങളിൽ ഒന്നായിരുന്ന ഇതിലെ, പീറ്റേഴ്സിന്റെ പ്രകടനം നിരൂപക പ്രശംസയോടൊപ്പം മികച്ച സഹനടിക്കുള്ള [[അക്കാദമി അവാർഡ്]] നാമനിർദ്ദേശവും ലഭിക്കുന്നതിനുമിടയാക്കി. റാൻഡം ഹാർവെസ്റ്റിന്റെ വിജയം, ഒരു ഫ്രഞ്ച് കർഷക പെൺകുട്ടിയെ അവതരിപ്പിച്ച ''അസൈൻമെന്റ് ഇൻ ബ്രിട്ടാനി'' (1943) പോലുള്ള മറ്റ് പ്രധാന ചിത്രങ്ങളിൽ പീറ്റേഴ്സിന് പ്രധാന വേഷങ്ങൾ നൽകാൻ എംജിഎമ്മിനെ പ്രേരിപ്പിച്ചു. [[ജൂൾസ് ഡാസിൻ]] സംവിധാനം ചെയ്ത ''യംഗ് ഐഡിയാസ് (''1943) എന്ന ഹാസ്യചിത്രത്തിൽ [[ഹെർബർട്ട് മാർഷൽ|ഹെർബർട്ട് മാർഷലിനും]] [[മേരി ആസ്റ്റർ|മേരി ആസ്റ്ററിനുമൊപ്പം]] ചെറുതും എന്നാൽ ശ്രദ്ധിക്കപ്പെടുന്നതുമായ വേഷം ലഭിച്ചു. പിന്നീട് ''സോംഗ് ഓഫ് റഷ്യ''യിൽ (1943) റോബർട്ട് ടെയ്‌ലറിനൊപ്പം നായികയായി അഭിനയിക്കുകയും നിരൂപക പ്രശംസ  നേടിയ ഈ ചിത്രത്തോടെ പീറ്റേർസ് കൂടുൽ ശ്രദ്ധിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. എന്നിരുന്നാലും, സോവിയറ്റ് യൂണിയനെക്കുറിച്ചുള്ള അതിലെ ചിത്രീകരണം ചിത്രത്തിന് ഒരു കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് അനുകൂല നിലപാടുള്ളതായി ചില പ്രേക്ഷകരും നിരൂപകരും വ്യാഖ്യാനിച്ചതിനാൽ ചിത്രം വിവാദപരമായിരുന്നു. 1944-ന്റെ തുടക്കത്തിൽ, [[എസ്തർ വില്ല്യംസ്|എസ്തർ വില്യംസ്]], [[ലാറൈൻ ഡേ]], [[കാത്രിൻ ഗ്രേസൺ]], [[വാൻ ജോൺസൺ]], [[മാർഗരറ്റ് ഒബ്രിയൻ]], [[ജിന്നി സിംസ്]], [[റോബർട്ട് വാക്കർ]], [[ജീൻ കെല്ലി]], [[ജോർജ്ജ് മർഫി]] എന്നിവരോടൊപ്പം പരീക്ഷണ ഘട്ടത്തിലെ അഭിനേതാക്കളുടെ പദവിയിൽ നിന്ന് സ്റ്റുഡിയോയുടെ ഔദ്യോഗിക താര പരിവേഷ മുള്ള അഭിനേതാക്കളുടെ വിഭാഗത്തിലേക്ക് ഉയർത്തപ്പെട്ട പത്തുപേരിൽ ഒരാളായിരുന്നു പീറ്റേഴ്‌സ്. ഈ കാലയളവിൽ എം‌ജി‌എമ്മുമായി കരാറിലേർപ്പെട്ട കളിക്കാരുടെ ഒരു ഔദ്യോഗിക ഛായാചിത്രത്തിൽ പീറ്റേഴ്‌സ് സ്റ്റുഡിയോയുടെ തലവനായിരുന്ന ലൂയിസ് ബി മേയറുമായും അതുപോലെതന്ന ജെയിംസ് സ്റ്റുവർട്ട്, മിക്കി റൂണി, മാർഗരറ്റ് സുള്ളവൻ, [[കാതറീൻ ഹെപ്ബേൺ|കാതറിൻ ഹെപ്‌ബേൺ]], [[ഹെഡി ലമാർ|ഹെഡി ലാമർ]], [[ഗ്രീർ ഗാർസൺ]] തുടങ്ങിയ പ്രമുഖ അഭിനേതാക്കൾക്കുമൊപ്പം മുൻ നിരയിൽത്തന്നെ  പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടിരുന്നു.   1944-ന്റെ അവസാനത്തിൽ, പീറ്റേഴ്‌സ് [[ലാന ടേണർ|ലാന ടേണറും]] [[ലാറൈൻ ഡേ|ലാറൈൻ ഡേയ്ക്കുമൊപ്പം]] ''കീപ് യുവർ പൗഡർ ഡ്രൈ''  എന്ന  യുദ്ധചിത്രത്തിൽ ഒരു സൈനികന്റെ വിനയാന്വിതയായ ഭാര്യയെ അവതരിപ്പിച്ചു. == അവലംബം == <references /> m2i733shxp1nja81xidj2yulo5npywi ജാക്ക് എൻ ജിൽ 0 574652 3765850 3762495 2022-08-18T11:05:08Z 117.194.147.143 wikitext text/x-wiki {{Infobox film | name = ജാക്ക് എൻ ജിൽ | image = | director = [[സന്തോഷ് ശിവൻ]] | producer = {{Unbulleted_list|ഗോകുലം ഗോപാലൻ|സന്തോഷ് ശിവൻ|എം.പ്രശാന്ത് ദാസ്}} | writer = | screenplay = | cinematography = സന്തോഷ് ശിവൻ | starring = {{Unbulleted list|[[മഞ്ജു വാര്യർ]]| [[കാളിദാസ് ജയറാം]]| ഷൈലി കൃഷ്ണൻ| [[സൗബിൻ ഷാഹിർ]]| [[അജു വർഗീസ്]]}} | editing = Renjith Touchriver | music = {{Unbulleted list|ജേക്സ് ബിജോയ്| ഗോപി സുന്ദർ| രാം സുരേന്ദർ}} | studio = ശ്രീ ഗോകുലം മൂവീസ് <br> സേവാസ് ഫിലിംസ് | distributor = ജോയ് മൂവി പ്രൊഡക്ഷൻസ് <br> സന്തോഷ് ശിവൻ പ്രൊഡക്ഷൻസ് | released = 20 മെയ് 2022 | country = ഇന്ത്യ | language = മലയാളം | gross = }} [[സന്തോഷ് ശിവൻ]] സംവിധാനം ചെയ്ത് 2022-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ ഇന്ത്യൻ [[മലയാളം ഭാഷ]] [[ശാസ്ത്രകഥ|സയൻസ് ഫിക്ഷൻ]] [[ഹാസ്യ ചലച്ചിത്രം|കോമഡി ചിത്രമാണ്]] '''ജാക്ക് എൻ ജിൽ''' (ജാക്ക് ആൻഡ് ജിൽ എന്ന് ഉച്ചരിക്കുന്നു).<ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/santhosh-sivan-shares-a-still-from-the-set-of-jack-and-jill/articleshow/66694919.cms|title=Santhosh Sivan shares a still from the set of 'Jack and Jill' - Times of India|website=The Times of India|language=en|access-date=2019-01-30}}</ref> [[മഞ്ജു വാര്യർ]] , [[കാളിദാസ് ജയറാം]] ,[[സൗബിൻ ഷാഹിർ]], ഷൈലി കൃഷ്ണൻ, എസ്തർ അനിൽ എന്നിവരാണ് പ്രധാന കഥാപാത്രങ്ങളെ അവതരിപ്പിക്കുന്നത്. ഛായാഗ്രാഹകനായ സന്തോഷ് ശിവൻറെ ഏകദേശം 7 വർഷങ്ങൾക്ക് ശേഷമുള്ള മലയാള സിനിമസംവിധാന രംഗത്തേക്കുള്ള തിരിച്ചുവരവിനെ ഈ ചിത്രം അടയാളപ്പെടുത്തുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://www.mangalam.com/en-news/detail/248842-entertainment-kalidas-santhosh-sivan-movie-titled-as-jack-and-jill.html|title=Kalidas-Santhosh Sivan movie titled as Jack and Jill|website=www.mangalam.com|language=en|access-date=2019-01-30}}</ref> സൗബിൻ ഷാഹിറിന് പകരം യോഗി ബാബുവാണ് ഇതിൻ്റെ തമിഴ് മൊഴിമാറ്റ പതിപ്പിൽ അഭിനയിക്കുന്നത്. ചിത്രം 2022 മെയ് 20 ന് തിയേറ്ററുകളിൽ റിലീസ് ചെയ്തു. ചിത്രം ബോക്സോഫീസിൽ പരാജയമായിരുന്നു. ==കഥാസംഗ്രഹം== ആർട്ടിഫിഷ്യൽ ഇൻ്റലിജൻസ് മേഖലയിലെ പ്രതിഭാധനനായ ശാസ്ത്രജ്ഞനായ കെഷ്, പിതാവിന്റെ ആഗ്രഹം നിറവേറ്റുന്നതിനായി ഒരു വ്യക്തിയുടെ ശാരീരികവും മാനസിക ശേഷിയും മൂർച്ച കൂട്ടുന്ന ജാക്ക് ആൻഡ് ജിൽ എന്ന ഒരു പ്രോഗ്രാം വികസിപ്പിക്കുന്നു. അവർ കാട്ടിൽ ഒരു ലാബ് നിർമ്മിക്കുകയും പ്രോഗ്രാം പരീക്ഷിക്കാൻ തുടങ്ങുകയും ചെയ്യുന്നു, പക്ഷേ ഈ പരീക്ഷണം അവരെ കുഴപ്പത്തിലാക്കാൻ തുടങ്ങുന്നു. == അഭിനേതാക്കൾ == *[[മഞ്ജു വാര്യർ]] - പാർവതി *[[കാളിദാസ് ജയറാം]] ​​- കെഷ് *[[സൗബിൻ ഷാഹിർ]] - കുട്ടാപ്പുകൾ *യോഗി ബാബു - സെന്റീമീറ്റർ (തമിഴ് പതിപ്പ്) *ഷൈലി കൃഷ്ണൻ- താര *[[എസ്തർ അനിൽ]] - ആരതി *[[അജു വർഗീസ്]] - ഡോ. സുബ്രഹ്മണ്യം *[[ഇന്ദ്രൻസ്]] - അന്ത്രപ്പൻ *[[നെടുമുടി വേണു]] - കേണൽ രാമചന്ദ്രൻ നായർ *[[ബേസിൽ ജോസഫ്]] - രവി *ഐഡ സോഫി സ്ട്രോം - ചിയോർലെറ്റ് *വിനീത - ജൽഗി *ഗോകുൽ ആനന്ദ് - ജോസഫ് *സുനിൽ വർഗീസ് - സ്റ്റീഫൻ തരകൻ *എം പ്രശാന്ത് ദാസ് - ഭാസ്കർ *[[സേതു ലക്ഷ്മി]] - പാർവതിയുടെ മുത്തശ്ശി ==റിലീസ്== ===തിയേറ്റർ=== ചിത്രം 2022 മെയ് 20 ന് തിയേറ്ററുകളിൽ റിലീസ് ചെയ്തു. ===ഹോം മീഡിയ=== ചിത്രത്തിന്റെ ഡിജിറ്റൽ അവകാശം [[ആമസോൺ പ്രൈം വീഡിയോ]] സ്വന്തമാക്കി , 2022 ജൂൺ 17 മുതൽ സ്ട്രീമിംഗ് ആരംഭിച്ചു. ==സ്വീകരണം== ===നിരൂപക പ്രതികരണം=== ചിത്രത്തിന് വളരെ മോശമായ (നെഗറ്റീവ്) അവലോകനങ്ങൾ ആണ് ലഭിച്ചത്, കൂടാതെ ഇതിൻറെ കഥ, തിരക്കഥ, അഭിനേതാക്കലുടെ പ്രകടനം, സംവിധാനം എന്നിവയും വ്യാപകമായി വിമർശിക്കപ്പെട്ടു.<ref>{{cite web | url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movie-reviews/jack-n-jill/movie-review/91689508.cms | title=Jack N' Jill Movie Review: A sci-fi lacking intelligence | website=[[The Times of India]] }}</ref><ref>{{cite news | url=https://www.thehindu.com/entertainment/movies/jack-n-jill-movie-review-a-bad-advertisement-for-ai-and-cinema/article65442557.ece | title='Jack N Jill' movie review: A bad advertisement for AI and cinema | newspaper=The Hindu | date=21 May 2022 | last1=Praveen | first1=S. r. }}</ref> ===ബോക്സ് ഓഫീസ്=== 84 ലക്ഷത്തിനടുത്ത് മാത്രമാണ് ചിത്രം തിയേറ്ററുകളിൽ നിന്ന് നേടിയത്. ചിത്രം ഒരു ബോക്‌സ് ഓഫീസ് പരാജയമായിരുന്നു. ==അവലംബം== {{reflist}} ==പുറത്തേക്കുള്ള കണ്ണികൾ== * {{IMDb title|9275006}} [[വർഗ്ഗം:2022-ൽ പുറത്തിറങ്ങിയ മലയാളചലച്ചിത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:മലയാളചലച്ചിത്രങ്ങൾ]] [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യൻ ചലച്ചിത്രങ്ങൾ]] rw59stxw9v6ufuptn02nd31ksfan5nf വിട്രിയസ് ഹെമറേജ് 0 575391 3765818 3765581 2022-08-18T09:31:43Z Ajeeshkumar4u 108239 /* സങ്കീർണതകൾ */ wikitext text/x-wiki {{pu|Vitreous hemorrhage}} {{Infobox medical condition (new) | name = Vitreous hemorrhage | synonyms = | image = Slit lamp photograph showing retinal detachment in Von Hippel-Lindau disease EDA08.JPG | caption = Slit lamp photograph showing [[retinal detachment]] with visible vitreous hemorrhage. | pronounce = | field = [[Ophthalmology]] | symptoms = | complications = | onset = | duration = | types = | causes = | risks = | diagnosis = | differential = | prevention = | treatment = | medication = | prognosis = | frequency = | deaths = }} '''വിട്രിയസ് ഹെമറേജ്''' എന്നത് [[മനുഷ്യ നേത്രം|കണ്ണിന്റെ]] [[വിട്രിയസ് ബോഡി|വിട്രിയസ് ഹ്യൂമറിനകത്തും]] ചുറ്റുമുള്ള ഭാഗങ്ങളിലും രക്തം അമിതമായി കടക്കുന്നത് ആണ്. <ref name="emedcauses">{{Cite journal|url=https://emedicine.medscape.com/article/1230216-overview|title=Vitreous Hemorrhage: Background, Pathophysiology, Epidemiology|date=20 October 2019|accessdate=5 November 2019}}</ref> കണ്ണിലെ [[കണ്ണിന്റെ ലെൻസ് (ശരീരവിജ്ഞാനീയം)|ലെൻസും]] [[റെറ്റിന|റെറ്റിനയും]] തമ്മിലുള്ള ഇടം നിറയ്ക്കുന്ന സുതാര്യമായ ജെൽ ആണ് വിട്രിയസ് ഹ്യൂമർ. പലതരം അവസ്ഥകൾ വിട്രിയസ് [[ഫോട്ടോപ്സിയ|ഹ്യൂമറിലേക്ക്]] രക്തം ഒഴുകുന്നതിന് കാരണമാകും, ഇത് കാഴ്ചക്കുറവ്, [[ഫ്ലോട്ടർ|ഫ്ലോട്ടറുകൾ]], ഫോട്ടോപ്സിയ എന്നിവയ്ക്ക് കാരണമാകും. <ref name="ebsco1">Garibaldi, Daniel. "Vitreous Hemorrhage." CRS – Eye Advisor (2010): 1. Health Source – Consumer Edition. Web. 29 November 2011.</ref> == രോഗലക്ഷണങ്ങൾ == വിട്രിയസ് ഹെമറേജിന്റെ സാധാരണ ലക്ഷണങ്ങളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു: * '''[[മങ്ങിയ കാഴ്ച]]''' * '''[[ഫ്ലോട്ടർ|ഫ്ലോട്ടറുകൾ]]''' - കാഴ്ചയുടെ മേഖലയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന മങ്ങിയ ചിലന്തിവല പോലുള്ള രൂപങ്ങൾ * '''കാഴ്ചയ്ക്ക് ചുവപ്പ് കലർന്ന നിറം''' * '''[[ഫോട്ടോപ്സിയ]]''' - പെരിഫറൽ കാഴ്ചയിൽ പ്രകാശത്തിന്റെ ഹ്രസ്വ മിന്നലുകൾ <ref name="ebsco1">Garibaldi, Daniel. "Vitreous Hemorrhage." CRS – Eye Advisor (2010): 1. Health Source – Consumer Edition. Web. 29 November 2011.</ref> ചെറിയ വിട്രിയസ് ഹെമറേജ് പലപ്പോഴും "ഫ്ലോട്ടറുകൾ" ആയി പ്രത്യക്ഷപ്പെടുന്നു. മിതമായ കേസ് പലപ്പോഴും കാഴ്ചയിൽ ഇരുണ്ട വരകൾക്ക് കാരണമാകും, അതേസമയം കൂടിയ വിട്രിയസ് ഹെമറേജ് കാഴ്ചയെ ഗണ്യമായി തടയും. <ref>{{Cite web|url=https://emedicine.medscape.com/article/1230216-clinical|title=Vitreous Hemorrhage Clinical Presentation: History, Physical, Causes|access-date=5 November 2019|website=emedicine.medscape.com}}</ref> == കാരണങ്ങൾ == വിട്രിയസ് ഹെമറേജിന് കാരണമാകുന്ന നിരവധി ഘടകങ്ങളുണ്ട്. === ഡയബറ്റിക് റെറ്റിനോപ്പതി === മുതിർന്നവരിൽ കാണപ്പെടുന്ന ഏറ്റവും സാധാരണമായ കാരണം [[ഡയബറ്റിക് റെറ്റിനോപ്പതി|ഡയബറ്റിക് റെറ്റിനോപ്പതിയാണ്]] . പ്രമേഹമുള്ള ഒരാളുടെ കണ്ണിന്റെ പിൻഭാഗത്ത് അസാധാരണമായ രക്തക്കുഴലുകൾ രൂപപ്പെടാം. ഈ പുതിയ രക്തക്കുഴലുകൾ ദുർബലമാവുകയും തകരുകയും രക്തസ്രാവത്തിന് കാരണമാവുകയും ചെയ്യുന്നു. <ref name="ebsco1">Garibaldi, Daniel. "Vitreous Hemorrhage." CRS – Eye Advisor (2010): 1. Health Source – Consumer Edition. Web. 29 November 2011.</ref> യുണൈറ്റഡ് സ്റ്റേറ്റ്സിലെ മുതിർന്നവരിൽ വിട്രിയസ് രക്തസ്രാവത്തിന്റെ 31.5-54% കേസുകളും ഡയബറ്റിക് റെറ്റിനോപ്പതി മൂലമാണ്. <ref name="emedcauses"/> === പരിക്ക് === ചില പരിക്കുകൾ കണ്ണിന്റെ പിൻഭാഗത്തെ രക്തക്കുഴലുകളിൽ രക്തസ്രാവത്തിന് കാരണമാകും. യുവാക്കളിൽ വിട്രിയസ് രക്തസ്രാവത്തിന്റെ പ്രധാന കാരണം [[ട്രോമ കെയർ|കണ്ണിനെ ബാധിക്കുന്ന പരിക്ക്]] ആണ്, മുതിർന്നവരിൽ 12-18.8% കേസുകൾ കണ്ണിന്റെ പരിക്ക് മൂലം സംഭവിക്കുന്നു. <ref name="emedcauses"/> === റെറ്റിന മുറിവ് അല്ലെങ്കിൽ വേർപെടൽ === [[റെറ്റിന|റെറ്റിനയിലെ]] മുറിവുകൾ കണ്ണിൽ നിന്നുള്ള ദ്രാവകങ്ങൾ റെറ്റിനയുടെ പിന്നിലേക്ക് ഒഴുകാൻ അനുവദിക്കും, ഇത് റെറ്റിന ഡിറ്റാച്ച്മെന്റിന് കാരണമാകുന്നു. ഇത് സംഭവിക്കുമ്പോൾ, റെറ്റിനയിലെ രക്തക്കുഴലുകളിൽ നിന്നുള്ള രക്തം വിട്രിയസിലേക്ക് ഒഴുകും. <ref>{{Cite web|url=https://medlineplus.gov/ency/article/001027.htm|title=Retinal detachment: MedlinePlus Medical Encyclopedia|access-date=5 November 2019|website=medlineplus.gov}}</ref> വിട്രിയസ് ഹെമറേജ് കേസുകളിൽ 11.4-44% റെറ്റിനയുടെ മുറിവ് കാരണമാണ്. <ref name="emedcauses"/> === പോസ്റ്റീരിയർ (പിൻഭാഗത്തെ) വിട്രിയസ് ഡിറ്റാച്ച്മെന്റ് === പ്രായമാകുമ്പോൾ, വിട്രിയസിൽ ദ്രാവകത്തിന്റെ പോക്കറ്റുകൾ വികസിക്കാം. കണ്ണിന്റെ പിൻഭാഗത്ത് ഈ പോക്കറ്റുകൾ വികസിക്കുമ്പോൾ, വിട്രിയസിന് റെറ്റിനയിൽ നിന്ന് അകന്നുപോകാനും റെറ്റിന വലിച്ച് അതിൽ മുറിവുണ്ടാക്കാനും കഴിയും. <ref name="ebsco1">Garibaldi, Daniel. "Vitreous Hemorrhage." CRS – Eye Advisor (2010): 1. Health Source – Consumer Edition. Web. 29 November 2011.</ref> വിട്രിയസ് ഹെമറേജ് കേസുകളിൽ 3.7-11.7% കേസിനും കാരണം പോസ്റ്റീരിയർ വിട്രിയസ് ഡിറ്റാച്ച്‌മെന്റാണ് . <ref name="emedcauses"/> === മറ്റ് കാരണങ്ങൾ === വിട്രിയസ് ഹെമറേജ്ന്റെ 6.4-18% കേസുകളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു: * പ്രൊലിഫെറേറ്റീവ് സിക്കിൾ സെൽ റെറ്റിനോപ്പതി * [[അന്യൂറിസം|മാക്രോഅന്യൂറിസംസ്]] * പ്രായവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട [[മാക്യുലാർ ഡീജനറേഷൻ|മാക്യുലർ ഡീജനറേഷൻ]] * ടെർസൺ സിൻഡ്രോം * ബ്രാഞ്ച് അല്ലെങ്കിൽ [[സെൻട്രൽ റെറ്റിനൽ വെയിൻ ഒക്ലൂഷൻ|സെൻട്രൽ റെറ്റിനൽ വെയിൻ ഒക്ളൂഷന്റെ]] ഫലമായി ഉണ്ടാകുന്ന റെറ്റിനൽ നിയോവാസ്കുലറൈസേഷൻ * മറ്റുള്ളവ == രോഗനിർണയം == രോഗലക്ഷണങ്ങൾ കണ്ടെത്തി, കണ്ണ് പരിശോധിച്ച്, കാരണം തിരിച്ചറിയാനുള്ള പരിശോധനകൾ നടത്തിയാണ് വിട്രിയസ് ഹെമറേജ് നിർണ്ണയിക്കുന്നത്. ചില സാധാരണ പരിശോധനകളിൽ ഇവ ഉൾപ്പെടുന്നു: * ഒരു മൈക്രോസ്കോപ്പ് ഉപയോഗിച്ച് കണ്ണിന്റെ പരിശോധന * പ്യൂപ്പിൽ വികാസവും പരിശോധനയും * ഡോക്ടർക്ക് കണ്ണിന്റെ പിൻഭാഗത്ത് വ്യക്തമായ കാഴ്ച ഇല്ലെങ്കിൽ അൾട്രാസൗണ്ട് പരിശോധന ഉപയോഗിക്കാം * പ്രമേഹം പോലുള്ള പ്രത്യേക കാരണങ്ങൾ പരിശോധിക്കാൻ രക്തപരിശോധന * കണ്ണിന് ചുറ്റുമുള്ള പരിക്ക് പരിശോധിക്കാൻ ഒരു [[സി.ടി സ്കാൻ|സി.ടി]] * റെറ്റിന സ്പെഷ്യലിസ്റ്റിലേക്ക് റഫറൽ <ref name="ebsco1">Garibaldi, Daniel. "Vitreous Hemorrhage." CRS – Eye Advisor (2010): 1. Health Source – Consumer Edition. Web. 29 November 2011.</ref> == സങ്കീർണതകൾ == * [[ഗോസ്റ്റ് സെൽ ഗ്ലോക്കോമ]]: ജീർണിച്ച [[അരുണരക്താണു|ചുവന്ന രക്താണുക്കൾ]] മൂലമുണ്ടാകുന്ന ദ്വിതീയ ഓപ്പൺ ആംഗിൾ [[ഗ്ലോക്കോമ]].<ref name="AAO">{{Cite web|url=https://eyewiki.aao.org/Ghost_Cell_Glaucoma#:~:text=Ghost%20cell%20glaucoma%20is%20a,cells)%20blocking%20the%20trabecular%20meshwork.|title=Ghost Cell Glaucoma - EyeWiki|website=eyewiki.aao.org}}</ref> == ചികിത്സകൾ == ചികിത്സാ രീതി രക്തസ്രാവത്തിന്റെ കാരണത്തെ ആശ്രയിച്ചിരിക്കുന്നു. മിക്ക കേസുകളിലും, രോഗിയെ തല 30-45 ഡിഗ്രി ഉയർത്തി വിശ്രമിക്കാൻ നിർദ്ദേശിക്കുന്നു, ചിലപ്പോൾ രക്തം അടിയുന്നതിന് കണ്ണുകൾക്ക് മുകളിൽ പാച്ചുകൾ ഇടാൻ നിർദ്ദേശിക്കാം. രക്തം കട്ടപിടിക്കുന്ന മരുന്നുകൾ ( [[ആസ്പിരിൻ]] അല്ലെങ്കിൽ സമാനമായ മരുന്നുകൾ) കഴിക്കുന്നത് ഒഴിവാക്കാനും രോഗിയെ ഉപദേശിക്കുന്നു. രക്തസ്രാവത്തിന്റെ കാരണം എത്രയും വേഗം പരിഹരിക്കുക എന്നതാണ് ചികിത്സയുടെ ലക്ഷ്യം. [[റിഫ്രാക്റ്റീവ് സർജറി|ലേസർ ചികിത്സയിലൂടെയോ]] ക്രയോതെറാപ്പിയിലൂടെയോ റെറ്റിനയുടെ മുറിവ് അടയ്ക്കുന്നു, വേർപെട്ട റെറ്റിന ശസ്ത്രക്രിയയിലൂടെ വീണ്ടും ഘടിപ്പിക്കുന്നു. <ref name="emedtreat">{{Cite journal|url=https://emedicine.medscape.com/article/1230216-treatment|title=Vitreous Hemorrhage Treatment & Management: Medical Care, Surgical Care, Consultations|date=20 October 2019|accessdate=5 November 2019}}</ref> ചികിൽസയ്ക്കു ശേഷവും, രക്തം മുഴുവൻ വിട്രിയസിൽ നിന്ന് നീക്കം ചെയ്യാൻ മാസങ്ങളെടുക്കും. <ref name="ebsco1">Garibaldi, Daniel. "Vitreous Hemorrhage." CRS – Eye Advisor (2010): 1. Health Source – Consumer Edition. Web. 29 November 2011.</ref> വേർപെട്ട റെറ്റിന മൂലമുള്ള വിട്രിയസ് ഹെമറേജ്, 2-3 മാസത്തിൽ കൂടുതൽ ദൈർഘ്യമുള്ള വിട്രിയസ് ഹെമറേജ്, അല്ലെങ്കിൽ റൂബിയോസിസ് ഐറിഡിസ് അല്ലെങ്കിൽ [[ഗ്ലോക്കോമ]] എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട കേസുകളിൽ, വിട്രിയസിൽ തങ്ങി നിൽക്കുന്ന രക്തം നീക്കം ചെയ്യാൻ ഒരു വിട്രെക്ടമി ആവശ്യമായി വന്നേക്കാം. == അവലംബം == {{Reflist}} == പുറം കണ്ണികൾ == {{Medical resources}} [[വർഗ്ഗം:വിട്രിയസ് ബോഡിയെയും നേത്രഗോളത്തെയും ബാധിക്കുന്ന തകരാറുകൾ]] sgd0w44esvcg5gufjjktfy7w70uu635 എബ്രഹാംലിങ്കൺ 0 575415 3765655 2022-08-17T12:08:11Z 2409:4073:4E1B:B563:FD04:7019:3702:D1A5 'അബ്‌റാഹിം ലീകൻ' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki അബ്‌റാഹിം ലീകൻ 0xzil04s8rtfdi0p71gbr2y47gcep4t 3765656 3765655 2022-08-17T12:32:08Z Ajeeshkumar4u 108239 [[എബ്രഹാം ലിങ്കൺ]] എന്ന താളിലേക്ക് തിരിച്ചുവിടുന്നു wikitext text/x-wiki #redirect[[എബ്രഹാം ലിങ്കൺ]] 1z0aph2dnbwqj8hqn896xry2ytfy0pk ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Calqued 3 575416 3765660 2022-08-17T12:54:03Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Calqued | Calqued | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 12:54, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) qc35kzwudvve60d5jsefmznphtd2ehg ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jeanne Angerie 3 575417 3765673 2022-08-17T13:25:22Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Jeanne Angerie | Jeanne Angerie | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 13:25, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) he5xuc2sr0p6n6c2i7pazyas8uzn4zt ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Aruncv.2000 3 575418 3765676 2022-08-17T13:29:55Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Aruncv.2000 | Aruncv.2000 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 13:29, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) az3fk49crkljzpnf4ru2otvvf08bwng ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Kouprvita 3 575419 3765678 2022-08-17T13:37:15Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Kouprvita | Kouprvita | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 13:37, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) s00et1kf214oi0gpk6jp5p8hhe0rhfd ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Abdulrasaak123 3 575420 3765682 2022-08-17T14:04:29Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Abdulrasaak123 | Abdulrasaak123 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 14:04, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) oib00ot6hde82zz83ty80vxleu4ljho ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Manikandan Cheetah 3 575421 3765683 2022-08-17T14:22:10Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Manikandan Cheetah | Manikandan Cheetah | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 14:22, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) na4wam2ps9guf4obkiqecntix0k0jqx ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Fasaneh 3 575422 3765684 2022-08-17T14:34:11Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Fasaneh | Fasaneh | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 14:34, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) q9he2ektdpyzzetperproiodzg1n2xh ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Alexaperk 3 575423 3765685 2022-08-17T14:36:32Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Alexaperk | Alexaperk | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 14:36, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) jjbgwmj5gt0grv90ldsv155uykn0k9w അൽ മസ്ഊദി 0 575424 3765690 2022-08-17T14:44:17Z Irshadpp 10433 "[[:en:Special:Redirect/revision/1101484200|Al-Masudi]]" എന്ന താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയത്. wikitext text/x-wiki {{Infobox academic||image=File:NHM Bellariastraße side risalit right - Al Masudi - Emmerich Alexius Swoboda 3890.jpg|caption=Roof figure of [[Al Masudi]], [[Naturhistorisches Museum]], [[Vienna]]|era=[[Islamic golden age]] <br/> ([[Abbasid Caliphate|Middle Abbasid era]])|name='''Abu al-Hasan Ali ibn al-Husayn al-Mas'udi'''<br/>{{lang|ar|أَبُو ٱلْحَسَن عَلِيّ ٱبْن ٱلْحُسَيْن ٱبْن عَلِيّ ٱلْمَسْعُودِيّ}}|birth_date=282–283 AH<br/>(896 AD)<br/>[[Baghdad]]|death_date=[[Jumada al-Thani]], 345 AH<br/>(September, 956 AD)<br/>[[Cairo]]|main_interests=[[History]] and [[geography]]|notable_works={{bulleted list|[[The Meadows of Gold|Muruj adh-Dhahab wa Ma'adin al-Jawhar]] ("The Meadows of Gold and Mines of Gems")|At-Tanbih wa al-'Ashraf ("Admonition and Revision")}}}} [[Category:Articles with hCards]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഒരു ചരിത്രകാരനും ഭൂമിശാസ്ത്രജ്ഞനും സഞ്ചാരിയുമായിരുന്ന ബഹുമുഖപ്രതിഭയായിരുന്നു '''അൽ മസ്ഊദി''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന '''അബുൽ ഹസൻ അലി ഇബ്ൻ ഹുസൈൻ അൽ മസ്ഊദി'''( {{Lang-ar|أَبُو ٱلْحَسَن عَلِيّ ٱبْن ٱلْحُسَيْن ٱبْن عَلِيّ ٱلْمَسْعُودِيّ}} c. 896-956 ) അദ്ദേഹത്തെ ചിലപ്പോൾ "അറബികളുടെ [[ഹെറോഡോട്ടസ്]] " എന്ന് അദ്ദേഹം വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://historyofislam.com/contents/the-classical-period/al-masudi/|title=Al Masudi|website=History of Islam}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Արաբական Ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում (The Arab Emirates in Bagratuni Armenia)|last=Ter-Ghevondyan|first=Aram N.|publisher=[[Armenian Academy of Sciences]]|year=1965|location=Yerevan, Armenian SSR|page=15|language=hy|author-link=Aram Ter-Ghevondyan}}</ref> <ref>{{cite encyclopedia|title=Al-Masʿūdī|encyclopedia=Britannica|url=https://www.britannica.com/biography/al-Masudi}}</ref> ദൈവശാസ്ത്രം, [[ചരിത്രം]], [[ഭൂമിശാസ്ത്രം]], [[പ്രാകൃതികശാസ്ത്രം|പ്രകൃതി ശാസ്ത്രം]], [[തത്ത്വശാസ്ത്രം|തത്ത്വചിന്ത]] എന്നിങ്ങനെ വിവിധ മേഖലകളിൽ ഇരുപതോളം കൃതികളുടെ രചയിതാവാണ് ഇദ്ദേഹം. ''മുറൂജ് അദ്ദഹബ് വ മആദിൻ അൽ ജൗഹർ'' എന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബൃഹദ്ഗ്രന്ഥം ദ മെഡോസ് ഓഫ് ഗോൾഡ് ആൻഡ് മൈൻസ് ഓഫ് ജെംസ് എന്ന പേരിൽ പരമ്പരയായി പ്രസിദ്ധീകരിച്ചിരുന്നു<ref>[[John L. Esposito]] (ed.), ''The Oxford Dictionary of Islam'', Oxford University Press (2004), p. 195</ref>. == ജനനം, യാത്രകൾ, സാഹിത്യ ഉൽപ്പാദനം == അൽ-മസ്ഊദി തന്നെക്കുറിച്ച് എഴുതുന്നത് ഒഴികെ, വളരെക്കുറച്ചേ അറിയൂ. [[ബാഗ്ദാദ്|ബാഗ്ദാദിൽ]] ജനിച്ച അദ്ദേഹം [[മുഹമ്മദ്|മുഹമ്മദിന്റെ]] സഹചാരിയായിരുന്ന [[അബ്ദുല്ല ഇബ്നു മസൂദ്|അബ്ദുല്ല ഇബ്നു മസ്ഊദിൽ]] നിന്നാണ് ജനിച്ചത്.  പല രാജ്യങ്ങളിലൂടെയുള്ള തന്റെ യാത്രകളിൽ കണ്ടുമുട്ടിയ നിരവധി പണ്ഡിത സഹകാരികളെ അദ്ദേഹം പരാമർശിക്കുന്നു: [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യാപര്യവേഷകർ]] c8ay6iu1sdpjtcjx5k0fypmqxkp06jv 3765691 3765690 2022-08-17T14:45:06Z Irshadpp 10433 wikitext text/x-wiki {{Infobox academic||image=File:NHM Bellariastraße side risalit right - Al Masudi - Emmerich Alexius Swoboda 3890.jpg|caption=Roof figure of [[Al Masudi]], [[Naturhistorisches Museum]], [[Vienna]]|era=[[Islamic golden age]] <br/> ([[Abbasid Caliphate|Middle Abbasid era]])|name='''Abu al-Hasan Ali ibn al-Husayn al-Mas'udi'''<br/>{{lang|ar|أَبُو ٱلْحَسَن عَلِيّ ٱبْن ٱلْحُسَيْن ٱبْن عَلِيّ ٱلْمَسْعُودِيّ}}|birth_date=282–283 AH<br/>(896 AD)<br/>[[Baghdad]]|death_date=[[Jumada al-Thani]], 345 AH<br/>(September, 956 AD)<br/>[[Cairo]]|main_interests=[[History]] and [[geography]]|notable_works={{bulleted list|[[The Meadows of Gold|Muruj adh-Dhahab wa Ma'adin al-Jawhar]] ("The Meadows of Gold and Mines of Gems")|At-Tanbih wa al-'Ashraf ("Admonition and Revision")}}}} [[Category:Articles with hCards]] പത്താം നൂറ്റാണ്ടിലെ ഒരു ചരിത്രകാരനും ഭൂമിശാസ്ത്രജ്ഞനും സഞ്ചാരിയുമായിരുന്ന ബഹുമുഖപ്രതിഭയായിരുന്നു '''അൽ മസ്ഊദി''' എന്ന് അറിയപ്പെടുന്ന '''അബുൽ ഹസൻ അലി ഇബ്ൻ ഹുസൈൻ അൽ മസ്ഊദി'''( {{Lang-ar|أَبُو ٱلْحَسَن عَلِيّ ٱبْن ٱلْحُسَيْن ٱبْن عَلِيّ ٱلْمَسْعُودِيّ}} c. 896-956 ) അദ്ദേഹത്തെ ചിലപ്പോൾ "അറബികളുടെ [[ഹെറോഡോട്ടസ്]] " എന്ന് അദ്ദേഹം വിശേഷിപ്പിക്കപ്പെടുന്നു.<ref>{{Cite web|url=http://historyofislam.com/contents/the-classical-period/al-masudi/|title=Al Masudi|website=History of Islam}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Արաբական Ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում (The Arab Emirates in Bagratuni Armenia)|last=Ter-Ghevondyan|first=Aram N.|publisher=[[Armenian Academy of Sciences]]|year=1965|location=Yerevan, Armenian SSR|page=15|language=hy|author-link=Aram Ter-Ghevondyan}}</ref> <ref>{{cite encyclopedia|title=Al-Masʿūdī|encyclopedia=Britannica|url=https://www.britannica.com/biography/al-Masudi}}</ref> ദൈവശാസ്ത്രം, [[ചരിത്രം]], [[ഭൂമിശാസ്ത്രം]], [[പ്രാകൃതികശാസ്ത്രം|പ്രകൃതി ശാസ്ത്രം]], [[തത്ത്വശാസ്ത്രം|തത്ത്വചിന്ത]] എന്നിങ്ങനെ വിവിധ മേഖലകളിൽ ഇരുപതോളം കൃതികളുടെ രചയിതാവാണ് ഇദ്ദേഹം. ''മുറൂജ് അദ്ദഹബ് വ മആദിൻ അൽ ജൗഹർ'' എന്ന അദ്ദേഹത്തിന്റെ ബൃഹദ്ഗ്രന്ഥം ദ മെഡോസ് ഓഫ് ഗോൾഡ് ആൻഡ് മൈൻസ് ഓഫ് ജെംസ് എന്ന പേരിൽ പരമ്പരയായി പ്രസിദ്ധീകരിച്ചിരുന്നു<ref>[[John L. Esposito]] (ed.), ''The Oxford Dictionary of Islam'', Oxford University Press (2004), p. 195</ref>. ==അവലംബം== {{RL}} [[വർഗ്ഗം:ഇന്ത്യാപര്യവേഷകർ]] mjhiky2bctj0vv5h3a2cwod0l2f1zmp ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Askhaiz 3 575425 3765692 2022-08-17T14:47:31Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Askhaiz | Askhaiz | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 14:47, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 2k777t74gxrjtnv04syy25nrzy767jw ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Muthu 7736 3 575426 3765693 2022-08-17T14:49:05Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Muthu 7736 | Muthu 7736 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 14:49, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) rl7u0wwjwxjatoe8964poxhduyzf40c ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Revathi Ravi 3 575427 3765694 2022-08-17T15:06:12Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Revathi Ravi | Revathi Ravi | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 15:06, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) qdo5q78ngbxdi9awoa6yewrng8anpiz റോറിംഗ് ഫോർക്ക് റിവർ 0 575428 3765695 2022-08-17T15:07:34Z Malikaveedu 16584 ''''റോറിംഗ് ഫോർക്ക് നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] പടിഞ്ഞാറൻ, മധ്യ കൊളറാഡോയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന ഏകദേശം 70 മൈൽ (110 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ള കൊളറാഡോ നദ...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''റോറിംഗ് ഫോർക്ക് നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] പടിഞ്ഞാറൻ, മധ്യ കൊളറാഡോയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന ഏകദേശം 70 മൈൽ (110 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ള [[കൊളറാഡോ നദി|കൊളറാഡോ നദിയുടെ]] ഒരു കൈവഴിയാണ്. റിസോർട്ട് നഗരമായ ആസ്പനും ആസ്പൻ/സ്നോമാസ് റിസോർട്ടുകളും ഉൾപ്പെടുന്ന കൊളറാഡോ വെസ്റ്റേൺ സ്ലോപ്പ് മേഖലയിലെ റോറിംഗ് ഫോർക്ക് വാലി അഥവാ  റോറിംഗ് ഫോർക്ക് നീർത്തടം എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ജനവാസമുള്ളതും സാമ്പത്തികമായി സുപ്രധാനവുമായ ഒരു പ്രദേശത്തുകൂടിയാണ് നദി ഒഴുകുന്നത്. == അവലംബം == 74q3e4zfnkq2mz163tiz86i6xtz7oru 3765736 3765695 2022-08-17T17:09:15Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|name=Roaring Fork River|name_native=|name_native_lang=|name_other=|name_etymology=<!---------------------- IMAGE & MAP -->|image=Hardwick Bridge.jpg|image_caption=[[Hardwick Bridge]] crossing the Roaring Fork River, between [[Carbondale, Colorado|Carbondale]] and [[Glenwood Springs, Colorado|Glenwood Springs]]|map=Roaring Fork Colorado basin map.png|map_size=|map_caption=Map of the Roaring Fork River|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=Country|subdivision_name1=[[United States]]|subdivision_type2=State|subdivision_name2=[[Colorado]]|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|70|mi|km|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=[[River mouth|mouth]]<ref name="nwis"/>|discharge1_min={{convert|180|cuft/s|m3/s|abbr=on}}|discharge1_avg={{convert|1206|cuft/s|m3/s|abbr=on}}<ref name="nwis"/>|discharge1_max={{convert|13000|cuft/s|m3/s|abbr=on}} <!---------------------- BASIN FEATURES -->|source1=[[Independence Lake (Colorado)|Independence Lake]]|source1_location=[[White River National Forest]], [[Pitkin County, Colorado|Pitkin County]]|source1_coordinates={{coord|39|08|38|N|106|34|04|W|display=inline}}<ref name=GNIS>{{cite gnis|id= 174812|name=Roaring Fork River|access-date=2011-01-27}}</ref>|source1_elevation={{convert|12490|ft|abbr=on}}|mouth=[[Colorado River]]|mouth_location=[[Glenwood Springs, Colorado|Glenwood Springs]], [[Garfield County, Colorado|Garfield County]]|mouth_coordinates={{coord|39|32|57|N|107|19|47|W|display=inline,title}}<ref name=GNIS/>|mouth_elevation={{convert|5718|ft|abbr=on}}|progression=|river_system=|basin_size={{convert|1453|sqmi|abbr=on}}<ref name="nwis"/>|tributaries_left=[[Crystal River (Colorado)|Crystal River]]|tributaries_right=[[Fryingpan River]]|custom_label=|custom_data=|extra=}}'''റോറിംഗ് ഫോർക്ക് നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] പടിഞ്ഞാറൻ, മധ്യ കൊളറാഡോയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന ഏകദേശം 70 മൈൽ (110 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ള [[കൊളറാഡോ നദി|കൊളറാഡോ നദിയുടെ]] ഒരു കൈവഴിയാണ്. റിസോർട്ട് നഗരമായ ആസ്പനും ആസ്പൻ/സ്നോമാസ് റിസോർട്ടുകളും ഉൾപ്പെടുന്ന കൊളറാഡോ വെസ്റ്റേൺ സ്ലോപ്പ് മേഖലയിലെ റോറിംഗ് ഫോർക്ക് വാലി അഥവാ  റോറിംഗ് ഫോർക്ക് നീർത്തടം എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്ന ജനവാസമുള്ളതും സാമ്പത്തികമായി സുപ്രധാനവുമായ ഒരു പ്രദേശത്തുകൂടിയാണ് നദി ഒഴുകുന്നത്. == അവലംബം == nzv1dnqko8n0hg0ndm38gbm44bmsx3n ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:AJSAL AHMED 3 575429 3765696 2022-08-17T15:08:09Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: AJSAL AHMED | AJSAL AHMED | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 15:08, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) ojqqbpywiepv76az3o0vr7xoma1wzh1 ഫ്രൈയിംഗ്പാൻ നദി 0 575430 3765697 2022-08-17T15:09:13Z Malikaveedu 16584 ''''ഫ്രൈയിംഗ്പാൻ നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]]  [[കൊളറാഡോ]] സംസ്ഥാനത്ത് ഈഗിൾ, പിറ്റ്കിൻ കൗണ്ടികളിലൂടെ ഒഴുകുന്ന, ഏകദേശം 42 മൈൽ (68 കിലോമീറ്റർ)...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''ഫ്രൈയിംഗ്പാൻ നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]]  [[കൊളറാഡോ]] സംസ്ഥാനത്ത് ഈഗിൾ, പിറ്റ്കിൻ കൗണ്ടികളിലൂടെ ഒഴുകുന്ന, ഏകദേശം 42 മൈൽ (68 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ളതും, റോറിംഗ് ഫോർക്ക് നദിയുടെ കൈവഴിയുമായ നദിയാണ്. == ചരിത്രം == ഒരു കൂട്ടം കെണിക്കാർ യുട്ടെ തദ്ദേശീയ അമേരിന്ത്യക്കാരുടെ ഒരു സംഘത്തിന്റെ ആക്രമണം നേരിടുകയും, അവരിൽ രക്ഷപെട്ട രണ്ട് പേരിൽ ഒരാൾക്ക് പരിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തു. പരിക്കേറ്റ സുഹൃത്തിനെ സമീപത്തുള്ള ഒരു ഗുഹയിൽ ഉപേക്ഷിച്ച്, സഹായം തേടിപ്പോയ ബാക്കിയായ ആൾ, തിരികെ വരുമ്പോൾ ഗുഹ വീണ്ടും കണ്ടെത്തുന്നതിനായി ഒരു മരത്തിൽ വറചട്ടി തൂക്കിയിട്ടതാണ് നദിയുടെ അസാധാരണമായ ഈ പേരിന് കാരണം എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. == അവലംബം == k30zp4b5n9wghfbjq7x4ux3fpomzwv8 3765708 3765697 2022-08-17T15:22:29Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|name=Fryingpan River|name_native=|name_native_lang=|name_other=|name_etymology=<!---------------------- IMAGE & MAP -->|image=Fryingpan_river.jpg|image_caption=Fryingpan River below Ruedi Dam|image_size=300|map=Roaring Fork Colorado basin map.png|map_size=300|map_caption=Map of Roaring Fork drainage basin, including the Fryingpan River|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=Country|subdivision_name1=[[United States]]|subdivision_type2=State|subdivision_name2=[[Colorado]]|subdivision_type3=Counties|subdivision_name3=[[Eagle County, Colorado|Eagle]] and [[Pitkin County, Colorado|Pitkin]]|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|42|mi|km|abbr=on}}<ref name=NHD/>|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=Near [[Ruedi, Colorado|Ruedi]]<ref name=NWIS>{{cite web|url=http://wdr.water.usgs.gov/wy2013/pdfs/09080400.2013.pdf|title=USGS Gage #09080400 on the Fryingpan River near Ruedi, CO|publisher=U.S. Geological Survey|work=National Water Information System|date=1969–2013|accessdate=2016-06-01}}</ref>|discharge1_min={{convert|28|cuft/s|m3/s|abbr=on}}|discharge1_avg={{convert|176|cuft/s|m3/s|abbr=on}}<ref name=NWIS>{{cite web|url=http://wdr.water.usgs.gov/wy2013/pdfs/09080400.2013.pdf|title=USGS Gage #09080400 on the Fryingpan River near Ruedi, CO|publisher=U.S. Geological Survey|work=National Water Information System|date=1969–2013|accessdate=2016-06-01}}</ref>|discharge1_max={{convert|2690|cuft/s|m3/s|abbr=on}} <!---------------------- BASIN FEATURES -->|source1=Near [[Mount Massive]]|source1_location=[[Hunter-Fryingpan Wilderness]], [[Pitkin County, Colorado|Pitkin County]]|source1_coordinates={{coord|39|09|52|N|106|31|40|W|display=inline}}<ref name=GNIS>{{cite gnis|id= 174854|name=Fryingpan River|accessdate=2011-01-27}}</ref>|source1_elevation={{convert|12083|ft|abbr=on}}|mouth=[[Roaring Fork River]]|mouth_location=[[Basalt, Colorado|Basalt]], [[Eagle County, Colorado|Eagle County]]|mouth_coordinates={{coord|39|22|00|N|107|02|03|W|display=inline,title}}<ref name=GNIS/>|mouth_elevation={{convert|6591|ft|abbr=on}}|progression=|river_system=|basin_size={{convert|237|sqmi|abbr=on}}<ref name=NWIS/>|tributaries_left=Marten Creek, [[South Fork Fryingpan River]], Rocky Fork Creek|tributaries_right=Ivanhoe Creek, [[North Fork Fryingpan River]], [[Lime Creek (Fryingpan River)|Lime Creek]]|custom_label=|custom_data=|extra=}}'''ഫ്രൈയിംഗ്പാൻ നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]]  [[കൊളറാഡോ]] സംസ്ഥാനത്ത് ഈഗിൾ, പിറ്റ്കിൻ കൗണ്ടികളിലൂടെ ഒഴുകുന്ന, ഏകദേശം 42 മൈൽ (68 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ളതും, റോറിംഗ് ഫോർക്ക് നദിയുടെ കൈവഴിയുമായ നദിയാണ്. == ചരിത്രം == ഒരു കൂട്ടം കെണിക്കാർ യുട്ടെ തദ്ദേശീയ അമേരിന്ത്യക്കാരുടെ ഒരു സംഘത്തിന്റെ ആക്രമണം നേരിടുകയും, അവരിൽ രക്ഷപെട്ട രണ്ട് പേരിൽ ഒരാൾക്ക് പരിക്കേൽക്കുകയും ചെയ്തു. പരിക്കേറ്റ സുഹൃത്തിനെ സമീപത്തുള്ള ഒരു ഗുഹയിൽ ഉപേക്ഷിച്ച്, സഹായം തേടിപ്പോയ ബാക്കിയായ ആൾ, തിരികെ വരുമ്പോൾ ഗുഹ വീണ്ടും കണ്ടെത്തുന്നതിനായി ഒരു മരത്തിൽ വറചട്ടി തൂക്കിയിട്ടതാണ് നദിയുടെ അസാധാരണമായ ഈ പേരിന് കാരണം എന്ന് പറയപ്പെടുന്നു. == അവലംബം == 0v4fqffrobk2yi96yejp2taw90l5o9l ഗണ്ണിസൺ നദി 0 575431 3765698 2022-08-17T15:10:49Z Malikaveedu 16584 ''''ഗണ്ണിസൺ നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] പടിഞ്ഞാറൻ കൊളറാഡോയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന [[കൊളറാഡോ നദി|കൊളറാഡോ നദിയുടെ]] ഏറ്റവും വലിയ പോഷകനദികളിൽ ഒന്...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''ഗണ്ണിസൺ നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] പടിഞ്ഞാറൻ കൊളറാഡോയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന [[കൊളറാഡോ നദി|കൊളറാഡോ നദിയുടെ]] ഏറ്റവും വലിയ പോഷകനദികളിൽ ഒന്നാണ്. കിഴക്ക് നിന്ന് പടിഞ്ഞാറ് ദിശയിൽ ഒഴുകുന്ന 180 മൈൽ നീളമുള്ള (290 കി.മീ) ഈ നദിയ്ക്ക്, USGS യുടെ കണക്കുകൾ പ്രകാരം 7,923 ചതുരശ്ര മൈൽ (20,520 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ) വിസ്തീർണ്ണമുള്ള നീർത്തടപ്രദേശമുണ്ട്. ഗണ്ണിസൺ നദിയുടെ നീർത്തട പ്രദേശം കോണ്ടിനെന്റൽ ഡിവിഡിനോട് ചേർന്നുള്ള വനങ്ങളും ആൽപൈൻ പുൽമേടുകളും പോലുള്ള വിവിധ ആവാസവ്യവസ്ഥകളിൽ നിന്ന് ജലം ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. നദി പടിഞ്ഞാറോട്ട് ഒഴുകുന്നത്, സാൻ ജുവാൻ പർവതനിരകളെ കാർന്നെടുത്തുകൊണ്ടാണ്. ഇത് ഗ്രാൻഡ് ജംഗ്ഷനിൽവച്ച് കൊളറാഡോ നദിയിലേക്ക് പതിക്കുന്നു. == അവലംബം == rbrl2r0aflon1wkxeyegdm6l81qdxhj 3765707 3765698 2022-08-17T15:21:45Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|name=Gunnison River|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|name_native_lang=|name_other=|name_etymology=<!---------------------- IMAGE & MAP -->|image=GunnisonRvr.JPG|image_size=300|image_caption=The Gunnison River in [[Black Canyon of the Gunnison National Park]], July 2012|map=Gunnison river basin map.png|map_size=300|map_caption=Map of the Gunnison River, its tributaries and major cities|pushpin_map=|length={{convert|180|mi|km|abbr=on}}<ref name="ThoroughlyWestern" />|name_native=|subdivision_type1=Country|subdivision_name1=[[United States]]|subdivision_type2=State|subdivision_name2=[[Colorado]]|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=Cities|subdivision_name5=[[Gunnison, Colorado|Gunnison]], [[Grand Junction, Colorado|Grand Junction]] <!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|pushpin_map_size=|width_min=|source1_elevation={{convert|8008|ft|abbr=on}}<ref name="ge">[[Google Earth]] elevation for [[Geographic Names Information System|GNIS]] coordinates.</ref>|mouth=[[Colorado River]]|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=USGS Station 09152500 GUNNISON RIVER NEAR GRAND JUNCTION, CO <ref>{{Cite web|title=USGS 09152500 GUNNISON RIVER NEAR GRAND JUNCTION, CO.|url=https://waterdata.usgs.gov/co/nwis/nwismap/?site_no=09152500&agency_cd=USGS|website=[[USGS Water Resources]]}}</ref>|discharge1_min={{convert|533|cuft/s|m3/s|abbr=on}}<ref name=":1" />|discharge1_avg={{convert|2,741|cuft/s|m3/s|abbr=on}}<ref name=":1" />|discharge1_max={{convert|16,500|cuft/s|m3/s|abbr=on}}<ref name=":1" /> <!---------------------- BASIN FEATURES -->|source1=[[East River (Colorado)|East River]] confluence with the [[Taylor River (Colorado)|Taylor River]]|source1_location=|source1_coordinates={{coord|38|39|49|N|106|50|50|W|display=inline}}<ref name="gnis">{{Gnis|201748|Gunnison River}}, USGS GNIS.</ref>|width_avg=|width_max=|mouth_location=|mouth_coordinates={{coord|39|3|42|N|108|34|42|W|display=inline,title}}<ref name="gnis"/>|mouth_elevation={{convert|4552.56|ft|abbr=on}}<ref name="ge"/>|progression=|river_system=|basin_size={{convert|7923|sqmi|abbr=on}}<ref name=":1">{{Cite web|date=8 November 2020|title=Water Year Summary for Site USGS 09152500|url=https://nwis.waterdata.usgs.gov/nwis/wys_rpt?dv_ts_ids=19017&wys_water_yr=2019&site_no=09152500&agency_cd=USGS&adr_water_years=2006%2C2007%2C2008%2C2009%2C2010%2C2011%2C2012%2C2013%2C2014%2C2015%2C2016%2C2017%2C2018%2C2019&referred_module=|access-date=8 November 2020|website=nwis.waterdata.usgs.gov|publisher=USGS Water Resources}}</ref>|tributaries_left=[[Tomichi Creek]], [[Cebolla Creek (Colorado)|Cebolla Creek]], [[Lake Fork Gunnison River]], [[Cimarron River (Gunnison River watershed)|Cimarron River]], [[Uncompahgre River]]|tributaries_right=[[Smith Fork (Colorado)|Smith Fork]], [[North Fork Gunnison River]], [[Kannah Creek]]|custom_label=|custom_data=|extra=}}'''ഗണ്ണിസൺ നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] പടിഞ്ഞാറൻ കൊളറാഡോയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന [[കൊളറാഡോ നദി|കൊളറാഡോ നദിയുടെ]] ഏറ്റവും വലിയ പോഷകനദികളിൽ ഒന്നാണ്. കിഴക്ക് നിന്ന് പടിഞ്ഞാറ് ദിശയിൽ ഒഴുകുന്ന 180 മൈൽ നീളമുള്ള (290 കി.മീ) ഈ നദിയ്ക്ക്, USGS യുടെ കണക്കുകൾ പ്രകാരം 7,923 ചതുരശ്ര മൈൽ (20,520 ചതുരശ്ര കിലോമീറ്റർ) വിസ്തീർണ്ണമുള്ള നീർത്തടപ്രദേശമുണ്ട്. ഗണ്ണിസൺ നദിയുടെ നീർത്തട പ്രദേശം കോണ്ടിനെന്റൽ ഡിവിഡിനോട് ചേർന്നുള്ള വനങ്ങളും ആൽപൈൻ പുൽമേടുകളും പോലുള്ള വിവിധ ആവാസവ്യവസ്ഥകളിൽ നിന്ന് ജലം ഉൾക്കൊള്ളുന്നു. നദി പടിഞ്ഞാറോട്ട് ഒഴുകുന്നത്, സാൻ ജുവാൻ പർവതനിരകളെ കാർന്നെടുത്തുകൊണ്ടാണ്. ഇത് ഗ്രാൻഡ് ജംഗ്ഷനിൽവച്ച് കൊളറാഡോ നദിയിലേക്ക് പതിക്കുന്നു. == അവലംബം == kyzaoz0olmrce8a6iytrjzrgskagw9m ഈസ്റ്റ് നദി 0 575432 3765699 2022-08-17T15:12:06Z Malikaveedu 16584 ''''ഈസ്റ്റ് നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] [[കൊളറാഡോ|കൊളറാഡോ സംസ്ഥാനത്ത്]] ഗണ്ണിസൺ കൗണ്ടിയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന 38.3 മൈൽ നീളമുള്ള (61.6 കി.മീ) അരുവിയാണ...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''ഈസ്റ്റ് നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] [[കൊളറാഡോ|കൊളറാഡോ സംസ്ഥാനത്ത്]] ഗണ്ണിസൺ കൗണ്ടിയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന 38.3 മൈൽ നീളമുള്ള (61.6 കി.മീ) അരുവിയാണ്. മെറൂൺ ബെൽസ് വൈൽഡർനസിലെ എമറാൾഡ് തടാകത്തിൽ നിന്ന് തെക്കോട്ട് ഒഴുകി ടെയ്‌ലർ നദിയുമായി സംഗമിച്ച് ഗണ്ണിസൺ നദി രൂപപ്പെടുന്നു. == അവലംബം == gn7o9x6qmvzf3ikfrsxoi69ts4wpsj7 3765706 3765699 2022-08-17T15:20:36Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|name=East River<ref name=GNIS>{{cite gnis|id= 188856|name=East River|accessdate= 2011-01-27}}</ref>|image=East River (Colorado).JPG|image_alt=The East River in Gunnison County, Colorado.|image_caption=The river in March 2014|map=|map_alt=|map_caption=|source1_location=Emerald Lake|source1_coordinates={{coord|39|00|29|N|107|02|29|W}}|mouth_location=Confluence with [[Taylor River (Colorado)|Taylor River]]|mouth_coordinates={{coord|38|39|49|N|106|50|50|W|display=inline,title}}|progression=[[Gunnison River|Gunnison]]—[[Colorado River|Colorado]]|length=|source1_elevation=|mouth_elevation={{convert|8005|ft|m|abbr=on}}|discharge1_avg=|basin_size=|river_system=|tributaries_left=|tributaries_right=[[Slate River (Colorado)|Slate River]]}}'''ഈസ്റ്റ് നദി''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] [[കൊളറാഡോ|കൊളറാഡോ സംസ്ഥാനത്ത്]] ഗണ്ണിസൺ കൗണ്ടിയിലൂടെ ഒഴുകുന്ന 38.3 മൈൽ നീളമുള്ള (61.6 കി.മീ) അരുവിയാണ്. മെറൂൺ ബെൽസ് വൈൽഡർനസിലെ എമറാൾഡ് തടാകത്തിൽ നിന്ന് തെക്കോട്ട് ഒഴുകി ടെയ്‌ലർ നദിയുമായി സംഗമിച്ച് ഗണ്ണിസൺ നദി രൂപപ്പെടുന്നു. == അവലംബം == ay0edqqdrzs2vvmuf89yr9hg8iksre0 ടെയ്‌ലർ നദി 0 575433 3765700 2022-08-17T15:13:31Z Malikaveedu 16584 ''''ടെയ്‌ലർ നദി''' കോണ്ടിനെന്റൽ ഡിവിഡിനടുത്ത്, ഗണ്ണിസൺ കൗണ്ടിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തായി [[കൊളറാഡോ|കൊളറാഡോയിലെ]] എൽക്ക് പർവതനിരകളിലെ കാസിൽ കൊടുമുടിക്ക് സമീപത...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''ടെയ്‌ലർ നദി''' കോണ്ടിനെന്റൽ ഡിവിഡിനടുത്ത്, ഗണ്ണിസൺ കൗണ്ടിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തായി [[കൊളറാഡോ|കൊളറാഡോയിലെ]] എൽക്ക് പർവതനിരകളിലെ കാസിൽ കൊടുമുടിക്ക് സമീപത്തുനിന്ന് ഉത്ഭവിക്കുന്നു. തെക്കുകിഴക്കായി ഒഴുകുന്ന നദി ടെയ്‌ലർ പാർക്ക് റിസർവോയറിലൂടെ കടന്നുപോകുന്നു. അവിടെ നിന്ന് ഇത് തെക്ക് പടിഞ്ഞാറോട്ട് തിരിഞ്ഞ് ഒഴുകുന്നു. അൽമോണ്ടിൽവച്ച്, ടെയ്‌ലർ നദി [[ഈസ്റ്റ് നദി|ഈസ്റ്റ് നദിയുമായി]] ചേർന്ന് ഗണ്ണിസൺ നദിയായി മാറുന്നു. നദിയുടെ ആകെ നീളം 48.2 മൈൽ (77.6 കിലോമീറ്റർ) ആണ്. നദിയുടെ ഭൂരിഭാഗവും ഗണ്ണിസൺ ദേശീയ വനത്തിനുള്ളിലാണ്. == അവലംബം == 1y19s9544bdomxrs5kfdzs9cf1y6lz7 3765705 3765700 2022-08-17T15:19:37Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|subdivision_name5|name=Taylor River<ref name=GNIS>{{cite gnis|id= 188791|name=Taylor River|accessdate= 2011-01-27}}</ref>|image=Taylor River (Colorado).JPG|image_alt=|image_caption=Taylor River in Almont, Colorado|map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_map=Colorado|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=Location of mouth in O <!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=Country|subdivision_name1=[[United States]]|subdivision_type2=State|subdivision_name2=[[Colorado]]|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|source1_location=[[Gunnison County, Colorado]]|source1_coordinates={{coord|38|58|12|N|106|47|27|W}}|mouth_location=Confluence with [[East River (Colorado)|East River]]|mouth_coordinates={{coord|38|39|49|N|106|50|50|W|display=inline,title}}|progression=[[Gunnison River|Gunnison]]—[[Colorado River|Colorado]]|length=|source1_elevation=|mouth_elevation={{convert|8005|ft|m|abbr=on}}|discharge1_avg=|basin_size=|river_system=|tributaries_left=|tributaries_right=}}'''ടെയ്‌ലർ നദി''' കോണ്ടിനെന്റൽ ഡിവിഡിനടുത്ത്, ഗണ്ണിസൺ കൗണ്ടിയുടെ വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തായി [[കൊളറാഡോ|കൊളറാഡോയിലെ]] എൽക്ക് പർവതനിരകളിലെ കാസിൽ കൊടുമുടിക്ക് സമീപത്തുനിന്ന് ഉത്ഭവിക്കുന്നു. തെക്കുകിഴക്കായി ഒഴുകുന്ന നദി ടെയ്‌ലർ പാർക്ക് റിസർവോയറിലൂടെ കടന്നുപോകുന്നു. അവിടെ നിന്ന് ഇത് തെക്ക് പടിഞ്ഞാറോട്ട് തിരിഞ്ഞ് ഒഴുകുന്നു. അൽമോണ്ടിൽവച്ച്, ടെയ്‌ലർ നദി [[ഈസ്റ്റ് നദി|ഈസ്റ്റ് നദിയുമായി]] ചേർന്ന് ഗണ്ണിസൺ നദിയായി മാറുന്നു. നദിയുടെ ആകെ നീളം 48.2 മൈൽ (77.6 കിലോമീറ്റർ) ആണ്. നദിയുടെ ഭൂരിഭാഗവും ഗണ്ണിസൺ ദേശീയ വനത്തിനുള്ളിലാണ്. == അവലംബം == 2snngjyjygqy7hsuglibigmio5e6wyy സ്നേക്ക് റിവർ 0 575434 3765701 2022-08-17T15:14:56Z Malikaveedu 16584 ''''സ്നേക്ക് റിവർ''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] മധ്യ കൊളറാഡോയിൽ, ബ്ലൂ നദിയുടെ ഏകദേശം 15 മൈൽ (24 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ള ഒരു ചെറിയ കൈവഴിയാണ്. കീസ്റ്...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''സ്നേക്ക് റിവർ''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] മധ്യ കൊളറാഡോയിൽ, ബ്ലൂ നദിയുടെ ഏകദേശം 15 മൈൽ (24 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ള ഒരു ചെറിയ കൈവഴിയാണ്. കീസ്റ്റോണിന് കിഴക്ക്, തെക്കുകിഴക്കൻ സമ്മിറ്റ് കൗണ്ടിയിൽ ഫ്രണ്ട് റേഞ്ചിന്റെ പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്തുള്ള ഒരു പർവതപ്രദേശത്തുകൂടിയാണ് ഇത് ഒഴുകുന്നത്. == അവലംബം == 2nhk0dcfay1dcycd8lbzz1jeh1os7vi 3765704 3765701 2022-08-17T15:18:25Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|name=Snake River|name_native=|name_native_lang=|name_other=|name_etymology=<!---------------------- IMAGE & MAP -->|image=Snake River mit Anglerschild.jpg|image_caption=Snake River near Keystone|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=Country|subdivision_name1=|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|15|mi|km|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=|discharge1_min=|discharge1_avg=|discharge1_max=<!---------------------- BASIN FEATURES -->|source1=|source1_location=[[Summit County, Colorado]]|source1_coordinates={{coord|39|32|01|N|105|51|16|W}}|source1_elevation=|mouth=[[Dillon Reservoir]]|mouth_location=Confluence with [[Blue River (Colorado)|Blue]] at Dillon Reservoir|mouth_coordinates={{coord|39|36|55|N|106|03|15|W|display=inline,title}}<ref name=GNIS>{{cite gnis|id= 176197|name=Snake River|accessdate= 2011-01-26}}</ref>|mouth_elevation={{convert|9022|ft|abbr=on}}|progression=|river_system=|basin_size=|tributaries_left=[[Deer Creek (Colorado)|Deer Creek]], [[Soda Creek (Colorado)|Soda Creek]]|tributaries_right=[[North Fork Snake River]]|custom_label=|custom_data=|extra=}}'''സ്നേക്ക് റിവർ''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] മധ്യ കൊളറാഡോയിൽ, ബ്ലൂ നദിയുടെ ഏകദേശം 15 മൈൽ (24 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ള ഒരു ചെറിയ കൈവഴിയാണ്. കീസ്റ്റോണിന് കിഴക്ക്, തെക്കുകിഴക്കൻ സമ്മിറ്റ് കൗണ്ടിയിൽ ഫ്രണ്ട് റേഞ്ചിന്റെ പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്തുള്ള ഒരു പർവതപ്രദേശത്തുകൂടിയാണ് ഇത് ഒഴുകുന്നത്. == അവലംബം == mqscp7bait9j1r2elvek1avb7kxtu5b 3765710 3765704 2022-08-17T15:24:00Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|name=Snake River|name_native=|name_native_lang=|name_other=|name_etymology=<!---------------------- IMAGE & MAP -->|image=Snake River mit Anglerschild.jpg|image_caption=Snake River near Keystone|map=|map_size=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_map_size=|pushpin_map_caption=<!---------------------- LOCATION -->|subdivision_type1=Country|subdivision_name1=|subdivision_type2=|subdivision_name2=|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=|subdivision_type5=|subdivision_name5=<!---------------------- PHYSICAL CHARACTERISTICS -->|length={{convert|15|mi|km|abbr=on}}|width_min=|width_avg=|width_max=|depth_min=|depth_avg=|depth_max=|discharge1_location=|discharge1_min=|discharge1_avg=|discharge1_max=<!---------------------- BASIN FEATURES -->|source1=|source1_location=[[Summit County, Colorado]]|source1_coordinates={{coord|39|32|01|N|105|51|16|W}}|source1_elevation=|mouth=[[Dillon Reservoir]]|mouth_location=Confluence with [[Blue River (Colorado)|Blue]] at Dillon Reservoir|mouth_coordinates={{coord|39|36|55|N|106|03|15|W|display=inline,title}}<ref name=GNIS>{{cite gnis|id= 176197|name=Snake River|accessdate= 2011-01-26}}</ref>|mouth_elevation={{convert|9022|ft|abbr=on}}|progression=|river_system=|basin_size=|tributaries_left=[[Deer Creek (Colorado)|Deer Creek]], [[Soda Creek (Colorado)|Soda Creek]]|tributaries_right=[[North Fork Snake River]]|custom_label=|custom_data=|extra=}}'''സ്നേക്ക് റിവർ''' [[അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ|അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ]] മധ്യ കൊളറാഡോയിൽ, [[ബ്ലൂ നദി|ബ്ലൂ നദിയുടെ]] ഏകദേശം 15 മൈൽ (24 കിലോമീറ്റർ) നീളമുള്ള ഒരു ചെറിയ കൈവഴിയാണ്. കീസ്റ്റോണിന് കിഴക്ക്, തെക്കുകിഴക്കൻ സമ്മിറ്റ് കൗണ്ടിയിൽ ഫ്രണ്ട് റേഞ്ചിന്റെ പടിഞ്ഞാറ് ഭാഗത്തുള്ള ഒരു പർവതപ്രദേശത്തുകൂടിയാണ് ഇത് ഒഴുകുന്നത്. == അവലംബം == tv0rghhwi6kp41oa6cjjzb0yv16vrke ലേക്ക് ഫോർക്ക് ഗണ്ണിസൺ നദി 0 575435 3765702 2022-08-17T15:16:05Z Malikaveedu 16584 ''''ലേക്ക് ഫോർക്ക് ഗണ്ണിസൺ നദി''' അഥവാ (ലേക്ക് ഫോർക്ക്)  അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ കൊളറാഡോ സംസ്ഥാനത്ത് ഗണ്ണിസൺ നദിയുടെ 64.7 മൈൽ നീളമുള്ള (104.1 കിലോമീറ്റർ) കൈവഴിയാണ്. ഹിൻ...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''ലേക്ക് ഫോർക്ക് ഗണ്ണിസൺ നദി''' അഥവാ (ലേക്ക് ഫോർക്ക്)  അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ കൊളറാഡോ സംസ്ഥാനത്ത് ഗണ്ണിസൺ നദിയുടെ 64.7 മൈൽ നീളമുള്ള (104.1 കിലോമീറ്റർ) കൈവഴിയാണ്. ഹിൻസ്‌ഡേൽ കൗണ്ടിയിലെ സാൻ ജുവാൻ പർവതനിരകളിലെ ഹാൻഡീസ് കൊടുമുടിക്ക് സമീപമുള്ള സ്ലോൺ തടാകമാണ് നദിയുടെ ഉറവിടം. ബ്ലൂ മെസ റിസർവോയറിൽ ഗണ്ണിസൺ നദിയുമായി സംഗമിക്കുന്നതിന് മുമ്പായി ലേക്ക് ഫോർക്ക് നദി സാൻ ക്രിസ്റ്റോബാൽ തടാകത്തിലൂടെയും ലേക് സിറ്റിയിലൂടെയും ഒഴുകുന്നു == അവലംബം == qq4qcz7m7idivj9nsvhegeaxcsbyfav 3765703 3765702 2022-08-17T15:16:54Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|name=Lake Fork Gunnison River<ref name=GNIS>{{cite gnis|id= 188198 |name=Lake Fork|accessdate= 2011-02-04}}</ref>|image=Lake Fork Gunnison River.JPG|image_size=275px|image_alt=|image_caption=The river in [[Lake City, Colorado|Lake City]].|map=|map_alt=|map_caption=|source1_location=Sloan Lake|source1_coordinates={{coord|37|54|16|N|107|30|49|W}}|mouth_location=Confluence with [[Gunnison River]]|mouth_coordinates={{coord|38|27|38|N|107|19|19|W|display=inline,title}}|progression=[[Gunnison River|Gunnison]]—[[Colorado River|Colorado]]|length=|source1_elevation={{convert|12910|ft|m|abbr=on}}|mouth_elevation={{convert|7523|ft|m|abbr=on}}|discharge1_avg=|basin_size=|river_system=|tributaries_left=|tributaries_right=}}'''ലേക്ക് ഫോർക്ക് ഗണ്ണിസൺ നദി''' അഥവാ (ലേക്ക് ഫോർക്ക്)  അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ കൊളറാഡോ സംസ്ഥാനത്ത് ഗണ്ണിസൺ നദിയുടെ 64.7 മൈൽ നീളമുള്ള (104.1 കിലോമീറ്റർ) കൈവഴിയാണ്. ഹിൻസ്‌ഡേൽ കൗണ്ടിയിലെ സാൻ ജുവാൻ പർവതനിരകളിലെ ഹാൻഡീസ് കൊടുമുടിക്ക് സമീപമുള്ള സ്ലോൺ തടാകമാണ് നദിയുടെ ഉറവിടം. ബ്ലൂ മെസ റിസർവോയറിൽ ഗണ്ണിസൺ നദിയുമായി സംഗമിക്കുന്നതിന് മുമ്പായി ലേക്ക് ഫോർക്ക് നദി സാൻ ക്രിസ്റ്റോബാൽ തടാകത്തിലൂടെയും ലേക് സിറ്റിയിലൂടെയും ഒഴുകുന്നു == അവലംബം == d3r21uoctw4vphenlsq3iu70ci18jw2 3765733 3765703 2022-08-17T17:04:22Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|name=Lake Fork Gunnison River<ref name=GNIS>{{cite gnis|id= 188198 |name=Lake Fork|accessdate= 2011-02-04}}</ref>|image=Lake Fork Gunnison River.JPG|image_size=275px|image_alt=|image_caption=The river in [[Lake City, Colorado|Lake City]].|map=|map_alt=|map_caption=|source1_location=Sloan Lake|source1_coordinates={{coord|37|54|16|N|107|30|49|W}}|mouth_location=Confluence with [[Gunnison River]]|mouth_coordinates={{coord|38|27|38|N|107|19|19|W|display=inline,title}}|progression=[[Gunnison River|Gunnison]]—[[Colorado River|Colorado]]|length=|source1_elevation={{convert|12910|ft|m|abbr=on}}|mouth_elevation={{convert|7523|ft|m|abbr=on}}|discharge1_avg=|basin_size=|river_system=|tributaries_left=|tributaries_right=}}'''ലേക്ക് ഫോർക്ക് ഗണ്ണിസൺ നദി''' അഥവാ (ലേക്ക് ഫോർക്ക്)  അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ കൊളറാഡോ സംസ്ഥാനത്ത് ഗണ്ണിസൺ നദിയുടെ 64.7 മൈൽ നീളമുള്ള (104.1 കിലോമീറ്റർ)<ref name="NHD">U.S. Geological Survey. National Hydrography Dataset high-resolution flowline data. [http://viewer.nationalmap.gov/viewer/ The National Map] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120329155652/http://viewer.nationalmap.gov/viewer/|date=2012-03-29}}, accessed March 18, 2011</ref> കൈവഴിയാണ്. ഹിൻസ്‌ഡേൽ കൗണ്ടിയിലെ സാൻ ജുവാൻ പർവതനിരകളിലെ ഹാൻഡീസ് കൊടുമുടിക്ക് സമീപമുള്ള സ്ലോൺ തടാകമാണ് നദിയുടെ ഉറവിടം. ബ്ലൂ മെസ റിസർവോയറിൽ ഗണ്ണിസൺ നദിയുമായി സംഗമിക്കുന്നതിന് മുമ്പായി ലേക്ക് ഫോർക്ക് നദി സാൻ ക്രിസ്റ്റോബാൽ തടാകത്തിലൂടെയും ലേക് സിറ്റിയിലൂടെയും ഒഴുകുന്നു == അവലംബം == 97b1f43k5g7h88xu6wglohso4iewzg5 3765734 3765733 2022-08-17T17:04:43Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox river|name=Lake Fork Gunnison River<ref name=GNIS>{{cite gnis|id= 188198 |name=Lake Fork|accessdate= 2011-02-04}}</ref>|image=Lake Fork Gunnison River.JPG|image_size=275px|image_alt=|image_caption=The river in [[Lake City, Colorado|Lake City]].|map=|map_alt=|map_caption=|source1_location=Sloan Lake|source1_coordinates={{coord|37|54|16|N|107|30|49|W}}|mouth_location=Confluence with [[Gunnison River]]|mouth_coordinates={{coord|38|27|38|N|107|19|19|W|display=inline,title}}|progression=[[Gunnison River|Gunnison]]—[[Colorado River|Colorado]]|length=|source1_elevation={{convert|12910|ft|m|abbr=on}}|mouth_elevation={{convert|7523|ft|m|abbr=on}}|discharge1_avg=|basin_size=|river_system=|tributaries_left=|tributaries_right=}}'''ലേക്ക് ഫോർക്ക് ഗണ്ണിസൺ നദി''' അഥവാ (ലേക്ക് ഫോർക്ക്)  അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ [[കൊളറാഡോ]] സംസ്ഥാനത്ത് ഗണ്ണിസൺ നദിയുടെ 64.7 മൈൽ നീളമുള്ള (104.1 കിലോമീറ്റർ)<ref name="NHD">U.S. Geological Survey. National Hydrography Dataset high-resolution flowline data. [http://viewer.nationalmap.gov/viewer/ The National Map] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120329155652/http://viewer.nationalmap.gov/viewer/|date=2012-03-29}}, accessed March 18, 2011</ref> കൈവഴിയാണ്. ഹിൻസ്‌ഡേൽ കൗണ്ടിയിലെ സാൻ ജുവാൻ പർവതനിരകളിലെ ഹാൻഡീസ് കൊടുമുടിക്ക് സമീപമുള്ള സ്ലോൺ തടാകമാണ് നദിയുടെ ഉറവിടം. ബ്ലൂ മെസ റിസർവോയറിൽ ഗണ്ണിസൺ നദിയുമായി സംഗമിക്കുന്നതിന് മുമ്പായി ലേക്ക് ഫോർക്ക് നദി സാൻ ക്രിസ്റ്റോബാൽ തടാകത്തിലൂടെയും ലേക് സിറ്റിയിലൂടെയും ഒഴുകുന്നു == അവലംബം == <references /> dzypitsitbuqcilzx6b0l7qewaa1f95 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Wikizary 3 575436 3765712 2022-08-17T15:44:56Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Wikizary | Wikizary | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 15:44, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 0uyh7hp2iurw9si63rlseyeudoeurty ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:TheVexillologistofKingwood 3 575437 3765713 2022-08-17T15:54:11Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: TheVexillologistofKingwood | TheVexillologistofKingwood | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 15:54, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) bmc9gcp57jrdiyur42hwhvoyyee47wl ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Maheshkuttu 3 575438 3765723 2022-08-17T16:43:59Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Maheshkuttu | Maheshkuttu | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 16:43, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) hlvn7qnkzkjrtgccd5fofs3mq3q633g രാജീവ്ഗാന്ധി വള്ളംകളി 0 575439 3765725 2022-08-17T16:51:53Z Kuriakose Niranam 107049 ഉള്ളടക്കം ചേർത്തു wikitext text/x-wiki പുളിങ്കുന്നാറ്റിലാണ് രാജീവ്ഗാന്ധി ജലോത്സവം നടക്കുന്നത്.പ്രശസ്തമായ മിക്ക ചുള്ളൻ വള്ളങ്ങളും ഈ വള്ളംകളി മത്സരത്തിൽ പങ്കെടുക്കുന്നു. escazpqe611vdensnz2huov2ohfniks 3765727 3765725 2022-08-17T16:56:34Z Kuriakose Niranam 107049 ഉള്ളടക്കം ചേർത്ത് wikitext text/x-wiki പുളിങ്കുന്നാറ്റിലാണ് രാജീവ്ഗാന്ധി ജലോത്സവം നടക്കുന്നത്.പ്രശസ്തമായ മിക്ക ചുള്ളൻ വള്ളങ്ങളും ഈ വള്ളംകളി മത്സരത്തിൽ പങ്കെടുക്കുന്നു.1985-ൽ രാജീവ് ഗാന്ധി കുട്ടനാട് സന്ദർശിച്ചതിന്റെ ഓർമ്മക്കാണ് ഈ വള്ളംകളി ആരംഭിച്ചത്. r3c3hhiwu9sf96ex4u7h4mehebwtysq 3765775 3765727 2022-08-18T04:03:42Z Pradeep717 21687 [[വർഗ്ഗം:ഒറ്റവരി ലേഖനങ്ങൾ]] ചേർത്തു [[വിക്കിപീഡിയ:ഹോട്ട്കാറ്റ്|ഹോട്ട്ക്യാറ്റ്]] ഉപയോഗിച്ച് wikitext text/x-wiki പുളിങ്കുന്നാറ്റിലാണ് രാജീവ്ഗാന്ധി ജലോത്സവം നടക്കുന്നത്.പ്രശസ്തമായ മിക്ക ചുള്ളൻ വള്ളങ്ങളും ഈ വള്ളംകളി മത്സരത്തിൽ പങ്കെടുക്കുന്നു.1985-ൽ രാജീവ് ഗാന്ധി കുട്ടനാട് സന്ദർശിച്ചതിന്റെ ഓർമ്മക്കാണ് ഈ വള്ളംകളി ആരംഭിച്ചത്. [[വർഗ്ഗം:ഒറ്റവരി ലേഖനങ്ങൾ]] mc8a9cul7ya96ig5b8zjnu2cj6h6hix ഇൻഡിപെൻഡൻസ് പാസ് 0 575440 3765738 2022-08-17T17:17:03Z Malikaveedu 16584 '{{Infobox mountain pass|name=Independence Pass|photo=View across Independence Pass from north.jpg|photo_caption=View across pass from slopes of unnamed peak to the north|elevation={{convert|12095|ft|m}}|elevation_ref={{NAVD88}}<ref name=NGS>{{cite ngs| id = KL0281 | designation = E 159 | access-date = 2011-02-28 }}</ref>|range=[[Sawatch Range|Sawatch]]|traversed={{Jct|state=CO|CO|82}}|location=Lake County, Colorado|L...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki {{Infobox mountain pass|name=Independence Pass|photo=View across Independence Pass from north.jpg|photo_caption=View across pass from slopes of unnamed peak to the north|elevation={{convert|12095|ft|m}}|elevation_ref={{NAVD88}}<ref name=NGS>{{cite ngs| id = KL0281 | designation = E 159 | access-date = 2011-02-28 }}</ref>|range=[[Sawatch Range|Sawatch]]|traversed={{Jct|state=CO|CO|82}}|location=[[Lake County, Colorado|Lake]] / [[Pitkin County, Colorado|Pitkin]] counties,<br />[[Colorado|Colorado, U.S.]]|map=Colorado|map_alt=|map_caption=Colorado|map_size=|label=Independence Pass|label_position=|coordinates={{coord|39|06|29|N|106|33|52|W|type:pass|format=dms|display=inline,title}}|coordinates_ref=<ref name=NGS/>|topo=[[United States Geological Survey|USGS]] Independence Pass}}'''ഇൻഡിപെൻഡൻസ് പാസ്''', യഥാർത്ഥത്തിൽ ഹണ്ടർ പാസ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ മധ്യ കൊളറാഡോയിലെ ഒരു ഉയർന്ന മലമ്പാതയാണ്. റോക്കി പർവതനിരകളുടെ സാവാച്ച് ശ്രേണിയിലെ കോണ്ടിനെന്റൽ ഡിവിഡിൽ ഏകദേശം 12,095 അടി (3,687 മീറ്റർ) ഉയരത്തിലാണ് ഇത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. പിറ്റ്കിൻ, ലേക് കൗണ്ടികൾക്കിടയിലെ അതിർത്തിയിൽ ആസ്പൻ, ട്വിൻ ലേക്ക് പട്ടണങ്ങൾക്കിടയിലാണ് ചുരം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. == അവലംബം == t6cnmn9186zwn0svzlyr4ebpt0cobjg 3765740 3765738 2022-08-17T17:18:52Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki {{Infobox mountain pass|name=Independence Pass|photo=View across Independence Pass from north.jpg|photo_caption=View across pass from slopes of unnamed peak to the north|elevation={{convert|12095|ft|m}}|elevation_ref={{NAVD88}}<ref name=NGS>{{cite ngs| id = KL0281 | designation = E 159 | access-date = 2011-02-28 }}</ref>|range=[[Sawatch Range|Sawatch]]|traversed={{Jct|state=CO|CO|82}}|location=[[Lake County, Colorado|Lake]] / [[Pitkin County, Colorado|Pitkin]] counties,<br />[[Colorado|Colorado, U.S.]]|map=Colorado|map_alt=|map_caption=Colorado|map_size=|label=Independence Pass|label_position=|coordinates={{coord|39|06|29|N|106|33|52|W|type:pass|format=dms|display=inline,title}}|coordinates_ref=<ref name=NGS/>|topo=[[United States Geological Survey|USGS]] Independence Pass}}'''ഇൻഡിപെൻഡൻസ് പാസ്''', യഥാർത്ഥത്തിൽ ഹണ്ടർ പാസ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകളിലെ മധ്യ കൊളറാഡോയിലെ ഒരു ഉയർന്ന മലമ്പാതയാണ്. [[റോക്കി മലനിരകൾ|റോക്കി പർവതനിരകളുടെ]] സാവാച്ച് ശ്രേണിയിലെ കോണ്ടിനെന്റൽ ഡിവിഡിൽ ഏകദേശം 12,095 അടി (3,687 മീറ്റർ) ഉയരത്തിലാണ് ഇത് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. പിറ്റ്കിൻ, ലേക് കൗണ്ടികൾക്കിടയിലെ അതിർത്തിയിൽ ആസ്പൻ, ട്വിൻ ലേക്ക് പട്ടണങ്ങൾക്കിടയിലാണ് ചുരം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. == അവലംബം == jbu4y8sqmfsp2qoezxxlmxg327ype06 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:DAINAI555 3 575442 3765742 2022-08-17T17:28:21Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: DAINAI555 | DAINAI555 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 17:28, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) ev9en2norlub057r8bgeqyd2omdbgvy സാവാച്ച് പർവ്വതനിര 0 575443 3765743 2022-08-17T17:30:57Z Malikaveedu 16584 '{{Infobox mountain|name=സാവാച്ച് പർവ്വതനിര|other_name=|photo=Monarchpass.JPG|photo_caption=Sawatch Range seen from [[Monarch Pass]]|country=United States|state=Colorado|parent=Rocky Mountains|border=|highest=Mount Elbert|elevation={{convert|14440|ft|m|0|lk=off|abbr=on}}|coordinates={{coord|39|07|03.9|N|106|26|43.29|W|type:mountain|format=dms|display=inline,title}}|geology=|period=|orog...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki {{Infobox mountain|name=സാവാച്ച് പർവ്വതനിര|other_name=|photo=Monarchpass.JPG|photo_caption=Sawatch Range seen from [[Monarch Pass]]|country=United States|state=Colorado|parent=Rocky Mountains|border=|highest=Mount Elbert|elevation={{convert|14440|ft|m|0|lk=off|abbr=on}}|coordinates={{coord|39|07|03.9|N|106|26|43.29|W|type:mountain|format=dms|display=inline,title}}|geology=|period=|orogeny=|area_mi2=|range_coordinates=|length_mi=80|length_orientation=NW/SE|width_mi=|width_orientation=|map=Colorado|map_caption=}}'''സാവാച്ച് റേഞ്ച്''' {{IPAc-en|s|ə|ˈ|w|æ|tʃ}} അല്ലെങ്കിൽ സാഗ്വാഷെ റേഞ്ച്<ref name="Saguache">The place name "Saguache” is pronounced “Sawatch” {{IPAc-en|s|ə|ˈ|w|æ|tʃ}}. This name derives from the [[Ute language]] [[noun]] "''sawup''" {{IPAc-en|s|ə|ˈ|w|ʌ|p}} meaning "sand dunes" and is spelled using the [[Spanish language]] version of this name "Saguache".</ref><ref name="Sawup">{{citation |last=Merkl |first=Dameon |title=What's in a Colorado name pronunciation? |date=February 26, 2013 |url=http://www.denverpost.com/outwest/ci_22666597/whats-colorado-name-pronunciation? |newspaper=[[The Denver Post]] |access-date=March 7, 2013}}</ref> മധ്യ [[കൊളറാഡോ|കൊളറാഡോയിലെ]] ഉയർന്നതും വിപുലവുമായ ഒരു പർവതനിരയാണ്. അതിൽ 14,440 അടി (4,401 മീറ്റർ) ഉയരമുള്ളതും റോക്കീസിലെ ഏറ്റവും ഉയർന്ന കൊടുമുടിയുമായ [[മൗണ്ട് എൽബർട്ട്]] ഉൾപ്പെടെ [[റോക്കി മലനിരകൾ|റോക്കി പർവതനിരകളിലെ]] ഇരുപത് ഉയരമുള്ള കൊടുമുടികളിൽ എട്ടെണ്ണം ഉൾപ്പെടുന്നു, == അവലംബം == lnnjod3mdxn4aezxl98skhtpqezg6ux ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Первоцвет 3 575444 3765744 2022-08-17T17:35:14Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Первоцвет | Первоцвет | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 17:35, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) hyy8h0pl249kwiv6yzt45pmsr2c0adw ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Alanattipetty 3 575445 3765745 2022-08-17T17:55:50Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Alanattipetty | Alanattipetty | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 17:55, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 92s2faacpxxmr9y58azglvgd132seee ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Saifkpm1 3 575446 3765746 2022-08-17T17:57:07Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Saifkpm1 | Saifkpm1 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 17:57, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) tfuo0tdiazfn62bxap47svcrshnh938 ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ 0 575447 3765747 2022-08-17T17:57:30Z തങ്കച്ചൻ നെല്ലിക്കുന്നേൽ 123042 ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ എന്ന താൾ നിർമ്മിച്ചു wikitext text/x-wiki <big>ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത് കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന ഊരാളി എന്ന   ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ  മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. (കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ)</big> ===   === === മ<small>ലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോണിനെയും   സുഹൃത്ത് എ സി തോമസിനെയും   1932 ൽ വന്യമൃഗങ്ങളാൽ സമ്പന്നമായ ഇടുക്കി വനമേഖലകളിൽ നടത്തുന്ന നായാട്ടിനിടയിലാണ്   ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെ   കണ്ടുമുട്ടുന്നത്.  തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന പെരിയാറിനെ അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<1> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന  പെരിയാറിൽ    അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും ജലസേചനത്തിനും പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി.പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം  എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച്  തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു.ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതു കാണാനാകാതെ 1970 ജൂൺ 21ൽ തന്റെ 112–ാം വയസ്സിലാണ് ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞത്<2 ></small> === അവലംബം1 [https://www.keralatourism.org/newsletter/news/2020/kolumban-smarakam-in-idukki-gears-up-for-inauguration/1946#:~:text=Kerala%20Tourism%20is,Vellappara%2C%20near%20Cheruthoni. https://www.keralatourism.org/newsletter/news/2020/kolumban-smarakam-in-idukki-gears-up-for-inauguration/1946#:~:text=Kerala%20Tourism%20is,Vellappara%2C%20near%20Cheruthoni.] 2 https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html#:~:text=English%20Summary%3A%C2%A050th%20death%20anniversary%20of%20Kolumban ckfb1gv4bligqih4qycysj69ards7ec 3765748 3765747 2022-08-17T18:11:02Z തങ്കച്ചൻ നെല്ലിക്കുന്നേൽ 123042 ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ പ്രതിമയുടെ ചിത്രം ഉൾപ്പെടുത്തി wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:CHEMBAN KOLUMBAN.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറ സ്മൃതിമണ്ഡപത്തിലെ പ്രതിമ ]] <big>ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത് കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന ഊരാളി എന്ന   ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ  മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. (കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ)</big> ===   === === മ<small>ലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോണിനെയും   സുഹൃത്ത് എ സി തോമസിനെയും   1932 ൽ വന്യമൃഗങ്ങളാൽ സമ്പന്നമായ ഇടുക്കി വനമേഖലകളിൽ നടത്തുന്ന നായാട്ടിനിടയിലാണ്   ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെ   കണ്ടുമുട്ടുന്നത്.  തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന പെരിയാറിനെ അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<1> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന  പെരിയാറിൽ    അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും ജലസേചനത്തിനും പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി.പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം  എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച്  തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു.ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതു കാണാനാകാതെ 1970 ജൂൺ 21ൽ തന്റെ 112–ാം വയസ്സിലാണ് ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞത്<2 ></small> === അവലംബം1 [https://www.keralatourism.org/newsletter/news/2020/kolumban-smarakam-in-idukki-gears-up-for-inauguration/1946#:~:text=Kerala%20Tourism%20is,Vellappara%2C%20near%20Cheruthoni. https://www.keralatourism.org/newsletter/news/2020/kolumban-smarakam-in-idukki-gears-up-for-inauguration/1946#:~:text=Kerala%20Tourism%20is,Vellappara%2C%20near%20Cheruthoni.] 2 https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html#:~:text=English%20Summary%3A%C2%A050th%20death%20anniversary%20of%20Kolumban o32qlvfeivgph1voqh2yr0qeok8eh37 3765749 3765748 2022-08-17T18:23:21Z തങ്കച്ചൻ നെല്ലിക്കുന്നേൽ 123042 ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം ഉൾപ്പെടുത്തി wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:CHEMBAN KOLUMBAN.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറ സ്മൃതിമണ്ഡപത്തിലെ പ്രതിമ ]] [[പ്രമാണം:Tomb of Kolumban.jpg|ലഘുചിത്രം|ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറയിലെ  ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം. ]] <big>ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത് കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന ഊരാളി എന്ന   ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ  മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. (കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ)</big> ===   === === മ<small>ലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോണിനെയും   സുഹൃത്ത് എ സി തോമസിനെയും   1932 ൽ വന്യമൃഗങ്ങളാൽ സമ്പന്നമായ ഇടുക്കി വനമേഖലകളിൽ നടത്തുന്ന നായാട്ടിനിടയിലാണ്   ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെ   കണ്ടുമുട്ടുന്നത്.  തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന പെരിയാറിനെ അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<1> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന  പെരിയാറിൽ    അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും ജലസേചനത്തിനും പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി.പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം  എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച്  തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു.ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതു കാണാനാകാതെ 1970 ജൂൺ 21ൽ തന്റെ 112–ാം വയസ്സിലാണ് ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞത്<2 ></small> === അവലംബം1 [https://www.keralatourism.org/newsletter/news/2020/kolumban-smarakam-in-idukki-gears-up-for-inauguration/1946#:~:text=Kerala%20Tourism%20is,Vellappara%2C%20near%20Cheruthoni. https://www.keralatourism.org/newsletter/news/2020/kolumban-smarakam-in-idukki-gears-up-for-inauguration/1946#:~:text=Kerala%20Tourism%20is,Vellappara%2C%20near%20Cheruthoni.] 2 https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html#:~:text=English%20Summary%3A%C2%A050th%20death%20anniversary%20of%20Kolumban ephloic65ye018sh5pq3332jrhahi00 3765750 3765749 2022-08-17T18:31:26Z തങ്കച്ചൻ നെല്ലിക്കുന്നേൽ 123042 ഇടുക്കി വെള്ളാപ്പാറയിലെ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം ഉൾപ്പെടുന്ന സ്മൃതിമണ്ഡപം ഉൾപ്പെടുത്തി wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:Kolumbans tomb.jpg|ലഘുചിത്രം]] [[പ്രമാണം:CHEMBAN KOLUMBAN.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറ സ്മൃതിമണ്ഡപത്തിലെ പ്രതിമ ]] [[പ്രമാണം:Tomb of Kolumban.jpg|ലഘുചിത്രം|ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറയിലെ  ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം. ]] <big>ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത് കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന ഊരാളി എന്ന   ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ  മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. (കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ)</big> === <small> </small> === === '''<small>മലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോണിനെയും   സുഹൃത്ത് എ സി തോമസിനെയും   1932 ൽ വന്യമൃഗങ്ങളാൽ സമ്പന്നമായ ഇടുക്കി വനമേഖലകളിൽ നടത്തുന്ന നായാട്ടിനിടയിലാണ്   ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെ   കണ്ടുമുട്ടുന്നത്.  തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന പെരിയാറിനെ അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<1> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന  പെരിയാറിൽ    അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും ജലസേചനത്തിനും പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി.പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം  എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച്  തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു.ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതു കാണാനാകാതെ 1970 ജൂൺ 21ൽ തന്റെ 112–ാം വയസ്സിലാണ് ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞത്<2 ></small>''' === അവലംബം1 [https://www.keralatourism.org/newsletter/news/2020/kolumban-smarakam-in-idukki-gears-up-for-inauguration/1946#:~:text=Kerala%20Tourism%20is,Vellappara%2C%20near%20Cheruthoni. https://www.keralatourism.org/newsletter/news/2020/kolumban-smarakam-in-idukki-gears-up-for-inauguration/1946#:~:text=Kerala%20Tourism%20is,Vellappara%2C%20near%20Cheruthoni.] 2 https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html#:~:text=English%20Summary%3A%C2%A050th%20death%20anniversary%20of%20Kolumban 3v17cqbdd32ez8qkwspc8sgjsrija5g 3765758 3765750 2022-08-18T00:47:39Z Ajeeshkumar4u 108239 ലേഖനം മെച്ചപ്പെടുത്തി, ഒപ്പം അവലംബങ്ങൾ ശരിയായ രീതിയിൽ ചേർത്തു. wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:CHEMBAN KOLUMBAN.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറ സ്മൃതിമണ്ഡപത്തിലെ പ്രതിമ ]] ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ ഒരു ആദിവാസി മൂപ്പൻ ആയിരുന്നു '''ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ'' ' എന്ന '''കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ'''. ==ജീവിതരേഖ== [[ഇടുക്കി ജില്ല]]യിലെ വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത് കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന ഊരാളി എന്ന ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ  മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. ഇപ്പോൾ [[ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്]] സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന സ്ഥലത്തു നിന്നു 5 കിലോമീറ്റർ മാറിയുള്ള ചെമ്പച്ചേരിയിലെ (ചെമ്പകശ്ശേരി) നരിക്കാട് ആയിരുന്നു കൊലുമ്പന്റെ കുടി.<ref name="MM">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/district-news/idukki/2020/06/21/idukki-chemban-kolumban-discovered-the-site-of-idukki-dam.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം, കൊലുമ്പൻ എന്ന മഹാദ്‌ഭുതം; ഇതായിരുന്നു കൊലുമ്പൻ...|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> 1932 ൽ മലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോൺ ഇടുക്കി വനമേഖലകളിൽ നായാട്ട് നടത്തുമ്പോൾ സഹായിയായി കൂട്ടിയത് ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെയാണ്.<ref name="MM" /> തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന പെരിയാറിനെ അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<ref>{{Cite web|url=https://www.mathrubhumi.com/social/news/kolumban-memorial-at-idukki-dam-1.7439959|title=ഇടുക്കി ഡാമിന്റെ ചരിത്രം: കൊലുമ്പന്റെ ഓർമകളെ ഇങ്ങനെ സംരക്ഷിച്ചാൽ മതിയോ...?|access-date=2022-08-18|language=en}}</ref><ref name="MM" /> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന പെരിയാറിൽ അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും ജലസേചനത്തിനും പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം  എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച് തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു. ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. ഇടുക്കി ജലവൈദ്യുത പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതിന് മുമ്പ് 1970 ജൂൺ 21 ന്, തന്റെ 112–ാം വയസ്സിൽ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ അന്തരിച്ചു.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം; കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞിട്ട് 50 വർഷം; അണ മുറിയാതെ ഓർമകൾ|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> ഇടുക്കി-ചെറുതോണി അണക്കെട്ടുകൾക്ക് അഭിമുഖമായി വെള്ളാപ്പാറയിലാണ് ചെമ്പൻ്റെ ശരീരം സംസ്‌കരിച്ചത്.<ref>{{Cite web|url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=424075|title=അമ്പത് വർഷങ്ങൾക്കിപ്പുറം കൊലുമ്പന് സ്മാരകം|access-date=2022-08-18|last=Daily|first=Keralakaumudi|language=en}}</ref> ==അംഗീകാരങ്ങൾ== [[പ്രമാണം:Kolumbans tomb.jpg|ലഘുചിത്രം|വെള്ളപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ സ്മാരകം]] [[പ്രമാണം:Tomb of Kolumban.jpg|ലഘുചിത്രം|ഇടുക്കി വെള്ളാപ്പാറയിലെ  ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം.]] കനേഡിയൻ സർക്കാർ ഡാം നിർമാണ ജോലികൾ ഏറ്റെടുത്തപ്പോൾ കൊലുമ്പൻ വിശിഷ്‌ടാഥിതി ആയിരുന്നു. ഇതു കൂടാതെ ഡാം നിർമ്മാണത്തിൻ്റെ ആദ്യ ഘട്ടത്തിലെ എല്ലാ പ്രധാന ചടങ്ങുകളിലും ചെമ്പൻ ആദരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref name="MM" /> 1976 ൽ ഇടുക്കി ജലവൈദുത പദ്ധതി കമ്മീഷൻ ചെയ്തതിനോടനുബന്ധിച്ച ഡാമിനോട് ചേർന്ന് കൊലുമ്പന്റെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരുന്നു.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.twentyfournews.com/2020/06/19/kolombian-samadhi-memorial-in-idukki.html|title=kolombian Samadhi idukki ഉദ്ഘാടനത്തിനൊരുങ്ങി ഇടുക്കിയിലെ കൊലുമ്പൻ സമാധി സ്മാരകം|access-date=2022-08-18}}</ref> പിന്നീട് കൊലുമ്പന്റെ ഓർമയ്ക്കായി കേരള സർക്കാർ ഇടുക്കി ചെറുതോണി വെള്ളാപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ്റെ സമാധിയിൽ സ്മാരകം നിർമ്മിച്ചിച്ചു.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.madhyamam.com/kerala/local-news/idukki/monument-for-kolumban-593229|title=ഒടുവിൽ കൊലുമ്പന് സ്മാരകമായി {{!}} Madhyamam|access-date=2022-08-18|last=ഡെസ്ക്|first=വെബ്|date=2020-10-31|language=ml}}</ref> 2015 ൽ നിർമ്മാണം തുടങ്ങിയ സ്മാരകം 2020 ലാണ് പൊതുജനങ്ങൾക്ക് തുറന്നുകൊടുക്കുന്നത്. 1976 ൽ കൊല്ലമ്പൻ്റെ പ്രതിമ നിർമ്മിച്ച ശിൽപി കുന്നുവിള മുരളി തന്നെയാണ് സമാധി സ്മാരകത്തിന്റെയും ശിൽപി.<ref name=":1" /> ==അവലംബം== {{Reflist}} sib17uascan2s4q69c9ol69v1u7v6sv 3765759 3765758 2022-08-18T00:48:02Z Ajeeshkumar4u 108239 wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:CHEMBAN KOLUMBAN.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറ സ്മൃതിമണ്ഡപത്തിലെ പ്രതിമ ]] ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ ഒരു ആദിവാസി മൂപ്പൻ ആയിരുന്നു '''ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ''' എന്ന '''കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ'''. ==ജീവിതരേഖ== [[ഇടുക്കി ജില്ല]]യിലെ വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത് കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന ഊരാളി എന്ന ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ  മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. ഇപ്പോൾ [[ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്]] സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന സ്ഥലത്തു നിന്നു 5 കിലോമീറ്റർ മാറിയുള്ള ചെമ്പച്ചേരിയിലെ (ചെമ്പകശ്ശേരി) നരിക്കാട് ആയിരുന്നു കൊലുമ്പന്റെ കുടി.<ref name="MM">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/district-news/idukki/2020/06/21/idukki-chemban-kolumban-discovered-the-site-of-idukki-dam.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം, കൊലുമ്പൻ എന്ന മഹാദ്‌ഭുതം; ഇതായിരുന്നു കൊലുമ്പൻ...|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> 1932 ൽ മലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോൺ ഇടുക്കി വനമേഖലകളിൽ നായാട്ട് നടത്തുമ്പോൾ സഹായിയായി കൂട്ടിയത് ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെയാണ്.<ref name="MM" /> തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന പെരിയാറിനെ അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<ref>{{Cite web|url=https://www.mathrubhumi.com/social/news/kolumban-memorial-at-idukki-dam-1.7439959|title=ഇടുക്കി ഡാമിന്റെ ചരിത്രം: കൊലുമ്പന്റെ ഓർമകളെ ഇങ്ങനെ സംരക്ഷിച്ചാൽ മതിയോ...?|access-date=2022-08-18|language=en}}</ref><ref name="MM" /> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന പെരിയാറിൽ അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും ജലസേചനത്തിനും പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം  എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച് തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു. ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. ഇടുക്കി ജലവൈദ്യുത പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതിന് മുമ്പ് 1970 ജൂൺ 21 ന്, തന്റെ 112–ാം വയസ്സിൽ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ അന്തരിച്ചു.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം; കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞിട്ട് 50 വർഷം; അണ മുറിയാതെ ഓർമകൾ|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> ഇടുക്കി-ചെറുതോണി അണക്കെട്ടുകൾക്ക് അഭിമുഖമായി വെള്ളാപ്പാറയിലാണ് ചെമ്പൻ്റെ ശരീരം സംസ്‌കരിച്ചത്.<ref>{{Cite web|url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=424075|title=അമ്പത് വർഷങ്ങൾക്കിപ്പുറം കൊലുമ്പന് സ്മാരകം|access-date=2022-08-18|last=Daily|first=Keralakaumudi|language=en}}</ref> ==അംഗീകാരങ്ങൾ== [[പ്രമാണം:Kolumbans tomb.jpg|ലഘുചിത്രം|വെള്ളപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ സ്മാരകം]] [[പ്രമാണം:Tomb of Kolumban.jpg|ലഘുചിത്രം|ഇടുക്കി വെള്ളാപ്പാറയിലെ  ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം.]] കനേഡിയൻ സർക്കാർ ഡാം നിർമാണ ജോലികൾ ഏറ്റെടുത്തപ്പോൾ കൊലുമ്പൻ വിശിഷ്‌ടാഥിതി ആയിരുന്നു. ഇതു കൂടാതെ ഡാം നിർമ്മാണത്തിൻ്റെ ആദ്യ ഘട്ടത്തിലെ എല്ലാ പ്രധാന ചടങ്ങുകളിലും ചെമ്പൻ ആദരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref name="MM" /> 1976 ൽ ഇടുക്കി ജലവൈദുത പദ്ധതി കമ്മീഷൻ ചെയ്തതിനോടനുബന്ധിച്ച ഡാമിനോട് ചേർന്ന് കൊലുമ്പന്റെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരുന്നു.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.twentyfournews.com/2020/06/19/kolombian-samadhi-memorial-in-idukki.html|title=kolombian Samadhi idukki ഉദ്ഘാടനത്തിനൊരുങ്ങി ഇടുക്കിയിലെ കൊലുമ്പൻ സമാധി സ്മാരകം|access-date=2022-08-18}}</ref> പിന്നീട് കൊലുമ്പന്റെ ഓർമയ്ക്കായി കേരള സർക്കാർ ഇടുക്കി ചെറുതോണി വെള്ളാപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ്റെ സമാധിയിൽ സ്മാരകം നിർമ്മിച്ചിച്ചു.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.madhyamam.com/kerala/local-news/idukki/monument-for-kolumban-593229|title=ഒടുവിൽ കൊലുമ്പന് സ്മാരകമായി {{!}} Madhyamam|access-date=2022-08-18|last=ഡെസ്ക്|first=വെബ്|date=2020-10-31|language=ml}}</ref> 2015 ൽ നിർമ്മാണം തുടങ്ങിയ സ്മാരകം 2020 ലാണ് പൊതുജനങ്ങൾക്ക് തുറന്നുകൊടുക്കുന്നത്. 1976 ൽ കൊല്ലമ്പൻ്റെ പ്രതിമ നിർമ്മിച്ച ശിൽപി കുന്നുവിള മുരളി തന്നെയാണ് സമാധി സ്മാരകത്തിന്റെയും ശിൽപി.<ref name=":1" /> ==അവലംബം== {{Reflist}} cbq7r13g2x6qkmya5prp8r0pszs6ti7 3765778 3765759 2022-08-18T05:07:28Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:CHEMBAN KOLUMBAN.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറ സ്മൃതിമണ്ഡപത്തിലെ പ്രതിമ ]] [[ഇടുക്കി ജില്ല|ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ]] ഒരു [[ആദിവാസി]] മൂപ്പൻ ആയിരുന്നു '''ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ''' എന്ന '''കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ'''. ==ജീവിതരേഖ== [[ഇടുക്കി ജില്ല]]യിലെ [[വാഴത്തോപ്പ് ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത്]] കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന [[ഊരാളി]] എന്ന ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ  മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. ഇപ്പോൾ [[ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്]] സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന സ്ഥലത്തു നിന്നു ഏകദേശം 5 കിലോമീറ്റർ മാറിയുള്ള ചെമ്പച്ചേരിയിലെ (ചെമ്പകശ്ശേരി) നരിക്കാട് ആയിരുന്നു കൊലുമ്പന്റെ കുടി.<ref name="MM">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/district-news/idukki/2020/06/21/idukki-chemban-kolumban-discovered-the-site-of-idukki-dam.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം, കൊലുമ്പൻ എന്ന മഹാദ്‌ഭുതം; ഇതായിരുന്നു കൊലുമ്പൻ...|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> 1932 ൽ മലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോൺ ഇടുക്കി വനമേഖലകളിൽ നായാട്ട് നടത്തുമ്പോൾ സഹായിയായി കൂട്ടിയത് ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെയാണ്.<ref name="MM" /> തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന [[പെരിയാർ|പെരിയാറിനെ]] അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<ref>{{Cite web|url=https://www.mathrubhumi.com/social/news/kolumban-memorial-at-idukki-dam-1.7439959|title=ഇടുക്കി ഡാമിന്റെ ചരിത്രം: കൊലുമ്പന്റെ ഓർമകളെ ഇങ്ങനെ സംരക്ഷിച്ചാൽ മതിയോ...?|access-date=2022-08-18|language=en}}</ref><ref name="MM" /> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന പെരിയാറിൽ അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും [[ജലസേചനം|ജലസേചനത്തിനും]] പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം  എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച് തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു. ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. ഇടുക്കി ജലവൈദ്യുത പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതിന് മുമ്പ് 1970 ജൂൺ 21 ന്, തന്റെ 112–ാം വയസ്സിൽ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ അന്തരിച്ചു.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം; കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞിട്ട് 50 വർഷം; അണ മുറിയാതെ ഓർമകൾ|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> ഇടുക്കി-ചെറുതോണി അണക്കെട്ടുകൾക്ക് അഭിമുഖമായി വെള്ളാപ്പാറയിലാണ് ചെമ്പൻ്റെ ശരീരം സംസ്‌കരിച്ചത്.<ref>{{Cite web|url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=424075|title=അമ്പത് വർഷങ്ങൾക്കിപ്പുറം കൊലുമ്പന് സ്മാരകം|access-date=2022-08-18|last=Daily|first=Keralakaumudi|language=en}}</ref> ==അംഗീകാരങ്ങൾ== [[പ്രമാണം:Kolumbans tomb.jpg|ലഘുചിത്രം|വെള്ളപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ സ്മാരകം]] [[പ്രമാണം:Tomb of Kolumban.jpg|ലഘുചിത്രം|ഇടുക്കി വെള്ളാപ്പാറയിലെ  ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം.]] കനേഡിയൻ സർക്കാർ ഡാം നിർമാണ ജോലികൾ ഏറ്റെടുത്തപ്പോൾ കൊലുമ്പൻ വിശിഷ്‌ടാഥിതി ആയിരുന്നു. ഇതു കൂടാതെ ഡാം നിർമ്മാണത്തിൻ്റെ ആദ്യ ഘട്ടത്തിലെ എല്ലാ പ്രധാന ചടങ്ങുകളിലും ചെമ്പൻ ആദരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref name="MM" /> 1976 ൽ ഇടുക്കി ജലവൈദുത പദ്ധതി കമ്മീഷൻ ചെയ്തതിനോടനുബന്ധിച്ച ഡാമിനോട് ചേർന്ന് കൊലുമ്പന്റെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരുന്നു.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.twentyfournews.com/2020/06/19/kolombian-samadhi-memorial-in-idukki.html|title=kolombian Samadhi idukki ഉദ്ഘാടനത്തിനൊരുങ്ങി ഇടുക്കിയിലെ കൊലുമ്പൻ സമാധി സ്മാരകം|access-date=2022-08-18}}</ref> പിന്നീട് കൊലുമ്പന്റെ ഓർമയ്ക്കായി കേരള സർക്കാർ ഇടുക്കി ചെറുതോണി വെള്ളാപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ്റെ സമാധിയിൽ സ്മാരകം നിർമ്മിച്ചിച്ചു.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.madhyamam.com/kerala/local-news/idukki/monument-for-kolumban-593229|title=ഒടുവിൽ കൊലുമ്പന് സ്മാരകമായി {{!}} Madhyamam|access-date=2022-08-18|last=ഡെസ്ക്|first=വെബ്|date=2020-10-31|language=ml}}</ref> 2015 ൽ നിർമ്മാണം തുടങ്ങിയ സ്മാരകം 2020 ലാണ് പൊതുജനങ്ങൾക്ക് തുറന്നുകൊടുക്കുന്നത്. 1976 ൽ കൊല്ലമ്പൻ്റെ പ്രതിമ നിർമ്മിച്ച ശിൽപി കുന്നുവിള മുരളി തന്നെയാണ് സമാധി സ്മാരകത്തിന്റെയും ശിൽപി.<ref name=":1" /> ==അവലംബം== {{Reflist}} c612tano5kocweg571rg52rve0auefj 3765782 3765778 2022-08-18T05:18:12Z Ajeeshkumar4u 108239 wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:CHEMBAN KOLUMBAN.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറ സ്മൃതിമണ്ഡപത്തിലെ പ്രതിമ ]] [[ഇടുക്കി ജില്ല|ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ]] ഒരു [[ആദിവാസി]] മൂപ്പൻ ആയിരുന്നു '''ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ''' എന്ന '''കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ'''. ==ജീവിതരേഖ== [[ഇടുക്കി ജില്ല]]യിലെ [[വാഴത്തോപ്പ് ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത്]] കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന [[ഊരാളി]] എന്ന ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ  മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. ഇപ്പോൾ [[ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്]] സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന സ്ഥലത്തു നിന്നു ഏകദേശം 5 കിലോമീറ്റർ മാറിയുള്ള ചെമ്പച്ചേരിയിലെ (ചെമ്പകശ്ശേരി) നരിക്കാട് ആയിരുന്നു കൊലുമ്പന്റെ കുടി.<ref name="MM">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/district-news/idukki/2020/06/21/idukki-chemban-kolumban-discovered-the-site-of-idukki-dam.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം, കൊലുമ്പൻ എന്ന മഹാദ്‌ഭുതം; ഇതായിരുന്നു കൊലുമ്പൻ...|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> 1932 ൽ മലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോൺ ഇടുക്കി വനമേഖലകളിൽ നായാട്ട് നടത്തുമ്പോൾ സഹായിയായി കൂട്ടിയത് ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെയാണ്.<ref name="MM" /> തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന [[പെരിയാർ|പെരിയാറിനെ]] അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<ref>{{Cite web|url=https://www.mathrubhumi.com/social/news/kolumban-memorial-at-idukki-dam-1.7439959|title=ഇടുക്കി ഡാമിന്റെ ചരിത്രം: കൊലുമ്പന്റെ ഓർമകളെ ഇങ്ങനെ സംരക്ഷിച്ചാൽ മതിയോ...?|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref><ref name="MM" /> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന പെരിയാറിൽ അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും [[ജലസേചനം|ജലസേചനത്തിനും]] പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം  എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച് തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു. ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. ഇടുക്കി ജലവൈദ്യുത പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതിന് മുമ്പ് 1970 ജൂൺ 21 ന്, തന്റെ 112–ാം വയസ്സിൽ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ അന്തരിച്ചു.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം; കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞിട്ട് 50 വർഷം; അണ മുറിയാതെ ഓർമകൾ|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> ഇടുക്കി-ചെറുതോണി അണക്കെട്ടുകൾക്ക് അഭിമുഖമായി വെള്ളാപ്പാറയിലാണ് ചെമ്പൻ്റെ ശരീരം സംസ്‌കരിച്ചത്.<ref>{{Cite web|url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=424075|title=അമ്പത് വർഷങ്ങൾക്കിപ്പുറം കൊലുമ്പന് സ്മാരകം|access-date=2022-08-18|last=Daily|first=Keralakaumudi|language=ml}}</ref> ==അംഗീകാരങ്ങൾ== [[പ്രമാണം:Kolumbans tomb.jpg|ലഘുചിത്രം|വെള്ളപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ സ്മാരകം]] [[പ്രമാണം:Tomb of Kolumban.jpg|ലഘുചിത്രം|ഇടുക്കി വെള്ളാപ്പാറയിലെ  ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം.]] കനേഡിയൻ സർക്കാർ ഡാം നിർമാണ ജോലികൾ ഏറ്റെടുത്തപ്പോൾ കൊലുമ്പൻ വിശിഷ്‌ടാഥിതി ആയിരുന്നു. ഇതു കൂടാതെ ഡാം നിർമ്മാണത്തിൻ്റെ ആദ്യ ഘട്ടത്തിലെ എല്ലാ പ്രധാന ചടങ്ങുകളിലും ചെമ്പൻ ആദരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref name="MM" /> 1976 ൽ ഇടുക്കി ജലവൈദുത പദ്ധതി കമ്മീഷൻ ചെയ്തതിനോടനുബന്ധിച്ച ഡാമിനോട് ചേർന്ന് കൊലുമ്പന്റെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരുന്നു.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.twentyfournews.com/2020/06/19/kolombian-samadhi-memorial-in-idukki.html|title=kolombian Samadhi idukki ഉദ്ഘാടനത്തിനൊരുങ്ങി ഇടുക്കിയിലെ കൊലുമ്പൻ സമാധി സ്മാരകം|access-date=2022-08-18}}</ref> പിന്നീട് കൊലുമ്പന്റെ ഓർമയ്ക്കായി കേരള സർക്കാർ ഇടുക്കി ചെറുതോണി വെള്ളാപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ്റെ സമാധിയിൽ സ്മാരകം നിർമ്മിച്ചിച്ചു.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.madhyamam.com/kerala/local-news/idukki/monument-for-kolumban-593229|title=ഒടുവിൽ കൊലുമ്പന് സ്മാരകമായി {{!}} Madhyamam|access-date=2022-08-18|last=ഡെസ്ക്|first=വെബ്|date=2020-10-31|language=ml}}</ref> 2015 ൽ നിർമ്മാണം തുടങ്ങിയ സ്മാരകം 2020 ലാണ് പൊതുജനങ്ങൾക്ക് തുറന്നുകൊടുക്കുന്നത്. 1976 ൽ കൊല്ലമ്പൻ്റെ പ്രതിമ നിർമ്മിച്ച ശിൽപി കുന്നുവിള മുരളി തന്നെയാണ് സമാധി സ്മാരകത്തിന്റെയും ശിൽപി.<ref name=":1" /> ==അവലംബം== {{Reflist}} pm9c8ihhgpsssnnbjopz6y57n9l6k2z 3765783 3765782 2022-08-18T05:47:30Z 117.230.81.58 /* അംഗീകാരങ്ങൾ */അക്ഷരത്തെറ്റ് തിരുത്തി. wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:CHEMBAN KOLUMBAN.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറ സ്മൃതിമണ്ഡപത്തിലെ പ്രതിമ ]] [[ഇടുക്കി ജില്ല|ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ]] ഒരു [[ആദിവാസി]] മൂപ്പൻ ആയിരുന്നു '''ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ''' എന്ന '''കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ'''. ==ജീവിതരേഖ== [[ഇടുക്കി ജില്ല]]യിലെ [[വാഴത്തോപ്പ് ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത്]] കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന [[ഊരാളി]] എന്ന ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ  മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. ഇപ്പോൾ [[ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്]] സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന സ്ഥലത്തു നിന്നു ഏകദേശം 5 കിലോമീറ്റർ മാറിയുള്ള ചെമ്പച്ചേരിയിലെ (ചെമ്പകശ്ശേരി) നരിക്കാട് ആയിരുന്നു കൊലുമ്പന്റെ കുടി.<ref name="MM">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/district-news/idukki/2020/06/21/idukki-chemban-kolumban-discovered-the-site-of-idukki-dam.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം, കൊലുമ്പൻ എന്ന മഹാദ്‌ഭുതം; ഇതായിരുന്നു കൊലുമ്പൻ...|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> 1932 ൽ മലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോൺ ഇടുക്കി വനമേഖലകളിൽ നായാട്ട് നടത്തുമ്പോൾ സഹായിയായി കൂട്ടിയത് ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെയാണ്.<ref name="MM" /> തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന [[പെരിയാർ|പെരിയാറിനെ]] അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<ref>{{Cite web|url=https://www.mathrubhumi.com/social/news/kolumban-memorial-at-idukki-dam-1.7439959|title=ഇടുക്കി ഡാമിന്റെ ചരിത്രം: കൊലുമ്പന്റെ ഓർമകളെ ഇങ്ങനെ സംരക്ഷിച്ചാൽ മതിയോ...?|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref><ref name="MM" /> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന പെരിയാറിൽ അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും [[ജലസേചനം|ജലസേചനത്തിനും]] പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം  എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച് തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു. ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. ഇടുക്കി ജലവൈദ്യുത പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതിന് മുമ്പ് 1970 ജൂൺ 21 ന്, തന്റെ 112–ാം വയസ്സിൽ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ അന്തരിച്ചു.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം; കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞിട്ട് 50 വർഷം; അണ മുറിയാതെ ഓർമകൾ|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> ഇടുക്കി-ചെറുതോണി അണക്കെട്ടുകൾക്ക് അഭിമുഖമായി വെള്ളാപ്പാറയിലാണ് ചെമ്പൻ്റെ ശരീരം സംസ്‌കരിച്ചത്.<ref>{{Cite web|url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=424075|title=അമ്പത് വർഷങ്ങൾക്കിപ്പുറം കൊലുമ്പന് സ്മാരകം|access-date=2022-08-18|last=Daily|first=Keralakaumudi|language=ml}}</ref> ==അംഗീകാരങ്ങൾ== [[പ്രമാണം:Kolumbans tomb.jpg|ലഘുചിത്രം| വെള്ളാപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ സ്മാരകം]] [[പ്രമാണം:Tomb of Kolumban.jpg|ലഘുചിത്രം|ഇടുക്കി വെള്ളാപ്പാറയിലെ  ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം.]] കനേഡിയൻ സർക്കാർ ഡാം നിർമാണ ജോലികൾ ഏറ്റെടുത്തപ്പോൾ കൊലുമ്പൻ വിശിഷ്‌ടാഥിതി ആയിരുന്നു. ഇതു കൂടാതെ ഡാം നിർമ്മാണത്തിൻ്റെ ആദ്യ ഘട്ടത്തിലെ എല്ലാ പ്രധാന ചടങ്ങുകളിലും ചെമ്പൻ ആദരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref name="MM" /> 1976 ൽ ഇടുക്കി ജലവൈദുത പദ്ധതി കമ്മീഷൻ ചെയ്തതിനോടനുബന്ധിച്ച ഡാമിനോട് ചേർന്ന് കൊലുമ്പന്റെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരുന്നു.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.twentyfournews.com/2020/06/19/kolombian-samadhi-memorial-in-idukki.html|title=kolombian Samadhi idukki ഉദ്ഘാടനത്തിനൊരുങ്ങി ഇടുക്കിയിലെ കൊലുമ്പൻ സമാധി സ്മാരകം|access-date=2022-08-18}}</ref> പിന്നീട് കൊലുമ്പന്റെ ഓർമയ്ക്കായി കേരള സർക്കാർ ഇടുക്കി ചെറുതോണി വെള്ളാപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ്റെ സമാധിയിൽ സ്മാരകം നിർമ്മിച്ചിച്ചു.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.madhyamam.com/kerala/local-news/idukki/monument-for-kolumban-593229|title=ഒടുവിൽ കൊലുമ്പന് സ്മാരകമായി {{!}} Madhyamam|access-date=2022-08-18|last=ഡെസ്ക്|first=വെബ്|date=2020-10-31|language=ml}}</ref> 2015 ൽ നിർമ്മാണം തുടങ്ങിയ സ്മാരകം 2020 ലാണ് പൊതുജനങ്ങൾക്ക് തുറന്നുകൊടുക്കുന്നത്. 1976 ൽ കൊല്ലമ്പൻ്റെ പ്രതിമ നിർമ്മിച്ച ശിൽപി കുന്നുവിള മുരളി തന്നെയാണ് സമാധി സ്മാരകത്തിന്റെയും ശിൽപി.<ref name=":1" /> ==അവലംബം== {{Reflist}} cf3svkbf7jgpmofq16p5uqwnxi0u8gs 3765817 3765783 2022-08-18T09:09:45Z Malikaveedu 16584 wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:CHEMBAN KOLUMBAN.jpg|ലഘുചിത്രം|ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ഇടുക്കി  വെള്ളാപ്പാറ സ്മൃതിമണ്ഡപത്തിലെ പ്രതിമ ]] [[ഇടുക്കി ജില്ല|ഇടുക്കി ജില്ലയിലെ]] ഒരു [[ആദിവാസി]] മൂപ്പൻ ആയിരുന്നു '''ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ''' എന്ന '''കരുവെള്ളയാൻ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ'''. ==ജീവിതരേഖ== [[ഇടുക്കി ജില്ല]]യിലെ [[വാഴത്തോപ്പ് ഗ്രാമപഞ്ചായത്ത്|വാഴത്തോപ്പ് പഞ്ചായത്ത്]] കേന്ദ്രീകരിച്ച് ജീവിച്ചിരുന്ന [[ഊരാളി]] എന്ന ആദിവാസിവിഭാഗക്കാരുടെ മൂപ്പനായിരുന്നു ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ. ഇപ്പോൾ [[ഇടുക്കി അണക്കെട്ട്]] സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന പ്രദേശത്തു നിന്നു ഏകദേശം 5 കിലോമീറ്റർ മാറിയുള്ള ചെമ്പച്ചേരിയിലെ (ചെമ്പകശ്ശേരി) നരിക്കാട് ആയിരുന്നു കൊലുമ്പന്റെ കുടി.<ref name="MM">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/district-news/idukki/2020/06/21/idukki-chemban-kolumban-discovered-the-site-of-idukki-dam.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം, കൊലുമ്പൻ എന്ന മഹാദ്‌ഭുതം; ഇതായിരുന്നു കൊലുമ്പൻ...|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> 1932 ൽ മലങ്കര റബ്ബർ എസ്റ്റേറ്റ്‌ സൂപ്രണ്ടായിരുന്ന ഇംഗ്ളീഷുകാരനായ ഡബ്ല്യൂ. ജെ. ജോൺ [[ഇടുക്കി ജില്ല|ഇടുക്കി]] വനമേഖലകളിൽ നായാട്ട് നടത്തുമ്പോൾ സഹായിയായി കൂട്ടിയത് ആദിവാസി മൂപ്പനായ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പനെയാണ്.<ref name="MM" /> തുടർന്ന് അവരൊന്നിച്ചുള്ള യാത്രയ്ക്കിടയിൽ കൊലുമ്പൻ, കുറവൻ കുറത്തി മലയിടുക്കിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകുന്ന [[പെരിയാർ|പെരിയാറിനെ]] അവർക്ക്‌  കാണിച്ചുകൊടുത്തു.<ref>{{Cite web|url=https://www.mathrubhumi.com/social/news/kolumban-memorial-at-idukki-dam-1.7439959|title=ഇടുക്കി ഡാമിന്റെ ചരിത്രം: കൊലുമ്പന്റെ ഓർമകളെ ഇങ്ങനെ സംരക്ഷിച്ചാൽ മതിയോ...?|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref><ref name="MM" /> മലകൾക്കിടയിലൂടെ കുതിച്ചൊഴുകിയിരുന്ന പെരിയാറിൽ അണകെട്ടിയാൽ വൈദ്യുതോല്‌പാദനത്തിനും [[ജലസേചനം|ജലസേചനത്തിനും]] പ്രയോജനപ്പെടുമെന്ന്‌ ജോൺ കണക്കുകൂട്ടി. പിന്നീട്‌ അദ്ദേഹം എൻജിനിയറായ സഹോദരന്റെ സഹായത്തോടെ അണക്കെട്ടിന്റെ സാദ്ധ്യതകളെക്കുറിച്ച്‌ പഠിച്ച് തിരുവിതാംകൂർ ഗവൺമെന്റിനു റിപ്പോർട്ടു സമർപ്പിച്ചു. ഇതിന്റെ തുടർച്ചയായാണ് നമ്മുടെ അഭിമാനമായ ഇടുക്കി പദ്ധതി പ്രാവർത്തികമായത്. ഇടുക്കി ജലവൈദ്യുത പദ്ധതി കമ്മിഷൻ ചെയ്യുന്നതിന് മുമ്പ് 1970 ജൂൺ 21 ന്, തന്റെ 112–ാം വയസ്സിൽ ചെമ്പൻ കൊലുമ്പൻ അന്തരിച്ചു.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.manoramaonline.com/news/kerala/2020/06/21/50th-death-anniversary-of-kolumban.html|title=ആർച്ച് ഡാമെന്ന അദ്ഭുതം; കൊലുമ്പൻ വിടപറഞ്ഞിട്ട് 50 വർഷം; അണ മുറിയാതെ ഓർമകൾ|access-date=2022-08-18|language=ml}}</ref> ഇടുക്കി-ചെറുതോണി അണക്കെട്ടുകൾക്ക് അഭിമുഖമായി വെള്ളാപ്പാറയിലാണ് ചെമ്പൻ്റെ ശരീരം സംസ്‌കരിച്ചത്.<ref>{{Cite web|url=https://keralakaumudi.com/news/news.php?id=424075|title=അമ്പത് വർഷങ്ങൾക്കിപ്പുറം കൊലുമ്പന് സ്മാരകം|access-date=2022-08-18|last=Daily|first=Keralakaumudi|language=ml}}</ref> ==അംഗീകാരങ്ങൾ== [[പ്രമാണം:Kolumbans tomb.jpg|ലഘുചിത്രം| വെള്ളാപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ സ്മാരകം]] [[പ്രമാണം:Tomb of Kolumban.jpg|ലഘുചിത്രം|ഇടുക്കി വെള്ളാപ്പാറയിലെ  ചെമ്പൻ കൊലുമ്പന്റെ ശവകുടീരം.]] കനേഡിയൻ സർക്കാർ ഡാം നിർമാണ ജോലികൾ ഏറ്റെടുത്തപ്പോൾ കൊലുമ്പൻ വിശിഷ്‌ടാഥിതി ആയിരുന്നു. ഇതു കൂടാതെ ഡാം നിർമ്മാണത്തിൻ്റെ ആദ്യ ഘട്ടത്തിലെ എല്ലാ പ്രധാന ചടങ്ങുകളിലും ചെമ്പൻ ആദരിക്കപ്പെട്ടിരുന്നു.<ref name="MM" /> 1976 ൽ ഇടുക്കി ജലവൈദുത പദ്ധതി കമ്മീഷൻ ചെയ്തതിനോടനുബന്ധിച്ച ഡാമിനോട് ചേർന്ന് കൊലുമ്പന്റെ പ്രതിമ സ്ഥാപിച്ചിരുന്നു.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.twentyfournews.com/2020/06/19/kolombian-samadhi-memorial-in-idukki.html|title=kolombian Samadhi idukki ഉദ്ഘാടനത്തിനൊരുങ്ങി ഇടുക്കിയിലെ കൊലുമ്പൻ സമാധി സ്മാരകം|access-date=2022-08-18}}</ref> പിന്നീട് കൊലുമ്പന്റെ ഓർമയ്ക്കായി കേരള സർക്കാർ ഇടുക്കി ചെറുതോണി വെള്ളാപ്പാറയിലെ കൊലുമ്പൻ്റെ സമാധിയിൽ സ്മാരകം നിർമ്മിച്ചിച്ചു.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=https://www.madhyamam.com/kerala/local-news/idukki/monument-for-kolumban-593229|title=ഒടുവിൽ കൊലുമ്പന് സ്മാരകമായി {{!}} Madhyamam|access-date=2022-08-18|last=ഡെസ്ക്|first=വെബ്|date=2020-10-31|language=ml}}</ref> 2015 ൽ നിർമ്മാണം തുടങ്ങിയ സ്മാരകം 2020 ലാണ് പൊതുജനങ്ങൾക്ക് തുറന്നുകൊടുക്കുന്നത്. 1976 ൽ കൊല്ലമ്പൻ്റെ പ്രതിമ നിർമ്മിച്ച ശിൽപി കുന്നുവിള മുരളി തന്നെയാണ് സമാധി സ്മാരകത്തിന്റെയും ശിൽപി.<ref name=":1" /> ==അവലംബം== {{Reflist}} 1fr6kvn85qe1j1t13uexymzd3aolmsw ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Muralikrishnana08 3 575448 3765751 2022-08-17T19:49:06Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Muralikrishnana08 | Muralikrishnana08 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 19:49, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) nkvv7njqgz4w3oykv1hmh9xjq6s5xei ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Elias Lasch 3 575449 3765752 2022-08-17T20:01:55Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Elias Lasch | Elias Lasch | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 20:01, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) pwr7fmu6ikwmdx7eqquz87v07p94ltj ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jojo537 3 575450 3765753 2022-08-17T20:05:40Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Jojo537 | Jojo537 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 20:05, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) alciq8972ewyw9zx087t9jsk47smzu4 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:CatchedY 3 575451 3765754 2022-08-17T21:57:09Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: CatchedY | CatchedY | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 21:57, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) onam5zgy7f3rp9wckbuxxqs7xev2ko1 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:ColorOf1024 3 575452 3765755 2022-08-17T22:04:34Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: ColorOf1024 | ColorOf1024 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 22:04, 17 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) eb5jf6q7qfyzqg02ms45ugzrkxh91hp ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Gri3720 3 575453 3765760 2022-08-18T00:58:56Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Gri3720 | Gri3720 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 00:58, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 6bbpioqjnr066a4nd6e04uj4i3plra2 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Rizaldy Prasetya 3 575454 3765761 2022-08-18T01:12:32Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Rizaldy Prasetya | Rizaldy Prasetya | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 01:12, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 2cc9k80yb4th3d4hfsb8v6ybywvrrqe ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jeriljoy 3 575455 3765763 2022-08-18T02:19:57Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Jeriljoy | Jeriljoy | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 02:19, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 6nhu3dagg2n8aqkx8x0i7j0uhmngn51 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Manutraju6 3 575456 3765764 2022-08-18T02:56:15Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Manutraju6 | Manutraju6 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 02:56, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) cgmro08154qyz29fxfc5v1x0r349w8u ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Ashin Kallyadan 3 575457 3765766 2022-08-18T03:11:26Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Ashin Kallyadan | Ashin Kallyadan | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 03:11, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) ft02exnkbcmtdxznl28v9t358t4hutg പാൻഡമിക് ഡയറി 0 575458 3765771 2022-08-18T03:48:35Z 2402:3A80:1BAE:8A53:FC45:BCCE:B61C:98D7 ലേഖനം wikitext text/x-wiki കോവിഡ് കാലം പ്രമേയമായി ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ നോവലായ പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവലിനെ കുറിച്ച് സുരേഷ് കാട്ടിലങ്ങാടി എഴുതുന്ന ലോഖനം പ്രപഞ്ചത്തിൽ ജീവ വർഗത്തിന്റെ നിലനില്പിനെപ്പറ്റി ഓൺ ദി ഒറിജിൻ ഓഫ് സ്പീഷിസ് എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ‍ ചാൾസ് ഡാർവിൻ പറയുന്ന ഒരു വാക്യമുണ്ട്. Survival of the Fittest. ജീവലോകത്തിലാകെ നടക്കുന്ന നിലനില്പിനുവേണ്ടിയുള്ള മത്സരത്തിൽ അനുയോജ്യമായ സ്വഭാവവ്യതിയാനങ്ങൾ നിലനിർത്ത പ്പെടുകയും അല്ലാത്തവ നശിച്ചുപോവുകയും ചെയ്യുമെന്ന പ്രകൃതി നിർദ്ധാരണം ഏതു കാലത്തും പ്രപഞ്ച നിയമമാണ്. ഓരോ വംശത്തിലും അതിജീവനം സാധ്യമായതിനേക്കാൾ ഒട്ടു വളരെ അംഗങ്ങൾ പിറന്നു വീഴുന്നു വെന്നത് നിലനില്പിനുവേണ്ടിയുള്ള സമരത്തിന് കാരണമാകുന്നു. ജീവന്റെ സങ്കീർണ്ണവും മാറിക്കൊണ്ടി രിക്കുന്നതുമായ സാഹചര്യങ്ങളിൽ, അല്പമെങ്കിലും അനുയോജ്യതയുള്ള സ്വഭാവ വ്യതിയാനങ്ങളുള്ള ജീവികൾക്കാണ് നില നില നിൽപ്പിന് സാധ്യത കൂടുതൽ. അവയെ പ്രകൃതി തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നുവെന്നു പറയാം. പാരമ്പര്യ ത്തിന്റെ ശക്തമായ തത്ത്വം അനുസരിച്ച്, തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്ന ഇനം അതിന്റെ പുതിയതും മാറിയതുമായ രൂപത്തെ വരുംതലമുറക്ക് പകർന്നുകൊടുക്കുന്നു എന്നും ഡാർവിൻ പറയുന്നു. അതായത് നിലനിൽപിന് വേണ്ടിയുള്ള സമരമാണ് എക്കാലത്തും മനുഷ്യനുൾപ്പെടെയുള്ള ജീവ വർഗത്തെ മുന്നോട്ട് നയിച്ചതും, പിറകിലേക്ക് തള്ളിയിട്ടതും എന്നു ചുരുക്കം. അപ്പോൾ പ്രപഞ്ചത്തിൽ മൂന്നു വിഭാഗം ജീവ വർഗങ്ങളെ കാണാം. നിലനിൽപിനു വേണ്ടി സമരത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നവർ, അതിജീവിക്കുന്നവർ, പരാജയപ്പെടുന്നവർ.. യുഗയുഗാന്തരങ്ങളായി പ്രപഞ്ചത്തിൽ ഈ സമരം നടന്നു വരുന്നു. പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങളോ കാലവസ്ഥാ മാറ്റമോ, പ്ലേഗ്, മലമ്പനി, കോളറ, അധികാരക്കൊതിയും യുദ്ധവും പട്ടിണിയും തൊഴിലില്ലായ്മയും തുടങ്ങിയ സമര മുഖങ്ങളുടെ വ്യത്യാസം മാത്രമേയുള്ളൂ എന്ന് കാണാം. അതിന്റെ ഏറ്റവും ഒടുക്കത്തെ കണ്ണിയാണ് ഒന്നാം തരംഗവും രണ്ടാം തരംഗവും മൂന്നാം തരംഗവും ആയി കോവിഡ് എന്ന മഹാമാരി( Covid Pandemic) ജീവൽ പ്രപഞ്ചത്തിലൂടെ ഒഴുകിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നതും. മനുഷ്യരാശിയുടെ ചരിത്രത്തിൽ എത്തപ്പെട്ട നിരവധി ദുർഘട സന്ധികളിൽ അവസാനത്തേതുമായിരിക്കില്ല കോവിഡും. ഇപ്പോഴും നാം കോവിഡിനെതിരെ സമരത്തിലാണ്. കാലഗണനയെത്തന്നെ കോവിഡിന് മുമ്പ്, കോവിഡിനൊപ്പം, കോവിഡിന് ശേഷം എന്നിങ്ങനെ വിഭജിക്കാവുന്ന ഈ യുദ്ധമുഖത്താണ് പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവലിന്റെയും പിറവി. കൃത്യമായി പറ‍ഞ്ഞാൽ ആദ്യത്തെ പരീക്ഷണ ലോക്ക് ‍ഡൗണിൽ തുടങ്ങി പിന്നീട് രണ്ടാഴ്ചയും മൂന്നാഴ്ചയുമായി നീണ്ടു വന്ന സമ്പൂർണ അടച്ചിരിപ്പിന്റെ കാലമാണ് ഈ നോവലിന്റെ കാലം. 1947 ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ആൽബർട്ട് കാമുസിന്റെ (Albert Camus) നോവലാണ് പ്ലേഗ് (The Plague). ഫ്രഞ്ച് അൾജീരിയൻ നഗരമായ ഒറാനിൽ പടർന്നുപിടിക്കുന്ന പ്ലേഗിന്റെ കഥ പറയുകയാണ് ആൽബർട്ട് കാമുസ്. ലോകത്ത് എത്രകണ്ട് യുദ്ധങ്ങളുണ്ടായോ അത്രയും തന്നെ മഹാമാരികളും ഉണ്ടായിരിക്കണം. എങ്കിലും യുദ്ധങ്ങളും മഹാമാരികളും എല്ലായിപ്പോഴും നമ്മൾ ഒരിക്കലും ഒന്നും നേരിടാൻ സജ്ജരല്ലെന്ന് കണ്ടെത്തും എന്ന് കമ്യു എഴുതുന്നു. മഹാമാരികളൊന്നും മനുഷ്യന്റെ കണക്കുകൂട്ടലിൽ ഒതുങ്ങുകയില്ല. അതുകൊണ്ട് ഇത് യാഥാർഥ്യമല്ല, ഇതൊരു ദുസ്വപ്‍നമാണ്, ഉടൻ അവസാനിക്കും എന്നൊക്കെ പറ ഞ്ഞേക്കാം. പക്ഷേ, അങ്ങനെ അത് എപ്പോഴും അവസാനിക്കില്ല, ഒരു ദുസ്വപ്‍നത്തിൽ നിന്ന് മറ്റൊന്നിലേക്ക്, മനുഷ്യരാണ് അവസാനിക്കുക. പ്രത്യേകിച്ചും മനുഷ്യവാദികൾ. കാരണം അവർ സ്വയം ഒരുങ്ങിയിട്ടേയില്ല എന്ന് കമ്യു നോവലിൽ അടിവരയിടുന്നു. തുടക്കത്തിൽ അയൽക്കാർ പലപ്പോഴും ജനാലകൾ തുറക്കുകയും പുറത്ത് നടക്കുന്നത് എന്താണെന്ന് നോക്കുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. പിന്നീട് അവർ വേഗത്തിൽ ജനാലകൾ അടയ്ക്കും. പിന്നീട് പിടച്ചിൽ, കരച്ചിൽ, പരിവേദനങ്ങൾ. പനിയും ആകുലതകളും കൊണ്ട് ചൂടുപിടിച്ച ഈ വീടുകളിൽ ഭ്രാന്ത് കളിതുടർന്നു എന്ന് ലോക്ക് ഡൗൺ, ക്വാറന്റീൻ തുടങ്ങി ഇന്ന് നമുക്കിടയിൽ നിത്യ വ്യവഹാര പദങ്ങളായി മാറിയവയെ എത്രയോ കാലങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് കാമുസ് വരച്ചിട്ടിട്ടുണ്ട്. ആ പദങ്ങൾക്കൊക്കെ പിന്നീട് അർഥം കൈവന്നത് കോവിഡിന്റെ വരവോടെയായിരുന്നു. ഗബ്രിയേൽ ഗാർസിയ മാർക്കേസിന്റെ കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയം (Love in the Time of Cholera) മറ്റൊരു മഹാമാരിയുടെ നേർചിത്രമാണ്. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ കരീബിയയിൽ രണ്ടു ലക്ഷത്തിൽപ്പരം ആളുകളുടെ ജീവൻ അപഹരിച്ച അക്കാലത്ത് കോളറ മഹാമാരിയുടെ കാലമാണ് കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയം എന്ന അത്യുജ്വല സർഗസൃഷ്ടിയുടെയും പിറവി. ഈ രണ്ടു നോവലുകളെയും പരാമർശിക്കാതെ കോവിഡ് കാലത്തിന്റെ മനുഷ്യസമരത്തെ അതിന്റെ നേരിലും വേവിലും ചൂടിലും അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവലിനെ അവതരിപ്പിക്കാൻ കഴിയില്ല എന്നതു കൊണ്ടാണ്. ഒരു പക്ഷേ കോവിഡ് കാലത്തെ ഇത്ര സമഗ്രമായി അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട മറ്റൊരു നോവലും ഇതു വരെയായി ലോകത്ത് ഒരു ഭാഷയിലും പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല എന്നത് പാൻഡമിക് ഡയറി മലയാളത്തിലാണ് പിറന്നത് എന്നതു കൊണ്ട് നമുക്കും അഭിമാനിക്കാൻ വക തരുന്നതാണ്. പ്ലേഗിനോടും, കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയത്തോടും മഹാമാരി എന്ന രേഖപ്പെടുത്തലിൽ മാത്രമല്ല കലാപരിസരം കൊണ്ടും ആഖ്യാനം കൊണ്ടും പാർശ്വവത്കരിക്കപ്പെട്ടവരോട് സൂക്ഷ്മമായി ഐക്യപ്പെടലും ഒരേ പോലെ സമരസപ്പെടുന്നുണ്ട് ശിവപ്രസാദ് പാലോടിന്റെ പാൻഡമിക് ഡയറി. പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവൽ വായിക്കുമ്പോൾ നിലനിൽപിനു വേണ്ടി സമരത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നവരുടയും ‍, അതിജീവിക്കുന്നവരുടെയും, പരാജയപ്പെടുന്ന വരുടെയും ത്രിമുഖ കാഴ്ചയായി വായനക്കാരനിൽ അനുഭവപ്പെടുന്നതു കൊണ്ടാണ് അത് കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതായി മാറുന്നത്. കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തേണ്ടവയാണ് കലാസൃഷ്ടികളെങ്കിൽ പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന ഈ നോവൽ ഒരു മനുഷ്യാഖ്യായികയാണ്.ഇന്നലെകൾ ചരിത്രത്തിന്റെ ഭാഗമാകുമ്പോൾ കോവിഡ് ലോക്ക് ഡൗണിന്റെ കദന ദൃശ്യങ്ങൾ പച്ചയായി ആവിഷ്കരിക്കപ്പെടുന്ന പാൻഡമിക് ഡയറി ഒരു ചരിത്രാഖ്യായി കയാണ്. സുരക്ഷയുടെ തണുപ്പിൽ ഉണ്ടുറങ്ങിയവരുടെ പൊങ്ങച്ചങ്ങളല്ല ഇവിടെ വിഷയം പൊരിവെയിലത്ത് നടന്നു തേഞ്ഞ കാലുകളാണ്.വർത്തമാനത്തിന്റെ തീച്ചൂളയിൽ നിന്നാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പിറവി. മലയാളത്തിലാണ് എഴുത്തെങ്കിലും കഥ നടക്കുന്നത് ഗുജറാത്തിൽ നിന്നും തുടങ്ങി രാജസ്ഥാൻ, മഹാരാഷ്ട്ര, , ഉത്തർ പ്രദേശ്, ബീഹാർ, പശ്ചിമ ബംഗാൾ, ആസാം വരെ നീളുന്ന ഉത്തരേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലൂടെ യാണ്. ആസാമിലെ ഗധാരിയയിൽ നിന്നും ഗുജറാത്തിലെ വാപ്പിയിൽ ജോലിക്കായി എത്തിയ ജാവേദ് ഗൊഗോയ് എന്ന സാധാരണക്കാരനായ തൊഴിലാളിയാണ് ഈ നോവലിനെ നായകൻ. കോവിഡ് ലോക്ക് ഡൗൺ പ്രഖ്യാപിക്കുമ്പോൾ ജാവേദ് ഗോഗോയ് തന്റെ ജന്മനാട്ടിലേക്ക് കാൽനടയായി യാത്ര തുടങ്ങുന്നു. രോഗഭയത്തിന്റെ ആ വഴിയിൽ ജാവേദ് നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളാണ് ജാവേദിന്റെ ഭാഷയിൽ പറഞ്ഞാൽ രാജ്യം തന്നെയാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ വില്ലനാകുന്നതും. ലക്ഷക്കണക്കിന് പേരാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ. ഒരു തരത്തിൽ ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ പകുതി വരുന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ ആളുകളെ യെല്ലാം ഈ നോവലിലെ കഥാ പാത്രങ്ങളാണ്. പേരില്ലാത്തവരായ ഈ സാധരാണക്കാരെയെല്ലാം , ഈ രാജ്യത്തെ തന്നെ തന്റെ കഥാഭൂമിയിൽ കഥാപാത്രങ്ങളാക്കുക എന്ന മാന്ത്രിക പ്രവൃത്തിയാണ് ഈ നോവലിന്റെ രചനാ തന്ത്രം. പൊതുവെ വായനക്കാരനെ പിടിച്ചു നിർത്താനുള്ള മൃദുല വികാരങ്ങളുടെ വേലിയേറ്റങ്ങൾ പാൻഡമിക് ഡയറിയിൽ നിങ്ങൾക്ക് കാണാനാവില്ല. പകരം ജീവിതത്തിന്റെ എരിവും കയ്പുമാണ് രുചിക്കാനാവുക. ധനാഢ്യരായ നായകരുടെ പൊങ്ങച്ചങ്ങളല്ല പാവപ്പെട്ടവന്റെ വിശപ്പും വിയർപ്പുമാണ് നിങ്ങൾക്ക് കാണാനാവുക. ആരും ശ്രദ്ധിക്കാത്ത പച്ച മനുഷ്യരുടെ കഥയാണ്. ലോകത്തെ ഒന്നാകെ കാർന്നു തിന്നാൻ പിറന്ന അണുവിനെ പറ്റി കേട്ടുതുടങ്ങി കുറച്ചു നാളായി. തട്ടുകടകളിലും മാർക്കറ്റിലുമെ ല്ലാം ചൈന, വുഹാൻ, കോവിഡ് എന്നൊക്കെ വർത്തമാനങ്ങളിൽ പറ്റിപ്പിടിച്ചു. ശരീരത്തിലെ സർവകോശങ്ങളിലും കുത്തിക്കയറി ജീവൻ വയ്ക്കുന്ന അണു പെറ്റുപെരുകി രക്തം നിറഞ്ഞ്, അവയവങ്ങളെ തളർ ത്തുമ്പോൾ പിടഞ്ഞു വീഴുന്ന മനുഷ്യർ എന്ന് കോവിഡിനെ കുറിച്ച് ഏറെയൊന്നും സാധാരണക്കാർക്ക് അറിയാതിരുന്ന ഒരു കാലത്തെ കിംവദന്തി സ്വഭാവത്തോടെ തന്നെ നോവലിസ്റ്റ് അവതരിപ്പിക്കുന്നു. നോവൽ വായിച്ചു കഴിയുമ്പോൾ നമ്മുടെ കൺമുന്നിലൂടെ കടന്നു പോകുന്ന ഓരോ ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളിക്കും പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ ജാവേദിന്റെ മുഖമാണെന്ന് കാണാം. ജാവേദ് ഒരാളല്ല.. ഇതേ വഴി അരഞ്ഞു തീർന്ന ജനകോടികളുടെ പ്രതിനിധിയാണ്,, ഇനിയും ജാവേദുമാർ പിറന്നു കൊണ്ടേയിരിക്കും. ഓരോ ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളിയുടെയും കുഴിഞ്ഞ കണ്ണുകളിലുമുണ്ട് അവഗണിക്കപ്പെടുന്ന കടൽ. പല സാമൂഹിക രാഷ്ട്രീയ കാഴ്ചപ്പാടുകളിൽ വ്യത്യസ്തരായിരിക്കുമ്പോഴും ഒരേ ദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്നവരാണ് ഈ നോവലിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ. നാനാത്വത്തിൽ ഏകത്വമെന്നതിനെ ഈ പലതരക്കാർ നേരിടുന്ന ഒരേ കനൽച്ചൂള കാണിച്ച് നോവലിസ്റ്റ് മറ്റൊരുഭാഷ്യം നൽകുന്നുമുണ്ട്. ഭരണകർത്താക്കളും പ്രജകളും നേർക്കുനേർ കഥാപാത്രങ്ങളായി വരുന്നുണ്ട് നോവലിൽ. പ്രധാന കഥാപാത്രമായ ജാവേദിനൊപ്പം തുടക്കത്തിൽ പ്രകാശും, സാലിം മാലികും, യാദവും ഒക്കെയാണെങ്കിൽ വഴി നീളുമ്പോൾ പലരും കൊഴിഞ്ഞു പോകുന്നു. പുതിയ കഥാപാത്രങ്ങൾ വരുന്നു. അവസാനം ഹൊസൈനും മിയാനും കൂടി യാത്ര പറഞ്ഞു പോകുന്നതോടെ ഈ കോവിഡ് കാലത്തിന്റെ ആത്യന്തികത പോലെ ജാവേദ് ഒറ്റയ്ക്കായി പോകുന്നു. “എല്ലാവരും പേടിയിലാണ്. മുന്നറിയിപ്പുപോലുമില്ലാതെ രാത്രി എട്ടിന് രാജാവ് പറയുന്നു, അർദ്ധരാത്രി മുതൽ രാജ്യം അടച്ചിടുകയാണെന്ന്. എന്തുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം കുറച്ച് നേരത്തെ വിളംബരം നൽകാതിരു ന്നത്? എന്തുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം രാവിലെ എട്ടുമണിക്ക് ടിവിയിൽ വന്നു പറയാത്തത്? രാജ്യം പൂട്ടിയ താക്കോൽ കടലിലെറിയുമോ എന്തോ?<nowiki>''</nowiki> സാലിം മാലിക് കോപത്തിലായിരുന്നു എന്ന് എഴുതുമ്പോൾ കടുത്ത സാമൂഹ്യ. രാഷ്ട്രീയ വിമർശനമാണ് ധ്വനിപ്പിക്കുന്നത്. ഈ കരുത്തു തന്നെയാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ കാതൽ. കടന്നു പോകുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ സാമൂഹിക രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യങ്ങളും അധികാരത്തിനുവേണ്ടിയുള്ള കുതിരക്കച്ചവടവും പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പുറമ്പോക്കിൽ നമുക്ക് വായിച്ചെടുക്കാം. "ഹൈവേയിലെ ബസ് മാപ്പുകളിലും മാണി ബോർസിലും രാത്രി വിശ്രമിക്കാം. ഭാഗ്യമുണ്ടെങ്കിൽ നമുക്ക് ക്ഷണം കിട്ടും. വൈറസ് ബാധിച്ചായിരിക്കില്ല നടന്നായിരിക്കും മരിക്കുക എന്നു തോന്നുന്നു. രാകേഷ് ആശങ്കയുടെ പൊതിയഴിച്ചു. കോവിഡ് കാലം കേവലം അടച്ചിരിപ്പു കാലമല്ല... പെരുവഴിയിൽ നരകയാതനയനുഭവിച്ച പാവപ്പെട്ടവരുടെ പലായനകാലമാണമാണെന്ന് ഈ വരികളിലൂടെ ശിവപ്രസാദ് പാലോട് അടിവരയിടുന്നു. കഥാപാത്രങ്ങളുടെ സംഭാഷണങ്ങളിലൂടെ ഉത്തരേന്ത്യയുടെ ആന്തരിക സമസ്യകളായ പല ഉപകഥക ളുണ്ടാകുന്നു. ജാതിയുടെ പേരിലുള്ള കൊലപാതകങ്ങളും, ആൾക്കൂട്ട ആക്രമണവും, വ്യവസായ ശാലകളിലെ അത്യാഹിതങ്ങളും, തൊഴിൽ സമരങ്ങളും, തിരഞ്ഞെടുപ്പ് തന്ത്രങ്ങളും, കുംഭകോണങ്ങളും, അടിസ്ഥാന വർഗത്തിന്റെ ചിരമായ ദാരിദ്ര്യവും അഭയാർഥി പ്രശ്നവും, ഇപ്പോഴും തുടച്ചു മാറ്റാനാവാത്ത ജാതീയ ഉച്ച നീചത്വങ്ങളും, പൗരത്വ പട്ടികയുമെല്ലാം പാൻഡമിക് ഡയറിയിൽ വിചാരണചെയ്യപ്പെടുന്നു വഴി നീളെ അനുഭവിക്കുന്ന കൊടിയ മർദ്ദനങ്ങളും, ജീവനൊഴികെ എല്ലാം നഷ്ടപ്പെടുന്ന പിടിച്ചു പറിക്കിടയിലും, ശ്മശാനത്തിൽ നിന്നുള്ള പഴം തിന്ന് വിശപ്പടക്കുന്നതും, പാതയരുകിൽ തുണികൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ മറയിൽ നടക്കുന്ന പ്രസവവും, മരിച്ചവവരും ജീവനുള്ളവരും ഒന്നിച്ചു യാത്ര ചെയ്യുന്ന ലോറിയും എല്ലാം ഈ നോവലിലെ മായാത്ത ചിത്രങ്ങളാണ്. നാം നേടിയെന്നഭിമാനിക്കുന്ന എല്ലാ പുരോഗതിയുടെയും മുഖംമൂടി അഴിച്ചു കാണിക്കുകയാണ് ഈ ദയനീയ സത്യങ്ങൾ. ഒരു വേള നാട്ടുനന്മയുടെ പല കുളിരരുവികൾ പാൻഡമിക് ഡയറിയിലുണ്ട്. എവിടെ നിന്നും വന്നു എവിടേക്ക് പോയി എന്ന് വായനക്കാർക്ക് സംശയം തോന്നിയേക്കാവുന്ന ഹൈവേ ബാബ എന്ന കഥാപാത്രം, സജ്ജയ് എന്ന വാൻ ‍ഡ്രൈവർ, ബീഹാറിലെ ആൾക്കൂട്ട മർദ്ദനത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടുത്തുന്ന പാസ്റ്റർ കൂടിയായ ഡോക്ടർ, കഴിച്ച ഭക്ഷണത്തിന് പണമൊന്നും ഈടാക്കാത്ത ഡാബയുടമ തുടങ്ങി എത്രയോ പേർ. ജീവനെക്കാൾ വലുത് ജീവിതമായരിക്കുമ്പോൾ പിന്നെ സർവ്വവും ഉപേക്ഷിച്ചുള്ള പലായനമായിരുന്നു. ഇറച്ചിക്കായി വളർത്തുന്ന ബ്രോയിലർ കോഴികളുടെ ദൗത്യമാണ് പാവപ്പെട്ടവന്റേത്.. വോട്ടിനായി വളർത്തുന്ന മൃഗങ്ങളോ ഞങ്ങൾ??എന്ന ചോദ്യം നോവലിൽ മുഴങ്ങി നിൽക്കുന്നു. ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളികളുടെ തൊഴിൽ പരിസരങ്ങളിലെ ചൂഷണങ്ങൾ പുറത്തുകാട്ടുന്നു. ജോലിക്കു വേണ്ടിയുള്ള പലായാനം, രോഗഭയത്താലുള്ള പലായനം എന്നിങ്ങനെ അവരുടെ ജീവിത ചലചിത്രം തുറന്നു കാണിക്കുന്നു. രണ്ടായിരത്തി അഞ്ഞൂറ് കിലോമീറ്റർ കോവിഡ് അതിന്റെ എല്ലാ ശക്തിയോടെയും അരങ്ങുവാണ സമയത്ത് നടന്നെത്തിയ ജാവേദ് അവസാനം അസമിലെ ഗധാരിയയിൽ എത്തുക തന്നെ ചെയ്തു. ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ ഡോക്ടർ ജാവേദിന്റെ അരികിലെത്തി പറയുകയാണ്. ഇന്ന് അസം മുഴുവൻ ചർച്ച താങ്കളെക്കുറിച്ചാണ്. യു.ആർ നൗ എ വി.ഐ.പി. എ വെരി ഇംപോർട്ടെൻ്റ് പേഷ്യന്റ് ഇൻ ദി റിപ്പബ്ളിക് ഓഫ് പാൻഡെമിക്. അവർ താങ്കളിൽ നിന്നും രണ്ടു വാക്ക് കേൾക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു.' ഈ വാക്കുകളിൽ ഒളിച്ചിരിക്കുന്ന കറുത്ത ഫലിതം നമുക്ക് വായിച്ചെടുക്കാതെ പോകാനാവില്ല. ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ വേദനയുടെ ചുഴിയിൽ അകപ്പെടുന്ന ജാവേദിനെ സമാനതകളില്ലാത്ത കയ്യടക്കം കാണിച്ച് നോവലിസ്റ്റ് അവതരിപ്പിക്കുന്നു. ജാവേദ് രോഗത്തിന് കീഴടങ്ങിയോ ഇല്ലയോ എന്ന് വായനക്കാരനെ സന്ദേഹിപ്പിക്കുന്ന സ്വപ്നതുല്യമായ ഭാഷയിലൂടെ നോവലിസ്റ്റ് പറഞ്ഞു നിർത്തുമ്പോൾ വായനക്കാരൻ ജാവേദിന് പിന്നീട് എന്തു സംഭവിച്ചു എന്ന ആകാംക്ഷയിലായിരിക്കും.ഇത് കേവലം കെട്ടുകഥയല്ല.. വളച്ചുകെട്ടലുകളുടെ കൃത്രിമത്വമല്ല. കൃത്യമായ ജീവിത യാഥാർഥ്യമാണ്. ലോകത്തിലെ ഓരോത്തരും ചെറുതോ വലുതോ ആയി ഈ അനുഭവങ്ങളിലൂടെ കടന്നു പോയവരായിരിക്കും എന്നതിനാൽ ഉത്തരേന്ത്യൻ കഥയോ, ഇടയ്ക്ക് കടന്നു ഹിന്ദി സംഭാഷണങ്ങളോ ഒന്നും ഈ നോവലിന്റെ സംവേദന ക്ഷമതയ്ക്ക് വിഘാതമാവുന്നില്ല. പ്രശസ്ത ചിത്രകാരൻ എ.കെ.ഗോപിദാസ് ഈ നോവലിനു വേണ്ടി വരച്ച ചിത്രങ്ങൾ കഥാപാത്രങ്ങളുടെ മാനസിക വ്യാപാരങ്ങൾക്കിണങ്ങുന്നതാണ്. പാൻഡമിക് കാലത്തിന്റെ അടയാളമായി മാറിയ മാസ്കിനെ കവറിൽ ആവാഹിച്ച അമൃതയുടെ ചിത്രീകരണം മിഴിവുറ്റതാകുന്നു. ടെൽബ്രെയിൻ ബുക്സാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പ്രസാധകർ. അതിലൊക്കെ ഉപരിയായി ഒരു സർഗരചനയ്ക്കു പിന്നിലെ നോവലിസ്റ്റിന്റെ സമർപ്പണവും അധ്വാനവും പാൻഡമിക് ഡയറി വായിക്കുമ്പോൾ ബോധ്യപ്പെടുന്ന താണ്. കോവിഡ് കാല ത്തിന്റെ രേഖപ്പെടുത്തലായി പാൻഡമിക് ഡയറി എത്ര കാലം കഴിഞ്ഞും വായിക്ക പ്പെടും. അതിനൊത്ത അംഗീകാരങ്ങളും ഈ മനുഷ്യാഖ്യായികയെ തേടി വരുമെന്ന് ഉറപ്പാണ്. കാരണം അത്ര മേൽ കാലാതീതമായാ മനുഷ്യ പക്ഷമാണ് ഈ നോവൽ. https://keralabookstore.com/books-by/%E0%B4%B6%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D-%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D/6425/ <nowiki>https://meddlingmedia.com/2021/05/25/telbrain-books</nowiki> 94ca92830zyo1645i5lfxm77h5cjmhz 3765779 3765771 2022-08-18T05:10:53Z Ajeeshkumar4u 108239 wikitext text/x-wiki {{wikify}} കോവിഡ് കാലം പ്രമേയമായി ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ നോവലാണ് പാൻഡമിക് ഡയറി.{{തെളിവ്}} പ്രപഞ്ചത്തിൽ ജീവ വർഗത്തിന്റെ നിലനില്പിനെപ്പറ്റി ഓൺ ദി ഒറിജിൻ ഓഫ് സ്പീഷിസ് എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ‍ ചാൾസ് ഡാർവിൻ പറയുന്ന ഒരു വാക്യമുണ്ട്. Survival of the Fittest. ജീവലോകത്തിലാകെ നടക്കുന്ന നിലനില്പിനുവേണ്ടിയുള്ള മത്സരത്തിൽ അനുയോജ്യമായ സ്വഭാവവ്യതിയാനങ്ങൾ നിലനിർത്ത പ്പെടുകയും അല്ലാത്തവ നശിച്ചുപോവുകയും ചെയ്യുമെന്ന പ്രകൃതി നിർദ്ധാരണം ഏതു കാലത്തും പ്രപഞ്ച നിയമമാണ്. ഓരോ വംശത്തിലും അതിജീവനം സാധ്യമായതിനേക്കാൾ ഒട്ടു വളരെ അംഗങ്ങൾ പിറന്നു വീഴുന്നു വെന്നത് നിലനില്പിനുവേണ്ടിയുള്ള സമരത്തിന് കാരണമാകുന്നു. ജീവന്റെ സങ്കീർണ്ണവും മാറിക്കൊണ്ടി രിക്കുന്നതുമായ സാഹചര്യങ്ങളിൽ, അല്പമെങ്കിലും അനുയോജ്യതയുള്ള സ്വഭാവ വ്യതിയാനങ്ങളുള്ള ജീവികൾക്കാണ് നില നില നിൽപ്പിന് സാധ്യത കൂടുതൽ. അവയെ പ്രകൃതി തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നുവെന്നു പറയാം. പാരമ്പര്യ ത്തിന്റെ ശക്തമായ തത്ത്വം അനുസരിച്ച്, തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്ന ഇനം അതിന്റെ പുതിയതും മാറിയതുമായ രൂപത്തെ വരുംതലമുറക്ക് പകർന്നുകൊടുക്കുന്നു എന്നും ഡാർവിൻ പറയുന്നു. അതായത് നിലനിൽപിന് വേണ്ടിയുള്ള സമരമാണ് എക്കാലത്തും മനുഷ്യനുൾപ്പെടെയുള്ള ജീവ വർഗത്തെ മുന്നോട്ട് നയിച്ചതും, പിറകിലേക്ക് തള്ളിയിട്ടതും എന്നു ചുരുക്കം. അപ്പോൾ പ്രപഞ്ചത്തിൽ മൂന്നു വിഭാഗം ജീവ വർഗങ്ങളെ കാണാം. നിലനിൽപിനു വേണ്ടി സമരത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നവർ, അതിജീവിക്കുന്നവർ, പരാജയപ്പെടുന്നവർ.. യുഗയുഗാന്തരങ്ങളായി പ്രപഞ്ചത്തിൽ ഈ സമരം നടന്നു വരുന്നു. പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങളോ കാലവസ്ഥാ മാറ്റമോ, പ്ലേഗ്, മലമ്പനി, കോളറ, അധികാരക്കൊതിയും യുദ്ധവും പട്ടിണിയും തൊഴിലില്ലായ്മയും തുടങ്ങിയ സമര മുഖങ്ങളുടെ വ്യത്യാസം മാത്രമേയുള്ളൂ എന്ന് കാണാം. അതിന്റെ ഏറ്റവും ഒടുക്കത്തെ കണ്ണിയാണ് ഒന്നാം തരംഗവും രണ്ടാം തരംഗവും മൂന്നാം തരംഗവും ആയി കോവിഡ് എന്ന മഹാമാരി( Covid Pandemic) ജീവൽ പ്രപഞ്ചത്തിലൂടെ ഒഴുകിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നതും. മനുഷ്യരാശിയുടെ ചരിത്രത്തിൽ എത്തപ്പെട്ട നിരവധി ദുർഘട സന്ധികളിൽ അവസാനത്തേതുമായിരിക്കില്ല കോവിഡും. ഇപ്പോഴും നാം കോവിഡിനെതിരെ സമരത്തിലാണ്. കാലഗണനയെത്തന്നെ കോവിഡിന് മുമ്പ്, കോവിഡിനൊപ്പം, കോവിഡിന് ശേഷം എന്നിങ്ങനെ വിഭജിക്കാവുന്ന ഈ യുദ്ധമുഖത്താണ് പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവലിന്റെയും പിറവി. കൃത്യമായി പറ‍ഞ്ഞാൽ ആദ്യത്തെ പരീക്ഷണ ലോക്ക് ‍ഡൗണിൽ തുടങ്ങി പിന്നീട് രണ്ടാഴ്ചയും മൂന്നാഴ്ചയുമായി നീണ്ടു വന്ന സമ്പൂർണ അടച്ചിരിപ്പിന്റെ കാലമാണ് ഈ നോവലിന്റെ കാലം. 1947 ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ആൽബർട്ട് കാമുസിന്റെ (Albert Camus) നോവലാണ് പ്ലേഗ് (The Plague). ഫ്രഞ്ച് അൾജീരിയൻ നഗരമായ ഒറാനിൽ പടർന്നുപിടിക്കുന്ന പ്ലേഗിന്റെ കഥ പറയുകയാണ് ആൽബർട്ട് കാമുസ്. ലോകത്ത് എത്രകണ്ട് യുദ്ധങ്ങളുണ്ടായോ അത്രയും തന്നെ മഹാമാരികളും ഉണ്ടായിരിക്കണം. എങ്കിലും യുദ്ധങ്ങളും മഹാമാരികളും എല്ലായിപ്പോഴും നമ്മൾ ഒരിക്കലും ഒന്നും നേരിടാൻ സജ്ജരല്ലെന്ന് കണ്ടെത്തും എന്ന് കമ്യു എഴുതുന്നു. മഹാമാരികളൊന്നും മനുഷ്യന്റെ കണക്കുകൂട്ടലിൽ ഒതുങ്ങുകയില്ല. അതുകൊണ്ട് ഇത് യാഥാർഥ്യമല്ല, ഇതൊരു ദുസ്വപ്‍നമാണ്, ഉടൻ അവസാനിക്കും എന്നൊക്കെ പറ ഞ്ഞേക്കാം. പക്ഷേ, അങ്ങനെ അത് എപ്പോഴും അവസാനിക്കില്ല, ഒരു ദുസ്വപ്‍നത്തിൽ നിന്ന് മറ്റൊന്നിലേക്ക്, മനുഷ്യരാണ് അവസാനിക്കുക. പ്രത്യേകിച്ചും മനുഷ്യവാദികൾ. കാരണം അവർ സ്വയം ഒരുങ്ങിയിട്ടേയില്ല എന്ന് കമ്യു നോവലിൽ അടിവരയിടുന്നു. തുടക്കത്തിൽ അയൽക്കാർ പലപ്പോഴും ജനാലകൾ തുറക്കുകയും പുറത്ത് നടക്കുന്നത് എന്താണെന്ന് നോക്കുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. പിന്നീട് അവർ വേഗത്തിൽ ജനാലകൾ അടയ്ക്കും. പിന്നീട് പിടച്ചിൽ, കരച്ചിൽ, പരിവേദനങ്ങൾ. പനിയും ആകുലതകളും കൊണ്ട് ചൂടുപിടിച്ച ഈ വീടുകളിൽ ഭ്രാന്ത് കളിതുടർന്നു എന്ന് ലോക്ക് ഡൗൺ, ക്വാറന്റീൻ തുടങ്ങി ഇന്ന് നമുക്കിടയിൽ നിത്യ വ്യവഹാര പദങ്ങളായി മാറിയവയെ എത്രയോ കാലങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് കാമുസ് വരച്ചിട്ടിട്ടുണ്ട്. ആ പദങ്ങൾക്കൊക്കെ പിന്നീട് അർഥം കൈവന്നത് കോവിഡിന്റെ വരവോടെയായിരുന്നു. ഗബ്രിയേൽ ഗാർസിയ മാർക്കേസിന്റെ കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയം (Love in the Time of Cholera) മറ്റൊരു മഹാമാരിയുടെ നേർചിത്രമാണ്. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ കരീബിയയിൽ രണ്ടു ലക്ഷത്തിൽപ്പരം ആളുകളുടെ ജീവൻ അപഹരിച്ച അക്കാലത്ത് കോളറ മഹാമാരിയുടെ കാലമാണ് കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയം എന്ന അത്യുജ്വല സർഗസൃഷ്ടിയുടെയും പിറവി. ഈ രണ്ടു നോവലുകളെയും പരാമർശിക്കാതെ കോവിഡ് കാലത്തിന്റെ മനുഷ്യസമരത്തെ അതിന്റെ നേരിലും വേവിലും ചൂടിലും അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവലിനെ അവതരിപ്പിക്കാൻ കഴിയില്ല എന്നതു കൊണ്ടാണ്. ഒരു പക്ഷേ കോവിഡ് കാലത്തെ ഇത്ര സമഗ്രമായി അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട മറ്റൊരു നോവലും ഇതു വരെയായി ലോകത്ത് ഒരു ഭാഷയിലും പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല എന്നത് പാൻഡമിക് ഡയറി മലയാളത്തിലാണ് പിറന്നത് എന്നതു കൊണ്ട് നമുക്കും അഭിമാനിക്കാൻ വക തരുന്നതാണ്. പ്ലേഗിനോടും, കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയത്തോടും മഹാമാരി എന്ന രേഖപ്പെടുത്തലിൽ മാത്രമല്ല കലാപരിസരം കൊണ്ടും ആഖ്യാനം കൊണ്ടും പാർശ്വവത്കരിക്കപ്പെട്ടവരോട് സൂക്ഷ്മമായി ഐക്യപ്പെടലും ഒരേ പോലെ സമരസപ്പെടുന്നുണ്ട് ശിവപ്രസാദ് പാലോടിന്റെ പാൻഡമിക് ഡയറി. പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവൽ വായിക്കുമ്പോൾ നിലനിൽപിനു വേണ്ടി സമരത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നവരുടയും ‍, അതിജീവിക്കുന്നവരുടെയും, പരാജയപ്പെടുന്ന വരുടെയും ത്രിമുഖ കാഴ്ചയായി വായനക്കാരനിൽ അനുഭവപ്പെടുന്നതു കൊണ്ടാണ് അത് കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതായി മാറുന്നത്. കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തേണ്ടവയാണ് കലാസൃഷ്ടികളെങ്കിൽ പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന ഈ നോവൽ ഒരു മനുഷ്യാഖ്യായികയാണ്.ഇന്നലെകൾ ചരിത്രത്തിന്റെ ഭാഗമാകുമ്പോൾ കോവിഡ് ലോക്ക് ഡൗണിന്റെ കദന ദൃശ്യങ്ങൾ പച്ചയായി ആവിഷ്കരിക്കപ്പെടുന്ന പാൻഡമിക് ഡയറി ഒരു ചരിത്രാഖ്യായി കയാണ്. സുരക്ഷയുടെ തണുപ്പിൽ ഉണ്ടുറങ്ങിയവരുടെ പൊങ്ങച്ചങ്ങളല്ല ഇവിടെ വിഷയം പൊരിവെയിലത്ത് നടന്നു തേഞ്ഞ കാലുകളാണ്.വർത്തമാനത്തിന്റെ തീച്ചൂളയിൽ നിന്നാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പിറവി. മലയാളത്തിലാണ് എഴുത്തെങ്കിലും കഥ നടക്കുന്നത് ഗുജറാത്തിൽ നിന്നും തുടങ്ങി രാജസ്ഥാൻ, മഹാരാഷ്ട്ര, , ഉത്തർ പ്രദേശ്, ബീഹാർ, പശ്ചിമ ബംഗാൾ, ആസാം വരെ നീളുന്ന ഉത്തരേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലൂടെ യാണ്. ആസാമിലെ ഗധാരിയയിൽ നിന്നും ഗുജറാത്തിലെ വാപ്പിയിൽ ജോലിക്കായി എത്തിയ ജാവേദ് ഗൊഗോയ് എന്ന സാധാരണക്കാരനായ തൊഴിലാളിയാണ് ഈ നോവലിനെ നായകൻ. കോവിഡ് ലോക്ക് ഡൗൺ പ്രഖ്യാപിക്കുമ്പോൾ ജാവേദ് ഗോഗോയ് തന്റെ ജന്മനാട്ടിലേക്ക് കാൽനടയായി യാത്ര തുടങ്ങുന്നു. രോഗഭയത്തിന്റെ ആ വഴിയിൽ ജാവേദ് നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളാണ് ജാവേദിന്റെ ഭാഷയിൽ പറഞ്ഞാൽ രാജ്യം തന്നെയാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ വില്ലനാകുന്നതും. ലക്ഷക്കണക്കിന് പേരാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ. ഒരു തരത്തിൽ ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ പകുതി വരുന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ ആളുകളെ യെല്ലാം ഈ നോവലിലെ കഥാ പാത്രങ്ങളാണ്. പേരില്ലാത്തവരായ ഈ സാധരാണക്കാരെയെല്ലാം , ഈ രാജ്യത്തെ തന്നെ തന്റെ കഥാഭൂമിയിൽ കഥാപാത്രങ്ങളാക്കുക എന്ന മാന്ത്രിക പ്രവൃത്തിയാണ് ഈ നോവലിന്റെ രചനാ തന്ത്രം. പൊതുവെ വായനക്കാരനെ പിടിച്ചു നിർത്താനുള്ള മൃദുല വികാരങ്ങളുടെ വേലിയേറ്റങ്ങൾ പാൻഡമിക് ഡയറിയിൽ നിങ്ങൾക്ക് കാണാനാവില്ല. പകരം ജീവിതത്തിന്റെ എരിവും കയ്പുമാണ് രുചിക്കാനാവുക. ധനാഢ്യരായ നായകരുടെ പൊങ്ങച്ചങ്ങളല്ല പാവപ്പെട്ടവന്റെ വിശപ്പും വിയർപ്പുമാണ് നിങ്ങൾക്ക് കാണാനാവുക. ആരും ശ്രദ്ധിക്കാത്ത പച്ച മനുഷ്യരുടെ കഥയാണ്. ലോകത്തെ ഒന്നാകെ കാർന്നു തിന്നാൻ പിറന്ന അണുവിനെ പറ്റി കേട്ടുതുടങ്ങി കുറച്ചു നാളായി. തട്ടുകടകളിലും മാർക്കറ്റിലുമെ ല്ലാം ചൈന, വുഹാൻ, കോവിഡ് എന്നൊക്കെ വർത്തമാനങ്ങളിൽ പറ്റിപ്പിടിച്ചു. ശരീരത്തിലെ സർവകോശങ്ങളിലും കുത്തിക്കയറി ജീവൻ വയ്ക്കുന്ന അണു പെറ്റുപെരുകി രക്തം നിറഞ്ഞ്, അവയവങ്ങളെ തളർ ത്തുമ്പോൾ പിടഞ്ഞു വീഴുന്ന മനുഷ്യർ എന്ന് കോവിഡിനെ കുറിച്ച് ഏറെയൊന്നും സാധാരണക്കാർക്ക് അറിയാതിരുന്ന ഒരു കാലത്തെ കിംവദന്തി സ്വഭാവത്തോടെ തന്നെ നോവലിസ്റ്റ് അവതരിപ്പിക്കുന്നു. നോവൽ വായിച്ചു കഴിയുമ്പോൾ നമ്മുടെ കൺമുന്നിലൂടെ കടന്നു പോകുന്ന ഓരോ ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളിക്കും പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ ജാവേദിന്റെ മുഖമാണെന്ന് കാണാം. ജാവേദ് ഒരാളല്ല.. ഇതേ വഴി അരഞ്ഞു തീർന്ന ജനകോടികളുടെ പ്രതിനിധിയാണ്,, ഇനിയും ജാവേദുമാർ പിറന്നു കൊണ്ടേയിരിക്കും. ഓരോ ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളിയുടെയും കുഴിഞ്ഞ കണ്ണുകളിലുമുണ്ട് അവഗണിക്കപ്പെടുന്ന കടൽ. പല സാമൂഹിക രാഷ്ട്രീയ കാഴ്ചപ്പാടുകളിൽ വ്യത്യസ്തരായിരിക്കുമ്പോഴും ഒരേ ദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്നവരാണ് ഈ നോവലിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ. നാനാത്വത്തിൽ ഏകത്വമെന്നതിനെ ഈ പലതരക്കാർ നേരിടുന്ന ഒരേ കനൽച്ചൂള കാണിച്ച് നോവലിസ്റ്റ് മറ്റൊരുഭാഷ്യം നൽകുന്നുമുണ്ട്. ഭരണകർത്താക്കളും പ്രജകളും നേർക്കുനേർ കഥാപാത്രങ്ങളായി വരുന്നുണ്ട് നോവലിൽ. പ്രധാന കഥാപാത്രമായ ജാവേദിനൊപ്പം തുടക്കത്തിൽ പ്രകാശും, സാലിം മാലികും, യാദവും ഒക്കെയാണെങ്കിൽ വഴി നീളുമ്പോൾ പലരും കൊഴിഞ്ഞു പോകുന്നു. പുതിയ കഥാപാത്രങ്ങൾ വരുന്നു. അവസാനം ഹൊസൈനും മിയാനും കൂടി യാത്ര പറഞ്ഞു പോകുന്നതോടെ ഈ കോവിഡ് കാലത്തിന്റെ ആത്യന്തികത പോലെ ജാവേദ് ഒറ്റയ്ക്കായി പോകുന്നു. “എല്ലാവരും പേടിയിലാണ്. മുന്നറിയിപ്പുപോലുമില്ലാതെ രാത്രി എട്ടിന് രാജാവ് പറയുന്നു, അർദ്ധരാത്രി മുതൽ രാജ്യം അടച്ചിടുകയാണെന്ന്. എന്തുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം കുറച്ച് നേരത്തെ വിളംബരം നൽകാതിരു ന്നത്? എന്തുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം രാവിലെ എട്ടുമണിക്ക് ടിവിയിൽ വന്നു പറയാത്തത്? രാജ്യം പൂട്ടിയ താക്കോൽ കടലിലെറിയുമോ എന്തോ?<nowiki>''</nowiki> സാലിം മാലിക് കോപത്തിലായിരുന്നു എന്ന് എഴുതുമ്പോൾ കടുത്ത സാമൂഹ്യ. രാഷ്ട്രീയ വിമർശനമാണ് ധ്വനിപ്പിക്കുന്നത്. ഈ കരുത്തു തന്നെയാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ കാതൽ. കടന്നു പോകുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ സാമൂഹിക രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യങ്ങളും അധികാരത്തിനുവേണ്ടിയുള്ള കുതിരക്കച്ചവടവും പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പുറമ്പോക്കിൽ നമുക്ക് വായിച്ചെടുക്കാം. "ഹൈവേയിലെ ബസ് മാപ്പുകളിലും മാണി ബോർസിലും രാത്രി വിശ്രമിക്കാം. ഭാഗ്യമുണ്ടെങ്കിൽ നമുക്ക് ക്ഷണം കിട്ടും. വൈറസ് ബാധിച്ചായിരിക്കില്ല നടന്നായിരിക്കും മരിക്കുക എന്നു തോന്നുന്നു. രാകേഷ് ആശങ്കയുടെ പൊതിയഴിച്ചു. കോവിഡ് കാലം കേവലം അടച്ചിരിപ്പു കാലമല്ല... പെരുവഴിയിൽ നരകയാതനയനുഭവിച്ച പാവപ്പെട്ടവരുടെ പലായനകാലമാണമാണെന്ന് ഈ വരികളിലൂടെ ശിവപ്രസാദ് പാലോട് അടിവരയിടുന്നു. കഥാപാത്രങ്ങളുടെ സംഭാഷണങ്ങളിലൂടെ ഉത്തരേന്ത്യയുടെ ആന്തരിക സമസ്യകളായ പല ഉപകഥക ളുണ്ടാകുന്നു. ജാതിയുടെ പേരിലുള്ള കൊലപാതകങ്ങളും, ആൾക്കൂട്ട ആക്രമണവും, വ്യവസായ ശാലകളിലെ അത്യാഹിതങ്ങളും, തൊഴിൽ സമരങ്ങളും, തിരഞ്ഞെടുപ്പ് തന്ത്രങ്ങളും, കുംഭകോണങ്ങളും, അടിസ്ഥാന വർഗത്തിന്റെ ചിരമായ ദാരിദ്ര്യവും അഭയാർഥി പ്രശ്നവും, ഇപ്പോഴും തുടച്ചു മാറ്റാനാവാത്ത ജാതീയ ഉച്ച നീചത്വങ്ങളും, പൗരത്വ പട്ടികയുമെല്ലാം പാൻഡമിക് ഡയറിയിൽ വിചാരണചെയ്യപ്പെടുന്നു വഴി നീളെ അനുഭവിക്കുന്ന കൊടിയ മർദ്ദനങ്ങളും, ജീവനൊഴികെ എല്ലാം നഷ്ടപ്പെടുന്ന പിടിച്ചു പറിക്കിടയിലും, ശ്മശാനത്തിൽ നിന്നുള്ള പഴം തിന്ന് വിശപ്പടക്കുന്നതും, പാതയരുകിൽ തുണികൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ മറയിൽ നടക്കുന്ന പ്രസവവും, മരിച്ചവവരും ജീവനുള്ളവരും ഒന്നിച്ചു യാത്ര ചെയ്യുന്ന ലോറിയും എല്ലാം ഈ നോവലിലെ മായാത്ത ചിത്രങ്ങളാണ്. നാം നേടിയെന്നഭിമാനിക്കുന്ന എല്ലാ പുരോഗതിയുടെയും മുഖംമൂടി അഴിച്ചു കാണിക്കുകയാണ് ഈ ദയനീയ സത്യങ്ങൾ. ഒരു വേള നാട്ടുനന്മയുടെ പല കുളിരരുവികൾ പാൻഡമിക് ഡയറിയിലുണ്ട്. എവിടെ നിന്നും വന്നു എവിടേക്ക് പോയി എന്ന് വായനക്കാർക്ക് സംശയം തോന്നിയേക്കാവുന്ന ഹൈവേ ബാബ എന്ന കഥാപാത്രം, സജ്ജയ് എന്ന വാൻ ‍ഡ്രൈവർ, ബീഹാറിലെ ആൾക്കൂട്ട മർദ്ദനത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടുത്തുന്ന പാസ്റ്റർ കൂടിയായ ഡോക്ടർ, കഴിച്ച ഭക്ഷണത്തിന് പണമൊന്നും ഈടാക്കാത്ത ഡാബയുടമ തുടങ്ങി എത്രയോ പേർ. ജീവനെക്കാൾ വലുത് ജീവിതമായരിക്കുമ്പോൾ പിന്നെ സർവ്വവും ഉപേക്ഷിച്ചുള്ള പലായനമായിരുന്നു. ഇറച്ചിക്കായി വളർത്തുന്ന ബ്രോയിലർ കോഴികളുടെ ദൗത്യമാണ് പാവപ്പെട്ടവന്റേത്.. വോട്ടിനായി വളർത്തുന്ന മൃഗങ്ങളോ ഞങ്ങൾ??എന്ന ചോദ്യം നോവലിൽ മുഴങ്ങി നിൽക്കുന്നു. ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളികളുടെ തൊഴിൽ പരിസരങ്ങളിലെ ചൂഷണങ്ങൾ പുറത്തുകാട്ടുന്നു. ജോലിക്കു വേണ്ടിയുള്ള പലായാനം, രോഗഭയത്താലുള്ള പലായനം എന്നിങ്ങനെ അവരുടെ ജീവിത ചലചിത്രം തുറന്നു കാണിക്കുന്നു. രണ്ടായിരത്തി അഞ്ഞൂറ് കിലോമീറ്റർ കോവിഡ് അതിന്റെ എല്ലാ ശക്തിയോടെയും അരങ്ങുവാണ സമയത്ത് നടന്നെത്തിയ ജാവേദ് അവസാനം അസമിലെ ഗധാരിയയിൽ എത്തുക തന്നെ ചെയ്തു. ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ ഡോക്ടർ ജാവേദിന്റെ അരികിലെത്തി പറയുകയാണ്. ഇന്ന് അസം മുഴുവൻ ചർച്ച താങ്കളെക്കുറിച്ചാണ്. യു.ആർ നൗ എ വി.ഐ.പി. എ വെരി ഇംപോർട്ടെൻ്റ് പേഷ്യന്റ് ഇൻ ദി റിപ്പബ്ളിക് ഓഫ് പാൻഡെമിക്. അവർ താങ്കളിൽ നിന്നും രണ്ടു വാക്ക് കേൾക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു.' ഈ വാക്കുകളിൽ ഒളിച്ചിരിക്കുന്ന കറുത്ത ഫലിതം നമുക്ക് വായിച്ചെടുക്കാതെ പോകാനാവില്ല. ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ വേദനയുടെ ചുഴിയിൽ അകപ്പെടുന്ന ജാവേദിനെ സമാനതകളില്ലാത്ത കയ്യടക്കം കാണിച്ച് നോവലിസ്റ്റ് അവതരിപ്പിക്കുന്നു. ജാവേദ് രോഗത്തിന് കീഴടങ്ങിയോ ഇല്ലയോ എന്ന് വായനക്കാരനെ സന്ദേഹിപ്പിക്കുന്ന സ്വപ്നതുല്യമായ ഭാഷയിലൂടെ നോവലിസ്റ്റ് പറഞ്ഞു നിർത്തുമ്പോൾ വായനക്കാരൻ ജാവേദിന് പിന്നീട് എന്തു സംഭവിച്ചു എന്ന ആകാംക്ഷയിലായിരിക്കും.ഇത് കേവലം കെട്ടുകഥയല്ല.. വളച്ചുകെട്ടലുകളുടെ കൃത്രിമത്വമല്ല. കൃത്യമായ ജീവിത യാഥാർഥ്യമാണ്. ലോകത്തിലെ ഓരോത്തരും ചെറുതോ വലുതോ ആയി ഈ അനുഭവങ്ങളിലൂടെ കടന്നു പോയവരായിരിക്കും എന്നതിനാൽ ഉത്തരേന്ത്യൻ കഥയോ, ഇടയ്ക്ക് കടന്നു ഹിന്ദി സംഭാഷണങ്ങളോ ഒന്നും ഈ നോവലിന്റെ സംവേദന ക്ഷമതയ്ക്ക് വിഘാതമാവുന്നില്ല. പ്രശസ്ത ചിത്രകാരൻ എ.കെ.ഗോപിദാസ് ഈ നോവലിനു വേണ്ടി വരച്ച ചിത്രങ്ങൾ കഥാപാത്രങ്ങളുടെ മാനസിക വ്യാപാരങ്ങൾക്കിണങ്ങുന്നതാണ്. പാൻഡമിക് കാലത്തിന്റെ അടയാളമായി മാറിയ മാസ്കിനെ കവറിൽ ആവാഹിച്ച അമൃതയുടെ ചിത്രീകരണം മിഴിവുറ്റതാകുന്നു. ടെൽബ്രെയിൻ ബുക്സാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പ്രസാധകർ. അതിലൊക്കെ ഉപരിയായി ഒരു സർഗരചനയ്ക്കു പിന്നിലെ നോവലിസ്റ്റിന്റെ സമർപ്പണവും അധ്വാനവും പാൻഡമിക് ഡയറി വായിക്കുമ്പോൾ ബോധ്യപ്പെടുന്ന താണ്. കോവിഡ് കാല ത്തിന്റെ രേഖപ്പെടുത്തലായി പാൻഡമിക് ഡയറി എത്ര കാലം കഴിഞ്ഞും വായിക്ക പ്പെടും. അതിനൊത്ത അംഗീകാരങ്ങളും ഈ മനുഷ്യാഖ്യായികയെ തേടി വരുമെന്ന് ഉറപ്പാണ്. കാരണം അത്ര മേൽ കാലാതീതമായാ മനുഷ്യ പക്ഷമാണ് ഈ നോവൽ. https://keralabookstore.com/books-by/%E0%B4%B6%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D-%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D/6425/ <nowiki>https://meddlingmedia.com/2021/05/25/telbrain-books</nowiki> c31irrftq95axm80fl6fhew2fewoa6k 3765781 3765779 2022-08-18T05:14:42Z Ajeeshkumar4u 108239 [[പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന മനുഷ്യാഖ്യായിക]] എന്ന താൾ [[പാൻഡമിക് ഡയറി]] എന്ന തലക്കെട്ടിലേയ്ക്ക് തിരിച്ചുവിടലില്ലാതെ Ajeeshkumar4u മാറ്റി: ശൈലി wikitext text/x-wiki {{wikify}} കോവിഡ് കാലം പ്രമേയമായി ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ നോവലാണ് പാൻഡമിക് ഡയറി.{{തെളിവ്}} പ്രപഞ്ചത്തിൽ ജീവ വർഗത്തിന്റെ നിലനില്പിനെപ്പറ്റി ഓൺ ദി ഒറിജിൻ ഓഫ് സ്പീഷിസ് എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ‍ ചാൾസ് ഡാർവിൻ പറയുന്ന ഒരു വാക്യമുണ്ട്. Survival of the Fittest. ജീവലോകത്തിലാകെ നടക്കുന്ന നിലനില്പിനുവേണ്ടിയുള്ള മത്സരത്തിൽ അനുയോജ്യമായ സ്വഭാവവ്യതിയാനങ്ങൾ നിലനിർത്ത പ്പെടുകയും അല്ലാത്തവ നശിച്ചുപോവുകയും ചെയ്യുമെന്ന പ്രകൃതി നിർദ്ധാരണം ഏതു കാലത്തും പ്രപഞ്ച നിയമമാണ്. ഓരോ വംശത്തിലും അതിജീവനം സാധ്യമായതിനേക്കാൾ ഒട്ടു വളരെ അംഗങ്ങൾ പിറന്നു വീഴുന്നു വെന്നത് നിലനില്പിനുവേണ്ടിയുള്ള സമരത്തിന് കാരണമാകുന്നു. ജീവന്റെ സങ്കീർണ്ണവും മാറിക്കൊണ്ടി രിക്കുന്നതുമായ സാഹചര്യങ്ങളിൽ, അല്പമെങ്കിലും അനുയോജ്യതയുള്ള സ്വഭാവ വ്യതിയാനങ്ങളുള്ള ജീവികൾക്കാണ് നില നില നിൽപ്പിന് സാധ്യത കൂടുതൽ. അവയെ പ്രകൃതി തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നുവെന്നു പറയാം. പാരമ്പര്യ ത്തിന്റെ ശക്തമായ തത്ത്വം അനുസരിച്ച്, തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്ന ഇനം അതിന്റെ പുതിയതും മാറിയതുമായ രൂപത്തെ വരുംതലമുറക്ക് പകർന്നുകൊടുക്കുന്നു എന്നും ഡാർവിൻ പറയുന്നു. അതായത് നിലനിൽപിന് വേണ്ടിയുള്ള സമരമാണ് എക്കാലത്തും മനുഷ്യനുൾപ്പെടെയുള്ള ജീവ വർഗത്തെ മുന്നോട്ട് നയിച്ചതും, പിറകിലേക്ക് തള്ളിയിട്ടതും എന്നു ചുരുക്കം. അപ്പോൾ പ്രപഞ്ചത്തിൽ മൂന്നു വിഭാഗം ജീവ വർഗങ്ങളെ കാണാം. നിലനിൽപിനു വേണ്ടി സമരത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നവർ, അതിജീവിക്കുന്നവർ, പരാജയപ്പെടുന്നവർ.. യുഗയുഗാന്തരങ്ങളായി പ്രപഞ്ചത്തിൽ ഈ സമരം നടന്നു വരുന്നു. പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങളോ കാലവസ്ഥാ മാറ്റമോ, പ്ലേഗ്, മലമ്പനി, കോളറ, അധികാരക്കൊതിയും യുദ്ധവും പട്ടിണിയും തൊഴിലില്ലായ്മയും തുടങ്ങിയ സമര മുഖങ്ങളുടെ വ്യത്യാസം മാത്രമേയുള്ളൂ എന്ന് കാണാം. അതിന്റെ ഏറ്റവും ഒടുക്കത്തെ കണ്ണിയാണ് ഒന്നാം തരംഗവും രണ്ടാം തരംഗവും മൂന്നാം തരംഗവും ആയി കോവിഡ് എന്ന മഹാമാരി( Covid Pandemic) ജീവൽ പ്രപഞ്ചത്തിലൂടെ ഒഴുകിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നതും. മനുഷ്യരാശിയുടെ ചരിത്രത്തിൽ എത്തപ്പെട്ട നിരവധി ദുർഘട സന്ധികളിൽ അവസാനത്തേതുമായിരിക്കില്ല കോവിഡും. ഇപ്പോഴും നാം കോവിഡിനെതിരെ സമരത്തിലാണ്. കാലഗണനയെത്തന്നെ കോവിഡിന് മുമ്പ്, കോവിഡിനൊപ്പം, കോവിഡിന് ശേഷം എന്നിങ്ങനെ വിഭജിക്കാവുന്ന ഈ യുദ്ധമുഖത്താണ് പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവലിന്റെയും പിറവി. കൃത്യമായി പറ‍ഞ്ഞാൽ ആദ്യത്തെ പരീക്ഷണ ലോക്ക് ‍ഡൗണിൽ തുടങ്ങി പിന്നീട് രണ്ടാഴ്ചയും മൂന്നാഴ്ചയുമായി നീണ്ടു വന്ന സമ്പൂർണ അടച്ചിരിപ്പിന്റെ കാലമാണ് ഈ നോവലിന്റെ കാലം. 1947 ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ആൽബർട്ട് കാമുസിന്റെ (Albert Camus) നോവലാണ് പ്ലേഗ് (The Plague). ഫ്രഞ്ച് അൾജീരിയൻ നഗരമായ ഒറാനിൽ പടർന്നുപിടിക്കുന്ന പ്ലേഗിന്റെ കഥ പറയുകയാണ് ആൽബർട്ട് കാമുസ്. ലോകത്ത് എത്രകണ്ട് യുദ്ധങ്ങളുണ്ടായോ അത്രയും തന്നെ മഹാമാരികളും ഉണ്ടായിരിക്കണം. എങ്കിലും യുദ്ധങ്ങളും മഹാമാരികളും എല്ലായിപ്പോഴും നമ്മൾ ഒരിക്കലും ഒന്നും നേരിടാൻ സജ്ജരല്ലെന്ന് കണ്ടെത്തും എന്ന് കമ്യു എഴുതുന്നു. മഹാമാരികളൊന്നും മനുഷ്യന്റെ കണക്കുകൂട്ടലിൽ ഒതുങ്ങുകയില്ല. അതുകൊണ്ട് ഇത് യാഥാർഥ്യമല്ല, ഇതൊരു ദുസ്വപ്‍നമാണ്, ഉടൻ അവസാനിക്കും എന്നൊക്കെ പറ ഞ്ഞേക്കാം. പക്ഷേ, അങ്ങനെ അത് എപ്പോഴും അവസാനിക്കില്ല, ഒരു ദുസ്വപ്‍നത്തിൽ നിന്ന് മറ്റൊന്നിലേക്ക്, മനുഷ്യരാണ് അവസാനിക്കുക. പ്രത്യേകിച്ചും മനുഷ്യവാദികൾ. കാരണം അവർ സ്വയം ഒരുങ്ങിയിട്ടേയില്ല എന്ന് കമ്യു നോവലിൽ അടിവരയിടുന്നു. തുടക്കത്തിൽ അയൽക്കാർ പലപ്പോഴും ജനാലകൾ തുറക്കുകയും പുറത്ത് നടക്കുന്നത് എന്താണെന്ന് നോക്കുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. പിന്നീട് അവർ വേഗത്തിൽ ജനാലകൾ അടയ്ക്കും. പിന്നീട് പിടച്ചിൽ, കരച്ചിൽ, പരിവേദനങ്ങൾ. പനിയും ആകുലതകളും കൊണ്ട് ചൂടുപിടിച്ച ഈ വീടുകളിൽ ഭ്രാന്ത് കളിതുടർന്നു എന്ന് ലോക്ക് ഡൗൺ, ക്വാറന്റീൻ തുടങ്ങി ഇന്ന് നമുക്കിടയിൽ നിത്യ വ്യവഹാര പദങ്ങളായി മാറിയവയെ എത്രയോ കാലങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് കാമുസ് വരച്ചിട്ടിട്ടുണ്ട്. ആ പദങ്ങൾക്കൊക്കെ പിന്നീട് അർഥം കൈവന്നത് കോവിഡിന്റെ വരവോടെയായിരുന്നു. ഗബ്രിയേൽ ഗാർസിയ മാർക്കേസിന്റെ കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയം (Love in the Time of Cholera) മറ്റൊരു മഹാമാരിയുടെ നേർചിത്രമാണ്. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ കരീബിയയിൽ രണ്ടു ലക്ഷത്തിൽപ്പരം ആളുകളുടെ ജീവൻ അപഹരിച്ച അക്കാലത്ത് കോളറ മഹാമാരിയുടെ കാലമാണ് കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയം എന്ന അത്യുജ്വല സർഗസൃഷ്ടിയുടെയും പിറവി. ഈ രണ്ടു നോവലുകളെയും പരാമർശിക്കാതെ കോവിഡ് കാലത്തിന്റെ മനുഷ്യസമരത്തെ അതിന്റെ നേരിലും വേവിലും ചൂടിലും അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവലിനെ അവതരിപ്പിക്കാൻ കഴിയില്ല എന്നതു കൊണ്ടാണ്. ഒരു പക്ഷേ കോവിഡ് കാലത്തെ ഇത്ര സമഗ്രമായി അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട മറ്റൊരു നോവലും ഇതു വരെയായി ലോകത്ത് ഒരു ഭാഷയിലും പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല എന്നത് പാൻഡമിക് ഡയറി മലയാളത്തിലാണ് പിറന്നത് എന്നതു കൊണ്ട് നമുക്കും അഭിമാനിക്കാൻ വക തരുന്നതാണ്. പ്ലേഗിനോടും, കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയത്തോടും മഹാമാരി എന്ന രേഖപ്പെടുത്തലിൽ മാത്രമല്ല കലാപരിസരം കൊണ്ടും ആഖ്യാനം കൊണ്ടും പാർശ്വവത്കരിക്കപ്പെട്ടവരോട് സൂക്ഷ്മമായി ഐക്യപ്പെടലും ഒരേ പോലെ സമരസപ്പെടുന്നുണ്ട് ശിവപ്രസാദ് പാലോടിന്റെ പാൻഡമിക് ഡയറി. പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവൽ വായിക്കുമ്പോൾ നിലനിൽപിനു വേണ്ടി സമരത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നവരുടയും ‍, അതിജീവിക്കുന്നവരുടെയും, പരാജയപ്പെടുന്ന വരുടെയും ത്രിമുഖ കാഴ്ചയായി വായനക്കാരനിൽ അനുഭവപ്പെടുന്നതു കൊണ്ടാണ് അത് കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതായി മാറുന്നത്. കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തേണ്ടവയാണ് കലാസൃഷ്ടികളെങ്കിൽ പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന ഈ നോവൽ ഒരു മനുഷ്യാഖ്യായികയാണ്.ഇന്നലെകൾ ചരിത്രത്തിന്റെ ഭാഗമാകുമ്പോൾ കോവിഡ് ലോക്ക് ഡൗണിന്റെ കദന ദൃശ്യങ്ങൾ പച്ചയായി ആവിഷ്കരിക്കപ്പെടുന്ന പാൻഡമിക് ഡയറി ഒരു ചരിത്രാഖ്യായി കയാണ്. സുരക്ഷയുടെ തണുപ്പിൽ ഉണ്ടുറങ്ങിയവരുടെ പൊങ്ങച്ചങ്ങളല്ല ഇവിടെ വിഷയം പൊരിവെയിലത്ത് നടന്നു തേഞ്ഞ കാലുകളാണ്.വർത്തമാനത്തിന്റെ തീച്ചൂളയിൽ നിന്നാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പിറവി. മലയാളത്തിലാണ് എഴുത്തെങ്കിലും കഥ നടക്കുന്നത് ഗുജറാത്തിൽ നിന്നും തുടങ്ങി രാജസ്ഥാൻ, മഹാരാഷ്ട്ര, , ഉത്തർ പ്രദേശ്, ബീഹാർ, പശ്ചിമ ബംഗാൾ, ആസാം വരെ നീളുന്ന ഉത്തരേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലൂടെ യാണ്. ആസാമിലെ ഗധാരിയയിൽ നിന്നും ഗുജറാത്തിലെ വാപ്പിയിൽ ജോലിക്കായി എത്തിയ ജാവേദ് ഗൊഗോയ് എന്ന സാധാരണക്കാരനായ തൊഴിലാളിയാണ് ഈ നോവലിനെ നായകൻ. കോവിഡ് ലോക്ക് ഡൗൺ പ്രഖ്യാപിക്കുമ്പോൾ ജാവേദ് ഗോഗോയ് തന്റെ ജന്മനാട്ടിലേക്ക് കാൽനടയായി യാത്ര തുടങ്ങുന്നു. രോഗഭയത്തിന്റെ ആ വഴിയിൽ ജാവേദ് നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളാണ് ജാവേദിന്റെ ഭാഷയിൽ പറഞ്ഞാൽ രാജ്യം തന്നെയാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ വില്ലനാകുന്നതും. ലക്ഷക്കണക്കിന് പേരാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ. ഒരു തരത്തിൽ ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ പകുതി വരുന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ ആളുകളെ യെല്ലാം ഈ നോവലിലെ കഥാ പാത്രങ്ങളാണ്. പേരില്ലാത്തവരായ ഈ സാധരാണക്കാരെയെല്ലാം , ഈ രാജ്യത്തെ തന്നെ തന്റെ കഥാഭൂമിയിൽ കഥാപാത്രങ്ങളാക്കുക എന്ന മാന്ത്രിക പ്രവൃത്തിയാണ് ഈ നോവലിന്റെ രചനാ തന്ത്രം. പൊതുവെ വായനക്കാരനെ പിടിച്ചു നിർത്താനുള്ള മൃദുല വികാരങ്ങളുടെ വേലിയേറ്റങ്ങൾ പാൻഡമിക് ഡയറിയിൽ നിങ്ങൾക്ക് കാണാനാവില്ല. പകരം ജീവിതത്തിന്റെ എരിവും കയ്പുമാണ് രുചിക്കാനാവുക. ധനാഢ്യരായ നായകരുടെ പൊങ്ങച്ചങ്ങളല്ല പാവപ്പെട്ടവന്റെ വിശപ്പും വിയർപ്പുമാണ് നിങ്ങൾക്ക് കാണാനാവുക. ആരും ശ്രദ്ധിക്കാത്ത പച്ച മനുഷ്യരുടെ കഥയാണ്. ലോകത്തെ ഒന്നാകെ കാർന്നു തിന്നാൻ പിറന്ന അണുവിനെ പറ്റി കേട്ടുതുടങ്ങി കുറച്ചു നാളായി. തട്ടുകടകളിലും മാർക്കറ്റിലുമെ ല്ലാം ചൈന, വുഹാൻ, കോവിഡ് എന്നൊക്കെ വർത്തമാനങ്ങളിൽ പറ്റിപ്പിടിച്ചു. ശരീരത്തിലെ സർവകോശങ്ങളിലും കുത്തിക്കയറി ജീവൻ വയ്ക്കുന്ന അണു പെറ്റുപെരുകി രക്തം നിറഞ്ഞ്, അവയവങ്ങളെ തളർ ത്തുമ്പോൾ പിടഞ്ഞു വീഴുന്ന മനുഷ്യർ എന്ന് കോവിഡിനെ കുറിച്ച് ഏറെയൊന്നും സാധാരണക്കാർക്ക് അറിയാതിരുന്ന ഒരു കാലത്തെ കിംവദന്തി സ്വഭാവത്തോടെ തന്നെ നോവലിസ്റ്റ് അവതരിപ്പിക്കുന്നു. നോവൽ വായിച്ചു കഴിയുമ്പോൾ നമ്മുടെ കൺമുന്നിലൂടെ കടന്നു പോകുന്ന ഓരോ ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളിക്കും പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ ജാവേദിന്റെ മുഖമാണെന്ന് കാണാം. ജാവേദ് ഒരാളല്ല.. ഇതേ വഴി അരഞ്ഞു തീർന്ന ജനകോടികളുടെ പ്രതിനിധിയാണ്,, ഇനിയും ജാവേദുമാർ പിറന്നു കൊണ്ടേയിരിക്കും. ഓരോ ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളിയുടെയും കുഴിഞ്ഞ കണ്ണുകളിലുമുണ്ട് അവഗണിക്കപ്പെടുന്ന കടൽ. പല സാമൂഹിക രാഷ്ട്രീയ കാഴ്ചപ്പാടുകളിൽ വ്യത്യസ്തരായിരിക്കുമ്പോഴും ഒരേ ദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്നവരാണ് ഈ നോവലിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ. നാനാത്വത്തിൽ ഏകത്വമെന്നതിനെ ഈ പലതരക്കാർ നേരിടുന്ന ഒരേ കനൽച്ചൂള കാണിച്ച് നോവലിസ്റ്റ് മറ്റൊരുഭാഷ്യം നൽകുന്നുമുണ്ട്. ഭരണകർത്താക്കളും പ്രജകളും നേർക്കുനേർ കഥാപാത്രങ്ങളായി വരുന്നുണ്ട് നോവലിൽ. പ്രധാന കഥാപാത്രമായ ജാവേദിനൊപ്പം തുടക്കത്തിൽ പ്രകാശും, സാലിം മാലികും, യാദവും ഒക്കെയാണെങ്കിൽ വഴി നീളുമ്പോൾ പലരും കൊഴിഞ്ഞു പോകുന്നു. പുതിയ കഥാപാത്രങ്ങൾ വരുന്നു. അവസാനം ഹൊസൈനും മിയാനും കൂടി യാത്ര പറഞ്ഞു പോകുന്നതോടെ ഈ കോവിഡ് കാലത്തിന്റെ ആത്യന്തികത പോലെ ജാവേദ് ഒറ്റയ്ക്കായി പോകുന്നു. “എല്ലാവരും പേടിയിലാണ്. മുന്നറിയിപ്പുപോലുമില്ലാതെ രാത്രി എട്ടിന് രാജാവ് പറയുന്നു, അർദ്ധരാത്രി മുതൽ രാജ്യം അടച്ചിടുകയാണെന്ന്. എന്തുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം കുറച്ച് നേരത്തെ വിളംബരം നൽകാതിരു ന്നത്? എന്തുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം രാവിലെ എട്ടുമണിക്ക് ടിവിയിൽ വന്നു പറയാത്തത്? രാജ്യം പൂട്ടിയ താക്കോൽ കടലിലെറിയുമോ എന്തോ?<nowiki>''</nowiki> സാലിം മാലിക് കോപത്തിലായിരുന്നു എന്ന് എഴുതുമ്പോൾ കടുത്ത സാമൂഹ്യ. രാഷ്ട്രീയ വിമർശനമാണ് ധ്വനിപ്പിക്കുന്നത്. ഈ കരുത്തു തന്നെയാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ കാതൽ. കടന്നു പോകുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ സാമൂഹിക രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യങ്ങളും അധികാരത്തിനുവേണ്ടിയുള്ള കുതിരക്കച്ചവടവും പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പുറമ്പോക്കിൽ നമുക്ക് വായിച്ചെടുക്കാം. "ഹൈവേയിലെ ബസ് മാപ്പുകളിലും മാണി ബോർസിലും രാത്രി വിശ്രമിക്കാം. ഭാഗ്യമുണ്ടെങ്കിൽ നമുക്ക് ക്ഷണം കിട്ടും. വൈറസ് ബാധിച്ചായിരിക്കില്ല നടന്നായിരിക്കും മരിക്കുക എന്നു തോന്നുന്നു. രാകേഷ് ആശങ്കയുടെ പൊതിയഴിച്ചു. കോവിഡ് കാലം കേവലം അടച്ചിരിപ്പു കാലമല്ല... പെരുവഴിയിൽ നരകയാതനയനുഭവിച്ച പാവപ്പെട്ടവരുടെ പലായനകാലമാണമാണെന്ന് ഈ വരികളിലൂടെ ശിവപ്രസാദ് പാലോട് അടിവരയിടുന്നു. കഥാപാത്രങ്ങളുടെ സംഭാഷണങ്ങളിലൂടെ ഉത്തരേന്ത്യയുടെ ആന്തരിക സമസ്യകളായ പല ഉപകഥക ളുണ്ടാകുന്നു. ജാതിയുടെ പേരിലുള്ള കൊലപാതകങ്ങളും, ആൾക്കൂട്ട ആക്രമണവും, വ്യവസായ ശാലകളിലെ അത്യാഹിതങ്ങളും, തൊഴിൽ സമരങ്ങളും, തിരഞ്ഞെടുപ്പ് തന്ത്രങ്ങളും, കുംഭകോണങ്ങളും, അടിസ്ഥാന വർഗത്തിന്റെ ചിരമായ ദാരിദ്ര്യവും അഭയാർഥി പ്രശ്നവും, ഇപ്പോഴും തുടച്ചു മാറ്റാനാവാത്ത ജാതീയ ഉച്ച നീചത്വങ്ങളും, പൗരത്വ പട്ടികയുമെല്ലാം പാൻഡമിക് ഡയറിയിൽ വിചാരണചെയ്യപ്പെടുന്നു വഴി നീളെ അനുഭവിക്കുന്ന കൊടിയ മർദ്ദനങ്ങളും, ജീവനൊഴികെ എല്ലാം നഷ്ടപ്പെടുന്ന പിടിച്ചു പറിക്കിടയിലും, ശ്മശാനത്തിൽ നിന്നുള്ള പഴം തിന്ന് വിശപ്പടക്കുന്നതും, പാതയരുകിൽ തുണികൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ മറയിൽ നടക്കുന്ന പ്രസവവും, മരിച്ചവവരും ജീവനുള്ളവരും ഒന്നിച്ചു യാത്ര ചെയ്യുന്ന ലോറിയും എല്ലാം ഈ നോവലിലെ മായാത്ത ചിത്രങ്ങളാണ്. നാം നേടിയെന്നഭിമാനിക്കുന്ന എല്ലാ പുരോഗതിയുടെയും മുഖംമൂടി അഴിച്ചു കാണിക്കുകയാണ് ഈ ദയനീയ സത്യങ്ങൾ. ഒരു വേള നാട്ടുനന്മയുടെ പല കുളിരരുവികൾ പാൻഡമിക് ഡയറിയിലുണ്ട്. എവിടെ നിന്നും വന്നു എവിടേക്ക് പോയി എന്ന് വായനക്കാർക്ക് സംശയം തോന്നിയേക്കാവുന്ന ഹൈവേ ബാബ എന്ന കഥാപാത്രം, സജ്ജയ് എന്ന വാൻ ‍ഡ്രൈവർ, ബീഹാറിലെ ആൾക്കൂട്ട മർദ്ദനത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടുത്തുന്ന പാസ്റ്റർ കൂടിയായ ഡോക്ടർ, കഴിച്ച ഭക്ഷണത്തിന് പണമൊന്നും ഈടാക്കാത്ത ഡാബയുടമ തുടങ്ങി എത്രയോ പേർ. ജീവനെക്കാൾ വലുത് ജീവിതമായരിക്കുമ്പോൾ പിന്നെ സർവ്വവും ഉപേക്ഷിച്ചുള്ള പലായനമായിരുന്നു. ഇറച്ചിക്കായി വളർത്തുന്ന ബ്രോയിലർ കോഴികളുടെ ദൗത്യമാണ് പാവപ്പെട്ടവന്റേത്.. വോട്ടിനായി വളർത്തുന്ന മൃഗങ്ങളോ ഞങ്ങൾ??എന്ന ചോദ്യം നോവലിൽ മുഴങ്ങി നിൽക്കുന്നു. ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളികളുടെ തൊഴിൽ പരിസരങ്ങളിലെ ചൂഷണങ്ങൾ പുറത്തുകാട്ടുന്നു. ജോലിക്കു വേണ്ടിയുള്ള പലായാനം, രോഗഭയത്താലുള്ള പലായനം എന്നിങ്ങനെ അവരുടെ ജീവിത ചലചിത്രം തുറന്നു കാണിക്കുന്നു. രണ്ടായിരത്തി അഞ്ഞൂറ് കിലോമീറ്റർ കോവിഡ് അതിന്റെ എല്ലാ ശക്തിയോടെയും അരങ്ങുവാണ സമയത്ത് നടന്നെത്തിയ ജാവേദ് അവസാനം അസമിലെ ഗധാരിയയിൽ എത്തുക തന്നെ ചെയ്തു. ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ ഡോക്ടർ ജാവേദിന്റെ അരികിലെത്തി പറയുകയാണ്. ഇന്ന് അസം മുഴുവൻ ചർച്ച താങ്കളെക്കുറിച്ചാണ്. യു.ആർ നൗ എ വി.ഐ.പി. എ വെരി ഇംപോർട്ടെൻ്റ് പേഷ്യന്റ് ഇൻ ദി റിപ്പബ്ളിക് ഓഫ് പാൻഡെമിക്. അവർ താങ്കളിൽ നിന്നും രണ്ടു വാക്ക് കേൾക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു.' ഈ വാക്കുകളിൽ ഒളിച്ചിരിക്കുന്ന കറുത്ത ഫലിതം നമുക്ക് വായിച്ചെടുക്കാതെ പോകാനാവില്ല. ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ വേദനയുടെ ചുഴിയിൽ അകപ്പെടുന്ന ജാവേദിനെ സമാനതകളില്ലാത്ത കയ്യടക്കം കാണിച്ച് നോവലിസ്റ്റ് അവതരിപ്പിക്കുന്നു. ജാവേദ് രോഗത്തിന് കീഴടങ്ങിയോ ഇല്ലയോ എന്ന് വായനക്കാരനെ സന്ദേഹിപ്പിക്കുന്ന സ്വപ്നതുല്യമായ ഭാഷയിലൂടെ നോവലിസ്റ്റ് പറഞ്ഞു നിർത്തുമ്പോൾ വായനക്കാരൻ ജാവേദിന് പിന്നീട് എന്തു സംഭവിച്ചു എന്ന ആകാംക്ഷയിലായിരിക്കും.ഇത് കേവലം കെട്ടുകഥയല്ല.. വളച്ചുകെട്ടലുകളുടെ കൃത്രിമത്വമല്ല. കൃത്യമായ ജീവിത യാഥാർഥ്യമാണ്. ലോകത്തിലെ ഓരോത്തരും ചെറുതോ വലുതോ ആയി ഈ അനുഭവങ്ങളിലൂടെ കടന്നു പോയവരായിരിക്കും എന്നതിനാൽ ഉത്തരേന്ത്യൻ കഥയോ, ഇടയ്ക്ക് കടന്നു ഹിന്ദി സംഭാഷണങ്ങളോ ഒന്നും ഈ നോവലിന്റെ സംവേദന ക്ഷമതയ്ക്ക് വിഘാതമാവുന്നില്ല. പ്രശസ്ത ചിത്രകാരൻ എ.കെ.ഗോപിദാസ് ഈ നോവലിനു വേണ്ടി വരച്ച ചിത്രങ്ങൾ കഥാപാത്രങ്ങളുടെ മാനസിക വ്യാപാരങ്ങൾക്കിണങ്ങുന്നതാണ്. പാൻഡമിക് കാലത്തിന്റെ അടയാളമായി മാറിയ മാസ്കിനെ കവറിൽ ആവാഹിച്ച അമൃതയുടെ ചിത്രീകരണം മിഴിവുറ്റതാകുന്നു. ടെൽബ്രെയിൻ ബുക്സാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പ്രസാധകർ. അതിലൊക്കെ ഉപരിയായി ഒരു സർഗരചനയ്ക്കു പിന്നിലെ നോവലിസ്റ്റിന്റെ സമർപ്പണവും അധ്വാനവും പാൻഡമിക് ഡയറി വായിക്കുമ്പോൾ ബോധ്യപ്പെടുന്ന താണ്. കോവിഡ് കാല ത്തിന്റെ രേഖപ്പെടുത്തലായി പാൻഡമിക് ഡയറി എത്ര കാലം കഴിഞ്ഞും വായിക്ക പ്പെടും. അതിനൊത്ത അംഗീകാരങ്ങളും ഈ മനുഷ്യാഖ്യായികയെ തേടി വരുമെന്ന് ഉറപ്പാണ്. കാരണം അത്ര മേൽ കാലാതീതമായാ മനുഷ്യ പക്ഷമാണ് ഈ നോവൽ. https://keralabookstore.com/books-by/%E0%B4%B6%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D-%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D/6425/ <nowiki>https://meddlingmedia.com/2021/05/25/telbrain-books</nowiki> c31irrftq95axm80fl6fhew2fewoa6k 3765795 3765781 2022-08-18T06:34:10Z Vijayanrajapuram 21314 ഒഴിവാക്കുന്നതിനായി നിർദ്ദേശിക്കുന്നു; കാണുക [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പാൻഡമിക് ഡയറി]]. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki {{മായ്ക്കുക/ലേഖനം}} {{wikify}} കോവിഡ് കാലം പ്രമേയമായി ലോകത്തിലെ ആദ്യത്തെ നോവലാണ് പാൻഡമിക് ഡയറി.{{തെളിവ്}} പ്രപഞ്ചത്തിൽ ജീവ വർഗത്തിന്റെ നിലനില്പിനെപ്പറ്റി ഓൺ ദി ഒറിജിൻ ഓഫ് സ്പീഷിസ് എന്ന ഗ്രന്ഥത്തിൽ‍ ചാൾസ് ഡാർവിൻ പറയുന്ന ഒരു വാക്യമുണ്ട്. Survival of the Fittest. ജീവലോകത്തിലാകെ നടക്കുന്ന നിലനില്പിനുവേണ്ടിയുള്ള മത്സരത്തിൽ അനുയോജ്യമായ സ്വഭാവവ്യതിയാനങ്ങൾ നിലനിർത്ത പ്പെടുകയും അല്ലാത്തവ നശിച്ചുപോവുകയും ചെയ്യുമെന്ന പ്രകൃതി നിർദ്ധാരണം ഏതു കാലത്തും പ്രപഞ്ച നിയമമാണ്. ഓരോ വംശത്തിലും അതിജീവനം സാധ്യമായതിനേക്കാൾ ഒട്ടു വളരെ അംഗങ്ങൾ പിറന്നു വീഴുന്നു വെന്നത് നിലനില്പിനുവേണ്ടിയുള്ള സമരത്തിന് കാരണമാകുന്നു. ജീവന്റെ സങ്കീർണ്ണവും മാറിക്കൊണ്ടി രിക്കുന്നതുമായ സാഹചര്യങ്ങളിൽ, അല്പമെങ്കിലും അനുയോജ്യതയുള്ള സ്വഭാവ വ്യതിയാനങ്ങളുള്ള ജീവികൾക്കാണ് നില നില നിൽപ്പിന് സാധ്യത കൂടുതൽ. അവയെ പ്രകൃതി തെരഞ്ഞെടുക്കുന്നുവെന്നു പറയാം. പാരമ്പര്യ ത്തിന്റെ ശക്തമായ തത്ത്വം അനുസരിച്ച്, തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെടുന്ന ഇനം അതിന്റെ പുതിയതും മാറിയതുമായ രൂപത്തെ വരുംതലമുറക്ക് പകർന്നുകൊടുക്കുന്നു എന്നും ഡാർവിൻ പറയുന്നു. അതായത് നിലനിൽപിന് വേണ്ടിയുള്ള സമരമാണ് എക്കാലത്തും മനുഷ്യനുൾപ്പെടെയുള്ള ജീവ വർഗത്തെ മുന്നോട്ട് നയിച്ചതും, പിറകിലേക്ക് തള്ളിയിട്ടതും എന്നു ചുരുക്കം. അപ്പോൾ പ്രപഞ്ചത്തിൽ മൂന്നു വിഭാഗം ജീവ വർഗങ്ങളെ കാണാം. നിലനിൽപിനു വേണ്ടി സമരത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നവർ, അതിജീവിക്കുന്നവർ, പരാജയപ്പെടുന്നവർ.. യുഗയുഗാന്തരങ്ങളായി പ്രപഞ്ചത്തിൽ ഈ സമരം നടന്നു വരുന്നു. പ്രകൃതി ദുരന്തങ്ങളോ കാലവസ്ഥാ മാറ്റമോ, പ്ലേഗ്, മലമ്പനി, കോളറ, അധികാരക്കൊതിയും യുദ്ധവും പട്ടിണിയും തൊഴിലില്ലായ്മയും തുടങ്ങിയ സമര മുഖങ്ങളുടെ വ്യത്യാസം മാത്രമേയുള്ളൂ എന്ന് കാണാം. അതിന്റെ ഏറ്റവും ഒടുക്കത്തെ കണ്ണിയാണ് ഒന്നാം തരംഗവും രണ്ടാം തരംഗവും മൂന്നാം തരംഗവും ആയി കോവിഡ് എന്ന മഹാമാരി( Covid Pandemic) ജീവൽ പ്രപഞ്ചത്തിലൂടെ ഒഴുകിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നതും. മനുഷ്യരാശിയുടെ ചരിത്രത്തിൽ എത്തപ്പെട്ട നിരവധി ദുർഘട സന്ധികളിൽ അവസാനത്തേതുമായിരിക്കില്ല കോവിഡും. ഇപ്പോഴും നാം കോവിഡിനെതിരെ സമരത്തിലാണ്. കാലഗണനയെത്തന്നെ കോവിഡിന് മുമ്പ്, കോവിഡിനൊപ്പം, കോവിഡിന് ശേഷം എന്നിങ്ങനെ വിഭജിക്കാവുന്ന ഈ യുദ്ധമുഖത്താണ് പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവലിന്റെയും പിറവി. കൃത്യമായി പറ‍ഞ്ഞാൽ ആദ്യത്തെ പരീക്ഷണ ലോക്ക് ‍ഡൗണിൽ തുടങ്ങി പിന്നീട് രണ്ടാഴ്ചയും മൂന്നാഴ്ചയുമായി നീണ്ടു വന്ന സമ്പൂർണ അടച്ചിരിപ്പിന്റെ കാലമാണ് ഈ നോവലിന്റെ കാലം. 1947 ൽ പ്രസിദ്ധീകരിച്ച ആൽബർട്ട് കാമുസിന്റെ (Albert Camus) നോവലാണ് പ്ലേഗ് (The Plague). ഫ്രഞ്ച് അൾജീരിയൻ നഗരമായ ഒറാനിൽ പടർന്നുപിടിക്കുന്ന പ്ലേഗിന്റെ കഥ പറയുകയാണ് ആൽബർട്ട് കാമുസ്. ലോകത്ത് എത്രകണ്ട് യുദ്ധങ്ങളുണ്ടായോ അത്രയും തന്നെ മഹാമാരികളും ഉണ്ടായിരിക്കണം. എങ്കിലും യുദ്ധങ്ങളും മഹാമാരികളും എല്ലായിപ്പോഴും നമ്മൾ ഒരിക്കലും ഒന്നും നേരിടാൻ സജ്ജരല്ലെന്ന് കണ്ടെത്തും എന്ന് കമ്യു എഴുതുന്നു. മഹാമാരികളൊന്നും മനുഷ്യന്റെ കണക്കുകൂട്ടലിൽ ഒതുങ്ങുകയില്ല. അതുകൊണ്ട് ഇത് യാഥാർഥ്യമല്ല, ഇതൊരു ദുസ്വപ്‍നമാണ്, ഉടൻ അവസാനിക്കും എന്നൊക്കെ പറ ഞ്ഞേക്കാം. പക്ഷേ, അങ്ങനെ അത് എപ്പോഴും അവസാനിക്കില്ല, ഒരു ദുസ്വപ്‍നത്തിൽ നിന്ന് മറ്റൊന്നിലേക്ക്, മനുഷ്യരാണ് അവസാനിക്കുക. പ്രത്യേകിച്ചും മനുഷ്യവാദികൾ. കാരണം അവർ സ്വയം ഒരുങ്ങിയിട്ടേയില്ല എന്ന് കമ്യു നോവലിൽ അടിവരയിടുന്നു. തുടക്കത്തിൽ അയൽക്കാർ പലപ്പോഴും ജനാലകൾ തുറക്കുകയും പുറത്ത് നടക്കുന്നത് എന്താണെന്ന് നോക്കുകയും ചെയ്യുമായിരുന്നു. പിന്നീട് അവർ വേഗത്തിൽ ജനാലകൾ അടയ്ക്കും. പിന്നീട് പിടച്ചിൽ, കരച്ചിൽ, പരിവേദനങ്ങൾ. പനിയും ആകുലതകളും കൊണ്ട് ചൂടുപിടിച്ച ഈ വീടുകളിൽ ഭ്രാന്ത് കളിതുടർന്നു എന്ന് ലോക്ക് ഡൗൺ, ക്വാറന്റീൻ തുടങ്ങി ഇന്ന് നമുക്കിടയിൽ നിത്യ വ്യവഹാര പദങ്ങളായി മാറിയവയെ എത്രയോ കാലങ്ങൾക്ക് മുമ്പ് കാമുസ് വരച്ചിട്ടിട്ടുണ്ട്. ആ പദങ്ങൾക്കൊക്കെ പിന്നീട് അർഥം കൈവന്നത് കോവിഡിന്റെ വരവോടെയായിരുന്നു. ഗബ്രിയേൽ ഗാർസിയ മാർക്കേസിന്റെ കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയം (Love in the Time of Cholera) മറ്റൊരു മഹാമാരിയുടെ നേർചിത്രമാണ്. ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ കരീബിയയിൽ രണ്ടു ലക്ഷത്തിൽപ്പരം ആളുകളുടെ ജീവൻ അപഹരിച്ച അക്കാലത്ത് കോളറ മഹാമാരിയുടെ കാലമാണ് കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയം എന്ന അത്യുജ്വല സർഗസൃഷ്ടിയുടെയും പിറവി. ഈ രണ്ടു നോവലുകളെയും പരാമർശിക്കാതെ കോവിഡ് കാലത്തിന്റെ മനുഷ്യസമരത്തെ അതിന്റെ നേരിലും വേവിലും ചൂടിലും അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവലിനെ അവതരിപ്പിക്കാൻ കഴിയില്ല എന്നതു കൊണ്ടാണ്. ഒരു പക്ഷേ കോവിഡ് കാലത്തെ ഇത്ര സമഗ്രമായി അവതരിപ്പിക്കപ്പെട്ട മറ്റൊരു നോവലും ഇതു വരെയായി ലോകത്ത് ഒരു ഭാഷയിലും പ്രസിദ്ധീകരിക്കപ്പെട്ടിട്ടില്ല എന്നത് പാൻഡമിക് ഡയറി മലയാളത്തിലാണ് പിറന്നത് എന്നതു കൊണ്ട് നമുക്കും അഭിമാനിക്കാൻ വക തരുന്നതാണ്. പ്ലേഗിനോടും, കോളറക്കാലത്തെ പ്രണയത്തോടും മഹാമാരി എന്ന രേഖപ്പെടുത്തലിൽ മാത്രമല്ല കലാപരിസരം കൊണ്ടും ആഖ്യാനം കൊണ്ടും പാർശ്വവത്കരിക്കപ്പെട്ടവരോട് സൂക്ഷ്മമായി ഐക്യപ്പെടലും ഒരേ പോലെ സമരസപ്പെടുന്നുണ്ട് ശിവപ്രസാദ് പാലോടിന്റെ പാൻഡമിക് ഡയറി. പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന നോവൽ വായിക്കുമ്പോൾ നിലനിൽപിനു വേണ്ടി സമരത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടു കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നവരുടയും ‍, അതിജീവിക്കുന്നവരുടെയും, പരാജയപ്പെടുന്ന വരുടെയും ത്രിമുഖ കാഴ്ചയായി വായനക്കാരനിൽ അനുഭവപ്പെടുന്നതു കൊണ്ടാണ് അത് കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തുന്നതായി മാറുന്നത്. കാലഘട്ടത്തെ അടയാളപ്പെടുത്തേണ്ടവയാണ് കലാസൃഷ്ടികളെങ്കിൽ പാൻഡമിക് ഡയറി എന്ന ഈ നോവൽ ഒരു മനുഷ്യാഖ്യായികയാണ്.ഇന്നലെകൾ ചരിത്രത്തിന്റെ ഭാഗമാകുമ്പോൾ കോവിഡ് ലോക്ക് ഡൗണിന്റെ കദന ദൃശ്യങ്ങൾ പച്ചയായി ആവിഷ്കരിക്കപ്പെടുന്ന പാൻഡമിക് ഡയറി ഒരു ചരിത്രാഖ്യായി കയാണ്. സുരക്ഷയുടെ തണുപ്പിൽ ഉണ്ടുറങ്ങിയവരുടെ പൊങ്ങച്ചങ്ങളല്ല ഇവിടെ വിഷയം പൊരിവെയിലത്ത് നടന്നു തേഞ്ഞ കാലുകളാണ്.വർത്തമാനത്തിന്റെ തീച്ചൂളയിൽ നിന്നാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പിറവി. മലയാളത്തിലാണ് എഴുത്തെങ്കിലും കഥ നടക്കുന്നത് ഗുജറാത്തിൽ നിന്നും തുടങ്ങി രാജസ്ഥാൻ, മഹാരാഷ്ട്ര, , ഉത്തർ പ്രദേശ്, ബീഹാർ, പശ്ചിമ ബംഗാൾ, ആസാം വരെ നീളുന്ന ഉത്തരേന്ത്യൻ സംസ്ഥാനങ്ങളിലൂടെ യാണ്. ആസാമിലെ ഗധാരിയയിൽ നിന്നും ഗുജറാത്തിലെ വാപ്പിയിൽ ജോലിക്കായി എത്തിയ ജാവേദ് ഗൊഗോയ് എന്ന സാധാരണക്കാരനായ തൊഴിലാളിയാണ് ഈ നോവലിനെ നായകൻ. കോവിഡ് ലോക്ക് ഡൗൺ പ്രഖ്യാപിക്കുമ്പോൾ ജാവേദ് ഗോഗോയ് തന്റെ ജന്മനാട്ടിലേക്ക് കാൽനടയായി യാത്ര തുടങ്ങുന്നു. രോഗഭയത്തിന്റെ ആ വഴിയിൽ ജാവേദ് നേരിടുന്ന വെല്ലുവിളികളാണ് ജാവേദിന്റെ ഭാഷയിൽ പറഞ്ഞാൽ രാജ്യം തന്നെയാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ വില്ലനാകുന്നതും. ലക്ഷക്കണക്കിന് പേരാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ. ഒരു തരത്തിൽ ഒരു രാജ്യത്തിന്റെ പകുതി വരുന്ന പ്രദേശങ്ങളിലെ ആളുകളെ യെല്ലാം ഈ നോവലിലെ കഥാ പാത്രങ്ങളാണ്. പേരില്ലാത്തവരായ ഈ സാധരാണക്കാരെയെല്ലാം , ഈ രാജ്യത്തെ തന്നെ തന്റെ കഥാഭൂമിയിൽ കഥാപാത്രങ്ങളാക്കുക എന്ന മാന്ത്രിക പ്രവൃത്തിയാണ് ഈ നോവലിന്റെ രചനാ തന്ത്രം. പൊതുവെ വായനക്കാരനെ പിടിച്ചു നിർത്താനുള്ള മൃദുല വികാരങ്ങളുടെ വേലിയേറ്റങ്ങൾ പാൻഡമിക് ഡയറിയിൽ നിങ്ങൾക്ക് കാണാനാവില്ല. പകരം ജീവിതത്തിന്റെ എരിവും കയ്പുമാണ് രുചിക്കാനാവുക. ധനാഢ്യരായ നായകരുടെ പൊങ്ങച്ചങ്ങളല്ല പാവപ്പെട്ടവന്റെ വിശപ്പും വിയർപ്പുമാണ് നിങ്ങൾക്ക് കാണാനാവുക. ആരും ശ്രദ്ധിക്കാത്ത പച്ച മനുഷ്യരുടെ കഥയാണ്. ലോകത്തെ ഒന്നാകെ കാർന്നു തിന്നാൻ പിറന്ന അണുവിനെ പറ്റി കേട്ടുതുടങ്ങി കുറച്ചു നാളായി. തട്ടുകടകളിലും മാർക്കറ്റിലുമെ ല്ലാം ചൈന, വുഹാൻ, കോവിഡ് എന്നൊക്കെ വർത്തമാനങ്ങളിൽ പറ്റിപ്പിടിച്ചു. ശരീരത്തിലെ സർവകോശങ്ങളിലും കുത്തിക്കയറി ജീവൻ വയ്ക്കുന്ന അണു പെറ്റുപെരുകി രക്തം നിറഞ്ഞ്, അവയവങ്ങളെ തളർ ത്തുമ്പോൾ പിടഞ്ഞു വീഴുന്ന മനുഷ്യർ എന്ന് കോവിഡിനെ കുറിച്ച് ഏറെയൊന്നും സാധാരണക്കാർക്ക് അറിയാതിരുന്ന ഒരു കാലത്തെ കിംവദന്തി സ്വഭാവത്തോടെ തന്നെ നോവലിസ്റ്റ് അവതരിപ്പിക്കുന്നു. നോവൽ വായിച്ചു കഴിയുമ്പോൾ നമ്മുടെ കൺമുന്നിലൂടെ കടന്നു പോകുന്ന ഓരോ ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളിക്കും പാൻഡമിക് ഡയറിയിലെ ജാവേദിന്റെ മുഖമാണെന്ന് കാണാം. ജാവേദ് ഒരാളല്ല.. ഇതേ വഴി അരഞ്ഞു തീർന്ന ജനകോടികളുടെ പ്രതിനിധിയാണ്,, ഇനിയും ജാവേദുമാർ പിറന്നു കൊണ്ടേയിരിക്കും. ഓരോ ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളിയുടെയും കുഴിഞ്ഞ കണ്ണുകളിലുമുണ്ട് അവഗണിക്കപ്പെടുന്ന കടൽ. പല സാമൂഹിക രാഷ്ട്രീയ കാഴ്ചപ്പാടുകളിൽ വ്യത്യസ്തരായിരിക്കുമ്പോഴും ഒരേ ദാരിദ്ര്യം അനുഭവിക്കുന്നവരാണ് ഈ നോവലിലെ കഥാപാത്രങ്ങൾ. നാനാത്വത്തിൽ ഏകത്വമെന്നതിനെ ഈ പലതരക്കാർ നേരിടുന്ന ഒരേ കനൽച്ചൂള കാണിച്ച് നോവലിസ്റ്റ് മറ്റൊരുഭാഷ്യം നൽകുന്നുമുണ്ട്. ഭരണകർത്താക്കളും പ്രജകളും നേർക്കുനേർ കഥാപാത്രങ്ങളായി വരുന്നുണ്ട് നോവലിൽ. പ്രധാന കഥാപാത്രമായ ജാവേദിനൊപ്പം തുടക്കത്തിൽ പ്രകാശും, സാലിം മാലികും, യാദവും ഒക്കെയാണെങ്കിൽ വഴി നീളുമ്പോൾ പലരും കൊഴിഞ്ഞു പോകുന്നു. പുതിയ കഥാപാത്രങ്ങൾ വരുന്നു. അവസാനം ഹൊസൈനും മിയാനും കൂടി യാത്ര പറഞ്ഞു പോകുന്നതോടെ ഈ കോവിഡ് കാലത്തിന്റെ ആത്യന്തികത പോലെ ജാവേദ് ഒറ്റയ്ക്കായി പോകുന്നു. “എല്ലാവരും പേടിയിലാണ്. മുന്നറിയിപ്പുപോലുമില്ലാതെ രാത്രി എട്ടിന് രാജാവ് പറയുന്നു, അർദ്ധരാത്രി മുതൽ രാജ്യം അടച്ചിടുകയാണെന്ന്. എന്തുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം കുറച്ച് നേരത്തെ വിളംബരം നൽകാതിരു ന്നത്? എന്തുകൊണ്ടാണ് അദ്ദേഹം രാവിലെ എട്ടുമണിക്ക് ടിവിയിൽ വന്നു പറയാത്തത്? രാജ്യം പൂട്ടിയ താക്കോൽ കടലിലെറിയുമോ എന്തോ?<nowiki>''</nowiki> സാലിം മാലിക് കോപത്തിലായിരുന്നു എന്ന് എഴുതുമ്പോൾ കടുത്ത സാമൂഹ്യ. രാഷ്ട്രീയ വിമർശനമാണ് ധ്വനിപ്പിക്കുന്നത്. ഈ കരുത്തു തന്നെയാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ കാതൽ. കടന്നു പോകുന്ന സംസ്ഥാനങ്ങളിലെ സാമൂഹിക രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യങ്ങളും അധികാരത്തിനുവേണ്ടിയുള്ള കുതിരക്കച്ചവടവും പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പുറമ്പോക്കിൽ നമുക്ക് വായിച്ചെടുക്കാം. "ഹൈവേയിലെ ബസ് മാപ്പുകളിലും മാണി ബോർസിലും രാത്രി വിശ്രമിക്കാം. ഭാഗ്യമുണ്ടെങ്കിൽ നമുക്ക് ക്ഷണം കിട്ടും. വൈറസ് ബാധിച്ചായിരിക്കില്ല നടന്നായിരിക്കും മരിക്കുക എന്നു തോന്നുന്നു. രാകേഷ് ആശങ്കയുടെ പൊതിയഴിച്ചു. കോവിഡ് കാലം കേവലം അടച്ചിരിപ്പു കാലമല്ല... പെരുവഴിയിൽ നരകയാതനയനുഭവിച്ച പാവപ്പെട്ടവരുടെ പലായനകാലമാണമാണെന്ന് ഈ വരികളിലൂടെ ശിവപ്രസാദ് പാലോട് അടിവരയിടുന്നു. കഥാപാത്രങ്ങളുടെ സംഭാഷണങ്ങളിലൂടെ ഉത്തരേന്ത്യയുടെ ആന്തരിക സമസ്യകളായ പല ഉപകഥക ളുണ്ടാകുന്നു. ജാതിയുടെ പേരിലുള്ള കൊലപാതകങ്ങളും, ആൾക്കൂട്ട ആക്രമണവും, വ്യവസായ ശാലകളിലെ അത്യാഹിതങ്ങളും, തൊഴിൽ സമരങ്ങളും, തിരഞ്ഞെടുപ്പ് തന്ത്രങ്ങളും, കുംഭകോണങ്ങളും, അടിസ്ഥാന വർഗത്തിന്റെ ചിരമായ ദാരിദ്ര്യവും അഭയാർഥി പ്രശ്നവും, ഇപ്പോഴും തുടച്ചു മാറ്റാനാവാത്ത ജാതീയ ഉച്ച നീചത്വങ്ങളും, പൗരത്വ പട്ടികയുമെല്ലാം പാൻഡമിക് ഡയറിയിൽ വിചാരണചെയ്യപ്പെടുന്നു വഴി നീളെ അനുഭവിക്കുന്ന കൊടിയ മർദ്ദനങ്ങളും, ജീവനൊഴികെ എല്ലാം നഷ്ടപ്പെടുന്ന പിടിച്ചു പറിക്കിടയിലും, ശ്മശാനത്തിൽ നിന്നുള്ള പഴം തിന്ന് വിശപ്പടക്കുന്നതും, പാതയരുകിൽ തുണികൊണ്ടുണ്ടാക്കിയ മറയിൽ നടക്കുന്ന പ്രസവവും, മരിച്ചവവരും ജീവനുള്ളവരും ഒന്നിച്ചു യാത്ര ചെയ്യുന്ന ലോറിയും എല്ലാം ഈ നോവലിലെ മായാത്ത ചിത്രങ്ങളാണ്. നാം നേടിയെന്നഭിമാനിക്കുന്ന എല്ലാ പുരോഗതിയുടെയും മുഖംമൂടി അഴിച്ചു കാണിക്കുകയാണ് ഈ ദയനീയ സത്യങ്ങൾ. ഒരു വേള നാട്ടുനന്മയുടെ പല കുളിരരുവികൾ പാൻഡമിക് ഡയറിയിലുണ്ട്. എവിടെ നിന്നും വന്നു എവിടേക്ക് പോയി എന്ന് വായനക്കാർക്ക് സംശയം തോന്നിയേക്കാവുന്ന ഹൈവേ ബാബ എന്ന കഥാപാത്രം, സജ്ജയ് എന്ന വാൻ ‍ഡ്രൈവർ, ബീഹാറിലെ ആൾക്കൂട്ട മർദ്ദനത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടുത്തുന്ന പാസ്റ്റർ കൂടിയായ ഡോക്ടർ, കഴിച്ച ഭക്ഷണത്തിന് പണമൊന്നും ഈടാക്കാത്ത ഡാബയുടമ തുടങ്ങി എത്രയോ പേർ. ജീവനെക്കാൾ വലുത് ജീവിതമായരിക്കുമ്പോൾ പിന്നെ സർവ്വവും ഉപേക്ഷിച്ചുള്ള പലായനമായിരുന്നു. ഇറച്ചിക്കായി വളർത്തുന്ന ബ്രോയിലർ കോഴികളുടെ ദൗത്യമാണ് പാവപ്പെട്ടവന്റേത്.. വോട്ടിനായി വളർത്തുന്ന മൃഗങ്ങളോ ഞങ്ങൾ??എന്ന ചോദ്യം നോവലിൽ മുഴങ്ങി നിൽക്കുന്നു. ഇതര സംസ്ഥാന തൊഴിലാളികളുടെ തൊഴിൽ പരിസരങ്ങളിലെ ചൂഷണങ്ങൾ പുറത്തുകാട്ടുന്നു. ജോലിക്കു വേണ്ടിയുള്ള പലായാനം, രോഗഭയത്താലുള്ള പലായനം എന്നിങ്ങനെ അവരുടെ ജീവിത ചലചിത്രം തുറന്നു കാണിക്കുന്നു. രണ്ടായിരത്തി അഞ്ഞൂറ് കിലോമീറ്റർ കോവിഡ് അതിന്റെ എല്ലാ ശക്തിയോടെയും അരങ്ങുവാണ സമയത്ത് നടന്നെത്തിയ ജാവേദ് അവസാനം അസമിലെ ഗധാരിയയിൽ എത്തുക തന്നെ ചെയ്തു. ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ ഡോക്ടർ ജാവേദിന്റെ അരികിലെത്തി പറയുകയാണ്. ഇന്ന് അസം മുഴുവൻ ചർച്ച താങ്കളെക്കുറിച്ചാണ്. യു.ആർ നൗ എ വി.ഐ.പി. എ വെരി ഇംപോർട്ടെൻ്റ് പേഷ്യന്റ് ഇൻ ദി റിപ്പബ്ളിക് ഓഫ് പാൻഡെമിക്. അവർ താങ്കളിൽ നിന്നും രണ്ടു വാക്ക് കേൾക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു.' ഈ വാക്കുകളിൽ ഒളിച്ചിരിക്കുന്ന കറുത്ത ഫലിതം നമുക്ക് വായിച്ചെടുക്കാതെ പോകാനാവില്ല. ആശുപത്രിക്കിടക്കയിൽ വേദനയുടെ ചുഴിയിൽ അകപ്പെടുന്ന ജാവേദിനെ സമാനതകളില്ലാത്ത കയ്യടക്കം കാണിച്ച് നോവലിസ്റ്റ് അവതരിപ്പിക്കുന്നു. ജാവേദ് രോഗത്തിന് കീഴടങ്ങിയോ ഇല്ലയോ എന്ന് വായനക്കാരനെ സന്ദേഹിപ്പിക്കുന്ന സ്വപ്നതുല്യമായ ഭാഷയിലൂടെ നോവലിസ്റ്റ് പറഞ്ഞു നിർത്തുമ്പോൾ വായനക്കാരൻ ജാവേദിന് പിന്നീട് എന്തു സംഭവിച്ചു എന്ന ആകാംക്ഷയിലായിരിക്കും.ഇത് കേവലം കെട്ടുകഥയല്ല.. വളച്ചുകെട്ടലുകളുടെ കൃത്രിമത്വമല്ല. കൃത്യമായ ജീവിത യാഥാർഥ്യമാണ്. ലോകത്തിലെ ഓരോത്തരും ചെറുതോ വലുതോ ആയി ഈ അനുഭവങ്ങളിലൂടെ കടന്നു പോയവരായിരിക്കും എന്നതിനാൽ ഉത്തരേന്ത്യൻ കഥയോ, ഇടയ്ക്ക് കടന്നു ഹിന്ദി സംഭാഷണങ്ങളോ ഒന്നും ഈ നോവലിന്റെ സംവേദന ക്ഷമതയ്ക്ക് വിഘാതമാവുന്നില്ല. പ്രശസ്ത ചിത്രകാരൻ എ.കെ.ഗോപിദാസ് ഈ നോവലിനു വേണ്ടി വരച്ച ചിത്രങ്ങൾ കഥാപാത്രങ്ങളുടെ മാനസിക വ്യാപാരങ്ങൾക്കിണങ്ങുന്നതാണ്. പാൻഡമിക് കാലത്തിന്റെ അടയാളമായി മാറിയ മാസ്കിനെ കവറിൽ ആവാഹിച്ച അമൃതയുടെ ചിത്രീകരണം മിഴിവുറ്റതാകുന്നു. ടെൽബ്രെയിൻ ബുക്സാണ് പാൻഡമിക് ഡയറിയുടെ പ്രസാധകർ. അതിലൊക്കെ ഉപരിയായി ഒരു സർഗരചനയ്ക്കു പിന്നിലെ നോവലിസ്റ്റിന്റെ സമർപ്പണവും അധ്വാനവും പാൻഡമിക് ഡയറി വായിക്കുമ്പോൾ ബോധ്യപ്പെടുന്ന താണ്. കോവിഡ് കാല ത്തിന്റെ രേഖപ്പെടുത്തലായി പാൻഡമിക് ഡയറി എത്ര കാലം കഴിഞ്ഞും വായിക്ക പ്പെടും. അതിനൊത്ത അംഗീകാരങ്ങളും ഈ മനുഷ്യാഖ്യായികയെ തേടി വരുമെന്ന് ഉറപ്പാണ്. കാരണം അത്ര മേൽ കാലാതീതമായാ മനുഷ്യ പക്ഷമാണ് ഈ നോവൽ. https://keralabookstore.com/books-by/%E0%B4%B6%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D-%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B4%B2%E0%B5%8B%E0%B4%9F%E0%B5%8D/6425/ <nowiki>https://meddlingmedia.com/2021/05/25/telbrain-books</nowiki> lhyrm423rm2jma0twtzntew5gkp1npc എ വുമൺ ആൻഡ് ടു മെൻ ഇൻ ആൻ ആർബോർ 0 575460 3765784 2022-08-18T05:58:43Z Meenakshi nandhini 99060 '{{Prettyurl|A Woman and Two Men in an Arbour }} {{Infobox artwork | image_file = Pieter de Hooch - Drinkers in a Bower.jpg | caption = | painting_alignment = | image_size = 300px | title = A Woman and Two Men in an Arbour | alt = | other_language_1 = | other_title_1 = | other_language_2 = | other_title_2 = | artist = Pieter de Ho...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|A Woman and Two Men in an Arbour }} {{Infobox artwork | image_file = Pieter de Hooch - Drinkers in a Bower.jpg | caption = | painting_alignment = | image_size = 300px | title = A Woman and Two Men in an Arbour | alt = | other_language_1 = | other_title_1 = | other_language_2 = | other_title_2 = | artist = [[Pieter de Hooch]] | year = 1657 | material = | height_metric = 43.2 | width_metric = 36.5 | length_metric = | height_imperial = | width_imperial = | length_imperial = | diameter_metric = | diameter_imperial = | dimensions = | metric_unit = cm | imperial_unit = in | city = [[New York city]] | museum = [[Metropolitan Museum of Art]] | owner = }} ഡച്ച് ചിത്രകാരനായ പീറ്റർ ഡി ഹൂച്ച് വരച്ച ഓയിൽ-ഓൺ-പാനൽ പെയിന്റിംഗാണ് '''എ വുമൺ ആൻഡ് ടു മെൻ ഇൻ ആൻ ആർബോർ''' (1657). ഡച്ച് സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിലെ പെയിന്റിംഗിന്റെ ഒരു ഉദാഹരണമായ ഈ ചിത്രം ഇപ്പോൾ മെട്രോപൊളിറ്റൻ മ്യൂസിയം ഓഫ് ആർട്ടിൽ സംരക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. == വിവരണം == ഈ പെയിന്റിംഗിനെക്കുറിച്ച് 1908-ൽ ഹോഫ്സ്റ്റെഡ് ഡി ഗ്രൂട്ട് രേഖപ്പെടുത്തി. അദ്ദേഹം എഴുതി: 306.വലതുവശത്ത് ഒരു പുരുഷനും സ്ത്രീയും ഒരു പർണ്ണശാലയിലാണ്. പുരുഷൻ ഇരുന്ന് നിശബ്ദമായി ഒരു പൈപ്പ് വലിക്കുന്നു, അദ്ദേഹം പൈപ്പ് വലതു കൈയിൽ പിടിച്ചിരിക്കുന്നു; ചുവന്ന കാലുറകളും വെളുത്ത കണങ്കാലുറയോടു കൂടിയ ബൂട്ട്സുകളും ഇളം തവിട്ട് നിറത്തിലുള്ള ഷൂകളും അദ്ദേഹം ധരിച്ചിരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുമ്പിൽ, ഇടതുവശത്ത്, രോമങ്ങൾ കൊണ്ട് ട്രിം ചെയ്ത ചുവന്ന ജാക്കറ്റിൽ ഒരു സ്ത്രീ നിൽക്കുന്നു; അവരുടെ ഇടതുകൈയിൽ ഒരു ഗ്ലാസും വലതുവശത്ത് ഒരു ജഗ്ഗും ഉണ്ട്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആരോഗ്യത്തിനുവേണ്ടി കുടിക്കാൻ പോകുകയാണെന്ന് തോന്നുന്നു. വീടിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നില്ല, വീഥിയും ഇല്ല. ഡോ. ബ്രെഡിയസ് ചിത്രം യഥാർത്ഥമാണെന്ന് കരുതുന്നു. *306എ. ഒരു സ്ത്രീയും ഒരു കവലിയറും. ഒരു സത്രത്തിന്റെ മുറ്റത്ത് ജന്മിയോടൊപ്പം. 17 1/2 ഇഞ്ച് 15 ഇഞ്ച്. *വിൽപന. സർ ഹെൻറി മെയ്‌സി തോംസണും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടനിൽ, മാർച്ച് 16, 1901, നമ്പർ 82. ഡ്യൂക്ക് ഓഫ് മാർൾ ബറോയും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടൻ, മെയ് 14, 1904, നമ്പർ 50.<ref>[https://archive.org/stream/catalogueraisonn01hofsuoft#page/562/mode/1up entry 306 for Man and Woman in an Arbour] in Hofstede de Groot, 1908</ref></blockquote> == അവലംബം== {{reflist}} == പുറംകണ്ണികൾ == *[https://rkd.nl/explore/images/247774 Jonge vrouw en twee mannen in een prieel, ca. 1657-1660] in the [[RKD]] {{Pieter de Hooch}} {{Authority control}} jvadvgayu0xurxuo7gz59kqkt03zlxg 3765787 3765784 2022-08-18T06:02:05Z Meenakshi nandhini 99060 /* വിവരണം */ wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|A Woman and Two Men in an Arbour }} {{Infobox artwork | image_file = Pieter de Hooch - Drinkers in a Bower.jpg | caption = | painting_alignment = | image_size = 300px | title = A Woman and Two Men in an Arbour | alt = | other_language_1 = | other_title_1 = | other_language_2 = | other_title_2 = | artist = [[Pieter de Hooch]] | year = 1657 | material = | height_metric = 43.2 | width_metric = 36.5 | length_metric = | height_imperial = | width_imperial = | length_imperial = | diameter_metric = | diameter_imperial = | dimensions = | metric_unit = cm | imperial_unit = in | city = [[New York city]] | museum = [[Metropolitan Museum of Art]] | owner = }} ഡച്ച് ചിത്രകാരനായ പീറ്റർ ഡി ഹൂച്ച് വരച്ച ഓയിൽ-ഓൺ-പാനൽ പെയിന്റിംഗാണ് '''എ വുമൺ ആൻഡ് ടു മെൻ ഇൻ ആൻ ആർബോർ''' (1657). ഡച്ച് സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിലെ പെയിന്റിംഗിന്റെ ഒരു ഉദാഹരണമായ ഈ ചിത്രം ഇപ്പോൾ മെട്രോപൊളിറ്റൻ മ്യൂസിയം ഓഫ് ആർട്ടിൽ സംരക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. == വിവരണം == ഈ പെയിന്റിംഗിനെക്കുറിച്ച് 1908-ൽ ഹോഫ്സ്റ്റെഡ് ഡി ഗ്രൂട്ട് രേഖപ്പെടുത്തി. അദ്ദേഹം എഴുതി:<blockquote> 306.വലതുവശത്ത് ഒരു പുരുഷനും സ്ത്രീയും ഒരു പർണ്ണശാലയിലാണ്. പുരുഷൻ ഇരുന്ന് നിശബ്ദമായി ഒരു പൈപ്പ് വലിക്കുന്നു, അദ്ദേഹം പൈപ്പ് വലതു കൈയിൽ പിടിച്ചിരിക്കുന്നു; ചുവന്ന കാലുറകളും വെളുത്ത കണങ്കാലുറയോടു കൂടിയ ബൂട്ട്സുകളും ഇളം തവിട്ട് നിറത്തിലുള്ള ഷൂകളും അദ്ദേഹം ധരിച്ചിരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുമ്പിൽ, ഇടതുവശത്ത്, രോമങ്ങൾ കൊണ്ട് ട്രിം ചെയ്ത ചുവന്ന ജാക്കറ്റിൽ ഒരു സ്ത്രീ നിൽക്കുന്നു; അവരുടെ ഇടതുകൈയിൽ ഒരു ഗ്ലാസും വലതുവശത്ത് ഒരു ജഗ്ഗും ഉണ്ട്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആരോഗ്യത്തിനുവേണ്ടി കുടിക്കാൻ പോകുകയാണെന്ന് തോന്നുന്നു. വീടിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നില്ല, വീഥിയും ഇല്ല. ഡോ. ബ്രെഡിയസ് ചിത്രം യഥാർത്ഥമാണെന്ന് കരുതുന്നു. *306എ. ഒരു സ്ത്രീയും ഒരു കവലിയറും. ഒരു സത്രത്തിന്റെ മുറ്റത്ത് ജന്മിയോടൊപ്പം. 17 1/2 ഇഞ്ച് 15 ഇഞ്ച്. *വിൽപന. സർ ഹെൻറി മെയ്‌സി തോംസണും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടനിൽ, മാർച്ച് 16, 1901, നമ്പർ 82. ഡ്യൂക്ക് ഓഫ് മാർൾ ബറോയും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടൻ, മെയ് 14, 1904, നമ്പർ 50.<ref>[https://archive.org/stream/catalogueraisonn01hofsuoft#page/562/mode/1up entry 306 for Man and Woman in an Arbour] in Hofstede de Groot, 1908</ref></blockquote> == അവലംബം== {{reflist}} == പുറംകണ്ണികൾ == *[https://rkd.nl/explore/images/247774 Jonge vrouw en twee mannen in een prieel, ca. 1657-1660] in the [[RKD]] {{Pieter de Hooch}} {{Authority control}} acv0pg34o4s308swwaal2eug27lzxgi 3765788 3765787 2022-08-18T06:03:53Z Meenakshi nandhini 99060 [[വർഗ്ഗം:മെട്രോപോളിറ്റൻ കലാ മ്യൂസിയം ചിത്രങ്ങൾ]] ചേർത്തു [[വിക്കിപീഡിയ:ഹോട്ട്കാറ്റ്|ഹോട്ട്ക്യാറ്റ്]] ഉപയോഗിച്ച് wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|A Woman and Two Men in an Arbour }} {{Infobox artwork | image_file = Pieter de Hooch - Drinkers in a Bower.jpg | caption = | painting_alignment = | image_size = 300px | title = A Woman and Two Men in an Arbour | alt = | other_language_1 = | other_title_1 = | other_language_2 = | other_title_2 = | artist = [[Pieter de Hooch]] | year = 1657 | material = | height_metric = 43.2 | width_metric = 36.5 | length_metric = | height_imperial = | width_imperial = | length_imperial = | diameter_metric = | diameter_imperial = | dimensions = | metric_unit = cm | imperial_unit = in | city = [[New York city]] | museum = [[Metropolitan Museum of Art]] | owner = }} ഡച്ച് ചിത്രകാരനായ പീറ്റർ ഡി ഹൂച്ച് വരച്ച ഓയിൽ-ഓൺ-പാനൽ പെയിന്റിംഗാണ് '''എ വുമൺ ആൻഡ് ടു മെൻ ഇൻ ആൻ ആർബോർ''' (1657). ഡച്ച് സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിലെ പെയിന്റിംഗിന്റെ ഒരു ഉദാഹരണമായ ഈ ചിത്രം ഇപ്പോൾ മെട്രോപൊളിറ്റൻ മ്യൂസിയം ഓഫ് ആർട്ടിൽ സംരക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. == വിവരണം == ഈ പെയിന്റിംഗിനെക്കുറിച്ച് 1908-ൽ ഹോഫ്സ്റ്റെഡ് ഡി ഗ്രൂട്ട് രേഖപ്പെടുത്തി. അദ്ദേഹം എഴുതി:<blockquote> 306.വലതുവശത്ത് ഒരു പുരുഷനും സ്ത്രീയും ഒരു പർണ്ണശാലയിലാണ്. പുരുഷൻ ഇരുന്ന് നിശബ്ദമായി ഒരു പൈപ്പ് വലിക്കുന്നു, അദ്ദേഹം പൈപ്പ് വലതു കൈയിൽ പിടിച്ചിരിക്കുന്നു; ചുവന്ന കാലുറകളും വെളുത്ത കണങ്കാലുറയോടു കൂടിയ ബൂട്ട്സുകളും ഇളം തവിട്ട് നിറത്തിലുള്ള ഷൂകളും അദ്ദേഹം ധരിച്ചിരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുമ്പിൽ, ഇടതുവശത്ത്, രോമങ്ങൾ കൊണ്ട് ട്രിം ചെയ്ത ചുവന്ന ജാക്കറ്റിൽ ഒരു സ്ത്രീ നിൽക്കുന്നു; അവരുടെ ഇടതുകൈയിൽ ഒരു ഗ്ലാസും വലതുവശത്ത് ഒരു ജഗ്ഗും ഉണ്ട്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആരോഗ്യത്തിനുവേണ്ടി കുടിക്കാൻ പോകുകയാണെന്ന് തോന്നുന്നു. വീടിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നില്ല, വീഥിയും ഇല്ല. ഡോ. ബ്രെഡിയസ് ചിത്രം യഥാർത്ഥമാണെന്ന് കരുതുന്നു. *306എ. ഒരു സ്ത്രീയും ഒരു കവലിയറും. ഒരു സത്രത്തിന്റെ മുറ്റത്ത് ജന്മിയോടൊപ്പം. 17 1/2 ഇഞ്ച് 15 ഇഞ്ച്. *വിൽപന. സർ ഹെൻറി മെയ്‌സി തോംസണും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടനിൽ, മാർച്ച് 16, 1901, നമ്പർ 82. ഡ്യൂക്ക് ഓഫ് മാർൾ ബറോയും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടൻ, മെയ് 14, 1904, നമ്പർ 50.<ref>[https://archive.org/stream/catalogueraisonn01hofsuoft#page/562/mode/1up entry 306 for Man and Woman in an Arbour] in Hofstede de Groot, 1908</ref></blockquote> == അവലംബം== {{reflist}} == പുറംകണ്ണികൾ == *[https://rkd.nl/explore/images/247774 Jonge vrouw en twee mannen in een prieel, ca. 1657-1660] in the [[RKD]] {{Pieter de Hooch}} {{Authority control}} [[വർഗ്ഗം:മെട്രോപോളിറ്റൻ കലാ മ്യൂസിയം ചിത്രങ്ങൾ]] aelfm3j25j8zjcmfxxjmgqwt8mf2cvo 3765790 3765788 2022-08-18T06:06:26Z Meenakshi nandhini 99060 wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|A Woman and Two Men in an Arbour }} {{Infobox artwork | image_file = Pieter de Hooch - Drinkers in a Bower.jpg | caption = | painting_alignment = | image_size = 300px | title = A Woman and Two Men in an Arbour | alt = | other_language_1 = | other_title_1 = | other_language_2 = | other_title_2 = | artist = [[Pieter de Hooch]] | year = 1657 | material = | height_metric = 43.2 | width_metric = 36.5 | length_metric = | height_imperial = | width_imperial = | length_imperial = | diameter_metric = | diameter_imperial = | dimensions = | metric_unit = cm | imperial_unit = in | city = [[New York city]] | museum = [[Metropolitan Museum of Art]] | owner = }} ഡച്ച് ചിത്രകാരനായ പീറ്റർ ഡി ഹൂച്ച് വരച്ച ഓയിൽ-ഓൺ-പാനൽ പെയിന്റിംഗാണ് '''എ വുമൺ ആൻഡ് ടു മെൻ ഇൻ ആൻ ആർബോർ''' (1657). ഡച്ച് സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിലെ പെയിന്റിംഗിന്റെ ഒരു ഉദാഹരണമായ ഈ ചിത്രം ഇപ്പോൾ [[മെട്രോപൊളിറ്റൻ മ്യൂസിയം ഓഫ് ആർട്ട് |മെട്രോപൊളിറ്റൻ മ്യൂസിയം ഓഫ് ആർട്ടിൽ]] സംരക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. == വിവരണം == ഈ പെയിന്റിംഗിനെക്കുറിച്ച് 1908-ൽ ഹോഫ്സ്റ്റെഡ് ഡി ഗ്രൂട്ട് രേഖപ്പെടുത്തി. അദ്ദേഹം എഴുതി:<blockquote> 306.വലതുവശത്ത് ഒരു പുരുഷനും സ്ത്രീയും ഒരു പർണ്ണശാലയിലാണ്. പുരുഷൻ ഇരുന്ന് നിശബ്ദമായി ഒരു പൈപ്പ് വലിക്കുന്നു, അദ്ദേഹം പൈപ്പ് വലതു കൈയിൽ പിടിച്ചിരിക്കുന്നു; ചുവന്ന കാലുറകളും വെളുത്ത കണങ്കാലുറയോടു കൂടിയ ബൂട്ട്സുകളും ഇളം തവിട്ട് നിറത്തിലുള്ള ഷൂകളും അദ്ദേഹം ധരിച്ചിരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുമ്പിൽ, ഇടതുവശത്ത്, രോമങ്ങൾ കൊണ്ട് ട്രിം ചെയ്ത ചുവന്ന ജാക്കറ്റിൽ ഒരു സ്ത്രീ നിൽക്കുന്നു; അവരുടെ ഇടതുകൈയിൽ ഒരു ഗ്ലാസും വലതുവശത്ത് ഒരു ജഗ്ഗും ഉണ്ട്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആരോഗ്യത്തിനുവേണ്ടി കുടിക്കാൻ പോകുകയാണെന്ന് തോന്നുന്നു. വീടിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നില്ല, വീഥിയും ഇല്ല. ഡോ. ബ്രെഡിയസ് ചിത്രം യഥാർത്ഥമാണെന്ന് കരുതുന്നു. *306എ. ഒരു സ്ത്രീയും ഒരു കവലിയറും. ഒരു സത്രത്തിന്റെ മുറ്റത്ത് ജന്മിയോടൊപ്പം. 17 1/2 ഇഞ്ച് 15 ഇഞ്ച്. *വിൽപന. സർ ഹെൻറി മെയ്‌സി തോംസണും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടനിൽ, മാർച്ച് 16, 1901, നമ്പർ 82. ഡ്യൂക്ക് ഓഫ് മാർൾ ബറോയും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടൻ, മെയ് 14, 1904, നമ്പർ 50.<ref>[https://archive.org/stream/catalogueraisonn01hofsuoft#page/562/mode/1up entry 306 for Man and Woman in an Arbour] in Hofstede de Groot, 1908</ref></blockquote> == അവലംബം== {{reflist}} == പുറംകണ്ണികൾ == *[https://rkd.nl/explore/images/247774 Jonge vrouw en twee mannen in een prieel, ca. 1657-1660] in the [[RKD]] {{Pieter de Hooch}} {{Authority control}} [[വർഗ്ഗം:മെട്രോപോളിറ്റൻ കലാ മ്യൂസിയം ചിത്രങ്ങൾ]] tpzygtddhkj0ds16fz6223zxee2sdeq 3765791 3765790 2022-08-18T06:07:03Z Meenakshi nandhini 99060 wikitext text/x-wiki {{Prettyurl|A Woman and Two Men in an Arbour }} {{Infobox artwork | image_file = Pieter de Hooch - Drinkers in a Bower.jpg | caption = | painting_alignment = | image_size = 300px | title = A Woman and Two Men in an Arbour | alt = | other_language_1 = | other_title_1 = | other_language_2 = | other_title_2 = | artist = [[Pieter de Hooch]] | year = 1657 | material = | height_metric = 43.2 | width_metric = 36.5 | length_metric = | height_imperial = | width_imperial = | length_imperial = | diameter_metric = | diameter_imperial = | dimensions = | metric_unit = cm | imperial_unit = in | city = [[New York city]] | museum = [[Metropolitan Museum of Art]] | owner = }} ഡച്ച് ചിത്രകാരനായ പീറ്റർ ഡി ഹൂച്ച് വരച്ച ഓയിൽ-ഓൺ-പാനൽ പെയിന്റിംഗാണ് '''എ വുമൺ ആൻഡ് ടു മെൻ ഇൻ ആൻ ആർബോർ''' (1657). ഡച്ച് സുവർണ്ണ കാലഘട്ടത്തിലെ പെയിന്റിംഗിന്റെ ഒരു ഉദാഹരണമായ ഈ ചിത്രം ഇപ്പോൾ [[മെട്രോപൊളിറ്റൻ മ്യൂസിയം ഓഫ് ആർട്ട്|മെട്രോപൊളിറ്റൻ മ്യൂസിയം ഓഫ് ആർട്ടിൽ]] സംരക്ഷിച്ചിരിക്കുന്നു. == വിവരണം == ഈ പെയിന്റിംഗിനെക്കുറിച്ച് 1908-ൽ ഹോഫ്സ്റ്റെഡ് ഡി ഗ്രൂട്ട് രേഖപ്പെടുത്തി. അദ്ദേഹം എഴുതി:<blockquote> 306.വലതുവശത്ത് ഒരു പുരുഷനും സ്ത്രീയും ഒരു പർണ്ണശാലയിലാണ്. പുരുഷൻ ഇരുന്ന് നിശബ്ദമായി ഒരു പൈപ്പ് വലിക്കുന്നു, അദ്ദേഹം പൈപ്പ് വലതു കൈയിൽ പിടിച്ചിരിക്കുന്നു; ചുവന്ന കാലുറകളും വെളുത്ത കണങ്കാലുറയോടു കൂടിയ ബൂട്ട്സുകളും ഇളം തവിട്ട് നിറത്തിലുള്ള ഷൂകളും അദ്ദേഹം ധരിച്ചിരിക്കുന്നു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ മുമ്പിൽ, ഇടതുവശത്ത്, രോമങ്ങൾ കൊണ്ട് ട്രിം ചെയ്ത ചുവന്ന ജാക്കറ്റിൽ ഒരു സ്ത്രീ നിൽക്കുന്നു; അവരുടെ ഇടതുകൈയിൽ ഒരു ഗ്ലാസും വലതുവശത്ത് ഒരു ജഗ്ഗും ഉണ്ട്. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആരോഗ്യത്തിനുവേണ്ടി കുടിക്കാൻ പോകുകയാണെന്ന് തോന്നുന്നു. വീടിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നില്ല, വീഥിയും ഇല്ല. ഡോ. ബ്രെഡിയസ് ചിത്രം യഥാർത്ഥമാണെന്ന് കരുതുന്നു. *306എ. ഒരു സ്ത്രീയും ഒരു കവലിയറും. ഒരു സത്രത്തിന്റെ മുറ്റത്ത് ജന്മിയോടൊപ്പം. 17 1/2 ഇഞ്ച് 15 ഇഞ്ച്. *വിൽപന. സർ ഹെൻറി മെയ്‌സി തോംസണും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടനിൽ, മാർച്ച് 16, 1901, നമ്പർ 82. ഡ്യൂക്ക് ഓഫ് മാർൾ ബറോയും മറ്റുള്ളവരും, ലണ്ടൻ, മെയ് 14, 1904, നമ്പർ 50.<ref>[https://archive.org/stream/catalogueraisonn01hofsuoft#page/562/mode/1up entry 306 for Man and Woman in an Arbour] in Hofstede de Groot, 1908</ref></blockquote> == അവലംബം== {{reflist}} == പുറംകണ്ണികൾ == *[https://rkd.nl/explore/images/247774 Jonge vrouw en twee mannen in een prieel, ca. 1657-1660] in the [[RKD]] {{Pieter de Hooch}} {{Authority control}} [[വർഗ്ഗം:മെട്രോപോളിറ്റൻ കലാ മ്യൂസിയം ചിത്രങ്ങൾ]] bda3a0273kcsm3dpwfdvn88pw77zb2v ഫലകം:Pieter de Hooch 10 575461 3765785 2022-06-24T01:49:26Z en>Mistico Dois 0 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Pieter de Hooch | title = [[Pieter de Hooch]] | state = {{{state|autocollapse}}} | listclass = hlist |group1 = Paintings |list1 = * [[List of paintings by Pieter de Hooch|List of paintings]] * ''[[Two Soldiers and a Serving Woman with a Trumpeter]]'' * ''[[A Woman with a Basket of Beans in a Garden]]'' * ''[[The Empty Glass]]'' * ''[[A Man with Dead Birds, and Other Figures, in a Stable]]'' * ''[[A Woman and Two Men in an Arbour]]'' * ''[[Merry company with two men and two women]]'' * ''[[The Golf Players]]'' * ''[[A Woman Drinking with Two Men]]'' * ''[[Cardplayers in a Sunlit Room]]'' * ''[[A Woman with a Child in a Pantry]]'' * ''[[A Dutch Courtyard]]'' * ''[[Group portrait of an unknown family or company]]'' * [[The Bedroom (Karlsruhe)|''The Bedroom'' (Karlsruhe)]] * [[The Bedroom (Widener Collection)|''The Bedroom'' (Widener Collection)]] * ''[[A Mother's Duty]]'' * ''[[Courtyard with an Arbour]]'' * ''[[The Courtyard of a House in Delft]]'' * ''[[A Man Smoking and a Woman Drinking in a Courtyard]]'' * ''[[Interior with a Woman weighing Gold Coin]]'' * ''[[Lady and her Cook]]'' * ''[[A Woman Preparing Bread and Butter for a Boy]]'' * ''[[Woman Lacing Her Bodice Beside a Cradle]]'' * ''[[Interior with a Young Couple and a Dog]]'' * ''[[Company in a courtyard behind a house]]'' * ''[[Going for a Walk in the Amsterdam Town Hall]]''¨ * ''[[A Woman Peeling Apples]]'' * ''[[Two Women Beside a Linen Chest, with a Child]]'' * ''[[A Boy Bringing Bread]]'' * ''[[The Council Chamber in Amsterdam Town Hall]]'' * ''[[Leisure Time in an Elegant Setting]]'' * ''[[Musical Party in a Hall]]'' * ''[[Mother with a Child and a Chambermaid]]'' * ''[[Interior with a Mother close to a Cradle]]'' * ''[[The Maidservant]]'' * ''[[Teaching a Child to Walk]]'' * ''[[Interior of a Kitchen with a Woman, a Child and a Maid]]'' * ''[[Interior with a Child Feeding a Parrot]]'' * ''[[Woman giving Money to a Servant-Girl]]'' * ''[[Young woman with a letter and a messenger in an interior]]'' |below = {{icon|portal}} [[:Portal:Pieter de Hooch|Portal]] }}<noinclude> {{collapsible option}} {{DEFAULTSORT:Hooch, Pieter de}} [[Category:Artist (painter) navigational boxes]] [[Category:Dutch artist navigational boxes]] </noinclude> 3sauxqnrjw5nhs1i7fdlnmyg58gweuo 3765786 3765785 2022-08-18T06:00:03Z Meenakshi nandhini 99060 [[:en:Template:Pieter_de_Hooch]] എന്നതിൽ നിന്ന് ഒരു പതിപ്പ് ഇറക്കുമതി ചെയ്തു wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Pieter de Hooch | title = [[Pieter de Hooch]] | state = {{{state|autocollapse}}} | listclass = hlist |group1 = Paintings |list1 = * [[List of paintings by Pieter de Hooch|List of paintings]] * ''[[Two Soldiers and a Serving Woman with a Trumpeter]]'' * ''[[A Woman with a Basket of Beans in a Garden]]'' * ''[[The Empty Glass]]'' * ''[[A Man with Dead Birds, and Other Figures, in a Stable]]'' * ''[[A Woman and Two Men in an Arbour]]'' * ''[[Merry company with two men and two women]]'' * ''[[The Golf Players]]'' * ''[[A Woman Drinking with Two Men]]'' * ''[[Cardplayers in a Sunlit Room]]'' * ''[[A Woman with a Child in a Pantry]]'' * ''[[A Dutch Courtyard]]'' * ''[[Group portrait of an unknown family or company]]'' * [[The Bedroom (Karlsruhe)|''The Bedroom'' (Karlsruhe)]] * [[The Bedroom (Widener Collection)|''The Bedroom'' (Widener Collection)]] * ''[[A Mother's Duty]]'' * ''[[Courtyard with an Arbour]]'' * ''[[The Courtyard of a House in Delft]]'' * ''[[A Man Smoking and a Woman Drinking in a Courtyard]]'' * ''[[Interior with a Woman weighing Gold Coin]]'' * ''[[Lady and her Cook]]'' * ''[[A Woman Preparing Bread and Butter for a Boy]]'' * ''[[Woman Lacing Her Bodice Beside a Cradle]]'' * ''[[Interior with a Young Couple and a Dog]]'' * ''[[Company in a courtyard behind a house]]'' * ''[[Going for a Walk in the Amsterdam Town Hall]]''¨ * ''[[A Woman Peeling Apples]]'' * ''[[Two Women Beside a Linen Chest, with a Child]]'' * ''[[A Boy Bringing Bread]]'' * ''[[The Council Chamber in Amsterdam Town Hall]]'' * ''[[Leisure Time in an Elegant Setting]]'' * ''[[Musical Party in a Hall]]'' * ''[[Mother with a Child and a Chambermaid]]'' * ''[[Interior with a Mother close to a Cradle]]'' * ''[[The Maidservant]]'' * ''[[Teaching a Child to Walk]]'' * ''[[Interior of a Kitchen with a Woman, a Child and a Maid]]'' * ''[[Interior with a Child Feeding a Parrot]]'' * ''[[Woman giving Money to a Servant-Girl]]'' * ''[[Young woman with a letter and a messenger in an interior]]'' |below = {{icon|portal}} [[:Portal:Pieter de Hooch|Portal]] }}<noinclude> {{collapsible option}} {{DEFAULTSORT:Hooch, Pieter de}} [[Category:Artist (painter) navigational boxes]] [[Category:Dutch artist navigational boxes]] </noinclude> 3sauxqnrjw5nhs1i7fdlnmyg58gweuo A Woman and Two Men in an Arbour 0 575462 3765789 2022-08-18T06:05:27Z Meenakshi nandhini 99060 [[എ വുമൺ ആൻഡ് ടു മെൻ ഇൻ ആൻ ആർബോർ]] എന്ന താളിലേക്ക് തിരിച്ചുവിടുന്നു wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക[[എ വുമൺ ആൻഡ് ടു മെൻ ഇൻ ആൻ ആർബോർ]] svfbndp1mzy28ehviixx0ycn3o4tjch വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പാൻഡമിക് ഡയറി 4 575463 3765794 2022-08-18T06:34:09Z Vijayanrajapuram 21314 പുതിയ ഒഴിവാക്കൽ നിർദ്ദേശ താൾ [[പാൻഡമിക് ഡയറി]]. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki ===[[:പാൻഡമിക് ഡയറി]]=== {{REMOVE THIS TEMPLATE WHEN CLOSING THIS AfD|?}} :{{la|പാൻഡമിക് ഡയറി}} – (<includeonly>[[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പാൻഡമിക് ഡയറി|View AfD]]</includeonly><noinclude>[[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പത്തായം/ഓഗസ്റ്റ് 2022#{{anchorencode:പാൻഡമിക് ഡയറി}}|View log]]</noinclude>{{int:dot-separator}} <span class="plainlinks">[https://tools.wmflabs.org/jackbot/snottywong/cgi-bin/votecounter.cgi?page=%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BF%E0%B4%AA%E0%B5%80%E0%B4%A1%E0%B4%BF%E0%B4%AF:%E0%B4%92%E0%B4%B4%E0%B4%BF%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%B8%E0%B4%BE%E0%B4%A6%E0%B5%8D%E0%B4%A7%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%A4%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%B3%E0%B5%8D%E0%B4%B3_%E0%B4%B2%E0%B5%87%E0%B4%96%E0%B4%A8%E0%B4%99%E0%B5%8D%E0%B4%99%E0%B5%BE/%E0%B4%AA%E0%B4%BE%E0%B5%BB%E0%B4%A1%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%95%E0%B5%8D_%E0%B4%A1%E0%B4%AF%E0%B4%B1%E0%B4%BF Stats]</span>) പുസ്തകത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു പരസ്യമായിട്ടാണ് അനുഭവപ്പെടുന്നത്. ശ്രദ്ധേയത സ്ഥാപിക്കാനാവശ്യമായ അവലംബങ്ങളില്ല. ഓൺലൈൻ വിൽപ്പനയുടെ കണ്ണി ചേർത്തിരിക്കുന്നു. [[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 06:34, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) m0awfxi9p6s9rxkfvyedli2jz40e3hf ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:2402:3A80:1BAE:8A53:FC45:BCCE:B61C:98D7 3 575464 3765796 2022-08-18T06:34:10Z Vijayanrajapuram 21314 അറിയിപ്പ്: [[പാൻഡമിക് ഡയറി]] [[WP:AFD|ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങളിലേക്ക്]] ഉൾപ്പെടുത്തുന്നു. ([[WP:Twinkle|ട്വിങ്കിൾ]]) wikitext text/x-wiki == [[:പാൻഡമിക് ഡയറി]] എന്ന ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യാനുള്ള നാമനിർദ്ദേശം == <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[File:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div> '''[[:പാൻഡമിക് ഡയറി]]''' എന്ന ലേഖനം വിക്കിപീഡിയയുടെ മാനദണ്ഡങ്ങൾക്കും നയരേഖകൾക്കും അനുസൃതമായി നിലനിർത്താവുന്നതാണോ അതോ [[Wikipedia:Deletion policy|നീക്കം ചെയ്യേണ്ടതാണോ]] എന്ന വിഷയത്തെക്കുറിച്ച് [[വിക്കിപീഡിയ:ഒഴിവാക്കാൻ സാദ്ധ്യതയുള്ള ലേഖനങ്ങൾ/പാൻഡമിക് ഡയറി]] എന്ന താളിൽ ഒരു ചർച്ച ആരംഭിച്ചിരിക്കുന്നു. പ്രസ്തുത താളിൽ ഉൾപ്പെടുത്തിയ ലേഖനം നീക്കം ചെയ്യുന്നതിനു മുൻപായി താങ്കളുടെ അഭിപ്രായം അറിയുവാൻ 7 ദിവസം വരെ സമയം ലഭിക്കുന്നതാണ്. കൂടാതെ താല്പര്യമുള്ള മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളും ചർച്ചയിൽ പങ്കെടുക്കുന്നതായിരിക്കും. ലേഖനം വിക്കിപീഡിയയിൽ ഉൾപ്പെടുത്താൻ തക്ക വിധത്തിലുള്ള ശ്രദ്ധേയത, നിഷ്പക്ഷത, സ്വീകാര്യത എന്നിവയെ ലക്ഷ്യമാക്കിയുള്ള ശക്തമായ അവലംബങ്ങളും വാദഗതികളുമാണു് ഈ ചർച്ചയിൽ പ്രതീക്ഷിക്കുന്നതു്. ഈ ചർച്ച നടന്നുകൊണ്ടിരിക്കുമ്പോൾത്തന്നെ കൂടുതൽ വിവരങ്ങളും അവലംബങ്ങളും മറ്റും ചേർത്ത് പ്രസ്തുത ലേഖനം പുഷ്ടിപ്പെടുത്താവുന്നതാണു്. എന്നാൽ, കാര്യനിർവ്വാഹകരുടെ നേതൃത്വത്തിൽ കൂട്ടായി ഒരു അന്തിമതീരുമാനം ഉണ്ടാവുന്നതുവരെ, ലേഖനത്തിന്റെ മുകളിൽ ചേർത്തിട്ടുള്ള, ലേഖനം മായ്ക്കാൻ നിർദ്ദേശിക്കപ്പെട്ട അറിയിപ്പ് നീക്കം ചെയ്തുകൂടാ.- [[ഉപയോക്താവ്:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px;">Vijayan Rajapuram </span>{വിജയൻ രാജപുരം}]][[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vijayanrajapuram|<span style="color:green;font-size:13px; font-weight:bold;" title="സംവാദം"> ✉</span>]] 06:34, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 7w0uiepzcqbj5kaelci5d1gq9xq03in ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Athira subin 3 575465 3765798 2022-08-18T07:09:18Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Athira subin | Athira subin | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 07:09, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) hghic5cz5x20zc5y6mi9xbcrr0kz15f ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Timzy D'Great 3 575466 3765799 2022-08-18T07:22:03Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Timzy D'Great | Timzy D'Great | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 07:22, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 5cr6ln8ng83aw6luev3593uax65iqjg ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Aint david 3 575467 3765800 2022-08-18T07:27:33Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Aint david | Aint david | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 07:27, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 1yath6jbmok4dzn5mtkew38mdd19ba4 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Akhil33333 3 575468 3765801 2022-08-18T07:31:55Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Akhil33333 | Akhil33333 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 07:31, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) qgodjwi27wml0ylhq0znxacv4ntea34 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Jasid1991 3 575469 3765803 2022-08-18T07:37:32Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Jasid1991 | Jasid1991 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 07:37, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) c46uk82fkm38z9af9qrb3d7cbr51jfy ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Nivaskudappanamoodu 3 575470 3765805 2022-08-18T07:42:35Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Nivaskudappanamoodu | Nivaskudappanamoodu | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 07:42, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) s0hw63hiiyn69s93rzxzjgmm8ya8y13 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Revdeepakdaniel 3 575471 3765806 2022-08-18T07:45:26Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Revdeepakdaniel | Revdeepakdaniel | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 07:45, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 32en4cf8ou2ws5kn0awxyemx2maoft9 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Vivtv888 3 575472 3765807 2022-08-18T08:11:11Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Vivtv888 | Vivtv888 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 08:11, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) syo39yj3hh1xo59hc3a6uq7fvsq31dz കിൻദ ഗോത്രം 0 575473 3765809 2022-08-18T08:34:16Z Irshadpp 10433 "[[:en:Special:Redirect/revision/1102817838|Kinda (tribe)]]" എന്ന താൾ പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയത്. wikitext text/x-wiki അറേബ്യയുടെ തെക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിലനിന്നിരുന്ന ഒരു അറബ് ഗോത്രമാണ് '''കിൻദ ഗോത്രം''' ( {{Lang-ar|كِنْدَة}} ) മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ട് മുതലേ സബഇയ്യൻ രാജവംശത്തിന്റെ സഹകാരികളായ ബെദൂയിൻ ഗോത്രമായിരുന്ന കിൻദ. തുടർന്ന് വന്ന ഹിമ്യാർ സാമ്രാജ്യത്തിനും ഇവർ സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. അഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിൽ മആദ് കോൺഫെഡറേഷൻ എന്ന പേരിൽ ഗോത്രങ്ങളെ ഏകീകരിച്ച് കിങ്ഡം ഓഫ് കിൻദ എന്ന ഭരണസംവിധാനം രൂപീകരിച്ചു. ആറാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ പകുതി വരെ ഈ രാജവംശം നിലനിന്നിരുന്നു. അക്കാലത്ത് ആ രാജകുടുംബത്തിലെ മിക്കവരും കൊല്ലപ്പെടുകയോ ഹദ്റമൗത്തിലേക്ക് നാടുകടത്തപ്പെടുകയോ ചെയ്തു. അവരിൽ പലരും യഹൂദ മതം സ്വീകരിച്ചപ്പോൾ അറേബ്യയുടെ മധ്യഭാഗത്തും വടക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിലുമുള്ള ഇതേ ഗോത്രക്കാർ ക്രിസ്തുമതം സ്വീകരിച്ചു. പ്രവാചകൻ മുഹമ്മദിന്റെ ആഗമനത്തോടെ ഇവർ ഇസ്‌ലാം സ്വീകരിച്ചു. പ്രവാചകന്റെ വിയോഗത്തോടെ കിൻദ ഗോത്രക്കാരിലെ ചില പ്രമുഖ കുടുംബങ്ങൾ പുതുതായി വന്ന ഖിലാഫത്തിനെതിരെ വിമതസ്വരമുയർത്തി. അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട ഈ കലാപത്തിനൊടുവിൽ അതിജീവിച്ച ഗോത്ര നേതാക്കൾ പിന്നീട് ഖിലാഫത്തിന് കീഴിൽ സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. == വംശാവലിയും ശാഖകളും == കിൻഡയുടെ വംശാവലി, യഥാർത്ഥമോ മനസ്സിലാക്കിയതോ, അവരെ അർദ്ധ-ഇതിഹാസമായ കഹ്‌ലനിലേക്ക് തിരിച്ചുകൊണ്ടുവരുന്നു, അവരെയും [[അസ്ദ്|ആസ്ദ്]] പോലെയുള്ള മറ്റ് ദക്ഷിണ അറേബ്യൻ ഗോത്രവർഗ വിഭാഗങ്ങളെയും അറബ് ഇതര ദക്ഷിണ അറേബ്യക്കാരിൽ നിന്ന് വംശീയമായി വ്യത്യസ്തമാക്കുന്നു, അതായത് ഹിമ്യാർ . ഗോത്രത്തിന്റെ പൂർവ്വികനായ തൗർ ഇബ്‌നു ഉഫൈറിന്റെ വിളിപ്പേരാണ് 'കിന്ദ'. അദ്ദേഹത്തിന്റെ പുത്രന്മാർ കിന്ദയുടെ തത്വശാഖകളായ ബനൂ മുആവിയ, ശകുൻ, സകാസിക് എന്നിവയുടെ പൂർവ്വികർ ആയിരുന്നു. പിന്നീടുള്ള രണ്ടെണ്ണം പലപ്പോഴും സാഹിത്യ സ്രോതസ്സുകളിൽ അശ്രാസ് ഗ്രൂപ്പായി കൂട്ടിച്ചേർക്കപ്പെടുന്നു. {{Sfn|Shahid|1986|p=118}} ഗോത്രത്തിലെ പ്രധാന വിഭാഗമായിരുന്നു ബനൂ മുആവിയ. {{Sfn|Shahid|1986|p=118}} [[നജ്ദ്|നജ്ദിലെ]] ബനൂ അഖിൽ അൽ- [[അൽ-യമാമ|മുറാറും]] മധ്യ അറേബ്യയിലെ യമാമയും ( ചുവടെ കാണുക ) തെക്കൻ അറേബ്യയിലെ [[ഹളർമൌത്ത്|ഹദ്‌റമാവത്തിലെ]] ബനു വാലിയയും കിന്ദയിലെ രാജകുടുംബങ്ങൾ അതിന്റെ ബനൂ അമർ ഉപശാഖയിൽ നിന്നാണ് വന്നത്. ഇസ്‌ലാമിന്റെ ആവിർഭാവത്തിനുശേഷം, ഗോത്രത്തിന്റെ പ്രമുഖ നേതൃത്വം ബനൂ മുആവിയയുടെ മറ്റൊരു വിഭാഗമായ ബനു അൽ-ഹാരിത് അൽ-അസ്ഗർയിലേക്ക് കടന്നു. [[വർഗ്ഗം:അറേബ്യയിലെ ഗോത്രവംശങ്ങൾ]] dcnibtatcipag90aci1wiqu8cux67is 3765810 3765809 2022-08-18T08:34:35Z Irshadpp 10433 wikitext text/x-wiki അറേബ്യയുടെ തെക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിൽ നിലനിന്നിരുന്ന ഒരു അറബ് ഗോത്രമാണ് '''കിൻദ ഗോത്രം''' ( {{Lang-ar|كِنْدَة}} ) മൂന്നാം നൂറ്റാണ്ട് മുതലേ സബഇയ്യൻ രാജവംശത്തിന്റെ സഹകാരികളായ ബെദൂയിൻ ഗോത്രമായിരുന്ന കിൻദ. തുടർന്ന് വന്ന ഹിമ്യാർ സാമ്രാജ്യത്തിനും ഇവർ സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. അഞ്ചാം നൂറ്റാണ്ടിൽ മആദ് കോൺഫെഡറേഷൻ എന്ന പേരിൽ ഗോത്രങ്ങളെ ഏകീകരിച്ച് കിങ്ഡം ഓഫ് കിൻദ എന്ന ഭരണസംവിധാനം രൂപീകരിച്ചു. ആറാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ പകുതി വരെ ഈ രാജവംശം നിലനിന്നിരുന്നു. അക്കാലത്ത് ആ രാജകുടുംബത്തിലെ മിക്കവരും കൊല്ലപ്പെടുകയോ ഹദ്റമൗത്തിലേക്ക് നാടുകടത്തപ്പെടുകയോ ചെയ്തു. അവരിൽ പലരും യഹൂദ മതം സ്വീകരിച്ചപ്പോൾ അറേബ്യയുടെ മധ്യഭാഗത്തും വടക്കൻ പ്രദേശങ്ങളിലുമുള്ള ഇതേ ഗോത്രക്കാർ ക്രിസ്തുമതം സ്വീകരിച്ചു. പ്രവാചകൻ മുഹമ്മദിന്റെ ആഗമനത്തോടെ ഇവർ ഇസ്‌ലാം സ്വീകരിച്ചു. പ്രവാചകന്റെ വിയോഗത്തോടെ കിൻദ ഗോത്രക്കാരിലെ ചില പ്രമുഖ കുടുംബങ്ങൾ പുതുതായി വന്ന ഖിലാഫത്തിനെതിരെ വിമതസ്വരമുയർത്തി. അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ട ഈ കലാപത്തിനൊടുവിൽ അതിജീവിച്ച ഗോത്ര നേതാക്കൾ പിന്നീട് ഖിലാഫത്തിന് കീഴിൽ സേവനമനുഷ്ഠിച്ചു. i9lcmv7699goo8wmp0d3ckt9bqcu6ni ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:AcrobatG 3 575474 3765811 2022-08-18T08:50:10Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: AcrobatG | AcrobatG | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 08:50, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) lqgvb8znagrzkgylfe22kknvpd55n31 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Suhail mundambra 3 575475 3765823 2022-08-18T09:56:17Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Suhail mundambra | Suhail mundambra | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 09:56, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) 4skybct889c80pyca1g67c73qbvzh0f ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Mehreen2903 3 575476 3765824 2022-08-18T10:01:02Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Mehreen2903 | Mehreen2903 | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 10:01, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) aivnnwgw8r1aqsm0x77ze1777zeunyw ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:Razimantiv 3 575477 3765825 2022-08-18T10:06:46Z സ്വാഗതസംഘം 39256 ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം താളിൽ [[ബദൽ:സ്വാഗതം|സ്വാഗത സന്ദേശം]] ചേർക്കുന്നു wikitext text/x-wiki '''നമസ്കാരം {{#if: Razimantiv | Razimantiv | {{BASEPAGENAME}} }} !''', [[മലയാളം വിക്കിപീഡിയ|മലയാളം വിക്കിപീഡിയയിലേക്ക്‌]] [[വിക്കിപീഡിയ:ആമുഖം|സ്വാഗതം]]. താങ്കളുടെ അംഗത്വത്തിന് നന്ദി. താങ്കൾക്ക്‌ ഈ സ്ഥലം ഇഷ്ടമായെന്നും ഇവിടെ അൽപസമയം ചെലവഴിക്കുമെന്നും പ്രതീക്ഷിക്കുന്നു. താങ്കൾക്ക് ഉപയോഗപ്പെടാവുന്ന ചില താളുകൾ താഴെ കൊടുക്കുന്നു. [[File:Lipi ml.png|thumb|350px|right|[[സഹായം:എഴുത്ത്|ലിപിമാറ്റ രീതിയിൽ മലയാളം ടൈപ്പ് ചെയ്യുവാൻ]] ഉപയോഗിക്കാവുന്ന മൊഴി സ്കീമിന്റെ ചിത്രം]] * [[സഹായം:Tutorial|വീഡിയോ പരിശീലനം]] * [[സഹായം:ടൈപ്പിംഗ്‌|മലയാളത്തിലെഴുതാൻ]] * [[സഹായം:തിരുത്തൽ വഴികാട്ടി|ഒരു താൾ തിരുത്തിയെഴുതുന്നത് എങ്ങനെ?]] * [[സഹായം:ഉള്ളടക്കം|സഹായ താളുകൾ]] * [[സഹായം:ചിത്ര സഹായി|ചിത്ര സഹായി]] * [[സഹായം:കീഴ്‌വഴക്കം|കീഴ്‌വഴക്കങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:എഴുത്തുകളരി|എഴുത്തുകളരി]] * [[വിക്കിപീഡിയ:പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ‎|വിക്കിപീഡിയയുടെ പഞ്ചസ്തംഭങ്ങൾ]] * [[വിക്കിപീഡിയ:നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും|വിക്കിപീഡിയിലെ നയങ്ങളും മാർഗ്ഗരേഖകളും.]] താങ്കൾ [[വിക്കിപീഡിയ:പുതുമുഖം|പുതുമുഖങ്ങൾക്കായുള്ള താൾ]] പരിശോധിച്ചിട്ടില്ലെങ്കിൽ ദയവായി അപ്രകാരം ചെയ്യാൻ താത്പര്യപ്പെടുന്നു. [[വിക്കിപീഡിയ:വിക്കിപീഡിയർ|വിക്കിപീഡിയരിൽ]] ഒരാളായി ഇവിടെ തിരുത്തലുകൾ നടത്തുന്നത് താങ്കൾ ആസ്വദിക്കുമെന്ന് ഞാൻ കരുതുന്നു. താങ്കളെപ്പറ്റിയുള്ള വിവരങ്ങൾ‍ [[പ്രത്യേകം:Mypage|ഉപയോക്താവിനുള്ള താളിൽ]] നൽകാവുന്നതാണ്‌. സംവാദ താളുകളിൽ ഒപ്പ് വെക്കുവാനായി നാല് "ടിൽഡ" (<nowiki>~~~~</nowiki>) ഉപയോഗിക്കുകയോ, ടൂൾബാറിലെ [[File:Insert-signature.png]] ബട്ടൻ ഉപയോഗിക്കുകയോ ചെയ്യുക. സ്വന്തം പേരും തീയതിയും സമയവും താനേ വന്നുകൊള്ളും. എന്നാൽ ലേഖനങ്ങളിൽ അപ്രകാരം ഒപ്പുവെക്കാതിരിക്കാൻ ശ്രദ്ധിക്കുക. മറ്റ് ഉപയോക്താക്കളോട് സം‌വദിക്കാൻ അവരുടെ സം‌വാദത്താളിൽ താങ്കളുടെ സന്ദേശം എഴുതാവുന്നതാണ്. വിക്കിപീഡിയയിൽ എന്തെങ്കിലും സഹായം ആവശ്യമുണ്ടെങ്കിൽ എന്റെ സംവാദ താളിൽ ഒരു കുറിപ്പ് ഇടൂ, അല്ലെങ്കിൽ താങ്കളുടെ സംവാദ താളിൽ '''<nowiki>{{helpme}}</nowiki>''' എന്ന് ചേർക്കൂ, ആരെങ്കിലും ഉടനെ തന്നെ താങ്കളെ സഹായിക്കാൻ ശ്രമിക്കും. ഒരു നല്ല വിക്കിപീഡിയ അനുഭവം ആശംസിക്കുന്നു. വിക്കിമീഡിയയുടെ മലയാളം പദ്ധതികൾക്കായി ഒരു [https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l മെയിലിങ് ലിസ്റ്റ് നിലവിലുണ്ട്]. ആ ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വം എടുത്ത് താങ്കൾക്ക് വിക്കിപീഡിയയെക്കുറിച്ചുള്ള അഭിപ്രായങ്ങളും, സംശയങ്ങളും, വിക്കിപീഡിയ മെച്ചപ്പെടുത്താനുള്ള വഴികളും ഒക്കെ അവിടെ ഉന്നയിക്കാവുന്നതാണ്‌. മെയിലിങ്ങ് ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുക്കാൻ ഇവിടെ ഞെക്കുക https://lists.wikimedia.org/mailman/listinfo/wikiml-l. ലിസ്റ്റിൽ അംഗത്വമെടുത്തതിനു ശേഷം''' wikiml-l@lists.wikimedia.org''' എന്ന ഇമെയിൽ വിലാസത്തിലേക്കു ഇമെയിൽ അയച്ചാൽ മറ്റുള്ള വിക്കിപീഡിയർ നിങ്ങളെ സഹായിക്കും. ഇനിയും ബുദ്ധിമുട്ട് തോന്നുന്നുവെങ്കിൽ വിക്കിപീഡിയരോട് നേരിട്ട് സംശയം ചോദിക്കാൻ [[സഹായം:ഐ.ആർ.സി.|ചാറ്റ് ചെയ്യാം]]. ഇതിനായി [http://webchat.freenode.net/?channels=wikipedia-ml ഇവിടെ ഞെക്കുക]. ആരെങ്കിലും ചാറ്റ്റൂമിലുണ്ടെങ്കിൽ അവർ തീർച്ചയായും താങ്കളെ സഹായിക്കുന്നതാണ്. -- [[ഉപയോക്താവ്:സ്വാഗതസംഘം|സ്വാഗതസംഘം]] ([[ഉപയോക്താവിന്റെ സംവാദം:സ്വാഗതസംഘം|സംവാദം]]) 10:06, 18 ഓഗസ്റ്റ് 2022 (UTC) kbep8yqihuf65ebd23jj6jebl7ezn3v യു. ഉത്തമൻ 0 575479 3765831 2022-08-18T10:17:39Z 59.92.70.195 ' 1935 ഡിസംബർ 17ന് പയ്യനാട് ചോലക്കൽ ഊത്താലക്കൽ നാടി -കൊറ്റിക്കുട്ടി ദമ്പതികളുടെ മകനായി ജനിച്ച യു ഉത്തമൻ സ്വതന്ത്ര്യലബ്ദിക്ക് മുമ്പേ സമരതീച്ചൂളയിലേക്ക് ഇറങ്ങി...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki 1935 ഡിസംബർ 17ന് പയ്യനാട് ചോലക്കൽ ഊത്താലക്കൽ നാടി -കൊറ്റിക്കുട്ടി ദമ്പതികളുടെ മകനായി ജനിച്ച യു ഉത്തമൻ സ്വതന്ത്ര്യലബ്ദിക്ക് മുമ്പേ സമരതീച്ചൂളയിലേക്ക് ഇറങ്ങിയ പോരാളിയാണ്. ഏറനാട്ടിലെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെയും ജില്ലയിലെ കർഷകത്തൊഴിലാളി യൂണിയന്റെയും സ്ഥാപകരിൽ ഒരാളായി മാറിയ യു ഉത്തമൻ കിസാൻ സംഘത്തിലൂടെയാണ് പൊതുപ്രവർത്തരംഗത്തേക്ക് വരുന്നത്. 1952 മുതൽ സജീവ രാഷ്ട്രീയ പ്രവർത്തനത്തിലേക്ക് പ്രവേശിച്ചു.  രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധകാലത്ത് പട്ടികജാതി പട്ടികവർഗ്ഗ വിഭാഗങ്ങൾക്ക് മണ്ണെണ്ണയും പഞ്ചസാരയും നൽകാത്തതിനെതിരെ മഞ്ചേരി സത്രത്തിന് മുന്നിൽ നടന്ന പ്രക്ഷോഭത്തിലൂടെയാണ് യു ഉത്തമൻ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർടിയുമായി ബന്ധപ്പെടുന്നത്. 2000 ആഗസ്ത് 30 ന് ക്യാൻസർ ബാധിച്ച് മരിക്കുന്നത് വരെ പൊതുരാഷ്ട്രീയത്തിൽ സജീവമായിരുന്നു. വളരെ ദരിദ്രപൂർണമായ ചുറ്റുപാടിൽ ജനിച്ചുവളർന്ന് പ്രീപെട്രിക് പഠനവും തുടർന്ന്  ടിടിസിയും പൂർത്തിയാക്കിയ യു ഉത്തമൻ, കരുളായി ഡിഎംആർടിക്ക് കീഴിലുള്ള സ്‌കൂളിൽ അധ്യാപകാനായിരിക്കെ പാർടി അംഗത്വം ഉപേക്ഷിക്കാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടെങ്കിലും അത് നിരസിച്ചുകൊണ്ട് ജോലി രാജിവെച്ച് പൊതുപ്രവർത്തനത്തിന്റെ വഴി തെരഞ്ഞെടുക്കുകയായിരുന്നു. സ്വതസിദ്ധമായ പ്രസംഗശൈലികൊണ്ടും, പൊതുപ്രവർത്തനത്തിലെ ലാളിത്യം കൊണ്ടും ഏറനാട്ടിലെയും ജില്ലയിലെയും പാർടിപ്രവർത്തകർക്കിടയിൽ ഇന്നും ആവേശമാണ് യു ഉത്തമന്റെ രാഷ്ട്രീയജീവിതം. ജന്മിത്വത്തെയും മുസ്ലീം പ്രാമാണിവർഗ്ഗത്തിന്റെ ആദ്യകാല ദുഷ്‌ചെയ്തികളെ ചോദ്യം ചെയ്തുകൊണ്ടും ഏറനാടിന്റെ ആവേശമായി അദ്ദേഹം മാറി. അയിത്തത്തിനും ജാതി അനാചാരങ്ങൾക്കുമെതിരെ തീവ്രമായ പോരാട്ടം സംഘടിപ്പിച്ച് അവരെ കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർടിയോട് അടുപ്പിക്കുന്നിൽ യു ഉത്തമൻ വഹിച്ച പങ്ക് വളരെ വലുതാണ്. പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ച പയ്യനാട് വില്ലേജിൽ ചെങ്കൊടി നാട്ടി. പയ്യനാട്ട് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർടി രൂപീകരിച്ച് പ്രവർത്തിച്ചു. സ്ഥാപക മെമ്പർമാരിലൊരാളായിരുന്നു. തുടർന്ന് തിരൂർ, ഏറനാട് താലൂക്കുകളിൽ പട്ടികജാതി വിഭാഗങ്ങൾക്കിടയിലെ നവോത്ഥാന പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് നേതൃത്വം നൽകുകയും 1950-ൽ ഹരിജൻ യൂണിയൻ രൂപീകരിച്ച് ശക്തമായ പ്രവർത്തനങ്ങൾ നടത്തി. കർഷകരെ കിസാൻ സഭയിൽ ചേർക്കാൻ തുടങ്ങിയപ്പോൾ  പ്രക്ഷോഭം നടത്തിയവരിലും 1969 കളിൽ കേരള സ്റ്റേറ്റ് കർഷകത്തൊഴിലാളി യൂണിയൻ രൂപീകരിച്ചതിലും യു ഉത്തമനും മുന്നിലുണ്ടായിരുന്നു. 1957 കളിൽ വസ്ത്രങ്ങൾ ചാക്കിൽ കൊണ്ടുവന്ന് കമ്മ്യൂണിസ്റ്റ് പാർടി നേതൃത്വത്തിൽ യു ഉത്തമൻ കോളനികളിൽ വിതരണം ചെയ്തതും മഞ്ചേരിയിൽ നടന്ന കല്ലുമാല അഴിച്ചുവെക്കൽ സമരത്തിന് നേതൃത്വം കൊടുത്തതും അദ്ദേഹത്തിന്റെ ജീവിതത്തിലെ നിർണായക സംഭവങ്ങളാണ്.  തുടർന്ന് ഏറനാട് താലൂക്ക് കമ്മിറ്റി അംഗമായും 1964ൽ പാർടി പിളർന്നപ്പോൾ ദീർഘകാലം സെക്രട്ടറിയായും പ്രവർത്തിച്ചു. 1952 ൽ എകെജിക്ക് സ്വീകരണം നൽകാൻ വണ്ടൂരിലേക്ക് ജാഥ, 1957 ലെ കോളനി ജാഥ, 1962-70-72-74 വർഷങ്ങളിലെ മിച്ചഭൂമി സമരങ്ങൾ, 1964 ലെ റെയിൽവേ പിക്കറ്റിംഗ് തുടങ്ങിയവയിൽ നേതൃത്വപരമായ പങ്കുവഹിച്ചു. 1962 ൽ മൂന്നുമാസം ജയിൽ ശിക്ഷ അനുഭവിച്ചിട്ടുണ്ട്. കോഴിക്കോട് ട്രൈബൽ ഹോസ്റ്റൽ വാർഡനായും ഹരിജൻ വെൽഫയർ വകുപ്പിന് കീഴിൽ മഞ്ചേരിയിലും തിരൂരിലും പ്രൊപ്പഗണ്ട ഓർഗനൈസറായും സേവനമനുഷ്ടിച്ചിട്ടുണ്ട്.  ദീർഘകാലം ദേശാഭിമാനി ഏരിയാ ലേഘകനായും പ്രവർത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്. 1963 ൽ മഞ്ചേരി പഞ്ചായത്തിലേക്ക് നടന്ന തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ ആദ്യമായി മത്സരിച്ച് വിജയിച്ചു.16 വർഷത്തോളം മഞ്ചേരി പഞ്ചായത്ത് വൈസ് പ്രസിഡന്റുമായിരുന്നു. 1965ൽ  മഞ്ചേരി അസംബ്ലി നിയോജക മണ്ഡലത്തിൽ നിന്നും കോൺഗ്രസിലെ വെള്ള ഈച്ചരനെ 7,000-ത്തോളം വോട്ടുകൾക്ക് തോൽപ്പിച്ചു.  തെരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടുവെങ്കിലും നിയമസഭ വിളിച്ചുചേർക്കാതെ പിരിച്ചുവിട്ടതിനാൽ എംഎൽഎയാകാനായില്ല. 1985 വരെ സിപിഐഎം പയ്യനാട്  ലോക്കൽ സെക്രട്ടറിയായിരുന്നു.   1987ൽ വണ്ടൂരിൽ യുഡിഎഫ് സ്ഥാനാർത്ഥി പന്തളം സുധാകരനെതിരെ മത്സരിച്ചെങ്കിലും 13,881 വോട്ടുകൾക്ക് പരാജയപ്പെട്ടു. 1995 മുതൽ മഞ്ചേരി മുൻസിപ്പൽ കൗൺസിലറായി തുടരവെയാണ് ക്യാൻസർ ബാധിച്ച് മരിക്കുന്നത്. കോഴിക്കോട് ട്രൈബൽ ഹോസ്റ്റൽ വാർഡനായും ഹരിജൻ വെൽഫയർ വകുപ്പിന് കീഴിൽ മഞ്ചേരിയിലും തിരൂരിലും പ്രൊപ്പഗണ്ട ഓർഗനൈസറായും സേവനമനുഷ്ടിച്ചിട്ടുണ്ട്.  ദീർഘകാലം ദേശാഭിമാനി ഏരിയാ ലേഘകനായും പ്രവർത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്. സിപിഐ എം മഞ്ചേരി ഏരിയാ കമ്മിറ്റി അംഗം, കെഎസ്‌കെടിയു ജില്ലാ വൈസ് പ്രസിഡന്റ് എന്നീ നിലകളിൽ പ്രവർത്തിച്ചിട്ടുണ്ട്. 1999 ലെ ഏറ്റവും നല്ല സാമൂഹ്യപ്രവർത്തകനുള്ള ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബര ട്രസ്റ്റിന്റെ അവാഡ് ഉത്തമന് ലഭിച്ചു.  ഇതേ തുടർന്ന് മഞ്ചേരിയിൽ നടന്ന സ്വീകണ ചടങ്ങിൽ സഖാവ് വിഎസ് അച്യുതാനന്ദൻ ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു. ജന്മിത്വവും അടിമത്വവും അവസാനിപ്പിച്ചിട്ടേ കുടുംബജീവിതം നയിക്കൂ എന്ന ദൃഢനിശ്ചയത്തിൽ പ്രവർത്തിച്ച യു ഉത്തമൻ വളരെ വൈകി, 1987 ലാണ് വിവാഹം കഴിക്കുന്നത്.  ഭാര്യ കനകമണി. മക്കൾ - സ്റ്റാലിൻ പ്രസാദ്, ലെനിൻ പ്രകാശ്, മാവോ പ്രദീപ്, ലാൽ പ്രഭ. 8uykrc1vhuoj4kxwjxrzm7dm4m04x1m സോലാപ്പൂർ ജില്ല 0 575481 3765836 2022-08-18T10:29:36Z Pradeep717 21687 '[[മഹാരാഷ്ട്ര]] സംസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു ജില്ലയാണ് '''സോലാപൂർ ജില്ല''' (മറാഠി ഉച്ചാരണം: [solaːpuːɾ]). സോലാപൂർ നഗരമാണ് ജില്ലാ ആസ്ഥാനം. ==ഭൂമിശാസ്ത്രം== മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki [[മഹാരാഷ്ട്ര]] സംസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു ജില്ലയാണ് '''സോലാപൂർ ജില്ല''' (മറാഠി ഉച്ചാരണം: [solaːpuːɾ]). സോലാപൂർ നഗരമാണ് ജില്ലാ ആസ്ഥാനം. ==ഭൂമിശാസ്ത്രം== മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തെക്ക് കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ജില്ല പൂർണ്ണമായും ഭീമ, സീന എന്നീ നദികളുടെ തടങ്ങളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.<ref>{{cite web|url=http://m.solapurpune.webnode.com/about-solapur/|last=Shri Mahadev Dada Tonpe|first=Mahavir Shah|title= सोलापूर जिल्हा|trans-title=Solapur Jilha|work=Solapur Pune Pravasi Sanghatna|location=[[Solapur]]|access-date=28 July 2015|language=mr}}</ref> ജില്ലയിലെ ഒരു മുഖ്യ ജലശ്രോതസ്സാണ് ഭീമാ നദി.<ref>{{cite web|url=http://solapur.gov.in/htmldocs%5Cggraphy.htm|title=Solapur District Geographical Information|access-date=11 December 2006|archive-url = https://web.archive.org/web/20070223091143/http://solapur.gov.in/htmldocs/ggraphy.htm <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date = 23 February 2007}}</ref> ==അവലംബം== {{reflist}} cvwct14fjtj1uibehda93wiw0nwlr6m 3765841 3765836 2022-08-18T10:41:51Z Pradeep717 21687 wikitext text/x-wiki [[മഹാരാഷ്ട്ര]] സംസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു ജില്ലയാണ് '''സോലാപൂർ ജില്ല''' (മറാഠി ഉച്ചാരണം: [solaːpuːɾ]). സോലാപൂർ നഗരമാണ് ജില്ലാ ആസ്ഥാനം. ==ഭൂമിശാസ്ത്രം== മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തെക്ക് കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ജില്ല പൂർണ്ണമായും ഭീമ, സീന എന്നീ നദികളുടെ തടങ്ങളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.<ref>{{cite web|url=http://m.solapurpune.webnode.com/about-solapur/|last=Shri Mahadev Dada Tonpe|first=Mahavir Shah|title= सोलापूर जिल्हा|trans-title=Solapur Jilha|work=Solapur Pune Pravasi Sanghatna|location=[[Solapur]]|access-date=28 July 2015|language=mr}}</ref> ജില്ലയിലെ ഒരു മുഖ്യ ജലശ്രോതസ്സാണ് ഭീമാ നദി.<ref>{{cite web|url=http://solapur.gov.in/htmldocs%5Cggraphy.htm|title=Solapur District Geographical Information|access-date=11 December 2006|archive-url = https://web.archive.org/web/20070223091143/http://solapur.gov.in/htmldocs/ggraphy.htm <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date = 23 February 2007}}</ref> ==ജനസംഖ്യ== 2011 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം സോലാപൂർ ജില്ലയിലെ ജനസംഖ്യ 4,317,756 ആയിരുന്നു. ജനസംഖ്യയുടെ കാര്യത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ 43-ാമത്തെ വലിയ ജില്ലയാണ് സോലാപ്പൂർ. ഇവിടെ ജനസാന്ദ്രത ഒരു ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററിൽ 290 നിവാസികൾ (750/sq mi) എന്ന നിരക്കിലാണ്. 2001-2011 ദശകത്തിൽ ജനസംഖ്യാ വളർച്ചാ നിരക്ക് 12.1% ആയിരുന്നു. 1000 പുരുഷന്മാർക്ക് 932 സ്ത്രീകൾ എന്നതാണ് ജില്ലയിലെ ലിംഗാനുപാതം. സാക്ഷരതാ നിരക്ക് 77.72% ആണ്. യഥാക്രമം 15.05%, 1.80% എന്നിങ്ങനെയാണ് പട്ടികജാതി, പട്ടികവർഗ വിഭാഗങ്ങൾ. ==അവലംബം== {{reflist}} gp6rqn1k4b477hh8g905brqcztg5lo3 3765842 3765841 2022-08-18T10:42:27Z Pradeep717 21687 /* ജനസംഖ്യ */ wikitext text/x-wiki [[മഹാരാഷ്ട്ര]] സംസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു ജില്ലയാണ് '''സോലാപൂർ ജില്ല''' (മറാഠി ഉച്ചാരണം: [solaːpuːɾ]). സോലാപൂർ നഗരമാണ് ജില്ലാ ആസ്ഥാനം. ==ഭൂമിശാസ്ത്രം== മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തെക്ക് കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ജില്ല പൂർണ്ണമായും ഭീമ, സീന എന്നീ നദികളുടെ തടങ്ങളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.<ref>{{cite web|url=http://m.solapurpune.webnode.com/about-solapur/|last=Shri Mahadev Dada Tonpe|first=Mahavir Shah|title= सोलापूर जिल्हा|trans-title=Solapur Jilha|work=Solapur Pune Pravasi Sanghatna|location=[[Solapur]]|access-date=28 July 2015|language=mr}}</ref> ജില്ലയിലെ ഒരു മുഖ്യ ജലശ്രോതസ്സാണ് ഭീമാ നദി.<ref>{{cite web|url=http://solapur.gov.in/htmldocs%5Cggraphy.htm|title=Solapur District Geographical Information|access-date=11 December 2006|archive-url = https://web.archive.org/web/20070223091143/http://solapur.gov.in/htmldocs/ggraphy.htm <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date = 23 February 2007}}</ref> ==ജനസംഖ്യ== 2011 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം സോലാപൂർ ജില്ലയിലെ ജനസംഖ്യ 4,317,756 ആയിരുന്നു. ജനസംഖ്യയുടെ കാര്യത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ 43-ാമത്തെ വലിയ ജില്ലയാണ് സോലാപ്പൂർ. ഇവിടെ ജനസാന്ദ്രത ഒരു ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററിൽ 290 നിവാസികൾ (750/sq mi) എന്ന നിരക്കിലാണ്. 2001-2011 ദശകത്തിൽ ജനസംഖ്യാ വളർച്ചാ നിരക്ക് 12.1% ആയിരുന്നു. 1000 പുരുഷന്മാർക്ക് 932 സ്ത്രീകൾ എന്നതാണ് ജില്ലയിലെ ലിംഗാനുപാതം. സാക്ഷരതാ നിരക്ക് 77.72% ആണ്. യഥാക്രമം 15.05%, 1.80% എന്നിങ്ങനെയാണ് പട്ടികജാതി, പട്ടികവർഗ വിഭാഗങ്ങൾ.<ref name="districtcensus">{{cite web|year=2011|title=District Census 2011 - Solapur|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2730_PART_A_DCHB_SOLAPUR.pdf|url-status=live|access-date=2011-09-30|publisher=Office of the Registrar General, India}}</ref> ==അവലംബം== {{reflist}} 4yjvm2kfac526kys1vnqhbghw5r26uh 3765845 3765842 2022-08-18T10:52:13Z Pradeep717 21687 wikitext text/x-wiki [[മഹാരാഷ്ട്ര]] സംസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു ജില്ലയാണ് '''സോലാപൂർ ജില്ല''' (മറാഠി ഉച്ചാരണം: [solaːpuːɾ]). സോലാപൂർ നഗരമാണ് ജില്ലാ ആസ്ഥാനം. ==ഭൂമിശാസ്ത്രം== മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തെക്ക് കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ജില്ല പൂർണ്ണമായും ഭീമ, സീന എന്നീ നദികളുടെ തടങ്ങളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.<ref>{{cite web|url=http://m.solapurpune.webnode.com/about-solapur/|last=Shri Mahadev Dada Tonpe|first=Mahavir Shah|title= सोलापूर जिल्हा|trans-title=Solapur Jilha|work=Solapur Pune Pravasi Sanghatna|location=[[Solapur]]|access-date=28 July 2015|language=mr}}</ref> ജില്ലയിലെ ഒരു മുഖ്യ ജലശ്രോതസ്സാണ് ഭീമാ നദി.<ref>{{cite web|url=http://solapur.gov.in/htmldocs%5Cggraphy.htm|title=Solapur District Geographical Information|access-date=11 December 2006|archive-url = https://web.archive.org/web/20070223091143/http://solapur.gov.in/htmldocs/ggraphy.htm <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date = 23 February 2007}}</ref> ==ജനസംഖ്യ== 2011 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം സോലാപൂർ ജില്ലയിലെ ജനസംഖ്യ 4,317,756 ആയിരുന്നു. ജനസംഖ്യയുടെ കാര്യത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ 43-ാമത്തെ വലിയ ജില്ലയാണ് സോലാപ്പൂർ. ഇവിടെ ജനസാന്ദ്രത ഒരു ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററിൽ 290 നിവാസികൾ (750/sq mi) എന്ന നിരക്കിലാണ്. 2001-2011 ദശകത്തിൽ ജനസംഖ്യാ വളർച്ചാ നിരക്ക് 12.1% ആയിരുന്നു. 1000 പുരുഷന്മാർക്ക് 932 സ്ത്രീകൾ എന്നതാണ് ജില്ലയിലെ ലിംഗാനുപാതം. സാക്ഷരതാ നിരക്ക് 77.72% ആണ്. യഥാക്രമം 15.05%, 1.80% എന്നിങ്ങനെയാണ് പട്ടികജാതി, പട്ടികവർഗ വിഭാഗങ്ങൾ.<ref name="districtcensus">{{cite web|year=2011|title=District Census 2011 - Solapur|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2730_PART_A_DCHB_SOLAPUR.pdf|url-status=live|access-date=2011-09-30|publisher=Office of the Registrar General, India}}</ref> ==താലൂക്കുകൾ== സോലാപൂർ ജില്ലയെ ഭരണപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി പതിനൊന്ന് താലൂക്കുകളായി വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നു. നോർത്ത് സോലാപ്പൂർ, സൗത്ത് സോലാപ്പൂർ, അക്കൽകോട്ട്, ബർഷി, മംഗൾവേധ, പണ്ഡർപൂർ, സംഗോള, മൽഷിറാസ്, മോഹോൾ, മാധ, കർമ്മല എന്നിവയാണ് താലൂക്കുകൾ. ==അവലംബം== {{reflist}} mujano71ny3ztj0cjmyu2crupmbi6cb 3765846 3765845 2022-08-18T10:53:00Z Pradeep717 21687 Pradeep717 എന്ന ഉപയോക്താവ് [[സോലാപൂർ ജില്ല]] എന്ന താൾ [[സോലാപ്പൂർ ജില്ല]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: ശരിയായ ഉച്ചാരണം wikitext text/x-wiki [[മഹാരാഷ്ട്ര]] സംസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു ജില്ലയാണ് '''സോലാപൂർ ജില്ല''' (മറാഠി ഉച്ചാരണം: [solaːpuːɾ]). സോലാപൂർ നഗരമാണ് ജില്ലാ ആസ്ഥാനം. ==ഭൂമിശാസ്ത്രം== മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തെക്ക് കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ജില്ല പൂർണ്ണമായും ഭീമ, സീന എന്നീ നദികളുടെ തടങ്ങളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.<ref>{{cite web|url=http://m.solapurpune.webnode.com/about-solapur/|last=Shri Mahadev Dada Tonpe|first=Mahavir Shah|title= सोलापूर जिल्हा|trans-title=Solapur Jilha|work=Solapur Pune Pravasi Sanghatna|location=[[Solapur]]|access-date=28 July 2015|language=mr}}</ref> ജില്ലയിലെ ഒരു മുഖ്യ ജലശ്രോതസ്സാണ് ഭീമാ നദി.<ref>{{cite web|url=http://solapur.gov.in/htmldocs%5Cggraphy.htm|title=Solapur District Geographical Information|access-date=11 December 2006|archive-url = https://web.archive.org/web/20070223091143/http://solapur.gov.in/htmldocs/ggraphy.htm <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date = 23 February 2007}}</ref> ==ജനസംഖ്യ== 2011 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം സോലാപൂർ ജില്ലയിലെ ജനസംഖ്യ 4,317,756 ആയിരുന്നു. ജനസംഖ്യയുടെ കാര്യത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ 43-ാമത്തെ വലിയ ജില്ലയാണ് സോലാപ്പൂർ. ഇവിടെ ജനസാന്ദ്രത ഒരു ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററിൽ 290 നിവാസികൾ (750/sq mi) എന്ന നിരക്കിലാണ്. 2001-2011 ദശകത്തിൽ ജനസംഖ്യാ വളർച്ചാ നിരക്ക് 12.1% ആയിരുന്നു. 1000 പുരുഷന്മാർക്ക് 932 സ്ത്രീകൾ എന്നതാണ് ജില്ലയിലെ ലിംഗാനുപാതം. സാക്ഷരതാ നിരക്ക് 77.72% ആണ്. യഥാക്രമം 15.05%, 1.80% എന്നിങ്ങനെയാണ് പട്ടികജാതി, പട്ടികവർഗ വിഭാഗങ്ങൾ.<ref name="districtcensus">{{cite web|year=2011|title=District Census 2011 - Solapur|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2730_PART_A_DCHB_SOLAPUR.pdf|url-status=live|access-date=2011-09-30|publisher=Office of the Registrar General, India}}</ref> ==താലൂക്കുകൾ== സോലാപൂർ ജില്ലയെ ഭരണപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി പതിനൊന്ന് താലൂക്കുകളായി വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നു. നോർത്ത് സോലാപ്പൂർ, സൗത്ത് സോലാപ്പൂർ, അക്കൽകോട്ട്, ബർഷി, മംഗൾവേധ, പണ്ഡർപൂർ, സംഗോള, മൽഷിറാസ്, മോഹോൾ, മാധ, കർമ്മല എന്നിവയാണ് താലൂക്കുകൾ. ==അവലംബം== {{reflist}} mujano71ny3ztj0cjmyu2crupmbi6cb 3765848 3765846 2022-08-18T10:53:54Z Pradeep717 21687 wikitext text/x-wiki [[മഹാരാഷ്ട്ര]] സംസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു ജില്ലയാണ് '''സോലാപ്പൂർ ജില്ല''' (മറാഠി ഉച്ചാരണം: [solaːpuːɾ]). സോലാപ്പൂർ നഗരമാണ് ജില്ലാ ആസ്ഥാനം. ==ഭൂമിശാസ്ത്രം== മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തെക്ക് കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ജില്ല പൂർണ്ണമായും ഭീമ, സീന എന്നീ നദികളുടെ തടങ്ങളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.<ref>{{cite web|url=http://m.solapurpune.webnode.com/about-solapur/|last=Shri Mahadev Dada Tonpe|first=Mahavir Shah|title= सोलापूर जिल्हा|trans-title=Solapur Jilha|work=Solapur Pune Pravasi Sanghatna|location=[[Solapur]]|access-date=28 July 2015|language=mr}}</ref> ജില്ലയിലെ ഒരു മുഖ്യ ജലശ്രോതസ്സാണ് ഭീമാ നദി.<ref>{{cite web|url=http://solapur.gov.in/htmldocs%5Cggraphy.htm|title=Solapur District Geographical Information|access-date=11 December 2006|archive-url = https://web.archive.org/web/20070223091143/http://solapur.gov.in/htmldocs/ggraphy.htm <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date = 23 February 2007}}</ref> ==ജനസംഖ്യ== 2011 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം ജില്ലയിലെ ജനസംഖ്യ 4,317,756 ആയിരുന്നു. ജനസംഖ്യയുടെ കാര്യത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ 43-ാമത്തെ വലിയ ജില്ലയാണ് സോലാപ്പൂർ. ഇവിടെ ജനസാന്ദ്രത ഒരു ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററിൽ 290 നിവാസികൾ (750/sq mi) എന്ന നിരക്കിലാണ്. 2001-2011 ദശകത്തിൽ ജനസംഖ്യാ വളർച്ചാ നിരക്ക് 12.1% ആയിരുന്നു. 1000 പുരുഷന്മാർക്ക് 932 സ്ത്രീകൾ എന്നതാണ് ജില്ലയിലെ ലിംഗാനുപാതം. സാക്ഷരതാ നിരക്ക് 77.72% ആണ്. യഥാക്രമം 15.05%, 1.80% എന്നിങ്ങനെയാണ് പട്ടികജാതി, പട്ടികവർഗ വിഭാഗങ്ങൾ.<ref name="districtcensus">{{cite web|year=2011|title=District Census 2011 - Solapur|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2730_PART_A_DCHB_SOLAPUR.pdf|url-status=live|access-date=2011-09-30|publisher=Office of the Registrar General, India}}</ref> ==താലൂക്കുകൾ== സോലാപ്പൂർ ജില്ലയെ ഭരണപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി പതിനൊന്ന് താലൂക്കുകളായി വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നു. നോർത്ത് സോലാപ്പൂർ, സൗത്ത് സോലാപ്പൂർ, അക്കൽകോട്ട്, ബർഷി, മംഗൾവേധ, പണ്ഡർപൂർ, സംഗോള, മൽഷിറാസ്, മോഹോൾ, മാധ, കർമ്മല എന്നിവയാണ് താലൂക്കുകൾ. ==അവലംബം== {{reflist}} 3oy7czykohev7qyl2lg5u3u81di4bx2 3765849 3765848 2022-08-18T10:57:28Z Pradeep717 21687 [[വർഗ്ഗം:മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ജില്ലകൾ]] ചേർത്തു [[വിക്കിപീഡിയ:ഹോട്ട്കാറ്റ്|ഹോട്ട്ക്യാറ്റ്]] ഉപയോഗിച്ച് wikitext text/x-wiki [[മഹാരാഷ്ട്ര]] സംസ്ഥാനത്തിലെ ഒരു ജില്ലയാണ് '''സോലാപൂർ ജില്ല''' (മറാഠി ഉച്ചാരണം: [solaːpuːɾ]). സോലാപൂർ നഗരമാണ് ജില്ലാ ആസ്ഥാനം. ==ഭൂമിശാസ്ത്രം== മഹാരാഷ്ട്ര സംസ്ഥാനത്തിന്റെ തെക്ക് കിഴക്കേ അറ്റത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്ന ഈ ജില്ല പൂർണ്ണമായും ഭീമ, സീന എന്നീ നദികളുടെ തടങ്ങളിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു.<ref>{{cite web|url=http://m.solapurpune.webnode.com/about-solapur/|last=Shri Mahadev Dada Tonpe|first=Mahavir Shah|title= सोलापूर जिल्हा|trans-title=Solapur Jilha|work=Solapur Pune Pravasi Sanghatna|location=[[Solapur]]|access-date=28 July 2015|language=mr}}</ref> ജില്ലയിലെ ഒരു മുഖ്യ ജലശ്രോതസ്സാണ് ഭീമാ നദി.<ref>{{cite web|url=http://solapur.gov.in/htmldocs%5Cggraphy.htm|title=Solapur District Geographical Information|access-date=11 December 2006|archive-url = https://web.archive.org/web/20070223091143/http://solapur.gov.in/htmldocs/ggraphy.htm <!-- Bot retrieved archive --> |archive-date = 23 February 2007}}</ref> ==ജനസംഖ്യ== 2011 ലെ സെൻസസ് പ്രകാരം സോലാപൂർ ജില്ലയിലെ ജനസംഖ്യ 4,317,756 ആയിരുന്നു. ജനസംഖ്യയുടെ കാര്യത്തിൽ ഇന്ത്യയിലെ 43-ാമത്തെ വലിയ ജില്ലയാണ് സോലാപ്പൂർ. ഇവിടെ ജനസാന്ദ്രത ഒരു ചതുരശ്ര കിലോമീറ്ററിൽ 290 നിവാസികൾ (750/sq mi) എന്ന നിരക്കിലാണ്. 2001-2011 ദശകത്തിൽ ജനസംഖ്യാ വളർച്ചാ നിരക്ക് 12.1% ആയിരുന്നു. 1000 പുരുഷന്മാർക്ക് 932 സ്ത്രീകൾ എന്നതാണ് ജില്ലയിലെ ലിംഗാനുപാതം. സാക്ഷരതാ നിരക്ക് 77.72% ആണ്. യഥാക്രമം 15.05%, 1.80% എന്നിങ്ങനെയാണ് പട്ടികജാതി, പട്ടികവർഗ വിഭാഗങ്ങൾ.<ref name="districtcensus">{{cite web|year=2011|title=District Census 2011 - Solapur|url=https://censusindia.gov.in/2011census/dchb/DCHB_A/27/2730_PART_A_DCHB_SOLAPUR.pdf|url-status=live|access-date=2011-09-30|publisher=Office of the Registrar General, India}}</ref> ==താലൂക്കുകൾ== സോലാപൂർ ജില്ലയെ ഭരണപരമായ ആവശ്യങ്ങൾക്കായി പതിനൊന്ന് താലൂക്കുകളായി വിഭജിച്ചിരിക്കുന്നു. നോർത്ത് സോലാപ്പൂർ, സൗത്ത് സോലാപ്പൂർ, അക്കൽകോട്ട്, ബർഷി, മംഗൾവേധ, പണ്ഡർപൂർ, സംഗോള, മൽഷിറാസ്, മോഹോൾ, മാധ, കർമ്മല എന്നിവയാണ് താലൂക്കുകൾ. ==അവലംബം== {{reflist}} [[വർഗ്ഗം:മഹാരാഷ്ട്രയിലെ ജില്ലകൾ]] 3752h4pkecbjpmm2vcorczbbzsfi59u സോലാപൂർ ജില്ല 0 575482 3765847 2022-08-18T10:53:01Z Pradeep717 21687 Pradeep717 എന്ന ഉപയോക്താവ് [[സോലാപൂർ ജില്ല]] എന്ന താൾ [[സോലാപ്പൂർ ജില്ല]] എന്നാക്കി മാറ്റിയിരിക്കുന്നു: ശരിയായ ഉച്ചാരണം wikitext text/x-wiki #തിരിച്ചുവിടുക [[സോലാപ്പൂർ ജില്ല]] 5vihasftw4ycm0vz3km4od2jscq1kko വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/20-08-2022 4 575483 3765852 2022-08-18T11:57:54Z Razimantv 8935 '[[പ്രമാണം:Dr. Vandana Shiva DS.jpg|left|180px|വന്ദന ശിവ]] <!-- usually width 240 --> തത്ത്വചിന്തകയും,പരിസ്ഥിതിപ്രവർത്തകയും ഗ്രന്ഥകാരിയുമായ '''[[വന്ദന ശിവ]]''' പ്രമുഖ ശാസ്ത്ര-സാങ്കേതിക ജേർണലുകളിൾ മുന്ന...' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki [[പ്രമാണം:Dr. Vandana Shiva DS.jpg|left|180px|വന്ദന ശിവ]] <!-- usually width 240 --> തത്ത്വചിന്തകയും,പരിസ്ഥിതിപ്രവർത്തകയും ഗ്രന്ഥകാരിയുമായ '''[[വന്ദന ശിവ]]''' പ്രമുഖ ശാസ്ത്ര-സാങ്കേതിക ജേർണലുകളിൾ മുന്നൂറിലധികം പ്രബന്ധങ്ങൾ എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. ചിപ്‌കൊ പ്രസ്ഥാനത്തിന്റെ പ്രവർത്തനങ്ങളിൽ 1970കളിൽ പങ്കാളിയായിട്ടുണ്ട്. ഇന്റർനാഷണൽ ഫോറം ഓൺ ഗ്ലോബലൈസേഷന്റെ നേതാവുകൂടിയാണ്‌. {{-}} ഛായാഗ്രഹണം: [[ഉ:Bellus Delphina|Augustus Binu]] 8ocqcfnko9cylep7zjxf41izmr6vwm9 വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/21-08-2022 4 575484 3765853 2022-08-18T11:58:19Z Razimantv 8935 '{{വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/20-08-2022}}' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki {{വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/20-08-2022}} n1l6l4f9eexbbongzvzt31hky4dunzw വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/22-08-2022 4 575485 3765854 2022-08-18T11:58:28Z Razimantv 8935 '{{വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/20-08-2022}}' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki {{വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/20-08-2022}} n1l6l4f9eexbbongzvzt31hky4dunzw വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/23-08-2022 4 575486 3765855 2022-08-18T11:58:39Z Razimantv 8935 '{{വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/20-08-2022}}' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki {{വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/20-08-2022}} n1l6l4f9eexbbongzvzt31hky4dunzw വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/24-08-2022 4 575487 3765856 2022-08-18T11:58:53Z Razimantv 8935 '{{വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/20-08-2022}}' താൾ സൃഷ്ടിച്ചിരിക്കുന്നു wikitext text/x-wiki {{വിക്കിപീഡിയ:തിരഞ്ഞെടുത്ത ചിത്രങ്ങൾ/20-08-2022}} n1l6l4f9eexbbongzvzt31hky4dunzw